Tai Sao Viet Nam

C NV TÔI YÊU T QU C TÔI!
H n thiêng sông núi n c Nam

Máu h ng nòi gi ng Con R ng Cháu Tiên
V vang hùng c ph ng ông
V y vùng b n b tranh tài n m châu.
T I SAO VI T NAM?
(Why Vietnam?)
B ND O U CON CHIM H I ÂU C A N CM
(Prelude to America’s Albatross)
Tác gi :Archimedes L.A. Patti

Lê Tr ng Ngh a d ch
Ngu n: Vnthuquan.net , c m n b n Thái Nhi cùng Th quán!
Tác gi ebook: C n V
C ng tác viên: Meoluoi_cvd
T Ngôn:
"... Tr n ánh ã tr thành cu c ng u dài nh t trong l ch s hi n i c b t u ngay,

không ph i t nh ng th ô l n c a th gi i mà t i m t ngôi làng nh bé trong r ng không ai
bi t n mang tên là Tân Trào". Trong nh ng dòng u tiên c a h i ký "T i sao Vi t Nam?" (Why
Vietnam?), thi u tá OSS Patti ã vi t nh th . Và cu c chi n tranh này dù ã k t thúc 30 n!m,
v"n # l i nhi$u th c m c trong lòng c a bao nhiêu ng %i M& và ng %i Vi t Nam. T i sao? T i
sao Vi t Nam?
Câu tr l%i qu không d' ch( có nh ng ng %i trong cu c t nh ng ngày u m i cho ta cái nhìn
chân th)c và khách quan nh t.Tác ph*m là 1 b+c tranh miêu ta sinh ng và sâu s c cu c u
tranh giành c l p c a t n c ta trong con m t 1 ng %i n c ngoài,hình nh H Chí Minh
c miêu t chân th)c và ,c bi t…
L-I T.A
ây ch( là m t s) c/ g ng nh0m gi i áp cho nhi$u ng %i M& hai câu h i khá ph+c t p và ti p

li$n nhau: “T i sao Vi t Nam?” và “Cái gì ã x y ra ông D 1ng vào n!m l945?”.
L ch s vi t v$ th%i k2 ó hi#n nhiên còn có m t kho ng tr/ng mà cu/n sách này hy v ng có kh
n!ng góp ph n bù p c. Các b n t %ng thu t thiên v ho,c r%i r c c a ng %i Pháp và
ng %i Vi t c3ng ã không trình bày n4i m t cách khách quan vai trò c a n c M& trong giai o n
l ch s bi th m c a Pháp, Vi t và M& này.
Trong nhi$u n!m qua, các nhà ch+c trách Washington c3ng ã t/n r t nhi$u l%i gi i thích cho
1
Ebook c post t i box L ch S -Quân S 4rum www.thegioiebook.com
nh ng câu h i dai d5ng v$ vi c dính líu c a ng %i M& chúng ta vào Vi t Nam. M t s/ nh ng l%i
gi i thích dó ã không làm tho mãn c ai và ã b r1i r ng d n vì không áng tin c y. S/ còn
l i, ã t ng d c dùng làm ch+ng c+ cho l p lu n r0ng chúng ta ph i y # giành l y “hoà
bình trong danh d)” c3ng ã b v+t b qua s) ki n 30/04/1975. Các b n tuyên b/ chính th+c c a
Nhà Tr ng, các t p h i ký mu n m0n c a các T4ng th/ng và các c/ v n thân c n c a h , các
b n thuy t trình dày c p Qu/c h i mà n4i b t là t p h s1 L u N!m Góc “ph1i tr n m i vi c”;
t t c ch( c/ g ng nh0m bi n b ch cho vi c sa l y càng ngày càng lún sâu c a chúng ta và c3ng
ch( có tác d ng bôi m%, che gi u nh ng m c tiêu c1 b n th)c s) c a chúng ta b0ng nh ng l p
lu n m1 h , nh ng l%i bi n h và xác nh n s) b t h nh c a ng %i M& chúng ta ó.
Là m t b n t %ng thu t tr)c ti p v$ s) có m,t u tiên c a ng %i M& ông D 1ng, cu/n “T i
sao Vi t Nam?” ít ra c3ng áp l i c ph n nào câu h i t i sao ng %i M& chúng ta ã ó,
ng th%i l i cho th y nh ng ch tr 1ng cao siêu cua nh ng n!m 1940 ã làm chúng ta xa r%i
nh ng tình c m ã c di'n t m t cách cao th ng trong Hi n ch 1ng B c i Tây D 1ng -
các dân t c có quy$n t) do l)a ch n Chính ph mình mu/n và ph i d c tr l i ch quy$n,
quy$n t) tr ã b t c o t. Cu/n sách c3ng không ph i là m t l%i bào ch a ho,c m t b n án
k t t i ai mà ch( là m t s) trình bày th5ng th n các s) ki n úng nh chúng ã di'n ra và c
tác gi ghi l i theo dòng th%i gian. T nh ng s) vi c c d"n ch+ng, ng %i c có th# t) rút ra
nh ng k t lu n riêng c a mình.
T ó n nay, c m t th h con ng %i ã trôi qua nên trong ph n I c a b/n ph n c a cu/n
sách này, tôi th y c n ph i nh c n b/i c nh tình hình t u n!m 1942 n th%i i#m 1945.
Ph n II dành nói v$ các kinh nghi m c a b n thân tôi trong vi c giao d ch v i ng %i Pháp, Trung
Hoa và Vi t Nam Trung Qu/c và cu c g,p g6 u tiên c a tôi v i H Chí Minh. Ph n III thu t
l i vi c phái oàn c a tôi t i Hà N i, vai trò c a tôi trong công tác /i v i ng %i Nh t, Pháp và
Vi t. Ph n này t l i th%i k2 sôi ng Tháng Tám, Tháng M %i 1945, vi c n y sinh ra n c Vi t
Nam Dân ch C ng hòa c l p u tiên, s) th t b i trong m u toan c a ng %i Pháp nh tr l i
ki#m soát ông D 1ng, cu c chi m óng tàn phá c a ng %i Trung Hoa, cái ch t c a i tá A.
Peter Dewey, ng %i M& n n nhân u tiên Vi t Nam và vi c u hàng chính th+c c a Nh t
B n. Ph n IV “H u qu ” nêu lên nh ng i#m n4i b t trong chính sách sau Th chi n th+ hai c a
M&, chính sách ã a n s) dính líu tr)c ti p c a chúng ta vào Vi t Nam và s1 l c tóm t t
nh ng v n $ t n t i mà chúng ta còn ph i 1ng u.
Khi k# l i các cu c nói chuy n riêng gi a tôi v i H Chí Minh, tôi ch( mu/n chuy#n n ng %i
c m t vài suy ngh sâu s c nh t c a tôi v$ nhà cách m ng bí *n ó cùng v i nh ng khát v ng
/i v i nhân dân, /i v i ti$n t n c Vi t Nam m i m7 c a ông. ã có nhi$u ng %i Vi t
Nam coi cu c rút lui v a qua c a can thi p quân s) M& Vi t Nam nh là tr n th t b i cu/i cùng
c a Ch ngh a th)c dân trên t n c h . Nh ng t 1945, H Chí Minh ã th y r t rõ r0ng dân
t c c a ông s8 còn v p ph i vô vàn khó kh!n trong s) nghi p gi i phóng t n c kh i s) ô h
c a k7 thù.
i$u mong mu/n lúc ó c a ông H # M& gi m t vai trò hoà bình và 4n nh trong công cu c
phát tri#n t n c ông, ch a bao gi% th# hi n xác áng nh hi n nay. Vì v y trong khi chúng ta
ang còn ti n t ng b c ng p ng ng và ch m ch p trong vi c l p quan h bình th %ng v i
n c C ng hoà Xã h i Ch ngh a Vi t Nam, rõ ràng là ã n lúc ph i xem xét l i các nh n nh
c1 b n c a chúng ta và xác nh xem th)c s) l i ích t/i cao c a ng %i M& chúng ta là âu.
Ng %i c có th# h i ngay t i sao n nay tôi m i thu t l i câu chuy n này. T n!m 1946, tôi ã
phác th o ra m t b n t %ng thu t ng n g n v$ th%i k2 này nh ng còn v ng nhi$u i$u ràng
bu c khác nên ành ph i b d . Sau s) s p 4 c a Pháp i n Biên Ph , b n th o c a tôi
c3ng ã s9n sàng # c cho in nh ng lúc ó ã là quá mu n. t n c chúng ta b lôi cu/n
vào tình tr ng r/i ren c a th%i k2 ch ngh a ch/ng C ng iên cu ng Mac Carthy hoành hành. B
L c quân r t nh y c m v i nh ng l%i phê phán thù ch c a gi i quân s) /i v i chính sách /i
2
ngo i c a M&, ã thông báo cho bi t r0ng vi c ti t l công khai m i tin t+c ho,c ý ki n c a tôi v$
v n $ dính líu c a M& vào Vi t Nam s8 không làm cho chính quy$n hài lòng và tôi có th# s8 b
k: lu t. Tôi ph n /i nh ng v"n ph i ch p hành l nh c m c a B .
Ch( sau khi quân i ta ã rút h t kh i Vi t Nam vào tháng 3-1973, tôi m i t p h p l i các b n
ghi chép c3 trong th%i k2 chi n tranh và d)ng l i các s) ki n và tình hu/ng, các chính sách và
các ho t ng ban u c a M& ông D 1ng. Công vi c thu th p tài li u khá ph+c t p vì nhi$u
b+c i n và báo cáo c a tôi ã b phân tán các c1 quan l u tr B Ngo i giao, B L c quân và
C c Tình báo Trung 1ng. Vi c s u t m nh ng tài li u ó B L c quân ã không mang l i k t
qu . Nh ng B Ngo i giao và C c Tình báo Trung 1ng CIA thì m i th+ còn g n nh nguyên
v;n và các tài li u ã r t có ích cho tôi. < ây tôi xin t l%i cám 1n s) giúp 6 t n tình c a R.M.
Blum, nhân viên U: ban /i ngo i Qu/c h i c a ngh s Fulbright, R. Spector thu c Trung tâm
Nghiên c+u L ch s Quân s) c a quân i M& và Gail F. Donnalley, nguyên cán b l u tr C c
Tình báo Trung 1ng. S) giúp 6 c a h ã giúp tôi tìm th y c nh ng tài li u g/c, nguyên
b n, các b n vi t tay, các h s1 thông báo, g m c t p “Nh ng quan h M& - Vi t Nam”, t p
Romanus - Saunderland nói v$ các ho t ng c a M& Trung Qu/c, Mi n i n, =n , h s1
c a OSS/SSU - nh ng tài li u vô cùng quí giá cho b n th o 1946 c a tôi.
Quy#n sách c3ng s8 không th# có c n u nh không có s) ng h và giúp 6 hào hi p, c
ánh giá cao c a các b n ng nghi p c a tôi trong Chính ph Liên bang, Vi n Hàn lâm, nh ng
chuyên gia k2 c)u v$ ông D 1ng mà ây tôi ch( nêu lên c m t s/ tên. Tôi ã cs
d ng r ng rãi các t p h s1 l u tr qu/c gia M&, Th vi n Qu/c h i, các ph 1ng ti n c a Trung
tâm Th tín Qu/c gia Washington Suitland, th vi n Mill Memorial Rollins College... Tôi ,c
bi t c m 1n F.E Taylor, cán b l u tr ngành Quân s) hi n i trong s L u tr Qn/c gia, P.
Dowling, cán b l u tr ngành Ngo i giao, S L u tr Qu/c gia. J.L. Mc Farland, ph trách th
vi n Mill Memorial... và nhi$u ng %i khác ã giúp tôi r t nhi$u trong vi c kiên trì xác nh, s u
t m và cung c p cho tôi nh ng v!n ki n quân s) ch y u, h s1 c a B Ngo i giao, tài li u tham
kh o trong th vi n Qu/c h i.
Tôi xin chân thành c m 1n các b n Mai van Elliot, Gareth Porter, Ngô Vinh Long và Tr 1ng ình
Hùng ã khéo léo giúp tôi làm sáng t nh ng i$u r/i ren trong n$n chính tr và xã h i Vi t Nam.
Tôi ánh giá r t cao và ,c bi t c m 1n ba nhân v t ã b o tr , khuy n khích giúp d6 tôi:
Elizabeth Mc D. Mc Jintosh, ng s) và b n chi n u c a tôi Trung Qu/c ã góp ý ki n cho
b n th o u tiên, Ch.E. Cuningham khi làm T4ng biên t p Nhà xu t b n tr %ng ih c
Washington ã giúp tôi x lý và s d ng m t cách có hi u qu m t s/ l n tài li u, A. Wang, Giám
/c nhà xu t b n Hill và Wang, ã soát l i b n th o th+ ba và ã khích l tôi r t nhi$u.
Tôi hân h nh nh c t i s) giúp 6 to l n c a nhân viên Nhà xu t b n i h c California, ,c bi t
là tr lý giám /c Stanley Holwitz ã giúp tôi nhi$u trong vi c soát l i và và làm d' dàng vi c n
hành cu/n sách này.
Sau h t, xin c m 1n Margaret, v tôi, ng %i ã chép l i các b n th o t b n u tiên n b n
th+ n!m và b n cu/i cùng luôn luôn v i m t phong cách riêng, trong sáng và sâu s c, c m 1n
con gái Julie c a chúng tôi ã b th%i gian ngh( hè # s p x p các b n ph l c. /i v i hai m;
con ph i ch u )ng nhi$u b n r n, phi$n hà trong sinh ho t gia ình v i t ng ch ng sách v , tài
li u, b n u c bày ra, tôi thân ái m n t,ng cu/n sách này.
Archimedes Patti
PH N I
WASHINGTON
3
Ch 1ng 1
M u m t k: nguyên
Tôi Côn Minh, Trung Hoa ngày 7-8-1945. Khi tin i n truy$n i kh p th gi i r0ng n c M& ã
ném m t “qu bom nguyên t ” xu/ng Hirosima. Hai ngày sau, Liên Xô tuyên b/ tham chi n
ch/ng Nh t vào ngày 9-8. Và c3ng vào ngày ó, chúng ta ném qu bom nguyên t th+ hai xu/ng
Nagasaki. /i v i chúng tôi, nh ng ng %i ang chu*n b nh ng cu c hành quân r ng l n ch/ng
Nh t, th t là s ng s/t khi nh n th+c c r0ng ó là s) báo hi u k t thúc chi n tranh Vi'n
ông. Ngày hôm sau, 10-8, th gi i c tin B Ngo i giao M& ã ch p nh n $ ngh u hàng
c a Nh t theo các i$u kho n Potsdam không làm t4n h i n ngôi Thiên hoàng.
Trong ni$m vui to l n ó, chúng tôi tin là chi n tranh ã ch m d+t /i v i ng %i M&, v i t t c
nh ng ng %i châu Á. Và do ó v i m i ng %i. Chúng tôi ã không hi#u c r0ng nh ng cu c
chi n tranh m i # giành quy$n l)c, giành s) th/ng tr hay giành c l p ã có th# p n g n
nh ngay t+c kh c và cu c s/ng c a hàng tri u ng %i l i b cu/n sâu và ngay l p t+c vào các
cu c chi n tranh ó nh Trung Hoa, =n , Indonésia và Mãn Châu và ch( vì m t s/ ít ng %i.
Tr n cu/i cùng trong Th chi n th hai c tr giá kho ng m t tri u r 6i sinh m ng con ng %i
(1), và tr n ánh ã tr thành cu c ng u dài nh t trong l ch s hi n i c b t u ngay,
không ph i t nh ng th ô l n c a th gi i mà t i m t ngôi làng nh bé trong r ng không ai
bi t n mang tên là Tân Trào, n1i ây ã ti n hành i h i b t th %ng c a các ng phái chính
tr Vi t Nam t ngày 13 n ngày 16 tháng 8 n!m 1945. T i i h i này, h tuyên b/ quy t tâm
giành c l p và b u H Chí Minh làm lãnh t c a mình. Do hoàn c nh mà tôi ã c có m,t t i
n1i trung tâm các s) ki n ang di'n ra.
Khi binh lính M& Côn Minh và Trung Hoa !n m ng chi n th ng Nh t thì B ch( huy quân i
ng minh Trung Hoa ã quy t nh m m t s/ cu c hành quân quan tr ng sau cu c u
hàng. C1 quan công tác chi n l c(2) ã nh n c ch( th c a Chi n tr %ng Trung Hoa yêu
c u ph i thi hành m t trong nhi$u nhi m v c giao là gi i phóng các tù binh chi n tranh(3)
c a ng minh ang b Nh t giam gi t i m t s/ tr i Trung Hoa, Mãn Châu và Tri$u Tiên, còn
ông D 1ng thì không. T i ngày 10-8, i tá Riehard P. Heppner, ch( huy tình báo chi n l c
t i Chi n tr %ng Trung Hoa ã cho xúc ti n các k ho ch ánh b t ng% do OSS chu*n b nh0m
gi i phóng và b o v các tù binh chi n tranh c a ng minh. M t s/ i Mercy c a OSS c
nh y dù xu/ng các tr i tù binh c a Nh t # b o v tù binh c a chúng ta và tr v$ cho ng minh
ki#m soát. Vài ngày sau, các i này ã c nhanh chóng a n Mukden (n1i t ng
Wainwright(4) b giam gi ) r i B c Kinh (n1i th y quân o Wake và nh ng phi công lái máy bay
tr n t p kích Doolittle b giam gi ) và các tr i khác.
Sau m t cu c th o lu n quan tr ng, Heppner thuy t ph c t ng A.C. Wedemeyer(5), T4ng ch(
huy các l)c l ng c a M& Chi n tr %ng Trung Hoa r0ng m t i “Mercy” c n c a sang
Hà N i và ông D 1ng, n1i có n vài nghìn tù binh (M&, Anh, Úc, =n và Pháp) ang b giam
gi . Tôi ph trách i n Hà N i. Ngoài ra tôi còn c giao nh ng nhi m v khác nh : Chu*n
b s1 b cho vi c gi i giáp quân Nh t ông D 1ng, ch u trách nhi m i$u tra t i ác chi n tranh
và báo cáo tin t+c tình hình chính tr , quân s) và kinh t .
Ít tu n l' sau, H Chí Minh ã nói v i tôi v$ m t chính sách “tiêu th4” /i v i Vi t Nam sau khi
ông có linh c m v$ i$u ó. Nh ng lúc b y gi% c ông và tôi $u không l %ng h t t m l n lao
c a cu c xung t s p x y ra c3ng nh s) phân hoá mà nó có th# gây ra trong %i s/ng c a
ng %i M& và trong chính th# n c M&.
Vào m t bu4i chi$u nóng *m, chúng tôi ã g,p nhau # th o lu n vi c b o m an toàn cho
nh ng ng %i Pháp s/ng Hà N i, H i Phòng và m t s/ thành ph/ khác trên mi$n B c; nh ng,
nh ông ã th %ng làm trong nh ng l n g,p tr c, ông ã lái câu chuy n sang yêu c u c p
bách c a ông v$ s) ng h c a M& cho n$n c l p c a Vi t Nam - và m t l n n a, tôi l i tr l%i
4
r0ng v n $ y không th# gi i quy t vào th%i i#m này và c n ph i c xem xét và gi i quy t
sau chi n tranh qua h i àm gi a Hà N i và Paris ho,c có th# Liên H p Qu/c. Ông H im l,ng
m t lát, o n h gi ng nh ng v i s) qu quy t sâu s c, ông nói r0ng n u ng %i Pháp c/ tình tr
l i Vi t Nam “nh là nh ng tên qu/c # bóc l t, tàn sát và gi t h i ng bào tôi”, ông dám
kh5ng nh v i h và th gi i r0ng - t n c Vi t Nam có th# bi n thành tro b i, i$u ó th m
chí có ngh a là /i v i t t c cu c s/ng c a m i ng %i àn ông, àn bà, tr7 con, chính sách ó
c a Chính ph ông c3ng s8 là m t trong nh ng chính sách “tri t # tiêu th4 n cùng”. L%i nói
này ã c phát ra t m t con ng %i bi t t) ch trong cách nói cân nh c v$ ngo i giao nên tôi
hi#u ó không ph i là m t l%i e do v*n v1, và n nay tôi v"n còn nh nh in trong óc.
Bu4i nói chuy n ó c a chúng tôi Hà N i, vào lúc các cu c giao chi n ã ch m d+t nh ng
tr c khi ng %i Nh t ông D 1ng u hàng, và c3ng tr c khi các l)c l ng quân s) Trung
Hoa kéo n # ti p nh n s) gi i giáp quân Nh t và i$u khi#n vi c h i h 1ng c a h .
Trong 6 tháng tr c ó, tôi là ng %i ch( huy công tác tình báo bí m t c a c1 quan m t v (6)
thu c OSS ông D 1ng và óng Côn Minh. Tôi ã c m nh n ôi i$u tai h a v$ tính không
khoan nh ng c a Pháp v$ qui ch c a ông D 1ng, m t thái làm cho t 1ng lai không tránh
kh i r c r/i. Có nh ng kho nh kh c mà ch( c n m t b c nh trong h ng i c3ng có th# làm
thay 4i m t ti n trình l ch s .
---
(1) Kho ng 60.000 ng %i Pháp, 56.000 ng %i M& và 1.500.000 ng %i Vi t Nam
(2) OSS: Office of Strategic Services
(3) POW: Prisoners of War
(4) t ng Jonathan Mayhew Wainwright (1883-1953), nguyên t l nh quân M& t i Philippin, là tù
binh M& cao c p trong tay quân Nh t (1942-1945), sau c toán Mercy (toán công tác Cardinal)
do thi u tá R.F. Lamar ch( huy gi i thoát. T ng Wainwright c3ng là ng %i bên c nh t ng Mac
Arthur trong bu4i l' ti p nh n quân Nh t u hàng ngày 2-9-1945 trên chi n h m Missouri.
(5) t ng Albert Coady Wedemeyer (1897-1989), t l nh quân M& trên Chi n tr %ng Trung Hoa,
ng th%i là T4ng tham m u tr ng c a th/ng ch T ng Gi i Th ch
(6) SI: Secret Intelligence
Ch 1ng 2
“…N u Trung Qu/c th t b i...”
H i t ng l i c3ng th y k2 qu,c, vì l n u nh n c s) g i ý i$u tôi sang ông D 1ng khi

bóng t/i bao trùm trên chi c gh l nh c a chi c t u 4 b M& l c la l c l g n bãi bi#n Anxio
n c Ý. T t nhiên vào nh ng lúc y hoàn toàn không ph i là vi c không bình th %ng cho nh ng
cu c th o lu n quan tr ng t i nh ng n1i mà không có l y m t ch> ng i - nó hoang v ng, m t lâu
ài b bom n phá hu:, m t bãi bi#n bùn l y, ho,c b t c+ âu. ó là chi n tranh.
Vào t/i ngày 21-1-1944, m t nhóm chúng tôi ng i x4m xung quanh t ng William J. (Wild Bill)
Donovan, ch( huy c a OSS. Nhóm này có c m t vài chuyên viên ho t ng bí m t, d i tá
John.T.Whitaker(1) và tôi. Donovan ã th o lu n các ho t ng Ý, Balkan và Pháp r i tóm t t
l i cho chúng tôi v$ các k ho ch c a OSS cho cu c hành quân Overlord, v t eo bi#n vào
chi m Pháp. Ông khuyên Whitaker và tôi nên i tr c Overlord # thi hành m t nhi m v ,c
bi t Vi'n ông. Ông không g,p khó kh!n m y trong vi c hoàn ch(nh t4 ch+c các i ho t ng
châu Âu nh ng /i v i chúng tôi thì ông nh c thêm là c3ng có nhi$u r c r/i. Chúng tôi ng ý
nh ng mu/n bi t k& h1n. “Sau khi chúng ta chi m Rome”, Donovan ch( tr l%i g n l n nh v y.
M t gi% sau n a êm, sáng ngày 22, chúng tôi 4 b vào b% bi#n Anxio.
5
Cái gì ang ch% i c di'n ra trong cu c d o ch1i ng n ng i 25 d,m n Rome # thay cho
m t cu c hành trình "m máu trong 5 tháng m i t i c th ô n c Ý. Quân i chúng ta ã
không ti n vào các ph/ xá c a Rome tr c ngày 4-6, úng 2 ngày tr c khi 4 b vào t Pháp.
Nh ng dù sao thì vào h tu n tháng 6, tôi c3ng ã c rút kh i Chi n tr %ng a Trung H i và
trên %ng v$ Washington.
Whitaker g,p tôi t i a i#m liên l c và chúng tôi lái xe n th5ng hi u !n Harvey, n1i t ng
Donovan ang i t i m t chi c bàn khu t l/i. Ông cho s a so n m t b a !n tr a # h p nh0m
tránh s) ng t quãng nh nhi m s . T i ó, l n u tiên tôi bi t r0ng Donovan ã ch n tôi #
c m u m t nhi m v c a OSS ông D 1ng.
Trong mùa hè 1944, chi n tranh châu Âu di'n ra ác li t và ó còn nhi$u tr n ph i giành c
chi n th ng nh ng ó ã có m t m c ích l n chung cho t t c và không khí tràn y l c quan.
B+c tranh Vi'n ông l i hoàn toàn khác. Cu c xung t nhi$u m,t vì nh ng l i ích khác nhau
ch/ng l i s) th/ng nh t c a ng minh. Tâm tr ng Washington, London và Trùng Khánh là
th t v ng. < Trung Qu/c, Nh t ki#m soát h t các %ng giao thông trên t li$n, ngoài bi#n và
h u h t các khu thành th - công nghi p nh ng không ki#m soát c các nông thôn r ng l n
chung quanh. < ó ang di'n ra cu c chi n tranh phân li t gi a các l)c l ng g i là Qu/c gia
c a T ng Gi i Th ch và nh ng ng %i C ng s n c a Mao Tr ch ông. Cu c u tranh huynh
t 1ng tàn này b b n quân phi t có th l)c làm ph+c t p thêm; b n này lúc k t c u v i bên
này lúc l i chuy#n sang phía kia và là nh ng k7 mà b t lu n trong tinh hu/ng nào c3ng không
ch u ph c tùng hoàn toàn /i v i nh ng nhà c m quy$n Chính ph Trung 1ng c a T ng. Vì
nh ng lý do trên nên các l)c l ng v3 trang c a Trung Qu/c không th# sánh c v i các l)c
l ng có k: lu t và c t4 ch+c t/t c a ph 1ng Tây.
S) thi u th/ng nh t gi a các n c ng minh Vi'n ông b c l r t s m. S) s p 4 c a
Singapore vào tháng 2-1942, ti p theo là th m ho Mi n i n ã làm t4n th 1ng ni$m kiêu
hãnh dân t c c a n c Anh m t cách nhanh chóng. Churchill, con ng %i c th a nh n là k7
+ng u trong vi c $ cao v trí c a n c Anh trong khu v)c thu c a ông Nam Á ang lo
l ng n s) an ninh c a =n . Ông ta coi Mi n i n là thành l3y cu/i cùng c n ph i gi v i b t
c+ giá nào. T t nhiên nh ng u tiên t/i th ng c a ông ta luôn luôn v"n là m b o cho n c
Anh t n t i và là chi n l c “Châu Âu tr c h t”.
T ng Gi i Th ch càng lo l ng tr)c ti p h1n /i v i cu c chi n u Mi n i n vì ó là v n $
b o v biên gi i c a ông ta và b o m cho b n thân ông lu ng ti p t theo ch 1ng trình “Vay-
M n” t n c M&.
ROOSEVELT – CHURCHILL - T <NG

T4ng th/ng Roosevelt ng tình v i chi n l c “Châu Âu tr c h t” c a Anh nh ng mu/n
Churchill có m t l p tr %ng hi u qu h1n Vi'n ông. M y n!m qua, chúng tôi ã cam k t ng
h T ng trong cu c u tranh ch/ng tham v ng Liên Á c a Nh t và Trung Qu/c ã b ép r t
m nh. Roosevelt s r0ng Nh t t!ng c %ng n> l)c Trung Qu/c, n m l y s) ki#m soát quân s)
ó, và Trung Qu/c có th# s p 4 v i nh3ng h u qu v$ chi n l c không l %ng h t c.
T4ng th/ng ã b c l s) lo l ng ó vào u n!m 1942 v i con trai c a mình, Elliot khi ông h i: “...
N u Trung Qu/c th t b i, theo con thì có bao nhiêu s oàn lính Nh t s8 r nh tay - # làm gì?
Chi m n c Úc, chi m =n - và i$u ó s8 gi/ng nh m t qu m n ã chín mùi ch( còn ch%
c hái. Ti n quân th5ng vào Trung ông... m t cu c bao vây g ng kìm r ng l n c a ng %i
Nh t và +c qu/c xã, g,p nhau m t n1i nào ó C n ông, c t +t hoàn toàn ng %i Nga,
chia c t Ai C p, c t toàn b các %ng giao thông liên l c qua a Trung H i? Chúng ta làm th
nào # ti p t cho Trung Qu/c?... Con %ng Mi n i n – và n u nó b s p 4?... =n ?V y
ó!”.
Sau này, trong m t cu c th o lu n gi a ông v i Elliot, Roosevelt nói thêm: “ i$u mà chúng ta
6
bi t là th này: Ng %i Trung Qu/c ang gi t ng %i Nh t và ng %i Nga ang gi t ng %i +c.

Chúng ta c+ # cho h ti p t c, cho n khi quân i và h i quân c a ta s9n sàng giúp 6 c”.
Churchill cho r0ng cu c t n công c a Nh t vào Trân Châu C ng (Pearl Harbor) có th# kéo ng c
l i s) ng h c a M& /i v i các n c ng minh châu Âu và Churchill ã nhanh chóng n g,p
Roosevelt t i Nhà Tr ng ngay trong ngày Noel 1941. V n $ c1 quan ch( huy th/ng nh t c a
ng minh Vi'n ông ã c a ra th o lu n và B Ch( huy M&, Anh, Hà Lan và Úc
(ABDACOM) thu c quy$n ch( huy c a t ng Archibald P. Wavell ã nhanh chóng c thành
l p. C1 c u ch( huy m i ã lo i Trung Qu/c ra ngoài vì Roosevelt và Churchill $u nh t trí r0ng
T ng Gi i Th ch có th# ch/ng l i b t c+ s) ki#m soát nào c a n c ngoài trên lãnh th4 c a
Trung Hoa.
Tuy v y, Roosevelt vì nh ng lí do chi n l c và chính tr v"n lo l ng v$ vi c gi Trung Qu/c
trong chi n tranh và thuy t ph c Churchill c3ng nên # cho T ng có m t a v chính th+c trong
các n c ng minh. Ng %i Anh tán thành $ ngh ó c a t4ng th/ng, nh ng v i i$u ki n là
không # Trung Qu/c tham gia H i ng Tham m u tr ng h>n h p (CSS). K t qu cu/i cùng là
l p ra Chi n tr %ng Trung Hoa riêng bi t, ,t d i quy$n ch( huy c a T ngTh/ng ch , bao
g m c nh ng ph n t nh Thái Lan và ông D 1ng lúc ó v"n do ng minh chi m óng,
nh ng không có Mi n i n. T ng c m%i làm T l nh t/i cao ng minh, có m t B Tham
m u ng minh giúp vi c.
Th y có l i v$ chính tr và chi n l c, T ng ch p nh n vai trò c áo c a m t t l nh ng
minh “ c l p” ch( ch u trách nhi m v i chính mình và yêu c u M& g i sang m t s quan cao c p
ng %i M& # gi ch+c Tham m u tr ng B Tham m u ng minh Trùng Khánh. Nh ng ch(
trong ít tu n, Wavell và T ng ã xung t v i nhau v$ v n $ ki#m soát và phân ph/i hàng chi
vi n Vay - M n Mi n i n và v$ ph 1ng h ng trung tâm c a chi n l c ng minh Vi'n
ông. M/i h0n thù c a h ã làm suy y u s) th/ng nh t c a ng minh và là th m h a e d a
các m c tiêu quân s) c a M& c Vi'n ông l"n Thái Bình D 1ng.
G n nh ti p ngay sau ó, các cu c ti n công nhanh chóng c a quân i Nh t ch/ng ng %i Anh
và ng %i Trung Hoa ã ,t ra cho tam c %ng v n $ là ph i c i t4 l i c1 c u ch( huy c a h .
Trong vòng không y 2 tháng, ABDACOM c a t ng Wavell b tê li t và úng nh nh n nh
c a Churchill lúc tr c cho r0ng T4ng th/ng M& ph i có nhi m v ch y u là làm vi c v i Trung
Qu/c trong t t c m i m,t và toàn b Thái Bình D 1ng (k# c Trung Qu/c) ph i c ,t d i
quy$n ch( huy c a M&, m,c dù T ng v"n còn n m quy$n i$u hành tác chi n Trung Qu/c.
Wavell c c gi ch+c “T l nh t/i cao =n ”, có trách nhi m v$ hành quân tác chi n Mi n
i n. Ph m vi trách nhi m c a Anh c v ch ra t Singapore n bao g m c Trung ông.
STILWELL NH?P CU@C

Theo yêu c u c a T ng mu/n m t ng %i M& làm tham m u tr ng B Tham m u ng minh,
t ng Marshall ã ch( nh thi u t ng Joseph W. Stilwell(2) vào ch+c v ó. Ngày 6-3-1942,
Stilwell c phái n ch> T ng v i hàm trung t ng v a m i c phong. Ông ã c
T ng Th/ng ch và phu nhân ti p ón thân m t Trùng Khánh, nh ng c3ng ây ông ã th y
rõ c s) quan tâm c a T ng /i v i v n $ ch( huy Mi n i n và nh ng khó kh!n trong
quan h Trung - Anh. i$u ng c nhiên /i v i ông là T ng tuyên b/ r0ng Stilwell ch( là tham
m u tr ng các l)c l ng ng minh (t+c là M& - Anh) mà thôi ch+ không ph i c a quân i
Tnmg Qu/c.
i$u này ã ,t Stilwell vào m t tình th khó kh!n t nh ng bu4i ban u. T ng ch n và gi l i
m t ng %i b n tin c y c3 c a mình, t ng Hà Ang Khâm (Ho Yingchin) làm Tham m u tr ng
các l)c l ng Trung Qu/c. Stilwell ã c c sang Trung Qu/c # nh0m giúp T ng hoàn
thành các nhi m v c a T l nh T/i cao c a m t chi n tr %ng ng minh, ã nh n th y quy$n
l)c c a mình b c t xén i quá nhi$u. Ông c3ng th y ra c r0ng mình làm cho m t con ng %i
7
t) do và nh ng quan ni m v$ l i ích c a Trung Qu/c c a ng %i ó thì không ph i lúc nào c3ng

phù h p v i l i ích c a ng %i Anh và M&. Khi có s) khác nhau x y ra, Stilwell ã ph i óng vai
trung gian dung hoà gi a nh ng ý mu/n c a T ng v i t cách là ch( huy m t Chi n tr %ng
ng minh c l p v i nh ng ch( th quân s) c a H i ng Tham m u tr ng Liên quân (M&) và
h>n h p (Anh - M&).
Stilwell còn m nh n thêm ba ch+c v khác n a: T4ng ch( huy các l)c l ng quân i M&
Trung Qu/c, Mi n i n và =n (CBI); i di n quân s) c a T4ng th/ng M& Trùng Khánh, và
trách nhi m phân ph/i toàn b vi n tr ch 1ng trình “Vay - M n”. Vi c phân ph/i hàng ti p
vi n “Vay - M n” ã th %ng xuyên gây nên s) tranh ch p gay g t.
Tình tr ng l n x n và gi"m p lên nhau này kéo dài mãi cho n tháng 8-1943 m i ch m d+t
khi T4ng th/ng, Th t ng và các Tham m u tr ng c a h g,p nhau Quebéc # h p h i ngh
Quadrant. L n u tiên nh ng ng %i tham d) h i ngh ã hoàn toàn nh t trí v i nhau v$ k
ho ch ánh b i Nh t B n. H ã i n k t lu n dùng Trung Qu/c làm m t c!n c+ c)c t/t cho
các cu c t p kích %ng không vào các c+ i#m phòng th c a Nh t B n, các %ng giao thông
d"n n các bi#n phía Nam và cho cu c xâm chi m chính qu/c Nh t.
K ho ch c a h d) tính m t cu c ti n công b0ng hai m3i t phía ông và tây # chi m l y khu
v)c Qu ng ông – Hongkong. M3i ti n công phía ông có l)c l ng không l c h i quân ph/i
h p, l n l t ánh chi m các o # cu/i cùng t p trung m m t cu c t n công thu: b vào b%
bi#n Trung Qu/c. T phía tây, các l)c l ng c a T ng theo %ng b ti n ra g,p các o
quân ng minh 4 b vào t li$n. Sau ó hai cánh quân s8 ánh lên phía B c Trung Qu/c.
M/c th%i gian cho các cu c hành quân vào chính qu/c Nh t B n c n nh vào n!m 1947.
C3ng nh các l n tr c, s) b t ng gi a ng %i Anh và ng %i M& l i n4 ra v$ v n $ các cu c
hành quân Mi n i n, i#m then ch/t m b o s) th)c hi n thành công c a chi n l c m i
c a ra. Ng %i M& ch tr 1ng ngay sau khi ánh c quân Nh t kh i mi$n b c Mi n i n
thì c p thi t ph i ti n quân v$ phía nam, ch y u # m thông c ng Rangoon, t!ng thêm dòng
ti p v n cho Trung Qu/c. Ng %i Anh l i có ý nh giành l i Sumatra # l y làm bàn p ánh
chi m l i Singapore và bán o Mã Lai. Do dó h thích i vòng và b qua Rangoon.
Các Tham m u tr ng liên quân M& m,c d u ng ý cho các ph 1ng h ng ti n công nói
chung trong k ho ch c a Anh là úng n nh ng trong thâm tâm h l i s ng %i Anh có th#
tính toán n m t cu c th 1ng l ng hoà bình v i Nh t B n và nh th thì s8 b m,c cho ng %i
M& chi n u 1n c Thái Bình D 1ng. H ã ch/ng l i b0ng cách a ra $ ngh nh0m th)c
hi n m t k ho ch c p t/c ánh u4i quân Nh t ra kh i Mi n i n, b o v các %ng ti p v n
b c Mi n i n, c ng c/ c ng Rangoon và n nh th%i h n ánh b i Nh t là 12 tháng sau khi
+c s p 4. $ ngh c a ng %i M& v$ m t chi n d ch t n công c p t/c h ng tr)c ti p th5ng
ngay vào chính qu/c Nh t ã b ng %i Anh bác b m t cách quy t li t. /i v i h , m t th ng l i
s m châu Âu và vi c c+u vãn qu/c thu c a c a h Vi'n ông còn quan tr ng h1n
nhi$u so v i vi c tr c m t Nh t B n b ánh b i.
N>i b)c t+c gây ra vì nh ng s) b t ng ó ã c ph n nh trong nh t ký c a huân t c
Alanbrooke, T4ng tham m u tr ng quân i Hoàng gia Anh vi t ngày 1-10-1943, nh sau:
“M t bu4i sáng u nhau d n d p v i COS(2) t i mãi 12 gi% tr a; sau ó h p v i P.M(3), các
tham m u tr ng, Dickie Mountbatten và Pownall. Cu c h p ã d"n n m t tr n u c!ng
th5ng kéo dài m t ti ng ng h gi tôi và P.M v$ v n $ rút quân t a Trung H i # b4 sung
cho cu c t n công =n D 1ng. Tôi t ch/i vi c làm suy ýêu ti$m n!ng các l)c l ng 4 b
t4ng h p a Trung H i # nh0m t4 ch+c tr n t p kích táo b o cho Mountbatten ánh vào
Sumatra. Ng c l i, P.M l i s9n sáng phá b chính sách c1 b n c a chúng ta và ,t Nh t lên v
trí tr c c +c. Nh ng, cu/i cùng tôi ã ánh b i h u h t nh ng ý c a ông ta”
M/i e do m i Vi'n ông, ,c bi t là các ho t ng tác chi n =n D 1ng và b c
Sumatra ã thu hút s) quan tâm c a Churchill nh ng ông ta v"n không ch u ch p nh n ý ki n
8
c a Roosevelt cho r0ng Trung Qu/c là nhân t/ c1 b n # ánh b i Nh t và các cu c hành quân
Mi n i n là có ý ngh a quy t nh cho v n $ này.
Trong m t cu c th o lu n quan tr ng khác H i ngh Quadrant, Churchill, ã lái câu chuy n
sang vi c thành l p m t B Ch( huy ông Nam Á (SEAC) m i cho các cu c hành quân c a ng
minh châu Á. Roosevelt c bi t tham v ng c a Churchill là chi m l i Singapore và s p ,t
m t v trí ch( huy then ch/t cho huân t c Louis Mountbatten, cháu c a vua và là con trai c a
m t b n ng nghi p c3 c a Churchill, công t c Louis de Battenberg. T4ng th/ng ng ý thành
l p SEAC; và ông, Th t ng c3ng nh các Tham m u tr ng c a h $u tán thành b4 nhi m
phó ô /c Mountbatten, c)u tr ng ban tác chi n h>n h p, làm T l nh t/i cao chi n tr %ng
ông Nam Á. Vi c b4 nhi m m t ô /c H i quân hoàng gia ch( xác nh n nh ng s) nghi ng%
c a B Tham m u M& t i h i ngh là Churchill coi SEAC là m t chi n tr %ng thu: b h1n là m t
chi n tr %ng m,t t, m t b ch( huy mà ông ta mu/n dùng # ti n hành chi n d ch Sumatra mà
ông ta h0ng p # chi m l i Singopore, bi#u t ng c a quy$n l)c qu/c Anh châu Á.
M t l n n a, v trí ch( huy c a Stilwell, nh ã t ng x y ra, l i ph i c i$u ch(nh cho thích h p

v i s) s p x p ã thay 4i t chóp bu. Trong m t b+c i n t( m( ngày 17-8-1943, t ng Marshall
ã gi i thích m t cách kiên nh"n và khéo léo v trí c a Stilwell d i quy$n Mountbatten. Ông
nh n m nh r0ng chi n l c Mi n i n v"n không thay 4i, nh ng th%i bi#u tác chi n ph i g p
h1n do nh ng kh n!ng ti p t trên các %ng Mi n i n, c %ng b l"n %ng không, ã
t!ng lên. Tuy nhiên, Marshall nói ti p, các quan h ch( huy bên trong SEAC quá ph+c t p. Vi c
thành l p SEAC có ngh a là t i 4 chi n tr %ng, ba chi n tr %ng a lý và m t chi n tr %ng tác
chi n, i bi#u m t cách t 1ng +ng cho nh ng l i ích c a ba n c và ba c1 quan tình báo, t t
c $u ang ho t ng trong cùng m t khu v)c. SEAC ph i là m t b ch( huy c a Anh - M&, bao
g m Mi n i n, Ceylon, Sumatra và Malaysia, nh ng không có =n . =n n0m d i quy$n
ch( huy c a B Ch( huy =n , có trách nhi m /i v i Trung ông là n1i các s oàn =n
ang chi n u c3ng nh /i v i Vi'n ông. T t nhiên, Trung Qu/c, có Chi n tr %ng Trung
Qu/c c a T ng. Chi n tr %ng tác chi n c a M&, CBI, ho t ng t t c ba khu v)c a lý. Nó
không ph thu c vào SEAC.
Quân i Trung Qu/c =n , do Stilwell ch( huy, d)a vào B Ch( huy =n v$ ti p t h u c n,
nh ng l i chi n u trong khu v)c c a SEAC d i quy$n ch( huy c a Mountbatten. i không
quân th+ 14 c a M& d i quy$n ch( huy c a t ng Claire L. Chennault óng Trung Qu/c #
ho t ng, c ti p t t =n , nh ng v$ hình th+c l i n0m d i quy$n T ng Th/ng ch .
Vi c cai qu n, phòng th và an ninh n i b c a B Ch( huy =n ,t d i quy$n c a t ng
Claude J.E. Auchinlek là ng %i ch u trách nhi m chính v i chính ph =n . Là i di n c a n i
các chi n tranh c a Anh và phó v 1ng =n , Th/ng ch Wavell là tr ng tài v$ nh ng th+ t) u
tiên gi a B ch( huy =n và SEAC, nh ng m>i bên có th# khi u n i v$ nh ng quy t nh c a
Wavell lên tham m u tr ng c a Anh. Vi c liên l c gi a SEAC và T ng g,p tr ng i b i vi c
ch( nh Stilwell làm phó T l nh t/i cao ng minh SEAC, và nhi m v c a ông là xem xét
ng %i Trung Qu/c óng vai trò c a mình nh th nào. Marshall g i ó là m t s+ m nh “không d'
dàng gì”.
Th t d' dàng nh n th y r0ng trong tình tr ng r/i r m v$ ch( huy y, không th# có m t s) th/ng
nh t c a ng minh, và nh ng b t ng có th# x y ra m i c p và m i khu v)c. Tuy nhiên
Stilwell và Mountbatten b t u m/i quan h c a h m t cách thu n l i. Marshall oán tr c
r0ng Stilwell s8 nhìn th y ô /c “m t lu ng không khí mát m7” và Stilwell ng ý v i i$u ó
khi ghi vào nh t ký c a mình “Louis là m t ng %i r t t/t... y nhi t tình và không thích s) chây 2
và b o th ”. Vì th Stilwell c3ng ã có th# nói t i công vi c c a mình v i t cách Phó t l nh t/i
cao c a ng minh r0ng ã có m t s) h p tác th t s) v i ng %i Anh, ng minh ch( y u c a
M&. B t c+ m t i$u gì e do chia r8 hai n c này $u s8 có nh h ng n toàn c u. Nh
9
t ng Thomas T.Handy(4) di'n t v$ i$u ó, n u ng %i Anh hát bài “C u Chúa phù h +c

vua”(5) thì Stilwell không th# hát theo c, nh ng ít ra ông ta có th# +ng d y.
Tr c khi Mountbatten n, qua thái công khai coi th %ng c a Stilwell /i v i thái “không
làm gì c ” c a ng %i Anh và ng %i Trung Qu/c trong vi c u4i ng %i Nh t ra kh i Mi n i n,
ông ã c g i là “Joe có b m,t câng câng”. Ông t ra kiên quy t khi phê phán n n tham
nh3ng c a Qu/c dân ng Trung Qu/c và vi c s d ng không úng nh ng hàng ti p t “Vay -
M n” c a chúng ta c3ng nh ch tr 1ng c a T ng mu/n ti n hành m t chi n d ch riêng
ch/ng phe c ng s n c a Mao. Stilwell d n d n tr thành m t bête noire(6) Vi'n ông. T ng
c3ng bi t quá rõ s) ch/ng /i c a Stilwell và n kho ng tháng 9-1943, nh ng b t ng c a h
ã t t i i#m gay go. Chennault thì quy s) b t l)c c a mình v$ xu th trên không cho tình
tr ng thi u máy bay chi n u và ti p t lúc u ã c h+a cho và ã qu trách Stilwell là
ng %i phân ph/i v3 khí “Vay - M n”. Các viên ch( huy Trung Qu/c c3ng bu c t i Stilwell vì ã
t ch/i nh ng yêu c u cung c p binh lính và ti p t h u c n cho h .
Khi Mountbatten t i Trùng Khánh ngày 16-10-1943, # g,p T ng Gi i Th ch, ông ã c
t ng Brehon B. Somervell cho bi t r0ng T ng ã công khai bày t ý mu/n c a mình là Stilwell
c rút i. ó là m t s) b t u khó kh!n c a Mountbatten trong vi c gi i quy t các v n $ v$
b ch( huy c a ông. Sau m t th%i gian suy ngh , ông k t lu n r0ng không nên s d ng b i
Trung Qu/c n u ng %i ã ch( huy h hai n!m r i l i b u4i i ngay tr c khi ti n hành nh ng
cu c hành quân ch ng và ông cho phép Somervell thông báo i$u ó v i T ng và cu c
kh ng ho ng ã c gi i quy t m t th%i gian v i s) cam k t c a Stilwell là s8 h p tác y
v i T ng và s8 nh3n nh,n h1n trong t 1ng lai.
M t v n $ hóc búa khác n a ã n4i lên t i cu c g,p g6 Trùng Khánh. V$ sau này không m t
ai nh c chính xác, v n $ ranh gi i gi a SEAC và Chi n tr %ng Trung Qu/c ã c nêu
lên nh th nào. Nh ng v n $ ã c ,t ra t i H i ngh Quadrant và nh ng ng %i tham gia
h i ngh nh l i r0ng ng %i Trung Qu/c ã c nói cho bi t là ông D 1ng và Thái Lan thu c
v$ Chi n tr %ng Trung Qu/c. S) th t là B tham m u h>n h p th y c n ph i chuy#n hai x+ ó
sang cho SEAC và i$u ó ã c truy$n t m t cách khôn khéo cho T ng. T ng ã k ch
li t ph n /i. Cu/i cùng v n $ này c gi i quy t theo m t $ ngh tho thu n l ch s c a
Mountbatten, s) tho thu n này ã có nh h ng lâu dài sau này. Thái Lan và ông D 1ng s8
c gi l i trong Chi n tr %ng Trung Qu/c v i i$u ki n c Mountbatten và T ng $u có
quy$n hành ng ó và khu v)c nào do ai chi m óng thì t t nhiên s8 n0m d i quy$n c a B
ch( huy chi m óng. C hai T l nh $u ã ng ý, nh ng s) tho thu n y ã không c ch p
nh n hay b bác b b i T4ng th/ng, Th t ng và CCS, t t c $u mu/n # l i v n $ gai góc
này.
Vi c thành l p SEAC và vi c bu c ph i t m ng ng xung i gi a Stilwell và T ng ã không c i
thi n c tình th . T ng Chennault, viên s quan không quân cao c p c a M& Trung Qu/c
ã kiên quy t ph n /i quan i#m c a Stilwell cho r0ng nh ng cu c chi n u ph i c ti n
hành và giành th ng l i trên m,t t còn không l)c ch( là m t cánh tay h> tr . Ông ta cãi l i r0ng
Stilwell ã b quá nhi$u s+c l)c vào nh ng cu c c i t4 trong quân i Trung Qu/c và dành h t
nh ng ph 1ng ti n ít i c a mình vào công vi c ó, do ó ã b l6 c1 h i # giành th ng l i
s m h1n /i v i Nh t. Chennault ã giành c s) ng h c a T4ng th/ng và c a T ng, và ã
c quy$n u tiên nh n nh ng hàng ti p t ó sang Trung Qu/c, do B ch( huy V n t i %ng
không c a M& th)c hi n. Lu ng ti p t cho cu c chi n tranh b0ng không quân c a Chennault ã
gây tr ng i r t l n cho Stilwell trong vi c trang b và hu n luy n các l)c l ng Trung Qu/c #
ti n hành chi n d ch c a ông Mi n i n.
Chennault ã s d ng tr ng t i ang t!ng lên m t cách r t thành công và ã t!ng c %ng nh ng
cu c t n công b0ng không quân c a ông vào các c+ i#m c a Nh t phía ông Trung Qu/c n
m+c ng %i Nh t lo s r0ng ng %i M& s8 l p c c!n c+ cho nh ng máy bay ném bom t m xa
10
m i ch t o c a mình phía ông Trung Qu/c, và t ó s8 d' dàng t n công chính n c Nh t.

K t qu tr)c ti p là nh ng cu c ph n công quy t li t c a ng %i Nh t ch/ng l i nh ng sân bay
ti$n tiêu c a M& mà Chennault ã s d ng # ho t ng. Cu c t n công c a ng %i Nh t m ra
trong tháng 4-1944 và ti n sâu vào Trung Qu/c tr c m t s) kháng c) không áng k# trên b .
Th/ng ch (T ng) t ch/i vi c g i v3 khí b t c+ lo i nào, v3 khí Trung Qu/c hay v3 khí “Vay -
M n”, cho nh ng binh lính Trung Hoa phòng th các sân bay c a Chennault. Các báo cáo
tình báo c a các quan sát viên M& v ch ra r0ng s) t ch/i c a T ng ph n ánh m t s) tho
thu n gi a m t vài viên ch( huy Trung Qu/c a ph 1ng v i ng %i Nh t v i i$u ki n ng %i Nh t
s8 # cho ng %i Trung Hoa yên 4n tây nam Trung Qu/c n u ng %i Trung Hoa không can thi p
khi ng %i Nh t t n công các sân bay có th# e do chính qu/c h .
M& ã t ra lo ng i m t cách d' hi#u /i v i vi c duy trì s) ki#m soát các sân bay dùng # làm
c!n c+ trên m,t t cho không quân y#m tr các chi n d ch c a M& tây Thái Bình D 1ng và ã
có c/ g ng c+u vãn tình hình. Các Tham m u tr ng Liên quân M& k t lu n r0ng n u Stilwell
n m l y quy$n ch( huy t t c các l)c l ng Chi n tr %ng Trung Qu/c, c Qu/c dân ng l"n
C ng s n, thì ông ta có kh n!ng ng!n ch,n c vi c ng %i Nh t chi m các sân bay. T4ng
th/ng ã ng ý.
STIWELL RA I, WEDEMEYER NH?P CU@C

Toàn b l ch s Trung Qu/c sau chi n tranh ch( rõ r0ng m i c/ g ng nào nh0m thuy t ph c Qu/c
dân ng và C ng s n liên k t vào m t hành ng chung # ch/ng ng %i Nh t $u b th t b i.
Nh ng ch a bao gi% $ ngh ki#u ó ã i t i ch> g n c ch p nh n nh b y gi%. T tháng 7
n tháng 9-1944, i di n ,c bi t c a T4ng th/ng, t ng Patrick J. Hurley(7), ã c/ thuy t
ph c T ng # b4 nhi m Stilwell làm T l nh dã chi n Chi n tr %ng Trung Qu/c. Lúc u
T ng ng ý v$ nguyên t c, sau ó l i thay 4i hoàn toàn, cho r0ng Stilwell t ra ch a trình
, và cu/i cùng l i yêu c u bãi b Stilwell. Cu/i cùng T4ng th/ng c3ng ph i th a nh n ch
quy$n c a Trung Qu/c v$ v n $ này và ra l nh cho Stilwell tr v$ n c, nh ng ã t ch/i yêu
c u c a T ng v$ vi c c m t ng %i M& khác n m quy$n ch( huy các l)c l ng Trung Hoa
Trung Qu/c.
Trong các giai o n cu/i cùng c a các cu c th ng l ng không thành công này, tình th c a
ng minh Thái Bình D 1ng ã c c i thi n áng k#. H i quân M& ã ánh b i m t cách
quy t nh H i quân Thiên hoàng Nh t B n trong tr n ánh v nh Leyte. T ng Mac Arthur ã
thi t l p v ng ch c quy$n l)c c a M& Philippinnes. Và ngày 15-10, nguyên soái Xtalin tuyên b/
v i i di n M& Matxc1va và v i Th t ng Anh r0ng Liên Xô s8 phái 60 s oàn sang ch/ng
Nh t B n, trong vòng 3 tháng sau khi n c +c th t b i.
Trong không khí y, vi c c+u các sân bay Trung Qu/c tr nên ít kh*n tr 1ng h1n so v i cu c
chi n tranh ch/ng Nh t, nh ng v"n còn m t nguy c1 r t th)c t là Chính ph T ng có th# ký
m t hoà c riêng r8 v i Nh t hay chính b n thân T ng có th# b l t 4 b0ng m t cu c o
chính do nh ng ph n t thân Nh t ti n hành. S) ki n nào c3ng có th# giúp cho Nh t gi i thoát
c nh ng l)c l ng quan tr ng # t!ng c %ng s) b/ phòng trên chính qu/c Nh t. +ng
tr c nh ng kh n!ng ó, T4ng th/ng ã thay 4i ý ki n c a mình và ch( nh thi u t ng
Wedemeyer làm s quan cao c p c a M& Chi n tr %ng Trung Qu/c và làm tham m u tr ng
cho Th/ng ch . Ngày cu/i cùng tháng 10-1944, sau khi c th!ng c p lên trung t ng,
Wedemeyer n Trùng Khánh. B/n hôm tr c ó t ng Stilwell ã r%i Karachi v$ M&. Chennault
v"n l i.
Nh ng m nh l nh mà Wedemeyer nh n c t B chi n tranh và nh ng ph 1ng ti n c ,t
d i quy$n c a ông r t khác v i nh ng th+ ã giao cho Stilwell hai n!m r 6i tr c ây; dù r0ng
nh ng v n $ c a ông, nh chính ông ã bi t rõ, v"n nh c3: “T o ra nh ng i$u ki n # s
d ng có hi u qu t/i a nh ng ph 1ng ti n c a M& trong khu v)c… Ng %i Trung Qu/c ph i
11
c yêu c u óng m t vai trò tích c)c trong chi n tranh”. Plus ça change, plus c’est la même
chose(8).
T mùa hè 1944, B chi n tranh ng ý tách Chi n tr %ng Trung Qu/c - Mi n i n - =n
(CBI) ra làm ôi. K ho ch y v"n còn có giá tr , và Wedemeyer gi ch+c ch( huy Chi n tr %ng
Trung Qu/c riêng bi t, bao g m Trung Hoa l c a, Mãn Châu, và ông D 1ng, c ng v i nh ng
hòn o ngoài kh1i, tr ài Loan. Nh ng s) tho thu n m1 h gi a các b ch( huy t/i cao v i
các b ch( huy chi n tr %ng v$ ông D 1ng v$ sau này ch+ng t có t m quan tr ng s/ng còn
/i v i các k ho ch c a Pháp nh0m chi m l i thu c a c3 c a h .
M@T BABYLON HIBN I

Vi c b4 nhi m Wedemeyer Trung Qu/c ã thách th+c nh ng quan ni m giáo i$u và nh ng
gi i pháp h c vi n v$ ch( huy và ki#m soát m t sân kh u chính tr phi lý.
< phía b c Trung Qu/c, Mao Tr ch ông ã thi t l p m t nhà n c trong m t nhà n c, ó
có nh ng ng %i C ng s n Trung Qu/c hoàn toàn ki#m soát c m t m ng l n l c a Trung
Qu/c v i nh ng b máy kinh t và quân s) riêng c a h , c l p v i ki#m soát c a ng minh
hay v i quy$n uy không ch c ch n c a T ng.
< Trùng Khánh, Qu/c dân ng c m i ng %i bi t t i nh m t chính ph , c3ng b chia thành
nhi$u m ng. S) b t ng gi a nh ng ch( huy c a h ang lan r ng. Tình hình kinh t t h i c a
h l i càng n,ng n$ thêm do s) bao vây c a Nh t và n n l m phát t!ng d n lên. Tình hình ó e
do Qu/c dân ng Trung Hoa phân hoá thành m t nhóm nh ng bè phái u á nhau. Còn v$
T ng Gi i Th ch, thì nh Wedemeyer ã nh n nh v n t t cho t ng Marshall bi t: “bây gi%
thì tôi ph i k t lu n r0ng Th/ng ch và nh ng ng %i cùng cánh c a ông ta ã hi#u rõ tính ch t
nghiêm tr ng c a tình hình, nh ng h b t l)c và b/i r/i”.
B tham m u liên quân M&, suy ngh v$ kinh nghi m ã qua v i T ng, ã b4 nhi m
Wedemeyer làm T4ng ch( huy các l)c l ng M& Chi n tr %ng Trung Qu/c và ã cho cho phép
ông “ch p nh n” thêm vai trò Tham m u tr ng c a Th/ng ch . Nh v y, M& tránh l,p l i m t
tình th không th# # x y ra nh tình th c a Stilwell tr c kia. S) thu x p m i này, khi ã c
phát tri#n lên, ã t ra r t t/t. Wedemeyer và T ng ã thu x p c m t m/i quan h cá nhân
tr1n tru và thân m t v i nhau.
C1 c u ch( huy riêng c a chúng ta, tuy v y, c3ng v"n còn nhi$u v n $. < Trung Qu/c,
Wedemeyer th y các nhân viên ng %i M& các l)c l ng H i, L c, Không quân $u thu c vào
các 1n v khác nhau, các 1n v ã t ra c l p hoàn toàn hay m t ph n v i ông v i t cách
ch( huy chi n tr %ng. H m i M& Trung Qu/c thì báo cáo v$ B H i quân; OSS thì báo cáo v$
cho Ban tham m u c a mình Washington; c1 quan thu th p tình báo h>n h p (JICA) và B ch(
huy máy bay ném bom XX thì ,t d i quy$n ch( huy tr c ti p c a B tham m u liên quân; còn
B ch( huy v n t i %ng không (ATC) thì c l p v i s) ki#m soát c a các chi n tr %ng =n -
Mi n i n c3ng nh Trung Qu/c. Còn vô s/ phái oàn ng minh và nh ng t4 ch+c bí m t ho t
ng bên c nh ng %i Anh và ng %i Pháp Trùng Khánh.
i s+ n c ta t i Trung Qu/c, Clarence E. Gauss, mô t tình c nh y r t hay:
“…< ây có quá nhi$u s) h>n n… Nh ng th t do i b n doanh g i cho chúng tôi cho th y
OSS, c3ng nh Miles(9) và Tai Li (10) ang quan tâm n nh ng v n $ ông D 1ng; “Ho t
ng c a OSS thông qua AGFARTS (sic)… C!n c+ c a “ i không quân th+ 14” ang thi t l p
%ng liên l c c a ng %i Pháp ông D 1ng m t cách c l p v i phái oàn quân s) Pháp
ây và “ng % Trung Qu/c và OSS ang ho t ng thông qua nhóm Gordon, m t t4 ch+c hoàn
toàn không c phái oàn Pháp a thích… Nh v y chúng tôi có Miles và Tai Li, OSS và
Gordon, Quân i M&; chúng tôi th y phái oàn quân s) Pháp th %ng n g,p Quân i và phái
oàn Pháp th %ng n g,p chúng tôi v i nhi$u v n $; và không ai bi t c cái gì ã làm
ây hay cái gì ph i c làm ây c ”.
12
Theo quan i#m ch( huy và ki#m soát, ó là m t Babylon hi n i, và v tân T l nh Chi n tr %ng
ã h i ngay Marshall v$ vi c xác nh m/i quan h c a ông v i nhi$u t4 ch+c và v i t ng
Hurley, i di n riêng c a T4ng th/ng. Tuy nhiên, s) tr l%i l i vô th ng vô ph t và ch( nh c cho
Wedemeyer nh ng ch( th lúc ban u. Trong th)c t , Wedemeyer không b h n ch vai trò ch(
huy c a ông b i nh ng ch( th m i và chi ti t nào, nh ng các c1 quan c l p c3ng không b gi i
h n v$ ho t ng c a h vào nh ng %ng dây ch( huy chính th+c nào, mi'n là h “thông báo”
cho T l nh chi n tr %ng. S) thu x p có v7 ti n l i cho m i i$u có liên quan. Wedemeyer c
chính Donovan l)a ch n êkíp riêng c a ông và ã b t tay vào vi c c i t4 c1 c u ch( huy và thay
4i nhân s) theo nh ng nhu c u ho t ng riêng c a ông. Ông s d ng thì gi% c a mình m t
cách khôn khéo h1n và x s) m t cách th n tr ng v i các c1 quan tình báo khác nhau.
Trong s/ nh ng v n $ chính tr - quân s) mà ông g,p ph i v i t cách T l nh chi n tr %ng, có
v n $ C ng s n Trung Qu/c Diên An và các Phái oàn quân s) Pháp Côn Minh và Trùng
Khánh. V n $ th+ nh t, v$ c1 b n là m t v n $ c a Trung Qu/c, ph i c gi i quy t v i
T ng. V n $ th+ hai l i có m t l ch s khác. Nh ng h qu qu/c t c a s) có m,t c a Pháp
Trung Qu/c ã ng n nh ng quy$n l i c a ng minh và có liên quan v i M& m t cách tr)c
ti p và nghiêm tr ng.
---
(1) th tr ng ban SI c a OSS
(2) Chief Of Staff: tham m u tr ng liên quân
(3) Prime Minister: th t ng
(4) th tr ng C c tác chi n và k ho ch, WD
(5) Qu/c ca Anh
(6) ng %i áng ghét nh t - ti ng Pháp
(7) phái viên c a t4ng th/ng M&, thay m,t SEAC bên c nh T ng
(8) càng thay 4i l i càng v"n th - ti ng Pháp
(9) ch( huy h m i M& Trung Qu/c
(10) ng %i +ng u c1 quan m t v c a T ng
Ch 1ng 3
ông D 1ng: M t i#m c p bách
F.D. ROOSEVELT VÀ CH NGHCA TH.C DÂN

T4ng th/ng Roosevelt t lâu ã nêu lên chính sách c1 b n c a ông /i v i vai trò c a Pháp sau
chi n tranh Vi'n ông.
Ông coi ch ngh a th)c dân là nguyên nhân chính c a Th chi n th+ hai. Khi th o lu n v$ n c
Pháp v i con trai mình Casablanca, ông cho r0ng Pháp ph i ch u trách nhi m m t ph n v$
cu c t n công c a Nh t Pearl Harbor (Trân Châu C ng): “Elliot , ng m t lúc nào ngh r0ng
ng %i M& có th# ch t trong cái êm Thái Bình D 1ng y(1) n u không ph i vì cái tính tham lam
thi#n c n c a ng %i Pháp, ng %i Anh và ng %i Hà Lan. Li u chúng ta có nên c+ # cho h làm
m i cái m t l n n a không?... Liên Hi p Qu/c - m t khi nó c t4 ch+c ra - ph i n m l y các
thu c a. Li u nó có th# làm c i$u ó không?… D i m t ch y tr , hay m t ch
qu n tr - trong m t s/ n!m nào ó ch5ng h n”. Roosevelt ã thúc ép a v n $ qu n tr ra
Cairo, Teheran và Yalta và ông ã nh n c s) tán thành c a T ng Gi i Th ch và Xtalin.
Nhúng Churchill ã l*il tránh.
H i +c c a Cordell Hull, công b/ n!m 1948, còn nh n m nh v n $ này h1n n a. Ông vi t, T4ng
th/ng p nh ng quan i#m m nh m8 v$ n$n c l p c a ông D 1ng thu c Pháp. Ông l u
13
tâm n s) l thu c c a Pháp vì ó là bàn p # cho ng %i Nh t t n công: Philippin, Malaysia

và vùng ông =n c a Hà Lan. Ông không th# quên c cách c x c a Chính ph Vichy khi
trao cho Nh t B n quy$n óng quân ó; mà không h i ý ki n chúng ta nh ng l i c/ làm cho th
gi i t ng r0ng chúng ta ã ng ý.
V$ ch qu n tr , Hull nói: “Th(nh tho ng T4ng th/ng nói th5ng v i tôi và nh ng ng %i khác, ý
ki n c a ông r0ng ông D 1ng thu c Pháp s8 ph i ,t d i m t ch q an tr qu/c t ngay
sau khi chi n tranh k t thúc, và # cho x+ này c c l p càng s m càng hay”.
Hull c3ng d"n ra b n b vong l c tháng Giêng 1944 c a T4ng th/ng, trong ó nói r0ng “... ông
D 1ng s8 không b trao tr l i cho n c Pháp mà s8 c cai qu n b i m t ch qu n tr
qu/c t …”. Tuy t4ng th/ng có nh ng ý ki n m nh m8 nh v y, nh ng không có m t tuyên b/
chính th+c nào v$ chính sách c a M& hay m t s) tho thu n nào c a ng minh c chính ph
M& ho,c B T4ng t l nh ng minh công b/ c .
L?P TR -NG C A PHÁP

V$ ph n mình, n c Pháp ch a bao gi% t ra m t chút gì mu/n “gi i thoát” cho thu c a c3 c a
nó. M c tiêu c a Pháp có ph n nào h p pháp, vì nó ôc M& ba l n chính th+c cam k t ng h .
Quy$n B tr ng Ngo i giao Welles ã vi t ngày 13-4-1943, trong m t lá th g i cho Henri
Haye, i s+ Pháp Washington: “Chính ph M& th a nh n ch quy$n c a ng %i Pháp /i v i
lãnh th4 n c Pháp và /i v i nh ng thu c a c a Pháp H i ngo i... (và) n ng nhi t hy v ng
n c Pháp s8 có th# khôi ph c c n$n c l p c a n c Pháp và s) toàn v;n lãnh th4 c a
Pháp”; và n tháng 11, m t viên ch+c cao c p thu c B Ngo i giao B c Phi, Robert Murphy,
ã vi t cho Giraud r0ng “Chúng tôi hoàn toàn ng h ch quy$n n c Pháp s8 c ph c h i
càng s m càng t/t trên toàn b lãnh th4, chính qu/c và thu c a, trên ó c% n c Pháp ã tung
bay vào n!m 1939”. Hi p nh Clark - Darlan v$ cu c t n công c a chúng ta vào B c Phi c3ng ã
ghi nh n s) ng ý gi a hai bên r0ng các l)c l ng c a Pháp s8 “giúp 6 và ng h ” ng minh
trong vi c ph c h i toàn b qu/c Pháp”.
Do ó, m t n!m sau, “n c Pháp t) do” d i quy$n c a t ng Charles de Gaulle ã quy t nh
th%i i#m # tr ng c% ba s c ra và # b o m cho n c Pháp sau chi n tranh m t ch> ng i
trong các n c ng minh chi c bàn ký hoà c. V i m c ích y, Pháp trình ib n
doanh ng minh (AFHQ), vào tháng 10-1943, nh ng yêu c u c a mình v$ vi c trang b cho
quân i vi'n chinh ông D 1ng c a Pháp (CEFEO) # s9n sàng hành ng vào mùa thu 1944.
ng th%i, i di n Pháp Washington (2) nói cho t ng Marshall bi t r0ng các gi i ch+c trách
quân s) Pháp d) nh yêu c u c có i di n trong H i ng chi n tranh Thái Bình D 1ng.
/i v i nh ng ng %i v ch k ho ch c a M& Washington, nh ng yêu c u y c a Pháp là không
c n thi t vì chi n l c Vi'n ông c a Anh - M& v"n ti n tri#n yên 4n mà không c n có n c
Pháp gánh thêm. H1n n a, ý c nh n m nh c a Pháp v$ vi c giành l i qu/c thu c a
tr c chi n tranh c a nó là quá rõ ràng và i ng c l i chính sách c a Roosevelt /i v i các dân
t c l thu c.
Cho n cu/i tháng 8-1944, ch a có m t quy t nh c p cao nào c thông báo cho Pháp v$
s) tôn tr ng ý nh c a n c này tham gia nh ng cu c hành quân Vi'n ông, ,c bi t ông
D 1ng. S) th t là ch a i t i c m t quy t nh nào vì nh ng b t ng gi a Anh - M& v$ v n
$ thu c a. Trong tình hình y, không th# ng ý v i nhau v$ quy t nh này và su/t c cu c
chi n tranh c3ng không i t i m t quy t nh nào.
Khi Wedemeyer c c làm ch( huy, nh ng v n $ c a n c Pháp v$ trang b cho Quân vi'n
chinh Pháp Vi'n ông và tr thành thành viên c a H i ng chi n tranh Thái Bình D 1ng v"n
ch a c rõ ràng. S+c ép ti p t c c a De Gaulle ã v p ph i s) ch/ng /i c a chính quy$n
Washington và c a t ng Eisenhower châu Âu. # phá v6 s) ch/ng /i c a M&, De Gaulle
g i m t phái oàn quân s) l n, do t ng Roger C. Blaizot c m u, n Ceylon. < ây, Pháp
14
yêu c u M& tán thành và chính th+c th a nh n và nói v i M& r0ng Pháp mu/n có m t qui ch
gi/ng nh các phái oàn ng minh khác óng t i SEAC. Nh ng yêu c u y t ra không úng
ch>.
Tuy nhiên c n ph i ghi nh n r0ng ng %i Pháp ã nh n c m t s) khuy n khích nh; d c a
m t viên ch+c quân s) và ngo i giao M& châu Âu. R t d' hi#u r0ng nh ng ng %i M& t ng chia
x7 m t s/ kinh nghi m chi n tranh v i nh ng ng nghi p Pháp c a h không th y khó kh!n gì
khi ch p nh n l p lu n c a “n c Pháp t) do” s8 tham gia hành ng c a ng minh Vi'n
ông và n c Pháp s8 “gi i thoát” ông D 1ng kh i k7 thù chung. i$u ó c3ng không ph i là
nh3ng ng %i M& Paris y ã ti p tay cho ý c a Pháp khôi ph c l i ch quy$n thu c a c a
nó /i v i ông D 1ng, trái v i nh ng nguy n t c c a Hi n ch 1ng i Tây D 1ng và chính
sách ch/ng th)c dân c a M&.
CU@C CHIDN TRANH GIENG CO

Chính vào th%i i#m y c a nh ng m/i quan h Pháp - M&, l n u tiên tôi c bi t nh ng s)
ph+c t p c a s) b4 nhi m m i /i v i tôi sang Vi'n ông. Tôi chu*n b nhi$u tháng
Washington cho s+ m nh c a tôi ông D 1ng. Nh% OSS mà tôi có th# có c nh ng h s1
c a B Ngo i giao, B Chi n tranh và c a H i ng Tham m u tr ng liên quân (JCS) # ti p
c n v i nh ng thông tin m t. Cu/i tháng Ch p 1944, t trong nh ng h s1 y, tôi bi t r0ng
Samuel Reber, m t viên ch+c c p cao c a B Ngo i giao bên c nh B T4ng t lênh t/i cao quân
vi'n chinh ng minh (SHAEF) ã may m n phát hi n ra r0ng ng %i Pháp ang t4 ch+c mi$n
nam n c Pháp m t i quân 2 s oàn # s d ng Vi'n ông. i$u ó x y ra v i s) ng ý
ng m c a SHAEF, ch+ng t r0ng quân i y không tham gia các cu c hành quân c a ng
minh và rõ ràng là n c Pháp s d ng trang b riêng c a h . Tôi l u ý t ng Donovan v$ nh ng
o t ng rõ ràng /i v i k ho ch c a Pháp, không ph i vì không # cho Pháp tham gia các
cu c hành quân c a ng minh vì s r0ng vi c chuyên ch 2 s oàn c a Pháp s8 làm phân tán
kh n!ng các cu c hành quân ã c ho ch nh. H1n n a, Pháp không có kh n!ng h u c n
# duy trì m t i quân l n mà không có s) giúp 6 nào c a ng minh. Vi c chu*n y m t s)
t!ng thêm quân i Vi'n ông ngoài k ho ch nh v y s8 gây ra nhi$u c!ng th5ng /i v i
nh ng d) tr c a SEAC và các t l nh chi n tr %ng Trung Qu/c, có h i cho nh ng cu c hành
quân ã c chu*n y c a h .
Reber c3ng c báo cáo là thi u tá Bouheret ang tuy#n m ng %i Pháp cho m t công vi c bí
m t Vi'n ông. V i s) có m,t c a trung tá Carlton Smith thu c SOE(3), nh ng i ã c
tuy#n m Pháp s8 c g i sang hu n luy n ,c bi t London. K7 6 u cho hành ng
m o hi#m này c g i là “ y ban ph/i h p v$ nh ng công vi c Vi'n ông” ho t ng trong
“Phái oàn SHAEF” c a Pháp Paris. Ngoài nh ng i bi#u c a c1 quan tình báo Pháp, nó còn
g m có nh ng thành viên SOE c a Anh và OSS c a M&.
V n $ này ã c l u ý cho B tr ng Ngo i giao Stettinius b i s) nh n m nh c a Joseph W.
Ballantine(4), r0ng “thái c a các nhà ch+c trách quân s) chúng ta Pháp t ra không phù
h p v i l p tr %ng c a T4ng th/ng... ng!n c m ho t ng c a M&... /i v i ông D 1ng”.
M y ngày sau (22 tháng Ch p), Stettinius vi t cho Donovan r0ng cho n ngày 16-10, “T4ng
th/ng nói rõ là vào lúc này chúng ta không c làm gì /i v i các nhóm kháng chi n hay không
c làm m t i$u gì khác /i v i ông D 1ng. G n ây h1n, T4ng th/ng báo cho B Ngo i
giao bi t M& không c tán thành ,t b t c+ b t c+ m t phái oàn quân s) c a Pháp nào B
t l nh ông Nam Á”. Stettinius ch( rõ r0ng vi c g i m t l)c l ng vi'n chinh Pháp sang tham
gia gi i phóng ông D 1ng và m t l)c l ng nh can thi p vào nh ng cu c hành quân bí m t
15
ông D 1ng $u có liên quan ch,t ch8 v i phái oàn quân s) Pháp. Ông yêu c u Donovan xét
xem s) tham gia c a M& do Reber báo cáo có phù h p v i nh ng ch( th c a T4ng th/ng không.
B+c th c a B tr ng Ngo i giao c chuy#n cho tôi # tr l%i. Trong khi i tìm nh ng tài li u
g/c trong /ng h s1 Vi'n ông, tôi c qua nhi$u tài li u h i ó làm cho tôi ph i gi t mình. Tài
li u th+ nh t là m t b+c i n dài c a i s+ Gauss $ ngày 26-7-1944 h i B Ngo i giao xem
“ ã n lúc Chính ph M& nêu rõ và xác nh chính sách c a mình /i v i ông D 1ng hay
ch a”.
Cu c i$u tra c a tôi ch+ng t r0ng v n $ này ã c báo cáo cho T4ng th/ng ngày 26-8, khi
có m t aide - mémoire(5) c a huân t c Halifax, i s+ Anh Washington. Halifax c3ng nh n
m nh r0ng v n $ này h t s+c c p bách vì Anthony Eden, B tr ng Ngo i giao Anh, b ng %i
Pháp London thúc bách ph i tr l%i h . Nh ng i#m c/t y u c a v n $ này là vi c ,t phái
oàn Blaizot t i SEAC và vi c thành l p =n m t i quân can thi p nh d %ng nh ã
thành l p Alger.
Roosevelt không # cho mình b r1i vào m t quy t nh c a Pháp hay c a B Ngo i giao Anh.
Ngày 28-8, ông g i ý hoãn v n $ này l i n sau khi ông g,p Churchill Québec tháng 9 t i(6).
Nh ng sau cu c g,p g6 Québec, v"n không có m t l%i nào phát ra t Nhà Tr ng c .
Phái viên liên l c c a tôi v i B Ngo i giao nói v i tôi r0ng u tháng 10, lãnh s) M& Ceylon ã
báo cáo v$ ý nh c a Anh ng h phái oàn Blaizot SEAC, ó Anh s8 c ng tác và t o i$u
ki n thu n l i cho các cu c hành quân c a Pháp ông D 1ng. Nh ng vì không giành c
m t s) ng ý c a M&, phái oàn v"n s8 có v7 không chính th+c và lúc u s8 t i m t khách
s n g n ó.
Ng %i Anh nêu lên m t v n $ khác - nh ng ho t ng chính tr c a Pháp trong chi n tranh
ông D 1ng, mà không ph i là nh ng ho t ng quân s). L p tr %ng c a h là: ây là m t v n
$ n i b gi a i b n doanh c a Mountbatten và chi nhánh chính tr c a phái oàn quân s)
Pháp. < Washington, ng %i c a chúng ta t i B ngo i giao và JCS coi s) thu x p ó là không
phù h p v i nh ng qui nh v$ các khu v)c chi n tr %ng, vì ông D 1ng n0m trong chi n
tr %ng Trung Qu/c, mà không ph i trong SEAC.
Có quá nhi$u v n $ xa l ã c xen cài vào chi n l c c a ng minh Vi'n ông vì s)
1ng ng nh c a Pháp và s) khuy n khích c a Anh /i v i vi c giành l i nh ng qu/c thu c
a ã m t i c a h . H1n n a, vì thi u m t ch( th chính tr rõ r t /i v i qui ch hi n nay và sau
chi n tranh c a ông D 1ng, nên nh ng viên ch+c B Ngo i giao chúng ta không ph i bao gi%
c3ng ng ý v i nhau. Wedemeyer và Mountbatten có nh ng s) b t ng v$ khu v)c chi n
tr %ng /i v i nh ng cu c hành quân ông D 1ng và c hai viên t l nh này $u b ng %i
Pháp thúc ép Trùng Khánh và Ceylon. OSS thì n0m k;t gi a âm m u y c a Pháp.
Ban tham m u OSS, t cu/i n!m 1942 và v i s) tán thành c a JCS, ã v ch k ho ch s d ng
các nhóm kháng chi n (C ng s n Trung Qu/c, Tri$u Tiên, ông D 1ng và các i quân bù nhìn
c a Nh t) ch/ng l i các l)c l ng Nh t B n. Dù nh ng k ho ch y có l i th v$ quân s),
nh ng l i v ng ph i nh ng dính líu chính tr . Ngày 10-10-1944, Donovan ã h i Abbot Mofat,
v tr ng v Tây Nam Thái Bình D 1ng v$ nh ng quan i#m c a B Ngo i giao, câu h i c
g i n Nhà Tr ng và ngày 16, T4ng th/ng tr l%i rõ ràng: “Không c làm gì /i v i các nhóm
kháng chi n hay làm m t i$u gì khác v$ v n $ ông D 1ng...”. Donovan c3ng c Hull c!n
d,n nh v y ngày 20-10.
Su/t trong hai tháng 11 và 12, B Ngo i giao r/i lên v$ vi c b o m ph i a ra m t chính sách
có th# ch p nh n c. Cu/i cùng, cu/i tháng 12, do b n báo cáo c a Reber nêu ra, Stettinius
h i B Chi n tranh và B H i quân c3ng nh t ng Donovan v$ s) tham gia thích h p c a M&
vào các cu c hành quân ông D 1ng, OSS gi l p tr %ng là không nên d n mình vào nh3ng
ho t ng chi n tranh chính tr c a Pháp, c3ng nh không # cho nh ng ho t ng c a mình
ph c v cho nh ng tham v ng thu c a c a Pháp. OSS không có gì xung t v i quan i#m c a
16
T4ng th/ng trong vi c s d ng nh ng d) tr c a Pháp n u chúng ch( c dùng vào nh ng n>

l)c c a ng minh ch/ng Nh t.
T4ng th/ng hi#n nhiên là ã th o lu n m t vài v n $ này v i Churchill H i ngh Québec, vì
ông ã g i th cho Stettinius vào ngày u n!m 1945 ( # tr l%i th nh c nh th+ hai c a
Halifax), trong ó ,c bi t có nói r0ng: “Tôi th y không c n ph i dính dáng b t c+ m t n> l)c
quân s) nào nh0m gi i phóng ông D 1ng kh i ng %i Nh t. Ngài có th# nói v i Halifax r0ng tôi
ã nói r t rõ i$u ó v i Churchill. Xét c hai m,t quân s) và dân s), hành ng vào lúc này là
quá s m”.
Nh ng dù ông ã nói i$u gì Québec, thì i$u ó c3ng không gi m i chút nào quy t tâm c a
Pháp v$ vi c b/ trí nhân s) c a n c này nh0m nhanh chóng giành quy$n ki#m soát ông
D 1ng khi t i lúc c n thi t.
---
(1) ngày 22-1-1943
(2) Trung t ng Bethouart, Tr ng phái oàn quân s) Pháp tai Washington, do t ng Giraud
phái n # i$u ình v$ v n $ trang b v3 khí M& cho quân i Pháp
(3) Ban hành ng ,c bi t c a Anh (t 1ng t) OSS)
(4) Giám /c Vi'n ông s) v , B Ngo i giao
(5) công hàm nh c l i - ti ng Pháp
(6) H i ngh Québec l n 2 (m t danh Octagon) 10-9-1944
Ch 1ng 4
M t c ng ng tình báo khó hi#u
Khi tôi nh n l y s+ m nh ông D 1ng vào cu/i n!m 1944, tôi hoàn toàn b/i r/i tr c nh ng l i
ích xen k8 nhau và nh ng ho t ng không có liên h v i nhau SEAC và Chi n tr %ng Trung
Qu/c. Nh ng c1 c u ch( huy trùng nhau, nh ng m c tiêu qu/c gia xung t nhau, nh ng s)
ghen ghét gi a các n c ng minh và gi a các c1 quan và nh ng cu c u tranh giành quy$n
hành bên trong các c1 quan ã có tác d ng ch/ng l i nh ng ho t ng có hi u qu và d"n t i
t4n th t to l n v$ n> l)c c a con ng %i và v$ tài s n qu/c gia.
Khi tôi nh tìm hi#u ho t ng c a OSS châu Á, tôi ph i xuyên qua m t m bòng bong: i
101 Nazir, =n ; i 202 Trùng Khánh; OSS/SACO làm vi c v i Qu/c dân ng Trung
Qu/c; OSS/AGFRST, m t t4 liên k t OSS và oàn không quân 14 Côn Minh; i 303 New
Delhi; i 404 Kandy, Ceylon; các k ho ch cho i 505 Calcutta; phái oàn DIXIE Diên
An v.v...
Tôi ph i t/n nhi$u thì gi% # g6 ra cái m h>n n nh ng 1n v rõ ràng là trùng l,p và ch a có
liên h v i nhau y. Nh ng cu c i$u tra v$ Ban tham m u OSS ch( làm cho tôi b/i r/i thêm. M t
s/ ít ng %i hi#u ó là vai trò c a m t và có th# là c a hai 1n v ; m t s/ ng %i khác thì ch( nói
1n gi n: “R t ti c, i$u ó ã c s p x p c r i”; còn m t s/ ng %i khác n a, thành th t h1n,
thì khoát tay và th a nh n r0ng h không bi t gì và c3ng không hi#u c. Cu/i cùng, tôi ã l p
ráp t t c vào v i nhau c.
S) ti n tri#n c a OSS châu Á có th# v ch thành ba o n chính: OSS/Khu v)c Thái Bình
D 1ng, không bao gi% ra h i khu v)c y và ch( có liên l c v i Hawai; OSS/Trung Qu/c;
OSS/SEAC (v$ sau là OSS/=n - Mi n i n). Ngay sau v Trân Châu C ng, t ng Donovan
c T4ng th/ng tán thành ã yêu c u nhi$u ng %i c ng tác v i mình xem xét kh n!ng ti n
hành nh ng ho t ng bí m t châu Á. Nh ng s) tìm hi#u c a h cho th y các ho t ng tình
báo và du kích có th# ti n hành ông Nam Á và Trung Qu/c ch/ng l i các 1n v Nh t B n
17
trên l c a và ch/ng l i nh ng m c tiêu Nh t B n. Mùa hè 1942, t ng Stilwell ch p nh n

nhóm h>n h p u tiên SI/SO(1) cho Trung Qu/c. Nh ng vì “s) c n thi t quân s)”, Stilwell bi n
nhóm này t phái oàn bí m t u tiên c a nó Trung Qu/c thành m t phái oàn chi n thu t
Mi n i n. Ông g i nó là “tr m thí nghi m c a M&, i 101, SOS”. Nhóm này do thi u tá (sau ó
là trung tá) Carl Eifler ch( huy.
M c ích th)c s) c a Stilwell khi 4i l i các k ho ch c a Donovan là ông c m th y có th# s
d ng i này vào chi n d ch Mi n i n s p t i c a ông. Ông nhìn th y tr c nh ng khó kh!n /i
v i các ho t ng c a OSS/Trung Qu/c v i Chính ph T ng và v i h m i M& ang b t u
có nh3ng ho t ng bí m t, ngoài l nh v)c quân s) c a nó Trung Qu/c và ch( ,t d i quy$n
c a Stilwell v$ danh ngh a. Nh ng ho t ng H i quân do H i quân M& Trung Qu/c ti n hành,
d i s) ch( huy c a h m tr ng (sau ó là chu*n ô /c) Milton E.Miles, c b o tr b i ô
/c Ernest J. King, ch( huy nh ng ho t ng h i quân. Ngay t u Miles ã có m t m/i quan h
l lùng v i C c tr ng c c an ninh n i b và ph n gián c a T ng(2), t ng Tai Li, m t m"u
ng %i c a tính bí hi#m ph 1ng ông. Nh tôi tr)c ti p bi t c, liên minh Miles - Tai là m t s)
phiêu l u tai h i /i v i M&. Tài li u tình báo c a h , có m t giá tr áng ng% /i ng minh, và
nh ng hành ng ngoài l nh v)c quân s) ch( c ch p nh n nh nh ng h+a h;n. S) th t
ch+ng minh r0ng Tai Li ã l y ct tc ti p t c a M& mà ông ta có th# l y c, không
c n m x(a gì t i nh ng th t c /i v i T l nh chi n tr %ng c a M&.
Nh ng d) nh c a Donovan nh0m giành m t ch> +ng chân Trung Qu/c b h"ng m t do s)
t ch/i c a Tai Li /i v i vi c $ ngh cho phép m t c1 quan bí m t c l p c a n c ngoài ho t
ng Trung Qu/c. Ngu n ti p t c a h m i Miles b gi i h n, so v i s) phong phú c a OSS,
và n u không cung c p c cho các c1 quan tình báo Trung Qu/c, thì v trí c a Miles Trung
Qu/c lâm vào th nguy hi#m. # c+u vãn tình hình c a mình, Miles $ ngh v i OSS cho th/ng
nh t nh ng ho t ng bí m t Trung Qu/c, v i m t qui ch chính th+c cho b n thân ông. V i
s) kh*n kho n c a B tr ng H i quân Frank Knox, là ng %i ch u s+c ép c a nhóm “lobby
Trung Qu/c” c a T ng Washington, Donovan ch p nh n $ ngh y.
Th là vào tháng Giêng 1943, Donovan ã nh p h i v i Miles và Tai Li # tri#n khai s) tho
thu n c a h thành m t t4 ch+c Trung Qu/c - H i quân - OSS; g i là t4 ch+c h p tác Trung - M&
(SACO), m t trong nh ng tên g i sai nh t trong l ch s . Tai Li c ch( nh là Giám /c và
Miles tr thành Phó giám /c. M t l n n a do s) thúc gi c c a B H i quân Washington, h m
tr ng Miles l i c b4 nhi m làm ng %i +ng u nh ng ho t ng c a OSS chi n tr %ng
châu Á. Nh ng vì Stilwell ã l p ra i 101 Mi n i n, nên quy$n c a Miles /i v i nhân viên
OSS và /i v i các ho t ng c a nó Trung Qu/c ch( là danh ngh a. Tuy v y Miles và B H i
quân c3ng hài lòng v i s) tho thu n SACO. Ch( v i m t nhúm nh nhân viên OSS, Miles c
b o m v$ nh ng cung c p c a M& m>i tháng 150 t n và v$ vi c ki#m soát s) phân ph/i các
th+ ó.
V n $ ti p theo ó trong vi c thành l p OSS Vi'n ông ng ph i nh ng quan h OSS - Anh.
Vào gi a n!m 1943, i 101 t ra áng giá /i v i Stilwell và ông ta ã tán thành nh ng k
ho ch m r ng t4 ch+c và nh ng ho t ng c a nó. SOE c a Anh h/t ho ng v$ cái c1 quan bí
m t c a M&, v a m i phôi thai, hoàn toàn n0m ngoài s) ki#m soát c a Anh, và tìm cách ng!n
ch,n các k ho ch bành tr ng c a nó. Mùa hè 1943, nh ng m/i quan h gi a OSS và Anh x u
i n m+c /i d ch nhau công khai, làm tr ng i nghiêm tr ng cho chi n d ch Mi n i n c a
Stilwell và nh ng ho t ng c a i 101. T t nhiên tình hình còn nghiêm tr ng thêm vì nh ng
m/i nghi ng i m nh m8 c a SOE v i tình c m ch/ng th)c dân c a M& c3ng nh v$ nh ng h
qu c a m t s) t4 ch+c ganh ua nhau /i v i nh ng ho t ng chi n tranh chính tr trong các
“dân t c l thu c” ông Nam Á.
Trong lúc ó, Trung Qu/c, nh ng m/i quan h OSS - SACO i t i ch> b t c. Nh ng ho t
ng c a OSS không c phép ti n hành. Nh ng báo cáo c a OSS g i v$ Washington nói y
18
r"y lên r0ng, trong khi SACO nhân danh m t v c a Tai Li làm vi c trôi ch y nh m t t4 ch+c
Vay - M n(3) và t o i$u ki n r t thu n l i cho nh ng ho t ng c a H i quân Thái Bình
D 1ng, thì nó l i a r t ít tin t+c tình báo có ích cho ng minh Chi n tr %ng Trung Qu/c.
H1n n a, nhân viên OSS c phái vào SACO không th# làm vi c quá th%i gian tiêu chu*n và
không th# kiên trì c/ g ng phá v6 s) ch/ng /i không th y rõ nh ng l i r t kiên quy t c a ng %i
Trung Hoa.
B ng!n c n ho t ng tình báo ngay t u b i t4 ch+c SACO và b c Tai Li và H m i M&
Trung Qu/c làm tr ng i (h m i M& ã kiên quy t +ng v$ phía Tai Li), Donovan ã thay 4i
tình hình b0ng cách rút b t cách s quan tình báo chi n l c CBI c a Miles ngày 5-12-1943.
Ông *y m nh ho t ng c a i 202 Trùng Khánh và chuy#n nhi$u ng %i t i 101 t i m t
1n v m i. H m tr ng Miles v"n l i SACO v i t cách phó c a Tai Li, nh ng ã b thay th
b0ng trung tá John Coughlim trong OSS/Trung Qu/c. Coughlim, m t s quan quân i chính quy
ã t ng làm s quan ph tá cho Eifler trong i 101 t khi i này b t u thành l p.
Trong khi ti n hành nh ng thay 4i Trùng Khánh, Donovan quy t nh giành cho c s) c
l p ho t ng cho OSS/Trung Qu/c c a mình, và ông ã ti p xúc v i t ng Chennault, viên
ch+c cao c p duy nh t c a M& Trung Qu/c (khác v i Stilwell) # bàn v$ vi c cùng nhau ti n
hành ho t ng bí m t. Vào lúc ó, T l nh c a i không quân (USAAF) th+ 14 ang thi u tình
báo chi n thu t có hi u qu và ang c n có m t h th/ng c+u n n nh ng phi công b r1i xu/ng
m,t t. OSS c a Donovan d c thành l p # gi i quy t nh ng ho t ng y. Ng c l i
Donovan c3ng c n có m t ng %i thân c n v i T ng Th/ng ch # bù l i thái /i ch c a
Tai Li và h m tr ng Miles, c3ng nh # che ch cho 1n v OSS c a ông hoàn toàn c l p v i
SACO, t+c là t t c nh ng gì mà Chennault có th# giúp c. H t t i m t s) th a thu n, và
ngày 26-4-1944, m t s) thu x p ã c chính th+c ti n hành khi Stilwell cho thành l p m t 1n
v m i v i m t cái tên khó hi#u có ch tâm “Ban tham m u k& thu t (lâm th%i) không l)c và m,t
t” (AGFRST), v i bí s/ 5239, và s ch( huy Côn Minh.
Sau t t c nh ng s) /i phó c a ch tr 1ng phá r/i c a Tai Li và óc bè phái y tham v ng c a
Miles, hành ng c a Donovan - Chennault ã thành công và SACO b th t b i. S) ph/i h p di'n
ra h t s+c t/t cho n u 1945 (và sau ó nó t n t i lâu h1n nh m t l)c l ng quân s)) có
nh h ng t/t n nh ng nh n nh chính tr c a Trung Qu/c, nh ng thay 4i trong chi n l c
c a ng minh và nh ng s) c i t4 trên chi n tr %ng.
Vào nh ng lúc Weydemeyer thay th Stilwell, s) bành tr ng và thành công c a OSS trong
nh ng ho t ng bí m t chi n tr %ng Trung Qu/c ã ,t nó vào m t v trí có u th trong c ng
ng tình báo Vi'n ông /i v i h m i M& Trung Qu/c, BIS c a Tai Li, SOE c a Anh, các
c1 quan tình báo c a Pháp và Hà Lan, và phái oàn i di n không chính th+c c a Liên Xô.
Donovan r t mu/n t t i k t qu t/i a và ti p t c ki#m soát c nh ng quy$n l i c a M&
m t chi n tr %ng c a chi n tranh không chính qui ã g i m t giác th cho T4ng th/ng vào mùa
thu 1944 # nêu rõ r0ng ã n lúc # cho OSS/Trung Qu/c tr)c ti p ch u trách nhi m v i T
l nh chi n tr %ng M& và $ ngh , n u c n, # cho OSS/Trung Qu/c c3ng ph c v cho t ng Mc
Arthur và ô /c Nimitz Thái Bình D 1ng.
oán tr c s) ng ý c a Washington, Donovan bay sang Trung Qu/c tháng Giêng 1945 #
g,p b n c3 mình là Wedemeyer. Viên T l nh chi n tr %ng m i này n!m 1942 ã t ng th o ra
ch( th u tiên c a JSC v$ thành l p OSS, ã t ng theo dõi qua b n doanh SEAC v$ nh ng
chi n công th ng l i c a i 101 Mi n i n, và c3ng hi#u rõ Donovan và t4 ch+c c a ông ta.
K t qu c a nh ng cu c g,p g6 c a h là m t cu c c i t4 l n c1 quan tình báo chi n tr %ng,
OSS ch u trách nhi m v$ t t c các ch 1ng trình bí m t (tr các ch 1ng trình c a Trung Qu/c).
H m tr ng Miles (lúc này ã là chu*n ô /c) b m t quy$n ki#m soát. C hai t4 ch+c H m i
M& Trung Qu/c và AGFRST c ,t d i quy$n c a Wedemeyer. OSS c nâng lên quy
ch m t ban ch( huy c l p ch u trách nhi m hoàn toàn v$ chính tr v i Wedemeyer, nh ng v$
19
m,t ho t ng thì ch u trách nhi m v i OSS/Trung Qu/c.

Sau ó Donovan bay sang b n doanh SEAC c a Mountbatten Kandy. < ó, v i s) tán thành
c a ô /c, OSS/SEAC b xoá b và c thay th b0ng OSS/=n - Mi n i n (OSS/IBT)
óng s ch( huy Kandy, t i i 404. Trung tá Richard P. Hepper, ng %i ã t ng 1ng u
OSS/SEAC, c ch( nh làm s quan tình báo chi n l c Trung Qu/c và ng th%i c $
b t lên i tá.
Lúc ó, tôi ã s9n sàng # sang Trung Qu/c vào tháng 3, h u h t các v n $ t4 ch+c d %ng nh
ã c gi i quy t. Donovan ã hoàn t t vi c h p nh t và ki#m soát các ho t ng bí m t và ã
,t c quy$n hành c a mình /i v i công tác tình báo c l p M& - m c tiêu ch y u c a ông
/i v i OSS/Trung Qu/c. Tho t nhìn, d %ng nh không có tr ng i gì /i v i s+ m nh c a tôi
ông D 1ng. Tôi c b o m s) ng h hoàn toàn c a t ng Donovan và nh n nh ng ch( th
rõ ràng và ,c bi t tr)c ti p t Nhà Tr ng. Wedemeyer ã c báo cho bi t m t cách y và
tôi oán tr c m i cái s8 thông ng bén gi t. Nh ng ó là Washington. Còn Trung Qu/c,
không có i$u gì là 1n gi n c .
---
(1) Nhóm m t v và công tác ,c bi t
(2) Núp d i danh ngh a C c i$u tra và th/ng kê, BIS;
(3) Nguyên v!n: Lend - Lease organisation
Ch 1ng 5
OSS: T4 ph trách ông D 1ng thu c Pháp
CHÍNH SÁCH: PH I GIÀNH L=Y CÔNG VIBC

Sau khi ã c i t4 OSS các khu v)c c a T ng và Mountbatten, Donovan tr v$ Washington.
Whitaker và tôi ã g,p ông # th o lu n v$ s) phân công m i c a chúng tôi Vi'n ông; và
c bi t r0ng Wedemeyer ang ch% i chúng tôi; và Heppner ã c ch( d"n v$ chính sách
c a M&, t+c là: T4ng th/ng yêu c u OSS không # cho Pháp chi m l i thu c a c3 c a h ; T4ng
th/ng coi qui ch t 1ng lai c a ông D 1ng là m t v n $ quy t nh sau chi n tranh và không
thu c v$ gi i quân s) M&. Không m t tr %ng h p nào c cung c p v3 khí hay ti p t cho
Pháp, ngo i tr # *y t i nh ng m c tiêu ch/ng Nh t ã c ng minh tán thành.
Tôi c bi t v$ nh ng ho t ng bí m t c a Pháp ông D 1ng t các c!n c+ SEAC và
Trung Qu/c, và tôi ã nêu ra v n $ công tác v i các phái oàn quân s) Pháp Kandy, Trùng
Khánh và Côn Minh. Tôi c tr l%i “không ph n /i”, mi'n là tôi không làm gì c hi#u là
“giúp 6” cho nh ng m c tiêu quân s) hay chính tr c a Pháp nh0m chi m l i ông D 1ng.
Donovan ã th!m dò nh ng ý ki n c a tôi /i v i ng %i Pháp, ,c bi t v i ng %i Pháp B c
Phi, nh ng quan i#m c a tôi v$ chính sách thu c a c a h /i v ii ng %i Algerie, và v$ thái
c a De Gaulle /i v i M&, c3ng nh s) ch/ng /i c a ông ta /i v i T4ng th/ng Roosevelt. Tôi
l y làm ng c nhiên và s ng s/t tr c ph 1ng h ng c a cu c nói chuy n t ng t di'n ra c a
chúng tôi. Tôi bày t m/i c m tình c a tôi /i v i c nh ng n c Pháp, nh ng v i vai trò c a nó
d i ch Vichy, v i t cách m t dân t c, n c Pháp không hi n lên nh m t hình nh d3ng
c m v i t th “chi n u n cùng” c a ng %i Anh. Tuy nhiên, tôi nh n xét, nhi$u ng %i Phap
nam và n ã làm tròn b4n ph n mình B c Phi và châu Âu. Tôi th a nh n là ã có m t vài s)
dè d,t /i v i các chính sách thu c a c a Pháp và /i v i ng %i R p B c Phi và tin r0ng
ng %i Pháp v"n mu/n thiên v$ chính sách th c dây(1) ông D 1ng.
Donovan t ra yên tâm v i nh ng nh n xét c a tôi và ti p t c bình lu n r0ng thái , nguy n
v ng và c nh ng m c tiêu sau chi n tranh c a Pháp không ph i là công vi c c a chúng ta,
20
nh ng l i yêu c u tôi ph i th y tr c s+c ép to l n bu c chúng ta ph i r%i b l p tr %ng trung

l p c a chúng ta t nh ng phía khác, ngoài phía Pháp ra. Ông nói hi n nay ang có nhi$u ng %i
ng h ch th)c dân trong các gi i kinh doanh d u m và cao su M&, có nh ng k7 nhi t li t
tán thành Pháp quay tr l i qu/c thu c a c a h , và có s) ng h c a Anh và Hà Lan /i
v i các chính sách th)c dân c a Pháp ông Nam Á. N u tôi g,p ph i m t s) ph n /i nghiêm
tr ng, “Hãy báo cho John(2) bi t”.
Trong 6 tháng li$n tôi ph trách “T4 ông D 1ng thu c Pháp” OSS Washington, v ch ra các
k ho ch, nghiên c+u th t , tuy#n ch n ng %i cho t4 dã chi n và xem l i nh ng h s1 có ích.
Lúc u, nh ng tài li u y h t s+c l n x n, tr n l"n v i nh ng h s1 không có liên quan trong
các b ph n khác c a OSS. D n d n, v i s) giúp 6 c a Austin Glass(3), Ducan Lee(4) và
nh ng ng %i khác, tôi ã có th# t o nên m t tài li u t p h p nh ng gì có liên quan n b ph n
này c a th gi i. /ng h s1 không có nh ng tài li u tình báo có ý ngh a v$ b n thân x+ ông
D 1ng, nh ng l i có nh ng thông tin r ng l n v$ nh ng ý và kh n!ng c a Nh t Trung
Qu/c và ông Nam Á. Tôi tìnm th y các báo cáo c a h m i M& Trung Qu/c; c a i OSS
vùng c ng s n Diên An v i s) c ng tác c a t4 quan sát M& do trung tá David D. Barnett ch( huy;
c a c1 quan t p h p tình báo chung. Khi tôi nêu lên câu h i v$ s) óng góp c a Trung Qu/c vào
nh ng n> l)c tình báo, ,c bi t ông Nam Á, thì nh ng tay k2 c)u v$ Trung Qu/c “quen
thu c” c a chúng ta bao gi% c3ng c n ph i c bi t rõ, “ng %i Trung Qu/c nào?” thì tôi không
ph i m t nhi$u thì gi% # phân bi t Qu/c dân ng, C ng s n, các nhóm bù nhìn Trung Qu/c do
ng %i Nh t l p ra và nh ng cái g i là các “toán c p Trung Qu/c”. Các toán này là nh ng l)c
l ng c l p, th %ng c p bóc các m c tiêu tu2 theo th%i c1, và nh ng nguyên nhân chính tr
không có liên quan gì v i trang b c a chúng.
Tôi c3ng xem c nh ng báo cáo c a ng %i Pháp, vì nh ng h s1 c a chúng ta cho th y rõ s)
c ng tác c a n c Pháp t) do v i SOE c a Anh, nh ng OSS không có tin t+c gì th t ch c ch n
t ngu n này. Có m t h s1 s1 sài v$ m t t4 ch+c ho t ng c a ông D 1ng g i là “GBT”. Nó
không ch+a )ng m t tài li u tình báo nào quan tr ng nh ng ã # l rõ m t ho t ng bí m t
ang ti n hành Anh - Pháp - Trung Qu/c có giá tr ti$m tàng áng k# /i v i s+ m nh s p t i
c a tôi.
Ch( có m t tin t+c khác có liên quan v i các ngu n công tác bí m t có th# có là b+c th c a
ông D 1ng cl p ng minh h i. Nó t 1ng /i m i, $ ngày 18-8-1944, t Trùng Khánh,
Trung Qu/c g i cho i s+ M&. Nh ng tác gi c a nó kêu g i s) giúp 6 c a M& cho cu c u
tranh giành c l p c a h , cam k t ng c l i là s8 cùng v i ng %i M& ch/ng “ch ngh a phát xít
Nh t”. Cùng v i ban tham m u OSS, tôi theo u4i kh n!ng s d ng nhóm này. Ý ki n c a h
không th/ng nh t, “nh ng tay k2 c)u v$ Trung Qu/c quen thu c” khuyên ph i kiên quy t ch/ng
l i s) c ng tác v i “nh ng ph n t cách m ng”, trong khi nh ng ng %i m i n này l i cho r0ng
chúng ta không m t gì m y n u s d ng nh ng ngu n d) tr này # ch/ng l i ng %i Nh t b t
c+ n1i nào trong Thái Bình D 1ng. Tôi bèn h i Donovan v$ l p tr %ng c a OSS.
Ngay t u, tôi $ ngh v i t ng Donovan nên s d ng du kích a ph 1ng. Ông nói r0ng ông
và viên phó c a Wedemeyer là trung t ng Robert B. Mc Clure, ã ng ý v$ ý nh ti n hành
nh ng ho t ng chi n tr %ng Trung Qu/c, ,c bi t v$ vi c s d ng du kích c a Mao Tr ch
ông. Khi tôi nh n m nh i#m s d ng nh ng tay chân ng %i ông D 1ng, Donovan tr lòi:
“C+ s d ng b t c+ ai làm vi c v i chúng ta # ch/ng l i ng %i Nh t, nh ng ng dính vào
nh ng ho t ng chính tr c a ông D 1ng thu c Pháp”. Ông m b o v i tôi r0ng lúc tôi sang
Trung Qu/c, Hepper s8 có ch( th rõ ràng c a Wedemeyer v$ s d ng các 1n v du kích. Nh ng
l%i c a Donovan rõ ràng là m t ch( th i c 1ng # th)c hi n công vi c m t cách t/t nh t và
ng th%i c3ng tránh r1i vào nh ng âm m u c a Pháp trái ng c v i chính sách c a M&.
21
M U MFO “ESCAMOTAGE” C A PHÁP BG L@ THY

Tuy có nh ng ch( th c a Donovan /i v i Pháp, tôi v"n có nh ng nghi ng i v$ nh ng c/ g ng
c a Pháp nh0m s d ng và l i d ng nh ng ph 1ng ti n c a M& Vi'n ông theo m t l/i bí m t
và x o quy t. Vào gi a tháng 11-1944, tôi c bi t sau khi s) vi c x y ra t lâu và qua s) báo
ng c a m t s quan M& SEAC r0ng $ án do ng %i Anh m nh n nhân danh phái oàn
quân s) Pháp Ceylon có t t c nh ng d u hi u c a m t ho t ng chi n tranh chính tr không
c cho phép.
$ án y quan tr ng y v$ m,t chính tr , và nh ng chi ti t v$ s) kh i u và th)c hi n c a nó nói
lên r t rõ r0ng ó là m t m"u m)c c a s) h p tác Anh - Pháp nh0m “làm phá s n” chính sách
c a M&. Ngày 21-2-1944, l)c l ng 136 trình B tham m u h>n h p M& - Anh c a SEAC m t
$ ngh c a Pháp v$ vi c ph/i h p nhân s). Vi c ph/i h p y c g i b0ng tên mã là
BELIEF(5) và ch tr 1ng cho m t t4 thâm nh p vào b c ông D 1ng. Nh ng m c tiêu c a nó
là: thành l p m t t4 ch+c bí m t ông D 1ng c ki#m soát t bên ngoài và phá ho i nh ng
ph 1ng ti n c p b n c a các c ng ông D 1ng.
$ ngh ban u c a Pháp nh ã nêu v i SOE, ch tr 1ng cho “m t hay nhi$u s quan trong
phái oàn quân s) Pháp” nh y dù t m t c!n c+ không quân Trung Qu/c xu/ng b c B c K2.
Nh ng t t c nh ng ho t ng không quân r%i kh i Trung Qu/c òi h i ph i c s) tán thành
c a Chennault và các phái oàn c l p c a Pháp không c phép làm i$u ó, nên ng %i Anh
vi t l i m c tiêu c a phái oàn thành ra: “ Vi c th ng %i và ti p t xu/ng vùng phía b c B c K2
nh0m phát tri#n m t ho t ng do c1 quan m t v Anh ti n hành”. Vi c th dù c th)c hi n
êm 4-5 tháng 7 t m t máy bay Anh > Côn Minh.
Hành ng c a Pháp có th# di'n ra mà không ai hay bi t gì n u không ph i yêu c u l)c l ng
136 “m t s) cho phép ,c bi t cho ho t ng BELIEF II, coi nh m t b ph n n0m trong BELIEF
I, c tung ra ngày 13-7. Ho t ng th+ hai này c3ng c i b n doanh SEAC và b n doanh
Chennault tán thành.
Trong lúc ó, thi u tá H i quân Taylor(6), s quan cao c p c a M&, s oàn “P”, c báo tin
ngày 7-7 r0ng l i có th# c n ph i t4 ch+c ho t ng BELIEF l n th+ ba # v t m t s quan Pháp
ã nh y dù trong BELIEF I lên, vì viên s quan này ã mang m t b+c th vi t tay c a t ng De
Gaulle và ph i l y m t s) tr l%i t ông D 1ng mang i. M u k ánh l a rõ ràng c a ng %i
Pháp, c SOE tán thành và ng loã, /i v i chính sách c a M& ã làm cho Taylor t+c gi n và
thúc bách ông thông báo cho t ng Wedemeyer (lúc ó là tham m u phó c a SEAC) bi t toàn
b s) vi c.
Giác th c a Taylor vi t m t cách thích h p cho B tham m u h>n h p Anh - M& nói rõ: “Giá tr
và t m quan tr ng c a ho t d ng BELIEF r t l n, và n u nó b coi là không có l i cho chính sách
qu/c gia c a M&, thì theo quan i#êm c a s oàn “P”, nó ph i c ng h m nh m8. Nh ng
nh ng thông tin mà hi n nay s oàn “P” nh n c không a l i m t c1 s nào # có m t l%i
khuyên b o thu n l i hay không thu n l i /i v i yêu c u c a l)c l ng 136 v$ s) giúp 6 c a
phái oàn quân s) M& trong vi c th)c hi n k ho ch c a h ”.
Hi#u r t rõ nh ng xung t chính tr trong v n $ này, Wedemeyer ã th o lu n nó v i
Mountbatten. Mountbatten, n l t ông ta, ã m m t cu c h p ngày 24-7 v i tham m u
tr ng c a mình, giám /c tình báo John Keswick thu c SOE/SEAC và c/ v n chính tr v$ công
vi c Trung Qu/c, trung t ng R.A. Wheeler, i di n cho Wedemeyer, và thi u t ng R.T.
Maddocks, tr lý c a Wheeler. Trong cu c g,p m,t, Mountbatten nêu rõ r0ng nhân viên ng %i
Pháp là thi u tá De Langlade ã xu t hi n # mang m t b+c th vi t tay c a t ng De Gaulle.
Sau ó ông cho r0ng “b+c th không nh0m m c ích thúc *y ng %i Pháp ông D 1ng +ng
lên ch/ng ng %i Nh t mà rõ ràng ch( là m t b+c th gi i thi u”.
T ng Maddocks th a nh n r0ng tr %ng h p ó r t có th# là nh v y, nh ng l i khôn ngoan
nêu lên r0ng ch a th# bi t c De Langlade ã có nh ng ch( th mi ng gì. Rõ ràng v r c r/i
22
này có hi u qu i khá xa. Nó dính líu t i De Gaulle và i ng c l i v i chính sách và chi n l c

c a ng minh. T ng Wheeler g i ý báo cáo v n $ này cho London và Washington.
Mountbatten thì tr)c ti p ch( th cho Keswick làm m t b n báo cáo y cho B ngo i giao
(Anh).
Vì 4 tháng sau tôi m i c c l i nh ng giác th c a M& v$ v n $ này, nên t t nhiên là tôi
không th# không bi t t i nh ng ý c a Pháp và nh ng ph 1ng pháp khá x o quy t ch
dùng # c b o m s) ng h và v n t i. Tôi c3ng ã suy ngh v$ nh h ng có th# có c a
nh ng i$u ó v i nh ng k ho ch c a tôi.
TI CATROUX DN DECOUX
Quy t nh c a Pháp nh0m s p ,t m t âm m u không c cho phép ông 1ng rõ ràng
b t ngu n t t ng De Gaulle vào lúc De Langlade nh y dù xu/ng ó. De Gaulle là m t y u t/
m i trong nh ng m/i quan h Pháp - Nh t ông D 1ng. S) s p 4 c a Pháp vào tháng Sáu-
1940 ã làm cho ng %i Nh t r nh tay tràn xu/ng ông Nam Á. M t ngày sau khi Th/ng ch
Pétain yêu c u gi ng hoà v i n c +c, ng %i Nh t ã g i m t t/i h u th cho Toàn quy$n
ông D 1ng thu c Pháp, t ng Georges Catroux. Trong vòng 48 gi%, Catroux ã ch p nh n
các i$u kho n c a ng %i Nh t(7), lúc ó g n biên gi i Trung Qu/c - B c K2, và ng ý # cho
phái oàn quân s) Nh t ki#m soát vi c ình ch( m i vi n tr cho Trung Qu/c.
i$u trái ng c là chính ph Pétain - Darlan trong khi trong n c ã khu t ph c tr c nh ng
yêu c u s( nh c c a ng %i +c thì l i khi#n trách Catroux vì ã ch p nh n nh ng i$u kho n
kém n,ng n$ h1n c a ng %i Nh t và ã thay ông ta b0ng m t ng %i ã c Darlan b o tr ,
phó ô /c Jean Decoux. B t b b i m t Chính ph mà ông ta nh ph c v , b làm nh c và cô
1n, Catroux ã mu/n chia s7 s/ ph n v i m t ng %i l u vong Pháp London, Charles De
Gaulle.
Tuy nhiên không th# ngh r0ng nh ng yêu c u c a ng %i Nh t d ng l i ó. Các k ho ch c a
h c b/ trí có m c ích và c th)c hi n có h th/ng. Nh t c n có nh ng d) tr chi n l c
c a Hà Lan và Pháp ông Nam Á. Vichy, London c3ng nh Washington $u không ng!n ch,n
c h vào n!m 1940. Anh và M&, lo /i phó v i cu c t n công quy t li t c a Hitler châu Âu,
ã thi u ph 1ng ti n # b o v các qu/c thu c a Vi'n ông.
S) nhân nh ng lúc u ông D 1ng ch( khuy n khích Nh t B n ,t ra nh ng yêu c u l n
h1n /i v i viên Toàn quy$n m i. Ngày 22-9-1940, v i s) tán thành c a Vichy, ô /c Decoux
và tróng Issaku Nishihara ã ký k t m t tho c th+ hai cho phép ng %i Nh t chi m óng
nh ng v trí then ch/t phía b c B c K2. M %i tháng sau, Chính ph Vichy ch p nh n quy$n
ng %i Nh t chi m thêm nh ng ph n thu c mi$n nam ông D 1ng. Sau tr n Trân Châu C ng,
ông D 1ng tr thành m t c!n c+ # cho ng %i Nh t t n công ng minh.
Ng %i Nh t c ph c v m t cách lý t ng. M,c d u có kho ng 50.000 quân Pháp ông
D 1ng, Nh t ã giành c m t c!n c+ chi n l c ông Nam Á mà không c n ph i 4 máu
hay ph i u t to l n cho các l)c l ng chi m óng. Trái l i, Nh t có th# # s) cai tr tn c
l i cho ng %i Pháp m t cách thích h p, n m+c dung th+ c cho quân i thu c d a c a Pháp.
“Nh ng n!m chi n tranh” th t khá tho i mái /i v i nh ng k7 th)c dân Pháp và nh ng nhà kinh
doanh Pháp ã l i d ng c vi c buôn bán c a h v i k7 thù. V$ ph n mình, Nh t B n ã tìm
c m t ngu n ti p t s9n sàng và t) nguy n cho n$n kinh t n c h .
Trong th%i k2 h p tác y, Decoux ã l i d ng khá thành công cái g i là “huy$n tho i Pétain”
trong ng %i Pháp, nhìn chung, ng %i Pháp $u là pétainistes(8) và c trong nh ng ng %i Vi t
Nam tr nên giàu có, ph n th nh trong n$n kinh t chi n tranh m i. # ch/ng l i tuyên truy$n c a
Nh t v$ khu th nh v ng chung i ông Á - s) tuyên truy$n này c3ng h p d"n ph n nào trong
các thu c a do ng %i Âu th/ng tr - Decoux ã ti n hành m t lo t các c i cách nh nh,t #
“tranh th trái tim c a ng %i Annam”, nh c m g i ng %i Vi t Nam là “mày” theo l/i b$ trên hay
23
ánh d p ng %i Vi t Nam công khai. Vô hình chung, Decoux ã cung c p cho phong trào cách
m ng ang lên m t s/ viên ch+c cai tr và quan liêu c hu n luy n b0ng cách t!ng g p ôi s/
viên ch+c trung c p và cao c p trong ngành dân s).
“HÃY C M VJ KHÍ” - DE GAULLE

Ch( có m t nhúm ng %i ông D 1ng c bi t n l%i kêu g i u tiên c a De Gaulle qua ài
BBC v$ s) liên k t v i n c Pháp t) do, phát i ngày 18-6-1940 theo gi% London (19-6 ông
D 1ng). Trong s/ nh ng ng %i nghe c, ch( có m t s/ r t nh nh ng viên ch+c Pháp cao
c p nh n ra ti ng nói c a i tá Charles De Gaulle. Catroux là m t trong s/ ó; cho n khi b
Pétain cách ch+c h5n, ông ta m i quay h5n sang v i “phái De Gaulle”. Dù sao thì ông D 1ng
c3ng +ng h5n v$ phía Vichy cho t i n!m 1944 và không chuy#n sang phía De Gaulle cho n
lúc mà s) k t thúc cu/i cùng cu c chi n tranh châu Âu là ch c ch n r i.
< Trung Qu/c, l%i kêu g i c a De Gaulle c m t s/ ng %i Pháp nghe c và m t trong
nh ng ng %i ó, Jean Escarra, m t chuyên gia lu t qu/c t ã t ng làm c/ v n cho Qu/c dân
ng, ã áp l i l%i kêu g i và i sang London. < ây, cùng v i Lapie, c)u Toàn quy$n Chad, và
ông Hackin, cái bào thai tham m u /i ngo i c a De Gaulle ã hình thành # “liên l c v i các v
khác nhau c a B Ngo i giao Anh và v i các chính ph l u vong c a châu Âu”.
Escarra sang Trùng Khánh vào gi a n!m 1941 # ti p xúc v i T ng Gi i Th ch, nhân danh De
Gaulle, và # thu x p nh ng m/i liên h chính th+c gi a Qu/c dân ng và “n c Pháp t) do”.
V i s) giúp 6 c a nhà thám hi#m André Guibaut, lúc ó c3ng Trùng Khánh, và c a nhi$u s&
quan trong quân i Pháp ã r%i ông D 1ng, Escarra thành l p m t cái khung mà v$ sau c
bi t t i d i cái tên “Phái oàn quân s) Pháp Trung Qu/c”.
Theo l%i k# c a De Gaulle, ông ã có nh ng “ i di n” c a n c Pháp t) do ho t ng nhi$u
th ô trên th gi i và h tr)c ti p báo cáo v i ông. Trong s/ nhi$u cái tên c nh c t i trong
h i +c c a ông, có Schompré, Baron và François De Langlade Singapore, Guibaut và
Béchamp Trùng Khánh. Trong s/ ó, De Langlade n4i b t lên nh m t k7 tiên phong trong b
máy bí m t c a Pháp Vi'n ông. Là m t ng %i qu n lý tr c kia c a các n i$n cao su
Malaysia, ông ã ph c v cho tình báo Anh n!m 1940 và ã c ng tác v i c1 quan tình báo c a
n c Pháp t) do Singapore d i quy$n c a trung tá Tutenges. Khi Singapore th t th n!m
1942, t4 Tutenges - De Langlade sang Trung Qu/c và móc n/i v i phái oàn quân s) không
chính th+c c a Escarra.
S) có m,t m i c a n c Pháp Trung Qu/c không l*n tránh c con m t luôn luôn c nh giác
c a Tai Li. Ông ta không cho phép b t c+ m t ho t ng tình báo c l p nào c a Pháp ây.
Escarra gi i thi u nhóm này v i T ng và giành c m t quy ch g n nh chính th+c cho
n c Pháp t) do, v i i$u ki n h ch( ho t ng v i BIS c a Tai Li. S) thu x p t ra không có
hi u qu . Tutenges và De Langlade tuy c t) do i l i nh ng luôn luôn b Trung Qu/c giám
sát. Nh ng s) thu x p c3ng thu c m t i#m bù l i cho ng %i Pháp: Tai Li, do s d ng c
nh ng ph 1ng ti n c a h m tr ng Miles l y t OSS, ã cung c p cho nh ng nhân viên Pháp
qu&, ài phát và nh ng ti p t ,c bi t. N c Pháp t) do l p c m t m ng l i có th# làm
vi c c ông D 1ng và cung c p l i cho ng %i Trung Qu/c nh ng tin t+c v$ nh ng s) b/
trí c a quân Nh t và nh ng tin t+c v$ các m c tiêu cho l)c l ng không quân Chennault, bao
g m c s) giúp 6 cho các phi công nh y dù c a M& khi c n thi t.
Nh ng ph 1ng ti n c a h m tr ng Miles ch( là m t ngu n h> tr cho nh ng ho t ng bí m t
r ng l n và t/n kém c a Tai Li. M t ngu n thu nh p quan tr ng h1m là vi c buôn thu/c phi n có
l i và nh ng %ng ch en t Malaysia, Mi n i n và Thái Lan i qua ông D 1ng. Tai Li c n
n m c vi c buôn bán y m t cách liên t c, và ngay t lúc b t u cu c chi n tranh Trung -
Nh t, ông ta ã nh p b n v i k7 quân phi t hùng m nh cai qu n c a tây nam vào Trung Qu/c;
24
t ng Tr 1ng Phát Khuê t(nh Qu ng Tây và t ng L Hán t(nh Vân Nam. C hai t(nh n0m sát
v i ông D 1ng.
# t) b o v kh i s) can thi p c a M& mà ông coi là quá trong s ch, Tai Li ngay t u cu c
chi n tranh ã yêu c u ng %i M& không xen vào ông D 1ng. Ông ta sau ó ã làm d u lòng
ng %i M& b0ng nh ng ho t ng c cho phép c a OSS ông D 1ng v i i$u ki n s d ng
ng %i Pháp h1n là ng %i M&.
GIRAUDISTES VÀ GAULISTES
# áp +ng nh ng i$u ki n c a Tai Li, Donovan ti p xúc v i ng %i Pháp B c Phi và g i ý h
phái m t s/ s quan Pháp vào OSS # ho t ng tình báo ông D 1ng. Ng %i Pháp nh n l%i
và Donovan ch( th cho Miles, lúc t Washington tr l i Trung Qu/c, th o lu n v n $ này v i
t ng Chennault. ó là vào tháng 5-1943, khi Miles ang làm phó cho Tai Li trong SACO v a
m i thành l p.
Miles giành c s) ph c v c a m t s/ s quan h i quân Pháp n4i ti ng và ã c nhi$u l n
t,ng th ng huân ch 1ng thi u tá Robert Meynier, m t ng %i tr7 tu4i theo Giraud(9), ch( huy tàu
ng m. Ông ta không nh ng n4i ti ng v$ nh ng cu c t n công th ng l i ch/ng l i h m i +c,
mà tháng 11-1942 còn th)c hi n c m t cu c ch y tr/n nguy hi#m kh i n c Pháp v i chi c
tàu và toàn b thu: th t i Casablanca.
Theo nh ng h s1 c a OSS, Meynier d %ng nh ã tuy#n m c nhi$u s quan Pháp có kinh
nghi m ông D 1ng và m t s/ lính Vi t Nam trong quân i Pháp óng Pháp. Nhóm này
c hu n luy n trong m t c!n c+ c a OSS g n Alger và 4 b lên Trung Qu/c tháng 7-1943 #
c hu n luy n c!n c+ SACO, trong khi ch% i Meynier. Nh ng h s1 chính th+c nói n
i#m này r t không rõ ràng, ,c bi t v$ vi c t i sao Meynier i qua Washington trong khi t i
Trung Qu/c.
Meynier l y m t ph n lai Âu - Á quy n r3, c coi là m t công chúa An Nam, cháu c a c)u
Khâm sai (phó v 1ng) B c K2 và y viên H i ng t v n c a B o i, Hoàng Tr ng Phu. N!m
l943, bà Meynier b b t giam trong n c Pháp b chi m óng. K ho ch c a Meynier rõ ràng là
mu/n dùng nh3ng hi#u bi t và nh h ng c a v mình m t cách y , và ó là m t i#m mà
ông ta không ti t l ra cho n khi t4 này s9n sàng i sang Trung Qu/c. V i s) giúp 6 c a SOE
và nh ng ph n t kháng chi n Pháp, m t ho t ng theo ki#u bi t kích c a OSS ã gi i thoát bà
Meynier kh i m t tr i t p trung c a +c, nh ng ph i tr giá b0ng nhi$u m ng s/ng c a ng %i
Anh và ng %i Pháp. Bà ta c h t/ng n m t vùng hoang v ng, c a lên m t chi c máy
bay Anh i London, và sau ó bay t i Alger # g,p ch ng.
Vi c gi i thoát bà Meynier ã t o ra m t c1n bão táp nh trong c ng ng tình báo và ph1i bày
ra nh ng xung t gây ra b i cu c u tranh quy$n l)c ang di'n ra gi a De Gaulle và Giraud,
mà De Gaulle rõ ràng ã th ng th . OSS che gi u SOE m c tiêu th t s) c a Meynier, ng %i theo
Graud, vì s) ng h rõ r t c a SOE /i v i c1 quan tình báo thu c phái De Gaulle, BCRA(10).
OSS c3ng d)ng lên m t câu chuy n ng y trang. Meynier b$ ngoài c giao cho c m u m t
ho t ng ,c bi t c a OSS/USN(11) Philippines, c ti n hành t b% bi#n Trung Qu/c và
bà Meynier thì tr thành m t s quan WAC(12) c a M& c ch( nh vào m t “phái oàn cao
c p” vì th mà v ch ng Meynier ã bay t Alger t i Washington.
Tuy nhiên, theo m t nh n xét bí m t trong m t thông báo c a OSS/Alger g i cho
OSS/Washington, Meynier ã c c1 quan tình báo c a Giraud giao cho m t b ng m t mã
riêng # s d ng trong m t ho t ng tình báo ông D 1ng, và i$u c n thi t là b ng m t mã
,c bi t y ph i phù h p v i m t mã c a c1 quan tình báo h i quân Washington.
Khi Meynier n Trùng Khánh h i tháng 8-1943 # ti n hành nhi m v do Giraud giao cho, ông
ã tìm th y m t phái oàn quân s) Pháp chính th+c m i thành l p do m t ng %i i di n cho De
Gaulle c m u bên c nh T ng Gi i Th ch, t ng Zinovi Pechkov(13) (c3ng g i là Pechkoff và
25
Petchkoff). T ng Pechkov yêu c u Meynier trao l i m t mã riêng và ,t ông ta d i s) ki#m

soát c a Phái oàn. Không c n ph i thách th+c công khai v i Pechkov, Meynier phàn nàn v i
i tá Emblanc, ng %i k t c Tutenges, v$ h u qu c a vi c s+ m nh c a ông ta b /i x x u.
Ông ta nói r0ng ông ta c Giraud ch n # ti n hành m t “s+ m nh r t khó kh!n cho n c
Pháp” và k ho ch y ã c De Gaulle tán thành và ông ta, Meynier, nh ti n hành k ho ch
ó dù ph i làm vi c bên ngoài Phái oàn quân s) Pháp. Meynier g i ý, có th# ó c3ng là l%i e
do che y, r0ng ông ta có th# trông c y vào s) ng h c a Miles và Tai Li # th)c hi n nhi m
v c giao. Nh ng Emblanc không chú ý l m và t ch/i ng h s+ m nh c a Meynier.
S) va ch m y ã phát tri#n thành m t cu c xung t trong các ng %i Pháp Vi'n ông. Nhóm
Meynier b coi là nh ng k7 theo Giraud và c ng %i Pháp ông D 1ng g i là “B tham
m u”, trong khi nhóm Pechkov - Emblanc c coi là nh ng k7 theo De Gaulle, i di n cho
nhóm dân s) kháng chi n ông D 1ng, ho t ng t Trung Qu/c.
Tuy ã c th a nh n chính th+c, Phái oàn quân s) Pháp Trùng Khánh v"n v p ph i s)
ch/ng /i m nh m8 c a Tai Li, b Tai Li lên án là ang do thám chính ph Trung Qu/c. Phái oàn
ph n /i r0ng Tai Li ang ti n hành vi c gi t h i nh ng ng %i Pháp yêu n c # m b o cho
s) l t 4 không b ng!n c n c a Trung Qu/c /i v i ng %i Vi t Nam B c K2.
Trong lúc ó, nhóm Meynier, v i s) giúp 6 c a Miles và Tai Li, ã tuy#n m nh ng nhân viên
Vi t Nam Trung Qu/c và ã ti p xúc v i m t ng %i bà con giàu có c a bà Meynier và v i
nh ng viên ch+c thu c a ng %i Pháp Hà N i. Qua nh ng liên h buôn bán c a bà Meynier,
v ch ng Meynier ã thi t l p c liên l c v i nh ng viên ch+c ch/ng De Gaulle trong Chính
ph Decoux.
Ch5ng bao lâu, nhóm Emblanc phái oàn ã kêu lên v$ “cú ch1i x u” y. B n thân Emblanc
tuyên b/ “B tham m u” là m t công c c a Vichy, làm vi c cho nh ng quy$n l i n c ngoài,
không thù ch v i t 1ng lai n c Pháp, và b t c+ ng %i Pháp l 1ng thi n nào c3ng nên ng!n
c n i$u ó. Hai phái Emblanc và Meynier v"n duy trì m/i h n thù cay ng c a h su/t c cu c
chi n tranh Vi'n ông.
Là ng %i c h m tr ng Miles b o tr , Meynier hi n ra tr c con m t c a Tai Li v i m t v7
thu n l i nh t. Tai Li hoan nghênh nh ng s) ti p xúc v i ch Decoux # làm d' dàng cho
vi c buôn bán “nh p kh*u” c a BIS/ ông D 1ng. Meynier c3ng thuy t ph c c Tai Li r0ng
phái oàn quân s) Pháp /i ngh ch v i BIS. Có th# oán ch c r0ng ó là m t s) tin nhau r t nh
vì hai bên v"n b n t(a l"n nhau. K t qu là u n!m 1944, Tai Li ra l nh c m ch( nh ng ph 1ng
ti n liên l c c a phái oàn quân s) Pháp v i ông D 1ng. i$u ó làm tê li t ho t ng c a
phái De Gaulle cho n lúc t n cùng c a cu c chi n tranh.
S+ m nh c a Meynier, có m t ý ngh a r t quan tr ng trong vi c chia r8 ng %i Pháp, là m t th t
b i c a OSS. Nó r t ít có ti n b trong vi c thâm nh p ông D 1ng và OSS không nh n c
nh ng tin t+c quân s) mà Donovan ch% i và Miles h+a h;n. Tháng 12-1943, Miles b c t kh i
ch+c +ng u OSS Vi'n ông và c t nh ng ti p t cho nh ng c1 quan ó. Trong lúc ó,
nh ng s) r c r/i chính tr c a Pháp t ra quá m nh và Donovan yêu c u nhóm Meynier chuy#n
sang ,t d i quy$n ki#m tra và i$u khi#n hoàn toàn c a Phái oàn t ng Pechkov.
RESISTANCE(14) C A MORDANT
< Alger, ông D 1ng v"n c nh t i. De Gaulle nh c l i trong h i +c c a mình r0ng: “M t s/
nhà ch+c trách Pháp ông D 1ng d n d n quay v$ phía Chính ph Alger. Ông François, m t
giám /c ngân hàng t Sài Gòn t i nói v i tôi nh v y; ông De Boisanger, ng %i +ng u S
chính tr c a Ph toàn quy$n (chính ph Decoux), ã m m t !ng ten bí m t h ng v$ t ng
Pechkov, i s+ chúng tôi (sic) Trùng Khánh; t ng Mordant, T4ng ch( huy quân i, bí m t
ti p xúc v i i tá Tutenges...”.
Cu/i n!m 1943, ông François g i m t thông i p c a t ng Mordant cho t ng Giraud Alger,
26
t ý mu/n h p tác v i y ban gi i phóng dân t c Pháp (CFLN) Alger. Thông i p c chuy#n
t i BCRA và cu/i cùng t i De Gaulle. Ông ã vi t trong h i +c c a mình r0ng: “Ngày 29-2-1944,
tôi vi t cho t ng Mordant # xác nh n v i ông ta nh ng thi n chí mà ông ta bày t v i tôi và
nêu rõ v i ông ta r0ng Chính ph ch% i ông ta và quân i c a ông ta ang n0m trong hoàn
c nh ,c bi t khó kh!n”. B+c th c a De Gaulle áng l8 c trao cho Mordant b i ông
François, nh ng vi c tr l i ông D 1ng c a ông này b hoãn l i và b+c th y c gi
BCRA (Alger) cho t i khi có nh ng thu x p khác 4 tháng sau ó.
De Gaulle, oán tr c s) ng ý c a M& /i v i s) tham gia c a Pháp Vi'n ông, h i ó ã
ch( nh Blaizot làm ch( huy i quân vi'n chinh Pháp Vi'n ông (CEFEO), v i s+ m nh chính
là gi i phóng ông D 1ng. Cùng lúc ó, các k ho ch c v ch ra # h p nh t nh ng c1 quan
tình báo c a Giraud vào t4 ch+c BCRA. Nh ng c1 quan h p nh t h p thành m t t4 ch+c m i,
T4ng nha công tác ,c bi t, vi t t t là DGSS. M i cách ti n hành chi n tranh không chính th/ng
$u do DGSS h ng d"n, bao g m c ho t d ng chi n tranh chính tr Vi'n ông, do trung úy
(sau ó là thi u tá) François De Langlade c m u.
De Langlade, ng %i ã t ng làm vi c Ceylon v i SOE/SEAC, t i Alger vào mùa xuân 1944 #
báo cáo nh ng ho t ng c a mình ông Nam Á cho i tá Escarra; r i v i B tham m u
qu/c phòng ang ph trách t t c các phái oàn quân s) n c ngoài, và trình bày tóm t t v i
ng nghi p c3 c a mình là i tá Tutenges v$ tình hình ông D 1ng. Tutenges, m t chuyên gia
v$ ông Nam Á, là ng %i +ng u Phòng nhì (b ph n tình báo) c a t ng Blaizot.
Khi nh n ch+c giám /c DGSS/Vi'n ông, De Langlade yêu c u De Gaulle ng h v$ nhân s)
và v$ quy$n hành # th)c hi n s) ki#m soát duy nh t /i v i t t c nh ng ho t ng bí m t c a
Pháp v$ ông D 1ng. C hai ng %i, De Gaulle và René Pléven, y viên thu c a, ng ý i$u
ó. Th nh ng, tr c khi De Langlade m nh n ch+c v m i c a ông ta, De Gaulle yêu c u
ông ta truy$n t riêng cho t ng Mordant ông D 1ng nh ng ch( th cao nh t c a mình. ó
là lí do c a vi c De Langlade nh y dù xu/ng B c K2 trong k ho ch BELIEF I. Ng %i M& không
bi t gì n nh ng ch( th c a De Gaulle cho Mordant. Th nh ng, tr c khi tôi sang Vi'n ông
vào tháng 3-1945, tôi ã c bi t m t ph n câu chuy n này t tùy viên quân s) M& New
Delhi (qua nh ng ng %i Anh ch/ng /i trong SEAC và do OSS/châu Âu cung c p).
Ch5ng bao lâu sau khi quân ng minh 4 b lên B c Phi, Mordant, ng %i ch( huy các l)c l ng
Pháp ông D 1ng t n!m 1940, ã c m th y m t s) b/ trí m i n c Pháp và quay sang
Chính ph lâm th%i c a Pháp Alger; do ó mà có thông i p c a ông ta nh% ông François
mang t i cho Giraud n!m 1943. Nh n c s) ng ý c a De Gaulle thông qua De Langlade,
Mordant yêu c u rút lui kh i danh sách t i ch+c ngày 23-7-1943. ô /c Decoux ng ý v i yêu
c u y và c phó ch( huy là t ng Aymé làm t4ng ch( huy m i. Nh ng ch( th b0ng mi ng c a De
Gaulle do De Langlade truy$n l i ã ch( nh Mordant làm th l nh cu c kháng chi n c a ng %i
Pháp ông D 1ng; vi c t ch+c c a ông là # ông r nh tay chu*n b cho “m t cu c 4 b c a
ng minh” ch/ng ng %i Nh t ông D 1ng. Sau cu c g,p g6 Mordant - Aymé - De Langlade
Hà N i, De Langlade t i Calcutta, ó nh ng ng %i theo De Gaulle ã l p ra m t Chi nhánh
liên l c Pháp Vi'n ông (SLFEO), và dàn x p v i ng %i Anh # th dù v3 khí, n d c, ti p
t và nh ng nhân viên c a “n c Pháp t) do” cho Mordant. Chúng tôi bi t c i khái là
ng %i Pháp d) nh dùng nh ng c!n c+ Ceylon và =n .
< ông D 1ng, nh ng thay 4i di'n ra h>n lo n. Mordant, ch y u là m t quân nhân, không
thông th o nh ng ph 1ng pháp bí m t; ông ta ti n hành các ho t ng c a mình nh nh ng
ho t ng quân s) thông th %ng và r t ít bí m t. Ông ta coi phong trào kháng chi n g n nh là
m t ho t ng quân s) và không ngh t i s) ng h c a dân chúng. Khi SLFEO th dù nh ng
nhân viên dân s) ã c hu n luy n c a h xu/ng ông D 1ng, và khi h g i ý nên tranh th
s) c ng tác c a ng %i Vi t Nam, thì quân i l*n tránh và b ng b(nh bác b nh ng l%i khuyên
b o v$ chính tr và quân s) c a các chuyên gia dân s). Nhóm Mordant ti n hành công vi c c a
27
h mà hoàn toàn không tính n s) an toàn và ch5ng bao lâu, m i ng %i, k# c ng %i Nh t, $u

bi t n nh ng ho t ng c a h . Trong các ti m r u và ti m cà phê, câu chuy n chính là
huy$n tho i ng %i M& s8 n, nh h ã làm B c Phi. Câu chuy n hoang %ng y càng l,p
i l,p l i bao nhiêu thì ng %i ta càng tin ch c i$u ó s8 x y t i nhanh chóng b y nhiêu. Ng %i
ta t ng t ng ra nh ng cu c 4 b c a ng minh lên b% bi#n ông D 1ng, c m t làn
sóng c% tam tài chào ón h p thành m t cu c t n công quy mô vào ng %i Nh t. Nh ng s) c!n
d,n c a SLFEO ph i gi bí m t h1n và b t ph n i ã không ng!n n4i tinh th n c tin c a ng %i
Pháp, l n u tiên k# t n!m 1940, h c m th y mình c3ng v"n còn là m t ph n c a n c Pháp.
Nh ng câu chuy n ba hoa v$ vi c ng minh 4 b , v$ vi c u4i ng %i Nh t, v$ kháng chi n ã
làm cho ô /c Decoux và nh ng k7 ng h ông ta trong gi i th 1ng nghi p - công nghi p Pháp
lo ng i. Sau khi gi i phóng Paris h i tháng 8-1944, vi c cai tr , nhân danh chính ph Vichy ã
ch t, tr nên khó kh!n. Nh ng De Gaulle, lo l ng t t i a v bình 5ng trong ng minh, ã
không b m t thòi gian trong vi c tuyên b/ “n c Pháp m i” c a mình ang ti n hành chi n
tranh v i Nh t B n. i$u ó ,t Decoux vào m t v trí ,c bi t t nh - không ph i là b n c3ng
không ph i là thù - v i ng %i Nh t chi m óng, c3ng không ph i là i di n h p pháp c a “n c
Pháp m i”. V ô /c già này báo cho chính ph Paris và i di n Pháp Trùng Khánh r0ng ch(
có thông qua s) ti p t c c ng tác v i ng %i Nh t m i gi c ch quy$n c a Pháp ông
D 1ng. Và ông ta ph n /i t t c nh ng gì mà viên t ng náo ng Mordant gây ra m t phong
trào kháng chi n ít c che gi u c a mình.
Nh ng l%i ph n /i c a Decoux r1i vào nh ng cái tai i c vì ngày 12-9, De Gaulle bí m t ch(
nh Mordant làm T4ng i di n c a mình ông D 1ng v i y quy$n hành # a ra
nh ng quy t nh chính tr và quân s), tr thành i di n c a Chính ph Pháp Paris, trong
th)c t . Khi Decoux hay bi t i$u ó, ông ta ã ch/ng l i. M t l n n a, ngày 19-11-1944, De
Langlade c phái t i Hà N i, l n này là # thuy t ph c Decoux ng ch/ng l i và a ông ta
vào s) c ng tác v i De Gaulle. V i nh ng ch( th t Paris ph i kiên quy t v i viên Toàn quy$n
b p bênh này, De Langlade nhân danh Chính ph Lâm th%i Pháp ra l nh cho Decoux ph i gi v
trí c a ông ta, không c thay 4i chút gì v$ thái và quan h c a ông ta v i các nhà ch+c
trách Nh t, # cho ng %i Nh t không bi t gì t i nh ng k ho ch c a Pháp ông D 1ng, và
không bi t gì t i phong trào kháng chi n. Viên ô /c kiêu c!ng và ích k: này, hi#u ra tình hình
và t 1ng lai chính tr c a b n thân mình, ã ch p nh n m nh l nh c a Paris và ng ý t t c .
Ch a y m %i ngày sau (28-11), De Langlade l i tr l i ông D 1ng # báo cho Decoux bi t
Chính ph Paris ã l p m t h i ng ông D 1ng bí m t # trông coi t t c nh ng v n $ chính
tr và quân s). Decoux c ch( nh là “ch t ch” H i ng. Cùng v i ông ta, có Mordant là “phó
ch t ch”, t ng Aymé và 5 ng %i trung thành v i De Gaulle khác. Nh v y, Decuox b t c m i
quy$n hành ông D 1ng và ch( là “bình phong” cho Mordant.
PH N ANG C A NG -I NH?T
úng vào nh ng tháng cu/i cùng c a u th thu c a Pháp ông Nam Á y, ng %i Nh t v"n
yên trí b0ng lòng # cho ng %i Pháp ki#m soát hành chính và th 1ng m i cho n lúc nào ch a
có m t s) can thi p bên ngoài làm cho tình hình thay 4i khác i. Nh ng ch( c n nghe th y tính
thi u th n tr ng và nh ng l%i khoác lác, thách th+c c a nh ng s quan Pháp, c a nh ng viên
ch+c chính ph và c a nh ng k7 th)c dân, là h ã c m th y có m t cái gì h t s+c áng lo ng i
ang x y n.
Ng %i Nh t ã ch u nh ng s) o ng c Mi n i n và Thái Bình D 1ng, lo l ng tr c s) náo
ng bên trong và s) bi n ng chính tr ông D 1ng; và h b t u $ phòng. H thay o
quân n trú ông D 1ng b0ng o quân Thiên Hoàng chi n thu t th+ 38, d i s) ch( huy
c a trung t ng Yuitsu Tsuchihashi. Nh tôi tr)c ti p c bi t m y tháng sau ó Hà N i, viên
t ng này ã oán tr c c nh ng chuy n r c r/i /i v i phái De Gaulle và v i “quân
28
Etsumei (Vi t Minh)” và ã xin phép Tokyo vào tháng 12-1944 cho ti n hành nh ng bi n pháp
thích h p # ng!n ch,n m t cu c t n công c a Pháp, nh ng Tokyo ã bác b yêu c u ó.
Trung tá Tateki Sakai, m t s quan cao c p Ban tham m u c a Tsuchihashi, h i tháng 8-1945,
ã k# cho tôi nghe v$ tâm tr ng c a ng %i Nh t trong mùa ông tr c ó: “Do cu c hành quân
Philippin c a quân M&, …toàn b b% bi#n ông D 1ng ph1i ra cho... nh ng cu c 4 b c a k7
ch... Nh ng %ng giao thông c a chúng tôi v i chính n c Nh t có nguy c1 b c t +t b i các
l)c l ng h i quân và không quân có u th c a M& và nh ng ng %i b n x+ ông D 1ng ang
ch% i n4i d y khi k7 ch (M:) ném bom... X+ ông D 1ng thu c Pháp cho n nay v"n ch( là
m t khu v)c giao thông thì bây gi% ã tr thành m t chi n tr %ng”. Sau ó: “Vi c t!ng c %ng
phòng th trong khu v)c này không th# b coi th %ng. Khi ã th y rõ s) ti n tri#n b t l i v$ quân
s) trên m,t tr n phía Tây và phía ông, quân i ông D 1ng thu c Pháp rõ ràng mu/n ho ch
nh vi c chu*n b tác chi n ch/ng l i Nh t, b t u tuy#n m dân b n x+ vào quân i. Trong
vi c tuy#n m này, h ,c bi t tránh nh ng ng %i An Nam ngoan ngoãn và thân Nh t, và l y các
b l c man r M i và Lào vào s oàn B c K2. Hành ng y b chúng tôi chú ý vì nó báo tr óc
nh ng m/i liên h t 1ng lai c a nó v i Trung Qu/c”.
V$ tình hình ,c bi t h i tháng Giêng, trung tá Sakai nói: “Trong khi ó, quân i chúng tôi ti p
t c nh n c nh ng tin t+c tình báo có giá tr nh : “B n gián i p Pháp vào ông D 1ng qua
%ng không”; “Chúng ang liên l c b0ng vô tuy n i n v i =n và Trung Qu/c”; “nhóm
FFI(15) ch u trách nhi m v$ nh ng ho t ng ng m”; “Toàn quy$n Decoux trong m t di'n v!n ã
s( nh c n c Nh t và ca ng i Chính ph De Gaulle”; “Dân b n x+ ang c tuy#n m vào quân
i”; “quân i ông D 1ng thu c Pháp ang phân tán ra các ngo i ô và các vùng nông thôn, và
ang t p trung xây d)ng nh ng công s) phòng th ”. Lúc ó ông D 1ng thu c Pháp ã t rõ
thái /i ch v i Nh t và v"n còn c/ che gi u nh ng tình c m bên ngoài c a h cho n lúc
các l)c l ng ng minh n”.
Nh ng, h i tháng 12-1944, Tokyo ã không s9n sàng o l n nguyên tr ng. o quân Thiên
hoàng chi n thu t th+ 38 m i c t4 ch+c l i còn thi u các 1n v chi n u, v"n còn trên
%ng t các khu v)c ngoài ông D 1ng t i, và cho n tháng 4-1945 nó v"n ch a th# chi m
l nh c v trí c a nó. Trong s/ nh ng lí do chính tr dài dòng c a ra Tokyo, có lí do nói
r0ng trong tr %ng h p th t b i c a Nh t, thì t/t nh t không nên # Pháp +ng thêm vào nh ng
n c òi b i th %ng. Và trong tình th y, khiêu khích ng %i Pháp s8 có l i gì? Vi c ng h
nh ng nguy n v ng c l p c a ng %i Vi t Nam, nh Tsuchihashi ã có l n g i ý, c3ng vô ích vì
r/t cu c ông D 1ng l i b tr l i cho Pháp, b Trung Qu/c nu/t i ho,c tr thành l thu c c a
Liên Xô. Dù cái gì ang x y n, n c Nh t v"n gánh ch u s) h n thù c a ng %i Pháp, và
Tokyo ã i n k t lu n r0ng nên khôn ngoan tránh kh i nh ng v ng m c chính tr ó và
nên trong t th trao ông D 1ng nguyên v;n cho Pháp. Nh ng IGHQ(16) Tokyo l i cân
nh c h t s+c th n tr ng trong vi c tr l%i cho Tsuchihashi và ch( th cho ông ta ch% cho n lúc
nào quân i c a ông ta s9n sàng chi n u ã.
Nh v y, nhi$u tu n l' trôi qua khi quân i Nh t ông D 1ng ph i /i phó v i v n $ ho t
ng ng m c a phái De Gaulle. T lúc kh i u vào tháng 8-1944 n tháng 1-1945, ho t ng
y phát tri#n om sòm, n u không ph i là có hi u qu . T m>i b n doanh $u có nh ng ch( th nói
r0ng các k ho ch kháng chi n ph i d)a vào m t ho t ng ít t4n th t nh t: ng %i Pháp không
có k2 v ng cu c kháng chi n c a h s8 là m t hành ng c l p c a ng %i Pháp # gi i phóng
x+ này; trái l i, h $u th a nh n r0ng h ch( t n công ng %i Nh t sau khi các cu c 4 b c a
ng minh b t u. Ng %i Nh t ông D 1ng ã bi t rõ nh ng k ho ch y c a ng %i Pháp
và ã ngh t i vi c b o v cho chính h . H c3ng không ánh giá th p kh n!ng sau này là
không có nh ng cu c 4 b tr c khi Nh t th t b i và ng %i Pháp trong tr %ng h p y tuy v/n
r t ít d3ng c m nh ng v"n có th# tr thù. Vì th , ng %i Nh t ông D 1ng không có cách nào
khác ngoài vi c vô hi u hoá quân i Pháp tr c khi Nh t th t b i, n u nhu c u ph i tránh m t
29
cu c tàn sát sau khi ng ng chi n.

Nh ng gián i p có kinh nghi m h1n trong ng %i Pháp h5n ph i th y c vi c c i t4 quân s),
nh ng bi n pháp t!ng quân và nh ng chuy#n h ng ngo i giao c a Nh t là nh ng ch( d"n rõ r t
cho th y r0ng phong trào kháng chi n ang c ch% ón m t cách th n tr ng nh th nào.
Nh ng Mordant và SLFEO ã có nh ng hành ng khác th %ng ch( khi n cho ng %i Nh t càng
thêm nghi ng%.
H i tháng Giêng và tháng Hai, Mordant ra l nh di chuy#n quân i Pháp t các thành ph/ và
ngo i ô lên các vùng núi c a B c K2 và Lào. Cu c di chuy#n y d)a trên s) tính toán là trong
tr %ng h p ng minh t n công, quân i s8 không b nh/t k;p vào nh ng n óng quân th%i
bình và có th# ho t ng nh du kích nh ng vùng ít dân c . Làm th nào # giúp cho các cu c
4b c a ng minh nh ng ng b0ng ven bi#n xa xôi, i$u ó không c th o lu n k&
l 6ng. H1n n a, nh ng s) di chuy#n quân i c a h b ng %i Nh t theo dõi; và khi nh ng viên
ch( huy Pháp di chuy#n quân i t các v trí chính qui c a h i, thì các 1n v Nh t l i i theo và
óng v i m t kho ng cách c n thi t.
Tháng 2, SLFEO Calcutta làm s/ng l i m t cách d i d t huy$n tho i v$ vi c ng minh 4 b
vào tháng 5, và nh ng ho t ng sôi n4i l i bùng lên - nh ng bao gi% c3ng d i nh ng con
m t giám sát c a Kempeitai, c1 quan an ninh Nh t.
Do m t s trùng h p không may trong chi n tranh, 9 phi công M& bu c ph i nh y dù kh i máy
bay trên ông D 1ng trong th%i k2 ó, và 4 phi công ã b ng %i Pháp b t giam. Ng %i Nh t
yêu c u chuy#n giao cho ng %i Nh t giam gi , nh ng ô /c Decoux t ch/i.
Ng %i Nh t ã th y quá . M t quy t nh c a ra # ch m d+t nh ng ho t d ng c a
Pháp. Ngày 9-3-1945, vào 6 gi%, gi% Sài Gòn, i s+ Matsumoto trao cho ô /c Decoux t i dinh
ông ta Sài Gòn m t t/i h u th òi các l)c l ng v3 trang Pháp ph i ,t d i quy$n ch( huy
c a Nh t. Nh n c m t s) tr l%i không hài lòng sau 2 gi% ng h ã c qui nh, ng %i
Nh t cho r0ng Decoux ã bác b t/i h u th .
Trong vòng 48 gi%, t t c các viên ch+c Pháp, t ô /c Decoux cho t i nh ng viên ch+c th p
nh t, $u b t c quy$n hành và b b tù ho,c b t p trung l i. Các t ng Mordant và Aymé b
b t. C% Pháp b kéo xu/ng kh i các nhà công c ng và các c!n c+ quân s). Các nhà công nghi p
ch ch/t và nh ng ng %i b bi t rõ là thu c phái De Gaulle $u b b t giam nh nh ng tù chính
tr . T t c s quan và các 1n v thu c phái quân i c a Pháp $u b gi i giáp và giam gi . Ch(
có m y nghìn quân Pháp óng phía B c K2 và Lào là tr/n thoát c cú vét l i c a Nh t. Và
nh ng ng %i tr/n thoát ã b t u m t cu c rút lui b0ng cách i b sang Trung Qu/c.
---
(1) Nguyên v!n: status quo-ante
(2) t+c Whitaker
(3) thi u tá, c)u giám /c chi nhánh công ty Standard Oil H i Phòng
(4) thi u tá, tr ng ban Nh t – Trung Qu/c, SI-OSS
(5) lòng tin
(6) phó giám /c c c “P”
(7) ngày 20-6-1940
(8) nh ng ng %i theo Pétain - ti ng Pháp
(9) Cao y Pháp B c và Tây Phi, T4ng t l nh các l)c l ng v3 trang Pháp
(10) Nha tình báo và hành ng trung 1ng (BCRA), sau 4i thành DGER, ch+c n!ng t 1ng t)
nh OSS và SOE
(11) USN (US Navy): H i quân M&
(12) WAC (Women' '
s Army Corps): l)c l ng n quân nhân
(13) tr ng phái oàn quân s) Pháp Trung Qu/c t n!m 1943
30
(14) cu c kháng chi n

(15) l)c l ng kháng chi n n i a Pháp
(16) T4ng hành dinh quân i Hoàng gia (Nh t)
31

Tai Sao Viet Nam

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tai Sao Viet Nam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

C NV TÔI YÊU T QU C TÔI!

H n thiêng sông núi n c Nam

Tác gi :Archimedes L.A. Patti

Ngu n: Vnthuquan.net , c m n b n Thái Nhi cùng Th quán!

C ng tác viên: Meoluoi_cvd

"... Tr n ánh ã tr thành cu c ng u dài nh t trong l ch s hi n i c b t u ngay,

ây ch( là m t s) c/ g ng nh0m gi i áp cho nhi$u ng %i M& hai câu h i khá ph+c t p và ti p

H i t ng l i c3ng th y k2 qu,c, vì l n u nh n c s) g i ý i$u tôi sang ông D 1ng khi

ROOSEVELT – CHURCHILL - T <NG

bi t là th này: Ng %i Trung Qu/c ang gi t ng %i Nh t và ng %i Nga ang gi t ng %i +c.

STILWELL NH?P CU@C

t) do và nh ng quan ni m v$ l i ích c a Trung Qu/c c a ng %i ó thì không ph i lúc nào c3ng

M t l n n a, v trí ch( huy c a Stilwell, nh ã t ng x y ra, l i ph i c i$u ch(nh cho thích h p

t ng Thomas T.Handy(4) di'n t v$ i$u ó, n u ng %i Anh hát bài “C u Chúa phù h +c

m i ch t o c a mình phía ông Trung Qu/c, và t ó s8 d' dàng t n công chính n c Nh t.

STIWELL RA I, WEDEMEYER NH?P CU@C

M@T BABYLON HIBN I

F.D. ROOSEVELT VÀ CH NGHCA TH.C DÂN

tâm n s) l thu c c a Pháp vì ó là bàn p # cho ng %i Nh t t n công: Philippin, Malaysia

L?P TR -NG C A PHÁP

CU@C CHIDN TRANH GIENG CO

T4ng th/ng trong vi c s d ng nh ng d) tr c a Pháp n u chúng ch( c dùng vào nh ng n>

trên l c a và ch/ng l i nh ng m c tiêu Nh t B n. Mùa hè 1942, t ng Stilwell ch p nh n

m,t ho t ng thì ch u trách nhi m v i OSS/Trung Qu/c.

CHÍNH SÁCH: PH I GIÀNH L=Y CÔNG VIBC

nh ng l i yêu c u tôi ph i th y tr c s+c ép to l n bu c chúng ta ph i r%i b l p tr %ng trung

M U MFO “ESCAMOTAGE” C A PHÁP BG L@ THY

này có hi u qu i khá xa. Nó dính líu t i De Gaulle và i ng c l i v i chính sách và chi n l c

“HÃY C M VJ KHÍ” - DE GAULLE

Petchkoff). T ng Pechkov yêu c u Meynier trao l i m t mã riêng và ,t ông ta d i s) ki#m

h mà hoàn toàn không tính n s) an toàn và ch5ng bao lâu, m i ng %i, k# c ng %i Nh t, $u

cu c tàn sát sau khi ng ng chi n.

(14) cu c kháng chi n

You might also like