MT S PHNG PHP CN BNG PHN NG OXI HA KH

I. PHNG PHP THNG BNG ELECTRON

DNG 1: PHNG TRNH PHN NG C MT CHT OXI HO V MT CHT KH V d 1: Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Fe2O3 + CO Fe + CO2 Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Vn d ng cc quy tc xc nh s oxi ho : Fe+3 2O3 + C+2O Fe0 + C+4 O2 Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. Trc khi cn b ng m i qu trnh thun tin cho cc phng trnh ta nn dng mt k xo l cn bng s nguyn t thu c 2 v phng trnh sau nhn s l ng cc nguyn t vi s electron nhng ho c nhn. 2 Fe+3 + 2x 3e 2 Fe0 C+2 C+4 + 2e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 1 2 Fe+3 + 2x 3e 2 Fe0 3 C+2 C+4 + 2e Bc 4: t h s ca cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc Fe2O3 + 3CO 2 Fe + 3CO2 V d 2 : Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: MnO2 + HCl MnCl2 + Cl2 + H2O Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Vn d ng cc quy tc xc nh s oxi ho : Mn+4 O2 + HCl-1 Mn+2Cl2 + Cl02 + Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. Mn+4 + 2e Mn+2 H2O

2 Cl-1 Cl2 + 2e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 1 Mn+4 + 2e Mn+2 1 2 Cl-1 Cl2 + 2e Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc MnO2 + 4 HCl MnCl2 + Cl2 + 2H2O V d 3 : Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Fe3 O4 + HNO3 long Fe(NO3)3 + NO + H2O Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Fe3+8/3O4 + HN+5O3 long Fe+3(NO3)3 + N+2O + Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc Fe+8/3 v Fe+3 h s 3 trc khi cn bng mi qu trnh. 3Fe+8/3 + 3x(3- 8/3) e 3 Fe+3 H2O

N+5 N+2 + 3e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 3 1 3Fe+8/3 + 3x(3- 8/3) e N+5 3 Fe+3 N+2 + 3e

Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho h c 3Fe3 O4 + 28HNO3 long 9 Fe(NO3)3 + NO + 14 H2O V d 4 : Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: FeSO4 + K2Cr2O7 + H2SO4 Fe2(SO4)3 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + H2O Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Fe+2SO4 + K2Cr+62O7 + H2SO4 Fe+32(SO4)3 + K2SO4 + Cr+32(SO4)3 + H2O Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc Fe+2 v Fe+3 h s 2. in trc Cr+6 v Cr+3 h s 2 trc khi cn b ng mi qu trnh. 2Fe +2 + 2 x 1e 2 Fe+3 2Cr+6 2Cr+3 + 2x3e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 3 1 2Fe +2 2 Cr+6 + 2x3e 2 Fe+3 + 2 x 1e 2Cr+3 3Fe2(SO4)3 + K2SO4 + Cr2(SO4)3 + 7H2O

Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 6FeSO4 + K2Cr2O7 + 7 H2SO4 V d 5:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Al + Fe3O4 Al2O3 + Fe Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Al0 + Fe3+8/3O4 Al2+3O3 + Fe0 Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc Fe+8/3 v Fe0 h s 3. in trc Al0 v Al+3 h s 2 trc khi cn b ng m i qu trnh. 3Fe +8/3 + 3 x 8/3e 3 Fe0 2 Al0 2Al+3 + 2x3e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 3 4 3Fe +8/3 + 3 x 8/3e 2 Al0 3 Fe0 2Al+3 + 2x3e

Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 8 Al + 3Fe3O4 4Al2O3 + 9Fe V d 6:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Fe(OH)2 + O2 + H2O Fe(OH)3 Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Fe+2(OH)2 + O02 + H2O Fe+3(O-2H)3 Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc O-2 h s 2. trc khi cn bng m i qu trnh. Fe +2 Fe+3 + 1e

O02 + 2x2e 2O- 2 Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 4 Fe +2
0

Fe+3 +
-2

1e

1 O 2 + 2x2e 2O Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 4 Fe(OH)2 + O2 + 2 H2O 4 Fe(OH)3 V d 7:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: KClO4 + Al KCl + Al2O3 Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. KCl+7O4 + Al0 KCl-1 + Al+32O3 Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc Al0 v Al+3 h s 2. trc khi cn b ng m i qu trnh. 2Al 0 2Al+3 + 2x3e Cl+7 + 8e ClBc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 4 2Al 0
+7 -

2Al+3 +

2x3e

3 Cl + 8e Cl Bc 4 : t h s ca cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 3 KCl+7O4 + 8 Al0 3 KCl-1 + 4 Al+32O3 Nh v y cn bng s nguyn t bng s ion ho c s ion b ng s ion trc khi cn bng cc qu trnh oxi ho v qu trnh kh gip ngi lm thun tin hn rt nhiu ln, cho kt qu nhanh hn v phc tp hn. DNG 2: PHNG TRNH PHN NG T OXI HO V T KH V d 1:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Cl2 + NaOH NaCl + NaClO + H2O Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Cl02 + NaOH NaCl-1 + NaCl+1O + H2O Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc Cl- v Cl+ c a cc qu trnh h s 2 trc khi cn b ng. Cl02 + 2x1e 2ClCl02 2Cl+ + 2x 1e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 1 Cl02 + 2x1e 2Cl1 Cl02 2Cl+ + 2x 1e Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 2 Cl2 + 4 NaOH 2 NaCl + 2 NaClO + 2 H2O Rt gn cc h s thu c phng trnh vi h s t i gin Cl2 + 2 NaOH NaCl + NaClO + H2O V d 2:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Cl2 + NaOH NaCl + NaClO3 + H2O

Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Cl02 + NaOH NaCl-1 + NaCl+5O3 + H2O Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. in trc Cl- v Cl+5 c a cc qu trnh h s 2 trc khi cn b ng. Cl02 + 2x1e 2ClCl02 2Cl+5 + 2x 5e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 5 Cl02 + 2x1e 2Cl1 Cl02 2Cl+5 + 2x 5e Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 6 Cl2 + 12 NaOH 10 NaCl + 2NaClO3 + 6 H2O Rt gn cc h s thu c phng trnh vi h s t i gin 3 Cl2 + 6 NaOH 5 NaCl + NaClO + 3H2O DNG 3 : PHNG TRNH PHN NG C MT CHT OXI HO V HAI CHT KH V d 1:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: FeS2 + O2 Fe2O3 + SO2 Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Fe+2S-12 + O02 Fe+32O-23 + S+4O-22 Bc 2 : Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn bng mi qu trnh. Trc tin ta vit cc qu trnh oxi ho, t ng hp cc qu trnh oxi ho sao cho l s nguyn ln cht kh. Thm h s 2 vo trc Fe+2 v Fe+3 , thm h s 4 vo trc S-2 v S+4 c s nguyn ln FeS2 Qu trnh oxi ho: 2Fe+2 4S
-1

2 Fe+3 4S
+4 +3

+ 2x1e + 4x 5e + 4 S+4 + 22e

2 FeS2 Sau cn bng qu trnh kh: in h s 2 vo trc O-2 : O0 2 2 FeS2 + 2x 2e

2 Fe

2 O-2 2 Fe+3 + 4 S+4 + 22e

T ng hp 2 qu trnh oxi ho v qu trnh kh : O02 + 2x 2e 2 O-2 Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 2 2 FeS2 2 Fe+3 + 4 S+4 + 22e 11 O02 + 2x 2e 2 O-2 Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 4 FeS2 + 11 O2 2Fe2O3 + 8 SO2 V d 2:Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Fe S2 + HNO3 Fe(NO3)3 + H2SO4 + NO2 + H2O Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Fe+2S-12 + HN+5O3 Fe+3(NO3)3 + H2S+6O4 + N+4O2 + H2O Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. Trc tin ta vit cc qu trnh oxi ho, t ng hp cc qu trnh oxi ho sao cho l s nguyn ln cht kh. Thm h s 2 vo trc S-1 v S+6 , c s nguyn ln FeS2

Qu trnh oxi ho: Fe+2 2S-1 FeS2 Sau cn bng qu trnh kh : N+5 FeS2 + 1e N+4 Fe+3 + 2 S+4 + 15e T ng hp 2 qu trnh oxi ho v qu trnh kh : N+5 + 1e N+4 Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 1 FeS2 Fe+3 + 2 S+4 + 15e 15 N+5 + 1e N+4 Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc Fe S2 + 18 HNO3 Fe(NO3)3 + 2 H2SO4 + 15 NO2 + 7 H2O DNG 4 : PHNG TRNH PHN NG C HAI CHT OXI HO V MT CHT KH V d 1: Lp phng trnh ho hc sau theo phng php thng bng electron: Fe + HNO3 Fe(NO3)3 + NO + NO2 + H2O ( t l NO:NO2=1:2) Bc 1: Xc nh s oxi ho c a nhng nguyn t c s oxi ho thay i. Fe0 + HN+5O3 Fe+3(NO3)3 + N+2O + N+4O2 + H2O Bc 2: Vit qu trnh oxi ho v qu trnh kh, cn b ng m i qu trnh. Trc tin ta vit cc qu trnh kh, tng hp cc qu trnh kh sao cho ng t l v i yu cu bi. Thm h s 2 vo trc N+4 Qu trnh Kh : N+5 + 3e 2N+5 + 2x 1e 3N+5 + 5e Sau cn bng qu trnh oxi ho : Fe0 3N+5 + 5e Fe+3 + 3e N+2 + 2 N+4 T ng hp 2 qu trnh oxi ho v qu trnh kh : Fe0 Fe+3 + 3e Bc 3: Tm h s thch hp cho tng s electron cho cht kh nhng bng tng s electron m cht oxi ho nhn 3 5 3N+5 + 5e Fe0 N+2 Fe+3 + 2 N+4 + 3e N+2 2 N+4 N+2 + 2 N+4 Fe+3 + 1e 2 S+6 Fe
+3

+ 2x 7e + 2 S+4 + 15e

Bc 4: t h s c a cc oxi ho v cht kh vo s phn ng. Hon thnh phng trnh ho hc 5Fe + 24 HNO3 5Fe(NO3)3 +3NO + 6NO2 + 12H2O ( t l NO:NO2=1:2)

II.LP PHNG TRNH HO H C CA PH N NG OXI HO KH THEO PHNG PHP TNG GIM S OXI HO
Kin thc c bn ca phng php ny da trn nguyn tc: - Trong mt phn ng oxi ho kh, t ng s cc s oxi ho tng bng t ng s oxi ho gim. - Cht c s oxi tng l cht kh, cht c s oxi ho gim l cht oxi ho. V d 1: Lp phng trnh ho hc ca phn ng sau: FeS2 + O2 O0 2 Fe2O3 Fe+32O-23 + SO2 + S+4O-22 - Xc nh s oxi ho ca cc nguyn t thay i. Fe+2S-12 + - Tm tng s oxi ho tng v t ng s oxi ho gim. Trong phn t FeS2: + S oxi ho ca nguyn t Fe tng l: +1 + S oxi ho c a nguyn t S tng l: +5x2 = +10 - Tm h s tng ng cho cc cht. V y tng s oxi ho tng l: Trong phn t O2 s oxi ho ca O gim : Vy phng trnh ho h c ca phn ng c vit l: 4 FeS2 Fe S2 + + 11 O2 2 Fe2O3 Fe(NO3)3 + + 8 SO2 H2SO4 + NO2 + H2O V d 2 : Lp phng trnh ho hc ca phn ng sau: HNO3 HN+5O3 - Xc nh s oxi ho ca cc nguyn t thay i. Fe+2S-12 + Fe+3(NO3)3 + H2S+6O4 + N+4O2 + H2O - Tm tng s oxi ho tng v t ng s oxi ho gim. Trong phn t FeS2: + S oxi ho ca nguyn t Fe tng l: +1 + S oxi ho c a nguyn t S tng l: +7x2 = +14 - Tm h s tng ng cho cc cht. V y tng s oxi ho tng l: s oxi ho ca nguyn t N gim : Vy phng trnh ho h c ca phn ng c vit l: Fe S2 + 18 HNO3 Fe(NO3)3 + 2 H2SO4 + 15 NO2 + 7 H2O ( t l NO:NO2=1:2) V d 3 : lp phng trnh ho hc ca phn ng sau: Fe + HNO3 Fe(NO3)3 + NO + NO2 + H2O - Xc nh s oxi ho c a cc nguyn t thay i. Fe0 + HN+5O3 Fe+3(NO3)3 + N+2O + N+4O2 + H2O x3 x5 ( t l NO:NO2=1:2) - Tm tng s oxi ho tng v t ng s oxi ho gim v h s tng ng cho cc cht l: + S oxi ho ca nguyn t N gim l: -3+(-1x2) = -5 + S oxi ho ca nguyn t Fe tng l: +3 +15 -1 x1 x 15 +11 -2x2 = -4 x4 x 11

Vy phng trnh ho h c ca phn ng c vit l: 5Fe + 24 HNO3 5Fe(NO3)3+3NO + 6NO2 + 12H2O

III. CN BNG PHN NG OXI HO KH THEO PHNG PHP GN S OXI HO.

- Nhc im ca phng php ny c phm vi p d ng hp v khng m t c ng bn cht ca phn ng. - u im ca phng php l tm ra h s cn bng phn ng nhanh, v vy ch nn p dng mc nht nh. Nguyn tc: trong mt phn ng c 2 tc nhn kh khc nhau cng trong mt hp cht th coi mt tc nhn kh c s oxi ho khng i bin 2 tc nhn kh thnh 1 tc nhn kh v khi ta quy v dng bi c mt cht kh v mt cht oxi ho. V d : Cn b ng phn ng oxi ho kh sau: FeS2 + O2 Fe2O3 + SO2 Bnh thng ta phi xc nh chnh xc s oxi ho thay i nh sau: Fe+2S-12 + O02 Fe+32O-23 + S+4O-22 Nh vy ta th y trong phn ng c 2 cht kh v mt cht oxi ho. p dng phng php ny th mt trong hai cht kh c s oxi ho khng i. Trng hp 1: coi s oxi ho c a nguyn t S khng i ( ngha l trc v sau phn ng u c mc oxi ho l +4) th cc nguyn t cn li trong phn ng c xc nh li nh sau: Fe -8S+42 + O0 2 Fe+32O-23 + S+4O-22 Nh vy ni v bn cht thc c a phn ng l khng ng ( thc t nguyn t Fe khng c mc oxi ho l -8 nhng trong trng hp ny tm thi nhn mc oxi ho -8) v nu nh vy ta quy v phn ng c mt cht oxi ho v mt cht kh. 2 11 2 Fe-8 O2 + 2x 2e + 11O2 2 Fe+3 2O-2 2 Fe2O3 + 8 SO2 + 2x 11e

Phng trnh ho hc l: 4 FeS2 Trng hp 2: coi s oxi ho c a nguyn t Fe khng i. ( ngha l trc phn ng v sau phn ng l +3) th cc nguyn t cn li c xc nh nh sau: Fe+3S-3/22 + O02 Fe+32O-23 + S+4O-22 Nh v y ni v bn cht thc c a phn ng l khng ng ( thc t nguyn t S khng c mc oxi ho l -3/2 nhng trong trng hp ny tm thi nhn mc oxi ho -3/2) v nu nh vy ta quy v phn ng c mt cht oxi ho v mt cht kh. 4 11 2 S-3/2 O2 + 2x2e 4 FeS2 + 2 S+4 2O 11O2
-2

2( 4+3/2)e

Phng trnh ho hc l: 2 Fe2O3 + 8 SO2 Nh vy trong c 2 trng hp u cho kt qu nh nhau. Phng php ny cn bng nhanh nhng v b n cht ca phn ng th khng ng.

IV.CN BNG PHN NG OXI HO KH THEO PHNG PHP

I S. u im: phng php ny p d ng cho cc phn ng oxi ho kh phc tp trong c nhiu cht oxi ho v c nhiu cht kh. Nhc im: Phng php ny phi gii h phng trnh vi nhiu n s. V b n cht khng m t c b n cht ca phn ng. V d: C phng trnh phn ng oxi ho kh sau: FeCu2S2 + O2 Fe2O3 + CuO + SO2 p dng phng php i s ta t h s c a FeCu2S2 l a, O2 l b, Fe2O3 l c, CuO l d, SO2 l e. Ta c cc phng trnh i s sau: a FeCu2S2 + b O2 (1) (2) (3) (4) c Fe2O3 + d CuO + e SO2 Tnh theo Fe: ta c phng trnh a = 2c 2a = d 2a = e Tnh theo Cu: ta c phng trnh Tnh theo S: ta c phng trnh Tnh theo O : ta c phng trnh 2 b = 3c + d + 2e t c =1 , a =2, b =15/2, d =4, e =4 t c=2 , a =4, b=15, d =8, e =8 ( nhn v l cc s nguyn ti gin) Phng trnh ho hc l: 4 FeCu 2S2 + 15O2 2Fe2O3 + 8CuO + 8SO2. Gii h phng trnh : ta c. a = 2c, b =15/2 c, d = 4c, e = 4c .

Trn y l mt s phng php cn bng phn ng oxi ha kh m ti c rt c, do iu kin thi gian nghin cu ngn nn cha th a mn ht cc yu cu m cc ng nghip cn c p ng. Xin trn trng tip thu cc kin gp .