Module THCS 20 - Unprotected

B GIO DC V O TO
Cc nh gio v cn b qun l c s gio dc

NGUYN TH HOA NG QUANG SN TRN TRUNG
TI LIU BI DNG PHT TRIN NNG LC NGH NGHIP GIO VIN
Tng cng nng lc s dng thit b dy hc v ng dng cng ngh thng tin trong dy hc

Module THCS 20: S dng cc thit b dy hc Module THCS 21: Bo qun, sa cha, sng to thit b dy hc Module THCS 22: S dng mt s phn mm dy hc
(Dnh cho gio vin trung hc c s)
NH XUT BN Gio dc Vit Nam NH XUT BN I HC S PHM
DANH MC VIT TT
B TD CNTT CNTT&TT CSVC DCTN G DDH GV HS PMDH PPDH TBDH THCS : B n t duy : Cng ngh thng tin : Cng ngh thng tin v truy n thng : C s v t ch t : D ng c th nghi m n gi n : dng d y h c : Gio vin : H c sinh : Ph n m m d y h c : Ph ng php d y h c : Thi t b d y h c : Trung h c c s
B n quy n thu c B Gio d c v o t o C c Nh gio v Cn b qu n l c s gio d c. C m sao chp d i m i hnh th c.
2|
MC LC
Trang LI GII THIU ........................................................................................................5
Module THCS 20: S dng cc thit b dy hc .....................................................7
A. GII THIU TNG QUAN.....................................................................................8 B. MC TIU T I LIU .............................................................................................9 C. NI DUNG ..........................................................................................................10 Hot ng 1: Tm hiu vai tr ca thit b dy hc trong i mi phng php dy hc mn hc...............................................10 Hot ng 2: Nghin cu s dng cc thit b dy hc theo mn hc ..........13 Hot ng 3: Phi hp s dng cc thit b dy hc truyn thng v hin i lm tng hiu qu dy hc mn hc .....................16 Hot ng 4: T lm mt s dng dy hc theo mn hc .........................17 Hot ng 5: Tng kt .................................................................................19 D. T I LIU THAM KHO .......................................................................................73
Module THCS 21: Bo qun, sa cha, sng to thit b dy hc .......................75
A. GII THIU TNG QUAN...................................................................................76 B. MC TIU T I LIU ...........................................................................................77 C. NI DUNG ..........................................................................................................78 Hot ng 1: Tng quan v thit b dy hc.................................................78 Hot ng 2: Tm hiu danh mc thit b dy hc cho tng mn hc trng trung hc c s.........................................................80 Hot ng 3: Bo qun, sa cha mt s loi hnh thit b dy hc trng trung hc c s.........................................................83 Hot ng 4: Tm hiu vai tr ca cng ngh thng tin v truyn thng vi cc loi hnh thit b dy hc .............................................91 Hot ng 5: Tng cng thit k thit b dy hc t lm.............................97 Hot ng 6: ng dng bn t duy trong dy hc trng trung hc c s.......................................................105 Hot ng 7: Tm hiu cu trc phng thit b dy hc ..............................114 D. KIM TRA, NH GI TO N B MODULE .....................................................117 E. T I LIU THAM KHO .....................................................................................119
Module THCS 22: S dng mt s phn mm dy hc ......................................121
A. GII THIU TNG QUAN.................................................................................122 B. MC TIU T I LIU .........................................................................................122 C. NI DUNG ........................................................................................................123
Ni dung 1. Vai tr ca phn mm trong dy hc ..........................................123

Hot ng 1: Tm hiu khi nim phn mm dy hc ................................123 Hot ng 2: Tm hiu nhng tc ng ca phn mm n qu trnh dy hc...........................................................124
Ni dung 2. Mt s cch phn loi phn mm dy hc..................................128 Ni dung 3. nh gi hiu qu s dng phn mm dy hc..........................134
Hot ng 1: Tm hiu tiu ch nh gi v la chn phn mm dy hc ...134 Hot ng 2: nh gi gi ging c ng dng cng ngh thng tin ...........136 Hot ng 3: Tm hiu nhng yu cu v k nng cng ngh thng tin i vi gio vin ...................................................................139 Hot ng 1: S dng phn mm LectureMaker bin son mt bi ging in t c th dy hc trn lp........................144 Hot ng 2: S dng phn mm Concept Draw Mind Map thit k mt bn t duy nhm ging dy mt bi hc c th trn lp hc .......................................................................................165 Hot ng 1: Tm hiu nhng cn c phn loi phn mm dy hc ......128 Hot ng 2: Phn loi phn mm dy hc theo mn hc .........................129
Ni dung 4. S dng mt s phn mm dy hc chung.................................143
Hot ng 1: S dng phn mm dy hc cc mn khoa hc t nhin trng trung hc c s.......................................................173 Hot ng 2: S dng phn mm dy hc cc mn khoa hc x hi trng trung hc c s.......................................................178 D. KIM TRA, NH GI TO N B MODULE .....................................................181 E. T I LIU THAM KHO .....................................................................................183
Ni dung 5. S dng phn mm dy hc theo mn hc.................................173
4|
LI GII THIU
Gio vin l m t trong nh ng nhn t quan tr ng quy t nh ch t l ng gio d c v o t o ngu n nhn l c cho t n c. Do v y, ng, Nh n c ta c bi t quan tm n cng tc xy d ng v pht tri n i ng gio vin. M t trong nh ng n i dung c ch tr ng trong cng tc ny l b i d ng th ng xuyn (BDTX) chuyn mn, nghi p v cho gio vin. BDTX chuyn mn, nghi p v cho gio vin l m t trong nh ng m hnh nh m pht tri n ngh nghi p lin t c cho gio vin v c xem l m hnh c u th gip s ng gio vin c ti p c n v i cc ch ng trnh pht tri n ngh nghi p. Ti p n i chu k II, chu k III BDTX gio vin m m non, ph thng, B Gio d c v o t o xy d ng ch ng trnh BDTX gio vin v quy ch BDTX gio vin theo tinh th n i m i nh m nng cao ch t l ng v hi u qu c a cng tc BDTX gio vin trong th i gian t i. Theo , cc n i dung BDTX chuyn mn, nghi p v cho gio vin c xc nh, c th l: B i d ng p ng yu c u th c hi n nhi m v n m h c theo c p h c (n i dung b i d ng 1); B i d ng p ng yu c u th c hi n nhi m v pht tri n gio d c a ph ng theo n m h c (n i dung b i d ng 2); B i d ng p ng nhu c u pht tri n ngh nghi p lin t c c a gio vin (n i dung b i d ng 3). Theo , h ng n m m i gio vin ph i xy d ng k ho ch v th c hi n ba n i dung BDTX trn v i th i l ng 120 ti t, trong : n i dung b i d ng 1 v 2 do cc c quan qu n l gio d c cc c p ch o th c hi n v n i dung b i d ng 3 do gio vin l a ch n t b i d ng nh m pht tri n ngh nghi p lin t c c a mnh. B Gio d c v o t o ban hnh Ch ng trnh BDTX gio vin m m non, ph thng v gio d c th ng xuyn v i c u trc g m ba n i dung b i d ng trn. Trong , n i dung b i d ng 3 c xc nh v th hi n d i hnh th c cc module b i d ng lm c s cho gio vin t l a ch n n i dung b i d ng ph h p xy d ng k ho ch b i d ng h ng n m c a mnh.
5
gip gio vin t h c, t b i d ng l chnh, B Gio d c v o t o giao cho C c Nh gio v Cn b qu n l c s gio d c ch tr xy d ng b ti li u g m cc module t ng ng v i n i dung b i d ng 3 nh m ph c v cng tc BDTX gio vin t i cc a ph ng trong c n c. m i c p h c, cc module c x p theo cc nhm t ng ng v i cc ch trong n i dung b i d ng 3. M i module b i d ng c bin so n nh m t ti li u h ng d n t h c, v i c u trc chung g m: Xc nh m c tiu c n b i d ng theo quy nh c a Ch ng trnh BDTX gio vin; Ho ch nh n i dung gip gio vin th c hi n nhi m v b i d ng; Thi t k cc ho t ng th c hi n n i dung; Thng tin c b n gip gio vin th c hi n cc ho t ng; Cc cng c gio vin t ki m tra, nh gi k t qu b i d ng. Tuy nhin, do c th n i dung c a t ng l nh v c c n b i d ng theo Chu n ngh nghi p gio vin nn m t s module c th c c u trc khc. Ti li u c thi t k theo hnh th c t h c, gip gio vin c th h c m i lc, m i n i. B ng cc ho t ng h c t p ch y u trong m i module nh : c, ghi chp, lm bi th c hnh, bi t p t nh gi, bi ki m tra nhanh, bi t p tnh hu ng, tm l c v suy ng m, gio vin c th t l nh h i ki n th c c n b i d ng, ng th i c th th o lu n nh ng v n t h c v i ng nghi p v t n d ng c h i p d ng k t qu BDTX trong ho t ng gi ng d y v gio d c c a mnh. Cc ti li u BDTX ny s c b sung th ng xuyn h ng n m ngy cng phong ph h n nh m p ng nhu c u pht tri n ngh nghi p a d ng c a gio vin m m non, gio vin ph thng v gio vin t i cc trung tm gio d c th ng xuyn trong c n c. B ti li u ny l n u tin c bin so n nn r t mong nh n c ki n ng gp c a cc nh khoa h c, cc gio vin, cc cn b qu n l gio d c cc c p tc gi c p nh t, b sung ti li u ngy m t hon thi n h n. M i ki n ng gp xin g i v C c Nh gio v Cn b qu n l c s gio d c B Gio d c v o t o (To nh 8C Ng 30 T Quang B u P. Bch Khoa Q. Hai B Tr ng TP. H N i) ho c Nh xu t b n i h c S ph m (136 Xun Thu P. D ch V ng Q. C u Gi y TP. H N i). C c Nh gio v Cn b qu n l c s gio d c B Gio d c v o t o
6|
NGUYN TH HOA
Module THCS
20
S DNG CC THIT B DY HC
A. GII THIU TNG QUAN
Ni n vai tr thi t b d y h c (TBDH), V.P.Golov nu r: "Ph ng ti n d y h c l m t trong nh ng i u quan tr ng nh t th c hi n n i dung gio d ng, gio d c v pht tri n h c sinh (HS) trong qu trnh d y - h c". Ngh quy t 40/2000/QH10 c a Qu c h i n c C ng ho x h i ch ngh a Vi t Nam v i m i ch ng trnh gio d c ph thng nu r: " i m i n i dung ch ng trnh, sch gio khoa, ph ng php d y v h c ph i c th c hi n ng b v i nng c p v i m i trang TBDH". TBDH g m 2 nhm: TBDH truy n th ng (b ng, tranh v , m hnh, v t th t, b n ...) v TBDH hi n i (overhead, projector, u a CD, VCD, my tnh...). Vi c k t h p hi ho cc TBDH truy n th ng v TBDH hi n i s t o h ng th, t ng hi u qu h c t p cho HS v gi m s v t v c b n c a gio vin (GV) trong qu trnh gi ng d y. TBDH gip HS hi u r h n v b n ch t c a m i khi ni m tr u t ng, l c s khoa h c minh ch ng c s c thuy t ph c, l s v t tr c quan sinh ng nh t, gip vi c h c tr nn nh nhng, hi u qu ... Nh ng th c t cho th y, nhi u tr ng trung h c c s (THCS) hi u qu s d ng TBDH cn nhi u h n ch , m m t trong cc nguyn nhn l s ng GV thi u nhi t tnh, trch nhi m ch a cao, thi u k n ng s d ng TBDH. K n ng th c hnh khng ph i ta mu n l c, m ph i c tr i nghi m th c hnh c m t qu trnh. V cc TBDH ch mang l i hi u qu khi cc th y c s d ng tri t . Module ny cung c p cho GV nh ng ki n th c c b n v TBDH. Khi h c t p, nghin c u xong module ny, GV s pht huy c t i a kh n ng c a mnh, n ng ng, sng t o, bi t k t h p kho lo cc lo i hnh TBDH ph c v cng tc gi ng d y. Module ny s gip cho GV t ng c ng n ng l c lm vi c v i TBDH, theo t ng hi u qu d y h c mn h c.
8 | MODULE THCS 20
B. MC TIU TI LIU
Sau khi k t thc vi c h c t p, nghin c u module ny, ng i h c: N m c khi ni m v TBDH v phn lo i TBDH. Nh n th c su s c h n v t m quan tr ng c a TBDH v xc nh c vai tr c a TBDH trong i m i ph ng php d y h c mn h c. Phn tch c th c tr ng s d ng TBDH cc tr ng THCS. S d ng hi u qu TBDH truy n th ng v TBDH hi n i. Nng cao k n ng ph i h p s d ng TBDH, k n ng ph i h p s d ng cc TBDH truy n th ng v TBDH hi n i lm t ng hi u qu d y h c mn h c. Bi t t lm m t s dng d y h c. C th c s d ng TBDH truy n th ng v TBDH hi n i trong qu trnh d y h c v nng cao ch t l ng d y h c.
C. NI DUNG
I. CC HOT NG
Hot ng 1: Tm hiu vai tr ca thit b dy hc trong i mi phng php dy hc mn hc

1. Mc tiu
Sau khi k t thc ho t ng ny, ng i h c nh n th c su s c h n v t m quan tr ng c a TBDH v kh ng nh r vai tr c a TBDH trong i m i ph ng php d y h c mn h c, n m c h th ng TBDH mn h c hi n c tr ng. D a vo hi u bi t c a b n thn v chia s v i ng nghi p m t s nhi m v sau: Cu h i 1. Phn bi t TBDH trong cc ph ng ti n d y h c. th c hi n
2. Nhim v
Cu h i 2. C n c vo u nh n bi t TBDH? Trnh by cc cch phn lo i TBDH hi n nay.
10 | MODULE THCS 20
Cu h i 3. Phn tch cc ch c n ng c a TBDH.
Cu h i 4. Phn tch vai tr c a trong vi c nng cao ch t l ng d y h c.
Bi t p 1. Th ng k TBDH hi n c tr ng theo mn h c m b n m nh n theo b ng d i y, i chi u v i danh m c TBDH t i thi u c p THCS v a ra nh n xt v m c p ng cho d y h c b mn. B ng 1. Danh m c TBDH mn ......
TT Tn lo i hnh thi t b d y h c S l ng trang b cho cc kh i l p L p6 L p7 L p8 L p9 Ghi ch
11
TT
Tn lo i hnh thi t b d y h c
S l ng trang b cho cc kh i l p L p6 L p7 L p8 L p9
Ghi ch
Bi t p 2. Nu vai tr c a TBDH trong d y h c mn h c b n ang m nh n.
Bi t p 3. Phn tch t m quan tr ng c a TBDH trong i m i PPDH mn h c b n ang m nh n.
3. nh gi
Tr l i cc cu h i 1, 2, 3, 4. K t qu th c hi n bi t p 1, 2, 3.
12 | MODULE THCS 20
Hot ng 2: Nghin cu s dng cc thit b dy hc theo mn hc

1. Mc tiu
Sau khi k t thc ho t ng ny, ng i h c thnh th o k n ng s d ng cc TBDH mn h c. Cu h i 5. B n g p nh ng kh kh n g khi s d ng TBDH vo qu trnh d y h c mn h c?
2. Nhim v
Cu h i 6. B n nu trn?
xu t nh ng gi i php no
gi i quy t cc kh kh n
Bi t p 4. Nu u i m, h n ch c a t ng lo i hnh TBDH mn h c theo b ng sau:

TT Tn lo i hnh thi t b d y h c u i m H n ch
13
TT
Tn lo i hnh thi t b d y h c
u i m
H n ch
Bi t p 5. Nu nguyn t c s d ng t ng lo i TBDH mn h c theo b ng sau:

TT Tn lo i hnh thi t b d y h c Nguyn t c s d ng
Bi t p 6. Nu a ch s d ng TBDH mn h c theo b ng sau:

TT Tn lo i hnh thi t b d y h c a ch s d ng L p, ch ng Bi
14 | MODULE THCS 20
Bi t p 7. Xy d ng t nh t 05 k ho ch bi h c trong th hi n r vai tr c a m t s lo i hnh TBDH trong vi c nng cao ch t l ng d y h c, th hi n r vi c ph i h p gi a TBDH hi n i v TBDH truy n th ng. Bi t p 8. L p k ho ch tri n khai th c hnh k ho ch bi h c c xy d ng theo b ng sau:
TT Mn/Tn bi Th i gian L p Gio vin th c hi n
Bi t p 9. Xy d ng cng c v xc nh hnh th c nh gi m i bi d y.
Bi t p 10. Ti n hnh d y trn l p theo k ho ch v nh gi.

3. nh gi
Tr l i cu h i 5, 6. K t qu bi d y theo k ho ch (do h c vin d y tr c ti p ho c do ng nghi p ti n hnh). B cng c nh gi cho t ng bi (phi u cu h i, ki m tra, bi t p v nh...).
15
Hot ng 3: Phi hp s dng cc thit b dy hc truyn thng v hin i lm tng hiu qu dy hc mn hc

1. Mc tiu
Sau khi k t thc ho t ng ny, ng i h c bi t : ph i h p, s d ng hi u qu TBDH truy n th ng v TBDH hi n i lm t ng hi u qu d y h c mn h c. D a vo kinh nghi m s d ng TBDH c a b n thn b n hy th c hi n m t s bi t p sau: Bi t p 11. Nu u i m, h n ch c a nhm TBDH truy n th ng v nhm TBDH hi n i.
2. Nhim v
Bi t p 12. Phn tch hi u qu c a vi c ph i h p s d ng cc TBDH truy n th ng v hi n i lm t ng hi u qu d y h c mn h c.
16 | MODULE THCS 20
Bi t p 13. Th c hnh s d ng My chi u qua u (Overhead) v My chi u a n ng (Multi Projector). Bi t p 14. Xy d ng t nh t 05 k ho ch bi h c trong th hi n vi c ph i h p gi a TBDH hi n i v TBDH truy n th ng lm t ng hi u qu d y h c. Bi t p 15. L p k ho ch tri n khai th c hnh k ho ch bi h c c xy d ng theo b ng sau:
TT Mn/Tn bi Th i gian L p Gio vin th c hi n
Bi t p 16. Ti n hnh d y trn l p theo k ho ch v nh gi.

3. nh gi
K t qu bi d y theo k ho ch (do h c vin d y tr c ti p ho c do ng nghi p ti n hnh). B cng c nh gi cho t ng bi (phi u cu h i, ki m tra, bi t p v nh...) K t qu th c hi n cc bi t p khc.
Hot ng 4: T lm mt s dng dy hc theo mn hc

1. Mc tiu
Sau khi k t thc ho t ng ny, ng i h c: nh n th c y v t m quan tr ng c a t lm dng d y h c ( DDH), c k n ng xy d ng k ho ch lm DDH v c kh n ng lm m t s DDH. D a vo kinh nghi m t lm DDH c a b n thn, b n hy chia s v i ng nghi p b ng cch th c hi n m t s nhi m v sau: Cu h i 7. Th no l DDH t lm? DDH t lm ph i m b o nh ng tiu ch no?
2. Nhim v
17
Cu h i 8. T i sao ni T lm DDH c vai tr khng th thi u trong vi c nng cao ch t l ng v hi u qu d y h c?
Cu h i 9. Nh ng yu c u t ra i v i DDH t lm l g?
Cu h i 10. B n tham gia phong tro t lm DDH ho c cu c thi DDH t lm no ch a? V sao? N u tham gia th v i vai tr g?
18 | MODULE THCS 20
Bi t p 17. Xy d ng K ho ch lm DDH, trong nu r cc DDH c th t lm theo b ng sau:

B ng: Cc DDH c th t lm D ng c , nguyn li u TT Tn dng d y h c a ch ng d ng
Bi t p 18. Ti n hnh t lm t nh t 03 DDH, ch p nh v vi t bi gi i thi u v DDH .

3. nh gi
Tr l i cc cu h i 7, 8, 9, 10. K ho ch lm DDH. nh ch p v bi gi i thi u v DDH t lm. Hot ng 5: Tng kt Cu h i 11. B n hon thnh cc ho t ng ch a? B n c nh n i dung c a module ny khng? Ch ng minh r ng b n nh c bi.
19
Bi t p 19. Hon thnh cc cu sau (v n i dung module s d ng cc TBDH). 1. Ti ...
2. Ti th y...
3. Ti ngh ....
4. Ti l p k ho ch...
20 | MODULE THCS 20
5. Ti s ...
6. Ti hi v ng...
7. Ti mong mu n...
8. Ti ch c ch n...
9. Ti tin t ng...
10. Ti kh ng nh...
21
Bi t p 20. Vi t nh ng i m tm c nh t qua h c t p nghin c u module ny chia s v i ng nghi p.
B n th c hi n cc nhi m v c a module. By gi hy i chi u nh ng n i dung vi t trong cc ho t ng v i nh ng thng tin d i y v t hon thi n cc nhi m v t ra trong cc ho t ng.
II. THNG TIN PHN H I
1. C s vt cht s phm/ C s vt cht trng hc
* C s v t ch t (CSVC) s ph m l t t c cc ph ng ti n v t ch t c huy ng vo vi c gi ng d y, h c t p v cc ho t ng mang tnh gio d c khc t c m c ch gio d c. H th ng CSVC s ph m bao g m: cc cng trnh xy d ng, sn ch i bi t p, v n th c nghi m, trang thi t b chuyn dng, TBDH cc b mn, cc ph ng ti n ph c v vi c gi ng d y v h c t p. y l m t h th ng a d ng v ch ng lo i v c m t s b ph n t ng i ph c t p v m t k thu t. Tnh a d ng v phong ph c a h th ng t o ra khng t tr ng i trong qu n l v s d ng. H th ng CSVC s ph m c phn chia lm ba b ph n. Tr ng s (nh c a, l p h c, sn ch i bi t p, khun vin,...). Sch v th vi n tr ng h c. TBDH (my mc, d ng c th nghi m, m hnh...) khi ni m v CSVC s ph m ngy cng c n i hm m r ng do yu c u gio d c ton di n,
22 | MODULE THCS 20
nng cao ch t l ng d y h c v do ti n b c a khoa h c k thu t v cng ngh . * H th ng CSVC tr ng h c M i tr ng h c u c h th ng CSVC tr ng h c, h th ng c m t b i s sau:

C s v t ch t tr ng h c
H t ng k thu t tr ng h c
Tr ng s Khun vin c nh quan, ki n trc v cc kh i cng trnh. Kh i phng h c, phng th nghi m, th c hnh, phng h c b mn, th vi n. Kh i phng lm vi c. i n n c. Sn ch i, bi t p, cu l c b . Giao thng n i b . Trang b chung H th ng my tnh v m ng. H th ng trang thi t b thng tin lin l c. H th ng trang thi t b hnh chnh, v n phng, phng lm vi c cc t chuyn mn. H th ng trang thi t b cho phng h c, phng th nghi m, th c hnh, phng h c b mn, th vi n,...
Ph ng ti n d y h c
V t th t Cc ph ng ti n miu t i t ng trong khng gian (m t chi u ba chi u): m hnh, makt, bi u b ng, tranh nh, m u v t, ph ng ti n nghe nhn... Cc ph ng ti n ti t o cc hi n t ng, cc qu trnh: Cc d ng c th nghi m, my mc, d ng c lao ng s n xu t... Cc ph ng ti n miu t i t ng, hi n t ng t nhin, x h i b ng ngn ng t nhin, ngn ng nhn t o: sch gio khoa, v bi t p in s n, phi u h c t p,... Cc ph ng ti n k thu t chuy n t i thng tin (cc thng tin ny ch a trong cc ti li u nghe nhn, cc ph n m m v t li u trong my tnh, cc phim m b n, d ng b n, cc b ng a m thanh, hnh nh) Thi t b d y h c Theo b mn, theo l p h c, theo c p h c
Thi t b dng chung Cho cc mn h c, cc l p v cc c p h c
2. Thit b dy hc (Teaching Equipment)
Hi n nay c nhi u tn g i khc nhau v TBDH. Cc tn g i sau y th ng c s d ng trong ngn ng ni v vi t hi n nay:

|
23
Thi t b gio d c - Educational equipments. Thi t b tr ng h c - School equipments. dng d y h c - Teaching equipments (aids/ implements). Thi t b d y h c - Teaching equipments. D ng c d y h c - Teaching equipments (devices). Ph ng ti n d y h c - Means (facilities) of teaching. H c c - Leaming equipments. H c li u- Leaming (school) materials. V b n ch t, cc tn g i trn u ph n nh cc d u hi u b n ch t chung nh t c a TBDH. C m t vi ti li u cn dng tn g i l "B ngh c a ng i th y gio"(Tools of teacher). C nhi u nh ngh a v TBDH, v b n ch t, cc tn g i trn u ph n nh cc d u hi u chung nh sau: TBDH l t t c nh ng ph ng ti n r t c n thi t cho GV v HS t ch c v ti n hnh h p l, c hi u qu qu trnh gio d c v d y h c cc mn h c, c p h c. TBDH l m t v t th ho c m t t p h p i t ng v t ch t m ng i GV s d ng v i t cch l ph ng ti n i u khi n ho t ng nh n th c; l ph ng ti n gip HS l nh h i khi ni m, nh lu t, thuy t khoa h c,... nh m hnh thnh h cc k n ng, k x o, m b o vi c gio d c, ph c v m c ch d y h c v gio d c. TBDH quan tr ng nh t trong c u trc h th ng CSVC tr ng h c. Theo Lotx Klinb ( c) th TBDH (hay cn g i l dng d y h c, thi t b d y h c, d ng c ...) l t t c nh ng ph ng ti n v t ch t c n thi t cho gio GV v HS t ch c v ti n hnh h p l, c hi u qu qu tr nh gio d ng v gio d c cc mn h c, c p h c. Theo cc chuyn gia thi t b gio d c c a Vi t Nam: TBDH l thu t ng ch m t v t th ho c m t t p h p i t ng v t ch t m ng i GV s d ng v i t cch l ph ng ti n i u khi n ho t ng nh n th c c a HS, cn i v i HS th l cc ngu n tri th c, l c c ph ng ti n gip HS l nh h i cc khi ni m, nh lu t, thuy t khoa h c,... h nh thnh h cc k n ng, k x o, m b o ph c v m c ch d y h c.
24 | MODULE THCS 20
T nh ng phn tch trn, chng ta th ng nh t: TBDH l m t b ph n c a CSVC tr ng h c, bao g m nh ng i t ng v t ch t c thi t k s ph m m GV s d ng i u khi n ho t ng nh n th c c a HS; ng th i l ngu n tri th c, l ph ng ti n gip HS l nh h i tri th c, hnh thnh k n ng m b o cho vi c th c hi n m c tiu d y h c. Ti li u ny s d ng cc thu t ng "thi t b d y h c", "ph ng ti n d y h c", " dng d y h c". Vi c s d ng t ng thu t ng cc ph n c a ti li u nh m tn tr ng cch di n t truy n th ng ph h p v i t ng c p h c. Nh v y c th hi u: TBDH l h th ng i t ng v t ch t v t t c nh ng ph ng ti n k thu t c GV v HS s d ng trong qu trnh d y h c. Ch c n ng c a h th ng TBDH: 1. H th ng TBDH l cng c c th c a lao ng s ph m. 2. H th ng TBDH ph i cung c p thng tin chnh xc, y v hi n t ng, i t ng, qu trnh nghin c u. 3. H th ng TBDH ph i nng cao hi u qu d y h c, t ng c ng nh p trnh by ti li u v chuy n t i thng tin. 4. H th ng TBDH ph i tho mn nhu c u v s say m h c t p c a HS. 5. H th ng TBDH ph i lm gi m nh c ng lao ng s ph m c a ng i d y v ng i h c. 6. H th ng TBDH ph i nng cao tnh tr c quan cho qu trnh d y h c. Cc yu c u c a h th ng TBDH: 1. H th ng TBDH h c ph i m b o tnh h th ng ( y v ng b ). 2. H th ng TBDH ph i m b o tnh khoa h c, hi u qu . 3. H th ng TBDH ph i m b o tnh s ph m (gio khoa). 4. H th ng TBDH ph i m b o tnh an ton. 5. H th ng TBDH ph i m b o tnh m thu t. 6. H th ng TBDH ph i m b o tnh dng chung t i u cho m t b mn, cho nhi u b mn, cho nhi u ho t ng.
3. Tng quan v h thng thit b dy hc trng trung hc c s 3.1. H thng thit b dy hc trng trung hc c s
H th ng TBDH tr ng THCS c quy nh theo danh m c TBDH t i thi u do B Gio d c v o t o ban hnh.
|
25
Danh m c TBDH t i thi u s p x p theo l p h c, theo lo i hnh c t ng h p tm t t theo t ng l p h c v mn h c. (B n c c th tm hi u trn website c a B Gio d c v o t o)
Thi t b dng chung tr ng THCS Khi ni m: L h th ng c s d ng cho cc ho t
ng gio d c chung trong nh tr ng, ng th i l nh ng ph ng ti n m GV cc b mn l n l t s d ng ho c ng th i s d ng cho vi c d y h c trn l p. H th ng thi t b dng chung nhi u tr ng THCS hi n c c th ng k theo b ng sau:
TT
1 2 3 4 5 6 7
My thu hnh u c VCD, DVD H th ng trang m: Ampli, micro, loa My chi u qua u (OverHead) My chi u a n ng (Projector) My qut nh (Scaner) My chi u v t th
Tn thi t b
TT
8 9 10 11 12 13 14
My photocopy My chi u phim d ng b n My nh k thu t s My quay phim k thu t s My tnh My in H th ng m ng my tnh
Tn thi t b
3.2. Phn loi, c im, hnh thc s dng cc loi hnh thit b dy hc
3.2.1. Phn loi theo iu kin s dng
Cch phn lo i
Theo cch phn lo i ny khi s d ng cc thi t b ph thu c vo nh ng i u ki n bn ngoi, v d s ph thu c vo n ng l ng i n. Trong cch phn lo i ny, ng i ta chia lo i thi t b c s d ng n ng l ng i n v lo i khng s d ng n ng l ng i n. Nhm 1: Nhm khng dng n ng l ng i n, th ng quen g i l TBDH truy n th ng. Nhm TBDH truy n th ng, bao g m cc lo i thi t b : Tranh nh, bi u gio khoa; B n , l c gio khoa; B ng bi u; M hnh, m u v t; D ng c .
26 | MODULE THCS 20
Nhm 2: Nhm dng n ng l ng i n, th ng g i l TBDH hi n i.
Nhm TBDH hi n i, bao g m cc lo i thi t b : Phim n chi u; B n trong dng cho my chi u qua u; B ng a ghi m; B ng a ghi hnh; PMDH; Website h c t p; Phng th nghi m o; M hnh d y h c i n t ; Th vi n o/Th vi n i n t ; B n t duy (B TD) c thi t k b ng ph n m m Freemind; B n gio khoa i n t ; .....
c i m, hnh th c s d ng Nhm 1: TBDH truy n th ng:
a) c i m: y l nh ng TBDH c t r t lu i khi m ngh d y h c xu t hi n. Lo i thi t b ny c dng r ng ri trong cc nh tr ng. Qua TBDH d i s h ng d n c a GV, HS s ti p thu nh ng ki n th c, k n ng c n ph i t c. b) Nh ng u i m n i b t khi s d ng lo i TBDH truy n th ng: Nh ng thng tin trn cc thi t b c khai thc tr c ti p. V d : b c tranh v con g, nhn vo HS c th m t c hnh dng bn ngoi: c hai chn, u g, mo g, ui g v mu lng c a n. ng th i khi quan st hnh dng bn ngoi c a b c tranh v con g, HS phn bi t c con g l g tr ng hay g mi. Nhn s nguyn l c a ng c 4 k, HS c ng c th m t c u t o c a ng c g m nh ng b ph n no. TBDH truy n th ng r ti n (gi thnh khng cao), do c th trang b i tr v y cho cc b mn trong cc tr ng THCS. M t u i m n i b t l nhi u TBDH truy n th ng GV c th t thi t k , t lm. i u thc y s say m, pht huy sng ki n c a cc GV trong vi c t lm TBDH. V d : GV thi t k nh ng s c u t o c a cc thi t b my mc, s , nguyn l, th nghi m,...
|
27
V i cc TBDH truy n th ng GV v HS tr ng THCS d s d ng v d b o qu n, dng c nhi u l n. M t khc, c th l u l i trn phng h c s d ng khi c n thi t. V d nh cc s , b n v k thu t c th l u l i trong su t qu trnh lm th c hnh, th nghi m c a HS. c) M t s h n ch khi s d ng cc TBDH truy n th ng: Nh ng TBDH truy n th ng ph n l n l c ng k nh, b o qu n kh kh n, t n di n tch c t gi . Cc TBDH truy n th ng ch c th m t , bi u di n c cc hnh nh t nh, khng th m t c cc hnh nh ng ho c khng m t c qu trnh c a hi n t ng, nguyn l ho t ng. Nhm 2: Nhm TBDH hi n i: a) c i m: Khi s d ng cc TBDH hi n i c n ph i s d ng n ng l ng i n. Trong m i lo i TBDH hi n i c nh ng c i m quan tr ng l mu n khai thc thng tin trong t ng lo i thi t b c n ph i c my mc t ng ng. Nh v y, m i m t TBDH hi n i bao g m hai kh i: Kh i ch a thng tin v kh i chuy n t i thng tin. V d : Khai thc thng tin trn gi y trong (slide) c n ph i c my chi u qua u. S d ng phim slide c n ph i c my chi u slide, my chi u phim. S d ng b ng, a ghi m c n ph i c radio cassette, u a CD, my vi tnh... S d ng b ng (ghi hnh c n ph i c u video, u a VCD, my vi tnh). S d ng cc PMDH c n thi t ph i c my vi tnh. b) Nh ng u i m n i b t khi s d ng cc TBDH hi n i: M i lo i TBDH hi n i c nh ng u i m v cng d ng ring. Tuy nhin, c th m t nh ng u i m khi qut c a cc lo i thi t b : Cc TBDH hi n i mang l ng l n nh ng thng tin c n thi t cho vi c d y v h c. L ng thng tin ny c ch n l c m c c n thi t tho mn cho m i i t ng. Nh ng TBDH hi n i c th trnh by c cc thng tin m t cch c th , tr c quan, d hi u lm cho HS d dng ti p thu n i dung ki n th c. ng th i chng c ng c kh n ng cung c p thm nh ng ti li u a d ng phong ph gip cho vi c t h c, t nghin c u c a GV, HS (PMDH).
28 | MODULE THCS 20
Cc thi t b lo i ny g n nh , d b o qu n, s d ng c nhi u l n. S d ng ph ng ti n d y h c hi n i s h tr c l c cho vi c i m i n i dung, ph ng php v cc hnh th c t ch c d y h c. c) M t s h n ch khi s d ng cc TBDH hi n i: Ph i c l i i n n nh. Cc thi t b t ti n, do v y khng th trang b i tr, y theo nhu c u c a gi ng d y c a cc b mn. C n c b o qu n c n th n v c n c phng ring v kh di chuy n. Ng i s d ng cc TBDH hi n i c n c trnh v c n c hu n luy n. Vi c k t h p ho cc TBDH truy n th ng v TBDH hi n i trong qu trnh d y h c s kch thch h ng th, t ng kh n ng t duy c a HS, HS s t mnh tm ti, khai thc ki n th c m i. Nh v y, ngy nay TBDH gp ph n i m i PPDH, nng cao ch t l ng d y h c.
3.2.2. Phn loi theo tnh nng cng ngh, qu trnh ch to v s dng
Theo quan i m ny TBDH c chia lm hai nhm: Nhm 1: G m cc lo i thi t b thng th ng, c ngu n g c t nhin ho c c c u t o v tnh n ng k thu t n gi n (do ngnh Gio d c ch t o). Nhm cc thi t b thng th ng bao g m: T nhin, nguyn m u: Cc v t t nhin, v t th t, cc v t coi l nguyn m u khng b thay i khi a vo d y h c: cy, c , qu , m u t, m u n c, ho ch t, km, ko, ba, v i, ba... L i ni v cc nghi th c l i ni: c tho i, i tho i, h i tho i. Cc hnh vi giao ti p v bi u t khng l i: c ch , i u b , v m t, phong cch, i l i. D ng c gi ng d y v h c t p: D ng c dng chung, cng c ng: b ng ph n, gi y, bt, bn h c, bn th nghi m, th c k , my tnh c m tay,... D ng c c nhn: b ng HS, v , th c k , my tnh c m tay, compa, bt vi t cc lo i. Ti li u gio khoa: Ti li u in: sch gio khoa, sch GV, sch bi t p, sch tham kh o c a GV, HS. Ti li u v b n , tranh nh c a cc mn h c.
|
29
Trong cc ph ng ti n thng th ng th b ng v sch gio khoa l nh ng ph ng ti n c b n nh t, ph bi n nh t trong d y h c. Nhm 2: Cc lo i thi t b k thu t c s n xu t cng nghi p, c tnh ch t chuyn nghi p v c tnh n ng k thu t ph c t p. Nhm cc thi t b k thu t bao g m: Cc thi t b nghe nhn: My v b ng a ghi m, cc thi t b pht m nh loa phng thanh, chung, ci, tn hi u, cc nh c c . T t c cc thi t b ny tc ng vo thnh gic. My nh, knh lp, knh hi n vi, ng nhm, knh vi n v ng, cc b n v k thu t, my chi u nh v hnh v . Cc ph ng ti n ny tc ng vo th gic. My b ng a hnh, video, cc lo i phim i n nh, n chi u, phim d ng b n, phim gio khoa, phim khoa h c, phim ti li u, phim ho t hnh. T t c ph ng ti n ny tc ng vo thnh gic v th gic (c nghe v nhn). Cc my mc k thu t th c hnh, th c nghi m, th nghi m theo mn h c: Cc d ng c , thi t b th c hnh, th c nghi m theo mn h c. Lo i thi t b ny lm cng c tr c ti p c a vi c d y v h c, qua th nghi m, th c hnh HS thu th p nh ng thng tin, nh ng b ng ch ng, d li u, s ki n gi i quy t cc v n , tm nh ng ki n th c, k n ng m HS c n t c. Nh ng lo i thi t b ny gip cho vi c h c theo h ng nghin c u, khm ph, tm v gi i quy t v n . l nh ng th nghi m sinh h c, ho h c, v t l h c; cc b d ng c o l ng v t l, ho h c; cc thi t b i n, i n t , c h c, quang h c, cng ngh . Sa bn v m hnh k thu t ng: th hi n s v n ng, di n bi n c a cc hi n t ng, qu trnh, c c u, quy lu t, logic v nh ng nguyn t c tr u t ng. Nh ng lo i thi t b ny cho php ng i h c t ng tc v i thi t b , khai thc s d ng chng theo nhi u ph ng th c, m c khc nhau. i u ny ph thu c nhi u vo s sng t o c a GV. Cc ph ng ti n t ng tc m nh: y l cc TBDH c tnh n ng s ph m chung, khng ch b h p t ng mn h c. Bao g m my tnh i n t , cc ph n m m c a my vi tnh, cc PMDH, s d ng thng tin trn m ng. T ng tc c a cc lo i ph ng ti n ny, ch y u ph thu c vo tnh n ng k thu t c a my: c u hnh, t c , m thanh,... Khai thc ph ng ti n ny c c i m quan tr ng l ph
30 | MODULE THCS 20
thu c r t nhi u vo trnh c a m i HS: s n ng ng, sng t o, ch ng v trnh s d ng my vi tnh.

4. Bn cht ca thit b dy hc
TBDH ph n nh cc i t ng nghin c u, ph n nh qu trnh d y v h c. TBDH ch a ng trong n di s n v t ch t v phi v t ch t c a th h tr c. TBDH ch a ng thng tin v cc i t ng nh n th c. TBDH l bi u tr ng v n ho c a m t n n gio d c. TBDH l ph ng ti n ti hi n ki n th c v ph ng php nghin c u c a cc nh khoa h c. TBDH l ph ng ti n rt ng n qu trnh nh n th c v t o ni m tin khoa h c. TBDH hm ch a n i dung v PPDH.
5. Cc chc nng ca thit b dy hc 5.1. Chc nng c bn v quan trng nht ca thit b dy hc l chc nng thng tin
TBDH h c ch a y thng tin ki n th c v n i dung d y h c. Ng i d y hi u bi t v nh ng thng tin v s d ng TBDH chuy n t i thng tin n ng i h c. TBDH ch a thng tin v PPDH, n h ng ng i d y n vi c l a ch n PPDH no l h p l v hi u qu . TBDH l hi n th c khch quan (ho c m t hi n th c khch quan m t cch c l ), v v y n ph n nh cc s v t, hi n t ng, cc qu trnh, cc quy lu t khch quan c a x h i, c a t nhin v c a t duy. Cc n i dung v chi ti t m n ph n nh s c ng i d y v ng i h c ti p nh n trong qu trnh d y h c v cng nhau t ng tc, ph i h p t ch c th c hi n cc nhi m v d y h c.
5.2. Thit b dy hc c chc nng phn nh
5.3. Thit b dy hc c chc nng gio dc
TBDH c kh n ng lm cho qu trnh gio d c tr thnh qu trnh t gio d c, lm cho qu trnh nh n th c tr thnh qu trnh t nh n th c, lm cho qu trnh d y h c tr thnh qu trnh t h c c a HS. HS c th lm vi c v i TBDH t h c, t nh n th c v i s h ng d n, nh h ng c a GV. TBDH hm ch a t duy c a cc nh khoa h c. V d nh TBDH v "s r i t do", trong n hm ch a n i dung c a v n nghin c u l s r i
|
31
t do, hm ch a nh lu t v s r i t do, hm ch a qu trnh nghin c u tm ra nh lu t v gia t c r i t do c a nh khoa h c. HS khng ch ti p nh n tri th c m thng qua lm vi c v i TBDH, HS cn nh n th c c cch suy ngh , cch lm c a cc nh khoa h c. TBDH hm ch a qu trnh pht tri n c a n n v n minh nhn lo i, v v y n c ch c n ng gio d c ton di n. V d nh TBDH v "s r i t do", trong hng th k tr c y cc nh tr ng ph thng, v n ny c d y h c theo ki u m t , suy l v HS ch p nh n, v sao? V trong hng th k , nh tr ng ph thng khng th t o ra mi tr ng chn khng hi n th c ho v n nghin c u. n nay v n i v i nh tr ng ph thng c gi i quy t HS c lm th nghi m, c nh n th c t tr c quan, khng cn ph i ch p nh n, ni m tin khoa h c c a HS v v n ny r t cao. V n c gi i quy t do s pht tri n c a v n minh nhn lo i qua hng th k , nh tr ng c h ng l i ch t n.
5.4. Thit b dy hc c chc nng phc v
TBDH l ph ng ti n ph c v tr c ti p cho GV v HS ho t ng trong qu trnh d y h c ni chung, cho t ng bi h c, t ng n v ki n th c trong m t bi h c ni ring. Hi u theo cch ti p c n h th ng, qu trnh d y h c bao g m 6 thnh t c b n: m c tiu, n i dung, ph ng php, TBDH (ph ng ti n), ng i d y, ng i h c. Cc thnh t ny t ng tc qua l i t o thnh m t ch nh th v n hnh trong mi tr ng gio d c c a nh tr ng v mi tr ng kinh t - x h i c a c ng ng. Theo quan i m l lu n d y h c hi n i th TBDH l 1 trong 6 thnh t ch y u c a qu trnh d y h c. TBDH ch u s chi ph i c a n i dung v PPDH. N i dung d y h c quy nh nh ng c i m c b n c a TBDH b i l TBDH ph i tnh n m t cch ton di n cc c i m c a n i dung, ch ng trnh. M i TBDH ph i c cn nh c, l a ch n p ng c n i dung ch ng trnh, ng th i c ng ph i tho mn cc yu c u v khoa h c s ph m, kinh t , th m m v an ton cho GV v HS khi s d ng nh m t k t qu mong mu n. Vi c i m i PPDH hi n nay l m t yu c u hng u t ra cho ngnh Gio d c t t c cc qu c gia trn th gi i. V i s pht tri n nh v bo c a Cng ngh thng tin v truy n thng (CNTT & TT), kh n ng l u gi
6. V tr v mi quan h ca thit b dy hc vi cc thnh t ca qu trnh dy hc
32 | MODULE THCS 20
v ph bi n thng tin ngy cng a d ng, n gi n, nhanh chng v r t hi u qu thng qua m ng LAN, WAN v Internet, do vi c d y h c c ng ph i thch ng c v i nh ng i u ki n cng ngh m i v t n d ng c nh ng thnh t u cng ngh ny trong qu trnh d y h c t i cc tr ng ph thng. Trong th i i bng n thng tin, khoa h c k thu t ph t tri n nh v bo, nhi u tri th c em d y b c h c ph thng nhanh chng b l c h u. V v y c n ph i l a ch n n i dung d y nh th no HS khng nh ng chi m l nh c tri th c m i, ng th i ph i hnh thnh n ng l c t h c, t pht tri n. V v y PPDH m i ph i theo xu h ng t ch c c ho qu trnh nh n th c c a HS, n ng l c th c hnh, n ng l c t nghin c u. Mu n t c i u th khng c c ch no khc l ph i t ng c ng trang b v c bi t l nng cao hi u qu s d ng thi t b gio d c trong ch tr ng cc ph ng ti n nghe nhn v ng d ng CNTT & TT vo d y h c. p ng yu c u i m i v n i dung ch ng trnh, c n thi t ph i a vo cc TBDH, nh t l cc TBDH hi n i. Ng i ta nh n th y cc TBDH gip cho GV v HS t ch c cc ho t ng h c t p nh m pht huy tnh tch c c c a HS, gp ph n nng cao hi u qu c a vi c d y h c. TBDH l ph ng ti n v l m t trong nh ng i u ki n c n thi t GV th c hi n c cc n i dung gio d c, gio d ng v pht tri n tr tu , kh i d y t ch t thng minh c a HS. Trong qu trnh d y h c, TBDH v a l cng c gip GV chuy n t i thng tin, i u khi n ho t ng nh n th c c a HS, v a l ngu n tri th c a d ng v phong ph. TBDH l m t b ph n trong h th ng CSVC s ph m, TBDH l t t c nh ng ph ng ti n c n thi t c GV v HS s d ng trong ho t ng d y v h c nh m pht huy tnh tch c c, ch ng sng t o trong ho t ng, khm ph v l nh h i tri th c c a HS, gp ph n nng cao ch t l ng gio d c, t c m c tiu gio d c ra. Cu c cch m ng khoa h c cng ngh di n ra t nh ng n m 50 c a th k XX, cho n nay c nh d u b i m t lo t cc cu c cch m ng k ti p nhau nh cch m ng cng ngh m i, cch m ng thng tin, cch m ng cng ngh sinh h c,... c bi t cu c cch m ng trong l nh v c thng tin bao g m cc l nh v c tin h c, truy n thng ang tc ng su s c t i m i m t c a i s ng x h i chng ta ni chung v qu trnh gio d c ni ring. Cu c cch m ng ny ang t o ra nh ng kh n ng to l n c a vi c ng d ng CNTT & TT vo qu trnh d y h c, nh ng ng d ng v ang lm thay i v tr c a
|
33
TBDH. TBDH v a l cng c gip GV chuy n t i thng tin, i u khi n ho t ng nh n th c c a HS, v a l ngu n tri th c a d ng v phong ph. Ch ng trnh v sch gio khoa THCS m i c vi t theo h ng t ch c ho t ng nh n th c tch c c cho HS, theo tinh th n i m i ph ng php d y v ph ng php h c. TBDH l m t thnh t quan tr ng quy t nh s thnh cng c a vi c i m i n i dung ch ng trnh v sch gio khoa THCS. p ng yu c u i m i v n i dung ch ng trnh, c n thi t ph i c cc TBDH. Ng i ta nh n th y cc TBDH c ngh a to l n trong vi c gip cho GV t ch c cc ho t ng h c t p nh m pht huy tnh tch c c, say m h c t p c a HS, gp ph n nng cao hi u qu c a vi c d y h c. TBDH l m t trong nh ng i u ki n c n thi t GV th c hi n c cc n i dung gio d c, gio d ng v pht tri n tr tu , kh i d y t ch t thng minh c a HS. M i quan h gi a TBDH v i cc thnh t khc c a qu trnh d y h c c m t trong s sau:
Ngi dy
Mc tiu Ngi hc
Qun l
Ni dung
S
m i quan h gi a cc thnh t c a qu trnh d y h c
Thit b dy hc
Phng php
M c tiu d y h c c a nh tr ng ph thu c v p ng m c tiu kinh t - x h i. M c tiu d y h c nh th no s c n i dung d y h c p ng c m c tiu . th c hi n c m c tiu v n i dung ph i c PPDH. Mu n th c hi n t t PPDH ph i c TBDH. Ng i d y v ng i h c tc ng l n nhau, thng qua TBDH ng i d y truy n t v ng i h c chi m l nh n i dung d y h c theo m c tiu d y h c.
34 | MODULE THCS 20
TBDH l m t trong nh ng thnh t quan tr ng c a qu trnh d y h c. TBDH khng ch minh ho ho c tr c quan ho cc n i dung d y h c, m cn ch a ng n i dung d y h c. c bi t, TBDH c m i quan h kh ng kht v i PPDH. M t khc, n i dung ph ng php khng nh ng ch c xc nh d a vo m c tiu gio d c m cn c xc nh d a vo th c t TBDH m nh tr ng c th c. Nh v y, TBDH v a mang tnh c l p, v a ph thu c v tc ng l n nhau v i cc thnh t khc c a qu trnh d y h c (xem s trn). TBDH c v tr quan tr ng i v i t t c cc mn h c tr ng ph thng, nh ng c bi t quan tr ng h n i v i cc mn khoa h c th c nghi m nh : V t l, Ho h c, Sinh h c v Cng ngh . Cc mn h c ny coi th c nghi m l ph ng php c b n truy n th v ti p thu ki n th c: tm ki m nh ng d li u, khm ph nh ng nguyn l, nh ng nh lu t, nh ng qu trnh. Thng qua vi c tr c ti p ti n hnh cc th nghi m, HS c rn luy n cc thao tc tr tu . TBDH t n l minh ch ng khch quan ch a ng n i dung d y h c, n l ph ng ti n cho ho t ng nh n th c, l i u ki n cc l c l ng gio d c th c hi n ch c n ng v nhi m v d y h c, ng th i n k t n i cc ho t ng bn trong nh tr ng v k t n i nh tr ng v i bn ngoi. Tm l i: TBDH c v tr quan tr ng trong tr ng ph thng. Trong qu trnh d y h c, TBDH ch u s chi ph i c a n i dung v PPDH. N i dung d y h c quy nh nh ng c i m c b n c a TBDH. TBDH l i c l a ch n p ng c n i dung ch ng trnh, ng th i c ng ph i tho mn cc yu c u v s ph m, kinh t v yu c u v th m m , s an ton cho GV v HS. Trong i m i PPDH theo h ng tch c c ho ho t ng h c t p c a HS, b i d ng n ng l c th c hnh, HS c th t h c, t nghin c u, tm ti, khm ph ki n th c th TBDH gi vai tr v cng quan tr ng.
7. Vai tr ca thit b dy hc trong qu trnh dy hc
Ni n vai tr c a TBDH, V.P. Golov nu r: "Ph ng ti n d y h c l m t trong nh ng i u quan tr ng nh t th c hi n n i dung gio d ng, gio d c v pht tri n HS trong qu trnh d y - h c". Ngh quy t 40/2000/QH10 c a Qu c h i n c C ng ho x h i ch ngh a Vi t Nam v i m i ch ng trnh gio d c ph thng nu r: " i
|
35
m i n i dung ch ng trnh, sch gio khoa, ph ng php d y v h c ph i c th c hi n ng b v i nng c p v i m i trang TBDH".

7.1. Vai tr ca thit b dy hc i vi phng php dy hc
* TBDH gp ph n nng cao tnh tr c quan c a qu trnh d y h c. Gip HS
nh n ra nh ng s vi c, hi n t ng, khi ni m m t cch c th h n, d dng h n. M t khc, TBDH l ngu n tri th c v i t cch l ph ng ti n ch a ng v chuy n t i thng tin n ng i h c. TBDH h ng d n ho t ng nh n th c c a HS thng qua vi c t cc cu h i g i m c a GV, : Nh n bi t tn g i, tnh n ng c a thi t b , L p rp thi t b ti n hnh th nghi m th c hnh, Nh n bi t, thu th p v phn tch k t qu th nghi m. Thng qua qu trnh lm vi c v i TBDH, HS pht tri n kh n ng t l c n m v ng ki n th c, k n ng: K n ng s d ng cc thi t b k thu t, K n ng thu th p d li u, K n ng quan st, phn tch, t ng h p, k t lu n. T HS t l c n m v ng ki n th c v pht tri n tr tu . Vi c l a ch n th c hi n PPDH v vi c s d ng TBDH c nh h ng ng k t i m c ti p thu ki n th c v k n ng c a HS trong qu trnh d y h c. Ta c th tham kh o bi u sau y th y r h n v vai tr c a TBDH trong vi c ti p thu ki n th c v k n ng c a HS.
36 | MODULE THCS 20
Thuy t gi ng hi u qu 5%
c hi u qu 10% Nghe nhn hi u qu 20% M t , trnh by hi u qu 30% Th o lu n nhm hi u qu 50% Th c hnh hi u qu 75% D y ng i khc ho c ng d ng ngay hi u qu 90%
Bi u m i quan h gi a PPDH, TBDH v i m c ti p thu ki n th c, k n ng c a HS trong d y h c

* S d ng cc TBDH trong khi ti n hnh cc th nghi m, th c hnh gip
rn luy n tnh kin tr, c n th n, kho lo, c n c v trung th c c a HS. Qua rn luy n lng say m nghin c u, mong mu n tm ki m ki n th c, say m khoa h c. TBDH l m t thnh t quan tr ng trong qu trnh d y h c. S d ng TBDH m t cch h p l, ng lc, ng ch s em l i hi u qu cao trong d y h c. Vi c s d ng c hi u qu cc TBDH ph thu c r t nhi u vo trnh , s sng t o mang tnh ngh thu t c a m i GV v s h tr hi u qu c a vin ch c thi t b tr ng h c. Hi n nay, p ng i m i ch ng trnh v sch gio khoa ph thng, vi c s d ng cc TBDH l i
37
cng quan tr ng, gp ph n thc y vi c i m i PPDH nh m th c hi n c hi u qu d y v h c tr ng ph thng. * TBDH c t m quan tr ng c bi t trong i m i PPDH. i m i PPDH khng ph i l vi c tm ra m t ph ng php hon ton m i, khc h n v i cc PPDH hi n hnh. i m i PPDH l tm cch t t nh t pht huy hi u qu c a h th ng PPDH ang c trn c s s d ng cc thnh t u khoa h c - cng ngh m c bi t l CNTT & TT. Trong qu trnh th c hi n i m i PPDH, nn t p trung vo cc h ng sau y: a) Thay i cch th c t ch c d y v cch th c t ch c h c t c hi u qu d y h c cao nh t. b) Thay i cc i u ki n d y h c pht huy hi u qu c a cc PPDH hi n hnh. c) S d ng cng ngh - k thu t tin ti n vo qu trnh d y h c, c bi t l s d ng, ng d ng cc thnh t u c a CNTT & TT.
7.2. Vai tr ca thit b dy hc i vi ni dung dy hc
TBDH m b o cho vi c th c hi n m c tiu c a t ng n v ki n th c, m c tiu c a t ng bi h c, v v y n c vai tr m b o cho vi c th c hi n c hi u qu cao nh t cc yu c u c a ch ng trnh v n i dung sch gio khoa. TBDH m b o cho vi c ph c v tr c ti p cho GV v HS cng nhau t ch c cc hnh th c d y h c, t ch c nghin c u t ng n v ki n th c c a bi h c ni ring v t ch c c qu trnh d y h c ni chung. TBDH m b o cho kh n ng truy n t c a GV v kh n ng l nh h i c a HS theo ng yu c u n i dung ch ng trnh, n i dung bi h c i v i m i kh i l p, m i c p h c, b c h c. Hi n nay, thi t b k thu t c s d ng trong d y h c ngy cng phong ph, hi n i, chi m u th , v ang tr thnh m t trong nh ng ph ng ti n quan tr ng ti n hnh i m i PPDH. Cc thi t b k thu t nh my vi tnh, projector, b monitor 53 a d ng, cc ph n m m thng d ng, cng cc ph ng ti n nghe nhn khc c ph i h p s d ng r ng ri d y h c v rn luy n k n ng cho HS ang thu ht s quan tm c a ton x h i.
7.3. Thit b k thut vi i mi phng php dy hc
38 | MODULE THCS 20
Tc d ng c a thi t b k thu t i v i qu trnh d y h c i v i qu trnh d y h c thi t b k thu t c kh n ng r t l n. l h th ng tn hi u quan tr ng th hai sau l i ni, gip qu trnh nh n th c b n v ng, chnh xc; gip rn luy n k n ng th c hnh thng qua ba hnh ng: nghe, nhn, ti p xc tr c ti p; lm t ng n ng su t lao ng c a GV v HS; lm thay i phong cch t duy v hnh ng. K t h p s d ng l i ni, hnh nh v hnh ng trong qu trnh d y h c s em l i hi u qu cao. B n thn TBDH v a l ph ng ti n, v a l ng l c thc y qu trnh t nghin c u, t pht hi n c a HS. ng d ng thi t b k thu t vo d y h c gp ph n nng cao ch t l ng GV. Khi TBDH tr thnh y u t b t bu c trong cc gi d y th GV ph i t rn luy n, t h c nhi u h n thu n th c cc k n ng d y h c, i m i ph ng php, nng cao ch t l ng gio d c p ng yu c u c a PPDH m i. Nh ng GV c qu trnh t h c, t rn luy n km u d n n nguy c b o th i. TBDH gp ph n i m i PPDH. Vi c a TBDH tham gia vo ti t h c c s chu n b tr c s t o ra tm th s n sng c a ng i d y v ng i h c. HS h ng th h c t p h n. Khi s t o c s ch ng trong ti p nh n ki n th c, khng kh l p h c si n i, tm l sng t o c kh i ngu n... Ch t l ng gi h c nh c nng ln. Vi c i m i PPDH c s tham gia b t bu c c a thi t b k thu t th GV d mu n hay khng u ph i ti n hnh, n u c thm s t gic c a GV th m c tiu i m i PPDH s thnh cng. Th c tr ng ng d ng thi t b k thu t vo d y h c c a GV nh gi n ng l c chuyn mn, chng ti nu cu h i: B t c p hi n nay v i ng GV l g?. Cu tr l i kh t p trung l: GV g p nhi u kh kh n v TBDH cn ngho nn, kh n ng, k n ng v ng l c s d ng thi t b c a GV ch a cao,... l ro c n c a qu trnh i m i PPDH. l s b c xc c ph n h i t c s , l i u m cc nh khoa h c, nh qu n l gio d c c n ph i quan tm. Qua k t qu h i thi GV s d ng thi t b gi i v ng d ng CNTT vo d y h c gi i kh i THCS c a m t t nh (2003 2004), c th nh n nh: Nhn chung ch t l ng i ng GV hi n nay t chu n kh cao, c ti m n ng v chuyn mn v lng say m ngh nghi p,... Bn c nh v n cn m t s v n c n quan tm gi i quy t nh :
39
K n ng s ph m, kh n ng t pht tri n c a GV ch a cao, c ch a n 50% s GV c nh gi thnh th o cc k n ng s ph m c b n, s trung bnh v y u cn kho ng 16%; d i 40% s GV c kh n ng pht tri n cao h n v chuyn mn, kho ng 35% GV khng quan tm n vi c h c t p pht tri n chuyn mn, trn 25% GV x p lo i trung bnh v y u, ch c 16,9% GV so n gi ng c trn my vi tnh v 14,6% GV bi t ngo i ng . a s GV ch a s d ng thnh th o thi t b k thu t, cn c tm l ng i kh, gi u d t trong vi c s d ng thi t b , c bi t l ng d ng CNTT vo d y h c. ng l c ngh nghi p ch a cao, m t b ph n cn th v i vi c i m i PPDH. L i d y h c c v n t n t i nh m t thi quen c h u, nh t l s GV l n tu i. Ki n ngh v gi i php T th c tr ng nu trn, ti n hnh thnh cng qu trnh i m i PPDH theo h ng t ng c ng s d ng thi t b k thu t, thi t ngh n lc ph i lm t t m y v n sau y: M t l, i m i ch ng trnh o t o, trang b v rn luy n cho sinh vin ph ng php d y m i ngay t tr ng s ph m. V ch ng trnh o t o, ngoi vi c hnh thnh cc k n ng s ph m c n thi t, nh t nh ph i a cc n i dung v CNTT, t t ng d y h c m i, ngo i ng , k n ng s d ng my tnh, c sch b ng ti ng n c ngoi, k n ng s d ng thi t b ,... vo ch ng trnh. ng th i, ph i trang b , rn luy n cho sinh vin tr c khi ra tr ng hnh m u PPDH m i, lm n n t ng cho chi n l c d y h c m i sau ny. Hai l, t ng c ng ki m tra, gim st v vi c a vo gi d y thi t b k thu t b t bu c s d ng theo ch ng trnh sch gio khoa m i i v i i ng GV ang tham gia gi ng d y. Khuy n khch s d ng DDH kh i l p ang th c hi n theo ch ng trnh c . Ba l, t ch c phng th c hnh, th nghi m, phng h c b mn, phng h c a ph ng ti n (Multimedia), hnh th c d y h c v i my vi tnh (TLC - Teaching and Learning with Computer). Th c hi n c nh ng v n trn c th lm thay i t duy, hnh thnh chi n l c d y h c m i th ng tr c thay th h n l i d y h c c m i GV.
40 | MODULE THCS 20
8. Yu c u kh ch quan ca vic i m i phng ph p dy hc k t h p vi vi c s d ng thi t b d y h c hi n i
Ngh quy t H i ngh Ban ch p hnh Trung ng 5 kho VIII ch r: i m i m nh m ph ng php gio d c o t o, kh c ph c l i truy n th m t chi u, rn luy n thnh n p t duy sng t o cho ng i h c. T ng b c p d ng cc ph ng php tin ti n v cc ph ng ti n hi n i vo qu trnh d y - h c, m b o i u ki n v th i gian t h c, t nghin c u cho HS, sinh vin, nh t l sinh vin i h c. V n ki n i h i i bi u ton qu c c a ng kho IX ti p t c kh ng nh: Ti p t c nng cao ch t l ng gio d c ton di n, i m i n i dung, ph ng php d y v h c. C i ti n vi c gi ng d y v h c t p cc b mn khoa h c Mc - Lnin v T t ng H Ch Minh cc tr ng cao ng v d y ngh . c i m c a th i i (x h i tri th c, thng tin), yu c u d y cch h c ph ng php h c l ch y u. Th i i ngy nay cu c cch m ng tr n ng l y my vi tnh v k thu t i n t lm ch o, s giao thoa gi a khoa h c v k thu t (khoa h c ho k thu t v k thu t ho khoa h c) thng tin bng n , kh i l ng thng tin t ng nhanh v c gi tr khng lu; n i dung thng tin ngy cng chuyn su v ph c t p; vi c d y - h c theo ph ng php truy n th ng khng p ng c, i h i ph i c ph ng php ti p c n thng tin m i - yu c u ph i i m i cch d y - h c. Quan ni m ng v m c tiu o t o thay i, n u tr c y vi c d y h c ch y u l tr l i cu h i ci g v v sao? Th nay vi c d y h c khng ch tr l i cu h i ci g, v sao (c i t o th gi i) m cn tr l i cu h i nh th no? b ng cch no? v lm g? Ngh a l, m c tiu d y h c ph i t: ki n th c, k n ng v thi . H n n a, tr c y vi c d y v h c ch y u tch bi t v i i s ng v th c ti n s n xu t, th ngy nay nh tr ng, vi n nghin c u, doanh nghi p g n li n v i nhau, nn khng th h c l thuy t m cn ph i h c k n ng v h c hnh vi ng x v i t nhin, x h i v v i chnh b n thn mnh. Nh n c s a i Lu t Gio d c lm c s php l cho vi c i m i ton di n n n gio d c. c bi t l Chi n l c Gio d c v o t o t nay n n m 2020 khi c thng qua s khng ch t o hnh lang php l, t o mi tr ng m cn t o ra ng l c cho qu trnh i m i ton di n s nghi p Gio d c v o t o n c nh, trong c vi c i m i PPDH theo h ng tch c c ho.
|
41
9. S dng hiu qu thit b dy hc gp phn i mi phng php dy hc cc trng trung hc c s 9.1. i mi phng php dy hc cc trng trung hc c s
Tr c y v i PPDH truy n th ng, GV truy n th ki n th c cho HS theo ki u thuy t trnh, gi ng gi i ( c - chp), minh ho bi gi ng, HS th ng ti p thu ki n th c b ng cch nghe, ghi nh v ti hi n l i cc ki n th c. T n m 2000 tr l i y, gp ph n th c hi n m c tiu gio d c v o t o trong giai o n m i, v i s bng n c a khoa h c, k thu t v cng ngh , nhi u PPDH m i c th c hi n. Trong cc PPDH m i, GV l ng i t ch c gi h c, h ng d n, g i m , lun th a HS vo cc tnh hu ng c v n , t ch c cho HS th o lu n, nh p vai, t nghin c u i n gi i quy t v n . Th c hi n m c tiu i m i PPDH trong cc tr ng ph thng, B Gio d c v o t o ti n hnh m t s n i dung: i m i PPDH, i m i ch ng trnh SGK. T ng c ng i ng GV c v ch t l ng v s l ng, p ng yu c u d y v h c theo ph ng php m i. GV c tham gia t p hu n s d ng hi u qu TBDH nh m th c hi n i m i ph ng php gio d c. Nh tr ng c xy d ng khng ch khang trang v khun vin, c nh quan m cn c thm nhi u thi t b hi n i ph c v cho vi c d y - h c theo h ng i m i. H th ng th vi n c ch tr ng c v s l ng v ch t l ng thng tin. H th ng m ng Internet c k t n i. D i s ch o c a B Gio d c v o t o, c ng nh nh ng h tr t cc n v , d n, t ch c ban ngnh, cc tr ng THCS tri n khai th c hi n m t s n i dung ch ng trnh gio d c theo ng quy nh v h ng d n c a ngnh nh : Nhi u tr ng c i ti n n i dung v PPDH ph h p v i i t ng HS. S d ng qu th i gian ngoi gi ln l p trong su t c n m h c ph o HS y u, km, b i d ng HS kh, gi i. i v i HS di n xt tuy n, cc tr ng dnh 1 thng h n t p, b i d ng ki n th c tr c khi vo n m h c m i v t ch c ph o trong c n m h c gip HS c th theo k p ch ng trnh h c. Cc tr ng p d ng nhi u PPDH m i nh m i m i PPDH, ph h p v i i t ng HS: t ng c ng cc hnh th c b tr ki n th c cho HS, s
42 | MODULE THCS 20
d ng hi u qu TBDH, ng d ng CNTT&TT gp ph n nng cao ch t l ng d y h c. Trong qu trnh gi ng d y, cc tr ng THCS t ng c ng s d ng TBDH, khuy n khch GV ng d ng CNTT&TT vo gi ng d y. Cc tr ng ch n l c, k t h p gi a pht huy y u t tch c c trong PPDH truy n th ng cng vi c tch c c i m i PPDH: Ph ng php thuy t trnh: i v i HS dn t c, vng su, vng xa, vng kinh t x h i c bi t kh kh n, m t b ng dn tr ch a cao, kh n ng giao ti p c a cc em cn y u, v n ti ng Vi t h n ch , t duy ch m, GV ph i dng l i ni ng n g n, d hi u. Trong bi gi ng, cc v d a ra c n c th , cc khi ni m ph i c gi i thch r rng,... PPDH nu v n l t ch c ho t ng nh n th c c a HS theo con ng hnh thnh v gi i quy t v n . PPDH nu v n gip HS khng ch thu c cc tri th c khoa h c m i m cn hnh thnh ph ng php t duy logic trong ti n trnh gi i quy t v n . Ph ng php ny cn c tc d ng pht huy tnh tch c c, c l p sng t o c a HS trong qu trnh nh n th c. V v y HS l nh h i tri th c m t cch v ng ch c. T ch c cho HS h c t p theo nhm: V i cc nhm nh , HS c th trao i, gip v h p tc v i nhau trong h c t p. Cch h c t p theo nhm gip ng i h c tham gia vo i s ng x h i m t cch tch c c, trnh tnh th ng, l i. H ng d n HS th c hnh: GV t ch c cho HS tham gia vo cc ho t ng th c t , HS c tr c ti p quan st, lm th nghi m, gi i quy t v n theo cch c a ring mnh, qua hi u c b n ch t c a s v t hi n t ng, n m ki n th c m t cch v ng ch c v rn luy n c cc k n ng c n thi t. Tuy nhin, trong khi kh o st, tc gi nh n th y trong qu trnh i m i PPDH t i cc tr ng THCS cn x y ra m t s b t c p sau: Trnh , n ng l c chuyn mn c a GV cn th p. Nh n th c c a GV v i m i PPDH ch a y . N i dung, ch ng trnh d y h c cn n ng i v i v i HS ng i dn t c (Cc tr ng THCS mi n ni, vng dn t c). Nhi u tr ng cn coi tr ng thnh tch h n ch t l ng gio d c. TBDH thi u v ch t l ng ch a cao. CSVC b tr ch a h p l (phng h c, bn gh theo l p h c truy n th ng khng ph h p.)
|
43
th c HS ch a cao. Ch a c quy nh, ch ti trong vi c ki m tra, nh gi, khen th ng.

9.2. Hiu qu s dng thit b gio dc
Hi u qu l i l ng ch m c tc ng, gy ra hi u l c, d n n k t qu nh t nh v l i nh h ng c a k t qu sau khi k t thc chu trnh lm vi c ho c ho t ng. Hi n nay, ch a c m t nh ngh a chnh th ng no v hi u qu s d ng TBDH, tuy nhin cc chuyn gia gio d c, chuyn gia TBDH, cc nh nghin c u v TBDH u i n th ng nh t l nh gi hi u qu s d ng TBDH th c n tr l i cc cu h i sau: TBDH c c p c c s d ng khng? N u TBDH c s d ng th chng c s d ng c ng ch khng, c ph h p khng, hi u qu s d ng t c bao nhiu ph n tr m so v i nhi m v gio d c t ra, c mang l i l i ch g th c s khng cho s pht tri n c a HS v GV.
Cc thnh ph n c a hi u qu s d ng thi t b d y h c
V i nh ng i u ki n xu t pht nh t nh nh quy ho ch v m c trang b , tnh n ng kinh t k thu t c a thi t b , ph ng h ng v quan i m ch o chuyn mn, mi tr ng a l v v n ho c a t ng a ph ng, chu n n i dung ki n th c, tnh tr ng c s h t ng k thu t c a tr ng h c v l p h c,... l nh ng d ki n cho tr c ph i tun th , th c th xem c u trc c a hi u qu s d ng thi t b bao g m nh ng thnh ph n c b n l: hi u su t trong v hi u su t ngoi. Hi u su t trong th hi n m t s qu trnh v ho t ng sau: Qu n l, t ch c s d ng, gim st v nh gi. Cch th c, phong cch v k n ng s d ng c a GV v c a HS. Nh ng ho t ng c i ti n ho c pht tri n c lin quan n thi t b . C ng v nh p s d ng thi t b trong qu trnh gio d c. Hao ph v t n th t x y ra trong vi c s d ng thi t b . Hi u su t ngoi th hi n qua m t s qu trnh v ho t ng sau: Qu trnh v ho t ng h c t p c a ng i h c. Ho t ng gi ng d y c a GV. Mi tr ng h c t p, trong c cc quan h nh h p tc, tham gia, th c hnh nghin c u khoa h c v cc qu trnh thng tin, truy n thng, giao ti p v n ho - x h i.
44 | MODULE THCS 20
Cc quan h v sinh ho t v n ho, i s ng c a c ng ng dn c ph ng v gia nh.

M c tiu v k t qu s d ng thi t b
y l thnh ph n cho bi t TBDH c s d ng c ng ch khng, c ph h p v i nhi m v gio d c, nh ng vai tr c a cc ch th ho t ng khng v n c mang l i l i ch th c s khng cho s pht tri n c a ng i h c v s pht tri n c a GV, thnh tch c a nh tr ng v s ti n b trong cng tc qu n l.
Cc tiu ch v ch s nh gi hi u qu s d ng thi t b d y h c Tiu ch 1: Hi u su t trong
Ch s 1: T n su t s d ng TBDH xt theo t ng lo i so v i yu c u gi ng d y mn h c c quy nh trong ch ng trnh v k ho ch d y h c, tnh trn t l GV, t l gi h c (ho c th i gian th c h c), t l mn h c, t l lo i thi t b . Ch s 2: Kh n ng lm ch thi t b c a GV v HS i v i tnh n ng k thu t v tnh n ng s ph m c a thi t b . Ch s 3: Tnh thnh th o s d ng thi t b xt theo k n ng, thao tc v cch x l tnh hu ng c a GV v HS trong qu trnh s d ng thi t b , tnh trn t l cc s c v k thu t c th x y ra v cch kh c ph c an ton, t l kh c ph c thnh cng cc s c , t l nh ng sng ki n, pht tri n cc ng d ng m i m GV v HS th c hi n (trn t ng s thi t b , trn t ng s GV, trn t ng s gi h c). Ch s 4: Tnh kinh t c a s d ng TBDH xt theo m c h h ng, xu ng c p, b o m th i h n s d ng th c t v k n ng b o qu n, b o tr, ch nh s a thi t b c a GV v HS, tnh trn t l ph n tr m h ng hc, gi m ch t l ng c a m i lo i thi t b , t l chi ph s a ch a trn chi ph mua s m, b n s d ng theo th i gian ho c theo s l t s d ng.
Tiu ch 2: Hi u su t ngoi
Ch s 5: M c c i ti n, i m i ph ng php v k n ng d y h c c a GV do c s d ng thi t b , ph ng ti n, xt theo s l ng gi h c c nh gi t t. GV pht tri n nh ng k n ng, nh ng tri th c v quan i m m i trong qu trnh d y h c nh tc ng c a cc lo i hnh thi t b gio d c, s a d ng c a cc hnh th c d y h c v k thu t ln l p, vi c t ch c h c t p, ki m tra v nh gi,...
|
45
Ch s 6: M c c i ti n k n ng, thi v tnh tch c c h c t p c a HS xt theo quan h so snh v i nh ng th i k, nh ng tr ng v l p ch a quan tm s d ng TBDH ho c s d ng TBDH ch a t t, t c l ph i nghin c u t ng tr ng h p v xc nh cc ch s khc bi t gi a cc tr ng, cc l p, cc th i k d y h c khc nhau. Ch s 7: M c c i ti n cc quan h s ph m trn l p gi a GV v HS, gi a HS v i nhau, gi a c nhn v nhm xt theo t n su t xu t hi n cc nhn t tch c c c a mi tr ng v quan h nh t ng c ng cc hnh vi h p tc, t ng tr , t ng c ng khng kh thi ua v tham gia, m c gi m cc b t ng. Ch s 8: M c t ng c ng hay nng cao kh n ng giao ti p, trao i thng tin trong h c t p v gi ng d y xt theo l ng xu t hi n cc c h i, i u ki n v ph ng ti n thu n l i cho d y v h c nh tr ng, cho m i lin h gi a nh tr ng v gia nh, gi a h c c nhn v h c nhm, trong gi ng d y v sinh ho t chuyn mn c a t p th GV.
Tiu ch 3: K t qu so v i m c tiu qu n l
Ch s 9: M c t m c tiu chung th hi n k t qu chung th c t thu c xt theo cc m t qu n l hnh chnh v nhn s , qu n l chuyn mn, qu n l h c t p v ch o cng tc chung c a nh tr ng tnh trn t l k t qu , m c tiu. Ch s 10: M c t m c tiu chuyn bi t th hi n nh ng k t qu chuyn bi t th c t thu c nh qu n l, GV, HS, gia nh, nh tr ng, x h i c tnh chi ti t trn t ng ng i, t ng vi c, t ng nhi m v , thng qua s t ng c ng tri th c, k n ng, thi , hnh vi v o c. Tuy nhin, 10 ch s nh gi hi u qu s d ng TBGD nu trn ch l ch s c b n v thi t y u. t p trung cho vi c xu t cc bi n php qu n l nng cao hi u qu s d ng TBDH m t cch thi t th c, chng ti ch n 5 ch s chnh sau y thu th p thng tin qua i u tra kh o st v nh gi hi u qu s d ng TBDH:
Ch s 1: T n su t s d ng
y l ch s quan tr ng v n l ti n cho vi c xt n hi u qu s d ng TBDH, khng ph i c s d ng TBDH l ng nhin nng cao c hi u qu s d ng, nh ng t n su t s d ng TBDH cng cao th ng i s d ng (GV, HS, ph t th nghi m) cng c c h i s d ng thu n th c h n v hi u qu s d ng c c h i c nng cao.
46 | MODULE THCS 20
Ch s 2: Kh n ng lm ch thi t b
Kh n ng lm ch thi t b c a GV v HV i v i tnh n ng k thu t v tnh n ng s ph m c a thi t b .

Ch s 3: Tnh thnh th o s d ng
TBDH c xt theo k n ng v thi c a GV v HS trong qu trnh s d ng thi t b . GV c t gic s d ng TBDH hay khng hay l b p bu c ph i s d ng? Trnh s d ng TBDH c c nng cao khng? HS c ho h ng v i cc bi c s d ng TBDH khng? N ng l c th c hnh, n ng l c t duy logic c a HS c c pht tri n khng?
Ch s 4: Tnh kinh t c a vi c s d ng
Ni n tnh kinh t trong s d ng TBDH l ni n s b n v ng c a thi t b s d ng lu di, l ni n ch t l ng s d ng TBDH. N u trong qu trnh d y h c c s d ng TBDH, TBDH c tc d ng i m i PPDH v mang l i k t qu h c t p t t cho HS th i u c ngh a l tnh kinh t c a TBDH c kh ng nh.
Ch s 5: Ph c v
Ch ng trnh v n i dung c a sch gio khoa hi n nay i h i ph i i m i PPDH m bi u hi u c a n l: qu trnh nh n th c, t duy c a HS thay i theo chi u h ng tch c c, HS tham gia th o lu n nhi u h n. Trong qu trnh d y h c c s d ng TBDH, HS c cc bi u hi n nu trn, i u c cho th y TBDH gp ph n i m i PPDH.
9.3. Vai tr ca thit b dy hc trong i mi phng php dy hc
i m i ph ng php d y h c
TBDH ng vai tr quan tr ng trong i m i PPDH v nng cao ch t l ng d y h c. c bi t, cc TBDH c ng d ng nh ng thnh t u c a CNTT & TT l cng c gip cho GV t ch c, i u khi n ho t ng nh n th c c a HS. S d ng hi u qu TBDH gip gi m l thuy t, t ng th i gian t h c, t nghin c u, kch thch tnh ch ng, tch c c, sng t o v t ng c ng lm vi c c a c GV v HS trong su t qu trnh d y h c. Nh v y, khng kh h c t p tr nn si n i, h ng th h c t p b mn c nng ln. S d ng hi u qu TBDH gip gi m l i d y h c truy n th ng theo l i truy n th m t chi u, pht huy tnh tch c c, t gic trong ho t ng h c t p, nghin c u. Gip ng i h c ch ng sng t o trong ti p c n tri th c v trnh by nh ng tri th c t l nh h i c.
|
47
S d ng TBDH hi u qu , gip GV truy n t t t h n nh ng ki n th c khoa h c m tr c y kh gi i thch khi s d ng PPDH truy n th ng. S d ng TBDH hi u qu , GV s gip HS hnh thnh nh ng tri th c l thuy t, k n ng, k x o th c hnh. TBDH c s d ng hi u qu trong cng tc i m i PPDH, c m t s yu c u t ra: TBDH ph i c trang b theo ph ng chm thi t th c, hi u qu , ch t l ng. Vi c s d ng ph i th ng xuyn, lin t c, ng m c ch, trong qu trnh s d ng ph i gi m thi u m t mt, h h ng,... m i mang l i hi u qu cao. TBDH ph i ph h p v i n i dung v ph ng php gio d c, ph i m b o tnh khoa h c, tnh s ph m, an ton cho ng i s d ng v ph i ph h p v i c i m tm l v kh n ng t duy c a HS. Tnh khoa h c l m c chu n xc trong vi c ph n nh hi n th c. Tnh s ph m l s ph h p v i cc yu c u v m t s ph m nh r, kch th c, mu s c, d s d ng, ph h p v i tm sinh l HS,... tnh kinh t l gi thnh t ng x ng v i hi u qu o t o. Nh v y, TBDH c th n gi n hay ph c t p, nh ng qua s d ng n ph i cho k t qu khoa h c, m b o yu c u v m t m quan, s ph m, an ton v gi c h p l, t ng x ng v i hi u qu m n mang l i v khng nh t thi t ph i l thi t b t ti n. Vi c trang b v s d ng TBDH l i ph thu c nhi u vo cng tc qu n l TBDH, n gp ph n nng cao ch t l ng gi ng d y v h c t p trong tr ng THCS. Theo quan i m l lu n d y h c hi n i th TBDH l 1 trong 6 thnh t ch y u c a qu trnh d y h c: m c tiu, n i dung, PPDH, TBDH, GV, HS. Do TBDH ch u s chi ph i c a n i dung ch ng trnh v PPDH. M i lo i hnh TBDH khi a vo s d ng c n c cn nh c, l a ch n p ng c n i dung ch ng trnh, PPDH, ng th i c ng ph i tho mn cc yu c u v khoa h c, s ph m, kinh t , th m m v an ton cho GV v HS, nh m t k t qu mong mu n. o t o ra nh ng con ng i ton di n, th n i dung ch ng trnh d y h c ph i p ng cc yu c u nh : gip HS l nh h i tri th c l thuy t, hnh thnh n ng l c th c hnh, t nghin c u cho HS,... Mu n t c yu c u , th m t trong cc bi n php qu n l quan tr ng l t ng c ng trang b , b o qu n v c bi t l nng cao hi u qu s d ng TBDH.
48 | MODULE THCS 20
10. Mt s loi hnh thit b dy hc trng trung hc c s 10.1. Mt s thit b dy hc dng chung
10.1.1.
+ + + + +
Cng d ng: My chi u Gng ht Th u k nh qua u, hay cn g i l my chi u phim b n trong (Overhead Projector) Tay chnh l thi t b c s d ng Thn m y tiu c phng to v chi u v n b n v hnh nh t nh c Cng tc trn phim nh a trong ngun su t ln mn hnh ph c Tay x ch v vi c trnh by. Thng kh C th ni Overhead l m t trong nh ng lo i cng c c hi u qu nh t ph c v d y h c v nh ng u i m sau: S d ng c t t c cho hai lo i hnh d y h c thuy t gi ng v th o lu n: Dng cc b n gi y trong chu n b tr c thuy t gi ng ho c dng gi y trong v bt d mu vi t ki n th o lu n trnh by t i ch . C th s d ng linh ho t b ng nh ng th thu t n gi n: Che l p v cho xu t hi n t ng ph n, l ng ghp hnh b ng nhi u t gi y trong v cc thnh ph n,... T ng i r ti n, d ph c p. Nguyn t c ho t ng: Nh ngu n sng cng su t l n v h th ng quang h c (th u knh, g ng chi u) hnh trn phim trong su t c chi u v phng to trn mn h nh kch th c l n. L p t my chi u qua u G t l y bn s n, m n p my. Nng gi g ng h t b ng tay ph i, tay tri gi thn my. C m ngu n i n. Ch nh tiu c hnh nh t r nt nh t. Ch t o phim trong: C th b ng cch th cng, ho c b ng my tnh: Phim trong: B t c lo i gi y trong no c th in, vi t ho c dn hnh trn b m t u c th lm phim chi u. S dng khng nn qu 6 dng v
|
y chiu qua u (Overhead)
49
+ + +
+ + + +
+
m i dng khng nn qu 6 t i v i phim trong kh A4. Khun hnh trn phim ch nn gi i h n trong khun kh 20 25cm. Bt vi t en tr ng ho c mu s c, t t nh t l bt khng xo c. Cc mu khc c th s d ng t o cc i m nh n th gic (gy s ch ) My tnh km my in lazer mu ho c en tr ng. Cc phim sau khi c ch t o c n c b o qu n n i kh ro, gi a hai phim c n t m t t gi y m m trnh h ng n i dung. Nn l u r ng s d ng my chi u qua u l c m t quy trnh cng ngh ch khng ch n gi n l vi c c chi c my v dng my tu ti n. V d : chu n b gi y trong c n tm t t ph n mu n trnh by th t g n, lm n i b t b ng nh ng t kho, khng l m d ng gi y trong chi u bi vi t ln mn hnh. C n chu n b gi y trong sao cho c to d nhn r ng th i m b o tnh th m m (khng dng ki u ch r i m t v mu s c lo lo t, nn nh , ch ng h n nguyn t c 3 con 6: 6 dng trn m t t , 6 t trn m t dng, m i ch nh nh t 6mm). Khi trnh by c n nhn vo c to , quan st c to , n u c n nh n i dung trnh by th nhn vo t gi y trong, khng nhn ln mn hnh. Khi c n l u m t t ho c cu no c n dng u bt ch trn gi y trong ho c n phng tia sng laser ch trn mn hnh, nh ng khng s d ng ng tc ny lin t c gy nhm chn. Khi c n thu ht s ch c a c to vo di n gi th t t my,... Nh v y, vi c dng Overhead g n li n v i vi c i m i ph ng php v phong cch d y h c c a GV ch khng ch n gi n l s d ng thi t b . Nh ng ch khi s d ng my chi u qua u: Khi khng s d ng ho c trong th i gian ngh di khi trnh by, c n t t my. Ch an ton i n v b ng c th gy ra khi ti p xc v i bng chi u sng Trnh va p m nh, khng s tay, lm x c g ng, th u knh. Kch th c ch ph i l n c. V i l p h c c chi u di 5 - 10m, my chi u t cch mn hnh 2,5 - 3m th c ch t i thi u l 16pt. Che t i phng h c, h i tr ng, gi m b t chi u sng trong phng b ng cch t t b t cc ngu n sng, che rm ho c ng b t cc c a s .
50 | MODULE THCS 20
+ + +
ch trnh b y: Ki m tra khun hnh v nt h nh. Hy ki m tra t v tr xa v kh xem nh t c a l p h c. Ti n hnh nh ng i u ch nh c n thi t. S p x p cc hnh chi u theo th t tr nh by. C nh ng hnh chi u c n s d ng nhi u l n ho c ph i in thm, ho c nh d u ti n ring v s d ng l i. Ch b t my khi trnh by ho c khi mu n HS suy ngh trn hnh chi u. Ngoi ra c n t t my trnh s t p trung khng c n thi t vo hnh chi u. Dng que ch , ho c n d i trong qu trnh trnh by.
C
M
10.1.2.
B
y chiu a nng (Multi Projector)
ng i u khi n ng kt n i
C
ng knh Thng kh Chn iu ch nh cao gc chi u i u khi n t xa Np ng knh
Cng tc ngu n
B
p ngu n
Cng d ng: My chi u a n ng c s d ng phng to v chi u hnh nh t nh v ng t cc ngu n khc nhau nh b ng h nh, a hnh, my chi u v t th v cc s n ph m ph n m m t my tnh ln mn h nh ph c v vi c trnh by. Nguyn l l m vi c: Cc lo i tn hi u hnh nh u vo khc nhau c my chi u a n ng nh n d ng v x l. Sau cc tn hi u ny c h th ng n chi u sng cng su t l n v h th ng quang h c phng chi u trn mn hnh l n. S khc bi t trong nguyn t c lm vi c c a my chi u a n ng v i cc thi t b khc l ch : hnh nh trnh chi u khng chi u th ng ln mn hnh (nh my chi u slide ho c my chi u qua u) m c n qua nh n d ng v x l.
51
Cch k t n i my chi u a n ng v i cc thi t b nghe nhn ngo i vi
L m t ph ng ti n k thu t d y h c, my chi u a n ng c th k t n i v i nhi u thi t b nghe nhn ngo i vi nh : m y tnh (PC, Notebook/ Laptop); u b ng video; u a hnh VCD; my chi u v t th ; my
khu ch i m thanh,... Khi k t n i c n th c hi n nh ng n i dung sau: Cc thi t b nu trn c n i v i b ng k t n i c a my chi u a n ng thng qua cc lo i cp n i. Cc gi c c m t i b ng k t n i ph h p v i cc tiu chu n gi c c m khc nhau c a cc thi t b nghe nh n ngo i vi. N i c ng Serial c a PC ho c u ra c a cc thi t b khc (b ng ho c a CD, my chi u v t th ,...) v i c ng vo c a my chi u a n ng (RGB1 ho c RGB2) t i B ng k t n i thi t b . Trong tru ng h p c n khu ch i m thanh, c n n i c ng ti ng ra c a my chi u a n ng v i my khuy ch i m thanh.
Ch nh ch
B tr my chi u a n ng b ng hai cch: trn bn ho c trn tr n phng h c. B c 1: ngay ng n v v ng ch c my chi u. B c 2: C m dy ngu n i n c a my chi u a n ng v b t ngu n b ng cng t c. i u ch nh v tr c a my chi u a n ng. B c 3: Ch nh th ng b ng c a hnh nh b ng chn . B c 4: B t m t trong nh ng ngu n pht hnh ( c k t n i). B c 5: Dng B ng i u khi n ho c i u khi n t xa i u ch nh ch lm vi c v cc ch t l ng hnh nh c b n sau: Xa-g n (Zoom); Tiu c (Focus); Sng-t i (Bright).
+ Khi khng s Nh ng ch khi s d ng my chi u a n ng
lm vi c, ch t l ng hnh nh v m thanh c b n
chuy n my sang ch ch (Standby) ho c t t h n. + Sau khi k t thc s d ng, n u mu n t t my chi u, ph i chuy n my sang ch ch , i khi qu t gi ng ng ho t ng m i t t h n thi t b . + An ton i n v trnh b b ng khi ti p xc v i bng chi u sng chnh. + Trnh va p m nh, khng ti p xc ng knh trnh lm x c.
+ C n b o qu n n i kh ro. Nn c ch
52 | MODULE THCS 20
d ng ho c trong th i gian ngh di khi trnh by, c n
B o qu n hi u qu my chi u a n ng
i u ho khng kh n i c t gi .
+ Trnh va p. + V n chuy n ph i y n p, c ti ho c h p v n chuy n. Cc b ph n quang h c ph i c lau b ng v i ho c gi y c bi t, khng dng tay, c n, ho c cc ho ch t l lau r a. + Khng t tho thi t b . + Ch cung c p ngu n i n n nh. + Khi k t n i v khi tho cc thi t b ngo i vi kh i my chi u c n t t ngu n i n trnh h ng thi t b , ho c h ng c ng k t n i. + Ch th n tr ng khi thay bng n chnh, trnh b b ng: c n ph i i cho n ngu i h n m i ti n hnh tho v thay n m i.
10.2. Mt s loi hnh thit b dy hc b mn
10.2.1. Tranh nh gio khoa
Tranh nh gio khoa l lo i hnh quen thu c v v n c s d ng trong cc tr ng THCS hi n nay. u i m n i b t c a lo i hnh ny l: gi thnh r nh t trong cc lo i hnh TBDH; d v n chuy n, d b o qu n; d s d ng. Hnh t nh s d ng nhi u trong d y h c l: hnh v trn b ng, nh ch p, b u nh, hnh minh ho trong sch, cc lo i t p ch nh k, cc catal, tranh t ng, p phch, pan qu ng co. Hnh t nh th ng c s d ng theo cc ti li u h ng d n s ph m c bi t. Thu n l i: C th chuy n ngh a tr u t ng thnh cc d ng hi n th c, cho php chuy n qu trnh d y h c t m c bi u hi n b ng l i sang m c c th h n. H n ch : M t vi lo i nh kh phng to ln cho c l p nhn. Hnh t nh l lo i hnh 2 chi u nn khi dng ph i chu n b ch treo, ch c t v GV ph i d ng m t vi pht c th nh h ng n s ch lin t c c a HS. B n gio khoa l s bi u hi n thu nh b m t tri t ln m t ph ng d a trn c s ton h c. B ng ngn ng b n , ph ng ti n ( ho ) ph n nh nh ng d u hi u c b n nh t, c tr ng nh t ph h p v i trnh pht tri n tr c c a l a tu i HS v xt n yu c u gio d c th m m v v sinh h c ng. B n gio khoa c nhi u lo i: b n gio khoa treo t ng; b n trong sch gio khoa; t lt gio khoa; b n cm (hay b n tr ng). B n gio khoa treo t ng l m t lo i c a b n gio khoa, v
|
10.2.2. Bn gio khoa
53
th n c chung n i dung, c i m, tnh ch t v ngh a nh cc lo i b n gio khoa khc; ng th i n c ng c nh ng i m ring. Vai tr c a b n gio khoa treo t ng trong qu trnh d y h c B n gio khoa treo t ng m r ng khi ni m khng gian cho HS, cho php cc em thi t l p m i quan h t ng h v nhn qu c a cc hi n t ng v cc qu trnh trong t nhin v x h i, pht tri n c quan st, hnh thnh th gi i quan duy v t. Ph ng php s d ng b n gio khoa treo t ng S d ng b n gio khoa treo t ng tr c tin ph i bi t c b n : c b n l ph ng php t ng qut, ph ng php chung cho m i HS. So snh thng tin trn b n nh m tm hi u c i m c a cc i t ng, hi n t ng, s ki n tm ra m i lin h v quy nh l n nhau c a cc i t ng, m i lin h gi a nh ng ci bi t v ci ch a bi t. M t v nu c i m hi n t ng. Gip cho HS bi t quan st, m t , t ng thu t hay nu c i m hi n t ng, s ki n.
10.2.3. M hnh, mu vt dy hc
M hnh gio khoa, m u v t l lo i hnh TBDH m ph ng theo hnh d ng, c u t o, ho t ng v b n ch t c a s v t, hi n t ng nh m ph c v cho vi c d y v h c. M hnh m u v t c hai lo i: M t cc i t ng trong khng gian 3 chi u v trong khng gian 2 chi u: Trong khng gian ba chi u: l cc m u v t v cc m hnh m t cc v t th t nh m hnh c th ng i, con quay gi,... Trong khng gian 2 chi u: l cc m hnh ch c n m t i t ng nh tranh v . l m hnh m t cc lt c t b d c hay b ngang c a m t i t ng no . Vai tr c a m hnh, m u v t 1) Tc ng m nh vo cc gic quan ng i h c. Khi s d ng m hnh, m u v t HS nghin c u tr c ti p i t ng v t th t ho c gi ng v t th t nn tnh chn th c c nh n th c m t cch nguyn v n. 2) V l v t th t ho c gi ng nh v t th t nn m hnh, m u v t gip HS c s lin h m t thi t v i th c ti n khi n cho tri th c c s c s ng m nh m .
54 | MODULE THCS 20
+ + + +
+ + + +
3) M hnh, m u v t gp ph n h p l ho qu trnh d y h c nh ti t ki m c th i gian do GV khng ph i m t di dng v hnh dng, mu s c, c u t o ngoi ho c c u t o trong, nguyn l ho t ng,... c a s v t nghin c u. Nng cao hi u qu s d ng m hnh, m u v t Chu n b m hnh, m u v t GV ph i ki m tra v s d ng tr c m hnh, m u v t pht hi n nh ng khi m khuy t c a m hnh, m u v t n u c v k p th i i u ch nh ho c s a ch a. D ki n ph ng th c s d ng. V i nh ng m hnh, m u v t n gi n, GV c th giao cho m t s HS t lm ho c chu n b tr c nh. S d ng m hnh, m u v t S d ng theo s chu n b tr c theo "nguyn t c 4 : ng m c ch, ng lc, ng ch , ng c ng v m c ". S d ng ng m c ch, ngh a l ch s d ng m hnh, m u v t v i nh ng ph n n i dung c n ph i c m hnh, m u v t gi ng d y m khng s d ng tu ti n. a m hnh, m u v t ra ng lc. M hnh th ng c hnh dng v mu s c r t h p d n. N u GV a m hnh, m u v t ra qu s m s thu ht s ch c a HS vo m hnh, m u v t v cc em b phn tn t t ng. t m hnh, m u v t ng v tr sao cho c l p quan st r, trnh t v tr khng thu n l i cho vi c quan st ho c ch m t nhm HS quan st c. Tu theo t ng m hnh, m u v t m GV c th k t h p cc ph ng php nh quan st, m tho i, th c hnh, nu v n , gi i quy t v n . Ch tr ng vi c t cc cu h i ho c nh ng ch d n c n thi t HS c th t nghin c u, khm ph tri th c qua m hnh, m u v t. Sau khi s d ng m hnh, m u v t GV c n rt kinh nghi m v hi u qu s d ng m hnh, m u v t trong gi h c. Lau chi v s a ch a (n u b h h ng) v c t gi c th s d ng l n sau. Cc thi t b th nghi m, trang thi t b c a x ng tr ng (d ng c , my mc thi t b ) v t li u, v t m u, m u cc chi ti t ring bi t, b s u t p khong s n, sinh v t, b m u th c v t, m hnh, ma kt v cc v t c khun.
|
10.2.4. Vt tht
55
Trong d y h c l thuy t, v t th t ch c s d ng khi khng th truy n t b ng cc lo i ph ng ti n d y h c khc. Khng nn dng cc v t c kch th c qu nh . Nh ng khi ti n hnh th nghi m ho c trong qu trnh d y s n xu t c th s d ng b t k lo i v t th no khng ph thu c kh i l ng v kch th c c a chng. Trong tr ng h p ny chng c coi l cc ph ng ti n hnh thnh k n ng, k x o c a HS.
10.2.5. Dng c, ho cht th nghim
D ng c bao g m nhi u lo i: d ng c o l ng, d ng c th nghi m, d ng c s n xu t,... D ng c hay h c c l m t lo i hnh thi t b gio d c c bi t c s n xu t v s d ng nhi u nh t trong ho t ng d y v h c. D ng c d y h c chi m t l kh cao v i cc mn khoa h c t nhin. Vai tr c a d ng c d y h c trong qu trnh d y h c C th s d ng c v i t t c cc lo i bi gi ng, truy n th ki n th c m i, ki m tra nh gi, th c hnh, v n d ng ki n th c,... Trong 1 ti t h c, h c c c th s d ng c t t c cc giai o n khc nhau c a ti n trnh bi h c. Ti t ki m c th i gian do khng ph i m t v HS ph i hnh dung (n u khng c h c c , ph i d y chay). L ph ng ti n tr c quan gip HS rn luy n k n ng, k x o t t nh t. Rn thi quen lao ng c khoa h c: Cch l p t, tho d d ng c m t cch khoa h c, h p l, ti t ki m th i gian, cch s d ng, khai thc thng tin, x l thng tin tm k t qu mong mu n,... Gy h ng th ho t ng nh n th c cho HS. Nguyn t c s d ng D ng c d y h c l lo i hnh c nhi u i u ki n nh t HS pht huy tnh tch c c trong ho t ng nh n th c. HS c c h i suy ngh nhi u h n, ho t ng chn tay nhi u h n, tranh lu n nhi u h n v n m v ng ki n th c ch c ch n h n. D ng c d y h c c th dng n chi c (L c k , nhi t k ,...) ho c dng trong cc th nghi m v i nhi u d ng c . Nguyn t c s d ng chung: Theo 4 b c cho c GV v HS: Chu n b l thuy t. Chu n b dng c n thi t v GV ph i s d ng tr c. S d ng trong ti t h c. Thu x p, lau chi dng lu di.
56 | MODULE THCS 20
10.2.6. Bn trong gio khoa
B n trong gio khoa l lo i hnh TBDH thng qua ng nt, hnh m ng, mu s c m nh t trn t m phim ho c nh a trong su t th hi n n i dung c n trnh by. Nh ng b n trong c mu s c c tc d ng r t l n, kch thch h ng th HS quan st, h c t p. B n trong c u i m l n u s d ng theo b c th bi n m t n i dung c n truy n t i r t ph c t p thnh nh ng m ng v n logic v lin hon gip HS d nh , d hi u. B n trong gio khoa gip HS n m v ng ki n th c khoa h c c b n b ng ngn ng t o hnh, thng qua s th hi n hnh nh c ch n l a c a m t ho c nhi u tc gi . Theo cch thi t k th c hai lo i b n trong: b n n, b n theo b . Cch s d ng b n trong n: T t c cc thng tin u xu t hi n trn m t t m nh a trong. GV c th dng que (ho c dng bt Laze) ch ln t m nh a trong (ho c ln phng) t o s ch vo b t k chi ti t no. C th i u khi n t ng ph n hnh v trn t m nh a trong b ng cch dng t gi y hay t m ba che nh ng ph n ch a c n cho xu t hi n trnh by t ng d li u v th o lu n t ng b c m t. Cch s d ng b n trong theo b : y l ti n ch n i b t c a vi c s d ng my chi u qua u. M t n i dung thng tin ph c t p c th chia thnh nhi u ph n m t cch logic. Ta s gi i thi u ph n n n tr c; cc b ph n khc khi l t ln l n l t s t o thnh m t h th ng (m t i t ng) hon ch nh.
10.2.7. Bng, a ghi m
B ng ghi m l lo i hnh ghi l i cc tn hi u m thanh trn b ng t tnh v c pht l i qua my ghi m. Do ti n b c a CNTT nn ngy nay ng i ta c th ghi m trn a CD v i ch t l ng t t h n nh k thu t s . m thanh c pht l i qua u a CD ho c qua my tnh. Do hi n nay trong cc nh tr ng c hai lo i thi t b gio d c lin quan n m thanh l b ng ghi m dng cho my Radio Cassete v a CD dng cho u a CD v my tnh. c i m: Th m nh c a b ng, a ghi m l gi tr bi u c m c a m thanh tc
|
57
ng vo thnh gic, qua m c m ho, thuy t ph c ng i nghe t gic ti p nh n thng tin ho c tri th c. Do khoa h c k thu t ngy cng pht tri n nn cng ngh s n xu t ra b ng, a ghi m ngy cng hi n i, gi thnh s n ph m ngy cng h , do lo i hnh b ng, a ghi m ngy cng c pht tri n tr ng ph thng. Yu c u v b ng, a ghi m: Ph i l a ch n n i dung ki n th c sch gio khoa sao cho ph h p v i th lo i b ng, a ghi m. m thanh ghi ph i c ch t l ng cao. Ch t l ng thu thanh ph i chu n, khng c ti ng n ho c t p m. Ch t l ng b ng, a ghi m ph i m b o tiu chu n k thu t th m i ph n nh trung thnh m g c v m i dng c lu di. Cch s d ng: B c chu n b : C n c vo n i dung bi h c, GV c n chu n b tr c n i dung no trong b ng, d ki n th i i m s d ng v th i l ng s d ng. c k b n h ng d n s d ng b ng, a ghi m km theo (n u c) hi u n i dung b ng, a ghi m v hi u c c a tc gi b ng, a ghi m, t tm cch s d ng c hi u qu nh t. Ki m tra b ng: C b m c khng? N u m c th dng bng ho c v i m m t trn m t b ng v dng tay cho b ng ch y v lau h t m c. Ch y th b ng ki m tra ch t l ng m thanh. Nhi u GV do khng chu n b tr c nn g p nhi u lng tng khi s d ng b ng, a ghi m. S d ng tr c theo ti n trnh bi so n ra. T p tua i, tua l i, b t th o n b ng c n n. T p x l nh ng tnh hu ng tr c tr c v k thu t. B c s d ng: i u ch nh m thanh v a cho c l p cng nghe r, trnh nh qu ho c to qu ng ng nghe c a HS. S d ng theo ti n trnh bi so n. C th k t h p v i vi c s d ng cc lo i TBGD khc nh tranh, nh, b n , bi u b ng,... bi gi ng thm sinh ng, C th t ra cc cu h i ph h p tr c ho c sau m i o n trch m t ng tnh tch c c nh n th c c a HS.
58 | MODULE THCS 20
Sau khi s d ng: Nn tua l i (v i b ng ghi m) v v tr u b ng l n s d ng sau d dng v c t vo v ng b ng. V i a ghi m nn dng v i m m ho c bng lau nh nhng m t a v c t vo v ng a. B o qu n b ng, a trong h p c ch t ch ng m. N u khng c ch t ch ng m th c n t b ng, a ghi m n i kh ro.
10.2.8. Bng hnh v a hnh gio khoa
+ +
B ng hnh l b ng t tnh ghi l i ng th i cc tn hi u hnh nh v m thanh v cc s v t, hi n t ng,... b ng my quay (Video Camera) v c pht l i b ng u my video. B ng hnh cn c g i l phim video. B ng hnh gio khoa l b ng hnh mang ch c n ng c a thi t b gio d c, n i dung b ng c bin so n theo n i dung sch gio khoa nh m m c ch nng cao hi u qu qu trnh d y v h c. B ng hnh c nghin c u v ng d ng t lu cc n c pht tri n nh V ng Qu c Anh t n m 1927, M t n m 1950, Nh t t n m 1950,... N c ta ph i n n m 1980 m i nghin c u v n nh ng n m 1990, b ng hnh gio khoa m i c a vo nh tr ng. Ngy nay, do thnh t u c a CNTT m ng i ta c th chuy n b ng hnh s d ng cho my video thnh a hnh (VCD, DVD) s d ng cho my u a VCD ho c my tnh r t thu n ti n cho qu trnh s d ng c ng nh b o qu n m gi thnh l i r h n b ng hnh. Vai tr c a b ng, a hnh trong qu trnh d y h c Cung c p thng tin chnh xc, y i t ng c n nghin c u. Mang tnh tr c quan cao, b i nh ng s v t v hi n t ng trong b ng ph n l n l nh ng s v t, hi n t ng th c. Nh tnh ng nn c s c truy n c m r t cao i v i HS. Cng m t lc, HS v a c th quan st c s v t, hi n t ng l i v a nghe c m thanh t s v t, hi n t ng . H p l ho qu trnh ho t ng d y v h c. u th n i b t c a b ng, a hnh l nh k thu t ghi v pht l i hnh m ng i ta c th : Lm ch m l i cc bi n i qu nhanh m m t th ng kh quan st. Lm nhanh ln cc bi n i qu ch m nh : Nghin c u qu trnh m t bng hoa n , s pht tri n c a m t bo thai,...
|
59
+ Nghin c u cc hi n t ng qu xa ho c nguy hi m khng th n g n. + T o c cc th nghi m o m HS khng th ti n hnh tr c ti p nh cc th nghi m ho h c r t c h i,... + M hnh ho c cc qu trnh ho c cc bi n i c c nhanh. T t c nh ng u i m trn lm tho mn nhu c u nh n th c c a HS. Tuy nhin b ng, a hnh cng v i kh i chuy n t i thng tin l u video, u a hnh v my tnh l nh ng lo i hnh TBDH t ti n m trong i u ki n kinh t hi n nay khng ph i tr ng ph thng no c ng c th s m c. Cch s d ng v b o qu n Chu n b c a GV: Xem k ti li u h ng d n s d ng. Ki m tra b ng, a hnh, my video ho c my vi tnh, ki m tra s an ton c a my mc tr c khi s d ng v ch y th , i u ch nh k thu t h tr t i u n u c n. L p k ho ch s d ng, th c ch t l tr l i cc cu h i: S d ng c b ng ( a) hay ch s d ng m t o n v i m c ch g? Vo th i i m no c a bi gi ng? Th i l ng ko di bao nhiu? o n no c n d ng b ng ( a) trao i, pht v n, o n no cho b ng ( a) ch y ch m HS d quan st, o n no c n tua l i, h th ng cu h i nh th no pht huy c tnh tch c c ho t ng nh n th c c a HS? C n nh h ng, h ng d n, gi i thch g thm?... S d ng: Theo ti n trnh k ho ch nh. Tuy nhin, trong th c t c nhi u tnh hu ng x y ra khc v i k ch b n, v v y GV ph i x l m t cch linh ho t v m m d o. Sau khi s d ng: GV c n t ch c cho HS th o lu n (c l p ho c theo nhm) v n i dung bi h c c lin quan n b ng ( a), nu th c m c v h ng gi i quy t. L y b ng ( a) ra kh i my, v i b ng hnh c n tua l i t u r i m i l y b ng ra, cho vo h p ng v cho vo ti, b o qu n trong bnh ch a ch t ch ng m ho c n i kh ro. V i a hnh, dng gi y m m ho c v i th t m m lau nh , cho vo h p v n i kh ro. V i my quay video, dng gi y m m ho c v i m m lau nh u t ho c dng b ng lau u t lau s ch u t . Trnh tnh tr ng n khi s d ng m i lau th khi
60 | MODULE THCS 20
cc ch t b n ng ch t vo u t r t kh lau. Cho my vo ti b o v v n i kh ro. Khi s d ng c n ki m tra tr c, th m ch ph i ph i ho c s y my.

11. m bo an ton khi s dng thit b dy hc
a) An ton in
C n ph i c k n ng an ton i n v s c u i n gi t. Trnh i n gi t do i n p cao r ra v thi t b . Khng t ng m v b o v thi t b . Trong tr ng h p c n m , c n rt phch c m i n. Khi khng dng trong th i gian di c n rt phch c m ra kh i i n. M t s TBDH (my chi u qua u, my chi u a n ng,...) c c ng chi u sng r t l n, trnh cho nh sng c a cc TBDH trn chi u th ng vo m t GV v HS trong kho ng cch g n. M t s TBDH c th c h th ng khu ch i ngoi r t l n. Tu theo kch th c c a phng h c v v tr HS, c n i u ch nh m l ng nghe. C ng m thanh v t qu 55dBA ( i v i phng h c, phng h i h p) v 90 dBA ( i v i x ng th c hnh tiu chu n t ng ng trong cng nghi p) l c h i cho thnh gic v s c kho .
b) An ton th gic
c) An ton thnh gic
12. Cc nguyn tc s dng thit b dy hc
S d ng TBDH ph i m b o theo nguyn t c 4 sau: S d ng TBDH ng m c ch M c ch d y h c quy nh ho t ng d y c a GV b ng cc TBDH c th . Ho t ng d y c a GV v TBDH quy nh m c ch c a HS, xc nh ho t ng c a HS b ng cc TBDH hi n c. Cc ho t ng v TBDH c a HS gip h l nh h i c n i dung ki n th c v thay i nhn cch. M t khc m i TBDH u c m t ch c n ng ring. Chng ph i c s d ng ph h p v i m c ch nghin c u c a qu trnh d y h c. Ch ng h n, TBDH dng bi u di n trn l p c n lo i kch th c l n HS c l p quan st c. TBDH dng cho HS nghin c u khi h c bi m i ho c th c hnh kh c su ki n th c v rn luy n k n ng ch c n kch th c nh , ph h p v i HS, d v n hnh, quan st, nh n xt, gi i thch hi n t ng.
|
61
S d ng TBDH ng lc Ph i trnh by TBDH vo lc c n thi t c a bi h c, lc HS c n nh t, mong mu n nh t c quan st, ph h p v i tr ng thi tm l nh t (tr c GV d n d t, g i m , nu v n chu n b ). M t TBDH s c s d ng c hi u qu cao n u n xu t hi n vo ng lc n i dung v PPDH c n n, trnh hi n t ng TBDH c a ra hng lo t lm HV phn tn s ch . S d ng TBDH ng ch Ph i tm v tr trnh by TBDH trn l p h p l nh t, gip HV ng i m i v tr trong l p h c u c th ti p nh n thng tin t cc TBDH b ng nhi u gic quan khc nhau. S d ng TBDH ng m c v c ng S d ng TBDH qu nhi u th i gian trong m t ti t h c s nh h ng cc b c c a gi ln l p. HV s chn n n, thi u t p trung, ch t l ng h c km.
13. Thit b dy hc t lm l g?
TBDH t lm l lo i TBDH do GV ch t o m i ho c c i ti n t m t TBDH c ho c qua s u t m t li u hi n v t m c. TBDH t lm c nguyn l c u t o v cch s d ng ph h p v i t ng th c hi n bi d y c a GV lm ra, do khi c s d ng th ng cho hi u qu cao v thi t th c. TBDH t lm gp ph n nng cao hi u qu trong vi c i m i ph ng php gio d c nh m kh c ph c ph ng php truy n th m t chi u, t o ra ng l c khuy n khch t duy sng t o c a i ng GV v HS. Trong i u ki n CSVC ch a m b o cho vi c d y v h c, vi c t lm TBDH c a GV r t quan tr ng v c n thi t. TBDH t lm gip GV ch ng h n trong qu trnh xy d ng ti n trnh cho bi h c v qu trnh t ch c ho t ng h c cho HS ln l p. T c th gip HS chi m l nh c cc tri th c c a bi h c m t cch ch ng, bi n qu trnh d y v h c c a th y tr l m t qu trnh g n k t ch t ch gi a l thuy t v th c hnh. Trong tr ng h p TBDH t lm c cung c p b h h ng ho c khng ho t ng t t, GV c th t lm TBDH thay th , v th d dng h n cho GV khi s d ng, b o qu n v s a ch a. Cc TBDH t lm th ng nh , c lm t nh ng v t li u d ki m v i chi ph u t r t th p t o i u ki n thu n l i cho GV khi b o qu n, di chuy n, thay th cc v t d ng khi c n v s d ng cho nhi u n m.
62 | MODULE THCS 20
V ch t l ng: TBDH t lm ph i m b o cho HS ti p thu c ki n th c, k n ng, k x o; gip cho GV t ch c ho t ng d y h c m t cch thu n l i, sau qu trnh tm ti - khm ph v i cc TBDH , HS c th hi u th u o cc n i dung ki n th c. N i dung v c u t o c a cc TBDH ph i m b o cc c tr ng c a vi c d y l thuy t v th c hnh, ph i ph h p v i nhi m v s ph m, thc y kh n ng ti p thu n ng ng c a HS. Cc TBDH h p thnh m t b ph i c m i lin h ch t ch v n i dung, b c c v hnh th c, trong m i ci ph i c vai tr v ch ng ring. V s ph h p v i tiu chu n tm sinh l c a GV v HS: TBDH t lm ph i gy c s h ng th cho HS v thch ng v i qu trnh tm ti nghin c u c a th y v tr; lm cho HS nng cao c m nh n chn, thi n, m ; kch thch tnh yu ngh trong GV; m b o cc yu c u v an ton v khng gy c h i. V s ph h p v i cc tiu chu n s ph m: TBDH t lm c n ph i c mu s c sng s a, hi ho, gi ng mu s c c a v t th t; c c u t o n gi n, d i u khi n, ch c ch n, c kh i l ng v kch th c ph h p, c k t c u thu n l i cho vi c v n chuy n, m b o c b n c th s d ng cho nhi u n m. V tnh kinh t : TBDH t lm c n ph i c chi ph th p, c tu i th cao v mang l i hi u qu cao cho qu trnh d y v h c. Ni cch khc TBDH t lm ph i m b o c 4 tiu ch, l: tnh khoa h c; tnh sng t o th hi n s nghin c u tm ti, t ng m i l trong khi lm v khai thc s d ng; tnh hi u qu c th s d ng nhi u bi v i nhi u m c ch khc nhau; nguyn v t li u d ki m, b n c h c, s d ng c lu di v tnh th m m ph h p v i tm l, l a tu i HS.
14. T lm thit b dy hc trng trung hc c s
Thi t b d y h c t lm c n
m b o cc yu c u sau:
Qu trnh d y h c bao g m 6 thnh t c b n: m c tiu, n i dung, ph ng php, TBDH, GV, HS. Cc thnh t ny t ng tc qua l i t o thnh m t ch nh th trong mi tr ng gio d c c a nh tr ng (mi tr ng s ph m t ng tc) v mi tr ng kinh t - x h i c a c ng ng. Khi ni v ph ng ti n d y h c, ta th ng bn n m t y u t quan tr ng khng th thi u, l DDH. Thu t ng DDH s d ng v i m t ngh a r ng nh TBDH.
|
63
DDH ni chung v DDH t lm ni ring chnh l ph ng ti n c kh n ng t i u ho qu trnh d y h c. Trong i m i gio d c hi n nay. T lm DDH c vai tr khng th thi u trong vi c nng cao ch t l ng v hi u qu d y h c, c th l: Gip HS l nh h i t t nh t cc bi u t ng, khi ni m, quy t c, c ng nh gp ph n h ng d n, y m nh ho t ng nh n th c c a HS; gip HS nh n th c su s c bi h c thng qua qu trnh HS quan st s v t, hi n t ng m t cch tr c quan, qu trnh t lm, tr i nghi m v qu trnh lm th nghi m. Kch thch h ng th c a HS: DDH t lm th ng n gi n v do GV ho c HS lm ra. Qu trnh lm v s d ng DDH trong cc bi h c t o ra ng c h c t p t t h n, gip HS t p trung ch cao v vi c n m ki n th c m i tr nn d dng v su s c h n. Pht tri n k n ng th c hnh HS: T lm DDH gip GV v nh tr ng t o ra nhi u b DDH cho HS th c hnh. Chnh cc b DDH ny (trong c ph n ng gp c a HS) gip cc em t th c hi n cc th nghi m v rn luy n k n ng th c hnh. Thng qua hnh thnh k n ng t t h n, c c h i khm ph mi tr ng xung quanh, gip HS n m n i dung bi h c su s c, ch ng, tch c c v sng t o. Pht tri n tr tu c a HS: Qua t lm DDH v qu trnh quan st s v t, hi n t ng m t cch tr c quan, qu trnh lm th nghi m bi h c gip HS ti p thu ki n th c m i su s c, b n v ng. th c ham tm hi u ci m i, thch t m khoa h c c nhen nhm v tnh ch ng, tch c c, sng t o trong vi c h c t p c pht huy m i HS. Gio d c nhn cch HS: l tnh c n c, c n th n, t m , th c t ch c k lu t, tnh trung th c, thi quen lm vi c mang tnh khoa h c, yu qu thnh qu lao ng m s n ph m l DDH do GV ho c HS t lm. H p l ho qu trnh ho t ng d y h c: DDH t lm khng nh ng l cng c , l ph ng ti n HS t xy d ng v chi m l nh ki n th c m i m cn l ngu n cung c p thng tin, ki n th c, gp ph n gip GV t ch c i u khi n ho t ng nh n th c c a HS m t cch ch ng v l c s cu n ht HS vo cc ho t ng t l p trn l p, vo kh n ng xy d ng ho t ng nh n th c c a mnh m t cch tch c c. Nh ng yu c u t ra i v i DDH t lm: m b o c cc thng tin ch y u v cc hi n t ng, s v t lin quan n n i dung bi h c.
64 | MODULE THCS 20
Lm t ng h ng th nh n th c c a HS. m b o tnh tr c quan, t o cho HS kh n ng ti p c n n i dung bi h c. Ch tnh khoa h c, tnh s ph m, tnh k thu t, m thu t v tnh kinh t . T o i u ki n m r ng v lm su s c n i dung bi h c. T o i u ki n cho HS t l c chi m l nh ki n th c, hnh thnh k n ng, k x o. m b o v sinh mi tr ng, an ton trong tr ng h c. Khi t lm DDH, c n ch nh ng i m sau: G n v i n i dung, ch ng trnh sch gio khoa. Ph h p v i ph ng php v hnh th c d y h c b mn. ng m c ch, ng lc, ng ch . T lm DDH tr ng THCS: Thi t b , DDH tr ng THCS bao g m cc lo i: tranh nh, b n , s , b ng bi u, m hnh, m u v t, d ng c th nghi m, ph ng ti n nghe nhn nh phim, n chi u, b ng, a ghi m, ghi hnh, my chi u qua u, projector.... B Gio d c v o t o ban hnh Danh m c TBDH t i thi u cho GV v HS c p THCS. Cng v i b TBDH t i thi u, vi c t lm DDH c a GV v HS gp ph n lm cho DDH ti u h c thm a d ng, phong ph, ph h p v i c i m c a a ph ng, ph c v thi t th c, k p th i v i nh ng yu c u d y h c. Trong nh ng n m qua v hi n nay, ho t ng t lm DDH c a GV v HS kh si ng v tr thnh phong tro c a ton ngnh Gio d c trong c n c. Trong qu trnh t lm DDH, trnh chuyn mn, nghi p v c a GV c c ng c v pht tri n, c bi t l kh n ng th c hnh, th nghi m ph c v t t cho vi c nng cao hi u qu d y h c. i v i HS, trong qu trnh tham gia lm DDH, cc em s hi u su v n m ch c ki n th c, rn luy n c k n ng, k x o, tnh th n tr ng, chnh xc, s kin tr, c sng t o,... Thng qua , HS c th c thi ua lm ng, lm p, lm t t DDH v t ng thm h ng th trong h c t p. K ho ch lm DDH tr ng THCS: DDH t lm c n n gi n, s d ng nguyn v t li u r ti n, s n c a ph ng (nn t n d ng nh ng v t s d ng xong gia nh, nh ng ph li u c s s n xu t...). kch thch h ng th h c t p c a HS, DDH
|
65
c n t o dng p, mu s c h p d n v c n ch tnh tch h p gi a cc mn h c. Sau khi c phn cng m nhi m kh i l p, l p gi ng d y trong n m h c, trn c s s d ng tri t thi t b , DDH v DDH t lm c, m i GV ph i c k ho ch t lm DDH b sung cho m i h c k v c n m h c . Chnh v v y, ngay t u n m h c, ng i GV ph i c k ho ch t mnh lm v huy ng HS cng tham gia s u t m, thu gom cc hi n v t, v t li u ph c v cho k ho ch t lm DDH trong n m. DDH t lm ch y u do GV lm v c th h ng d n HS cng tham gia ho c c th k t h p v i ng nghi p, cha m HS c ng nh cc thnh ph n khc trong c ng ng cng lm. C n c vo kh n ng, s l ng, tnh ch t c a DDH t lm m GV l a ch n hnh th c t ch c lm cho ph h p. GV c th huy ng HS cng lm DDH t i tr ng ho c h ng d n lm nh cho c nhn ho c nhm HS. C th giao ton b ho c t ng ph n cng vi c cho HS i v i m i DDH t lm. HS tham gia lm DDH c n c GV h ng d n c th , vi c v a s c, g n li n v i n i dung h c t p m t cch thi t th c, trnh hnh th c v t n nhi u cng s c, th i gian c a cc em. i v i cc thnh ph n khc trong c ng ng, c th nh gip v k thu t, cng c , v t li u, CSVC,... ho c gip theo n t hng. M t s nh h ng trong t lm DDH tr ng THCS: S u t m m u v t: Bao g m cc d ng sau: S u t m cc v t s y kh, p kh dng nhi u n m (bch th o, cn trng, m t s lo i hoa, qu ,....). S u t m v t t i s ng tr c ti p gi i thi u khi gi ng d y (con c, giun, d , hoa, l, qu ,...). S u t m m t s v t th c (tem th , phong b, cc lo i h p gi y, m t s lo i cng c nh km, ba, m t s dng i n nh : dy i n, cng t c, c u ch, bng i n,...). S u t m cc m nh g , o n g , g dn,.... S u t m m t s lo i d ng c nh chai l , ca c c, can nh a, lon bia, v h p n c ng t,... cc lo i bao b, h p x p hnh l p ph ng, hnh h p ch
66 | MODULE THCS 20
nh t,... khay nh a, v h p nh a c nhi u mu s c c th c t thnh cc hnh khc nhau. S u t m m t s v t ph m v n ho tiu bi u c a a ph ng: s n ph m thu, an, m u hoa v n, cc mn n,.... S u t m tranh nh: S u t m trn bo ch, bo nh, b u nh, l ch t , Internet,... Ch hnh nh tuy n ch n ph i tiu bi u, i n hnh v ph n nh trung th c, ng n nh ng tnh ti t c b n c n truy n th trong bi h c. Cc hnh nh ch n l c c n c kch th c ph h p, m b o cho HS quan st r rng cc y u t c b n nh : nhn v t chnh v tr trung tm, mu s c hi ho c tc d ng kh c su tri th c v b i d ng th m m cho HS. Vi c s d ng thi u ch n l c, qu nhi u hnh nh, ti li u thi u chnh xc, sa vo cc ki n th c v n v t, phn tn lm sai n i dung bi h c. Cc hnh nh c ch n khng nn ng thnh t p l n, m i hnh nh nn trnh by trn nh ng trang ring bi t trnh l n l n v i nh ng quy n tranh t xem, t nghin c u phng th nghi m, phng truy n th ng,... T lm m hnh: Dng gi y, v i l a, ni lng, dy thp, dy ng,... t o thnh hoa l, con v t Dng t st, th ch cao n n cc con v t, cc lo i qu , c ,... Dng g m m, nh a, x p,.... g t thnh cc hnh, ghp n i cc m hnh... C t g t, ng g , g n ba c ng,... s n, nhu m mu thnh m hnh theo thi t k . S u t m cc lo i m hnh c s n. V tranh, v b n , s , tranh ng V tranh minh ho theo n i dung bi h c ho c phng to tranh sch gio khoa. Khi v tranh, GV c n xem xt, cn nh c th hi n t ng nt, hnh kh i, b c c n phn ph i mu sao cho ph h p v i yu c u s ph m. Vi c thu nh , phng to tranh c th s d ng cc ph ng php sau: K vung b n g c v k vung trn gi y thu, phng (b n sao), cc vung b n sao c kch th c l n (n u phng to) ho c kch th c b (n u thu nh ) h n b n g c theo t l thch h p. D a vo nh ng c i m xc nh trn b n g c, ta v theo hnh ng d ng trn b n sao.
|
67
Thu nh , phng to tranh, c th b ng pht copy: t kch th c c a b n g c, c n tnh ton t l thu, phng ph h p v i yu c u d y h c. T lm tranh ng: DDH ng c u th thu ht cao s ch c a HS khi GV gi ng v ng th i i u khi n cho nhn v t, s v t xu t hi n v ho t ng ng lc, ng ch . Trn c s b c tranh ng c, GV c th nghin c u, sng t o tranh ng theo t ng c nhn nng cao hi u qu bi d y.
15. ng dng cng ngh thng tin trong t lm dng dy hc
Chng ta ang s ng trong th i i m CNTT pht tri n h t s c m nh m . Vi c s d ng thnh qu CNTT c ng d ng r ng ri v h t s c a d ng t t c cc l nh v c, cc ngnh ngh c a t n c, m trong c l nh v c gio d c c ng c ng khai thc kh nhi u kha c nh. i v i vi c t lm DDH, c th khai thc cc kha c nh sau: Vi c truy c p Internet cho kh n ng s u t m h t s c phong ph, t o ra cc s c m nh h t s c to l n m cc nh h ng c p trn u kh t c. Nh ng kinh nghi m v t lm DDH c tr i nghi m cc a ph ng s gip cho GV tm ti v tri n khai t lm DDH. Xy d ng PMDH: y l m t xu h ng pht tri n m nh m hi n nay nh ng n i c i u ki n tri n khai (kinh t pht tri n, trnh n ng l c c a GV, i u ki n CSVC,...). Nh ng i m c n l u : Khi s u t m tranh nh, m u v t, GV c n tri t khai thc m u v t g n g i v i a bn HS sinh s ng, ng th i c th c tm ki m, thu gom cc hi n v t, tranh nh xa l v i a ph ng nh m m r ng hi u bi t c a HS. Khi v tranh, n n, p, c t g t, l p m hnh ph i ph n nh trung thnh m u v t ( ng nt, hnh kh i, b c c, mu s c). Tuy t i khng dng tranh nh, m hnh thi u chnh xc. m b o t l DDH ph h p gi a knh hnh v knh ch c ng nh DDH d y th nghi m, t ch c cc tr ch i h c t p hay ngo i kho mn h c. C th khai thc DDH t lm, cc b n , s , tranh nh, bi u b ng, tiu b n th c v t, cy c nh,... tr ng by, t n d ng khng gian l p h c trang tr v t o mi tr ng h c t p.
68 | MODULE THCS 20
Vi c t lm DDH c a GV v HS gp ph n lm cho DDH thm a d ng, phong ph, ph h p v i c i m c a a ph ng, ph c v thi t th c, k p th i v i nh ng yu c u d y h c.

16. Mt s bi thuyt minh dng dy hc t lm
a) B su tp nh ng vt
Th c t hi n nay, nhi u tr ng h c c bi t mi n ni, vng su, vng xa, CSVC, trang thi t b , DDH cn thi u th n nh h ng khng nh n ch t l ng d y v h c. V i b mn Sinh h c l p 7, khi h c v ng v t th tranh nh dng d y h c r t h n ch , ch m t s t bi c hnh nh, cn l i ph n l n khng c hnh nh HS quan st, nhi u lo i ng v t HS ch nghe tn m ch a m t l n nhn th y hnh nh, nh t l cc ng v t bi n v cc loi ng v t qu hi m. Xu t pht t th c t trn, t ng v b s u t p nh v ng v t d a theo h th ng phn lo i t th p n cao ra i. B s u t p nh ng v t s gp ph n nng cao hi u qu h c t p, gip cc em yu thin nhin, c th c gi gn b o v cc loi ng v t qu hi m, b o v mi tr ng. B s u t p bao g m 262 nh i di n v ng v t khng x ng s ng v 541 nh i di n v ng v t c x ng s ng, c bi t l nh ng loi ng v t qu hi m ghi trong Sch Vi t Nam v th gi i, c s p x p theo h th ng phn lo i Ngnh > L p > B . Ngu n thu th p ti li u: i th c t thin nhin, ch p l i cc sch, bo, ti li u, Internet,.... Cc nh c in mu n gi n, ng quy n g m 96 trang, kh A3, d lm, d s d ng, l u t i th vi n c a cc tr ng dng lu di, gi thnh r (kho ng 500 000 ng). B nh c gi tr s d ng r ng ri, thi t th c cho vi c d y v h c mn Sinh h c l p 7 v ngnh Sinh tr ng Cao ng S ph m. y c ng l ti li u tham kh o v s a d ng v phong ph c a th gi i ng v t cho nh ng ai yu thch mn h c ny. V i i t ng l HS mi n ni, vng kh kh n v CSVC (khng c i n, my chi u,...) th c th t ch c cho HS quan st theo nhm, cn n u c i u ki n th dng my chi u cho c l p cng quan st.
69
b) M hnh Bng a nng
1. M c ch M hnh ny gip qu trnh d y h c Gio d c th ch t t i cc tr ng ph thng c thu n ti n, nh : Truy n gi ng n i dung m t cch y , khoa h c, sinh ng, t ng h ng th v hi u qu h c t p,... Kh c ph c i u ki n CSVC, trang thi t b gi ng d y cn thi u th n trong cc gi h c Gio d c th ch t t i cc tr ng ph thng. 2. ngh a Pht huy kh n ng sng t o, t b i d ng, nghin c u khoa h c, kh c ph c kh kh n c a ng i GV trong tr ng ph thng. M hnh ny c ngh a thi t th c trong vi c kh c ph c nh ng i u ki n CSVC, ph ng ti n d y h c cn thi u th n, cn nhi u kh kh n c a cc tr ng h c hi n nay, c bi t nh ng vng, mi n kinh t ch a pht tri n. M c d y l m hnh DDH t lm, c thi t k v th c hi n thng qua vi c t n d ng nh ng nguyn li u r ti n, ph bi n nh ng khi a vo s d ng v n m b o c cc m c tiu d y h c v b n s n ph m. B ng a n ng thu n ti n cho vi c quan st t nhi u h ng v trong cc i u ki n l p h c c s s ng, chuy n i ho t ng m t cch c ng. M hnh c th s d ng c r ng ri cc a hnh nh : cc vng ng b ng, mi n ni, vng su, vng xa, vng sng n c. 3. Nguyn li u v cch lm Nguyn li u: ng nhm, inox, phoc, l thp, b ng t i, inh n m, hnh n m... Cch lm: M hnh c thi t k v i kch th c: 100cm 75cm 15cm B ng c ti n hnh lm th cng. D ng c lm g m: my khoan, my c t, t vt, km,... Chi ti t tr c quay c n n m i hn. B ng t i in tranh, kch th c 4,2m 0,9m M t sau c a b ng l m t b ng phooc c th s d ng bt d vi t. 4. Gi tr khoa h c M hnh m b o cc thng s k thu t chu n cho DDH: cc hnh nh minh ho trong cc bi gi ng c kch th c tranh gio khoa 80cm 60cm l kch th c t t nh t HS c th nhn r.
70 | MODULE THCS 20
Khai thc t i a kh n ng s d ng, c bi t l tc d ng h tr k thu t th ph m v gi i thi u cc m hnh chu n v sn bi v d ng c cc mn th thao trong chuyn ngnh gio d c th ch t. m b o yu c u quan st c a ng i h c trong i u ki n gi ng d y ngoi tr i c ng nh trong nh. C tnh kh thi trong vi c thi t k v v n d ng vo gi ng d y v i cc i u ki n khc nhau: i u ki n sn bi t p luy n, i u ki n th i ti t. C th v n d ng m hnh ny vo d y nhi u mn h c nh : sinh, mi tr ng,... 5. Cch s d ng L p b ng v chn ch c ch n tr c khi gi ng d y. Dng tay quay lm cho b ng t i d ch chuy n t i n i dung c n gi ng d y (ln ho c xu ng). Dng thm inh n m, hnh n m minh ho cho cc n i dung. Thay i gc nhn c a b ng khi c n thi t. S d ng m t sau c a b ng vi t khi gi ng d y v l thuy t ho c gi i thch thm n i dung bi gi ng b ng cch quay b ng m t gc 1800. Tho l p v b o qu n b ng sau gi h c.
c) Bnh kp n gin
* *
1. M c ch v ngh a dng M c ch: i u ch ch t kh ngh a: Bnh kp l m t trong cc dng quan tr ng trong phng th nghi m, c bi t khi d y Ho h c tr ng THCS. C nh ng tr ng THCS m i u ki n v t ch t khng cho gi ng d y th vi c t t o ra bnh kp n gi n s d ng trong gi ng d y l c n thi t. 2. Nguyn li u v cch lm Nguyn li u: Cc d ng c b ng nh a u t n d ng t nh ng ph th i. Ba chi c ph u nh a c kch c nh nhau. Hai y chai nh a ph h p v i mi ng ph u. M t dy d n c kho (lo i dy chuy n c a ngnh Y). M t ng nh a. Ch u th y tinh, ng nghi m. Keo dn.
|
71
* Ho ch t: Kim lo i (k m, nhm, s t, magie,...), dung d ch axit clohi ric. Dng dao c t b ph n cu ng c a 2 chi c ph u v dn keo pha hai u v a c t. C t l y ph n y c a 2 chai nh a (cao 3cm). L y keo dn t ng ph n y chai nh a ( c t) v i 2 mi ng ph u c dn keo vo nhau t o h th ng bnh 1 v bnh 2 c a bnh kp. Trong h th ng c a bnh 1 (pha trn): g n ph u nh a, g n dy d n kh (c kho K) v t o nt ( cho kim lo i vo). 3. Gi tr khoa h c Tnh khoa h c: * M t ng b n ch t c a bnh kp: l d ng c i u ch ch t kh t ho ch t r n v ho ch t l ng nhi t th ng. * Nguyn t c ho t ng c a bnh kp: Khi m kho: Hai ho ch t ti p xc tr c ti p v i nhau x y ra ph n ng nn ta thu c ch t kh c n i u ch . Khi ng kho: Hai ch t khng ti p xc tr c ti p v i nhau, khng x y ra ph n ng (bnh kp ng ng ho t ng). Tnh sng t o: Nguyn li u d ki m, ph bi n, ph h p v i th c ti n. Cc d ng c b ng nh a u t n d ng t nh ng ph th i. D lm, d s d ng, HS THCS c th tham gia lm. Thi t b g n, nh , c th ph bi n r ng ri trong cc tr ng v cc c p h c. 4. H ng d n s d ng trong qu trnh d y h c * L p d ng c : Chu n b m t ch u n c. Cc ng nghi m thu kh ch a y n c v t trong ch u. ng d n kh t trong ch u n c v dy ang c kho l i. * Cch ti n hnh i u ch kh: Cho kim lo i vo bnh 1. axit vo ph u pha trn, axit s ch y xu ng bnh 2. M kho K, dung d ch axit t t dng ln bnh 2 v ph n ng v i kim lo i. Thu kh b ng ph ng php d i n c (ho c d i kh). Khi khng c n thu kh, ng kho K l i.
72 | MODULE THCS 20
D. TI LIU THAM KHO
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
inh Quang Bo, L lu n d y h c Sinh h c, ph n i c ng (ti b n l n th 4), NXB Gio d c, 2003. B Gio d c v o t o, Quy t nh s 21/2002/Q -BGD& T ngy 16/4/2002. B Gio d c v o t o, Quy t nh s 2731, 2732/2002/Q -BGD& T ngy 19/5/2002. B Gio d c v o t o, Quy t nh s 3740/2003/Q -BGD& T ngy 15/7/2003. B Gio d c v o t o, Quy t nh s 20/2004/Q -BGD& T ngy 20/7/2004. B Gio d c v o t o, Sch gio khoa cc mn c p THCS, NXB Gio d c Vi t Nam. B Gio d c v o t o - D n Vi t B , D y v h c tch c c M t s ph ng php v k thu t d y h c, NXB i h c S ph m, 2010. Nguy n C ng (ch bin), Th nghi m th c hnh PPDH Ho h c, NXB i h c S ph m, 2005. Tr n Qu c c, Th nghi m Ho h c tr ng THCS, NXB Gio d c, H N i, 1996. Nguy n S c (ch bin), L p t, s d ng, b o qu n, b o d ng cc TBDH tr ng THCS - Quy n 3, NXB Gio d c Vi t Nam, 2009. Nguy n Vinh Hi n, Ho t ng quan st v th nghi m trong d y & h c th c v t h c THCS, NXB Gio d c, 2006. Tr n B Honh (ch bin), i c ng PPDH Sinh h c (sch Cao ng S ph m), NXB Gio d c, 2002. Nguy n c Thm, L lu n d y h c V t l tr ng THCS, NXB Gio d c, 2004.
73
74 | MODULE THCS 20

Module THCS 20 - Unprotected

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Module THCS 20 - Unprotected

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B GIO DC V O TO

Cc nh gio v cn b qun l c s gio dc

TI LIU BI DNG PHT TRIN NNG LC NGH NGHIP GIO VIN

(Dnh cho gio vin trung hc c s)

NH XUT BN Gio dc Vit Nam NH XUT BN I HC S PHM

B n quy n thu c B Gio d c v o t o C c Nh gio v Cn b qu n l c s gio d c. C m sao chp d i m i hnh th c.

Module THCS 20: S dng cc thit b dy hc .....................................................7

Module THCS 21: Bo qun, sa cha, sng to thit b dy hc .......................75

Module THCS 22: S dng mt s phn mm dy hc ......................................121

Ni dung 1. Vai tr ca phn mm trong dy hc ..........................................123

Ni dung 4. S dng mt s phn mm dy hc chung.................................143

Ni dung 5. S dng phn mm dy hc theo mn hc.................................173

A. GII THIU TNG QUAN

Hot ng 1: Tm hiu vai tr ca thit b dy hc trong i mi phng php dy hc mn hc

Cu h i 2. C n c vo u nh n bi t TBDH? Trnh by cc cch phn lo i TBDH hi n nay.

Cu h i 3. Phn tch cc ch c n ng c a TBDH.

Cu h i 4. Phn tch vai tr c a trong vi c nng cao ch t l ng d y h c.

Bi t p 2. Nu vai tr c a TBDH trong d y h c mn h c b n ang m nh n.

Bi t p 3. Phn tch t m quan tr ng c a TBDH trong i m i PPDH mn h c b n ang m nh n.

Hot ng 2: Nghin cu s dng cc thit b dy hc theo mn hc

Sau khi k t thc ho t ng ny, ng i h c thnh th o k n ng s d ng cc TBDH mn h c. Cu h i 5. B n g p nh ng kh kh n g khi s d ng TBDH vo qu trnh d y h c mn h c?

Bi t p 4. Nu u i m, h n ch c a t ng lo i hnh TBDH mn h c theo b ng sau:

Bi t p 5. Nu nguyn t c s d ng t ng lo i TBDH mn h c theo b ng sau:

Bi t p 6. Nu a ch s d ng TBDH mn h c theo b ng sau:

Bi t p 10. Ti n hnh d y trn l p theo k ho ch v nh gi.

Hot ng 3: Phi hp s dng cc thit b dy hc truyn thng v hin i lm tng hiu qu dy hc mn hc

Bi t p 12. Phn tch hi u qu c a vi c ph i h p s d ng cc TBDH truy n th ng v hi n i lm t ng hi u qu d y h c mn h c.

Bi t p 16. Ti n hnh d y trn l p theo k ho ch v nh gi.

Hot ng 4: T lm mt s dng dy hc theo mn hc

Cu h i 8. T i sao ni T lm DDH c vai tr khng th thi u trong vi c nng cao ch t l ng v hi u qu d y h c?

Bi t p 17. Xy d ng K ho ch lm DDH, trong nu r cc DDH c th t lm theo b ng sau:

Bi t p 18. Ti n hnh t lm t nh t 03 DDH, ch p nh v vi t bi gi i thi u v DDH .

Bi t p 19. Hon thnh cc cu sau (v n i dung module s d ng cc TBDH). 1. Ti ...

Bi t p 20. Vi t nh ng i m tm c nh t qua h c t p nghin c u module ny chia s v i ng nghi p.

1. C s vt cht s phm/ C s vt cht trng hc

nng cao ch t l ng d y h c v do ti n b c a khoa h c k thu t v cng ngh . * H th ng CSVC tr ng h c M i tr ng h c u c h th ng CSVC tr ng h c, h th ng c m t b i s sau:

Thi t b dng chung Cho cc mn h c, cc l p v cc c p h c

2. Thit b dy hc (Teaching Equipment)

Hi n nay c nhi u tn g i khc nhau v TBDH. Cc tn g i sau y th ng c s d ng trong ngn ng ni v vi t hi n nay:

My photocopy My chi u phim d ng b n My nh k thu t s My quay phim k thu t s My tnh My in H th ng m ng my tnh

Nhm 2: Nhm dng n ng l ng i n, th ng g i l TBDH hi n i.

thu c r t nhi u vo trnh c a m i HS: s n ng ng, sng t o, ch ng v trnh s d ng my vi tnh.

5.2. Thit b dy hc c chc nng phn nh

5.3. Thit b dy hc c chc nng gio dc

6. V tr v mi quan h ca thit b dy hc vi cc thnh t ca qu trnh dy hc

m i quan h gi a cc thnh t c a qu trnh d y h c

m i n i dung ch ng trnh, sch gio khoa, ph ng php d y v h c ph i c th c hi n ng b v i nng c p v i m i trang TBDH".

* TBDH gp ph n nng cao tnh tr c quan c a qu trnh d y h c. Gip HS

Bi u m i quan h gi a PPDH, TBDH v i m c ti p thu ki n th c, k n ng c a HS trong d y h c

7.3. Thit b k thut vi i mi phng php dy hc

8. Yu c u kh ch quan ca vic i m i phng ph p dy hc k t h p vi vi c s d ng thi t b d y h c hi n i

th c HS ch a cao. Ch a c quy nh, ch ti trong vi c ki m tra, nh gi, khen th ng.

Cc quan h v sinh ho t v n ho, i s ng c a c ng ng dn c ph ng v gia nh.

Kh n ng lm ch thi t b c a GV v HV i v i tnh n ng k thu t v tnh n ng s ph m c a thi t b .

y chiu qua u (Overhead)

y chiu a nng (Multi Projector)

ng knh Thng kh Chn iu ch nh cao gc chi u i u khi n t xa Np ng knh

Cch k t n i my chi u a n ng v i cc thi t b nghe nhn ngo i vi

d ng ho c trong th i gian ngh di khi trnh by, c n

10.2.2. Bn gio khoa

10.2.6. Bn trong gio khoa

10.2.7. Bng, a ghi m

cc ch t b n ng ch t vo u t r t kh lau. Cho my vo ti b o v v n i kh ro. Khi s d ng c n ki m tra tr c, th m ch ph i ph i ho c s y my.