VIT NAM QUC S DIN CA

Truyn th lch s cho hc sinh ph thng ____________ MC LC Li mo u Phn Mt: Lch s Vit Nam n th k th Mi. 1. V tr v tri t Cun sch v chic gi ng than. 2. S sng trn tri t. Truyn Tm Cm. 3. Loi vn c Anh chng chn ln 4. X hi nguyn thy Hai con d qua cu 5. Cc quc gia c i. Cu b v ba im mt. 6. Nc Vn Lang S tch bnh chng, bnh dy. 7. Nc u Lc

M Chu, Trng Thy. 8. Hai B Trng. ng gi v thn cht. 9. B Triu Vua ln 10. Nho Gio v Pht Gio. Mi voi khng c bt nc xo. 11. L B v nh Tin L n qu kh, tr cc vng. 12. Triu Quang Phc v nh Hu L. Trn xe but 13. Mai Thc Loan Trng ngt. 14. B Ci i Vng Phng Hng. B lm bnh v con trai. 15. Khc Tha D, Khc Ho, Dng nh Ngh. Truyn Lu Bnh, Dng L. 16. Ng Quyn. Li Pht dy con trai. 17. Nc Chm-pa

Cu b v cy to. 18. Nc Ph Nam, nc Chn Lp S tch tru cau. Phn Hai - T th k th Mi n th k 1. Bui u c lp v inh B Lnh. Con nga . 2. L i Hnh v nh Tin L. Thi hu Dng Vn Nga. 3. L Cng Un v i nh L Kinh Thnh. 4. L Thng Kit. Nguyn phi Lan. 5. Trn Th S tch tru vng H Ty. 6. Cc vua Trn. L do. 7. Ba ln chin thng gic Nguyn Mng. S tch con thch thng. 8. Trn Hng o. Tnh mu t. th Mi Chn.

9.

Cc danh tng i Trn. S tch qu da hu

10.

Bn nhn vt ni ting i Trn. Chuyn ngi hc tr ca Chu Vn An.

11.

Chin thng Vn n v Bch ng. A-la-anh v cy n thn. 12. H Qu Ly Ngi Vit Nam xy T Cm Thnh Bc Kinh.

13.

Thnh Nh H. Tm Pht.

14.

L Li Mt ngi ng tr.

15.

Khi ngha Lam Sn. Giu, ngho.

16.

L Thnh Tng. Ngi p v qui vt.

17.

Cc nhn vt ni ting i L S. Tin kip ca vua Minh Thin Tng

18.

Mc ng Dung. Ai mua hnh ti.

19.

Nam Bc triu v ng Trong, ng Ngoi. Cha Chm.

20.

o Thin Cha, ch Quc Ng, Ch Nm. B cha Liu Hnh.

21.

Trng Trnh Nguyn Bnh Khim. Chuyn con ch mun ta bng con b.

22.

Khi ngha nng dn th k 18 v i thng qun Thanh. Nng tin c.

23.

Quang Trung Hong Nng Bch Tuyt v by ch ln.

24.

Chin tranh Ty Sn - Cha Nguyn. Thng hn v i.

25.

Cao B Qut. Giai tha v Cao B Qut. Thay li kt _______________ LU :

1.

In mp gp ba:

Ngy xa vua T c Cp tin v cp nh ng L Ng Ct Vit Quc S Din Ca. l b sch ln Gn bn nghn cu th Vit theo th lc bt, Nhiu ngi thuc n gi. l con dn Vit Th phi bit s mnh. Vua T c lm th L ng vua thng minh. Nay ng cng bt chc, Vit Quc S Din Ca Bng kiu th nm ch, D hiu v nm na. N nh sch tham kho, Sch s, li bng th, Vit v thi dng nc

Cho n tn by gi. Nh nh, sch tham kho, Ch khng phi gio khoa. Gip b sung kin thc V lch s nc nh. Cc chu nh thnh thong c li tp th ny. c nh lch s V c c tch hay. 2. Ba bn cun VIT NAM QUC S DIN CA

nh tc gi

THI B TN, sinh nm 1949, Din Chu, Ngh An. Tt nghip khoa phin dch (ting Anh v Nga), trng i hc Ngoi ng Matscva, Lin X (1967 - 1974). Tng lm phin dch, ging vin i hc, cn b bin

tp nh xut bn. Ngh hu nm 2011, l y vin Ban i ngoi, ph ch tch Hi ng Vn hc Nc ngoi, Hi nh vn Vit Nam. ng lm vic nhiu v c hiu qu, tc gi nhiu tp th dch ln trn di nghn trang nh Th Nga chn lc trong c tiu thuyt th Epghnhi nhgin ca Puskin. Th Anh chn lc bao gm tiu thuyt th n Juan ca thi ho Anh Byron, C thi tc dch gm gn 3000 bi th ch Hn cc tc gi Vit Nam v Trung Quc, 3500 bi th haiku Nht Bn, Th thiu nhi th gii, Th c Ba T vn vn, cng hng chc cun tiu thuyt vn xui khc. Ngoi ra Thi B Tn cng sng tc nhiu, gm gn mt nghn trang th xut bn, mi y nht cn c cc tp vit bng th th nm ch, nh Truyn th Thch Ca Mu Ni Pht 360 trang, Th chm ngn 420 trang, Truyn th c tch Vit Nam , 450, cng cc tp sp xut bn khc nh Truyn th c tch nc ngoi, Th thiu nhi song ng Anh - Vit, Kinh hin ngu, Truyn th cy thuc Vit Nam , Th chm ngn tp 2, vn vn. ng cng l tc gi ca khong 150 truyn ngn in ri rc trn bo v cc tp ring, nh ng gi v chic n dng cm, Truyn k o, Phn n b, Thi B Tn - 90 truyn ngn, Thi Bt Tn Truyn ngn v th (sch Nh nc t hng). Thi B Tn ni ting dch th c vn iu, trong sng v d hiu. Vit vn c t, nh nhng v hng thin, thi gian gn y hay vit v tui gi, tn gio v trit l. ng sng khp kn, xa lnh ch ng ngi v hu nh khng giao tip vi ai, k c bn b, cng khng thch c gii truyn thng nhc n. Tt c ch c thi gian tp trung lm vic. Ngoi ra ng cn m lp dy ting Anh (ch yu nhm mc ch t thin) lin tc hn 20 nm nay, ngy no cng i dy, lp hc ng, thng hai, ba trm ngi mi bui. ng am m m nhc c in v du lch. Bn thn ng bit chi kh

thnh tho mt s nhc c nh vilng, vilngxen, pian, v tng i 40 nc trn th gii, ch yu bng tin ring ca mnh. Ti ngh ti l ngi hnh phc v c sng thnh thi v lm theo mnh. M trong i, chung quy ti ch lm ba vic chnh, l c sch, Suy ngh v Vit (Thi B Tn). ___________________________

Phn Mt: LCH S VIT NAM N TH K TH 10

LI MO U Cho cc chu thn mn. ng l Thi B Tn, Cn gi ng Tn Bo, Ngh - lm th, vit vn. Trc ng cng dy hc, Nhng lu ri, hm nay ng c chuyn mun ni Vi cc chu th ny. Ngi ta bo cc chu

Ngi mn S, ng khng? Th th tht ng tic, V mn y, theo ng L mn rt b ch, D hc v cc hay. ng ngy b, th tht, Ch m hc mn ny. V sao? V hc n Nh mt chuyn i xa, Ngc thi gian, tm hiu Lch s ca nc nh. M chuyn i vui lm, Chng tn km mt ng. ng s dn cc chu, Ta cng i, thch khng? Va i ng va k, Bo m khng ai bun. K bng th d hiu. Nu cn, ng th lun.

S lu v xa y. Bn nghn nm c m. Bn nghn nm lch s t nc Vit Nam ta. ng s theo trnh t K t nhng ngy u Nhn dn ta dng nc Ri k tip v sau. Sut bn nghn nm y T Quc ta thn yu Tri qua bao bin c. Nhiu lm, nhiu, rt nhiu. Nhiu triu i tip ni. Nhiu chin thng v vang. Nhiu anh hng, ho kit. Nhiu trang s huy hong. Tt c nhng ci y Ta phi bit, ng khng?

Bit hiu t nc, T ho v cha ng. Ln lt ng k ht. Hn th, dc ng i ng k xen c tch, Ton truyn hay, li k. Hoc c th l truyn Cc danh nhn, anh hng. Nc ta, ngi nh th Th i, nhiu v cng. Cc chu ng ch, Sao c phi ch lu? Lm g l lm ti. No, chng ta bt u. Trc khi k chuyn s, ng ni qua i li V v tr, s sng V ngun gc con ngi.

1 V TR V TRI T bao gi cc chu T hi mnh cu ny: T u ta c c Th gii nh hm nay? Mt cu hi th v, c t ra t lu. By gi ng s ni, T s khai, ban u. Mi bn t nm trc, C mt ci Big Bang, Tc l V N Ln, To lm, to kinh hong. Ci Big Bang to y Lm v tr n ra, To nn cc thin th, Nh Trng, Sao, Thin H

Mi t nm sau Tri t mi ra i, Nh mt hnh tinh nh Bay xung quanh Mt Tri. Mt Tri v thc cht Chnh l mt Ngi Sao, V n t pht sng, L lng trn tri cao. Thin th bay quanh n c gi l Hnh Tinh, T chng khng pht sng, C Tri t chng mnh. Mt Tri c tt c Tm Hnh Tinh khc nhau. Rt khc v kch thc, Tnh cht v sc mu. chnh l Sao Ha, Sao Mc, Hi, Thin Vng,

Cc sao Th, Kim, Thy V Tri t thn thng. Trong s tm Sao y, - Chnh xc l Hnh Tinh, V do ta gi chch C V Tinh ca mnh. V Tinh l g nh? L thin th bay quanh Mt Hnh Tinh no . Tt nhin bay rt nhanh. Ngoi V Tinh nhn to, Tri t c Mt Trng, Mt V Tinh tuyt p, Ta quen gi Ch Hng. Ch Hng khng ta sng. Hp th nh Mt Tri, m, Ch phn chiu li, Lm say lng loi ngi.

* Theo cc nh khoa hc, Tri t ca chng ta Hnh thnh t mnh v Ca Mt Tri vng ra. n lt mnh, Tri t Cng c mt ming vng, Cng thi gian, c li V ri thnh Mt Trng. Vy, nh ng ni, Sau c n kinh hong, Ta gi V N Ln, Ty th gi Big Bang, T t Sao xut hin, Phn b khp ni. Mi Sao l mt H. Ta thuc H Mt Tri. Nhiu H gp nhau li

Thnh mt chm Thin H. Ngn H l tn gi Thin H ca chng ta. V Tr n ln lm. Ln v tn, v cng, n mc ng cng chu, Khng th no hnh dung. Cng vi s ln y L khi lng khng l Cc Thin H, cc H, kch thc nh to. C chuyn ny tht l, Thot nghe tng chuyn ci, Rng Sao trong V Tr Cng sinh, cht, nh ngi. Cc nh khoa hc ni, Nm t nm na thi Mt Tri ngng pht sng V s cht, than i,

Tri t ta, tht tic, Cng cht theo, tuy nhin, T gi n lc y Cn lu, ng bun phin. Cng c th khoa hc Gip chng ta dn nh Sang sng ni khc Trong V Tr bao la. Vy l ht lo nh, Ngoi lo hc thnh ngi. Nht l hc mn S. Tuyt i khng c li. Tip n ng s ni Mt ti rt hay, L do u xut hin S sng nh ngy nay. * Gi th nh ha,

 cc chu ngh ngi, ng k mt cu chuyn, Mt bi hc i. Chuyn v mt cu b Li c sch, tic sao. Ri cc chu s hiu Chuyn kt thc th no. ng, c sch cn lm. M phi c hng ngy. No, lng nghe ng k. Cu chuyn y th ny.

CUN SCH V CHIC GI NG THAN Theo ngi ta k li, Xa c ngi n ng Sng vi mt cu b Trong ngi nh ven sng. l hai ng chu. Ngi ng tc bc ph.

Cu b mi mi tui. Quang cnh p, nn th. Hng ngy ng c sch. Vng, c sch hng ngy. C nhiu cun sch c Gy bc da, rt dy. Cn cu b i hc, Cng hng ngy, bui chiu, Khi lm xong bi tp, Cu chi bng, th diu. Cng c hm chi chn, Cu c sch cng ng, Nhng c khng hng lm, V lc hiu, lc khng. ng i, sao th nh, Chu c thy khng hay, Li bun ng, khng hiu. M ng c sut ngy.

ng mm ci bo cu Ly chic gi than en Va than vo bp, Xung sng xch nc ln. Cu vng li, rt c, Nhng khi ln n ni, Nc chy ra ht. ng cu li mm ci: Th chu hy th li. Ln ny i nhanh hn. Cu i gn nh chy, M nc vn khng cn. Cu xch thm ln na, M hi chy thnh dng: Khng th dng chic gi ly nc, tha ng. ng cu p: ng vy. Thc ra ng hm nay

Khng mun chu ly nc, M mun ni iu ny: Gi khng ng c nc. Nhng gi bm than en, Sau my ln ly nc S sch, trng dn ln. Cng vy, chu c sch, Kh hiu, thy khng cn. Nhng chu kin tr c, u c s sng dn. Cu b nhn chic gi, Hnh nh ln u tin, Thy n c nc ra Khng cn bm bi en. Vng, ng gi ni th, Rng c sch rt cn Tm hn v ngh S thanh lc dn dn.

T , cu b y Chm c sch hng ngy. Ri tr nn thng thi T lc no khng hay.

2 S SNG TRN TRI T Ngi ta c tnh C hng t Thin H, T t ngi sao sng Trong V Tr bao la. T t sao sng y C th c hnh tinh, Tc l c s sng Nh Tri t chng mnh. Tic, n nay, s sng Cha tm thy ni no. C th ta n c Gia nghn nght tri sao.

C th l nh vy. C th khng, hy ch. ng th ngh l c. ri xem, by gi Ngn gn v d hiu, Ln lt ng im qua Vic hnh thnh s sng Trn Tri t chng ta. * Hn bn t nm trc, ng ni ri, nh khng, hnh thnh Tri t, Mt khi la rc hng. Khi la y lng xung. Cc cht nh ni ln, Thnh qu cu rt nng, C b mt mu en. Ri qu cu y ngui,

Thnh t, nhp nh. Cc ni la hot ng, Lin tc phun bi tro. Chnh trong bi tro y C nhiu kh, v sau Hnh thnh nn kh quyn Bao quanh qu a cu. Ri i dng xut hin, Bn t nm trc y Nh xut hin hi nc V ma ln nhiu ngy. T trn cao xung thp, Nc chy mnh tng dng, Dn dn n lm t V cui cng thnh sng. Na t nm sau C sinh vt n bo. Thm hai t nm na Pht trin thnh a bo.

Ri xut hin ng vt, Gm cc loi gin n, Lc u sng di nc, Ri thnh phc tp hn. Nm trm triu nm trc C loi c u tin. Mt thi gian sau C c trn t lin. Cc chu ch nh: C xut hin trc cy. C b ln t cn, Thnh ng vt sau ny. Trc ht thnh b st, Lc u sng lng c, C di nc, trn cn, C tin ha t t. Trong cc loi b st, C mt loi rt to,

L khng long tin s, Bng my chc con b. Hai trm triu nm trc, T tin ca loi ngi L ng vt c v Mi c mt trn i. Chim th mi sau , Khong nm mi triu nm. Hoa th cn sau na, Nu ng nh khng nhm. Loi khng long, ta bit, Tuyt chng t lu, Su lm triu nm trc, Cn cha r do u. * By gi ng s k Mt truyn c tch hay. Chuyn C Tm, C Cm.

Nghe nh, truyn th ny

TRUYN TM CM Xa c mt c b, p v rt c duyn. Tn ca c l Tm, Mt ci tn tht hin. Khng may m cht sm, B c, li khng may, Ly thm b v na. i c kh t y. Ri b c cng cht, li c trn i Vi mt b m gh c c v khc ngi. B ny c c Cm, L con ring ca b. Cng trc tui nh Tm, Nhng li v chua ngoa.

Cnh con chng d gh i no cng ging nhau. Tm th lun vt v, Lm vic nh, chn tru. Cm th c chiu chung, Chng ng tay vic g. Ch bit n ri ung, i chi ri ng kh. Mt hm, d gh bo: C hai a ra ao, C bt tht nhiu c em v y cho tao. Vn chm ch, c Tm, C m bt lun tay. Cui bui nhn, c thy Gi c sp y. Trong khi c Cm, V li, v vng v,

Nn chic gi rng rng, Li sp n lc v, Nn nhn lc c Tm Ra tay bn ao nh, C Cm ly ht c sang gi ca mnh. Quay li, thy mt c C Tm khng dm v V s m k nh, Khc, nc mt dm d. Bng c mt ng Bt Ru trng, mt hng: Chu nhn xem trong gi Cn con c no khng? C p: Cn con bng. ng Bt ci, n cn: Chu th n xung ging, Nh hng ngy cho n.

Nghe li Bt, t y ng bn ging hng ngy, Cho c n, c Tm Gi c ln th ny: Bng bng bang bang, bng, Ln m n cm vng. ng n cm ngi khc, Bang bang, bng bng, bang! Hai m con c Cm Nhn thy th sinh nghi, Nn rnh xem c Tm ang ni g, lm g. Mt hm b m k Sai c Tm i xa. Ri m bt con bng, n, qung xng cho g. V, gi bng khng thy, Tm li khc, tc th

ng Bt kia tt bng Hin ln, hi chuyn g. Nghe Tm ni, ng Bt Bo: Chu ly t xng Cn st li ca bng, em chn chn ging. * Nm y vua m hi, Loan bo khp ng ty. Hai m con nh Cm Chun b sut my ngy. Nh cc c gi khc, C Tm cng mun i. Tic l c ngho i, Qun o chng c g. Hn th, b m k Trn y c mt nong Thc v go ln ln, Bo c phi nht xong.

C Tm m mt khc. ng Bt hin ra ngay. ng gi by chim s n gip c vic ny. Ch mt long, thc, go c tch thnh hai bn. Gi th l xng c, Chu hy vo ly ln. C lm theo li Bt. Trong chic l - l thay, C qun o p, Cn thm mt i giy. Li c c con nga, B xu, tht d thng. Lp tc n to ln, hm thic, yn cng. C Tm lin tm ra, Thay qun o, i giy.

Tt c u va kht, Ln nga, phng nh bay. Khi i ngang vng nc, Mt chic giy ca c B ri, khng kp nht. Ri c ti kinh . Xe ca vua lc y i qua vng nc ny. Con voi khng chu bc Thc my cng ng ngy. Vua thy l, sai lnh Xung tm hiu s tnh. Cui cng chng tm thy Mt chic giy tht xinh. Tht xinh v tht b. Vua nhn n, bn khon: Ai nh? Ai i n Chc phi p tuyt trn.

Ri vua cho thng bo: Ai i va giy ny S tr thnh hong hu. Mi mi ngi th ngay! Vy l chen nhau th. i, cc b, cc c. Ai cng ho hc th, Nhng chn h qu to. C m con c Cm Cng nht quyt khng thua. Tic l h th mi M khng thnh v vua. n lt c Tm th, Tht nh nhng, l cha C vua quan tr mt Chn c i rt va! Vua sai on th n Rc c Tm vo cung,

Tn phong lm hong hu, Hnh phc n tt cng. * Sng trong cung sung sng, Nhng n ngy gi cha, L ngi con c hiu, C xin v thm nh. M gh v c Cm Thy Tm gi cao sang, Th v cng kh chu, Nn ghen ght vi nng. M m bo con gi: ng lo, t hm nay Con s l hong hu, Thay cho con ranh ny. Ri m v ngon ngt, Bo c Tm: B con Xa thch n tru lm, Nay nh cau khng cn,

Vy gi con chu kh Leo ln cy cau cong, Hi mt bung cng b Cho b con vui lng. V thng cha, c Tm Vi leo ln hi cau. M d gh cht gc, C ng, cht, dp u. M thay o cho Cm Ri a ln kinh thnh, Ni c ch cht ui, Gi em thay ch mnh. Vua nghe, khng vui lm, Cng thy hi l lng, Nhng vn yu thng Tm, Nn cho Cm vo cung. Li ni c Tm cht, Ha thnh chim vng anh.

Vua u, n bay y, Lu ru khp cung thnh. Mt hm, thy c Cm Phi o vua bn ao, N ni: Phi cn thn, Ko rch o chng tao! Vua nghe, lin bo n: Ny, vng anh, vng anh, Hy chui vo ng o, Nu em l v anh. Con chim chui vo o. T vua ngy m Ch vui chi vi n, Khng oi hoi c em. C em, tc c Cm, Rt tc gin, th l Bt vng anh lm tht, Lng th vt sau nh.

Ch lng chim b vt, Lin mc mt cy xoan, Che cho vua ngh mt, c sch lc th nhn. C Cm lin cho cht, t c cy ln cnh Ri em tro ca n Ra ngoi cng thnh. Ch y mc cy th, Ln rt nhanh hng ngy, n ma u mt qu, Ch mt qu trn cy. C mt b bn nc, Nhn c vic i ngang, Lin gi b v ni Vi qu th chn vng: Th i, hy rng xung, Rng xung b ca b.

B khng n, ch ngi, Ri b em v nh. Qu nhin th rng xung. B em ct, hng ngy Ly ra ngi v ngm, Ri mn m trn tay. Mt hm b i vng Lc quay v, bt ng Thy nh ca sch s, Cm nu sn ang ch. Ai th nh, tht l? B t thm hi mnh. Nhng ngy tip cng th. Ri b quyt nh rnh. Th ra mt c gi T qu th chui ra. C m ang lo liu Ht mi vic trong nh.

 chnh l c Tm. B m cht, khng bung. T y hai b chu Sng chung nh, chung bung. B ngi qun bn nc, C Tm lo tm tru. Tru c tm tht p, Ming no cng u nhau. Mt hm, vua i do, M lng bun, bun sao. Khi i ngang qun nc, Vua kht, lin gh vo. Khi n tru, ung nc, Vua ngc nhin hi b: Ai tm tru p th? B dn Tm i ra. Th l vua gp li Ngi v c ca mnh. Ngi rm rm nc mt

Nghe v k s tnh. Vua nghe xong, tc gin Truyn qun lnh ra i Bt m con c Cm tr ti tc th. Vn l ngi nhn hu, Li xt tnh ngi nh, C Tm xin nng nh, Nn cui cng vua tha. Th l chng thot cht, B ui i, dc ng Chng b h n tht, M khng ai xt thng.

3 LOI VN C Hng chc triu nm trc, Trn tri t chng ta C mt loi vn c,

Thng sng trong rng gi. Hng ngy i bt th Hoc tm kim thc n, Loi vn ny thch ng Vi vic i bng chn. Hai chi trc gii phng cm nm, b cy, Hng triu nm pht trin, Ri dn dn thnh tay. Th l Ngi ti c Cui cng hnh thnh. ng thng lng, tay ngn, Chn to chc, bc nhanh. H sng thnh tng tp, Trn di vi chc ngi. Ban ngy i bt th Hay hi hoa qu ti. Cn ban m h ng

Trong hang, trong lu th Dng bng cnh cy ln, Ph c hoc l kh. H bit dng la nng chn thc n; Lm cng c bng Gip cho vic i sn. Bn mi nghn nm trc, Loi Ngi ti c ny Cui cng c hnh dng Ging con ngi hin nay. H sinh hot theo nhm, Khong vi chc gia nh, C h hng gn gi, Gi l Ngi Thng Minh. l cc th tc, Lm, n chung vi nhau Trong ch nguyn thy,

Ci bui y ban u. Th l ng k ht S lc v qu trnh Pht trin ca Tri t n con ngi thng minh. Hin cc nh khoa hc Cha nht tr vi nhau. Nhiu iu cn tranh ci, M chc cn ci lu. Tip n ng s ni V x hi loi ngi Thi x hi nguyn thy Vn tn ti mt thi. * By gi ng s k Mt cu chuyn rt hay V anh chng chn ln Thng minh v kho tay.

ng nh vn an Mch Vit n t rt lu. ng c n ngy b, Gi vn cn thuc lu. C iu ng y vit Khng bng th, m vn. cc chu d nh, ng chuyn n thnh vn.

ANH CHNG CHN LN Xa c chng hong t, Nc nh, dn khng nhiu, Nhng giu v rng kim mt ngi yu. V chng l hong t, T chn n nh u, Chc ch h mt ci L c i nng du. Nhng hong t ch mun

V thm yu mt ngi, L con gi hong , Va giu, va xinh ti. Gia ti chng ch c Mt cy hng rt gi. Nm nm n mi n Duy nht mt bng hoa. Nhng l bng hng p, C th gi hng tin. Ai ngi hng ca n S qun ht u phin. Ngoi ra chng cn c Mt con chim ha mi. ng nhin n bit ht, V ht hay cc k. Chng gi hai ci y, Cng tri tim, tm hn, Ti con gi hong ,

Gi l cu hn. Tic l nng cng cha, p th p, c iu Hi ht v hi ngc, S ngc nghch ng yu. Hoa tht ? Chn th! Nng ku ln, v ri Cc nnh thn nht lot: i hoa tht, eo i! Khi chim ha mi ht, Charmant! Merveilleux! Tc l hay, hay qu! Cc cung n ku to. Th m cng cha ni: Li chim tht! Tic thay! Gi n l chim my! Ri nng th n bay. Ngha l nng t chi

Khng cho chng vo cung. Nhng hong t bng bnh, Quyt eo ui n cng. Chng gi v c nhc, Mt ly tro bi en, Gp hong , t nguyn Lm anh chn ln qun. Phng chng gn chung ln. Thc sut m, chng ngi, H hoy c ri ct Chng lm c chic ni. Mt chic ni k diu, Li pht nhc rt hay. N ht: Yu em lm... Tht thch chic ni ny. Ngoi ra, ai ngi n S bit c trong thnh Ai n g lc y: C, tht, u hay canh...

Bui sng, nh thng l, Cng cha do ngoi ng, Cht nghe Yu em lm... Bi ht nng thuc lng. Bn nhc hay n ni Nng cng cha ng yu Sai th t n hi Chng bn khng, bao nhiu? C bn, - anh chng p. Gi l mi ci hn Ca chnh nng cng cha. Khng km, cng khng hn! Thng ny tht l lo! Ri nng bo n t: Mi ci hn, ng , Chng my hn. i i! Cc nng kia dy ny: Bn lm, khng hn u!

Nhng khng dm tri lnh V khng mun mt u. Nh ngi c hng tt, Anh chn ln lm cao: Khng mc c, - anh p.Khng th thi, xin cho! Cng cha phng phu mt. Nng b i, chic ni Vn ht Yu em lm... Ht rt hay, v ri Khng nhn c, cng cha Bo th t ng quanh, Ko vy, che tht kn nng ci hn anh. Vy l ai cng thch: Cng cha c chic ni. Cn anh chng chn ln Mi ci hn ln mi.

i, tht hay, tht tuyt, Cng cha nghe c ngy, Hn th, trong thnh ph Ai n g, bit ngay. Anh chn ln - hong t, Tho vt v thng minh, My hm sau lm c Chic my nhc ti tnh. Ch cn quay mt ci L n ht bi: Valse, ponka, sonnate... Tht hay v vui tai. Cng cha nghe, cht lm. Nhng ln ny th khng, Quyt khng hn hn na. Hay my cng ng hng! Th m ri, ti nghip, Khng ng c, v nng

Gp mi ln ln trc, phi ci hn chng. T ban cng, hong Thy m ng n t Tm quanh trn bi c, Khng bit ang lm g. Ngi rn rn i ti, V i, thy con mnh ang hn thng chn ln, Hn nhiu ln, tht kinh! Tc gin, ngi cm gip nh vo t cc nng Mi ngi ng mt ci, Tht au, tht ph phng. Cn anh chng chn ln Th Ngi cu v cng. Cu c nng cng cha. Cu, ui khi hong cung.

Ngh m thng, tht ti, Nh Adam, Eva B ui khi thng gii, H b ui khi nh. Li ng hm ma gi, Qun o dnh vo ngi. Nng ni: Ta lnh lm! Chng khng m, cn ci. Cha ht - ma ra sch Vt nh trn mt chng. Chng li thnh hong t, Tun t v cao sang. Cng cha gi mi tic, Tic hi hi, v mnh ngu dt t chi Con ngi ny thng minh. Ri du con hong , Rt kiu, p, li giu, Nng ch ng ngh,

Nhng hong t lc u. Chng cng quyt t chi, Cn n on trch nng, Ri i, cng cha Gia ma gi ph phng. Cng ng, nhng ti nghip, Ti nghip cng cha ny, V ni g th ni Chng c x khng hay. Th nht, xinh thng ngc, Cn hn xu thng minh. Th hai, ta, nam gii, Phi bit cht v tnh. Ch t, chng c th Mi cng cha vo nh, Cho n ung, cho ng, Sng ui cng kp m. Ti mong cho cng cha

Kn chn c ngi ti. Hong t tm c v. Cn gi th bye-bye!

4 X HI NGUYN THY Trong x hi nguyn thy, Mi ngi sng vi nhau, Khng khi nim ng cp, Sang hn hay ngho giu. Cng chung sc lm vic, Khng tranh ginh ming n. Khng khi nim bc lt. Khng ghen ght, th hn. Vo thi ti c y Thc n cn cha nhiu, Li sng cng th d, Qu khn kh nhiu iu. Cng vi s tin ha,

Con ngi khn dn, Bit ch to cng c, Kim c nhiu thc n. H bit nui gia sc, Trng ng cc, rau xanh, Ly v cy dt vi, Lm gm, snh. Tuy nhin, cng c Du tin b rt nhiu, Nhng nng sut lao ng Khng tng c bao nhiu. Su nghn nm v trc, Con ngi tm thy ng, Cng cc kim loi khc Ri hc cch gia cng. H ch tao nng c, Cc vt dng trong nh, Mi da trang sc,

X g dng nh. Nh c cng c mi, H khai ph t hoang, Sn bt nhiu d th, Sn xut, trao i hng. Ri hng ha, lng thc c lm ra cui cng Va nhiu va a dng, Vt qu mc tiu dng. S lng d tha y c nhng ngi thng minh Hay khe mnh chim gi Lm ca ring cho mnh. H ngy cng giu c, Khng cng lm, cng n, M tr thnh bc lt, V th l dn dn Mt giai cp xut hin,

Sng bng bc lt ngi. X hi c tan r, X hi mi ra i. * X hi y nguyn thy, Dng x hi u tin, i khi l th y, Nh ng va k trn. Mai, trc khi k tip, V lch s nc nh, ng s im ngn gn, Kiu ci nga xem hoa, Mt s quc gia c, C ng v c Ty. Cc chu ng ch? Thi, tm dng hm nay. m khoan, gm , C chuyn ng ngn ny, ng k cho cc chu,

Bo m l rt hay. ng Esop vit n Cch y ba nghn nm, Mt n l Hy Lp, Nu ng nh khng nhm. Cc chu lng nghe nh, Va hay va thng minh. Nghe xong, phi c gng Rt bi hc cho mnh.

HAI CON D QUA CU C mt con D Trng V mt con D en i qua chic cu nh, Hai con t hai bn. Chng may, cu th hp, Sng pha di li su. Ai cng tranh i trc, Quyt khng chu nhng nhau.

D Trng ni: Anh bn, Anh phi nhng ti i. D en p: Ngc li. Nhng ? Anh ni g? C hai con c bc, Khng ai chu nhng ai, Ri hc nhau gh gm, Ri ri xung c hai. Tng c ch D Trng V D en, bun sao, Nay khc sng y Khng c ch D no. * D hay Ngi cng vy, i ng phi nhng nhau. Nu c chm mt cht, Cng chng cht ai u.

CC QUC GIA C I Vo cui thi nguyn thy, C dn sng rt ng nhng vng t ln Dc theo cc dng sng, Nh sng Nin Ai Cp, Sng Dng T, Trng Giang, Trung Hoa thi c i. n - sng Hng. Ti-gr, -ph-rat, Hai sng nng ph sa, khu vc Ty , Cn gi l Lng H. Nh nng c ci tin, t rng v ph nhiu, Nng nghip pht trin mnh, Nng sut cao hn nhiu. c bit l la go,

C khoai sn, rau, da. Chn nui cng pht trin, c phn d tha. Vy l c chim hu C ngi khng n, C ngi thnh giu c, Giai cp hnh thnh dn. Nm nghn nm v trc, Ln u tin, quc gia Hnh thnh Ai Cp, Trung Quc v Lng H. cc quc gia y Dn sng bng ngh nng, Nhng h khng c rung, Ch l ngi lm cng. Sau mi ma thu hoch H phi np, trung bnh, Mt phn ba sn phm

Cho cha t ca mnh. Ngoi ra phi lao dch, Tc l lm khng cng Cho nh giu, qu tc, V cho c cng ng. Bn nh giu, qu tc Khng lm vic chn tay, V c ngi hu h Sut c m ln ngy. l cc n l, Vn l nhng t binh, Nhng ngi ngho b p Bn sc nui mnh. ng u lp qu tc C ng vua, ng ny Nm ht mi quyn lc Trong mi vic hng ngy. Hn th, vua t nhn

L thnh thn, hn ngi. Trung Quc l Thin T, Nm na l con tri. Cn nc Ai Cp Vua l Pha-ra-ng, Tc l ngi nh ln. Cc chu thy k khng? gip vic vua y, Mt b my chnh quyn Do qu tc nm gi, Sut t di ln trn. Chng bt dn ng thu, Bt i lnh, bt phu, Xy cung in, ai chng S b git, b t * Vy l ng ni Ngn gn trong my dng V ba quc gia c,

Tt c u Phng ng. Gi cc chu nghe tip V hai nc Phng Ty, R-ma v Hy Lp, c hnh thnh th ny. C hai bn o nh min Nam chu u, Nh ra a Trung Hi. ni y, t lu, Hn ba nghn nm trc Hnh thnh hai quc gia, L Hy Lp c i V nh nc R-ma. t y khng tt Nh cc nc Phng ng, Nn ngi dn buc phi Tm ging v chn trng Nhiu cy lu nin ph,

Nh -liu v nho. Chng khng cn nhiu nc, Nhng qu mng v to. c bit hai nc y Khng ch gii ngh nng, Cn gii ngh lm ru V nhiu ngh th cng, Nh ngh luyn kim loi Lm cng c, n trang, Ngh thy tinh, gm s, C ngh tm, i vng. R-ma v Hy Lp C nhiu cng nc su, Nn bun bn pht trin, Tp np thuyn v tu. X hi hai nc y Gm c hai loi ngi Ch n v n l.

T l mt trn mi. N l phi lm vic Nh n l, tt nhin. B coi nh sc vt, Khng cm o, go tin. Ch n, tc qu tc, Li sung sng cc k. Ch n chi, nhy ma, Khng ng tay lm g. N l khi ngha Rt nhiu ln y, V h khng cam chu Cuc sng bt cng ny. * Vo bui bnh minh y, Cc quc gia c xa t c nhng thnh tu, Cng khng phi loi va.

Trung Quc c m lch, Mi hai thng mt nm. Ba mi ngy mt thng, Tnh ton c ngy rm. H c ng h nc, ng h ct bn o v tnh ton Gi gic v thi gian. Ngi Phng ng thi c Ngh ra ch tng hnh ghi li cm ngh V vn ha ca mnh. Trong lnh vc ton hc, Ngi Lng H l ngi Ngh ra cc con s T mt cho n mi. Nhng con s n gin Cc chu dng ngy nay. n gin nh khi m

Mi ngn trn hai tay. Trong khi ngi Ai Cp Li tm ra s Pi, V h gii Hnh Hc, Chnh xc n l k. Trong lnh vc xy dng, H li cho ta Rt nhiu Kim T Thp, Thnh quch Lng H. Ngi R-ma, Hy Lp Vo thi y mt mng c bng ch ci Nay nhiu nc vn dng. Trong cc lnh vc khc, Nh Ton, S, th vn, Vt L, Trit, Hnh Hc, iu Khc, a, vn vn, Xut hin nhiu tn tui

C th gi khng l Pla-tng, A-si-met, Ta-let, Pi-ta-go Trong lnh vc xy dng V kin trc y, Nhiu cng trnh s Tn ti n ngy nay. ng chim ngng chng u trng C-li-d R-ma c knh. Khng tin ? ng th. ng cn n Hy Lp, Thm n Pac-t-nng. To, p, honh trng lm. Sao, li khng tin ng? Mai sau cc chu ln, C n nhng ni ny, Ngm chng v hy nh

Li ng ni hm nay. Cc chu mt cha nh? Cha ? C g u. Hc lch s thch lm, Nh ng ni t u. Ngy mai ng s ni V lch s nc nh. Gi ngi im, ng k Chuyn mt cu lp Ba. Cu chuyn ny c tht, ng mt thy, tai nghe, Khi thm nh ngi bn, Mi y thi, xin th.

CHUYN CU B V BA IM MT Cu n i hc v Lin giu ngay s im, Nhng b m i xem Cu ht ng giu dim.

M chau my th di, Ch thy ton im mt. B gin d hi lu Nhn cu con hc dt. - V sao c cho con Con mt ny?- B qut. -V con yu mn sinh, Gi chim l b st. -Th im mt th hai? Cu kia lin nhn nh: -Con tng Kenguru Mc ngoi ng nh c. -im mt l cn cao! B m ri nc mt. -Nhng trng con xa nay im mt l thp nht. Cn im mt th ba L do con dt ton.

 bi hi: Vy l Lp B bao nhiu bn? Con gii sut mt gi, Tnh trn ri tnh di, Cui cng thnh: Lp B C hai mi bn ri.

6 NC VN LANG Vo thi xa xa y t nc ca chng ta L mt vng rm rp Ni v i bao la. C rt nhiu hang ng V cy ci tt ti Cng nhiu loi ng vt, Tt nhin, c c ngi. Cc nh kho c hc, Nm su mi, su lm,

Tm thy du tch h, Ba, bn trm triu nm. H sinh sng ri rc Ha Bnh, H Long, Ngh An v Ph Th Ch yu dc cc sng. Ngoi sn bn, hi lm, c thm thc n, H chn nui, trng trt, Cuc sng kh hn dn. Gn ba nghn nm trc, Dc theo cc trin sng Bc B, Bc Trung B, Nh sng M, sng Hng, C nhiu b lc ln, hnh thnh khp ni, Chung phong tc, ngn ng, Hng mnh v ng ngi.

Trong , hng mnh nht L b lc Vn Lang Vit Tr, Ph Th, Sng theo cc bn lng. Khong th k th By Trc Cng Nguyn, mt ngi, Mt th lnh ti gii Ca Vn Lang ra i. ng nhanh chng khut phc Cc b lc bn phng, Thanh th rt mnh m, Ri t xng Hng Vng. ng lp mt nc mi, t tn l Vn Lang, ng Ph Th, Thuc thi i Hng Bng. t nc y rng ln, Gm Bc B by gi

V vng Thanh, Ngh, Tnh, Phong cnh p, nn th. Nc c mi lm b, Ging huyn qun ngy nay, ng u l Lc Tng. Bn di cc b ny C rt nhiu ching, ch, Tng ng nh x, lng, ng u l B Chnh, Chc quan thi Vn Lang. Nh nc cha c lut, C qun i cng khng. Mi khi c chin s, Cc trai trng mt lng Theo lnh vua chin u. Lc Tng lun dn u. Lo cc vic chnh s C cc quan Lc Hu.

Kiu cha truyn con ni, Cc vua ln ngai vng. M Nng l cng cha. Hong t l Quan Lang. * L mt nc nng nghip, Dn nc ta by gi Gii v canh tc la, Bit dt vi, thu tha. Chic trng ng Ngc L, Pht hin H Nam V mt s trng khc Cng ngi thi y lm. H cn bit dng st c v kh, li cy. nh c, nui gia sc, ng thuyn v trng cy. V cn nhiu th d Nn dn nh sn.

Nh lm bng tre na, Tng l cc tm an. Nam gii ch ng kh. N mc vy, ym che. Chn trn, u thng i Mt vng lng chim xe. Dn Vn Lang thi y Xm mnh, nhum rng en. Theo ch mu h V th cng t tin. Vo nhng ngy l hi H t chc ua thuyn, Thi gi go, lm bnh, Trong ting trng, ting kn. Nc Vn Lang th y, C t thi xa xa. Mt t nc rng ln. Cc chu nghe, nh cha?

By gi ng s k Cu chuyn c tch ny, Xy ra vo thi y. V bnh chng, bnh dy.

S TCH BNH CHNG, BNH DY i Hng Vng th su, Khi gic n khng cn, Vua c thoi v, Mun nhng ngi cho con. Vua gi cc hong t, Nhn nm mi, u xun: Cc con tm l vt Cng nc ung, thc n Lm sao tht ngha th cng t tri, Cng thn linh, tin t, p dng, p lng ngi. Cuc thi ny c bit,

Phn thng thuc v ai Ta s cho ngi y c tha k vng ngai. Cc hong t ho hc Ln ng i gn xa, Tm ca ngon vt l, Mong ni ngi vua cha. Con trai th mi tm, C tn l Lang Liu, Vn hin hu, hiu tho, ng khen mi iu. M khng may cht sm, Vic th cng t tin Chng cn cha c dy, Nn lo lng, bun phin. Mt m, thn bo mng: Suy cho cng, i Khng g qu bng go.

Go nui sng con ngi. Vy con ly go np Lm bnh vung, bnh trn. Vung tng trng cho t. Trn l bu tri con. Trong bnh c nhn tht, Ngoi gi bng l xanh, ghi su n nng Cng cha m sinh thnh. Chng Lang Liu tnh dy Nh li thn, rt mng, Lm bnh vung, luc chn, t tn l bnh chng. Chng xi, gi mn, Ri ngi vt bng tay Nhng bnh trn bc l, Gi l bnh dy. ng hn, cc hong t

Mang n trnh vua cha Nhiu mn n ngon l Ca cc min gn xa. Cn Lang Liu, khim tn, Dng bnh chng, bnh dy. Chng ni r ngha Ca cc loi bnh ny. Vua ch thn nm th Thy rt ngon, v ri Chng l ngi c chn vua cha truyn ngi. T , Tt Nguyn n Ngi dn khp mi min Lm hai loi bnh y Cng t tri, t tin. * Trong dn gian cn c Mt truyn thuyt rt hay V Vua Hng ngy trc.

Cu truyn y th ny. Hn bn nghn nm trc Minh, chu Thn Nng, i chi vng Ng Lnh, Gp nng V tin rng. Kt qu mi tnh y L mt ngi con trai, t tn l Lc Tc, Qu mt ng anh ti. Lc Tc l con th, Minh cho lm vng Ca nc Nam, Xch Qu, c v nh thin ng. Nghi, anh Lc Tc, Con trng ca Minh c lm vua phng Bc, Thun l v thun tnh. Khi ln ngi, Lc Tc

Tr thnh Kinh Dng Vng, V Vua Hng th nht Ca mt nc hng cng. Mt ln, Ngi thm th Sng nc h ng nh, Gp v ly Long N, Con gi vua Thy Tinh. Lc Long Qun, con h, Thng minh v c ti, V sau ni ngi b Thnh Vua Hng th hai. Tip n l cu chuyn Lc Long Qun, u C, Chuyn ci bc trm trng Truyn tng n by gi. Gn hai thin nin k C mi tm Vua Hng K tip nhau tr nc,

Tc hiu v tn chung. nh n tin t, Ngy mng Mi thng Ba Nhn dn lm l cng, Gi l Ngy Gi Cha. Cc Vua Hng dng nc, Vy th ta, chu con, Phi lo m gi nc nc mi trng tn.

7 NC U LC i Hng Vng Mi Tm, Tc th k th Ba, Trc Cng Nguyn, hn th, Nc Vn Lang chng ta Khng yn bnh nh trc. Vua quan lo n chi, Khng lo chuyn phng v.

Dn i n nhiu ni. Trong khi , Phng Bc, Vua Tn, Tn Thy Hong, Vo nm Hai Mt Tm, Cho nh chim Vn Lang. Ngi Lc Vit thi y Sng cng ngi Ty u, Cn gi l u Vit, C quan h t lu. H hp sc chin u. Qun gic mnh v ng, Git th lnh u Vit, Nhng h khng nn lng. S c Trung Quc chp V qun dn Vn Lang: Ngi Vit b ln ni, Nht quyt khng u hng. Ngy n binh bt ng,

m quy nhiu qun Tn. H tn mt ho kit lnh o ton dn. Ho kit y, Thc Phn, Va c c, c ti, Ngn c bn xm lc, Lm chin tranh ko di. Su nm tri rng r Qun gic b giam chn. Trong mt trn quyt chin, Qun Vit thng qun Tn. Tng gic b git cht L Hiu y Th. Nh Tn phi ra lnh Cho rt qun t t. Vo nm Hai Khng By, Sau chin thng khng lu, Thc Phn ln ngi bu.

Lc Vit v Ty u c sp nhp lm mt, Mt nc mi ra i, C tn l u Lc, t rng v ng ngi. Kinh ca u Lc ng vng C Loa, Mt vng t bng phng, Cch B H khng xa. An Dng Vng Thc Phn Sau khi ln ngai vng, Gi nguyn b my c Ca vua Hng Vn Lang. Nc vn chia thnh b, C Lc Tng, Lc Hu, B Chnh v ching ch Vn tn ti t lu. t nc pht trin,

Trc ht l ngh nng, Ngh chn nui, dt vi, Ri cc ngh th cng. Dn s gia tng mnh, Nhng khong cch giu ngho Cng gia tng tng ng, Lm mu thun tng theo. * Cc chu nghe, hiu ch? Gi ng k v sao u Lc sp , V trong hon cnh no. Thc Phn cho xy dng kinh ca mnh Mt khu thnh bng t, Sau gi l Loa Thnh. S c chp: Thnh y Rng nghn trng, hnh trn, Nh chic loa v c

Nay di tch vn cn. Vi ba vng khp kn, Tng thnh ny rt di, Nhng mi su nghn mt, Nu ng nh khng sai. Mt thnh khong mi mt. Chiu cao - nm n mi. Chn thnh, ng vng, C ch rng hai mi. C ho su y nc Bao bc xung quanh thnh, Thng vi mt m ln, Dnh cho cc thy binh. Gia l khu Thnh Ni, Ni ca Hong Gia, Cng Lc Hu, Lc Tng y t v ngi nh. C Loa, thnh xa y,

Khng ch l kinh , M cn mt chin ly, Cng qun i, lng kho. * t nc mi thnh lp, c t nm yn ha Th c ha xm lc T pha qun Triu . Triu l vin tng c vua Tn y quyn Cai qun x Lng Qung V nhng vng k bn. Vo nm Hai Khng By, Nh Tn yu, Triu Lp nn nc Nam Vit vng t gip ta. Chng bao lu sau Triu dy binh,

Rp tm nh u Lc, Nhng tng s thng nhanh. Tuy nhin, qun u Lc, C li th t nh, Tng gii, v kh tt, Nn hn thua, xin ha. Vo nm Mt By Chn, Hn ln na xut qun Sau khi ly gin Thc Phn v triu thn. Do khng cn tng gii, Khng ch ng phng xa, t nc ta, u Lc, Lt vo tay Triu . Vy l cc chu thy, Thc Phn An Dng Vng, Ch v do khinh xut, M phi cht thm thng.

Cng bt u t , Sut mt nghn nm di, Dn ta l n l Ca phong kin nc ngoi. Trong sut nghn nm y Khng khut phc, u hng, Nhn dn ta ni dy, Lp nhiu trang s vng. Gi th ng s k Mt truyn thuyt au lng Lin quan n Thc Phn V con gi ca ng.

M CHU, TRNG THY Xa, nc u Lc, Vua l An Dng Vng Mun xy thnh gi nc. Mt vic rt bnh thng. Thnh y hnh xon c

 kinh C Loa, Phi cao v phi rng, Cu trc phi hi ha. Vua v dn xy mi, Th m khng hiu sao C ngy xy, m , Chng ai hiu th no. Vua lp n cu t, Thn Kim Qui gip ngi Xy xong thnh ly y, Vng chc c trong ngoi. Xong, Kim Qui cn ly Mt chic mng ca mnh a cho vua v ni N s gip gi thnh. Dng n lm ly n, S l chic n thn, Bn trm pht trm trng,

Mt lc git nghn qun. Vua lin sai Cao L, Mt ngi th thng minh, Lm cho vua n y, Ri lun gi bn mnh. l chic n p V rt cng, mun dng, Phi l tay lc s C sc mnh phi thng. Nc Nam Vit pha Bc, nh u Lc nhiu ln Nhng lun chu tht bi V gp phi n thn. Nn ng vua nc y, C tn l Triu , Bn toan tnh k khc Cho con sang ging ha. l chng Trng Thy,

ng mt ng my ru, Cha bt sang u Lc cu hn M Chu. M Chu l con gi Ca vua An Dng Vng, Mt cng cha trong trng, Li xinh p khc thng. V th ngy, trong trng, V c tin, nn nng em lng yu Trng Thy, Khng bit mu cha chng. V phn mnh, Trng Thy Cng yu nng thit tha, Tnh yu cng trong trng, Bt chp cha. Thy M Chu, Trng Thy Yu thng nhau thc lng, An Dng Vng ng Cho h thnh v chng.

Mt m trng tuyt p, Hai ngi ngi trc thm. Nc di h lp lnh Nghn vn nh sao m. Ri nh th nhn tin, Trng Thy hi v mnh B quyt nc u Lc Gi vng c Loa Thnh. Ngh l chng v, Khng giu dim iu g, M Chu lin k chuyn Chic n thn Kim Qui. Hn th, nng ly trm Chic n t phng cha, Hng dn cch s dng, T m v tht th. Ngy hm sau Trng Thy Xin php c ln ng

Quay tr v Nam Vit d l Trng Dng. Trc khi i, lu luyn, Chng ni vi M Chu: S i kh bit trc, Ln ny ta xa nhau, Nh can qua, ly bit, Kh bit u m tm. M Chu ni: Nh thip C chic o lng chim. Nu khng may lon lc, Phi chu cnh tha hng, Thip nh lng chic o Ri b li dc ng. Theo m tm thip Mt khi chng quay v. Ni on, nng lin khc, Nc mt chy dm d.

Li ni chng Trng Thy V nc gp Triu , K ht v chic n Ri a cho vua cha Chic ly thn, chic mng Ca thn Ra Kim Qui. Chng ly trm c M khng ai bit g. My thng sau, Nam Vit, Vi chic ly trong tay, Cho qun nh u Lc, Chc thng li ln ny. c tin gic li n Vua Vit, An Dng Vng, Cy n thn v ch, Vn bnh tm nh thng. Nhng khi em n bn Th thy mt ly thn,

Thnh C Loa tht th, Vua phi trn, thot thn. Ch mt mnh mt nga, Ngi nga phng nh bay, Sau lng l con gi, Lin tc sut my ngy. Nng M Chu ly o, Nh lng rc dc ng. Cui cng n dy ni, m va bung, m sng. Ngn ni y gn bin, Pha trc khng ng i. Sau lng gic ang ui. Vua khng bit lm g. Ngi xung nga, cu khn Thn Kim Qui gip mnh. Khn xong, tri ni gi V mt bin rng mnh.

Thn Kim Qui xut hin: Gic ang ngi pha sau! Vua u Lc cht hiu, Lin chm con t u. Ri ngi m con khc, Leo ln tng cao, Nhy xung bin t t. Bin ni sng dng tro. Nh li v, Trng Thy Lin ln ng i tm. Chng c i, i mi, Ln theo vt lng chim. Khi n ni M D, Chng tm thy M Chu, Ngi v chng yu qu, Cht, m khng c u. Chng m v than khc, Day dt v chn thnh. Ri vi vng ln nga

em v v kinh thnh. Chng lm l mai tng Theo nghi thc vng gia, Ri gieo u xung ging Cht trong thnh C Loa. Chic ging y, c bit, tri qua nhiu i. Nghe ni ly nc ging Ra ngc, ngc sng ngi.

8 HAI B TRNG (mt nm 43) Bt u giai on mi Trong lch s nc nh Mt nghn nm l thuc Vo phong kin Trung Hoa. Vo nm Mt By Chn Trc Cng Nguyn, Triu Sp nhp vo Nam Vit

Nc u Lc ca ta. Nam Vit, nh ta bit L Lng Qung ngy nay, Vng t thuc Trung Quc, Tc Qung ng, Qung Ty. Triu chia u Lc Thnh hai qun, ng dn V rng ln lc y, L Giao Ch, Cu Chn. Giao Ch Min Bc, Cn Cu Chn by gi Thuc vng Thanh Ngh Tnh, Phong cnh p, nn th. Vo nm Mt Mt Mt, Nh Hn chim nc ta. Lp thm mt qun na, Nht Nam, qun th ba. Qun ny t cng rng,

Nhng ngi tha, hanh kh, T Qung Bnh ct trng n Qung Nam by gi. Nh Hn nhp ba qun Vi vng t ngi Tu, Thnh mt Chu rng ln, t tn l Giao Chu. Th ph ca Chu y ng huyn Thun Thnh. Luy Lu l tn c, Nay thuc tnh Bc Ninh. Thi Th ng u qun. Th S ng u Chu. Tt c u ngi Hn. Cn Lc Tng, Lc Hu Vn gi nguyn ngi Vit. Cai tr vn nh xa. Dn chu nhiu su thu,

Thn phn nh tru, la. Nm Ba T, T nh c nh Hn c sang Lm Thi Th Giao Ch. Tn ny loi lng nhng, Nhng nham him, c c, Chuyn v vt cho mnh, Lm nhiu iu ngang ngc, Gy kh cho dn tnh. * By gi vng t Nay thuc huyn M Linh, C hai ch em gi Va p va thng minh. Con mt v Lc Tng. Trng Trc l c u. C em l Trng Nh, Ght T nh t lu.

Quan Thi Th T nh, Gian xo v hn Lp mu git Thi Sch, Con quan huyn Chu Din. ng l chng Trng Trc, Trc tng bt bnh Vi cch quan nh Hn Cai tr dn nc mnh. Vo u nm Canh T, Tc l nm bn mi, Hai B Trng khi ngha Thu ht rt nhiu ngi. Trc ht n n nc, Sau tr th nh. Ngha qun thng dn d, Nc lng dn gn xa. Theo truyn thuyt k li, Hay tin, Nguyn Tam Trinh T Mai ng ko n

Cng hai nghn trng binh. Hn ba nghn lnh n Theo ch tng, ng Cai, Gia nhp qun khi ngha, T vng t Thanh Oai. Qun Hai B rt mnh. Su lm thnh u hng. T nh trn v nc, Nhc nh v vi vng. Hai B lp nc mi, Kinh M Linh, ui Thi Th phng Bc, Cai tr theo cch mnh. ng u t nc y L hai v n vng. Xa nay trong lch s, Mt s kin phi thng. Nm Bn Hai, nh Hn

Sai M Vin Phc Ba, Lu Long lm ph tng, Sang chim li nc ta. Cng rt nhiu xe nga V hai vn tinh binh Chng tn cng Hp Ph, V cp bc dn tnh. M Vin i ng thy, Lu Long i ng rng, Gp phi s chng c Ca qun Hai B Trng. Qun M Vin th mnh, p ti tn La Thnh. Ngha qun khng chng ni, Rt lui bo v mnh. Sau mt nm cm c, Dng cm v kin cng, Qun Hai B nh rt,

Binh s cht y ng. Cui cng n Phc Th, Gic d d ra hng, Nhng Hai B tun tit, Nhy xung dng Ht Giang. y gi ang c Ngi n th Hai B, Mt tm gng trung lit, Tr n nc, th nh. Qun M Vin tuy thng, Nhng thit hi nng n. Mi phn cht su, by vng t Cm Kh. * Li ni tng M Vin, Khi vic bnh nh xong, Hn ngo ngh cho c Chic ct ln bng ng.

Trn ct ng hn khc Hai dng ch sn son: Khi ct ng ny gy, t Giao Ch khng cn. Tht lo v hm hnh Vin tng ngi Tu ny. Ct ng gi chng thy, Nc Vit vn cn y. Hn th, cn hng mnh, nh ui nhiu ln Khin qun gic phng Bc. Hong s, chng dm gn. * Chuyn Trng Trc, Trng Nh, Th l ng k xong. Mt trang s chi li Sng mi cng non sng. Ngy mai ng k tip Chuyn b Triu Th Trinh,

Hay cn gi B Triu, Mt anh hng x Thanh. By gi, gii tr, Cc chu nghe chuyn ny. Chuyn ng ngn Esp, ngha v rt hay.

NG GI V THN CHT Xa c ng gi n, Rt gi yu, th m Phi hng ngy hi ci tt trong rng xa.

Mt hm, hi xong ci, ang nh cng mang v, Nhng b ci qu nng, Lng th au v t, ng lo ku tuyt vng: Tht khn kh thn ti!

Ch mong sao Thn Cht n bt i cho ri! Lp tc, Thn Cht n. l mt b xng, Mt tay cm li hi, ng s v d thng. ng lo run lp cp. Ngi va mi gi ta? Vng, ta mun Thn Cht Mang b ci v nh! By gi cc chu bit, Khng phi mong c no Cng mun thnh hin thc. Cuc sng l k sao.

9 B TRIU (225 -248) Hm qua ng ni, V su thu nng n,

Dn Giao Chu c cc V khn kh b. Nhiu ni dn khi ngha Chng li ch ngoi bang, Khin vua quan Trung Quc Phi hong s, kinh hong. Thi Th qun Giao Ch L Tit Tng tu vua: Dn Giao Ch kh tr, t lam chng bn ma Nm Hai Trm Bn Tm, Gia th k th Ba, Mt cuc khi ngha ln C nhiu ngi tham gia. * Mt truyn thuyt k li, Xa qun Cu Chn C mt con voi trng

To p nh voi thn. N xung ni ph phch, Dm p ht ma mng. Nhiu khi cn to tn Xng c vo xm lng. Con voi tht to ln, Duy nht ch mt ng. Ai nhn thy cng s, Phi n trnh t xa. Th m mt c gi, Xinh p, vai trn, Quyt tay khng bt n tr hi cho dn. C i trc, khiu khch, Nh n ra m snh, Ri nhy ln u n a v nui nh mnh. V sau, c gi y

Chiu qun chng gic Ng, Lun ci n ra trn, Voi mt ng, khng l. Truyn thuyt cn k li Rng ngc c rt di, Di ti hn ba thc, Thng phi vt ln vai. Qun gic nhn, c s, Lin b chy thot thn. C gi y xinh p, Oai nghim nh v thn. * C gi trong huyn thoi, Tn l Triu Th Trinh, Mt anh hng dn tc, Dm v dn qun mnh. B ngi huyn Yn nh, Tnh Thanh Ha by gi, Khng may b m cht

Khi ang cn tr th. Anh b, Triu Quc t, Nui em nh m hin. ng l mt ho trng, Lm huyn lnh Quan Yn. Ln ln, b gii v, C sc khe hn ngi, Li nung nu ch ln Mun ra tay gip i. Gp ngi ch du c, B trn nh i xa, Ln rng chiu binh m, Hn nghn ngi theo b. Thy gic Ng tn c, B v bn vi anh Cng khi binh chng li, V c anh ng tnh. T cn c Yn nh,

Ngha qun ln nh dn, Chim qun l T Ph, Ri c vng Cu Chn. Quc t lm bnh cht, B cm qun thay anh. Ra trn mc gip bc, Ci voi, ci trm anh. Trng b tht lm lit, Xinh p nh n thn, Nn ngi ta thng gi L Nhy Kiu Tng qun. * Nghe tin c bo lon, Vua Ng rt lo u, Lin c tng Lc Dn Lm th s Giao Chu. Cng su nghn binh m, Theo ng b ti y,

Hn quyt tm n p Cuc khi ngha ln ny. Hn dng tin mua chuc Nhiu ho trng a phng, Ha phong cho B Triu Chc L Hi B Vng. Tt nhin B t chi, Nht quyt khng u hng. Ngha binh c khch l, Tinh thn cng vng vng. Nhiu trn nh c lit cn c B in. Nhng do lc qu yu, Thiu lng thc v tin, Nn ch sau hai thng Cm c rt kin cng, Thnh B in tht th, Ri vo tay i phng.

B Triu tun tit Trn ni Tng y my. N x Triu Lc, Huyn Hu Lc ngy nay. B mi hm ba tui, Cht, li tm lng V chin cng hin hch, Sng mi vi non sng. * Gi th cc chu thy Rng ph n nc ta ng l tht oanh lit. Tht oanh lit cc B. B Trng ri B Triu. Ri sau na con nhiu. T tin chng ta y. Ngoan cng v ng yu. By gi, nh thng l, No, ngi xch li y.

Li k chuyn c tch, Cc nhn v cc hay.

VUA LN Xa, c anh chng n, Nh ngho, khng m cha, Phi i t b Cho ng quan huyn gi. V lm lng vt v, V bn thnh quen, Anh chng bn nh ln. V Ln cng l tn. Mt hm, ang k c Chn quan huyn bn bn, Hn thy mu chn ch C ba nt rui son. But ming thi, Ln ni Hn cng c sau lng Chn nt rui nh th.

Quan nghe, bo hn dng, Ci o, quan xem k. Qu c chn nt rui. Xp thnh hng tht p, Nt no cng hng ti. Khng nghi ng g na. y l tng lm vua. Thng Ln thnh vua Ln? y khng phi chuyn a. Quan quyt nh git hn, Bn lnh cho n t, Bo nh th, nh th, Nh th c lm i. N t tn l Gi, Thm yu Ln lu nay, Bn bo cho Ln bit, Bo phi trn i ngay. Ln s, i xa lm,

Theo dng sng ngc ln, Cui cng hn c nhn Gip vic trong ngi n. n c tng h php To ln v phng phi. Ln lau, vi khng ti, Bn ni: Ngi xung i. Tht l, ng h php Nghe ni th lin ngi. Lau xong, li ng dy, Cn mm ci, nhch mi. Ban m Ln bo tng Ra tp v cho mnh. C hm tp hng qu n tn rng bnh minh. ng ch n thy l, Bn hi r u ui. Ln tht th k ht,

K c chuyn nt rui. ng gi bo quan huyn. Quan n bt Ln i V ngi vn mun git Ci thng ny l k. Bt cht mt ton cp T trong rng nhy ra, nh qun lnh tan tc Ri khnh Ln v nh. y, chng sp ly Trc Ln ri knh tha: m qua thn bo mng Hm nay s gp vua. Ln vui v ng Lm th lnh ngha qun, c tm ra sch s V thay mi o qun. Nhng tn Ln vn gi.

Th lnh Ln oai phong. Cc anh hng ho kit n t ngha rt ng. Ri khi ngha thng li, Ln c tn lm vua. Mt v vua rt och, Vua tht ch chng a. Mt ln ngi kinh l, Thy c Gi nm no. Gi ni: Vua oai nh? Ngi p: , th sao? C mun lm hong hu Th ln xe i cng. Gi gt u: Cng c. Ri hai ngi v cung.

10 NHO GIO, O GIO V PHT GIO Nh ng Hn suy yu,

u th k th ba. Ba nc Ng, Thc Ngy Ra i Trung Hoa. l thi Tam Quc, Khi ba nc tranh ti. Nh Ng t tin Chia Giao Chu thnh hai. Phn t Trung Quc c gi l Qung Chu. Phn ca u Lc c Th gi l Giao Chu. Khi dp xong khi ngha, Cc triu vua Trung Hoa C ngi sang cai tr Cc huyn nc ta. Cng thi gian, t nc Pht trin hn xa nhiu. Nhng ngi dn vn kh

V c cc iu. Nhn tin, ng mun ni, Rng vo thi gian ny, Th k Mt n Su, c nhiu i thay Trong i sng vn ha V tinh thn nc ta. Nho Gio ri o Gio, Ri o Pht Thch Ca c ngi Hn du nhp Vo i sng hng ngy. S b, ng gii thch V tng o th ny. * Nho Gio, hay Khng Gio, Do Khng T lp ra. L b lut ng x V l ngha ngi Hoa.

Khng T ngi nc L, Thng minh v thm trm, Mt trit gia c i, Hai nghn nm trm nm. C s ca Nho Gio L T Th, Ng Kinh. N dy ngi nh tui Phi chm lo hc hnh. Lun knh yu cha m, Ln, xy dng nc nh. Nh cc c vn ni: Tu thn ri t gia Sng, c trn c di, ng o l lm ngi. Vua c gi Thin T, Nm na l Con Tri. N dy nhiu iu khc, Ni chung, ton iu hay. nh hng ca Nho Gio

Cn n tn ngy nay. * Cng thi vi Khng T, C Lo T, l ngi lp nn o Gio, Ch trng sng i Phi tun theo s phn V qui lut t nhin. Sng gin n, thanh bch, Khng lo lng, bun phin. ng cng l tc gi B sch o c Kinh. Da vo n, Lo T Xy dng thuyt ca mnh. o Gio bao qut rng, Ngoi nghi l tinh thn, Cn c c tng s, Thuc cha bnh, thin vn.

C php tr ma thut, C phong thy, php thin, Dng sinh v dit c, C php luyn thuc tin Mt ngi khc, Trang T, Cng ng gp phn mnh Vo t tng o Gio Bng cun Nam Hoa Kinh. ng ny, theo truyn thuyt, C gic m l thng. ng m mnh ha bm, Bay ln mi bn ng. Tnh dy, ng rt tic, Thy mnh vn l ngi, Khng bit m hay tnh, nh th di, mm ci. * Qu hng ca Pht Gio

Khng phi nc Trung Hoa, M l nc n . c Pht l Thch Ca. Ngi l ngi c tht, Sinh thng T, ngy Rm, Cch y lu lm Hai nghn nm trm nm. Gio l ca o Pht Ch yu ba iu ny: Khng c lm vic c, Lm vic thin hng ngy. iu th ba, lun nh Lm sch ngh mnh Bng cch ngi thin nh Hoc nim Pht, cu kinh. Th gii, ba o ln, L o Pht lu i, Ri n o Thin Cha, Cui cng l o Hi.

o Pht gip hng thin, Xua ui ci c t, Lm lng ngi nhn i, X hi p, hi ha. Vy l ng ni ht Tam Gio ca ngi Tu, Nhp vo i sng Vit, Ci thu y ban u. * Cc chu mt cha nh? Khng sao, ng c y Thm mt truyn c tch. Truyn rt nhn, th ny.

MI VOI KHNG C BT NC XO Xa, c ba c gi, n tui, i ly chng. Thnh ra nh ba r. Ba t tt hn khng.

Hai anh u giu c, Nghim chnh v ng hong. Anh th ba ngho kh, Li cn thi hunh hoang. Mt hm, b v cht, Hai anh mang ln, xi. Anh th ba tay trng, Cn khinh khnh bu mi: Ln hai bc b qu. by gi em i Mua mi voi lm c Chng y thm thp g. Ri anh ta i tht. i u khng ai hay, Bt ngi ta ch mi, Cho n khi ti ngy Anh ta mi quay li, Tay khng vn tay khng,

Ri lm b gin d: Tht ng l mt cng. Ci nh kia tht lo, Ti nh mua mi voi, M hn ch c tm, Th l ch cng toi. Ri anh ta ngi xung, Thn nhin chn ngon lnh, Li ch con ln b, Khng c m trong canh. T y mi c chuyn Ni khoc nhng mi voi, Khng c bt nc xo. Mt anh r khng ti.

12 L B (503 548) V NH TIN L u th k th Su, Nh Lng chia nc ta

Thnh su chu ln nh. Tn cc chu y l: Giao Chu Bc B. Thanh Ha - i Chu. c, Li, Minh - Ngh Tnh. Qung Ninh l Hong Chu. Giao Chu thi y Th S l Tiu T, Tham lam v gian c Nhng gi b nhn t. Hn t nhiu thu mi, Tng lao dch, lao cng, Lm ngi dn c cc, Lun m c trong lng. Ri mt cuc khi ngha, Nm Nm Trm Bn Hai, Do L B khi xng, c lit v ko di.

Sau, ng thnh vua Vit, Hu du ngi Trung Hoa, l L Nam , Chnh trc v ti ba. Vo cui i Ty Hn, trnh nn ao binh, T tin ng phiu dt Sang nc Nam yn bnh. n i th mi mt L Nam mi sinh. C b ng ngi Vit, a ti v rt xinh. ng lp nh Tin L, Khai sinh nc Vn Xun, Mt anh hng dn tc, Sng mi cng nhn dn. ng tn l L B, Sinh ni ngy nay

L vng t Thch Tht V th x Sn Ty. Nm tui, ng mt b. By tui, m qua i, ng sng vi ngi ch. n khi ng ln mi, Mt nh s c Cho vo cha nhp thin. Sau mi nm n sch, ng thnh ngi thm uyn. Tiu T cho L B Lm Gim qun c Chu, Nay thuc huyn c Th, Nhng mt thi gian sau, Thy dn tnh qu kh V su thu nng n, V ch lao dch, ng t quan v qu.

ng chiu binh, mi m, Quyt chng li ngi Tu. Trong s ngi hng ng C th lnh nhiu chu, Nh Triu Tc, H Ni, Phm Tu Thi Bnh. Th mnh nh thc , Ho hc lng dn tnh. Ch trong vng ba thng, Ngha qun chim ht chu. Tiu T cng gia tht Phi trn chy v Tu. Ton b vng Bc B Nm trong tay ngha qun. Ln lt cc chu khc Cng c gii phng dn. Vua nh Lng, V , Thng T, nm Bn Hai, Cho qun sang trn p,

C ton nhng tng ti. Nghe tin ny, L B Lin ch ng a qun Sang bn o Hp Ph Mai phc sn mt phn. Thnh Hp Ph lc y Cn thuc v Giao Chu. Khi qun Lng ko n Lin b nh ph u. Qun ca tng Tn Qunh Mi phn cht by phn. Th l thnh i bi, Hn phi nh rt qun. C nc c gii phng Sau trn chin thng ny, K c qun Hp Ph Thuc Qung ng ngy nay. Ngy y vng t

Qung Bnh n Qung Nam L vng quc Lm p, pha bc nc Chm. Lm p thy L B ang bn nh qun Lng, nh xm ln b ci, Thi rt khinh thng. Chng em qun nh chim Phn pha Nam Giao Chu, Nay l Thanh, Ngh, Tnh, Bng ng b, bng tu. L B sai tng gii Vo nh dp, rt nhanh i qun ca Lm p b nh tan tnh. * Nm Nm Trm Bn Bn, L B t xng vng,

Gi l L Nam , Mt vic cng bnh thng. t nin hiu Thin c, Quc hiu l Vn Xun. Lp trm quan vn v, Xung chiu yn dn. Lp an Phng, Thuc H Ni ngy nay, Cho xy in Vn Th triu kin hng ngy. Tng Tinh Thiu gii ch, c ng u ban vn. Cn ng u ban v L Phm Tu phong trn. Nm sau, vo thng Su, Tng B Tin dn u Mt on qun hng mnh Sang chim li Giao Chu.

L Nam lp tc iu ba vn ngha qun Quyt mt lng bo v t nc mi Vn Xun. ca sng T Lch Qun ca ng b thua. Tng Tinh Thiu t trn Khi ph vy cu vua. Th yu, L Nam Rt v thnh Gia Ninh, Nay tnh Ph Th, chn chnh lng, binh. Thng Ging nm Bn Su B Tin chim thnh ny. Tng Phm Tu t trn, Vua phi b ni y n h in Trit, Huyn Lp Thch by gi. ng ng nhiu thuyn ln,

u kn c mt h. Qun Lng khng dm tin, Ch nc lt dng cao. Bt ng nc dng tht, Thuyn qun gic ko vo. Do khng phng ng trc Qun ca vua thua to, Rt v ng Khut Lo, Dai dng th dng co. Nm Nm Trm Bn Tm, trong hang qu lu, ng nhim bnh, m mt, Qua i my thng sau. Hng th bn su tui, Tr v c nm nm, Vua bng h, li Lng ly mt ting tm. Ngi v vua yu qu,

Hong hu Bi Th Quyn, Cng l mt dng tng, Hy sinh cng chin thuyn. * Li thch nghe c tch? c thi, ng c y. ng nhiu c tch lm. C th k sut ngy.

N QU KH, TR CC VNG Hai anh em nh n Sm m ci m cha. Ngi anh, khi ly v, ui em ra khi nh. Rung t v nh ln Anh ta gi cho mnh. Ch cho em cy kh V mt tp lu tranh. Ngi em, vn d tnh,

Khng mt li cn nhn, Ch chm sc cy kh V lm thu kim n. Khng hiu sao nm y Cy kh tri rt nhiu. Ngi em mng, ngh bng Bn kh ly tin tiu. Th m ri bt cht C con chim khng l Khng bit t u n, M kh n k no. Ngi em nhn, tic ca: Ti ch c cy ny. Nu chim n ht kh, Ti sng th no y? Con chim p: ng s, Ti l ngi ng hong. C n mt qu kh,

Ti tr anh cc vng. Hm sau v sau na Con chim y khng l Tip tc n n kh, n nhiu, n tht no. Cui cng con chim ni: Hy may ti ba gang, Ngi ln lng, ti ch i n ch ly vng. Con chim bay, bay mi, Chng chng nh bao lu, Cui cng n hn o y bc vng, ngc chu. Chng i do quanh o, Ch nht mt t vng Cho vo chic ti vi Rng va ng ba gang. Chim bo ly thm na

Nhng chng ch lc u. Tr v nh, t Chng thnh ngi rt giu. Ngi anh khi bit chuyn Lin n g gm chng, Xin em ht nh ca i ly cy kh vng. Thng anh, li d tnh, Cui cng chng gt u. Ngi anh tham, ho hc Ch ma kh nm sau. Con chim kia li n, n kh, ha tr vng. n sp ht, li dn May ti vi ba gang. Chim khng bit trc y Hai v chng anh ny may sn chic ti Rng ng bng si tay.

Thnh ra khi n o Ly vng xong, quay v, Chim nng, bo vt bt, Nhng anh chng khng nghe. Anh ta m cht ti, Nht quyt khng chu ri. Chim tc gin, nghing cnh, Ri c ti ln ngi. * Th l anh ta cht V lng tham, ng khng. Bi hc ny cc chu Phi ghi nh trong lng. Gi th ng k tip V t nc Vn Xun Sau khi L B cht, Lc lng suy yu dn.

12

TRIU QUANG PHC (mt 571) V NH HU L L Nam khi mt, C dn d n cn V trao li quyn bnh Cho mt ngi rt thn. l Triu Quang Phc, Ngi cng b gip ng nh gic Lng h V gy dng non sng. Di triu i nh L ng l T tng qun, Ngi nm quyn qun s t nc tr Vn Xun. Vng mnh, Triu Quang Phc, Sau thnh Triu Vit Vng, gi vng b ci, Chng xm lc nh Lng.

ng l con Triu Tc, Ngi huyn Chu Din, Nay nm vng t Pha ng thnh Long Bin. Hai cha con h Triu Theo L B t u, Lp c nhiu cng ln Truyn tng mi v sau. Nm Nm Trm Bn By, ng n mt m ly C tn l D Trch, Huyn Khoi Chu ngy nay. l mt m ln, gia c g cao, Cy ci rt rm rp, Kh ra v kh vo. ng tp trung y Nhng hn hai vn ngi.

Dng chin thut du kch, Giu khi v giu ngi. Trn B Tin, tng gic, Mun nh nhanh thng nhanh, Nhng b ng gi li, Ngp chn trong bn snh. m, cc thuyn c mc i t bi T Nhin n nh p lng tho Doanh tri Trn B Tin. Qun gic b bt sng Hoc b git hng nghn. Qun Lng rt mt mi, Nhng ch bit ng nhn. Nm Nm Trm Bn Tm, L Nam qua i. ng xng vng, iu y Hp l ngi, l tri.

Tn nc vn nh c, ng thnh Triu Vit Vng, Vn m D Trch, Vn chin u nh thng. Mt thi gian sau Trn B Tin v Tu, Giao Dng Sn, t tng, Phi mai phc di lu. Vua Vn Xun lp tc Tung qun nh h Dng. Qun Lng thua, tan v Phi chy v Bc phng. t nc ht bng gic, Ht chin tranh trin min. Vua v ti nh Triu Dn v thnh Long Bin. * Li ni L Nam Trc c ngi anh trai

Tn l L Thin Bo, Mt dng tng c ti. Khi vua L gp khn, B bnh, nm trong hang, ng v L Pht T, Mt ngi cng h hng, em ba vn binh m nh vo vng c Chu, Nay thuc t x Ngh, nh tnh k di lu. H git Trn Vn Gii, Mt vin tng ngi Tu, Ri em qun ra Bc, Tin nh vng i Chu. Trn B Tin nh tr, H thua, sang Ai Lao, n t ngi Di Lo, Nay thuc v nc Lo.

Binh lnh cht gi na, Ch cn hn vn ngi. H chn vng t rng, Mu m v xanh ti Ri lp nn nc mi t tn l D Tng, Cn tng L Thin Bo T xng vng, o Lang. Khi vua o Lang cht, Ch my nm sau ny, Khng c con ni di, L Pht T ln thay. Nm Nm Trm Nm By L Pht T ln ng em qun xung giao chin Vi qun Triu Vit vng. Hai bn nh nm trn vng t Thi Bnh.

Pht T bit mnh yu, Bn ch ng hon binh. ng ngh vua Triu Cng rt qun, ging ha. Hn th, cn mong mun c tr thnh thng gia. Con trai L Pht T, C tn l Nh Lang, Mun ly con vua Triu L cng cha Co Nng. Cn nng tnh h L, Triu Vit Vng gt u, Chia t nc ng c Thanh hai phn u nhau. Pha Ty thuc Pht T, Pha ng ca Vit Vng. t ai ngi y gi, ng nh l o thng.

ng ranh a gii y L bi sy l th Gia lng Thng, H Ct, Huyn T Lim by gi. Sau L Pht T Dn n thnh Din Nay l x H M, Cng thuc huyn T Lim. Hai bn cu th ch Gi ging ha vi nhau, Th thn i, on kt Ti rng long, bc u. * Theo truyn thuyt k li, Khi ly nng Co Nng, Nh Lang mun tm hiu Binh tnh nh Vit Vng. Nm Nm Trm By Mt L Pht T bi th,

nh p Triu Quang Phc, Bao vy khp t b. Th yu khng ch ni, Cng con gi ca mnh Vua b chy, chy mi Ri hai ngi quyn sinh. Th l nh Triu mt, Tr v hm ba nm. Nh L c khi phc Sau bao ni thng trm. Ln ngi, L Pht T ng Phong Chu, Cng xng L Nam , Cc s gia i sau Gi l nh Hu L phn bit gian, ngay Gia L B vua trc V Pht T vua ny.

Nh Ty bn Trung Quc, Hn ba mi nm sau Cho qun sang nh chim, Tng Lu Phng cm u. Hay tin, L Pht T Rt v thnh C Loa. B bao vy, d d, ng np mnh xin ha. C hong tc b git, Mt cnh tng ng thng. Vua b a v Bc Ri cng cht dc ng. * Nc Vn Xun kt thc, Nm Su Trm Linh Ba. Nh ng c thnh lp, V h nc ta. Ngy mai ng s k

V giai on s ny. Gi th nghe ng c Bi th tu sau y. Bi th v loi vt, Trong mt chuyn i chi Tranh ch trn xe but, B ngi ta ch ci. Tc gi l Mac-sc, Nh th ln ngi Nga. ng dch t lu lm Sang ting Vit nc ta.

TRN XE BUT A, xe but n ri! B nhy ln chim ch. Ch cng chen vo ngi. D tranh nhau vi Ch. n lch qua ca sau. G lun mm tc tc.

Hu x ch t lu, t khi nhng ngi khc. Kh hi: My gi ri? Ln bn n khng p. Mo khinh khnh bu mi. Nga th ang bn ngp. Ong khng chu ngi yn. Phng hong ma rt nhng. Qu ht m nh rn. Ri C ku: Im lng! Sc ci nhau vi Tru. Tru cho mt ci, U ht tai, ht u. Voi phi ra ha gii. Xe c i, li xe Yu cu khch mua v, Nhng khch chng thm nghe, C tru a vui v.

* Cc bn nh ca ti, y l chuyn c tht V mt chuyn i chi Bng xe, ca loi vt. Khi c bi th ny Nu cn, xin c li Bn s thy y hm hai ch ci. V nhn tin, ti khuyn: i xe, ai cng vy, Phi tn trng ngi bn, Khng lm n, khng quy.

13 MAI THC LOAN (sinh cui th k th By) Nm Su Trm Mi Tm Thit lp i Nh ng, Mt triu i phong kin

Pht trin v hng cng. An Nam H Ph L tn gi nc ta T Su Trm By Chn, Do nh ng t ra. Trung tm H Ph c gi l Tng Bnh, Nay Th H Ni, Xinh p v vn minh. Nh ng cho xy dng Nhiu tuyn ng giao thng, Gip i li thun tin, C ng b, ng sng. nc ta thi y, Ngoi nng nghip, cng thng Cng dn dn pht trin, K c ngnh ma ng. Tuy nhin, dn vn kh,

Sng di ch ngoi bang. Chu su cao thu nng, Cng np nhiu bc vng. * Cui th k th By, Ngc Trng, Chu Hoan, Mt vng t linh kit, Nay l huyn Nam n, C cu b mi tui Theo m i vo rng. M b h v cht. Hai mt l rng rng, Cu th sau khn ln Git h tr th ny. Ri cu luyn tp v Rt chm ch hng ngy. Cu git c h, C sc mnh hn ngi,

Li nui hoi bo ln S hnh o cu i. l Mai Hc , Tn tht Mai Thc Loan, Mt anh hng dn tc, Sinh huyn Nam n. ng m nhiu l vt, Thnh lp cc phng sn, Lun chiu m trai trng, Chun b sn khi cn. ng quen nhiu ho kit, C ng trong, ng ngoi. Sau tr thnh chin hu, Nhiu ngi thnh tng ti. V ri thi c n, Nm By Trm Mi Ba, ng dy binh khi ngha ngay ti qu nh.

 l cuc khi ngha Chng li ch nh ng, Nn nhanh chng thu ht Ngi ca khp bn phng. Ngha qun ang ho hc, Th mnh nh ch tre, Nng dn n t ngha T khp mi vng qu. Mai Thc Loan nhanh chng H c rt nhiu thnh, Gii phng mt vng ln Gm c t x Thanh. ng ln ngi, xng , ng Vn An, Nay l mt vng t Thuc th trn Nam n. Vua bit mnh mnh thy, Thy tng trng mu en, Nn ly hiu Hc ,

Ch da ng khng en. ng cho xy thnh ly, Rn luyn lnh m ngy chun b Bc tin, Kho lng tho cht y. Nghe ni c hai nc Kh-me v Chim Thnh Cng gip ng khi ngha Gip nh nhanh, thng nhanh. * Nm By Trm Mi Bn Mai Hc tin binh, Nhm thng hng H Ni, Lc y gi Tng Bnh. Thanh th ng ln lm, C ti mi vn qun. Dc ng i, dn chng Cn gia nhp thm dn.

Vin tng Quch S Khch, Thi th ca nh ng, Th yu, khng ch ni, Phi trn v Bc phng. C nc c gii phng, c lp mi nm tri. Mi nm khng n l, Mi nm c lm ngi. Nh ng khng cam chu. Nm By Trm Hm Hai xut qun trn p. Mt cuc chin khng di. Tng gic, Dng T Hc, em mi vn tinh binh Theo ng thy ng Bc Tn cng thnh Tng Bnh. Nhiu trn nh khc lit sng Lam, sng Hng,

Dng co hai th trn Phng ng v tn cng. Cui cng Mai Hc Phi rt vo rng su. ng b bnh ri mt, li mt mi su. * Hm nay khng c tch, M cng chng c th. ng s c ci khc. Ci g ? Hy ch. ng s k cu chuyn, Kiu tiu lm, rt hay. Chc cc chu s thch. Cu chuyn y th ny.

TRNG NGT C mt c gi n Ly chng, v lm du.

Mt hm m chng bo Xung bp luc ni rau. C luc xong, tht l, Trc c mt ni y, Gi ch cn mt na. i, bit lm sao y? C s qu, ngi khc. M chng hi v sao? C ni ht s tht. M chng ci: i do, Rau luc n phi ngt. Chuyn bnh thng y m. C gi nghe, mng lm, By gi mi hiu ra. My hm sau, luc trng, Luc mi qu trong ni. C ly n mt na, Vn thm thm, v ri

Khi b m chng hi: Cn nm qu thi ? C p: Trng n ngt. Chuyn bnh thng y m.

14 B CI I VNG PHNG HNG (mt nm 791) ng Lm, t long mch, Gn th x Sn Ty Vn xa rt ti tt, Nhiu g v rng cy. t a linh, nhn kit, Sn sinh nhiu ngi hin K c hai vua ln Phng Hng v Ng Quyn. Phng Hng thuc dng di C tc v lu i. Phng Hp Khanh l b,

Ti c qu hn ngi. C t Phng Ti Ci Tng phc v trong cung Ca vua ng Cao T, Cng l bc anh hng. Sau khi gip Hc Ni dy chng nh ng, Phng Hp Khanh tr li Vi cuc sng i thng. ng chm lo cng vic, Sm tr thnh rt giu. Ba con trai sinh h. Phng Hng l con u. Tip n l Phng Hi. Phng Dnh - em th ba. n nm mi tm tui, M ci c m cha. Phng Hng c ni nghip

Thnh ho trng ng Lm. ng cao to, khe mnh, Chnh trc v cng tm. An Nam h ph, L tn nc by gi, Do nh ng cai tr, Quan th lo vt v, Dn quanh nm lao dch, Li su thu nng n, u cng nghe li on, Khn kh trm b. * Nm By Trm By Su, Nhn lnh Tng Bnh, Nay l thnh H Ni, Ni lon trong tri binh, Phng Hng pht ng Khi ngha chng nh ng,

Nhn c s hng ng Ca ngi khp bn phng. Chim ng Lm nhanh, gn, c Phng Hng dn u, Ngha qun chim phn ln Vng t quanh Phong Chu. Lo xy thnh, p ly, ng v hai em trai Cht cc ni xung yu chin u lu di. Quan th s Trung Quc, Tc l Cao Chnh Bnh, Nhiu ln em qun dp, Th trn c lnh xnh, Ht nh li phng ng, Va nh va ngh ngi, Khng thua cng khng thng Sut hai mi nm tri.

Nm By Trm Chn Mt, c Anh Hn tin sinh Lm qun s chin lc, Phng Hng nh Tng Bnh. ng chia qun nm o, T nm hng vy thnh, Va nh va chiu m Thm tng v tn binh. Cao Chnh Bnh c th, Nhng thn c, th c, Cui cng bnh cht V s hi, bun lo. Phng Hng ln thay hn Cai tr t An Nam. Tic rng ng cht sm, Nhiu vic cha kp lm. Phng An, con trai c, Ni ngi, hai nm sau, Nm by trm chn mt,

c tng gii dn u, Qun nh ng ko n, Quyt dnh li Tng Bnh. Phng An bit sc yu, nh phi ra np mnh. Gic truy lng gay gt C gia tc h Phng, Nn ngi gia tc y Phi ta i cc vng. Ngi anh hng dn tc Phng Hng chng nh ng c nhn dn tn tng L B Ci i Vng. Mt n th c knh ng Lm, Sn Ty, Th cng ng t y Cho n tn ngy nay. *

By gi ng s k Mt c tch nc ngoi, V b m ngho kh dy con thnh ti. Cc chu nghe chm ch. Nghe, ngm ngh v mnh, T rt ra bi hc thnh ngi thng minh.

B LM BNH V CON TRAI Ngy xa Hn Quc C mt ngi n b Lm bnh i ch bn, Ni ting khp gn xa. Nhng chic bnh go np B lm trng tht ngon, Trm chic u nh mt, Tht y n, tht trn. Khng may chng cht sm,

B ch c trn i Cu con mi lm tui, Thng minh, nhng hi li. Mt hm b bo cu: Con hy ln kinh thnh, Trong mi nm phi hc thnh ti, thnh danh. Con phi hc khoa hc, Hc l gio, vn chng, Hc xong mi tr li. Vy nn sm ln ng. Bao nhiu tin cht bp B a cho con trai. Anh kia lin khn gi Tm thy hc thnh ti. B m lm bnh bn, Mong ch con ho hon. Nhn n, nhn c mc

 c tin nui con. Nm nm sau, mt ti, Tri ma gi dm d, B nghe ai g ca Th ra anh con v. Chng trai mt v i, i b mi ngy rng. B m nhn, thng lm, Nhng mun m vo lng. Nhng b nghim mt hi: Con hc ht cha Cc mn khoa hc y, Nh m dn ngy xa? Vng, con hc ht. Chng trai p. n cn, B a con giy bt, Bo chp mt bi vn. Nhng b thi tt nn,

Ri ngi xung k bn V bt u lm bnh Trong cn phng ti en. Xong vic, n li sng. Nt ch ca chng trai, V vit trong bng ti, Khng u, cn ch sai. Trong khi nhng chic bnh M lm, trng tht ngon. Trm chic u nh mt, Tht y n, tht trn. B m li nghim mt: Con phi ln kinh thnh, Phi hc thm, hc na thnh ti, thnh danh. Th l ngay ti y, Cha kp n ung g, Cng s bnh ca m, Chng trai li ra i.

Li ngy m tn to, Li i ch ho hon, B m nhn n ung c tin nui con. Ri nm nm sau B thy con tr v. Cng cuc b nh trc, May khng ma dm d. B li bt con vit Trong cn phng ti en. Nhng ln ny th khc, Con vit xong, thp n, B khc ln sung sng, m chm ngi con trai. Gi nhn ch, b bit Con hc thnh ti. Cc nt ch con vit Tht p, tht thng hoa.

Trm ch u nh mt, Nh ni bnh ca b. V sau, ngi con y, Nh m dy cch ny, Tr thnh nh bc hc Ni ting n ngy nay.

15 KHC THA D (mt nm 907), KHC HO (tr v 907 917), DNG NH NGH (mt nm 937) Cui th k th Chn Nh ng Trung Hoa hon ton suy yu. Nhiu khi ngha n ra. Ln, v ko di nht L khi ngha Hong So. Vua ng phi b trn, Lng dn tnh xn xao. Li dng c hi y,

Ho trng qun Chu Din tp hp dn chng, Cng pht c ng ln. ng l Khc Tha D, Qu Hng Chu, Hi Dng, Sng khoan ha, trung thc, c dn chng mn thng. An Nam vo thi y i thnh Tnh Hi Qun. Tit S ngi Hn c c v v lun. Hn b gi v nc. c C Tn ln thay. Ri tn ny tht sng, Cui cng phi i y. Nhn th, Khc Tha D nh chim thnh Tng Bnh, T xng Tit S,

Nm quyn vo tay mnh. Nm Chn Trm Linh Su, Vua ng phi cho ng Gi chc Tit S, Du m c trong lng. Tic rng nm sau Khc Tha D bng h. Con trai l Khc Ho c chn ln thay cha. Khc Ho lin lp tc Gim su th cho dn, Chn chnh li hnh chnh, B lao dch khng cn. Nm Chn Trm Mi By, Khc Ho cht, tic thay. Con trai, Khc Tha M Ni nghip cha, ln thay. *

 Qung Chu lc y, Nhn nh ng ri ren, Tit S Lu n Mu phn, lp nc ring. Lin kt vi Nam Chiu, Tnh Vn Nam ngy nay, Mt mnh ng ct c Vng t rng ln ny. Tit S Lu n Cht nm Chn Trm Mi. Lu Nham ln thay th, Thu phc c lng ngi. Nm Chn Trm Mi By, Lu Nham lp nc ring, t tn l Nam Hn, Mu toan chim lng ging. Th l gic Nam Hn, Nm Chn Trm Ba Mi em i binh nh Vit,

Kiu ly tht ngi. Khc Tha M tht trn, B bt, a v Tu. Nam Hn c L Tin Sang cai tr Giao Chu. Hay tin, Dng nh Ngh, Mt tng ti, thng minh, em qun t Thanh Ha, Tn cng thnh Tng Bnh. Qun Nam Hn lo s, C th khng chu ra, Ch vin binh n cu. Nhng ng him v xa, Nn khi vin binh ti, ng h Tng Bnh, Hn th, cn nh chn, Chm u tng vin binh. Danh tng Dng nh Ngh

Vn qu lng Ging, Nay Triu Dng, Thanh Ha, Thuc dng h v vang. ng vn l ho trng, Rt giu v thng ngi. Nghe ni ng tng c Nhng ba nghn con nui. nh xong gic Nam Hn, ng t phong cho mnh Giao Chu Tit S V nm ht quyn binh. Noi theo gng Khc Ho, Lim khit v ti ba, ng tip tc pht trin Nn t ch nc nh. * By gi, nh thng l, ng k cu chuyn ny,

V tnh yu, tnh bn, Thm thy v rt hay.

TRUYN LU BNH, DNG L Truyn Lu Bnh, Dng L c truyn tng t lu, Truyn v hai ngi bn, Mt ngho v mt giu. H chi thn t nh. V nh giu, Lu Bnh Mi bn n cng , Tht ch c, ch tnh. Bit phn ngho, Dng L Rt chu kh hc hnh. Chng i thi, trng, Thnh cng v thnh danh. Cn Lu Bnh, tht tic, Cy giu, thch ham chi, Nn thi trt, chn nn,

Chn mnh v chn i. Cng v chn, ca ci C theo nhau ra i, Chng bao lu cht thy Trong nh khng cn g. Chng n gp Dng L, Lc ny l quan to, Dng L khng chu tip, Cn mi n cm kh. Gin bn qun n ngha, Lng ngm ngi, xt xa, Chng quyt tm hc gii Mong cng c vinh hoa. Khi tr v qun tr, Cn ti nhc trong lng, Chng gp mt c gi C tn l Chu Long. Nng du dng, xinh p,

C v con nh giu. Hai ngi cm, ri mn, Ri cui cng yu nhau. C iu, Chu Long ni, Nng s ch ly chng Khi chng thi, t Mang v nh vinh quang. c Chu Long khch l V gip tn tm, Lu Bnh chm ch hc Rng r sut ba nm. Nng lo t sch v n qun o, ci n, Chu o nh ngi v, Nhng vn khng cho gn. Ri Lu Bnh thi , Nh m c trong lng, V nh, rt kinh ngc

Khi vng nng Chu Long. Chng tm mi khng thy, M khng hiu v sao, Bn n nh Dng L, Trch mng chuyn nm no. Dng L ra n bn, n cn mi vo nh. Lu Bnh cha kp ni Th Chu Long bc ra. Khi chng c cho bit Chu Long l thip yu Ca bn mnh, Dng L, Chng hiu ht mi iu. Th ra, khch bn Nhanh chng t cng danh, Dng L v bi bc, B bn trch cng nh. Nng Chu Long xinh p,

Tn tm v bn chng, Vn gi trn danh tit, Gip Lu Bnh thnh cng. T hai ngi bn Li gn b nh xa. Mi chuyn th l r, C bn thm cng tha. Vy l ng k ht Chuyn Dng L, Lu Bnh, ng hy vng cc chu Rt bi hc cho mnh.

16 NG QUYN (898 - 944) Ngi anh hng dn tc, Tin Ng vng Ng Quyn, Trong lng ngi dn Vit L mt v vua hin. Bng chin thng lch s

Trong trn Bch ng giang, ng t du chm ht Nghn nm ch ngoi bang. T y nn c lp V t ch nc nh c khng nh thm na Trong hn nghn nm qua. ng con mt ho trng Th lc ln, cng dy chu ng Lm c, Nay thuc huyn H Ty.

Mi lt lng, thy tng Thy ba chm sau lng, Lin sp ly m phn Sau danh ting ly lng. Nc Vit ta ngy y Gi l Tnh Hi Qun, Do nh ng cai tr,

Dn kh s mun phn. M triu chnh lc Cng ri ren nhiu b. Nh ng ang suy sp, Quan li th nhiu kh. Ho trng Dng nh Ngh Thng Nam Hn, dn dn Tr thnh Tit s, C vng Tnh Hi Qun. H Dng lm k mnh, H Ng nhiu ngi hin, Lin kt, g con gi Cho chng trai Ng Quyn. Ri Ng Quyn c c Cai tr t i Chu, Mt vng t rng ln, ng dn v kh giu. Nm Chn Trm Ba By,

Kiu Cng Tin hn St hi Dng nh Ngh Ri thu tm ton quyn. B nhiu ngi phn i, Tit s h Kiu Sang cu qun Nam Hn. Li t, nhc th nhiu. Ng Quyn em binh lnh T Chu i nh ra, Git cht Kiu Cng Tin, Nhanh chng ra th nh. Ri ng lo chun b, Qun v dn mt lng, i qun Hn xm lc, ng cc cc dng sng. Nm Chn Trm Ba Tm, ca sng Bch ng Thuyn ca qun Nam Hn

Sa by cc ang ging. Phn b cc m thng, Phn b thuyn Ng Quyn nh m hn mt na. Ri sng nc li yn. Tng gic Lu Hong Tho B mng ni chin trng. T gic phng Bc B mng chim Nam phng. Ng Quyn xng vng , ng C Loa, Lp nn triu i mi, Lm v vang nc nh. Trong nhng nm sau ng lm rt nhiu iu chn hng kinh t, c mi ngi thng yu. Bn su tui, ng mt,

Tr v c su nm, Ri nh Ng sp Nm Chn Trm Su Lm. * ng c mt cun sch, Gi l Pht Thch Ca, V gio l o Pht, Cuc sng ngi xut gia. Hm no ng tm lc Ba o ln trn i. Cc chu bit ri y Pht, Thin Cha v Hi. Gi th ng mun k Mt truyn hay, khng di. Truyn c Pht dy bo La Hu La, con Ngi.

LI PHT DY CON TRAI Ngi con trai duy nht

Ca c Pht Thch Ca, Cng tr thnh pht t, Tn l La Hu La. Cu t tui, tinh nghch, Nhng c mi ngi chiu, Nn i khi ni di, Kiu tr con, ng yu. Mt hm Pht bo cu: Con hy mang ra y Mt chu nc tht sch ta ra chn tay. Cu mang chu nc n. c Pht ra chn xong, Hi cu c mun ung Nc trong chu ny khng. Cu lc u, t chi, Ni nc bn, v Ngi Bo cu b i

Ri dn cu ra ngoi. Gi th con thy, Nc bn khng ai xin. Cng vy, khi ni di, Ming bn, khng ai tin! La Hu La cht hiu, T chng bao gi Cn ni di thm na, Du ng yu, ngy th. Mt hm, Ngi ngi ngh Di bng mt hng cy Ri gi con trai n, Nh nhng ni th ny: Con hy hc t S nhn nhc, khim nhng. t lng l chp nhn Ci xu xa, tm thng. B ngi ta vt bn,

Hay khc nh, khng sao, t thn nhin chu dng, Khng ni mt li no. Ri khi v ma n, t trao tng cho i Nhng bng la tru nng, Nhng cnh hoa xinh ti. Hn th, con phi hc lm sao trong con C T Bi H X sng c tm hn. C T i Gin, V T l Tnh Thng Ca con vi ngi khc i ny v thng. C Bi i c, V Bi l khi con Lm vi au ngi khc, M khng cn n n.

C H i Ght, V H l tht lng Mng ngi khc hnh phc, Cu cho h thnh cng. C X tha th Nhng li lm ca ngi. X gip con thanh bch, Sng c ch cho i. Vy T Bi H X L T V Lng Tm. C c bn ci y, Con v Pht ngang tm. Li na, con phi hiu V ci lut V Thng, xua ci Tham Dc, ng tr Tnh Thng. Vn vt lun thay i. C m li nh khng.

Khng m li nh c. Hy ghi nh trong lng.

17 NC CHM-PA Nc ta, cc chu bit, Tri qua bao i nay Nh cha ng xy dng Mi c nh th ny. pha Nam Trung B Xa c nc Chm-pa, Tng mt thi hng thnh, Nay thuc v nc ta. Chu con dn nc y Gi to thnh mt phn Ca gia nh i Vit, Sng trong tnh tng thn. Nhiu di tch vn ha Cn gi n ngy nay.

Mai sau cc chu ln, S n thm ni ny. Ngy xa, khi ngi Hn Chim Giao Ch, Cu Chn, H cho qun nh tip, Chim t ca ngi Chm. H lp ra huyn mi t tn l Tng Lm, Ri nhp vo thnh qun, l qun Nht Nam. Tng Lm l huyn ln, Xa nht qun ny Gm Qung Nam, Qung Ngi V Bnh nh ngy nay. Ngi Chm c lc y Thuc vn ha Sa Hunh, Bit dng ng, dng st, Sinh hot vn minh.

Dn Giao Chu, Giao Ch u th k th hai nhiu ln ni dy, Khin qun gic chy di. Dn Tng Lm nhn th Cng ni dy theo ta. Qun nh Hn bt lc i ph vi qun xa. H ginh c c lp. Nm Mt Trm Chn Ba, t tn nc Lm p, Ri xy dng quc gia. Khu Lin, vua ca h, C i qun kh ng, n nhng bn, nm vn, Rt vng v quc phng. Ri Lm p nh chim Cc vng t m mng

Ca ngi Cau bn a, n tn Nam Phan Rang. H nh ln phng Bc, Chim dy ni Honh Sn Vn l t nc Vit, Bn ma cy xanh rn. Ri h i tn nc, Lm p thnh Chm-pa, ng Tr Kiu, Hay Sin-ha-pu-ra. Nh nc ny cc thnh Th k th Chn, Mi. n nay cn st li Nhiu di tch tuyt vi. l cc n, thp Ninh Thun, Qung Nam, Cc bc tng tuyt p Mang m vn ha Chm.

Dn Chm theo o Pht V o B La Mn. Ngi cht c ha tng, Rc xung sng, khng chn. H c ring ch vit, T ch Phn m ra. Vn ha gc n Thm m nn thi ca. Chm-pa l t nc Chu chin tranh nng n. Pha Bc, t i Vit, Pha Nam, t Kh-me. Nm Mt Bn By Mt, Qun vua L Thnh Tng Chim na nc pha Bc, Gii vua v Thng Long. Na pha Nam cn li B Cha Nguyn v sau Dn dn thn tnh ht

Bng nhiu cch khc nhau. Vng quc Chm-pa c Nm Mt Tm Ba Hai Chnh thc ngng tn ti, Sau chn th k di. * No, li chuyn c tch. ng bit cc chu ch. C ngay, hy bnh tnh. ng k lin bu gi.

CU B V CY TO Ngy xa c cy to, L xum xu v dy. Mt cu b rt thch Chi vi n hng ngy. Cu thng leo ln n, Hi qu n ngon lnh. Tra mt, cu nm ng

Di tn l cy xanh. Cu b yu cy to Chn thnh v ngy th. Cy to cng yu cu, Ngy no n cng ch. Thi gian tri, cu b C ln dn, ln dn, Cu bn hc, c v qun ngi bn thn. Mt hm cu xut hin, i mt thong bun ru. Cy to h hi ni: No, ta chi vi nhau! Cu b p: Xin li, T ln, bun sao, Khng th chi vi cu Vui v nh ngy no. T mun chi p,

M li khng c tin. Cy to ni: Tht tic, T cng khng, tt nhin, Nhng cu c th hi To ca t trn cy. Cch y t c th Gip c cu ln ny. Cu b nghe, sung sng Hi ht to mang i, Ri khng thy quay li. Cy bun, khng ni g. Bng mt hm, cu b, Gi l ngi n ng, Quay li gp cy to, Nhiu phin mun trong lng. Ln na ng xin li: T c gia nh, M nh th cha c,

Mt ngi nh ca mnh. Cy to p: Tht tic, T cng khng c nh. Nhng cu c th cht Cnh l t xm xa. Hy vng cu g xy nh cho mnh. Ngi nh quan trng lm Khi cu c gia nh. Ngi n ng sung sng Cht ht cnh mang i, Khng mt ln quay li. Cy bun, khng ni g. Rt c n v lnh Khi gi bo, ma sa, Nhng cy to hnh phc Bit bn mnh c nh. Ngi n ng li n,

Mi tc bc trn u. Cy to thy, vui sng: No, ta chi vi nhau! Khng, t gi, mun ngh. Bao phin mun trong lng. T cn chic thuyn nh. Cu gip t c khng? Th th cht thn t, ng mt con tu. Cu tha h chi bin, S khng thy bun ru. ng gi cht cy to, Thu xe n mang i Ri khng h quay li. Cy bun, khng ni g. Cui cng ng cng n, Mt ng lo yu gy. T khng cn g na cho cu ln ny, -

Cy ni. - Khng cn to cu thch th n. ng lo p: Rng rng, Khng nhai c, khng cn. Thn t khng cn na leo nh ngy no. qua ri thi . , ci thi vui sao. Vy th t qu tht Khng cn g cho, Ngoi gc cy v r ang mc dn thnh tro. By gi, - ng lo ni. T qu khng cn nhiu. Ch mt ni ngh V si nng chiu. Th th tt, tht tt. T gip cu ln ny.

 ta v ngh, G tt hn gc cy? ng lo ngi xung ngh, Ta lng ng bn gi. Cy to vui, mun khc, i mt l t nha. * Cho cc chu yu qu ng k cu chuyn ny Cc chu l cu b, Cn b m l cy. Cc chu sinh, khn ln, Ri i xa, bay xa, Cui cng li cn n Vng tay b m gi. T chuyn ny trit l Rt bi hc cho mnh, sng bt ch k,

C hiu v thng minh.

18 NC PH NAM, NC CHN LP Ph Nam l nc c, Tng ni ting mt thi Khp vng ng Nam , t rng v ng ngi. Hn hai nghn nm trc, Nam B ngy nay C mt nn vn ha Ca quc gia c ny. Cc nh kho c hc Gi n l c Eo. Di tch n li n nay vn cn nhiu. Trn nn vn ha y, Quc gia c Ph Nam Hnh thnh, rt pht trin,

Th k Ba n Nm. l mt vng quc, Do nh vua ng u. Di c nhiu nc nh, Khng gi qun hay chu. Ngi dn theo o Pht V o B La Mn. Ting ni h Nam o, Trng la sinh tn. H cng gii nh c V cc ngh th cng, Bit gao dch, bun bn, M ng ra Bin ng. n th k th By, Nc Ph Nam, tic thay, B Chn Lp thn tnh. Chm ht quc gia ny. n th k Mi Tm,

Mt phn nc Ph Nam Tch khi nc Chn Lp, Ri nhp vo Vit Nam. Phn nc Ph Nam y L Nam B by gi. Mt vng t mu m, Nhng dng sng lng l. * Nhn tin ng cng ni, Du qua loa, i li V t nc Chn Lp, Tng hng thnh mt thi. Chn Lp l vng quc u tin ca Kh Me. Vn l mt nc nh Ca Ph Nam xa kia. n th k th Su N tch thnh nc ring,

Ri m mang b ci, Chim cc nc lng ging. Gia th k th By, N thn tnh Ph Nam Thnh mt nc rt rng, ng Bc gip nc Chm. Pha Ty l nc Thi. Gm Cam-pu-chi-a V thm mt s tnh Vng Nam B nc ta. Nhng rt nhanh sau , t nc h bt an. u th k th Chn Th tan r hon ton. Vy l nc Chn Lp, Mt quc gia phng ng Sau gn ba th k Pht trin ri suy vong.

* Hm nay ng s k V s tch tru cau, Mt nt vn ha p tn ti t lu. Mt cu chuyn cm ng V tnh ngha v chng, C tnh anh em na. Hay, p, nhng au lng.

S TCH TRU CAU Ngy xa lng n, Hai anh em h Cao Rt ging nhau, kh bit Ngi no l ngi no. Nm trn mi tm tui, Cha m h qua i. Trc thng yu nhau lm, Nay yu thng gp mi.

Lu ng l o s Rt ni ting trong lng. Hai ngi n tm hc. ng cng yu hai chng. Nh c c con gi Va n tui cp k, Nt na v xinh p, Thm sc so nhiu b. V hai ngi hc gii, Cng tun t, khi ng, Nn mt ngi trong h lt vo mt c. Khn ni v ging qu, Nhiu khi c th di, V chnh mnh khng th Phn bit ai l ai. Mt hm c mun th, Lin t bt cho hnh.

H nhng ai n trc, Chc chn l anh. Ri Lu ng lm l Cho c v ngi ny. C iu sau khi ci, Mi vic khc xa nay. Ngi anh, v c v, Dng nh qun mt em. Anh kia, do ti phn, Thng nm khc trong m. Ngi em, mt ngy n, Quay v t cnh ng. Ch du trong bp Chy ra, tng l chng, Lin m hn, nng nu, Va ng lc ngi anh Xut hin ngay trc ca. ng l vic chng lnh.

Anh ta ngh: Tht lo, Thng em tn v mnh. Nn tnh vn nht, Nay cng thm cn tnh. Ngi em thy oan c, Bn b nh ra i. i, i mi, i mi, Ti dng sui rm r. Sui th rng, nc xit, Khng th qua, nh ngi, Khc n cn nc mt, Cht, thnh hn vi. Li ni ngi anh c, V nh khng thy em, Ngy hm sau, giu v, Lng l b i tm. Anh cng i ng y, Gp sui, khng th qua, Bn ngi bn hn ,

Ri khc, l t nha. Anh khc mi, khc mi, Cht, thnh mt cy cao, Thn rt thng, ch l, Khng c mt cnh no. V nh lo lng, Khng bit chng i u. Ri ln ng tm kim, Cng i lu, rt lu. Cui cng n con sui, C ngi khc no lng, Khng bit ngay bn cnh L chng v em chng. C khc ht nc mt, Ngi c c gy teo, Ri c cht, lng l Bin thnh mt dy leo. Dy leo y qun qut

m quanh cy cao kia. Bn di l tng , B ba khng chia la. Khi mi ngi bit chuyn, T lng thng xt thay. Mt ln vua kinh l, C dng li ni ny. Sau khi nghe ht chuyn, Vua bn ly tri cy, Nhai vi l dy cun, Thy c v cay cay. Vua nh vo tng , Thy mt si si, Ri ng dn mu . l hn vi. Ci cy cao cao y Vua gi l cy cau. Cn l leo quanh n

Th t tn l tru. Cn tng , nung chn, S c mu trng tinh, Nhai vi tru, cau y, Mi , trng rt xinh. T y dn nc Vit C tc l n tru nh ba ngi cht Cn gn b bn nhau.

Phn Hai T TH K TH 10 N TH K 19 ng chu mnh, nh vy c chuyn hnh trnh Xuyn sut mi th k T bui u bnh minh Cha ng ta dng nc, n th k th Mi, Thot khi vng n l,

Chng ta c lm ngi. T hm nay ng k V lch s nc nh Chn th k bo v Nn c lp quc gia. Th no? Chuyn du lch Cng th v, ng khng? Ngc thi gian tm hiu Lch s ca cha ng. Lch s, cc chu , L mn khng ch hay M cc k cn thit Cho cc chu ngy nay. Khi khng bit lch s L ta khng bit mnh. Qun mt gc dn tc, Tc l qun ngha tnh. ng cha ta dng nc,

Tr gi bng mu xng. Ta, nhng ngi k tc, Qun l tri l thng. * Ngy xa vua T c Cp tin v cp nh ng L Ng Ct Vit Quc S Din Ca. l b sch ln Gn bn nghn cu th Vit theo th lc bt, Nhiu ngi thuc n gi. l con dn Vit Th phi bit s mnh. Vua T c lm th L ng vua thng minh. Nay ng cng bt chc, Vit Quc S Din Ca

Bng kiu th nm ch, D hiu v nm na. N nh sch tham kho, Sch s, li bng th, Vit v thi dng nc Cho n tn by gi. Nh nh, sch tham kho, Ch khng phi gio khoa. Gip b sung kin thc V lch s nc nh. Cc chu nh thnh thong c li tp th ny. c nh lch s V c c tch hay.

1 BUI U C LP V INH B LNH (924 979) Nm Chn Trm Ba Tm

Ng Quyn ln ngai vng, Chm dt mi th k h ca ngoi bang. ng nhanh chng b chc Tit S Bc Phng, Thit lp b my mi T di ln trung ng. Mt s quan, tng gii c iu gi cc chu. Hoan Chu - inh Cng Tr. Kiu Cng Hn - Phong Chu. Tic l Nm Bn Bn, ng lm bnh, t trn. Con c, Ng Xng Ngp, Con th, Ng Xng Vn Cn tr ngi non d, B Tam Kha, h Dng, Tim quyn, ln ngi bu,

T xng l Bnh Vng. Bt bnh trc vic y, Cc phe phi dn dn Lp nn nhiu ct c, Thnh mi hai s qun. c tng lnh ng h, Nm Chn Trm Nm Mi Ng Xng Vn lt Dng Tam Kha, v ri Cho ngi rc anh c V lm vua vi mnh. Nhng anh em lc c, Khng yn lng dn tnh. Mi lm nm sau , Ng Xng Vn qua i. Cc th lc ct c Vn honh hnh nhiu ni. Triu nh th lc c.

Ch khn kh ngi dn. t nc b chia ct, Lon mi hai s qun. * Trong bi cnh nh th, Xut hin mt nhn ti. By gi ng s ni Con ngi y l ai. l inh B Lnh, Sau thnh inh Tin Hong, Ngi u tin xng Trong lch s Nam Bang. Sau nghn nm Bc thuc, Dp mi hai s qun, Lp nc i C Vit, Lo v v mun dn, ng l ngi khng nh Ch quyn nc Nam ta, M u cc triu i

Phong kin ca nc nh. ng chn hng kinh t Bng cch cho c tin, ng Thi Bnh Hng Bo, Loi tin ng u tin. By mi triu sau Theo ng c tin ng, Gip kinh t pht trin, Hng ha c lu thng. * ng ngi lng i Hu Nay thuc tnh Ninh Bnh. B l inh Cng Tr, Sut i theo nghip binh. Khng may b mt sm, ng theo m v qu, Phi nng nh ng ch, Cng vt v b.

Ngy nh inh B Lnh Cng l tr chn tru Thng chi tr chin trn, Pht cao c hoa lau. V sau, l tr y Mt s thnh bn hin, Theo ng dng c nghip Nh Nguyn Bc, inh in. Du nh ngho, cn nh, ng thng xng l vua, Bt l tr phc dch Trong cc tr chi a. Nghe ngi ta k li, Mt ln, khao qun, ng git b ca ch, Ri c bn cng n. B u? ng ch hi. ng bn ch chic ui

Cm xung bn, v ni: B chui xung t ri! * Sau khi Ng Quyn mt, t nc suy yu dn, Ri lon, nh ni, Lon mi hai s qun. Tc l lon ct c, Mi ngi chim mt phng. Li mt ma, i km, Ngi dn kh trm ng. Ln ln, inh B Lnh T dy qun, chiu binh, Sau nhp vi Trn Lm Ct c Thi Bnh. Khi tng Trn Lm cht, ng c tn ln thay, Li chiu binh thm na, Th lc ln tng ngy.

T Hoa L him tr, ng xut qun, ln ng, Ri nh u thng , T xng Vn Thng Vng. Cui cng, ng ln lt Dp ht cc s qun, Thng nht c t nc, Hp tri, lng dn. ng ln ngi Hong , Nm Mu Thn, thng T, Tc Chn Trm Su Tm, Lp Hoa L. Quc hiu i C Vit. Thit lp cc ch triu, Ban sc cc hm phm, Chnh l rt nhiu iu. * Hong inh B Lnh

Mi hai nm trn ngi, Ch th nm lm tui V cht thm, than i. S l do yu qu Con t l Hng Lang, Lc y mi bn tui, Ngi cho k ngai vng. Trong khi , inh Lin L con trng ca Ngi, Ngi lp nhiu cng trng, Li b gt ra ngoi. Vy l xy ra ha, Ci ha ca bao ngi Khi b trng lp th, Thm bi hc cho i. inh Lin, lc tc gin, Xung tay git Hng Lang, Cn vua th b git

Bi tn quan hng xong. Tn hn l Thch, Do mt m nm m Thy sao ri vo ming, Ngh mnh s lm vua, Hn git inh B Lnh, inh Lin Nam Vit vng. Mt m mu quen thuc, Nh bn v tm thng. Tuy nhin, hai ngi cht C th c bn tay Ca mt s ngi khc. M thi, chuyn sau ny. By gi, trc khi ngh, ng k truyn thuyt ny, Cng v inh B Lnh, c lu truyn lu nay.

CON NGA

Ngy xa, lng n C mt ngi n b Tn gi l m Th, Sng bng ngh nng gia. Mt hm ra sui tm, Khi ci ht o qun, Thy c con ri c ang lng lng n gn, B s qu, ngt xu, Khi tnh li, thy mnh Nm cnh con ri c, Ngi trn trung, tht kinh, B vi mc qun o, Cung qut chy v nh, Giu chng, khng dm k Cu chuyn va xy ra. Hn chn thng sau , Theo l rt bnh thng,

B sinh mt a b Khi ng v d thng. My nm sau, chng cht, B thy con trai mnh, Tn l inh B Lnh, Khe mnh v thng minh. c bit v bi li, Cu c th hng gi Ln su, khng cn th, Mi khng chu ln b. Cn con ri c n, Du trn su trong hang, C ngi bt, lm tht, em chia cho c lng. m Th khng n tht, Ch ly mt t xng, em phi kh, hong bp Ri giu di gm ging.

* Mt ng thy a l, Ngi Tu, t Nam Kinh, n y tm long mch tng ct cha mnh. Khi n dng sui n, Thy c nh ho quang Chiu ln sao Thin M, ng ta lin vi vng Cho tin inh B Lnh, Bo ln xung xem sao. Ln ch su nht, Ni nc ro o o. Chng ln xung, cht thy Con nga khng l. N nhn chng gin gi, Chic ming h rt to. Chng s qu, quay li

Ni vi ng ngi Tu. ng a mt b c, Bo em xung tht mau. Sau khi nghe chng ni Nga n c, ng ny Lin ku ln sung sng: Long mch chnh l y! Ai tng ct b m Vo ni ny khc thng, Nh long mch nht nh S c pht vng! Ri lo a hi ct Ca cha lo cho chng, Bo mang cho nga , Ha thng mt ng vng. Chng ln xung ln na, Nht xng b lo ny Vo mt ngch hm M lo chng h hay.

Hm y v gp m, K chuyn ny l k. Chng hi hi ct b, B im, chng ni g. Ri b a ci gi Xng ri c ngy no, Bo y l xng b, em cho nga xem sao. inh B Lnh lp tc Lm theo li m chng, V ri, nh long mch, Sau thnh inh Tin Hong. * Li ni thy a l, Nghe tin chng xng vng, Bit rng mnh b lm, Lin khn gi ln ng. Lo n i C Vit,

Xin c vo gp vua, Bo tnh xa, bn c. Lo c gp, v tha: D, mun tu hong thng, Cng nh bi phc tri M Ngi dng nn nghip, Thu phc c mun ngi. Nhng thit ngh nga Cn thm thanh gm ny gip Ngi tr nc V hng thnh t nay. Ni on, lo cung knh Dng chic gm sng ngi, Hai li u rt sc. Bn tnh vn tin ngi, Vua nhn gm, sai lnh Ln xung sui, v ri eo n ln c nga,

Khng bit rng, than i, Ngi mc mu lo, Ri vo th him ngho: Gm ca t c nga, Long mch cng t theo. Vy l vua s Git qu nhn ca mnh. Cng nhanh chng chm dt Triu i ca nh inh.

2 L I HNH (941 - 1005) V NH TIN L Nm Chn Trm By Chn, C s kin au lng inh Tin Hong b git. C inh Lin, con ng. V vua cn nh tui, L Hon, mt tng ti, c chn gip u cha,

Lun thng trc bn ngai. By gi ng s k V ng t Tin L, Ngi bt qun nh Tng Chu tht bi nng n. Sau vua inh B Lnh L vua L i Hnh, Mt ng vua kit xut c s sch lu danh. Khi dng triu i mi, Lo chn hng nc nh, Bnh Chim v ph Tng, Nng v th quc gia, ng l v tng gii, Cng tm khi dng ngi, Khn ngoan trong giao t, ting tt cho i. Theo s sch ghi li,

ng xut thn ngho hn. Cha ng l L Mch, M l ng Th Sen. Trng Chu l bn qun, Nay thuc tnh Ninh Bnh. Cng c ngi ni khc V qu gc, ni sinh. Cha m qua i sm, c ch nui, v ng Ln ln, theo inh Lin, Lp c nhiu chin cng. ng gip inh B Lnh Dp lon s, yn dn, c phong i Nguyn Soi, Chc Thp o Tng Qun. Lc y ng cn tr, Mi hm by tui i, Nhng c ti thao lc,

Bit thu dng lng ngi. inh Tin Hong b git, Triu nh ang bt an, ng tr thnh nhip chnh Cho u cha inh Ton. Cc i thn ni lon, Pha Nam ha Chim Thnh, Pha Bc c gic Tng, mt nc sao nh? Nn tng Phm C Lng, Thi hu Dng Vn Nga Tn ng ln ngi bu cu nguy nc nh. ng ln ngi Hong , Xng l L i Hnh, t nin hiu Thin Phc, Hoa L l kinh thnh. ng khuyn khch nng nghip,

L v vua u tin Hng nm cho m l Gi l l Tch in. ng cho dn o p Rt nhiu knh v sng ly nc ti rung V tin b lu thng. * u nm Tm Chn Mt Qun Tng nh i C, Chia hai ng thy b, Thanh th ang rt to. ng b qua x Lng, ng thy theo Bch ng, Ni qun ta ng cc Thnh th trn ang ging. bn sng Ty Kt, Chng tht bi ch, Nhiu dng tng b git,

Qun b nh rt v. Cng u ca i thng Thuc v L i Hnh, Mt nh qun s ln, Cn lu mi s xanh. Vua ch thn ra trn, Nh thao lc ca ng M xc qun Tng cht Ngp ni v y sng. * Ch mt nm sau Vua c Ng T Canh V T Mc i s Sang t nc Chim Thnh. H b Chim gi li. Vua tc gin, ngy m Sai chun b thuyn chin, T mnh i bnh Chim.

Trong mt thi gian ngn L i Hnh thng to, Chm vua Chim ti trn, Thnh quch t thnh tro. T binh nhiu v k, C c s, n t, Vng bc thu c vn, Khng thiu mt th g. Hm su nm tr quc, Vua su ln dy binh nh qun Chim quy ph, Gi bin gii yn bnh. * Vua L i Hnh cht, li mt giang sn Hng cng v thng nht, Nhng tht tic, cc con Li tranh nhau ngi bu,

Li huynh tng tn, Khin b b chnh tr V dn chng lm than. Ri i L chm dt Bng ng vua xu xa L Nga Triu Long nh, Gian c v dm t. * Hm nay, thay c tch, ng s k s qua V mt ngi ni ting Thi Hu Dng Vn Nga. B l mt ngi p, Hong hu ca hai vua, Mt nhn vt lch s, V sau sng trong cha.

THI HU DNG VN NGA (952 1000) Ngy xa c c b

Mc ci tt l k, L m thng hay khc, Khng hiu l do g. Mt hm c o s i ngang qua tnh c, Thy th lin dng li Ri c my cu th: No nn i, chu b. Vic g phi khc hoi. Mai kia cn gnh vc i sn h trn vai. a b nghe, im bt. T ngy y, l gh, Ng yn khng cn d, V cng thi khc nh. Sau ny b gi y Rt ni ting, v b L v hai vua ln -

Thi Hu Dng Vn Nga. B sinh vng t Nay thuc tnh Ninh Bnh, B l Dng Th Hin, Thuc dng di hin vinh. Dng l h ca b. Cn Vn Nga l g? Tn hai lng ghp li: Vn Long v Nga My. B ni ting xinh p, Loi ti sc vn ton, n mc nhiu giai thoi Loan truyn trong dn gian. B l hong thi hu Hai triu vua khc nhau, V ca inh B Lnh V L Hon v sau. inh Ton, v vua cui

Ca triu i nh inh, L con trai thi hu Vi Tin Hong, chng mnh. Cn khi b l v Ca vua L i Hnh, B sinh c cng cha L L Th Pht Ngn. Sau nng thnh hong hu V vua L u tin, Tc vua L Thi T, Ni ting mt vua hin. Hn th, nng l m Ca vua L Thnh Tng, Mt ng vua nhn c Tng lp nhiu chin cng. ng lp nc i Vit, Ly ba chu Chim Thnh, Ph Tng, xy Vn Miu Chn hng vic hc hnh.

Khi inh Tin Hong cht, Thi hu Dng Vn Nga Bit t li ch Nc Cao hn li ch Nh. Vua inh Ton cn nh, M th trong gic ngoi. B gt qua nghi k, Bt con mnh nhng ngai, mt v tng gii, M sau l chng b, Bnh Chim v ph Tng, Chn hng li nc nh. Lm xong s mnh ln, Cui i b tu hnh cha Am Tin ng Pha ng Hoa L thnh. Nghe ngi ta k li, B v L i Hnh

Ngy tr c duyn thm, Tic tri khng cho thnh. Nn i uyn ng y Phi ch mi v sau, Khi cng thnh danh toi, Mi ln na gp nhau. u cng l tri nh, Nhng cui cng hai ngi i vo lch s Nh tm gng cho i. Ninh Bnh thnh ph Hin c hai con ng Chy song song tht p, Mang tn i uyn ng.

3 L CNG UN (974 1028) V I NH L Thi inh - L, rung t

Thuc s hu x, lng. Dn chia u cy cy, Np thu vua, qu lng. i C Vit lc y C nhiu xng th cng, c tin, rn v kh, Lm dng c ngh nng. Ngoi ra cn ngh giy, Ngh dt la, gm snh. Bun bn pht trin Nh tin ng lu hnh. o Pht c truyn b Cha mc ln nhiu ni. Cc s m lp hc Dy ch cho mi ngi. Nho Gio cng xut hin, Phn ln lp trn. Dn dng ch Hn,

Nhng ting ni gi nguyn. L Tin Hon Hong Mt Mt Khng Khng Nm. Con l L Long nh, Ln ngi, thnh Vua Nm. S d c tn y L do ng ta li Thng nm khi triu chnh, Hn lo v khinh ngi. Bn nm sau ng cht. L Cng Un ln thay. By gi ng s k V v vua hin ny. * Mt trong nhng vua ln Ca nc Vit Nam ta L vua L Thi T, V vang s nc nh.

ng lp nn triu L Ko di nhng chn i, M u nc i Vit, c lng dn, lng tri. ng sa sang vic nc, Dng chnh sch thn dn, Su thu nh v t, Cn min thu nhiu ln. ng cao o Pht, Xy cha chin, p , Cn cho quan sang Tng Thnh kinh Tam Tng v. ng l ngi vit chiu Di v Thng Long, Gip t nc pht trin Theo th ca con rng. * ng ngi chu C Php Nay thuc tnh Bc Ninh.

M h Phm, ba tui, Khu khnh v thng minh, Tr tr cha C Php Nhn ng lm con nui, a vo cha dy d, Hc Pht, hc lm ngi. Nm ng ln by tui, Mt thin s lng danh C tn l Vn Hnh Nhn lm hc tr mnh. ng c s Vn Hnh Cho vo hu vua L. Vua L rt yu qu, Lun chm sc, v v. Ln ln, ng phc v Trong cung L i Hnh, Lm n Ch Huy S Bo v Hoa L thnh.

Vua cn g cng cha L L th cho ng, Sinh ra L Pht M, Rt c vua hi lng. Khi vua i Hnh cht, Triu nh tht ri ren. Tim ngi, L Long nh Thnh ng vua yu hn. Ri L Long nh cht, ng c tn ln thay Nh tng o Cam Mc V Vn Hnh, s thy. Triu L c thit lp. Cung nh li bnh yn, Quyn lc c cng c, Yn vui khp mi min. Vy l L Cng Un, tui ba mi lm,

Thnh vua L Thi T, Tr v mi chn nm. ng chn chnh ch sc, t nin hiu Thun Thin, Ct nhc cc quan li, Ton xng ng, ngi hin. Thy t Hoa L hp, Ton ni cao, khe su, Khng tin lm hi, Kh pht trin di lu, ng xung chiu di chuyn Kinh v i La, M u k nguyn mi Cho lch s nc nh. Nm Thun Thin th nht, Mt Nghn Khng Trm Mi, n t kinh mi, Vua ngc nhn ln tri

Lin git mnh, cht thy Thp thong bng con rng ang bay ln, tuyt p, Nn i thnh Thng Long. Quan h vi nc Tng, ng khn kho nhn nhng, Vua Tng khng sinh s, Li cn phong sc vng. Nm Thun Thin mi mt, ng chinh pht Chim Thnh, Ginh c thng li ln, Thanh th cng tng nhanh. Vua Chim v Chn Lp Sang triu cng hng nm. Vic bang giao yn tr, Dn yn n lm n. Nm Mt Khng Hai Tm L Thi T bng h, Hng th nm lm tui,

Pht M ln thay cha. ng l v vua tt, Hiu l L Thi Tng, Mt v tng ti gii, Chuyn nh Ty dp ng. ng xy Cha Mt Ct, o Knh Lm, Thn Ph, i x rt nhn o Vi nhng ngi b t. ng ci cch php lut, Theo hng nh th tha, Son B lut Hnh s u tin ca nc nh. * Khi L Thi Tng cht, L Thnh Tng ln thay. Lch s lun ghi nh Cng lao v vua ny.

Vua th ba nh L, ng l v minh qun, t quc hiu i Vit, Yu nc v thng dn. ng cho xy Vn Miu, Chm lo vic hc hnh, Dm em qun nh Tng, Ly ba chu Chim Thnh. Ba chu y rt ln, Thuc vng t by gi L Qung Bnh, Qung Tr, Mu m v nn th. X hi lun n nh Di triu L Thnh Tng. Qu khng phi h thn Vi hng hn cha, ng. * Hm nay l ngoi l.

ng s khng c th, Khng k chuyn c tch, M c ci bt ng. Cc chu on xem th, ng s k chuyn g. ng k chuyn Kinh Thnh. Phi ni hay cc k. Nc ta, cc chu bit n gn mi phn trm Dn theo o Thin Cha, Nu ng nh khng nhm. Khng phn bit tn gio, Ngi Vit Nam chng ta, Lun sng rt ha thun, Nh anh em mt nh. No, nghe ng k nh. Nghe bit v sao Cha to ra s sng, V to n th no.

KINH THNH Kinh Thnh c hai cun, Nh ta bit xa nay Cu c v Tn c, Con chin c hng ngy. L Kinh Do Thi Gio, Cu c c t lu, Bao gm rt nhiu Sch Bt u t Khi u, T Thin Cha sng th, n h tc loi ngi, Sch Ng Kinh, Ngn S, Sch Gio Hun dy i... Cn cun Kinh Tn c Ni v Cha Ki T. Ni dung gm bn quyn c vit bi tng .

Cn c Sch Cng V, Sch Th cc thnh hin. Cui cng l cun sch Gi l Sch Khi Huyn.

SNG TO TH GII

Lc khi u, Thin Cha To ra t v Tri. Khng hnh hi, trng vng, Bng ti trm khp ni. Thn kh ca Thin Cha Bay trn nc l l. Ngi phn: Cn nh Sng! V nh Sng hin ra. Thy nh Sng l tt, Ngi phn chia, tch ri nh Sng v Bng Ti Cng nh t v Tri. Thin Cha t tn gi

Nh ta bit ngy nay: m l khi tri ti, Cn khi sng l Ngy. V l kt qu Ngy Sng Th u tin. Ngy th hai Thin Cha To Bu Tri v bin. Ngy th ba Thin Cha To nn lp t dy, Ri i Dng v Bin, Tt c cc Loi Cy. Ngy th t, Thin Cha To Mt Trng, Mt Tri V cc Ngi Sao sng c sng khp ni. Ngy th nm, Thin Cha To ra cc loi Chim, C v sinh vt bin, Bit bay, bit ln chm.

Ngy th su, Thin Cha, Lm vic khng ngh ngi, To nn cc Loi Vt, V cui cng, Con Ngi. Ngy th by Ngi ngh. Cng vic lm xong. Vic Sng Th kt thc, V Ngi rt hi lng. l ngy Sabath, Ngy ngh ca Cha Tri, Ngy thing ling, sau L ngy ngh ca Ngi.

A-AM V -VA

A-am, nh ta bit, L con ngi u tin c Cha vt t t Ri h hi m nn.

Con ngi ny c bit, V Thin Cha thng minh to nn theo ng Hnh mu ca chnh mnh. Ngi to khu vn p, Gi l Vn a ng, C nhiu cy xanh tt, Nhiu hoa, tri chn vng. Chnh gia khu vn y C mt cy Trng Sinh V mt cy Tri Thc, Ai n n, t mnh S nhn bit iu Tt V iu Khng Tt Lnh. Ngi cho A-am sng vn ny ti xanh. Ngi dn, ng c th Mun n g th n, Nhng n tri Tri Thc,

S chuc v vo thn. Ri Ngi phn: Khng tt Khi Ngi Nam mt mnh. Ta cho n Ngi N, Du dng v ti xinh. Ngi lin lm php l, Bt A-am ng say, Rt chic xng sn nh, V t khc xng ny Ngi lm nn Ngi N, t tn l -va. Ngi Nam l nam gii, Ngi N l n b. V rng tht ca tht, Xng tht ca mt ngi, Ngi Nam v Ngi N Phi yu nhau sut i. Trong s cc loi vt,

Rn l loi xu xa. N xc xim, xu nnh, K th ca n b. N n tm Ngi N, Xi b n tri cy Mc trn cy Tri Thc, V n n, sau ny B s thnh thng thi, Bit phn bit cho mnh Ci Thin v Ci c, Nh cc ng thn linh. -va, du cn s V cha ht phn vn, Nhng do Rn d d, Cui cng b n. B n tri cy cm, Li cn em mi chng. n xong, h xu h

Khi thy mnh tng ngng. H vi v b l Thay o, qun quanh ngi. Sau , Thin Cha gi, H khng dm tr li. Nhng Ngi on hiu A-am v -va n tri cy cm, Nn gi khng dm ra. Ngi N cho Rn. Ngi Nam cho b. Thin Cha rt tc gin, V trng pht c ba. Loi Rn b nguyn ra, Phi trn, b sut i, Lun lun b sn ui, K th ca loi ngi. Hai ngi b Cha pht

V n tri cy ny. H v con chu h Phi vt v t nay Lm vic kim sng, Khng c thin ng, Chu mi th bnh tt V kh nhc i thng. n ng phi tranh u Vt ln v ming n. n b khi sinh Phi au n, nhc nhn. Hn th, n tri cm, Li cn a cho chng, n b phi ph thuc V hu h n ng. Hai ngi b Thin Cha ui khi Vn a ng, Xung sng ni h gii Gia tri nng chang chang.

CHIC THUYN CA N-

Con chu v cht cht Ca A-am, -va V sau thnh h hng, c c v xu xa. Thin Cha ly lm tic to ra loi ngi. V ri Ngi quyt nh Xa s h trn i. Nhng Ngi khng n git Mt ngi tt mi b, Lun nghe li Thin Cha, L ng gi N-. Ngi bo ng chun b Chic thuyn ln, v ri a loi vt ln , C mi loi mt i.

Tc c c, c ci nhn ging sau ny, V Ngi s lm lt Lin tc bn mi ngy. ng N- lc y Su trm tui c tha, Lm ng iu Cha dn, Ri sau y tri ma. Ma tm t khng dt, Nh nc xi o o, Lm ngp ht ng rung, C nhng ngn ni cao. ng N- v v, Cng ba ngi con trai V mt i c ci Ca tt c cc loi Vn bnh yn v s Khi ngi trong chic thuyn. Nc dng cao, dng mi,

Nhng cng nng thuyn ln. Cui cng th nc rt. Con thuyn ca N- Trn ni A-ra-rat, Nc cn trng bn b. Lnh nh mi mt thng K t ngy tri ma, ng th chim cu trng Xem nc rt ht cha. Con chim bay mt chc Li quay v vi ng. Nc cn cha rt ht, Cn phi ch trong lng. Mt tun sau, c th, N bay i rt nhanh, Lc quay v, ming ngm Mt cnh -liu xanh. i thm by ngy na,

Ngi trn thuyn, N- Li th chim cu khc, Nhng n khng quay v. Ngha l nc cn. ng v c gia nh Bc xung t, xc ng, T n Cha lng lnh. Cc loi chim, loi th Ln lt ra tng i, Bt u cuc sng mi Ri pht trin, sinh si.

THP BA-BEN

Sau khi nc rt ht, N- dng bn th, Lm l t n Cha. Cha ha t by gi S khng lm lt na, Khng git cht loi ngi.

Ni xong, Ngi lin dng Chic cu vng trn tri. Chng bao lu sau Cc con chu ca ng Sinh si trn mt t, Ngy mt ng, thm ng. Ni chung mt ngn ng, T mt gc m ra, H tm c vng t C tn l Shi-na. Thy t ny mu m, H dng li y, nh xy mt ta thp Cao tt tn tri my. s l biu tng Sc mnh ca loi ngi, Quyt tm v on kt, Thch thc c vi tri.

T trn cao nhn xung, Thin Cha khng hi lng: Con ngi qu kiu hnh, Cy mnh mnh v ng. Ngi lm php, bt h Khng th no hiu nhau Do khng chung ngn ng, Khng hp tm u. Thin Cha cn bt h Phn tn i khp ni. Vic xy thp b d, V ngi khng hiu ngi.

4 L THNG KIT (1019 1105) Trong lch s dn tc, i nh L, chn triu, lm c nhiu vic. Vng qu tht rt nhiu.

Bnh Chim, m lnh th. nh gic Tng thnh cng. o Pht pht trin mnh. Di v Thng Long. i tn nc i Vit Nm Mt Khng Nm T. Vua ng u nh nc, Cng tm v nhn t. Mt chic chung rt ln t trc in Long Tr. Dn oan c n g, Ku bt c vic g. Nc c hm t tnh. Quan - tri ph, tri chu. Ch yu ngi hong tc Hay con ci nh giu. Nh L ban b lut Nm Mt Khng Bn Ba,

Dng nh lut Hnh S, u tin nc ta. Qun i gm hai loi Cm qun v a phng. C c b c thy, Rt cht ch k cng. V kh gm gio mc, ao kim v cung tn. C c my bn , C xng ng chin thuyn. V ngoi giao, nh L Ha hon vi Bc Phng. Vi Chim Thnh, i Vit Gi quan h bnh thng. * Gia th k mi mt, Nh Tng gp kh khn. Ni tnh y mu thun,

Ngn kh lun n nn. Chng mun nh i Vit gii quyt vic nh, Nhng phi chu tht bi Trc qun v dn ta. By gi ng s k V v tng thin ti nh bi qun Tng. Cc chu bit l ai? l L Thng Kit, Mt con ngi ti ba, Mt anh hng dn tc Trong lch s nc ta. * ng l tng nh L, ng thi mt hon quan, C cng nh qun Tng, Gi t nc bnh an.

Tn tht l Ng Tun, Hu du Ng Quyn xa, ng qu huyn Qung c, Thuc Gia Lm by gi. B ng lm Thi y i vua L Thi Tng, c vua ban quc tnh, Do c v do cng. Nm Mt Khng Bn Mt, Nh khi ng, thng minh, ng c lm thi gim, Vua cho theo bn mnh. Sau ng c thng chc Ni th Snh tri Lc mi ba lm tui, Vinh hin v quyn uy. Ri sau, tin hn na, Di triu L Thnh Tng, Lm Kim hiu Thi bo,

Chc quan hng tam cng. Nm Mt Khng Su Mt, Thanh Ha, Ngh An Cc tc Mng quy ri, Vua sai ng trn an. Nh ng bit thuyt ging, C l li c tnh, C nm chu, su huyn quy phc triu nh. Nm Mt Khng Su Chn, ng i nh Chim Thnh, Bt c vua Ch C, M rng t nc mnh. * Khi Cn c, by tui, Ln ngi bu, triu nh Lc c cc phe cnh, t nc chng an bnh.

L Thng Kit ng h Phe Lan phu nhn, Nh th m mi chuyn May cng n nh dn. * T tng Tng, An Thch, Nm Mt Khng By Nm, Xui vua nh i Vit, Mt quyt nh sai lm. Thy trc m mu gic, Khng i gic tn cng, L Thng Kit ch ng C ng b, ng sng Tin qun vo t gic, Cng Tn n tng qun, Vt qua cc thnh i, Chim chu Lim, chu Khm. Nm Mt Khng By Su,

Hai cnh qun gp nhau, Cng bt u vy hm, Quyt h thnh Ung Chu. l mt thnh ln, Ngy nay l Nam Ninh, Tng T Gim c th Cng ba vn tinh binh. Tng gic Trng Th Tit em qun n gii vy, B ng chm ti trn. S Tu chp trn ny. Cui cng L Thng Kit Phi dng k ha cng, Bn cc cht d chy Nh bi nhi, nha thng. ng cn bt dn Tng Chng bao ct tht cao qun lnh i Vit Vt tng thnh xng vo.

Thnh Ung Chu tht th Vo ngy th bn hai. Tng T Gim t t, La ngn ngt trong, ngoi. Su vn ngi b git. C Khm Chu, Lim Chu, Con s l mi vn. Mt tht bi tht au. Lm c ba chu y, Nhiu cnh cng au lng, L Thng Kit ra lnh Quay tr v Thng Long. ng bt nhiu dn Tng Cng i theo vi mnh Ri cho vo khai khn Vng Ngh Tnh, Qung Bnh. * Thng Ba nm By Su,

Qun Tng li nh ta, Xui Chim Thnh, Chn Lp T pha Nam nh ra. Nhng ri hai nc y S, khng dm xut qun. Qun Tng gm mi vn, Hai mi vn phu dn. Hay tin, L Thng Kit Lin cp tc phng, Lp cc cht phng ng C ng b, ng sng. ng cho xy chin ly Bn ca i Chi Lng Ngn qun Tng trn xung T pha Bc Cao Bng. Tuyn phng th ng thy ng lp sng Cu, Xa l sng Nh Nguyt,

Ch sng hp, nc su. Nh hai phng tuyn y, Gic Tng b km chn, Qun mi phn cht by, ch cng ngui dn. Bit gic ang th b, ng sai s ngh ha. Qun Tng lin ng . Thot c nn can qua. * Nm Mt Mt Khng Bn V Mt Khng By Nm, Hai ln L Thng Kit Phi em qun bnh Nam. C hai ln u thng, Cha ni n ln u Khi bt c Ch C, i vua ly ba chu.

ng c phong Thi y, Bc khai quc cng thn, Mt anh hng dn tc, Sng mi cng nhn dn. Thng Su nm t Du, Tc Mt Mt Khng Nm, tui tm mi by, L Thng Kit t trn. ng l v thi gim u tin nc ta C cng vi dn tc, Gip bo v sn h. Theo truyn thuyt k li, Trc ba qun, by gi, phng tuyn Nh Nguyt, ng c bi th. Bi th nh li hch, Nh mt bn tuyn ngn V c lp dn tc,

Sng mi cng nc non.

* Bi th t tuyt y Vang vng mi lng ngi. Bn cu th ngn gn Xuyn sut bao i. Nc Nam ngi Nam . Tri nh th t lu. ng tm cch xm phm, Ko li b nh au. Khng g ng hn th. Cng khng g hay hn. l li cnh co Nhm bo v giang sn. n nay vn cha bit Ai vit bi th ny. iu y khng quan trng. Quan trng l n hay.

N ni ng kh phch Ca con chu Lc Rng, Bn Tuyn ngn c lp, Li th vi non song. Thi y L Thng Kit c vang bi th Trong n th Trng Hng, Huyn Yn Phong by gi. Tuyn phng th Nh Nguyt ng sng sng bn sng. Binh s nghe tng c M thy no nc lng. Ri vn ngi nh mt Tin ln theo ting th. Khin qun Tng b chy, nhc tn by gi. Nh th khng xung trn Trong trn y bn sng,

Nhng vi bi t tuyt gp phn lp cng. * Lc ny ng nhc n Hai t l - hon quan. Hon quan L Thng Kit. Hay l Ngi b oan? Vn cha ng ng, c tranh ci xa nay. Tm thi ng ch ni i khi nh th ny. * Theo s, L Thng Kit Vn l mt hon quan. Mt t khng p lm, Khin thin h lun bn. Nhiu nh nho khinh b Khi nhc n tn ng,

Thm ch c nh gi Sai lch v bt cng. Vi ta, L Thng Kit L khai quc cng thn, Ngi anh hng dn tc, Sng v nc, v dn, Cho nn khng quan trng ng l ngi th no. Du vy, th tm hiu Vn ny xem sao. * Xa nay trong lch s Tng c nhiu hon quan Lm khuynh o chnh s, Tn bo v mu gian. Xa nht phi k n Tn hon quan Triu Cao, Tng gi chc t tng Thi nh Tn nm no.

Khi Tn Thy Hong cht, Hn gi di chiu vua, Lp con th Nh Th Thay con trng Ph T. Hai anh em tranh chp, Nn c nc Tn Lt vo tay nh Hn, Lm ly tn lng dn. V phn mnh, nh Hn C ha mi hon quan Thao tng c triu chnh, Nn vn nh Hn tn, gian thn ng Trc Nm ht mi quyn hnh, M ng cho Tam Quc Dng dng th phn tranh. Trng hp L Thng Kit Ca i Vit chng ta,

Du hon quan, tuy vy, L hin ti, khc xa. V sao L Thng Kit Li tr thnh hon quan? C kh nhiu gi thuyt c a ra lun bn. Mt - sinh ra th. iu ny rt kh tin, V ng, nh ta bit, Tng c mt mi tnh Vi nng Dng Hng Hc, Sau l v Thi Tng. Khi bit ng b hon, Nng dt tnh vi ng. Hai - hay L Thng Kit T hon ly tin? L Thi Tng, nghe ni, Thy mt ng xinh, hin,

Nn ha nu t hon tr thnh hon quan Theo hu vua sm ti, Vua thng ba vn quan. iu ny kh c tht. L con mt cng hu, Tuy b m mt sm, Nhng nh ng kh giu. Nn khng th c chuyn ng bn mnh v tin. Vi mt nhn cch ln, Vic y l hn. Li c ngi cn ni T hon tin thn, Hoc do vua trng pht V ti dm khi qun. Cn mt s thuyt na, Nhng tt c xem ra

Khng hon ton thuyt phc, Tr mt thuyt, l Khi vua tuyn thi gim, Ngi ta nh thuc m, Hon ng ngoi mun, Mt ni au ch. Chc k lm vic y C lin quan t nhiu n nng Dng Hng Hc, Mt ngi ng tng yu. Khng ngu nhin sau , ng vo lc gian nguy, L Thng Kit ng h Phe Lan Nguyn phi. Gi thuyt l gi thuyt, Cn cha r th no. Du ng l quan hon, Vic y cng chng sao.

N khng th che lp Ti c v cng danh. ng, v tng li lc Ph Tng, bnh Chim thnh. * Th l ng k ht Phn chuyn ca hm nay. Gi n phn c tch. ng s k chuyn ny. y khng phi c tch, M truyn thuyt dn gian, V mt ngi c tht, L Nguyn phi Lan.

NGUYN PHI LAN (1044 1117) C mt truyn thuyt p, ng hay khng, bn sau. V theo truyn thuyt y, C mt nng hi du.

Nng, c thn n y, Rt xinh p, tt nhin. Nt na v chm ch, Khng th khng du hin. Mt hm, ang di bi Th xe vua i qua. y l vua tm v, V vua , ang gi. Khi ni, cc c gi Tranh nhau ng trc ngi. H thch lm hong hu V quyt khng nhng ai. Th m thn n y, C gi ang hi du, Vn lun tay, c hi, Thm ch khng ngng u. Va hi du va ht, M c ht rt hay,

n mc vua dng li, Nghe, v lng say say. T t m, ri thch, Ri yu c gi ngho, Vua cho ngi cung knh Rc kiu c v triu. Ri ly nng lm v, Ri g g, g g, Cui cng c gi y Thnh Lan chnh phi. Lan, v hm C ng ta cy lan. Va hn nhin, va p. Cng c ngi bo gian. C mt nh vit s Va vit sch v c, Ni b c lc y Lm quan kinh .

C th ng bit trc Vic vua v vng ng Nn sai con phc sn, Nh phc chim vo lng. Nn c mi ra bi V chm ch hi du, C tnh khng ch , C tnh khng ngng u. V bit c ch Cng chng n thua g. Vy phi lm g y Tht lng mn, ly k. * Ngoi i, b qu tht Chuyn trng du nui tm. Tn l L Th Yn, Qu huyn Gia Lm. Vua bn mi tui M cha c con trai,

Nn gp c Th Yn Va xinh va c ti Lin ly b lm v, Xy ring mt cung to, Nay l nh Yn Thi, Cch khng xa B H. B sinh hai hong t Cho vua L Thnh Tng. Con u l Cn c, Sau thnh L Nhn Tng. Th l vua mn nguyn, c nh c, cn g? Nn b c ct nhc Thn phi, ri Nguyn phi. * Nm Mt Khng Su Chn Vua i nh Chim Thnh. em mi vic quc s

Giao cho b iu hnh. Vua nh mi khng thng, ang c lui qun, Th bit tin hong hu Thng Long c dn V cc quan knh trng V cc vic triu nh u c b lm tt. Vua xu h, git mnh. n b m gii th, Vy n ng th sao? Th l vua quyt nh Li tung qun nh vo. Ln y vua thng ln, Ly thm c ba chu, Bt vua Chim, Ch C, Phi un gi, ci u. *

Thng Ging nm Nhm T, Tc Mt Khng By Hai, Thnh Tng lm bnh cht, L Nhn Tng ln ngai. Cn c mi su tui, Cn nh, chng bit g, Nn xy ra cuc chin Gia hai b Hong phi. Mt bn l Thi hu ang thc nm quyn hnh, Nh c s ng h Ca Thi s o Thnh. Cn bn kia, yu th, L Lan Thi phi. Lm m vua cn nh, Khng c quyn hnh g. Sau c L Thng Kit ng hn v phe mnh, Lan ginh th thng.

Qun ht c ngha tnh, B bt con, Cn c, Chn Thi hu h Dng, By mi su th n Cng Thnh Tng, tht thng. Cn Thi s h L May khng b git oan, Ging chc thnh T gin, i coi chu Ngh An. Vy l mt thn n, Hin du v xinh ti, V quyn lc, git By mi by con ngi. * Nm ton quyn triu chnh, T Lan Thi phi, Thnh Lan Thi Hu. Sp ti b lm g?

Ln th hai nhip chnh Nm Mt Khng By T, B li mi ra Bc L o Thnh Thi s. B qun th hn c, Giao trng trch cho ng, cng L Thng Kit Lo gnh vc vic cng. Nh th m t nc c n nh di lu, Bnh Chim ri ph Tng Vic ny b cng u. S c cn ghi li, Nm Mt Mt Khng Ba, B ly tin cng qu V mt phn tin b chuc cc c gi B bn cho nh giu,

Tm n ng ga v h thnh c du. Vn l ngi m Pht, L ngi tu ti gia, B xy nhiu cha, miu, Nht l khi v gi. C ngi ni, bi l Lng b khng thnh thi, Hi hn v git By mi by con ngi. Rt c th nh th, Cng c th l khng. Lch s rt sng phng: Khen khi b c cng. Ngc li, khi c ti, Phi mang ting vi i. Khng ai c th thot Lut tri v lut ngi.

By mi tui, b cht, Ba hu gi chn theo, Nhng ngi b yu mn, Tc l nhng ngi ngho.

5 TRN TH (1194 - 1264) X hi ta thi L, Hn hai th k di, C nhiu s kin ln, Nhiu nhn vt hin ti. T vua L Thi T n vua L Chiu Hong, Chn i vua cai tr Vi nhiu trang s vng. Bnh Chim ri nh Tng, Di v Thng Long, Xy dng Quc T Gim, Pht trin ngh th cng.

Pht gio rt pht trin. Nho gio cng gia tng. Trong vic cai tr nc C phn cp r rng. Nm Mt Khng By Su, Quc T Gim ln u M ca n vo hc Con chu ca ngi giu. Cn mt nm trc Kha thi tuyn u tin c nh vua cho m kn chn ngi hin. Kin trc v iu khc Rt pht trin thi ny Vn Miu, Cha Mt Ct Tn ti n ngy nay. Cng vo thi nh L Xut hin mt dng th,

Gi l th Thin, Pht, Rt ph bin by gi. Lm nn dng th y L cc s i thng, Nh Vn Hnh, L Thc, on Vn Khm, L Trng, Php Thun, T L, Ng Chn Lu, Lm Khu, Dng Khng L, L Thun, Vn Tr bt, Kiu Ph C vua L Thi T C bi th rt hay, Ni ng, chn p t, u Ngi gc ln my. m mi, khng dm dui, Ch v s ng qun M p sng ni. ng kh phch ngi hin.

Tuy nhin, t giai on Cui th k Mi Hai, Nh L dn suy yu. Sut mt thi gian di Vua quan lo hng lc V bn vt ca dn. Li hn hn, lt li, Mt ma, dn thiu n. Dn ngho ni dy Ngh An, Ninh Bnh. Thi S Trn Th , Thu tm ht quyn binh. By gi ng s k V ng Thi S ny. Ngi lun gy tranh ci Khi nh gi xa nay. Chnh ng m thm, Chuyn t L sang Trn. Gy dng triu i mi.

Du mang ting bt nhn * Mt nhn vt lch s Gy nhiu on, nhiu n, l Trn Th , Thi s u triu Trn. Cng ng, ngi thc s Sng lp triu i ny, V bn mi nm chn Gi cht n trong tay. Nhng ng c hay thin, Chnh ngha hay gian t? iu ny cha ng ng, D nhiu nm tri qua. ng sinh Lu X, Huyn Hng H, Thi Bnh, T tin lm ngh c, T ng Triu, Yn Sinh.

Nhng n i ng b Th giu sang v cng, Khi Hong Thi t Sm Ly ch Trn Th Dung. Sau Hong Thi t Sm Thnh vua L Hu Tng. Nh L ng vng c Mt phn cng nh ng. Nm Mt Hai Hai Bn, ng c phong chc danh in tin Ch huy s, Ch huy bo v thnh. Khi Trn T Khnh cht, ng l ngi mt mnh Nm ht mi quyn lc, V cng vic triu nh. Triu L vo lc y ang trn ng suy vong.

Vua ham chi, tc trng, Dn bt n, nn lng. Ma mng lun tht bt. Chn Lp v Chim Thnh Thng quy ph bin gii, L lng ha chin tranh. Sng sut v khn kho, Bit trng rng, nhn xa, ng ngh cn thay i, Cho mnh, cho nc nh. Nm Mt Hai Hai Bn, ng p L Hu Tng Nhng ngi cho con gi, Cho d mun hay khng. Hu Tng ln cha sng, Ly php hiu Hu Quang. Con gi vua, by tui, Hiu l L Chiu Hong.

 l v vua n Duy nht ca nc nh, Nhng cuc i chm ni, Ngm m thng cho b. Tip n, Trn Th a Trn Cnh, chu ng, Vo hu bn n cha, Ri sau tr thnh chng. Ch mt nm sau Chiu Hong t dng ngai Cho cu chng tm tui, Yn c trong ln ngoi. Vy l cuc o chnh m mn thnh cng, Nh Trn k nh L, Hon ton theo ng. Phi khen ng ti gii, Thay i c vng triu, t nc khng xo trn,

Mu cng chng nhiu. V vua cn rt b, ng li nm ton quyn, Dp lon s trong nc, Dn chng c bnh yn. Ln khng chin th nht Chng xm lc nh Mng, i Vit ginh thng li Mt phn nh c ng. Th gic ln, vua s, Mi hi ng, thm d. Chng no ti cha cht, Xin b h ng lo! Thi s ni cu y, Lm triu nh vng lng, Trn di dc ton lc, Gip khng chin thnh cng. *

Theo s c chp li, Trn Th l ngi Rt cng tm, nghim khc, Khn ngoan v hiu i. Mt ln v ng trch Khi i vo cm cung B lnh c ngn li. ng nghe, gin v cng, Lin gi tn lnh y, nh chm u tc th. Th m ng khng chm, Cn khen, tht l k. Tn lnh ny, ng ni, Gi ng php vua ban. Lnh lm th l tt, Sao b cn phn nn? C ln, mt cng cha Xin ng cho ngi nh

Mt chc quan nho nh. ng gt u, th l Khi ngi kia n gp, ng ni: Anh l ngi c cng cha u i, Vy ni bt i. Th th ta xin php Cht mt ngn chn anh nh du s khc y. Chc anh cng ng tnh. Anh kia nghe, s qu, Lin ra v, tay khng. T y khng h thy Ngi no n nh ng. Li na, mt ln n, C ngi tu chn tnh: B h cn t tui, Thi s nm quyn hnh,

E gy nn hu ha. Thi Tng a ngi ny n gp Trn Th . ng nghe ri khen hay, Bo ng ta ni ng, Khng chm u rn, M cn ban la thng, Khen l ngi trung thn. * Vy l Trn Th R rng rt c cng Xy dng vng triu mi, nh thng gic Nguyn Mng. Nhng nhiu ngi ch trch ng l ngi nhn tm, c c, v o c. Ni th cng khng nhm. phng hu ha, ng khng ngi git ngi.

Git tn tht nh L, Mt ti c ty tri. Chnh ng p Trn Liu Nhng v cho em trai. Vua ly ch du rut, Khi ch du c thai. ng b ch tht c Khi git L Hu Tng, Ly hong hu lm v, Tc ly ch h ng. ng l ngi nh th. Cng v ti an xen. Thm ch cng v ti Cn cha r trng en. * Hm nay th l Li c tch ch g? Yn tm, ng s k.

Mt chuyn hay cc k.

S TCH TRU VNG H TY Ngy xa, thi nh L Khong th k mi ba, C php s ti gii Sng thnh i La. Tn ng l Khng L, Tng truyn ngi nh tri, Ging trn xung i Vit, Gip i v gip ngi. Ngy y nc i Vit Rt thiu st v ng c chung, lm v kh, Lm dng c nh nng. C bao nhiu vng bc, qu v ngc chu, Ngi phng Bc v vt em ht v nc Tu.

Nn mt hm, Khng L Ln ng sang Yn Kinh, nh dng cc php thut Mang ng v nc mnh. ng n gp vua Tng, Hi xin mt t ng em v i Vit c tng Pht Bc tng. Ti ch dm xin t, Ch ng ti ny. Vua Tng thy ti b Lin ng cho ngay. Ri vua sai thi gim Dn php s vo kho, Cho ly g cng c Vng, ng hay st th. Min l ch c ly y mt ti, khng hn.

Php s nc i Vit Ci thp u cm n. Bc vo kho, Ngi thy Mt con tru bng vng, To hn c tru tht, Nghch mm, ng chn ngang. Vo su hn t na L mt ni ng en Cn qu hn vng bc, Th kim loi nh thin. Ri php s Khng L Gi php thut thn thng, M chic ti nh b Ly ht na kho ng. Vin thi gim hong s, Lin chy bo nh vua. Vua Tng ra lnh chm V ti dm tru a.

Nh php s i Vit C ti nghe ting ngi Cch xa c my dm, Di t v trn tri. Nn ng vi vng rt, Chn bc qua tng thnh. V ng nhiu, nng qu, Nn khng th i nhanh. Cht mt on ngi nga Gp rt ui theo ng. Php s cm c chy, Bng gp mt dng sng. ng ly chic nn l Vt xung nc, v ka, N bin thnh chic mng a ng sang bn kia. Qun nh Tng bt lc ng nhn ng qua sng.

Cn php s Khng L Tr v thnh Thng Long. S ng mang v c c chic i hng chung Theo khun bng t st, To v p v cng. Cui cng, chung c dng. Tht to v ngn vang. Bay sang tn phng Bc. V ng l m vng, Nn tru vng nc Tng Lin chy v Thng Long Thy th, s Khng L Bo ngng nh chung ng. ng ni nu nh tip, Tt c vng nc Tu S sang i Vit ht, V li s nh nhau.

Ri chic chung lp tc c ln xung sng Hng, Con tru vng thy th, Lin lao theo m ng. N vng vy, qun qui Lin tc ng ba ngy, Thnh mt vng su hom By gi l H Ty. Sau s Khng L Lng l bay v tri. Ngi tr thnh ng t Ngh c ng nhiu ni. i sau, dn s ti Xy mt ngi n th nh n Khng L n Quan Thnh by gi.

6 CC VUA TRN

Nh Trn thay nh L Lo cng c quc phng V chn hng kinh t, c bit l ngh nng. trao i hng ha, Ch mc ln khp ni, Hu nh cc lng x, Lun nhn nhp, ng ngi. Ngh th cng pht trin, Nh ngh gm, c ng, Ngh lm giy, rn da Cc cng c nh nng. Triu nh sai cc l Phi o sng, p , Khai khn t hoang ha Ngn nc bin bng k. Bit trc ha xm lc, Vua bt qun thng xuyn

Hc binh php, luyn v, S dng gio, cung tn. Thi k u cai tr, Cc ng vua i Trn, L ngi hin, ti gii, Lo cho nc, cho dn. Hm nay ng s k Chi tit v hai ng. Hai ng vua ti c Thnh Tng v Nhn Tng.

TRN THNH TNG (1240 1290)

Thi s Trn Th , Vn l mt quyn thn, Thu xp s chuyn tip T triu L sang Trn. Nm Mt Hai Hai Bn ng p L Hu Tng Nhng ngi cho con gi,

Ri p nng ly chng. Ly chu ng, Trn Cnh. L Chiu Hong by gi Va mi ln by tui, Tr con v ngy th. Sau y ng li p Nng nhng ngi cho chng, Cng tr con, by tui, Sau thnh Trn Thi Tng. Ln ln, ng vua y L mt v vua hin, Ngi c cng lnh o Cuc chin chng qun Nguyn. Thi Tng v hong hu Mi vn khng c con. S khng ngi ni di ngi bu trng tn, Thi s Trn Th

p vua ly ch du, Tc l v Trn Liu, Lc y ang c bu. Ri h sinh Trn Hong, Sau thnh Trn Thnh Tng, Mt anh hng dn tc, Chin thng gic Nguyn Mng. Trn Thnh Tng tr quc Trong vng hai mi nm. t nc lun thnh tr, Khng c gic ngoi xm. ng c bit ch Lo cuc sng cho dn, Gim phu phen, lao dch, To iu kin lm n. L Vn Hu vit s Theo chiu lnh ca ng. Cun i Vit s k Cui cng vit xong.

B s ba mi cun T xa n Chiu Hong. Tic by gi tht lc, Nhng l cun s vng. ng m nhiu trng hc, c chung, xy cha chin, Lp xng c v kh, ng sn cc chin thuyn. Khi cn nh, Thi t Tng theo cha Thi Tng Nhiu ln ng thuyn chin Tham gia nh Nguyn Mng. ng cho php vng tht Cng dn ngho khai hoang. Cc vng hu t Nhiu ngi c in trang. ng u n xung chiu Kn chn cc hin ti

Sung vo ni Qun, Cc, Khng phn bit trong ngoi. Nm Mt Hai By Tm Thnh Tng nhng ngi vng Cho Trn Khm, thi t, thnh Thi thng hong. ng lui v Cung Bc Ri xung tc, nhp thin, Nghin cu v Pht Gio, Xy dng nhiu cha chin. Nm Mt Hai Tm Bn Qun Nguyn li tn cng. Hng o Vng Quc Tun c ph trch quc phng. Qun Nguyn b nh bi Ln th hai, th ba, u c cng ng gp Ca Thnh Tng vua cha.

Nm Mt Hai Tm Chn, Khi kt thc chin tranh, Thnh Tng v n, Lm th v du hnh.

TRN NHN TNG (1258 1308)

Anh minh v nhn i, c vua Trn Nhn Tng, Mt ng vua v i, Sng mi cng non sng. Khng ch vua, hn th, Ngi cn l Pht Hong, Lp Trc Lm Yn T, M mt k nguyn vng. Ngi l con trai trng c vua Trn Thnh Tng. Trn Khm l tn hy, Anh hng chng Nguyn Mng. Nm Mt Hai By Tm,

Nhn ngi t vua cha, ng lc gic Mng C Li e da nc nh. Th lc gic rt ln, Khng t ngi nn lng, Nhng Ngi quyt ch chin, M Hi ngh Din Hng. Ngi l ngi on kt Sc mnh ton quc gia. Lng t ho dn tc Nh m thng hoa. c Thnh Tng gip sc, Ngi lnh o nhn dn nh thng qun xm lc Lin tc c hai ln.

Thng T nm t Du, Tc Mt Hai Tm Nm, Ngi sai Trn Nht Dut,

Trn Quc Ton mang qun nh gic Ty Kt, Sut bt sng Thot Hoan, Ri sau thng ln ca Hm T Quan. Nm Mt Hai Hai Tm, Sau trn thng Bch ng, M Thi Bnh Din Yn, Ba ngy ba m trng. Qun Ai Lao lc Cng thng quy nc ta. ch thn Ngi gm gio Ln ng chinh pht xa. Cng quyt khng mt Mt tc t tin nhn. Bng mi gi phi gi. Ngi ni th nhiu ln. kt tnh ha hiu,

Ngi g con Huyn Trn, Cng cha Ngi yu qu, Cho vua Chim Ch Mn. Nc i Vit t C thm c my chu, t rng, ngi tha tht Nhng ti nguyn rt giu. Xong vic, nm Qu T, Tc Mt Hai Chn Ba, Ngi nhng con ngi bu, Cng gnh vc sn h. Nm Mt Hai Chn Chn, Ngi xut gia tu hnh V Lm cung cm, Nay thuc tnh Ninh Bnh. Ri Ngi n Yn T, Nim kinh v ti hoa, Lp dng thin t Vit,

Hiu Trc Lm u . Trong Trc Lm Tam T, Ngi l v t u, Php Loa l t tip, Huyn Quang t v sau. Nm Mt Ba Khng Tm, Tc l nm Mu Thn, Nga Vn, Yn T Ngi t gi ci trn. Ngi t ngi thnh Pht Sau tm nm xut gia. Cht, x l c gi Nh bu vt nc nh. Tro Ngi c an tng V hu th tn th Trong thp lng Qu c, Tnh Thi Bnh by gi. *

Theo s sch k li, Mt ln v Thng Long, Ngi rt bun khi thy Con mnh, Trn Anh Tng, Trnh Ngi bn danh sch Hng trm quan nh to Mi c vua ct nhc, Tng Ngi vui, ai ng, Ngi vt t giy y, V vai con, v ri Ni: Nc mnh b nh, Nhiu quan, ly ai nui? l bi hc ln V tr nc, yn dn. Quan nhiu l gnh nng, Khin t nc ngho dn. * Ngi l vua, l Pht, Li cn l nh th.

Ba lm bi tuyt tc Cn lu n by gi. l th t tuyt V mt s th ng, V thin nhin, thin Pht, V l sng i thng. * Theo s sch k li, Ln Yn T, dc ng Ngi b ba tn cp Cm gio ra chn ng. Ngi n tn hi chng, Mi bit ngho, lm liu, Ri ly, em cho chng Sut cm Ngi mang theo. Khi n mt qu ni C hnh nh mm xi, nh n th sc nh

Sut cm cho mt ri. Ngi nh nh Bo Si, Ngi hu lun theo Ngi, Xung sui ly nc ung Thay cm cho c hai. V sau ni y, C ngi cha, trc sn Ghi hai ch Cm Thc, Tc l cha khng n. * Khi Ngi ln Yn T, Mt mnh gia rng su, Triu nh s Ngi kh, Cho cung n theo hu. Ngi khng chu, bo h Nu mun, tr v qu. Nhng tt c cung n Nhy xung sui H Kh

 t lng thng mn V trung thnh vi Ngi. Con sui y sau i thnh Gii Oan i. Khi tu Yn T, Ngi thng leo hng ngy Ln nh ni cao nht, Bn ma chm trong my. Ngi cho xy y Chic am nh Nga Vn, Ni Ngi thin, c sch, Hng ci th thanh bn. * Khi Ngi sp vin tch, Tri ma gi dm d. Mng Ba, thng Mi Mt, Bng gi lng, tri se. Ngi lin hi Bo Si: Gi ny l gi g?

Bch thy, l gi T. n gi ta i. Ni xong, Ngi vin tch, Nm nghing nh Pht nm, ngay trong am ni, Ni Ngi tu tm nm. Php Loa, theo di chc, Thiu xc Ngi, lt sau Thy nghn vin x l Lung linh cc mu. * Gi cc chu nghe nt Chuyn con gi ca Ngi L Huyn Trn Cng cha ly chng nc ngoi.

* My trm nm v trc t nc ta thn yu

C tn l i Vit, Din tch b hn nhiu. C mt vng quc c min Trung ngy nay. Chim Thnh l tn gi. Rt hung hn nc ny. Cn vng t Nam B Ca chng ta by gi Li thuc mt nc khc, Cng vo loi ng ng. Thi y vua i Vit C cng cha Huyn Trn, Khng th ni xinh p, M phi ni tuyt trn. Nng yu mt dng tng Tn l Trn Khc Chung. Chng c ti, cn tr, Cng yu nng v cng.

Nghe ting nng xinh p, Vua Chim Thnh, Ch Mn, Lin cho ngi em l Dng vua Vit, cu thn. Qu cu hn cn c Hai vng t rt to, Tr ph, dn tha tht, L Chu L, Chu . Cng cha bun, au kh Khi nghe tin b mnh Quyt nh g con gi Cho vua nc Chim Thnh. Yu Khc Chung tha thit, Nhng nng hiu vua cha Lm th l ch V i s quc gia. Th l nng gt l Chia tay cng Khc Chung

 ln ng Nam tin, Vt mun ni chp chng. Ch t nm sau Vua Ch Mn qua i. Theo tc l bn x, Hong hu phi l ngi Ln dn thiu chu cht hn i theo chng. Mt tc l man r Ca nhiu nc phng ng. c Chung nghe tin d em my nghn tinh binh i ngy m khng ngh Ti kinh Chim Thnh. Du trong lng ch, Qun mnh t, ch ng, Chng cp c cng cha, a v thnh Thng Long.

T h hnh phc bn nhau trn i. Gng Huyn Trn Cng cha Sng mi trong lng ngi. * Nh th l ng k qu di hm nay, Nn thay cho c tch, ng c bi th ny. Ngn m rt ngha. Mt bi th ng ngn V con Si c c n tht con Nai non.

L DO Xa, c mt con Si Ung nc sui rt ngon. Cng ung nc, pha di L mt con Nai non.

Si mun bt n tht, Cha thy l do no. , thng nhc, - n ni. My lm c nc tao! D tha bc, - Nai ni. Bc ung pha trn, Cn em pha di, Em u dm gy phin! Khng ci! Nhng nm ngoi Cng vo thi gian ny, My chi tao thm t. Tao phi n tht my! Em mi su thng tui. Lc y cha ra i, Vy lm sao c th Chi mng hay hi ngi? Th th b my chi. Hn chi tao ui di.

Ri con Si c c n tht con Nai. * i vi bn lo lu, Mt khi mun lm g, Chng lun tm c c. ng nh vy, tin i!

7 BA LN CHIN THNG GIC NGUYN MNG Nc du mc Mng C, u th k Mi Ba Thnh mt quc mnh, Din tch rng bao la. Vi qun i hng mnh V thin chin, nc ny Xm lc cc nc khc Khp t ng sang Ty, Gm chu u, Ty ,

Ri nh cn cung phong, Chng nh nh Ty H, Xung pha Nam, pha ng. Gic Mng C hiu chin. H chng i n u L gieo rc tn ph, Cht chc v bun au. Nm Mt Hai Nm By Vua Mng C lin sai Mt dng tng ti gii L Ngt Lng Hp Thai em ba vn binh s Quyt tm chim nc ta, To gng km xm lc Nc Nam Tng Trung Hoa. t mc ch y, Th vic lm u tin L phi thng i Vit

 t di nh ln. Tng gic cy th mnh, Trc khi cho xut qun, Sai s mang th da V d hng vua Trn. Cc vua Trn t chi, Cn nht s trong nh. Nm Mt Hai Nm Tm, Chng em qun nh ta. Hn ba vn binh s, T Vn Nam trn sang. Chng lm c mi th, ng rung v xm lng. Theo sng Thao, ng thy, Chng nh xung Vit Tr. n Vnh Phc, qun gic B ta cn ng i. Hai vua ca i Vit

L Thi Tng, Thnh Tng Dn qun ra nghnh chin, Nhng do ch qu ng, Trn y Vnh Phc, Qun i Vit thua to, Thua c trn Ph L bn sng C L. Cc vua Trn quyt nh Rt khi thnh Thng Long, Lm nh khng vn trng, Gy kh cho qun Mng. Nhng mi ngy sau , Hai vua Trn cng nhau nh bi qun Mng C Trong trn ng B u, Gi thuc t H Ni, Qun Ba nh ngy nay. Nm Mt Hai nm Tm, Gic rt, hng Bc - Ty.

Ch trong vng na thng Cuc chin tranh xy ra V nhanh chng kt thc, Phn thng thuc v ta. * Hm by nm sau , Tc Mt Hai Tm Nm Qun Nguyn Mng ln na nh ta t pha Nam. Nm mi vn pha Bc, Mi vn pha Chim Thnh, Chng a qun t, Hng nh nhanh, thng nhanh. Bit trc d tm gic, Nm Mt Hai Tm Hai, Tc l ba nm trc, Vua v cc tng ti Gp nhau Hi ngh

C tn l Bnh Than bn mu gi nc, Chng bn gic hung tn. Hai nm sau, s Vit Do Trn Ph cm u Sang, tm k hon chin, Nhng chng i n u. Bit khng th ha hon, Thng hong Trn Thnh Tng Bn cho m Hi ngh cung in Din Hng. Khch mi d Hi ngh L cc bc cao nin Gm gi lng, trng lo n t khp mi min. Vua m yn chiu i, Ri ni ha Nguyn Mng, Xin cc c cho bit:

Ta nn nh hay khng? Vn quanh nm chn t, Nay c vo hong cung, c vua n cn tip, Cc c vui v cng. Ri trm ngi nh mt, H to cng c vua: nh! St tht! St tht! nh n khi gic thua! Sau Hi ngh, cc c V lng bn ca mnh Khch l cc con chu Cng tham gia vic binh. Hi ngh Din Hng y Th hin c lng dn, Th quyt tm gi nc Cng cc v vua Trn. Vua Trn c th quyt

Ch chin hay ch ha, Nhng tn trng dn chng Hi i s quc gia. Qun v dn nh mt, Nh th ng lng, ch c dn tc Thng c ha Nguyn Mng. Mt tm gng tr nc Gi tr n ngy nay. Mun bo v T quc, Phi nh bi hc ny. * Nh ln xm lc trc, Ln ny qun Nguyn Mng Thng trn Vn Kip, Lng Sn v sng Hng. Sau khi vt bin gii, Cha y hai mi ngy, Thng Long b chng chim.

Tnh th qu rt gay. Cc vua Trn tm rt V Nam nh, Ninh Bnh, Ri sau theo ng bin, Ln cht vng Qung Ninh. pha Nam, qun gic nh ra t Chim Thnh, Lin tip ginh thng li x Ngh, x Thanh. y cng l vng t M vua ti nh Trn rt v cht gi, i thi v yn dn. Cng ging nh ln trc, Qun Nguyn gp kh khn, V tiu th khng chin, Ngi v nga thiu n. Tinh thn binh s xung,

Ch huy th nn lng. T Thanh Ha lc y Qun i Vit phn cng, Lin tip ginh thng li Hm T, Chng Dng. Thnh Thng Long gii phng, Chn ht cc ng ng. Qun Nguyn Mng tho chy. B chn sng Cu. Cnh pha Nam b dit Ty Kt, Khoi Chu. Th l mt ln na, Gic Nguyn Mng li thua. Nhng nh cha ng ni: nh cht, nt khng cha. * Qun Nguyn Mng i bi, Lo qun lng, chin xa,

ng thm nhiu tu chin, nh i Vit ln ba. Chng chia lm ba cnh, T Vn Nam, Qung Ty V Qung ng - ng bin Hnh qun gp m ngy. l nm Tm By, Cuc chin cng khng lu, T thng Chp nm y n thng T nm sau. Qun gic nm mi vn, Qun Trn ch hai mi, Nhng ta hn a li V hn c nhn thi. Li ging hai ln trc, Chng chim c Thng Long, Nhng thiu lng, qun i, Binh lnh li nn lng.

Hn th, v bo bin, V thuyn i lc ng, Trn Khnh D li nh, Nn mt ht qun lng. Qun ta do th yu, V cht Hi Phng, Thng tp kch Vn Kip, nh qun thy trn sng. B i, b chia ct, Gic rt khi Thng Long, Co cm Vn Kip. Qun Trn cha tn cng, Chng ch ng rt, i qua ng Cao Bng. Cn ton b qun thy B mng trn Bch ng. Qun gic li tht bi, C ba ln, vua Nguyn, Th t Ht Tt Lit,

Vn cn cha chu yn. Hn mun nh i Vit, Ch thi, ch binh tnh. C ln xut pht, Tng cht m hon binh Nm Mt Hai Chn Bn, nh xut qun, bt ng Ht Tt Lit m cht, Mang mng y xung m. Mt trang s chi li. Ba ln thng Nguyn Mng, Mt quc t mn Lun thng Ty, thng ng. y l thng li ln Ca binh s, nhn dn, Ca c Trn Hng o V ca cc vua Trn. *

Chc cc chu bit Trn Hng o i vng. Mt anh hng dn tc, Mt con ngi phi thng. Ngy mai ng s k V v anh hng ny. Gi th nh thng l, Nghe c tch hm nay.

S TCH CON THCH SNG Xa, v chng anh n C tn l Thch Sng, Va ngho va h tin, n mc gi in khng. H sng trong hang tin lm nh. C v i mt la, Mt tng c khoai h. Anh chng th n mt,

Gi qu n my. Ti hi hi cn, m Ci kim c trong ngy. H mc ton gi rch, n ton c vi rau, Lun bp mm bp ming, ki cp lm giu. Kiu tch my thnh bo, H c kh nhiu tin, D lun mm rn r, Gi ngho v gi hn. Mt hm c thy bi M thy hai con tru Hc nhau di h nc n st trn, vu u. Ri hai con tru y Ni ui bay ln tri. l im rt xu, -

Lo ni vi mi ngi. Sp ti tri ma ln, Nc ngp ht rung ng, Dn tnh s cht i, Vy bit m phng. Tin vo li thy bi, Thch Sng lin vi vng em tin mua lng thc V cht y trong hang. V ri tri ma tht, Nc ngp lt nhiu ngy, La, hoa mu cht ht, Ai cng thnh n my. Thch Sng ch lc y em thc bn cho ngi. Tt nhin gi ct c, Mua mt, hn bn mi. Thnh ra sau v y

Hn tr nn rt giu, Giu hn c quan huyn, Thm ch hn quan chu. Ri hn t o rch, Thi khng trong hang, M xy lu i ln, n din nh ng hong. Bao nhiu nm kh s, Chuyn hu h ngi ta, Gi n sung mc sng, Ngi ng y nh. Hn th, hn tn nhn ui v hn ra ng ly nng cng cha Va tr va d thng. * Mt hm, trong bui l Mng phong tc qun cng M hn mua, khng r,

Quan khch n rt ng. Cao hng v t c, Hn bn thch mi ngi C ai giu bng hn, Nhng mi ngi ch ci. Th m c mt v, Mt quan to rt giu, Nhn li thch ca hn. Hai ngi hn hm sau Mi ch thn quan ph V mt s hin ti Lm chng v phn quyt Ai thc giu hn ai. Lun phin, hai ngi hi: ng c ci ny khng? Nu ngi kia khng c, Cuc thi coi nh xong. Sau ngi thua cuc

em ht gia ti mnh Trao cho ngi thng cuc, Cng bng v phn minh. Thch Sng tin mnh thng, Nhng h khoe ci g, L ng kia u c V a ra tc th. Nhng hn cng giu tht: No chn ngc, ni ng, No bc vng, qu, Khng c g l khng. Cui cng ng quan ln Cho ngi nh b ra Mt chic bt snh m. Thch Sng vi vo nh Tm, tm mi khng thy Mt chic bt th ny. Trc trong hang nhiu lm,

Nhng p ht, tic thay. Vy l nh thua cuc. T mt anh rt giu, Gi tr thnh tay trng. i au tht l au. ng quan kia thng cuc em gia ti Thch Sng Phn pht cho dn chng, Phn gp lm ca chung. Thch Sng th tic ca, Ng xung t, cht ngay, Bin thnh con b st Ku tic, tic sut ngy.

8 TRN HNG O (1232 - 1300) Tn tht l Quc Tun, Trn Hng o i vng L mt ngi c bit,

Ti c bc phi thng. ng l nh chnh tr, Nh qun s thin ti, Gp phn gi c lp Cho th h tng lai. ng l con Trn Liu, Chu vua Trn Thi Tng. Rt khi ng, tun t, Vn v v tinh thng. ng ln ln ng lc Nc th ch bn b. Gic Nguyn Mng phng Bc ang m ngy lm le. * Nm Mt Hai Nm By c vua Trn Thi Tng Xung chiu giao chc v i Tit Ch cho ng.

Tit ch l T Lnh, Theo cch hiu thng thng. ng em qun thy b Ra trn gi bin cng. Sau ln u thng gic ng c c vua Trn Phong Quc cng Tit ch, Thng lnh c ba qun. L v tng t lnh, Nm tm t, ma ng, ng cho duyt qun ng Bn Hng Than, sng Hng. Ri bi Hch tng s, Mt nht hng vn, c ng c dng dc Trc ton b ba qun. Ch mt nm sau , Qun Nguyn sang nh ta.

K t ln th nht, Hm by nm tri qua. ng b v ng thy, Hai mi chng tn cng. ng b t pha Bc, ng thy t pha ng. T Ngh An, Thanh Ha, Chng cn vng nh ra. bo ton lc lng, Cn nhc ch v ta, Trn Hng o quyt nh Tm rt khi Thng Long, Lm vn khng nh trng, Qun v dn mt lng. Vo thng Nm nm y, T cn c Thin Trng, ng nh trn Hm T, Ri Ty Kt, Chng Dng...

i qun Nguyn hng mnh, Nh m my m u, B qun Trn qut sch, Xua ht bng qun th. Nm Mt Hai Tm By Qun Nguyn li nh ta, Hai nm sau ln trc, Gi l ln th ba. on thuyn lng qun ch B dit Vn n. Hay tin, Thot Hoan s, Rt chy, vi linh hn. Trn Hng o cho lnh Cht gi ca Bch ng. Sau Vn n, binh lnh Kh th ang rt hng. Thng T nm Tm Tm, on thuyn M Nhi B i Vit ph sch,

Lng thc chng cn g. Tng Thot Hoan nghe th, Lin vi v rt v, Chui ng ng m rt, Tht nhc nh, ch. * Nm Mt Hai Tm Chn, Vua lun cng, biu dng, Ri phong Trn Hng o L Hng o i vng. ng lui v Vn Kip An hng nt tui gi, Ni ng c phong p, Cch Ch Linh khng xa. Thng Su nm Canh T, Tc Mt Ba Khng Khng, ng lm bnh, m nng, ch thn Trn Anh Tng

Cng nhiu i quan khc V thm hi tn ni. Nhng hai thng sau ng lng l qua i. ng dn con khi cht, Hy ha tng xc ng, ng ct trong l s, Chn gia cc gc thng Trong gc vn An Lc. Chn ri, ph t ln, Li trng cy nh c, Tht kho v t nhin trng hp, nu mun, Ngi ca cc i sau Khng th no on bit M ng chn u. ng c dn c nc Tn l c Thnh Trn,

Lp n th cng ving, Hng khi u quanh nm.

TRUYN V TRN HNG O

1 Nm Mt Hai Ba By, Trn Th bng nhin p cha ng, Trn Liu, Nhng v l Thun Thin Cho ch ng, Trn Cnh, Lc y ng ngai vng. M Thun Thin cng cha L ch L Chiu Hong. Vi ci thai ba thng, Thun Thin thnh v vua, Du vua khng ng , C i b ln cha. Trn Liu th ut c, Dy binh nhng bt thnh.

Th tha khng git, Nh vua xin cho anh. Trn Liu tm ngi gii Lm thy dy con trai, Tc l Trn Hng o, Mong vn v ton ti. Trc khi cht, ng dn: Con hy c v cha M ly c thin h, Th mi p lng ta. Tc l ng dn Con tim ngi v sau. Hng o khng mun th, Nhng ghi nh trong u. Khi nm ton b Quyn lc vo tay mnh, ng gi m hi Thn tn trong triu nh.

Yt Kiu v D Tng Ni l iu khng nn. ng gt u khen ngi, Cn thng h nhiu tin. ng hi c con trng V con th iu ny. Ngi con trng phn i. Anh con th khen hay. Lp tc ng rt kim nh chm u anh ta, Bo l phng nghch tc, Khng cho nhn l cha. Ri lnh: khi ng cht, y np quan ti xong, Mi cho anh con th c i vo ving ng. * Theo s c ghi li Trn Quang Khi v ng

C mi t th nh Vn canh cnh trong lng. Trong cuc chin ln mt, Trn Thnh Tng cm qun, T tng Trn Quang Khi i h gi vua Trn. Thng hong th c Khi Hng o nh Phong ng chc T tng Nhn Quang Khi i xa. Trn Hng o vi v Ci u xin khng nghe, Ni rng nhng vic y Ch T tng quay v. Mt hm, Trn Hng o i thuyn ti Thng Long, Trn Quang Khi nghe ting, Xung thuyn chi vi ng.

Quang Khi vn s tm, Hai ngi n ung xong, Hng o t ci o Ri k lng cho ng. Nh bc thm thuyn chin, Ti may mn hm nay c tm cho T tng. Phi ghi nh ngy ny! Trn Quang Khi ci t: c Quc cng k lng, Tht l dim phc ln, Xin m tic n mng. * S c cng chp vic Con trai Hng o vng Ly cng cha Thin Thy, Th m tri o thng, Trn Khnh D, tng gii,

Li thng dm vi nng, Khin vua phi xung chiu ui v ni Phng Hong. Vy m khi Mng C nh i Vit ln ba, Hng o qun chuyn c, Cho v tng ti ba Ra trn th bin gii. Trn Khnh D lp cng, Gp phn lm chin thng, Sut i knh phc ng. Hn th, Trn Hng o, chn Trn Khnh D Vit li ta cho cun Vn Kip b truyn th. * Nm Mt Hai Tm Mt, Vua Nguyn sai Si Xun i s sang i Vit.

Thng ny lo, c ln C ngi trn lng nga i qua ca Dng Minh. Hn cn dng roi cng Qut vo u v binh. T tng Trn Quang Khi n cho hn, vy m, Bt chp c nghi l, Hn nm khnh, khng ra. Hay tin, Trn Hng o, Mc o vi, co u, i thng n qun s Xem binh tnh ra sao. Th m l, lp tc Hn ng dy, ci mnh L php mi ung nc, m o kh thn tnh. Mt thng hu ca hn

Cm mi tn, ng sau, Chc vo Trn Hng o n chy c mu u. Nhng ng vn bnh thn, Nt mt khng i thay. Lc v, Si Xun tin, Cn nhc mi chuyn ny. * Thay cho c tch Vit, ng s k by gi Mt chuyn ca nc Nht, Cm ng v bt ng. Cu chuyn ny ngy b ng nghe t m ng. Tht hay v ngha, Nhng cng tht au lng.

TNH MU T nc Nht ngy trc

C cu chuyn th ny, Cm ng v ngha, Lu truyn n hm nay. Hai ng b gi n, Tt bng v rt hin, Sng bng ngh o sn Ri luc, bn ly tin. Nh ca h trong ni, Ch l tp lu tranh. my hm bo tuyt, Tuyt ri dy xung quanh. Khuya, c ai g ca. Ai nh, vo gi ny? ng lo i ra m, Ngn n m trn tay. l mt thiu ph, Hai h mt rt su, Mt trng bch nh tuyt,

Chic khn en trm u. C mua hai xu sn Ri vi v b i. ng lo mi vo si, Nhng khng chu ni g. m th hai cng th, Ri th ba, th t, ng gi, c li n, V ch mua hai xu. Hai xu th qu t. Sao li mua gi ny? Mun hi m khng c, Ci c ny tht hay. m th nm, c n, Mua sn ri li i, Vi v nh ln lt Hay che du iu g. Cn ng gi bn sn,

T m nhn theo c, Cht thy tay ang gi Ch chic l vng kh. Khng phi tin m l! A, dm la dn ngho! Gin d, ng gi v, Ri hai ngi ui theo. H i theo c gi n ngha trang, y H mt du, tht l, Tuyt ri, lc mt dy. Xung quanh tht yn tnh, Tuyt c ri dp dn. Cht h nghe u C ting khc tr con. Tr con? Ni ngha a? Tht kh tin iu ny, Nhng qu c ting khc, M gn, ch u y.

Ngc nhin v s hi, H lin chy v nh, Vo cha gp s c Ri mi s cng ra. ng cnh mt ngi m, S c ni, chp tay: Tun trc c b cha Cht chn ngha trang ny. Ri ba ngi xc tuyt, o t, h git mnh Khi quan ti c m, Thy a b mi sinh ang nm bn cnh m. M n nh ng say, Cn n va e, Va mt ming sn dy. Ngha l b m tr C khi phi la i,

Vn mun con mnh sng, Khn ln thnh ngi. Nhng ng xu bng km Ngi ta nht ming c, em mua sn, xu ht, nh mua bng l kh... V s gi tt bng m a b vo lng. Sau ny n khn ln S tr tr thay ng. Thing ling tnh mu t, Thing ling v xt xa. S tr tr thm ngh. Nam m A Di ...

9 CC DANH TNG I TRN Hm nay, nh ha, ng k v hai ngi,

Hai danh tng li lc, Sng mi trong lng ngi. l Trn Bnh Trng, Th lm qu nc Nam Hn lm vng t Bc. Quyt cht, khng u hng. Ngi th hai ng k L mt ngi hin minh T tng Trn Quang Khi, S sch mi lu danh. Cn nhiu anh hng khc triu i nh Trn. Cc chu c i y, C dp, ng k dn.

TRN BNH TRNG (1259 1285)

Danh tng Trn Bnh Trng, Trong khng chin ln hai Chng Nguyn Mng xm lc,

 em ht sc ti Bo v hai ch tng L Thi Tng, Thnh Tng, Ri b gic bt sng, Son st mt tm lng. Ln y gic Mng C em nm mi vn qun Chia lm hai mi ln Cng tn cng nh Trn. Sau trn u tht bi, Tit ch Hng o vng Quyt nh phi tm rt V cn c Thin Trng. ng giao Trn Bnh Trng Mt nhim v nng n: Phi cht gi Thin Mc V cc khu lin k, cm chn qun ch,

V gip hai vua Trn Cng ch huy khng chin, Rt b mt, an ton. Thot Hoan sai tng gii L Khoan Trit, L Hng, em tinh binh truy ui, C ng b, ng sng. Chnh bi Thin Mc, Huyn Khoi Chu, Hng Yn, ng cm chn gic Lin tc my ngy lin. Do vy, gic mt du ng rt ca vua Trn. Ta bo ton lc lng phn cng khi cn. Tuy nhin, trong trn y, Th gic mnh v ng, Qun ta dn ui sc,

Gic bt sng c ng. Chng tm cch mua chuc ng khai vic binh. ng nht quyt khng chu, Cn gic chng git mnh. Trn Bnh Trng ln y li cho i sau Mt cu ni ni ting, Rng th b chm u, Th nc Nam lm qu Cn hn c lm vng nc gic phng Bc. Mt kh phch qut cng. Bit khng th khut phc, Cui cng chng git ng, Nm ng hm su tui. Xc qung xung dng sng. *

Dng di Trn Bnh Trng L t L i Hnh, Sinh H Nam, nhng gc Huyn Th Xun, x Thanh. ng xut thn qu tc. S ch ni v ng L cng cha Thy Bo, Trc c mt i chng. Con ng thnh hong hu, M vua Trn th nm, Tc Minh Tng hong , C c v c tm. Ti liu s cho bit Rng tng L Ph Trn, Nh c cng chng gic, Trn Thi Tng ban n Bng cch g Chiu Khnh, Tc v vua, cho ng, Sau sinh Trn Bnh Trng.

ng l tht lng vng. D con ai chng na, Th ng cng l ngi Nu tm gng trung lit V l sng i.

TRN QUANG KHI (1241 1294)

ng l mt qu tc, Mt i thn nh Trn, Lm n chc T tng, nh qun Nguyn ba ln. Trn Thi Tng l b, M l L Ngc Oanh. Trong nh, ng phi gi Trn Thnh Tng l anh. Mt ln, khi cn nh, ng m nng, Thi Tng o bo, gm bu Cnh ging bnh ca ng,

V ni: Hy khi bnh. Nu khi, ta s trao, Hai th ny qu gi Gm bu v o bo. Ln y, ng khi bnh, Qu tht vua cho ng Chic o ngi ang mc, Cn gm bu th khng. Trn Quang Khi t b c phong Chiu Minh Vng, L Vn Hu dy d, Thng tu bc khc thng. Nm Mt Hai Nm Tm, Vua cho ci Phng Dng, Em gi nui, sau Ban p Thin Trng. Nm Mt Hai By Mt ng l i thn,

Chc Tng quc Thi y, Cao hn c thnh Trn. Khi qun Nguyn xm lc, ng theo lnh vua cha, Vo Ngh An trn gi Khng cho gic nh ra. Ri ng lp cng ln Trn nh bn Chng Dng. Vua xp ng cao nht Khi ban thng, tuyn dng. ng v Trn Hng o, Theo s, c bt ha. iu y rt nghim trng Vi hng vong nc nh. Hng o, nh ta bit, ch ng lm hin, K lng cho Quang Khi, Khi ng xung thm thuyn.

Sau ln y, hai v B th ring, cng nhau Gng cng lo vic nc, Hai v quan hng u. Trn Quang Khi ni ting Cn l mt thi nhn. ng vit khi ri ri, p , p c vn. * No, by gi c tch ng c mt ti y, K c nm cha ht, M ton c tch hay. Nhn tin ng chiu i Mn da hu hm nay, Va n, ng va k S tch loi qu ny.

S TCH QU DA HU

Vo thi xa xa y t nc cn hoang s, Cha c nhiu qu ngt, Tri thm nh by gi. Vua Hng th mi by C mt ngi con nui L An Tim hong t, Gii, thng minh hn ngi. Vua yu chng nht mc, Thng ban thng nhiu qu. Th m chng, tht l, Khng cm n vua cha. Ai cng thch qu tng, Nhng chng th khc ngi. Chng ni: Qu c tng L mn n i. Vua bit chuyn, tc gin Bn ni vi qun thn:

Vy th ta n Phi t mnh kim n! Th l mt sng n C gia nh, v chng B lnh bt lp tc Phi ra i tay khng. Mt thanh kim cn g Phi nn n nhiu ln Mi c chng cho php Mang theo phng thn. C mt chic thuyn ln ang i sn hai ngi. Ri thuyn i ra bin, Mnh mng nc v tri. Gp gi, thuyn lt nh i khng ngh mt ngy Th n hn o nh Ch ton ct vi cy.

Hai ngi b b li Vi nm ngy thc n hn o hoang vng, Khng nh ca, khng dn. Chng An Tim v v B con ng nhn theo Bng con thuyn b nh Mt ht gia nng chiu. Th l h li Trn hoang vu o ny, Khng nh ca, c, Bit sng sao qua ngy? Gii lo toan, tho vt, An Tim a gia nh Vo hang ni tm, Cn chng th mt mnh Cm kim do quanh o. o ton chng ch,

Ch vi loi chim bin V c di l th. Tm mi, chng cng thy Mc di, khng ai trng, Mt t rau v tri n tm, i lng. Ngy li ngy, t V xung bin m ngao. C nhiu, khng c li, Chng bt c con no. Chng v thng con ln Lm by by chim rng Cng c hm by c, t la, nng thm lng. Lc u tht vt v Cng mun vn kh khn, Nhng h vn khng nn, Cuc sng kh hn dn.

Bng ngy n, chng thy C mt con chim g u ngoi bi, chng n N lin vi bay i. Con chim ln b li Ming da bng bn tay. V thy chim n c, Chng n ming da ny. i, tht mt, tht ngt! Chng nht ly ht da em vi xung t m. My hm sau gp ma, Ht ny mm xanh tt, Ri h n, m hoa, Ri cui cng kt tri, Thnh vn da xm xa. Ri n ma thu hoch. C nh b da n. Da v ngt lm,

Qu tng ca thnh thn. Rung da chng thm rng. c chm sc hng ngy, Tri cng sai, cng ln, V cng mng, rut dy. Chng thng th xung bin Nhng tri da ca mnh, Mong ai y vt c, D hy vng mong manh. Th m ri bt cht C con thuyn gh vo. H mun bit da y Ai trng, v ni no. T y, em da hu Chng i ly thc n V nhng vt khc M gia nh ang cn. Ngy cng nhiu ngi bit,

Thuyn tp np vo ra. Cuc sng thnh d chu, Cn dng c ngi nh. * Vua Hng Vng mi by, Thng hay nh thng chng, Vn ngh chng v v cht ngoi o hoang. Mt hm, ang ngi ngh, C ngi t phng xa Dng vua qu da l. Ngi n, khen xut xoa. Hi th bit da y V chng An Tim trng, Vua trm t suy ngh, Ri sai em thuyn rng V qun lnh ra o n h v kinh ,

Cng nhng qu da hu Rt trn v rt to. T y, dn khp nc Trng loi da qu ny. Nh An Tim v v, Ta c n ngy nay. Nh ph sa bi p Thnh t lin, ni non, Hn o hoang ngy y Nay l huyn Nga Sn, C l cng v th M da hu y Thuc vo loi ngon nht, Ngt, v mng, rut dy.

10 BN NHN VT NI TING I TRN t nc ta thi y, Rt nhiu ngi ti, hin,

Trong gio dc, chnh tr V y hc c truyn. Hm nay ng s k Chuyn ng t ngnh y L Thin s Tu Tnh, Trng nguyn Mc nh Chi, Tam t L o Ti, Chu Vn An, ngi thy, Nhng ngi rt ni ting Trong giai on s ny.

TU TNH (mt nm 1330)

Tu Tnh l php hiu. ng l mt thin s, Tn tht Nguyn B Tnh, Ti gii v nhn t. ng c tn ng t Ngnh Nam dc nc ta. Tic ng b gic bt,

Sm a v Trung Hoa. ng l thy thuc gii, Li va mt nh s, Vit Nam dc thn hiu V Hng ngha gic t. ng xut thn ngho kh, Gia cnh rt bnh thng, Qu x Cm V, Huyn Cm Ging, Hi Dng. Khi mi ln su tui, B m ng qua i, Cha Hi Triu, Giao Thy, Nui ng ln thnh ngi. Nm trn hm hai tui, ng u Thi hc sinh, Vn cha nghin cu, Bc thuc gip dn lnh. n nm ba mi tui,

ng v cha Yn Trang, Lm tr tr y, Nay thuc huyn Cm Ging. Tu Tnh Hong gip Nm Mt Ba Tm Nm, B em cng Trung Quc Khi tui i nm lm. ng tip tc bc thuc, Ni ting, d n c. Vua Minh yu ti c, Phong i y Thin s. ng qua i y, Hng nghn dm xa nh. Ti, khng c cng hin, Ngm, chnh lng xt xa. Tu Tnh t nn mng Ngnh y dc nc nh, Xy dng thnh np ngh -

Ngi ta dng thuc ta. Nh ng m c nc, Mi gia nh, n cha, C mt vn thuc nh Cung cp thuc bn ma. Nhiu lng y ni ting Lm tip vic ca ng Hong n Ha l mt, Di triu L Th Tng. ng dng cc toa thuc Ca Tu Tnh s thin Cha st rt cho lnh, Dp dch vng Thi Nguyn. C mt khc, L Hi Thng Ln ng, Vit Lnh Nam Bn Tho V thuc Nam, thuc ng. ng trch nhiu toa thuc

Ca Tu Tnh Thin s, C phn dng sinh kh Bng ht th t t. qu hng Tu Tnh, ghi nh cng n, C n Thuc Nam Thnh, V n Tn Sn. ng cng c th cng Thy Nguyn, Hi Phng, Lm Thnh hong mt x, C c miu th ng. i danh y dn tc, Cht t lu, xa nh, Trit l ng vn sng: Ngi ta dng thuc ta!

MC NH CHI (1280 1346)

Tng truyn c b n, B kh hip, sau ny

 a con xu x, Ngn chn v di tay. Nhng a b, b li, Li thng minh cc k, Rt c ti ng i. l Mc nh Chi. Chng b git con kh, Chn, ri mi n to, Bit l t pht tng, Nn khi cht dn d Cc con chu t Chn xc ngi thn mnh Ngay trn khu t y, S c ngy hin vinh. Cun Cng d tip k Ni rng vua nh Nguyn Thy Chi ti m xu, Chc phi c nhn duyn,

Bn cho thy a l Sang d hiu xem sao, V qu thy tm n M con kh nm no. C th chuyn y ng, Cng c th l sai, Nhng ngi ny qu tht L mt bc hin ti. Dng h ng sau Cng vinh hin v cng. C v vua ni ting, L vua Mc ng Dung. ng ngi lng Lng ng, Huyn Nam Sch, Hi Dng, Tng mo khng p lm, Nhng tr tu phi thng. Nm mt ba khng bn, ng u, tuy nhin, Vua phi duyt tng mo,

Mi cho lm Trng nguyn. Thy ng thp v b, c vua Trn Anh Tng, Khng mun cho Trng, Nhng c th ca ng, Cui cng vua ng , Li cn ban li khen Bi Sen trong ging ngc, Tc l Ngc tnh lin. ng c gi th kh, C ti v nhn t, c triu nh yu mn Ri thng chc Thng th. Hai ng t, i L, Lm thng th nh ng: Mc Hin Tch - b Li, Mc Kin Quan - b Cng. ng hai ln i s

Sang triu nh Bc phng, p o v hng bin, Ni bt ti vn chng, n mc Nguyn Hong Phi cng nhn ti hin, Ly bt tng bn ch, L Lng quc Trng nguyn. Nh th m uy tn i Vit c nng cao. S thn cc nc khc Gp u cng ci cho. C kh nhiu giai thoi V ti i ca ng. i s, nh ti y M lm tt vic cng. Vn chng l mt chuyn. Chuyn khc tt hn nhiu. l ng lim khit,

Thng th m vn ngho. Ngho n mc, ln n, Ngi ca vua Minh Tng B mi quan tin c Trc ca thm nh ng. Th m ng, sng dy, em tin y vo cung. Vua ci: Khng ai nhn, Khanh c ly m dng. Mt tm gng sng chi V lim khit, cng minh, M chng ta, con chu, Phi bit soi mnh.

HUYN QUANG L O TI (1254 1334)

Huyn Quang L o Ti L bc i thin minh, Ngi Vn Ti, Nam Sch, Huyn Gia Bnh, Bc Ninh.

Gia nh ng ngho kh, B h hng ch ci, Nn b m quyt ch Lm n t ngi. ng khng c i hc, Thng ln cha ng rnh nghe lm, hc mt, M thuc ch, lu kinh. Lc ng hai mi tui, Nm Mt Hai By Hai, Trng nguyn, u bng, Ni ting v vn ti. Sau ng c b Lm trong vin Ni hn, Son vn, tip s Bc, Ri treo o t quan. Vua trng ti, c , G con gi cho ng,

Nhng ng mun thot tc Nn ci bm, xin khng. ng qui y, theo Pht, Tu cha Hoa Yn vng ni Yn T, Nhanh chng thnh s thin. Trc y, nh ta bit, c vua Trn Nhn Tng Ln Yn T tu luyn, Lp Trc Lm Thin tng. Nm Mt Ba Khng Tm Ngi vin tch, Php Loa Nhn t Ngi y bt Ca dng Thin nc nh. Nm Mt Ba Mt By, Lc vin tch, Php Loa Truyn cho ng y bt, Thnh v T th ba.

Vua Anh Tng, ln n, dng k m nhn th thch o hnh Ca Huyn Quang ngi trn. Tt nhin vua tht bi, Lng hi hn, c vua Bt mnh phi vt v Leo ln ni, vo cha Xin li Ngi, sau Phong Ngi lm quc s, Mt tr tu sng lng, Mt ci tm nhn t. Nm Mt Ba Ba Bn, tui i tm mi, Ngi vin tch, li Mt tm gng cho i. Huyn Quang L o Ti Cn l mt thi nhn Tinh t v su sc

V ci Pht, i trn. May mn cn gi c Mt s bi ca ng M khi c khng th Khng xao xuyn ni lng.

CHU VN AN (1292 1370)

Chu Vn An tn tht n gin ch Chu An, Tn ch l Linh Trit. Khi v n, an nhn ng ly hiu Tiu n ng tiu thch ng kh, Qu x Thanh Lit, Nay thuc huyn Thanh Tr. ng l ngi chnh trc, Tng Thi hc sinh, Nhng nh dy hc, Chn hai ch yn bnh.

Trng m, ng ngi hc, Bn kia b sng T. ng c cng truyn b Cc t tng o Nho. Khng t cc tr hc Thnh ni ting sau ny. Phm S Mnh, L Qut Vn cung knh thm thy. Nh c ti, c c, ng c Trn Minh Tng Mi lm quan T tu Quc T Gim, trng cng. ng thnh thy dy hc, Ca v vua tng lai L Thi t Trn Vng, Dy c c ln ti. Sau khi Minh Tng mt, Vua D Tng ln thay,

Mt ng vua hn yu, Thch n ht sut ngy. Vua ham chi nh th Nn quan nnh lng quyn, Triu chnh khng n nh, Lng dn cng khng yn. ng dng tht trm s, Tc s chm by ngi. Vua khng nghe, tht vng, ng v nh ngi chi. ng lui v n vng ni Phng Hong, Vit sch v dy hc Cho l tr trong lng. Cuc i ng thanh bch, Lim khit v ch cng c xem l gng sng Vo thi i ca ng.

ng cn vit nhiu sch: Th gm hai tp dy, Ch Nm v ch Hn, Tinh t v rt hay. C T Th thuyt c Cng l sch ca ng, Ngoi ra cn my cun Thuc Bc v thuc ng. ng l mt trong t Cc hc gi, hin nho c th Vn Miu Mi cho n by gi. Hin cn c lng m V ngi n th ng Nm lng chng Ni Phng, Ngi n ving rt ng. * Vy l ta nghe ht

Chuyn v bn nhn ti. C chuyn ny k nt, Ri ta hn ngy mai.

CHUYN NGI HC TR CA CHU VN AN Chu Vn An m lp Ngay bn b sng T. Lp, nghe ni, khng ln, Nhng rt ng hc tr. Trong s hc tr y, ng mt ngi, Sng no cng n sm, Ghi chp k tng li. ng khen, hi lng lm, Nhng khng bit ngi ny, Con nh ai, giu, i V t u n y. Bn cho ngi lng l

Theo anh kia v nh, Nhng khi n m i Th bin mt bt ng. Ci m i ngy y Nhiu sen v vn sam, By gi vn cha lp. l h Linh m. Mi ngi ly lm l, Nhng sng ngy hm sau, Ngi hc tr vn n, Kinh s thuc lu lu. Mt ln, tri hn ln, La ngoi ng chy kh. Chu Vn An bun b Ni vi cc hc tr, Rng nu ai c th Th lm ma gip dn. Ngi hc tr l y

ng trc thy, phn vn: Tha thy, con lm c, Tuy tri vi lnh tri. Nhng con ngh th cht, Khng th khng gip ngi. Ri ngi y thong th Bc ra gia sn trng, Sau khi c thn ch, Vung mc khp bn phng. Khi nghin mc cn, Anh tung n ln cao. Lp tc tri ni gi Ri ma xi o o. Tri ma sut m . Pha m i chp la Ri sm n lin tc. Sng tnh dy, ngi ta Thy gia h tri ni

Mt con thung lung to. Chu Vn An vi v Cho gi m hc tr Vt n ln chn ct. Ri dn lp miu th. Ci m y, nghe ni, Cn tn n by gi. Theo truyn thuyt k li, Ch ri xung chic nghin Sau gi l m Mc, V nc n mu en. Cn qun bt ri trng t lng T Thanh Oai, Nn v sau t y Sinh ra lm hin ti.

11 CHIN THNG VN N V BCH NG Ba ln gic Mng C

em qun nh nc ta. Ba ln chng tht bi, t nc c yn ha. Th y cc chu , ng cha ta trc y nh ngoi xm rt gii. Phi ghi nh iu ny. By gi, rt vn tt, ng k hai chin cng, Hai trn nh lch s. C hai u trn sng. Vn n, trn th nht, Ct ng gic tip lng. Bch ng l trn tip, Mt chin thng phi thng.

CHIN THNG VN N

u Mt Hai Tm Tm, Ln xm lc th ba,

Chin thuyn gic hng h Tin qun vo nc ta. M Nhi, tng gic, Bo v on thuyn lng Ca tng Trng Vn H, i pha trc dn ng. Vn Ninh, Mng Ci, Ta phc, nh ph u. Du b tn tht nng, Chng vn tin vo su. Thuyn ca gic i tip, Vn cn cha hon hn, B qun ta chn nh ca khu Vn n. Tuy nhin, do lc yu, Qun i Vit thua. Trn Khnh D, l tng, B triu v gp vua.

Theo qun lut thi y, C th b mt u. ng kht my ngy na S v chu ti sau. ng nh ng d on. Sau qun i tin phong, on qun lng s n, Thuyn ln v rt ng. ng cho qun mai phc, Quyt mt trn sng cn. Thuyn ca Trng Vn H Khi n ca Vn n Th qun ca i Vit T nhiu pha ra. Nhanh, nh v thin chin, Gm gio vung sng la. Thuyn gic ln v nng Nn khng kp tr tay.

B nh chm phn ln, Xc gic cht phi y. Nhiu thuyn cng lng thc Lt vo tay qun Trn. Tng gic, Trng Vn H, Phi b chy thot thn. Mt mt on thuyn ln, Mi by vn hc lng, Qun gic bit rng chng b dn cng ng. Nhu kh sa st hn, Sau tht bi nng n. Tinh thn rt bc nhc, Chng ch mong quay v. Hay tin ta i thng, Thng hong Trn Thnh Tng, Tha cho tng phm li, Ri m tic mng cng.

Sau , Ngi ra lnh Th t binh cho v Vi qun Vn Kip h k chng nghe V gieo rc s hi, Khin chng cng nn lng. Kt qu ng nh vy. Tht ti, Trn Thnh Tng. Trn Vn n lch s L chin thng m mn Trn Bch ng quyt nh, nh bi gic hon ton.

CHIN THNG BCH NG

Thng Mt, nm Tm Tm, Ba o qun Thot Hoan Chim Thng Long lc y B b trng, hoang tn. Sau hn tin nh

Cc cn c nh Trn. Lnh cp bc, t ph V tn st ngi dn. Hn cn cho qun lnh Lm ci vic au lng L o bi, ph bng Lng m Trn Thi Tng. M Nhi c lnh ui bt hai vua Trn, Nhng m mu tht bi Do vp phi lng dn. Nhiu v tr xung yu B qun ta tn cng. V th c, lng cn, Qun gic rt nn lng. Thot Hoan quyt nh rt n Vn Kip tp trung Ri tho chy v nc Theo ng b, ng sng.

Thy thi c n, Vua v tng nh Trn Lin chun b truy nh Bng sc mnh ton dn. Vua v Trn Hng o Phc kch, ba li dng, Ch dit qun xm lc Trn dng sng Bch ng. Bch ng l sng ln, Hp lu ca hai sng Bc v sng Gi, Qung Ninh, Hi Phng. C ch rng nghn mt. Chnh lch thy triu cao. Thng cc tu thuyn ln Kh ra nhng d vo. Nm c li th y, Hc theo k Ng Quyn,

Ch tng Trn Hng o, Mai phc, ch qun Nguyn. ng cho ng cc nhn ch y sng nng, Nh gic khi nc ln, Nc rt, s tn cng. Thng T nm Tm Tm on thuyn M Nhi, C qun b h tng, Khng cnh gic, c i. n gn ch bi cc, Thuyn chin ca nh Trn Gi v ra khiu chin, Ri v thua nhiu ln. Thuyn gic c rt ui, Trng k him ca ta. Khi lt vo bi cc Thuyn qun Trn xng ra.

Hng nghn thuyn nh nh, Hng vn lnh can trng, Qun i Vit chin u Tht dng cm phi thng. B bt ng nh p, Ri i hnh, qun Nguyn. Tranh nhau chy ra bin. Nc rt, cc nh ln. Th l thuyn thng y, Dn li mt m ng. V, m hn gi na, Lnh cht, xc y sng. Cn nhng tn sng st Tm cch chy ln b, Cng b bt hoc git V qun Trn ang ch. Hn bn vn tng s V bn trm chin thuyn

 b ta tiu dit. Tht ng i qun Nguyn. Nhiu tng gic b bt M Nhi u hng. Kt thc mt trn nh, Mt trang s huy hong. Gp cng vo chin thng C tng Trng Hn Siu, Hnh v Nguyn Khoi, Nhiu ngi na, rt nhiu. Cn cnh qun trn b Do Thot Hoan ch huy Cng khng th cu gip Qun tng M Nhi. Con vua Ht Tt Lit, Hn l tng c ti, Tng ch huy qun gic Ln xm lc th hai.

B vy Vn Kip, Hn quyt nh ln ny Rt theo hng x Lng Ri chy v Qung Ty. Chng n th trn Ch, Tc Bc Giang by gi, Gp qun Trn phc kch Phi tho chy bt ng. Khi nhn c tin bo Ba mi vn tinh binh Qun i Vit ang phc Sut dc ng, tht kinh, Hn ra lnh i hng, i v pha Lc Chu, Nay cng thuc x Lng, Nhng vn b nh au. B bn trng tn c, Tn ph tng t vong. Mi mt thng sau

Cuc rt chy mi xong. Vy l qun Mng C Ln na, ln th ba, tht bi thm hi Khi xm lc nc ta. * l nhng chin thng V vang ca cha ng M chng ta, con chu Phi ghi nh trong lng. L con dn t Vit Th mi ngi chng ta Th hy sinh tt c bo v nc nh. Phi ghi nh li dy Ca vua Trn Nhn Tng: Nht quyt khng mt Mt ngn ni, b sng!

* Gi n phn c tch. Cc chu mun nghe g? Thi th ng chn. Mt truyn hay cc k.

A-LA-ANH V CY N THN Ngy xa c cu b Tn l A-la-anh, M ci b, ngho kh, Khng h c hc hnh. C mt ngi ngy n, T u bc vo nh, T nhn mnh l bc, ng bc ca cu ta. Du cha bao gi thy, Nhng qu cu, may sao, C ng bc nh vy, Nn ng c n cho.

Ngy hm sau ng bc Mua cho cu o qun, a i chi trong ph. Hai ngi thnh quen thn. Thy con mc o p Li cn c i chi, B m nh ng bc Dy d chu thnh ngi. l lo ph thy, C vic m n y, Ch no phi l bc, Li dng cu b ny. Hn gi v t t, a cu i chi xa, n mt hang ni Trong mt cnh rng gi. Hn ngi xung, nhm la, Rc t bt, v ri

Lm bm iu g Mt t nt lm i. A-la-anh s qu. Chu ng s, khng sao. Hy lng nghe ta ni, Khng b st li no. Chu hy cm b uc Ln i su xung hang, n ch c li r Th bt u r ngang. Chu i tip, hng phi, Hi chnh chch sang bn, Thy mt khu vn nh. y c chic n. Chu hy thi tt n, Hy rt ht du ra Ri nhanh chng quay li, a chic n cho ta.

Cn na, chu nht thit Khng chm vo ci g! Hn dn k nh th Ri cu b i. Lm theo li hn dn, Cu tm thy chic n, Hi my tri cy l Dc con ng quay ln. Lo ph thy h hng ng ch ca hang. Thy chic n, mng lm Lin a tay vi vng nh git ly, nhng cu Du sau lng chic n: Bc ko chu ln Ri chu mi a n! Hn c ginh khng c, Cu, lm bm iu g.

Bng ca hang ng sp. Th l hn b i. A-la-anh hong s, Mt mnh trong bng en, Cu s song, d dm, Tnh c chm chic n. Ngay lp tc xut hin Mt con qu y lng: Cn g, hy sai khin. Ti, n l ca ng. A-la-anh lin ni: Hy a ta v nh! Cha nh thn, thy Bn cnh m cu ta. Cu lin k cho m Chuyn v chic n thn. B m sai con qu Nhanh chng dn bn n.

Trong nhy mt, no ru, No thc n h. Hai m con nh cu c mt ba no n. Sut my nm, c th H sng trong no say. Mun ci g cng c, Nh tin bc cht y. * Jas-min l cng cha Xinh p n m hn. A-la-anh nhn thy, Bt m n cu hn. Vua thy l rt hu, Nhiu vt qu, bc vng, Nn cui cng ng G con gi cho chng. Chng cng nh con qu Xy mt ta lu i

Rt to v rt p, Loi c mt khng hai. Cng v to v p, Tin v lu i ny n tai lo ph thy. Lo lin tm n y Gi lm ngi bn do, Lo y xe v rao: i n c ly mi! C ai i khng no? V khng bit gi tr Chic n c ca chng, Jas-min em i n Ly chic mi bng ng. V ri, c c n, Lo ph thy vi vng a v qu hng lo Ta lu i v nng.

A-la-anh bit chuyn, Ln ng i chu Phi, Tm thy lo ph thy, Vt rt nhiu him nguy. y, nh chic thm V con kh lng en, Chng cu c v V ly li chic n. Chic n thn lp tc a chng quay v nh Cng lu i v v. Lo ph thy ranh ma b chng git cht Bng thuc c, v ri Chng v nng cng cha Sng hnh phc sut i.

12 H QU LY (1336 1407)

Sau chin tranh, nng nghip c khi phc rt nhanh Nh mt lot chnh sch c cc vua ban hnh. Ngh th cng, bun bn Cng c bc tin di. Vn n thnh cng chnh Bun bn vi nc ngoi. D khng bng thi L, o Pht vn thnh hnh. Nho Gio rt pht trin. Trng lp cng tng nhanh. Ch Hn dng ph bin, c bit trong th vn. Tnh t ho dn tc Rt cao thi nh Trn. Ch Nm xut hin Cng vo giai on ny.

Nhiu tc phm vn hc Cn lu n ngy nay. Ngoi trng Quc T Gim, Cc tnh, l sng Hng bt u xy dng Trng cng hoc bn cng. Cn cc lng x, Trng t cng mc ln, Khng k cc lp hc C trc cha chin. Cc k thi u n T chc theo nh k. Ngi ngho m hc gii u c php vo thi. Thi u, ty nng lc, c phn b lm quan. Ngi thy ni ting nht L thy Chu Vn An.

Cun i Vit S K Gm ba mi tp dy, Do L Vn Hu son, Cng thi k ny. V cng trnh kin trc C Hong Thnh Thng Long Vi nhiu cung in ln C ngi men u rng. V cha chin thi y, Nam nh c Ph Minh. Thp Bnh Sn - Vnh Phc, Nhiu cha Ninh Bnh. * Nh mi triu i khc, Theo mt dng chu k, Cc vua Trn v cui, Ht thi thnh, n suy. Phn ln hn, bc nhc,

Khc vi u i Trn, Vua sut ngy yn tic, Khng cn lo cho dn. Gia th k Mi Bn Nhng chn ln v , Mi nm c nn i, Dn c cc b. Mt lot cuc khi ngha ni dy khp ni, c nng dn hng ng, Hng nghn, hng vn ngi. Nh khi ngha Ng B Yn Ph, Hi Dng. Nguyn K Thanh Ha, Nguyn B Bc Giang. Phm S n, H Ni, Nguyn Nh Ci, Sn Ty, Lm nh Trn yu, Li cng thm lung lay.

* Cui th k mi bn Cc vng triu nh Trn tr nn rung mc, Thi nt, mt lng dn. C Khu Mt i S Tn l H Qu Ly, Nm ht mi quyn lc, Chng coi vua ra g. Ci phi n n, Nm Mt Nghn Bn Trm, ng ph Trn Thiu , Ri ln ngi m thm. Nh vua L Nam , T tin ng mt thi Ngi Trit Giang, Trung Quc, Sang ta nhiu i. H Qu Ly qu gc

 Qunh Lu, Ngh An, Sau chuyn ra Thanh Ha, Ri vo triu lm quan. ng c hai c rut L hong hu, n nhn. Sau hai con ca h Cng tr thnh vua Trn. Khi ln ngi, tn nc ng i thnh i Ngu, Di vo Thanh Ha, Huyn Vnh Lc by gi. Sau mt nm ti v, ng nhng li ngai vng Cho con trai tr quc lm Thi thng hng. Theo cc ti liu s, ng l ngi nhn tm, lo tr hu ha,

Ch trong vng mt nm, Tng cng ng git Ba trm by mi ngi, Ch yu ngi hong tc. Mt ti c i. Du mu m, c c, Nhng vua H Qu Ly C rt nhiu ci cch M s sch cn ghi. Nhng ci cch tin b, Tm nhn rng v xa, Nu em thc hin ht S chn hng nc nh. V lnh vc hnh chnh, ng t nhiu chc quan gim st cc l, Phng nga nhng vic gian. ng thm chc Lim phng

 chu, l xa gn, bo triu nh bit Thc tnh ca ngi dn. V lnh vc kinh t, ng ci cch hn in. Gii hn s rung t Ca tng lp c quyn. Tr vng hu, gia tc, ng qui nh mi nh C khng qu mi mu, C rung gn, rung xa. V s lng ngi , Cng khng c qu nhiu. Ty gia sn, th bc M c nui bao nhiu. ng pht hnh tin giy, Nhm y mnh cng thng, Thay i ch thu, Quy nh cch o lng.

Ri m thm trng hc, Bt s t i thi Phi thi mn ton php, Mi c ln kinh k. ng c bit coi trng Ch Nm ca nc nh, Sai dch ra ch y Cc sch c Trung Hoa. Li cn m kho thc Gi r cho ngi ngho. Chm lo vic thy li, o sng, p iu. ng t s Qun T, S y t by gi, Ri ct quan coi sc Khng chnh mng, th . Qun T Th c lp, Kiu bnh vin t bn,

Cha bnh bng chm cu V thuc Nam cho dn. L ti nng kit xut, Vi ngh lc phi thng, ng eo ui ci cch, Tic t gnh gia ng. H Qu Ly bit trc D tm ca nh Minh, Nn chuyn tm chn chnh Vic cng v vic binh. ng ci cch qun i, Xy thnh, lo quc phng, Lp h tch bt lnh, ng cc cc ca sng. ng l ngi ti gii, Nhng ch l quan vn, Rt tic tht bi, V khng c lng dn.

Nm Mt Bn Khng Su, Ly c gip nh Trn, Nh Minh sang xm lc, iu hai mi vn qun. Tng gic l Trng Ph, Chia nhiu mi tn cng. Th yu, qun Vit rt Sang pha Nam sng Hng. Thnh Thng Long tht th Trong vng my thng sau. Vua rt v Thanh Ha nh tnh k di lu. B qun ch truy ui, ng chy vo K La, By gi thuc H Tnh, Ri cha con ng ta B qun Minh bt sng a v np Bc Kinh,

Dc ng b st hi. Khng r lm s tnh. Cng c ti liu ni Chng a v Qung Ty, Bt lao dch y Ri cht mn sau ny. Vy l triu H mt, Ch tn ti by nm Nhng cng kp lm c Mt s vic cn lm. Nc i Vit ln na Ri vo ch ngoi bang, Phi ch n L Li Mi c lp huy hong. * Hm nay, thay c tch, ng s k chuyn ny, Mt chuyn s c tht, c lu truyn lu nay.

NGI VIT NAM XY T CM THNH BC KINH Khng phi ai cng bit Mt ngi Vit chng ta Xy C Cung hoa l Cho vua cha Trung Hoa. Hn th, ngi Vit y Vn l mt hon quan, S sch t nhc n. Ngi l Nguyn An. L kin trc s trng Xy khu T Cm Thnh, Mt nh i tr thy, Th m chng lu danh. Mi cc nh s hc Mi bit ng gn y. Hnh nh s Trung Quc C tnh qun chuyn ny.

Nguyn An l th gii, Qu vng H ng, Mt lng ngh no , Lng mc hoc lng ng. Khi mi mi su tui, ng theo ngi thn Vo xy hoc tu sa Cc cung vua nh Trn. Nm mt bn khng by, Khi dit xong nh H, Qun Minh mang v nc Nhiu trai Vit khi ng. Sau h b thin tr thnh hon quan. Trong s nhng ngi y C chng trai Nguyn An. Thy ng gii tnh ton, C bit ti xy nh,

Li lim khit him thy, Nn vua nc Trung Hoa, Lc y l Thnh T, c bit rt tin dng. Vua giao ng ph trch Vic xy khu C Cung. Nguyn An, cn rt tr, Mi ba mi tui i, c ton quyn sai khin Khong mi tm vn ngi. K t khu thit k, Lo vt liu, thi cng, n hon thin m thut, Vic g cng do ng. Phi l ngi nhn cch V ti nng cc k Mi lm ni iu y, Trnh c li th phi.

Mt cng trnh tn km Sut hng chc nm rng, Kh khn v vt v, Cui cng cng lm xong. Nguyn An c vua thng Nm mi lng vng nguyn, Thm mt trm lng bc V mt vn quan tin. Cha k tm tn thc V bi v, sc phong... Tt c ghi nhn Cng v ti ca ng. C mt con sng ln Tn l sng Hong H, Thng xuyn gy l lt. Ngm m lng xt xa. Vua nh Minh ln na Phi nh ng ra tay,

em ti nng xut chng Tr thy con sng ny. ch thn ng gia c Cc cng trnh thy nng. Phu phen hng chc vn Rm rp nghe li ng. Sau ng li tr Con sng d Tc Dng, Sng Trch Ch, Trng Th, Ni ng cht dc ng. Nguyn An l gng sng V lm vic ht mnh, V ti nng, c , Lim khit v cng minh. Trn ng n xy dng p Sn ng, ng cht, c trn tri ng xy lng cho ng,

M dng s tin y Cho dn chng trong vng, Ngi khng may gp lt, Ri vo cnh khn cng. Nhn tin xin nhc n Nhng ngi nh Nguyn An, Cc chng trai i Vit B bin thnh hon quan. Phm Hong, mt th gii, Vua Anh Tng nh Minh Sai xy Vnh An T Ty Nam thnh Bc Kinh. l mt cha ln, Vua hi lng, gi ng L Bng Lai Ct S, Cho khc tn ghi cng. Thm mt ngi khc na, C tn l Vng Cn. ng ti gii n mc,

Nghe k li, mt ln Ngi ta bng pht hin, Rng ng l hon quan M vn cn ci y, Ti chm, khng phi bn. Th m vua tha cht, Cho ra sng ngoi i. Cn tng my cung n, Ri c con - mi ngi! Tuy nhin, ngi gii nht Li l H Nguyn Trng, Mt thin ti qun s, Danh ting rt ly lng. ng ny, nh ta bit, L con H Qu Ly, B bt sang Trung Quc, C s phn li k. Lch s ghi li

Rt chnh xc, rng ng, Ln u trn th gii Ch to sng thn cng. Nh loi v kh M nh Minh nhiu ln nh bi qun phng Bc, Xem ng nh v thn. V sau, ng, ngi Vit, Lm Thng th b Cng Ca thin triu i Hn. K cng ng h lng.

13 THNH NH H Hm nay ng s k Cu chuyn Thnh Nh H. Cng c khi s sch Gi l Thnh Ty . l bc tng ln,

Ghp bng m thnh. Mi vin hn mi tn, C ho nc bao quanh. Thnh c bn ca chnh, L Nam Bc ng Ty, Cng chnh cao mi mt Bng , cong v dy. Bn cnh u vung gc, Mi cnh nghn mt di. Cao khong ba, bn mt, Gia c t bn ngoi. Bn trong l cung in V dinh th vua quan, B thi gian hy hoi Nay l bi hoang tn. Rt may cn st li i rng rt to, Chm tr tht tinh t

Trc chnh in nh H. * Thnh Ty xy dng Vo cui i nh Trn, Nm Mt Ba Chn By, Bng sc ca ngi dn. Ngi khi xng xy n Chnh l H Qu Ly, Lc y nm quyn lc, Chng coi vua ra g. Ch ba nm sau , Tc Mt Bn Khng Khng, ng tim ngi, xung chiu Di v qu ng. Tc l v Thanh Ha, Bt u i nh H. Thnh mi xy c gi Bng tn mi, Ty .

Thnh huyn Vnh Lc Thn Ty Giai, Xun Giai, X Vnh Long, Vnh Tin, t ca ngi hin ti. Theo s sch ghi li, Thnh c xy rt nhanh. Ch trong vng ba thng, Mi ci hon thnh. n Nam Giao, cung in, Tuyn phng v bn ngoi c xy tip, hon thin Nm Mt Bn Khng Hai. L cng trnh kin trc Tn ti n ngy nay, Bng , rt c o, Thnh nh H gn y c UNESCO chn V xp hng, tn vinh L Di sn Th gii,

V vang cho nc mnh. ng ngh s rt tuyt, C tin thu t, Ta lm chuyn du lch Ti thm Thnh Nh H. Cc chu ng ch? Nht nh s c ngy. By gi, nh thng l, Nghe ng k chuyn ny. Ln na, chuyn v Pht, Gin d m thm su. Ri cc chu s thy. Cu chuyn y nh sau.

TM PHT Xa c anh chng n Nghe ni Pht l ngi Ba mi hai tng tt V v p - tm mi.

V rng ai gp Pht S may mn lu di. Anh ta xin php m Ln ng i tm Ngi. Sut ba nm rng r, Chu ma nng di du, Anh ta tm khp chn M khng thy Pht u. Ngi bm hai tng tt V v p - tm mi Qu tm mi khng thy, D tm ba nm tri. Cui cng anh ta gp Mt v s rt gi, em s tnh k ht. V s ni: Thch Ca Hin ang cn ti th. Ngi c mt khp ni,

Nhng n thn, di dng Bnh thng nh mi ngi. Do vy phi nhn k, Phi kin nhn lu di, V thin tm, cu th Mi hy vng gp Ngi. Tuy vy, ta c cch Gip con gp Thch Ca: By gi con quay li, Theo ng c v nh. Hy ch quan st, thy chn ai V tnh i ln dp, Th ngi l Ngi. Anh chng kia hm h Quay v nh, dc ng Bun v thy tt c i ng dp, bnh thng.

n lng mnh, b m, Nghe ni con trai v, Vi v chy ra n, Nc mt chy dm d. Anh chng khng h bit Rng hng ngy m gi Lun tng kinh, nim Pht Mong anh sm v nh. B nghe tin, vui qu, Vui v vi, qung qung X i dp, x ln, Ra n con u lng. Anh con sp ly, Gp c Pht Thch Ca Khi bt ng nhn thy i dp di chn b.

14 L LI (1385 1433)

Nm Mt Bn Khng Su, Ly c gip vua Trn, Qun nh Minh xm lc em hai mi vn qun, Dn phu hng chc vn, Do Trng Ph cm u, Hng h nh i Vit, V nhanh chng tin su. Nh H th lc yu, Li khng c tng ti, Nn lin tip tht bi, B gic ui di di. u Mt Bn Khng By, Mt Thng Long, vua H Rt qun v quyt nh C th thnh Ty . Vo thng T nm y, Th v lc suy,

Qun Minh ko vo nh, Ln na, H Qu Ly Rt chy vo H Tnh. V ch hai thng sau ng b gic Minh bt Ri a v nc Tu. Nh Minh ngay lp tc Xa quc hiu nc ta, i thnh qun Giao Ch, Mt phn nc Trung Hoa. Chng t nhiu thu mi Tng lao dch, lao cng. Nhn dn sng kh cc Lun on trch trong lng. Cui cng dn ni dy Khi ngha nhiu ni: Sn c Phm Ngc, Ph Th - Trn Vn Thi.

Qung Ninh c L Ng, Phm Chn ng Triu. Trn Nguyn Khang x Thi, Ngoi ra cn rt nhiu. * Nm Mt Bn Khng By, Trn Ngi, con vua Trn, c tn thnh hong , Lm nc lng ngi dn. u nm sau, Trn Ngi Ko qun vo Ngh An, Nhn c s gip Ca mt s cu quan. l tng ng Tt V tng Nguyn Cnh Chn, Trc l ngi thn tn Ca cc triu vua Trn. ng Tt x Hu.

Nguyn Cnh Chn pha trong. Vo cui nm Khng Tm, Cng Trn Ngi tn cng V nh tan tc Bn vn qun nh Minh B R, Nam nh, Thanh th ln rt nhanh. Nhiu ngi n t ngha, Quyt khi phc nh Trn. Tuy nhin, sau chin thng, ng Tt, Nguyn Cnh Chn b Trn Ngi git, Do tin li dm pha. Cuc khi ngha li tt. Tht tic cho nc nh. * Chng bao lu sau , Con ng Tt, Cnh Chn, L ng Dung, Cnh D,

B vo x Ngh An. H tn Trn Qu Khong, Lm vua mi nh Trn, Li dy binh khi ngha, Thu phc c lng dn. Ngha qun lm ch Mt vng t ko di T Thanh Ha n Hu, Cng t ngi hin ti. Nm Mt Bn Mt Mt, Gic tin nh x Thanh. Ngha qun phi tm rt Vo Hu, tuyn thm binh. Ri hai nm sau , Nm Mt Bn Mt Ba, Gic cho qun nh Hu, Th lc yu, qun ta dn dn tan r.

Nhiu ngi ri ngha binh. Vua, ng Dung, Cnh D Ri vo tay qun Minh. * Th l ng k ht V tnh hnh nc ta Di ch h mi Ca phong kin Trung Hoa. Nhng nm nm sau Tnh hnh mi kh hn Khi xut hin L Li Cng khi ngha Lam Sn. By gi ng s k V ngi con x Thanh c cng nh ui Gic xm lc nh Minh. Sau , ng s k Theo th t, dn dn

Din bin cuc khi ngha V chuyn cc trung thn. * Gic nh Minh phng Bc Dit xong H Qu Ly, Quyt xa vn minh Vit, Khng li cht g. Chng t ht sch v, Hoc ch v Yn Kinh. Hon n ng i Vit, Lm iu ng dn tnh. Chng bt, a v nc Nhng ngi gii, ngi ti. Tch thu cc th tch, Cc bia , tng i. Lng mun dn ta thn, u cng thy bt bnh. ng lc y xut hin V anh hng cu tinh.

Ngi y l L Li, Mt cha tri Lam Sn. ng dy binh khi ngha, Ra mi nhc cm hn. Nm Mt Bn Mt Su, Cng mi tm hin ti, ng th quyt nh gic Trong hi th Lng Nhai. Nhiu anh hng, ho kit Gip ng dng c : Nguyn Tri, Trn Nguyn Hn, inh L, L a B... Nm Mt Bn Mt Tm, ng phong vng cho mnh, Hch ku gi dn chng Chng li ch nh Minh. Ngha qun ng lnh o Tm tht bi ban u,

Nhng ginh nhiu thng li Trong giai on v sau. Nm Mt Bn Hai By Cuc khng chin thnh cng, Khi phc nn c lp, Vua v dn nc lng. Trong nm nm tr nc, ng lm c nhiu iu: Ly t ngi giu c em chia cho ngi ngho. Son li lut hnh s Theo m hnh nh ng. Lo chn hng vn ha Bng cch xy thm trng. Cc c cu hnh chnh V b my cng quyn Cng c iu chnh li Theo hng trng ngi hin.

L anh hng dn tc, Nh qun s i ti, Cui i, vua L Li Cng c nhiu im sai. ng thay ngi thi t, Qu tin li ngi thn, M ang tm bc hi C nhng bc trung thn. Nguyn Tri b t ti, Trn Nguyn Hn quyn sinh. khng phi l vic Ca ng vua anh minh. Nm nm trn ngi bu, Nm Mt Bn Ba Ba, Hng th bn tm tui Vua L Li bng h.

TRUYN THUYT V L LI

Xung quanh vua L Li

V cuc khi ngha ny C kh nhiu truyn thuyt c lu truyn xa nay. Truyn k rng L Li, Khi cha dng sn h, C bn tn l Thn, Nh anh em mt nh. Thn lm ngh chi li, Mt hm i ra sng, Thy y nc pht sng, Rt nghi hoc trong lng. ng qung li bt c, Mi khng thy c u, Ch vt c thanh st Di mt thc, sn mu. nh vt i, nhng tic, ng em n v nh, Vt vo trong gc ti,

m pht sng chi la. Mt hm L Li n, Thy l, hi s tnh. Ri xin thanh st y em n v nh mnh. ng cho ngi ra sch, nh bng lp g en, Thy trn ch Li V hai ch Thun Thin. Hm sau, bc ra ca, Thy v gm bng vng, ng sp ly xung t Rt cung knh, m rng: Nu y l gm bu Tri ban cho Li ny, Th hy lm php l, Cho nhp lm mt ngay! ng gi thanh st nh

Trc mt mnh, bt ng Thanh st thnh gm sng Cho vo v rt va. m hm y bt cht Ma gi to rt lu. Sng dy, v L Li Khi i ra vn rau Thy bn vt chn ln, Rt rng v rt di B gi chng, mun hi Du chn ny ca ai. Ri hai ngi li thy Chic n ngc t tin, Trn mt c ch Li V hai ch Thun Thin. V sau, ln ngi bu, Vua dng hai ch ny Lm nin hiu i Vit. Thun tri l y.

L Li lin vi v em n giu trong nh, Mng c tri giao n, Lo i s quc gia. Theo truyn thuyt, L Li Lun mang gm theo mnh, Dng n chm u ch, ui ht gic nh Minh. Khi cng thnh danh toi, Vua L Li mt ln i thuyn rng du ngon Trn mt h Thy Qun. Bng Ra Vng xut hin, i gm bu, v h i tn thnh Hon Kim, Ngay trong lng th . * Truyn thuyt cng k li,

L Li thi k u, Mt ln b gic ui, Phi chy vo rng su. y ng bt cht Thy c mt xc ngi, Mt c gi, trn c, Khun mt vn cn ti. ng dng gm o huyt, p cho nng nm m, Khn, mong nng ph h Gip ng dng c . Khi qun Minh ui n, ng trn vo hc cy. By ch c sc so Rt lu bn cy ny. Gic sinh nghi, dng kim m xuyn cy, trng ngi. L Li phi ly o

Lau kim sch mu ti. Ri chng ly la t. V t thn cy gi Bt cht mt con co Lng mu trng chy ra. By ch a theo ui. Gic b i vi vng. L Li may thot cht, Sp ly trc m nng. Nng ha thnh co, Chy trc mt m ng, thu ht by ch V gii cu cho ng. V sau ng lp miu Th nng nh th thn, Cn truy tng danh hiu L H Ly Phu Nhn. Ni L Li thot cht

By gi l cnh ng, C tn l ng Ch Bn cnh mt dng sng. Ngy nay con sng y c gi l sng Chu, Nm khng xa Bi Thng, Ni thng nhiu sng m. * Khi hay tin L Li ang chiu qun nh Tu, Trn Nguyn Hn ci dng Thnh mt anh bn du Vo ng tm cch Gp Nguyn Tri tin sinh, Ngi ang b giam lng, Kim sot bi qun Minh. Ri sau khi bn lun, Hai ngi trn khi thnh, Ln li tm minh cha

Trong ni rng x Thanh. c Nguyn Tri hin k Vi k hoch Bnh Ng, L Li mi hai v Tham gia dng c . Nguyn Tri sai ly mt Vit ln nhiu l cy Mc bn sng gn y Tm ch nho th ny: L Li l hong Ch L Li vi qun, By ti l Nguyn Tri, Ch Nguyn Tri vi thn. Tt nhin kin thy mt Lin bu n rt ng. Chng n, c xuyn l, L ri xung dng sng. Nhng chic l c ch

Nc cun i khp ni, Dn chng nht ln c, Ngh l tri. Nh nhng chic l y, Ngi tm n ng dn, Cng tham gia khi ngha, V L Li vi qun. * Li na, mt ln n, Gic ui gp pha sau, L Li thy hai c ang tt nc rung su, Lin nhy o xung rung, Ci o, ngc trn, Gi lm ngi m c Nh con nh nng dn. Gic ko n lin hi: Thy ai chy qua khng?

Hai c p: Khng bit. Chng ti mi lm ng. Thy L Li c v Mun nghe chuyn, b gi Qut: My lo m c Ri cn sm v nh! Gic nghe th, tng tht, Lin b i, hai ngi Mi v nh ngh tm, Lc y ti tri. Trc ba cm gin d, Hai c ly ri tha: Chng ti, lc nguy khn, C tht l vi vua... L Li ly rt thp, Cm n hai c gi. Lc thnh vng, quay li, Vt v tm n nh

Th hai c cht. ghi nh n su, ng cho lp miu cng, Cn thy phong tc hu. * Chc cc chu mt. Vy ng c bi th c cho vui, i y. ng c ngay by gi. Bi th ny rt nhn Ca mt ng ngi Nga, V mt ngi ng tr i chi Matxcva.

MT NGI NG TR C mt ngi ng tr Sng ph Ha Mi. ng ta ng tr lm, Tin hay khng th ty.

Mt sng n, tnh dy ng ta nh mc qun Th li qun, em o C x mi vo chn. Cng v qun, i lc ng ta i ln u Mt chic xoong thay m M khng h thy au. Bnh-t th mc tri Chn lun i lch giy... ng ta, c th ni, ng tr nht i ny. Mt hm ng ng tr Ln xe in ra ga, Vo nh n mua v Khng phi mt, m ba. Ri ng ra ng i nh i Matxcva,

Thy mt chic toa trng ng mt mnh trn ga. ng ta xch hnh l Leo ln toa, ngi ch, Ch tu i, ch mi Ri ng t bao gi. Na ngy sau, ng tnh, Nhn ra ngoi, ngc nhin Thy li chnh ga c Cnh v ngi thn quen. ng ngh: Tht k l, Mnh i Matxcva, Lm xong bao nhiu vic Ri li tr v nh. y th m nh th Mnh ng mt gic say Nh chng i u c, Nh vn lun y.

Con ngi kia ng tr Sng ph Ha Mi, ng tr nh vy y, Tin hay khng th ty.

16 KHI NGHA LAM SN Vn l mt ho kit Ca vng t Lam Sn, L Li thy gic c M nung nu cm hn. ng quyt nh khi ngha, Chiu m ngi hin ti. Nhiu ngi hng ng Trong Hi th Lng Nhai. Mt Hi th lch s, Sng mi vi non sng. Tt c th git gic, Trn v di mt lng.

* Nm Mt Bn Mt Su, Mt bui sng ban mai, L Li v cc tng M Hi Th Lng Nhai. Cng mi tm v khc Chung ch hng nh mnh, L Li t tri t, Th chng li gic Minh. Th c tri chng dm, Mi chn ngi khc nhau, Nay qui t lm mt, t vn nc ln u. Mi chn v ho kit, T gn v t xa, Th thng yu, on kt Nh anh em mt nh. Rng chng ti, L Li,

Cng Nguyn Tri, L Ninh, inh L, L Nhn Ch, Trnh Kh, L Vn Ninh... Th mt lng git gic, Th cu gip dn lnh. Ai c lng d khc S cht bi thn linh. Hi th y lch s thu ht nhu ngi V Lam Sn t ngha, Quyt hnh o thay tri. N cng l c s, Bc quan trng ban u Lam Sn khi ngha Khong gn hai nm sau. * Lc u, cuc khi ngha Gp rt nhiu kh khn. Phi ba ln ln ni,

Thiu v kh, i n. Nm Mt Bn Mt Tm Gic bao vy ngha qun L Lai phi liu cht L Li thot thn. * Theo i Vit thng s, Quan Ni hu L Lai L ngi tnh cng trc, C ch v c ti. Nm Mt Bn Mt Tm, Vua pht ngn c o, B thua Mng Mt, Phi chy v Trnh Cao. l ni ho lnh, Nhiu th d, t dn. Gic bao vy t pha, Tnh th him nguy dn.

Ngha qun th lnh t, Lng thc thiu bt ng. li s cht ht. Lm th no by gi? l iu day dt, Lm phin lng L Lai, Khin bi hi nh li Ngy Hi th Lng Nhai. Cui cng ng ngh c vua ci o bo ng mc, ra trn, M ng huyt xem sao. V ri, ng gi cha, Ci voi ph la vng, ng cng nm trm lnh, Xng vo gic, tht vang: Ta l vua L Li, Quyt chin cng chng my!

a no khng mun sng, Hy nhanh chng ra y! Ri t xung, hu t, ng chm git hi lu, Cho n khi ui sc, B gic bt, chm u. Trong khi , L Li V binh tng ca ng Thot vy, sau lnh o Cuc khi ngha thnh cng. Cm v lng trung ngha, Vua L Li cho ngi Tm xc ng chn ct, Lp miu th sut i. * cng c lc lng, Nm Mt Bn Hai Ba L Li cho ngi gp ngh gic tm ha.

Qun Minh chp nhn. ng quay li Lam Sn, Tuyn binh, tch lng thc, Vn nung nu cm hn. Nhng qun Minh tr mt Thng Mi Hai nm sau. V mt giai on mi Ca khi ngha bt u. * Nghe theo li Nguyn Chch, L Li v cc quan Nm hm bn, quyt nh em qun nh Ngh An. Vo thng Mi nm y, ng chim n a Cng. Tr Ln, x Ngh, Qun gic phi ra hng. Nhn thng, L Li

nh, m rng a bn. Sau cha y mt thng Gii phng ton Ngh An. Ri thng Tm nm tip, Trn Nguyn Hn, L Ngn em mt i qun mnh Nhm pha Nam, tin dn. Qun khi ngha nhanh chng nh tan qun nh Minh, Th ch tre, gii phng Thun Ha v Tn Bnh. Vy l trong mi thng L Li cng ngha qun Lm ch t Thanh Ha n tn o Hi Vn. * Thng Chn nm Hai Su, ang tha thng, qun ta

Quyt nh s Bc Tin, Theo ba mi nh ra. Mt mi chim Ty Bc Ngn vin binh Trung Hoa. Mi th hai gii phng Vng t sng Nh H. Mi ny s ngn gic Rt v t Ngh An. Mi th ba, mi chnh, Tin thng ra ng Quan. c nhn dn ng h. C ba mi thnh cng. Gic Minh b c lp, Cht trong thnh Thng Long. * Nm Mt Bn Hai Su, Vng Thng, tng nh Minh, Sang ng Quan tip vin Cng nm vn chin binh.

Hn quyt nh Cao B, Thuc Chng M ngy nay. Cc tng ca L Li Bit trc m mu ny, Nn sm ra lnh Ln k hoch phc binh Tt ng, Chc ng, Lng l ch qun Minh. Cui cng, khi chng n Ngha qun lin xng ra, Ph tan i hnh gic, Gm v gio sng la. Qun i Vit thng ln, Bt mi nghn qun Minh. Git ti trn Trn Hip, L thng th b Hnh. Cc tng khc b git C L ng, L Lng.

Vng Thng may chy thot, Phi liu cht m ng. * Thng Mi, nm Hai By, Hai tng gii nh Minh, T bin gii trn xung Cng mi vn vin binh. Mt o do tng gii L Liu Thng cm u Tin theo ng x Lng, Quyt nh mau, thng mau. o khc, tng Mc Thnh, T Vn Nam ko sang, Cng hng h khng km, Tin theo ng H Giang. B ch huy L Li Quyt chn chn Liu Thng. Tm cch tiu dit chng,

Khng cho xung ng bng. Tng ngha qun, Trn Lu, c lnh d Liu Thng a vo phc kch Ca ta Chi Lng. Kt qu, trong trn y Liu Thng b chm u. Tng Lu Nhn, L St Bt sng vn lnh Tu. Sau khi Liu Thng cht, Tng Lng Minh ln thay. Ri hn cng b git Khi cha kp ra tay. Qun ta gii phc kch, Dit ba vn qun Minh. L Khnh phi t t, Hn - thng th b Binh. S lnh gic cn li

Co cm Xng Giang. Ta nh t nhiu hng. Rt cc, chng u hng. Tng Thi T, Hong Phc Cng u hng qun ta. Hay tin, tng Mc Thnh S, rt v Trung Hoa. * Sau tht bi ca tng Mc Thnh v Liu Thng, Vua Minh phi tuyn b Bi binh - tc u hng. Theo tinh thn dn tc: Quyt chin nhng thn ha. Thng gic vn tri chiu Cho chng rt v nh, Nm Mt Bn Hai By, L Li v Vng Thng Cng nht tr gp mt

 ng Quan, sng Hng. Cuc gp y c gi L Hi th ng Quan, Tc l mt tha thun gic rt an ton Trong thi gian nm thng, Khng cp bc ca dn, Khng tin hnh chin s Dc ng chng rt qun. V phn mnh, i Vit, cho chng c yn, Cung cp lng thc, Xe nga v tu thuyn. Cc tng gic ko n ng trc dinh B , Ly t tng i Vit Ri li thi ra v. Hi th - Hip nh y

Cho php mi nghn qun Ca gic Minh st li Rt v nc dn dn. Mt trang s chi li. Mt Hi th vinh quang. Ta, chu con, phi nh, sng cho ng hong. * By gi li c tch. M c tch hm nay ng cam oan b ch, Thm thy v rt hay. Mt truyn rt ni ting V khi nim giu ngho. Cng c bi hc y. Thm ch cn rt nhiu.

GIU, NGHO Xa, mt ng gi n

Cht thy c chng trai Ngi mt mnh, bun b, Chc chc c th di. Sao chu bun nh vy, Trc trc chuyn tnh yu? Khng, chu rt c M sut i vn ngho. Hnh nh chu nhm y. Chu cng l ngi giu. ng ng tru chu na. Chu c ng no u. Thi c, nu chu mun, Ta tha thun th ny: Chu cho ta cht t C mi mt ngn tay Ta s a cho chu ng ba lng vng rng. Hoc c bn tay chu -

Ba mi lng, c khng? Chng trai nghe tr mt: Cht bn tay? Khng u! Hay ta mc mt, Mt trm lng, tha giu? Th y, chu khng mun. Chu l mt chng trai, Mi ci ang trc mt, Trng d coi, c ti. Liu chu c ng Thnh ngi gi nh ta i ly nghn lng? Chu khng mun tht ? Gi th chu bit Chu giu c th no. Chuyn tui tr tng thiu L bnh thng, khng sao. Chng trai nghe, cht hiu

Mnh cng l ngi giu. Giu thi gian, tui tr, Giu c ci trong u. Chng ci cho rt thp, Cm n ng gi ny, Ri i, ming hut so, Cn vung vy i tay. * Th y, cc chu , Ci khi nim ngho giu Ch mang tnh so snh, Khng quan trng lm u. Cc chu sng ng dy, Thy khe mnh bnh thng, Thc n y t lnh, c n o trn ging, Tc l hnh phc Hn c mt t ngi. Khng t trong s h

Phi qua m ngoi tri. y l cha ni vic Khng b kt n t Nh hng triu ngi khc Trong x lim t m. Cc chu kh tng tng Mnh thuc tm phn trm Ngi giu nht th gii D ch n ri nm. L do tht n gin Cc chu n ngn hng M ti khon tit kim, Vi s d lng nhng. Li na, v bit c, c bi ny, ri ci, Tc cc chu hnh phc Hn hai t con ngi Khng bit c, bit vit

ang sng trn i ny. Th y cc chu . Mt cu chuyn rt hay.

17 L THNH TNG (1442 1497) Sau khi ginh c lp, nh ui gic nh Minh, L Li lo xy dng B my nh nc mnh. Vua nm mi quyn lc, Vic hnh chnh, vic qun. Gip vic vua lun c Cc quan ln i thn. Triu nh c su b, L b Li, b Binh, Ri Cng, b L, B H v b Hnh. Nc chia lm nm o.

Di o l Ph, Chu. Ri tip n lng, x. Mi triu c khc nhau. Qun i c t chc Kiu ng binh nng. Tc thi chin nh gic. Thi bnh v lm ng. L Thnh Tng cho son Trn vn b Lut Hnh, Cn gi Lut Hng c, R rng v nghim minh. Kinh t c pht trin, Hi ha Nng, Cng, Thng. Khai ph t ven bin. No vt sng, m ng. L Li cho xy li Quc T Gim, trng cng, Cng l trng i hc

u tin Thng Long. cc o v L C trng ring ca mnh. Ai cng c quyn hc V ghi tn th sinh. Nhng c hai i tng Khng c hc lm quan. l bn ti phm V nhng ngi ht, n. L v vo thi y, Chnh quyn quan nim sai, Gi nhng ngi n ht L xng ca v loi. Ni dung c ging dy Sch o Nho gio iu. Pht Gio v o Gio B hn ch rt nhiu. K thi o, L

c gi l thi Hng. Ngi u, thnh Hng Cng, Cng l bc khc thng. Cao hn l thi Hi, T chc Kinh Thnh. Ai u k thi y c tham d thi nh. Thi nh chn tin s, Vi ba ngi hng u L Trng Nguyn, Bng Nhn V Thm Hoa xp sau. Nhng ngi u tin s c nh vua tng qu, Ban o m, tc phm, Vinh quy thm m cha. Thi L s t chc Hm su khoa thi nh, Chn gn nghn tin s Trong v vn th sinh.

M thi thi y khc, Khc hn thi by gi. Mi ngi mt lu chng, V ch thi vn, th y l giai on him Pht trin ca non sng, c bit di triu i Ca vua L Thnh Tng. By gi ng s k Cu chuyn ng vua ny. Mt vua hin, ti gii Loi him c xa nay. * L Thnh Tng hong , Tn tht L T Thnh, Mt nh vn ha ln, Mt ng vua anh minh. Ngi a dn tc

Ln mt k nguyn vng Ca thi i phong kin, Mt trang s v vang. Ngi tin hnh ci cch Nhiu lnh vc, nhiu ngnh, Cn m mang b ci, Chim kinh Chim Thnh. M Ngi sut b hi V ch l tip d, Nu khng c Nguyn Tri V Th L nhn t. Hai m con c h a n cha Huy Vn, Nay ng a, H Ni, Lnh nn, sng thanh bn. Ngu nhin do phe cnh, M Ngi c ln ngi, Nin hiu l Quang Thun,

Nm Mt Bn Su mi. Vua lin cho xt li V n L Chi Vin. Minh oan cho Th L, Phc danh ngi c hin. Ngi phc danh, lp miu Th Nguyn Tri n nhn. Con ci Trn Nguyn Hn V cc v cng thn Trc tng theo L Li, B k xu git oan, Gi c cp rung t V mi ra lm quan. Nhng ai trc i h Thnh h L, by gi C th dng h c M khng b nghi ng. Ngi cho sp xp li

Cc chc quan trong triu. Ai n su lm tui u thi chc, v hu. L cha truyn con ni Cc chc tc xa nay Cng b Ngi hy b. Nhiu ngi ght vic ny. Quan phi l ngi gii. M thi chn nhn ti. Gii mi lm c vic l lnh ca Ngi. Vua c bit ch trng Lm rung v chn tm, Bt khai hoang, thm v, c n quanh nm. Ngi cn ra ch d T chc l h in, Tc xung rung cy cy. Quan phi lm u tin.

 mi o, tc tnh, Vua lp nh T Sinh Nui ngi gi n c, Cp thuc lc bnh tnh. ni no c dch, Quan phi n tn ni Bc thuc v chm cu Cho tng nh, tng ngi. Thi y dn m Pht, Thng c l quyn tin Xy thm cha, vua ni l iu khng nn. Rng m Pht l tt, Nhng nn m trong lng, tin lm vic khc, Nht l nhng vic cng. Ngi cn cm ngi sng Khi t chc ma chay

Khng by tr n so V n ung sut ngy. Ngi ni, nhn l Th phi cho rc du, Khng bt ngi ta i n ba bn nm sau. c x ng mc, Ngi t hm bn iu, Cc quan phi ging gii, Lm trc dn theo. Vua bt mi hai o V bn o nh, C ghi r sng ni, Thnh bn quc gia. Ngi ch thn xung chiu Yu cu Ng S Lin Vit i Vit S K Mi lm quyn, nhiu thin.

Nm quyn thi Bc Thuc. Mi quyn t Ng Quyn n vua L Thi T, Vit theo dng bin nin. Vua rt trng gio dc, Khuyn khch hc Ng Kinh, Thng ng lm ch kho Trong cc k thi nh. Ngi lp l danh xng, c tn cc ng Ngh. Ai u th li, Ai trt phi ra v. Cc ng Ngh, Tin s c Ngi mi vo cung, Ban o m, d tic, Tht vinh d v cng. Ri vinh qui, m lng, H tr v qu nh,

Cm n thy dy d, Bi t tin, m cha. L Thnh Tng c xy Vic thi c, hc hnh. Rt nhiu ngi t Ri thnh cng, thnh danh. ng l ngi khi xng Vic dng bia ghi tn Cc tin s Vn Miu, khch l ngi hin. Vua cho xy th vin khu Thi Hc ng, Ngay pha sau Vn Miu, Vn xa l ngi trng. Ngi cn xy k tc Cho ngi xa ti y. Vic n v hc ngay trong khu ny.

L Thnh Tng hong Cn l mt nh th. Hn th, nh th ln, c yu n by gi. Th Ngi p, nh, Uyn thm m tr tnh, Nh bc tranh thy mc, v li lung linh. Cng hm by v khc, Ngi lp Hi Tao n Gm nh thp bt t, Cu lc b th quan. Vua ti thng xng ha. Quan c Thn Nhn Trung, Nhun v Thi Thun... Tht tao nh v cng. Rt ham m vn hc, Nhng khng qun vic binh, Vua nhc phi luyn v

Ngay c trong thi bnh. Ngi m hi thi v, C ba nm mt ln. Ai trt b ging chc, Ai c thng quan. Nh th m tng s Rt ham m tp tnh, Va khe, va c dng Khi t nc chin tranh. Gy s vi i Vit, Nm mt bn by khng, Cng mi vn qun thy, Vua Chim Thnh tn cng. Hn cn ln sai s Sang cu cu nh Minh. Cng hai mi vn lnh, Ngi quyt nh Chim Thnh. Thng Ba nm by mt

Ngi chim c Bn. Kinh Chim tht th, Lnh cht hng chc ngn. Ngi nhp vo i Vit C min Bc nc Chim, Mi n tn vng t Nay l tnh Ph Yn. Nm mt bn by chn, Li c lon Ai Lao. Ngi sai L Th Vc Nm hng nh sang Lo. Qun i Vit i thng. Ai Lao v Chim Thnh u chp nhn cng np. t nc c ha bnh. Mt ng gp quan trng Ca vua L Thnh Tng L B lut Hng c,

Bin son rt dy cng. So vi cc lut trc, Lut ny tt hn nhiu, Gm mi ba chng ln V hn by trm iu. Nn tng ca b lut L t tng o Nho, Lun ly dn lm gc xy dng c . Mt, gi nghim php nc. Hai, chng gic ngoi xm. Ba, chn hng nng nghip. Bn, lo cng, thng, lm. Nm, bi tr tham nhng. Su, bo v thun phong. By, bnh vc ph n. Tm, xt x khoan hng. Ngi ni: Lut bnh ng

Vi tt c mi ngi, Vi dn chng c nc, C ta v cc ngi. C ln Ngi cch chc Mt c, quan to, Ch v con ngi y C hnh vi cn . Nm mt bn chn by L Thnh Tng qua i, Hng th nm lm tui, S nghip vn sng ngi. L anh hng dn tc, L mt v anh qun, Mt nh chin lc ln Vi tm hn thi nhn, Vua chn hng vn ha, M mang t nc mnh. Trong nh thp bt t, L v sao lung linh.

* Cc chu ch c tch? , c ngay, c ngay. C tch nc ngoi nh? Tt nhin l rt hay. Nhng hi di mt cht. Di th di, h g. Chuyn c tch nc Php, Hp dn v ly k.

NGI P V QUI VT Ngy xa nc Php C mt li bun giu. ng c ba con gi Tui sn sn nh nhau. C t rt xinh p, p n mc mi ngi Gi c l Ngi p Ngay khi mi ln mi.

Khc vi hai c ch Vn ch k, nh hanh, C l ngi tt bng, Trung thc v chn thnh. Mt ln, do gp bo, Cc tu bun ca ng B chm ht, rt cc, ng tr thnh tay khng. Dn n ngi nh nh vng qu thanh bnh, H buc phi lao ng t nui sng mnh. My nm sau, bt cht Mt trong s con tu, Nghe ni va cp cng. ng vi bt bun ru. Trc khi ln thnh ph Lo vic ny, ng ta

Hi cc c con gi Mun mua g lm qu. Hai c ln nhanh nhu i qun o, nhn, vng. Cn Ngi p khim tn, Ch xin mt bng hng. n ni, ng tht vng: Ngi ta gi tu ny th n, do vy ng quay v trng tay. Dc ng ng b lc, Su trong rng, ti en, Cui cng ng n c Mt ni c nh n. Li gn hn th thy l mt lu i Rt c v lng ly, Bn trong khng c ai.

Thy thc n, ung c dn sn, ang ch, ng n ri i ng, Du vn cn nghi ng. Sng hm sau, tnh dy, Cht thy mt vn hng, Nh li Ngi p dn, ng lin hi mt bng. Mt Qui Vt gm ghic Xut hin ngay tc th. Trng n tht ng s, Mt lng l, en x. N bo n l ch Ta lu i c ny. N cho ng n ng, Th m ri gi y ng tr n bng cch Hi hoa trong vn hng.

Gi ci gi phi tr Li chnh l mng ng. ng li bun hong s, K chuyn con xin hoa. Qui Vt nghe, cho php ng mang n v nh Vi iu kin Ngi p Phi t mnh n y thay cha, hoc gi ng tr li ni ny. Nu con gi ng n L do c mun i. Khng ai c p buc, p buc chng ch g. ng li bun ng , Ri ln nga quay v. n nh, ng thnh tht K mi chuyn con nghe.

C con t, Ngi p, Nng nc xin thay ng. Cui cng ng chp nhn, Du au n trong lng. ng chp nhn bi l m hm trc ng m Thy b tin bo trc iu tt p ang ch. * Qui Vt tip Ngi p Rt lch s, ng hong, Thm ch cn ni n L n l ca nng; Rng nng l b ch Ca c lu i ny. Thc n lun dn sn, T qun o cht y. N cu xin Ngi p Hy ly n lm chng,

Nhng m no cng vy, Nng lc u, ni khng. Sau mi ln t chi, m nng m thy nng B mt hong t trch Sao khng chu ly chng. Nng khng ngh Qui Vt Chnh l hong t ny, M ngh c th n ang gi chng u y. Nng lng l tm kim Khp ni trong lu i. Nng thy nhiu ci l, Nhng khng tm thy ai. Sut my thng, c vy, Nng sng trong giu sang Vi rt nhiu y t Ch c hu h nng.

Nng mun g cng c, C vn hng, bu tri, C sch nng c, C n nng chi. Bng mt hm Ngi p T l bun, nh nh. Nng xin, v Qui Vt Cho nng v thm cha. Nhng nng phi quay li Chnh xc sau mt tun. Ri n a Ngi p Chic nhn v gng thn. Chic gng cho nng bit Mi chuyn lu i. Cn s vo chic nhn, Ri xoay vng, mt, hai, Lp tc chic nhn y a nng v rt nhanh

Vi Qui Vt tt bng, Nh nhng v yn lnh. * Li ni b Ngi p T khu rng v lng, c Qui Vt gi tng Mt hm ln bc vng. Nh s vng bc y, Hai c ln ly chng. H tng h hnh phc Nhng rt cc li khng. Anh chng c ch c p trai v thng minh, Nhng li bing, ch k Ch bit chm lo mnh. Anh chng ca c th L mt ngi ti hoa, Nhng ch m c bc, V li bing vic nh.

Nn khi thy Ngi p Quay v nh nng tin, Ngi eo y trang sc, Qun o loi t tin, Hai rt ghen t, Lin tm cch hi nng, cho b ghen ght, chim ly bc vng. Khi bit c Ngi p Phi v sau mt tun, Chng gi v quyn luyn Ri gi chuyn tnh thn C i nng li, D ch thm mt ngy. Ngi p nh ng . Do d tin, th ngy Nng khng bit cc ch Mun Qui Vt git mnh

V nh hn quay li. Mt mu k thng minh. Bt cht nng cht tnh, Lin ly chic gng thn, Nhn th thy Qui Vt ang thoi thp ngoi sn. Nng lin xoay chic nhn, Mt long n lu i, Thy Qui Vt gn cht, ang rn r, th di. Thy Ngi p, n ni, Yu t v du dng: Nng khng gi li ha, M ti th yu nng... Ngi p m n khc, Mt m l, long lanh: ng cht! Khng, ng cht! Ti cng yu, yu anh!

Trc ch l tnh bn, Nhng by gi th khng. Ti cn anh sng. Ti ly anh lm chng! Nng ni xong, ng lc Git nc mt ca nng Ri ln ngi Qui Vt, Mt ting n m vang Ri ting trng, ting nhc, Nhng chm ln pho hoa, Ri nh ma xung t, C khng gian chi la. Ngi p bng ng ngc: Qui Vt u, u? Nng hong s, li khc, Pho vn n trn u. Tha Ngi p, Qui Vt ang qu y, di chn

Mt c gi nhn hu V xinh p tuyt trn. Nng nhn xung, cht thy Mt hong t bn nng, n mc tht lng ly, Dng iu tht cao sang. Hong T ni, ngy trc Mt ph thy, tic thay, Bin chng thnh qui vt, Bt phi sng ni ny. V ch khi ai , Yu thng chng sut i Th li nguyn mi ht, V chng li thnh ngi. Bng t tri bay xung Mt b tin mnh mai. Hong T v Ngi p Theo b vo lu i.

Con vt qua th thch Rt ng khen, v ri Con s thnh hong hu, Ta ngh cng khng ti. Cn y, - b ni tip. y l hai ch con. Chng c c, ch k, Khng tri tim, tm hn. V vy ta bt chng Thnh tng ng, ng y nhn con hnh phc, ghen tc hng ngy. Ri v vung chic gy, Lp tc, ta lu i Bng bin thnh cung in, C lnh gc trong ngoi. Tip n l l ci, Nh trong mt gic m. Hai ngi sng hnh phc

Mi n tn by gi.

18 CC NHN VT NI TING I L S Hm nay ng s k V mt ngi ti ba, L thi ho Nguyn Tri, Lm v vang nc nh. ng l nh qun s, Nh chnh tr i ti, Mt anh hng dn tc, C s phn bi ai. Tip n ng s k, Du qua loa vi li, V mt s nhn vt ting tt cho i.

NGUYN TRI (1380 1442)

Khi ni n Nguyn Tri,

L ni n ngi hin, Mt nh vn ha ln V v L Chi Vin. ng xut thn cao qu, Con ca Nguyn Phi Khanh, Chu ngoi Trn Nguyn n, Rt gii ng hc hnh. ng sinh Ch Ngi, Huyn Ch Linh, Hi Dng, Sau chuyn v Thng Tn, Sng cuc sng dn thng. Khi nh H thnh lp, B ng ra lm quan, ng u Quc T Gim, c xem l cng thn. Cng lc y Nguyn Tri Thi Thi hc sinh, c b lm Chnh Chng

Nh uyn bc, thng minh. Khi nh H sp , Cng nhiu quan hng u B ng b gic bt Ri a v nc Tu. T Mt Bn Khng By ng phiu bt y. Khng ai bit Nguyn Tri Lm g thi gian ny. Nm Mt Bn Mt Su, Trong Hi th Lng Nhai, Nguyn Tri gp L Li, Anh ti gp anh ti. ng trnh L Li Ba li khuyn Bnh Ng, Ht lng gip minh cha Xy dng li c . ng l qun s gii,

Mt nh ngoi giao ti, Ngi c cng rt ln a L Li ln ngai. Khi cng thnh danh toi, Triu nh L, tic thay, Bt u chia phe cnh, Mu thun tng hng ngy. Nm Mt Bn Hai Chn, Trn Nguyn Hn quyn sinh Khi L Li xung chiu Bt giam ngi bn mnh. Nghe li bn xu nnh, Vua git bn th hai L tng Phm Vn Xo, Lim khit v c ti. Ri nhiu cng thn khc, Lin quan hai ngi ny, Cng b git th thm, Ku tri, tri c hay.

i cng thn Nguyn Tri Cng b vua giam cm, Xem thng, khng s dng V qun lng nhiu nm. Khi L Thi T mt, L Thi Tng ln thay, Nguyn Tri c trng dng, Dy cho ng vua ny. Nhng ri li phe cnh, Li chc qu mu ma, Nguyn Tri li tht sng V nhng li gim pha. Nm Mt Bn Ba Tm, ng lui v Cn Sn, in trang ca ng ngoi, Gia rng thng xanh rn. V ri cui cng n Ci n c lu truyn

Nh ting ku oan c V n L Chi Vin. Nm Bn Hai, thng Chn, Hai mi tui, Thi Tng Cng mt on b xu, i tun min ng. n Ch Linh, Nguyn Tri Mi vua gh chi cha. Lc v, nng Th L ng cho theo hu vua. Nguyn Th L lc y bn mi tui i, L thip ca Nguyn Tri, a tnh v xinh ti. Phn v p, kho ni, Phn v ti vn chng, B c vua gn gi V yu qu khc thng.

Gia ng vua dng li qun L Chi Vin, Tc l qun Vn Vi, Ngh ngi v nh thin. m hm y, bt cht Vua bnh, qua i. Ch mt mnh Th L Lun tc trc bn ngi. n nay vn cha bit V sao vua bng h. Ch hai ngi, vua cht Bn b, hay trn b? Ri b v Nguyn Tri B buc ti ty tri, Lnh tru di tam tc, Git ba h, ba i. Mi my ngy sau , Lnh c thi hnh.

Nguyn Tri cng ba h B nh L hnh hnh. Mt anh hng dn tc, Mt khai quc cng thn b git th y, V l v bt nhn. Ngm m thng s phn Ca cc bc i thn Ci thi mng mui y, Ci thi vua hn qun. Ph vua v cu cha, a vua ln ngai. Vua nh nhen, quay li Git cc bc hin ti. Sau khi Nguyn Tri cht, Cc tc phm ca ng B t sch, ph sch Mt cnh tng au lng.

Nhng ng th tuyt p Ca mt i thi nhn B bin thnh tro bi Nh xa nc Tn. Hm hai nm sau , L Thnh Tng ln ngi, Minh oan cho Nguyn Tri, Nhng cng vic ri. * C truyn thuyt k li, B ng, Nguyn Phi Khanh, Xa lm ngh dy hc, nh cuc vn c gianh. m ng m, bt cht C mt ngi n b Dn theo mt l tr n nn n xin tha. B xin ng hon li Th th mt vi ngy

 b tm ch mi i khi khu vn ny. Sng dy ng thy, Lc dn vn, hc tr Git cht mt by rn. ng git mnh, thy lo. Ti y, khi c sch C con rn ri T trn x git mu, Ri xung ng ch i. Git mu trn cun sch Thm xung ng ba trang. ng l m cht hiu, Ngi lng yn, bng hong. V sau con rn y, Vi nh tr th, Bin thnh Nguyn Th L, a ba h vo t.

Khi b Nguyn Th L B dm cht di sng, B li thnh con rn, Ln trn di m rong. Theo cc nh s hc, Truyn thuyt ny l i. Do nh L ba t la di mi ngi. S tht th v n Do nh L gy ra Do tranh ginh quyn lc Trong ni b hong gia. Ch oan cho Th L, Phi l v bt ng. Mt v n oan khut. au n tn by gi.

TRN NGUYN HN (? 1429)

Mt trong mi chn v

D Hi th Lng Nhai, ng l mt danh tng, C c v c ti. ng chin u dng cm, Khng qun ngi hy sinh Gip ch tng L Li nh bi gic nh Minh. Th m i oan nghit, Khi khng chin thnh cng, Chnh v ch tng y n lng git ng. Li th Lng Nhai y, Hi i nay cn u? Thng cho Trn Nguyn Hn Di chn sui ngm su. Xut thn, Trn Nguyn Hn L dng di h Trn, Cht ca Trn Quang Khi,

Nguyn Tri - b con gn. ng sinh Lp Thch, Tnh Vnh Phc ngy nay. C mt s hc gi Khng nht tr iu ny. Sch c c k li ng gnh du bn rong, Tm ngi chung ch hng Bn k cu non sng. Cui cng Trn Nguyn Hn V Nguyn Tri tin sinh Hi t vi L Li Cng chng gic nh Minh. Tang Thng Ngu Lc chp Rng Nguyn Tri v ng Ln u gp L Li Rt khng vui trong lng Khi thy v ch tng

X tht n bng tay, Nhm nhom v th l, Nn h b i ngay. Ln th hai, khi n Thy L Li mi m c binh th khng chn, H li, khng v. Hai ng c trng dng. Nguyn Tri lm qun s. Nguyn Hn lm soi tng Gian kh chng h t. Khi cn Thun Ha, ng nh bi qun Minh, D qun chng p o, Trong trn nh Tn Bnh. Sau l chin thng Trong trn ng B u Khi ng v L Li nh ra Bc cng nhau.

ng cng l ch soi Trn nh thnh Xng Giang, Mt trn nh quyt nh Khin gic phi u hng. V chc, sau L Li, Trn Nguyn Hn th hai, Cao hn c Nguyn Tri, Tm gc chuyn c, ti. Trong danh sch i Vit Hi th ng Quan, ng ch sau L Li Khi hai bn ngh bn. Nm Mt Bn Hai Chn, ng xin php nh vua c lui v tr s, Bn vn thuc, sn cha. C sch bo ng ni, Rng L Li b ngoi

Ging Vit vng Cu Tin, Nn kh vi ngi. Cu Tin mp nh qu, Ranh ma, khng thc lng. C th ng ni th. Cng c th l khng. Hn th, vua kh chu Khi thy ng xy nh To p nh ph M ngh chc gian t. Vua nghi ng phn nghch, Nn ra lnh bt ng. Gia ng ng t t Bng cch nhy xung sng. Trc khi cht ng ni: Hong thng cng ta Xa vo sinh ra t, Nay nghe li gim pha

M bt ta phi cht. Hi tri, tri bit khng? Tri cha kp p li Th nc dm ng. V sau, Trn Nguyn Hn c nh L minh oan. Nhng con chu nht mc Khng chu ra lm quan. L Li l minh ch, C lc khng minh, Nhng nhn dn yu qu V tng gii ca mnh. Nhiu ni trong c nc, Nht l vng Sn ng, Ni ng t t, Dng n th th ng.

NG S LIN (th k 15)

Nh s hc ni ting,

ng l ngi hin ti, Thi v u tin s Nm Mt Bn Bn Hai. ng ngi lng Chc L, Huyn Chng M ngy nay, Cht, th chn tm tui, Tui him vo thi ny. ng l tc gi chnh B S k Ton Th Ca t nc i Vit, Gm hng chc vn t. B s mi lm quyn, Gm t thi Hng Bng n Mt Bn Hai By, S nc nh v vang. Nh nhiu ch s khc Sng cng thi vi ng, ng theo, gip L Li

Cho n khi thnh cng. Nh n ni ti gii, ng c vua nhiu ln Gp gic Minh, thng thuyt, Thay mt cho ngha qun. ng v Nguyn Nh Son, Em Nguyn Tri Tin sinh c giao vic ghi chp Vic i v vic binh.

LNG TH VINH (1441 1496)

Lng Th Vinh Trng Nm Mt Bn Su Ba, Hc gii, hiu bit rng, Lch thip v ti hoa. ng l nh ton hc Ni ting thi L s, Vit i Thnh Ton Php, Gi tr n by gi.

ng nghin cu v Pht, Vit Thin Mn Gio Khoa, V trit l Pht Gio Trong lch s nc nh. ng cn vit th vnh Lc ngh ngi, an nhn. L mt trong hm tm Tinh t Hi Tao n. L con ngi xut chng Vi tr tu phi thng, c nhn dn tru mn Gi ng l Trng Lng. * ng sinh Thin Bn, Huyn V Bn by gi, Nm Mt Bn Bn Mt. Nh, bit lm th. ng ni ting nghch ngm

Gii v mn th diu. Sng d, hc rt kh, D thng khng hc nhiu. Mt ln ang chi bng. Bng ri xung h su, Khng th ly ln c, Mi ngi ng nhn nhau. ng lng l ly nc xung h, tt nhin, Nc lm qu bng ni. Ch ci xung nht ln. * C truyn thuyt k li, S nh Minh, Chu Hy, Nghe ting ng ti gii, Khng tin, nhng hiu k, Bn thch ng c th Cn con voi c khng. ng cho voi bc xung

Chic thuyn ln trn sng, Ri nh du ngn nc. a voi ln, ri thay Con voi bng hc, ng n ngn nc ny. By gi th n gin, Cn ng l xong. S Minh nhn, phc lm, Nhng cn mun th ng. Hn ch mt trang giy Trong cun sch kh dy, Ri nh ng o th dy t giy ny. ng lm vic Rt nhanh v d dng, Bng cch o c cun Ri chia cho s trang. V s thn kiu ngo,

Ch cn bit th di: Nc Nam tuy nh b, M tht lm ngi ti. Nm Mt Bn Chn Su Lng Th Vinh qua i, Hng th nm lm tui. Mt con ngi tuyt vi. * Hm nay, thay c tch, ng c cu chuyn ny, Mt chuyn loi d s, c lu truyn lu nay.

TIN KIP CA VUA MINH THN TNG Mt tin s i Vit Tn l Nguyn T Cng, u th k mi by, Lm Chnh s Bc Phng. Vua nh Minh lc y,

Hong Minh Thn Tng, Khi xong phn nghi l Hi s c bit khng Rng nc i Vit C ngi cha Quang Minh. N u? Ln nh? S bn hi s tnh Th vua Minh lin p Rng ng l kip sau S tr tr cha y. Gi mun bit u. S l ta, vua ni, Khi mi sinh, trn vai c dng ch, vit Ta l hu kip ngi. Ta l mt hong , Rt mun bit v sao, By gi mun xa n,

Nhng cha bit cch no. S Vit p: Nghe ni Nh Pht c nc thn, Mt loi nc cng c, C th ty vt trn. Vy theo thn trm ngh, Mun xa dng ch ny, Phi ly nc cha y, Cho ngi mang v y. V nc, s bm li Chuyn l vi triu nh. Triu nh ngay lp tc Cho tm cha Quang Minh. Th ra l cha Bng, Ngi cha c bn ng, Tn ch Quang Minh T, Nay thuc tnh Hi Dng. Theo cc th tch c,

Cha xy vo i Trn. Ban u qui m nh, Nhng sau m rng dn. Cha c quang cnh p, C nhiu cy xm xa, Hn non b, h nc, Thu ht khch gn xa. Xa, tr tr cha y L Thin s Huyn Chn, Th danh gi l c, Mt ngi c c, n. Tng truyn khi sp tch, Pht bo mng rng ngi S lm vua phng Bc, Nh c , hin ti. Tnh dy, gi t, K gic m ca ngi, Dn sau khi vin tch Hy nh vit ln vai

My ch: An Nam quc, Quang Minh T t kheo. Cc t ghi nh V chnh xc lm theo. Vy l nh i Vit Khng ch bit ngi cha, Cn ly nc ca n Sang Bc Triu dng vua. Minh Thn Tng hong Thng ba trm lng vng Cho s thn i Vit, Tin s Nguyn T Cng. ng em s vng y Cng vo cha Quang Minh lo vic tu b, B th cho dn tnh. Sau, ng c ct nhc, Do ti v nhn t,

Hu Th lang b L, Cui cng l Thng th.

18 MC NG DUNG (1483 1541) Thi L S thnh tr Ko di my mi nm Rt tic kt thc Cui th k mi lm. Cng bt u t Nh L suy thoi dn. Vua quan lo hng lc, Khng quan tm n dn. Nh vua L Uy Mc, m no cng tic tng, Khi ung say, cm kim Ri chm git lung tung. Ni b th chia r, Cc phe phi tranh quyn.

Cng thn xa b git, Lng dn rt khng yn. Di triu L Tng Dc, Trnh Duy Sn cm u Mt phe phi hiu chin, Sut mi nm nh nhau. Nm Mt Nm Mt By Dn cht i y ng, Thm ch va la Kinh Bc v Hi Dng. C nhiu cuc khi ngha. Bt u l Nguyn Tun Nm Mt Nm Mt Mt, Thu ht hng vn dn. C ln qun khi ngha i thnh on rt ng, T Sn Ty ko xung Uy hip thnh Thng Long.

Ch mt nm sau , Trnh Hng v L Hy Ni ln x Ngh, Sau lan ra Bc K. vng ni Tam o, Nm Mt Nm Mt Nm, Phng Chng dy khi ngha, Cng gy c ting tm. Nhng quan trng hn c L Trn Co, Qung Ninh, Nm Mt Nm Mt Su, Vi rt nhiu ngha binh. u h c co trc, Ch cha ba chm con, Gi l Qun Ba Chm, Danh ting ni nh cn. Qun v tng Ba Chm ba ln tn cng,

Trong mt ln thng, Chim c thnh Thng Long. Vua L phi b chy Vo Thanh Ha thot thn, Ri t chc chim li, Cuc khi ngha tt dn. Cc cuc khi ngha y Sm mun, b dp tan. Nhng chnh chng khin Nh L chng suy tn. * Trong bi cnh tranh chp Cc phe phi cung nh, Cng lon lc, khi ngha, Bt mn ca dn tnh, Xut hin mt nhn vt, C kh phch anh hng, Vn l mt v tng. l Mc ng Dung.

ng nhanh chng tiu dit Cc th lc bt bnh, Gi chc ngang t tng, Nm ht mi quyn hnh. Nm Mt Hai Nm By, ng tim ngi, xng vng. By gi ng k chuyn V ngi ny phi thng. * Theo truyn thuyt k li, Th xa Mc ng Dung Vn dng di quyn qu Nhng sau thnh bn cng. ng lm ngh nh c, B m ngh cho . Bn sng y rt rng, Thng sng ln, gi to. C mt thy a l,

Nghe u l ngi Tu, c hai ngi cu sng, Nn mang nng n su. tr n, h mch Phi tng m ng b Vo ch c long mch, Sau s thnh vng gia. Mc ng Dung lp tc em ct t tin mnh Tng vo ni c ch, Mong c ngy hin vinh. Nm sau, thy a l Quay li v bo ng em mt quan tin mi, Tc ng mt trm ng Ra ngi trn con dc Cch khng xa bn , Thy ai vc ch khu

Trn lng mnh, th cho. ng ch mi, ch thy Mt ng lo ra sng, eo trn vai chic dm. ng cho ba mi ng. Chiu ti, ng lo y Quay v, ng li cho Thm ba lm ng na, Ri i xung cho . Ti v, nghe k li, Thy a l lm bm: Vy nh ng ch c Lm vua su lm nm. * c vua Mc Thi T Tn hy Mc ng Dung, Qu ni nay l t Huyn Kin Thy, Hi Phng.

Theo cc ti liu s, ng l chu by i Mt trng nguyn ni ting Mc nh Chi hn ngi. ng thi b ngho kh, Chuyn chi li kim n, Sau ln ln, khe mnh, Lc s xut thn. Ri thnh qun tc v Vo thi nh Hu L, i vua L Uy Mc, ang ri ren trm b. Nh thng minh, ti gii, c hong gia tin yu, ng nhanh chng thng chc Thnh quan ln trong triu. Nh Hu L thi y Yu hn v ri tung, V dn dn quyn lc

Vo tay Mc ng Dung. Nm Mt Nm Hai by, ng tim ngi nh L, Ly hiu Mc Thi T, Lc th ch bn b. ng c tin Thng Bo, Lo chn chnh triu nh. Thnh Hi Dng c chn Lm kinh - Dng Kinh. Nm Mt Nm Hai By ng nhng con ngai vng. Mc Thi Tng k v, ng thnh Thi thng hong. Nm Mt Nm Bn Mt Mc ng Dung bng h, Hng th nm chn tui, V trc lc i xa ng dn Mc Phc Hi

Khng lp n ma chay, M lo vic x tc, Xy dng nc sau ny. Nh thy a l n C ln lm bm, Cc vua Mc cai tr Tt c su lm nm. * Ton th ni nh Mc em t ai nc mnh, Gm hai chu Quy, Thun, Nhc nh dng nh Minh. Thc ra hai chu y Th lnh Nng Tr Cao V anh, Nng Tr Hi, Dng Tng t i no. Ngi i sau xc nhn ng ch nhng ngoi bang

Nm hang ng khng ln Thuc vng t Cao Bng. M ri nm hang y Vn khng phi t mnh, M do i Vit ln, Gi tr li nh Minh. ng cn b ch trch V t tri, u hng, Dng cho gic cng Cng hai bc tng vng. V sao ng lm vy? V nh L, hai ln, Cu nh Minh nh Mc, Mt nc v kh dn. Thy lc mnh ang yu, Mun trnh cnh can qua, Vua Mc nh nn nhc, Qu gi xin ging ha.

Nhc, mt mnh vua chu, Mang ting xu vi i, Nhng dn tnh thot khi Cnh mu chy, u ri. Sau ci nhc ln y, T tri mnh xin ha, ng xu h, lm bnh Mt nm ri bng h. Ging nh Trn Th V c H Qu Ly, ng tim ngi ngi khc, Hon ton khng khc g. Vua cc triu i trc mc rung, yu hn. Theo qui lut lch s Th triu khc s ln. Tuy nhin, c iu khc: Trut ngi L Cung Hong, Mc ng Dung khng git

Cc i thn quy hng. ng cng khng h git Mt ai trong hong gia. Mt s kin him c Trong lch s nc nh. Nhng di sn kin trc V vn ha L S ng khng h ph hy, Nn cn mi n gi. * c vua Mc Thi T C mt thanh Long ao By gi cn gi c, Tht qu gi nhng no. Chu con ng gi n Sut nm trm nm qua, Nay th Kin Thy Nh vt bu quc gia.

ao di hai mt ri, Nng gn ba mi cn, Cn lm bng st rng C chm hnh long vn. Thanh ao ca Quan V c ni n nhiu ln, Tc Long ao Yn Nguyt, Cng ch ba by cn. Chu gi ch c Hai long ao th ny. ao kia thuc nc Tng, Trung Quc ngy nay. * Hm nay ng s k Cu chuyn c tch ny. Chuyn cy hnh, cy ti Ta vn n hng ngy. Ni l chuyn hnh ti,

Nhng y l chuyn ngi. Chuyn c tch l th, Lun c dy i.

AI MUA HNH TI Ngy xa, mt nh n C ba ngi con trai, Ngho n mc b cht, Khng mua ni quan ti. Ba ngi con buc phi Ly chiu bc xc cha, Chn lc mi ngi ng, Chn ngoi bi tha ma. m y tri rt ti, Li lt pht ma ngu. Hai ngi khing xc cht, Mt ngi cm n du. Xc cht gy nn nh, Dc ng tut ri

M ngi khing khng bit, Nn khi ra n ni H ch chn chic chiu Ri vi v v nh. Tri ti, n li tt H vp phi xc cha. H tng l xc Ca ai y cht ng, Bn em chn lm phc Ngay st mt b mng. * m y ngi anh c Thy c con rng gi n bo mng rng h chn nhm xc cha Vo ng gia rng n, Gy kh chu v au. N bo hy di m,

Ri anh s rt giu. Anh C sng tnh dy, Thy vng bc y nh. Khng cho hai em bit, Lng l di m cha. m sau rng li n, Gp anh Hai, yu cu Nhanh chng di m b, Ri cng s thnh giu. Sng dy anh ta thy Kim cng ri y nh. Cng khng cho ai bit, Lng l di m cha. Thc cht m cha h Vn cha c di i, Nn m tip rng ti Gp anh Ba, nn n. N xin di ngay m,

Ha cho l nc thn. Anh Ba di, vic y Cng giu dim ngi thn. Sng dy anh ch thy Mt chic bnh bnh thng, Hnh nh trong ng nc. Anh t n u ging. Trong khi chng i vng, Nhn thy chic bnh ny, V t m, c v t nc ra tay. Lp tc tay c trng, Trng nh lng thin nga. C ly nc trong l em ra tm, th l Nh php thn nc l, T c gi nng dn C tr thnh xinh p Nh nng tin ging trn.

Anh chng v, kinh ngc Thy v p tuyt vi. Nn sut ngy ngi ngm, Mt pht cng khng ri. Vic th nhiu, do vy C v gin, bo anh Ly chic mo cau trng V hnh v ln tranh. Anh lm theo, t y, C i ra khi nh L mang theo tranh v, Ngm gn ri ngm xa. Mt hm, anh s Nm trng con qu en. N tr th bng cch Cp bc tranh bay ln, Ri em tranh n th ng ch vua ang ngi.

Vua nhn thy ngi p, Mt long lanh, v ri Cho qun i khp nc Tm ngi v trong tranh. V anh Ba v th c a vo thnh. Vua thy c tuyt p Nn em lng yu ngay, Phong Ty cung Hong hu, M yn tic m ngy. Th m c ru r, Chng chu ci ni g, D mua vui sn c ng mt nghn n t. Vua cho m hi ln, Ha trng thng cho ngi Lm Ty cung Hong hu D mt ln, mm ci.

Cn ci chc th t tng S c ginh cho ai Lm c nng ng Ngi chi c vi ngi. * T khi mt v p, Anh Ba khc sut ngy, Khng cn v ngm, Ngi c nh thng ngy. m qun cha ni. C v tm nc thn, Nc thi c em ti Cho lung hnh thay phn. Nn n tt kinh khng: C ng bng bnh vi, L di nh n gnh, em nu canh khng ti. Phn v do bun chn,

Phn cng bi ht tin, Anh Ba em hnh bn Vo nhng ngy ch phin. Anh rao to gia ch: No, ai mua hnh ti. L di nh n gnh, C to bng bnh vi... Th m ngi c bui, Khng ai chu mua hnh. Hm sau anh quyt nh Vo bn do trong thnh. Anh rao to gia ph: No ai mua hnh ti. L di nh n gnh, C to bng bnh vi... Ting rao dai dng y Lt c vo hong cung, Lm Ty phng Hong hu Vui, thch th v cng.

Vua cn thch gp bi, Bn cho gi anh vo. kim tra, ln na Ngi bt anh li rao. V ln na hong hu Li ci khi thy anh. ng vua th li ngh B quyt gnh hnh. Th l ngi lin bt Anh i o cho vua. Vua thnh anh bn do, Va rao va vui a. Vua bt chc rt ging: No ai mua hnh ti. L di nh n gnh, C to bng bnh vi... Cn anh Ba lc y L vua, ngi trn ngai.

Anh lin qut qun lnh Tm c, b t ngi. Anh lm vua t y. V vui, ci sut ngy. Thnh thong h li nh Nhng thng nm i cy. Anh Ba th nh c, Ngm v, ngm c tranh. Nhiu hm ra ngoi ph Gi lm ngi bn hnh. Anh li rao vui v: No ai mua hnh ti. L di nh n gnh, C to bng bnh vi...

19 NAM BC TRIU V NG TRONG, NG NGOI Khi vua L b ph,

Hu ht cc cu thn u i theo nh Mc Hay b chy thot thn. Nguyn Kim, mt tng c, Ri b x Bc H Vo Ty Bc Thanh Ha Nm Mt Nm Ba Ba. ng tm c dng di Ca vua L, v ng Tn ln thnh vua mi, Gi l L Trang Tng. c vua Lo, S u, Cho mn t Sm Chu lm cn c tm. V mt thi gian sau, ng nh chim Thanh Ha, M rng t, dn dn Lp nn mt triu mi,

ng Th Xun. Vi danh ngha dit Mc khi phc nh L, ng tin hnh cuc chin Gy hu qu nng n. Cuc chin y c gi Chin tranh Nam - Bc triu. Su mi nm dai dng, Lm t nc tiu iu. Hng tng Dng Chp Nht u c ng, Nguyn Kim, Nm Bn Lm, sau Trnh Kim ln cm quyn. Trnh Kim l con r, Mt v tng c ti, Quyt tip tc eo ui Cuc chin tranh ko di. Nm Mt Nm Bn Su

Mc Hin Tng qua i. Triu nh Mc chia r Khi chn ngi k ngi. Nam Triu nhn c hi Chim Ngh An nh nhng. Nm By Hai, Thun Ha Ri vo tay Nguyn Hong. Nguyn Hong l con th Ca Nguyn Kim, v sau Lp nn cc cha Nguyn Min Nam thi k u. Nhng ri Trnh Kim cht Nm Mt Nm By Mi. Con, Trnh Tng, Trnh Ci nh nhau ginh ngi. Trnh Ci sang hng Mc. Trnh Tng ln thay cha. Cuc chin c dai dng, Ht nh ri li ha.

Cui cng n chm dt Nm Mt Nm Chn Hai. Thnh Thng Long b chim. Nh Mc thua, chy di, Ln Cao Bng c th, Sng chung vi ngi Man. Nm Mt Su By By Mi chm dt hon ton.

TRNH - NGUYN PHN TRANH

Sau khi Nguyn Kim cht, R, Trnh Kim ln thay. ng cng l u mi Cuc phn tranh sau ny Gia hai h Trnh, Nguyn, Gia min Bc, min Nam, Lm t nc chia ct Sut hn mt trm nm.

ng m ci t b, Qu Vnh Lc, x Thanh. Thi nh ngho, kh cc, Cng chng c hc hnh. ng l ngi c hiu, Lm thu nui m gi. Sau ln ln, kim sng, Lu lc ra Bc H. ng u qun lm lnh Cho tng qun Nguyn Kim, C ti v dng cm, c Nguyn Kim rt tin. Alexandre De Rodes k: Mt ln b bao vy, Tng Nguyn Kim tuyn b Vi cc tng th ny: Ai m dm ng mu Cu c ta, v sau Ta s g con gi

V cho ghi cng u. Trnh Kim lin phi nga Xng vo gic, tung honh, Lun t xung, hu t, Cu c cha ca mnh. Nguyn Kim, y li ha, G con gi cho ng, Tin yu, giao trng trch, Lp c nhiu chin cng. ng l ngi c c, N git c Nguyn Ung, Tc l git anh v, M khng cht xt thng. Cng lo anh v git M Nguyn Hong, ngi em, Xin vo nh Thun Ha, Theo li Nguyn Bnh Khim. t Thun Ha lc y

Hoang vu v xa xm, Do nh Mc qun l. Kim ng , mong thm Hong s b git cht. Th m khng, Nguyn Hong Khng nhng khng b git, Cn bm tr vng vng. Hong nh bi qun Mc, Thu phc c lng dn, M rng vng chim ng, Thanh th cng ln dn. ng bt u bt chp Cc lnh t Thng Long. T mnh cai qun x Sau gi l ng Trong. * Mt cuc chin tranh mi Th l hnh thnh.

Chin trng c lit nht L H Tnh, Qung Bnh. T Mt Su Hai By n Mt Su By Hai C by ln nh ln, c lit v ko di. Nhn dn rt c cc V binh ao, mt ma. Hai bn nh nhau mi, Nhng bt phn thng thua. Cui cng tm ha hon. t nc chia lm hai. Sng Gianh l ranh gii ng Trong v ng Ngoi. * Ngay sau khi kt thc Nam, Bc Triu chin tranh, Trnh Tng xy ph Cha Ngay bn cnh triu nh.

Tng nm ht quyn lc. Vua lm v, lm h. Mt dng cai tr mi Cha Trnh v vua L. ng Trong, t mi, Bt u t Nguyn Hong, Kiu cha truyn con ni, Lin tc v vng vng, Cc cha Nguyn cai tr, Khai khn thm t ai. Tnh trng chia ct y C mc nhin ko di Cho n khi Nguyn Hu Dit ng Ngoi, ng Trong, Cui th k mi tm, Mi thng nht non sng. * Vy l ng k ht,

Du ch mt i iu V cuc chin c gi Gia Nam v Bc Triu. Sau l giai on Cha Trnh, Nguyn phn tranh. Mt trm nm t nc Chia ct bi sng Gianh. Gi th ng s k Mt cu chuyn rt hay V ng vua thi . Cu chuyn y th ny.

CHA CHM Chuyn k rng, ngy y, Khi th ch bn b, Mc ng Dung thu tm Quyn lc ca nh L. Vua b ng khng ch, Ri b giam x lim.

Quan trong triu v s, Nn cng nh lng im. C mt c bn ru, Tr trung, con nh lnh, Thng em ru n bn Cho my chng lnh canh. Mt hm c cht thy C thm mt t nhn Da d rt trng tro, Dng iu rt vng thn. Hi ra th mi bit chnh l vua L, Nay l vn, phi chu Cnh t giam ch. C ng lng trc n, Ri tm cch lm quen, Cho vua ung th sc M khng h ly tin.

Lu ngy la cng bn Gia vua v c ny. Mt ln c chuc ru Cho lnh canh ung say, Ri vo ngc tnh t Vi c vua ca mnh. V sau c sinh h Mt cu b rt xinh. Trc khi vua b git, Ngi trao n cho c, Dn mai sau con ln, Lo ly li c . * B ngh, c bn ru i ni khc lm n, t tn con l Chm, Cam chu cnh thanh bn. Ln ln, cu b Chm

c m cho vo cha. Cu thng minh, hc gii, Thch chi tr lm vua. Nhng cu ny rt nghch, B s c Thch Ton nh nhiu m dy t, Nhng cu chng thnh ngoan. Mt hm cu hi m: B ca cu l ai? Cu mun bit iu y. Nhng m cu th di: B con h v cht, Cn h l h L. M c nui con ln, Chu kh cc trm b. Chm nghe, d cn nh, Rt au bun, th l Cu quyt tm git h bo th cho cha.

Trong rng, mt ln n, Thy h con ng say, Cu ly p cht, Bng m con h ny Lin nhy ra v cu, May c mt ng gi Ma gy, nh n cht, Ri trc lc i xa ng tng Chm chic gy, Ging dy rt n cn Mt vi ng quyn him, Gi l phng thn. Cng bng chic gy y, Chm git con x tinh Gip cho dn trong x c sinh sng yn bnh. Hai m con nh Chm Li quay v lng xa.

Cu kim ci nui m V thng n n tra cc qun gn . C iu khng c tin, Nn cu phi ghi n, M n lu, tt nhin. N n mc thnh cha, V c th dn dn Cu tr thnh Cha Chm, Mt con n quen thn. Ai i, cu cng ni: y, c ch, khng sao. Sau thnh vua, ti tr Khng thiu mt xu no! * Nguyn Kim l tng gii Ca triu L trc y, Trn sang Lo lnh nn

V c vua nc ny Cho mn mt vng t C tn l Sm Chu dy binh khi ngha, Lo s nghip di lu. Nhm thu phc dn chng ng rt cn mt ngi Ca nh L ngy trc, Ri i tm khp ni. Nhng tm mi khng thy, Nh bo mng, may sao, ng tm thy Cha Chm Ri a ngay sang Lo. Th l t y Chm Nghim nhin thnh vua L. Ri Nguyn Kim chin thng, Ri xe nga quay v. Khi i ngang qu c,

Mt s ngi nhn vua, Thy quen quen, v h Lin nhn ra ngi xa. Th l nhiu ch n n i n ca mnh. H cn theo xa gi Ln ti tn kinh thnh. Cha Chm, no Cha Chm, Hy tr n cho ti. Qun lnh thy s lo Lin vi v ra roi. Nhng c vua, con n, Bn k r s tnh, Ri ngi cho tr ht, Khng thiu mt ng chinh. Khn ni, ng th cht, M ch n qu ng, Ngi vung tay nm xung Mt trn ma tin ng.

Hi hng cnh chen ln, Cnh tranh nhau dnh tin. Nhiu ngi gi tay ch, Gi vua ng theo tn. n ni quan h gim Phi ra lnh nh sau: Cm ch! Khng c ch! Ai ch s mt u! Ni y gi l ph Cn mang ci tn ny. Tc l ph Cm Ch, Mt ci tn rt hay. N qun Ha Kim, Gn ph Tng Duy Tn, Nh thi vua ngho kh, N l ph hng n. Tic l gi y Ngi ta vn ch nhau,

Ch qun khng cho n, Khch ngho ln khch giu. Tic na l Cha Chm Thnh ci tn tru a Ca nhiu ngi mc n Nhng khng h thnh vua.

20 O THIN CHA, CH QUC NG V CH NM Gia th k Mi Su, T chu u, thng gia n lm n, bun bn nhiu cng nc ta. Bt u cc gio s Mt s nc phng Ty n i Vit truyn o Cng vo thi gian ny. Theo s sch ghi li,

Gio s B o Nha C mt sm hn c, Nm Mt Nm Ba Ba. l o Thin Cha Gi-ru-xa-lem. Cha Gi-su sng lp Cch y hai nghn nm. o c ba nhnh ln L C-c, Tin Lnh V Thin Cha Chnh thng, c truyn b rt nhanh. Khng t vua i Vit Ngn cn n, khng thnh. Cc gio s kin nhn Lm cng vic ca mnh. Dn dn o Thin Cha c nhiu ngi tin theo. S con chin th Cha

V hnh l cng nhiu. Theo s liu chnh thc, nc ta hin nay Tm phn trm dn s L tn o ny. Ch yu o C c, Ta thnh R-ma. Tn ngng c nh nc Tn trng nc ta. * Vi cc nh truyn o, Cc cha Nguyn ng Trong C t ra u i Hn ng Ngoi Thng Long. ng nh vua Nguyn nh Ni mt cu rt hay V o C c Gio. i khi th ny:

o C c tt p, Rt hp vi lng ta. Nhng ta khng theo c, V mt l, l Theo o ny, tht tic, Ch mt v mt chng. Ta th mun hn th, Du ta ni thc lng, Rng cai tr mt nc D, n gin hn nhiu So vi vic qun l My b v ta yu.

CH QUC NG

Thi y, cc gio s, truyn o ca mnh, chp m ting Vit Bng ch ci La-tinh. y l vic khng d,

Mt qu trnh lu di, C nhiu ngi gp sc, Khng ring mt mnh ai. Trc ht l gio s Fran-si-sco Pi-na, A-ma-ran, tip n L cha Bac-b-za. Nm Mt Su Nm Mt T in Vit - La-tinh Alexandre de Rodes son c in v lu hnh. ng mn ting Hy Lp Cc du Sc, Ng, Huyn din t m ng Ri cho nh ln trn. Thy th vn cha , ng t mnh ngh ra Cc du Nng v Hi Cho hp vi ting ta.

Nh th, ch Quc Ng c hon thin, by gi N c dng ghi chp Cc vn bn nh th. Tuy vy, nh c cun T in Vit - B - La, Hn trm nm sau Ch quc ng nc ta Mi tr nn hon thin, Gn ging nh ngy nay. Mt ch vit thun li, D s dng hng ngy. Nhn tin, ng mun k i iu v cuc i Cha Alexandre de Rodes, Theo ng, rt tuyt vi. ng vn l ngi Php, Sinh Mt Nm Chn Ba.

Sau ln, ng nhp o, Dng Tn R-ma. Nm Mt Su Mt Chn Gio Hong phi ng n ng Dng truyn o, Ch yu ng Trong. Nm Mt Su Hai Bn, Cng cc cha tha sai, ng i ra min Bc, Truyn o ng Ngoi. B vua L trc xut Nm Mt Su Ba Mi, ng sang Ma Cao sng Trong sut mi nm tri. Sau ng c c Quay li x ng Trong, Nm Bn Lm, ln na Ngi ta trc xut ng.

Cui i, ng c phi Truyn o I-ran. Cht, th su ba tui thnh Ix-pha-han. Nm kia ng c vic Sang I-ran my ngy. D bn, nhng c n Ving m ng ni ny.

CH NM

l ch Quc Ng, c dng nhiu nm. Trc chng ta c Ngn ng ring, Quc m. Quc m l th ch M bnh thng ngi ta Gi ch Nm cho tin. Sut nhiu th k qua Cc triu vua i Vit

 dng th ch ny Lm ngn ng chnh thc Trong ghi chp hng ngy. l th ch vit c chnh quyn, nhn dn Da vo ch ngi Hn M pht trin dn dn. Lc u ch n gin Mn ch Hn tng hnh, Gi l ch gi t, ghi li ting mnh. Sau hai ch Hn c ghp li, thnh Mt ch Nm hai na, Gi l ch hi thanh. Na ch gi hiu . Na ch gi c m. Tuy cng knh mt cht,

Nhng trnh c hiu lm. Hin cc nh khoa hc Cha thng nht vi nhau Vic ch Nm chnh thc Hnh thnh bao lu. Ngi th ni lu lm, C t thi Hng Vng. C ngi ni khim tn, Mi t thi nh ng. Hin ta cn gi c Vn bn Nm rt nhiu, C s, vn, th ph Ca cc i, cc triu. Vua Quang Trung ra lnh Cc vn bn quc gia Khng c vit ch Hn, M vit bng ch ta. Ch Nm trong vn hc

c s dng cng nhiu. Nguyn Du dng n Vit ng th Truyn Kiu. Vy l ch Quc Ng Lm ch Nm lu m V ri vo qun lng. K cng tic, by gi Ch cc nh nghin cu V sinh vin khoa vn Mi hc n c V tra cu khi cn. * Gi th n c tch. Bit k chuyn g y? Gm , ng nh. nh ri, chuyn ny.

B CHA LIU HNH Xa, vo nm Thin Hu,

i vua L Thnh Tng, C mt ngi ph n, V ca L Thi Cng. B huyn lng Vn Ct, Huyn V Bn ngy nay, C thai, thai ln, Sinh n cng gn ngy. Th m m ngt ngo, Chy cha chng ch g. Hai v chng bun lm, Thnh bn tn, bn nghi. Mt hm c o s T nhin n nh chi. Ri nim ch, lm php, a Thi Cng ln tri. Ch nh c mi d Mt ba tic thin nh Do Ngc Hong khon i,

Nhiu tin n rt xinh. Bng mt nng s Lm chn ngc v tan, Ngc Hong gin, ra lnh y nng xung trn gian. Thi Cng cht tnh dy, Thy ang nh mnh, ng lc v sinh h Mt c b rt xinh. Hai v chng sung sng t tn l Ging Tin, Nng ln ln, xinh p, Thng minh v du hin. Nng rt gii n so, Cn am hiu vn chng, Li nt na, hiu tho, Mi ci u tinh tng. ng nm mi tm tui

Nng ly chng o Lang, Con v quan tr s, Cng qu v cng lng. Sng vi nhau hnh phc Mi ch c ba nm Th bng nhin nng cht, ng thng Ba, ngy rm. * Nng bay ln thng gii, Nhng Ngc Hong, tic thay Li bt xung h gii V cha ht hn y. Ln ny cng bay xung Nng c thm bn ng L hai nng tin n Qu Nng v Th Nng. V ri nng, y lnh, n mt ni, by gi Thuc Ph Ct, Thanh Ha,

C cnh p nn th. Nng du ngon y , Chuyn lm iu tt lnh. Gip nhng ngi ngho kh, Gip ng rung ti xanh. Bit n, dn s ti Bn cho lp n th Th Cng Cha Liu Hnh, Vn cn n by gi. Danh ting nng t y C lan dn, lan dn. Ri triu nh phong tng Lm Thng ng Phc Thn. Khi cn h gii, Nng ngao du nhiu ni, Nht l x Lng, Tr chuyn vi nhiu ngi. Tng truyn nng tng gp

Danh s Phng Khc Khoan, Cng ng ny m o Vn th v chi n. * Nghe ngi ta k li, Vo cui i Hu L C ng quan gi lo Khi ngh tra bn h, tn mt nhn thy Cng cha bay ln tri Cng hai nghn tin n, My ng sc sng ngi. Ngha l nng ht hn, Nay tr li thin nh. Trong ting nhc rn r ang tu, a tin mnh. Nng ra i, tuy th, Lng vn vi i,

Trong tn ngng vn ha, Trong c tri tim ngi. Nhiu ni lp n, miu. Nh n nng, nhn dn Gi nng l B Cha, Mt Thng ng Phc Thn.

21 TRNG TRNH NGUYN BNH KHIM (1491 - 1585) Hm nay ng k chuyn V mt ngi tuyt vi, Mt nh th, ng trng, Bui Mc - L giao thi. Vng, ng mt ng trng, Dn gian gi trng Trnh, Nguyn Bnh Khim, phi ni, Cc gii v thng minh. No, ng bt u k. Cng khng di lm u.

Cc chu nghe, c nh. No, chng ta bt u. * C mt anh chng n, Ngho, chng cn g n. V chau my, con i, Anh ta ngi bn thn. Bt cht, anh ta nh, Hnh nh xa t tin li chic ng quyn, Dn lc no thiu tin Hay tit ht ng sng, Gia cnh qu bn hn, Th m ra, trong C bc th gi quan. Chic ng quyn nh b Giu k trn x nh, Qua nhiu i, m khi

c ly xung, m ra. Bn trong c th tht. Anh ta mang bc th n nh quan s ti, Vn cha r thc h. Lc y quan ang ngh, Nm c sch trong nh. Thy bo th C Trng, Lin vi vng i ra. Quan va i n ca, Bng nhin c thanh dm, Chc lu ngy b mt, Ri ng ch quan nm. Quan hong hn, thot cht, Lin m th ra xem. Th c du, ch k Trng Trnh Nguyn Bnh Khim. Bc th ngn, ch vit:

Ti cu ng va ri. Vy xin ng gip Chu by i ca ti. * Nguyn Bnh Khim l Trng, Mt thi nhn diu k, Mt i quan chnh trc V mt nh tin tri. ng sinh Vnh Li, Nay Vnh Bo, Hi Phng. ng vo thi thnh tr Ca vua L Thnh Tng. Tn tht Nguyn Vn t, Hiu C S Bch Vn, M l Nh Th Thc, Gii tng s, th vn. B l con quan ln, Kh tnh khi kn chng, Mi n lc lung tui

Mi chu ly cha ng, Tc l Nguyn Vn nh, Ti nng loi thng thng, C tng sinh qu t, Sau d thnh vng. con thnh hong , B bt b ng Mi hai gi m y Mi c vo ng phng. B ng, chc nng vi, Vo sm hn t nhiu, Nn con b, tht tic, Ch i thn trong triu. Sau chuyn y, b gin, V vi b m mnh, Ri ly ng chng khc, Ri tnh gi, nm sinh, B sinh c Trng na,

Li Lng Quc Trng Nguyn, Trng Bng, Mai Nham T, Phng Khc Khoan, i hin. Nguyn Bnh Khim t nh c b m cu k Dy n ni n chn, Khng st mt mn g. V sau, khi khn ln, Tm thy tn x Thanh, Lng c Bng, bng nhn, Gip hon thin hc hnh. ng thy ny uyn bc, Tng l quan i thn, Sau t quan, chn nn, V qu sng thanh bn. Cu tr Bc hc gii, Chm ch v thng minh, c thy trc khi cht

Tng Thi t Thn Kinh. l cun sch qu ng mang t nc Tu, V Chu Dch, bi ton, Bt phi hc thuc lu. Thi y chnh s lon, Nguyn Bnh Khim nh, Khng bon chen thi th Chn k thi i khoa. Khi nh Mc thnh lp, i t nhiu tm yn, ng mi ra thi c, Lp tc u Trng nguyn. Nm y bn lm tui, ng c b lm quan ng Cc i hc s, Lo son tho cng vn. ng nhanh chng thng tin,

n chc T Th lang Ca b Hnh, b Li, Bn ca Thi thng hong, Tc vua Mc Thi T. Tic l ng vua ny qua i qu sm u cha ln thay. Chnh s li nt bt, i km, mt lng dn. ng dng s i chm Mi tm tn lng thn. Trong mi tm tn y C con r, Phm Dao. Th mi bit quan Trng Chnh trc n mc no. Vua khng chp thun s. Nm Mt Nm Bn Hai, Sau tm nm ti v, ng v vi trc mai.

Nhng hai nm sau Vua Mc li mi ng Lm Thng th b Li, Tc hiu Trnh Quc cng. Cng nh tc hiu y ng tr thnh Trng Trnh. Mt i thn ha nh, Lim khit v cng minh. By ba tui, t chc, ng dng Am Bch Vn, Tc l Lu My Trng, Ri xy Qun Trung Tn. Thnh thong vua c vic Li n ng vo kinh. Cc quyt nh quan trng u hi Trng Trnh. ng m lp dy hc Bn b sng Tuyt Giang.

Nhiu hc tr vinh hin, Thnh mt danh sch vng. Vo cui nm t Du, Tc Mt Nm Tm Nm, ng qua i lng l tui i chn lm. ch thn Mc n Nhng Cng cc quan i thn V qu ng cng ving by t tnh thn. Va l nh chnh tr, Nh tin tri i ti, ng l nh th ln, Sng tc khong nghn bi. C ch Nm, ch Hn, Th ng tht tr tnh, V thin nhin, sng nc, V th thi, nhn tnh.

V s, ng l nht Trong nm trm nm th. V cht, cng loi nht, c, khng th hng h. Tuy nhin, phi tha nhn ng ni ting i Nh nhng bi sm k V s vic, v ngi. Tht l, nhiu tin on Li rt ng sau ny, Nh vic qun Php ph Tan tnh C Am My. Hay vic ng on ng Th chin ln th hai. Din ra nm Thn - Du, Tn khc v ko di. Nm Mt Nm Su Tm, Nghe li khuyn ca ng

M Nguyn Hong yn ch Vo lp nghip ng Trong. Thng Long, Trnh Kim Mun b L, ln ngi, Th Pht th n on, ng ni th, nh thi. Trc khi mt, nh Mc n hi k di lu. p: t Cao Bng nh, Nhng li th v sau. Nh th m nh Mc chn vng t ny Lp cn c, lnh nn, Tn ti thm nhiu ngy.

TRUYN THUYT V TRNG TRNH

C khng t truyn thuyt V Trng Trnh xa nay. Nhn tin ng s k

Thm vi chuyn th ny. Hi hc Thanh Ha Vi Bng nhn h Lng, ng c thy rt qu V thng minh khc thng. n mc trc khi cht Thy truyn li cho ng Cun Thi t qu gi M thy thuc lng. Cun sch rt kh hiu Do o s Triu Nga Rt ni ting i Tng c kt ri son ra. Thy c ngi cng h Lm quan, sng bn Tu, Tn l Lng Nh Ht, Ch thn tnh t lu. Mt ln thy i s,

Sang gp li ngi ny. ng cho thy cun sch, Lu gi n hm nay. Thc ra cun sch y, Du uyn bc, thng minh, Bnh Khim cha hiu lm, Nhng lun gi bn mnh. Li ni, ri Thanh Ha, i lon, cha mun thi, ng theo mt ho hn Tn l L Hng Chi. C ln, khi phiu bt, Cng v ho hn ny ng vt qua bin gii, Sng tm gia rng cy. Mt sng n, tnh dy, ng thy mt ng gi Dng d thng, quc thc, C ln vn quanh nh.

ng gi y, tht l, C nhn ng chm chm, Tay mn m bi ri Chic gy trc ang cm, Nguyn Bnh Khim ra hi. ng p: i ngang qua Thy c lung kh l Bc ln t mi nh. V rng ng vt v Tm kim khp y Mt cun sch rt qu, Tm hai nm nay. Khi ng gi c hi Cun sch l g, ng p: l cun Thi t Kinh tin tri. Rng thy ti ngy trc em tng n mt ngi

L s thn i Vit, Ri ngi y qua i Trao n cho mn . Gi ti tm ngi ny. V thy c kh l, Nn ti n y. Ngi y c cun sch, Nhng cng chng lm g Khi khng c li gii hiu li tin tri. Ti th c li gii, Thy trao khi qua i. Khi tm c cun sch, S c ch hai ngi. Nguyn Bnh Khim nghe th, Lin lng lng vo nh, Ly cun sch Thi t, Hai tay a ng gi.

ng gi nhn thy n, Sp xung ly rt lu. Ri ng chm ch c, c v ging tng cu. Hai ngi c, bn lun By ngy by m di. c v hiu mi chuyn Qu kh v tng lai. Ri c hai vi v, Chia tay, ngi mt ni S hi v phm thng Do hiu c tri. ng gi ln phng Bc. Nguyn Bnh Khim mt mnh V nc, thi, trng, Ri sau thnh Trng Trnh. * C mt anh tr gii

n thm thy Trng Trnh. Hm y ba mi Tt, ng ang lng mnh. Hai ngi ang bn lun V tng s, t vi, V nhn tnh th thi, V sm k, tin tri. Bng ngoi cng ai Bo c vic mun nh. ng sai anh y t Bo ngi y hng ch. Ri thy tr nh Trng Cng bm qu t vi on bit ngi y Sang y lm g. C hai ngi bc qu, Trng thit on, mc trng. Tc g di, st ngn. Mt qu rt bnh thng.

Theo con, ngi y n hi mn chic mai. Chic mai li st ngn, M cn g li di. Quan Trng nghe, lin p: Theo thy, ng ny n mn chic ba. Mi ng ta vo y. V ri ng hng xm Bc vo, cho hai ngi, Hi mn tm chic ba, Lc ra v, mm ci. Thy hc tr ng ngc, Thy Trng ni n tn: Con bm qu rt kh, Ta c li khen con. Nhng ng qu cha , Cn phi on, phi suy.

Hm nay ba mi Tt, Hi mn mai lm g? Phi chng l mn ba? Cng thit on, mc trng b ci, nu bnh, n gin v bnh thng. * Lc ny ng va nhc, Nguyn Bnh Khim, Trng Trnh, C mt ngi em na, Cng Trng, rt thng minh. Tuy cha h Trng, Nhng dn gi trng Bng, ng, mt ngi uyn bc, C kh phch anh hng. Chc cc chu cn nh, l Phng Khc Khoan, Ngi c nhiu giai thoi

Lu truyn trong dn gian. Cc chu kin nhn nh. ng k nt hm nay, Ch s qua vi nt V ng Trng Bng ny.

PHNG KHC KHOAN

Phng Khc Khoan ni ting L mt ngi ti, hin. ng mi u Hong gip, Cha h u Trng nguyn, Nhng c gi l Trng, Chnh xc l Trng Bng, V qu Thch Tht, V sinh lng Bng. Nghe ngi ta ni li, Phng Khc Khoan l em, Tuy khc cha, cng m, Vi Trng Nguyn Bnh Khim.

c cha dy t nh, Ri li theo hc anh, ng tn ti nhanh chng Trn con ng hc hnh. Nhng di triu nh Mc, ng khng chu i thi. Trung vi triu L c, Ch nh ng kh. Nm Mt Nm Nm By, ng u thi Hng, Lc hm chn tui, Ri theo ng quan trng. Trnh Kim bit ng gii, Cho lm Ng dinh, Trng coi bn qun v, Tham d vic c binh. Vua cho m thi Hi, Nm Mt Nm Tm Khng.

ng thi Hong gip, Lm Th lang b Cng. Nm Mt Nm Chn By, Su mi chn tui i, ng c c i s, Ti i p hn ngi. Ch hai nm sau , ng c thng Thng th, B Cng ri b Li, Ri v qu nhn c. * Trong thi gian i s, Phng Khc Khoan nhp tm Hc cch trng ng bp, Cch dt the, nui tm. V nc, ng truyn li Cho dn chng trong lng. Mt s ni, v th, Tn ng lm Thnh hong.

Mt s ging la tt ng cng ln mang v gip dn Thch Tht Trng chng ng qu. Sau khi thnh tr s, ng ra ng hng ngy Gip dn o knh, rch Vng xung quanh ni Thy. Nh th m c nc Ti cho cc cnh ng Phng X, Hong X, Gip pht trin ngh nng. * Phng Khc Khoan, ta bit, Cn l mt nh th, C ch Nm, ch Hn, Cn lu n by gi. ng cng l tc gi

Sm Thng th h Phng, Ngi i chc v th Gi ng l Trng Bng. Th ng rt tao nh, Phong cch khng ging ai. ng vit nhiu, ch tic, Lu c ba trm bi. * Thay cho chuyn c tch ng s k hm nay Chuyn ng ngn Esp. No nghe, chuyn th ny.

CHUYN CON CH MUN TO BNG CON B C mt ch ch nh Ni vi b ca mnh: B i, con va thy Mt qui vt rt kinh.

N ln nh ngn ni, Hai chic sng rt to... ch b ni: Bnh tnh, ch l con B. M B th hin lm. Ch to xc thi m. To xc cng khng kh. Nu mun th c ta Cng c th ln vy, Vng, to ln nh B. Ri ch B phng m Ly hi thi tht to, To, to na, to mi... To na ln, b i! ch B nghe, cng thi, Thi, thi na, v ri Con ch ngu ngc y N nh bm tht to.

Th l ht con ch Mun to bng con B. * Cha sinh ra vn vt Kch thc khng nh nhau, Nhng Cha cho tt c Mi con mt ci u. Khng ho danh, khoe m, Lm tt chc phn mnh, Khng bt chc ngu ngc Mi l ngi thng minh.

22 KHI NGHA NNG DN TH K 18 V I THNG QUN THANH Gia th k mi Tm, Vua L Thng Long Ch cn l ci bng, ang trn ng dit vong.

Trong khi Ph Cha Nm ht mi thc quyn, Lun hi h, yn tic, Lng ph rt nhiu tin. Bn tham quan c khot. Dn c cc b, Phi quanh nm lao dch, Li su thu nng n. Cha n chi, hng lc, c bit l Trnh Sm. Hon quan trong ph Cha Ln con s nm trm. Bn ny rt hch dch, Ngo mn v khinh khi. Mi ngi gh tm chng Nhng khng bit lm g. Nng dn b chim rung, Ri rung li b khng.

Nhiu nm lin tip v sng M, sng Hng. Nng nghip b nh n, nh n c cng, thng. Hng vn ngi cht i, Xc la lit y ng. Nm Mt By Ba By, Nguyn Dng Hng, Sn Ty, M u cc khi ngha ng Ngoi lc ny. Ri n L Duy Mt x Ngh, x Thanh, Ko di ba thp k, Lm hong s triu nh. Ri khi ngha Qun Ho, Tc ca Nguyn Danh Phng, nh chim vng Tam o, C Sn Ty, Tuyn Quang.

Cuc khi ngha ln nht Vi s ngha qun ng, Nguyn Hu Cu lnh o Sn, Hi Phng. ng tin nh Kinh Bc, Uy hip c Trng An, nh Sn Nam, Thanh Ha, Ri nh chim Ngh An. Lun dng cao khu hiu Ly ca ci ngi giu Chia cho ngi ngho kh, Qun He Nguyn Hu Cu c dn chng hng ng V gip nhit tnh. Nhng, nh nhiu ngi khc, ng b bt, x hnh. Cc khi ngha tht bi, Cui cng b dp tan,

Nhng gip thc y Nh Cha Trnh li tn. * Gia th k mi tm Cc Cha Nguyn ng Trong tr nn tha ha, Ch bn rt ca cng. Ngi nm ht quyn lc Trong triu nh Ph Xun T xng mnh Quc ph, Tn l Trng Thc Loan. L Qu n c vit, Hn tham lam cc k, Thu li t nm ca, Giu, khng thiu ci g. Cn dn th i kh, Ting ca thn khp ni. Ri Chng La khi ngha, Thu ht c nhiu ngi.

ng cht Bnh nh, Cc ngha qun ca chng Lm bn quan s ti Phi lo s, kinh hong. Nhng ri cuc khi ngha B dp tt rt nhanh. Phi ch n Nguyn Hu, Vic i s mi thnh.

KHI NGHA TY SN

Nm Mt By By Mt Khi anh em Ty Sn Pht cao c khi ngha, Lng dn ngt cm hn. Ba anh em h Nguyn Lp cn c lu di Vng Ty Sn Thng o, An Kh, Gia Lai.

Khi lc lng mnh, H nh xung ng bng, Lp Ty Sn H o, Kh th cng thm hng. Ngha qun i cng l, Bnh ng cho ngi dn, Ly ca ngi tha ma Chia cho k i n. H cng i xa n, B su thu nng n. Nhn dn cc dn tc u ng ln nht t. Nm Mt By By By, Trong mt trn tn cng Ngha qun git Cha Nguyn, Chm dt x ng Trong. Ch Nguyn nh trn thot, Ra Ph Quc i thi, Ri cu vua Xim cu,

Mang ting xu vi i.

CHIN THNG RCH GM XOI MT

Nm Mt By Tm Bn, Qun Xim nh nc ta. Ba vn qun ng b Tin v hng Cn Th. Hai vn qun ng thy i theo hng Kin Giang, b ln Rch Gi, Nhanh v kh d dng. Nm Tm Lm, thng Mt, Nguyn Hu dn i binh Tin thng vo Gia nh. M Tho l bn doanh. ng nghin cu trn a Quyt nh chn khc sng Rach Gm n Xoi Mt chun b tn cng.

Khc sng rng nghn mt, Su nghn mt chiu di, Hai bn b rm rp, Tin b tr phc mai. Gia c hn o nh Cng um tm c cy. ng m qun, i sn Ch ch i qua y Sng mi chn, thng Mt Nm Mt By Tm Nm, Nh ch vo mai phc, T Xoi Mt, Rch Gm V t c lao nh Qun Nguyn Hu tn cng, Bt ng v mnh lit. Khng bit trc phng, Nn chin thuyn Xim Thi b nh tan tnh,

Chic chm, chic b chy. Trn nh kt thc nhanh. Hn hai vn qun thy, Sng st my nghn ngi, Theo ng b v nc. Mt n au nh i. Trong c Nguyn nh, Sang Xim xin lu vong, Nhng mng quay v nc Vn p trong lng. Trn Rch Gm - Xoi Mt Ca Nguyn Hu Quang Trung L trang s oanh lit, Mt chin thng oai hng. Theo i Nam Thc Lc: Qun Xim sau trn ny, Nghe hai ting i Vit, Hn va lin ln my.

* Hay tin qun thy cht, Qun b Xim chy di. Nguyn Hu tnh k Dit Cha Trnh ng Ngoi. By gi qun Cha Trnh ang ng Ph Xun. Chng gi tr quy nhiu, Gy bt bnh trong dn. Nm Mt By Tm Su, ng vt o Hi Vn Cng tng Nguyn Hu Chnh Tin nh thnh Ph Xun. Nh ang ma nc ln, Thuyn ngha qun tin nhanh. Cng b binh nhiu hng, Nguyn Hu p chn thnh. Qun Trnh b tiu dit

V bc nhc, nn lng. Tha thng, qun Nguyn Hu Chim ton b ng Trong. Tip n, ng lp tc Tin qun ra Bc K Ph L dit Trnh, Rm rp bc qun i. Thng By nm Tm Su ng nh thnh Thng Long. Cha Trnh b dn bt V giao np cho ng. Th l chm dt Hai th k ko di Chnh quyn ca Cha Trnh, Thng c gi ng Ngoi. Dng sng Gianh th mng Thi khng l dng sng Mt thi vn chia ct ng Ngoi v ng Trong.

* Khi dp xong Cha Trnh, Trao quyn cho vua L, Nguyn Hu cng binh tng Ln ng tr v qu. ng cho Nguyn Hu Chnh Gip trn th Ngh An Cng tng Nguyn Vn Du Cai qun c a bn. Chng bao lu, min Bc Li ri lon, vua L Mi Hu Chnh ra dp. Dp xong, Chnh khng v, M li Min Bc Cn t ra lng hnh, Ra mt chng Nguyn Hu, Cng c lc lng mnh. Hay tin ny, Nguyn Hu

Lp tc t Ph Xun C tng V Vn Nhm Ra tr tn gian thn. Tr xong Chnh, tht tic, n lt Nhm khinh nhn, Cng c thon nghch, Bt tun lnh Ty Sn. Nm Mt By Tm Tm, Nguyn Hu ra Thng Long, Dit Nhm, vua L s Trn sang bn kia sng. Nhiu s phu ni ting Gip Nguyn Hu ht lng Gi chnh quyn Min Bc Khi ng min Trong. l Ng Th Nhm, Mt ch s Bc H, Phan Huy ch, Nguyn Thip

V nhiu ngi gn xa.

I THNG QUN THANH

Vua L, L Chiu Thng, Mun gi ngi ca mnh, Lm mt vic di dt L cu cu nh Thanh. Cui Mt By Tm Tm Vua Thanh l Cn Long, sai Tn S Ngh nh chim thnh Thng Long. Hai chn vn qun gic Cng rt nhiu chin xa, Chia thnh bn o chnh, Tin su vo nc ta. Qun ta phi tm rt V Tam ip - Bin Sn. Ng Th Nhim cp tc Cho bo v Ty Sn.

Ta lp tuyn phng ng Qun b Ninh Bnh, Qun Thy Thanh Ha, Khng cho gic tin binh. Nhn c tin khn cp, Nguyn Hu lin xng vng, Hiu Quang Trung Hong , Rt hp l o thng. Ln ngi xong, lp tc Hong mi Quang Trung Cho xut qun Bc tin, on qun i ip trng. n Ngh An dng li, ng tuyn m thm qun, Ri duyt binh honh trng, Lm nc lng qun dn. ng tuyn qun thm na Khi va n x Thanh.

Ri lm l tuyn th Trc qun lnh ca mnh. Khi ti ni Tam ip Vua Quang Trung hi lng, Khen ngi Ng Th Nhm Tm b thnh Thng Long bo ton lc lng, Ch vua v vin binh. M tic khao tng s, Vua ni trc qun mnh: Ba qun n Tt tm. ng mng By thng Ging Ta ha cng n Tt Thng Long linh thing! Lp tc sau i tic, o qun ln ca ng c chia thnh nm mi Tin nh thnh Thng Long.

ng ch huy mi chnh nh thng vo Trng An. Hai mi tip, h tr, nh vo pha Ty Nam. Mi th t c lnh Vi cp tc ln ng, Theo chin thut thn tc, nh v pha Hi Dng. Quyt khng cho gic rt. Ch git hoc bt hng, Mi th nm i sn, nh chn Lng Giang. m ba mi m lch, Vt Gin Khu, qun ta Dit qun tin tiu ch Ri rm rp tin ra. ng m mng Ba Tt, Ta b mt bao vy n H Hi, Thng Tn,

Ri dit gn n ny. M sng mng Nm Tt, Qun ta nh Ngc Hi. y l cht quan trng Xung quanh chn a li. n ly xy kin c, C chng st bn bn. Ba vn lnh tinh nhu Canh gi sut ngy m. Ta m u trn nh Bng hn mt trm voi Xng ln nh cn lc, Dm nt n Ngc Hi. Theo sau on voi y L b binh ca ta, Khin qun rm che ngc, Cng gm gio sng la. Qun Thanh khng chng ni,

Lin b chy ti bi, B voi dm, b git. u cng thy xc ngi. Cng vo thi gian y, Mt mi ca qun ta, c Long l tng, Tn cng n ng a. Gic tr tay khng kp, Cht, cha ht bng hong. Tng gic Sm Nghi ng, T t, khng u hng. Hay tin, Tn S Ngh Lin hn va ln my, Vt Nh H b trn, Chui li sut nhiu ngy. ng tra mng Nm Tt, Trong chin bo, oai phong Vua cng qun chin thng

Tin vo thnh Thng Long. Dn Thng Long no nc Cho n vua Quang Trung, Ngi anh hng o vi Lp chin tch anh hng. * Th y, cc chu . Ba mi vn qun Thanh B qun dn i Vit nh mt trn tan tnh. ng chu ta phi bit, T ho v cha ng. Hn th, chin u V bo v non sng. Gi n chuyn c tch. ng s k hm nay Chuyn v nng tin c, Mt cu chuyn rt hay

Ca nh vn an Mch Tn l An-ec-xen. ng c n t nh M khng bao gi qun. Cu chuyn ny cm ng, p kh ni thnh li. Cc chu nghe s bit Ci gi c lm ngi.

NNG TIN C

Rt su di y bin, Gia mt m xa khi, C mt th gii p, p lung linh, tuyt vi. y nc xanh thm, San h cc mu. C nhn nh bi li Nh chim bay trn u.

Nh mc trn mt t, Cy y rt nhiu, Tm c leo ln nghch, Chi nhng tr ng yu. Cc nng tin c ht Nhng bi ca du dng, Hay n mc thy th, tu i lc ng. Vua Thy T oai v Sng trong cung ca ngi, Ch sut ngy yn tic, Rt him khi ra ngoi. T ngy v vua cht, Mi vic trong triu nh u do Thi Hu qun, Hp l v thng minh. B l ngi quyn lc, Tt bng nhng kiu sa. Ai b cng yu qu,

Nht l cc chu b. Chu b, ton chu gi, Nm nng, p nh tin, Tt c u nh nhnh, Vui ti v du hin. c bit l nng t, Da mn nh cnh hng, Mt nh hai vin ngc, Lun m mng, xanh trong. Nng p cn ch Khc con ngi c chn, Nng c ci ui ln, Tt nhin p tuyt trn. C nm nng tin c Nhn nh chi sut ngy Trong vng quc ca nc, nh sng v c cy. C nm nng ho hc

Ch n lc trng thnh, Tc n mi lm tui ln mt bin xanh. Lc y, b Thi Hu S cho php tng ngi Ln u ri y bin, Ngoi ln nhn mt tri. Cc nng s c thy Thnh ph v tu thuyn, Cng ni sng, bn cng, Trng hc v cng vin. Nng tin c b nh, V c sinh sau cng Nn phi ch lu nht Ngy c ri thy cung. * Ri ci ngy y n, Nng tin c ln u

c Thi Hu trang im K cng nh c du. Khi nng ln mt nc, Vng dng x t, Mt ni my rc m chy xa xa. Nh mt gng, bin lng. Mt con tu ng yn, Cc ct bum c h, Nhp nhy nhng nh n. Bi li gn, nng thy Trn tu c nhiu ngi n mc rt sang trng, Nhiu ting ht, ting ci. Nhng sang trng hn c, V xinh p tuyt vi L mt chng hong t Khong mi su tui i.

Hm y l sinh nht, Nn khi chng bc ra, C bu tri rc sng V n v pho hoa. Pho hoa lm nng s, Vi ln xung tht su, Nng c ngh nh la Thi nhau ri xung u. Ri mi th lng xung, n cng bt lung linh, Nng th vn m ui Nhn Hong T ca mnh. Bng my en ko n, Tri cht ni phong ba, Sng chm ln gin d, Sm n, chp chi la. Tu b sng nh v ang chm xung bin su. Chng Hong T xinh p

Cng chm vi con tu. Nng tin c vi v Bi li cu chng. Hai ngi tri theo sng Gia bin tri mnh mang. Sng hm sau, tri tnh, Mt tri hng nh ln. Hong T vn cn sng Nhng i mt nhm nghin. Nng hn i mt y, Hn khun mt tht xinh. Nng mun chng sng li Bng tnh yu ca mnh. Ri la theo con sng, Nng a chng ln b. l mt bi bin Hoang d m nn th. t chng ln bi ct,

Nng theo sng, li ra, Va mng, va lo s Theo di chng t xa. Chung nh th cht im, My c gi t lng i ra bin ko li, Ngc nhin khi thy chng. Ri nhiu ngi na n, C c mt chic xe. H a chng i mt. Nng tin c quay v. * Rt nhiu ln sau Nng cn ti ni ny, Nhng khng thy Hong T, Ch thy tri v my. Nng bun, lun t l, Khng cn mun lm g,

Khng cng bn bi li, Khng nghe sng thm th. Cui cng mt c ch Bit ni bun lng nng, Dn ng, a nng n Tn lu i ca chng. Lu i ca Hong T Nm ngay bn ca sng, Xy bng cm thch, mu xanh, mu hng. Nhng bc cu thang ln, Nhng tm thm rt dy, Nhng chm n rc r, Trm mc nhng hng cy. Hong T, m thanh vng, Thng ra ng ngoi hin, Tic l chng khng bit C nng ang k bn.

Nng bun, ln ting ht, Mt ging ht tuyt vi, Tht du dng, m i, Thuc loi hay nht i. Nng ht cho Hng T, Th m chng khng nghe, Tng y l ting sng Dt do trong m khuya. Bng nhin nng thy thch Th gii ca loi ngi. Thch c sng nh h Gia ni rng xanh ti. Thi Hu cho nng bit Loi ngi khc mi loi, C linh hn bt t Sng mi cng tng lai. V rng cc tin c Cng c c linh hn Nu c ngi yu h

Hn cha m yu con. T y nng m tng Mong mun c thnh ngi, Thnh v ca Hong T, Sng hnh phc sut i. Cui cng nng quyt nh Nh ph thy gip nng. Mt m gi gm ghic Sut i sng trong hang. M t tay ch thuc, Do tu luyn lu ngy, C th lm php l, Ai cn gip, gip ngay. Va thy nng, m ni: Ta bit ri, ng lo. i cng cha xinh p, Tht in r, in r. Ngi mun c Hong T

em lng yu thng ngi. Mun tr thnh bt t Vi linh hn con ngi. Khng sao, ta s gip. Gi khng r lm u, V cng xin ni trc, S au y, rt au. Ta cho ngi liu thuc, Ngi s c i chn Thon thng v uyn chuyn Nh c gi ngi trn. Nhng mi ln ngi bc Nh c nghn mi chng Chm chn ngi, au lm. Ngi c chu c khng? M ph thy ni tip Khi thy nng gt u: Ngi hy ngh cho k,

Khng vi vng c u. V thnh ngi, mi mi Ngi s khng bao gi Quay tr li vi bin, Du ai cng mong ch. V nu chng Hong T Khng thc s yu ngi Nh con yu b m, Ngi s khng thnh ngi. Nu chng ci ngi khc Th rng sng hm sau, Ngi cht, thnh bt bin Tri gia sng bc u... Nng tin c chp nhn Tt c nhng iu ny. i, tm hn bt t, i, tnh yu m say. i li, m ph thy

i ging ht ca nng, Mt ging ht k diu, Du dng v du dng. V tnh yu Hong T, V linh hn nghn nm, Nng m ct li V tr thnh ngi cm. Tay cm l thuc c, Nng tin c du hin Bi mt vng t bit Ri nh nhng lao ln. * Mt tri cn cha mc, Chng Hong T ca nng ang trm ngm ngm bin, Tay t ln cu thang. Nng ung ht l thuc, Thy chy c, v ri Nh c li kim sc

X thn nng lm i. Nng ngt, tri theo sng, Tnh dy, thy mnh trn V thay cho ui c, Nng c mt i chn. Nng vi vng ly tc Qun xung quanh che ngi, Ngc nhn ln, cht thy Hong T ang mm ci Nng l ai? chng hi. T u ti? Nhng nng V cm, khng ni c, Ch lc u kh khng. Hong T nng dy, Ri du nng ln lu. Nh m ph thy ni, Nng thy au, tht au. Khi mi ln ct bc,

Nh c nghn mi kim Chm vo chn au but, Nhng nng vn lng im. Nng i bn Hong T Du dng nh bng hng Dng i tht uyn chuyn, Bc m nh nh khng. Hong T cho nng din Nhng b vy tuyt vi, Nng thnh ngi p nht, Khng ni m ch ci. Nhng nng c th nhy, M nng nhy p sao. Ai nhn cng thn phc, Khng thua km ngi no. Th m khng ai bit Ci au di chn nng, Ci au nh la chy

Theo bc nhy nh nhng. Khi mi ngi i ng, Nng ra ngi, nhng chn Xung nc bin mt lnh, ci au ngui dn. Xa xa pha trc mt, Gia sng bin bn b Cc ch nng ang n, Ht, gi nng quay v. C m nng cn thy C Thy T, vua cha, V c b Thi Hu... i, nh nh, nh nh. Nhng nng vn li Mong c Hong T yu tr thnh bt t. Chng yu nng, c iu Yu nh yu em gi,

V chng vn bun ru Thng nh c gi tr Cu chng ln m tu. V nng cm, khng th Ni mi chuyn vi chng, C chuyn c gi y Chnh l nng, l nng. V cui cng n Ci phi n, than i, Chng Hong T ci v, Ci v v ln ngi. Tic ci m vui v, Nng khc, ngi mt mnh, Trn trn nhn bin c, i tia nng bnh minh. Nng s thnh bt bin Tan gia sng trng khi, V cng tan vi n L c m thnh ngi.

Cht cc ch nng n, Mt bun b, lo u, Nhng mi tc ng mt Khng cn bay trn u. cu em, cc ch Trc khi i n y, Cho ph thy mi tc ly con dao ny. Em hy cm ly n, T gi n bnh mnh, m vo tim Hong T, Chnh xc, khng rng mnh. Khi mu Hong T chy Xung chn em, tc th Chn li thnh ui c, Bnh thng nh mi khi. By gi em phi chn Hoc l em, hoc chng,

Ai l ngi s cht. ng chn ch, hoang mang. Cc ch chng ni on Ri ln xung bin su. Nng cm con dao sc, Lng l i ln lu. Hong T v cng cha ang ng say trong phng. C hai ngi hnh phc. Cn nng, nng th khng. Nng bun b ng lng, Nhn hai ngi hi lu. Kia, mt tri sp mc. Phi quyt nh, mau, mau. Nng gi con dao nhn, Chng li mt vi giy, Ri vt n xung t, ng vo lc rng ngy.

Nng gieo mnh xung bin. C ngi nng v ra, Tan thnh mun mnh nh Di nh nng chi la. Mt lc sau, tht l, Nng cm thy du dng Nhng tia nng m p ang vut ve ngi nng. Ngha l nng cha cht. Nng nhn thy mt tri V trm nghn sinh vt ang bay ln khp ni. Nhng sinh vt nh b, Trong sut nh thy tinh, Va bay, chng va ht, Hu hnh m v hnh. Chng gi nng nhp bn, Vy l nng, cui cng

Thnh tin n nh b, Bay ln trn khng trung. Nng tin c ti nghip Hy sinh v tnh yu M khng thnh bt t, Li au kh qu nhiu. Nhng gi l tin n, Trong ba trm nm trn, Nu chuyn lm vic thin, Nng s c linh hn. * Mt cu chuyn tht p, Mt tnh yu xt xa. T ngy y, c th, Nhiu nm tri qua. C th nng tin c T lu thnh ngi Vi linh hn bt t Sng vnh vin trn i.

M bit u, c th, Nng ang sng u y, Chuyn tm lm vic thin, Cu ri cuc i ny.

23 QUANG TRUNG HONG (1753 - 1792) Hm qua ng ni V khi ngha nng dn th k mi tm, c bit l Ty Sn. C v cc chin thng Ngc Hi v ng a. Mt trang s chi li Trong lch s nc nh. Giai on lch s y Gn vi mt anh hng, Mt con ngi v i, L Hong Quang Trung.

Hm nay ng s k Nhiu v chi tit hn V ngi anh hng y, Ngi con ca Ty Sn. ng thi, trong khi k, Nhn th ng chu ta im li nhng s kin ni ngy hm qua. * Ba anh em Nguyn Hu, Nh s sch ghi, Qu gc x Ngh, Dng di H Qu Ly. H i theo Cha Nguyn Vo lp nghip ng Trong. Thi k u, nghe ni, Cng vt v, long ong. t ra b m h

Phi lm ngh bun tru. Ba trai v nm gi, Nguyn Nhc l anh u. Anh th hai - Nguyn Hu, Nguyn L l th ba. C ba u gii v, M l qu nh. Mi ngi l s t Ca mt mn quyn hay, Thnh Ty Sn v phi, Thuc Bnh nh ngy nay. * Nm Mt By By Mt, Ly c chng cng quyn, Nguyn Nhc lm khi ngha. Lng dn ang khng yn, Nn lp tc ho s V nhiu ngi i theo.

Ly ca k giu c em chia cho dn ngho. Qun Ty Sn gii v, Nguyn Hu l tng ti Nn nh u thng y, Qun Cha Nguyn chy di. Hai nm sau khi ngha, Anh em nh Ty Sn nh n tn Bnh Thun, Chim c thnh Quy Nhn. Nhng gia nm By Bn T Gia nh nh ra, Cha Nguyn chim Bnh Thun V Gia Khnh, vy l Ba anh em Nguyn Nhc Cn vng t Ph Yn n vng t Qung Ngi, Nhng mt vt ni lin.

Cng nm y, Cha Trnh Cho a ba vn qun Vt sng Gianh, nhanh chng Chim c thnh Ph Xun. Cha Nguyn nhn dp y Tin nh qun Ty Sn. Ba anh em co cm, Phi rt v Quy Nhn. Tnh th rt nguy ngp. C ng Trong, ng Ngoi u o p - phi chn Nn ha, nn nh ai? Nguyn Nhc quyt nh Xin Cha Trnh cu ha, Rnh tay nh cha Nguyn, Sau thng, s nh ra. Mun mn tay Nguyn Nhc Lm k th yu dn, Cha Trnh lin ng ,

Nhng khng chu rt qun. * Tm yn pha Bc, Quyt nh bi ng Trong, Nguyn Nhc sai Nguyn Hu Cm qun i tin phong. Tng Nguyn Hu lc y Cn l chng thanh nin, Hm ba tui, quyt nh Phi chim li Ph Yn. ng nhanh chng bt sng Tng gic Nguyn Khoa Kin, Git cht nhiu tng khc, C c Nguyn Vn Hin. Tng Trnh, Hong Ng Phc, Thy Nguyn Hu thng nhanh, Bn rt v bm tr, Cht gi Ph Xun thnh.

Thin ti ca Nguyn Hu Sau trn thng Ph Yn Lin tip c khng nh, Thanh th ngy cng ln. c bit qua cc trn Tin su vo pha trong, nh chim thnh Gia nh, Thn tc v tn cng. Ch trong vng by thng, T ch b bao vy, Nguyn Hu o th trn, Lun nh ng dp Ty. Hai Cha Nguyn b git, Gii phng c ton min. Nguyn nh phi b chy Ra Ph Quc nm yn. * Nm Mt By By Tm

Nguyn Nhc t xng vng, Lp nin hiu Thi c Nguyn Hu lm Long Nhng. Nm Mt By Tm Su Nguyn Hu nh Ph Xun. Thnh Ph Xun tht th, Cng nc lng ngha qun. Ri cng lin sau ng nh ra Thng Long, C tng Nguyn Hu Chnh i trc lm tin phong. Tinh thn ang ru r, Cc tng Trnh bng hong, Nn cha nh chy Hoc h gio u hng. Cha Trnh Tng b trn, Dn bt, gii v kinh. Dc ng, qu hong s, ng t quyn sinh.

Thn tc, nh v bo, Nguyn Hu vo Thng Long Nh i vo ch trng, Gp vua L Hin Tng. * V danh ngha, Nguyn Hu By ti vua Hin Tng, Nhng thc cht quyn lc u nm trong tay ng. Ri qua Nguyn Hu Chnh, Trc l mt i thn, ng tr thnh ph m, Ly cng cha Ngc Hn. Ch my ngy sau L Hin Tng qua i., Thng qua nhiu dn xp, L Chiu Thng ln ngi. Tng Nguyn Hu quyt nh

em cng cha Ngc Hn Cng i qun tr li ng thnh Ph Xun. * Nh ta bit, Nguyn Nhc Chia t nc lm ba, Nguyn L vng Gia nh, Nguyn Hu x Bc H. Vic Nguyn Hu t nh chim thnh Thng Long Khi ng cha cho php Khin ng khng hi lng. Mu thun ngy mt ln, Nghi k v i u, V ri nm Tm By Hai anh em nh nhau. M nh nhau d di, Ty Sn nh Ty Sn.

Nguyn Hu cho i bc N vo thnh Qui Nhn. Nguyn Nhc thy yu th Phi nn nhc cu ha. Ngh tnh anh em rut, Nguyn Hu trch, ri tha. * Nhn Ty Sn lc c, C ng Ngoi, ng Trong Lin tp hp lc lng Nht t chng li ng. Qun Trnh Min Bc a Trnh Bng ln ngi. Gia nh, Nguyn nh Cng chim c nhiu ni. Nguyn Hu li Bc tin, Li nh nhanh, tc thn. Sau khi ginh thng li, a qun v Ph Xun.

Trong khi Nguyn nh Chim c vng ng Trong. Nguyn Nhc gi, thoi v, Nhng ngai vng cho ng. * Nm Mt By Tm Tm L Chiu Thng thnh cu Vua Cn Long gip , V mt thi gian sau Tng Thanh, Tn S Ngh, Dn hm chn vn qun o o nh thc chy, Tin qua i Nam Quan. * Va ln ngi hong , Ly nin hiu Quang Trung, Nguyn Hu li Bc tin, on qun i trng trng.

 tuyn thm binh lnh, ng dng Ngh An, Cho diu binh rm r, Qun s ln trm ngn. on qun diu binh y Tin thng ra Bc K, Th mnh nh v bo, Rm rp bc chn i. Ngy hai mi thng Chp Ti Tam ip, Quang Trung Hn n ngy mng by n Tt Thng Long. n ngy mng nm Tt, Vi chin thng ng a, Ty Sn i thng, Gii phng c Bc H. Ch tng Sm Nghi ng T vn v bun lo.

Tn S Ngh b chy, Xc gic cht thnh g. * Du chin thng oanh lit, gn gi ha bnh, Nguyn Hu vn quyt nh Ging ha vi nh Thanh. Nh Thanh sai s gi Sang phong vng cho ng, Cn mi sang Trung Quc Mng th vua Cn Long. Theo k Ng Th Nhm, Nm Mt By Chn Mi, ng c on s gi Mt trm nm mi ngi. Chu ng, Phm Cng Tr, Thay ng, gi lm vua, Dn u on s y, Gic bit, nh lm ng.

ng cn c nh Cu hn con vua Thanh, i li t Lng Qung, Tic l vic khng thnh. ng b bnh, cht sm, Thng Chn nm By Hai, Hng th bn mi tui, Mt con ngi ton ti. Bn nm trn ngi bu, ng lm c nhiu iu, nh ui gic xm lc, Thit lp mt vng triu. ng chn hng nng nghip, Khuyn khch ngnh cng thng, Cho t do tn gio, Xy thm nhiu tuyn ng. ng sa i hnh chnh, Sp xp li chc quan,

Ch Nm thay ch Hn Khi son tho cng vn. * Vua Quang Trung Hong , Nh qun s tuyt vi, Ngi anh hng dn tc Sng mi trong lng ngi. Theo s sch chp li, Trc khi nh Thng Long, ng by ra mt cch Lm qun s nc lng. ng ni vi qun s S tung trm ng tin, Nu tt c u sp, Ta s thng, tin ln! Trm ng tin, qu tht, u sp ht, vic ny Lm nc lng binh s,

Ngh tri cho vn may. Thc ra, vua trc Cho c chng, c iu C hai mt u sp. Mt c la ng yu. * Cn cu chuyn c tch ng s k by gi L mt truyn ni ting ng vit li thnh th. Chc nhiu chu c Hay xem phim truyn ny. Khng sao, c nghe li, n gin v n hay.

NNG BCH TUYT V BY CH LN C b hong hu n Mt bui chiu ma ng, Ngi khu bn ca s,

Tuyt ri trng ngoi ng. V mi nhn tuyt trng, B m kim phi tay, ba git mu Ri ln lp tuyt dy. Bt cht, b thm ngh: c g tri cho mnh Sinh c c con gi B nh v tht xinh. Da n trng nh tuyt, Mi tc di, tht en, Mi nh git mu, Mt c b du hin. Chc tri nghe li c: Cha y mt nm sau B sinh c con gi ng nh li nguyn cu. B t tn Bch Tuyt.

Nhng c va mi sinh Th hong hu m, cht, c li mt mnh. B c thng c lm, Th m mt nm sau ly b v khc, Ni l gii su. Nh nhen v c c, M v mi rt xinh, Sut ngy nm np s Ngi khc xinh hn mnh. M c chic gng nh, Nhng l loi gng thn. N ch ni s tht, L vt bt ly thn. Mt hm m hi n: Ny gng, ni ta hay, C phi ta, hong hu,

Xinh p nht i ny? Gng p: Tha hong hu, Ngi p nht l b! M nghe, rt thch th, Kiu cng kiu gp ba. Trong khi , Bch Tuyt Cng ln li cng xinh. n nm mi ba tui, p nghing nc, nghing thnh. M cm gng, li hi: Ny gng, ni ta hay, C phi ta, hong hu, Xinh p nht i ny? Gng p: Tha hong hu, Trc p nht l b, Gi so vi Bch Tuyt, Nhan sc b thua xa! M nghe gng ni th,

Lin ti mt v ghen. T y, thy Bch Tuyt, M gin, tng pht in. Ngy mt thm kiu ngo V k, m ta, Mt hm bn cho gi ng lo th sn gi: Ngi phi em Bch Tuyt Vo su trong rng dy, Git cht v sau y Mang gan n v y! Vn thng ngi, ng lo Khng ang tm git nng. la m hong hu, ng git mt con mang. Tht ng i cho n! M ku ln vui mng, Ri ngu nghin n ht L gan con th rng.

* Li ni nng Bch Tuyt, Mt mnh gia rng cy, Nng s, nhng khng bit Phi lm g lc ny. Tht l l th d Khng h lm hi nng. Cao trn u chim ht, Di chn ngp l vng. Nng c i i mi, Cho n khi bt ng Thy mt ngi nh l B nh v n s. i nhiu nn i, mt, M cng ti tri, Nng quyt nh dng li, Xin vo nh ngh ngi. C mt iu th v:

Mi ci trong nh ny Sch s v b t, Trng tht xinh, tht hay. Trn chic bn bng g C by chic a con, By khn n, by bt, By chic tha t hon. K st vch, nng thy C ng by chic ging, Ph vi trng nh tuyt, Sch s v d thng. Nng ngi xung bn g, Bt u ung v n, Nhng mi a mt t, Khng mun ai mt phn. Ri mt, nng bun ng. Ging ci thiu, ci tha, Th n chic th by,

Nng mi thy tht va. Ch nh y, ti mt Mi v, cn lm bn, H lm vic m. l by ch ln. Ngay lp tc cc ch Thy c iu khc thng: Ai n vi a xp? Ai lm nhn vi ging? Ai ung cc ru? Ai ti nc cho hoa? H thp by ngn nn, Ri i tm khp nh. Khi thy nng Bch Tuyt, By ch ng lng ngi Mt c gi b nh, Tht xinh v tht ti. H nng ng tip.

Gi by ch su ging, nh lun phin nhau ng, Cc ch ln d thng. Sng hm sau, tnh dy, Bch Tuyt s ht hn Khi bt ng cht thy By con ngi t hon. H ra hiu ng s, Hi iu n, iu ny. Nng bnh tnh k chuyn V sao nng ti y. H mi nng li Trng nom vic trong nh, Lo nu n, git d, Trng rau v ti hoa. Th l nng Bch Tuyt Tm c ni nng thn Vi nhng ngi bn mi, Rt chu o, n cn.

By ch ln ngoi m n chiu ti mi v. Nng nu sn cm nc, Lo chu tt mi b. * M hong hu c c Ngh Bch Tuyt khng cn, Nn m l p nht, Khng ngi no p hn. M cm gng, ci hi: Ny gng, ni ta hay, C phi ta, hong hu, Xinh p nht i ny? Gng p: Tha hong hu, Trc p nht l b, Gi so vi Bch Tuyt, Nhan sc b thua xa! Nng Bch Tuyt cn sng,

 vi by ch ln, Trong ngi nh b nh Su trong rng g mun! V gng khng ni di, Nn m bit lo gi khng git Bch Tuyt, Chc thng tnh m tha. M lng ln tc gin, Tm cch hm hi nng. Cui cng ngh c k: M gi v ci trang Thnh b lo m yu Chuyn i bn hng rong. M vt rng, li sui, i su mi vo trong.

Khi thy ngi nh nh, M ct ting rao hng: Lo c nhiu hng qu,

Nhiu o xanh, o vng... Thy b lo t t, Bch Tuyt cho vo nh. Nng mua chic o chn May rt p, bng da. V gip nng mc o, Cc hng cc pha sau, M ly si dy nh Xit c nng tht lu. Nng Bch Tuyt tt th, Ng khuu xung sn nh. M tht ln sung sng: Gi p nht l ta! By ch ln hong s Khi nhn thy cnh ny. H nng ngi dy, Ri ni lng si dy. Cui cng nng tnh li

K ht mi s tnh. Cc ch dn cn thn Khi nh mt mnh. V rng m cn n, Khng m ca cho vo, Khng mua bn, i chc, Khng ni mt li no. M hong hu sung sng Khi quay v n nh, Cm chic gng, m hi: Gi ai p bng ta? Chic gng thn li ni Nng Bch Tuyt p hn. A, con b cn sng. ri xem, liu hn! Ri m ly qu to Tim thuc c vo trong. Ch na c c,

Cn na xanh th khng. M ci trang ln na Thnh mt b nng dn, Vt qua by ngn ni, n c ni m cn. M g ca, Bch Tuyt Lin hi:B cn g? Ti s khng m ca. Xin mi b i i! , th i, m ni, Nhng m mun mi con Cng n chung qu to, N rt p, rt dn. M b i qu to, n na qu mu xanh, Na kia a Bch Tuyt, Hng ti, tht ngon lnh. Tng khng c thuc c,

Nng n v cht lin. M hong hu c c Vui mng, ku nh in: Gi th thi, cht hn. Nhng thng ln ca my D c c n my, Cng b tay ln ny! V nh, m li hi: Ny gng, ni ta hay, C phi ta, hong hu, Xinh p nht i ny? Gng p: Tha hong hu, Ngi p nht l b! M rn ln sung sng: Ngi p nht l ta! By ch ln ti y, C tm cch cu nng, Nhng cu mi khng c. H ng thanh khc vang.

Khc ba ngy rng r, Ri h nh em chn, Nhng thy nng ti, p Nh ngi sng, c hn. H t nng Bch Tuyt Vo quan ti thy tinh. Trng nng nh ang ng, V lo v thanh bnh. H cn cho khc ch, Nhng con ch bng vng, Ln quan ti trong sut, Ghi r h tn nng. Ri h a ln ni, t di tn cy xanh. Cc ch ln lng l Lun phin nhau ng canh. Tt c cc loi vt Cng n ving thm nng.

T gu, h, s t n chim cu, i bng... Tht l, nng cht, M sc mt vn ti, Mi , da nh tuyt... Hnh nh nng ang ci. * Mt hong t nc n i sn trong rng mun, Lc ng, xin gh ngh Nh ca by ch ln. Chng ngc nhin khi thy Chic quan ti thy tinh, C cng cha ang ng, Nt mt rt ti xinh. Du bit nng cht, Nhng hong t yu nng, V mun bng mi gi

a nng v nc chng. Thy chng yu thc s, By ch ln cui cng ng cho hong t a Bch Tuyt v cung. Chng lin cho th v Khing quan ti i ngay. H khing rt cn thn, Nhng vp phi r cy, Chic quan ti b xc, Cn Bch Tuyt bn trong u dng ln, lc mnh, Nn ra ming to hng. Lp tc nng sng li, Hi mnh ang u. Chng hong t vui sng K mi chuyn t u. Ri ng kiu hong t,

Chng cu hn nng. Ri xe n Bch Tuyt V vng quc ca chng. Tip n l l ci, Vui mi nh, mi ni. M hong hu c c Tt nhin cng c mi. M n mc lng ly. Trc khi i khi nh, M hi gng: C phi p nht vn l ta? Gng p: Tha hong hu, Trc p nht l b, Gi so vi Bch Tuyt, Nhan sc b thua xa!

M nh khng i na, Ht khc li th di, Cui cng vn ti d,

Xem c du l ai. Khi nhn thy Bch Tuyt, M ngt, ng xung sn. Cn tri tim c c, Ut c m v tan. Th l ht i m. ng mt m n b, C thch thnh p nht, Gian xo v xu xa.

24 CHIN TRANH TY SN - CHA NGUYN Nm Mt By Tm By, Tc inh Mi, ma thu, Nguyn nh tr v nc, Nung nu s tr th. ng gom nht tng c, Chiu m ngi hin danh, c V Tnh gip sc,

Th lc pht trin nhanh. Chng bao lu sau ng nh chim Long Xuyn, Chim Vnh Long, Sa c, Thanh th ngy cng ln, ng lp cn c mi Nay vng M Tho. Chun b lng, kh gii, Cho qun i thm d. Nm Mt By Tm Tm, To bo v bt ng, ng nh chim Gia nh, Tc Si Gn by gi. Thng Chn, cng nm y, Tu chin Php n y. Nguyn nh hc t h Cch nh ca phng Ty. ng chim li Bnh Thun

Nm Mt By Chn Khng, Lo chn chnh kinh t V cng c quc phng. Nhn Ty Sn lc c, Nguyn nh thng cho qun, Ch yu l qun thy Tin nh, ln t dn. Sau khi Nguyn Hu mt, Nguyn Quang Ton ln ngi, Ly nin hiu Cnh Thnh, Triu chnh lun ri bi. V vua cn qu nh, Thi s Bi c Tuyn m ng ht cng vic V ngy cng chuyn quyn. i thn lun lc c. Dn chng li bt bnh. Vua sao nhng triu chnh,

Sao nhng c vic binh. Trong khi , Nguyn nh Lo chun b chin tranh, Li c s quan Php Gip k thut, tp tnh. Chun b xong, Nguyn nh, Nm Mt By Chn Ba Xut pht t Gia nh, Gm nhiu mi nh ra. Gia Mt Tm Khng Mt, Sau khi chim Qui Nhn, ng nh thng ra Hu, Th ca Ty Sn. Th yu, Nguyn Quang Ton Phi chy ra Bc H. Gia nm sau Nguyn nh Li tip tc nh ra. ng ln lt nh chim

Ht Qung Tr ri Vinh, Ri nh tip Thanh Ha, n Nam nh, Ninh Bnh. T y, qun Nguyn nh nh thng vo Thng Long. Nguyn Quang Ton hong s, Phi b chy, vt sng nh trn ln mn ngc, Nhng va n Bc Giang b th ho bt, Vua v ti u hng. H b nht vo ci Gii v thnh Thng Long, Giao np cho Nguyn nh. Cnh tng tht au lng. Sau ny ng b git Theo kiu xa, nhc hnh. B nm voi x xc, Ai thy cng rng mnh.

* Nh Ty Sn chm dt, Tn ti khng lu di, T Mt By By Tm n Mt Tm Khng Hai. Cng nm y Nguyn nh t nin hiu Gia Long, Ln u tin thng nht Trn vn c non sng. ng b tn i Vit, t quc hiu Vit Nam. Th ca nc mi c chn l Ph Xun. Nm Mt Tm Khng Su, Thng nht xong nc nh, ng ln ngi hong cung in Thi Ha. *

Nhn tin y ng mun Ni thm v iu ny, V Vit Nam, quc hiu Ta ang dng ngy nay. Sau chin thng, Nguyn nh C s sang nh Thanh kt tnh ha ho, V xin cng nhn mnh. ng xin i quc hiu i Vit c thn thng Thnh Nam Vit, ch ghp An Nam v Vit Thng. An Nam l tn c, Tc nc Nam yn ha. Ngi Hn gi khi h Chinh phc c nc ta. Vit Thng l nc c Cch y ba nghn nm,

Xa nm vng t Thuc H Tnh, Ngh an. Nh Thanh khng ng , V nh Triu trc y C nc tn Nam Vit, S nhm ln sau ny. Nn yu cu i ngc Thnh Vit Nam, th l Quc hiu Vit Nam y Thnh tn gi nc ta. * Sau sut my th k Lon, chin tranh trin min, t nc c thng nht, Qun ch v tp quyn. Lnh th c m rng, t nc li bnh an, T bin gii Trung Quc n tn vnh Thi Lan.

Nc c ba mi tnh, V mt ph, Tha Thin. Dn chng c khuyn khch Di dn, lp n in. Nhiu vng t hoang ha c khai khn dn dn. Nng, Cng, Thng pht trin, Dn yn n lm n. ng ban hnh b lut, Gi l lut Gia Long, Hay Hong Vit Lut L, Bin son rt dy cng. Lut gm hm hai cun, Ba trm chn tm iu. c xem l tin b, Du khim khuyt cn nhiu. Di thi vua Nguyn nh, Vit Nam l quc gia

Th v lc hng mnh, Lm v vang nc nh. ng lm c nhiu vic. Tic ngi i v ng Cn c cch nh gi Thin cn v bt cng. * Hm nay, thay c tch, ng k cu chuyn ny. Chuyn mt nh ton hc. C tht, mi gn y.

THNG HN V I C mt nh ton hc Tr tui v thng minh, Tic rng chng ngho qu Nn b ngi tnh B ri, theo ngi khc, Theo mt chng s quan.

Cuc i vn vn vy, Chng c g ng bn. Mt ln, hai chng y Ci c rt gt gay, Ri thch nhau u sng, Hn sau hai mi ngy. Nhng i tht tri khoy: Trong hai mi ngy sau, Nhiu phng trnh ton hc Bng xut hin trong u. Chng cm ci lm vic, Chy ua vi thi gian, Ht tnh ton li vit, Khng ri khi chic bn. Ri hai mi ngy ht, Cng trnh vn cha xong. Mt cng trnh v i, Chng p trong lng.

Thi th nh chu nhc. Phi hon tt cng trnh, Chng xin hy cuc u, V c ngi tnh Thng thng nm vo mt Mt ch Hn s sng. Ch Hn nhc nh y Sut git cht chng. Nhng chng c gng dy, Bt chp li th phi, Li lm vic, lm vic, Ngoi ra khng bit g. Cui cng, cng trnh y Cng c chng vit xong, Mt cng trnh v i Chng thc s hi lng. Chng tm ra sch s, Ung mt cc ru vang,

Cm khu sng thch u Ri bn vo tim chng. * Bn v ton v tr, Cng trnh ton d hi, c in my trm bn Sau khi chng qua i. Ri thin ti vt l, Einstein, mt ngy, Trong ca hng sch c Tm thy cng trnh ny. ng say m c n, Qu c mt khng hai. Chc chc ng ng m Nh ci cho thin ti. c xong ng kinh ngc, Sut na th ku ln, Khi thy ch Le Lche, Tn tc gi - Thng Hn.

Lt sau ng cha li Thnh Lche le Grand, Tc Thng Hn V i. Cng l mt dng hn. * Cu chuyn ch c th. Chng bit vit thm g. M cng chng cn vit. Ai ngh g th ty. C ci sai trong ng, C ci ng trong sai. C nhng ngi nh b, C nhng bc thin ti. C ci hn hn tht, C ci hn tm thi. , th hn cng c, Min c ch cho i.

25 CAO B QUT (1809 - 1855) Sau Khi Nguyn nh mt, Cc vua khc ln thay. Triu chnh khng n nh, Dn c cc thng ngy. Bnh dch v nn i Lm cht hng nghn ngi. C nhiu cuc khi ngha n ra nhiu ni. l cuc khi ngha Ca ng Phan B Vnh, Nm Mt Tm Hai Mt, Nam nh, Thi Bnh. Tip n l khi ngha Nng Vn Vn, tri chu, Cao Bng trng ip, Du ko di khng lu.

C cuc khi ngha ln Nm Mt Tm Ba Ba. L Vn Khi lnh o, min Nam nc ta. ng chim c Gia nh, Git cht Bch Xun Nguyn, Mt tn quan gian c, Tham lam v lng quyn. Ch my thng sau C Lc Tnh u hng. Tic l ng bnh, cht, Con ng i d giang. Nm Ba Lm, thng By, Qun vua t Ph Xun c iu n n p, Cuc khi ngha tan dn. Mt cuc khi ngha na, Khong hai mi nm sau,

Chu Thn Cao B Qut, Mt nh th, cm u. By gi ng s k V ng nh th ny. Ngang tng v ch kh, M th cng rt hay. * Mt hin tng k l Trn thi n nc ta. l Cao B Qut, Mt nh th ti ba, Mt ng quan chnh trc, o bng n vn chng Ri sau thnh tng gic, B git chin trng. ng sinh Ph Th, Huyn Gia Lm by gi B ng v ng ni L thy thuc yu th.

Ngy b ng ngho kh Nhng ni ting thng minh, Vn hay v ch tt, Thn ng tnh Bc Ninh. Th m thi lun trt. Mi sau ng thi Hng, Nguyn H Ni, Nhng tht tic, quan trng Xp ng vo cui bng Trong s hai mi ngi c nhn ln y. Bt cng v bun ci. Sau ng vo Hu Thi Hi, kh nhiu ln, Nhng ln no cng trt. D rt gii th vn. Nm mt tm bn mt, c quan tnh Bc Ninh

Tin c lm cng chc, ng khn gi vo kinh, Ri lm chc quan nh Trong b L, thng nin ng c lm s kho Trng thi tnh Tha Thin. Mt ln chm, ng tic, Thy mt s bi thi Vit hay v sc tch Nhng v tnh phm qui. Th l cng Phan Nh, Mt ngi chm nh ng, Cao B Qut cha li Bng mc pha son hng. Vic l, ng b bt, ng l x t hnh, Sau vua xt, h xung Thnh gio giam hu trnh.

Tc tm giam i lnh. Ba nm sau, c tha dng trnh hiu lc, Tc chuc ti, i xa. ng theo o Tr Ph, Ln tu ln Phn Bng Sang Nam Dng hiu lc, Ko di gn mt nm. Ri sau c phc chc b L, nhng ng Ln na b sa thi, Li quay v Thng Long. Nm mt tm bn by, Bng c giy mi ng Quay li Hu lm vic, Mt cng vic vn phng, L chnh l th ph Cng c khi su tm,

Ni chung l nhn nh Ngay trong Vin Hn lm. Do bn cht cng vic, ng lm quen y Vi Min Trinh, Min Thm. Hai v hong thn ny mi ng gia nhp V m o i khi Vi nhm th ca h, Gi l Mc Vn Thi. Nhng ba nm sau , Do mt lng quan thy, ng b i ra Bc Lm gio th Sn Ty. Sau ng bun chn, Treo o m, v nh, Mn c cha va mt, Phi phng dng m gi.

Nm Mt Tm Nm Bn, Tri nng hn lu ngy, Li gp nn chu chu, Dn i, nhiu n my. ng b mt vn ng Mt s ngi c tin V s phu yu nc Khi ngha chng chnh quyn. T Quc Oai, Vnh Phc n Lng Sn, Cao Bng C nhiu ngi hng ng, Tinh thn cng rt hng. Li thm inh Cng M, Bch Cng Trn Sn Ty, Cc th mc giu c, Rt ng h vic ny. Vic t ngha c vy, c tin hnh t t. L Duy C - minh ch.

Cao B Qut - quc s. Thnh tr qun khi ngha L vng ni M Lng, Kiu thay tri hnh o, Chng p bc, bo cng. Rt tic, vic bi l Khi chun b cha xong, Nn cui nm nm bn, ng buc phi tn cng. Lc u ngha qun thng Tam Dng, Thanh Oai, Sau qun vua nh rt, Phi thua chy di di. Nm Gip Dn, thng Chp, c ngi Thi, ngi Mng B sung vo lc lng c im M Lng, ng ch ng nh chim

Thnh Yn Sn ln hai, Ngy nay huyn l y L th trn Quc Oai. Ph lnh binh L Thun em qun dn hng ngang, Hai bn ang huyt chin, Tn i inh Th Quang Cho lnh bn ti tp Vo hng ng ngha qun. Cao B Qut trng n, Ng xung cht bt thn. Ri tng Nguyn Vn Thc V tng Nguyn Kim Thanh Cng ln lt b bt, Chm, u bu ngoi thnh. Hn trm qun khi ngha b mng ln ny Cng tm mi ngi khc

B bt v i y. Vua T c t Hu Xung chiu thng, khao qun, Ra lnh ct ct th cp Cao B Qut nghch thn Ri cho xe bu riu Khp cc tnh Bc K, Xong, a vo ci gi, nc sng cun i. Quc s Cao B Qut Cn l mt nh th, Mt nh th rt ln, Ni ting c by gi. Khi khi ngha tht bi, Triu nh t sch ng. May mn cn gi c Trong cc th vin cng Tng cng, khng k truyn,

Gn nghn ri bi th Ch yu th ch Hn, hay v bt ng. Th ng l kh phch Ca mt bc tc nho, Mt tm lng yu nc Khao kht dng c .

GIAI THOI V CAO B QUT Cao B Qut t nh ni ting thn ng, n ni gii, ch ln, Kinh v s thuc lng. Ln ln cng kh phch, Khng khut phc ngi no, Nht l bn ngu dt Loi l trng, cng ho. Ln n, nhn l trng p i voi ngoi nh,

Qut lm bi th nh, Cn k c tn mnh: i voi p p y, c ui, c vi. Sao khng thy ci y, Hay ng l n ri? Lo l trng tc lm, Nhng khng dm lm g. Dnh vo bn con nt, Ngi ln s xm x. Ln n, vua Minh Mng Kinh l ra Thng Long. Dn i xem ng c, Qut cng mun thy ng. Hm y tri oi bc, Qut xung tm H Ty ng lc Minh Mng n, Dng kiu ngm h ny.

Cu gi s hi, Tng ngng leo ln b. Vua cho l hn lo, Sai lnh tri, bt ch. Cu khc, xin tha ti, Xng mnh hc tr ngho. Vua ni ti ny lo, Phi nh ng mi ho. Hc tr chc gii ch, Vy cu i vua ra, Nu i c, i ng, Vua chiu c, s tha. Di h, c p c. Vua ni ri mm ci. Qut lp tc p li: Trn b, ngi tri ngi. Minh Mng bit mnh h thng nhc con ny

t mnh ngang vi hn, Nhng ha ri, tic thay. Cao B Qut hc gii, Nhng thi trt u u. Ngi Thng Long thi y Gi Thnh Qut, Thn Siu. S l bn quan li, Ght, tm cch dm ng. Nm mt tm ba mt, i thi Thng Long, Bi ng lm rt tt, Nn c u c nhn, Th m khi thi Hi, Quan ngi thy ging vn ng ca Cao B Qut, Bn nh trt tc th. Nhng ng vn khng nn V tip tc i thi.

Tip tc li thi trt, V khu kh ca ng Quan c qua l bit. Cui cng ng nn lng, B v qu nm khnh, Sut ngay ch rong chi, Lm th hay c sch V lng l ch thi. * Thng Long lc y C thy Nguyn Vn Siu, Ni ting l hay ch, Hc tr theo rt nhiu. Mt ln Cao B Qut T m n xem sao. Ti ni, ng ta ca Chc chc gh nhn vo. Nguyn Vn Siu thy l, Bn cho hi l ai.

p: Hc tr, nhn tin n gh thm thy ti. Th th hy i li V i ny by gi: Thy, chng tre ct kt. Tr, sn gch thn th. Qut p ngay tp l, Va chun li va hay. Siu phc ti, gi li Ri m o sut ngy. T h thnh bn D tui tc chnh nhau, Thnh Thn Siu, Thnh Qut, Rt hp tm u. Qut tuy cn t tui, Nhng kiu cng, khinh ngi, Ni: Xa ny ch c Bn b ch trn i.

Hai b l ca Qut. Mt - ca Nguyn Vn Siu. C thin h ch mt, M th cng l nhiu.

THAY LI KT n hm nay, kt thc Chuyn i ca chng ta, Ngc thi gian tm hiu Lch s nc non nh. Sut hm by th k, K t thi Hng Bng n th k Mi Chn, Nhiu trang s v vang, Nhiu chin cng v i Ca bao lp cha ng hy sinh xng mu bo v non sng. Ta, ng v cc chu

Phi bit m t ho. V khng bit Qu Kh din ra th no, Chc chn ta khng hiu Hin Ti v Tng Lai. Th y cc chu . Phi bit v Ngy Mai. Nhng cu chuyn lch s ng k cc chu nghe n gin v d hiu, Bng th ni, nh v. Cc chu c, c nh. Nh ri k cho nhau. Va vui va b ch. Cng chng kh lm u. Chia tay, ng Tn Bo Ch mong mun mt iu L hy chm hc s.

ng yu cc chu nhiu. H Ni, 13. 1. 2013