Giao An Lich SU 10

GIAÙO AÙN LÒCH SÖÛ 10
(CHÖÔNG TRÌNH CÔ BAÛN)

Giaùo aùn liïch söû lôùp 10
PHAÀN MOÄT
LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI THÔØI NGUYEÂN THUYÛ, COÅ ÑAÏI VAØ
TRUNG ÑAÏI
CHÖÔNG I
XAÕ HOÄI NGUYEÂN THUYÛ
Baøi 1
SÖÏ XUAÁT HIEÄN LOAØI NGÖÔØI VAØ BAÀY NGÖÔØI NGUYEÂN
THUYÛ
(Tieát 1)
I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

1. Kieán thöùc
HS caàn hieåu nhöõng moùc vaø böôùc tieán treân chaëng
ñöôøng daøi, phaán ñaáu qua haøng trieäu naêm cuûa loaøi ngöôøi
nhaèm caûi thieän ñôøi soáng vaø caûi beán baûn thaân con ngöôøi.
2. Tö töôûng
Giaùo duïc loøng yeâu lao ñoäng vì lao ñoäng khoâng nhöõng
naâng cao ñôøi soáng cuûa con ngöôøi maø coøn hoaøn thieän baûn
thaân con ngöôøi.
3. Kyõ naêng
Reøn kyõ naêng söû duïng SGK - kyõ naêng phaân tích, ñaùnh
giaù vaø toång hôïp veà ñaëc ñieåm tieán hoaù cuûa loaøi ngöôøi
trong quaù trình hoaøn thieän mình ñoàng thôøi thaáy söï saùng taïo
vaø phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi.
II. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Giôùi thieäu khaùi quaùt veà chöông trình lòch söû
lôùp 10
Yeâu caàu vaø höôùng daãn phöông phaùp hoïc boä moân ôû
nhaø, ôû lôùp.
2. Daãn daét vaøo baøi hoïc
GV neâu tình höôùng qua caâu hoûi taïo khoâng khí hoïc taäp:
Chöông trình lòch söû chuùng ta ñaõ hoïc ôû THCS ñöôïc phaân chia
thaønh maáy thôøi kyø? Keå teân caùc thôøi kyø ñoù? Hình thaùi cheá
ñoä xaõ hoäi gaén lieàn vôùi moãi thôøi kyø? Xaõ hoäi loaøi ngöôøi
vaø loaøi ngöôøi xuaát hieän nhö theá naøo? Ñeå hieåu ñieàu ñoù,
chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay.
3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp
Nhöõng kieán thöùc HS

Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
caàn naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân . Söï xuaát hieän
Trang 2
caàn naém vöõng
Tröôùc heát GV keå caâu chuyeän veà loaøi ngöôøi vaø ñôøi
nguoàn goác cuûa daân toäc Vieät Nam (Baø soáng baày ngöôøi
AÂu Cô vôùi caùi boïc traêm tröùng vaø nguyeân thuyû.
chuyeän Thöôïng Ñeá saùng taïo ra loaøi
ngöôøi) sau ñoù neâu caâu hoûi: Loaøi ngöôøi
töø ñaâu maø ra? Caâu chuyeän keå treân coù
yù nghóa gì?
- HS qua hieåu bieát, qua caâu chuyeän GV
keå vaø ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi?
GV daãn daét, taïo khoâng khí tranh luaän.
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù:
+ Caâu chuyeän truyeàn thuyeát ñaõ phaûn
aûnh xa xöa con ngöôøi muoán lyù giaûi veà
nguoàn goác cuûa mình, song chöa ñuû cô sôû
khoa hoïc neân göûi gaém ñieàu ñoù vaøo söï
thaàn thaùnh.
+ Ngaøy nay, khoa hoïc phaùt trieån, ñaëc
bieät laø khaûo coå hoïc vaø coå sinh hoïc ñaõ
tìm ñöôïc baèng cöù noùi leân söï phaùt trieån
laâu daøi cuûa sinh giôùi, töø ñoäng vaät baäc - Loaøi ngöôøi do moät
thaáp leân ñoäng vaät baäc cao maø ñænh loaøi vöôïn chuyeån bieán
cao cuûa quaù trình naøy laø söï chuyeån thaønh? Chaëng ñaàu
bieán töø vöôïn thaønh ngöôøi. cuûa quaù trình hình
- GV neâu caâu hoûi: Vaäy con ngöôøi do thaønh naøy coù khoaûng
ñaâu maø ra? Caên cöù vaøo cô sôû naøo? 6 trieäu naêm tröôùc
Thôøi gian? Nguyeân nhaân quan troïng ñaây.
quyeát ñònh ñeán söï chuyeån bieán ñoù?
Ngaøy nay quaù trình chuyeån bieán ñoù coù
dieãn ra khoâng? Taïi sao?
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc theo nhoùm
- GV: Chaëng ñöôøng chuyeån bieán töø
vöôïn ñeán ngöôøi dieãn ra raát daøi. Böôùc
phaùt trieån trung gian laø Ngöôøi toái coå
(Ngöôøi thöôïng coå).
 Nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng
nhoùm laø:
+ Nhoùm 1: Thôøi gian tìm ñöôïc daáu tích
Ngöôøi toái coå? Ñòa ñieåm? Tieán hoaù trong
cô caáu taïo cô theå?
+ Nhoùm 2: Ñôøi soáng vaät chaát vaø
quan heä xaõ hoäi cuûa ngöôøi toái coå.
- HS: Töøng nhoùm ñoïc SGK, tìm yù traû lôøi
vaø thaûo luaän thoáng nhaát yù kieán trình
baøy treân giaáy A1.
Ñaïi dieän cuûa nhoùm trình baøy keát quaû - Baét ñaàu khoaûng 4
cuûa mình. trieäu naêm tröôùc ñaây
GV yeâu caàu HS nhoùm khaùc boå sung. tìm thaáy daáu veát cuûa
Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù. Ngöôøi toái coå ôû moät
soá nôi nhö Ñoâng Phi,
Trang 3
caàn naém vöõng
Inñoâneâxia, Trung
Nhoùm 1: Quoác, Vieät Nam.
+ Thôøi gian tìm ñöôïc daáu tích cuûa
Ngöôøi toái coå baét ñaàu khoaûng 4 trieäu
naêm tröôùc ñaây. - Ñôøi soáng vaät chaát
+ Di coát tìm thaáy ôû Ñoâng Phi, Giava cuûa ngöôøi nguyeân
(Inñoâneâxia), Baéc Kinh (trung Quoác)… thuyû:
Thanh Hoaù (Vieät Nam). + Cheá taïo coâng cuï ñaù
+ Ngöôøi toái coå hoaøn toaøn ñi baèng hai (ñoà ñaù cuõ).
chaân, ñoâi tay ñöôïc töï do caàm naém, kieám + Laøm ra löûa.
thöùc aên. Cô theå coù nhieàu bieán ñoåi:
traùn, hoäp soï …
Nhoùm 2: Ñôøi soáng vaät chaát ñaõ coù + Tìm kieám thöùc aên,
nhieàu thay ñoåi. saên baét - haùi löôïm.
+ Bieát cheá taïo coâng cuï lao ñoäng: Hoï - Quan heä xaõ hoäi cuûa
laáy maûnh ñaù hay cuoäi lôùn ñem gheø vôõ Ngöôøi Toái coå ñöôïc goïi
taïo neân moät maët cho saéc vaø vöøa tay laø baày ngöôøi nguyeân
caàm → rìu ñaù (ñoà ñaù cuõ - sô kyø). thuyû.
+ Bieát laøm ra löûa (phaùt minh lôùn) →
ñieàu quan troïng caûi thieän caên baûn cuoäc
soáng töø aên soáng → aên chín.
+ Cuøng nhau lao ñoäng tìm kieám thöùc
aên. Chuû yeáu laø haùi löôïm vaø saên baét
thuù.
+ Quan heä hôïp quaàn xaõ hoäi, coù ngöôøi
ñöùng ñaàu, coù phaân coâng lao ñoäng giöõa
nam - nöõ, cuøng chaêm soùc con caùi, soáng
quaây quaàn theo quan heä ruoät thòt goàm 5
- 7 gia ñình. Soáng trong hang ñoäng hoaëc
maùi ñaù, leàu döïng baèng caønh caây… Hôïp
quaàn ñaàu tieân ⇒ baày ngöôøi nguyeân
thuyû.
Hoaït ñoäng 3: caû lôùp
GV duøng aûnh vaø bieåu ñoà ñeå giaûi
thích giuùp HS hieåu vaø naém chaéc hôn:
aûnh veà Ngöôøi toái coå , aûnh veà caùc
coâng cuï ñaù, bieåu ñoà thôøi gian cuûa
Ngöôøi toái coå.
- Veà hình daùng: Tuy coøn nhieàu daáu tích
vöôïn treân ngöôøi nhöng Ngöôøi toái coå
khoâng coøn laø vöôïn.
- Ngöôøi toái coå laø Ngöôøi vì ñaõ cheá
taùc vaø söû duïng coâng cuï (maëc duø chieác
rìu ñaù coøn thoâ keäch ñôn giaûn).
- Thôøi gian:
4 tr.naêm 1 tr.naêm 4 vaïn naêm 1

vaïn naêm
(Ngöôøi toái coå) - ñi ñöùng thaúng.
Trang 4
caàn naém vöõng
- Hoøn ñaù gheø ñeõo sô qua.
- Haùi löôïm, saên baét thuù.
- Baày ngöôøi.
Hoaït ñoäng 4: laøm vieäc theo nhoùm . Ngöôøi tinh khoân

GV trình baøy: Qua quaù trình lao ñoäng, vaø oùc saùng taïo
cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ngaøy caøng
phaùt trieån hôn. Ñoàng thôøi con ngöôøi töï
hoaøn thaønh quaù trình hoaøn thieän mình →
taïo böôùc nhaûy voït töø vöôïn thaønh Ngöôøi
toái coå. Ta tìm hieåu böôùc nhaûy voït thöù 2
cuûa quaù trình naøy.
- GV chia lôùp thaønh 3 nhoùm, neâu caâu
hoûi cho töøng nhoùm:
+ Nhoùm 1: Thôøi ñaïi Ngöôøi tinh khoân
baét ñaàu xuaát hieän vaøo thôøi gian naøo?
Böôùc hoaøn thieän veà hình daùng vaø caáu
taïo cô theå ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo?
+ Nhoùm 2: Söï saùng taïo cuûa Ngöôøi
tinh khoân trong vieäc cheá taïo coâng cuï lao
ñoäng baèng ñaù.
+ Nhoùm 3: Nhöõng tieán boä khaùc trong
cuoäc soáng lao ñoäng vaø vaät chaát.
- HS ñoïc SGK, thaûo luaän tìm yù traû lôøi. - Khoaûng 4 vaïn naêm
Sau khi ñaïi dieän nhoùm trình baøy keát quaû tröôùc ñaây Ngöôøi tinh
thoáng nhaát cuûa nhoùm. HS nhoùm khaùc khoân xuaát hieän. Hình
boå sung. Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø daùng vaø caáu taïo cô
choát yù. theå hoaøn thieän nhö
Nhoùm 1: Ñeán cuoái thôøi ñoà ñaù cuõ, ngöôøi ngaøy nay.
khoaûng 4 vaïn naêm tröôùc ñaây Ngöôøi tinh
khoân (hay coøn goïi laø ngöôøi hieän ñaïi)
xuaát hieän. Ngöôøi tinh khoân coù caáu taïo
cô theå nhö ngöôøi ngaøy nay: xöông coát
nhoû nhaén, baøn tay nhoû kheùo leùo, ngoùn - OÙc saùng taïo laø söï
tay linh hoaït. Hoäp soï vaø theå tích naõo saùng taïo cuûa Ngöôøi
phaùt trieån, traùn cao, maët phaúng, hình tinh khoân trong coâng
daùng goïn vaø linh hoaït, lôùp loâng moûng vieäc caûi tieán coâng cuï
khoâng coøn nöõa ñöa ñeán söï xuaát hieän ñoà ñaù vaø bieát cheá
nhöõng maøu da khaùc nhau (3 ñaïi chuûng taùc theâm nhieàu coâng
lôùn vaøng - ñen - traéng). cuï môùi.
Nhoùm 2: Söï saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh + Coâng cuï ñaù: Ñaù cuõ
khoân trong kyõ thuaät cheá taïo coâng cuï → ñaù môùi (gheø - maøi
ñaù: Ngöôøi ta bieát gheø 2 caïnh saéc hôn nhaün - ñuïc loã tra caùn).
cuûa maûnh ñaù laøm cho noù goïn vaø saéc + Coâng cuï môùi: Lao,
hôn vôùi nhieàu kieåu, loaïi khaùc nhau. Sau cung teân.
khi ñöôïc maøi nhaün, ñöôïc khoan loã hay
naác ñeå tra caùn ⇒ Coâng cuï ña daïng hôn,
phuø hôïp vôùi töøng coâng vieäc lao ñoäng,
Trang 5
caàn naém vöõng
trau chuoát vaø coù hieäu quaû hôn ⇒ Ñoà
ñaù môùi.
Nhoùm 3: OÙc saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh

khoân coøn cheá taïo ra nhieàu coâng cuï lao
ñoäng khaùc: Xöông caù, caønh caây laøm lao,
cheá cung teân, ñan löôùi ñaùnh caù, laøm ñoà
goám. Cuõng töø ñoù ñôøi soáng vaät chaát
ñöôïc naâng leân. Thöùc aên taêng leân ñaùng
keå. Con ngöôøi rôøi hang ñoäng ra ñònh cö ôû
ñòa ñieåm thuaän lôïi hôn. Cö truù nhaø cöûa
trôû neân phoå bieán.
Hoaït ñoäng 5: laøm vieäc caû lôùp vaø . Cuoäc caùch maïng
caù nhaân thôøi ñaù môùi.
GV trình baøy: - Cuoäc caùch maïng ñaù
môùi - ñaây laø moät thuaät ngöõ khaûo coå
hoïc nhöng raát thích hôïp vôùi thöïc teá phaùt
trieån cuûa con ngöôøi. Töø khi Ngöôøi tinh
khoân xuaát hieän thôøi ñaù cuõ haäu kì, con
ngöôøi ñaõ coù moät böôùc tieán daøi: Ñaõ
coù cö truù nhaø cöûa, ñaõ soáng oån ñònh - 1 vaïn naêm tröôùc ñaây
vaø laâu daøi (lôùp voû oác saâu 1m noùi leân thôøi kyø ñaù môùi baét
coù theå laâu tôùi caû nghìn naêm). ñaàu.
Nhö theá cuõng phaûi keùo daøi tích luyõ
kinh nghieäm tôùi 3 vaïn naêm. Töø 4 vaïn
naêm ñeán 1 vaïn naêm tröôùc ñaây môùi baét
ñaàu thôøi ñaù môùi.
GV neâu caâu hoûi: - Ñaù môùi laø coâng
cuï ñaù coù ñieåm khaùc nhö theá naøo so
vôùi coâng cuï ñaù cuõ?
HS ñoïc SGK traû lôøi. HS khaùc boå sung,
cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát laïi: ñaù
môùi laø coâng cuï ñaù ñöôïc gheø saéc, maøi
nhaün, tra caùn duøng toát hôn. Khoâng
nhöõng vaäy ngöôøi ta coøn söû duïng cung
teân thuaàn thuïc.
GV ñaët caâu hoûi: Sang thôøi ñaïi ñaù môùi - Cuoäc soáng con ngöôøi
cuoäc soáng vaät chaát cuûa con ngöôøi coù ñaõ coù nhöõng thay ñoåi
bieán ñoåi nhö theá naøo? lôùn lao, ngöôøi ta bieát:
HS ñoïc SGK traû lôøi. HS khaùc boå sung, + Troàng troït, chaên
cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát yù. nuoâi.
- Sang thôøi ñaïi ñaù môùi cuoäc soáng cuûa
con ngöôøi ñaõ coù nhöõng thay ñoåi lôùn lao. + Laøm saïch taám da
+ Töø choã haùi löôïm, saên baén ⇒ troàng thuù che thaân.
troït vaø chaên nuoâi (ngöôøi ta troàng moät
soá caây löông thöïc vaø thöïc phaåm nhö
luùa, baàu bí… Ñi saên baén ñöôïc thuù nhoû
ngöôøi ta giöõ laïi nuoâi vaø thuaàn döôõng
thaønh gia suùc nhoû nhö choù, cöøu, lôïn, boø + Laøm nhaïc cuï.
Trang 6
caàn naém vöõng
…).
+ Ngöôøi ta bieát laøm saïch nhöõng taám ⇒ Cuoäc soáng no ñuû
da thuù ñeå che thaân cho aám vaø "cho coù hôn, ñeïp hôn vaø vui
vaên hoaù" (tìm thaáy cuùc, kim xöông). hôn, bôùt leä thuoäc vaøo
+ Ngöôøi ta bieát laøm ñoà trang söùc thieân nhieân.
(voøng baèng voû oác vaø haït xöông, voøng
tay, voøng coå chaân, hoa tai baèng ñaù
maøu).
+ Con ngöôøi bieát ñeán aâm nhaïc (caây
saùo xöông, ñaøn ñaù …)
GV keát luaän: Nhö theá, töøng böôùc,
töøng böôùc con ngöôøi khoâng ngöøng saùng
taïo, kieám ñöôïc thöùc aên nhieàu hôn , soáng
toát hôn vaø vui hôn. Cuoäc soáng bôùt daàn
söï leä thuoäc vaø thieân nhieân. Cuoäc soáng
con ngöôøi tieán boä vôùi toác ñoä nhanh hôn
vaø oån ñònh hôn töø thôøi ñaù môùi.
4. Sô keát baøi hoïc
- GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS vôùi vieäc yeâu
caàu HS traû lôøi caâu hoûi.
- Nguoàn goác cuûa loaøi ngöôøi, nguyeân nhaân quyeát ñònh
ñeán quaù trình tieán hoaù.
- Theá naøo laø Ngöôøi toái coå? Cuoäc soáng vaät chaát vaø xaõ
hoäi cuûa Ngöôøi toái coå?
- Nhöõng tieán boä veà kyõ thuaät khi Ngöôøi tinh khoân xuaát
hieän?
5. Daën doø - ra baøi taäp veà nhaø
- Naém ñöôïc baøi cuõ. Ñoïc tröôùc baøi môùi vaø traû lôøi caâu
hoûi trong SGK.
- Baøi taäp:
Laäp baûng so saùnh
Thôøi kyø ñaù Thôøi kyø ñaù
Noäi dung
cuõ môùi
Thôøi gian
Chuû nhaân
Kyõ thuaät cheá taïo
coâng cuï ñaù
Ñôøi soáng lao ñoäng
Trang 7
Baøi 2
XAÕ HOÄI NGUYEÂN THUYÛ
1. Kieán thöùc
- Hieåu ñöôïc ñaëc ñieåm toå chöùc thò toäc, boä laïc, moái
quan heä trong toå chöùc xaõ hoäi ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi.
- Moác thôøi gian quan troïng cuûa quaù trình xuaát hieän kim
loaïi vaø heä quaû xaõ hoäi cuûa coâng cuï kim loaïi.
2. Tö töôûng
- Nuoâi döôõng giaác mô chính ñaùng - xaây döïng moät thôøi
ñaïi Ñaïi Ñoàng trong vaên minh.
3. Kyõ naêng
Reøn cho Hs kyõ naêng phaân tích vaø ñaùnh giaù toå chöùc
xaõ hoäi thò toäc, boä laïc. Kyõ naêng phaân tích vaø toång hôïp veà
quaù trình ra ñôøi cuûa kim loaïi - nguyeân nhaân - heä quaû cuûa
cheá ñoä tö höõu ra ñôøi.
II. THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh.
- Maãu truyeän ngaén veà sinh hoaït cuûa thò toäc, boä laïc.
III. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
1. Kieåm tra baøi cuõ
 Caâu hoûi 1: Laäp nieân bieåu thôøi gian veà quaù trình tieán
hoaù töø vöôïn thaønh ngöôøi ? Moâ taû ñôøi soáng vaät chaát vaø
xaõ hoäi cuûa Ngöôøi toái coå?
 Caâu hoûi 2: taïi sao noùi thôøi ñaïi Ngöôøi tinh khoân cuoäc
soáng cuûa con ngöôøi toát hôn, ñuû hôn, ñeïp hôn vaø vui hôn?
2. Daãn daét baøi môùi
Baøi moät cho chuùng ta hieåu quaù trình tieán hoaù vaø töï
hoaøn thieän cuûa con ngöôøi. Söï hoaøn thieän veà voùc daùng vaø
caáu taïo cô theå. Söï tieán boä trong cuoäc soáng vaät chaát. Ñôøi
soáng cuûa con ngöôøi toát hôn - ñuû hôn - ñeïp hôn - vui hôn. Vaø
trong söï phaùt trieån aáy ta thaáy söï hôïp quaàn cuûa baày ngöôøi
nguyeân thuyû - moät toå chöùc xaõ hoäi quaù ñoä. Toå chöùc aáy
coøn mang tính giaûn ñôn, hoang sô, coøn ñaày daáu aán baày ñaøn
cuøng söï töï hoaøn thieän cuûa con ngöôøi. Baày ñaøn phaùt trieån
taïo neân söï gaén keát vaø ñònh hình cuûa moät toå chöùc xaõ hoäi
loaøi ngöôøi khaùc haún vôùi toå chöùc baày, ñaøn. Ñeå hieåu toå
chöùc thöïc chaát, ñònh hình ñaàu tieân cuûa loaøi ngöôøi ñoù, ta tìm
hieåu baøi hoâm nay.
Trang 8
caàn naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù nhaân . Thò toäc - boä laïc
Tröôùc heát GV gôïi HS nhôù laïi nhöõng a. Thò toäc
tieán boä, söï hoaøn thieän cuûa con
ngöôøi trong thôøi ñaïi Ngöôøi tinh khoân.
Ñieàu ñoù ñöa ñeán xaõ hoäi baày ngöôøi
nguyeân thuyû, moät toå chöùc hôïp quaàn
vaø sinh hoaït theo töøng gia ñình trong
hình thöùc baày ngöôøi cuõng khaùc ñi.
Soá daân ñaõ taêng leân. Töøng nhoùm
ngöôøi cuõng ñoâng ñuùc, moãi nhoùm coù
hôn 10 gia ñình (ñoâng hôn tröôùc gaáp 2-3
laàn) goàm 2, 3 theá heä giaø treû chung
doøng maùu ⇒ Hoï hôïp thaønh moät toå
chöùc xaõ hoäi chaët cheõ hôn, gaén boù
hôn, coù toå chöùc hôn. Hình thöùc toå - Thò toäc laø nhoùm hôn 10
chöùc aáy goïi laø thò toäc - nhöõng ngöôøi gia ñình vaø coù chung
"cuøng hoï". Ñaây laø toå chöùc thöïc chaát doøng maùu.
vaø ñònh hình ñaàu tieân cuûa loaøi - Quan heä trong thò toäc
ngöôøi. coâng baèng, bình ñaúng,
GV neâu caâu hoûi: Theá naøo laø thò cuøng laøm, cuøng höôûng.
toäc? Moái quan heä trong thò toäc? Lôùp treû toân kính cha meï,
HS nghe vaø ñoïc SGK traû lôøi. oâng baø vaø cha meï ñeàu
HS khaùc boå sung. Cuoái cuøng GV nhaän yeâu thöông chaêm soùc
xeùt vaø choát yù. taát caû con chaùu cuûa thò
+ Thò toäc laø nhoùm ngöôøi coù toäc.
khoaûng hôn 10 gia ñình, goàm 2-3 theá
heä giaø treû vaø coù chung doøng maùu.
+ Trong thò toäc, moïi thaønh vieân ñeàu
hôïp söùc, chung löng ñaáu caät, phoái
hôïp aên yù vôùi nhau ñeå tìm kieám thöùc
aên. Roài ñöôïc höôûng thuï baèng nhau,
coâng baèng. Trong thò toäc, con chaùu
toân kính oâng baø cha meï vaø ngöôïc laïi.
Baûo ñaûm nuoâi daïy taát caû con chaùu
cuûa thò toäc.
GV phaân tích boå sung ñeå nhaán
maïnh khaùi nieäm hôïp taùc lao ñoäng ⇒
höôûng thuï baèng nhau - coäng ñoàng.
Coâng vieäc lao ñoäng haøng ñaàu vaø
thöôøng xuyeân cuûa thò toäc laø kieám
thöùc aên ñeå nuoâi soáng thò toäc. Luùc
baáy giôø vôùi coâng vieäc saên ñuoåi vaø
saên baãy caùc con thuù lôùn, thuù chaïy
nhanh, con ngöôøi khoâng theå lao ñoäng
rieâng reõ, buoäc hoï phaûi cuøng hôïp
söùc thaønh moät voøng vaây, hoø heùt,
neùm ñaù, neùm lao, baén cung teân, doàn
thuù chæ coøn moät con ñöôøng chaïy duy
nhaát, ñoù laø hoá baãy. Yeâu caàu cuûa
Trang 9
caàn naém vöõng
coâng vieäc vaø trình ñoä thôøi ñoù buoäc
phaûi hôïp taùc nhieàu ngöôøi, thaäm chí
cuûa caû thò toäc. Vieäc tìm kieám thöùc
aên khoâng thöôøng xuyeân, khoâng
nhieàu. Khi aên, hoï cuøng nhau aên (keå
chuyeän… Qua böùc tranh veõ treân vaùch
ñaù ôû hang ñoäng, ta thaáy: Sau khi ñi
saên thuù veà, hoï cuøng nhau nöôùng thòt
roài aên thòt nöôùng vôùi rau cuû ñaõ
ñöôïc chia thaønh caùc khaåu phaàn ñeàu
nhau. Hoaëc coù nôi thöùc aên ñöôïc ñeå
treân taøu laù roäng töøng ngöôøi boác aên
töø toán vì khoâng coù ,nhieàu ñeå aên töï
do thoaûi maùi). Vieäc chia khaåu phaàn
aên, ta thaáy ngay trong thôøi hieän ñaïi
naøy khi phaùt hieän thò toäc Tasañaây ôû
Philippines. Tính coâng baèng - cuõng ñöôïc
theå hieän raát roõ.
GV coù theå keå theâm caâu chuyeän
maûnh vaûi taëng cuûa nhaø daân toäc
hoïc vôùi thoå daân Nam Myõ.
Qua caâu chuyeän, GV choát laïi:
Nguyeân taéc vaøng trong xaõ hoäi thò
toäc laø cuûa chung, vieäc chung, laøm
chung, thaäm chí laø ôû chung moät nhaø.
Tuy nhieân ñaây laø moät ñaïi ñoàng trong
thôøi kyø moâng muoäi, khoù khaên nhöng
trong töông lai chuùng ta vaãn coù theå
xaây döïng ñaïi ñoàng trong thôøi vaên
minh - moät ñaïi ñoàng maø trong ñoù con
ngöôøi coù trình ñoä vaên minh cao vaø
quan heä coäng ñoàng laøm theo naêng
löïc vaø höôûng theo ,nhu caàu. Ñieàu ñoù
chuùng ta coù theå thöïc hieän ñöôïc -
moät öôùc mô chính ñaùng maø loaøi
ngöôøi höôùng tôùi.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc caù nhaân b. Boä laïc

- GV neâu caâu hoûi: Ta bieát ñaëc
ñieåm cuûa thò toäc. Döïa treân hieåu
bieát ñoù, haõy:
- Ñònh nghóa theá naøo laø boä laïc?
- Neâu ñieåm gioáng vaø ñieåm khaùc
giöõa boä laïc vaø thò toäc?
HS ñoïc SGK vaø traû lôøi. HS khaùc boå
sung. GV nhaän xeùt vaø choát yù. - Boä laïc laø taäp hôïp moät
+ Boä laïc laø taäp hôïp moät soá thò soá thò toäc soáng caïnh
toäc, soáng caïnh nhau, coù hoï haøng vôùi nhau vaø coù cuøng moät
nhau vaø coù chung moät nguoàn goác toå nguoàn goác toå tieân.
Trang 10
caàn naém vöõng
tieân. - Quan heä giöõa caùc thò
+ Ñieåm gioáng: Cuøng coù chung moät toäc trong boä laïc laø gaén
doøng maùu. boù giuùp ñôõ nhau.
+ Ñieåm khaùc: Toå chöùc lôùn hôn
(goàm nhieàu thò toäc)
Moái quan heä trong boä
laïc laø söï gaén boù, giuùp ñôõ nhau, chöù
khoâng coù quan heä hôïp söùc lao ñoäng
kieám aên.
Hoaït ñoäng 3: Laøm vieäc theo nhoùm  Buoåi ñaàu cuûa thôøi
GV neâu: Töø choã con ngöôøi bieát cheá ñaïi kim khí
taïo coâng cuï ñaù vaø ngaøy caøng caûi a. Quaù trình tìm vaø söû
tieán ñeå coâng cuï goïn hôn, saéc hôn, söû duïng kim loaïi.
duïng coù hieäu quaû hôn. Khoâng döøng
laïi ôû caùc coâng cuï ñaù, xöông, tre goã
maø ngöôøi ta phaùt hieän ra kim loaïi,
duøng kim loaïi ñeå cheá taïo ñoà duøng
vaø coâng cuï lao ñoäng. Quaù trình tìm
thaáy kim loaïi - söû duïng noù nhö theá
naøo vaø hieäu quaû cuûa noù ra sao, chia
nhoùm ñeå tìm hieåu.
Nhoùm 1: Tìm moác thôøi gian con
ngöôøi tìm thaáy kim loaïi? Vì sao laïi caùch
xa nhau nhö theá?
Nhoùm 2: Söï xuaát hieän coâng cuï - Con ngöôøi tìm vaø söû
baèng kim loaïi coù yù nghóa nhö theá duïng kim loaïi:
naøo ñoái vôùi saûn xuaát? + Khoaûng 5500 naêm
HS ñoïc SGK, trao ñoåi thoáng nhaát yù tröôùc ñaây - ñoàng ñoû.
kieán. Ñaïi dieän nhoùm trình baøy. Caùc + Khoaûng 4000 naêm
nhoùm khaùc goùp yù. Cuoái cuøng GV tröôùc ñaây - ñoàng thau.
nhaän xeùt vaø choát yù: + Khoaûng 3000 naêm
+ Quaù trình con ngöôøi tìm vaø söû tröôùc ñaây - saét.
duïng kim loaïi: Khoaûng 5500 naêm
tröôùc ñaây, ngöôøi Taây AÙ vaø Ai Caäp
söû duïng ñoàng sôùm nhaát (ñoàng ñoû).
Khoaûng 4000 naêm tröôùc ñaây, cö
daân ôû nhieàu nôi ñaõ bieát duøng ñoàng
thau.
Khoaûng 3000 naêm tröôùc ñaây, cö
daân Taây AÙ vaø Nam Chaâu AÂu ñaõ
bieát ñuùc vaø duøng ñoà saét.
GV coù theå phaân tích vaø nhaán
maïnh: Con ngöôøi tìm thaáy caùc kim loaïi
kim khí caùch raát xa nhau bôûi luùc ñoù
ñieàu kieän coøn raát khoù khaên, vieäc
phaùt minh môùi veà kyõ thuaät laø ñieàu b. Heä quaû
khoâng deã. Maëc daàu con ngöôøi ñaõ - Naêng suaát lao ñoäng
böôùc sang thôøi ñaïi kim khí töø 5500 taêng.
Trang 11
caàn naém vöõng
naêm tröôùc ñaây nhöng trong suoát 1500 - Khai thaùc theâm ñaát ñai
naêm, kim loaïi (ñoàng) coøn raát ít, quyù troàng troït.
neân hoï môùi duøng cheá taïo thaønh - Theâm nhieàu ngaønh
trang söùc, vuõ khí maø coâng cuï lao ngheà môùi.
ñoäng chuû yeáu vaãn laø ñoà ñaù, ñoà
goã. Phaûi ñeán thôøi kyø ñoà saét con
ngöôøi môùi cheá taïo phoå bieán thaønh
coâng cuï lao ñoäng. Ñaây laø nguyeân
nhaân cô baûn taïo neân moät söï bieán
ñoåi lôùn lao trong cuoäc soáng con
ngöôøi.
+ Söï phaùt minh ra coâng cuï kim khí
ñaõ coù yù nghóa lôùn lao trong cuoäc
soáng lao ñoäng: Naêng suaát lao ñoäng
vöôït xa thôøi ñaïi ñoà ñaù, khai thaùc
nhöõng vuøng ñaát ñai môùi, caøy saâu
cuoác baãm, xeû goã ñoùng thuyeàn, xeû
ñaù laøm laâu ñaøi; vaø ñaëc bieät quan
troïng laø töø choã baáp beânh, tôùi choã
ñuû soáng tieán tôùi con ngöôøi laøm ra
moät löôïng saûn phaåm thöøa thöôøng
xuyeân.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc caû lôùp  Söï xuaát hieän tö

vaø caù nhaân höõu vaø xaõ hoäi coù
Tröôùc tieân GV gôïi nhôù laïi quan heä giai caáp
xaõ hoäi nguyeân thuyû. Trong xaõ hoäi
nguyeân thuyû, söï coâng baèng vaø bình
ñaúng laø "nguyeân taéc vaøng" nhöng
luùc aáy, con ngöôøi trong coäng ñoàng
döïa vaøo nhau vì tình traïng ñôøi soáng
coøn quaù thaáp. Khi baét ñaàu coù saûn
phaåm thöøa thì laïi khoâng coù ñeå ñem
chia ñeàu cho moïi ngöôøi. Chính löôïng
saûn phaåm thöøa ñöôïc caùc thaønh vieân
coù chöùc phaän nhaän (ngöôøi chæ huy
daân binh, ngöôøi chuyeân traùch leã nghi,
hoaëc ñieàu haønh caùc coâng vieäc chung
cuûa thò toäc, boä laïc) quaûn lyù vaø ñem - Ngöôøi lôïi duïng chöùc
ra duøng chung, sau lôïi duïng chöùc phaän quyeàn chieám cuûa chung
chieám moät phaàn saûn phaåm thöøa khi ⇒ tö höõu xuaát hieän.
chi cho caùc coâng vieäc chung.
GV neâu caâu hoûi: Vieäc chieám saûn
phaåm thöøa cuûa moät soá ngöôøi coù
chöùc phaän ñaõ taùc ñoäng ñeán xaõ hoäi
nguyeân thuyû nhö theá naøo?
HS ñoïc SGK traû lôøi, caùc HS khaùc
goùp yù roài GV nhaän xeùt vaø choát yù.
+ Trong xaõ hoäi coù ngöôøi nhieàu, - Gia ñình phuï heä thay gia
Trang 12
caàn naém vöõng
ngöôøi ít cuûa caûi. Cuûa thöøa taïo cô hoäi ñình maãu heä.
cho moät soá ngöôøi duøng thuû ñoaïn
chieám laøm cuûa rieâng. Tö höõu xuaát
hieän trong coäng ñoàng bình ñaúng,
khoâng coù cuûa caûi baét ñaàu bò phaù
vôõ. - Xaõ hoäi phaân chia giai
+ Trong gia ñình cuõng thay ñoåi. Ñaøn caáp.
oâng laøm coâng vieäc naëng, caøy böøa
taïo ra nguoàn thöùc aên chính vaø
thöôøng xuyeân ⇒ Gia ñình phuï heä xuaát
hieän.
+ Khaû naêng lao ñoäng cuûa moãi gia
ñình cuõng khaùc nhau.
→ Giaøu ngheøo ⇒ giai caáp ra ñôøi.
⇒ Coâng xaõ thò toäc raïn vôõ ñöa con
ngöôøi böôùc sang thôøi ñaïi coù giai caáp
ñaàu tieân - thôøi coå ñaïi.

 Theá naøo laø thò toäc - boä laïc?
 Nhöõng bieán ñoåi lôùn lao cuûa ñôøi soáng saûn xuaát -
quan heä xaõ hoäi cuûa thôøi ñaïi kim khí?
5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø

- Traû lôøi caâu hoûi:
 So saùnh ñieåm gioáng nhau - khaùc nhau giöõa thò toäc vaø
boä laïc.
 Do ñaâu maø tö höõu xuaát hieän? Ñieàu naøy ñaõ daãn tôùi
söï thay ñoåi trong xaõ hoäi nhö theá naøo?
- Ñoïc baøi 3:
 Caùc quoác gia coå ñaïi Phöông Ñoâng.
 YÙ nghóa cuûa böùc tranh hình 1 trang 11, hình 2 trang 12.
Trang 13
CHÖÔNG II
XAÕ HOÄI COÅ ÑAÏI
Baøi 3
CAÙC QUOÁC GIA COÅ ÑAÏI PHÖÔNG ÑOÂNG

Sau khi hoïc xong baøi hoïc, yeâu caàu HS phaûi naém ñöôïc
nhöõng vaán ñeà sau:
1. Kieán thöùc
- Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa ñieàu kieän töï nhieân cuûa caùc
quoác gia phöông Ñoâng vaø söï phaùt trieån ban ñaàu cuûa caùc
ngaønh kinh teá; töø ñoù thaáy ñöôïc aûnh höôûng cuûa ñieàu kieän
töï nhieân vaø neàn taûng kinh teá ñeán quaù trình hình thaønh Nhaø
nöôùc, cô caáu xaõ hoäi, theå cheá chính trò … ôû khu vöïc naøy.
- Nhöõng ñaëc ñieåm cuûa quaù trình hình thaønh xaõ hoäi coù
giai caáp vaø Nhaø nöôùc, cô caáu xaõ hoäi cuûa xaõ hoäi coå ñaïi
phöông Ñoâng.
- Thoâng qua vieäc tìm hieåu veà cô caáu boä maùy Nhaø
nöôùc vaø quyeàn löïc cuûa nhaø vua, HS coøn hieåu roõ theá naøo
laø cheá ñoä chuyeân cheá coå ñaïi.
Nhöõng thaønh töïu lôùn veà vaên hoaù cuûa caùc quoác gia
coå ñaïi phöông Ñoâng.
2. Tö töôûng
- Thoâng qua baøi hoïc boài döôõng loøng töï haøo veà truyeàn
thoáng lòch söû cuûa caùc daân toäc phöông Ñoâng, trong ñoù coù
Vieät Nam.
3. Kyõ naêng
- Bieát söû duïng baûn ñoà ñeå phaân tích nhöõng thuaän lôïi,
khoù khaên vaø vai troø cuûa caùc ñieàu kieän ñòa lyù ôû caùc quoác
gia coå ñaïi phöông Ñoâng.
- Baûn ñoà caùc quoác gia coå ñaïi.
- Baûn ñoà theá giôùi hieän nay.
- Tranh aûnh noùi veà nhöõng thaønh töïu vaên hoaù cuûa caùc
quoác gia coå ñaïi phöông ñoâng ñeå minh hoaï (neáu coù söû duïng
phaàn meàm Encarta 2005, phaàn giôùi thieäu veà nhöõng thaønh
töïu cuûa Ai Caäp coå ñaïi).
Baøi naøy daïy trong 2 tieát: Tieát 1 giaûng muïc 1, 2 vaø muïc
3; Tieát 2 giaûng muïc 4 vaø 5.
Trang 14
Caâu hoûi kieåm tra ôû tieát 1: Nguyeân nhaân tan raõ cuûa
xaõ hoäi nguyeân thuyû? Bieåu hieän?
- GV nhaän xeùt caâu traû lôøi cuûa HS, khaùi quaùt baøi cuõ
vaø daãn daét HS vaøo baøi môùi vaø neâu nhieäm vuï nhaän thöïc
cho Hs nhö sau: Treân löu vöïc caùc doøng soâng lôùn ôû Chaâu AÙ
vaø Chaâu Phi töø thieân nieân kyû IV (TCN) cö daân phöông Ñoâng
ñaõ bieát tôùi ngheà luyeän kim, laøm noâng nghieäp vaø chaên
nuoâi gia suùc. Hoï ñaõ xaây döïng caùc quoác gia ñaàu tieân cuûa
mình, ñoù laø xaõ hoäi coù giai caáp ñaàu tieân maø trong ñoù thieåu
soá quyù toäc thoáng trò ña soá noâng daân coâng xaõ vaø noâ leä.
Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc ôû caùc
quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng khoâng gioáng nhau, nhöng theå
cheá chung laø cheá ñoä quaân chuû chuyeân cheá, maø trong ñoù
vua laø ngöôøi naém moïi quyeàn haønh vaø ñöôïc cha truyeàn, con
noái.
Qua baøi hoïc naøy chuùng ta coøn bieát ñöôïc Phöông Ñoâng
laø caùi noâi cuûa vaên minh nhaân loaïi, nôi maø laàn ñaàu tieân
con ngöôøi ñaõ bieát saùng taïo ra chöõ vieát, vaên hoïc, ngheä
thuaät vaø nhieàu tri thöùc khoa hoïc khaùc.
Nhöõng kieán thöùc HS caàn

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Ñieàu kieän töï nhieân
nhaân vaø söï phaùt trieån cuûa
- GV treo baûn ñoà "Caùc quoác gia coå caùc ngaønh kinh teá
ñaïi" treân baûng, yeâu caàu HS quan a. Ñieàu kieän töï nhieân
saùt, keát hôïp vôùi kieán thöùc phaàn 1
trong SGK traû lôøi caâu hoûi: Caùc quoác
gia coå ñaïi phöông Ñoâng naèm ôû ñaâu,
coù nhöõng thuaän lôïi gì?
- GV goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS khaùc
coù theå boå sung cho baïn.
- GV tieáp tuïc ñaët caâu hoûi: Beân
caïnh nhöõng thuaän lôïi thì coù gì khoù
khaên? Muoán khaéc phuïc khoù khaên cö
daân phöông Ñoâng ñaõ phaûi laøm gì?
- GV goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS boå
sung cho baïn. - Thuaän lôïi: ñaát ñai phuø sa
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: maøu môõ, gaàn nguoàn nöôùc
+ Thuaän lôïi: ñaát ñai phuø sa maøu töôùi, thuaän lôïi cho saûn
môõ vaø meàm neân coâng cuï baèng xuaát vaø sinh soáng.
goã, ñaù cuõng coù theå canh taùc vaø - Khoù khaên: deã bò luõ luït,
taïo neân muøa maøng boäi thu. gaây maát muøa, aûnh höôûng
+ Khoù khaên: Deã bò nöôùc soâng ñeán ñôøi soáng cuûa nhaân
daâng leân gaây luõ luït, maát muøa vaø daân.
aûnh höôûng ñeán cuoäc soáng cuûa - Do thuyû lôïi, … ngöôøi ta ñaõ
Trang 15
naém vöõng
ngöôøi daân. soáng quaàn tuï thaønh nhöõng
- Muoán baûo veä muøa maøng vaø trung taâm quaàn cö lôùn vaø
cuoäc soáng cuûa mình, ngay töø ñaàu cö gaén boù vôùi nhau trong toå
daân phöông Ñoâng ñaõ phaûi ñaép ñeâ, chöùc coâng xaõ. Nhôø ñoù
trò thuyû, laøm thuyû lôïi. Coâng vieäc Nhaø nöôùc sôùm hình thaønh
naøy ñoøi hoûi coâng söùc cuûa nhieàu nhu caàu saûn xuaát vaø trò
ngöôøi soáng quaàn tuï, gaén boù vôùi thuyû, laøm thuyû lôïi.
nhau trong caùc toå chöùc xaõ hoäi. b. Söï phaùt trieån cuûa caùc
- GV ñaët caâu hoûi: Neàn kinh teá ngaønh kinh teá
chính trò caùc quoác gia coå ñaïi phöông - Ngheà noâng nghieäp töôùi
Ñoâng? nöôùc laø goác, ngoaøi ra coøn
- GV goïi HS traû lôøi, caùc HS khaùc chaên nuoâi vaø laøm thuû
boå sung. coâng nghieäp.
- GV choát laïi: Noâng nghieäp töôùi
nöôùc, chaên nuoâi vaø thuû coâng
nghieäp, trao ñoåi haøng hoaù… trong
ñoù noâng nghieäp töôùi nöôùc laø
ngaønh kinh teá chính, chuû ñaïo ñaõ taïo
ra saûn phaåm dö thöøa thöôøng xuyeân.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc taäp theå  Söï hình thaønh caùc
vaø caù nhaân quoác gia coå ñaïi.
- Cô sôû hình thaønh: Söï phaùt
- GV ñaët caâu hoûi: Taïi sao chæ trieån cuûa saûn xuaát daãn
baèng coâng cuï chuû yeáu baèng goã tôùi söï phaân hoaù giai caáp,
vaø ñaù, cö daân treân löu vöïc caùc töø ñoù Nhaø nöôùc ra ñôøi.
doøng soâng lôùn ôû Chaâu AÙ, Chaâu Phi
ñaõ sôùm xaây döïng Nhaø nöôùc cuûa
mình?
- Cho HS thaûo luaän sau ñoù goïi moät
HS traû lôøi, caùc em khaùc boå sung cho
baïn.
- Do ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi,
saûn xuaát phaùt trieån maø khoâng caàn
ñôïi ñeán khi xuaát hieän coâng cuï baèng
saét, trong xaõ hoäi ñaõ xuaát hieän cuûa - Caùc quoác gia coå ñaïi ñaàu
caûi dö thöøa daãn ñeán söï phaân hoaù tieân xuaát hieän ôû Ai Caäp,
xaõ hoäi keû giaøu, ngöôøi ngheøo, taàng Löôõng Haø, AÁn Ñoä, Trung
lôùp quyù toäc vaø bình daân. Treân cô Quoác vaøo khoaûng thieân
sôû ñoù Nhaø nöôùc ñaõ ra ñôøi. nieân kyû thöù IV - III TCN.
- GV ñaët caâu hoûi: caùc quoác gia
coå ñaïi phöông Ñoâng hình thaønh sôùm
nhaát ôû ñaâu? Trong khoaûng thôøi gian
naøo?
- GV cho HS ñoïc SGK vaø thaûo luaän
sau ñoù goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS khaùc
boå sung cho baïn.
- GV coù theå chæ treân baûn ñoà
quoác gia coå ñaïi Ai Caäp hình thaønh
nhö theá naøo, ñòa baøn cuûa caùc quoác
Trang 16
naém vöõng
gia coå ngaøy nay laø nhöõng nöôùc naøo
treân Baûn ñoà Theá giôùi vaø lieân heä
ôû Vieät Nam beân löu vöïc soâng Hoàng,
soâng Caû … ñaõ sôùm xuaát hieän nhaø
nöôùc coå ñaïi (phaàn naøy seõ hoïc ôû
phaàn Lòch söû Vieät Nam).
- GV cho HS xem sô ñoà sau vaø nhaän
xeùt trong xaõ hoäi coå ñaïi phöông
Ñoâng coù nhöõng taàng lôùp naøo:
Vu
a Quyù
toäc
Noâng daân
coâng xaõ
Noâ
Hoaït ñoäng 3: leä
Laøm vieäc theo  Xaõ hoäi coù giai caáp
nhoùm ñaàu tieân
GV giao nhieäm vuï cho töøng nhoùm:
- Nhoùm 1: Nguoàn goác vaø vai troø
cuûa noâng daân coâng xaõ trong xaõ
hoäi coå ñaïi Phöông Ñoâng?
- Nhoùm 2: Nguoàn goác cuûa quyù
toäc?
- Nhoùm 3: Nguoàn goác cuûa noâ
leä? Noâ leä coù vai troø gì? - Noâng daân coâng xaõ:
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Chieám soá ñoâng trong xaõ
+ Nhoùm 1: Do nhu caàu trò thuyû hoäi, ôû hoï vöøa toàn taïi "caùi
vaø xaây döïng caùc coâng trình thuyû lôïi cuõ", vöøa laø thaønh vieân
khieán noâng daân vuøng naøy gaén boù cuûa xaõ hoäi coù giai caáp. Hoï
trong khuoân khoå cuûa coâng xaõ noâng töï nuoâi soáng baûn thaân vaø
thoân. ÔÛ hoï toàn taïi caû "caùi cuõ" gia ñình, noäp thueá cho Nhaø
(nhöõng taøn dö cuûa xaõ hoäi nguyeân nöôùc vaø laøm caùc nghóa vuï
thuyû: cuøng laøm ruoäng chung cuûa khaùc.
coâng xaõ vaø cuøng trò thuyû), vöøa
toàn taïi "caùi môùi" (ñaõ laø thaønh vieân
cuûa xaõ hoäi coù giai caáp: soáng theo
gia ñình phuï heä, coù taøi saûn tö
höõu,…) hoï ñöôïc goïi laø noâng daân
coâng xaõ. Vôùi ngheà noâng laø chính
neân noâng daân coâng xaõ. Vôùi ngheà
noâng laø chính neân noâng daân coâng
xaõ laø löïc löôïng ñoâng ñaûo nhaát, coù
vai troø to lôùn trong saûn xuaát, hoï töï
nuoâi soáng baûn thaân cuøng gia ñình - Quyù toäc: Goàm caùc quan
vaø noäp thueá cho quyù toäc, ngoaøi ra laïi ôû ñòa phöông, caùc thuû
hoï coøn phaûi laøm moät soá nghóa vuï lónh quaân söï vaø nhöõng
khaùc nhö ñi lính, xaây döïng caùc coâng ngöôøi phuï traùch leã nghi
trình. toân giaùo. Hoï soáng sung
Trang 17
naém vöõng
+ Nhoùm 2: Voán xuaát thaân töø söôùng döïa vaøo söï boùc loät
caùc boâ laõo ñöùng ñaàu caùc thò toäc, noâng daân.
hoï goàm caùc quan laïi töø Trung Öông
xuoáng ñòa phöông. Taàng lôùp naøy soáng
sung söôùng (ôû nhaø roäng vaø xaây laêng - Noâ leä: Chuû yeáu laø tuø
moä lôùn) döïa treân söï boùc loät noâng bình vaø thaønh vieân coâng
daân: hoï thu thueá cuûa noâng daân döôùi xaõ bò maéc nôï hoaëc bò
quyeàn tröïc tieáp hoaëc nhaän boång loäc phaïm toäi. Hoï phaûi laøm caùc
cuûa Nhaø nöôùc cuõng do thu thueá cuûa vieäc naëng nhoïc vaø haàu haï
noâng daân. quyù toäc. Cuøng vôùi noâng
+ Nhoùm 3: Noâ leä, chuû yeáu laø daân coâng xaõ hoï laø taàng
tuø binh vaø thaønh vieân coâng xaõ bò lôùp bò boùc loät trong xaõ
maéc nôï hoaëc bò phaïm toäi. Vai troø hoäi.
cuûa hoï laø laøm caùc coâng vieäc naëng
nhoïc, haàu haï quyù toäc, hoï cuõng laø
nguoàn boå sung cho noâng daân coâng
xaõ.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc taäp theå  Cheá ñoä chuyeân cheá
vaø caù nhaân CÑ
- GV cho HS ñoïc SGK thaûo luaän vaø - Quaù trình hình thaønh Nhaø
traû lôøi caâu hoûi: Nhaø nöôùc phöông nöôùc laø töø caùc lieân minh
Ñoâng hình thaønh nhö theá naøo? Theá boä laïc, do nhu caàu trò thuyû
naøo laø cheá ñoä chuyeân cheá coå ñaïi? vaø xaây döïng caùc coâng
Theá naøo laø cheá ñoä vua chuyeân trình thuyû lôïi neân quyeàn
cheá? Vua döïa vaøo ñaâu ñeå trôû haønh taäp trung vaøo tay nhaø
thaønh chuyeân cheá? vua taïo neân Cheá ñoä
- Goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS khaùc boå chuyeân cheá coå ñaïi.
sung.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Quaù - Cheá ñoä Nhaø nöôùc do vua
trình hình thaønh Nhaø nöôùc laø töø caùc ñöùng ñaàu, coù quyeàn löïc
lieân minh boä laïc, do nhu caàu trò thuyû toái cao vaø moät boä maùy
vaø xaây döïng caùc coâng trình thuyû quan lieâu giuùp vieäc thöøa
lôïi, caùc lieân minh boä laïc lieân keát haønh, thì ñöôïc goïi laø cheá
vôùi nhau → Nhaø nöôùc ra ñôøi ñeà ñoä chuyeân cheá coå ñaïi.
ñieàu haønh, quaûn lyù xaõ hoäi. Quyeàn
haønh taäp trung vaøo tay nhaø vua taïo
neân cheá ñoä chuyeân cheá coå ñaïi.
- Vua döïa vaøo boä maùy quyù toäc
vaø toân giaùo ñeå baét moïi ngöôøi phaûi
phuïc tuøng, vua trôû thaønh vua chuyeân
cheá.
- Cheá ñoä Nhaø nöôùc do vua ñöùng
ñaàu, coù quyeàn löïc toái cao (töï coi
mình laø thaàn thaùnh döôùi traàn gian,
ngöôøi chuû toái cao uûa ñaát nöôùc, töï
quyeát ñònh moïi chính saùch vaø coâng
vieäc) vaø giuùp vieäc cho vua laø moät
boä maùy quan lieâu thì ñöôïc goïi laø
cheá ñoä chuyeân cheá coå ñaïi.
Trang 18
naém vöõng
- GV coù theå khai thaùc theâm keânh
hình 2 SGK tr.12 ñeå thaáy ñöôïc cuoäc
soáng sung söôùng cuûa vua ngay caû khi
cheát (Quaùch vaøng taïc hình vua)...
- Phaàn vaên hoaù naøy GV coù theå
cho HS söu taàm tröôùc vaø leân baûng
trình baøy theo nhoùm. Neáu coù thôøi
gian cho HS xem phaàn meàm Encarta
naêm 2005 – phaàn Liïch söû theá giôùi
coå ñaïi.
Hoaït ñoäng 5: Laøm vieäc theo  Vaên hoaù coå ñaïi
nhoùm phöông Ñoâng
- GV ñaët caâu hoûi cho caùc nhoùm:
- Nhoùm 1: Caùch tính lòch cuûa cö
daân phöông Ñoâng? Taïi sao hai ngaønh
lòch vaø thieân vaên laïi ra ñôøi sôùm
nhaát ôû Phöông Ñoâng?
- Nhoùm 2: Vì sao chöõ vieát ra ñôøi?
Taùc duïng cuûa chöõ vieát?
- Nhoùm 3: Nguyeân nhaân ra ñôøi
cuûa toaùn hoïc? Nhöõng thaønh töïu
cuûa toaùn hoïc phöông Ñoâng vaø taùc
duïng cuûa noù?
- Nhoùm 4: Haõy giôùi thieäu nhöõng
coâng trình kieán truùc coå ñaïi phöông
Ñoâng? Nhöõng coâng trình naøo coøn
toàn taïi ñeán ngaøy nay?
- GV goïi ñaïi dieän caùc nhoùm leân trình a. Söï ra ñôøi cuûa lòch vaø
baøy vaø thaønh vieân cuûa caùc nhoùm thieân vaên hoïc
khaùc co1 theå boå sung cho baïn, sau - Thieân vaên hoïc vaø lòch laø
ñoù GV nhaän xeùt vaø choát yù: 2 ngaønh khoa hoïc ra ñôøi
- Nhoùm 1: - Thieân vaên hoïc vaø lòch sôùm nhaát, gaén lieàn vôùi
laø 2 ngaønh khoa hoïc ra ñôøi sôùm nhu caàu saûn xuaát noâng
nhaát, gaén lieàn vôùi nhu caàu saûn nghieäp.
xuaát noâng nghieäp. Ñeå caøy caáy
ñuùng thôøi vuï, ngöôøi noâng daân ñeàu
phaûi "troâng Trôøi, troâng Ñaát". Hoï
quan saùt söï chuyeån ñoäng cuûa maët
Traêng, maët Trôøi vaø töø ñoù saùng taïo
ra lòch – noâng lòch (lòch noâng nghieäp),
laáy 365 ngaøy laø moät naêm vaø chia
laøm 12 thaùng (cö daân soâng Nin coøn - Vieäc tính lòch chæ ñuùng
döïa vaøo möïc nöôùc soâng leân xuoáng töông ñoái, nhöng noâng lòch
maø chia laøm 2 muøa: muøa möa laø thì coù ngay taùc duïng ñoái
muøa nöôùc soâng Nin leân; muøa khoâ vôùi vieäc gieo troàng.
laø muøa nöôùc soâng Nin xuoáng, töø
ñoù coù keá hoaïch gieo troàng vaø thu
hoaïch cho phuø hôïp).
- Vieäc tính lòch chæ ñuùng töông ñoái,
Trang 19
naém vöõng
nhöng noâng lòch thì coù ngay taùc duïng
ñoái vôùi vieäc gieo troàng.
- Môû roäng hieåu bieát: Con ngöôøi b. Chöõ vieát
ñaõ vöôn taàm maét tôùi trôøi, ñaát, - Nguyeân nhaân ra ñôøi cuûa
traêng, sao vì muïc ñích laøm ruoäng cuûa chöõ vieát: do nhu caàu trao
mình vaø nhôø ñoù ñaõ saùng taïo ra hai ñoåi, löu giöõ kinh nghieäm
ngaønh thieân vaên hoïc vaø pheùp tính m.aø chöõ vieát sôùm hình
lòch (trong tay chöa coù noåi coâng cuï thaønh töø thieân nieân kyû IV
baèng saét nhöng ñaõ tìm hieåu vuõ TCN.1`
truï...). - Ban ñaàu laø chöõ töôïng hình,
- Nhoùm 2: Chöõ vieát ra ñôøi laø do sau ñoù laø töôïng yù, töôïng
xaõ hoäi ngaøy caøng phaùt trieån, caùc thanh.
moái quan heä phong phuù, ña daïng. Hôn - Taùc duïng cuûa chöõ vieát:
nöõa do nhu caàu ghi cheùp, cai trò, löu ñaây laø phaùt minh quan
giöõ nhöõng kinh nghieäm maø chöõ troïng nhaát, nhôø noù maø
vieát ñaõ ra ñôøi. Chöõ vieát xuaát hieän chuùng ta hieåu ñöôïc phaàn
vaøo thieân nieân kyû thöù IV TCN maø naøo lòch söû theá giôùi coå
sôùm nhaát laø ôû Ai Caäp vaø Löôõng ñaïi.
Haø. Ban ñaàu laø chöõ töôïng hình (veõ
hình gioáng vaät ñeå bieåu thò), sau naøy
ngöôøi ta caùch ñieäu hoaù chöõ töôïng
hình thaønh neùt vaø gheùp caùc neùt
theo quy öôùc ñeå phaûn aùnh yù nghó
con ngöôøi moät caùch phong phuù hôn
goïi laø chöõ töôïng yù. Chöõ töôïng yù
ñöôïc gheùp vôùi moät aâm thanh ñeå
phaûn aùnh tieáng noùi, tieáng goïi coù
aâm saéc, thanh ñieäu cuûa con ngöôøi.
Ngöôøi Ai Caäp vieát treân giaáy papiruùt
(voû caây saäy caùn moûng), ngöôøi
Löôõng Haø vieát treân ñaát seùt roài ñem
nung khoâ, ngöôøi Trung Quoác vieát
treân mai ruøa, theû tre, truùc hoaëc
treân luïa baïch ...).
- GV cho HS xem tranh aûnh noùi veà c. Toaùn hoïc
caùch vieát chöõ töôïng hình cuûa cö daân - Nguyeân nhaân ra ñôøi: Do
phöông Ñoâng xöa vaø hieän nay treân nhu caàu tính laïi ruoäng ñaát,
theá giôùi vaãn coøn moät soá quoác gia nhu caàu xaây döïng, tính toaùn
vieát chöõ töôïng hình nhö : Trung Quoác, ... maø toaùn hoïc ra ñôøi.
Nhaät Baûn, Haøn Quoác. - Thaønh töïu: Caùc coâng
- GV nhaän xeùt: Chöõ vieát laø phaùt thöùc sô ñaúng veà hình hoïc,
minh quan troïng nhaát cuûa loaøi ngöôøi, caùc baøi toaùn ñôn giaûn veà
nhôø ñoù maø caùc nhaø nghieân cöùu soá hoïc ... phaùt minh ra soá 0
ngaøy nay hieåu ñöôïc phaàn naøo cuoäc cuûa cö daân AÁn Ñoä.
soáng cuûa cö daân coå ñaïi xöa. - Taùc duïng: Phuïc vuï cuoäc
- Nhoùm 3: Do nhu caàu tính laïi dieän soáng luùc baáy giôø vaø ñeà
tích ruoäng ñaát sau khi bò ngaäp nöôùc, laïi kinh nghieäm quyù cho giai
tính toaùn vaät lieäu vaø kích thöôùc khi ñoaïn sau.
xaây döïng caùc coâng trình xaây döïng,
Trang 20
naém vöõng
tính caùc khoaûn nôï naàn neân toaùn
hoïc sôùm xuaát hieän ôû Phöông Ñoâng.
Ngöôøi Ai Caäp gioûi veà tính hình hoïc,
hoï ñaõ bieát caùch tính dieän tích tam d. Kieán truùc
giaùc, hình thang ... hoï coøn tính ñöôïc - Do uy quyeàn cuûa caùc nhaø
soá Pi baèng 3,16 (töông ñoái)... Ngöôøi vua maø haøng loaït caùc
Löôõng Haø hay ñi buoân xa gioûi veà soá coâng trình kieán truùc ñaõ ra
hoïc, hoï coù theå laøm caùc pheùp tính ñôøi: Kim töï thaùp Ai Caäp,
nhaân, chia cho tôùi haøng trieäu. Ngöôøi vöôøn treo Babilon, Vaïn Lyù
AÁn Ñoä phaùt minh ra soá 0... tröôøng thaønh...
- GV nhaän xeùt: Maëc duø toaùn hoïc - Caùc coâng trình naøy
coøn sô löôïc nhöng ñaõ coù taùc duïng thöôøng ñoà soä theå hieän cho
ngay trong cuoäc soáng luùc baáy giôø uy quyeàn cuûa vua chuyeân
vaø noù cuõng ñeå laïi nhieàu kinh cheá.
nghieäm quyù chuaån bò cho böôùc phaùt - Ngaøy nay coøn toàn taïi moät
trieån cao hôn ôû giai ñoaïn sau. soá coâng trình nhö Kim töï
- Nhoùm 4: Caùc coâng trình kieán thaùp Ai Caäp, Vaïn lyù tröôøng
truùc coå ñaïi: Do uy quyeàn cuûa caùc thaønh, coång Isôta thaønh
hoaøng ñeá, do chieán tranh giöõa caùc babilon... Nhöõng coâng trình
nöôùc, do muoán toân vinh caùc vöông naøy laø nhöõng kì tích veà
trieàu cuûa mình maø ôû caùc quoác gia söùc lao ñoäng vaø taøi naêng
coå ñaïi phöông Ñoâng ñaõ xaây döïng saùng taïo cuûa con ngöôøi.
nhieàu coâng trình ñoà soä nhö Kim töï
thaùp Ai Caäp, Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh
ôû Trung Quoác, khu ñeán thaùp ôû AÁn
Ñoä, thaønh Babilon ôû Löôõng Haø ...
(GV cho HS giôùi thieäu veà caùc kyø
quan naøy qua tranh aûnh, ñóa VCD...)
- Nhöõng coâng trình naøy laø nhöõng
kyø tích veà söùc lao ñoäng vaø taøi
naêng saùng taïo cuûa con ngöôøi (trong
tay chöa coù khoa hoïc, coâng cuï cao
nhaát chæ baèng ñoàng maø ñaõ taïo ra
nhöõng coâng trình khoång loà coøn laïi
maõi vôùi thôøi gian). Hieän nay coøn
toàn taïi moät soá coâng trình nhö: Kim töï
Thaùp Ai Caäp, Vaïn Lyù tröôøng thaønh,
coång thaønh I-sô-ta thaønh Babilon (SGK
hình 3).
- Neáu coøn thôøi gian GV coù theå ñi
saâu vaøo giôùi thieäu cho HS veà kieán
truùc xaây döïng Kim töï thaùp, hoaëc söï
huøng vó cuûa Vaïn Lyù tröôøng thaønh...
Kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS, yeâu caàu HS
naém ñöôïc nhöõng kieán thöùc cô baûn cuûa baøi hoïc: Ñieàu kieän
töï nhieân, neàn kinh teá cuûa caùc quoác gia coå ñaïi phöông
Ñoâng? Theå cheá chính trò vaø caùc taàng lôùp chính trong xaõ
hoäi, vai troø cuûa noâng daân coâng xaõ? Nhöõng thaønh töïu vaên
Trang 21
hoaù maø cö daân phöông Ñoâng ñeå laïi cho loaøi ngöôøi (phaàn
naøy coù theå cho HS laøm nhanh baøi taäp traéc nghieäm taïi lôùp,
hoaëc giao veà nhaø).
- Giao baøi taäp veà nhaø cho HS vaø yeâu caàu HS ñoïc tröôùc
SGK baøi 4.
Trang 22
Baøi 4
CAÙC QUOÁC GIA COÅ ÑAÏI PHÖÔNG TAÂY – HY LAÏP VAØ
ROÂMA

Sau khi hoïc xong baøi hoïc, yeâu caàu HS phaûi naém ñöôïc
nhöõng vaán ñeà sau:
1. Kieán thöùc
- Ñieàu kieän töï nhieân cuûa vuøng Ñaïi Trung Haûi vôùi söï
phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp vaø thöông nghieäp ñöôøng
bieån vaø vôùi cheá ñoä chieám noâ.
- Töø cô sôû kinh teá – xaõ hoäi ñaõ daãn ñeán vieäc hình
thaønh theå cheá Nhaø nöôùc daân chuû – coäng hoaø.
2. Tö töôûng
Giaùo duïc cho HS thaáy ñöôïc maâu thuaãn giai caáp vaø ñaáu
tranh giai caáp maø tieâu bieåu laø nhöõng cuoäc ñaáu tranh cuûa
noâ leä vaø daân ngheøo trong xaõ hoäi chieám noâ. Töø ñoù giuùp
caùc em thaáy ñöôïc vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân daân trong
lòch söû.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän cho HS kyõ naêng söû duïng baûn ñoà ñeå phaân
tích ñöôïc nhöõng thuaän lôïi, khoù khaên vaø vai troø cuûa ñieàu
kieän ñòa lyù ñoái vôùi söï phaùt trieån moïi maët cuûa caùc quoác
gia coå ñaïi Ñòa Trung Haûi.
- Bieát khai thaùc noäi dung tranh aûnh.
- Baûn ñoà caùc quoác gia coå ñaïi.
- Tranh aûnh veà moät soá coâng trình ngheä thuaät theá giôùi
coå ñaïi.
- Phaàn meàm Encarta 2005- phaàn Lòch söû theá giôùi coå
ñaïi.
Baøi naøy daïy trong 2 tieát: Tieát 1 giaûng muïc 1 muïc 2;
Tieát 2 giaûng muïc 3.
 Caâu hoûi kieåm tra ôû tieát 1:
Caâu hoûi 1: Cho HS laøm nhanh caâu hoûi traéc nghieäm:
Haõy ñieàn vaøo choã chaám:
- Caùc quoác gia coå ñaõi phöông Ñoâng hình thaønh ôû............
Trang 23
- Thôøi gian hình thaønh Nhaø nöôùc ôû caùc quoác gia coå ñaïi
phöông Ñoâng........................................................................................
- Ñaëc ñieåm kinh teá cuûa caùc quoác gia coå ñaïi phöông
Ñoâng.....................................................................................................
- Giai caáp chính trong xaõ hoäi....................................................
- Theå cheá chính trò ...................................................................
(Caâu hoûi naøy coù theå chuaån bò ra khoå giaáy A 0 treo leân
baûng cho HS ñieàn vaøo hoaëc in ra giaáy A4 kieåm tra cuøng moät
luùc ñöôïc nhieàu HS.
Caâu hoûi 2:
Cö daân phöông Ñoâng thôøi coå ñaïi ñaõ coù nhöõng ñoùng
goùp gì veà maët vaên hoaù cho nhaân loaïi?
 Caâu hoûi kieåm tra ôû tieát 2
Taïi sao Hy Laïp, Roâma coù moät neàn kinh teá phaùt trieån?
Baûn chaát cuûa neàn daân chuû coå ñaïi ôû Hy Laïp, Roâma laø gì?
GV khaùi quaùt noäi dung phaàn kieåm tra baøi cuõ (phaàn
kieåm tra ôû tieát 1) daãn daét HS vaøo baøi môùi vaø neâu nhieäm
vuï nhaän thöùc veà baøi môùi cho HS nhö sau:
Hy Laïp vaø Roâma bao goàm nhieàu ñaûo nhoû, naèm treân
bôø Baéc Ñòa Trung Haûi. Ñòa Trung Haûi gioáng nhö caùi hoà lôùn,
taïo neân söï giao thoâng thuaän lôïi giöõa caùc nöôùc vôùi nhau, do
ñoù töø raát sôùm ñaõ coù nhöõng hoaït ñoäng haøng haûi, ngö
nghieäp vaø thöông nghieäp bieån. Treân cô sôû ñoù, Hy Laïp vaø
Roâma ñaõ phaùt trieån raát cao veà kinh teá vaø xaõ hoäi laøm cô
sôû cho moät neàn vaên hoaù raát röïc rôõ. Ñeå hieåu ñöôïc ñieàu
kieän töï nhieân ñaõ chi phoái söï phaùt trieån kinh teá vaø xaõ hoäi
cuûa caùc quoác gia coå ñaïi Hy laïp, Roâma nhö theá naøo? Theá
naøo laø thò quoác? Söï hình thaønh theå cheá Nhaø nöôùc daân
chuû coäng hoaø ra sao? Nhöõng thaønh töïu vaên hoaù tieâu bieåu
cuûa cö daân coå ñaïi Hy laïp, Roâma ñeå laïi cho loaøi ngöôøi? So
saùnh noù vôùi caùc quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng? Chuùng ta
cuøng tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay ñeå traû lôøi cho nhöõng vaán
ñeà treân.
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày vaø Nhöõng kieán thöùc HS caàn
troø naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Thieân nhieân vaø ñôøi
nhaân soáng cuûa con ngöôøi.
GV gôïi laïi ôû caùc quoác gia coå ñaïi
phöông Ñoâng hình thaønh sôùm nhôø
ñieàu kieän töï nhieân thuaän lôïi. Coøn
ñieàu kieän töï nhieân ôû caùc quoác
gia Ñòa Trung Haûi coù nhöõng thuaän
Trang 24
troø naém vöõng
lôïi vaø khoù khaên gì?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi, HS - Hy Laïp, Roâma naèm ôû ven
khaùc coù theå boå sung cho baïn. bieån Ñòa Trung Haûi, nhieàu
GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát ñaûo, ñaát canh taùc ít caø
yù: cöùng, ñaõ taïo ra nhöõng
thuaän lôïi vaø khoù khaên:
+ Thuaän lôïi: Coù bieån,
nhieàu haûi caûng, giao thoâng
treân bieån deã daøng, ngheà
haøng haûi sôùm phaùt trieån.
+ Khoù khaên: Ñaát ít vaø
xaáu, neân chæ thích hôïp loaïi
caây laâu naêm, do ñoù löông
thöïc thieáu luoân phaûi nhaäp.
GV phaân tích cho HS thaáy ñöôïc:
Vôùi coâng cuï baèng ñoàng trong ñieàu
kieän töï nhieân nhö vaäy thì chöa theå
hình thaønh xaõ hoäi coù giai caáp vaø
Nhaø nöôùc.
- GV neâu caâu hoûi: YÙ nghóa cuûa
coâng cuï baèng saét ñoái vôùi vuøng
Ñòa Trung Haûi?
HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. - Vieäc coâng cuï baèng saét ra
GV nhaän xeùt vaø keát luaän: ñôøi coù yù nghóa: Dieän tích
- Vieäc coâng cuï baèng saét ra ñôøi troàng troït taêng, saûn xuaát
coù yù nghóa khoâng chæ coù taùc thuû coâng vaø kinh teá haøng
duïng trong canh taùc caøy saâu, cuoác hoaù tieàn teä phaùt trieån.
baãm, môû roäng dieän tích troàng troït Nhö vaäy, cuoäc soáng ban ñaàu
maø coøn môû ra moät trình ñoä kyõ cuûa cö daân Ñòa Trung Haûi laø:
thuaät cao hôn vaø toaøn dieän (saûn sôùm bieát buoân baùn, ñi bieån
xuaát thuû coâng vaø kinh teá haøng vaø troàng troït.
hoaù tieàn teä).
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc theo  Thò quoác Ñòa Trung Haûi
nhoùm
- GV ñaët caâu hoûi:

Nhoùm 1: Nguyeân nhaân ra ñôùi
cuûa thò quoác? Ngheà chính cuûa thò
quoác?
Nhoùm 2: Toå chöùc cuûa thò
quoác?
- Cho caùc nhoùm ñoïc SGK vaø
thaûo luaän vôùi nhau sau ñoù goïi caùc
nhoùm leân trình baøy vaø boå sung Quoác: tình traïng ñaát ñai
cho nhau. phaân taùn nhoû vaø ñaëc ñieåm
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø cuûa cö daân soáng baèng
choát yù: ngheà thuû coâng vaø thöôøng
Nhoùm 1: Do ñòa hình chia caét, nghieäp neân ñaõ hình thaønh
ñaát ñai nhieàu vuøng nhoû, khoâng caùc thò quoác.
Trang 25
troø naém vöõng
coù ñieàu kieän taäp trung daân cö ôû
moät nôi. Hôn nöõa ngheà buoân baùn
vaø laøm ngheà thuû coâng laø chính - Toå chöùc cuûa thò quoác : Veà
neân moãi boä laïc soáng ôû töøng ñôn vò haønh chính laø moät
moûm baùn ñaûo, khi hình thaønh xaõ nöôùc, trong thaønh thò laø chuû
hoäi coù giai caáp thì ñaây cuõng hình yeáu. Thaønh thò coù laâu ñaøi,
thaønh Nhaø nöôùc (Thò quoác). phoá xaù, saân vaän ñoäng vaø
Nhoùm 2: Toå chöùc cuûa thò beán caûng.
quoác: Chuû yeáu laø thaønh thò vôùi
vuøng ñaát ñai troàng troït bao quanh.
Thaønh thò coù phoá xaù, laâu ñaøi,
ñeàn thôø, saân vaãn ñoäng, nhaø haùt
vaø quan troïng laø coù beán caûng.
GV cho HS tìm hieåu veà thaønh thò
Aten (SGK) ñeå minh hoaï.
Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng taäp
theå
GV ñaët caâu hoûi cho caû lôùp suy
nghó vaø goïi moät soá HS traû lôøi:
Theå cheá daân chuû coå ñaïi bieåu
hieän ôû ñieåm naøo? So vôùi phöông
Ñoâng?
HS ñoïc SGK vaø traû lôøi, caùc caù - Tính chaát daân chuû cuûa thò
nhaân boå sung cho nhau. quoác: Quyeàn löïc khoâng naèm
- Khoâng chaáp nhaän coù vua, coù trong tay quyù toäc maø naèm
Ñaïiioâò coâng daân, Hoäi ñoàng 500 trong tay Ñaïi hoäi coâng daân,
nhö ôû Aten, tieán boä hôn ôû phöông Hoäi ñoàng 500,… moïi coâng
Ñoâng (quyeàn löïc naèm trong tay daân ñeàu ñöôïc phaùt bieåu vaø
quyù toäc maø cao nhaát laø vua). bieåu quyeát nhöõng coâng
GV boå sung cho HS vaø phaân tích vieäc lôùn cuûa quoác gia.
theâm, laáy ví duï ôû Aten,
GV ñaët caâu hoûi ñeå HS suy nghó
tieáp: Coù phaûi ai cuõng coù quyeàn
coâng daân hay khoâng? Vaäy baûn
chaát cuûa neàn daân chuû ôû ñaây laø
gì? - Baûn chaát cuûa neàn daân
HS suy nghó traû lôøi, GV boå sung chuû coå ñaïi ôû Hy Laïp, Roâma:
phaân tích vaø choát yù: Ñoù laø neàn daân chuû chuû
Baûn chaát cuûa neàn daân chuû coå noâ, döïa vaøo söï boùc loät
ñaïi ôû Hy Laïp, Roâma: Ñoù laø neàn thaäm teä cuûa chuû noâ ñoái
daân chuû chuû noâ (phuï nöõ vaø noâ vôùi noâ leä.
leä khoâng coù quyeàn coâng daân), vai
troø cuûa chuû noâ raát lôùn trong xaõ
hoäi vöøa coù quyeàn löïc chính trò
vöøa giaøu coù döïa treân söï boùc loät
noâ leä (laø caùc oâng chuû, sôû höõu
noâ leä).
- GV coù theå cho HS töï ñoïc theâm
SGK ñeå hieåu theâm veà kinh teá cuûa
Trang 26
troø naém vöõng
caùc thò quoác, moái quan heä giöõa
caùc thò quoác. Ngoaøi ra gôïi yù cho
HS xem töôïng Peâriclet: OÂng laø ai?
Laø ngöôøi theá aøo? Taïi sao ngöôøi ta
laïi taïc töôïng oâng? (OÂng laø ngöôøi
anh huøng chæ huy ñaùnh thaéng Ba
Tö, coù coâng xaây döïng Aten thònh
vöôïng ñeïp ñeõ. Trong xaõ hoäi daân
chuû coå ñaïi, hình töôïng cao quyù
nhaát laø ngöôøi chieán só bình
thöôøng, gaàn guõi thaân maät, ñöôïc
ñaët ôû quaûng tröôøng ñeå toû loøng
toân kính, ngöôõng moä).
GV khai thaùc keânh hình 6 trong
SGK vaø ñaët caâu hoûi cho Hs suy
nghó: Taïi sao noâ leä laïi ñaáu tranh?
Haäu quaû cuûa caùc cuoäc ñaáu tranh
ñoù? (Caâu hoûi naøy neáu coù thôøi
gian thì cho HS thaûo luaän treân lôùp,
neáu khoâng coøn thôøi gian , GV cho
HS veà nhaø suy nghó).
Tieát 2. (Daønh cho muïc vaên hoaù  Vaên hoaù coå ñaïi Hy Laïp
coå ñaïi hy laïp vaø Roâma) vaø Roâma
- Kieåm tra baøi cuõ: Caâu hoûi ôû
muïc treân.
GV daãn daét HS vaøo baøi môùi:
Moät cheá ñoä döïa treân söï boùc loät
cuûa chuû noâ ñoái vôùi noâ leä ngöôøi
ta goïi ñoù laø cheá ñoä chieám höõu
noâ leä, noâ leä bò boùc loät vaø ñaõ
ñaáu tranh laøm cho thôøi coå ñaïi vaø
cheá ñoä chieám höõu noâ leä chaám
döùt. Nhöng cuõng ôû thôøi kyø ñoù,
döïa vaøo trình ñoä phaùt trieån cao
veà kinh teá coâng thöông vaø theå
cheá daân chuû, cö daân coå ñaïi Ñòa
Trung Haûi ñaõ ñeå laïi cho nhaân loaïi
moät neàn vaên hoaù röïc rôõ. Nhöõng
thaønh töïu ñoù laø gì, tieát hoïc naøy
seõ giuùp caùc em thaáy ñöôïc nhöõng
giaù trò vaên hoaù ñoù.
Hoaït ñoäng 4: Hoaït ñoäng theo
nhoùm a. Lòch vaø chöõ vieát
GV cho HS baøi taäp söu taàm veà - Lòch: cö daân coå ñaïi Ñòa
vaên hoaù coå ñaïi Hy Laïp, Roâma töø Trung Haûi ñaõ tính ñöôïc moät
ôû nhaø tröôùc, tieát naøy HS trình naêm coù 365 ngaøy vaø 1/4
baøy theo nhoùm theo yeâu caàu ñaët neân hoï ñònh ra moät thaùng
ra cuûa GV. laàn löôït coù 30 vaø 31 ngaøy,
GV ñaët caâu hoûi: Nhöõng hieåu rieâng thaùng hai coù 28 ngaøy.
Trang 27
troø naém vöõng
bieát cuûa cö daân Ñòa Trung haûi veà Duø chöa thaät chính xaùc
lòch vaø chöõ vieát? So vôùi cö daân nhöng cuõng raát gaàn vôùi
coå ñaïi phöông Ñoâng coù gì tieán boä hieåu bieát ngaøy nay.
hôn? YÙ nghóa cuûa vieäc phaùt minh - Chöõ vieát: Paùht minh ra heä
ra chöõ vieát? thoáng chöõ caùi A, B, C, … luùc
Ñaïi dieän nhoùm 1 leân trình baøy ñaàu coù 20 chöõ caùi, sau
caùc nhoùm khaùc boå sung, sau ñoù theâm 6 chöõ nöõa ñeå trôû
GV choát laïi vaø cho ñieåm (ñieàu naøy thaønh heä thoáng chöõ caùi
seõ ñoäng vieân ñöôïc HS). GV neân coù hoaøn chænh nhö ngaøy nay.
caùc caâu hoûi gôïi môû cho caùc - YÙ nghóa cuûa vieäc phaùt
nhoùm thaûo luaän vaø traû lôøi nhö: minh ra chöõ vieát: ñaây laø
Quan nieäm cuûa cö daân Ñòa Trung coáng hieán lôùn lao cuûa cö
Haûi veà traùi ñaát, maët trôøi? Caùch daân ñòa Trung haûi cho neàn
tính lòch so vôùi cö daân coå ñaïi vaên minh nhaân loaïi.
phöông Ñoâng? Chöõ vieát cuûa cö
daân Ñòa Trung haûi coù deã ñoïc, deã
vieát hôn phöông Ñoâng khoâng?
Nhöõng chöõ treân Khaûi hoaøn moân
Trai-an coù gì gioáng vôùi chöõ vieát
chuùng ta ñang söû duïng baây giôø?
b. Söï ra ñôøi cuûa khoa hoïc

GV ñaët caâu hoûi: Haõy trình baøy Chuû yeáu caùc lónh vöïc: toaùn,
nhöõng hieåu bieát cuûa nhoùm em lyù, söû, ñòa.
veà caùc lónh vöïc khoa hoïc cuûa cö - Khoa hoïc ñeán thôøi Hy laïp,
daân coå ñaïi Ñòa Trung haûi? Taïi sao Roâma môùi thöïc söï trôû
noùi: "Khoa hoïc ñaõ coù töø laâu thaønh khoa hoïc vì coù ñoä
nhöng ñeán Hy Laïp, Roâma khoa hoïc chính xaùc cuûa khoa hoïc, ñaït
môùi thöïc söï trôû thaønh khoa hoïc"? tôùi trình ñoä khaùi quaùt
Cho ñaïi dieän nhoùm 2 leân trình thaønh ñòa lyù, lyù thuyeát vaø
baøy veà caùc lónh vöïc toaùn, lyù, söû noù ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc
, ñòa veà caùc ñònh lyù Ta-leùt, Pitagio nhaø khoa hoïc coù teân tuoåi,
hay Acsimet (caâu chuyeän veà nhaø ñaët neàn moùng cho ngaønh
baùc hoïc Acsimet), coù theå ghi leân khoa hoïc ñoù.
baûng giôùi thieäu cho caû lôùp moät
ñònh lyù. Caùc nhoùm khaùc boå sung c. Vaên hoïc
cho nhoùm baïn. - Chuû yeáu laø kòch (kòch
GV nhaän xeùt, choát yù vaø cho keøm theo haùt).
ñieåm nhoùm trình baøy. - Moät soá nhaø vieát kòch tieâu
- GV ñaët caâu hoûi: Nhöõng thaønh bieåu nhö Soâ phoác, EÂ-sin, …
töïu veà vaên hoaù, ngheä thuaät cuûa - Giaù trò cuûa caùc vôû kòch:
cö daân coå ñaïi Ñòa Trung Haûi? Ca ngôïi caùi ñeïp, caùi thieän
Nhoùm 3 leân trình baøy vaø caùc vaø coù tính nhaân ñaïo saâu
nhoùm khaùc boå sung. saéc.
- Vaên hoïc: Coù caùc anh huøng ca
noåi tieáng cuûa Hoâmerô laø Iliat vaø
OÂñixeâ; Kòch coù nhaø vieát kòch
Trang 28
troø naém vöõng
Xoâphoáclô vôû Ôñíp laøm vua, EÂ-sin
vieát ôû OÂ-re-xti, …
- GV coù theå keå cho HS nghe cuï
theå moät caâu chuyeän vaø cho HS
nhaän xeùt veà noäi dung? (mang tính
nhaân ñaïo, ñeà cao caùi thieän, caùi d. Ngheä thuaät
ñeïp, phaûn aùnh caùc quan heä trong
xaõ hoäi, …)
- Ngheä thuaät: Cho caùc em giôùi
thieäu veà caùc taùc phaåm ngheä - Ngheä thuaät taïc töôïng thaàn
thuaät maø caùc em söu taàm ñöôïc, vaø xaây ñeàn thôø thaàn ñaït
mieâu taû ñeàn Paùc-teâ-noâng, Ñaáu ñeán ñænh cao.
tröôøng ôû Roâ-ma trong SGK, ngoaøi ra
cho HS quan saùt tranh: töôïng löïc só
neùm ñóa, tranh töôïng nöõ thaàn
Atheâna, …
- GV ñaët caâu hoûi: Haõy nhaän
xeùt veà ngheä thuaät cuûa Hy Laïp,
Roâma?
- GV goïi HS traû lôøi vaø caùc nhoùm
boå sung cho nhau, sau ñoù GV choát
yù:
Chuû yeáu laø ngheä thuaät taïc
töôïng thaàn vaø ngheä thuaät xaây
döïng caùc ñeàn thôø thaàn. Töôïng
maø raát "ngöôøi", raát sinh ñoäng,
thanh khieát. Caùc coâng trình ngheä
thuaät chuû yeáu laøm baèng ñaù caåm
thaïch traéng: "Thanh thoaùt… laøm
say meâ loøng ngöôøi laø kieät taùc
cuûa muoân ñôøi".
GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS, yeâu caàu HS
nhaéc laïi ñaëc tröng veà ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá, theå cheá
chính trò, xaõ hoäi vaø nhöõng thaønh töïu vaên hoaù tieâu bieåu
cuûa caùc quoác gia coå ñaïi Ñòa Trung Haûi.
5. Daën doø, ra baøi taäp veà nhaø
- Hoïc baøi cuõ, laøm baøi taäp trong SGK vaø laäp baûng so
saùnh hai moâ hình xaõ hoäi coå ñaïi (veà ñieàu kieän töï nhieân,
kinh teá, chính trò, xaõ hoäi).
Trang 29
CHÖÔNG III
TRUNG QUOÁC THÔØI PHONG KIEÁN
Baøi 5
TRUNG QUOÁC THÔØI PHONG KIEÁN
(2 tieát)

1. Kieán thöùc
Naém ñöôïc:
- Söï hình thaønh xaõ hoäi phong kieán ôû Trung Quoác vaø
caùc quan heä trong xaõ hoäi.
- Boä maùy chính quyeàn phong kieán ñöôïc hình thaønh, cuûng
coá töø thôøi Taàn - Haùn cho ñeán thôøi Minh - Thanh. Chính saùch
xaâm löôïc chieám ñaát ñaïi cuûa caùc hoaøng ñeá Trung Hoa.
- Nhöõng ñaëc ñieåm veà kinh teá Trung Quoác thôøi phong
kieán: Noâng nghieäp laø chuû yeáu, höng thònh theo chu kyø, maàm
moáng kinh teá TBCN ñaõ xuaát hieän nhöng coøn yeáu ôùt.
- Vaên hoaù Trung Quoác phaùt trieån röïc rôõ.
2. Tö töôûng
- Giuùp HS thaáy ñöôïc tính chaát phi nghóa cuûa caùc cuoäc
xaâm löôïc cuûa caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung quoác.
- Quyù troïng caùc di saûn vaên hoaù, hieåu ñöôïc caùc aûnh
höôûng cuûa vaên hoaù trung quoác ñoái vôùi Vieät Nam.
3. Kyõ naêng
- Treân cô sôû caùc söï kieän lòch söû, giuùp HS bieát phaân tích
vaø ruùt ra keát luaän.
- Bieát veõ sô ñoà hoaëc töï veõ ñöôïc löôïc ñoà ñeå hieåu ñöôïc
baøi giaûng.
- Naém vöõng caùc khaùi nieäm cô baûn.
- Baûn ñoà Trung Quoác qua caùc thôøi kyø.
- Söu taàm tranh aûnh nhö: Vaïn lyù tröôøng thaønh, Coá cung, ñoà
goám söù cuûa Trung Quoác thôøi phong kieán. Caùc baøi thô Ñöôøng
hay, caùc tieåu thuyeát thôøi Minh - Thanh.
- Veõ caùc sô ñoà veà söï hình thaønh xaõ hoäi phong kieán
Trung quoác, sô ñoà veà boä maùy Nhaø nöôùc thôøi Minh - Thanh.
Caâu hoûi: taïi sao noùi "khoa hoïc ñaõ coù töø laâu nhöng ñeán
thôøi Hy Laïp, Roâma khoa hoïc môùi trôû thaønh khoa hoïc"?
Trang 30
GV khaùi quaùt phaàn kieåm tra baøi cuõ vaø daãn daét HS
vaøo baøi môùi, neâu nhieäm vuï nhaän thöùc baøi môùi nhö sau:
Treân cô sôû thuoäc moâ hình caùc quoác gia coå ñaïi phöông
Ñoâng, Trung Quoác vaøo nhöõng theá kyû cuoái coâng nguyeân do
söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát, xaõ hoäi phaân hoaù giai caáp neân
cheá ñoä phong kieán ôû ñaây ñaõ sôùm hình thaønh. Nhaø Taàn ñaõ
khôûi ñaàu xaây döïng chính quyeàn phong kieán, hoaøng ñeá coù
quyeàn tuyeät ñoái. Kinh teá phong kieán trung quoác chuû yeáu laø
noâng nghieäp phaùt trieån thaêng traàm theo söï höng thònh cuûa
chính trò. Cuoái thôøi Minh - Thanh ñaõ xuaát hieän maàm moáng
quan heä saûn xuaát TBCN nhöng noù khoâng phaùt trieån ñöôïc.
Treân cô sôû nhöõng ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi môùi, keá thöøa
truyeàn thoáng cuûa neàn vaên mình coå ñaïi, nhaân daân Trung
Quoác ñaõ ñaït nhieàu thaønh töïu vaên hoaù röïc rôõ.
Ñeå hieåu ñöôïc quaù trình hình thaønh cheá ñoä phong kieán
ra sao? Phaùt trieån qua caùc trieàu ñaïi nhö theá naøo? Söï höng
thònh veà kinh teá gaén vôùi chính trò theá naøo? Taïi sao coù caùc
cuoäc khôûi nghóa noâng daân vaøo cuoái caùc trieàu ñaïi. Nhöõng
thaønh töïu vaên hoaù röïc rôõ cuûa Trung quoác laø gì? Baøi hoïc
hoâm nay giuùp caùc em naém baét ñöôïc nhöõng vaán ñeà treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: hoaït ñoäng caù  Cheá ñoä phong kieán
nhaân thôøi taàn - Haùn
- Tröôùc heát GV gôïi laïi cho HS nhôù
laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû baøi caùc
quoác gia coå ñaïi phöông Ñoâng, veà
caùc giai caáp cô baûn trong xaõ hoäi, sau
ñoù ñaët caâu hoûi:
- Vieäc söû duïng coâng cuï baèng saét
ôû Trung quoác vaøo theá kyû V TCN coù
taùc duïng gì?
Cho HS caû lôùp xem sô ñoà treo
baûng vaø goïi moät HS traû lôøi, caùc HS
khaùc boå sung cho baïn.
Quyù Quyù
toäc ND toäc
giaøu
Noâng ND Noâng
daân töï daân
coâng canh lónh
xaõ ND canh
HS döïa vaøo ngheøo
nhöõng kieán thöùc ñaõ
hoïc ôû nhöõng baøi tröôùc vaø döïa vaøo
sô ñoà ñeå traû lôøi. GV cuûng coá vaø
giaûi thích theâm cho HS roõ:
- Trong xaõ hoäi Trung Quoác, töø khi
Trang 31
naém vöõng
ñoà saét xuaát hieän, xaõ hoäi ñaõ coù söï
phaân hoaù, hình thaønh hai giai caáp a. Söï hình thaønh nhaø Taàn -
môùi ñòa chuû vaø noâng daân lónh canh, Haùn:
töø ñaây hình thaønh quan heä saûn
xuaát phong kieán, ñoù laø quan heä boùc
loät giöõa ñòa chuû vaø noâng daân lónh
canh thay theá cho quan heä boùc loät
quyù toäc vaø noâng daân coâng xaõ. - Naêm 221 - TCN, nhaø Taàn
- Nhaø Taàn - Haùn ñöôïc hình thaønh ñaõ thoáng nhaát Trung Quoác,
nhö theá naøo? Taïi sao nhaø Taàn laïi vua Taàn töï xöng laø Taàn
thoáng nhaát ñöôïc Trung Quoác? Thuyõ Hoaøng.
Cho HS ñoïc SGK, goïi moät HS traû lôøi - Löu Bang laäp ra Nhaø Haùn
vaø caùc em khaùc boå sung. 206 - 220 TCN.
GV cuûng coá vaø choát yù: Treân löu Ñeán ñaây cheá ñoä phong
vöïc Hoaøng Haø vaø Tröôøng Giang thôøi kieán Trung Quoác ñaõ ñöôïc
coå ñaïi coù nhieàu nöôùc ngoû thöôøng xaùc laäp.
chieán tranh xaâu xeù thoân tính laãn
nhau laøm thaønh cuïc dieän Xuaân Thu
chieán quoác. Ñeán theá kyû IV - TCN,
Nhaø Taàn coù tieàm löïc kinh teá, quaân
söï maïnh hôn caû ñaõ laàn löôït tieâu
dieät caùc ñoái thuû. Ñeán naêm 221-
TCN, ñaõ thoáng nhaát Trung quoác, vua
Taàn töï xöng laø Taàn Thuyû Hoaøng,
cheá ñoä phong kieán Trung Quoác hình b. Toå chöùc boä maùy nhaø
thaønh. Nhaø Taàn toàn taïi ñöôïc 15 nöôùc thôøi Taàn - Haùn
naêm sau ñoù bò cuoäc khôûi nghóa cuûa
Traàn Thaéng vaø Ngoâ Quaûng laøm cho
suïp ñoå. - ÔÛ TW: Hoaøng ñeá coù
- Löu Bang laäp ra Nhaø Haùn 206 TCN - quyeàn tuyeät ñoái, beân döôùi
220. Ñeán ñaây cheá ñoä phong kieán coù thöøa töôùng, thaùi uyù
Trung quoác ñaõ ñöôïc xaùc laäp. cuøng caùc quan vaên, voõ.
- GV cho HS quan saùt sô ñoà toå chöùc
boä maùy Nhaø nöôùc phong kieán vaø
traû lôøi caâu hoûi: Toå chöùc boä maùy
Nhaø nöôùc phong kieán thôøi Taàn - - ÔÛ ñòa phöông: Quan thaùi
Haùn ôû Trung Hoaøng
Öông vaøñeá
ñòa phöông nhö thuù vaø Huyeän leänh. (Tuyeån
theá naøo? duïng quan laïi chuû yeáu laø
GV ñaët caâu hoûi: Haõy keå teân caùc hình thöùc tieán cöû).
cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân ta
Thöøalaïi
choáng töôùng Thaùi
söï xaâm löôïc uyù Nhaø
cuûa
Taàn, Nhaø Haùn? (gôïi yù VD cuoäc khôûi
nghóa cuûa nhaân daân ta choáng quaân - Chính saùch xaâm löôïc cuûa
Caùc
Taàn TCN, Caùc nghóa Caùc
cuoäc khôûiCaùc Hai Baø nhaø Taàn - Haùn: xaâm löôïc
chöùc chöùc
tröng choáng quaân Haùn naêm 40…). caùc vuøng xung quanh, xaâm
quan quan
quan quan löôïc Trieàu Tieân vaø ñaát ñai
vaên voõ cuûa ngöôøi Vieät coå.
khaùc khaùc
Quaän Quaän
Trang 32
Huyeä Huyeä Huyeä Huyeä

naém vöõng
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng theo  Söï phaùt trieån cheá ñoä
nhoùm phong kieán döôùi thôøi
- GV neâu caâu hoûi cho töøng nhoùm: Ñöôøng
+ Nhoùm 1: Nhaø Ñöôøng ñöôïc
thaønh laäp nhö theá naøo? Kinh teá thôøi
Ñöôøng so vôùi caùc trieàu ñaïi tröôùc?
Noäi dung cuûa chính saùch Quaân ñieàn?
+ Nhoùm 2: Boä maùy Nhaø nöôùc
thôøi Ñöôøng coù gì khaùc so vôùi caùc
trieàu ñaïi tröôùc?
+ Nhoùm 3: Vì sao laïi noå ra caùc
cuoäc khôûi nghóa noâng daân vaøo
cuoái trieàu ñaïi nhaø Ñöôøng?
HS thaûo luaän töøng nhoùm ñoïc SGK,
tìm yù traû lôøi vaø thaûo luaän vôùi
nhau. a. Veà kinh teá:
Sau ñoù ñaïi dieän caùc nhoùm leân + Noâng nghieäp: chính saùch
trình baøy, caùc nhoùm khaùc nghe vaø quaân ñieàn, aùp duïng kyõ
boå sung. thuaät canh taùc môùi, choïn
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát gioáng … daãn tôùi naêng
yù: suaát taêng.
+ Nhoùm 1: Sau Nhaø Haùn, Trung + Thuû coâng nghieäp vaø
Quoác laâm vaøo tình traïng loaïn laïc thöông nghieäp phaùt trieån
keùo daøi, Lyù Uyeân deïp ñöôïc loaïn, thònh ñaït: coù caùc xöôûng
leân ngoâi Hoaøng ñeá, laäp ra Nhaø thuû coâng (taùc phöôøng)
ñöôøng (618 - 907). luyeän saét, ñoùng thuyeàn.
- Kinh teá nhaø Ñöôøng phaùt trieån → Kinh teá thôøi Ñöôøng phaùt
hôn caùc trieàu ñaïi tröôùc ñaëc bieät trieån cao hôn so vôùi caùc
trong noâng nghieäp coù chính saùch trieàu ñaïi tröôùc.
quaân ñieàn (laáy ruoäng ñaát coâng vaø
ruoäng ñaát boû hoang chia cho noâng
daân. Khi nhaän ruoäng noâng daân phaûi b. Veà chính trò
noäp thueá cho Nhaø nöôùc theo cheá - Töøng böôùc hoaøn thieän
ñoä toâ, dung, ñieäu, noäp baèng luùa, chính quyeàn töø TW xuoáng
ngaøy coâng lao dòch vaø baèng vaûi). ñòa phöông, coù chöùc Tieát
Ngoaøi ra thuû coâng nghieäp vaø thöông ñoä söù
Trang 33
naém vöõng
nghieäp thònh ñaït döôùi thôøi Ñöôøng. - Tuyeån duïng quan laïi baèng
+ Nhoùm 2: Boä maùy Nhaø nöôùc thi cöû (beân caïnh cöû con em
nhaø Ñöôøng tieáp tuïc ñöôïc cuûng coá thaân tín xuoáng caùc ñòa
töø TW ñeán ñòa phöông laøm cho boä phöông).
maùy cai trò phong kieán ngaøy caøng
hoaøn chænh. Coù theâm chöùc Tieát ñoä
söù. Choïn quan laïi beân caïnh vieäc cöû
con em quan laïi cai quaûn ôû ñòa phöông
coøn coù cheá ñoä thi tuyeån choïn
ngöôøi laøm quan.
- Nhaø Ñöôøng tieáp tuïc chính saùch - Maâu thuaãn xaõ hoäi daãn
xaâm löôïc laùng gieàng, môû roäng laõnh ñeán khôûi nghóa noâng daân
thoå. Nhaø Ñöôøng ñaõ töøng ñaëc aùch theá kyû X khieán cho nhaø
thoáng trò leân ñaát nöôùc ta vaø ñaõ bò Ñöôøng suïp ñoå.
nhaân daân ta vuøng leân khôûi nghóa
trong ñoù coù cuoäc khôûi nghóa tieâu
bieåu cuûa Mai Thuùc Loan (naêm 722),
choáng laïi söï ñoâ hoä cuûa nhaø
Ñöôøng.
+ Nhoùm 3: Cuoái trieàu ñaïi Nhaø
Ñöôøng, maâu thuaãn xaõ hoäi giöõa
noâng daân vôùi ñòa chuû quan laïi ngaøy
caøng gay gaét daãn ñeán khôûi nghóa
noâng daân vaø nhaø Ñöôøng suïp ñoå.
Hoaït ñoäng 3: Hoaït ñoäng taäp theå  Trung Quoác thôøi Minh -
vaø caù nhaân Thanh
GV ñaët caâu hoûi cho caû lôùp: Nhaø a. Söï thaønh laäp nhaø Minh -
Minh, nhaø Thanh ñöôïc thaønh laäp nhö nhaø Thanh:
theá naøo? - Nhaø Minh thaønh laäp (1638 -
- Cho HS tìm hieåu SGK vaø traû lôøi, 1644), ngöôøi saùng laäp laø
goïi moät HS traû lôøi, HS khaùc boå sung. chu Nguyeân Chöông.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: sau nhaø - Nhaø Thanh thaønh laäp 1644
Ñöôøng ñeán nhaø Toáng, nhaø Nguyeân. - 1911.
- Phong traøo khôûi nghóa noâng daân
cuûa Chu Nguyeân Chöông ñaõ thaønh
laäp nhaø Minh (1638 - 1644). Khôûi
nghóa cuûa Lyù Töï Thaønh laøm cho
nhaø Minh suïp ñoå, giöõa luùc ñoù boä
toäc Maõn Thanh ôû phía Baéc Trung
quoác ñaõ ñaùnh baïi Lyù Töï Thaønh laäp b. Söï phaùt trieån kinh teá
ra nhaø Thanho (1644 - 1911). döôùi trieàu Minh: Töø theá kyû
- GV ñaët caâu hoûi: Döôùi thôøi Minh XVI ñaõ xuaát hieän maàm
kinh teá Trung quoác coù ñieåm gì môùi moáng kinh teá TBCN:
so vôùi caùc trieàu ñaïi tröôùc? Bieåu + Thuû coâng nghieäp: xuaát
hieän? hieän coâng tröôøng thuû
- GV cho caû lôùp thaûo luaän vaø goïi coâng, quan heä chuû - ngöôøi
moät HS traû lôøi, caùc HS khaùc coù theå laøm thueâ.
boå sung cho baïn. + Thöông nghieäp phaùt trieån
Trang 34
naém vöõng
- GV nhaän xeùt vaø choát laïi: Caùc thaønh thò môû roäng vaø
vua trieàu Minh ñaõ thi haønh nhieàu phoàn thònh.
bieän phaùp nhaèm khoâi phuïc, phaùt
trieån kinh teá. Ñaàu theá kyû XVI quan
heä saûn xuaát TBCN ñaõ xuaát hieän
trong caùc ngaønh noâng nghieäp, thuû
coâng nghieäp, thöông nghieäp. Caùc
thaønh thò moïc leân nhieàu vaø raát
phoàn thònh. Baéc Kinh, Nam Kinh khoâng
chæ laø trung taâm chính trò maø coøn
laø trung taâm kinh teá lôùn.
- GV coù theå giaûi thích theâm: Söï
thònh trò cuûa Nhaø Minh coøn bieåu
hieän ôû lónh vöïc chính trò: ngay töø khi
leân ngoâi, Minh Thaùi Toå ñaõ quan taâm
ñeán xaây döïng cheá ñoä quaân chuû
chuyeân cheá TW taäp quyeàn (quyeàn c. Veà chính trò: Boä maùy
löïc ngaøy caøng taäp trung vaøo tay nhaø Nhaø nöôùc phong kieán ngaøy
vua, boû chöùc thöøa töôùng, Thaùi uyù, caøng taäp quyeàn. Quyeàn löïc
giuùp vieäc cho vua laø 6 boä, vua taäp ngaøy caùng taäp trung trong
trung moïi quyeàn haønh trong tay, tröïc tay nhaø vua.
tieáp chæ huy quaân ñoäi). - Môû roäng baønh tröôùng ra
GV ñaët ra caâu hoûi: Taïi sao Nhaø beân ngoaøi trong ñoù coù sang
Minh vôùi neàn kinh teá vaø chính trò xaâm löôïc ñaïi Vieät nhöng ñaõ
thònh ñaït nhö vaäy laïi suïp ñoå? thaát baïi naëng neà.
- Goïi HS traû lôøi vaø GV nhaän xeùt
vaø phaân tích cho HS thaáy: Cuõng nhö
caùc trieàu ñaïi phong kieán tröôùc ñoù,
cuoái trieàu Minh ruoäng ñaát ngaøy
caøng taäp trung vaøo tay giai caáp quyù
toäc, ñòa chuû coøn noâng daân ngaøy
caøng cöïc khoå ruoäng ít, söu cao, thueá d. Chính saùch cuûa nhaø
naëng coäng vôùi ñi lính phuïc vuï cho Thanh:
caùc cuoäc chieán tranh xaâm löôïc, môû
roäng laõnh thoå cuûa caùc trieàu vua, vì - Ñoái noäi: Aùp böùc daân
vaäy maâu thuaãn giöõa noâng daân vôùi toäc, mua chuoäc ñòa chuû
ñòa chuû ngaøy caøng gay gaét vaø cuoäc ngöôøi Haùn.
khôûi nghóa noâng daân cuûa Lyù Töï - Ñoái ngoaïi: thi haønh chính
Thaønh laøm cho nhaø Minh suïp ñoå. saùch "beá quan toaû caûng".
GV ñaët caâu hoûi: Chính saùch cai trò → Cheá ñoä phong kieán Nhaø
cuûa Nhaø Thanh? Thanh suïp ñoå naêm 1911.
Goïi 1 HS traû lôøi, caùc HS boå sung
sau ñoù GV nhaän xeùt, choát yù: Ngöôøi
Maõn Thanh khi vaøo Trung Quoác laäp ra
nhaø Thanh vaø thi haønh chính saùch
aùp böùc daân toäc, baét ngöôøi Trung
Quoác aên maëc vaø theo phong tuïc
ngöôøi Maõn, mua chuoäc ñòa chuû
ngöôøi Haùn, giaûm thueá cho noâng
Trang 35
naém vöõng
daân nhöng maâu thuaãn daân toäc vaãn
taêng daãn ñeán khôûi nghóa noâng daân
khaép nôi.
- Ñoái ngoaïi: thi haønh chính saùch
"beá quan toaû caûng" trong boái caûnh
bò söï nhoùm ngoù cuûa tö baûn phöông
Taây daãn ñeán söï suy suïp cuûa cheá
ñoä phong kieán. Caùch maïng Taân Hôïi
naêm 1911 ñaõ laøm cho nhaø Thanh suïp
ñoå.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc theo  Vaên hoaù Trung quoác

nhoùm
GV chia caû lôùp laøm 2 nhoùm chính
vaø giao nhieäm vuï cho moãi nhoùm:
- Nhoùm 1: Nhöõng thaønh töï treân
lónh vöïc tö töôûng cuûa cheá ñoä phong
kieán Trung Quoác?
- Nhoùm 2: Nhöõng thaønh töïu treân
caùc lónh vöïc söû hoïc, vaên hoïc, khoa
hoïc kyõ thuaät? a. Tö töôûng:
GV cho ñaïi dieän nhoùm trình baøy, - Nho giaùo giöõa vai troø quan
vaø boå sung cho nhau, sau ñoù GV nhaän troïng trong heä tö töôûng
xeùt vaø choát yù: phong kieán coâng cuï tinh
+ Nhoùm 1: Nho giaùo giöõ vai troø thaàn baûo veä cheá ñoä phong
quan troïng trong lónh vöïc tö töôûng. kieán, veà sau Nho giaùo caøng
Ngöôøi khôûi xöôùng nho hoïc laø Khoång trôû leân baûo thuû, loãi thôøi
Töû. Töø thôøi Haùn Nho giaùo ñaõ trôû vaø kìm haõm söï phaùt trieån
thaønh coâng cuï thoáng trò veà maët tinh cuûa xaõ hoäi.
thaàn vôùi quan nieäm veà vua - toâi, cha - Phaät giaùo cuõng thònh
- con, choàng - vôï, nhöng veà sau Nho haønh nhaát laø thôøi Ñöôøng.
Giaùo caøng trôû leân baûo thuû, loãi
thôøi vaø kìm haõm söï phaùt trieån cuûa
xaõ hoäi.
- Phaät giaùo cuõng thònh haønh nhaát b. Söû hoïc:
laø thôøi Ñöôøng. Thôøi Ñöôøng, vua Tö Maõ Thieân vôùi boä söû kyù.
ñöôøng ñaõ cöû caùc nhaø sö sang AÁn
Ñoä laáy kinh phaät nhö cuoäc haønh c. Vaên hoïc:
trình ñaày gian nan vaát vaû cuûa nhaø sö + Thô phaùt trieån maïnh döôùi
Ñöôøng Huyeàn Trang. thôøi Ñöôøng.
+ Nhoùm 2: baét ñaàu töø thôøi Taây + Tieåu thuyeát phaùt trieån
Haùn, söû hoïc ñaõ trôû thaønh lónh vöïc maïnh ôû thôøi Minh - Thanh.
ñoäc laäp, ngöôøi ñaët neàn moùng laø Tö
Maõ Thieân vôùi boä söû kyù.
Vaên hoïc: Thô phaùt trieån maïnh
döôùi thôøi ñöôøng vôùi nhöõng taùc giaû
tieâu bieåu: Ñoã Phuû, Lyù Baïch, Baïch Cö
Dò, tieåu thuyeát phaùt trieån maïnh ôû
thôøi Minh - Thanh vôùi caùc boä tieåu
Trang 36
naém vöõng
thuyeát noåi tieáng nhö Thuyû Höû cuûa
thi Naïi Am, tam Quoác dieãn nghóa cuûa d. Khoa hoïc kyõ thuaät: Ñaït
La Quaùn Trung, Taây Du Kyù cuûa Ngoâ ñöôïc nhieàu thaønh töïu trong
Thöøa Aân, Hoàng Laâu Moäng cuûa Taøo lónh vöïc haøng haûi, ngheà in
tuyeát Caàn, caùc tieåu thuyeát cuûa laøm giaáy, goám, deät, luyeän
Trung Quoác ñeàu döïa vaøo nhöõng söï saét vaø kyõ thuaät phuïc vuï
kieän coù thaät vaø hö caáu theâm "7 cho cheá ñoä phong kieán.
thöïc, 3 hö", noù phaûn aùnh phaàn naøo
ñôøi soáng cuûa nhaân daân Trung Quoác
vaø caùc moái quan heä xaõ hoäi thôøi
phong kieán (neáu coøn thôøi gian GV coù
theå keå ngaén goïn noäi dung cuûa moät
taùc phaåm …).
Khoa hoïc kyõ thuaät: Ngöôøi Trung
Quoác ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu röïc
rôõ trong lónh vöïc haøng haûi nhö baùnh
laùi, la baøn, thuyeàn buoàm nhieàu lôùp.
Ngheà in, laøm giaáy, goám, deät, luyeän
saét, khai thaùc khí ñoát cuõng ñöôïc
ngöôøi Trung Quoác bieát ñeán khaù sôùm
(GV coù theå cho HS quan saùt caùc tranh
söu taàm veà ñoà goám, söù, haøng deät,
cho HS nhaän xeùt vaø GV phaân tích cho
HS thaáy trình ñoä cao cuûa ngöôøi Trung
Quoác trong vieäc saûn xuaát ra nhöõng
saûn phaåm naøy).
- GV cho Hs xem tranh Coá cung Baéc
Kinh vaø yeâu caàu HS nhaän xeùt. Sau
ñoù GV coù theå phaân tích cho HS thaáy
uy quyeàn cuûa cheá ñoä phong kieán,
nhöng ñoàng thôøi noù cuõng bieåu hieän
taøi naêng vaø ngheä thuaät trong xaây
döïng cuûa nhaân daân Trung Quoác.
GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS vôùi vieäc yeâu
caàu HS neâu laïi söï hình thaønh xaõ hoäi phong kieán Trung Quoác,
söï phaùt trieån cuûa cheá ñoä phong kieán Trung Quoác qua caùc
trieàu ñaïi, ñieåm noåi baät cuûa moãi trieàu ñaïi? Vì sao cuoái caùc
trieàu ñaïi ñeàu coù khôûi nghóa noâng daân? Nhöõng thaønh töïu
vaên hoaù tieâu bieåu cuûa Trung Quoác thôøi phong kieán?
- Hoïc baøi cuõ, laøm baøi taäp trong SGK, ñoïc tröôùc baøi
môùi.
- Baøi taäp:
 Keå teân caùc trieàu ñaïi phong kieán Trung Quoác, thôøi
gian toàn taïi? Trieàu ñaïi naøo cheá ñoä phong kieán ñaït ñeán ñænh
cao? Bieåu hieän?
Trang 37
 Nhöõng thaønh töïu vaên hoaù chuû yeáu cuûa Trung Quoác
thôøi phong kieán? Tìm hieåu taùc phaåm Söû kyù cuûa Tö Maõ
Thieân.
Trang 38
CHÖÔNG IV
AÁN ÑOÄ THÔØI PHONG KIEÁN
Baøi 6
AÁN ÑOÄ THÔØI PHONG KIEÁN

1. Kieán thöùc
Qua baøi hoïc giuùp Hs nhaän thöùc ñöôïc:
- AÁn Ñoä laø quoác gia coù neàn vaên minh laâu ñôøi, phaùt
trieån cao, cuøng Trung quoác coù aûnh höôûng saâu roäng ôû Chaâu
AÙ vaø treân theá giôùi.
- Thôøi Guùp-ta ñònh hình vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä.
- Noäi dung cuûa vaên hoaù truyeàn thoáng.
2. Tö töôûng
- Vaên hoaù AÁn Ñoä coù aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán Vieät
Nam, taïo neân moái quan heä kinh teá vaø vaên hoaù maät thieát
giöõa hai nöôùc. Ñoù laø cô sôû ñeå taêng cöôøng hieåu bieát, quan
heä thaân tình, toân troïng laãn nhau giöõa hai nöôùc.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tiùch, toång hôïp.
- Löôïc ñoà AÁn Ñoä trong SGK phoùng to.
- Baûn ñoà AÁn Ñoä ngaøy nay.
- Tranh aûnh veà caùc coâng trình ngheä thuaät cuûa AÁn Ñoä.
- Chuaån bò ñoaïn baêng video veà vaên hoaù AÁn Ñoä (ñaõ phaùt
treân VTV2 vaøo thaùng 6-2003).
- Caâu 1: Haõy neâu nhöõng neùt cô baûn trong boä maùy Nhaø
nöôùc phong kieán Thôøi Taàn - Haùn vaø Ñöôøng?
- Caâu 2: Maàm moáng kinh teá TBCN xuaát hieän ôû Trung
Quoác khi naøo? Bieåu hieän? Taïi sao noù khoâng ñöôïc tieáp tuïc
phaùt trieån?

GV khaùi quaùt phaàn kieåm tra baøi cuõ vaø daãn daét HS
vaøo baøi môùi, neâu nhieäm vuï nhaän thöùc baøi môùi nhö sau:
Trang 39
AÁn Ñoä laø moät trong nhöõng quoác gia coå ñaïi phöông
Ñoâng coù neàn vaên minh laâu ñôøi khoaûng 3000 naêm ñeán 1500
naêm, neàn vaên minh ôû phía Taây Baéc AÁn Ñoä naèm ôû vuøng
soáng AÁn. Khoaûng 1500 naêm TCN laø khôûi ñaàu cho neàn vaên
minh soâng Haèng, baøi hoïc cuûa chuùng ta chæ nghieân cöùu töø
neàn vaên minh soâng Haèng naèm ôû vuøng Ñoâng Baéc, laø ñoàng
baèng roäng lôùn maøu môõ, queâ höông, nôi sinh tröôûng cuûa neàn
vaên hoaù truyeàn thoáng vaø vaên minh AÁn Ñoä. Ñeå hieåu ñöôïc
vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä laø gì? Noù phaùt trieån ra sao?
Noù aûnh höôûng ra beân ngoaøi nhö theá naøo? Vieät Nam chòu
aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä nhö theá naøo? Baøi hoïc
hoâm nay seõ giuùp caùc em hieåu ñöôïc nhöõng vaán ñeà treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Thôøi kyø caùc quoác gia
GV ñaët caâu hoûi: Vì sao moät soá ñaàu tieân
Nhaø nöôùc ñaàu tieân laïi hình thaønh
beân löu vöïc soâng Haèng?
HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi, caùc
HS khaùc boå sung.
GV nhaän xeùt vaø choát yù: Khoaûng - Khoaûng 1500 naêm TCN ôû
1500 naêm TCN, vuøng löu vöïc soâng ñoàng baèng soâng Hnaèg ñaõ
Haèng ôû phía Ñoâng Baéc coù ñieàu hình thaønh moät soá nöôùc,
kieän töï nhieân thuaän lôïi, caùc boä laïc thöôøng xaûy ra tranh giaønh
ñaõ ñeán ñaây sinh soáng vaø hình aûnh höôûng nhöng maïnh
thaønh caùc Nhaø nöôùc, ñöùng ñaàu laø nhaát laø nöôùc Magaña.
caùc tieåu vöông quoác. Caùc tieåu vöông
quoác lôùn maïnh vaø tranh giaønh aûnh
höôûng laãn nhau.
GV ñaët caâu hoûi: Quaù trình hình
thaønh vaø phaùt trieån cuûa nöôùc
Magaña?
- GV ñaët caâu hoûi gôïi môû: Vai troø
cuûa vua Asoâca?
- GV goïi moät HS traû lôøi, caùc HS - Vua môû nöôùc laø Bimbisara,
khaùc boå sung, sau ñoù GV choát yù: nhöng kieát xuaát nhaát (vua
- Asoâca laø vua thöù 11 cuûa nöôùc thöù 11) laø Asoâca (theá kyû III
Magaña, leân ngoâi vaøo ñaàu theá kyû III TCN).
TCN. OÂng ñaõ xaây döïng ñaát nöôùc + Ñaùnh deïp caùc nöôùc nhoû
huøng cöôøng, ñem quaân ñi ñaùnh caùc thoáng nhaát laõnh thoå.
nöôùc nhoû, thoáng nhaát AÁn Ñoä + Theo ñaïo Phaät vaø coù
(thoáng nhaát gaàn heát baùn ñaûo AÁn coâng taïo ñieàu kieän cho ñaïo
Ñoä, chæ tröø cöïc Nam (Panñia). GV chæ Phaät truyeàn baù roäng khaép.
treân löôïc ñoà trong SGK phoùng to treo OÂng cho döïng nhieàu "coät
treân baûng, ñoàng thôøi cho HS thaáy Asoâca".
laõnh thoå AÁn Ñoä coå ñaïi roäng lôùn
hôn so vôùi AÁn Ñoä ngaøy nay (chæ
treân baûn ñoà theá giôùi AÁn Ñoä ngaøy
nay).
Trang 40
naém vöõng
- Sau khi thoáng nhaát AÁn Ñoä, chaùn
caûnh binh ñao, oâng moät loøng theo
ñaïo Phaät ñeán taän Xrilanca. OÂng coøn
cho khaéc chöõ leân coät saét "coät
Asoâca" noùi leân chieán coâng vaø loøng
suøng kính cuûa oâng.
Asoâca qua ñôøi vaøo cuoái theá kyû III
TCN, AÁn Ñoä laïi rôi vaøo giai ñoaïn
khuûng hoaûng.
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng theo  Thôøi kyø vöông trieàu

nhoùm Guùpta vaø söï phaùt trieån
- GV neâu caâu hoûi cho töøng nhoùm: cuûa vaên hoaù truyeàn
+ Nhoùm 1: Quaù trình hình thaønh thoáng AÁn Ñoä
vöông trieàu Guùpta? Thôøi gian toàn taïi?
Vai troø veà maët chính trò cuûa vöông
trieàu naøy?
+ Nhoùm 2: Ñieåm noåi baät trong
vaên hoaù AÁn Ñoä döôùi thôøi Guùp ta?
Noäi dung cuï theå?
+ Nhoùm 3: Vaên hoaù AÁn Ñoä thôøi
Guùp ta ñaõ aûnh höôûng nhö theá naøo
ñeán AÁn Ñoä giai ñoaïn sau vaø aûnh
höôûng vaên hoaù AÁn Ñoä ôû nhöõng
lónh vöïc naøo?
- GV goïi ñaïi dieän caùc nhoùm leân Quaù trình hình thaønh vaø vai
trình baøy vaø caùc nhoùm khaùc boå troø veà maët chính trò:
sung cho baïn, sau ñoù GV nhaän xeùt vaø - Ñaàu coâng nguyeân, mieàn
choát yù: Baéc AÁn Ñoä ñöôïc thoáng
+ Nhoùm 1: Ñaàu Coâng nguyeân, nhaát - noåi baät vöông trieàu
mieàn Baéc AÁn Ñoä ñöôïc thoáng nhaát - Guùpta (319 -467), Guùpta ñaõ
noåi baät vöông trieàu Guùp - ta (319- thoáng nhaát mieàn Baéc AÁn
467), vöông trieàu naøy chöùng toû söùc Ñoä, laøm chuû gaàn nhö toaøn
khaùng cöï khoâng cho ngöôøi Taây AÙ boä mieàn trung AÁn Ñoä.
xaâm laán töø phía Taây Baéc, thoáng
nhaát Mieàn Baéc AÁn Ñoä, laøm chuû - Veà vaên hoaù döôùi thôøi
gaàn nhö toaøn boä mieàn Trung AÁn Ñoä. Guùpta.
Söï phaùt trieån vaø neùt ñaëc saéc cuûa
vöông trieàu guùp ta coøn giöõ ñöôïc ôû
thôøi Haùcsa giai ñoaïn sau (606 - 647).
+ Nhoùm 2: Ñieåm noåi baät cuûa + Ñaïo Phaät: Tieáp tuïc ñöôïc
thôøi kyø Guùpta laø söï ñònh hình vaø phaùt trieån truyeàn baù khaép
phaùt trieån cuûa vaên hoaù truyeàn AÁn Ñoä vaø truyeàn ra nhieàu
thoáng AÁn Ñoä. nôi. Kieán truùc Phaät giaùo
Cuï theå: phaùt trieån (Chuaø Hang,
+ Ñaïo Phaät tieáp tuïc ñöôïc phaùt töôïng phaät baèng ñaù).
trieån sau haøng naêm ra ñôøi ôû AÁn
Ñoä ñeán thôøi Guùpta ñöôïc truyeàn baù
khaép AÁn Ñoä vaø truyeàn nhieàu nôi. + Ñaïo AÁn Ñoä hay ñaïo Hinñu
Trang 41
naém vöõng
Cuøng vôùi ñaïo Phaät phaùt trieån kieán ra ñôøi vaø phaùt trieån, thôø 3
truùc aûnh höôûng cuûa ñaïo, nhö chuøa vò thaàn chính: Thaàn Saùng
Hang moïc ôû nhieàu nôi vaø nhöõng pho taïo, Thaàn Thieän, Thaàn Aùc.
töôïng phaät ñieâu khaéc baèng ñaù, Caùc coâng trình kieán truùc
treân ñaù (giôùi thieäu chuøa Hang thôø thaàn cuõng ñöôïc xaây
Aùtgianta…). döïng.
+ Ñaïo AÁn Ñoä hay ñaïo Hinñu voán
laø ñaïo coå xöa cuûa ngöôøi AÁn cuõng
ra ñôøi vaø phaùt trieån, thôø 3 vò thaàn
chính: Thaàn Saùng Taïo, Thaàn Thieän,
Thaàn Aùc vaø nhieàu vò thaàn khaùc.
Cuøng vôùi ñaïo Hinñu phaùt trieån thì
caùc coâng trình kieán truùc thôø thaàn + Chöõ vieát: töø chöõ vieát
cuõng ñöôïc xaây döïng. Caùc ngoâi ñeàn coå Brahmi ñaõ naâng leân,
ñöôïc xaây döïng baèng ñaù cao ñoà soä, saùng taïo vaø hoaøn chænh
hình choùp nuùi, laø nôi ngöï trò cuûa heä chöõ sanskrit Vaên hoïc coå
caùc thaàn vaø nôi taïc nhieàu töôïng ñieån AÁn Ñoä - vaên hoïc
thaàn thaùnh baèng ñaù, (giôùi thieäu cho Hinñu, mang tinh thaàn vaø
HS xem ñeàn thaùp hình nuùi Meânu, trieát lyù Hinñu giaùo raát
laêng moä hình baùn caàu, hình baùt uùp phaùt trieån.
…). Toùm laïi, thôøi Guùp ta ñaõ
+ Chöõ vieát: töø chöõ vieát coå ñònh hình vaên hoaù truyeàn
Brahmi ñaõ naâng leân, saùng taïo vaø thoáng AÁn Ñoä vôùi nhöõng
hoaøn chænh heä chöõ sanskrit (chöõ toân giaùo lôùn vaø nhöõng
Phaïn) laø chöõ vieát phoå bieán ôû AÁn coâng trình kieán truùc, töôïng,
Ñoä thôøi baáy giôø vaø laø cô sôû hình nhöõng taùc phaåm vaên hoïc
thaønh chöõ vieát aán Ñoä ngaøy nay. tuyeät vôøi, laøm neàn cho
Chöõ vieát hoaøn chænh ñaõ taïo ñieàu vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn
kieän röïc rôõ vôùi caùc taùc giaû vaø taùc Ñoä coù giaù trò vaên hoaù
phaåm tieâu bieåu nhö Sôkuntala cuûa vónh cöûu.
Kaliñasa. - Ngöôøi AÁn Ñoä ñaõ mang
+ Nhoùm 3: Vaên hoaù thôøi Guùpta vaên hoaù, ñaëc bieät laø vaên
ñaõ phaùt trieån khaép AÁn Ñoä, noù hoaù truyeàn thoáng truyeàn
coøn röïc rôõ sang caû thôøi Haùcsa. baù ra beân ngoaøi maø Ñoâng
Ngaøy nay, daân soá AÁn Ñoä ña soá theo Nam AÙ laø aûnh höôûng roõ
ñaïo AÁn Ñoä, chöõ vieát ngaøy nay cuûa neùt nhaát. Vieät Nam cuûng
AÁn Ñoä döïa treân chöõ sanskrit. Trong aûnh höôûng cuûa vaên hoaù
quaù trình buoân baùn vôùi caùc quoác AÁn Ñoä (thaùp Chaøm, ñaïo
gia Ñoâng Nam AÙ, vaên hoaù AÁn Ñoä Phaät, ñaïo Hinñu).
ñaû aûnh höôûng sang caùc nöôùc naøy
chuû yeáu laø toân giaùo ñaïo Phaät, ñaïo
Hinñu vaø chöõ sankrit, ñaïo Baø la moân
cuûa ngöôøi Chaêm vaø kieán truùc thaùp
Chaøm, ñaïo Phaät vaø caùc coâng trình
chuøa mang kieán truùc aûnh höôûng
cuûa Phaät giaùo cuûa AÁn Ñoä …).
Trang 42
Trang 43
Baøi 7
SÖÏ PHAÙT TRIEÅN LÒCH SÖÛ
VAØ NEÀN VAÊN HOAÙ ÑA DAÏNG CUÛA AÁN ÑOÄ

Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu:
1. Kieán thöùc
Naém ñöôïc söï phaùt trieån cuûa lòch söû vaø vaên hoaù
truyeàn thoáng cuûa AÁn Ñoä.
Söï hình thaønh vaø phaùt trieån, chính saùch veà chính trò,
kinh teá, toân giaùo vaø söï phaùt trieån cuûa kieán truùc cuûa caùc
vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâli vaø vöông trieàu Moâgoân.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc cho HS bieát ñöôïc söï phaùt trieån ña daïng cuûa
vaên hoaù AÁn Ñoä, qua ñoù giaùo duïc caùc em söï traân troïng
nhöõng tinh hoa vaên hoaù cuûa nhaân loaïi.
3. Kyõ naêng
- Reøn HS caùc kyõ naêng phaân tích toång hôïp caùc söï kieän
lòch söû cuûa AÁn Ñoä qua caùc thôøi kyø lòch söû.
- Kyõ naêng khai thaùc tranh aûnh, löôïc ñoà lòch söû.
- Tranh aûnh veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi AÁn Ñoä thôøi
Phong kieán.
- Löôïc ñoà veà AÁn Ñoä.
- Caùc taøi lieäu coù lieân quan ñeán aán Ñoä thôøi phong
kieán.
Caâu hoûi 1: neâu chính saùch veà kinh teá, chính trò cuûa
Vöông trieàu Moâgoân.
Caâu hoûi 2: Vò trí vöông trieàu Ñeâli vaø Moâgoân trong lòch
söû AÁn Ñoä ?
Caâu hoûi 3: Haõy cho bieát söï hình thaønh vaø phaùt trieån
cuûa caùc quoác gia ñaàu tieân ôû AÁn Ñoä?
Caâu hoûi 4: Nhöõng yeáu toá vaên hoaù truyeàn thoáng cuûa
AÁn Ñoä coù aûnh höôûng beân ngoaøi nhö theá naøo vaø nhöõng
nôi naøo chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä?
Trang 44
AÁn Ñoä laø quoác gia lôùn treân theá giôùi coù lòch söû vaên
hoaù truyeàn thoáng laâu ñôøi laø nôi khôûi nguoàn cuûa aán Ñoä
Hin ñu giaùo. Lòch söû phaùt trieån cuûa AÁn Ñoä coù nhöõng böôùc
thaêng traàm vôùi nhieàu thôøi kyø lòch söû vaø caùc vöông trieàu
khaùc nhau. Ñeå hieåu söï phaùt trieån cuûa lòch söû vaên hoaù
truyeàn thoáng AÁn Ñoä nhö theá naøo? AÁn Ñoä ñaû traûi qua caùc
Vöông trieàu naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ traû lôøi caâu hoûi neâu
treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Hoaït ñoäng caù  Söï phaùt trieån cuûa lòch
nhaân söû vaø vaên hoaù truyeàn
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát thoáng treân toaøn laõnh
tình hình AÁn Ñoä sau thôøi kyø Guùpta thoå AÁn Ñoä.
vaø Haùcsa?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. - Ñeán theá kyû VII, AÁn Ñoä laïi
- GV trình baøy vaø phaân tích: Ñeán rôi vaøo tình traïng chia reõ,
theá kyû VII, AÁn Ñoä laïi rôi vaøo tình phaân taùn. Noåi leân vai troø
traïng chia reõ, phaân taùn. Nguyeân cuûa Pala ôû vuøng Ñoâng Baéc
nhaân laø do chính quyeàn TW suy yeáu, vaø nöôùc Palava ôû Mieàn
maët khaùc traûi qua 6 - 7 theá kyû treân Nam.
ñaát nöôùc roäng lôùn vaø ngaên caùch
nhau, moãi vuøng laõnh thoå laïi coù
nhöõng ñieàu kieän vaø saéc thaùi rieâng
cuûa mình, ñaát nöôùc laïi chia thaønh hai
mieàn, Baéc vaø Nam laø coù vai troø noåi
troäi hôn.
- Tieáp ñoù GV neâu caâu hoûi: Vieäc
ñaát nöôùc bò phaân chia nhö vaäy thì
vaên hoaù phaùt trieån nhö theá naøo?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa - Veà vaên hoaù, moãi nöôùc
mình vaø SGK traû lôøi caâu hoûi. laïi tieáp tuïc phaùt trieån saâu
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát roäng neàn vaên hoaù rieâng
yù: Moãi nöôùc laïi tieáp tuïc phaùt trieån cuûa mình treân cô sôû vaên
saâu roäng neàn vaên hoaù rieâng cuûa hoaù truyeàn thoáng AÁn Ñoä -
mình treân cô sôû vaên hoaù truyeàn chöõ vieát vaên hoïc ngheä
thoáng AÁn Ñoä, chöõ vieát, vaên hoïc thuaät Hinñu.
ngheä thuaät Hinñu.
- Ñoàng thôøi nhaán maïnh theâm söï
phaân bieät khoâng noùi leân tình traïng
khuûng hoaûng, suy thoaùi maø laïi phaûn
aùnh söï phaùt trieån töï töôøng cuûa
caùc vuøng, caùc ñòa phöông.
- Cuoái cuøng GV trình baøy nöôùc
Palava ôû mieàn Nam coù vai troø tích
cöïc trong vieäc phoå bieán vaên hoaù
AÁn Ñoä.
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao nöôùc
palava ñoùng vai troø tích cöïc trong vieäc
Trang 45
naém vöõng
phoå bieán vaên hoaù AÁn Ñoä? - Vaên hoaù AÁn Ñoä theá kæ
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi. VII - XII phaùt trieån saâu roäng
- GV choát yù: Palava thuaän lôïi veà treân toaøn laõnh thoå vaø coù
beán caûng vaø ñöôøng bieån. aûnh höôûng ra beân ngoaøi.
- GV sô keát muïc 1 khaúng ñònh: Vaên
hoaù AÁn Ñoä theá kæ VII - XII phaùt
trieån saâu roäng treân toaøn laõnh thoå
vaø coù aûnh höôûng ra beân ngoaøi.
Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng caù  Vöông trieàu Hoài giaùo
nhaân Ñeâ li
- GV neâu caâu hoûi: Hoaøn caûnh ra
ñôøi cuûa Vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâli?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. HS
khaùc boå sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Do söï - Hoaøn caûnh ra ñôøi: Do söï
phaân taùn ñaõ khoâng ñem laïi söùc phaân taùn ñaõ khoâng ñem laïi
maïnh thoáng nhaát ñeå ngöôøi AÁn Ñoä söùc maïnh thoáng nhaát ñeå
choáng laïi cuoäc taán coâng beân ngoaøi choàng laïi cuoäc taán coâng
cuûa ngöôøi Hoài giaùo goác Thoå. beân ngoaøi cuûa ngöôøi Hoài
- GV neâu caâu hoûi: Quaù trình ngöôøi giaùo goác Thoå.
Thoå ñaùnh chieám AÁn Ñoä thieát laäp
vöông trieàu Ñeâli dieãn ra nhö theá
naøo?
- HS nghieân cöùu SGK traû lôøi.
- GV trình baøy vaø phaân tích:
+ Naêm 1055, ngöôøi Thoå ñaùnh
chieám Baùtña laäp neân vöông quoác
Hoài Giaùo ôû vuøng Löôõng Haø. Ñaïo
Hoài ñöôïc truyeàn baù ñeán Iran vaø
Trung AÙ , laäp neân vöông quoác Hoài
giaùo nöõa treân vuøng giaùp Taây Baéc - Quaù trình hình thaønh: 1206
AÁn Ñoä. ngöôøi Hoài giaùo chieám vaøo
+ Ngöôøi Hoài giaùo goác Trung AÙ ñaát AÁn Ñoä laäp neân vöông
tieán haønh chinh chieán vaøo ñaát AÁn quoác Hoài giaùo AÁn Ñoä goïi
Ñoä, laäp neân vöông quoác Hoài giaùo teân laø Ñeâli.
AÁn Ñoä goïi teân laø Ñeâli (ñoùng ñoâ ôû
Ñeâli Baéc AÁn Ñoä) toàn taïi hôn 300
naêm töø 1206 - 1526.
Hoaït ñoäng 3: Nhoùm

- GV chia lôùp thaønh caùc nhoùm, giao
nhieäm vuï cuï theå cuûa caùc nhoùm nhö
sau:
Nhoùm 1: neâu chính saùch thoáng trò
cuûa vöông quoác Hoài giaùo Ñeâ li.
Nhoùm 2: neâu chính saùch veà toân
giaùo.
Nhoùm 3: neâu chính saùch veà vaên
hoaù.
Trang 46
naém vöõng
Nhoùm 4: Tìm hieåu thaønh töïu veà - Chính saùch thoáng trò:
kieán truùc. truyeàn baù, aùp ñaët Hoài
- HS ñoïc SGK thaûo luaän vaø cöû ñaïi Giaùo, töï daønh cho mình
dieän nhoùm trình baøy. HS khaùc coù quyeàn öu tieân ruoäng ñaát,
theå boå sung cho baïn. ñòa vò trong boä maùy quan
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù. laïi.
+ Nhoùm 1: Vöông quoác Hoài giaùo
Ñeâ li ñaõ truyeàn baù, aùp ñaët Hoài
giaùo trong cö daân ñaõ coù Phaät giaùo
vaø ñang theo Hinñu giaùo, töï daønh cho
mình quyeàn öu tieân ruoäng ñaát, ñòa vò - Veà toân giaùo, thi haønh
trong boä maùy quan laïi. Ngöôøi khoâng chính saùch meàm moûng,
theo ñaïo Hoài ngoaøi thueá ruoäng ñaát song xuaát hieän söï phaân
1/5 thu hoaïch coøn phaûi noäp thueá bieät toân giaùo.
ngoaïi ñaïo. - Veà vaên hoaù, vaên hoaù
+ Nhoùm 2: Veà toân giaùo, thi haønh Hoài giaùo ñöôïc du nhaäp vaøo
chính saùch meàm moûng, song söï phaân AÁn Ñoä.
bieät toân giaùo ñaõ daãn ñeán söï baát - Veà kieán truùc, xaây döïng
bình ñaúng cuûa nhaân daân. moät oás coâng trình mang
+ Nhoùm 3: veà vaên hoaù, vaên hoaù daáu naá kieán truùc Hoài
Hoài giaùo ñöôïc du nhaäp vaøo AÁn Ñoä. giaùo, xaây döïng kinh ñoâ Ñeâ
+ Nhoùm 4: Veà kieán truùc, xaây li trôû thaønh moät thaønh
döïng moät soá coâng trình mang daáu phoá lôùn nhaát theá giôùi.
aán kieán truùc Hoài giaùo, xaây döïng
kinh ñoâ Ñeâ li trôû thaønh moät thaønh
phí6 lôùn nhaát theá giôùi.
GV neâu caâu hoûi: Vò trí cuûa Vöông
trieàu Ñeâ li trong lòch söû AÁn Ñoä?
- GV gôïi yù: Coù söï giao löu hai neàn
vaên hoaù hay laø trieät tieâu; quan heä - Vò trí cuûa Vöông trieàu Ñeâ li:
giao löu veà buoân baùn, truyeàn baù + Böôùc ñaàu taïo ra söï giao
vaên hoaù. löu vaên hoaù Ñoâng - Taây.
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV choát yù: + Ñaïo Hoài ñöôïc truyeàn baù
+ Söï phaùt hieän nhau giöõa hai neàn ñeán moät soá nöôùc trong khu
vaên minh ñaëc saéc laø AÁn Ñoä Hin ñu vöïc Ñoâng Nam AÙ
giaùo vaø Hoài giaùo Araùp böôùc ñaàu
taïo ra söï giao löu vaên hoaù Ñoâng -
Taây.
+ Döôùi thôøi Vöông trieàu Hoài giaùo
Ñeâli ñaïo Hoài ñöôïc truyeàn baù ñeán
moät soá nöôùc trong khu vöïc Ñoâng
Nam AÙ.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù  Vöông trieàu Moâgoân

nhaân
- Tröôùc heát GV trình baøy vaø phaân - Naêm 1398 thuû lónh - Vua Ti-
tích: Theá kæ XV vöông trieàu Hoài giaùo mua Leng theo doøng doõi
Ñeâ li suy yeáu, 1398 thuû lónh - vua Ti- Moâng Coå taán coâng AÁn
Trang 47
naém vöõng
mua Leng theo doøng doõi Moâng Coå Ñoä, ñeán naêm 1526 laäp ra
taán coâng AÁn Ñoä, ñeán naêm 1526 Vöông trieàu Moâ-goân.
môùi chieám ñöôïc ñeâli, laäp ra Vöông
trieàu Moâgoân (goác Moâng coå).
- GV neâu caâu hoûi: Em coù nhaän
xeùt gì veà vöông trieàu Moâgoân?
- GV gôïi yù : Vöông trieàu Moâgoân coù
phaûi laø cheá ñoä phong kieán cuoái
cuøng khoâng? Chính saùch cuûng coá
ñaát nöôùc theo höôùng naøo?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù:
+ Vöông trieàu Moâgoân laø thôøi kyø
cuoái cuøng cuûa cheá ñoä phong kieán - Caùc oâng vua ñeàu ra söùc
AÁn Ñoä, song khoâng phaûi ñaõ suy cuûng coá theo höôùng AÁn
thoaùi vaø tan raõ. Ñoä hoaù xaây döïng ñaát
+ Caùc oâng vua ñeàu ra söùc cuûng nöôùc, ñöa AÁn Ñoä böôùc
coá theo höôùng AÁn Ñoä hoaù vaø xaây phaùt trieån môùi döôùi thôøi
döïng ñaát nöôùc, döa AÁn Ñoä leân vua Acôba (1556 - 1605).
böôùc phaùt trieån môùi döôùi thôøi vua
Acôba (1556 - 1605).
- HS ñoïc nhanh nhöõng chính saùch
tích cöïc cuûa vua Acôba trong SGK.
- GV keát hôïp vôùi vieäc giôùi thieäu
hình 17 "Coång laêng Acôba ôû Xicandra"
trong SGK.
- GV neâu caâu hoûi: taùc ñoäng cuûa
nhöõng chính saùch cuûa vua Acôba ñoái
vôùi söï phaùt trieån cuûa AÁn Ñoä?
- HS döïa vaøo hieåu bieát cuûa mình
vaø SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: laøm cho
xaõ hoäi AÁn Ñoä oån ñònh, kinh teá
phaùt trieån, vaên hoaù coù nhieàu
thaønh töïu môùi, ñaát nöôùc thònh
vöôïng.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp vaø caù
nhaân - Giai ñoaïn cuoái do nhöõng
- GV trình baøy vaø phaân tích: Haàu chính saùch thoáng trò haø
heát caùc oâng vua coøn laïi cuûa vöông khaéc cuûa giai caáp thoáng
trieàu duøng quyeàn chuyeân cheá, ñoäc trò, AÁn Ñoä laâm vaøo khuûng
ñoaùn ñeå cai trò ñaát nöôùc, moät soá hoaûng.
coøn duøng nhöõng bieän phaùp ñaøn aùp - AÁn Ñoä ñöùng tröôùc thaùch
quyeát lieät, hình phaït khaéc nghieät… thöùc xaâm löôïc cuûa thöïc
- GV giôùi thieäu veà hình 18 "laêng Ta daân phöông Taây (Boà Ñaøo
giô Ma ban" trong SGK. Nha vaø Anh).
- GV neâu caâu hoûi: Haäu quaû cuûa
nhöõng chính saùch thoáng trò haø khaéc
ñoù?
Trang 48
naém vöõng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: ñaát
nöôùc laâm vaøo tình traïng chia reõ vaø
khuûng hoaûng.
- GV trình baøy roõ: söï suy yeáu ñoù,
ñaët AÁn Ñoä tröôùc söï xaâm löôïc cuûa
thöïc daân phöông Taây (Boà Ñaøo Nha
vaø Anh).
Kieåm tra nhaän thöùc cuûa HS baèng caùc caâu hoûi:
 Neâu söï phaùt trieån cuûa vaên hoaù truyeàn thoáng AÁn
Ñoä.
 Nhöõng neùt chính cuûa Vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li vaø
vöông trieàu Moâgoân?
 Vò trí cuûa vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li vaø vöông trieàu
Moâgoân trong lòch söû AÁn Ñoä?
- Hoïc baøi cuõ, laøm baøi taäp trong SGK.
- Baøi taäp:
 Laäp baûng thoáng keâ caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa
lòch söû AÁn Ñoä.
 So saùnh vöông trieàu Hoài giaùo Ñeâ li vôùi vöông trieàu
Moâgoân.
Trang 49
CHÖÔNG V
ÑOÂNG NAM AÙ THÔØI PHONG KIEÁN
Baøi 8
SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN
CAÙC VÖÔNG QUOÁC ÑOÂNG NAM AÙ

Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu HS caàn naém ñöôïc:
1. Kieán thöùc
- Nhöõng neùt chính veà ñieàu kieän hình thaønh vaø söï ra
ñôøi cuûa caùc vöông quoác coå ôû Ñoâng Nam AÙ.
- Söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa caùc quoác gia phong kieán
Ñoâng Nam AÙ.
2. Tö töôûng
Giuùp HS bieát quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån khoâng
ngöøng cuûa daân toäc trong khu vöïc, qua ñoù giaùo duïc caùc em
tình ñoaøn keát vaø traân troïng nhöõng giaù trò lòch söû.
3. Kyõ naêng
Thoâng qua baùi hoïc, reøn HS kyõ naêng khaùi quaùt hoaù söï
hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ, kyõ
naêng laäp baûng thoáng keâ veà phaùt trieån cuûa caùc quoác gia
Ñoâng Nam AÙ qua caùc thôøi kyø lòch söû.
- Tranh aûnh veà con ngöôøi vaø ñaát nöôùc Ñoâng Nam AÙ thôøi
coå vaø phong kieán.
- Löôïc ñoà Chaâu AÙ, löôïc ñoà veà caùc quoác gia Ñoâng Nam
AÙ.
- Cuoán lòch Ñoâng Nam AÙ.
Caâu hoûi  : Neâu chính saùch veà kinh teá, chính trò cuûa
Vöông trieàu Moâgoân.
Caâu hoûi  : Vò trí Vöông trieàu Ñeâ li vaø Moâgoân trong lòch
söû AÁn Ñoä?
Ñoâng Nam AÙ töø laâu ñaõ ñöôïc coi laø khu vöïc lòch söû ñòa
lyù - vaên hoaù rieâng bieät treân cô sôû phaùt trieån ñoà saét vaø
kinh teá noâng nghieäp troàng luùa nöôùc nhöõng theá kyû ñaàu
cuûa Coâng nguyeân, caùc vöông quoác coå ñaàu tieân ñaõ ñöôïc
hình thaønh ôû Ñoâng Nam AÙ; tieáp ñoù khoaûng theá kyû IX - X
caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ ñöôïc xaùc laäp vaø phaùt trieån
Trang 50
thònh ñaït vaøo theá kyû X - XV. Ñeå hieåu ñieàu kieän naøo daãn
ñeán söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác coå ôû Ñoâng Nam AÙ? Söï
hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa caùc quoác gia phong kieán Ñoâng
Nam AÙ ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ
traû lôøi caùc caâu hoûi neâu treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caû lôùp  Söï ra ñôøi cuûa caùc vöông
vaø caù nhaân quoác coå ôû Ñoâng Nam AÙ
- Tröôùc heát GV treo löôïc ñoà caùc
quoác gia Ñoâng Nam AÙ leân baûng vaø
yeâu caàu HS chæ treân löôïc ñoà hieän
nay khu vöïc goàm nhöõng nöôùc naøo.
- HS leân baûng chæ löôïc ñoà.
- GV nhaän xeùt vaø giôùi thieäu teân
vaø vò trí treân löôïc ñoà 11 quoác gia
hieän nay.
- Tieáp ñoù, GV neâu caâu hoûi: Neâu - Ñoâng Nam AÙ coù ñieàu kieän
nhöõng neùt chung, nhöõng ñieåm töông töï nhieân öu ñaõi - gioù muøa,
ñoàng cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc? thuaän lôïi cho söï phaùt trieån
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa cuûa caây luùa nöôùc vaø nhieàu
mình vaø SGK traû lôøi caâu hoûi. loaïi caây troàng khaùc.
- GV nhaän xeùt, boå sung ñoàng thôøi
trình baøy vaø phaân tích Ñoâng Nam AÙ
coù ñòa hình roäng, song ñòa hình phaân
taùn bò chia caét bôûi nhöõng daõy nuùi
vaø vuøng nhieät ñôùi, nhöng thieân
nhieân ñaõ öu ñaõi cho vuøng naøy ñieàu
kieän thuaän lôïi laø gioù muøa, taïo neân
hai muøa roõ reät : muøa laïnh maùt, * Ñieàu kieän ra ñôøi caùc
muøa möa töông ñoái noùng. Gioù muøa vöông quoác coå ôû Ñoâng
keøm theo möa raát thích hôïp cho söï Nam AÙ.
phaùt trieån cuûa caây luùa nöôùc. - Ñaàu Coâng Nguyeân, cö daân
- GV trình baøy: Ñaàu Coâng nguyeân, Ñoâng Nam AÙ ñaõ bieát söû
cö daân Ñoâng Nam AÙ ñaõ bieát söû duïng ñoà saét. Noâng nghieäp
duïng ñoà saét. Noâng nghieäp vaãn laø vaãn laø ngaønh saûn xuaát chính,
ngaønh saûn xuaát chính, nhöng ôû moãi ngheà thuû coâng truyeàn thoáng
nöôùc coù ngheà thuû coâng nghieäp phaùt trieån nhö deät, laøm goám,
truyeàn thoáng phaùt trieån nhö deät, ñuùc ñoàng vaø reøn saét.
laøm goám, ñuùc ñoàng, vaø reøn saét. - Vieäc buoân baùn ñöôøng bieån
Maët khaùc do nhu caàu trao ñoåi saûn raát phaùt ñaït, moät soá thaønh
phaåm, vieäc buoân baùn ñöôøng bieån thò - haûi caûng ñaõ ra ñôøi nhö
raát phaùt ñaït, moät soá thaønh thò - OÙc Eo (An Giang, Vieät Nam),
haûi caûng ñaõ ra ñôøi vaø hoaït ñoäng Takoâla (Maõ Lai) …
nhoän nhòp nhö OÙc Eo (An Giang, Vieät
Na,m), Takoâla (Maõ Lai) …
- GV neâu caâu hoûi: Veà maët vaên - Do söï aûnh höôûng cuûa vaên
hoaù khu vöïc Ñoâng Nam AÙ coøn bò
Trang 51
naém vöõng
aûnh höôûng bôûi neàn vaên hoaù naøo? hoaù AÁn Ñoä vôùi vieäc caùc
YÙ nghóa cuûa söï aûnh höôûng ñoù? nöôùc phaùt trieån vaên hoaù coå
- GV coù theå gôïi yù veà aûnh höôûng cuûa mình.
cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä ñeán khu vöïc. - Ñoù chính laø ñieàu kieän ra ñôøi
- HS döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû cuûa caùc vöông quoác coå ôû
baøi AÁn Ñoä vaø ñoïc SGK traû lôøi caâu Ñoâng Nam AÙ.
hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Vaên
hoaù AÁn Ñoä aûnh höôûng khu vöïc, söï
aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn Ñoä
gaén lieàn vôùi vieäc caùc nöôùc phaùt * Söï hình thaønh caùc vöông
trieån vaên hoaù coå cuûa mình. Noåi quoác coå: Khoaûng 10 theá kæ
baät moãi nöôùc ñeàu saùng taïo ra chöõ sau Coâng Nguyeân haøng loaït
vieát rieâng. caùc nöôùc vöông quoác nhoû
- Ñeán ñaây GV keát luaän: Ñieàu kieän hình thaønh: Cham-pa ôû Trung
ra ñôøi cuûa caùc Vöông quoác coå laø: Boä Vieät Nam haï löu soâng
+ Do vieäc saûn xuaát vaø buoân baùn MeâKoâng, vöông quoác ôû haï löu
giöõa caùc vuøng, söï xuaát hieän caùc soâng Meâ Nam vaø ñaûo
trung taâm buoân baùn noåi tieáng. Inñoâneâxia.
+ Do aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn
Ñoä vôùi vieäc caùc nöôùc phaùt trieån
vaên hoaù coå cuûa mình.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp
- GV trình baøy treân löôïc ñoà veà teân
goïi, vò trí töông ñoái vaø khoaûng thôøi
gian ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác coå
Ñoâng Nam AÙ.
- GV chuyeån yù: Caùc vöông quoác
coå Ñoâng Nam AÙ luùc ñoù nhoû beù,
phaân taùn treân ñòa baøn heïp, soáng
rieâng reõ vaø nhieàu khi coøn tranh
chaáp nhau, ñoù laø nguyeân nhaân daãn
ñeán söï ñoå vôõ, ñeå roài treân cô ñoù
hình thaønh caùc quoác gia phong kieán
daân toäc huøng maïnh.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù  Söï hình thaønh vaø phaùt
nhaân trieån cuûa caùc quoác gia
- Tröôùc heát GV trình baøy: trong phong kieán Ñoâng Nam AÙ:
khoaûng thôøi gian töø theá kyû VII ñeán - Töø theá kæ VII ñeán X, ôû
X, ôû Ñoâng Nam AÙ ñaõ hình thaønh Ñoâng Nam AÙ ñaõ hình thaønh
moät soá quoác gia laáy moät daân toäc moät soá quoác gia phong kieán
ñoâng nhaát laøm noøng coát, thöôøng daân toäc nhö vöông quoác
goïi laø caùc quoác gia phong kieán daân Campuchia cuûa ngöôøi Khôme,
toäc. caùc vöông quoác cuaû ngöôøi
- Tieáp ñoù, GV giôùi thieäu treân löôïc Moân vaø ngöôøi Mieán ôû Haï löu
ñoà Ñoâng Nam AÙ teân goïi vaø vò trí soâng meâ Nam, ngöôøi
cuûa töøng nöôùc: Vöông quoác Inñoâneâxia ôû ñaû Xumatôra vaø
Campuchia cuûa ngöôøi Khôme, caùc Giava.
Trang 52
naém vöõng
vöông quoác cuûa ngöôøi Moân vaø
ngöôøi Mieán ôû haï löu soâng Meâ Nam,
ngöôøi Inñoâneâxia ôû ñaûo Xumatôra
vaø Giava.
- GV neâu caâu hoûi: Caùc quoác gia
phong kieán Ñoâng Nam AÙ phaùt trieån
nhaát vaøo thôøi gian naøo? Ñoù laø
nhöõng nöôùc naøo? - Töø khoaûng nöõa sau theá kæ X
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi. ñeán nöûa ñaàu theá kæ XVIII laø
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân thôøi kyø phaùt trieån nhaát cuûa
tích: caùc quoác gia phong kieán
+ Töø khoaûng nöûa sau theá kyû X Ñoâng Nam AÙ:
ñeán nöûa ñaàu theá kyû XVIII laø thôøi + Indoâneâxia thoáng nhaát vaø
kyø phaùt trieån nhaát cuûa caùc quoác phaùt trieån huøng maïnh döôùi
gia phong kieán Ñoâng Nam AÙ. vöông trieàu Moâgioâpahit (1213 –
+ ÔÛ Inñoâneâxia cuoái theá kyû XIII 1527).
doøng vua Gava maïnh leân chinh phuïc + Treân baùn ñaûo Ñoâng Döông
ñöôïc Xumatôra thoáng nhaát ñöôïc ngoaøi quoác gia Ñaïi Vieät,
Inñoâneâxia döôùi vöông trieàu Chaêmpa, vöông quoác
Moâgioâpahit (1213 – 1527) huøng maïnh, Campuchia töø theá kæ IX cuõng
bao goàm 10 nöôùc nhoû vaø ñaûo phuï böôùc vaøo thôøi kyø AÊngco huy
thuoäc coù saûn phaåm quyù chæ ñöùng hoaøng.
sau AÛ RAÄP. + Treân löu vöïc soâng Iraoañi töø
+ Treân löu vöïc soáng Iraoañi töø giöõa giöõa theá kæ XI, môû ñaàu hình
theá kyû XI, quoác gia pagan ôû mieàn thaønh vaø phaùt trieån cuûa
Trung chinh phuïc caùc tieåu quoác gia vöông quoác Mianma.
khaùc môû ñaàu hình thaønh vaø phaùt
trieån cuûa vöông quoác Mianma.
GV giôùi thieäu böùc tranh hình 19 SGK
“toaøn caûnh ñoâ thò coå Pagan Mianma”
ñoàng thôøi toå chöùc cho HS khai thaùc
böùc tranh ñeå thaáy ñöôïc söï phaùt
trieån cuûa vöông quoác Mianma.
GV neâu caâu hoûi: Söï kieän naøo
ñaùnh daáu moác phaùt trieån cuûa Lòch
söû khu vöïc? + Theá kæ XIV thoáng nhaát laäp
- HS döïa vaøo SGK tar3 lôøi caâu hoûi: vöông quoác Thaùi.
- GV nhaän xeùt vaø nhaán maïnh: theá
kyû XIII laø moác quan troïng trong quaù + Giöõa theá kæ XIV vöông quoác
trình phaùt trieån cuûa Lòch söû khu vöïc Loan Xang thaønh laäp.
bôûi vì:
Bò doàn ñaåy do cuoäc xaâm löôïc cuûa
quan Moâng Coå, moät boä phaän ngöôøi
Thaùi di cö xuoáng phía Nam laäp neân
vöông quoác nhoû ñeán theá kyû XIV
thoáng nhaát laäp vöông quoác Thaùi.
Moät nhoùm ngöôøi Thaùi khaùc xuoáng
trung löu MeâKoâng (ngöôøi Laøo Luøm)
laäp neân vöông quoác lan Xang vaøo
Trang 53
naém vöõng
giöõa theá kyû XIV.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc theo
nhoùm
- GV chia caû lôùp laøm 2 nhoùm chính
neâu caâu hoûi: Nhöõng bieåu hieän cuûa
söï phaùt trieån kinh teá, chính trò vaø
vaên hoaù cuûa caùc quoác gia Ñoâng
Nam AÙ? - Bieåu hieän söï phaùt trieån
- HS laøm vieäc theo nhoùm vaø cöû thònh ñaït:
ñaïi dieän trình baøy keát quaû. HS khaùc
coù theå boå sung cho baïn. + Kinh teá, cung caáp moät löôïng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: lôùn luùa gaïo, saûn phaåm thuû
+ Kinh teá, cung caáp moät khoái coâng (vaûi ñoà söù, cheá phaåm
löôïng lôùn luùa gaïo, saûn phaåm thuû kim khí …), nhaát laø saûn phaåm
coâng (vaûi, ñoà söù, cheá phaåm kim thieân nhieân, nhieàu laùi buoân
khí…), nhaát laø saûn vaät thieân nhieân, nhieàu nöôùc treân Theá giôùi
nhieàu laùi buoân caùc nöôùc treân Theá ñeán buoân baùn.
giôùi ñeán buoân baùn. + Chính trò, toå chöùc boä maùy
chaët cheõ kieän toaøn töø Trung
+ Chính trò, toå chöùc boä maùy chaët öông ñeán ñòa phöông.
cheõ kieän toaøn töø Trung öông ñeán ñòa + Vaên hoaù, caùc daân toäc
phöông. Ñoâng Nam AÙ xaây döïng ñöôïc
moät neàn vaên hoaù rieâng cuûa
+ Vaên hoaù, caùc daân toäc Ñoâng mình vôùi nhöõng neùt ñoäc ñaùo.
Nam AÙ xaây döïng ñöôïc moät neàn vaên
hoaù rieâng cuûa mình vôùi nhöõng neùt
ñoäc ñaùo.
- GV trình baøy: töø nöûa sau theá kyû
XVIII, caùc quoác gia Ñoâng Nam AÙ,
böôùc vaøo giai ñoaïn suy thoaùi vaø
tröôùc söï xaâm löôïc cuûa tö baûn
Phöông Taây.
- Kieåm tra nhaän thöùc cuûa HS ñoái vôùi baøi hoïc baèng
vieäc yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi ñöa ra ngay töø ñaàu
giôø hoïc: Ñeå hieåu ñieàu kieän naøo daãn ñeán söï ra ñôøi cuûa
caùc vöông quoác coå Ñoâng Nam AÙ? Söï hình thaønh vaø phaùt
trieån caùc quoác gia phong kieán Ñoâng Nam AÙ döôïc bieåu hieän
nhö theá naøo?
 Daën doø:
- Hoïc baøi cuõ, ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Söu taàm tranh aûnh veá ñaát nöôùc vaø con ngöôøi
Laøo, Campuchia thôøi phong kieán.
 Baøi taäp:
Trang 54
- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK
- Veõ löôïc ñoà Laøo, Campuchia.
Trang 55
Baøi 9
VÖÔNG QUOÁC CAMPUCHIA VAØ VÖÔNG QUOÁC LAØO

1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc vò trí ñòa lyù, ñieàu kieän töï nhieân cuûa nhöõng
nöôùc laùng gieàng gaàn guõi vôùi Vieät Nam.
- Nhöõng giai ñoaïn phaùt trieån Lòch söû cuûa hai vöông
quoác Laøo vaø Campuchia.
- Veà aûnh höôûng cuûa neàn vaên hoaù AÁn Ñoä vaø vieäc
xaây döïng neàn vaên hoaù daân toäc cuûa hai nöôùc naøy.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng HS tình caûm yeâu quyù traân troïng nhöõng giaù
trò Lòch söû truyeàn thoáng cuûa hai daân toäc laùng gieàng gaàn
guõi cuûa Vieät Nam.
- Giuùp caùc em hieåu roõ ñöôïc moái quan heä maät thieát
cuûa ba nöôùc töø xa xöa, töø ñoù giuùp HS hieåu roõ vieäc xaây
döïng quan heä laùng gieàng toát, ñoaøn keát giuùp ñôõ laãn nhau
laø cô sôû töø trong Lòch söû vaø caàn thieát cho caû ba nöôùc, ba
daân toäc treân baùn ñaûo Ñoâng Döông.
3. Kyõ naêng
- Kyõ naêng toång hôïp, phaân tích caùc söï kieän Lòch söû veà
caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa vöông quoác Laøo vaø Campuchia.
- Kyõ naêng laäp baûng nieân bieåu caùc giai ñoaïn phaùt trieån
cuûa hai vöông quoác Laøo vaø Campuchia.
- Baûn ñoà haønh chính khu vöïc Ñoâng Nam AÙ.
- Söu taàm tranh aûnh veà ñaát nöôùc vaø con ngöôøi hai nöôùc
Laøo vaù Campuchia thôøi phong kieán.
Caâu hoûi : Söï phaùt trieån thònh ñaït cuûa caùc quoác gia
phong kieán Ñoâng Nam AÙ theá kyû X – XVIII ñöôïc bieåu hieän nhö
theá naøo?

Campuchia vaø Laøo laø hai quoác gia laùng gieàng gaàn guõi
vôùi Vieät Nam, ñaõ coù Lòch söû truyeàn thoáng laâu ñôøi vaø moät
neàn vaên hoaù ñaëc saéc. Ñeå tìm hieåu söï phaùt trieån cuûa
vöông quoác Campuchia vaø vöông quoác laøo phaùt trieån qua caùc
Trang 56
thôøi kyø nhö theá naøo? Tình hình kinh teá, xaõ hoäi, nhöõng neùt
vaên hoaù ñaëc saéc ra sao? Noäi dung baøi hoïc hoâm nay seõ traû
lôøi caùc caâu hoûi neâu treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Vöông quoác campuchia
nhaân
- Tröôùc heát, GV treo baûn ñoà caùc
nöôùc Ñoâng Nam AÙ leân baûng giôùi
thieäu treân löôïc ñoà nhöõng neùt khaùi
quaùt veà ñòa hình cuûa Campuchia: Nhö
moät loøng chaûo khoång loà, xung quanh
laø vuøng röøng vaø cao nguyeân bao
boïc, coøn ñaùy laø Bieån Hoà vaø vuøng
phuï caän vôùi nhöõng caùnh ñoàng phì
nhieâu, maøu môõ.
- Tieáp theo GV neâu caâu hoûi: Ngöôøi
Campuchia laø ai? Hoï soáng ôû ñaâu? - ÔÛ Campuchia daân toäc chuû
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi? yeáu laø Khôme.
+ Ngöôøi Khôme laø boä phaän cuûa cö
daân coå Ñoâng Nam AÙ goïi laø ngöôøi - Ñòa baøn sinh soáng ban ñaàu
Moâng Coå soáng treân phaïm vi haàu nhö laø phía Baéc nöôùc Campuchia
bao truøm heát caùc nöôùc Ñoâng Nam ngaøy nay treân cao nguyeân Coø
AÙ luïc ñòa. Raït vaø maïn trung löu soâng Meâ
+ Ban ñaàu laø phía Baéc nöôùc Koâng; ñeán theá kyû VI Vöông
Campuchia ngaøy nay treân cao nguyeân quoác ngöôøi Campuchia ñöôïc
Coø Raït vaø maïn trung löu soâng Meâ thaønh laäp.
Coâng sau môùi di cö veà phía Nam.
- GV hoûi: Quaù trình laäp nöôùc dieãn
ra nhö theá naøo?
- HS suy nghó vaø töï traû lôøi caâu
hoûi.
- GV choát yù: Ngöôøi Khôme gioûi saên
baén, quen ñaøo ao, ñaép hoà tröõ nöôùc.
Hoï sôùm tieáp thu vaên hoaù AÁn Ñoä,
bieát khaéc bia baèng chöõ Phaïn; ñeán
theá kyû VI vöông quoác ngöôøi
Campuchia ñöôïc thaønh laäp.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Giai ñoaïn naøo
Campuchia phaùt trieån thònh ñaït nhaát?
Nhöõng bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån
thònh ñaït?
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân - Thôøi kyø Aêngco (802 – 1432)
tích: laø thôøi kyø phaùt trieån nhaát
+ Thôøi kyø Aêngco (802 – 1432) laø cuûa vöông quoác Campuchia, hoï
thôøi kyø phaùt trieån nhaát cuûa vöông quaàn cö ôû Baéc Bieån hoà, kinh
Trang 57
naém vöõng
quoác Campuchia, hoï quaàn cö ôû Baéc ñoâ laø Aêng co ñöôïc xaây döïng
Bieån hoà, kinh ñoâ laø Aêng co ñöôïc ôû Taây baéc Bieån Hoà.
xaây döïng ôû Taây baéc Bieån hoà (tænh
Xieâm Rieäp ngaøy nay).
- GV chæ treân baûn ñoà: ñòa baøn ban
ñaàu (theá kyû V – VII) ôû haï löu soâng
Semun (Nam Coø Raït), ñòa baøn ôû Baéc
Bieån Hoà, keát hôïp giôùi thieäu tranh - Bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån
aûnh veà ñaát nöôùc con ngöôøi thònh ñaït:
Campuchia, chuù yù ñeán giôùi thieäu + Veà kinh teá: noâng nghieäp,
Aêng co Vaùt. ngö nghieäp, thuû coâng nghieäp
+ Bieåu hieän cuûa söï phaùt trieån ñeàu phaùt trieån.
thònh ñaït: + Xaây döïng nhieàu coâng trình
Veà kinh teá : Noâng nghieäp, ngö kieán truùc lôùn.
nghieäp, thuû coâng nghieäp ñeàu phaùt + AÊng co coøn chinh phuïc caùc
trieån. nöôùc laùng gieàng, trôû thaønh
Xaây döïng nhieàu coâng trình kieán cöôøng quoác trong khu vöïc.
truùc lôùn.
Aêng co coøn chinh phuïc caùc nöôùc
laùng gieàng, trôû thaønh cöôøng quoác
trong khu vöïc.
- HS ñoïc hai ñoaïn chöõ nhoû trong
SGK noùi veà söï phaùt trieån kinh teá vaø
cuoäc chieán tranh xaâm löôïc cuûa - Vaên hoaù: saùng taïo ra chöõ
Campuchia döôùi thôøi AÊngco ñeå vieát rieâng cuûa mình treân cô
chöùng minh cho söï phaùt trieån. sôû chöõ Phaïn cuûa AÁn Ñoä.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng Vaên hoïc daân gian vaø vaên hoïc
neùt phaùt trieån ñoäc ñaùo veà vaên vieát vôùi nhöõng caâu chuyeän
hoaù cuûa Vöông quoác Campuchia? coù giaù trò ngheä thuaät.
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. - Kieán truùc, noåi tieáng nhaát
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: laø quaàn theå kieán truùc
Ngöôøi daân Campuchia ñaõ xaây Aêngco.
döïng moät neàn vaên hoaù rieâng heát
söùc ñoäc ñaùo:
+ Saùng taïo ra chöõ vieát rieâng cuûa
mình treân cô sôû chöõ Phaïn cuûa AÁn
Ñoä.
+ Vaên hoïc daân gian vaø vaên hoïc
vieát vôùi nhöõng caâu chuyeän coù giaù
trò ngheä thuaät.
+ Kieán truùc, noåi tieáng nhaát laø
quaàn theå kieán truùc Aêng co.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù  Vöông quoác Laøo
nhaân
- Tröôùc heát. GV giôùi thieäu treân
baûn ñoà veà vò trí cuûa vöông quoác
Laøo vaø nhöõng neùt cô baûn veà ñòa
hình: Ñaát nöôùc Laøo gaén lieàn vôùi
soâng MeâKoâng, con soâng vöøa cung
Trang 58
naém vöõng
caáp nguoàn thuyû vaên doài daøo, truïc
ñöôøng giao thoâng quan troïng cuûa ñaát
nöôùc, vöøa laø yeáu toá cuûa söï thoáng
nhaát veà maët ñòa lyù. Coù ñoàng baèng - Cö daân coå chính laø ngöôøi
ven soâng tuy heïp nhöng maàu môõ. Laøo Thông chuû nhaân cuûa
- Tieáp theo GV trình baøy vaø phaân neàn vaên hoaù ñoà ñaù, ñoà
tích: ñoàng.
+ Cö daân coå chính laø ngöôøi Laøo
Thông chuû nhaân cuûa neàn vaên hoaù
ñoà ñaù, ñoà ñoàng. Haøng nghìn naêm - Ñeán theá kæ XIII môùi coù
tröôùc hoï ñaõ saùng taïo ra nhöõng nhoùm ngöôøi noùi tieáng Thaùi di
chieác chum. GV coù tranh aûnh veà cö ñeán soáng hoaø hôïp vôùi
caùnh ñoàng chum coù theå keát hôïp ngöôøi Laøo Thông goïi laø Laøo
giôùi thieäu. Luøm (ngöôøi Laøo ôû thaáp). Toå
+ Ñeán theá kyû XIII môùi coù nhoùm chöùc xaõ hoäi sô khai cuûa
ngöôøi noùi tieáng Thaùi di cö ñeán soáng ngöôøi Laøo laø caùc möôøng coå.
hoaø hôïp vôùi ngöôøi Laøo Thông goïi laø
Laøo Luøm (ngöôøi Laøo ôû thaáp). Toå
chöùc xaõ hoäi sô khai cuûa ngöôøi Laøo
laø caùc möôøng coå. - Naêm 1353 Pha Ngöøm thoáng
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK nhaát caùc möôøng Laøo leân
ñeå thaáy ñöôïc cuoäc soáng, toå chöùc ngoâi ñaët teân nöôùc laø Lang
xaõ hoäi sô khai cuûa ngöôøi Laøo. Xang (trieäu voi).
+ Naêm 1353 Pha Ngöøm thoáng nhaát
caùc möôøng Laøo leân ngoâi ñaët teân
nöôùc laø Lang Xang (trieäu voi).
- GV neâu caâu hoûi: Thôøi kyø thònh
vöôïng nhaát cuûa Vöông quoác Laøo?
Nhöõng bieåu hieän cuûa söï thònh - Thôøi kyø thònh vöôïng nhaát laø
vöôïng? cuoái theá kæ XVII ñaàu theá kæ
HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. XVIII, döôùi trieàu vua Xulinha
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Voângxa.
+ Thôøi kyø thònh vöôïng nhaát laø - Nhöõng bieåu hieän phaùt trieån:
cuoái theá kyû XVII ñaàu theá kyû XVIII, + Toå chöùc boä maùy chaët cheõ
döôùi trieàu vua Xulinha Voângxa. hôn: chia ñaát nöôùc thaønh caùc
Nhöõng bieåu hieän phaùt trieån: möôøng, ñaët quan cai trò, xaây
+ Toå chöùc boä maùy chaët cheõ hôn: döïng quaân ñoäi do nhaø vua
chia ñaát nöôùc thaønh caùc möôøng, chæ huy.
ñaët quan cai trò, xaây döïng quaân ñoäi + Ñaát nöôùc coù nhieàu saûn
do nhaø vua chæ huy. vaät quyù, buoân baùn trao ñoåi
vôùi caû ngöôøi Chaâu Aâu, laøo
+ Ñaát nöôùc coù nhieàu saûn vaät coøn laø trung taâm Phaät giaùo.
quyù, buoân baùn trao ñoåi vôùi caû + Giöõ quan heä hoaø hieáu vôùi
ngöôøi Chaâu Aâu, laøo coøn laø trung Campuchia vaø Ñaïi Vieät, kieân
taâm Phaät giaùo. quyeát choáng quaân xaâm löôïc
+ Giöõ quan heä hoaø hieáu vôùi Mieán Ñieän.
Campuchia vaø Ñaïi Vieät, kieân quyeát
choáng quaân xaâm löôïc Mieán Ñieän.
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK
Trang 59
naém vöõng
chöùng minh cho vieäc toå chöùc boä
maùy chaët cheõ vaø xaây döïng quaân
ñoäi quy cuû hôn.
- GV trình baøy: Ñeán ñaàu theá kyû
XVIII, lan Xang suy yeáu vaø bò Xieâm
ñaùnh chieám bieán thaønh moät tænh,
sau trôû thaønh thuoäc ñòa cuûa Phaùp
1893.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng neùt
chính veà vaên hoaù cuûa Vöông quoác
Laøo?
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän: - Vaên hoaù:
+ Ngöôøi Laøo saùng taïo ra chöõ vieát + Ngöôøi Laøo saùng taïo ra chöõ
rieâng cuûa mình treân cô sôû chöõ vieät vieát rieâng cuûa mình treân cô
cuûa Campuchia vaø Mianma. sôû chöõ vieät cuûa Campuchia
+ Ñôøi soáng vaên hoaù cuûa ngöôøi vaø Mianma.
Laøo raát phong phuù hoàn nhieân. + Ñôøi soáng vaên hoaù cuûa
+ Xaây döïng moät soá coâng trình ngöôøi Laøo raát phong phuù hoàn
kieán truùc Phaät giaùo ñieån hình laø nhieân.
That luoâng ôû Vieâng Chaên. GV keát + Xaây döïng moät soá coâng
hôïp giôùi thieäu hình 22 trong SGK trình kieán truùc Phaät giaùo
“Thaùp That Luoâng – Vieâng Chaên ñieån hình laø That luoâng ôû
(Laøo)” Vieâng Chaên. GV keát hôïp giôùi
GV nhaán maïnh: Campuchia vaø Laøo thieäu hình 22 trong SGK “Thaùp
ñeàu chòu aûnh höôûng cuûa vaên hoaù That Luoâng – Vieâng Chaên”
AÁn Ñoä treân caùc lónh vöïc chöõ vieát,
toân giaùo, vaên hoïc, kieán truùc. - Neàn vaên hoaù truyeàn thoáng:
Tuy nhieân, khi tieáp thu vaên hoaù Campuchia vaø Laøo ñeàu chòu
nöôùc ngoaøi, nhaát laø vaên hoaù AÁn aûnh höôûng cuûa vaên hoaù AÁn
Ñoä trong quaù trình giao löu vaên hoaù, Ñoä treân caùc lónh vöïc chöõ
moãi böôùc ñeàu ñem loàng noäi dung vieát, toân giaùo, vaên hoïc, kieán
cuûa mình vaøo, xaây döïng neàn vaên truùc.
hoaù ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc. - Song tieáp thu moãi nöôùc ñeàu
Chính baûn saéc daân toäc laø sôïi daây ñem loàng noäi dung cuûa mình
lieân keát daân toäc vaø thuùc ñaåy cuoäc vaøo, xaây döïng neàn vaên hoaù
ñaáu tranh baûo veä chuû quyeàn daân ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc.
toäc.
+ Chöõ vieát: Töø hoïc chöõ Phaïn
saùng taïo ra chöõ vieát rieâng cuûa daân
toäc mình.
+ Vaên hoïc daân gian vaø vaên hoïc
vieát.
+ Toân giaùo: ñaïo Hinñu vaø ñaïo
Phaät.
+ Kieán truùc Hinñu giaùo vaø Phaät
giaùo.
Trang 60
- Höôùng daãn HS traû lôøi caâu hoûi nhaän thöùc ñaët ra ngay
töø ñaàu giôø hoïc ñeå cuûng coá kieán thöùc ñaõ hoïc.
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi baøi taäp trong SGK.
- Ñoïc chuaån bò tröôùc baøi môùi.
- Laäp baûng nieân bieåu caùc giai ñoaïn phaùt trieån
cuûa Vöông quoác Campuchia vaø laøo theo noäi dung sau:
Teân Thôøi gian hình Giai ñoaïn phaùt Bieåu hieän

vöông thaønh vöông trieån thònh ñaït cuûa söï phaùt
quoác quoác nhaát trieån
Trang 61
CHÖÔNG VI
TAÂY AÂU THÔØI TRUNG ÑAÏI
Baøi 10
THÔØI KYØ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN
CUÛA CHEÁ ÑOÄ PHONG KIEÁN ÔÛ TAÂY AÂU
(Töø theá kyû V ñeán theá kyû XIV)

1. Kieán thöùc
- Hieåu ñöôïc nguyeân nhaân vaø quaù trình daãn ñeán söï ra
ñôøi cuûa caùc quoác gia phong kieán ôû Taây AÂu.
- Naém ñöôïc caùc giai caáp vaø ñòa vò xaõ hoäi cuûa töøng
giai caáp trong xaõ hoäi; hieåu ñöôïc theá naøo laø laõnh ñòa vaø
ñôøi soáng kinh teá, chính trò trong laõnh ñòa.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc cho HS thaáy ñöôïc baûn chaát cuûa giai caáp boùc
loät, tinh thaàn lao ñoäng cuûa quaàn chuùng nhaân daân.
3. Kyõ naêng
- Reøn cho HS kyõ naêng phaân tích, toång hôïp ñaùnh giaù veà
söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác phong kieán Taây Aâu, söï ra ñôøi
cuûa caùc thaønh thò vaø vai troø cuûa noù.
- Bieát khai thaùc noäi dung tranh aûnh trong SGK.
- Tranh aûnh trong SGK.
- Söu taàm moät soá tranh aûnh veà caùc laâu daøi, thaønh
quaùch, caûnh sinh hoaït buoân baùn caùc chôï trong thôøi kyø naøy.
Caâu hoûi  : Laäp nieân bieåu caùc giai ñoaïn Lòch söû lôùn
cuûa Campuchia vaø Laøo (GV coù theå chuaån bò ra giaáy trong ñeå
chieáu hoaëc chuaån bò ra giaáy tôroâki).
Caâu hoûi  : Laø vaø Campuchia ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh
töïu vaên hoaù gì? Neâu baèng chöùng theå hieän söï saùng taïo vaên
hoaù cuûa hai daân toäc naøy?
Trang 62
- GV khaùi quaùt noäi dung phaàn kieåm tra baøi cuõ, daãn
daét vaøo baøi môùi neâu nhieäm vuï nhaän thöùc veà baøi môùi cho
HS nhö sau:
Töø theá kyû V, ôû Taây AÂu cuõng ñaõ daàn hình thaønh caùc
quoác gia phong kieán cuûa ngöôøi Gieùcman, quan heä saûn xuaát
phong kieán cuõng daàn ñöôïc hình thaønh vaø cuûng coá phaùt
trieån, cuøng vôùi ñoù laø söï xuaát hieän caùc thaønh thò trung ñaïi
vaø theá kyû XI – XII ñaõ coù vai troø heát söùc to lôùn ñoái vôùi söï
phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi chaâu Aâu thôøi trung ñaïi. Ñeå hieåu
quaù trình hình thaønh caùc vöông quoác phong kieán taây AÂu dieãn
ra nhö theá naøo? Moái quan heä caùc giai caáp trong xaõ hoäi ra
sao? Nguyeân nhaân, hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa thaønh thò nhö
theá naøo? Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi hoïc ñeå lyù giaûi cho
nhöõng caâu hoûi neâu treân?

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Söï hình thaønh caùc vöông
- Tröôùc heát GV gôïi laïi cho HS nhôù quoác phong kieán ôû Taây
laïi nhöõng kieán thöùc cô baûn cuûa xaõ Aâu
hoäi coå ñaïi phöông Taây nhaát laø söï
baønh tröôùng vaø lôùn maïnh cuûa ñeá
quoác Roâma. Sau ñoù GV neâu caâu
hoûi: Nhöõng bieåu hieän söï khuûng
hoaûng cuûa ñeá quoác Roâma theá kyû
III?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. HS - Theá kyû III, ñeá quoâc1 Roâma
khaùc coù theå boå sung cho baïn. laâm vaøo khuûng hoaûng, noâ
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù. leä noåi daäy ñaáu tranh saûn
- Tieáp ñoù GV nhaán maïnh: trong tình xuaát suùt keùm, xaõ hoäi roái
hình ñoù cuoái theá kyû V, ñeá quoác ren.
Roâma bò ngöôøi Giecman traøn xuoáng
xaâm chieám.
- GV neâu caâu hoûi : Haäu quaû vieäc
ngöôøi Giecman xaâm löôïc ñeá quoác
Roâma?
- GV nhaän xeùt HS traû lôøi vaø keát
luaän.
Trang 63
naém vöõng
nhoùm
- GV neâu caâu hoûi.
- Nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng - Cuoái theá kæ V, ñeá quoác
nhoùm laø: Roâma bò ngöôøi Giecman xaâm
+ Nhoùm 1: Khi traøn vaøo laõnh thoå löôïc naêm 476 ñeá quoác Roâma
cuûa Roâma, ngöôøi Giecman ñaõ coù bò dieät vong, thôøi ñaïi phong
nhöõng vieäc laøm gì? kieán chaâu AÂu hình thaønh ôû
+ Nhoùm 2: Taùc ñoäng cuûa nhöõng Chaâu Aâu.
vieäc laøm ñoù ñoái vôùi xaõ hoäi phong
kieán chaâu Aâu?
- HS töøng nhoùm ñoïc SGK, tìm yù traû
lôøi vaø thaûo luaän vôùi nhau.
- Sau ñoù ñaïi dieän nhoùm trình baøy
keát quaû cuûa mình. GV coù theå yeâu - Nhöõng vieäc laøm cuûa ngöôøi
caàu HS nhoùm khaùc boå sung. Gieùcman:
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát + Thuû tieâu boä maùy Nhaø
y: nöôùc cuõ, thaønh laäp neân
+ Nhoùm 1: Khi traøn vaøo laõnh thoå nhieàu vöông quoác môùi.
Roâma, ngöôøi Giecman ñaõ thuû tieâu
boä maùy Nhaø nöôùc cuõ, thaønh laäp
neân nhieàu vöông quoác môùi cuûa hoï
nhö vöông quoác cuûa ngöôøi Aêng gloâ + Chieám ruoäng ñaát cuûa chuû
xaéc xoâng, vöông quoác Phô raêng, noâ Roâma cuõ roài chia cho
vöông quoác taây Goác, Ñoâng Goác … nhau.
Ngöôøi Giecman coøn chieám ruoäng
ñaát cuûa chuû noâ Roâma cuõ roài chia
cho nhau trong ñoù caùc töôùng lónh
quaân söï vaø quyù toäc ñöôïc phaàn
nhieàu hôn. Ñoàng thôøi, caùc thuû lónh
boä laïc, caùc quyù toäc ngöôøi Giecman
cuõng töï xöng vua, töï phong cho nhau + Töø boû caùc toân giaùo
caùc töôùc vò cao caáp nhö coâng töôùc, nguyeân thuyû cuûa mình vaø
baù töôùc, nam töôùc, taïo neân heä tieáp thu Kitoâ giaùo, xaây döïng
thoáng ñaúng caáp quyù toäc vuõ só. nhaø thôø vaø tìm caùch chieám
Ngöôøi Giecman cuõng töø boû caùc ruoäng ñaát cuûa noâng daân.
toân giaùo nguyeân thuyû cuûa mình vaø
tieáp thu Kitoâ giaùo, xaây döïng nhaø - Caùc giai caáp môùi hình thaønh:
thôø vaø tìm caùch chieám ruoäng cuûa laõnh chuùa phong kieán, noâng
noâng daân, ñoàng thôøi hoï cuõng ñöôïc noâ, quan heä saûn xuaát phong
nhaø vua ban ruoäng ñaát. kieán ôû Chaâu Aâu baét ñaàu
+ Nhoùm 2: Hình thaønh caùc giai hình thaønh.
caáp môùi: laõnh chuùa phong kieán,
noâng noâ, cuøng vôùi ñoù laø quan heä
saûn xuaát phong kieán ôû chaâu Aâu
ñöôïc hình thaønh.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp.  Xaõ hoäi phong kieán Taây

- GV trình baøy vaø phaân tích: ñeán AÂu
Trang 64
naém vöõng
giöõa theá kyû IX phaàn lôùn ñaát ñai ñaõ
ñöôïc caùc quyù toäc vaø nhaø thôø chia
nhau chieám ñoaït xong, nhöõng vuøng
ñaát ñai roäng lôùn ñoù ñaõ nhanh
choùng bò hoï bieán thaønh khu ñaát
rieâng cuûa mình goïi laø laõnh ñòa phong
kieán. Laõnh ñòa chính laø ñôn vò haønh
chính kinh teá cô baûn trong thôøi kyø
phong kieán phaân quyeàn ôû Taây Aâu. - Giöõa theá kyû IX caùc laõnh ñòa
- GV giaûi thích khaùi nieäm veà laõnh phong kieán Taây Aâu ra ñôøi,
ñòa baèng vieäc keát hôïp khai thaùc ñaây laø ñôn vò chính trò kinh teá
tranh aûnh trong SGK “Laâu ñaøi vaø cô baûn trong thôøi kyø phong
thaønh quaùch kieân coá cuûa laõnh kieán phaân quyeàn.
chuùa” hoaëc vôùi nhöõng tranh aûnh söu
taàm ñöôïc. Laõnh ñòa laø moät khu ñaát
roäng bao goàm ñaát cuûa laõnh chuùa
vaø ñaát khaåu phaàn. Trong khu ñaát
cuûa laõnh chuùa coù nhöõng laâu ñaøi,
dinh thöï, nhaø thôø, nhaø kho, chuoàng
traïi … coù haøo saâu, töôøng cao, taïo
thaønh nhöõng phaùo ñaøi kieân coá.
Ñaát khaåu phaàn ôû xung quanh phaùo
ñaøi ñöôïc caùc laõnh chuùa giao cho
noâng noâ caày caáy vaø thu toâ thueá.
nhoùm
- GV chia caû lôùp laøm 4 nhoùm, neâu
caâu hoûi: cho töøng nhoùm nhö sau:
+ Nhoùm 1: Mieâu taû cuoäc soáng
cuûa noâng noâ trong caùc laõnh ñòa?
+ Nhoùm 2: Neâu ñaëc tröng kinh teá
cuûa laõnh ñòa?
+ Nhoùm 3: Ñôøi soáng chính trò cuûa
caùc laõnh ñòa?
+ Nhoùm 4: Mieâu taû cuoäc soáng
cuûa caùc laõnh chuùa trong laõnh ñòa?
- HS nhoùm ñoïc SGK, thaûo luaän vaø
tìm yù traû lôøi. Sau ñoù ñaïi dieän nhoùm - Caùc giai caáp trong xaõ hoäi:
trình baøy keát quaû cuûa mình, HS + Noâng noâ laø ngöôøi saûn
nhoùm khaùc boå sung. xuaát chính trong caùc laõnh ñòa.
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt vaø choát Hoï bò gaén chaët vaø leä thuoäc
yù: vaøo caùc laõnh thoå.
+ Noâng noâ laø ngöôøi saûn xuaát + Laõnh chuùa coù cuoäc soáng
chính trong caùc laõnh ñòa. Hoï bò gaén nhaøn roãi, xa hoa, sung söôùng
chaët vaø leä thuoäc vaøo laõnh chuùa. baèng vieäc boùc loät vaø söùc
Boû troán seõ bò tröøng phaït raát naëng. lao ñoäng cuûa noâng noâ.
Hoï nhaän ruoäng ñaát veà caøy caáy vaø - Laõnh ñòa laø moät cô sôû kinh
phaûi noäp toâ naëng, ngoaøi ra hoï coøn doanh ñoùng kín, mang tính chaát
phaûi noäp nhieàu thöù khaùc. Song hoï töï nhieân, töï cung, töï caáp, töï
Trang 65
naém vöõng
vaãn ñöôïc töï do trong saûn xuaát, coù tuùc.
gia ñình rieâng, coù noâng cuï vaø gia - Laõnh ñòa laø moät ñôn vò chính
suùc. trò ñoäc laäp coù quaân ñoäi, toaø
+ Trong saûn xuaát hoï bieát duøng aùn phaùp luaät rieâng, cheá ñoä
phaân boùn, gieo troàng theo thôøi vuï, thueá khoaù rieâng, tieàn teä
moïi thöù duøng trong laõnh ñòa ñeàu do rieâng …
noâng noâ töï saûn xuaát ra, ít coù söï
trao ñoåi buoân baùn vôùi beân ngoaøi.
GV nhaán maïnh: Laõnh ñòa laø moät
cô sôû kinh teá ñoùng kín, mang tính
chaát töï nhieân, töï cung, töï caáp, töï
tuùc.
+ Laõnh chuùa ñöôïc coi laø oâng vua
con, coù quaân ñoäi, toaø aùn, phaùp
luaät rieâng, cheá ñoä thueá khoaù
rieâng, tieàn teä rieâng… Laõnh chuùa
coøn coù theå buoäc nhaø vua ban cho
mình quyeàn mieãn tröø khoâng can
thieäp vaøo laõnh ñòa cuûa mình.
+ Laõnh chuùa coù cuoäc soáng nhaøn
roãi, xa hoa, sung söôùng, thôøi bình chæ
luyeän taäp cung kieám, cöôõi ngöïa, daï
hoäi, tieäc tuøng.
Hoaït ñoäng 5: laøm vieäc caû lôùp  Söï xuaát hieän thaønh thò
vaø caù nhaân trung ñaïi
- GV trình baøy : töø theá kyû XI ôû - Nguyeân nhaân thaønh thò ra
Taây Aâu ñaõ xuaát hieän nhöõng tieàn ñôøi:
ñeà cuûa neàn kinh teá haøng hoaù, thò + Taây Aâu ñaõ xuaát hieän
tröôøng ñöôïc môû roäng khoâng bò nhöõng tieàn ñeà cuûa neàn kinh
ñoùng kín trong laõnh ñòa. Thuû coâng teá haøng hoaù.
nghieäp dieãn ra quaù trình chuyeân + Thò tröôøng buoân baùn töï do.
moân hoaù maïnh meõ nhö moäc, ñoà da, + Thuû coâng nghieäp dieãn ra
goám. quaù trình chuyeân moân hoaù.
- GV neâu caâu hoûi: Tröôùc söï phaùt
trieån cuûa saûn xuaát thaønh thò ra ñôøi
nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK tìm noäi dung traû lôøi,
HS khaùc coù theå boå sung. - Thôï thuû coâng ñeán ngaõ ba
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñeå coù ñöôøng, beán soâng nôi coù ñoâng
ñieàu kieän thuaän lôïi cho saûn xuaát, ngöôøi qua laïi laäp xöôûng saûn
trao ñoåi buoân baùn, thôï thuû coâng xuaát vaø buoân baùn hình thaønh
ñeán ngaõ ba ñöôøng, beán soâng nôi coù caùc thaønh thò.
ñoâng ngöôøi qua laïi laäp xöôûng saûn
xuaát vaø buoân baùn hình thaønh caùc
thaønh thò.
nhaân
- GV trình baøy hoaït ñoäng cuûa
Trang 66
naém vöõng
thaønh thò: Cö daân chuû yeáu cuûa
thaønh thò laø thôï thuû coâng vaø thöông
nhaân, hoï taäp hôïp laïi vôùi nhau trong
caùc toå chöùc hoäi laø phöôøng hoäi hay
thöông hoäi vaø ñaët ra nhöõng quy cheá
rieâng (phöôøng quy) nhaèm giöõ ñoäc
quyeàn saûn xuaát vaø tieâu thuï saûn
phaåm cuûa mình, ñaáu tranh choáng aùp
böùc saùch nhieãu cuûa caùc laõnh
chuùa.
- GV giôùi thieäu noäi dung böùc tranh
hình 24 trong SGK “Hoäi chôï ôû Ñöùc”, - Vai troø thaønh thò:
ñaây laø böùc tranh theå hieän caûnh + Phaù vôõ neàn kinh teá töï
mua baùn taïi Hoäi chôï ôû Ñöùc phaûn nhieân töï cung töï caáp, töï tuùc,
aùnh söï phaùt trieån cuûa thöông taïo ñieàu kieän cho kinh teá
nghieäp cuûa xaõ hoäi phong kieán Taây haøng hoaù phaùt trieån.
Aâu luùc baáy giôø. + Goùp phaàn tích cöïc xoaù boû
- GV neâu caâu hoûi: Neâu vai troø cheá ñoä phaân quyeàn. Ñaëc
cuûa thaønh thò? HS ñoïc SGK traû lôøi bieät mang laïi khoâng khí töï do
caâu hoûi. cho xaõ hoäi phong kieán Taây
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Söï Aâu.
phaùt trieån cuûa caùc ngaønh thuû
coâng ñaõ phaù vôû neàn kinh teá töï
nhieân, töï caáp töï tuùc, taïo ñieàu kieän
cho kinh teá haøng hoaù phaùt trieån,
goùp phaàn tích cöïc xoaù boû cheá ñoä
phaân quyeàn. Ñaëc bieät mang laïi
khoâng khí töï do.

- GV kieåm tra hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa HS vôùi vieäc
yeâu caàu HS neâu laïi söï ra ñôøi cuûa caùc vöông quoác phong
kieán Taây Aâu; yeâu caàu giaûi thích khaùi nieäm theá naøo laø
laõnh ñòa? Caùc giai caáp trong xaõ hoäi phong kieán taây Aâu vaø
ñòa vò töøng giai caáp trong xaõ hoäi. Nguyeân nhaân söï ra ñôøi vaø
vai troø cuûa thaønh thò trung ñaïi.
- Hoïc baøi cuõ, ñoïc tröôùc baøi môùi vaø traû lôøi caâu hoûi
trong SGK.
- Baøi taäp:
Cheá ñoä phong

Cheá ñoä phong
Noäi dung so saùnh kieán phöông
kieán Taây AÂu
Ñoâng
Trang 67
- Giai caáp trong xaõ

hoäi
- Ñaëc tröng kinh teá
- Theå cheá chính trò
Trang 68
Baøi 11
TAÂY AÂU THÔØI HAÄU KÌ TRUNG ÑAÏI

1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc nguyeân nhaân vaø caùc cuoäc phaùt kieán ñòa
lyù.
- Hieåu bieát ñöôïc khaùi nieäm theá naøo laø tích luyõ voán
baùn ñaàu, giaûi thích ñöôïc taïi sao chuû nghóa tö baûn laïi naûy
sinh ôû chaâu Aâu, naém ñöôïc nhöõng bieåu hieän söï naûy sinh
chuû nghóa tö baûn ôû chaâu Aâu.
- Naém ñöôïc nguyeân nhaân, thaønh töïu cuûa vaên hoaù
phuïc höng, caûi caùch toân giaùo vaø chieán tranh noâng daân.
2. Tö töôûng
- Giuùp caùc em thaáy ñöôïc coâng lao cuûa caùc nhaø phaùt
kieán ñòa lyù, traân troïng nhöõng giaù trò vaên hoaù cuûa nhaân loaïi
thôøi kyø Phuïc höng ñeå laïi; vaø tinh thaàn ñaáu tranh cuûa nhaân
daân lao ñoäng trong traän tuyeán choáng laïi cheá ñoä phong kieán.
3. Kyõ naêng
- Kyõ naêng phaân tích, ñaùnh giaù söï kieän veà söï ra ñôøi
cuûa chuû nghóa tö baûn, laäp baûn thoáng keâ cuoäc ñaáu tranh
caûi caùch toân giaùo, chieán tranh noâng daân Ñöùc.
- Kyõ naêng khai thaùc löôïc ñoà “Nhöõng cuoäc phaùt kieán
ñòa lyù”, khai thaùc tranh aûnh veà nhöõng thaønh töïu hoäi hoaï
cuûa vaên hoaù phuïc höng.
- Löôïc ñoà “Nhöõng cuoäc phaùt kieán ñòa lyù”, Baûn ñoà
chính trò Chaâu Aâu.
- Tranh aûnh veà phong traøo vaên hoaù Phuïc Höng.
- Söu taàm tranh aûnh moät soá nhaø thaùm hieåm.
Caâu hoûi  : Theá naøo laø laõnh ñòa? Ñôøi soáng kinh teá
vaø chính trò trong caùc laõnh ñòa nhö theá naøo?
Caâu hoûi  : Nguyeân nhaân vaø vai troø cuûa caùc thaønh
thò trung ñaïi?
Moät trong soá thaønh töïu quan troïng cuûa loaøi ngöôøi ôû
theá kyû XV laø tieán haønh caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù phaùt
hieän ra chaâu Myõ vaø ñi voøng quanh theá giôùi, ñaõ ñem laïi
Trang 69
nguoàn cuûa caûi lôùn veà chaâu Aâu, treân cô sôû ñoù ñaõ daãn
ñeán quaù trình tích luyõ tö baûn ban ñaàu vaø quan heä saûn xuaát
tö baûn chuû nghóa qua ñoù ñöôïc hình thaønh cuøng vôùi hai giai
caáp môùi: tö saûn vaø voâ saûn ra ñôøi. Ñeå hieåu tìm hieåu
nguyeân nhaân naøo daãn ñeán caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù?
Caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù ñoù dieãn ra nhö theá naøo? Heä
quaû cuûa caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù ra sao? Nguyeân nhaân,
noäi dung phong traøo vaên hoaù Phuïc höng? Nguyeân nhaân, dieãn
bieán caûi caùch toân giaùo vaø chieán tranh noâng daân? Chuùng ta
vaøo tìm hieåu baøi hoâm nay ñeå traû lôøi caùc caâu hoûi neâu
treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Nhöõng cuoäc phaùt kieán
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao sang theá ñòa lyù.
kyû XV con ngöôøi coù theå tieán haønh
caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi, HS
khaùc coù theå boå sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. Ñoàng
thôøi nhaán maïnh trong caùc nguyeân - Nguyeân nhaân phaùt kieán ñòa
nhaân treân thì söï tieán boä khoa hoïc lyù:
kyõ thuaät laø quan trong nhaát, vì chính + Saûn xuaát phaùt trieån daãn
,nhôø ñoù maø con ngöôøi coù nhöõng ñeán nhu caàu veà höông lieäu,
con taøu lôùn chôû ñöôïc nhieàu ngöôøi vaøng vaø thò tröôøng cao.
vaø löông thöïc, thöïc phaåm, nöôùc + Con ñöôøng giao löu, buoân
uoáng cho nhöõng chuyeán ñi daøi ngaøy. baùn qua Taây AÙ vaø Ñòa Trung
- GV trình baøy roõ theâm: caùc nhaø Haûi bò ngöôøi AÛ Raäp ñoäc
haøng haûi coù hieåu bieát nhieàu veà chieám.
ñaïi döông, coù quan nieäm ñuùng veà + Khoa hoïc – kyõ thuaät coù
hình daïng Traùi ñaát, ñaõ veõ ñöôïc haûi nhieàu böôùc tieán quan troïng
ñoà ghi roõ caùc vuøng ñaát, caùc hoøn nhö kyõ thuaät môùi trong ñoùng
ñaûo coù daân cö. Maùy moùc thieân taøu, la baøn, haûi ñoà…
vaên, la baøn ñöôïc söû duïng trong vieäc
ñònh höôùng ñaïi döông bao la. Kyõ
thuaät ñoùng taøu coù nhieàu tieán boä
ngöôøi ta ñaõ ñoùng ñöôïc nhöõng con
taøu coù baùnh laùi vaø heä thoáng
buoàm lôùn nhö taøu Caraven.
Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc caû lôùp
vaø caù nhaân
- GV trình baøy: Boà Ñaøo Nha vaø Taây
Ban Nha laø nhöõng nöôùc tieân phong
trong caùc cuoäc thaùm hieåm ñòa lyù,
khaùm phaù ra nhöõng mieàn ñaát môùi.
- Tieáp ñoù, GV treo löôïc ñoà treân
baûng yeâu caàu HS döïa vaøo noäi dung
SGK trình baøy noäi dung caùc cuoäc
phaùt kieán ñòa lyù HS khaùc coù theå
Trang 70
naém vöõng
boå sung. - Caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát lôùn:
yù. + Naêm 1498, B. Ñiaxô ñaõ ñi
+ Naêm 1498, B. Ñiaxô laø hieäp só voøng cöïc Nam cuûa luïc ñòa Phi,
“Hoaøng gia” ñaõ ñi voøng cöïc Nam cuûa ñaët teân laø muõi Haûi Voïng.
luïc ñòa Phi, ñaët teân laø muõi Baõo Toá, + Vaxcoâ ñô gamañaõ ñeán ñöôïc
sau goïi laø muõi Haûi Voïng. Calicut AÁn Ñoä (05/1498).
+ Ngaøy 08/07/1497, Vaxcoâ ñô gama
rôøi caûng Lixbon ñi sang phöông Ñoâng; + Thaùng 8/1492. C.Coâloâmboâ
thaùng 5/1498, ñaõ ñeán ñöôïc calicut ñeán ñöôïc CuBa vaø moät soá
AÁn Ñoä, khi veà oâng ñöôïc phong phoù ñaûo vuøng Aêngti. OÂng laø
vöông AÁn Ñoä. ngöôøi ñaàu tieân phaùt hieän ra
+ Thaùng 08/1492, C.Coâloâmboâ ñaõ Chaâu Myõ.
daãn ñaàu ñoaøn thuyû thuû veà höôùng + Magienlan laø ngöôøi ñaõ thöïc
Taây, sau 3 thaùng oâng ñeán ñöôïc Cu Ba hieän chuyeán ñi ñaàu tieân
vaø moät soá ñaûo vuøng Aêngti nhöng voøng quanh theá giôùi baèng
oâng töôûng laàm laø AÁn Ñoä. Tuy ñöôøng bieån (1519- 1521).
nhieân khaúng ñònh C.Coâloâmboâ laø
ngöôøi ñaàu tieân phaùt hieän ra Chaâu
Myõ.
+ Magienlan (1480 – 1521) laø ngöôøi
ñaõ thöïc hieän chuyeán ñi ñaàu tieân
voøng quanh theá giôùi baèng ñöôøng
bieån töø naêm 1519- 1521. Ñoaøn cuûa
Magienlan ñi voøng qua ñieåm cöïc Nam
cuûa Nam Myõ, tieán vaøo ñaïi döông
meânh moâng (oâng ñaët teân laø Thaùi
Bình Döông). Taïi Philippin, oâng bò thieät
maïng do giao tranh vôùi thoå daân. Cuoái
cuøng, ñoaøn thaùm hieåm chæ coøn 1
thuyeàn vaø 18 thuyû thuû khi veà ñeán
Taây Ban Nha.
Hoaït ñoäng 3: Laøm vieäc theo - Heä quaû cuûa phaùt kieán ñòa
nhoùm lyù.
- GV neâu caâu hoûi: Heä quaû cuûa + Ñem laïi hieåu bieát môùi veà
caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù? Traùi ñaát, veà nhöõng con
- HS ñoïc SGK thaûo luaän, cöû ñaïi ñöôøng môùi, daân toäc môùi. Thò
dieän nhoùm, trình baøy, HS khaùc boå tröôøng theá giôùi ñöôïc môû
sung. roäng.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. + Thuùc ñaåy nhanh söï tan raõ
cuûa quan heä phong kieán vaø
söï ra ñôøi cuûa chuû nghóa tö
baûn.
+ Naûy sinh quaù trình cöôùp
boùc thuoäc ñòa vaø buoân baùn
noâ leä.
Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc caù nhaân  Söï naûy sinh chuû nghóa tö
- GV neâu caâu hoûi: Soá voán ban baûn ôû Taây AÂu
ñaàu maø quyù toäc vaø thöông nhaân
Trang 71
naém vöõng
tích luyõ do ñaâu maø coù?
- HS döïa vaøo kieán thöùc ñaõ hoïc ôû
baøi tröôùc, SGK traû lôøi caâu hoûi. HS
khaùc coù theå boå sung cho baïn.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát - Nguyeân nhaân:
yù: + Kinh teá chaâu aâu phaùt trieån
- Sau caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù, nhanh. Taàng lôùp quyù toäc,
kinh teá chaâu Aâu phaùt trieån nhanh. thöông nhaân Taây AÂu ra söùc
Taàng lôùp quyù toäc, thöông nhaân Taây cöôùp boùc cuûa caûi, taøi
AÂu ra söùc boùc loät cuûa caûi, taøi nguyeân vaøng baïc cuûa caùc
nguyeân vaøng baïc cuûa caùc nöôùc nöôùc chaâu Myõ, chaâu Phi vaø
chaâu Myõ, chaâu Phi vaø chaâu AÙ. Giai chaâu AÙ.
caáp tö saûn tích luyõ ñöôïc soá voán ban + Giai caáp tö saûn coøn töôùc
ñaàu baèng söï cöôùp boùc thöïc daân. ñoaït ruoäng ñaát cuûa noâng
- GV nhaán maïnh theâm, Giai caáp tö daân bieán thaønh caùc ñoàn
saûn thaäm chí coøn dung baïo löïc ñeå ñieàn.
töôùc ñoaït ruoäng ñaát cuûa noâng daân.
Chaúng haïn ôû Anh coù phong traøo
“Raøo ñaát cöôùp ruoäng”, haøng vaïn gia
ñình noâng daân maát ñaát, ñi lang thang
buoäc phaûi laøm thueâ trong caùc xí
nghieäp cuûa giai caáp tö saûn. Ngay ôû
trong thaønh thò, thôï thuû coâng cuõng
bò töôùc ñoaït tö lieäu saûn xuaát, trôû
thaønh ngöôøi ñi laøm thueâ.
Trang 72
naém vöõng
nhoùm
- GV chia HS thaønh caùc nhoùm vaø
giao nhieäm vuï cho caùc nhoøm cuï theå
nhö sau:
+ Nhoùm 1: Bieåu hieän cuûa söï
naûy sinh chuû nghóa tö baûn trong thuû
coâng nghieäp?
+ Nhoùm 2: Bieåu hieän cuûa söï
naûy sinh chuû nghóa tö baûn trong thuû
coâng nghieäp?
+ Nhoùm 3: Bieåu hieän cuûa söï naûy
sinh chuû nghóa tö baûn trong thöông
nghieäp.
+ Nhoùm 4: Neâu nhöõng bieán ñoåi - Bieåu hieän naûy sinh CNTB:
giai caáp trong xaõ hoäi Taây AÂu? + Trong thuû coâng nghieäp, caùc
- HS ñoïc SGK thaûo luaän theo nhoùm coâng tröôøng thuû coâng leân
vaø cöû ñaïi dieän trình baøy keát quaû; thay theá phöôøng hoäi, hình
HS khaùc coù theå boå sung. thaønh ngöôøi lao ñoäng bieán
- Cuoái cuøng GV nhaän xeùt boå sung thaønh coâng nhaân noâng
vaø choát yù: nghieäp.
+ Trong thuû coâng nghieäp, caùc
coâng tröôøng thuû coâng moïc leân thay
theá phöôøng hoäi. Quy moâ cuûa caùc
xöôûng thuû coâng leân tôùi hôn 100
ngöôøi. Nhôø aùp duïng kyõ thuaät môùi
vaøo quy trình saûn xuaát maø naêng
suaát lao ñoäng taêng, khoái löôïng saûn
phaåm taêng, giaù haï. Chuû xöôûng boùc
loät ngöôøi lao ñoäng laøm thueâ quan
heä cuûa hoï laø quan heä cuûa chuû vôùi
thôï. Quan heä saûn xuaát tö baûn chuû + Trong thöông nghieäp, caùc
nghóa ñöôïc hình thaønh. coâng ty thöông maïi lôùn thay
+ ÔÛ noâng thoân, caùc ñoàn ñieàn theá cho caùc thöông hoäi.
trang traïi ñöôïc hình thaønh, ngöôøi lao - Xaõ hoäi Taây AÂu coù söï bieán
ñoäng bieán thaønh coâng nhaân noâng ñoåi, caùc giai caáp môùi ñöôïc
nghieäp theo cheá ñoä laøm coâng aên hình thaønh – giai caáp tö saûn
löông. Chuû ruoäng ñaát trôû thaønh tö vaø giai caáp coâng nhaân.
saûn noâng thoân hay laø quyù toäc môùi.
+ Trong thöông nghieäp, quan heä tö
baûn cung xaâm nhaäp vaøo vôùi vieäc ra
ñôøi caùc coâng ty thöông maïi lôùn thay
theá cho caùc thöông hoäi.
+ Xaõ hoäi Taây AÂu coù söï bieán ñoåi,
caùc giai caáp môùi ñöôïc hình thaønh –
giai caáp tö saûn vaø giai caáp coâng
nhaân.
Trang 73
naém vöõng
Hoaït ñoäng 6: Caù nhaân 3. Vaên hoaù phuïc höng
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân
daãn ñeán phong traøo vaên hoaù phuïc
höng?
- HS ñoïc saùch giaùo khoa traû lôøi
caâu hoûi, HS khaùc coù theå boå sung. - Nguyeân nhaân:
- Cuoái cuøng, GV nhaän xeùt vaø choát + Giai caáp tö saûn coù theá löïc
yù: Giai caáp tö saûn coù theå löïc veà veà kinh teá, song chöa coù ñòa
kinh teá, song chöa coù ñòa vò veà xaõ vò veà xaõ hoäi töông öùng.
hoäi töông öùng. Maët khaùc giai caáp tö + Nhöõng quan ñieåm loãi thôøi
saûn ñaõ ñöùng leân ñaáu tranh choáng cuûa xaõ hoäi phong kieán kìm
laïi KI – toâ vôùi nhöõng quan ñieåm loãi haõm söï phaùt trieån cuûa giai
thôøi cuûa xaõ hoäi phong kieán. caáp tö saûn.
- Tieáp ñoù GV trình baøy: giai caáp tö - Phong traøo vaên hoaù phuïc
saûn, moät maët muoán khoâi phuïc tinh höng khoâi phuïc tinh hoa vaên
hoa vaên hoaù xaùn laïn cuûa quoác gia hoaù xaùn laïn Coå ñaïi Hi Laïp,
coå ñaïi Hy Laïp – Roâma, maët khaùc Roâ-ma, xaây döïng moät neàn
cuõng goùp phaàn xaây döïng moät neàn vaên hoaù môùi, ñeà cao giaù trò
vaên hoaù môùi, ñeà cao giaù trò chaân chaân chính cuûa con ngöôøi, ñoøi
chính cuûa con ngöôøi, ñoøi quyeàn töï do quyeàn töï do caù nhaân, coi
caù nhaân, coi trong khoa hoïc kyõ thuaät troïng khoa hoïc kyõ thuaät.
– neàn vaên hoaù ñoù laø vaên hoaù phuïc - Coù nhöõng tieán boä veà khoa
höng. hoïc – kyõ thuaät, söï phaùt trieån
veà vaên hoïc, hoäi hoaï.
Hoaït ñoäng 7: caù nhaân

GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng thaønh
töïu cuûa Vaên hoaù phuïc höng?
- GV boå sung vaø choát yù: Thôøi ñaïi - YÙ nghóa:
Vaên hoaù Phuïc höng coù nhöõng tieán + Leân aùn giaùo hoäi Ki-toâ, taán
boä vöôït baäc cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, coâng vaøo traät töï phong kieán,
vaên hoïc ngheä thuaät vaø hoäi hoaï vôùi ñeà cao töï do, xaây döïng theá
caùc nhaø khoa hoïc, nhaø vaên, thô, hoaï giôùi quan tieán boä.
só vaø nhöõng taùc phaåm tieâu bieåu: + Ñaây laø cuoäc ñaáu tranh cuûa
Ra-bô-le vöøa laø nhaø vaên vöøa laø giai caáp tö saûn choáng laïi cheá
nhaø y hoïc; Ñeâ-caùc-tô vöøa laø nhaø ñoä phong kieán treân maët traän
toaùn hoïc xuaát saéc vöøa laø nhaø trieát vaên hoaù tö töôûng.
hoïc; Leâ-oâ-na-ñô Vanh xi vöøa laø hoaï
só thieân taøi vöøa laø kyõ sö noái tieáng,
Seách-Xpia laø nhaø soaïn kòch vó ñaïi…
Tieáp ñoù, GV neâu caâu hoûi: Haõy cho
bieát yù nghóa cuûa phong traøo vaên
hoaù phuïc höng?
HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. Ñoàng
thôøi nhaán maïnh thöïc chaát cuûa phong
traøo vaên hoaù phuïc höng laø cuoäc
ñaáu tranh cuûa giai caáp tö saûn choáng
Trang 74
naém vöõng
laïi cheá ñoä phong kieán treân maët
traän vaên hoaù tö töôûng.
- GV giôùi thieäu cho hoïc sinh böùc tranh
hình 26 trong SGK “Böùc hoaï La Gioâ-
coâng cuûa Leâ-oâ-na-ñô Vanh-xi”
Hoaït ñoäng 8: Laøm vieäc caù nhaân 4. Caûi caùch toân giaùo vaø
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân chieán tranh noâng daân
daãn ñeán caûi caùch toân giaùo? a) Caûi caùch toân giaùo
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi. - Nguyeân nhaân: Söï phaûn
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù: ñoäng, ngaên caûn hoaït ñoäng
Chính söï phaûn ñoäng, ngaên caûn hoaït cuûa Giaùo hoäi ñoái vôùi giai
ñoäng cuûa Giaùo Hoäi ñôùi vôùi giai caáp caáp tö saûn ñaõ ñeán söï buøng
tö saûn ñaõ daãn ñeán söï buøng noå noå cuûa phong traøo caûi caùch
cuûa phong traøo caûi caùch toân giaùo. toân giaùo.
- GV trình baøy vaø phaân tích keát hôïp - Neùt chính veà phong traøo:
vôùi vieäc chæ treân baûn ñoà Chaâu AÂu dieãn ra khaép caùc nöôùc Taây
veà ñòa ñieåm caùc nöôùc dieãn ra phong AÂu, ñi ñaàu laø Ñöùc, Thuî Só,
traøo caûi caùch toân giaùo: Phong traøo sau ñoù Laø Bæ, Haø Lan, Anh.
caûi caùch toân giaùo dieãn ra khaép caùc Noåi tieáng nhaát laø cuoäc caûi
nöôùc Taây AÂu. Ñi ñaàu laø Ñöùc, Thuî Só caùch cuûa Lu-thô ôû Ñöùc vaø
sau ñoù laø Bæ, Haø Lan, Anh. Noåi tieáng cuûa Can-vanh taïi thuî só.
nhaát laø cuoäc caûi caùch cuûa Lu-Thô - Ñaëc ñieåm:
(1483 – 1546) ôû Ñöùc vaø Can-Vanh + Khoâng thuû tieâu toân giaùo,
(1509-1564) ngöôøi Phaùp taïi Thuî Só. duøng nhöõng bieän phaùp oân
- GV keát hôïp vôùi vieäc giôùi thieäu hoaø ñeå quay veà giaùo lyù Ki-
tranh aûnh veà hai nhaø caûi caùch toân toâ nguyeân thuyû.
giaùo Lu-thô vaø Can-vanh. + Ñoøi thuû tieâu vai troø cuûa
- GV neâu caâu hoûi: Ñaëc ñieåm cuûa Giaùo Hoäi, Giaùo Hoaøng, ñoøi
caûi caùch toân giaùo? baõi boû caùc thuû tuïc vaø nghi
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. HS leã phieàn toaùi.
khaùc boå sung cho baïn. - YÙ nghóa:
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: + Laø cuoäc ñaáu tranh coâng
+ Khoâng muoán thuû tieâu toân giaùo, khai ñaàu tieân treân lónh vöïc
duøng nhöõng bieän phaùp oân hoaø ñeå vaên hoaù tö töôûng cuûa giai
quay veà giaùo lyù Ki-toâ nguyeân thuyû. caáp tö saûn choáng laïi cheá ñoä
+ Ñoøi thuû tieâu vai troø cuûa Giaùo phong kieán.
Hoäi, Giaùo hoaøng, ñoøi baõi boû caùc + Coå vuõ vaø môû ñöôøng cho
thuû tuïc vaø nghi leã phieàn toaùi. neàn vaên hoaù Chaâu AÂu phaùt
GV nhaán maïnh, caûi caùch ñöôïc nhaân trieån cao hôn.
daân uûng hoä, nhöng giaùo hoäi laïi b) Chieán tranh noâng daân Ñöùc
phaûn öùng maïnh meõ, daãn ñeán söï Nguyeân nhaân:
phaân hoaù trong xaõ hoäi Taây AÂu + Cheá ñoä phong kieán baûo
thaønh hai phe: Taân giaùo vaø Cöïu Giaùo thuû caûn trôû söï vöôn leân cuûa
(Ki-toâ giaùo). giai caáp tö saûn.
+ Noâng daân bò aùp böùc boùc
loät naëng neà, do tieáp thu tö
töôûng caûi caùch toân giaùo.
- Dieãn bieán:
Trang 75
naém vöõng
+ Töø muøa xuaân 1524 cuoäc
ñaáu tranh ñaõ coù tính chaát
quyeát lieät, môû ñaàu cho cuoäc
chieán tranh noâng daân thöïc söï.
Laõnh tuï kieät xuaát cuûa phong
traøo laø Toâ-maùt Muy-xe.
Hoaït ñoäng 9: Laøm vieäc caù nhaân
- GV Neâu caâu hoûi: YÙ nghóa cuûa caûi + Phong traøo noâng daân ñaõ
caùch Toân Giaùo vaø Vaên Hoaù Phuïc giaønh thaéng lôïi böôùc ñaàu,
Höng? ñaõ ñi ñeán ñoøi thuû tieâu cheá
-HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa mình ñoä phong kieán.
qua noäi dung ñaõ hoïc vaø SGK traû lôøi.
GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù:
+ Laø cuoäc ñaáu tranh coâng khai ñaàu
tieân treân lónh vöïc vaên hoaù tö töôûng
cuûa giai caáp tö saûn choáng laïi cheá
ñoä phong kieán.
+ Coå vuõ vaø môû ñöôøng cho neàn
vaên hoaù Chaâu AÂu phaùt trieån cao
hôn.
Hoaït ñoäng 10: Laøm vieäc caù
nhaân
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao dieãn ra
cuoäc chieán tranh noâng daân Ñöùc?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi. - YÙ nghóa:
- GV trình baøy vaø phaân tích: sau caûi + Laø moät söï kieän Lòch söû
caùch toân giaùo neàn kinh teá Ñöùc, lôùn lao, noù bieåu hieän tinh
thaáp keùm, chaäm phaùt trieån trong thaàn ñaáu tranh quyeát lieät vaø
caû noâng nghieäp, coâng nghieäp vaø khí phaùch anh huøng cuûa noâng
thöông nghieäp, cheá ñoä phong kieán daân Ñöùc ñaáu tranh choáng laïi
baûo thuû caûn trôû söï vöôn leân cuûa giaùo hoäi phong kieán.
giai caáp tö saûn. + Baùo hieäu söï khuûng hoaûng
Noâng daân bò aùp böùc boùc loät naëng suy vong cheá ñoä phong kieán.
neà, do tieáp thu tö töôûng caûi caùch
toân giaùo.
- Tieáp theo giaùo vieân trình baøy vaø
phaân tích:
+ Töø muøa xuaân 1524 cuoäc ñaáu tranh
ñaõ coù tính chaát quyeát lieät, môû ñaàu
cho cuoäc chieán tranh noâng daân thaät
söï. Laõnh tuï kieät xuaát cuûa phong
traøo laø Toâ-maùt Muy-xe.
- GV khai thaùc aûnh Toâmat Muyxa keát
hôïp vôùi vieäc giôùi thieäu veà tieåu söû
vaø nhöõng ñoùng goùp cuûa oâng.
Phong traøo noâng daân ñaõ giaønh
thaéng lôïi böôùc ñaàu, ñaõ ñi ñeán ñoøi
thuû tieâu cheá ñoä phong kieán. Tröôùc
söï phaùt trieån cuûa phong traøo, giôùi
Trang 76
naém vöõng
quyù toäc phong kieán vaø taêng löõ ñaõ
duøng moïi thuû ñoaïn, doác moïi löïc
löôïng ñaøn aùp. Phong traøo noâng daân
bò thaát baïi.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu yù nghóa
cuûa chieán tranh noâng daân Ñöùc?
- HS doïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát
yù: Laø moät söï kieän Lòch söû lôùn lao,
noù bieåu hieän tinh thaàn ñaáu tranh
quyeát lieät vaø khí phaùch anh huøng
cuûa noâng daân Ñöùc ñaáu tranh choáng
laïi giaùo hoäi phong kieán. Noù cuõng
baùo hieäu söï khuûng hoaûng suy vong
cuûa cheá ñoä phong kieán.

- Kieåm tra nhaän thöùc cuûa HS ñoái vôùi baøi hoïc thoâng qua
caùc caâu hoûi ôû ñaàu giôø hoïc: Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán
caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù? Caùc cuoäc phaùt kieán ñòa lyù ñoù
dieãn ra nhö theá naøo? Heä quaû cuûa caùc cuoäc phaùt kieán ñòa
lyù ra sao? Nguyeân nhaân, noäi dung phong traøo Vaên hoaù Phuïc
Höng? Nguyeân nhaân, dieãn bieán caûi caùch toân giaùo vaø chieán
tranh noâng daân?
 Daën doø: Hoïc baøi cuõ., Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
 Baøi taäp:
Laäp baûng thoáng keâ veà phong traøo Vaên hoaù Phuïc Höng,
caûi caùch toân giaùo vaø chieán tranh noâng daân Ñöùc theo noäi
dung:
Dieãn Ngöôøi Keát

Teân phong Nguyeân
bieán laõnh quaû, yù
traøo nhaân
chính ñaïo nghóa
Vaên hoaù Phuïc

höng
Caûi caùch toân

giaùo
Chieán tranh
noâng daân Ñöùc
Trang 77
BAØI 12 OÂN TAÄP

LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI THÔØI NGUYEÂN THUYÛ,
COÅ ÑAÏI VAØ TRUNG ÑAÏI
Trang 78
PHAÀN HAI
LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM TÖØ NGUOÀN GOÁC ÑEÁN GIÖÕA THEÁ
KYÛ XIX
CHÖÔNG I
VIEÄT NAM TÖØ THÔØI NGUYEÂN THUYÛ ÑEÁN THEÁ KYÛ X
Baøi 13
VIEÄT NAM THÔØI NGUYEÂN THUYÛ

1. Kieán thöùc
- Caùch ngaøy nay 30 – 40 vaïn naêm, treân ñaát nöôùc ta ñaõ
coù con ngöôøi soáng (ngöôøi toái coå). Vieät Nam laø moät trong
nhöõng queâ höông cuûa loaøi ngöôøi.
- Traûi qua haøng chuïc vaïn naêm, Ngöôøi Toái coå ñaõ
chuyeån bieán daàn thaønh Ngöôøi tinh khoân (Ngöôøi hieän ñaïi).
- Naém baét ñöôïc caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa xaõ hoäi
nguyeân thuyû veà: coâng cuï lao ñoäng, hoaït ñoäng kinh teá, toå chöùc
xaõ hoäi, ñôøi soáng vaät chaát vaø tinh thaàn.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng yeâu queâ höông, ñaát nöôùc, töï haøo veà
lòch söû laâu ñôøi cuûa daân toäc ta, yù thöùc ñöôïc vò trí cuûa lao
ñoäng, vaø traùch nhieäm vôùi lao ñoäng xaây döïng queâ höông
ñaát nöôùc.
3. Kyõ naêng
- Bieát so saùnh giöõa caùc giai ñoaïn Lòch söû ñeå ruùt ra
nhöõng bieåu hieän cuûa chuyeån bieán veà: kinh teá, xaõ hoäi …
Bieát quan saùt hình aûnh caùc hieän vaät ôû baøi hoïc ñeå ruùt ra
nhaän xeùt.
- Baûn ñoà Vieät Nam theå hieän nhöõng ñòa baøn lieân quan
ñeán noäi dung baøi hoïc: Nuùi Ñoï (Thanh Hoaù), Thaåm Khuyeân,
Thaåm Hai (Laïng Sôn), Hang Goøn (Ñoàng Nai), An Loäc (Bình Phöôùc),
Ngöôøm (Thaùi Nguyeân), Sôn Vi (Phuù Thoï), Hoaø Bình, Baéc Sôn.
- Moät soá tranh aûnh veà cuoäc soáng ngöôøi nguyeân thuyû hay
nhöõng hình aûnh veà coâng cuï cuûa ngöôøi nuùi Ñoï, Sôn Vi, Hoaø
Bình…
Tieát tröôùc oân taäp khoâng kieåm tra trong quaù trình hoïc
baøi môùi.
Trang 79
2. Môû baøi
- khi hoïc phaàn lòch söû theá giôùi nguyeân thuyû chuùng ta
ñaõ khaúng ñònh: Thôøi kyø nguyeân thuyû laø thôøi kyø ñaàu tieân,
keùo daøi nhaát maø daân toäc naøo, ñaát nöôùc naøo cuõng phaûi
traûi qua. Ñaát nöôùc Vieät Nam cuûa chuùng ta cuõng nhö nhieàu
nöôùc khaùc ñaõ traûi qua thôøi kyø nguyeân thuyû. Baøi hoïc hoâm
nay ta seõ tìm hieåu veà thôøi kyø nguyeân thuyû treân ñaát nöôùc
Vieät Nam.
3. Toå chöùc daïy hoïc baøi môùi

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Laøm vieäc caù nhaân  Nhöõng daáu tích ngöôøi
- GV daãn daét: Ngöôøi Trung Quoác, toái coå ôû Vieät Nam
ngöôøi Inñoâneâxia... thöôøng töï hoaø vì
ñaát nöôùc hoï laø nôi phaùt tích cuûa
loaøi ngöôøi, laø caùi noâi sinh ra con
ngöôøi. Coøn Vieät Nam cuûa chuùng ta
cuõng hoaøn toaøn coù theå töï haøo vì
ñaát nöôùc Vieät Nam ñaõ chöùng kieán
nhöõng böôùc ñi chaäp chöõng ñaàu tieân
cuûa loaøi ngöôøi, töøng traûi qua thôøi
kyø nguyeân thuyû.
- GV ñaët caâu hoûi: Vaäy coù baèng
chöùng gì ñeå chöùng minh Vieät Nam
ñaõ töøng traûi qua thôøi kyø nguyeân - Caùc nhaø khaûo coå hoïc ñaõ
thuyû khoâng? tìm thaáy daáu tích Ngöôøi toái
- HS theo doõi SGK phaàn 1 ñeå traû coå coù nieân ñaïi caùch ñaây 30-
lôøi caâu hoûi. 40 vaïn naêm vaø nhieàu coâng
- GV boå sung vaø keát luaän: khaûo cuï ñaù gheø ñeûo thoâ sô ôû
coå hoïc ñaõ chöùng minh caùch ñ6y 30- Thanh Hoaù, Ñoàng Nai, Bình
40 vaïn naêm treân ñaát nöôùc Vieät Nam Phöôùc…
ñaõ coù Ngöôøi toái coå sinh soáng.
-GV: Söû duïng baûn ñoà Vieät Nam coù

theå hieän ñòa baøn cö truù cuûa Ngöôøi
toái coå ôû Thanh Hoaù, Ñoàng Nai, Hoaø
Bình chæ cho HS theo doõi hoaëc goïi
moät hoïc sinh leân chæ baûn ñoà ñòa
danh coù Ngöôøi toái coå sinh soáng.
- GV ñaët caâu hoûi: Em coù nhaän
xeùt gì veà ñòa baøn sinh soáng cuûa
Ngöôøi toái coå Vieät Nam?
- HS suy nghó quan saùt baûn ñoà traû
lôøi.
- GV keát luaän: Ñòa baøn sinh soáng
traûi daøi treân 3 mieàn ñaát nöôùc - Ngöôøi toái coà soáng thaønh
nhieàu ñòa phöông coù Ngöôøi toái coå baày saên baét thuù röøng vaø
sinh soáng. haùi löôïm hoa quaû.
Trang 80
naém vöõng
- GV ñaët caâu hoûi: Vaäy ngöôøi toái
coå ôû Vieät Nam sinh soáng nhö theá
naøo?
HS theo doõi SGK, nhôù laïi kieán thöùc
ñaõ hoïc ôû phaàn lòch söû theá giôùi,
traû lôøi.
- GV keát luaän: Cuõng gioáng Ngöôøi
toái coå ôû caùc nôi khaùc treân theá
giôùi, Ngöôøi toái coå ôû Vieät Nam cuõng
soáng thaønh baày saên baét thuù röøng
vaø haùi löôïm hoa quaû.
-GV tieåu keát daãn daét sang phaàn 2:
Nhö vaäy chuùng ta ñaõ chöùng minh
ñöôïc Vieät Nam ñaõ traûi qua giai ñoaïn
baày ngöôøi Nguyeân Thuyû (giai ñoaïn
Ngöôøi toái coå). Ngöôøi toái coå tieán
hoaù thaønh Ngöôøi tinh khoân vaø ñöa
Vieät Nam böôùc vaøo giai ñoaïn hình
thaønh coâng xaõ thò toäc nguyeân thuyû
nhö theá naøo, chuùng ta cuøng tìm hieåu
phaàn 2 cuûa baøi.
Trang 81
naém vöõng
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù 2. Coâng xaõ thò toäc hình
nhaân thaønh
- GV phaùt vaán: khi Ngöôøi tinh khoân
xuaát hieän, coâng xaõ thò toäc hình
thaønh, vaäy theo em coâng xaõ thò toäc
laø gì?
- HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû
phaàn lòch söû theá giôùi ñeå traû lôøi
caâu hoûi: Coâng xaõ thò toäc laø giai
ñoaïn keá tieáp giai ñoaïn baày ngöôøi
nguyeân thuyû. ÔÛ ñoù con ngöôøi soáng
thaønh thò toäc, boä laïc khoâng coøn
soáng thaønh töøng baày nhö tröôùc ñaây.
- GV giaûng giaûi: cuõng nhö nhieàu nôi
khaùc treân theá giôùi traûi qua quaù
trình lao ñoäng laâu daøi, nhöõng daáu
veát cuûa ñoäng vaät maát daàn. Ngöôøi
toái coå Vieät Nam ñaõ tieán hoaù daàn
thaønh Ngöôøi Tinh khoân (Ngöôøi Hieän - ÔÛ nhieàu ñòa phöông cuûa
ñaïi). nöôùc ta tìm thaáy nhöõng hoaù
- HS theo doõi SGK phaàn 2 (trang 62) thaïch raêng vaø nhieàu coâng cuï
ñeå thaáy ñöôïc baèng chöùng daáu tích ñaù cuûa Ngöôøi hieän ñaïi cuûa
cuûa Ngöôøi tinh khoân ôû Vieät Nam. caùc di tích caên hoaù Ngöôøm,
- GV keát luaän: caùc nhaø khaûo coå Sôn Vi…(caùch ñaây 2 vaïn naêm).
hoïc ñaõ tìm thaáy ôû nhieàu ñòa phöông
cuûa nöôùc ta nhöõng hoaù thaïch raêng
vaø nhieàu coâng cuï ñaù gheø ñeõo cuûa
Ngöôøi hieän ñaïi ôû caùc di tích thuoäc
vaên hoaù Ngöôøm, Sôn Vi.
GV giaûi thích khaùi nieäm vaên hoaù
Ngöôøm, Sôn Vi – Goïi theo di chæ khaûo
coå chính, tieâu bieåu maø caùc nhaø
khaûo coå ñaõ khai quaät.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK traû - Chuû nhaân vaên hoaù Sôn Vi
lôøi caâu hoûi: Chuû nhaän vaên hoaù soáng trong maùi ñaù, hang
Ngöôøm, Sôn Vi cö truù ôû nhöõng ñòa ñoäng, ven bôø soâng, suoái treân
baøn naøo? Hoï sinh soáng ra sao? (Soáng ñòa baøn roäng töø Sôn La ñeán
thaønh baày saên baét thuù röøng vaø Quaûng Trò.
haùi löôïm hoa quaû).
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV boå sung keát luaän:
- Ngöôøi Sôn Vi ñaõ soáng thaønh

thò toäc, söû duïng coâng cuï
- GV duøng baûn ñoà Vieät Nam chæ gheø ñeõo, laáy saên baét, haùi
cho HS theo doõi ñòa baøn cö truù cuûa löôïm laøm nguoàn soáng chính.
Ngöôøi Sôn Vi hoaëc goïi moät HS leân
chæ baûn ñoà vaø nhaän xeùt veà ñòa
baøn cö truù cuûa ngöôøi Sôn Vi.
- GV: Nhöõng tieán boä trong cuoäc soáng
Trang 82
naém vöõng
cuûa Ngöôøi Sôn Vi so vôùi Ngöôøi toái
coå?
- HS so saùnh ñeå traû lôøi caàu hoûi.
- GV tieåu keát daãn daét sang phaàn
3: ÔÛ giai ñoaïn vaên hoaù Sôn Vi caùch
ñaây hai vaïn naêm coâng xaõ thò toäc
nguyeân thuyû ñaõ hình thaønh, chuùng
ta cuøng tìm hieåu phaàn 3 ñeå laáy söï
phaùt trieån cuûa coâng xaõ thò toäc
nguyeân thuyû ôû Vieät Nam.
Hoaït ñoäng 3: Theo nhoùm. 3. Söï phaùt trieån cuûa coâng
- GV söû duïng löôïc ñoà vaø cung caáp xaõ thò toäc
kieán thöùc cho HS. - Caùch ñaây khoaûng 12.000
Caùch ñaây khoaûng 12.000 naêm ñeán naêm ñeán 6000 naêm ôû Hoaø
6000 naêm ôû Hoaø Bình, Baéc Sôn (Laïng Bình, Baéc Sôn (Laïng Sôn) vaø
Sôn) vaø nhieàu nôi khaùc nhö: Thaùi moät soá nôi khaùc ñaõ tìm thaáy
Nguyeân, Ninh Bình, Thanh Hoaù, Ngheä daáu tích cuûa vaên hoaù Sôn Kyø
An, Quaûng Bình ñaõ tìm thaáy daáu tích ñaù môùi. Goïi chung laø vaên
cuûa vaên hoaù Sôn Kyø ñaù môùi. Goïi hoaù Hoaø Bình, Baéc Sôn.
chung laø vaên hoaù Hoaø Bình Baéc Sôn
(goïi theo teân di chæ khaûo coå tieâu
bieåu).
- GV chia HS laøm 3 nhoùm theo doõi
SGK, so saùnh, thaûo luaän nhoùm vaø
traû lôøi caùc caâu hoûi cuûa töøng
nhoùm .
+ Nhoùm 1: Söï tieán boä veà toå
chöùc xaõ hoäi cuûa cö daân Hoaø Bình,
Baéc Sôn.
+ Nhoùm 2: Tieán boä trong caùch
cheá taïo coâng cuï?
+ Nhoùm 3: Tieán boä trong phöông
thöùc kieám soáng? - Ñôøi soáng cuûa cö daân Hoaø
- Caùc nhoùm hoaït ñoäng, cöû ñaïi dieän Bình, Baéc Sôn:
traû lôøi. + Soáng ñònh cö laâu daøi, hôïp
- GV boå sung, keát luaän: thaønh thò toäc, boä laïc.
+ Ngoaøi saên baét, haùi löôïm
coøn bieát troàng troït: rau, cuû,
caây aên quaû.
+ Böôùc ñaàu bieát maøi löôõi rìu,
laøm moät soá coâng cuï khaùc
baèng xöông, tre, goã, baét ñaàu
bieát naëng ñoà goám.
 Ñôøi soáng vaät chaát, tinh
thaàn ñöôïc naâng cao.
- GV tieåu keát: Nhö vaäy ñôøi soáng
vaät chaát vaø tinh thaàn cuûa cö daân
Hoaø Bình, Baéc Sôn ñöôïc naâng cao.
Trang 83
naém vöõng
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân
- GV thoâng baùo kieán thöùc: Caùch Caùch nay 6000 – 5000 naêm
ngaøy nay 6000 – 5000 naêm (TCN), kyõ (TCN), kyõ thuaät cheá taïo coâng
thuaät cheá taïo coâng cuï coù böôùc cuï coù böôùc phaùt trieån môùi
phaùt trieån mang tính ñoät phaù, lòch goïi laø “caùch maïng ñaù môùi”
söû thöôøng goïi laø cuoäc “caùch maïng
ñaù môùi”. - Bieåu hieän tieán boä, phaùt
- GV yeâu caàu caû lôùp ñoïc SGK ñeå trieån:
traû lôøi caâu hoûi: Nhöõng tieán boä + Söû duïng kyõ thuaät cuûa
trong vieäc cheá taïo coâng cuï vaø trong khoan ñaù, laøm goám baèng
ñôøi soáng cuûa cö daân? baøn xoay.
- HS theo doõi SGk traû lôøi caâu hoûi.+ Bieát troàng luùa, duøng cuoác
ñaù. Bieát trao ñoåi saûn phaåm
- GV boå sung, keát luaän nhöõng bieåu cuûa caùc thò toäc, boä laïc.
hieän tieán boä:  Ñôøi soáng cö daân oån ñònh vaø
ñöôïc caûi thieän hôn, ñòa baøn cö
truù caøng môû roäng.
Trang 84
naém vöõng
- GV tröôùc heát GV thoâng baùo kieán 4. Söï ra ñôøi cuûa thuaät
thöùc: Caùch ñaây khoaûng 4000 – 3000 luyeän kim vaø ngheà noâng
naêm caùc boä laïc soáng raûi raùc treân troàng luùa nöôùc
khaép ñaát nöôùc ta ñaõ ñaït ñeán trình - Caùch ngaøy nay khoaûng 4000
ñoä phaùt trieån cao cuûa kyõ thuaät - 3000 naêm (TCN) caùc boä laïc
cheá taùc ñaù, laøm goám ñaëc bieät treân ñaát nöôùc ta ñaõ bieát
bieát söû duïng nguyeân lieäu ñoàng vaø ñeán ñoàng vaø thuaät luyeän
bieát ñeán thuaät luyeän kim. Ngheà kim; ngheà troàng luùa nöôùc
troàng luùa nöôùc trôû thaønh phoå bieán. phoå bieán.
Tieâu bieåu coù caùc boä laïc Phuøng
Nguyeân, Sa Huyønh. Ñoàng Nai.
- GV söû duïng baûn ñoà xaùc ñònh caùc
ñòa baøn treân.
- GV chia lôùp thaønh 3 nhoùm yeâu
caàu caùc nhoùm ñoïc SGK, thaûo luaän
traû lôøi caùc caâu hoûi theo nhoùm:
+ Nhoùm 1: Ñòa baøn cö truù, coâng cuï
lao ñoäng, hoaït ñoäng kinh teá cuûa cö
daân Phuøng Nguyeân?
daân Sa Huyønh?
daân Ñoàng Nai?
- Caùc nhoùm HS thaûo luaän, cöû
moät ñaïi dieän vieát ra giaáy nhaùp yù
kieán traû lôøi cuûa caû nhoùm, sau ñoù
trình baøy tröôùc lôùp.
- GV sau khi caùc nhoùm trình baøy
xong GV treo leân baûng moät taám
baûng thoáng keâ kieán thöùc ñaõ chuaån
bò saün theo maãu:
- HS theo doõi baûng thoáng keâ kieán
thöùc cuûa GV so saùnh vôùi phaàn töï
tìm hieåu vaø nhöõng phaàn caùc nhoùm
khaùc trình baøy ñeå boå sung, ñieàu
chænh kieán thöùc cho chuaån xaùc.
- GV phaùt vaán: coù theå ñaët moät
caâu hoûi:
+ Cö daân Phuøng Nguyeân coù ñieåm gì
môùi so vôùi cö daân Hoaø Bình, Baéc
Sôn? - Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän
+ Cö daân vaên hoaù Sa Huyønh, Ñoàng kim caùch ñaây 4000 – 3000 naêm
Nai coù nhöõng ñieåm gì gioáng cö daân ñaõ ñöa caùc boä laïc treân caùc
Phuøng Nguyeân? vuøng mieàn cuûa nöôùc ta böôùc
+ Em coù nhaän xeùt gì veà thôøi gian ra vaøo thôøi ñaïi sô kì ñoàng thau,
ñôøi thuaät luyeän kim ôû caùc boä laïc? hình thaønh neân caùc khu vöïc
+ Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim coù khaùc nhau laøm tieàn ñeà cho söï
Trang 85
naém vöõng
yù nghóa gì vôùi caùc boä laïc treân ñaát chuyeån bieán xaõ hoäi sau naøy.
nöôùc ta?
- HS theo doõi baûng thoáng keâ kieán
thöùc treân baûng so saùnh, suy nghó
traû lôøi caâu hoûi
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän
veà söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim
vaø ngheà troàng luùa nöôùc.
4. Cuûng coá
- Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa thôøi kyø nguyeân thuyû ôû
Vieät Nam
- Söï ra ñôøi cuûa thuaät luyeän kim vaø yù nghóa cuûa noù.
5. Daën doø
- Hoïc sinh hoïc thuoäc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi vaø baøi
taäp trong SGK, ñoïc tröôùc baøi môùi.
Trang 86
Baøi 14
CAÙC QUOÁC GIA COÅ ÑAÏI TREÂN ÑAÁT NÖÔÙC VIEÄT NAM

Sau khi hoïc xong baøi hoïc yeâu caàu:
1. Kieán thöùc
- Nhöõng neùt ñaïi cöông veà ba nöôùc Coå ñaïi treân ñaát
nöôùc Vieät Nam (Söï hình thaønh, cô caáu toå chöùc Nhaø nöôùc,
ñôøi soáng vaên hoaù, xaõ hoäi).
2. Tö töôûng
- Boài döôõng tinh thaàn lao ñoäng saùng taïo, yù thöùc veà
coäi nguoàn daân toäc, loøng yeâu queâ höông ñaát nöôùc vaø yù
thöùc giöõ gìn baûn saéc vaên hoaù daân toäc.
3. Kyõ naêng
- Quan saùt, so saùnh caùc hình aûnh ñeå ruùt ra nhaän xeùt.
Böôùc ñaàu reøn luyeän kyõ naêng xem xeùt caùc söï kieän Lòch söû
trong moái quan heä giöõa khoâng gian, thôøi gian vaø xaõ hoäi.
- Löôïc ñoà Giao Chaâu vaø Chaêm pa theá kyû XI – XV.
- Baûn ñoà haønh chính Vieät Nam coù caùc di tích vaên hoaù
Ñoàng Nai, Oùc Eo ôû Nam Boä.
- Söu taàm moät soá tranh aûnh coâng cuï lao ñoäng, ñoà trang
söùc, nhaïc cuï, ñeàn thaùp …
Caâu hoûi : Thuaät luyeän kim cuûa nöôùc ta ra ñôøi töø khi
naøo, ôû ñaâu vaø coù yù nghóa gì vôùi söï phaùt trieån kinh teá, xaõ
hoäi?
Vaøo cuoái thôøi nguyeân thuyû caùc boä laïc soáng treân ñaát
nöôùc ta ñeàu böôùc vaøo thôøi kyø ñoàng thau, bieát ñeán thuaät
luyeän kim vaø ngheà noâng nghieäp troàng luùa nöôùc. Söï ra ñôøi
cuûa thuaät luyeän kim vaø ngheà troàng luùa nöôùc ñaõ taïo tieàn
ñeà cho söï chuyeån bieán cuûa xaõ hoäi nguyeân thuyû sang thôøi
ñaïi môùi – thôøi ñaïi coù giai caáp Nhaø nöôùc hình thaønh caùc
quoác gia Coå ñaïi treân ñaát nöôùc Vieät Nam. Ñeå hieåu ñöôïc söï
hình thaønh, cô caáu toå chöùc Nhaø nöôùc, ñôøi soáng vaên hoaù,
xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia treân ñaát nöôùc ta, chuùng ta cuøng
tìm hieåu baøi 14.
Trang 87
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – caù nhaân  Quoác gia Vaên Lang –
- Tröôùc heát GV daãn daét: Vaên Lang AÂu Laïc.
laø quoác gia coå nhaát treân ñaát nöôùc
Vieät Nam. Caùc em ñaõ ñöôïc bieát ñeán
nhieàu truyeàn thuyeát veà Nhaø nöôùc
Vaên Lang nhö: Truyeàn thuyeát traêm
tröùng, Baùnh chöng, baùnh daày… coøn
veà maët Khoa hoïc, Nhaø nöôùc Vaên
Lang ñöôïc hình thaønh treân cô sôû - Cô sôû hình thaønh Nhaø
naøo? nöôùc.
- GV tieáp tuïc thuyeát trình: Cuõng nhö
caùc nôi khaùc nhau treân theá giôùi caùc
quoác gia coå treân ñaát nöôùc Vieät Nam
ñöôïc hình thaønh treân cô sôû neàn kinh
teá, xaõ hoäi coù söï chuyeån bieán kinh
teá, xaõ hoäi dieãn ra maïnh meõ ôû thôøi
kyø Ñoâng Sôn (Ñaàu thieân nieân kyû I
TCN).
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå
thaáy ñöôïc chuyeån bieán veà kinh teá - Kinh teá: ñaàu thieân nieân
ôû thôøi kyø vaên hoaù Ñoâng Sôn thieân kyû I TCN cö daân vaên hoaù
nieân kyû I TCN. ñaõ bieát söû duïng coâng cuï
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi. phoå bieán vaø baét ñaàu
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän: coâng cuï saét.
Giaûi thích khaùi nieäm vaên hoaù + Noâng nghieäp duøng caøy
Ñoâng Sôn laø goïi theo di chæ khaûo coå khaù phaùt trieån, keát hôïp
tieâu bieåu cuûa Ñoâng Sôn (Thanh vôùi saên baén, chaên nuoâi
Hoaù). vaø ñaùnh caù.
- GV söû duïng moät soá tranh aûnh + Coù söï phaân chia lao ñoäng
trong SGK vaø nhöõng tranh aûnh söu noâng nghieäp vaø thuû coâng
taàm ñöôïc ñeå chöùng minh cho HS nghieäp.
thaáy neàn noâng nghieäp troàng luùa
nöôùc, caây döøa khaù phaùt trieån. Coù
yù nghóa quan troïng ñònh hình moïi lieân
heä thöïc teá hieän nay.
- GV phaùt vaán: Hoaït ñoäng kinh teá
cuûa cö daân Ñoâng Sôn coù gì khaùc
vôùi cö daân Phuøng Nguyeân?
- HS so saùnh traû lôøi:
+ Söû duïng coâng cuï ñoàng phoå
bieán, bieát ñeán coâng cuï saét.
+ Duøng caøy khaù phoå bieán.
+ Coù söï phaân coâng lao ñoäng.
→ Ñôøi soáng kinh teá vaät chaát tieán
boä hôn, phaùt trieån ôû trình ñoä cao
hôn haún.
- GV tieáp tuïc yeâu caâàu HS ñoïc SGK
ñeå thaáy söï chuyeån bieán xaõ hoäi ôû
Ñoâng Sôn.
Trang 88
naém vöõng
- GV coù theå minh hoaï cho HS thaáy
söï phaân hoaù giaøu ngheøo qua keát
quaû khai quaät moät taøng cuûa caùc
nhaø khaûo coå.
- GV giaûi thích veà toå chöùc laøng,
xoùm ñeå thaáy ñöôïc söï bieán ñoåi veà
xaõ hoäi: Ña daïng, phöùc taïp hôn, lieân
heä vôùi thöïc teá hieän nay.
- GV ñaët vaán ñeà: Söï bieán ñoåi,
phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi ñoù ñaët
ra nhöõng yeâu caàu ñoøi hoûi gì?
+ Yeâu caàu trò thuyû ñeå ñaûm baûo
neàn noâng nghieäp ven soâng.
+ Quaûn lyù xaõ hoäi.
+ Choáng caùc theá löïc ngoaïi xaâm
ñeå ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu naøy
Nhaø nöôùc ra ñôøi.
- GV daãn daét: Nhö vaäy ta ñaõ thaáy
ñöôïc ñieàu kieän hình thaønh Nhaø nöôùc
Coå ñaïi ôû Vieät Nam, tieáp theo ta seõ
tìm hieåu veà töøng quoác gia cuï theå.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp - Caù nhaân * Quoác gia Vaên lang (VII – III
- GV giaûng giaûi veà thôøi gian hình TCN)
thaønh ñòa baøn, kinh ñoâ nöôùc Vaên - Kinh ñoâ: baïch Haïc (Vieät Trì
Lang. – Phuù Thoï).
- GV giaûng giaûi veà cô caáu toå - Toå chöùc Nhaø nöôùc:
chöùc boä maùy Nhaø nöôùc Vaên Lang – + Ñöùng ñaàu ñaát nöôùc laø
AÂu Cô. Minh hoaï baèng sô ñoà: Boä vua Huøng, vua Thuïc.
maùy Nhaø nöôùc. + Giuùp vieäc coù caùc Laïc
Haàu, Laïc töôùng. Caû nöôùc
chia laøm 15 boä do laïc töôùng
ñöùng ñaàu.
- GV phaùt vaán : Em coù nhaän xeùt gì + ÔÛ caùc laøng xaõ ñöùng
veà toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc vaø ñaàu laø Boà chính.
ñôn vò haønh chính thôøi Vaên Lang –AÂu
laïc? → Toå chöùc boä maùy Nhaø
- HS quan saùt sô ñoà suy nghó traû nöôùc coøn ñôn giaûn, sô khai.
lôøi. * Quoác gia AÂu Laïc : (III – II
- GV nhaän xeùt, boå sung keát luaän. TCN)
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy
ñöôïc böôùc phaùt trieån cao hôn cuûa - Kinh ñoâ: Coå Loa (Ñoâng Anh
Nhaø nöôùc AÂu Laïc. – Haø Noäi).
- HS theo doõi SGK, so saùnh, traû lôøi. - Laõnh thoå môû roäng hôn,
- GV boå sung, keát luaän: Nhaø nöôùc toå chöùc boä maùy Nhaø
tuy cuøng moät thôøi kyø Lòch söû vôùi nöôùc chaët cheõ hôn.
Nhaø nöôùc Vaên Lang (thôøi kyø coå ñaïi) - Coù quaân ñoäi maïnh, vuõ khí
nhöng coù böôùc phaùt trieån cao hôn so thaønh Coå Loa kieân coá,
vôùi nhöõng bieåu hieän: vöõng chaéc.
- GV söû duïng tranh aûnh trong SGK → Nhaø nöôùc AÂu Laïc coù
Trang 89
naém vöõng
vaø tö lieäu veà thaønh Coå Loa, muõi böôùc phaùt trieån cao hôn
teân ñoàng ñeå minh hoaï cho böôùc Nhaø nöôùc Vaên Lang.
phaùt trieån cao hôn cuûa nöôùc AÂu Laïc.
- GV yeâu caàu taát caû HS theo doõi * Ñôøi soáng vaät chaát – tinh
SGK ñeå thaáy ñöôïc caùch laøm aên, ôû, thaàn cuûa ngöôøi Vieät coå:
maëc cuûa ngöôøi Vieät Coå. + Ñôøi soáng vaät chaát:
- HS theo doõi SGK töï ghi nhôù. - AÊn: gaïo teû, gaïo neáp, thòt
- GV tieáp tuïc yeâu caàu HS theo doõi caù, rau.
SGK thaáy ñöôïc ñôøi soáng tinh thaàn, - Maëc: Nöõ maëc aùo, vaùy,
taâm linh cuûa ngöôøi Vieät Coå. nam ñoùng khoá.
- HS theo doõi SGK töï ghi nhôù. - ÔÛ: Nhaø saøn.
+ Ñôøi soáng tinh thaàn:
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì - Suøng baùi thaàn linh, thôø
veà ñôøi soáng vaät chaát tinh thaàn cuûa cuùng toå tieân.
ngöôøi Vieät coå. - Toå chöùc cöôùi xin, ma chay,
- HS suy nghó traû lôøi nhaän xeùt cuûa leã hoäi.
mình. - Coù taäp quaùn nhuoäm
raêng ñen, aên traàu, xaêm
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän mình, duøng ñoà trang söùc.
veà ñôøi soáng cuûa ngöôøi Vieät coå → Ñôøi soáng vaät chaát tinh
khaù phong phuù, ña daïng, giaûn dò, thaàn cuûa Ngöôøi Vieät coå
chaát phaùt, nguyeân sô, hoaø nhaäp vôùi khaù phong phuù, hoaø nhaäp
thieân nhieân. vôùi töï nhieân.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù  Quoác gia coå Chaêmpa
nhaân hình thaønh vaø phaùt
- GV duøng löôïc ñoà Giao Chaâu vaø trieån
Chaêm pa theá kyû VI ñeán X ñeå xaùc
ñònh ñòa baøn Chaêmpa: Ñöôïc hình
thaønh treân cô sôû vaên hoaù Sa Huyønh
(Quaûng Ngaõi) goàm khu vöïc ñoàng
baèng ven bieån mieàn Trung boä vaø
Nam Trung Boä.
- HS theo doõi löôïc ñoà ghi nhôù.
- GV tieáp tuïc thuyeát minh keát hôïp
chæ löôïc ñoà vuøng ñaát naøy thôøi Baéc
thuoäc bò nhaø Haùn xaâm löôïc vaø cai
trò. Vaøo cuoái theá kyû II nhaân luùc tình
hình Trung Quoác roái loaïn Khu Lieân ñaõ
hoâ haøo nhaân daân Töôïng Laâm noåi
daäy giaønh chính quyeàn töï chuû sau
ñoù Khu Lieân töï laäp laøm vua, ñaët
teân laø nöôùc Laâm Aáp, laõnh thoå - Ñòa baøn: Treân cô sôû vaên
ngaøy caøng môû roäng phía Baéc ñeán hoaù Sa Huyønh goàm khu vöïc
Hoaønh Sôn – Quaûng Bình, phía Nam mieàn Trung vaø Nam Trung
Bình Thuaän – Phan Rang. Theá kyû VI Boä cuoái theá kyû II Khu Lieân
ñoåi teân thaønh Chaêmpa. thaønh laäp quoác gia coå
- HS theo doõi vaø ghi cheùp ñòa baøn Laâm Aáp, ñeán theå kyû VI
vaø söï hình thaønh Nhaø nöôùc ñoåi thaønh ChaêmPa phaùt
Trang 90
naém vöõng
Chaêmpa. trieån töø X – XV sau ñoù suy
thoaùi vaø hoäi nhaäp vôùi Ñaïi
Vieät.
- Kinh ñoâ: Luùc ñaàu Traø
Kieäu – Quaûng Nam sau ñoù
rôøi ñeán Ñoàng döông –
- GV xaùc ñònh treân löôïc ñoà vò trí Quaûng Nam, cuoái cuøng
Kinh ñoâ Chaêmpa. chuyeån ñeán Traø Baøn – Bình
Ñònh.
Hoaït ñoäng 5: Nhoùm - caù nhaân
- GV chia lôùp 3 nhoùm yeâu caàu caùc - Tình hình Chaêmpa töø theá
nhoùm theo doõi SGK, thaûo luaän traû kyû ,II ñeán X.
lôøi caâu hoûi cuûa töøng nhoùm.
+ Nhoùm 1: Tình hình kinh teá cuûa
Chaêmpa töø theá kyû II – X,
+ Nhoùm 2: Tình hình chính trò – xaõ
hoäi.
+ Nhoùm 3: Tình hình vaên hoaù.
- HS theo doõi SGK, thaûo luaän theo
nhoùm, cöû ñaïi dieän traû lôøi. + Kinh teá:
- GV nhaän xeùt boå sung caâu traû lôøi - Hoaït ñoäng chuû yeáu laø
cuûa töøng nhoùm, cuoái cuøng keát troàng luùa nöôùc:
luaän. - Söû duïng coâng cuï saét vaø
- HS theo doõi, ghi nhôù. söùc keùo traâu boø.
- Thuû coâng: Deät, laøm ñoà
- GV minh hoaï kyõ thuaät xaây thaùp trang söùc, vuõ khí, ñoùng
cuûa ngöôøi Chaêmpa baèng moät soá gaïch vaø xaây döïng, kyõ
tranh aûnh söu taàm ñöôïc nhö khu di tích thuaät xaây thaùp ñaït trình
Myõ Sôn, thaùp Chaøm, töôïng Chaêm… ñoä cao.
+ Chính trò – xaõ hoäi:
- Theo cheá ñoä quaân chuû
chuyeân cheá.
- Chia nöôùc laøm 4 chaâu,
döôùi chaâu coù huyeän, laøng.
- GV nhaán maïnh vaên hoaù Chaêmpa - Xaõ hoäi goàm caùc taàng
chòu aûnh höôûng saâu saéc vaên hoaù lôùp: Quyù toäc, noâng daân töï
AÁn Ñoä. do, noâ leä.
+ Vaên hoaù:
- Theá kyû IV coù chöõ vieát töø
chöõ Phaïn (AÁn Ñoä).
- Theo Balamoân giaùo vaø
Phaät giaùo.
- ÔÛ nhaø saøn, aên traàu,
hoaû taùng ngöôøi cheát.
- GV thuyeát trình keát hôïp söû duïng
löôïc ñoà giuùp HS naém ñöôïc nhöõng - Ñòa baøn: Quaù trình thaønh
kieán thöùc cô baûn veà thôøi gian ra ñôøi laäp:
phaïm vi laõnh thoå thaønh phaàn daân + Treân cô sôû vaên hoaù OÙc
Trang 91
naém vöõng
cö Phuø Nam. Eo (An Giang) thuoäc chaâu
- HS nghe, ghi nhôù. thoå ñoàng baèng soâng Cöûu
Long hình thaønh quoác gia coå
phuø Nam (Theá kyû I), phaùt
trieån thònh vöôïng (III – V)
ñeán cuoái theá kyû VI suy
yeáu bò Chaân Laïp thoân tính.
ñöôïc tình hình kinh teá, vaên hoaù xaõ
hoäi cuûa Phuø Nam. - Tình hình Phuø Nam:
- GV toùm taét: + Kinh teá: saûn xuaát noâng
nghieäp keát hôïp vôùi thuû
coâng, ñaùnh caù, buoân baùn.
+ Vaên hoaù : ÔÛ nhaø saøn,
theo Phaät giaùo vaø
Baølamoân giaùo, ngheä thuaät
ca, muùa nhaïc phaùt trieån.
+ Xaõ hoäi goàm: Quyù toäc,
bình daân, noâ leä.
- Duøng löôïc ñoà cuûng coá quaù trình hình thaønh caùc quoác
gia coå ñaïi treân ñaát nöôùc Vieät Nam: Ñòa baøn, thôøi gian hình
thaønh, thaønh phaàn cö daân?
- Nhöõng ñieåm gioáng vaø khaùc nhau trong ñôøi soáng cuûa
cö daân Vaên Lang – AÂu Laïc, Laâm AÁp – Chaêm Pa, Phuø Nam.
5. Daën doø
- Hoïc thuoäc baøi, laøm baøi taäp 4 trang 70.
Trang 92
Baøi 15
THÔØI BAÉC THUOÄC VAØ CUOÄC ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC
LAÄP DAÂN TOÄC (Töø theá kyû I ñeán ñaàu theá kyû X)

1. Kieán thöùc
- Giuùp HS naém ñöôïc noäi dung cô baûn chính saùch ñoâ hoä
cuûa trieàu ñaïi phong kieán phöông Baéc ôû nöôùc ta vaø nhöõng
chuyeån bieán kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi nöôùc ta trong thôøi
Baéc thuoäc.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc tinh thaàn ñaáu tranh beàn bæ choáng ñoàng hoaù
giaønh ñoäc laäp daân toäc cuûa nhaân daân ta.
3. Kyõ naêng
- Boài döôõng kyõ naêng lieân heä giöõa nguyeân nhaân vaø
keát quaû, chính trò vôùi kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi.
- Löôïc ñoà SGK ban KHXH nhaân vaên lôùp 10.
- Taøi lieäu minh hoaï khaùc.
Caâu hoûi  : Toùm taét quaù trình hình thaønh quoác gia
Vaên Lang – AÂu Laïc.
Cuaâ hoûi  : Ñôøi soáng vaät chaát tinh thaàn cuûa ngöôøi
Vieät coå trong xaõ hoäi Vaên Lang – AÂu Laïc.
2. Môû baøi
Töø sau khi nöôùc AÂu Laïc bò Trieäu Ñaø xaâm chieám 179 TCN
cho ñeán theá kyû X nöôùc ta bò caùc Trieàu ñaïi phong kieán phöông
Baéc ñoâ hoä. Lòch söû thöôøng goïi ñoù laø thôøi kyø Baéc thuoäc.
Ñeå thaáy ñöôïc cheá ñoä cai trò taøn baïo, aâm möu thaâm ñoäc
cuûa phong kieán phöông Baéc vôùi daân toäc ta vaø nhöõng
chuyeån bieán veà kinh teá, vaên hoaù xaõ hoäi ôû nöôùc ta thôøi
Baéc thuoäc, chuùng ta tìm hieåu baøi 15.
Trang 93
troø naém vöõng
I. CHEÁ ÑOÄ CAI TRÒ CUÛA CAÙC TRIEÀU ÑAÏI PHONG KIEÁN
PHÖÔNG BAÉC VAØ NHÖÕNG CHUYEÅN BIEÁN TRONG XAÕ HOÄI
VIEÄT NAM
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – caù  Cheá ñoä cai trò
nhaân a. Toå chöùc boä maùy cai trò:
- GV giaûng giaûi: 179 TCN Trieäu
Ñaø xaâm löôïc AÂu Laïc, töø ñoù
nöôùc ta laàn löôït bò caùc trieàu ñaïi
phong kieán Trung quoác: nhaø Trieäu,
Haùn, Tuyø, Ñöôøng ñoâ hoä. Ñaát AÂu
Laïc cuõ bò chia thaønh caùc quaän
huyeän.
- Nhaø Trieäu chia thaønh 2 Quaän,
saùp nhaäp vaøo quoác gia Nam Vieät.
- Nhaø Haùn chia laøm 3 Quaän - Caùc trieàu ñaïi phong kieán
saùp nhaäp vaøo Giao Chæ cuøng vôùi phöông Baéc töø nhaø Trieäu,
moät soá quaän cuûa Trung Quoác. Haùn, tuyø, ñöôøng ñeàu chia
- Nhaø Tuyø, Ñöôøng chia laøm nöôùc ta thaønh caùc quaän,
nhieàu chaâu. huyeän cöû quan laïi cai trò ñeán
Töø sau khôûi nghóa Hai Baø Tröng caáp huyeän.
naêm 40, chính quyeàn ñoâ hoä cöû
quan laïi cai trò ñeán caáp huyeän
(Tröïc trò).
- GV phaùt vaán: caùc trieàu ñaïi - Muïc ñích cuûa phong kieán
phong kieán phöông Baéc chia AÂu phöông Baéc laø saùp nhaäp ñaát
Laïc cuõ thaønh quaän, huyeän nhaèm AÂu Laïc cuõ vaøo baûn ñoà
muïc ñích gì? Trung Quoác.
- HS suy nghó traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän veà aâm
möu thaâm ñoäc cuûa chính quyeàn
phöông Baéc.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp - Caù b. Chính saùch boùc loät veà kinh
nhaân teá vaø ñoàng hoaù veà vaên
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå hoaù.
thaáy nhöõng chính saùch boùc loät
kinh teá chính quyeàn ñoâ hoä.
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu
hoûi. + Thöïc hieän chính saùch boùc
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát loät, coáng naïp naëng neà.
luaän. + Naém ñoäc quyeàn muoái vaø
saét.
+ Quan laïi ñoâ hoä baïo ngöôïc
tham lam ra söùc boùc loät daân
chuùng ñeå laøm giaøu.
- GV coù theå minh hoaï baèng tö
lieäu tham khaûo veà chính saùch
boùc loät taøn baïo, trieät ñeå cuûa
chính quyeàn ñoâ hoä trong saùch
Trang 94
troø naém vöõng
höôùng daãn GV.
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän
xeùt gì veà chính saùch boùc loät cuûa
chính quyeàn ñoâ hoä?
- HS suy nghó, traû lôøi:
Ñoù laø moät chính saùch boùc loät
trieät ñeå taøn baïo, ñaëc bieät naëng
neà chæ coù ôû moät chính quyeàn
ngoaïi bang.
Hoaït ñoäng 3: caû lôùp - Caù
nhaân - Chính saùch ñoàng hoaù veà
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK vaên hoaù.
ñeå thaáy ñöôïc chính saùch veà vaên
hoaù cuûa chính quyeàn ñoâ hoä.
- HS theo doõi SGK, traû lôøi caâu
hoûi. + Truyeàn baù Nho giaùo, môû
- GV boå sung, keát luaän: lôùp chöõ Nho.
- GV coù theå gôïi cho HS nhôù laïi
nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc veà Nho
giaùo. Giaùo lyù cuûa Nho Giaùo quy
ñònh toân ti, traät töï xaõ hoäi raát
khaét khe ngaët ngheøo vì vaäy chính
quyeàn ñoâ hoä phöông Baéc truyeàn + Baét nhaân daân ta phaûi theo
baù Nho giaùo vaøo nöôùc ta cuõng phong tuïc, taäp quaùn ngöôøi
khoâng naèm ngoaøi muïc ñích. Hoa.
+ Ñöa ngöôøi Haùn vaøo soáng
chung vôùi ngöôøi Vieät.
- GV phaùt vaán: Chính saùch ñoù

chính quyeàn ñoâ hoä nhaèm muïc
ñích gì? GV coù theå gôïi yù: Chính
quyeàn ñoâ hoä baét nhaân daân
phaûi thay ñoåi cho gioáng vôùi ngöôøi
Haùn, gioáng ñeán möùc khoâng
phaân bieät ñöôïc ñaâu laø ngöôøi
Haùn ñaâu laø ngöôøi Vieät thì caøng → Nhaèm muïc ñích thöïc hieän
toát. aâm möu ñoàng hoaù daân toäc
- Haùn hoaù ngöôøi Vieät aâm möu Vieät Nam.
ñoù thöôøng goïi laø gì?
- HS suy nghó vaø traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát - Chính quyeàn ñoâ hoä coøn aùp
luaän: Veà muïc ñích cuûa chính duïng luaät phaùp haø khaéc
quyeàn ñoâ hoä ñeå HS thaáy ñöôïc thaúng tay ñaøn aùp caùc cuoäc
aâm möu thaâm ñoäc cuûa chính ñaáu tranh cuûa nhaân daân ta.
quyeàn phöông Baéc.
- GV giaûng giaûi tieáp veà luaät
phaùp haø khaéc vaø chính saùch
ñaøn aùp caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa
Trang 95
troø naém vöõng
chính quyeàn ñoâ hoä.
- GV tieåu keát: Chính saùch boùc
loät voâ cuøng taøn baïo vaø thaâm
ñoäc cuûa chính quyeàn ñoâ hoä keùo
daøi haøng nghìn naêm trong thôøi
Baéc thuoäc quaû laø moät thöû
thaùch voâ cuøng cam go, aùc lieät
vôùi daân toäc ta trong cuoäc ñaáu
tranh giöõ gìn baûn saéc vaên hoaù
daân toäc. Nhöõng chính saùch ñoù
ñöa ñeán söï chuyeån bieán xaõ hoäi
nhö theá naøo? Chuùng ta vaøo muïc
2.
Trang 96
troø naém vöõng
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù  Nhöõng chuyeån bieán xaõ
nhaân hoäi
- GV thuyeát trình veà tình hình kinha. Veà kinh teá
teá cuûa nöôùc ta thôøi Baéc thuoäc - Trong noâng nghieäp:
cô baûn nhö trong SGK sau ñoù keát + Coâng cuï saét ñöôïc söû duïng
luaän. phoå bieán.
+ Coâng cuoäc khai hoang ñöôïc
ñaåy maïnh.
+ Thuyû lôïi môû mang.
⇒ Naêng suaát luùa taêng hôn
tröôùc.
- Thuû coâng nghieäp, thöông
maïi coù söï chuyeån bieán ñaùng
keå.
+ Ngheà cuõ phaùt trieån hôn:
Reøn saét, khai thaùc vaøng baïc
laøm ñoà trang söùc.
+ Moät soá ngheà môùi xuaát
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän hieän nhö laøm giaáy, laøm thuyû
xeùt gì veà tình hình kinh teá nöôùc ta tinh.
thôøi Baéc thuoäc? GV coù theå gôïi + Ñöôøng giao thoâng thuyû boä
yù: So vôùi thôøi kyø Vaên Lang – AÂu giöõa caùc vuøng quaän hình
Laïc coù bieán ñoåi khoâng? Bieán thaønh.
ñoåi nhanh hay chaäm? Nguyeân
nhaân daãn ñeán söï bieán ñoåi?
- HS suy nghó, so saùnh traû lôøi.
- GV boå sung keát luaän: Maëc duø
chòu söï kìm haõm vaø boùc loät
naëng neà cuûa chính quyeàn ñoâ hoä
nhöng neàn kinh teá AÂu Laïc cuõ
vaãn phaùt trieån tuy chaäm chaïp vaø
khoâng toaøn dieän. Do söï giao löu
kinh teá moät soá thaønh töïu kyõ
thuaät cuûa Trung Quoác ñaõ theo
böôùc chaân nhöõng keõ ñoâ hoä vaøo
nöôùc ta nhö söû duïng phaân boùn
trong noâng nghieäp, duøng kieán
dieät saâu boï, reøn saét, laøm giaáy,
laøm thuyû tinh … goùp phaàn laøm
bieán ñoåi neàn kinh teá cuûa AÂu
Laïc cuõ.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp - caù b. Veà vaên hoaù – xaõ hoäi:
nhaân
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå
thaáy ñöôïc trong boái caûnh chính
quyeàn ñoâ hoä ra söùc thöïc hieän
aâm möu ñoàng hoaù thì vaên hoaù + Veà vaên hoaù
daân toäc ta phaùt trieån nhö theá - Moät maët ta tieáp thu nhöõng
naøo? tích cöïc cuûa vaên hoaù Trung
Trang 97
troø naém vöõng
- HS theo doõi SGK, traû lôøi caâu Hoa thôøi Haùn – Ñöôøng nhö:
hoûi. ngoân ngöõ, vaên töï.
- GV boå sung vaø keát luaän. - Beân caïnh ñoù nhaân daân ta
- GV coù theå minh hoaï theâm vaãn giöõ ñöôïc phong tuïc taäp
tieáp thu coù choïn loïc caùc yeáu toá quaùn: Nhuoäm raêng, aên traàu,
beân ngoaøi ñoù laø keát quaû taát laøm baùnh chöng, baùnh daøy,
yeáu cuûa söï giao löu vaên hoaù. toân troïng phuï nöõ.
GV phaân tích: maëc duø chính → Nhaân daân ta khoâng bò
quyeàn ñoâ hoä thi haønh nhöõng ñoàng hoaù.
chính saùch ñoàng hoaù baét nhaân
daân ta phaûi thay ñoåi phong tuïc
theo ngöôøi Haùn. Nhöng do toå tieân
ñaõ kieân trì ñaáu tranh qua haøng
nghìn naêm neân ñaõ baûo veä ñöôïc
baûn saéc vaên hoaù daân toäc. Döôùi
baàu trôøi cuûa caùc laøng, xaõ Vieät
Nam phong tuïc, taäp quaùn cuûa
daân toäc vaãn ñöôïc giöõ vaø phaùt
huy.
Hoaït ñoäng 6: Caù nhaân Veà xaõ hoäi coù chuyeån
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK bieán
roài so saùnh vôùi thôøi kyø Vaên Lang
AÂu Laïc ñeå thaáy ñöôïc söï bieán
ñoåi veà xaõ hoäi. - Quan heä xaõ hoäi laø quan heä
giöõa nhaân daân vôùi chính
quyeàn ñoâ hoä (thöôøng xuyeân
caêng thaúng).
- Ñaáu tranh choáng ñoâ hoä.
- ÔÛ moät soá nôi noâng daân töï
do bò noâng noâ hoaù, bò boùc
- Gv phaân tích ñeå HS thaáy ñöôïc loät theo kieåu ñòa toâ phong
quan heä boùc loät ñòa toâ phong kieán.
kieán xaâm nhaäp vaøo ñaát AÂu Laïc
cuõ vaø seõ daãn ñeán söï bieán ñoåi
saâu saéc hôn veà maët xaõ hoäi.
Caùc taàng lôùp xaõ hoäi coù chuyeån
bieán thaønh caùc taàng lôùp môùi.
Moät soá noâng daân coâng xaõ töï do
bieán thaønh noâng noâ. Moät soá
ngöôøi ngheøo khoå bieán thaønh noâ
tì.
- Chính saùch ñoâ hoä cuûa chính quyeàn phöông Baéc: muïc
ñích, keát quaû.
- Söï bieán ñoåi veà kinh teá vaên hoaù, xaõ hoäi ôû nöôùc ta
thôøi Baéc thuoäc.
5. Daën doø
Trang 98
- HS Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi SGK trang 73.
Trang 99
Baøi 16
THÔØI BAÉC THUOÄC VAØ CUOÄC ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC
LAÄP DAÂN TOÄC (Tieáp theo)

1. Kieán thöùc
- Giuùp HS thaáy ñöôïc tính lieân tuïc roäng lôùn, quaàn chuùng
trong cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp daân toäc cuûa nhaân daân
ta trong caùc theá kyû I – IX. Nguyeân nhaân laø do chính saùch
thoáng trò taøn baïo cuûa phong kieán phöông Baéc ,vaø tình thaàn
ñaáu tranh baát khuaát, khoâng cam chòu laøm noâ leä cuûa nhaân
daân ta.
- Naém ñöôïc nhöõng neùt chính veà dieãn bieán, keát quaû, yù
nghóa cuûa moät soá cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu: Hai Baø Tröng,
Lyù Bí, chieán thaéng Baïch Ñaèng (938).
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng caêm thuø quaân xaâm löôïc vaø ñoâ hoä.
- Giaùo duïc loøng bieát ôn caùc vò anh huøng cuûa daân toäc,
töï haøo veà nhöõng chieán thaéng oanh lieät cuûa daân toäc.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng heä thoáng hoaù kieán thöùc, laäp baûng
thoáng keâ, söû duïng baûn ñoà ñeå trình baøy dieãn bieán.
- Löôïc ñoà khôûi nghóa Hai Baø Tröng, löôïc ñoà chieán thaéng
Baïch Ñaèng.
- Baûng thoáng keâ veà caùc cuoäc khôûi nghóa do GV töï
chuaån bò.
- Tranh aûnh trong SGK vaø taøi lieäu coù lieân quan.
Caâu hoûi : Chính saùch ñoâ hoä cuûa chính quyeàn phöông
baéc ñoái vôùi nhaân daân.
2. Môû baøi
Traûi qua nhieàu theá kyû bò phong kieán phöông baéc ñoâ hoä
töø 179 TCN ñeán 938 nhaân daân ta khoâng ngöøng noåi daäy ñaáu
tranh giaønh ñoäc laäp. Ñeå hieåu ñöôïc tính lieân tuïc, roäng lôùn
tính chaát quaàn chuùng trong cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp
cuûa nhaân daân ta trong thôøi kyø baéc thuoäc, chuùng ta seõ tìm
hieåu baøi 16.
Trang 100
troø naém vöõng
II. CUOÄC ÑAÁU TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP (THEÁ KYÛ – ÑAÂÀU
THEÁ KYÛ X)
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp  Khaùi quaùt phong traøo
- GV söû duïng baûng thoáng keâ ñaáu tranh töø theá kyû I
caùc cuoäc ñaáu tranh tieâu bieåu ñeán ñaàu theá kyû X.
chuaån bò theo maãu.
Thôøi gian Teân cuoäc khôûi Ñòa baøn
nghóa
40 KN Hai Baø Tröng Haùt Moân
100, 137, 144 KN cuûa ND Nhaät Nam Quaän Nhaät Nam
157 KN cuûa ND Cöûu Quaän Cöûu Chaân
178, 190 Chaân Quaän Giao Chæ
248 KN cuûa ND Giao Chæ
542 KN Baø Trieäu
687 KN Lyù Bí
722 KN Lyù Töï Thieân
776 – 791 KN Mai Thuùc Loan
819 – 820 KN Phuøng Höng
905 KN Döông Thanh
938 KN Khuùc Thöøa Duï
KN Ngoâ Quyeàn
- Sau ñoù GV yeâu caàu HS ñöa ra
nhaän xeùt veà caùc cuoäc ñaáu tranh - Trong suoát 1000 naêm Baéc
cuûa nhaân daân ta thôøi Baéc thuoäc. thuoäc, daân AÂu Laïc lieân tieáp
- GV coù theå gôïi yù ñeå HS coù vuøng daäy ñaáu tranh giaønh
nhaän xeùt, traû lôøi ... ñoäc laäp daân toäc.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát - Caùc cuoäc khôûi nghóa noå ra
luaän. lieân tieáp, roäng lôùn, nhieàu
cuoäc khôûi nghóa coù nhaân
daân caû 3 Quaän tham gia.
- Keát quaû: Nhieàu cuoäc khôûi
nghóa ñaõ thaéng lôïi laäp ñöôïc
chính quyeàn töï chuû (Hai Baø
Tröng, Lyù Bí, Khuùc Thöøa Duï)
- YÙ nghóa: theå hieän tinh thaàn
yeâu nöôùc choáng giaëc ngoaïi
xaâm, yù chí töï chuû vaø tinh
thaàn daân toäc cuûa nhaân daân
AÂu Laïc.
Hoaït ñoäng 2: Nhoùm - Caù nhaân  Moät soá cuoäc khôûi
- GV chia lôùp laøm 4 nhoùm, yeâu nghóa tieâu bieåu
caàu caùc nhoùm theo doõi SGK. Moãi
nhoùm theo doõi moät cuoäc khôûi
nghóa theo noäi dung.
+ Thôøi gian buøng noå khôûi
nghóa.
+ Choáng keû thuø naøo (Trieàu ñaïi
ñoâ hoä naøo).
Trang 101
troø naém vöõng
+ Ñòa baøn cuûa cuoäc khôûi
nghóa.
+ Dieãn bieán chính quyeàn khôûi
nghóa.
+ Keát quaû, yù nghóa.
GV phaân coâng cuï theå:
+ Nhoùm 1: KN Hai Baø Tröng.
+ Nhoùm 2: KN Lyù Bí
+ Nhoùm 3: KN Khuùc Thöøa Duï.
+ Nhoùm 4: Chieán thaéng Baïch
Ñaèng 938.
- HS theo doõi SGK: thaûo luaän
theo nhoùm, cöû ñaïi dieän ghi noäi
dung toùm taét cuoäc khôûi nghóa
vaøo giaáy sau ñoù trình baøy tröôùc
lôùp. Töøng caù nhaân HS nghe vaø
ghi nhôù.
- GV nhaän xeùt phaàn trình baøy
cuûa hai nhoùm sau ñoù söû duïng
töøng baûng thoáng keâ chi tieát veà
caùc cuoäc khôûi nghóa tieâu bieåu
cuûa nhaân daân ta thôøi Baéc thuoäc,
theo maãu sau:
Cuoä
c T
Keû Ñòa Toùm taét dieãn
khôûi hôøi YÙ nghóa
thuø baøn bieán
nghó gian
a
Hai 3- Nhaø Haùt - Thaùng 3-40 Hai Baø - Môû ñaàu
Baø 40 Ñoân Moân, Tröng phaùt côø khôûi cho cuoäc
Tröng g Meâ nghóa ñöôïc nhaân daân ñaáu tranh
Haùn Linh, nhieät lieät höôûng choáng aùp
Coå Loa, öùng chieám ñöôïc Coå böùc ñoâ hoä
Luy Laâu Loa buoäc thaùi thuù cuûa nhaân
Toâ Ñònh troán veà TQ, daân AÂu Laïc.
KN thaéng lôïi, Trung - Khaúng ñònh
Traéc leân laøm vua khaû naêng,
xaây döïng chính vai troø cuûa
quyeàn töï chuû. phuï nöõ trong
- Naêm 42 Nhaø Haùn ñaáu tranh
ñua hai vaïn quaân sang choáng ngoaïi
xaâm löôïc. Hai Baø xaâm.
trung toå chöùc khaùng
chieán anh duõng nhöng
do cheânh leäch veà löïc
löôïng, khaùng chieán
thaát baïi Hai Baø Tröng
hy sinh.
Lí Bí 542 Nhaø Long - Naêm 542 Lyù Bí lieân - Giaønh ñöôïc
Trang 102
troø naém vöõng
Löôn Bieân keát haøo kieät caùc ñoäc laäp töï
g Toâ Lòch chaâu thuoäc mieàn chuû sau 500
Baéc khôûi nghóa. Laät naêm ñaáu
ñoå cheá ñoä ñoâ hoä. tranh beàn
- Naêm 544 Lyù Bí leân bæ.
ngoâi laäp nöôùc Vaïn - Khaúng ñònh
Xuaân. ñöôïc söï
- Naêm 542 Nhaø Löông tröôûng
ñem quaân xaâm löôïc, thaønh cuûa
Lyù Bí trao binh quyeàn yù thöùc daân
cho Trieäu Quang Phuïc toäc.
toå chöùc khaùng → Böôùc
chieán. phaùt trieån
→ Naêm 550 thaéng lôïi. cuûa phong
Trieäu Quang phuïc leân traøo ñaáu
ngoâi vua. tranh giaønh
- Naêm 571 Lyù Phaät ñoäc laäp
Töû cöôùp ngoâi. cuûa nhaân
- Naêm 603, nhaø Tuyø daân ta thôøi
xaâm löôïc, nöôùc Vaïn Baéc thuoäc.
Xuaân thaát baïi.
Khuùc 905 Ñöôø Toáng - Naêm 905 Khuùc - Laät ñoå ñoâ
Thöøa ng Bình Thöøa Duï ñöôïc nhaân hoä cuûa nhaø
Duï daân uûng hoä ñaùnh Ñöôøng,
chieám Toáng Bình, giaønh ñoäc
giaønh quyeàn töï chuû laäp töï chuû.
(giaønh chöùc Tieát ñoä - Ñaùnh daáu
söù). thaéng lôïi
- Naêm 907 Khuùc Haïo caên baûn
xaây döïng chính trong cuoäc
quyeàn ñoäc laäp töï ñaáu tranh
chuû. giaønh ñoäc
laäp cuûa
nhaân daân ta
thôøi Baéc
thuoäc.
Ngoâ 938 Nam Soâng - Naêm 938 quaân Nam - Baûo veä
Quyeà Haùn Baïch Haùn xaâm löôïc nöôùc vöõng chaéc
n Ñaèng ta, Ngoâ Quyeàn laõnh neàn ñoäc
ñaïo nhaân daân gieát laäp töï chuû
cheát teân phaûn taëc cuûa ñaát
Kieàu Coâng Tieãn (caàu nöôùc.
vieän Nam Haùn) vaø - Môû ra moät
toå chöùc ñaùnh quaân thôøi ñaïi môùi
nam Haùn treân soâng thôøi ñaïi ñoäc
Baïch Ñaèng, ñaäp tan laäp töï chuû
aâm möu xaâm löôïc laâu daøi cho
cuûa nhaø Nam Haùn. daân toäc.
- Keát thuùc
Trang 103
troø naém vöõng
vónh vieãn 1
nghìn naêm
ñoâ hoä phong
kieán cuûa
phöông Baéc.
- HS theo doõi baûng thoáng keâ ghi nhôù.
- Giaùo vieân: söû duïng thôøi gian keå veà caùc nhaân vaät
lòch söû: Hai Baø Tröng, Lyù Bí, Khuùc Thöøa Duï, Ngoâ Quyeàn vaø
coâng lao cuûa hoï ñoái vôùi daân toäc , nhaán maïnh yù nghóa cuûa
caùc cuoäc khôûi nghóa, nhaát laø chieán thaéng Baïch Ñaèng
(Nguyeân nhaân thaéng lôïi vaø yù nghóa lòch söû).
4. Cuûng coá
- Tính lieân tuïc vaø roäng lôùn cuûa phong traøo ñaáu tranh
choáng Baéc thuoäc.
- Ñoùng goùp cuûa Hai Baø Tröng, Lyù Bí, Trieäu Quang Phuïc,
Ngoâ quyeàn trong cuoäc ñaáu tranh giaønh ñoäc laäp thôøi Baéc
thuoäc.
5. Daën doø
- HS Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi SGK trang 77 söu taàm tö
lieäu lòch söû, tranh aûnh ñeàn thôø … caùc vò anh huøng ñaáu tranh
choáng aùch aùp böùc ñoâ hoä cuûa phong kieán phöông Baéc.
- Töï hoaøn thieän baûn thoáng keâ kieán thöùc veà caùc cuoäc
khôûi nghóa tieâu bieåu.
CHÖÔNG II
VIEÄT NAM TÖØ THEÁ KYÛ X ÑEÁN THEÁ KYÛ XV
Baøi 17
QUAÙ TRÌNH HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN
CUÛA NHAØ NÖÔÙC PHONG KIEÁN
(Töø theá kyû X ñeán theá kyû XV)

1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu :
- Quaù trình xaây döïng vaø hoaøn chình Nhaø nöôùc phong
kieán Vieät Nam dieãn ra trong moät thôøi gian laâu daøi treân moät
laõnh thoå thoáng nhaát.
- Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam ñöôïc toå chöùc theo cheá
ñoä quaân chuû Trung Öông laäp quyeàn, coù phaùp luaät, quaân
ñoäi vaø coù chính saùch ñoái noäi ñoái ngoaïi ñaày ñuû töï chuû vaø
ñoäc laäp.
Trang 104
- Treân böôùc ñöôøng phaùt trieån, maëc duø tính giai caáp
ngaøy caøng gia taêng, Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam vaãn giöõ
ñöôïc moái quan heä gaàn guõi vôùi nhaân daân.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng yù thöùc ñoäc laäp daân toäc, baûo veä söï
thoáng nhaát nöôùc nhaø.
- Boài döôõng nieàm töï haøo daân toäc.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích so saùnh.
- Baûn ñoà Vieät Nam.
- Tranh aûnh Vaên Mieáu, Nhaø nöôùc.
- Moät soá tö lieäu veà Nhaø nöôùc caùc trieàu Lyù, Traàn, Leâ,
Sôû.
Toùm taét dieãn bieán, qua ñoù neâu nguyeân nhaân thaéng
lôïi, yù nghóa Lòch söû cuûa chieán thaéng Baïch Ñaèng.
2. Môû baøi
- Theá kyû X ñaõ môû ñaàu thôøi ñaïi phong kieán ñoäc laäp
cuûa daân toäc Vieät Nam töø theá kyû X → XV treân cô sôû moät
laõnh thoå thoáng nhaát Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân cheá
phong kieán ñöôïc thaønh laäp vaø töøng böôùc phaùt trieån, hoaøn
thieän ñat5 ñeán ñænh cao. Ñeå hieåu ñöôïc quaù trình hình thaønh
vaø phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam, chuùng ta
cuøng tìm hieåu baøi 17.

naém vöõng
I. BÖÔÙC ÑAÀU TIEÂN XAÂY DÖÏNG NHAØ NÖÔÙC ÑOÄC LAÄP THEÁ
KYÛ X.
Trang 105
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân
- Tröôùc heát GV nhaéc laïi yù nghóa
cuûa chieán thaéng Baïch Ñaèng 938 môû
ra moät thôøi kyø ñoäc laäp töï chuû laâu
daøi cho daân toäc. Song sau hôn 1000
naêm Baéc thuoäc nhieàu yeâu caàu lòch
söû ñöôïc ñaët ra maø tröôùc maët laø
phaûi giöõ vöõng an ninh vaø thoáng
nhaát ñaát nöôùc. Ñaùnh laïi caùc cuoäc
xaâm löôïc cuûa nöôùc ngoaøi, baûo veä
neàn ñoäc laäp, töï chuû cuûa toå quoác, - Naêm 939 Ngoâ Quyeàn xöng
ñeå ñaùp öùng yeâu caàu ñoù, naêm 939 vöông, thaønh laäp chính quyeàn
Ngoâ Quyeàn xöng vöông. môùi, ñoùng ñoâ ôû Ñoâng Anh
- GV tieáp tuïc trình baøy: Ngoâ Quyeàn Haø Nam.
xöng vöông ñaõ boû chöùc Tieát ñoä söù,
xaây döïng cung ñieän, trieàu ñình, ñaët → Môû ñaàu xaây döïng Nhaø
chieáu quan nghi leã theo cheá ñoä quaân nöôùc ñoäc laäp töï chuû.
chuû.
- GV phaùt vaán HS: Vieäc Ngoâ
Quyeàn xöng vöông xaây döïng moät
chính quyeàn môùi coù yù nghóa gì?
- GV gôïi yù: naêm 905 Khuùc Thöøa
Duï ñaõ laõnh ñaïo nhaân daân ñaùnh baïi - Naêm 968 sau khi deïp loaïn 12
Tieát ñoä söù nhaø Ñöôøng vaø giaønh söù quaân, Ñinh Boä Lónh leân
laáy chính quyeàn. Song thieát cheá chính ngoâi, ñaët quoác hieäu laø Ñaïi
trò vaãn toå chöùc. Coà Vieät. Chuyeån kinh ñoâ veà
- GV tieáp tuïc giaûng baøi: Nhaø Ngoâ Hoa Lö, Ninh Bình.
suy vong, loaïn 12 söù quaân dieãn ra,
ñaát nöôùc bò chia caét. Naêm 968 sau
khi deïp loaïn 12 söù quaân Ñinh Boä Lónh
ñaõ xöng ñeá.
- GV: Giaûng giaûi theâm veà quoác
hieäu Ñaïi Coà Vieät vaø tình hình nöôùc
ta cuoái thôøi Ñinh, noäi boä luïc ñuïc, vua
môùi coøn nhoû (Ñinh Toaøn 6 tuoåi), lôïi
duïng tình hình ñoù quaân Toáng ñem
quaân xaâm löôïc nöôùc ta. Tröôùc nguy
cô bò xaâm löôïc, Thaùi haäu döông Thò
ñaõ ñaët quyeàn lôïi daân toäc treân
quyeàn lôïi doøng hoï, laáy aùo long coån - Toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc:
khoaùc leân mình Leâ Hoaøn vaø chính Thôøi Ñinh, tieàn Leâ chính
thöùc môøi Thaäp ñaïo töôùng quaân Leâ quyeàn trung öông coù 3 ban: Ban
Hoaøn leân laøm vua. Ñeå coù ñieàu kieän vaên; ban voõ; Taêng ban.
laõnh ñaïo choáng Toáng. Nhaø tieàn Leâ + Veà haønh chính chia nöôùc
thaønh laäp. thaønh 10 ñaïo.
- GV coù theå minh hoaï baèng sô ñoà + Toå chöùc quaân ñoäi theo cheá
ñôn giaûn: ñoä nguï binh ö noâng.
Vua
Trang 106
Ban Ban voõ Taêng
vaên Ban
naém vöõng
- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà toå

chöùc Nhaø nöôùc thôøi Ñinh, tieàn Leâ?
Gôïi yù: So vôùi Ngoâ Quyeàn.
+ Thôøi Ngoâ chính quyeàn trung öông
chöa quaûn lyù ñöôïc caùc ñòa phöông →
loaïn 12 söù quaân.
+ Thôøi Ñinh, tieàn Leâ: Döôùi vua coù
3 ban chính quyeàn trung öông kieåm
soaùt ñöôïc 10 ñaïo ôû ñòa phöông.
- GV: nhaän xeùt, keát luaän: Thôøi
Ñinh, Leâ Nhaø nöôùc quaân chuû
chuyeân cheá: Vua ñöùng ñaàu naém moïi - Trong theá kæ X Nhaø nöôùc
quyeàn haønh. Tuy nhieân möùc ñoä ñoäc laäp töï chuû theo thieát
chuyeân cheá ôû moïi trieàu ñaïi, moãi cheá quaân chuû chuyeân cheá
nöôùc khaùc nhau. ñaõ ñöôïc xaây döïng. Coøn sô
- HS: Nghe vaø ghi. khai, song ñaõ laø Nhaø nöôùc
- GV tieáp tuïc PV: Nhìn vaøo caùch toå ñoäc laäp töï chuû cuûa nhaân
chöùc boä maùy Nhaø nöôùc ôû nöôùc ta daân ta.
ôû theá kyû X, em coù nhaän xeùt gì?
- GV keát luaän.
II. PHAÙT TRIEÅN VAØ HOAØN CHÆNH NHAØ NÖÔÙC PHONG KIEÁN
ÔÛ ÑAÀU THEÁ KYÛ XI → XV
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù  Toå chöùc boä maùy Nhaø
nhaân nöôùc
- GV thuyeát trình veà söï suïp ñoå - Naêm 1010 Lyù Coâng Uaån dôøi
cuûa nhaø Leâ vaø söï thaønh laäp cuûa kinh ñoâ töø Hoa Lö veà Thaêng
nhaø Lyù, vaø nhöõng yù nghóa troïng ñaïi Long (thuû ñoâ Haø Noäi ngaøy
cuûa caùc vua thôøi Lyù. nay).
HS nghe ghi nhôù. - Naêm 1054 Lyù Thaùnh Toâng
ñaët quoác hieäu laø Ñaïi Vieät.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà:
Lyù Coâng Uaån, trích ñoïc Chieàu dôøi
Ñoâ vaø vieäc ñoåi Quoác Hieäu ñaïi Vieät
⇒ Söï toàn taïi cuûa kinh ñoâ Thaêng
Long, söï lôùn maïnh tröôøng toàn cuûa
nöôùc Ñaïi Vieät chöùng toû nhöõng vieäc
laøm cuûa nhöõng oâng vua ñaàu thôøi ⇒ Môû ra moät thôøi kyø phaùt
Lyù thöïc söï coù yù nghóa troïng ñaïi veà trieån môùi cuûa daân toäc.
Trang 107
naém vöõng
maët lòch söû. Ñaõ môû ra moät thôøi kyø
phaùt trieån môùi cuûa daân toäc thôøi * Boä maùy Nhaø nöôùc Lyù ⇒
kyø phaùt trieån vaø hoaøn chænh cuûa Traàn ⇒ Hoà
Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam.
- Tröôùc heát GV khaùi quaùt ñeå HS
thaáy ñöôïc söï thay ñoåi caùc trieàu ñaïi, Vua
Töø Lyù sang Traàn, töø Traàn sang Hoà
ñeå HS thaáy ñöôïc thöù töï caùc trieàu
ñaïi phong kieán Vieät Nam. Teå Ñaïi
- HS nghe vaø ghi nhôù. töôùng thaàn
ñöôïc caùch thöùc toå chöùc boä maùy
chính quyeàn trung öông thôøi Lyù ⇒
Saûnh Vieän Ñaøi
Traàn ⇒ Hoà ñöôïc toå chöùc nhö theá
naøo?
- HS theo doõi SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nghe HS traû lôøi, boå sung keát Moân Thöôï
ng Haøn Quoá Ngöï
luaän keát hôïp vôùi sô ñoà ñôn giaûn haï
laâm c söû söû
leân baûng. saûn thö
saûn vieän vieän ñaøi
- HS theo doõi, veõ sô ñoà vaøo vôû. h
- GV giaûng tieáp. h
+ Vua: Coù quyeàn ngaøy caøng cao.
+ Giuùp vua trò nöôùc coù teå töôùng
vaø caùc ñaïi thaàn.
+ Saûnh, vieän, ñaøi laø caùc cô quan
Trung öông (Lieân heä vôùi caùc cô quan
Trung öông ngaøy nay). Caùc cô quan
trung öông bao goàm:
Saûnh ⇒ Moân haø saûnh,
thöôïng thö saûnh
Vieän ⇒ Haøn Laâm vieän,
Quoác söû vieän.
Ñaøi ⇒ Ngöï söû ñaøi.
HS tieáp tuïc trình baøy toå chöùc chính
quyeàn ñòa phöông.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän.
Chính quyeàn ñòa phöông:
+ Chia thaønh Loä, Traán do Hoaøng
thaân, quoác thích cai quaûn.
+ Döôùi laø: phuû, huyeän, chaâu do
quan laïi cuûa trieàu ñình troâng coi.
+ Thôøi Traàn ñöùng ñaàu caùc xaõ laø
xaõ quan (Nhaø nöôùc quaûn lyù thôøi Boä maùy Nhaø nöôùc quaân chuû
caáp xaõ). chuyeân cheá ñöôïc caûi tieán
- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà toå hoaøn chænh hôn.
chöùc boä maùy toå chcö1 thôøi Lyù ⇒
Traàn ⇒ Hoà?
Gôïi yù: So vôùi thôøi Ñinh ⇒ Tieàn Leâ
Trang 108
naém vöõng
caû chính quyeàn Trung öông vaø ñòa
phöông ruùt ra nhaän xeùt.
- HS suy nghó, so saùnh, traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän.
Giaûi thích ñieåm: Theå cheá chung laø
quaân chuû chuyeân cheá song chuyeân
cheá coøn coù möùc ñoä vì döôùi vua
coøn coù teå töôùng vaø caùc quan ñaïi
thaàn.
Ñöùng ñaàu caùc loä (tænh) chæ coù
moät vaøi chöùc quan, caáp phuû huyeän
chaâu cuõng chæ coù moät chöùc quan
toâ boä maùy chính quyeàn goïn nheï,
khoâng coàng keành.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân * Boä maùy nhaø nöôùc thôøi
- GV: Thoâng baùo kieán thöùc môùi. Leâ sô
- HS nghe vaø ghi cheùp. - Naêm 1428 sau khi chieán
thaéng nhaø minh Leâ Lôïi leân
ngoâi hoaøng ñeá ñeå laäp nhaø
Leâ (Leâ sô).
- Nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy XV, Leâ Thaùnh Toâng tieán haønh
ñöôïc nhöõng chính saùch caûi caùch cuûa moät cuoäc caûi caùch haønh
Leâ Thaùnh Toâng ôû caû Trung Öông, chính lôùn.
laãn ñòa phöông.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu:
- GV boå sung keát luaän, keát hôïp
vôùi sô ñoà ñôn giaûn treân baûng.
GV giaûi thích theâm: caùc chöùc quan
trung gian giöõa vua vaø caùc cô quan
haønh chính (nhö chöùc teå töôùng) bò
baõi boû. Nhaø vua laøm vieäc tröïc tieáp
vôùi caùc cô quan Trung Öông Leâ Thaùnh
Toâng thaønh laäp 6 boä, moãi boä phuï
traùch hoaït ñoäng cuûa Nhaø nöôùc: Boä
löïc, Leã, Hoä, Coâng, Binh, Hình . Vua coù - Chính quyeàn trung öông:
theå tröïc tieáp baõi mieãn hoaëc boå
nhieäm caùc chöùc quyeàn quyeát ñònh
Vua
moïi vieäc hoaëc boå nhieäm caùc chöùc
quyeàn quyeát ñònh moïi vieäc khoâng
caàn qua caùc chöùc quan trung gian.
Chöùng toû vua naém moïi quyeàn haønh,
chuyeân cheá ôû möùc ñoä cao hôn thôøi Ngöï Haøn
kyø Lyù ⇒ Traàn. 6 boä söû laâm
- HS nghe vaø ghi nhôù. ñaøi vieän
- HS tieáp tuïc trình baøy veà caûi
caùch ôû ñòa phöông cuûa Leâ Thaùnh - Chính quyeàn ñòa phöông:
Toâng. + Caû nöôùc chia thaønh 13 ñaïo,
- GV boå sung keát luaän. thöøa tuyeân moãi ñaïo coù 3 ti
Trang 109
naém vöõng
- HS nghe, ghi. (Ñoâ ti, thöøa ti, hieán ti).
- GV boå sung theâm: khaùc vôùi trieàu + Döôùi ñaïo laø: Phuû, huyeän,
Lyù traàn caùc chöùc vuï cao caáp trong Chaâu, Xaõ.
trieàu ñình vaø cai quaûn caùc ñòa
phöông ñeàu do vöông haàu quyù toäc
doøng hoïc traàn naém giöõ. Coøn ôû
thôøi Leâ quan laïi ñeàu phaûi traûi qua
thi cöû, ñoã ñaït môùi ñöôïc boå nhieäm.
Caùc quyù toäc muoán laøm quan cuõng
phaûi nhö vaäy. ⇒ Döôùi thôøi Leâ boä maùy Nhaø
- PV: Em coù nhaän xeùt gì veà cuoäc nöôùc quaân chuû chuyeân cheá
caûi caùch cuûa Leâ Thaùnh Toâng vaø ôû möùc ñoä cao, hoaøn chænh.
boä maùy Nhaø nöôùc thôøi Leâ sô?
- GV keát luaän: Ñaây laø moät cuoäc
caûi caùch haønh chính lôùn toaøn dieän
döôïc tieán haønh töø trung öông ñeán
ñòa phöông. Caûi caùch ñeå taêng cöôøng
quyeàn löïc cuûa chính quyeàn cuûa trung
öông nhaát laø taêng cöôøng quyeàn löïc
cuûa nhaø vua. Quyeàn löïc taäp trung
trong tay vua. Chöùng toû boä maùy Nhaø
nöôùc quaân chuû chuyeân cheá nhaø Leâ
ñaït ñeán möùc ñoä cao, hoaøn thieän.
Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân  Luaät phaùp vaø quaân ñoäi
- GV giuùp HS naém ñöôïc söï ra ñôøi * Luaät Phaùp:
cuûa caùc boä luaät thôøi phong kieán. - 1042 Vua Lyù Thaùnh Toâng ban
- HS nghe, ghi cheùp. haønh Hình thöû (boä luaät ñaàu
- GV yeâu caàu HS ñoïc phaàn chöõ tieân).
nhoû trong SGK traû lôøi caâu hoûi trong - Thôøi Traàn: Hình luaät.
SGK trang 80. - Thôøi Leâ bieân soaïn moät boä
- HS ñoïc saùch giaùo khoa suy nghó luaät ñaày ñuû goïi laø Cuoái
vaø traû lôøi. chieàu hình luaät.
- GV keát luaän veà muïc ñích, taùc ⇒ Luaät phaùp nhaèm baûo veä
duïng cuûa caùch ñieàu luaät. quyeàn haønh cuûa giai caáp
- HS nghe vaø ghi. thoáng trò, an ninh ñaát nöôùc
vaø moät soá quyeàn lôïi chaân
chính cuûa nhaân daân.
* Quaân ñoäi: Ñöôïc toå chöùc quy
cuû, goàm:
+ Caám binh (Baûo veä kinh
thaønh) vaø quaân chính quy baûo
veä ñaát nöôùc.
+ Ngoaïi binh: tuyeån theo cheá
ñoä nguï binh ö noâng.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp  Hoaït ñoäng ñoái noäi vaø
- GV yeâu caàu caû lôùp ñoïc SGK ñeå ñoái ngoaïi
thaáy ñöôïc chính saùch ñoái noäi, ñoái * Ñoái noäi:
ngoaïi cô baûn cuûa caùc trieàu ñaïi - Quan taâm ñeán ñôøi soáng
Trang 110
naém vöõng
phong kieán. nhaân daân.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu nhöõng - Chuù yù ñoaøn keát ñeán caùc
chính saùch ñoái noäi, ñoái ngoaïi cuûa daân toäc ít ngöôøi.
Nhaø nöôùc. * Ñoái ngoaïi:vôùi nöôùc lôùn
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän phöông Baéc:
GV cuï theå hoaù moät soá chính saùch + Quan heä hoaø hieáu.
ñoái noäi cuûa Nhaø nöôùc: Chaêm lo ñeâ + Ñoàng thôøi saün saøng chieán
ñieàu, khuyeán khích saûn xuaát noâng ñaáu baûo veä Toå quoác.
nghieäp, gaû con gaùi cho caùc tuø - Vôùi Chaêm pa, laøo, Chaân Laïp
tröôûng mieàn nuùi. coù luùc thaân thieát, coù luùc
xaûy ra chieán tranh.
4. Cuûng coá
- Caùc giai ñoaïn hình thaønh, phaùt trieån vaø hoaøn thieän
cuûa boä maùy Nhaø nöôùc quaân chuû chuyeân cheá phong kieán
Vieät Nam.
- Söï hoaøn chænh cuûa Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam
thôøi Leâ sô.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi vaø traû lôøi caùc caâu hoûi trong SGK.
Trang 111
Baøi 18
COÂNG CUOÄC XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ
TRONG CAÙC THEÁ KYÛ X - XV
1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu ñöôïc:
- Traûi qua 5 theá kyû ñoäc laäp, maëc duø ñoâi luùc coøn coù
nhieàu bieán ñoäng khoù khaên, nhaân daân ta vaãn xaây döïng cho
mình neàn kinh teá ña daïng vaø hoaøn thieän.
- Neàn kinh teá Vieät Nam thôøi phong kieán chuû yeáu laø
noâng nghieäp, tuy coù nhieàu maâu thuaãn trong vaán ñeà ruoäng
ñaát, nhöng nhöõng yeáu toá caàn thieát phaùt trieån noâng nghieäp
vaãn ñöôïc phaùt trieån nhö: Thuyû lôïi, môû roäng ruoäng ñaát taêng
caùc loaïi caây troàng phuïc vuï ñôøi soáng ngaøy caøng cao.
- Thuû coâng nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån, ña daïng,
phong phuù chaát löôïng ñöôïc naâng cao khoâng chæ phuïc vuï trong
nöôùc maø coøn goùp phaàn trao ñoåi vôùi nöôùc ngoaøi. Thöông
nghieäp phaùt trieån.
- Trong hoaøn caûnh cuûa cheá ñoä phong kieán, ruoäng ñaát
ngaøy caøng taäp trung vaøo tay giai caáp ñòa chuû.
2. Tö töôûng
- Töï haøo veà nhöõng thaønh töïu kinh teá daân toäc ñaõ ñaït
ñöôïc.
- Thaáy ñöôïc söï haïn cheá trong neàn kinh teá phong kieán
nay trong giai ñoaïn phaùt trieån cuûa noù, töø ñoù lieân heä vôùi
thöïc teá hieän nay.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, nhaän xeùt.
- Reøn kyõ naêng lieân heä thöïc teá.
- Tranh aûnh löôïc ñoà coù lieân quan.
- Nhöõng caâu ca dao veà kinh teá, moät soá nhaän xeùt cuûa
ngöôøi nöôùc ngoaøi…
Caâu : Neâu caùc giai ñoaïn hình thaønh, phaùt trieån, hoaøn
thieän cuûa Nhaø nöôùc phong kieán Vieät Nam.
Caâu : Veõ sô ñoà nhaø nöôùc thôøi Lyù – Traàn – Hoà, nhaän
xeùt.
Caâu : Veõ sô ñoà Nhaø nöôùc thôøi leâ sô, nhaän xeùt.
Trang 112
2. Môû baøi
Vôùi nieàm töï haøo chaân chính vaø yù thöùc vöôn leân, töø
theá kyû X cho ñeán theá kyû XV nhaân daân ta ñaõ nhieät tình lao
ñoäng xaây döïng vaø phaùt trieån moät soá neàn kinh teá töï chuû
toaøn dieän. Ñeå hieåu ñöôïc coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt
trieån kinh teá cuûa nhaân daân ñaïi Vieät trong theá kyû X – XV
chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi 18.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp  Môû roäng, phaùt trieån
- GV phaùt vaán: Boái caûnh lòch söû noâng nghieäp
ñaïi Vieät töø theá kyû thöù X – XV, boái
caûnh ñoù coù taùc ñoäng nhö theá naøo
ñeán söï phaùt trieån kinh teá?
- HS theo doõi ñoaïn ñaàu tieân cuûa * Boái caûnh lòch söû theá kyû
muïc I trong SGK, döïa vaøo kieán thöùc X – XV:
ñaõ hoïc cuûa baøi tröôùc ñoù ñeå traû - Theá kyû X – XV laø thôøi kyø
lôøi. toàn taïi cuûa caùc trieàu ñaïi
GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. Ngoâ, Ñinh, Tieàn Leâ, Lyù, Traàn,
Hoà, Leâ Sô.
- Ñaây laø giai ñoaïn ñaàu cuûa
theá kyû phong kieán ñoäc laäp,
ñoàng thôøi cuõng laø thôøi kyø
ñaát nöôùc thoáng nhaát.
⇒ Boái caûnh naøy raát thuaän lôïi
taïo ñieàu kieän ñeå phaùt trieån
kinh teá.
nhaân
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK traû lôøi
caâu hoûi: Nhöõng bieåu hieän cuûa söï
môû roäng vaø phaùt trieån noâng
nghieäp töø theá kyû X – XV.
- GV gôïi yù: ÔÛ thôøi kyø ñaàu phong
kieán ñoäc laäp daân toäc söï môû roäng
vaø phaùt trieån noâng nghieäp ñöôïc
bieåu hieän qua caùc lónh vöïc:
+ Môû roäng dieän tích ruoäng ñaát.
+ Môû mang heä thoáng ñeâ ñieàu.
+ Phaùt trieån söùc keùo vaø gia taêng
caùc loaïi caây coâng nghieäp, caùc lónh
vöïc ñoù ñöôïc bieåu hieän nhö theá
naøo? - Dieän tích ñaát ngaøy caøng
- HS theo doõi SGK, thöïc hieän nhöõng môû roäng nhôø:
yeâu caàu cuûa GV, phaùt trieån yù kieán. + Nhaân daân tích cöïc khai hoang
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. vuøng chaâu thoå soâng lôùn vaø
- GV coù theå giaûi thích theâm veà ven bieån.
pheùp quan ñieåm chia ruoäng coâng ôû + Caùc vua Traàn khuyeán khích
Trang 113
naém vöõng
caùc laøng xaõ döôùi thôøi Leâ, moät caùc vöông haàu quyù toäc khai
chính saùch ruoäng ñaát ñieån hình ñoái hoang laäp ñieàn trang.
vôùi ruoäng ñaát coâng ôû thôøi kyø + Vua Leâ caáp ruoäng ñaát cho
phong kieán taùc duïng cuûa pheùp quaân quyù toäc, quan laïi ñaët pheùp
ñieàn. quaân ñieàn.
- Thuyû lôïi ñöôïc Nhaø nöôùc
quan taâm môû mang.
+ Nhaø Lyù ñaõ cho xaây ñaép
nhöõng con ñeâ ñaàu tieân.
+ 1248 Nhaø Traàn cho ñaép heä
thoáng ñeâ quai vaïc doïc caùc
soâng lôùn töø ñaàu nguoàn ñeán
cöûa bieån. Ñaët cô quan: Haø
ñeâ söù troâng nom ñeâ ñieàu:
- Caùc nhaø nöôùc Lyù – Traàn –
Leâ ñeàu quan taâm baûo veä
söùc keùo, phaùt trieån cuûa
- GV : Minh hoaï baèng ñoaïn trích trong gioáng caây noâng nghieäp.
chieáu cuûa Lyù Nhaân Toâng (trang 83)
vaø söï phong phuù cuûa caùc gioáng
caây noâng nghieäp ngoaøi luùa nöôùc.
- Phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì
veà söï phaùt trieån noâng nghieäp X –
XV? Do ñaâu noâng nghieäp phaùt trieån?
Taùc duïng cuûa söï phaùt trieån ñoù? Vai+ Nhaø nöôùc cuøng nhaân daân
troø cuûa Nhaø nöôùc? goùp söùc phaùt trieån noâng
- HS suy nghó vaø traû lôøi. nghieäp.
- GV keát luaän. + Chính saùch cuûa Nhaø nöôùc
- GV minh hoaï baèng nhöõng caâu thô. ñaõ thuùc ñaåy noâng nghieäp
phaùt trieån ⇒ ñôøi soáng nhaân
daân aám no haïnh phuùc, traät
töï xaõ hoäi oån ñònh, ñoäc laäp
ñöôïc cuûng coá.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân  Phaùt trieån thuû coâng
- GV giuùp HS thaáy ñöôïc nguyeân nghieäp
nhaân thuùc ñaåy thuû coâng nghieäp
phaùt trieån trong thôøi kyø töø X – XV
chuû yeáu xuaát phaùt töø nhöõng nhu
caàu trong nöôùc gia taêng.
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa thuû coâng
nghieäp trong nhaân daân.
+ Bieåu hieän söï phaùt trieån.
+ Yeáu toá aûnh höôûng ñeán söï phaùt
trieån thuû coâng nghieäp ñöông thôøi. * Thuû coâng nghieäp trong nhaân
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. daân:
- GV nhaän xeùt boå sung, keát luaän - Caùc ngheà thuû coâng coå
veà söï phaùt trieån thuû coâng nghieäp truyeàn nhö: Ñuùc ñoàng, reøn
trong nhaân daân. saét, laøm goám, deät ngaøy
Trang 114
naém vöõng
- GV coù theå söu taàm moät soá tranh caøng phaùt trieån chaát löôïng
aûnh chöông, töôïng, ñoà goám, hình saûn phaåm ngaøy caøng ñöôïc
roàng … ñeå minh hoaï cho HS thaáy naâng cao.
ñöôïc söï phaùt trieån vaø chaát löôïng.
- GV khaúng ñònh söï ra ñôøi cuûa caùc
ngaønh ngheà thuû coâng coù yù nghóa - Caùc ngaønh ngheà thuû coâng
raát lôùn ñoái vôùi söï phaùt trieån caùc ra ñôøi nhö: Thoå Haø, baùt
thuû coâng nghieäp theå hieän oån ñònh Traøng.
ngheà nghieäp vaø naâng cao trình ñoä
kyõ thuaät.
- PV: Theo em nhaân toá naøo aûnh + Do truyeàn thoáng ngheà
höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa caùc nghieäp voán coù, trong boái
ngaønh ngheà thuû coâng ñöông thôøi? caûnh ñaát nöôùc ñoäc laäp
- HS traû lôøi tieáp: thoáng nhaát coù ñieàu kieän
- GV nhaän xeùt boå sung, keát luaän phaùt trieån maïnh.
veà nhöõng nhaân toá thuùc ñaåy söï + Do nhu caàu xaây döïng cung
phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp laø. ñieän, ñeàn chuøa, neân ngheà
saûn xuaát gaïch, chaïm khaéc
ñaù ñeàu phaùt trieån.
- GV yeâu caàu HS tieáp tuïc theo doõi
SGK ñeå thaáy ñöôïc söï phaùt trieån thuû
coâng nghieäp Nhaø nöôùc.
- HS theo doõi SGK, phaùt trieån yù
kieán. * Thuû coâng nghieäp Nhaø
- GV: Boå sung keát luaän veà söï phaùt nöôùc:
trieån cuûa thuû coâng nghieäp Nhaø - Nhaø nöôùc thaønh laäp caùc
nöôùc. quan xöôûng (Cuïc baùch taùc)
taäp trung thôï gioûi trong nöôùc
saûn xuaát: Tieàn, vuõ khí, aùo
muõ cho vua quan, thuyeàn
chieán.
- Saûn xuaát ñöôïc moät soá saûn
phaåm kyõ thuaät cao nhö: Ñaïi
baùc, thuyeàn chieán coù laàu.
- GV: Em ñaùnh giaù nhö theá naøo veà
söï phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp
nöôùc ta ñöông thôøi?
- HS: Döïa vaøo kieán thöùc vöøa hoïc
ñeå traû lôøi. - Nhaän xeùt: caùc ngaønh ngheà
- GV: nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. thuû coâng phong phuù. Beân
caïnh caùc ngheà coå truyeàn ñaõ
phaùt trieån nhöõng ngheà môùi
yeâu caàu kyõ thuaät cao: Ñuùc
suùng, ñoùng thuyeàn.
- GV: coù theå minh hoaï ñeå HS thaáy - Muïc ñích Phuïc vuï nhu caàu
kyõ thuaät moät soá ngaønh ñaït trình ñoä trong nöôùc laø chính.
cao nhö deät, goám khieán ngöôøi Trung + Chaát löôïng saûn phaåm toát.
Quoác phaûi khaâm phuïc. (Trích ñoïc
Trang 115
naém vöõng
chöõ nhoû SGK trang 84).
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp, caù nhaân  Môû roäng thöông nghieäp
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå * Noäi thöông:
thaáy ñöôïc söï phaùt trieån noäi thöông - Caùc chôï laøng, chôï huyeän,
vaø ngoaïi thöông ñöông thôøi. chôï chuøa moïc leân ôû khaép
- Hoïc theo doõi SGK vaø phaùt bieåu. nôi, laø nôi nhaân daân trao ñoåi
- GV boå sung, keát luaän veà söï phaùt saûn phaåm noâng nghieäp vaø
trieån môû roäng noäi, ngoaïi thöông. thuû coâng nghieäp.
+ GV minh hoaï baèng lôøi SGK ñeå - Kinh ñoâ Thaêng Long trôû
minh hoaï, keát hôïp moät soá tranh aûnh thaønh ñoâ thò lôùn (36 phoá
söu taàm veà söï saûn xuaát cuûa beán phöôøng) – Trung taâm buoân
caûng ñöông thôøi. baùn vaø laøm ngheà thuû coâng.
* Ngoaïi thöông:
- Thôøi Lyù – Traàn ngoaïi thöông
khaù phaùt trieån, Nhaø nöôùc
xaây döïng nhieàu beán caûng
buoân baùn vôùi nöôùc ngoaøi.
- Vuøng bieân giôùi Vieät Trì cuõng
hình thaønh caùc ñaëc ñieåm
buoân baùn.
- Thôøi Leâ: Ngoaïi thöông bi thu
heïp.
Hoaït ñoäng 7: caù nhaân
- Phaùt vaán: Em ñaùnh giaù nhö theá
naøo veà thöông nghieäp nöôùc ta ñöông
thôøi?
+ Nguyeân nhaân daãn ñeán söï phaùt
trieån?
+ Phaùt trieån nhö theá naøo? - Nguyeân nhaân → söï phaùt
- HS döïa vaøo phaàn ñaõ hoïc ñeå traû trieån:
lôøi. + Noâng nghieäp thuû coâng
- GV boå sung, keát luaän. phaùt trieån thuùc ñaåy thöông
nghieäp phaùt trieån.
+ Do thoáng nhaát tieàn teä, ño
löôøng.
- Thöông nghieäp môû roäng song
chuû yeáu phaùt trieån noäi
thöông, coøn ngoaøi thöông môùi
chæ buoân baùn vôùi Trung Quoác
vaø caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ.
Trang 116
naém vöõng
Hoaït ñoäng 8: Caû lôùp  Tình hình phaân hoaù xaõ
- GV trình baøy ñeå HS thaáy ñöôïc hoäi vaø cuoäc ñaáu tranh
nhöõng yeáu toá thuùc ñaåy söï phaân cuûa noâng daân
hoaù xaõ hoäi (phaân hoaù giai caáp) vaø Söï phaùt trieån kinh teá trong
heä quaû cuûa xaõ hoäi phaùt trieån kinh hoaøn caûnh cheá ñoä phong
teá trong hoaøn caûnh cuûa cheá ñoä kieán thuùc ñaåy söï phaân hoaù
phong kieán thuùc ñaåy söï phaân hoaù xaõ hoäi.
xaõ hoäi. + Ruoäng ñaát ngaøy caøng taäp
+ Ruoäng ñaát ngaøy caøng taäp trung trung vaøo tay ñòa chuû, quyù
vaøo tay ñòa chuû, quyù toäc, quan laïi. toäc, quan laïi.
+ Giai caáp thoáng trò ngaøy caøng + Giai caáp thoáng trò ngaøy
aên chôi, sa sæ khoâng coøn chaêm lo caøng aên chôi, sa sæ khoâng
ñeán saûn xuaát vaø ñôøi soáng nhaân coøn chaêm lo ñeán saûn xuaát
daân. vaø ñôøi soáng nhaân daân.
+ Thieân tai, maát muøa ñoùi keùm + Thieân tai, maát muøa ñoùi
laøm ñôøi soáng nhaân daân cöïc khoå. keùm laøm ñôøi soáng nhaân
daân cöïc khoå.
⇒ Nhöõng cuoäc khôûi nghóa

noâng daân buøng noå:
+ Töø 1344 ñeán cuoái theá kyû
XIV nhieàu cuoäc khôûi nghóa noå
ra laøm chính quyeàn nhaø Traàn
rôi vaøo khuûng hoaûng.
4. Cuûng coá
Söï phaùt trieån noâng nghieäp vaø thuû coâng nghieäp theá
kyû XI – XV.
5. Daën doø
Hoïc baøi, laøm baøi taäp, ñoïc tröôùc baøi 19, tìm hieåu caùc
vïi anh huøng daân toäc: Traàn Quoác Tuaán, Lyù Thöôøng Kieät, Leâ
Lôïi, Nguyeãn Traõi …
Trang 117
Baøi 19
NHÖÕNG CUOÄC CHIEÁN ÑAÁU CHOÁNG NGOAÏI XAÂM
ÔÛ CAÙC THEÁ KYÛ X - XV
1. Kieán thöùc
- Gaàn 6 theá kyû ñaàu thôøi kyø ñoäc laäp, nhaân daân Vieät
Nam phaûi lieân tieáp toå chöùc nhöõng cuoäc khaùng chieán choáng
ngoaïi xaâm, baûo veä Toå quoác.
- Vôùi tinh thaàn duõng caûm, truyeàn thoáng yeâu nöôùc
ngaøy caøng saâu ñaäm, nhaân daân ta ñaõ chuû ñoäng saùng taïo,
vöôït qua moïi thaùch thöùc khoù khaên ñaùnh laïi caùc cuoäc xaâm
löôïc.
- Trong söï nghieäp choáng ngoaïi xaâm vó ñaïi ñoù, khoâng
chæ noåi leân nhöõng traän quyeát chieán ñaày saùng taïo maø coøn
xuaát hieän moät loaït caùc nhaø chæ huy quaân söï taøi naêng.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng yeâu nöôùc, yù thöùc baûo veä neàn ñoäc
laäp vaø thoáng nhaát cuûa Toå quoác.
- Boài döôõng yù thöùc ñoaøn keát, giuùp ñôõ laãn nhau giöõa
caùc daân toäc.
- Boài döôõng nieàm töï haøo daân toäc vaø loøng bieát ôn vôùi
caùc theá heä toå tieân, caùc anh huøng daân toäc ñaõ chieán ñaáu
queân mình vì Toå quoác.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng baûn ñoà trong hoïc taäp, tích
cöïc boài döôõng kyõ naêng phaân tích, toång hôïp.
- Baûn ñoà Lòch söû Vieät Nam coù ghi caùc ñòa danh lieân
quan.
- Moät soá tranh aûnh veà chieán traän hay veà caùc anh
huøng daân toäc. Moät soá ñoaïn trích, thô vaên …
Caâu : Nguyeân nhaân taïo neân söï phaùt trieån noâng
nghieäp ôû theá kyû XI – XV?
Caâu : Söï phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp thôøi Lyù –
Traàn – Leâ?
2. Môû baøi
Trong nhöõng theá kyû ñaàu ñoäc laäp, xaây döïng ñaát nöôùc,
nhaân daân ta vaãn phaûi tieáp tuïc tieán haønh caùc cuoäc khaùng
chieán choáng giaëc ngoaïi xaâm vaø ñaõ laøm neân bieát bao chieán
thaéng huy hoaøng giöõ vöõng neàn ñoäc laäp daân toäc. Chuùng ta
Trang 118
cuøng nhau tìm hieåu baøi 19 ñeå oân laïi nhöõng chieán thaéng huy
hoaøng aáy.

naém vöõng
- Tröôùc heát GV gôïi laïi cho HS nhôù
veà trieàu ñaïi nhaø Toáng ôû Trung Quoác
thaønh laäp vaø suïp ñoå ôû thôøi gian
naøo.
- HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc ôû
phaàn Trung Quoác phong kieán ñeå traû
lôøi:
+ Thaønh laäp: naêm 960.
+ Suïp ñoå: naêm 1271 (cuoái theá kyû
XIII).
- GV daãn daét: trong thôøi gian toàn
taïi 3 theá kyû, nhaø Toáng ñaõ 2 laàn
ñem quaân xaâm löôïc nöôùc ta, nhaân
daân Ñaïi Vieät ñaõ 2 laàn khaùng chieán
choáng Toáng.
I. CAÙC CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG QUAÂN XAÂM LÖÔÏC TOÁNG
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Khaùng chieán choáng
nhaân Toáng thôøi Tieàn Leâ
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå - Naêm 980 nhaân luùc trieàu ñình
thaáy ñöôïc nguyeân nhaân quaân Toáng nhaø Ñinh gaëp khoù khaên, vua
xaâm löôïc nöôùc ta, trieàu ñình ñaõ toå Toáng cöû quaân sang xaâm löôïc
chöùc khaùng chieán nhö theá naøo vaø nöôùc ta.
giaønh thaéng lôïi ra sao? - Tröôùc tình hình ñoù Thaùi haäu
- HS theo doõi SGK, phaùt bieåu. hoï Döông vaø trieàu ñònh nhaø
- GV boå sung vaø keát luaän. Ñinh ñaõ toân Leâ Hoaøn laøm
vua ñeå laõnh ñaïo khaùng chieán.
- GV caáp theâm tö lieäu: Naêm 979

Ñinh Tieân Hoaøng vaø con tröôûng bò
aùm saùt, trieàu ñình nhaø Ñinh luïc ñuïc
gaëp nhieàu khoù khaên, Vua môùi Ñinh
Toaøn coøn nhoû môùi 6 tuoåi. Toân meï
laø Döông Thò laøm Hoaøng Thaùi Haäu.
+ Tröôùc nguy cô bò xaâm löôïc Thaùi
haäu Döông Thò ñaõ ñaët quyeàn lôïi cuûa
ñaát nöôùc leân treân quyeàn lôïi cuûa
doøng hoï, toân thaäp ñaïo töôùng quaân
Leâ Hoaøn leân laøm vua ñeå laõnh ñaïo
khaùng chieán.
+ Söï möu löôïc cuûa Leâ Hoaøn trong - HS: nghe, töï ghi nhôù.
quaù trình chæ huy khaùng chieán, vôø
thua ñeå nhöû giaëc luùc traù haøng vaø
baát ngôø ñaùnh uùp. - Thaéng lôïi lôùn nhanh choùng,
- Phaùt vaán: Em nhaän xeùt gì veà thaéng ngay ôû vuøng ñoâng Baéc
Trang 119
naém vöõng
thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán khieán vua Toáng khoâng daùm
choáng Toáng vaø cho bieát nguyeân nghó ñeán vieäc xaâm löôïc Ñaïi
nhaân caùc cuoäc thaéng lôïi. Vieät, cuûng coá vöõng chaéc
- HS suy nghó traû lôøi. neàn ñoäc laäp.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän:
+ Ñaây laø thaéng lôïi raát nhanh, raát
lôùn ñeø beïp yù chí xaâm löôïc cuûa
quaân toáng. Haøng traêm naêm sau
nhaân daân ta ñöôïc soáng trong caûnh
yeân bình. Naêm 1075 nhaø Toáng môùi
daùm nghó ñeán xaâm löôïc Ñaïi Vieät.
+ Nguyeân nhaân thaéng lôïi laø do:
Trieàu ñình nhaø Ñinh vaø Thaùi Haäu
hoï Döông saün saøng vì lôïi ích daân toäc
maø hy sinh lôïi ích doøng hoïc ñeå taïo
thuaän lôïi cho cuoäc khaùng chieán
choáng Toáng.
Do yù chí quyeát chieán baûo veä ñoäc
laäp cuûa quaân daân Ñaïi Vieät.
Do coù söï chæ huy möu löôïc cuûa Leâ
Hoaøn.
- HS nghe, töï ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân  Khaùng chieán choáng
- GV tieáp tuïc yeâu caàu HS theo doõi toáng thôøi Lyù (1075 – 1077)
ñeå thaáy ñöôïc:
+ Aâm möu xaâm löôïc nöôùc ta cuûa
quaân Toáng.
+ Nhaø Lyù toå chöùc khaùng chieán
theá naøo qua 2 giai ñoaïn:
Giai ñoaïn : Chuû ñoäng ñem quaân
ñaùnh Toáng.
Giai ñoaïn  : Chuû ñoäng lui veà
phoøng thuû giaëc.
- HS theo doõi SGK theo yeâu caàu
cuûa GV, phaùt bieåu veà aâm möu xaâm
löôïc cuûa Nhaø toáng.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän.
+ Söï khuûng hoaûng cuûa nhaø Toáng:
phía Baéc phaûi ñoái phoù vôùi nöôùc
Lieâu (boä toäc Khieát Ñan), nöôùc Ha
(daân toäc Ñaûng Haï), trong nöôùc noâng
daân noåi daäy. Trong hoaøn caûnh ñoù
vua Toáng vaø Teå töôùng Vöông An
Thaïch chuû tröông ñaùnh Ñaïi Vieät hy - Thaäp kyû 70 cuûa theá kæ XI
voïng duøng chieán coâng ngoaøi bieân nhaø Toáng aâm möu xaâm löôïc
giôùi ñeå laán aùp tình hình trong nöôùc, Ñaïi Vieät, ñoàng thôøi tích cöïc
doaï naït Lieâu vaø Haï. chuaån bò cho cuoäc xaâm löôïc.
+ Caùc hoaït ñoäng chuaån bò cuûa
quaân Toáng: Toå chöùc khu vöïc bieân
Trang 120
naém vöõng
giôùi Vieät Trung thaønh moät heä thoáng
caên cöù xaâm löôïc lôïi haïi. Trong ñoù
Ung Chaâu (Nam Ninh, Quaûng Taây) vaø
cöûa bieån Khaâm Khaåu vaø Khaâm
Lieân Quaûng Ñoâng laø nhöõng vò trí
xuaát quaân cuûa Ñaïi Vieät ñöôïc boá trí
raát chu ñaùo, nhaát laø ung Chaâu ñöôïc
xaây döïng thaønh caên cöù haäu caàn
lôùn nhaát chuaån bò cho vieäc xaâm
löôïc (coù thaønh kieân coá vôùi 5000
quaân).
Aâm möu vaø haønh ñoäng chuaån bò
xaâm löôïc cuûa nhaø Toáng ñaõ ñeå loä - Tröôùc aâm möu xaâm löôïc cuûa
ra vaø nhaø Lyù ñoái phoù nhö theá naøo? quaân Toáng, nhaø Lyù ñaõ toå
- HS traû lôøi: Nhaø Lyù khaùng chieán chöùc khaùng chieán.
theá naøo qua 2 giai ñoaïn. + Giai ñoaïn 1: Lyù Thöôøng
GV nhaän xeùt, boå sung: Kieät toå chöùc thöïc hieän chieán
- Keát hôïp vôùi duøng löôïc ñoà trình löôïc :tieân phaùt cheá nhaân”
baøy caùc giai ñoaïn cuûa cuoäc khaùng ñem quaân ñaùnh tröôùc chaën
chieán. theá maïnh cuûa giaëc.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà - Naêm 1075 Quaân trieàu ñình
Thaùi Haäu YÛ Lan vaø Thaùi Uyù Lyù cuøng caùc daân toäc mieàn nuùi
Thöôøng Kieät ñeå HS bieát theâm veà ñaùnh sang ñaát Toáng, Chaâu
caùc nhaân vaät lòch söû. Khaâm, Chaâu Lieân, Ung Chaâu,
- GV giuùp HS nhaän thöùc ñuùng veà sau ñoù ruùt veà phoøng thuû.
haønh ñoäng ñem quaân ñaùnh sang + Giai ñoaïn 2: Chuû ñoäng lui
Toáng cuûa Lyù Thöôøng Kieät, khoâng veà phoøng thuû ñôïi giaëc.
phaûi laø haønh ñoäng xaâm löôïc maø - Naêm 1077 ba möôi vaïn quaân
laø haønh ñoäng töï veä. Toáng keùo sang bò ñaùnh baïi
beán bôø Baéc cuûa soâng Nhö
Nguyeät ⇒ ta chuû ñoäng giaûng
hoaø vaø keát thuùc chieán tranh.
- GV coù theå töôøng thuaät traän

chieán beân bôø soâng Nhö Nguyeät: Ñoïc
laïi baøi thô Thaàn cuûa Lyù Thöôøng
Kieät. YÙ nghóa cuûa baøi thô, taùc duïng
cuûa vieäc ñoïc vaøo ban ñeâm trong
ñeàn thôø Tröông Hoáng, Tröông Haùt (Hai
vò töôøng cuûa Trieäu Quang Phuïc).
- HS nghe, töï ghi nhôù:
- Phaùt vaán: Khaùng chieán choáng
Toáng thôøi Lyù ñöôïc coi laø cuoäc
khaùng chieán raát ñaëc bieät trong lòch
söû:Em cho bieát nhöõng neùt ñaëc bieät
aáy laø gì?
- HS döïa vaøo dieãn bieán cuoäc
khaùng chieán suy nghó vaø traû lôøi.
Trang 121
naém vöõng
- GV keát luaän:
+ Coù giai ñoaïn dieãn ra ngoaøi laõnh
thoå (khaùng chieán ngoaøi laõnh thoå).
+ HS nghe vaø ghi nhôù.
II. KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG MOÂNG – NGUYEÂN THÔØI TRAÀN (Theá
kyû XIII)
Trang 122
naém vöõng
- Tröôùc heát GV toùm taét veà söï
phaùt trieån cuûa Ñeá quoác Moâng –
nguyeân, töø vieäc quaân Moâng Coå
xaâm löôïc Nam Toáng vaø laøm chuû
Trung Quoác roäng lôùn, laäp neân nhaø
Nguyeân laø moät theá löïc hung baïo
chinh chieán khaép AÙ, AÂu. Theá kyû - Naêm 1258 – 1288 quaân Moâng
XIII, 3 laàn ñem quaân xaâm löôïc Ñaïi – Nguyeân 3 laàn xaâm löôïc
Vieät. nöôùc ta. Giaëc raát maïnh vaø
- Sau ñoù GV yeâu caàu HS theo doõi hung baïo.
SGK thaáy ñöôïc quyeát taâm khaùng
chieán cuûa quaân daân nhaø Traàn vaø
nhöõng thaéng lôïi tieâu bieåu cuûa cuoäc
khaùng chieán. - Caùc vua Traàn cuøng nhaø
- HS theo doõi SGK theo yeâu caàu quaân söï Traàn Quoác Tuaán ñaõ
cuûa GV, phaùt bieåu. laõnh ñaïo nhaân daân caû nöôùc
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. quyeát taâm ñaùnh giaëc giöõ
GV: Coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà nöôùc.
nhaân caùch ñaïo ñöùc, ngheä thuaät - Nhöõng thaéng lôïi tieâu bieåu:
quaân söï cuûa Traàn Quoác Tuaán ñöôïc Ñoâng Boä Ñaàu, Haøm Töû,
nhaân daân phong laø Ñöùc Thaùnh Traàn, Chöông Döông, Vaïn Kieáp, Baïch
laäp ñeàn thôø ôû nhieàu nôi veà quyeát ñaèng.
taâm cuûa vua toâi nhaø Traàn. + Laàn 1: Ñoâng Boä Ñaàu (beân
GV duøng löôïc ñoà chæ nhöõng nôi soâng Hoàng töø doác Haøng
dieãn ra nhöõng traän ñaùnh tieâu bieåu Than ñeán doác Hoùc Mai Ba Ñình
coù yù nghóa quyeát ñònh ñeán thaéng - Haø Noäi)
lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán laàn 1, laàn + Laàn 2: Ñaåy luøi quaân xaâm
2, laàn 3. löôïc naêm 1285.
Tieâu bieåu nhaát laø traän baïch
ñaèng naêm 1288 ñeø beïp yù chí
xaâm löôïc cuûa quaân Moâng –
Nguyeân baûo veä vöõng chaéc
ñoäc laäp daân toäc.
- GV phaùt vaán: Nguyeân nhaân naøo + Nhaø Traàn coù vua hieàn,
ñöa ñeán thaéng lôïi trong 3 laàn khaùng töôøng taøi, trieàu ñình quyeát
chieán choáng Moâng – Nguyeân? taâm ñoaøn keát noäi boä vaø
- HS suy nghó vaø traû lôøi: ñoaøn keát nhaân daân choáng
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän xaâm löôïc.
+ Nhaø Traàn coù vua hieàn, töôùng + Nhaø Traàn voán ñöôïc loøng
taøi, trieàu ñình quyeát taâm ñoaøn keát daân bôûi nhöõng chính saùch
noäi boä vaø ñoaøn keát nhaân daân kinh teá cuûa mình ⇒ nhaân daân
choáng xaâm löôïc . ñoaøn keát xung quanh trieàu
+ Nhaø Traàn voán ñöôïc loøng daân ñình vaân meänh khaùng chieán.
bôûi nhöõng chính saùch kinh teá cuûa
mình ⇒ nhaân daân ñoaøn keát xung
quanh trieàu ñình vaâng meänh khaùng
chieán.
Trang 123
naém vöõng
III. PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH CHOÁNG QUAÂN XAÂM LÖÔÏC MINH
VAØ KHÔÛI NGHÓA LAM SÔN
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, Caù nhaân
- Tröôùc heát GV cho HS thaáy ôû cuoái
theá kyû XIV nhaø Traàn suy vong. Naêm
1400 nhaø Hoà thaønh laäp. Cuoäc caûi
caùch nhaø Hoà chöa ñaït keát quaû thì
quaân Minh sang xaâm löôïc nöôùc ta.
Nhaø Hoà toå chöùc khaùng chieán nhöng - Naêm 1407 Cuoäc khaùng
thaát baïi. Naêm 1407 nöôùc ta rôi vaøo chieán choáng quaân Minh cuûa
aùch thoáng trò cuûa nhaø Minh. nhaø Hoà thaát baïi, nöôùc ta rôi
- Sau ñoù GV yeâu caàu HS theo doõi vaøo aùch thoáng trò cuûa nhaø
SGK ñeå thaáy ñöôïc chính saùch taøn Minh.
baïo cuûa Nhaø Minh vaø heä quaû taát
yeáu cuûa noù.
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu.
- GV keát luaän: Chính saùch baïo
ngöôïc cuûa Nhaø Minh taát yeáu laøm
buøng noå caùc cuoäc ñaáu tranh cuûa
nhaân daân ta… tieâu bieåu laø cuoäc
khôûi nghóa Lam Sôn cuûa Leâ Lôïi. - Naêm 1418: Khôûi nghóa Lam
- GV ñaøm thoaïi vôùi HS veà Leâ Lôïi, Sôn buøng noå Leâ Lôïi – Nguyeãn
Nguyeãn Traõi. Traõi laõnh ñaïo.
- GV duøng löôïc ñoà trình baøy veà
nhöõng thaéng lôïi tieâu bieåu cuûa cuoäc - Thaéng lôïi tieâu bieåu:
khôûi nghóa Lam Sôn. + Cuoäc khôûi nghóa baét ñaàu
- HS theo doõi vaø ghi cheùp. töø Lam Sôn (Thanh Hoaù) ñöôïc
söï höôûng öùng cuûa nhaân daân
vuøng giaûi phoùng caøng môû
roäng töø Thanh Hoaù vaøo Nam.
+ Chieán thaéng Toát Ñoäng, ñaåy
quaân Minh vaøo theá bò ñoäng.
+ Chieán thaéng Chi Laêng –
xöông Giang ñaäp tan 10 vaïn
quaân cöùu vieän khieán giaëc
cuøng quaãn thaùo chaïy veà
nöôùc.
- GV: ruùt ra vaøi ñaëc ñieåm cuûa - Ñaëc ñieåm:
khôûi nghóa Lam Sôn. + Töø moät cuoäc chieán tranh ôû
- HS suy nghó vaø traû lôøi. ñòa phöông phaùt trieån thaønh
- GV boå sung, keát luaän. cuoäc ñaáu tranh giaûi phoùng
daân toäc.
+ Suoát töø ñaàu ñeán cuoái
cuoäc khôûi nghóa tö töôûng
nhaân nghóa ñöôïc ñeà cao.
+ Coù ñaïi baûn doanh, caên cöù
ñòa.
4. Cuûng coá
Trang 124
Ñaëc ñieåm cuûa cuoäc khaùng chieán choáng Toáng vaø khôûi
nghóa Lam Sôn. Nguyeân nhaân thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng
chieán choáng Moâng – Nguyeân. Höôùng daãn HS laäp nieân bieåu
cho cuoäc khaùng chieán XI – XV.
5. Daën doø
Laäp nieân bieåu cuûa cuoäc khaùng chieán XI – XV theo maãu:
Quaân Ngöôøi Traän quyeát

Cuoäc khaùng Thôøi
xaâm löôïc chæ huy chieán chieán
chieán gian
löôïc
Trang 125
Baøi 20
XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN VAÊN HOAÙ DAÂN TOÄC
TRONG CAÙC THEÁ KYÛ X - XV
1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu ñöôïc:
- Trong nhöõng theá kyû ñoäc laäp, maëc duø traûi qua nhieàu
bieán ñoäng, nhaân daân ta vaãn noã löïc xaây döïng cho mình moät
neàn vaên hoaù daân toäc, tieán leân.
- Traûi qua caùc trieàu ñaïi Ñinh – Leâ – Lyù – Hoà – Leâ sô ôû
caùc theá kyû X – XV, coâng cuoäc xaây döïng vaên hoaù ñöôïc tieán
haønh ñeàu ñaën nhaát quaùn. Ñaây cuõng laø giai ñoaïn hình thaønh
cuûa neàn vaên hoaù Ñaïi Vieät (coøn goïi laø vaên hoaù Thaêng
Long).
- Neàn vaên hoaù Thaêng Long phaûn aùnh ñaäm ñaø tö
töôûng yeâu nöôùc, töï haøo vaø ñoäc laäp daân toäc.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng nieàm töï haøo veà neàn vaên hoaù ña daïng
cuûa daân toäc.
- Boài döôõng yù thöùc baûo veä caùc di saûn vaên hoaù toát
ñeïp cuûa daân toäc.
- Giaùo duïc yù thöùc, phaùt huy naêng löïc saùng taïo trong
vaên hoaù.
3. Kyõ naêng
- Quan saùt, phaùt hieän.
- Moät soá tranh aûnh ngheä thuaät kieán truùc, ñieâu khaéc
theá kyû X – XV.
- Moät soá baøi thô, phuù cuûa caùc nhaø vaên hoïc lôùn.
- Nguyeân nhaân thaéng lôïi cuûa cuoäc khaùng chieán choáng
Moâng – Nguyeân?
2. Môû baøi
Töø sau ngaøy giaønh ñoäc laäp, traûi qua gaàn 6 theá kyû lao
ñoäng vaø chieán ñaáu nhaân daân Vieät Nam ñaõ xaây döïng cho
mình moät neàn vaên hoaù ña daïng, phong phuù, ñaäm ñaø baûn
saéc daân toäc. Ñeå thaáy ñöôïc nhöõng thaønh töïu vaên hoaù,
nhaân daân ta xaây döïng ñöôïc töø theá kyû X – XV, chuùng ta cuøng
tìm hieåu baøi 20.
Trang 126

naém vöõng
I TÖ TÖÔÛNG TOÂN GIAÙO
- Tröôùc heát GV truyeàn ñaït ñeå HS - ÔÛ thôøi kyø ñoäc laäp nho
naém ñöôïc: Böôùc sang thôøi kyø ñoäc giaùo, phaät giaùo, ñaïo giaùo coù
laäp trong boái caûnh coù chuû quyeàn ñieàu kieän phaùt trieån maïnh.
ñoäc laäp caùc toân giaùo ñöôïc du nhaäp
vaøo nöôùc ta töø thôøi Baéc thuoäc coù
ñieàu kieän phaùt trieån.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà + Nho giaùo:
Nho giaùo ñeå HS nhôù laïi kieán thöùc,
hieåu bieát veà nho giaùo.
+ PV: Nho giaùo coù nguoàn goác töø
daâu? Do ai saùng laäp? Giaùo lyù cô
baûn cuûa Nho giaùo laø gì?
+ HS trình baøy nhöõng hieåu bieát
cuûa mình veà Nho Giaùo.
+ GV keát luaän: Nho giaùo luùc ñaàu
cuõng chöa phaûi laù moät toân giaùo
maø laø moät hoïc thuyeát cuûa Khoång
Töû (ôû Trung Quoác). Sau naøy moät ñaïi
bieåu cuûa nho hoïc laø Ñoâng Trung Thö
ñaõ duøng thuyeát aâm döông duøng
thaàn hoïc ñeå lyù giaûi bieän hoä cho
nhöõng quan ñieåm cuûa Khoång Töû
bieán Nho hoïc thaønh moät toân giaùo
(Nho giaùo).
+ Tö töôûng quan ñieåm cuûa Nho
giaùo: ñeà cao nhöõng nguyeân taéc
trong quan heä xaõ hoäi theo ñaïo lyù
“Tam cöông, nguõ thöôøng” trong ñoù
Tam cöông coù 3 caëp quan heä Vua –
Toâi, Cha – Con, Choàng – Vôï.
Nguõ thöôøng laø: Nhaân, nghóa, leã
trí, tín (5 ñöùc tính cuûa ngöôøi quaân
töû).
+ Nho giaùo du nhaäp vaøo nöôùc ta
töø thôøi Baéc thuoäc böôùc sang theá - Thôøi Lyù, Traàn : Nho giaùo ñaõ
kyû phong kieán ñoäc laäp coù ñieàu daàn trôû thaønh heä tö töôûng
kieän phaùt trieån. chính thoáng cuûa giai caáp
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy thoáng trò, chi phoái noäi dung
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa Nho giaùo ôû giaùo duïc, thi cöû song khoâng
nöôùc ta qua caùc thôøi ñaïi Lyù, Traàn phoå bieán trong nhaân daân.
Leâ Sô.
- HS theo doõi SGK vaø phaùt bieåu.
- GV keát luaän.
- GV coù theå phaùt vaán: taïi sao Nho
Trang 127
naém vöõng
giaùo vaø chöõ Haùn sôùm trôû thaønh
heä tö töôûng chính thoáng cuûa giai
caáp thoáng trò nhöng laïi khoâng phoå
bieán trong nhaân daân?
- GV lyù giaûi: Nhöõng quan ñieåm, tö
töôûng cuûa Nho Giaùo ñaõ quy ñònh
moät traät töï, kyû cöông, ñaïo ñöùc
phong kieán raát quy cuû, khaét khe, vì
vaäy giai caáp thoáng trò ñaõ trieät ñeå
lôïi duïng Nho giaùo ñeå laøm coâng cuï
thoáng trò, baûo veä cheá ñoä phong
kieán. Coøn vôùi nhaân daân chæ tieáp - Thôøi Lyù – Traàn ñöôïc phoå
thu khía caïnh ñaïo ñöùc cuûa Nho giaùo. bieán roäng raõi, chuøa chieàn
Nhaø Leâ sô Nho giaùo trôû thaønh ñoäc ñöôïc xaây döïng ôû khaép nôi , sö
toân vì luùc naøy Nhaø nöôùc quaân chuû saõi ñoâng.
chuyeân cheá ñaït möùc ñoä cao, hoaøn - Thôøi Leâ sô Phaät giaùo bò haïn
chænh. cheá, thu heïp, ñi vaøo trong
- GV ñaøm thoaïi vôùi HS veà ñaïo nhaân daân.
Phaät: ngöôøi saùng laäp nguoàn goác
giaùo lyù.
- GV yeâu caàu vôùi HS theo doõi SGK
ñeå thaáy ñöôïc söï phaùt trieån cuûa
Phaät Giaùo qua caùc thôøi kyø Lyù –
Traàn – Leâ sô.
- HS theo doõi SGK vaø phaùt bieåu.
- GV boå sung vaø keát luaän.
- GV ñaùnh giaù vai troø cuûa Phaät
giaùo trong theá kyû X – XV Phaät giaùo
giöõ vò trí ñaëc bieät quan troïng trong
ñôøi soáng tinh thaàn phong kieán, Nhaø
nöôùc phong kieán thôøi Lyù coi ñaïo
Phaät laø Quoác ñaïo…
- GV coù theå giôùi thieäu söï phaùt
trieån cuûa Phaät giaùo hieän nay, keå
veà moät soá ngoâi chuøa coå.
II. GIAÙO DUÏC, VAÊN HOÏC, NGHEÄ THUAÄT
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù  Vaên hoïc
nhaân
- GV truyeàn ñaït ñeå HS naém ñöôïc
caû 10 theá kyû baéc thuoäc cuûa nhaân
daân ta khoâng ñöôïc hoïc haønh, giaùo
duïc khoâng ai quan taâm, khi ñoù ôû
Trung Quoác giaùo duïc ñaõ ñöôïc coi
troïng töø thôøi Xuaân Thu (thôøi Khoång
Töû – Khoång Töû ñöôïc coi laø oâng toå
cuûa ngheà daïy hoïc cuûa Trung Quoác).
- Böôùc vaøo theá kyû ñoäc laäp, Nhaø
nöôùc phong kieán ñaõ quan taâm ñeán
Trang 128
naém vöõng
giaùo duïc. - Töø ñoù giaùo duïc ñöôïc toân
- Giaùo vieân: Vieäc laøm noùi treân vinh, quan taâm phaùt trieån.
cuûa Lyù Thaùnh Toâng coù yù nghóa gì?
- HS traû lôøi:
- GV boå sung, keát luaän: Theå hieän
söï quan taâm cuûa Nhaø nöôùc phong
kieán ñeán giaùo duïc toân vinh ngheà
daïy hoïc.
- GV yeâu caàu HS theo doõi ñeå thaáy
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa giaùo duïc ôû
theá kyû XI – XV.
- HS theo doõi SGK, phaát bieåu.
GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän
veà nhöõng bieåu hieän cuûa söï phaùt
trieån giaùo duïc.
- GV coù theå giaûi thích cho HS caùc
kyø thi höông, hoäi, ñình.
- PV: Vieäc döïng bia tieán só coù taùc
duïng gì?
- HS quan saùt hình 35 bia tieán só ôû
vaên Mieáu (Haø Noäi) suy nghó traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, keát luaän: Vieäc Taùc duïng cuûa giaùo duïc ñaøo
laøm naøy coù taùc duïng khuyeán khích taïo ngöôøi laøm quan, ngöôøi taøi
hoïc taäp ñeà cao nhöõng ngöôøi taøi cho ñaát nöôùc, naâng coa daân
gioûi caàn cho ñaát nöôùc. trí, song khoâng taïo ñieàu kieän
- PV: Qua söï phaùt trieån cuûa giaùo cho phaùt trieån kinh teá.
duïc theá kyû XI – XV em thaáy giaùo duïc
thôøi kyø naøy coù taùc duïng gì?
- HS suy nghó, traû lôøi:
- GV nhaän xeùt, keát luaän:
- GV coù theå lyù giaûi theâm noäi
dung giaùo duïc chuû yeáu thieân veà
thieân vaên hoïc, trieát hoïc, thaàn hoïc,
ñaïo ñöùc , chính trò … (SGK laø Töù Thö
Nguõ Kinh). Haàu nhö khoâng coù noäi
dung khoa hoïc, kyõ thuaät vì vaäy
khoâng taïo ñieàu kieän cho kinh teá
phaùt trieån.
Trang 129
naém vöõng
Hoaït ñoäng 3:  Phaùt trieån vaên hoïc
thaáy ñöôïc söï phaùt trieån cuûa vaên
hoaù qua caùc theá kyû. Lyù giaûi taïi sao
vaên hoïc theá kyû XI – XV phaùt trieån.
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän
veà söï phaùt trieån cuûa vaên hoïc. - Phaùt trieån maïnh töø thôøi
- GV coù theå minh hoaï theâm veà vò nhaø traàn, nhaát laø vaên hoïc
trí phaùt trieån cuûa vaên hoïc veà caùc chöõ Haùn. Taùc phaåm tieâu
taøi naêng vaên hoïc qua lôøi moät soá bieåu: Hòch töôùng só.
ñoaïn trong Hòch Töôùng só, Caùo Bình - Töø theá kyû XV vaên hoïc chöõ
Ngoâ … khaúng ñònh söùc soáng baát Haùn vaø chöõ Noâm ñeàu phaùt
dieät cuûa nhöõng aùng vaên thô baát trieån .
huû.
- GV: Ñaëc ñieåm cuûa vaên hoïc theá
kyû XI – XV.
- HS: Döïa treân nhöõng kieán thöùc
vaên hoïc ñaõ ñöôïc hoïc keát hôïp vôùi - Ñaëc ñieåm:
nhöõng kieán thöùc Lòch söû ñeå traû + Theå hieän tinh thaàn daân
lôøi. toäc, loøng yeâu nöôùc, töï haøo
- GV keát luaän. daân toäc.
+ Ca ngôïi nhöõng chieán coâng
oai huøng, caûnh ñeïp cuûa queâ
höông ñaát nöôùc.
Hoaït ñoäng 4: Nhoùm - caù nhaân  Söï phaùt trieån cuûa ngheä
- GV: giaûng giaûi veà lónh vöïc ngheä thuaät
thuaät goám: kieán truùc, ñieâu khaéc,
saân khaáu, aâm nhaïc …
- GV chia HS laøm 3 nhoùm, yeâu caàu
moãi nhoùm theo doõi SGK tìm hieåu veà
moät soá lónh vöïc cuï theå.
+ Nhoùm 1: Kieán truùc.
+ Nhoùm 2: Ñieâu khaéc.
+ Nhoùm 3: Saân khaáu, ca nhaïc …
- Caâu hoûi daønh cho moãi nhoùm.
+ Nhoùm 1: Keå teân nhöõng kieán
truùc tieâu bieåu theá kyû X – XV, phaân
bieät ñaâu laø kieán truùc aûnh höôûng
cuûa ñaïo Phaät, ñaâu laø kieán truùc
aûnh höôûng cuûa Nho giaùo? Noùi leân
hieåu bieát veà nhöõng coâng trình kieán
truùc ñoù.
+ Nhoùm 2: Phaân loaïi nhöõng coâng
trình ñieâu khaéc Phaät giaùo, nho giaùo.
Neùt ñoäc ñaùo trong ngheä thuaät ñieâu
khaéc.
+ Nhoùm 3: Söï phaùt trieån cuûa
ngheä thuaät saân khaáu, ca muùa nhaïc. + Kieán truùc phaùt trieån chuû
Trang 130
naém vöõng
Ñaëc ñieåm. yeáu ôû giai ñoaïn Lyù – Traàn –
- HS caùc nhoùm theo doõi SGK thaûo Hoà theá kyû X – XV theo höôùng
luaän, cöû ñaïi dieän nhoùm traû lôøi. Phaät giaùo goàm chuøa, thaùp,
- GV: trong quaù trình caùc nhoùm laøm ñeàn.
vieäc GV coù theå cho HS xem moät soá + Beân caïnh ñoù coù nhöõng
tranh aûnh söu taàm ñöôïc: Chaân coät coâng trình kieán truùc aûnh
ñaù ôû Hoaøng thaønh Thaêng Long (hình höôûng Nho giaùo: Cung ñieän,
hoa sen nôû) aán tín thôøi Traàn, hình thaønh quaùch, thaønh Thaêng
roàng cuoän trong laù ñeà, Biønh goám Long.
Baùt Traøng ñeå cung caáp theâm cho HS + Ñieâu khaéc: Goàm nhöõng
kieán thöùc. coâng trình chaïm khaéc, trang trí
HS: caùc nhoùm traû lôøi. aûnh höôûng cuûa Phaät giaùo
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän: vaø Nho giaùo vaãn mang nhöõng
GV cung caáp cho HS hieåu bieát veà ñoäc ñaùo rieâng.
nhöõng coâng trình kieán truùc Phaät + Ngheä thuaät saân khaáu ca
giaùo tieâu bieåu maø caùc em chöa trình muùa, nhaïc mang ñaäm tính daân
baøy ñöôïc nhö: Thaùp Baùo Thieân (Haø gian truyeàn thoáng.
Noäi), chuoâng Quy Ñieàn (Haø Noäi).
Töôïng Quyønh Laâm – Ñoâng Trieàu
(Quaûng Ninh), Vaïc phoå Minh (Nam
Ñònh), Thaùp Chaøm …
+ GV coù theå minh hoaï neùt ñoäc
ñaùo trong kieán truùc ñieâu khaéc baèng
böùc aûnh: Chaân coät ñaù ôû Hoaøng
Thaønh Thaêng Long (Hình hoa sen nôû).
Hình roàng cuoän trong laù ñeà, chuøa
Moät Coät, thaùp Phoå Minh nhieàu taàng
vaø chæ ra nhöõng neùt ñoäc ñaùo. - Nhaän xeùt:
- PV: Em coù nhaän xeùt gì veà ñôøi + Vaên hoaù Ñaïi Vieät theá kyû X
soáng vaên hoaù cuûa nhaân daân thôøi – XV phaùt trieån phong phuù ña
Lyù – Traàn – Hoà? daïng.
- HS suy nghó traû lôøi. + Chòu aûnh höôûng cuûa yeáu
- GV boå sung keát luaän. toá ngoaøi xong vaãn mang ñaäm
tính daân toäc vaø daân gian.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân  Khoa hoïc kyõ thuaät
- GV: yeâu caàu HS ñoïc SGK laäp
baûng thoáng keâ caùc thaønh töïu khoa
hoïc kyõ thuaät X – XV theo maãu.
- HS theo doõi SGK, töï hoaøn thieän
baûng thoáng keâ.
4. Cuûng coá
- Vò trí cuûa Phaät giaùo ôû caùc theá kyû X – XV.
- Ñaëc ñieåm thô baên theá kyû XI – XV.
- Neùt ñoäc ñaùo, tính daân toäc vaø daân gian trong lónh vöïc
ngheä thuaät theá kyû X – XV.
5. Daën doø
Trang 131
HS Hoïc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi vaø laøm baøi taäp SGK
(96) ñoïc tröôùc baøi môùi.
Trang 132
CHÖÔNG III
VIEÄT NAM TÖØ THEÁ KYÛ XVI ÑEÁN THEÁ KYÛ XVIII
Baøi 21
NHÖÕNG BIEÁN ÑOÅI CUÛA NHAØ NÖÔÙC
(Töø theá kyû X ñeán theá kyû XV)
Sau khi hoïc xong yeâu caàu HS naém ñöôïc.
1. Kieán thöùc
Giuùp HS hieåu :
- Söï suïp ñoå cuûa trieàu ñình nhaø Leâ ñaõ daãn ñeán söï
phaùt trieån cuûa caùc theá löïc phong kieán.
- Nhaø Maïc ra ñôøi vaø toàn taïi hôn nöûa theá kyû ñaõ goùp
phaàn oån ñònh xaõ hoäi trong moät thôøi gian.
- Chieán tranh phong kieán dieãn ra trong boái caûnh xaõ hoäi
Vieät Namtk XVI – XVIII ñaõ daãn ñeán söï chia caét ñaát nöôùc.
- Tuy ôû moãi mieàn (Ñaøng Trong, Ñaøng Ngoaøi) coù chính
quyeàn rieâng nhöng chöa hình thaønh hai nöôùc.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng yù thöùc xaây döïng vaø baûo veä ñaát nöôùc
thoáng nhaát.
- Boài döôõng tinh thaàn daân toäc.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, toång hôïp vaán ñeà.
- Khaû naêng nhaän xeùt veà tính giai caáp trong xaõ hoäi.
- Baûn ñoà Vieät Nam phaân roõ ranh giôùi hai mieàn.
- Moät soá tranh veõ trieàu Leâ – Trònh.
- Moät soá taøi lieäu veà Nhaø nöôùc ôû 2 mieàn.
Caâu  : Vò trí cuûa Phaät giaùo trong caùc theá kyû X – XVI?
Bieåu hieän naøo chöùng toû söï phaùt trieån cuûa Phaät giaùo ôû
giai ñoaïn naøy?
Caâu  : Baèng nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc, em haõy chöùng
minh nhaø Leâ sô laø moät trieàu ñaïi thònh trò trong Lòch söû phong
kieán Vieät Nam? (daønh cho HS khaù – gioûi).
2. Môû baøi
ÔÛ chöông II chuùng ta ñaõ ñöôïc tìm hieåu veà caùc trieàu ñaïi
phong kieán Vieät Nam töø X – XV, qua ñoù thaáy ñöôïc quaù trình
hình thaønh, phaùt trieån cuûa Nhaø nöôùc phong kieán vaø nhöõng
Trang 133
thaønh töïu kinh teá, vaên hoaù cuûa nhaân daân ñaïi Vieät. Töø ñaàu
theá kyû XVI, cuoäc khuûng hoaûng xaõ hoäi ñaõ laøm suïp ñoå nhaø
Leâ sô, keå töø ñoù Nhaø nöôùc phong kieán Ñaïi Vieät coù nhöõng
bieán ñoåi lôùn. Ñeå hieåu ñöôïc nhöõng bieán ñoåi cuûa Nhaø nöôùc
phong kieán trong caùc theá kyû XVI – XVIII, chuùng ta cuøng tìm
hieåu baøi 21.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Söï suïp ñoå cuûa nhaø Leâ,
- Tröôùc heát GV nhaéc laïi: Trieàu ñaïi nhaø Maïc thaønh laäp
nhaø Leâ sô ñöôïc ñaùnh giaù laø moät * Söï suïp ñoå cuûa nhaø Leâ.
trieàu ñaïi thònh trò trong Lòch söû phong Nhaø Maïc thaønh laäp.
kieán Vieät Nam:
+ Boä maùy Nhaø nöôùc hoaøn chænh.
+ Giaùo duïc thò cöû ñaït ñeán giai
ñoaïn cöïc thònh cuûa giaùo duïc thi cöû
phong kieán. Pha Huy Chuù nhaän xeùt:
“Giaùo duïc caùc thôøi thònh nhaát laø
thôøi Hoàng Ñöùc…”.
+ Kinh teá ñöôïc khoâi phuïc vaø phaùt
trieån, kinh ñoâ Thaêng Long thöïc söï laø
ñoâ thò saàm uaát song töø ñaàu theá kyû - Ñaàu theá kæ XVI nhaø Leâ sô
XVI nhaø Leâ sô laàm vaøo khuûng laâm vaøo khuûng hoaûng suy
hoaûng, suy suïp. yeáu.
- Sau ñoù GV yeâu caàu Hs theo doõi
traû lôøi caâu hoûi: Taïi sao theá kyû XVI
nhaø Leâ sô suy yeáu? Bieåu hieän cuûa - Bieåu hieän:
söï suy yeáu ñoù? + Caùc theá löïc phong kieán noåi
- HS theo doõi SGK traû lôøi. daäy tranh chaáp quyeàn löïc –
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän Maïnh nhaát laø theá löïc Maïc
veà bieåu hieän suy yeáu nhaø Leâ sô. Ñaêng Dung.
+ Phong traøo ñaáu tranh cuûa
nhaân daân buøng noå ôû nhieàu
Nguyeân nhaân laøm cho nhaø Leâ suy nôi.
suïp laø do: Vua, quan chæ lo aên chôi xa
xæ khoâng quan taâm ñeán trieàu chính
vaø nhaân daân. Ñòa chuû ra söùc chieám
ñoaït ruoäng ñaát, boùc loät noâng daân.
GV keå veà nhaân vaät Maïc Daêng9
Dung (1483 – 1541): queâ ôû laøng Coå
Trai, Nghi döông, Haûi Phoøng. Voán xuaát
thaân töø ngheà chaøi löôùi, coù söùc
khoeû, ñaùnh vaät gioûi, thi ñaäu ñoâ löïc
só ñöôïc tuyeån vaøo ñoäi Tuùc veä. Nhôø
coù söùc khoeû, cöông tröïc laäp ñöôïc
nhieàu coâng lôùn trong vieäc deïp yeân
xung ñoät giöõa caùc ñaïi thaàn neân
nhanh choùng ñöôïc thaêng quan, tieán - Naêm 1527 Maïc Ñaêng Dung
chöùc. OÂng töøng laøm ñeán möùc Thaùi pheá truaát vua Leâ laäp Trieàu
Trang 134
naém vöõng
phoù, Tieát cheá 13 ñaïo quaân thuyû boä, Maïc.
coù theá löïc lôùn trong trieàu ñình (thao
tuùng trieàu ñình).
- GV trình baøy tieáp: trong boái caûnh
nhaø Leâ suy yeáu, baát löïc, Maïc Ñaêng
Dung ñaõ pheá truaát vua Leâ vaø thaønh
laäp trieàu Maïc.
GV: giuùp HS hieåu ñaây laø söï thay
theá taát yeáu vaø hôïp quy luaät ñeå HS
coù nhöõng ñaùnh giaù ñuùng ñaén veà
trieàu Maïc vaø Maïc Ñaêng Dung.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK traû Chính saùch nhaø Maïc:
lôøi caâu hoûi: Sau khi nhaø Maïc leân
caàm quyeàn ñaõ thi haønh chính saùch
gì?
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän. - Nhaø Maïc xaây döïng chính
quyeàn theo moâ hình cuõ cuûa
nhaø Leâ.
- Toå chöùc thi cöû ñeàu ñaën.
- GV giaûng giaûi theâm ôû thôøi Leâ: - Xaây döïng quaân ñoäi maïnh.
Pheùp quaân ñieàn cuûa nhaø Leâ ñaõ - Giaûi quyeát vaán ñeà ruoäng
laøm cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà ñaát cho noâng daân.
ruoäng ñaát taêng. Ruoäng ñaát coâng
laøng xaõ ít. Ñeán thôøi nhaø Maïc ñaõ
coá gaéng giaûi quyeát vaán ñeà ruoäng
ñaát cho noâng daân giuùp thuùc ñaåy
noâng nghieäp. ⇒ Nhöõng chính saùch cuûa Nhaø
- GV keát luaän veà taùc duïng cuûa Maïc böôùc ñaàu ñaõ oån ñònh laïi
nhöõng chính saùch cuûa nhaø Maïc. ñaát nöôùc.
- GV phaùt vaán: Trong thôøi gian caàm
quyeàn nhaø Maïc gaëp khoù khaên gì?
- HS theo doõi SGK traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän: Veà nhöõng - Do söï choáng ñoái cuûa cöïu
khoù khaên cuûa nhaø Maïc vaø lyù giaûi thaàn nhaø Leâ vaø do chính
taïi sao nhaø Maïc bò coâ laäp. saùch caét ñaát, thaàn phuïc nhaø
GV coù theå boå sung: Thaáy Ñaïi Vieät Minh ⇒ nhaân daân phaûn ñoái.
ñang trong tình traïng naùo ñoäng, nhaø - Nhaø Maïc bò coâ laäp.
Minh sai quaân aùp saùt bieân giôùi, ñe
doaï tieán vaøo nöôùc ta. Maïc Ñaêng
Dung luùng tuùng: naêm 1540 xin caét
vuøng Ñoâng Baéc tröôùc ñaây voán
thuoäc Chaâm Khaâm (Quaûng Ñoâng)
noäp cho nhaø Minh. Daâng soå saùch
vuøng naøy cho quaân Minh. Vieäc laøm
naøy bò nhaân daân leân aùn, maát loøng
tin vaøo nhaø Maïc. Vaäy neân nhaø Maïc
bò coâ laäp. Caùc cöïu thaàn nhaø Leâ
Trang 135
naém vöõng
noåi leân choáng ñoái, ñaát nöôùc rôi
vaøo tình traïng chieán tranh chia caét.
Trang 136
naém vöõng
Hoaït ñoäng 3: II. Ñaát nöôùc bò chia caét
- GV giaûng giaûi: Nhaø Maïc ra ñôøi * Chieán tranh Nam – Baéc
trong boái caûnh chieán tranh phong trieàu.
kieán buøng noå. Tuy böôùc ñaàu coù
goùp phaàn oån ñònh laïi xaõ hoäi nhöng
laïi trôû thaønh nguyeân côù gaây neân
chieán tranh: Chieán tranh Nam – Baéc
trieàu.
thaáy ñöôïc nguyeân nhaân cuûa cuoäc
chieán tranh Nam – Baéc Trieàu, keát
quaû.
- HS theo doõi SGK traû lôøi. - Cöïu thaàn nhaø Leâ, ñöùng ñaàu
- GV nhaän xeùt boå sung, keát luaän. laø Nguyeãn Kim ñaõ quy tuï löïc
+ GV giaûi thích theâm: Boä phaän cöïu löôïng choáng Maïc “phuø Leâ
thaàn nhaø Leâ gaén boù vôùi söï dieät Maïc” Thaønh laäp chính
nghieäp giaûi phoùng ñaát nöôùc cuûa quyeàn ôû Thanh Hoaù goïi laø
cha oâng, khoâng chaáp nhaän neàn Nam trieàu, ñoái ñaàu vôùi nhaø
thoáng trò cuûa hoï Maïc, khoâng phuïc Maïc ôû Thaêng Long – Baéc
hoï Maïc ôû choã Maïc Ñaêng Dung Trieàu.
khoâng xuaát thaân töø doøng doõi quyù
toäc, vì vaäy ñaõ noåi leân ôû Thanh Hoaù
– queâ höông cuûa nhaø Leâ ñeå choáng - 1545 – 1592 chieán tranh Nam –
laïi nhaø Maïc ⇒ Chieán tranh Nam – Baéc Baéc trieàu buøng noå ⇒ nhaø
trieàu. maïc bò laät ñoå, ñaát nöôùc
+ GV giaûi thích theâm nhaø Maïc thoáng nhaát.
khoâng ñöôïc nhaân daân uûng hoä, vì
vaäy bò laät ñoå, phaûi chaïy leân Cao
Baèng. Ñaát nöôùc thoáng nhaát. Khoâng
laâu sau ôû Nam trieàu, quyeàn haønh
naèm trong tay hoï Trònh (Trònh Kieåm)
ñaõ hình thaønh moät theá löïc caùt cöù * Chieán tranh Trònh –
ôû maïn Nam – theá löïc hoï Nguyeãn. Nguyeãn:
Moät cuoäc chieán tranh phong kieán
môùi laïi buøng noå: Chieán tranh Trònh –
Nguyeãn.
thaáy ñöôïc nguyeân nhaân daãn ñeán
chieán tranh Trònh – Nguyeãn vaø haäu
quaû cuûa noù.
- GV boå sung, keát luaän veà nguyeân
nhaân daãn ñeán chieán tranh Trònh -
Nguyeãn.
+ Trong löïc löôïng phuø Leâ: Ñöùng
ñaàu laø Nguyeãn Kim. Nhöng töø khi
Nguyeãn Kim cheát, con reã laø Trònh
Kieåm (ñöôïc phong Thaùi sö naém binh
quyeàn) ñaõ tieáp tuïc söï nghieäp “Phuø
Trang 137
naém vöõng
Leâ dieät Maïc”. Ñeå thao tuùng quyeàn
löïc vaøo tay hoï Trònh, Trònh Kieåm tìm
caùch loaïi tröø phe caùnh hoï Nguyeãn
(hoï Nguyeãn Kim), gieát Nguyeãn Uoâng + ÔÛ Thanh Hoaù, Nam trieàu
(con caû Nguyeãn Kim), tröôùc tình theá vaãn toàn taïi nhöng quyeàn löïc
ñoù, ngöôøi con thöù cuûa Nguyeãn Kim naèm trong tay hoï Trònh.
laø Nguyeãn Hoaøng ñaõ nhôø chò gaùi + ÔÛ maïn Nam: Hoï Nguyeãn
xin anh reã (Trònh Kieãm) cho vaøo traán caùt cöù xaây döïng chính quyeàn
thuû ñaát Thuaän Hoaù. Töø ñoù cô rieâng.
nghieäp hoï Nguyeãn ôû maïn Nam daàn + 1627 hoï Trònh ñem quaân
ñöôïc xaây döïng, trôû thaønh theá löïc ñaùnh hoï Nguyeãn, chieán tranh
caùt cöù ôû Ñaøng Trong, taùch khoûi söï Trònh – Nguyeãn buøng noå.
leä thuoäc hoï Trònh ôû ñaøng Ngoaøi. + Keát quaû: 1672 hai beân
- GV choát yù: Nhö vaäy 2 maïn Nam – giaûng hoaø laáy soâng Gianh
Baéc cuûa Ñaïi Vieät coù 2 theá löïc phong laøm giôùi tuyeán ⇒ ñaát nöôùc
kieán caùt cöù. bò chia caét.
GV söû duïng baûn ñoà ñeå chæ cho HS
quan saùt.
Hoaït ñoäng 4: III. Nhaø nöôùc phong kieán

- GV truyeàn ñaït söï kieän Nam trieàu Ñaøng ngoaøi.
chuyeån veà Thaêng Long, trieàu Leâ - Cuoái XVI Nam trieàu chuyeån
ñöôïc taùi thieát hoaøn chænh vôùi danh veà Thaêng Long.
nghóa töï trò toaøn boä ñaát nöôùc. Song
döïa vaøo coâng lao ñaùnh ñoå nhaø Maïc,
chuùa Trònh ngaøy caøng laán quyeàn vua - Chính quyeàn trung öông goàm:
Leâ.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå Trieàu ñình Phuû chuùa
thaáy ñöôïc toå chöùc chính quyeàn Trung Leâ (buø Trònh (naém
öông vaø ñòa phöông cuûa Nhaø nöôùc nhìn) quyeàn)
Leâ – Trònh ôû Ñaøng Ngoaøi.
- HS theo doõi SGK, traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän veà toå
chöùc chính quyeàn Leâ – Trònh ôû Ñaøng Quan Quan 6
Ngoaøi. vaên voõ phieâ
- GV coù theå minh hoaï baèng sô ñoà n
ñôn giaûn. Qua ñoù coù theå thaáy
quyeàn löïc cuûa chuùa Trònh khoâng
keùm gì moät oâng Vua thöïc söï.
- GV giaûi thích taïi sao chuùa Trònh
khoâng laät ñoå vua Leâ: Chuùa Trònh ñaõ
nghó ñeán vieäc laät ñoå vua Leâ, ñem yù
ñònh ñoù hoûi Traïng Nguyeân Nguyeãn
Bænh Khieâm (moät ngöôøi gioûi soá - Chính quyeàn ñòa phöông: Chia
thuaät). Nguyeãn Bænh Khieâm traû lôøi thaønh caùc traán, phuû, huyeän,
chuùa Trònh: Thoùc cuõ vaãn toát cöù chaâu, xaõ nhö cuõ.
mang gieo. Töø ñoù, chuùa Trònh hieåu - Cheá ñoä tuyeån duïng quan laïi
nhaø Leâ vaãn coøn coù aûnh höôûng nhö thôøi Leâ.
trong nhaân daân vaø taàng lôùp só phu, - Luaät phaùp: Tieáp tuïc duøng
Trang 138
naém vöõng
vì vaäy thoâi yù ñònh laät ñoå vua Leâ. quoác trieàu hình luaät (coù boå
- GV keát luaän: veà chính quyeàn ñòa sung).
phöông, luaät phaùp, quaân ñoäi, ñoái - Quaân ñoäi goàm:
ngoaïi, cheá ñoä thi cöû. + Quaân thöôøng tröïc (Tam
phuû), tuyeån chuû yeáu ôû Thanh
Hoaù.
+ Ngoaïi binh: Tuyeån töø 4 traán
quanh kinh thaønh.
+ Ñoái ngoaïi: hoaø hieáu vôùi
nhaø Thanh ôû Trung Quoác.
+ HS nghe, ghi cheùp.
- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà boä
maùy Nhaø nöôùc thôøi Leâ – Trònh?
- HS döïa vaøo phaàn vöøa hoïc ñeå

traû lôøi
- GV keát luaän: veà cô baûn boä maùy
Nhaø nöôùc ñöôïc toå chöùc nhö thôøi Leâ
sô. Nhöng chæ khaùc laø trieàu ñình nhaø
Leâ khoâng coøn naém thöïc quyeàn, maø
quyeàn löïc naèm trong tay chuùa Trònh.
HS nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 5: IV. Chính quyeàn ôû Ñaøng
- GV: Giaûng giaûi veà quaù trình môû Trong.
roäng laõnh thoå Ñaøng Trong cuûa caùc - Theá kyû XVII laõnh thoå Ñaøng
chuùa Nguyeãn vaø nguyeân nhaân taïi trong ñöôïc môû roäng töø Nam
sao caùc chuùa Nguyeãn chuù troïng môû Quaûng Bình ñeán Nam Boä ngaøy
roäng laõnh thoå (ñeå coù 1 vuøng ñaát nay.
roäng ñoái phoù vôùi Ñaøng Ngoaøi).
- HS nghe, ghi cheùp.
- GV tieáp tuïc giaûng giaûi keát hôïp
vôùi veõ sô ñoà chính quyeàn Ñaøng - Ñòa phöông: Chia laøm 12 dinh,
Trong nôi ñoùng phuû chuùa (Phuù
Xuaân) laø dinh chính, do chuùa
Chuùa Nguyeãn tröïc tieáp cai quaûn.
- Döôùi dinh laø: phuû, huyeän,
thuoäc, aáp.
12 dinh
Huyeä Thuo
- Phuû
GV: Em coù nhaän xeùt gì veàAÁpchính
n äc
quyeàn Ñaøng Trong, ñieåm khaùc bieät
vôùi Nhaø nöôùc Leâ – Trònh ôû Ñaøng
Ngoaøi?
- HS so saùnh, suy nghó, traû lôøi.
- GV boå sung, keát luaän: ÔÛ Ñaøng
Trong chæ coù chính quyeàn ñòa phöông
do chuùa Nguyeãn cai quaûn. Chính
Trang 139
naém vöõng
quyeàn trung öông chöa xaây döïng.
Ñieàu ñoù lyù giaûi taïi sao ôû Ñaøng
Ngoaøi ñöôïc goïi laø “Nhaø nöôùc phong
kieán Ñaøng Ngoaøi”, coøn ôû Ñaøng
Trong ñöôïc goïi laø “Chính quyeàn Ñaøng
Trong”. Nöôùc Ñaïi Vieät bò chia caét laøm
2 ñaøng chöù khoâng phaûi bò taùch laøm
2 nöôùc (lieân heä vôùi giai ñoaïn 1954 – - Quaân ñoäi laø quaân thöôøng
1975). tröïc, tuyeån theo nghóa vuï, trang
- HS nghe, ghi nhôù. bò vuõ khí ñaày ñuû.
- GV tieáp tuïc giaûng tieáp veà quaân - Tuyeån choïn quan laïi baèng
ñoäi, caùch tuyeån choïn quan laïi vaø söï nhieàu caùch: Theo doøng doõi,
kieän 1744 Nguyeãn Phuùc Khoaùt xöng ñeà cöû, hoïc haønh.
vöông xaây döïng trieàu ñình Trung Öông - 1744 chuùa Nguyeãn Phuùc
vaø heä quaû cuûa vieäc laøm naøy Khoaùt xöng vöông, thaønh laäp
(nöôùc ñaïi Vieät ñöùng tröôùc nguy cô bò chính quyeàn trung öông, song
chia laøm 2 nöôùc). ñeán cuoái XVIII vaãn chöa hoaøn
chænh.
4. Cuûng coá
- Nguyeân nhaân cuûa chieán tranh Nam – Baéc trieàu, Trònh –
Nguyeãn.
- So saùnh chính quyeàn Ñaøng Trong, Ñaøng Ngoaøi.
5. Daën doø
HS veõ sô ñoà ñôn giaûn boä maùy chính quyeàn Ñaøng Trong,
Ñaøng Ngoaøi roài so saùnh. Hoïc baøi, ñoïc tröôùc baøi 22.
Trang 140
Baøi 22
TÌNH HÌNH KINH TEÁ ÔÛ CAÙC THEÁ KYÛ XVI – XVIII

1. Kieán thöùc
- Ñaát nöôùc coù nhieàu bieán ñoäng, song tình hình kinh teá
coù nhieàu bieåu hieän phaùt trieån.
- Laõnh thoå ñaøng trong môû roäng, taïo neân moät vöïa thoùc
lôùn, goùp phaàn quan troïng oån ñònh tình hình xaõ hoäi.
- Kinh teá haøng hoaù do nhieàu nguyeân nhaân chuû yeáu laø
nguyeân nhaân khaùch quan phaùt trieån maïnh meõ, taïo ñieàu
kieän cho söï hình thaønh vaø phoàn vinh cuûa moät soá ñoâ thò.
- Töø nöûa sau theá kyû XVIII kinh teá caû 2 Ñaøng ñeàu suy
thoaùi. Song söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù ôû caùc theá
kyû tröôùc ñaõ aûnh höôûng quan troïng ñeán xaõ hoäi.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc yù thöùc veà tính 2 maët cuûa kinh teá thò
tröôøng, töø ñoù bieát ñònh höôùng veà caùc taùc ñoäng tích cöïc.
- Boài döôõng nhöõng nhaän thöùc veà haïn cheá cuûa tö
töôûng phong kieán.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, lieân heä thöïc teá.
- Tranh aûnh, baûn ñoà Vieät Nam coù ghi ñòa danh vaø vò trí
caùc ñoâ thò.
- Moät soá nhaän xeùt cuûa thöông nhaân nöôùc ngoaøi veà
kinh teá Vieät Nam hay veà caùc ñoâ thò Vieät Nam.
- Veõ sô ñoà Nhaø nöôùc Ñaøng Trong vaø Ñaøng Ngoaøi, so
saùnh.
2. Môû baøi
Töø theá kyû XVI ñaát nöôùc coù nhieàu bieán ñoäng lôùn song
do nhieàu nguyeân nhaân khaùc nhau neân veà kinh teá Ñaïi Vieät
vaãn tieáp tuïc phaùt trieån vôùi nhöõng bieåu hieän coù yù nghóa
xaõ hoäi quan troïng. Ñeå thaáy ñöôïc ôû caùc theá kyû XVI – XVIII
kinh teá Ñaïi Vieät phaùt trieån nhö theá naøo? Nguyeân nhaân daãn
ñeán söï phaùt trieån ñoù, chuùng ta cuøng hoïc baøi 22.
Trang 141
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Tình hình noâng nghieäp ôû
- GV: tröôùc heát GV giuùp HS naém caùc theá kyû XVI – XVIII
ñöôïc tình hình noâng nghieäp töø cuoái - Töø cuoái theá kyû XV ñeán nöûa
XVI ñeán nöûûa ñaàu XVIII: Do ruoäng ñaàu theá kyû XVII. Do Nhaø
ñaát caøng taäp trung trong tay ñòa chuû, nöôùc khoâng quan taâm ñeán
quan laïi. Nhaø nöôùc khoâng quan taâm saûn xuaát, noäi chieán giöõa
ñeán saûn xuaát nhö tröôùc, caùc theá caùc theá löïc phong kieán →
löïc phong kieán noåi leân tranh giaønh noâng nghieäp sa suùt muøa ñoùi
quyeàn löïc, noäi chieán phong kieán lieân keùm lieân mieân.
mieân ñaõ laøm cho noâng nghieäp keùm
phaùt trieån, maát muøa ñoùi keùm
thöôøng xuyeân. - Töø nöûa sau theá kyû XVII, tình
- GV trình baøy tieáp: Töø nöûa sau theá hình chính trò oån ñònh, noâng
kyû XVII khi tình hình chính trò oån ñònh, nghieäp 2 Ñaøng phaùt trieån.
noâng nghieäp 2 Ñaøng phaùt trieån.
ñöôïc söï phaùt trieån cuûa noâng nghieäp
2 Ñaøng song song nhaát laø ôû Ñaøng
trong. + Ruoäng ñaát ôû caû 2 Ñaøng
- HS theo doõi SGK. môû roäng nhaát laø Ñaøng Trong.
- GV choát yù veà bieåu hieän cuûa söï + Thuyû lôïi ñöôïc cuûng coá.
phaùt trieån noâng nghieäp. + Gioáng caây troàng ngaøy
GV nhaán maïnh söï phaùt trieån noâng caøng phong phuù.
nghieäp ôû Ñaøng Trong. Do laõnh thoå + Kinh nghieäm saûn xuaát ñöôïc
ngaøy caøng môû roäng vaøo Nam, daân ñuùc keát.
cö ít, ñieàu kieän saûn xuaát thuaän lôïi
neân noâng nghieäp ñaøng trong ñaõ
vöôït qua yeâu caàu töï caáp, töï tuùc trôû
thaønh moät vöïa thoùc lôùn phuïc vuï thò
tröôøng Ñaøng Trong, giaûi quyeát maâu
thuaãn xaõ hoäi.
Coøn ôû Ñaøng Ngoaøi: Laø vuøng ñaát - ÔÛ caû 2 Ñaøng cheá ñoä tö
laâu ñôøi, ñaõ ñöôïc khai phaù trieät ñeå. höõu ruoäng ñaát phaùt trieån.
Vì vaäy noâng nghieäp ít coù khaû naêng Ruoäng ñaát ngaøy caøng taäp
môû roäng, phaùt trieån. trung trong tay ñòa chuû.
- HS nghe, ghi nhôù.
Hoaït ñoäng 2: II. Söï phaùt trieån cuûa thuû

- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå coâng nghieäp
thaáy ñöôïc:
+ Söï phaùt trieån cuûa ngheà truyeàn
thoáng.
+ Söï xuaát hieän nhöõng ngheà môùi.
+ Neùt môùi trong kinh doanh, saûn
xuaát thuû coâng nghieäp.
- HS theo doõi SGK, traû lôøi. - Ngheà thuû coâng truyeàn
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän thoáng tieáp tuïc phaùt trieån ñaït
veà söï phaùt trieån cuûa thuû coâng trình ñoä cao (deät, goám).
Trang 142
naém vöõng
nghieäp.
- GV: Minh hoaï cho söï phaùt trieån
cuûa ngheà deät baèng lôøi nhaän xeùt
cuûa thöông nhaân nöôùc ngoaøi. Moät
thöông nhaân hoûi ngöôøi deät “Tô luïa
ñöôïc saûn xuaát vôùi moät soá löôïng
lôùn, bao goàm ñuû loaïi nhö luïa traéng,
luïa maøu, the, lónh, nhieãu, ñoaïn ... kyõ
thuaät deät khoâng keøm meàm maïi,
vöøa ñeïp, vöøa toát… chò coù laøm ñöôïc
khoâng? Ngöôøi thôï traû lôøi: Laøm - Moät soá ngheà môùi xuaát
ñöôïc!" Minh hoaï cho söï phaùt trieån hieän nhö: Khaéc in baûn goã,
ngheà goám baèng moät soá tranh aûnh laøm ñöôøng traéng, laøm ñoàng
söu taàm (tranh trong SGK). hoà, laøm tranh sôn maøi.
- GV tieáp tuïc truyeàn ñaït veà söï - Khai moû – moät ngaønh quan
xuaát hieän nhöõng ngheà môùi vaø neùt troïng raát phaùt trieån ôû caû
môùi trong kinh doanh. Ñaøng Trong vaø Ñaøng Ngoaøi.
- GV coù theå minh hoaï baèng moät - Caùc laøng ngheà thuû coâng
soá caâu ca dao veà caùc ngaønh ngheà xuaát hieän ngaøy caøng nhieàu.
thuû coâng truyeàn thoáng. Keå teân - ÔÛ caùc ñoâ thò thôï thuû coâng
moät soá laøng ngheà thuû coâng truyeàn ñaõ laäp phöôøng hoäi vöøa saûn
thoáng, keát hôïp lieân heä thöïc tieãn veà xuaát vöøa baùn haøng (neùt
söï toàn taïi cuûa caùc laøng ngheà ngaøy môùi trong kinh doanh).
nay. Giaù trò cuûa ngheà thuû coâng,
cuûa saûn phaåm thuû coâng trong thôøi
hieän ñaïi.
- HS nghe, ghi nhôù:

- GV: Em coù nhaän xeùt gì veà söï
phaùt trieån cuûa thuû coâng nghieäp
ñöông thôøi? So saùnh vôùi giai ñoaïn
tröôùc.
- HS so saùnh, suy nghó, traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, keát luaän: Thuû
coâng nghieäp theá kyû XVI – XVIII phaùt
trieån maïnh meõ, ngaønh ngheà phong
phuù, chaát löôïng saûn phaåm toát, ñaùp
öùng nhu caàu trao ñoåi trong nöôùc vaø
nöôùc ngoaøi. Thuùc ñaåy kinh teá haøng
hoaù ñöông thôøi phaùt trieån.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân III. Söï phaùt trieån cuûa
- GV trình baøy nhöõng bieåu hieän thöông nghieäp
phaùt trieån cuûa noäi thöông ñöông * Noäi thöông: ÔÛ caùc theá kyû
thôøi. XVI – XVIII buoân baùn trong
HS traû lôøi nöôùc ngaøy caøng phaùt trieån.
GV keát luaän: - Chôï laøng, chôï huyeän … moïc
Trang 143
naém vöõng
Buoân baùn lôùn xuaát hieän ⇒ xuaát leân khaép nôi vaø ngaøy caøng
hieän laøng buoân. ñoâng ñuùc.
Chöùng toû buoân baùn khoâng ñôn - ÔÛ nhieàu nôi xuaát hieän laøng
thuaàn laø trao ñoåi haøng hoaù thoaû buoân.
maõn nhu caàu tieâu duøng maø ñaõ - Buoân baùn lôùn (buoân
phaùt trieån thaønh moät ngheà phoå chuyeán, buoân thuyeàn) xuaát
bieán Lieân heä thöïc tieãn: hieän.
Ñình Baûng baùn aám, baùn khay - Buoân baùn giöõa caùc vuøng
Phuø Löu hoïp chôï moãi ngaøy moät mieàn phaùt trieån.
ñoâng
- GV tieáp tuïc trình baøy nguyeân
nhaân thuùc ñaåy noäi thöông phaùt
trieån. Ñöôøng saù ñöôïc môû roäng…
Ñôøi soáng nhaân daân ñöôïc naâng cao,
söùc mua taêng…
- GV boå sung, keát luaän veà nhöõng * Ngoaïi thöông:
bieåu hieän phaùt trieån cuûa ngoaïi - Theá kyû XVI – XVIII ngoaïi
thöông. thöông phaùt trieån raát maïnh
+ Thuyeàn buoân caùc nöôùc (keå

caû caùc nöôùc chaâu AÂu: Boà
- GV minh hoaï baèng moät soá böùc Ñaøo Nha, Haø Lan, Phaùp, Anh)
tranh, aûnh trong SGK vaø nhöõng tranh ñeán Vieät Nam buoân baùn
aûnh töï söu taàm. Lôøi nhaän xeùt cuûa ngaøy caøng taáp naäp.
thöông nhaân nöôùc ngoaøi trong saùch - Hoï baùn vuõ khí, thuoác suùng,
höôùng daãn GV. Keå veà söï thaønh laäp len daï, baïc, ñoàng.
caùc hoäi quaùn cuûa ngöôøi Taøu, ngöôøi - Mua: Tô luïa, ñöôøng, goám,
Nhaät ôû Hoäi An, Phoá ngöôøi Taøu ôû noâng laâm saûn.
Phoá Hieán (Höng Yeân). + Thöông nhaân nhieàu nöôùc ñaõ
- HS nghe, ghi nhôù. hoäi laäp phoá xaù, cöûa haøng
- GV phaùt vaán: Nhöõng yeáu toá buoân baùn laâu daøi.
beân trong vaø beân ngoaøi naøo thuùc
ñaåy söï phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông?
Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông coù
taùc duïng gì vôùi söï phaùt trieån cuûa
kinh teá nöôùc ta?
- HS suy nghó, traû lôøi.
- GV keát luaän nguyeân nhaân daãn
ñeán söï phaùt trieån ngoaïi thöông, keát
hôïp lieân heä thöïc tieãn hieän nay.
Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông taïo
ñieàu kieän cho ñaát nöôùc tieáp caän - Nguyeân nhaân phaùt trieån:
vôùi neàn kinh teá theá giôùi vôùi phöông + Do chính saùch môû cöûa cuûa
thöùc saûn xuaát môùi. chính quyeàn Trònh, Nguyeãn.
- GV giaûng tieáp: Söï phaùt trieån cuûa + Do phaùt kieán ñòa lyù taïo
Trang 144
naém vöõng
ngoaïi thöông raàm roä trong moät thôøi ñieàu kieän giao löu Ñoâng – Taây
gian. Giöõa theá kyû XVIII suy yeáu daàn thuaän lôïi.
do cheá ñoä thueá khoaù phieàn phöùc, - Giöõa theá kyû XVIII ngoaïi
lieân heä thöïc teá. thöông suy yeáu daàn do cheá
ñoä thueá khoaù cuûa Nhaø nöôùc
ngaøy caøng phöùc taïp.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp IV. Söï höng khôûi cuûa caùc
- GV giaûng giaûi veà söï höng khôûi ñoâ thò
cuûa caùc ñoâ thò XVI – XVIII. - Theá kyû XVI – XVIII nhieàu ñoâ
- GV minh hoaï baèng lôøi caùc thöông thò môùi hình thaønh phaùt trieån
nhaân nöôùc ngoaøi trong SGK veà söï höng thònh.
höng thònh cuûa Thaêng Long vaø caùc - Thaêng Long – keõ chôï vôùi 36
ñoâ thò khaùc. phoá phöôøng trôû thaønh ñoâ thò
lôùn cuûa caû nöôùc.
- GV: Nguyeân nhaân daãn ñeán söï - Nhöõng ñoâ thò môùi nhö: Phoá
höng khôûi cuûa ñoâ thò? Hieán (Höng Yeân), Hoäi An
- HS suy nghó traû lôøi. (Quaûng Nam), Thanh Haø (Phuù
- GV boå sung, keát luaän: Ñoâ thò Xuaân – Hueá) trôû thaønh nhöõng
höng khôûi laø do: Thuû coâng nghieäp nôi buoân baùn saàm uaát.
vaø thöông nghieäp phaùt trieån, nhaát
laø ngoaïi thöông.
- GV giaûng tieáp veà söï suy taøn cuûa
ñoâ thò nguyeân nhaân daãn ñeán ñoâ - Ñaàu theá kyû XIX do chính
thò suy taøn. saùch haïn cheá ngoaïi thöông,
haïn cheá giao löu giöõa caùc
vuøng cuûa chính quyeàn phong
kieán. Ñoâ thò suy taøn daàn.
4. Cuûng coá
- Theá kyû XVI – XVIII kinh teá nöôùc ta phaùt trieån môùi,
phoàn thònh.
- Thuû coâng nghieäp ngaøy caøng taêng tieán nhöng khoâng
theå chuyeån hoaù sang phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû
nghóa.
- Söï phaùt trieån cuûa ngoaïi thöông vaø ñoâ thò ñöa ñaát
nöôùc tieáp caän vôùi neàn kinh teá theá giôùi.
- Song do chính saùch cuûa Nhaø nöôùc neân cuoái theá kyû
XVIII, Vieät Nam vaãn laø moät nöôùc noâng nghieäp laïc haäu.
5. Daën doø
HS hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi SGK.
Baøi 23
PHONG TRAØO TAÂY SÔN VAØ SÖÏ NGHIEÄP THOÁNG NHAÁT
ÑAÁT NÖÔÙC BAÛO VEÄ TOÅ QUOÁC CUOÁI THEÁ KYÛ XVIII
Trang 145
1. Kieán thöùc
- Theá kyû XVI – XVIII ñaát nöôùc bò chia laøm 2 mieàn coù
chính quyeàn rieâng bieät maø haàu nhö caùc taäp ñoaøn phong
kieán thoáng trò khoâng coøn khaû naêng thoáng nhaát laïi.
- Tröôùc tình traïng khuûng hoaûng cuûa cheá ñoä phong kieán
ôû caû 2 mieàn, nguy cô chia caét caøng gia taêng, phong traøo Taây
Sôn, trong quaù trình ñaùnh ñoå caùc taäp ñoaøn phong kieán ñang
thoáng trò, ñaõ xoaù boû tình traïng chia caét, böôùc ñaàu laïi ñaát
nöôùc.
- Trong quaù trình ñaáu tranh cuûa mình, phong traøo noâng
daân coøn hoaøn thaønh thaéng lôïi 2 cuoäc khaùng chieán (choáng
Xieâm vaø choáng Thanh) baûo veä neàn ñoäc laäp daân toäc, goùp
theâm nhöõng chieán coâng huy hoaøng vaøo söï nghieäp giöõ nöôùc
anh huøng cuûa daân toäc.
2. Tö töôûng
- Giaùo duïc loøng yeâu nöôùc ñaáu tranh cho söï nghieäp baûo
veä toaøn veïn ñaát nöôùc.
- Töï haøo veà tinh thaàn ñaáu tranh cuûa ngöôøi noâng daân
Vieät Nam.
3. Kyõ naêng
- Boài döôõng kyõ naêng söû duïng baûn ñoà lòch söû.
- Boài döôõng khaû naêng phaân tích, nhaän ñònh söï kieän
lòch söû.
- Baûn ñoà Vieät Nam coù nhöõng ñòa danh caàn thieát.
- Löôïc ñoà caùc traän ñaùnh mang tính quyeát chieán.
- Moät soá caâu noùi cuûa vua Quang Trung, thô ca cuûa ngöôøi
ñöông thôøi noùi veà Quang Trung.
Caâu hoûi  : Theá kyû Xvi – XVIII kinh teá nöôùc ta coù böôùc
phaùt trieån môùi, phoàn thònh nhö theá naøo?
Caâu hoûi  : Taïi sao thuû coâng nghieäp ngaøy caøng taêng
tieán nhöng khoâng theå chuyeån hoaù sang phöông thöùc saûn
xuaát tö baûn chuû nghóa?
2. Daãn daét vaøo baøi môùi
Qua baøi 22 chuùng ta ñaõ thaáy vaøo cuoái theá kyû XVIII
cheá ñoä phong kieán Ñaøng Ngoaøi, Ñaøng Trong ñeàu böôùc vaøo
giai ñoaïn khuûng hoaûng suy taøn. Moät phong traøo noâng daân
Trang 146
buøng leân raàm roä, môû ñaàu töø aáp Taây Sôn (Bình Ñònh) vaø
trong quaù trình ñaáu tranh kieân cöôøng cuûa mình ñaõ laøm neân 2
söï nghieäp lôùn: thoáng nhaát ñaát nöôùc vaø ñaùnh baïi giaëc
ngoaïi xaâm, baûo veä ñoäc laäp daân toäc.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Phong traøo Taây Sôn vaø
- GV: Giôùi thieäu sô löôïc veà tình söï nghieäp thoáng nhaát ñaát
traïng khuûng hoaûng cuûa cheá ñoä nöôùc (cuoái theá kæ XVIII)
phong kieán ôû ñaøng Ngoaøi; giöõa theá
kyû XVIII cheá ñoä phong kieán Ñaøng
Ngoaøi laøm vaøo cuoäc khuûng hoaûng
traàm troïng: Ruoäng ñaát bò ñòa chuû
chieám ñoaït, thueá khoaù naëng neà,
quan laïi tham nhuõng, ñôøi soáng nhaân
daân sa suùt nghieâm troïng, phong traøo
ñaáu tranh cuûa noâng daân buøng leân
raàm roä, tieâu bieåu coù cuoäc khôûi
nghóa cuûa Nguyeãn Danh Phöông,
Nguyeãn Höõu Caàu, Hoaøng Coâng
Chaát, Leâ duy Nhaät (HS ñöôïc hoïc ôû
caáp 2).
- GV tieáp tuïc giôùi thieäu veà tình
traïng cuûa cheá ñoä phong kieán Ñaøng
Trong: Trong khi cheá ñoä phong kieán - Giöõa theá kæ XVIII cheá ñoä
ñaøng Ngoaøi khuûng hoaûng thì ôû phong kieán ôû caû Ñaøng Trong,
Ñaøng Trong, naêm 1744 Chuùa Nguyeãn Ñaøng Ngoaøi khuûng hoaûng
Phuùc Khoaùt ñaõ laøm gì? Söï kieän naøy saâu saéc → phong traøo noâng
noùi leân ñieàu gì? daân buøng noå.
- HS nhôù laïi kieán thöùc baøi tröôùc
ñeå traû lôøi.
- GV giaûng tieáp : 1744 chuùa
Nguyeãn xöng vöông, baét tay xaây döïng
chính quyeàn Trung öông, nöôùc ta ñöùng
tröôùc nguy cô bò chia laøm 2 nöôùc.
Chính quyeàn Ñaøng Trong töø ñoù cuõng
laâm vaøo khuûng hoaûng suy yeáu, ñôøi
soáng nhaân daân cöïc khoå. Theo moät
giaùo só phöông Taây luùc baáy giôø "gaïo
ñaét nhö vaøng, tình traïng ñoùi khoå
baøy ra laém caûnh thöông taâm khoù
taû, caùc xaùc cheát choàng chaát leân - 1771 khôûi nghóa noâng daân
nhau". Phong traøo noâng daân buøng buøng leân ôû Taây Sôn (Bình
noå ôû Ñaøng Trong. Ñònh).
- GV keát luaän: + Töø moät cuoäc khôûi nghóa
+ HS nghe, ghi cheùp. nhanh choùng phaùt trieån thaønh
+ GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå phong traøo laät ñoå chuùa
thaáy ñöôïc dieãn bieán chính cuûa Nguyeãn ôû Ñaøng Trong.
phong traøo noâng daân Taây Sôn vaø vai
Trang 147
naém vöõng
troø cuûa khôûi nghóa Taây Sôn.
+ HS theo doõi SGK phaùt bieåu.
+ GV boå sung, keát luaän veà nhöõng
neùt chính cuûa phong traøo Taây Sôn.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà
3 anh em Nguyeãn Nhaïc, Nguyeãn Hueä,
Nguyeãn Löõ: goác hoï Hoà, lôùn leân
gaëp luùc Quoác phoù Tröông Thuùc Loan
chuyeân quyeàn; nhaân daân laàm than
cöïc khoå. Ba anh em ñaõ leân vuøng Taây - 1786 – 1788 nghóa quaân tieán
Sôn xaây döïng caên cöù khôûi nghóa. ra Baéc laät ñoä taäp ñoaøn Leâ –
Naêm 1771 caû 3 anh em ñoåi sang hoï Trònh, thoáng nhaát ñaát nöôùc.
Nguyeãn, döïng côø choáng Tröông Thuùc
Loan, taïi Taây Sôn – Bình Ñònh. Khôûi
nghóa phaùt trieån daàn thaønh phong
traøo noâng daân roäng lôùn, ñaûm nhaän
söù meänh tieâu dieät caùc taäp ñoaøn
phong kieán thoáng nhaát ñaát nöôùc.
- GV daãn daét: Ngoaøi söï nghieäp
thoáng nhaát ñaát nöôùc phong traøo
Taây Sôn coøn ñaûm ñöông nhieäm vuï
khaùng chieán choáng ngoaïi bang baûo
veä Toå quoác.
Trang 148
naém vöõng
Hoaït ñoäng 2: caû lôùp, caù nhaân II. Caùc cuoäc khaùng chieán
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå ôû cuoái theá kæ XVIII
thaáy ñöôïc nguyeân nhaân, dieãn bieán, 1. Khaùng chieán choáng
keát quaû cuûa cuoäc khaùng chieán quaân Xieâm 1785
choáng quaân Xieâm 1785.
- GV boå sung, keát hôïp vôùi söû duïng
löôïc ñoà chieán thaéng Raïch Gaàm,
Xoaøi Muùt ñeå trình baøy veà cuoäc
khaùng chieán choáng quaân Xieâm, sau
ñoù GV choát yù:
+ Nghóa quaân Taây Sôn ñaõ baét
gieát 2 chuùa laø Nguyeãn Phuùc Döông
vaø Nguyeãn Phuùc Thuaàn. Coøn laïi
moät ngöôøi chaùu cuûa chuùa Nguyeãn
laø Nguyeãn Aùnh chaïy thoaùt. Trong hai
naêm 1782 – naêm 1783 Nguyeãn Hueä
ñaõ hai laàn ñem quaân ñaùnh Nguyeãn - Nguyeãn Aùnh caàu vieän quaân
Aùnh ôû Gia Ñònh. Cuøng ñöôøng Xieâm → 5 vaïn quaân Xieâm haàu
Nguyeãn Aùnh ñaõ boû chaïy sang Xieâm vaøo nöôùc ta.
caàu cöùu. Vua Xieâm sai töôùng ñem 5
vaïn quaân thuyû boä tieán sang nöôùc ta
cuoái naêm 1784 chieám gaàn nöûa ñaát
Nma Boä, ra söùc cöôùp phaù chuaån bò
taán coâng quaân Taây Sôn.
+ Tröôùc giaëc ngoaïi xaâm, vua Taây
Sôn laø Thaùi Ñöùc (Nguyeãn Nhaïc) ñaõ
sai em laø Nguyeãn Hueä ñem binh
thuyeàn vaøo Nam choáng giaëc. - Naêm 1785 Nguyeãn Hueä ñaõ
- GV coù theå yeâu caàu HS töôøng toå chöùc traän ñaùnh phuïc kích
thuaät veà chieán thaéng Raïch Gaàm – Raïch Gaàm – Xoaøi Muùt (treân
Xoaøi Muùt hoaëc noùi leân nhöõng hieåu soâng Tieàn – tænh Tieàn Giang)
bieát cuûa mình veà chieán thaéng naøy. ñaùnh tan quaân Xieâm, Nguyeãn
- HS nhôù laïi kieán thöùc ñaõ hoïc traû Aùnh phaûi chaïy sang Xieâm.
lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung: Ñaây laø
moät thaéng lôïi lôùn tieâu dieät gaàn 4
vaïn quaân Xieâm, theå hieän taøi toå
chöùc, caàm quaân cuûa Nguyeãn Hueä.
Chieán thaéng naøy ñaõ khieán “ngöôøi
Xieâm sau traän thua naêm Giaùp Thìn
(1785) ngoaøi mieäng thì noùi khoaùc
nhöng trong buïng thì sôï quaân Taây Sôn
nhö sôï coïp”. Chieán thaéng ñaõ ñaäp tan
möu ñoà xaâm löôïc cuûa quaân Xieâm,
neâu cao yù thöùc daân toäc cuûa phong
traøo Taây Sôn.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, caù nhaân  Khaùng chieán choáng
- Gv giaûng baøi: sau khí ñaùnh ,thaéng quaân Thanh (1789)
Trang 149
naém vöõng
quaân Xieâm, 1786 Nguyeãn Hueä keùo
quaân ra Baéc tieâu dieät hoï Trònh. Hoï
Trònh ñoå, oâng toân phuø vua Leâ keát
duyeân vôùi coâng chuùa leâ Ngoïc Haân
(con gaùi Leâ Hieån Toâng). Sau ñoù oâng
veà Nam (Phuù Xuaân). - Vua Leâ Chieâu Thoáng caàu
- ÔÛ ngoaøi Baéc, Nguyeãn Höõu vieän quaân Thanh keùo sang
Chænh giuùp vua Leâ Chieáu Thoáng nöôùc ta.
phaûn boäi Taây Sôn. Sau khi bò quaân
Taây Sôn ñaùnh vua Leâ Chieâu Thoáng
ñaõ caàu cöùu quaân Thanh. Vua Thanh
ñaõ cho 29 vaïn quaân sang nöôùc ta.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK:
nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû
cuûa cuoäc khaùng chieán choâng quaân
Thanh. Qua ñoù thaáy ñöôïc vai troø cuûa
Nguyeãn Hueä – Quang Trung vaø tinh
thaàn daân toäc cuûa nghóa quaân Taây
Sôn. - Naêm 1788 Nguyeãn Hueä leân
- HS theo doõi SGK toùm taét dieãn ngoâi Hoaøng Ñeá, laáy nieân
bieán cuoäc khaùng chieán choáng Thanh, hieäu laø Quang Trung chæ huy
phaùt bieåu. quaân tieán ra Baéc.
- GV boå sung, keát luaän, giaûng giaûi
theâm: Vieäc laøm cuûa Leâ Chieâu
Thoáng chöùng toû trieàu ñình phong
kieán nhaø Leâ khoâng theå duy trì ñöôïc - Muøng 5 Teát 1789 nghóa quaân
nöõa. Maëc duø Nguyeãn Hueä ñaõ raát Taây Sôn giaønh chieán thaéng
coá gaéng phuø Leâ. Tröôùc tình hình ñoù, vang doäi ôû Ngoïc Hoài – Ñoáng
Nguyeãn Hueä ñaõ leân ngoâi Hoaøng ñeá Ña tieán vaøo Thaêng Long ñaùnh
ngaøy 25-11-1788. baïi hoaøn toaøn quaân xaâm
- GV ñoïc baøi hieåu duï cuûa vua löôïc.
Quang Trung trong SGK trang 107 ñeå - Phong traøo noâng daân Taây
giuùp HS thaáy ñöôïc muïc tieâu cuûa Sôn ñaõ böôùc ñaàu hoaøn thaønh
cuoäc tieán quaân ra Baéc laàn naøy vaø söï nghieäp thoáng nhaát ñaát
yù nghóa baøi hieåu duï. (Theå hieän tinh nöôùc vaø baûo veä Toå quoác.
thaàn daân toäc cao caû, yù thöùc quyeát
taâm baûo veä ñoäc laäp).
Baøi hieåu duï ñaõ coå vuõ, taïo khí
theá quyeát taâm chieán ñaáu cuûa
nghóa quaân Taây Sôn sau 5 ngaøy haønh
quaân thaàn toác, ngaøy 5 Teát nghóa
quaân thaéng lôïi ôû Ngoïc Hoài – Ñoáng
Ña.
- GV phaùt vaán: cho bieát coâng lao
cuûa phong traøo noâng daân Taây Sôn
vaø Nguyeãn Hueä
- HS döïa vaøo phaàn kieán thöùc vöøa
hoïc ,traû lôøi.
- GV keát luaän.
Gv ñaøm thoaïi vôùi Hs veà vai troø
Trang 150
naém vöõng
cuûa Nguyeãn Hueä trong vieäc tieâu
dieät caùc taäp ñoaøn phong kieán phaûn
ñoäng vaø trong cuoäc khaùng chieán
choáng Xieâm vaø choáng quaân Thanh.
Hoaït ñoäng 5: Caû lôùp, caù nhaân III. Vöông trieàu Taây Sôn
- GV trình baøy veà söï thaønh laäp Naêm 1778 Nguyeãn Nhaïc xöng
Vöông trieàu Taây Sôn 1778 nhöng khoâng Hoaøng ñeá (hieäu Thaùi Ñöùc) →
giaûi quyeát ñöôïc caùc yeâu caàu Lòch Vöông trieàu Taây Sôn thaønh
söû, phong traøo khôûi nghóa vaãn tieáp laäp.
tuïc. - Naêm 1788 Nguyeãn Hueä leân
- GV trình baøy tieáp söï kieän Nguyeãn ngoâi Hoaøng ñeá thoáng trò
Hueä leân ngoâi 1788. vuøng ñaát töø Thuaän Hoaù trôû
- HS nghe, ghi cheùp. ra Baéc.
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK caùc - Thaønh laäp chính quyeàn caùc
chính saùch cuûa vua Quang Trung. caáp, keâu goïi nhaân daân khoâi
- HS theo doõi, boå sung, keát luaän phuïc saûn xuaát.
veà nhöõng chính saùch cuûa vua Quang - Laäp laïi soå hoä khaåu, toå
Trung. chöùc laïi giaùo duïc, thi cöû, toå
- HS nghe, ghi cheùp. chöùc quaân ñoäi (dòch chöõ
GV minh hoaï veà chính saùch ñoái Haùn, chöõ Noâm ñeå laøm taøi
ngoaïi cuûa Quang Trung. Sau khi ñaùnh lieäu daïy hoïc).
tan 29 vaïn quaân Thanh, Quang Trung - Ñoái ngoaïi hoaø haûo vôùi nhaø
cöû Ngoâ Vaên Sôû vaø Phan Huy Ích sang Thanh, quan heä vôùi Laøo vaø
trung quoác caàu phong, laäp laïi hoaø Chaân Laïp raát toát ñeïp.
bình ñeå xaây döïng ñaát nöôùc. Nhaø
Thanh ñaõ giaûng hoaø, phong vöông vaø
göûi quaø taëng cho Quang Trung.
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì
veà nhöõng vieäc laøm cuûa Quang
Trung?
- HS suy nghó traû lôøi. - Naêm 1792 Quang Trung qua
- GV keát luaän: Nhöõng chính saùch ñôøi.
cuûa Quang trung mang tính chaát tieán - Naêm 1802 Nguyeãn Aùnh taán
boä, theå hieän yù töôûng môùi cuûa coâng caùc vöông trieàu Taây Sôn
moät oâng vua muoán thöïc hieän nhöõng laàn löôït suïp ñoå.
chính saùch tieán boä cuûa oâng chöa coù
aûnh höôûng lôùn treân phaïm vi caû
nöôùc. Naêm 1792 Quang Trung ñoät
ngoät qua ñôøi, söï nghieäp thoáng nhaát
ñaát nöôùc, ñöa ñaát nöôùc thoaùt khoûi
khuûng hoaûng chöa thaønh.
4. Cuûng coá
Vai troø cuûa Nguyeãn Hueä vaø phong traøo noâng daân Taây
Sôn.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, laøm baøi taäp SGK (109).
Trang 151
- Söu taàm tranh aûnh veà nhöõng coâng trình ngheä thuaät
theá kyû XVI – XVIII.
Trang 152
Baøi 24
TÌNH HÌNH VAÊN HOAÙ ÔÛ CAÙC THEÁ KYÛ XVI - XVIII

1. Kieán thöùc
- ÔÛ theá kyû XVI – XVIII vaên hoaù Vieät Nam coù nhöõng
ñieåm môùi, phaûn aùnh thöïc traïng cuûa xaõ hoäi ñöông thôøi.
- Trong luùc Nho giaùo suy thoaùi thì Phaät giaùo, ñaïo giaùo
coù ñieàu kieän môû roäng maëc duø khoâng ñöôïc nhö thôøi Lyù –
Traàn. Beân caïnh ñoù xuaát hieän moät toân giaùo môùi: Thieân
chuùa giaùo (Ñaïo Kitoâ).
- Vaên hoaù – ngheä thuaät chính thoáng sa suùt, maát ñi
nhöõng neùt tích cöïc cuûa theá kyû môùi, trong luùc ñoù tình hình
phaùt trieån moät traøo löu vaên hoïc – ngheä thuaät daân gian
phong phuù laøm cho vaên hoaù mang ñaäm maøu saéc nhaân daân.
- Khoa hoïc, kyõ thuaät coù nhöõng chuyeån bieán môùi.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng tình caûm ñoái vôùi nhöõng giaù trò vaên hoaù tinh
thaàn cuûa nhaân daân.
- Töï haøo veà naêng löïc saùng taïo phong phuù cuûa nhaân
daân lao ñoäng, moät khi daân trí ñöôïc naâng cao.
- Moät soá tranh aûnh ngheä thuaät.
- Moät soá caâu ca dao, tuïc ngöõ.
- Ñaát nöôùc ta thoáng nhaát trong hoaøn caûnh naøo? Ñaùnh
giaù coâng lao cuûa phong traøo Taây Sôn.
ÔÛ theá kyû XVI – XVIII Nhaø nöôùc phong kieán coù nhöõng
bieán ñoåi lôùn, söï phaùt trieån cuûa kinh teá haøng hoaù vaø giao
löu vôùi theá giôùi beân ngoaøi ñaõ taùc ñoäng lôùn ñeán ñôøi soáng
vaên hoaù cuûa nhaân daân ta ôû caû Ñaøng Trong vaø Ñaøng
Ngoaøi. Ñeå theå hieän ñöôïc tình hình vaên hoaù ôû caùc theá kyû
XVI – XVIII vaø nhöõng ñieåm môùi cuûa vaên hoaù Vieät Nam thôøi
kyø naøy, chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi 24.
Trang 153
naém vöõng
I. TÖ TÖÔÛNG TOÂN GIAÙO
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân
- Tröôùc heát GV phaùt vaán: Tình hình
toân giaùo theá kyû X – XV phaùt trieån
nhö theá naøo?
- HS nhôù laïi kieán thöùc baøi tröôùc
traû lôøi: ñaïo Nho, Phaät ñeàu raát phoå
bieán:
+ Ñaïo Phaät: Thôøi Lyù - Traàn
+ Ñaïo Nho: Thôøi Leâ.
- GV ñaët vaán ñeà : ÔÛ theá kyû XVI –
XVIII toân giaùo phaùt trieån nhö theá
naøo?
- HS taäp trung theo doõi SGK traû lôøi.
- GV keát luaän : Taïi sao ôû nhöõng
theá kyû XVI – XVIII Nho giaùo suy thoaùi?
Khoâng coøn ñöôïc toân suøng nhö - Theá kæ XVI – XVIII Nho giaùo
tröôùc? töøng böôùc suy thoaùi, traät töï
+ HS döïa vaøo kieán thöùc cuõ vaø phong kieán bò ñaûo loän.
nhöõng hieåu bieát cuûa mình ñeå traû
lôøi.
+ Traät töï phong kieán, traät töï trong
quan heä xaõ hoäi bò ñaûo loän: Vua - Phaät giaùo coù ñieàu kieän
chaúng ra vua, toâi chaúng ra toâi. Quan khoâi phuïc laïi, nhöng khoâng
heä môùi tieán boä daàn thay theá traät phaùt trieån maïnh nhö thôøi kyø
töï quan heä phong kieán ñaõ bò loãi Lyù – Traàn.
thôøi. - Theá kæ XVI – XVIII ñaïo Thieân
+ Nhaø nöôùc phong kieán khuûng chuùa ñöôïc truyeàn baù ngaøy
hoaûng: chính quyeàn Trung öông taäp caøng roäng raõi.
quyeàn thôøi Leâ suy suïp.
- GV tieáp tuïc trình baøy: Trong khi Nho
giaùo suy thoaùi thì Phaät giaùo coù ñieàu
kieän khoâi phuïc laïi.
- GV chöùng minh baèng moät soá
coâng trình kieán truùc Phaät giaùo nhö:
Chuøa thieân Muï (Hueá), Phaät baø Quan
aâm nghìn tay nghìn maét, caùc töôïng La
Haùn chuøa Taây phöông (Haø Taây) …
Nhieàu vò Chuùa quan taâm cho söûa
sang chuøa chieàn, ñuùc ñoàng, toâ
töôïng.
- GV tieáp tuïc giaûng baøi: beân caïnh
toân giaùo môùi ñaõ du nhaäp vaøo nöôùc
ta ñoù laø Thieân Chuùa Giaùo.
- Phaùt vaán: Thieân chuùa giaùo xuaát - Tín ngöôõng truyeàn thoáng
hieän ôû ñaâu vaø ñöôïc tuyeân truyeàn phaùt huy: Thôø cuùng toå tieân,
vaøo nöôùc ta theo con ñöôøng naøo? thaàn linh, anh huøng haøo kieät.
- HS nhôù laïi kieán thöùc cuõ keát hôïp → Ñôøi soáng tín ngöôõng ngaøy
Trang 154
naém vöõng
theo doõi SGK ñeå traû lôøi. caøng phong phuù.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän:
Kitoâ giaùo xuaát hieän ôû khu vöïc
trung Ñông raát phoå bieán ôû Chaâu
AÂu.
Caùc giaùo só thieân chuùa giaùo theo
caùc thuyeàn buoân nöôùc ngoaøi vaøo
Vieät Nam truyeàn ñaïo, nhaø thôø Thieân
chuùa giaùo moïc leân ôû nhieàu nôi,
giaùo daân ngaøy caøng ñoâng ôû caû 2
Ñaøng.
Beân caïnh vieäc tieáp thu aûnh höôûng
cuûa toân giaùo beân ngoaøi, ngöôøi daân
Vieät Nam tieáp tuïc phaùt huy nhöõng tín
ngöôõng truyeàn thoáng toát ñeïp: Ñeàn
thôø, laêng mieáu ñöôïc xaây döïng ôû
nhieàu nôi beân caïnh chuøa chieàn, nhaø
thôø ñaïo taïo neân söï ña daïng, phong
phuù trong ñôøi soáng tín ngöôõng cuûa
nhaân daân ta.
II. PHAÙT TRIEÅN GIAÙO DUÏC VAØ VAÊN HOÏC
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân  Giaùo duïc
thaáy ñöôïc söï phaùt trieån cuûa giaùo
duïc.
+ ÔÛ Ñaøng Ngoaøi.
+ ÔÛ Ñaøng Trong.
+ Giaùo duïc thôøi Quang Trung.
+ So saùnh vôùi giaùo duïc theá kyû X - Trong tình hình chính trò khoâng
– XV. oån ñònh, giaùo duïc Nho hoïc
- HS theo doõi SGK theo nhöõng yeâu vaãn tieáp tuïc phaùt trieån.
caàu cuûa GV sau ñoù phaùt bieåu. + Giaùo duïc ôû Ñaøng Ngoaøi
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. vaãn nhö cuõ nhöng sa suùt daàn
- Gv minh hoaï: Noäi dung giaùo duïc veà soá löôïng.
Nho hoïc khuoân saùo ngaøy caøng + Ñaøng trong: 1646 chuùa
khoâng phuø hôïp vôùi thöïc teá xaõ hoäi, Nguyeãn toå chöùc khoa thi ñaàu
gian laän trong thi cöû, mua quan baùn tieân.
töôùc… + Thôøi Quang trung: Ñöa chöõ
- HS nghe, ghi cheùp. Noâm thaønh chöõ vieát chính
thoáng.
Trang 155
naém vöõng
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Khaùng chieán choáng
- Phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt chung quaân Thanh (1789)
gì veà tình hình giaùo duïc nöôùc ta theá
kyû XVI – XVIII?
- HS so saùnh vôùi kieán thöùc cuõ ñaõ
hoïc.
- GV choát yù:
+ Giaùo duïc tieáp tuïc phaùt trieån
nhöng chaát löôïng giaûm suùt.
+ Noäi dung giaùo duïc vaãn laø Nho
hoïc, SGK vaân4 laø Töù thö, Nguõ Kinh.
Caùc noäi dung khoa hoïc khoâng ñöôïc
chuù yù, vì vaäy giaùo duïc khoâng goùp
phaàn tích cöïc ñeå phaùt trieån neàn kinh
teá thaäm chí coøn kìm haõm söï phaùt
trieån kinh teá.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân  Vaên hoïc
- GV phaùt vaán: Em haõy nhaéc laïi
nhöõng ñaëc ñieåm cuûa vaên hoïc ôû
theá kyû X – XV?
- HS nhôù laïi kieán thöùc cuõ, traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, nhaéc laïi
ñaëc ñieåm cuûa vaên hoïc thôøi kyø
tröôùc.
+ Vaên hoïc chöõ Haùn raát phaùt
trieån.
+ Ñaõ coù vaên hoïc chöõ Noâm song
chöa phoå bieán.
+ Noäi dung vaên hoïc theå hieän tinh
thaàn daân toäc saâu saéc.
- HS nghe, cuûng coá laïi kieán thöùc
cuõ, treân cô sôû ñoù tieáp thu kieán
thöùc môùi.
+ GV lyù giaûi: Sôû dó chöõ Haùn maát
daàn öu ñieåm khoâng coøn taùc duïng
+ GV giaûng giaûi: Söï xuaát hieän
chöõ Noâm vaø söï phaùt trieån cuûa thô
Noâm theå hieän tinh thaàn daân toäc - Nho giaùo suy thoaùi → vaên
cuûa ngöôøi Vieät. Ngöôøi Vieät ñaõ caûi hoïc chöõ Haùn giaûm suùt so vôùi
bieán chöõ Haùn thaønh chöõ Noâm ñeå giai ñoaïn tröôùc.
vieát vaên, laøm thô …
- Phaùt vaán: Ñieåm môùi trong vaên

hoïc theá kyû XVI – XVIII\? Nhöõng ñieåm
môùi ñoù noùi leân ñieàu gì? - Vaên hoïc chöõ Noâm phaùt
- HS suy nghó, so saùnh vôùi vaên hoïc
Trang 156
naém vöõng
thôøi kyø tröôùc traû lôøi: trieån maïnh nhöõng nhaø thô
+ Vaên hoïc daân gian raát phaùt trieån noåi tieáng nhö: Nguyeãn Bænh
trong khi vaên hoïc chöõ Haùn suy giaûm. Khieâm, Ñaøo Duy Töø, Phuøng
Phaûn aûnh thöïc teá Nho giaùo ngaøy Khaéc Hoan.
caøng maát uy tín ñoàng thôøi chöùng toû - Beân caïnh doøng vaên hoïc
cuoäc soáng tinh thaàn cuûa nhaân daân chính thoáng, doøng vaên hoïc
ñöôïc ñeà cao goùp phaàn laøm cho vaên trong nhaân daân nôû roä vôùi
hoïc theâm phong phuù ña daïng… caùc theå loaïi phong phuù: ca
dao, tuïc ngöõ, luïc baùt, truyeän
cöôøi, truyeän daân gian… mang
ñaäm tính daân toäc vaø daân
gian.
- Theá kyû XVIII chöõ Quoác ngöõ

xuaát hieän nhöng chöa phoå
bieán.
III. NGHEÄ THUAÄT VAØ KHOA HOÏC – KYÕ THUAÄT
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp, Caù nhaân * Ngheä thuaät
- GV phaùt vaán: Ngheä thuaät kieán
truùc, ñieâu khaéc theá kyû X – XV phaùt
trieån nhö theá naøo?
- HS nhôù laïi kieán thöùc cuõ traû lôøi.
+ ÔÛ theá kyû X – XV ngheä thuaät
kieán truùc vaø ñieâu khaéc phaùt trieån
raát maïnh, chòu aûnh höôûng cuûa yeáu
toá beân ngoaøi (Phaät giaùo, Nho giaùo) - Kieán truùc ñieâu khaéc khoâng
song vaãn mang ñaäm baûn saéc daân phaùt trieån nhö giai ñoaïn tröôùc.
toäc. - Ngheä thuaät daân gian hình
- GV: yeâu caàu HS theo doõi SGK ñeå thaønh vaø phaùt trieån phaûn
thaáy ñöôïc söï phaùt trieån cuûa ngheä aùnh ñôøi soáng vaät chaát, tinh
thuaät kieán truùc, ñieâu khaéc giai ñoaïn thaàn cuûa nhaân daân. Ñoàng
XVI – XVIII. thôøi mang ñaäm tính ñaïi
- HS theo doõi SGK traû lôøi. phöông.
- GV boå sung, keát luaän veà kieán
truùc, ñieâu khaéc.
+ GV minh hoaï baèng tranh aûnh:
caùc vò La Haùn chuøa Taây Phöông,
chuøa Thieân Muï, töôïng Quan aâm nghìn
maét, nghìn tay.
Cho HS thaáy ñöôïc soá löôïng coâng
trình ñieâu khaéc raát ít so vôùi giai ñoaïn
tröôùc.
+ GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi HS veà
caùc loaïi hình ngheä thuaät vaø caùc
vuøng mieàn giuùp HS thaáy ñöôïc söï
phong phuù, ña daïng cuûa ngheä thuaät
Vieät Nam theá kyû XVI – XVIII.
Trang 157
naém vöõng
Hoaït ñoäng 7: Caù nhaân * Khoa hoïc – kyõ thuaät
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK laäp
baûng thoáng keâ nhöõng thaønh töïu
khoa hoïc – kyõ thuaät theá kyû XVI – XVIII
theo maãu.
Lónh vöïc Thaønh töïu

- Söû hoïc.
- Quaân söï.
- Trieát hoïc
- Y hoïc
- Kyõ thuaät
- HS theo doõi SGK töï laäp baûng
thoáng keâ vaøo vôû.
- GV phaùt vaán: Khoa hoïc – kyõ
thuaät theá kyû XVI – XVIII coù öu ñieåm
vaø haïn cheá gì?
- GV choát yù.
+ Veà khoa hoïc: ñaõ xuaát hieän moät
loaït caùc nhaø khoa hoïc, tuy nhieân khoa
hoïc töï nhieân khoâng phaùt trieån.
+ Veà kyõ thuaät: ñaõ tieáp caän vôùi
moät soá thaønh töïu kyõ thuaät hieän
ñaïi cuûa phöông Taây nhöng khoâng
ñöôïc tieáp nhaän vaø phaùt trieån. Do
haïn cheá cuûa chính quyeàn thoáng trò
vaø söï haïn cheá cuûa trình ñoä nhaân
daân ñöông thôøi.
4. Cuûng coá
Nhöõng neùt môùi trong vaên hoaù Vieät Nam theá kyû XVI –
XVIII.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, traû lôøi caùc caâu hoûi SGK, ñoïc tröôùc baøi
môùi.
Trang 158
CHÖÔNG IV
VIEÄT NAM ÔÛ NÖÛA ÑAÀU THEÁ KYÛ XIX
Baøi 25
TÌNH HÌNH CHÍNH TRÒ, KINH TEÁ, VAÊN HOAÙ DÖÔÙI TRIEÀU
NGUYEÃN
(Nöûa ñaàu theá kyû XIX)

1. Kieán thöùc
- Tình hình chung veà caùc maët chính trò, kinh teá, vaên hoaù
ôû nöôùc ta nöûa ñaàu theá kyû XIX döôùi vöông trieàu nguyeãn
tröôùc khi dieãn ra cuoäc khaùng chieán choáng xaâm löôïc cuûa
thöïc daân Phaùp.
- Thoáng trò nöôùc ta vaøo luùc cheá ñoä phong kieán ñaõ
böôùc vaøo giai ñoaïn suy vong laïi laø nhöõng ngöôøi thöøa keá cuûa
giai caáp thoáng trò cuõ, vöông trieàu Nguyeãn khoâng taïo ñöôïc
ñieàu kieän ñöa ñaát nöôùc böôùc sang moät giai ñoaïn phaùt trieån
môùi phuø hôïp vôùi hoaøn caûnh cuûa theá giôùi.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng yù thöùc vöôn leân, ñoåi môùi trong hoïc taäp.
- Giaùo duïc yù thöùc quan taâm ñeán ñôøi soáng cuûa nhaân
daân ñaát nöôùc maø tröôùc heát laø nhöõng ngöôøi xung quanh.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng phaân tích, so saùnh gaén söï kieän thöïc teá
cuï theå.
- Baûn ñoà Vieät Nam thôøi (minh Maïng, sau caûi caùch haønh
chính).
- Moät soá tranh aûnh veà kinh thaønh Hueá, tranh daân gian …
- Keå teân caùc loaïi hình ngheä thuaät tieâu bieåu cuûa nöôùc
ta trong caùc theá kyû XVI – XVIII. Qua ñoù nhaän xeùt veà ñôøi
soáng tinh thaàn cuûa nhaân daân ta thôøi ñoù.
2. Môû baøi
Sau khi ñaùnh baïi caùc vöông trieàu taây Sôn, Nguyeãn AÙnh
leân ngoâi vua, thaønh laäp nhaø Nguyeãn. Trong 50 naêm ñaàu
thoáng trò, nöûa ñaàu theá kyû XIX tình hình ñaát nöôùc ta ñaõ thay
ñoåi nhö theá naøo? Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi 25.
Trang 159

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Xaây döïng vaø cuûng coá
- GV gôïi laïi cho Hs nhôù laïi söï kieän boä maùy Nhaø nöôùc, chính
1792 vua Quang trung maát, Trieàu ñình saùch ngoaïi giao.
rôi vaøo tình traïng luïc ñuïc, suy yeáu,
nhaân cô hoäi ñoù, Nguyeãn AÙnh ñaõ toå
chöùc taán coâng caùc vöông trieàu Taây
Sôn. 1802 caùc vöông trieàu Taây Sôn
laàn löôït suïp ñoå. Nguyeãn Aùnh leân
ngoâi vua. - Naêm 1802 Nguyeãn Aùnh leân
- GV giaûng giaûi theâm veà hoaøn ngoâi (Gia Long). Nhaø Nguyeãn
caûnh Lòch söû ñaát nöôùc vaø theá giôùi thaønh laäp, ñoùng ñoâ ôû Phuù
khi nhaø Nguyeãn thaønh laäp. Xuaân (Hueá).
Laàn ñaàu tieân trong Lòch söû, moät
trieàu ñaïi phong kieán cai quaûn moät
laõnh thoå roäng lôùn thoáng nhaát nhö
ngaøy nay.
+ Nhaø Nguyeãn thaønh laäp vaøo luùc
cheá ñoä phong kieán Vieät Nam böôùc
vaøo giai ñoaïn suy vong.
+ Treân theá giôùi chuû nghóa tö baûn
ñang phaùt trieån, ñaåy maïnh nhoøm
ngoù, xaâm löôïc thuoäc ñòa, moät soá
nöôùc ñaõ bò xaâm löôïc.
- GV tieáp tuïc trình baøy: trong boái
caûnh Lòch söû môùi yeâu caàu phaûi
cuûng coá ngay quyeàn thoáng trò cuûa * Toå chöùc boä maùy Nhaø
nhaø Nguyeãn. Vì vaäy sau khi leân ngoâi nöôùc.
Gia Long ñaõ baét tay vaøo vieäc toå - Chính quyeàn Trung öông toå
chöùc boä maùy Nhaø nöôùc. chöùc theo moâ hình thôøi Leâ.
- GV coù theå duøng baûn ñoà Vieät - Thôøi Gia Long chia nöôùc ta
Nam thôøi Minh Maïng ñeå chæ caùc laøm 3 vuøng: Baéc Thaønh, Gia
vuøng töø Ninh Bình trôû ra Baéc laø Ñònh Thaønh vaø caùc tröïc doanh
Chaán Baéc Thaønh, töø Bình Thuaän trôû (trung Boä) do trieàu ñình tröïc
vaøo Nam laø Chaán Gia Ñònh Thaønh. tieáp cai quaûn.
Chính quyeàn trung öông chæ quaûn lyù
tröïc tieáp töø Thanh Hoaù ñeán Bình
Thuaän. Coøn laïi hai khu töï trò Toång
chaán coù toaøn quyeàn. Ñoù giaûi phaùp - Naêm 1831 – 1832 Minh Maïng
tình theá cuûa vua Gia Long trong boái thöïc hieän moät cuoäc caûi caùch
caûnh luùc ñaàu môùi leân ngoâi. haønh chính chia caû nöôùc laø 30
- HS nghe, ghi nhôù. tænh vaø moät Phuû Thöøa
- GV tieáp tuïc trình baøy keát hôïp Thieân. Ñöùng ñaàu laø toång
duøng baûn ñoà Vieät Nam thôøi Minh ñoác tuaàn phuû hoaït ñoäng theo
Maïng, yeâu caàu HS quan saùt vaø nhaän söï ñieàu haønh cuûa trieàu ñình.
xeùt.
- HS quan saùt löôïc ñoà vaø nhaän
Trang 160
naém vöõng
xeùt söï phaân chia tình thôøi Minh Maïng.
- GV boå sung choát yù: Söï phaân chia
caùc tænh cuûa Minh Maïng ñöôïc döïa
treân cô sôû khoa hoïc, phuø hôïp veà
maët ñòa lyù, daân cö, phong tuïc taäp
quaùn ñòa phöông phuø hôïp vôùi phaïm - Tuyeån choïn quan laïi: ;thoâng
vi quaûn lyù cuûa 1 tænh. Laø cô sôû ñeå qua giaùo duïc, khoa cöû.
phaân chia caùc tænh nhö ngaøy nay. Vì - Luaät phaùp ban haønh Hoaøng
vaäy caûi caùch cuûa Minh maïng ñöôïc trieàu luaät leä vôùi 400 ñieàu haø
ñaùnh giaù raát cao. khaéc.
- HS nghe, ghi nhôù. - Quaân ñoäi: ñöôïc toå chöùc quy
- GV trình baøy tieáp veà toå chöùc cuû trang bò ñaày ñuû song laïc
Nhaø nöôùc thôøi Nguyeãn. haäu, thoâ sô.
- Phaùt vaán: so saùnh boä maùy Nhaø

nöôùc thôøi Nguyeãn vôùi thôøi Leâ sô,
em coù nhaän xeùt gì?
- GV boå sung keát luaän: Nhìn chung
boä maùy Nhaø nöôùc thôøi Nguyeãn
gioáng thôøi Leâ sô, coù caûi caùch chuùt
ít. Song nhöõng caûi caùch cuûa nhaø
Nguyeãn nhaèm taäp trung quyeàn haønh
vaøo tay vua. Vì vaäy Nhaø nöôùc thôøi
Nguyeãn cuõng chuyeân cheá nhö thôøi
Leâ sô.
- HS laéng nghe, ghi nhôù.
- GV trình baøy khaùi quaùt chính
saùch ngoaïi giao cuûa nhaø Nguyeãn. * Ngoaïi giao:
- HS nghe, ghi cheùp. - Thaàn phuïc nhaø Thanh (Trung
Quoác)
- Baét Laøo, Campuchia thaàn
phuïc.
- Phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì - Vôùi phöông Taây “ñoùng cöûa,
veà chính saùch ngoaïi giao cuûa nhaø khoâng chaáp nhaän vieäc ñaët
Nguyeãn, maët tích cöïc vaø haïn cheá? quan heä ngoaïi giao cuûa hoï”.
- GV boå sung, keát luaän:
+ Tích cöïc: Giöõ ñöôïc quan heä thaân
thieän vôùi caùc nöôùc laùng gieàng
nhaát laø Trung Quoác.
+ Haïn cheá: Ñoùng cöûa khoâng ñaët
quan heä vôùi caùc nöôùc Phöông Taây,
khoâng taïo ñieàu kieän giao löu vôùi caùc
nöôùc tieân tieán ñöông thôøi. Vì vaäy
khoâng tieáp caän ñöôïc vôùi neàn coâng
Trang 161
naém vöõng
nghieäp cô khí, daãn ñeán tình traïng laïc
haäu vaø bò coâ laäp.
Hoaït ñoäng 3: II. Tình hình kinh teá vaø chính
- GV yeâu caàu HS ñoïc SGK ñeå thaáy saùch cuûa nhaø Nguyeãn.
ñöôïc nhöõng chính saùch cuûa nhaø
Nguyeãn vôùi noâng nghieäp vaø tình * Noâng nghieäp:
hình noâng nghieäp thôøi Nguyeãn. + Nhaø Nguyeãn thöïc hieän chính
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. saùch quaân ñieàn, song do dieän
- GV boå sung, keát luaän: tích ñaát coâng ít (20% toång
GV coù theå so saùnh vôùi chính saùch dieän tích ñaát), ñoái töôïng ñöôïc
quaân ñieàn thôøi kyø tröôùc ñeå thaáy höôûng nhieàu, vì vaäy taùc duïng
ñöôïc ôû nhöõng thôøi kyø naøy do ruoäng khoâng lôùn).
ñaát coâng coøn nhieàu cho neân quaân
ñieàn coù taùc duïng raát lôùn coøn ôû
thôøi Nguyeãn do ruoäng ñaát coâng coøn
ít neân taùc duïng cuûa chính saùch - Khuyeán khích khai hoang baèng
quaân ñieàn khoâng lôùn. nhieàu hình thöùc, Nhaø nöôùc
Moät hình thöùc khaån hoang phoå vaø nhaân daân cuøng khai hoang.
bieán ôû thôøi Nguyeãn ñoù laø hình
thöùc: khaån hoang doanh ñieàn: Nhaø
nöôùc caáp voán ban ñaàu cho nhaân
daân → mua saém noâng cuï, traâu boø
ñeå noâng daân khai hoang, ba naêm sau
môùi thu thueá theo ruoäng tö. Chính
saùch naøy ñöa laïi keát quaû lôùn: coù
nhöõng nôi moät naêm sau ñaõ coù - Nhaø nöôùc coøn boû tieàn huy
nhöõng huyeän môùi ra ñôøi nhö Kim Sôn ñoäng nhaân daân söûa, ñaép ñeâ
(Ninh Bình), Tieàn Haûi (Thaùi Bình). ñieàu.
- HS nghe, ghi cheùp. - Trong nhaân daân, kinh teá tieåu
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt noâng caù theå vaãn duy trì nhö
gæ veà cuoäc soáng noâng nghieäp vaø cuõ.
tình hình noâng nghieäp thôøi Nguyeãn? → Nhaø Nguyeãn ñaõ coù nhöõng
- HS suy nghó, traû lôøi. bieän phaùp phaùt trieån noâng
- GV nhaän xeùt, keát luaän: nghieäp, song ñoù chæ laø
nhöõng bieän phaùp truyeàn
thoáng, luùc naøy khoâng coù
hieäu quaû cao.
+ Noâng nghieäp Vieät Nam vaãn
laø moät neàn noâng nghieäp
thuaàn phong kieán, raát laïc
haäu.
Hoaït ñoäng 4: * Thuû coâng nghieäp:
- GV yeâu caàu HS theo doõi SGK tình - Thuû coâng nghieäp: Nhaø nöôùc
hình thuû coâng nghieäp nöôùc ta döôùi ñöôïc toå chöùc vôùi quy moâ
thôøi Nguyeãn. lôùn, caùc quan xöôûng ñöôïc
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. xaây, saûn xuaát tieàn, vuõ khí,
- GV boå sung keát luaän. ñoùng thuyeàn, laøm ñoà trang
söùc, laøm gaïch ngoøi (ngheà
Trang 162
naém vöõng
cuõ).
+ Thôï quan xöôûng ñaõ ñoùng
taøu thuyû – ñöôïc tiaáp caän vôùi
kyõ thuaät chaïy baèng maùy hôi
nöôùc.
- Trong nhaân daân: Ngheà thuû
- HS ghi cheùp: coâng truyeàn thoáng ñöôïc duy
- GV phaùt vaán : Em coù nhaän xeùt trì nhöng khoâng phaùt trieån nhö
gæ veà tình hình thuû coâng nghieäp tröôùc.
thôøi Nguyeãn? Coù bieán ñoåi so vôùi
tröôùc khoâng? Möùc ñoä tieáp caän vôùi
khoa hoïc kyõ thuaät töø beân ngoaøi nhö
theá naøo?
- HS suy nghó, so saùnh vôùi thuû
coâng nghieäp giai ñoaïn tröôùc, so saùnh
vôùi coâng nghieäp cuûa Phöông Taây ñeå
traû lôøi:
+ Nhìn chung thuû coâng nghieäp vaãn
duy trì phaùt trieån ngheà truyeàn thoáng
(cuõ).
+ Ñaõ tieáp caän chuùt ít vôùi kyõ
thuaät phöông Taây nhö ñoùng thuyeàn
maùy chaïy baèng hôi nöôùc. Nhöng do
cheá ñoä coâng thöông haø khaéc neân
chæ döøng laïi ôû ñoù.
+ Thuû coâng nghieäp nhìn chung
khoâng coù ñieàu kieän tieáp caän kyõ
thuaät cuûa caùc nöôùc tieân tieán, vì
vaäy so vôùi neàn coâng nghieäp phöông
Taây, thuû coâng nghieäp nöôùc ta laïc
haäu hôn nhieàu.
Trang 163
naém vöõng
Hoaït ñoäng 5: * Thöông nghieäp
- GV yeâu caàu HS theo doõi tieáp SGK + Noäi dung phaùt trieån chaäm
ñeå thaáy ñöôïc tình hình thöông nghieäp chaïp do chính saùch thueá khoaù
nöôùc ta thôøi Nguyeãn. phöùc taïp cuûa Nhaø nöôùc.
- HS ñoïc SGK phaùt bieåu.
- GV boå sung, keát luaän.
- GV phaùt vaán: Rm coù nhaän xeùt gì + Ngoaïi thöông: Nhaø nöôùc
veà chính saùch ngoaïi thöông cuûa nhaø naém ñoäc quyeàn, buoân baùn
Nguyeãn? vôùi caùc nöôùc laùng gieàng:
- Suy nghó traû lôøi. Hoa, Xieâm, MaLai…
+ Chính saùch haïn cheá, Ngoaïi Deø daët vôùi phöông Taây, taøu
thöông cuûa Nhaø Nguyeãn (nhaát laø thuyeàn caùc nöôùc phöông Taây
haïn cheá giao thöông vôùi phöông Taây) chæ ñöôïc ra vaøo caûng Ñaø
khoâng taïo ñieàu kieän cho söï phaùt Naüng.
trieån giao löu vaø môû roäng saûn xuaát.
Khoâng xuaát phaùt töø nhu caàu töï
cöôøng daân toäc maø xuaát phaùt töø Ñoâ thò taøn luïi daàn.
mua baùn cuûa Trieàu ñình.
Trang 164
naém vöõng
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp III. Tình hình vaên hoaù – giaùo
- GV: yeâu caàu HS laäp baûng thoáng duïc
keâ caùc thaønh töïu vaên hoaù tieâu Caùc Thaønh töïu
bieåu cuûa thôøi Nguyeãn ôû nöûa ñaàu lónh vöïc
theá kyû XIX theo maãu: - Giaùo - Giaùo duïc Nho
Caùc lónh vöïc Thaønh töïu duïc hoïc ñöôïc cuûng
- Giaùo duïc coá song khoâng
- Toân giaùo baèng caùc theá kyû
- Vaên hoïc - Toân tröôùc.
- Söû hoïc giaùo - Ñoäc toân Nho
- Kieán truùc giaùo, haïn cheá
- Ngheä thuaät - Vaên thieân chuùa giaùo.
daân gian hoïc - Vaên hoïc chöõ
- HS theo doõi SGK töï laäp baûng Noâm phaùt trieån.
thoáng keâ. Taùc phaåm xuaát
- GV: sau khi HS laäp baûng thoáng keâ saéc cuûa Nguyeãn
GV coù theå treo leân moät baûng thoâng Du, Hoà Xuaân
tin phaûn hoài ñaõ ñöôïc chuaån bò saün - Söû hoïc Höông, Baø Huyeän
ôû nhaø. Thanh Quan.
- HS ñoái chieáu phaàn cuûa mình töï - Quoác söû quaùn
laøm vôùi baûng thoâng tin phaûn hoài thaønh laäp nhieàu
cuûa Gv ñeå chænh söûa cho chuaån - Kieán boä söû lôùn ñöôïc
xaùc. truùc bieân soaïn: Lòch
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì trieàu hieán chöông
veà Vaên hoaù – Giaùo duïc thôøi loaïi chí…
Nguyeãn? - Ngheä - Kinh ñoâ Hueá,
- Traû lôøi: Vaên hoaù giaùo duïc thuû thuaät Laêng taåm, Thaønh
cöïu nhöng ñaõ ñaït nhieàu thaønh töïu daân gian luyõ ôû caùc tænh
môùi. Coù theå noùi nhaø Nguyeãn coù coät côø Haø Noäi.
nhöõng coáng hieán, ñoùng goùp. Giaù trò - Tieáp tuïc phaùt
veà lónh vöïc vaên hoaù, giaùo duïc: ñaïi trieån.
thi haøo Nguyeãn Du, di saûn vaên hoaù
theá giôùi: Coá ñoâ Hueá, söû saùch ñeán
giôø vaãn chöa khai thaùc heát… ñeå laïi
moät khoái löôïng vaên hoaù vaät theå
vaø phi vaät theå raát lôùn.
4. Cuûng coá
- Öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa kinh teá thôøi Nguyeãn.
- Ñaùnh giaù chung veà nhaø Nguyeãn.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, söu taàm tranh aûnh, tö lieäu veà thôøi
Nguyeãn.
Trang 165
Baøi 26
TÌNH HÌNH XAÕ HOÄI ÔÛ NÖÕA ÑAÀU THEÁ KYÛ
VAØ CUOÄC ÑAÁU TRANH CUA NHAÂN DAÂN

1. Kieán thöùc
- Giuùp HS hieåu ñaàu theá kyû XIX tình hình chính trò, xaõ hoäi
Vieät Nam daàn daàn trôû laïi oån ñònh, nhöng maâu thuaãn giai
caáp vaãn khoâng dòu ñi.
- Maëc duø nhaø Nguyeãn coù moät soá coá gaéng nhaèm giaûi
quyeát nhöõng khoù khaên cuûa nhaân daân nhöng söï phaân chia
giai caáp ngaøy caøng caùch bieät, boä maùy quan laïi sa ñoaï, maát
muøa ñoùi keùm thöôøng xuyeân xaûy ra.
- Cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân dieãn ra lieân tuïc vaø
môû roäng ra haàu heát caû nöôùc, loâi cuoán caû moät boä phaän
binh lính.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng kieán thöùc traùch nhieämvôùi nhaân daân, quan
taâm ñeán ñôøi soáng coäng ñoàng.
3. Kyõ naêng
- Tieáp tuïc reøn kyõ naêng phaân tích, toång hôïp, nhaän xeùt
ñaùnh giaù.
- Baûn ñoà Vieät Nam.
- Moät soá caâu thô, ca dao veà cuoäc soáng cuûa nhaân daân
ta döôùi thôøi Nguyeãn.
Caâu  : trình baøy quaù trình hoaøn chænh boä maùy Nhaø
nöôùc thôøi Nguyeãn. Nhaän xeùt cuûa em veà toå chöùc boä maùy
Nhaø nöôùc thôøi Nguyeãn.
Caâu  : Moïi tình hình coâng thöông nghieäp thôøi Nguyeãn.
Ñeå hieåu ñöôïc tình hình kinh teá vaø nhöõng chính saùch noäi
trò vaø ngoaïi trò cuûa nhaø Nguyeãn coù taùc ñoäng nhö theá naøo
ñeán tình hình xaõ hoäi? Chuùng ta cuøng tìm hieåu baøi 26.
Trang 166
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. Tình hình xaõ hoäi vaø ñôùi
- GV giaûng giaûi: Nhaø Nguyeãn leân soáng cuûa nhaân daân:
ngoâi sau moät giai ñoaïn noäi chieán aùc
lieät, tình hình chính trò – xaõ hoäi phöùc
taïp, cheá ñoä phong kieán ñang treân
böôùc ñöôøng suy taøn. Baûn thaân nhaø
Nguyeãn laïi ñaïi dieän cho taäp ñoaøn
phong kieán thoáng trò cuõ. Vì vaäy ñaõ
chuû tröông duy trì tình traïng kinh teá
xaõ hoäi cuõ, taêng cöôøng tính chuyeân
cheá nhaèm baûo veä quyeàn thoáng trò
cuûa mình.
- Trong boái caûnh Lòch söû ñoù caùc
giai caáp trong xaõ hoäi Vieät Nam
khoâng coù gì thay ñoåi song tình hình
caùc giai caáp vaø moái quan heä giöõa
caùc giai caáp trong xaõ hoäi ít nhieàu
coù söï bieán ñoåi.
- HS nghe, ghi nhôù. * Xaõ hoäi:
- GV yeâu caàu HS nghe theo SGK ñeå - Trong xaõ hoäi söï phaân chia
thaáy ñöôïc söï phaân hoaù caùc giai caáp giai caáp ngaøy caøng caùch
trong xaõ hoäi Vieät Nam döôùi thôøi bieät:
Nguyeãn. + Giai caáp thoáng trò bao goàm
- HS theo doõi SGK. vua quan, ñòa chuû, cöôøng haøo.
- GV choát yù: + Giai caáp bò trò bao goàm ñaïi
GV coù theå giaûng giaûi theâm veà ña soá laø noâng daân.
tình hình cuûa caùc giai caáp trong xaõ - Teä tham quan oâ laïi thôøi
hoäi thôøi Nguyeãn. Nguyeãn raát phoå bieán.
Trieàu ñình nhaø Nguyeãn ñaõ coá
gaéng hoaøn chænh boä maùy song - ÔÛ noâng thoân ñòa chuû
khoâng ngaên chaën ñöôïc söï phaùt cöôøng haøo öùc hieáp nhaân
trieån cuûa teä tham quan oâ laïi. daân.
+ Döôùi thôøi Nguyeãn hieän töôïng
quan laïi tham nhuõng saùch nhieãu
nhaân daân raát phoå bieán. GV coù theå
trích ñoïc caùc caâu ca dao, lôøi vua Töï
Ñöùc trong SGK ñeå minh hoaï.
+ ÔÛ noâng thoân boïn ñòa chuû
cöôøng haøo tieáp tuïc hoaønh haønh, öùc
hieáp nhaân daân.
GV trích ñoïc lôøi Nguyeãn Coâng Tröù
ñeå minh hoaï thöôøng xuyeân.
+ Nhaø nöôùc coøn huy ñoäng söùc
ngöôøi, söùc cuûa ñeå phuïc vuï nhöõng
coâng trình xaây döïng kinh thaønh, laêng
taåm, dinh thöï…
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân * Ñôøi soáng nhaân daân:
- GV giaûng tieáp: Trong boái caûnh - Döôùi thôøi Nguyeãn nhaân daân
Trang 167
naém vöõng
vua, quan nhö vaäy, ñôøi soáng cuûa phaûi chòu nhieàu gaùnh naëng.
nhaân daân ra sao? + Phaûi chòu caûnh söu cao,
- HS theo doõi SGK traû lôøi. thueá naëng.
- GV boå sung choát yù: + Cheá ñoä lao dòch naëng neà.
Minh hoaï: Nhaø nöôùc chia vuøng ñeå + Thieân tai, maát muøa, ñoùi
ñaùnh thueá raát naëng, toâ töùc cuûa keùm thöôøng xuyeân.
ñòa chuû cuõng khaù cao. Moãi naêm
moät ngöôøi daân ñinh phaûi chòu 60
ngaøy lao ñoäng naëng nhoïc.
GV ñoïc baøi veø cuûa ngöôøi ñöông
thôøi noùi veà noãi khoå cuûa ngöôøi
daân trong saùch höôùng daãn GV phaàn
tö lieäu tham khaûo trang 126.
- GV phaùt vaán: Em nghó theá naøo
veà ñôøi soáng cuûa nhaân daân ta döôùi → Ñôøi soáng cuûa nhaân daân
thôøi Nguyeãn? So saùnh vôùi theá kyû cöïc khoå hôn so vôùi caùc trieàu
tröôùc. ñaïi tröôùc.
- GV coù theå gôïi yù: thôøi Leâ sô coù ⇒ Maâu thuaãn xaõ hoäi leân cao
caâu ca: Thôøi vua Thaùi Toå, Thaùi buøng noå caùc cuoäc ñaáu tranh.
Toâng… coøn thôøi nhaø Nguyeãn ñôøi
soáng cuûa nhaân daân ra sao?
- HS suy nghó, traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, keát luaän.
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp, Caù nhaân II. PHONG TRAØO ÑAÁU TRANH
- GV coù theå ñaët vaán ñeà: ÔÛ CUÛA NHAÂN DAÂN VAØ BINH
nhöõng thôøi kyø tröôùc chuùng ta ñaõ LÍNH
töøng ñöôïc chöùng kieán nhöõng cuoäc
noåi daäy cuûa nhaân daân choáng laïi
trieàu ñình phong kieán thöôøng dieãn ra
ôû moãi thôøi ñaïi, coøn döôùi thôøi
Nguyeãn phong traøo ñaáu tranh cuûa
nhaân daân ta coù ñaëc ñieåm gì khaùc
vôùi tröôùc? Chuùng ta seõ cuøng tìm
hieåu.
- HS nghe, ñònh hình muïc tieâu hoïc
taäp.
- GV yeâu caàu HS töï ñoïc SGK toùm
taét nhöõng neùt chính veà phong traøo
ñaáu tranh cuûa nhaân daân vaø binh lính
döôùi thôøi Nguyeãn.
- HS döïa vaøo SGK töï toùm taét vaøo
vôû ghi nhöõng neùt chính veà phong - Nöûa ñaàu theá kæ XIX nhöõng
traøo. cuoäc khôûi nghóa cuûa noâng
- GV: Sau khi HS töï toùm taét, GV yeâu daân noå ra raàm roä ôû khaép
caàu moät HS töï trình baøy phaàn minh nôi. Caû nöôùc coù tôùi 400
ñaõ laøm vaøo vôû vaø goïi tieáp HS cucoâ5 khôûi nghóa.
khaùc nhaän xeùt, boå sung. - Tieâu bieåu:
- GV ñöa ra thoâng tin phaûn hoài cuûa + Khôûi nghóa Phan Baù Vaønh
Trang 168
naém vöõng
mình ñeå giuùp HS hoaøn thieän phaàn töï buøng noå naêm 1821 ôû Sôn
hoïc cuûa mình thoâng tin phaûn hoài Nam Haï (Thaùi Bình) môû roäng
cuûa GV coù theå ñöa leân treân maùy ra haûi Döông, An Quaûng ñeán
chieáu hoaëc vieát vaøo khoå giaáy Ao naêm 1827 bò ñaøn aùp.
treo treân baûng. + Khôûi nghóa Cao Baù Quaùt
- GV coù theå ñaøm thoaïi HS veà Phan buøng noå naêm 1854 ôû ÖÙng
Baù Vaønh vaø Cao Baù Quaùt: Hoaø – Haø Taây, môû roäng ra
+ Phan Baù Vaønh thuû lónh phong Haø Noäi, Höng yeân ñeán naêm
traøo noâng daân ôû Baéc Kyø, ngöôøi 18ü bò ñaøn aùp.
laøng Minh Giaùm (Vuõ Thö – Thaùi Bình), + Naêm 1833 moät cuoäc noåi
gioûi voõ. Naêm 1821 – 1822 vuøng daäy cuûa binh lính do leâ vaên
Chaâu thoå Soâng Hoàng gaëp ñoùi lôùn, Khoâi chæ huy noå ra ôû Phieân
trong khi ñoù Nhaø nöôùc phong kieán An (Gia Ñònh), laøm chuû caû
vaø boïn ñòa chuû cöôøng haøo laïi taêng Nam Boä → naêm 1835 bò daäp
cöôøng boùc loät, nhaân daân Nam Ñònh, taét.
Thaùi Bình, Haûi Döông baát bình noåi
leân choáng ñoái, Phan Baù Vaønh nhaân
ñoù laáy laøng Minh Giaùm laøm nôi taäp
hôïp löïc löôïng phaùt ñoäng khôûi nghóa.
Nghóa quaân ñi ñeán ñaâu ñeàu laáy
cuûa nhaø giaøu chia cho daân ngheøo vì
vaäy ñöôïc nhieàu ngöôøi höôûng öùng,
khôûi nghóa lan roäng. Naêm 1826 Minh
Maïng huy ñoäng löïc löôïng ñaøn aùp
khôûi nghóa, vì vaäy nghóa quaân phaûi
ruùt veà xaây döïng caên cöù ôû Traø Luõ
(Nam Ñònh). Naêm 1827 quaân trieàu
ñình taán coâng Traø Luõ, Phan Baù Vaønh
bò gieát, khôûi nghóa thaát baïi. Laøng
traø Luõ bò taøn phaù.
+ Cao Baù Quaùt (1808 – 1855). Queâ
ôû Phuù Thuî – Gia Laâm – Haø Noäi.
Naêm 1831 ñoå cöû nhaân, thuôû nhoû
soáng ngheøo nhöng nhaân caùch cöùng
raén, noåi tieáng vaên hay chöõ toá.
Nhöng maáy laàn thi hoäi ñeàu phaïm quy
neân bò ñaùnh hoûng; naêm 1841 laøm
quan Boä leã taïi Hueá. Naêm 1847 laøm
ôû Vieän haøn Laâm, sôùm nhaän roõ boä
maët xaáu xa cuûa vua quan trieàu ñình,
oâng töø quan.
Cao Baù Quaùt laø nhaø thô lôùn,
ngöôøi ñöông thôøi ca ngôïi “vaên nhö
Sieâu, Quaùt voâ Tieàn Haùn”. OÂng ñeå
laïi haøng nghìn baøi thô chöõ Noâm vaø
chöõ Haùn, theå hieän roõ baûn lónh, taøi
naêng vaø yù chí cuûa oâng, luoân ñeà
cao caùc anh huøng daân toäc, caùc nhaø
Nho nhaân caùch, phaûn aùnh noãi cöïc
Trang 169
naém vöõng
khoå cuûa daân ngheøo.
Naêm 1853, 1854 caùc tænh baéc
Ninh, sôn taây bò haïn haùn, chaâu chaáu
hoaønh haønh caén phaù luùa, nhaân
daân ñoùi khoå, loøng ngöôøi baát maõn
vôùi trieàu ñình. Nhaân cô hoäi naøy oâng
toå chöùc khôûi nghóa, trôû thaønh thuû
lónh cuûa khôûi nghóa noâng daân. Do bò
baïi loä neân khôûi nghóa chæ keùo daøi
ñöôïc maáy thaùng. Cao Baù Quaùt hy
sinh taïi traän ñòa. Sau ñoù trieàu ñình Töï
Ñöùc ra leänh tru di 2 hoï. Baø con noäi,
ngoaïi cuûa Cao Baù Quaùt nhieàu ngöôøi
bò gieát haïi. Saùch vôû cuûa oâng cuõng
bò ñoát huyû.
- HS nghe, ghi nhôù veà nhöõng nhaân
vaät Lòch söû.
Hoaït ñoäng 4: Caù nhaân - Ñaëc ñieåm:

- GV phaùt vaán: Qua nhöõng neùt + Phong traøo ñaáu tranh cuûa
chính veà phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân noå ra ngay töø ñaàu
noâng daân thôøi Nguyeãn em ruùt ra theá kyû khi nhaø Nguyeãn vöøa
ñaëc ñieåm cuûa phong traøo? leân caàm quyeàn.
- HS döïa vaøo phong traøo, so saùnh + Noå ra lieân tuïc, soá löôïng
traû lôøi. lôùn.
- GV boå sung, keát luaän veà ñaëc + Coù cuoäc khôûi nghóa quy moâ
ñieåm cuûa phong traøo. lôùn vaø thôøi gian keùo daøi nhö
- HS nghe, ghi cheùp . khôûi nghóa Phan Baù Vaønh, Leâ
Vaên Khoâi.
Hoaït ñoäng 5: III. ÑAÁU TRANH CUÛA CAÙC
- GV giaûng giaûi: Do taùc ñoäng cuûa DAÂN TOÄC ÍT NGÖÔØI
phong traøo noâng daân vaø do tình hình
chung cuûa xaõ hoäi caùc daân toäc ít
ngöôøi ñaõ noåi daäy ñaáu tranh.
- HS nghe, ghi nhôù veà nguyeân
nhaân caùc daân toäc noåi daäy ñaáu
tranh laø do:
+ Taùc ñoäng cuûa phong traøo noâng
daân treân khaép caû nöôùc.
+ Caùc daân toäc ít ngöôøi noùi rieâng
vaø nhaân daân ta döôùi thôøi Nguyeãn
noùi chung ñeàu coù maâu thuaãn, baát
maõn vôùi trieàu ñình. - Nöûa ñaàu theá kyû XIX caùc
- GV tieáp tuïc trình baøy nhöõng neùt daân toäc ít ngöôøi nhieàu laàn
chính veà phong traøo ñaáu tranh cuûa noåi daäy choáng chính quyeàn.
caùc daân toäc mieàn nuùi. + ÔÛ phía baéc: Coù cuoäc khôûi
- HS nghe, ghi cheùp. nghóa cuûa ngöôøi Taøy ôû Cao
Baèng (1833 – 1835) do Noâng
Vaên Vaân laõnh ñaïo.
Trang 170
naém vöõng
+ ÔÛ phía Nam: Coù cuoäc khôûi
nghóa cuûa ngöôøi Kh’me ôû
mieàn Taây Nam Boä.
⇒ Giöõa theá kyû XIX caùc cuoäc
khôûi nghóa taïm laéng khi Phaùp
chuaån bò xaâm löôïc nöôùc ta.
4. Cuûng coá
- Nhaän xeùt chung veà tình hình nöôùc ta döôùi thôøi
Nguyeãn: Döôùi thôøi Nguyeãn maëc duø trieàu ñình ñaõ coá gaéng
oån ñònh neàn thoáng trò, vaø ñaõ coù coáng hieán nhaát ñònh treân
moät soá lónh vöïc, nhaát laø lónh vöïc vaên hoaù, song trong boái
caûnh theá giôùi vaø ñaát nöôùc ñaët ra nhöõng thaùch thöùc, yeâu
caàu phaûi töï cöôøng thì nhaø Nguyeãn ñaõ khoâng ñaùp öùng vaø
laøm cho caùc maâu thuaãn xaõ hoäi caøng gian taêng, phong traøo
ñaáu tranh phaûn ñoái chính quyeàn dieãn ra lieân tuïc laøm cho xaõ
hoäi Vieät Nam thôøi Nguyeãn, nhö moät hoïc giaû phöông taây
nhaän xeùt: “ñang leân côn soát traàm troïng”.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, oân taäp Lòch söû Vieät Nam coå – trung ñaïi.
- Laøm baøi taäp trong SGK.
Trang 171
SÔ KEÁT LÒCH SÖÛ VIEÄT NAM TÖØ NGUOÀN GOÁC
ÑEÁN GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX
Baøi 27
QUAÙ TRÌNH DÖÏNG NÖÔÙC VAØ GIÖÕ NÖÔÙC

1. Kieán thöùc
- Nöôùc Vieät Nam coù Lòch söû giöõ nöôùc laâu ñôøi, traûi qua
nhieàu bieán ñoäng thaêng traàm.
- Trong quaù trình toàn taïi, phaùt trieån nhaân daân ta ñaõ
töøng böôùc hôïp nhaát, ñoaøn keát xaây döïng moät quoác gia
thoáng nhaát, coù toå chöùc Nhaø nöôùc hoaøn chænh, coù neàn
kinh teá ña daïng oån ñònh, coù neàn vaên hoaù töôi ñeïp giaøu baûn
saéc rieâng ñaët neàn moùng vöõng chaéc cho söï vöôn leân cuûa
caùc theá heä noái tieáp.
- Trong quaù trình lao ñoäng saùng taïo, xaây döïng ñaát nöôùc,
nhaân daân Vieät Nam coøn phaûi lieân tuïc caàm vuõ khí chung
söùc, ñoàng loøng tieán haønh haøng loaït caùc cuoäc khaùng chieán
choáng giaëc ngoaïi xaâm baûo veä ñoäc laäp Toå Quoác.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng loøng yeâu nöôùc vaø nieàm töï haøo daân toäc.
- Boài döôõng yù thöùc vöôn leân trong hoïc taäp, xaây döïng
vaø baûo veä toå quoác.
3. Kyõ naêng
- Reøn kyõ naêng toång hôïp vaán ñeà, so saùnh, phaân tích.
II. TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
Caâu hoûi: Trình baøy xaõ hoäi Vieät Nam nöûa ñaàu theá kyû
XIX so saùnh vôùi theá kyû XVIII.
2. Môû baøi
Töø buoåi ñaàu xaây döïng ñaát nöôùc cho ñeán giöõa theá kyû
XIX, daân toäc Vieät Nam ñaõ traûi qua moät quaù trình lao ñoäng,
chieán ñaáu ñaày hy sinh gian khoå, song cuõng heát söùc anh
duõng, kieân cöôøng, ñeå khaùi quaùt laïi caùc thôøi kyø xaây döïng
phaùt trieån ñaát nöôùc vaø coâng cuoäc baûo veä Toå quoác,
chuùng ta cuøng hoïc baøi 27.
Trang 172
* Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân
Tröôùc heát, GV keû moät baûng, thoáng keâ noäi dung cô baûn
cuûa caùc thôøi kyø xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc leân
baûng, theo maãu:
A. Kieán thöùc cô baûn
I. Caùc thôøi kyø phaùt trieån vaø xaây döïng ñaát
nöôùc:
Noäi dung
Chính Kinh Vaên hoaù –
chuû yeáu Xaõ hoäi
trò teá giaùo duïc
Thôøi kyø

naém vöõng
- HS keû maãu baûng thoáng keâ vaøo
vôû.
- GV phaùt vaán: Lòch söû daân toäc
töø thôøi döïng nöôùc ñeán theá kyû XIX
chia laøm maáy thôøi kyø? Ñoù laø
nhöõng thôøi kyø naøo?
- HS suy nghó, nhôù laïi kieán thöùc ñaõ
hoïc ñeå traû lôøi:
- GV nhaän xeùt vaø phaân kyø Lòch
söû daân toäc theo SGK ñoàng thôøi ghi
caùc thôøi kyø vaøo coät ñaàu tieân cuûa
baûng thoáng keâ:
+ Thôøi kyø döïng nöôùc theá kyû XII
TCN ñeán ñaàu theá kyû II TCN (thôøi
Baéc thuoäc thôøi töø theá kyû I – X).
+ Giai ñoaïn ñaàu cuûa theá kyû thôøi
kyø XVI – XVIII.
+ Vieät Nam nöûa ñaàu theá kyû XIX.
- HS ghi cheùp.
nhaân
- GV chia lôùp laøm 4 nhoùm (coù theå
chia theo toå) sau ñoù phaân coâng:
+ Nhoùm 1: Thaûo luaän vaø ñieàn
vaøo baûng thoáng keâ tình hình chính trò
toå chöùc boä maùy Nhaø nöôùc, qua
caùc thôøi kyø. Thoáng keâ caùc trieàu
ñaïi phong kieán Vieät Nam töø theá kyû X
– XIX.
vaøo baûng thoáng keâ neùt cô baûn veà
tình hình kinh teá nöôùc ta qua caùc thôøi
kyø.
vaøo baûng thoáng keâ nhöõng neùt
Trang 173
naém vöõng
chính veà tình hình tö töôûng vaên hoaù
giaùo duïc ,cuûa nöôùc ta qua caùc thôøi
kyø.
+ Nhoùm 4: Thaûo luaän veà tình hình
xaõ hoäi caùc moái quan heä xaõ hoäi
qua caùc thôøi kyø.
- HS thaûo luaän nhoùm vaø töï ñieàn
vaøo baûng thoáng keâ noäi dung ñöôïc
phaân coâng, cöû moät ñaïi dieän trình
baøy tröôùc lôùp.
- GV goïi ñaïi dieän caùc nhoùm traû
lôøi.
- HS ñaïi dieän caùc nhoùm traû lôøi,
HS khaùc chuù yù nghe, ghi nhôù. Coù
theå ñaët caâu hoûi cho caùc nhoùm
khaùc neáu coù thaéc maéc.
- GV: Sau khi caùc nhoùm trình baøy
xong GV coù theå ñöa ra thoâng tin phaûn
hoài baèng caùch treo leân baûng moät
baûng thoáng keâ ñaõ chuaån bò saün
theo maãu döôùi.
ND
chuû
Vaên hoaù –
Chính trò Kinh teá Xaõ hoäi
giaùo duïc
yeáu
Thôøi kyø
Thôøi kyø - Theá kyû VII TCBN – - Noâng - Tín - Quan
döïng nöôùc II TCN Nhaø nöôùc nghieäp ngöôõng: Ña heä vua
VII TCN – II Vaên Lang – AÂu Laïc troàng luùa phaàn. toâi gaàn
TCN (Töø theá thaønh laäp ôû Baéc nöôùc. - Ñôøi soáng guõi,
kyû I – X bò Boä ⇒ Boä maùy - TCN deät, tinh thaàn hoaø dòu.
phong kieán Nhaø nöôùc quaân goám, laøm phong phuù,
phöông Baéc chuû coøn sô khai. ñoà trang ña daïng,
ñoâ hoä – - Theá kyû II TCN ôû söùc. chaát phaùt.
Baéc thuoäc) Nam Trung boä laâm - ñôøi soáng - Giaùo duïc
aáp, Chaêm pa ra vaät chaát töø naêm
ñôøi. ñaïm baïc, 1070 ñöôïc
- Theá kyû I TCN giaûn dò, toân vinh
quoác gia Phuø Nam thích öùng ngaøy caøng
ra ñôøi ôû Taây nam vôùi töï phaùt trieån.
Boä. nhieân.
- Giai ñoaïn TCN Nhaø nöôùc - Nhaø - Nho giaùo, - Quan
ñaàu cuûa quaân chuû phong nöôùc quan Phaät giaùo heä xaõ
thôøi kyø kieán ra ñôøi ⇒ theá taâm ñeán thònh haønh, hoäi chöa
phong kieán kyû XV hoaøn chænh saûn xuaát Nho giaùo phaùt
ñoäc laäp X – boä maùy Nhaø ⇒ noâng ngaøy caøng trieån
XV, giai ñoaïn nöôùc töø Trung öông nghieäp. ñöôïc ñeà thaønh
ñaát nöôùc ñeán ñòa phöông. - TCN – TN cao. maâu
Trang 174
ND
chuû
Vaên hoaù –
giaùo duïc
yeáu
Thôøi kyø
bò chia caét - Chieán tranh phong phaùt - Vaên hoaù thuaãn
XVI - XVIII kieán ⇒ ñaát nöôùc trieån. chòu aûnh ñoái
chia caét laøm 2 - Ñôøi höôûng caùc khaùng.
mieàn: Ñaøng Trong, soáng kinh yeáu toá - Giöõa
Ñaøng Ngoaøi vôùi 2 teá cuûa beân ngoaøi theá kyû
chính quyeàn rieâng. nhaân daân song vaãn XVIII cheá
⇒ Neàn quaân chuû ñöôïc oån mang ñaäm ñoä
khoâng coøn vöõng ñònh. ñaø baûn phong
chaéc nhö tröôùc. - Theá kyû saéc daân kieán ôû
XVII kinh toäc. hai
teá phuïc - Nho giaùo Ñaøng
hoài. suy thoaùi, khuûng
+ NN: oån Phaät giaùo hoaûng
ñònh vaø ñöôïc phuïc ⇒ phong
phaùt trieån hoài. Ñaïo traøo
nhaát laø Thieân Chuùa noâng
ôû Ñaøng ñöôïc truyeàn daân
Trong. baù. buøng
+ Kinh teá - Vaên hoaù noå, tieâu
haøng hoaù tín ngöôõng bieåu laø
phaùt trieån daân gian phong
maïnh giao nôû roä. traøo
löu vôùi - Giaùo duïc coâng
nöôùc tieáp tuïc nhaân
ngoaøi môû phaùt trieån Taây Sôn.
roäng taïo song chaát
ñieàu kieän löôïng suy
cho caùc giaûm.
ñoâ thò
hình
thaønh,
höùng khôûi
Vieät Nam - Naêm 1820 nhaø - Chính - Nho giaùo - Söï
nöûa ñaàu Nguyeãn thaønh laäp saùch ñöôïc ñoäc caùch
theá kyû XIX duy trì boä maùy ñoùng cöûa toân. bieät
Nhaø nöôùc quaân cuûa nhaø - Vaên hoaù giöõa
chuû chuyeân cheá Nguyeãn giaùo duïc caùc giai
phong kieán. Song ñaõ haïn coù nhöõng caáp
neàn quaân chuû cheá söï ñoùng goùp caøng
phong kieán ñaõ phaùt trieån ñaùng keå. lôùn,
böôùc vaøo khuûng cuûa neàn maâu
hoaûng suy vong. kinh teá. thuaãn
Kinh teá xaõ hoäi
Vieät Nam taêng cao
trôû neân ñaàu
laïc haäu tranh
Trang 175
ND
chuû
Vaên hoaù –
giaùo duïc
yeáu
Thôøi kyø
keùm phaùt lieân tuïc
trieån. buøng
noå..
- HS theo doõi so saùnh ñeå hoaøn chænh trong baûng thoáng

keâ.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp vaø caù II. Cuoäc khaùng chieán baûo
nhaân veä Toå quoác
- GV khaùi quaùt: Song song vôùi quaù
trình xaây döïng ñaát nöôùc, nhaân daân
Vieät Nam lieân tuïc phaûi caàm vuõ khí
ñöùng leân choáng ngoaïi xaâm baûo veä
Toå Quoác.
Sau ñoù GV neâu yeâu caàu HS laäp
baûng thoáng keâ caùc cuoäc ñaáu tranh
giaønh vaø giöõ ñoäc laäp daân toäc töø
theá kyû Baéc thuoäc ñeán theá kyû XVIII.
- HS töï laäp baûng thoáng keâ vaøo
vôû ghi.
- GV: sau khi HS töï laäp baûng GV goïi
1 vaøi em keå teân caùc cuoäc ñaáu tranh
cuûa nhaân daân ta, töø thôøi Baéc
thuoäc ñeán theá kyû XVIII.
+ Moät soá em khaùc trình baøy laïi
moät cuoäc khaùng chieán tieâu bieåu
thôøi Ñaïi Vieät X – XVIII.
- Cuoái cuøng GV ñöa ra baûng thoâng
tin phaûn hoài caùc cuoäc khaùng chieán
baûo veä ñoäc laäp:
Teân cuoäc ñaáu Vöông

Laõnh ñaïo Keát quaû
tranh trieàu
Cuoäc khaùng chieán
- Thaéng lôïi nhanh
choáng Toáng thôøi Tieàn Leâ - Leâ Hoaøn
choùng
tieàn Leâ (981)
Khaùng chieán choáng - Lyù Thöôøng - Naêm 1077 keát
Thôøi Lyù
Toáng thôøi Lyù Kieät thuùc thaéng lôïi
Khaùng chieán choáng - Vua Traàn (laàn
Moâng – nguyeân (theá I) Caû 3 laàn khaùng
kyû XIII) Thôøi Traàn - Traàn quoác chieán ñeàu giaønh
Tuaán (laàn II – thaéng lôïi.
III)
Trang 176
Teân cuoäc ñaáu Vöông
Laõnh ñaïo Keát quaû
tranh trieàu
Phong traøo ñaáu tranh - Khaùng chieán
choáng quaân xaâm choáng quaân
löôïc Minh vaø khôûi Minh do nhaø
nghóa Lam Sôn 1407 – Hoà laõnh ñaïo.
- Laät ñoå aùch
1427 - Khôûi nghóa
thoáng trò cuûa nhaø
Thôøi Hoà Lam Sôn choáng
Minh giaønh laïi ñoäc
aùch ñoâ hoä
laäp
cuûa nhaø Minh
do Leâ Lôïi –
Nguyeãn Traõi
laõnh ñaïo.
Khaùng chieán choáng Thôøi Taây - Ñaùnh tan 5 vaïn
- Nguyeãn Hueä
quaân Xieâm 1785 Sôn quaân Xieâm
Khaùng chieán choáng - Vua Quang
Thôøi Taây - Ñaùnh tan 29 vaïn
quaân Thanh trung (Nguyeãn
Sôn quaân Thanh
Hueä)

naém vöõng
- HS theo doõi, so saùnh ñeå hoaøn
thieän thoáng keâ cuûa mình:
- GV phaùt vaán: Em coù nhaän xeùt gì
veà coâng cuoäc chieán ñaáu baûo veä
Toå quoác cuûa nhaân daân ta?
- HS suy nghó traû lôøi:
+ Caùc cuoäc khaùng chieán cuûa
nhaân daân ta dieãn ra ôû haàu heát caùc
theá kyû noái tieáp töø trieàu ñaïi naøy
sang trieàu ñaïi khaùc.
+ Ñeå laïi kyø tích anh huøng ñaùng töï
haøo, nhöõng truyeàn thoáng cao quyù töôi
ñeïp maõi maõi khaéc saâu vaøo loøng moãi
ngöôøi Vieät Nam yeâu nöôùc.
4. Cuûng coá
- Caùc giai ñoaïn phaùt trieån, hình thaønh cuûa Lòch söû daân
toäc thôøi döïng nöôùc ñeán theá kyû XIX.
- Thoâáng keâ caùc trieàu ñaïi trong Lòch söû daân toäc töø X –
giöõa XIX.
5. Daën doø
Tieáp tuïc oân taäp lòch söû Vieät Nam coå – Trung ñaïi.
Trang 177
Baøi 28
TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC
CUÛA DAÂN TOÄC VIEÄT NAM THÔØI PHONG KIEÁN

1. Kieán thöùc
- Vaên hoïc Vieät Nam trong caùc theá kyû tröôùc naêm 1858
ñaõ ñeå laïi cho ñôøi sau moät truyeàn thoáng yeâu nöôùc quyù giaù
vaø raát ñaùng töï haøo.
- Truyeàn thoáng yeâu nöôùc laø söï keát tinh cuûa nhieàu
nhaân toá, söï kieän ñaõ dieãn ra trong moät thôøi kyø lòch söû laâu
daøi.
- Trong hoaøn caûnh cuûa cheá ñoä phong kieán do taùc ñoäng
cuûa tieán trình Lòch söû daân toäc vôùi nhöõng neùt rieâng bieát
yeáu toá choáng ngoaïi xaâm, baûo veä ñòa lyù Toå quoác, trôû
thaønh neùt ñaëc tröng cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc Vieät Nam
thôøi phong kieán.
2. Tö töôûng
- Boài döôõng loøng yeâu nöôùc vaø yù thöùc daân toäc, loøng
bieát ôn vôùi caùc anh huøng daân toäc.
- Boài döôõng yù thöùc phaùt huy loøng yeâu nöôùc.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, lieân heä.
- Moät soá ñoaïn trích trong caùc taùc phaåm hay lôøi cuûa
danh nhaân.
- Löôïc ñoà Vieät Nam thôøi Minh Maïng.
- GV goïi 3 HS leân baûng veõ sô ñoà boä maùy Nhaø nöôùc Lyù
– Traàn, Leâ sô, Nguyeãn.
- GV goïi 1 HS traû lôøi caâu hoûi: haõy trình baøy laïi moät
cuoäc khaùng chieán trong Lòch söû daân toäc töø X – XVIII.
Trong Lòch söû gaàn 3000 naêm döïng nöôùc vaø giöõ nöôùc,
daân toäc Vieät Nam ñaõ taïo neân nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp
trong ñoù noåi baät leân laø truyeàn thoáng yeâu nöôùc – moät
truyeàn thoáng cao quyù vöøa ñöôïc hun ñuùc vaø phaùt huy qua
haøng ngaøn naêm Lòch söû vöøa thaám ñöôïm vaøo cuoäc soáng
ñang töøng ngaøy vöôn cao cuûa daân toäc. Ñeå hieåu ñöôïc quaù
trình hình thaønh, phaùt trieån vaø toâi luyeän cuûa truyeàn thoáng
Trang 178
yeâu nöôùc trong thôøi kyø phong kieán ñoäc laäp ta cuøng nhau tìm
hieåu baøi 28.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp – Caù nhaân I. SÖÏ HÌNH THAØNH CUÛA
- Tröôùc heát Gv coù theå ñaët caâu TRUYEÀN THOÁNG YEÂU
hoûi ñeå taïo söï chuù yù vaø ñònh NÖÔÙC VIEÄT NAM
höôùng nhaän thöùc cho HS: Em hieåu
theá naøo veà hai khaùi nieäm: truyeàn
thoáng vaø truyeàn thoáng yeâu nöôùc?
- HS vaän duïng nhöõng hieäu bieát
cuûa mình ñeå traû lôøi.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän. - Khaùi nieäm:
- GV coù theå laáy ví duï veà moät soá + Truyeàn thoáng laø nhöõng
truyeàn thoáng cuûa daân toäc ñeå minh yeáu toá veà sinh hoaït xaõ hoäi,
hoaï: Truyeàn thoáng yeâu nöôùc, lao phong tuïc, taäp quaùn, loái
ñoäng caàn cuø, chòu khoù, chòu ñöïng soáng, ñaïo ñöùc cuûa moät daân
gian khoå, ñoaøn keát… tính lòch söû vaø toäc ñöôïc hình thaønh trong quaù
phong tuïc truyeàn thoáng nhö: nhuoäm trình ñöôïc löu truyeàn töø ñôøi
raêng, aên traàu. Noåi baät nhaát laø naøy sang ñôøi khaùc töø xöa
truyeàn thoáng yeâu nöôùc. ñeán nay.
- GV giaûng tieáp: Truyeàn thoáng yeâu + Truyeàn thoáng yeâu nöôùc
nöôùc coù nguoàn goác töø loøng yeâu cuûa daân toäc Vieät Nam: laø
nöôùc. Vaäy loøng yeâu nöôùc coù nguoàn neùt noåi baät trong ñôøi soáng
goác töø ñaâu? (baét nguoàn töø nhöõng vaên hoaù tinh thaàn cuûa ngöôøi
tình caûm naøo?) vaø truyeàn thoáng Vieät, laø di saûn quyù baùu cuûa
yeâu nöôùc ñöôïc hình thaønh nhö theá daân toäc ñöôïc hình thaønh raát
naøo? sôùm, ñöôïc cuûng coá vaø phaùt
huy qua haøng ngaøn naêm Lòch
söû.
- GV coù theå laáy ví duï: moät con
ngöôøi môùi sinh ra coøn nhoû tuoåi
khoâng theå khaúng ñònh em beù aáy
yeâu nöôùc. Vaäy vôùi moät daân toäc
yeâu nöôùc coù nguoàn goác töø ñaâu?
Coù töø bao giôø? Vaø hình thaønh nhö
theá naøo?
lyù giaûi nhöõng vaán ñeà ñaët ra.
- HS theo doõi SGK vöøa suy nghó lieân
heä traû lôøi. - Loøng yeâu nöôùc baét nguoàn
- GV nhaän xeùt, boå sung, vaø keát töø nhöõng tình caûm ñôn giaûn,
luaän. trong moät khoâng gian nhoû heïp
+ GV giaûng tieáp loøng yeâu nöôùc ôû nhö: Tình yeâu gia ñình, yeâu
thôøi kyø naøy ñöôïc bieåu hieän ôû yù queâ höông nôi choân nhau caét
thöùc coù chung coäi nguoàn: cuøng laø roán, nôi mình sinh soáng gaén
con roàng chaùu tieân, cuøng sinh ra töø boù (Ñoù laø nhöõng tình caûm
Trang 179
naém vöõng
“Quaû baàu meï …” ôû yù thöùc xaây gaén vôùi ñòa phöông).
döïng, baûo veä quoác gia daân toäc - Töø khi hình thaønh quoác gia
Vieät, Vaên Lang – AÂu Laïc. daân toäc Vieät: vaên Lang – AÂu
- HS nghe, ghi nhôù veà quaù trình hình Laïc nhöõng tình caûm gaén boù
thaønh truyeàn thoáng yeâu nöôùc. mang tính ñòa phöông phaùt
- GV daãn daét vaán ñeà: Truyeàn trieån thaønh tình caûm roäng
thoáng yeâu nöôùc ñöôïc toâi luyeän vaø lôùn – loøng yeâu nöôùc.
phaùt huy nhö theá naøo chuùng ta cuøng - ÔÛ thôøi kyø Baéc thuoäc loøng
tìm hieåu muïc II: yeâu nöôùc bieåu hieän roõ neùt
hôn.
+ Qua yù thöùc baûo veä nhöõng
di saûn vaên hoaù cuûa daân toäc.
+ Loøng töï haøo veà nhöõng
chieán coâng, toân kính caùc vò
anh huøng ñeå töø ñoù hình
thaønh truyeàn thoáng yeâu
nöôùc Vieät Nam.
II. PHAÙT TRIEÅN VAØ TOÂI LUYEÄN TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC
TRONG CAÙC THEÁ KYÛ PHONG KIEÁN ÑOÄC LAÄP
- GV sau moät nghìn Naêmbaéc thuoäc
vaø ñaáu tranh choáng Baéc thuoäc, ñeán
theá kyû X ñaát nöôùc trôû laïi ñoäc laäp
töï chuû vôùi laõnh thoå, tieáng noùi,
phong tuïc, taäp quaùn cuûa quaù trình
ñaáu tranh beàn bæ cuûa daân toäc.
Böôùc sang thôøi kyø ñoäc laäp boái
caûnh Lòch söû môùi cuõng ñaët ra
nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi loøng yeâu * Boái caûnh Lòch söû
nöôùc cuûa ngöôøi Vieät.
HS nghe, ghi nhôù
- GV phaùt vaán: Em haõy neâu boái
caûnh Lòch söû cuûa daân toäc vaø cho
bieát boái caûnh aáy ñaët ra yeâu caàu - Ñaát nöôùc trôû laïi ñoäc laäp,
gì? töï chuû.
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi. - Nhöng sau 1000 naêm Baéc
- GV nhaän xeùt, boå sung, keát luaän. thuoäc neàn kinh teá trôû neân
- GV boå sung, yeâu caàu: Xaây döïng laïc haäu, ñoùi ngheøo.
ñaát nöôùc môùi vaø baûo veä Toå quoác - Caùc theá löïc phöông baéc chöa
laø moät thöû thaùch vôùi loøng yeâu töø boû aâm möu xaâm löôïc
nöôùc cuûa ngöôøi Vieät Nam → loøng phöông Nam.
yeâu nöôùc caøng ñöôïc phaùt huy cao → Trong boái caûnh aáy loøng
ñoä. yeâu nöôùc ngaøy caøng ñöôïc
- HS nghe, ghi cheùp. phaùt huy, toâi luyeän.
Trang 180
naém vöõng
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, Caù nhaân
traû lôøi caâu hoûi: Trong 9 theá kyû ñoäc
laäp truyeàn thoáng yeâu nöôùc ñöôïc
bieåu hieän nhö theá naøo? - Bieåu hieän:
- HS theo doõi SGK phaùt bieåu. + YÙ thöùc vöôn leân xaây döïng
- GV choát yù. phaùt trieån neàn kinh teá töï
- HS nghe, ghi cheùp. chuû, neàn vaên hoaù ñaäm ñaø
baûn saéc truyeàn thoáng cuûa
daân toäc.
+ Tinh thaàn chieán ñaáu choáng
giaëc ngoaïi xaâm baûo veä ñoäc
laäp daân toäc cuûa moãi ngöôøi
Vieät.
+ YÙ thöùc ñoaøn keát moïi taàng
+ GV Giaûi thích: Yeâu nöôùc gaén vôùi lôùi nhaân daân, moïi daân toäc
thöông daân vì truyeàn thoáng yeâu nöôùc trong coâng cuoäc xaây döïng vaø
ngaøy caøng mang yeáu toá nhaân daân baûo veä Toå quoác.
“ngöôøi chôû thuyeàn laø daân, laät + Loøng töï haøo daân toäc, bieát
thuyeàn cuõng laø daân” → Khoan thö söùc ôn toå tieân.
daân deã laøm keá saâu reã, beàn goác, laø + YÙ thöùc vì daân, thöông daân
“Thöôïng saùch ñeå giöõ nöôùc”. cuûa giai caáp thoáng trò tieán
+ GV tieåu keát: Nhö vaäy trong caùc boä – yeâu nöôùc gaén vôùi
theá heä phong kieán ñoäc laäp truyeàn thöông daân – mang yeáu toá
thoáng yeâu nöôùc caøng ñöôïc phaùt huy nhaân daân.
vaø toâi luyeän, ñaõ laøm neân nhöõng
kyø tích anh huøng chieán thaéng veû
vang cuûa daân toäc.
III. NEÙT ÑAËC TRÖNG CUÛA
TRUYEÀN THOÁNG YEÂU NÖÔÙC VIEÄT NAM THÔØI PHONG KIEÁN
Trang 181
naém vöõng
- GV ñaët vaán ñeà: Qua tìm hieåu ta
thaáy truyeàn thoáng yeâu nöôùc cuûa
daân toäc Vieät Nam ñöôïc bieåu hieän raát
ña daïng ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau:
+ Hy sinh, xaû thaân vì nöôùc.
+ Töï haøo veà ñaát nöôùc, toân kính
nhöõng vò anh huøng daân toäc.
+ Lao ñoäng saùng taïo laøm giaøu cho
coäng ñoàng, cho ñaát nöôùc.
+ Choáng giaëc ngoaïi xaâm, baûo veä
ñoäc laäp.
+ Giöõ gìn di saûn vaên hoaù cuûa
daân toäc.
+ Laøm nhöõng vieäc ích nöôùc, lôïi
nhaø… trong ñoù bieåu hieän ñaëc tröng
cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc Vieät
Nam thôøi phong kieán laø choáng giaëc
ngoaïi xaâm baûo veä ñoäc laäp daân
toäc.
- GV phaùt vaán: Taïi sao coù theå xem
neùt ñaëc tröng cô baûn cuûa truyeàn
thoáng yeâu nöôùc Vieät Nam thôøi
phong kieán laø choáng giaëc ngoaïi - Daân toäc Vieät Nam ñaõ traûi
xaâm, baûo veä ñoäc laäp daân toäc? qua nhieàu cuoäc ñaáu tranh
- HS theo doõi SGK keát hôïp vôùi choáng giaëc ngoaïi xaâm.
nhöõng kieán thöùc ñaõ hoïc ñeå traû lôøi. - Trong ñaáu tranh choáng giaëc
- GV boå sung keát luaän. ngoaïi xaâm nhaân daân Vieät
+ Ñeå minh hoaï GV yeâu caàu HS Nam ñaõ ñoaøn keát nhaát trí
ñieåm laïi taát caû caùc cuoäc khaùng ñoàng loøng vöôït qua gian khoå,
chieán vaø khôûi nghóa giaønh vaø giöõ hy sinh, phaùt huy taøi naêng, trí
ñoäc laäp daân toäc cuûa nhaân daân ta tueä, chieán ñaáu duõng caûm
tröôùc theá kyû XIX. Qua ñoù HS thaáy giaønh thaéng lôïi cuoái cuøng.
ñöôïc treân theá giôùi coù leõ khoâng coù - Cuõng trong chieán ñaáu choáng
daân toäc naøo traûi quaû nhieàu cuoäc ngoaïi xaâm loøng yeâu nöôùc
chieán choáng xaâm löôïc nhö Vieät Nam. trôû neân trong saùng chaân
- HS nghe, ghi cheùp. thaønh vaø cao thöôïng hôn bao
giôø heát.
- GV tieåu keát: Nhö vaäy roõ raøng ta
thaáy truyeàn thoáng yeâu nöôùc ñöôïc → Ñaáu tranh choáng ngoaïi
bieåu hieän roõ neùt nhaát trong cuoäc xaâm, baûo veä ñoäc laäp trôû
ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm. Vì vaäy thaønh neùt ñaëc tröng cuûa
ñaáu tranh choáng ngoaïi xaâm trôû truyeàn thoáng yeâu nöôùc Vieät
thaønh neùt ñaëc tröng cuûa truyeàn Nam.
thoáng yeâu nöôùc Vieät Nam.
Truyeàn thoáng quyù baùu ñoù cuûa
nhaân daân Vieät Nam ñaõ ñöôïc phaùt
huy cao ñoä qua moïi thôøi ñaïi, ñaõ laøm
neân nhöõng chieán coâng hieån haùch
Trang 182
naém vöõng
cho daân toäc, “nhaán chìm taát caû beø
luõ baùn nöôùc vaø cöôùp nöôùc” ñöa
ñaát nöôùc, daân toäc “vöôït qua moïi söï
nguy hieåm khoù khaên”.
- Trong coâng cuoäc xaây döïng ñaát
nöôùc hieän nay. Vieät Nam ñöùng tröôùc
nhöõng khoù khaên thöû thaùch lôùn:
Nguy cô tuït haäu, caïnh tranh khoác lieät
vôùi beân ngoaøi, nguy cô ñaùnh maát
baûn saéc truyeàn thoáng cuûa daân
toäc…. Vì vaäy truyeàn thoáng yeâu
nöôùc caàn phaûi ñöôïc phaùt huy cao
ñoä nöõa.
- GV coù theå ñaøm thoaïi vôùi Hs veà
nhöõng bieåu hieän cuûa loøng yeâu
nöôùc hieän nay, laáy Ví duï vieäc laøm
cuï theå, thoâng qua ñoù giaùo duïc HS.
4. Cuûng coá
- Quaù trình hình thaønh, toâi luyeän, phaùt huy truyeàn thoáng
yeâu nöôùc cuûa nhaân daân Vieät Nam.
- Neùt ñaëc tröng cô baûn cuûa truyeàn thoáng yeâu nöôùc.
5. Daën doø
- HS hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi theo SGK, doïc tröôùc baøi
môùi.
PHAÀN BA
LÒCH SÖÛ THEÁ GIÔÙI CAÄN ÑAÏI
CHÖÔNG I
CAÙC CUOÄC CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN
(TÖØ GIÖÕA THEÁ KYÛ XVI ÑEÁN CUOÁI THEÁ KYÛ XVIII)
Baøi 29
CAÙCH MAÏNG HAØ LAN VAØ CAÙCH MAÏNG ANH

1. Kieán thöùc
- Baøi hoïc giuùp HS hieåu raèng, cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân
daân haø Lan laät ñoå vöông trieàu Taây Ban Nha töø giöõa theá kyû
XVI laø moät cuoäc caùch maïng tö saûn ñaàu tieân cuûa thôøi kyø
Lòch söû caän ñaïi theá giôùi. Caùch maïng tö saûn Anh (theá kyû
XVIII) laø söï tieáp tuïc cuoäc taán coâng vaøo cheá ñoä phong kieán
chaâu AÂu, môû ñöôøng cho löïc löôïng saûn xuaát tö baûn phaùt
trieån.
Trang 183
2. Tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä
- Caùch maïng tö saûn trong buoåi ñaàu thôøi caän ñaïi theå
hieän maët tích cöïc ôû vieäc loaïi boû cheá ñoä phong kieán ôû moät
soá quoác gia chaâu aâu, song chæ laø söï thay ñoåi hình thöùc boùc
loät naøy baèng hình thöùc boùc loät khaùc maø thoâi. Moät cheá ñoä
boùc loät môùi, tinh vi vaø taøn baïo ñang hình thaønh.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, khaùi quaùt, toång hôïp,
ñaùnh giaù söï kieän.
- Baûn ñoà theá giôùi: baûn ñoà caùc vuøng Taây AÂu.
- Aûnh OÂ-li-vô Croâm-oen.
1. Giôùi thieäu baøi môùi
GV khaùi quaùt: Giai ñoaïn haäu kyø trung ñaïi (theá kyû XV –
XVII), cheá ñoä phong kieán khuûng hoaûng, suy vong. Giai caáp tö
saûn tuy môùi ra ñôøi nhöng ñaõ nhanh choùng khaúng ñònh theá
löïc kinh teá ngaøy caøng lôùn maïnh cuûa mình. Cuoäc ñaáu tranh
cuûa giai caáp tö saûn choáng cheá ñoä phong kieán theå hieän
tröôùc heát treân lónh vöïc toân giaùo, vaên hoaù, ngheä thuaät… laø
böôùc doïn ñöôøng cho nhöõng cuoäc caùch maïng tö saûn khoâng
theå traùnh khoûi ôû taây AÂu. Nhöng vì sao, nhöõng cuoäc caùch
maïng tö saûn sôùm noå ra ôû “vuøng ñaát thaáp” vaø xöù sôû
“söông muø” YÙ nghóa cuûa nhöõng söï kieän ñoù ñoái vôùi tieán
trình cuûa Lòch söû nhaân loaïi ra sao? Chuùng ta seõ nghieân cöùu
laøm saùng toû vaán ñeà naøy trong baøi hoïc hoâm nay.
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1:  Caùch maïng Haø Lan
- GV giôùi thieäu treân baûn ñoà vò trí
cuûa Haø Lan tröôùc Caùch maïng (Goàm
laõnh thoå caùc nöôùc Haø Lan, Bæ,
Luyxaêmbua vaø moät soá vuøng Ñoâng
Baéc Phaùp) vaø giaûi thích vì sao vuøng
ñaát naøy coù teân goïi laø “Neâñeùclan” - Töø ñaàu theá kyû XVI
(Vuøng ñaát thaáp). Neâñeùclan laø moät trong
- GV: Döïa vaøo ñaâu ñeå noùi raèng, nhöõng vuøng kinh teá TBCN
ñaàu theá kyû XVI Neâñeùclan laø moät phaùt trieån nhaát chaâu AÂu.
trong nhöõng vuøng kinh teá TBCN phaùt
trieån nhaát Chaâu AÂu? HS coù theå tìm - Giai caáp tö saûn Neâñeùclan ra
thaáy caâu traû lôøi qua kieán thöùc trong ñôøi, theá löïc kinh teá ngaøy
SGK. caøng lôùn maïnh.
- GV daãn daét: Söï phaùt trieån kinh
teá TBCN coù aûnh höôûng theá naøo
ñeán tình hình xaõ hoäi Neâñeùclan? Sau
Trang 184
naém vöõng
khi trình baøy tình hình kinh teá, xaõ hoäi
cuûa Neâñeùclan döôùi thôøi cai trò cuûa - Thaùng 8 / 1566 nhaân daân
chính quyeàn phong kieán Taây Ban Nha, mieàn Baéc Neâñeùclan khôûi
GV höôùng daãn HS nhaän thöùc: nghóa, löïc löôïng phaùt trieån
+ Vì sao tö töôûng caûi caùch toân maïnh, laøm chuû nhieàu nôi.
giaùo cuûa Canvanh nhanh choùng ñöôïc
nôi naøy chaáp nhaän.
+ Tö töôûng caûi caùch ñoù laø söï doïn
ñöôøng cho moät cuoäc caùch maïng.
Hoaït ñoäng 2:
- HS ñoïc SGK toùm taét nhöõng thaønh
quaû chuû yeáu cuûa quaù trình ñaáu
tranh keùo daøi suoát 4 thaäp kyõ cuoái
theá kyû XVI nhö: - Naêm 1609 Hieäp ñònh ñình
+ Giaûi phoùng caùc tænh mieàn Baéc. chieán döôïc kyù keát, nhöng ñeán
+ Phaân hoaù löïc löôïng keû thuø. naêm 1648 môùi ñöôïc coâng
+ Hoäi nghò caùc tænh mieàn Baéc (U nhaän ñoäc laäp.
– treách) vôùi nhieàu quyeát saùch quan YÙ nghóa:
troïng. + Laø cuoäc caùch maïng tö saûn
+ Chính quyeàn phong kieán Taây ban ñaàu tieân treân theá giôùi.
Nha suïp ñoå.
+ Nöôùc coäng hoaø tö saûn (Haø Lan) + Môû ñöôøng cho chuû nghóa TB
ra ñôøi … Haø Lan phaùt trieån.
- GV gôïi yù ñeå HS nhaän thöùc: Caùch+ Môû ra thôøi ñaïi môùi – buøng
maïng tö saûn chæ thay theá hình thöùc noå caùc cuoäc caùch maïng tö
boùc loät naøy baèng hình thöùc boùc loätsaûn.
khaùc, giai caáp boùc loät naøy baèng giai
+ Haïn cheá: Quan heä saûn
caáp boùc loät khaùc, cheá ñoä khoâng xuaát phong kieán coøn toàn taïi
thay ñoåi. ôû moät soá nôi, nhaân daân
khoâng ñöôïc höôûng quyeàn lôïi
Kinh teá, Chính trò.
Hoaït ñoäng 3: 2. Caùch maïng tö saûn Anh
- Söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá a. Tình hình nöôùc Anh tröôùc
Anh ñöôïc theå hieän nhö theá naøo? GV caùch maïng
höôùng daãn HS döïa vaøo SGK ñeå nhaän Kinh teá: ñaàu theá kæ XVII, neàn
thöùc noäi dung cô baûn theo logic sau: kinh teá nöôùc Anh phaùt trieån
- Söï phaùt trieån cuûa coâng tröôøng nhaát Chaâu AÂu.
thuû coâng daàn laán aùt phöôøng hoäi.
Saûn phaåm taêng nhanh veà soá löôïng
vaø chaát löôïng kích thích hoaït ñoäng
ngoaïi thöông phaùt trieån nhaát laø
ngaønh len daï, buoân baùn noâ leä da
ñen.
- Söï phaùt trieån ngaønh len daï keùo Xaõ hoäi: Tö saûn, quyù toäc môùi
theo söï phaùt trieån cuûa ngheà nuoâi giaøu leân nhanh choùng.
cöøu. Do vaäy moät boä phaän quyù toäc
Anh chuyeån sang kinh doanh haøng hoaù
theo höôùng TBCN, trôû thaønh quyù toäc
môùi.
Trang 185
naém vöõng
GV mieâu taû caûnh “Raøo ñaát cöôùp
ruoäng” (Hình aûnh “Cöøu aên thòt
ngöôøi” cuûa nhaø vaên Tomat Morô), sau
ñoù höôùng daãn HS lyù giaûi vì sao tö Chính trò: Cheá ñoä phong kieán
saûn, quyù toäc môùi ôû Anh giaøu leân kìm haõm löïc löôïng saûn xuaát
nhanh choùng nhö vaäy. TBCN.
- Söï baûo thuû, laïc haäu vaø phaûn
ñoäng cuûa cheá ñoä phong kieán Anh
theå hieän nhö theá naøo? Sau khi HS
döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi treân,
GV tieáp tuïc daãn daét HS giaûi quyeát Caùch maïng buøng noå.
vaán ñeà: Maâu thuaãn trong loøng xaõ
hoäi Anh bieåu hieän nhö theá naøo? b. Dieãn bieán cuûa caùch maïng:
Höôùng giaûi quyeát maâu thuaãn ñoù? (theo doõi nieân bieåu naém söï
GV höôùng daãn HS theo doõi nhöõng kieän chính)
dieãn bieán chính cuûa caùch maïng (coù + Naêm 1642 – 1648: noäi chieán
theå laäp baûng nieân bieåu söï kieän aùc lieät (Vua – Quoác hoäi).
theo döõ lieäu sau). + Naêm 1449: xöû töû vua, nöôùc
+ 1642 – 1648: Noäi chieán (vua – coâng hoaø ra ñôøi, caùch maïng
Quoác hoäi) ñaït ñeán ñænh cao.
+ 1649: Xöû töû vua, thaønh laäp + 1653: Neàn ñoäc taøi ñöôïc
nöôùc coäng hoaø. thieát laäp (moät böôùc tuït luøi).
+ 1653: Laäp neàn ñoäc taøi. + Naêm 1688: Quoác hoäi tieán
+ 1688: Quoác hoäi chính bieán, xaùc haønh chính bieán, sau ñoù cheá
laäp cheá ñoä quaân chuû laäp hieán. ñoä quaân chuû laäp hieán ñöôïc
xaùc laäp.
Döïa vaøo nieân bieåu, höôùng daãn HS

naém ñöôïc höôùng phaùt trieån cuûa
caùch maïng Anh qua caùc moác chính,
sau ñoù lyù giaûi vaán ñeà:
+ Vì sao caùch maïng Anh coù söï
thoaû hieäp giöõa Quoác hoäi vôùi löïc
löôïng phong kieán cuõ?
+ Vì sao noùi caùch maïng Anh laø
cuoäc caùch maïng baûo thuû?
Ñieåm quan troïng maø GV caàn khaéc
hoaï ñeå HS nhaän thöùc saâu saéc veà
thaùi ñoä hai maët cuûa giai caáp tö saûn
Anh. Khi chöa ñuû maïnh, vì lôïi ích cuûa
giai caáp mình, chuùng khoâng chæ löøa
phænh quaàn chuùng ñöùng leân tranh c. YÙ nghóa
ñaáu choáng cheá ñoä phong kieán, maø Laät ñoå cheá ñoä phong kieán,
coøn loâi keùo caû moät boä phaän quyù môû ñöôøng cho CNTB ôû Anh
toäc môùi (töøng laø keû thuø cuûa mình phaùt trieån.
tröôùc ñoù) taïo neân moät lieân minh Môû ra thôøi kyø quaù ñoä töø
chính trò môùi. Khi caùch maïng thaønh cheá ñoä Phong kieán sang cheá
coâng, giai caáp tö saûn phaûn boäi laïi ñoä tö baûn.
quaàn chuùng caùch maïng, ñoàng thôøi
Trang 186
naém vöõng
cuûng coá lieân minh quyù toäc – tö saûn
baèng vieäc thieát laäp moät theå cheá
chính trò Quaân chuû laäp hieán. Nhaø
vua “trò vì” maø khoâng “cai triï” vì
khoâng coù thöïc quyeàn. Quyeàn löïc
chính trò taäp trung trong tay Quoác Hoäi
laäp hieán cuûa giai caáp tö saûn. Duø
coøn coù nhöõng haïn cheá nhaát ñònh
song saùch maïng tö saûn Anh vaãn coù
yù nghóa troïng ñaïi ñoái vôùi Lòch söû
theá giôùi.
- GV höôùng daãn HS nhaän thöùc vaán ñeà chuû yeáu sau:
- Vì sau cuoäc caùch maïng tö saûn Haø Lan noå ra döôùi hình
thöùc moät cuoäc chieán tranh giaûi phoùng daân toäc?
- Caû hai cuoäc caùch maïng noùi treân coù gì gioáng nhau?
- Toång keát noäi dung treân , GV cuûng coá ñeå HS hieåu roõ
khaùi nieäm caùch maïng tö saûn (caû noäi haøm vaø ngoaïi dieân
cuûa khaùi nieäm). Do nhöõng ñaëc ñieåm, ñieàu kieän hoaøn caûnh
Lòch söû, caùch maïng tö saûn ôû 2 nöôùc Haø Lan vaø Anh noå ra
döôùi nhöõng hình thöùc khaùc nhau, giaûi quyeát nhöõng nhieäm
vuï cuï theå khaùc nhau, nhöng ñeàu höôùng vaøo muïc tieâu chung
laø laät ñoå cheá ñoä phong kieán (baát kyø ôû ngoaøi ñoâ hoä hay
ñang toàn taïi, thoáng trò trong nöôùc), ñeå môû ñöôøng cho chuû
nghóa tö baûn phaùt trieån. Ñaây laø nhöõng söï kieän môû ñaàu cho
moät thôøi kyø ñaáu tranh quyeát lieät ñeå giaûi quyeát vaán ñeà “ai
thaéng ai” giöõa chuû nghóa tö baûn ñang leân vôùi cheá ñoä phong
kieán ñaõ giaø nua, suy taøn, song chöa deã töø boû voõ ñaøi chính
trò.
Trang 187
Baøi 30
CHIEÁN TRANH GIAØNH ÑOÄC LAÄP
CUÛA CAÙC THUOÄC ÑÒA ANH ÔÛ BAÉC MÓ

1. Kieán thöùc
Baøi hoïc giuùp HS hieåu raèng, cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc
laäp cuûa nhaân daân 13 nöôùc thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Mó cuoái
theá kyû XVIII laø moät cuoäc caùch maïng tö saûn. Vieäc ra ñôøi
moät soá nöôùc tö saûn ñaàu tieân ngoaøi Chaâu AÂu laø söï tieáp
xuùc cuoäc taán coâng vaøo cheá ñoä phong kieán môû ñöôøng cho
löïc löôïng saûn xuaát Tö baûn phaùt trieån, laø söï khaúng ñònh
quyeát taâm vöôn leân naèm quyeàn thoáng trò theá giôùi cuûa giai
caáp tö saûn.
Chieán tranh giaønh ñoäc laäp thaéng lôïi, hôïp chuûng quoác
Hoa Kyø ra ñôøi, goùp phaàn thuùc ñaåy phong traøo ñaáu tranh
choáng phong kieán chaâu AÂu vaø phong traøo giaûi phoùng daân
toäc ôû Myõ Latinh sau naøy. Tuy vaäy, cheá ñoä noâ leä vaãn toàn
taïi ôû Myõ, quaàn chuùng nhaân daân vaãn khoâng ñöôïc höôûng
nhöõng thaønh quaû caùch maïng maø hoï phaûi ñoåi baèng xöông
maùu cuûa chính mình.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng ñoà duøng tröïc quan, kyõ
naêng phaân tích, khaùi quaùt , toång hôïp, ñaùnh giaù söï kieän.
Baûn ñoà 13 thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Myõ; aûnh baïo ñoäng ôû
Boâxtôn, giooùc giô Oa sinh tôn, ñaïi hoäi luïc ñòa… (GV coù theå löïa
choïn nhieàu taøi lieäu tröïc quan sinh ñoäng trong Encarta).
GV coù theå taïo tình huoáng vaøo baøi qua nhieàu caùch
khaùc nhau, tuy nhieân caàn chuù yù HS ñaàu caáp raát aán töôïng
vôùi caùch dieãn ñaït nheï nhaøng giaøu hình aûnh. Chaúng haïn:
Cuoäc caùch maïng tö saûn noå ra treân “vuøng ñaát thaáp” vaø “xöù
sôû söông muø” daãu coù yù nghóa troïng ñaïi song chöa ñuû cuûng
coá nieàm tin cho ngöôøi ñöông thôøi veà moät thaéng lôïi hoaøn
toaøn cuûa giai caáp tö saûn. Lòch söû phaûi chôø ñôïi hôn moät theá
kyû sau ñeå chöùng kieán beán bôø Ñaïi Taây Döông moät cuoäc
bieán ñoäng chính trò – xaõ hoäi to lôùn ôû 13 thuoäc ñòa Anh, daãn
ñeán söï ra ñôøi moät quoác gia tö saûn ñaàu tieân ôû chaâu Myõ. Vì
sao ôû nôi ñaây laïi coù theå buøng noå moät cuoäc chieán tranh
giaønh ñoäc laäp? Keát quaû cuûa cuoäc chieán ñaõ aûnh höôûng
nhö theá naøo ñoái vôùi Lòch söû chaâu Myõ vaø theá giôùi? Chuùng
Trang 188
ta seõ nghieân cöùu laøm saùng toû vaán ñeà naøy trong baøi hoïc
hoâm nay.
Phaàn kieåm tra baøi cuõ coù theå ñöôïc tieán haønh tröôùc khi
vaøo baøi môùi, hoaëc cuõng coù theå thöïc hieän trong quaù trình
tieán haønh baøi nghieân cöùu kieán thöùc môùi).
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1:  Söï phaùt trieån cuûa chuû
- GV giôùi thieäu treân baûn ñoà vò trí nghóa Tö baûn ôû Baéc Myõ.
cuûa 13 thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Myõ vaø Nguyeân nhaân buøng boå
neâu caâu hoûi: 13 thuoäc ñòa Anh ñöôïc chieán tranh.
ra ñôøi nhö theá naøo?
GV gôïi yù ñeå Hs nhôù laïi kieán thöùc
cuõ laøm neàn cho nhaän thöùc kieán
thöùc môùi. - Nöûa ñaàu theá kyû XVIII, 13
+ Cuoäc di daân töø chaâu AÂu sang thuoäc ñòa Anh ñöôïc ra ñôøi doïc
Chaâu Mó töø sau phaùt kieán ñòa lyù bôø bieån Ñaïi Taây Döông (1,3
cuûa Critxtop Coâloâmboâ. trieäu ngöôøi).
+ Quaù trình chinh phuïc ngöôøi Inñian
ñuoåi hoï veà phía Taây.
+ Ñöa noâ leä da ñen töø Chaâu Phi
sang khai phaø ñoàn ñieàn…
+ Neàn kinh teá TBCN ôû 13 thuoäc ñòa
Anh phaùt trieån nhö theá naøo?
Hoaït ñoäng 2:
- HS döïa vaøo SGK ñeå trình baøy söï
phaùt trieån kinh teá ôû 2 mieàn (Baéc –
Nam), quan troïng hôn laø bieát caùch lyù
giaûi vì sao coù söï khaùc nhau veà
ngaønh ngheà saûn xuaát ôû caùc khu - Giöõa theá kyû XVIII, neàn coâng
vöïc ñoù. thöông nghieäp TBCN ôû ñaây
+ Mieàn Baéc: Coâng tröôøng thuû phaùt trieån.
coâng phaùt trieån nhieàu ngaønh ngheà
nhö: Röôïu, thuyû tinh. Luyeän kim, ñoùng
taøu, deät, … (Caùc moû kim loaïi quyù
taäp trung chuû yeáu ôû mieàn Baéc,
caûng Boâxtôn saàm uaát…).
+ Mieàn Nam: Kinh teá ñoàn ñieàn
phaùt trieån, saûn xuaát haøng hoaù
noâng nghieäp xuaát khaåu: ngoâ, boâng,
mía, thuoác laø… (ñaát ñai phì nhieâu;
Söû duïng roäng raõi, boùc loät taøn baïo
noâ leä da ñen).
Söï phaùt trieån kinh teá ôû 13 thuoäc
ñòa ñaët ra nhöõng yeâu caàu gì?
Sau khi cho Hs thaûo luaän vaán ñeà
naøy, GV caàn nhaán maïnh yeâu caàu - Söï phaùt trieån kinh teá coâng,
böùc thieát saûn xuaát, buoân baùn, môû noâng nghieäp thuùc ñaåy thöông
mang kinh teá veà phía taây. Tuy nhieân, nghieäp, giao thoâng, thoâng tin,
nhöõng mong muoán chính ñaùng ñoù bò thoáng nhaát thò tröôøng, ngoân
Trang 189
naém vöõng
chính quyeàn Anh quoác ra söùc kiøm ngöõ.
haõm.
GV tieáp tuïc cho HS thaûo luaän vaán
ñeà. - Söï kìm haõm cuûa chính phuû
Taïi sao chính phuû Anh laïi kìm haõm Anh laøm cho maâu thuaãn ôû 13
söï phaùt trieån kinh teá ôû thuoäc ñòa? thuoäc ñòa trôû neân gay gaét,
Chính phuû Anh ñaõ laøm gì ñeå kiøm daãn ñeán vieäc buøng noå chieán
haõm söï phaùt trieån kinh teá thuoäc tranh.
ñòa? Haäu quaû cuûa nhöõng chính saùch
ñoù ra sao?
GV laáy keát quaû thaûo luaän ñeå lyù
giaûi nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc
buøng noå cuoäc chieán tranh ñoøi
quyeàn ñoäc laäp cuûa taát caû caùc
taàng lôùp nhaân daân 13 thuoäc ñòa
Anh.
Hoaït ñoäng 3: 2. Dieãn bieán chieán tranh
- GV söû duïng caùc böùc tranh vaø söï thaønh laäp Hôïp
(nguoàn: Encarta) mieâu taû, töôøng chuûng quoác Hoa Kyø.
thuaän caûnh Haønh hình nhaân vieân sôû
Thueá; Taán coâng taàu chôû cheø cuûa
Anh; Baïo ñoäng ôû Boâxtôn 1773.
GV höôùng daãn Hs phaân tích phaûn - Sau söï kieän Boâxtôn, nguy cô
öùng cuûa vua Anh – nguyeân nhaân tröïc cuoäc chieán ñeán gaàn. Ñaïi hoäi
tieáp daãn ñeán buøng noå cuoäc chieán luïc ñòa laàn thöù nhaát ñöôïc
(4 – 1775). GV cho HS quan saùt baûng so trieäu taäp (9 – 1774), yeâu caàu
saùnh töông quan löïc löôïng giöõa 2 beân vua Anh baõi boû chính saùch haïn
khi baét ñaàu cuoäc chieán. cheá coâng thöông nghieäp.
Ví duï: laäp baûng theå hieän döõ lieäu
sau:
+ Quaân Anh: Löïc löôïng 9 vaïn: thieän
chieán; vuõ khí ñaày ñuû…
+ Quaân 13 thuoäc ñòa: löïc löôïng 3
vaïn; thieáu kinh nghieäm taùc chieán;
vuõ khí thieáu thoán…
Töø vieäc so saùnh, HS nhaän thaáy
nhöõng khoù khaên, baát lôïi ñoái vôùi - Thaùng 5 – 1775 Ñaïi hoäi luïc
nghóa quaân daãn tôùi thöông vong ñòa laàn thöù hai ñöôïc trieäu taäp
nhieàu, thieáu thoán löông thöïc, löïc
löôïng … + Quyeát ñònh xaây döïng quaân
GV ñaët vaán ñeà: Cuoäc chieán seõ ra ñoäi luïc ñòa.
sao neáu tình hình ñoù keùo daøi? Vaán + Cöû Giooùc-giô Oa-sinh-tôn
ñeà caáp thieát caàn giaûi quyeát luùc laøm toång chæ huy quaân ñoäi.
naøy laø gì? + Thoâng qua baûng Tuyeân
- GV cho HS quan saùt böùc tranh ñaïi ngoân ñoäc laäp (4-7-1776),
hoäi luïc ñòa laàn hai, chaân dung Oa sinh tuyeân boá thaønh laäp hôïp
tôn, neâu caâu hoûi thu huùt söï chuù yù chuûng quoác Hoa Kyø.
cuûa HS. - Ngaøy 17-10-1777 chieán thaéng
OÂng laø ai? Em bieát gì veà oâng? Xaratoâga taïo ra böôùc ngoaët
Trang 190
naém vöõng
Trong quaù trình höôùng daãn HS thaûo cuoäc chieán.
luaän, caàn chuù yù nhaán maïnh taøi - Naêm 1781 traän I-ooùc-tao
thao löôïc quaân söï cuûa Oa sinh tôn giaùng ñoøn quyeát ñònh, giaønh
(chænh ñoán quaân ñoäi, thay ñoåi hình thaéng lôïi cuoái cuøng.
thöùc taùc chieán…), ñoàng thôøi phaân
tích taùc duïng cuûa baûn Tuyeân ngoân  Keát quaû vaø yù nghóa
ñoäc laäp ñoái vôùi vieäc kích thích tinh cuûa chieán tranh giaønh ñoäc
thaàn ñoaøn keát chieán ñaáu cuûa nhaân laäp
daân thuoäc ñòa (coù theå lieân heä vôùi - Theo hoaø öôùc veùcxai (9-1783)
baûn tuyeân ngoân ñoäc laäp ngaøy Anh coâng nhaän neàn ñoäc laäp
02/09/1945 cuûa ta). Nhôø ñoù tình hình cuûa 13 thuoäc ñòa ôû baéc Myõ.
thay ñoåi theo höôùng ngaøy caøng coù - Naêm 1787 thoâng qua Hieán
lôïi cho nghóa quaân. Phaùp cuûng coá vò trí Nhaø
nöôùc Myõ.
YÙ nghóa:
+ Giaûi phoùng Baéc Myõ khoûi
GV söû duïng sô ñoà cô caáu toå chöùc chính quyeàn Anh, thaønh laäp
Nhaø nöôùc Myõ. quoác gia tö saûn, môû ñöôøng cho
Giôùi thieäu Oa-sinh-tôn ñöôïc baàu CNTB phaùt trieån ôû Baéc Myõ.
laøm toång thoáng ñaàu tieân cuûa nöôùc + Goùp phaàn thuùc ñaåy caùch
Myõ (naêm buøng noå cuoäc Ñaïi caùch maïng choáng phong kieán ôû
maïng Phaùp 1789), thuû ñoâ nöôùc Myõ Chaâu AÂu, phong traøo ñaáu
giôø ñaây mang teân oâng. tranh giaønh ñoäc laäp ôû Myõ La
Höôùng daãn HS nhaän thöùc yù nghóa tinh.
cuûa cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp
ôû Baéc Myõ, töø ñoù ruùt ra tính chaát
cuûa noù laø moät cuoäc caùch maïng tö
saûn.

GV höôùng daãn HS nhaän thöùc vaán ñeà chuû yeáu sau:
- Vì sao caùch maïng tö saûn ôû Baéc Myõ noå ra döôùi hình
thöùc moät cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp?
- Nhaán maïnh yù nghóa quan troïng cuûa cuoäc caùch maïng
tö saûn ñoù?
- Toång keát noäi dung treân, GV cuûng coá ñeå HS hieåu roõ
khaùi nieäm caùch maïng tö saûn. So saùnh cuoäc chieán tranh
giaønh ñoäc laäp ôû Baéc Myõ vôùi caùch maïng tö saûn Haø Lan,
caùch maïng tö saûn Anh ñeå thaáy söï ña daïng veà hình thöùc cuûa
caùch maïng tö saûn trong buoåi ñaàu thôøi caän ñaïi.
Trang 191
Baøi 31
CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN PHAÙP CUOÁI THEÁ KYÛ XVIII

1. Kieán thöùc
- Baøi hoïc giuùp HS hieåu raèng, caùch maïng tö saûn Phaùp
cuoái theá kyû XVIII laø moät cuoäc caùch maïng tö saûn ñieån hình
nhaát thôøi kyø lòch söû theá giôùi caän ñaïi. Noù ñaõ laät ñoå cheá
ñoä phong kieán, môû ñöôøng cho CNTB phaùt trieån ôû Phaùp, goùp
phaàn vaøo thaéng lôïi cuûa chuû nghóa tö baûn treân phaïm vi theá
giôùi.
- Quaàn chuùng nhaân daân, ñoäng löïc chuû yeáu thuùc ñaåy
söï nghieäp caùch maïng Phaùp ñaït ñeán ñænh cao laø neàn
chuyeân chính Gia-coâ-banh, hoï xöùng ñaùng laø ngöôøi saùng taïo
ra lòch söû.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng söû duïng ñoà duøng tröïc quan, kyõ
thuaät phaân tích, khaùi quaùt, toång hôïp, ñaùnh giaù söï kieän.
- Baûn ñoà phong traøo ñaáu tranh cuûa nhaân daân Phaùp.
- Tranh “Tình caûnh noâng daân Phaùp”, “Taán coâng phaù nguïc
Ba-xti” … (GV coù theå löïa choïn taøi lieäu tröïc quan trong Encarta).
1. Kieåm tra baøi cuõ:
Caâu hoûi 1: Vì sao noùi cuoäc chieán tranh giaønh ñoäc laäp
cuûa 13 bang thuoäc ñòa Anh ôû Baéc Myõ laø cuoäc caùch maïng tö
saûn?
Caâu hoûi 2: Phaân tích yù nghóa cuûa cuoäc chieán tranh giaønh
ñoäc laäp ôû Baéc Myõ?
Sau khi HS traû lôøi, GV nhaán maïnh aûnh höôûng cuûa caùch
maïng Myõ ñoái vôùi chaâu Myõ vaø chaâu AÂu, ñaëc bieät laø ñoái
vôùi nöôùc Phaùp ñang trong tình traïng “ñeâm tröôùc cuûa caùch
maïng”.
Cuoái theá kyû XVIII, giöõa Pa-ri hoa leä cuûa nöôùc Phaùp –
“Kinh ñoâ Chaâu AÂu”, ñaõ buøng noå moät cuoäc caùch maïng “long
trôøi lôû ñaát”. Thaønh quaû cuûa cuoäc caùch maïng ñoù ñöôïc Leâ-
nin nhaán maïnh raèng: “Noù xöùng ñaùng laø cuoäc ñaïi caùch
maïng vì ñaõ laøm bieát bao vieäc cho giai caáp cuûa noù töùc laø
giai caáp tö saûn, ñeå ñeán troïn theá kyû XIX, theá kyû ñem laïi aùnh
Trang 192
saùng vaên hoaù, vaên minh cho nhaân loaïi ñeàu dieãn ra döôùi
aûnh höôûng cuûa cuoäc caùch maïng vó ñaïi naøy”. Vì sao cuoäc
caùch maïng tö saûn ôû trung taâm chaâu AÂu laïi trôû neân ñieån
hình hôn baát cöù cuoäc caùch maïng tö saûn naøo ôû thôøi kyø caän
ñaïi, chuùng ta seõ nghieân cöùu laøm saùng toû vaán ñeà naøy
trong baøi hoïc hoâm nay (GV ghi tieâu ñeà baøi hoïc).

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân I. NÖÔÙC PHAÙP TRÖÔÙC CAÙCH
GV toå chöùc ñeå HS traû lôøi caâu MAÏNG
hoûi: Caên cöù vaøo ñaâu ñeå noùi raèng, 1 Tình hình kinh teá xaõ hoäi:
cuoái theá kyû XVIII, Phaùp vaãn laø A. Kinh teá
nöôùc noâng nghieäp laïc haäu? HS coù - Cuoái theá kyû XVIII, Phaùp
theå döïa vaøo vaãn laø nöôùc noâng nghieäp
SGK ñeå traû lôøi caâu hoûi naøy. Ñaëc + Coâng cuï, kó thuaät canh
bieät, GV höôùng daãn HS phaân tích ñôøi taùc laïc haäu, naêng suaát thaáp.
soáng cuûa noâng daân Phaùp döôùi aùch + Laõnh chuùa, Giaùo hoäi boùc
aùp böùc boùc loät cuûa phong kieán, loät noâng daân naëng neà.
Giaùo hoäi (Ñòa toâ töø 1/3 ñeán 1/2 hoa - Coâng thöông nghieäp phaùt
lôïi, nhieàu loaïi thueá, nghóa vuï phong trieån
kieán, nhaø thôø phi lí khaùc). Mieâu taû + Maùy moùc söû duïng ngaøy
böùc tranh “Tình caûnh noâng daân Phaùp caøng nhieàu (deät, khai moû,
tröôùc maïng” (hình 5 1 - SGK) luyeän kim)
GV mieâu taû coâng xöôûng luyeän + Coâng nhaân ñoâng, soáng
theùp ôû Phaùp (Nguoàn: Encarta) taäp trung
+ Buoân baùn môû roäng vôùi
Hoaït ñoäng 2: Thaûo luaän nhieàu nöôùc.
GV cho HS theo doõi sô ñoà cô caáu xaõ B. Chính trò
hoäi nöôùc Phaùp, höôùng daãn HS thaûo - Xaõ hoäi chia thaønh 3 ñaúng
luaän, vai troø, quyeàn lôïi kinh teá, ñòa caáp
vò chính trò cuûa caùc ñaúng caáp, töø + Taêng löõ: naém ñaëc quyeàn
ñoù ruùt ra keát luaän: + Quyù toäc: kinh teá, chính trò,
Maâu thuaãn veà quyeàn lôïi kinh teá, giaùo hoäi.
ñòa vò chính trò daãn ñeán cuoäc khuûng + Ñaúng caáp thöù ba: Goàm
hoaûng xaõ hoäi saâu saéc. TS, Noâng daân, bình daân. Hoï
Giaûi quyeát maâu thuaãn naøy nhö laøm ra cuûa caûi, phaûi ñoùng
theá naøo? moïi thöù thueá, khoâng ñöôïc
Nöôùc Phaùp ñang ôû “ñeâm tröôùc höôûng quyeàn lôïi chính trò.
cuûa moät cuoäc caùch maïng” - Maâu thuaãn xaõ hoäi gay
Hoaït ñoäng 1: Thaûo luaän gaét.
GV höôùng daàn HS thaûo luaän vaán
ñeà: Nhöõng tö töôûng tieán boä ôû nöôùc 2. Cuoäc ñaáu tranh treân lónh
Phaùp tröôùc caùch maïng ñöôïc döïa vöïc tö töôûng:
treân cô sôû naøo? Sau ñoù GV giôùi Nhöõng tö töôûng tieán boä
thieäu traøo löu “Trieát hoïc aùnh saùng” pheâ phaùn nhöõng quan ñieåm
thoâng qua nhöõng quan ñieåm tieâu loãi thôøi, giaùo lí laïc haäu, môû
bieåu cuûa Moâng-te-xki-ô, Voân-te, Ru- ñöôøng cho xaõ hoäi phaùt trieån.
xoâ. HS caàn nhaän thöùc roõ nhöõng tö Trieát hoïc aùnh saùng doïn
töôûng ñoù khoâng döøng ôû vieäc pheâ ñöôøng cho caùch maïng buøng
phaùn cheá ñoä phong kieán thoái naùt, noå, ñònh höôùng cho moät xaõ
Trang 193
naém vöõng
giaùo lí nhaø thôø huû laäu, maø quan hoäi môùi töông lai.
troïng hôn laø ñaët cô sôû neàn moùng lí
thuyeát veà vieäc xaây döïng moät cheá
ñoä xaõ hoäi môùi. Noù thöïc söï laø tö
töôûng doïn ñöôøng cho caùch maïng, laø
ngoïïn ñuoác saùng cho nöôùc Phaùp khi
vaãn coøn trong ñeâm toái.
Hoaït ñoäng 1: GV/ HS II. TIEÁN TRÌNH CUÛA CAÙCH
GV höôùng daãn HS thaûo luaän vaán MAÏNG
ñeà: 1. Caùch maïng buøng noå.
- Nhaø vua trieäu taäp , hoäi nghò 3 Neàn quaân chuû laäp hieán
ñaúng caáp ñeå laøm gì? - Ngaøy 5-5-1789 Hoäi nghò ba
- Nhaø vua coù ñaït ñöôïc muïc ñích ñaúng caáp do nhaø vua trieäu
cuûa mình khoâng? Vì sao vaäy? taäp bò ñaúng caáp thöù ba
GV töôøng thuaät traän taán coâng phaûn ñoái.
phaù nguïc Ba-xti (Coù theå söû duïng - Ngaøy 14-7-1789, quaàn
ñoaïn trích trong baøi thô 14 - 7 cuûa Toá chuùng phaù nguïc Ba-xti, môû
Höõu) ñaàu cho caùch maïng Phaùp.
GV söû duïng baûn ñoà phong traøo - Quaàn chuùng nhaân daân
nhaân daân Phaùp (SGK), Böùc tranh noåi daäy khaép nôi (caû thaønh
bieám hoaï Noâng daân chaët voøi baïch thò vaø noâng thoân), chính
tuoäc (Chính saùch toâ, thueá cuûa Phong quyeàn cuûa tö saûn taøi chính
kieán, Giaùo hoäi aên baùm.). Noâng daân ñöôïc thieát laäp (Quoác hoäi laäp
ñoát caùc laõnh ñòa phong kieán v.v... hieán).
GV höôùng daãn HS tìm hieåu nhöõng + Thoâng qua Tuyeân ngoân
tö töôûng tieán boä cuûa Baûn tuyeân nhaân quyeàn vaø daân quyeàn.
ngoân nhaân quyeàn vaø daân quyeàn + Ban haønh chính saùch
(Coù theå lieân heä vôùi Tuyeân ngoân khuyeán khích coâng thöông
ñoäc laäp cuûaMyõ, Tuyeân ngoân ñoäc nghieäp phaùt trieån.
laäp cuûa Vieät Nam). + Thaùng 9-1791 thoâng qua
- HS nhaän xeùt maët tích cöïc vaø haïn hieán phaùp, xaùc laäp neàn
cheá cuûa nhöõng chính saùch maø chuyeân chính tö saûn (quaân
Quoác hoäi laäp hieán ban haønh. chuû laäp hieán)
Tröôùc haønh ñoäng phaûn quoác cuûa - Vua Phaùp tìm caùch choáng
nhaø vua, caùch maïng Phaùp caàn phaûi phaù caùch maïng, khoâi phuïc laïi
laøm gì? cheá ñoä phong kieán (xuùi giuïc
Nhöõng bieän phaùp maø Quoác hoäi phaûn ñoäng trong nöôùc, lieân
laäp hieán vaø nhaân daân Phaùp tieán keát vôùi phong kieán beân
haønh coù baûo veä ñöôïc nöôùc Phaùp? ngoaøi).
Giai ñoaïn sau cuûa caùch maïng nöôùc - Thaùng 4-1792 Chieán tranh
Phaùp seõ giuùp ta traû lôøi caâu hoûi giöõa Phaùp vôùi lieân minh
naøy. phong kieán AÙo - Phoå buøng
Hoaït ñoäng 2: Giaùo vieân - Hoïc noå.
sinh - Ngaøy 11-7-1792 Quoác hoäi
GV taùi hieän kieán thöùc cuõ ñaët ra tuyeân boá Toå quoác laâm nguy,
tình huoáng môùi: Vôùi vieäc xöû töû vua quaàn chuùng ñaõ nhaát loaït töï
Saùc-lô I, thieát laäp neàn coäng hoaø, vuõ trang baûo veä ñaát nöôùc.
caùch maïng Anh ñaït tôùi ñænh cao. 2. Tö saûn coâng thöông caàm
Caùch maïng Phaùp luùc naøy ñaõê laøm quyeàn. Neàn coäng hoaø
Trang 194
naém vöõng
moät vieäc töông töï, caùch maïng Phaùp ñöôïc thaønh laäp.
ñaõ ñaït tôùi ñænh cao chöa? - Ngaøy 10-8-1792 quaàn
- Höôùng daãn HS thaûo luaän, GV caàn chuùng Pa-ri noåi daäy, laäp chính
choát laïi vaán ñeà: Nhöõng quyeát ñònh quyeàn coâng xaõ caùch maïng
treân cuûa Quoác hoäi (do aùp löïc cuûa (phaùi Giroângñanh); baét vua vaø
quaàn chuùng), chöa ñaùp öùng ñöôïc hoaøng haäu.
nhöõng yeâu caàu caáp baùch maø caùch - Ngaøy 21-9 Quoác hoäi tuyeân
maïng Phaùp ñoøi hoûi. boá laäp neàn Coäng hoaø thöù
+ Choáng thuø trong giaëc ngoaøi. nhaát, xöû töû nhaø vua.
+ Choáng naïn ñaàu cô tích tröõ, phuïc - Ñaàu naêm 1793, nöôùc
vuï maët traän, caûi thieän ñôøi soáng Phaùp ñöùng tröôùc khoù khaên
nhaân daân. Quaàn chuùng tieáp tuïc taïo môùi
ra aùp löïc, chuyeån giao chính quyeàn + Trong nöôùc: Boïn phaûn
veà tay phaùi Gia-coâ-banh, ñaùp öùng ñoäng noåi daäy; Ñôøi soáng
yeâu caàu cuûa nhaân daân khoù khaên.
caùch maïng. + Beân ngoaøi: Lieân minh
- GV söû duïng aûnh chaân dung giôùi phong kieán chaâu AÂu ñe doaï
thieäu Roâ-be-xpi-e, nhaán maïnh nhöõng caùch maïng.
phaåm chaát noåi baät nhö yù chí saét - Ngaøy 31-5-1793 quaàn
ñaù tinh thaàn ñaáu tranh khoâng khoan chuùng Pa-ri noåi daäy, laät ñoå
nhöôïng tröôùc keû thuø vì lôïi ích cuûa phaùi Ghi-roâng-ñanh, giaønh
nhaân daân, moät con ngöôøi kieân ñònh chính quyeàn veà tay phaùi Gia-
“khoâng theå ñaûo ngöôïc ñöôïc”. coâ-banh (Ngaøy 2- 6).
Hoaït ñoäng 3: Giaùo vieân - Hoïc
sinh
- GV höôùng daãn HS nhaän thöùc veà
caùc chính saùch cuï theå cuûa chính 3. Neàn chuyeân chính
quyeàn Gia-coâ-banh luùc naøy ñaõ thöïc Giacoâbanh ñænh cao cuûa
söï phaùt huy taùc duïng. Caàn coù söï so caùch maïng
saùnh ñeå thaáy ñaây laø nhöõng chính - Tröôùc nhöõng khoù khaên,
saùch tieán boä hôn haún thôøi kì Gi- thöû thaùch nghieâm troïng Chính
roâng-ñanh naém quyeàn, chaúng haïn: quyeàn Gia-coâ-banh ñaõ ñöa ra
+ Vieäc chia ruoäng thaønh loâ lôùn, nhöõng bieän phaùp kòp thôøi,
baùn giaù cao thôøi Gi-roâng-ñanh khieán hieäu quaû.
noâng daân khoâng theå coù ñaát ñai + Giaûi quyeát ruoäng ñaát cho
canh taùc giôø ñaây (thôøi Gia-coâ-banh) noâng daân, tieàn löông cho
saéc leänh chia ñeàu ñaát coâng, ruoäng coâng nhaân.
ñöôïc chia thaønh loâ nhoû, traû daàn + Thoâng qua hieán phaùp
trong 10 naêm. môùi, môû roäng töï do daân
+ Tröôùc ñaây ñaïo luaät caám coâng chuû.
nhaân baõi coâng, hoäi hoïp, nay hieán + Ban haønh leänh “Toång
phaùp môùi (6-1793) ban boá quyeàn ñoäng vieân”
daân chuû roäng raõi, moïi söï baát bình + Xoaù naïn ñaàu cô tích tröõ ...
ñaúng giai caáp bò xoaù boû. - Phaùi Gia-coâ-banh ñaõ hoaøn
+ Vieäc ban haønh luaät giaù toái ña thaønh nhieäm vuï choáng thuø
ñaõ khaéc phuïc tình traïng naïn ñaàu cô trong, giaëc ngoaøi, ñöa caùch
tích tröõ, huy ñoäng naïn ñaàu cô trích maïng ñeán ñænh cao.
tröõ, huy ñoäng löông thöïc thöïc phaåm - Trong luùc caùch maïng ñang
cho maët traän vaø caûi thieän töøng leân, maâu thuaãn noäi boä ñaõ
böôùc ñôøi soáng nhaân daân.
Trang 195
naém vöõng
- Taïi sao giöõa luùc caùch maïng ñang laøm cho phaùi Gia-coâ-banh suy
leân, phaùi Gia-coâ-banh laïi suy yeáu? yeáu. Cuoäc ñaûo chính ngaøy 27-
GV höôùng daãn HS phaân tích nhöõng 7-1794 ñaõ ñöa chính quyeàn
ñoøi hoûi töø nhieàu phía (tö saûn, coâng vaøo tay boïn phaûn ñoäng, caùch
nhaân, noâng daân) ñoái vôùi chính maïng Phaùp thoaùi traøo.
quyeàn Gia-coâ-banh luùc naøy daãu
chính ñaùng cuõng khoâng theå coù ñieàu Thôøi kì thoaùi traøo
kieän thöïc hieän. Ñaát nöôùc vöøa keát - Sau ñaûo chính, Uyû ban Ñoác
thuùc moät cuoäc chieán gian khoå, keùo chính ra ñôøi ñaõ thuû tieâu moïi
daøi vôùi nhöõng khoù khaên choàng thaønh quaû cuûa caùch maïng.
chaát. Haäu quaû chöa ñöôïc khaéc phuïc. + Hieán phaùp môùi ñöôïc ban
Söï baát löïc, luùng tuùng vôùi nhöõng haønh baûo veä lôïi ích TS môùi.
quyeát saùch sai laàm cuûa phaùi Gia – + Xoaù boû luaät giaù toái ña
coâ -banh (ñaøn aùp caùc löïc löôïng + Thuû tieâu caùc quyeàn töï
choáng ñoái), daãn ñeán vieäc hoï khoâng do daân chuû
coøn choã döïa. Ngay caû moät boä phaän + Khuûng boá nhöõng ngöôøi
quaàn chuùng caùch maïng trung thaønh caùch maïng.
vôùi vôùi Gia-coâ-banh ñoøi hoûi Roâ-be- - Cuoäc ñaûo chính (11- 1799)
xpi-e phaûi haønh ñoäng cöông quyeát laät ñoå
tröôùc haønh ñoäng cuûa keû thuø thì cheá ñoä Ñoác chính, ñöa Na-poâ-
oâng laïi löøng chöøng khoâng quyeát leâ-oâng leân naém quyeàn, xaây
ñoaùn. Löïc löôïng tö saûn cô hoäi - keû döïng cheá ñoä ñoäc taøi.
môùi giaøu leân trong chieán tranh ñaõ - Sau nhieàu naêm chieán
laøm cuoäc ñaûo chính baét Roâ-be-xpi-e tranh, Ñeá cheá I cuûa Na-poâ-leâ-
vaø nhöõng coäng söï cuûa oâng leân oâng bò suy yeáu, thaát baïi
ñoaïn ñaàu ñaøi. Loøng nhieät tình caùch (1815). Cheá ñoä quaân chuû ôû
maïng cuûa quaàn chuùng Pa-ri luùc naøy Phaùp ñöôïc phuïc hoài.
ñaõ nguoäi laïnh, ñeå löïc löôïng phaûn III. YÙ NGHÓA LÒCH SÖÛ CUÛA
ñoäng ñaåy caùch maïng vaøo giai ñoaïn CAÙCH MAÏNG PHAÙP CUOÁI
thoaùi traøo. Veà söï thaát baïi cuûa Gia- THEÁ KYÛ XVIII
coâ-banh. V.I.Leâ-nin chæ roõ: "Ñöa ra - Laø cuoäc caùch maïng daân
nhöõng döï ñònh ñaïi quy moâ maø laïi chuû tö saûn
khoâng coù choã döïa caàn thieát ñeå ñieån hình.
thöïc hieän, khoâng bieát ngay caû phaûi + Laät ñoå cheá ñoä phong
döïa vaøo giai caáp naøo ñeå aùp duïng kieán cuøng vôùi nhöõng taøn dö
bieän phaùp naøy hay bieän phaùp cuûa noù.
khaùc”. + Giaûi quyeát ñöôïc vaán ñeà
GV caàn höôùng daãn ñeå HS nhaän daân chuû
thöùc ñöôïc raèng, caùc cuoäc ñaûo chính (ruoäng ñaát cho noâng daân,
lieân tieáp keå töø sau thaát baïi cuûa quyeàn lôïi cuûa coâng nhaân)
neàn chuyeân chính Gia-coâ-banh, laø + Hình thaønh thò tröôøng daân
quaù trình ñi xuoáng, theå hieän söï tuït toäc thoáng nhaát môû ñöôøng
luøi cuûa caùch maïng Phaùp (Töø Coäng cho löïc löôïng TBCN ôû Phaùp
hoaø tö saûn qua caùc böôùc trung gian phaùt trieån. 1
trôû veà quaân chuû phong kieán). Coù + Giai caáp tö saûn laõnh daïo,
theå nhöng quaàn chuùng quyeát ñònh
bieåu dieãn söï thoaùi traøo cuûa caùch tieán trình phaùt trieån cuûa
maïng Phaùp qua sô ñoà sau: caùch maïng.
Gia-coâ-banh (Coäng hoaø: 6 -1793) - Môû ra thôøi ñaïi thaéng lôïi
Ñoác chính (27-7-1794)
Trang 196
naém vöõng
Ñoäc taøi (Ñeá cheá 1: 11- vaø cuûng coá quyeàn thoáng trò
1799) cuûa giai caáp tö saûn treân
Quaân chuû (11 - 1815) phaïm vi theá giôùi.
- GV höôùng daãn HS so saùnh nhöõng
thaønh quaû maø caùch maïng Phaùp ñaït
ñöôïc, ñaëc bieät nhaán maïnh nhöõng
thaønh quaû ñoù ñeàu do söùc maïnh
cuûa quaàn chuùng caùch maïng taïo
teân. Chính vì leõ ñoù caùch maïng tö
saûn Phaùp laø cuoäc caùch maïng ñieån
hình nhaát, tieâu bieåu nhaát, noù hôn
haún baát cöù moät cuoäc caùch maïng tö
saûn naøo noå ra tröôùc hoaëc sau noù.
Vôùi yù nghóa to lôùn ñoù noù xöùng
ñaùng ñöôïc coi laø cuoäc “ñaïi caùch
maïng”.
GV höôùng daãn HS nhaän thöùc vaán ñeà chuû yeáu sau:
Vì sao caùch tö saûn Phaùp laø cuoäc caùch maïng tieâu bieåu,
ñieån hình?
Nhaán maïnh yù nghóa quan troïng cuûa cuéc caùch maïng tö
saûn ñoù?
Toång keát noäi dung treân, GV tieáp tuïc giuùp HS cuûng coá
khaùi nieäm caùch maïng tö saûn. (Coù theå so saùnh vôùi cuoäc
chieán tranh giaønh ñoäc laäp ôû Baéc Mó, caùch maïng tö saûn Haø
Lan, caùch maïng tö saûn Anh ñeå nhaän thöùc theâm söï ña daïng
veà hình thöùc cuûa caùch maïng tö saûn trong buoåi ñaàu thôøi
caän ñaïi).
Trang 197
CHÖÔNG 2
CAÙC NÖÔÙC AÂU – MYÕ
(TÖØ ÑAÀU THEÁ KYÛ XIX ÑEÁN ÑAÀU THEÁ KYÛ XX)
Baøi 32
CAÙCH MAÏNG COÂNG NGHIEÄP ÔÛ CHAÂU AÂU

1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc caùc moác thôøi gian vaø thaønh töïu chuû yeáu
cuûa cuoäc Caùch maïng coâng nghieäp ôû caùc nöôùc Anh, Phaùp.
Ñöùc.
- Naém ñöôïc heä quaû cuûa Caùch maïng coâng nghieäp veà
kinh teá, xaõ hoäi vaø yù
nghóa cuûa noù ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa Chuû nghóa tö baûn.
- Hieåu ñöôïc taùc duïng cuûa cuoäc Caùch maïng coâng
nghieäp ñoái vôùi vieäc xaây
döïng ñaát nöôùc trong thôøi kyø coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù
hieän nay.
2. Tö töôûng, tình caûm
Cuøng vôùi vieäc naâng cao naêng suaát lao ñoäng, giai caáp
tö saûn boùc loät ñoái vôùi coâng nhaân ngaøy caøng tinh vi vaø
trieät ñeå hôn. Ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng bò sa suùt do
ñoàng löông thaáp keùm. Maâu thuaãn giöõa giai caáp tö saûn vaø
giai caáp voâ saûn ngaøy caøng theâm saâu saéc.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích ñaùnh giaù böôùc phaùt
trieån cuûa maùy moùc, taùc ñoäng cuûa Caùch maïng coâng
nghieäp ñoái vôùi kinh teá xaõ hoäi.
- Kyõ naêng khai thaùc tranh aûnh trong SGK.
II THIEÁT BÒ, TAØI LIEÄU DAÏY - HOÏC
- Tranh aûnh veà nhöõng phaùt minh coâng nghieäp trong thôøi
kyø naøy.
- Löôïc ñoà nöôùc Anh.
- Tö lieäu tham khaûo veà kinh teá, vaên hoaù phaàn lòch söû
theá giôùi.
III TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC
Caâu hoûi l: Laäp nieân bieåu dieãn bieán Caùch maïng Phaùp
qua caùc giai ñoaïn.
Caâu hoûi 2: Taïi sao noùi thôøi kyø chuyeân chính Gia-coâ-banh
laø ñænh cao cuûa Caùch maïng Phaùp?
Trang 198
Cuoái theá kyû XVIII ñeán giöõa theá kyû XIX, ôû caùc nöôùc
chaâu AÂu ñaõ coù böôùc
phaùt trieån nhaûy voït trong lónh vöïc saûn xuaát. Ñoù laø cuoäc
Caùch maïng nhaèm thöïc hieän cô khí hoaù neàn saûn xuaát thay
theá cho lao ñoäng thuû coâng. Vì thöïc chaát ñaây laø cuoäc Caùch
maïng kyõ thuaät nhaèm taïo ra naêng suaát lao ñoäng cao hôn Chuû
nghóa tö baûn, cuûng coá neàn taûng cuûa cheá ñoä môùi. Ñeå naém
vöõng nhöõng thaønh töïu chuû yeáu cuûa Caùch maïng coâng
nghieäp ôû caùc nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc nhö theá naøo? Heä quaû
cuûa caùch maïng coâng nghieäp ra sao, chuùng ta cuøng tìm hieåu
noäi dung baøi hoïc hoâm nay.
Trang 199
naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Caùch maïng coâng nghieäp
nhaân ôû Anh
- GV trình baøy vaø phaân tích: Sau khi
laät ñoå cheá ñoä phong kieán, giai caáp
tö saûn leân naém quyeàn ñaõ taêng
cöôøng cuûng coá vò trí cuûa mình baèng
vieäc phaùt trieån kinh teá caùch maïng
coâng nghieäp ñaõ ñaùp öùng yeâu caàu
ñeå taïo ra naêng suaát lao ñoäng cao
hôn, khaúng ñònh tính hôn haún cuûa
phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuû
nghóa so vôùi phöông thöùc saûn xuaát
phong kieán voán ñaõ laïc haäu.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao Caùch
maïng coâng nghieäp dieãn ra ñaàu tieân
ôû Anh?
HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa
mình vaø SGK traû lôøi caàu hoûi.
yù:
+ Anh coù nhöõng ñieàu kieän chuaån - Anh laø nöôùc ñaàu tieân tieán
bò cho caùch maïng coâng nghieäp dieãn haønh caùch maïng coâng
ra sôùm hôn caùc nöôùc khaùc: Caùch nghieäp:
maïng noå ra sôùm, chính quyeàn do giai + Kinh teá tö baûn chuû nghóa
caáp tö saûn naém. phaùt trieån maïnh.
+ Kinh teá tö baûn chuû nghÜa phaùt + Caùch maïng noå ra sôùm,
trieån maïnh, nhaát laø trong lónh vöïc chính quyeàn thuoäc vì trong giai
coâng nghieäp. caáp tö saûn.
+ Anh coù heä thoáng thuoäc ñòa + Coù heä thoáng thuoäc ñòa
roäng lôùn, taïo ñieàu kieän cho giai caáp lôùn.
tö saûn tích luyõ voán ñaàu tö vaøo coâng
nghieäp trong nöôùc.
- GV nhaán maïnh: Yeáu toá quan troïng
haøng ñaàu cuûa söï quaù ñoä töø saûn
xuaát thuû coâng sang saûn xuaát maùy
moùc laø söï tích luyõ tö baûn nguyeân
thuyû (voán ban ñaàu).
GV chia HS thaønh caùc nhoùm neâu
nhieäm vuï nhö sau: Haõy cho bieát moác
thôøi gian vaø nhöõng thaønh töï chuû
yeáu cuûa Caùch maïng coâng nghieäp
Anh. - Nhöõng phaùt minh veà maùy
+ HS hoaït ñoäng theo nhoùm, döïa moùc:
vaøo SGK tìm hieåu vaø cöû ñaïi dieän + Naêm 1764 Gieâm Ha-gri-vô
trình baøy keát quaû cuûa nhoùm mình. saùng cheá ra maùy keùo sôïi
HS coù theå boå sung cho baïn. Gienni.
- GV nhaän xeùt keát hôïp vôùi trình + Naêm 1769 AÙc-crai-tô cheá
baøy vaø phaân tích. taïo ra maùy keùo sôïi chaïy baèng
+ Naêm 1764, Gieâm Ha-gri-vô ñaõ
Trang 200
naém vöõng
maùy keùo sôïi, laáy teân cho con gaùi hôi nöôùc.
mình ñaët cho maùy Gienni, öu ñieåm laø + Naêm 1779 Croâm-tôn caûi
söû duïng töø 16 – 18 coïc suoát maø chæ tieán maùy keùo sôïi taïo ra saûn
do moät coâng nhaân ñieàu khieån (keát phaåm ñeïp, beàn hôn.
hôïp vôùi giôùi thieäu maùy Gienni). + Naêm 1785 Caùc-rai cheá
+ Naêm 1769, AÙc-crai-tô cheá taïo ra taïo maùy deät chaïy baèng söùc
maùy keùo sôïi chaïy baèng söùc nöôùc. nöôùc, naêng suaát taêng 40 laàn.
+ Naêm 1779, Croân-tôn caûi tieán + Naêm 1784 Gieâm Oaùt
maùy Gieânni vaø Ac-crai-tô vôùi kyõ phaùt minh ra maùy hôi nöôùc vaø
thuaät cao hôn keùo ñöôïc sôïi nhoû chaéc ñöa vaøo söû duïng.
vaûi ñeïp vaø beàn.
+ Naêm 1785 EÙt-môn Caùc-rai cheá
taïo maùy deät chaïy baèng söùc nöôùc
ñöa naêng suaát taêng gaàn 40 laàn so
vôùi deät tay.
- GV neâu caâu hoûi: Taïi sao caùch
maïng coâng nghieäp laïi baét ñaàu töø
ngaønh coâng nghieäp nheï?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc traû
lôøi. Tröôùc khi HS traû lôøi GV coù theå
gôïi yù: Voán thò tröôøng, coâng nhaân.
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän:
Nhöõng ngaønh naøy coù truyeàn thoáng
vaø phaùt trieån maïnh ôû Anh, thu hoài
voán nhanh. saûn phaåm coù thò tröôøng
tieâu thuï roäng.
- GV trình baøy: Naêm 1784, Gieâm
Oaùt phaùt minh ra maùy hôi nöôùc vaø
ñöôïc ñöa vaøo söû duïng (Keát hôïp giôùi
thieäu maùy hôi nöôùc cuûa Gieâm Oaùt)
- GV neâu caâu hoûi: Vieäc phaùt minh
ra maùy hôi nöôùc vaø ñöa vaøo söû
duïng coù yù nghóa gì?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi.
+ Nhôø coù maùy hôi nöôùc maø caùc
nhaø maùy coù
theå xaây döïng ôû nhöõng nôi thuaän
tieän (khoâng phuï thuoäc vaøo ñieàu - Luyeän kim: Naêm 1735 phaùt
kieän ñòa lyù nhö phaûi gaàn soâng, suoái minh ra phöông phaùp naáu than
vaø thôøi tieát). coác luyeän gang theùp, naêm
- Toác ñoä saûn xuaát vaø naêng suaát 1784 loø luyeän gang ñaàu tieân
lao ñoäng taêng leân roõ reät, giaûm söùc ñöôïc xaây döïng.
lao ñoäng cô baép con ngöôøi. Lao ñoäng
chaân tay daàn ñöôïc thay theá baèng lao
ñoäng maùy moùc.
- GV trình baøy: Beân caïnh vieäc phaùt
minh maùy hôi nöôùc, ngaønh luyeän kim - Giao thoâng vaän taûi: Naêm
Trang 201
naém vöõng
cuõng coù nhöõng tieán boä veà kyõ 1814 Xti-phen-xôn cheá taïo
thuaät: Naêm 1735 phaùt minh phöông thaønh coâng ñaàu maùy xe löûa.
phaùp naáu than coác, naêm 1784 loø - Giöõa theá kyû XIX Anh trôû
luyeän gang ñaàu tieân ñöôïc xaây döïng, thaønh coâng xöôûng theá giôùi.
ngaønh giao thoâng vaän taûi cuõng coù
böôùc tieán lôùn ñaàu theá kyû XIX taøu
thuyû vaø xe löûa ñaõ xuaát hieän vôùi
ñaàu maùy chaïy baèng hôi nöôùc:
+ Naêm 1814 Xti-phen-xôn cheá taïo
tthµthaønh coâng chieác ñaàu maùy xe 2. Caùch maïng coâng nghieäp
löûa ñaàu tieân. . ôû Phaùp, Ñöùc
+ Naêm 1825 nöôùc Anh khaùnh thaønh a) Phaùp
ñoaïn ñöôøng saét ñaàu tieân. Töø nhöõng naêm 30 cuûa theá
- GV keát luaän: Ñeán giöõa theá kyû XIX, kyû XIX Caùch maïng coâng
Anh ñöôïc meänh danh laø coâng xöôûng nghieäp baét ñaàu dieãn ra vaø
cuûa theá giôùi. Luaân Ñoân trôû thaønh phaùt trieån maïnh trong nhöõng
moät trung taâm thöông maïi vôùi 80 vaïn naêm 1850 - 1870.
daân.
- GV giôùi thieäu cho HS treân löôïc ñoà
nöôùc Anh
ñeå thaáy ñöôïc söï bieán ñoåi cuûa Anh
vì cô caáu
kinh teá vaø daân cö sau Caùch maïng
coâng nghieäp. - Taùc ñoäng veà kinh teá, xaõ
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp, caù nhaân hoäi:
- GV trình baøy vaø phaân tích: Caùch + Kinh teá Phaùp vöôn leân
maïng coâng nghieäp ôû Phaùp ñöôïc baét maïnh meõ ñöùng thöù 2 Theá
ñaàu töø caùc ngaønh coâng nghieäp nheï giôùi.
vaøo nhöõng naêm 30 cuûa theá kyû XIX + Boä maët Paris vaø caùc
vaø phaùt trieån maïnh vaøo nhöõng thaønh phoá khaùc thay ñoåi roõ
naêm 1850 -1870. Trong khoaûng 20 reät.
naêm ñoù, soá maùy hôi nöôùc cuûa
Phaùp taêng hôn 5 laàn, töø 5000 chieác
leân 27.000 chieác; chieàu daøi ñöôøng b) Ñöùc
saét taêng 5,5 laàn, töø 3000 - Caùch maïng coâng nghieäp
km leân 16.500 km; taøu chaïy baèng hôi dieãn ra vaøo nhöõng naêm 40
nöôùc taêng hôn 3,5 laàn. cuûa theá kyû XIX vôùi toác ñoä
- GV neâu caâu hoûi: Taùc ñoäng cuûa nhanh ñaït kyû luïc.
Caùch maïng coâng nghieäp ñoái vôùi
kinh teá, xaõ hoäi cuûa nöôùc Phaùp.
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi:
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát yù:
+ Ñöa kinh teá Phaùp vöôn leân maïnh
meõ, coâng nghieäp Phaùp ñöùng thöù 2
theá giôùi chæ sau Anh.
+ Boä maët Pari vaø caùc thaønh phoá
khaùc thay ñoåi roõ reät. Moät heä thoáng
ñaïi loä, nhaø ga, cöûa haøng ñöôïc döïng - Trong noâng nghieäp: Maùy
leân thay theá caùc phoá cuõ chaät heïp. moùc cuõng thaâm nhaäp vaø
Trang 202
naém vöõng
Hoaït ñoäng 2: Caû lôùp, caù nhaân ñöôïc ñöa vaøo söû duïng nhieàu:
- GV giôùi thieäu cho HS thaáy quaù trình Maùy caøy, böøa, maùy giaët, söû
dieãn ra cuoäc Caùch maïng coâng duïng phaân boùn.
nghieäp: Caùch maïng coâng nghieäp ôû
Ñöùc dieãn ra vaøo nhöõng naêm 40 cuûa
theá kyû XIX, maëc duø ñaát nöôùc ñang
coøn bò chia seû thaønh nhieàu tieåu
quoác vaø giai caáp tö saûn chöa leân
caàm quyeàn. Ñeán giöõa theá kyû XIX - Ñaëc ñieåm: Caùch maïng coâng
toác ñoä phaùt trieån coâng nghieäp Ñöùc nghieäp ôû Ñöùc dieãn ra vôùi
ñaït möùc kyû luïc. toác ñoä phaùt trieån nhanh, kyû
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK luïc.
noùi vì söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá
Ñöùc döôùi taùc ñoäng cuûa cuoäc Caùch
maïng coâng nghieäp.
- GV neâu caâu hoûi: Caùch maïng
coâng nghieäp taùc ñoäng vaøo noâng
nghieäp nhö theá naøo ?
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Maùy
moùc ñöôïc söû duïng trong saûn xuaát
noâng nghieäp: Maùy caøy, böøa, maùy
gaët, … Söû duïng phaân hoaù hoïc →
Naêng suaát thu hoaïch taêng.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao caùch
maïng coâng nghieäp ôû Phaùp, Ñöùc
dieãn ra muoän nhöng toác ñoä laïi
nhanh?
- HS döïa vaøo voán kieán thöùc cuûa
mình traû lôøi caâu hoûi.
- GV boå sung choát yù: Nhôø tieáp thu
kinh nghieäm töø phaùt minh cuûa Anh,
quaù trình caûi tieán kyõ thuaät ôû Phaùp,
Ñöùc dieãn ra khaån tröông hôn.
Hoaït ñoäng 1: caù nhaân  Heä quaû cuûa caùch maïng
- GV neâu caâu hoûi: Neâu heä quaû coâng nghieäp:
veà kinh teá cuûa Caùch maïng coâng - Beà kinh teá:
nghieäp? + Naâng cao naêng suaát lao
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu ñoäng laøm ra khoái löôïng saûn
hoûi. phaåm lôùn cho xaõ hoäi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát + Thay ñoåi boä maët caùc nöôùc
yù: tö baûn, nhieàu trung taâm coâng
+ Naâng cao naêng suaát lao ñoäng, nghieäp môùi vaø thaønh thò
laøm khoái löôïng saûn phaåm cho xaõ ñoâng daân ra ñôøi.
hoäi caøng nhieàu.
+ Boä maët caùc nöôùc tö baûn thay
ñoåi do nhieàu trung taâm coâng nghieäp
môùi vaø thaønh thò ñoâng daân ra ñôøi.
Hoaït ñoäng 2 : Caù nhaân
Trang 203
naém vöõng
- GV neâu caâu hoûi: Ngoaøi heä quaû
veà maët kinh teá, Caùch maïng coâng
nghieäp coøn ñem laïi heä quaû veà xaõ
hoäi nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. - Veà xaõ hoäi:
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Hình + Hình thaønh 2 giai caáp môùi
thaùi giai caáp môùi ñoù laø tö saûn laø tö saûn coâng nghieäp vaø voâ
coâng nghieäp vaø voâ saûn coâng saûn coâng nghieäp.
nghieäp. + Tö saûn coâng nghieäp naém tö
- Tö saûn coâng nghieäp naém moïi tö lieäu saûn xuaát vaø quyeàn
lieäu saûn xuaát vaø naém quyeàn thoáng thoáng trò.
trò nöôùc ngoaøi. + Voâ saûn coâng nghieäp laøm
- Voâ saûn coâng nghieäp ngaøy caøng thueâ, ñôøi soáng cô cöïc daãn
ñoâng ñaûo song ñôøi soáng cuûa hoï ñeán ñaáu tranh giöõa voâ saûn
ngaøy caøng cô cöïc daãn ñeán maâu vôùi tö saûn.
thuaãn giöõa tö saûn vaø voâ saûn
khoâng ngöøng taêng leân laøm buøng
noå nhieàu cuoäc ñaáu tranh giai caáp.
Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi neâu ra ngay töø ñaàu
giôø hoïc: Nhöõng thaønh töïu cuûa caùch maïng coâng nghieäp, heä
quaû cuûa Caùch maïng coâng nghieäp?
- Hoïc baøi cuõ ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Laäp baûng thoáng keâ veà nhöõng phaùt minh cuûa caùch
maïng coâng nghieäp Anh theo noäi dung sau:
Ngöôøi phaùt Teân phaùt Taùc ñoäng

Thôøi gian
minh minh kinh teá
Trang 204
Baøi 33
HOAØN THAØNH CAÙCH MAÏNG TÖ SAÛN
ÔÛ CHAÂU AÂU VAØ MYÕ GIÖÕA THEÁ KYÛ XIX

1. Kieán thöùc
Naém ñöôïc nguyeân nhaân, dieãn bieán, keát quaû cuûa cuoäc
ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi chieán ôû Myõ.
Giaûi thích ñöôïc taïi sao cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc,
Italia vaø noäi chieán ôû Myõ laø cuoäc caùch maïng tö saûn.
Veõ löôïc ñoà quaù trình thoáng nhaát Italia, Ñöùc.
Nhaän thöùc ñuùng veà vai troø cuûa quaàn chuùng nhaân
daân trong cuoäc ñaáu tranh choáng caùc theá löïc phong kieán,
baûo thuû, laïc haäu ñoøi quyeàn töï do daân chuû.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän cho HS kyõ naêng phaân tích, giaûi thích caùc söï
kieän lòch söû qua ñoù khaúng ñònh tính chaát ñoù chính laø nhöõng
cuoäc caùch maïng tö saûn dieãn ra döôùi caùc hình thöùc khaùc
nhau.
Kyõ naêng khai thaùc löôïc ñoà, tranh aûnh.
- Löôïc ñoà quaù trình thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi chieán
ôû Myõ.
- Tranh aûnh ñeán nhöõng nhaân vaät lòch söû coù lieân quan
ñeán thôøi kyø naøy.
Caâu hoûi 1: Neâu moác thôøi gian vaø nhöõng thaønh töïu
chuû yeáu cuûa Caùch maïng coâng nghieäp Anh?
Caâu hoûi 2: Heä quaû cuûa Caùch maïng coâng nghieäp?
Trong caùc thaäp nieân 50 – 60 cuûa theá kyû XIX nhieàu cuoäc
caùch maïng tö saûn lieân tuïc noå ra döôùi nhöõng hình thöùc khaùc
nhau ôø Chaâu AÂu vaø Baéc Myõ ñaõ khaúng ñònh söï toaøn thaéng
cuûa phöông thöùc saûn xuaát tö baûn chuù nghóa, chaám döùt
cuoäc ñaáu tranh "Ai thaéng ai" giöõa theá löïc phong kieán laïc haäu,
baûo thuû vôùi giai caáp tö saûn ñaïi dieän cho löïc löôïng saûn xuaát
tieán boä. Ñeå tìm hieåu nguyeân nhaân naøo daãn ñeán cuoäc ñaáu
tranh thoáng nhaát Ñöùc, Italia vaø noäi chieán Myõ? Dieãn bieán
Trang 205
dieãn ra nhö theá naøo? Tính chaát, yù nghóa ra sao? Baøi hoïc hoâm
nay seõ traû lôøi caùc caâu hoûi neâu treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1:  Cuoäc ñaáu tranh thoáng
- Tröôùc heát GV giôùi thieäu cho HS nhaát ñaát nöôùc.
thaáy roõ: Töø nhöõng naêm 1848 – 1849
moät cao traøo Caùch maïng tö saûn laïi
dieãn ra soâi noåi ôû Chaâu AÂu. ÔÛ
Phaùp nhaèm laät ñoå boä phaän tö saûn
taøi chính, thieát laäp neàn coäng hoaø
,thöù 2, taïo ñieàu kieän cho chuû nghóa
tö baûn phaùt trieån. ÔÛ Ñöùc vaø Italia
ngoaøi nhieäm vuï thuû tieâu quan heä
saûn xuaát phong kieán coøn thöïc hieän
nhieäm vuï thoáng nhaát ñaát nöôùc, môû
ñöôøng cho chuû nghóa tö baûn ñi leân.
- Tieáp ñoù GV neâu caâu hoûi: Haõy
cho bieát tình hình nöôùc Ñöùc tröôùc khi - Tình hình nöôùc Ñöùc
thoáng nhaát? + Giöõa theá kyû XIX kinh teá tö
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu baûn chuû nghóa Ñöùc phaùt
hoûi. trieån nhanh choùng, Ñöùc trôû
- GV nhaän xeùt choát yù: thaønh nöôùc coâng nghieäp.
+ Ñeán giöõa theá kyû XIX, kinh teá tö + Phöông thöùc kinh doanh theo
baûn chuû nghóa ôû Ñöùc phaùt trieån loái tö baûn ñaõ xaâm nhaäp vaøo
nhanh choùng, Ñöùc töø moät nöôùc caùc ngaønh kinh teá.
noâng nghieäp trôû thaønh nöôùc coâng
nghieäp.
+ Phöông thöùc kinh doanh theo + Nöôùc Ñöùc bò chia xeõ thaønh
ñöôøng loái tö baûn chuû nghóa ñaõ xaâm nhieàu vöông quoác nhoû, caûn
nhaäp vaøo saûn xuaát: Söû duïng maùy trôû söï phaùt trieån kinh teá tö
moùc, thueâ möôùn coâng nhaân, ñaåy baûn chuû nghóa → ñaët ra yeâu
maïnh khai thaùc… taïo neân taàng lôùp caàu caàn thoáng nhaát ñaát
quyù toäc tö saûn goïi chung laø Gioong- nöôùc.
Ke.
+ Nöôùc Ñöùc bò chia seû thaønh
nhieàu vöông quoác nhoû, laø trôû ngaïi
lôùn nhaát ñeå phaùt trieån kinh teá tö
baûn chuû nghóa (G keát hôïp vieäc trình
baøy vôùi chæ löôïc ñoà veà nöôùc Ñöùc
ñeå thaáy ñöôïc tình traïng chia reõ cuûa
quoác gia naøy). - Ñöùc tieán haønh thoáng nhaát
- GV neâu caâu hoûi: Yeâu caàu caáp baèng vuõ löïc "Töø treân xuoáng"
baùch cuûa Ñöùc laø laøm gì ñeå phaùt thoâng qua caùc cuoäc chieán
trieån kinh teá tö baûn chuû nghóa? tranh vôùi caùc nöôùc khaùc.
- HS traû lôøi caâu hoûi.
GV keát luaän: Yeâu caàu caáp baùch
luùc naøy laø thoáng nhaát ñaát nöôùc,
chaám döùt tình traïng phaân taùn, chia
Trang 206
naém vöõng
reõ.
- GV trình baøy vaø phaân tích: ÔØ
Ñöùc do söï thoaû hieäp cuûa giai caáp tö
saûn vaø quyù toäc phong kieán, giai caáp
voâ saûn chöa ñuû tröôûng thaønh ñeå
tieán haønh thoáng nhaát ñaát nöôùc
baèng con ñöôøng Caùch maïng – con
ñöôøng "Töø döôùi leân", quaù trình
thoáng nhaát ñaát nöôùc ñöôïc thöïc hieän
baèng con ñöôøng chieán tranh vöông
trieàu – "töø treân xuoáng", thoâng qua
vai troø cuûa quyù toäc Phoå – ñaïi dieän
laø Bi-xmaùc. Vôùi nhöõng chính saùch
phaûn ñoäng ñaõ ñöa nöôùc Ñöùc trôû
thaønh moät ñoàn luyõ phaûn ñoäng,
nhaát laø nguoàn goác chuû yeáu daãn
ñeán chuû nghóa quaân phieät xaâm löôïc
vaø laø trung taâm xaûy ra caùc cuoäc
chieán tranh ôû chaâu AÂu.
nhaân
- GV söû duïng löôïc ñoà quaù trình
thoáng nhaát Ñöùc ñeå trình baøy dieãn
bieán quaù trình thoáng nhaát nöôùc
Ñöùc.
- Goïi 1 – 2 HS leân baûng trình baøy
laïi quaù trình thoáng nhaát Ñöùc ñeå - Quaù trình thoáng nhaát Ñöùc
cuûng coá kieán thöùc muïc naøy.
- Quaù trình thoáng nhaát Ñöùc chuû + Naêm 1864 Bi-xmaùc taán
yeáu taäp trung vaøo nhöõng noäi dung coâng Ñan Maïch chieám Hoân-
sau: xtai-nô vaø Sô-leâ-xvích hai ñòa
+ Naêm 1864 Bi-xmaùc taán coâng baøn chieán löôïc quan troïng ôû
Ñan Maïch chieám Hoân-xtai-nô vaø Sô- Ban Tích vaø Baéc Haûi.
leâ-xvích hai ñòa baøn chieán löôïc quan
troïng ôû Ban Tích vaø Baéc Haûi. Ñan
Maïch phaûi kyù hoaø öôùc (10/1864). + Naêm 1866 Bi-xmaùc gaây
Ñoàng yù trao hai coâng quoác cho Aùo chieán tranh vôùi Aùo, Ñöùc
vaø Phoå thaønh laäp moät lieân bang thaønh laäp moät lieân bang Baéc
môùi. Ñöùc.
- Keát quaû: Naêm 1867 Lieân Bang - Naêm 1870, 1871 Bi-xmaùc gaây
Baéc Ñöùc ra ñôøi goàm 18 quoác gia chieán vôùi Phaùp thu phuïc ñöôïc
Baéc Ñöùc vaø 3 thaønh phoá töï do, caùc bang mieàn Nam hoaøn
Hieän phaùp ñöôïc thoâng qua. toaøn thoáng nhaát ñaát nöôùc.
- Naêm 1870, 1871 Bi-xmaùc tieán
haønh chieám Phaùp, Phaùp phaûi kyù
hieäp ñònh ñaàu haøng thu phuïc ñöôïc
caùc bang mieàn Nam hoaøn toaøn
thoáng nhaát ñaát nöôùc.
- GV giaûi thích roõ: vieäc thoáng nhaát
Trang 207
naém vöõng
nöôùc Ñöùc mang tính chaát moät cuoäc
Caùch maïng tö saûn taïo ñieàu kieän cho
kinh teá tö baûn chuû nghóa phaùt trieån
maïnh meõ ôû Ñöùc.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Cuoäc ñaáu tranh thoáng
- GV neâu caâu hoûi: Tình hình Italia nhaát Italia
tröôùc khi thoáng nhaát ñaát nöôùc?
yù:
+ Giöõa theá kyû XIX Italia vaãn bò chia - Tình hình Italia tröôùc khi thoáng
thaønh 7 vöông quoác nhoû, vaø chòu söï nhaát:
thoáng nhaát cuûa ñeá quoác Aùo. + Ñaát nöôùc bò phaân taùn chia
+ Döôùi ñoâ hoä cuûa ñeá quoác Aùo xeû thaønh 7 vöông quoác nhoû,
vaø aùch thoáng trò cuûa caùc theá löïc chòu söï thoáng nhaát cuûa ñeá
phong kieán kinh teá laïc haäu chaäm quoác Aùo.
phaùt trieån ngoaøi vöông quoác + Kinh teá laïc haäu, chaäm phaùt
Pieâmoânteâ. trieån, bò kìm haõm phaùt trieån.
- GV neâu caâu hoûi: tröôùc tình hình
ñoù ñaët ra yeâu caàu gì ñöa Italia phaùt
trieån theo höôùng tö baûn chuû nghóa?
- HS traû lôøi caâu hoûi. - Nhieäm vuï:
- GV nhaän xeùt vaø keát luaän: yeâu + Ñaët ra yeâu caàu caáp baùch
caàu caáp baùch laø giaûi phoùng daân laø giaûi phoùng daân toäc khoûi
toäc khoûi söï leä thuoäc vaøo ñeá quoác söï leä thuoäc vaøo Aùo, xoaù boû
AÙo, xoaù boû söï caûn trôû cuûa caùc söï caûn trôû cuûa caùc theá löïc
theá löïc phong kieán, môû ñöôøng cho phong kieán.
coâng nghieäp tö baûn phaùt trieån. + Môû döôøng cho kinh teá phaùt
- GV nhaán maïnh: Trong ñoù noåi baät trieån theo höôùng tö baûn chuû
leân vai troø cuûa vöông quoác vaãn giöõ nghóa.
ñöôïc ñoäc laäp, neàn quaân chuû laäp
hieán cuûa trieàu ñaïi xa-voa ñaïi dieän
cho quyeàn lôïi cuûa lieân minh quyù toäc
tö saûn hoaù vaø ñaïi tö saûn, ñaõ taïo
ñieàu kieän cho kinh teá tö baûn chuû
nghóa phaùt trieån.
Hoaït ñoäng 4: caû lôùp, caù nhaân
- tröôùc heát GV söû duïng" Löôïc ñoà
thoáng nhaát Italia" Keát hôïp vôùi noäi
dung SGK ñeå trình baøy dieãn bieán
quaù trình thoáng nhaát Italia. - Dieãn bieán: Noåi baät laø vai
- Tieáp theo goïi Hs leân baûng trình troø cuûa vöông quoác
baøy laïi quaù trình thoáng nhaát Italia Pieâmoânteâ.
ñeå khaéc saâu vaø cuûng coá kieán
thöùc.
- Dieãn bieán quaù trình thoáng nhaát
Italia caàn taäp trung vaøo nhöõng noäi + Thaùng 4 – 1859 chieán tranh
dung chuû yeáu sau: vôùi Aùo. Thaùng 3 – 1860 caùc
+ Thaùng 4 – 1859 chieán tranh giöõa vöông quoác mieàn Baéc saùp
Trang 208
naém vöõng
lieân quaân Pieâmoânteâ Phaùp vôùi Aùo nhaäp vaøo Pieâmoânteâ.
baét ñaàu döôùi söï hoã trôï cuûa ñoaøn
quaân tình nguyeän Ga-ri-ban-ñi ñaåy
quaân Aùo vaøo tình theá khoù khaên,
thaùng 3 – 1860 caùc vöông quoác mieàn + Thaùng 4 – 1860 khôûi nghóa
Baéc saùp nhaäp vaøo Pieâmoânteâ. nhaân daân ôû ñaûo Xixilia cuøng
+ Thaùng 4 – 1860 khôûi nghóa nhaân vôùi ñoäi quaân "Aùo ñoû" cuûa
daân ôû ñaûo Xixilia buøng noå, ñoøi laät Gia-ri-ban-ñi thoáng nhaát ñöôïc
ñoå chính quyeàn tay sai Aùo thoáng mieàn Nam.
nhaát ñaát nöôùc garibanñi cuøng quaân
ñoäi "Aùo ñoû" ñoå boä leân ñaûo giaûi
phoùng mieàn Nam Italia, sau ñoù mieàn
Nam Italia saùp nhaäp vaøo Pieâmoânteâ + Naêm 1866 lieân minh vôùi
(10 – 1860) thaønh laäp vöông quoác Phoå choáng Aùo giaûi phoùng
Italia. ñöôïc Veâneâxia.
+ Naêm 1866 Italia lieân minh vôùi + Naêm 1870 sau thaát baïi
Phoå choáng Aùo giaûi phoùng ñöôïc cuûa Phaùp trong cuoäc chieán
Veâneâxia. tranh vôùi Phoå, thu hoài Roâma.
+ Naêm 1870 Phaùp thaát baïi trong
cuoäc chieán tranh Phaùp – Phoå, Roâma
thuoäc veà Italia.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu yù nghóa YÙ nghóa:
cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Italia? + Mang tính chaát moät cuoäc
- HS döïa vaøo SGK vaø voán hieåu Caùch maïng tö saûn, laät ñoå söï
bieát qua baøi hoïc traû lôøi caâu hoûi. thoáng trò cuûa ñeá quoác Aùo
- GV choát yù: Mang tính chaát moät vaø caùc theá löïc phong kieán.
cuoäc Caùch maïng tö saûn, laät ñoå söï + Môû ñöôøng cho chuû nghóa tö
thoáng trò cuûa ñeá quoác Aùo vaø caùc baûn phaùt trieån.
theá löïc phong kieán baûo thuû Italia.
Taïo ñieàu kieän cho chuû nghóa tö baûn
phaùt trieån.
- GV nhaán maïnh theâm: haïn cheá
cuûa cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Italia
laø sau khi thoáng nhaát Italia vaãn theo
cheá ñoä quaân chuû laäp hieán, neàn
daân chuû coøn raát nhieàu haïn cheá,
noâng daân ngheøo khoâng coù ñaát ñai
vaø khoâng coù quyeàn baàu cöû.
Hoaït ñoäng 5: caù nhaân vaø caû  Noäi chieán ôû Myõ
lôùp
- GV cho HS quan saùt treân löôïc ñoà
nöôùc Myõ giöõa theá kyû XIX trong SGK
vaø giôùi thieäu cho HS thaáy ñöôïc söï
môû roäng ñaát ñai nöôùc Myõ giöõa theá - Tình hình Myõ tröôùc noäi
kyû XIX. chieán:
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát
tình hình nöôùc Myõ tröôùc khi noäi
chieán?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. + Giöõa theá kyû XIX kinh teá Myõ
Trang 209
naém vöõng
- GV trình baøy vaø phaân tích. toàn taïi hai con ñöôøng: Mieàn
+ Kinh teá Myõ giöõa theá kyû XIX toàn Baéc phaùt trieån neàn coâng
taïi theo 2 con ñöôøng: Mieàn Baéc phaùt nghieäp tö baûn chuû nghóa;
trieån neàn coâng nghieäp tö baûn chuû mieàn Nam kinh teá ñoàn ñieàn
nghóa, mieàn Nam phaùt trieån kinh teá vaøo boùc loät noâ leä.
ñoàn ñieàn döïa treân boùc loät söùc lao + Nhôø ñieàu kieän thuaän lôïi
ñoäng noâ leä. kinh teá phaùt trieån nhanh
+ Veà noâng nghieäp ôû Mieàn Baéc choùng ñaëc bieät laø ngaønh
vaø Mieàn taây kinh teá trang traïi chuû coâng nghieäp vaø caû noâng
nhoû vaø noâng daân töï do chieám öu nghieäp. Song cheá ñoä noâ leä
theá phuïc vuï thò tröôøng coâng nghieäp. caûn trôû neàn kinh teá tö baûn
Trong khi ñoù ôû mieàn Nam kinh teá chuû nghóa phaùt trieån.
ñoàn ñieàn phaùt trieån döïa treân söùc
lao ñoäng noâ leä laøm giaøu nhanh
choùng cho giôùi chuû noâ. Tuy nhieân,
cheá ñoä noâ leä ñaõ caûn trôû neàn kinh + Maâu thuaãn giöõa tö saûn, traïi
teá tö baûn chuû nghóa phaùt trieån. chuû ôû Mieàn Baéc vôùi chuû noâ
+ Maâu thuaãn giöõa tö saûn vaø traïi ôû Mieàn Nam ngaøy caøng gay
nhoû ôû mieàn Baéc vôùi caùc chuû noâ gaét.
ôû mieàn Nam ngaøy caøng gay gaét →
Phong traøo ñaáu tranh ñoøi thuû tieâu
cheá ñoä noâ leä môû ñöôøng cho CNTB
phaùt trieån.
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân - Nguyeân nhaân tröïc tieáp:
tröïc tieáp daãn ñeán noäi chieán? + Lincoân ñaïi dieän Ñaûng Coäng
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. hoaø truùng cöû Toång thoáng ñe
- GV nhaän xeùt choát yù: doaï quyeàn lôïi cuûa chuû noâ ôû
+ Lincoân öùng cöû vieân cuûa Ñaûng mieàn Nam.
Coäng hoaø ñaïi dieän cho giai caáp tö
saûn vaø traïi chuû mieàn Baéc truùng
cöû Toång thoáng ñe doaï quyeàn lôïi caùc
chuû noâ ôû Mieàn Nam (vì Ñaûng Coäng
hoaø chuû tröông baùc boû cheá ñoä noâ
leä).
- GV keát hôïp giôùi thieäu hình 62 + 11 Bang mieàn Nam taùch khoûi
"Toång thoáng Lin-coân (ngöôøi ngoài lieân bang.
beân traùi) thaåm duyeät baûn Tuyeân
ngoân Giaûi phoùng noâ leä" vôùi noäi
dung veà Lincoân trong SGK.
+ 11 bang phaûn ñoái taùch khoûi
Lieân bang thaønh laäp Hieäp bang môùi
coù chính phuû, Toång thoáng rieâng vaø
chuaån bò löïc löôïng choáng laïi Chính
phuû Trung Öông.
Trang 210
naém vöõng
Hoaït ñoäng 6: caû lôùp vaø caù
nhaân
GV trình baøy: Ngaøy 12/4/1861 noäi
chieán buøng noå, ban ñaàu quaân ñoäi
lieân bang kieân quyeát vaø khoâng söû
duïng bieän phaùp trieät ñeå neân bò thua
lieân tieáp.
- GV neâu caâu hoûi: Tröôùc tình hình
ñoù chính phuû Lincoân coù bieän phaùp - Dieãn bieán:
gì? + Ngaøy 12/4/1861 noäi chieán
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu buøng noå – öu theá veà Hieäp
hoûi. Bang.
- GV nhaän xeùt, boå sung, vaø choát
yù:
+ Chính phuû thay ñoåi keá hoaïch taùc + Ngaøy 01/1/1863 Lincoân coøn
chieán vaø coù nhöõng bieän phaùp tích ra saéc leänh baõi boû cheá ñoä
cöïc hôn. noâ leä → noâng daân tham gia
+ Giöõa naêm 1862 kyù saéc leänh quaân ñoäi.
caáp ñaát ôû mieàn Taây cho daân di cö. + Ngaøy 09/04/1865 noäi chieán
+ Ngaøy 01/1/1863 ra saéc leänh baõi keát thuùc, thaéng lôïi thuoäc veà
boû cheá ñoä noâ leä → haøng vaïn noâ quaân Lieân bang.
leä vaø ngöôøi daân gia nhaäp quaân ñoäi
Lieân bang.
+ Ngaøy 09/4/1865 quaân ñoäi mieàn
Baéc giaønh thaéng lôïi quyeát ñònh trong
traän ñaùnh thuû phuû Hieäp bang mieàn
nam (Xaratoâga), noäi chieán chaám döùt. - YÙ nghóa:
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát yù + Laø cuoäc caùch maïng tö saûn
nghóa cuûa cuoäc noäi chieán? laàn thöù II ôû Myõ.
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. + Xoaù boû cheá ñoä noâ leä ôû
- GV nhaän xeùt, boå sung, choát yù: mieàn Nam taïo ñieàu kieän cho
+ Laø cuoäc caùch maïng tö saûn laàn chuû nghóa tö baûn phaùt trieån.
thöù II ôû Myõ. + Neàn kinh teá Myõ phaùt trieån
+ Xoaù boû cheá ñoä noâ leä ôû mieàn nhanh choùng sau noäi chieán.
Nam taïo ñieàu kieän cho chuû nghóa tö
baûn phaùt trieån.
+ Neàn kinh teá Myõ phaùt trieån
nhanh choùng sau noäi chieán.
GV yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi ñaët ra ngay töø ñaàu giôø
hoïc. Nguyeân nhaân vaø dieãn bieán cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát
Ñöùc, Italia vaø noäi chieán Myõ? Taïi sao ñoù laïi laø nhöõng cuoäc
caùch maïng tö saûn?
5. Daën doø, baøi taäp
- Laäp baûng thoáng keâ caùc hình thöùc caùch maïng Tö saûn
theo noäi dung sau:
Trang 211
Teân cuoäc caùch Keát quaû, yù

Hình thöùc Thôøi gian
maïng nghóa
Trang 212
Baøi 34
CHUÛ NGHÓA TÖ BAÛN
CHUYEÅN SANG GIAI ÑOAÏN ÑEÁ QUOÁC CHUÛ NGHÓA

1. Kieán thöùc
- Naém vaø hieåu ñöôïc nhöõng thaønh töïu chuû yeáu veà
khoa hoïc kyõ thuaät cuoái theá kyû XIX – ñaàu theá kyû XX, noù ñaõ
thöùc ñaåy söï phaùt trieån vöôït baäc cuûa löïc löôïng saûn xuaát
xaõ hoäi.
- Naém ñöôïc khoaûng nhöõng naêm cuoái theá kyû XIX, coâng
nghieäp tö baûn daàn chuyeån sang giai ñoaïn phaùt trieån cao hôn
giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa maø ñaëc tröng cô baûn nhaát laø
söï ra ñôøi cuûa caùc toå chöùc ñoäc quyeàn vaø söï boùc loät ngaøy
caøng tinh vi hôn ñoái vôùi nhaân daân lao ñoäng laøm cho maâu
thuaãn trong xaõ hoäi tö baûn ngaøy caøng gay gaét vaø saâu saéc.
- Bieát traân troïng nhöõng coâng trình nghieân cöùu nhöõng
phaùt minh cuûa caùc nhaø khoa hoïc trong vieäc khaùm phaù
nguoàn naêng löôïng voâ taän cuûa thieân nhieân phuïc vuï cho nhu
caàu vaø cuoäc soáng con ngöôøi.
- Thaáy ñöôïc maëc duø chuû nghóa ñeá quoác laø giai ñoaïn
phaùt trieån cao cuûa chuû nghóa ñeá quoác, ñi cuøng vôùi noù laø
nhöõng thuû ñoaïn boùc loät tinh vi cuûa chuùng.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän cho HS kyõ naêng nhaän xeùt ñaùnh giaù söï
kieän lòch söû veà söï hình thaønh caùc toå chöùc ñoäc quyeàn.
- Kyõ naêng khai thaùc vaø söû duïng tranh aûnh lòch söû veà
nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc kyõ thuaät.
- Tranh aûnh caùc nhaø baùc hoïc où nhöõng phaùt minh noåi
tieáng vaøo cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX.
- Tö lieäu veà cuoäc ñôøi vaø söï nghieäp cuûa caùc nhaø baùc
hoïc coù teân tuoåi treân theá giôùi.

Trang 213
Caâu hoûi 1: Taïi sao noùi cuoäc ñaáu tranh thoáng nhaát Ñöùc,
Italia vaø noäi chieán ôû Myõ laïi mang tính chaát moät cuoäc caùch
maïng tö saûn?
Caâu hoûi 2: Taïi sao trong cuoäc noäi chieán ôû Myõ tö saûn ôû
mieàn Baéc laïi thaéng chuû noâ ôû mieàn Nam?
Cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX, caùc nöôùc tö baûn AÂu –
Myõ coù nhöõng chuyeån bieán maïnh meõ trong ñôøi soáng kinh teá
– xaõ hoäi, böôùc sang giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa. Ñaëc tröng
cô baûn nhaát cuûa giai ñoaïn naøy laø söï ra ñôøi caùc toå chöùc
ñoäc quyeàn vaø söï boùc loät ngaøy caøng tinh vi hôn ñoái vôùi
nhaân daân lao ñoäng laøm cho maâu thuaãn trong xaõ hoäi ngaøy
caøng gay gaét. Ñeå hieåu roõ nguyeân nhaân naøo daãn ñeán söï
phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn? Söï ra ñôøi vaø nhöõng ñaëc
ñieåm cô baûn cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá quoác
chuû nghóa? Baøi hoïc hoâm nay seõ lyù giaûi nhöõng caâu hoûi neâu
treân.

naém vöõng
Hoaït ñoäng 1: Hoaït ñoäng nhoùm  Nhöõng thaønh töïu veà
- Tröôùc heát, GV trình baøy: Khoaûng khoa hoïc – kyõ thuaät cuoái
30 naêm cuoái theá kyû XIX löïc löôïng theá kyû XIX – ñaàu theá kyû
saûn xuaát ôû caùc nöôùc tö baûn ñaït XX
ñeán trình ñoä phaùt trieån cao. Nhôø
nhöõng phaùt minh khoa hoïc trong caùc
lónh vöïc vaät lyù, hoaù hoïc, sinh hoïc.
- GV chia lôùp thaønh 4 nhoùm nhieäm
vuï cuûa caùc nhoùm nhö sau:
+ Nhoùm 1: Neâu teân caùc nhaø khoa
hoïc vaø nhöõng thaønh töïu phaùt minh
veà vaät lyù.
veà hoaù hoïc.
veà sinh hoïc.
+ Nhoùm 4: Neâu nhöõng tieán boä
trong vieäc aùp duïng nhöõng thaønh töïu
khoa hoïc kyõ thuaät trong saûn xuaát
noâng nghieäp. * Trong lónh vöïc vaät lyù:
- HS ñoïc SGK vaø thaûo luaän theo + Phaùt minh veà ñieän cuûa caùc
nhoùm cöû ñaïi dieän trình baøy keát nhaø Baùc hoïc G.OÂm ngöôøi
quaû cuûa mình. Ñöùc, G.Jun ngöôøi Anh, E.Lenxô
- GV nhaän xeùt boå sung vaø choát yù. ngöôøi Nga môû ra khaû naêng
* Nhoùm 1: Trong lónh vöïc vaät lyù. öùng duïng nguoàn naêng löôïng
+ Phaùt minh veà ñieän cuûa caùc môùi.
Trang 214
naém vöõng
nhaø baùc hoïc G.OÂm ngöôøi Ñöùc, G.Jun
ngöôøi Anh, E.Lenxô ngöôøi Nga môû ra
khaû naêng öùng duïng nguoàn naêng + Phaùt hieän veà phoùng xaï
löôïng môùi. cuûa Haêngri Baccôren (Phaùp),
+ Thuyeát ñieän töû cuûa Toâmxô (Anh) Mari quyri ñaõ ñaët neàn taûng
cho pheùp phaân tích nguyeân töû maø cho vieäc tìm kieám nguoàng
tröôùc ñaây ngöôøi ta laàm töôûng laø naêng löôïng haït nhaân.
nhöõng phaân töû nhoû nhaát. + Rôdôpho (Anh) coù böôùc
+ Phaùt hieän veà phoùng xaï cuûa tieán vó ñaïi trong vieäc tìm hieåu
Haêngri Baccôren (Phaùp), Mari quyri ñaõ caáu truùc vaät chaát.
ñaët neàn taûng cho vieäc tìm kieám + Phaùt minh cuûa Rônghen
nguoàn naêng löôïng haït nhaân. (Ñöùc) veà tia X vaøo naêm 1895
coù öùng duïng quan troïng trong
+ Rôdôpho (Anh) coù böôùc tieán vó y hoïc.
ñaïi trong vieäc tìm hieåu caáu truùc vaät
chaát.
+ Phaùt minh cuûa Rônghen (Ñöùc) veà

tia X vaøo naêm 1895 coù öùng duïng * Trong lónh vöïc sinh hoïc
quan troïng trong y hoïc chuaån ñoaùn + Hoïc thuyeát Ñacuyn (Anh)
vaø ñieàu trò chính xaùc beänh taät. ñeà caäp ñeán söï tieán hoaù vaø
* Nhoùm 2: Trong lónh vöïc hoaù hoïc. di truyeàn…
Ñònh luaät tuaàn hoaøn cuûa + Phaùt minh cuûa nhaø baùc
Menñeâleâep nhaø baùc hoïc Nga ñaõ hoïc Lu-i Paster (Phaùp) giuùp
ñaët cô sôû cho söï phaân haïng caùc phaùt hieän vi truøng vaø cheá
nguyeân toá hoaù hoïc. taïo thaønh coâng vaécxin choáng
* Nhoùm 3: Trong lónh vöïc sinh hoïc beänh choù daïi.
+ Hoïc thuyeát Ñacuyn (Anh) ñeà caäp + Coâng trình cuûa nhaø baùc
ñeán söï tieán hoaù vaø di truyeàn… hoïc Nga Pap-loáp nghieân cöùu
+ Phaùt minh cuûa nhaø baùc hoïc Lu-i hoaït ñoäng cuûa heä thaàn kinh
Paster (Phaùp) giuùp phaùt hieän vi cao caáp cuûa ñoäng vaät vaø
truøng vaø cheá taïo thaønh coâng vexing ngöôøi.
choáng beänh choù daïi.
+ Coâng trình cuûa nhaø baùc hoïc Nga
Pap-loáp nghieân cöùu hoaït ñoäng cuûa
heä thaàn kinh cao caáp cuûa ñoäng vaät
vaø ngöôøi.
* Nhoùm 4: Trong noâng nghieäp
Maùy moùc ñöôïc söû duïng nhieàu nhö
maùy keùo, maùy caøy, maùy gaët …
phöông phaùp canh taùc ñöôïc caûi tieán,
vieäc söû duïng phaân hoaù hoïc naâng
cao naêng suaát caây troàng.
nhaân
GV trình baøy vaø phaân tích: * Nhöõng phaùt minh khoa
+ Nhöõng hoaït ñoäng khoa hoïc ñöôïc hoïc ñöôïc aùp duïng vaøo
aùp duïng vaøo saûn xuaát. saûn xuaát:
+ Kyõ thuaät luyeän kim ñöôïc caûi + Kyõ thuaät luyeän kim ñöôïc
Trang 215
naém vöõng
tieán, vôùi vieäc söû duïng loø Beùtxme caûi tieán, vôùi vieäc söû duïng
vaø loø Maùctanh saûn xuaát löôïng theùp loø Beùtxme vaø loø Maùctanh
taêng nhanh vaø ñöôïc söû duïng roäng saûn xuaát löôïng theùp taêng
raõi trong cheá taïo maùy vaø ñoùng taøu, nhanh vaø ñöôïc söû duïng roäng
xe löûa … tuoác bin phaùt ñieän ñöôïc söû raõi trong cheá taïo maùy vaø
duïng ñeå cung caáp ñieän naêng. ñoùng taøu, xe löûa … tuoác bin
phaùt ñieän ñöôïc söû duïng ñeå
+ Daàu hoaû ñöôïc khai thaùc ñeå cung caáp ñieän naêng.
thaép saùng vaø cung caáp nguoàn + Daàu hoaû ñöôïc khai thaùc
nhieân lieäu môùi giao thoâng vaän taûi. ñeå thaép saùng vaø cung caáp
Coâng nghieäp hoaù hoïc ra ñôøi phuïc vuï nguoàn nhieân lieäu môùi giao
saûn xuaát thuoác nhuoäm, phaân boùn. thoâng vaän taûi. Coâng nghieäp
hoaù hoïc ra ñôøi phuïc vuï saûn
+ Vieäc phaùt minh ra ñieän tín giuùp xuaát thuoác nhuoäm, phaân
vieäc lieân laïc ngaøy caøng xa vaø nhanh boùn.
hôn. Cuoái theá kyû XIX oâtoâ ñöôïc ñöa + Vieäc phaùt minh ra ñieän tín
vaøo söû duïng nhôø phaùt minh veà giuùp vieäc lieân laïc ngaøy caøng
ñoäng cô ñoát trong. Thaùng 12 – 1903 xa vaø nhanh hôn. Cuoái theá kyû
anh em ngöôøi Myõ ñaõ cheá taïo maùy XIX oâtoâ ñöôïc ñöa vaøo söû
bay ñaàu tieân. duïng nhôø phaùt minh veà ñoäng
cô ñoát trong. Thaùng 12 – 1903
- GV neâu caâu hoûi: yù nghóa cuûa anh em ngöôøi Myõ ñaõ cheá taïo
nhöõng tieán boä veà khoa hoïc kyõ maùy bay ñaàu tieân.
thuaät?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu
hoûi. * Ñaõ laøm thay ñoåi cô baûn
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñaõ neàn saûn xuaát vaø cô caáu kinh
laøm thay ñoåi cô baûn neàn saûn xuaát teá tö baûn chuû nghóa, ñaùnh
vaø cô caáu kinh teá tö baûn chuû nghóa, daáu böôùc tieán môùi cuûa chu3
ñaùnh daáu böôùc tieán môùi cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn naøy.
nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn naøy.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Söï hình thaønh caùc toå
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát chöùc ñoäc quyeàn.
boái caûnh daãn ñeán söï ra ñôøi caùc toá
chöùc ñoäc quyeàn?
- HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa
mình vaø SGK töï traû lôøi caâu hoûi. - Nguyeân nhaân:
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy: Cuoái + Do tieán boä cuûa khoa hoïc –
theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX, nhôø kyõ thuaät saûn xuaát coâng
nhöõng tieán boä cuûa khoa hoïc kyõ nghieäp caùc nöôùc Aâu - Myõ
thuaät saûn xuaát coâng nghieäp caùc taêng nhanh daãn ñeán tích tuï tö
nöôùc Aïu – Myõ taêng nhanh daãn ñeán baûn.
tích tuï tö baûn. Ñaây laø thôøi kyø "Caù + Caùc ngaønh kinh teá chuyeån
lôùn nuoát vaù beù". Trong taát caû caùc töø töï do caïnh tranh sang toå
ngaønh kinh teá töï do caïnh tranh ñaõ chöùc ñoäc quyeàn döôùi nhieàu
thay theá bôûi nhöõng toå chöùc ñoäc hình thöùc: Caùcten, Xanhñica,
quyeàn döôùi nhieàu hình thöùc: Caùcten, Tôø rôt.
Xanhñica, Tôørôt.
Toå chöùc ñoäc quyeàn ra ñôøi nhaèm
Trang 216
naém vöõng
baûo ñaûm quyeàn lôïi lôïi nhuaän cao,
haïn cheá caïnh tranh vaø ngaên ngöøa
khuûng hoaûng. Song treân thöïc teá noù
coøn laøm caùc hieän töôïng naøy trôû
neân gay gaét hôn vaø maâu thuaãn
giöõa caùc taäp ñoaøn tö baûn ngaøy
caøng saâu saéc.
- GV neâu caâu hoûi: Quaù trình taäp
trung saûn xuaát hình thaønh caùc coâng
ty ñoäc quyeàn trong lónh vöïc coâng
nghieäp dieãn ra nhö theá naøo? Ñaëc
ñieåm cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai
ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa?
hoûi. - Ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy: ñeá quoác:
+ ÔÛ Phaùp, ngaønh luyeän kim vaø + Trong coâng nghieäp : Dieãn ra
khai thaùc moû taäp trung trong tay hai quaù trình taäp trung voán lôùn
coâng ty lôùn, coâng ty "Snaây-ñô Crô- thaønh laäp nhöõng coâng ty ñoäc
doâ" naém nhaø maùy quaân söï ôû quyeàn nhö ôû Phaùp, Ñöùc,
Crôñoâ vaø caùc nhaø maùy cheá taïo ñoà Myõ… luõng ñoaïn ñôøi soáng kinh
ñoàng, theùp cuøng caùc ngaønh khaùc teá caùc nöôùc tö baûn.
ôû nhieàu vuøng trong nöôùc.
Toång coâng ty ñöôøng saét vaø ñieän
khí cuøng 6 coâng ty khaùc ñoäc quyeàn
ngaønh ñöôøng saét trong nöôùc, 50%
troïng taûi bieån do 3 coâng ty lôùn naém.
Hai coâng ty "Xanh Goâben" vaø "Cuman"
kieåm soaùt toaøn boä coâng nghieäp
hoaù chaát.
+ ÔÛ Ñöùc: Coâng ty than Ranh-Vet- + Trong lónh vöïc taøi chính,
xpha-len ñaõ kieåm soaùt 95% toång saûn ngaân haøng: Moät vaøi ngaân
löôïng than vuøng Rua- vuøng coâng haøng lôùn khoáng cheá moïi
nghieäp lôùn nhaát cuûa Ñöùc vaø hôn hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caû
55% toång saûn löôïng than caû nöôùc. nöôùc hình thaønh tö baûn taøi
+ Tieáp ñoù GV trình baøy vaø phaân chính.
tích: Söï taäp trung saûn xuaát cuøng + Tö baûn taøi chính coøn ñaàu tö
dieãn ra trong lónh vöïc ngaân haøng. voán ra nöôùc ngoaøi ñem lôïi
Moät vaøi ngaân haøng lôùn khoáng cheá nhuaän cao: naêm 1900, nöôùc
moïi hoaït ñoäng kinh doanh cuûa caû Anh ñaàu tö voán ra beân ngoaøi
nöôùc hình thaønh tö baûn taøi chính, 2 tyû Livro xtecling, ñeán naêm
boïn tö baûn taøi chính coøn ñaàu tö voán 1913 leân gaàn 4 tyû.
ra nöôùc ngoaøi ñem lôïi nhuaän cao.
Naêm 1900, nöôùc Anh ñaàu tö voán ra - Moãi ñeá quoác coøn coù ñaëc
beân ngoaøi 2 tyû Livrô xteclinhg, ñeán ñieåm rieâng:
naêm 1913 leân gaàn 4 tyû. Thò tröôøng
cuûa Anh chuû yeáu laø AÁn Ñoä, Trung + Myõ laø söï hình thaønh caùc
Quoác, Nga caùc nöôùc Myõ Latinh… Tôørôùt khoång loà vôùi nhöõng
Trang 217
naém vöõng
- GV nhaán maïnh : Ngoaøi ñaëc ñieåm taäp ñoaøn taøi chính giaøu suï.
neâu treân, moãi nöôùc do ñieàu kieän + Anh laø ñeá quoác thöïc daân
lòch söû kinh teá cuûa mình ñaõ chuyeån vôùi heä thoáng thuoäc ñòa roäng
sang giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa lôùn vaø ñoâng daân.
vôùi nhöõng neùt rieâng bieät, nhö Myõ + Phaùp laø Ñeá quoác cho vay
laø söï hình thaønh caùc Tôørôùt khoång naëng laõi.
loà vôùi nhöõng taäp ñoaøn taøi chính
giaøu suï: ÔÛ Anh laø ñeá quoác thöïc - Xuaát hieän nhieàu maâu
daân vôùi heä thoáng thuoäc ñòa roäng thuaãn.
lôùn vaø ñoâng daân; ôû Phaùp laø Ñeá Maâu thuaãn giöõa caùc nöôùc
quoác cho vay naëng laõi. ñeá quoác; giöõa nhaân daân
thuoäc ñòa vôùi ñeá quoác; giöõa
- GV neâu caâu hoûi: Söï ra ñôøi caùc giai caáp tö saûn vôùi nhaân daân
toå chöùc ñoäc quyeàn daãn ñeán haäu lao ñoäng caùc nöôùc tö baûn.
quaû gì?
- HS tìm hieåu vaø choát yù: Xuaát
hieän nhieàu maâu thuaãn.
+ Maâu thuaãn giöõa caùc nöôùc ñeá
quoác trong vieäc tranh chaáp thuoäc ñòa
gay gaét daãn ñeán caùc cuoäc chieán
tranh ñeå phaân chia thuoäc ñòa.
+ Maâu thuaãn giöõa nhaân daân
thuoäc ñòa vôùi ñeá quoác; giöõa giai
caáp tö saûn vôùi nhaân daân lao ñoäng
caùc nöôùc tö baûn.
+ Maâu thuaãn treân ñaõ daãn ñeán
cuoäc ñaáu tranh giai caáp vaø caùch
maïng xaõ hoäi.
- Höôùng daãn hoïc traû lôøi caâu hoûi ñaët ra ngay töø ñaàu
giôø hoïc: Nguyeân nhaân naøo daãn ñeán söï phaùt trieån cuûa chuû
nghóa tö baûn? Söï ra ñôøi vaø nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa
chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa?
- Hoïc baøi cuõ, traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Neâu ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá
quoác chuû nghóa.
Trang 218
Baøi 35
CAÙC NÖÔÙC ÑEÁ QUOÁC ANH, PHAÙP, ÑÖÙC, MYÕ
VAØ SÖÏ BAØNH TRÖÔÙNG THUOÄC ÑÒA

1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc nhöõng neùt khaùi quaùt veà tình hình kinh teá,
chính trò cuûa caùc nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc, Myõ hoài cuoái theá kyû
XIX – ñaàu theá kyû XX; nhöõng neùt chung vaø ñaëc ñieåm rieâng.
- Hieåu ñöôïc ñaây laø thôøi kyø caùc nöôùc ñeá quoác ñaåy
maïnh vieäc xaâm löôïc thuoäc ñòa, phaân chia laïi thò tröôøng theá
giôùi laøm cho maâu thuaãn giöõa caùc ñeá quoác vôùi ñeá quoác
vaø giöõa ñeá quoác vôùi thuoäc ñòa ngaøy caøng saâu saéc.
Giuùp HS naâng cao nhaän thöùc veà baûn chaát cuûa chuû
nghóa ñeá quoác, yù thöùc caûnh giaùc caùch maïng; ñaáu tranh
choáng caùc theá löïc gaây chieán, baûo veä hoaø bình.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích söï kieän Lòch söû ñeå thaáy
ñöôïc töøng ñaëc ñieåm rieâng cuûa chuû nghóa ñeá quoác.
- Baûng thoáng keâ bieåu thò söï thay ñoåi veà saûn löôïng
coâng nghieäp cuûa caùc nöôùc Anh, Phaùp, Myõ, Ñöùc.
- Sô ñoà thay ñoåi vò trí kinh teá caùc nöôùc ñeá quoác cuoái
theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX.
- Löôïc ñoà caùc nöôùc ñeá quoác ñaàu theá kyû XX.
Caâu hoûi 1: Neâu nhöõng thaønh töïu veà khoa hoïc kyõ thuaät
cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX?
Caâu hoûi 2: Söï ra ñôøi vaø nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn cuûa
chuû nghóa Tö baûn ôû giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa?
Cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX, laø thôøi kyø phaùt trieån
maïnh meõ cuûa caùc nöôùc Tö baûn tieân tieán, ñaùnh daáu böôùc
chuyeån töø giai ñoaïn töï do caïnh tranh sang giai ñoaïn ñoäc
quyeàn. Cuøng vôùi ñoù laø chính saùch môû roäng xaâm löôïc
thuoäc ñòa ñeå coù theâm thò tröôøng vaø vô veùt nguyeân lieäu ñöa
veà chính quoác. Söï tranh chaáp thuoäc ñòa ñaõ laøm cho maâu
thuaãn giöõa caùc nöôùc ñeá quoác trôû neân saâu saéc. Tình hình
kinh teá, chính trò vaø chính saùch ñoái ngoaïi caùc nöôùc Anh,
Trang 219
Phaùp, Ñöùc, Myõ nhö theá naøo, chuùng ta cuøng tìm hieåu noäi
dung baøi hoïc hoâm nay ñeå traû lôøi caâu hoûi neâu treân.
Caùc hoaït ñoäng cuûa thaày Nhöõng kieán thöùc HS caàn
vaø troø naém vöõng
Tieát 1:
A. ANH VAØ PHAÙP CUOÁI THEÁ KYÛ XIX ÑAÀU THEÁ KYÛ XX
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Nöôùc Anh
nhaân
- Tröôùc heát, Gv trình baøy vaø phaân
tiùch: Ñaàu thaäp nieân 70 cuûa theá kyû
XIX, neàn coâng nghieäp Anh vaãn ñöùng
ñaàu theá giôùi. Saûn löôïng than cuûa
Anh gaáp 3 laàn Myõ vaø Ñöùc; saûn
löôïng gang gaáp 4 laàn Myõ vaø gaàn 5
laàn Ñöùc. Veà xuaát khaåu kim loaïi saûn
löôïng cuûa 3 nöôùc Phaùp, Ñöùc Myõ
goäp laïi khoâng baèng Anh.
- Tieáp ñoù GV neâu caâu hoûi: Cuoái * Tình hình kinh teá:
thaäp nieân 70 tình hình kinh teá Anh ra - Töø cuoái thaäp nieân 70, Anh
sao? maát daàn ñòa vò ñoäc quyeàn
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. coâng nghieäp, do vaäy maát
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Töø cuoái luoân caû vai troø luõng ñoaïn thò
thaäp nieân 70, Anh maát daàn ñòa vò tröôøng theá giôùi, bò Myõ vaø
ñoäc quyeàn coâng nghieäp, do vaäy Ñöùc vöôït qua.
maát luoân caû vai troø luõng ñoaïn thò
tröôøng theá giôùi, bò Myõ vaø Ñöùc vöôït
qua.
- GV giôùi thieäu “baûng thoáng keâ
bieåu thò söï thay ñoåi veà saûn löôïng
coâng nghieäp cuûa caùc nöôùc Anh,
Phaùp, Ñöùc, Myõ” trong SGK.
GV hoûi”: Nguyeân nhaân cuûa söï
giaûm suùt ñoù?
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy: - Tuy vaäy, Anh vaãn chieám öu
Nguyeân nhaân laø: theá veà taøi chính, xuaát caûng
+ Maùy moùc thieát bò xuaát hieän tö baûn, thöông maïi, haûi quaân
sôùm neân ñaõ cuõ vaø laïc haäu, vieäc vaø thuoäc ñòa.
hieän ñaïi hoaù raát toán keùm.
+ Moät sôù lôùn tö baûn chaïy sang
thuoäc ñòa, vì ôû ñaây lôïi nhuaän Tö baûn
ñeû ra nhieàu hôn chính quoác. Maët
khaùc, cöôùp ñoaït thuoäc ñòa coù lôïi
nhieàu hôn so vôùi ñaàu tö caûi taïo
coâng nghieäp.
- GV nhaán maïnh: Tuy vai troø baù
chuû theá giôùi veà coâng nghieäp bò
giaûm suùt, song Anh vaãn chieám öu
theá veà taøi chính, xuaát caûng tö baûn,
thöông maïi, haûi quaân vaø thuoäc ñòa.
Trang 220
- GV chia lôùp thaønh caùc nhoùm vaø
neâu caâu hoûi: Quaù trình taäp trung
saûn xuaát trong coâng nghieäp dieãn ra
nhö theá naøo?
- HS laøm vieäc theo nhoùm ñoïc SGK
cöû ñaïi dieän traû lôøi caâu hoûi. - Coâng nghieäp: Quaù trình
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñaây laø taäp trung tö baûn dieãn ra maïnh
thôøi kyø quaù trình taäp trung tö baûn meõ, nhieàu toå chöùc ñoäc
dieãn ra maïnh meõ, nhieàu toå chöùc quyeàn ra ñôøi chi phoái toaøn
ñoäc quyeàn ra ñôøi chi phoái toaøn boä boä ñôøi soáng kinh teá nöôùc
ñôøi soáng kinh teá nöôùc Anh, 5 ngaân Anh.
haøng ôû khu Xi-ti Luaân Ñoân naém 70%
soá tö baûn caû nöôùc. - Noâng nghieäp: Nöôùc Anh
- GV giôùi thieäu cho HS bieát: Noâng laâm vaøo tình traïng khuûng
nghieäp nöôùc Anh laâm vaøo tình traïng hoaûng traàm troïng. Anh phaûi
khuûng hoaûng traàm troïng. Nguyeân nhaäp khaåu löông thöïc.
nhaân laø do tö saûn Anh khoâng ñaàu tö
vaøo saûn xuaát noâng nghieäp maø chuû
yeáu vaøo buoân baùn löông thöïc vaø
giaù löông thöïc chaâu AÂu vaø Myõ raát
reõ.
Trang 221
nhaân * Tình hình chính trò:
- GV trình baøy vaø phaân tích: Anh laø - Anh laø nöôùc theo theå cheá
nöôùc theo theå cheá chính trò quaân chính trò quaân chuû laäp hieän
chuû laäp hieán vôùi vieäc thöïc hieän vôùi vieäc thöïc hieän cheá ñoä
cheá ñoä Hai Ñaûng (Ñaûng Töï do vaø hai Ñaûng (Ñaûng töï do vaø
Ñaûng Baûo thuû) thay nhau caàm Ñaûng Baûo thuû) thay nhau caàm
quyeàn. Söï khaùc bieät giöõa hai Ñaûng quyeàn, song ñeàu baûo veä
laø khoâng ñaùng keå, chuû yeáu veà quyeàn lôïi cuûa giai caáp tö saûn.
bieän phaùp cuï theå song ñeàu thoáng
nhaát vôùi nhau trong vieäc baûo veä lôïi
ích cuûa giai caáp tö saûn, ñaøn aùp
phong traøo quaàn chuùng vaø ñaåy
maïnh xaâm löôïc thuoäc ñòa.
- GV neâu caâu hoûi: Cho bieát chính - Ñaây laø thôøi kyø giai caáp tö
saùch ñoái ngoaïi cuûa Anh? saûn Anh taêng cöôøng môû roäng
- HS döïa vaøo SGK traû lôøi caâu hoûi. heä thoáng thuoäc ñòa ñaëc bieät
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Ñaây laø laø ôû Chaâu AÙ vaø chaâu Phi.
thôøi kyø giai caáp tö saûn Anh taêng
cöôøng môû roäng heä thoáng thuoäc ñòa
ñaëc bieät ôû Chaâu AÙ vaø Chaâu Phi.
GV keát hôïp khai thaùc löôïc ñoà ñeå HS
nhaän bieát ñöôïc heä thoáng thuoäc ñòa
roäng lôùn cuûa ñeá quoác Anh ñaàu theá
kyû XX traûi daøi töø Baéc Myõ, chaâu Phi,
Chaâu AÙ ñeán chaâu Ñaïi Döông.
- GV nhaán maïnh: Chuû nghóa ñeá
quoác Anh toàn taïi vaø phaùt trieån döïa - Ñaëc ñieåm ñeá quoác Anh: laø
treân söï boùc loät moät heä thoáng chuû nghóa ñeá quoác thöïc daân.
thuoäc ñòa roäng lôùn (chieám ¼ laõnh
thoå vaø ¼ daân soá theá giôùi) do vaäy
ñöôïc meänh danh laø chuû nghóa ñeá
quoác thöïc daân "Maët trôøi khoâng bao
giôø laën" treân ñaát nöôùc Anh, Leânin
nhaän xeùt: "Nöôùc Anh khoâng chæ laø
queâ höông cuûa heä thoáng coâng
xöôûng uûa chuû nghóa tö baûn, maø
coøn laø thuyû toå cuûa chuû nghóa ñeá
quoác hieän ñaïi".
Chuû nghóa thöïc daân Anh ñaõ trôû
thaønh ñaëc tröng rieâng cuûa chuû
nghóa ñeá quoác Anh. Vieäc xuaát khaåu
tö baûn cuûa Anh mang nhöõng quy moâ
to lôùn. Nöôùc Anh laø moät cöôøng
quoác thuoäc ñòa chính.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân  Nöôùc Phaùp
- GV: tröôùc 1870, coâng nghieäp Tình hình kinh teá
Phaùp ñöùng haøng thöù hai theá giôùi, - Cuoái thaäp nieân 70 trôû ñi
cuoái thaäp nieân 70 trôû ñi coâng coâng nghieäp Phaùp baét ñaàu
Trang 222
nghieäp Phaùp baét ñaàu chaäm laïi. phaùt trieån chaäm laïi.
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân
taïi sao coâng nghieäp Phaùp phaùt trieån
chaäm laïi?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu - Nguyeân nhaân:
hoûi. + Phaùp thaát baïi trong cuoäc
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: chieán tranh Phaùp – Phoå do ñoù
+ Phaùp thaát baïi trong cuoäc chieán phaûi boài thöôøng chieán tranh.
tranh Phaùp – Phoå, do ñoù phaûi boài + Ngheøo taøi nguyeân vaø
thöôøng chieán tranh. nhieân lieäu, ñaëc bieät laø than
+ Ngheøo taøi nguyeân vaø nhieân ñaù.
lieäu, ñaëc bieät laø than ñaù. + Giai caáp tö saûn chæ chuù
+ Giai caáp tö saûn chæ chuù troïng troïng ñeán xuaát caûng tö baûn
ñeán xuaát caûng tö baûn sang nhöõng sang nhöõng nöôùc chaäm phaùt
nöôùc chaäm phaùt trieån ñeå thu lôïi trieån ñeå thu lôïi nhuaän cao
nhuaän cao chöù khoâng huù troïng phaùt chöù khoâng huù troïng phaùt
trieån coâng nghieäp trong nöôùc. trieån coâng nghieäp trong nöôùc.
- GV keát luaän: Haäu quaû laø cuoái
theá kyû XIX saûn xuaát coâng nghieäp
cuûa Phaùp tuït xuoáng haøng thöù tö sau
Ñöùc, Myõ, Anh, kyõ thuaät laïc haäu roõ
reät so vôùi nhöõng nöôùc coâng nghieäp
treû.
- GV neâu caâu hoûi: Beân caïnh
nhöõng yeáu keùm ñoù coâng nghieäp
Phaùp coù nhöõng tieán boä gì?
- GV trình baøy vaø phaân tích: Maëc
duø coù söï suùt keùm, song coâng
nghieäp Phaùp cuõng coù tieán boä ñaùng
keå. Heä thoáng ñöôøng saét lan roäng
khaép nôi caû nöôùc ñaõ ñaåy nhanh söï
phaùt trieån cuûa ngaønh khai moû,
luyeän kim vaø thöông nghieäp. Vieäc cô
khí hoaù saûn xuaát ñöôïc taêng cöôøng.
Töø naêm 1852 – 1900 soá xí nghieäp söû
duïng maùy moùc taêng leân 9 laàn, soá - Söï thaâm nhaäp cuûa phöông
ñoäng cô chaïy baèng hôi nöôùc taêng thöùc saûn xuaát tö baûn chuû
leân 12 laàn. nghóa trong noâng nghieäp ôû
Noâng nghieäp Phaùp vaãn giöõ vai Phaùp dieãn ra chaäm chaïp do
troø quan troïng trong neàn kinh teá ñaát ñai bò chia nhoû.
Phaùp vì phaàn ñoâng daân cö soáng
baèng ngheà noâng. Tình traïng ñaát ñai
phaân taùn, manh muùn khoâng cho
pheùp söû duïng maùy moùc vaø kyõ
thuaät canh taùc môùi.
- GV choát yù: Nhöõng bieåu hieän
cuûa tình hình noâng nghieäp treân
chöùng toû söï thaâm nhaäp cuûa phöông
Trang 223
thöùc saûn xuaát tö baûn chuû nghóa
trong noâng nghieäp ôû Phaùp dieãn ra
chaäm chaïp.
- GV: Quaù trình taäp trung saûn xuaát
hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn
dieãn ra nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. - Ñaàu theá kyû XX quaù trình
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát taäp trung saûn xuaát cuõng
yù: ñaàu theá kyû XX quaù trình taäp dieãn ra trong lónh vöïc coâng
trung saûn xuaát cuõng dieãn ra trong nghieäp, daãn ñeán vieäc hình
lónh vöïc coâng nghieäp, daãn ñeán vieäc thaønh caùc coâng ty ñoäc
hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn, quyeàn, töøng böôùc chi phoái
töøng böôùc chi phoái neàn kinh teá neàn kinh teá Phaùp, ñaëc bieät
Phaùp, ñaëc bieät trong lónh vöïc ngaân trong lónh vöïc ngaân haøng.
haøng (GV nhaán maïnh ôû Phaùp quaù
trình dieãn ra chaäm hôn caùc nöôùc
khaùc).
- GV naâu caâu hoûi: Ñaëc ñieåm noåi
baät cuûa toå chöùc ñoäc quyeàn ôû
Phaùp?
- HS döïa vaøo SGK vaø voán hieåu
bieát cuûa mình traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù.
+ Söï taäp trung ngaân haøng ñaït ñeán
möùc cao: 5 ngaân haøng lôùn ôû Pari
naém 2/3 tö baûn cuûa caùc ngaân trong
caû nöôùc.
+ Khaùc vôùi Anh tö baûn chuû yeáu
ñaàu tö vaøo thuoäc ñòa, coøn ôû Phaùp
tö baûn phaàn lôùn ñöa voán ra nöôùc
ngoaøi, cho caùc nöôùc chaäm tieán vay - Ñaëc ñieåm : Tö baûn Phaùp
vôùi laõi suaát lôùn. phaàn lôùn ñöa voán ra nöôùc
- GV cho HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong ngoaøi, cho caùc nöôùc chaäm
SGK ñeå thaáy ñöôïc soá voán maø tö tieán vay vôùi laõi suaát lôùn.
baûn Phaùp ñaàu tö ôû nöôùc ngoaøi Chuû nghóa ñeá quoác cho Phaùp
nhieàu nhö theá naøo? laø chuû nghóa ñeá quoác cho ay
- GV neâu caâu hoûi: Haõy neâu ñaëc naëng laõi.
ñieåm cô baûn cuûa chuû nghóa ñeá
quoác Phaùp?
- GV keát luaän: Chuû nghóa ñeá quoác
Phaùp laø chuû nghóa ñeá quoác cho vay
naëng laõi.
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp vaø caù Tình hình chính trò
nhaân - Sau caùch maïng thaùng 9 –
- GV trình baøy vaø phaân tích: 1870, nöôùc Phaùp thaønh laäp
+ Sau caùch maïng thaùng 9 – 1870 neàn coäng hoaø thöù ba, song
nöôùc Phaùp thaønh laäp neàn coäng phaùi coäng hoaø ñaõ sôùm chia
Trang 224
hoaø thöù ba, song phaùi coäng hoaø ñaõ thaønh hai nhoùm: OÂn hoaø vaø
sôùm chia thaønh hai nhoùm: OÂn hoaø Caáp tieán thay nhau caàm
vaù Caáp tieán thay nhau caàm quyeàn. quyeàn.
Ñaëc ñieåm cuûa neàn coäng hoaø laø - Ñaëc ñieåm cuûa neàn coäng
tình traïng thöôøng xuyeân khuûng hoaø laø tình traïng thöôøng
hoaûng noäi caùc. Trong voøng 40 naêm xuyeân khuûng hoaûng noäi caùc.
(1875 – 1914) ôû Phaùp dieãn ra 50 laàn
thay ñoåi chính phuû.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu chính saùch
ñoái ngoaïi cuûa Phaùp?
- HS ñoïc SGK traû lôøi.
- GV nhaän xeùt, choát yù: - Phaùo taêng cöôøng chaïy ñua
Phaùp taêng cöôøng chaïy ñua vuõ vuõ trang ñeå traû moái thuø
trang ñeå traû moái thuø vôùi Ñöùc; tieán Ñöùc; tieán haønh nhöõng cuoäc
haønh nhöõng cuoäc chieán tranh xaâm chieán tranh xaâm löôïc thuoäc
löôïc thuoäc ñòa chuû yeáu ôû khu vöïc ñòa, chuû yeáu laø ôû khu vöïc
chaäu AÙ vaø chaâu Phi. chaâu AÙ vaø chaâu Phi.
ñeå thaáy ñöôïc chính saùch xaâm löôïc
thuoäc ñòa cuûa Phaùp, qua ñoù thaáy
ñöôïc heä thoáng thuoäc ñòa cuûa Phaùp
raát roäng lôùn, chæ sau Anh.
- Yeâu caàu HS traû lôøi caùc caâu hoûi: Tình hình kinh teá,
chính trò noåi baät cuûa Anh vaø Phaùp cuoái theá kyû XIX ñaàu theá
kyû XX? Neâu ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa ñeá quoác Anh vaø
Phaùp?
- Nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc hình thaønh caùc ñaëc ñieåm
cuûa ñeá quoác Anh vaø Phaùp?
Trang 225
Baøi 35
CAÙC NÖÔÙC ÑEÁ QUOÁC ANH, PHAÙP, ÑÖÙC, MYÕ
VAØ SÖÏ BAØNH TRÖÔÙNG THUOÄC ÑÒA (tt
(tt))
TIEÁN TRÌNH TOÅ CHÖÙC DAÏY - HOÏC

Caâu hoûi 1: Tình hình kinh teá , chính trò noåi baät cuûa Anh
vaø Phaùp cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX? Neâu ñaëc ñieåm
cuûa chuû nghóa ñeá quoác Anh vaø Phaùp?
Caâu hoûi 2: Nguyeân nhaân daãn ñeán vieäc hình thaønh caùc
ñaëc ñieåm cuûa ñeá quoác Anh vaø Phaùp?
Tieát hoïc tröôùc chuùng ta ñaõ tìm hieåu Anh, Phaùp chuyeån
sang giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa ñoù laø hai nöôùc tö baûn
giaø. Coøn hai nöôùc tö baûn treû laø Ñöùc vaø Myõ quaù trình
chuyeån sang giai ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa dieãn ra nhö theá
naøo? Baøi hoïc hoâm nay seõ lyù giaûi vaán ñeà neâu treân.
Tieát 2:
B. ÑÖÙC VAØ MYÕ CUOÁI THEÁ KYÛ XIX ÑAÀU THEÁ KYÛ XX
Hoaït ñoäng 1: Caû lôùp vaø caù  Nöôùc Ñöùc
nhaân
- Tröôùc heát, GV neâu caâu hoûi: Haõy
cho bieát nhöõng bieåu hieän phaùt trieån
coâng nghieäp cuûa Ñöùc sau khi thoáng
nhaát? - Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. thaùng 1 – 1871, neàn kinh teá
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân Ñöùc phaùt trieån vôùi toác ñoä
tích: Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc mau leï vöôn leân ñöùng ñaàu
thaùng 1-1871, neàn kinh teá Ñöùc phaùt chaâu AÂu vaø thöù hai theá giôùi.
trieån vôùi toác ñoä mau leï. Töø 1870 –
1900 saûn xuaát than taêng 4 laàn, gang
taêng 6 laàn, ñoä daøi ñöôøng saét taêng
gaáp ñoâi, ñöùc ñaõ vöôït qua Phaùp vaø
ñuoåi kòp Anh. Trong nhöõng ngaønh
coâng nghieäp môùi nhö kyõ ngheä ñieän,
hoaù chaát … Ñöïc ñaït thaønh töïu ñaùng
keå. Naêm 1883, coâng nghieäp hoaù
chaát cuûa Ñöùc ñaõ saûn xuaát 2/3
löôïng thuoác nhuoäm treân theá giôùi.
- GV naâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân
daãn ñeán söï phaùt trieån cuûa coâng
nghieäp Ñöùc? - Nguyeân nhaân: thò tröôøng
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK daân toäc thoáng nhaát, giaøu
traû lôøi caâu hoûi. taøi nguyeân, nhôø tieàn boài
Trang 226
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát thöôøng chieán tranh vôùi Phaùp,
yù: nguyeân nhaân coâng nghieäp ñöùc tieáp thu nhöõng thaønh töïu khoa
phaùt trieån laø: hoïc kyõ thuaät hieän ñaïi cuûa
Thò tröôøng daân toäc thoáng nhaát, nhöõng nöôùc ñi tröôùc, coù
giaøu taøi nguyeân, nhôø tieán boài nguoàn nhaân löïc doài daøo.
thöôøng chieán tranh vôùi Phaùp, tieáp
thu nhöõng thaønh töïu khoa hoïc kyõ
thuaät hieän ñaïi cuûa nhöõng nöôùc ñi
tröôùc coù nguoàn nhaân löïc doài daøo.
- GV giôùi thieäu nhöõng soá lieäu veà
toác ñoä taêng tröôûng coâng nghieäp
cuûa Ñöùc trong nhöõng naêm 1890 –
1900 laø 163% vaø baûng thoáng keâ
haøng hoaù xuaát khaåu haøng hoaù
taêng leân roõ reät.
- Sau ñoù, GV keát luaän: Ñeán ñaàu
naêm 1900, Ñöùc ñaõ vöôït qua Anh veà
saûn xuaát theùp. Veà toång saûn löôïng
coâng nghieäp Ñöùc daãn ñaàu chaâu
AÂu thöù hai theá giôùi chæ ñöùng sau
Myõ.
- GV neâu caâu hoûi: Söï phaùt trieån
cuûa coâng nghieäp ñaõ taùc ñoäng nhö
theá naøo ñeán xaõ hoäi?
- HS döïa vaøo voán hieåu bieát cuûa
mình vaø SGK traû lôøi. - Taùc ñoäng xaõ hoäi : Thay ñoåi
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: thay cô caáu daân cö giöõa thaønh thò
ñoåi cô caáu daân cö giöõa thaønh thò vaø noâng thoân. Nhieàu thaønh
vaø noâng thoân. Töø naêm 1871 – 1901 phoá môùi, nhieàu trung taâm
daân cö thaønh thò taêng töø 36% ñeán thöông nghieäp beán caûng xuiaát
54,3%. Nhieàu thaønh phoá môùi, nhieàu hieän.
trung taâm thöông nghieäp beán caûng
xuaát hieän.
trung saûn xuaát hình thaønh caùc toå
chöùc ñoäc quyeàn dieãn ra nhö theá
naøo?
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. - Quaù trình taäp trung saûn xuaát
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân vaø hình thaønh caùc coâng ty
tích. ñoäc quyeàn dieãn ra maïnh meõ
+ Quaù trình taäp trung saûn xuaát vaø vaø sôùm hôn caùc nöôùc khaùc
hình thaønh caùc coâng ty ñoäc quyeàn ôû chaâu AÂu. Vôùi hình thöùc
dieãn ra maïnh meõ vaø sôùm hôn caùc ñoäc quyeàn laø Caùcten vaø
nöôùc khaùc ôû chaâu AÂu. Vôùi hình Xanhñica.
thöùc ñoäc quyeàn laø Caùcten vaø
Xanhñica.
GV daãn chöùng: khoâng ñaày 1% xí
nghieäp söû duïng hôn ¾ toång soá ñieän
Trang 227
löïc, trong khi 91% laø xí nghieäp nhoû - Quaù trình taäp trung Ngaân
chæ nhaän coù 7% thoâi; soá löôïng haøng cuõng dieãn ra cao ñoä. Tö
Caùcten taêng leân nhanh choùng: naêm baûn coâng nghieäp keát hôïp
1905 coù 385, ñeán naêm 1911 coù tôùi vôùi tö baûn ngaân haøng thaønh
550 – 600. tö baûn taøi chính.
+ Tö baûn coâng nghieäp keát hôïp
vôùi tö baûn ngaân haøng thaønh tö baûn
taøi chính. Quaù trình taäp trung Ngaân
haøng cuõng dieãn ra cao ñoä.
- GV neâu caâu hoûi: Tình hình noâng - Noâng nghieäp Ñöùc coù tieán
nghieäp Ñöùc phaùt trieån nhö theá boä song chaäm chaïp.
naøo?
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Noâng
nghieäp Ñöùc coù tieán boä song chaäm
chaïp.
- GV höôùng daãn HS tìm hieåu
nguyeân nhaân cuûa tình traïng treân laø
do: Vieäc tieán haønh caùch maïng
khoâng trieät ñeå, phaàn lôùn ruoäng
ñaát naèm trong tay quyù toäc vaø ñòa
chuû; phöông phaùp canh taùc vaãn coøn
taøn dö cuûa cheá ñoä phong kieán.
- GV nhaán maïnh: haäu quaû cuûa söï
phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn
laøm cho noâng daân Ñöùc caøng phaân
hoaù saâu saéc. Phaàn lôùn noâng daân
bò phaù saûn phaûi ñi laøm thueâ cho ñòa
chuû, phuù noâng hoaëc ñi kieám aên ôû
caùc cô sôû coâng nghieäp.
Trang 228
nhaân * Tình hình chính trò:
- GV trình baøy vaø phaân tích veà - Ñöùc laø moät Lieân bang theo
chính trò: cheá ñoä quaân chuû laäp hieán,
+ Hieán phaùp: 1871 quy ñònh Ñöùc Hoaøng ñeá laø ngöôøi ñöùng
laø moät Lieân bang goàm 22 bang vaø 3 ñaàu coù quyeàn löïc toái cao.
thaønh phoá töï do, theo cheá ñoä quaân
chuû laäp hieán. Hoaøng ñeá laø ngöôøi
ñöùng ñaàu coù quyeàn löïc toái cao nhö
toång chæ huy quaân ñoäi, boå nhieäm
vaø caùch chöùc thuû töôùng, trieäu taäp
vaø giaûi taùn Quoác hoäi.
Quyeàn laäp phaùp trong tay hai vieän:
Thöôïng vieän vaø Haï vieän nhöng
quyeàn löïc bò thu heïp, caùc ang vaãn
giöõ hình thöùc vöông quoác töùc coù caû
Vua, Chính phuû vaø Quoác Hoäi.
GV nhaán maïnh cho HS thaáy roõ:
Phoå laø bang lôùn nhaát trong Lieân
Bang Ñöùc, vai troø cuûa Phoå trong lieân
bang raát lôùn: Hoaøng ñeá Ñöùc laø vua
Phoå, thuû töôùng Ñöùc laø Thuû töôùng
Phoå.
Nhaø nöôùc Lieân bang ñöôïc xaây - Cheá ñoä chính trò ôû Ñöùc
döïng treân cô sôû lieân minh giöõa giai khoâng phaûi laø ñaïi nghò tö
caáp tö saûn vaø quyù toäc hoaù tö saûn, saûn maø thöïc chaát laø cheá ñoä
ñaây laø löïc löôïng ñaõ laõnh ñaïo cuoäc baùn chuyeân cheá phuïc vuï giai
thoáng nhaát ñaát nöôùc baèng con caáp tö saûn vaø quyù toäc hoaù
ñöôøng vuõ löïc coù vò theá chính trò, tö saûn, ñi ngöôïc laïi quyeàn lôïi
kinh teá vaø giöõ vai troø quan troïng khi cuûa nhaân daân.
Ñöùc chuyeån sang giai ñoaïn ñeá quoác
chuû nghóa.
- GV giuùp HS thaáy roõ: maëc duø coù
Hieán Phaùp vaø Quoác hoäi nhöng cheá - Chính saùch ñoái ngoaïi:
ñoä chính trò ôû Ñöùc khoâng phaûi laø + Coâng khai ñoøi chia laïi thò
ñaïi nghò tö saûn maø thöïc chaát laø tröôøng vaø thuoäc ñòa theá giôùi.
cheá ñoä baùn chuyeân cheá, aùp duïng + Raùo rieát chaïy ñua vuõ trang
söï thoáng trò cuûa Phoå treân toaøn chuaån bò gaây chieán, daãn ñeán
nöôùc Ñöùc. maâu thuaãn giöõa Ñöùc vôùi Anh
- GV neâu caâu hoûi: Neâu chính saùch vaø Phaùp caøng saâu saéc.
ñoái ngoaïi cuûa Ñöùc ? - Ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi: ñeá quoác Ñöùc: laø chuû nghóa
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: quaân phieät hieáu chieán.
+ Coâng khai ñoøi chia laïi thò tröôøng
vaø thuoäc ñòa theá giôùi.
+ Raùo rieát chaïy ñua vuõ trang
chuaån bò gaây chieán, daãn ñeán maâu
thuaãn giöõa Ñöùc vôùi anh vaø Phaùp
caøng saâu saéc.
- GV neâu caâu hoûi: Ñaëc ñieåm noåi
Trang 229
baät cuûa chuû nghóa ñeá quoác Ñöùc?
- Sau khi HS traû lôøi, GV choát yù: Tính
chaát quaân phieät hieáu chieán laø ñaëc
ñieåm noåi baät cuûa chuû nghóa ñeá
quoác Ñöùc.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp, caù nhaân  Nöôùc Myõ
- GV trình baøy vaø phaân tích: cuoái a. Tình hình kinh teá
theá kyû XIX neàn kinh teá phaùt trieån - Cuoái theá kyû XIX neàn kinh teá
nhanh choùng vöôn leân haøng thöù phaùt trieån nhanh choùng vöôn
nhaát theá giôùi. Veà saûn löôïng coâng leân haøng thöù nhaát theá giôùi,
nghieäp baèng ½ toång saûn löôïng coâng saûn löôïng coâng nghieäp baèng
nghieäp caùc nöôùc Taây AÂu vaø gaáp 2 ½ toång saûn löôïng coâng
laàn Anh, saûn xuaát theùp vaø maùy nghieäp caùc nöôùc Taây AÂu vaø
moùc ñöùng ñaàu theá giôùi. Naêm 1913 gaáp 2 laàn Anh.
saûn löôïng gang, theùp cuûa Myõ vöôït
Ñöùc 2 laàn, vöôït Anh 4 laàn, than gaáp
hai laàn Anh vaø Phaùp goäp laïi.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao kinh teá
Myõ phaùt trieån vöôït baäc?
mình traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Nguyeân - Nguyeân nhaân:
nhaân laø do: + Myõ giaøu nguyeân lieäu,
+ Myõ giaøu nguyeân lieäu, nhieân nhieân lieäu giaøu coù, coù
lieäu giaøu coù, coù nguoàn nhaân löïc nguoàn nhaân löïc doài daøo.
doài daøo.
+ Phaùt trieån sau neân aùp duïng
ñöôïc nhöõng thaønh töïu khoa hoïc vaø
kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc ñi tröôùc.
+ Coù thò tröôøng roäng lôùn. + Phaùt trieån sau neân aùp duïng
- GV neâu caâu hoûi: Tình hình noâng ñöôïc nhöõng thaønh töïu khoa
nghieäp Myõ phaùt trieån nhö theá naøo? hoïc vaø kinh nghieäm cuûa caùc
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. nöôùc ñi tröôùc.
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân + Coù thò tröôøng roäng lôùn.
tích: noâng nghieäp Myõ trôû thaønh vöïa Noâng nghieäp: Noâng nghieäp
luùa lôùn vaø nôi cung caáp löông thöïc Myõ ñaït thaønh töïu ñaùng keå,
cho chaâu AÂu. Myõ trôû thaønh vöïa luùa lôùn
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK vaø nôi cung caáp thöïc phaåm
ñeå thaáy ñöôïc söï phaùt trieån nhanh cho chaâu AÂu.
choùng cuûa noâng nghieäp Myõ.
trung saûn xuaát hình thaønh caùc coâng ty
ñoäc quyeàn dieãn ra nhö theá naøo?
- HS ñoïc SGK ta caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt choát yù: Söï caïnh
tranh gay gaét trong saûn xuaát coâng
nghieäp ñaõ thuùc ñaåy quaù trình taäp - Quaù trình taäp trung saûn xuaát
trung saûn xuaát vaø ra ñôøi caùc coâng vaø ra ñôøi caùc coâng ty ñoäc
Trang 230
ty ñoäc quyeàn, hình thöùc chuû yeáu laø quyeàn dieãn ra nhanh choùng,
Tôørôùt vôùi nhöõng oâng vua daàu löûa, hình thöùc chuû yeáu laø Tôørôùt
vua oâtoâ, vua theùp chi phoái moïi hoaït vôùi nhöõng oâng vua daàu löûa,
ñoäng kinh teá, chính trò nöôùc Myõ. vua oâ toâ, vua theùp chi phoái
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong SGK moïi hoaït ñoäng kinh teá, chính
ñeå thaáy ñöôïc vieäc hình thaønh caùc trò nöôùc Myõ.
coâng ty ñoäc quyeàn chi phoái caùc hoaït
ñoäng kinh teá cuûa nöôùc Myõ.
- GV nhaán maïnh ñeå HS thaáy roõ
Myõ khoâng chæ phaùt trieån kinh teá
ngoaïi thöông vaø xuaát caûng tö baûn.
Thò tröôøng ñaàu tö vaø buoân baùn cuûa
Myõ laø Canada, caùc nöôùc vuøng
Caribe, Trung Myõ vaø moät soá nöôùc
chaâu AÙ khaùc nhö Nhaät Baûn, AÁn
Ñoä, Trung Quoác.
Hoaït ñoäng 6: Caû lôùp vaø caù b. Tình hình chính trò
nhaân - Cheá ñoä chính trò ôû Myõ laø
- GV trình baøy vaø phaân tích: Cheá nôi ñieån hình cuûa cheá ñoä hai
ñoä chính trò ôû Myõ laø nôi ñieån hình Ñaûng, Ñaûng coäng hoaø vaø
cuûa cheá ñoä hai Ñaûng (Ñaûng coäng Ñaûng daân chuû thay nhau leân
hoaø – ñaïi dieän cho lôïi ích cuûa ñaïi tö caàm quyeàn.
saûn vaø Ñaûng daân chuû – ñaïi dieän - Thoáng nhaát vieäc cuûng coá
cho lôïi ích cuûa tö saûn noâng nghieäp quyeàn löïc cuûa giai caáp tö
vaø traïi chuû) thay nhau leân caàm saûn, trong vieäc ñoái xöû phaân
quyeàn song ñeàu baûo veä lôïi ích cuûa bieät vôùi ngöôøi lao ñoäng,
giai caáp tö saûn. cuõng nhö ñöôøng loái baønh
GV nhaán maïnh theâm: Tuy coù khaùc tröôùng ra beân ngoaøi.
nhau veà moät soá chính saùch vaø bieän
phaùp cuï theå nhöng ñeàu nhaát trí trong
vieäc cuûng coá quyeàn löïc cuûa giai
caáp tö saûn, trong vieäc ñoái xöû phaân
bieät vôùi ngöôøi lao ñoäng, cuõng nhö
ñöôøng loái baønh tröôùng ra beân
ngoaøi.
- GV cho Hs ñoïc ñoaïn chöõ nhoû trong
SGK ñeå minh chöùng cho chính saùch
phaân bieät ñoái xöû giöõa ngöôøi da ñen
vôùi ngöôøi da traéng.
chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Myõ? - Chính saùch ñoái ngoaïi:
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. + Myõ môû roäng bieân giôùi
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: ñeán bôø Thaùi Bình Döông.
+ Ñaây laø thôøi kyø Myõ ñaåy maïnh
vieäc thoân tính nhöõng ñaát ñai roäng + Baønh tröôùng khu vöïc Myõ-
lôùn ôû mieàn Trung vaø Taây cuûa thoå Latinh gaây chieán vôùi Taây Ban
daân Inñian, môû roäng bieân giôùi ñeán Nha ñeå tranh giaønh Ha-Oai,
bôø Thaùi Bình Döông. cuba vaø Philippin… Xaâm nhaäp
+ Töø thaäp nieân 80, Myõ baønh vaøo thò tröôøng Trung Quoác.
Trang 231
tröôùng khu vöïc Myõ – Latinh gaây chieán
vôùi Taây Ban Nha ñeå tranh giaønh Ha-
oai, CuBa vaø Philippin… Xaâm nhaäp
vaøo thò tröôøng Trung Quoác.
- GV toå chöùc cho caùc em traû lôøi caùc caâu hoûi: Tình hình
kinh teá, chính trò vaø chính saùch ñoái ngoaïi cuûa Ñöùc vaø Myõ
cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX.
- Yeâu caàu Hs chæ treân bieåu ñoà vò trí kinh teá vaø löôïc ñoà
chính trò theá giôùi ñeå thaáy ñöôïc söï thay ñoåi veà vò trí kinh teá
vaø thuoäc ñòa cuûa caùc ñeá quoác cuoái theá kyû XIX ñaàu theá
kyû XX vaø cho nhaän xeùt.
5. Daën doø, baøi taäp veà nhaø
- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
Trang 232
CHÖÔNG 3
PHONG TRAØO COÂNG NHAÂN
(Töø ñaàu theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX)
Baøi 36
SÖÏ HÌNH THAØNH VAØ PHAÙT TRIEÅN CUÛA PHONG
TRAØO COÂNG NHAÂN
1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc söï ra ñôøi vaø tình caûnh cuûa giai caáp coâng
nhaân coâng nghieäp, qua ñoù giuùp caùc em hieåu ñöôïc cuøng vôùi
söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn, giai caáp voâ saûn lôùn
maïnh daàn. Do ñoái laäp veà quyeàn lôïi, maâu thuaãn giöõa tö saûn
vaø voâ saûn ñaõ naøy sinh vaø caøng gay gaét, daãn ñeán cuoäc
ñaáu tranh cuûa giai caáp voâ saûn choáng laïi giai caáp tö saûn
döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau.
- Naém ñöôïc söï ra ñôøi cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng
töôûng, nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa heä tö töôûng
naøy.
- Giuùp HS nhaän thöùc saâu saéc ñöôïc quy luaät "ÔÛ ñaâu
coù aùp böùc, ôû ñoù coù ñaáu tranh", song nhöõng cuoäc ñaáu tranh
chæ giaønh thaéng lôïi khi coù toå chöùc vaø höôùng ñi ñuùng ñaén.
- Thoâng caûm vaø thaáu hieåu ñöôïc tình caûnh khoå cöïc cuûa
giai caáp voâ saûn.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích ñaùnh giaù caùc söï kieän
lòch söû noùi veà ñôøi soáng cuûa giai caáp voâ saûn coâng nghieäp,
nhöõng haïn cheá trong cuoäc ñaáu tranh cuûa hoï. Ñaùnh giaù veà
nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa heä thoáng tö töôûng xaõ
hoäi khoâng töôûng.
- Kyõ naêng khai thaùc tranh aûnh lòch söû.
- Tranh aûnh veà phong traøo ñaáu tranh cuûa giai caáp voâ
saûn thôøi kyø naøy.
- Nhöõng caâu chuyeän veà caùc nhaø xaõ hoäi khoâng töôûng.
Caâu hoûi l: Trình baøy nhöõng neùt lôùn veà tình hình kinh teá,
chính trò nöôùc Ñöùc cuoái theá kyû XIX ñaàu theá kyû XX?
Caâu hoûi 2: Neâu ñaëc ñieåm cuûa chuû nghóa ñeá quoác
Ñöùc. Nguyeân nhaân daãn ñeán ñaëc ñieåm ñoù?
Giai caáp coâng nhaân ra ñôøi vaø lôùn maïnh cuøng vôùi söï
hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn. Do ñoái laäp
Trang 233
veà quyeàn lôïi, maâu thuaãn giöõa tö baûn vôùi coâng nhaân naûy
sinh vaø daãn ñeán nhöõng cuoäc ñaáu tranh giai caáp ñaàu thôøi
kyø caän ñaïi. Cuøng vôùi ñoù, moät heä tö töôûng cuûa giai caáp tö
saûn ra ñôøi – chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng. Giai caáp coâng
nhaân ra ñôøi vaø ñôøi soáng cuûa hoï ra sao? Noäi dung nhöõng
maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng
töôûng? Ñeå naém vaø hieåu nhöõng noäi dung treân, chuùng ta
cuøng tìm hieåu baøi hoïc hoâm nay ñeå traû lôøi caâu hoûi treân.

Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân  Söï ra ñôøi vaø tình caûnh
- GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân ra giai caáp voâ saûn coâng
ñôøi cuûa giai caáp coâng nhaân? nghieäp. Nhöõng cuoäc ñaáu
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu tranh ñaàu tieân
hoûi.
yù: - Söï phaùt trieån cuûa coâng
+ Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi vaø nghieäp tö baûn daãn ñeán söï ra
phaùt trieån thì xaõ hoäi phaân chia ñôøi cuûa giai caáp voâ saûn.
thaønh 2 löïc löôïng lôùn ñoái laäp nhau
veà quyeàn lôïi: Giai caáp tö saûn vaø voâ - Nguoàn goác giai caáp voâ saûn:
saûn. Noâng daân maát ruoäng ñaát ñi
+ Ñoäi nguõ voâ saûn baét nguoàn töø laøm thueâ, thôï thuû coâng phaù
noâng daân, maát ruoäng ñaát, phaûi ñi saûn trôû thaønh coâng nhaân.
laøm thueâ trong caùc coâng xöôûng nhaø
maùy. Thôï thuû coâng phaù saûn cuõng
thaønh coâng nhaân. Giai caáp voâ saûn
ra ñôøi cuoái theá kyû XVIII tröôùc tieân
ôû Anh.
- GV trình baøy roõ theâm: GV tö saûn
hình thaønh treân cô sôû nhö chuû
xöôûng, chuû nhaø maùy, chuû haõng
buoân, chuû ñoàn ñieàn. - Ñôøi soáng cuûa giai caáp coâng
- GV toå chöùc cho HS traû lôøi caâu nghieäp:
hoûi: Ñôøi soáng cuûa giai caáp voâ saûn? + Khoâng coù ñuû tö lieäu saûn
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. xuaát, laøm thueâ baùn söùc lao
- GV trình baøy vaø phaân tích: ñoäng cuûa mình.
+ Giai caáp voâ saûn hoaøn toaøn
khoâng coù tö lieäu saûn xuaát, chæ döïa + Lao ñoäng vaát vaû nhöng
vaøo vieäc laøm thueâ, baùn söùc lao löông cheát ñoùi, luoân bò ñe doaï
ñoäng cuûa mình. sa thaûi.
+ Trong caùc coâng xöôûng tö baûn,
coâng nhaân phaûi laøm vieäc heát söùc
vaát vaû nhöng chæ ñöôïc nhaän nhöõng
ñoàng löông cheá ñoùi.
+ Chaúng haïn ôû Anh, moãi coâng
nhaân trong caùc xí nghieäp deät (Keå caû
phuï nöõ vaø treû em) phaûi lao ñoäng töø
14 – 15 giôø, thaäm chí coù nôi 16 – 18
Trang 234
giôø. Ñieàu kieän laøm vieäc toài teä bôûi - Maâu thuaãn giöõa coâng nhaân
moâi tröôøng aåm thaáp, noùng nöïc, buïi vôùi tö saûn ngaøy caøng gay
boâng phuû ñaày nhöõng caên phoøng gaét, daãn ñeán caùc cuoäc ñaáu
chaät heïp. Trong khi ñoù tieàn löông raát tranh.
thaáp, löông cuûa phuï nöõ, treû em coøn
reû maït hôn.
- GV nhaán maïnh theâm: Cuøng vôùi
ñoù, vieäc söû duïng maùy moùc laøm cho
nhieàu coâng nhaân phaûi soáng trong
caûnh ñe doaï bò maát vieäc laøm, daãn
ñeán maâu thuaãn giöõa coâng nhaân
vôùi tö saûn gay gaét.
- GV neâu caâu hoûi: Neâu nhöõng hình
thöùc ñaáu tranh cuûa coâng nhaân buoåi
ñaàu? Keát quaû?
+ Phong traøo ñaäp phaù maùy moùc,
ñoát phaân xöôûng laø hình thöùc ñaáu
tranh töï phaùt ñaàu tieân cuûa giai caáp
coâng nhaân. - Hình thöùc ñaáu tranh: Ñaäp
+ Phong traøo ñaáu tranh dieãn ra töø phaù maùy moùc, ñoát coâng
cuoái theá kyû XVIII ñeán ñaàu theá kyû xöôûng, hình thöùc ñaáu tranh töï
XIX. Ñaàu tieân ôû Anh roài lan sang caùc phaùt.
nöôùc khaùc.
+ Keát quaû: Phong traøo ñaäp phaù
maùy moùc khoâng ñem laïi keát quaû gì;
maët khaùc giai caáp tö saûn laïi ngaøy
caøng taêng cöôøng ñaøn aùp.
GV neâu caâu hoûi: Nguyeân nhaân
cuûa nhöõng haïn cheá treân? - Haïn cheá: Nhaàm töôûng maùy
- HS töï traû lôøi caâu hoûi. moùc laø keû thuø.
- GV keát luaän: Do nhaän thöùc coøn
haïn cheá nhaàm töôûng maùy moùc laø
nguoàn goác gaây ra noãi thoáng khoå
cuûa hoï. - Taùc duïng:
- GV toå chöùc cho HS tìm hieåu: Taùc
duïng phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng + Coâng nhaân tích luyõ theâm
nhaân? ñöôïc kinh nghieäm ñaáu tranh.
- Sau khi HS töï ñoïc SGK traû lôøi caâu + Phaù hoaïi cô sôû vaät chaát
hoûi. cuûa tö saûn.
- GV choát yù. + Thaønh laäp ñöôïc toå chöùc
+ Coâng nhaân tích luyõ theâm ñöôïc coâng ñoaøn.
kinh nghieäm ñaáu tranh, tröôûng thaønh
veà yù thöùc.
+ Phaù hoaïi cô sôû vaät chaát cuûa tö
saûn.
+ Thaønh laäp ñöôïc toå chöùc coâng
ñoaøn, phong traøo ñaáu tranh ngaøy
Trang 235
caøng ñöôïc naâng cao vôùi nhieàu hình
thöùc phong phuù hôn.
- GV chia HS thaønh 3 nhoùm, nhieäm  Phong traøo ñaáu tranh
vuï cuï theá cuûa töøng nhoùm laø thaûo cuûa giai caáp coâng nhaân
luaän vaø traû lôøi caùc caâu hoûi sau: hoài nöûa ñaàu theá kyû XIX
+ Nhoùm 1: Neâu phong traøo ñaáu
tranh cuûa coâng nhaân Phaùp?
+ Nhoùm 2: Trình baøy phong traøo
ñaáu tranh cuûa coâng nhaân ôû Anh?
+ Nhoùm 3: Neâu phong traøo ñaáu
tranh cuûa coâng nhaân Ñöùc?
thaûo luaän vaø cöû ñaïi dieän trình baøy
keát quaû.
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy, phaân
tích.
+ Nhoùm 1: ÔÛ Phaùp 1831 do bò aùp - ÔÛ Phaùp naêm 1831 coâng
böùc boùc loät naëng neà vaø ñôøi soáng nhaân deät Lioâng khôûi nghóa
quaù khoù khaên, coâng nhaân deät ôû ñoøi taêng löông, giaûm giôø
Lioâng khôûi nghóa ñoøi taêng löông, laøm.
giaûm giôø laøm. Quaân khôûi nghóa ñaõ
laøm chuû ñöôïc thaønh phoá naøy trong
10 ngaøy. Hoï chieán ñaáu vôùi khaåu
hieäu "Soáng lao ñoäng hoaëc cheát trong
chieán ñaáu". - Naêm 1834 thôï tô ôû Lioâng
- Naêm 1834 thôï tô ôû Lioâng laïi khôûi khôûi nghóa ñoøi thieát laäp neàn
nghóa ñoøi thieát laäp neàn Coäng hoaø. Coäng hoaø.
Cuoäc chieán ñaáu aùc lieät ñaõ dieãn ra
suoát 4 ngaøy cuoái cuøng bò daäp taét.
GV keát hôïp giôùi thieäu hình 66 trong
SGK "Cuoäc khôûi nghóa cuûa coâng
nhaân Lioâng naêm 1834" ñeå thaáy
ñöôïc tinh thaàn chieán ñaáu quyeát lieät - ÔÛ Anh töø naêm 1836 – 1848
cuûa coâng nhaân ôû ñaây. dieãn ra phong traøo "Hieán
+ Nhoùm 2: ÔÛ Anh töø 1836 – 1848 chöông ñoøi phoå thoâng ñaàu
dieãn ra phong traøo roäng lôùn "Hieán phieáu, taêng löông, giaûm giôø
chöông". Hoï míttinh ñöa kieán nghò coù laøm".
chöõ kyù cuûa ñoâng ñaûo coâng nhaân
leân nghò vieän, ñoøi phoå thoâng ñaàu
phieáu, taêng löông giaûm giôø laøm…
GV vieát keát hôïp giôùi thieäu hình 67
SGK "Coâng nhaân Anh ñöa hieán chöông
ñeán quoác hoäi".
GV nhaán maïnh: Maëc duø bò ñaøn
aùp song ñaây laø phong traøo coù muïc - ÔÛ Ñöùc, naêm 1844 coâng
tieâu chính trò roõ raøng vaø ñöôïc nhaân Sôleâñin khôûi nghóa.
höôûng öùng cuûa nhaân daân.
+ Nhoùm 3: ÔÛ Ñöùc naêm 1844
coâng nhaân vuøng Sôleâñin khôûi nghóa,
Trang 236
phaù huyû nhaø xöôûng song khoâng toàn
taïi ñöôïc laâu.
- GV neâu caâu hoûi: Vì sao phong - Keát quaû: taát caû caùc phong
traøo coâng nghieäp thôøi kyø naøy dieãn traøo ñaáu tranh cuûa coâng
ra maïnh meõ song khoâng thu ñöôïc nhaân ñeàu thaát baïi.
thaéng lôïi?
Trieån khai HS traû lôøi GV coù theå gôïi - Nguyeân nhaân: Thieáu söï laõnh
yù: thieáu giai caáp laõnh ñaïo, ñöôøng ñaïo ñuùng ñaén, chöa coù
loái … ñöôøng loái chính saùch roõ
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Thieáu raøng.
söï laõnh ñaïo ñuùng ñaén, chöa coù
ñöôøng loái chính trò roõ raøng. - YÙ nghóa: Ñaùnh daáu söï
- GV nhaán maïnh yù nghóa: ñaùnh tröôûng thaønh cuûa coâng
daáu söï tröôûng thaønh cuûa coâng nhaân, laø tieàn ñeà daãn ñeán
nhaân, taïo ñieàu kieän cho söï ra ñôøi söï ra ñôøi cuûa chuû nghóa xaõ
cuûa lyù luaän khoa hoïc sau naøy. hoäi khoa hoïc.
Hoaït ñoäng 5: Caù nhaân  Chuû nghóa xaõ hoäi
- GV neâu caâu hoûi: Hoaøn caûnh ra khoâng töôûng
ñôøi cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng
töôûng?
Tröôùc khi HS traû lôøi GV gôïi yù: Söï - Hoaøn caûnh ra ñôøi: Chuû
phaùt trieån cuûa chuû nghóa tö baûn nghóa tö baûn ra ñôøi vôùi nhöõng
vôùi nhöõng maët traùi, ñôøi soáng cuûa maët traùi cuûa noù.
ngöôøi coâng nhaân.
+ Nhöõng maët traùi cuûa chuû nghóa + Boùc loät taøn nhaãn ngöôøi lao
tö baûn: söï boùc loät taøn nhaãn ngöôøi ñoäng.
lao ñoäng, coâng nhaân soáng cô cöïc.
+ Nhöõng ngöôøi tö saûn tieán boä
thoâng caûm vôùi noãi khoå cuûa ngöôøi + Nhöõng ngöôøi tö saûn tieán
lao ñoäng mong muoán xaây döïng moät boä thoâng caûm vôùi noãi khoå
cheá ñoä toát ñeïp hôn khoâng coù tö cuûa ngöôøi lao ñoäng mong
höõu vaø boùc loät. muoán xaây döïng moät cheá ñoä
+ Tö töôûng ñoù laø noäi dung cuûa toát ñeïp hôn khoâng coù tö höõu
chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng maø vaø boùc loät.
ñaïi bieåu laø: Xanhximoâng, saclô - Chuû nghóa xaõ hoäi khoâng
Phurieâ vaø OÂ oen. töôûng ra ñôøi maø ñaïi dieän laø
- GV keát hôïp giôùi thieäu chaân dung Xanhximoâng, Phurieâ vaø OÂ
caùc nhaø xaõ hoäi khoâng töôûng vaø oen.
cuoäc ñôøi söï nghieäp cuûa caùc oâng
ñoaïn chöõ nhoû trong SGK.
Trang 237
- GV chia lôùp thaønh 2 nhoùm: giao
nhieäm vuï cuï theå cuûa töøng nhoùm
nhö sau:
+ Nhoùm 1: Thaûo luaän vaø traû lôøi
caâu hoûi: Neâu nhöõng maët tích cöïc
cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng.
+ Nhoùm 2: neâu nhöõng maët haïn
cheá cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng
töôûng.
vaø traû lôøi caâu hoûi. - Tích cöïc:
- GV nhaän xeùt, vaø choát yù. + Nhaän thöùc ñöôïc maët traùi
+ Nhoùm 1: Maët tích cöïc cuûa chuû cæa cheá ñoä töï saûn laø boùc
nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng: Nhaän loät ngöôøi lao ñoäng.
thöùc ñöôïc maët traùi cuûa cheá ñoä tö + Pheá phaùn saâu saéc xaõ hoäi
baûn laø coøn boùc loät taøn baïo ngöôøi tö baûn, döï ñoaùn töông lai.
lao ñoäng, pheâ phaùn saâu saéc xaõ hoäi - Haïn cheá:
ñoù, döï ñoaùn thieân taøi töông lai. + Khoâng vaïch ra ñöôïc loái
+ Nhoùm 2: Khoâng vaïch ra loái thoaùt, khoâng giaûi thích ñöôïc
thoaùt thöïc söï, khoâng giaûi thích ñöôïc baûn chaát cuûa cheá ñoä ñoù.
baûn chaát cuûa cheá ñoä laøm thueâ + Khoâng thaáy ñöôïc vai troø vaø
trong xaõ hoäi tö baûn, khoâng thaáy söùc maïnh cuûa giai caáp coâng
ñöôïc löïc löôïng xaõ hoäi coù khaû naêng nhaân.
xaây döïng xaõ hoäi môùi laø coâng
nhaân.
- GV toå chöùc cho HS traû lôøi caâu - YÙ nghóa: Laø tö töôûng tieán
hoûi: YÙ nghóa vaø taùc duïng cuûa chuû boä trong xaõ hoäi luùc ñoù. Coå
nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng? vuõ nguoàn lao ñoäng ñaáu tranh,
Sau khi HS traû lôøi caâu hoûi, GV laø tieàn ñeà ra ñôøi chuû nghóa
choát yù: Laø tö töôûng tieán boä trong Maùc.
xaõ hoäi luùc baáy giôø. Coù taùc duïng
coå vuõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng laøm
tieàn ñeà cho chuû nghóa Maùc sau naøy.
Höôùng daãn HS traû lôøi caùc caâu hoûi: Hoaøn caûnh söï ra
ñôøi vaø tình caûnh ñôøi soáng giai caáp voâ saûn? Nhöõng cuoäc
ñaáu tranh cuûa coâng nhaân ôû Phaùp, Anh, Ñöùc ñaàu theá kyû
XIX? Nhöõng maët tích cöïc vaø haïn cheá cuûa chuû nghóa xaõ hoäi
khoâng töôûng?
- Hoïc baøi cuõ ñoïc tröôùc baøi môùi.
- Traû lôøi caâu hoûi trong SGK.
- Söu taàm tranh aûnh, nhöõng maåu chuyeän veà cuoäc ñôøi
vaø söï nghieäp cuûa Maùc vaø Aêngghen.
Trang 238
Baøi 37
MAÙC – AÊNGGHEN
SÖÏ RA ÑÔØI CUÛA CHUÛ NGHÓA XAÕ HOÄI KHOA HOÏC

1. Kieán thöùc
- Naém vöõng coâng lao cuûa Maùc vaø Aêngghen nhöõng nhaø
saùng laäp ra chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc ñoái vôùi söï nghieäp
Caùch maïng cuûa giai caáp coâng nhaân.
- Naém ñöôïc ra ñôøi cuûa toå chöùc Ñoàng Minh nhöõng
ngöôøi Coäng saûn, nhöõng luaän ñieåm quan troïng cuûa Tuyeân
ngoân ñoäc laäp cuûa Ñaûng coäng saûn vaø yù nghóa cuûa vaên
kieän naøy.
Giaùo duïc cho HS loøng tin vaøo chuû nghóa Maùc, tin vaøo söï
nghieäp caùch maïng xaõ hoäi chuû nghóa maø chuùng ta ñang ñi,
loøng bieát ôn ñoái vôùi nhöõng ngöôøi saùng laäp chuû nghóa xaõ
hoäi khoa hoïc.
3. Kyõ naêng
- Kyõ naêng phaân tích nhaän ñònh ñaùnh giaù vai troø cuûa
Maùc vaø Aêngghen veà nhöõng ñoùng goùp cuûa chuû nghóa xaõ
hoäi khoa hoïc.
- Khoa hoïc ñoái vôùi lyù luaän ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng
nhaân.
- Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc khaùi nieäm phong
traøo coâng nhaân, phong traøo coäng saûn, chuû nghóa xaõ hoäi
khoâng töôûng vaø chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc.
- Tranh aûnh veà C.Maùc vaø AÊngghen.
- Söu taàm nhöõng maãu chuyeän veà cuoäc ñôøi hoaït ñoäng
vaø tình baïn giöõa C.Maùc vaø AÊngghen.
Caâu hoûi l: Qua nhöõng cuoäc khôûi nghóa cuûa coâng nhaân
ôû Anh, Phaùp, Ñöùc ,chöùng toû giai caáp coâng nhaân ñaõ trôû
thaønh moät giai caáp chính trò ñoäc laäp?
Caâu hoûi 2: haõy cho bieát nhöõng maët tích cöïc vaø haïn
cheá cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng?
Trang 239
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân  Buoåi ñaàu hoaït ñoäng
- Tröôùc heát, GV toå chöùc cho HS ñoïc caùch maïng cuûa C.Maùc vaø
SGK ñoaïn noùi veà tieåu söû, cuoäc ñôøi AÊngghen.
vaø söï nghieäp cuûa C.Maùc vaø
Aêngghen. Keát hôïp vôùi giôùi thieäu veà
chaân chung C.Maùc vaø Aêngghen.
- GV neâu caâu hoûi: Ñöa ra tieåu söû
cuûa C.Maùc vaø AÊngghen, cho bieát hai
oâng coù ñieåm gì chung?
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu - Cô sôû tình baïn Maùc vaø
hoûi. AÊngghen:
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát + Cuøng queâ ôû Ñöùc, nôi chuû
yù: nghóa tö baûn phaûn ñoäng
+ Caû C.Maùc vaø AÊngghen ñeàu ôû nhaát.
Ñöùc, laø nôi coâng nghieäp tö baûn vaø
giai caáp tö saûn phaûn ñoäng nhaát,
chuùng thöïc hieän chính saùch ñoái noäi,
ñoái ngoaïi phaûn ñoäng, baûn chaát xaáu + Ñeàu coù hoïc vaán uyeân baùc,
xa, phaûn ñoäng cuûa chuùng ñöôïc phôi thaáu hieåu ñoàng caûm vôùi
baøy roõ neùt nhaát. ngöôøi lao ñoäng, cuøng chung chí
+ C.Maùc vaø AÊngghen ñeâàu coù höôùng laø giaûi phoùng nhaân
hoïc vaán uyeân baùc vaø thaáu hieåu, daân lao ñoäng thoaùt khoûi aùp
ñoàng caûm vôùi ñôøi soáng nhöõng böùc boùc loät.
ngöôøi lao ñoäng khoå cöïc. Maùc laø
tieán só luaät hoïc, AÊngghen khoâng coù
baèng nhö Maùc nhöng hoïc thöùc vaãn
uyeân baùc.
- GV yeâu caàu HS tìm hieåu tình baïn - Hoaït ñoäng cuûa C.Maùc:
giöõa C.Maùc vaø AÊngghen.
- HS tìm hieåu vaø traû lôøi caâu hoûi:
- GV nhaän xeùt, trình baøy roõ:
AÊngghen laø con moät chuû xöôûng coù + C.Maùc sinh ngaøy 05/05/1818
kinh teá khaù giaû, thöôøng xuyeân giuùp taïi thaønh phoá Tôriô ôû Ñöùc,
ñôõ Maùc veà kinh teá, ñeå Maùc coù naêm 1842 laøm toång bieân taäp
ñieàu kieän nghieân cöùu khoa hoïc. Khi baùo Soâng Ranh.
Maùc maát, AÊngghen vieát tieáp nhöõng
taùc phaåm cuûa Maùc, ngöôøi ñôøi sau
ñoïc khoâng bieát ñaâu laø ñoaïn Maùc
vieát, ñaâu laø ñoaïn AÊngghen vieát. + Naêm 1843 sang Pari roài
Giöõa hoï ñaõ coø moät söï ñoàng caûm Bruùcxen xuaát baûn taïp chí
veà taâm hoàn, yù chí cuûa söï hieåu bieân nieân Phaùp – Ñöùc. Maùc
bieát. Tieáp ñoù, GV trình baøy vaø phaân nhaän thaáy vai troø söù meänh
tích nhöõng hoaït ñoäng cuûa C.Maùc vaø cuûa giai caáp voâ saûn giaûi
AÊngghen. phoùng loaøi ngöôøi khoûi aùp
- Maùc sinh ngaøy 05/05/1818 taïi Tôriô böùc boùc loät.
ôû Ñöùc, naêm 1842 laø coâng taùc vieân
cuûa toång bieân taäp baùo Soâng Ranh,
naêm 1843 Maùc sang Pari roài Bæ xuaát - Hoaït ñoäng cuûa AÊngghen sinh
baûn taïp chí bieân nieân Phaùp – Ñöùc, ngaøy 28/11/1820 ôû thaønh phoá
Trang 240
oâng ñaõ nhaän thaáy vai troø vaø söù Baùcmen (Ñöùc) naêm 1842 oâng
meänh cuûa giai caáp voâ saûn laø giaûi sang Anh laøm thö kyù haõng
phoùng loaøi ngöôøi khoûi aùp böùc boùc buoân vaø vieát cuoán Tình caûm
loät. giai caáp coâng nhaân Anh, pheâ
phaùn boùc loät cuûa giai caáp tö
- AÊngghen sinh ngaøy 28/11/1820 ôû saûn, thaáy ñöôïc vaøi troø cuûa
thaønh phoá Baùcmen (Ñöùc) naêm 1842 giai caáp coâng nhaân.
oâng laøm thö kyù cho haõng buoân ôû + Naêm 1844 – 1847 C.Maùc vaø
Anh roài vieát cuoán "Tình caûm cuûa giai AÊngghen cho ra ñôøi nhöõng taùc
caáp coâng nhaân Anh", pheâ phaùn söï phaåm veà trieát hoïc, kinh teá –
boùc loät cuûa giai caáp tö saûn ñoái vôùi chiùnh trò hoïc vaø chuû nghóa
coâng nhaân, oâng cuõng nhaãn thaáy vai xaõ hoäi khoa hoïc ñaët cô sôû
troø vaø söùc maïnh cuûa giai caáp coâng hình thaønh chuû nghóa Maùc.
nhaân, naêm 1814 ñeán naêm 1847
C.Maùc vaø AÊngghen ñaõ cho ra ñôøi
nhöõng taùc phaåm veà trieát hoïc, kinh
teá, chính trò hoïc vaø chuû nghóa xaõ
hoäi khoa hoïc, töøng böôùc cho ra ñôøi
chuû nghóa Maùc.
Hoaït ñoäng 2: Caù nhaân  Toå chöùc ñoàng minh
- GV neâu caâu hoûi: Haûy cho bieát nhöõng ngöôøi coäng saûn vaø
hình aûnh ra ñôøi Ñoàng minh nhöõng tuyeân ngoân cuûa Ñaûng
ngöôøi Coäng saûn? coäng saûn
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø trình
baøy, phaân tích.
+ C.Maùc vaø AÊngghen lieân heä vôùi - Ngoaøi vieäc nghieân cöùu lyù
moät toå chöùc bí maät laø ñoàng minh luaän C.Maùc vaø AÊngghen ñaëc
nhöõng ngöôøi chính nghóa. Ñaây laø toå bieät quan taâm xaây döïng moät
chöùc cuûa nhöõng ngöôøi Ñöùc laùnh chính Ñaûng ñoäc laäp cho giai
naïn chuû yeáu laø thôï may, veà sau coù caáp voâ saûn.
theâm thôï thuû coâng phaùt trieån töø
Phaùp, sang Anh, Ñöùc…
+ Thaùng 6/1847 taïi Ñaïi hoäi ñoàng - Thaùng 6 – 1847 Ñoàng minh
minh nhöõng ngöôøi chính nghóa theo ñeà nhöõng ngöôøi coäng saûn ra
nghò cuûa AÊngghen toå chöùc naøy ñôøi.
quyeát ñònh nhöõng ngöôøi coäng saûn.
- Gv nhaán maïnh söï khaùc nhau giöõa
ñoàng minh nhöõng ngöôøi chính nghóa
vôùi ñoàng minh nhöõng ngöôøi coäng
saûn ôû choã: ñoàng minh nhöõng ngöôøi
chính nghóa laø moät toå chöùc bí maät
cuûa coäng saûn taây AÂu, uûng hoä
khuynh höôùng hoaït ñoäng coù tính
chaát aâm möu, coøn Ñoàng Minh nhöõng
ngöôøi coäng saûn ñeà ra muïc ñích ñaáu
tranh roõ raøng laø laät ñoå giai caáp tö
saûn.
Xaùc laäp söï thoáng trò cuûa giai caáp - Muïc ñích: laät ñoå giai caáp tö
Trang 241
voâ saûn, thuû tieâu xaõ hoäi tö saûn cuõ. saûn, xaùc ñònh söï thoáng trò
- GV keát luaän: Ñoù cuõng laø muïc cuûa giai caáp voâ saûn, thuû
tieâu cuûa toå chöùc naøy. tieâu xaõ hoäi tö saûn cuõ.
nhaân
- GV trình baøy vaø phaân tích: Ñaïi
hoäi laàn thöù hai cuûa ñoàng minh
nhöõng ngöôøi coäng saûn hoïp ôû Luaân
Ñoân (11/12/1874) vôùi söï tham gia cuûa - Thaùng 2/1848 Tuyeân ngoân
C.Maùc vaø AÊngghen ñaõ thoâng qua Ñaûng coäng saûn ra ñôøi, do
ñieàu leä. C.Maùc vaø AÊngghen soaïn
- Thaùng 2/1848 Tuyeân ngoân Ñaûng thaûo.
coäng saûn ñöôïc coâng boá. * Noäi dung:
+ Chuû nghóa tö baûn ra ñôøi laø
- GV neâu caâu hoûi: Haõy cho bieát böôùc tieán, song noù chöùa ñöïng
noäi dung Tuyeân ngoân Ñaûng Coäng nhieàu maâu thuaãn vaø cuoäc
saûn? ñaáu tranh giöõa tö baûn vaø voâ
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. saûn taát yeáu phaûi noå ra.
- GV nhaän xeùt vaø trình baøy, phaân + Khaúng ñònh söù meänh lòch
tích: söû vaø vai troø cuûa giai caáp
voâ saûn laø laõnh ñaïo caùch
+ Khaúng ñònh söù meänh lòch söû maïng. Muoán caùch maïng
cuûa giai caáp voâ saûn laø laõnh ñaïo thaéng lôïi caàn phaûi coù chính
cuoäc ñaáu tranh choáng giai caáp tö ñaûng tieân phong cuûa mình.
saûn, xaây döïng cheá ñoä coäng saûn
chuû nghóa. Caàn thaønh laäp chính + Trình baøy moät caùch heä
ñaûng vaø thieát laäp chuyeân chính voâ thoáng nhöõng nguyeân lyù cô
saûn, ñoaøn keát caùc löïc löôïng coâng baûn cuûa chuû nghóa coäng
nhaân theá giôùi. saûn, chöùng minh quy luaät taát
+ Duøng baïo löïc ñeå laät ñoå cheá yeáu dieät vong cuûa cheá ñoä tö
ñoä tö baûn chuû nghóa, keâu goïi quaàn baûn vaø thaéng lôïi cuûa chuû
chuùng ñöùng leân laøm caùch maïng. nghóa coäng saûn.
"Voâ saûn taát caû caùc nöôùc ñoaøn keát - YÙ nghóa:
laïi". + Laø vaên kieän coù tính chaát
cöông lónh ñaàu tieân cuûa chuû
nghóa xaõ hoäi khoa hoïc ñaáu
- GV neâu caâu hoûi: Neâu yù nghóa tranh böôùc ñaàu keát hôïp chuû
cuûa baûn tuyeân ngoân Ñaûng coäng nghóa xaõ hoäi vôùi phong traøo
saûn? coâng nhaân.
- HS döïa vaøo noäi dung baûn tuyeân + Töø ñaây giai caáp coâng nhaân
ngoân ñaõ tìm hieåu ôû treân vaø SGK ñaõ coù lyù luaän caùch maïng soi
ñeå traû lôøi. ñöôøng.
+ Laø vaên kieän coù tính chaát cöông
lónh ñaàu tieân cuûa chuû nghóa xaõ hoäi
khoa hoïc ñaáu tranh böôùc ñaàu keát
hôïp vôùi chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc
vôùi phong traøo coâng nhaân.
+ Töø ñaây chuû nghóa coâng nhaân
Trang 242
ñaõ coù lyù luaän caùch maïng soi
ñöôøng.
- GV nhaán maïnh: Hieän nay, trong
tình hình theá giôùi khaù phöùc taïp, tö
töôûng cô baûn cuûa baûn tuyeân ngoân
vaãn tieáp tuïc soi saùng treân con
ñöôøng ñaáu tranh cuûa giai caáp coâng
nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng bò aùp
böùc treân toaøn theá giôùi ñoøi quyeàn
töï do, bình ñaúng cho caùc daân toäc.
Chính vì "Cuoán saùch moûng ñoù ñaùng
giaù haøng taäp saùch. Tö töôûng cuûa
noù laøm soáng vaø laøm hoaït ñoäng cho
tôùi ngaøy nay toaøn boä giai caáp voâ
saûn coù toå chöùc vaø chieán ñaáu cuûa
theá giôùi vaên minh".
- GV neâu hoûi: Neâu söï tieán boä hôn
haún chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc so
vôùi chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng?
- Khaúng ñònh coâng lao to lôùn cuûa C.Maùc vaø AÊngghen
vôùi phong traøo coäng saûn vaø coâng nhaân quoác teá. Coäng
hoaø xaõ hoäi khoa hoïc do hai oâng saùng laäp laø ñænh cao cuûa tö
duy kyù luaän cuûa nhaân loaïi luùc baáy giôø vaø laø di saûn vaên
hoaù maõi veà sau.
- So saùnh noäi dung cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng
vôùi chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc ñeå thaáy ñöôïc söï ñuùng ñaén,
khoa hoïc cuûa chuû nghóa xaõ hoäi khoa hoïc vaø söï haïn cheá cuûa
chuû nghóa xaõ hoäi khoâng töôûng.
Trang 243
Baøi 38
QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT VAØ COÂNG XAÕ PARI 1871

1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc hoaøn caûnh ra ñôøi vaø nhöõng hoaït ñoäng
cuûa Quoác teá thöù nhaát. Qua ñoù nhaän thaáy söï ra ñôøi cuûa
Quoác teá thöù nhaát laø keát quaû taát yeáu cuûa söï phaùt trieån
cuûa phong traøo coâng nhaân Quoác teá vaø nhöõng ñoùng goùp
tích cöïc C.Maùc vaø AÊngghen.
- Naém ñöôïc söï thaønh laäp cuûa coâng xaõ pari vaø nhöõng
thaønh tích to lôùn cuûa Coâng xaõ.
- Hieåu ñöôïc yù nghóa vaø nhöõng baøi hoïc lòch söû cuûa
Coâng xaõ Pari.
Giaùo duïc tinh thaàn quoác teá voâ saûn vaø chuû nghóa anh
huøng caùch maïng, cuûng coá nieàm tin vaøo thaéng lôïi cuûa söï
nghieäp caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn.
3. Kyõ naêng
- Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, ñaùnh giaù caùc söï kieän
lòch söû.
- Kyõ naêng veà ñoïc sô ñoà boä maùy Coâng xaõ Pari.
- Sô ñoà coâng xaõ Pari.
- Taøi lieäu noùi veà Quoác teá thöù nhaát vaø Coâng xaõ pari.
Caâu hoûi l: Haõy cho bieát vai troø cuûa C.Maùc vaø
AÊngghen trong vieäc thaønh laäp ñoàng minh nhöõng ngöôøi coäng
saûn?
Caâu hoûi 2: Noäi dung cô baûn vaø yù nghóa lòch söû baûn
tuyeân ngoân cuûa Ñaûng Coäng saûn?
Trong tieán trình phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân
Quoác teá ôû theá kyû XIX, söï ra ñôøi cuûa Quoác teá thöù nhaát vaø
söï thaønh laäp Coâng xaõ Pari laø nhöõng moái quan troïng ñaùnh
daáu böôùc tröôûng thaønh cuûa giai caáp coâng nhaân ñeå hieåu
hoaøn caûnh ra ñôøi vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù
nhaát nhö theá naøo? Söï thaønh laäp cuûa coâng xaõ Pari vaø
nhöõng thaønh töïu to lôùn cuûa Coâng xaõ? YÙ nghóa vaø nhöõng
baøi hoïc cuûa Coâng xaõ? YÙ nghóa vaø nhöõng baøi hoïc cuûa
Coâng xaõ ra sao, baøi hoïc hoâm nay seõ traû lôøi nhöõng caâu hoûi
neâu treân.
Trang 244

I. QUOÁC TEÁ THÖÙ NHAÁT
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân  Hoaøn caûnh ra ñôøi.
- GV neâu caâu hoûi: Hoaøn caûnh lòch
söû ra ñôøi cuûa Quoác teá thöù nhaát?
- GV gôïi yù: Soá löôïng coâng nhaân,
lao ñoäng, sinh soáng taäp trung, söï aùp
böùc boùc loät, nhöõng cuoäc ñaáu tranh.
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi.
+ Giöõa theá kyû XIX ñoäi nguõ coâng - Giöõa theá kyû XIX ñoäi nguõ
nhaân theâm ñoâng ñaûo vaø taäp trung coâng nhaân theâm ñoâng ñaûo
cao. vaø taäp trung cao. Giai caáp tö
+ Giai caáp tö saûn taêng cöôøng aùp saûn taêng cöôøng aùp böùc boùc
böùc, boùc loät ñoái vôùi coâng nhaân. loät.
Nhieàu cuoäc ñaáu tranh cuûa coâng - Ñaàu thaäp nieân 60 cuûa theá
nhaân dieãn ra song trong tình traïng kyû XIX phong traøo ñaáu tranh
phaân taùn, thieáu thoáng nhaát veà cuûa coâng nhaân phuïc hoài
maët tö töôûng, maët khaùc ñaët ra yeâu nhöng vaãn trong tình traïng
caàu caàn phaûi coù moät toå chöùc phaân taùn, chòu aûnh höôûng
caùch maïng quoác teá laõnh ñaïo phong cuûa nhieàu khuynh höôùng phi
traøo coâng nhaân caùc nöôùc. voâ saûn.
- GV trình baøy vaø phaân tích keát hôïp
giôùi thieäu hình 71 trong SGK "Buoåi leã - Thöïc teá ñaáu tranh, coâng
tuyeân boá thaønh laäp Quoác teá nhaân nhaän thaáy tình traïng
thöù nhaát" töôøng thuaät buoåi leã bieät laäp cuûa phong traøo ôû
thaønh laäp Quoác teá thöù nhaát: Ngaøy moãi nöôùc keát quaû coøn haïn
28/9/1864 moät cuoäc mittinh lôùn ñöôïc cheá, maët khaùc ñaët ra yeâu
toå chöùc taïi Luaân Ñoân, 2000 ngöôøi caàu thaønh laäp moät toå chöùc
tham döï goàm ñaïi bieåu cuûa caùc Quoác teá laõnh ñaïo ñoaøn keát
nöôùc Anh, Phaùp, Ñöùc vaø nhieàu nöôùc phong traøo coâng nhaân quoác
khaùc treân theá giôùi. Nhieàu nhaø hoaït teá caùc nöôùc.
ñoäng caùch maïng ôû nöôùc ngoaøi ñang - Ngaøy 28/9/1864 Quoác teá thöù
soáng ôû Luaân Ñoân cuõng tham döï. nhaát thaønh laäp taïi Luaân Ñoân
C.Maùc ñöôïc môøi döï buoåi mittinh vaø vôùi söï tham gia cuûa C.Maùc.
tham gia ñoaøn chuû tòch. Vôùi nieàm vui
phaán khôûi voâ suøng song nhöõng
ngöôøi tham döï mittinh thoâng qua nghò
quyeát thaønh laäp Hoäi Lieân hieäp lao
ñoäng quoác teá töùc Quoác teá thöù
nhaát.
+ Hoäi nghò baàu ra Ban chaáp haønh
Trung Öông goàm 32 ngöôøi. Vieäc soaïn
thaûo tuyeân ngoân vaø ñieàu leä ñöôïc
giao cho moät tieåu ban trong ñoù coù
C.Maùc.
Hoaït ñoäng 2: Nhoùm  Hoaït doäng cuûa Quoác teá
- GV chia lôùp thaønh nhoùm neâu thöù nhaát
caâu hoûi yeâu caàu HS thaûo luaän theo
Trang 245
nhoùm.
Neâu hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù
nhaát?
- HS laøm vieäc theo nhoùm, ñoïc SGK
tö lieäu tham khaûo cöû ñaïi dieän nhoùm
trình baøy keát quaû cuûa mình.
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân - Hoaït ñoäng cuûa Quoác teá
tích: thöù nhaát chuû yeáu ñöôïc
Hoaït ñoäng cuûa Quoác teá thöù nhaát thoâng qua caùc kyø Ñaïi hoäi.
chuû yeáu ñöôïc thoâng qua caùc kyø Ñaïi Nhaèm truyeàn baù hoïc thuyeát
Hoäi (töø 9 – 1864 ñeán 7 – 1876 tieán Maùc, choáng laïi tö töôûng leäch
haønh 5 Ñaïi hoäi) vôùi noäi dung sau: laïc trong noäi boä, thoâng qua
+ Tuyeân truyeàn nhöõng hoïc thuyeát nhöõng nghò quyeát quan troïng.
khaùc, ñaáu tranh choáng laïi caùc tö
töôûng voâ saûn, ñoù laø tö töôûng phaùi
Pru-Ñoâng ôû Phaùp vôùi chuû tröông
hoaø bình thoâng qua nhöõng bieän
phaùp kinh teá, phuû nhaän ñaáu tranh
chính trò vaø moïi hình thöùc Nhaø nöôùc,
keå caû chuyeân chính voâ saûn.
Phaùi Lat-Xan ôû Ñöùc: Höôùng ñaáu
tranh coâng nhaân vaøo muïc tieâu kinh
teá, phaûn ñoái ñaáu tranh chính trò, chuû
tröông thoâng qua baàu cöû.
Phaùi Ba-cu-nin ôû Nga, chuû nghóa
coâng ñoaøn ôû Anh …
- GV neâu caâu hoûi: Taùc ñoäng aûnh - AÛnh höôûng cuûa Quoác teá
höôûng cuûa Quoác teá thöù nhaát ñoái thöù nhaát:
vôùi phong traøo ñaáu tranh cuûa coâng Coâng nhaân caùc nöôùc tham gia
nhaân? ngaøy caøng nhieàu vaøo caùc
- HS ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. cuoäc ñaáu tranh chính trò, caùc
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. toå chöùc coâng ñoaøn ra ñôøi.
+ Coâng nhaân caùc nöôùc tham gia
nhieàu cuoäc ñaáu tranh chính trò. Nhieàu
toå chöùc quaàn chuùng cuûa coâng
nhaân, coâng ñoaøn xuaát hieän ngaøy
caøng nhieàu.
ñeå chöùng minh vai troø cuûa quoác teá
thöù nhaát trong vieäc giuùp ñôõ phong
traøo coâng nhaân. * Vai troø:
- GV giôùi thieäu hình 72 SGK "Cuoäc + Truyeàn baù roäng raõi chuû
hoïp ñaïi bieåu laàn ñaàu tieân cuûa nghóa maùc trong phong traøo
Quoác teá thöù nhaát taïi Giônevô". coâng nhaân quoác teá.
- GV toå chöùc cho Hs tìm hieåu veà vai
troø cuûa Quoác teá thöù nhaát ñoái vôùi + Ñoaøn keát, thoáng nhaát löïc
phong traøo coâng nhaân. löôïng cuûa voâ saûn quoác teá
- Sau khi HS ñoïc SGK traû lôøi caâu döôùi ngoïn côø chuû nghóa Maùc-
hoûi. GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát Leânin ñaáu tranh giaûi phoùng
Trang 246
yù. loaøi ngöôøi khoûi aùch aùp böùc
+ Truyeàn baù roäng raõi chuû nghóa boùc loät.
maùc trong phong traøo coâng nhaân
quoác teá.
+ Ñoaøn keát, thoáng nhaát löïc löôïng
cuûa voâ saûn quoác teá döôùi ngoïn côø
chuû nghóa Maùc-Leânin ñaáu tranh giaûi
phoùng loaøi ngöôøi khoûi aùch aùp böùc
boùc loät.
II. COÂNG XAÕ PARI 1871
Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp vaø caù  Cuoäc caùch maïng ngaøy
nhaân 18/3/1871 vaø söï thaønh laäp
- GV ñaët caâu hoûi : Haõy cho bieát coâng xaõ
nguyeân nhaân cuoäc caùch maïng ngaøy
18/03/1971?
mình vaø ñoïc SGK vaø traû lôøi caâu hoûi. - Nguyeân nhaân:
- GV nhaän xeùt, trình baøy vaø phaân + Maâu thuaãn voán coù cuûa xaõ
tích: hoäi tö baûn ngaøy caøng saâu
+ Chuû nghóa tö baûn phaùt trieån sau saéc, taïo ñieàu kieän cho coâng
cuoäc caùch maïng coâng nghieäp cuøng nhaân ñaáu tranh.
vôùi nhöõng maët traùi cuûa noù laø
cöôøng ñoä thôøi gian lao ñoäng ngaøy
caøng taêng, ñôøi soáng khoù khaên
cuøng vôùi haäu quaû kinh teá trong
nhöõng naêm 1860 – 1867 laøm maâu + Söï thaát baïi cuûa Phaùp trong
thuaãn voán coù cuûa xaõ hoäi tö baûn cuoäc ñaáu tranh Phaùp – Phoå
ngaøy caøng gay gaét, taïo ñieàu kieän laøm cho nguyeân nhaân caêm
coâng nhaân ñaáu tranh. phaãn cheá ñoä thoáng trò tieán
+ Cuoäc chieán tranh Phaùp – Phoå tôùi laät ñoå ñeá cheá II.
vôùi söï thaát baïi cuûa Phaùp laøm cho + Söï phaûn ñoäng cuûa giai caáp
nhaân daân caêm gheùt cheá ñoä thoáng tö saûn Phaùp cöôùp ñoaït thaønh
trò daãn ñeán cuoäc khôûi nghóa ngaøy quaû caùch maïng cuûa quaàn
04/09/1870 laät ñoå ñeá cheá II. chuùng, ñaàu haøng Ñöùc ñeå
+ Giai caáp tö saûn Phaùp lôïi duïng söï ñaøn aùp quaàn chuùng.
non yeáu veà toå chöùc cuûa coâng → Cuoäc caùch maïng ngaøy
nhaân ñaõ ñoaït laáy thaønh quaû caùch 18/3/1871
maïng trong nöôùc ñaõ buoäc coâng
nhaân Pari ñöùng leân laøm cuoäc caùch
maïng ngaøy 18/3/1871 laät ñoå chính
quyeàn tö saûn, thaønh laäp coâng xaõ.
- GV trình baøy ngaén goïn dieãn bieán: Dieãn bieán:
Khi quaân Phoå tieán vaøo Pari. "Chính
phuû veä quoác" ñaõ trôû thaønh Chính
phuû phaûn quoác, môû cöûa cho quaân
Ñöùc tieán vaøo nöôùc Phaùp. Trong khi
ñoù, nhaân daân Pari toå chöùc thaønh
caùc ñôn vò daân quaân, töï vuõ trang vaø + Ngaøy 18/3/1871 Quoác daân
Trang 247
xaây döïng phoøng tuyeán baûo veä thuû quaân chieám caùc cô quan chính
ñoâ. phuû vaø coâng sôû, laøm chuû
Khoaûng 3 giôø saùng ngaøy thaønh phoá, thaønh laäp coâng
18/3/1871, chính phuû do quaân ñaùnh xaõ. Laàn ñaàu tieân treân theá
chieám ñoài Moâng–maùc nôi taäp trung giôùi chính phuû thuoäc veà giai
ñaïi baùc cuûa quaân quoác daân. Quaàn caáp voâ saûn.
chuùng nhaân daân ñaõ kòp thôøi keùo + Toaùn quaân chính phuû phaûi
ñeán hoã trôï, bao vaây quaân chính phuû. thaùo chaïy veà Vecxai, chính
Moät soá boä phaän quaân chính phuû quyeàn giai caáp tö saûn bò laät
cuõng uûng hoä nhaân daân, töôùc suùng ñoå.
cuûa só quan vaø baén cheát vieân
töôùng chæ huy. Tröa ngaøy 18/3, caùc
tieåu ñoaøn tieán vaøo trung taâm thuû
ñoâ chieám caùc coâng sôû, toaøn quaân
chính phuû chaïy veà Vecxai. Quoác teá
quaân laøm chuû thaønh phoá.
Trang 248
Hoaït ñoäng 5: Nhoùm  Coâng xaõ Pari – Nhaø
- GV chia lôùp thaønh nhoùm, yeâu nöôùc kieåu môùi
caàu HS laøm vieäc theo nhoùm traû lôøi
caùc caâu hoûi: Haõy cho bieát nhöõng
vieäc laøm cuûa coâng xaõ?
- HS ñoïc SGK laøm vieäc theo nhoùm
vaø cöû ñaïi dieän trình baøy keát quaû
cuûa mình. - Ngaøy 26/3/1871 coâng xaõ
- GV nhaän xeùt trình baøy vaø phaân ñöôïc thaønh laäp, cô quan cao
tích: nhaát laø Hoäi ñoàng coâng xaõ
+ Ngaøy 26/3/1871 Hoäi ñoàng coâng ñöôïc baàu theo nguyeân taéc
xaõ ñöôïc baàu ra theo nguyeân taéc phoå phoå thoâng ñaàu phieáu.
thoâng baàu phieáu. Hoäi ñoàng goàm
nhieàu uyû ban laø moät uyû vieân coâng
xaõ chòu traùch nhieäm tröôùc coâng
nhaân vaø coù theå bò baõi nhieäm.
- GV veõ sô ñoà coâng xaõ leân baûng, - Nhöõng vieäc laøm cuûa coâng
keát hôïp giôùi thieäu hình 73 trong SGK xaõ:
"Coâng xaõ Pari môû cuoäc hoïp caùc uyû + Quaân ñoäi caûnh saùt cuõ bò
vieân coâng xaõ taïi Toaø thò chính". giaûi taùn, thay vaøo ñoù laø caùc
+ Quaân ñoäi caûnh saùt cuõ bò giaûi löïc löôïng vuõ trang nhaân daân,
taùn, thay vaøo ñoù laø caùc löïc löôïng nhaø thôø taùch khoûi tröôøng
vuõ trang nhaân daân, nhaø thôø taùch hoïc.
khoûi tröôøng hoïc. + Thi haønh nhieàu chính saùch
+ Coâng xaõ coøn thi haønh nhieàu tieán boä khaùc: coâng nhaân
chính saùch tieán boä khaùc: coâng nhaân ñöôïc laøm chuû nhöõng xí
ñöôïc laøm chuû nhöõng xí nghieäp coù nghieäp coù chuû boû troán,
chuû boû troán, kieåm soaùt cheá ñoä kieåm soaùt cheá ñoä tieàn löông,
tieàn löông, giaûm lao ñoäng ban ñeâm, giaûm lao ñoäng ban ñeâm…
caám aùn phaït coâng nhaân, ñeà ra chuû
tröông giaùo duïc baét buoäc…
- GV ñaët caâu hoûi: Em coù nhaän
xeùt gì veà vieäc laøm cuûa Coâng xaõ?
- HS suy nghó töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: Coâng
xaõ Pari laø moät nhaø nöôùc khaùc haún,
Nhaø nöôùc cuûa nhöõng giai caáp boùc - Coâng xaõ Pari laø moät Nhaø
loät tröôùc, ñaây laø moät Nhaø nöôùc nöôùc kieåu môùi do daân vaø vì
kieåu môùi. daân.
- Nhaø nöôùc voâ saûn do daân vaø vì - Coâng xaõ Pari ñeå laïi nhieàu
daân. baøi hoïc kinh nghieäm quyù baùu
- Gv nhaán maïnh vaø giaûi thích cho cho giai caáp voâ saûn: Toå chöùc
HS roõ: Söï thaát baïi cuûa Coâng xaõ Pari laõnh ñaïo caùc taàng lôùp nhaân
laø khoâng theå traùnh khoûi trong ñieàu daân…
kieän lòch söû luùc baáy giôø, song Coâng
xaõ Pari ñeå laïi cho giai caáp voâ saûn
nhöõng baøi hoïc veà toå chöùc laõnh
ñaïo, söï lieân minh vaø ñoaøn keát giöõa
caùc taàng lôùp nhaân daân trong cuoäc
Trang 249
ñaáu tranh choáng aùp böùc.
- Hoaøn caûnh söï ra ñôøi, quaù trình hoaït ñoäng vaø taùc
duïng cuûa Quoác teá thöù nhaát ñoái vôùi phong traøo coâng nhaân.
- Nguyeân nhaân dieãn bieán cuoäc caùch maïng nagy2
18/3/1871 vaø söï thaønh laäp Coâng xaõ Pari.
- Nhöõng vieäc laøm chöùng toû coâng xaõ Pari laø Nhaø nöôùc
kieåu môùi.
- Ñoïc tröôùc baøi môùi.
Trang 250
Baøi 39
QUOÁC TEÁ THÖÙ HAI

1. Kieán thöùc
- Naém ñöôïc söï phaùt trieån cuûa phong traøo coâng nhaân
cuoái theá kyû XIX.
- Naém vaø hieåu ñöôïc hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa Quoác teá
thöù 2 vaø nhöõng ñoùng goùp cuûa toå chöùc naøy ñoái vôùi phong
traøo coäng saûn vaø coâng nhaân Quoác teá, ñaëc bieät döôùi söï
laõnh ñaïo cuûa AÊngghen.
- Hieåu ñöôïc cuoäc ñaáu tranh choáng chuû nghóa cô hoäi
trong Quoác teá thöù hai phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh giöõa 2
luoàng tö töôûng: Maùcxit vaø phi Maùcxit trong phong traøo coâng
nhaân quoác teá.
Giuùp HS hieåu roõ coâng lao to lôùn cuûa Ph. AÊngghen vaø
ngöôøi keá tuïc laø V.I.Leânin ñoái vôùi phong traøo Coäng saûn vaø
coâng nhaân Quoác teá.
3. Kyõ naêng
Reøn luyeän kyõ naêng phaân tích, nhaän ñònh caùc söï kieän
vaø vai troø cuûa caù nhaân trong tieán trình lòch söû.
- Söu taàm chaân dung nhöõng Ñaïi bieåu noåi tieáng trong
phong traøo coâng nhaân cuoái theá kyû XIX – ñaàu theá kyû XX:
Aêngghen, La-phaùc-gô (Phaùp), Be-ben, Roâ-da Luc-xem-bua (Ñöùc).
Caâu hoûi l: Neâu quaù trình thaønh laäp, hoaït ñoäng vaø vai
troø cuûa Quoác teá thöù nhaát?
Caâu hoûi 2: Chöùng minh raèng Coâng xaõ Pari laø Nhaø
nöôùc kieåu môùi?
Söï phaùt trieån cuûa phong traøo caùch maïng theá giôùi trong
nhöõng naêm thaäp nieân 70 – 80 cuûa theá kyû XIX vôùi söï ra ñôøi
cuûa caùch maïng chính Ñaûng coâng nhaân coù tính chaát quaàn
chuùng ôû nhieàu nöôùc ñoøi hoûi phaûi coù moät toå chöùc Quoác
teá môùi ñeå laõnh ñaïo phong traøo coâng nhaân theá giôùi.
Quoác teá thöù hai ñöôïc thaønh laäp. Phong traøo coâng nhaân
cuoái theá kyû XIX phaùt trieån nhö theá naøo? Hoaït ñoäng vaø vai
troø cuûa toå chöùc quoác teá thöù hai naøy ra sao? Noäi dung baøi
hoïc hoâm nay seõ giuùp chuùng ta traû lôøi nhöõng caâu hoûi treân.
Trang 251
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân vaø taäp  Phong traøo coâng nhaân
theå cuoái theá kyû XIX
- Tröôùc heát, GV neâu caâu hoûi:
Nguyeân nhaân daãn ñeán phong traøo
coâng nhaân cuoái theá kyû XIX? - Nguyeân nhaân:
- HS ñoïc SGK töï traû lôøi caâu hoûi. + Ñoäi nguõ coâng nhaân taêng
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: veà soá löôïng vaø chaát löôïng,
+ Ñoäi nguõ giai caáp coâng nhaân coù ñieàu kieän soáng taäp trung.
caùc nöôùc taêng nhanh veà soá löôïng + Do söï boùc loät naëng neà
vaø chaát löôïng. cuûa giai caáp tö saûn, chính
+ Söï boùc loät naëng neà cuûa giai saùch chaïy ñua vuõ trang laøm
caáp tö saûn, söï thay theá cuûa xu theá ñôøi soáng coâng nhaân cöïc khoå
ñoäc quyeàn vaø chính saùch chaïy ñua → buøng noå caùc cuoäc ñaáu
vuõ trang chuaån bò chieán tranh ñeå tranh cuûa coâng nhaân.
phaân chia laïi theá giôùi → ñôøi soáng
cuûa coâng nhaân cöïc khoå → nhieàu
cuoäc ñaáu tranh coâng nhaân noå ra.
- Tieáp theo GV cho HS ñoïc ñoaïn chöõ
nhoû trong SGK noùi veà phong traøo
ñaáu tranh cuûa coâng nhaân vaø nhaân
daân lao ñoäng ôû Ñöùc, Anh, Phaùp
ñoàng thôøi neâu caâu hoûi: Qua ñoaïn
ñoïc treân haõy cho bieát phong traøo - Phong traøo coâng nhaân ñoøi
ñaáu tranh cuûa coâng nhaân dieãn ra caûi thieän ñôøi soáng, ñoøi
nhö theá naøo?? quyeàn töï do daân chuû ngaøy
- HS suy nghó traû lôøi. caøng lan roäng, ñaëc bieät ôû
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø choát caùc nöôùc tö baûn tieân tieán
yù: nhö Anh, Phaùp, Myõ, Ñöùc.
Phong traøo coâng nhaân ñoøi caûi + Tieâu bieåu gaàn 40 vaïn coâng
thieän ñôøi soáng, ñoøi quyeàn töï do nhaân Chicagoâ ngaøy 01/05/1886
daân chuû ngaøy caøng lan roäng, ñaëc ñoøi lao ñoäng 8 giôø ñaõ buoäc
bieät ôû caùc nöôùc tö baûn tieân tieán giôùi chuû phaûi nhöôïng boä.
nhö Anh, Phaùp, Ñöùc, Myõ. Ngaøy ñoù ñi vaøo lòch söû laø
- GV nhaán maïnh ñeán cuoäc ñaáu ngaøy Quoác teá lao ñoäng.
tranh cuûa coâng nhaân Chicagoâ (Myõ).
Cuoäc toång baõi coâng cuûa gaàn 40
vaïn coâng nhaân Chicagoâ ngaøy
01/05/1886 ñoøi lao ñoäng 8 giôø ñaõ
buoäc giôùi chuû phaûi nhöôïng boä.
Ngaøy ñoù ñi vaøo lòch söû vaø ngaøy
Quoác teá lao ñoäng vaø cheá ñoä ngaøy
laøm vieäc 8 giôø daàn ñöôïc thöïc hieän
trong nhieàu nöôùc.
- GV neâu caâu hoûi: Ñieåm môùi gì
noåi baät trong phong traøo coâng nhaân
theá giôùi thôøi kyø naøy?
hoûi. + Nhieàu Ñaûng coâng nhaân,
Trang 252
- GV nhaän xeùt vaø choát yù. Ñaûng xaõ hoäi, nhoùm coâng
Nhieàu Ñaûng coâng nhaân, Ñaûng xaõ nhaân tieán boä ñöôïc thaønh
hoäi, nhoùm coâng nhaân tieán boä ñöôïc laäp: Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi
thaønh laäp: Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi daân chuû Ñöùc (1875) Ñaûng
daân chuû Ñöùc (1875) Ñaûng coâng coâng nhaân xaõ hoäi Myõ (1876),
nhaân xaõ hoäi Myõ (1876), Ñaûng coâng Ñaûng coâng nhaân Phaùp (1879),
nhaân Phaùp (1879), nhoùm giaûi phoùng nhoùm giaûi phoùng lao ñoäng
lao ñoäng Nga (1883). Nga (1883).
- Tieáp theo GV hoûi: Töø thöïc teá
nhieàu toå chöùc Ñaûng ra ñôøi daët theo - Yeâu caàu thaønh laäp moät toå
yeâu caàu gì? chöùc Quoác teá môùi ñeå ñoaøn
- HS suy nghó töï traû lôøi caâu hoûi. keát löïc löôïng coâng nhaân caùc
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: ñaët ra nöôùc caøng trôû neân caáp
yeâu caàu caàn phaûi thaønh laäp moät thieát.
toå chöùc Quoác teá môùi cuûa giai caáp
voâ saûn theá giôùi noái tieáp nhieäm vuï
cuûa Quoác teá thöù nhaát.
- GV noùi roõ theâm: Sau khi C.Maùc
qua ñôøi (1883) söù meänh laõnh ñaïo
phong traøo coâng nhaân Quoác teá
thuoäc veà AÊngghen.
- Cuoái cuøng, GV neâu caâu hoûi sô
keát muïc: Nhöõng söï kieän naøo chöùng
toû phong traøo coâng nhaân theá giôùi
vaãn tieáp tuïc phaùt trieån trong nhöõng
naêm cuoái theá kyû XIX?
- HS traû lôøi caâu hoûi, GV cuûng coá
baèng vieäc nhaän xeùt vaø boå sung
kieán thöùc HS traû lôøi.
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân  Quoác teá thöù hai
- GV ñaët caâu hoûi:Hoaøn caûnh
Quoác teá thöù 2 ra ñôøi?
Tröôùc khi HS tar3 lôøi caâu hoûi, GV
gôïi yù: Söï phaùt trieån cuûa chuû nghóa
tö baûn, söï boùc loät cuûa giai caáp tö
saûn ñoái vôùi coâng nhaân, chính saùch
chaïy ñua vuõ trang.
- HS döïa vaøo nhöõng noäi dung kieán
thöùc ôû muïc 1 vaø voán hieåu bieát
cuûa mình ñeå traû lôøi caâu hoûi. - Hoaøn caûnh ra ñôøi:
- GV nhaän xeùt vaø choát yù: + Chuû nghóa tö baûn phaùt
+ Chuû nghóa tö baûn phaùt trieån ôû trieån ôû giai ñoaïn cao, giai caáp
giai ñoaïn. Giai ñoaïn ñeá quoác chuû tö saûn taêng cöôøng boùc loät
nghóa, giai caáp tö saûn taêng cöôøng nhaân daân lao ñoäng.
boùc loät nhaân daân lao ñoäng. + Chính saùch chaïy ñua vuõ
+ Söï thay theá xu höôùng ñoäc quyeàn trang chuaån bò phaân chia laïi
vaø chính saùch chaïy ñua vuõ trang, theá giôùi daãn ñeán ñôøi soáng
chuaån bò phaân chia laïi theá giôùi → nhaân daân cöïc khoå.
ñôøi soáng nhaân daân cöïc khoå. + Nhieàu Ñaûng vaø toå chöùc
Trang 253
+ Cuøng vôùi ñoù nhieàu Ñaûng vaø coâng nhaân tieán boä ra ñôøi →
toå chöùc coâng nhaân ra ñôøi → ngaøy ngaøy 14/07/1889 Quoác teá thöù
14/07/1889 Quoác teá thöù hai ñöôïc hai thaønh laäp ôû Pari.
thaønh laäp ôû Pari.
- GV trình baøy vaø phaân tích: Ñaïi
hoäi thoâng qua nhieàu nghò quyeát quan
troïng, neâu leân söï caàn thieát phaûi
thaønh laäp chính Ñaûng cuûa giai caáp
voâ saûn moãi nöôùc, ñeà cao vai troø
ñaáu tranh chính triï, taêng cöôøng phong
traøo quaàn chuùng, ñoøi taêng löông, - Hoaït ñoäng Quoác teá thöù
ngaøy laøm 8 giôø, laáy ngaøy2 01/05 2:
laøm ngaøy Quoác teá lao ñoäng. Thoâng qua caùc Ñaïi hoäi vaø
- GV neâu caâu hoûi: Neâu hoaït ñoäng nghò quyeát, söï caàn thieát
vaø vai troø cuûa Quoác teá thöù hai? thaønh laäp chính Ñaûng cuûa giai
- HS döïa vaøo SGK töï traû lôøi caâu caáp voâ saûn ñeà cao ñaáu tranh
hoûi. chính trò.
- GV nhaän xeùt vaø keât1 luaän:
+ Quoác teá thöù hai toàn taïi vaø hoaït - Vai troø: Haïn cheá, aûnh
ñoäng chuû yeáu döôùi hình thöùc Ñaïi höôûng caùc traøo löu cô hoäi
Hoäi. Chuû nghóa voâ Chính phuû.
+ Ñoùng goùp cuûa Quoác teá thöù hai:
haïn cheá, aûnh höôûng cuûa caù traøo
löu cô hoäi chuû nghóa xu höôùng voâ
chính phuû. Ñoaøn keát coâng nhaân caùc
nöôùc thuùc ñaåy vieäc thaønh laäp caùc
chính Ñaûng voâ saûn ôû nhieàu nöôùc.
- GV nhaán maïnh ñeán vai troø cuûa
AÊngghen ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa
Quoác teá thöù 2 khi ngöôøi coøn soáng.
- GV trình baøy vaø phaân tích: Söï ra
ñôøi cuûa Quoác teá thöù 2 laø baèng
chöùng veà söï thaéng lôïi cuûa chuû nghóa
Maùc trong phong traøo coâng nhaân. Töø
khi AÊngghen qua ñôøi, cuøng vôùi nhöõng
bieán ñoäng cuûa ñôøi soáng kinh teá – xaõ
hoäi nhöõng phaàn töû cô hoäi choáng laïi
- GV neâu caâu hoûi: Cho bieát cuoäc
ñaáu tranh choáng laïi chuû nghóa cô hoäi
trong Quoác teá thöù 2 dieãn ra nhö theá
naøo?
- HS ñoïc SGK trình baøy dieãn bieán
cuoäc ñaáu tranh.
+ Cuoäc ñaáu tranh cuûa moät soá
laõnh tuï caùch maïng trong caùc Ñaûng
coâng nhaân nhö La-phaùc-gô (Phaùp),
Beâben, Roâda Lucxembua (Ñöùc) tuy - Dieãn ra cuoäc ñaáu tranh giöõa
nhieân keát quaû haïn cheá do ñaáu tranh khuynh höôùng caùch maïng vaø
khoâng trieät ñeå.
Trang 254
+ Cuoäc ñaáu tranh cuûa Leânin – laõnh khuynh höôùng cô hoäi.
tuï cuûa giai caáp coâng nhaân Nga – leân
aùn aùch thoáng trò cuûa ñeá quoác
thuoäc ñòa ñoøi quyeàn töï quyeát cho
caùc daân toäc vaø baûo veä hoïc thuyeát
Maùc.
+ Do thieáu nhaát trí veà ñöôøng loái, - Do thieáu nhaát trí veà ñöôøng
chia reõ veà toå chöùc, caùc Ñaûng trong loái, chia reõ veà toå chöùc, caùc
Quoác teá 2 xa daàn ñöôøng loái ñaáu Ñaûng trong Quoác teá 2 xa daàn
tranh caùch maïng, thoaû hieäp vôùi giai ñöôøng loái ñaáu tranh caùch
caáp tö saûn, ñaåy nhaân daân lao ñoäng maïng, thoaû hieäp vôùi giai caáp
vaøo cuoäc chieán tranh vì lôïi ích cuûa tö saûn → Quoác teá thöù 2 tan
boïn ñeá quoác. Quoác teá thöù 2 tan raõ raõ.
khi coù chieán tranh theá giôùi thöù nhaát
buøng noå.
Yeâu caàu HS traû lôøi caâu hoûi nhaän thöùc ngay töø ñaàu
giôø hoïc: Phong traøo coâng nhaân cuoái theá kyû XIX dieãn ra nhö
theá naøo? Hoaøn caûnh lòch söû hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa
Quoác teá thöù 2?
- Ñoïc tröôùc baøi môùi.
Trang 255
Baøi 40
QUOÁC TEÁ THÖÙ HAI

1. Kieán thöùc
- Naém vöõng nhöõng hoaït ñoäng cuûa Leânin trong cuoäc
ñaáu tranh choáng laïi chuû nghóa cô hoäi, qua ñoù hieåu ñöôïc nhôø
nhöõng hoaït ñoäng ñoù cuûa Leânin. Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi
daân chuû Ngq ra ñôøi ñaõ trieät ñeå ñaáu tranh vì quyeàn lôïi cuûa
giai caáp coâng nhaân lao ñoäng.
- Naém ñöôïc tình hình Nga tröôùc caùch maïng; dieãn bieán
cuûa caùch maïng tính chaát vaø yù nghóa cuûa caùch maïng Nga
1905 – 1907.
Boài döôõng loøng kính yeâu vaø bieát ôn nhöõng laõnh tuï
cuûa giai caáp voâ saûn theá giôùi, nhöõng ngöôøi coáng hieán caû
cuoäc ñôøi vaø söùc löïc cho cuoäc ñaáu tranh giaûi phoùng daân
toäc lao ñoäng bò aùp böùc boùc loät treân toaøn theá giôùi.
3. Kyõ naêng
Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc khaùi nieäm: caùch
maïng daân chuû tö saûn kieåu cuõ, caùch maïng daân chuû tö saûn
kieåu môùi, chuyeân chính voâ saûn.
- Tranh aûnh veà cuoäc caùch maïng 1905 – 1907 ôû Nga,
chaân dung Leânin.
- Tö lieäu veà tieåu söû V.I.Leânin.
Caâu hoûi l: Neâu nhöõng neùt noåi baät cuûa phong traøo
coâng nhaân Quoác teá cuoái theá kyû XIX?
Caâu hoûi 2: Vì sao Quoác teá thöù 2 tan raõ?
Ñaàu theá kyû XIX, keá tuïc söï nghieäp cuûa Maùc vaø
AÊngghen, V.I. Leânin ñaõ tieán haønh cuoäc ñaáu tranh khoâng
khoan nhöôïng choáng caùc traøo löu tö töôûng cô hoäi chuû nghóa,
ñöa chuû nghóa Maùc ngaøy caøng aûnh höôûng saâu roäng trong
phong traøo coâng nhaân Nga vaø phong traøo coâng nhaân quoác
teá. Ñeå hieåu cuoäc ñaáu tranh choáng chuû nghóa cô hoäi döôùi söï
laõnh ñaïo cuûa Leânin nhö theá naøo? Dieãn bieán, keát quaû, yù
nghóa cuoäc Caùch maïng 1905 – 1907 ra sao, chuùng ta cuøng tìm
hieåu noäi dung baøi hoïc hoâm nay.
Trang 256
Hoaït ñoäng 1: Caù nhaân vaø caû I. V.I. Leânin vaø cuoäc ñaáu
lôùp tranh choáng chuû nghóa cô
- Tröôùc heát, GV goïi moät HS HS trình hoäi
baøy toùm taét veà tieåu söû cuûa Leânin
keát hôïp giôùi thieäu chaân dung Leânin.
- GV neâu caâu hoûi: Trình baøy nhöõng - Tieåu söû: Via-ñi-mia Ilích U-ki-a-
hoaït ñoäng tích cöïc cuûa Leânin thaønh noáp töùc Leânin sinh ngaøy
laäp ñaûng voâ saûn kieåu môùi? 22/04/1870 trong gia ñình nhaø
- HS ñoïc SGK vaø töï traû lôøi caâu giaùo tieán boä.
hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung, trình baøy
vaø phaân tích:
+ Muøa thu naêm 1895, Leânin thoáng + Muøa thu naêm 1895 Leânin
nhaát caùc nhoùm Maùcxit ôû Peâtecbua thoáng nhaát caùc nhoùm Macxit
laáy teân laø Lieân hieäp ñaáu tranh giaûi ôû Peâtecbua.
phoùng giai caáp coâng nhaân – maàm
moáng cuûa Ñaûng Macxit; Naêm 1898
taïi Minxcô, Ñaûng coâng nhaân xaõ hoäi
daân chuû Nga tuyeân boá thaønh laäp
nhöng khoâng hoaït ñoäng vì caùc Ñaûng
vieân bò baét. - Naêm 1900 Leânin cuøng vôùi
+ Naêm 1900 Leânin cuøng vôùi caùc caùc ñoàng chí cuûa mình xuaát
ñoàng chí cuûa mình xuaát baûn baùo "Tia baûn baùo "Tia löûa" nhaèm
löûa" nhaèm truyeàn baù chuû nghóa truyeàn baù chuû nghóa Maùc
Maùc vaøo phong traøo coâng nhaân Nga. vaøo phong traøo coâng nhaân
+ Naêm 1903, Ñaïi hoäi Ñaûng coâng Nga.
nhaân xaõ hoäi Nga ñöôïc trieäu taäp ôû - Naêm 1903, Ñaïi hoäi Ñaûng
Luaân Ñoân döôùi söï chuû trì cuûa Leânin coâng nhaân xaõ hoäi Nga ñöôïc
ñeå baøn veà cöông lónh ñieàu leä Ñaûng. trieäu taäp ôû Luaân Ñoân döôùi
- GV nhaán maïnh: Taïi Ñaïi hoäi ña soá söï chuû trì cuûa Leânin ñeå baøn
ñaïi bieåu (Phaùi Boânseâvich) taùn veà cöông lónh ñieàu leä Ñaûng.
thaønh ñöôøng loái Caùch maïng cuûa Hình thaønh 2 phaùi Boânseâvich
Leânin, coøn thieåu soá (phaùi ña soá vaø Menseâvich thieåu soá.
Menseâvich) theo khuynh höôùng cô hoäi
choáng laïi Leânin.
- HS ñoïc ñoaïn chöõ in nhoû trong SGK
noùi veà vieäc Leânin vieát haøng loaït
taùc phaåm cuûa mình pheâ phaùn
nhöõng quan ñieåm cuûa chuû nghóa cô
hoäi, khaúng ñònh vai troø cuûa giai caáp
coâng nhaân vaø Ñaûng tieân phong.
- GV neâu caâu hoûi: Cuoäc ñaáu tranh
choáng laïi phaùi cô hoäi ñaàu theá kyû - Ñaàu theá kyû XX caùc phaùi cô
XX ôû Nga dieãn ra nhö theá naøo? hoäi trong Quoác teá 2 uûng hoä
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. chính phuû tö saûn, uûng hoä
- GV nhaän xeùt vaø choát yù : chieán tranh.
+ Ñaàu theá kyû XX khi caùc nöôùc ñeá + Ñaûng Boân-seâ-vich do Leânin
quoác chaïy ñua vuõ trang chuaån bò laõnh ñaïo laø kieân quyeát
choáng chieán tranh ñeá quoác,
Trang 257
chieán tranh thì phaùi cô hoäi trong Quoác trung thaønh vôùi söï nghieäp voâ
teá 2 keâu goïi coâng nhaân uûng hoä saûn.
chính phuû tö saûn vôùi mình, uûng hoä - Leânin coù nhöõng ñoùng goùp
chieán tranh. quan troïng veà maët lyù luaän
+ Duy nhaát coù Ñaûng Boânseâvich thoâng qua nhöõng taùc phaåm
do Leânin laõnh ñaïo laø ñaáu tranh cuûa mình.
choáng laïi chieán tranh ñeá quoác vôùi
khaåu hieäu "Bieán chieán tranh ñeá
quoác thaønh noäi chieán Caùch maïng".
Hoaït ñoäng 3: Caù nhaân II. Caùch maïng 1905 – 1907 ôû
- GV neâu caâu hoûi: Cho bieát tình Nga
hình nöôùc Nga tröôùc caùch maïng?  Tình hình nöôùc Nga tröôùc
- HS ñoïc SGK traû lôøi caâu hoûi. caùch maïng:
+ Ñaàu theá kyû XX kinh teá coâng
thöông nghieäp Nga phaùt trieån, xuaát - Veà kinh teá : Coâng thöông
hieän caùc coâng ty ñoäc quyeàn, ñoäi nghieäp phaùt trieån, caùc coâng
nguõ coâng nhaân ñoâng ñaûo. ty ñoäc quyeàn ra ñôøi.
+ Veà chính trò , duy trì boä maùy cai
trò cuûa chính quyeàn phong kieán, cheá - Veà chính trò: cheá ñoä Nga
ñoä Nga Hoaøng kìm haõm söï phaùt Hoaøng kìm haõm saûn xuaát,
trieån saûn xuaát, boùp ngheït quyeàn töï boùp ngheït töï do daân chuû →
do daân chuû, haàu heát caùc giai caáp ñôøi soáng nhaân daân, coâng
baát maõn … nhaân khoå cöïc.
→ Ñôøi soáng nhaân daân, nhaân daân
lao ñoäng cöïc khoå.
+ Söï thaát baïi trong cuoäc chieán - Söï thaát baïi trong cuoäc chieán
tranh Nga – Nhaät 1904 – 1905 laøm tranh Nga – Nhaät → xaõ hoäi
maâu thuaãn xaõ hoäi caøng saâu saéc → maâu thuaãn saâu saéc daãn
buøng noå Caùch maïng. ñeán buøng noå Caùch maïng.
Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp  Caùch maïng buøng noå:
- GV trình baøy nhöõng neùt chính dieãn
bieán: - Ngaøy 09/01/1905, 14 vaïn coâng
+ Ngaøy 09/01/1905, 14 vaïn coâng nhaân Peâtacbua vaø gia ñình
nhaân Peâtacbua vaø gia ñình khoâng vuõ khoâng vuõ khí ñeán cung ñieän
khí ñeán cung ñieän muøa ñoâng ñeå muøa ñoâng ñeå thænh caàu Nga
thænh caàu Nga Hoaøng caûi thieän ñôøi Hoaøng caûi thieän ñôøi soáng
soáng nhöng hoï bò ñaøn aùp baèng suùng nhöng hoï bò ñaøn aùp baèng
laøm haøng nghìn ngöôøi cheát vaø bò suùng laøm haøng nghìn ngöôøi
thöông "Ngaøy chuû nhaät ñaãm maùu", cheát vaø bò thöông "Ngaøy chuû
coâng nhaän döïng chieán luyõ chuaån bò nhaät ñaãm maùu", coâng nhaän
chieán ñaáu. döïng chieán luyõ chuaån bò chieán
Keát hôïp giôùi thieäu hình 75 SGK ñaáu.
"Cuoäc bieåu tình ngaøy 09/01/1905".
- HS ñoïc ñoaïn chöõ nhoû noùi veà dieãn
bieán trong SGK.
Tieáp ñoù, GV tieáp tuïc trình baøy: Muøa - Muøa thu naêm 1905 phong traøo
thu naêm 1905 phong traøo caùch maïng caùch maïng tieáp tuïc daâng cao
tieáp tuïc daâng cao vôùi nhöõng cuoäc vôùi nhöõng cuoäc baõi coâng
Trang 258
baõi coâng chính trò cuûa quaàn chuùng chính trò cuûa quaàn chuùng laøm
laøm ngöøng treä moïi hoaït ñoäng kinh teá ngöøng treä moïi hoaït ñoäng kinh
vaø giao thoâng trong caû nöôùc. teá vaø giao thoâng trong caû
- Taïi Matxcôva, thaùng 12/1905 cuoäc nöôùc.
toång baõi coâng → khôûi nghóa vuõ trang - Taïi Matxcôva, thaùng 12/1905
→ cuoái cuøng thaát baïi. cuoäc toång baõi coâng → khôûi
nghóa vuõ trang → cuoái cuøng
thaát baïi
tính chaát., yù nghóa cuûa caùch maïng
1905 – 1907 ôû Nga?
- HS ñoïc SGK vaø döïa vaøo voán hieåu
bieát cuûa mình töï traû lôøi caâu hoûi.
- GV nhaän xeùt, boå sung vaø keát - Tính chaát: Laø cuoäc caùch
luaän: maïng daân chuû tö saûn laàn
+ Caùch maïng 1905 – 1907 laø cuoäc thöù nhaát ôû Nga. Ñaây laø moät
caùch maïng daân chuû tö saûn laàn thöù cuoäc caùch maïng tö saûn kieåu
nhaát ôû Nga, laø Caùch maïng daân chuû môùi.
tö saûn kieåu môùi.
- GV döøng laïi hoûi: Taïi sao noùi ñaây
laø cuoäc Caùch maïng tö saûn kieåu
môùi?
- GV choát yù: Ñaây laø cuoäc Caùch
maïng tö saûn kieåu môùi bôûi vì: Do giai
caáp voâ saûn laõnh ñaïo vôùi söï tham
gia cuûa ñoâng ñaûo nhaân daân lao
ñoäng, giaûi quyeát nhöõng nhieäm vuï - YÙ nghóa:
cuûa cuoäc Caùch maïng daân chuû tö + Giaùng moät ñoøn maïnh meõ
saûn vaø ñaët cô sôû cho vieäc chuyeån vaøo cheá ñoä Nga hoaøng, coù
sang Caùch maïng XHCN. aûnh höôõng ñeán phong traøo
- YÙ nghóa: ñaáu tranh ñoøi daân chuû ôû
+ Giaùng moät ñoøn maïnh meõ vaøo caùc nöôùc ñeá quoác.
cheá ñoä Nga Hoaøng, coù aûnh höôûng + Thöùc tænh nhaân daân caùc
ñeán phong traøo ñaáu tranh ñoøi daân nöôùc phöông Ñoâng ñaáu tranh.
chuû ôû caùc nöôùc ñeá quoác.
+ Thöùc tænh nhaân daân caùc nöôùc

phöông Ñoâng ñaáu tranh.
Toå chöùc cho HS traû lôøi caâu hoûi nhaän thöùc ñaët ôû
phaàn daãn daét vaøo baøi môùi ñeå cuûng coá kieán thöùc.
- Hoïc baøi cuõ.
- OÂn taäp toaøn boä hoïc kyø.
Trang 259
Trang 260

Giao An Lich SU 10

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao An Lich SU 10

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIAÙO AÙN LÒCH SÖÛ 10

(CHÖÔNG TRÌNH CÔ BAÛN)

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

Nhöõng kieán thöùc HS

4 tr.naêm 1 tr.naêm 4 vaïn naêm 1

Hoaït ñoäng 4: laøm vieäc theo nhoùm . Ngöôøi tinh khoân

Nhoùm 3: OÙc saùng taïo cuûa Ngöôøi tinh

Hoaït ñoäng 2: Laøm vieäc caù nhaân b. Boä laïc

Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc caû lôùp  Söï xuaát hieän tö

4. Sô keát baøi hoïc

5. Baøi taäp - Daën doø veà nhaø

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

- GV ñaët caâu hoûi:

b. Söï ra ñôøi cuûa khoa hoïc

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

Huyeä Huyeä Huyeä Huyeä

Hoaït ñoäng 4: Laøm vieäc theo  Vaên hoaù Trung quoác

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

2. Daãn daét baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

Hoaït ñoäng 2: Hoaït ñoäng theo  Thôøi kyø vöông trieàu

4. Sô keát baøi hoïc

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

2. Daãn daét baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

Hoaït ñoäng 3: Nhoùm

Hoaït ñoäng 4: Caû lôùp vaø caù  Vöông trieàu Moâgoân

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

2. Daãn daét baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

Teân Thôøi gian hình Giai ñoaïn phaùt Bieåu hieän

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

2. Daãn daét baøi môùi

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

Hoaït ñoäng 3: Caû lôùp.  Xaõ hoäi phong kieán Taây

4. Sô keát baøi hoïc

Cheá ñoä phong

- Giai caáp trong xaõ

- Ñaëc tröng kinh teá

- Theå cheá chính trò

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

Hoaït ñoäng 7: caù nhaân

4. Sô keát baøi hoïc

Dieãn Ngöôøi Keát

Vaên hoaù Phuïc

Caûi caùch toân

BAØI 12 OÂN TAÄP

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

Nhöõng kieán thöùc HS caàn

-GV: Söû duïng baûn ñoà Vieät Nam coù

- Ngöôøi Sôn Vi ñaõ soáng thaønh

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC

3. Toå chöùc caùc hoaït ñoäng treân lôùp

- GV phaùt vaán: Chính saùch ñoù

I. MUÏC TIEÂU BAØI HOÏC