TRNG I HC NNG LM TP.

HCM
KHOA TI NGUYN V MI TRNG
\ [

Bo Co Chuyn

BIN I KH HU
NH HNG CA BIN I KH HU

Ngi thc hin: Phan Bo Minh

Hoi V
ng Thy An
L Th Diu
Dng Hu t
Nguyn Th Hin
Nguyn Tn Trung
Phm Th Thin L
Trnh Th Kim Ngn
Trng L Bch Nhi
Bi Hong Thoi Vy
Nguyn Th Thanh Xun
Nguyn Ngc Hong Yn
Nguyn Th Kim Lan
Thng 11/ 2009

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Phn I: GII THIU:

Con ngi l sn phm cao qu nht ca qu trnh tin ha hu c v tr thnh
mt thnh vin c bit trong sinh quyn. Khi con ngi bt u c thc v kh nng
tm hiu v th gii xung quanh th ng thi cng bt u to ra nhng cng c, sn
phm phc v cho cc nhu cu ca cuc sng. Trong qu trnh tin ha v pht trin,
con ngi lun phi da vo cc yu t sn c trong t nhin. Con ngi vi t cch l
mt vt th sng, mt yu t ca sinh quyn tc ng trc tip vo mi trng. Cc
h sinh thi t nhin hoc dn chuyn thnh h sinh thi nhn to, hoc b tc ng ca
con ngi n mc mt cn bng v suy thoi.
Bo co ca C quan Hng khng v V tr Hoa K (NASA) thng 10/2006
cho bit, hin tng bng tan Greenland t tc 65,6 kilmt khi, vt xa mc
ti to bng 22,6 kilmt khi mt nm t tuyt ri. Trung tm Hadley ca Anh chuyn
nghin cu v d on thi tit cng d on: 1/3 hnh tinh s chu nh hng ca hn
hn nu vic thay i kh hu khng c kim sot.
Nhng kt qu nghin cu c cng b vo thng 9/2006 cho thy, nhit
th gii tng ln vi tc cha tng c trong vng t nht 12.000 nm qua. Chnh
iu ny gy nn hin tng Tri t nng ln trong vng 30 nm tr li y.
Cc nh khoa hc cho rng: th k va qua, nhit trung bnh ca Tri t
tng thm 1oC do vic tch ly cc cht ccbon ixt (CO2), mtan (CH4) v cc kh
thi gy hiu ng nh knh khc trong khng kh (nh N2O, HFCs, PFCs, SF6) - sn
phm sinh ra t vic t nhin liu ha thch trong cc nh my, phng tin giao
thng v cc ngun khc.Nhng hin tng trn u do bin i kh hu gy nn. Bin
i kh hu c gi l ton cu v n din ra hu nh mi ni trn th gii. c bit,
Vit Nam ng th 5 trong danh sch cc nc b nh hng bi kh hu ton cu. V
tr a l ca Vit Nam khin Vit Nam rt d b tn thng trc nhng bin i kh
hu c v hnh thi kh hu khi mc nc bin tng, ln din tch t canh tc s b thu
hp. Nu khng c nhng bin php ph hp v hiu qu gim thiu tc hi ca
bin i kh hu, hu qu s l khn lng.
L th h ang c ln ln trong thi i thng tin ton cu, ngy cng c
nhiu bn tr Vit Nam thng tho vi cng ngh, ngoi ng v tri thc hin i. Tuy
nhin, lc lng dn s ng o ny ang phi i mt vi nhng thch thc to ln v
thiu hiu bit v sinh thi v mi trng, trong khi t nc ta ang tp trung vo cc
mc tiu xo i gim ngho v tng trng kinh t. Chnh Thanh nin Vit Nam l
i tng ang ngy cng quan tm n cc vn mi trng, c bit mun tm hiu
nhng tc ng ca Bin i kh hu v vai tr ca mnh trong bc tranh y.

Bin i Kh Hu

Trang 1/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Phn II: MC LC
Phn
I: GII THIU: ....................................................................................................... 1
Phn II: MC LC .................................................................................................................. 2
I. BIN I KH HU: .................................................................................................. 5
I.1.
nh ngha: ............................................................................................................ 5
I.2.
Nguyn nhn.......................................................................................................... 5
I.3.
Mt s hin tng ca s bin i kh hu: ....................................................... 6
I.3.1.
Hin tng hiu ng nh knh:.................................................................... 6
I.3.1.1. Hiu ng nh knh l g? .......................................................................... 6
I.3.1.2. Nguyn nhn gy hiu ng nh knh: ..................................................... 6
I.3.1.3. Phn loi: ................................................................................................... 6
A. Hiu ng nh knh kh quyn: ..................................................................... 7
B. Hiu ng nh knh nhn loi: ...................................................................... 7
I.3.1.4. Nhng nh hng c th xy ra do hiu ng nh knh:........................ 7
I.3.1.5. Cc bin php gim tr hiu ng nh knh: ..................................... 8
I.3.2.
Ma acid:....................................................................................................... 9
I.3.2.1. Khi nim: ................................................................................................. 9
I.3.2.2. Nguyn nhn: ............................................................................................ 9
I.3.2.3. Qu trnh to nn ma acid:.................................................................. 10
Qu trnh ny din ra theo cc phn ng ho hc: ................................... 10
a. Lu hunh: .................................................................................................. 10
b. Nit: ..10
I.3.2.4. Tc ng : ................................................................................................ 11
A. Tc ng tiu cc:....................................................................................... 11
a. nh hng ca ma acid ln ao h v h thy sinh vt: .................... 11
b. nh hng ca ma acid ln thc vt v t: ..................................... 12
c. nh hng n kh quyn: .................................................................... 13
d. nh hng n cc cng trnh kin trc:............................................. 13
e. nh hng n cc vt liu: .................................................................. 14
f. nh hng ln ngi:............................................................................. 15
B. Tc ng tch cc :...................................................................................... 15
a. Ma axit lm mt tri t:..................................................................... 15
b. Cn bng h sinh thi rng: .................................................................. 16
I.3.2.5. Bin php phng nga v cch khc phc:.......................................... 16
I.3.2.6. Mt s bin php xut :..................................................................... 17
a. i vi SO2: ................................................................................................. 17
b. i vi NOx: ................................................................................................ 17
I.3.3.
Thng tng ozon: ........................................................................................ 18
I.3.3.1. Khi nim v tng ozon:......................................................................... 18
I.3.3.2. Vai tr ca tng zn: ............................................................................ 18
I.3.3.3. Nguyn nhn thng tng ozon:.............................................................. 18
I.3.3.4. Cc phn ng to thnh v phn hy ozon trong tng bnh lu: ...... 20
Phn ng to thnh ozon:.............................................................................. 20
Phn ng phn hy ozon:.............................................................................. 20
I.3.3.5. Tc hi ca vic thng tng zn: ......................................................... 21
I.3.3.6. Ngn chn s suy thoi tng ozon:........................................................ 21
Bin i Kh Hu

Trang 2/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

I.3.3.7. Vit Nam v nhng n lc bo v tng zn:....................................... 23

I.3.3.8. Kh nng phc hi ca tng zn: ........................................................ 24
I.3.4.
Chy rng:................................................................................................... 24
I.3.4.1. Tc ng ca bin i kh hu n chy rng:.................................... 25
A. Tnh trng m dn ln ca tri t:.......................................................... 25
B. Tc ng ca bin i kh hu n chy rng:........................................ 25
I.3.4.2. Tnh trng chy rng gn y ti mt s quc gia in hnh:............ 26
1. Canada:........................................................................................................ 26
2. M: ................................................................................................................ 27
3. c: ................................................................................................................ 28
4. Vit Nam:..................................................................................................... 30
I.3.5.
L lt hn hn:......................................................................................... 30
I.3.5.1. Bo: .......................................................................................................... 30
A. Khi nim: ................................................................................................... 30
B. iu kin hnh thnh bo:.......................................................................... 31
I.3.5.2. L: ............................................................................................................ 31
A. S hnh thnh l: ........................................................................................ 31
B. nh hng: .................................................................................................. 32

Bin php khc phc v phng nga bo-l:........................................... 33

I.3.5.3. Hn hn: .................................................................................................. 34
A. Khi nim: ................................................................................................... 34
B. Nguyn nhn: .............................................................................................. 35
I.3.6.
Sa mc ha:.................................................................................................. 38
I.3.5.1. nh ngha: .............................................................................................. 39
I.3.5.2. Nguyn nhn: .......................................................................................... 39
I.3.5.3. Hin trng:............................................................................................... 40
A. Th gii: ....................................................................................................... 40
B. Vit Nam:..................................................................................................... 41
I.3.5.4. Tc ng: ................................................................................................. 41
I.3.5.5. Bin php:................................................................................................ 42
I.3.7.
Hin tng sng khi :............................................................................. 42
A. Sng khi kiu London:............................................................................... 42
B. Sng khi kiu Los Angeles:.................................................................... 43
II.
NH HNG CA S BIN I KH HU ................................................... 46
II.1. Tc ng ln mi trng:................................................................................... 46
A. Ti nguyn t: ................................................................................................... 46
B. Ti nguyn nc: ................................................................................................ 47
Th gii: ........................................................................................................... 47
Vit Nam:......................................................................................................... 47
C. Ti nguyn khng kh:........................................................................................ 48
D. Sinh quyn:.......................................................................................................... 49
a. Nguyn nhn bin i a dng sinh hc ch yu do cc hot ng ca con
ngi: ....................................................................................................................... 49
b. Hin trng:....................................................................................................... 49
II.2. nh hng n con ngi:................................................................................. 50
A. Sc khe: ............................................................................................................. 50

Bin i Kh Hu

Trang 3/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Vit Nam:......................................................................................................... 50
Th gii: ........................................................................................................... 50
B. Kinh t: ................................................................................................................ 51
Vn ca th gii: ....................................................................................... 51
Vn ca Vit Nam:.................................................................................... 54
III.
PHNG HNG GII QUYT....................................................................... 55
I.1.
Phng hng-Chin lc: ............................................................................... 55
I.2.
Bin php:............................................................................................................ 56
KT LUN - KIN NGH: .................................................................................. 56
IV.
V. NGUN THAM KHO............................................................................................. 57

Bin i Kh Hu

Trang 4/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Phn III: NI DUNG CHNH

I.

BIN I KH HU:

I.1. nh ngha:
Bin i kh hu l nhng nh hng c hi ca bin i kh hu, l nhng bin
i trong mi trng vt l hoc sinh hc gy ra nhng nh hng c hi ng k n
thnh phn, kh nng phc hi hoc sinh sn ca cc h sinh thi t nhin v c
qun l hoc n hot ng ca cc h thng kinh t - x hi hoc n sc khe v
phc li ca con ngi.(Theo cng c chung ca LHQ v bin i kh hu).

I.2. Nguyn nhn

Nguyn nhn chnh lm bin i kh hu Tri t l do s gia tng cc hot
ng to ra cc cht thi kh nh knh, cc hot ng khai thc qu mc cc b hp th
kh nh knh nh sinh khi, rng, cc h sinh thi bin, ven b v t lin khc. Nhm
hn ch s bin i kh hu, Ngh nh th Kyoto nhm hn ch v n nh su loi kh
nh knh ch yu bao gm: CO2, CH4, N2O, HFCs, PFCs v SF6.

CO2 pht thi khi t chy nhin liu ha thch (than, du, kh) v l ngun
kh nh knh ch yu do con ngi gy ra trong kh quyn. CO2 cng sinh ra
t cc hot ng cng nghip nh sn xut xi mng v cn thp.

CH4 sinh ra t cc bi rc, ln men thc n trong rut ng vt nhai li, h

thng kh, du t nhin v khai thc than.

N2O pht thi t phn bn v cc hot ng cng nghip.

HFCs c s dng thay cho cc cht ph hy zn (ODS) v HFC-23 l

sn phm ph ca qu trnh sn xut HCFC-22.

PFCs sinh ra t qu trnh sn xut nhm.

SF6 s dng trong vt liu cch in v trong qu trnh sn xut magi.

Cc biu hin ca bin i kh hu:

S nng ln ca kh quyn v Tri t ni chung.

S thay i thnh phn v cht lng kh quyn c hi cho mi trng sng

ca con ngi v cc sinh vt trn Tri t.

S dng cao mc nc bin do bng tan, dn ti s ngp ng cc vng t

thp, cc o nh trn bin.

S di chuyn ca cc i kh hu tn ti hng nghn nm trn cc vng khc

nhau ca Tri t dn ti nguy c e da s sng ca cc loi sinh vt, cc
h sinh thi v hot ng ca con ngi.

S thay i cng hot ng ca qu trnh hon lu kh quyn, chu trnh

tun hon nc trong t nhin v cc chu trnh sinh a ho khc.

Bin i Kh Hu

Trang 5/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

S thay i nng sut sinh hc ca cc h sinh thi, cht lng v thnh

phn ca thu quyn, sinh quyn, cc a quyn.

I.3. Mt s hin tng ca s bin i kh hu:

I.3.1. Hin tng hiu ng nh knh:
I.3.1.1. Hiu ng nh knh l g?
"Kt qu ca s ca s trao i
khng cn bng v nng lng gia tri t
vi khng gian xung quanh, dn n s gia
tng nhit ca kh quyn tri t c
gi l Hiu ng nh knh".
Hiu ng nh knh, dng ch hiu
ng xy ra khi nng lng bc x ca tia
sng mt tri, xuyn qua cc ca s hoc
mi nh bng knh, c hp th v phn
tn tr li thnh nhit lng cho bu khng
gian bn trong, dn n vic si m ton
b khng gian bn trong ch khng phi
ch nhng ch c chiu sng.
I.3.1.2. Nguyn nhn gy hiu ng nh knh:
C nhiu kh gy hiu ng nh knh, gm CO2, CH4, CFC, SO2, hi nc ...
Khi nh sng mt tri chiu
vo Tri t, mt phn c
Tri t hp thu v mt phn
c phn x vo khng gian.
cc kh nh knh c tc dng
gi li nhit ca mt tri,
khng cho n phn x i, nu
cc kh nh knh tn ti va
phi th chng gip cho nhit
Tri t khng qu lnh
nhng nu chng c qu nhiu
trong kh quyn th kt qu l
Tri t nng ln.
Vai tr gy nn hiu ng
nh knh ca cc cht kh
c xp theo th t sau: CO2 => CFC => CH4 => O3 =>NO2
I.3.1.3. Phn loi:

Bin i Kh Hu

Trang 6/58

Trng i Hc Nng Lm

A.

Nhm I thc hin

Hiu ng nh knh kh quyn:

Cc tia bc x sng ngn ca mt tri xuyn qua bu kh quyn n mt t v

c phn x tr li thnh cc bc x nhit sng di. Mt s phn t trong bu kh
quyn, trong trc ht l ixt cacbon v hi nc, c th hp th nhng bc x
nhit ny v thng qua gi hi m li trong bu kh quyn. Hm lng ngy nay ca
kh ioxit cacbon vo khong 0,036% tng nhit thm khong 30 C. Nu
khng c hiu ng nh knh t nhin ny nhit tri t ca chng ta ch vo khong
15 C.
C th hiu mt cch s lc nh sau : ta bit nhit trung bnh ca b mt
tri t c quyt nh bi cn bng gia nng lng mt tri chiu xung tri t v
lng bc x nhit ca mt t vo v tr. Bc x nhit ca mt tri l bc x c sng
ngn nn d dng xuyn qua tng ozon v lp kh CO2 i ti mt t, ngc li bc
x nhit t tri t vo v tr l bc sng di, khng c kh nng xuyn qua lp kh
CO2 dy v b CO2 + hi nc trong kh quyn hp th. Nh vy lng nhit ny lm
cho nhit bu kh quyn bao quanh tri t tng ln. Lp kh CO2 c tc dng nh
mt lp knh gi nhit lng ta ngc vo v tr ca tri t trn quy m ton cu.
Bn cnh CO2 cn c mt s kh khc cng c gi chung l kh nh knh nh NOx,
Metan, CFC.
B.

Hiu ng nh knh nhn loi:

T khong 100 nm nay con ngi tc ng mnh vo s cn bng nhy cm

ny gia hiu ng nh knh t nhin v tia bc x ca mt tri. S thay i nng
ca cc kh nh knh trong vng 100 nm li y (ixt cacbon tng 20%, mtan tng
90%) lm tng nhit ln 2 C.
I.3.1.4. Nhng nh hng c th xy ra do hiu ng nh knh:
Vic tng nng cc kh nh knh do loi ngi gy ra, hiu ng nh knh
nhn loi, s lm tng nhit trn ton cu (s nng ln ca kh hu ton cu) v nh
vy s lm thay i kh hu trong cc thp k v thp nin k n.

Mt s hu qu lin i vi vic thay i kh hu do hiu ng ny c th gy ra:

Cc ngun nc: Cht lng v s lng ca nc ung, nc ti tiu, nc

cho k ngh v cho cc my pht in, v sc khe ca cc loi thy sn c th
b nh hng nghim trng bi s thay i ca cc trn ma ro v bi s tng
kh bc hi. Ma tng c th gy lt li thng xuyn hn. Kh hu thay i c
th lm y cc lng cho ni vi sng ngi trn th gii.

Cc ti nguyn b bin: Ch ti ring Hoa K, mc nc bin d on tng 50

cm vo nm 2100, c th lm mt i 5.000 dm vung t kh ro v 4.000 dm
vung t t.

Sinh vt: S nng ln ca tri t lm thay i iu kin sng bnh thng ca

cc sinh vt trn tri t. Mt s loi sinh vt thch nghi vi iu kin mi s

Bin i Kh Hu

Trang 7/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

thun li pht trin. Trong khi nhiu loi b thu hp v din tch hoc b tiu
dit.

Sc khe: Nhiu loi bnh tt mi i vi con ngi xut hin, cc loi dch
bnh lan trn, sc kho ca con ngi b suy gim. S ngi cht v nng c th
tng do nhit cao trong nhng chu k di hn trc. S thay i lng ma
v nhit c th y mnh cc bnh truyn nhim.

Lm nghip: Nhit cao hn to iu kin cho nn chy rng d xy ra hn.

Nng lng v vn chuyn: Nhit m hn tng nhu cu lm lnh v gim

nhu cu lm nng. S c t s h hi do vn chuyn trong ma ng hn, nhng
vn chuyn ng thy c th b nh hng bi s trn lt tng hay bi s gim
mc nc sng.

Xa hn na nu nhit ca qu t cao th c th lm tan nhanh bng tuyt

Bc Cc v Nam Cc v do mc nc bin s tng qu cao, c th dn n nn
hng thy
I.3.1.5. Cc bin php gim tr hiu ng nh knh:
Mt trong nhng c gng u tin ca nhn loi gim mc m dn do kh
thi k ngh l vic cc quc gia tham gia bn tho v tm cch k kt mt hip c
c tn l Ngh nh th Kyoto.
Tuy nhin, v pha ni b nc M v cc nc tin tin khc, nhiu n lc
gim kh c m ch yu thi ra t xe my n v cc nh my k ngh c p
dng kh mnh m. Hoa K, hu ht cc tiu bang u c lut bt buc cc phng
tin giao thng dng ng c n phi c giy chng nhn qua c cc th nghim
nh k v vic t tiu chun nh khi ca h thng xe.
Trng nhiu cy xanh (nht l nhng loi cy hp th nhiu CO2 trong qu trnh
quang hp) nhm lm gim lng kh CO2 trong bu kh quyn, t lm gim hiu
ng nh knh kh quyn.
Hy tit kim in: Mt phn in nng c sn xut t vic t cc nhin liu
ha thch, sinh ra mt lng kh CO2 ln. Hy s dng nh sng t nhin, dng bng
n tit kim in, tt ht cc thit b in khi ra khi phng.
Khi cn di chuyn nhng qung ng gn, hy i b thay v dng xe my. S
dng cc phng tin giao thng cng cng, i hc bng xe p, va bo v c ti
tin li va bo v mi trng!
Hy cho nhng ci bp than hay bp du c l i vo qu kh, s dng bp
gas va nhanh l va tt cho mi trng.
Hy dng Hng Vit Nam cht lng cao. Ti sao chng ta li n nho M, to
New Zealand trong khi t nc ta bn ma u c tri cy ti ngon, khng c cht
bo qun? Vic vn chuyn hng ha gia cc nc to ra mt lng kh CO2 khng
l v r rng l mt s lng ph ti nguyn rt ln.
Bin i Kh Hu

Trang 8/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Hy tit kim giy (in giy c 2 mt, s dng tp c lm giy nhp), ti

ch bao nilng, v chai nha s gip bo v mi trng v gim kh CO2 trong qu
trnh sn xut.

I.3.2. Ma acid:
I.3.2.1. Khi nim:
Ma acid l ma c tnh acid do mt s cht kh ha tan trong nc ma to
thnh cc acid khc nhau. Trong t nhin, ma c tnh acid ch yu v trong nc ma
c CO2 ha tan ( t hi th ca ng vt v c mt t Cl- ( t nc bin) v c pH
di 5.L s lng ng thnh phn axt trong nhng cn ma, sng m, tuyt, bng,
hi nc

I.3.2.2. Nguyn nhn:

Nguyn nhn ca hin tng ma axit l s gia tng nng lng oxit ca lu
hunh v nit trong kh quyn do hot ng ca con ngi gy nn. t, nh my
nhit in v mt s nh my khc khi t nhin liu x kh SO2 vo kh quyn.
Nh my luyn kim, nh my lc du cng x kh SO2. Trong kh x, ngoi SO2 cn
c kh NO c khng kh to nn nhit cao ca phn ng t nhin liu. Cc loi
nhin liu nh than , du kh m chng ta ang dng u c cha S v N. Khi chy
trong mi trng khng kh c thnh phn O2, chng s bin thnh SO2 v NO2, rt
d ha tan trong nc. Trong qu trnh ma, di tc dng ca bc x mi trng, cc
oxid ny s phn ng vi hi nc trong kh quyn hnh thnh cc acid nh H2SO4,
acid Sunfur, acid Nitric. Chng li ri xung mt t cng vi cc ht ma hay lu li
trong kh quyn cng my trn tri. Chnh cc acid ny lm cho nc ma c tnh
acid.
Mt vi qung kim loi nh ng (Cu) chng hn, c cha lu hunh (S) v kh
SO2 c to thnh khi ngi ta tm cch khai thc chng.
Kh SO2 cng c th c thi ra t hot ng ni la. Khi ni la hot ng
thng tung vo kh quyn H2S v SO2

Bin i Kh Hu

Trang 9/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Ngoi ra, kh SO2 cng c th c thi t s mc nt ca cc loi thc vt

cht t lu.
Kh SO2 c ngun t nhin ch chim mt t l rt nh (khong 1/10) so vi
ngun gc nhn to (t nhng hot ng cng nghip, giao thng...).
Bn cnh , cc nh my in khi s dng nhin liu ha thch pht in
cng thi vo khng kh mt lng ln NOx. mt s nc, lng kh thi ny do
cc nh my nhit in chim 40%, cn 60% l do cc hot ng giao thng vn ti.
Nguyen nhan chu yeu van la t cac hoat ong cua con ngi nh chat pha
rng ba bai, ot rac, phun thuoc tr sau. c tnh khong 80% oxit sulfur l do hot
ng ca cc thit b to nng lng, 15% do hot ng t chy ca cc ngnh cng
nghip khc nhau, v 5% t cc ngun khc. Cn i vi oxit nit, 1/3 l do hot ng
ca cc my nng lng, 1/3 khc l do hot ng ca t nhin liu chuyn ha
thnh nng lng v phn cn li cng do cc ngun khc nhau.

I.3.2.3. Qu trnh to nn ma acid:

Trong thnh phn cc cht t t nhin nh than v du m c cha mt
lng ln lu hunh, cn trong khng kh li cha nhiu nit. Qu trnh t sn sinh ra
cc kh c hi nh : lu hunh ioxit (SO2) v nit ioxit (NO2). Cc kh ny ha tan
vi hi nc trong khng kh to thnh cc axit sunfuric (H2SO4) v axit nitric(HNO3).
Khi tri ma, cc ht axit ny tan ln vo nc ma, lm pH ca nc ma gim.
Nu nc ma c pH di 5 c gi l ma axit. Do c chua kh ln, nc
ma c th ho tan c mt s bi kim loi v xit kim loi c trong khng kh nh
xit ch,... lm cho nc ma tr nn c hn na i vi cy ci, vt nui v con
ngi.

Qu trnh ny din ra theo cc phn ng ho hc:

a. Lu hunh:
S + O2 SO2
Qu trnh t chy lu hunh trong kh oxi s sinh ra lu hunh ixt.
SO2 + OH- HOSO2
Phn ng ho hp gia lu hunh ixt v cc hp cht gc hirxt.
HOSO2- + O2 HO2- + SO3
Phn ng gia hp cht gc HOSO2- v O2 s cho ra hp cht gc HO2- v SO3 (lu
hunh trixt).
SO3(k) + H2O(l) H2SO4(l) ;
Lu hunh trixt SO3 s phn ng vi nc v to ra axt sulfuric H2SO4. y
chnh l thnh phn ch yu ca ma axt.
b. Nit:
N2 + O2 2NO
2NO + O2 2NO2

Bin i Kh Hu

Trang 10/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

3NO2(k) + H2O(l) 2HNO3(l) + NO(k)

Axt nitric HNO3

S qu trnh to ma axit

I.3.2.4. Tc ng :
A. Tc ng tiu cc:
a. nh hng ca ma acid ln ao h v h thy sinh vt:
Ma acid nh hng trc tip hoc gin tip n cc ao h v h thy sinh vt.
Ma acid ri trn mt t s ra tri cc cht dinh dng trn mt t v mang cc kim
loi c xung ao h. Ngoi ra vo ma xun khi bng tan, acid (trong tuyt) v kim
loi nng trong bng theo nc vo cc ao h v lm thay i t ngt pH trong ao h,
hin tng ny gi l hin tng "sc" acid vo ma Xun. Cc thy sinh vt khng
thi gian thch ng vi s thay i ny. Thm vo ma Xun l ma nhiu loi
trng v mt s loi khc sng trn cn cng trng v u trng ca n sng trong
Bin i Kh Hu

Trang 11/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

nc trong mt thi gian di, do cc loi ny b thit hi nng. Acid sulfuric c th

nh hng n c theo hai cch: trc tip v gin tip. Acid sulfuric nh hng trc
tip n kh nng hp th oxy, mui v cc dng cht sinh tn. i vi cc loi c
nc ngt acid sulfuric nh hng n qu trnh cn bng mui v khong trong c th
chng. Cc phn t acid trong nc to nn cc nc nhy trong mang ca chng lm
ngn cn kh nng hp thu oxygen ca cc lm cho c b ngt. Vic mt cn bng mui
Canxi lm gim kh nng sinh sn ca cc, trng ca n s b hng ... v xng sng
ca chng b yu i. Mui m cng nh hng n c, khi n b ma acid ra tri
xung ao h n s thc y s pht trin ca to, to quang hp s sinh ra nhiu
oxygen. Tuy nhin do c cht nhiu, vic phn hy chng s tiu th mt lng ln
oxy lm suy gim oxy ca thy vc v lm cho c b ngt.
Mc du nhiu loi c c th sng trong mi trng pH thp n 5,9 nhng n
pH ny Al2+ trong t b phng thch vo ao h gy c cho c. Al2+ lm hng mang c
v tch t trong gan c.
Cc nh hng ca pH n h thy sinh vt c th tm tt nh sau:
pH < 6,0

Cc sinh vt bc thp ca chui thc n b cht (nh ph du, stonefly), y

l ngun thc n quan trng ca c

pH < 5,5

C khng th sinh sn c. C con rt kh sng st. C ln b d dng do

thiu dinh dng. C b cht do ngt

pH < 5,0

Qun th c b cht

pH < 4,0

Xut hin cc sinh vt mi khc vi cc sinh vt ban u

Hn na, do hin tng tch t sinh hc, khi con ngi n cc loi c c cha
c t, cc c t ny s tch t trong c th con ngi v gy nguy him i vi sc
kho con ngi. trong cc ao h, lng th cng b nh hng, chng khng th sinh
sn c trong mi trng acid.
b. nh hng ca ma acid ln thc vt v t:
Mt trong nhng tc hi nghim trng ca ma acid l cc tc hi i vi thc
vt v t. Khi c ma acid, cc dng cht trong t s b ra tri. Cc hp cht cha
nhm trong t s phng thch cc ion nhm v cc ion ny c th hp th bi r cy
v gy c cho cy. Nh chng ta ni trn, khng phi ton b SO2 trong kh
quyn c chuyn ha thnh acid sulfuric m mt phn ca n c th lng ng tr
li mt t di dng kh SO2. Khi kh ny tip xc vi l cy, n s lm tt cc th
soma ca l cy gy cn tr qu trnh quang hp. Mt th nghim trn cy Vn Sam
(cy l kim) cho thy, khi phun mt hn hp acid sulfuric v acid nitric c pH t 2,5 4,5 ln cc cy Vn Sam con s lm xut hin v pht trin cc vt tn thng c mu

Bin i Kh Hu

Trang 12/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

nu trn l ca n v sau cc l ny rng i, cc l mi s mc ra sau nhng vi

mt tc rt chm v qu trnh quang hp b nh hng nghim trng.

c. nh hng n kh quyn:
Cc ht sulphate, nitrate to thnh trong kh quyn s lm hn ch tm nhn. Cc
sng m acid lm nh hng n kh nng lan truyn nh sng Mt tri. Bc cc,
n nh hng n s pht trin ca a y, do nh hng n qun th Tun lc
v Nai tuyt - loi ng vt n a y.
d. nh hng n cc cng trnh kin trc:
Cc ht acid khi ri xung nh ca v cc bc tng iu khc s n mn
chng. V d nh ta nh Capitol Ottawa b tan r bi hm lng SO2 trong khng
kh qu cao. Vo nm 1967, cy cu bc ngang sng Ohio sp lm cht 46 ngi;
nguyn nhn cng l do ma acid.

Bin i Kh Hu

Trang 13/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

e. nh hng n cc vt liu:

Bin i Kh Hu

Trang 14/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Ma acid cng lm h vi si, sch v cc c qu gi. H thng thng kh

ca cc th vin, vin bo tng a cc ht acid vo trong nh v chng tip xc v
ph hy cc vt liu ni trn.

f. nh hng ln ngi:
Cc cht acid nu trn trong khng kh rt nguy hi i vi c th sng v
chng c the hy dit s sng. Ma acid c th gy ra s tn ph i vi h thn kinh
v gy bnh thn kinh i vi con ngi. iu ny xy ra l v cc sn phm ca cc
acid l cc hn hp rt c hi ha tan trong nc ung. Cc tc hi trc tip ca vic
nhim do cc cht kh acid ln ngi bao gm cc bnh v ng h hp nh: suyn,
ho g v cc triu chng khc nh nhc u, au mt, au hng ... Cc tc hi gin tip
sinh ra do hin tng tch t sinh hc cc kim loi trong c th con ngi t cc ngun
thc phm b nhim cc kim loi ny do ma acid.

B.

Tc ng tch cc :
a. Ma axit lm mt tri t:

Nhng cn ma cha axit sulphuric lm gim pht thi methane t nhng m

ly, nh hn ch hin tng tri t nng ln.
Mot cuoc ieu tra toan cac thanh phan sunfua co trong ma axit co kha nang
ngan can trai at am len, bang viec tac ong vao qua trnh san xuat kh metan t
Bin i Kh Hu

Trang 15/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

nhien cua vi khuan trong am lay. Methane chiem 27% trong cac yeu to gay nen
hieu ng nha knh, va cac vi khuan am lay la thu pham chnh .Chung tieu thu
chat nen (gom co hidro va axetat) trong than bun roi giai phong ra kh metan ,con vi
khuan an sunfua canh tranh thc an vi chung .Khi ma axit o xuong ,nhom vi
khuan nay se dung sunfua,ong thi tieu thu luon phan chat nen ang l danh cho vi
khuan sinh metan. Do vay cac cap vi khuan cua metan b oi va san xuat ra t kh
nha knh .Nhieu th nghiem cho thayphan sunfua lang ong co the lam giam qua
trnh sinh ra metan ti 30%. Nghien cu m cuaVincent Gauci va cong s thuoc
ai Hoc M (Anh) thc hien .Nhom tac gia a nhan ra c hien tng lu huynh
at che qua trnh sinh ra metan t nam 1960.nam 2004 no lam giam lng metan t
175 xuong con 160 trieu tan.
b. Cn bng h sinh thi rng:
S thiu vng cc trn ma axit cng c th gy ra nhiu vn vi mi
trng.V lng cacbon dioxide ngy cng tng trong sng sui l loi kh gy ra qu
trnh axit ho cc ngun nc tinh khit.

I.3.2.5. Bin php phng nga v cch khc phc:

Mot ieu nghch l la chnh cac bien phap chong o nhiem ,ap dung xung
quanh cac c s san xuat ien ,lai gop phan reo rac ma axit tren dien rong .do cac
nha may buoc phai xay ong khoi that cao nham tranh o nhiem moi trng a
phng,cac hoa chat tao ra axit lan toa i xa hang tram hang ngan km khoi nguon .

e giam lng kh thai SO2 t cac nha may nhiet ien xuong con 7.84 ty tan
nam 2020,trc nam 2005 phai lap at he thong kh sunfua ay cung la
mot giai phap han che ma axit ma nha nc Trung Quoc a e ra nam
ngoai .Cac nha may nhiet ien khi lap at he thong nay se ban ien vi gia
cao hn.tuy nhien quy nh nay khong de thc hien vi cac nha may nhiet
ien a lau i,v chi ph lap at he thong nay la qua ln no chiem khoang
1/3 tong au t xay dng mot nha may nhiet ien.

Xay dng cac bien phap chuan xac hn e d bao mc o cua cac chat gay
o nhiem trong kh quyen va nong o cac kh nha knh co kha nang gay ra
s can thiep oi vi he thong kh hau va oi vi moi trng noi chung.

Hien ai hoa cac he thong nang lng ang ton tai e tao ra tnh hieu suat
nang kng ,va phat trien cac ngun nang lng mi ,tai sinh nh nang
lng mat tri nang lng gio ,thuy trieu ,sc ong vat va sc ngi

Bin i Kh Hu

Trang 16/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Giup nhan dan hieu biet ve viec lam the nao e phat trien va s dung
cac nang lng co hieu suat hn va t o nhiem hn .ieu phoi cac ke hoach
nang lng khu vc de lam sao cac dang nang lng phu hp ve mat moi
trng co the c tao ra va phan phoi mot cach hieu qua.

ay manh viec anh gia moi trng va cac cach ra quyet nh khac e lam
sao tong hoa c cac chnh sachve nang lng ,moi trng va kinh te vi
nhau theo mot cach ben vng.

Phat trien cac chng trnh nhan hieu hoa ve tnh hieu suat nang lng cho
ngi tieu dung biet.

Nang cao cac tieu chuan ve quoc gia ve hieu suat nang lng va kh phat
thai va nang cao nhan thc cua cong chung ve cac he thong nang lng phu
hp ve mat moi trng .

Phat trien giao thong van tai cong cong cac thanh pho va nong thon theo
hng hieu quare tien t o nhiem va an toan ,cung vi nhan dan ban x va
cac cong ong a phng khac.

I.3.2.6. Mt s bin php xut :

a. i vi SO2:
S dng phng php t fluidized bed.
X l kh thi bng phng php lc t, s dng dung dch nc vi hoc xt
lm cht hp th. Phn ng xy ra nh sau:
CaCO3 + SO2 + H2O + O2 ----> CaSO4 + CO2 + H2O
b. i vi NOx:
S dng phng php t gi l "Overfire Air". Theo phng php ny mt
phn khng kh cn thit cho qu trnh t s c chuyn hng ln pha trn ca
bung t. Lm nh vy, qu trnh t s din ra trong iu kin c t oxy hn v lm
gim qu trnh oxy ha nit trong khng kh thnh NOx.
X l kh thi bng cht xc tc. Trong qu trnh ny ngi ta cho ammonia tc
dng vi NO trong mt bung xc tc.
4NO + 4 NH3 + O2 ----> 4N2 + 6 H2O
2NO2 + 4 NH3 + O2 ---> 3N2 + 6 H2O
Trong cc ng c xe ngi ta gn thm mt b phn lc kh c hnh t ong
c m platinum, pallandium hoc Rhodium. ti b phn ny s din ra phn ng
oxy ha, phn ng kh bin NOx, CO2 v cc HCs thnh cc cht kh khng gy hi.
Bin i Kh Hu

Trang 17/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

I.3.3. Thng tng ozon:

I.3.3.1. Khi nim v tng ozon:
Ozon l mt cht kh c trong thin nhin, nm trn tng cao kh quyn ca Tri
t, cao khong 25km trong tng bnh lu, gm 3 nguyn t oxy (03), hp th
phn ln nhng tia t ngoi t Mt tri chiu xung gy ra cc bnh v da. Cht kh y
tp hp thnh mt lp bao bc quanh hnh tinh thng c gi l tng Ozon.

I.3.3.2. Vai tr ca tng zn:

Lp ozon ngn cn phn ln cc tia cc tm c hi khng cho xuyn qua bu kh
quyn Tri t. Tng ozon nh lp o chong bo v Tri t trc s xm nhp v
ph hy ca tia t ngoi. Tng ozon l lp lc bc x mt tri, mt phn lp lc ny b
mt s lm cho b mt Tri t nng ln. Chic o chong qu gi y b "rch" cng c
ngha s sng ca mun loi s b e da.

I.3.3.3. Nguyn nhn thng tng ozon:

L thng tng ozon c cc nh khoa hc pht hin ln u tin nm 1987
Nam Cc lm chn ng d lun ton cu, dy ln nhng mi quan ngi su sc v
mi trng v sc khe con ngi.
Hot ng ca ni la phng thch mt
lng ln HCl vo kh quyn; mui bin
cng cha rt nhiu Chlor, nu cc hp
cht Chlor ny tch t tng bnh lu n s
l nguyn nhn chnh lm suy gim tng
ozon. Tuy nhin, hot ng ca ni la rt
yu c th y HCl ln n tng bnh
lu. Mt khc cc cht ny cn phi c
"tui th" trong kh quyn t 2 - 5 nm
mi ln c tng bnh lu theo c ch
ging nh CFCs. Cc cht ny rt d ha
tan trong hi nc ca kh quyn, do n
s nhanh chng theo ma ri xung mt
t.
Theo cc kt qu o c cho thy mc du hot ng ca ni la El Chichon
(1982) c lm tng hm lng HCl tng bnh lu ln 10% nhng lng ny
bin mt trong vng 1 nm. Hot ng ca ni la Pinaturbo (1991) khng lm
tng hm lng chlorine tng bnh lu. Cc nh khoa hc lm cc php
tnh chnh xc cho thy trong tng lng chlorine tng bnh lu 3% l HCl (c
l t cc hot ng ca ni la), 15% l methyl chloride, 82% l cc ODS (trong
hn phn na l do CFC11 v CFC12).

Bin i Kh Hu

Trang 18/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Mt s sinh vt bin c kh nng to ra methyl chloride (hp cht bn); tuy

nhin, n ch ng gp mt phn nh vo tng lng chlorine tng bnh lu
Con ngi thi cc cht kh CFC (Chlorofluorocarbon) v cc cht ODS (Ozone
depleting substances) khc vo kh quyn. CFCs c s dng lm cht sinh
hn, cht to bt, dung mi, bnh cu ho, bnh xt, nha xp, cht lm sch kim
loi.. Cc cht ODS khc bao gm: methyl bromide (lm thuc tr su), halons
(trong cc bnh cha chy), methyl chloroform (dng lm dung mi trong nhiu
ngnh cng ngh)... Mc du CFC nng hn khng kh, nhng n c th ln n
tng bnh lu bng mt qu trnh ko di t 2 - 5 nm. Ngi ta o nng
CFC tng bnh lu bi cc khinh kh cu, phi c v cc v tinh. Khi CFCs n
c tng bnh lu, di tc dng ca tia cc tm n b phn hy to ra Chlor
nguyn t, v Chlor nguyn t c tc dng nh mt cht xc tc phn hy
Ozon. Mt nguyn t Chlor c th ph hy 100.000 phn t ozon. Methyl
bromide khi ln n tng bnh lu s b tia cc tm phn hy cho ra brom
nguyn t, mt nguyn t brom c kh nng ph hy cc phn t ozone gp 4050 ln mt nguyn t chlor.
Nguyn nhn chnh ca gim st zn Nam Cc v cc ni khc l s hin
din ca cc kh gc c cha clo (trc nht l cc CFC v cc hp cht clo vi
cc bon lin quan) b phn gii khi c tia cc tm
to thnh cc nguyn t clo tr thnh cht xc
tc phn hy zn. S gim st zn do clo l
cht xc tc c th xy ra trng thi kh nhng
s tng t ngt khi c s hin din ca cc m
my tng bnh lu trn a cc. Cc qu trnh
quang ha tham gia tuy phc tp nhng c
tm hiu tt. Quan st ch yu l thng thng
phn ln cc clo trong tng bnh lu trong cc
"hp cht cha" bn, ch yu l cc hydro clorua
(HCl) v clo nitrat (ClONO2). Mc d vy trong
ma ng v Xun Nam Cc cc phn ng trn
b mt ca cc phn t my chuyn ha cc hp cht cha ny tr li thnh cc
gc t do c hot tnh cao, Cl v ClO. Cc m my cng c th ly i NO2 t
kh quyn bng cch bin i chng thnh axt nitric, ngn khng cho ClO va
c to thnh c th b bin i tr li ClONO2. nh sng cc tm gia tng
trong ma xun to cho cc hp cht clo phn ng hy dit trn 17% zn trong
khi cc hp cht brm lm gim st thm 33%. Vai tr ca nh sng mt tri
trong gim st zn chnh l l do ti sao gim st zn Nam Cc ln nht
vo ma xun. Trong ma ng, mc d c nhiu my nht, khng c nh sng
trn a cc thc y cc phn ng ha hc. Phn ln cc zn b ph hy
pha di ca tng bnh lu i ngc vi vic gim st zn t hn rt nhiu
thng qua cc phn ng th kh ng nht xy ra trc ht l pha trn ca
tng bnh lu. Nhit si m vo cui xun ph v cc gi xoy vo trung
Bin i Kh Hu

Trang 19/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

tun thng 12. Khi m ln, khng kh giu zn bay v cc v thp, cc m

my tng bnh lu b ph hy, cc qu trnh lm gim st zn ngng li v l
thng zn c hn gn tr li.
Nit oxit (N2O) l cht kh gy m, gim au khng mu c v ngt nh v nng
hn khng kh 1,5 ln. N c to ra t phn ng vt, qu trnh x l rc thi,
phn bn ha hc, ng c t trong v cc ngnh cng nghip. Kh ny cng
c gii phng khi vi khun hot ng trong t v i dng phn hy cc
hp cht cha nit. Tin s Ravishankara cng cc cng s cnh bo rng, nu
cc chnh ph khng ra tay th N2O s tip tc l cht hy hoi tng ozone mnh
nht trong sut th k 21. Vic gim lng kh N2O s gip tng ozone phc
hi, ng thi gp phn ngn chn hin tng m ln ton cu (v N2O cng l
mt loi kh gy hiu ng nh knh). N2O khng chy nhng c tnh oxy ha v
kch thch phn ng chy. Kh ny khng duy tr s sng v c th gy ngt.
Gii chuyn gia gy m nha khoa thng gi N2O l kh gy ci. Theo
Telegraph, N2O qua mt chlorofluorocarbon (CFC) tr thnh loi kh
ph hy tng ozone mnh nht.

I.3.3.4. Cc phn ng to thnh v phn hy ozon trong tng bnh lu:

Trong tng bnh lu ozon c to thnh ng thi cng b phn hy di tc
dng ca bc x t ngoi t nh sng mt tri. Bc x t ngoi thng c chia thnh
3 vng: UV-A, UV-B, UV-C.

Phn ng to thnh ozon:

O2 + hv (UV-C)
O + O2 + M

2O
O3 + M

Phn ng to thnh ozon xy ra nhiu hn lp khng kh pha trn vng xch

o, do ti y nh sng mt tri cha nhiu tia bc x UV-C hn hai vng
cc.

Phn ng phn hy ozon:

O3+hv (UV-B)
O+ O3

O2+O
2O2

Ngoi ra cn c cc phn ng phn hy ozon do cc tc nhn khc:

X + O3
XO + O

XO + O2
X + O2

X c th l Cl, NO, OH hay H. Cu t X c ti to sau qu trnh phn hy

ozon, do mi nguyn t hay phn t X c th phn hy hng ngn phn t
ozon trc khi phn ng xc tc b kt thc do X phn ng vi mt phn t
ozon khc.

Bin i Kh Hu

Trang 20/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Phn ng phn hy ozon bi cu t X nu trn cng c th b gin on, do X

hay XO tham gia cc phn ng khc:
Cl (X) + CH4

CH3+HCl

ClO(XO, vi X=Cl) + NO2 + M

NO2(XO, vi X=NO) + OH + M

M + ClONO2
M + HNO3

V vy cc phn t HNO3, HCl, ClONO2 c xem l ni cha tm thi ca cc

tc nhn xc tc phn hy ozon.

I.3.3.5. Tc hi ca vic thng tng zn:

i vi con ngi: s suy gim tng zn s lm tng cng tia cc tm b
mt tri t l nguyn nhn gy ra nhiu hu qu trong sinh hc nh lm da chy nng,
la mt, lo ha da, c thy tinh th, ung th mt, gia tng cc khi u c tnh: 19%
cc khi u c tnh n ng v 16% ph n, bnh ung th da.
i vi thc vt: tng cng bc x tia cc tm c th tiu hy cc sinh vt ph
du trong tng c nh sng ca bin, y l loi thc vt c lin quan trc tip n nng
sut sinh hc ca i dng. 70% lng thc vt ph du xut pht t i dng vng
cc. y l ni xy ra tnh trng suy gim tng ozon ng lu nht, nh hng n
ma mng. Sn lng nhiu loi cy trng c tm quan trng v kinh t nh la ph
thuc vo qu trnh c nh nit ca vi khun lam cng sinh r cy. M vi khun lam
rt nhy cm vi nh sng cc tm v c th b cht khi hm lng tia cc tm gia tng.
Bn cnh cc nh hng trc tip ca bc x cc tm i vi sinh vt, gia tng
tia cc tm trn b mt s lm gia tng lng zn tng i lu. mt t zn
thng thng c cng nhn l mt yu t gy nguy him n sc khe v zn c
c tnh th theo tnh cht xy ha mnh. Vo thi im ny zn trn mt t c
to thnh ch yu qua tc dng ca bc x cc tm i vi cc kh thi t xe c.
Cc ha cht gy cn kit tng zn cn gp phn gy nng ln ton cu bi
pht thi trc tip cc kh nh knh tim tng.
Thin tai v cc hin tng kh hu cc oan khc cng ang gia tng hu ht
cc nc trn th gii; nhit v mc nc bin ton cu tip tc tng nhanh ang l
mi lo ngi ca cc quc gia.

I.3.3.6. Ngn chn s suy thoi tng ozon:

S suy gim zn ang c quan st thy v cc d on suy gim trong tng
lai tr thnh mt mi quan tm ton cu, dn n vic cng nhn Ngh nh th
Montreal hn ch v cui cng chm dt hon ton vic s dng v sn xut cc hp
cht.
Nm 1985, Cng c Vin v Ngh nh th Montreal bt u c hiu lc nhm mc
ch tng bc ngn chn vic s dng nhng loi ha cht c th ph hy tng zn,
nh du s ra i ca Ngy quc t bo v tng ozon. Hin nay, vic trin khai Ngh

Bin i Kh Hu

Trang 21/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

nh th Montreal gp phn ng k lm gim hn 1,5 triu tn ha cht hng nm

m c th ph hy tng ozon.

Theo quy nh ca Ngh nh th Montreal v cc cht suy gim tng zn, vi

cc nc pht trin phi loi tr hon ton sn xut v s dng cc cht CFC v Halon
vo nm 1996 v cht HCFC vo nm 2020. Theo k hoch, nm 2010 Cc kh tng
thy vn s phi hp vi ngn hng th gii xy dng d n tm kim ti tr quc t
cho doanh nghip v nm 2011 s tin hnh trin khai d n loi tr cht HCFC.
i vi cc nc ang pht trin nh nc ta s c u i s dng cc cht CFC v
Halon n nm 2010 v cht HCFC n nm 2040. Vi mc tiu th di 0,004 kg/
u ngi /nm, Vit Nam c coi l mt trong nhng nc c lng tiu th CFC
thp gn 300 ln so vi nhm nc m Ngh nh th quy nh v c hng u i
v hn nh loi tr; ng thi nhn c s h tr khng hon li v cng ngh v ti
chnh t Qu a phng thng qua cc d n u t.

Bin i Kh Hu

Trang 22/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Trong giai on t nay n 2010, c th loi tr c hon ton tiu th cc

cht CFC v Halon, cc nc ang pht trin nh Vit Nam cn c h tr k thut,
tng cng nng lc v hng ti s dng R -134a. Hin nay, R-134a ang c coi l
gas lnh an ton v s dng trong hu ht cc loi t lnh v iu ha khng kh t
(MAC) i mi.
Gim nhim khng kh do xe c v cc thit b khc khi hot ng x kh thi
vo mi trng.
Tit kim nng lng, nc trong nh v ni lm
vic.
S dng nh sng t nhin trong nh v ni lm
vic nu c th.
Tn dng phng tin giao thng cng cng hn
l dng xe my c nhn hoc taxi nu c th. Thnh
thong i xe p hoc i b n ni lm vic.
Khi mua cc sn phm gia dng, nht l cc loi
dng trong bnh xt, tm loi ghi trn nhn khng c
CFC.
Sn nh, nn sn bng cch qut hoc ln, khng dng cch phun sn.
Gim dng cc bao b bng nha xp. Nu c sn, nn tn dng nhiu ln.

I.3.3.7. Vit Nam v nhng n lc bo v tng zn:

Vit Nam chnh thc ph chun Ngh nh th Montreal vo thng 1 nm 1994.
Nh cc chnh sch cng quyt ca Chnh ph, n lc ca B Ti nguyn Mi trng
cng cc c quan lin quan, s tham gia ca cc doanh nghip, s ng h ca ngi
tiu dng cng h tr ti chnh ca quc t, Vit Nam t c nhng thnh qu
ng k trong vic tng bc hn ch s dng cc cht lm suy gim tng ozon.
Trong thp k 90, mi nm Vit Nam tiu th khong 500 tn CFC, 4 tn holon
v gn 400 tn methyl bromide - nhng cht gy suy gim tng zn. Song nh nhng
n lc gim thiu, trn 200 tn CFC 12 (chim gn 1/2 tng s CFC c s dng
trong c nc) c loi tr v n thi im ny khng cn doanh nghip no ti
Vit Nam s dng CFC trong sn xut m phm.
Lnh vc lm lnh v iu ho khng kh cng t c nhng kt qu kh quan
vi vic gim trung bnh mi nm 3,6 tn CFC 11 trong ngnh dt may, 5,8 tn CFC
12 trong s dng iu ho khng kh t v 40 tn CFC trong cc thit b lm lnh
thng mi v gia dng.
n nm 2009, Vit Nam ch cn nhp khu 10 tn R-12 (cht lm suy gim
tng zn nhm CFC) v bt u t 1/1/2010 ton b cc cht nhm CFC s b cm
nhp khu vo Vit Nam.

Bin i Kh Hu

Trang 23/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Mc d c nhng thnh cng nht nh, Vit Nam vn phi i mt vi nhiu

thch thc trong vic loi tr cht ph hy tng zn theo l trnh ca ngh nh th
Montreal. Lng s dng cc cht HCFC Vit Nam hin nay vo khong 3000 tn v
s cn tng trong thi gian ti, ch yu l R-22 trong lm lnh v iu ha khng kh.
Theo c tnh, Vit Nam s cn khong 20 triu USD trong vng 15-20 nm ti loi
tr hon ton s dng cc cht HCFC. Cc bin php chnh sch nhm m bo hn
nh v loi tr cc cht HCFC giai on 2010-2030 ca Ngh nh th Montreal s
c B Ti nguyn v Mi trng trnh chnh ph xem xt v ban hnh trong thi
gian ti.

I.3.3.8. Kh nng phc hi ca tng zn:

Theo Ngh nh th Montreal vi s tham gia ca 191 quc gia, cc sn phm
thi CFC b loi b vo nm 1996 trn ton th gii. Quan st trong vi nm va
qua cho thy s suy thoi tng zn b ngn chn trn din rng c kh nng phc
hi hon ton. Theo nghin cu mi, bin i kh hu bn cu Nam cng s c kh
nng phc hi .
Kt qu nghin cu ca cc nh khoa hc thuc C quan hng khng v tr M
(NASA) cho thy tng zn s c kh nng phc hi nh nhng n lc ca con ngi
nhm hn ch lng kh pht thi gy suy gim tng zn v nh gi kh quyn.
Theo cc s liu ca NASA. mc d l thng tng zn trn bu tri Nam Cc vn
khng ngng rng ra v hin ti 24 triu km2, nhng ton b tng zn ca Tri t
ngng suy gim trong sut 9 nm qua, sm hn rt nhiu so vi nhng tnh ton
khoa hc da theo tin gim cc loi kh CFC ph hoi tng zn trong 20 nm qua.
Cc nh khoa hc xc nh s phc hi tng zn trn tng thng ca tng
bnh lu ca kh quyn c th hon ton nh vo vic gim lng kh CFC thi vo kh
quyn.
Nhng tng h ca tng bnh lu, s phc hi ca tng zn ph thuc vo
cc loi gi kh quyn lu chuyn kh zn, c to ra cao thp trn khu vc
xch o nn cc khu vc v cao hn, l ni kh zn b ph hoi.
Cc m hnh my tnh khng nh qu trnh ny v d bo tng zn ca Tri
t s c khi phc li mc nh nm 1980 trong khong thi gian t nm 2030 n
nm 2070. Vo thi im ny, l thng tng zn Nam Cc cng c lp y.

I.3.4. Chy rng:

Nhit tng cao, t ai kh cn v nhiu
cnh rng ln bin thnh tro bi - nhng hin tng
bt thng ny khng cn b hp mt s quc gia
hay khu vc m ang xy ra hu khp trn th gii.
T vng rng Taiga Sibrie ca Nga n khu rng
Rockies rng ln Canada, min Nam California
(M) v Australia, cc nh khoa hc tm thy

Bin i Kh Hu

Trang 24/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

nhng bng chng r rng cho thy tnh trng chy rng trn lan hin nay c ngun
gc t s bin i kh hu.

I.3.4.1. Tc ng ca bin i kh hu n chy rng:

A.

Tnh trng m dn ln ca tri t:

Tri t nng dn ln l mt trong nhng biu hin ph bin nht ca bin i

kh hu.
Nh chng ta bit vi s pht trin cng nghip nh v bo a con ngi
n vi cuc sng vn minh hn, hin i hn nhng ng thi cc nh my cng
nghip cng cc hot ng ca con ngi thi ra 1 lng ln cc kh c vo mi
trng, cc kh ny to thnh bc tng ngn cn cc tia bc x t tri t vo kh
quyn. T tri t nng dn ln v qu trnh tri t m dn ln s vn tip din cho
n khi no cc kh thi gy hiu ng nh knh do con ngi to ra m a phn l
carbon dioxide sinh ra t qu trnh t chy nhiu liu ha thch cn tch t trong bu
kh quyn. Theo Trung tm D liu Kh hu quc gia M, na u nm 2006 l giai
on kh hu ton cu m nht k t khi c quan ny i vo hot ng nm 1895. Bu
kh quyn Tri t ang nng ln vi tc nhanh hn bao gi ht do lng kh
dioxyd carbol (CO2) thi vo kh quyn mc cao nht trong vng 650 ngn nm
qua. 5 nm nng k lc k t nm 1890 u din ra trong
10 nm tr li y.
Tiu ban lin chnh ph v bin i kh hu ca
LHQ cho bit nhit ton cu trong th k 20 trung bnh
tng 0,550C, nhit ton cu d bo s tip tc tng 2
n 50C trong th k 21 ny km theo nhng hu qu rt
nng n cho con ngi v mi trng.
D liu v tnh trng nng nng ton cu do C
quan Kh tng v i dng quc gia M thu thp cho
thy hu ht cc bang M ang tri qua ma h vi
nhit trung bnh cao hn 3-70C so vi nhng ma khc
trong nm. Ring mt s bang pha Ty, nhit tng
thm n 90C. Ti California, nhit Thung lng cht
ln n 56,50C v nhiu thnh ph duyn hi pha Ty nhit vt ngng 400C. Ti
Nam M, nhit Uruquay, Argentina, Chile v Brazil cao hn trung bnh 70C.
Nhit cao hn bnh thng 7-90C cng xy ra ti nhiu nc chu u. Thng 7 va
ri c nh du l thng 7 nng nht Php trong vng 55 nm qua, nhit tng 340C so vi bnh thng. Pakistan, Bangladesh v min Nam n cng tri qua
nhng ngy nhit cao hn bnh thng 30C trong khi min Trung Trung Quc nhit
tng thm n 50C. (Theo SundayTimes, TTXVN)
B.

Tc ng ca bin i kh hu n chy rng:

Kh hu m ln, lm qu trnh tan chy bng din ra sm hn v hu qu l ma

h tr nn kh hanh hn, l yu t chnh dn n hng lot cc v chy rng trn din
Bin i Kh Hu

Trang 25/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

rng. Tuyt bt u tan sm vo ma xun trong khi lng ma ngy mt gim. S kt

hp ny l iu kin thun li chy rng xy ra trn phm vi rng hn.

Cc t chc bo v mi trng cnh bo, thay i kh hu s khin chy rng xy ra

thng xuyn hn.
Ngoi nhng d liu v nhit , lu lng dng chy v mc tan chy bng,
cc nh nghin cu cng kho st s thay i tp qun canh tc t trng v qun l
rng nhng nhn thy y l cc yu t th yu lm tng t bin cc v chy rng.
Cc nh chuyn mn tha nhn chy rng vn l mt hin tng phc tp v nhiu
khu vc trn th gii con ngi vn l tc nhn chnh, chng hn nh nng dn t
rng lm nng ry hay nhng k c gy ha hon. Trong khi , cc yu t khc
cng c xu hng lm tng nguy c chy rng. Thi tit m ln phng Bc cng
kch thch s hnh thnh sm st, tc nhn quan trng gy chy.
Theo Johann Goldammer - gim c Trung tm theo di chy rng ton cu
thuc i hc Freiburg (c), cc khu rng Bc bn cu c th c mi quan h quyt
nh n s phn ca mi trng ton cu do rng v t rng y c cha than bn
chim khong 1/3 lng carbon tch tr trong Tri t. Cc m chy rng v than bn
gii phng carbon dioxide vo kh quyn, thc y qu trnh m ln ca kh hu v khi
s gia tng cc v chy rng. Goldammer cnh bo rng phng Bc ang i
mt vi qu bom carbon v qu trnh kch hot bom n bt u.
Nh vy bin i kh hu v chy rng tc ng qua li vi nhau: cc m chy
rng thi mt lng ln carbon dioxide vo kh quyn lm tri t nng dn ln, kh
hu m dn ln li tc ng cc m chy rng din ra nhiu hn.

I.3.4.2. Tnh trng chy rng gn y ti mt s quc gia in hnh:

1. Canada:

Bin i Kh Hu

Trang 26/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Canada, ni hin nay mi nm trung bnh

c 2,56 triu hcta rng b thiu ri so vi mc 1
triu hcta ca nhng nm u thp nin 1970.
Nghin cu chung ca cc nh khoa hc M, Nga
v Canada cng khng nh hin tng bin i kh
hu c lin quan n tnh trng chy rng Sibrie.
Hn 11,6 triu hcta rng - tng ng din tch
bang Pennsylvania M - b thiu ri Nga t
u nm n nay.
2. M:
Nhit m hn c th lm kh nhng bi cy thp, dn ti nhng m chy
nghim trng hn khi la bng ln do st hoc hot ng ca con ngi.
S dng mt lot cc m hnh, cc nh khoa hc d on rng khu vc a l
chu nh hng ca chy rng ti min Ty Hoa K c th tng ln 50% ch yu l do
nhit tng. S gia tng ln nht ca khu vc b chy (75-175%) thuc khu vc rng
Ty Bc Thi Bnh Dng v Dy ni Rocky. Thm vo , v chy rng lan rng hn
min Ty Hoa K, mt loi phn t khi quan trng, ccbon aerosol hu c, s tng
trung bnh khong 40% trong na u th k ny.
Nghin cu do Jennifer Logan thuc SEAS ch o, c cng b trn s ngy
18 thng 6 trn tp ch Journal of Geophysical Research. Trong nghin cu ca mnh,
Logan cng cc ng nghip tnh ton hu qu ca thay i kh hu i vi chy
rng cng nh cht lng khng kh trong tng lai khu vc min Ty Hoa K.

Bin i Kh Hu

Trang 27/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Biu ny cho thy phn trm khu vc b chy tng ln

do chy rng, t thi im hin ti n nm 2050, do m
hnh ca Spracken et al. (2009) tnh ton. M hnh ny s
dng tnh hung lng kh thi nh knh tng ln va
phi v dn ti nhit ton cu tng ln 1,6 C (3
F) vo nm 2050. Nhit m hn c th lm kh nhng
bi cy thp, dn ti nhng m chy nghim trng hn
trong tng lai. (nh: Loretta Mickley, Trng khoa hc
k thut v ng dng Harvard)

3. c:
TT - Gary Morgan, ngi ng u Trung tm Nghin cu chy rng ca c,
cho bit: Bin i kh hu, thi tit v hn hn lm thay i cc v chy rng v
trng thi, mc d di v di. Nghin cu t Cc Kh tng ca c v C quan
khoa hc Chnh ph c tin on vo nm 2050 ti ng nam nc c, s ngy c cc
trn chy rng ln nh hng ti i sng con ngi s tng ln gp i.

Bin i Kh Hu

Trang 28/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

John Hepburn, mt lnh o ca t chc Ha Bnh Xanh, ni: Khi bin i kh

hu tip tc vi tc ny, nc c s chu thng xuyn hn cc t hn hn, nhit
tng cao, chy rng thng xuyn v ln hn cng nh cc trn l, cung phong
mnh hn.
Ngy 7-2 va qua nc c xy ra trn chy rng ln nht trong lch s gy kinh
hong cho bao ngi. Nc c c mt b dy kinh nghim chng chy rng, nhng
trong vi ngy chy rng lm thit mng 171 ngi. y l thm ha chy rng ln
nht trong lch s nc ny. Trong qu kh tng c Ngy th t tro tn nm 1983
vi 75 ngi thit mng trong cc v chy rng. C 71 ngi cng b thiu cht trong
"Th su en ti" vo nm 1939 v vi chc v ha hon khc trong thi k ngi da
trng bt u khai ph Australia.

Bc tng la ti rng quc gia Bunyip cch thnh ph

Melbourne khong 125 km v pha ty. nh: AP.

Bin i Kh Hu

Trang 29/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Bin i kh hu tip sc cho bc tng la khng khip Labertouche, cch

Melbourne 90km - nh: Reuters
Mt nghin cu do C quan Kh tng thy vn Australia v t chc CSIRO
trc thuc chnh ph cho thy, s ngy c iu kin thi tit khc nghit nh 7/2 c th
tng gp i vo nm 2050 nu tnh trng thay i kh hu hin nay khng o ngc.
T chc Greenpeace th khng nh nhng thm ha ging nh v chy ti bang
Victoria s ph bin hn trong tng lai nu tc thay i kh hu khng gim.
Do thay i kh hu tip tc din ra, Australia i mt vi mt vin cnh m
trong hn hn, nng nng, chy rng, l lt v lc xoy din ra thng xuyn hn.
S tn khc ca thm kch ti bang Victoria l hi chung cnh bo cc chnh tr gia
hiu c mc khn cp ca vn thay i kh hu, John Hepburn, mt trong
nhng lnh o ca Greenpeace, pht biu.
4. Vit Nam:
Theo s liu thng k ca Trng i hc Thu li, c 11 v hn hn nghim
trng xy ra trong cc nm t 1976 n 1996 dn n nhng thit hi nng n cho
sn xut nng nghip, gy chy rng, lm cn kit sng sui nh v cc h cha nc
dn n tnh trng bin ln su vo t lin. C khong 3,8 triu ngi ri vo tnh
trng thiu nc sinh hot trn ton quc.
Theo c tnh, thit hi cc v chy rng trong c nc ln ti 5.000 t ng.
Hin c khong 5 triu ha rng b lit vo loi d chy bt c ma no trong nm.
Nhiu v chy rng Qung Ninh v Lm ng lm t lit nhiu nh my sn xut
nha thng.

I.3.5. L lt hn hn:
I.3.5.1. Bo:
A. Khi nim:
Bin i Kh Hu

Trang 30/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Bo l trng thi nhiu ng ca kh quyn v l mt loi hnh thi tit cc tr.

Vit Nam, thut ng "bo" thng c hiu l bo nhit i, l hin tng
thi tit c bit nguy him ch xut hin trn cc vng bin nhit i.
Bo l hin tng gi mnh km theo ma rt ln do c s xut hin v hot
ng ca cc khu p thp (low pressure area) khi su.
Bo c nhiu tn gi khc nhau tu vo khu vc pht sinh:
o

Bo hnh thnh trn i Ty Dng: hurricanes

Bo hnh thnh trn Thi Bnh Dng: typhoons

Bo hnh thnh trn n Dng: cyclones

B.

iu kin hnh thnh bo:

iu kin c bn hnh thnh bo l nhit cao v nhng vng di do hi

nc: khi nhit cao s lm cho hi nc bc ln mnh v b y ln cao, ti khu vc
1 tm p thp hnh thnh. Do s chnh lch kh p, khng kh khu vc ln cn s
trn vo.Ti tm bo (mt bo) khng kh chuyn t trn xung di, xung quanh tm
bo: khng kh bc mnh ln cao ngng t thnh 1 bc tng my dy c, to ra
nhng cn ma cc ln v gi xoy rt mnh. Khi i vo t lin hoc vng bin lnh
cc v cao, bo mt ngun nng lng b sung t khng kh nng m trn bin,
cng vi l nh hng ca lc ma st vi mt t nn suy yu dn v tan i.
Cu to ca 1 cn bo gm cc phn sau: mt bo (the eye), thnh mt bo (the
eyewall), di my (rainbands) v lp my ti dy c pha trn (the Dense Cirrus
Overcast).

I.3.5.2. L:
A. S hnh thnh l:
L l hin tng nc sng dng cao trong mt khong thi gian nht nh, sau
gim dn (hnh 1 v 2)

Hnh 1: ng qa trnh l ti trm Sn Giang nm 1999

Bin i Kh Hu

Trang 31/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Hnh 2: Nc l cun cun chy trong sng (www.vnn.vn)

L l hin tng dng nc do ma ln tch lu t ni cao trn v d di lm
ngp lt mt khu vc hoc mt vng trng, thp hn.
Nu ma ln, nc ma li b tch lu bi cc trng ngi vt nh t , cy
ci cho n khi lng nc vt qu sc chu ng ca vt chn, ph v vt chn, o
xung cp tp (rt nhanh), cun theo t , cy ci v qut i mi vt c th qut theo
dng chy th c gi l l qut (hay l ng), thng din ra rt nhanh, khong 3-6
gi.
L qut c hnh thnh bi mt lng ma c cng ln, ko di trn mt
khu vc no . Lng ma hnh thnh dng chy trn mt t v cc dng chy c
tp trung cng nhau sinh ra mt dng chy vi lu lng v vn tc rt ln, chng c
th cun tt c nhng g c th trn ng i qua, chnh l mi nguy him tim tng
ca l qut.
C rt nhiu nhn t tc ng v trc tip hnh thnh l qut: iu kin kh
tng, thu vn (cng ma, thi gian ma, lu lng v mc nc trn cc sng,
sui) v iu kin v a hnh (phn b a hnh, c im th nhng, dc lu
vc, dc lng sng, sui...).

B.

nh hng:

Thiu nc sch, lng thc,ni .

Nguy c b dch bnh tng cao.
V kinh t, c hng chc ngn ha la, mu v cy lng thc b h hi, hng
ngn gia cm, gia sc b cht; hng ngn nh ca, kho tng trng hc bnh vin b
tri; hng trm ngn m3 t giao thng thu li b tri, hng chc cng trnh giao
thng, thu li nh b xung cp hoc h hng. Thit hi v kinh t ln n hng trm
t ng. y l nhng thit hi khng nh i vi nn kinh t x hi, hn na cc thit
hi li tp trung ch yu nhng vng cao, vng su, ni trnh dn tr cng nh
kinh t cn thp.
c bit l l qut gy ra nhng thit hi to ln v ngi, ca i vi mt b
phn nhn dn thuc vng su, vng xa m i b phn l thuc nhm dn tc thiu s.

Bin i Kh Hu

Trang 32/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Mt s trn l qut xy ra trong thi gian gn y:

Vo thng 8-2008, l qut xut hin ti cc tnh pha Bc, s ngi cht do
ma l ln ti 97 ngi, lm nhiu tuyn ng b t lit, h hng nng; hn 300
cn nh ti cc tnh b sp , cun tri; 4.230 cn nh b ngp, h hi; 8.698 ha la,
hoa mu b thit hi
Thng 6-2009: Ma ln khu vc thng ngun gy ra l qut kinh hong
3 x Yn Tnh, Yn Ha, Yn Na thuc huyn Tng Dng (Ngh An) khin 5 ngi
thit mng, 157 ngi nh ngp chm trong nc v bn t, hng chc ha la, hoa mu
b cun tri, 2 cng trnh thy li, 14 cng trnh nc sinh hot b h hng nng. Tng
thit hi c tnh ln n hn 25 t ng.
Thng 7-2009: L qut ti Mng T lm 4 ngi cht, thit hi nhiu cng
trnh giao thng, thy li, ao nui thy sn v rung la vi c tnh trn 7 t ng.
V mi y nht, thng 9-2009 cn bo s 9 vi sc tn ph kinh hong t Hu vo
n Nng, Qung Nam, Qung Ngi, Bnh nh v ngc ln cc tnh Kon Tum,
Gia Lai Ty Nguyn. Theo thng k bc u lm 31 ngi cht, 3 ngi mt
tch, thit hi hng ngn t ng cng nhiu c s vt cht.

Bin php khc phc v phng nga bo-l:

Bin php khc phc:

Di di nhanh chng ngi v ca ra khi khu vc ca bo-l. Thnh lp cc n

v xung kch cu nn sn sng lm nhim v gip dn s tn, tm kim, cu tr, cp
cu ngi bo v ti sn trong thi gian c l qut.
Thc hin khn trng cng tc tm kim , cu nn ngi dn v ti sn ra khi
khu vc bo-l.

m bo khng c ngi dn no b i, thiu nc sch, ch

m bo cc dch v v y t phng chng dch bnh ly lan sau bo-l.

Cng ng cng chia s, ng vin v gip nhn dn gp kh khn

do bo-l

Lm thng thong cc tuyn ng gioa thng b bo-l ph hoi.

Trnh s c lp vng b bo-l.

Bin php phng nga:

Chin lc phng chng lu di.

gp phn pht trin bn vng, trong chin lc phng chng v gim nh
thin tai lu di ca Vit Nam, chin lc phng chng l qut phi nhm thc hin
cc mc tiu :

Gim tn tht v ngi, sinh mng.

Gim thit hi ca ci vt cht ca x hi.

Bin i Kh Hu

Trang 33/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Gim s ngng tr v sn xut, nhanh chng phc hi sn xut, n nh

i sng ca nhn dn.

Gim s nguy c ngy cng gia tng mc ca l qut

Bin php: Tuyn truyn gio dc v l v l qut, m cc lp tp hun cho

nhn dn v cch thc phng chng khi bo-l xy ra.
Xy dng cng c h thng giao thng thu li: ci to h thng knh rch,
sng sui nhm ci thin dng chy, hn ch cc tc hi ca l. M rng khu cu
cng, b tr cu v cc cng trnh iu tit phng trnh l qut; Lm p kim sot trn
cc sng, sui thng xy ra l qut
Trc ht, cn thit nghin cu thc trng l l qut lm c s xc nh ni
v thi im xut hin l qut bc u xc nh cc khu vc trng im cn u
tin nghin cu.
p dng m hnh d bo d bo v cnh bo l qut, ngoi ra cc phng
tin thng tin i chng cng khng nm ngoi cuc nhm gp phn vo cng tc cnh
bo v hng dn dn chng cch trnh v thot khi nhng vng c l qut mt cch
rt hiu qu. Cc yu cu c bn v thng tin cn trong h thng cnh bo l qut l
vic thu thp thng tin v truyn b kp thi cc thng tin
Khai thc v s dng hp l cc ngun ti nguyn thin nhin, m bo cn
bng sinh thi mc cao.
Ch ng phng trnh thin tai v cc s c mi trng gy ra do l qut.C
th: phi bo v v s dng bn vng cc ngun ti nguyn thin nhin (t, rng,
khong sn); phn vng nhm phng trnh l qut (phn vng t, ci to cc dng
sng...), lng ghp cc nghin cu v kinh t - x hi v mi trng trong hoch nh
bin php phng trnh cng nh gim nh thit hi do l qut, tng cng hot ng
qun l v d bo l qut (nh: tng cng ngun nhn lc, kin ton b my, bi
dng nghip v nng lc k thut cho cn b lm cng tc phng chng lt bo, d
bo KTTV), xy dng cc chnh sch v l qut, cc chng trnh phng chng l qut
u tin...
Phng chng lt bo l s nghip ca ton dn, ng thi l ngha v ca mi
ngi nn phi c s lnh o v ch o cht ch ca cc cp u ng v chnh quyn
cc cp (nht l chnh quyn cc c s)
Th tng Chnh ph, Ban ch o phng chng lt bo Trung ng, cc B,
Ngnh, Ch tch UBND tnh, huyn hng nm u c ch th n c cng tc phng
chng lt bo v gim nh thin tai. Kinh nghim cho thy ni no chnh quyn cp c
s c trch nhim cao, c k hoch v phng n phng trnh c th, tch cc th
vai tr, sc mnh ca qun chng c pht huy v ch ng khi tnh hung xy ra.

I.3.5.3. Hn hn:
A. Khi nim:

Bin i Kh Hu

Trang 34/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Hn hn l hin tng lng ma thiu ht nghim trng ko di, lm gim hm

lng m trong khng kh v hm lng nc trong t, lm suy kit dng chy sng
sui, h thp mc nc ao h, mc nc trong cc tng cha nc di t gy nh
hng xu n s sinh trng ca cy trng, lm mi trng suy thoi gy i ngho
dch bnh...

B.

Nguyn nhn:

Nguyn nhn gy ra hn hn c nhiu song tp trung ch yu l 2 nguyn nhn chnh:

Nguyn nhn khch quan:
Do kh hu thi tit bt thng
gy nn lng ma thng xuyn t i
hoc nht thi thiu ht.
Ma rt t, lng ma khng
ng k trong thi gian di hu nh
quanh nm, y l tnh trng ph bin
trn cc vng kh hn v bn kh hn.
Lng ma trong khong thi gian di ng k thp hn r rt mc trung bnh nhiu
nm cng k. Tnh trng ny c th xy ra trn hu khp cc vng, k c vng ma
nhiu.
Ma khng t lm, nhng trong mt thi gian nht nh trc khng ma
hoc ma ch p ng nhu cu ti thiu ca sn xut v mi trng xung quanh. y l
tnh trng ph bin trn cc vng kh hu gi ma, c s khc bit r rt v ma gia
ma ma v ma kh. Bn cht v tc ng ca hn hn gn lin vi nh loi v hn
hn.
Nguyn nhn ch quan:
Do con ngi gy ra, trc ht l do tnh trng ph rng ba bi lm mt ngun
nc ngm dn n cn kit ngun nc.
Vic trng cy khng ph hp, vng t nc cng trng cy cn nhiu nc
(nh la) lm cho vic s dng nc qu nhiu, dn n vic cn kit ngun
nc.Thm vo cng tc quy hoch s dng nc, b tr cng trnh khng ph hp,
lm cho nhiu cng trnh khng pht huy c tc dng
Cht lng thit k, thi cng cng trnh cha c hin i ha v khng ph
hp. Thm na, hn hn thiu nc trong ma kh (ma kit) l do khng ngun
nc v thiu nhng bin php cn thit p ng nhu cu s dng ngy cng gia

Bin i Kh Hu

Trang 35/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

tng do s pht trin kinh t-x hi cc khu vc, cc vng cha c quy hoch hp l
hoc quy hoch pht trin khng ph hp vi mc pht trin ngun nc, khng hi
ho vi t nhin, mi trng vn vn tn ti lu nay.
Mc nghim trng ca hn hn thiu nc cng tng cao do ngun nc d
b tn thng, suy thoi li chu tc ng mnh ca con ngi.
Nhng tc hi ca hn hn nh hng n Vit Nam:
Hn hn c tc ng to ln n mi trng, kinh t, chnh tr x hi v sc kho
con ngi.
Hn hn l nguyn nhn dn n i ngho, bnh tt thm ch l chin tranh do
xung t ngun nc.
Hn hn tc ng n mi trng nh hu hoi cc loi thc vt, cc loi ng
vt, qun c hoang d, lm gim cht lng khng kh, nc, lm chy rng, xi l
t. Cc tc ng ny c th ko di v khng khi phc c.
Hn hn tc ng n kinh t x hi nh gim nng sut cy trng, gim din
tch gieo trng, gim sn lng cy trng, ch yu l sn lng cy lng thc. Tng
chi ph sn xut nng nghip, gim thu nhp ca lao ng nng nghip. Tng gi thnh
v gi c cc lng thc. Gim tng gi tr sn phm chn nui.
Cc nh my thu in gp nhiu kh khn trong qu trnh vn hnh.
Vit Nam, hn hn xy ra vng ny hay vng khc vi mc v thi gian
khc nhau, gy ra nhng thit hi to ln i vi kinh t-x hi, c bit l ngun
nc.Khi hn hn xy ra nc trong sng ngi, ao, h, v nc di t cn kit,
khng cung cp cho nhu cu sinh hot, sn xut nng nghip v duy tr pht trin
bn vng ca mi trng sinh thi.

Bin i Kh Hu

Trang 36/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Hnh 7: Bn hn hn nm 1998
Theo thng k cha y , n cui thng 4 nm 2005, tng thit hi do hn
hn gy ra cc tnh Nam Trung B v Ty Nguyn ln ti trn 1.700 t ng.
Chnh ph phi cp 100 t ng h tr cc a phng khc phc hu qu hn hn
thiu nc v 1500 tn go cu i cho nhn dn.
Vng BSCL, thit hi do hn hn, xm mn ti 720 t ng. Trn sng Tin,
sng Hm Lung, sng C Chin, sng Hu, mn xm nhp su t 6080 km. Ring
sng Vm C, mn xm nhp su ti mc k lc: 120- 140km.
Phng chng hn hn
Theo di hn: Nc ta c mt mng li gn 200 trm kh tng mt t v gn
1000 trm o ma, trong c mt s trm t ng. Lng ma v yu t kh tng
lin quan n hn hn u c cc trm theo di, quan trc, tnh ton cp nht v pht
hin nhng bin ng bt thng
D bo hn: Khc vi cc thin tai khc, hn pht trin chm v thng ch
c pht hin khi con ngi t nhiu b nh hng bi hn cc nh khoa hc
phc ha c mt vi cn c khoa hc quan trng gip ch cho d bo hn

Bin i Kh Hu

Trang 37/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Ngi ta bt u xy dng v a vo th nghim mt s m hnh d bo thi

tit hn di, cnh bo hn hn da trn qu trnh vn ng ca cc trung tm kh p,
trong c p cao ph nhit i Thi Bnh Dng
Phng chng hn
Trong sn xut, nht l sn xut nng nghip quy hoch ti tiu hp l, xy
dng ng rung c kh nng tng cng gi nc trong t v tuyn la c cc
ging cy trng c nhiu kh nng chu hn. Chuyn i c cu kinh t cho ph hp
vi kh nng ngun nc mi vng mi lu vc sng, iu kin t nhin. Xy dng
mi v nng cp cc cng trnh ti tiu, ginh th ch ng ti tiu trn phn ln
din tch canh tc nng nghip, va l gii php trc mt va l gii php lu di
phng, chng hn hn. Ngoi ra, mt gii php phng chng hn khc c hiu qu l
trng rng v bo v rng
iu tra, tm kim ngun nc di t cho cc vng c nguy c hn hn thiu
nc mc cao khai thc nc di t lm phng n d phng cp nc trong
thi k hn hn thiu nc
Thc hin nghim chnh cc vn bn quy phm php lut v ti nguyn nc.
y l mt cng c hu hiu qun l tng hp ngun nc v li ch chung ca ton
x hi;
Xy dng c ch, b my lm cng tc qun l hn hn thiu nc ni ring v qun l
thin tai ni chung. D bo, d kin din bin ngun nc hng nm khi xt cc yu t
nh hng nh pht trin kinh t - x hi; tnh trng khai thc, s dng; kh nng suy
thoi ngun nc v tc ng ca bin i kh hu ton cu.

I.3.6. Sa mc ha:
Mt trong nhng thch thc ln nht m nhn loi phi i mt l hin tng sa
mc ha (theo Tng Th k Lin hp quc (LHQ) Ban Ki Mun). y l mt vn
ton cu ang tc ng n 1/3 tri t v e da cuc sng ca 1,2 t ngi trn hnh
tinh.

Bin i Kh Hu

Trang 38/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

H Tchad trong mt bc nh v tinh nm 2001, vi vng nc mu xanh lam. T

thp k 1960, h co li, gim 95% din tch

I.3.5.1. nh ngha:
Sa mc ha l hin tng suy thoi t ai nhng vng kh hn, bn kh hn,
vng m na kh hn, gy ra bi sinh hot con ngi v bin i kh hu.

I.3.5.2. Nguyn nhn:

C nhiu nguyn nhn dn n tnh trng sa mc ha.
Phn ln l do tc ng ca con ngi t khong 10.000 nm nay. Vic lm
dng t ai trong cc ngnh chn nui gia sc, canh tc rung t, ph rng,
t ng, tr nc, khai ging, bin i kh hu ton cu gp sc lm sa mc
ha nhiu vng trn tri t.
o H sinh thi vng ven rt d b dao ng bi sinh hot con ngi nh trong
trng hp chn nui. Mng guc ca loi mc sc thng nn cht cc tng
t, lm gim lng nc thm xung cc mch nc ngm. Nhng lp t
trn th chng kh, d b gi ma xi mn. Con ngi cn gy nn nn n
cy ly ci cng ng tc ca cc loi gia sc gm c lm h lp r tho
mc vn quyn lp t xung. t v d ti ln, chng b kh v bin
thnh bi. Hin tng ny din ra nhng vng ven sa mc khi con ngi
chuyn t li sng du mc sang li sng ng canh.

Bin i Kh Hu

Trang 39/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Hin tng tri t m dn ln cng l mt trong nhng nguyn nhn gy ra

nhng t hn hn c bit nghim trng, c th ph hy nhiu thm thc vt
khng th phc hi. c tnh 10 20% t kh trn th gii b sa mc ha.

I.3.5.3. Hin trng:

A. Th gii:
Trn th gii, vng b sa mc ha nhiu nht l Trung v Nam sa mc Xa-hara, ni i b phn dn chng u sng trong cnh ngho kh v phi i mt vi tnh
trng xm thc khng th cng li ca ct bi.
Vo thp nin 1930 ti Hoa K, v qu ti chn nui mc sc v canh nng
vng i Bnh nguyn Bc M cng vi cn hn hn di hn, kt qu l trn "Dust
Bowl" v i lm h hi t canh nng v hng chc nghn ngi phi xiu tn. Sau
vi nhiu ci tin v li canh tc t v s dng nc con ngi phn ng kp thi
nn vn nn Dust Bowl khng cn ti din. Tuy vy nhng quc gia ang pht trin
nn sa mc ha vn tin hnh, nh hng n hng chc triu ngi.
Nn nhn mn v php ha canh lm ry vng nhit i l nguyn do chnh
ca nn ph rng. Khi mt thm thc vt, hu qu l t ai b xi mn, mt cht
mu v cui cng l bin thnh sa mc. Hin tng ny r nht vng cao nguyn
Madagascar ni 7% din tch l t cn i trc, khng cn kh nng trng cy c
na.
Nn qu ti mc sc l vn nn Phi chu nh vng ni Waterberg Nam Phi
v di Sahel. Sa mc Sahara hin nay ang tin dn v pha nam vi tc 45 km/nm.
Cc nc Trung nh Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mng C, Trung Hoa,
Tajikistan, Afghanistan, Turkmenistan, Iran v Uzbekistan cng b nh hng nng.
Ring Kazakhstan k t nm 1980, gn 50% din tch trng trt b b hoang v t
qu cn trong tin trnh sa mc ha.

Tu mc cn v bin Aral Trung cn nc

Bin i Kh Hu

Trang 40/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

LHQ tin hnh mt cuc nghin cu v kt qu thu c tht s ng lo

ngi. Tnh trng sa mc ha ang gia tng vi tc bo ng, gp i so vi nhng
nm 1970. Theo tnh ton, n nm 2025 s c 2/3 din tch t canh tc chu Phi,
1/3 din tch t canh tc chu v 1/5 din tch t canh tc Nam M khng cn
s dng c.
B. Vit Nam:
Mt rng Vit Nam l nguyn nhn ch yu dn ti hoang mc ho, gy suy
thoi mi trng, l lt v hn hn.
Qu trnh sa mc ho v thoi ho t Vit Nam l kt qu ca xi mn t,
ong ho, hn hn, ct bay/ct chy, t nhim mn, nhim phn. Vit Nam c sa mc
cc b. Trong tng s khong 9,34 triu hecta t hoang ho, 7.550.000ha ang chu
tc ng mnh bi sa mc ho. c tnh qu trnh sa mc ho mi nm lm mt
khong 20ha t nng nghip do nn ct bay, ct chy v hng trm nghn hecta t
tip tc b thoi ho. Ti Qung Tr, 20-30ha t rung vn v cy n qu b ct ph
dy thm 2m mi nm.
Loi t

Din tch (ha)

t trng b thoi ho mnh

7 triu

Phn b
Ton quc

n v bi ct di ng

400.000

Ven bin min Trung

t b xi mn

120.000

Ty Bc, Ty Nguyn

t nhim mn, phn

30.000

ng bng sng Cu Long

t kh hn theo ma hoc vnh

vin

300.000

Nam Trung b (Bnh Thun,

Ninh Thun, Khnh Ha)

S phn b t hoang ha Vit Nam

I.3.5.4. Tc ng:
nh hng ln nht ca nn sa mc ha l nt a dng sinh thi b suy gim v
nng sut t ai cng km i.
Tc ng ca hin tng ny tht khn lng, n nh hng n kinh t, mi
trng. Cc cn bo c th cun bi t sa mc Xa-ha-ra v gy bnh h hp, au mt
cho nhng ngi dn tn Bc M. Cc nh khoa hc trng H Oxfort c tnh, mi
nm trn 3 t tn bi t cc sa mc trn th gii c tung vo kh quyn v hin lng
bi t sa mc Xa-ha-ra tung vo kh quyn cao hn gp 10 ln so vi cui nhng nm
1940. Hng nm, sa mc ha lm cho nn kinh t th gii thit hi khong 48 t USD,
trong chu Phi thit hi 9 t USD. Sa mc ha cn ko theo s gia tng ca bnh tt,
i ngho v s y 65 triu ngi dn chu lc ny phi di c t nay n nm 2025.

Bin i Kh Hu

Trang 41/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

I.3.5.5. Bin php:

Cc chuyn gia ca LHQ ch r: Chng sa mc ha phi c coi l nhim v
chung ca ton nhn loi, l n lc hp tc quc t lu di. Nng cao nhn thc ca
mi c nhn v nguy c ca sa mc ha, t cng c nhng hnh ng c th
ngn chn nguy c ny l iu mi quc gia phi lm, trc khi qu mun.
Hin chu Phi cha c bin php hiu qu khc phc tnh trng ny. Ngoi Angi-ri, quc gia c nhiu n lc trong cuc chin chng sa mc ha vi d n Con
p xanh v chng trnh trng rng quc gia, th d n Trng thnh xanh, sng
kin ca Tng thng Ni-gi-ri-a . -ba-xan-gi c Lin minh chu Phi thng
qua nm 2005, ang c xem l ng k. D n ny ko di t M-ri-ta-ni Ty Phi
n Gi-bu-ti ng Phi, c mc ch bo v mi trng sinh thi, kim sot v ngn
chn sa mc ha chu lc ny
V nguy c thit hi n h sinh thi, nhiu quc gia c bin php chng sa mc
ha nh K hoch Hnh ng Bo tn a dng Sinh thi (Biodiversity Action Plans).
Cc bin php ng dng thng nhm vo gim thiu tc sa mc ha v ti to t
mu nhng ng c nguyn thy nh chn nui v canh tc t qu lm vn cha khc
phc c.
Cc tho mc thuc H u v c kh nng rt m kh t khng kh ri chm
xung t nn thng c trng ci to a cht. Nhng bin php khc phi k
vic xp quanh gc cy t sng v gi m, hay co lung nh tch ht cy
c khi b gi thi v hon nc ma khng tho qu nhanh. Vng Sahel Phi chu p
dng cch trng cy xanh cn gi gim thiu kh nng t b bc bi v nc bc
hi.
Vi nhu cu dng ci lm nhin liu cc nc ang pht trin kh cao, vn
dn chng n cy ly ci l mt ng lc gia tng nn sa mc ha. Mt bin php
l ph bin loi l bp dng nng lng mt tri nu nng hoc nhng loi l bp
ci c hiu sut cao (high efficiency).
C a phng cho t ro chn ct cn sc gi ng thi trng cc loi tho
mc cho t khi b soi mn. Bi cy xanh trng chn n ct c kh nng n nh v
tr ca n v gim lng ct b gi di chuyn.

I.3.7. Hin tng sng khi :

Sng khi l mt s c mi trng, xy ra do s kt hp sng vi khi v
mt s cht gy nhim khng kh khc. Sng khi thng to ra nhiu cht gy
nhim th cp c hi cho ng thc vt v mi trng ni chung. Cho n nay, ngi
ta ghi nhn c hai kiu sng khi xy ra:
A.

Sng khi kiu London:

Bin i Kh Hu

Trang 42/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Cc s c sng khi kiu ny c ghi nhn t th k 17. Song sng khi

xy ra ti London t 05 n 10/12/1952 l trng hp in hnh v trm trng nht.
Vo ma ng, ban m, nhit gn mt t thng xung rt thp, to ra mt khi
khng kh lnh c mt cao nm st mt t v mt khi khng kh tng i m hn
bn trn, gi l hin tng o nhit (temperature inversion). Hin tng o nhit
hn ch ng k s di chuyn ca lp khng kh gn mt t. Vo bui sng, Mt tri
thng si m dn cc lp khng kh v ph v hin tng o nhit cng nh sng
to thnh trong lp khng kh lnh st mt t. Tt c cc hin tng ni trn u l
cc hin tng t nhin thng xy ra, c bit vi cc vng v cao. Tuy nhin, s
c sng khi xy ra London li do mt s nguyn nhn b sung sau:

Sng xut hin vo thi im ny qu dy c nn kh tan i.

Mt lng ln khi t l than b gi li trong tng kh lnh st mt t

Sng khi nm 1952 ti London

Trong iu kin ny cc ht sng pht trin xung quanh cc ht khi, to nn
hin tng sng khi ko di v ngy cng trm trng hn, do s tch t tip khi
than theo thi gian. Sau , sng khi tan i nh gi cun ra Bin Bc. SO2 v cc ht
l lng c trong khi than to nn hiu ng synergism v l cc tc nhn gy hi chnh
ca s c sng khi London. Trong iu kin cng tn ti, SO2 v cc ht l lng
thng to ra nhiu sn phm gy nhim th cp (ch yu l axit sulfuric) gy hi
cho h h hp, kh qun, phi v c th c tim (do gy kh th). S t vong trong s c
sng khi ny ln n gn nm ngn ngi. V mt bn cht, hin tng sng khi
London chnh l mt v d c bit v ma axit. Do tc hi nghim trng ca s c
1952, chnh ph Anh . ban hnh Lut v chng nhim khng kh (Clean Air Act)
vo nm 1956, trong nhn mnh v vic to cc khu vc sng khng c khi ng
thi cm s dng cc loi than t sinh khi.
B.

Sng khi kiu Los Angeles:

Bin i Kh Hu

Trang 43/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Ngoi kiu sng khi London, cn c mt kiu sng khi khc tng honh
hnh ti nhiu thnh ph ln khc vng v thp. Sng khi dng ny ln u tin
gy nh hng ng k Los Angeles. Tuy nhin sau , s c sng khi xy ra
thnh ph Mexico v Baghdad li l cc trng hp tc hi mnh nht.

Hnh minh ha iu kin v qu trnh to thnh sng khi quang ha

Khc vi sng khi kiu London, sng khi kiu Los Angeles khng xy ra
vo cc m ma ng khi c khi t than, m xy ra vo ban ngy khi c nng m
vi mt giao thng cao. NOx (ch yu l NO) v cc hydrocacbon cha b t chy
ht thi ra t ng x ng c xe my l cc cht nhim s cp gy ra hin tng
sng khi kiu ny. Sau di tc dng ca nh sng Mt tri, nhiu phn ng
quang ha xy ra to thnh nhiu cht nhim th cp (ozon, HNO3, anhyt,
peroxyaxyl nitrat PANs,...). V vy, sng khi kiu Los Angeles c gi l sng
khi quang ha (photochemical smog). Mt cch n gin c th biu din s hnh
thnh sng khi quang ha bng phng trnh sau:

Bin i Kh Hu

Trang 44/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Cc qu trnh xy ra trong sng khi quang ha cha c bit rng, song

ngi ta cho rng cc phn ng quang ha xy ra y c l cng khng khc nhiu so
vi cc phn ng quang ha xy ra trong khng kh khng nhim.

Sng khi ti Los Angeles

Cc tc nhn nhim gy hi ch yu ca sng khi quang ha l ozon, PANs,
NO2 v ht keo kh. Cc tc nhn ny gy ra hiu ng synergism. Do c cha NO2,
Bin i Kh Hu

Trang 45/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

nn sng khi kiu ny thng c dng khi l m mu nu, khc vi sng khi
kiu London c mu en. i vi ng vt v con ngi, sng khi quang ha kch
thch gy cay bng mt, kh qun, phi v ng h hp ni chung. i vi thc vt,
sng khi quang ha ngn cn qu tr.nh quang hp, lm gim nng sut cy trng.
Sng khi quang ha c th gy lo ha, ct mch cao su, n mn kim loi v nhiu
loi vt liu khc.

II. NH HNG CA S BIN I KH HU

II.1. Tc ng ln mi trng:
A.

Ti nguyn t:

Bin i kh hu lm cho nhit Tri t nng ln nn cc lp bng tuyt s b

tan nhanh trong nhng thp nin ti. Nc bng tan mang theo cc lp cn lng khin
cc dng chy tr nn nng cn hn.
Hin tng triu cng, mc nc bin dng cao gy sc l b bin, b sng,
ngp lt, nhim mn ngun nc. Mc nc bin dng ln c th nhn chm nhiu
vng rng ln cc khu vc thp Vit Nam, Bangladesh, n v Trung Quc.
Cc dng sng bng dy Himalayas b thu hp gy tnh trng khan him nc
ngt thng xuyn hn mt s nc chu .
Lng ma hng nm bin ng tht thng, tp trung nhiu vo ma ma.
Trong ma kh, lng ma tng, gim khng r rt, c xu hng gim nhiu hn.
S cn bo c cng mnh nhiu hn, ma bo kt thc mun hn v nhiu
cn bo c qu o di chuyn d thng hn. Sau bo thng l ma l, st l t, l
qut, l ng.
BKH ton cu gy rt m, rt hi trong nhiu ngy.
t vn b thoi ho do qu lm dng phn v c, hin tng kh hn, ra
tri do ma tng s dn ti tnh trng thoi ho t trm trng hn.
Nhit tng ln nh hng n cc h sinh thi t nhin, lm dch chuyn cc
ranh gii nhit ca cc h sinh thi lc a v h sinh thi nc ngt, lm thay i c
cu cc loi thc vt v ng vt mt s vng, mt s loi c ngun gc n i v
nhit i c th b mt i dn n suy gim tnh a dng sinh hc.
Nhit nng ln lm qu trnh bay hi din ra nhanh hn, t b mt nc tr
nn kh cn, cc qu trnh chuyn ho trong t kh xy ra.
Ma axit ra tri hon ton cht dinh dng v vi sinh vt tn ti trong t.
Cc hp cht cha nhm trong t s phng thch cc ion nhm v cc ion ny
c th hp th bi r cy v gy c cho cy.
Ti mt s ni bng tan li khin t tri ln do mt t thot khi sc nng ca
hng t tn bng ln. Mt t nng ln nhanh n ni n khng c b kp bng
mc nc bin tng do Tri t nng ln.
Bin i Kh Hu

Trang 46/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Nc bin rt xa lm tt gim mch nc ngm, lm kh cc dng chy v

vng m ly: t tri ln t nc v chim ch nhng vng m t.
Cc hin tng cc oan c xu hng xy ra nhiu v mnh hn nh: nh
hng ca bo, p thp nhit i, ging lc s nhiu hn. c bit, xm nhp mn v
hn hn l vn thi s.

B.

Ti nguyn nc:
Th gii:

Do s nng ln ca kh hu ton cu nn cc lp bng tuyt s b tan nhanh

trong nhng thp nin ti. Trong th k XX, mc nc bin ti chu dng ln trung
bnh 2,4 mm/nm, ring thp nin va qua l 3,1 mm/nm, d bo s tip tc dng cao
hn trong th k XXI khong 2,8mm - 4,3 mm/nm.
Mc nc bin dng ln c th nhn chm nhiu vng rng ln, ni ca hng
triu ngi sng cc khu vc thp Vit Nam, Bangladesh, n v Trung
Quc, lm khan him ngun nc ngt mt s nc chu do bin i kh hu
lm thu hp cc dng sng bng dy Hymalayas.

Vit Nam:

Vit Nam l mt trong 5 nc s chu nh hng nghim trng ca bin i kh

hu (BKH) v nc bin dng. Theo tnh ton ca cc chuyn gia nghin cu bin
i kh hu, n nm 2100, nhit trung bnh Vit Nam c th tng ln 30C v mc
nc bin c th dng 1m. Theo , khong 40 nghn km2 ng bng ven bin Vit
Nam s b ngp. Theo d on ca Chng trnh pht trin Lin Hip Quc (UNDP),
cc tc ng trn s gy thit hi khong 17 t ng mi nm v khin khong 17 triu
ngi khng c nh. Cn Vn phng qun l iu tra ti nguyn bin v mi trng
(thuc B Ti nguyn v Mi trng) d bo: mc nc bin Vit Nam s dng cao
t 3- 15 cm vo nm 2010, dng t 15 - 90 cm vo nm 2070. Cc vng nh hng l
C Mau, Kin Giang, B Ra- Vng Tu, Thanh Ha, Nam nh, Thi Bnh.
ng bng sng Cu Long v ng bng sng Hng l nhng vng trng nn
b nh hng nhiu nht khi xy ra ngp lt, xm nhp mn v cc hin tng thi tit
xu. Trong 90% din tch thuc cc tnh BSCL b ngp hu nh ton b, v c
khong 10% dn s b nh hng trc tip, tn tht i vi GDP khong 10%. Nu
nc bin dng 3m s c khong 25% dn s b nh hng nh t xm nhp mn vo
nm 2005.
ng bng sng Cu Long s l vng b nh hng mnh nht, nc bin dng
cao hn s lm cho nhiu vng ng bng nc ngt hin nay tr thnh vng nc l,
hng triu ngi s c nguy c b mt ch , t lm gia tng sc p ln s pht trin
ca cc vng ln cn, lm thay i ch thy vn dng chy v gy p lc n 90%
din tch ngp nc. V theo d bo, trong vi chc nm ti, BSCL nc bin s
dng cao lm ngp lt phn ln BSCL vn b ngp lt hng nm, dn n mt
nhiu t nng nghip. S c t 15.000 20.000 km2 t thp ven bin b ngp hon

Bin i Kh Hu

Trang 47/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

ton. Lu lng nc sng Mkng gim t 2 24% trong ma kh, tng t 7- 15%
vo ma l. Hn hn s xut hin nhiu hn. Nc l s cao hn ti cc tnh An Giang,
ng Thp, Long An, Tin Giang, Kin Giang, Vnh Long, TP Cn Th, Hu Giang,
thi gian ngp l ti y s ko di hn hin nay. Vic tiu thot nc ma ma l
cng kh khn. Suy gim ti nguyn nc s nh hng nghim trng n sn xut
nng nghip, ngh c. Qu trnh xm nhp mn vo ni ng s su hn, tp trung ti
cc tnh ven bin gm C Mau, Bc Liu, Sc Trng, Tr Vinh, Bn Tre, Tin Giang,
Long An v nc ngt s khan him.
Tm li, khan him v thiu nc l mi e do rt nghim trng i vi s tn
ti ca con ngi trong tng lai. V l , cn c cc gii php qun l, khai thc v
bo v tt ti nguyn nc. Trc ht, cn phi cng c, b sung mng li iu tra
quan trc ti nguyn nc, bao gm c nc mt v nc di t, c lng v cht,
hnh thnh mng li quan trc iu tra ti nguyn nc thng nht trong phm vi c
nc, tin hnh kim k nh gi ti nguyn nc trong cc lu vc sng, cc vng v
ton lnh th. Trn c s kim k nh gi ti nguyn nc v cn bng kinh t nc
m xy dng chin lc, chnh sch pht trin bn vng ti nguyn nc quc gia ni
chung v cho cc lu vc ni ring. Cn thc hin nghim chnh Lut Ti nguyn
Nc v y mnh hot ng ca Hi ng Ti nguyn Nc Quc gia v Ban qun l
lu vc cc sng.

C. Ti nguyn khng kh:

Mi trng khng kh c xem l mi trng trung gian tc ng trc tip
hoc gin tip n cc mi trng khc. N l ni cha cc cht c hi gy nn bin
i kh hu, v chnh bin i kh hu s tc ng ngc li mi trng khng kh, lm
cho cht lng khng kh ngy cng xu hn:

nhim khng kh:

-

Ni la: phun ra nhng nham thch nng v nhiu khi, kh CO2, CO,
bi gau sulphua, ngoi ra cn metan v mt s kh khc. Bi c
phun cao v lan ta rt xa.

Bo bi: cun vo khng kh cc cht c hi nh NH3, H2S, CH4

Chy rng: sinh ra nhiu tro v bi, CO2, CO,

Tng nhit khng kh:

Nhit ton cu c th tng 4oC, n nm 2050 nu pht thi kh nh knh vn

c xu hng tip tc tng nh hin nay, mt nghin cu mi c a ra ti hi ngh
khoa hc nh gi v tnh trng v hu qu ca tri t m dn ln ti trng i hc
Oxford (Anh Quc) ngy 28/9. Cc nh khoa hc cng cho rng nhit m dn ln s
c nh hng c bit nghim trng n mt s khu vc nh Bc Cc, Ty v Nam
Phi v ti nhng vng ny nhit s tng thm ti 10oC.
c bit Bc Cc: pht thi kh nh knh gy m nng ton cu lm nhit
Bc Cc trong thp k qua ln mc cao nht trong t nht 2000 nm, lm o ngc 1
Bin i Kh Hu

Trang 48/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

chiu hng lm mt t nhin ko di hn 4 thin nin k. iu g s xy ra nu Bc

Cc khng ng yn ti , bi v Bc Cc l my to thi tit ln nht ca Tri t,
cn c gi l my iu ha ca Tri t.

D. Sinh quyn:
a. Nguyn nhn bin i a dng sinh hc ch yu do cc hot ng
ca con ngi:

Thay i l sinh hc: con ngui lm cho cc h sinh thi v sinh cnh b
bin i v phn mnh.
-

t hoang b chuyn i thnh t nng nghip,phc v ngnh cng

nghip

Khai thc qu mc cc loi hoang d

S xm nhp ca cc loi ngoi lai ang tng ln vi tc ng lo

ngi do hot ng bun bn cc loi sinh vt mt cch rng ri

Cc loi b mt ni sinh sng v ni sinh sng b phn cch

Thay i chu trnh thu vn:

-

Cc hot ng quy hoch thiu hp l ca con ngui nh ngn sng,

p p, chuyn i t ngp nc, khai thc g, gy nhim

Nhu cu ngy cng tng nhanh v nhiu v ngun nc ngt lm thay

i cc dng nc t nhin, cc qu trnh lng ng v lm gim cht
lng nc.

Do tng nhanh cc trn th gii. S xm nhp ca cc loi ngoi lai

(nh c bu vng hay cy mai dng nc ta) hin ang l mi e
da ln nht ln tnh n nh v a dng ca cc h sinh thi, sau nguy
c mt sinh cnh. Cc o nh v cc h sinh thi thu vc nc ngt
l nhng ni b tc ng nhiu nht.

Cc loi b mt ni sinh sng v ni sinh sng b phn cch

S gim bt s cc loi c nui trng ng thi lm gim ngun

gen trong nng nghip, lm nghip v chn nui.

b. Hin trng:
Mt a dng sinh hc ngy nay ang din ra mt cch nhanh chng cha tng
c, k t thi k cc loi khng long b tiu dit cch y khong 65 triu nm v tc
bin mt ca cc loi hin nay c tnh gp khong 100 ln so vi tc mt cc
loi trong lch s Tri t, v trong nhng thp k sp ti mc bin mt ca cc
loi s gp 1.000 -10.000 ln (MA 2005) . C khong 10% cc loi bit c trn
th gii ang cn phi c nhng bin php bo v, trong c khong 16.000 loi
c xem l ang c nguy c b tiu dit. Trong s cc loi thuc cc nhm ng vt
c xng sng chnh c nghin cu kh k, c hn 30% cc loi ch nhi, 23%
Bin i Kh Hu

Trang 49/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

cc loi th v 12% cc loi chim (IUCN 2005), nhng thc t s loi ang nguy cp
ln hn rt nhiu.
Tnh trng nguy cp ca cc loi khng phn b u gia cc vng trn th gii.
Cc vng rng m nhit i c s loi nguy cp nhiu nht, trong c nc ta, ri
n cc vng rng kh nhit i, vng ng c min ni. S phn b ca cc loi nguy
cp nc ngt cha c nghin cu k, nhng kt qu nghin cu mt s vng cho
bit rng cc loi nc ngt nhn chung c nguy c b tiu dit cao hn rt nhiu so
vi cc loi trn t lin (Smith v Darwall 2006, Stein v cs. 2000). Ngh khai thc
thu sn b suy thoi nghim trng, v c n 75% ng trng trn th gii b
khai thc cn kit hay khai thc qu mc ( GEO 4, 2007).
c tnh c khong 60% kh nng dch v cho s sng trn Tri t ca cc
h sinh thi nh ngun nc ngt, ngun c, iu chnh khng kh v nc, iu
chnh kh hu vng, iu chnh cc thin tai v dch bnh t nhin b suy thoi hay
s dng mt cch khng bn vng. Cc nh khoa hc cng cnh bo rng tc ng
tiu cc ca nhng suy thoi ni trn s pht trin nhanh chng trong khong 50 nm
sp ti. (Hans van Ginkel, 2005 )

II.2. nh hng n con ngi:

A. Sc khe:

Vit Nam:

Nhng i tng d b tn thng nht l nhng nng dn ngho, cc dn

tc thiu s min ni, ngi gi, tr em v ph n.

Tnh trng nng ln lm thay i cu trc ma nhit hng nm. min

Bc, ma ng s m ln, dn ti thay i c tnh trong nhp sinh hc ca
con ngi.

Nhit tng lm tng tc ng tiu cc i vi sc kho con ngi, dn

n gia tng mt s nguy c i vi tui gi, ngi mc bnh tim mch,
bnh thn kinh

Thin tai nh bo, t, nc dng, ngp lt, hn hn, ma ln v st l t

v.v gia tng v cng v tn s lm tng s ngi b thit mng v
nh hng gin tip n sc kho thng qua nhim mi trng, suy dinh
dng, bnh tt.

BKH lm tng kh nng xy ra mt s bnh nhit i: st rt, st xut

huyt, lm tng tc sinh trng v pht trin nhiu loi vi khun v cn
trng, vt ch mang bnh, lm tng s lng ngi b bnh nhim khun
d ly lan

Th gii:

Kt qu nghin cu v tc ng ca bin i kh hu i vi con ngi do

T chc Global Humanitarian Forum ca cu tng Th k LHQ Kofi Annan
Bin i Kh Hu

Trang 50/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

va cng b cho bit, hin nay, bin i kh hu cp i mng sng ca

300.000 ngi mi nm v nh hng n cuc sng ca 300 triu ngi trn
tri t do tc ng t nhng t nng nng, l lt v chy rng gy ra.
-

Hng triu ngi sng trong cc khu nh chut tr thnh nn nhn tim
tng ca cc cn bo hoc cung phong. Cn bo Katrina lm thit
mng 1850 ngi M, cn cn bo Nargis ly i sinh mng ca gn
150.000 ngi Birma.

Theo c tnh ch trong nm 2003 cc t nng bt thng chu u

lm hn 70.000 ngi cht. n nm 2100 nhit ma h ti ng bc
n v Australia s vt qu 50 C.Ti ty nam v nam chu u,
nhit s ln ti 40 C. c tnh, cc hu qu v sc khe do s nng
ln ton cu gy ra -bnh tt hoc t vong- i vi dn chu Phi s khc
nghit hn 500 ln so vi dn chu u

Cc nh khoa hc c tnh rng s tng nhit ln 1 C s khin cho

nng lc sn xut lng thc gim ti 17%. Do vy, gi lng thc s tng
cao v nn i s gia tng cc quc gia hin ang phi i mt vi nhng
vn ny. Ngy nay c mt t ngi ang thiu dinh dng. Nu nh
xut hin bng n dn s Trung Quc hay n vo cui th k ny th
mt na dn s th gii c th lm vo tnh trng thiu n.

Nhng cn bnh hin nay ang honh hnh ch yu ti cc khu vc nhit

i v cn nhit i nh st rt, vim mng no, st xut huyt.. s lan
rng ra trn phm vi ton cu. n nm 2080 s ngi mc bnh st rt s
tng thm 260-320 triu ngi. S c 6 triu ngi mc bnh st xut
huyt ( hin ti con s ny l 3,5 triu ngi). iu ny i hi phi c s
t chc li h thng chm sc sc khe, trong c hun luyn nhn vin
y t h c th i ph vi nhng cn bnh nguy him ni trn.

n nm 2020 trn 250 triu dn chu Phi s khng c p ng y

nhu cu v nc sch . Vic thiu nc lm gia tng cc bnh truyn
nhim v cc bnh v ng h hp. T chc WaterAid tng thng bo
rng bnh t do thiu v sinh v thiu nc sch l nguyn nhn lm gia
tng t l t vong tr em v t l ny cn cao hn t l t vong do AIDS,
st rt v lao cng li. Trn th gii hin c khong 1,5 t ngi khng
tip cn c vi ngun nc sch.

Nu khng hnh ng ngay th trong vng t 50 ti 100 nm na con chu

chng ta s phi tr gi cho hu qu ca thay i kh hu do cch sng phung
ph ca chng ta hin nay. y l mi e da cho s tn vong ca chnh con
ngi.

B.

Kinh t:
Vn ca th gii:

Bin i Kh Hu

Trang 51/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Tt c cc nc u b tc ng ca BKH, nhng nhng nc b tc ng u

tin v nhiu nht li l nhng nc v cng ng dn c ngho nht, mc d h ng
gp t nht vo nguyn nhn BKH. Tuy nhin, hin tng thi tit bt thng, bao
gm l lt, hn hn, bo t... cng ang gia tng ngay c cc nc giu.
Nu khng thay i t duy v u t hin nay v trong nhng thp nin ti,
th chng ta c th gy ra nhng nguy c v ln v kinh t v x hi mt quy m
tng t nhng v lin quan ti cuc i chin th gii v suy thoi kinh t trong
na u th k XX. Khi s rt kh khn o ngc c nhng g c th xy ra.
Chi ph thc hin hnh ng ng ph v thch ng vi BKH gia cc lnh
vc, cc ngnh trong mt quc gia hoc gia cc nc trn th gii khng ging nhau.
Cc nc pht trin phi chu trch nhim ct gim kh thi mc 60% - 80% vo nm
2050, cc nc ang pht trin cng phi c nhng hnh ng thit thc v ng k
ng gp vo vic hn ch thi kh gy hiu ng nh knh ph hp vi iu kin mi
nc. Tuy nhin, cc nc ang pht trin khng th t mnh phi gnh chu nhng
khon chi ph thc hin nhng hnh ng ny. Do "th trng cc-bon" hnh
thnh, nn cc nc pht trin sn sng bm nhng dng tin u t h tr pht
trin k thut, cng ngh s dng t nng lng ha thch, k c thng qua c ch pht
trin sch. S chuyn i hnh thc u t ca nhng dng tin ny l rt thit thc
nhm h tr cho nhng hnh ng ng ph vi BKH quy m ton cu.
Nguy c xy ra nhng tc ng ti t nht ca BKH c th c gim thiu
phn ln nu lng kh thi vo kh quyn c n nh mc 450 ppm - 550 ppm
(hin nay gn ti 430 ppm). iu i hi tng lng kh thi t nht phi thp hn
25% mc hin nay vo nm 2050. Nh vy, lng kh thi hng nm phi gim xung
thp hn 80% mc hin nay. y l mt thch thc ln i vi nhiu quc gia, nht l
nhng quc gia c lng kh thi ln, song vn c th thc hin c bng nhng hnh
ng lin tc v di hn vi mc chi ph thp hn so vi mc chi ph nu khng hnh
ng (ch chim khong 1% tng GDP ton cu). Chi ph ny s cn thp hn na nu
vic ct gim kh thi t hiu qu cao v c tnh ton c nhng li ch i km (nh li
ch thu c t gim nhim khng kh). Ngc li, chi ph s cao hn nu vic ci
tin nhng cng ngh s dng nhin liu ha thch (thi nhiu kh CO2) din ra chm
tr hn d kin, hoc cc nh hoch nh chnh sch tht bi trong vic to ra nhng
cng c kinh t cho php gim lng kh thi. S chm tr ng ngha vi vic mt
c hi n nh kh thi CO2 mc 500 ppm - 550 ppm. Nhng tc ng tiu cc ca
bin i kh hu c th lm thay i tc tng trng v pht trin. S dng nhng
kt qu t cc m hnh kinh t chnh thng, ng N.Xten (Nicholas Stern), tc gi ca
Bo co nh gi tng quan "Nghin cu kinh t v bin i kh hu" c tnh rng,
nu chng ta khng hnh ng, tng chi ph v ri ro chung do BKH gy ra c th
tng ng vi vic mt t nht 5% GDP ton cu/nm. Con s thit hi c th tng
ln ti 20% GDP hoc cao hn nu mt lot nhng ri ro v tc ng khng c xem
xt ti. Tri li, chi ph cho hot ng gim thiu lng kh thi gy hiu ng nh knh
nhm trnh nhng tc ng ti t nht ca BKH gy ra c th ch chim khong 1%
GDP ton cu/nm.
Bin i Kh Hu

Trang 52/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

Hnh ng ng ph vi BKH cng s to ra nhiu c hi kinh doanh ng

k v c nhng th trng mi c to ra cho cc cng ngh nng lng, hng ha v
dch v t thi ra CO2. Nhng th trng ny c th pht trin vi mc tr gi hng trm
t USD/nm v c hi vic lm t m rng tng ng. Vn cn li ch l vic tn
dng c hi ny nh th no mi nc, nht l cc nc ang pht trin.
Thc t c nhiu phng n ct gim lng kh thi nh: tng hiu qu s dng
nng lng, thay i nhu cu trong si m v vn ti sch, nht l thng qua vic p
dng cc cng ngh, k thut sn xut in nng. Ngoi ra, mt s ngnh nh ngnh
nng lng ton th gii phi ct gim t nht 60% s ph thuc vo nng lng c
cha CO2 vo nm 2050 s tch t CO2 trong bu kh quyn n nh mc 550
ppm. Ngnh giao thng vn ti cng cn gim nhiu lng kh thi bng vic tng
cng s dng nhin liu mi thn thin vi mi trng nh bio-diezel, hydro, pin mt
tri, Ethanol...
Hin nay, ngun nng lng ti to nh cc dng nng lng mt tri, gi,
kh sinh hc, a nhit, sng bin, thy in nh... v cc ngun nng lng cha t
CO2 nh kh t nhin, Ethanol... ang c s dng ngy cng nhiu. Tuy nhin, t
nay ti nm 2050 ngun nng lng ha thch c th vn chim ti hn mt na tng
ngun nng lng ton cu, trong than vn gi vai tr quan trng c nhng nn
kinh t tng trng nhanh. V vy, vic thu gi v lu tr CO2 rt cn thit c th
tip tc s dng nng lng ha thch m khng hy hoi bu kh quyn. Gii php
quan trng khc l ct gim lng kh thi "phi nng lng" nh kh thi t chy rng,
nn cht ph rng v kh m-tan trong sn xut nng nghip, tit kim nng lng
trong cng nghip...
Cc nc cn c chnh sch khuyn khch thc thi nhng phng n ct gim
kh thi v cc bin php c thc thi c hiu qu, cc quc gia phi la chn
chnh sch mt cch thn trng, nhng mnh m, ph hp vi iu kin ca mnh
ct gim lng kh thi quy m cn thit nhm bo m s n nh, trong khi vn
tip tc tng trng kinh t.
C th ni BKH l mt s tht bi ln nht ca th trng m th gii tng
chng kin. N v ang tng tc vi nhng thiu st khc ca th trng. C ba
yu t trong chnh sch nhm to nn phn ng ton cu c hiu qu khc phc tht
bi ca th trng. l: Th nht, nh gi CO2 c thc hin thng qua thu, bun
bn hoc quy nh ca lut php v lng CO2 cho php pht thi; th hai, c chnh
sch h tr s sng to v trin khai nhng k thut, cng ngh s dng nguyn, nhin
liu khng hoc t thi ra CO2; th ba, khuyn khch nhng hnh ng nhm ph b
cc ro cn s dng nng lng hiu qu v cung cp y thng tin, tng cng
gio dc n tng c nhn, cng ng h hnh ng ng ph vi BKH.
Nhn thc r v BKH, nhiu nc v khu vc v ang hnh ng bng
nhng chnh sch c th vi hy vng gim mt lng ng k kh thi gy hiu ng
nh knh, trong ni bt l Lin minh chu u, M v Trung Quc. Cng c khung
ca Lin hp quc v BKH v Ngh nh th Kyoto l c s cho hp tc quc t bn
Bin i Kh Hu

Trang 53/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

cnh nhng mi quan h i tc v s tip cn khc. Tuy nhin, nhng hnh ng ny

cn t v do cc nc ang phi i mt vi nhiu bi cnh khc nhau khi c s khc
bit v cch tip cn trong vic gii quyt vn BKH, nn nu ch l nhng hnh
ng n l ca tng nc th cha d l nc ln hay nc nh bi mi ch l
mt phn ca vn mang tnh ton cu. V vy, cn xy dng nhng mc tiu di hn
c cng ng quc t chia s v nhng khun kh quc t gip tng nc ng
gp phn ca mnh nhm t c mc tiu chung. Nhng nhn t chnh ca khun
kh quc t trong tng lai cn bao gm:

V bun bn lng kh thi: m rng v lin kt nhng c ch bun bn

lng kh thi ang tng ln trn ton th gii l mt cch hu hiu nhm
thc y vic gim lng kh thi mt cch c hiu qu v mt chi ph v
thc y hnh ng cc nc ang pht trin. Vi nhng mc tiu mnh
m, cc nc giu c th y nhng dng tin ln ti hng chc t USD/nm
h tr chuyn i theo hng t s dng CO2.

V hp tc k thut: vic iu phi khng chnh thc cng nh cc tha

thun chnh thc c th nng cao hiu qu u t ci tin cng ngh trn
ton th gii. Cn tng cng h tr cho nghin cu v pht trin (R&D)
nng lng t nht ln gp i v ng dng trin khai cc cng ngh mi t
tiu dng cc-bon gp 5 ln. S hp tc quc t v tiu chun sn phm
cng l mt hng i mnh m nng cao hiu qu s dng nng
lng.

V hnh ng gim ph rng: s mt rng t nhin trn ton th gii gp

phn tng lng kh thi trn ton cu hng nm nhiu hn s pht thi ca
ngnh giao thng vn ti. V th, kim ch nn ph rng l mt cch lm c
hiu qu v mt chi ph nhm gim lng kh thi v cc chng trnh quc
t quy m ln nn tm kim nhng cch thc tt nht lm nhanh iu ny.

V ng ph: nhng nc ngho nht l nhng nc b tn thng nhiu

nht bi cc tc ng ca BKH. Do , cn lng ghp vn BKH vo
trong chnh sch pht trin v cc nc giu cn tn trng cam kt ca h
nhm tng s h tr thng qua s tr gip pht trin hi ngoi. Ngun ti tr
quc t cng nn h tr nng cao cng tc thng tin cp vng v nhng tc
ng ca BKH v nghin cu nhng ging cy trng mi c th chng
chu c vi kh hn v l lt.
Vn ca Vit Nam:

Vit Nam l nc ang pht trin, pht thi kh gy hiu ng nh knh

mc cn thp, nhng li phi hng chu nhiu tc ng ca BKH. Theo nh gi
ca Ngn hng Th gii (2007), Vit Nam l mt trong s cc nc s b nh hng
nghim trng ca BKH v nc bin dng, trong vng ng bng sng Hng v
ng bng sng Cu Long b ngp chm nhiu nht. Nu mc nc bin dng 1m s c
10% dn s b nh hng trc tip, tn tht khong 10% GDP, nu nc bin dng 3m
s c khong 25% dn s b nh hng trc tip v tn tht khong 25% GDP.
Bin i Kh Hu

Trang 54/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

ng ph, Chnh ph Vit Nam v ang tin hnh nhiu hot ng nh

xy dng th ch, xy dng Chng trnh, Mc tiu quc gia, giao nhim v iu phi
cc hot ng ng ph vi BKH cho cc b/ngnh. ng thi, Vit Nam m rng
nhiu knh thng tin v BKH trong cng ng v phi hp, hp tc vi cc t chc
quc t, nh ti tr trn nhiu lnh vc v BKH. Nh nc v nhiu a phng
phi hp vi cc nh ti tr to lp c c ch khuyn khch s dng v pht trin
nng lng ti to nh: nng lng kh sinh hc (biogas, ph thi trong nng nghip
nng thn); nng lng mt tri (thit b un nc nng, chiu sng bng pin mt tri),
kh gas (bi rc th); nng lng gi (pht in, bm nc vo rung mui vng
ven bin, hi o); thy in, c bit l thy in nh v cc nh vi cng sut lp t
ln ti hng nghn MW (pht in vng su, vng xa hoc phi hp iu tit, cp
nc, ti tiu), ... c bit, mt d n th im xy dng chi tr hp th cc-bon trong
lm nghip c trin khai huyn Cao Phong, tnh Ha Bnh, nhm chun b cho
vic tham gia th trng cc-bon ca Vit Nam. ng ph vi BKH, Chnh ph
Vit Nam cn trin khai cc d n v sn xut in nng khng thi CO2. l d n
xy dng nh my in ht nhn u tin Vit Nam s c khi cng vo nm 2015
Ninh Thun. u thng 10-2008, tnh Ninh Thun cp php u t xy dng nh
my in chy bng sc gi c cng sut 50 MW. y l nhng bc ng dng cng
ngh nng lng mi ph hp vi iu kin ca Vit Nam m khng nh hng ti
tng trng kinh t trong di hn, khng gia tng lng kh thi gy hiu ng nh knh.
Tuy nhin, y mi ch l nhng hot ng m u, chng ta cn phi thc
hin ngay nhng hnh ng c th nh quy hoch v tin hnh nng cp h thng
bin, ca sng bo m chng c mc nc triu tn sut 5% ng vi gi bo
cp 9 (nm 2015) v cp 10 (nm 2020) i vi cc tnh t Qung Ninh n Qung
Nam. Tng bc thc hin bn nhn t chnh l vn bun bn lng kh thi, hp
tc k thut, gim ph rng, ng ph vi BKH nhm t c nhng mc tiu di
hn gp phn vo mc tiu chung ca ton cu. D cn nhiu thch thc nhng n
nay nhng chng trnh, k hoch c trin khai, nht l cng tc thng tin, truyn
thng nng cao nhn thc cng ng v to c nhiu ging cy trng mi thch
nghi vi s BKH. Cng vi s quan tm v hp tc ca cc t chc quc t, cc quc
gia trong khu vc v th gii, Vit Nam s ng ph v thch ng thnh cng vi
BKH, hn ch thin tai, pht trin bn vng.

III. PHNG HNG GII QUYT

I.1.

Phng hng-Chin lc:

-

Mang tnh ton cu: y l vn chung ca cng ng,

khng phi l ring bit ca tng quc gia, khu vc hay chu lc
no.

c cc quc gia nht tr: ra cc phng hng v phn

cng nhim v cng bng hiu qu gia cc quc gia, khu vc hay
chu lc.

Bin i Kh Hu

Trang 55/58

Trng i Hc Nng Lm

I.2.

Nhm I thc hin

C quy m: ln, rng khp v mi mt v lun da trn

nguyn tc thng nht ng b.

Thc hin nhanh chng: hnh ng sm t hiu qu cao

Bin php:
-

Tng cng tuyn truyn gio dc thc cng ng: theo

nguyn tc ton din, tch cc v hiu qu: lng ghp cc
thng ip chnh v cc thng tin ph hp lin quan n bin
i kh hu vo k hoch bi ging phng nga thm ho
dnh cho cp x, ng thi qua gii thiu hu qu ca
BKH c tc ng trc tip n ton b hnh tinh ca chng
ta.

Thch nghi vi bin i kh hu:

Tng cng n lc gim thiu hin tng kh thi gy hiu

ng nh knh: bng cch a ra chin lc thit thc gim
cacbon.
Hp tc quc t.
nh gi cho pht thi cacbon .
Chuyn nhu cu sang cc ngun nng lng cacbon thp.
Xy dng cc cng c php l.

- Phc hi ca cc h sinh thi:

Trng rng.
Bo tn cc h sinh thi ng thc vt.

Hon chnh h thng vn bn php lut.

Pht trin kinh t x hi da trn cc nguyn tc bn vng.

IV. KT LUN - KIN NGH:

Theo nghin cu ca cc chuyn gia cho n nay th Tri t l hnh tinh duy
nht trong h Mt Tri c hin din s sng. Thin nhin ban tng cho con ngi
nhng ngn ni hng v, nhng dng sng m , v nhng cnh rng bt ngt, mt h
ng thc vt v cng phong ph v a dng phi tri qua mt qu trnh tin ha lu
ditt c to nn mt hnh tinh xanh.th nhng do s khai thc s dng qu mc
nhng mn qu m thin nhin ban tng, cng vi s pht trin v tham vng ca loi
ngi, mt lot nhng hin tng thin tai xy ra nh ma acid, bo l, nn hng thy,
chy rng, hn hn.m chng ta gi l nh hng ca bin i kh hu.Ngi
nh chung ca mi loi sinh vt ang b e da m trch nhim phc hi n thuc v
con ngi chng ta. Nhng n lc ngn chn cc kh thi nh knh, hn ch khai thc
Bin i Kh Hu

Trang 56/58

Trng i Hc Nng Lm

Nhm I thc hin

cc ngun ti nguyn khng ti to c, s dng nhng nhin liu khng gy nhim

mi trng,cc nc tham gia Hi ngh, cng bn bc v vn bin i kh hu
cho thy phn no s quyt tm ca chng ta trong vic khc phc hu qu. Song bn
cnh , y khng ch l vn ca nhng nh lnh o cp cao m ngay n mt
cng dn bnh thng cng c th gp phn vo vic bo v Tri t, bo v ngi nh
chung bng nhng hnh ng n gin d lm nh tit kim in, tham gia trng cy
xanh,t tm hiu v nng cao nhn thc ca mnh trong thi i Bin i kh hu ton
cu

V. NGUN THAM KHO

http://tnmttuyenquang.gov.vn
http://vietbao.vn
http://www.nchmf.gov.vn
http://www.nea.gov.vn
http://www.google.com.vn
ng kim chi,nm, nhim khng kh
http://www.nea.gov.vn
Thuvienkhoahoc.com
T sch khoa hc VLOS
http://www.monre.gov.vn
http://hurricanes.noaa.gov/prepare/structure.htm
PGS.TS ang nh Bach va TS Nguyen Van Hai, 2006, Moi Trng Kh Quyen,
trang 67-97
ang Kim Chi, 2006, Hoa Hoc Moi Trng, NXB Xay Dng
Mc Graw Hill, 2003, Air pollution
Pham Th Hoa, 2004, Sng Khoi, NXB ai Hoc Hue

Bin i Kh Hu

Trang 57/58