BAØI 1: KHAÙI NIEÄM, NHIEÄM VUÏ VAØ CAÙC NGUYEÂN

TAÉC CUÛA LHS

I. Khaùi nieäm.
I. Baûn chaát giai caáp cuûa LHS
II. Nhieäm vuï cuûa LHS
III. Caùc nguyeân taéc cô baûn cuûa LHS
IV. Khoa hoïc LHS vaø caùc ngaønh khoa hoïc khaùc lieân quan

I. KHAÙI NIEÄM
1. Ñònh nghóa
2. Ñoái töôïng ñieàu chænh
3. Phöông phaùp ñieàu chænh
1. Ñònh nghóa
LHS coù theå ñöôïc nghieân cöùu döôùi caùc goùc ñoä khaùc nhau
nhö:
• Moät ngaønh luaät; Moät ñaïo luaät; Moät khoa hoïc phaùp
lyù
Khi nghieân cöùu LHS döôùi goùc ñoä moät ngaønh luaät thì nghieân
cöùu caùc noäi dung:
• Ñoái töôïng ñieàu chænh, phöông phaùp ñieàu chænh
• Tính giai caáp cuûa LHS Nhieäm vuï cuûa LHS
• Nhöõng nguyeân taéc cô baûn cuûa LHS.
Khi nghieân cöùu LHS döôùi goùc ñoä moät ñaïo luaät nghieân cöùu
caùc vaán ñeà:
• Caáu taïo cuûa ñaïo LHS Hieäu löïc cuûa ñaïo LHS Giaûi
thích ñaïo LHS
Khi nghieân cöùu LHS döôùi goùc ñoä moät ngaønh khoa hoïc phaùp
lyù, caàn nghieân cöùu caùc vaán ñeà:
• Ñoái töôïng nghieân cöùu; Phöông phaùp nghieân cöùu;
• Moái lieân heä giöõa khoa hoïc phaùp lyù hình söï vôùi caùc
ngaønh khoa hoïc khaùc
Döôùi goùc ñoä laø moät ngaønh luaät thì LHS ñöôïc ñònh nghóa nhö
sau:
“LHS laø ngaønh luaät trong heä thoáng phaùp luaät cuûa
nöôùc CHXHCN Vieät Nam, bao goàm heä thoáng nhöõng quy
phaïm phaùp luaät do nhaø nöôùc ban haønh, xaùc ñònh nhöõng
haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi bò coi laø toäi phaïm ñoàng
thôøi quy ñònh hình phaït ñoái vôùi nhöõng toäi phaïm aáy”.
Caùc loaïi quy phaïm phaùp LHS :
Loaïi quy phaïm quy ñònh nhöõng nguyeân taéc, nhieäm vuï
cuûa LHS, nhöõng vaán ñeà chung veà toäi phaïm vaø hình phaït ⇒
Phaàn chung cuûa LHS
Loaïi quy phaïm quy ñònh daáu hieäu phaùp lyù cuûa nhöõng
toäi phaïm cuï theå; loaïi vaø möùc hình phaït coù theå aùp duïng ñoái
vôùi caùc toäi phaïm aáy ⇒ Phaàn caùc toäi phaïm cuûa LHS

1
2. ÑOÁI TÖÔÏNG ÑIEÀU CHÆNH CUÛA LHS.
Ñoái töôïng ñieàu chænh cuûa LHS laø QHPLHS laø QHXH phaùt sinh khi
coù moät TP xaûy ra giöõa Nhaø nöôùc vaø ngöôøi PT
 Chuû theå cuûa QHPLHS

Chuû theå: - Nhaø nöôùc: uûy quyeàn cho caùc cô quan nhö Cô
quan ñieàu tra, Vieän kieåm saùt, Toøa aùn
- Ngöôøi phaïm toäi : laø ngöôøi thöïc hieän haønh vi
phaïm toäi

 Noäi dung cuûa QH PLHS quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc
chuû theå

CHUÛ THEÅ NHAØ NÖÔÙC NGÖÔØI PT

QUYEÀN QUYEÀN:TruyYeâu
cöùu
caàu
TNHScô quan QUYEÀN: yeâu caàu nhaø
ñoái vôùi ngöôøi phaïm nöôùc aùp duïng cheá taøi trong
toäi; giôùi haïn luaät ñònh;
Aùp duïng caùc
Yeâucheá
caàutaøi
cô quan nhaø nöôùc ñaûm baûo
ñoái vôùi ngöôøi phaïm quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa
toäi mình

NGHÓA VUÏ chæ aùp duïng caùc Phaûi chaáp haønh caùc quyeát
cheá taøi trong giôùi ñònh cuûa nhaø nöôùc veà
haïn luaät ñònh; vieäc xöû lyù ñoái vôùi haønh vi
Ñaûm baûo quyeàn, lôïi phaïm toäi
ích hôïp phaùp cuûa
ngöôøi phaïm toäi
3. Phöông phaùp ñieàu chænh:
• Ñònh nghóa Cô sôû lyù luaän
• Noâi dung cuûa phöông phaùp quyeàn uy
 Ñònh nghóa veà phöông phaùp quyeàn uy
Phöông phaùp quyeàn uy: laø phöông phaùp söû duïng quyeàn löïc
nhaø nöôùc trong vieäc ñieàu chænh caùc quan heä phaùp LHS giöõa
nhaø nöôùc vaø ngöôøi phaïm toäi
 Cô sôû lyù luaän
Xuaát phaùt töø quan heä baát bình ñaúng giöõa hai chuû theå nhaø
nöùôc vaø ngöôøi phaïm toäi trong quan heä phaùp LHS
 Noäi dung cuûa phöông phaùp quyeàn uy:
• Nhaø nöôùc laø chuû theå tröïc tieáp coù quyeàn buoäc ngöôøi
phaïm toäi phaûi chòu TNHS maø hoï ñaõ gaây ra.
• Ngöôøi phaïm toäi phaûi chòu traùch nhieäm tröôùc nhaø nöôùc,
maø khoâng ñöôïc uûy thaùc TNHS cho ngöôøi khaùc
II - BAÛN CHAÁT GIAI CAÁP CUÛA LHS
- LHS phaûn aùnh yù chí cuûa giai caáp thoáng trò

2
 - LHS laø coâng cuï baûo veä quyeàn lôïi cuûa g/c thoáng
trò
III - NHIEÄM VUÏ CUÛA LHS
• Nhieäm vuï chieán löôïc: luoân toàn taïi trong caùc giai ñoaïn
cuûa quaù trình phaùt trieån cuûa nhaø nöôùc (Ñieàu 1 BLHS)
- Nhieäm vuï baûo veä Nhieäm vuï giaùo duïc
- Nhieäm vuï ñaáu tranh phoøng choáng toäi phaïm
• Nhieäm vuï trong töøng giai ñoaïn lòch söû cuï theå.
IV - CAÙC NGUYEÂN TAÉC CÔ BAÛN CUÛA LHS
 Ñònh nghóa YÙù nghóa Caùc nguyeân taéc cuï theå
 Ñònh nghóa
• Nguyeân taéc cô baûn: laø nhöõng tö töôûng chæ ñaïo toaøn boä
quaù trình xaây döïng vaø aùp duïng caùc quy ñònh cuûa LHS vaøo
ñaáu tranh phoøng choáng toäi phaïm.
• Nguyeân taéc ñaëc thuø: laø nhöõng nguyeân taéc coù tính ñaëc
thuø rieâng cho ngaønh LHS ⇒ ñöôïc theå hieän trong moät soá cheá
ñònh cuï theå cuûa LHS.
Yù nghóa cuûa nguyeân taéc cô baûn:
+ Trong hoaït ñoäng xaây döïng phaùp luaät: ñeå coù ñònh
höôùng roõ raøng cho vieäc xaây döïng quy phaïm phaùp luaät vaø khai
thaùc toái ña caùc tö töôûng ñoù, traùnh vieäc quy ñònh moät caùch
choàng cheùo
+ Trong hoaït ñoäng aùp duïng phaùp luaät: trong thöïc teá coù
nhöõng khoaûng troáng maø phaùp luaät chöa ñieàu chænh, quy ñònh ña
nghóa, choàng cheùo, maâu thuaãn, v.v… thì caàn aùp duïng treân cô sôû
caùc nguyeân taéc cuûa LHS
+ Hoaøn thieän phaùp luaät: laø ñoäng löïc ñeå nhaø laøm luaät
ngaøy caøng hoaøn thieän hôn phaùp LHS, ñoàng thôøi vieäc söûa ñoåi
boå sung phaùp LHS cuõng phaûi trieät ñeå tuaân thuû caùc nguyeân taéc
cuûa LHS

1. Nguyeân taéc phaùp cheá XHCN

 Phaùp cheá XHCN laø gì?
Phaùp cheá XHCN laø söï trieät ñeå tuaân thuû phaùp luaät töø phía cô
quan, toå chöùc, caù nhaân.
 Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc phaùp cheá xhcn:
+ Trong hoaït ñoäng laäp phaùp
+ Trong hoaït ñoäng aùp duïng phaùp luaät hình sö
+ Nhöõng baûo ñaûm thöïc hieän nguyeân taéc phaùp cheá XHCN
 Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc phaùp cheá xhcn trong laäp
phaùp
- Toäi phaïm vaø hình phaït phaûi ñöôïc quy ñònh trong BLHS (Ñ2
BLHS)
- Quy ñònh roõ trong LHS ranh giôùi giöõa toäi phaïm vaø haønh vi kg
phaûi laø TP

3
 - Vieäc xaây döïng, ban haønh, söûa ñoåi, boå sung caùc quy ñònh
veà toäi phaïm, hình phaït, caùc quy ñònh khaùc phaûi theo ñuùng
quy ñònh cuûa phaùp luaät.
 Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc phaùp cheá xhcn trong aùp
duïng phaùp luaät
- Xeùt xöû ñuùng ngöôøi, ñuùng toäi, ñuùng phaùp luaät;
- Thoáng nhaát trong nhaän thöùc vaø aùp duïng caùc quy phaïm
phaùp LHS;
- Khoâng aùp duïng nguyeân taéc töông töï veà luaät trong hình söï
 Nhöõng baûo ñaûm thöïc hieän nguyeân taéc:
• Phaûi coù heä thoáng phaùp luaät hoaøn chænh
• Phaûi tuaân thuû caùc trình töï vaø thuû tuïc toá tuïng nhö caùc
quy trình veà ñieàu tra, truy toá, xeùt xöû, giaùm ñoác thaåm,
taùi thaåm, v.v…

2. Nguyeân taéc daân chuû XHCN

• Daân chuû XHCN laø gì?
• Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc
- Daân chuû: laø söï laøm chuû cuûa nhaân daân, söï tham gia roäng
raõi cuûa nhaân daân vaøo quaù trình quaûn lyù xaõ hoäi, quaûn lyù
nhaø nöôùc vaø laø moät nguyeân taéc hieán ñònh
- Cô sôû lyù luaän: xuaát phaùt töø baûn chaát cuûa nhaø nöôùc
CHXHCNVN laø nhaø nöôùc cuûa daân, do daân vaø vì daân vaø laø
söï cuï theå hoaù cuûa nguyeân taéc hieán ñònh taïi ñieàu 11 cuûa
Hieán phaùp 1992
 Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc veà noäi dung daân chuû
• Toân troïng quyeàn daân chuû cuûa coâng daân baèng caùch xöû
lyù caùc haønh vi phaïm ñeán caùc quyeàn naøy;
• Khoâng phaân bieät ñoái xöû hay quy ñònh caùc ñaëc quyeàn,
ñaëc lôïi, ñaûm baûo söï bình ñaúng giöõa caùc coâng daân;
• Ñaûm baûo cho coâng daân töï mình hoaëc thoâng qua toå chöùc
tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng xaây döïng phaùp luaät
 Maët chuyeân chính cuûa nguyeân taéc daân chuû
• Xöû lyù nghieâm minh caùc haønh vi vi phaïm
• Xaùc ñònh ñöôøng loái xöû lyù nghieâm trò ñoái vôùi moät soá
ñoái töôïng (Ñ3 BLHS)

3. Nguyeân taéc nhaân ñaïo xhcn:

• Nhaân ñaïo XHCN laø gì?
• Cô sôû lyù luaän Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc
- Nhaân ñaïo laø nhaân töø, ñoä löôïng, khoan dung ñoái vôùi con
ngöôøi, coi con ngöôøi laø giaù trò cao nhaát, tuyeät ñoái

4
- Cô sôû lyù luaän: xuaát phaùt töø baûn chaát cuûa nhaø nöôùc ta laø
nhaø nöôùc cuûa daân, do daân vaø vì daân vaø tình thöông yeâu con
ngöôøi cuûa daân toäc ta
 Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc nhaân ñaïo xhcn
• Chính saùch khoan hoàng cuûa Nhaø nöôùc trong xöû lyù TP
• Muïc ñích cuûa hình phaït;
• Quyeát ñònh hình phaït;
• Heä thoáng caùc bieän phaùp mieãn, giaûm TNHS.

4. Nguyeân taéc keát hôïp chuû nghóa yeâu nöôùc vaø hôïp taùc
quoác teá
• Cô sôû lyù luaän Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc
 Cô sôû lyù luaän
- Tình hình toäi phaïm
- Yeâu caàu trao ñoåi kinh nghieäm trong vieäc giaûi quyeát
caùc vaán ñeà nhö nhau
 Bieåu hieän cuûa nguyeân taéc keát hôïp chuû nghóa yeâu
nöôùc vaø hôïp taùc quoác teá
- Nhaø nöôùc kieân quyeát daáu tranh baûo veä lôïi ích quoác gia
- Quy ñònh moät soá quy phaïm baûo veä lôïi ích cuûa coäng ñoàng
theá giôùi (Chöông 24 BLHS)
- LHS ghi nhaän vaø ñaûm baûo thöïc hieän caùc cam keát quoác teá

V - KHOA HOÏC LHS VAØ CAÙC NGAØNH KHOA HOÏC

KHAÙC LIEÂN QUAN
• Ñònh nghóa Ñoái töôïng nghieân cöùu Phöông phaùp nghieân
cöùu
• Moái lieân heä giöõa khoa hoïc phaùp lyù hình söï vôùi caùc ngaønh
khoa hoïc khaùc
Ñònh nghóa khoa hoïc LHS: laø ngaønh luaät hoïc nghieân cöùu moät
caùch heä thoáng toaøn dieän lyù luaän veà toäi phaïm vaø hình phaït
Ñoái töôïng nghieân cöùu: phaùp LHS; thöïc tieãn aùp duïng phaùp
luaät; lòch söû hình thaønh vaø phaùt trieån phaùp LHS; LHS nöôùc
ngoaøi,v.v…
Phöông phaùp nghieân cöùu :
• Phöông phaùp duy vaät bieän chöùng;
• Phöông phaùp duy vaät lòch söû;
• Phöông phaùp phaân tích quy phaïm phaùp luaät;
• Phöông phaùp xaõ hoäi hoïc;
• Phöông phaùp so saùnh.
Moái lieân heä giöõa khoa hoïc phaùp lyù hình söï vôùi caùc
ngaønh khoa hoïc khaùc
• Moái lieân heä giöõa khoa hoïc phaùp lyù hình söï vôùi toäi phaïm
hoïc;

5
 • Moái lieân heä giöõa khoa hoïc phaùp lyù hình söï vôùi khoa hoïc
veà luaät toá tuïng hình söï;
• Moái lieân heä giöõa khoa hoïc phaùp lyù hình söï vôùi taâm lyù
hoïc tö phaùp, taâm thaàn hoïc tö phaùp, phaùp y hoïc,v.v…

CHÖÔNG 2: KHAÙI NIEÄM, CAÁU TAÏO VAØ HIEÄU LÖÏC

CUÛA ÑAÏO LHS
I. Khaùi nieäm ñaïo LHS
II. Caáu taïo cuûa ñaïo LHS
III. Hieäu löïc cuûa ñaïo LHS
IV. Hieäu löïc hoài toá
V. Giaûi thích ñaïo LHS
VI. Nguyeân taéc töông töï veà luaät

I - KHAÙI NIEÄM ÑAÏO LHS

1. Ñònh nghóa
Ñaïo LHS laø vaên baûn phaùp luaät do cô quan quyeàn löïc nhaø
nöôùc cao nhaát ban haønh, quy ñònh veà toäi phaïm, hình phaït cuõng
nhö caùc cheá ñònh khaùc lieân quan ñeán vieäc xaùc ñònh toäi phaïm
vaø hình phaït ñoàng thôøi quy ñònh nhieäm vuï vaø nhöõng nguyeân taéc
chung cuûa LHS Vieät nam.
2. Phaân tích
• Hình thöùc ñaïo LHS Noäi dung cuûa ÑLHS Thuû tuïc
ban haønh

 Hình thöùc ÑLHS: BLHS hoaøn chænh

Vaên baûn luaät ñôn haønh veà toäi phaïm
trong lónh vöïc nhaát ñònh
 Noäi dung cuûa ñaïo LHS
- nhoùm quy phaïm Phaàn chung quy ñònh veà caùc nguyeân taéc
chung trong xaùc ñònh TP vaø HP
- Nhoùm quy phaïm Phaàn Caùc TP quy ñònh veà caùc toäi phaïm cuï
theå vaø cheá taøi töông öùng
 Thuû tuïc ban haønh:
Do Quoác hoäi ban haønh theo trình töï thuû tuïc do phaùp luaät quy
ñònh
II - CAÁU TAÏO CUÛA ÑAÏO LHS
1. Caáu taïo cuûa Boä LHS.
2. Caáu taïo cuûa quy phaïm phaùp LHS

1. Caáu taïo BLHS

2.

6
 BOÄ LHS

PHAÀN CHUNG PHAÀN CAÙC TP

Chöông (24 chöông)

Muïc (chæ coù trong moät soá chöông)

Ñieàu (344 ñieàu)

Khoaûn

Ñieåm

2. Caáu taïo quy phaïm phaùp LHS.

• Quy phaïm phaùp luaät phaàn chung: thöôøng khoâng coù phaàn
cheá taøi vaø ñoái vôùi quy phaïm ñònh nghóa thì khoâng coù
phaàn giaû ñònh.
• QPPL phaàn caùc toäi phaïm: thöôøng coù 2 boä phaän laø quy
ñònh vaø cheá taøi
 Quy ñònh cuûa QHPLHS
Laø moät boä phaän cuûa QPPLHS, neâu ra hoaëc neâu ra vaø moâ taû
moät tphaïm nhaát ñònh
 Caùc loaïi quy ñònh
Quy ñònh giaûn ñôn: chæ neâu teân toäi phaïm, khoâng moâ taû caùc
daáu hieäu cuûa tphaï Quy ñònh moâ taû: laø quy ñònh neâu ra toäi
phaïm vaø moâ taû caùc daáu hieäu ñaëc tröng cuûa noù;
Quy ñònh vieän daãn: laø quy ñònh neâu ra toäi phaïm nhöng muoán
xaùc ñònh caùc daáu hieäu cuûa noù phaûi xem xeùt theâm caùc daáu
hieäu khaùc cuûa phaùp luaät
 Cheá taøi cuûa QHPLHS
ÑN: Laø moät boä phaän cuûa QPPLHS, xaùc ñònh loaïi vaø möùc hình
phaït ñoái vôùi ngöôøi thöïc hieän toäi phaïm ñaõ neâu trong phaàn quy
ñònh.
Loaïi cheá taøi :
- Cheá taøi töông ñoái döùt khoaùt Cheá taøi löïa choïn

Cheá taøi töông ñoái döùt khoaù

Laø cheá taøi maø luaät quy ñònh möùc toái ña vaø möùc toái thieåu
hoaëc chæ quy ñònh möùc toái ña
Khung hình phaït

7
 Möùc toái thieåu
Möùc toái ña

Cheá taøi löïa choïn

Laø cheá taøi maø luaät quy ñònh nhieàu loaïi hình phaït khaùc nhau.
Ví duï: thì bò phaït caûi taïo khoâng giam giöõ ñeán 3 naêm, phaït tuø töø
6 thaùng ñeán 3 naêm

III.HIEÄU LÖÏC CUÛA ÑAÏO LHS.

1. Hieäu löïc theo khoâng gian
• Ñònh nghóa
• Hieäu löïc cuûa ñaïo LHS ñoái vôùi haønh vi phaïm toäi treân
laõnh thoå Vieät nam
• Hieäu löïc cuûa ñaïo LHS ñoái vôùi haønh vi phaïm toäi ngoaøi
laõnh thoå Vieät Nam
 Ñònh nghóa hieäu löïc theo khoâng gian
Laø hieäu löïc trong khoaûng khoâng gian nhaát ñònh ñoái vôùi moät
soá ngöôøi nhaát ñònh.

Khu vöïc khoâng

Laõnh thoå Vieät Laõnh thoå caùc thuoäclaõnh
Nam quoác gia khaùc thoå cuûa baát
kyø quoác gia
naøo

a) Hieäu löïc cuûa ñaïo LHS ñoái vôùi haønh vi phaïm toäi treân
laõnh thoå Vieät Nam
 Caên cöù phaùp lyù:
Ñieàu 5 BLHS quy ñònh “BLHS ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi moïi haønh vi
phaïm toäi thöïc hieän treân laõnh thoå nöôùc Coäng hoøa xaõ hoäi
chuû nghóa Vieät nam”
Nguyeân taéc chi phoái : nguyeân taéc chuû quyeàn quoác gia
 Khaùi nieäm laõnh thoå Vieät Nam:
Theo Ñieàu 1 Hieán Phaùp 1992 vaø theo thoâng leä quoác teá laõnh thoå
VN bao goàm:
- Ñaát lieàn, Caùc haûi ñaûo Vuøng bieån Vuøng trôøi
- Laõnh thoå di ñoäng goàm:
• Taøu haøng haûi quaân söï, maùy bay quaân söï mang côø Vieät
nam ñang ôû baát cöù nôi naøo
• Taøu haøng haûi daân söï daân söï vaø maùy bay daân söï mang
côø VN ñang ôû haûi phaän quoác teá hoaëc khoâng phaän quoác
teá.
 Haønh vi ñöôïc coi laø phaïm toäi treân laõnh thoå Vieät Nam
Coù caùc tröôøng hôïp:

8
 • Haønh vi phaïm toäi thöïc hieän troïn veïn treân laõnh thoå Vieät
nam
• Toäi phaïm ñöôïc baét ñaàu, hoaëc dieãn ra hoaëc keát thuùc
treân laõnh thoå VN
Toùm laïi
Theo nguyeân taéc chuû quyeàn quoác gia, ñaïo LHS Vieät nam coù hieäu
löïc tuyeät ñoái vôùi moïi haønh vi phaïm toäi ñöôïc thöïc hieän treân laõnh
thoå Vieät nam
Bieät leä: khoaûn 2 Ñieàu 5 BLHS quy ñònh veà TNHS ñoái vôùi nhöõng
ngöôøi ñöôïc höôûng quyeàn mieãn tröø tö phaùp hình söï veà ngoaïi giao,
laõnh söï hoaëc theo thoâng leä quoác teá ñöôïc giaûi quyeát baèng con
ñöôøng ngoaïi giao.
- Nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng caùc quyeàn ñaëc mieãn tö phaùp
hình söï veà ngoaïi giao:
• Nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu nhaø nöôùc; Caùc thaønh vieân
cuûa chính phuû;
• Nhöõng ngöôøi ñöùng ñaàu caùc cô quan ngoaïi giao;
• Caùc thaønh vieân cuûa ñoaøn ngoaøi giao nhö ñaïi söù, tham
taùn ñaïi söù, bí thö, tuøy vieân,v.v..
(Coâng öôc Vieân 1961 veà ngoaïi giao vaø Phaùp leänh veà quyeàn öu
ñaõi, mieãn töø daønh cho cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao, cô quan laõnh
söï vaø cô quan ñaïi dieän cuûa toå chöùc quoác teá taïi VN ngaøy
23/8/93).
- Nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng caùc quyeàn ñaëc mieãn tö phaùp
hình söï veà laõnh söï
• Toång laõnh söï, Phoù toång laõnh söï. Laõnh söï, Bí thö, Tuyø
vieân laõnh söï
• Caùc nhaân vieân laõnh söï thöïc hieän coâng vieäc haønh chính,
kyõ thuaät, phvuï
Ñ 28 Phaùp leänh veà quyeàn öu ñaõi… quy ñònh: “Vieân chöùc laõnh söï
vaø nhaân vieân laõnh söï khi thöïc hieän chöùc naêng cuûa mình döôïc
höôûng quyeàn mieãn tröø XX veà hình söï, tröø t/h phaïm toäi nghieâm
troïng”
(Coâng öôc Vieân 1963 veà quan heä laõnh söï vaø Phaùp leänh veà
quyeàn öu ñaõi, mieãn töø daønh cho cô quan ñaïi dieän ngoaïi giao, cô
quan laõnh söï vaø cô quan ñaïi dieän cuûa toå chöùc quoác teá taïi VN
ngaøy 23/8/93).
- Nhöõng ngöôøi ñöôïc höôûng quyeàn öu ñaõi meãn tröø veà tö
phaùp hình söï theo thoâng leä quoác teá
Vôï choàng hoaëc con chöa thaønh nieân cuûa nhöõng ngöôøi keå treân
cuõng ñöôïc höôûng quyeàn ñaëc mieãn tö phaùp hình söï

b. Hieäu löïc cuûa ñaïo LHS ñoái vôùi haønh vi phaïm toäi ngoaøi
laõnh thoå Vieät Nam
* Caên cöù phaùp lyù: Ñieàu 6 BLHS

9
* Nguyeân taéc chi phoái: nguyeân taéc quoác tòch
* Noäi dung:
• Coâng daân VN vaø ngöôøi khoâng quoác tòch thöôøng truù taïi VN
phaïm toäi ôû ngoaøi laõnh thoå VN coù theå bò truy cöùu TNHS taïi
VN theo LHS VN
• Ngöôøi nöùôc ngoaøi phaïm toäi ôû ngoaøi laõnh thoå VN coù theå bò
truy cöùu TNHS theo LHS VN neáu TP maø hoï thöïchieän ñöôïc qñònh
trong Ñieàu öôùc Quoác teá maø VN laø thaønh vieân.
2. Hieäu löïc theo thôøi gian.
- Nguyeân taéc chung :
Khoaûn 1 Ñieàu 7 BLHS quy ñònh: “Ñieàu luaät ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi
moät haønh vi phaïm toäi laø ñieàu luaät ñang coù hieäu löïc thi haønh
taïi thôøi ñieåm maø haønh vi PT ñöôïc thöïc hieän”
 Ñieàu luaät coù hieäu löïc thi haønh
Laø ñieàu luaät ñaõ baét ñaàu coù hieäu löïc vaø chöa chaám döùt
hieäu löïc thi haønh
• Thôøi ñieåm baét ñaàu coù hieäu löïc
• Thôøi ñieåm chaám döùt hieäu löïc
- Thôøi ñieåm baét ñaàu coù hieäu löïc cuûa ñaïo LHS:
• Töø ngaøy Chuû tòch nöôùc kyù leänh coâng boá chính thöùc
treân caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng hoaëc trong
coâng baùo cuûa nhaø nöôùc;
• Do Nghò quyeát rieâng bieät cuûa Quoác hoäi quy ñònh
- Thôøi ñieåm chaám döùt hieäu löïc cuûa ñaïo LHS
• Khi coù moät ñaïo luaät môùi thay theá;
• Heát thôøi haïn thi haønh ñaõ ghi roõ trong ñieàu luaät;
• Bò huûy boû bôûi quyeát ñònh cuûa Quoác hoäi
- Xaùc ñònh thôøi ñieåm thöïc hieän toäi phaïm
Ñoái vôùi toäi phaïm ñöôïc thöïc hieän trong moät khoaûng thôøi gian thì
toaøn boä quaù trình thöïc hieän TP laø thôøi ñieåm thöïc hieän TP.
Ñieàu luaät ñöôïc aùp duïng laø ñieàu luaät ñang coù hieäu löïc thi haønh
vaøo thôøi ñieåm cuoái cuøng cuûa vieäc thöïc hieän TP

IV.HIEÄU LÖÏC HOÀI TOÁ TRONG LHS.

ÑÒNH NGHÓA
Hieäu löïc hoài toá cuûa ñaïo LHS laø hieäu löïc cuûa moät ñaïo LHS
môùi ñöôïc aùp duïng ñoái vôùi nhöõng toäi phaïm ñaõ xaûy ra tröôùc khi
ñaïo luaät ñoù coù hieäu löïc thi haønh.
 Nguyeân taéc chung
Veà nguyeân taéc, LHS khoâng aùp duïng hieäu löïc hoài toá.
Theå hieän ôû:
- Ñieàu 2 BLHS Nguyeân taéc khoâng coù luaät khoâng coù TP vaø
HP
Bieät leä:
LHS aùp duïng hieäu löïc hoài toá trong 2 tröôøng hôïp”

10
 - Vì lyù do nhaân ñaïo: khi ñaïo luaät môùi khoan hoàng hôn
- Vì muïc ñích caàn baûo veä lôïi ích cuûa Nhaø nöôùc, XH, CD phaïm
toäi
Vaán ñeà hieäu löïc hoài toá cuûa BLHS 1999
Khoaûn 2 Ñieàu 7 BLHS quy ñònh: Ñieàu luaät khoâng coù lôïi cho ngöôøi
PT khoâng coù hieäu löïc hoài toá
Khoaûn 3 Ñieàu 7 BLHS quy ñònh: Ñieàu luaät coù lôïi cho ngöôøi Ptcoù
hieäu löïc hoài toá
(Xem NQ32/QH ngaøy 21/12/1999 vaø TTLT01/2000 ngaøy 5/7/2000).

V - GIAÛI THÍCH ÑAÏO LHS.

 Ñònh nghóa giaûi thích luaät
Giaûi thích ñaïo LHS laø laøm saùng toû moät caùch chính xaùc noäi
dung vaø yù nghóa cuûa caùc ñieàu luaät
Caùc loaïi giaûi thích ñaïo LHS:
 Giaûi thích chính thöùc:
Laø giaûi thích cuûa caùc cô quan, toå chöùc ñöïôc luaät giao cho traùch
nhieäm giaûi thích. UBTVQH ñöôïc QH giao cho nhieäm vuï giaûi thích
luaät. Giaù trò: coù yù nghóa baét buoäc ñoái vôùi taát caû caùc cô quan
nhaø nöùôc vaø moïi coâng daân
 Giaûi thích cuûa caùc cô quan xeùt xöû
Laø giaûi thích cuûa TANDTC vaø TAND caùc caáp khi xeùt xöû caùc vuï
aùn cuï theå.
Giaûi thích luaät cuûa TATC: coù yù nghóa baét buoäc ñoái vôùi caùc TA
trong XX VAHS
Giaûi thích cuûa Toaø aùn caùc caáp trong vuï aùn cuï theå: coù giaù trò
baét buoäc trong phaïm vi cuûa baûn aùn.
 Giaûi thích coù tính chaát khoa hoïc
Laø giaûi thích cuûa caùc luaät gia, caùn boä nghieân cöùu khoa hoïc,
caùn boä laøm coâng taùc thöïc tieãn,v.v… trongcaùc baøi baùo, caùc
baùo caùo khoa hoïc, caùc saùch giaùo khoa.
YÙ nghóa:
Khoâng coù giaù trò baét buoäc trong hoaït ñoäng aùp duïng PL
Coù taùc duïng trong söï phaùt trieån khoa hoïc LHS vaø hoaøn thieän
PLHS

Chöông 3.
TOÄI PHAÏM
I. Khaùi nieäm toäi phaïm
II. Phaân loaïi toäi phaïm

11
III. Toäi phaïm vaø caùc vi phaïm phaùp luaät khaùc
IV. Nguoàn goác vaø baûn chaát giai caáp cuûa toäi phaïm.

I – KHAÙI NIEÄM VEÀ TOÄI PHAÏM

1. CAÙC KIEÅU ÑÒNH NGHÓA VEÀ TOÄI PHAÏM
Coù hai kieåu ñònh nghóa veà toäi phaïm:
 Ñònh nghóa hình thöùc veà toäi phaïm
“Toäi phaïm laø haønh vi vi phaïm PLHS”
Theå hieän trong PLHS moät soá nöôùc
BLHS Phaùp 1791 quy ñònh:
“Toäi phaïm laø haønh vi bò Luaät HS caám baèng vieäc ñe doïa aùp duïng
HP”.
Ñieàu 1 BLHS Thuïy Ñieån 1994 quy ñònh: “Toäi phaïm laø haønh
vi bò xöû phaït theo quy ñònh cuûa Boä luaät naøy vaø caùc ñaïo
luaät khaùc”.
 Ñònh nghóa noäi dung veà toäi phaïm
Toäi phaïm laø haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi, coù loãi, traùi phaùp
LHS vaø phaûi chòu hình phaït.
Ñònh nghóa toäi phaïm theo BLHS 1999
Khoaûn 1 Ñieàu 8 BLHS : “Toäi phaïm laø haønh vi nguy hieåm cho xaõ
hoäi ñöôïc qui ñònh trong BLHS, do ngöôøi coù naêng löïc TNHS thöïc
hieän moät caùch coá yù hoaëc voâ yù, xaâm phaïm ñoäc laäp, chuû
quyeàn, thoáng nhaát, toaøn veïn laõnh thoå Toå quoác, xaâm phaïm cheá
ñoä chính trò, cheá ñoä kinh teá, neàn vaên hoùa, quoác phoøng, an ninh,
traät töï an toaøn xaõ hoäi, quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa toå chöùc,
xaâm phaïm tính maïng, söùc khoûe, danh döï, nhaân phaåm, töï do, taøi
saûn, caùc quyeàn, lôïi ích hôïp phaùp cuûa coâng daân, xaâm phaïm
nhöõng lónh vöïc khaùc cuûa traät töï phaùp luaät XHCN”.

2. CAÙC ÑAËC ÑIEÅM CUÛA TOÄI PHAÏM

a. Tính nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa toäi phaïm
* Ñònh nghóa:
Tính nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa toäi phaïm ñöôïc theå hieän ôû
choã gaây thieät haïi hoaëc ñe doïa gaây thieät haïi ñaùng keå cho caùc
quan heä xaõ hoäi ñöôïc LHS baûo veä.

* Tính nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa toäi phaïm laø thuoäc tính cô baûn
cuûa toäi phaïm vaø mang tính khaùch quan
* Caùc caên cöù xaùc ñònh tính nguy hieåm cuûa toäi phaïm:
- Tính chaát cuûa quan heä xaõ hoäi ñöôïc LHS baûo veä vaø bò toäi
phaïm xaâm haïi.
- Tính chaát cuûa haønh vi khaùch quan, trong ñoù bao goàm caû tính
chaát cuûa phöông phaùp, thuû ñoaïn, coâng cuï vaø phöông tieän
phaïm toäi.
- Möùc ñoä nghieâm troïng cuûa haäu quaû do toäi phaïm gaây ra.
- Hình thöùc, daïng vaø möùc ñoä loãi.

12
 - Ñoâïng cô, muïc ñích phaïm toäi;
- Hoaøn caûnh kinh teá, chính trò, xaõ hoäi luùc vaø nôi haønh vi phaïm
toäi xaûy ra.
- Nhaân thaân ngöôøi coù haønh vi phaïm toäi.
- Caùc tình tieát giaûm nheï, taêng naëng traùch nhieäm hình söï (TNHS).
b. Tính coù loãi cuûa toäi phaïm
* Khaùi nieäm loãi: Loãi laø thaùi ñoä taâm lyù cuûa moät ngöôøi ñoái vôùi
haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi vaø ñoái vôùi haäu quaû do haønh vi
ñoù gaây ra ñöôïc theå hieän döôùi hình thöùc coá yù hoaëc voâ yù.
Moät haønh vi bò coi laø coù loãi neáu noù laø keát quaû cuûa söï töï löïa
choïn cuûa chuû theå veà vieäc thöïc hieän 1 haønh vi traùi PL khi hoï coù
theå löïa choïn moät xöû söï khaùc phuø hôïp vôùi PL
* Taïi sao loãi laø daáu hieäu baét buoäc cuûa toäi phaïm?
Vì xuaát phaùt töø quan nieäm muïc ñích cuûa HP laø caûi hoaù ngöôøi PT
neân vieäc aùp duïng bieän phaùp cöôõng cheá HS chæ coù yù nghóa khi
moät ngöôøi ñaõ coù loãi trong vieäc thöïc hieän 1 TP. Chính yeáu toá naøy
laø ñieàu kieän tieàn ñeà cho quaù trình caûi hoaù ngöôøi PT. Ngöôøi PT
chæ coù theå chaáp nhaän söï giaùo duïc cuûa XH chæ khi hoï coù loãi
trong vieäc thöïc hieän 1 haønh vi nguy hieåm cho XH.
Trong thöïc tieãn cuõng coù theå gaëp moät soá t/h khoâng coù loãi trong
vieäc gaây thieät haï cho XH. T/h naøy khoâng bò coi laø TP
c. Tính traùi phaùp LHS
* Bieåu hieän cuûa tính traùi PLHS
Toäi phaïm laø haønh vi vi phaïm PLHS
Khoaûn 2 Ñieàu 11 Tuyeân ngoân toaøn theá giôùi veà nhaân
quyeàn quy ñònh: “Khoâng ai bò keát aùn vì moät haønh vi
maø luùc hoï thöïc hieän luaät quoác gia hay quoác teá
khoâng coi laø toäi phaïm”.

Ñieàu 2 BLHS VN quy ñònh: “Chæ ngöôøi naøo phaïm moät

toäi ñaõ ñöôïc BLHS quy ñònh môùi phaûi chòu TNHS”.
* Taïi sao tính traùi phaùp luaät laø moät trong nhöõng ñaëc
ñieåm cuûa toäi phaïm?
- Baûo ñaûm cho ñöôøng loái ñaáu tranh phoøng choáng TP ñöôïc thoáng
nhaát
- Baûo ñaûm cho quyeàn chính ñaùng coâng daân, traùnh khaû naêng
xöû lyù tuyø tieän caùc vi phaïm töø phía cô quan tieán haønh toá tuïng
* Moái quan heä giöõa tính traùi phaùp luaät vaø tính nguy hieåm
cho xaõ hoäi
Laø quan heä giöõa haønh thöùc vaø noäi dung, trong ñoù tính traùi PLHS
laø hình thöùc phaùp lyù cuûa tính nguy hieåm cho XH.
d. Tính phaûi chòu hình phaït
* Caùc quan ñieåm khaùc nhau veà tính phaûi chòu hình phaït.
- YÙ kieán 1: Tính phaûi chòu HP khoâng phaûi laø ñaëc ñieåm cuûa TP
- YÙ kieán 2: Tính phaûi chòu HP laø ñaëc ñieåm cuûa TP

13
 Moái quan heä giöõa caùc ñaëc ñieåm trong vieäc xaùc ñònh
toäi phaïm
3. YÙ NGHÓA CUÛA KHAÙI NIEÄM VEÀ TOÄI PHAÏM
* Theå hieän baûn chaát cuûa LHS
* Laø cô sôû khoa hoïc ñeå quy ñònh caùc cheá ñònh khaùc trong Phaàn
Chung BLHS
* Laø cô sôû khoa hoïc ñeå quy ñònh caùc toäi phaïm cuï theå.
* Laø cô sôû ñeå phaân bieät toäi phaïm vôùi caùc vi phaïm phaùp luaät
khaùc.

II – PHAÂN LOAÏI TOÄI PHAÏM

 Ñònh nghóa veà phaân loaïi toäi phaïm
Phaân loaïi toäi phaïm laø phaân chia caùc toäi phaïm ñöôïc qui ñònh trong
BLHS thaønh caùc nhoùm (loaïi) khaùc nhau döïa treân nhöõng caên cöù
xaùc ñònh nhaèm vaøo nhöõng muïc ñích nhaát ñònh.
Quy ñònh cuûa blhs 1999 veà phaân loaïi toäi phaïm
Khoaûn 3 Ñieàu 8 BLHS quy ñònh:
Caên cöù phaân loaïi toäi phaïm theo ñieàu 8 BLHS
* Caên cöù vaøo tính chaát vaø möùc ñoä nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa
toäi phaïm.
* Caên cöù vaøo cheá taøi: möùc toái ña cuûa KHP quy ñònh ñoái vôùi toäi
phaïm ñoù
Caùc loaïi toäi phaïm theo ñieàu 8 BLHS
LOAÏI TOÄI PHAÏM CAÊN CÖÙ VAØO CAÊN CÖÙ VAØO MÖÙC
MÖÙC ÑOÄ NGUY CAO NHAÁT CUÛA KHP
HIEÅM CHO XH

14
Toäi ít nghieâm Gaây nguy haïi Möùc cao nhaát cuûa KHP
troïng khoâng lôùn cho XH quy ñònh ñ/v TP ñoù ñeán 3
naêm tuø
1.Gaây nguy haïi lôùn Möùc cao nhaát cuûa KHP
cho XH quy ñònh ñ/v TP ñoù ñeán 7
naêm tuø

2. Gaây nguy haïi Möùc cao nhaát cuûa KHP

raát lôùn quy ñònh ñ/v TP ñoù ñeán
cho XH 15 naêm tuø

3.Gaây nguy haïi ñaëc Möùc cao nhaát cuûa KHP

bieät lôùn cho XH quy ñònh ñ/v TP ñoù treân
15 naêm tuø, tuø chung
thaân hoaëc töû hình

 Yù nghóa cuûa söï phaân loaïi toäi phamï theo ñieàu 8 BLHS
Coù yù nghóa trong vieäc cuï theå hoaù chính saùch hình söï trong xöû lyù
toäi phaïm
Laø cô sô û phaùp lyù cho vieäc xaùc ñònh toäi phaïm
Laø csôû phaùp lyù cho vieäc aùp duïng hình phaït vaø caùc bieän phaùp
xöû lyù hình söï khaùc.
Laø cô sôû phaùp lyù cho vieäc aùp duïng nhieàu quy ñònh cuûa phaùp
luaät toá tuïng hình söï nhö: taïm giam, baét ngöôøi trong tröôøng hôïp
khaån caáp…

III. TOÄI PHAÏM VAØ CAÙC VI PHAÏM PHAÙP LUAÄT KHAÙC

Phaân bieät toäi phaïm vôùi caùc vi phaïm phaùp luaät khaùc:
- Veà noäi dung: toäi phaïm coù tính nguy hieåm ñaùng keå cho xaõ hoäi;
caùc vi phaïm phaùp luaät khaùc coù tính nguy hieåm cho xaõ hoäi chöa
ñaùng keå.
- Veà hình thöùc phaùp lyù: toäi phaïm ñöôïc quy ñònh trong BLHS; caùc
VPPL khaùc ñöôïc quy ñònh trong caùc vaên baûn phaùp luaät khaùc.
- Veà haäu quaû phaùp lyù: toäi phaïm phaûi chòu hình phaït; caùc VPPL
khaùc phaûi chòu caùc bieän phaùp cöôõng cheá khaùc nhöng khoâng
phaûi laø hình phaït.

IV. NGUOÀN GOÁC VAØ BAÛN CHAÁT GIAI CAÁP CUÛA TOÄI PHAÏM.
1. Nguoàn goác cuûa toäi phaïm
Caùc quan nieäm veà nguoàn goác cuûa toäi phaïm
Thuyeát nhaân chuûng hoïc veà nguoàn goác cuûa toäi phaïm
(Lomborozo, Fred…)
Thuyeát xaõ hoäi hoïc sinh hoïc (Franc List) Thuyeát taâm lyù hoïc
Quan nieäm maùc xít veà nguoàn goác cuûa toäi phaïm

15
Toäi phaïm laø saûn phaåm cuûa XH phaùt trieån ñeán moät giai ñoaïn
nhaát ñònh
Toäi phaïm laø hieän töôïng XH coù tính lòch söû

CHÖÔNG 4
CAÁU THAØNH TOÄI PHAÏM
I. Caùc yeáu toá cuûa toäi phaïm.
II. Caáu thaønh toäi phaïm.
III. YÙ nghóa cuûa caáu thaønh toäi phaïm.

I – CAÙC YEÁU TOÁ CUÛA TOÄI PHAÏM

LAØM QUEN VÔÙI 3 TRÖÔØNG HÔÏP SAU
1. A laø nam 24 tuoåi,ñaõ coá yù gaây thöông tích cho ngöôøi
khaùc vôùi TT 25%
2. B laø nöõ 42 tuoåi, ñaõ bieån thuû coâng quyõ trò giaù 25
trieäu ñoàng
3. C laø nam 19 tuoåi ñaõ voâ yù gaây tai naïn giao thoâng laøm 1
ngöôøi cheát
CHUÛ THEÅ CUÛA TP
Ngöôøi thöïc hieän TP

MAËT KHAÙCH QUAN CUÛA TP MAËT CHUÛ QUAN CUÛA

TP
Bieåu hieän beân ngoaøi cuûa TP Bieåu hieän beân
trong cuûa TP
(haønh vi, haäu quaû, quan heä NQ, caùc TT khaùc) Loãi, muïc
ñích, ñoäng cô PT

KHAÙCH THEÅ CUÛA TP

Ñoái töôïng bò toäi phaïm xaâm haïi
II. CAÁU THAØNH TOÄI PHAÏM.
1. Ñònh nghóa caáu thaønh toäi phaïm
CTTP laø toång hôïp nhöõng daáu hieäu chung coù tính chaát ñaëc tröng
cho moät loaïi toäi phaïm cuï theå ñöôïc qui ñònh trong LHS.
2. Caùc ñaëc ñieåm daáu hieäu cuûa caáu thaønh toäi
phaïm
- Caùc daáu hieäu cuûa CTTP ñeàu do luaät ñònh
Nguyeân taéc:
- “Nullum crimen, nulla poena sine lege” nghóa laø khoâng coù coù toäi,
khoâng coù hình phaït neáu khoâng coù luaät. (Ñieàu 2 BLHS)
Ñieàu 8 BLHS quy ñònh: Toäi phaïm laø haønh vi ñöôïc quy ñònh trong
BLHS

16
 - Caùc daáu hieäu cuûa caáu thaønh toäi phaïm coù tính ñaëc
tröng.
Coù nghóa laø trong söï keát hôïp vôùi nhau, nhöõng daáu hieäu naøy
vöøa phaûn aùnh ñöôïc ñaày ñuû baûn chaát nguy hieåm cho xaõ
hoäi cuûa loaïi toäi phaïm nhaát ñònh vöøa ñuû caàn thieát cho pheùp
phaân bieät toäi naøy vôùi toäi khaùc.
- Caùc daáu hieäu cuûa CTTP coù tính baét buoäc.
Ñeå keát luaän haønh vi cuûa ngöôøi phaïm toäi cuï theå ñoøi hoûi phaûi
xaùc ñònh haønh vi ñöôïc thöïc hieän ñaõ thoûa maõn nhöõng daáu
hieäu cuûa CTTP.
3. Phaân loaïi CTTP
a. Phaân loaïi theo möùc ñoä nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa haønh
vi phaïm toäi ñöôïc CTTP phaûn aùnh:
- CTTP cô baûn: laø CTTP chæ coù daáu hieäu ñònh toäi – daáu hieäu
moâ taû toäi phaïm vaø cho pheùp phaân bieät toäi naøy
vôùi toäi khaùc.
- CTTP taêng naëng: laø CTTP maø ngoaøi nhöõng daáu hieäu ñònh toäi
coøn coù nhöõng daáu hieäu ñònh khung taêng naëng
- CTTP giaûm nheï: laø caáu thaønh toäi phaïm maø ngoaøi nhöõng daáu
hieäu ñònh toäi coøn coù nhöõng daáu hieäu ñònh khung giaûm nheï
Yù nghóa caùch phaân loaïi döïa vaøo möùc ñoä nguy hieåm
*Trong hoaït ñoäng xaây döïng phaùp luaät (Laäp phaùp).
*Trong hoaït ñoäng aùp duïng phaùp luaät.
b. Phaân loaïi theo ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa CTTP:

Caùc yeáu Caáu thaønh vaät Caáu thaønh Caáu thaønh

toá TP chaát hình thöùc caét xeùn
Khaùch Quan heä XH bò TP Quan heä XH bò Quan heä XH bò
theå xh TP xh TP xh
Maët khaùch Haønh vi nguy V. Haønh vi Moät phaàn cuûa
quan hieåm nguy haønh vi thöïc teá
Haäu quaû nguy hieåm
hieåm
QHNQ giöõa h/v vaø
HQ
Maët chuû Loãi L L
quan coá oãi oãi
yù coá coá
hoa yù yù
ëc ho ho
voâ aëc aëc
yù vo voâ
â yù
yù
Chuû theå Ngöôøi Ngöôøi Ng
cuûa TP thöïc thöïc öô

17
 hieän TP hieän TP øi
thö
ïc
hie
än
TP

Cô sôû quy ñònh toäi phaïm coù caáu truùc khaùc nhau
- Tính nguy hieåm cho XH cuûa haønh vi
Thieät haïi vaät chaát
- Tính chaát cuûa söï thieät haïi
Thieät haïi phi vaät chaát
Yù nghóa cuûa caùch phaân loaïi theo caáu truùc cttp
* Caùch thöùc Nhaø nöôùc söû duïng ñeå phaân hoùa TNHS.
* Taïo cô sôû phaùp lyù thoáng nhaát trong vieäc xaùc ñònh thôøi ñieåm
hoaøn thaønh toäi phaïm
4. Moái quan heä giöõa tp vaø caáu thaønh
- Laø moái quan heä giöõa hieän töôïng vaø khaùi nieäm
- Laø moái quan heä giöõa noäi dung vaø hình thöùc phaùp lyù cuûa toäi
phaïm.

III - YÙ NGHÓA CUÛA CAÁU THAØNH TOÄI PHAÏM

- Caáu thaønh toäi phaïm laø cô sôû phaùp lyù cuûa traùch nhieäm hình
söï.
- CTTP laø caên cöù phaùp lyù ñeå ñònh toäi.

CHÖÔNG 5
KHAÙCH THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM
I. Khaùch theå cuûa toäi phaïm.
II. Ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm.
I. KHAÙCH THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM.
 Khaùi nieäm
Ñònh nghóa khaùch theå cuûa toäi phaïm Phaân tích YÙ nghóa
Khaùch theå cuûa toäi phaïm laø ñoái töôïng ñöôïc LHS baûo veä vaø bò TP
xaâm haïi
Phaân bieät ñoái töôïng baûo veä cuûa LHSvôùi ñoái töôïng ñieàu chænh
cuûa LHS
Ñònh nghóa
Khaùch theå cuûa toäi phaïm laø quan heä xaõ hoäi ñöôïc LHS baûo
veä vaø bò toäi phaïm xaâm haïi.
 Phaân tích
Khaùch theå cuûa toäi phaïm laø:
* Quan heä XH

18
 Khi naém chính quyeàn, g/c thoáng trò ñeàu xaùc laäp, baûo veä, cuûng
coá vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån nhöõng QHXH phuø hôïp vôùi lôïi
ích cuûa g/c
Nhaø nöôùc duøng ñeán PL trong ñoù coù LHS ñeå baûo veä heä thoáng
QHXH ñoù baèng caùch:
- Treân cô sôû noäi dung lôïi ích g/c, Nhaø nöôùc xaùc ñònh QHXH caàn
baûo veä baèøng PLHS
- Nhaø nöôùc quy ñònh TP laø haønh vi nguy hieåm cho heä thoáng
QHXH maø Nhaø nöôùc duøng LHS ñeå baûo veä
Toäi phaïm laø haønh vi xaâm haïi ñeán QHXH maø Nhaø nöôùc muoán
baûo veä
Ñoái töôïng bò toäi phaïm xaâm haïi laø QHXH ñöôïc Nhaø nöôùc baûo
veä
* Ñöôïc LHS baûo veä
- Khoâng phaûi moïi QH trong ñôøi soáng XH ñeàu laø ñoái töôïng baûo
veä cuûa LHS.
- LHS chæ baûo veä moät soá QHXH ñöôïc ghi nhaän trong BLHS. (Ñieàu
1 BLHS vaø Ñieàu 8 BLHS).
* Bò toäi phaïm xaâm haïi
 Yù nghóa cuûa khaùch theå cuûa toäi phaïm.
- YÙ nghóa chính trò: Laøm roõ baûn chaát giai caáp cuûa LHS, baûn
chaát choáng ñoái xaõ hoäi cuûa toäi phaïm.
- YÙ nghóa laäp phaùp hình söï: Laø cô sôû ñeå xaây döïng Phaàn caùc
toäi phaïm BLHS.
- YÙ nghóa aùp duïng PLHS:
+ Laø moät trong boán yeáu toá CTTP - laø daáu hieäu ñeå ñònh
toäi.
+ Khaùch theå cuûa toäi phaïm laø moät trong nhöõng yeáu toá
quyeát ñònh tính nguy hieåm cho xaõ hoäi.
2. Caùc loaïi khaùch theå cuûa toäi phaïm.
a. Khaùch theå chung cuûa toäi phaïm
 Khaùch theå chung cuûa toäi phaïm laø toång hôïp caùc QHXH
ñöôïc LHS baûo veä khoûi söï xaâm haïi cuûa toäi phaïm.
 Qui ñònh taïi Ñieàu 1 vaø Ñieàu 8 BLHS.
 YÙ nghóa chính trò : phaûn aùnh baûn chaát giai caáp cuûa LHS,
moät phaàn chính saùch HS cuûa Nhaø nöôùc
b. Khaùch theå loaïi cuûa toäi phaïm
 Khaùch theå loaïi cuûa toäi phaïm laø nhoùm QHXH coù cuøng tính
chaát ñöôïc nhoùm caùc qui phaïm phaùp LHS baûo veä khoûi söï
xaâm haïi cuûa nhoùm toäi phaïm.
 Quy ñònh taïi moãi chöông Phaàn Caùc toäi phaïm BLHS
 YÙ nghóa laäp phaùp HS: laø cô sôû ñeå xaây döïng Phaàn Caùc
toäi phaïm thaønh töøng chöông.
c. Khaùch theå tröïc tieáp cuûa toäi phaïm

19
  Khaùch theå tröïc tieáp cuûa toäi phaïm laø quan heä xaõ hoäi cuï
theå bò loaïi toäi phaïm cuï theå tröïc tieáp xaâm haïi.
- QHXH cuï theå: laø QHXH theå hieän roõ nhaát baûn chaát nghieåm
cho XH cuûa TP
- Moãi TP thöôøng coù 1 khaùch theå tröïc tieáp. Moät soá ít toäi coù
nhieàu hôn.
 Quy ñònh trong CTTP cuï theå
 Yù nghóa cuûa khaùch theå tröïc tieáp
- Laø yeáu toá theå hieän ñöôïc ñaày ñuû baûn chaát nguy hieåm cho
xaõ hoäi cuûa haønh vi.
- Laø caên cöù ñeå goäp hoaëc taùch nhöõng loaïi haønh vi nguy hieåm
cho xaõ hoäi cuï theå vaøo moät hoaëc nhieàu toäi danh vaø xeáp
chuùng vaøo nhöõng chöông nhaát ñònh trong BLHS.
Laø cô sôû ñeå ñònh toäi danh.

II. ÑOÁI TÖÔÏNG TAÙC ÑOÄNG CUÛA TOÄI PHAÏM.

1. Khaùi nieäm veà ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm
Ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm laø moät boä phaän cuûa
khaùch theå cuûa toäi phaïm, bò haønh vi phaïm toäi taùc ñoäng ñeán ñeå
gaây thieät haïi hoaëc ñe doïa gaây thieät haïi cho caùc QHXH laø khaùch
theå baûo veä cuûa luaät hình.
Caùc boä phaän cuûa khaùch theå
Khaùch theå cuûa TP = QHXH goàm 3 boä phaän:
- Chuû theå cuûa QHXH
- Noäi dung cuûa QHXH laø hoaït ñoäng cuûa chuû theå khi tham gia
vaøo caùc QHXH (quyeàn vaø nghóa vuï cuûa caùc chuû theå trong
caùc QHXH)
- Ñoái töôïng cuûa QHXH laø caùc söï vaät khaùc nhau cuõng nhö caùc
lôïi ích maø qua ñoù caùc QHXH phaùt sinh vaø toàn taïi (Hình thöùc
vaät chaát cuûa QHXH).
Moät soá loaïi ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm
Con ngöôøi Caùc ñoái töôïng vaät chaát. Hoaït ñoäng bình thöôøng
cuûa chuû theå QHXH
CHUÙ YÙ:
- Caàn naém vöõng cô cheá xaâm haïi ñeán khaùch theå cuûa TP thoâng
qua vieäc taùc ñoäng ñeán moãi loaïi ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa TP
- Phaân bieät ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm vôùi khaùch theå
cuûa toäi phaïm.
yù nghóa cuûa ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm
- YÙ nghóa ñònh toäi. - YÙ nghóa ñònh khung hình phaït.
- YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.
MAËT KHAÙCH QUAN CUÛA TOÄI PHAÏM
I. Khaùi nieäm.
II. Haønh vi khaùch quan cuûa toäi phaïm.
III. Haäu quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi.
IV. Vaán ñeà quan heä nhaân quaû trong LHS.
20
V. Nhöõng noäi dung bieåu hieän khaùc cuûa maët khaùch quan cuûa toäi
phaïm.

I. KHAÙI NIEÄM MAËT KHAÙCH QUAN CUÛA TOÄI PHAÏM

1. Khaùi nieäm
- Ñònh nghóa : MKQ cuûa toäi phaïm laø maët beân ngoaøi cuûa toäi
phaïm, bao goàm nhöõng bieåu hieän cuûa toäi phaïm dieãn ra vaø toàn
taïi beân ngoaøi theá giôùi khaùch quan.
MKQ cuûa toäi phaïm bao goàm :
1. Haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi
2. Haäu quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi
3. Moái quan heä nhaân quaû giöõa haønh vi vaø haäu quaû
4. Caùc ñieàu kieän beân ngoaøi cuûa vieäc thöïc hieän toäi phaïm nhö :
thôøi gian, ñòa ñieåm, phöông tieän, coâng cuï thöïc hieän toäi phaïm
.v.v . . .
YÙ nghóa cuûa moãi daáu hieäu
2. YÙ nghóa cuûa maët khaùch quan cuûa toäi phaïm.
- YÙ nghóa ñònh toäi.
- YÙ nghóa ñònh khung hình phaït.
- YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.
- YÙ nghóa trong vieäc xaùc ñònh maët chuû quan cuûa TP, tröôùc heát laø
xaùc ñònh loãi vaø ñaùnh giaù möùc ñoä loãi cuûa ngöôøi phaïm toäi.

II. HAØNH VI KHAÙCH QUAN CUÛA TOÄI PHAÏM.

 Ñònh nghóa
Khaùi nieäm haønh vi PT ñöôïc hieåu treân 2 nghóa: roäng vaø
heïp
Nghóa roäng: TP Nghóa heïp: daáu hieäu cuûa MKQ
Haønh vi khaùch quan ñöôïc hieåu laø nhöõng xöû söï cuï theå cuûa con
ngöôøi ñöôïc theå hieän ra theá giôùi khaùch quan döôùi nhöõng hình
thöùc nhaát ñònh, gaây ra thieät haïi hoaëc ñe doaï gaây thieät haïi cho
caùc QHXH ñöôïc LHS baûo veä

Hay noùi caùch khaùc Haønh vi khaùch quan laø nhöõng bieåu hieän
cuûa con ngöôøi ra beân ngoaøi theá giôùi khaùch quan maø maët
thöïc teá cuûa noù ñöôïc yù thöùc kieåm soaùt vaø söï ñieàu
khieån cuûa yù chí
Haønh vi ñöôïc kieåm soaùt bôûi yù chæ coù nghóa laø: theå hieän söï
nhaän thöùc cuûa con ngöôøi veà yù nghóa XH cuûa haønh vi – nhaän
thöùc ñöôïc haønh vi cuûa mình thöïc hieän laø nguy hieåm cho XH.
Haønh vi ñöôïc ñieàu khieån cuûa yù chí nghóa laø vieäc thöïc hieän
haønh vi ñoù laø keát quaû cuûa söï töï do löïa choïn xöû söï cuûa chuû
theå.
Caùc ñaëc ñieåm cuûa haønh vi khaùch quan.
- Haønh vi khaùch quan cuûa toäi phaïm phaûi coù tính nguy hieåm
cho xaõ hoäi

21
 - Haønh vi khaùch quan cuûa toäi phaïm phaûi laø haønh vi traùi
phaùp LHS
- Haønh vi khaùch quan cuûa toäi phaïm laø hoaït ñoäng coù
yù thöùc vaø coù yù chí
Phaân tích:
 Bieåu hieän cuûa con ngöôøi ñöôïc coi laø haønh vi khi xöû söï
cuûa con ngöôøi coù söï tham gia cuûa yù thöùc vaø yù chí.
- Nhöõng bieåu hieän cuûa con ngöôøi theå hieän ra theá giôùi khaùch
quan nhöng chuû theå khoâng theå nhaän thöùc vaø ñieàu khieån ñöôïc
hoaëc tuy nhaän thöùc ñöôïc nhöng khoâng ñieàu khieån ñöôïc thì
khoâng ñöôïc coi laø haønh vi trong nghóa phaùp lyù HS

 LHS phaân bieät caùc tröôøng hôïp
MÖÙC ÑOÄ KIEÅM SOAÙT CUÛA YÙ THÖÙC MÖÙC
VAØ YÙ CHÍ ÑOÄ TNHS
1. Haønh vi ñöôïc thöïc hieän trong söï kieåm TNHS
soaùt hoaøn toaøn cuûa yù thöùc vaø yù chí troïn
veïn
2. Haønh vi ñöôïc thöïc hieän tuy trong söï kieåm TNHS haïn
soaùt cuûa yù thöùc vaø yù chí nhöng ôû möùc cheá
ñoä haïn cheá vì nguyeân nhaân khaùch quan
3. Bieåu hieän cuûa con ngöôøi ra theá giôùi TNHS ñöôïc
khaùch quan naèm ngoaøi söï kieåm soaùt cuûa loaïi tröø
yù thöùc vaø yù chí

 Caùc tröôøng hôïp bieåu hieän cuûa con ngöôøi khoâng coi
laø haønh vi trong nghóa phaùp lyù hình söï
 Bieåu hieän cuûa con ngöôøi khoâng coù söï chuû ñònh nhö
phaûn xaï khoâng ñieàu kieän, moäng du, phaûn öùng
trong tình traïng choaùng v.v..
 Bieåu hieän cuûa con ngöôøi trong tình traïng bò roái loaïn
tinh thaàn nghieâm troïng laøm maát khaû naêng nhaän
thöùc vaø ñieàu khieån haønh vi
 Bieåu hieän cuûa con ngöôøi trong tình traïng baát khaû
khaùng
 Bieåu hieän cuûa con ngöôøi trong tình traïng bò cöôõng
böùc *
Caùc tröôøng hôïp cöôõng böùc
 Cöôõng böùc thaân theå laø t/h duøng baïo löïc vaät chaát taùc
ñoäng leân thaân theå cuûa ngöôøi khaùc (giam, troùi), khieán
ngöôøi naøy khoâng theå haønh ñoäng theo yù muoán cuûa hoï
ñöôïc. T/h naøy TNHS ñöôïc loaïi tröø.
 Cöôõng böùc tinh thaàn laø t/h duøng lôøi noùi hoaëc baèng
caùch naøo khaùc ñe doaï, uy hieáp tinh thaàn, taùc ñoäng ñeán

22
 yù chí ngöôøi khaùc, nhaèm buoäc hoï phaûi laøm hoaëc khoâng
ñöôïc laøm 1 vieäc gì ñoù. TNHS tuyø thuoäc töøng t/h.

3. Caùc hình thöùc theå hieän cuûa haønh vi khaùch quan

Haønh ñoäng phaïm toäi laø hình thöùc bieåu hieän cuûa haønh vi
phaïm toäi laøm bieán ñoåi tình traïng bình thöôøng cuûa ñoái töôïng taùc
ñoäng, gaây thieät haïi hoaëc ñe doïa gaây thieät haïi cho khaùch theå qua
vieäc chuû theå ñaõ laøm moät vieäc bò phaùp luaät caám.

Khoâng haønh ñoäng phaïm toäi laø hình thöùc bieåu hieän cuûa
haønh vi khaùch quan laøm bieán ñoåi tình traïng bình thöôøng cuûa ñoái
töôïng taùc ñoäng cuûa toäi phaïm, gaây thieät haïi hoaëc ñe doïa gaây
thieät haïi cho khaùch theå cuûa toäi phaïm qua vieäc chuû theå khoâng
laøm moät vieäc maø phaùp luaät yeâu caàu phaûi laøm maëc duø coù
ñuû ñieàu kieän ñeå laøm.

2 ñieàu kieän xaùc dònh khoâng haønh ñoäng PT:

- Ñieàu kieän 1 : Coù nghóa vuï phaùp lyù thöïc hieän coâng vieäc
nhaát ñònh.
o Do PL quy ñònh
o Do cô quan coù thaåm quyeàn quyeát ñònh treân cô sôû aùp
duïng PL
o Gaén lieàn vôùi chöùc naêng ngheà nghieäp do PL quy ñònh
o Phaùt sinh töø hôïp ñoàng
o Phaùt sinh töø xöû söï tröôùc ñoù cuûa chuû theå
- Ñieàu kieän 2: Coù khaû naêng vaø ñieàu kieän ñeå thöïc hieän
nghóa vuï phaùp luaät cuûa mình nhöng hoï ñaõ khoâng thöïc
hieän.

4. CAÙC DAÏNG CAÁU TRUÙC ÑAËC BIEÄT CUÛA HAØNH VI KHAÙCH

QUAN.
- Toäi gheùp : Laø toäi maø maët khaùch quan cuûa noù ñöôïc hình
thaønh bôûi nhieàu haønh vi khaùch quan khaùc nhau xaûy ra ñoàng
thôøi, xaâm haïi caùc khaùch theå khaùc nhau.
- Toäi keùo daøi : Laø toäi phaïm maø haønh vi khaùch quan coù khaû
naêng dieãn ra khoâng giaùn ñoaïn trong khoaûng thôøi gian daøi.
- Toäi lieân tuïc : laø toäi phaïm coù haønh vi khaùch quan bao goàm
nhieàu haønh vi cuøng loaïi xaûy ra keá tieáp nhau veà maët thôøi gian,
xaâm haïi cuøng moät khaùch theå vaø ñeàu bò chi phoái bôûi yù ñònh
phaïm toäi cuï theå thoáng nhaát.
Caàn phaân bieät toäi lieân tuïc vôùi t/h phaïm toäi nhieàu laàn
Phaïm toäi nhieàu laàn laø thöïc hieän moät TP maø tröôùc ñoù chuû
theå ñaõ PT ñoù ít nhaát laø 1 laàn vaø chöa bò XX

III. HAÄU QUAÛ NGUY HIEÅM CHO XAÕ HOÄI

o ÑÒNH NGHÓA.

23
 Haäu quaû cuûa toäi phaïm laø thieät haïi do haønh vi phaïm toäi
gaây ra cho quan heä xaõ hoäi laø khaùch theå baûo veä cuûa LHS.
Thieät haïi gaây ra cho khaùch theå theå hieän qua söï bieán ñoåi tình
traïng bình thöôøng cuûa caùc boä phaän caáu thaønh QHXH laø KT cuûa
TP
o CAÙC LOAÏI HAÄU QUAÛ CUÛA TOÄI PHAÏM
Vaät theå => Thieät
haïi veà vaät chaát
KT cuûa TP = QHXH => Chuû theå cuûa QH => Thieät
haïi veà theå chaát
Hoaït ñoäng cuûa chuû theå => Thieät
haïi veà tinh thaàn
• Thieät haïi veà vaät chaát : söï bieán ñoåi tình traïng bình thöôøng
cuûa ñoái töôïng vaät chaát laø TS.
- Ñoù laø thieät haïi veà taøi saûn
- Möùc ñoä thieät haïi TS thöôøng ñöôïc xaùc ñònh theo trò
giaùtaøi saûn quy ra tieàn
• Thieät haïi veà theå chaát : laø söï bieán ñoåi tình traïng bình
thöôøng cuûa thöïc theå töï nhieân cuûa con nguôøi (thaân theå cuûa
con ngöôøi)
- Ñoù laø thieät haïi veà tính maïng, söùc khoûe
c ñoä thieät haïi ñöôïc xaùc ñònh bôûi soá löôïng ngöôøi bò thieät maïng hoaëc
o tyû leä thöông taät cuûa ngöôøi bò haïi

• Thieät haïi veà tinh thaàn : laø söï bieán daïng xöû söï cuûa con
ngöôøi.
- Ñoù laø nhöõng thieät haïi veà nhaân phaåm, danh döï, töï do
cuûa con ngöôøi, thieät haïi veà an ninh, chính trò.
- Möùc ñoä cuûa söï thieät haïi ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua hoaït
ñoäng tö duy cuûa con ngöôøi neân thöôøng mang tính töông
ñoái.

3. YÙ NGHÓA CUÛA HAÄU QUAÛ CUÛA TOÄI PHAÏM

Haäu quaû nguy hieåm cho XH coù noäi dung vaø yù nghóa khoâng gioáng
nhau trong caùc CTTP khaùc nhau
- YÙ nghóa ñònh toäi hoaëc xaùc ñònh toäi phaïm hoaøn thaønh.
- YÙ nghóa ñònh khung hình phaït. - YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.

IV. VAÁN ÑEÀ QUAN HEÄ NHAÂN QUAÛ TRONG LHS

1. ÑÒNH NGHÓA
Moái quan heä nhaân quaû trong LHS ñöôïc hieåu laø moái lieân heä
giöõa moät hieän töôïng laø haønh vi khaùch quan nguy hieåm cho xaõ
hoäi ñoùng vai troø laø nguyeân nhaân vôùi moät hieän töôïng laø haäu
quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi ñoùng vai troø laø keát quaû.
2. YÙ NGHÓA CUÛA MOÁI QUAN HEÄ NHAÂN QUAÛ
- YÙ nghóa ñònh toäi. - YÙ nghóa ñònh khung hình phaït.
24
- YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.

3. CAÙC CAÊN CÖÙ XAÙC ÑÒNH MOÁI QUAN HEÄ NHAÂN QUAÛ
 Haønh vi traùi phaùp luaät phaûinguy hieåm cho XH, traùi PLHS
vaø xaûy ra tröôùc haäu quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi veà maët
thôøi gian.
 Giöõa haønh vi vaø HQ phaûi coù moái quan heä noäi taïi vaø taát
yeáu
Quan heä noäi taïi: Haønh vi traùi phaùp luaät ñoäc laäp trong moái
lieân heä toång hôïp vôùi moät hoaëc nhieàu hieän töôïng khaùc phaûi
chöùa ñöïng khaû naêng thöïc teá laøm phaùt sinh haäu quaû nguy hieåm
cho xaõ hoäi.
 Trong haønh vi ñaõ chöùa khaû naêng phaùt sinh HQ

Quan heä taát yeáu: Haäu quaû nguy hieåm ñaõ xaûy ra phaûi
ñuùng laø söï hieän thöïc hoùa khaû naêng thöïc teá laøm phaùt
sinh haäu quaû cuûa haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi.
 HQ phaûn aùnh xu theá phaùt trieån cuûa haønh vi

4. CAÙC DAÏNG MOÁI QUAN HEÄ NHAÂN QUAÛ

Quan heä nhaân quaû ñôn tröïc tieáp
Laø daïng quan heä nhaân quaû trong ñoù chæ coù moät haønh vi traùi
phaùp luaät ñoùng vai troø laø nguyeân nhaân tröïc tieáp gaây ra haäu
quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi.
Quan heä nhaân quaû keùp tröïc tieáp
Laø daïng quan heä nhaân quaû trong ñoù coù nhieàu haønh vi traùi
phaùp luaät cuøng ñoùng vai troø laø nguyeân nhaân ñeå gaây ra haäu
quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi.
Daïng quan heä naøy coù theå coù nhöõng tröôøng hôïp sau :
+ Tröôøng hôïp 1 : moãi haønh vi traùi phaùp luaät ñaõ coù khaû
naêng thöïc teá tröïc tieáp laøm phaùt sinh ra haäu quaû.
+ Tröôøng hôïp 2 : Moãi haønh vi traùi phaùp luaät ñeàu chöa coù
khaû naêng thöïc teá laøm phaùt sinh haäu quaû. Khaû naêng naøy chæ
hình thaønh khi caùc haønh vi ñoù coù söï keát hôïp vôùi nhau.

V. NHÖÕNG NOÄI DUNG BIEÅU HIEÄN KHAÙC CUÛA MAËT KHAÙCH

QUAN CUÛA TOÄI PHAÏM.
- Phöông tieän phaïm toäi : laø nhöõng ñoái töôïng ñöôïc chuû theå
cuûa toäi phaïm söû duïng ñeå thöïc hieän haønh vi phaïm toäi cuûa mình.
Coâng cuï phaïm toäi laø moät dang cuï theå cuûa phöông tieän phaïm
toäi.
- Phöông phaùp, thuû ñoaïn phaïm toäi laø caùch thöùc thöïc hieän
haønh vi phaïm toäi, trong ñoù bao goàm caùch thöùc söû duïng coâng cuï,
phöông tieän phaïm toäi.
- Thôøi gian phaïm toäi : laø moät thôøi ñieåm hoaëc moät khoaûn thôøi
gian nhaát ñònh trong ñoù haønh vi phaïm toäi ñöôïc dieãn ra.

25
- Ñòa ñieåm phaïm toäi : laø moät giôùi haïn laõnh thoå nhaát ñònh
treân ñoù toäi phaïm baét ñaàu, keát thuùc hoaëc ôû ñoù haäu quaû cuûa
toäi phaïm xaûy ra.

CHÖÔNG 7
CHUÛ THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM
I. Khaùi nieäm
II. Caùc daáu hieäu chuû theå cuûa toäi phaïm
III. Chuû theå ñaëc bieät cuûa toäi phaïm
IV. Vaán ñeà nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi trong LHS

I – KHAÙI NIEÄM CHUÛ THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM

1. ÑÒNH NGHÓA CHUÛ THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM
Chuû theå cuûa toäi phaïm laø ngöôøi coù naêng löïc
TNHS, ñaït ñoä tuoåi luaät ñònh vaø ñaõ thöïc hieän haønh
vi phaïm toäi cuï theå.
VI. Chuù yù: caàn phaân bieät chuû theå cuûa toäi phaïm vôùi
chuû heå cuûa quan heä PLHS
2. PHAÂN TÍCH
* Theo LHS Vieät Nam, chuû theå cuûa toäi phaïm chæ laø caù nhaân.
* Chuû theå cuûa toäi phaïm phaûi laø ng coù naêng löïc TNHS vaø ñaït
ñoä tuoåi luaät ñònh.
* Vaán ñeà TNHS cuûa ngöôøi ñaïi dieän cuûa phaùp nhaân thöïc hieän TP
vì lôïi ích cuûa phaùp nhaân
- Theo luaät hieän haønh Theo PLHS cuûa moät soá nöôùc khaùc
 Taïi sao chuû theå cuûa toäi phaïm laø caù nhaân
Xuaát phaùt töø :
* Quan nieäm haønh vi PT laø moät daïng hñoäng coù yù
thöùc vaø yù chí .
* Quan nieäm muïc ñích cuûa hình phaït laø nhaèm caûi
hoaù ngöôøi PT. Chæ coù con ngöôøi môùi coù khaû naêng
tieáp nhaän söï caûi hoaù cuûa XH, vì theá muïc ñích HP môùi
ñaït ñöôïc.
 Chuû theå cuûa toäi phaïm phaûi :
- coù naêng löïc chòu TNHS vaø
- ñaït ñeán ñoä tuoåi luaät ñònh

26
Bôûi:
Naêng löïc chòu TNHS vaø tuoåi chòu TNHS laø ñieàu kieän tieàn ñeà ñeå
thöøa nhaän moät ngöôøi coù loãi trong vieäc thöïc hieän moät haønh vi
nguy hieåm cho XH

 TNHS cuûa ñaïi dieän cuûa phaùp nhaân PT vì lôïi ích cuûa
phaùp nhaân
* Theo PLHS VN hieän haønh
* Theo PLHS moät soá nöôùc khaùc nhö Myõ, Anh, Phaùp, UÙc, Nhaät
Baûn, Singapore, Trung Quoác.
o YÙ NGHÓA CUÛA CHUÛ THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM
YÙ nghóa quan troïng:
- Trong vieäc phaân bieät caùc tröôøng hôïp phaïm toäi vaø khoâng
phaïm toäi
- Trong vieäc ñònh toäi, phaân bieät toäi naøy vôùi toäi khaùc (chuû
theå ñaëc bieät).

II – CAÙC DAÁU HIEÄU CHUÛ THEÅ CUÛA TOÄI PHAÏM

1. NAÊNG LÖÏC TRAÙCH NHIEÄM HÌNH SÖ
Ñònh nghóa veà naêng löïc TNHS Tình traïng khoâng coù naêng löïc
TNHS
Naêng löïc TNHS trong tình traïng say do duøng röôïu hoaëc duøng chaát
kích thích maïnh khaùc
 Ñònh nghóa
Naêng löïc TNHS laø khaû naêng cuûa moät ngöôøi ôû thôøi ñieåm
thöïc hieän haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi nhaän thöùc ñöôïc
tính nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa haønh vi cuûa mình vaø ñieàu
khieån ñöôïc haønh vi ñoù.
Ngöôøi coù naêng löïc TNHS laø ngöôøi khoâng rôi vaøo tình traïng
khoâng coù naêng löïc TNHS theo quy ñònh taïi Ñieàu 13 BLHS.
 Tình traïng khoâng coù naêng löïc chòu tnhs
Ñieàu 13 BLHS quy ñònh: “Ngöôøi thöïc hieän haønh vi nguy
hieåm cho xaõ hoäi trong khi ñang maéc beänh taâm thaàn
hoaëc moät beänh khaùc laøm maát khaû naêng nhaän thöùc
hoaëc khaû naêng ñieàu khieån haønh vi cuûa mình, thì khoâng
phaûi chòu TNHS”.
Tieâu chuaån xaùc ñònh tình traïng khoâng coù naêng löïc chòu tnhs
Ngöôøi trong tình traïng khoâng coù naêng löïc TNHS phaûi coù
2 tchuaån sau :
* Tieâu chuaån y hoïc: Phaûi laø ngöôøi maéc beänh taâm thaàn
hoaëc moät beänh khaùc laøm roái loaïn taâm thaàn
* Tieâu chuaån taâm lyù (phaùp lyù): Tình traïng roái loaïn tinh
thaàn phaûi traàm troïng ñeán möùc rôi vaøo moät trong caùc
tröôøng hôïp sau:
- Maát khaû naêng nhaän thöùc tính chaát XH cuûa haønh vi
- Maát khaû naêng ñieàu khieån haønh vi

27
Chuù yù: Ngöôûi maéc beänh taâm thaàn khoâng rôi vaøo moät trong hai
t/h neâu treân thì vaãn phaûi chòu TNHS do haønh vi nguy hieåm maø ho
thöïc hieän. Tình traïng beänh taät laø tình tieát giaûm nheï TNHS
 Naêng löïc TNHS trong tình traïng say do duøng röôïu hoaëc chaát
kích thích
Ñieàu 14 BLHS quy ñònh: “Ngöôøi phaïm toäi trong tình traïng
say do duøng röôïu hoaëc duøng chaát kích thích maïnh khaùc,
thì vaãn phaûi chòu TNHS”.
Taïi sao ngöôøi phaïm toäi trong tình traïng say do duøng röôïu hoaëc
duøng chaát kích thích maïnh khaùc vaãn phaûi chòu TNHS?

2. TUOÅI CHÒU TRAÙCH NHIEÄM HÌNH SÖÏ

 Cô sôû quy ñònh tuoåi chòu TNHS
* Trình ñoä phaùt trieån taâm, sinh lyù cuûa ngöôøi chöa thaønh
nieân cuûa moãi quoác gia
* Chính saùch xöû lyù ngöôøi chöa thaønh nieân phaïm toäi cuûa
moãi quoác gia.
 Tuoåi chòu TNHS theo ñieàu 12 BLHS 1999
"1. Ngöôøi töø ñuû 16 tuoåi trôû leân phaûi chòu TNHS veà moïi toäi
phaïm.
2. Ngöôøi töø ñuû 14 tuoåi trôû leân, nhöng chöa ñuû 16 tuoåi phaûi
chòu TNHS veà toäi phaïm raát nghieâm troïng do coá yù hoaëc toäi phaïm
ñaëc bieät nghieâm troïng."
 Caùch tính tuoåi chòu TNHS
* Theo giaáy khai sinh tính theo tuoåi troøn (theo ngaøy sinh)
* Khoâng coù giaáy khai sinh:
- Xaùc dònh ñöôïc thaùng vaø naêm sinh thì ngaøy cuoái
cuøng cuûa thaùng laø ngaøy sinh
- Xaùc ñònh chæ ñöôïc naêm sinh thì ngaøy cuoái cuøng cuûa
naêm sinh laø ngaøy sinh
(Xem Nghò Quyeát 02 ngaøy 05.01.1986 cuûa HÑTP TANDTC).
 Tuoåi chòu tnhs theo PLHS cuûa moät soá nöôùc
Age of criminal responsibility
Minimum age at which children are subject to penal law in countries with
10 million or more children under 18 years old
Mexico *6-12 Bangladesh 7 India 7
Myanmar 7 Sudan 7 Indonesia 8
Nigeria 7 Tanzania 7 Kenya 8
Pakistan 7 Thailand 7 UK (Scotland) 8
South Africa 7 United States **7 Ethiopia 9
Nepal 10 Turkey 11 Iran ***9
UK (England) 10 Korea, Rep. 12 Philippines 9
UK (Wales) 10 Morocco 12 China 14
Ukraine 10 Uganda 12 Germany 14
Algeria 13 Poland 13 Italy 14

28
France 13 Uzbekistan 13 Japan 14
Egypt 15 Brazil ****18 Russian 14
Argentina 16 Colombia ****18 Viet Nam 14
****1
Peru
8

*Most states 11 or 12 years; age 11 for federal crimes.

**Age determined by state, minimum age is 7 in most states
under common law.
***Age 9 for girls, 15 for boys.
****Official age of criminal responsibility, from age 12 children's
actions are subject to juvenile legal proceedings.
Sources: CRC Country Reports (1992-1996); Juvenile Justice and
Juvenile Delinquency in Central and Eastern Europe, 1995; United
Nations, Implementation of UN Mandates on Juvenile Justice in
ESCAP, 1994; Geert Cappelaere, Children's Rights Centre,
University of Gent, Belgium.
Nguoàn : http://www.unicef.org/pon97/p56a.htm

III. CHUÛ THEÅ ÑAËC BIEÄT CUÛA TOÄI PHAÏM

 Ñònh nghóa:
Chuû theå ñaëc bieät cuûa toäi phaïm laø ngöôøi ngoaøi caùc daáu hieäu
cuûa chuû theå thöôøng (coù naêng löïc TNHS vaø ñaït ñoä tuoåi chòu
TNHS) coøn coù theâm daáu hieäu ñaëc bieät.
 Moät soá ñaëc ñieåm veà nhaân thaân cuûa chuû theå ñaëc
bieät:
- Caùc ñaëc ñieåm lieân quan ñeán chöùc vuï, quyeàn haïn.
- Caùc ñaëc ñieåm lieân quan ñeán ngheà nghieäp, tính chaát
coâng vieäc.
- Caùc ñaëc ñieåm lieân quan ñeán nghóa vuï phaûi thöïc hieän.
- Caùc ñaëc ñieåm veà tuoåi.
- Caùc ñaëc ñieåm veà giôùi tính.
- Caùc ñaëc ñieåm veà quan heä gia ñình, hoï haøng v.v..
 YÙ nghóa cuûa daáu hieäu cuûa chuû theå ñaëc bieät
- Laø daáu hieäu ñònh toäi khi CTTP cô baûn cuûa toäi phaïm quy ñònh
chuû theå ñaëc bieät.
- Laø daáu hieäu ñònh khung hình phaït trong khi CTTP ñònh khung quy
ñònh.
Chuù yù: Trong caùc vuï aùn ñoàng phaïm, daáu hieäu chuû theå ñaëc
bieät chæ ñoøi hoûi baét buoäc ñoái vôùi ngöôøi thöïc haønh. Nhöõng
ngöôøi ñoàng phaïm khaùc khoâng baét buoäc phaûi coù daáu hieäu cuûa
chuû theå ñaëc bieät.

IV. VAÁN ÑEÀ NHAÂN THAÂN NGÖÔØI PHAÏM TOÄI TRONG LHS
29
  Ñònh nghóa:
Nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi trong LHS laø toång hôïp caùc ñaëc ñieåm
rieâng bieät cuûa ngöôøi phaïm toäi coù yù nghóa trong vieäc giaûi quyeát
ñuùng ñaén vaán ñeà TNHS cuûa hoï.
 Caùc ñaëc ñieåm cuûa nhaân thaân ngöôøi phaïm toäi nhöõng
ñaëc ñieåm :
- Phaûn aùnh daáu hieäu cuûa chuû theå ñaëc bieät cuûa toäi
phaïm.
- Phaûn aùnh möùc ñoä nguy hieåm cho xaõ hoäi cuûa haønh vi
phaïm toäi thoâng qua aûnh höôûng ñeán möùc ñoä loãi cuûa
ngöôøi phaïm toäi.
- Phaûn aùnh khaû naêng tieáp nhaän söï caûi taïo, giaùo duïc.
- Phaûn aùnh hoaøn caûnh ñaëc bieät cuûa ngöôøi PT ñaùng ñöôïc
khoan hoàng
 YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu nhaân thaân ngöôøi phaïm
toäi:
- YÙ nghóa ñònh toäi.
- YÙ nghóa ñònh khung hình phaït.
- YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.

CHÖÔNG 8. MAËT CHUÛ QUAN CUÛA TOÄI PHAÏM

I. Khaùi nieäm.
II. Loãi.
III. Ñoäng cô vaø muïc ñích phaïm toäi
IV. Sai laàm vaø aûnh höôûng cuûa sai laàm ñoái vôùi TNHS

I - KHAÙI NIEÄM
 Ñònh nghóa
Maët chuû quan cuûa toäi phaïm laø maët beân trong cuûa toäi phaïm, laø
thaùi ñoä taâm lyù cuûa ngöôøi phaïm toäi ñoái vôùi haønh vi nguy hieåm
cho xaõ hoäi do hoï thöïc hieän vaø haäu quaû do haønh vi ñoù gaây ra.
Maët chuû quan cuûa toäi phaïm bao goàm caùc daáu hieäu: loãi, ñoäng
cô vaø muïc ñích phaïm toäi.
 YÙ nghóa cuûa maët chuû quan cuûa toäi phaïm
- YÙ nghóa ñònh toäi. -YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.

30
II. LOÃI
1. Khaùi nieäm veà loãi
a. Khaùi nieäm chung veà loãi
Loãi ñöôïc xem xeùt döôùi 2 khía caïnh:
Khía caïnh xaõ hoäi: haønh vi gaây thieät haïi cho xaõ hoäi bò coi laø
coù loãi neáu haønh vi ñoù laø keát quaû cuûa söï töï löïa choïn cuûa hoï
trong khi coù ñuû ñieàu kieän khaùch quan vaø chuû quan ñeå löïa choïn
vaø thöïc hieän xöû söï khaùc phuø hôïp vôùi ñoøi hoûi cuûa xaõ hoäi.
Khía caïnh taâm lyù (phaùp lyù): Loãi laø thaùi ñoä cuûa con ngöôøi
ñoái vôùi haønh vi nguy hieåm cho XH cuûa mình vaø ñoái vôùi haäu quaû
do h vi ñoù gaây ra ñöôïc bieåu hieän döôùi hình thöùc coá yù hoaëc voâ
yù
Noäi dung cuûa loãi
Traïng thaùi taâm lyù cuûa con ngöôøi bao goàm 3 yeáu toá:
- Lyù trí (yù thöùc) - YÙ chí - Tình caûm
Noäi dung cuûa loãi goàm:
ñoái vôùi haønh vi: söï nhaän thöùc veà t/c nguy
hieåm cuûa h/v
- Lyù trí:
ñoái vôùi haäu quaû: söï nhaän thöùc khaû naêng
phaùt sinh haäu quaû

- YÙ chí: naêng löïc ñieàu khieån haønh vi, mong hay khoâng mong
thöïc hieän haønh vi, haäu quaû cuûa haønh vi
Giôùi thieäu caùc hình thöùc loãi
Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm caáu truùc taâm lyù cuûa yeáu toá lyù trí
vaø yù chí coù hai hình thöùc: coá yù vaø voâ yù.
- Loãi coá yù goàm 2 loaïi: + Coá yù tröïc tieáp + Coá yù
giaùn tieáp
- Loãi voâ yù goàm 2 loaïi: + Voâ yù vì quaù töï tin + Voâ yù vì
caåu thaû
2. CAÙCLOAÏI LOÃI
a. Loãi coá yù tröïc tieáp (Khoaûn 1 Ñieàu 9 BLHS)
 ÑN: Coá yù tröïc tieáp laø loãi cuûa ngöôøi khi thöïc hieän haønh vi
nguy hieåm cho xaõ hoäi, nhaän thöùc roõ haønh vi cuûa mình laø
nguy hieåm cho xaõ hoäi, thaáy tröôùc haäu quaû cuûa haønh vi ñoù
vaø mong muoán haäu quaû xaûy ra.
 Daáu hieäu phaùp lyù cuûa loãi coá yù tröïc tieáp
Veà lyù trí :
- Ñoái vôùi haønh vi - nhaän thöùc roõ tính chaát nguy hieåm
cho XH cuûa haønh vi
- Ñoái vôùi haäu quaû - thaáy tröôùc haäu quaû cuûa haønh vi
ñoù taát yeáu hoaëc coù theå xaûy ra .
Veà yù chí : ngöôøi coá yù tröïc tieáp mong muoán haäu quaû
phaùt sinh.

31
b. Loãi coá yù giaùn tieáp (Ñieàu 9 BLHS)
 ÑN: Coá yù giaùn tieáp laø loãi cuûa ngöôøi khi thöïc hieän
haønh vi nguy hieåm cho xaõ hoäi nhaän thöùc roõ haønh vi cuûa
mình laø nguy hieåm cho xaõ hoäi, thaáy tröôùc haäu quaû cuûa
haønh vi ñoù, tuy khoâng mong muoán nhöng coù yù thöùc ñeå
maëc cho haäu quaû xaûy ra.
 Daáu hieäu phaùp lyù cuûa loãi coá yù giaùn tieáp
Veà lyù trí :
- Ñoái vôùi haønh vi - nhaän thöùc ñöôïc tính chaát nghieåm
cho XH cuûa haønh vi
- Ñoái vôùi haäu quaû - thaáy tröôùc ñöôïc haäu quaû cuûa
haønh vi ñoù coù theå xaûy ra
Veà yù chí : khoâng mong muoán haäu quaû nguy hieåm cho XH
xaûy ra nhöng coù yù thöùc ñeå maëc cho haäu quaû phaùt
sinh.
c. Loãi voâ yù phaïm toäi vì quaù töï tin (ñieàu 10 blhs)

 ÑN: Loãi voâ yù phaïm toäi vì quaù töï tin laø loãi trong
tröôøng hôïp ngöôøi phaïm toäi tuy thaáy haønh vi cuûa mình coù
theå gaây ra haäu quaû nguy haïi cho xaõ hoäi, nhöng cho raèng
haäu quaû ñoù seõ khoâng xaûy ra hoaëc coù theå ngaên ngöøa
ñöôïc neân vaãn thöïc hieän ñöôïc vaø ñaõ gaây ra haäu quaû nguy
haïi ñoù.
 Daáu hieäu phaùp lyù cuûa loãi voâ yù vì quaù töï tin
Veà lyù trí :
- Ñoái vôùi haønh vi: nhaän thöùc ñöôïc tính chaát nguy hieåm cho XH
cuûa haønh vi cuûa mình nhöng ôû möùc ñoä haïn cheá
- Ñoái vôùi haäu quaû:thaáy tröôùc haäu quaû nguy haïi cho xaõ hoäi
maø haønh vi cuûa mình coù theå gaây ra.
Veà yù chí: khoâng mong muoán gaây ra haäu quaû nguy hieåm
cho XH.
d. Loãi voâ yù phaïm toäi vì caåu thaû (ñieàu 10 blhs)
 ÑN: Voâ yù phaïm toäi vì caàu thaû laø loãi trong tröôøng hôïp
ngöôøi phaïm toäi ñaõ gaây ra haäu quaû nguy haïi cho xaõ hoäi
nhöng do caåu thaû neân khoâng thaáy tröôùc haønh vi cuûa mình
coù theå gaây ra haäu quaû ñoù, maëc duø phaûi thaáy tröôùc
vaø coù theå thaáy tröôùc (haäu quûa naøy).
 Daáu hieäu phaùp lyù cuûa loãi voâ yù do caåu thaû
 Daáu hieäu 1: Ngöôøi phaïm toäi khoâng thaáy tröôùc
haäu quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi maø haønh vi cuûa
mình gaây ra.
* Do caåu thaû maø
- Khoâng nhaän thöùc ñöôïc haønh vi cuûa mình laø nguy
hieåm cho XH
- Khoâng thaáy tröôùc haäu quaû cuûa haønh vi ñoù

32
 * Vieäc khoâng thaáy tröôùc HQ coù theå laø:
- Khoâng nhaän thöùc ñöôïc maët thöïc teá cuûa haønh vi
- Tuy nhaän thöùc ñöôïc maët thöïc teá cuûa haønh vi
nhöng khoâng nhaän thöùc ñöôïc khaû naêng gaây ra HQ
nguy hieåm cho XH
 Daáu hieäu 2: Ngöôøi phaïm toäi phaûi thaáy tröôùc vaø
coù theå thaáy tröôùc haäu quaû ñoù.
- Nghóa vuï thaáy tröôùc HQ nguy hieåm cho XH (ñöôïc
xaùc ñònh treân cô sôû nghóa vuï tuaân thuû caùc qtaéc
an toaøn chung trong XH)
- Coù ñuû ñieàu kieän ñeåù thaáy tröôùc HQ nguy hieåm
cho XH (ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû caùc ñieàu kieän
khaùch quan vaø chuû quan cuûa ngöôøi coù haønh vi)
VII.
VIII. TOÙM LAÏI CAÙC LOAÏI LOÃI

Lo Coá yù tröïc Coá yù Voâ yù vì quaù töï Voâ yù vì caåu

ãi tieáp giaùn tieáp tin thaû
- Nhaän thöùc ñöôïc tính chaát nguy hieåm cho - Khoâng nhaän
xaõ hoäi cuûa haønh vi; thöùc …
- Thaáy tröôùc haäu quaû nguy hieåm cho xaõ - Khoâng thaáy
LYÙ TRÍ

hoäi: tröôùc …
Taát yeáu Coù khaû Coù khaû naêng vì:
hoaëc coù naêng xaûy xaûy ra + Khoâng
khaû naêng ra nhaän thöùc
xaûy ra ñöôïc maët
Mong muoán Khoâng mong muoán haäu quaû thöïc teá cuûa h
haäu quaû xaûy ra: vi
xaûy ra “Coù yù thöùc (Quaù) tin haäu + hoaëc tuy
ñeå maëc”: quaû seõ khoâng nhaän thöùc
Khi quyeát xaûy ra: Khi ñöôïc maët
ñinh xöû söï, quyeát ñònh xöû thöïc teá cuûa
YÙ CHÍ

chuû theå söï, chuû theå haønh vi nhöng

chaáp nhaän ñaõ loaïi tröø khoâng nhaän
caû hai khaû khaû naêng thöùc ñöôïc
naêng: haäu haäu quaû ra. tínhchaát nguy
quaû xaûy ra hieåm cuûa hvi.
hoaëc haäu
quaû khoâng
xaûy ra
IX.
3. TRÖÔØNG HÔÏP HOÃN HÔÏP LOÃI
 ÑN: Laø tröôøng hôïp trong caáu thaønh toäi phaïm coù hai loaïi loãi
(coá yù vaø voâ yù) ñöôïc quy ñònh ñoái vôùi caùc tình tieát khaùch
quan khaùc nhau.
Nghóa laø ngöôøi phaïm toäi:

33
 - Coá yù ñoái vôùi haønh vi vaø döï kieán moät HQ töông öùng do
haønh vi ñoù gaây ra
- Voâ yù vôùi HQ. HQ xaûy ra treân thöïc teá ñaõ vöôït ngoaøi döï kieán
cuûa ngöôøi PT

 phaân bieät tröôøng hôïp hoãn hôïp loãi vôùi tröôøng hôïp
loãi hoãn hôïp.

TRÖÔØNG HÔÏP HOÃN HÔÏP TRÖÔØNG HÔÏP LOÃI HOÃN

LOÃI HÔÏP
Thaùi ñoä taâm lyù cuûa moät Thaùi ñoä taâm lyù cuûa
ngöôøi ñaõ coá yù ñoái vôùi haønh nhieàu ngöôøi ñoái vôùi haäu
vi vaø voâ yù ñoái vôùi HQ trong khi quaû nguy hieåm cho xaõ hoäi
thöïc hieän 1 h/v nguy hieåm maø hoï ñaõ gaây ra.
4. SÖÏ KIEÄN BAÁT NGÔØ
Ñieàu 11 BLHS quy ñònh:
"Ngöôøi thöïc hieän haønh vi gaây haäu quaû nguy haïi cho xaõ hoäi do söï
kieän baát ngôø, töùc laø trong tröôøng hôïp khoâng theå thaáy
tröôùc hoaëc khoâng buoäc phaûi thaáy tröôùc haäu quaû cuûa
haønh vi ñoù, thì khoâng phaûi chòu traùch nhieäm hình söï".
X. So saùnh vôùi loãi voâ yù phaïm toäi do caåu thaû

III. ÑOÄNG CÔ VAØ MUÏC ÑÍCH PHAÏM TOÄI

1. ÑOÄNG CÔ PHAÏM TOÄI
- Ñònh nghóa: Ñoäng cô phaïm toäi laø ñoäng löïc beân trong thuùc ñaåy
ngöôøi phaïm toäi thöïc hieän haønh vi phaïm toäi coá yù.
- Phaân bieät: ñoäng cô phaïm toäi vôùi ñoäng cô cuûa xöû söï.
- YÙ nghóa cuûa daáu hieäu ñoäng cô phaïm toäi
YÙ nghóa ñònh toäi YÙ nghóa ñònh khung hình phaït. YÙ nghóa quyeát
ñònh hình phaït.
XI.
2. MUÏC ÑÍCH PHAÏM TOÄI
- Ñònh nghóa: muïc ñích phaïm toäi laø keát quaû trong yù thöùc chuû
quan maø ngöôøi phaïm toäi ñaët ra phaûi ñaït khi thöïc hieän haønh vi
phaïm toäi.
- Phaân bieät: Muïc ñích phaïm toäi vôùi haäu quaû cuûa toäi phaïm.
- Muïc ñích ñöôïc phaûn aùnh trong CTTP ôû nhöõng tröôøng hôïp
sau:
+ Daáu hieäu haäu quaû chöa phaûn aùnh ñöôïc muïc ñích phaïm toäi
chính cuûa ngöôøi phaïm toäi;
+ Daáu hieäu haønh vi khaùch quan khoâng phaûn aùnh ñöôïc muïc
ñích phaïm toäi.
- YÙ nghóa cuûa daáu hieäu muïc ñích phaïm toäi:
YÙ nghóa ñònh toäi.
YÙ nghóa ñònh khung hình phaït.
• YÙ nghóa quyeát ñònh hình phaït.

34
IV. SAI LAÀM VAØ AÛNH HÖÔÛNG CUÛA SAI LAÀM ÑOÁI VÔÙI TNHS
1. SAI LAÀM VEÀ PHAÙP LUAÄT
Laø söï hieåu laàm cuûa con ngöôøi veà tính chaát phaùp lyù cuûa haønh
vi cuûa mình.
Caùc tröôøng hôïp:
- Hieåu laàm raèng haønh vi cuûa mình laø phaïm toäi nhöng thöïc teá
phaùp LHS khoâng quy ñònh haønh vi ñoù laø toäi phaïm. Tröôøng hôïp
naøy ngöôøi ñoù khoâng phaûi chòu TNHS.
- Hieåu laàm raèng haønh vi cuûa mình laø khoâng phaïm toäi nhöng
thöïc teá phaùp LHS quy ñònh haønh vi ñoù laø toäi phaïm. Tröôøng hôïp
naøy ngöôøi ñoù phaûi chòu TNHS.

2. SAI LAÀM VEÀ SÖÏ VIEÄC

Laø söï hieåu laàm cuaû con ngöôøi veà nhöõng tình tieát thöïc teá cuûa
haønh vi cuûa mình.
Caùc tröôøng hôïp sai laàm veà söï vieäc
+ Sai laàm veà khaùch theå: Laø sai laàm cuûa chuû theå veà tính
chaát cuûa quan heä xaõ hoäi laø ñoái töôïng cuûa haønh vi cuûa mình.
+ Sai laàm veà ñoái töôïng :Laø sai laàm cuûa chuû theå veà ñoái
töôïng taùc ñoäng khi thöïc hieän toäi phaïm.
+ Sai laàm veà quan heä nhaân quaû : laø sai laàm cuûa chuû theå
trong vieäc ñaùnh gia söï phaùt trieån cuûa haønh vi ñaõ thöïc hieän cuûa
mình.
+ Sai laàm veà coâng cuï, phöông tieän : laø sai laàm cuûa chuû theå
veà tính chaát cuûa coâng cuï, phöông tieän söû duïng khi thöïc hieän
haønh vi.

CHÖÔNG IX
CAÙC GIAI ÑOAÏN THÖÏC HIEÄN TOÄI PHAÏM
I - Khaùi nieäm veà caùc giai ñoaïn thöïc hieän TP
II - Chuaån bò PT
III – Phaïm toäi chöa ñaït
IV – Toäi phaïm hoaøn thaønh
V – Töï yù nöûa chöøng chaám döùt vieäc PT

I - KHAÙI NIEÄM VEÀ CAÙC GIAI ÑOAÏN THÖÏC HIEÄN TOÄI PHAÏM
1. ÑÒNH NGHÓA

35
 Caùc giai ñoaïn thöïc hieän toäi phaïm laø caùc möùc ñoä thöïc
hieän TP coá yù, bao goàm chuaån bò PT, PT chöa ñaït, TP hoaøn
thaønh
2. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN Quan nieäm veà TP: laø haønh vi
nguy hieåm cho XH
1.3 GIÔÙI THIEÄU KHAÙI LÖÔÏC VEÀ CAÙC GIAI ÑOAÏN

CAÙC BÖÔÙC THÖÏC CAÙC GIAI ÑOAÏN THÖÏC

HIEÄN TOÄI PHAÏM HIEÄN TP
Hình thaønh yù ñònh phaïm
toäi
Bieåu loä yù ñònh phaïm
toäi
Chuaån bò phaïm toäi Chuaån bò phaïm toäi
Phaïm toäi chöa ñaït Phaïm toäi chöa ñaït
Toäi phaïm hoaøn thaønh Toäi phaïm hoaøn thaønh

Ñaùnh giaù vaø so saùnh tính nguy hieåm cuûa moãi giai ñoaïn
II - CHUAÅN BÒ PHAÏM TOÄI
1. ÑÒNH NGHÓA VEÀ CHUAÅN BÒ PHAÏM TOÄI
Ñieàu 17 BLHS quy ñònh: “Chuaån bò PT laø tìm kieám, söûa soaïn coâng
cuï, phöông tieän hoaëc taïi nhöõng ñieàu kieän khaùc ñeå thöïc hieän toäi
phaïm”

2. PHAÂN TÍCH
* Thôøi ñieåm:
- Thôøi ñieåm sôùm nhaát: laø thôøi ñieåm ngöôøi PT baét ñaàu coù
haønh vi taïo ñieàu kieän vaät chaát cuõng nhö tinh thaàn cho vieäc
thöïc hieän TP

- Thôøi ñieåm muoän nhaát: laø thôøi ñieåm tröôùc luùc ngöôøi PT baét
ñaàu thöïc hieän haønh vi khaùch quan ñöôïc quy ñònh trong caáu
thaønh.
- YÙ nghóa cuûa caùc thôøi ñieåm naøy trong thöïc tieãn aùp duïng PL:
Phaân bieät ranh giôùi giöõa chuaån bi PT vôùi bieåu loä yù ñònh PT vaø
phaïm toäi chöa ñaït
* Bieåu hieän khaùch quan cuûa chuaån bò PT
- Chuaån bò coâng cuï, phöông tieän PT goàm:
+ Tìm kieám coâng cuï, phöông tieän PT laø baèng moïi thuû ñoaïn
coù ñöôïc coâng cuï, phöông tieän PT (xin, mua, ñoåi v.v..).
+ Söûa soaïn coâng cuï, phöong tieän PT laø cheá taïo, caûi tieán
caùc coâng cuï phöông tieän coù saün ñeå thích hôïp cho vieäc PT.
- Taïo caùc ñieàu kieän caàn thieát khaùc ñeå thöïc hieän TP : chuaån bò
keá hoaïch PT, thaêm doø nghieân cöùu ñòa ñieåm PT, nghieân cöùu
veà ngöôøi bò haïi, loaïi tröø nhöõng trôû ngaïi khaùch quan.
* Bieåu hieän chuû quan cuûa chaån bò PT: loãi coá yù

36
3. VAÁN ÑEÀ TNHS TRONG GIAI ÑOAÏN CHUAÅN BÒ PT
- Ñaùnh giaù tính nguy hieåm cuûa giai ñoaïn chuaån bò PT
- Quy ñònh cuûa BLHS veà TNHS ñoái vôùi chuaån bò PT: “Ngöôøi
chuaån bò phaïm moät toäi raát nghieâm troïng hoaëc moät toäi
ñaëc bieät nghieâm troïng, thì phaûi chòu TNHS veà toäi ñònh
phaïm”(Ñieàu 17 BLHS)
- Vaán ñeà xaùc ñònh TNHS ñoái vôùi tröôøng hôïp haønh vi chuaån bò
phaïm toäi caáu thaønh moät toäi ñoäc laäp. Neáu haønh vi chuaån bò
PT laïi caáu thaønh moät toäi ñoäc laäp thì hoï phaûi chòu TNHS veà toäi
ñoù.

III - PHAÏM TOÄI CHÖA ÑAÏT

1. ÑÒNH NGHÓA PHAÏM TOÄI CHÖA ÑAÏT
Ñieàu 18 BLHS quy ñònh : “laø coá yù thöïc hieän toäi phaïm nhöng
khoâng thöïc hieän ñöôïc ñeán cuøng vì nhöõng nguyeân nhaân
ngoaøi yù muoán cuûa ngöôøi phaïm toäi.
2. PHAÂN TÍCH
* Bieåu hieän khaùch quan cuûa phaïm toäi chöa ñaït
- Daáu hieäu 1: Ngöôøi PT baét ñaàu thöïc hieän TP – nghóa laø:
+ Ñaõ thöïc hieän haønh vi khaùch quan ñöôïc moâ taû trong luaät
+ Ñaõ thöïc hieän haønh vi ñi lieàn tröôùc haønh vi khaùch quan

- Daáu hieäu 2: Ngöôøi PT chöa thöïc hieän TP ñeán cuøng – nghóa

laø chöa thoaû heát daáu hieäu cuûa caáu thaønh
Caùc tröôøng hôïp:
+ Chuû theå chæ môùi thöïc hieän haønh vi lieàn tröôùc haønh vi
khaùch quan maø chöa kòp thöïc hieän haønh vi khaùch quan
+ Chuû theå ñaõ thöïc hieän haønh vi khaùch quan nhöng chöa thöïc
hieän troïn veïn haønh vi ñoù
+ Chuû theå ñaõ thöïc hieän xong haønh vi khaùch quan nhöng chöa
gaây haäu quaû
- Daáu hieäu 3: Ngöôøi PT chöa thöïc hieän TP ñeán cuøng do caùc
nguyeân nhaân ngoaøi yù muoán
Caùc nguyeân nhaân naøy thöôøng:
- Ngöôøi bò haïi ñaõ choáng traû neân TP khoâng thöïc hieän ñöôïc ñeán
cuøng
- Söï ngaên chaën cuûa nhöõng ngöôøi khaùc Nhöõng trôû ngaïi khaùc
* Bieåu hieän chuû quan cuûa phaïm toäi chöa ñaït: Loãi coá
yù

3. PHAÂN LOAÏI PHAÏM TOÄI CHÖA ÑAÏT

* Caên cöù vaøo thaùi ñoä taâm lyù cuûa ngöôøi PT ñoái vôùi
haønh vi maø hoï thöïc hieän coù hai loaïi PT chöa ñaït sau:
- Chöa ñaït chöa hoaøn: laø tröôøng hôïp phaïm toäi chöa ñaït, trong
ñoù ngöôøi PT vì nhöõng nguyeân nhaân khaùch quan chöa thöïc

37
 hieän heát caùc haønh vi cho laø caàn thieát ñeå gaây haäu quaû
cuûa TP
- Chöa ñaït ñaõ hoaøn: Laø tröôøng hôïp phaïm toäi chöa ñaït nhöng
ngöôøi phaïm toäi ñaõ thöïc hieän ñöôïc heát caùc haønh vi cho laø
caàn thieát ñeå gaây ra haäu quaû nhöng do nguyeân nhaân
ngoaøi yù muoán haäu quaû vaãn khoâng xaûy ra
* Caên cöù vaøo tính chaát ñaëc bieät cuûa nguyeân nhaân daãn
ñeán vieäc chöa ñaït, phaân bieät:
• Chöa ñaït voâ hieäu: laø tröôøng hôïp chöa ñaït maø nguyeân
nhaân khaùch quan cuûa vieäc chöa ñaït gaén vôùi coâng cuï,
phöông tieän, vôùi ñoái töôïng taùc ñoäng cuûa TP
Caùc tröôøng hôïp chöa ñaït voâ hieäu:
- Chuû theå thöïc hieän haønh vi nhaèm gaây thieät haïi cho
khaùch theå, nhöng khoâng ñaït ñöôïc do khoâng coù ñoái
töôïng taùc ñoäng hoaëc ñoái töôïng taùc ñoäng khoâng coù
tính chaát maø chuû theå laàm töôûng
- Chöa ñaït do nhaàm phöông tieän, coâng cuï
• Chöa ñaït khaùc

4. VAÁN ÑEÀ TNHS ÑOÁI VÔÙI PHAÏM TOÄI CHÖA ÑAÏT

Ñaùnh giaù tính nguy hieåm ñoái vôùi haønh vi phaïm toäi chöa ñaït
Quy ñònh cuûa BLHS veà TNHS ñoái vôùi PT chöa ñaït: “Ngöôøi phaïm
toäi chöa ñaït phaûi chòu TNHS veà toäi phaïm chöa ñaït” (Ñ18
BLHS)

IV - TOÄI PHAÏM HOAØN THAØNH

1. Ñònh nghóa: laø tröôøng hôïp haønh vi phaïm toäi ñaõ thoaû maõn
heát caùc daáu hieäu ñöôïc moâ taû trong caáu thaønh toäi phaïm.
2. PHAÂN TÍCH
- Giaûi thích khaùi nieäm: haønh vi phaïm toäi ñaõ thoaû maõn heát caùc
daáu hieäu moâ taû trong caáu thaønh
- Thôøi ñieåm hoaøn thaønh TP ñoái vôùi toäi phaïm coù caáu thaønh
hình thöùc
- Thôøi ñieåm hoaøn thaønh TP ñoái vôùi toäi phaïm coù caáu thaønh
vaät chaát
- Phaân bieät thôøi ñieåm hoaøn thaønh cuûa TP vôùi thôøi ñieåm keát
thuùc cuûa TP. YÙ nghóa cuûa söï phaân bieät

V - TÖÏ YÙ NÖÛA CHÖØNG CHAÁM DÖÙT VIEÄC PHAÏM TOÄI

1. ÑÒNH NGHÓA
Ñieàu 19 BLHS quy ñònh “ Laø töï mình khoâng thöïc hieän
TP ñeán cuøng, tuy khoâng coù gì ngaên caûn”.
2. CAÙC ÑIEÀU KIEÄN CUÛA TÖÏ YÙ NÖÛA CHÖØNG CHAÁM DÖÙT
VIEÄC PT
- Veà giai ñoaïn: ôû giai ñoaïn chuaån bò phaïm toäi vaø phaïm toäi
chöa ñaït chöa hoaøn

38
- Töï nguyeän: vieäc chaám döùt PT laø do ñoäng löïc beân trong,
khoâng phaûi do nguyeân nhaân beân ngoaøi chi phoái
- Döùt khoaùt: vieäc döøng vieäc phaïm toäi phaûi theå hieän söï töø
boû haún yù ñònh PT
3. TNHS TRONG TRÖÔØNG HÔÏP TÖÏ YÙ NÖÛA CHÖØNG CHAÁM
DÖÙT VIEÄC PHAÏM TOÄI
Ñieàu 19 BLHS quy ñònh: “Ngöôøi töï yù nöûa chöøng chaám döùt
vieäc PT ñöôïc mieãn TNHS veà toäi ñònh phaïm; neáu haønh vi
thöïc teá ñaõ thöïc hieän coù ñuû yeáu toá caáu thaønh moät toäi
khaùc, thì ngöôøi ñoù phaûi chòu TNHS veà toäi naøy”

CHÖÔNG XV: ÑOÀNG PHAÏM

I – Khaùi nieäm veà ñoàng phaïm
II – Caùc loaïi ngöôøi ñoàng phaïm
III – Caùc hình thöùc ñoàng phaïm
IV – Vaán ñeà TNHS trong ñoàng phaïm
V – Nhöõng haønh vi lieân quan ñeán toäi phaïm caáu thaønh toäi ñoäc
laäp

Noäi dung:
I - KHAÙI NIEÄM ÑOÀNG PHAÏM
1. ÑÒNH NGHÓA
Ñieàu 20 BLHS quy ñònh: “Ñoàng phaïm laø tröôøng hôïp coù hai ngöôøi
trôû leân coá yù cuøng thöïc hieän moät toäi phaïm”
1.2 CAÙC DAÁU HIEÄU CUÛA ÑOÀNG PHAÏM
a. CAÙC DAÁU HIEÄU KHAÙCH QUAN CUÛA ÑOÀNG PHAÏM
 Soá löôïng ngöôøi phaïm toäi: töø hai ngöôøi trôû leân ñuû ñkieän
laø chuû theå cuûa TP
+Coù naêng löïc chòu TNHS
+Ñaït ñeán ñoä tuoåi luaät ñònh
Caùc tröôøng hôïp khoâng phaûi laø ñoàng phaïm:
+ Moät trong nhöõng ngöôøi lieân quan laø ngöôøi khoâng coù naêng
löïc TNHS
+ Moät trong nhöõng ngöôøi lieân quan laø ngöôøi chöa ñaït
ñeán tuoåi chòu
 Hoaït ñoäng chung cuûa caùc ñoàng phaïm
Hoaït ñoäng chung: Cuøng thöïc hieän TP nghóa laø caùc haønh vi ñöôïc
thöïc hieän trong moái lieân heä thoáng nhaát vôùi nhau. Haønh vi cuûa
moãi ngöôøi laø ñieàu kieän hoã trôï cho hoaït ñoäng chung
Caùc kieåu moái lieân heä giöõa caùc haønh vi cuûa caùc ñoàng phaïm:
- Haønh vi cuûa caùc ñoàng phaïm ñeàu vôùi vai troø ngöôøi thöïc haønh
- Haønh vi cuûa caùc ñoàng phaïm khaùc nhau veà vai troø
 Haäu quaû chung
39
Haäu quaû chung cuûa vuï ñoàng phaïm laø keát quaû cuûa hoaït
ñoäng chung cuûa caùc ñoàng phaïm
 Moái quan heä nhaân quaû giöõa hoaït ñoäng chung vaø haäu
quaû chung
Trong ñoàng phaïm giaûn ñôn: moái quan heä nhaân quaû tröïc tieáp
Trong ñoàng phaïm phöùc taïp: Haønh vi cuûa ngöôøi thöïc haønh laø
nguyeân nhaân tröïc tieáp gaây haäu quaû nguy hieåm. Haønh vi cuûa
caùc ñoàng phaïm khaùc thoâng qua haønh vi cuûa ngöôøi thöïc haønh
maø gaây haäu quaû nguy hieåm cho XH

b. Caùc daáu hieäu chuû quan cuûa ñoàng phaïm

- Loãi: cuøng coá yù - Muïc ñích PT - Ñoäng cô PT
 Loãi trong ñoàng phaïm
Cuøng coá yù theå hieän:
- YÙ thöùc ñoái vôùi haønh vi: Nhaän thöùc haønh vi cuûa mình laø
nguy hieåm cho XH, nhaän thöùc mình ñang hoaït ñoäng chung vôùi
ngöôøi khaùc vaø haønh vi cuûa hoï cuõng nguy hieåm cho XH
- YÙ thöùc ñoái vôùi haäu quaû: thaáy tröôùc ñöôïc haäu quaû nguy
hieåm do haønh vi cuûa mình cuõng nhö hoaït ñoäng chung gaây ra
- YÙ chí: Mong muoán hoaït ñoäng chung vaø mong muoán hoaëc cuøng
coù yù thöùc ñeå maëc haäu quaû xaûy ra.
 Muïc ñích vaø ñoäng cô trong ñoàng phaïm
Muïc ñích: khoâng baét buoäc cuøng muïc ñích. Chæ ñoøi hoûi
daáu hieäu cuøng muïc ñích trong tröôøng hôïp muïc ñích laø daáu
hieäu baét buoäc cuûa TP ñoù
Ñoäng cô: khoâng phaûi laø daáu hieäu baét buoäc trong ñoàng
phaïm

II - CAÙC LOAÏI NGÖÔØI ÑOÀNG PHAÏM

1. NGÖÔØI THÖÏC HAØNH
a. Ñònh nghóa veà ngöôøi thöïc haønh
Ñieàu 20 BLHS quy ñònh: “Ngöôøi thöïc haønh laø ngöôøi tröïc
tieáp thöïc hieän toäi phaïm”
b. Phaân tích
 Tröïc tieáp thöïc hieän TP nghóa laø:
- Töï mình thöïc hieän haønh vi khaùch quan
- Thöïc hieän toäi phaïm thoâng qua vieäc taùc ñoäng ñeán ngöôøi khaùc
ñeå hoï thöïc hieän haønh vi khaùch quan, khi ngöôøi thöïc hieän haønh
vi thuoäc moät trong caùc tröôøng hôïp:
+ Khoâng coù naêng löïc TNHS hoaëc chöa ñaït tuoåi chòu TNHS
+ Khoâng coù loãi hoaëc laø loãi voâ yù
+ Ñöôïc loaïi tröø TNHS do bò cöôõng böùc tinh thaàn
 Ñaùnh giaù vai troø: giöõ vai troø trung taâm trong vuï aùn (lieân
quan ñeán vieäc ñònh toäi danh, giai ñoaïn thöïc hieän TP, ñaùnh giaù
tính chaát vaø möùc ñoä nghieåm cho XH cuûa haønh vi PT

40
2. NGÖÔØI TOÅ CHÖÙC
Ñieàu 20 BLHS qñònh: “Ngöôøi toå chöùclaø ngöôøi chuû möu,
caàn ñaàu, chæ huy vieäc thöïc hieän TP”.
Ngöôøi chuû möu: laø ngöôøi ñeà ra nhöõng aâm möu, phöông höôùng
hñoäng cuûa nhoùm ñoàng phaïm
Ngöôøi caàm ñaàu: laø ngöôøi thaønh laäp nhoùm ñoàng phaïm hoaëc
tham gia vaøo vieäc soaïn thaûo keá hoaïch, phaân coâng, ñieàu khieån
hoaït ñoäng cuûa nhoùm ñoàng phaïm.
Ngöôøi chæ huy: laø ngöôøi ñkhieån tröïctieáp cuûa nhoùm coù vuõtrang
hoaëc baùn vuõ trang
Ñaùnh giaù vai troø: nguy hieåm nhaát
3. NGÖÔØI XUÙI DUÏC
a. Ñònh nghóa veà ngöôøi xuùi duïc
Ñieàu 20 BLHS quy ñònh: “Ngöôøi xuùi duïc laø ngöôøi kích ñoäng, duï
doã, thuùc ñaåy ngöôøi khaùc thöïc hieän toäi phaïm”.
Baûn chaát cuûa xuùi duïc: taùc ñoäng ñeán tö töôûng vaø yù chí
cuûa ng khaùc, khieán hoï phaïm toäi.
b. Caùc ñaëc ñieåm cuûa haønh vi xuùi duïc
 Haønh vi xuùi duïc phaûi tröïc tieáp nghóa laø nhaèm vaøo moät soá
ngöôøi nhaát ñònh nhaèm ñöa ñeán vieäc PT
 Haønh vi xuùi duïc phaûi cuï theå nghóa laø phaûi nhaèm gaây ra
vieäc thöïc hieän moät toäi phaïm nhaát ñònh
c. Vai troø cuûa ngöôøi xuùi duïc
Möùc ñoä nghieâm troïng cuûa haønh vi xuùi duïc tuyø thuoäc
vaøo:
- Baûn chaát cuûa ngöôøi xuùi duïc vaø ngöôøi bò xuùi duïc
- Moái quan heä giöõa hoï -Thuû ñoaïn taùc ñoäng
So saùnh vôùi vai troø cuûa caùc ñoàng phaïm khaùc
4. NGÖÔØI GIUÙP SÖÙC
a. Ñònh nghóa: laø ngöôøi taïo nhöõng ñieàu kieän tinh thaàn
hoaëc vaät chaát cho vieäc thöïc hieän toäi phaïm
b. Phaân tích
 Taïo nhöõng ñieàu kieän tinh thaàn: laø haønh vi cung caáp
nhöõng gì khoâng mang tính vaät chaát nhöng cuõng coù taùc
duïng taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho ngöôøi thöïc haønh
thöïc hieän TP (Giuùp söùc veà tinh thaàn).
 Taïo nhöõng ñieàu kieän vaät chaát: laø cung caáp coâng cuï, phöông
tieän hoaëc khaéc phuïc trôû ngaïi taïo ñieàu kieän cho ngöôøi thöïc
haønh thöïc hieän TP (giuùp söùc veà vaät chaát)
 Daïng ñaëc bieät: Höùa heïn tröôùc seõ che ñau ngöôøi PT, che daáu
vaät chöùng, hoaëc tieâu thuï taøi saûn maø coù sau khi toäi phaïm
ñöôïc thöïc hieän
 Ñaùnh giaù vai troø: ít nguy hieåm nhaát trong caùc ñoàng phaïm
III - CAÙC HÌNH THÖÙC ÑOÀNG PHAÏM

41
 1. Phaân loaïi theo daáu hieäu chuû quan:
- Ñoàng phaïm khoâng coù thoâng möu tröôùc - Ñoàng phaïm coù
thoâng möu tröôùc
2. Phaân loaïi theo daáu hieäu khaùch quan:
- Ñoàng phaïm giaûn ñôn - Ñoàng phaïm phöùc taïp
3. Phaïm toäi coù toå chöùc
 Ñònh nghóa: Laø hình thöùc ñoàng phaïm coù söï caâu keát chaët
cheõ giöõa nhöõng ngöôøi cuøng thöïc hieän toäi phaïm (K.3 Ñ.20
BLHS)
Söï caâu keát chaët cheõ ñöôïc hieåu:
- Veà phöông dieän khaùch quan: coù söï phaân hoaù vai troø giöõa
caùc ñoàng phaïm, phaân coâng nhieäm vuï töông ñoái roõ reät,
caùc ñoàng phaïm ñaõ coù söï thoáng nhaát phöông aùn phoái hôïp
trong khi thöïc hieän toäi phaïm
- Veà phöông dieän chuû quan: YÙ thöùc lieân keát vôùi nhau, hoã
trôï cho nhau trong vieäc thöïc hieän TP
(Xem Nghò quyeát 01/HÑTP TATC 19/4/1989)

IV - VAÁN ÑEÀ TNHS TRONG ÑOÀNG PHAÏM

1. MOÄT SOÁ VAÁN ÑEÀ LIEÂN QUAN XAÙC ÑÒNH TPHAÏM CAÁU
THAØNH TOÄI ÑOÄC LAÄP
a) Chuû theå ñaëc bieät
b) Xaùc ñònh giai ñoaïn thöïc hieän TP trong ñoàng phaïm
c) Töï yù nöûa chöøng chaám döùt vieäc PT trong ñoàng phaïm
Trong vuï ñoàng phaïm chæ ñaët ra vaán ñeà töï yù nöûa chöøng
ñoái vôùi ngöôøi ngöôøi coù haønh vi naøy
Vaán ñeà töï yù nöûa chöøng ñoái vôùi ngöôøi giuùp söùc .Vaán ñeà töï yù
nöûa chöøng ñoái vôùi ngöôøi toå chöùc.Vaán ñeà töï yù nöûa chöøng ñoái
vôùi ngöôøi thöïc haønh
Xem Nghò quyeát 01/ HÑTP TATC 19/4/1989
2. Caùc nguyeân taéc xaùc ñònh TNHS trong ñoàng phaïm
Nguyeân taéc 1: Chòu TN chung veà toaøn boä TP
Nguyeân taéc 2: Chòu TN ñoäc laäp veà vieäc cuøng thöïc hieän vuï ñoàng
phaïm
Nguyeân taéc 3: Caù theå hoaù TNHS cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng phaïm
a. Nguyeân taéc chòu TN chung veà toaøn boä toäi phaïm
 Taát caû caùc ñoàng phaïm ñeàu bò truy toá, xeùt xöû veà cuøng toäi
danh, theo cuøng ñieàu luaät vaø trong phvi nhöõng cheá taøi töông
öùng maø ñieàu luaät ñoù quy ñònh
 Caùc nguyeân taéc chung veà vieäc truy cöùu TNHS, quyeát ñònh HP,
thôøi hieäu ñöôïc aùp duïng chung cho taát caû caùc ñoàng phaïm
b. Nguyeân taéc chòu traùch nhieäm ñoäc laäp
 Nhöõng ngöoøi ñoàng phaïm khoâng phaûi chòu TNHS veà haønh vi
vöôït quaù cuûa ngöôøi thöïc haønh

42
  Haønh vi cuûa ngöôøi toå chöùc, xuùi duïc, giuùp söùc duø chöa ñöa
ñeán vieäc thöïc hieän TP vaãn phaûi chòu TNHS
 Nhöõng tình tieát giaûm nheï, taêng naëng TNHS cuûa ñoàng phaïm
naøo chæ aùp duïng cho ngöôøi ñoù.
 Vieäc mieãn TNHS hoaëc mieãn HP ñoái vôùi ñoàng phaïm naøy
khoâng loaïi tröø TNHS cuûa caùc ñoàng phaïm khaùc
 Haønh vi cuûa ngöôøi toå chöùc, xuùi duïc, giuùp söùc duø chöa ñöa
ñeán vieäc thöïc hieän TP vaãn phaûi chòu TNHS

V - NHÖÕNG HAØNH VI LIEÂN QUAN ÑEÁN TOÄI PHAÏM

CAÁU THAØNH TOÄI ÑOÄC LAÄP
 Che daáu toäi phaïm: Ñieàu 21 BLHS (cheùp noäi dung)
 Khoâng toá giaùc toäi phaïm : Ñieàu 22 BLHS (cheùp noäi dung)

CHÖÔNG XVI
CAÙC TÌNH TIEÁT LOAÏI TRÖØ TÍNH CHAÁT PHAÏM TOÄI
CUÛA HAØNH VI
I – Khaùi nieäm chung
II – Phoøng veä chính ñaùng
III – Tình theá caáp thieát
IV – Caùc tröôøng hôïp khaùc

I - KHAÙI NIEÄM CHUNG

1. Cô sôû lyù luaän veà caùc tình tieát loaïi tröø tính chaát phaïm
toäi cuûa haønh vi
Khaùi nieäm toäi phaïm: laø haønh vi nguy hieåm cho XH, coù loãi,
traùi PLHS vaø phaûi chòu hình phaït
Boán ñaëc ñieåm cuûa toäi phaïm
- Tính nguy hieåm cho XH -Tính coù loãi -Tính traùi PLHS -Tính chòu
HP
Nhöõng tình tieát coù yù nghóa laøm maát ñi moät trong caùc tính chaát
neâu treân laø tình tieát loaïi tröø tính chaát phaïm toäi cuûa haønh vi
1.2 NEÂU CAÙC TÌNH TIEÁT LOAÏI TRÖØ TÍNH CHAÁT PT CUÛA
HAØNH VI
Caùc tình tieát loaïi tröø tính nguy hieåm cho XH cuûa haønh vi:
1. Phoøng veä chính ñaùng 2.Tình theá caáp thieát 3.Baét ngöôøi phaïm
phaùp 4.Caùc tình tieát khaùc

43
Caùc tình tieát loaïi tröø tính coù loãi cuûa haønh vi:
1. Söï kieän baát ngôø 2.Tình traïng khoâng coù naêng löïc TNHS 3.Chöa
ñaït tuoåi chòu TNHS
yù nghóa cuûa quy ñònh veà caùc tình tieát loaïi tröø tính chaát
phaïm toäi cuûa haønh vi
* Cô sôû phaùp lyù ñeå phaân ñònh giöõa TP vôùi caùc haønh vi khoâng
phaûi laø TP
* Baûo ñaûm phaùp lyù cho ngöôøi daân tích cöïc tham gia vaøo vieäc
töï baûo veä quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa mình cuõng nhö lôïi ích cuûa XH

II - PHOØNG VEÄ CHÍNH ÑAÙNG

2.1 ÑÒNH NGHÓA PHOØNG VEÄ CHÍNH ÑAÙNG
Ñieàu 15 BLHS quy ñònh: “Phoøng veä chính ñaùng laø haønh vi …
2.2CAÙC ÑIEÀU KIEÄN CUÛA PHOØNG VEÄ CHÍNH ÑAÙNG
2.2.1 CAÙC ÑIEÀU KIEÄN VEÀ CÔ SÔÛ LAØM PHAÙT SINH QUYEÀN
PHOØNG VEÄ
1. Söï taán coâng nguy hieåm ñaùng keå vaø traùi Pl
2. Söï taán coâng xaâm phaïm lôïi ích cuûa NN, XH hoaëc lôïi ích chính
ñaùng cuûa mình hoaëc cuûa ngöôøi khaùc
3. Söï taán coâng ñang hieän höõu: ñang xaûy ra hoaëc ñe doaï xaûy ra
ngay töùc khaéc
Chuù yù:
Phoøng veä quaù sôùm: Chöa coù nhöõng bieåu hieän ñe doïa söï taán
coâng seõ xaûy ra ngay töùc khaéc maø ñaõ coù haønh vi phoøng veä
Phoøng veä quaù muoän: Söï taán coâng ñaõ thöïc söï chaám döùt
môùi coù haønh vi phoøng veä.
Trong caùc tröôøng hôïp naøy quyeàn phoøng veä khoâng khôûi
phaùt

2.2.1CAÙC ÑIEÀU KIEÄN VEÀ NOÄI DUNG VAØ PHVI QUYEÀN

PHOØNG VEÄ
1. Muïc ñích cuûa söï phoøng veä nhaèm gaït boû söï taán coâng
2. Söï phoøng veä phaûi trong giôùi haïn caàn thieát ñeå ngaên chaën söï
taán coâng
Chuù yù:
ÑAÙNH GIAÙ GIÔÙI HAÏN CAÀN THIEÁT CUÛA SÖÏ PHOØNG VEÄ
Caàn döïa vaøo caùc caên cöù sau:
- Tính chaát cuûa quan heä XH bò ñe doaï xaâm haïi
- Möùc ñoä thieät haïn bò ñe doaï gaây ra
- Söùc maïnh vaø söùc maõnh lieät cuûa haønh vi taán coâng
- Tính chaát vaø möùc ñoä cuûa phöông phaùp, phtieän hay coâng cuï
maø keû taán coâng ñaõ söû duïng
- Söùc maïnh vaø khaû naêng phoøng veä
2.3 VÖÔÏT QUAÙ GIÔÙI HAÏN PHOØNG VEÄ CHÍNH ÑAÙNG
Khoaûn 2 Ñieàu 15 quy ñònh: “Vöôït quaù giôùi haïn phoøng veä chính
ñaùng laø haønh vi

44
2.4 PHOØNG VEÄ TÖÔÛNG TÖÔÏNG
Phoøng veä töôûng töôïng laø tröôøng hôïp do laàm töôûng coù
söï taán coâng cuûa ngöôøi khaùc neân ñaõ gaây thieät haïi cho
hoï.
TNHS ñöôïc giaûi quyeát nhö moïi tröôøng hôïp sai laàm khaùc.

III - TÌNH THEÁ CAÁP THIEÁT

3.1 ÑÒNH NGHÓA VEÀ TÌNH THEÁ CAÁP THIEÁT
Ñieàu 16 BLHS quy ñònh “ Tình theá caáp thieát laø tình theá …”
3.2CAÙC ÑIEÀU KIEÄN CUÛA TÌNH THEÁ CAÁP THIEÁT
3.2.1ÑIEÀU KIEÄN VEÀ TÍNH CHAÁT CUÛA SÖÏ NGUY HIEÅM
- Coù söï nguy hieåm ñaùng keå do caùc nguoàn nguy hieåm khaùc nhau
- Söï nguy hieåm ñe doaï ñeán lôïi ích cuûa NN, XH hoaëc lôïi ích chính
ñaùng cuûa mình hay cuûa ngöôøi khaùc
- Söï nguy hieåm ñang hieän höõu
3.2.2ÑIEÀU KIEÄN VEÀ TÍNH CHAÁT CUÛA HAØNH VI KHAÉC PHUÏC
- Vieäc gaây thieät haïn laø bieän phaùp cuoái cuøng vaø duy nhaát
- Lôïi ích bò hy sinh phaûi nhoû hôn lôïi ích caàn baûo veä
3.3 VÖÔÏT QUAÙ YEÂU CAÀU CUÛA TÌNH THEÁ CAÁP THIEÁT
Khoaûn 2 Ñieàu 16 BLHS quy ñònh: “Trong tröôøng hôïp thieät haïi
gaây ra roõ raøng laø vöôït quaù vôùi yeâu caàu cuûa tình theá
caáp thieát, thì ngöôøi gaây thieät haïi ñoù phaûi chòu TNHS”
IV - CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP KHAÙC
1. Baét ngöôøi phaïm phaùp
2. Thi haønh meänh leänh caáp treân
3. Thöïc hieän caùc chöùc naêng ngheà nghieäp
4. Ruûi ro trong saûn xuaát, nghieân cöùu khoa hoïc

45