You are on page 1of 29

Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh



1
Ch I. HM S V TH

I. TP XC NH CA HM S.
1. Hm s dng y =
( )
( )
f x
g x
. (1)
TX: D =
{ } { }
g g g
x D g(x) 0 D \ x D g(x) = 0 e = = e
2. Hm s dng y = ( ) f x . (2)
TX: D =
{ }
f
x D f(x) 0 e >
3. Hm s c dng y = lnf(x).
TX: D =
{ }
f
x D f(x) > 0 e
Do vy ta chuyn cc bi ton tm tp xc nh ca hm s vo ch phng trnh v h
phng trnh, bt phng trnh v h bt phng trnh.
II. TP GI TR CA HM S.
1. Tm tp gi tr bng nh ngha.
N. Cho hm s y = f(x) xc nh trn D. y l mt gi tr thuc tp gi tr ca f(x) khi v ch
khi phng trnh f(x) = y c nghim thuc D.
PP. Tm iu kn y phng trnh f(x) = y c nghim. Phng php ny thng dng cho
cc hm s c tp xc nh R.
V d 1. Tm tp gi tr ca hm s y =
2 1
1
x
x

.
Gii: TX. R \ { } 1 .
Phng trnh y =
2 1
1
x
x


2 1
1
yx y x
x
=


( 2) 1
1
y x y
x
=

y = 2
Vy tp gi tr ca hm s l R \ { } 2 .
V d 2. Tm tp gi tr ca hm s y =
2
2 1
2 1
x x
x

+
.
Gii: TX. R \
1
2

`
)
.
Phng trnh y =
2
2 1
2 1
x x
x

+

2
2yx + y = 2x - x - 1
1
x
2


2
2 (2 1) 1 0
1
2
x y x y
x
+ =


4y
2
+ 4y + 1 + 8y + 8 > 0 4y
2
+ 12y + 9 > 0: Bt phng trnh ny tho vi mi y.
Vy tp gi tr ca hm s l R.
V d 3. Tm tp gi tr ca hm s y =
2
1
x
x
.
Gii: TX. R \ { } 1 .
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

2
y =
2
1
x
x

2
yx - y = x
x 1


2
0
1
x yx y
x
+ =

y
2
- 4y > 0 y s 0 hoc y > 4.
Vy tp gi tr ca hm s l ( ; 0) (4; ) +
V d 4. Tm tt c cc gi tr ca m phng trnh (m-1)sinx + m(cosx - 2) = 0 c nghim

Gii:
Phng trnh tng ng m(sinx+ cosx - 2) = sinx (1)
Do sinx + cosx s 2 nn sinx + cosx - 2 < 0. Suy ra sinx + cosx - 2 = 0
(1)
sin
sin cos 2
x
x x +
= m (2)
t y =
sin
sin cos 2
x
x x +

TX: R
Gi y l mt gi tr thuc tp gi tr ca hm s.
Khi phng trnh y =
sin
sin cos 2
x
x x +
c nghim.
y =
sin
sin cos 2
x
x x +
(y - 1)sinx + ycosx - 2y = 0
Phng trnh ny c nghim khi ch khi (y - 1)
2
+ y
2
> (- 2y)
2

2y
2
+ 2y - 1 s 0

- 1 - 3 - 1 + 3
y
2 2
s s
Vy phng trnh cho c nghim khi v ch khi
- 1 - 3 - 1 + 3
m
2 2
s s
BTII.1.
1) Tm tp gi tr ca hm s
a)
2
2
1
1
x
y
x

=
+

b)
2
2
1
x
y
x
=
+

2) Tm tt c cc gi tr ca m phng trnh sau y c nghim :

sinx - 2cosx + 1
= 1 - 2m
sinx + 2

HD. Cho hm s y = f(x) xc nh trn D. Phng trnh f(x) = k c nghim trn D khi v ch
khi k thuc tp gi tr ca f(x).
3) Chng minh - 1
2
2
cos 2 cos
1
2 cos 1
x x
x x

+
s s
+
, vi (0; ) e
HD. Tm tp gi tr ca hm s
2
2
cos 2 cos
2 cos 1
x x
y
x x

+
=
+

Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

3
4)* Tm a tp gi tr ca hm s
2
1 x
y
x a
+
=
+
cha on [0; 1]
5)* Tm gi tr ln nht v nh nht ca hm s
3
4
2
12 ( )
36
x x a
y
x
(
=
(
+


HD. Tm tp gi tr ca hm s
3
4
2
12 ( )
36
x x a
y
x
(
=
(
+

.
2. Tm tp gi tr bng phng php bt ng thc.

PP. Cho hm s y = f(x) xc nh v lin tc trn D.
Nu m s f(x) s M, x D e th tp xc nh ca f(x) l [m; M]
Nu m s f(x), x D e th tp xc nh ca f(x) l [m; +)
Nu f(x) s M th tp xc nh ca f(x) l ( - ; M]
Ch nu khng c du bng trong cc bt ng thc trn th phi thm iu kin v gii hn.
V d: f(x) > m, x D e th khng th kt lun ngay tp gi tr ca f(x) l (m; +)
m phi c thm iu kin
0
lim
x x
f(x) = m.
V d 1. Tm tp gi tr ca hm s y =
2
2
1
x
x +
.
Gii: Ta c
2
2
1 1
1
x
x
s s
+
, x R e , y =
2
2
1
x
x +
lin tc trn R. Vy tp gi tr ca hm s y =
2
2
1
x
x +
l [-1; 1].
V d 2. y =
2 2
1 1 x x x x + + +
Gii: Ta c: y =
2 2
2
1 1
x
x x x x + + + +
=
2 2
2
1 3 1 3
( ) ( )
2 4 2 4
x
x x + + + +
s
s
2 2
2
1 1
( ) ( )
2 2
x
x x + +
=
2
1 1
2 2
x
x x + +
s
2
1 1
2 2
x
x x + +
=
2
2
x
x
= 1

Du bng khng xy ra v h sau v nghim:
0
1 1
0 ( )( ) 0
2) 2
0
x
x x x
x
=

= v + >


Mt khc ta c
2 2
lim( 2 1 2 1)
x
x x x x

+ + + =
2 2
2
lim
1 1
x
x
x x x x

+ + + +
= - 1

2 2
lim( 2 1 2 1)
x
x x x x
+
+ + + =
2 2
2
lim
1 1
x
x
x x x x
+
+ + + +
= 1
Hm s cho lin tc trn R
Vy tp gi tr ca hm s l (- 1; 1)
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

4
BTII.2. Tm tp gi tr cc hm s sau
1) y =
2 2
2 3 2 3 x x x x + + +
2) y =
2
4 x
3) y = ( 2)(3 2 ) x x +
4) y = 3 6 x x + +

3. Tm tp gi tr bng phng php kho st s bin thin ca hm s.

PP. Cho hm s y = f(x) xc nh v lin tc trn D. Kho st v lp bng bin thin, ta s thy
ngay tp gi tr ca hm s.
V d 1. Tm tp gi tr ca hm s y =
2
2
1
x
x +
.
Gii: TX: R
Ta c y' =
2 2
2 2
2(1 ) 4
(1 )
x x
x
+
+
=
2
2 2
2(1 )
(1 )
x
x

+

Bng bin thin:
Thy ngay tp gi tr [ -1; 1]
V d 2. y =
2 2
1 1 x x x x + + +
Gii: TX: R
Ta c: y' =
2
2 1
2 1
x
x x
+
+ +
-
2
2 1
2 1
x
x x

+

* Nu
1
2
s x
1
2
s th y' > 0
* Nu x
1
2
> th y' > 0 (x
2
- x + 1)(2x + 1)
2
> (x
2
+ x + 1)(2x - 1)
2

-2x
2
+ 2x + x
2
- x + 1 >2x
2
+ 2x - x
2
- x - 1
x
2
1 s - 1 1 x s s
hay
1
2
1 x < s th y' > 0
* Nu x < -
1
2
th y' > 0
(x
2
- x + 1)(2x + 1)
2
s (x
2
+ x + 1)(2x - 1)
2

-2x
2
+ 2x + x
2
- x + 1 s2x
2
+ 2x - x
2
- x - 1
x
2
1 s x 1 s hoc x > 1.
hay vi x < -
1
2
th y' > 0
Bng bin thin:

Vy tp gi tr ca hm s l (- 1; 1)
BTII.3. Tm tp gi tr cc hm s sau
1) y =
2 2
2 3 2 3 x x x x + + + +
x - - 1 1 +
y' - 0 + 0 -

y
0 1

-1 0

x - +
y' +

y

1

- 1

Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

5
2) y = x +
2
4 x
3) y = x +
2
4 x +
4) y = 4 4 x x +

III. IM C BIT CA TH.
1. im c nh.
N. im M(x
0
; y
0
) c gi l im c nh ca th hm s y = f(m, x), trong m l
tham s, nu M(x
0
; y
0
) thuc mi th ca hm s y = f(m, x).
PP. M(x
0
; y
0
) thuc mi th ca hm s y = f(m, x) khi v ch khi y
0
= f(m, x
0
), m .
hay phng trnh y
0
= f(m, x
0
), tho m .
Vy M(x
0
; y
0
) l im c nh ca th hm s y = f(m, x) khi ch khi phng trnh y
0
= f(m,
x
0
), tho m . T y suy ra x
0
, y
0
.
V d 1. Tm im c nh ca h ng thng: y = m(x - 1) + m - 1
Gii: M(x
0
; y
0
) l im c nh ca th hm s y = m(x - 1) + m - 1 khi ch khi phng trnh
y
0
= m( x
0
- 1) + m - 1, tho m .
mx
0
- 1 - y
0
= 0 tho m x
0
= 0, y
0
= 1.
V d 2. Cho hm s y = x
3
- 3(m + 1)x
2
+ 2(m
2
+ 4m + 1)x - 4m(m +1 ) (1)
1) Chng minh rng th lun lun i qua mt im c nh.
2) Tm tt c cc gi tr ca m th hm s (1) ct trc honh ti ba im phn bit c
honh ln hn 1.
Gii:
1) M(x
0
; y
0
) l im c nh ca th hm s
y = x
3
- 3(m + 1)x
2
+ 2(m
2
+ 4m + 1)x - 4m(m +1 )
khi ch khi phng trnh : y
0
= x
3
0
- 3(m + 1)x
2
0
+ 2(m
2
+ 4m + 1)x
0
- 4m(m +1 ) tho m .
(2x
0
- 4)m
2
- (3 x
2
0
- 8 x
0
+ 4)m + x
3
0
- 3 x
2
0
+ 2 x
0
- y
0
= 0 tho m .

0
2
0 0
3 2
0 0 0 0
2 4 0
3 8 4 0
3 2 0
x
x x
x x x y
=

+ =

+ =

x
0
= 2, y
0
= 0.
2) T 1) cho ta thy khi y = 0 phng trnh:
x
3
- 3(m + 1)x
2
+ 2(m
2
+ 4m + 1)x - 4m(m +1 ) = 0 c 1 nghim x = 2
V th phng trnh tng ng vi ( x - 2)[x
2
- (3m + 1)x + 2m(m +1)] = 0
Thy ngay 3 nghim x = 2, x = 2m, x = m + 1.
Ta phi c:
2 2
1 2
2 1
2 1
1 1
m
m
m m
m
m
=

+ =

= +

>

+ >

m >
1
2
. m 1 =
Bi tp III.1.1
Cho hm s y = x
3
+ mx
2
+ (m
2
- 3m)x - m
2
+ 2m - 1 (1)
1) Tm cc im m th (1) lun lun i qua vi mi m.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

6
2) Tm tt c cc gi tr ca m th hm s (1) ct trc honh ti ba im phn bit.
Bi tp III.1.2. Tm im c nh ca th cc hm s sau y
1) y = x
4
+ mx
2
- m - 5
2) y =
2
2
x x n
x n
+
+

3) y =
2
2 (1 ) 1 x m x m
x m
+ + +


4) y = x
3
- (m + 1)x
2
- (2m
2
- 3m + 2)x + 2m( 2m - 1)
2. im khng c th no i qua.
N. im M(x
0
; y
0
) c gi l im khng c th no ca th hm s y = f(m, x), trong
m l tham s, i qua nu M(x
0
; y
0
) khng thuc mi th ca hm s y = f(m, x).
PP. M(x
0
; y
0
) khng thuc mi th ca hm s y = f(m, x) khi v ch khi y
0
= f(m, x
0
),
khng tho m hay phng trnh y
0
= f(m, x
0
), v nghim m.
T y suy ra x
0
, y
0
.
V d 1. Tm tt c cc im trong mt phng m khng c th no ca h ng thng:
y = m(x - 2) + m
2
- 1 i qua
Gii: Gi M(x
0
; y
0
) l im nh th y
0
= m(x
0
- 2) + m
2
- 1, v nghim m
m
2
+ (x
0
- 2)m - 1 - y
0
= 0, v nghim m
(x
0
- 2)
2
- 4(1 + y
0
) < 0
y
0
>
1
4
(
2
0 0
4 x x )
l phn trong ca parabol y =
1
4
(
2
4 x x )
(phn mt phng cha im (0; 1)
V d 2. Tm tt c cc im trn ng thng y = 1 sao cho khng c th no ca h y =
2 2
m x + 1
x
i qua.
Gii: Gi M(x
0
; 1) l im nh th 1 =
2 2
0
0
m x + 1
x
, v nghim m
Phng trnh
2 2
0 0
0
x m = x - 1
x 0

(1)
Thy ngay h (1) v nghim m ch khi x
0
= 0 hoc x
0
< 1.
l tp hp nhng im thuc ng thng y = 1, c honh x < 1.
Bi tp III.2.1.
1) Tm tt c cc im trn mt phng sao cho khng c th no ca h th sau y i qua:
2
x + mx - 8
y =
x - m
.
2) Tm tt c cc im trn mt phng sao cho khng c th no ca h th sau y i qua:
2
(m - 2)x - (m - 2m + 4)
y =
x - m
.

3. im ch c mt s th i qua.
f(x)=(x^2-4x)/4
-8 -6 -4 -2 2 4 6 8
-6
-4
-2
2
4
6
8
x
f(x)
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

7
N. im M(x
0
; y
0
) c k th ca h th hm s y = f(m, x) i qua nu M(x
0
; y
0
) thuc
vo ng k th ca h.
PP. im M(x
0
; y
0
) c k th ca h th hm s y = f(m, x) khi v ch khi phng trnh
y
0
= f(m, x
0
) c ng k nghim m.
V d. Chng minh rng nhng im trong mt phng bn phi trc tung c ng hai th
ca h th hm s
2 2
(m + 1)x - m
y =
x - m
i qua.
Gii: Gi A(x
0
; y
0
) , trong x
0
> 0. Xt phng trnh
2 2
0
0
0
(m + 1)x - m
y =
x - m
(1)
(1)
2 2 2 2 2 2
2 2 2 4 2 2 2
2 2 4 2
2 2 4 2 3
yx - ym = mx + x - m m - (x + y)m - x + xy = 0
(1)
x - m 0 x - m 0
= (x + y) + 4x - 4xy = x + 2x y + y + 4x - 4xy =
= y + 2(x - 2x)y + x + 4x
' = (x - 2x) x - 4x = - 4x


= =

< 0, x > 0.
> 0, x > 0, y.



Suy ra (1) c hai nghim phn bit.
Bi tp III.3.1.
1) Chng minh rng nhng im trong mt phng v khng thuc trc tung c ng hai th
ca h th hm s
2 2
x - mx - m
y =
x + m
i qua.
2) Nhng im thuc ng thng y = 1, c bao nhiu th ca h th hm s sau i qua:
y = x
4
- 2mx
2
+ m
2
+ 1 i qua.
3) Cho hm s
2 2
- x + mx - m
y =
x - m
, (C
m
)
a) Kho st hm s khi m = 1.
b) Tm m hm s c cc i, cc tiu. Khi vit phng trnh ng thng i qua hai
im cc i v cc tiu ca hm s.
c) Tm trn mt phng cc im c ng hai th ca h (C
m
) i qua.
IV. VN I XNG.
1. Trc i xng.
Ta ch xt trc i xng l ng thng vung gc trc honh.
L: th hm s y = f(x) c trc i xng l ng thng x = x
0
khi v ch khi qua php bin
i
0
x = x + X
y = Y

hm s cho tr thnh Y = f(x


0
+ X) l mt hm s chn.
V d 1: Chng t rng th hm s y = x
4
- 4x
3
- 2x
2
+ 12x - 1 c trc i xng. T suy ra
honh giao im ca th vi trc honh.
Gii:
Gi s ng thng x = x
0
l trc i xng ca th hm s.
Khi qua php bin i:
0
x x X
y Y
= +

hm s cho tr thnh:
Y = (x
0
+ X)
4
- 4(x
0
+ X)
3
- 2(x
0
+ X)
2
+ 12(x
0
+ X) - 1
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

8
=
4 3 2 2 3 4
0 0
4 6 4
o o
x x X x X x X X + + + + -
-
3 2 2 3
0 0 0
4 12 12 4 x x X x X X -
-
2 2
0 0
2 4 2 x x X X +

0
12 12
1
x X + +


Y l hm s chn ca X
0
3 2
0 0 0
4 4 0
4 12 4 12 0
x
x x x
=


+ =


Suy ra: x
0
= 1.
Vy th hm s c trc i xng l ng thng x = 1.
*Honh giao im ca th vi trc honh.
Theo trn, khi x
0
= 1 th Y = X
4
- 8X
2
+ 6
Honh giao im ca thi vi trc honh l nghim phng trnh:
y = 0 Y = 0 X
4
- 8X
2
+ 6 = 0
X
2
= 4 10
X = 4 10 , X = 4 10 +
Suy ra phng trnh c 4 nghim: x = 1 4 10 , x = 1 4 10 +
Honh 4 giao im vi trc honh l : x = 1 4 10 , x = 1 4 10 +
***T v d 1 trn y ta suy ra mt phng php gii phng trnh bc bn nu v tri ca
phng trnh l mt hm m th cu n c trc i xng.
V d 2: Gii phng trnh x
4
+ 8x
3
+ 12x
2
- 16x + 3 = 0
t y = x
4
+ 8x
3
+ 12x
2
- 16x + 3.
Gi s ng thng x = x
0
l trc i xng ca th hm s.
Khi qua php bin i:
0
x x X
y Y
= +

hm s cho tr thnh:
Y = (x
0
+ X)
4
+ 8(x
0
+ X)
3
+ 12(x
0
+ X)
2
- 16(x
0
+ X) + 3 =
=
4 3 2 2 3 4
0 0
4 6 4
o o
x x X x X x X X + + + + -

3 2 2 3
0 0 0
8 24 24 8 x x X x X X + + + + +

2 2
0 0
12 24 12 x x X X + + + +

0
16 16
3
x X +
+

Y l hm s chn, suy ra: x
0
= - 2
Y = X
4
- 12X
2
+ 35
Y = 0 X
2
= 5, X
2
= 7 X = 5 , X = 7
Suy ra bn nghim X = - 2 5 , X = - 2 7

Bi tp tng t:
BT1. Chng t rng th hm s y = 2x
4
- 16x
3
+ 43x
2
- 44x + 14 c trc i xng. T
suy ra honh giao im ca th vi trc honh.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

9
S: x = 2
1
2
, x = 2 2 .
BT2. Gii phng trnh 6x
4
+ 24x
3
+ 23x
2
- 2x - 1 = 0
S: x = - 1
2
3
, x = - 1
3
2
.
BT3. Chng t rng th hm s y = x
4
+ 8x
3
+ 12x
2
- 16x + 3 c trc i xng. T suy
ra honh giao im ca th vi trc honh.
BT4. Tm tt c cc gi tr a th hm s sau c trc i xng:
y = ax
4
+ 4x
3
- 2ax
2
+ 1
2. Tm i xng.
L: th hm s y = f(x) c tm i xng l M
0
(x
0
, y
0
) khi v ch khi qua php bin i
0
0
x = x + X
y = y + Y

hm s cho tr thnh Y = f(x


0
+ X) - y
0
l mt hm s l.
V d 1: Chng t rng th hm s y = 4x
3
- 2x
2
+ 12x - 1 c mt tm i xng.

Gii:
Vi M
0
(x
0
, y
0
) : Qua php bin i
0
0
x = x + X
y = y + Y

hm s cho tr thnh
3 2
0 0 0
Y = 4(x + X) - 2(x + X) + 12(x + X) + 1 - y
0
=
= 4
3 2 2 3
0 0
12 12 4
o
x x X x X X + + + -

2 2
0 0
2 4 2 x x X X +
+ 1 - y
0

Y l mt hm s l
0
3 2
0 0 0
12x - 2 = 0
4x - 2x + 1 - y = 0


0
0
1
x =
6
97
y =
98


Vy, th hm s c ng mt tm i xng l
0
1 97
M ;
6 98
| |
|
\ .

**Ch : Bi ton yu cu tm tm i xng hay chng minh th c tm i xng ta u i
tm tm i xng.
i vi hm s bc ba, bn c th ch ra tm i xng l im un ca th, nhng nh th
khng chng minh c " c ng mt tm i xng".
V d 2: Tm tm i xng ca th hm s
2
x - 2x
y =
x - 1
.
Gii:
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

10
Gi s M
0
(x
0
, y
0
) l tm i xng. Qua php bin i
0
0
x = x + X
y = y + Y

hm s cho tr thnh
2 2 2
0 0 0 0 0
0
0 0
2 2
0 0 0 0 0 0 0
0
( ) 2( ) 2( 1) 2
( ) 1 1
(2 2) 2
1
x X x X X x X x x
y Y
x X x X
X x y X x x x y y
Y
x X
+ + + +
+ = =
+ +
+ + +
=
+

Y phi l mt hm s l, trong khi mu thc ch c th l mt hm s l, do t thc phi l
mt hm s chn. Suy ra:
0 0
0 0 0
1 0 1
2 2 0 0
x x
x y y
= =


= =


Vy tm i xng duy nht ca th l M
0
(1, 0).
**Ch : Nu bn dng tnh cht giao im ca hai tim cn l tm i xng thy M
0
(1, 0),
ri cho d bn dng nh l trn chng minh M
0
(1, 0) l tm i xng ca th, v qua php
bin i
x = 1 + X
y = 0 + Y

hm s cho tr thnh
2 2
(1 ) 2(1 ) 1 X X X
Y
X X
+ +
= = l mt hm s l
th li gii vn cha trn vn bi bn cha tr li c cu hi: cn na khng ?
V d : Chng minh rng M(- 1; - 2) l tm i xng ca th hm s
2
x
y =
x + 1
.
Gii:
Qua php bin i
x = -1 + X
y = 2 + Y

hm s cho tr thnh
2 2 2
( 1 ) 2 1 1
2
( 1 ) 1
X X X X
Y Y
X X X
+ + +
+ = = =
+ +

Y l mt hm s l. Suy ra pcm.
Bi tp tng t:
BT1. Chng t rng th cc hm s sau u c mt tm i xng:
1) y =
2 - 3x
2x - 3
2) y =
2
2x + x - 1
x - 1

3) y = 2x
3
- 3x
2
+ 1
BT2. Tm tm i xng ca th cc hm s:
1) y =
2 + 3x
2x - 3
2) y =
2
2x - x - 1
x + 2

3) y = x
3
- x
2
+ x - 1

**Ch : Cn v im M'(x'; y') l im i xng ca M(x: y) qua
i) M
0
(x
0
; y
0
) l
0
0
x + x' = 2x
y + y' = 2y

c bit qua O(0; 0) l


x + x' = 0
y + y' = 0


ii) ng thng y = m l
x = x'
y + y' = 2m

c bit qua trc honh l


x = x'
y = - y'


Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

11
3i) ng thng x = m l
x + x' = 2m
y = y'

c bit qua trc tung l


x = - x'
y = y'


4i) Phn gic y = x l
x' = y
y' = x

, phn gic y = - x l
x' = - y
y' = - x


5i) ng thng Ax + By + C = 0 : Xem Phng php to trong mt phng.

V d1 : Tm tt c cc cp im M,N trn th hm s
2
2
1
x x
y
x
+ +
=

i xng qua I (0; 5/2)


Gii: Gi M(x
1
. y
1
), N(x
2
. y
2
). Ta c
2
1 1
1
1
2
1
x x
y
x
+ +
=

,
2
2 2
2
2
2
1
x x
y
x
+ +
=

, x
1
+ x
2
= 0, y
1
+ y
2
= 5
Suy ra: x
1
= - x
2
, y
1
= 5 - y
2
,
2
1 1
1
1
2
1
x x
y
x
+ +
=

, 5 -
2
1 1
1
1
2
1
x x
y
x
+ +
=


Suy ra: 5
2
1 1
1
2
1
x x
x
+ +
=

+
2
1 1
1
2
1
x x
x
+ +


V d2 : Tm phng trnh ng cong i xng vi ng cong
2
2
2
x x
y
x
+
=

qua ng
thng y = 2.
Gii: Gi th hm s
2
2
2
x x
y
x
+
=

l (C), th i xng qua ng thng y = 2 l ( D)


M'(x'; y') e ( D) -M(x; y) i xng M'(x'; y') v M(x; y) e (C)
2
2
1
'
4 '
x x
y
x
x x
y y
+
=


Suy ra
2 2 2
' ' 2 ' ' 2 ' 3 ' 2
4 ' ' 4
' 1 ' 1 ' 1
x x x x x x
y y
x x x
+ + +
= = =

hay
2
3 2
2
x x
y
x
+
=

l hm s
c th ( D).
Bi tp tng t:
BT1. Vi gi tr no ca m th trn th hm s y = x
3
- (m + 3)x
2
+ mx + m + 5 c cp im
i xng nhau qua O. Tm cp im khi m = 1.
BT2. Cho hm s y = x
3
+ 2x
2
- 4x - 3.
Chng t th ct trc honh ti A(-3; 0). Tm B i xng A qua tm i xng ca th.
BT2. Vit phng trnh ng cong i xng ng cong y = x
3
+ 3x
2
- 4 qua ng thng x =
1

V. VN TIP XC.
1. Tip tuyn ca th .
1.1. Tip tuyn ti M
0
(x
0;
y
0
).
Cho hm s y = f(x) c th (C). Phng trnh tip tuyn ti M
0
(x
0;
y
0
) e (C) l:
y = f '(x
0
)( x - x
0
) + f(x
0
)
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

12

1.2. Tip tuyn i qua M
0
(x
0;
y
0
).
Cho hm s y = f(x) c th (C). Gi d ng thng i qua M
0
(x
0;
y
0
). Khi phng trnh ca
d l y = k( x - x
0
) + y
0
. d l tip tuyn ca (C) khi v ch khi h phng trnh sau c nghim:

0 0
( ) ( ) ( )
'( )
f x k x x f x
f x k
= +


(nghim x ca h l honh tip im).
VD1. Vit phng trnh cc tip tuyn ca th hm s
2
1
x
y
x
=

, (C) :
1) Ti M(3; 9/2).
2) i qua N(2; 0)
Gii: Ta c y ' =
2
2
2
( 1)
x x
x

.
1) y'(3) = 3/2. Suy ra phng trnh tip tuyn l
3 9
( 3)
2 4
y x = + hay
3 9
2 4
y x =
2) Gi d ng thng i qua N(2; 0). Khi phng trnh d l y = k(x - 2).
d l tip tuyn ca (C) khi v ch khi h phng trnh sau c nghim:

2
2
2
( 2) (1)
1
2
(2)
( 1)
x
k x
x
x x
k
x


Thay k (2) vo (1) ta c:
2 2
2 2
0
0
2
( 2)
4
1 ( 1) ( 1) ( 2)
3
x
x
x x x
x
x x x x x x
=
=

=


= =



i) x = 0 suy ra k = 0. Ta c tip tuyn y = 0.
ii) x =
4
3
suy ra k =
8
9
. Ta c tip tuyn y =
8
9
(x - 2).
VD2. Tm trn ng thng y = 4 nhng im c th k c hai tip tuyn n th hm s
2
1
x
y
x
=

v hai tip tuyn ny vung gc vi nhau.


Gii. V y' =
2
2
2
( 1)
x x
x

nn x = 2 l mt im cc tr v d M(2; 4) l mt im cc tr ca
th hm s. Suy ra ng thng y = 4 l mt tip tuyn ca th.
Gi A(a; 4) l im thuc ng thng y = 4. ng thng i qua A to vi ng thng y = 4
gc 45
0
ngha l to vi trc honh gc 45
0
th c h s gc bng 1 hoc -1.
i) Tip tuyn c h s gc bng 1: y = x - a + 4
Xt h phng trnh
2
2
2
4
1
2
1
( 1)
x
x a
x
x x
x

= +

v nghim.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

13
Suy ra khng c tip tuyn c h s gc bng 1 to vi ng thng y = 4 gc 45
0
.
ii) Tip tuyn c h s gc bng - 1: y = - x + a + 4
Xt h phng trnh
2
2
2
4 (1)
1
2
1 (2)
( 1)
x
x a
x
x x
x

= + +


T (2) suy ra 2x
2
- 4x + 1 = 0 x = 1
1
2

T (1) suy ra
2 2 2
2 5 4 (2 4 1) 3
4
1 1 1
x x x x x x
a x
x x x
+ + +
= + = =


Do :
i) Khi x = 1 +
1
2
. Suy ra a = 2 2 1 . Ta c A( 2 2 1 ; 4).
ii) Khi x = 1 -
1
2
. Suy ra a = 2 2 1 . Ta c A( 2 2 1 ; 4).
VD3. Cho y = 2x
3
- 3(m + 3)x
2
+ 18mx - 8
1) Tm m th tip xc vi trc honh.
2) Chng minh rng trn parabol y = x
2
c hai im khng thuc th (1) d m ly bt
k gi tr no
Gii: th tip xc vi trc honh khi ch khi h sau c nghim
3 2
2
2 3( 3) 18 8 0 (1)
( 3) 3 0 (2)
x m x mx
x m x m
+ + =

+ + =


T (2) suy ra x = 3, x = m. Thay vo (1):
i) x = 3: 54 - 27(m +3) + 54m - 8 = 0 27m = 35 m =
35
27

ii) x = m: 2m
3
- 3(m + 3)m
2
+ 18m
2
- 8 = 0 m
3
- 9m
2
+ 8 = 0 m = 1, m = 8.
2. Hai th tip xc.
N. Cho hm s y = f(x) c th (C), hm s y = g(x) c th (D).
(C) v (D) c gi l tip xc nhau ti im chung M
0
(x
0;
y
0
) nu cc tip tuyn ca (C) v
(D) ti M
0
(x
0;
y
0
) trng nhau.
l: Cn v (C) v (D) tip xc l h phng trnh sau c nghim:
( ) ( )
'( ) '( )
f x g x
f x g x
=


(nghim ca h l honh tip im)
VD1. Cho hm s
2
1
1
x x
y
x
+
=

(C)
1) Tm trn trc tung nhng im t c th k c t nht mt tip tuyn n th (C).
2) Tm tt c cc gi tr a (C) tip xc parabol y = x
2
+ a.
Gii:
1) Gi im thuc trc tung A(0; a). ng thng d qua A: y = kx + a
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

14
d l tip tuyn ca (C) khi ch khi h phng trnh sau c nghim:
2
2
2
1
(1)
1
2
(2)
( 1)
x x
kx a
x
x x
k
x
+
= +


Thay k (2) vo (1):
2 2
2 2 2
2
1 2
( 1)( 1) ( 2 ) ( 1)
1 ( 1)
x x x x
x a x x x x x x a x
x x
+
= + + = +


ax
2
- 2(a + 1)x + a - 1 = 0.
i) a = 0: Phng trnh c nghim
ii) a = 0: Phng trnh c nghim khi v ch khi A' > 0 3a + 1 > 0 a > -
1
3
.
2) (C) tip xc parabol khi ch khi h phng trnh sau c nghim:

2
2
2
2
1
(1)
1
2
2 (2)
( 1)
x x
x a
x
x x
x
x
+
= +


T (2) suy ra x = 0 hoc
2
2
2
( 1)
x
x

=

x = 0 hoc 2x
2
- 5x + 4 = 0 x = 0.
Thay vo (1) ta c a = - 1.
VD2. Cho hm s y = (x -1)
2
(x + 1)
2
, (C)
1) Tm trn trc tung nhng im t c th k c t nht mt tip tuyn n th (C).
2) Tm tt c cc gi tr b (C) tip xc parabol y = 2x
2
+ b.
Gii:
1) Gi im thuc trc tung A(0; a). ng thng d qua A: y = kx + a
d l tip tuyn ca (C) khi ch khi h phng trnh sau c nghim:
4 2
3
2 1 (1)
4 4 (2)
x x kx a
x x k
+ = +


Thay a (2) vp (1): 3x
4
- 2x
2
= 1 - a (3)
t f(x) = 3x
4
- 2x
2
, Suy ra f '(x) = 12x
3
- 4x
Hm s t cc tiwr ti x =
1
3
. Suy ra minf(x) = -
1
3

H phng rnh c nghim khi ch khi phng trnh (3) c nghim 1 - a > -
1
3
a
4
3
s .
2) (C) tip xc parabol y = 2x
2
+ b h phng trnh sau c nghim

4 2 2
3
2 1 2 + b (1)
4 4 4 (2)
x x x
x x x
+ =


T (2) suy ra x = 0 , x = 2
i) x = 0: b = 1
ii) x = 2 : b = - 3
Bi tp tng t:
BT1. Cho hm s y = x
4
+ mx
2
- (m + 1) c th (C
m
)
1) Tm im c nh ca th.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

15
2) Gi A l im c nh c honh dng ca (C
m
). Tm m tip tuyn ti A ca
(C
m
) song song vi ng thng y = 2x.
BT2. Cho hm s y =
1
3
x
3
- mx
2
+ (2m - 1)x - m + 2 c th (C
m
)
1) Kho st s bin thin v v thi (C) ca hm s khi m = 2.
2) Qua A(4/9; 4/3) k c my tip tuyn n (C). Vit phng trnh cc tip tuyn .
3) Vi gi tr no ca m th hm s (1) nghch bin trn (- 2; 0)
BT3. Cho cc hm s y = mx
2
- mx - 2 v
2
1
mx
y
x

=
+

1) Chng minh rng hai th ca hai hm s trn c cng mt im c nh.
2) Tm m im c nh trn tr thnh tip im. Vit phng trnh tip tuyn chung ti
tip im.
BT4. Cho hm s y = 2x
3
- 3(m + 1)x
2
+ 18mx - 8 (1)
1) Tm tt c cc gi tr m th hm s (1) tip xc trc honh.
2) Chng minh rng trn parabol y = x
2
c hai im khng thuc th hm s (1) d m ly
bt k gi tr no.
HD.
1) th hm s (1) tip xc trc honh khi ch khi h phng trnh sau c nghim:

3 2
2
2 3( 3) 18 8 0 (1)
( 3) 3 0 (2)
x m x mx
x m x m
+ + =

+ + =


rng (2) c 2 nghim x = 3, x = m.
2) Gi im nh th l M
0
(x
0
; y
0
) h phng trnh sau v nghim m:

3 2
0 0 0 0
2
0 0
2 3( 3) 18 8 (1)
(2)
y x m x mx
y x
= + +


Suy ra phng trnh
2 3 2
0 0 0 0
2 3( 3) 18 8 x x m x mx = + + v nghim m

3 2
0 0 0
2 (3 10) 18 8 0 x m x mx + + = v nghim m

2 3 2
0 0 0 0
(18 3 ) 2 10 8 0 x x m x x + = v nghim m
BT5. Cho hm s y = - x
4
+ 2mx
2
- 2m + 1 c th (C
m
)
1) Chng minh rng th hm s lun lun i qua hai im c nh A, B.
2) Tm m cc tip tuyn ca (C
m
) ti A v B vung gc vi nhau.
BT6. Tm m hai ng cong y = x
3
- 1 v y = - mx
2
tip xc vi nhau. T suy ra m > 0
phng trnh x
3
+ mx
2
- 1 = 0 c nghim duy nht.
BT7. Vit phng trnh tip tuyn chung ca cc cp ng cong sau:
1) y = x
2
- 2x + 3 v y = x
2
- 4x + 5
2) y = x
2
- 5x + 6 v y = - x
2
- x - 14
***Ch : ng thng y = px + q l tip tuyn ca parabol y = ax
2
+ bx + c khi v ch khi
phng trnh ax
2
+ bx + c = px + q hay ax
2
+ (b - p)x + c - q = 0 c nghim kp, tc l
A= (b - p)
2
- 4a(c - q) = 0
VD. Vit phng trnh ng thng i qua A(1; 2) v tip xc parabol y = 2x
2
+ x + 1.
Gii: ng thng d i qua A: y = k(x - 1) + 2
d l tip tuyn ca parabol khi ch khi phng trnh 2x
2
+ x + 1 = k(x - 1) + 2 c nghim kp.
2x
2
+ (1 - k)x + k - 1 = 0 c nghim kp (1 - k)
2
- 2(k - 1) = 0 k = 1, k = 3.
Hai tip tuyn : y = x + 1, y = 3x - 1.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

16

3. H ng thng tip xc mt ng cong c nh.
Bi ton. Chng minh rng h ng thng (d
m
) lun lun tip xc mt ng cong c
nh.
Phng php. Tm nhng im trong mt phng m h ng thng (d
m
) khng i qua
vi mi m. Bin ca tp hp cn tm l ng cong c nh cn tm.
VD1. Chng minh rng tim cn xin ca h: y =
2 2
( 1) m x m
x m
+

lun lun tip xc mt parabol


c nh.
Gii: H tim cn xin (d
m
) : y = (m + 1)x + m
2
+ m
M(x: y) l im thuc mt phng sao cho khng c ng thng ca (d
m
) i qua khi v ch khi
phng trnh y = (m + 1)x + m
2
+ m v nghim m m
2
+ (x + 1)m + x - y = 0 v nghim m
A= (x + 1)
2
- 4(x - y) < 0 y < -
1
4
(x - 1)
2
.
Ta chng minh (d
m
) tip xc vi parabol y = -
1
4
(x - 1)
2
.
Tht vy, xt phng trnh: (m + 1)x + m
2
+ m = -
1
4
(x - 1)
2

4(m + 1)x + 4m
2
+ 4 m = - (x - 1)
2

x
2
+ 2(2m + 1)x 4m
2
+ 4 m + 1 = 0
Phng trnh ny c nghim kp vi mi m. Suy ra iu phi chng minh.
VD2. Chng minh rng h ng thng ph thuc thm s :
( 1) cos ( 1) sin 4 0 x y + = (d)
lun lun tip xc mt ng trn c nh.
Gii: M(x; y) l im thuc mt phng sao cho khng c ng thng no ca h i qua
phng trnh ( 1) cos ( 1) sin 4 0 x y + = v nghim .
(x - 1)
2
+ (y - 1)
2
< 16
Xt ng trn: (x - 1)
2
+ (y - 1)
2
= 16 c tm I(1; 1), R = 4.
Ta c d(I, d) =
2 2
4
4
cos sin

=
+
= R. Suy ra h ng thng d tip xc ng trn c nh:
(x - 1)
2
+ (y - 1)
2
= 16
Bi tp tng t:
BT1. Chng minh h ng thng 4x - 2my + m
2
= 0 lun lun tip xc mt parabol c nh.
BT2. Chng minh rng tim cn xin ca h: y =
2
mx x m
x m
+ +
+
lun lun tip xc mt parabol c
nh.
BT3. Chng minh h ng thng cos sin cos sin 2 0 x y + + = lun lun tip xc mt
ng trn c nh.

VI. VN TNG GIAO CA HAI TH.
- L. Cho hm s y = f(x) c th (C), hm s y = g(x) c th (D).
Xt h phng trnh
( )
( )
y f x
y g x
=

(h cho bit to im chung (nu c) ca (C) v (D) (nu c))


Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

17
T h phng trnh suy ra phng trnh: f(x) = g(x) ( phng trnh cho bit honh im
chung (nu c) ca (C) v (D)).
(C) v (D) c bao nhiu im chung khi v ch khi h
( )
( )
y f x
y g x
=

hay phng trnh f(x) = g(x)


c by nhiu nghim.
T y c hai bi ton:
i) Bin lun s im chung ca hai th (C) v (D) da vo h phng trnh
( )
( )
y f x
y g x
=

hay phng trnh f(x) = g(x).


ii) Bin lun s nghim ca phng trnh f(x) = g(x) hay h phng trnh
( )
( )
y f x
y g x
=

da
vo s im chung ca hai th (C) v (D) .
VD1. Cho hm s y = x
3
+ 3x
2
+ mx +1, (C
m
)
1) Kho st s bin thin v v th ca hm s khi m = 3.
2) Chng minh rng vi mi m th (C
m
) lun lun ct th hm s y = x
3
+ 2x
2
+ 7
ti hai im phn bit A, B. Tm qu tch trung im I ca on AB.
3) Xc nh m (C
m
) ct ng thng y = 1 ti 3 im C(0; 1), D, E sao cho cc tip
tuyn ca (C
m
) ti D, E vung gc vi nhau.
Gii. 2) Xt phng trnh x
3
+ 3x
2
+ mx +1 = x
3
+ 2x
2
+ 7 x
2
+ mx - 6 = 0 (*)
Thy ngay phng trnh ny lun lun c hai nghim phn bit. Suy ra pcm.
Gi A(x
1
; y
1
), B(x
2
; y
2
) l cc im chung. Khi x
1
, x
2
l nghim ca (*)
x
1
+ x
2
= - m, x
1
x
2
= - 6 v:

3 2
1 1 1
2 7 y x x = + + ,
3 2
2 2 2
2 7 y x x = + +
Gi I(x; y) l trung im ca AB th : x =
1 2
1
( )
2 2
m
x x + = m = - 2x, x
1
+ x
2
= 2x
( ) ( )
3 3 2 2 1 2
1 2 1 2
1
2 2
y y
y x x x x
+
= = + + + + 7 =
( ) ( )
3 2
1 2 1 2 1 2 1 2 1 2
1
3 ( ) 2 7
2
x x x x x x x x x x
(
+ + + + +
(


= ( )
2
3
1
8 3( 6)(2 ) 2 2( 6) 7
2
x x x ( + +

= 4x
3
+ 4x
2
+ 18x + 19.
Suy ra qu tch y = 4x
3
+ 4x
2
+ 18x + 19.
3) Xt phng trnh x
3
+ 3x
2
+ mx +1 = 1 x
3
+ 3x
2
+ mx = 0

2
0 (1)
3 0 (2)
x
x x m
=

+ + =


Vi (1), ta c C(0; 1)
(2) c hai nghim phn bit khi ch khi 9 - 4m > 0 m < 4/9
Gi A(x
1
; y
1
), B(x
2
; y
2
) l cc im chung khc C. Khi x
1
, x
2
l nghim ca (2)
x
1
+ x
2
= - 3 x
1
x
2
= - m v:

2
1 1 1
' 3 6 y x x m = + + ,
2
2 2 2
' 3 6 y x x m = + +
Theo gi thit :
( )( )
' ' 2 2
1 2 1 1 2 2
1 3 6 3 6 y y x x m x x m = = + + + + . Khai trin dng tng v tch ca x
1
,
x
2
. p dng Viet. Ta c cc gi tr cn tm ca m.
VD2. Cho hm s y = x
3
- 3x
2
+ 2
1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

18
2) Da vo (C) bin lun theo m s nghim phng trnh x
3
- 3x
2
+ 1 - m = 0
Gii: 1) Bn hy t gii.
2) pt x
3
- 3x
2
+ 2 - 1 - m = 0
x
3
- 3x
2
+ 2 = 1 + m
t y = x
3
- 3x
2
+ 2 c th (C)
y = 1 + m l h ng thng
vung gc trc tung v ct trc
tung ti 1+m.
Da vo th ta c kt qu:
i) 1 + m < - 2 hoc 1 + m > 2
m < - 3 hoc m > 1: 1 nghim.
ii) 1 + m = - 2 hoc 1 + m = 2 m = - 3 hoc m = 1: 2 nghim.
3i) - 2 < 1 + m < 2 - 3 < m < 1: 3 nghim.
VD3. Cho hm s
2
1
x
y
x
=


1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s.
2) Da vo (C) bin lun theo a s nghim phng trnh:
2
1
x
x a
x
= +


Gii: 1) Bn hy t gii.
2) t
2
1
x
y
x
=

c th (C)
y = - x + a l h ng thng c h s
gc bng - 1 khng i, ct trc trung ti a.
Ch hai v tr tip tuyn:
ng thng y = - x + a l tip
tuyn khi ch khi h pt sau c nghim:
2
2
2
1
2
1
( 1)
x
x a
x
x x
x

= +

3 2 2 3 2 2
Suy ra: 2x
2
- 4x + 1 = 0

1
1
2
x =
Suy ra
2 2 2
2 (2 4 1) 3 1
1 1 1
x x x x x x
a x
x x x
+ +
= + = =


1
1
2
x = + a = 2 2 3 +
1
1
2
x = a = 3 2 2
Da vo th ta c kt qu:
i) a < 3 2 2 hoc a > 3 2 2 : Hai nghim phn bit.
ii) 3 2 2 < a < 3 2 2 : V nghim.
f(x)=x^3-3x^2+2
-8 -6 -4 -2 2 4 6 8
-8
-6
-4
-2
2
4
6
8
x
f(x)

y =1+m 1+m
f(x)=(x^2)/(x-1)
-8 -6 -4 -2 2 4 6 8
-8
-6
-4
-2
2
4
6
8
x
f(x)

3 2 2

2 2 3 +
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

19
3i) a = 3 2 2 :
1
1
2
x = ; a = 2 2 3 + :
1
1
2
x = + .
VD4. Cho hm s y =
3
1
3
x , (C)
1) Kho st s bin thin v v th hm s (C).
2) Tu theo m, bin lun s nghim phng trnh
x
3
- 3mx - 3m = 0
Gii: 1) Bn hy t gii.
2) Phng trnh
3
1
3
x = mx + m
t y =
3
1
3
x c th (C).
y = mx + m l h ng thng quay xung quanh I( - 1; 0) c nh v c h s gc m.
rng khi ng thng y = mx + m l tip tuyn th h s gc m = 9/4.
Da vo th ta c kt qu:
i) m < 9/4 : 1 nghim
ii) m = 9/4 : x = - 3/2
3i) m > 9/4: 3 nghim phn bit
Bi tp tng t:
BT1. Cho hm s
2
4 3
2
x x
y
x
+ +
=
+

1) Kho st s bin thin vv th (C) ca hm s.
2) Tm tt c cc gi tri k ng thng y = kx + 1 ct (C) ti hai im phn bit A,B.
3) Tm qu tch trung im I ca on AB.
BT2. Cho hm s
3 4
1
x
y
x
+
=


1) Kho st s bin thin vv th (C) ca hm s.
2) Tm tt c cc gi tri a ng thng y = ax + 3 khng c im chung no vi (C).
3) T mt im A thuc trc tung c th k c bao nhiu tip tuyn n (C).
BT3. Cho hm s
2
( 0)
x x a
y a
x a
+ +
= =
+
(1)
1) Xc nh a tim cn xin i qua (2; 0). Khi hy kho st s bin thin vv
th (C) ca hm s.
2) Tm tt c cc gi tri a th hm s (1) ct ng thng y = x - 1 ti hai im
phn bit. Gi y
1
, y
2
l tung cc giao im , tm h thc lin h y
1
, y
2
khng ph thuc a.
BT4. Cho hm s y = x
2
+ (2m + 1)x + m
2
- 1
1) Chng minh rng vi mi m th hm s lun lun ct ng thng y = x ti hai
im phn bit v khong cch gia hai im ny khng i.
2) Chng minh rng vi mi m th lun lun tip xc mt ng thng c nh. Xc
nh phng trnh ng thng .
HD. 2) ng thng y = ax + b l tip tuyn c nh khi ch khi :
Phng trnh x
2
+ (2m + 1)x + m
2
- 1 = ax + b c nghim kp vi mi m.

Phng trnh x
2
+ (2m - a + 1)x + m
2
- 1 - b = 0 c nghim kp vi mi m.
f(x)=x^3/3
-8 -6 -4 -2 2 4 6 8
-8
-6
-4
-2
2
4
6
8
x
f(x)

m=9/4
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

20
A= (2m - a + 1)
2
- 4(m
2
- 1 - b) = 0 , mi m.
4(1 - a)m + (1 - a)
2
+ 4(1 + b) = 0 , mi m.
a = 1, b = - 1.
BT5. Cho hm s y = x
4
+ 2x
2
- 3.
1) Kho st s bin thin v v th (C).
2) Da vo (C) bin lun theo a s nghim phng trnh: cos
4
t + 2cos
2
t + a - 1 = 0
3) Da vo (C) bin lun theo a s nghim t > 0 ca phng trnh: e
4t
+ 2e
2t
+ 2a - 3 = 0
BT6. Cho hm s y = 2 x x
1) Kho st s bin thin v v th (C).
2) Da vo (C) bin lun theo m s nghim phng trnh: 2 x x = mx
BT7. Cho hm s
2
2
1
x x
y
x
+
=


1) Kho st s bin thin v v th (C).
2) T th (C) hy suy ra thi (D) ca hm s
2
2
1
x x
y
x
+
=


3) Da vo (C), bin lun theo a s nghim phng trnh
2
2
1
x x
x
+

= ax - a + 1.
VII. VN QU TCH I S.
- Bi ton: Tm qu tich nhng im M(x; y) :
( )
( )
x m
y m

, m tham s.
- Phng php gii: Kh m trong h trn c lin h y = f(x).
- Ch :
1) Qu tich nhng im M(x; y) :
0
( )
x x
y m
=

, m tham s, l ng thng x = x
0
.
2) Qu tich nhng im M(x; y) :
0
( ) x m
y y
=

, m tham s, l ng thng y = y
0
.
3) Nu tham s m c iu kin th phi suy ra iu kin ca x hoc y hn ch qu tch.
VD1. Tm qu tch nh parabol y = x
2
- (m - 1)x - m
2
- 4
Gii: nh parabol I(x; y):
2 2
1
( 1)
2
( 1) 4
x m
y x m x m


Suy ra: y = x
2
- (2x+1 - 1)x - (2x + 1)
2
- 4 = - 5x
2
- 4x - 4.
Qu tch l y = - 5x
2
- 4x - 4.
VD2. Cho hm s
2
2 ( 2)
1
x m x
y
x
+
=


1) Vi gi tr no ca m th hm s t cc i, cc tiu.
2) Tm qu tch cc im cc i v cc im cc tiu.
Gii:
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

21
1)
2
2
2 4 2
y'=
( 1)
x x m
x
+

. Hm s c cc tr
2
2 4 2 0
1 0
x x m
x
+ =

c hai nghim phn


bit A = 2m > 0 m > 0.
2) Vi m > 0. Cc im cc tr x
1
, x
2
l nghim phng trnh: 2x
2
- 4x + 2 - m = 0 (1)
i) Qu tch cc i.
Gi M(x; y) l im cc i ca th. Ta c:

2 2
2
2
1
2
( 2 ) (2 2 )
2 2 2 2 2 2 2 2(2 2 ) 2
2 2
m
x
m x
y m m m x x

= + = + = + =


Ta c y = 2x
2
v x < 1.
ii) Qu tch cc tiu.
Gi N(x; y) l im cc i ca th. Ta c:

2 2
2
2
1
2
( 2 ) (2 2)
2 2 2 2 2 2 2 2(2 2) 2
2 2
m
x
m x
y m m m x x

= +

= + = + + = + + =


Ta c y = 2x
2
v x > 1.
Bi tp tng t:
BT1. Tm qu tch nh cc parabol y = 2x
2
- 2(m + 1)x + (m - 1)
2
.
BT2. Cho hm s
2
2 1
2 1
x mx
y
x
+ +
=

.
Tm tt c cc gi tr m hm s cho c cc tr. Tm qu tch cc im cc tr ca th
hm s.
BT3. Cho hm s
2
4
2
x x m
y
x
+ +
=
+
. Chng minh rng, vi mi m lm cho hm s c cc tr th
cc im cc tr ca th hm s lun lun thuc mt ng thng c nh.
BT4. Cho hm s
2
2 1
1
m
y x
x
= +

.
Tm tt c cc gi tr m hm s cho c cc tr. Tm qu tch cc im cc tr ca th
hm s.
BT5. Cho hm s
2
2 4
2
x mx m
y
x
+
=
+
, (1)
1) Tm tt c cc gi tr m hm s cho c cc tr. Tm qu tch cc im cc tr ca
th hm s.
2) Tm nhng im m th hm s (1) i qua vi mi m.

VIII. VN SUY TH.
Cho hm s y = f(x) c th (C).
T th (C) ca hm s y = f(x) suy ra th hm s:
1) y = - f(x) bng cch ly i xng qua trc honh th (C).
2) y = f(- x) bng cch ly i xng qua trc tung th (C).
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

22
3) y = ( ) f x bng cch:
- Gi nguyn th (C) phn nm pha trn trc honh (c nhng im thuc trc honh)
- Ly i xng qua trc honh phn ca (C) nm pha di trc honh.
4) y = f( x ) bng cch:
- Gi nguyn th (C) phn nm pha bn phi trc tung (c nhng im thuc trc tung)
- Ly i xng qua trc tung phn ca (C) va gi nguyn .
5) y = f(x)
- Gi nguyn th (C) phn nm pha trn trc honh (c nhng im thuc trc honh)
- Ly i xng qua trc honh phn ca (C) va gi nguyn .
VD. T th (C) ca hm s
2
1
x
y
x
=

, hy suy ra th cc hm s di y:
1)
2
1
x
y
x
=

, 2)
2
1
x
y
x
=
+
, 3)
2
1
x
y
x
=

, 4)
2
1
x
y
x
=

, 5)
2
1
x
y
x
=


Gii: t
2
( )
1
x
f x
x
=

. Khi :
1)
2
1
x
y
x
=

= - f(x) 3)
2
1
x
y
x
=

= ( ) f x
2)
2
1
x
y
x
=
+
= f(- x) 4)
2
1
x
y
x
=

= f( x )
5) y = f(x)
Ta c cc th.

IX. CC CU HI KHC.

1. V cp im thuc hai nhnh th c khong cch nh nht.
VD1. Tm trn hai nhnh th hm s
2 1
1
x
y
x

=

cp im c khong cch nh nht.


Gii: Gi cp im cn tm l M(x
1
; y
1
), N(x
2
; y
2
). Gi I(1; 2) l giao im hai tim cn.
Qua php chuyn h trc theo OI

:
1
2
x X
y Y
= +

= +

hm s cho tr thnh
1 2
2
X
Y
X
+
+ =

1 2 1
2
X
Y
X X
+
= =
1
Y
X
= .
Trong h trc mi IXY: M(X
1
; Y
1
), N(X
2
; Y
2
), trong
1 2
1 2
1 1
, Y Y
X X
= = . Ta c th xem
X
1
< 0 v X
2
> 0. Khi :

2
2 2 2 2 2
1 2 1 2 1 2 1 2 2
1 2 1 2
1 2 1 2 2
1 2 1 2
1 1 1
( ) ( ) ( ) ( ) 1
( )
1 1
4 1 4 4 2
( )
MN X X Y Y X X X X
X X X X
X X X X
X X X X
| | (
= + = + = +
| (
\ .
( | |
> + = >
| (
\ .

Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

23
Du ng thc xy ra khi v ch khi
( )
1 2
1 2
1 2
2
4
1 2
2 1 2
1 2
1
1 1
X X
X X
X X
X X
X X X
X X
=
= =



=
= =


Suy ra X
2
=1, X
1
= - 1, Y
2
= 1, Y
1
= - 1. Do x
2
= 2, x
1
= 0, y
2
= 3, y
1
= 1.
Nh th M( 0; 1), N(2; 3)
VD2. Tm trn hai nhnh th hm s
1
1
y x
x
= +

cp im c khong cch nh nht.


Gii: Gi cp im cn tm l M(x
1
; y
1
), N(x
2
; y
2
). Gi I(1; 1) l giao im hai tim cn.
Qua php chuyn h trc theo OI

:
1
1
x X
y Y
= +

= +

hm s cho tr thnh
1
1 1 Y X
X
+ = + +

1
Y X
X
= + .
Trong h trc mi IXY: M(X
1
; Y
1
), N(X
2
; Y
2
), trong
1 1 2 2
1 2
1 1
, Y X Y X
X X
= + = + . Ta
c th xem X
1
< 0 v X
2
> 0. Khi :

2 2
2 2 2 2 2
1 2 1 2 1 2 1 2 1 2
1 2 1 2
1 1 1
( ) ( ) ( ) ( ) 1 1 MN X X Y Y X X X X X X
X X X X
(
| | | |
( = + = + + = +
| |
(
\ . \ .


2 2
2
1 2 1 2
1 2 1 2 1 2 1 2
2 1 2 1
( ) 2 4 2 X X X X
X X X X X X X X
( (
| | | |
( ( = + > +
| |
( (
\ . \ .


1 2
1 2
1
4 2 2X X
X X
| |
=
|
\ .
( )
4 2 2 2 > +
Du ng thc xy ra khi v ch khi
( )
1 2
1 2 1 2
2
4
1 2
1 2 2
1 2
1
1 1
2
2 2
X X
X X X X
X X
X X X
X X
= = =



=
= =


1 2
2
4
1
2
X X
X
=


4 4
2 1 2 2
4 4 4 4
1 1 1 1
, , 2, 2
2 2 2 2
X X Y Y = = = + =

4 4
2 1 2 1
4 4 4 4
1 1 1 1
1 , 1 , 1 2, 1 2
2 2 2 2
x x y y = + = = + + =

4 4
4 4 4 4
1 1 1 1
1 ;1 2 , 1 ;1 2
2 2 2 2
M N
| | | |
+ + +
| |
\ . \ .

Bi tp tng t:
BT1. Tm trn hai nhnh th
1 2
2 4
x
y
x

cp im c khong cch nh nht.


BT2. Tm trn hai nhnh th
2
2
1
x x
y
x
+
=
+
cp im c khong cch nh nht.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

24

2. V phng trnh ng i qua cc im cc tr.
2.1. Cho hm s
2
ax + bx + c
y =
mx + n
(am = 0, t khng chia ht mu) c cc tr
Khi ng thng
1
y = (2ax + b)
m
i qua hai im cc tr ca th hm s ca
hm s cho.
Tht vy: Gi s rng hm s t cc tr ti x
0
. Hin nhin l y'(x
0
) = 0.

2
2
2
0 0 0 0
0 2
0
2
0 0 0 0
(2ax + b)(mx + n) - m(ax + bx + c)
y' =
(mx + n)
(2ax + b)(mx + n) - m(ax + bx + c)
0 '( )
(mx + n)
(2ax + b)(mx + n) - m(ax + bx + c) = 0
y x = =



2
0 0
0
0
0 0
ax + bx + c 1
(2ax + b)
mx + n m
1
y(x ) (2ax + b)
m
=
=

ng thc cui cho ta suy ra pcm.

2.2. Cho hm a thc y = ax
3
+ bx
2
+ cx + d ( a = 0) c cc tr. Nu bng php
chia a thc: ax
3
+ bx
2
+ cx + d cho o hm ca n l 3ax
2
+ 2bx + c c d mx + n
th ng thng y = mx + n l ng thng i qua hai im cc tr ca th ca
hm s cho.
Tht vy, gi s rng hm s t cc tr ti x
0
. Hin nhin l y'(x
0
) = 0.
Khi t : ax
3
+ bx
2
+ cx + d = (3ax
2
+ 2bx + c)Q(x) + mx + n
suy ra:
3 2
0 0 0 0 0 0 0 0
y(x ) = ax + bx + cx + d = y'(x )Q(x ) + mx + n = mx + n


2.3 Tng qut: Cho hm a thc y = P(x) c cc tr.
Nu bng php chia a thc P(x) = P'(x).Q(x) + r(x) th th hm s y = r(x) i
qua cc im cc tr ca th hm s y = P(x) cho.

VD1. Cho hm s
2
x - 2x + m + 2
y =
x + m - 1

1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s khi m = - 1.
2) Vit phng trnh cc tip tuyn ca (C) k t A(6; 4).
3) Tm tt c cc gi tr m hm s cho c cc tr. Vit phng trnh ng thng i
qua cc im cc tr ca th hm s cho.
Gii: 3)
2 2
2 2
(2x-2)(x+m-1)- (x -2x+m+2) 2( 1) 3
'
(x + m-1) (x + m-1)
x m x m
y
+
= =
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

25

2
2( 1) 3 0 (1)
' 0
x + m - 1 0 (2)
x m x m
y
+ =
=

=


Hm s cho c cc tr khi v ch khi phng trnh (1) c 2 nghim phn bit tho (2)

2
2
2
' ( 1) 3 0
1 0
(1- m) +2(m-1)(1-m) - 3m 0
m m
m m
A = + >

+ + >

: Tho mi m.
Gi s M(x; y) l im cc tr ca th hm s cho.
0 =
2
2
(2x -2 )(x + m - 1)- (x - 2x + m + 2)
'
(x + m - 1)
y =

2
2
(2x - 2 )(x + m - 1)- (x - 2x + m + 2) = 0
x - 2x + m + 2
2x - 2 y = 2x - 2
x + m - 1

=

Suy ra, ng thng y = 2x -2 l ng thng i qua cc im cc tr.
VD2. Cho hm s y = - x
3
+ 3mx
2
+ 3(1 - m
2
)x + m
3
- m
2
(1)
1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s khi m = 1.
2) Tm k phng trnh - x
3
+ 3x
2
+ k
3
= 0 c 3 nghim phn bit.
3) Vit phng trnh ng thng i qua hai im cc tr ca th hm s (1).
(H&C - A2002)
Gii: 3) Cch 1. y' = - 3x
2
+ 6mx + 3(1 - m
2
) = -3(x - m)
2
+ 3
y' = 0 x = m - 1, x = m + 1.
Hai im cc tr l M(m - 1; - m
2
+ 3m - 2), N(m + 1; - m
2
+ 3m +2)
ng thng MN c phng trnh y = 2x - m
2
+ m
Cch 2. Gi s M(x; y) l im cc tr ca th hm s cho.
suy ra 0 = y' = - 3x
2
+ 6mx + 3(1 - m
2
)
Ta c y = - x
3
+ 3mx
2
+ 3(1 - m
2
)x + m
3
- m
2
= (x/3 - m/3)(- 3x
2
+ 6mx + 3 - 3m
2
) + 2x - m
2
+ m
= 2x - m
2
+ m
Suy ra, ng thng y = 2x - m
2
+ m l ng thng i qua cc im cc tr.

Bi tp tng t:

BT1. Cho hm s y = x
3
+ mx
2
+ 3mx + 5.
Tm tt c cc gi tr m hm s c cc tr. Vit phng trnh ng thng i qua hai
im cc tr ca th hm s cho.
BT2. Cho hm s
2
x - x + m + 1
y =
x - m
(1)
1) Tm tt c cc gi tr m hm s (1) c cc tr.
2) Vit phng trnh ng thng i qua hai im cc tr ca th ca hm s (1).
3) Tm q tch cc im cc tr ca th hm s (1).
BT3. Trong cc bi tp mc VII t BT2 n BT5 hy vit phng trnh ng thng i qua
cc im cc tr ca th hm s.
3. V cc im cc tr phi tho mn mt s iu kin no .
VD1. Cho hm s
2
x - mx + m
y =
x - m
, (m = 0) (1)
1) Kho st s bin thin v v th hm s (1) khi m = - 1.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

26
2) Tm tt c cc gi tr m hm s (1) c cc tr ng thi cc cc tr tri du nhau.
HD. 2) y' =
2 2
2
x - 2mx + m - m
(x - m)

Hm s c cc tr khi ch khi phng trnh y' = 0 c 2 nghim phn bit m > 0.
Gi x
1
, x
2
l cc im cc tr. Khi x
1
, x
2
l nghim ca phng trnh: x
2
- 2mx + m
2
+ m = 0.
Cc cc tr tng ng y
1
= 2x
1
- m, y
2
= 2x
2
- m.
Ta phi c y
1
y
2
= (2x
1
- m)(2x
2
- m) < 0
VD2. Cho hm s
2 2 2
x - m x + 2m 5m + 3
y =
x

, (1)
1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s (1) khi m = 2. Vit phng trnh tip
tuyn ca (C) i qua A(1; 0).
2) Tm tt c cc gi tr m hm s (1) c cc tr ng thi im cc tr thuc khong (0; 2m).
VD3. Cho hm s y = x
4
- 2mx
2
+ 2m + m
4
.
1) Tm tt c cc gi tr m hm s c cc i v cc tiu.
2) Vit phng trnh parabol cc im cc tr ca th hm s cho.
3) Tm tt c cc gi tr m hm s c cc i v cc tiu ng thi cc im cc tr
ca th hm s l nh ca mt tam gic u.
HD. 1) y' = 4x
3
- 4mx = 4x(x
2
- m).
Thy ngay hm s c cc i v cc tiu khi ch khi m > 0.
2) x
4
- 2mx
2
+ 2m + m
4
= (4x
3
- 4mx)
4
x
- mx
2
+ 2m + m
4

Suy ra parabol i qua cc im cc tr l y = - mx
2
+ 2m + m
4
.
3) Ba im cc tr ca hm s l - m , 0, m .
Khi ba im cc tr ca th:
B(- m ; m
4
- m
2
+ 2m), A(0; m
4
+ 2m) , C( m ; m
4
- m
2
+ 2m).
Do tnh cht i xng ca th nn thy ngay tam gic ABC cn nh A.
Cn v tam gic ABC u l ZABC = 60
0
h s gc ca (AB) bng 3
3
B A
B A
y y
x x


2
3
m
m
=
3
3 m =














VD4. Cho hm s y = 2x
3
+ ax
2
-12x - 13.
f(x)=x^4-4x^2+5
-8 -6 -4 -2 2 4 6 8
-8
-6
-4
-2
2
4
6
8
x
f(x)
C
B
A
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

27
1) Tm tt c cc gi tr a hm s c cc i v cc tiu ng thi cc im cc tr ca
th hm s cch u trc tung. Vit phng trnh ng thng i qua hai im cc tr.
2) Kho st s bin thin v v th hm s khi a =3.
Gii: 1) y' = 6x
2
+ 2ax - 12. (1)
Thy ngay phng trnh y' = 0 c 2 nghim phn bit vi mi a. Suy ra hm s lun lun c hai
cc tr. Gi x
1
, x
2
l cc im cc tr ca hm s. Khi x
1
, x
2
l nghim ca (1).
Cc im cc tr ca th hm s cch u trc tung x
1
+ x
2
= 0 a = 0.
Bn t vit phng trnh ng thng i qua hai im cc tr.
VD5. Cho hm s
2
x + mx - m + 8
y =
x- 1

1) Kho st s bin thin v v th (C) ca hm s khi m = - 1.
2) Vit phng trnh parabol i qua im cc i, cc tiu ca (C) v tip xc ng thng
2x - y - 10 = 0.
3) Trong trng hp tng qut, hy xc nh m cc i v cc tiu ca th hm s v
hai pha ca ng thng 9x - 7y - 1 = 0.
Gii: 2) Hai im cc tr ca (C) l M(4; 7) v N(-2; - 5)
Gi s parabol l y = ax
2
+ bx + c (a = 0), (P)
M(4; 7) v N(-2; - 5) thuc (P)
16 4 7
4 2 5
a b c
a b c
+ + =

+ =


4 4 5 (1)
2 2 (2)
a b c
a b
+ =

+ =


ng thng 2x - y - 10 = 0 tip xc parabol h sau c nghim
2
2 10 (3)
2 2 (4)
ax bx c x
ax b
+ + =

+ =


T (2) v (4) suy ra x = 1 thay vo (3) ta c a + b + c = - 8
T suy ra a = 1, b = 0, c = - 9.
Cch 2. Hai im cc tr ca (C) l M(4; 7) v N(-2; - 5)
Gi s parabol l y = ax
2
+ bx + c (a = 0), (P)
M(4; 7) v N(-2; - 5) thuc (P)
16 4 7
4 2 5
a b c
a b c
+ + =

+ =


4 4 5 (1)
2 2 (2)
a b c
a b
+ =

+ =


ng thng 2x - y - 10 = 0 tip xc parabol pt sau c nghim kp:

2
2 10 (3) ax bx c x + + =
(b - 2)
2
- 4a(c + 10) = 0
Cch 3. Hai im cc tr ca (C) l M(4; 7) v N(-2; - 5)
Parabol i qua M, N c pt dng : y = a(x - 4)(x + 2) + bx + c (a = 0), (P)
3)
2
x + mx - m + 8
y =
x- 1

2 2
2 2
(2x + m)(x - 1) - (x + mx - m + 8) x 2 8
y' =
(x - 1) (x - 1)
x
=
y' = 0 x
2
- 2x - 8 = 0
Gi x
1
, x
2
l cc im cc tr. Khi x
1
, x
2
l nghim ca phng trnh: x
2
- 2x - 8 = 0
Cc cc tr tng ng y
1
= 2x
1
+ m, y
2
= 2x
2
+ m.
Ta phi c (9x
1
- 7y
1
- 1)(9x
2
- 7y
2
- 1) < 0 (- 5x
1
- 7m - 1)(- 5x
2
- 7m - 1) < 0
25x
1
x
2
+ 5(7m + 1)(x
1
+ x
2
) + (7m + 1)
2
< 0 25(- 8) + 10(7m + 1) + (7m + 1)
2
< 0
49m
2
+ 84m - 189 < 0 7m
2
+ 12m - 27 < 0 - 3 < m < 9/7
VD6. Cho hm s
2
mx + 2mx + m + 1
y =
x - 1
, (C)
1) Tm m (C) c c tim cn ng ln tim cn xin.
Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

28
2) Tm m (C) c cc i v cc tiu nm gc phn t th nht v gc phn t th ba
ca mt phng Oxy.
3) Tm m (C) ct Ox ti hai im phn bit. Tm h s gc ca cc tip tuyn ti cc im
.
Gii: 1) Ta c y = mx + 3m +
4 1
1
m
x
+


c tim cn ng th 4m + 1 = 0. c tim cn xin th 4m + 1 = 0 v m = 0.
Suy ra m = - 1/4 v m = 0.
2) y' =
2
2
2 3 1
( 1)
mx mx m
x



2
2 3 1 0 (1)
' 0
x - 1 0 (2)
mx mx m
y
=
=

=


Hm s cho c cc tr khi v ch khi phng trnh (1) c 2 nghim phn bit tho (2)

2
0
1
' 4 3 0 0
4
4 1 0
m
m m m m
m
=

A = + > < v >

+ =


Gi x
1
, x
2
l cc im cc tr. Khi x
1
, x
2
l nghim ca phng trnh: mx
2
- 2mx - 3m - 1 = 0
Cc cc tr tng ng y
1
= 2mx
1
+ 2m, y
2
= 2mx
2
+ 2m.
rng hai im cc tr ca th nm v hai pha ca ng thng x = 1.
im cc tiu M ca th nm pha trn im cc i N ca th.
i) Vi m < - 1/4 : N nm bn phi ng thng x = 1 nn khng th thuc gc phn t
th ba. Nhng khi M thuc vo gc phn t th ba th N khng th thuc gc phn t th nht.
Vy m < - 1/4 khng tho.
ii) m > 0: M nm bn phi ng thng x = 1 th thuc gc phn t th ba.
Suy ra M thuc gc phn th th nht, N thuc gc phn t th ba.
( rng khi vi x
1
< 1 < x
2
th M(x
2
; y
2
), N(x
1
; y
1
))

2
1
1
0 (3)
0 (4)
0 (5)
y
x
y
>

<

<

vi
2
1
4
1
m m
x
m
+
=
(3) l hin nhin khio m > 0
(4) l hin nhin v (1) c hai nghim tri du khi m > 0
(5)
2
2
1
4
2 1 2 4 2 4
m m
y m m m m m
m
| |
+
= + = + |
|
\ .
< 0 hin nhin khi m > 0
Tm li: m > 0 tho iu kin bi ton.
VD7. Cho hm s
2 2
mx + (2 - m )x - 2m - 1
y =
x - m
, (1)
1) Kho st s bin thin v v th hm s (1) khi m = -1. T suy ra th hm s

2
- x - x + 1
y =
- x + 1

Hm s v th- Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh
Hm s v th - Trn Xun Bang - GV Ton THPT Chuyn Qung Bnh

29
2) Tm m (1) c cc tr. Chng minh rng vi m va tm c, trn th hm s (1)
lun lun tm c hai im m tip tuyn ca th ti hai im vung gc nhau.
HD. 2) Hm s y = mx + 2 -
1
x m
, y' = m +
2
1
( ) x m

m < 0 th hm s c cc tr.
Trn th hm s (1) lun lun tm c hai im m tip tuyn ca th ti hai im
vung gc nhau khi v ch hai phng trnh sau ng thi c nghim:

2
2
1
(1)
( )
1 1
(2)
( )
m k
x m
m
x m k
+ =

+ =


(1)
2
1
= k - m
(x - m)
. Phng trnh ny c nghim khi ch khi k > m
(2)
2
1 1
= - - m
(x - m) k
. Phng trnh ny c nghim khi ch khi:

1 1 + km 1
- - m > 0 < 0 k < 0 k > -
k k m
v

rng vi m < 0, h
k > m
1
k < 0 k > -
m

lun lun c nghim k.


Vy, hai phng trnh (1) v (2) ng thi c nghim.

You might also like