03 Thuc Hanh Hoa Huu Co

http://hoahocsp.
tk

TRNG I HC QUY NHN

NGUYN L TUN - HONG N THY LIN
- NGUYN TH VIT NGA

GIO TRNH
THC HNH HA HU C

Quy Nhn, 2009
http://hoahocsp.tk
1
LI NI U

Thc hnh gi mt vai tr ht sc quan trng trong vic ging dy v nghin cu
ha hc. S kt hp cht ch gia l thuyt v thc hnh khng ch gip cho ngi
hc nm bt kin thc mt cch chun xc m cn rn luyn c tnh thn trng, pht
huy tnh sng to v k thut thc nghim.
Nhm p ng nhu cu trn, tp th tc gi B mn Ha hu c khoa Ha hc
trng i hc Quy Nhn bin son Gio trnh Thc hnh Ha hu c, vi ni
dung gm 2 phn:
Phn I: Gii thiu nhng thao tc v k thut c bn trong phng th nghim thc
hnh ha hu c. Phn ny gii thiu cc dng c c bn v cch s dng. Cc
phng php tch bit, tinh ch v cch xc nh cc hng s vt l ca hp cht hu
c cng c cp.
Phn II:
A. Th nghim lng nh: Gm 12 bi thc hnh vi hn 100 th nghim. Phn
ny nhm minh chng nhng tnh cht ha hc in hnh nht ca cc hp cht hu
c.
B. Th nghim lng ln: Gm 6 bi thc hnh, y l cc bi tng hp c
trng cho cc phn ng hu c c bn nht.
Gio trnh c bin son da trn c s ni dung ca cc hc phn Ha hu c,
ph hp vi s i mi chng trnh o to v kinh nghim thc t trong nhiu nm
ging dy ca cc tc gi.
Gio trnh Thc hnh Ha hu c l ti liu chnh s dng cho sinh vin h s
phm, h tng hp ca khoa Ha hc, ngoi ra cn dng lm gio trnh thc hnh cho
sinh vin mt s khoa, ngnh khng chuyn nh khoa Sinh, Ha du.
Tp th tc gi chn thnh cm n cc ng nghip ng gp nhiu kin qu
bu cho bn tho v mong mun nhn c nhiu kin ph bnh xy dng cun
Gio trnh ngy cng c hon thin hn.

Cc tc gi
http://hoahocsp.tk
2
MC LC
Trang
Li ni u . .......................................................................................................... 1
Mc lc . ................................................................................................................ 2
Phn I I CNG 4
Chng 1 Nhng quy tc lm vic trong phng th nghim Ha hu c ........... 4
1.1. Ni quy lm vic trong phng th nghim ................................... 4
1.2. Quy tc lm vic vi cht c, cht d n ................................... 4
1.3. Quy tc lm vic vi cht d chy ............................................... 5
1.4. Quy tc lm vic vi dng c thu tinh ....................................... 6
1.5. Quy tc lm vic vi p sut thp ................................................ 6
1.6. Quy tc lm vic vi kh nn . ...................................................... 6
1.7. Quy tc lm vic vi p sut cao ................................................. 7
1.8. Phng php cp cu s b . ........................................................ 7
1.9. Phng php dp tt m chy .................................................... 8
1.10. Gii thiu mt s dng c trong phng th nghim ha hu c 8
Chng 2 Nhng k nng th nghim cn thit ................................................. 23
2.1. Ra v lm kh dng c . ............................................................. 23
2.2. Lc v khuy . ............................................................................... 23
2.3. Gn, p, lc v li tm . .................................................................. 24
2.4. un nng v lm lnh . ................................................................. 25
2.5. C cn hay cho bay hi dung mi ............................................... 27
2.6. Lm kh v cht lm kh . ........................................................... 27
2.7. Dung mi v tinh ch dung mi .................................................. 30
2.8. Cch x l ha cht d hay ph thi ........................................... 31
2.9. Cch vit tng trnh bi th nghim hu c ............................... 32
Chng 3 Phng php tch bit v tinh ch hp cht hu c ........................... 33
3.1. Phng php chng ct . .............................................................. 33
3.2. Phng php kt tinh . ................................................................. 37
3.3. Phng php chit . ...................................................................... 38
http://hoahocsp.tk
3
3.4. Phng php thng hoa . .............................................................. 39
3.5. Phng php sc k . .................................................................. 41
Chng 4 Phng php xc nh cc hng s vt l ca cc hp cht hu c ... 42
4.1. Xc nh nhit nng chy . ...................................................... 42
4.2. Xc nh nhit si . .................................................................. 44
4.3. Xc nh t khi . ......................................................................... 44
4.4. Xc nh nng sut quay cc . ...................................................... 46
Phn II A. TH NGHIM LNG NH 47
Chng 1 Phn tch nh tnh cc nguyn t trong hp cht hu c .................. 47
Chng 2 Hyrocacbon no, khng no, thm ..................................................... 51
Chng 3 Dn xut halogen ca hirocacbon . ................................................... 58
Chng 4 Ancol, phenol, ete . .............................................................................. 61
Chng 5 Anehit, xeton . ................................................................................... 72
Chng 6 Axit cacboxylic v dn xut ca n .................................................... 80
Chng 7 Amin . ............................................................................................... 86
Chng 8 Hp cht d vng . ............................................................................ 93
Chng 9 Hiroxiaxit v xetoaxit . ................................................................... 99
Chng 10 Gluxit . .............................................................................................. 105
Chng 11 Aminoaxit v protein . ...................................................................... 114
Chng 12 Polime tng hp . .............................................................................. 119
B. TH NGHIM LNG LN 128
Chng 1 Phn ng th hiroxi bng halogen - Tng hp etyl bromua .......... 128
Chng 2 Phn ng sunfo ha hirocacbon thm - Tng hp natri
benzensunfonat . ............................................................................... 131
Chng 3 Phn ng este ha Tng hp este etyl ax/etat
...................... 133
Chng 4 Phn ng thy phn este Tng hp x phng ............................... 137
Chng 5 Phn ng oxi ha hirocacbon thm Tng hp axit benzoic ....... 139
Chng 6 Phn ng ghp azo Tng hp -naphtol da cam .......................... 142
Ti liu tham kho . ............................................................................................... 145

http://hoahocsp.tk
4
PHN I I CNG
Chng 1 NHNG QUY TC LM VIC
TRONG PHNG TH NGHIM HA HU C

1.1. Ni quy lm vic trong phng th nghim
- Trc khi lm mt bi th nghim, sinh vin phi c k ti liu, hiu r mi chi
tit ca th nghim trc khi lm v lng trc cc s c c th xy ra ch ng
phng trnh. Lm xong th nghim, phi bo co kt qu th nghim vi gio vin v
ghi vo s tng trnh. Lm khng c kt qu, phi lm li.
- Trong khi lm th nghim, phi gi trt t, im lng, phi c tnh nghim tc, chnh
xc khoa hc. Phi tun theo cc quy tc bo him. Phi gi ch lm vic gn gng
sch s.
- Mi sinh vin phi lm vic ch quy nh, ch lm bi th nghim c gio
vin thng qua v di s gim st ca gio vin.
- Khng c n ung, ht thuc, tip khch trong phng th nghim.
- Khng c vt giy lc, cc cht rn, axit, kim, cht d chy v cht d bay hi
vo b nc ra, m phi vo ch quy nh ca phng th nghim.
- Phi ra dng c sch s, trnh lm v. Nu v phi bo co vi gio vin hay
vi nhn vin phng th nghim v ghi vo s ca phng th nghim.
- Khng c t tin mang dng c, ha cht ra khi phng th nghim, khng
dng nhng dng c, my mc khng thuc phm vi bi th nghim cng nh dng c,
my mc khi cha hiu tnh nng v cch s dng.
- Phi tit kim in, nc, ha cht.
- Khi lm th nghim phi khoc o chong.
- Lm xong th nghim, phi dn sch s ch lm vic, ra ngay cc dng c lm
th nghim tr li cho phng th nghim. Phi tt n in, kha nc ri bo co
vi gio vin hoc nhn vin phng th nghim kim tra li mi c ra v.
1.2. Quy tc lm vic vi cht c, cht d n
i a s hp cht hu c t nhiu u c, khi tip xc vi ha cht, phi bit
y tnh c ca n v quy tc chng c.
- Khi lm vic vi ha cht c phi eo knh hay mt n bo him, phi lm trong
t ht.
- Khi lm vic vi natri, kali kim loi, phi eo knh bo him; ly kim loi K,
Na,... ra khi bnh bng cp khng c dng tay; lau kh kim loi bng giy lc, phi
trnh cho kim loi tip xc vi nc hay cacbon tetraclorua, phi hy cc kim loi ny
cn d, cha phn ng ht bng mt lng nh ancol etylic khan. Phi gi natri, kali
trong du ha khan.
http://hoahocsp.tk
5
- Khi lm vic vi dung dch H
2
SO
4
c, oleum, NH
3
phi rt cn thn vo bnh
qua phu v lm trong t ht. Khi pha long dung dch H
2
SO
4
, phi rt cn thn tng
phn axit vo nc v khuy, khng pha long oleum.
- Khng chng ct ete etylic, tetrahirofuran v ioxan khi cha bit cht lng
ca chng. Trong tt c cc trng hp, phi tin hnh kh peoxit trc khi chng ct
chng.

Hnh 1. 1. Th nghim ang thc hin trong t ht
v m hnh di chuyn ca dng khng kh trong t ht
1.3. Quy tc lm vic vi cht d chy
- Khi lm vic vi ancol, ete, benzen, axeton, etyl axetat, cacbon isunfua, ete du
ha v cc cht d chy khc phi xa ngn la, khng c un nng bng ngn
la n trn hay trn li v trong cc bnh h. Khi un nng hay chng ct, phi
dng bp cch thy, cch du, cch ct hay bp in bc.
- Trc khi tho my c cht d chy, phi tt la hay n hoc bp in trn gn
.
- Khng gi cc cht d chy ch nng, gn bp in hay n, t sy nng.
- Khng gi cht d chy v cht lng hay rn d tch ra kh d chy trong cc bnh
mng c nt cht, phi gi ete trong l nt cht c mao qun hay ng canxi clorua.
- Khng c cht d chy vo thng rc hay mng nc.
- Tt c cc ha cht ch lm vic phi ng trong l c dn nhn r rng.
Bng 1. Mt s k hiu v ngha ca n i vi cc ha cht nguy him
K hiu ngha ca k hiu Cch phng trnh

Cht d n
(E: Explosive)
Trnh khuy, lc, la v nhit

Cht d oxi ha
(O: Oxidizing)
Trnh tip xc vi cht d bn la,
trnh xa ngn la, nh sng.
http://hoahocsp.tk
6

Cht c
(T: Toxic, T+: cc c)
Cht gy nguy him n sc khe,
khi tip xc cn phi c bo v.

Cht nguy hi Cht gy nguy him n sc khe,
hoc gy kch ng da v mt,.. khi
tip xc cn c dng c bo h

Cht n mn Trnh tip xc vi mt, da, o qun,
khi tip xc cn c dung c bo h.

Cht d chy
(F, cht rt d chy F+)
Trnh xa ngn la, ngun nng.
1.4. Quy tc lm vic vi dng c thy tinh
- Khi ct hay b ng thy tinh, phi ch khng u ng thy tinh chm vo
tay. Trc khi b, phi dng dao ct thy tinh ct mt phn t ng ri mi b ngay
ch ct ca ng.
- Khi cho nt vo ng thy tinh, ng sinh hn, phu nh git hay nhit k cn phi
dng tay gi gn ch cho nt vo, khng n mnh m xoay nh dn vo. Nu dng
nt cao su, phi bi ng thy tinh hay nt bng glixerin, sau khi cho nt vo xong phi
lau sch glixerin cn li bn ngoi.
- Khng c un nng v khng dung dch nng vo chu hay cc bnh thy
tinh dy.
1.5. Quy tc lm vic vi p sut thp
- Khi lm vic vi cc thit b chn khng, nht thit phi eo knh bo him hoc
c th dng mt n hay mng bo v bng thy tinh hu c.
- Khi chng ct hay lc dung mi l nhng cht d bay hi, hay d phn tch cc
cht c tnh axit trong h chn khng th khng c dng bm du m dng bm
chn khng bng dng nc.
- Khng c dng nhng bnh y bng chng ct chn khng. Phi tun th
nghim ngt nhng quy tc chng ct di p sut thp hay chn khng.
1.6. Quy tc lm vic vi kh nn
- Phi ht sc cn thn khi lm vic vi kh nn (hiro, oxi, clo, metan, axetilen,
amoniac,...) bi v d gy n, chy v ng c.
- Phi cc bnh kh nn trng thi ng chc chn trnh v hay ng vo
bn lm vic bng vng st.
http://hoahocsp.tk
7
- Phi bnh kh nn cch xa ch un nng hoc ni gy ra ting ng mnh. Bo
v chng trnh tip xc vi nh sng mt tri.
- Khi di chuyn cc bnh kh, phi dng xe hay cng, khng c vc trn vai.
- Tt c cc bnh kh u phi c lp p k v van iu chnh iu chnh kh
khi ly ra.
- Trc khi lm vic vi bnh kh nn phi xem mu c trng cho loi kh dng v
nhn cho chc chn, t bnh ch n nh, kim tra van v p k, dy dn kh vo
my phn ng.

Hnh 1. 2. Mt s dng c phc v cho an ton trong phng th nghim
(1. Tp d PVC, 2. Gi li inox dng cha dng c thy tinh b v, 3. Rnh kp
bng cao su, 4. Tm chn bng thy tinh acrylic, 5.6.7.8. Gng tay, 9. Tm bo v
phn mt, 10.11.12.13. Knh bo v mt)
1.7. Quy tc lm vic vi p sut cao
- Nu tin hnh phn ng nhit cao hn nhit si ca cu t c trong h
hay cn phi c nng cao ca cc cht kh th phi tin hnh phn ng trong nhng
h kn di p sut cao. Vi mt lng nh cht v p sut khng cao th dng ng
hn kn, cn p sut cao th dng ni hp kim loi.
- Trc khi lm vic, cn phi bit p sut hi ca dung mi dng, nh gi p sut
trong mao qun trong thi gian phn ng cng vi cc cht to thnh.
Khi lm vic vi ni hp, phi tun theo quy tc s dng ni hp trong phng th
nghim.
1.8. Phng php cp cu s b
- Khi bng nhit, bi ngay dung dch KMnO
4
long hay ancol etylic vo ch bng,
sau bi glixerin hoc m vazlin vo vt thng.
- Khi b bng axit, ra ch b bng nhiu ln bng nc ri bng dung dch
NaHCO
3
3% hay dung dch NaOH 3%.
- Khi b bng kim c, ra ch b bng nhiu ln bng nc, ri bng axit axetic
long hay dung dch axit boric 1%.
http://hoahocsp.tk
8
- Khi b bng brom, ra nhiu ln bng ancol etylic hay bng benzen, ri bng
dung dch natri thiosunfat 10%, sau bi m vazlin vo ch b bng.
- Khi b bng phenol, ra nhiu ln bng glixerin cho ti khi mu da tr li bnh
thng, ri bng nc, sau bng ch bng bng bng tm glixerin.
- Khi ri cht hu c trn da, trong a s trng hp ra bng nc khng c tc
dng, th ra bng dung mi thch hp (ancol etylic, benzen,...). Cn ra nhanh v vi
lng ln dung mi v dung mi d lm thm nhp cht c hu c qua da nn trnh
to thnh dung dch m c cht hu c trn da.
- Khi ht phi nhiu cht kh clo hay brom, th ngi bng dung dch amoniac long
hay ancol ri i ra ch thong.
- Khi b u c bi ha cht, ung mt lng tng i nhiu nc, sau , nu b
u c bi axit th ung mt cc dung dch NaHCO
3
2%, nu b u c bi kim th
ung mt cc dung dch axit axetic 2%.
- Khi b u c nng, a ngay ra ch thong, lm h hp nhn to v gi y bc s
hoc a i cp cu.
- Khi b thng bi thy tinh, gp ht cc mnh thy tinh ra khi vt thng, bi
cn iot 3%, ri bng vt thng li. Nu chy mu nhiu th ct gar ri a i bnh
x.
1.9. Phng php dp tt m chy
- Trng hp cc cht lng b chy, phi tt ht in hay n ph ngn la bng
khn mt, hay khn aming, chn hay ct hoc bnh kh CO
2
.
- Nu cht chy tan trong nc (ancol, axeton,...) th dp tt bng nc. Nu cht
chy khng tan trong nc (ete, benzen,...) th khng dng nc m dng ct hay bnh
cu ha.
- Khi qun o b chy, khng chy m di ngay nc vo ch chy hay nm ln ra
sn nh p ch chy xung sn nh hay ph khn vo ch chy. Khi o chong b chy
th ci ngay o chong ra.
- Khi c m chy ln, phi gi ngay trc nht ca c quan phng chy cha chy.
1.10. Gii thiu mt s dng c trong phng th nghim ha hu c
1.10.1. Bnh cu: C nhiu loi bnh cu thy tinh vi nhiu kiu dng khc nhau:
bnh cu y trn, y bng, bnh hnh qu l, bnh c ngn, bnh c di, bnh c
nhnh, bnh khng nhnh, bnh 1 c, 2 c, 3 c,... vi cc dung tch khc nhau ty
thuc vo mc ch s dng.
http://hoahocsp.tk
9

Bnh cu v bnh qu l 1 c y trn

Bnh cu 1 c y bng

Bnh cu 2 c khng c kha v c kha

Bnh qu l 2 c

Bnh cu 3 c

Bnh Vuyc hay bnh cu 1 c c nhnh

Bnh Claizen
Hnh 1. 3. Cc loi bnh cu y trn
Bnh cu y trn thng dng thc hin phn ng nhit thng hoc
un nng nhit si, chng ct p sut thng hoc p sut thp. Bnh cu hnh
qu l thng dng khi thc hin vi lng nh. Bnh cu y bng thng dng
ng hoc chun b ha cht hay thc hin phn ng c un nng nhit thp hn
100
o
C, tuyt i khng c s dng loi bnh ny thc hin di p sut thp.
1.10.2. Bnh hnh nn (bnh eclen, bnh tam gic): dng lm bnh hng, thc hin kt
tinh, chun b ha cht, tin hnh cc phn ng ha hc n gin,...

http://hoahocsp.tk
10

Hnh 1. 4. Cc loi bnh nn

1.10.3. Bnh Bunzen: dng lm bnh lc p sut thp, c th thay bng ng nghim
c nhnh khi lm lng nh.

Hnh 1. 5. Cc loi bnh Bunzen

1.10.4. Ci chy:

Ci s

Ci chy

Ci chy m no
Hnh 1. 6. Cc loi ci chy s, , m no

http://hoahocsp.tk
11
1.10.5. Cc (Bese): dng lm cc bnh h tr hoc tin hnh cc phn ng n
gin nhit thp hn 100
o
C.

Hnh 1. 7. Cc thy tinh
1.10.6. Gi st, vng st, kha st v kp st

Vng st

Kp st

Gi, kp v kha st

Kha nha

Kha st
Hnh 1. 8. Gi st, kha st , kp st v vng st
1.10.7. L ng ha cht

L c nt nhm

L c ng ht

L m vt (l nh git)
Hnh 1. 9. Mt s l ng ha cht
http://hoahocsp.tk
12
1.10.8. ng ni: c nhiu loi khc nhau, dng ni cc b phn ca h thng phn
ng. Chng c lp ghp qua nt nhm hoc qua nt cao su hay ng cao su.

Hnh 1. 10. Mt s loi ng ni c nt nhm

1.10.9. ng sinh hn: dng lm lnh hay ngng t hi khi tin hnh phn ng hay
khi chng ct. Ty theo cch thc tin hnh th nghim v bn cht ca cc cht th
nghim m chn v lp rp h thng ng sinh hn khc nhau. C cc loi ng sinh hn
sau.

(a) (b) (c) (d) (e) (f)

Hnh 1. 11. Cc loi ng sinh hn
(Sinh hn khng kh: (a)
Sinh hn nc: (b) sinh hn bu, (c) sinh hn thng, (d)(e)(f) sinh hn xon)

Ty theo mc nh s dng m lp ng sinh hn, nu ngng t hi tr li bnh phn
ng th lp h thng sinh hn ngc hay sinh hn hi lu lp thng ng (lp ngc)
v thng dng cc loi sinh hn xon, bu. Nu ngng t hi ra bnh hng th lp h
thng sinh hn xui (lp xui) v thng dng ng sinh hn thng.

http://hoahocsp.tk
13
1.10.10. Pipet (ng ht): Dng xc nh chnh xc th tch cht lng cn ly, c
nhiu loi pipet vi dung tch khc nhau.

a.

b.

c.

d.

e.
Hnh 1. 12. Mt s loi pipet
(a. thng thng, b. pipet microlit, c. pipet ly NH
3
, d. bp cao su, e. pipet hin i)

1.10.11. Bnh lm kh

Hnh 1. 13. Bnh lm kh

http://hoahocsp.tk
14
1.10.12. Buret: dng xc nh chnh xc th tch cht lng cn ly. C nhiu loi
pipet vi dung tch khc nhau.

Cc loi buret Gi kp buret
Hnh 1. 14. Buret v gi kp buret

1.10.13. ng ong v bnh nh mc: dng ly chnh xc mt th tch cht lng.

Cc loi ng ong

Cc loi bnh nh mc
Hnh 1. 15. ng ong v bnh nh mc

1.10.14. Phu nh git v phu chit
Phu nh git (hay phu brom) dng cho ha cht vo bnh phn ng.
Phu chit dng tch bit hai cht lng khng trn ln vo nhau.
C nhiu loi phu nh git v phu chit khc nhau.
http://hoahocsp.tk
15

Hnh 1. 16. Cc loi phu nh git

Hnh 1. 17. Cc loi phu chit

1.10.15. Phu lc: c nhiu loi phu khc nhau v hnh dng v kch thc. Phu
dng sang ly ha cht hoc lc.

Hnh 1. 18. Cc loi phu thng thng

Cc loi phu lc xp p sut thng v p sut thp

Phu Bucne

Hnh 1. 19. Cc loi phu lc p sut thng v p sut thp
http://hoahocsp.tk
16

1.10.16. My khuy v que khuy
Khi tin hnh phn ng vi cc h khng ha tan vo nhau h phn ng nng
u v tng kh nng tip xc cn phi khuy lin tc. khuy, ngi ta dng my
khuy. My khuy c th l mt m t quay gn vi que khuy hoc my khuy t.

My khuy c gn que khuy M t khuy Que khuy

My khuy t c bp un nng My lc kt hp un nng
Hnh 1. 20. Cc loi my khuy, my lc c v khng c gia nhit

1.10.17. n cn, n kh v bp un nng: l cc dng c dng un nng

n cn

Tim n cn

n kh butan
http://hoahocsp.tk
17

n kh king ba chn
Hnh 1. 21. n cn, n kh v king ba chn

1.10.18. Bp in v bp cch thy

Bp in un nng bnh cu y trn

Bp in un nng cc thy tinh

Bp in un nng trc tip

Bp un nng cch thy
Hnh 1. 22. Cc loi bp in v bp cch thy

1.10.19. L nung v t sy

L nung

T sy p sut thng hoc p sut thp
Hnh 1. 23. L nung v t sy

http://hoahocsp.tk
18
1.10.20. Cn

Cn mt a v hai a k thut

Cn in t k thut

Cn phn tch
Hnh 1. 24. Cc loi cn

1.10.21. Bm ht chn khng

Hnh 1. 25. Mt s loi bm ht chn khng v du my bm

Hnh 1. 26. Dng c to p sut thp bng dng nc
http://hoahocsp.tk
19
1.10.22. p k: dng o p sut kh.

Hnh 1. 27. Mt s loi p k

1.10.23. Mt s h thng dng c dng trong tng hp hu c
1.10.23.1. H thng sinh hn hi lu (sinh hn nc lp ngc)

(a)

(b)

(c)
Hnh 1. 28. H thng tng hp c sinh hn hi lu lm lnh bng nc
Hnh (a): 1: bnh phn ng, 2: phu nh git, 3: sinh hn xon, 4: nhit k
Hnh (b): 1: bnh phn ng, 2: phu nh git, 3: b phn lp kn que khuy,
4: m t, 5: sinh hn xon, 6: que khuy
Hnh (c): 1: bnh phn ng, 2: dng c tch nc, 3: sinh hn xon

http://hoahocsp.tk
20
1.10.23.2. H thng sinh hn xui (sinh hn nc lp xui)

Hnh 1. 29. H thng tng hp vi sinh hn lm lnh bng nc lp xui
(1: bnh phn ng, 2: phu nh git, 3: nhit k, 4: sinh hn thng,
5: ng ni cong, 6: bnh hng)

Hnh 1. 30. H thng tng hp c chng ct phn on
(1: bnh phn ng, 2: ct chng ct phn on, 3: nhit k, 4: sinh hn thng,
5: ng ni cong, 6: bnh hng)

Hnh 1. 31. H thng tng hp p sut thp c lp sinh hn xui
(1: bnh phn ng, 2: phu nh git, 3: nhit k, 4: sinh hn thng, 5: ng ni,
6: bnh hng, 7: van thng vi kh quyn, 8: ng ch T, 9: bnh bo him)
http://hoahocsp.tk
21
1.10.23.3. Mt s h thng dng c thc t

Hnh 1. 32. H thng tng hp vi sinh hn lp ngc

Hnh 1. 33. H thng tng hp vi sinh hn lp xui

1.10.23.4. Mt s b dng c th nghim hin i

Hnh 1. 34. Cc dng my chng ct-quay hin i
http://hoahocsp.tk
22

Hnh 1. 35. M t my chng ct-quay hin i
(1: bp cch thy, 2: bnh phn ng, 3: b phn quay, 4: m t quay,
5: ng sinh hn nc, 6: bnh hng)

http://hoahocsp.tk
23
Chng 2 NHNG K NNG TH NGHIM CN THIT
2.1. Ra v lm kh dng c
m bo tnh trung thc v chnh xc trong cc th nghim, th cc dng c th
nghim phi c sch v kh. C nhiu phng php ra dng c ty thuc vo bn
cht ca cht bn bm trn n.
- Nu dng c bn khng phi do nha, m v cc cht khng tan trong nc th
ra bng nc nng v dng chi lng.
- Nu cht bn l m th ra bng x phng v nc nng.
- i vi cc cht bn kh ra, dng hn hp sunfocromic, dung dch kali
pemangat, hn hp HCl-H
2
O
2
-H
2
SO
4
, dung dch kim c. Hn hp sunfocromic gm
5% K
2
Cr
2
O
7
nghin nh ha tan trong dung dch axit sunfuric m c l cht oxi ha
mnh, dng ra cc ha cht nha v cc cht khng tan trong nc, khng dng
ra cc cht du m v cc mui ca bari. Tt nht l dng dung dch nhit 40
- 50
o
C. Sau khi ra xong bng hn hp ny, ra li bng nc nng nhiu ln. Dung
dch kali pemanganat 5% 50 - 60
o
C cng l cht oxi ha mnh dng ra dng c
tuy nhin kh nng oxi ha khng bng hn hp trn. Sau khi ra bng dung dch kali
pemanganat trng bnh bng dung dch NaHSO
4
, FeSO
4
hay axit oxalic 5%. Hn hp
hai th tch bng nhau ca axit clohiric hay axit axetic v axit H
2
SO
4
5% 30 - 40
o
C
cng ty c cc cht bn khng tan trong nc.
- ng sinh hn bn v oxit st th ra bng axit HCl, axit H
2
SO
4
. Sau khi ra dng
c xong, trng bng nc ct, p vo gi cho kh ngoi khng kh ri sau cho vo
t sy nhit 80 - 100
o
C sy kh. Nu khng c t sy th lm kh bng cch h
trn ngn la v xoay u dng c v phi ngui t t trnh ngng t hi nc tr
li. Tt nht trc khi sy, trng trc dng c bng mt lng nh axeton hoc ancol
etylic khan loi bt nc.
2.2 . Lc v khuy
Khi tin hnh th nghim ha tan hay phn ng vi cc cht khc pha nhau ch yu
l cht rn v cht lng th cn phi thc hin lc hay khuy.
Khi thc hin th nghim trong bnh h vi lng nh cht v phn ng xy ra
nhanh th c th lc.
Khi thc hin phn ng vi thi gian lu v yu cu cn phi lc, th phi dng
my lc hay my khuy. My khuy c th l mt m t quay c lp que khuy hay
my khuy bng t trng (my khuy t). Khi cn un nng v i hi h thng kn
th c th dng my khuy t c bp un nng nhng thit b ny thng c hn ch l
un nng trong khong nhit khng cao lm. Do cn phi lp my khuy c vi
b phn lm kn tip ni gi que khuy bnh phn ng v m t quay. Sau y l mt
s b phn tip ni ny.
http://hoahocsp.tk
24

.
Hnh 2. 1. Cc b phn lm kn que khuy
2.3. Gn, p, lc v li tm
Khi tch cht rn ra khi dung mi, trong trng hp n gin nht, ngi ta dng
phng php gn. Bng cch cht rn lng thnh kt ta sau tin hnh gn.
Thng thng tch cht rn ra khi cht lng ngi ta dng phng php lc.
Lc l cho cht lng i qua mng lc. Mng lc c th l giy lc vi mn khc
nhau, vi lc, bng, c th l thy tinh xp vi cc kch c khc nhau.
Lc p sut thng: xp giy lc sau cho vo phu lc v tin hnh lc p
sut bnh thng.
Ch : khi dung dch lc vo phu lc phi cn thn v t t theo a thy
tinh trnh lm rch giy lc.
Cch xp giy lc v thao tc lc nh hnh 2.2.

Hnh 2. 2. Cch xp giy lc v cch lc p sut thng

Mt s cc phu lc thng, phu Bucne, phu thng lc nng, phu xp lc
nng, phu Bucne lc nng, phu xp lc lnh, bnh Bunzen dng cho lc di p sut
thp.

http://hoahocsp.tk
25

Hnh 2. 3. Mt s loi phu lc

H thng lc di p sut thp lng nh dng phu xp, hoc phu Bucne: Khi
lc bng phu Bucne, cn phi chn giy lc hoc ct giy lc va vi vng trn bn
trong ca phu. Sau rp h thng nh hnh 2.4, m my bm ht nh p st giy
lc vo phu, hoc c th dng mt t dung mi tm t giy cho giy lc bm cht
vo phu. Cho cht vo phu v m my bm ht p sut va phi n khi ht dung
dch; tc my bm, cho dch ra ngm ht tinh th, m my ht n kh, dng nt
thy tinh bng nn kh tinh th.

Hnh 2. 4. H thng lc di p sut thp dng phu xp, hoc phu Bucne

2.4. un nng v lm lnh
2.4.1. un nng
un nng xc tin phn ng, tch v tinh ch cc cht cng nh khi xc nh
cc hng s vt l.
Trong phng th nghim, cc dng c thng dng un nng l: n cn, n
kh, bp in, bp cch thy, bp cch ct, bp cch du, hi nc, t sy, l nung,...
http://hoahocsp.tk
26
- Khi un nng bng ngn la, khng un nng mt ch ca bnh m phi h u
thnh bnh. Phng php ny ch dng cho cc dng c chu nhit.
- Nu cn un nng nhit thp hn 100
o
C th dng bp cch thy hay bp cch
khng kh, nu cao hn 100
o
C th dng bp in trn c li aming hay dng bp
cch ct, cch du, bp glixerin, hay parafin ty thuc vo nhit cn un. nhit
200
o
C dng bp parafin hay glixerin, 220
o
C dng bp cch du, t 250 - 300
o
C
dng axit H
2
SO
4
m c, 400 - 500
o
C dng bp cch mui nh hn hp NaNO
3

(48,7%) v KNO
3
(51,3%).
- Khi un nng bng bp cch cht lng, phi cho mc cht lng ngoi cao hn
cht lng trong bnh v gi nhit ca bp cao hn nhit phn ng khong 30 -
40
o
C.
- Nu un nng nhit cao hn nhit si th phi thm bt hay ng mao
qun hn kn mt u u h nhng vo trong cht lng. Ch khng cho bt vo
bnh trong lc ang si v s lm cho cht lng trong bnh si tro ln, ch cho lc bnh
ang ngui. Nu ang un nng m dng li th phi thay bt mi v bt c
mt tc dng.
2.4.2. Lm lnh
Khi tin hnh cc phn ng pht nhit m lng nhit lm thay i hng phn
ng, hoc mun lm ngui bt bnh hay tin hnh cc phn ng nhit thp th tin
hnh lm lnh. Ty theo khong nhit cn lm lnh m s dng cc cht lm lnh
khc nhau.
- Nu lm lnh trong khong nhit khng thp lm th s dng nc lnh
hoc lnh.
- Nu mun lm lnh nhit thp hn 0
o
C th dng nc nghin nh trn vi
mui v c. Gi tr nhit ty thuc vo bn cht ca cc mui cho bng 2.
Bng 2. Bng hn hp sinh hn ca nc vi mui v c

Lng tng i (gam)
Mui
Nc Mui
Gii hn thp ca nhit
,
o
C
NaCl 100 33 -21,5
KCl 100 30 -11
NH
4
Cl 100 25 -15
NH
4
NO
3
100 50 -17
NaNO
3
100 50 -18
NH
4
Cl + NaNO
3
100 13 - 38 -31
http://hoahocsp.tk
27
49 100 -19,5
61 100 -39
CaCl
2
.6H
2
O
70 100 -54,9

- Mun lm lnh nhit thp hn th dng khng kh lng hay nit lng,... c
th lm lnh n -180
o
C.
- Trong phng th nghim, thng dng t lnh gi nhit n -5
o
C hoc cc
thit b lm lnh ring khc.
2.5. C cn hay cho bay hi dung mi
C cn hay cho bay hi dung mi l loi bt dung mi ra khi dung dch hay lm
tng nng ca cht tan trong dung dch. Phng php thc hin c khi tnh bay
hi ca dung mi phi khc vi tnh bay hi ca cht tan (ch yu l nh hn), s khc
nhau cng ln th s hao ht cht tan cng nh.
2.6. Lm kh v cht lm kh
Lm kh l qu trnh loi tr cc cht ph l cht lng hay hi nc ra khi cht
nghin cu, thng l loi nc v dung mi hu c. Cht nghin cu c th l cht
rn, lng hay hn hp.
Mt cht lm kh c gi l tt khi cng lm kh ca n mnh v kh nng
lm kh ca n ln
2.6.1. Lm kh
2.6.1.1. Lm kh cht rn
Qu trnh lm kh cht rn da trn s bay hi nc hay dung mi nhit
thng, khi un nng hay nhit thp hn nhit ng c ca nc hay dung
mi.
Cc cht rn khng ht nc c th lm kh ngay trn giy lc trong khng
kh, hoc lm kh ngay trn phu xp c gn h thng ht khng kh (ging lc chn
khng).
Cc cht bn vi nhit, khng bay hi nhit thng c th lm kh trong t
sy nhit thch hp nhng phi thp hn nhit nng chy ca chng. Hoc c
th lm kh trong bnh lm kh, pha di bnh c cht lm kh.

http://hoahocsp.tk
28

Bnh lm kh p sut thng

Bnh lm kh chn khng
Hnh 2. 5. Cc loi bnh lm kh

Hnh 2. 6. M t bnh lm kh p sut thng
(1:ni cha cht lm kh, 2: tm s c khoan l, 3: ni cht cn lm kh)

Cc cht khng bn vi nhit, lm kh th cho vo bnh lm kh c h thng ht
chn khng v c cht lm kh, hoc c th cho vo t lm kh chn khng.

Hnh 2. 7. Cc loi T sy lm kh p sut thng hoc trong chn khng

http://hoahocsp.tk
29
2.6.1.2. Lm kh cht lng
Thng thng cho cht lm kh vo trong cht lng cn lm kh v thng xuyn
lc cho ti khi ht tc dng ca cht lm kh.
Cc cht lm kh phi tha mn iu kin:
- Khng tc dng ha hc vi cht cn lm kh.
- Khng c kh nng t xc tc cc qu trnh t oxy ha, trng hp hay ngng t.
- Khng ha tan nhiu trong cht cn lm kh
- C tc dng lm kh nhanh, r v sn c.
2.6.1.3. Lm kh cht kh
Cht kh thng c lm kh bng cch cho i qua ct hay cha cht lm kh.
Trong phng th nghim, thng lm kh cht kh bng cch cho kh cn lm kh i
qua bnh ra kh cha cht lm kh.

Bnh ng lnh Ct lm kh Bnh ra kh
Hnh 2. 8. H thng lm kh cht kh

2.6.2. Cc cht lm kh
Cc cht lm kh c chia ra lm 3 loi:
- Cht lm kh ho nc to thnh hirat: l cc mui khan hay cc hirat thp
chuyn thnh cc hirat cao. Cc cht loi ny thng dng l: CaCl
2
, MgSO
4
,
Na
2
SO
4
, K
2
CO
3
, CuSO
4
, H
2
SO
4
c, KOH, NaOH,
- Cht lm kh c tc dng vi nc do phn ng ha hc: loi ny thng dng l
cc oxit kim loi, hay cc oxit axit, hoc cc kim loi mnh nh: CaO, BaO, P2O5,
Na, K, Ca,
- Cht lm kh lin kt vi nc bng lc hp ph: cc cht loi ny thng dng:
silicagel, zeolit,
http://hoahocsp.tk
30
2.7. Dung mi v tinh ch dung mi
Dung mi hu c c dng rng ri trong tng hp hu c, hoc tin hnh
phn ng (lm cho mi trng ng th, thay i tc hay chiu hng phn ng)
hoc tch bit v tinh ch hp cht hu c (chit, kt tinh, ra loi cc cht ph).
Dung mi dng cho phn ng phi tinh khit nn cn phi tinh ch bng cc phng
php khc nhau ph thuc tnh cht ca dung mi. Mt khc, dung mi d chy v c
v th phi tun theo cc quy tc k thut bo him.
Trong tng hp hu c, thng dng cc dung mi vi cch tinh ch sau y:
2.7.1. Benzen (C
6
H
6
): l cht d chy, si 80
o
C, hi benzen to hn hp n vi
khng kh. Hi benzen l cht c vi h thn kinh (nhc u, nn, m) v l cht c
i vi mu v nim mc (lm chy mu nim mc, mi).
Benzen k thut thng cha mt lng nh thiofen. Mun tch thiofen thng
ra bng axit sunfuric hay cho tc dng vi thy ngn axetat.
Phng php n gin l un si benzen vi 10 gam niken Ranay. Thng thng
ngi ta tinh ch benzen bng cch lm kh vi CaCl
2
, lc v ct trn Na nhit
79,5-80
o
C sau ng trong bnh c cha Na v lp ng CaCl
2
.
2.7.2. Toluen (C
6
H
5
CH
3
): Toluen l cht d chy, si 110
o
C, c tnh c nh
benzen. Tinh ch bng cch lm kh trn CaCl
2,
lc, ct trn Na v gi trong bnh cha
Na v c lp ng CaCl
2
.
2.7.3. Cloroform (CHCl
3
): Cloroform si 61
o
C, thng c n nh bng cch cho
thm 1% ancol etylic lin kt vi photgen hnh thnh t cloroform. loi ancol,
lc cloroform vi axit sunfuric c (5% th tch), ra bng nc, lm kh bng KOH
khan v chng ct trn P
2
O
5
nhit 61
o
C. Cloroform c gi trong l c mu
trnh nh sng xc tin qu trnh oxi ha thnh photgen.
Cloroform c tc dng lm m, c tc dng ln qu trnh trao i cht v c quan
ni tng.
2.7.4. Cacbon tetraclorua (CCl
4
): si 76,7
o
C, to hn hp ng ph vi nc vi
hm lng 95,9%. CCl
4
si 66
o
C/760mmHg. 25
o
C CCl
4
ha tan c
0,077g/100ml nc v 0,01g nc ha tan c trong 100ml CCl
4
. CCl
4
thng cha
4% CS
2
. Tinh ch loi cacbonsunfua bng cch lc vi ln vi hn hp dung dch
ancol v kim c 60
o
C, ra bng nc ri bng axit sunfuric c ti khi mt mu,
ra bng nc, lm kh bng CaCl
2
v chng ct li. CCl
4
khng chy, c tc dng
lm m nng n hn cloroform.
2.7.5. Ete etylic (C
2
H
5
OC
2
H
5
): ete etylic l dung mi d chy (khng c chng ct
bng n hay bp in trn), c tc dng gy m v kch thch ng h hp.
Ete etylic si 34,5
o
C, sn phm thng cha 2,5-4% ancol, mt lng nh nc
v anehit. Trong ete ny c cha hp cht peoxit do qu tnh oxi ha ete bi oxi
khng kh
http://hoahocsp.tk
31
loi b peoxit: lc ete vi dung dch sunfat trong 3 ngy, lc, lm kh bng
CaCl
2
ri ct, hoc lc vi dung dch KMnO
4
ri bng dung dch kim 5%, ra bng
nc, lm kh bng CaCl
2
v ct.
Ete c tinh ch bng cch lc nhiu ln vi dung dch CaCl
2
c, yn trong
hai ngy trn CaCl
2
, lc, lm kh bng Na v chng ct trn Na. Ete thu c cha
trong bnh cha mt t Na.
2.7.6. Axeton (CH
3
COCH
3
): Axeton l cht bay hi mnh, si 55,2
o
C, thng cha
mt lng nh nc, ancol v axit axetic. Axeton c tinh ch bng KMnO
4
trn
cch thy trong 5-6 gi ri ct axeton ra, lm kh bng CaCl
2
trong 5 gi nhit
si sau chng ct nhit 52,2
o
C. Axeton l cht d chy, c tc dng c kch
thch ng h hp.
2.7.7. Ancol etylic (C
2
H
5
OH): Ancol etylic si nhit 78
o
C, c kh nng ha tan
vi nhiu dung mi v ha tan khng gii hn vi nc. Cn tuyt i k thut cha
lng nh benzen v nc. Trong phng th nghim cn cn tuyt i cao hn phi
tinh ch bng cch un ancol 95% vi CaO hay BaO, CuSO
4
khan trn bp cch thy
trong 6 gi, ct ancol ra s thu c ancol 99,5% . Tip tc tinh ch ancol 99,5% vi
Na hay Mg, thng dng Mg.
Trong bnh cu c lp ng sinh hn ngc, cho 5gam si Mg, thm 50-75ml ancol
99,5% v 0,5 g I
2
. un nng hn hp cho ti khi phn ng pht nhit, sau un tip
cho ha tan nt Mg. Cho thm 900ml ancol 99,5%, un nng trong 30 pht vi ng
sinh hn ngc c lp ng CaCl
2
trnh hi nc thm nhp vo, sau ct thng
(loi mt t phn u), thu ly ancol tuyt i. Phn ng xy ra nh sau:

Mg + 2C
2
H
5
OH H
2
+ Mg(OC
2
H
5
)
2
Mg(OC
2
H
5
)
2
+ 2H
2
O Mg(OH)
2
+ 2C
2
H
5
OH

Cn tuyt i rt ho nc v th phi gi trong bnh c nt kn. Ancol etylic c
tnh lm m, khi tc dng lu s lm tn thng ti h c tim v h tiu ha.
2.8. Cch x l ha cht d hay ph thi
- Nhng bnh thy tinh v hay nhng vt c u nhn, khng c b vo thng
rc hay thng ng giy m b vo nhng thng ring.
- Nhng cht ph thi c v d chy cn li sau phn ng, khng c vo
thng rc hay ni ra, cn phi kh c chng bng x l ha hc hay t chy
nhng ch ring bit ngoi phm vi phng th nghim
- Khi nhng cht d chy hay nhng cht c tnh n mn khc trn ln vi nc
vo ni ra th phi cho dng nc chy tht mnh.
- Natri, kali d phi hu bng cch ha tan vi mt lng nh ancol v phi eo
knh bo him.
http://hoahocsp.tk
32
2.9. Cch vit tng trnh (bo co) bi th nghim hu c
Sau khi lm th nghim xong, sinh vin phi vit tng trnh kt qu thc hnh. Bi
tng trnh cn vit ngn gn cho ngi c c th d dng theo di v hiu c
mc ch, i tng nghin cu, phng php s dng, iu kin th nghim v kt
qu t c.
Mu bi tng trnh gm nhng phn sau:
- Tn th nghim
- Mc ch th nghim: Nu r yu cu v ni dung v nhng k nng phi t
c.
- Nguyn tc: M t tm tc nguyn tc ca phng php thc nghim, khng
trnh by di dng v l thuyt hoc qu chi tit v cch tin hnh v nhng iu
sn c trong gio trnh thc hnh. Nu c s thay i thit b s dng, i tng
nghin cu, trnh t th nghim so vi gio trnh ny cn ghi r.
- Cc s liu thc nghim
- Cc kt qu: Da trn cc s liu thc nghim thu c tnh ton kt qu a
ra di dng bng s, th.
- Bn lun: a ra cc phng php tnh ton, tnh sai s, tm hiu nhng nguyn
nhn sai s v ngha ca cc kt qu nhn c (cch lp bng, v th, tnh sai s
c nu trong phn ph lc).
- Cu hi: Sinh vin phi tr li v gii p tt c cc cu hi v bi tp a ra
trong bi th nghim bao gm cc cu hi v bi tp trc khi n phng th nghim v
sau khi lm th nghim.
V thi gian lm vic phng th nghim c hn nn hu ht cc phn ca bi
tng trnh sinh vin phi vit nh. Phn (1), (2), (3) sinh vin phi chun b trc
khi n phng th nghim. Trong thi gian lm th nghim ch c th hon thnh phn
(4): ghi chp cc s liu thc nghim vo v. Cc phn (5), (6), (7) s phi hon thnh
nh, sau khi lm th nghim xong.
http://hoahocsp.tk
33
Chng 3 CC PHNG PHP TCH BIT
V TINH CH HP CHT HU C
3.1. Phng php chng ct
Chng ct l qu trnh chuyn cht lng thnh hi ri ngng t thnh lng.
chuyn cht lng thnh hi, tin hnh un si cht lng . Cht lng si khi p sut
hi ca n bng p sut bn ngoi. Khi p sut bn ngoi gim th nhit si ca cht
gim. Vi mt cht tinh khit th nhit si khng i trong qu trnh un, nu
khng c hin tng hi qu nhit do un mnh.
Nu nhit si ca cht thp hn nhit cht b phn hy th c th tin hnh
chng ct p sut thng. Cn nu nhit si ca cht cao hn nhit phn hy
th phi tin hnh chng ct p sut thp.
Phng php chng ct thng dng tch bit (tinh ch) cc cht c nhit si
khc nhau ra khi hn hp ca n. C nhiu phng php chng ct khc nhau ty
thuc vo tnh cht ca hn hp cht lng.
- Vi cc cht c nhit si xa nhau thng chn phng php ct n hay ct
thng.
- Vi cc cht c nhit si gn nhau thng chn phng php chng ct phn
on.
- Phng php chng ct li cun hi nc dng tch bit cc cht trong hn
hp, trong c mt cht khng tan trong nc v d bay hi vi hi nc. Thng
thng phng php ny c la chn khi tha mn cc iu kin trn v khng thc
hin c vi hai phng php trn.
Cc phng php chng ct trn c th tin hnh p sut bnh thng hoc p
sut thp ty vo c im tnh cht ca hn hp chng ct.
Dng c dng chuyn t dng hi sang dng lng trong qu trnh chng ct
c gi l ng sinh hn. C nhiu loi ng sinh hn: ng sinh hn khng kh, ng
sinh hn nc; ng sinh hn thng, xon, bu,... ty vo bn cht ca cc cht v ty
vo mc ch s dng. Vi cht lng si nhit thp hn 80
o
C th dng ng sinh
hn nc, nu cao hn 150
o
C th dng sinh hn khng kh, cn trong gii hn 200-
300
o
C th hng trc tip nhnh bnh ct.
3.1.1. Chng ct thng (chng ct n gin, chng ct n)
Chng ct n gin p sut thng dng tch bit cht bn khi un nng v
thc t khng b phn hy nhit si. Phng php ny thng dng vi cc cht
c nhit si cao hn 40
o
C v thp hn 160
o
C v nhng cht lng si thp hn 40
o
C
s mt i nhiu sau khi chng ct nn khng c hiu qu.
Nu chng ct s dng ng sinh hn, th cc ng sinh hn ny thng c lp
xui cht ngng t thu c bnh hng. Tc ct thng t 1-2 git cht lng
ri vo bnh hng trong mt giy. cht lng si u v trnh hin tng qu la s
http://hoahocsp.tk
34
khng c hin tng si vi biu hin cc ht cht lng chuyn ng trn b mt cht
lng, dn n hin tng thnh thong cht lng si tro mnh v trn sang bnh hng,
cn phi cho vo bnh ct mt t bt, hay ng mao qun hn kn mt u vo ngay
khi bt u un nng.
Ch khng c cho bt vo bnh ct khi ang si.

Hnh 3. 1. H thng chng ct n gin p sut thng
(1: bnh cha mu chng ct, 2: nhit k, 3: ng sinh hn lp xui, 4: ng ni cong, 5:
bnh hng)

Hnh 3. 2. H thng chng ct n gin p sut thp
(1: bnh cha mu chng ct, 2: ng mao qun, 3: van, 4: nhit k, 5: ng sinh hn
lp xui, 6: ng ni cong, 7: bnh hng, 8: van thng vi p sut kh quyn, 9: ng ch
T, 10: bnh bo him, 11: p k)

http://hoahocsp.tk
35

Hnh 3. 3. H thng chng ct n gin p sut thng trong phng th nghim

Hnh 3. 4. H thng chng ct hin i

3.1.2. Chng ct phn on
Chng ct phn on dng tch bit hn hp cc cht lng ha tan vo nhau.
tch cc cht khc nhau khi hn hp cht lng c th dng phng php
chng ct thng nhiu ln thng gi l chng ct thun dng. Tuy nhin tng
hiu sut chng ct v gim s ln chng ct, ngi ta dng ct ct phn on.
Bn cht tc dng ca ct ct phn on l ngng t tng phn hn hp hi v cho
bay hi tng phn cht ngng t li mt cch lin tc. Hi bay ln ct ct phn on
cng cao s cng giu cu t c nhit si thp, cn cht lng chy tr li vo bnh
s giu cu t c nhit si cao.
Cu to ca ct ct m bo tip xc tt gia cht lng chy xung v hi i ln
trn, nn gi l chng ct ngc dng. Trong ct ct, nu s mt hay a cng nhiu
th s tch bit cng hon ton hn nhng tc ct cng nh, v mi mt hay a c
tc dng nh mt ln ct thng.
http://hoahocsp.tk
36

Hnh 3. 5. Mt s dng ct chng ct phn on

Hnh 3. 6. H thng dng c chng ct phn on
(1: bnh cha mu chng ct, 2: ct ct phn on, 3: nhit k, 4: ng sinh hn lp
xui, 5: ng ni cong, 6: bnh hng)

3.1.3. Chng ct li cun hi nc

Hnh 3. 7. H thng dng c chng ct li cun hi nc
(1: ng mao qun, 2: bnh un nc, 3: ng thy tinh quan st mc nc trong bnh,
4: ng ch T, 5: van thng vi p sut kh quyn, 6:nhit k, 7: bnh cha mu, 8: ng
sinh hn, 9: ng ni cong, 10: bnh hng)
http://hoahocsp.tk
37

Hnh 3. 8. H thng chng ct phn on vi 4 im xc nh nhit
3.2. Phng php kt tinh (phng php kt tinh li)
Kt tinh l qu trnh hnh thnh v pht trin ca tinh th t tng nng chy, dung
dch hay kh.
Phng php kt tinh li l phng php tinh ch quan trng da trn tnh bo ha
ca cht rn cn tinh ch khi un nng trong dung mi thch hp, loi b cht ph v
cht kt tinh tr li khi lm lnh.
Qu trnh kt tinh li gm cc giai on sau:
- Ha tan mu cht rn khng tinh khit trong dung mi thch hp
- Lc nng dung dch trn loi b cht ph khng tan
- Lm lnh dung dch hoc ui bt dung mi to dung dch bo ha v gy
mm kt tinh
- Lm kh tinh th.
Quy trnh ny c th lm li nhiu ln thu c cht tinh khit.

http://hoahocsp.tk
38
3.3. Phng php chit
Phng php chit l phng php tch cht t hn hp bng dung mi thch hp.
C cc phng php chit sau.
C th chit t hn hp dung dch hay t cht rn.
Ty theo bn cht ca cht b chit v mi trng chng ang tn ti chn
dung mi chit cho thch hp, ngha l dung mi ch ha tan hoc ha tan nhiu
cht nh chit m khng ha tan hay t ha tan cc cht khc trong hn hp. Qu trnh
chit kt thc khi chit ht cht cn chit. iu ny c th kim tra bng mu hay
sc k.
3.3.1. Chit trong h cht rn - lng
Hiu sut chit cht rn bng cht lng ph thuc trc ht vo ha tan, v tc
chuyn t tng ny sang tng khc. Tnh tan ph thuc vo dung mi v tc
ha tan ph thuc vo b mt tip xc.
Thng cht rn c chit lin tc trn my chit soxlet. Nguyn tc nh sau:
un nng dung mi trong bnh cu cho hi dung mi i ln bnh chit cha cht qua
ng sinh hn ngc ri ngng t chy tr li vo bnh chit. Dung mi la chn l
phi ha tan cht nghin cu hoc phi ha tan cht ph ri qua ng nhnh chy tr li
bnh cu. Nu dung mi ha tan cht ph th cht hu c nghin cu cn li trn bnh
chit, cn nu dung mi ha tan cht nghin cu th thu c cht hu c trong bnh
cu v cht nghin cu c tch ra khi dung mi bng cc phng php khc.
3.3.2. Chit trong h cht lng - lng
Chit cht hu c t dung dch (phn ln l t nc) l lc dung dch vi dung
mi thch hp khng trn ln vi dung mi c v c kh nng ha tan tt cht cn
chit hn dung mi c. Trong trng hp cht cn chit tan trong dung mi c (nc)
nhiu hn cc dung mi mi hay khng chn c dung mi mi th khng dng
phng php chit thng nh trn, m phi dng phng php chit lin tc. lp
rp dng c cho phng php chit lin tc cn phi bit c t khi ca dung mi
cao hay thp so vi cht cn chit.,v t khi ny khc th dng c lp rp s khc.
http://hoahocsp.tk
39

(a)

(b)

(c)
H thng chit lin tc cht lng vi cht lng H thng chit Soxlet
Hnh 3. 9. H thng chit lin tc
(Hnh (a): h thng chit cht lng vi dung mi c t khi cao
Hnh (b): h thng chit cht lng vi dung mi c t khi thp
Hnh (c): h thng chit cht lng vi cht rn)

Dng c chit rn

Dng c chit lng
Hnh 3. 10. H thng chit rn v lng

3.4. Phng php thng hoa
Thng hoa l qu trnh lm bay hi cht rn thnh hi ri ngng t li thnh trng
thi rn, khng qua trng thi lng.
http://hoahocsp.tk
40
Nhng cht chuyn t trng thi rn sang trng thi kh m khng qua trng thi
lng gi l cht thng hoa.
S thng hoa xy ra nhit thp hn nhit nng chy v nhit si.
Phng php thng hoa c u im hn cc phng php khc l thu c cht
tinh khit hn v c th dng mt lng nh cht. Ngc li phng php ny cng c
nhc im l cc cht bn phi c tnh bay hi khc nhiu so vi cht tinh ch, qu
trnh thng hoa thng chm v hao ph nhiu cht hn cc phng php khc.
Tc thng hoa t l thun vi p sut hi ca cht nhit xc nh, t l vi
ln b mt cht bay hi v t l nghch vi p sut trong bnh.
Phng php tin hnh thng hoa p sut thng:
Vi dng c n gin lng nh l cho cht cn thng hoa vo bt s, ph bng
giy lc c chc thng nhiu l nh ri y bt bng phu thy tinh c bc giy tm
t hay vi t bn ngoi, c y cung phu bng mt t bng. Sau un nng bt
s trn ngn la n cn hay trn bp in qua li aming hay trn bp cch ct mt
cch cn thn v nu un nng qu s phn hy cht thng hoa. Vi lng ln hn c
th lp rp dng c theo hnh sau.
Nhng cht khng hoc kh thng hoa p sut thng th c th thng hoa p
sut thp bng cc dng c nh hnh sau.

Dng c thng hoa p sut thng Dng c thng hoa p sut thp

H thng thng hoa p sut thp lng nh
Hnh 3. 11. Cc h thng thng hoa
http://hoahocsp.tk
41
3.5. Phng php sc k
Phng php sc k dng tch bit mt lng cht gn ging nhau v thnh
phn v tnh cht. Dng tinh ch cc cht c nhit si cao v khng bn vi
nhit, hoc tch bit cc cht t tinh du, cc cht mu t nhin, cc aminoaxit,...
hoc xc nh tnh ng nht v tinh khit ca cht.
C nhiu phng php sc k: sc k phn b, sc k hp ph v sc k trao i ion,
hoc c th phn loi phng php sc k nh sau: sc k ct, sc k lp mng, sc k
giy,...
http://hoahocsp.tk
42
Chng 4 PHNG PHP XC NH CC HNG S VT L
CA CC HP CHT HU C

4.1. Xc nh nhit nng chy ca cht rn
Nhit nng chy ca mt cht (
o
nc
t ) l nhit ti pha rn v pha lng cn
bng nhau. Cc cht tinh khit c nhit nng chy xc nh, khong nhit t khi
bt u nng chy n khi nng chy hon ton thng ch khc nhau khong 0,5
o
C.
Nhit nng chy ca cht rn l nhit c c khi cht rn va nng chy
hon ton cho cht lng trong sut, sai s ca phng php ny l 0,5
o
C. Mt lng
nh tp cht cng lm thay i ng k nhit nng chy v khong nhit t lc
bt u nng chy n khi nng chy hon ton thng rng.
Nh vy, c th xem nhit nng chy c trng cho tinh khit ca cht rn
nghin cu. Nhng cng cn ch rng khi un nng nhiu hp cht hu c b phn
hy, hoc thng hoa.
Trong phng th nghim, thng xc nh nhit nng chy ca cht hu c rn
trong ng mao qun. Cho cht rn cn o nhit nng chy vo trong ng mao qun
vi tit din 0,8-1 mm, di 35-40 mm c bt kn mt u. a cht rn vo
c u cui ca ng mao qun cn phi th ri nhiu ln ng mao qun trong mt
ng thy tinh di 40-60 cm h c hai u c t thng ng vi mt bn (hnh (c)).
Nu cht d thng hoa th sau hn kn ng mao qun li.

(a) (b)

Hnh 4. 1. (a): ng cha cht lng (glixerol, hay H
2
SO
4
m c,...) dng un
nng chy cht nghin cu trong ng mao qun (b): ng cha ng mao qun

http://hoahocsp.tk
43

(c) (d)
Hnh 4. 2. (c): Cch cho mu o vo ng mao qun (1: ng thy tinh di 50-60cm; 2:
mu o; 3: ng mao qun)(d): Cch kp ng mao qun cha mu o vo nhit k (1:
nhit k; 2: vng cao su; 3: ng mao qun cha mu o)

(a)

(b)

(c)
Hnh 4. 3. H thng o nhit nng chy n gin

C th s dng cc dng c n gin sn c trong phng th nghim to thit b
o nhit nng chy nh hnh (c): gm bnh cu y trn cha cht lng un
nng, ng nghim c gn nhit k c kp ng mao qun cha cht nghin cu.
Mun chnh xc hn ngi ta xc nh nhit nng chy bng my xc nh nhit
nng chy hoc chnh xc hn na l o bng my xc nh nhit nng chy vi
phn (xc nh nhit nng chy trong knh hin vi).

http://hoahocsp.tk
44

Hnh 4. 4. My o nhit nng chy

4.2. Xc nh nhit si
Mt cht lng tinh khit c nhit si (
o
s
t ) xc nh mt p sut xc nh.
Ngi ta thng ly nhit chng ct ca cht lng lm nhit si. Phng php
ny c sai s ln khi lp nhit k khng ng v tr, hoc un qu la lm cho hi qu
nhit.

H thng chng ct H thng xc nh vi lng nh
Hnh 4. 5. H thng xc nh nhit si

4.3. Xc nh t khi
T khi ca cht l t l ca khi lng (m) i vi th tch (V) ca cht
3
m
= (g/cm )
V

http://hoahocsp.tk
45
Trong phng th nghim, thng xc nh t khi tng i d l t khi ca cht
c

so vi t khi ca cht khc cng iu kin xc nh. Thng so vi t khi ca nc
tinh khit
n
4
o
C.
c
n
d =

Gi tr d cng c th xc nh bng khi lng ca cht so vi khi lng ca nc
tinh khit cng nhit .
T khi tng i d ph thuc vo nhit v th trong k hiu lun c ghi gi tr
nhit . V d
20
4
d
c ngha l t khi xc nh 20
o
C so vi nc 4
o
C.
o t khi, dng t khi k. Cch o: nhng t khi k vo cht lng v t khi
c xc nh bng vch m mc nc ca cht lng ch trn thang chia ca t khi
k.
Mt cch khc xc nh t khi, ngi ta dng bnh o t khi. y l nhng
bnh thy tinh hnh dng khc nhau v c dung tch chnh xc cho trc, cng c khi
nhit k i km vi bnh t khi.
Trc khi o t khi, bnh phi c ra sch v lm kh. Sau em cn bnh
bng cn phn tch chnh xc n 4 s sau du phy. Ta nc ct vo bnh cn
cho n vch v t v t sy vi nhit l 20
o
C trong thi gian khng t hn 30
pht, sau ly bnh ra v xc nh khi lng. nc ct trong bnh ra, lm kh
bnh ri lm tng t vi cht lng cn o t khi.
T khi tng i c tnh theo cng thc:
n
c
b bn
b bc
m
m
m m
m m
d =
=
Trong : m
b
: trng lng bnh rng (g)
m
bn
: trng lng bnh c nc ct (g)
m
bc
: trng lng bnh c cht nghin cu (g)
m
c
: khi lng cht nghin cu (g)
m
n:
khi lng nc (g)

http://hoahocsp.tk
46

Bnh o t khi T khi k
Hnh 4. 6. H thng o t khi

4.4. Xc nh nng sut quay cc

Hnh 4. 7. My o nng sut quay cc

Nhm xc nh kh nng hot ng quang hc ca cc cht hu c ngi ta o
nng sut quay cc ca chng. xc nh gi tr ny, ta dng my o nng sut quay
cc.

http://hoahocsp.tk
47
PHN II A. TH NGHIM LNG NH

Chng 1 PHN TCH NH TNH CC NGUYN T
TRONG HP CHT HU C

Th nghim 1. Xc nh cacbon bng phng php cacbon ha.
Ha cht: saccaroz (hoc tinh bt), benzen
Dng c: chn s.
Cch tin hnh th nghim:
- Cho khong 0,1gam saccaroz (hoc tinh bt)vo chn s. un nng cn thn
trn ngn la n cn cho n khi saccaroz chuyn thnh than.
- Rt vo chn s khong 0,5ml benzen, dng que dim ang chy t benzen
trong chn (lm trong t ht).
Cu hi:
1. D on mu ca mu ngn la
2. Vit phng trnh phn ng chy

Th nghim 2. Xc nh cacbon v hydro.
Ha cht: Saccaroz hoc axit benzoic, bt CuO, dung dch bo ha Ca(OH)
2
,
CuSO
4
khan
Dng c: ng nghim, bng gn, ng dn kh
- Trn u khong 0,2-0,3 gam axit benzoic vi 1-2 gam CuO. Cho hn hp vo
ng nghim kh.
- Cho tip thm khong 1 gam CuO ph kn hn hp. Dng mt nhm bng
c rc mt t bt CuSO
4
khan cho vo phn trn ng nghim. y ng nghim bng
nt cao su c ng dn kh sc vo ng nghim khc c cha dung dch Ca(OH)
2
. un
nng ng nghim cha hn hp phn ng.

http://hoahocsp.tk
48
Cu hi:
1. Nu nguyn tc phn tch nh tnh cc nguyn t trong hp cht hu c.
2. Nhng hin tng g xy ra trong hai ng nghim? Gii thch v vit cc
phng trnh phn ng xy ra.

Th nghim 3. Xc nh nit
Ha cht: Ure khan, Na, dung dch FeSO
4
1%, dung dch FeCl
3
1%, dung dch
HCl c, dung dch HCl 10%, hn hp vi ti xt, C
2
H
5
OH 96
o
.
Dng c: ng nghim, a thu tinh.
a ) Trng hp ring: Hp cht c N lin kt trc tip
vi C v H
- Trn u khong 0,1 gam ur v 1 gam vi ti xt
ri cho vo ng nghim kh. un nng ng nghim. Nhn
xt kt qu th nghim bng cc cch sau:
- Ngi mi kh thot ra ming ng nghim.
- t mu qu tm t ln ming ng nghim.
- a u thu tinh c tm dung dch axit HCl c vo
ming ng nghim.
b ) Trng hp chung:
- Ly khong 0,5 gam ur (hoc hp cht hu c khc c cha N nh anilin,
axetamit,) v chia thnh 2 phn bng nhau. Phn th nht c cho vo y ng
nghim kh. Cho tip vo mt mu Na ( c co sch lp ngoi v p kh gia hai
mnh giy lc). Phn ur cn li cho tip vo ng nghim ph kn mu Na.
- un nng cn thn ng nghim trn n cn. ngui, nh t t vo ng
nghim khong 1ml etanol khan phn hu Na cn d. Cho thm 2ml nc ct,
khuy u, lc hn hp thu ly dung dch trong. Nh 2-3 git dung dch FeSO
4
1%
v 1-2 git dung dch FeCl
3
1% vo dung dch thu c. Axit ha hn hp bng vi
git dung dch HCl 10% cho n khi xut hin kt ta mu xanh da tri.

http://hoahocsp.tk
49
Cu hi:
1. Hy gii thch cc kt qu th nghim cu a.
2. Vit cc phng trnh phn ng to ra kt ta xanh.
3. V sao phi dng axit HCl axit ha hn hp phn ng?

Th nghim 4. Xc nh lu hunh
Ha cht: Axit sunfanilic hoc thioure, anbumin (lng trng trng g), Na, etanol,
dung dch Pb(CH
3
COO)
2
0,1N, dung dch NaOH 1N, dung dch HCl 10%.
Dng c:
a ) Phng php 1:
- Vi axit sunfanilic tin hnh th nghim nh trng hp chung trong th
nghim 3. Lc nhiu ln ly dung dch trong. Cho dung dch thu c lm hai phn
lm cc th nghim tip theo.
- Ly ng nghim khc c cha 0,5ml dung dch Pb(CH
3
COO)
2
, nh t t vo
tng git dung dch NaOH cho n khi ha tan hon ton ch hidroxit.
- Rt t t dung dch mui ch va thu c vo dung dch lc trn (phn th
nht).
- Quan st hin tng xy ra.
- Nh t t dung dch HCl 10% vo phn th hai.
- Nhn xt mi c trng ca kh thot ra.
b ) Phng php 2:
- Ly 2ml anbumin cho vo ng nghim, nh vo 0,5ml NaOH, lc u v
un nng nh ng nghim trn ngn la n cn (ng nghim 1).
- Chun b dung dch mui ch nh trn (ng nghim 2).
- Rt t t ng nghim 1vo ng nghim 2, quan st hin tng xy ra.

http://hoahocsp.tk
50
Cu hi:
1. Nu cc hin tng xy ra th nghim trn
2. Gii thch bng phng trnh phn ng.

Th nghim 5. Xc nh halogen
Ha cht: Cloroform hoc tetracloruacacbon, dung dch AgNO
3
1%, dung dch
NH
3
, etanol.
Dng c: Dy ng, phu thu tinh.
a ) Phng php 1:
- Ly si dy ng un thnh hnh l xo v buc
vo u a thu tinh.
- t dy ng trn ngn la n cn cho n khi khng cn ngn la mu xanh
ca tp cht.
- Nhng dy ng vo hp cht hu c c cha halogen, em t trn ngn la
n cn. Quan st mu ca ngn la.
b ) Phng php 2:
- Ly mt mnh giy nh, tm etanol v
nh thm vi git hp cht hu c c cha
halogen.
- Chun b mt phu thu tinh, nh vo
thnh pha trong ca phu my git dung dch
AgNO
3,
p phu ln pha trn mnh giy, ri
t chy giy. Nhn xt hin tng xy ra trn
thnh phu.
- Nh vi git dung dch NH
3
ln thnh phu, tip tc theo di hin tng.
Cu hi:
1. Gii thch cc hin tng xy ra phng php 1 v 2
2. Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

http://hoahocsp.tk
51
Chng 2 HYDROCACBON NO, KHNG NO, THM
I. HYDROCACBON NO
Th nghim 1. iu ch v tnh cht ca metan
Ha cht: CH
3
COONa hoc CH
3
COOK, vi ti xt khan, nc brom bo ha,
dung dch KMnO
4
long, dung dch Na
2
CO
3
5%.
Dng c:
a ) iu ch v t chy metan:
- Cho vo ng nghim kh c nt v ng dn kh cong
khong 4-5 gam hn hp CH
3
COONa khan v vi ti xt (theo
t l 1:2 v khi lng) c nghin nh v trn u trong
ci s.
- Kp ng nghim trn gi st v un nng trn ngn la
n cn.
- t kh metan thot ra u ng dn kh, quan st mu
ngn la.
- a np chn s chm vo ngn la metan ang chy,
quan st mu sc ca np chn s trc v sau th nghim.
b ) Tnh cht ca metan:
- Chun b hai ng nghim: ng th nht cha 2ml nc brom, ng th hai cha
2ml KMnO
4
long v 1ml Na
2
CO
3
5%.
- Dn kh metan thu c th nghim a ln lt vo hai ng
nghim cha nc brom v KMnO
4
. Quan st mu ca dung dch.

Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng iu ch v t chy metan.
2. Ngn la khi metan chy c mu g? Mu sc trn np chn
s c thay i khng, gii thch?
3. Nu hin tng xy ra hai ng nghim cha nc brom v
KMnO
4
.
- Ch :
Dng CH
3
COOK l tt nht v CH
4
to ra nhanh, qu trnh phn ng m du
v hu nh khng c bt k sn phm ph no. Mc khc CH
3
COOK l tinh th khan
v thng khng cn lm kh.
CH
3
COONa l tinh th ngm nc (CH
3
COONa.3H
2
O) nn cn c lm
kh.
http://hoahocsp.tk
52
Th nghim 2. Phn ng brom ho hydrocacbon no
Ha cht: n-hexan hoc hydrocacbon no, dung dch Br
2
trong CCl
4
, dung dch NH
3

25%.
Dng c:
- Rt vo ng nghim kh khong 1ml hidrocacbon no, nh thm vi git dung
dch Br
2
trong CCl
4
, lc nh hn hp phn ng, quan st mu ca dung dch brom.
- un hn hp trong ni nc nng, theo di kt qu th nghim bng cc cch
sau:
Quan st mu ca dung dch Br
2

a mu giy qu tm t vo ming ng nghim.
a u a thu tinh tm dung dch NH
3
vo ming ng nghim.
Cu hi:
1. Nu hin tng xy ra khi cho brom tc dng vi hidrocacbon no iu kin
cha un nng v sau khi un nng?
2. Vit phng trnh phn ng xy ra.

Th nghim 3. Tc dng ca hidrocacbon no vi H
2
SO
4
c, HNO
3
c
Ha cht: n-hexan, axit H
2
SO
4
c, axit HNO
3
c.
Dng c:
- Cho vo hai ng nghim kh mi ng 0,5ml n-hexan
- Thm vo ng th nht 0,5ml H
2
SO
4
c, v ng th hai 0,5ml HNO
3
c.
- Lc nh v quan st hn hp phn ng.
Cu hi:
1. Kt lun g c rt ra t th nghim trn.

II. HYDROCACBON KHNG NO
Th nghim 4. iu ch etylen
Ha cht: Etanol 96
o
, axit H
2
SO
4
c, vi ti xt,
Dng c: ng nghim, ng dn kh, ct sch.
- Cho 2ml etanol vo ng nghim kh, cn thn nh thm tng git 4ml H
2
SO
4

c ng thi lc u.
http://hoahocsp.tk
53
- Cho vi ht ct vo ng nghim, kp ng nghim vo gi, lp ng dn kh c
ni vi ng ng vi ti xt, un cn thn hn hp
phn ng v khng cho hn hp tro sang ng
ng vi ti xt.
- t kh etylen u ng dn kh, nhn xt
mu ngn la.
- a np chn s chm vo ngn la etylen
ang chy, quan st mu ca np chn s trc v
sau th nghim.
Cu hi:
1. Ti sao phi cho thm vi ht ct vo hn hp phn ng?
2. Ti sao phi ni ng dn kh vi ng ng vi ti xt?
4. Ti sao hn hp phn ng sau th nghim c mu en?

Th nghim 5. Phn ng cng v oxi ha ca etylen.
Ha cht: Kh etylen, dung dch nc brom bo ha., dung dch KMnO
4
2%, dung
dch Na
2
CO
3
10%.
Dng c:
- Ly 3 ng nghim: ng th nht cha 1ml dung dch nc brom bo ho, ng
th hai cha 2ml KMnO
4
2%, ng th ba cha 2ml KMnO
4
v 0,5ml Na
2
CO
3
10%.
- Dn kh etylen va iu ch th nghim 1 ln lt vo ba ng nghim. Quan
st s bin i mu ca dung dch trong ba ng nghim .

Cu hi:
1. Mu ca dung dch trong ba ng nghim bin i nh th no. Vit phng trnh
phn ng.
2. Cho bit sn phm ph ng nghim 1.
http://hoahocsp.tk
54
Th nghim 6. iu ch axetylen
Ha cht: Canxi cacbua,
Dng c: ng dn kh, ng nghim.
- Cho vo ng nghim vi vin CaC
2
, rt nhanh khong 2ml
nc vo ng nghim (hoc c th dng ng ht nh hnh v) v
y nhanh bng nt c ng dn kh vi u vut nhn.
- t kh axetylen u ng dn kh. Nhn xt mu ngn la.
- a np s chm vo ngn la, quan st mu ca np chn
s trc v sau th nghim.

Cu hi:
1. Vit phng trnh phn ng iu ch v t chy axetylen.
2. Kh sinh ra khi iu ch etylen c mi kh ngi. Gii thch.

Th nghim 7. Phn ng cng v oxi ha ca axetylen
Ha cht: Dung dch nc brom bo ho, dung dch KMnO
4
1%, dung dch
Na
2
CO
3
10%.
Dng c:
- Ly hai ng nghim: ng th nht cha 1ml dung dch nc brom bo ho, ng
th hai cha 1ml KMnO
4
1% v Na
2
CO
3
10%.
- Dn kh axetylen vo hai ng nghim trn. Quan st mu ca dung dch.

Cu hi:
1. Nu hin tng ca phn ng
http://hoahocsp.tk
55
Th nghim 8. Phn ng to thnh bc axetilua
Ha cht: dung dch AgNO
3
1%, dung dch NH
3
5%
Dng c:
- Cho 2ml dung dch AgNO
3
1% vo ng nghim, nh thm tng git dung dch
NH
3
5% cho n khi ha tan hon ton kt ta Ag
2
O va sinh ra.
- Dn kh axetylen vo hn hp, quan st s xut hin kt ta bc axetilua v
mu sc kt ta.
- Lc ly kt ta, ra kt ta bng lng nh nc, p kt ta trong t giy lc.
Nung nng cn thn kt ta trn lm li aming bng n cn.
- Giy lc v nhng vt bc axetilua cn li c phn hy bng axit HCl c
hoc axit HNO
3
c.

Cu hi:
2. Th nghim trn c xy ra vi CH
4
hoc C
2
H
4
khng, v sao?

III. HYDROCACBON THM
Th nghim 9. Phn ng oxi ha benzen v toluen
Ha cht: Benzen, toluen, dung dch KMnO
4
5%, dung dch H
2
SO
4
2N.
Dng c:
- Cho hai ng nghim, mi ng cha 1ml KMnO
4

5% v 1ml H
2
SO
4
2N
- Cho tip vo ng th nht 0,5ml benzen, ng th
hai 0,5ml toluen. C hai ng u c y bng nt c
ng thu tinh thng ng.
http://hoahocsp.tk
56
- Lc nh v un nng c hai ng nghim trn ni nc nng. Quan st hin
tng xy ra trong c hai ng nghim.
Cu hi:
2. Gii thch nguyn nhn s khc nhau v tnh cht ca benzen v toluen i vi
KMnO
4
?

Th nghim 10. Phn ng brom ha benzen v toluen
Ha cht: Benzen, dung dch brom trong CCl
4
(t l 1:5 theo th tch), bt st
Dng c: ng nghim
- Ly hai ng nghim kh, cho 1ml benzen vo ng nghim th nht v 1ml
toluen vo ng nghim th hai. Cho tip vo mi ng 1ml dung dch brom ri lc u.
- Chia dung dch trong mi ng ra lm 2 phn bng nhau. Phn th nht c t
trn gi. Phn th hai un nng n si nh trn ni nc (nn y ng nghim bng
nt c lp ng thu tinh thng ng). Quan st v so snh mu dung dch ca phn th
nht v phn th hai ca tng hidrocacbon.
- Cho mt t bt st (bng ht u xanh), 1ml benzen v 1ml dung dch brom vo
ng nghim kh. Lc nh v un nng hn hp n si nh trn ni nc.
- a mu giy qu tm t vo ming ng nghim. Quan st s bin i mu
ca dung dch v mu ca giy qu.
Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng v gii thch cc hin tng xy ra.
2. Vai tr ca bt st? C th thay bt st bng cht no?

Th nghim 11. Phn ng nitro ha benzen
Ha cht: Benzen, axit H
2
SO
4
c (d=1, 84 g/ml), axit HNO
3
c (d=1, 4g/ml)
Dng c: ng nghim
- Rt t t 2ml H
2
SO
4
vo ng nghim cha sn 1,5ml HNO
3
v lm lnh trong chu nc.
- Nh t t 1ml benzen vo hn hp axit ng thi lc mnh ng
nghim trong chu nc trong vng 6-10 pht.
- Rt t t hn hp vo cc cha 20-30ml nc lnh, dng a
thu tinh khuy u hn hp, sau yn.
http://hoahocsp.tk
57
- Quan st s phn lp ca hn hp, nhn xt mu v mi c trng ca lp cht
hu c di.
Cu hi:
1. Vai tr ca axit H
2
SO
4
trong phn ng l g?
3. Ti sao phi lm lnh hn hp phn ng?

Th nghim 12. Phn ng sunfo ha benzen
Ha cht: Benzen, toluen, axit H
2
SO
4
c (d=1, 84 g/ml)
Dng c: ng nghim c nt lp vi ng thu tinh thng, cc thu tinh.
- Cho 0,5ml benzen vo ng nghim th nht, 0,5ml toluen vo ng nghim th
hai. Cho tip thm vo mi ng 2ml H
2
SO
4
. C hai ng nghim u c y bng nt
c ng thu tinh thng ng. un nng hai ng nghim trn ni nc si v ng thi
lc u cho n khi c hn hp ng nht. ngui, rt tng ng nghim vo mi
cc ring c cha sn 20ml nc. Nhn xt kh nng ha tan ca hn hp phn ng.
Cu hi:
1. Vit phng trnh phn ng.
2. Gii thch ti sao hn hp phn ng tan c trong nc?
http://hoahocsp.tk
58
Chng 3 DN XUT HALOGEN CA HIDROCACBON

Th nghim 1. iu ch etylclorua
Ha cht: Etanol, axit H
2
SO
4
c, NaCl (dng bt)
Dng c:
- Cho vo ng nghim 2ml etanol, 1ml H
2
SO
4

c v 0,1ml NaCl. y ng nghim bng nt c lp
ng thu tinh thng c u vut nhn.
- Lc nh v un cn thn trn ngn la n cn.
- t kh etyl clorua thot ra u ng dn kh.
Quan st mu ngn la.

Cu hi:
2. Gii thch mu ca ngn la?
Th nghim 2. iu ch iodoform t ancol etylic v axeton.
Ha cht: Etanol, axeton, dung dch I
2
trong KI, dung dch NaOH 2N.
Dng c:
a ) iu ch iodoform t etanol:
- Cho vo ng nghim 0,5ml etanol, 1,5ml dung dch I
2
trong KI

v 1,5ml NaOH
2N.
- Lc u ng nghim v un nh cho n khi dung dch xut hin kt ta vn
c (lu khng c un si), lm lnh ng nghim bng nc lnh, quan st mu
cht kt ta.
b ) iu ch iodoform t axeton:
- Cho vo ng nghim 2ml dung dch I
2
trong KI v 2ml NaOH 2N.
- Rt 0,5ml axeton vo hn hp trn v lc nh. Quan st mu ca cht kt ta.

http://hoahocsp.tk
59
Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng iu ch iodoform t ancol etylic v t axeton.
2. Ti sao khng c un si hn hp phn ng?
3. Cho bit c im ca cc hp cht c kh nng phn ng vi I
2
to iodoform.
Th nghim 3. Phn ng ca dn xut halogen vi dung dch kim.
Ha cht: Dn xut halogen mch h (C
2
H
5
Cl, C
2
H
5
Br), dung dch NaOH 10%,
dung dch HNO
3
20%, dung dch AgNO
3
1%.
Dng c:
- Cho 0,5ml dn xut halogen v 2-3ml nc ct vo ng nghim ri lc u.
hn hp tch lm hai lp, gn b lp nc trn sang ng nghim khc cha sn
vi git dung dch AgNO
3
. Nu thy c kt ta bc halogenua, tip tc tin hnh nh
trn n khi th nc ra thy khng cn ion halogen.
- Sau cho 2ml dung dch NaOH 10% vo ng nghim cha dn xut halogen.
- Lc nh v un hn hp phn ng n si.
- ngui, gn lp nc trn sang ng nghim khc, axit ho lp nc ny
bng HNO
3
20% v nh thm vi git dung dch AgNO
3
. Nhn xt hin tng xy ra.
Cu hi:
1. Nu mc ch ca th nghim.
3. Nu d kin kt qu th nghim thu c khi thay NaOH trong nc bng NaOH
trong ancol.
4. V sao phi axit ha hn hp trc khi cho AgNO
3
vo.

Th nghim 4. Phn ng ca CHCl
3
vi dung dch kim NaOH
Ho cht: CHCl
3
, dung dch NaOH 10%, dung dch HNO
3
20%, dung dch AgNO
3

1%, dung dch NH
3
10%, dung dch KMnO
4
1%.
Dng c:
- Cho 1ml CHCl
3
ra sch ion halogen (xem th nghim 3)v 3ml dung dch
NaOH vo ng nghim.
- Lc u v cn thn un si hn hp phn ng.
- Lm lnh hn hp phn ng, gn ly phn dung dch trong trn ri chia thnh
3 phn:
Phn th nht c axit ho bng HNO
3
, sau nh thm vi git dung dch
AgNO
3
1%. Nhn xt hin tng xy ra.
http://hoahocsp.tk
60
Cho 1ml dung dch bc amoniacat (c iu ch t AgNO
3
v dung dch
NH
3
)vo phn th hai v un nng nh. Quan st hin tng.
Nh vi git dung dch KMnO
4
vo phn th ba. Nhn xt hin tng bin
i mu ca hn hp.

Cu hi:
1. Gii thch cc hin tng th nghim bng cc phng trnh phn ng.

Th nghim 5. Kh nng phn ng ca cc dn xut halogen.
Ha cht: Clobenzen, benzyl clorua, dung dch NaOH 10%, dung dch HNO
3

10%, dung dch AgNO
3
1%.
Dng c:
- Cho 0,5ml clobenzen loi ht ion halogen v 1-2ml dung dch NaOH 10%
vo ng nghim.
- Lc u v un hn hp n si.
- Lm lnh hn hp, gn ly phn dung dch pha trn.
- Axit ha phn bng dung dch HNO
3
20%, nh thm vi git dung dch
AgNO
3
1%. Quan st c hin tng kt ta hay khng?
- Lm tng t nh vy vi benzyl clorua. Nhn xt hin tng.
- Cho 0,5ml benzyl clorua loi ht ion halogen v 1-2ml nc ct vo ng
nghim
- Lc u v un cn thn hn hp trn n si.
- Lm lnh hn hp v gn ly phn dung dch trong trn.
- Nh vo phn dung dch trong 1-2 git dung dch AgNO
3
1%. Quan st hin
tng xy ra.
Cu hi:
1. T cc kt qu th nghim 5 hy rt ra nhn xt v kh nng phn ng ca cc
dn xut halogen.

http://hoahocsp.tk
61
Chng 4 ANCOL - PHENOL - ETE

Th nghim 1. Th tnh tan ca etanol
Ha cht: etanol 99,5%, nc ct, bt K
2
CO
3
(hoc tinh th NaCl)
Dng c: ng nghim, n cn
- Cho vo 2 ng nghim, mi ng 2ml etanol 99,5%
v 2ml nc ct.
- Lc v quan st hin tng.
- Sau thm vo 1 ng nghim 2 gam K
2
CO
3
bt
(c th un nng nh).
- Lc, quan st, so snh hin tng 2 ng nghim
v kt lun.
Cu hi:
1. Cho bit vai tr ca K
2
CO
3
trong th nghim.
2. D on hin tng xy ra 2 ng nghim.

Th nghim 2. Nhn bit nc c ln trong ancol
Ha cht: etanol 95%, bt CuSO
4
khan
Dng c: ng nghim, n cn hoc n kh, cp ng nghim.
a) Nhn bit bng CuSO
4:

- un nng 1,5 - 2 gam bt CuSO
4
.5H
2
O trong chn s trn ngn la n cn
mi n khi mt hon ton mu xanh, ri ngui trong bnh lm kh.
- Sau , cho ton b cht rn ny vo ng nghim cha sn 2 - 3ml dung
dch etanol 95%.
- Lc u ng nghim v un nng nh mt thi gian, lng v quan st s bin
i mu sc ca bt CuSO
4
.
- Lm tng t vi etanol khan i chng.
- Lc tch ly ancol khan ny dng cho th nghim sau.
b) Nhn bit bng canxi cacbua:
- un nng nh mu CaC
2
c bng ht u xanh trn ngn la n cn ui
ht hi m, sau cho ngay vo ng nghim cha sn 5ml etanol 95%.
- Lm tng t vi etanol khan.
- Quan st, so snh hin tng v kt lun.
http://hoahocsp.tk
62
- Ch nu cha thy s khc nhau sau 10 pht th ly nt y cht ming ng
nghim li v sau khong 1 gi quan st li.
c) Nhn bit bng du parafin:
- Cho 1 git du parafin vo ln lt 2 ng nghim cha 5ml etanol 95% v
etanol khan.
- Quan st, so snh v kt lun.
Cu hi:
1. D on hin tng xy ra cc ng nghim.
2. Cho bit mc ch ca th nghim ny trong thc t.
Th nghim 3. Hnh thnh v thy phn natri etylat
Ha cht: etanol khan trong th nghim 2, etanol 99,5%, natri kim loi,
phenolphtalein, nc ct.
Dng c: ng nghim, n cn hoc n kh, cp ng nghim.
- Ct ly mt mu kim loi natri c bng ht u xanh lau sch lp du bo v,
cho vo ng nghim kh cha dung dch etanol khan th nghim 2 ri bt ming
ng nghim bng ngn tay. m bo an ton th nghim c th dng khn t qun
quanh ng nghim.
- Sau khi phn ng kt thc, a ng nghim li gn ngn la n cn v nhc
ngn tay ra, quan st mu ngn la gn ming ng nghim.
- Phn cn li trong ng nghim, c lc vi tng git dung dch etanol 99,5%,
nu thy khng cn kh bay ra th dng li.
- Sau , cht rn trong ng nghim c ha tan hon ton bng 3ml nc ct
ri nh thm vo vi git dung dch phenolphtalein.
- Quan st mu ca dung dch.

Cu hi:
1. Cho bit mc ch ca vic bt ming ng nghim, v sau th gn ngn la
trong qu trnh th nghim
2. th nghim m bo chnh xc cn ch n vn g.
3. So snh kh nng phn ng ca etanol v H
2
O vi Na, gii thch. Cho bit ng
dng ca phn ng C
2
H
5
OH vi Na trong an ton phng th nghim
http://hoahocsp.tk
63
Th nghim 4. Hnh thnh v phn gii natri phenolat
Ha cht:dung dch bo ha phenol trong nc, dung dch NaOH 7%, dung dch
HCl 7%, kh CO
2
(hoc CaCO
3
iu ch CO
2
).
Dng c: ng nghim, bnh kp, ng dn kh.
- Cho vo ng nghim 0,3-0,5 gam phenol v 1ml nc.
- Sau thm t t tng git dung dch NaOH 7% ng thi lc nh, n khi
dung dch trong sut.
- Chia dung dch thnh 2 phn lm tip cc th nghim sau.
- Phn 1: axit ha hon ton bng dung dch HCl 7%, quan st hin tng bin
i trong dung dch.
- Phn 2: Cho dng kh CO
2
sc vo dung dch mt thi gian, quan st hin
tng bin i trong dung dch.

- Cho 0,3-0,5 gam phenol vo 2 ng nghim,
v va lc va thm vo 1-2ml dung dch Na
2
CO
3

bo ha vo mt ng nghim, ng nghim cn li
lm tng t vi dung dch NaHCO
3
bo ha.
- Quan st v so snh hin tng 2 ng
nghim.
Cu hi:
1. D on hin tng v vit cc phng trnh phn ng xy ra.
2. Trong qu trnh th nghim, nu phenol tip xc vi da th c biu hin g. Nu
cch x l trong trng hp .

Th nghim 5. Phn ng oxi ha etanol
Ha cht: etanol, dung dch K
2
Cr
2
O
7
, dung dch H
2
SO
4
, axit fucsinsunfuar, dung
dch KMnO
4

Dng c: ng nghim, nt cao su, ng dn kh, n cn
a) Oxi ha etanol bng dung dch K
2
Cr
2
O
7
trong mi trng axit
http://hoahocsp.tk
64
- Cho vo ng nghim 0,5 gam tinh th K
2
Cr
2
O
7
, 2ml dung dch H
2
SO
4
15% v
2ml dung dch etanol 98%.
- Lc v un nh hn hp
ng dng:
Trong thc t, o hm lng ru trong mu nhm
hn ch tai nn giao thng ngi ta to ra b test nhanh
thng qua hin tng chuyn mu ca Cr
6+

thnh Cr
3+
.
Hm lng ru c xc nh thng qua tc chuyn
mu v khong chuyn mu trong ng test.
b) Oxi ha etanol bng dung dch KMnO
4
trong mi
trng axit
- Cho vo ng nghim 0,5 gam KMnO
4
, 3ml nc v
0,5ml dung dch etanol 98%. y ng nghim bng nt cao su.
- Lc u un nh ng nghim phn ng cho phn ng xy ra hon ton.
- Quan st s bin i mu ca dung dch.
- Lm lnh hn hp, sau thm vo 3ml dung dch H
2
SO
4
15%, y nt c ng
dn kh c cm su vo 1 ng nghim khc c cha sn 1ml nc lnh ri tin hnh
un si hn hp trong khong 1 - 2 pht.
- Ly dung dch trong ng nghim hng nhn bit mi v th phn ng c trng
ca axit axetic. Rt ra kt lun.

Cu hi:
1. D on hin tng xy ra trong th nghim
3. Cho bit ng dng ca phn ng oxi ha etanol bng dung dch K
2
Cr
2
O
7
trong
thc t.

http://hoahocsp.tk
65
Th nghim 6. Phn ng ca etylenglicol v glixerol vi ng (II) hiroxit
Ha cht: Etilenglicol, glixerol, etanol, dung dch CuSO
4
5%, dung dch NaOH
7%, dung dch HCl 7%.
Dng c: ng nghim
a) Cho vo 1 ng nghim 10ml dung dch CuSO
4
5%
v 5ml dung dch NaOH 7%. Lc tch ly cht rn, ri
chia thnh 3 phn cho vo 3 ng nghim.
- ng nghim 1: tip tc nh vo 1ml glixerol.
- ng nghim 2: tip tc nh vo 1ml dung dch
etanol.
- ng nghim 3: tip tc nh vo 1ml etilenglicol.
- Lc nh c ba ng nghim, quan st hin tng v so snh s bin i mu ca
cc dung dch.
b) Axit ha dung dch trong cc ng nghim sau th nghim phn a bng dung
dch HCl 7%, quan st mu dung dch v rt ra kt lun.
Cu hi:

Th nghim 7. Phn ng oxi ha ancol bng kali pemanganat cc mi
trng khc nhau
Ha cht: etanol, dung dch NaOH, dung dch H
2
SO
4
, dung dch KMnO
4

- Ha tan 5ml etanol vo 45ml nc ct trong
cc thy tinh
- Sau ly 5ml dung dch ancol ny ln lt
cho vo 3 ng nghim. Ri tin hnh th nghim theo
trnh t sau.
- ng nghim 1 cho vo 1 git dung dch NaOH
10%, ng nghim 2 cho vo 1 git dung dch H
2
SO
4

10%, ng nghim 3 gi nguyn.
- Tip tc cho vo mi ng nghim 2 git dung
dch KMnO
4
0,3%. Lc v yn trong 2 pht c th un nng nh nu khng thy
hin tng.
http://hoahocsp.tk
66
- Quan st v kt lun.
Cu hi:

Th nghim 8. Nhn bit bc ancol bng thuc th Lucas
Ha cht: ancol n-butylic, ancol sec-butylic, ancol tert-butylic, thuc th Lucas
- Cho vo ng nghim 1ml ancol v 10ml thuc th Lucas. Ankyl clorua hnh
thnh c tch ra thng qua hin tng phn thnh 2 lp cht lng. Da vo hin
tng v thi gian phn lp nhn bit bc ca ancol. Ancol bc ba phn lm hai lp
sau khong 1 pht, ancol bc hai phn lp lu hn, khong 5 - 10 pht, cn ancol bc
mt gn nh khng c hin tng phn lp nhit thng.
- Th nghim c thc hin vi 3 ancol: ancol n-butylic, ancol sec-butylic v
ancol tert-butylic. Cc th nghim c tin hnh ng thi so snh.
- Chun b thuc th Lucas: Ha tan cn thn 136 gam ZnCl
2
khan trong 105
gam axit HCl c, ng thi lm lnh.
- Ch : Nhn bit bc ancol bng thuc th Lucas ch dng cho cc ancol c t
5 nguyn t cacbon tr xung, v cc ancol c s cacbon cao hn a s khng tan nn
khng dng s phn lp nhn bit.
Cu hi:
3. Ti sao c th nhn bit c ancol n chc c bc khc nhau bng thuc th
Lucas?

Th nghim 9. Nhn bit metanol c ln trong dung dch etanol
Ha cht: etanol nguyn cht, dung dch etanol c pha 5% metanol dung dch,
KMnO
4
, dung dch H
2
SO
4
, tinh th Na
2
SO
3
hoc NaHSO
3
, dung dch axit
fucsinsunfur
Dng c: ng nghim.
- Th nghim tin hnh song song vi etanol nguyn cht v dung dch etanol c
pha 5% metanol.
http://hoahocsp.tk
67
- Cho vo mi ng nghim 2 git ancol (ng th nht l etanol nguyn cht v
ng th hai l dung dch etanol c pha 5% metanol)
- 2 git dung dch KMnO
4
v 5-10 git dung dch H
2
SO
4
.
- Lc nh ng nghim cho n khi mt mu tm ca dung dch KMnO
4
, nu sau
mt thi gian lc m vn cn mu th thm vo mt t tinh th Na
2
SO
3
hoc
NaHSO
3
.
- Nh vo 2 ng nghim nhng lng bng nhau dung dch axit fucsinsunfur
(khong 3-5 git). Sau 5-10 pht so snh mu sc 2 ng nghim.
Cu hi:

Th nghim 10. Phn ng tch nc ca glixerol
Ha cht: glixerol, bt KHSO
4

- Cho 6 git glixerol v 1gam KHSO
4
vo ng nghim kh, un nng mnh hn
hp, ch mi thot ra. Vit phng trnh phn ng.
- Nu khng c KHSO
4
c th thay bng K
2
SO
4
vi cch tin hnh nh sau: cho
vo ng nghim kh 0,5 - 0,6 gam bt K
2
SO
4
v 5 - 6 git dung dch H
2
SO
4
c, sau
thm 6 git glixerol, ri tin hnh un mnh ng nghim.
- Gi :
H C
H
C
OH
H
C
H
OH
H
HO
CH
2
CH C
O
H
+ 2H
2
O
KHSO
4
t
o

Cu hi:

Th nghim 11. Phn ng mu ca phenol vi st (III) clorua
Ha cht: phenol, dung dch FeCl
3

Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim cha sn 25ml nc 1 git phenol
- Chia dung dch thnh 2 phn.
http://hoahocsp.tk
68
- Mt phn cho thm vo 1 vi git dung dch FeCl
3
.
- So snh v quan st s thay i mu ca dung dch. Rt ra kt lun.
Cu hi:

Th nghim 12. Phn ng ca phenol vi dung dch brom
Ha cht: phenol, dung dch brm bo ha trong nc, dung dch NaHSO
3
bo
ha
Dng c: ng nghim.
- Ha tan 1 - 2 git phenol vo mt t nc trong ng nghim
- Thm vo t t tng git dung dch brom bo ha trong nc
- Quan st hin tng
- Tip tc cho t t lng brm n d
- Quan st hin tng.
- Ch : phng php trn khng nhng dng xc nh nh tnh m cn dng
xc nh nh lng s c mt ca phenol trong mu nghin cu.
Cu hi:

Th nghim 13. Phn ng iu ch phenolphtalein
Ha cht: phenol, anhirit phtalic, dung dch H
2
SO
4
98%, dung dch NaOH 2N,
dung dch HCl 2N, nc ct.
Dng c: ng nghim, n cn, cp ng nghim, giy lc.
a) Th nghim iu ch phenolphtalein:
- Cho vo ng nghim kh 0,2 - 0,3 gam phenol
- 0,2 gam tinh th anhirit phtalic
- 3 - 4 git dung dch H
2
SO
4
98%
- Cn thn un nng hn hp nhit 160
o
C trn ngn la
n cn trong 2 - 3 pht.
- Ngng un, lm ngui hn hp
http://hoahocsp.tk
69
- Thm vo ng nghim 50 - 60ml nc ct
- Lc ng nghim.
b) Th s bin i mu ca phenolphtalein:
- Ly 1 git dung dch trong ng nghim nh ln t giy lc,
- Sau khi git cht lng thm ht vo giy, nh thm vo gia vt thm dung
dch NaOH 2N.
- Quan st s chuyn mu ca vt dung dch.
- Tip tc nh ln vt thm dung dch HCl 2N
- Quan st s bin i mu.
- Li tip tc nh ln vt thm dung dch NaOH 2N
- Quan st s bin i mu.
- Rt ra nhn xt.
- Gi phng trnh phn ng:
H OH O
O
O
OH
OH
O
O
+
2
+
H
2
O
H2SO4
t
o
Phenolphtalein (khong mau)

S chuyn mu ca phenolphtalein trong mi trng baz v ngc li
OH
OH
O
O
OH
ONa
O
OH
ONa
ONa
ONa
O
OH
ONa
+ NaOH + NaOH
+NaOH
O
ONa
O
ONa
o Khong mau Khong mau

Cu hi:

Th nghim 14. iu ch ete etylic
Ha cht: etanol, nc ct, axit H
2
SO
4
c
- Cho vo ng nghim kh 2 git etanol v 2 git axit H
2
SO
4
c.
- Cn thn un nng hn hp trn ngn la n cn n khi dung dch c mu
thm.
http://hoahocsp.tk
70
- Nh rt cn thn 2 git etanol na vo hn hp nng trn s nhn thy mi
c trng ca ete etylic.
-
Th nghim 15. Th tnh tan ca ete etylic
Ha cht: ete etylic, nc ct, NaCl
Dng c: ng nghim.
- Cho t t nc ct vo ng nghim cha sn 5ml ete etylic
- Va cho vo va lc n khi ete khng tan th dng li.
- Xc nh th tch nc ct cho vo.
- Sau tip tc cho t t khong 15 gam NaCl vo v lc mi n khi NaCl
khng tan th dng li.
- Quan st cht lng trong ng nghim.
Cu hi:
2. Nu vai tr ca NaCl.

Th nghim 16. Nhn bit s c mt ca peroxit trong ete etylic
Ha cht: ete etylic lu trong khng kh, dung dch KI 5%, dung dch axit
H
2
SO
4
15%, h tinh bt, nc ct.
Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim 1ml dung dch KI 5% v 10ml nc ct.
- Axit ha dung dch bng 1 vi git dung dch axit H
2
SO
4
15%
- Ri thm t t vo dung dch 1ml ete etylic ng thi lc ng nghim.
- Sau , nh 1 vi git cht ch th h tinh bt. Quan st s bin i mu.
- Gi : khi trong khng kh c mt nh sng vi thi gian di, cc ete b oxi
ha thnh cc hp cht hu c l dn xut ca hiroperoxit gi l cc peroxit hu c.
CH
3
CH
2
O CH
2
CH
3
+ O
2
CH
3
CH O CH
2
CH
3
O O H
h

- Cc peroxit hu c ny l cc cht oxi ha mnh, c th oxi ha ioua trong
axit thnh iot, hoc c th oxi ha ion Fe
2+
thnh ion Fe
3+
.
CH
3
CH O CH
2
CH
3
O O H
+ KI + H
2
SO
4
CH
3
CH O CH
2
CH
3
OH
+ I
2
+ K
2
SO
4
+ H
2
O

http://hoahocsp.tk
71
- Cc ete c mt hiroperoxit nu chng ct c th gy n, do trc khi chng
ct ete cn loi b hiroperoxit. loi hiroperoxit cho vo ete khng tinh khit mt
lng dung dch FeSO
4
hoc dung dch KI trong H
2
SO
4
.
- C ch ca phn ng oxi ha ete trong khng kh nh sau:
RCH
2
OCH
2
R
RCHOCH
2
R H O O + +
RCHOCH
2
R
O
2
+
O
2
RCHOCH
2
R
O O
RCHOCH
2
R
O O
RCH
2
OCH
2
R
+
RCHOCH
2
R
O OH
RCHOCH
2
R +

Cu hi:
3. Cho bit ng dng ca vic nhn bit s c mt ca peoxit trong ete trong vic
an ton phng th nghim.
http://hoahocsp.tk
72
Chng 5. ANEHIT V XETON

Th nghim 1. Hnh thnh axetanehit bng phng php oxy ha ancol
etylic bi ng (II) oxit.
Ha cht: Etanol, axit fucsinsunfur.
Dng c: ng nghim, dy ng (un thnh vng xon)
- Cho 2ml C
2
H
5
OH vo ng nghim kh.
- t nng dy ng (phn vng xon) trn ngn la n
cn cho n khi hnh thnh lp ng oxit mu en.
- Nhng ngay dy ng ang nng vo ng nghim cha
ancol.
- Quan st s thay i mu trn dy ng.
- Tip tc nh vo ng nghim 6 git dung dch axit
fucsinsunfur v theo di s i mu ca dung dch.

Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng xy ra?
2. Khi nhng dy ng t nng vo ancol th c hin tng g xy ra?
3. Thm axit fucsinsunfur vo ng nghim lm g?
Th nghim 2. iu ch axeton t natri axetat
Ha cht: natri axetat (khan), dung dch HCl c (d = 1,19g/ml), dung dch bo
ha I
2
trong KI, dung dch NaOH 10%.
Dng c: ng dn kh.

a ) Cho 0,2 0,5gam CH
3
COONa vo ng nghim kh.
- Kp ng nghim nm nghing trn gi v y bng nt c ng dn kh cong.
u cui ng dn kh c a vo y ng nghim cha 6-8 git nc.
http://hoahocsp.tk
73
- un nng ng nghim cha CH
3
COONa.
- Sau khi phn ng kt thc, quan st s tng th tch ng nghim hng sn
phm.
b ) Tip tc thc hin th nghim sau:
- Nh vo ng nghim phn ng ( c lm lnh) mt git dung dch HCl.
- Nh 5 git I
2
/KI vo ng nghim hng sn phm v lc u.
- Thm t t dung dch NaOH 10% vo ng nghim c cha I
2
trn cho n
khi xut hin kt ta.
- Quan st hin tng xy ra hai ng nghim.
Cu hi:
2. Mc ch ca th nghim cho HCl vo ng nghim phn ng?
3. Mc ch ca th nghim cho dung dch I
2
/KI v dung dch NaOH vo ng
nghim hng sn phm?
- Ch : c th dng(CH
3
COO)
2
Ca.

Th nghim 3. Phn ng mu ca anehit vi axit fucsinsunfur.
Ha cht: dung dch fomanehit 40%, dung dch axetanehit 20%, dung dch HCl
c (d = 1,19g/ml), dung dch axit fucsinsunfur.
Dng c: ng nghim
- Ly hai ng nghim, mi ng ng 2 git dung dch
axit fucsinsunfur.
- Nh 5 git dung dch HCHO 40% vo ng th nht.
- Nh 5 git CH
3
CHO 20% vo ng th hai.
- Quan st s xut hin mu trong hai ng nghim
trn.
- Tip tc nh vo mi ng nghim trn 5 git dung
dch HCl c.
- Quan st s bin i mu trong 2 ng nghim.
Cu hi:
1. V sao c s xut hin mu trong hai ng nghim?
3. Nhn xt mu khi cho dung dch HCl vo 2 ng nghim?
http://hoahocsp.tk
74
Th nghim 4. Oxy ha anehit bng hp cht phc ca bc (thuc th
Tollens).
Ha cht: Dung dch fomanehit 40%, dung dch NH
3
5%, dung dch AgNO
3
1%.
Dng c: ng nghim
- Cho 1ml dung dch AgNO
3
1% v ng nghim.
- Nh t t tng git dung dch NH
3
5% cho n khi
xut hin kt ta.
- Nh thm 1-2 git dung dch NH
3
5% cho n khi kt
ta tan.
- Nh tip 1-2 git dung dch anehit vo ng nghim
trn.
- un nng ng nghim trn ni nc (60
o
C- 70
o
C).
Lu : Cc ng nghim cn ra tht sch bng cch nh vo vi git dung dch
kim ri un nng nh, trng u, sau i v trng li ng nghim bng nc ct.
Cu hi:
2. Khi iu ch phc bc, ti sao khng lm theo trnh t ngc li (ngha l cho
NH
3
vo ng nghim trc ri mi cho AgNO
3
?

Th nghim 5. Oxy ha anehit bng ng (II) hiroxit
Ha cht: Dung dch fomanehit 40% trong nc, dung dch axetanehit, dung
dch CuSO
4
2%, dung dch NaOH 10%.
Dng c: ng nghim
- Cho 1ml dung dch HCHO 40%, 1ml dung dch
NaOH 10% vo ng nghim.
- Lc u hn hp.
- Nh tng git dung dch CuSO
4
2% vo ng
nghim trn cho n khi xut hin huyn ph.
- un nng phn trn ca dung dch trong ng
nghim n si.
- Quan st s bin i mu trong ng nghim.

http://hoahocsp.tk
75
Cu hi:
2. phn trn ca dung dch (phn c un nng) c s bin i mu nh th
no? V sao?
3. S bin i mu sc trong ng nghim tng ng vi s c mt ca nhng
hp cht no?

Th nghim 6. Phn ng oxi ha anehit bng dung dch nc Br
2

Ha cht: Dung dch CH
3
CHO, NaOH 2M, nc Brom v FeCl
3
3%
Dng c: ng nghim
Cch tin hnh:
- Cho vo ng nghim 1ml dung dch nc brom, nh tip 1ml CH
3
CHO, quan
st hin tng xy ra trong ng nghim.
- Thm tip vo ng nghim mt vi git NaOH, sau l vi git dung dch
FeCl
3
3%, dung dch nhum mu sm ca hp cht phc tan trong dung dch.
- un si dung dch, hp cht phc tan ca st b thy phn, to ra mui baz
ca st dng kt ta bng mu nu .
Cu hi:
1. Nu hin tng xy ra trong ng nghim, vit cc phng trnh phn ng xy
ra.
2. Mc ch ca vic s dng dung dch NaOH v dung dch FeCl
3
.

Th nghim 7. Phn ng ca anehit v xeton vi NaHSO
3

Ha cht: axeton, anehit benzoic, dung dch bo ha NaHSO
3
, dung dch HCl
10%, dung dch Na
2
CO
3
10%.
Dng c: ng nghim
a ) Phn ng ca axeton vi NaHSO
3

- Cho 3ml dung dch bo ha NaHSO
3
vo ng nghim v lc mnh.
- Cho tip 1ml dung dch axeton vo ng nghim trn v tip tc lc (3-5 pht).
- t ng nghim vo cc nc cho n khi khng cn kt ta tch ra.
- Lc kt ta v chia thnh 2 phn ri cho vo 2 ng nghim.
- Cho 1ml dung dch HCl vo ng nghim th nht.
- Cho 1ml dung dch Na
2
CO
3
vo ng nghim th hai.
- un nh c hai ng nghim.
http://hoahocsp.tk
76

b ) Phn ng ca anehit benzoic
- Cho 0,5ml anehit benzoic, 2ml dung dch NaHSO
3
vo ng nghim.
- Lc mnh hn hp cho n khi lng kt ta khng tng na.
- Cho 6-8ml nc vo ng nghim trn.
- t ng nghim vo ni nc nng.
Cu hi:
1. Mc ch ca vic cho dung dch HCl, dung dch Na
2
CO
3
vo ng nghim?
3. Nu thay axeton trong th nghim trn bng metyl etyl xeton hoc ietyl xeton
th phn ng cng c xy ra khng?

Th nghim 8. Tng tc ca anehit benzoic vi kim
Ha cht: Anehit benzoic, dung dch KOH 10% trong etanol, kali bicromat bo
ha v dung dch H
2
SO
4
(d =1,84g/ml), dung dch HCl 10%.
Dng c: ng nghim

http://hoahocsp.tk
77
- Cho 1ml anehit benzoic, 5ml dung dch KOH/ancol vo ng nghim.
- Lc u hn hp cho n khi xut hin cc tinh th.
- Tch ly kt ta v phn dung dch lc.
- Cho 4-5ml nc vo phn kt ta (lc cho tan kt ta) ri thm vo 1ml dung
dch HCl.
- Cho 1 git dung dch H
2
SO
4
, 2 git dung dch kali bicromat bo ha vo ng
nghim cha dung dch lc.
- un si hn hp trn n cn.
- Quan st hin tng xy ra cc ng nghim.
Cu hi:
1. Nhng anehit no c th tham gia phn ng trn?
3. Sau khi ly tm chia sn phm thnh 2 phn ri lm tip th nghim nhm mc
ch g?

Th nghim 9. Phn ng ngng t anol v croton ca anehit axetic
Ha cht: anehit axetic, dung dch NaOH 10%.
Dng c: ng nghim
- Rt 3ml dung dch NaOH 10% vo ng nghim, cho thm 5g git anehit
axetic v un nh hn hp.
- Cn thn ngi mi sn phm hnh thnh.
- Tip tc un nng lu hn, quan st hin tng xy ra.
Cu hi:
1. Vit phng trnh phn ng xy ra?
2. Gii thch hin tng xy ra khi tip tc un hn hp phn ng?

Th nghim 10. Brom ha axeton.
Ha cht: axeton tinh khit, dung dch Br
2
/CCl
4
.
Dng c: ng nghim
- Cho 0,5ml dung dch Br
2
/CCl
4
vo ng nghim kh v thm vo mt git
axeton.
- un nng cn thn ng nghim cho n khi dung dch mt mu.
http://hoahocsp.tk
78
- Ly t giy lc tm t dung dch khng mu va to ra trn ri cho dung
mi bay hi hon ton.
Ch :
- Hi ca brom axeton d lm chy nc mt.
- Phn hy bromaxeton cn li bng dung dch kim.
Cu hi:
1. Vit phng trnh phn ng xy ra v nu mc ch ca th nghim?
2. Nu dng metyletylxeton th s th halogen xy ra nguyn t cacbon no?

Th nghim 11. Hnh thnh iooform t anehit v xeton.
Ha cht: axeton, axetanehit, fomanehit, dung dch I
2
, dung dch NaOH 10%.
Dng c: ng nghim
- Ly ba ng nghim, cho vo mi ng 1-2ml dung dch mi cht sau: axeton,
axetanehit, fomanehit.
- Thm vo mi ng nghim 1ml dung dch I
2
ri nh tip vi git dung dch
NaOH cho n khi mt mu.
- Quan st hin tng xy ra c ba ng.
Cu hi:
2. Nhng hp cht cacbonyl no c th to c iofom theo phng php trn?

Th nghim 12. Polime ha fomanehit.
Ha cht: dung dch fomanlin, dung dch H
2
SO
4
c.
Dng c: ng nghim, cc thy tinh
- Cn mt cc thy tinh.
- Cho vo cc 3ml fomalin v lm bay hi trong ni nc si (lm trong t ht).
- Sau mt thi gian ly cc ra, lm lnh v cn li.
- Cho 3ml fomalin vo ng nghim, lm lnh trong nc v lc.
- Thm vo 1ml dung dch H
2
SO
4
c, kt ta trng s tch ra.
- So snh kh nng ha tan ca cc polime to ra 1 v 2 trong nc nhit
phng v khi un nng.
Cu hi:
1. Cho bit cng thc cu to ca kt ta trng thu c?
http://hoahocsp.tk
79

Th nghim 13. Phn ng trime ha anehit axetic.
Ha cht: anehit axetic mi chng ct, axit H
2
SO
4
c, dung dch axit
fucsinsunfur.
Dng c: ng nghim
- Cho 1ml CH
3
CHO v 0,1ml H
2
SO
4
c vo ng nghim ri lc nh hn hp
(phn ng to nhit).
- Sau 2-3 pht ra paranehit bng nc: cho 1ml nc vo hn hp v lc nh,
yn hn hp, dng pipet ht ly lp paranehit trn.
- Ra vi ln nh trn, sau nh 1ml dung dch axit fucsinsunfur vo
paranehit.
- Nhn xt mu ca hn hp.
Cu hi:
1. Sn phm paranehit c cho phn ng mu vi axit fucsinsunfur hay khng?
2. Gii thch hin tng xy ra nu cho vi git dung dch H
2
SO
4
vo paranehit,
un nng ri nh vo vi git axit fucsinsunfur?

http://hoahocsp.tk
80
Chng 6 AXIT CACBOXYLIC V DN XUT CA N

Th nghim 1. Tnh cht ca axit cacboxylic
Ha cht: Dung dch CH
3
COOH 10%, axit axetic kt tinh (axit axetic nguyn
cht), dung dch Na
2
CO
3
10%, Mg bt, dung dch metyl da cam, giy qu, dung dch
phenolphtalein 1%, CuO.
Dng c: ng nghim, ng dn kh thy tinh vut nhn
- Nh vo 3 ng nghim, mi ng 1-2 git dung dch CH
3
COOH 10%. Thm vo
ng th nht 1 git metyl da cam, ng th hai mt git qu, ng th ba mt git
phenolphtalein. Theo di s bin i mu trong c ba ng nghim.

- Rt 1-2ml axit axetic nguyn cht vo ng nghim, cho thm t bt Mg (bng
ht u xanh). y ng nghim bng nt c ng dn kh c gn ng thu tinh vut
nh. a u que dim ang chy vo u vut nh ca ng dn kh. Quan st hin
tng xy ra.

- Cho khong 0,1-0,2 gam CuO vo ng nghim. Rt tip vo 2-3ml
CH
3
COOH v un nh hn hp trn ngn la n cn. Quan st mu ca dung dch.
- Rt 1-2ml axit axetic nguyn cht vo ng nghim cha sn 1-2ml dung
dch Na
2
CO
3
10%. a que dim ang chy vo ming ng nghim. Quan st hin
tng xy ra trong dung dch v ngn la u que dim.

Cu hi:
1. Nu cc hin tng xy ra trong qu trnh th nghim v gii thch.
3. Nhng kt lun no c rt ra t cc kt qu th nghim trn.
http://hoahocsp.tk
81
Th nghim 2. Phn ng oxi ha axit focmic
Ha cht:Axit focmic, dung dch NaOH 10%, dung dch AgNO
3
1%, dung dch
NH
3
5%, dung dch H
2
SO
4
10%, dung dch KMnO
4
5%, dung dch nc vi trong.
Dng c: ng nghim, ng dn kh thy tinh vut nhn
a ) Oxi ha axit focmic bng thuc th Tollens
- Cho vo ng nghim th nht 1-2ml dung dch AgNO
3
1%, cho tip khong 1-
2 git dung dch NaOH10% ti khi thy kt ta xut hin. Nh thm tng git dung
dch NH
3
5% va ha tan kt ta.
- Cho vo ng nghim th hai 0,5ml axit focmic, nh thm tng git dung dch
NaOH 10% cho ti khi t mi trng trung tnh.
- Rt hn hp trong ng nghim hai vo hn hp trong ng nghim 1. un nng
hn hp phn ng trong ni nc nng 60-70
o
C. Nhn xt hin tng xy ra trong
ng nghim.
b ) Oxi ha axit focmic bng dung dch KMnO
4

- Cho 0,5ml axit focmic, 0,5ml dung dch H
2
SO
4
10% v 1ml dung dch KMnO
4

vo ng nghim.
- y ng nghim bng nt c ng dn kh cong, u cui ca ng dn kh nhng
vo ng nghim cha sn 2ml dung dch nc vi trong.
- un nng ng nghim cha hn hp phn ng. Quan st hin tng trong ng
nghim cha hn hp phn ng v trong ng nghim ng nc vi trong.
Cu hi:
1. Nu cc hin tng xy ra trong qu trnh th nghim.

Th nghim 3. Phn ng oxi ha axit oxalic
Ha cht: Dung dch axit oxalic bo ha, dung dch KMnO
4
5%, dung dch H
2
SO
4
10%, dung dch nc vi trong.
Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim 3-4ml dung dch KMnO
4
5%, 12ml dung dch H
2
SO
4

10% v 1ml dung dch axit oxalic bo ha.
- y ng nghim bng nt c ng dn kh c dn vo ng nghim khc c
cha sn 1-2ml dung dch nc vi trong.
- un nng cn thn hn hp phn ng. Nhn xt s bin i mu trong ng
nghim cha hn hp phn ng v trong ng nghim cha nc vi trong.
http://hoahocsp.tk
82
Cu hi:
Nu cc hin tng xy ra trong th nghim v vit phng trnh phn ng.

Th nghim 4. Tnh cht ca axit oleic
Ha cht: Axit oleic, nc brom bo ha, dung dch KMnO
4
2%, dung dch
Na
2
CO
3
10%
Dng c: ng nghim
a ) Phn ng ca axit oleic vi nc brom
- Cho vo ng nghim khong 0,5ml axit oleic v 1ml nc brom.
- Lc mnh hn hp. Theo di s bin i mu ca nc brom
b ) Phn ng ca axit oleic vi dung dch KMnO
4

- Cho khong 0,5ml axit oleic, 1ml dung dch KMnO
4
5% v 1ml dung dch
Na
2
CO
3
10% vo ng nghim.
- Lc mnh hn hp phn ng. Quan st s bin i mu ca dung dch KMnO
4
.
Cu hi:
Vit cc phng trnh phn ng xy ra.

Th nghim 5. iu ch v thu phn st (III) axetat
Ha cht: Dung dch CH
3
COONa 10%, dung dch FeCl
3
3%.
Dng c: ng nghim
- Nh 2-3 git dung dch CH
3
COONa 10% vo ng nghim, nh thm vi git
dung dch FeCl
3
3%. Dung dch nhum mu sm ca phc (tan trong dung dch).
- un si dung dch. Hp cht phc ca st b thy phn, to ra mui baz ca
st dng kt ta bng mu nu .
Cu hi:
Vit phng trnh phn ng iu ch v thu phn st (III) axetat

Th nghim 6. Tnh cht ca anhirit axetic.
Ho cht: Anhirit axetic, dung dch NaOH 1%, ancol etylic (tuyt i), dung dch
NaHCO
3
10%.
Dng c: ng nghim
a) Phn ng ca anhirit axetic vi nc:
http://hoahocsp.tk
83
- Cho 1ml anhirit axetic v 2ml nc vo ng nghim.
- Lc mnh hn hp sau yn. Hn hp phn lp, lp di l anhirit
axetic. Tip tc lc, ng thi un hn hp trong ni nc si cho n khi c hn
hp ng nht.
b) Phn ng ca anhirit axetic vi dung dch kim:
- Cho 0,5ml anhirit axetic v 1ml dung dch NaOH 1% vo ng nghim.
- Lc u hn hp cho n khi c dung dch ng nht.
c) Phn ng ca anhirit axetic vi etanol:
- Cho 2ml etanol v 1ml anhirit axetic vo ng nghim kh.
- un nng hn hp phn ng trong ni nc nng 65-75
o
C khong vi pht.
- ngui, rt 1-2ml nc vo hn hp sn phm, lc nh v nh thm tng git
dung dch NaHCO
3
cho n khi ngng tch ra bt kh.
- Theo di s phn lp ca cht lng v mi ca sn phm.
Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng ca anhirit axetic vi nc, dung dch kim,
etanol.
2. So snh tc xy ra phn ng c 3 th nghim a, b, c. Gii thch.
3. Ti sao sau khi kt thc th nghim gia anhirit axetic vi etanol phi cho thm
dung dch NaHCO
3
?

Th nghim 17. Phn ng thy phn este
Ha cht: Eytl xetat, dung dch H
2
SO
4
Dng c: ng nghim
- Cho vo 3 ng nghim, mi ng 2ml etylaxetat. Cho thm vo ng th nht
1ml nc, ng th hai 1ml dung dch H
2
SO
4
, ng th ba 1ml dung dch NaOH.
- Lc u c 3 ng nghim, ng thi un nng 5-10 pht trong ni nc nng
65-75
o
C.
- Sau khi ngng un, so snh lp este cn li trong c 3 ng nghim.

http://hoahocsp.tk
84
Cu hi:
1. Vit phng trnh phn ng thy phn etyl axetat trong 3 mi trng.
2. Nhng nhn xt no c rt ra t cc kt qu th nghim. Gii thch.

Th nghim 18. Tnh cht nh tng ha ca x phng.
Ha cht: Du thc vt, dung dch x phng 1%
Dng c: ng nghim
- Nh vo hai ng nghim, mi ng 2-3 git du
thc vt. Cho thm vo ng nghim th nht 2ml nc
ct, ng nghim th hai 2ml dung dch x phng 1%.
- Lc mnh c hai ng nghim, quan st hin
tng xy ra trong hai ng nghim.
Cu hi:
1. Nu hin tng xy ra trong hai ng nghim
2. Gii thch hin tng xy ra trong hai ng nghim

Th nghim 19. Phn ng to thnh cc mui khng tan ca axit bo cao
Ho cht: X phng natri, nc ct, dung dch CaCl
2
5%, dung dch
Pb(CH
3
COO)
2
5%, dung dch CuSO
4
5%.
Dng c: Cc thy tinh, ng nghim
- Ha tan 1 gam x phng natri trong 10ml nc ct cha trong cc thy tinh.
Chia dung dch x phng ra lm 3 phn.
- Cho 1ml dung dch CaCl
2
vo ng th nht, 1ml dung dch Pb(CH
3
COO)
2
vo
ng th hai, 1ml dung dch CuSO
4
vo ng th ba.
- Nhn xt hin tng xy ra trong c 3 ng nghim.
- un nng n si ng nghim th ba, quan st hin tng xy ra.
Cu hi:
1. Nu cc hin tng xy ra trong qu trnh th nghim.
2. Vit cc phng trnh phn ng to ra mui khng tan ca cc axit bo cao.

Th nghim 20. Tch hn hp axit bo cao t x phng natri
Ha cht: X phng natri, dung dch H
2
SO
4
10%, nc ct.
http://hoahocsp.tk
85
- Ha tan hon ton 0,2g x phng natri trong ng nghim cha 2ml nc ct.
- Cho 2ml H
2
SO
4
10% vo dung dch x phng va thu c v lc u.
- un hn hp n si, sau ngui. Nhn xt cc hin tng xy ra.
Cu hi:
1. D on hin tng xy ra
http://hoahocsp.tk
86
Chng 7 AMIN

Th nghim 1. iu ch anilin
Ho cht: nitrobenzen, axit clohiric c(d = 1,19g/ml), Sn, dung dch NaOH
20%, dung dch H
2
SO
4
c (d = 1,84g/ml), dung dch K
2
Cr
2
O
7
15%, giy qu.
Dng c: ng nghim
- Cho 1 ht thic, 5 git dung dch HCl c, 1 git nitrobenzen vo ng nghim.
- un nh ng nghim trn n cn v thng xuyn lc ng nghim (nu phn
ng xy ra mnh th ngng un).
- Lm lnh hn hp.
- Thm vo hn hp trn tng git dung dch NaOH 20% cho n mi trng
kim (th bng giy qu).
- Nh tip 1 git dung dch H
2
SO
4
, 1 git dung dch K
2
Cr
2
O
7
15% vo ng
nghim cha sn phm thu c.

Cu hi:
1. Vit phng trnh phn ng xy ra th nghim iu ch anilin?
2. V sao sau khi kt thc phn ng phi cho kim vo hn hp sn phm?
3. Thc hin th nghim tip theo i vi sn phm thu c nhm mc ch g?

Th nghim 2. iu ch metylamin t axetamit
Ha cht: axetamit, Br
2
, dung dch NaOH c.
Dng c: bnh cu c nhnh, sinh hn.
- Cho 1 gam axetamit, 3-5ml nc v 1ml Br
2
vo bnh cu c nhnh.
- Lm lnh bnh cu v lc nh.
- Nh t t dung dch NaOH vo cho n khi mt mu Br
2
.
http://hoahocsp.tk
87
- Thm tip dung dch NaOH bng th tch dung dch NaOH cho vo trc
.
- Sau 10 n 15 pht, cho vo bnh cu vi vin bt ri tip tc tin hnh th
nghim nh hnh v.
- Khi th tch cht lng trong ng nghim hng tng gp 3- 4 ln so vi th tch
nc ban u th dng th nghim.

Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng iu ch metylamin?
2. V sao phi ngm ng nghim hng sn phm vo nc ?
3. V sao phi lm lnh bnh cu trc khi cho NaOH vo?

Th nghim 3. Tnh cht ca amin mch h.
Ho cht: Dung dch metylamin (thu c th nghim 2), dung dch
phenolphtalein 1% trong ancol, dung dch CuSO
4
5%, dung dch FeCl
3
3%, giy qu.
Dng c: ng nghim
a ) Phn ng vi phenolphtalein.
- Cho 2 git dung dch metylamin vo ng nghim.
- Thm 1 git dung dch phenolphtalein.
b ) Phn ng vi dung dch CuSO
4
.
- Cho 5 git dung dch CuSO
4
5% vo ng nghim.
- Nh t t tng git dung dch metylamin cho n khi xut hin kt ta ri nh
tip cho n khi kt ta tan.
- Nhn xt mu kt ta v mu dung dch to thnh.
c ) Phn ng vi dung dch FeCl
3
.
- Cho 5 git dung dch FeCl
3
vo ng nghim.
- Nh t t tng git metylamin vo cho n khi xut hin kt ta.
- Nhn xt mu ca kt ta.
http://hoahocsp.tk
88
Cu hi:
1. Vit cc phng trnh phn ng?
2. Gii thch s xut hin mu trong cc ng nghim?

Th nghim 4. Phn ng mu ca anilin.
Ha cht: Anilin (dung dch long), dung dch K
2
Cr
2
O
7
bo ha,
dung dch H
2
SO
4
long.
Dng c: ng nghim
- Cho 1 git dung dch anilin vo ng nghim.
- Thm vo 1 git dung dch K
2
Cr
2
O
7
v 1 git dung dch H
2
SO
4
long.
- Lc nh ng nghim.
Cu hi:
1. Mu sc trong ng nghim thay i nh th no?
2. Nguyn nhn ca s bin i mu sc?

Th nghim 5. Brom ha anilin.
Ha cht: Dung dch anilin (trong nc), dung dch Br
2
bo
ha (trong nc).
Dng c: ng nghim
- Cho 0,5ml dung dch anilin vo ng nghim.
- Thm vo 1-2ml dung dch brom.
Cu hi:
2. So snh kh nng phn ng brom ha anilin v brom ha benzen.

Th nghim 6. iu ch axit sunfanilic.
Ha cht: Anilin, dung dch H
2
SO
4
(d = 1,84g/ml)
Dng c: ng nghim, bp cch ct
http://hoahocsp.tk
89
- Cho 5 git dung dch anilin, 5 git dung
dch H
2
SO
4
c vo ng nghim.
- Lc u hn hp.
- t ng nghim vo ni cch ct c un
nng n 180
o
C (phn hn hp phn ng nm di
ct).
- Gi hn hp phn ng nhit ny 2 3
pht ri ly ng nhim ra.
- Lm lnh ng nghim cho n khi axit sunfanilic bt u ng li.
- Kt tinh li axit sunfanilic.
Cu hi:
2. V sao phi gi hn hp phn ng 180
0
C?

Th nghim 7. iazo ha anilin.
Ha cht: Anilin, dung dch HCl 7%, dung dch NaNO
2
25%, giy iot h tinh bt.
Dng c: ng nghim
- Chun b giy h tinh bt: ha tan 0,1-0,2
gam KI trong 100ml dung dch h tinh bt (long)
ngui. Tm dung dch va thu c ln giy lc,
kh, ct thnh tng mnh nh v bo qun trong
bnh y kn.
- Cho 5 git anilin, 25 git dung dch HCl v
vi vin nh vo ng nghim.
- Lc nh ng nghim v nhng vo nc
( nhit khong 0
o
C).
- Nh t t tng git dung dch NaNO
2
vo
(25 git).
Lu : Khi nh c hn mt na lng NaNO
2
, lc nh ng nghim 1-2 pht v
dng a thy tinh nhng vo cc cht trong ng nghim ri tm ln giy iot h tinh
bt. Nu giy cha xut hin mu xanh th tip tc nh thm dung dch NaNO
2
vo v
th li cho n khi giy xut hin mu xanh th dng li.
Cu hi:
http://hoahocsp.tk
90
2. V sao khi xut hin mu xanh trn giy iot h tinh bt th khng cho NaNO
2
vo
na?
3. V sao khi cho anilin v HCl vo ng nghim phi nhng ng nghim vo nc
ri mi cho tip NaNO
2
?

Th nghim 8. Phn ng axyl ha anilin.
Ha cht: anilin, anhirit axetic.
Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim 1ml anilin v 3ml nc. Lc mnh hn hp.
- Cho 1ml anhirit axetic vo ng nghim trn.
- y ng nghim bng nt v lc mnh hn hp. M nt sau li y nt v
tip tc lc mnh, cho n khi hn hp bt u ng c.
- Lc sn phm v kt tinh li trong nc.
Cu hi:
2. Ngoi anehit axetic c th dng tc nhn no axyl ha anilin

Th nghim 9. iu ch imetylaminobenzen (cht mu azo)
Ha cht: mui phenyliazoniclorua (iu ch c th nghim 7), N,N-
imetylanilin, CH
3
COOH nguyn cht.
Dng c: ng nghim
Cch tin hnh:
- Cho 3 git N,N-imetylanilin v 5 git axit axetic vo ng nghim.
- Lc u hn hp.
- Cho 1 git dung dch ng nghim trn vo ng nghim cha sn 1-2 git
phenyliazoni clorua.

http://hoahocsp.tk
91
Cu hi:
1. Mu ca sn phm to thnh?
3. V sao phn ng c tin hnh vi s c mt ca CH
3
COOH?

Th nghim 10. iu ch phenol t phenyliazoni clorua
Ha cht: Mui phenyliazoni clorua (iu ch c th nghim 7), dung dch
FeCl
3
5%.
Dng c: ng dn kh cong.
- Cho 5ml dung dch mui phenyliazoni clorua vo ng nghim.
- t ng nghim vo ni nc nng v un nh cho n khi ngng thot ra
nhng bt kh. Nhn xt trng thi cht lng, mi.
- y ng nghim bng nt c ng dn kh cong, u cui ca ng dn kh c
dn vo ng nghim hng.
- un nng ng nghim cha dung dch bng n cn.
- Nh thm vo ng nghim hng vi git nc v 1 git dung dch FeCl
3
5%.
- Quan st hin tng mu trong ng nghim hng.
Cu hi:
2. Gii thch s xut hin mu trong ng nghim hng?
3. Hy gii thch s to thnh sn phm ph p-hiroxiiphenyl (C
6
H
5
-C
6
H
4
-OH)
trong qu trnh iu ch phenol t phenyliazoni clorua.

Th nghim 11. iu ch iotbenzen t phenyliazoni clorua
Ha cht: dung dch phenyliazoni clorua (c iu ch th nghim 7), KI tinh
th, dung dch NaHSO
3
1%.
Dng c: ng nghim
- Cho 1 gam KI, 2ml nc vo ng nghim, lc u.
- Cho 5ml dung dch phenyliazoni clorua vo ng nghim trn v lc u.
- un ng nghim trong ni nc cho n khi ngng tch ra nhng bt kh.
- Tch ly nhng git du (iotbenzen) nhum mu nu (mu ca iot) di y
ng nghim bng phu chit.
- Lc iotbenzen vi 2-3 git dung dch NaHSO
3
1%, sau lc vi 2-3ml nc.
http://hoahocsp.tk
92
Cu hi:
2. Mc ch ca vic lc sn phm vi dung dch NaHSO
3
1%?
http://hoahocsp.tk
93
Chng 8 HP CHT D VNG

Th nghim 1. Hnh thnh furan v pirol
Ha cht: Axit muxic, dung dch NH
3
c, dung dch HCl c (d=1,19g/ml), g
thng.
Dng c: ng nghim
Cch tin hnh:
a ) S hnh thnh furan
- Cho 0,3-0,5 gam axit muxic vo ng nghim,
un cho n khi bt u phn hy.
- Va un va a vo ming ng nghim mt
que thng c tm dung dch HCl c.
- Quan st s chuyn mu trn que thng.

Cu hi:
- Gii thch hin tng xy ra?
- Vit cc phng trnh phn ng xy ra?
b ) S hnh thnh pirol
- Cho 0,1- 0,3 gam axit muxic v 0,5ml dung dch NH
3
c vo ng nghim.
- Va un va lc u ng nghim cho n khi hn hp kh hon ton.
- Lm ngui ng nghim.
- Cho tip 0,5-1ml dung dch NH
3
c vo ng nghim ri un n kh.
- Trong khi un, a vo ming ng nghim mt que thng c tm HCl
c.

Cu hi:
- Vit cc phng trnh phn ng xy ra?
http://hoahocsp.tk
94
Cc phn ng ca piriin
Ha cht: Piriin, dung dch FeCl
3
3%, dung dch axit picric bo ha, giy qu ,
dung dch CuSO
4
5%, dung dch Na
2
CO
3
5%, dung dch KMnO
4
1%.
Dng c: ng nghim
a ) ha tan ca piriin trong nc.
- Cho 1 git piriin vo ng nghim.
- Thm vo 5 git nc v lc nh.
- Nhn xt tan ca piriin trong nc. Gi dung dch dng cho cc th
nghim sau.
b ) Tnh baz ca piriin.
- Ly a thy tinh nhng vo dung dch piriin.
- Chm a ln mu giy qu .
- Nhn xt s bin i mu ca giy qu.
c ) Hnh thnh kt ta Fe(OH)
3
bng dung dch piriin.
- Cho 2 git dung dch piriin vo ng nghim.
- Nh tip 1 git dung dch FeCl
3
.
- Nhn xt s bin i mu trong ng nghim.

d ) Tnh bn ca piriin i vi tc nhn oxi ha.
- Cho 1 git dung dch piriin, 1 git dung dch KMnO
4
v 1 git
dung dch Na
2
CO
3
vo ng nghim.
- Lc v un nng ng nghim trn ngn la n cn.
- Nhn xt mu ca dung dch.

e ) Hnh thnh picrat ca piriin.
- Cho 1 git dung dch piriin vo ng nghim
- Nh tip 4-5 git dung dch bo ha axit picric.
- Lc ng nghim.
http://hoahocsp.tk
95
Cu hi:
1. Gii thch hin tng?
2. Vit phng trnh phn ng?

Th nghim 2. Cc phn ng ca quinolin
Ha cht: Quinolin, dung dch KMnO
4
1%, dung dch HCl c (d=1,19g/ml), dung
dch Na
2
CO
3
5%, dung dch NaOH 10%, dung dch axit picric bo ha.
Dng c: ng nghim
a ) tan ca quinolin trong nc.
- Cho 1 git dung dch quinolin vo ng nghim.
- Thm tip 5 git nc v lc nh.
- Nhn xt ha tan ca quinolin. Gi ng nghim ng yn ri
gn ly dung dch trong trn dng cho cc th nghim sau.
b ) Tnh baz ca quinolin.
- Cho 2 git quinolin, 3-4 git nc vo ng nghim.
- Nh tng git (3-4 git) dung dch HCl c vo cho n khi quinolin tan hon
ton.
- Cho tip 2-3 git dung dch NaOH.
- Quan st hin tng.

Cu hi:
- Mc ch ca vic cho NaOH vo hn hp?
- Vit phng trnh phn ng xy ra?
http://hoahocsp.tk
96
c ) Tc dng vi cht oxi ha
- Cho 1 git dung dch quinolin, 1 git dung dch KMnO
4
v 1
git dung dch Na
2
CO
3
vo ng nghim.
- un nng ng nghim trn ngn la n cn.
- Nhn xt mu ca dung dch trong ng nghim.
Cu hi:
- So snh bn vng ca piriin v quinolin di tc dng
ca cht oxy ha?
d ) Hnh thnh picrat ca quinolin.
- Cho 1 git dung dch quinolin vo ng nghim.
- Thm tip 4 git dung dch bo ha axit picric.
- Lc ng nghim v quan st hin tng xy ra.
Cu hi:
- Gii thch cc hin tng xy ra?
- Vit cc phng trnh phn ng?

Th nghim 3. Hnh thnh dn xut amoni bc bn ca piriin v quinolin,
kho st tnh cht ca chng.
Ha cht: piriin, quinolin, metyl v etylioua, bc oxit.
Dng c: ng nghim
- Bc oxit c iu ch bng cch cho mt lng d kim vo 2-3ml dung dch
AgNO
3
. Lc kt ta nu xm v ra ngay trn giy lc bng nc ct cho n khi
nc lc bt u c.
a ) Hnh thnh dn xut amoni bc 4.
Ly hai ng nghim, cho vo mi ng vi git piriin.
Cho vo ng th nht mt lng CH
3
I (vi th tch tng ng).
Cho vo ng th hai mt lng C
2
H
5
I (vi th tch tng ng).
un nng nh hai ng nghim (c th khng cn un).
Quan st s xut hin kt ta v ra sch kt ta bng benzen dng cho
th nghim sau.
http://hoahocsp.tk
97

- Tin hnh hon ton tng t i vi quinolin.
b ) Tnh cht ca mui amoni bc 4.
Ly kt ta thu c th nghim 4.a. ha tan
vo nc ri cho vo ng nghim.
Thm vo vi git dung dch phenolphtalein,
thm tip mt t Ag
2
O, v lc ng nghim.
Quan st s xut hin kt ta v s i mu ca
dung dch.

Cu hi:
1. Gii thch cc hin tng xy ra?

Th nghim 5. Cc phn ng ca fufural
Ho cht: fufural (mi ct li), dung dch AgNO
3
1%, dung dch NH
3
5%, axit
fucsinsunfur, anilin, dung dch HCl c (d=1,19g/ml), axit axetic.
Dng c: ng nghim
- Cho 2 git fufural v 8 git H
2
O vo ng nghim, lc cho n khi ha tan hon
ton fufural. Dung dch thu c dng cho cc th nghim sau.
- Phn ng vi axit fucsinsunfur
Nh 4 git dung dch axit fucsinsunfur v 1 git dung dch fufural ln mt
knh thy tinh.
Trn u hn hp bng a thy tinh.
Quan st hin tng xy ra v gii thch.

http://hoahocsp.tk
98
- Phn ng vi phc bc amoniacat
Cho 0,5ml dung dch AgNO
3
1% vo ng nghim.
Nh t t dung dch NH
3
cho n khi xut hin
kt ta.
Nh thm vi git dung dch NH
3
thu c
dung dch trong sut (phc bc).
Thm vo 0,5ml dung dch fufural, lc v un
nh ng nghim.
Quan st hin tng xy ra v gii thch.
- Phn ng vi anilin
Cho 4 git anilin, 4 git CH
3
COOH vo ng nghim v lc u hn hp.
Tm t mnh giy lc bng dung dch va iu ch (dng a thy tinh).
Nh 1-2 git dung dch fufural (cha pha long ln mnh giy ).
Nhn xt mu ca mnh giy lc.

Cu hi:
http://hoahocsp.tk
99
Chng 9 HIROXIAXIT V XETOAXIT

Th nghim 1. Phn ng ca -hiroxiaxit vi st (III) clorua.
Ha cht: Axit lactic, axit axetic, dung dch phenol 1%, dung dch FeCl
3
1%.
Dng c: ng nghim
- Cho 2-3ml dung dch C
6
H
5
OH 1% vo ng nghim ri thm vo vi git
FeCl
3
1%.
- Chia dung dch thnh 2 phn ri cho vo 2 ng nghim.
- Thm 0,5ml axit lactic vo ng nghim th nht v thm 0,5ml axit axetic vo
ng nghim th hai.
- Nhn xt mu ca dung dch trong ng nghim ban u v s thay i mu ca
dung dch khi thm cc axit vo.

Cu hi:
2. Gii thch s bin i mu ca dung dch trong cc ng nghim?

Th nghim 2. Phn ng nhn bit axit lactic trong sa.
Ha cht: Dung dch sa chua, dung dch phenol 1%, dung dch FeCl
3
1%.
Dng c: ng nghim
- Cho 1ml dung dch phenol 1% vo ng nghim v thm
vo vi git dung dch FeCl
3
1%.
- Rt 0,5ml dung dch sa chua vo hn hp trn v lc nh.
- Theo di s bin i mu trong qu trnh th nghim.
http://hoahocsp.tk
100
Th nghim 3. Phn ng phn hy axit lactic
Ho cht: Axit lactic, dung dch H
2
SO
4
c (d=1,84g/ml), dung dch
H
2
SO
4
long, (H
2
SO
4
: H
2
O=1:2), axit fucsinsunfur.
Dng c: ng dn kh, ng nghim
a ) Phn hy bi H
2
SO
4
c.
- Cho 0,5ml axit lactic, 1ml dung dch H
2
SO
4
c v vi vin bt
vo ng nghim c lp ng dn kh.
- un si hn hp v ng thi a que dim ang chy vo pha trn
ca ng dn kh.
b ) Phn hy bi H
2
SO
4
long.
- Cho 1ml axit lactic, 1ml dung dch H
2
SO
4
long vo ng nghim c ni ng
dn kh cong.
- a u cui ng dn kh nhng vo ng nghim c cha 2ml axit
fucsinsunfur (ng nghim ny c t trong nc ).
- un si hn hp phn ng.
- Quan st s bin i mu trong ng nghim cha axit fucsinsunfur.

Cu hi:
1.Vit cc phng trnh phn ng xy ra trong cc th nghim trn?
2. Nu dn kh thot ra 1 v cho vo dung dch axit fucsinsunfur th hin
tng xy ra c ging nh th nghim 2 khng?
http://hoahocsp.tk
101
Th nghim 4. Oxy ha axit lactic bng kalipemanganat.
Ha cht: Axit lactic, dung dch H
2
SO
4
long(H
2
SO
4:
H
2
O = 1: 2), dung dch
KMnO
4
5%.
Dng c: ng nghim
- Cho 0,5ml axit lactic, 0,5ml dung dch H
2
SO
4
v 1ml dung
dch KMnO
4
5% vo ng nghim.
- Lc nh ng nghim v un nng cn thn.
- Nhn xt s thay i mu ca dung dch.

Cu hi:
2. Mc ch ca th nghim?

Th nghim 5. Phn ng ca natrikalitactrat vi ng (II) hidroxit
Ha cht: Dung dch natrikalitactrat, dung dch CuSO
4
5%,
dung dch NaOH 5%.
Dng c: ng nghim

- Cho 0,5ml dung dch CuSO
4
5% v 1ml dung dch NaOH
5% vo ng nghim ri lc nh hn hp.
- Tip tc cho t t dung dch natrikalitactrat vo hn hp
trn.
- Lc nh cho ti khi kt ta tan.
- Nhn xt s i mu ca dung dch.
Cu hi:
2. ng dng ca thuc th fehlinh?
3. Thuc th fehlinh bn trong mi trng axit hay baz?

Th nghim 6. Phn ng ca axit salixilic vi st (III) clorua.
Ha cht: Axit salixilic, axit benzoic, dung dch FeCl
3
1%.
Dng c: ng nghim
http://hoahocsp.tk
102
- Cho vi tinh th axit salixilic vo ng nghim th nht v vi tinh th axit
benzoic vo ng nghim th hai.
- Nh vo mi ng nghim vi git nc.
- un nng nh c hai ng nghim.
- ngui 2 ng nghim ri nh vo mi ng vi git dung dch FeCl
3
.
- Quan st hin tng xy ra trong ng nghim.

Cu hi:
1. Ti sao phi un nh ng nghim cha cc tinh th axit?
2. Vit phng trnh phn ng xy ra v gii thch hin tng?

Th nghim 7. Phn ng ca axit salixilic vi nc brm.
Ha cht: Dung dch axit salixilic bo ha, dung dch axit benzoic bo ha, nc
Br
2
.
Dng c: ng nghim
- Cho 1ml dung dch axit salixilic vo ng nghim th nht v 1ml dung dch
axit benzoic vo ng nghim th hai.
- Nh vo mi ng nghim vi git nc brom.
- Quan st hin tng xy ra hai ng nghim.

Cu hi:
2. Vit phng trnh phn ng?
http://hoahocsp.tk
103
Th nghim 8. Thy phn axit axetylsalixilic (aspirin)
Ha cht: axit axetyl salixilic, dung dch FeCl
3
1%.
Dng c: ng nghim
- Cho 0,1- 0,2 gam axit axetylsalixilic vo ng nghim ri thm 3- 5ml nc
ha tan axit.
- Chia dung dch lm hai phn ri cho vo hai ng nghim.
- un si ng th nht (khong 2- 3 pht), ngui.
- Nh vo hai ng nghim trn mi ng 1- 2 git dung dch FeCl
3
1%.
- Quan st s xut hin mu mt trong hai ng nghim.

Cu hi:
1. Mc ch ca vic chia hn hp thnh 2 phn ri tip tc th nghim?
2. Mc ch ca vic dng dung dch FeCl
3
trong th nghim trn?

Th nghim 9. Phn ng ca etyl axetoaxetat vi dung dch natri hidroxit.
Ha cht: etyl axetoaxetat, dung dch NaOH 2%, dung dch HCl 10%, giy ch th
cng g.
Dng c: ng nghim
- Cho 0,5ml etyl axetoaxetat vo ng nghim.
- Va lc va nh tng git dung dch NaOH 2% vo ng nghim trn cho n
khi etyl axetoaxetat tan ht.
- Nh t t tng git dung dch HCl 10% vo dung dch trong sut trn cho n
khi t mi trng axit (th bng giy ch th).
- Nhn xt hin tng xy ra.
http://hoahocsp.tk
104
Cu hi:
1. Nu mc ch ca th nghim?

Th nghim 10. Phn ng ca etyl axetoaxetat vi st (III) clorua.
Ha cht: etyl axetoaxetat, dung dch FeCl
3
2%, nc brom bo ha.
Dng c: ng nghim
- Cho 2ml nc v 1-2 git etylaxetoaxetat vo ng nghim, lc u.
- Nh thm 1 git dung dch FeCl
3
2%. Quan st s xut hin mu.
- Nh thm 1 vi git nc brm bo ha, quan st mu sc ca dung dch
- Tip tc nh thm nc brm vo ln na, theo di s bin i mu ca dung
dch.
Gi :
Dng enol ca etyl axetoaxetat phn ng vi Fe
3+
cho hp cht phc mu xanh tm.
Khi phn ng vi brom hp cht phc b ph hy, mu tm b mt, do brom cng vo
lin kt i C=C trong phi t dng enol v to thnh hp cht monobrom:

CH
3
C = CH COOC
2
H
5
OH
+ Br
2
CH
3
C r B - CHBr COOC
2
H
5
OH
CH
3
C - CHBr COOC
2
H
5
O
- HBr
Sau vi giy, mu tm li xut hin, v hp cht monobrom c kh nng chuyn thnh
dng enol v li to phc vi Fe
3+
. Nu nh tip nc brom, mu tm li bin mt, do
chuyn thnh hp cht ibrom:
+Br
2

CH
3
C - CHBr COOC
2
H
5
O
- HBr
CH
3
C = CBr COOC
2
H
5
OH
CH
3
CBr - CBr
2
COOC
2
H
5
OH
CH
3
C - CBr
2
COOC
2
H
5
O

Cu hi:
1. Nu mc ch ca th nghim?
http://hoahocsp.tk
105
Chng 10 GLUXIT

Th nghim 1. Chng minh s c mt ca cc nhm hiroxyl trong phn t
glucoz v saccaroz
Ha cht: dung dch NaOH 7%, dung dch CuSO
4
5%, dung dch glucoz 2%,
dung dch saccaroz 2%
Dng c: ng nghim
- Cho vo 2 ng nghim mi ng 5
git dung dch NaOH 7% v 1 git dung
dch CuSO
4
5% lc u.
- Sau cho vo ng nghim th nht
1 git dung dch glucoz 2%, ng nghim
th hai 1 git dung dch saccaroz 2%.
- Quan st hin tng s bin i mu ca dung dch.
- Sau th nghim dung dch c gi li cho th nghim 2.
Cu hi:

Th nghim 2. Oxi ha glucoz bng ng (II) hiroxit un nng
Ha cht: dung dch th nghim 1
- Cho vo dung dch ca mi ng nghim sau th nghim 1 trn 5-6 git nc.
- Sau , un nng nh phn trn ca dung dch, phn di so snh khng
un.
- Quan st hin tng v rt ra kt lun.

http://hoahocsp.tk
106
Cu hi:

Th nghim 3. Phn ng ca glucoz, fructoz v saccaroz vi dung dch
Fehling
Ha cht: dung dch glucoz 2%, dung dch fructoz 2%, dung dch saccaroz
2%, dung dch Fehling A, dung dch Fehling B
- Thc hin ng thi th nghim vi cc gluxit
khc nhau: glucoz, fructoz v saccaroz.
- un nng ng nghim cha sn 2ml dung dch
Fehling (gm 1ml dung dch Fehling A v 1ml dung dch
Fehling B) n khi cht lng bt u si.
- Thm vo tng git khong 0,5 - 1,5ml dung dch
gluxit.
- Quan st (tp trung vo phn pha trn ca cht lng) v ghi li s bin i mu
trong ng nghim.
- So snh hin tng th nghim vi cc gluxit khc nhau, rt ra kt lun.
Cu hi:

Th nghim 4. Oxi ha glucoz bng thuc th Tollens
Ha cht: dung dch glucoz 2%, dung dch saccaroz 2%, dung dch NH
3
, dung
dch AgNO
3
Dng c: ng nghim, bp cch thy.
- Chun b thuc th Tollens: Cho vo ng nghim sch 1ml dung dch AgNO
3

1% ri va lc va thm vo t t tng git dung dch NH
3
n khi va thu c dung
dch trong sut th dng li, sau thm vo 1/10 th tch dung dch NaOH 7%.
- Cho vo 2 ng nghim mi ng 0,5ml dung dch thuc th Tollens.
- Cho vo ng nghim 1 dung dch glucoz, ng nghim 2 dung dch saccaroz.
un nng nh cc ng nghim trn bp cch thy (60 - 80
o
C).
http://hoahocsp.tk
107

- Quan st v so snh hin tng 2 ng nghim, rt ra kt lun. Ch quan st
b mt thnh ca ng nghim thy tinh v th nghim c c lp gng p, do
Ag bm trn b mt thnh ng nghim, th ng nghim phi tht sch.
Cu hi:
Th nghim 5. Oxi ha monosaccarit bng dung dch nc brom
Ha cht: dung dch glucoz 2%, dung dch fructoz 2%, dung dch Br
2
bo ha
trong nc, dung dch FeCl
3
0,3N.
Dng c: ng nghim, n cn, bp cch thy
- Th nghim c lm tng t i vi glucoz v fructoz.
- Cho 1ml dung dch glucoz 2% v 6ml dung dch brom bo ha trong nc vo
ng nghim.
- un nng ng nghim trn bp cch thy (si) trong 15 pht. Nu sau mu
ca dung dch cn th c th tip tc un si trn ngn la n cn n khi mt mu.
- Lm lnh dung dch n nhit phng.
- Sau thm vi git dung dch FeCl
3
0,3N.
- Quan st mu ca dung dch, rt ra kt lun.

- Lm th nghim tng t i vi fructoz, so snh vi th nghim trc. Rt ra
kt lun.
Cu hi:
http://hoahocsp.tk
108
Th nghim 6. Phn ng ca glucoz vi phenylhirazin to thnh glucoz
ozazon
Ha cht: glucoz, nc ct, natri axetat, mui phenylhirazin clorua
Dng c: ng nghim, bp cch thy
- Ha tan 0,2 gam glucoz vo 4ml nc trong ng nghim.
- Thm tip 1 gam hn hp mui gm 2 phn khi lng tinh th mui
phenylhirazin clorua v 3 phn khi lng tinh th mui natri axetat.
- un nng v lc nh ng nghim trong bp cch thy ang si khong 5 - 10
pht, khi thy xut hin tinh th mu vng tch ra th ngng lc v lm lnh t t ng
nghim.
- Ghi li hin tng v gii thch.

Cu hi:
1. Nhng monosaccarit no khi phn ng vi C
6
H
5
NHNH
2
cho cng mt
osazon?

Th nghim 7. Phn ng Selivanov vi cc xetohexoz
Ha cht: rezoxin, dd HCl, dd fructoz, dd glucoz
Dng c: ng nghim, bp cch thy, nhit k
- Cho vo ng nghim mt vi tinh th rezoxin v 4 git axit HCl. Lc ng
nghim ha tan rezoxin v chia thnh 2 phn bng nhau.
- Nh vo phn th nht 2 git dung dch fructoz, vo phn th hai 2 git dung
dch glucoz.
- un nng c 2 trn bp cch thy khong 80
o
C v gi nhit ny trong 7-
8 pht.
- Theo di v so snh tc xut hin mu c 2 ng nghim.
http://hoahocsp.tk
109

Gi :
CH
2
OH
C= O
(CHOH)
3
CH
2
OH
-3H
2
O
HCl, t
o
O
CHO HOCH
2
OH
OH
O
CH
HO
O
CH
2
OH
OH
1/2 O
2
- H
2
O
O
C
O
CH
2
OH
OH
(mau o)
2

Cu hi:

Th nghim 8. Hnh thnh axit levulinic t cc hexoz
Ha cht: dung dch ng 5% (glucoz, saccaroz), dung dch HCl c, dung
dch NaOH, dung dch I
2

a ) Th nghim vi dung dch HCl c un si
- Cho 1ml dung dch ng v 2ml dung dch HCl c
vo ng nghim.
- un si hn hp trn ngn la n cn trong 1-2
pht, dung dch chuyn sang mu nu m.
- Lm lnh hn hp, ly 0,5ml sang mt ng nghim
khc
- Pha long vi 10-12ml nc ct
- Thm 0,5-1ml dung dch I
2

- Thm t t tng git dung dch NaOH n d
http://hoahocsp.tk
110
b ) Lm tng t th nghim nh trn nhng khng un si vi dung dch axit HCl
c.
- So snh hin tng 2 ng nghim.
- Gi :
C C
C
OH
C
H
HO
H
HOCH
2
C
H
OH
H
OH
H
O
HCl ac
-H
2
O
O
HOCH
2
CHO
Hyroxymetylfufural

- i vi cc xetohexoz, trong iu kin ny u tin b ng phn ha thnh
cc anohexoz, sau tch nc cho hirometylfufural.
- Hirometylfufural phn ng vi H
2
O trong axit b m vng furan cho sn
phm anehit-ancol khng no c dng ienol, sn phm ny b tautome ha v cui
cng phn hy cho axit levulinic.
O
HOCH
2
CHO
C C
HOCH
2
CHO
OH OH
C C
HOCH
2 CHO
O O
H
2
O
HCOOH + CH
3
COCH
2
CH
2
COOH
H
2
O

- Nhn bit axit levulinic bng phn ng iofom.
Cu hi:

Th nghim 9. Thy phn saccaroz
Ha cht: dd saccaroz 5%, dd HCl 10%, dd NaOH 10%, thuc th Fehling
Dng c: ng nghim, bp cch thy
- Cho vo 3 ng nghim, mi ng 1ml dd saccaroz 5%
- Cho vo ng nghim th nht, 1ml H
2
O
- Cho vo ng nghim th hai, 1ml dd HCl 10%
- Cho vo ng nghim th ba, 1ml dd NaOH 10%
- un nng 3 ng nghim trn bp cch thy trong 5 pht
- Th sn phm sau phn ng ca tng ng nghim vi thuc th Fehling.
- Quan st, so snh v rt ra kt lun
http://hoahocsp.tk
111

Cu hi:

Th nghim 10. S xut hin mu ca tinh bt vi dung dch I
2

Ha cht: dung dch h tinh bt, dung dch I
2
trong KI, nc ct, dung dch
Na
2
S
2
O
3

- Cho vo ng nghim 1 git dung dch I
2
trong KI, 1ml nc v vi git dung
dch h tinh bt.
- Quan st s xut hin mu ca dung dch.
- un nng n si dung dch, quan st mu.
- ngui, quan st mu ca dung dch.
- Thm vo dung dch ngui 1 vi git dung dch Na
2
S
2
O
3
.
- Quan st kt qu v gii thch.
Cu hi:
2. Gii thch hin tng xy ra trong th nghim.

Th nghim 11. Thy phn tinh bt
Ha cht: dung dch HCl c, dung dch h tinh bt, dung dch I
2
trong KI, thuc
th Fehling, dung dch NaOH 10%
- Cho vo ng nghim 0,5ml dung dch HCl c v 12ml dung dch h tinh bt.
- un si dung dch.
http://hoahocsp.tk
112
- Sau 1 thi gian, ly ra mt git dung dch th vi dung dch I
2
trong KI, nu
dung dch c mu xanh th vn tip tc un v th li n khi khng cn mu, th
ngng un.
- Trung ha dung dch sau phn ng ri ly 1ml
dung dch ny th vi thuc th Fehling.
- Quan st hin tng. Vit cng thc cu to ca
sn phm thy phn tinh bt cui cng (gm 1 isaccarit
v 1 monosaccarit).
- Lm li th nghim tng t, nhng thay dung dch HCl bng 5ml dung dch
NaOH 10%. So snh hin tng ca 2 ln th nghim.
Cu hi:

Th nghim 12. Thy phn xenluloz trong mi trng axit
Ha cht: mu xenluloz (giy lc, hoc bng gn), dung dch H
2
SO
4
70%, dung
dch NaOH, dung dch Fehling
- Cho vo ng nghim mt mu xenluloz, 4 git dung dch H
2
SO
4
70%
- Khuy hn hp bng a thy tinh
n khi mu xenluloz tan ht thnh dung
dch snh khng mu.
- un cch thy ng nghim trong vi
pht, sau ngui.
- Th sn phm:
Ly 2 git dung dch ny cho vo
mt ng nghim khc cho thm 6 git dung dch NaOH vo trung ha ht axit, ri
thm 1 git dung dch Fehling.
Lc u ng nghim v un nh trn ngn la n cn.
Quan st hin tng bin i trong ng nghim.
- Rt ra kt lun
Cu hi:

http://hoahocsp.tk
113
Th nghim 13. iu ch xenluloz nitrat
Ha cht: dung dch HNO
3
c, dung dch H
2
SO
4
c, xenluloz (bng gn), dung
dch hn hp ancol v ete
Dng c: ng nghim, bp cch thy, n cn, a thy tinh, mt knh thy tinh
- Cho vo ng nghim 4 git dung dch HNO
3
c v 8 git dung dch H
2
SO
4
c
- Lc v lm lnh hn hp.
- Thm vo hn hp 1 t xenluloz (bng gn)
- un nng ng nghim trn bp cch thy nhit 70
o
C ng thi khuy nh
bng a thy tinh.
- Sau 3-4 pht ly cht rn ra khi dung dch, ra sch bng nc, p kh ri th
tnh cht.
- Th sn phm:
Ly 1 phn cht rn t trn ngn la n cn, quan st hin tng
Ly 1 phn khc cho vo ng nghim, ri cho thm 1 t dung dch hn hp
ancol v ete vi t l 1:1, khuy u n khi to ra mt dung dch keo.
Nh 1 vi git dung dch keo ln mt knh thy tinh, cho dung mi bay
hi ht, tch ly lp mng mng v t trn ngn la n cn.
Quan st hin tng v so snh vi s t chy phn u.
Cu hi:

http://hoahocsp.tk
114
Chng 11 AMINOAXIT - PROTEIN

Th nghim 1. Tc dng ca amino axit vi thuc th axit-baz
Ha cht: axit aminoaxetic, dung dch metyl da cam, dung dch metyl , dung
dch qu tm hoc giy qu tm
Dng c: ng nghim
- Cho vo 3 ng nghim mi ng 2 git
dung dch axit aminoaxetic
- Sau ln lt cho vo mi ng
nghim:
1 git dung dch metyl da cam
1 git dung dch qu tm (hoc giy
qu tm)
1 git dung dch metyl .
- Quan st s bim i mu trong cc ng nghim.
Cu hi:
2. Vit cc phng trnh phn ng xy ra, nu c

Th nghim 2. Phn ng ca axit aminoaxetic vi oxit ng (II)
Ha cht: bt CuO, dung dch axit aminoaxetic, dung dch NaOH
Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim mt t bt CuO
- 4 git dung dch axit aminoaxetic
- un nng, ng thi lc nh.
- t ng nghim ng yn trn gi phn CuO cn d mu en lng ht
xung di y ng nghim.
- Quan st mu ca dung dch.
- Cho t t dung dch NaOH vo phn dung dch trong ng nghim, quan st
mu ca dung dch.
Cu hi:
http://hoahocsp.tk
115
Th nghim 3. Phn ng ca axit aminoaxetic vi axit nitr
Ha cht: axit aminoaxetic, dung dch NaNO
2
, dung dch HCl
Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim 2 git dung dch axit aminoaxetic
- 2 git dung dch NaNO
2
v 2 git dung dch HCl.
- Lc nh ng nghim, quan st hin tng.
Cu hi:

Th nghim 4. Tnh cht m ca dung dch protein
Ha cht: dung dch HCl, dung dch cng g, dung dch protein, dung dch
NaOH, nc ct, dung dch phenolphtalein.
Dng c: ng nghim
- Nh vo ng nghim 1 git dung dch HCl, 15 git nc, lc cn thn
Ly 1 git dung dch trn qua ng nghim khc v thm vo 15 git nc
Nh 2-3 git dung dch cng g
Quan st hin tng
Ly 1 ng nghim khc cho 3 git dung dch protein v 1 git dung dch va
pha.
Quan st hin tng
- Ly 1 ng nghim sch cho vo 1 git dd NaOH, 15 git nc, lc cn thn
Ly 1 git dung dch trn qua ng nghim khc v thm vo 15 git nc
Nh 2-3 git dung dch phenolphtalein
Quan st hin tng
Ly 1 ng nghim khc cho 3 git dung dch protein v 1 git dung dch va
pha.
Quan st hin tng
- Rt ra kt lun
Cu hi:
http://hoahocsp.tk
116
Th nghim 5. Phn ng mu ca protein
Ha cht: dung dch protein, dung dch CuSO
4
, dung dch thuc th ninhirin,
dung dch NaOH c, thuc th Milon
Dng c: ng nghim, n cn, a thy tinh
a ) Phn ng Biure
- Cho vo ng nghim 2 git dung dch protein, 1 git dung dch NaOH v 1 git
dung dch CuSO
4
.
- Quan st s bin i mu ca dung dch.
- Gi : Phn ng biure dng nhn bit s c mt ca lin kt peptit -CO-NH-
trong phn t protein. Mu sc ca phc ng ph thuc vo s lng v kiu lin kt
peptit ca cc aminoaxit trong phn t protein. Thng thng, cc ipeptit cho mu
xanh, tripeptit cho mu tm, tetrapeptit v cc peptit phc tp khc cho mu . Lng
CuSO
4
dng cho phn ng khng c ly d, v nu d s to ra kt ta Cu(OH)
2
lm
che mt mu ca phc to ra.
b ) Phn ng vi ninhirin
- Cho vo ng nghim 2 git dung dch protein, 2 git dung dch thuc th
ninhirin.
- Lc nh, un si vi pht. Quan st s bin i mu ca dung dch
c ) Phn ng Xantoprotein
- Cho vo ng nghim 3 git dung dch protein, 1 git dung dch axit nitric.
- Quan st hin tng xut hin trong ng nghim.
- un nng nh hn hp phn ng chuyn sang mu vng sng.
- Lm lnh hn hp v cho thm vo 1-2 git dung dch NaOH c.
- Quan st s chuyn mu vng sng ca hn hp phn ng.
d ) Phn ng vi thuc th Milon
- Cho vo ng nghim 2 git dung dch protein, 2 git thuc th Milon
- un nng hn hp (khng lc) trong ni nc si.
- Quan st hin tng.
e ) Phn ng nhn bit lu hunh c trong protein
- Cho vo ng nghim 2 git dung dch protein
- 2 git dung dch NaOH
- un si hn hp t 2-3 pht.
- Quan st s hin tng v mi kh thot ra.
- Tip tc cho vo ng nghim 2 git dung dch mui ch v un si hn hp.
http://hoahocsp.tk
117
Cu hi:

Th nghim 6. Kt ta thun nghch ca protein
Ha cht: dung dch protein, dung dch (NH
4
)
2
SO
4,
nc ct
Dng c: ng nghim
- Cho vo ng nghim 2 git dung dch protein, 2 git dung dch (NH
4
)
2
SO
4
bo
ha.
- Lc nh ng nghim.
- Ly 1 phn cc cht sau phn ng qua mt ng nghim khc ri cho vo 3 git
nc ct v lc.
- Quan st hin tng v so snh 2 ng nghim.
Cu hi:

Th nghim 7. S ng t ca protein khi un nng
Ha cht: dung dch protein, dung dch (NH
4
)
2
SO
4,
nc ct
- Cho vo ng nghim 4 git dung dch protein
- un nng trn ngn la n cn n si trong vng 1 pht.
- Quan st hin tng protein tch thnh kt ta dng bng xp.
- Lm lnh dung dch, ri nh thm vo 1 git dung dch (NH
4
)
2
SO
4
v un
nng n si.
- Quan st lng protein kt ta v so snh vi lc u.
- Lm lnh dung dch, cho thm vo mt lng nc tng ng vi th tch
ban u, lc.
- Quan st kh nng ha tan ca protein v so snh vi ban u.
Cu hi:
http://hoahocsp.tk
118

Th nghim 8. Kt ta ca protein vi cc axit v c c
Ha cht: axit HNO
3
c, dung dch protein
Dng c: ng nghim
- Cho vo 2 ng nghim 2 git axit HNO
3
c, nghing ng nghim v nh cn
thn theo thnh ng nghim 2 git dung dch protein, khng lc.
- Quan st hin tng vng ranh gii ca 2 dung dch.
- Lc, quan st v so snh hin tng keo t ca protein.
Cu hi:

Th nghim 9. Kt ta ca protein vi cc mui kim loi nng
Ha cht: dung dch CuSO
4,
dung dch Pb(CH
3
COO)
2
, dung dch protein
Dng c: ng nghim
- Cho vo 2 ng nghim mi ng 3 git dung dch protein.
- Nh thm vo ng th nht 1 git dung dch CuSO
4
, vo ng th hai 1 git
dung dch Pb(CH
3
COO)
2
.
- Quan st hin tng 2 ng nghim.
- Tip tc cho t t n d vo ng nghim cc dung dch mui ban u.
- Quan st hin tng.
Cu hi:
3. Hy cho bit ng dng ca s kt ta protein vi cc kim loi nng trong thc
t.
http://hoahocsp.tk
119
Chng 12 POLIME TNG HP

Th nghim 1. iu ch metyl metacrylat t nha polimetyl metacrylat (gii
trng hp polimetyl metacrylat)
Ha cht: polimetyl metacrylat hoc cc dng c lm t loi nha ny, nc
Dng c: ng nghim c nhnh, ng nghim, ng thy tinh di 25-30 cm, n cn,
chu thy tinh, nhit k.
- Cho vo ng nghim c nhnh 5-6 gam ht
polimetyl metacrylat, y ming ng nghim bng nt.
u cui ca nhnh ng nghim c ni vi 1 ng
thy tinh di 25-30 cm lm ng sinh hn khng kh,
u cui ca ng thy tinh c a ti y ca ng
nghim hng nhng trong chu nc .
- un nng ng nghim phn ng trn ngn la
n cn, lc u un nh sau un mnh dn. Khi
un polimetyl metacrylat b chy mm, t t bay hi v
ngng t thnh cht lng mu vng ng nghim hng. Tip tc un n khi polime
bay hi ht. Hiu sut monome thu c khong 90-95% so vi khi lng ca
polime.
- thu c metyl metacrylat tinh khit, cn chng ct li dung dch trong ng
nghim hng nhit 98-101
o
C.
Cu hi:

Th nghim 2. iu ch polimetyl metacrylat (plexiglas)
Ha cht: metyl metacrylat iu ch th nghim 1, benzoyl peroxit hoc NaOH,
H
2
O
2
, nc ct hoc H
2
O
2
.
Dng c: ng nghim, chu thy tinh, n cn, nhit k, bp cch thy.
- Cho vo ng nghim 2-3ml metyl metacrylat iu ch th nghim 1
- 1 vi ht benzoyl peroxit.
- Lc ha tan hn hp.
- un nng ng nghim trn bp cch thy nhit 80-90
o
C trong 40-50 pht,
hn hp trong ng nghim tr nn qunh st.
http://hoahocsp.tk
120
- Ly ng nghim ra khi bp, lau kh ri un nng nh trn ngn la n cn
ui ht phn monome cn d.
- Lm lnh ng nghim, thu c ct cht rn m trong ng nghim.
- Nu khng c benzoyl peroxit c th thay th bng cch: ha tan 1 gam NaOH
trong 8ml nc, lm lnh hn hp n 0-5
o
C, ri cho t t tng git n 2,5ml H
2
O
2

sau thm tip 2ml benzoyl clorua. Hoc c th thay th benzoyl peroxit bng H
2
O
2

vi t l 2-3 git trn 1ml monome. Tuy nhin vi s thay th ny th qu trnh phn
ng xy ra vi tc chm hn v cn phi lc ng thi un nng mnh hn.
Cu hi:

Th nghim 3. iu ch stiren (gii trng hp polistiren)
Ha cht: ht polistiren hoc vt liu lm bng polistiren
Dng c: ng nghim, chu thy tinh, n cn, nhit k
- Cho vo ng nghim 5-6 gam polistiren, y
ming ng nghim bng nt c ng dn kh. u cui ca
ng dn kh c a ti y ca ng nghim hng c
t trong chu nc. Phn trn ca ng nghim phn ng
v phn cong ca ng dn kh nn bc kn bng vi gi
nhit.
- un nng ng nghim phn ng trn ngn la n
cn, lc u un nh sau un mnh dn. Khi un
polistiren b chy mm, t t bay hi v ngng t ng nghim hng. Ngng un khi
phn cn li trn ng nghim phn ng bin thnh cht lng st mu en. Phn ct
c c mu vng trong ng nghim hng chim khong 70-80% so vi khi lng
ca polime.
- thu c stiren tinh khit, khng mu cn chng ct li v thu ly sn phm
nhit 140-145
o
C. hiu sut ct khong 50%.
Cu hi:

Th nghim 4. iu ch nha polistiren
Ha cht: stiren thu c th nghim 3, benzoyl peroxit hoc NaOH, H
2
O
2
, nc
ct hoc H
2
O
2
, benzen, etanol
http://hoahocsp.tk
121
Dng c: ng nghim, bp cch ct, mt knh thy tinh, a thy tinh
- Cho vo ng nghim 3-4ml stiren v mt vi ht benzoyl peroxit. Lc ha tan
hn hp. t ng nghim trn mt ct ca bp cch ct v un nng n si nh trong
25-35 pht. Khi cht lng trong ng nghim chuyn sang qunh st, ly ng nghim ra
khi bp, gi nghing ri un nng nh trn ngn la n cn ui phn monome
d. Ch hi ny c th bt la v chy cho khi mu en nn cn thn.
- Lm lnh ng nghim, polime ng cng v trong sut. V c gin n ln
khi ng rn v c bm dnh cao vo thy tinh nn thng quan st thy polime v
thnh ng nghim b rn nt.
- Nu khng c benzoyl peroxit, c th thay bng H
2
O
2
vi t l 2-3 git H
2
O
2
trong 1ml monome stiren. Tuy nhin s thay th ny lm cho tc phn ng polime
ha chm i v hn hp si bt mnh khi un nng.
- Cho 1-2ml benzen vo ng nghim phn A, un nng ha tan polime. Rt
mt na dung dch ra mt knh thy tinh sau lm bay hi dung mi s thu c lp
nha trong sut. d tch lp nha ny, cho mt t nc ln trn mt knh thy tinh
v gi trong 1-2 pht.
- Thm 1-2ml dung dch etanol vo ng nghim cha mt na phn cn li,
polime kt ta dng nha dnh mu trng. C th ly nha ra khi dung dch bng
cch dng a thy tinh v trn thnh vin. Nha thu c rt n hi, nhng khi
lu trong khng kh tr nn dn v khi bp b v vn thnh bt.
Cu hi:

Th nghim 5. iu ch nha phenol-fomanehit
Ha cht: phenol, fomanehit, dung dch HCl c, dung dch NH
3
c, nc ct
Dng c: ng nghim, mt knh thy tinh, bp cch thy, n cn, chu thy tinh
a ) iu ch nha novolac
- Cho vo ng nghim 2,5 gam phenol v 5ml fomanehit.
- un nng ng nghim n trn bp cch thy n khi c dung dch ng
nht,
- Thm 0,2 -0,3ml dung dch HCl c v lc.
- Tip tc un si dung dch n khi dung dch phn lp: lp trn l nc, lp
di c snh mu nu sng. Nu dung dch khng si c th un nh trn ngn la
n cn.
http://hoahocsp.tk
122
- ngui v lm lnh ng nghim trong chu nc lnh.
- Gn b lp nc pha trn, rt nhanh phn nha ra mt knh thy tinh. Ra lp
nha n trung tnh, sau lm kh sn phm.
b ) iu ch nha rezol
- Lm th nghim tng t nh phn A, nhng thay th dung dch HCl c bng
1,5ml dung dch NH
3
c.
- Nha thu c c mu vng nu.
Nu hn hp phn ng trong ng nghim phn A v B un khng lu
th nha to ra rt dnh v khng b ng rn.
- Gi : phenol phn ng vi fomanehit khi c mt axit hoc baz lm xc tc
to thnh cc hp cht cao phn t c gi l nha phenolfomanehit. Ty theo cht
xc tc l axit hay baz m phn ng gian on u l phn ng th electronphin
vo nhn thm (xc tc axit) hay phn ng cng nucleophin (xc tc baz) ca inon
phenoxi vo nhm cacbonyl to ra cc sn phm trung gian l ancol o- v p-
hiroxibenzylic
+ HCHO
xuc tac
HO
HOCH
2
HO CH
2
OH
(H
+
hoac OH
-
)
HO

Trong mi trng axit v c d phenol, cc ancol trn ngng t, tch nc
cho nha phenol-fomanehit (nha novolac).

+ HCHO
moi trng
axit
d
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
HO CH
2
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
n
Nha novolac

Nha novolac c khi lng phn t khng ln (khong 1000-2000), d
nng chy, d ha tan trong nhiu dung mi hu c v trong dung dch kim. ng
dng dng pha sn vecni.
Khi phn ng c mt baz (NH
3
, NaOH,...) v c d fomanehit, qu trnh
ngng t tch nc cho nha rezol.
http://hoahocsp.tk
123
+ HCHO
moi trng
baz
d
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
HO CH
2
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
CH
2
OH
CH
2
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
CH
2
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
CH
2
Nha rezol
t
o
< 150
o
C
n

Rezol l loi nha nhit do, khi un nng b chy mm v c th nh hnh.
Rezol ha tan c trong nhiu dung mi hu c.
Khi un nng n 150-160
o
C, nha rezol chuyn thnh nha rezit c cu to
khng gian ba chiu.
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
OH
OH
CH
2
CH
2
CH
2
OH
CH
2
CH
2
CH
2
CH
2
Nha rezit

Nha rezit c khi lng phn t ln hn nha rezol, khng nng chy v khng b
ha tan trong cc dung mi.
Cu hi:

Th nghim 6. iu ch nha Anilin-fomanehit
Ha cht: anilin, nc ct, dung dch HCl c, fomanehit, axit CH
3
COOH
nguyn cht
Dng c: ng nghim, n cn, bt, knh thy tinh, giy lc
a ) Cho 1 git anilin v 6ml nc vo ng nghim, lc ha tan hn hp ri chia
thnh 2 phn 2 ng nghim. Cho vo phn th nht 1 git dung dch HCl c. Sau
http://hoahocsp.tk
124
, cho vo c 2 phn 3-5 git dung dch fomanehit. Lc 5-10 pht, ri yn. So
snh hin tng 2 ng nghim.
- Gi : ng nghim khng c axit sinh ra kt ta v nh hnh mu trng. ng
nghim c axit hnh thnh kt ta mu gch.
b ) Cho vo ng nghim 1ml anilin, 2ml nc v thm vo t t tng git dung dch
HCl c n khi anilin ha tan hon ton. Sau , thm vo dung dch mt th tch
dung dch fomanehit ng bng th tch ca dung dch trong ng nghim v lc u
hn hp. Phn ng xy ra nhanh v ta nhiu nhit. Nha thu c c mu , khng
tan trong nc v khng nng chy khi un nng.
c ) Cho vo ng nghim 1ml anilin, 1ml dung dch fomanehit v 0,2ml axit
CH
3
COOH nguyn cht. Lc mnh hn hp khong 1-2 pht. Sau khong 3-5 pht,
gn b phn cht lng, cho phn nha ra giy lc, p v lm kh. Nha thu c
dng bt.
d ) Cho vo ng nghim kh bt nha phn c, 3-5 git axit CH
3
COOH nguyn
cht v vin bt ri un ng nghim trn ngn la n cn khong 4-5 pht. Nha
bt u si bt mnh v chy mm thu c cht lng trong sut. em cht lng ny
vo cc nc lnh thu c nha rn mu vng trong.
- Gi : c tnh ca phn ng gia anilin v fomanehit ph thuc vo iu
kin phn ng. Trong mi trng trung tnh hoc baz yu to ra hp cht vng
triphenylhexahyrotriazin (
o
nc
t = 143
o
C ) l cht rn v nh hnh mu trng.

N
N
N
NH
2
O C
H
H
+
- H
2
O

- Trong mi trng axit yu (th nghim c), fomanehit kt hp vi anilin to cc
nhm -CH
2
OH nh vo nguyn t nit (C
6
H
5
-NH-CH
2
OH) v vo nguyn t cacbon
ca nhn benzen (HOCH
2
-C
6
H
4
-NH
2
). Khi un nng cc nhm ny ngng t v tch
nc thnh cc i phn t mch di c cu to khc nhau. Nha thu c trong
trng hp ny d nng chy.
- Trong mi trng axit mnh (th nghim b, v ng nghim cha HCl th
nghim a), cc i phn t mch thng lin kt vi nhau bi cc nhm -CH
2
- (ch yu
v tr octo) to ra sn phm c mu vi cu to khng gian hai v ba chiu, khng
nng chy v khng b ha tan.
http://hoahocsp.tk
125
NH CH
2
CH
2
NH CH
2
NH CH
2
CH
2
NH CH
2
NH CH
2
NH CH
2
CH
2
CH
2
H
2
C

Cu hi:

Th nghim 7. iu ch nha gliphtalic
Ha cht: anhirit phtalic, glixerol, dung dch etanol hoc axeton
Dng c: ng nghim, n cn, bt, knh thy tinh
- Cho vo ng nghim 2 gam anhirit phtalic, 0,5-1ml
glixerol v vin bt. Kp nghing ng nghim trn gi v un
si trn ngn la n cn khong 6-10 pht. Cht lng trong ng
nghim dn dn snh li v chuyn thnh mu vng. Hi bay ra
c mi c trng ca acrolein.
- so snh tnh cht ca nha theo thi gian un, th c
2-3 pht un si trn ly ra 1-2 git cho trn mt knh thy tinh
cc ch khc nhau ri so snh tnh cht ca cc nha ny.
- Thm 2-3ml dung dch etanol hoc axeton v nha cn
li trong ng nghim. Lc u nhit phng, quan st tan.
Sau un nng, quan st tan. So snh c hai trng hp.
- Gi : khi un nng anhirit phtalic v glixerol u tin cho polieste mch
thng. y l mt loi nha mm ha tan c trong ancol v trong clorofom. Tip tc
un nng (ln hn 160
o
C) thu c nha gliphtalic c cu to khng gian ba chiu.
http://hoahocsp.tk
126
O
O
O
HOCH
2
CH CH
2
OH
OH
+
t
o
< 160
o
C
-H
2
O
C C
O O
O CH
2
CH CH
2
OH
O
n
t
o
> 160
o
C
C C
O O
O CH
2
CH CH
2
O
O C C
O O
O CH
2
CH CH
2
O
O
C O
C O
O
C C
O O
O CH
2
CH CH
2
O C C
O O
O CH
2
CH CH
2
O
O
C O
C O
Nha gliphtalic

Nha gliphtalic khng b chy mm khi un nng, gin, d v v ha tan km.
Cu hi:

Th nghim 8. iu ch nha ur-fomanehit
Ha cht: ur, fomanehit, dung dch NH
3
c, axit oxalic, dung dch HCl c
a ) iu ch nha ur-fomanehit trong mi trng baz
- Cho vo ng nghim 2 gam ur
- 8ml fomanehit
- 1ml dung dch NH
3
c
- un si ng nghim trn ngn la n cn khong 10-15 pht sao cho th tch
dung dch cn khong 1/3 so vi ban u.
- Ngng un, lm ngui hon ton hn hp
- Ly mt na hn hp qua ng nghim khc, thm vo 2-3 git axit oxalic, un
ng nghim trn bp cch thy (nhit 50-60
o
C) khong 5-10 pht. Lm lnh ng
nghim.
- Thm vo c 2 ng nghim 3-4ml nc ct.
- Quan st kh nng ha tan ca sn phm 2 ng nghim.
b ) iu ch nha ur-fomanehit trong mi trng axit
http://hoahocsp.tk
127
- 3ml fomanehit
- Chia hn hp thnh 2 phn vo 2 ng nghim.
- ng nghim 1 cho 1 git dung dch HCl c
- ng nghim 2 cho 2-3 git dung dch axit oxalic
- un si 2 ng nghim
- quan st hin tng 2 ng nghim.
c ) iu ch nha ur-fomanehit khng c xc tc
- 1,5ml fomanehit
- 10ml nc ct
- Chia hn hp thnh 2 phn 2 ng nghim
- Cho vo 1 ng nghim 0,5ml dung dch HCl c
- un nng 2 ng nghim trn bp cch thy trong vi pht
- Quan st ng thi so snh hin tng xy ra v tc phn ng 2 ng
nghim.
Cu hi:

http://hoahocsp.tk
128
B. TH NGHIM LNG LN
Chng 1 PHN NG TH NHM HIROXI BNG HALOGEN
TNG HP ETYLBROMUA

1.1. C s l thuyt
Phn ng tng qut nh sau:
ROH + HX RX + H
2
O
t
o
C

Phn ng c th xy ra theo c ch S
N
1 hoc S
N
2:
S
N
1 : ROH + H
+
R O H
H
R O H
H
R
+
+ H
2
O
R
+
+ X
-
RX

S
N
2 : ROH + H
+
R O H
H
R O H
H
RX + H
2
O + X
-

+
R O H
H
X

Tc phn ng th ph thuc vo bn cht ca hyro halogenua v cu to cng
nh bc ca ancol:
i vi hyro halogenua, kh nng phn ng gim dn theo dy sau:
HI > HBr > HCl
i vi ancol, kh nng phn ng gim theo chiu t:
Ancol bc 3 > ancol bc 2 > ancol bc 1
Thc cht phn ng ny l phn ng thun nghch:
ROH + HX RX + H
2
O
ZnCl
2

Do ngi ta phi dng axit halogenhidric nng cao hoc dng kh.
Mt khc, phn ng chuyn theo chiu thun ngi ta thng thm cc cht ht
nc nh ZnCl
2
hoc Na
2
SO
4
khan,... hoc phi tch ly sn phm trong qu trnh
phn ng. Ngoi ra ZnCl
2
cn c vai tr xc tc hot ha nhm OH.

http://hoahocsp.tk
129
1.2. Tng hp Etyl bromua
Phn ng chnh:
C
2
H
5
OH + HBr C
2
H
5
Br + H
2
O
KBr + HX HBr + KHSO
4
t
o
C

1.2.1. Ho cht:
- C
2
H
5
OH 96% 16ml
- KBr 15g
- H
2
SO
4
c (d=1,84) 16ml
1.2.2. Dng c:
- Bnh cu y trn 250ml
- ng sinh hn thng
- ng ni
- Nhit k
- Phu nh git
- Phu chit
- Bnh nn
- Bp in
- Bp cch thu.
1.2.3. Cch tin hnh th nghim:
Cho vo bnh cu y trn 250ml hn hp ca 16ml ancol C
2
H
5
OH v 10ml nc.
Va lm lnh va lc u v thm dn dn 16ml H
2
SO
4
c vo. Lm lnh bnh n
nhit phng ri thm t t vo 15g KBr nghin mn.

Lp bnh cu vi ng sinh hn xui qua ng ni un cong. Lp ng ni v bnh hnh
nn c t trong chu nc lnh c thm . Cho vo bnh hnh nn mt t nc
v ng ni nhng ngp trong nc.
http://hoahocsp.tk
130
un si u hn hp phn ng v thu C
2
H
5
Br cho n khi no khng cn git du
ri xung bnh hng na. Nu hn hp phn ng trong bnh si bt mnh th phi un
nh bt hoc c th ngng un mt lc.
Sau khi phn ng kt thc, cht lng trong bnh vo phu chit, chit ly
C
2
H
5
Br di vo bnh nn t trong nc . Sau cho tng git axit H
2
SO
4
vo
bnh nn , ng thi lc u cho n khi cht lng phn chia thnh hai lp. Dng
phu chit chit ly lp C
2
H
5
Br trn ri chng ct phn on trn bp cch thu v
thu ly C
2
H
5
Br nhit 35-40
o
C.

1.3. Cu hi:
- V sao phi thm 10ml nc vo hn hp phn ng?
- V sao phi cho t nc vo bnh hnh nn?
- Sau khi thu c C
2
H
5
Br ngi ta dng H
2
SO
4
c lm g?
- Ngoi tc nhn HX ngi ta c th dng nhng tc nhn no iu ch RX i t
ancol ROH?
- Nu nhng phng php dng lm chuyn dch cn bng phn ng nhm
tng hiu sut etyl bromua.
http://hoahocsp.tk
131
Chng 2 PHN NG SUNFO HA HIROCACBON THM
TNG HP NATRI BENZENSUNFONAT

2.1. C s l thuyt
Phn ng sunfo ha l phn ng thun nghch:
H
2
SO
4 + +
H
2
O ArH ArSO
3
H

Phn ng xy ra theo c ch S
E
Ar vi tc nhn electrophin l SO
3
, nu dng H
2
SO
4
sunfo ha th SO
3
c to thnh theo phn ng:

+ S O O
O
H
SO
3
-
+
SO
3
-
SO
3
H
+ H
2
O
cham
nhanh
+ HSO
4
-
- H
2
SO
4
+ H
3
O
+
H
2
SO
4
SO
3
+ H
3
O
+
+ HSO
4
-

Tc nhn sunfo ha c th l axit sunfuric vi nng khc nhau (t 92-100%),
oleum (dung dch SO
3
trong H
2
SO
4
100% hay cn gi l axit sunfuric bc khi),
anhirit sunfuric, anhirit sunfuro v oxi, anhirit sunfuro v clo
Phn ng sunfo ha l phn ng thun nghch, nc tch ra trong qu trnh phn
ng lm gim nng H
2
SO
4
, lm mt kh nng sunfo ha ca axit v lm tng kh
nng thy phn ca sunfoaxit to thnh.
Phn ng monosunfo ha xy ra nhit thp, nu nhit khong 80-90
o
C th
s c phn ng ph:
t
o
C
SO
3
H
+ H
2
O
+ H
2
SO
4
SO
3
H
SO
3
H

2.2. Tng hp natri benzensunfonat
Phn ng chnh:

+
+
+ H
2
O
+
C
6
H
6
HOSO
3
H
C
6
H
5
SO
3
H
C
6
H
5
SO
3
H
NaCl C
6
H
5
SO
3
Na
HCl

2.2.1. Ho cht:
- Benzen 5ml
- Axit sunfuric bc khi 10ml
- Dung dch NaCl bo ha 35-40ml
- Ancol etylic
http://hoahocsp.tk
132
2.2.2. Dng c:
- Bnh cu y trn 250ml
- Cc thu tinh 100ml
- a thu tinh
- Phu lc s.
2.2.3. Cch tin hnh:
Cho 10ml H
2
SO
4
c vo bnh cu, lm lnh, cho thm cn thn tng phn nh ca
5ml benzen. Lc bnh, mi ln cho thm benzen cn lc sao cho benzen ha tan ht ri
mi cho phn khc. Nu phn ng qu mnh phi lm lnh bnh bng nc . Sau khi
cho ht benzen vo, lm lnh dung dch ri tng phn mt vo cc cha dung dch
NaCl bo ha v lm lnh bng nc . Sau mt thi gian lm lnh, dng a thu
tinh c xt vo thnh cc s tch ra mui natri benzensunfonat dng kt ta c. Lc
bng phu s, ra bng mt lng nh dung dch bo ha NaCl. loi ht mui
NaCl, sn phm c kt tinh li bng ancol etylic tuyt i. Lm kh trong khng kh
ri trong t sy 110
o
C.

2.3. Cu hi:
- V sao phi ly d H
2
SO
4
so vi C
6
H
6
?
- V sao phi lm lnh trong qu trnh phn ng to ra C
6
H
5
SO
3
H?
- V sao phi dng dung dch NaCl bo ha vi lng d?

http://hoahocsp.tk
133
Chng 3 PHN NG ESTE HA
TNG HP ESTE ETYL AXETAT

3.1. C s l thuyt
Phn ng axyl ha ancol bng axit c gi l phn ng este ha.

Phn t nc hnh thnh sau phn ng l do nhm OH ca axit cacboxylic kt
hp vi nguyn t H ca ancol. Bng phng php nh du ng v, iu ny
c chng minh:
RCOOH O
18
R
,
H
2
O +
+
+
H
H
2
SO
4
R O
18
R
,
R O
,
R
H
R CO
O
18
R
,
OH
H
H
2
SO
4
O
18
H +
CO
CO
1
2
(
( )
)

phn ng (1): nguyn t
18
O trong ancol i vo thnh phn cu to ca este
to thnh, cn trong phn t nc khng c mt
18
O .
phn ng (2): khi thy phn este bng nc c cha nguyn t
18
O th nguyn
t ny xut hin trong thnh phn cu to ca axit cacboxylic.
Phn ng este ho l phn ng thun nghch. Ban u, tc to thnh este v
nc ln, cn tc phn ng nghch nh. Khi lng este v nc tng ln, tc
phn ng nghch tng cho n khi thit lp c cn bng ng hc. trong 1 n
v thi gian, lng este v nc to thnh s bng lng ancol v axit to thnh do s
thy phn este. Do , ch c khong 2/3 lng axit v ancol phn ng to thnh este
v nc. Ngha l, khi t ti trng thi cn bng, hiu sut este khng vt qu
66,7%. Tuy vy, c th thc y cn bng phn ng chuyn dch theo chiu thun
bng cc cch sau:
- Dng d mt trong cc cht tham gia phn ng, tc tng nng ca cht phn
ng. T l nng hai cht trong hn hp phn ng phi gp hn nhau khong 8 ln
(thng dng d ancol).
- Gim nng cc cht to thnh sau phn ng. Nu sn phm este c nhit
si thp th ct ly este ngay trong qu trnh phn ng. Trng hp este c nhit si
cao hn nhiu so vi nhit si ca nc th ui nc ra khi mi trng phn ng.
i vi nhng cht km bn thng loi nc bng hn hp ng ph vi dung mi
CHCl
3
, CCl
4
, C
6
H
6
, C
6
H
5
CH
3
. Cng c th loi nc bng cc mui khan nh amoni
sunfat, canxi clorua.
- Phn ng xy ra thun li khi un nng hn hp phn ng nhit si thch
hp (thng thng l t 100-150
o
C).
http://hoahocsp.tk
134
- Mt khc, tc phn ng to este s c tng cng hn nu trong h phn
ng c mt ca cht xc tc. Yu t quan trng thc y s thit lp trng thi cn
bng ng l H
+
. Tuy nhin, yu t ny khi thc y tin trnh phn ng khng lm
nh hng n t lng cc cht trng thi cn bng. Vic la chn axit lm xc tc,
lng axit v cch dch chuyn cn bng u ph thuc vo bn cht ca axit
cacboxylic v ancol ban u.
S tham gia ca ion H
+
vo qu trnh phn ng cho thy rt r vic la chn
axit v lng axit thm vo l mt yu t quan trng trong qu trnh tng hp este:
R R
R
R R
OH
OH
+
+
OH
H
2
O
OR
,
C
O
C
O
C
O
C
O
C
O
C
O
C
O
C
O
H
+
C
OH
C
OH
ROH
,
,
C
OH
OH
C
OH
OH
O
H
+
2
R
+
R
OR
,
+ + H
+

Thng thng, axit sunfuric c dng lm xc tc cho phn ng este ha. Ch
mt lng nh axit c thm vo h phn ng c tc dng lm xc tc, cn khi
a thm mt lng axit ln hn vo phn ng th n cn ng vai tr hp thu nc
to thnh lm thun li cho qu trnh tng hp este. Tuy nhin, nu nng axit qu
cao th c th lm gim kh nng phn ng, v lc ny xy ra qu trnh to ion oxoni
ca ancol.

ROH H
+
ROH
2
+
+

Khuynh hng ny s dn n s hnh thnh ete v olefin t ancol. Chnh v vy,
lng axit sunfuric thng ch c a vo khong 5%-10% so vi lng ancol.
Trong mt s trng hp, ngi ta thay axit dung dch H
2
SO
4
c bng
hiroclorua khan.
Ngoi nhng yu t thc nghim trn, phn ng este ha cn chu nh hng ln
ca yu t khng gian. Khi cc gc hirocacbon trong axit v trong ancol cng cng
knh th kh nng phn ng este ha cng gim.
Phn ng este ha cng c th c thc hin pha kh bng cch cho hi ca
ancol v axit cacboxylic i qua ng ng xc tc thorioxit, titanoxit nhit 280
o
C-
300
o
C.
3.2. Tng hp este etyl axetat
Phng trnh phn ng:

CH
3
COOH C
2
H
5
OH CH
3
COOC
2
H
5
H
2
O + +
H
2
SO
4

http://hoahocsp.tk
135
3.2.1. Ha cht:
- Ancol etylic 95%: 11,5ml
- Axit axetic bng: 10ml
- Axit sunfuric c (d = 1,84g/ml): 1,3ml
- Dung dch CaCl
2
bo ha,
- CaCl
2
khan
- Dung dch Na
2
CO
3
10-20%.
3.2.2. Dng c:
- Bnh Vuyc c 100ml
- Sinh hn thng
- Nhit k
- Ni cch thy
- Phu nh git
- Phu chit
- Bnh hng.
3.3.3. Cch tin hnh th nghim:
Cho vo bnh Vuyc 2ml ancol C
2
H
5
OH. Lm lnh bn ngoi bnh bng nc ,
ri cho t t 1,3ml H
2
SO
4
vo. C bnh lp phu nh git (cm ui ca phu xung
tn cht lng) cha hn hp 9,5ml C
2
H
5
OH v 10ml CH
3
COOH. Nhnh bn ca bnh
lp sinh hn xui, qua ng ni cong cui sinh hn t bnh hng sn phm.

t bnh phn ng trn bp cch du hoc ct ri un n 140
o
C. Nh t t hn
hp ancol v axit phu nh git vo bnh phn ng sao cho tc nh git bng tc
este c ct ra bnh hng. Trong sut thi gian phn ng phi lun duy tr nhit
140
o
C.
http://hoahocsp.tk
136
Sau khi kt thc phn ng (khong 2 gi), cho cht lng ct c bnh hng
vo phu chit ri trung ha axit cn li trong hn hp sn phm bng dung dch
Na
2
CO
3
cho n khi c phn ng trung ha (th bng giy qu). Tch ly lp este
trn ri em lc vi dung dch CaCl
2
. Tip tc tch ly lp este trn ri lm kh
bng CaCl
2
khan. Loi b CaCl
2
, cho este vo bnh ct phn on trn ni cch thy
v thu este nhit t 75-78
o
C.
Este etyl axetat l cht lng khng mu, c mi thm ca qu chn. Etyl axetat
tinh khit si 77,15
o
C, 3724 , 1 n 901& , 0 d
20
D
20
4
= = .
3.3. Cu hi:
- V sao phi cho Na
2
CO
3
vo cht lng c ct ra bnh hng?
- Tc dng ca vic dng dung dch CaCl
2
v CaCl
2
khan trong qu trnh tng hp
este?
- V sao phi iu chnh tc nh git ca cc cht tham gia phn ng bng tc
este c ct ra?
http://hoahocsp.tk
137
Chng 4 PHN NG THY PHN ESTE
TNG HP X PHNG

4.1. C s l thuyt:
Phn ng thy phn este c xc tc bi axit hoc kim. C ch xc tc kim
nh sau:
R- C
O
OR
+
OH
-
R- C - OH
O
-
OR
R C OH
O
+ OR
-
RCOO
-
+ R
,
OH
,
,
,

y anion ancolat RO
-
l baz mnh, tc dng nhanh v bt thun nghch, v
vy ch c th thy phn este trong mi trng kim, ch khng th este ha trong mi
trng kim
Phn ng thy phn este cn c xc tc bi axit, c ch nh sau:
RCOOR
,
R C
OH
OR
,
H
2
O
H
+
H
+
-
R C
OH
OR
,
OH
2
R C
OH
HOR
,
OH
-
ROH
R C
OH
OH
-
H
+
R C
O
OH

Ton b qu trnh ny l thun nghch, ngha l H
+
va

xc tc cho s thy phn
este va xc tc cho s este ha. V vy, s thy phn este trong mi trng kim tt
hn trong mi trng axit.
Phn ng thy phn este c dng lm c s l thuyt cho qu trnh sn xut
x phng t du, m. Do vy phn ng thy phn este cn gi l phn ng x phng
ha.
4.2. Tng hp x phng:
Phng trnh phn ng:
CH
2
OCOR
CHOCOR
CH
2
OCOR
+

3NaOH 3RCOONa
CH
2
OH
CHOH
CH
2
OH
+

4.2.1. Ho cht:
- Du da : 15g
- Ancol etylic : 25ml
- Dung dch NaOH 25% : 8ml
- Dung dch NaCl bo ha
4.2.2. Dng c:
- Bnh nn 250ml, ni cch thy
- Sinh hn khng kh
- Phu Bucne v bnh lc ht
http://hoahocsp.tk
138
4.2.3. Cch tin hnh:
Cho 15g du da vo bnh nn c 250ml. Thm vo 25ml ancol etylic. Lp
sinh hn khng kh v un cch thy n khi hn hp tan u. Thm vo 10ml
dung dch NaOH 25% v un si trn ni cch 30 pht na cho n khi c dung
dch ng nht v trong sut.
ton b hn hp vo 100ml dung dch mui n bo ho nng (35 gam NaCl
trong 100ml nc). Khuy u ri ngui, mui natri ca axit bo (tc x phng) s
tch ra dng kt ta. Lc ht trn phu Bucne. Nu x phng cn nhiu nc ( dng
sn st) th cho vo bt s un cch thy cho bay bt hi nc, va un va trn u
cho n khi c mt khi do qunh. ng bnh, ngui, x phng s rn li. Cn,
tnh hiu sut.
4.3. Cu hi:
- RCO- trong cht bo l gc axyl ca nhng axit no?
- Phn ng thy phn este bng xc tc baz l phn ng thun nghch hay phn
ng mt chiu. Gii thch.
- Cho thm dung dch NaCl vo lm g?

http://hoahocsp.tk
139
Chng 5 PHN NG OXY HA HIROCACBON THM
TNG HP AXIT BENZOIC

5.1. C s l thuyt:
Oxy ha l mt qu trnh tng tc ca hp cht hu c vi cc tc nhn oxy ha
nh: oxy, ozon, peoxit, Cl
2
, Br
2
, HNO
3
, KMnO
4
, K
2
Cr
2
O
7
, MnO
2
, CrO
3
, SeO
2
,...
Benzen l mt hp cht bn vng di tc nhn oxy ha nh axit cromic, axit
HNO
3
, KMnO
4
. Nh vy, benzen kh b oxy ha hn so vi hirocacbon no.
Vng thm s b ph v khi tin hnh oxy ha bi oxy khng kh c mt xc tc
V
2
O
5
nhit 450
o
C-500
o
C v phn ng c thc hin pha kh.

CH
CH
COOH
COOH
CO
2
H
2
O
O
2
( ( ) ) - -
CH
CH
C
O
C
O
O

Naphtalen cng b oxy ha bng O
2
khng kh vi s c mt ca V
2
O
5
nhng
nhit phn ng thp hn (325
o
C- 450
o
C)
COOH
COOH
O
O
C
C
O
O
O
CO
2
O
2
O
2
( )
-
H
2
O
(
) -

Cc ng ng ca benzen d b oxy ha hn so vi benzen. Di tc dng ca cc
cht oxy ha thng thng th mch nhnh b oxy ha cn vng thm vn gi nguyn.
V d: C
6
H
5
CH
3
[0]

C
6
H
5
COOH
Khi oxy ha hirocacbon thm c mch nhnh di th ch nguyn t cacbon nh
trc tip vi nhn b gi li v to thnh nhm cacboxyl, phn cn li to axit
cacboxylic tng ng.
5.2. Tng hp axit benzoic (oxy ha toluen):
Phng trnh phn ng:
C
6
H
5
CH
3
+ 2KMnO
4
C
6
H
5
COOK + 2MnO
2
+ KOH +H
2
O
C
6
H
5
COOK + HCl C
6
H
5
COOH + KCl
5.2.1. Ha cht:
- Toluen: 1ml
- KMnO
4
: 2,75gam
- Dung dch HCl
http://hoahocsp.tk
140
5.2.2. Dng c:
- Bnh cu y trn c 250ml
- Sinh hn
- Cc thy tinh
- Phu Bucne, ni cch thy
5.2.3. Cch tin hnh:
Cho 1ml toluen v 50ml nc vo bnh cu y trn c 250ml c lp sinh hn
ngc. un nng bnh cu trn ni cch thy. Qua ng sinh hn cho vo bnh phn
ng tng phn 2,75gam KMnO
4
c nghin nh (cho vo trong vng 1 gi) ng
thi lc mnh. un si hn hp phn ng trong 3 gi cho n khi dung dch mt mu
ca KMnO
4
v phi thng xuyn lc bnh phn ng hoc khuy.
Nu sau phn ng, dung dch cn c mu hng th thm vi git ancol C
2
H
5
OH
hoc mt t tinh th axit oxalic cho n khi dung dch mt mu hon ton.
ngui hn hp phn ng. Lc b MnO
2
bng phu Bucne, ra kt ta bng
nc nng (2 ln, mi ln 10ml). Nc lc thu c cho vo cc ri cho bay hi (trn
ni cch thy) n th tch cn li khong 15-20ml.
ngui dung dch c, axit ha bng dung dch HCl long (t l 1:1) cho ti
phn ng axit (th bng cht cht ch th). Cc tinh th axit benzoic s tch ra di
dng hnh vy. Lc ly axit benzoic tch ra bng phu Bucne, ra bng nc lnh v
lm kh trong khng kh. Cn sn phm v th nhit nng chy.

Axit benzoic l cht rn kt tinh, c nhit nng chy 122
o
C, t tan trong nc
lnh, tan tt trong nc nng v mt s dung mi hu c nh benzen, clorofom,
axeton, metanol.
http://hoahocsp.tk
141
5.3. Cu hi:
- V sao phi thng xuyn lc bnh phn ng trong qu trnh thc nghim?
- Sau khi kt thc phn ng, nu dung dch cn mu hng, ti sao phi cho C
2
H
5
OH
hoc axit oxalic vo?
- C th tinh ch axit benzoic bng nhng cch no?
- V sao khi ra MnO
2
phi dng nc nng, cn khi lc C
6
H
5
COOH li ra bng
nc lnh?
http://hoahocsp.tk
142
Chng 6 PHN NG GHP AZO
TNG HP - NAPHTOL DA CAM
6.1. C s l thuyt:
Phn ng ghp azo l s tng tc gia mui iazoni (gi l hp phn iazo) v
nhng hp cht thm nh amin hoc phenol (gi l hp phn azo) theo c ch th
electrophin vo nhn benzen.

N N
Y
Z
+
+ N= N Y
Z

Hp phn iazo Hp phn azo
Tc phn ng ghp azo tng khi trong hp cht iazo c nhm th ht
electron, trong amin hay phenol c nhm th y electron v ngc li.
Phn ng ghp azo ph thuc vo gi tr pH ca mi trng: trong mi trng
axit mnh ni chung, phn ng ghp khng xy ra gia amin v mui iazoni cng
nh phenol. Mi trng baz (pH>9) cng khng thch hp cho phn ng ghp v
mui iazoni chuyn thnh cation iazotat khng c kh nng tham gia vo phn ng
ghp. Thc t phn ng ghp ch xy ra trong mi trng axit yu hay trung tnh i
vi amin (pH=5-7), v trong mi trng baz yu i vi phenol (pH=8-9).
Khi thc hin phn ng ghp trong mi trng trung tnh hoc kim vi hp
phn azo l amin bc 1 hoc amin bc 2 th sn phm to thnh l hp cht iazoamino
ch khng phi l hp cht azo:

N N
NH
2
+
+ N= N NH
+
X
-
HX

iazoamonibenzen
Khi c xc tc axit hoc un nng nhit 30-40
o
C, phn ng to thnh
iazoamonibenzen l phn ng thun nghch, ng phn ha thnh p-aminoazobenzen.
6.2. Tng hp -naphtol da cam:
Phng trnh phn ng
NH
2
NaO
3
S
ONa
HO
+ NaNO
2
+ 2HCl N
-
O
3
S N + 2NaCl + 2H
2
O
+
N
-
O
3
S N +
N NaO
3
S N
+

6.2.1. Ha cht:
- Axit sunfanilic : 2g
- Natri nitrit : 1g
http://hoahocsp.tk
143
- -naphtol : 1,8g
- Axit sunfuric c : 5ml
- Mui n : 15g
- Ancol etylic : 10ml
- Dung dch NaOH 10% v dung dch Na
2
CO
3
10%
6.2.2. Dng c:
- Cc thy tinh c 100ml v 250ml
- Phu nh git, phu lc Bucne
6.2.3. Cch tin hnh:
Ha tan 2g axit sunfanilic vo 4,5ml dung dch NaOH 10% trong cc thy tinh
dung tch 100ml (c th un nh cho n khi tan ha ton). Pha long dung dch bng
15ml nc, va khuy, va nh t t dung dch gm 1g NaNO
2
trong 5ml nc.
Trong qu trnh cho dung dch NaNO
2
cn phi kim tra axit ca mi trng
(pH=1-2) v gi nhit ca hn hp phn ng 10-13
o
C.
Ha tan cc khc dung tch 250ml 1,8g -naphtol trong 6ml dung dch NaOH
10%. un nng nh -naphtol tan hon ton, thm vo 20ml nc v lm lnh
ton b dung dch n 10
o
C. Trung ho dung dch mui iazoni ca axit sunfanilic
bng dung dch Na
2
CO
3
10% n pH= 4-5.
Sau va khuy dung dch -naphtolat lnh va cho t t dung dch mui
iazoni lnh vo, ng thi gi nhit ca hn hp phn ng < 15
o
C. Trong qu
trnh phn ng ghp cn duy tr mi trng kim yu (pH=8,5-9). Nu pH thp hn th
cn iu chnh bng dung dch NaOH 10%, kt thc phn ng hn hp cn d mt t
-naphtolat.
Khuy hn hp phn ng thm 15 pht hon thnh phn ng ghp i. Sau
ton b khi phn ng c un trn ni cch thu 60
o
C c mt dung dch
ng th. Lc nng dung dch v cho vo dch lc 15g mui n tinh khit, khuy u
v lm lnh bng nc . Sau thi gian kt ta s tch ra, lc ly sn phm bng phu
Bucne, p kh v kh ngoi khng kh.
Sn phm c kt tinh li bng nc-etanol: ho tan sn phm th vi mt lng
va nc si, lc nng, dch lc ngui dn n 70-80
o
C, cho thm vo 10ml
ancol etylic v lm lnh hn hp, sn phm s tch ra di dng tinh th mu da cam.
6.2.4. Ch :
- Khi thm gn ht dung dch NaNO
2
cn phi kim tra s kt thc ca phn ng
iazo ha: ly mt git hn hp phn ng v th bng giy KI/h tinh bt, nu trn
giy khng xut hin mu xanh th phi tip tc thm dung dch NaNO
2
vo n khi
th thy d mt lng nh axit nitro.
http://hoahocsp.tk
144
- Kt thc phn ng ghp cn phi d mt t -naphtolat bng cch: nh mt git
dung dch mui iazoni ca p-nitroanilin, nu vng giao nhau ca hai vt loang c
mu da cam chng t hn hp phn ng c d -naphtolat.
6.3. Cu hi:
- V sao phi ha tan axit sunfanilic, -naphtol vo NaOH?
- th NaNO
2
d phi dng giy KI/h tinh bt, hin tng no nhn bit, vit
phng trnh phn ng.
- V sao phi thc hin phn ng ghp pH= 8,5-9?
http://hoahocsp.tk
145
TI LIU THAM KHO

1. Nguyn Vn Tng, Thc hnh Ha hu c -Tp 2, NXB Gio dc, nm 1996.
2. Ng Th Thun (ch bin), Thc tp Ha hc hu c, NXB i hc Quc Gia
H Ni, nm 1999.
3. Sch i hc S phm, Thc hnh Ha hc hu c- Tp 1, Tp 2.
4. Ray Q. Brewster, Calvin A. Vanderwerf, William E. McEwen, Unitized
Experiments in Organic Chemistry, D. Van Nostrand Company.
5. John C. Gibert, Stephen F. Martin, Experimental Organic Chemistry, Saunders
College Publishing- 1998.

http://hoahocsp.tk

03 Thuc Hanh Hoa Huu Co

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

03 Thuc Hanh Hoa Huu Co

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://hoahocsp.

You might also like