Trn Vn Thng (Ch bin)

Nguyn Trung Tn Trn Quang Tun

Tnh hung

gio dc cng dn 12

nh xut bn gio dc

Bn quyn thuc Nh xut bn Gio dc.

283-2008/CXB/101-635/GD

M s : TZG09H8 - TTS

Li gii thiu
Tnh hung Gio dc cng dn 12 ln u tin c bin son theo yu
cu i mi phng php dy v hc trong nh trng ph thng, nhm gip hc
sinh khc su ni dung kin thc bi hc trong sch gio khoa v vn dng
kin thc vo vec l gii mt s hin tng, tnh hung php lut thng gp
trong i sng x hi.
Cun sch ny gm 137 tnh hung, c bin son theo ni dung ca 10
bi trong sch gio khoa Gio dc cng dn 12. Cui mi tnh hung u c
cu hi hc sinh t tr li, trong mt s tnh hung kh cn c gi t
liu tham kho nhm gip hc sinh c c s tr li. Ngoi bi tp tnh
hung, sch cn cung cp mt s truyn c hoc thng tin, t liu c cha
ng tnh hung hc sinh c th lin h vi thc tin cuc sng.
Ln u tin c bin son, cun sch ny kh trnh khi nhng khim
khuyt nht nh. V vy, nhng kin ng gp qu bu ca cc thy c
gio, cc em hc sinh v bn c gn xa s gip tc gi hon thin hn cho
nhng ln xut bn sau.
cc tc gi

Bi 1
php lut v i sng
I tnh hung
Tnh hung 1
Mt hc sinh lp 12 hi bn :
- Theo cu, qun l x hi nht thit cn phi c php lut hay
khng ?
Bn tr li :
- C th khng nht thit phi l nh vy ! V khng c php lut th ch
trng, chnh sch ca nh nc cng qun l t nc ri. M qun l bng
ch trng, chnh sch li c v linh hot v tin li hn php lut.
Cu hi :
1. Theo em, qun l x hi nht thit cn phi c php lut
khng ?
2. Nu ch c ch trng, chnh sch m khng c php lut th nh nc c th qun l x hi c hay khng ?
Tnh hung 2
Trong gi tho lun nhm lp 12 A, mt s bn c kin cho rng,
Nh nc qun l x hi bng php lut c ngha l Nh nc ban hnh php
lut, v nh vy, php lut s ng nhin c thc hin trong x hi m khng
cn phi c hot ng no khc na.
Cu hi :
1. Em suy ngh th no v kin trn y ?
2. qun l x hi, ngoi vic ban hnh php lut, nh nc cn
phi lm g ?
Tnh hung 3

Tn nghe ni, php lut rt cn thit i vi mi cng dn, v y l phng tin cng dn thc hin v bo v quyn, li ch hp php ca mnh.
Tn rt bn khon : Mnh c thy php lut cn thit cho mnh u ? Mnh cn
g php lut nh ? Khng c php lut th mnh cn thy thoi mi, c php
lut th mnh li thy vng thm, g b thm, mt t do thm na.
Cu hi :
1. Em c ng cm vi iu bn khon ca Tn khng ?
2. Trong cuc sng, php lut c cn thit cho mi cng dn v cho
em khng ?
Tnh hung 4
Tin v Ti ni chuyn vi nhau v bn cht giai cp ca php lut.
- Tin : Php lut nc no cng mang bn cht giai cp v php lut do
nh nc ban hnh v bo m thc hin.
- Ti : Quan nim nh th l xa ri. Php lut ngy nay khng cn th
hin bn cht giai cp na u. Php lut l ca c x hi ri m.
Cu hi :
Em nhn xt th no v kin ca Tin v Ti ?
Tnh hung 5
Ho nghe bn Qunh ni, c rt nhiu quy nh ca php lut rt gn
gi vi cuc sng i thng, nht l trong lnh vc hn nhn v gia nh, giao
thng ng b, bo v mi trng. Chng hn, php lut v bo v mi trng
quy nh nghim cm hnh vi thi cht thi cha c x l t tiu chun mi
trng v cht c, cht phng x, cht nguy hi khc vo t, ngun nc chnh
l v quy nh ny bt ngun t thc tin i sng x hi : Cn c t v ngun
nc trong sch bo m cho sc kho, cuc sng ca con ngi v ca ton
x hi.

Vy m, c nhiu ngi li ni, php lut ch mang bn cht giai cp, ch

bo v li ch ca nh nc m thi. Ho c suy ngh mi m vn cha tm ra li
gii p.
Cu hi :
1. Theo em, quy nh ca php lut trong tnh hung ny tr li cho
cu hi no v bn cht ca php lut ?
2. Php lut do nh nc ban hnh c v s pht trin ca x hi hay
khng ?
Tnh hung 6
Ch Hin v anh Thin yu nhau c hai nm v hai ngi bn chuyn
kt hn vi nhau. Th nhng, b ch Hin th li mun ch kt hn vi anh
Thanh l ngi cng xm nn kin quyt phn i vic ny. Khng nhng
th, b cn tuyn b s cn tr n cng nu ch Hin c nht nh xin kt hn
vi anh Thin.
Trnh by mi vi b khng c, cc chng , ch Hin ni : Nu
b c cn tr con l b vi phm php lut y !
Git mnh, b hi ch Hin : Tao vi phm th no ? Tao l b th tao c
quyn quyt nh vic kt hn ca chng my ch !
Khi y, ch Hin tr li : B i ! Khon 3 iu 9 Lut Hn nhn v gia
nh nm 2000 quy nh : Vic kt hn do nam n t nguyn quyt nh,
khng bn no c p buc, la di bn no ; khng ai c cng p hoc cn
tr. Th b cn tr con th b c vi phm php lut khng nh ?
Cu hi :
1. Hnh vi cn tr ca b ch Hin c ng php lut khng ?
2. Ti sao ch Hin phi nu ra Lut Hn nhn v gia nh thuyt
phc b ?

3. Trong trng hp ny, php lut c cn thit i vi cng dn

khng ?
Tnh hung 7
Anh X l nhn vin ca Cng ti H. Thng trc, anh xin ngh php vo
min Nam thm ngi em rut ang b m. Do trc trc v v tu nn anh
khng th tr ra min Bc v n c quan lm vic ngay sau khi ht php c.
Anh X gi in thoi n Cng ti nu r l do v xin c ngh thm 3 ngy.
Sau , Gim c Cng ti H ra quyt nh sa thi anh X vi l do : T
ngh lm vic Cng ti. Anh X khiu ni Quyt nh ca Gim c v cho
rng, cn c vo iu 85 B lut Lao ng (sa i, b sung nm 2006),
Quyt nh sa thi anh l khng ng php lut.
Cu hi :
1.

Qua tnh hung trn, theo em, php lut c vai tr nh th

no i vi cng dn ?

2.

Ti sao anh X li cn c vo iu 85 B lut Lao ng

khiu ni Quyt nh ca Gim c Cng ti H ?

3.

Nu khng da vo quy nh ti iu 85 B lut Lao ng,

anh X c th bo v c quyn v li ch hp php ca mnh
khng ?
Tnh hung 8

Gin Lc, nh t tng ngi Anh th k XVII tng khng nh :

u khng c php lut, khng c t do. Vy m em nghe mt s ngi
khc li ni rng : u c php lut, khng c t do.
Vy, ai ng, ai sai y ? Lan ngh mi m khng hiu.
Cu hi :
Em ng vi li khng nh ca Gin Lc hay khng ? V sao ?
Tnh hung 9

Bnh hi Thanh :
- C phi php lut mang tnh quy phm ph bin v php lut sau khi
c ban hnh phi c ph bin cho tt c mi ngi khng ?
Thanh :
- ng y ! Cc quy phm php lut do nh nc ban hnh c ph
bin cho tt c mi ngi, v th m php lut c tnh quy phm ph bin.
Cu hi :
1. Em c nhn xt g v cch hiu ca Bnh v Thanh ?
2. Em hiu th no v tnh quy phm ph bin ca php lut ?
Tnh hung 10
Php lut giao thng ng b quy nh : Cm xe t, xe my, xe p i
ngc chiu ca ng mt chiu. Quy nh ny ca php lut l quy tc x s
chung, ph bin, ai tham gia giao thng cng u phi bit.
Cu hi :
1. Em hiu th no l tnh quy phm ph bin ca php lut trong quy
nh trn ?
2. Ngi tham gia giao thng (iu khin t, xe my, xe p,...) c th
khng cn bit quy nh n khng ?
Tnh hung 11
Php lut giao thng ng b quy nh : Ngi i xe my phi i m
bo him (k c ngi iu khin v ngi ngi trn xe). y l mt quy nh
chung, do nh nc ban hnh, bt buc i vi tt c mi ngi. Vy m bn
Khnh lp 12 B li ni : Bt buc chung l bt buc ni chung y thi, cn
ni ring th vn c ngoi l.
Cu hi :
1. Em hiu th no v c trng ny ca php lut ?
2. Bn Khnh ni nh vy c ng khng ? Ti sao ?

Tnh hung 12
Hm trc, c gio ging v mi quan h gia php lut v kinh t, trong
c kt lun : Php lut v kinh t c mi quan h gn b vi nhau. Vy m,
mt s bn vn bn khon v : Php lut v kinh t l hai lnh vc khc nhau,
chng c g lin quan n nhau c, php lut do nh nc ban hnh cn vic
pht trin kinh t li do cc t chc, c nhn thc hin. Vy nn hiu nh th
no cho ng !
Cu hi :
Em hiu th no v mi quan h gia php lut ? V sao ?
Tnh hung 13
C gio yu cu mi nhm trong lp phi tm c t 1-2 iu lut trong
c th hin quy tc o c. Bn Hng nu ra iu 35 Lut Hn nhn v
gia nh nm 2000 : Con c bn phn yu qu, knh trng, bit n, hiu tho
vi cha m, lng nghe nhng li khuyn bo ng n vi cha m, gi gn
danh d, truyn thng tt p ca gia nh. Huyn cht ngh : y r rng l
quy nh ca php lut m sao bn Hng li ni l c gn vi quy tc o c
nh ?
Cu hi :
1.

Theo em, quy nh ti iu 35 Lut Hn nhn v gia nh c

th hin quy tc o c khng ? Ti sao ?

2.

Em hy chng minh, php lut c mi quan h vi o c.

Tnh hung 14

Tho v Vn trao i vi nhau v h thng cc vn bn php lut Vit

Nam.
- Tho : Cc vn bn php lut nc ta thng nht vi nhau theo th
bc cao thp. iu 65 Hin php nc ta quy nh tr em c gia nh, Nh nc v x hi bo v, chm sc v gio dc. iu 27 Lut Bo v, chm sc v

gio dc tr em quy nh Nh nc c chnh sch pht trin s nghip y t, a

dng ho cc loi hnh dch v khm bnh, cha bnh ; c chnh sch min,
gim ph khm bnh, cha bnh v phc hi chc nng cho tr em ; bo m
kinh ph khm bnh, cha bnh cho tr em di su tui.
- Vn : T thy iu 65 Hin php v iu 27 Lut Bo v, chm sc
v gio dc tr em l hai iu lut trong hai vn bn khc nhau, c lin quan g
vi nhau u ?
Cu hi :
1. Em cho bit nhn xt ca mnh v kin ca Tho v Vn.
2. Theo em, quy nh ca iu 65 Hin php v iu 27 Lut Bo
v, chm sc v gio dc tr em c mi lin h g vi nhau khng ?
Mi lin h ny ni ln iu g ?
Tnh hung 15
Chng ta cng nghe cuc trao i sau y gia Bnh v Thanh v vai tr
ca php lut.
- Thanh hi Bnh : Gi s cu pht hin thy mt s ngi tim chch ma
tu, cu s lm g ?
- Bnh : Mnh s t co h vi cc ch cng an.
- Thanh : Nh vy l cu da vo php lut thc hin quyn t co ri
. Cu thy php lut cn thit cho mi ngi cha ?
- Bnh : Khng c php lut th mnh cng t co c ch, cn g phi
c php lut.
Cu hi :
1. Em suy ngh th no v cuc trao i ca Bnh v Thanh ?
2. Php lut c vai tr nh th no i vi mi cng dn v i vi
ton x hi ?
II truyn c, thng tin, t liu

Thng tin, t liu

Hin php nm 1992

iu 2
Nh nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l Nh nc php quyn
x hi ch ngha ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Tt c quyn lc nh
nc thuc v nhn dn m nn tng l lin minh gia giai cp cng nhn vi
giai cp nng dn v i ng tr thc.
Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng v phi hp gia cc
c quan nh nc trong vic thc hin cc quyn lp php, hnh php, t php.
iu 12
Nh nc qun l x hi bng php lut, khng ngng tng cng php
ch x hi ch ngha.
Cc c quan nh nc, t chc kinh t, t chc x hi, n v v trang
nhn dn v mi cng dn phi nghim chnh chp hnh Hin php v php
lut, u tranh phng nga v chng cc ti phm, cc vi phm Hin php v
php lut.
Mi hnh ng xm phm li ch ca Nh nc, quyn v linch hp
php ca tp th v ca cng dn u b x l theo php lut.

Bi 2
Thc hin php lut
I - tnh hung
Tnh hung 1
Ch tch Hi ng Qun tr ca Cng ti c phn T tin hnh vic lp
chng trnh, k hoch hot ng ca Hi ng Qun tr. Ngi v ca ng Ch
tch ni vi chng rng y l vic chung ca Cng ti nn c Hi ng

Qun tr phi bn bc v cng nhau xy dng. ng Ch tch gii thch cho v

rng, theo quy nh ti mc a khon 2 iu 111 Lut Doanh nghip nm 2005,
cng vic ny l phi do chnh ng xy dng. Ngi v ng khng ng vi
gii thch trn v cho rng ng lm mt vic phi dn ch, khng ng php
lut.
Cu hi:
1. Vic ng Ch tch tin hnh lp k hoch hot ng ca Hi ng
Qun tr cn c theo mc a khon 2 iu 111 Lut Doanh nghip c phi l
ng a quy nh php lut trn vo cuc sng khng ? Hnh vi ca
ng c phi l hnh vi thc hin php lut khng ?
2. Ngi v ca ng Ch tch Hi ng Qun tr cho rng hnh vi ca
ng l phi dn ch c ng khng?
Nu ng thc hin theo cch m ngi v ni th hnh vi c ph hp
vi quy nh ca php lut khng ?
3. Theo em c phi vn g cng cn bn bc xem kin mi ngi l
dn ch khng ?
Gi : Tham kho Lut Doanh nghip nm 2005 tr li cu hi 1

iu 111. Ch tch Hi ng qun tr

Ch tch Hi ng qun tr c cc quyn v nhim v sau y :
a) Lp chng trnh, k hoch hot ng ca Hi ng qun tr.
Tnh hung 2
Anh Hong Thanh Tun tt nghip i hc, khng phi l i tng
khng c thnh lp v qun l doanh nghip ti Vit Nam theo khon 2 iu
13 Lut Doanh nghip nm 2005 (cc i tng ny bao gm : Cn b, cng
chc theo quy nh ca php lut v cn b cng chc ; s quan, h s quan,
qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong cc c quan, n v
thuc Qun i nhn dn Vit Nam ; s quan, h s quan chuyn nghip trong

cc c quan, n v thuc Cng an nhn dn Vit Nam ; cn b lnh o, qun

l nghip v trong cc doanh nghip 100% vn s hu nh nc). Vi mc ch
thnh lp doanh nghip t nhn, anh Tun np h s ng k kinh doanh
theo quy nh ca iu 16 lut ny ti c quan ng k kinh doanh c thm
quyn. Sau 10 ngy lm vic, k t ngy np h s, anh Tun n c quan
ng k kinh doanh trn yu cu cp cho mnh Giy chng nhn ng k kinh
doanh.
Cu hi:
1. Vic lm trn ca anh Tun l hnh vi thc hin php lut di hnh
thc no sau y :
S dng php lut ; thi hnh php lut ; tun th php lut ; p dng
php lut.
2. Anh Tun c s dng ng n cc quyn ca mnh hay khng ? V
sao ?
Tnh hung 3
Mt ngi cha ni vi con trai rng, sau ny hc xong trung hc ph
thng con c quyn la chn cc trng i hc m con thi vo sao cho ph hp
vi kh nng v nguyn vng ca mnh. Theo cha, con nn thi vo cc trng
nh i hc Khoa hc T nhin hoc i hc Bch Khoa th ph hp vi kh
nng ca con.
Ngi m khng nht tr vi kin ngi cha v cho rng con mnh phi
thi vo Trng i hc Kinh t Quc dn, v ch c am hiu v kinh t th mi
c cuc sng y sau ny c. Ngi con khng nghe theo c cha v m
m quyt nh thi vo Trng i hc Xy dng, v rt ham m ngnh Xy
dng.
Ngi m cho rng, vic lm ny ca con l khng nghe theo li cha m,
l bt hiu.

Ngi cha tn trng quyt nh ca con, v cho rng, con trai mnh
quyt nh nh vy l thc hin ng khon 2 iu 37 Lut Hn nhn v gia
nh nm 2000, trong quy nh : Cha m hng dn con chn ngh ; tn
trng quyn chn ngh, quyn tham gia hot ng x hi ca con.
Cu hi:
1. Theo em, trong ba ngi trn y, vic lm ca ai l thc hin ng
quy nh ca php lut ?
2. Nu c ngi thc hin ng quy nh ca php lut th l biu
hin ca hnh thc no (s dng php lut ; thi hnh php lut ; tun th
php lut hay p dng php lut) ?
3. Theo em, vic ngi m cho rng ngi con nh vy l bt hiu (v o
c) c ng khng ? V sao ?
Tnh hung 4
mt khu ph n c ba gia nh cnh nh nhau, cng nm gip mt
ng. Hai trong s ba gia nh ny t xy ra pha ngoi t cng kinh
doanh nc gii kht, khi khng c giy php. Cn gia nh gia khng xy
thm, v cho rng hnh vi trn l vi phm php lut.
T dn ph tin hnh hp dn v vic lm trn ca hai gia nh xy
dng ra ngoi t cng khi khng c php. Ti cuc hp c nhiu kin
khc nhau :
- Nhng ngi theo kin th nht th cho rng, hnh vi ca hai gia nh
l khng tun th php lut, bi theo quy nh ca php lut l khng c
t xy dng vo phn t m mnh khng thuc quyn s dng ca mnh.
- Nhng ngi theo kin th hai th cho rng, h ph cn rt rng. Vic
hai gia nh trn c xy ra ngoi mt cht cng khng nh hng g, v ngha
v ca hng xm l phi gip ln nhau trong cuc sng. V li, hon cnh
hai gia nh trn cng rt kh khn v kinh t.

ng t trng dn ph i ti kt lun rng, xt hon cnh hai gia nh

trn, t dn ph ng hai gia nh trn xy dng thm vo phn t cng
v tip tc kinh doanh nc gii kht vi iu kin phi tun th ng php lut
v vic kinh doanh . Hai gia nh trn cho rng kin ca ng t dn ph l
hp tnh hp l. Tuy nhin sau trong t dn ph vn cn c nhiu kin bt
ng vi kt lun trn.
Cu hi:
1. Theo em, hnh vi ca gia nh no trong s ba gia nh trn l tun
th php lut v xy dng ?
2. Kt lun ca ng t trng dn ph nh trn c phi l hp tnh, hp
l khng ?
3. Em ng h quan im th nht hay quan im th hai ca t dn
ph trn ?
Tnh hung 5
Chung i xe my qua ng t ng ph th b mt cnh st giao thng yu
cu dng xe v ghi bin lai x pht v hnh vi vt n vng. Chung cho rng,
hnh vi ca cnh st giao thng l hnh vi thc hin sai php lut, cn hnh vi
ca mnh l thc hin ng php lut.
Trn thc t, Chung vi phm php lut v vt n vng khng
ng quy nh ca Lut Giao thng ng b. im c, khon 3 iu 10 Lut
Giao thng ng b quy nh : Tn hiu vng l bo s thay i tn hiu. Khi
n vng bt sng, ngi iu khin phng tin phi cho xe dng li trc vch
dng, tr trng hp i qu vch dng th c i tip.
Cu hi:
1.

Theo em, hnh vi ca ngi cnh st giao thng c phi l

hnh vi thc hin php lut khng ? Nu phi th l hnh
vi p dng php lut hay tun th php lut ?

2.

Hnh vi vt n vng khng ng quy nh ca Chung l

hnh vi g ?
Tnh hung 6

Cng ti A k hp ng vi Cng ti B. Theo , Cng ti A bn cho Cng

ti B mt s lng thp theo gi c, cht lng v cc iu khon c bn khc c
cc bn quy nh r trong hp ng.
Theo ng quy nh trong hp ng, Cng ti A c quyn nhn mt
khon tin Cng ti B chuyn n qua h thng ngn hng v c ngha v giao
ng s lng thp cho Cng ti B ti a im v thi im tho thun.
Cng theo ng cc quy nh c hp ng trn, Cng ti B c quyn
nhn s lng thp theo ng tho thun v cht lng ti a im v thi im
tho thun trn v c ngha v tr cho Cng ti A mt khon tin mua thp qua
h thng ngn hng.
Cu hi:
1. Theo em, giai on no trong tnh hung trn l giai on cc bn
(Cng ti A v Cng ti B) thit lp quan h x hi (quan h mua bn thp) c php lut iu chnh ?
2. Giai on no l giai on cc bn tham gia quan h php lut
thc hin cc quyn v ngha v ca mnh ?
3. Theo em, nu khng c giai on 1, liu c giai on 2 khng ?
4. Theo em, c th c trng hp ch c giai on 1 m khng c giai
on 2 khng ?
Tnh hung 7
Cng ti A ng k kinh doanh xy dng ti c quan ng k kinh doanh
c thm quyn. Sau mt thi gian hot ng, Cng ti A tin hnh hot ng
kinh doanh vt liu xy dng (hot ng trn khng c trong ng k kinh
doanh ca Cng ti ny).

Cu hi :
1. Hnh vi tin hnh hot ng kinh doanh vt liu xy dng khng
ng giy php kinh doanh c phi l hnh vi tri php lut khng ?
(Bit rng hot ng trn theo quy nh ca php lut l hot ng
cn c giy php kinh doanh).
2. Theo em, hnh vi vi phm php lut l hnh ng hay l khng
hnh ng?
Tnh hung 8
T my nm nay, Cng ti C phn Sn xut vt liu xy dng Ho Minh
vn c nh gi l lm n nghim chnh. Th m, hm trc Cng ti b Thanh
tra mi trng lp bin bn x pht hnh chnh. Th ra, Cng ti ny khng p
dng cc bin php bo v mi trng theo quy nh ca php lut.
Cu hi :
1. Theo em, hnh vi khng p dng cc bin php bo v mi trng
ca Cng ti Ho Minh c phi l hnh vi tri php lut khng ? Hnh vi
l hnh ng hay khng hnh ng ?
2. Hnh vi x pht ca Thanh tra mi trng l biu hin ca hnh thc
no trong cc hnh thc thc hin php lut ?
Tnh hung 9
Hu nm nay 19 tui, n nh Quang, l hc sinh lp 12, cha 18
tui.
Hu v Quang tho thun bng vn bn v vic Hu mua ca Quang
mt chic ti vi mu ca gia nh Quang. B m bit chuyn phn i v yu
cu Hu tr li chic ti vi trn vuin c nhn li s tin m Quang nhn.
Hu khng chu, v cho rng vic mua bn c tho thun ng hong. Gia
nh Quang phn i kin trn, v cho rng B cha nng lc hnh vi dn s
k tho thun trn. Bit rng, theo cc quy nh ca php lut hin hnh

tho thun trn c hiu lc th mt trong cc iu kin cn v l tho thun

trn phi c k kt gia nhng ngi t 18 tui tr ln.
Cu hi:
1. Nu Quang khng nng lc hnh vi dn s k hp ng trn
th vic k hp ng bn chic v truyn trn c phi l hnh vi vi phm
php lut dn s khng ?
2. Theo em, c phi l k tho thun mt cch t nguyn th tho
thun l hp php ?
Tnh hung 10
Nguyn Vn A i xem my trn ng ph b mt cnh cy ri xung
lm A khng t ch c tay li, nn c ngi v xe vng trn ng. Nguyn
Vn B i xe my sau mt on m vo xe my ca A lm xe my ca B h hi
mt s b phn v bn thn B b thng nh. B i A bi thng thit hi v sc
kho v ti sn. A khng chu bi thng v cho rng vic B b thng v xe b h
hi l khng phi do mnh m do cnh cy gy gy ra. C quan c thm quyn
gii quyt v vic trn ra quyt nh bc yu cu ca B vi l do A khng
c li trong vic B b thit hi (bit rng kt lun vic A khng c li l ph
hp vi quy nh ca php lut).
Cu hi:
1. Theo em, nu hnh vi ca A gy thit hi cho B l hnh vi khng c
li th A c vi phm php lut khng ?
2. Em hy cho bit, v sao trong trng hp nu trn c th cho rng A
hon ton khng c li trong vic B b thit hi. Mc d trn thc t hnh vi
ca A gy thit hai cho B v A nng lc hnh vi trong vic thc
hin hnh vi trn ?
Tnh hung 11

C i xe my vt n mi ng t ng ph v m vo xe my
ca D ang i n t pha ng tn hiu bo n xanh. Xe my ca D b hng
nng cn D ch b xy xt nh. C v D tho thun vi nhau v gii quyt v
vic trn. C nhn li thuc v mnh v n b thit hi cho D mt s tin
m D yu cu. Ngoi ra, C cn b cnh st giao thng pht tin v hnh vi vt
n .
C cho rng, mnh n b D theo tho thun l c ri, cn vic pht ca
cnh st l khng ph hp vi l cng bng.
Cu hi:
1. Theo em, vic C n b thit hi cho D do hnh vi vi phm php
lut ca mnh gy ra c phi l hnh vi gnh chu trch nhim php l dn
s khng ?
2. Vic cnh st giao thng pht C do li vt n c phi l hnh
vi truy cu trch nhim php l hnh chnh ca C khng?
3. Theo nh ngha v trch nhim php l trong bi, em hy xc nh
trch nhim php l ca C ?
Tnh hung 12
ng Bnh xy dng nh trn t cng. C quan c thm quyn lp
bin bn v hnh vi vi phm ca ng v yu cu ng t d b, khi phc li
nguyn trng phn t cng m ng ln chim trc khi xy dng. Sau thi gian
quy nh, ng Bnh khng thc hin ngha v ca mnh, c quan c thm
quyn p dng bin php cng ch l d b cng trnh trn v pht ng
Bnh phi n b chi ph d b ny.
Cu hi:
1. Hnh vi trn ca c quan c thm quyn c phi l hnh vi truy
cu trch nhim php l khng ?

2. Nu l vic truy cu trch nhim php l th mc ch ca vic

truy cu trn l g ?
3. Theo em, vic c quan nh nc c thm quyn va d b cng trnh
ca ng Bnh, va bt buc phi bi thng chi ph d b c qu mc khng ?
Tnh hung 13
ng H cho ng G vay mt khon tin. Vic vay trn c ng G vit
giy bin nhn, trong c hn ngy s tr.
ng n ngy hn, ng G n nh ng H v ngh tr s tin ny,
nhng ng G khng tr vi l do cha c v hn ngy khc.ng H nh ng G
gy thng tch. Sau , To n xt x v trn v ra quyt nh vi hnh pht
ng H ba nm t giam. ng C chng kin vic xt x trn, khi v nh ni
vi ngi bn rng, nu cho ai vay m khng tr tin ng hn ch cn lm n
kin ra to l c. Cn cch x s ca ng H nh vy l vi phm php lut v
phi gnh chu trch nhim hnh s.
Cu hi:
1. Theo em, vic To n xt x ng H v ti gy thng tch cho ng G
c phi l hnh vi truy cu trch nhim php l i vi hnh vi vi phm
php lut khng ?
2. Quyt nh ny ca To n c ngha g vi ng G v nhng ngi
khc ?
Tnh hung 14
X n nh Y chi, Thy Y i vng m ca nh khng ng, X lin vo
nh v ly trm mt chic xe p. Vic lm trn ca X b c quan c thm
quyn pht hin v tin hnh truy cu trch nhim php l i vi X trn c s
cc quy nh trong B lut Hnh s.
Cu hi:

1. Theo em, hnh vi vi phm php lut ca X l hnh vi vi phm php

lut g ?
2. X phi chu trch nhim php l g ?
Tnh hung 15
M i xe my n mt ng t, mc d c bo hiu n nhng vn
khng dng li. Do khng tun theo ch dn ca tn hiu n nn b mt
cnh st giao thng bt dng li v yu cu xut trnh giy t. M xut trnh
y giy t cn thit, song ngi cnh st giao thng vn lp bin bn v yu
cu np pht. M ni vi ngi cnh st rng, anh ta x l nh vy l khng c
tnh, c l, v th nht : Thc t ng khi rt vng M khng gy tai nn giao
thng ; th hai : M xut trnh y giy t mt cch hp php.
Cu hi:
1. Theo em, vic lm trn ca ngi cnh st giao thng c ng php
lut khng ?
2. kin ca M nh vy c ng khng ?
3. Nu nh c hnh vi vi phm php lut y th hnh vi l loi
hnh vi vi phm php lut g ?
Tnh hung 16
ng Quc v ng Hi k kt vi nhau mt hp ng mua bn nh. Theo
, ng Quc bn cho ng Hi mt ngi nh ca mnh vi mt khon tin theo
tho thun.
Hai bn k mt hp ng t cc cho vic mua bn trn. Theo ,
ng Hi a cho ng Quc mt khon tin, vi iu kin n thi hn theo tho
thun Quc khng bn cho Hi th Quc phi tr li cho Hi s tin t cc
cng vi mt khon tin bng khon tin (ngha l s tin bng hai ln s
tin t cc). Nu khi Hi khng mua na th Quc gi li s tin t cc
trn m khng phi tr li.

n thi hn tho thun, ng Quc tr li l khng bn na v

bn cho ngi khc ri v tr li ng Hi s tin t cc. ng Hi khng chu
v i ng Quc tr li cho mnh gp i s tin t cc theo nh tho thun
k kt. ng Quc cho rng mnh lm nh vy l c l, ng Hi khng chu
v tuyn b s yu cu c quan c thm quyn gii quyt.
Cu hi:
1. Theo em, hnh vi ca ng Quc c l hnh vi vi phm php lut
khng ?
2. Quan im ca ng Quc c ng hay khng ?
3. Nu hnh vi ca ng Quc l vi phm php lut th hnh vi thc
loi vi phm php lut g ?
II - Truyn c, thng tin, t liu
Thng tin, t liu
1. X pht 770 phng tin ch qu ti

Sau hai tun ra qun, lc lng Cnh st giao thng v giao thng Cng
chnh lp bin bn x l 891 phng tin ch qu kh, qu ti, vi tng s
tin x pht trn 1,5 t ng v tm gi 58 phng tin. Trong s phng tin b
x pht c n 770 trng hp vi phm li ch qu ti, trong c nhng xe
ch gp i ti trng cho php.
(Theo Bo Si Gn gii phng, ngy 14-4-2008)
Cu hi :
Vic Cnh st giao thng v giao thng Cng chnh x l vi phm l
biu hin ca hnh thc no trong cc hnh thc thc hin php lut ?
2. Tho d xong cc cng trnh vi phm
ti Cng vin Tui tr th trong thng 7-2008

Ngy 5-6-2008, U ban nhn dn TP. H Ni ra thgn bo kt lun

ca Ph Ch tch U ban nhn dn TP. Nguyn Vn Khi ti cuc hp ngy
30-5-2008 v vic x l nhng vi phm ti Cng vin Tui tr Th .
Thi gian qua, hng chc cng trnh xy dng sai quy hoch v sai php
mc ln ti Cng vin Tui tr Th cng vi cc vi phm v qun l, s
dng t khc, gy bc xc trong d lun. Ph Ch tch Nguyn Vn Khi giao
U ban nhn dn qun Hai B Trng ch tr, phi hp vi Cng ti Thng mi v
u t pht trin H Ni - n v trc tip qun l Cng vin Tui tr Th
lp k hoch v thng bo cng khai tin , thi gian tho d cc cng trnh
vi phm ti Cng vin ny. Trong thng 6, vic tho d nhng hng mc, cng
trnh vi phm phi c trin khai v phn u hon thnh trong thng 7-2008.
(Theo Bo Hnimi, ngy 02-6-2008)
Cu hi :
Theo em, vic x l vi phm ti Cng vin Tui tr Th l hnh thc
thc hin php lut no ?

Bi 3
cng dn bnh ng trc php lut
I - tnh hung
Tnh hung 1
Ngc Anh v T l i bn thn ca nhau t lp 1 cho n by gi. Do
kh nng v kt qu hc tp khc nhau nn hai bn khng cng thi vo mt trng trung hc ph thng. Ngc Anh hc gii nn ng k thi v thi vo mt
trng c uy tn hn trng ca T.
Hm hai bn ng k thi vo hai trng khc nhau, T ni vi Ngc
Anh : Th l t v bn khng bnh ng vi nhau u nh ! Bn c x hi u i

hn mnh ri, bt bnh ng ri y ! Thy th, Ngc Anh phn i : D thi

vo hai trng khc nhau, nhng chng mnh vn c bnh ng vi nhau ch !
Cu hi :
1. Em nhn xt th no v suy ngh ca T ?
2. Trong trng hp ny, Ngc Anh v T c bnh ng vi nhau trong
vic hng quyn khng ?
Tnh hung 2
Tt nghip trung hc ph thng, bn b trong lp mi ngi mt ng. C
n gn 20 bn c vo i hc, tip tc thc hin c c m hc ng. Cn
nhng ngi khc th ngi vo trung cp chuyn nghip, ngi theo hc ngh,
ngi vo lm vic trong nh my, ngi lm kinh doanh,... T , nhiu bn suy
ngh : Bn b ta nay u cn c bnh ng nh nhau na ! Ngi c vo i
hc sao c th ni l bnh ng vi ngi vo trung cp ; ngi phi lao ng
chn tay u c th bnh ng vi ngi ngi hc ng ! Mong sao chng ta
tr li tui hc tr cng c nh nhau nhng nhng thng nm qua !
Cu hi :
1.

Em c nhn xt g qua tm s trn ca cc bn sau khi tt

nghip trung hc ph thng ?

2.

Em hiu th no l bnh ng gia hc sinh tt nghip trung

hc ph thng trong vic vo cc trng i hc, trung cp
chuyn nghip hoc i vo cuc sng lao ng sn xut ?
Tnh hung 3

Trng Trung hc ph thng N c mt lp chn ton cc bn hc sinh

gii. iu kin vo lp ngt ngho lm : Phi l hc sinh gii lp 10
v lp 11 mi c d thi v phi thi t im rt cao mi c tuyn vo. Nhiu
bn mun c vo lp ny c iu kin hc tp tt hn, nhng khi thi th
khng . Cc bn ny ni, h khng c bnh ng vi cc bn c tuyn vo

lp chn. Nhiu bn khc bn khon v khng hiu nn suy ngh nh th no

cho ng !
Cu hi :
1.

Theo em, gia cc bn thi , c tuyn vo lp chn vi cc

bn khng thi c s bnh ng vi nhau khng ?

2.

Em hiu th no l bnh ng v quyn ca hc sinh trong

vic thi v tuyn vo lp chn ?
Tnh hung 4

Vo gi tan hc bui chiu, ngi ta thy mt ch cnh st giao thng

yu cu bn hc sinh ang i xe p phi dng li. Th ra, cc bn hc sinh
ny i vo ng ngc chiu. Hai hc sinh lp 12 (17 tui) b ch cnh st
giao thng pht tin vi mc mi ngi l 20.000 ng. Hai hc sinh lp 10 (15
tui) th khng b pht tin m ch b pht cnh co bng vn bn.
Khi v nh, hai hc sinh lp 12 k li cho b m cu chuyn ny. B m
hai em tc lm, v cho rng ch cnh st giao thng x pht nh vy l khng
cng bng : Cng i xe p vo ng ngc chiu m ngi th b pht tin, ngi
th ch b pht cnh co.
Cu hi :
1.

Theo em, ti sao trong trng hp ny, i vi cng mt vi

phm nh nhau m ch cnh st giao thng li p dng cc
hnh thc x pht khc nhau ?

2.

Vic x pht ca ch cnh st giao thng c tri vi nguyn

tc Cng dn bnh ng v trch nhim php l hay
khng ? V sao ?
Tnh hung 5

Ti mt phin to hnh s, hai b co b buc ti l li dng chc v,

quyn hn, chim ot ti sn m mnh c trch nhim qun l. Hai b co ny

u c cng tui, sc kho, cng trng v hon cnh nh nhau, u cng

tham vi mc mi ngi l 180 triu ng. To p dng iu 278 B lut
Hnh s v Ti tham ti sn, tuyn pht hai b co vi mc hnh pht khc
nhau : B co 42 tui b pht 7 nm t giam ; b co 42 tui b pht 8 nm t
giam. Nhiu ngi thc mc : Php lut c quy nh ngi 42 tui phi chu
trch nhim php l cao hn ngi 41 tui u !
Cu hi :
1.

Theo em, vic To n tuyn pht hai b co vi hai mc pht

t khc nhau nh vy c ng php lut khng ?

2.

Em hiu th no l bnh ng v trch nhim php l trong

trng hp ny ?
Tnh hung 6

oan ni Minh :
- C phi Nh nc ban hnh php lut, trong quy nh khng phn
bit i x gia cng dn thuc cc dn tc, tn gio, khng phn bit giu
ngho, thnh phn v a v x hi tc l Nh nc bo m quyn bnh
ng ca cng dn trc php lut phi khng ?
Minh :
- ng y ! Nh vy l Nh nc bo m quyn bnh ng ca cng
dn trc php lut ri y !
Cu hi :
bo m quyn bnh ng ca cng dn trc php lut, ngoi vic
ban hnh php lut, Nh nc cn cn phi lm g ?

Bi 4
I tnh hung

Tnh hung 1
Anh T v ch H kt hn vi nhau n nay c 6 nm v c mt b
gi xinh p. Cuc sng v chng anh ch vn m , bnh yn. Th ri, n
mt ngy, khi nghe ch H ni chuyn vi chng v vic mun i hc thm
ting Anh th anh T lp tc khng ng . Anh T ni : Ph n th cn g hc
nhiu, anh quyt nh em khng i hc na ! Thy vy, ch H vn hin lnh
cng khng sao chu c : Em hi kin anh th anh nn ng h em, anh
khng c quyn quyt nh chuyn hc hnh ca em c u anh !
Cu hi :
1. Anh T c quyn cn tr ch T i hc khng ?
2. Em hiu th no l quyn bnh ng v chng trong quan h nhn
thn ?
Tnh hung 2
Gia nh ng Ninh v b Nga c cn h chung c c 8 nm nay.
Cn h ny cng p v rng ri, cho 4 ngi trong gia nh v cn 1
phng dnh cho nhng khi c khch. Th nhng, ri bng ng Ninh c nh
bn cn h ny mua mt cn nh ring rng hn mt cht. ng Ninh ni
vi v v v nh ny ca mnh.
Thy vy, b Nga ni :
- i vi gia nh mnh th cn h ny l l tng lm ri, cn g phi
bn mua cn nh khc na cho tn km, trong khi nu mua th nh mnh li
phi i vay thm tin.
ng Ninh cho rng mnh c ton quyn nn trnh trng tuyn b :
- y l ti ni chuyn vi b thi, ch ti th quyt nh ri, c ngi
ng mua cn h ny ri, tun sau s tin hnh lm th tc.
Cu hi :

1.

Theo em, ng Ninh c ton quyn quyt nh bn cn h ca

gia nh khng ?

2.

Th no l bnh ng gia v v chng trong quan h ti

sn ?
Tnh hung 3

Ch H v anh Hoan yu nhau c hai nm ri. n khi hai ngi bn

tnh chuyn kt hn th m ch H nht nh khng ng v cho rng nh anh
Hoan ngho, ly anh Hoan th ch H s kh. Ch H gii thch th no th m
ch c khng khng khng chu. B ni : Phn lm con th ch bit nghe thi,
cha m ni g th con phi nghe vy, quyt nh th no th con phi lm theo
th y. Ch H hoang mang, khng bit phi x s th no cho ng.
Cu hi :
1. M ch H c quyn ngn cn ch H kt hn vi anh Hoan
khng ?
2. Ch H c quyn quyt nh kt hn vi anh Hoan m khng cn
c s ng ca cha m khng ?
Tnh hung 4
Hoa sinh ra v ln ln trong mt gia nh tr thc, b l k s c kh, m
l gio vin trung hc c s. Nm nay Hoa ang hc lp 12, vi c m, d
nh thi vo Trng i hc S phm sau ny tr thnh c gio nh m mnh.
gn n ngy np h s d thi i hc, Nga tha chuyn vi b m v
nh ca mnh thc hin c m m em hng p . Nghe xong chuyn, m
Hoa th ng , cn b th phn i, v b mun Hoa thi vo Khoa Qun tr
kinh doanh ca Trng i hc Kinh t sau ny tr thnh doanh nhn. Thy
b ni vy, Hoa khng bit phi quyt nh th no.
Cu hi :
1. Theo em, Hoa phi lm g trong trng hp ny ?

2. B Hoa c quyn quyt nh khng cho Hoa thi vo Trng i hc

S phm khng ?
Tnh hung 5
Nhn v mt u bun ca Thi m nhng ngi hng xm tht i ngi v
thng cu. Nm nay Thi 16 tui m lun b b mng m, ht hi. trong
nh, em chng c quyn g c, ni g cng b b ngt li, trnh by g b cng
khng nghe. B thng ni vi Thi : My l con th khng c quyn g c, b
m ni g cng phi nghe, bo lm g cng phi lm, nh th mi l a con
ngoan. Thi bit, d l con th cng phi c cht quyn, t nht th cng l
quyn c b t kin, nguyn vng ca mnh. Nhng b Thi th u c ngh
th.
Cu hi :
1.

Theo em, b bn Thi c quyn p t mi kin, suy ngh

ca Thi khng ?

2.

Em hiu th no l bnh ng gia cha m v con ?

Tnh hung 6

Hng v Tnh trao i vi nhau v trch nhim ca Nh nc trong vic

bo m quyn bnh ng ca cng dn trong hn nhn v gia nh.
- Hng : Bo m bnh ng trong hn nhn v gia nh cng vic ca
mi gia nh, u c phi l trch nhim ca Nh nc.
- Tnh : Nh nc cng c trch nhim ch ! Nhng trch nhim ca Nh
nc ch c th hin khi trong gia nh c mu thun, bt bnh ng thi.
- Hng : Nh th th sao c th c gi l trch nhim !
Cu hi :
1. Em c nhn xt g v kin ca hai bn Hng v Tnh ?
2. Em hiu th no v trch nhim ca Nh nc trong vic bo m
quyn bnh ng ca cng dn trong hn nhn v gia nh ?

Tnh hung 7
Anh Thn cng Gim c Cng ti vn ti X tho thun v k kt hp
ng lao ng, theo , anh Thn c nhn vo lm vic ti Cng ti ny vi
thi hn xc nh. Th nhng, trong hp ng li khng ghi r anh Thn s lm
cng vic g. Theo anh Thn, ni dung ca hp ng nh vy l tri php lut
nn anh ngh quy nh b sung v ni dung ny. Th nhng ng Gim
c th nht nh khng nghe v ng cho rng sau ny anh Thn lm g l
thuc quyn quyt nh ca ng m khng cn phi ghi r trong hp ng.
Thy vy anh Thn t chi k hp ng.
Cu hi :
1. Anh Thn c quyn ngh ghi r trong hp ng v cng vic
phi lm khng ?
2. Anh Thn c quyn tho thun vi Gim c v nhng ni dung
khc c ghi trong hp ng khng ?
Tnh hung 8
Ch Nguyt mun vo lm vic trong Cng ti may mc X. n ngy hn
trc, Gim c Cng ti a cho ch bn hp ng lao ng v ngh ch k vo
. Thy trong hp ng khng c iu khon quy nh v tin lng nn ch
Nguyt ngh c b sung ri sau d mi k. ng Gim c Cng ti th cho
rng ch l ngi lao ng khng c quyn tho thun v tin lng, v l
quyn quyt nh ca Gim c (ngi s dng lao ng) tu theo tng thng
khc nhau, nn khng cn phi ghi trong hp ng. Thy vy, ch Nguyt t
chi k hp ng lao ng ny.
Cu hi :
1.

Ch Nguyt c quyn ngh v iu khon tin lng trong

hp ng lao ng khng ?

2.

ng Gim c Cng ti X c quyn n phng quyt nh v

mi ni dung trong hp ng lao ng khng ?
Tnh hung 9

Anh Ton v anh anh Tin cng c nhn vo lm vic ti Cng ti in

t Z. Do Anh Ton c bng tt nghip loi kh nn c Gim c b tr lm
vic Phng nghin cu th trng. Cn anh Tin ch c bng tt nghip vo
loi trung bnh nn Gim c sp xp v t bn hng. Thy vy, anh Tin thc
mc v cho rng anh khng c bnh ng vi anh Ton trong vic thc hin
quyn lao ng.
Cu hi :
1. Theo em, ti sao ng Gim c li sp xp cng vic thun li hn
cho anh Ton ?
2. Vic anh Ton v anh Tin c phn cng lm cc cng vic khc
nhau c b coi l bt bnh ng trong vic thc hin quyn lao ng khng ?
Tnh hung 10
Php lut lao ng nc ta quy nh ngi ph n sau khi sinh con c
ngh thai sn l 4 thng. Nhiu ngi ni, php lut quy nh nh th l to ra
bt bnh ng gia lao ng nam v lao ng n.
Cu hi :
1. Ti sao php lut lao ng li quy nh nh vy ?
2. Quy nh ny ca php lut c phi l quy nh bt bnh ng gia
lao ng nam v lao ng n khng ?
Tnh hung 11
Mt doanh nghip tuyn chn mt s ngi vo lm vic khng xc nh
thi hn. Sau khi thi c v phng vn, ngoi my ngi trng tuyn, cn c
mt ngi nam v mt ngi n cng c s im nh nhau. Sau khi cn nhc, Hi
ng tuyn dng lao ng ca doanh nghip quyt nh nhn ngi n vo

lm vic. Thy vy, c ngi cho rng quyt nh ny ca Hi ng tuyn dng

l khng bnh ng.
Cu hi :
1.

Quyt nh ca Hi ng tuyn dng nh vy c phi l bt

bnh ng khng ?

2.

Php lut nc ta c quy nh v u tin tuyn dng ph n

vo lm vic khi ngi c tiu chun tuyn chn lm
cng vic ph hp cho c nam v n khng ?
Tnh hung 12

ng Nguyn Vn Gip n U ban nhn dn huyn np H s ng

k kinh doanh in t (khng thuc ngnh ngh m php lut cm kinh
doanh). H s ca ng hp l, p ng y cc quy nh ca php lut.
ng ngy n hn nhn Giy chng nhn ng k kinh doanh, ng Gip
h hi n ni nhn. No ng, ng li b t chi v nhn c li gii thch ca
ngi cn b nhn h s rng, cng dn khng c quyn la chn ngnh ngh
kinh doanh m phi do c quan nh nc sp xp ; v th, ng phi chuyn sang
kinh doanh mt hng khc th mi c chp nhn. ng Gip th li cho rng,
trong trng hp ny, ng c quyn kinh doanh hng in t.
Cu hi :
1.

Li gii thch ca ngi cn b trn y c ng php lut v

quyn bnh ng trong kinh doanh khng ?

2.

ng Gip c quyn t ch la chn kinh doanh bt c

ngnh ngh no (tr nhng ngnh ngh m php lut khng
cm) khng ?
Tnh hung 13

Hai doanh nghip n ngn hng vay tin, trong mt l doanh nghip
nh nc, mt l doanh nghip t nhn. Mi giy t cn thit c vay tin u

 c c hai doanh nghip np y . Th nhng, cui cng th ngn hng ch

xt cho doanh nghip nh nc vay, cn doanh nghip t nhn b t chi. Hi ra,
ngi ta mi nghe c li gii thch ca ngi i din ngn hng rng, php lut
vn u tin doanh nghip nh nc trong mi hot ng ; php lut khng cng
nhn quyn bnh dng gia hai loi hnh doanh nghip ny.
Cu hi :
1.

Em c ng vi li gii thch ca ngi i din ngn hng

khng ?

2.

Theo em, cc loi hnh doanh nghip c c bnh dng trong

vic vay vn ngn hng khng ?
Tnh hung 14

Tt nghip trung hc ph thng, 18 tui, Truyn quyt nh bt u

s nghip bng ngh kinh doanh. Sau khi tham d kho o to ngn hn v
kinh doanh, Truyn tha chuyn vi b m xin cp vn v c b m
ng . Cng vic u tin m Truyn phi lm l np b H s ng k kinh
doanh ln U ban nhn dn huyn. Th nhng, anh cn b tip nhn h s th
li gii thch rng, Truyn cha th c cp Giy chng nhn ng k kinh
doanh v mi tt nghip trung hc ph thng, va mi qua tui v thnh nin.
Truyn suy ngh : Php lut u c quy nh ngi thnh nin nhng va mi
tt nghip trung hc ph thng khng c ng k kinh doanh !
Cu hi :
1.

Li gii thch ca anh cn b tip nhn h s c ng php

lut khng ?

2.

Truyn c quyn bnh ng nh mi ngi thnh nin khc

trong vic c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh
khng ?
Tnh hung 15

Hai cng ti A v B cng sn xut thc phm, cng ln u chm np

thu thu nhp doanh nhip. Chi cc Thu ca qun hai ln nhc nh, v ln
th ba th khc : Chi cc Thu quyt nh pht Cng ti A v l do c tnh chp
np thu cho Nh nc ; Cng ti B c min np pht v l do l cng ti doanh
thu ln hn. c bit, php lut khng h c quy nh dnh cho cng ti c
doanh thu ln hn c u tin chm np thu.
Cu hi :
1. Em nhn xt g v cch gii quyt ca Chi cc Thu ?
2. Em hiu th no l bnh ng v ngha v ca cc doanh nghip ?

Bi 5
quyn bnh ng gia cc dn tc, tn gio
I tnh hung
Tnh hung 1
Trng Ph thng Dn tc ni tr ca tnh H l mt trng c hc sinh
thuc nhiu dn tc khc nhau trong tnh. Trong cc hot ng vn ho, vn
ngh ca trng, hc sinh u c khuyn khch ht cc bi ht v biu din
cc iu ma c sc ca dn tc mnh. Khng nhng th, nh trng cn
khuyn khch hc sinh mc cc trang phc truyn thng dn tc.
Khi ni v cc biu hin ny, c nhng kin khc nhau :
- Mt s ngi cho rng : l biu hin ca tnh on kt v quan h
bnh ng gia cc dn tc.
- Mt s ngi khc th li cho rng : ch l biu hin ca bn sc dn
tc, khng phi l biu hin ca bnh ng gia cc dn tc.
Cu hi :
1. Em ng vi kin no trn y ? V sao ?

2. trong tnh hung ny, quyn bnh ng v vn ho gia cc dn

tc c c th hin khng ?
Tnh hung 2
Hoi c bit, Nh nc c chnh sch pht trin kinh t x hi i
vi vng ni, vng ng bo dn tc nhm tng bc nng cao i sng vt
cht v tinh thn ca ng bo dn tc. Ch trng ny ca Nh nc l to iu
kin nhn dn cc dn tc c bnh ng vi nhau v kinh t. Vy m Lan
li ni : Cuc sng ca ng bo cc dn tc min ni cn nhiu kh khn
th khng th ni l cc dn tc bnh ng vi nhau v kinh t c.
Cu hi :
1. Em c nhn xt g v suy ngh ca Hoi v Lan ?
2. Nh nc ta lm g bo m thc hin quyn bnh ng v
kinh t gia cc dn tc ?
Tnh hung 3
Xun hi Dng :
- Chnh tr l mt ci g rt chung chung, m ni n bnh ng l ni
n iu c th, vy sao c th ni cc dn tc Vit Nam u bnh ng v
chnh tr c nh ?
Dng tr li :
- Cu c iu 54 Hin php i ri khc hiu. V d nh, cng dn c
quyn bu c v ng c, khng phn bit dn tc ny hay dn tc khc. Th
chng phi l cc dn tc u bnh ng v chnh tr l g !
Cu hi :
Dng ni nh vy ng v cha ? Em c th b sung iu g ?
Tnh hung 4
Ch Ngn v anh Nam mi ngi theo mt o : ch Ngn theo o Thin
Cha, cn anh Nam theo o Pht. H yu nhau c 3 nm ri. n khi hai

anh ch tha chuyn vi gia nh chun b kt hn vi nhau th ng Thn, b

ch Ngn khng ng , vi l do hai ngi khng cng o. ng Thn cn ni,
s nht nh khng cho php ch kt hn vi anh Nam. D t trc n nay ch
Ngn lun l ngi con ngoan ca b m, nhng trong trng hp ny ch Ngn
cho rng mnh c quyn quyt nh vic kt hn, cho d b khng ng .
Cu hi :
1. ng Thn c quyn cn tr ch Ngn kt hn vi anh Nam khng ?
Hnh vi cn tr ca ng Thn c vi phm php lut khng ?
2. Ch Ngn c quyn t quyt nh vic kt hn vi anh Nam m
khng cn s ng ca b m hay khng ?
Gi : Xem iu 9 Lut Hn nhn v gia nh nm 2000 tr li hai

cu hi ny.
Tnh hung 5
Ti mt x min ni, nhn dn bn dn tc ang sinh sng on kt,
bnh ng vi nhau th c mt s ngi c tuyn truyn gy k th, chia r
lm cho mt s b con hiu lm ln nhau, quan h gia bn dn tc ny b rn
nt. U ban mt trn T quc x phi mt rt nhiu thi gian mi tm ra th
phm v ly li c tnh on kt, bnh ng gia bn dn tc anh em.
Cu hi :
1. Php lut nc ta quy nh th no v hnh vi gy k th, chia r
dn tc ?
2. Nu vo trng hp trn y, em c th lm g ly li nim tin
v tnh on kt v quan h bnh ng gia cc dn tc ?
Gi : Xem iu 87 B lut Hnh s nm 1999 tr li cu hi 1.

Tnh hung 6
Nhung v Thu trao i vi nhau v bi hc Quyn bnh ng gia cc
dn tc, tn gio.

- Nhung : Quyn bnh ng gia cc dn tc, tn gio c quy nh

u h Thu ?
- Thu : Quy nh trong Hin php l chc chn ri.
- Nhung : Th cn u na khng, ngoi Hin php ?
- Thu : T chu thi, sao m bit c !
Cu hi :
Em c th gip Thu tr li tip cu hi ny ?
Tnh hung 7
H hi Phng :
T thy, ngi dn tc thiu s thng khng c iu kin hc hnh nh
ngi Kinh, nh vy sao c th ni l cc dn tc Vit Nam u bnh ng v
gio dc nh ?
Phng tr li : , ni n bnh ng v gio dc gia cc dn tc l ni
gc khc, u c phi ngi dn tc thiu s cng hc hnh v t cao
gii nh ngi Kinh th mi l bnh ng !
Cu hi :
1. Phng ni nh vy ng v cha ? Em c th b sung iu g ?
2. Nu trng, lp em c hc sinh cc dn tc khc nhau, em c
thy hc sinh cc dn tc u c bnh ng trong gio dc
khng ?
Tnh hung 8
C kin cho rng, nc ta cn c cc tn gio ln v cc tn gio
nh, cc tn gio c th bnh ng vi nhau, nhng khng th c chuyn bnh
ng gia tn gio ln v tn gio nh c.
Cu hi :
1. Em c ng vi kin ny khng ? V sao ?
2. Em hiu th no v ni dung quyn bnh ng gia cc tn gio ?

Tnh hung 9
Linh hi Huyn : T vn nghe ni Nh nc bo m cc tn gio u
c hot ng theo quy nh ca php lut, th m ti sao o Tin Lnh -ga
Ty Nguyn li b cm hot ng ?
Huyn : Nh nc cho php cc tn gio hot ng ch c cm on g
u. Chc l my ngi theo o ny c hot ng quy ph g .
Cu hi :
1.

Nh nc c cho php cc tn gio hot ng theo ng quy

nh ca php lutk khng ?

2.

Tn gio b cm hot ng trong trng hp no ?

II - Truyn c, thng tin, s kin

Thng tin, t liu
1. Hin php nm1992

iu 51
Quyn ca cng dn khng tch ri ngha v ca cng dn.
Nh nc bo m cc quyn ca cng dn ; cng dn phi lm trn
ngha v ca mnh trc Nh nc v x hi.
Quyn v ngha v ca cng dn do Hin php v lut quy nh.
iu 54
Cng dn, khng phn bit dn tc, nam n, thnh phn x hi, tn ngng, tn gio, trnh vn ho, ngh nghip, thi hn c tr, mi tm tui
tr ln u c quyn bu c v hai mi mt tui tr ln u c quyn ng
c vo Quc hi, Hi ng nhn dn theo quy nh ca php lut.
iu 57
Cng dn c quyn t do kinh doanh theo quy nh ca php lut.

2. Tn gio v chnh danh

Nh nc to iu kin cho cc tn gio, khi xut hin, c mt v th

chnh danh, vi nhng hot g minh bch. o ny hay o kia, tn gio nu
hay tn gio khc, nu chnh danh, minh bch th s c x hi cng nhn,
php lut bo v v s ngy cng sng danh. Vi nhng th gi l o nhng li
dt con ngi ta vo ci u m, kch ng con ngi ta hnh x tri vi lut i,
y ngi ta vo con ng khng chnh o, th khng phi l o, tn gio
thc, m l t o, t gio, nh cch gi ca ngi dn t trc n nay.
Nh nc Vit Nam lun bo m quyn t do tn ngng, t do tn gio.
Hin nay trong c nc c ti 20 triu tn ca 6 tn gio ln l o Pht,
Cng gio, Tin lnh, Ho Ho, Cao i v Hi gio. 20 triu tn tn gio l
mt t l rt ng k trong hn 80 triu dn c nc. Khong 60.000 chc sc
tn gio vi hn 30.000 ni th t cng l con s bit ni. Ngy 18 thang6
nm 2004 Nh nc ta ban hnh Php lnh Tn ngng, Tn gio, c th ho
v quyn t do tn ngng, tn gio, to hnh lang php l mi hot ng tn
ngng, tn gio du minh bch, tun th php lut.
Theo Php lnh, c cng nhn l mt t chc tn gio chnh danh,
cc t chc tn gio cn p ng 5 iu kin : Mt l, phi l t chc ca
nhng ngi cng chung tn ngng ; c gio l, gio lut, l nghi khng tri vi
thun phong, m tc, li ch ca dn tc. Hai l, phi c hin chng, iu l th
hin tn ch , mc ch, ng hng hnh o gn b vi dn tc v khong tri
quy nh ca php lut. Ba l, phi c ng k hot ng tn gio v hot ng
tn gio n nh. Bn l, phi c tr s, t chc b my, nhn s ph hp.
Nm l, phi c tn gi khng trng vi tn gi ca t chc tn gio c c
quan nh nc c thm quyn cng nhn.
Quy nh nh th l to iu kin cho cc t chc tn gio khi xut hin
c mt v th chnh danh, vi nhng hot ng minh bch. Cc th o Vng
Ch, Thin Hng xut hin vng ng bo dn tc pha Bc, v c bit l

th o Tinlnh -ga xut hin vng ng bo dn tc Ty Nguyn, l th

t o, t gio khng hn khng km. Li dng s c tin, hn nhin v thiu
hiu bit ca mt b phn ng bo dn tc thiu s, c bit ng bo vng
su, vng xa truyn o mt cch ln lt, tri php, l mt biu hin
khng chnh danh. Li ko, d d nhng ngi dn hin lnh, cht phc vo
cuc gy ri, chng i chnh quyn, chia r tnh on kt gia cc dn tc
anh em, i t tr, c lp l vic lm tri vi lut i, ngc vi l o.
Vn d o vi i khng c mu thun ch u hng thin, th tiu ci c,
u v con ngi. Th o coi thng mng sng con ngi, bin con ngi thnh
mo m, cc oan, cung tn, th u cn l o na !
Cn c vo Php lnh Tn ngng, Tn gio th Tin lnh -ga khng
phi l tn gio chnh danh, n ng ngoi vng php lut. Ngun gc ca th
o ny cng rt m m. Nhm Phun-r lu vong c tnh dng nn ci th tn
gio mang tn Tin lnh ga l nhm phc v cho chnh tr en ti ca
chng, khuy ln vn dn tc, ph hoi s n nh ca t nc. Khi nhng
th gi danh tn gio tr thnh cng c ca mt s k xu, th n ng ngha
vi ci c, ci bt hp php, cn phi c loi b.
(Theo Vn Nhn, Bo Ting ni Vit Nam,
s 41, t ngy 4 10/ 10/ 2004)
Phc thm v li dng quyn t do,
dn ch xm phm li ch ca Nh nc

To phc thm To n nhn dn ti cao ti Thnh ph H Ch Minh

m

phin

to

phc

thm

xt

cng

khai

cc

co

Nguyn Vn V, Nguyn c C v Nguyn Th H v ti "Li dng cc quyn

t do, dn ch xm phm li ch ca Nh nc, quyn, li ch hp php ca t
chc, cng dn", theo iu 258 B lut Hnh s ca nc Cng ho x hi ch
ngha Vit Nam. Theo Hi ng xt x, n s thm ca To n nhn dn

Thnh ph H Ch Minh xt x ng ngi, ng ti nhng xt cc b co

phm ti ln u v b k xu li dng nn p dng chnh sch khoan hng
ca php lut, gim n cho c 3 b co. C th l : Hi ng xt x tuyn
pht Nguyn Vn V v Nguyn c C mi b co 2 nm 8 thng t, Nguyn
Th H 4 thng 6 ngy t giam (n s thm x V 5 nm t, C 4 nm t v H 3
nm t).
Theo co trng ca Vin Kim st nhn dn ti cao, Nguyn Th H
(47 tui, ng ti ng Nai), Nguyn c C (41 tui) v Nguyn Vn V (34
tui), nm 2000, thng qua mt ngi quen Nng, Nguyn V Vit quen
bit vi Ng Th X (Vit kiu M) v c X ha hn xin hc bng cho V i du
hc M. V li ch bn thn, Vit cung cp cho X nhiu ti liu khng
ng s tht v tnh hnh tn gio Vit Nam. Vit cn m 3 hp th in t
nhn nhiu ti liu phn ng c ni dung xuyn tc chnh sch v tn gio
ca ng v Nh nc ta do cc t chc phn ng t nc ngoi chuyn v.
Khong thng 5-2001, qua in thoi, Nguyn Th H lin h vi mt Vit kiu
M v nhn ca ngi ny 2.900 -la M cng vi Nguyn c C, Nguyn
Vn V cng tc vi ngi Vit kiu ny trong vic nm tnh hnh tn gio
Vit Nam. H, V, C cung cp nhiu thng tin, ti liu khng ng s tht v
t do tn ngng, t do tn gio Vit Nam.
Cu hi :
Qua thng tin trn, theo em, php lut nc ta nghim cm hnh vi no
trong hot ng lin quan n tn gio ?

Bi 6
cng dn vi cc quyn t do c bn

I Tnh hung
Tnh hung 1
Tm hi Tuyt :
- Cu hiu th no l quyn t do c bn ca cng dn ? C phi v n
rt quan trng i vi cng dn khng ?
- Tuyt : Theo t, v n c quy nh trong php lut. Quyn ca cng
dn c quy nh trong php lut th d l quyn t do c bn.
Cu hi :
Theo em, Tm v Tuyt ni c ng khng ? Em cso th ni g gip
hai bn y ?
Tnh hung 2
Nguyn Th T v Trnh Th H c quen bit nhau. Do nghi ng ch H ly
trm in thoi di ng ca mnh, T p ch H v ni mnh tr, ri gi in
thoi cho my ngi khc n. T v ng bn e do ri dng v lc a ch H
n mt nh ngh trong thnh ph. Khi n ni, c bn tip tc e do, hnh
hung, ri cng ot ca ch H 2,6 triu ng. Sau , bn chng bt p ch H
phi vit giy bin nhn c vay n 15 triu ng. n 15 gi chiu hm sau
chng mi th ch H ra.
Cu hi :
1. Hnh vi ca Nguyn Th T v ng bn xm phm n quyn g
ca cng dn ?
2. i vi nhng k thc hin hnh vi ny, php lut nc ta c quy
nh nh th no ?
Gi : c T liu tham kho trong sch gio khoa (B lut Hnh s

nm 1999) tr li cu hi 2.
Tnh hung 3

Do c mu thun t vic thanh ton tin thu nh gia cng ti Vn Lang

v b K l ch nh, b K t tin kho tri ca nh li, giam lng hai ngi
n ng v mt ngi ph n trong nh sut gn 3 ting ng h, sau h mi
c gii thot nh s can thip ca cng an phng. B K cho rng, y l nh
ca b th b c quyn kho li m khng nht nhng ngi ca cng ti.
Cu hi :
1.

Hnh vi ca b K c vi phm php lut khng ? B K

xm phm n quyn g ca cng dn ?

2.

Theo quy nh ca B lut Hnh s, b K phm ti g ?

Phi b x l nh th no ?

Gi : c T liu tham kho trong sch gio khoa (B lut Hnh s

nm 1999) tr li cu hi 2.
Tnh hung 4
Do c t th vi Hi, Vinh bn vi anh trai mnh bo vi cng an x l
Hi (14 tui) ly cp in thoi di ng ca anh. Tc th, ng M, Ph Cng
an x a Hi v tr s hi cung. ng M, Ph Cng an do nt s b t
nu Hi khng chu nhn l ly cp in thoi di ng. Sau hn 1 gi hi
cung khng c kt qu, ng M buc Hi vit cam kt khng c n cp ri mi
cho v nh.
Cu hi :
1. Vic ng M bt Hi c thuc mt trong cc trng hp m php
lut cho php khng ? ng M c quyn bt Hi v tr s hi
cung khng ?
2. ng M xm phm ti quyn g ca cng dn ?
Tnh hung 5
Triu cn tin kinh doanh nn vay ca ng 20 triu ng v hn
s tr sau 6 thng. Vic vay n c giy bin nhn, c ch k y . n ngy

hn phi tr tin, ng n i n nhng Triu cha c nn kht hon n, hn

sau 1 thng s tr. Mt thng sau, ng li n i n, Triu mi c 10 tru,
hn cho thm 1 tun s tr y . ng khng ng v cng my ngi
na bt tri ng li, gii v tr s cng an x.
Cu hi :
1. Vic lm ca ng c ph hp vi php lut khng ? V sao ?
2. ng xm phm n quyn g ca cng dn ?
Tnh hung 6
T Vn B ang tho kho xe my ca khch hng th b bt qu tang.
Hai ngi bo v xng vo nh m ti bi ri th ra. Thy vy, ngi qun l
ca hng ni : ng l ra cc cu phi bt gi ngay v gii v tr s cng an
mi phi. Khi y, hai ngi bo v ni : N n cp ca khch hng nh mnh th
mnh nh n l c ri, cn bt n th mnh khng c quyn, v mnh khng
phi l cng an.
Cu hi :
1. Hnh ng ca hai ngi bo v ca hng c ng php lut
khng ?
2. Trong trng hp ny, php lut c cho php bt ngi khng ? Th
tc sau th no ?
Tnh hung 7
Ti mt ng ph Thnh ph Hi Phng xy ra mt v c gy thng tch. Nguyn nhn l do mu thun t vic chic t ca Q chn trc
ca hng ca nh b H, b v con gi yu cu chic xe ny ri i ch khc.
Q khng chu, v hai bn ci c nhau. Tc th, Q hnh hung b H. Hu qu
l b H b chn thng vng mt, rch da u, phi khu 7 mi.
Cu hi :

1. Hnh vi ca Q nh b H gy chn thng xm phm n quyn

g ca cng dn ?
2. Hnh vi ca Q phm ti g theo quy nh ca B lut Hnh s ?
Q phi b x l nh th no ?
Gi :

c T liu tham kho trong sch gio khoa (B lut Hnh s

nm 1999) tr li cu hi 2.
Tnh hung 8
Ti mt ng t ng ph, ngi ta chng kin cnh hai tn cn nh
ngi gia ban ngy. S vic xy ra t ngt : Hai thanh nin ch nhau trn mt
chic xe my i lng lch, bm ci inh i xin ng. Mt anh thanh nin i
xe my khi nghe ci khng nhng ng v ng ph cht hp, khng cn
ch nhng na. Tc th, hai thanh nin gy s ri hnh hung ngi thanh
nin i mt mnh. Nhng ngi i ng kp thi can ngn, gi hai thanh nin
nh ngi li v gi xe cp cu a anh thanh nin b nh n bnh vin.
Cu hi :
1. Hnh vi nh ngi ca hai thanh nin trong tnh hung trn
xm phm ti quyn no ca cng dn ?
2. Hai thanh nin nh ngi c b x l trc php lut khng ?
Tnh hung 9
Hng v Dip cng yu Quyt, nhng Quyt ch yu Dip m khng
n Hng. Thy vy, Hng ghen tc lm, quyt ch tr th bng c. Mt ln,
bit Dip i chi v khuya, Hng xp sn my hn gch chn ng gn nh
Dip. V tri ti, Dip khng nhn thy ng gch chn ng nn ng nho
xung ng b tng v phi i cp cu v b chn thng vo u.
Cu hi :
Vic lm ca Hng c vi phm php lut khng ? Hng xm phm
n quyn g ca Dip ?

Tnh hung 10
Trong lp 12 C va xy ra mt chuyn khng hay. S vic xut pht t
chuyn nghen ght nhau m bn Vn tung tin xu v Thu, ni Thu c
tnh vi Quang, say m Quang nn sut ngy theo ui Quang, nhng b
Quang t chi. Thy vy, Thu xoay sang tn tnh Lnh tr th. Vn cn
tung tin ni vi mi ngi rng Thu l ngi c tnh ong a, khng hc
hnh g, sut ngy ch ngh chuyn yu ng.
Thu bun lm, v s vic hon ton l do Vn ba t.
Cu hi :
1. Hnh vi ca Vn xm phm ti quyn g ca Thu ?
2. Trong trng hp ny, theo em, Thu nn lm g bo v danh d
ca mnh ?
Tnh hung 11
Hnh v Giang ngi cnh nhau. Trong gi kim tra mn Vt l, Hnh
khng lm c ht bi. Hnh c loay hoay mun nhn bi ca Giang nhng b
Giang t chi, che li. Kt qu bi kim tra ca Giang c im 10, cn bi
ca Hnh ch c 7 im. V ghen ght, Hnh tung tin l Giang gi sch
lm bi hm nn mi c im 10. Giang b mt s bn trong lp xa
lnh, nhn Giang vi con mt thiu thin cm. Giang bun lm.
Cu hi :
1. Hnh vi ca Hnh xm phm ti quyn g ca Giang
2. Giang c th v cn phi lm g trong trng hp ny ?
Tnh hung 12
B ip dng xe p h ph nhng qun khng mang ti xch vo nh
nn b mt. Quay tr ra, khng thy ti xch u, b ip hong ht v
trong ti c hn 1 triu v i chic in thoi di ng. b ip nghi ngay cho

Ton (13 tui) ly trm, v lc y Ton ang chi gn . B ip i vo

khm nh, ch em Ton khng ng , nhng b c th xng vo nh li sot.
Cu hi :
Trong trng hp ny, b ip c quyn hnh ng nh vy khng ? B
xm phm ti quyn g ca cng dn ?
Tnh hung 13
Hai ngi n ng ang ui theo mt tn n cp xe p. ui c mt
hi bng mt ht, khng bit tn n trm chy i u. Mt ngi ni : Chc
n chy vo nh ng Ti ri, ta vo xem sao i. n trc cng nh ng Ti,
hai ngi ngh ng Ti cho vo khm nh tm tn n trm. ng Ti ni
khng thy a no chy vo y v khng ng cho hai ngi vo nh. V
khng nh k n trm chy vo y nn hai ngi n ng c th xng vo
khm xt khp ni trong nh, trong bp, trong vn nh ng Ti.
Cu hi :
1. Php lut c cho php hai ngi n ng khm nh ng Ti khng ?
2. Hnh vi t tin ca hai ngi n ng xm phm ti quyn g
ca ng Ti ?
Tnh hung 14
Mai l sinh vin hc cng lp vi Cng Trng i hc Kinh t H
Ni. Bit Cng c bn gi l Trm ang hc cao ng s phm tnh Yn Bi,
nn Mai khng vui v tm mi cch lm cn tr tnh cm ca Cng v
Trm. Mt ln, n Phng Hnh chnh ly th, Mai thy c th ca Trm gi cho
Cng, Mai ni ch nhn vin hnh chnh a th cho mnh nhn gip Cng. Cm
th Trm gi cho Cng nhng mai khng a cho Cng m li mang v nh v
bc ra xem. Thy trong th c li yu thng nng nn, Mai cng nghen tc v
nh bng s tip tc khng Cng c th trong nhng ln sau na.
Cu hi :

Mai c quyn lm nh vy khng ? Hnh vi ca Mai xm phm

ti quyn g ca Cng ?
Tnh hung 15
Hin v Dung chi thn vi nhau, dng nh khng giu gim nhau iu
g trong cuc sng. n nh Dung, thy c cun nht k ca Hin trn gi
sch, Hin t m mun bit, Th l Hin b mt m ra xem. My pht sau,
pht hin ra Hin c nht k ca mnh, Dung c v khng hi lng. Thy vy,
Hin ni : Bn b chi vi nhau, c g b mt u m phi giu nht k. Nht k
ca t, Dung c th xem thoi mi. Th mi gi l bn b ch !
Cu hi :
Em c ng vi hnh vi ca Hin khng ? V sao ?
Tnh hung 16
Trong mt bui hp lp cui thng, bn Lp trng ngh mi ngi
pht huy quyn t do ngn lun, ng gp nhiu kin hay xy dng trng, lp mnh. C my bn trong lp mnh dn pht biu nhiu kin hay, c mi ngi tn thnh v c v. Linh mun pht biu lm nhng ri ngi v
khng bit mnh c quyn gp vi cc c ch nhim v cc thy c dy cc
mn khc khng ? Khi y, bn Chung th li ni : Hc sinh m c kin g
vi thy c gio l hn y ! Linh c bn khon mi.
Cu hi :
1. Em c th gip Linh gii quyt ni bn khon ca mnh khng ?
2. Quyn t do ngn lun ca hc sinh c th hin trng, lp nh
th no ?
Tnh hung 17
Hng v Lin trao i vi nhau v quyn t do ngn lun ca hc sinh.
- Hng : Hc sinh chng mnh c th thc hin quyn t do ngn lun
nh th no Lin nh ?

- Lin : Ngi ln c quyn ny th no th hc sinh mnh cng c quyn

nh th thi.
- Hng : Khng phi vy u ! Quyn t do ngn lun ca hc sinh
chng mnh th t hn ngi ln ch, sao c th bng c ?
Cu hi :
1. Em ng vi kin ca Hng hay Lin ? V sao ?
2. Em c th thc hin quyn t do ngn lun ca mnh nh th no ?
Tnh hung 18
Thng v Hon nhn thy mt ngi chng ngoi 20 tui ht hong chy
r ngt vo trong vn nhn. Khong 1 pht sau, hai ch cng an x rt ui
theo n ch Thng v Hon ang ng. Khng nhn thy ngi ui chy theo
li no, hai ch cng an hi : Cc chu c thy thng k trm chy theo li
no khng ? Bit chc chn ngi thanh nin chy vo vn nhn lc ny l tn
n trm m hai ch ang ui, Hon nh ch cho hai ch, nhng Thng nhy
mt ra hiu khng nn ni. Vy l tn n trm tu thot.
Cu hi :
1. Em nhn xt th no v trch nhim cng dn ca Thng v
Hon ?
2. Em s x s th no nu vo trng hp trn ?
Tnh hung 19
Bit Yn l ngi hay tung tin ni xu lm h uy tn ca bn Lp trng
v Lp ph, Thu m c lm. C ln, Thu bn vi Hng : Chng mnh phi ph
bnh ci tnh hay tung tin ni xu bn ca ci Yn, Hng . Nghe Thu ni,
Hng c lng trnh : Mc k n ! Dy da vi n lm g ri li ci nhau thi.
Mnh khng mun th.
Cu hi :
1. Em nhn xt g v ca hai bn Thu v Hng ?

2. Em suy ngh th no v trch nhim cng dn trong vic thc hin

quyn c php lut bo h v danh d v nhn phm ?
II - Truyn c, thng tin, t liu
Thng tin, t liu
1. Hin php 1992

iu 69
Cng dn c quyn t do ngn lun, t do bo ch ; c quyn c thng
tin ; c quyn hi hp, lp hi, biu tnh theo quy nh ca php lut.
iu 73
Cng dn c quyn bt kh xm phm v ch .
Khng ai c t vo ch ca ngi khc nu ngi khng ng ,
tr trng hp c php lut cho php.
Th tn, in thoi, in tn ca cng dn c bo m an ton v b mt.
Vic khm xt ch , vic bc m, kim sat, thu gi th tn, in tn ca
cng dn phi do ngi c thm quyn tin hnh theo quy nh ca php lut.
2. Xt x v ti Hnh h ngi khc v C gy thng tch

To n nhn dn Thnh ph H Ni va xt x v chng ch qun ph

Chu Vn c v Trnh Hnh Phng v ti Hnh h ngi khc v ti C
gy thng tch hoc gy tn hi cho sc kho ngi khc theo quy nh ca B
lut Hnh s.
Theo h s v n ny, v chng ch qun ph c v Phng thng
xuyn nh p em Nguyn Th Thng (Bnh), l ngi gip vic cho gia nh
c Phng. Kt qu gim nh thng tch ca em Nguyn Th Thng cho
thy, t l thng tt ca Bnh ln n 37%.
Cu hi :
1. V chng c Phng phm vo iu bao nhiu ca B lut
Hnh s v hnh vi gy thng tch cho em Thng ?
2. Hnh vi ca v chng c Phng, gy thng tch cho sc kho
ca Bnh s b x l th no theo quy nh ca php lut ?

Bi 7
Cng dn vi cc quyn dn ch
I - Tnh hung
Tnh hung 1
xy dng ng x trong thn A, trng thn triu tp mt cuc
hp tt c mi ngi t 18 tui tr ln lm vic v ng gp kinh ph, thu
thit k v xy dng cng trnh. Qua tho lun mi ngi i ti quyt nh
chung v vn trn v giao cho mt nhm ngi chu trch nhim thc hin.
Mt cng dn X cho rng vic giao cho mt nhm ngi nh vy l vic lm
khng dn ch. Tuy nhin, cng dn X li khng a ra c cch g thc
hin cng vic mt cch hiu qu.
Cu hi :
1. Vic xin kin trn ca trng thn A c phi l vic lm dn ch
khng ?
2. Theo em, nu vic lm l dn ch th l dn ch trc tip hay
gin tip ?
3. kin ca cng dn X c ng khng ?
Tnh hung 2
thc hin chnh sch xo i gim ngho, U ban nhn dn huyn A
yu cu cc x t chc i hi x vin cc hp tc x bu ra cc i din
tham d hi ngh bn v vn ny. Theo quyt nh ca U ban nhn dn
huyn, mi mt hp tc x t chc hp ton b cc x vin bu ra 3 ngi theo
hnh thc b phiu kn, tham d hi ngh ny ca huyn. Sau , Hi ngh
c triu tp v thng qua mt ngh quyt trn c s 80% kin ng h.

Nhn xt v vic lm trn ca U ban nhn dn huyn, c ngi cho

rng, vic lm ny l biu hin ca hnh thc dn ch trc tip, c ngi li cho
rng, l hnh thc dn ch gin tip.
Cu hi :
1. Theo em vic lm trn c mang tnh cht dn ch hay khng ?
2. Em c nhn xt g v hnh thc dn ch (trc tip hay gin tip) ?
Tnh hung 3
Mt i biu Quc hi thc hin y cc cuc tip xc c tri.
Trong cc cuc tip xc , i biu trn thu thp cc kin ca c tri v
cc vn ca t nc v x hi bo co cho cc c tri v hot ng ca
mnh. C mt s cuc gp g, c c tri yu cu i biu trn phi tr li
cc yu cu v kin ngh ca c tri, i biu trn cho rng mnh khng c
trch nhim tr li cc vn trn.
Cu hi:
1. i biu trn thc hin tt trng trch ca mnh cha ?
2. Vic lm cu i biu trn c nh hng ti cch thc hin quyn
lc nh nc ca c tri ? V sao ?
Tnh hung 4
Khi Nh nc trng cu dn v mt s d tho lut, cc bn d tho
ny u c ng ti trn cc bo pht hnh trn phm vi c nc v
ngh ai tham gia kin u c th gi kin ti ban son tho. Rt nhiu
kin ng gp cho cc d tho lut c ban son tho lut tip thu v
cho rng c gi tr cao.
Cu hi :
S tham gia ca ngi dn vo cc d tho lut c phi l thc hin
quyn tham gia qun l nh nc v x hi khng ?
Tnh hung 5

Ln v Dng tranh lun vi nhau v ngha dn ch cc quc gia.

- Ln : Theo t, u c m bo dn ch tt hn th x hi
pht trin vn minh hn v ngc li.
- Dng : Cn theo t th x hi pht trin vn minh ch a chc l x
hi dn ch.
Cu hi :
Em ng vi kin ca Ln hay Dng ? V sao ?
Tnh hung 6
c v in trao i vi nhau v quyn bu c v ng c ca cng
dn.
- c : Theo t, vic quy nh tui ti thiu thc hin quyn
bu c l ng, v nhm m bo cho kt qu bu c v ng c s ph hp
vi mc ch t ra chn c ngi c ti c c tham gia vo cc c
quan i din chnh quyn.
- in : T th li ngh l quy nh l ch a dn ch, v nu dn ch
th phi m bo cho mi cng dn khng phn bit tr gi, u c quyn
bu c. Cn y li hn ch v tui th sao li gi l quyn dn ch c.
Cu hi :
Theo em, kin no ng trong hai kin trn ? Gii thch v sao.
Tnh hung 7
Trn ng i hc v, Triu v Sn trao i vi nhau v cc trng
hp cm bu c v ng c i vi nhng i tng vi phm php lut.
- Triu : Sn ny, php lut hn ch quyn bu c v ng c ca mt
s i tng l cn thit, nhm m bo t c mc ch bu c v ng c
chn ngi c ti c c.

- Sn : Theo t, vic quy nh nh trn chnh l bin php truy cu

trch nhim php l i vi cc i tng trn ch khng nhm t c mc
ch ca bu c v ng c.
Cu hi :
Theo em, kin ca ai l ng ? V sao ?
Tnh hung 8
Mt t bu c khi tin hnh bu c hm phiu khng c np
c tri b phiu cho thun tin. Mt s c tri thy vy phn i, v
cho rng vic lm trn l vi phm nguyn tc bu c : Nguyn tc b phiu
kn.
Cu hi :
Vic lm ca t bu c c vi phm nguyn tc bu c khng ?
Tnh hung 9
ng Thanh v ng Tnh tranh lun vi nhau v bu c.
ng Thanh cho rng, vic quy nh trong php lut mi c tri mt l
phiu v cc l phiu c gi tr ngang nhau l s th hin ca nguyn tc
dn ch tin b. ng Tnh th li cho rng, cc quy nh ca php lut nh
trn l khng ph hp v n kh t c mc ch ca bu c chn ngi
c ti c c. Theo ng Tnh, php lut cn quy nh ngi c hc thc vi
bng cp cao hn cn c nhiu phiu bu hn, v kin ca h cn c
nh gi cao hn th mi ph hp vi mc ch bu c.
Cu hi:
Theo em, kin ca ai ng ? V sao ?
Tnh hung 10
C i biu Hi ng nhn dn tnh sau khi c bu thc hin
tip xc vi c tri mt s ln theo ng quy nh, nh ng khng ch tip
thu kin ca c tri.

Ti cuc hp cui nm ca Hi ng nhn dn tnh, mt s i biu

khc thng thn gp vi i biu ny l khng lin h cht ch vi
c tri, khng th hin ng vi yu cu ca ng i i biu ca nhn dn.
i biu c gp cho rng, kin ng gp ny l khng c c s v
chng minh bng cch vin dn ra y s ln m mnh tip xc
vi c tri.
Cu hi:
Vic gp ca cc i biu Hi ng nhn dn trn l ng hay
sai ? V sao ?
Tnh hung 11
H Trang v Minh Trang trao i vi nhau v ngha ca quyn bu
c v quyn ng c.
H Trang :
- T cho rng, ngha ca quyn bu c v quyn ng c l ch
quyn l c s php l chnh tr quan trng hnh thnh cc c
quan quyn lc nh nc.
Minh Trang :
Theo t th, ngha ca quyn trn l ch n l mt trong cc
quyn c bn v t do ca con ngi trong mt x hi dn ch.
Cu hi:
Em tn thng kin ca H Trang hay Minh Trang ? V sao ?
Tnh hung 12
M hi Lan :
- Lan ny, c phi ch nhng ngi lm vic trong cc c quan nh nc v trong cc t chc x hi v c mt s quyn hn nht nh mi l
nhng cng dn c quyn tham gia qun l nh nc v x hi khng nh ?
Lan :

- , cu m h th, mi cng dn bnh thng u c quyn ny y,

cu .
Cu hi:
Theo em, kin ca ai l ng ? V sao ?
Tnh hung 13
Ch Xun b Gim c Cng ti k lut vi hnh thc Chuyn cng
tc khc. V cho rng Gim c quyt nh ca Gim c v k lut ch l
sai php lut, ch lm n t co v trc tip gi ti U ban nhn dn
tnh. Ngi cn b Vn phng U ban nhn dn tnh khng nhn h s v
ni n t co ca ch l khng ng php lut. Ch Xun m c lm, v
cho rng trong trng hp ny ch gi n t co l ng.
Cu hi :
1.

Theo em, trong trng hp ny, ch Xun lm n t co v

gi n ti U ban nhn dn tnh l ng hay sai php
lut ?

2.

Theo php lut v khiu ni, t co, ch Xun phi lm g

thc hin quyn cng dn ca mnh ?
Tnh hung 14

ng An gi n khiu ni ti ng Hiu trng Trng Trung hc c s

X v vic ng Hiu trng t chi nhn con ca ng An vo trng, mc
d ng An thc hin y th tc h s theo quy nh ca php lut.
Cu hi :
1. n khiu ni trn c gi ti ng ngi c thm quyn?
2. Vic cng dn A thc hin quyn trn c phi l vic thc hin
quyn dn ch trc tip khng ?
Tnh hung 15

ng Bng gi n ti Gim c cng ti X, t co mt nhn vin t

chc ca Cng ti c hnh vi tham nhng. Trong n t co c ghi r tn
mnh v cung cp cc chng c lin quan ti vic tham nhng trn.
Cu hi :
1. n t co trn c gi ng ngi c thm quyn xt t co hay
khng ?
2. Vic thc hin quyn t co trn c phi l vic thc hin quyn
dn ch trc tip khng ?
Tnh hung 16
my ln, Hon v Chu pht hin ra mt nhm thanh nin nam
n ang ht v tim chch ma tu ti mt ni gn trng hc. Nhn thy
bn ny c v ph lm, chng nghin nng lm ri. Thy vy Hon bn
vi Chu :
- T v cu i bo vi cc ch cn b U ban nhn dn x i.
bn ny nghin ngp mi th ny tai hi lm !
Chu th c bn khon mi :
- Vic bn mnh i bo vi U ban th gi l g nh ? Khiu ni hay
t co ?
Hon st rut :
- Th gi l g cng c. Ci chnh l phi bo vi U ban bt ht
bn nghin.
Cu hi :
1.

Nu Hon v Chu i bo vi U ban nhn dn v tim

chch ma tu th khi y hai bn thc hin quyn g ca
cng dn ? Khiu ni hay t co ?

2.

Nu gp trng hp tng t, em s lm g thc hin

quyn v ngha v cng dn ?

II - Truyn c, thng tin, t liu

Thng tin, t liu
1. Lut khiu ni, t co (Sa i, b sung nm 2005)

iu 17.
1. Ngi khiu ni c cc quyn sau y :
a) T mnh khiu ni ; trng hp ngi khiu ni l ngi cha thnh nin,
ngi b bnh tm thn hoc mc bnh khc m khng th nhn thc, lm ch
c hnh vi ca mnh th ngi i din theo php lut ca h thc hin vic
khiu ni ; trng hp ngi khiu ni m au, gi yu, c nhc im v th cht
hoc v l do khch quan khc m khng th t mnh khiu ni th c u
quyn cho cha, m, v, chng, anh, ch, em rut, con thnh nin hoc ngi
khc khiu ni ;
b) Nh lut s gip v php lut trong qu trnh khiu ni ;
c) Bit cc bng chng lm cn c gii quyt khiu ni ; a ra bng
chng v vic khiu ni v gii trnh kin ca mnh v bng chng ;
d) Nhn vn bn tr li v vic th l gii quyt khiu ni ; bit thng
tin, ti liu ca vic gii quyt khiu ni ; nhn quyt nh gii quyt khiu ni
;
) c khi phc quyn, li ch hp php b xm phm, c bi thng thit hi theo quy nh ca php lut ;
e) Khiu ni tip hoc khi kin v n hnh chnh ti To theo quy nh
ca php lut v khiu ni, t co v php lut v t tng hnh chnh.
g) Rt khiu ni trong qu trnh gii quyt khiu ni.
2. Ngi khiu ni c cc ngha v sau y :
a) Khiu ni n ng ngi c thm quyn gii quyt ;

b) Trnh by trung thc s vic, cung cp thng tin, ti liu cho ngi
gii quyt khiu ni ; chu trch nhim trc php lut v ni dung trnh by v
vic cung cp thng tin, ti liu ;
c) Chp hnh nghim chnh quyt nh gii quyt khiu ni c hiu
lc php lut.
iu 57.
1. Ngi t co c cc quyn sau y :
a) Gi n hoc trc tip t co vi c quan, t chc, c nhn c thm
quyn ;
b) Yu cu gi b mt h, tn, a ch, bt tch ca mnh ;
c) Yu cu c thng bo kt qu gii quyt t co ;
d) Yu cu c quan, t chc c thm quyn bo v khi b e do, tr
dp, tr th.
2. Ngi t co c cc ngha v sau y :
a) Trnh by trung thc v ni dung t co ;
b) Nu r h, tn, a ch ca mnh ;
c) Chu trch nhim trc php lut v vic t co sai s tht.
iu 58.
1. Ngi b t co c cc quyn sau y :
a) c thng bo v ni dung t co ;
b) a ra bng chng chng minh ni dung t co l khng ng s
tht ;
c) c khi phc quyn, li ch hp php b xm phm, c phc hi
danh d, c bi thng thit hi do vic t co khng ng gy ra ;
d) Yu cu c quan, t chc, c nhn c thm quyn x l ngi t co
sai s tht.
2. Ngi b t co c cc ngha v sau y :

a) Gii trnh v hnh vi b t co ; cung cp thng tin, ti liu lin quan

khi c quan, t chc, c nhn c thm quyn yu cu ;
b) Chp hnh nghim chnh quyt nh x l t co ca c quan, t
chc, c nhn c thm quyn ;
c) Bi thng thit hi, khc phc hu qu do hnh vi tri php lut ca
mnh gy ra.
2. i biu Quc hi TP. H Ni tip xc c tri

Ngy 9-6-2008, cc i biu Quc hi TP. H Ni tip xc vi c

tri n v bu c s 6 (qun Long Bin v huyn Gia Lm) v s 7 )huyn
Sc Sn v huyn ng Anh). gn o c tri ti d v by t nhiu
kin lin quan n tnh hnh kinh t x hi, cc vn s dn sinh bc
xc.
a s kin nh gi cao kt qu K hp th ba Quc hi kho XII.
Tuy nhin, mt s c tri cho rng, Quc hi cn tip tc nng cao vai tr
v trch nhim hn na trong vic quyt nh cc vn ca t nc, c
bit l cn nng cao kh nng giam st v xy dng h thgn php lut. C
tri ngh Quc hi cn c t ph trong lm lut v a lut vo cuc
sng, v hin nay vn xy ra tnh tng lut km hiu lc v lut mi ban
hnh c ngay nhng iu khogn ph hp, phi sa i.
Nhiu c tri thng thn by t chnh kin sv cc vn lm
pht, phng, chng thma nhng, tng lng,... Mt s c tri nh gi cao
vic a th ATM vo cuc sng, song t ra bt bnh tr c nh thu ph
mi ln s dng th ATM ca cc ngn hng v ngh cc a biu Quc
hi c kin vi cc c quan chc nng khng nh ny tr thnh
hin thc. C tri cho rng, vic thu ph ny s ngn cn ngi dn, nht l
ngi dn c thu nhp thp tip cn dch v tin b ca x hi.
(Theo Bo Hnimi, ngy 10-6-2008)

Cu hi :
Vic i biu Quc hi TP. H Ni tip xc vi c tri l th hin
iu g trong vic thc hin quyn bu c v ng c ca cng dn ?
3. Thnh ph H Ch Minh : i biu quc hi
tip xc vi c tri cc qun 5, 10, Bnh Tn

Ngy 14-4-2008, T i biu Quc hi kho VIII (n v 4) gm

cc ng, b : Ch tch U ban Trung ng Mt trn T quc Vit Nam
Hunh m, Ph Gim c i hc Quc gia TP. H Ch Minh Hunh
Thnh t, Trng Ban cng tc ngi Hoa TP. H Ch Minh Dao Nhiu
Linh c bui tip xc vi hn 200 c tri qun 5 v qun 10 TP. H Ch
Minh. Lnh o cc qun c mt trong bui tip xc lng nghe v gii
p thc mc ca c tri v nhng vn lin quan trc tip ti i sng
ca nhn dn, nh : nn o ng giao thng ko di gy ch tc giao thng
; v sinh ni cng cng cn nhch nhc ; quy hoch l gii hm chm c
cng b ;...Nhng vn fngoi thm rquyn ca qun nh vic xin t xy
tng i th phng anh hng lit s ngi Hoa , cc a biu Quc hi tip
thu v h s chuyn n c quan chc nng ca Thnh ph gii quyt.
Cng ngy, ti qun Bnh Tn, on i biu Quc hi gm ng
Hunh Thnh Lp, Ph on i biu Quc hi Thnh ph, v ng ng
Ngc Tng, Ch tch Tng Lin on Lao ng Vit Nam c bui tip
xc vi c tri qun Bnh Tn. Cc a biu Quc hi lng nghe kin
kin ngh ca c tri qun Bnh Tn v vn nhim mi trng do ngp
nc, thiu nc sch, d n lp t n chiu snh trn ng Knh nc en,
x l vic xut hin bn xe t pht ti khu vc ng Dng B Trc, phng
An Lc A, thc mc ca dn v bi thng nh t cn nhiu ch tc. i
biu Hng Thnh Lp d lng nghe, ghi nhn v tp hp kin ca c tri

qun Bnh Tn theo vn chuyn n c quan chc nng ca Thnh

ph c gii quyt theo ng thm quyn.
(Theo Bo Si Gn gii phng, ngy 15-4-2008)
Cu hi :
Nhn dn thc hin quyn lc ca mnh nh th no thng qua cuc
tip xc ca i biu Quc hi vi nhn dn ?

Bi 8
php lut vi s pht trin ca cng dn
I Tnh hung
Tnh hung 1
Nga sinh ra v ln ln trong mt gia nh c hon cnh rt kh khn :
Khi em ln 4 tui th b em qua i, ch cn li ngi m tn to nui ch em
Nga n hc, m sc kho ca m Nga cng khng c tt. Vt ln s phn,
Nga ch cn bit chm ch hc hnh, nm no cng l hc sinh gii ca trng.
Hc xong trung hc ph thng, Nga thi u vo Trng i hc Y Thnh ph
H Ch Minh. Nh s phn u n lc, ngay t nm hc u tin, Nga c
nhn hc bng ca Nh nc v c mt s phn thng v nghin cu khoa
hc.
Cu hi :
Ni dung no cho thy Nga thc hin tt quyn hc tp ca mnh ?
Tnh hung 2
mt vng ni xa xi, ngho kh. Ni y, chuyn hc hnh ca tr
em qu l iu kh khn i vi nhiu gia nh. Nhiu nh ch cho con hc
xong lp 2, lp 3 ri thi. U ban nhn dn x v mt s gio vin i vn ng

mi mi c hc sinh n lp. L do ca nhiu ngi tht n gin : i lm nng

lm ry th cn g phi n lp hc, bit ci ch l c ri. Nhiu tr em cng
mun c n trng lm, nhng b m khng cho i, m li bt cc em vo
rng kim ci hoc i lm nng ry.
Cu hi :
1. Vic cn tr tr em hc hnh c ph hp vi php lut khng ?
2. Gia nh phi c trch nhim g bo m quyn hc tp ca tr
em ?
Tnh hung 3
Hoi ni vi Tho : Ni cng dn c quyn hc khng hn ch l khng
ng u ! Hn ch r rng qu i ch. Chng hn nh ti mnh, sau khi hc
xong trung hc ph thng th c a vo trng i hc, cao ng, c a ch
vo trng trung cp chuyn nghip, trng dy ngh, c a li chng c hc
hnh g na m phi i lao ng ngay.
Cu hi :
Em c ng vi suy ngh ca Hoi khng ? V sao ?
Tnh hung 4
Mt s bn sau khi khng thi vo i hc t ra bi quan, chn nn
v cho rng h khng cn c hi hc tp na, quyn hc tp ca h th l
chm dt t y. Tn suy ngh, cch hiu th ny c v khng ng hay sao y
! Khng hc by gi th khi khc vn c th hc c ch, min l mi ngi
u phi c gng.
Cu hi :
Theo hiu bit ca em, nhng ngi khng thi vo i hc cn ca
quyn hc tp na khng ? Php lut nc ta c hn ch quyn hc tp ca
cng dn khng ?
Tnh hung 5

Anh Hng v ch Qu ci nhau c 5 nm. t lu, ch Qu mong

mun c hc tip bc Cao hc c bng thc s, nhng do con nh nn cha
c iu kin thc hin. n ny, b Trang c 4 tui, ch mun i hc
thc hin cho c c m ca mnh. Ch em chuyn ny bn vi anh Vn
chng ch, th b anh phn i ngay : Ph n tt nghip i hc l ri,
cn g phi hc thm na ! Thuyt phc chng khng c, ch Qu vn quyt
tm hc n chun b thi vo cao hc.
Cu hi :
1. Ch Qu quyt tm thc hin quyn hc tp ca mnh nh th
no ?
2. Anh Vn c quyn ngn cn ch Qu theo hc bc Cao hc
khng ? V sao ?
Tnh hung 6
Tun v Trng bn vi nhau v chuyn hc hnh sau khi tt nghip ph
thng.
- Tun : T s thi vo ngnh Sinh hc ca i hc quc gia H Ni, ri
sau ny t s c gng theo hc sau i hc tr thnh tin s.
- Trng : Cn t th m c ngn thi. c vo i hc i vi t l qu
tt ri, hc thm lm g na.
- Tun : Nhng cu hc gii m. Sao khng ngh n chuyn hc cao hn
? Chng mnh c th hc sut i m.
Cu hi :
1. Em c nhn xt g qua cuc trao i ca Tun v Trng ?
2. Em mong mun c thc hin quyn hc tp ca mnh nh th
no ?
Tnh hung 7

- Huy hi Thnh : C phi ch nhng ngi hc bc cao mi c quyn

sng to khng ?
- Thnh tr li : ! Ai chng c quyn sng to, ch t lm cng nhn
cn c nhn chng ch v sng to trong nh my m.
- Nhng hc sinh chng mnh th c th sng to g ? Huy hi tip.
- Thnh : Hc sinh cng c th sng to, iu quan trng l phi chu
kh suy ngh ti mi sng to c.
Cu hi :
Theo em, c phi mi cng dn u c quyn sng to khng ?
Tnh hung 8
o rt mun c vo hc trng chuyn ca tnh c iu kin hc
tp tt hn.
- o thc mc : Cc ny, nghe ni cng dn c quyn c pht trin
m sao t mun vo trng chuyn li khng c ?
- Cc : Ai cng c quyn c pht trin, nhng mun vo trng chuyn
th phi thi v c im cao mi c chn vo ch.
- o th di : Th th cn g l quyn c pht trin ca cng dn na !
Mun hc trng tt hn cng khng c.
Cu hi :
1. Em c ng vi cch suy ngh ca o khng ?
2. Em hiu th no l quyn c pht trin ca cng dn ?
Tnh hung 9
- Huyn ni vi Hoa : Ny Hoa, ni Nh nc trch nhim bo m
quyn hc tp ca cng dn c ng khng ?
- Hoa : Chng phi u ! Quyn hc tp ch yu do mi ngi t lo liu,
t thc hin ; Nh nc chng c trch nhim g u !

- Huyn : T xem ti vi thy ni hng nm Nh nc dnh rt nhiu tin

xy dng trng hc, gip con em gia nh kh khn, con em gia nh
vng su, vng xa, vng min ni. y chng phi Nh nc thc hin trch
nhim bo m quyn hc tp ca cng dn l g ?
Cu hi :
Huyn ni nh vy c ng khng ?
Em c th b sung iu g sau kin ca Huyn ?
II- truyn c, thng tin, t liu
1. Truyn c
nhng sinh vin nhn hc bng nguyn vn hng

L Th Thu Loan, sinh vin nm th hai, B mn H sinh thuc Khoa

iu dng k thut Y hc l mt trong 30 sinh vin ca Trng i hc Y dc
TP. H Ch Minh c nhn hc bng t ny. L con t trong mt gia nh c
ba anh ch em, thuc din c bit kh khn p Trng An, x Trng Ty,
huyn Ho Thnh, tnh Ty Ninh, sut nhng nm hc ph thng, Loan
phi phn u vi mt ngh lc mnh m mi c th tr c trn gh nh trng. Trc khi b lit, cha Loan l nhn vin coi kho ca mt cng ti lng thc
TP. H Ch Minh, cn m th lm ngh may v. Cuc sng gia nh v cng
cht vt khi c ba anh ch em cn ang tui n hc. Anh v ch ca Loan
phi ngh hc sm dnh tin n hc cho c em t. Khng ph cng cha m,
sut 12 nm hc ph thng, Thu Loan lin tc t danh hiu hc sinh gii.
Thnh tch cao nht m Loan t c l gii ba k thi hc sinh gii ton tnh
mn Sinh hc dnh cho hc sinh trung hc ph thng. Khi Loan chun b bc
vo ngng ca trng i hc th cng l lc gia nh ri vo cnh kh khn
cng cc, v cha em lm bnh him ngho, b lit bn thn. Vy m khng ai
ng rng, c gi c vc dng nh nhn vi i mt m bun y thi vo

hai trng i hc v hai trng cao ng, trong c Trng i hc Bch khoa
TP. H Ch Minh.
Khi c hi ti sao em li chn theo hc ngnh H sinh ca Trng Y
m khng l mt ngnh no khc, Loan khng cht do d cho bit : V em
yu thch cng vic ca ngi thy thuc v c bit l yu thch tr s sinh.
Hi v cm ngh khi c nhn hc bng Nguyn Vn Hng, Thu Loan ni
trong nim vui : Chng em v cng bit n s quan tm ca cc t chc x
hi. Hc bng ny i vi nhng sinh vin c hon cnh kh khn nh em l
mt iu v cng c ngha, v n phn no gnh nng cho gia nh, gip
em c thm ngh lc vt qua nhng kh khn.
C sinh vin lp gy m hi sc, Khoa iu dng k thut y hc inh
Th Kim Duyn cng rt xc ng khi bit mnh ln th hai c nhn hc
bng Nguyn Vn Hng. Sinh ra huyn M Cy tnh Bn Tre, l con u
trong mt gia nh c ba ch em gi, Kim Duyn sm nhn thc c ni vt v
ca b m khi mi chi ph lo cho cc con n hc ch da vo ca hng tp ho
nh ti nh. S b ng trong nhng ngy u nhp hc khin em b l c
hi ng k mt sut ti K tc x Trng i hc Y dc TP. H Ch Minh. Th
l 3 nm qua, em v bn ngi bn cng qu phi thu mt cn phng tr
ch rng khong 15 m ng Trn Hng o cho tin vic hc hnh. Rt
thng thn, Duyn bc bch mong mun tr li Thnh ph mt thi gian sau
khi tt nghip, khng phi c c cng vic tt, mc lng cao m l c
iu kin chuyn tm nghin cu su hn na ngnh hc ca mnh.
(Theo Bo Si Gn gii phng, ngy 3-6-2008)
Cu hi :
Qua truyn c trn, nhng sinh vin c gii thng Nguyn Vn Hng thc hin quyn hc tp ca mnh nh th no ?
Thy gio dy vn sng ch thnh cng

thit b lc nc

c nhiu sng ch pht minh tm cc loi my lc nc v bn ra trn

th trng p ng nhu cu chng ng c thc phm. Nhng nh sn xut
loi vt liu lc nc thng phi gii bi ton : Lm sao loi b c nhng kim
loi nng v c t nguy him cho sc kho, m trong cng u nht l
amni (NH4). cng l nhng g thu ht suy ngh v khao kht ca anh
ng c Truyn. iu c o : Anh xut thn l mt ging vin v Vn hc
Nga i hc Quc gia H Ni. tng i b i, hc tp Nga, v lm
cng tc ging dy Vn hc, nhng anh Truyn by gi rt say m sng ch v
nghin cu khoa hc. Trc y ti cng hng vo vic sng ch ra my lc nc bng ozon nhng khng ng k bn quyn c v c ni khc lm ri.
Gi li t. Ti phi tm ci khc. Anh tm n loi vt liu ong. V anh
thnh cng : Vt liu lc nc c bit c ng k bng pht minh sng ch
ti Cc S hu tr tu.
Sn phm c anh t tn l ong 1 (D.O1) v ong 2 (D.O2). N
tt v tn ti dng gm nn c bn cao, lc c cc kim loi nng v c
bit l lc c amni (NH4) cng u vi hiu sut kh tin nht : 97,9 %.
Anh cho sng ch ca mnh i th la lc nc nhng ni c
lit nht, nc bn nht nh nc h Vn Chng (H Ni), nc nhim c ti
lng ung th ng L (ng Ho - H Ty) m bo ch thng nhc n. Sau
cc kt qu xt nghim c phng xt nghim ca Vin Khoa hc Cng ngh
v Mi trng, vt liu lc nc c cng nhn. V ngay lp tc n gy ch
. Cc cng ti mi trng v thng mi ca Trung Quc, Singapo, Nht
ngh c hp tc, kinh doanh.
Bao gi n c trn th trng phc v ngi dn ? l cu hi lun
t ra vi cc nh sng ch. Anh cho bit Cng ti thit b v Cng ngh mi trng xanh ca anh s a vo sn xut. Kht vng ca ng gio dy Vn c
th phc v c x hi mt lnh vc ang c nhiu thch thc ln nc

sch cho cuc sng. Anh khng dng y, ang li lao vo tm ti, sng to
khc. ng gio dy Vn gi y gn cht mnh vi phng th nghim v
cc vng min ca t nc.
(Theo Nguyn Th Ngc Hi, Bo HNimi, ngy 17-10-2007)
Cu hi :
1. Thy gio ng c Truyn thc hin quyn sng to ca cng
dn nh th no ?
2. Em c th ni g v thc trch nhim cng dn ca thy ng
c Truyn ?
2. Thng tin, t liu
Ra mt Cu lc b Pht trin ti nng hc sinh

Cu lc b Pht trin ti nng hc sinh, trc thuc Lin hip cc hi

khoa hc k thut Vit Nam va ra mt, vi s tham gia ca i din 80 trng
tiu hc, trung hc c s H Ni. Cu lc b c s bo tr ca Trng i hc
H Ni, tng u t ban u l 3,5 t ng.
y l m hnh th nghim cho vic ra i trng o to ti nng ca
tr em Vit Nam, nhm pht hin v bi dng nhn ti trong hc sinh t 10
tui tr ln. Hot ng ca Cu lc b tp trung vo 5 ni dung chnh : Ton
hc, Ngoi ng, Tin hc, Khm ph th gii, Game. Ch nhim Cu lc b l
thy gio Trn Phng, ngi tng bi dng cho 5 hc sinh lp 6 gii thnh cng
ton trong k thi tuyn sinh i hc v cao ng nm 2007. tham gia
Cu lc b, nhng hc sinh u tin lm mt bi kim tra ti Trng i hc
H Ni vo ngy 20-4-2008.
(Su tm)

Bi 9

Php lut vi s pht trin bn vng

ca t nc
1 tnh hung
Tnh hung 1
Khi ni v vai tr ca php lut i vi s pht trin bn vng ca t nc, nhiu ngi vn t cu hi : Ni n pht trin bn vng ca t nc l ni
n pht trin kinh t v bo v mi trng, sao li c th ni v vai tr ca
php lut y nh ?
Cu hi :
Em c th gii p c ni bn khon ny khng ?
Tnh hung 2
Lan Anh hi Mai Anh :
- Ni php lut c vai tr gp phn thc y tng trng kinh t t nc
th c th hiu c. Cn ni php lut c vai tr pht trin bn vng t nc
th tru tng qu, mnh khng sao hiu c !
Mai Anh :
- C g u m khng hiu ? Php lut gp phn thc y kinh t, lm
cho kinh t tng trng. M kinh t tng trng th t nc pht trin bn vng
thi.
Cu hi :
1. Em c nhn xt g v cch hiu ca Lan Anh v Mai Anh ?
2. Theo em, ti sao khi tc ng n s tng trng kinh t, php lut
ng thi li tc ng n s pht trin bn vng ca t nc ?
Tnh hung 3
Chung ni vi Tn :
- Sau khi tt nghip trung hc ph thng, t s m ca hng bn thuc
tn dc (dc phm). M ca hng ny hay lm, thu nhp cao m li nhn h.

Tn ngc nhin :
- Sao cu c th m ca hng bn thuc tn dc c ? Hnh nh phi c
bng cp g y th mi c m.
Chung c v khng nh :
- Cu khng bit mi cng dn u c quyn t do kinh doanh ? T
do kinh doanh c ngha l ai mun kinh doanh g cng c.
Tn do d :
- Hnh nh... khng phi vy.
Cu hi :
1. Theo em, Chung ni nh vy c ng khng ? Ti sao ?
2. Tn ni nh vy ng cha ? Em c th b sung iu g ?
Tnh hung 4
Sau khi hc v quyn t do kinh doanh ca cng dn, Thu Anh hi
Vn Anh :
- C phi, cng dn c quyn t do kinh doanh c ngha l ai mun
thnh lp cng ti cng u c c, khng phn bit phi khng Vn Anh ?
Vn Anh tr li :
- Khng phi th u ! Khng ai ai mun cng c. Cng c ngi xin
php thnh lp cng ti nhng c th li b t chi y. V d ngi l cn b
ang cng tc trong c quan nh nc chng hn.
Thu Anh :
- Th th sao li c th gi l t do kinh doanh c. T do phi l khng
ai b cm on ch.
Cu hi :
Em tn thnh kin ca Thu Anh hay Vn Anh ? V sao ?
Gi : c iu 13 Lut Doanh nghip ti mc 2.a trong phn Ni

dung bi hc (sch gio khoa) tr li cu hi.

Tnh hung 5
B Quyn m ca hng bn dng hc tp cho hc sinh. Tuy mi m,
nhng ca hng b c th : v, giy, bt, mc, com-pa, phn, bng, giy
th cng,... Bng mt hm, b b c quan chc nng lp bin bn v vic vi
phm : M ca hng m khng c giy php ng k kinh doanh. B Quyn
ci : Ti khng vi phm, ti c quyn t do kinh doanh th cn g phi c giy
php ng k kinh doanh !
Cu hi :
B Quyn ni nh vy c ng khng ? B Quyn c quyn m ca
hng m khng cn c giy ng k kinh doanh khng ?
Tnh hung 6
Ca hng bn in ca ng Chnh ang m th b ngi i din c
quan thu v i din Phng Thng mi n yu cu ca hng ng ca v l
do qu hn np thu 6 thng u nm l 3 thng, mc d c nhc nh
my ln. ng Chnh thc mc : Vic chm np thu l chuyn bnh thng, ti
s np sau ch lm g m phi ng ca hng ca ti ! Cc ng khng c
quyn !
Cu hi :
Trong trng hp ny, ng Chnh khng thc hin tt ngha v g
khi thc hin hot ng kinh doanh ?
Tnh hung 7
Ca hng bn l ca b Lin ang hot ng bnh thng th bng b c
quan chc nng n lp bin bn. Th ra, ca hng ca b c mt s mt
hnh khng c trong giy php kinh doanh.
Thy mnh b lp bin bn, b Lin ci :
- Ti c giy php kinh doanh ri th ti c ton quyn t do kinh doanh
hng g m chng c.

Ngi cn b i din c quan nh nc gii thch :

- Ngoi mt hng nm trong danh mc cm hoc i hi phi c chng
ch hnh ngh, b mun kinh doanh mt hng g cng c, nhng phi ng k
v phi c ghi trong giy php kinh doanh.
B Lin :
- Sao m li rc ri th, ti u c bit.
Cu hi :
1.

B Lin c vi phm php lut khng ? Vic lp bin bn c

ng php lut khng ?

2.

B Lin phi lm g nu mun bn thm mt s mt hng

mi ?
Tnh hung 8

Hai cng ti c c s sn hai tnh khc nhau : Cng ti A c c s sn

xut ti tnh Bc Ninh, Cng ti B c c s sn xut ti Tuyn Quang. Tuy cng
sn xut mt mt hng, nhng Cng ti B c min thu hai nm u, cn Cng
ti A th khng c min thu. Gim c cng ti A lm n n Tng c
Thu ngh xem xt trng hp ny.
Cu hi :
1. Ti sao cng sn xut mt mt hng, nhng Cng ti B c min thu
cn Cng ti A li khng c hng u i ny ?
2. Ngoi trng hp ny, cn c nhng doanh nghip no c th c hng u i min thu ?
Gi : c iu 17 Lut Thu thu nhp doanh nghip nm 2003
trang 98 (sch gio khoa) tr li hai cu hi trn.
Tnh hung 9

My nm nay, cc a phng trn t nc ta thng hay c cc cuc thi

v trang phc o di dn tc. Xung quanh cc cuc thi ny, Hoa v Thu cng
c kin khc nhau.
- Hoa : Theo t, thi v trang phc o di l cn thit gi gn v tn
vinh gi tr vn ho truyn thng ca dn tc Vit Nam mnh. V th, t rt
thch xem cc bui thi v biu din ny.
- Thu : Cn g phi gi gn chic o di truyn thng. Mnh c my khi
mc u. M truyn thng vn ho g ci o nh ?
Cu hi :
Em tn thnh kin ca Hoa hay Thu ? V sao ?
Tnh hung 10
Uyn hi Cm T :
- Ti sao php lut nc ta li khuyn khch nhn dn bo v v pht huy
cc gi tr di sn vn ho vt th v phi vt th nh ? Vn ho vt th th c th
cn gi gn, cn vn ho phi vt th th cn g phi gi, by gi thi i mi
ri, c m mi ci c lm g.
Cm T :
- Cn ch ! V mi dn tc u c nn vn ho ring ca mnh, mnh
cn phi bit gi gn, m mun gi gn tt di sn vn ho ni chung th cn
phi c php lut.
Uyn :
- Gi gn di sn vn ho m cng cn phi c php lut lm g ?
Cu hi :
1. Theo em, chng ta c cn phi gi gn cc di sn vn ho phi vt
th khng ? V sao ?
2. Php lut c cn thit tring vic gi gn di sn vn ho nc ta
khng ?

Tnh hung 11
Phng khoe vi Lan Anh :
- Nm nay b t s cho t i thm mt s di sn vn ho min Trung
y ! No l c Hu ny, ph c Hi An nay, khu di tch M Sn ny. Mi
ni n thi m mnh thy hp dn ri. Cu c thch n nhng ni ny
khng ?
Lan Anh :
- Cu ng l ngi hay hoi c tht y ! Ni n my ci di sn y
m mt sng ln. C g hp dn cu th c ? T th c thch ci g mi v
hin i c. Cn my th c y th... thi. Thch g !
Phng gii thch :
- Nhng y khng phi l chuyn ci c, ci mi, m y l di sn vn
ho ca nc mnh c th gii cng nhn c m.
Cu hi :
1.

Quan im ca em th no qua cu chuyn ca Phng v

Lan Anh ?

2.

Em thm c di sn vn ho no ri ? Cm tng ca em
th no ?
Tnh hung 12

Hin cng Vinh ni chuyn vi nhau v phng, chng t nn x hi.

- Hin : Vinh ny, cu ngh sao v t nn ma tu trn lan hin nay ? Sao
Nh nc c php lut ri m t nn ny vn din ra nhiu th nh ?
- Vinh : T ngh, mnh khng th no dp c t nn ma tu u nn c
cho n pht trin thi, ngn cn sao c.
- Hin : Cn phi phng, chng ch ! Cn phi c php lut ; c php
lut ri th cn phi kim tra, cn phi x bn bun lu, tng tr ma tu tht
mnh vo mi c.

- Vinh : Php lut th c vai tr g trong chuyn ny u !

Cu hi :
1. Em c suy ngh g qua cu chuyn gia Hin v Vinh ?
2. Theo em, php lut c vai tr g trong vic phng, chng ma tu ?
Tnh hung 13
Huy c bo v c bit, To n nhn dn ca mt tnh xt x mt
s ti phm v ma tu, trong c i tng b lnh n t chung thn v ti
Tng tr, vn chuyn, bun bn tri php cht ma tu. y l v n v ti
phm ma tu rt ln, trong c ti hng trm bnh hrin c tng tr, vn
chuyn, bun bn tri php.
Huy suy ngh : phm ti v ma tu m sao php lut quy nh hnh pht
nng th nh ? Ch nn rn e l chnh thi, cho ngi vi phm cn c c hi
sa cha. Phi xem mc hu qu th no th mi c th x pht nng ch.
Cu hi :
1. Theo em, nhng k bun bn ma tu gy ra hu qu nh th no cho
x hi ?
2, Php lut hnh s c nn quy nh hnh pht nng i vi bn ti
phm v ma tu khng ?
Tnh hung 14
Hin nay, nhiu ngi vn cho rng, bo v mi trng, Nh nc ta ban
hnh Lut Bo v mi trng, vy ch cn ni n vn bn ny l ri, cn g
phi ni n cc vn bn php lut khc ; c g khc nhau gia php lut v
bo v mi trng v Lut Bo v mi trng u !
Cu hi :
1. Em hiu th no l php lut v bo v mi trng ?
2. C g khc nhau gia php lut v bo v mi trng v Lut Bo
v mi trng ?

Tnh hung 15
Lng hi Chin :
- Theo cu, bo v mi trng c lin quan g n pht trin bn vng t
nc khng ?
Chin tr li :
- C ch ! Bo v mi trng l mt trong cc yu t cn thit ca pht
trin bn vng t nc y.
Cu hi :
Em ng vi kin ca Chin khng ? Ti sao ?
Tnh hung 16
Trong gi hc Gio dc cng dn v ni dung bo v mi trng, c gio
hi hc sinh :
- Hin nay nc ta, mi trng b suy thoi nghim trng : rng cy b
cht ph tri php ; ngun nc bin, nc sng v knh rch b nhim ; cht
thi, khi bi nh my th vo mi trng,... Theo cc em, hin tng ny l c
ng lo ngi khng ?
Mt hc sinh tr li :
- Tha c, nhng hin tng ny th cng bnh thng thi, khong c g l
nn cng khng ng lo ngi u !
Cu hi :
Em c th tr li th no v cu hi trn y ?
Tnh hung 17
Ht Kim lm huyn T va bt mt c s kinh doanh (bun bn) ng
vt hoang d, qu him, trong c hu vng v ln rng m khng c giy
php. Ton b s ng vt ny c a v x l ti tr s ca kim lm. Trc c
quan kim lm, ch c s kinh doanh cho rng mnh khng vi phm php lut,

v php lut ch cm hnh vi sn bt, tiu th m khng cm kinh doanh ng

vt hoang d, qu him.
Cu hi :
1.

Trong trng hp ny, ch c s kinh doanh c vi phm php

lut khng ?

2.

Php lut bo v mi trng gnim cm nhng hnh vi no ?

Tnh hung 18

Dng r em trai l Qun vo khu Vn quc gia sn bn th rng.

- Qun can ngn anh : Mnh khng c sn bn ng vt hoang d qu
him trong Vn quc gia u anh .
- Dng c v thnh tho : Mnh vo tht su trong rng th ai m bit c. Hn na, trong y cn nhiu con th qu lm, mnh khng sn bn th ngi
khc ngi ta cng sn bn thi, tic lm ! C i vi anh, khng sao u !
- Qun chn ch : Em hc v php lut bo v mi trng, thy ni mnh
khng c t tin sn bn u anh .
- Dng, thi anh i mt mnh vy.
Cu hi :
1. Vic t tin sn bn ng vt hoang d, qu him trong Vn quc
gia c vi phm php lut khng ?
2. Em suy ngh th no v tch nhim cng dn trong vic bo v
ng vt hoang d, qu him ?
Tnh hung 19
Mt nh my sn xut x phng thi cht thi cha qua x l xung dng
sng gn nh my. Vic lm ny thnh h thng v b Thanh tra mi trng
ca tnh lp bin bn x pht. ng thi, c quan thanh tra tuyn b, nu nh
my khng c ngay h thng x l cht thi th s b ng ca. Thy vy, ng
Gim c nh my e do : Nu nh my b ng ca, cgn nhn khng c

vic lm th h s kin cc ng ln U ban nhn dn tnh ch chng phi

chuyn thng.
Cu hi :
1.

Vic lm ca nh my c vi phm php lut v bo v mi

trng khng ?

2.

Nu nh my do vi phm php lut m tm thi b ng ca

th trch nhim s thuc v ai ?
Tnh hung 20

Vnh khoe vi Ngn :

- Cu bit khng, ng l t phi i ngha v qun s t ny y. Nhng
m, thot ri ! B t quen bit my ng Ban ch huy Qun s huyn nn
xin c lui binh.
Thy vy Ngn ngc nhin :
- Sao cu li tm cch trn trnh ? i ngha v qun s th c g u m
ngi.
Vnh :
- Cu khng bit y thi, cc lm !
Cu hi :
1. Em nhn xt th no v thc trch nhim cng dn ca Vnh ?
2. Theo em, ti sao cng dn phi c ngha v bo v T quc ?
II truyn c, thng tin, t liu
1. Truyn c
nhim mi trng t sn xut kinh doanh, cng nghip :
Thc trng ti t

6000 c s sn xut b a vo danh sch di di ra khi khu dn

c ng c. Mt con s git mnh i vi cc nh hot ng mi trng cng
nh nhng ai quan tm n vn nhim mi trng sng. Ti cc thnh ph

ln nh : H Ni, TP. H Ch Minh, Nng, Hi Phng, Cn Th v cc

tnh c nhiu khu cng nghip, cm cng nghip, lng ngh truyn thng nh
Bc Ninh, H Ty, Vnh Phc, Ph Th, Hng Yn, Qung Ninh, Qung Ngi,
Bnh Dng, ng Nai th nhim t nhng c s kinh doanh, sn xut v t
cc bnh vin, nh my lm cho khng kh nhim mt cch kh c l do
g l gii, kh c th khc phc ngay trong thi gian ngn.
Ti 1000 c s sn xut cng nghip, tiu th cng nghip b kim tra
cc a phng, Vin Nghin cu Khoa hc k thut v bo h lao ng thuc
Tng lin on Lao ng Vit Nam pht hin nhim nhit 68%,
nhim bi 20% v nhim hi kh c hi 17% . Nhit khng kh
bn trong cc c s sn xut cng nghip thng cao hn bn ngoi t 1,5 6
C. m tng i lun trn 75%, nht l cc c s ch bin thu sn, thc
phm, m thng xuyn cao hn 80%. Hin H Ty c 24 cm cng nghip,
56 im cng nghip lng ngh ang gy nhim mi trng trm trng. Rc,
nc thi, kh thi, khi, bi, ting n t cc c s trn x ra mi trng lm
khng kh mi trng sng b nhim nng. Cc ch c s khng c hoc rt t
c s m bo cc iu kin v mi trng khi hot ng. Bi u t cho vic
x l nhim khng ch phc tp v k thut m cn kh khn c v kinh ph.
Phn ln cc doanh nghip, c s sn xut kinh doanh ch ch trng u t vo
lm kinh t, khng chu u t kinh ph lp t h thng x l cht thi, trong
khi c quan chc nng a phng qun l cn lng lo cha c ch ti x l
nghim i vi c s v nhng ngi vi phm. Ti Bc Ninh, tt c cc huyn
u c lng ngh th cng, c cm cng nghip nn tnh trng nhim chng
khc g H Ty. Ti cc thnh ph ln, nhim ch yu tn ti do cc bnh
vin, nh my v rc thi sinh hot gy nn Nhng cht thi cng nghip
ch yu ti y pht sinh sau cc cng on sn xut nh s dng ho cht lm
nguyn liu u vo ; bn thi t h thng x l, nc c cha cht thi nguy

hi ; b thi, du m thi t qu trnh sn xut, ch bin v sa cha, bo dng

my mc
Hin nay, tnh trnh dn c chung sng vi nhim khu vc th,
khu cng nghip, cm cng nghip v ang mc bo ng. Theo kho st
mi nht ca Cc Bo v mi trng, thuc B Ti nguyn v Mi trng th
nng nhim c trong nc thi ca nhiu c s sn xut nm trong lng
hai thnh ph ln l H Ni v TP. H Ch Minh u vt qu tiu chun cho
php 10 20 ln, kh thi vt t 8 25 ln. T l ngi mc bnh v ng h
hp, da liu, vim tit niu v tiu ho khu vc b nhim cao hn cc khu
vc khc. Trung bnh mt ngy lng cht thi rn cng nghip trn a bn
tnh H Ty l khong 320 tn, chim 20 25 % tng lng cht thi rn pht
sinh v hng nghn tn b thi, nc thi cha ho cht c hi. Ring khu vc
lng ngh ch bin nng sn, thc phm thng x nc thi trc tip ra h ao,
knh mng. Cc cm, im cng nghip tp trung nhiu doanh nghip, h sn
xut chuyn gia cng, ti ch kim loi cn thi ra nhiu loi kh c hi vo
mi trng u khng qua x l nh CO, SO2, hi axt, kim c pht sinh t qu
trnh chy ca than khi nu kim loi, hn, m Ngoi kh thi, qu trnh sn
xut kim kh cn pht sinh nc thi sau cc cng on cn thp v m km
tn d kim, axt ho cht c hi. Ring im cng nghip Phng X c 24 h
c b m km ngun nc thi cha hm lng du m, kim loi nng rt ln,
nh hng nghim trng n nc mt v h sinh thi.
(Theo Bo Ph n, s 65, ngy 02-6-2008)
Cu hi :
Theo em, tnh trng nhim mi trng nc ta hin nay c tnh
tng bo ng khng ? Ti sao ?
Tr gi qu t

... Lin tc nhng nm qua, nguy c v bi rc cng nghip ti Vit

Nam c cc nh chuyn mn, nh bo v mi trng rung chung bo ng
trn nhiu din n. Tt nhin, giai on u m ca ra bin ln vi bao b
ng v nht l nhu cu thu ht u t th nhiu ni, nhiu a phng khng
dng cm t chi nhng d n m trng b ngoi c v mang li nhiu
li ch cho pht trin ca a phng, cho nn kinh t quc gia...
Bi hc gia pht trin v mi trng suy thoi Trung Quc vn ang
nng hi. V c l tnh trng mi trng Vit Nam hin ti cng ang din ra
chng khc my nc lng ging Trung Quc. Cc lu vc sng ln ti Vit
Nam : sng Cu, Nhu - y (pha Bc) v h thng sng ng Nai (pha
Nam) ang lm nguy. Nhiu on sng i dn n ch cht. Sng Th Vi
vng ng Nam b c coi l dng sng cht t nhiu nm nay, do hot
ng cc ngnh cng nghip nhim dc sng ny khng tun th cc
chun mc bo v mi trng, trong khi s kim sot ca cc c quan hu trch
cn lng lo.
Trung Quc khng nh : Th k XXI l th k ca vn minh sinh
thi. Cn Vit Nam th sao ? S tip tc chp nhn cc d n u t cng ngh
lc hu, gy nhim hay n lc phi dng cm t chi n, dnh u tin cho
cng ngh cao, cn cht xm v cc d n thn thin mi trng ?
Pht trin ang l nhu cu cao, thm ch rt cao ca Vit Nam trong thi
hi nhp, nhng xin ng nh i sc khe ngi dn bng nhng gi tr tng
trng ca cc ngnh cng nghip. iu m hn 80 triu dn ang mun nhn
thy l s i ln ca t nc, s tng trng kinh t v nng cao cht lng cuc
sng, m bo an sinh x hi phi lun song hnh vi nhau.
(Theo Quc Thanh, Bo Tui tr, ngy 01-11-2007)
Cu hi :
Em c suy ngh g qua truyn c trn y ?
Festival Hu 2008
Khong 10.000 ngi n vi l hi o di

Theo Ban t chc Festival Hu 2008, gn 5.000 v cho 3 khn i ca l

hi o di c bn ht t trc 5 ngy. Trong khi , lng khch n xem

l hi c khong 10.000 ngi (gm c du khch v ngi dn c ). bo

m cho thnh cng ca l hi o di, Tiu ban an ninh trt t huy ng
hn 200 cnh st giao thng, cnh st c ng v 10 xe cha chy n bo v.
Ti 8 6, l hi o di mang tn Du xa, mt trong nhng chng
trnh c ng o du khch thp phng v ngi dn Hu mong i nht ti
Festival Hu 2008 din ra trc ca Hin Nhn thuc Hong thnh Hu.
Khc vi cc ln trc - Festival 2002, ln ny cc nh t chc chn ca
Hin Nhn c knh lm nn cho m hi o di Du xa. n v trin ca
Cung nh Hu l ngun cm hng xuyn sut cho b su tp o di Du xa,
th hin v p thanh cao, su lng v kiu sa ca ngi Hu. 12 nh thit k
n t H Ni, Hu, Thnh ph H Ch Minh thc hin cc kiu o di trn
cht liu vi la Ton Thnh. 12 b su tp, vi 260 mu thit k kt hp gia
truyn thng v hin i, qua trnh din ca gn 100 ngi mu ln lt xut
hin trong nn nhc.
c bit, ln u tin trong l hi o di ti Festival Hu c s tham gia
10 ngi mu nh v 18 ngi mu tui t 40 75 (hu ht l gio vin v n
sinh ng Khnh Hu trc y) bn cnh nhng ngi mu chuyn nghip.
Tt c th hin thuyt phc chiu su, v p kiu sa ca chic o di Hu,
Vit Nam.
(Theo Bo Si Gn gii phng, ngy 9-6-2008)
Cu hi :
Hot ng t chc Festival Hu vi L hi o di ngha g trong
truyn thng vn ho dn tc ?

Bi 10
I tnh hung

Tnh hung 1
Quc gia A dng v lc tn cng vo lnh th quc gia B. Quc
gia B yu cu Hi ng Bao an Lin hp quc hp ra quyt nh
buc quc gia A phi chm dt hnh v trn v n b thit hi cho quc
gia B. Hi ng bo an Lin hp quc hp v cn c vo Lut Quc t
hin hnh, ra quyt nh p ng cc yu cu trn ca quc gia B. sau
qc gia A rt qun i khi lnh th quc gia B v n b thit hi
xy ra.
Cu hi:
1. Trong trng hp trn, Lut Quc t c vai tr g trong vic bo
v li ch ca quc gia B ?
2. V sao Hi ng Bo an ra quyt nh p ng yu cu ca
quc gia B ?
Gi : c Vai tr ca php lut i vi ho bnh v s pht trin
rtin b ca nhn loi, ti trang 110-111 (sch gio khoa) tr li cu
hi 1 v 2.
Tnh hung 2
Hng v Mnh tranh lun vi nhau v vai tr ca Lut Quc t.
- Hng cho rng, Lut Quc t c vai tr l c s nim tin, to c s
vng chc cho ho bnh trn khp hnh tinh.
chng minh cho lp lut ca mnh, Hng da vo cc nguyn
tc c bn ca Lut Quc t, c ghi nhn trong Hin chng Lin hp
quc, trong c nguyn tc cm dng v lc v e do s dng v lc
trong quan h quc t.
- Mnh khng ng vi lp lut trn, m cho rng chnh lc lng
tin b yu chung ha bnh trn th gii mi ng vai tr quyt nh cho
vic gi gn ho bnh th gii.

Cu hi :
Em tn thnh vi lp lun ca Hng hay Mnh. V sao ?
Tnh hung 3
c c s php l cho s hp tc quc t, cc quc gia trong mt
khu vc cng nhau k kt mt iu c quc t v hp tc kinh t v vn
ho. Trong qu trnh thc hin iu c quc t ny, cc quc gia pht
trin quan h hp tc kinh t v vn ho cc cp .
Cu hi :
1. Trong trng hp trn, php lut quc t c th hin vai tr l c
s, cu ni cc quc gia xch li gn nhau khng ?
2. Ngoi vai tr trn y, trong trng hp ny, php lut quc t
cn c vai tr trong quan h gia cc quc gia ?
Tnh hung 4
Theo Lut Quc t hin hnh, cc quc gia c ngha v hp tc vi
nhau trong lnh vc kinh t, vn ho, x hi, nhn o, cng c ho bnh v an
ninh th gii.
Quc gia A cn c vo iu kin kinh t - x hi ca mnh, tham gia
cc t chc quc t, k kt cc iu c quc t song phng v a phng v cc
lnh vc trn. Nh chnh sch nh vy, quc gia A t c nhiu thnh tu
tin b trong cc lnh vc trn v cng gp phn quan trng v s pht trin
tin b ca th gii. Ngc li, quc gia B thc hin chnh sch bit lp vi
bn ngoi. Chnh v vy, cc lnh vc kinh t, vn ho v x hi ca quc gia B
pht trin rt chm v vai tr ca quc gia B i vi s pht trin tin b
ca th gii l rt hn ch.
Cu hi:
1. Theo em, trong hai quc gia trn, quc gia no tun th Lut
Quc t ?

2. Quy nh trn y ca Lut Quc t c ngha i vi s pht trin

tin b ca nhn loi hay khng ?
Tnh hung 5
Theo Cng c ca Lin hp quc v cc quyn dn s v chnh tr, cc
quc gia phi m bo cho cng dn ca mnh c cc quyn sau : c sng, c m bo bt kh xm phm v thn th, khng b bt b tu tin, bnh ng
trc php lut, bu c v ng c, t do t tng, t do tn ngng v tn gio, t
do hi hp, t do lp hi.
Quc gia A ban hnh mt vn bn php lut, trong hn ch cc
quyn trn y so vi Cng c m quc gia ph chun.
Quc gia B t co quc gia A v hnh vi trn v cho rng vic lm
ny ca quc gia A l vi phm php lut quc t. Sau mt thi gian trc p lc
ca cng ng, quc gia A sa vn bn trn vi ni dung ph hp vi Cng
c .
Cu hi:
1. Theo em, cc quy nh trn ca Cng c c vai tr trong vic bo
v quyn con ngi khng ?
2. Theo em, quc gia B v cng ng cn c vo u yu cu
quc gia A phi sa i php lut ca mnh theo hng bo v quyn con ngi tt hn ?
Gi : c Mi quan h gia iu c quc t v php lut quc gia,
ti trang 112 (sch gio khoa) tr li cu hi 2.
Tnh hung 6
to c s php l quc t cho s hp tc kinh t - thng mi gia cc nc, gp phn thc y pht trin kinh t mi quc gia v trn phm vi
ton cu, cc quc gia thnh lp T chc thng mi th gii (WTO).

Vi t cch l quc gia thnh vin ca WTO, cc quc gia c cc quyn v

thc hin cc ngha v theo cc hip nh ca WTO.
Hc xong ni dung ny, Bo v Cn tranh lun vi nhau v vai tr
ca Lut Quc t trong vic pht trin kinh t - thng mi trn th gii.
- Bo cho rng, Lut Quc t c hnh thnh trong khun kh
WTO c vai tr l c s php l cho s hp tc trn.
- Cn th li cho rng, chnh nhu cu hp tc kinh t - thng mi ca
cc quc gia mi l ng lc ca s hp tc trn.
Cu hi
Em ng vi kin ca ai ? V sao ?
Tnh hung 7
Nhn v Hng tranh lun vi nhau v vic bo v quyn con ngi trn
ton th gii.
- Nhn cho rng, Lut Quc t c vai tr l c s php l ca vic
bo v quyn con ngi trn ton th gii. Trong lp lun ca mnh, Nhn
a ra mt v d c th : Mt quc gia t co mt quc gia khc vi phm
quyn con ngi trn c s cc quy nh ca cc cng c v quyn con ngi
v v vic ny c To n quc t gii quyt, cui cng quc gia b t
co trn chm dt s vi phm quyn con ngi.
- Hng th li cho rng, vai tr quan trng trong vic bo v quyn
con ngi thuc v lc lng dn ch trn th gii.
Cu hi :
Em tn thnh vi quan im ca Nhn hay Hng ?
Tnh hung 8
Quc gia A v quc gia B ly mt iu c quc t v bin gii trn
b, vi tn gi l Hip c bin gii trn b. Trong iu c quc t ny c
cc quy nh v cc vn nh : xc nh ng bin gii c th chi tit gia

hai quc gia (c bn km theo v v tr nh v cc im mc bin

gii) ; xc nh ch php l vng bin gii (vic qua li ca ng i v phng tin, vic khai thc cc ngun nc...) v mt s vn khc.
Cu hi :
1. Hy cho bit iu c quc t trn y iu chnh quan h g
gia hai quc gia ?
2. Theo em, y l loi iu c quc t g ?
Tnh hung 9
Quc gia C v quc gia D k vi nhau mt iu c quc t v thng
mi t do. Theo iu c quc t ny, hai bn phi m ca bin gii cho
cng dn v php nhn ca mnh t do vn chuyn hng ho qua bin gii
m khng thu bt c mt loi thu xut nhp khu no.
Sau khi k kt, quc gia C ban hnh mt vn bn php lut cm
cng dn v php nhn ca mnh bn mt s loi hng ho sang quc gia
D
Quc gia D phn i cho rng quc gia C vi phm cam kt
trong iu c quc t k kt trn y.
Cu hi :
Vic lm ca quc gia A c ph hp vi Lut Quc t khng? V
sao ?
Tnh hung 10
Tho v Linh trao i vi nhau v ngha ca vic Vit Nam k kt
v gia nhp cc cng c quc t v quyn con ngi.
Tho : Linh ny, t cho rng vic lm ny ca Vit Nam l s th
hin cam kt vi th gii rng Vit Nam tin hnh bo v quyn con ng i
theo cc tiu ch c ghi nhn trong php lut quc t.

Linh : T th cho rng, vic lm trn l nhm thit lp s hp tc vi

cc quc gia trn th gii bo v quyn con ngi trn phm vi ton cu.
Cu hi :
Theo em, kin ca ai l ng ? V sao ?
Tnh hung11
Cnh v Qun tranh lun vi nhau v ngha ca vic nc ta k
kt cc iu c quc t v bin gii vi cc quc gia hu quan.
Cnh cho rng, ngha ca vic lm trn l ch ng bin gii
ca Vit Nam c c s php lut quc t vng chc.
Cng dn B cho rng ngha ca vic lm trn l ch quan h hp
tc hu ngh gia nc ta vi cc quc gia hu quan c iu kin thun li
cng c v pht trin.
Cu hi :
Em ng vi kin ca ai ? V sao ?
Tnh hung 12
Hnh v Qunh tranh lun vi nhau v ngha ca vic nc ta k
kt mt lot cc iu c quc t v hi nhp kinh t quc t.
Hnh cho rng, vic lm nhm lm cho nc ta c iu kin thun
li trong vic pht trin quan h hp tc kinh t quc t cng c li vi
cc quc gia trn th gii.
Cng dn B cho rng vic lm nhm a nn kinh t nc ta tham
gia tch cc vo gung my phn cng lao ng quc t.
Cu hi :
Trong hai quan im ny, quan im no l ng ? V sao ?
II truyn c, thng tin, t liu
Thng tin, t liu
45.000 t USD gim 1/2 lng kh thi ton cu

Ngy 6-6-2008, C quan nng lng quc t (IEA) thng bo, n nm

2050 th gii cn phi u t 45.000 t USD vo cng ngh v nhn lc
gim 1/2 lng kh thi ton cu so vi hin nay. Trong bn Bo co v Ton
cnh cng ngh nng lng nm 2008, IEA nhn mnh tm quan trng ca
vic pht trin v ng dng cc cng ngh tin tin gim lng kh tho ton
cu.
Gim c iu hnh IEA Nobua Tananka cho bit, Bo co dy 643
trang c gi ln cc nh lnh o kinh t hng u nhm G-8 v nhng
ngh ca C quan nng lng s em ra tho lun ti Hi ngh ca G-8 c t
chc ti Hokkaido (Nht Bn) t ngy 7 n 9-7-2008.
(Theo Bo Si Gn gii phng, ngy 7-6-2008)
Tng cng hp tc trong nhiu lnh vc
K kt hip nh hp tc vn ho

Theo Thng tn x Vit Nam, ng 10 gi 30 pht (gi a phng), tc

14 gi 30 pht (gi Vit Nam) ngy 96, l n chnh thc Ch tch nc
Nguyn Minh Trit sang thm cp Nh nc Cng ho Hi Lp c t chc
trng th ti Ph Tng thng Hi Lp vi nghi thc cao nht dnh cho nguyn
th quc gia. Tng thng Hi Lp Karolos Papoulias n Ch tch nc Nguyn
Minh Trit ti ni xe v mi Ch tch nc n v tr danh d lm l cho c.
Sau l n, ti Ph Tng thng Hi Lp, Ch tch nc Nguyn Minh
Trit v Tng thng Karolos Papoulias tin hnh hi m. Ch tch nc
Nguyn Minh Trit khng nh Vit Nam s tip tc y mnh ci cch kinh
t, thc hin cc cam kt ca Vit Nam trong WTO, pht huy vai tr U vin
Khng thng trc Hi ng Bo an Lin hp quc. Ch tch nc ngh
Chnh ph Hi Lp h tr Vit Nam trong qu trnh m phn Hip nh Hp
tc v i tc (PCA) vi Lin minh chu u (EU), ng h v tc ng EU

sm cng nhn Vit Nam c nn kinh t th trng v dnh Quy ch u i

thu quan chung (GSP) y cho Vit Nam.
Tng thng Karolos Papoulias khng nh Hi Lp coi trng v tr v vai
tr ca Vit Nam khu vc v trn th gii, nht tr tng cng hp tc v phi
hp vi Vit Nam ti Hi ng Bo an Lin hp quc cng nh ti cc din n
quc t v khu vc.
Hai nh lnh o tho lun nhng lnh vc hp tc c th m Hi Lp
c th mnh v Vit Nam c nhu cu nh : ng tu, vn ti bin, nng nghip,
du lch, dch v, gio dc - o to, bo tn di tch lch s
Trong khng kh thn mt v hu ngh, Ch tch nc Nguyn Minh
Trit mi Tng thng Hi Lp thm chnh thc Vit Nam, Tng thng
Karolos Papoulias vui v nhn li.
Ngay sau cuc hi m, Ch tch nc Nguyn Minh Trit v Tng
thng Karolos Papoulias chng kin l k Hip nh hp tc vn ho gia
Vit Nam v Hi Lp.

mc lc
Trang
Li gii thiu
Bi 1 : Php lut v i sng
Bi 2 : Thc hin php lut
Bi 3 : Cng dn bnh ng trc php lut
Bi 4 : Quyn bnh ng ca cng dn trong mt s lnh vc ca i
sng x hi
Bi 5 : Quyn bnh ng gia cc dn tc, tn gio
Bi 6 : Cng dn vi cc quyn t do c bn
Bi 7 : Cng dn vi cc quyn dn ch
Bi 8 : Php lut vi s pht trin ca cng dn
Bi 9 : Php lut vi s pht trin bn vng ca t nc
Bi 10 :Php lut vi ho bnh v s pht trin tin b ca nhn loi

Chu trch nhim xut bn :

Ch tch HQT kim Tng Gim c ng trn i
Ph Tng Gim c kim Tng bin tp nguyn qu thao
T chc bn tho v chu trch nhim ni dung :
Gim c Nh xut bn Gio dc ti H Ni Phan K Thi
Bin tp v sa bn in :
Nguyn vn lu

Trnh by ba :
..................................
Ch bn :
Thi Sn