BI TP HA HC

Ch : RN LUYN K NNG LM BI TP NHN BIT

Ni dung: Cc dng bi tp nhn bit c bn trong chng trnh hc k I
dnh cho hc sinh khi 11 v khi 12.
Cc kin thc cn nm khi lm bi tp nhn bit:
- Th t dng thuc th
- Hin tng c trng c th nhn thy bng mt thng.
- Cc phng trnh phn ng xy ra.
I. Bi tp nhn bit dnh cho hc sinh khi 11.
1. L thuyt
lm c dng bi tp nhn bit, hc sinh cn nm vng bng thuc th dng
nhn bit.
Bng nhn bit cc dung dch cht v c
Gc cn nhn bit Thuc th
CO32-, SO32dd axit (HCl, H2SO4 long,)
2SO4
dd
mui
Ba2+ (BaCl2,
Ba(OH)2,)
+
NH4
Dd kim (NaOH, Ba(OH)2,)
un nng nh
2S
Dd Pb(NO3)2
Cl
Dd AgNO3
3PO4
Dd AgNO3
NO3
Thng li sau cng

Hin tng
C si bt kh (CO2, SO2)
C kt ta trng (BaSO4)
C kh bay ln lm xanh giy
qu tm m (NH3)
C kt ta en (PbS)
C kt ta trng (AgCl)
C kt ta vng (Ag3PO4)

Bng nhn bit mt s kh

Tn kh
SO2
CO2
NH3
O2

Thuc th
Dd Brom
Dd Ca(OH)2
Giy qu tm m
Que m ang chy

Hin tng
Mt mu dd Brom
C kt ta trng (CaCO3)
Qu tm ha xanh
Que m bng chy

Ch :
+ Hc sinh nn dng thuc th theo th t nh bng nhn bit hn ch trng
hp nhiu ha cht cho cng hin tng vi mt loi thuc th.
+ Hc sinh c th dng giy qu tm phn loi axit, baz, mui.
Axit: lm qu tm ha
Baz: lm qu tm ha xanh
Mui: khng lm qu tm i mu.

2. Mt s bi tp p dng.
Bi 1: Dng phng php ha hc phn bit cc dung dch ng trong cc
l mt nhn: H2SO4, Na2CO3, HNO3, NaCl
Bi lm
Theo th t thuc th nh trong bng nhn bit, hc sinh c th phn bit cc cht
theo trnh t nh sau:
- Cho dd HCl vo 4 cht
Cht c si bt kh l Na2CO3, 3 cht cn li khng hin tng.
Na2CO3 + 2HCl 2NaCl + CO2 + H2O
- Cho dd BaCl2 vo 3 cht
Cht c kt ta trng l H2SO4, 2 cht cn li khng hin tng.
H2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2HCl
- Cho qu tm vo 2 cht
Cht lm qu tm ha l HNO3, cht khng lm qu tm i mu l NaCl.
Bi 2: Dng phng php ha hc phn bit cc dung dch ng trong cc
l mt nhn: NH3, NH4Cl, K2SO4, (NH4)2SO4.
Bi lm
Bi tp ny c nhiu cch phn bit cc cht. Sau y l mt cch hc sinh
tham kho:
- Cho dd Ba(OH)2 vo 4 cht v un nng nh (thay v phi dng BaCl 2 ri ti
NaOH)
+ Cht c kt ta trng l K2SO4
K2SO4 + Ba(OH)2 BaSO4 + 2KOH
+ Cht c kh bay ln lm xanh giy qu tm m l NH4Cl
2NH4Cl + Ba(OH)2 BaCl2 + 2NH3 + 2H2O
+ Cht c kt ta trng v c kh bay ln lm xanh giy qu tm m l
(NH4)2SO4
(NH4)2SO4 + Ba(OH)2 BaSO4 + 2NH3 + 2H2O
+ Cht cn li khng hin tng l NH3
Bi 3: Dng phng php ha hc phn bit cc dung dch: NaNO 3,
Na3PO4, NH4NO3, NaCl.
Bi lm
- Cho dd NaOH vo 4 cht v un nng nh
Cht c kh bay ln lm xanh giy qu tm m l NH 4NO3, 3 cht c li khng
hin tng.
NH4NO3 + NaOH NaNO3 + NH3 + H2O
- Cho dd AgNO3 vo 3 cht
+ Cht c kt ta trng l NaCl
NaCl + AgNO3 NaNO3 + AgCl

+ Cht c kt ta vng l Na3PO4

Na3PO4 + 3AgNO3 3NaNO3 + Ag3PO4
+ Cht khng hin tng l NaNO3
Bi 4: Phn bit cc dung dch sau bng phng php ha hc: K 2CO3, BaCl2,
NH4Cl, NaCl
Bi lm
- Cho dd H2SO4 vo 4 cht
Cht c si bt kh l K2CO3
K2CO3 + H2SO4 K2SO4 + CO2 + H2O
Cht c kt ta trng l BaCl2
BaCl2 + H2SO4 BaSO4 + 2HCl
- Cho dd NaOH vo 2 cht cn li
Cht c kh bay ln lm xanh giy qu tm m l NH4Cl, cht cn li l NaCl
NH4Cl + NaOH NaCl + NH3 + H2O
II. Bi tp nhn bit dnh cho hc sinh lp 12.
1. L thuyt
Trong chng trnh hc k I lp 12, bi tp nhn bit thuc phn ha hc hu c.
Do , lm c dng bi tp ny, hc sinh cn nm vng bng thuc th dng
nhn bit cc ha cht hu c trong chng trnh.
Bng nhn bit cc cht hu c lp 12
Loi cht cn nhn bit

Thuc th

Hin tng

Este (RCOOR)

Thng khng nhn bit

Glucoz (C6H12O6)

- Dd AgNO3/NH3
- Cu(OH)2

- Kt ta bc
- Lm tan kt ta to thnh
dd mu xanh lam

Saccaroz (C12H22O11)

Cu(OH)2

Tinh bt (C6H10O5)n
Amin (RNH2)
(tr cc amin thm)
Anilin (C6H5NH2)
Amino axit (H2NRCOOH)

Iot
Qu tm

Lm tan kt ta to thnh dd
mu xanh lam
To hp cht mu xanh tm
Qu tm ha xanh

Dd Brom
Thng khng nhn bit

C kt ta trng

Tuy nhin, trong bi tp nhn bit thng c thm mt s hp cht hu c c

nhm chc thuc chng trnh lp 11. V vy, hc sinh cng cn ghi nh bng nhn bit
mt s cht hu c lp 11.

Loi cht cn nhn bit

Thuc th

Hin tng

Axit (RCOOH)

Qu tm

Qu tm ha

Anehit (RCHO)

Dd AgNO3/NH3

Kt ta Ag

Phenol (C6H5OH)

Dd Brom

C kt ta trng

Ancol (ROH)

Na

Si bt kh

Ancol a chc (R(OH)x)

Cu(OH)2

Lm tan kt ta to thnh
dd mu xanh lam

Ch : Hc sinh cn thuc bng thuc th la chn ha cht nhn bit thch

hp v hn ch trng hin tng, ng thi phi nm vng kin thc bit cc cht
bi cho thuc loi hp cht no.
2. Mt s bi tp p dng
Bi 1: Dng phng php ha hc phn bit cc cht lng: CH 3COOH,
glucoz, C6H5NH2, CH3COOCH3.
Bi lm
T bi, hc sinh cn phn tch c cc cht theo th t l: axit, glucoz l
C6H12O6, amin, este. T la chn thuc th phn bit.
- Cho qu tm vo 4 cht
Cht lm qu tm ha l CH3COOH, 3 cht cn li khng hin tng
- Cho dung dch Brom vo 3 cht
Cht c kt ta trng l C6H5NH2, 2 cht cn li khng hin tng
C6H5NH2 + 3Br2 C6H2Br3NH2 + 3HBr
- Cho Cu(OH)2 vo 2 cht
Cht lm tan kt ta to dung dch mu xanh lam l glucoz, cht khng hin
tng l CH3COOCH3
2C6H12O6 + Cu(OH)2 (C6H11O6)2Cu + 2H2O
Bi 2: Dng phng php ha hc phn bit cc cht lng: saccaroz,
C2H5NH2, anilin, Tinh bt.
Bi lm
- Cho dung dch iot vo 4 cht
Cht xut hin hp cht mu xanh tm l tinh bt, 3 cht cn li khng hin
tng
- Cho qu tm vo 3 cht
Cht lm qu tm ha xanh l C2H5NH2, 2 cht c li khng hin tng.
- Cho Cu(OH)2 vo 2 cht
Cht lm tan kt ta to dung dch mu xanh lam l saccaroz, cht khng hin
tng l anilin (C6H5NH2).
2C12H22O11 + Cu(OH)2 (C12H21O11)2Cu + 2H2O

Bi 3: Dng phng php ha hc phn bit cc cht lng: C 2H5COOCH3,

CH3CHO, glixerol, etanol.
Bi lm
- Cho dd AgNO3/NH3 vo 4 cht
Cht c kt ta bc l CH3CHO, 3 cht cn li khng hin tng.
CH3CHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O CH3COONH4 + 2Ag + 2NH4NO3
- Cho Cu(OH)2 vo 3 cht
Cht lm tan kt ta to dung dch mu xanh lam l glixerol, 2 cht cn li
khng hin tng.
2C3H5(OH)3 + Cu(OH)2 [C3H5(OH)2]2Cu + 2H2O
- Cho kim loi Na vo 2 cht
Cht c si bt kh l etanol, cht khng hin tng l C2H5COOCH3
C2H5OH + Na C2H5ONa + 1/2H2
Bi 4: Dng phng php ha hc phn bit cc cht lng: C 6H12O6, C6H5NH2,
H2NCH2COOH, C2H5COOH.
Bi lm
- Cho qu tm vo 4 cht
Cht lm qu tm ha l C2H5COOH, 3 cht cn li khng lm qu tm i
mu.
- Cho Cu(OH)2 vo 4 cht
Cht lm tan kt ta to dung dch mu xanh lam lC 6H12O6, 2 cht cn li
khng hin tng
2C6H12O6 + Cu(OH)2 (C6H11O6)2Cu + 2H2O
- Cho nc Brom vo 2 cht cn li
Cht c kt ta trng l C6H5NH2, cht cn li khng hin tng
C6H5OH + 3Br2 C6H2Br3OH + 3HBr
Trn y l l thuyt cn nm v mt s bi tp nhn bit hc sinh tham kho.
Khi nm vng l thuyt, cc em s thy cc bi tp nhn bit l mt dng bi tp
tng i n gin v d lm.
Gio vin son: Ng Th Thanh Tuyn