PRINCIPI NA ASEIZMI^KO PROEKTIRAWE

prof. Elena Dumova-Jovanoska

PRINCIPI NA ASEIZMI^KO PROEKTIRAWE

1. 2. Objektot (konstruktivnite i nekonstruktivnite elementi) treba da bidat lesni i da se izbegnuvaat nepotrebni masi. Objektot i konstruktivniot sistem treba da se ednostavni, simetri~ni i regularni vo osnova i po visina, za da se izbegne poja na torzioni sili, treba da se izbegnuvaat golemi odnosi visina-{irina i golemi rasponi. Objektot i konstruktivniot sistem treba da ima ramnomerna i kontinuirana distribucija na masite, krutosta, nosivosta i duktilnosta, izbegnuvawe na pojava na mek kat. Nosivata konstrukcija treba da ima relativno pokratki rasponi od seizmi~ki neotporni konstrukcii i da se izbegnuvaat dolgi konzoli.

3.

4.

PRINCIPI NA ASEIZMI^KO PROEKTIRAWE

5. Nekonstruktivnite elementi treba ili da se soodvetno odvoeni, taka {to nema da sorabotuvaat so ostatokot na konstrukcijata ili treba da se integrirani so konstrukcijata. Konstruktivniot sistem treba da ima najgolem mo`en broj na odbranbeni linii, t.e. treba da se sostoi od razli~ni cvrsti konstruktivni pod-sistemi koi sorabotuvaat ili se povrzani so mnogu cvrsti konstruktivni elementi ~ie{to neelasti~no odnesuvawe bi ovozmo`ilo celata konstrukcija da najde izlez od kriti~nata faza na dinami~kiot odgovor. Konstruktivniot sistem treba da ima balansirana krutost i nosivost pome|u negovite elementi, vrski i potpori. Krutosta i nosivosta na celiot objekt treba da bidat kompatibilni so krutosta i nosivosta na temelite.

6.

7. 8.

PRINCIPI NA ASEIZMI^KO PROEKTIRAWE (nesoodvetni masi)

[teti na drvena konstrukcija predizvikani od te`ok pokriv na fleksibilna ramka. Zemjotres San Fernando, 1971.

[teta na stariot del od bolnicata Olive View vo zemjotresot San Fernando, 1971. Ovaa zgrada imala mnogu te`ok pokriv potpren na nearmirana yidarija od tuli i nitu bila proektirana nitu detalite re{eni na dejstvo na zemjotres.

PRINCIPI NA ASEIZMI^KO PROEKTIRAWE (nesoodvetni masi)

Vertikalniot presek na edno krilo od bolnicata Olive View ilustrira postoewe na nepotrebni masi, San Fernando zemjotres, 1971.

Kolaps na prizemniot kat, koj ja potpiral te{kata gradina. Kolapsot na pokrivot bil rezultat na lom na smolknuvawe vo stolbovite koi go potpirale toj pokriv. Lomot na stolbovite predizvikal pa|awe na fasadnite monta`ni betonski paneli poradi slabite vrski na tie paneli.

PRINCIPI NA ASEIZMI^KO PROEKTIRAWE (nesoodvetni masi)

Te`ok sloj od po~va i pokrivnata plo~a potrebna da go dr`i toj sloj. Distorzijata na krajniot stolb predizvikala udarno dejstvo na sosedniot objekt.

Detal od lomot na pokrivot koj ja potpiral gradinata. Distorzija na vrskata stolb greda na katot nad nivoto na gradinata.

OBJEKTOT I NEGOVIOT KONSTRUKTIVEN SISTEM TREBA DA SE EDNOSTAVNI, SIMETRI^NI I PRAVILNI VO OSNOVA I PO VISINA
Simetrijata i regularnosta vo osnova i visina se po`elni od istite pri~ini. Otsustvoto na simetrija (vo raspredelbata na masite i/ili krutosta, nosivosta i duktilnosta) vodat do torzioni efekti koi e te{ko to~no da se procenat i koi mo`at da bidat osobeno destruktivni.

Torzioniot efekt sozaden od nepravilnata forma vo osnova (L-konfiguracija) i od mnogu kruto jadro vo objekt so pravoagola (pravilna) forma vo osnova.

OBJEKTOT I NEGOVIOT KONSTRUKTIVEN SISTEM TREBA DA SE EDNOSTAVNI, SIMETRI^NI I PRAVILNI VO OSNOVA I PO VISINA
Hotel Terminal, Guatemala City. Pogledot na ovoj 6 katen hotel, ilustrira lom na vtoriot kat predizvikan od torzioniot efekt za vreme na zemjotresot Guatemala od 1976 godina. AB konstrukcija na hotelot vo osnova imala pravilna pravoagolna forma, no mnogu krutoto jadro bilo smesteno antisimetri~no na edniot kraj od konstrukcijata. Ekscentricitetot sozdaden od ova jadro bil balansiran vo pogornite katovi (nad vtoriot kat) so monolitni yidovi od yidarija koi se upotrebeni kako ispolna na armiranobetonskata ramka. Ovie yidovi bile prekinati na vtoriot kat (kade {to bil restoranot) za da se stavat stakleni pregradi so cel da se obezbedi ubav pogled na parkot i gradot. Toj prekin sozdal ekcentricitet na ovoj kat koj rezultiral so izvonredno golemi torzioni momenti koi dovele do lom na smolknuvawe vo stolbovite.

OBJEKTOT I NEGOVIOT KONSTRUKTIVEN SISTEM TREBA DA SE EDNOSTAVNI, SIMETRI^NI I PRAVILNI VO OSNOVA I PO VISINA
Pogled od vnatre go prika`uva lomot na vtoriot kat kako rezultat na lom na smolknuvawe na stolbovite od vtor kat. Obratete vnimanie na zna~itelnite popre~ni pomestuvawa (katno relativno pomestuvawe na desno) kako rezultat na torzionata rotacija na gorniot del od konstrukcijata. Krupen plan na eden od stolbovite koi do`ivele lom. Gorniot kat se zarotiral na desno i padnal taka {to gorniot i dolniot presek na stolbot se eden do drug. Iako stolbot imal popre~na armatura (uzengii) taa ne bila dovolna i na nesoodvetno rastojanie za da se sprotistavi na smolknuvaweto koe se javilo kako rezultat na momemtite od torzija vo vtoriot kat.

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA

Golemite konstruktivni {teti koi gi pretrpele nekolku moderni konstrukcii za vreme na neodamne{nite zemjotresi ja ilustriraat va`nosta na izbegnuvawe na nagli promeni vo popre~nata krutost i nosivost. Tipi~en primer na razurnuva~ite efekti koi ovie diskontinuiteti mo`at da gi sozdadat se slu~aite na objekti so t.n. mek kat. Hotel Macuto Sheraton, Caraballeda, Venezuela. Pogled na prednata fasada (vlezot) na ovaa 10-katna zgrada posle zemjotresot vo Karakas, 1967. Konstruktivniot sistem na ovaa 10 katna zgrada se sostoi od AB ramki i AB platna vo popre~niot raspon od 4 do 8 kat. AB platna bile prekinati na nivo na 4 kat kade imalo AB stolbovi so dijametar od 1.1 m koi bile te{ko o{teteni. Nadvore{nite stolbovi bile od tula.

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA

Detal koj gi prika`uva o{tetenite 1.1m stolbovi koi se nao|ale na mezaninot (3 kat). Ovie stolbovi bile podol`no armirani so 34 do 4025 glatka armatura i 12 kru`ni uzengii rasporedeni na rastojanie od 15sm. Ovie uzengi mo`at da se vidat vo gorniot del od stolbot na koj e otpadnat betonskiot sloj.

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA (MEK KAT)

Parcijalen pogled na 5-katnata zgrada (na desna strana od fotografijata), pasa`ot i ednokatnata pridru`na zgrada (na leva strana od fotografijata) ja prika`uva {tetata {to ovoj objekt ja pretrpel za vreme na San Fernando zemjotres, 1971. Detalen pogled na odnesuvaweto na eden od stolbovite na prviot i vtoriot kat vo zgradata za vreme na San Fernando zemjotres, 1971. Trajna distorzija na stolbot od prviot kat (poradi toa {to bil del od mekiot kat na toa nivo). Dodeka dobro utegnatiot beton od jadroto na ovoj stolb (ograni~en so spiralni uzengii) bil vo sostojba da ja dr`i zgradata, betonot od obvivkata otpadnal. Interesen e lomot na smolknuvawe na stolbot na vtoriot kat, predizvikan od skratuvaweto na ovoj stolb poradi yidnite paneli dnoto

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA (MEK KAT)

Komercijalnata zgrada Micasa S.A., Managua, Nicaragua. Ovaa dvokatna AB ramkovna konstrukcija pretrpela golemi popre~ni pomestuvawa na vtoriot kat za vreme za vreme na zemjotresot od 1972. Psihijatriskiot oddel na Olive View bolnicata za vreme na San Fernando zemjotres, 1971. Ova bilo dvokatna AB zgrada. Konstruktivniot sistem bil ramkoven. Sepak na vtoriot kat imalo yidovi od yidarija koi zna~itelno ja zgolemile krutosta na ovoj kat.

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA (MEK KAT)

Trispratna stanbena zgrada, El Asnam, Algeria, o{tetena za vreme na zemjotresot El Asnam, 1980 godina. Nekoi zgradi se naklonile za 20 stepeni i propadnale do 1 metar, predizvikuvaj}i zna~itelna {teta na konstruktivnite i nekonstruktivnite elementi od prviot kat. Pri~ina za vakviot tip na lom bila primenta na Vide Sanitaire, prostor za instalacii okolu, 1 metar nad prizemjeto. Za `al, na~inot na koj ovoj prostor bil izveden sozdal mek kat so nesoodvetna popre~na krutost. Ottuka kratkite stolbovi vo ovoj prostor bile prese~eni od inercijalnite sili inducirani od zemjotresot.

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA (MEK KAT)

Imperial County Services Building. Pogled na ovaa sovremena {est katna AB konstrukcija. Kontinuiranoto platno na isto~niot kraj od zgradata koe ima diskuntinuitet na vtoriot kat (poradi vovlekuvawe) {to rezultiralo so prakti~no otvoren mek kat (mek kat vo pravec E-W). Za za vreme na zemjotresot Imperial Valley od 1979 godina, zna~itelni inercijalni sili se javile istovremeno vo dvata pravca . Poradi toa stolbovite bile izlo`eni na zna~itelno svitkuvawe, smolknuvawe i aksijalni sili koi dovele do lom prika`an na slednite sliki.

RAMNOMERNA I KONTINUIRANA RASPREDELNA NA MASITE, KRUTOSTA, NOSIVOSTA I DUKTILNOSTA (MEK KAT)

Pogled na stolbovite od prviot kat locirani na isto~niot kraj od objektot. Obratete vnimanie na eksplozivniot lom nad zemja i vovlekuvaweto na stolbovite vo odnos na monolitnoto platno. Detal od lomot na dolniot del od stolbot na najju`niot }o{ od zgradata. Lomot se slu~il vo del od stolbot kade nemalo soodvetno utegnuvawe na betonot i armatura za prifa}awe na silite na smolknuvawe.

ZAJAKNUVAWE NA MEK KAT

Obi~no najekonomi~en na~in na zajaknuvawe na takvi objekti e so dodavawe na soodvetni platna ili spregovi na mekite katovi. Upotrebata na ~eli~ni dijagonalni spregovi za ovaa namena ilistrirano e na gornata slika.

NEKONSTRUKTIVNITE ELEMENTI
Efektite od interakcija mo`e da se grupiraat vo dve kategorii; efektot od odgovorot na konstruktivniote sistem na nekonstruktivnite elementi; i efektot od nekonstruktivnite elementi na odgovorot na konstruktivniot sistem. Kolku e osnovniot konstruktiven sistem pofleksibilen, ponegativni se efektite od nekonstruktivnite elementi.

NEKONSTRUKTIVNITE ELEMENTI
Pogled od vnatre na lesna, fleksibilna industriska zgrada. Nosivata konstrukciija na ova skladi{te e ~eli~na ramka so raspon od 100-ft so popre~ni spregovi na pokrivot no nemala podol`ni spregovi na bo~nite yidovi. Pogled na objektot od nadvor, posle zemjotresot od 1983. Dodeka lesniot metalen pokriv bil skoro nedopren, pove}eto azbest cementni plo~i od strani~nite yidovi pretrpele zna~itelni {teti, naglasuvaj}i ja potrebata od soodvetno pricvrstuvawe na nekonstruktivnite elementi za konstruktivniot sistem.

NEKONSTRUKTIVNITE ELEMENTI
Pogled odblisku na lom na stolb na ovaa nova ~etirikatna armiranobetonska zgrada predizvikan od zemjotresot od 1980 godina. Lokacijata na krutiot skali{en prostor vo }o{ot od objektot kako i AB platno dovele do kolaps na objektot.

Dvospratna armiranobetonska zgrada, Managua, Nicaragua, o{tetena od zemjotresot vo 1972 godina. Prika`an e AB stolb koj bil del od konstruktivniot sistem i koj do`iveal lom bidej}i yidot od yidarija dovel do skratuvawe na konstruktivnata dol`ina na stolbot. Yidot bil tretiran kako nekonstruktiven element.

NEKONSTRUKTIVNITE ELEMENTI
Mene Grande Building, Caracas, Venezuela, o{tetena za vreme na zemjotresot od 1967. Ovaa 16-katna k-cija ~ij {to osnoven sistem bil sostaven od AB ramki, imal Hoblik vo osnova i oblo`ni yidovi na ~etirite fasadi na objektot. Pri proektiraweto bilo zanemareno vlijanieto od interakcijata na ovie yidovi so konstruktivniot sistem. Za vreme na zemjotresot, imalo ne samo zna~itelna nekonstruktivna {teta na fasadnite yidovi na poniskite katovi od objektot, no isto taka spektakularni lomovi na stolbovite od }o{evite na prviot kat, kako {to e ilustrirano na slikata. Ovoj objekt bil saniran i zajknat so dodavawe na platna i zajaknuvawe na osum stolba od }o{evite .

NEKONSTRUKTIVNITE ELEMENTI
Capri Residencia, stanbena zgrada, Caracas. Ovaa 12 katna AB ramkovna konstrukcija so oblogi na fasadite yidovi, imala sosema otvoren prv kat kako parking prostor. Objektot pretrpel zna~itelna nekonstruktivna {teta za vreme na zemjotresot od 1967 godina. Fasadnite pregradnite yidovi na poniskite katovi otpadnale i morale da bidat zameneti. Obratete vnimanie na osobeno fleksibilen konstruktiven sistem na objektot.

[teta na Coral Apartment, stanbena zgrada, Caracas, za vreme na zemjotresot od 1967 godina. Ovaa zgrada imala AB ramkoven konstruktiven sistem i fasadni yidovi od oblogi. Obratete vnimanie na dolgite konzoli. Nekoi od oblogite od vtoriot, tretiot i ~etvrtiot kat eksplodirale i padnale. Eksplozijata na oblo`nite yidovi predizvikalo seriozni {teti na gredite i stolbovite pokraj ovie yidovi.

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA NAJGOLEM MO@EN BROJ ODBRANBENI LINII

Konstrukcijata treba da ima najgolem mo`en broj na vnatre{ni i nadvore{ni stepeni na stati~ka neopredelenost. So cel objektot da bide efikasen pri sprotivstavuvaweto na zna~itelen zemjotres toj treba da ima potrebna duktilnost, cvrstina i stabilno histerezisno odnesuvawe za vreme na povtoruvani ciklusi na deformacii. Za da se obezbedi toa neophodno e pravilno dimenzionirawe i definirawe na detalite na poedinite konstruktivni elementi, vrski (jazli) i potpori na takov na~in {to site neelasti~ni deformacii se ograni~eni (kontrolirani) da se slu~at vo posakuvani delovi od konstrukcijata i spored posakuvan redosled, i da bidat rasporedeni vo dovolno golem broj na delovi vo osnova i po visina na celata konstrukcija

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA NAJGOLEM MO@EN BROJ ODBRANBENI LINII

Pozitiven primer za korista od po~ituvawe na ovie i nekoi drugi osnovni preporaki, e ilustriran so sporedbata na odnesuvaweto na dve zgradi, Banco de America i Banco Central, za vreme na zemjotresot vo Managua, od 1972 godina.

Osnova na Banco de America

Osnova na Banco Central

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA NAJGOLEM MO@EN BROJ ODBRANBENI LINII

Pogled na jadroto za komunikacija na vtoriot kat od Banco de America. Nekolku mermerni plo~i koi gi pokrivale AB platna otpadnale. Toa bilo edinstvenata vidliva {teta na ovoj kat posle zemjotresot od 1972 godina. Zgradata na Banco Central, pogled na skalite posle zemjotresot od 1972 godina. Pove}eto od skalite bile pokrieni so kr{ kako rtezultat na {uplivite tuli od pregradite koi go obikoluvale skali{niot prostor. [tetata (konstruktivna i ne-konstruktivna) i za{titata na sodr`inata na ovaa mnogu fleksibilna ramkovna konstrukcija prestavuva sprotivnost od {tetite zabele`ani na zgradata na Banco de America

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA BALANSIRANA KRUTOST I NOSIVOST POME\U ELEMENTITE, VRSKITE I POTPORITE
Lanecot se kine kaj najslabata alka. Ne e dovolno da se koristat jaki, kruti i duktilni konstruktivni elementi dokolku tie ne se soodvetno povrzani. Do kolaps ili te{ki o{tetuvawa na konstrukciite ~esto doa|a poradi slabi vrski (jazli).

Xamija, El Asnam, Algeria, posle zemjotresot od 1980 godina. Pogled na stolbot od prviot kat kako i vrskata na stolbot i gredata na vtoroto nivo od xamijata.

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA BALANSIRANA KRUTOST I NOSIVOST POME\U ELEMENTITE, VRSKITE I POTPORITE
Zgradata, Galerie Algerienne, El Asnam, Algeria, zemjotres od 1980 godina. Ovaa ~etiri katna armiranobetonska zgrada do`iveala te`ok kolaps vo ovoj zemjotres. Nedostatok na potrebna armatura vo vrskata stolb-greda bil eden od pri~inite za kolapsot. Naiguata Beach Club, Naiguata, Venezuela, zemjotres vo Caracas od 1967 godina. Ova bila ednokatna zgrada so visina od okolu 7m i so mezanin na 3m od tloto. Prika`ana e {tetata na vrskite pome|u stolbovite i gredata koja go potpirala mezaninot.

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA BALANSIRANA KRUTOST I NOSIVOST POME\U ELEMENTITE, VRSKITE I POTPORITE

Stanbena zgrada, Four Season, Anchorage, Alaska, zemjotresot od 1964 godina. Pogled na objektot posle zemjotresot. [est katnata zgrada kako konstruktiven sistem imala; me|ukatni plo~i od prednapregnat beton potpreni na ~eli~ni stolbovi so {iroki flan{i i dva lifta i skali{en prostor formiran so armiranobetonski platna. Popre~nata nosivost na dejstvo od zemjotres voglavnom bila obezbeduvana od dvete vitki armiranobetonski jadra. Dvete jadra do`iveale lom na nivo na prizemje kade site vertikalni pra~ki vo platnata bile naddavani. Dramati~niot lom na ovaa konstrukcija bil rezultata na nesoodvetnoto naddavawe na vertikalnata armatura kako i lo{iot izbor na konstruktivniot sistem vo odnos na horizontalna nosivost.

KONSTRUKTIVNIOT SISTEM TREBA DA IMA BALANSIRANA KRUTOST I NOSIVOST POME\U ELEMENTITE, VRSKITE I POTPORITE

Pogled od blisku na puknatini vo oblik na H i lom na povrznite gredi ili kratkite ivi~ni gredi. Ovie gredi ne bile soodvetno proektirani na smolknuvawe.

Pogledot odblisku na edeno od AB platna vo zgradata prika`uva inicijalen tip na lom vo konstruktivna vrska poradi nejzina slaba izvedba. Obrati vnimanie na nedostatok na dopolnitelna armatura na krajot od platnoto.