i hc Quc gia H Ni

Trng i hc Khoa hc T nhin

B Khoa hc v Cng ngh





Bo co tng kt ti



nh gi tng hp ti nguyn,
iu kin t nhin, mi trng,
kinh t - x hi nhm nh hng
pht trin bn vng khu vc bin gii
pha ty t thanh Ha n Kon Tum


M s: ti c lp cp nh nc
KHCN 2001-2003


Th trng c quan ch tr
Hiu trng
Ch nhim ti





GS. TS. Trn Nghi






H Ni, 2004

i hc Quc gia H Ni
Trng i hc Khoa hc T nhin

B Khoa hc v Cng ngh






ti c lp cp Nh nc


nh gi tng hp ti nguyn,
iu kin t nhin, mi trng,
kinh t - x hi nhm nh hng
pht trin bn vng khu vc bin gii
pha Ty t Thanh Ha n Kon Tum


Ch nhim ti: GS. TS. Trn Nghi
Ph ch nhim ti: PGS. TS. Nguyn Hon
PGS. TS. Trng Quang Hi
Th k ti: TS. Nguyn Vn Vng
TS. ng Vn Bo
TS. ng Mai

Nhng ngi thc hin
KS. L Huy Cng, PGS. TS. Trn Tr Di, TS. Nguyn Vn n, PGS. TS. Trn
Kim nh, Ths. Nguyn Thu H, TS. Lu c Hi, TS. u Hin, TS. Lu c
Hng, PGS. TS. Nguyn Cao Hun, TS. Nguyn Hu Khi, Ths. Nguyn Thanh
Lan, TS. Hong Trng Lp, PGS. TS. Phm Trung Lng, TS. Chu Vn Ngi,
CN. Phm c Quang, Ths. V Xun Thanh, Ths. inh Xun Thnh, PGS. TS.
Nguyn Ngc Trng, KS. ng Trung T, PGS. TS. Nguyn Vn Tun
Mai Trng Thng, Ths. Nguyn Minh Thuyt, TS. Nguyn Vn Ton, PGS. TS.



H Ni, 2004

i hc Quc gia H Ni
Trng i hc Khoa hc T nhin

B Khoa hc v Cng ngh





tm tt Bo co ti



nh gi tng hp ti nguyn,
iu kin t nhin, mi trng,
kinh t - x hi nhm nh hng
pht trin bn vng khu vc bin gii
pha ty t thanh Ha n Kon Tum


M s: ti c lp cp nh nc
KHCN 2001-2003


Th trng c quan ch tr
Hiu trng
Ch nhim ti





GS. TS. Trn Nghi






H Ni, 2004

i hc Quc gia H Ni
Trng i hc Khoa hc T nhin

B Khoa hc v Cng ngh






ti c lp cp Nh nc


nh gi tng hp ti nguyn,
iu kin t nhin, mi trng,
kinh t - x hi nhm nh hng
pht trin bn vng khu vc bin gii
pha Ty t Thanh Ha n Kon Tum


Ch nhim ti: GS. TS. Trn Nghi
Ph ch nhim ti: PGS. TS. Nguyn Hon
PGS. TS. Trng Quang Hi
Th k ti: TS. Nguyn Vn Vng
TS. ng Vn Bo
TS. ng Mai

Nhng ngi thc hin
KS. L Huy Cng, PGS. TS. Trn Tr Di, TS. Nguyn Vn n, PGS. TS. Trn
Kim nh, Ths. Nguyn Thu H, TS. Lu c Hi, TS. u Hin, TS. Lu c
Hng, PGS. TS. Nguyn Cao Hun, TS. Nguyn Hu Khi, Ths. Nguyn Thanh
Lan, TS. Hong Trng Lp, PGS. TS. Phm Trung Lng, TS. Chu Vn Ngi,
CN. Phm c Quang, Ths. V Xun Thanh, Ths. inh Xun Thnh, PGS. TS.
Nguyn Ngc Trng, KS. ng Trung T, PGS. TS. Nguyn Vn Tun
Mai Trng Thng, Ths. Nguyn Minh Thuyt, TS. Nguyn Vn Ton, PGS. TS.



H Ni, 2004

M u
Theo quan im pht trin bn vng v quy hoch mi trng, Vit Nam
ang ng trc nhng th thch ln. Mt t nc ngho, im xut pht qu thp,
li b hai cuc chin tranh tn ph, nn kinh t v mi trng t ra hng lot vn
cn gii quyt. Tuy nhin, nu qu vi vng trong vic p dng cc gii php
chnh sch u t, i mi m thiu quy hoch kinh t - x hi v mi trng theo
quan im pht trin bn vng trn c s nghin cu mt cch khoa hc v h thng
th tt yu s dn n nhng hu qu ng tic. Hu qu l c th c li kinh t
trc mt nhng s c hi lu di, nn kinh t s suy thoi khi pht trin qu ngng
chu ng ca mi trng.
Nhn thc ca ch nhim ti ny l phi ly quan im tip cn h thng
lm t tng ch o gii quyt cc mi quan h nhn qu t cc h thng t
nhin kinh t - x hi cp thp v lin kt cc h thng vi nhau to thnh mt h
thng tng ha cp cao hn, bn vng trc mt v cng bn vng trong qu trnh
pht trin lu di.
V vy, c c s l lun v thc tin v m hnh pht trin bn vng ca
nc ta ni chung v vng ni bin gii Vit - Lo ni ring, B Khoa hc Cng
ngh ph duyt ti c lp cp Nh nc: nh gi tng hp ti nguyn,
iu kin t nhin, mi trng, kinh t - x hi nhm nh hng pht trin
bn vng khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum, theo quyt
nh s 1583/Q - BKHCNMT v giao cho Trng i hc Khoa hc T nhin, i
hc Quc gia H Ni l c quan thc hin, GS. TS Trn Nghi lm ch nhim.
1. Mc tiu ca ti
nh gi hin trng iu kin t nhin, ti nguyn, mi trng, kinh t -
x hi, nhng mt mnh ng hng v nhng tn ti theo quan im
pht trin bn vng.
Xy dng lun c khoa hc v xut m hnh quy hoch nh hng
pht trin bn vng cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum ly
hai huyn Hng Ha v K Sn lm trng im.
Cc mc tiu c th
nh hng khai thc hp l v ti to ngun ti nguyn thin nhin v
ngun nhn lc trong a bn cc huyn bin gii nhm mc tiu xa
i gim ngho i vi cc dn tc t ngi vng su vng xa.
1

Tng bc nng cao dn tr, rt ngn khong cch chnh lch v trnh
vn ha, khoa hc k thut, kinh t x hi v c s h tng gia
min xui v min ngc.
Cc cng ng ngi dn tc min ni c o to tng bc tr
thnh nhng cng ng dn tc m,i vn minh c nng lc lm ch t
rng theo m hnh kinh t sinh thi bn vng.
xut cc m hnh kinh t - sinh thi v cc gii pht pht trin bn
vng
Thnh lp bn quy hoch nh hng pht trin bn vng t l
1/250.000 i vi ton vng nghin cu v t l 1/50.000 i vi 2
huyn K Sn v Hng Ha.
2. Phm vi nghin cu
Theo a gii hin nay, a bn nghin cu bao gm 27 huyn bin gii thuc
8 tnh:
Tnh Thanh Ha bao gm 5 huyn: Mng Lt, Quan Ha, Quan Sn, Lang
Chnh, Thng Xun.
Tnh Ngh An bao gm 6 huyn: Qu Phong, K Sn, Tng Dng, Con
Cung, Anh Sn, Thanh Chng.
Tnh H Tnh bao gm 3 huyn: Hng Sn, V Quang, Hng Kh.
Tnh Qung Bnh bao gm 5 huyn: Tuyn Ha, Minh Ha, B Trch, Qung
Ninh, L Thy.
Tnh Qung Tr bao gm 2 huyn: Hng Ha, a Krng.
Tnh Tha Thin Hu bao gm 1 huyn: A Li
Tnh Qung Nam bao gm 2 huyn: Hin (Huyn Hin c tch thnh
hai huyn Ty Giang v ng Giang theo ngh nh 72/2003/N-CP ngy 20 thng
6 nm 2003 ca chnh ph) v Nam Giang.
Tnh Kon Tum bao gm 3 huyn: ak Glei, Ngc Hi, Sa Thy.
3. Cc c quan phi hp thc hin ti
Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn
Vin Kinh t Sinh thi
2

Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip
Vin Nghin cu Pht trin Du lch
Vin Chin lc Pht trin, B K hoch v u t
Vin a l, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam
Vin a cht, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam
Cc a cht v Khong sn Vit Nam
Lin on a cht Thy vn v a cht Cng trnh Min Bc
Ban Bin gii Chnh ph, B Ngoi giao
Vin Kh tng - Thy vn, Trung tm Kh tng Thy vn
S Khoa hc Cng ngh, S Nng nghip v Pht trin Nng thn, S
Ti nguyn Mi trng ca cc tnh.
U ban Nhn dn cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum.
4. Ni dung nghin cu
y l ti mang tnh tng hp cao nn ngun ti liu cn thit c thu
thp phi y , phong ph v a dng, bao gm cc dng ti nguyn v mi
trng t nhin n tnh v cc s liu v kinh t x hi, dn c v dn tc. V vy,
trong qu trnh thu thp s liu, tp th tc gi tin hnh theo cc chuyn v
nhm chuyn sau y:
a. Nhm chuyn v iu kin t nhin, ti nguyn v mi trng, bao gm:
Ti nguyn t
Ti nguyn nc
Ti nguyn rng
Ti nguyn a cht v khong sn, du lch
b. Nhm chuyn v kinh t x hi :
Ti liu v dn c, dn tc, tn gio, vn ha v lch s
Cc s liu v c cu cc ngnh ngh, cc hot ng kinh t nng
nghip, cng nghip, giao thng vn ti, u t v xy dng, thng
3

mi, ca khu, bu in, cc dch v kinh t theo tng huyn trong 10
nm tr li y.
c. Cc ti liu v ti nguyn du lch :
+ Cc im du lch: Vn Quc gia, cc di sn vn ha th gii (Thnh a
M Sn, c Hu), di sn thin nhin th gii Phong Nha - K Bng v cc di tch
vn ha lch s c xp hng.
d. Cc ti liu v bin gii: Ta mc Quc gia, ranh gii ng bin gii
Vit Nam - Lo.
Bo co tng kt ti c bin tp trn c s 13 chuyn do cc chuyn
gia m nhim. Cc chuyn l c s khoa hc tp th tc gi b sung v xy
dng thnh mt bo co tng hp hon chnh vi ni dung gm 364 trang phn li,
43 hnh v, 11 bn , 60 bng, biu v 177 ti liu tham kho c b cc thnh 6
chng, khng k m u, kt lun.
Chng 1. V tr a l v iu kin t nhin
Chng 2. nh gi hin trng ti nguyn thin nhin
Chng 3. nh gi tng hp kinh t - x hi
Chng 4. C s l lun v pht trin bn vng
Chng 5. nh hng pht trin bn vng
Chng 6. Cc gii php nhm pht trin bn vng
5. Kt qu ng gp ca ti
V khoa hc
p dng thnh cng phng php tip cn h thng vo nh gi
h phc tp gm cc yu t t nhin, mi trng, kinh t-x hi.
xy dng c lun c khoa hc nhm mc tiu nh hng pht
trin bn vng trong iu kin c th min ni bin gii Vit nam.
nh gi c th mnh cng nh cc mt hn ch v ti nguyn
nguyn, iu kin t nhin, mi trng, kinh t-x hi ca khu vc
bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum.
4

Xy dng c cc tiu ch nhm m bo tnh bn vng trong pht
trin kinh t x hi ca khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n
Kon Tum.
thnh lp cc bn nh hng quy hoch cho ton vng nghin
cu t l 1/250.000 v cho hai huyn Hng Ha v K Sn t l
1/50.000.
xy dng c cc m hnh l thuyt v pht trin kinh t x hi
ca khu vc bin gii pha ty, m bo tnh bn vng, s hi ha
gia mi trng thin nhin v x hi, bo v c s a dng sinh
hc.
xut c cc gii php tng th cho vic trin khai thc hin m
hnh.
Gp phn hon chnh h s Di sn thin nhin th gii Vn Quc
gia Phong Nha - K Bng (Qung Bnh).
V o to
o to c 3 thc s chuyn ngnh a l v Mi trng
6. Cc cng trnh cng b lin quan
xut bn quyn sch Di sn thin nhin th gii Vn Quc gia
Phong Nha K Bng (Qung Bnh Vit Nam)
Trong qu trnh thc hin, ti t chc nhiu ln hi tho v nhn c
nhiu kin ng gp ca cc chuyn gia trong cc lnh vc lin quan.
ti c t chc trin khai quy m tng hp lin ngnh khng ch bao
gm cc nh khoa hc trong phm vi i hc Quc gia H Ni m cn tp hp mt
lc lng cc chuyn gia u ngnh ca cc Vin nghin cu, cc Trung tm v cc
Trng i hc khc thuc c quan Trung ng v cc tnh thuc a bn nghin cu.
S thnh cng ca ti c quyt nh nh s to iu kin ht sc thun
li ca lnh o V Qun l khoa hc T nhin v X hi - B Khoa hc v Cng
ngh, Ban Gim c i hc Quc gia H Ni, Ban Lnh o Trng i hc Khoa
hc T nhin - i hc Quc gia H Ni, Ban Lnh o Trng i hc Khoa hc
X hi v Nhn vn - i hc Quc gia H Ni. Trong qu trnh thc hin ti, tp
th tc gi nhn c s gip v cng tc nhit tnh ca U ban nhn dn v
cc S, Ban, Ngnh ca 8 tnh : Thanh Ho, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung
5

Tr, Tha Thin Hu, Qung Nam v Kon Tum. U ban nhn dn ca 27 huyn
bin gii t Thanh Ho n Kon Tum to iu kin thun li v c s vt cht v
tinh thn cho tp th tc gi trong qu trnh thu thp ti liu, x l, iu tra b sung,
hi tho khoa hc v vit cc bo co chuyn , bo co tng hp.
Nhn dp ny Ban ch nhim ti, tp th tc gi v nhng ngi tham gia
xin c by t lng bit n su sc nht v s gip qu bu v xin c gi
ti cc nh lnh o, cc c quan, B, Ngnh t Trung ng n a phng, cc tp
th v c nhn cc nh khoa hc li chc sc khe, hnh phc, hp tc v li cho
knh trng.
6

Chng 1
V| TR |A L VA IU KIN TU NHIN
Khu vc cc huyn bin gii pha Ty t Thanh Ha n Kon Tum l mt b
phn ca dy Trng Sn. Chng c v tr a l c bit, nm tri di dc theo
sn ng ca dy ni hng v nht Vit Nam. Chng ng vai tr l vng chuyn
tip gia di t ven bin min trung Vit nam vi vng cao nguyn Trung v H
Lo t tip ni vi khu vc ng bc Thi Lan v Mianma.
a hnh ca khu vc nghin cu thuc loi a hnh ni trung bnh n cao.
Mc phn d a hnh tp trung theo hai hng ch yu l Bc Nam v ng
Ty. Nguyn nhn ca s phn ho ny l do s k tha ca lch s pht trin a
cht, kin to v chng phn nh r nt cu trc a cht ca dy Trng Sn. Mc
d a hnh ko di theo chiu t bc xung nam nhng phn d dc li theo
chiu t ty sang ng l chnh, nn cc h thng sng sui trong vng nghin cu
u chy theo phng t ty sang ng hoc t ty bc xung ng nam v ra
Bin ng. Cc sng thng ngn, dc, nhiu ghnh thc. Chnh v vy, lu lng
dng chy gia ma ma v ma kh chnh lch nhau rt ln. L ln thng xy ra
t thng 8 n 10 v c s lch pha t bc vo nam. Do hot ng ca h thng
sng sui v cc dng chy mt mnh lit nn tc xi mn ca khu vc nghin
cu tng i cao, h qu ca qu trnh ny dn n qu t ginh cho nng nghip
thp so vi cc vng ni khc Vit nam.
Khu vc nghin cu nm gi trn hai min kh hu khc bit. Cc huyn t
Thanh Ho n Tha Thin Hu chu nh hng su sc ca kh hu nng m min
bc. T huyn Hin tr vo n Sa Thy, kh hu hai ma ca min nam chi phi r
rt. Cng vi a hnh, tnh phn ha v kh hu ny dn n tnh a dng cao v
sinh hc ca dy Trng Sn. S a dng c th hin nhiu kha cnh, c bit
l c thm thc vt vi nhiu tng sinh thi phong ph. Nhiu loi ng, thc vt
c hu cha tm thy bt k ni no khc Vit Nam cng nh trn th gii.
Di bin gii pha ty cng l ni hi t nhiu vn Quc gia v khu bo tn thin
nhin ni ting khng nhng Vit nam m cn trn c th gii nh Di sn thin
nhin Phong Nha-K Bng, vn quc gia P Mt, V Quang, Ngc Linh...
Tri di qua nhiu cu trc a cht c bn cht kin to v lch s pht trin
khc nhau, thch hc a dng v phong ph v loi hnh, nn khu vc nghin cu
ni ring v dy Trng Sn ni chung c nhiu loi hnh khong sn khc nhau.
Trong vng nghin cu c mt y cc loi t c nht n tr nht, t siu
mafic n axit, t bin cht cao n cha gn kt. Chnh s phong ph v a dng
7

v m l nguyn nhn sinh ra nhiu loi t khc nhau cng nh tnh a dng
sinh hc cao.
Do b nh hng ca qu trnh hnh thnh bin ng din ra trong Cenoizoi,
cc h thng t gy kin to ln phn chia cc khi cu a cht b ti hot ng
v l nguyn nhn trc tip cng nh gin tip gy ra nhiu loi tai bin. Hot ng
tn kin to sinh ra s phn d ln v a hnh v dn n hng lot h qu ca
cc qu trnh b mt nh: lu tc dng chy mt ln, tc xi mn cao, nhiu sn
phm phong ha vt l v ha hc c sinh ra. Cc sn phm ny cng vi s bin
ng v thi tit l nguyn nhn gy ra l qut, l bn , gy tai bin cho khu vc
h du ca cc sng ln trong sut di ng bng ven bin min trung.
8

Chng 2
NH GI HIN TRANG TAI NGUYN THIN NHIN
Do c th v iu kin t nhin nh nu trong chng 1, khu vc nghin
cu rt a dng v loi hnh ti nguyn. Trong , cc ngun ti nguyn thin nhin
ch yu l t, thy nng, rng, a dng sinh hc v du lch.
1. Ti nguyn t
Vng bin gii pha Ty t Thanh Ho n Kon Tum c din tch t nhin
kh ln vi 3.679.268 ha, c hnh thnh t 11 nhm t vi 32 n v phn loi
di nhm. Trong , nhm t vng chim din tch ln nht, 2.645.751 ha,
chim 71,91% tng din tch t nhin ca vng. Nhm t ph sa c din tch t
khng ng k 103.187 ha, chim 2,8% (bng 1)
Din tch t bng bao gm c t thung lng do sn phm dc t c 168.519
ha, chim 4,5% din tch t nhin ca vng. Trong din tch t khng s dng
c bao gm: nhm t cn ct, bi ct v t ct bin; nhm t phn trung bnh;
nhm t mn, t ph sa ng nc; t ly v t thung lng do sn phm dc t
c n 70.220 ha, chim 41,6% din tch t bng, y l nhng loi t cn c
ci to, iu ny cng cho thy tim nng pht trin cy lng thc trong vng rt
hn ch.
Din tch t i ni c 3.400.249 ha (k c t xi mn tr si ), chim
92,5% din tch t nhin ca vng, iu ny cng cho thy y l vng c li th
pht trin cc loi cy di ngy, c bit l nhng cy trng c gi tr hng ho cao
nh c ph, cao su. Tuy nhin, so vi nhiu vng khc din tch t phn b
dc <15
0
khng nhiu, ch c 384.090 ha, trong ny c 152.530 ha c tng dy trn
100 cm c coi l rt thch hp vi trng cy di ngy, din tch t c tng trung
bnh 50 - 100 cm c 191.738 ha v t c tng mng 39.822 ha. Din tch t dc
15 - 25
0
c 618.143 ha, trong tng dy trn 100 cm c 329.299 ha, y l nhng
din tch c th pht trin cc loi cy n qu, ch, qu, nhn kt hp cy lm
nghip, t tng dy trung bnh 50 - 100 cm c 170.284 ha v t tng mng nh
hn 50 cm c 118.560 ha. Din tch t phn b dc ln hn 25
0
c n
2.373.827 ha, chim 69% din tch t dc. Vi nhng din tch ny ch c th pht
trin ngh rng. Tuy nhin, do c nhng c trng n i nn c th pht trin mt
s cy c sn qu him, mt khc y l ni sinh sng ca mt b phn dn tc t
ngi. Do vy, c th khai thc nhng din tch t tng dy, t dc trng cc loi
cy hng nm nh ng, sn, m bo an ninh lng thc trong ni vng.
9

Bng 1. Din tch cc loi t khu vc bin gii pha ty
t Thanh Ha n Kon Tum
T

t

D
i

n

t

c
h

(
h
a
)

T

(
%
)

T
h
a
n
h

H
o

N
g
h

A
n

H

n
h

Q
u

n
g

B

n
h

Q
u

n
g

T
r

T
h

a

T
h
i

n

H
u

Q
u

n
g


n
a
m

K
o
n


T
u
m

. Nhm t ct
23256 0.63 23256
II. Nhm t
mn
5671 0.15 5671
III. Nhm t
phn
5586 0.15 5586
IV. Nhm t
ph sa
103187 2.80 913 33445 32530 27463 3531 5305
V. Nhm t ly
v than bn
802 0.02 802
VI. Nhm t
xm bc mu
38382 1.04 6734 340 1687 6130 19643 3848
VII. Nhm t
vng
2645751 71.91 282905 746595 214387 433306 218842 111673 291476 346567
VIII. Nhm t
mn vng
trn ni
434250 11.80 52002 181930 25824 10180 10788 7946 39221 106359
IX. Nhm t
mn trn ni
cao
7260 0.20 1674 5586
X. t thung
lng do sn
phm dc t
35603 0.97 13145 7418 14423 617
XI. Nhm t
xi mn tr si


269020 7.31 85017 24926 7846 147438 1767 1474 552
Cng t
3568768 97.00 427571 1002055 289692 674255 234928 121093 350892 468282
H ao, sng
sui
48706 1.32 8239 13294 4408 11953 2201 1286 3517 3808
Ni
61794 1.68 6948 11275 85 42198 275 523 490
Tng din tch t
nhin
3679268 100.00 442758 1026624 294185 728406 237404 122902 354899 472090
I

2. Ti nguyn nc
Ti nguyn nc trong khu vc nghin cu c phn thnh hai nhm l
nc mt v nc di t.
2.1. Ti nguyn nc mt
Nc mt trong khu vc nghin cu tp trung ch yu vo hai loi hnh chnh
l nc ma v dng chy mt. Lng ma bnh qun 1800-3000mm/nm, ln hn
lng ma bnh qun c nc l 1975 mm/nm. Lng ma phn b khng ng
u, ma nhiu tp trung ch yu vo mt s khu vc nht nh v hnh thnh nhng
tm ma ln di Bch M, Hng Kh, B Trch. Trong khi , mt s vng khc
lng ma rt thp, v d nh Tng Dng lng ma trung bnh ch c
1200mm/nm. Ngoi ra, lng ma bin ng mnh theo thi gian trong nm. T
thng 6 n thng 10, ma nhiu tp trung ch yu cc huyn t Thanh Ha n
10

Tha Thin Hu. Trong khi cc huyn cn li pha nam o Hi Vn, ma ma
tp trung trong khong thi gian t thng 10 n thng 12.
Dng chy trong khu vc nghin cu b chi phi ch yu bi 7 h thng
sng ln: h thng Sng M, h thng Sng C, h thng Sng Gianh, h thng
Sng Hng, h thng Sng Bn Hi, h thng Sng Thu Bn, h thng Sng
Dakbla. Mt sng ngi bin thin t 0,43-1,69km/km
2
. Bnh qun 20 km b bin
c mt ca sng.
c im chung ca h thng sng trong khu vc nghin cu l ngn, dc v
u bt ngun t dy Trng Sn, ra bin ng. Lng dng chy nm v h s
dng chy khu vc nghin cu u ln, m dul dng chy M
0
=19,0-72,7l/skm
2
.
Phn ln cc ca sng u b cc cn ct chy song song vi b bin chn li. Do
, vo ma l nc kh tiu thot v l mt trong nhng nguyn nhn gy ngp
ng.
Tim nng thu nng ca cc sng ngi trong vng l rt ln. Chng c th
cung cp ngun in nng ln n 24,308 t kwh v to cc h cha ln phc v
pht trin ti tiu, gp phn iu ha, cn bng nc gia cc ma trong nm.
2.2. Ti nguyn nc di t
Cc huyn bin gii pha ty ch yu c din tch l i, ni pht trin trn
cc thnh to gc khc nhau nn ngun nc di t ch yu thuc nhm nc
nc khe nt v nc l hng.
Nc khe nt trong khu vc nghin cu khng nm trong mt h thng thy
lc lin tc m nm trong cc bn, cc khi nt n, cch bit vi nhau. Mt
gng nc ngm c dng bc thang. su mc nc ngm thng gp t 2-10m
hay su hn na. Phn ln cc tng cha nc khe nt l cc tng khng p, song
i khi nc tr nn c tnh p lc cc b do b ph trn cc lp st hay thu knh
st hoc nguyn khi dy cch nc. Ngun cung cp cho nc khe nt ch yu
l nc ma v nc thm xuyn t cc tng nc l hng nm trn. Min thot
nc nm trng vi h thng sng sui v ranh gii gia cc a tng gc v cc
trm tch b ri T. ng thi ca nc khe nt l ng thi bin i theo ma,
c s lch pha gia lng ma, lng dng mt vi cao mc nc ngm.
Cht lng nc khe nt thuc loi siu nht (M<0,1 g/l) v loi nht (M=
0,1- 0,5g/l), ph hp vi tiu chun nc ung. Mt khc, do a hnh tng i dc,
lp ph phong ha c tnh thm yu nn kh nng t bo v, chng nhim ca cc
tng cha nc l kh cao.
Nc l hng ch phn b trong mt s huyn thuc phm vi tnh Qung
Bnh nh huyn B Trch, Qung Ninh v L Thy. Ngoi ra, mt s huyn c cc
11

thung lng ln chy qua nh huyn A Li, k Glei, Ngc Hi, Sa Thy cng c
cc tng cha nc l hng, nhng din tch hp.
Nh vy, ngun nc di t ca cc huyn bin gii pha ty, t Thanh ha
n Kon Tum ch tp trung vo loi nc khe nt. Mt khc, do a hnh phn ct
mnh nn tr lng ng ca nc di t l khng ln, song cc tng cha nc
u c cht lng tt v hu ht u cha b nhim.
3. Ti nguyn rng v a dng sinh hc
3.1. Din tch rng v che ph
Theo kt qu tng kim k nm 2000 ca B Nng nghip v Pht trin Nng
thn, hin trng ti nguyn rng ca khu vc cc huyn bin gii t Thanh Ha n
Kon Tum c a ra trong bng 2.
Bng 2. Tng hp din tch rng khu vc bin gii phia ty
t Thanh Ha n Kon Tum
Din tch t c rng (ha)
TT Huyn
Rng g Rng tre na
Rng
hn giao
Rng
ngp mn
Rng
trng
che
ph hin
ti (%)
1 Mng Lt 16378 13554 11525 - 1039 55,2
2 Quan Ha 38689 4409 1031 - 19469 63,8
3 Quan Sn 16345 23175 15569 - 3812 63,3
4 Lang Chnh 20622 5782 2991 - 6342 60,9
5 Thng Xun 18878 22820 6286 - 2442 45,6
6 Qu Phong 92472 21639 3907 - 3063 63,8
7 Tng ng 119299 16887 8018 - 1428 51,9
8 K Sn 46662 5170 9455 - 150 29,3
9 Con Cung 101958 10408 7390 - 1736 69,6
10 Anh Sn 13835 5085 2826 - 1303 38,5
11 Thanh Chng 35257 6305 1126 - 4558 41,9
12 Hng Sn 61879 343 256 - 4156 58,1
13 Hng Kh 80690 37 431 - 7724 49,5
14 Tuyn Ha 78525 - - - 685 68,9
15 Minh Ha 102816 - - - 149 73,0
16 B Trch 144167 - - - 8255 71,8
17 Qung Ninh 42971 - - 19 6301 41,4
18 L thu 65561 - - - 12659 55,4
19 Hng Ha 25492 - - - 1553 23,5
20 DaKrng 55966 - - - 538 46,2
21 A Li 68841 - - - 3555 48,9
22 Hin 93926 6677 - - 4130 61,1
23 Ging 88851 1343 - - 162 49,2
24 Dakglai 74632 14887 12383 - 1770 72,6
25 Ngc Hi 18000 19442 11691 - 435 60,1
26 Sa Thy 96291 34650 36664 - 135 69,5
Cng 1619103 212613 131549 19 97549 56.1

T bng trn, thy rng che ph rng ca mt s huyn nh Minh Ha, B
Trch, k Glei t ti >70%, trong khi mt s huyn khc nh huyn K
Sn, Hng Ha, Anh Sn, che ph cn rt thp mi t 30%. Mc d che
12

ph ca ton vng t ti 56,1% nhng vn cha m bo tnh bn vng ca mi
trng trong qu trnh pht trin, c bit vi vai tr l mi nh ca khu vc v l l
chn phng h cho s pht trin bn vng ca cc huyn v tnh thuc di ven bin.
3.2. a dng sinh hc
S phn ha cao v kh hu v a hnh lm cho di bin gii pha Ty
t Thanh Ha n Kon Tum tr thnh mt trong 4 trung tm a dng sinh hc chnh
ca nc ta. Tnh a dng c th hin trn cc mt: thm thc vt, h thc vt,
ti nguyn thc vt, h ng vt v ngun gen.
Thm thc vt rng bao gm cc kiu vi cc tng sinh thi phong ph:
+ Rng kn thng xanh na rng l, ma ma, nhit i hn giao cy l
rng l kim cao t 1500m tr ln.
+ Rng kn thng xanh ma ma nhit i cy l rng hn giao cy l kim
cao 700-1500m.
+ Rng kn thng xanh na rng l nhit i ma ma cy l rng
cao 700-1500m.
+ Trng cy bi thng xanh na rng l cao 700 1500m
+ Rng kn thng xanh ma m nhit i cao di 700m
+ Rng thng xanh th sinh ang phc hi, cao di 700m.
+ Rng kn thng xanh ma m nhit i, ch yu cy l rng trn ni vi.
H thc vt bao gm khong 194 h, 723 chi v 1438 loi thc vt bc cao c
mt trong 60 loi qu him c a vo sch Vit Nam. Nhiu loi thc
vt c hu, nhiu loi g qu ni ting.
V h ng vt, khu vc nghin cu l mt trong nhng khu h ng vt giu
loi nht nc ta gm th, chim, b st, lng c, c nc ngt, ng vt ph du,
ng vt y. Nt ni bt ca khu h ng vt l s loi c hu chim t l cao so
vi nhiu a phng khc. S c mt ca cc loi ng thc vt c hu, qu him
l ngun gen a dng cn c nhn rng.
Nhn chung, ti nguyn rng cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum
c gi tr cao c v mt kinh t, mi trng v a dng sinh hc. Nm 2 bn sn
ng v Ty ca dy Trng Sn v l bin gii quc gia, cc khu rng y cn
c gi tr an ninh quc phng bo v vng bin gii pha ty t nc.
Tuy vy, che ph nhiu ni cn thp. Mt khc, do s tng dn s, do p
lc ca nn kinh t th trng, do khai thc lm dng ti nguyn rng qu mc, nn
trong nhng nm qua din tch rng v cht lng rng gim st. Ngoi ra, cht
13

c da cam/ixin do M s dng trc y v cc tc ng ca thin nhin nh
chy rng, l qut, bo lt ... cng lm suy gim cht lng mi trng sng ca cc
loi ng, thc vt, dn n nguy c dit chng mt s loi qu him. Trong khi ,
rng v tnh a dng sinh hc cao ca vng nghin cu l mt trong nhng ti
nguyn c bit v qu gi nht. Chnh v vy, bt c m hnh pht trin no,
mun m bo tnh bn vng u phi c xy dng trn c s bo tn v pht
trin ngun ti nguyn ny.
4. Ti nguyn khong sn
Trong phm vi khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum,
khong sn a dng, phn tn, km trin vng tr vi xi mng, ct thy tinh v
vt liu xy dng. Tuy nhin, vi li lin quan n cc khu Di sn Thin nhin v
vn Quc gia nn khng c php khai thc vo mc ch lm xi mng cng nh
s dng chng nh l mt loi khong sn thng thng.
Bng 3. Cc loi hnh khong sn khu vc bin gii
pha ty t Thanh Ha n Kon Tum
Khong sn Phn b Quy m
Fe
Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung
Bnh Qung Nam
M nh, im qung
Cu Thanh Ha, Ngh An, Qung Nam M nh, im qung
Pb-Zn Thanh Ha, Ngh An, Qung Nam im qung t trin vng
Sn W
Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung
Nam
im qung, m nh
Vng
Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung
Tr, Tha Thin Hu Qung Nam, Kon
Tum
im qung, m nh
Photphorit Ngh An, Qung Bnh M nh
Pyrit
Thanh Ha, H Tnh, Qung Bnh,
Qung Nam
M nh, qung
Ha hc v
phn bn
Serpentinit Lng Hi M nh
Graphit Thanh Ha, Qung Nam im qung, m nh
Nguyn liu
k thut
Talc
Kaolin Qung Bnh, Tha Thin Hu M nh va
vi Thanh Ha, H Tnh, Qung Bnh
Granit Tha Thin Hu, Thanh Ha
Ct si xy dng Ngh An, Qung Tr, Kon Tum M nh, im qung
Than
Ngh An, H Tnh, Qung Bnh,
Qung Nam, Ngh An
M nh, va
Uran Tha Thin Hu, Qung Nam
N-c khong Thanh Ha, Qung Bnh, Kon Tum
Cc loi khong sn c gi tr khc nh vng cng l mt li th ca mt s
tnh nh Qung Tr, Qung Nam, tuy nhin vic khai thc vng sa khong cng nh
vng gc ang din ra nh hin nay li gy tc ng tiu cc n mi trng. Li
14

ch thu c t vic khai thc vng thiu quy hoch khng th b p c cc thit
hi to ln v li cc hu qu xu i vi mi trng sinh thi, tnh a dng cnh
quan v a dng sinh hc, l nhng ngun ti nguyn qu hn nhiu. Chnh v vy,
cng khng nn coi vng l loi khong sn a nn kinh t trong khu vc
nghin cu pht trin theo hng bn vng.
Cc loi hnh khong sn khc cng u thuc loi m va v nh, thm ch
ch l nhng im qung, do xt v gc ti nguyn, khong sn ca khu vc
nghin cu ch l mt b phn chim t trng nh so vi cc loi hnh ti nguyn
khc.
5. Tim nng du lch
Vi tnh a dng sinh hc cao, nhiu vn quc gia v khu bo tn thin
nhin, cng nh s a dng v cnh quan t nhin, tim nng du lch ca khu vc
bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum l rt ln. c bit h thng ng
H Ch Minh mi c a vo s dng to nhiu tin thun li cho vic pht
trin kinh t x hi ni chung cng nh kinh t du lch ni ring. Cng vi thm
thc vt rng phong ph v tnh a dng sinh hc cao, du lch cng l mt trong
nhng ngun ti nguyn qu gi v y li th ca vng nghin cu. V vy, cc m
hnh pht trin bn vng c nu trong bo co coi du lch nh mt yu t quan
trng. iu ny cng ph hp vi chin lc pht trin ca ngnh du lch l phn
u a du lch tr thnh ngnh kinh t mi nhn, xp v tr th hai sau ngnh du
kh.
15

Chng 3
NH GI TNG HP TNG HP KINH T X HI
1- c im dn tc, dn c, gio dc, y t v mc sng dn c
Nm v tr trung chuyn theo hng ng - Ty gia Vit Nam vi cc
nc Lo v Campuchia v theo hng Bc - Nam gia khu vc min ni pha Bc
v khu vc Ty Nguyn, vng nghin cu l ni sinh t, gp g, tip xc gia cc b
tc, b lc thuc cc thnh phn nhn chng, ngn ng v vn ha khc nhau. iu
ny to cho lnh th nghin cu tnh cht a dn tc, c im vn ha a dng
v phong ph bao gm cc yu t bn a ho quyn vi cc yu t bn ngoi
c hp thu to nn bn sc ring c o nhng cng gy nn nhng kh khn
cho qu trnh pht trin ca vng.
Trn a bn bin gii pha Ty Vit Nam t Thanh Ha n Kon Tum, c
hn 16 dn tc chung sng vi nhau trong , ngi Kinh chim 66%, ngi Thi
chim 16%, ngi Mng chim 3% v 15% l cc dn tc t ngi khc. Ngi
Kinh v ngi Thi sng ch yu nhng vng t tng i thun li, trong khi
cc dn tc khc thng c tr nhng vng cao.
Ngn ng ca cc dn tc trn thuc ba ng h: Nam , Thi - Ka ai v
Hmng - Dao. Ng h Nam bao gm 2 nhm ngn ng: Mn - Khme v Vit
Mng c 14 dn tc s dng. Nhm ngn ng Ty - Thi thuc ng h Thi - Ka
ai. Ng h Hmng - Dao ch c ngi Hmng s dng. Mc d cc dn tc trong
vng s dng 3 ng h khc nhau nhng ngn ng v ting ni c nhiu nt tng
ng. c im to iu kin thun li cho s giao lu gia cc dn tc v
tht cht khi i on kt cng ng. y cng l yu t thun li cho vic thit
lp v m rng mi quan h kinh t trong vng theo hng pht trin bn vng.
Bng 4: Thnh phn v ni c tr ca cc dn tc trong khu vc nghin cu
STT
Tn cc dn
tc, nhm cc
dn tc
Cc tn gi khc Khu vc c tr ch yu
1 Kinh Vit
C tr cng cc dn tc khc trn ton
vng
2 Thi
Ty, Ty Khao (Thi
Trng), Ty m
(Thi en)
Con Cung, K Sn, Tng Dng, Qu
Phong, Lang Chnh, Quan Ha, Quan
Sn v Mng Lt
3 Mng
Mol, Mual, Moi*,
Mi
Quan Sn, Quan Ha, Lang Chnh v
Mng Lt
4 Hmng/Mo Mng, Mo
K Sn, Tng Dng, Qu Phong, Lang
Chnh, Quan Ha, Quan Sn v Mng
16

Lt
5 Kh M X Cu, Mn Xen
K Sn, Tng Dng, Qu Phong, Quan
Ha, Quan Sn v Mng Lt
6 u Ty Ht Tng Dng
7 Th
Ko, Mn, Cui, L
Vng, ...
Tng Dng v Con Cung
8 T i Pa C, Pa Hi A Li, Hng Ha v krng
9 Bru - Vn Kiu
Bru, Vn Kiu, Cong,
Tri, Kha
A Li, Hng Ha, krng, L Thy,
Qung Ninh, B Trch v Minh Ha
10 C Tu
Ca Tu, Cao, Ca Tang,
H, Phng
Nam Giang, Hin v A Li
11 Cht
My, Rc, Sch,
Arem, M Ling
B Trch, Minh Ha, Tuyn Ha
12 Bru Brao Lng c M, x B Y, huyn Ngc Hi
13 R Mm Lng Le, x Mo Rai, huyn Sa Thy
14 Ba Na
T L, Gi Lng, B
Nm, Krem Rol, ...
Ngc Hi v kglei
15 X ng
X Teng, Hang,
Tr
c Gly, Ngc Hi v Sa Thy
16 Gi - Tring
Tring, Treng, T
Ring, Dgi - Tareh
c Gly c nhm Gi, Nam Giang
c nhm Tring v nhm Ve
17
Lo, Co, Hoa,
Ty, Ch Ro,
Xting, Ca Rai

ri rc trong vng vi s lng rt t: t
1 n vi chc ngi

Trn a bn cc huyn bin gii pha ty, h thng gio dc c m
rng n tn cc x, thn, bn. Mng li trng hc c m mang v xy dng
nhiu ni. Ton vng c 375 x c trng trung hc c s, chim t l 80,8%. T l
ny rt cao Thanh Ha, Ngh An, H Tnh v Qung Bnh nhng rt thp Qung
Tr, Tha Thin - Hu, Qung Nam v Kon Tum (hnh 1). Gio dc mu gio cng
c nhiu tin b vi s trng hc ln n trn 380 (bnh qun trn 0,8 trng/x).
Mc d nh nc c nhiu chnh sch u tin cho pht trin gio dc i vi
vng su vng xa, nhng s x c trng trung hc c s vn thp hn so vi mt
bng chung ca c nc.
Cng vi h thng gio dc mng li y t c m mang vi cc bnh
vin v phng khm a khoa hu ht cc huyn v cc trm y t cp x. S x c
trm y t chim t l 97,4% (thp hn so vi khu vc nng thn c nc (98,7%) v
nng thn Bc Trung B (99,7%) nhng cao hn so vi nng thn Ty Nguyn
(97,0%). Bnh qun mt x c 1,2 c s khm cha bnh.
S ging bnh v y bc s tuyn huyn v x ngy cng c tng cng.
n nay, bnh qun mt vn dn c 2,41 bc s (bao gm c cn b ngnh y c
trnh cao hn bc s) v 22,5 ging bnh. Cc t l ny nc ta hin nay l
5,2 bc s v 24,4 ging bnh.
17

i ng y bc s, cn b ngnh dc va t v s lng li va b hn ch v
nng lc chuyn mn. C ni cha n 1 bc s trn mt vn dn: K Sn - 0,17, A
Li - 0,28 (s liu nm 2001).

0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
M

n
g

L

t
Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n
L
a
n
g

C
h

n
h
T
h

n
g

X
u

n
Q
u

P
h
o
n
g
K

n
T

n
g

D

n
g
C
o
n

C
u

n
g
A
n
h

S

n
T
h
a
n
h

C
h

n
g
H

n
g

S

n
H

n
g

K
h

T
u
y

n

H
o

M
i
n
h

H
o

T
r

c
h
Q
u

n
g

N
i
n
h
L

T
h
u

n
g

H
o

a

K
r

n
g
A

L

i
H
i

n
N
a
m

G
i
a
n
g

k


G
l
e
i
N
g

c

H

i
S
a

T
h

y
Thanh Ha Ngh An H Tnh Qung Bnh Qung
Tr
Tha
Thin
Hu
Qung
Nam
Kon Tum Ton
vng
T

Phn trm s x c trng tiu hc

Phn trm s x c trng trung hc c s
Trung bnh ton vng
v trngTHCS
Trung bnh ton vng
v trng tiu hc

Hnh 1: T l s x c trng tiu hc v trng THCS.
Cng tc khm cha bnh mi dng li nhng bnh thng thng v tiu
phu thut, cc bnh him ngho phi chuyn ln tuyn trn trong iu kin giao
thng kh khn, cch tr. Mt b phn ngi dn tc thiu s do hn ch v nhn
thc v do cha thot khi nhng h tc mang tnh tc ngi nn vn cha bnh
theo cch xua ui t ma, ngi tip xc vi trm x v bnh vin. Do vy, vn t
ra y l mun pht trin mng li y t phi gii quyt rt nhiu vic nh nng
cao i sng vt cht v nhn thc cho dn, thu ht cn b ng thi vi u t xy
dng v ci to c s khm cha bnh cng trang thit b y t.
Kt qu iu tra ca Tng cc thng k v tnh trng i ngho, thu nhp,
mc sng dn c trong nhng gn y cho thy Bc Trung B v Ty Nguyn t l
h i ngho cn cao (Bng 5). Ring khu vc cc huyn bin gii pha Ty t
Thanh Ha n Kon Tum, tnh trng i ngho nhng nm qua tng bc c
ci thin song vn cn mc cao. V d nh huyn L Thy, t l h ngho nm
18

2000 l 28,5%, nm 2002 l 18,5%; huyn B Trch: thu nhp bnh qun u ngi
tng t 2536.000 ng/ngi/nm nm 1999 ln n 3408.000 ng/ngi/nm vo
nm 2002, trong khi t l i gim t 27,8% xung cn 18,3%; huyn Hng
Sn: Thu nhp bnh qun u ngi nm 1999 l 2183.000 ng/ngi/nm tng ln
2680.000 ng/ngi/nm nm 2002, t l h ngho i tng t 23,35% nm 2000
ln 31,8% nm 2002; huyn Hng Ha: nm 1998 c 34,5% h ngho i gim
n 2002 cn 28,1%...
Bng 5. T l h ngho v chnh lch gia mc thu nhp cao nht v thp
nht Bc Trung B, Ty nguyn v c nc.
Khu vc Bc Trung B Ty Nguyn C nc
T l h ngho(%)
Trong : - Thnh th
- Nng thn
40,34
29,41
42,63
40,7
29,33
44,67
28,21
16,83
29,6
Nhm thu nhp cao nht (ngn ng) 517,7 805 863,3
Nhm thu nhp thp nht (ngn ng) 74,5 62,4 97
Chnh lch gia nhm thu nhp cao nht
so vi nhm thp nht (ln)
7,0 12,9 8,9

T l h ngho i cn cao v mc thu nhp cn thp l tnh trng chung ca
nhn dn trong vng nghin cu. Thc trng ngho i y l kt qu an xen ca
nhiu yu t, c nguyn nhn ca iu kin t nhin khc nghit; c hn ch do
trnh ca bn thn ngi ngho, do thiu kh nng u t, t hiu bit tri thc
khoa hc cng ngh v cha c c ch chnh sch ng b, ph hp thc y, to
iu kin cho ngi ngho c th vn ln.
2- Hin trng pht trin v phn b cc ngnh, cc lnh vc kinh t
Cc nhm ngnh kinh t ca cc huyn bin gii pha ty bao gm: nng -
lm - ng nghip, cng nghip - xy dng v thng mi - dch v, trong , nng -
lm - ng nghip ng vai tr ch o, chim trn 60% tng thu nhp quc dn.
Trong nhm ngnh ny th t trng ca nng nghip chim tng i cao (hnh 2 v
bng 6).
T trng ca ngnh cng nghip v xy dng trong tng GDP nh, ch chim
khong 10%. Tuy nhin, nhu cu xy dng ngy mt cao, tim nng nguyn liu
cho pht trin cng nghip ch bin ln (c bit l ngnh cng nghip ch bin sn
phm nng, lm, ng nghip), thc y ngnh cng nghip - xy dng pht trin,
tng t trng trong c cu nn kinh t.
19

0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 nm
T

n
g
Qu Phong
Hng kh
Minh Ho
Tuyn Ho
B Trch
Qung Ninh
L Thu
a krng
A Li

Hnh 2 : Biu bin ng gi tr sn xut ngnh nng nghip cc huyn bin gii
pha ty giai on 1995 - 2002
Bng 6. Gi tr v tc pht trin sn xut nng nghip ca mt s cc huyn bin
gii pha ty giai on 1996 - 2002
V: t ng, %
Nm
Tham
s
Qu
Phong
Hng
kh
Minh
Ho
Tuyn
Ho
B
Trch
Qung
Ninh
L Thu
a
krng
A
Li
V
43.1 16.498 42.686 125.686 70.478 123.122
1996
CSPT
107.53 - - - - -
V
45.6 21.77 46.686 127.927 73.336 134.801 14.785
1997
CSPT
105.8 131.96 109.37 101.78 104.06 109.49 -
V
51.6 127.554 21.45 38.554 119.11 60.721 124.218 10.812 25.163
1998
CSPT
113.16 97.05 98.53 82.58 93.11 82.8 92.15 73.13 -
V
54.8 148.539 22.648 50.851 149.427 80.584 145.978 16.041 26.608
1999
CSPT
106.2 116.4 105.59 131.9 125.45 132.71 117.52 148.36 105.74
V
134.471 25.158 52.704 151.402 82.761 159.762 16.299 27.369
2000
CSPT
100 111.08 103.64 101.32 102.7 109.44 101.61 102.86
V
149.583 17.22 31.957
2001
CSPT
111.24 105.65 116.76
V
139.232
2002
CSPT
93.08
Ch thch : V- Gi tr CSPT Ch s pht trin
Din tch cc loi cy trng c xu hng tng trong nhng nm gn y, c bit
l cy cng nghip v cy thc phm lm cho c cu cy trng chuyn dn theo hng
gia tng t trng cy thc phm v cy cng nghip; gim t trng cy lng thc trong
tng gi tr sn xut ca ngnh trng trt (Bng 8). Tuy nhin, s tng gim v din tch,
gi tr v t trng khng n nh (bng 9, 10, 11, 12).

20

Bng 7. Bin i din tch cy trng trn a bn cc huyn bin gii
giai on 1996 - 2002
V: ha
Huyn
Loi cy
trng
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
Lang
Chnh
Cy lng
thc
4.534 4.106 3.828 3.861
Thng
Xun
Cy lng
thc
7.980 7.670 7.327 7.694
Quan
Ho
Cy lng
thc
4.893 5.041 5.063 5.525
Quan Sn
Cy lng
thc
3.082 3.245 3.273 3.456
Mng
Lt
Cy lng
thc
2.235 3.588 2.943 3.563
Cy lng
thc
10.041 9.911 9.383 8.631
Cy thc
phm
262 390 346 365
Qu
Phong
Cy CN hng
nm
212 215 204 173
Cy lng
thc
4.708,8 5.214,6 5.212
Cy thc
phm
1.017 872 763
Con
Cung
Cy CN hng
nm
1.205 1.330 1.562
Thanh
Chng
Cy lng
thc
22.617 23.620 21.735 21.782
Cy lng
thc
7.861 9.276 8.406 8.134 8.154
Cy thc
phm
3.743 3.804 3.734 3.786 3.955
Hng
Kh
Cy CN hng
nm
1.986 2.648 3.010 2.822 2.868
Minh
Ho
Cy lng
thc
2.738 2.802 2.532 2.590 2.072
Tuyn
Ho
Cy lng
thc
3.729 3.137 2.839 3.051 3.125
B Trch
Cy lng
thc
10.147 10.060 9.391 9.899 9.983
Qung
Ninh
Cy lng
thc
7.216 7.189 6.187 7.468 7.195
L Thu
Cy lng
thc
12.530 12.419 12.713 13.306 13.535
Hng
Ho
Cy lng
thc
5.646,4 4.644,3 5.074,4 5.326,6
Cy lng
thc
3.570,5 3.568,5 3.796,8 3.885,7 4.007,4
Cy thc
phm
357 389,9 452,4 554,4 576,8 Dkrng
Cy CN hng
nm
465 505,3 534 623,7 645
Cy lng
thc
4.037 3.905 3.343,6 3.524,4 3.719,2 3.991,9
Cy thc
phm
144,1 252,9 210,3 190,9
A Li
Cy CN 2.683,7 2.716,1 1.742,9 -
21

Bng 8. Bin i t trng cy trng mt s huyn bin gii giai on 1996 - 2002
Huyn
Loi cy
trng
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
DT (ha) 10.041 9.911 9.383 8.631
Gi tr (tr.ng) 17.778 18.042 19.644 20.630 Cy lng
thc T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
64,48 64,9 63,37 63,09
DT (ha) 262 390 346 365
Gi tr (tr.ng) 3.180 3.300 3.720 3.900 Cy thc
phm T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
11,6 11,87 12,0 11,93
Q
u

P
h
o
n
g

Tng gi tr ngnh trng trt 27.420 27.800 31.000 32.700
DT (ha) 7.861 9.276 8.406 8.134 8.154
Gi tr (tr.ng) 27.767 38.699 35.646 35.656 35.535 Cy lng
thc T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
32,145 35,348 36,898 31,105 32,593
DT (ha) 3.743 3.804 3.734 3.786 3.955
Gi tr (tr.ng) 6.308 14.244 10.542 16.059 13.503 Cy thc
phm T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
0,007 0,013 0,011 0,014 0,012
DT (ha) 1.986 2.648 3.010 2.822 2.868
Gi tr (tr.ng) 16.305 17.916 13.595 17.362 31.054 Cy CN hng
nm T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
18,876 16,365 14,072 15,146 28,483
H

n
g

K
h

Tng gi tr ngnh trng trt 86.380 109.479 96.607 114.630 109.026
DT (ha) 3.570,5 3.568,5 3.796,8 3.885,7 4.007,4
Gi tr (tr.ng) 6.657,09 5.124,05 7.901,11 8.135,73 8.663,06 Cy lng
thc T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
49,440 42,115 48,522 43,202 44,095
DT (ha) 357 389,9 452,4 554,4 576,8
Gi tr (tr.ng) 915 890,72 1.277,32 1.909,86 1.859,48 Cy thc
phm T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
6,795 7,321 7,844 10,142 9,465
DT (ha) 639,7 736,36 791,51 898,21 951,83
Gi tr (tr.ng) 4.007,7 3.179,32 5.300,88 7.252,72 7.290,5
Cy CN
T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
29,764 26,131 32,554 38,513 37,108
D

k
r

n
g

Tng gi tr ngnh trng trt 13.464,92 12.166,94 16.283,58 18.831,74 19.646,49
DT (ha) 4.037 3.905 3.343,6 3.524,4 3.719,2 3.991,9
Gi tr (tr.ng) 13.645,9 11.862,4 14.351,2 16.791 Cy lng
thc T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
66,09 51,77 62,27 65,23
DT (ha) 144,1 252,9 210,3 190,9
Gi tr (tr.ng) 569,9 365,5 779,5 284,0 Cy thc
phm T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
2,76 1,59 3,38 1,1
DT (ha) 2.683,7 2.716,1 1.742,9 1.175,62
Gi tr (tr.ng) 3.096,6 4.011,9 565,9 2.651
Cy CN
T trng (% tng gi tr ngnh
trng trt)
15,0 17,51 2,46 10,3
A

L

i

Tng gi tr ngnh trng trt 20.647,2 22.915,7 23.045,7 25.742
22


Bng 9: Din tch, nng sut, sn lng mt s cy trng hng nm ca cc huyn bin gii pha ty nm 2001
V: ha; t/ha; tn
La Ng Khoai Sn Ma Lc
Huyn Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Mng Lt 2.993 20,58 6.161 685 9,93 1.365 - - - 698 73,71 5.145 - - - - - -
Quan Ho 2.455 27,12 6.658 617 12,63 779 - - - 1.789 88,28 15.793 - - - - - -
Quan Sn 1.793 24,53 4.399 966 15,04 1.453 - - - 921 88,23 8.126 - - - - - -
Thng Xun 5.102 31,12 15.877 637 23,42 1.492 151 43,44 656 1.364 80,4 10.966 2.082 567,15 118.080 684 13,33 912
Lang Chnh 2.447 36,81 9.008 229 26,94 617 69 34,64 239 927 76,51 7.815 143 563,29 8.055 63 8,25 52
Qu Phong 5.792 26,65 15.433 480 13,88 666 224 42,23 946 2.070 60,34 12.490 30 280,0 840 80 18,43 96
K Sn 5.338 13,36 7.132 2.200 13,5 2.970 - - - 1.400 60,0 8.400 52 330,0 1.716 176 7,95 140
Tng Dng 8.756 11,85 10.379 1.012 10,11 1.023 20 33,0 66 1.682 40,0 6.728 - - - 190 4,05 77
Con Cung 2.827 39,26 11.098 1.740 28,79 5.010 86 35,35 304 1.080 91,67 9.900 96 450,0 4.320 1.461 12,43 1.816
Anh Sn 5.848 41,77 24.429 3.476 37,16 12.918 318 55,19 1.755 355 50,0 1.775 456 566,32 25.824 1.731 13,8 2.389
Thanh
Chng
14.830 43,08 63.894 4.142 27,96 11.582 2.351 47,62 11.196 805 80,0 6.440 15 550,0 825 1.805 11,57 3,410
Hng Sn 8.485 33,22 28.190 1.070 30,27 3.239 1.510 51,3 7.740 200 70,0 1.400 30 520,67 1.577 2.200 15,5 3.793
V Quang 1.716 4.374 233 444 260 1.119 40 247 87 5.337 861 1.234
Hng Kh 5.621 25,23 14.183 618 24,3 1.501 870 41,1 3.600 426 65,0 2.769 237 548 12.988 2.500 15,6 3.899
Tuyn Ho 2.284 35,18 8.034 1.256 28,23 3.546 379 68,05 2.579 303 62,54 1.895 54 196,30 1.060 796 9,72 774
Minh Ho 1.279 22,92 2.932 - - - 1.261 11,84 1.493 742 51,13 3.794 857 12,54 1.075
B Trch 9.412 35,62 33.529 996 34,47 3.433 1.365 78,86 10.765 1.416 87,04 12.325 935 379,08 35.444 1.547 10,49 1.623
Qung Ninh 6.976 45,94 32.049 327 23,15 861 537 57,67 3.097 322 76,61 2.467 144 129,10 1.859 278 11,73 326
L Thu 15.194 44,12 67.049 131 26,41 346 1.012 66,93 6.773 599 60,6 3.630 38 196,84 748 449 14,05 631
Hng Ho 3.630 18,96 9.884 591 12,89 762 103 51,65 532 901 31,08 2.800 - - - 74 5,68 42
Dkrng 2.439 13,72 3.346 855 7,67 656 137 41,97 575 498 89,0 4.432 - - - 490 9,49 465
A Li 1.646 27,57 4.538 742 31,85 2.363 108 66,2 715 1.300 69,4 9.022 45 233,33 1.050 24 15,42 37
Hin 2.632 17,7 4.659 440 15,0 660 55 23,27 128 1.504 78,57 11.817 - - - - - -
Nam Giang 2.934 13,12 3.848 647 7,76 502 43 24,65 106 448 112,84 5.053 90 130,0 1.170 160 9,13 146
Dkgei 2.424 26,69 6.469 444 26,6 1.181 - - - 959 97,18 9.320 - - - - - -
Ngc Hi 2.590 22,57 5.845 525 28,17 1.479 - - - 1.200 96,69 11.603 37 378,65 1.401 - - -
Sa Thy 2.589 23,64 6.121 569 38,66 2.200 - - - 2.382 100,0 23.820 548 233,6 12.801 81 8,02 65
Ton vng 13.0032 409.518 25.628 63.048 10.859 47.418 26.331 199972 55119 235.095 16.507 23.002



23


Bng 10 : Din tch, nng sut, sn lng mt s cy trng lu nm ca cc huyn bin gii pha ty nm 2001
V: ha; t/ha; tn
Ch C ph H tiu
Huyn
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Lang
Chnh
23,2 0,82 19 - - - - - - - -
Con Cung 370,0 15.540 - - - - - - - -
Anh Sn 1.110 64,95 7.210 - - - - - - - -
Thanh
Chng
2.694 500,0 134.700 - - - - - 50 200 1.000
Hng Sn 353 41,12 - - - - - - - - -
185 1,41 26 2.100 - - - - - - -
Tuyn Ho 50 30,0 150 441 - - - - - - -
Cao su
Din
tch
-
420 -
-
-
1.454
Hng Kh -
-
Minh Ho 185 12,0 222 - - - 94 94,0 883,6 80 80 640
B Trch 110 51,0 561 1.253 - - - - - 95 6,63 63
L Thu 100 30,0 300 317 - - - - - 98 15 147
Hng Ho

- - - - - - 2.931 11,29 3.308 170 2,94 50
Dkrng 7,88 44,8 35,3 - - - 269 5,43 146 29,98 3,17 9,5
A Li 150 26,0 390 - - - 160 27,0 432 20 10 20
Hin 171,7 117,36 2.015 - - - - - - - - -
Dkglei - - - - - - 1.475 2,34 345 - - -
Ngc Hi - - - 3.307 0,17 55 1.588 2,83 450 - - -
Sa Thy - - - 2.068 - - 1.017 4,07 414 - - -
Ton vng 5.559,78 251,62 139.895 9.486 0,17 55 7.534 7,94 5.978,6 524,98 35,54 1.929,5

24
Bng 11 : Bin ng din tch (ha) mt s cy trng huyn t Thanh Ho n H Tnh
giai on 1996 - 2002
C

y

t
r

n
g

N

m

M

n
g

L

t

Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n

L
a
n
g

C
h

n
h

T
h

n
g

X
u

n

Q
u

P
h
o
n
g

K

n

T

n
g

D

n
g

C
o
n

C
u

n
g

A
n
h

S

n

T
h
a
n
h

C
h

n
g

H

n
g

S

n

H

n
g

K
h

1996 1.354 2.350
1.72
9
2.968 5.230 6.070 5.044 6.943 2.621 5.743 14.772
1997 2.069 2.321
1.92
7
2.668 5.082 6.051 5.269 7.517 2.577 5.617 15.137
1998 1.731 2.308
1.71
4
2.432 5.083 5.559 5.322 7.618 2.570 5.510 14.541 4.858
1999 2.835 2.501
1.72
4
2.426 5.089 5.068 5.672 7.453 2.494 5.598 13.855 8.176 5.557
2000 2.842 2.530
1.84
6
2.478 5.069 5.701 5.522 7.378 2.534 5.779 14.905 8.449 5.593
La
2001 2.993 2.455
1.79
3
2.447 5.095 5.792 5.338 8.756 2.827 5.848 14.830 8.485 5.618
1996 531 597 368 344 600 1.020 858 816 813 2.269 3.567
1997 1.175 790 269 205 526 869 670 690 1.006 2.859 4.477
1998 826 821 566 229 556 718 1.400 641
1.015,
1
2.558 3.739 871,8
1999 528 1.200 717 292 834 670 1.800 745
1.472,
3
3.002 3.596 890
1.037,
7
2000 816 968 804 291 734 810 2.000 648
1.439,
0
3.317 3.989 995 794
Ng
2001 685 617 966 229 637 480 2.200 1.012 1.740 3.476 4.142 1.070 618
1996 25 489 17 20 111 25
1997 9 137 864 23 4 155 50
1998 9 39 775 30 40 2 4,0 158 50 194
1999 25 284 1.611 60 48 4 57,6 264 50 270,6
2000 220 2.117 60 52 4 108,0 444 45 166 266
Ma
2001 143 2.082 30 52 - 96 456 15 30 237
1996 39 790 69 80 48 1.198 1.667 2.415
1997 3 39 724 67 74 47 1.186 1.129 2.151
1998 40 758 57 107 81 1.171 2.001 2.178
1.698,
5
1999 18 15 37 762 75 149 171
1.242,
1
1.973 2.369 2.107
2.232,
5
2000 39 629 83 180 163
1.405,
1
2.035 2.330 2.124 2.660
Lc
2001 63 684 80 176 190 1.461 1.731 1.805 2.200 2.500
1996 460
1997 467
1998 270 467
1999 275 727
2000 282 869 2.194 323 185
Ch
2001 23,2 420 1.110 2.694 353 185
1996 0,4
1997 0,5
1998 0,5
1999 0,5
2000 2.100
C
ph
2001 2.100
1996 45
1997 45
1998 48
1999 51
2000 50
H
tiu
2001 50

25
Bng 12: Bin ng din tch (ha) mt s cy trng cc huyn t Qung Bnh
n Kon Tum giai on 1996 - 2002
C

y

t
r

n
g

N

m

T
u
y

n

H

a

M
i
n
h

H

a

B

T
r

c
h

Q
u

n
g

N
i
n
h

L

T
h

y

H

n
g

H

a
k

R

n
g

A

L

i

H
i

n

N
a
m

G
i
a
n
g

G

k

G
l
e
i

N
g

c

H

i

S
a

T
h

y

1996 2.868 1.808 9.654 7.073 12.369 2.453 1.808
1997 2.172 1.889 9.515 7.003 12.269 3.769 2.288 1.813
1998 2.005 1.725 8.889 6.016 12.563 3.400 2.260 1.509
1999 2.160 1.755 9.128 7.229 12.986 3.456 2.369 1.567
2000 2.197 1.299 9.212 6.925 13.385 3.786 2.355 1.670 2.901 2.893 2.448 2.638 2.619
La
2001 2.284 1.279 9.412 6.976 15.194 3.630 2.439 1.646 2.632 2.934 2.424 2.590 2.589
1996 861 930 456 143 161 665,54 336,1
1997 965 912 513 186 150 695,5 652,5 379,4
1998 834 807 466 171 150 390,8 676,5 406,4
1999 891 830 736 239 320 543,1 761,9 379,7
2000 928 773 720 270 150 529,3 815,6 586,0 463 595 449 382 454
Ng
2001 1.256 996 327 131 591 854,5 742 440 647 444 525 569
1996 15 44 15
1997 17 203 15 62
1998 5 1.397 40 25 87 390,6
1999 47 1.413 145 117 77 390,6
2000 71 1.040 155 121 900 70 37 292
Ma
2001 54 935 144 38 45 90 37 548
1996 290,3
1997 28,5 312
1998 26,1 359,3 73,1
1999 66,6 384 67,8
2000 582 789 1.598 307 385 70,5 470,7 23 171 82
Lc
2001 796 857 1.547 278 449 74 490 24 160 81
1996 130
1997 15 0,1 150
1998 13 6,03 170
1999 13 7,23 160
2000 70 183 120 90 15,5 7,68 150 154,9
Ch
2001 50 185 110 100 2.931 7,88 150 171,7
1996 80 38 47,5 100
1997 20 61 48 1 162,5 400
1998 20 86 32 1 207,6 600
1999 20 94 25 1 228 140
2000 20 94 22 2.881 243,5 22 1.475 1.636 1.033
C
ph
2001 94 2.931 269 160 1.475 1.588 1.017
1996 50 574 130 450
1997 130 774 130 520 5
1998 50 211 1.114 162 550 225,9
1999 50 188 1.114 162 550 211
2000 343 275 1.147 162 588 311 3.174 858
Cao
su
2001 441 1.253 1317 317 3.307 2.068
1996 57,4
1997 53 12,1
1998 84,4 13,78
1999 113 18,28
2000 70 77 42 139,1 22,98 20
H
tiu
2001 80 95 98 170 29,98 20

C cu cy trng tp trung ch yu vo cy lng thc ngn ngy nhng
cy cng nghip lu nm li c gi tr kinh t cao, th trng tiu th rng ln v
l mt hng nng sn xut khu c gi tr, ng thi cng l ngun nguyn liu
quan trng ca ngnh cng nghip ch bin.

26
Bn cnh vic chuyn i c cu cy trng, vt nui, tin b khoa hc k
thut cng c tng cng, gp phn tng nng sut v sn lng cy trng.
Di tc ng ca c ch qun l v cc chnh sch khuyn khch pht trin kinh
t nng thn, thng qua vic u t pht trin sn xut cy nng nghip hng ho,
mt s vng chuyn canh cy cng nghip: ch, c ph, cao su, h tiu c
hnh thnh krng, A Li, Tuyn Ha, Minh Ha, B Trch, Hng Ha. Do
vy, cy cng nghip c chiu hng pht trin kh quan.
V nui trng thu sn, trong s cc huyn bin gii t Thanh Ha n
Kom Tum ch mt s huyn ven bin nh B Trch, Qung Ninh, L Thu c
hot ng nui trng v nh bt thu sn tng i pht trin, cc huyn cn li
hu ht thuc trung du, min ni, din tch nui trng thu sn nh nn gi tr sn
xut ca ngnh ny ch chim di 5% tng gi tr sn xut nng nghip.
Bng 13. Mt s sn phm cng nghip ch yu nm 2001
Huyn
Ch
bin g
(m
3
)
Khai
thc
(m
3
)
Khai thc
ct, si
(m
3
)
Vi
(tn)
Gch
nung
10
3
vin
Ngi
nung
10
3
vin
Xay st
(tn)
May
mc
(ci)
SP sn xut
t kim loi
(m
3
)
Ru
bia
(10
3
lt)
Mng
Lt
700 75 1.500 1.100
Quan
Ho
621 11.700 604
Quan
Sn
700 466 3.200 3.300
Lang
Chnh
320 6.600 1 2,1
Thng
Xun
7,5 13.000
Qu
Phong
1.661 3.000 674.000 326.000 1.806 21.954
Con
Cung
205.67 18,8 100 185 40,8 6.400 1.260
Thanh
Chng
3.930 31.920 1.740 800 43.788 44.160
Hng
Sn
1.740 4.360 28.300 105 2.390 28.306 83.000 105
Hng
Kh
4.100 12.900
Tuyn
Ho
700 48.000 3.350
Minh
Ho
460 58.000 3.125
B
Trch
307.000 9.522
Qung
Ninh
61.000 191.000
L Thu 150.000
Dkrng 807 9.554 461 10.619
A Li 119 4.950 87,5 804 6.420 2.586 10,5
Dkglei 3.740 750
Sa Thy 420 3.300
Cc ngnh cng nghip v tiu th cng nghip trn a bn cc huyn kh
a dng, bao gm: ngnh cng nghip khai thc - ch bin vt liu xy dng,
cng nghip c kh, cng nghip ch bin g v lm sn, cng nghip ch bin
giy, cng nghip ch bin lng thc v thc phm,...Trong , ngnh cng
nghip ch bin c coi l ngnh c tim nng pht trin do ngun nguyn liu
di do (Bng 13).

27
Trong ngnh thng mi, lc lng lao ng chim mt t l rt nh, di
3% tng lao ng x hi, nhng li c ng gp ng k vo thu nhp ca a
phng. Thng mi, dch v l ngnh kinh t c GDP ng th 2 sau ngnh
nng - lm - ng nghip, t trng ca ngnh ny dao ng trong khong 30 - 50%
tng GDP, trung bnh 35%.
V kt cu h tng c s, do v tr a l ca khu vc nghin cu c nhiu
kh khn nn vn cn km pht trin, mc d tuyn ng H Ch Minh chy
qua hu ht khu vc nghin cu bc u ph huy vai tr ca n. Bng 14 tng
kt hin trng mng li ng giao thng cp huyn, x cho n nm 2001.
Bng 14. Hin trng mng li giao thng ca mt s huyn nm 2001
Huyn Tng s x S x c ng t T l (%)
Mng Lt 7 6 85.71
Quan Ho 18 16 88.89
Quan Sn 11 9 81.82
Thng Xun 20 17 85,00
Lang Chnh 11 9 81.82
Qu Phong 13 12 92.31
K Sn 21 16 76.19
Tng Dng 21 13 61.90
Con Cung 13 12 92.31
Anh Sn 20 15 75.00
Thanh Chng 37 37 100.00
Hng Sn 31 31 100.00
V Quang 12 1 8.3
Hng Kh 22 20 90.91
Tuyn Ho 18 17 94.44
Minh Ho 15 13 86.67
B Trch 30 27 90.00
Qung Ninh 15 14 93.33
L Thu 28 28 100.00
Hng Ho 21 21 100.00
Dkrng 13 9 69.23
A Li 21 11 52.38
Hin 21 14 66.67
Nam Giang 9 7 77.78
Dkglei 12 11 91.67
Ngc Hi 7 7 100.00
Sa Thy 9 9 100.00
Ton vng 476 402 94.72

Giao thng ng thu ca cc huyn tp trung ch yu cc sng v cc
nhnh ca n nh sng Lam, sng Ngn Su, sng Ba Lng,.... Phng tin vn
ti ng sng ch yu l x lan v thuyn (thuyn gn my v thuyn g).
V mng li thng tin lin lc: Hin nay, mng li thng tin lin lc
ph kn hu ht cc x trong huyn, gm cc bu cc huyn, x. H thng trang

28
thit b ng b, bao gm c thit b truyn dn c kh nng lin lc vi trung
tm tnh v vi cc tnh khc trong c nc v vi nc ngoi. S x c trang
b in thoi chim trn 80%. y l mt trong nhng im pht trin tng i
mnh so vi loi hnh h tng c s khc nh ng, in, trm y t...
V mng li in: n nm 2001 ton vng c 329/464 x c in,
chim 70,91%. Hu ht cc x ny u s dng in li quc gia.
V h thng cp nc: Hin nay, tuy trn a bn cc huyn v ang c
nhiu chng trnh, d n cp thot nc nh chng trnh cp nc sch nng
thn, chng trnh UNICEF,... nhng s dn c s dng nc sch v hng
li t cc chng trnh, d n ny cn t. S cn li ch yu s dng cc ngun
nc sng, sui cha qua x l. y l mt trong nhng im cn h ch trong
vic pht trin h tng c s khu vc nghin cu.
V mng li cc cng trnh cng cng: Mc d c nhiu chng trnh
nhm pht trin cc cng trnh cng cng cho cc x vng su vng xa, nhng t
l cc cng trnh cng cng nh nh vn ha x, cc trm bm thy li, h cha,
trm th y, h thng ch...vn cn thp so vi nhiu vng v khu vc khc trn c
nc.
3- Hin trng pht trin kinh t theo khu vc
S phn ho v iu kin t nhin, dn tc v c im sinh thi nhn vn
dn n s hnh thnh 3 n v lnh th sn xut ring gm : Vng ng bng
ven bin, vng g i, vng min ni.
Mc d trong khu vc nghin cu, tiu vng ng bng ven bin chim
din tch nh nhng li ng gp ti 25% tng sn lng lng thc (trong la
chim 28% sn lng la ton vng), 13% tng sn lng lc, 10% tng n tru,
17,5% tng n b, 26% tng n ln ton vng. Sn lng thu sn khai thc v
nui trng cng t mc ln nht, chim 63,3% tng sn lng khai thc v nui
trng thu sn ton vng. iu ny cho thy vng ng bng bao gi cng c u
th ph trin hn so vi cc vng khc.
Tiu vng kinh t g i ng vai tr chuyn tip gia hai tiu vng min
ni v ng bng, chim 6,4% tng din tch t nhin, 20% din tch cy lng
thc; 22,6% sn lng lng thc; 12% sn lng mu lng thc quy thc
(khoai, sn); 15,7% sn lng cy cng nghip ngn ngy (lc, ma) ca ton
vng.
Tiu vng kinh t min ni bao gm cc huyn Mng Lt, Quan Ho,
Quan Sn, Qu Phong, K Sn, Tng Dng, Con Cung, Hng Sn, Hng
Kh, Tuyn Ho, Minh Ho, Hng Ho, Dkrng, A Li, Hin, Nam Giang,
Dkglei, Ngc Hi, Sa Thy v mt phn cc huyn Lang Chnh, Thng Xun,

29
B Trch, Qung Ninh, L Thu. Tiu vng ny ch yu l t rng, chim trn
44,6% din tch t nhin. Do a hnh ni tng i cao, mt dn c tha tht,
trnh dn tr thp nn vic pht trin tiu vng ny gp nhiu khn. Mc d
vy, m bo pht trin bn vng cn ch trng c bit n tnh c th ca
tiu vng ny.
4- nh gi hiu qu cc d n u t
Khu vc kinh t trng im Bc Trung B v Ty Nguyn ni chung cng
nh khu vc nghin cu ni ring c ch trng u t nhiu chng trnh,
d n ca Trung ng, ca cc ngnh, cc b, cc t chc quc t. Cc chng
trnh, d n thng c phn chia theo lnh vc hoc theo ngnh hoc theo n
v hnh chnh hoc theo n v lnh th. Theo n v hnh chnh c cc cp :
huyn, x v thn bn. Theo lnh th c cc cp : tiu vng ng bng ven
bin, tiu vng trung du v tiu vng ni.
Cc d n trn a bn cc huyn bin gii pha ty c phn chia theo
quy m v cp khc nhau v thng nm trong d n cp cao hn (d n
chung ca tnh, ca ton quc).
Thng qua thc trng sn xut ca cc ngnh kinh t, cc lnh vc x hi
v mi trng trn a bn trong nhng nm gn y c th thy cc chng
trnh, cc d n trin khai trn a bn t c nhiu kt qu kh quan v c
nhng tc ng tch cc, ng gp ng k vo tin trnh pht trin ca cc huyn
bin gii pha ty ni ring, ca khu vc v c nc ni chung.

30
Chng 4
CO S L LUN V PHT TRIN BN VNG
Theo tinh thn cc hi ngh quc t Stockholm, 1972, Rio de Janeiro, 1992
v Agenda 21, hi ngh Johannensburg 2002, khi nim pht trin bn vng c
hiu l s pht trin p ng nhu cu hin ti m khng gy tr ngi cho vic p
ng nhu cu ca cc th h mai sau. Cc thnh phn: kinh t, x hi v mi
trng c kt hp mt cch hi ha. Tng trng kinh t phi i i vi vic
nng cao cc gi tr tinh thn ca cuc sng ng thi khng lm hi ng k n
mi trng. Ngoi khi nim c nu, 9 nguyn tc ca mt x hi pht trin
bn vng cng c xc nh.
Cc tiu ch pht trin bn vng v kinh t, x hi v mi trng cng
c xc nh mt cch c th. V mt phng php lun, tip cn h thng
(system approach) vi t duy hp en (black box) l iu bt buc. Theo , pht
trin bn vng l mt h thng bao gm cc h thng cp di nh kinh t, x
hi, mi trng lin quan cht ch vi nhau. Cc h thng cp di n lt mnh
li bao gm cc h thng cp nh hn (lm nng nghip, cng nghip, h thng
nng nghip li bao gm cc h thng cp thp hn nh trng trt, chn nui...).
T duy hp en cho php kho st, nh gi u vo (in put) v u ra (out put)
so snh v kt lun.
T quan im v phng php lun nu trn cc h sinh thi kinh t c
xem nh nhng i tng trc tip nh gi v nh hng. Loi hnh cc h
sinh thi kinh t i vi khu vc bin gii t Thanh Ha n Kon Tum bao gm
vng ni cao, ni vi n ng bng, cn ct ven bin.
Trn c s cc ngh quyt v ch th ca ng v Chnh ph kt hp vi
cc cng c quc t c lin quan, cc tiu ch v pht trin bn vng cho cc
huyn min ni bin gii t Thanh Ha n Kon Tum c xy dng mt
cch c th theo 3 nhm: kinh t, x hi v mi trng.
Bng 4. Tng hp cc tiu ch pht trin bn vng (theo Nguyn c Hy, 2003)
STT Nhm ch tiu Cc ch tiu
I
Pht trin bn vng kinh
t
1. Mc tng trng GDP trn u ngi
2. T trng cc ngnh kinh t trong GDP c bit
cc ngnh lin quan n khai thc ti nguyn
3. T trng chi ph cho bo v mi trng trong
GDP
4. Ngun ti chnh cho pht trin bn vng
5. Thu nhp quc dn v TNQD/ngi
6. C cu thu nhp quc dn theo cng, nng
nghip, dch v (%)
II
Pht trin bn vng x
hi
1. Tng dn s v tc tng dn s
2. T l dn s sng di mc ngho i

31
STT Nhm ch tiu Cc ch tiu
3. T trng chi ph gio dc trong GDP
4. T trng chi ph y t, chm sc sc khe trong
GDP
5. T l ngi ln bit ch
6. Tui th trung bnh ca ngi dn
7. T l dn s th
8. Din tch nh /u ngi
9. T l dn c c s dng nc sch
10. S dn di c (ngi/nm)
11. S ngi b nhim cc bnh x hi
III.1. Mi
trng t
1. Din tch t c rng che ph
2. Din tch t b ngp ng v nhim mn
3. Din tch t ngp nc v tc mt t ngp
nc hng nm
4. Din tch t canh tc c ti tiu bng cng
trnh thy li
5. Din tch t b thoi ha
6. Ha cht nng nghip: phn bn v c, ha cht
bo v thc vt s dng hng nm (tn/nm, tn/ha
t canh tc)
III.2. Mi
trng nc
1. T l dn s c dng nc sch
2. T l nc thi c x l
3. Lng nc thi th v khu cng nghip
vo ngun nc mt hng nm
4. Lng nc mt s dng hng nm v cht
lng
5. Tr lng nc ngm v cht lng
6. Cht lng nc bin vng ca sng v bin
nng ven b.
III.3. Mi
trng
khng kh
1. Cht lng khng kh
2. Tng lng cht nhim x vo kh quyn hng
nm
3. n giao thng
III.4. Cht
thi rn
1. Lng cht thi rn hng nm
2. Lng cht thi c hi
3. Khi lng v t l rc thi vo khu dn c
III
Bn vng
mi trng
III.5. Mi
trng sinh
thi a
dng sinh
hc
1. Tng s loi
2. T l cc loi b e da/tng s loi
3. T l cc khu bo tn thin nhin so vi tng
din tch
4. Din tch rng ( che ph rng)
5. Tc mt rng
6. Tc rng phc hi
7. Din tch m ph
8. Khu bo tn bin
9. Tng s cc loi sinh vt c kim k
10. S loi sinh vt c nguy c dit chng.

32
STT Nhm ch tiu Cc ch tiu
III.6. S c
mi trng
1. L lt, nc dng
2. Hn hn
3. Bo p thp nhit i
4. Trt, st, l, nt t
5. ng t
6. Chy rng
7. L bn , l qut, l ng
8. Khai thc khong sn ba bi
9. Trn du
10. Chy n ha cht
III.7. Qun
l v th
ch
1. T l cc d n mi trng trong tng s cc d
n pht trin kinh t x hi
2. T l ti ch v s dng li cht thi trong tng
lng cht thi
3. Cc hip nh v tuyn ngn ton cu k kt,
cam kt v a vo thc hin c hiu qu
4. Cc vn bn php quy v bo v mi trng
ban hnh
5. Tiu chun v mi trng ban hnh
6. S cn b trong bin ch Nh nc v qun l
mi trng.
7. Cc c quan nghin cu o to v dch v mi
trng c thit lp
8. Ngn sch nh nc v bo v mi trng


33
Chng 5
|NH HNG PHT TRIN BN VNG

5.1. nh hng chung
Vng nghin cu l u ngun, l mi che v mt mi trng cho ton b
min Trung. Nu rng c bo v v pht trin tt s gi c ngun nc,
trnh c cc thin tai nh l lt, trt l... v gi c bu khng kh trong
lnh. Do , u tin trc ht trong nh hng pht trin bn vng l bo m
ti a che ph.
Theo tiu ch trn v cn c vo hin trng rng v hin trng s dng t,
mt bn quy hoch nh hng pht trin bn vng c thnh lp. Cc loi
t rng c khoanh v c th, bo m che ph rng trung bnh t
75,29% (bng 5).
Ngoi ra cc loi t nng nghip cng c xc nh cho tng nhm v
tng chng loi, din tch nui trng thy sn cng c xc nh. Quy hoch
giao thng, thy li, thy in, phn b dn c, trng, trm; cc im du lch,
cc im khong sn, cc im kinh t ca khu cng c th hin trn bn .
thc hin c nh hng trn, mt s kin ngh v gii php c th
cho tng lnh vc c nu ra.
nh hng hai huyn K Sn v Hng Ha nhm mc ch a cc kt
qu nghin cu n c vi a ch ng dng, ti chn hai huyn: K Sn
(kh khn nht) v Hng Ha (thun li nht) xy dng nh hng pht
trin bn vng. ti phi hp vi cn b c s, mt mt cn c vo thc
trng v hng pht trin ca huyn, mt khc cn c vo nh hng chung (bo
m ti a che ph) xc nh cc hng c th v khoanh v trn bn (t
l 1/50.000). nh hng s dng t c khoanh nh n tng x. Ngoi ra,
cc quy hoch giao thng, th x, th trn, thy li thy in; phn b dn c,
mng li trng, trm; im du lch, im kinh t ca khu... cng c th hin
trn bn : Kt qu trn c S Khoa hc v Cng ngh Ngh An v Qung
Tr cng vi cc cn b chuyn trch cc huyn trn ng tnh v hng ng.
Sau khi c nh hng, cc m hnh pht trin c xy dng, bao
gm:
+ M hnh pht trin sn xut lm nghip
- Qun l lm nghip cng ng.
- T chc cng ng trng rng nguyn liu
+ M hnh pht trin nng lm kt hp.

34
+ M hnh pht trin lm nghip vng m cc vn quc gia v khu bo
tn thin nhin.
+ M hnh pht trin du lch
+ M hnh pht trin thng mi ca khu.
+ M hnh pht trin cng nghip.
Bng 5. Quy hoch s dng t cc huyn t Thanh Ha n Kon Tum
t lm nghip (ha)
Rng phng h
Huyn
Rng
c dng
Rt
xung
yu
Xung
yu
t xung
yu
Rng
sn
xut
Tng DT
rng
che
ph (%)
t
nng
nghip
(ha)
t d
phng
(ha)
Mng Lt 11370 24474 37532 73376 90.74 6277 1212
Quan Ha 29138 23120 16181 68439 68.68 9356 21852
Quan Sn 8193 9281 19317 40659 77450 83.18 7718 7940
Lang Chnh 5872 13441 19480 38793 66.16 5392 14447
Thng Xun 23373 7352 30703 18064 79492 71.93 8207 22807
Qu Phong 67934 8320 47709 25571 149534 78.89 9445 30564
K Sn 2013 78568 77147 28229 185957 88.77 10914 12613
Tng Dng 24136 1381 20702 84096 71680 201995 71.98 10796 67845
Con Cung 64979 5210 34980 43370 148539 85.15 5729 20183
Anh Sn 1998 758 9299 17149 29204 48.88 12588 17955
Thanh Chng 7586 32870 13273 53729 47.65 25009 34025
Hng Sn 10019 24599 7222 14404 23377 79621 72.30 9475 21036
V Quang 33272 6945 4924 45141 69.86 2598 16876
Hng Kh 11738 9519 11017 47049 13082 92405 71.13 9765 27742
Tuyn Ha 162 12126 27874 47009 87171 75.84 5278 22492
Minh Ha 53701 15655 27801 23077 120234 85.37 6272 14330
B Trch 85754 10937 26344 29801 7431 160267 75.49 21879 30164
Qung Ninh 28959 7697 15363 31830 83849 70.41 8307 26933
L Thy 2827 15881 16624 48363 83695 59.33 15657 41708
Hng Ha 672 15797 37172 32218 85859 74.61 16622 12591
a Krng 40526 937 8170 30384 21831 101848 83.26 8776 11708
A Li 12032 15952 30930 29191 88105 71.69 6642 28155
Hiu 3727 50524 25532 51333 131116 76.56 7968 32165
Nam Giang 86525 10749 13493 32330 32567 175664 95.65 4786 3200
k Glei 44071 11059 23584 29496 108210 72.87 8359 31921
Ngc Hi 30828 19007 49835 60.48 13001 19564
Sa Thy 48658 37490 92120 178268 73.91 13093 49839
Ton vng 2777796 75.29

35
Chng 6
CC GII PHP THUC HIN
6.1. Gii php n nh v phn b li dn c
pht trin bn vng phi thc hin bng c nh canh, nh c v
phn b li dn c mt cch hp l theo bn quy hoch (do ti thnh lp).
T ngn xa nhn dn min ni c thi quen du canh du c sng t cung t cp,
cam chu vi cnh ngho i, sng bng ngh hi lm v ph rng lm nng
ry. Thi quen ny cn phi c thay i d kh khn n my, phi coi y l
mt cuc cch mng lu di v phi tin hnh ng b.
Cc gii php cn lu :
- Ch trng pht trin kinh t x hi l ht nhn v l gii php quan trng
nht.
- i vi vng su vng xa, b tr dn c theo hng iu ng dn c trong
ni b vng l ch yu.
- Thu ht lao ng t ngoi vng n tham gia vo hot ng sn xut
cng nghip thng mi, du lch v lm nghip.
6.2. Gii php v hng u t v vn u t
T nm 1999 n 2001, vn t ODA c xu th tng song rt chm, tng
cng khong 30 triu USD cho ton vng Ty Nguyn v duyn hi Nam Trung
B. Song vng min ni Bc Trung B li b gim trong nm 2001 (t 8,2 USD/
ngi nm 2000 n 7,56 USD/ngi nm 2001).
nh hng u t trong thi gian ti:
- u t pht trin sn xut: lm nghip, cy cng nghip, thng mi ca
khu.
- u t pht trin h thng kt cu h tng sn xut: giao thng tnh l,
huyn l v cc ng t ri nha v x.
- u t pht trin thy li: ti tiu cy cng nghip, la nng, la nc
trn t dc, rung bc thang, chm dt canh tc trn 1 mi dc.
- u t c s h tng thuc cc lnh vc vn ha, gio dc, y t, pht thanh
truyn hnh.
6.3. Gii php v o to ngun nhn lc

36
- o to ngun nhn lc ti ch: gio dc tuyn truyn chnh sch, tp
hun v k thut trng rng, qun l rng, k thut canh tc nng nghip
trn t dc, thc hin qun l cc d n trng cy cng nghip, nui ong
vng m...
- iu ng lc lng cn b k thut v cng nhn lnh ngh vng xui
n lm nng ct trong qu trnh xy dng c s h tng.
6.4. Gii php v khoa hc cng ngh
- Ch trang b cc thit b my mc, cc phng tin k thut hin i t
cng nghip trng v ch bin lm sn, nng sn, cc thit b y t, in
nc sinh hot, thy li v thy in v du lch... vi cc chuyn gia c
trnh vn hnh v qun l.
- Dn dn cc chuyn gia lnh ngh phi c trch nhim o to chuyn
giao cho a phng to ra mt i ng cn b khoa hc ti ch c kh
nng lm ch qu hng, bn qun ca mnh va thc hin c ch pht
trin bn vng c kinh t sinh thi mi trng va m bo an ninh quc
phng ton vn lnh th ton tuyn bin gii.
6.5. Cc gii php v chnh sch
- Chnh sch t ai v pht trin nng lm nghip: lut t ai, lut bo v
v pht trin rng.
- Chnh sch khuyn khch u t, huy ng vn .
- Chnh sch khoa hc cng ngh.
- Chnh sch khuyn khch pht trin cc thnh phn kinh t: doanh nghip,
cc d n, h gia nh
- Chnh sch v nh canh, nh c.
- Chnh sch v giao t, khon qun rng.
- Chnh sch pht trin cng nghip.
- Chnh sch u t tn dng.
- Chnh sch v x hi: thu ht gio vin, bc s n vng su vng xa.
6.6. Gii php t chc thc hin
Trin khai mnh cc d n u tin v:

37
+ Cc cng trnh giao thng, bu chnh.
+ Cc cng trnh thy in v cng nghip
Pht trin bn vng l i hi tt yu v l mt quy lut trong qua trnh pht
trin ca x hi loi ngi. N bao hm 3 yu t quan trng l kinh t, x hi v
mi trng: kinh t pht trin, x hi vn minh v mi trng bn vng. lm
c iu i hi phi c thi gian, phi tri qua mt qu trnh chuyn bin t
nhn thc n trin khai, t chc thc hin mt cch hiu qu; t l lun n thc
tin ri ly thc tin soi sng l lun dn dn Pht trin bn vng tr thnh
mt nguyn l v m hnh hon ho, mt xu th pht trin tt yu khch quan.

38
Mt s kt lun v kin ngh
1. Cc dng ti nguyn v thc trng nhn t quan im pht trin bn
vng
a. Ti nguyn t
Trong vng nghin cu c 11 nhm t quan trng bao gm: Nhm cn
ct ven bin, nhm t mn, nhm t phn, nhm t ph sa, nhm t xm bc
mu, nhm t vng, nhm t mn vng trn ni, nhm t mn trn ni
cao, nhm t thung lng dc t, nhm t xi mn tr si .
t nng nghip cc huyn bin gii Bc Trung B chim mt t l rt
b so vi din tch t t nhin. V vy, khng th m bo an ton lng thc
cho cc cng ng dn c a phng. ng thi mun pht trin bn vng th
hin trng t nng nghip hin nay t ra mt bi ton ln v nhn thc v
cc gii php khn ngoan v quy hoch v khai thc hp l trong mi quan h
vi din tch t lm nghip.
b. Ti nguyn nc mt: Khu vc bin gii 8 tnh Bc Trung B c 7 h
thng sng ln vi tng s con sng t cp I n VI l 637 con sng.
Mt thay i t 0,49km/km
2
(sng Dabla Kon Tum) n
1,69km/km
2
(sng Ty Hiu Ngh An).
c im thy vn c th hin qua 2 ma
Ma ma l: 3 thng ln nht l VIII, IX, X: ma l chm dn t Thanh
Ha n Qung Nam.
Ma kit: 3 thng kit nht l thng II, III, IV. Ma kit c th c chia
lm 4 khu vc:
+ T Thanh Ha n bc Ngh An
+ T Ngh An n Qung Bnh
+ Khu vc nam Qung Bnh n Qung Nam.
+ Vng Ty Nguyn.
Tng lng nc ma kit trung bnh chim 33.7%, trong 3 thng kit
lin tc trung bnh chim 8,3% (thng I, II, III i vi khu vc pha Bc v thng
III, IV, V i vi khu vc pha Nam).
c. Ti nguyn rng v a dng sinh hc

39
che ph rng c ti chn lm tiu ch trng s xy dng h
thng tiu ch pht trin bn vng v quy hoch nh hng pht trin bn vng.
Hin ti che ph trung bnh ca khu vc nghin cu l 56,1%, dao ng
trong khong 23,5% (huyn Hng Ha) n 73,0% (huyn Minh Ha).
a dng sinh hc l mt dng ti nguyn c th lin quan n h sinh thi
rng.
T Thanh Ha n Kon Tum h thc vt rt phong ph gm khang 194
h, 723 chi v 1438 loi thc vt bc cao, trong c 60 loi qu him c
a vo sch Vit Nam nh Cm lai, Trc, G, P mu, Mun, Lt Hoa, Lim,
Sn, Tu....
Khu vc nghin cu l mt trong nhng khu h ng vt giu loi nht ca
nc ta gm th, chim, b st, lng c, c nc ngt, ng vt ph du, ng vt
y.
Ti khu bo tn thin nhin P Mt c 64 loi th, 137 loi chim, 25 loi
b st v 15 loi lng c. khu bo tn V Quang c 326 loi Phong Nha K
Bng c ti 568 loi ng vt c xng sng thuc 130 h, 113 loi th, 302 loi
chim, 81 loi b st v lng c, 72 loi c.
d. Ti nguyn khong sn
Ti nguyn khong sn l mt dng ti nguyn quan trng i vi quy
hoch, khai thc phc v pht trin bn vng. ti kim k v nh gi li
ton b cc loi hnh khong sn c tr lng v cht lng nh: Qung st,
Molipden, Ch km, Thic, Wolfram,Vng, Qung phng x, Photphorit, Graphit,
Pyrit, Kaolin, Vt liu xy dng, qu v m ngh, Than , Than nu, than
m, Nc khong.
Khong sn rt a dng song phn tn km trin vng ch ng vai tr
cng nghip a phng. Hin nay ang din ra tnh trng khai thc khong sn
ba bi, thiu s kim sot ca nh nc lm hy hoi mi trng v lm gia
tng l bn .
Vic khai thc khong sn khu vc cc huyn bin gii phc v pht
trin kinh t cn c kim sot cht ch v phi t trong mi quan h vi cc
hp phn ti nguyn ng vai tr ch o theo phng hng pht trin bn vng
nh kinh t rng, du lch....


40
2. nh gi tng hp kinh t - x hi phc v nh hng pht trin bn
vng
a. V kinh t
Nng nghip l ngnh kinh t ch o cung cp lng thc, thc phm
quan trng cho i sng c dn, chim khong 60% tng GDP. C cu
kinh t c chuyn bin tch cc theo hng gim dn t trng nng
nghip, tng dn t trng cng nghip v dch v ph hp vi quan im
ca ti.
b. V c s h tng
Mng li giao thng nh hin nay l cn qu thp so vi vng xui. c
bit ng vo cc bn vn ch yu l ng mn i b, cc ng t ri
nha, lt cn chim t l qu nh b.
in cho sinh hot v sn xut ng vai tr ht sc quan trng trong pht
trin bn vng song tnh n nm 2001 ton vng vi c 329/464 x c
in chim 70.91%. Ngay in cho sinh hat nhiu ni phi dng my
pht in nh.
c. V vn ha - x hi
H thng gio dc c m rng n tn cc x v thn bn. n cui
nm 2001 ton vng c 1031 trng ph thng cc cp, bnh qun mi x
c 2,2 trng hc.
Mng li y t v ang c quan tm m rng. cc huyn u c
phng khm a khoa v c 97,4% s x c trm y t.
3. C s l lun v quan nim v pht trin bn vng
a. Tng quan
Thng 6 nm 1972 Hi ngh Stockholm c kt lun ht sc quan trng
Vic bo v v ci thin mi trng con ngi l mt vn quan trng tc
ng n hnh phc ca mi ngi v pht trin kinh t trn ton th gii.
Ngnh cng nghip v tiu th cng nghip mi ch chim khong
10%GDP ton vng cn qu thp so vi yu cu ca pht trin bn vng.

41
iu ni ln rng nu trnh con ngi pht trin khng tng xng
vi yu cy khai thc hp l ti to ti nguyn thin nhin th tt yu s dn n
tnh trng l con ngi s khai tc kit qu ti nguyn mt kh nng phc hi.
Hi ngh Rio de Janeiro, Braxin, 1992 xy dng c nguyn tc c bn
v pht trin bn vng: Con ngi l trung tm ca nhng mi quan h v s pht
trin lu bn.
Pht trin bn vng l s pht trin 3 yu t kinh t x hi mi trng
p ng nhu cu hin ti nhng khng gy tr ngi cho vic p ng nhu cu ca
cc th h mai sau.
b. Cc ch tiu pht trin bn vng
Ch tiu pht trin bn vng bao gm 3 nhm:
Nhm ch tiu v pht trin bn vng kinh t
Nhm ch tiu v pht trin bn vng x hi
Nhm ch tiu v pht trin bn vng mi trng: mi trng t, mi
trng nc, mi trng khng kh, cht thi rn, a dng sinh hc, s c
mi trng, qun l v th ch.
4. nh hng pht trin bn vng cc huyn bin gii t Thanh Ha
n Kon Tum
Vn quy hoch tng hp vng ni bin gii pha Ty nh hng pht
trin bn vng c tin hnh trn quan im ly ti nguyn rng l trng
tm v ly che ph rng t 70-80% tng din tch lm nguyn tc v t
tng ch o.
Bn quy hoch nh hng pht trin bn vng cc huyn min ni
bin gii c xy dng theo 3 tiu chun: che ph rng 70-80%,
dc a hnh 30% v cao 200m.
5. Cc m hnh pht trin bn vng
M hnh pht trin sn xut lm nghip
M hnh pht trin nng lm kt hp nhm to ra h sinh thi cn bng
nng lm bn vng.
M hnh pht trin lm nghip vng m, cc vn quc gia v khu bo
tn thin nhin.

42
M hnh pht trin du lch vng Bc Trng Sn bao gm 4 loi hnh: du
lch ngh ngi tnh dng, du lch mo him, du lch kt hp hc tp v
nghin cu khoa hc, du lch sinh thi kt hp du lch vn ha nhn vn.
M hnh pht trin thng mi ca khu nhm to ra nhng hot ng
kinh t si ni v xut nhp khu, dch v ca Nh nc trao i mua bn
hng ha nh ca dn, pht trin ch bin gii.
6. Cc chnh sch v gii php nhm pht trin bn vng.
Gii php n nh v phn b li dn c
Gii php v hng u t v vn u t
Gii php v o to ngun nhn lc
Gii php v khoa hc cng ngh
Cc gii php v chnh sch
Gii php t chc thc hin
7. Cc kin ngh
Trn c s cc kt qu t c, ti xin nu mt s kin ngh nh sau :
Cn xy dng bn quy hoch (t l 1:50.000) cho mt s huyn trng
im trong vng bin gii pha pha ty t Thanh Ho n Kn Tum.
Xy dng mt s m hnh trnh din v pht trin bn vng cho cc huyn
trng im lm c s nhn rng ra ton vng.
Cc huyn cn li cng cn c tip tc nghin cu nh hng c th
hn.



43
M u
Theo quan im pht trin bn vng v quy hoch mi trng, Vit Nam
ang ng trc nhng th thch ln. Mt t nc ngho, im xut pht qu thp,
li b hai cuc chin tranh tn ph, nn kinh t v mi trng t ra hng lot vn
cn gii quyt. Tuy nhin, nu qu vi vng trong vic p dng cc gii php
chnh sch u t, i mi m thiu quy hoch kinh t - x hi v mi trng theo
quan im pht trin bn vng trn c s nghin cu mt cch khoa hc v h thng
th tt yu s dn n nhng hu qu ng tic. Hu qu l c th c li kinh t
trc mt nhng s c hi lu di, nn kinh t s suy thoi khi pht trin qu ngng
chu ng ca mi trng.
Nhn thc ca ch nhim ti ny l phi ly quan im tip cn h thng
lm t tng ch o gii quyt cc mi quan h nhn qu t cc h thng t
nhin kinh t x hi cp thp v lin kt cc h thng vi nhau to thnh mt
h thng tng ha cp cao hn bn vng trc mt v cng bn vng trong qu trnh
pht trin lu di.
V vy, c c s l lun v thc tin v m hnh pht trin bn vng ca nc
ta ni chung v vng ni bin gii Vit - Lo Bc Trung B ni ring, B Khoa hc
Cng ngh ph duyt ti c lp cp Nh nc: nh gi tng hp ti nguyn,
iu kin t nhin, mi trng, kinh t - x hi nhm nh hng pht trin bn
vng khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum, theo quyt nh s
1583/Q - BKHCNMT v giao cho Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc
gia H Ni l c quan thc hin, GS. TS. Trn Nghi lm ch nhim.
1. Mc tiu ca ti
nh gi hin trng iu kin t nhin, ti nguyn mi trng, kinh t x hi
nhng mt mnh ng hng v nhng tn ti theo quan im pht trin bn
vng.
Xy dng lun c khoa hc v xut m hnh quy hoch nh hng pht
trin bn vng cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum ly hai huyn
Hng Ha v K Sn lm trng im.
Cc mc tiu c th:
nh hng khai thc hp l v ti to ngun ti nguyn thin nhin v ngun
nhn lc trong a bn cc huyn bin gii nhm mc tiu xa i gim ngho
i vi cc dn tc t ngi vng su vng xa.

Tng bc nng cao dn tr, rt ngn khong cch chnh lch v trnh vn ha,
khoa hc k thut, kinh t x hi v c s h tng gia min xui v min ngc.
Cc cng ng ngi dn tc min ni c o to tng bc tr thnh
nhng cng ng dn tc m,i vn minh c nng lc lm ch t rng theo m
hnh kinh t sinh thi bn vng.
xut cc m hnh kinh t - sinh thi v cc gii pht pht trin bn vng
Thnh lp bn quy hoch nh hng pht trin bn vng t l 1/250.000
i vi ton khu vc nghin cu v t l 1/50.000 i vi 2 huyn K Sn v
Hng Ha.
2. Phm vi nghin cu
Theo a gii hin nay, a bn nghin cu bao gm 27 huyn bin gii thuc
8 tnh: Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha Thin Hu,
Qung Nam v Kn Tum. Trong , tnh Thanh Ha gm 5 huyn: Mng Lt,
Quan Ha, Quan Sn, Lang Chnh v Thng Xun. Tnh Ngh An gm 6 huyn:
Qu Phong, K Sn, Tng Dng, Con Cung, Anh Sn v Thanh Chng. Tnh
H Tnh gm 3 huyn: Hng Sn, V Quang v Hng Kh. Tnh Qung Bnh
gm 5 huyn: Tuyn Ha, Minh Ha, B Trch, Qung Ninh v L Thy. Tnh
Qung Tr gm 2 huyn: Hng Ha v a Krng. Tnh Tha Thin - Hu gm 1
huyn A Li. Tnh Qung Nam gm 2 huyn: Hin ( c tch thnh hai huyn
Ty Giang v ng Giang theo ngh nh 72/2003/N-CP ngy 20 thng 6 nm
2003 ca chnh ph) v Nam Giang. Tnh Kon Tum bao gm 3 huyn: ak Glei,
Ngc Hi v Sa Thy.
3. Cc c quan phi hp thc hin ti
Trng i hc Khoa hc X hi v Nhn vn
Vin Kinh t Sinh thi
Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip
Vin Nghin cu Pht trin Du lch
Vin Chin lc Pht trin, B K hoch v u t
Vin a l, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam
Vin a cht, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam
Cc a cht v Khong sn Vit Nam
Lin on a cht Thy vn v a cht Cng trnh Min Bc
Ban Bin gii Chnh ph, B Ngoi giao
2

Vin Kh tng - Thy vn, Trung tm Kh tng Thy vn
S Khoa hc Cng ngh, S Nng nghip v Pht trin Nng thn, S Ti
nguyn Mi trng ca cc tnh.
U ban Nhn dn cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum.
4. Tp th tc gi v nhng ngi tham gia
Tp th tc gi
1) GS. TS. Trn Nghi - Ph Hiu trng, Trng i hc Khoa hc T nhin, i
hc Quc gia H Ni - Ch nhim ti.
2) PGS. TS. Nguyn Hon - Khoa a l, Trng i hc Khoa hc T nhin,
i hc Quc gia H Ni - Ph ch nhim ti.
3) PGS. TS. Trng Quang Hi - Ph Ch nhim Khoa a l, Trng i hc
Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni - Ph ch nhim ti.
4) TS. Nguyn Vn Vng - Ph Ch nhim Khoa a cht, Trng i hc
Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni - Th k ti.
5) TS. ng Vn Bo - Khoa a l, Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni - Th k ti.
6) TS. ng Mai - Khoa a cht, Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni - Th k ti.
7) KS. L Huy Cng - B Nng nghip v Pht trin nng thn.
8) TS. u Hin - Vin a cht, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam.
9) TS. Chu Vn Ngi - Ch nhim Khoa a cht, Trng i hc Khoa hc T
nhin, i hc Quc gia H Ni.
10) PGS. TS. Trn Kim nh - i hc Quc gia H Ni
11) PGS. TS. Trn Tr Di - Trng i hc Khoa hc x hi v nhn vn, i hc
Quc gia H Ni.
12) TS. Nguyn Vn Ton - Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip.
13) TS. Lu c Hng - Vin Chin lc pht trin, B K hoch v u t
14) TS. Lu c Hi - Vin Chin lc Pht trin, B K hoch v u t.
15) PGS. TS. Nguyn Ngc Trng - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni.
Nhng ngi tham gia
1) PGS. TS. Phm Trung Lng - Vin Nghin cu Pht trin du lch
2) PGS. TS. Mai Trng Thng -Vin a l, Vin Khoa hc v Cng ngh Vit Nam.
3

3) PGS. TS. Nguyn Vn Tun - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni.
4) TS. Nguyn Hu Khi - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni.
5) TS. Ng Quang Ton Cc a cht Vit Nam.
6) TS. Hong Trng Lp - Ban Bin gii Chnh ph, B Ngoi giao.
7) PGS. TS. Cao ng D - Vin Kh tng Thy vn
8) TS. Nguyn Vn n - Lin on a cht Thy vn - a cht Cng trnh
Min Bc.
9) PGS. TS. Nguyn Cao Hun - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni.
10) PGS. TS. Ng Don Vnh, Vin Chin lc Pht trin, B K hoch v u t.
11) ThS. inh Xun Thnh - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni.
12) ThS. Nguyn Thanh Lan - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni.
13) ThS. Nguyn Th Minh Thuyt - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni.
14) NCS. Phm c Quang - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni.
15) NCS. Phm Nguyn H V - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc
Quc gia H Ni.
16) KS. ng Trung T - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni.
17) KS. Nguyn Hong Sn - Trng i hc Khoa hc T nhin, i hc Quc gia H Ni.
5. Ni dung v tin trnh nghin cu
y l ti mang tnh tng hp cao nn ngun ti liu cn thit c thu
thp phi y , phong ph v a dng bao gm cc dng ti nguyn v mi trng
t nhin n tnh v cc s liu v kinh t x hi, dn c v dn tc. V vy, trong
qu trnh thu thp s liu, tp th tc gi tin hnh theo cc chuyn v nhm
chuyn sau y:
a. Nhm chuyn v iu kin t nhin, ti nguyn v mi trng, bao gm :
Ti nguyn a cht v khong sn :
+ Thu thp c 20 bn a cht v khong sn v bo co thuyt minh i
km
+ Thu thp c cc bn tai bin thin nhin (ni sinh v ngoi sinh):
trt l t, l qut, l bn .
+ Bn a cht cng trnh t l 1/500.000 v bn a cht thy vn t l
1/200.000 km theo bo co thuyt minh.
4

+ Bn a mo - a hnh t l 1/250.000 v 1/200.000 ton din tch
nghin cu v 1/50.000 cho cc khu vc trng im.
Ti nguyn rng :
+ Thu thp cc bn bin ng che ph rng v cc bo co thuyt minh
cho cc vn Quc gia.
+ Cc bn phn loi rng
+ Cc ti liu v ti nghim thu v a dng sinh hc
+ Bo co v Di sn thin nhin th gii Vn Quc gia Phong Nha K
Bng (Qung Bnh)
Ti nguyn t:
+ Cc bn t v bn s dng t t l 1/250.000
+ Bn quy hoch t ton vng v 2 huyn K Sn v Hng Ha.
Ti nguyn nc mt:
+ S liu v thy vn b mt: dng chy l ca tt c cc trn l ln nht
hng nm ca cc lu vc chnh t Thanh Ha n Kon Tum.
+ Ti liu ma tng ng vi cc trn l v lng ma hng thng, hng nm
t 207 trm kh tng v trm o ma vi cc di chui khc nhau.
b. Nhm chuyn v kinh t x hi :
+ Ti liu v dn c, dn tc, tn gio, vn ha v lch s
+ Cc s liu v c cu cc ngnh ngh, cc hot ng kinh t nng nghip,
cng nghip, giao thng vn ti, u t v xy dng, thng mi, ca khu, bu
in, cc dch v kinh t theo tng huyn trong 10 nm tr li y.
c. Cc ti liu v ti nguyn du lch :
+ Cc im du lch: Vn Quc gia, cc di sn vn ha th gii (Thnh a
M Sn, c Hu), di sn thin nhin th gii Phong Nha - K Bng v cc di tch
vn ha lch s c xp hng.
Cc ti liu v bin gii: Ta mc Quc gia, ranh gii ng bin gii
Vit Nam - Lo.
Tng hp ti liu vit bo co
Trn c s ngun ti liu tn mn cc ch tr mc tng hp thnh cc
chuyn quan trng, c coi l c s xy dng bo co tng hp:
1) nh gi ti nguyn rng v a dng sinh hc (KS. L Huy Cng).
5

2) nh gi tim nng, tnh hnh khai thc, ch bin khong sn, nh hng s
dng hp l ti nguyn khong sn (PGS. TS. Nguyn Ngc Trng).
3) nh gi cc iu kin kh hu, kh tng nng nghip phc v xy dng m
hnh kinh t - sinh thi (PGS. TS. Mai Trng Thng).
4) nh gi ti nguyn nc mt, ngun li thy nng, cn bng nc v s
dng hp l ngun nc (PGS. TS. Nguyn Vn Tun, TS. Nguyn Hu
Khi).
5) nh gi cc iu kin a ng lc v tai bin thin nhin (TS. Chu Vn Ngi).
6) Nghin cu nh gi cc iu kin a mo, cnh quan sinh thi cho xy dng cc
m hnh kinh t - sinh thi (PGS. TS. Nguyn Cao Hun, TS. ng Vn Bo).
7) nh gi cc iu kin v phong ha v nguyn tc phn loi t phc v
quy hoch nh hng pht trin bn vng (TS. u Hin, TS. ng Mai).
8) Cc vn bin gii pha Ty t Thanh Ha n Kon Tum (TS. Hong Trng Lp).
9) nh gi hin trng v bin ng s dng t (TS. Nguyn Vn Ton).
10) Ti nguyn du lch khu vc t Thanh Ha n Kon Tum (PGS. TS. Phm
Trung Lng).
11) nh gi tng hp dn c, lao ng, kinh t x hi cho mc tiu pht trin
bn vng (PGS. TS. Trng Quang Hi).
12) Quy hoch lnh th v thnh lp bn phc v mc tiu pht trin bn vng,
m bo an ninh quc phng (GS. TS. Trn Nghi, TS. Nguyn Vn Vng).
13) Cc gii php v chnh sch nhm pht trin bn vng cc huyn bin gii
pha ty (TS. Lu c Hi).
Cc chuyn l c s khoa hc tp th tc gi b sung v xy dng thnh
mt bo co tng hp hon chnh vi ni dung gm 376 trang phn li, 44 hnh v,
11 bn , 60 bng v 175 ti liu tham kho c b cc thnh 6 chng.

Chng 1. V tr a l v iu kin t nhin
Chng 2. nh gi hin trng ti nguyn thin nhin
Chng 3. nh gi tng hp kinh t - x hi
Chng 4. C s l lun v pht trin bn vng
Chng 5. nh hng pht trin bn vng
Chng 6. Cc gii php nhm pht trin bn vng

6

6. Kt qu ng gp chnh ca ti
V khoa hc
p dng thnh cng phng php tip cn h thng vo nh gi
h phc tp gm cc yu t t nhin, mi trng, kinh t-x hi.
xy dng c lun c khoa hc nhm mc tiu nh hng pht
trin bn vng trong iu kin c th min ni bin gii Vit nam.
nh gi c th mnh cng nh cc mt hn ch v ti nguyn
nguyn, iu kin t nhin, mi trng, kinh t-x hi ca khu vc
bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum.
Xy dng c cc tiu ch nhm m bo tnh bn vng trong pht
trin kinh t x hi ca khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n
Kon Tum.
thnh lp cc bn nh hng quy hoch cho ton vng nghin
cu t l 1/250.000 v cho hai huyn Hng Ha v K Sn t l
1/50.000.
xy dng c cc m hnh l thuyt v pht trin kinh t x hi
ca khu vc bin gii pha ty, m bo tnh bn vng, s hi ha gia
mi trng thin nhin v x hi, bo v c s a dng sinh hc.
xut c cc gii php tng th cho vic trin khai thc hin m hnh.
Gp phn hon chnh h s Di sn thin nhin th gii Vn Quc
gia Phong Nha - K Bng (Qung Bnh).
V o to
o to c 3 thc s v 2 c nhn chuyn ngnh a l v Mi trng
7. Cc cng trnh cng b lin quan
xut bn quyn sch Di sn thin nhin th gii Vn Quc gia Phong
Nha K Bng (Qung Bnh Vit Nam)
ti c t chc trin khai quy m tng hp lin ngnh khng ch bao
gm cc nh khoa hc trong phm vi i hc Quc gia H Ni m cn tp hp mt
7

lc lng cc chuyn gia u ngnh ca cc Vin nghin cu, cc Trung tm v cc
Trng i hc khc thuc c quan Trung ng v cc tnh thuc a bn nghin cu.
S thnh cng ca ti c quyt nh nh s to iu kin ht sc thun
li ca lnh o V Qun l khoa hc T nhin v X hi - B Khoa hc v Cng
ngh, Ban Gim c i hc Quc gia H Ni, Ban Lnh o Trng i hc Khoa
hc T nhin - i hc Quc gia H Ni, Ban Lnh o Trng i hc Khoa hc
X hi v Nhn vn - i hc Quc gia H Ni. Trong qu trnh thc hin ti, tp
th tc gi nhn c s gip v cng tc nhit tnh ca U ban nhn dn v
cc S, Ban, Ngnh ca 8 tnh : Thanh Ho, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung
Tr, Tha Thin Hu, Qung Nam v Kon Tum. U ban nhn dn ca 27 huyn
bin gii t Thanh Ho n Kon Tum to iu kin thun li v c s vt cht v
tinh thn cho tp th tc gi trong qu trnh thu thp ti liu, x l, iu tra b sung,
hi tho khoa hc v vit cc bo co chuyn , bo co tng hp.
Nhn dp ny Ban ch nhim ti, tp th tc gi v nhng ngi tham gia
xin c by t lng bit n su sc nht v s gip qu bu v xin c gi
ti cc nh lnh o, cc c quan, B, Ngnh t trung ng n a phng, cc tp
th v c nhn cc nh khoa hc li chc sc khe, hnh phc, hp tc v li cho
knh trng.
8

Chng 1
V tr a l v iu kin t nhin
1. 1. V tr a l
Vng nghin cu bao gm cc huyn bin gii pha ty t Thanh Ho n
Kon Tum c gii hn trong to :
20
o
40' n 13
o
57' v bc
103
o
57' n 108
o
10' kinh ng
Vng nghin cu nm dc theo bin gii Vit Lo, tri di theo hng ty
bc - ng nam, chim v tr c bit, c a hnh ni cao ng vai tr nh mt bc
tng ngn cch bin ng vi t lin pha ty, to ra s khc bit v iu kin t
nhin gia pha ng v pha ty di Trng Sn (Hnh 1-1). Mt khc, dc tuyn
bin gii c nhiu ca khu vi Lo nh Lao Bo, Cha Lo, Cu Treo... l nhng ni
c quan h kinh t, trao i v bun bn hng ho. Bi vy vic xy dng v pht
trin kinh t, vn ho Vit Lo v an ninh quc phng cc huyn trong vng c
ngha quan trng trong s nghip xy dng v pht trin t nc.

Hnh 1-1 : V tr a l khu vc nghin cu
9

Vng ny nm tip gip vi di ng bng nh hp ven bin min Trung.
y l a th xung yu, l khu vc thng ngun ca nhiu lng sng nh sng C,
sng Danh, Kin Giang, sng Bn Hi, sng Qung Tr, sng Hng, sng Hn,
sng Thu Bn. Vic khai thc v s dng ti nguyn t rng trong khu vc c nh
hng ln n mc iu ho dng chy v cn cn bi t xi l di ng
bng ven bin. a hnh dc, kh nng tp trung dng chy nhanh, s phn ho su
sc gia ma ma v ma kh cng nhng tc ng tiu cc do hot ng nhn sinh
trong v
trong vng c th gy ra l lt, st l b sng, lm chm ngp cc khu t canh tc
hng Bc Nam gia khu vc min ni pha Bc v Ty
Nguyn, vng nghin cu sm tr thnh ni sinh t tip xc gia cc dn tc,
6251,02km
2
(bng 11% din
tch c nc) sinh sng 183596 ngi (nm 2001) bng 2,33% dn s c nc. y
i Kinh chim 66%, ngi Thi 16%,
ngi
a dn c trong vng.
1.2.1.
ng gy nguy c cho cc dng tai bin nh trt l t , xi mn t, l
qut, l ng v l bn . Mt khc, h qu tc ng tiu cc n ti nguyn rng
v khu dn c h lu.
Nm khu vc trung chuyn theo hng ng Ty gia Vit Nam vi Lo
v Campuchia v theo
ngn ng v vn ho khc nhau. Trn a bn rng 3
l ni c tr ca 16 dn tc, trong ng
Mng 3% v 15% cn li cc dn tc khc. Trnh canh tc ca dn c
trong vng cn thp km, hnh thc qung canh l chnh, phng thc kim sng
ch yu da vo ngun li t nhin sn c, a s ng bo dn tc vn sn xut theo
kiu t cp, t tc, i sng ngi dn ht sc kh khn. Cc dng hot ng nhn
sinh nh du canh, du c, t nng lm ry, khai thc qu mc ci v lm sn ngoi
g,... cng s tn ph khc lit ca chin tranh trc y thu hp che ph rng
v lm suy thoi ti nguyn t trong nhng thp k va qua.
Nhng nm gn y vng ny c trng rng u t vic xy dng cc
ca khu, xy dng ng H Ch Minh v cc tuyn ng hnh lang ng Ty,
to c hi thc y sn xut hng ho, nng cao mc sng c
Cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum vi nhng nt c th v t
nhin kinh t x hi v vn ho, vi v tr chin lc v kinh t v quc phng ang
ng trc nhng thch thc v c hi trong s nghip xy dng pht trin v bo v
an ninh ca t nc.
1. 2. iu kin a hnh v c im a mo
Khi qut v iu kin a hnh
Khu vc bin gii pha Ty t Thanh Ho n Kon Tum l khu vc c chiu
ngang hp nht trong phm vi lnh th Vit Nam, song a hnh li kh a dng,
phn ho r rng theo hng t bc xung nam v t ty sang ng. Tnh phn ho
t ty sang ng c phn nh kh r nt bi s chuyn tip gia min ni trung
10

bnh, ni thp, i, ng bng ven bin v bin. S phn ho t bc xung nam c
phn nh khng nhng ch bi s chia ct a hnh ni do cc lu vc sng m cn
bi cc h thng ni dng honh sn ko di theo phng v tuyn t vng ni ra
st b bin. S phn ho ny phn nh mc ph hp mt cch su sc gia a
hnh vi bnh cu trc a cht v hot ng tn kin to.
Hu ht din tch nghin cu thuc phm vi di Trng Sn. l mt phc
h ni c pht trin trng vi phc np li Trng Sn c phng ty bc - ng
nam, trong ng phn thu ca di Trng Sn hu nh trng vi trc ca phc
np li ny. Mt trong nhng c trng c bn v hnh thi ca phc h a hnh ni
ny l
ung di 1000m, thm ch c ni
ch cao
nh dy Honh Sn, nhnh Bch M -
Hi V
tnh bt i xng ca n. Sn ng ca di Trng Sn tng i dc xung
vng ng bng ven bin cn sn ty th nghing thoi v pha nc CHDCND Lo.
c im ni bt v hnh th d dng nhn thy v c ngha quan trng
trong phn ho lnh th ca Bc Trng Sn l hp ngang v ko di theo hng ty
bc - ng nam. i b phn lnh th l i ni thuc sn ng Trng Sn (tr
khu vc Hng Ho - A Li v ak GLy - Sa Thy). V mt cao, nhn chung
cc ni thuc phm vi Bc Trng Sn thuc ni trung bnh, tr mt vi nh thuc
loi ni cao. Cc ni cao nht chy thnh tng dy hai u bc nam (ni Phu Hot,
Pu Xai Lai Leng 2711m, Ro C pha bc v ni A Tin, Ngc Linh pha nam),
thp gia ti ty Qung Bnh v Qung Tr. Trong phm vi on gia ca di
Trng Sn, cao ca ng phn thu gim x
t 500 n 600 mt trn mc nc bin nh Khe Sanh - Lao Bo. S thay
i cao ny trong phn b theo chiu Bc Nam cng lm pht sinh nhiu nt
khc bit trong tc ng tng h gia a hnh v cc loi hon lu kh quyn t
hai pha ng ty Trng Sn, gp phn to nn c im a phng ca kh hu
cng cc qu trnh a mo, thu vn v.v...
Mt c im khc l t bc n nam, di Trng Sn khng phi l mt dy
ni duy nht nh khi nhn t pha bin ln, m phn thnh nhiu dy ring r nm so
le nhng u cng hng ty bc - ng nam. Trong s cc dy bit lp ny, cng
c nhng dy thin v ng mt cch r rt
n ni ting nc ta. S phn ho a hnh t bc xung nam th hin r bi
s hnh thnh cc h thng ni ring bit ca di Trng Sn. T bc xung nam
gm cc h thng ni: Dy ni trung bnh - ni thp thng ngun Sng M; Vng
ni trung bnh - ni cao Phu Hot; vng ni trung bnh - ni cao Pu Xai Lai Leng -
Honh Sn; vng ni trung bnh karst K Bng - Khe Ngang; vng ni trung bnh
ng Ngai - Hi Vn; vng ni trung bnh thng ngun sng Thu Bn v cui
cng l vng ni thp - trung bnh ty Kon Tum.
11

Vng ni thp Thng ngun Sng M l phn ko di v ng nam ca
vng trung bnh khi tng - un np sng M, ko di khong 200km theo phng
ty bc
ni
lin v
nh th Vit Nam, gm hai
khi: k
- ng nam. c trng cho vng sng M l dy ni trung bnh a ly Si
Xung - Cho Chai trng vi mt phc np li, c tch ra thnh nhng khi nh
theo cc t gy dc song song phng TB - N, vi s th hin r rng dng bc
ca sn. V pha ng nam, vng ni thp dc Sng M vn c phng chung l
ty bc - ng nam, ko di ra gn b bin, c cu to bi vi h tng ng
Giao. Dc thung lng sng M cn c cc i ni thp cu to bi phin tui
Paleozoi vi dng nh ln sng mm mi.
Lu vc gia sng M v sng C l phm vi ca khi ni trung bnh dng
vm - khi tng Phu Hot. y l mt vng ni vm - khi tng in hnh, c
i cao nguyn Ha Phan trn t Lo, to nn bi mt vm nng ln b phn
ct. Trung tm vng ny l khu vc Ha Phan - Sm Na c cao tuyt i trn
2000 m vi nh Phu Hot cao 2452m. Phn pha ng ca khi, cc dy ni cng
vi cc thung lng c dng vng cung hng phn li v pha ng, m ly vm
nng trung tm. a hnh y lp li ng nt cu trc a cht vi phn trung
tm l cc khi xm nhp nhiu th h xuyn ct vo cc bin cht tui tin
Cambri v Paleozoi h, phn ra l cc trm tch Paleozoi thng v Mezozoi.
Dy Trng Sn thc s vi ng phn thu khng b phn ct c bt u
t pha nam thung lng sng C, m vng u tin phi k ti l vng ni trung bnh
Pu Xai Lai Leng - Honh Sn. Dy ni Pu Xai Lai Leng ko di theo phng ty bc
- ng nam, song song vi thung lng sng C v l ng chia nc gia sng C v
cc nhnh ca sng M Kng. Dy ni gm cc nh Pu Xai Lai Leng 2711m, l nh
cao nht ca Trng Sn Bc v pha ng nam l nh Ro C cao 2286m. T Ro
C tr i, do cu trc mng chuyn phng v tuyn hnh thnh dy ni thp
Honh Sn vi o Ngang cao 256m ln st ra tn b bin, to nn mt ranh gii t
nhin kh in hnh, phn cch ng bng Ngh Tnh v ng bng Qung Bnh.
Pha nam ca dy Honh Sn l vng ni trung bnh karst K Bng - Khe
Ngang. y l vng karst ln cui cng pha nam ca l
hi karst K Bng pha bc v khi karst Khe Ngang pha nam. Mc d
phn trung tm, khi vi c dng ng thc v t phn d, song nhn tng th, a
hnh vng K Bng - Khe Ngang c s phn d theo hng thp dn t nam n bc
v t ty sang ng. Gia hai khi karst ny l dy ni trung bnh Co Ta Roun - ni
Co Choc cu to b cc ct bt kt vi cao 1200 - 1600m vi nh ln sng
thoi ko di phng v tuyn ty n ng bc - ty nam ng. y chnh l
bn thu nc cho cc khi ni vi pha bc v nam. Khi karst Phong Nha - K
Bng kh ph bin dng a hnh thung lng do ra la - ho tan carbonat. Cc thung
12

lng ko di t vi trm mt n trn 5 km, to a hnh khe hm him tr. Mc du,
nhn c mt lng nc ln t cc vng phi karst song trong khi li gn nh
khng c dng chy trn mt. iu chng t cc dng chy ngm dc h thng
hang ng trong khi pht trin mnh. Cho n nay c pht hin v o v c 3
h thng hang vi tng chiu di t 80km, gm h thng hang Phong Nha (40 km);
h thn
h c dng khi tng, ko di hn
theo ph
g Hang Vm (30km) v h thng hang Rc Mn. Mt lng nc kh ln ca
sng Gianh, sng Kin Giang c nhn t h thng cc dng sng ngm. Vic kim
sot lng nc ca cc sng ny cn gp nhiu kh khn.
Pha ty tnh Qung Tr v Tha Thin - Hu l vng ni trung bnh Voi Mp
- ng Ngai - Hi Vn. T ng Voi Mp ti pha nam ng Ngai, vng ni th
hin s ph hp ng k gia a hnh v cu trc a cht. ng phn thu chnh
ca dy Trng Sn y vi cc nh Voi Mp 1701m, nh ng Ngai 1774m
ko di theo phng ty bc - ng nam, trng vi trc ca phc np li Trng Sn
cu to bi cc bin cht Paleozoi h b nhiu th xm nhp xuyn ct. T pha
ty nam A Li, phng cu trc a cht v a hnh t ngt chuyn sang phng
v tuyn v ko st ra bin, to nn khi ni trung bnh Bch M - Hi Vn kh
him tr. y l khi ni c nh hng su sc ti kh hu lnh th v cng l ni
tp trung cc trung tm ma ln ca Vit Nam. Mt im ng ch l t pha nam
ng Voi Mp ti pha ng nam ng Ngai, ng phn thu ca di Trng Sn
nm su vo lnh th Vit Nam v khu vc cc huyn Hng Ho, A Li v mt
phn huyn ak Rng thuc phm vi Ty Trng Sn.
T khu vc Ni Mang - ni ATin (pha ty Hi Vn) n Ngc Linh l ni c
a hnh phn ct mnh nht ca di Trng Sn. Ph thuc vo cu trc a cht, cc
dy ni v thung lng sng chnh y c phng ch o l v tuyn, phn ct
su nhiu ni t trn 500m. Kin trc vng chng Nng Sn - Sng Bung (ty Qung
Nam) c phn nh r trn a hnh v nh my bay nh c cc h thng kuesta cu
to bi cui kt. a hnh y c trng bi cc ni np lm, vi thung lng dng
canhon do phn ct rt su ca h thng sng Vu Gia v Thu Bn phng v tuyn.
Tuy nhin, ng phn thu chnh cng l trc ca di Trng Sn y vn c
ko di phng ty bc - ng nam v cng to nn ng bin gii t nhin gia
Vit Nam v Lo. Khi ni Ngc Linh vi nh Ngc Linh cao 2598m l nh cao
nht phn pha nam lnh th nc ta. Ni Ngc Lin
ng ty bc - ng nam. y l ni c a hnh phn ct mnh, cao trn
2000m c cc sn ni l dc ng, tuy nhin, phn nh ca khi ni ny li kh
phng do b mt san bng Palogen cn c bo tn. Ti y cn gi c lp th
nhng c trng cho vng ni cao v trn c mt loi cy c gi tr ang c
u t bo tn l cy Sm vi thng hiu sm Ngc Linh ni ting.
13

Phn tn cng pha nam ca din tch nghin cu nm trong mt min a
mo khc, l cao nguyn Kon Tum. Tuy nhin, phn pha bc ca lot cao
nguyn xp tng ny cng c nhng c trng kh khc bit so vi phn pha nam -
phn chnh ca cao nguyn Kon Tum c a hnh dng trng gia ni c cu to
cng bi cc tp trm tch lc nguyn tui Nogen - t c trng. Sa Thy, Ngc
Hi - a bn nghin cu ca ti l khu vc i ni thp nm pha ty ca trng
gia ni ny. Ti y phn b ch yu a hnh i thoi do cc b mt san bng b
phn ct. Trn cc di i ny, gc b phong ho mnh to nn lp v phong ho
feralit dy, thun li cho vic pht trin cc cy cng nghip, cy n qu. Tuy nhin,
tch ln khc li ang
o ti Kon Tum ch c mt di ng
n nh Qung Bnh - ni c chiu ngang hp nht nc ta
v cc huyn c ko di t bin gii pha ty ra tn b bin. ng bng Qung
Bnh - Vnh Linh
t gm
cc b mt nh phn b cc cao t 1800 - 2500m c tui Paleogen c thnh
cho ti nay, din tch t hoang ho cn nhiu, mt din
c trng sn - mt loi cy d gy suy thoi t.
Trong khu vc bin gii t Thanh H
bng h hp thuc phm vi t
c ngn cch vi ng bng Ngh Tnh bi o Ngang v vi
ng bng Qung Tr bi di i trn bazan Vnh Linh. y l di ng bng c
chiu ngang hp nht, song li l ni c s phn b cc thnh to ct c din tch v
cao ln nht trn di ng bng Bc Trung B. Phn pha bc ca ng bng,
ngay di chn o Ngang l di ng bng Rn v Ba n. V mt hnh thi v
pht sinh, chng c nhng nt kh ging ng bng H Tnh. iu ng ch l
cc thnh to cui cu to nn bc thm cao 20 - 30m y c th c ngun gc
bin hn l cc thnh to do sng. ng bng L Thu l in hnh ca kiu ng
bng mi mn - tch t, di tch ca cc bc thm bin mi mn cao 20 - 30m, 10 -
15m cn kh ph bin ra ty ng bng. Cu trc in hnh ca ng bng qung
Bnh l h m ph - ct c hnh thnh vo Holocen gia - mun.
1.2.2. c im cc dng a hnh chnh
1.2.2.1. a hnh do bc mn tng hp
Cc b mt san bng
Cho n nay, cc b mt san bng Vit Nam cha c nghin cu c h
thng, cng cha c mt s no c thnh lp cho ton lnh th din t
tng hp cc c im v s tn ti, s bin dng, tui ca chng cng nh v v
phong ha c lin quan. Hin ti, phn ln tc gi u thng nht vi L c An,
Ma Cng C (1978) v c ch v tui ca cc b mt san bng Vit Nam. Cc b
mt san bng vng Bc Trung B c th phn lm 3 nhm: Nhm th nh
14

to bng con ng peneplen ha. l cc mt nh dng st ca khi ni Phu
Hot, P
m ny phi k ti cc b mt san bng phn b
pha t
i. dc ca b mt sn
>30
0
, c
c
qu tr
u Xai Lai Leng, Ngc Linh,... Nhm th hai l cc b mt phn b trn sn
cc khi ni gm cc bc cao 1300 - 1600m tui Miocen sm v bc cao 200
- 1200m tui Pliocen. Thuc nh
y Qung Nam, ty huyn ak Gly trong nh B N (mt phn thuc
thnh ph Nng) c khai thc lm im du lch sinh thi. Nhm th ba
gm cc b mt phn b dc thung lng vi cao t 100 - 700 m c thnh to
vo Pleistocen sm. Hai nhm sau chim din tch ch yu ca cc b mt san bng
v c thnh to bng con ng pediment ha.
Tt c cc b mt pedimen v pediplen ven thung lng, ven bin t cao
100 - 200m n 600 - 700m phn ln c tui Pleistocen sm - gia, s thnh to
chng lin quan vi qu trnh git li sn n ln vo b mt Pliocen hoc c hn.
Cc b mt ny phn b kh rng ri dc thung lng sng M, cc nhnh ca sng
C, sng S Pn, Thu Bn, S San,... Cc b mt pedimen b phn ct to nn mt
vng i kh rng ln ti K Sn, Hng Kh, A li, Ngc Hi, Sa Thy,...
Tp hp cc b mt sn
Cc b mt sn c dc khc nhau chim din tch ch yu ca vng ni
cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum. Theo ng lc hin i, c th
phn chia cc kiu sn nh sau:
- Sn trng lc nhanh: Qu trnh trng lc nhanh xy ra ch yu trn cc
c dng khi rn chc nh cc th xm nhp granit, cui sn kt, bin cht cao,
bazan v trn sn dc ca cc khi vi. Cc sn ny phn b cc sn ca cc
khi ni Phu Hot, khi karst Phong Nha - K Bng, khi ni ng Voi Mp (ty
Qung Tr), khi ni ng Ba L - Co Va La Dut (ty Tha Thin - Hu), cc khi
ni dc Sng Bung (Qung Nam), Ngc Linh,.v.v... Ngun gc ca cc b mt ny l
qu trnh trng lc nhanh, bao gm: v, sp l cc lo
ni >45
0
hoc dc ng. Trc din thng, t b chia ct bi cc dng chy
thng xuyn v tm thi, hu ht cc b mt khng thy c cu trc phn bc. Cc
thnh to b ri ph trn mt thng rt mng (<0,5m), gm tng ln ln dm sn,
i ni tr gc hoc di dng cc bi trng thi lin kt khng bn vng. C
nh trng lc cn pht trin ln tc n ngy nay. Di tc ng ca con ngi
nh san i mt bng, c bit l vic to nn cc taluy ng kh dc nh ng H
Ch Minh, ti nhiu a im xy ra hin tng trt l t, l kh nguy him,
gy thit hi v s khng n nh cho tuyn ng giao thng chin lc ny.
- Sn trng lc chm: c hnh thnh bi mt lot cc qu trnh ra tri,
xi ra, t chy (deflucxi), t tri (xoliflucxi), trt t phn b rt rng ri trn
15

ton b vng ty Thanh Ho, Ngh An, Qung Bnh , Qung Tr in hnh khu
vc ty Qung Nam, huyn ak GLy tnh Kon Tum. Cc b mt sn ny c
dc t 15
0
-25
0
, i ni 25
0
-35
0
, v phn di sn 8
0
-15
0
, trc din sn phn bc.
Hin tng t chy, t tri c th dn ti nhng tai bin nghim trng khi chng
nh qu trnh trng lc nhanh.
eluvi - coluvi: phn b khng lin tc, ch tp trung chn cc
dy n
ng nghip.
g, Cao Bng, Bc
Sn, H
ia chiu cao v chiu rng (ng knh)
y c
vt qu ngng tr th
- Sn ra tri - xi ra: phn b rng ri dc cc thung lng sng sui, c bit
cc trn a hnh g i do phn ct cc pedimen nhc ti phn trn. dc b
mt sn u th 8
0
-15
0
v 15
0
-25
0
, trc din li lm mm mi. Cc qu trnh hin ti
ang chuyn dn sang ra tri b mt do hot ng bc mn a hnh khu vc ny.
- Sn tch t d
i v xung quanh cc vng trng gia ni. V mt hnh thi thng l cc sn
c dc 3
0
-8
0
; 8
0
-15
0
, i ch 15
0
-25
0
, b mt phng t b chia ct dng lm, phng
hoc hi li - lm. Trong tt c cc im quan st, nhn thy cc thnh to b ri
thng dy t 1-2m, i ni >2m. C cu to phn lp gi theo mu sc v i ni
cn quan st thy cc tng mn c b chn vi. Tui ca b mt sn ny cng
tng t nh cc b mt sn khc, tm xp vo t khng phn chia (Q). y l
cc khu vc kh thun li cho vic trng cc cy n qu, cy cng nghip dc chn
cc khi ni ca cc huyn min ni bin gii vnd kh ngho t n
1.2.2.2. a bnh karst
a hnh karst phn b ch yu pha ty Thanh Ho, Ngh An, song khi
karst c din tch ln nht l khi Phong Nha - K Bng. y l mt khi karst rng
ln cui cng pha nam lnh th vi cc tp vi c tinh khit cao, trong iu
kin nhit i m vi lng ma ln, cc dng a hnh karst trn mt v karst ngm
ti y kh a dng.
Khc vi cc khu vc vi khc Vit Nam (H Gian
Long, Ninh Bnh, Sn La,...), a hnh karst dng nn v dng thp trn mt
khi Phong Nha - K Bng khng in hnh. Nhng nu i t ra vo trung tm khi
vi th vn thy c s chuyn tip t karst dng thp sang karst dng nn trn b
mt nh cao nguyn vi b phn ct mnh m ny. Do cn cha c nghin cu
chi tit, nn cha th xc nh c t s g
a cc nn v thp karst. a hnh car phn b trn nh v sn cc khi ni,
to nn a hnh kh him tr v cng cha c nghin cu y .
Cc dng a hnh m khp kn l c trng ca vng karst, chng l ch s
quan trng nh gi mc karst ho. Mt phn b cc dng m khp kn
trung bnh ca khi Phong Nha - K Bng l 3 - 6/km
2
, so vi khi Bc Sn l 2 -
16

5/km
2
v vng ng Vn - Mc Chu l 0,5 - 3/ km
2
. Chiu su ca cc phu karst
gim dn t 200 - 300m pha ty n di 100m v pha ng trong khi b rng
y cc phu ny li bin thin theo chiu ngc li. Cc y trng khp kn pha
ng ca khi c din tch vi trm m
2
n trn 1km
2
vi a hnh xung quanh kh
him tr s l ni bo tn c cc di sn thin nhin phong ph.
Khi karst Phong Nha - K Bng kh ph bin dng a hnh thung lng do
ra la - ho tan carbonat. Cc thung lng ny thng pht trin dc cc t gy
c phu karst do st cc hang ng ngm. Trong
khi
hang Phong Nha (bt u t hang Khe Ry, Hang n qua
Hang
nc v Sng
Son, c
a hnh thm sng v bi bi thuc cc sng sui Bc Trung B phn b
h kh quan trng cho pht trin nng nghip,
c bi
hu ht cc
thung
kin to v l qu trnh lin kt c
phn ra, y ca cc thung lng c m rng v lp y bi lp alluvi
kh dy v c gi l cnh ng ven ra.
Vng karst Phong Nha - K Bng c lng ma kh cao, mt khc li nhn
c mt lng nc ln t cc vng phi karst sng trong khi li gn nh khng c
dng chy trn mt. iu chng t cc dng chy ngm dc h thng hang ng
trong khi pht trin mnh. Cho n nay, h thng hang ng trong khi vi
Phong Nha - K Bng c pht hin v o v vi tng chiu di t 80km. Hu
ht cc hang hin nay u c sng chy qua. Cc hang sng y c th c chia
thnh 3 h thng: H thng
Thung, Cha Ang ... v cui cng l hang Phong Nha vi tng chiu di
khong 40 km), h thng Hang Vm (bt u t hang Rc C Rong v kt thc l
Hang Vm vi tng chiu di khong 30km) v h thng hang Rc Mn. Trong
h thng hang Vm v hang Phong Nha huyn B Trch u
n hang Rc Mn nm huyn Minh Ho.
1.2.2.3. a hnh do dng chy
khng rng, song y l nhng din tc
t l cho sn xut lng thc. Dc cc thung lng sng sui ln cc huyn
bin gii Bc Trng Sn phn b ch yu 3 bc thm sng v cc bi bi. Thm
bc I c cao t 8 - 10m, thuc loi thm thc - tch t, phn b
lng. Trn b mt thm cn bo tn c lp aluvi vi thnh phn gm st bt
mu xm vng, di l lp aluvi tng lng gm ch yu cui si kch thc ln.
Thm cn gi c a hnh ban u, cn cc bc cao hn b bin i nhiu hoc
t bi qu trnh ngoi sinh.
Thm bc II c cao trung bnh 20 - 30m phn b dc sng M, sng C,
sng S Pn, Ro Lao, Thu Bn, ak P C,... y ch yu l thm xm thc. B
mt thm b phn ct bi khe rnh xi mn to nn a hnh g i thoi. Trn b
mt thm nhiu ni cn gp lp cui tng lng sng cn st li.
17

Thm bc III c cao 40 - 60m phn b hn ch hn ti cc sng Thu Bn,
ak P C. Thm b phn ct mnh to nn cc i thoi. Trn cc i ny phn
b v phong ho feralit dy, to nn tng t nu .
1.2.2.4. a hnh do qu trnh bin
Trong phm vi cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum, a hnh do
qu trnh bin ch phn b tnh Qung Bnh. Thuc nhm a hnh ny phn
bit c 5 dng a hnh, trong gm 3 dng thm v 2 dng bi.
- Thm mi mn cao 25 - 40m: cc thm c ngun gc mi mn phn b kh
rng r
c tp cui
ch y
ng, c tch thnh hai phn r rt. pha ty, qu
trnh bc mn kh c trng, b mt mi mn ct v to vch mi mn trn thm
ng, c cu to bi trm tch ct vng. Phn trn, tng trm tch c
- Thm tch t cao 4 - 6m: Cc thnh to ct trng c thnh to trong giai
on b
m c ch rng ti 100m, nghing thoi, ang hnh thnh, cu to ch
khu vc gn ca sng c ln bn st.
i pha ty ca ng bng Qung Bnh. B mt thm tng i bng phng,
hi nghing thoi t ty sang ng b phn ct yu bi cc dng chy tr, i ni to
a hnh g, i thoi. S m rng b mt thm v c im hnh thi ca chng ph
thuc vo v tr kin to v thnh phn ca gc phn b bin c. Trn b mt
thm cn gp nhiu chm i st vi cao 70 - 100m. Trn cc b mt a hnh
ny, v phong ho laterit mng, bo tn km. Ti nhiu ni gp
u l thch anh dy 0,5 - 1,5 m c gn kt kh tt trn b mt thm ny.
- Thm mi mn- tch t cao 10 - 15m: cc thm bin ngun gc mi mn -
tch t cao 10- 15m k pha ng ca thm mi mn. B mt thm kh phng,
nghing thoi t ty sang
bin tui Pleitoxen mun. Trn b mt thm, nhiu ni cn st li nhng mm
c dng mi mn in hnh. Mt s ni gp nhng tch t ct vng c b dy nh
ph trn. pha ng thng gp b mt tch t c cao t 8- 10m, b mt thm
kh bng ph
gn kt kh chc bi sn phm laterit.
in tin gia Holocen. Trong Holocen gia- mun, b mt tch t ny c
nng ln cao 4 - 6m to nn cc b mt thm. B mt thm kh bng phng, hi
nghing thoi t ty sang ng. pha ng, cc trm tch ca thm b cc trm tch
ngun gc bin - gi tui Holocen gia - mun ph ln.
- Bi bin tch t: phn b thnh di hp chy dc theo b bin hin i, rng
khong 20 - 30
yu l ct ht trung v nh, gn
18

1. 3. iu kin kh hu
Vng nghin cu c kh hu nhit i gi ma cn bn m. Nm tri di theo
phng kinh tuyn trn nhiu v v chu nh hng ca a hnh dy Trng Sn
nn c im kh hu ca khu vc nghin cu kh phc tp, th hin qua tnh phn
ho ca nn nhit m theo c chiu t bc vo nam v t ng sang ty vo cc ma
trong nm.
1.3.1. c im chung
nh hng ca hon lu gi ma, nht l gi ma ng bc v a hnh
khin cho bc x mt tri thc t c s phn ho khng gian v thi gian r rt. Ni
chung, bc x tng cng cng nh cn bng bc x u cao dn t bc vo nam (Bng
1-1), v thng c nhng bin i t ngt qua nhng dy ni chy ngang ra pha bin
l dy Honh Sn v c bit l dy Bch M. V tng x, pha bc ca o Hi Vn,
cc tr s khong 110- 140 kcal/cm
2
kcal/cm
2
/nm.

/nm, cn v pha nam l t 140- 160
102E
8N
10N
12N
14N
16N
18N
20N
22N
24N
Trung quc
104E 106E 108E 110E 2E 114E 11
Cm pu chia
Thi Lan
L

o
Q

. Tr
Q. Hong Sa
ng Sa
200gi
300gi
400gi
500gi
600gi
gi

Hnh 1-2 : Phn b tng s gi nng trong 3 thng V, VI, VII/2003
heo hng ng - ty t ng bng qua vng i chuyn tip ti sn ni
dc pha ng ca dy Trng Sn, tng x v cn bng bc x cng c nhng
gradient kh ln. S phn ho ca c hai c bn l ging nhau: thp dn khi ln
vng ni cao. So vi di ng bng pha di th khu vc nghin cu c bc x tng
cng cng nh cn bng bc x thp hn kh nhiu. Trong khi ng bng l 75-
85 th trn vng ni cao ch khong 50- 70 kcal/cm
2
/nm.
700
800gi
T
19

Bng 1-1: Nhit trung bnh thng I, c nm v bin nm ca nhit (
0
C)
a im
Nhit trung
bnh thng I
Nhit trung
bnh nm
Bin nm
Thanh Ho
Vinh
H Tnh
ng Hi
Qung Tr
Hu
Nng
Qung Ngi
17,4
17,9
18,0
18,9
19,3
20,1
21,4
22,1

23,9


25,0
25,1

25,8
11- 12
11- 12
11- 12
10,5
10,1
9,7
7,6
7,2




: Phn b lng m n tri m (bn phi) t , 6, 7

i (sn pha
B) thng hnh thnh nhng trung tm ma ln, cn pha sau ni (sn pha N)
lng ma thng gim t ngt (Bng 1-2).











Hnh 1-3 a (b ) v hng 5
Ch ma cng c s phn ho theo khng gian. T Bc xung Nam, lng
ma nhn chung c xu hng gim dn, ng thi c s mun i ca cc i ma
lin quan ti s n mun ca ma bo. Mt khc li c s tng nhanh ca lng
ma t vng ng bng pha ng ln vng ni pha ty (Hnh 1-3). Ma ng
cng l ma rt m t do s tng hm lng m trong lung gi ma ng Bc
thi qua bin ti v tnh trng front cc b chn li trn sn ng ca dy Trng
Sn. Ngoi ra do tc dng ca cc dy ni chn ngang, nn pha trc n
102E 1 08E 110E 1
8N
10N
22N
N 24
04E 106E 1 12E 114E
12N
14N
16N
18N
20N
Trung quc
8N
24N
Trung quc
12N
14N
16N
18N
20N
22N
Cm pu chia
Thi Lan
Q. Hong Sa
L

o
Cm pu chia
Thi Lan
Q. Hong Sa
L

o
Q

. Trng Sa 50mm
100mm
200mm
400mm
600mm
800mm
102E 104E 106E 10 2E 114E 8E 110E 11
10N
Q

. Trng Sa
0.5
1
2
3
4
20

Bng 1-2 : Lng ma trung bnh nm mt s im
im
Lng ma
a im
Lng ma
a
(mm/nm) (mm/nm)
Thanh Ho
Vinh
H Tnh
ng Hi
1746
1868
2443
1647
Hu
Tha Lu
Ba Na
Qung Ngi
1650
2063
1441
653

Mt c im quan trng na ca kh hu khu vc nghin cu, c bit i
vi nhng vng nm dc theo cc thung lng ct vo dy Trng Sn, l s xut
hin ca mt thi k kh nng do nh hng ca gi Ty vo u ma h, lin quan
ti hiu ng foehn ca dy Trng Sn i vi lung gi ma Ty Nam. V d,
trong thung lng sng C, thi tit gi Ty pht trin rt mnh, hng nm c ti 20-
30 ngy gi T i Ty lm
a m trn khu vc nghin cu.

c v n g tr c i tr o
20
0
C. Tng nhit ton nm khong 8000
0
C. Cc vng nm t o Ngang tr vo
c nhi
Bng 1-3 : Nhit trung bnh thng ti mt s a im
a i
y v hn na. Cng chnh s xut hin ca thi tit g
sai lch ng k s din bin ca ma m
1.3.2. Mt s c tr ng c bn
Nhi t
C ng m t bc o N ang ra nh t ung bnh n m kh ng
t trung bnh nm 22-24
0
C v tng nhit ton nm khong 8300-
8500
0
C. Thng lnh nht l thng I, nhit xung ti 2-3
0
C pha bc o
Ngang. T nam o Ngang n bc o Hi Vn nhit tng cao hn, khong
10
0
C. Khu vc t nam o Hi Vn tr vo hu nh khng c ma ng. Trong 3
thng tng i lnh th nhit ti thp cng vn t khong 19-21
0
C. Thng nng
nht l thng VI, VII, c nhit trung bnh khong 29-29,5
0
C v ti cao trung bnh
l 33-34
0
C (Bng 1-3).
m I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII
Vinh 17,6 17,9 20,3 24,1 27,7 29,2 29,6 28,7 26,8 24,4 21,6 18,9
ng Hi 19,0 19,3 21,7 24,9 28,0 29,7 29,7 29,1 27,0 24,8 22,4 19,9
Qung Tr 19,4 20,4 22,6 25,6 28,1 29,4 29,5 29,0 27,1 25,1 23,2 20,8
Hu 20,0 20,9 23,1 26,0 28,3 29,3 29,4 28,9 27,1 25,1 23,1 20,8
Nng 21,3 22,4 24,1 26,2 28,2 29,2 29,1 28,8 27,3 25,7 24,0 21,9

Bin dao ng nhit ngy m khng ln, 7- 8
0
C. Thi k dao ng mnh
nht l vo cc thng u v gia ma h, dao ng nh nht l vo cc thng gia
ma ng. S gi nng trong ton nm c s thay i ng k theo chiu t bc vo
nam. Khu vc nm bc o Ngang tr ra c s gi nng ton nm khong 1650
21

gi. K
Ngh An), lng ma tng nhanh khi cng gn dy Honh Sn
t 500-3000mm trung tm ma ln H Tnh.
o thng X - XI. Trong c ba thng VIII,
a nht vi lng ma
trung b
I, vi lng ma ch khong 50-60mm v c s
ngy ma 5-7 ngy.
m
ng bnh n k c ng cu ng i cao, n
y nh , v t th t li c s sm mun khc nhau
c v tr l c i v nh th. T bc o Ngang tr ra, thi k
c g m g n i ng i
trung bnh 88- 90%. Thi k kh nht y li l vo gia ma h do nh hng
i ti T hn ti a m l thng VII, c m trung bnh
0% n ng 0-
hu vc t pha nam o Ngang tr vo ma m li mun hn nhiu, ko di
t thn
hu vc t nam o Ngang n bc o Hi Vn c s gi nng t khong
1800- 1900 gi. Ring khu vc Tha Thin Hu li rt t nng, trung bnh ton nm
ch c 1500 gi nng. Khu vc nm t nam o Hi Vn tr vo c s gi nng kh
nhiu, t 1800- 2000 gi.
Ma
Lng ma c s khc bit kh ln gia cc vng khc nhau. Khu vc pha
bc o Ngang c lng ma nm kh cao 1600- 2000mm. Nhng vng nm dc
theo thung lng ct vo sn ng ca dy Trng Sn li c ch ma ring,
cng i ln thng ngun lng ma cng gim, ti di 1200mm/nm, thm ch
di 800mm/nm. trung tm kh hn Mng Xn (Huyn K Sn, Ngh An)
quan st c lng ma trung bnh nm nh nht ton quc, 550mm/nm. T pha
nam Thanh Chng (
v khong 2
Khu vc nm trong on t nam o Ngang n bc o Hi Vn c lng
ma nm rt ln, t ti 2500- 3000mm. Mt s ni, v d nh trc dy Bch M
lng ma c th vt qu 3000- 3500mm. Phn pha nam o Hi Vn lng
ma nm vt trn 3000mm, thm ch t ti 4000mm Phc Sn (Qung Nam).
S ngy ma khng c s chnh lch nhiu gia cc vng, ton nm c khong 120-
150 ngy. Ma ma khu vc pha bc o Ngang thng bt u sm hn, t
thng V, ko di 6-7 thng v kt thc v
IX, X l ma nhiu nht, t 400- 600mm. Thng II c t m
nh vo khong 25- 50mm. T sau o Ngang tr vo ma ma n mun
hn, thng bt u t thng VIII v kt thc vo cui thng I nm sau. Hai thng
ma ln nht l thng X v XI, c lng ma khong 500- 700mm. Cc thng t
ma nht l thng III hay thng V

m tru m ca hu v hin t t kho g 85-
90%. Tu in m i gian ca thi k m
ph thu
m nht l
o v
vo c
a
thn
a m
a
ng l
ng, tron th g cc l th III v m
ca th
ch 70 - 8
t gi
, c
y. T
i xu
g cc
ti 6
u c
65%.
K
g IX n thng IV nm sau v c xu hng tng dn t bc vo nam (Bng
22

1-4). Thng m nht l thng XII hoc thng I - l cc thng chnh gia ma ng,
c m trung bnh t 90- 93%.
Bng 1-4: Mt s c trng m (%)
c
trng
Thanh
Ho
Vinh Tng
Dng
H
Tnh
ng
Hi
Qung
Tr
Hu
Nng
Qung
Ngi
m
TB nm
85 85 83 86 84 85 88 83 87
m
TB thng
cao nht
90
(III)
91
(II,
III)
87
(IX,
XI)
92
(II, III)
90
(II, III)
91
(I, XI)
93
(VII)
86
(T
XII-
III)
91
(T
XI- II)
m
TB thng
thp nht
82
(VI,
VII)
74
(VII)
78
(V)
75
(VII)
72
(VII)
75
(VII)
90
(VII)
76
(VII)
81
(VI,
VII)

Thi k kh ko di khong 3-4 thng t thng V n thng VIII, c m
trung bnh 75- 80%, trong thng kh nht l thng VII. m thp nht khu
vc nghin cu ch yu quan st c vo thi k c gi Ty kh nng, c th t
ti 15- 20%.
Gi
Do nh hng ca v tr a l v c im ca a hnh dy Trng Sn nn
i khu vc trong lnh th nghin cu cng c s khc
bit.
c N vi tn sut 40- 50%. T
nam
i 80-90%, cn hng gi vo ma h cng ging
h Hi Vn l hng TN hoc N. Ring nhng vng nm trong cc
thung lng ct vo vo dy Trng Sn th hng gi thnh hnh khng trng vi
hng gi chung ca khu vc, m th
1. 4. iu kin a cht
c im cu trc a cht vng nghin cu vi c th phn d mnh t bc
xung nam v t ty sang ng. Phng kin trc ty bc - ng nam c trng cho
khi Trng Sn v v tuyn c trng cho ra bc khi Kontum. Cc thnh to a
hng gi thnh hnh ca m
pha bc o Ngang, cc huyn thuc Thanh Ho li c hng gi thnh
hnh ging vi ng bng Bc B vi ma ng l cc hng Bc v ng Bc,
ma h l cc hng Nam v ng Nam, tn sut tng cng hai thng ln ti 40-
50%. cc huyn t Ngh An n Hu v ma ng th hng gi thnh hnh l
Ty Bc, cn ma h th hng thnh hnh l TN ho
o Hi Vn tr vo hng gi thnh hnh vo ma ng li l cc hng TB,
B v B vi tng tn sut ln t
nh p n bc o
ng c hng trng vi hng ca thung lng.
Tc gi trung bnh t khong 1,5 - 3m/s. Tc gi mnh nht thng ch quan
st thy khi c bo.
23

cht c tui t Proterozoi cho ti t, a dng v thnh phn, b phong ho v dp
n trc khc nhau.
. cht Vit Nam xut bn, ngoi ra cn tham
kho m
1.4.1.1

, lc nguyn carbonat b bin cht tng amphibolit
(tng
cng l phin amphibol sm mu.
). ca h tng l ra dc theo quc l 14, Gia
Nng, bc v ng huyn Phc Sn. Phn h tng c c trng bi phin
thch a
- graphit, amphibolit ( di) v phin
thch a
v mnh hnh thnh cc khi ki
V iu kin a cht, cp n ba ni dung: a tng, cc thnh to magma
xm nhp v c im kin to.
1.4.1. a tng
Ngun ti liu chnh s dng l cc t bn a cht - khong sn t l
1/200 000 v 1/500.000 do Cc a
t s ti liu ca cc ti, d n nghin cu khc.
Cc thnh to a cht c trnh by theo trt t t c n tr, c th nh sau:
. Meso-NeoProterozoi
H tng k Mi (PR
1
m)
Cc thnh to thuc h tng k Mi phn b ch yu trn a bn huyn
kglei, thng ngun sng k Takan, k Psi. Thnh phn thch hc ch yu gm
cc trm tch lc nguyn
gnai biotite-silimanit). Chiu dy chung ca h tng l 4000-4400m.
H tng Khm c (PR
2
k)
H tng Khm c phn b ra bc a khi Kontum, nm kp gia hai t
gy su phng v tuyn. Mt ct ca h tng c trng bi cc metabasic,
metapelit. Chiu dy chung ca h tng l 5000 - 5800m.
H tng Khm c c chia ra 3 phn h tng:
Phn h tng di (PR
2-3
k
1
) (metabasic). phn h tng ny l ra ng
bc huyn Phc Sn bao gm phin muscovit mu xm sng, chuyn ln l
phin biotit xen plagiogneis horblend, trn
Chiu dy t 800 - 1000m.
Phn h tng gia(PR
2
k
2
nh - fenspat - biotit xen lp mng phin thch anh - plagioclas - biotit -
horblend ( phn di) v thch anh - biotit, phin thch anh - fenspat - mica -
amphibolit, silimalit - disten ( phn trn). B dy t 2800m.
Phn h tng trn (PR k ). l ra Phc Sn gm gneis biotit - granat -
2 3
corierit xen phin thch anh biotit
nh - mica, phin thch anh - biotit - granat - disten xen lp mng silic trn.
B dy t 2000m.
24

1.4.1.2. NeoProterozoi - Cambri h
H tng Nm C (PR
2
-
1
nc)
Phn b i sng M, khu vc Hui Long v dy ni Su Xung Cho Chai,
khu vc Mng Lt, Quan Ha. H tng Nm C gm hai phn: phn di ch yu l
i amphibol vi chiu dy 500 - 600m; phn trn
ng quczit mica v mt t
ca h tng b cc khi xm nhp xuyn ct v b cc t gy kin to phn

i.
Thnh phn thch hc ch yu gm quaczit sch xen cc lp mng phin
phin thch anh xericit, phin muscovit
1.3.
- ng nam v b vt nhn Bi
t kt, bt kt, st vi, phin st, dy 630m.

Qu Ph
ha granat, quczit.
qucz t v phin thch anh mica,
gm phin xerixit, phin thch anh - mica granat vi chiu dy 700 - 800m.
H tng B Khng (PR
2
-
1
bk)
Phn b i Ph Hot thuc ty Ngh An, ch yu trn a bn huyn Qu
Phong. Chng c c trng bi plagiogneis, phin hai mica - granat - silimalit,
phin mica - granat - disten - staurolit, cc lp m
hoa. Phn di b micmatit ho v granit ho. B dy t 400 - 4500m.
ct ra cc khi lm cho cu trc a cht ca khi B Khng tr ln rt phc tp.
H tng Po C (PR
2
-
1
pk)
Phn b ch yu pha ng huyn Sa Thy v pha nam huyn Ngc H
thch anh, muscovit phn di,
phn gia, phn trn l carbonat. Cc ca h tng b bin cht tng
epidot-amphibolit v phn cao ca tng phin lc.
1.4. Gii Paleozoi
H tng sng M (
2
sm)
thuc h tng sng M l ra nm kp gia t gy ging nh mt ci nm
pha ng huyn Nh Xun ko di theo hng ty bc
Thng. H tng c c trng bi c
H tng Hm Rng (
3
hr)
H tng ny ch l ra mt di hp ko di theo phng ty bc ng nam ca huyn
Quan Ha. Cc ca h tng ny ch yu l vi, vi silic, b dy khong 600m.
H tng Sui Mai (

- O
1
sm)
Cc ca h tng ny ch l ra mt din tch nh pha ng nam huyn
ong v b khng ch bi cc t gy kin to. Thnh phn thch hc ch yu
l cc trm tch lc nguyn b bin cht phn thp ca tng amphibolite, bao
gm phin thch anh 2 mica c
25


trm tch lc nguyn, phn di xen cc thu knh cacbonat
v thu
tng chia ra 3 phn h tng:
1
), dy 650m, phn b khng lin tc dc ng

ca h tng ny ch l ra mt vi di nh
pha in st, bt
kt p
am sng C n huyn Hin. Phn ln cc l ra pha nam khi
granit
t ct c chia ra 2 phn h tng:
3 1 3
c np lm gn b vi phn
h tng di. Mt ct gm cc lc nguyn (ct kt, bt kt b p xen phin xerixit -
clorit v phin st mu en), trn xen cc thu kinh cacbonat. B dy 600m.
H tng A Vng (

- O
1
av)
H tng phn b dc bin gii Vit - Lo v pha bc khi granit i Lc.
Cc ca h tng l
knh phun tro mafic, phn trn ph bin l phin st en giu vt cht
hu c. b bin cht n tng phin lc. B dy khong 1700m. Da vo c
im trm tch h
Phn h tng di (

- O
1
av
14 gm hoa ht nh mu xm vng, xm en phn lp mng xen phin thch
anh, phin actinolit - epidot.
Phn h tng gia (

- O
1
av
2
), dy 670m, phn b dc bin gii Vit Lo,
ty nam Hng Ho, A Li, c trng bi phin thch anh, ct kt quczit,
phin st mu en.
Phn h tng trn (- O
1
av
3
) dy 460m , l trung tm cc np lm vng bc
B N, c c trng bi phin st xerixit mu xm en, phin sng, ct bt
kt b p phin.
H tng ng Sn (O
1
s)
Trong phm vi nghien cu, cc
ng bc ca huyn Quan Sn. Thnh phn thch hc ch yu l ph
hn di, chuyn ln phn trn l cc ct kt dng quczit cha phong ph
ha thch b ba thy, chn ru, tay cun, hu bin. B dy tng cng khong 360m.
H tng Long i (O
3
- S
1
l)
Trong phm vi vng nghin cu h tng Long i l ra trn mt din kh ln
ko di t pha n
ng Hi thuc huyn B Trch, pha nam ca huyn Qung Ninh, gn nh
ton b huyn L Thy, pha ng ca cc huyn Hng Ha, a Krong, Ali v
mt din nh pha bc huyn Hin.
Da vo c im thch hc m
Phn h tng di (O
3
- S
1
l
1
) l ra nhiu ni v chim phn ln din tch
cc huyn k trn. Mt ct in hnh l mt ct sng Nhung v A Rit. Mt ct sng
Nhung c c trng bi ct kt, bt kt xen phin xerixit - clorit xen phin st
en, cn A Rit l phin thch anh v quczit. B dy ca phn h tng
khong 1650m.
Phn h tng trn (O - S l ) phn b trung tm c
26


ng: Phn h di bao gm
quaczit thch anh, dy 250 - 1000m; Phn h
t
er c, dy 1000 - 1200m.

nh mt di
nam t huyn Quan Ha n huyn Lang
Chnh
rn gm phin st bt kt. H tng
N g Sng C vi chiu dy 750 - 800m.

Thu -
in st phn di thanh mu xm vi b dy 205m
u l ra thnh 2 di huyn Hng Kh: di th
nht ch
H tng Sng C (O
3
- S
1
sc)
L ra lu vc Sng C thuc a phn ty Ngh An v lu vc sng Ro
Ny. H tng sng C c chia thnh 3 phn h t
phin thch anh 2 mica cha granat,
tng gia bao gm phin thch anh xerixit, phin st xerixit, lp mng ct kt,
bt kt, dy 500 - 850m; Phn h tng trn bao gm phin thch anh xerixit, c
kt x ixit, phin st than, vi sili
H tng Sng C ty Ngh An v lu vc sng C phn b theo phng ty
bc - ng nam b cc h t gy cng phng phn ct, chng to ra nhng np
un ko di c cc cnh cm vi gc dc t 30 - 75
o
.
H tng Sinh Vinh (O
3
-S sv)
Cc thuc h tng ny ch l ra huyn Thng Xun, Thanh Ha. Thnh
phn thch hc ch yu l ct kt, cui kt, vi lomit. Dy khong 800m.
H tng Pa Ham (O
3
-S
1
ph)
Trong phm vi nghin cu, cc ca h tng ny ch l ra th
hp, ko di theo phng ty bc ng
. Thnh phn thch hc ch yu l phin st, vi b bin cht thp.
H tng Hui Nh (S
2
- D
1
hn)
H tng Hui Nh phn b rng ri lu vc sng C v lu vc sng Ro
Ny, to thnh di ko di theo hng ty bc - ng nam. Phn di gm bt kt,
ct kt thch anh, phin st xerixit. Phn t
Hui h nm chnh hp ln h tn
H tng i Giang (S
2
- D
1
g)
H tng i Giang l ra ch yu pha ng huyn Qung Ninh. Cc ca
h tng bao gm ct kt, ct kt dng quczit, phin st xen vi st v
vi, c b dy t 1500 - 1800m (mt ct M Nht - An Ma thuc t L
Qung Tr) v ct kt, bt kt, ph
(mt ct sui L K, Ro Chp, Ro Qut).
H tng Ro Chan (D
1
rc)
Trong phm vi vng nghin c
y dc theo bin gii Vit Lo; di th 2 bt u t ty huyn Hng Kh, ko
di theo hng kinh tuyn n thng ngun sng Ngn Su. H tng c c
trng bi phin st, ct kt vi cc lp mng vi. Chiu dy t 2100m.
27

H tng Nm Pa (D
1
np)

ct
dp v
Trong phm vi vng nghin cu, h tng Tn Lm l ra nhiu ni to ra cc
ng i di chy theo hng ty bc - ng
nam t
sng Qung Tr v Huyn Ging.
h tng Tn Lm ch yu bao gm cui sn kt c
Tuyn Ho - Minh Ho (Qung Bnh), to thnh di hp chy song
ng kinh tuyn. H tng bao gm ct kt thch


h Ho (Qung Bnh) to thnh cc di
chy theo hng kinh tuyn v ty bc - ng nam. Thnh phn ch yu l
Cc thuc h tng ny ch l ra mt di hp pha ng huyn Quan Ha.
Thnh phn thch hc ch yu l ct kt, bt kt v phin st. B dy khng ng k.
H tng Hui Li (D
1
-
2
hl)
H tng Hui Li to thnh mt di bn phi sng Nm Na, chy theo
hng ty bc - ng nam. ca h tng gm phin st, ct kt, bt kt, st vi,
vi phn lp mng. H tng c quan h kin to vi h tng Sng C, b phn
bi h thng t gy ty bc - ng nam. B dy 700 - 800m.
H tng Tn Lm (D
1-2
tl)
di v khonh khc nhau. Mt di t
Xun Dc n Vnh Long (huyn L Thu), chy dc theo ng tu ho
Bc Nam, di th 2 t bin gii Vit Lo theo hng ty bc - ng nam n Cam
L (Qung Tr), di th 3 chy dc theo t gy krng - Hu. Ngoi ra cn mt
s khonh An M, Khe Mn, thng ngun
Thnh phn thch hc ca
s, ct kt, bt kt mu g vi cc lp phin st. H tng nm ph bt chnh
hp ln h tng A Vng, Long i v i Giang. B dy t 600 - 900m.
H tng Bn Ging (D
2
bg)
Phn b
song vi h tng Ro Chan theo h
anh dng quczit, ct kt a khong, bt kt. H tng c quan h chuyn tip vi h
tng Ro Chan. Chiu dy t 900 - 1100m.
H tng Bn Pp (D
2
bp)
Cc thuc h tng ny ch l ra pha ng v ng bc huyn Quan Ha
to thnh cnh ng bc ca phc np li Mng Lt. Thnh phn thch hc ch
yu l vi mu xm en. B dy ca h tng trong phm vi nghin cu ch
khong 500m.
H tng Nm Cn (D
2
nc)
H tng phn b ch yu cc ty ca huyn K Sn theo mt di hp ch
vi km vung. Thnh phn ch yu l vi.
H tng Mc Bi (D
2
mb)
H tng phn b Tuyn Ho - Min
28

phin t vi xen ct kt thch anh s v cc lp mng hoc thu knh vi, c quan h
thng phn b cng vi cc ca h tng Tn
v c np lm. Thnh phn thch hc ch yu l vi
t gy Ro Ny. Thnh phn thch hc ch yu l ct

yn bin gii thuc
N v to thnh phn ra ca cc np lm c
ch th

uyn Quan Ha, Quan Sn, ca tnh Thanh Ha.
nh Sn. Thnh phn ch
yu g
he Sanh - Nng (t krng n A Li) v mt din nh pha
ng c
khng b bin cht. Da vo c
im thch hc h tng c chia ra thnh 2 phn h tng:
Phn h tng di ch yu l cc lp andezit mu xm lc, xm tm nht,
phn lp dy n dng khi. Di cng l tp cui kt c s dy 25 - 40m, duy tr
chuyn tip vi h tng Bn Ging. B dy t 700m.
H tng C Bai (D
2-3
cb)
Cc ca h tng l ra thnh tng din nh thuc a bn huyn Qung
Ninh, L Thy, akrong. Chng
Lm ng vai tr nhn ca c
xen kp mt vi lp bt st vi. B dy nh.
H tng ng Th (D
3
t)
Cc ca h tng ch phn b tp trung ch yu cc huyn Hng Kh,
Tuyn Ha. Chng thng to thnh cc di hp ko di theo phng ty bc ng
nam, dc theo h thng
kt ht trung, bt kt xen vi.
H tng La Kh (C
1
lk)
H tng La Kh c to thnh ch yu t cc lc nguyn xen trm tch
silic hoc vi silic. Chng phn b tp trung ch yu cc hu
tnh gh An, H Tnh v Qung Bnh
k c tng i ln, hoc to thnh cc di hp do cc t gy khng ch, nh
khu vc Hng Kh.
H tng Bc Sn (C-P bs)
Trong khu vc nghin cu, vi mu trng xm, dng khi n phn lp
dy c a h tng ch l ra rt t h
Thnh phn thch hc tng i n gin, ch gm vi sch.
H tng Mng Lng (C-P ml)
H tng Mng Lng phn b tng i rng khp a bn huyn Minh Ha
v B Trch, to thnh khu Phong Nha-K Bng ni ting th gii. Ngoi ra cn l
rng ri cc huyn Qu Phong, K Sn, Tng Dng, A
m vi mu xm en phn lp mng n trung bnh. B dy khong 500m.
H tng aklin (C
3
-P
1
l)
H tng aklin l thnh di ko di theo hng ty bc ng nam dc theo
t gy su K
a huyn Sa Thy. Phn di gm phun tro andezit xen tuf v cui sn
kt, phn trn ch yu l lc nguyn vn th
29

khn lin tc. Pha trn xen cc l g p ct kt, ct kt tuf v phin st bt. B dy
300 - 3
t)
tng l 450m.
l ra mt di hp ko di theo phng ty
Thnh phn thch hc ch yu gm ct
h vi v thu knh than. B dy ca h tng trong
khu v
Hin, huyn Nam Giang,
cc di
ct kt, ct kt tuf, bt kt , ryolit dy 1000-1200m, ph h tng trn bt
vi dy 1100-1200m.
50m.
Phn h tng trn gm vn th nh cui kt, tng kt, ct sn kt. i ch
xen ct bt kt v bt kt tuf. B dy 350 - 400m.
H tng Cm Thu (P
2
c
Trong vng nghin cu thuc h tng Cm Thu l ra Bi Thng v
bc Bi Thng. Thnh phn thch hc ch yu gm bazan - porphyrit vi cc lp
mng bazan, ct bt kt tuf, cc thu knh vi. B dy ca h
H tng Cam L (P
2
cl)
Cc thuc h tng ny ch l ra thnh tng chm nh vi din tch mi
chm ch vi km vung cc huyn B Trch, L Thy ca tnh Qung Bnh. Thnh
phn thch hc ch yu l ct kt, bt kt, phin st xen vi.
H tng yn Duyt (P
3
-T
1
yd)
Cc ca h tng Yn Duyt ch
bc ng nam pha bc huyn Quan Ha.
kt b t kt xen kp cc thu kn
c nghin cu ch vi chc mt.
1.4.1.4. Gii Mesozoi
H tng C Ni (T
1
cn)
Trong vng nghin cu ch l ra pha ng bc huyn Quan Ha. H tng
gm cui kt, ct kt, bt kt, phin st c mu tm g, b dp v v phong ho
mnh. B dy t 400-800m.
H tng ng Tru ( T
2
t)
Pht trin rng ri Thanh Ho, Ngh An v H Tnh, to thnh cc di ko
di theo phng TB-N. Ngoi ra, pha ty ca huyn
n l trc y c v vo h tng Sng Bung nay cng c xp vo h tng
ny. Ton b h tng c chia thnh hai phn h tng: phn h tng di c trng
cui kt,
kt, c t kt, phin st, st vi,
ca h tng ny thng b phn ct v nm kp gia cc t gy kin to
v nm bt chnh hp ln cc thnh to Paleozoi. B dy ca h tng t 1200-
3400m.
30

H tng ng Giao (T
2
g)
Cc vi mu xm trng ca h tng ch l ra mt din tch nh ng bc
huyn Quan Ha vi chiu dy khng ng k v c quan h vi cc ca h tng
C Ni bi t gy kin to.
H tng Mang Giang (T
2
mg)
Trong phm vi nghin cu, cc thuc h tng ny phn b tp trung ch
c trng bng cc phun tro axt cng vi cc

hnh phn thch hc ch yu l bt kt, st kt, i
ch xe

c np
lm Th
t ( pha ng). B dy t 230-300m.
dy 700m.
)
nh. H tng gm ch yu
cui k
Th Lm (J
1-2
tl)
yu huyn Sa Thy. H tng
trm tch lc nguyn cha ha thch bin. Chng nm ph bt chnh hp trn cc
c hn v b xuyn ct bi cc xm nhp axt phc h Vn Canh. Tng b dy
780 mt v bin i ty theo mt ct.
H tng Quy Lng (T
2
ql)
Trong vng nghin cu, cc thuc h tng ny ch l ra mt din nh
cc ty huyn Lang Chnh. T
n thu knh vi. Tng chiu dy khong 300 mt.
H tng Nng Sn (T
3
n-r ns)
Cc trm tch cha than vng Nng Sn l ra u pha ty ca c
Lm v Sng Bung.
Theo c im thch hc, h tng c chia ra hai phn h tng.
Phn h tng di (T
3
n-rns
1
) c c trng bi cui kt, ct kt, bt kt (
pha ty) v chim u th ct kt, bt k
Phn h tng trn (T
3
n-r ns
2
) phn b cnh np lm sng Bung v Th Lm,
c trng bi cc trm tch cha than kiu m ly hoc ven b. Thnh phn thch hc
c trng bi cuu kt, sn kt, ct kt xen st than mu xm, xm nu. B
H tng ng ( T3n-r
L ra ch yu vng Thanh Ho, Ngh An, H T
t, si kt, ct kt, lp mng ct kt v thu knh than dy 250-300m (phn h
tng di) v ct kt, bt kt mu dy 300-500m (phn h tng trn).
B dy chung t 550-800m.
H tng
Trong phm vi nghin cu h tng ny l ra pha ty Qung Tr to thnh
ba di: Di th nht dc bin gii Vit Lo, di th hai dc t gy Khe Sanh-
Nng v di th ba dc sng akrng v trng Nng Sn, H tng c chia ra 2
phn h tng.
31

Phn h tng di phn b dc theo bin gii Vit Lo, t Khe Sanh n
vng A Rang. Thnh phn thch hc ch yu gm cui kt, sn kt mu tm nht,
ct kt cha vi, st vi mu tm, vi, st vi v ct bt kt. Trn l vi st
mu xm nht v ct kt ht nh, bt kt mu xm nht. B dy t 610m.
Phn h tng trn c din phn b hp, nm trn a hnh cao, st bin gii
Vit Lo, pha nam Khe Sanh v nam Pa Lu. Thnh phn thch hc bao gm bt
kt mu , ct kt xm lc, bt kt xen ct kt mu nu , pha trn l ct kt mu
tr u hng nht. B dy khong 500m.
m lc. B dy 764m.
1
mh)
m gip bin gii Vit
Lo v theo thng ngun sng Le Nghi.
Thnh phn thch hc gm cui kt, dm kt, sn kt gn kt km, mi trn km,
cng vi ct sn kt, bt kt mu vng, nu , phn trn
1.4.1.5
g Khe B phn b dc theo t gy su Sng C, Khe B - Nghi Xun,
di d

n p theo ho thch thc vt. Chiu dy ca h tng
ng Hi (Nh)
Cc thuc h tng ch phn b trn mt din nh ven bin thuc huyn
B Trch. Thnh phn thch hc ch yu l cui tng, sn si kt phn di, st,
xm ng xen bt kt mu v ct kt m
Phn trung tm cc np lm Sng Bung v Th Lm, cc ca h tng ph
khng chnh hp ln h tng Nng Sn. Thnh phn thch hc gm sn kt , ct kt
thch anh ht th mu xm sng, x
H tng Mng Hinh (J
3
-K
Cc thnh to Jura l ra ch yu Thanh Ho v ty bc Ngh An, bao gm
cui, ct kt, bt kt di, chuyn ln l riolit, porphyr, rio-daxit porphyr vi cc
tuf ca chng. B dy t 2000m.
H tng M Gi (K
2
mg)
H tng M Gi l ra ch yu vng ni Cotarun n
thnh mt di hp gia hai t gy dc
thng c mu pht tm
l bt kt, st kt mu nu .
B dy chung ca h tng l 950-1000m.
. Gii Kainozoi
H tng Khe B (Nkb)
H tn
ng cc bn trng ko di.
H tng Khe B ch yu l cui kt, sn kt, phin st, st than v cc va
than u. Tui ca h tng xc l
500-550m.
Bazan olivin dy 10 - 50m to thnh di hp chy theo hng ng bc - ty
nam dc theo t gy pha ty Hng Kh cng c xp vo tui Neogen (N).
H tng
32

st K olin, i ch xen kp mt a vi thu knh st than mng 1-2 cm. B dy chung
m
khu vc Plei MRong xen k trong cc trn
cn c
yu l ct, ct bt, st bt mu xm, dy 5 -
2
2
) phn b thnh di hp
theo thung lng v trng gia ni.
Trong phm vi vng nghin cu hot ng magma xm nhp rt a dng v
erozoi n Kainozoi.
.4.2.1
Poko ca
huyn Ngc Hi. Thnh phn thch hc ch yu l granitoit sng mu b
r rng.
1.4.2.2
n v
khi nng B Khng, c din l hng trm km
2
. Cc khi granitoit thng ko di
theo hng v tuyn v c phng b p cng vi kin trc ca vy quanh.
150-200 mt.
H tng Kontum (N
2
kt)
Cc trm tch ca h tng ny phn b ch yu pha ng Kon Tum.
Thnh phn ch yu gm ct kt ht th n mn, bt kt, st kt pht lc, st x
nu, loang l, iatomit. Ngoi ra,
cc thu knh st tha, st bentonit v bazan. Chiu dy chung 76 mt.
Cc thnh to t (Q)
Trong phm vi vng nghin cu cc trm tch t pht trin ch yu
huyn L Thy, to nn cc ng bng ven bin hoc phn b dc thung lng sng
Bi Thng (Thanh Ha), Con Cung (Ngh An) v Hng Sn (H Tnh). Thnh
phn thch hc ch yu l sn tch (edQ
1
1-2
), trm tch sng bin (amQ
1
3
), bin gi
(mvQ
2
3
), phn b thnh di chy song song vi b bin (huyn L Thy). Cc trm
tch t c thnh phn ch yu l cui, sn si, ct v ct bt phn b dc theo
sng C v sng Con (huyn Con Cung). Ti Hng Sn trm tch c thnh phn l
si, sn, ct, st c gn kt yu (h tng Yn M Q
1
3

ym). Cc trm tch Holocen
trung v thng vi thnh phn ch
40m (Q ) v ct thch anh, ct si, cui dy 2 - 22m (Q
2
3
1.4.2. Cc thnh to magma xm nhp v phun tro
phong ph. Chng bao gm cc thnh to magma c tui t Prot
1 . Cc thnh to magma xm nhp Proterozoi mun
Phc h Chu Lai-Bat (
2
cb)
Trong phm vi nghin cu, cc thnh to xm nhp ca phc h ch l ra mt
s din tch nh ko di pha ng ca huyn Sa Thy v dc t gy
migmatit ha. Ranh gii tip xc vi vy quanh thng khng
. Cc thnh to magma xm nhp Paleozoi sm - gia
Phc h i Lc (
2
3
l)
Phc h i Lc pht trin kin trc Qung Nam - SKng, Trng S
33

Thnh phn thch hc ch yu l granoiorit-gneis, granitogneis v him hn
l granosyenitogneis. mch l granit aplit, aplit, pegmatit c muscovit, turmalin.
xuyn ct vy quanh to ra vnh bin cht tip xc t va n rng.
Cc khi granitoit phc h i Lc xuyn ct h tng A Vng, Long i,
B Khng v b cc trm tch Devon ph ln.
Phc h Mng Lt (
3
3
ml)
Phc h Mng Lt l ra mt din ln khong 300 km2 thuc huyn Mng
Lt. Thnh phn thch hc ch yu l granit 2 mica ht va n ln. Khi granit ny
xuyn ct v gy bin cht nhit cc vy quanh.
Phc h Trng Sn (
3
3
ts)
Trong phm vi vng nghin cu phc h Trng Sn l ra thnh khi ln vi
trm km
2
dc bin gii Vit Lo v cc khi nh dc t gy su Ro Ny.
Cc khi ln thng ng thc v gy bin cht mnh m vy quanh to
thnh cc i sng andaluzit, cordierit, sng pyroxen, sng thch anh - fenspat.
Thnh phn thch hc ch yu l granodiorit, granit biotit, granit 2 mica.
mch l aplit v pegmatit. Phc h Trng Sn c xp vo tui Cacbon sm l da
trn tui ng v 281, 297, 296 triu nm v cui y ca h tng La Kh l cui
granit thuc phc h Trng Sn.
Phc h Din Bnh (
1
4

1
4
db)
Cc granodiorit ca phc h l ra trn mt din tch rng ln ca huyn Sa
Thy v mt phn huyn Ngc Hi. Thnh phn thch hc ch yu l granodiorit,
granit aplit c kin trc gneis mu xm pht lc vng. khong vt mu 10-15%.
Chng xuyn chnh hp cc trm tch Paleozoi ha v gy bin cht tip xc
nhiu mc khc nhau.
1.4.2.3. Cc thnh to magma xm nhp Paleozoi mun- Mesozoi sm
Phc h Bn Ging - Qu Sn (
1
4

1
4
bq))
Phn b rng ri ty Tha Thin - Hu, pha ty Qung Tr v pha ty
huyn L Thu (Qung Bnh), cng kh ph bin kin trc Qung Nam - S Kng.
Cc khi ln nh Bn Ging - Qu Sn c din l trn di 100km
2
, khi Ta Bng
(ty Qung Tr) c din l khong 200km
2
.
Phc h Bn Ging - Qu Sn vi c trng hot ng nhiu pha. Pha 1 c
trng bi gabrodiorit, diorit thch anh. Pha 2: granit biotit - horblend, granit sc s,
granitdiorit. Pha 3: mch aplit. ca phc h giu fenspat kali mu hng, pht
trin qu trnh bin cht kim K-Na. Phc h xuyn ct h tng Tn Lm (D
1
tl), C
34

Bai (D
2-3
cb) v b cc trm tch lc nguyn phun tro h tng Sng Bung (T
2
asb) ph
ln trn. Tui tuyt i ca phc h l 303 v 246 triu nm. Trn c s xp phc
h v Paleozoi mun.
Phc h Sng M (
2
4
sm)
Trong phm vi vng nghin cu phc h Sng M l ra di dng cc khi
nh nh Qu Phong, Con Cung (Ngh An) v Hng Kh (H Tnh). Cc khi
thng c dng ng thc hoc ko di theo phng ty bc - ng nam.
Thnh phn thch hc ph bin bin l granodiorit dng porphyr granit biotit,
granit granophyr. Cc c kin trc dng porphyr vi nn l granoporphyr. Cc
mch l granit, aplit, kersantit. Chng c quan h mt thit vi h tng ng Tru
(T
2
at) v b cc trm tch h tng Sui Bng (T
3
n-r sb) ph ln.
Phc h Vn Canh (
2
4
vc)
Cc xm nhp ca phc h Vn Canh l ra thnh cc khi c kch thc
tng i ln huyn Sa Thy. Thnh phn khong vt ch yu l plagioclas,
felspat K, thch anh, biotit v thuc loi c hm lng silic tng i cao.
Phc h Ni Cha (
3
4
nc)
Cc gabroid thuc phc h ny trong vng nghin cu ch c mt vi khi
nh ng nam huyn Lang Chnh, v ty nam Ca Ro huyn Tng Dng.
Thnh phn khong vt ch yu l olivin, pyroxen plagioclas. c mu xanh xm
v thng cha khong ha titan, v qung ha sulfur.
Phc h Phia Bioc (
3
4
pb)
Trong phm vi vng nghin cu phc h Phia Bioc l ra nam Mng Xn
to ra khi ln c dng mo m, phng ko di l ty bc - ng nam v mt s
khi nh dc theo cc t gy. Thnh phn thch hc ch yu l granit biotit dng
porphyr, granit ht va v nh, granit sng mu, cc mch aplit, pegmatit v
thch anh turmalin. Cc khi granit ca phc h xuyn ct trm tch Trias trung v
b ph bi trm tch Jura, tui ng v l 238, 240 triu nm. Trn c s tui ca
phc h xp vo st trc Nori.
1.4.2.4. Cc thnh to magma xm nhp Mezozoi mun - Kainozoi
Phc h o C (
2
5
c)
Cc th granit thuc phc h ny ch l ra mt s khi nh thuc huyn Sa
Thy, Kon Tum. Thnh phn thch hc ch yu l granit, granosienit v granodiorit.
Hm lng SiO
2
ca thay i t 62-79%, v thuc loi giu K
2
O.
35

Phc h Bn Ching (
3
5
bc)
Phn b ri rc trong h un np Trng Sn bao gm cc khi Bn Ching,
Phu Loi, Sng Chu, Qung Tr v Ty Hu. Cc khi c dng ng thc hoc mo
m v thng c din l nh, ring khi Bn Ching c din l hng trm km
2
.
Thnh phn thch hc ch yu l granit, granosynit dng porphyr, granit
biotit ht va v nh, granit sng mu. mch l pegmatit, aplit, thch anh,
fenspat, turmalin. Tui ca phc h c xp vo Paleogen (tui ng v 26, 29 v
48 triu nm).
1.4.2.5. Cc thnh to phun tro Kainozoi mun- t
Trong phm vi nghin cu, cc thnh to phun tro ch yu l badan c
hnh thnh vo giai on Pliocen- t v t mun, to thnh cc cao nguyn
badan ln Kon Tum. Thnh phn thch hc ch yu l badan olivine b phong ha
to nn cc tng t -vng c gi tr nng nghip cao. Ngoi ra cc badan cn
phn b trn mt s a phn thuc huyn L Thy, Hng Ha.
1.4.3. c im kin to
1.4.3.1. Cc khi kin trc v cc t hp thch kin to
Vng nghin cu c chia ra 4 khi kin trc c trng bi cc t hp thch
kin to khc nhau (Hnh 1-4).
Khi kin trc Thanh Ngh Tnh
Khi kin trc Thanh Ngh Tnh c gii hn bi t gy Sn La - Bm Sn
pha bc v t gy Ro Ny pha nam. Khi kin trc c cc t hp thch kin
to sau y:
T hp thch kin to (PR
3
-
1
) thuc lp granit ho bin cht c vt liu
nguyn thu l lc nguyn cacbonat phn b Qu Phong, Qu Chu, Ph Hot.
T hp thch kin to lc nguyn ct bt st (flish) tui O
3
- D
2
. T hp thch
kin to c trng bi thnh h molas sinh ni v xm nhp granitoit tui D
3
- C
1
.
T hp thch kin to kiu thm bnh n vi thnh phn thch hc ch yu l
cacbonat tui C
2
-P
1
.
T hp thch kin to kiu rift trn v lc a c c trng bi thnh h lc
nguyn phun tro v thnh h macma xm nhp gm granit porphyr, thnh h gabro
drabas tui P
2
- T
1
.
T hp thch kin to c ngun lc a c trng bi thnh h molas cha
than Nori - Ret v thnh h volcano pluton tui J
3
- K
1
.
36

T hp thch kin to trng a bo trn lc a lin quan vi hot ng ca
cc t gy trung tm kin to (Paleogen - t). T hp thch kin to c trng
bi cc thnh h vn lc a, tng sng v m ly ven bin v cc thnh h
xm nhp granit kim tui Paleogen.
Khi kin trc Bnh Tr Thin
Khi kin trc c ngn cch bi cc t gy Ro Ny, krong - A Li,
Nng - Th Kht v c c trng bi cc t hp thch kin to:
T hp thch kin to cung o (lc nguyn silic xen phun tro andezit) c
tui O
3
-S.
T hp thnh h lc nguyn ct kt bt kt st kt dng nhp cu to flish tui
S
2
- D
1
v thnh h granit sng mu cao nhm thuc phc h i Lc (D
1
) c trng
cho bi cnh ng .
T hp thch kin to thm lc a c trng bi thnh h lc nguyn
cacbonat (D
2
- D
3
) v thnh h molas to ni ct kt, bt kt st silic, vi silic cha
than tui D
3
- C
1
, thnh h granit - granodiorit thuc phc h Trng Sn (C
1
ts).
T hp thch kin to thm bnh n c trng bi thnh h cacbonat phn lp
dy tui C - P
1
.
T hp thch kin to tui P
2
- T gm cc thnh h: thnh h granitoid kim
thuc phc h Qu Sn (P
2
- T
1
qs); thnh h lc nguyn phun tro trung tnh
dc t gy A Li - ckrng tui P
2
.
T hp thch kin to tui T
3
- K c trng bi cc thnh h: thnh h
granitoid kiu Hi Vn phn b rng ri, thnh h gabro thng i km vi thnh h
granitoid kiu Hi Vn c tui Trias mun (250 triu nm); thnh h molas to ni
gm cui kt, ct kt, bt kt phn lp xin cho mu n tm g tui t Jura n
Kreta.
T hp thch kin to Paleogen - t to bi cc thnh h bazan olvin
kim, thnh h lc a ngun vn a tng (sng h, m ly ven bin...).
Khi kin trc Qung Nam Skng
Khi kin trc to thnh 2 nhnh, mt nhnh nm gia 2 t gy Nng -
Th Kht v Tam K - Phc Sn. Nhnh th 2 chy dc theo t gy krng - A
Li v P K, c c trng bi cc t hp thch kin to sau:
T hp thch kin to tui Cambri - Ordovic c trng bi cc thnh h:
thnh h lc nguyn - cacbonat xen phun tro mafic v silic bin cht nhit ng
n tng lc, thnh h bazan toleit.
37

T hp thch kin to tui S - D
1
to t cc thnh h: Thnh h granit sng
mu thuc phc h i Lc (
1
D
1
l), thnh h molas sinh ni cui kt, sn kt, ct
kt c ngun gc lc a tui D
1
thuc h tng Tn Lm (D
1
tl), pha trn l thnh to
phin, cc kt mu ph n xm nht tui D
1-2
T hp thnh h tui Permi - Trias bao gm cc thnh h: Thnh h lc
nguyn xen phun tro axit (T
1-2
sb) c b dy 1600m. Thnh h granitoid kim vi
thuc phc h Qu Sn (P
2
- T
1
qs). Trong khi kin trc ny v khi kin trc
Bnh Tr Thin u vng cc thnh to phun tro tng ng.
T hp thch kin to Trias mun - Jura sm c trng bi cc thnh h.
Thnh h tng phn mafic - felsic l sn phm ca pha ng to ni vo st
trc Nori. l cc thnh to gabro giu titan thuc phc h Chaval v granitoid
giu nhm thuc phc h Hi Vn; thnh h molas to ni Nng Sn dy 1400m vi
thnh phn l cui kt, sn kt mu chn lc km chuyn ln sn kt xm en,
xm sng xen bt kt, st kt v cc va than, tip trn l thnh h mu thuc h
tng Th Lm (J
1-2
tl) dy 700m.
T hp thch kin to tui Paleogen - T gm cc thnh h: thnh h
granit sng mu thuc phc h B N, thnh h bazan toleit xut hin vo Oligocen
mun (16,5- 5 triu nm) gn lin vi t gy ti hot ng.
Khi kin trc Khm c
Khi kin trc pha bc v ty ngn cch vi khi Qung Nam - S Kng,
pha nam ngn cch a khi Kontum bi cc t gy su, bao gm cc t hp
thch kin to sau:
T hp thch kin to tui Proterozoi c c trng bi cc thnh h: thnh
h bazan toleit vi thnh phn nguyn thu lc nguyn giu st, bazan toleit v
ccbonat. b bin cht p sut 8 - 14Kbar, T
O
= 400 - 4500C; thnh h gabroit
gm cc th nh gabro amphibolit xen kp trong cc bin cht.
T hp thch kin to tui Vend - Cambri sm: thi on Vend - Cambri sm
hnh thnh t hp thch kin to ophiolit gm cc th siu mafic xen trong h
tng Khm c, kch thc nh, phn b trong i khu Tam K, Phc Sn, thnh
h phun tro mafic - trung tnh - felsic xen trm tch thuc h tng Ni V (PR
3
-
1
).
phn d t mafic qua andesit n rhyolit; thnh h granit sng mu thuc phc h
Chu Lai c tui 530 triu nm nh du bi cnh a ng lc to lp granit bin
cht trc Cambri.
T hp thch kin to thi on Ordivic - Silua: trong thi on ny hnh
thnh h granitoid kim vi Tr Bng c thnh phn ch yu l diorit, granodinit
v granit c trng cho ra lc a tch cc.
38

T hp thch kin to thi on Trias mun - Jura sm c trng cho bi
cnh un np to ni vi thnh h granitoid kiu Hi Vn (T
3
n hv).
T hp thch kin to thi on Neogen - T: trong thi on ny hnh
thnh thnh h bazan olivin kim, bazanit lin quan vi cc t gy v tuyn v
kinh tuyn, chu chi phi bi qu trnh hnh thnh Bin ng.
Qua trnh by trn cc khi kin trc c qu trnh hnh thnh, pht trin lu
di v phc tp. Trung tn kin to v kin to hin i biu hin hot ng kin to
mnh m dn n hnh thnh bnh kin trc v a hnh tng phn nh ngy nay.
Hot ng kin to hin i Bc Trung B th hin rt r dc cc i t
gy su. Hot ng mnh m cu chng l mt trong nhng nguyn nhn gy ra cc
tai bin trong khu vc.
1.4.3.2. Hot ng t gy
Bc Trung B cc h thng t gy kh pht trin c bit l h ty bc -
ng nam. Chng gi vai tr quan trng trong lch s pht trin a cht khu vc.
Cc h thng t gy c lch s pht trin lu di, biu hin hot ng mnh m
trong tn kin to v kin to hin i. Xt v qui m v vai tr kin to cc h
thng t gy chia ra 2 cp: cp phn chia a khi v cp phn chia cc khi kin
trc (Hnh 1-4)
Cc t gy phn chia a khi
Thuc cp ny l cc i t gy xuyn v, l i khu gip ni cc a khi.
Theo trnh t t bc xung nam chng gm i t gy Sng M, i t gy Tam
K - Phc Sn v i t gy krng - Poko.
1) i t gy Sng M
V mt hnh thi l mt i khu gip ni a khi Bc Trung B vi a
khi Ty Bc, ko di theo hng ty bc - ng nam v cm v ng bc vi gc
dc 70
0
- 80
0
. Cc thnh to a cht dc theo i t gy to nn mt t hp
ophiolit.
i t gy Sng M phn nhnh, m rng u ng nam trong phm vi
ng bng gip bin.
Hot ng ca i t gy Sng M trong tn kin to th hin kh r v tri
qua 2 giai on: giai on sm t sau Kreta mun (K
2
) n trc Neogen mun (N
2
)
chu tc ng ca trng ng sut vi c trng
1
nm ngang theo phng v
39

tuyn,
3
nm ngang theo phng kinh tuyn v
2
gn thng ng (theo kt qu
nghin cu, t gy c tnh cht trt bng tri).

103 30
o
105 00
o
106
o
30 108 00
o
109 30
o
21
00
o
21
00
o
18
00
o
15
00
o
109 30
o
15
00
o
108 00E
o
106 30E
o
105 00E
o
103 30E
o
18
30
o
19
30
o
16
30
o
16
30
o
18
00
o

t g

t g

y
R
s

n
i
y
S

n
L
a
- B
m
S

t
g

y
S

g

M

t g

y

I
IV
V
Khi kin trc Thanh Ngh Tnh
a khi K
Khi Kin trc Bnh Tr Thin

o
N

y
t gy Vnh Linh - Gio Linh

t
g

y

a
k
R

n
g
-
A
L

g
C

t gy Nng - Th Kht
t gy Tam K - Phc Sn
t gy krng - Hu
on tum
t gy su phn chia cc khi kin trc
t gy khu vc pht trin trong ni min
0 30 60
III
I
II
Khi kin trc Qung Nam - Skng
Khi kin
Ch gii
II
III
IV
trc Khm c
0 30 60
t gy T Vi - Hng Nhng

y

P

I
V

t

g

Hnh 1-4 : S yu t kin to chnh vng Bc Trng Sn
Giai on mun t N
2
n Q biu hin hot ng ni la phun tro bazan
Nh Xun, Nng Cng. Trong giai on ny i t gy hot ng trong trng ng
sut nn p cc i
1
theo hng kinh tuyn, cng
3
theo phng v tuyn v
trc
2
gn thng ng. t gy c tnh cht trt bng phi. Dc t gy pht trin
cc th a mo tui Plioxen - t (Lm Ph, Gia H).
Kt qu phn tch khe nt kin to i t gy Sng M thuc pha mun v
c bn th hin tnh cht trt bng phi. Bn cnh cn c cc khe nt mang tnh
cht trt bng phi thun.
40

Hot ng hin i tch cc ca i t gy c khng nh bi cc biu
hin: C cc d thng a ho c bit nh Ra, Hg, CO
2
, CH
4
cc th trn Sng
M, Mng Hun (Sn La), B Thc, Long Chnh, Thng Xun, M Sn (Thanh
Ho). C cc d thng a nhit ( Bi Thng, Tnh Gia), C xut l nc nng
t, st t u ng nam ca i, L i
c bi
i t gy c phng kinh tuyn, chy t Th Kht vo bc huyn Hin
v ko di theo lu
vc sng Poko v Sa Thy. i t gy ny l ranh gii gia a khi Insini v a
rong giai on Plioxen - t, i t gy hot
ng theo c ch tr
nhng du hiu dch chuyn ng quan st thy mt s
khu vc ( Lng Mit bin 100 - 150m; La t, Ph Vinh v Hng Phong dao
ng t
trong i pht sinh ng t vi M
a kh


1) i
Bm Sn ko di gn 500 km vi ng phng
khng n nh. T Xn H ti Tun Gio c hng kinh tuyn. T Tun Gio n
Lm Ph (Lang Chnh), Biu hin nt
u hin hot ng a chn mnh, c th xy ra ng t vi M t 7,0
Richte v H
max
= 25 - 30 km.
2) i t gy krng - A Li
(Qung Nam) theo lu vc sng A Vng cho ti Khm c
khi Bc Trung B (Trng Sn). T
t bng phi (ti bn T Leng sng krng cc bc thm, bi
bi b dch chuyn vi bin 300m). Kt qu phn tch khe nt cho thy kh phc
tp v thay i theo khng gian: t gy krng - A Li on t Lng Sen n
Khe Pe theo c ch trt bng phi v on t Khe Pe n A Su theo c ch trt
bng phi thun. Ngoi ra
150 - 200m...).
Nhng biu hin i t gy hot ng tch cc trong hin i:
Dc i t gy hin tng nt st v trt t quan st thy krng - A
Li, dc sng Poko, Sa Thy, C xut l ngun nc nng Hng Ho, Nm
max
=5,6 - 6 v H
max
=10-15km.
3) i t gy Tam K - Phc Sn
y l i t gy su phng v tuyn, l i khu ni a khi Indosini vi
i Bc Trung B (Trng Sn). c c trng bi cc t hp thnh h ophiolit.
i t gy ny c phn nhnh t t gy krng - Poko. su xut pht 35 -
40 km, cm v pha Bc. y cng l mt trong nhng i pht sinh ng t.
Cc t gy phn chia cc khi kin trc (trong v)
t gy Sn La - Bm Sn
i t gy su Sn La -
41

Mc C
t trin k tha v biu hin hot ng mnh trong Tn
kin t tri qua 2 giai on:
Giai on sm (E - N
2
) i t gy mang tnh cht trt bng tri vi cc gi
n cc i gn nm ngang theo phng kinh tuyn;
3

trc c
2
- Q) nm trong trng ng sut trt bng phi vi c trng
ca cc
2
c th hin qua cc du hiu:
(Sn La) v Bin Sn (Thanh Ho).
t gy sau:
t gy K Sn - Ca L pht trin theo hng ty bc - ng nam. on K
tnh cht trt bng phi. on Vnh Th - Ca L t
gy c
hu theo hng ty bc - ng nam, n gn B Thc b t gy phng
kinh tuyn ct lm x dch gn 400m ri tip chy ra bin qua Nga Sn theo hng
ty bc - ng nam.
Hot ng ca t gy lin quan vi qu trnh pht trin ca i ng Sng
vo Paleozoi mun v u Mezozoi. i t gy l ranh gii gia hai khi kin
trc: i phc np li Sng M v phc np lm Sng . Theo kt qu nghin cu
i t gy Sn La l i ph
o v Kin to hin i. Trong Tn kin to i t gy
tr ca ng sut:
1
trc n
ng cc i gn nm ngang theo phng v tuyn v
2
gn thng ng.
Giai on mun (N
gi tr ng sut:
1
trc nn cc i gn nm ngang theo phng v tuyn;
3

trc cng cc i gn nm ngang theo phng kinh tuyn v gn thng ng.
Hot ng hin i ca i t gy
Tn ti cc d thng kh Radon; Hg, CO
2
, CH
4
Ching Mai, Ching Ve
Nt trt t ln dc theo t gy t Lai Chu n Tun Gio, Ching C,
Thch Thnh v nhiu ni khc.
Biu hin v vn ng thng ng vi bin khc nhau: i Sng nng
vi tc 0 - 1 mm/nm; Yn Chu st ln - 2,7mm/nm, Tun Gio - 3,7mm/nm,
i Sng M nng n nh 2mm/nm.
L i c biu hin a chn mnh, tp trung cc chn tm c M = 6,6 - 7,0
Tun Gio v Thch Thnh. ng t ngy 24/6/1983 xc nh i t gy cm v
bc ng bc vi gc dc kh ln v c ch trt bng phi thun. y l i sinh
chn mnh nht Vit Nam.
C xut l nc nng trong i t gy Thch Thnh.
2) i t gy Sng C
Pht trin theo hng ty bc - ng nam v phn nhnh u ng nam
gm mt s
Sn - Vnh Th t gy c
tnh cht trt bng phi thun.
42

t gy Khe B - Nghi Xun c tnh cht trt bng phi thun l chnh. Cc du
hiu chuyn dch ngang th hin r khu vc Bn im, Bn Ngun v Bn Na Ph.
di d thng a nhit rng 150m di 3200m
o
t biu hin r v tp trung H Tnh. Vo
y l i t gy c kh
nng p
3) i
i, i t gy th hin tnh tch cc thng qua hng
c nng c nhit 70
0
C (x Tin Ho)
n nt t xy ra t Hng Kh n Qung Trch,
cc d
nh Linh
t gy Khe B - H Tnh dch chuyn phi ba khu vc: x Mn Sn (Anh
Sn), Hi Lm v Sng Trai (Thanh Chng). Bin dch chuyn phi ca ton h
thng t gy t 790m.
t gy Hui Nh - Xing Lp biu hin dch chuyn ngang khu vc: bn
Cang v bn Xing Lp vi tng bin dch t 1400 m. Kt qu phn tch kin
trc ng lc cho thy tnh cht trt bng nn l ch yu.
Dc i t gy Sng C c cc
vi bin 0,8 Tng Dng. Nt st
nm 1903 xy ra ng t vi magnitud t 5,1 n 5,5.
ht sinh ng t kh mnh ca Bc Trng Sn vi magnitud 6,1 6,5
Ricte v su ti a ca chn tiu 15-20km. Trong i cn pht hin c cc d
thng Radon 447 xung/pht; thu ngn 3283ng/m
3
, v d Thanh Chng - Tn
K: Radon 265 xung/pht, thu ngn 245ng/m
3
, Con Cung: Radon 313
xung/pht; thu ngn 34 ng/m
3
, Mng Xn: Radon 279 xung/pht - 663
xung/pht.
t gy Ro Ny
Pht trin theo hng ty bc - ng nam cm v pha ty nam, su xut
pht 30 - 35 km. Cc du hiu trt bng phi trong giai on Plioxen - t c
th hin Hng Sn, Hng i, Hng Kh. Ngoi ra nhng biu hin dch
chuyn ngang v ng cng quan st thy t Tuyn Ho n Qung Trch.
Trong giai on hin
lot cc du hiu nh xut l nhiu im n
v 50
0
C (x Sn Trch), nhiu tuy
thng Radon, thu ngn xut hin tuyn Phc Trch v tuyn Th Lc.
Ngoi ra, dc theo i cn c cc di d thng a nhit di hng nghn mt, rng
hng trm mt vi bin 0,5
0
. Trong lch s, i ny ghi nhn mt s trn ng
t vi magnitud t t ti 4 Richte.
4) i t gy Khe Gia - V
Hot ng trt bng phi trong giai on Pliocen - t th hin nhiu
ni dc theo i t gy vi bin tng cng 150m (Khe Gia) v 180m (Khe
Chun). Ngoi dch chuyn ngang cn quan st thy nhng biu hin dch chuyn
thng ng vi bin 60 - 70m ( Khe Gia) v tng t nh vy dy ni Th Ve
43

(Huyn L Thy). Dc theo t gy hnh thnh cc trng tch t trm tch t (ti
khu vc nng trng Khe Gia v Khe Bang) c lin quan ngun gc vi dch
chuyn ngang ca t gy.
nh Linh c nhng biu hin hot ng tch cc
trong g
), c d thng a nhit H X th
trn V
iu hin
chuyn
v
1
0
H
cu, hot ng a ng lc hin i k tha bnh
kin trc tn kin to v theo chiu t lc a ra bin (phng v tuyn) c th chia
c khc nhau.
h nn cc qu trnh
sn v
i t gy Khe Gia - V
iai on hin i nh sut l nc nng vi T
0
= 105
0
C nm ngay trn t gy
(x Kim Thu - L Thu), c d thng Radon, thu ngn v cacbonnic Xm Bang
(L Thu); Bn Quang - Sa Lung (Qung Tr
nh Linh di 2200m, rng 350m, bin 1,45
0
. Ngoi ra biu hin nt t dc
i t gy cng pht trin.
5) i t gy krng - Hu
Pht trin theo hng ty bc - ng nam. Hot ng trt bng phi trong
giai on Pliocen - T biu hin nhiu ni dc t gy (T Leng, Phong
Xun...) vi bin tng cng l 1470 m. Ngoi ra cn quan st c b
ng thng ng vi bin dch chuyn 300m qua cc mt ct v ti liu
khoan. Theo kt qu phn tch khe nt th tnh cht trt bng phi c trng cho
dy ng Nam ca t gy.
i t gy krng - Hu c nhng biu hin hot ng tch cc trong giai
on hin i nh xut l nc nng (T
0
= 65
0
C) krng, c d thng Radon,
Thu Ngn krng v Hu, c d thng a nhit vi bin 0,5
0
krng
ng Long (Thnh ph Hu). Nt - st t tp trung khu vc Hu. Theo cc
ti liu a chn t gy ny cn l i pht sinh ng t vi M
max
= 5,6 - 6; H
max
=
10-15km.
1.4.3.3. Vn ng thng ng
Trong khu vc nghin
ra 3 min vi ch a ng l
Min nng v nn p mnh Trng Sn vi bin nng Tn kin to v hin
i t 2.500m. Trc nng chy dc bin gii Vit Lo. Bin ny ca cc khi
kin trc trong min t nhng gi tr khc nhau. Do nng mn
xm thc su din ra mnh m.
Min st ln b tr tch gin Trng Sng Hng (thuc thm lc a). Tng
bin st ln t 18.000m. Min nng h yu v iu kin a ng lc tng i
bnh n. Min ny bao gm vng i v ng bng ven bin Bc Trung B.
44

Phm vi khu vc nghin cu bao gm ch yu cc khi nng trung bnh dng
tuyn (khi Quan Ha; khi Ty Ngh An; khi Trc A - Qu t; khi krng;
) v dng vm (khi Ph Hot) thuc min nng v
nn p
Sn; khi Ph Lc) v mt s trng (Trng Thanh Ho; Trng Vinh;
, xc nh tc st ln trung bnh trong tn kin
t
i nh n
Th v iu Bn ( Nng) nh hng trc tip n thot l ca Sng Hng,
Sng Thu Bn v Sng Hn.
trin rt a dng gy ra nhng tn
g a cht, a hnh, kh hu, mng sng sui v
hot
t gy hot ng v
i nh hng ca chng.
- Pht trin trn cc nn t khc nhau v cc dng a hnh khc nhau.
- Phng ca ng nt pht trin theo hng bc nam v bc ty bc nam
ng nam. iu chng t trng lc cng ch o c hng v tuyn.
Nt st t l mt tai bin e do cuc sng ca cng ng dn c c th
l : nt st t Nh Xun (Thanh Ha) dc ng QL 15 lm gy cu. Nt t
tp trung K Sn, Tng Dng Tuyn Ha Qung Bnh, knng Qung Tr
khi A Li v khi Nam ng
mnh Trng Sn, cc khi nng yu dng tuyn (khi Yn Thnh; khi Anh
Sn, khi Honh
Trng H Tnh, Trng L Thu; Trng ng H - Hu) thuc min nng h yu.
Trong trng ng H - Hu
to v hin i l 0,05 - 0,1mm/nm. Khi krng - Hu vn ng thng ng
4mm/nm. Ngoi ra, cc khu vc Hu - Nng hnh thnh nhng khi nng hin
Hi Thanh, An Ho, Ph Vang, Thu Thanh (khu vc Hu), Yn N, Nh
1. 5. Tai bin thin nhin
Vng nghin cu thuc cc huyn bin gii min ni c c trng bi cc
yu t mi trng a dng v phong ph. Hin trng mi trng phn d r rt theo
tng vng v c th hin r qua cc yu t t nhin v x hi.
Tai bin thin nhin trong vng pht
tht ln. Cc yu t ca mi trn
ng ca con ngi to ra mt vng c tim nng ln v tai bin thin
nhin. Nhng tai bin ch yu xy ra trong vng bao gm: nt st t, trt l, l
lt, l qut, ng t, xi mn...
1.5.1. Tai bin thin nhin ton vng
1.5.1.1. Tai bin nt - st t
Nt st t trong vng nghin cu (Hnh 1-5) rt pht trin v c nhng nt
c trng sau :
- Cc v tr nt st t phn b thnh di, trng vi i
v A Li Tha Thin Hu (Error! Reference source not found., Error!
45

Reference source not found.). Nhn chung, nt st t c quy m ln trong vng
thng nm trong phm vi nh hng ca cc i t gy ln. Mt s v d v nt
t in hnh mt s huyn :
Huyn K Sn (Ngh An)
Nt km theo st t pht trin lin tc trong nhiu nm qua Hui Ging v
Sp Thp. Sp Thp cc rn chc chng chu ngoi sinh tt hn Hui Ging,
bi vy kh nng trt l khng cao nh Hui Ging. Hui Ging st t vi
din tch 1,5 km
2
bao gm ba khi st lin tip, chiu di mi khi 200m theo
phng ng bc - ty nam, trn sn a hnh c dc 45
o
v c cu to t
bt kt v phin. Bn Sp Thp quan st thy 3 khi st lin tip xy ra trn vai
ni ko di theo phng v tuyn, a hnh vch trt dc cu to bi ct kt,
quzit. thn Sn Thnh, x Tc Cn c ng nt hng 170
o
ct ng cng v lm
nghing nh. Nt st t pht trin dc theo t gy sng C.
103 30
o
105 00
o
106 30
o
108 00
o
21
00
o
21
00
o
18
30
o
19
30
o
18
00
o
16
30
o
15
54
o
108 00E
o
106 30E
o
105 00E
o
103 30E
o
15
54
o
16
30
o
18
00
o
Ninh Bnh
B
i

n
g
Ho Bnh
Sn La
Lo
Thanh Ho
Ngh An
Sm Sn
Hn M
Chu
H Tnh
V
nh D
in
Ba n
Qung Bnh
ng Hi
H Tnh
Vinh
L

o
ng H
Qung Tr
Tha Thin Hu
Qung Nam
Ranh gii tnh
0 30 60 Km
Ch Gii
im nt st t
ng quc l
Trung tm tnh

46

Hnh 1-5 : S hin trng nt st t vng Bc Trng Sn
Huyn Hng Ho v A Li (Qung Tr, Tha Thin Hu)
Dc i t pht trin, tp
trung Phong, Hng H v Hui Nh (A Li). Cn
trong p .
do hot ng ca lng sng c hoc
tn ti hot ng karst vng ny.
1.5.1.2



t gy krng- Hu v Hng Ho - A Li nt
i Mc, x Hng H, Hng
hm vi huyn Hng Ho, nt st t km pht trin
Nguyn nhn ngoi kin to cn c th
. Tai bin trt l
Tai bin trt l xy ra lin tc, gy thit hi nng v tp trung ba tnh
(Hnh 1-6): Thanh Ha, Ngh An v Tha Thin Hu. Cc khi trt t vi trm m3
n vi nghn m
3
i khi xp x 200.000m3.
47

103 30
o
105 00
o
106 30
o
108 00
o
109 30
o
21
00
o
21
00
o
109 30
o
00
30
15
00
o
108 00E
o
106 30E
o o
15
o
16
o
18
o
18
30
o
19
30
o
18
o
00
16
o
30
105 00E
o
103 30E
00
Ninh Bnh
B
i
Ngh An

n
g
L

o
Ho Bnh
Sn La
Lo
Thanh Ho
Sm Sn
Hn M
V
nh Din Chu
H Tnh
Qung Bnh
ng Hi
Ba n
H Tnh
Vinh
ng H
Qung Tr
Tha Thin Hu
Qung Nam
Ranh gii tnh
0 30 60 Km
Ch Gii
im l
Trt l
ng quc l
Trung tm tnh

o thng v e do cc
khu d i a
ng l
Hnh 1-6 : S hin trng st l vng Bc Trng Sn
Cc khu vc trt l in hnh:
T ng ba ng Tm i N Mo (huyn Quan Sn)
Tuyn Vinh i Thanh Chng (QL 46)
Tuyn Qu Chu i Qu Phong (QL 48)
Tuyn QL 14A (A Li) on ng Hin i Nng v o Hi Vn
Trt l xy ta vo cc thng ma ln gy ch tc gia
n c, chng phn b theo hng ty bc - ng nam gn lin vi cc
c hin i, c sn dc > 25% vi v phong ho dy (Error! Reference
source not found., Error! Reference source not found., Error! Reference
source not found., Error! Reference source not found.).
Mt s v d trt l in hnh cc vng :
48



Na Mo chng 1km, trt xy ra trn on di 200m, cao 30m. Ti y taluy m
0m lm mt gn ht lng ng gy ch tc giao thng
trong n
100 m, cao 10- 20 m, su 0.5 - 1 m. C mi
khi trt tp trung trn on Mng Xn - Nm Cn (di 30 km). Hng nm bin
t l vi khi lng 1000m
3
gy ch tc giao thng.
Dc quc l 7A ti x Nm Cn, K Sn 200 m ng b st trt v t
bn taluy ng trt l ko di trn sut on ng ny. Taluy m trt 200m,
su 5m, c ly trt 2 3 m, ph hu h thng cng thot nc. Hng nm, on
ng ny trt vi khi lng khong 1000m
3
.
Trt st vi quy m ln xy ra ti thn Sn Thnh, x Tc Cn, K Sn.
Hng nm ng b st ln trn mt on di 200 - 300m, c ch st thp hn so
vi mt ng 0.5 m.
Nguyn nhn trt l nghim trng: Trm tch h tng Sng C v h tng
Hui Li b dp v, km bn vng v phong ho mnh, mt lp nghing theo sn
trng vi mt trt. v vn, phong ho mm b b ngm nc nn qu trnh trt
thng xuyn xy ra.

Huyn Hng Ho v A Li
Trt l dc ng QL9 Cu Ro Qun v ca khu Lao Bo gy ch tc
giao thng.
Cc ng Tn Long - La, Khe Sanh - Sa Trm, Khe Sanh - Hng Phng,
T Rt - La Lay xy ra hin tng l nn ng v cc m cu. Trong t ma l
11/1999 taluy ng lin tc b trt l vi quy m trung bnh n ln.
Dc ng QL14A on ng krng - Ali trt l nghim trng v
km theo dng bn .
Trt l ln xy ra thn P Tng x krng huyn krng. Taluy
cao v dc (45
o
) n
Huyn Quan Sn (Thanh Ha)
Dc theo QL 217 cch Na Mo t 1 n 5km thuc a phn huyn Quan Sn
hng nm trt l xy ra mnh m vi quy m t ln n rt ln. in hnh l cch
ng tr t trn on di 10
hiu ngy.
Huyn K Sn
Trong phm vi tnh Ngh An, trt l xy ra ph bin v mnh m, c bit
l dc cc trc ng giao thng min ni (QL 7, v tnh l TL 532)
S c trt l xy ra mnh vi quy m ln trn on Mng Xn i ca khu
Nm Cn (QL 7A). Khi trt di nht
gii Vit Lo xy ra tr
ng
n hng nm tri trt mt lng t ln.
49

Nguyn nhn: b dp v kt hp vi yu t thu vn nn gy trt ln.
1.5.1.3
ra vo ma ma t thng 8 n thng 11 v tp trung
vo cc huyn ca 6 tnh (Hnh 1-7): Thng Xun, Nh Xun, Lang Chnh (Thanh
u u Hp, Ngha n, Tn K, Con Cung (Ngh An); Hng
Sn, H
992 ma ln gy l qut K Sn ph hu nhiu cng trnh thu
li, gia
6 l qut Tha Thin Hu ph hng 30 cu cng cc loi.
L qut xy ra mnh min ni Qung Tr, c bit Lao Bo. L qut
nghn dng xy ra mnh m. T nm 1981 n nay, l qut nghn dng xy ra 4
ln: 1981, 1983, 1990, 1999. Nm 1990 Lao Bo ngp 2m, nm 1999 ngp 1m.
L bn ch xy ra mc trung bnh yu v hu nh ch xut hin trong
phm v
56000 nh b ngp;
Tha T
1.5.1.4
h, xi mn do gi.
rong xi mn b mt gy thit hi ln nht. Cc vng xi mn mnh l: lu vc
Sng C (20,34 tn/ha/nm); lu vc Sng Gianh (10,7 tn/ha/nm); lu vc Sng
Qung Tr (15,7 tn/ha/nm); lu vc Sng Hng (19,5 tn/ha/nm).
Xi mn tp trung cc vng i chuyn tip t vng ni cao pha ty sang
vng ng bng ven bin (Hnh 1-8).

. L qut v l bn
Loi tai bin ny xy
Ho); Q Chu, Q
ng Kh (H Tnh); Hng Ho, Minh Ho (Qung Bnh); Lao Bo, Hi
Vn (Qung Tr); A Li, Nam ng (Tha Thin Hu).
Ngy 14/8/1
o thng, xy dng lm thit hi 120 triu ng. Thng 10-1992 cng xy ra
nhiu trn l qut cc huyn min ni thit hi 2,5 t ng.
Nm 199
i nh hng ca cc i t gy ln hot ng, ni c nng lng a hnh ln.
Nm 1999, l lch s tn ph cc tnh min Trung. Qung Bnh c 9 ngi
cht, 55000 nh b ngp, 100 thuyn b cun mt; Qung Tr
hin Hu b thit hi nng, m ph Tam Giang v h tng c s b tn ph.
. Tai bin xi mn
Qu trnh xi mn xy ra mnh v a hnh dc, kh hu nng nng ma
nhiu. Xi mn gm 3 kiu: xi mn b mt, xi mn x rn
T
50

103 30
o
105 00
o
106 30
o
108 00
o
109 30
o
109 30
o
21
00
o
21
00
o
18
30
o
19
30
o
18
00
o
16
30
o
15
00
o
108 00E
o
106 30E
o
105 00E
o
103 30E
o
15
00
o
16
30
o
18
00
o
Ph Lc
A Ro
Hng Thnh
Hi Lng
Hng Thi
Ph Nhun
Ph Bi
Gio Linh
H X
Lao Bo
Hng Ho
Hng Lp
Kin Giang
L Thu
Ba n
Hng Lin
Dn Ho
Cao Qung
Hng Kh
Mng Xn
Con Cung
Tn K
Kim Sn
Tnh Gia
Hm Rng
La Ngha
Quan Ho
Ngc Lc
Lam Sn
Ninh Bnh
B
i

n
g
Ho Bnh
Sn La
Lo
L

o
Thanh Ho
Ngh An
Sm Sn
Hn M
V
nh Din Chu
H Tnh
Qung Bnh
ng Hi
H Tnh
Vinh
ng H
Qung Tr
Tha Thin Hu
Qung Nam
0 30 30
Km
Ch Gii
L qut nghn dng
L qut nghn dng do cng trnh
L qut nghn dng cnh ng Karst
ng quc l
Trung tm tnh
Ranh gii tnh

Hnh 1-7 : S hin trng l qut Bc Trng Sn
Tai bi n ngy cng
nhiu c
m vi l qut sn lm gia tng nh hng tiu
cc
ng khu vc nghin cu (Hnh 1-9), ng t tp trung mt s i t
gy (
5 vi M = 6,7 Richter. B dy tng hot ng
t 25 - 30km.

n xi mn ch yu ph hu lp t canh tc v to n
c khu vc t trng i trc v gy ng ngp cc b cc khu vc vt sn.
Tai bin xi mn thng i k
n mi trng t ai.
1.5.1.5. ng t
Tro
i t gy sng M, sng C, Ro Ny, i Tam K Phc Sn v i
krng - Poko).
i sng M l i pht sinh ng t vi M = 7 Richter. i Sng M
tng xy ra ng t vo nm 193
51

103 30 105 00
o
106 30
o
o
o
108 00
o
109 30
o
21
00
21
00
o
16
o
30
18
o
109 30
o
15
00
o
108 00E
o
106 30E
o
105 00E
o
103 30E
o
15
00
o
18
30
o
19
30
o
18
00
o
16
o
00
30
Ninh Bnh
Sn La
B
i

n
g
L

o
Ho Bnh
Lo
Thanh Ho
Ngh An
Sm Sn
Hn M
V
nh Din Chu
H Tnh
Qung Bnh
ng Hi
Ba n
H Tnh
Vinh
ng H
Qung Tr
Tha Thin Hu
Qung Nam
B Kontum
20.34
10.07
19.6
19.6
8.62
Tc xi mn (tn/ha/nm)
8.5
0 30 60 Km
Ch Gii
ng quc l
Trung tm tnh
10.07
Ranh gii tnh
Ranh gii vng xi mn
8.5

Hnh 1-8 : S hin trng xi mn t vng Bc Trng Sn
Richter, Hmax
= 10 -
i Sng C l i pht sinh ng t vi M = 6,1 - 6,5 Richter, Hmax =
15 - 20km. tng xy ra ng t t M = 5,1 - 5,5 vo nm 1903 v 1918. Theo
ti liu lch s nm 1821 xy ra ng t vi M = 6 Richter.
i Ro Ny thuc vng pht sinh ng t vi M = 5,6 - 6,0
15km. Vo th k trc xy ra 3 - 4 trn ng t vi M > 4 Richter.
i krng - Hu: nm trong vng pht sinh ng t vi M = 5,6 - 6,0
Richter, Hmax = 10 - 15km. tng xy ra ng t Thun An vi M = 3
Richter, Bc thnh Hu nm 1829 xy ra ng t cp VII.

52

103 30
o
105 00
o
106 30
o
108 00
o
21
00
o
21
00
o
30
15
o
54
18
30
o
19
30
o
18
00
o
18
00
o
16
o
16
30
o
54
108 00E
o
106 30E
o
105 00E
o
103 30E
o
15
o

t
g

y
S

n
L

e
S
a
n
h
-

n
g
a
-
B
m
S

t

g

y

S

n
g

M

t
g

y
R

o
N

t
g

y
s

n
g
C

t gy V
nh L
inh - G
io Linh

t
g

y
K
h
103 30
o
105 00
o
108 00
o
21
00
o
21
00
o
30
15
o
54
30 0 30 Km
18
30
o
16
o
16
30
o
54
108 00E
o
106 30E
o
105 00E
o
103 30E
o
15
o
18
00
o
Vng rt nguy him
Vng nguy him
Vng t nguy him
t gy su phn chia
cc khi kin trc
t gy khu vc pht trin
trong ni min
im l
Trt l
Ranh gii phn vng tai bin
Ch Gii
L qut nghn dng
do cng trnh
L qut nghn dng
L qut nghn dng
cnh ng Karst
Nt st
1
2
3
Ranh gii tnh
Ninh Bnh
B
i

Ho Bnh
Sn La
Ngh An
n

n
g
Lo
Thanh Ho
L

o
Sm Sn
Hn M
V
n
h D
in C
hu
H Tnh
Qung Bnh
ng Hi
Ba n
H Tnh
Vinh
ng H
Qung Tr
Tha Thin Hu
Qung Nam
Quan Ho
Kim Sn
Mng Xn
Chu Sn
Hu
Hng Thnh
Hng Kh
Dn Ho
1
1
1
2
2
3
3
3
3
3

Hnh 1-9 : S phn vng tai bin khu vc Bc Trng Sn
i Hng Ho - A Li nm trong vng pht sinh ng t vi M = 5,6 -
6,0 Richter, Hmax = 10 - 15km.
Vng nghin cu c biu hin hot ng kin to hin i tch cc v cha
ng dc cc i t gy v chu nh hng cc
ng nhiu tai bin nguy him: ng t, nt - st t, trt l, l qut - l bn ,
xi mn. Cc tai bin c lin quan mt thit vi nhau v c tc ng cng ho mc
ph hu.
Cc tai bin pht trin tp tru
hot ng ca cc t gy. Bi vy vic nghin cu, nh gi iu kin a ng lc
hin i c bit l hot ng ca cc t gy c mt ngha ln trong vic xut
cc bin php gim thiu tai bin.
53

1.5.2.
t v v phong ho
Cc thnh to a cht bao gm cc trm tch, bin cht, trm tch phun
i t gy sng C,
i cc thnh to a cht b xit p, c nt, dp v
mnh to iu kin cho qu
o
chim khong 25 -
Xn, Con Cung. dc t 25 n 40
0
rt thun li cho
qu trnh tr
n 700-1000, to t granit Bn Ging - Qu Sn chim 40-45% din
tch ca tnh.
r c a hnh vi dc trung bnh 15-25 phn b ch yu
Hng Ho, Gio Linh. dc trn 25
o
n i mnh m (dch trt phi bin 250m; d thng kh
Radon
nng trung bnh, chu nh hng trc tip ca i t
gy
c im xut l nc nng krng, c d thng kh
Radon
Nhng yu t nh hng n tai bin
1.5.2.1. Cc thnh to a ch
tro v cc magma b dp v, d b phong ha. c bit, dc
krng Hu, krng A L
trnh phong ha pht trin nhanh, to iu kin thun
li cho vic trt l v xi mn.
1.5.2.2. a hnh v sn dc
a hnh ni c cao t 200 - 300m n 1000 - 1500m, b phn ct mnh,
dng vch, tp trung dc bin gii Vit Lo v pht trin dc theo cc t gy Sng
C, krng - A Li, krng Hu v dc t gy PoKo. Vng ny c trng
sn dc: a hnh dc >40
o
(chim 3-4%). dc 15 - 20
30% Qu Phong, Mng
t l.
a hnh ni cao tp trung Hng Ho, Cam L - krng, c cao t
300 - 500m
Tnh Qung T
o
ch chim 5-10% din tch ca tnh, phn b
ch yu Cam L. Ngoi ra, dc theo sng Ro Qun a hnh vch kh pht trin.
1.5.2.3. Hot ng kin to
Dc bin gii thuc a phn Ngh An H Tnh chu nh hng trc tip
ca i t gy sng C (i t gy K Sn - Ca L). Biu hin hot ng tn
kin to v kin to hi
; d thng a nhit; biu hin a chn mnh; dp v mnh)
Cc vng tnh Qung Tr, Tha Thin Hu thuc phc np li Trng Sn.
Trung tm kin to thuc i
krng - Hu v Hng Ho - A Li. Cc t gy ny hot ng theo c ch
trt bng phi, xit p v c nt mnh. Trong hin i, t gy krng - Hu biu
hin hot ng mnh m, c c
, Metan, CO
2
v thu ngn, c d thng a nhit v hot ng a chn mnh.
i t gy Hng Ho - A Li trt bng phi, to cc bn hnh thoi tch
t trm tch t v dch chuyn cc lng sui krng. C hot ng a chn
54

vi Mmax = 5 - 6 v Hmax = 10 - 15km. Hot ng kin to mnh m l mt trong
nhng
1.5.2.4.
ng vo cc hot ng sau : m cc tuyn
ng, ph rng khai thc khong sn.
lm bin i mi tr
not found.
found.
ng lin tnh,
a hnh t nhin, to ra cc vch dc thc y qu trnh
trt l (Error! Reference source not found., Error! Reference source not
trng, c th l ph rng m mt bng khai thc, a hnh b o bi. Qu trnh
Trn c s phn tch cc yu t nh hng n tai bin nh a cht, a hnh,
kh hu, thu vn, hot ng nhn sinh v hin trng tai bin nt st t, l lt, l
qut, trt l, ng t theo cp nguy him tai bin vng nghin cu c chia ra
3 cp (bn phn vng tai bin, Hnh 1-9):
Vng rt nguy him, vng nguy him, vng t nguy him
Vng rt nguy him l vng tp trung nhiu tai bin vi cng mnh v
tn sut ln. Cc tai bin tp trung l trt l, l qut, nt t v ng t. Vng rt
nguy him tp trung dc t gy Sng M, Lang Chnh, Quan Ho, dc t gy su
sng C v t gy Ro Ny (Hng Kh, Dn Ho), krng - A Li, krng -
Hu (Lao Bo, A Li, Nam ng).
Vng nguy him cc dng tai bin tp trung t hn, ch yu l trt l v l qut
(khi Ph Hot) hoc dc t gy Vnh Linh - Gio Linh. Vng ny chim din tch
khng ng k.
nguyn nhn quan trng gy tai bin trong vng.
Hot ng nhn sinh
Hot ng nhn sinh ch yu tp tru
y l nhng dng hot ng c tc ng
ng v trc tip gy ra cc tai bin (Error! Reference source
, Error! Reference source not found., Error! Reference source not
).
Lm ng giao thng quc gia (Quc l 7, 9, 14...) v cc
lin huyn tc ng n
found., Error! Reference source not found.). Hot ng khai thc khong sn c
bit l khai thc vng t do nh Phc Sn (Qung Nam) dn n ph hy mi
khai thc v tuyn vng lm cho mi trng b hy hoi.
Trong cc tnh Bc Trung B, Qung Tr l mt trong nhng tnh c din tch
ln l ni i nhng che ph li thp nht, ch chim 23% din tch ca tnh.
iu ny th hin s suy gim rng mnh Qung Tr. Do vy an ton v l theo
ch tiu che ph thp hn cc tnh khc.
1.5.3. Phn vng tai bin
55

Vng t nguy him chim g i ln. l nhng vng nm bao
quanh vng nguy him, tai bin t xy
rt ngu
Nt st t thng pht trin dc cc i t gy c biu hin hot ng
eo trt l. i vi cc vng Hui
Ging
t t. Bin php ny c l cng nn p dng Hng Ho dc
theo t gy krng - Hu v Hng Ho - A Li.
1.5.4.2
giao thng. Do
n inh t nhm gim thiu tai bin. Cc bin php
bao gm:

c s
vng bt li
cho tuyn ng.
din tch tn
ra. Ch yu l vng chu nh hng ca vng
y him v nguy him.
1.5.4. Cc gii php gim thiu tai bin
1.5.4.1. i vi nt v st t
mnh m trong hin i. Nt st t thng ko th
v Sp Thp cn cnh bo cho dn bit trnh hu qu xu. Trong trng
hp c bit nghim trng cn c k hoch di di dn. i vi nhng vng pht
trin nt, st t cn trnh xy dng cc cng trnh. Cn tin hnh nghin cu, quan
trc d bo nt s
. i vi trt l
Trt l hin nay thng pht trin dc cc tuyn ng
c c bin php k thut - k
Sa b mt mi dc nhm tng n nh mi dc bng cch lm gim
dc, gim ti trng.
To s thng thong cho nc mt.Trt l th ng xy ra trong ma ma
ro. Tc ng ca nc mt l mt trong nhng nguyn nhn chnh gy trt l mi
dc dc cc tuyn ng giao thng. Ngoi ra nc ngm cn gp phn gy trt l.
Bi vy phng trnh trt l gii php thot nc cho khu vc mi dc thng
c cp n u tin. Theo thng k c 90 - 95% trng hp n nh mi d
dng bin php ny.
Hn ch qu trnh phong ho ca gc trn mi dc bng cch trng c,
ph b sng. Trong trng hp c xut l nc ngm th vic ph ny km hiu qu,
i khi cn gy trt ln.
Tng cng bn ca t ai mi dc. Nguyn tc l dng dung dch hoc
xi mng bm vo tng t ca mi dc lm tng gn kt v ngn cn s xm
nhp ca nc vo mi dc.
Hot ng lm ng xy ra trn quy m ln v nh hng mnh m n
mi trng a cht cng l nguyn nhn gy trt: vic gim thiu trt l c hiu
qu lin quan vi iu tra cu trc a cht, xc nh vng n nh v
56

1.5.4.3. i vi l qut v l bn
dng an ton.
g phi tnh n kh nng tiu thot nc vo thi k l.
c tng cng do nhiu dng
ca con ngi nh tn ph lp ph rng, du canh, du c.

ngn chn l qut v l bn cn p dng mt s bin php cng trnh:
Bin php xy dng cc h cha ln v nh thng ngun. H nc ng
vai tr iu tit liu lng nc, ct l v ti tiu. Tuy nhin xy dng h ln
phi nghin cu iu tra xy
Xy dng cu cn
Phi no vt lng sng, ci to ch lng sng hp ngn cn thot nc.
Trng v khi phc rng u ngun va bo v t va gim tc l, m
bo an ton cho cng ng.
1.5.4.4. i vi xi mn
Khu vc nghin cu c tim nng xi mn mnh do a hnh dc, lng ma
ln v phn ho theo ma r rt. Qu trnh xi mn
hot ng bt hp l
Cc bin php ch yu bo v t, chng xi mn l quy hoch s dng
t hp l, bo v rng u ngun, tin hnh ph xanh t trng, i trc, xa b du
canh, du c, xy dng cc m hnh nng lm kt hp, thc hin cc bin php canh
tc hp l trn t dc nh trng cy theo ng bnh , trng xen cc cy lng
thc v hoa mu khi cy cng nghip v rng trng cha khp tn, trng vn theo
bc thang. Cc bin php ny lm gim xi mn t ch yu thng qua vic tng
cng che ph ca thm thc vt, hn ch dc v chiu di sn dc.
57

Chng 2
nh gi hin trng ti nguyn thin nhin
Trong chng ny ch trnh by cc dng ti nguyn c bn nht, bao gm
t, n
2.1.1.
kt qu nghin cu v phn loi, lp bn t t l 1/250. 000 cho thy
ti ngu
v tnh cht l ho hc ca cc nhm t c
trnh b
2.1.1.1. Nhm t ct
6% din tch t nhin ca vng, phn b tp
trung
,08% tng din tch nhm t, phn b tp trung
cc h
t
gi tr 3 - 4 meq/100g t, no baz tr
c tt trng cy n
qu, nh
c, rng v ti nguyn khong sn.
2. 1. Ti nguyn t
c im ca cc nhm t, loi t
Cc
yn t trong vng rt a dng vi 11 nhm v 32 loi t di nhm. Quy
m din tch, c im hnh thnh
y di y.
Din tch 23.256 ha, chim 0,
cc huyn thuc tnh Qung Bnh, c 2 loi t di nhm:
t cn ct trng, vng
Din tch 20.411ha, chim 0,55% din tch nhm t, phn b cc huyn
thuc tnh Qung Bnh. Kt qu phn tch tnh cht l, ho hc ca t cn ct bin
cho thy, t c thnh phn c gii nh, ch yu l ct, t l st vt l bin ng t 3
- 5 %. t c phn ng t trung tnh n hi chua (pH
KCl
5,2 - 6,2). ph t nhin
ca t cn ct rt thp, rt ngho hu c (0,3 - 0,5%). m, ln v kali tng s n
rt ngho. Cc cht d tiu ln v kali u ngho hn ch nn phng thc s dng
ch yu hin nay l trng rng phi lao to thnh ai rng chn gi, hn ch ct bay,
ci thin mi trng. Mt s din tch s dng theo hng nng - lm kt hp.
t ct bin
Din tch 2.845 ha, chim 0
uyn thuc tnh Qung Bnh. Thnh phn c gii thng l ct pha, chua va
n t chua. Hm lng hu c rt ngho (0,6 -1%). m tng s rt ngho n
trung bnh (0,04 -0,08%). Ln tng s cng ln d tiu u rt ngho (0,03 -0,04%;
3 - 6 mg/100 g t). Cation trao i thp nhng thng cao hn so vi cn ct v
ung bnh >60%. Dung tch hp thu thp <4
meq/100g t. t ny hin ang trng cc loi cy cng nghip ngn ngy nh lc,
vng v cy thc phm nh hnh, ti, t. Nhng ni cao thot n
ng chn t thp th trng la nc hoc nui trng thu sn.
58

2.1.1.2
nh v L Thu tnh Qung Bnh. Tu theo hm
lng

u sn.
,07 - 0,08 %,
kali tng s giu (15 - 20mgK O/100 g t). t mn t hin ang c s dng
Kt qu phn tch tnh cht t cho thy: pH dao
u c bin ng t 1,7 - 4,2%. m tng s
0,13 -
. Nhm t mn
Din tch c 5.671 ha, chim 0,15% so vi tng din tch nhm t, phn b
cc huyn B Trch, Qung B
mui trong t, nhm t ny c phn thnh 2 n v gm: t mn nhiu
v t mn t v trung bnh.
t mn nhiu
Din tch 2.229 ha, chim 0,06% din tch nhm t, phn b cc huyn
ven bin thuc tnh Qung Bnh. Loi t ny phn b a hnh thp hoc trng,
phn ln vn ang ngp mn. Kt qu phn tch tnh cht ca t cho thy, t c
phn ng trung tnh n kim yu (pH
KCl
5,9 - 6.2), hm lng cht hu c ngho
n trung bnh (1,3 -2,4%), m tng s trung bnh n kh (0,12 -0,18%), ln tng
s trung bnh n kh (0,08 -0,22%), kali tng s trung bnh n giu (1 -1,3%).
y l loi t thch hp vi nui trng th
t mn t
Din tch 3.442 ha, chim 0,09% din tch ton nhm t, phn b tp trung
cc huyn ven bin thuc tnh Qung Bnh. Hm lng mui trong t thp, hm
lng Cl tng mt thng t 0,08%. ph t nhin cng bin ng mnh. t
c phn ng chua n chua mnh (pH
KCl
4,3 - 4,9). Hm lng hu c ngho (1,7 -
2%), m tng s kh n giu (0,14 - 0,19%), ln tng s trung bnh 0
2
trng la. Trn thc t nhiu vng t mn trung bnh c kh nng iu ho nc
ngt, gieo trng la, cho nng sut kh cao nu c bn phn y . Tuy nhin,
sn xut trn t ny cn lu n bin php thu li, duy tr nc ngt.
2.1.1.3. Nhm t phn
Din tch 5,586 ha, chim 0,15% tng din tch t nhin ca vng, phn b
cc huyn B Trch, L Thu v Qung Ninh tnh Qung Bnh. Trong vng ch c
mt n v t phn trung bnh.
ng trong khong 4-5. Hm lng h
0,2%. Ln tng s rt ngho (3 -4mg/100 g t). Kali d tiu thuc loi
kh(15mg/100g t). Tng cation trao i thp 5,0 meq/100 g t tng mt. t c
thnh phn c gii nng.
2.1.1.4. Nhm t ph sa
Din tch 103.187 ha, chim 2,8% tng din tch t nhin ca vng, phn b
nhiu nht cc huyn thuc tnh Ngh An, H Tnh, tip n l cc huyn ca tnh
59

Qung Bnh v ri rc cc huyn thuc cc tnh Thanh Ho, Qung Tr v Kon
Tum. y l loi t hnh thnh do bi lng ca ph sa sng hoc ph sa sui. Di
tc ng ca cc iu kin t nhin v canh tc, t hnh thnh t ph sa sng
phn ho thanhg 6 n v cp thp gm:
t ph sa c bi lng hng nm c din tch 53.300 ha, phn b nhiu
nht cc huyn thuc tnh Qung Bnh (24.862 ha), tip theo l H Tnh (23.278
ha), Ngh An (2.467 ha), Qung Tr (2.693 ha).
tp trung
Kon T
ng vn thuc
loi ng
(6.734 ha), cc huyn thuc tnh Qung Bnh v ri rc cc
huyn
nh (9.862 ha).
t ph sa c tng loang l vng c din tch 673 ha, phn b
um.
t ph sa gley c din tch 1.301 ha, phn b Ngh An (455 ha), H Tnh
(446 ha) v Qung Bnh (400 ha).
t ph sa ng nc c din tch 817 ha, phn b tp trung tnh Ngh An.
Ph sa ngi sui c din tch 4.072 ha, phn b tp trung Kon Tum.
2.1.1.5. Nhm t ly v than bn
C din tch 802 ha, chim 0,02% tng din tch t nhin ca vng, phn b
huyn L Thu tnh Qung Bnh. Nhm ny ch c mt n v phn loi cp thp l
t ly tht. t thng ngp nc quanh nm, mc nc su, khng c tng cht,
khng c kt cu. t c phn ng chua va vi pH
KCl
4,6. Hm lng hu c giu
(6,4%), m tng s cng giu, ln tng s rt ngho (0.03%), kali tng s ngho
(0,4%). Cc cht d tiu nh can xi rt ngho, kali c kh hn nhng c
ho. Cation trao i can xi v magi rt thp di 2meq/100g t. Dung tch
hp thu trung bnh 14,2 meq/100g t. Phn ln din tch t ny cn hoang ho cha
c s dng. Hng s dng u tin l ci to, xy dng b bao trng cy n qu kt
hp nui trng thu sn. Tuy nhin, nu gii quyt c vn ng cc b bng cc
gii php khoanh bao, bm tiu c th gieo trng hai v la rt tt.
2.1.1.6. Nhm t xm bc mu
Din tch 38.382 ha, chim 1,04% tng din tch t nhin ca vng, phn b
nhiu nht cc huyn thuc tnh Qung Nam vi 19.643 ha, tip theo l cc huyn
thuc Thanh Ho
thuc cc tnh Kon Tum v Ngh An. Nhm t ny bao gm 4 n v sau:
- t xm trn ph sa c c din tch 9,961 ha, chim 0,27% din tch t
nhin ca vng, phn b Qung Nam.
t xm trn magma axt c din tch 16. 416 ha, chim 0,45% din tch
t nhin, phn b Thanh Ho (6.734 ha) v Qung B
60

t xm bc mu trn ph sa c c din tch 8.175 ha, chim 0,22% din tch
t nhi
gii nng (st vt l
>40%)
Thanh Ho 282.905 ha,
Tha Thin Hu 111.673 ha. Nhm
t ny phn b cao <700 m (pha Bc) v <900 m (pha Nam).
im pht trin cy
cng nghip di ngy v cy n qu m kh nng trng cc loi cy n qu ph
thuc
magma baz. Chnh v l y, khi ng dng phn loi
n ca vng, phn b nhiu nht Qung Bnh (6.130 ha), tip theo H Tnh
(1.687 ha) v Ngh An (340 ha).
t xm bc mu trn magma axit v ct c din tch 3.848 ha, chim
0,22% din tch t nhin, phn b tp trung Kon Tum.
Nhn chung, nhm t xm bc mu c thnh phn c gii nh, t ct pha
n tht nh tng mt v chuyn t ngt sang thnh phn c
cc tng su. t c phn ng chua (pH 4 -5 %), hm lng hu c <1%,
ngoi tr t xm gley, ngho ln tng s <0,05%, ln d tiu <5 mg P
2
O
5
/100 g
t, kali tng s cng nh d tiu u rt ngho. Cation trao i thp, ph bin
mc 2 -3 meq/100 g t. Sn xut trn loi t ny cn lu n bin php bn
phn, trong ch trng c phn hu c v phn khong, mt khc trong h thng
cy trng cn quan tm n cy h u.
2.1.1.7. Nhm t vng
Din tch 2.645.751 ha, chim 71,91% tng din tch trong vng, nhiu nht
cc huyn bin gii tnh Ngh An vi 746.595 ha, tip theo l Qung Bnh
433.306 ha, Kon Tum 346.567 ha, Qung Nam 291.476 ha,
H Tnh 214.387 ha, Qung Tr 218.842 ha v
y l nhm t pht trin trn cc loi m khc nhau nh: mac ma, bin
cht v trm tch. Do vy, tnh cht vt l cng nh ho hc ca cc loi t chu
s chi phi ca m sinh ra t. Nhm t ny cng l trng
vo cht lng t, cht lng t li b chi phi bi dy tng mn v
dc. l sng t kh nng s dng ca nhm t ny, chng ti xem xt tng
loi t trn kha cnh c lin quan n s dng nh: din tch, tng dy lp t mn,
dc.
t nu trn st mu tm
Din tch 6.222 ha, chim 0,17% tng din tch t nhin ca vng, phn b
tp trung Qung Nam. y l loi t hnh thnh t st mu tm. Khi phong
ho, t c thnh phn c gii nng, ph t nhin cng rt bin ng, ph thuc
vo lp ph thc vt, ch canh tc v tiu vng sinh thi. Tuy nhin, so vi t
pht trin trn cc loi m cng nhm nh st th y l loi t c ph kh
hn, c bit l cu trc ca t. Loi t ny c nhng c tnh tng t nh cc
loi t pht trin trn
61

FAO/U
trng cc loi cy
di ng
Nhng kt qu nghin cu v tng hp v dy tng t mn ca loi t
ny ch
c cy n qu. Din tch t c tng dy 50 -100
y c th la chn nhng din tch c tng
dy tr
p trn, t
trng
su, mt khc cn
lu n vic bn phn, dc bit l phn ln v kali.
NESCO, loi t ny cng c xp vo nhm Ferallsol. Trong s 6.222 ha
c 618 ha phn b dc 8 -15
0
v u c tng trung bnh 50 -100 cm. Din tch
phn b dc 15 -25
0
l 5.604 ha, trong s c 3.605 ha vi tng dy trn 100
cm, 1.656 ha vi tng trung bnh 50 -100 cm v 343 ha c tng mng < 50 cm.
Din tch loi t ny khng nhiu nhng cng c khai thc s dng
vo mc ch nng nghip vi nhng din tch c dc thp
y hoc cy n qu.
t nu v nu vng trn magma baz v trung tnh
Din tch 22.113 ha, chim 0,6% tng din tch t nhin ca vng, phn b
nhiu nht Thanh Ho vi 14.910 ha, tip n l Qung Tr vi 4.484 ha, Qung
Nam 1. 254 ha, Kon Tum 245 ha v Ngh An 856 ha.
o thy, trong s 22.213 ha c 1.088 ha c tng dy 100 cm. Trong phn b
dc <15
0
c 901 ha, y l loi t c kh nng pht trin cy cng nghip di
ngy nh c ph, cao su, ca cao ho
cm l 21.025 ha (chim 95%). Trong s n
n 70 cm trng cc loi cy cng nghip di ngy nh ni trn. Cng
vi li th v dy tng t mn, t dc v t c cu trc l tng, thng l kt
cu vin vi ng knh 1 -3 mm, t ti xp. S liu phn tch ca nhiu mu t
lp mt cho thy, xp trung bnh 60 - 65%, cc lp di xp hn l
che ph thp t xp hp nhng chn t c che ph ln.
Kt qu phn tch v tnh cht ho hc ca t cho thy t c ph ng chua
mnh vi pH tng mt l 4,5, hm lng hu c kh cao (3,19%), m tng s
0,2%, ln tng s 0,3%, kali tng s 0,08%, ln d tiu ngho (4 mg P
2
O
5
/100g t).
Cation trao i thp (3,8 meq/100g t). t c dung tch hp thu trung bnh. Nh
vy, y l loi t ngho kali, ngho ln d tiu v tng lng cation trao i canxi
v magi thp. y l nhng mt hn ch ca loi t ny. T l cation trao i
trong dung tch hp thu t 15%. Do ra tri canxi v magi, xy ra qu trnh tch
lu st v nhm, t l Al
2
O
3
v Fe
2
O
3
thng kh cao. Do vy, ln d tiu thng b
c nh di cc dng phosphat st hoc phosphat nhm, gy cn tr cho qu trnh
ht ln ca cy.
Do l loi t qu him nn phn ln din tch ny ang oc s dng
trng cy lu nm nh c ph, cao su, ca cao.... mt s din tch tng mng c b
tr trng ng, u . Sn xut trn t ny cn quan tm n vic gi m cho cy
trng, nht l cc loi cy trng cn nhiu nc nh c ph, cao
62


5 - 25
0
v 2.877
ha ph
(pH
KCl
5,5 - 5,8), hm lng hu
c trao
i ni, t nu
trn
h Ngh An vi 231.847 ha, tip n l H
v .520ha, Qung Nam 143.567 ha, Qung Tr
103.74
nc ta. t phn b nhiu bc a hnh khc nhau t g i thp
n
ha. Din tch t tng mng < 50 cm c 90.163 ha, trong phn b
dc <15
0
c 2.802 ha, phn b dc 15 - 25
0
c 69.807 ha v phn b dc
trn 25
0
c 17.464 ha.
t nu trn vi
Din tch 13.897 ha, chim 0,38% tng din tch t nhin ca vng, nhiu
nht Ngh An vi 12.213 ha, tip n l Qung Bnh c 1.682 ha. Trong s 13.895
ha c 9.160 ha c tng dy >100 cm, phn b dc 15 - 25
0
, t c tng trung
bnh 50 - 100 cm c 4.147 ha trong 1.370 ha phn b dc 1
n b dc trn 25
0
, t c tng mng 50 cm c 488 ha trong 176 ha
phn b dc 15 - 25
0
v 312 ha phn b dc trn 25
0
.
t nu trn vi c phn ng t chua
i ngho n trung bnh (1,9 -2,7%), m tng s kh, ln tng s kh
(0,18 - 0,20%), ngho kali tng s, ln v kali d tiu ngho, cation trao i thp,
vi can xi chim u th. Dung tch hp thu trung bnh (11,2 -11,1 meq/100g t).
Hm lng st cao, dao dng t 38 - 46%. Nh vy, so vi cc t
vi cng l loi t c ph t nhin cao, kt cu tt, dng vin, ti xp,
kh nng gi nc, gi phn tt. Hn ch ln nht l phn b a hnh dc, d b
kh hn, nht l trong iu kin sn xut da ch yu vo nc tri.
Hin nay mt phn nh din tch t nu trn vi, phn b a hnh
thp ang c s dng cho sn xut nng nghip v hin ang c u tin cho
trng cy di ngy, mt s din tch trng ng, u , ma.
t vng trn st v bin cht
Din tch 1.029.236 ha chim 27,97% din tch t nhin ca vng, phn b
nhiu nht cc huyn pha ty thuc tn
Tnh i 164.886 ha, Qung Bnh 148
0 ha Kon Tum 76.177 ha v Thanh Ho vi 77.235 ha.
Nhm t ny bao gm 2 loi t l t vng pht trin trn st v t
vng pht trin trn bin cht, cng l 2 loi t c din tch ln trong cc loi
t i ni
a hnh ni trung bnh. S liu tng hp v din tch theo dc v tng dy
cho thy t c tng dy trn 100 cm chim din tch 404.229 ha, trong phn b
dc < 15
0
c 83.970 ha, phn b d dc 15 -25
0
c 192.121 ha v t phn
b dc trn 25
0
c 128.138 ha. y l nhng din tch c th b tr trng cy
di ngy, tuy nhin a s cy di ngy ch thch hp trn nhng chn t di 15
0
.
Din tch t c tng trung bnh 50 - 100 cm c 534.844 ha, trong phn b
dc <15
0
c 137.545 ha, phn b dc 15 -25
0
c 80.447 ha v trn 15
0
c
324.375
63

ph t nhin ca t bin ng ph thuc vo lp ph thc vt v vng
sinh thi. Tuy nhin, nhng kt qu phn tch cng phn nh c nhng c tnh
chung ca 2 loi t ny l c phn ng chua va n chua mn, hm lng hu c
t ngh
dung tch
hp th
h na cn c cp l t c dc ln, vi 86% din tch
i li cng nh vn chuyn sn phm v
ni ti
hin ca vng, phn b
nhiu
cc dc khc nhau trong c 33.368 ha dc
<15
0
, 2
Cc
cht d tiu nh ln v kali u rt ngho. Cation trao i thp, tng can xi v magi
dao ng t 0,5 meq -3,9meq/100 g t. T l st tng mt <30%.
o n trung binh, m tng s t trung bnh n kh (0,09- 0,18 %), ln tng
s rt bin ng, thp nht 0,06% v cao nht l 0,08%. i b phn kali tng s
tng mt <0,65 thuc loi ngho, c bit c mu t kh trn 1%.
Hn ch ph bin ca loi t ny l ngho cation kim loi kim v kim th,
tng can xi v magi dao ng t 1,5 - 2.8 meq/100g t. Trong khi
ca cc loi t ny dao ng t thp nht t trn bin cht
(9,7meq/100g) n cao nht trn st (11,7% meq/100 g t), t l can xi trong
thnh phn cation trao i rt thp, dao ng t 11,9% n 24,1%. y l mt trong
nhng ch tiu nh gi mc thoi ho t ca i ni.
Mt hn c
phn b dc >15
0
, theo giao thng
u th gp khng t kh khn.
t vng trn magma axit
Din tch 783.842 ha chim 21.3% din tch t n
nht cc huyn pha ty tnh Kon Tum 234.020ha, tip n l Ngh An
152.368 ha, Thanh Ho 148.690 ha, Qung Nam 92.506 ha, Qung Bnh 69.045 ha,
Qung Tr 53.895 ha, Tha Thin Hu 19.453 ha v H Tnh 13.865 ha.
t vng pht trin trn magma axit thng c a hnh dc, chia ct
mnh, nhng din tch bng thoi, phn ln c khai thc s dng. S liu tng
hp v loi t theo dc v dy tng mn cho thy, din tch c tng dy >100
cm chim 83.662 ha nhng ch c 23.338 ha phn b dc >25
0
. t c tng
mng <50 cm phn b trn
0.943 ha dc 15 -25
0
v 284.604ha c dc trn 25
0
. Phn tch tnh cht
vt l v ho hc ca t vng pht trin trn magma axit cho thy t c phn
ng chua mnh n chua t. Hm lng hu c rt bin ng, ph thuc nhiu vo
thi gian trng, lp ph thc vt hin c v mc xi mn b mt, thp nht l
1,1% v cao nht l 2,6% (ngho n trung bnh). Nu so vi hm lng hu c ca
t c ngun gc t bin cht v st hoc t t hnh thnh t vi th thy
khng c s khc bit. Cc cht tng hp nh m thp nht 0,1%, cao nht 0,25
(trung bnh n giu). Ln tng s 0,06% - 0,09%, kali tng s rt ngho<0,5%.
64

Hin nay t vng pht trin trn granit ang c s dng trng
cc lo
545 ha.
c v tng dy cho thy:
din t
tch t nhin trong vng, phn b
nhiu
v tng dy cho thy trong s 46.715 ha c 35.243 ha
dc <8
0
c 4.754, s cn li phn b
dc 8 -15 . t tng dy 50 -100 cm c 9.236 ha, trong phn b dc 8 -
15
0
c 4.701 ha v 4.535 ha
i cy di ngy nh ch, cy n qu, cao su, qu ( cc huyn pha ty thuc
Duyn Hi Bc Trung B) hoc iu ( cc huyn nh Hin v Nam Giang). Mt s
din tch c b tr trng cy hng nm nh ma, da nhm cung cp nguyn liu
cho cc nh my, mt s cy trng rt thch hp vi t c sn si.
Sn xut trn loi t ny cn ch n bin php chng xi mn, bo v v
nng cao ph nhiu ca t, hn ch canh tc nng ry du canh.
t vng nht pht trin trn ct kt
Din tch 741.121 ha chim 20,14% din tch t nhin ca vng, phn b
nhiu nht cc huyn pha ty tnh Ngh An 346.508 ha, tip n Qung Bnh
189.713 ha, Qung Tr 53.124 ha, Thanh Ho 40.714 ha, Qung Nam 47.927 ha,
Kon Tum 30.836 ha, H Tnh 31.754 ha v Tha Thin Hu
Cng nh t pht trin trn magma axit, t pht trin trn ct kt
phn b ch yu a hnh dc, chia ct mnh. Din tch t c dc >15
o
chim
90% din tch ca loi t. Tng hp din tch t theo d
ch t c tng dy trn 100 cm chim 62.502 ha, trong phn b dc
<15
0
c 3.776 ha, dc 15 -25
0
c 17.100 ha v trn 25
0
c 41.626 ha. Din tch
t c tng dy trung bnh 50- 100 cm chim 420.398 ha, trong phn b dc
<15
0
c 4.075 ha, dc 15 -25
0
c 29.040 ha v trn 25
0
c 387.383 ha. Din
tch t c tng mng <50 cm chim 258. 221 ha, trong phn b dc 15 -25
0

c 13.748 ha v trn 25
0
c 244.473 ha.
t nu vng trn ph sa c
Din tch t 46.725 ha, chim 1,27% din
nht Qung Bnh vi 24.396 ha, tip n l Tha Thin Hu 8.401 ha, Kon
Tum 5.289 ha, H Tnh 3.642 ha, Qung Tr 3.235 ha, Thanh Ho 1.304 ha v Ngh
An 498 ha.
Khc vi cc loi t i ni khc, t nu vng trn ph sa c phn b a
hnh thp hn, thng c dng a hnh lng sng nh, kh thun tin cho sn xut.
Kt qu tng hp v d dc
tng dy trn 100 cm, trong phn b
0
phn b dc 15 -25
0
. t c tng mng chim
2.236 ha, trong phn b dc 8 -15
0
c 561 ha v 1,675 ha phn b dc
15 -25
0
.
65

Phn ln t nu vng trn ph sa c phn b vng chuyn tip gia ng
bng v vng i ni, gn ngun nc cng vi nhng li th kh bng phng. Do
vy, c khai thc s dng kh trit cho sn xut nng nghip.
Nhn chung ph t nhin ca t ny rt thp, t c phn ng chua mnh
(pH =4,1), hm lng hu c ngho n trung bnh 1,1 -2.1%, m tng s trung
d tiu u thuc loi ngho,
cation
li th v a hnh v kh nng
thot n
cc huyn Thanh Chng, Anh Sn (Ngh An) 2.305 ha, huyn Hng Kh (H
Tnh) 240 ha v huyn Th
ng hu c
tng mt ngho (1,1%). m tng s tng mt trung bnh 0,9%. Ln tng s
tng m
t, chng t
gim tnh trng ra tri theo chiu ngang
nhng li c xu hng ra tri theo chiu thng ng. lp t mt bo ho baz
thp tng ln tng k tip.
la min ni. V vy, vic khai thc s
dng cng cn oc ch nhng bin php ch yu sau y: Do sn xut cy trng
nc dng a hnh bc thang.V vy,
KCl
bnh n giu. Ln v kali tng s cng nh kali v ln
trao i can xi v magi rt thp. Dung tch hp thu rt thp (3,7- 5,1
meq/100g t).T l st rt thp 8-9,7%, t c thnh phn c gii nh.
Tuy t c ph t nhin thp nhng c
c tt nn thch hp vi nhiu loi cy trng nng nghip nh cao su, cy n
qu v nhiu loi cy ngn ngy. Sn xut trn t ny cn lu n vic bn phn
bao gm c phn v c v phn hu c, trong cc loi phn v c phi coi trng c
m, ln v kali.
t vng bin i do trng la
Din tch 2.607 ha chim 0,07% tng din tch t nhin ca vng, phn b
ng Xun (Thanh Ho) 62 ha.
Kt qu phn tch phu din t vng bin i do trng la cho thy: tng
mt rt chua (pH
KCl
= 4), cc tng di u chua t 4,4 n 4,5. Hm l
t trung bnh (0,06%). Cation trao i tng mt thp 4,6 meq/100g t. Cc
lp di hm lng Ca
2+
, Mg
2+
tng ln r rt 10,2 meq/100meq/100 g
khi xy dng rung bc thang lm
Tuy t vng bin i do trng la nc c din tch khng nhiu, nhng
chim v tr quan trng vi vic sn xut
cn phi p b, ngn chn hin tng chy
trn b, trnh tnh trng ra tri cht dinh dng trin min; u t phn bn ng
mc, bao gm c phn hu c v v c; Xy dng h thng mng nhm ct t dng
chy t trn xung, hn ch xi mn mnh, lm mt t. Mt khc, coi trng gi m
trong nhng thng kh hanh, thiu nc, gp phn s dng bn vng loi t ny.
66

2.1.1.8. Nhm t mn vng trn ni
Din tch 434.250 ha, chim 11,8%, phn b nhiu nht cc huyn bin
cc t
n st thy c kt von
hoc
tiu nh ln v kali
u r
ng t
t qu dc nn kh nng s dng vo nng nghip rt hn ch.
Tuy nhin, y l vng c kh hu n di, thch hp vi pht trin cc cy a lnh
tng dy pht trin mt s loi
cy rau
gii thuc tnh Ngh An vi 181.930 ha, tip n Kon Tum vi 106.359 ha v ri rc
nh khc: Thanh Ho 52.002 ha, H Tnh 25.824 ha, Qung Bnh 10.181 ha,
Qung Tr 10.788 ha, Tha Thin Hu 7.946 ha v Qung Nam 39.221 ha.
Khc vi nhm t vng trnh by trn, nhm t mn vng trn ni
phn b cao >700 m (i vi pha Bc) v >900 m (i vi pha Nam). Nhm
t ny cng c hnh thnh trn nhng loi m khc nhau, kt qu tng hp
cho thy trong nhm ny c 5 n v phn loi cp thp: t mn nu trn
mac ma baz v trung tnh vi 8.256 ha; t mn nu trn vi 169 ha; t
mn vng trn st v bin cht 166.961 ha; t mn vng trn st
196.382 ha v t mn vng nht trn ct c 62.182 ha.
So vi nhm t vng, nhm t mn vng t qua
ong. Mc felalit ca t gim. Tng t v v phong ho thng mng
hn so vi t vng pht trin trn cng mt loi m.
Kt qu phn tch nhiu phu din t mn vng trn ni cho thy: Phn
ng ca t t chua mnh n chua t, hm lng hu c bin ng t 2 - 6,2 %, cc
cht tng s nh m 0,12 - 0,42 %, ln t 0,04 -0,02 %, kali t 0,03 - 1,5% nhng
ph bin t mc <0,06% (thuc loi t ngho), cc cht d
t ngho, c bit c nhng mu t t >10mg, cation trao i thp, CFC dao
5 -12 meq/100 g t. So vi t vng pht trin trn cng loi phn b
cao thp hn c s khc bit ng v hm lng hu c, c coi l ch tiu
tri trn t mn vng trn ni.
Do phn b
nn cn chn la mt s din tch c dc <15
0
,
hoc ging rau, cy n qu, cy dc liu. Din tch tng mng c th trng
c kt hp chn nui b sa. Mt khc cn khoanh nui hoc ch n vic bo v
cc ai rng u ngun.
2.1.1.9. Nhm t mn trn ni cao
Din tch 7.260 ha, chim 0,2% din tch t nhin trong vng, phn b nhiu
nht cc huyn bin gii thuc tnh Kon Tum vi i5.586 ha v ti cc huyn bin
gii ca tnh Ngh An vi 1.674 ha.
Loi t ny phn b cao >200 m so vi mc nc bin. Do vy, kh hu
mang c trmg n i, thc vt ch yu l nhng cy l kim hoc trc, phong
67

ho yu. Tt c din tch ny u phn b dc >25
0
. Do t dc li phn b
cao ln nn kh nng s dng vo nng nghip rt hn ch. Hng u tin s
dng theo phng thc nng lm kt hp, cy trng nng nghip l nhng cy c
b l pht trin, c che ph cao v pha l nhng cy a lnh.
2.1.1.10. Nhm t tch t trn cc thung lng dc
Din tch c 35. 603 ha, chm 0,97% tng din tch t nhin ca vng, phn
b nhiu nht cc huyn bin gii thuc
13.145 ha, H Tnh 7.418 ha v Kon Tum 617 ha.
Loi t ny hnh thnh nhng i hnh thp trng dng thung lng nn
c coi l loi t c qu trnh tch ng in hnh, S tch ng ny khng ch
nhng vt liu mn nh st, cc cp ht ln nh cui si m cn c c nhng mnh
t. Tnh cht ca t rt b ph thu nh ph
hnh t. Nhn chung, t c ph nhiu kh, hm lng hu c
m tng s, ng tng s c d tiu, kali tng
g rt bin ng, t chua mnh n rt mnh.
ny tuy c din tch kh u nhng do phn b vng i ni
g vic pht ng thc, hoa mu, gp phn m
ng thc cc vng t d ng s d in l kh c
ng la thch hp l la chu c
t khn nc hoc kh hn trong ma kh
n ng u , lc hoc ng.v.v.
r si
in tch ca v n
n thuc tnh Qu h vi 147. tip the nh
rc H Tnh Qung ha, T n
m 552 ha.
i mn tr xi bao gm n i t hnh thnh trn cc loi m
ng cn lp ph t, t b xi mn mnh cn tr li
cn lp t mn khng d 10 cm. loi
t ny cn phi trng rng tr li. Tuy nhin, kinh
h: Lc Ngn - Bc Giang bit chn la nhng din tch pht trin trn st
ang p
n, vi phng thc
ny khng phi u cng lm c.
tnh Qung Bnh vi 14.423 ha, Ngh An
, xc thc v in ng c vo th n ca
m phong ho to t
trung bnh n giu, giu ho ln ng nh
s cng nh d tiu cn
Loi t ng nhi
nn c v tr quan trrng tron trin l
bo an ninh l c. H ng u t ai th
trng la nc, cc gi ging hua.
Nhng din tch t dc g ng
hanh, c th khai thc trng cy ng y nh
2.1.1.11. Nhm t xi mn t
Din tch 269. 020 ha, chim 7,31% tng d t nhin ng, ph
b nhiu nht cc huy ng Bn 438 ha, o l Tha
Ho vi 85. 017 ha v ri 7.846 ha, Tr 1.767 ha Thi
Hu 1.474 ha, v ti Qung Na
t x hiu lo
khc nhau. Nhng do kh thc v
gc, mt s din tch nhng y qu i vi
nghim mt s a phng
n
hong ho trng cy n qu nh: vi thiu, hng cho hiu qu kinh t rt
cao. Tuy nhin, nu sn xut trn loi t ny phi u t cng sc ln nh o h
rng, su thay i lp t rng trt, ng thi phi bn nhiu ph
68

2.1.2.
Nam Trung B v Ty Nguyn. Tuy nhin, bnh qun t
nng n
ma
ln l n
2.1.2.2
nh qun t nng nghip ca c nc thi k 1995 2000
nhng cao hn so vi mc tng ca vng Duyn Hi Bc Trung B (6,1%).
t trng cy hng nm 112.792 ha, chim 58% din tch t canh tc nng
nghip

h ng nc chuyn sang gieo trng cy khc. Do ch trng pht trin cc cy
trng lng thc nn t c mc bnh qun lng thc 264,2 kg/ ngi/ nm,
Hin trng v bin ng s dng t
2.1.2.1. Phn b s dng ti nguyn t
Theo Thng k ca Tng cc a chnh n nm 2000, c cu s dng t ti
vng bin gii pha ty t Thanh Ho n Kon Tum c xc nh nh sau (Bng 2-1).
t nng nghip 193. 997 ha, chim 5.27% din tch t nhin ca vng. T l
din tch nng nghip trong vng thp hn nhiu so vi cc vng Duyn Hi Bc
Trung B, Duyn Hi
ghip trn u ngi ca ton vng khng thua km so vi mc bnh qun
ca c nc (0,106 ha v 0,11 ha). Song gia cc huyn trong vng c s khc bit
ng k, thpnht l cc huyn Con Cung, K Sn tnh Ngh An v Tuyn Ho
Qung Bnh di 0,06 ha/ngi, cao nht l cc huyn Sa Thy, kglei v Ngc
Hi thuc tnh Kon Tum c mc bnh qun trn 0,2 ha/ ngi.
t lm nghip c rng 2.090.443 ha, chim 57% din tch t nhin ca
vng, che ph bnh qun 57%, vi che ph ny m bo an ton sinh thi, cao
hn nhiu so vi mc bnh qun che ph ca c nc 34,3%. Tuy nhin, vng
pha Ty cc tnh t Thanh Ho n Kon Tum c c th ring bit, dc ln,
chiu ngang lnh th rt hp v c mt sng sui kh dy cng vi lng
hng tr ngi n vic bo v ti nguyn t trong vng.
t chuyn dng v t 60.072 ha, chim 1,64% din tch t nhin ca vng.
t cha s dng 1.334.126 ha, chim 36,09% din tch t nhin ca vng.
Ngoi tr sng sui c 44.195 ha v ni khng c rng cy 61.794 ha, din tch
t cha s dng c n 1.228.137 ha, y l nhng din tch cn c nghin cu
a vo s dng.
. Bin ng s dng t nng-lm nghip
S liu thng k nm 2000 cho thy c s bin ng s dng t nng nghip
trong vng. Nm 1995 din tch t nng nghip ch c 165.251 ha, nm 2000 tng
ln 193.197 ha, tng 28.746 ha, tng tng ng 16%. Tuy vy, mc tng vn thp
hn so vi mc tng b
, trong t trng la v la mu c 58.830 ha, chim 30% din tch t canh
tc nng nghip. Nguyn nhn gim c th do mt phn din tch rung la khng
c
69

xp x vng Duyn hi Bc Trung B 297 kg/ ngi/ nm nhng thp hn nhiu so vi
bnh qun lng thc ca c nc. Tuy nhin, do iu kin canh tc khc nhau nn
gia cc huyn trong vng c s chnh lch ng k, nhiu huyn c mc bnh qun
lng thc qu thp nh Hng Ho 131,4 kg; Minh Ho 149,3 kg; Tuyn Ho 157,2
kg; Hng Kh 174,1 kg v Tng Dng 161 kg. Cc huyn c bnh qun lng
thc cao l nhng huyn thuc tnh Kon Tum v mt vi huyn c ranh gii ko di
v pha bin ng nh huyn L Thu v Qung Ninh tnh Qung Bnh.
Bng 2-1: Bin ng s dng t cc huyn bin gii pha Ty
t Thanh Ho n Kon Tum giai on 1995 2000
Loi t Nm 1995 Nm 2000
Tng (+)
Gim (-)
Tng din tch 3645651 3679268 33617
I. t nng nghip 165251 193997 28746
1. t trng cy hng nm 116198 112792 -3406
a. t rung la, la mu 59596 58830 -766
b. t nng ry 14882 9531 -5351
c. t trng cy hng nm khc 32589 32564 -25
2. t vn tp 18337 26223 7886
3 29 20338 4909 . t trng cy lu nm 154
4. t trng c dng vo chn nui 13562 6347 -7215
5. t c mt nc nui trng thu sn 1725 1678 -47
II. t lm nghip c rng 1881866 2090443 208577
III. t chuyn dng v t 51306 60702 9396
IV. t cha s dng v sng sui ni 1547228 1334126 -213102
1. t bng cha s dng 74809 29676 -45133
2. t i ni cha s dng 1279141 1186778 -92363
3. t c mt nc cha s dng 6489 2833 -3656
4. Sng sui 37598 44195 6597
5. Ni khng c rng cy -71709 133503 61794
6 8850 -6838 . t cha s dng khc 15688
Ngun : Nin gim thng k, 2000

t nng ry nm 2000 c 9.531 ha. y l phng thc s dng t c
coi l khng ph hp do canh tc nng ry thng gn lin vi qung canh, bc lt
t, nhiu ni cn du canh. Do vy, t c xu hng thoi ho.
70

t trng cy hng nm khc c 32.564 ha (nm 2000), so vi nm 1995
gim 25 ha. Nguyn nhn gim c th do hiu qu sn xut thp nn chuyn sang
trng cc loi cy di ngy hoc do du canh.
yn bin gii c v tr giao thng khng thun li, c s h
tng th
nng tip thu tin b
k thu
n nhn tng l do trong nhng nm va qua nhiu
chng
n
gii ph
t vn tp c xu hng tng mnh, nm 1995 c 18.837 ha tng ln
26.223 ha vo nm 2000, tng 7.886 ha. Nguyn nhn tng l do c b sun nhiu h
dn mi cc vng khc chuyn n v mt phn do vic qun l t ai khng
cht ch, cc h dn trong vng t khoanh bao thm din tch vo vn nhng
s dng km hiu qu.
t trng cy lu nm 20.338 ha (nm 2000), chim 10% t canh tc nng
nghip, so vi nm 1995 tng 4.909 ha. Tuy vy, so vi tim nng t trng cy di
ngy trong vng cn qu thp, iu ny c lin quan n nhiu nguyn nhn m
trc ht l do cc hu
p km, hn ch kh nng tiu th sn phm, mt khc ti nhng vng ny
trnh k thut ca ngi nng dn cn thp nn hn ch kh
t. Trong tng lai gn khi i l H Ch Minh hon thnh (Error!
Reference source not found.) s to tin cho vic pht trin cc c s thu mua,
ch bin, gp phn thc y pht trin cc loi cy nng nghip hng ho trong
vng, c bit l cc loi cy di ngy, trong c c nhng loi cy a lnh.
Din tch t rng nm 1995 c 1.881.866 ha, nm 2000 tng ln 2.090.443
ha, tng 208.577 ha. Nguy
trnh ph xanh t trng i ni trc c thc hin nh : Chng trnh 327;
Chng trnh trng mi 5 triu ha rng. Mt khc, do cng tc giao t, giao rng
c thc hin, t ai c ch s dng, theo tnh trng khai thc rng ba bi
c xu hng gim, nhiu din tch rng c khoanh nui, ti sinh tr li, gp phn
nng cao che ph mt t, gim xi mn.
Ni tm li bin ng v s dng t nng nghip - lm nghip vng bi
a ty t Thanh Ho n Kon Tum rt phc tp, tng t nh cc vng i
ni khc nc ta. Tuy nhin, kt qu thng k t nng nghip cng cho thy c
cu s dng t nng nghip cha ph hp, cha pht huy ht li th pht trin nn
nng nghip hng ho.
2.1.3. Suy thoi cht lng t
Di tc ng ca iu kin t nhin v canh tc, cht lng t trong vng
c s suy thoi ng k. S suy thoi ny c biu hin qua mt cc mt sau y.


71

2.1.3.1. Suy gim b dy v din tch
Vi din tch t i ni chim n 92,5% din tch t nhin ca vng, trong
c n 69% din tch t dc trn 25
0
. Trong khi lng ma ln, tp trung vo
cng ma cng kh ln, lp ph thc vt tha tht, lm cho t xi mn
nghim trng, s xi mn dn n lp t mn b bo mn, dy tng t mn
gim. Nhiu din tch mt kh nng sn xut. Theo thng k din tch t c dy
tng t mn < 50 cm c 1.274.842 ha, chim 34% din tch t nhin, cao hn nhiu
so vi
n tnh cht
vt l: gim xp, t cht cng, gim kh nng gi nc, gi dinh dng. ng
i vi sinh vt, sc sn xut ca t gim.

cc vng khc. Hm lng st lp mt (bnh qun ca nhiu phu din) ca cc
mc bnh qun ca cc vng Ty Bc (26,2%) v Vit Bc Hong Lin Sn
(27,4%), trong s ny c 269.020 ha t xi mn tr si , c coi l loi t mt
hon ton kh nng sn xut nng nghip. S suy gim dy tng t mn hn ch
n kh nng b tr cc loi cy di ngy, c bit l cc cy trng c gi tr kinh t
cao nh c ph, cao su, cy n qu. Bn cnh hin tng gim dy tng t mn
do xi mn, ra tri cn c hin tng kt von, ong ho trn mt din tch kh
ln, c bit trn nhm t xm v bc mu, hin tng ny cng xy ra kh ph
bin trn t vng pht trin trn mc ma baz v trung tnh, nhiu vng kt
von ni ln b mt. Do vy, t cng mt kh nng sn xut nhng trn bn t l
1/250.000 khng th hin. Chnh v l y, gim dy tng t mn c coi l
gim cht lng t.
2.1.3.2. Suy gim hm lng cht hu c
S st gim hm lng hu c trong t c coi l hin tng kh ph bin
trong t i ni Vit Nam. S suy gim ny ph thuc nhiu vo phng thc s
dng, lp ph thc vt : trn t bazan cn rng c hm lng hu c bnh qun
lp t mn 5,5% - 6% trong khi cng trn t bazan ang trng c ph hm
lng OM 3,2%, gim 2,3% - 2,8%, tng ng 41% - 47%, c bit trn t canh
tc cy trng ngn ngy, bnh qun hm lng OM tng mt ch cn 1,2 1,6%,
gim 50 60%. S suy gim hm lng hu c ko theo s st gim hm lng
tng s, ln d tiu v dung tch hp th ca t, c bit nh hng
thi gim ng k v s lng lo
2.1.3.3. Suy gim hm lng st v cation trao i
Cng vi qu trnh xi mn b mt, qu trnh ra tri st xy ra kh ph bin
theo c hai chiu : thng ng v theo chiu ngang lm cho tng t mt suy gim
hm lng st. Kt qu phn tch thnh phn cp ht ca t theo chiu su phu
din theo chnh lch st gia tng mt v tng k tip rt ln, thng cao hn so vi
72

loi t trong vng thng thp hn 20 25% so vi hm lng st tng mt vng
khc trong cng iu kin canh tc v cng dc. c bit, trn t trng i trc,
lp ph
cng dc th ti vng
ng N
g Nam B t l ny l 40,7% (Vin Quy hoch v Thit
k Nn
T kt qu x l, tng hp ti nguyn t vng pha ty bin gii cc huyn
h t s nhn xt sau :
hung lng do sn phm dc t c
168.51
nng pht trin cy lng thc trong vng rt hn ch.
tch t phn b
dc <
ha, trong tng dy trn 100 cm c 329.299 ha, y l nhng
din t
thc vt khng cn.
ng thi vi qu trnh ra tri st ko theo ra tri kim loi kim v kim
th nh canxi v magi. iu ny c minh chng khi phn tch cation trao i
trong cc loi t: tng canxi + magi t 1,7 meq/ 100g t, trong khi cng trn
cng loi t hnh thnh t st, cng lp ph thc vt,
am B c lng ma thp hn : Tng canxi + magi t 8,5 meq/ 100g t.
T l cation kim loi kim v kim th chim 15,3% trong dung tch hp thu (bin
gii pha ty) ti vng n
g nghip, nm 2000). S suy thoi cation kim dn n tch lu tng i cc
hp cht st v nhm.
t Than Ho n Kon Tum c th rt ra m
1. Vng bin gii pha Ty t Thanh Ho n Kon Tum c din tch t nhin
kh ln vi 3.679.268 ha, c hnh thnh t 11 nhm t vi 32 n v phn loi
di nhm. Trong , nhm t vng chim din tch ln nht 2.645.751 ha,
chim 71,91% tng din tch t nhin ca vng, tng ng vi mc bnh qun
chung ca ton vng Bc Trung B. Nhm t ph sa c din tch t khng ng
k 103.187 ha, chim 2,8%.
2. Din tch t bng bao gm c t t
9 ha, chim 4,5% din tch t nhin ca vng. Trong din tch t c vn
bao gm: nhm t cn ct, bi ct v t ct bin; nhm t phn trung bnh; nhm
t mn, t ph sa ng nc; t ly v t thung lng do sn phm dc t c n
70.220 ha, chim 41,6% din tch t bng, y l nhng loi t cn c ci to,
iu ny cng cho thy tim
3. Din tch t i ni c 3.400.249 ha (k c t xi mn tr si ), chim
92,5% din tch t nhin ca vng, iu ny cng cho thy y l vng c li th
pht trin cc loi cy di ngy, c bit l nhng cy trng c gi tr hng ho cao
nh c ph, cao su. Tuy nhin, so vi nhiu vng khc din
15
0
khng nhiu, ch c 384.090 ha, trong ny c 152.530 ha c tng dy trn
100 cm c coi l rt thch hp vi trng cy di ngy, din tch t c tng trung
bnh 50 - 100 cm c 191.738 ha v t c tng mng 39.822 ha. Din tch t dc
15 - 25
0
c 618.143
ch c th pht trin cc loi cy n qu, ch, qu, nhn kt hp cy lm
nghip, t tng dy trung bnh 50 - 100 cm c 170.284 ha v t tng mng nh
73

hn 50 cm c 118.560 ha. Din tch t phn b dc ln hn 25
0
c n
2.373.827 ha, chim 69% din tch t dc. Vi nhng din tch ny ch c th pht
trin ngh rng. Tuy nhin, do c nhng c trng n i nn c th pht trin mt
s cy c sn qu him, mt khc y l ni sinh sng ca mt b phn dn tc t
ngi. Do vy, c th khai thc nhng din tch t tng dy, t dc trng cc loi
cy hng nm nh ng, sn, m bo an ninh lng thc trong ni vng.
: 0,05 - 0,09%), c bit t ly, t ph sa
ng n

Vng i ni : a phn cc loi t i ni trong vng c phn ng chua n
chua va (pH
KCl
4 - 5,0) ngay c i vi t hnh thnh trn sn phm phong ho ca

trung bnh (1,5% - 2,5%), r c mn v m tng s t
kh n giu (OM : 3 - 6,2%; N: 0,12 - 0,42%). Ln v Kali tng s ngho n trung
bnh (P: 0,03 - 0,07%; K< 0,6%), ring t ph n v
n k n > ) ng i
100g t. Kali cng l yu t h v . Cation tr i bin t
1,3 me g g p ati o ca m ch
20 - 30%, thay vo l cc cation Al
3+
H o ng
2. 2. Ti nguyn nc mt
2.2. H thng sng ngi v cc c trng hnh thi ca chng
c gh u h c th u bi i ph y T
Sn c 7 h thng sng ln vi t s s c - V 37 ng
l ni c h thng sng sui tng i dy, mt bin i t 0,43 - 1, 69 km/km
2
.
Sng c mt ln nht l sng Hiu n N n ,69 km
2
,
4. V ho tnh
Vng ng bng : a s cc loi t u c phn ng chua n chua va
(pH
KCl
dao ng t 4 - 4,7). Ring t mn, t ph sa c bi hng nm c phn
ng chua t n gn trung tnh(pH
KCl
5,8 - 6,2). Hm lng hu c v m tng s t
ngho n trung bnh (OM: 0,3 - 2%; N
c, t thung lng do sn phm dc t c hm lng hu c v m tng s
t kh n giu. ln tng s trong cc loi t u ngho. Ka li tng s cng nh ka
li d tiu u ngho v tr thnh yu t hn ch (ngoi tr t mn v t phn).
Cc hn ch v hm lng hu c, chua, ngho ln, ka li c coi l nhng hn
ch ph bin ca t Vit Nam. Tng s canxi v magi trung bnh (t 1,5 - 9
meq/100g t), ring nhm t mn c hm lng canxi v magi kh hn. no
baz ca cc loi t u thp, dao ng t 40 - 70%.
vi hoc mc ma baz v trung tnh. Hm lng hu c ph bin t ngho n
ing t mn vng trn ni
t tri
0,1%
trn mc m
tiu
ao
a
ho d
thp, ph
baz trung
5 mg/ tnh c hm l lng tng s h
n ch
giu (
ng
. Ln d
t dc
- 3,2 q / 100 t, tron thnh hn c on tra i, nxi v agi chim
,
Fe
2+
,
+
, gy c ch cy tr .
1.
C kt qu n in c in cho y kh vc n gi a t rng
ng con ng t p I I l 6 con s . y
mi Ty gh A vi 1 km/ sng
74

Ngn Ph huyn Hng Sn H Tnh c mt l 1,57km/km
2
, sng c mt
nh nht l sng Dabla KonTum 0,49km/km
2
.
cao ngun rt ln, bin thin t
n t ng la ( 0m),
cao ngun nh nht l sng Rn
1 q a c g t o. ao qun
ng in 5m 69 ( 2
dc ca sng khu vc nghin cu rt ln, bnh qun lu vc bin thin t
10,5% n 34,1%. dc lu vc ln nht l sng Tim huyn Hng Kh tnh
c ,1
u v hi u d ng i ngn, sng di nht l
, s k
. d y n
ng dng chy l c s quan trng trong nghin cu ti nguyn
c d y b o ra u l bnh
s ng . D o t
k n n c a n ti kho
k thut "Chng trnh 42A" ca Tng Cc Kh tng Thy vn, cc c trng v
ti nguyn nc c th hin Bng 2-2. Phn tch bng s liu ny cho php rt
cc kt lun sau:
+ M
Thanh Ho n KonTum c gi tr bin thin t 17,8 l/s km
2
n n km nhnh ca sn am thuc
a phn huyn Kh T Tro khu v c c c p it r
r M hy
+ Khu ng bng Mun dng chy khng ln v c xu th tng dn t Bc
vo Nam: Ti ng bng sng M, sng Chu M
0
= 18,8 - 30 l/s km
2
, n
n ng bng Ngh Tnh M = 30 - 41 l/s km
2
, n ng g Bn
Qung Tr, Tha Thin Hu, Qung Nam M = 50- 0l/s k
+ Khu kh hn pha Ty Bc Sng M v Sng Lam gi tr M
0
rt nh M
0 =
5
- 28 l/s km
2
. c bit ti khu vc trng im nghin cu Huyn Tng Dng Min
Ty Ngh An ch ly gi tr M
0
l/s v n ca d
Tr n ng.
Khu dn y r n v bit ln ko di t Ty Nam Sng
Lam bt u t huyn Thanh Ch ko c n, ng Kh
Trong khu vc nghin cu, sng c
1000m n 1650m. Sng c cao ngun l nh l s Dakb 165 sng
M (1600m), sng Gianh 1350m. Sng c
( 00m). cao bnh un c lu v sn ng i ca c bnh ca
l u vc s bin th t 10, n 3,0m Bng -2).
H Tnh dc 34 %.
Sng ngi kh c ng n c c i t
s ng Lam (531,0km) ng M (512,0 m).
2 2.2. c trng ng ch sng gi
Cc c tr
c, c n c trng ng ch trong o c ny s a l l ng qun
nhiu nm, Mun dng chy, lp dng chy v h d chy a v i liu
cp nht n nm 2000 v cc t qu ghi u c ch g trnh n b a hc
ra
un dng chy bnh qun nhiu nm khu vc ng Trng Sn t
(trm Ca khu trn
g L s g Hiu) 82,4 l/s
Hng
2
, (trm Hng i trn mt
- H nh). ng 4 khu h b n
t theo un dng c :
hng khi vo
0
ng b Qun h,
0
7 m
2
.
1
= 15 km
2
. y l ng kh hn ht y
ng S
+ Mun g ch t l c
ng qua c Huy n Hng S H ,
75

Qung Trch, Ty Qung Tr, Ty Tha Thin Hu, Ty Qung Nam, gi tr M
0
rt
l = 53 n 82,4l/s km , M
0
ln nht l ti vng H
0
= 82,4l/skm
2.
. Ti huyn b ii g H h ng M
0
g rt l
M = 80 l/s km
2
. Khu vc Ty Nguyn thuc Huyn Sa Thy tnh Kon Tum M
0
cng
kh ln M
0
= 70 l/s km
2
. Lp dng chy Y h n cu cn kh ln
0

bi M bi in - ,6
Vn n nh g c v y Bc Sng M v Sng Hin. Ti
T tr Y mm T
Dng ch t Y
0
= 472,5mm/nm. Trong lc gi tr bc hi Z
o
y rt ln
Z
o
/n h r an n hy Y
rt ln, Y
0
= 1499,4 - 2599,6mm/nm.
s y kh Tr n ha n K um ch
ra 3 khu vc kh r. Khu Ty Bc c
0
=
o
: x
o
= 0,35 - 0,43. Khu Ty, Ty Nam h
thng sng Chu, Lam, Da n g, T n la c
0
= 0,61- 0,87. Khu ng bng c h s dng chy
0
kh ln
0
= 0,50 - 0,70 cho
ng bng t Qung Bnh tr vo. Ring ng bng Thanh Ngh c nh = 0,4 -
0,5. K
ng
T
T
Sng
Ph lu
Din tch
(km )
bnh
lu vc

H s
dng
chy
cao
bnh
qun
)
Chiu
rng
T. bnh
vng
lu vc
(km)
cao
ngun
sng (m)
n, M
0
2
ng Kh Tnh H Tnh: M
in g Hn a tn Qu Tr gi tr cn n
0
0
ca k u vc ghin g Y
n th
+
in t ng t nh
0. 0
; Y n th t 560 2595 mm.
g kh h t cn thu ng T
y Bc Sng M gi
0
ch t 565 /nm, y Ty Bc sng Cam ti T ng
=700mm m. Ti cc uyn ng T ng Sn t Th h Chng Sa T
0
H dng ch u vc ng ng S t T nh Ha on T ia
y
nh, Ki Gian Hng, hu B , Tr Khc v Dab
0 0
hu vc Hng Ho tnh Qung Tr, Tng Dng tnh Ngh An, Sa Thy tnh
Kon Tum c ln ca ngun nc nh sau:

Bng 2-2. H thng sng ngi v cc c trng hnh thi ca n khu vc ng Tr
Sn t Thanh Ho n Kon Tum
Chiu
dc
Mt
Tn sng chnh, lu vc
2
di
sng
qun

km/
(km)
%
km
2
(m
1 S.M S. chnh 28400 512.0 17,6 0, 66 1,79 762,0 68,8 1600,0
2 1,59 7,9 29,8 S.Chu Nhnh s.M 7580 7580 325,0 18,3 0,98
4 S.t
Nhnh
354 32,0 13,6 1,04 1,04 130,0 10,1 250,0
s.Chu
5 S.m
Nhnh s.
Chu
61,0 13,0 20,0 1 3,0 ,91 1,87 31 12,4 1100,0
6 S Sng 18 1 ,7 175,0 .Yn chnh 50,0 89,0 0,9 1,78 16
7 S. Lam Sng chnh 27.200 0 120 531 18,3 0,60 1,74 89,0 89, 0,0
8 S.Hiu
Nhnh s.
9 2.5 700,0
Lam
5340 228 13,0 1,6 3,0 303.0 3
9 S.Khe Tr

1100,0
Nhnh
s.Lam
30,0 14,5 34,1 0,71 1,84 370,0 15,0
10 .S.Ngn
S
Nhnh s.
L
2 ,0 7 0 6,6 1100,0 310,0 135 28,2 0,8 2,2 362,0 4
76

Su Lam
11
Ph
1 0 7 1 7,8 600,0
S. Ngn Nhnh
s.Lam
130,0 72, 20,1 1,5 1,7 322,0 1
12 S. Tim
Nhnh
s.Lam
2 0 7 6 0 ,2 1100,0 13,0 39, 22,6 13 1,8 300, 8
13 S. Gianh Sng ch 4 ,0 4 5 0 ,6 1350,0 nh 86,0 158 19,2 1,0 1,8 360, 38
14 S 261,0 100,0 S. Rn ng chnh 30,0 17,2 0,80 1,57 138,0 12,7
15 S.Ro Tc
N
381,0 39,0 25,1 1,12 1,76 491,0 11,5 275,0
hnh s.
Gianh
16 S
N
1 0 0 0,7 175,0 .B Trch
hnh s.
Gianh
77,0 22, 0,7 1,42 1
17
S. Kin
Giang
S 2650,0 0 4 0 0 ,0 953,0 ng chnh 96, 20,1 0,8 1,5 234, 45
18 S S 809,0 5 5 3 0 5,7 500,0 . Bn Hi ng chnh 64, 8,60 1,1 1,4 115, 1
19
S. Qung
Tr
S 2660,0 ,0 2 0 8,6 700,0 ng chnh 156 20,1 0,9 2,5 301,0 3
20 S. Ln Sng chnh 900,0 66,0 13,1 0,8 1,85 192,0 44,6 1000,0
21 S. Hng Sng chnh 2830 104,0 28,5 0,6 1,65 330,0 70,0 1600,0
22
S.Tr
Bng
Sng chnh 10350 205,0 25,5 0,47 1,86 552 72,4 200,0
23 S.V Sng chnh 1260 91,0 19,9 0,79 1,30 170,0 13,0 400,0
24 S
h s. S
3530,152 152,0 15,6 0,49 2,03 963,0 27,9 1650,0 . akbla
Nhn
San


Bng 2-3. Cc c trng dng chy sng ngi ng Trng Sn
c trng dng chy ton lu vc
c trng dng chy c bit kh
vc
0
0
x
y
=
u
TT

Tn sng
Tn trm
thu vn
Q
0
(m /s)
M
3
0 (
l/s km
2
)
Y
0
mm

Khu vc
M
l/skm
Y
2
1
X L 18,8

592,0

0,37
Thng
Sng Chu

40,0
0

1260,0
0
S. M


Cm Thy


346,0


19,8


263,7

0,35

Thng
Sng M
18,0

565,

121,0
ng bng
Sng M

30,0

945,
2


Nm M

Ngn Sn
S.Vin
Mng Xn

Hng i
228,0
425,0


122,0

27,2
64,9


856,8
2044,4


0.50
0.79


Ty Nam Ngh
Ty Nam H
Tnh

52,4
83,8

5

1650,0
2638,0

S. Lam

Hin
Yn Thng

Ca Ro
538,0

23,4

17,8
737,0

560.0
041

0.40
Huyn Tng
Dng

15,0


472,




Da



20,4

642.6

0.43






S.Hin

S.Hin

Qu Nhn

Ngha Khnh
Ha Duyt
Trai Tr
71,3

71,4

123,0

47,6

30,7


1499.4

967.0


0.75

0.54

An














77


Ngn
Trinh
Sn Vin
7,4
76,9

2422,4

0.87







Ngn Ph


82,4 2595,6

2041,2
0.87

0.82

ng Bng
Ngh Tnh


30,0


945,0
33,0


64,8
51,2
3 S.Gia
Kin
Giang
73,8
2
3
Bnh


50,0
,4

1575,5
ng
Ro Tr
i Giang
ng Tm
Tn Lm
Tm Lu
62,9
35,9
54,7
72,7
65,3
1723,0
2290,0
2057,0
0,72
0.8
07
Ty Qung 77,3 2433
Kin Giang
21,6
67,3 2120.0 082

ng bng
Qung Bnh
4 Bn H
Thch Hn
ng bng
Qung Tr
,0 i

Gia Vng
Thch Hn
14,4
70,0
53,9
68,5
1698,0
2157,7
0.61
0.77
Huyn Hng
Ha
80
60,0
2520
1890,0
5 S. H
Hng
ng bng s.
70,0
.0
2205.0
ng
(T Trch)
Thng Nht
15,6
75,0 2362,0 0,84 Min Ni s. 80,0 2520
Hng
6 Thu B ,0
,0
n
S. Ci

Nng Sn
Thnh M
240,0
104,0

76,0
56,0

2394,0
1764,0

0.86
0.88

s. Thu Bn
Min ni s.Thu
Bn
70,0
90,0
2520
2835
7 0,0 2205,0 Dabla Kontum
106,0
35,0 1102,5 0.61 Huyn Sa Thy 7


+ Khu vc huyn Hng Ho tnh Qung Tr : y thuc vng thu vn IVA
khu Ty Trng Sn. Cc c trng dng chy khu vc ny kh ln Mo= 70l/skm
2
;
Yo=16
, Yo= 472,5mm/nm;
Mo=15
2.2.3. Ma ma l v ma kit ca cc sng
Ma l
c im ma l g ca c c c th
in n Phn tc li bng y th
g 2 a l c ng y m l c g T ng n
M n ht n n
00mm, lng ma ta Khe Sanh 2262mm/nm; ti A Li 3018mm/nm
+ Khu vc Tng Dng tnh Ngh An: =1268mm/nm
l/skm
2
. y l khu vc rt kh hn
+ Khu vc Sa Thy tnh Kon Tum : Lng ma bnh qun ti Kon
Tum=2272mm/nm; Mo=70l/skm
2
; Yo=1300mm/nm
khu vc bin gii t Thanh Ha n Kon Tum
nh ln c c trng dng hy ma l
h qua B g 2-4. h s u t n cho y:
Bn -4. M v c c trng d ch a khu v n r S
a l 3 th g ln n Th ng l ht
Tt Sng Trm Q
M
% so
ton
n
Thng
xu
hin
Q
M
3
% so
v
ton
n
Thng
xu
hin
M



Thng
hin

3
/s
vi

m
t

/s
i

m
t
Q
3
/s
% so
vi
ton
nm
xut
1
2
M
C

u 59
15
24
4
0
8
I-X
I-X
I-X
196
347
55
53
61
VII
VII
VII
84
23
45

hu
Cm Th
Mng
Hinh
Xun
Khnh
1 7
6
7
7
8
,7 V
,6
,3
V
V


I
733 ,6
,2
,9
-IX
I-X
I-X
1
7
6
21,2
21,4
27,1
VIII
IX
IX
3 Lam Ro 427 75,1 VII-X 518 54,7 VII-IX 604 21,2 IX Ca
78




5
8


S


Ngn Su
S
N
Ngn Ph
g
Chu
a

Duyt
Tr
g i
in
5
917
1
237
283
15
6
110
3
74,4
6
64,9
58,0
2
1
54,2
II-X
VII-XI
-X
VII-XI
IX-XI
X
X-X
IX-XI
1150
273
283
15,5
5,3
140
55
56,1
50
55,9
58,0
2
3
50,0
VII
VIII-X
VII
VIII-X

IX-XI
IX-
IX-
IX-XI
11
1400
17
347

362
17
78
47,5
22,7
23,7
24,7
29,1
IX
IX
X
X
4

6
7
. Hin
ng Tim
gn Tri
Da
Yn
Thn
Qu
Ngh
Khnh
(Ngha
n)
Ho
Tri
Hn
Sn V
7 3 7
1 0 7

,5 5
5 ,6 6
,9 V
,9 VI

,7 IX-
,7 I
I 948
I 144

I
I 6

5
6
,8
,3

,7
,3
I-X
I-X
XI
XI
60
7
,4
,4
22,7
20,7

19,8
21,4

IX
IX

IX
X
9
11
Sng Giang

Kin Giang
Tm
Lu
iang
152
6
46,2
61,0
6
75,9
IX-XI
X-X
IX-XII
152
190
51,5
61,0
66
3,4
IX-XI
-
IX-XI
185
26
65,6
24,7
26,9
IX

X
10 i Giang
ng
Tm
Kin G
1 4 7 ,7 I II ,56 IX XI 4 30,8 X
12
13
B
T Trch
Vng
ng
7 4
63,4
X-X 1,8 72
63,4
IX-
X-XII
48
49,4 26,4 X
n Hi Gia
Th
3
39,6
Nht
,0 6 ,3 I
IX-XII
II 4
39,6
,6 XI ,3 27,7 XI
14 Thu Bn
Tr Khc
Sn
iang
518
48
71,6
8
IX-XII
-XI
640
840
66,4
68
X-XII
X-X
954
70
33,0 XI
I 15
Nng
Sn G 0 6 ,2 X I ,2 III 5 33,4 X
16 Tum 186 58,5 VIII-XI 187 44,1 VIII-X 203 16,0 X akbla Kon

Ma t a u N ti h a n S g
t thng VI n X, nh
l bt u t thng 10 n thng 12. Ring Ty Nguyn ma l bt u t thng 8
n th
i ln so vi tng lng
dng chy c nm. L min Trung xy ra ch yu trong thi gian ngn v vai tr ca
ma ng
a ngy 8 thng 11
nm 19 ng 8 nm 1978 ti
Lng
nh cc
tm m
a t v kh hn Ty Bc Sng M, Sng C.
rung thay i t Bc vo Nam v t ng
bng l
rung ch yu xy ra trong thi gian ngn v vai tr ca ma ngy
ln nht ng vai tr quan trng. Ma ngy khu vc nghin cu rt ln. Nhng
trn ma ngy ln nht li du n hi hng l ma ngy 8 thng 11 nm 1999
l chm dn Th nh Ho n Q ng am: Than H tr n
M ma l bt u sm ng khi vo n sng Tr Khc ma
ng 11.
Tng lng nc ma l chim t l kh ln so vi dng chy c nm. sng
M, sng Chu chim t 70 n 88%. sng Lam chim t 53 n 75%; sng Tr
Khc Thu Bn chim t 68 n 70%; Ty Nguyn chim t l t hn 58,5%.
Tng lng thng l ln nht chim t l tng
y ln nht ng vai tr quan trng. Ma ngy khu vc nghin cu rt ln.
Nhng trn ma ngy ln nht li du n hi hng l m
99 Hu o c 1430mm/ngy, trn ma ngy 7 th
tnh Ngh An l 782mm/ngy.
Ti liu ma ngy cc i cho thy trn khu vc nghin cu hnh th
a ln pha Ty v Ty Nam Sng C vng c bit l vng Hng Kh H
Tnh, vng Bch M-Hu. Cc tm m
Dng chy ma l khu vc min T
n min ni.
L min T
79

Hu o c 1430mm/ngy, trn ma ngy 7 thng 8 nm 1978 ti Lng
Ngh A
.
p rt ra nhng nhn xt sau:
y
kh n
ng Bnh n Qung Nam, ma kit ko di 8 thng t
thng I
ng abla ma kit ko di 8 thng t thng XII
n thng VII
Ma kit ko di trong mt thi gian di nhng tng lng nc ma kit rt
so v g l
thng m n t g ch l h, bn m 8
y s cc i ln tnh hn hn ca 3 thng ma ki ong hi
xut hin 3 thng ma kit nht khn ng pha Bc 3 thng lin tc
Bng 2-5. Dng chy ma kit khu vc ng Tr Sn
Ma ki ng t ng ht
n l 782mm/ngy
Ma kit v hn hn trong sng
Kt qu nghin cu ca dng chy ma kit sng ngi ng Trng Sn t
Thanh Ho n Kon Tum c th hin Bng 2-5
Phn tch s liu t ny cho ph
Ma kit xut hin khng ng u t Thanh Ho n Kon Tum. Ma kit
khu vc ng Trng Sn c th chia lm 4 khu:
+ Khu vc t Thanh Ho n Bc Ngh An: ma kit ko di 6 thng t
thng XI nm trc n thng V nm sau.
+ Khu vc nam H Tnh n bc Qung Bnh: ma kit ko di 9 thng t
thng XII nm trc n thng VIII nm sau, c bit trong ma kit ny c gi T
ng nn gy hn hn kh r v c ma ma tiu mn thng IV-V.
+ Khu vc nam Qu
n thng VIII.
+ Ring Ty Nguyn ti s
nh i tn ng nc c nm, trung bnh chim 33,7%
Ba a kit lu c cn im t rt n trung h chi ,3%.
l con nh n t tr nm. T gian
cng g gi nhau.
kit l cc thng I, II, III, pha Nam 3 thng lin tc kit l thng III, IV, V
ng
t Ba th kit nh Th kit n
T
Sng Trm
T

Q
(m
3
/
s)
%
Thng
n xut hi
Q
(m
3
/s)
%
ng
t
n
Th
xu
hi
Q
(m
3
/s)
% xu
hi
Thg
t
n
i Gh
ch
1 S

.3 1 7.8 2 . M Cm
Thu
142 25 XI-IV 04 II-IV 95.5 .4 III
2 S ng
nh
9.4 30.6 8.3 2 . Chu M 45.8 2
Hi
XI-V II-IV 28.8 .6 III TS
3 S
h
11.7 1 3.0 0 III . Chu Xun
Khn
32.6 XII-V 6.9 II-IV 13.3 .8 TS
4 S ro 4.9 6 7.3 IV 2 III . Lam Ca 101 2 XI-V 9.0 II- 65.7 .3 TS
5 S a 26.1 128 7.5 2.4 III . Lam D 191 XII-VI II-IV 121 TS
6 S. Lam Yn
Thng
225 25.6 XII-VI 152 7.4 II-IV 142 2.3 III
7 S. Nm
P
Mng
Xn
29.7 25.0 XI-V 20.9 7.4 II-IV 19.7 2.3 III TS
80

8 S. Hin Qu
Chu
32.6 23.1 XII-V 25.4 8.9 II-IV 23.7 2.7 III TS
9 S. Hin Ngha
n
62.5 35.3 XII-VII 35.5 7.3 II-IV 33.2 2.3 III TS
10
su
TS S. Ngn Ho 67.1 42.0 XII-VIII 48.7 10.0 II-IV 45.1 3.1 IV
Duyt
11 S. Tim Ti tr 4.6 47.0 XII-VIII 3.6 12.4 II-IV 3.46 3.9 IV TS
12 11.9 3.2 IV TS S. Ngn
Tri
Hng
i
17.6 38.3 I-VIII 12.9 10.6 III-V
13 S. Ngn
ph
Sn
Dim
31.1 45.8 XII-VIII 22.7 11.2 II-IV 22.0 3.6 IV TS
14 S. Gianh ng 32.0 39 XII-VIII 17.8 7.2 II-IV 13.8 1.6 IV
Tm
15 Kin
giang
Kin 7.25 24.1 I-VIII 4.9 6.0 VI-VIII 3.6 1.5 VIII
Giang
16 S. B
Hi
VIII TS n Gia 6.86 35.7 I-VIII 3.19 5.5 III-V 2.3 1.3
vng
17 S. T
Trch
Thng
Nht
7.6 36.6 I-VIII 4.84 7.8 II-IV 4.0 2.2 III
18 S
Bn
. Thu Nng 102 28.4 I-VIII 75 7.8 III-V 58.2 2.0 IV
Sn
19 S. Tr
Khc
Sn
giang
72.5 31.8 I-VIII 52.3 7.4 III-V 43.8 2.1 IV TS
20 S.
akb
Kontum 65.9 41.5 XII-VII 36.9 8.7 II-IV 33.1 2.6 III
la
TB 33.7 8.3 2.4

Thng kit nht c lng nc rt kit, trong sng cng nh trn ng thng
xy ra
thng kit nht cng
khng
source not found.).
phn
Trung.
M un dng chy ma kit bin thin t 10-30l/skm
2
kit nh nht l:
inh, huyn Nghi Lc,
Yn
+ Vng Ty Nguyn M =10l/sk
2
n i y c c uy y l
M
K
=20 l/skm
hn hn c lit, lng nc thng kit nht chim t l rt nh so vi dng
chy nm, trung bnh ch chim 2,4%. Thi gian xut hin
ging nhau: pha Bc l thng III, pha Nam l thng IV v thng V. Nm
2002 tnh hnh kit hn hn li xut hin trn di min Trung c bit l ti Kon
Tum, Qung Tr (Error! Reference
Bn m un dng chy ma kit sng ngi min Trung cho ta bit
b ca d ng chy ma kit khu vc min
C c vng kh hn c m un dng chy
+ Vng thng ngun sng C thuc lu vc sng Nm M
K
=10l/skm
2
+ Vng h lu sng Lam thuc khu vc thnh ph V
Thnh, Din Chu M
K
=10l/skm
2
m
K
thu Cc v
-30
g n pha T c h n bin gii m un d ng ch kit n
2
81

2.2.4 h ng m
ic nh gi cht lng nc mt mt cch y l phi da vo tiu
u tr Vi m 9 d li v lng n
t v hi r u n v s
c t a c n
u lng ph sa
qu to n dn chy p sng ngi min Trung t Thanh Ho n
c th hin qua Bng 2-6, cho thy:
nh un s ng ng n t nh n Kon um t
. C
V
t l nc t
ch n mi ng t Na nm 1 95, tuy nhin o s u o cht c
m khu c ng n cu t thi nn y ch a ra hng s liu ph a,
m xm hc c nc khu v nghi cu.
c v l
Kt tnh g h sa
Kon Tum,
- c b q i mi Trung Tha Ho T r
nh: = 37,6 435, g/m
3
. c bnh qun nh nht l cc sng sui t Qung
Bnh tr vo, c bit l sng Xrepok c l thp nht. So vi cc sng min
bc th
0
c ca cc sng thuc khu vc nghin cu c c nh hn nhiu.
Da vo bn atlat ca Tng cc Kh tng thu vn, theo kt qu ca
chng trnh 42A ta thy:
- Trn sng M min ni c c bin thin t 100 - 200g/m
3
. ng
bng c c nh hn 200g/m
3
.
Bng 2-6. c trng dng chy ph sa sng ngi min Trung
Lu lng ph sa (kg/s) c ph sa (g/m
3
) TT Sng
Trm
R
Rmax Rmin

max min
1 0900 0.04 402 8450 0.50 S. M Cm Thu 138 3
Mng 16.9 1500
Hinh
0.012 179 2110 0.40 2 S.
Khnh
192 2830 0.40
Chu
Xun 25.9 3860 0.002
3 S. m Lang
Chnh
2.37 673 0.001 181 2070 0.00
Ca Ro 104 29300 0.012 435 71070 0.20
Da 124 13400 0.032 287 6780 0.50
4 S.
Yn 108 9400 0.076 206 2210 0.60
Lam
Thng
Qu Chu 13.0 11800 0.01 181 1970 0.00 5 S. Hin
28.0 0 Ngha n 9480 0.009 229 3280 0.6
6 S. Ngn Su 13.8 1830 0.015 114 1780 0.90 Ho Duyt
7 S. Ngn ph 80 .015 120 0.90 Sn Dim 4.83 7 0 102 1
8 S. Gianh ng Tm 6.07 0 0.0 230 .0 204 97.4 1 0 0
9 S. i Giang 0 .006 67.4 03 0.4 Tm Lu 4.58 104 0 4 0
1 S. Kin giang ng .4 001 3.6 20 1.0 0 Kin Gia 0.834 64 0. 4 2 0
1 S. Thu Bn n 30 20 0.0 1 Nng S 29.9 24 0.0 1 720 0
1 S. Xrepok 9 126 7.8 1.2 2 Cu 14 7.82 14 0. 3 386 0

82

- Trn sn min y c t nh thi 00
g/m
3
y N ng h c h n, H Kh
0 n L h 00g
Q B m i
- 3 0g/m
3
, ng bng c c t 100 - 200g/m
3
Cc sng ng Tr u m g t sn un
h. Min ni c 200 0g/ ng c t - 20
s ab 10 00g
ng hp cc kt qu nghin cu ca cc tc gi khc nhau cho thy c
trng v
i pha Ty Bc v ng Nam c mc xm thc
khc n
n ni v
ng b
ngi
g c th hin qua Bng 2-7.
Bn
TT
F h
ng vi

g Lam ni T Bc c rung b bin n t 1 -

200 . Min n i pha T am s Lam t uc c uyn H ng S ng
c c t 20 - 300g/m
3
. ng b g sng am c c n hn 1 /m
3
.
- Trn cc sng Gianh, Kin Giang ung nh c c in n t
200 0 .
- t Qu n Q ng Na c c tn nh g Q g
Bn c t - 30 m
3
, bng c 100 0g/m
3
- Sng sui Ty Nguyn nh ng la c c t 0 - 3 /m
3
Mc xm thc ca sng ngi khu vc nghin cu v ln cn
T
mc xm thc ca sng ngi khu vc nghin cu v ln cn nh sau:
xm thc trn sng M min ni bin thin t 100 200 tn/km
2
.
ng bng nh hn 100 tn/km
2
.
Trn sng Lam min n
hau: Vng ni pha ty bc c xm thc t 300-400tn/km
2
; Vng ni pha
ty nam c xm thc ln hn t 400-500tn/km
2
.
Trn sng Gianh, Kin Giang tnh Qung Bnh mun xm thc min ni
bin i t 200-300tn/km
2
, ng bng t 100-200tn/km
2
.
Trn sng Bn Hi, Qung Tr v Thu Bn mun xm thc mi
ng tng t nhau: min ni moun xm thc bin i t 200-300 tn/km
2
,
ng bng nh hn 100 tn/km
2
.
Lu vc sng abla mun xm thc bin i t 200 n 300 tn/km
2
.
2.2.5. Ngun thu nng sng
2.2.5.1. Tim nng thy in ca sng ngi
Da vo kt qu tnh ton ca cng ty kho st thit k in I, ngun thu
nng ca sng ngi min Trun
g 2-7. Ngun thu nng ca sng ngi min Trung t Thanh Ho n Kon Tum
H thng
F thuc
VN
sng (km
2
)
10
3
MNB
T (km
2
)
Q
kit

t
bo
m
N bo
m
N lp
my
E k
thut
E l
thuyt
E
KT
/E
Mt
E
KT
/F
wh
3
nhin
(m
3
/s)
NMT
(m
Q
3
/s)
(10
3
kw) (10
3
kw)
10
6

kwh
10
6

kwh
LT
%
10
3
k
/km
1 S. M 17.6 67.0 131.9 177.0 91.5 320 1256 12070 10.4 71.0
2 S. Lam 17.7 127.0 93.1 255.0 179.0 560 2556 10950 24.2 145
83

3 S. V
Gia Thu
Bn
9.7 330.0 109.11 384.8 323.2 945 4575 15.564 29.4 470
4 S. Tr 3.2 208.0 130.56 250.04 173.8 360 1688 5269 32.1 525
Khc

5 S. Ba 13.9 170.8 40.25 104.4 90.09 242.5 1239.5 10027 13.6 89
6 Srepok 18.2 198.6 689.7 1136.4 212.7 496 2636 13575 20.2 144
7 Gianh 4462 361,79 486,48 4261 3269 27,2
8 Kin
Giang
2652 183,07 305,97 2680 1603
9 Qung
Tr
2800 269,0 410,0 3591 2363
10 Hng 2713 327,7 588,1 5154,6 2875
11 Bn Hi 841 26,64 48,89 428,3 223,6
12 Lu 746 74,48 117,9 1033 655
Tng cng 2310 31187 84303 24038 81.0

Phn tch s liu t bng ny cho thy tng cng sut bo m ca sng ngi
min T
g t nhin. Mt in
nng kinh t trn 1km
2
bin thin t 71 - 470kwh/km
2
. Cc sng Kin Giang, sng
n nng nh vy nhng do dc ca sng
khng
in I, II quy hoch h thng thu in
sng ngi min Trung nh Bng 2-8.
rung khu vc nghin cu kh ln Np = 2310,3. 10
3
kw. Tng cng sut
lp my kh ln N
LM
= 3,118. 10
6
kw ln hn cng sut ca nh my thu in
Ho Bnh 1 triu kw. Tng in nng k thut c th khai thc c l 24 t 308
kwh. T s gia in nng k thut v in nng l thuyt kh nh chim 28,51%
c ngha l ta ch c kh nng khai thc 28% ngun in nn
Gianh, sng Hng tuy c ngun i
ln v khng c tuyn thu nng thun li khai thc v vy rt kh khai
thc ngun thu nng ca 3 con sng trn.
2.2.5.2. H thng nh my thu in theo quy hoch
Kt qu nghin cu gii trnh kinh t k thut ca Trung tm nghin cu thit
k in, ca cng ty kho st thit k
Bng 2-8. H thng thu in trn cc sng min Trung
TT Sng Nh my
thu in
Cc tham s c bn ca nh my thu in
V
c

Vh
10 m
H
6 3
c
m
D
Dbt
m
Np
Mw
N
Lm
Mw 10
E
kwh
6
1 Chu Ca t 203,33 421,69 60,0 80,0 24,42 97,0 340,82
2 M. Hinh 67,28 61,42 170,0 185,0 20,99 79,0 277,46
3 ,66 C.Png 85,23 79,72 120,0 135,0 23,16 88,0 308
4 Xen Con 273,3 441,8 355,0 390,0 35,16 133,0 468,19
5 M Pa Ma 331,3 564,6 425,0 455,0 27,42 93,0 326,76
6 Nm Th 166,9 198,7 475,0 390,0 13,68 49,0 174,15
7 Hui To 402,0 497,1 315,0 330,0 25,7 93,0 325,7
8 Hi Xun 431,9 440,2 105,0 120,0 62,4 325,0 1140,3
84

9 7,0
0
C Bn La
Sopsok
980,0
50,0
1281,0
410,0
155,0
286,0
200,0
340,0
95,0
60,0
300,0
210,0
107
107
10 Qung Tr Ro Qun 168,7 4639,0 135,0 170,0 34,2 135,0 568,3
11 V Gia-
Thu Bn
Sng Bung I 21,0 209,0 645,0 690,0 43,5 126,0 458,0
12 Sng BungII 74,3 438,0 175,0 230,0 67,5 200,0 761,0
13 Sng Ging 55,3 39,1 50,0 60,0 16,0 60,0 218,0
14 A Vng 77,1 266,5 340,0 380,0 51,6 170,0 760,0
15 S.Cn 24,2 354,0 290,0 320,0 26,0 68,0 242,0
16 ,0 S. Bung Ba 25,9 0,0 60,0 60,0 4,2 30,0 109
17 c My I 27,0 223,0 770,0 820,0 75,5 225,0 817,0
18 c My II 74,0 442,0 210,0 260,0 74,0 210,0 785,0
19 S. Tranh I 5,0 27,0 220,0 260,0 6,0 50,0 178,0
20 S. Tranh II 98,0 533,0 125,0 170,0 37,0 135,0 499,0
21 Dakbla Dkabla 845,0 620,0 580,0 590,0 70,0 369 52625

Cc s liu bng trn cho thy trong 21 nh my thu in sng min
Trung u thuc loi va v nh. Cc s
trn sng
Ro Qun mt nhnh ca sng Qung Tr tnh Qung Tr. D kin do Trung Quc
my thu in Ro Qun l: cng sut m bo
34,2M
cht 135,0m. Vc= 168,7 triu m
3
. Vh=4639triu m
Ny=97MW, E=393,3 t kwh.
i mt sng ngi bin thin
t 0,43-1,69km/km
2
l mt tng i dy. C bnh qun 20km b bin li c
ng nh min Trung nn xy dng loi ny.
Trong qu trnh nghin cu v lun chng kinh t k thut cc nh my thu in
sau y s c tnh kh thi cao:
Nh my thu in Ro Qun : Nh my thu in Ro Qun nm
xy dng cc tham s ca nh
W; cng sut lapws my 135MW, in nng 568,3 triu Kwh. Mc nc
DBT=170m. Mc nc
3
Nh my thu in Bn La trn sng C : Nh my thu in Bn La d kin
do Php xy dng. y l nh my thu in trc y chn tuyn Bn Mai.
Nhng sau khi nghin cu b ngp nhiu qu do chuyn ln tuyn Bn La. Cc
tham s ca Bn La: Hbt=200m, Hc=155m, Vh=1281 triu m
3
; Np=95MW,
Ny=300MW, E=1077triu kwh
Nh my thu in Ca t: nh my thu in Ca t nm trn sng Am
l nhnh sng M thuc tnh Thanh Ho. Cc tham s ca nh my thu in Ca
t l H
DBT
=119m, Hc=75m, Vh=1070.10
6
m
3
, Vc= 294.10
6
m
3
, Np=21,3MW,
Khu vc nghin cu c 7 h thng sng ln v
mt ca sng ra.
c im ca h thng sng khu vc nghin cu l ngn, dc v u bt
ngun t dy Trng Sn v ra bin. Khi ra n gn bin phn ln b cn ct
chy song song vi bin chn li do trong ma l kh tiu thot v gy ngp ng.
85

Ti nguyn nc dng chy khu vc nghin cu kh phong ph: bao gm
nc ma, dng chy nm, dng chy l, dng kit v nc ngm. Lng ma nm
khu v
vc
nghin
g c ch
s t

khu vc nghin cu kh ln. Lng dng chy l khu vc nghin cu rt ln. Ma
lng dng chy nm. Ma l chm dn t Bc vo
Nam:
on s kh cao, t
71-470
u in: Ro Qun, Bn La, Ca t
s gp phn quan trng trong s pht trin kinh t ca vng
2. 3.
hung lng
nh A Li, k GLei, Ngc Hi, Sa Thy cng phn b cc tng cha nc l
nhau. Mt gng nc
c ngm thng gp t 2-10m hay su hn
na. Phn ln cc tng cha nc khe nt l cc tng khng p, song i khi nc
tr nn
loi nh
c nghin cu kh ln. Lng ma bnh qun khu vc nghin cu t 1800-
3000mm/nm ln hn lng ma bnh qun c nc l 1975 mm/nm. khu
cu c tm ma ln nh Bch M (5000-7000mm/nm), Hng Kh, B
Trch c lng ma khong 3000mm. Vng kh hn nht l Tng Dn
ng t l 1200mm. Lng dng chy nm khu vc nghin cu kh ln.
M
0
=19,0-72,7l/skm
2
, tng ng vi y
0
=623,7-2595,6mm. H s dng chy nm
l c lng l ln chim 53875
Thanh Ho t thng VI-X vo n Qung Nam t thng XI-XII. Lng
dng chy ma kit rt nh. Cht lng nc sng ngi min Trung tng i tt,
hm lng ph sa rt nh.
Ti nguyn thu nng ca sng ngi min Trung rt ln. Tng in nng c
th khai thc ln n 24,308 t kwh. Mt in nng ln n c
kwh/km
2
. Phn ln cc nh my thu in min Trung l loi va v nh. Sp
ti, tng lai rt gn s xy dng 3 nh my th
Ti nguyn nc di t
Cc huyn bin gii pha ty ch yu c din tch l i ni pht trin trn
cc thnh to gc khc nhau, nc di t ch yu thuc nhm nc khe nt.
Nc l hng ch phn b trong cc huyn ko di t vng bin gii ra ti ng
bng ven bin thuc phm vi tnh Qung Bnh. Mt s huyn nm dc t
hng, song c din tch hp.
Nc khe nt l tng nc khng nm trong mt h thng thy lc ngm lin
tc m nm trong cc bn, cc khi nt n, cch bit vi
ngm c dng bc thang. su mc n
c tnh p lc cc b do b ph (ngn cch) trn cc lp st hay thu knh
st hoc nguyn khi dy cch nc.
V cht lng, nhn chung nc khe nt thuc loi siu nht (M<0,1 g/l) v
t (M= 0,1- 0,5g/l), kh ph hp vi tiu chun nc ung. Mt khc, do a
hnh tng i dc, lp ph phong ha c tnh thm yu nn kh nng t bo v,
chng nhim ca cc tng cha nc l kh cao.
86

Ngun b sung ca nc khe nt ch yu l lng ma ri trn din l ca
nt n v lng nc thm xuyn t cc tng cha nc l hng nm trn. Min
thot n
in gii thuc cc tnh khc nhau
i ni t
30l/sm
ng khong
ho M = 0,1 -0,5g/l. Kiu nc c trng l Bicarbonat Canxi. y l i tng
quan trng cho tm kim thm d n
g cha nc trong h tng Bc Sn (C-P
bs
) ch yu l vi. Trong cc
ngun l c ti 35% ngun c lu lng Q > 0,5l/s.
2.3.1.2. Cc tng cha nc trung bnh
vng bin gii cha c nhiu. t trong
cc tng ny ch yu l trm tch lc nguyn xen kp cc thnh to carbonat v mt
c nm trng vi h thng sng sui v ranh gii gia cc a tng gc
v cc trm tch b ri T. ng thi ca nc khe nt l ng thi bin i
theo ma, c s lch pha gia lng ma, lng dng mt vi cao mc nc
ngm.
Nhn chung, kh nng cung cp nc ngm ca vng ni bin gii pha ty
Trng Sn l khng thun li, song cc tng cha nc u c cht lng tt v
hu ht u cha b nhim. Di y l c im nc ngm c trnh by theo
cc huyn b
2.3.1. Nc di t cc huyn bin gii tnh Thanh Ho
Trong cc huyn min ni bin gii Thanh Ho ch yu phn b cc thnh
to nc di t dng nc khe nt, khe nt karst. Cc t cha nc ch yu l
trm tch lc nguyn, carbonat, cc phun tro bazan v cc th xm nhp. Mc
giu nc ph thuc vo mc pht trin cc khe nt lin quan vi h thng t
gy. C th phn chia cc tng c mc cha nc khc nhau nh sau:
2.3.1.1. Cc tng giu nc
Bao gm cc trm tch carbonat xen lc nguyn, gm cc phn v a cht
T
2
g
2
, T
2a
t
2
v C-P
bs
.
Tng cha nc T
2
g
2
phn b cc huyn bin gii ty bc Thanh Ho,
thnh phn thch hc ch yu l vi phn lp mu xm en n xm trng, chiu
dy 500 - 900m. Nc di t tn ti trong cc khe nt karst. Tng cha nc rt
phong ph, t lu lng cc l khoan thng rt ln, t 5 n 7m,
. Cc ngun l ca nc ti hng chc, hng trm l/s. Ngun cung cp nc
cho tng ny l nc ma. Nc trong tng thuc loi nc nht vi t
c phc v cho nhu cu ca nhn dn vng ni.
Tn
Bao gm cc trm tch c tui t Paleozoi n Mesozoi. Nhn chung, mc
nghin cu cc tng cha nc ny
87

t l s
nh phn gm cc phin xen ct kt,
phin s
i Cambrri - Ordovic gm cc thnh to vi ct, vi
,49 - 15,99l/s.
V cht lng nc, cc tng c bin i phc tp, song ch yu l nc nht
ng trong khong 0,5g/l, kiu nc Bicarbonat natri.
p siu baz, axit v baz. l cc
granit,
hnh cao, klh nng tng tr v lu thng nc km.
Lu lng nc cc ngun l thng ch t 0,01 l/s hoc dng thm r.
yn bin gii tnh Ngh An
Thuc phm vi cc huyn bin gii tnh Ngh An, nc di t ch yu l
a nc khc nhau sau y:
t hang dc cact. Trong vng Con Cung, phn tch nc trong cc
l kho
n phm ca phun tro axit v baz. t trong cc tng ny kh a dng nn
mc giu ngho nc cng rt khc nhau.
i vi cc tui Devon c th
t vi, phin silic, bt kt, ct kt. Lu lng Q t 0,49 n 13,24l/s.
Tng cha nc tu
silic, st vi, bt kt. Cc l khoan th nghim cho thy Q = 0
vi tng khong ho giao
2.3.1.3. Cc tng ngho nc
Thuc phm vi cc huyn bin gii phn b kh rng ri cc th ngho nc,
bao gm cc h tng K
2
yc, T
2
lmt, T
2
lnt, T
1
cn, S
2
-D
1
, O
3
-S
1
sc, PR
2
- C
1
nc,... t
cu to nn cc tng cha nc ny kh rn chc, mc ny n km, gm ch yu
l phin cc loi xen kp ct kt, bt kt v cc lp vi, st vi. Nhn chung
cc tng ny rt ngho nc, lu lng Q ch t 0,13 n 1,2 l/s.
Nc trong cc tng ngho nc thng l nc nht vi tng khong ho
di 0,5 g/l. Kiu nc ch yu l bicarbonat.
2.3.1.4. Cc th a cht rt ngho nc
Bao gm cc thnh to magma xm nh
gabrro b amphibolit ho. Nc di t tn ti trong cc i nt n ca cc
thnh to ny. tuy nhin chiu su pht trin i nt n khng ln, trung bnh 10 - 20m,
cc khi xm nhp li nm trn a
2.3.2. Nc di t cc hu
loi hnh khe nt vi mc ch
2.3.2.1. Cc tng giu nc
Tng giu nc gm cc trm tch cacbonat ca h tng Bc Sn. Tng phn
b nhiu ni, nh Mng Xn, Tng Dng, Con Cung, Tn K , Qu Hp,
Qu Chu. l khi ni vi c thnh dc ng.
Thnh phn t cha nc l vi phn lp dy dng khi. ND tn ti
trong cc khe n
an cho thy kt qu nh sau: Chiu dy tng cha nc (chiu dy i nt n
88

v cact ha) t 30 n khong 100m, t cha nc c h s thm t rt nh cho
n 114,4 l/sm, c nhiu mch l c lu lng ln , ln nht t 120l/s.
g nhn chiung c th xp vo loi giu nc c
ngha l n tron uy m ln. Cht lng nc tt, tng
kho ng h nht l bicacbonat canxi.
ma hoc nc mn thm qua cc
tng cha nc nm trn n. Tng cha n
thc cn ch lp cc i phng h v
cha n c.
t, phin xerixit,... Cc loi st kt,
bt k
pht trin khe nt phong ha trong khong 10-30 m, cn chiu dy
i n
g bnh t 0,1 n 0,7 g/l, thuc loi nc siu nht n nht.
Nhn chung tng cha nc rt khng ng u , tnh cha nc ph thuc
vo mc nt n cact ha, nhn
g vic cung cp nc tp trung q
a 0,1-0,5 g/l vi thnh phn dng
Ngun cung cp nc cho tng l nc
c rt d b nhim bn, do khi khai
sinh v c ch nghim ngt bo v tng

2.3.2.2. Cc tng ngho nc

Cc tng ngho nc phn b rt rng ri, chim phn ln din tch ca tnh,
bao gm cc trm tch lc nguyn , lc nguyn xen cacbonat, cc phun tro axit,
phun tro bazan, c tui t Protezozoi n Kainozoi. t ch yu trong cc tng
ny bao gm phin cc loi xen kp quczi
t, ct kt xen kp cc thu knh vi, st vi cc ryolit axit, ryolit
pofcia,... c im chung l cc gn kt cht ch, kh nng cha nc ph thuc
vo mc pht trin khe nt trong cc , ch yu l khe nt phong ha v khe nt
kin to. Qua cc ti liu thu thp c, tuy cha tht y , nhng c c s d
on chiu su
t n do kin to khong 60-100 m. t c tnh thm nc yu. Nm trong
cc i phong ha, h s thm rt nh, thng ch mt vi phn trm, thm ch ch 1
phn nghn m/ng. Ch c trong i n n do nh hng ca cc ph hy kin to,
cc i b cact ha th h s thm K hoc h s dn nc km mi cao.
V cht lng nc, hu ht cc tng u c cht lng tt, tng khang
ha trun
Cc tng ngho nc ch c ngha cp nc vi quy m nh cho cc cm
dn c hoc cc h gia nh, vi lu lng trung bnh khai thc t 1 l khoan c
2-3 m
3
/h.
2.3.2.3. Cc th a cht rt ngho nc
Cc th a cht rt ngho nc gm cc thnh to xm nhp phn b ri rc
nhiu ni trong vng, to thnh cc chm nh. gm cc loi granit, cc loi
mch, cc gabro b amphibolit ha....
89

Nc tn ti trong khe nt kin to. Chiu dy i nt n khng ng k do
cc khi c cu to c xt. Cc l khoan nghin cu u c lu lng rt nh, cc
bicacbonat clorua canxi.
ung ca c phn l v phn ph l
125 km
2
. ND tn ti trong khe nt v hang hc cacxt. Chiu dy tng cha nc
eo kt qu th nghip phn on l khoan l khong100 m.
u
n cung cp cho tng cha nc l nc ma thm qua cc tng Q hoc
t cc
th nghin cu. t cha nc l cc
thnh
ngun l ln nht cng ch t 0,61 l/s.
Cht lng nc tt thuc loi siu nht c thnh phn Clorua bicacbonat n
2.3.3. Nc di t cc huyn bin gii tnh H Tnh
2.3.3.1. Cc tng giu nc
Tng giu nc gm trm tch cacbonnat ca h tng Bc Sn (C- Pbs). Tng
ch l ra vi ni trong thung lng Ngn Su nh La kh, kh vi din tch
khong 5 km
2
, phn cn li b ph bi cc trm tch T b ri trong phm vi kp
gia 2 t gy Ro Ny v Hng Kh vi din tch khong 125km
2
.Thnh phn t
cha nc l vi phn lp. Din phn b ch
(chiu dy i nt n) th
Trong phm vi cha nc kho st hng chc ngun l. Chng c lu
lng t rt nh n 50l/s. Cc ngun l c l lng ln lin quan n cc i hy
hoi kin to cact ha. C th xp tng cha nc vo cc loi giu nc p ng
yu cu quy m va v ln. Hin nay nng trng 20-4 ang khai thc nc t tng
ny cung cp cho khu vc nng trng b.
Ngu
tng cha nc phn b vng ni cao chy n. Nc thot ra khi h thng
sng sui t nhin.
Nc thuc loi nht, tng khong ha khong 0,2- 0,5 g/l, c thnh phn
ng cht l bicacbonat canxi.
2.3.3.2. Cc tng ngho nc
Cc tng nc phn b rng ri sn pha ng dy Trng Sn v ton b
dy Hong Sn, chim phn ch yu lnh
to lc nguyn, lc nguyn xen cacbonat v cc phun tro axit, phun tro
bazan, c tui t Protezozoi n Kainozoi. l cc loi phin xen kp quczit,
phin xerixit... cc loi ct kt, bt kt, st kt xen kp cc thu knh vi, st
vi, cc ryolit, ryolit pocphia... c im chung cc loi gn kt cht ch, mc
nt n km.
Cc tng ngho nc ni cc phn v a tng ca tnh Ngh An, nn v c
im thch hc, mc gn kt, tnh cht cha nc trong cc tng ngho nc ca
90

tnh H Tnh cng c nhg nt tng t nh tnh Ngh An. Do vy nhn nh v
giu nc ca cc tng ny l c c s tin cy.
- t 27 n 32m , K=0,0009 m/ng
ghiim trn cho thy, trong khong chiu su t 20m tr
xung,
trong cc i ph hy t gy, th lu lng cng
ch 0,1
nc trong cc tng ngho nc thuc loi nht n siu nht,
tng
bnh k
Kt qu nc th nghim l khoan 48 trong tng T2
a
t + T
2
lql cho thy h
s thm nc K thay i nh sau:
- t 6,6 n 12m , K=0,68 m/ng
- t 12 n 17m , K=0,055 m/ng
- t 17 n 22m , K=0,003 m/ng
- t 22 n 27m , K=0,002 m/ng
Qua kt qu th n
t thm nc rt yu, c th coi nh khng thm nc. T kt qu ny,
kt hp ti liu m t li khoan, cc tc gi trong cc bo co trc y nhn nh
chiu su pht trin khe nt, c kh nng cha nc trong cc tng ngho nc ny
trong khong vi chc mt, tr nhng vng b nh hcg ca cc hot ng kin to,
th chiu su ny c th ln hn, n 60-80m.
giu nc ca cc tng, qua bm th nghim mt s l khoan cho lu
lng rt nh, thung di 0,1 l/s, cn lu lng cc ngun l t rt nh n nh
thua 0,51l/s. a s cc ngun l khng n nh, thng b cn kit vo ma kh.
Ngay c 1 vi l khoan th nghim
-0,5l/s.
V cht lng,
khong ha M rt nh. cc vng i ni thp, nc t cc ngun l
thng c M< 0,1 g/l, tc l ch cao hn nc ma mt t, iu chng t rng
nc ma l ngun cung cp ch yu cho cc tng cha nc ny, ng thi cng
cho ta nhn nh, nc ma sau khi cung cp cho cc tng li c thot ra nhanh
chng.
Do cc tng thuc loi ngho nc t c gi tr cung cp nc tp trung, nn
lng nc ch cung cp cho cc cm dn c, cc h c th, vi lu lng trung
hai thc t mt l khoan c 2-3 m3/h.
2.3.3.3. Cc th a cht rt ngho nc
Cc th a cht rt ngo nc, gm cc thnh to xm nhp, chim mt din
tch khng ln, phn b nhiu ni. gm cc loi granit mch v cc gabro b
amphibolit ha... Nc tn ti trong cc khe nt phong ha . Chiu dy i nt n
91

khng ng k, do khi c cu to c xt. Cc ngun l c lu lng nh hn 0,1
l/s, cn t lu lng cc l khoan cng nh thua 0,1 l/sm.
2.3.4. Nc di t cc huyn bin gii tnh Qung Bnh
Nc di t cc huyn bin gii tnh Qung Bnh tng i phong ph, song
tp tru
2800 ging, song cha tho mn
c n
tr xung. Ngoi trm tch Holocen bao
gm cc lp ct thm t
chim t l rt cao trn mt
Qung Trch n 4g/l). Ni chung, trn
phn ln din tch tnh, nc di t c th s dng trong sinh hot ca th v
n cht thi b mt d
dng th
c ca cc trm tch.
i t 10 - 30m. V cht lng, nc thuc loi
nht (M
ho c th s dng cp nc sinh hot cho th v nng nghip. ng thi nc
ng ch yu di ng bng ven bin. Vn t chc khai thc nc di t
tnh cha c h thng v cha p ng c nhu cu dng nc. Tng s ging khoan
cp nc nng thn ca Qung Bnh n nay ln ti
hu cu ti thiu v nc sch dng cho n ung vng nng thn Qung Bnh
(~60000m
3
/ngy). Chng trnh cp nc cho cc th, th t Qung Bnh mi nm
trong nhng d n. Mt s th d kin m mang vi nhu cu cp nc 5000 -
10000m
3
/ngy nh Qung Trch, Bu Tr (ng Hi), Minh Ho.v.v... Nhng d n
ny ch c th thc hin sau khi iu tra nh gi ngun nc di t y. Nc
di t tp trung vo cc thnh to chnh sau y:
2.3.4.1. Nc l hng
Cc tng cha nc l hng Qung Bnh thng c b dy khng ln, tr cc
tng cha nc trng vi th a cht amQ
IV
1-2
c b dy ln nht l 40m, cn cc
tng cha nc khc ch dy t 10 - 15m
ng i tt, cn li nhng thnh phn ht mn (st - bt)
ct a cht, v vy giu nc khng ln v khng
ng u.
V cht lng, nc l hng Qung Bnh thuc loi nht ( khong ho
M= 0,1-1g/l) v l (nhiu ni ven bin v vng tam gic ca sng nc ngm c
khong ho t 1 - 2g/l, c bit c ni nh
nng thn. Song do lp t b mt c tnh thm tng i tt n
m xung theo nc ma v nc sng, lm nhim cc tng nc ngm.
Cc tng cha nc l hng Qung Bnh c th c phn ra thnh hai nhm
ty thuc giu n
- Cc tng cha nc c nng sut trung bnh: nm trng vi cc th a
cht amQ
IV
1-2
, avmQ
IV
3
, phn b bc huyn L Thu v huyn B Trch. Thnh
phn trm tch ch yu ct ht nh, ht va v sn cha t st bt. B dy trm tch
bo ho nc thng thng thay
= 0,1 - 0,5g/l), loi hnh ho hc ch yu l Clorua bicarbonat natri v
Clorua - Natri, canxi. Ni chung, nc sch m bo cc tiu chun v sinh, sinh
92

di t trong cc trm tch ny l ng thi bin thin theo ma vi bin dao
ng mc nc khong 1,0m.
- Cc tng cha nc c nng sut thp khng th khai thc lin tc: thuc
vo nhm tng cha nc ny l cc trm tch Pleitocen v trm tch t khng
phn c
2.3.4.2. Nc khe nt
l ng thi bin thin
theo m ca lng ma, lng dng mt v mc
nc d
xp x 1l/s/m/).
V ch
h bin cht c tui Mesozoi, Paleozoi v phun tro bazan Neogen -
t. y l nhng tng nc ngm (khng p) cha nc khng lin tc, tnh
thm thng
ch vo
g, nc sch m bo t cc tiu
hia. Thnh phn trm tch bao gm bt, st dm sn v.v... xen k nhau, trong
thnh phn ht mn chim t l ln trn mt ct. B dy trm tch cha nc
thng gp t 10 - 15m, ring trm tch t khng phn chia ch dy khng qu
5m. V thu lc, y l nhng tng khng p hoc c p lc cc b. su mc
nc thay i trong phm vi 2 - 5m v <2m.
Qung Bnh, nc khe nt phn b trn nhng din rt rng ln pha ty
ca tnh, din tch ti hn 6000km
2
. Nc khe nt tn ti trong cc khi nt n, bit
lp vi nhau ca cc thnh to trm tch, phun tro, bin cht c tui t Paleozoi n
Kainozoi, hnh thnh nhng tng nc ngm (khng c p lc). V cht lng, nc
khe nt ni chung thuc loi siu nht (M<0,1g/l), song nhng ni gn nhng khi
nc mn, khong ho tng n 0,6 - 0,7g/l (nh LK208, Hy Duyt, h lu
sng L Ho). ng thi ca nc khe nt Qung Bnh
a vi s lch pha gia cc cc tr
i t di n 1 - 2 thng.
Da vo giu nc ca cc , c th phn chia cc tng cha nc khe
nt thnh hai nhm:
- Cc tng cha nc c nng sut trung bnh: thuc v nhm ny l cc th
a cht N
h
, P
2kg
, C-P
bs
, giu nc thuc loi trung bnh (Kt qu bm th cho
thy lu lng t t 0,04 n 2,4l/s nhng thng gp trong khong
t lng, nc thuc loi nht (trong tng trn) nhng cng xung su nc
cng mn hn ( LK 222, LK 222a (ng Hi) xc nh c khong ho
ca nc ln ti 3,8 - 5,5g/l, ti su 25m v 50m tr xung). ng thi bin thin
theo ma, dao ng mc nc hng nm ng pha vi dao ng tng trn (H~1m).
- Cc tng cha nc nng sut thp khng th khai thc lin tc: nm trng
vi cc trm tc
thm thay i nhiu v khng theo mt quy lut cht ch no (H s
khong 1.10
-4
n 1.10
-1
m/ngy). V cht lng, nc trong cc tng cha
nc ny thuc loi nht (M = 0,1 - 0,6g/l), loi hnh ho hc ch yu l Bicarbonat
Clorua - Natri (hoc Canxi, Magi). Nhn chun
93

chun v sinh s dng cp nc cho th v cng nghip. ng thi nc di
t ch
IV
v a,
g Trch (Ba n), th x ng Hi.
nhng a im c th b tr nhng "bi ging" khai thc n
l /h - mi
ngy c th khai thc trong khong 12h.
ng ln lm nhng
c th
o t lin.
ii tnh Qung Tr
ng. Mt khc, do a hnh
a c nghin cu y , song qua quan st cc ging o nhn thy dao
ng mc nc trong nm vo khong 2 - 3m.
nh gi chung
Kt qu tnh ton tim nng nc di t tnh Qung Bnh cho thy: Tng
tr lng tnh: 1699.10
6
m
3
/ngy; tng tr lng ng thin nhin: 121.600m
3
/ngy;
tng tr lng khai thc tim nng: 17.200 m
3
/ngy.
Qung Bnh vic khai thc nc tp trung quy m va ch c th thc hin
c mt s c im trong phm vi phn b cc th a cht Nh amQ
1-2
amQ
IV
3
nh huyn L Thu, B Trch, Qun
c di t, vi
khong 10 - 15 ging mi bi, nng sut khai thc t 300 n 800m
3
/ngy/ging.
nhng khu vc khc ca tnh khng nn b tr nhng cng trnh khai thc nc tp
trung m cn phi khai thc vi nhng ging khoan ring l, bit lp. Khong cch
gia nhng l khoan bit lp y vo khong 500 - 1000m. su y l khoan
trong vng t ph t vo khong 30 - 35m, cn trong vng phn b gc nt
n th bnh qun 50 - 70m. Nng sut khai thc ch vo khong 2 - 3m
3
T m li, tim nng nc nht di t tnh Qung Bnh kh
p ng c nhng nhu cu v nc sinh hot ca a phng v phn no
ca nhu cu nc cho sn xut nng nghip. Vic khai thc s dng nc di
t Qung Bnh cn phi c thc hin mt cch thn trng, nht l khi khai thc
gn cc khi nc mn trnh hin tng suy thoi ngun nc nht v bin
nc mn (di t) tin su v
2.3.5. Nc di t cc huyn bin g
Hai huyn bin gii ca tnh Qung Tr l Hng Ha v ak Rng khng
phong ph nc di t, ch yu l nc khe nt trong cc thnh to rn chc
c tui khc nhau.
Nc khe nt v khe nt karst cc huyn bin gii Qung Tr nm trong i
nt n phong ho v cc i ph hu kin to trong cc a tng c tui t Proterozoi
n Neogen. Thnh phn bao gm cc trm tch lc nguyn trm tch carbonat, cc
bin cht, cc phun tro v.v...
V cht lng, nhn chung khe nt thuc loi siu nht (M< 0,1g/l) v l nht
(M= 0,1 - 0,5g/l), kh ph hp vi tiu chun nc u
94

tng i c, lp ph phong ho c tnh thm yu nn kh nng t bo v, chng
nhim
a thnh
2 nhm
trc khi dng. y l tng giu nc nhng din
phn b
m bo cc tiu chun s dng trong
cp n
cc khe nt c b rng rt hp: 0.05-0.1 mm, nn ch c h s
c. Tuy nhin, trn
gp nhng v tr c th khoan bm ht
nc v
i. Vic khai thc s dng nc di t Qung Tr ang dn tng bc
c q

v ho
he nt. l cc tng cha nc c nng sut thp
v cc th a cht ngho hay khng cha nc.
ca cc tng cha nc l kh cao.
Theo tnh thm v giu nc, cc tng cha nc khe nt c chi
:
- Cc tng cha nc c nng sut cao (tng giu nc): Thuc v nhm ny
l cc th a cht Kmg, J
1
hn, J
2
hc. V cht lng, nc thuc loi nht, tng
khong ho t 0,16 n 0,76 g/l. Loi hnh ho hc ch yu l bicarbonat - natri,
canxi, bicarbonat canxi. Nc sch c th s dng trong n ung sinh hot nhng
cn lu x l hm lng Ca++
hp nn vic b tr khai thc nc c th hn ch.
- Cc tng cha nc c nng sut thp khng th khai thc lin tc (tng
ngho nc): Thuc v nhm ny c th a cht: Q
IV
, N
2
- Q, C-P bs, C
1
lk, D
2
;
P
2
cl, D
1
tl, S
2
- D
1
g, O
3
-S
1
ld,
2
- O
1
av. V cht lng, nc thuc loi nht, tng
khong ho t 0,05 n 0,33 g/l, loi hnh ho hc ch yu l Bicarbonat - natri v
Bicarbonat clorua - natri, canxi. Nc sch
c th v trong nng nghip. V ng thi ca nc di t, mc nc
ngm dao ng theo ma vi bin ln 2,1 n 3,4m.
- Cc th a cht khng cha nc
Th ny bao gm ton b magma xm nhp trong vng. magma
nguyn khi t nt n,
thm khong 1.109 cm/s, v th chng c coi l khng cha n
din phn b ca magma, i khi cng
i lu lng n 2 l/s. l nhng ni nm trong phm vi cc i ph hu
kin to v c th pht hin cc ngun nc khong nc nng .
Cc phn tch cho thy, tim nng nc di t (loi nht) cc huyn bin
gii tnh Qung Tr tuy khng ln, nhng c th khai thc a vo s dng p ng
cc nhu cu dng nc ca mt s th, nhu cu sinh hot ca cc vng nng thn
v min n
ui hoch vi s qun l v bo v nc di t, tuy c ch trng ng
n, nhng trong trin khai thc hin cn nhiu vn c xem xt khc phc
n thin.
2.3.6. Nc di t cc huyn bin gii tnh Tha Thin - Hu
Nc di t trong phm vi huyn bin gii A Li ca tnh Tha Thin -
Hu ch yu thuc nhm nc k
95

2.3.6.1. Cc tng cha nc c nng sut thp
A Vng. Cc tng cha nc ny cha c iu tra
y v iu kin a cht thy vn (hay v nc di t). Tuy nhin, theo thuyt
y vn Vit Nam t l 1/500.000. Cc thnh to ny c tnh
thm k
c. Tuy nhin, trong phm vi ny,
dc the
i t cc huyn bin gii tnh Qung Nam
gm.
2.3.7.1
phn p
Thuc v nhm ny l cc trm tch bin cht, trm tch lc nguyn v cc
phun tro mafic, thuc h tnh
minh bn a cht th
m, h s thm ch t khong 0,001 n 0,05 m/ng. Lu lng cc mch
nc t 0,05 n 0,1 l/s, cho thy y l nhng tng cha nc ngho.
V cht lng, hu ht kt qu th nghim cc mch nc u cho thy nc
thuc loi siu nht, c th dng n ung, sinh hot cc vng su, vng xa.
2.3.6.2. Cc th a cht khng cha nc
Th khng cha nc bao gm tt c cc thnh to magma xm nhp huyn
bin gii tnh Tha Thin Hu, Chng l nguyn khi t nt n, h s thm ch
khong 10
-9
m/ ngy v c coi l khng cha n
o cc i dp v kin to vn c kh nng c cc ngun nc di t c
xut l vi lu lng 0,5 - 1,2 l/s v nhng im nc nng, nc khong. im
nc nng T Li huyn A Li c nhit l 50
0
C, nc thuc nhm nc c cng
thc Curlov l M
0,34
HCO
3
71
/ (Na = K)
0,5
.
2.3.7. Nc d
Cc huyn min ni bin gii tnh Qung Nam tng i ngho nc di
t, trong ch yu l cc thnh to nc khe nt. Trong vng khng c cc th
a cht giu nc; Tng cha nc trung bnh nm trong cc thnh to phun tro
bazan Nogen - t. Cc thnh to xm nhp, bin cht c thuc din rt ngho
hoc khng cha nc n
. Cc tng cha nc trung bnh
Tng cha nc trung bnh trong cc khe nt ca vng bin gii pha ty tnh
Qung Nam chim chim din tch nh hp trong phm vi ca cc thnh to phun
tro bazan phn b Phc Sn v thng ngun sng Tranh. bazan ti y
thuc nhm bazan l hng v bazan c xt. Trn b mt, bazan b phong ho
mnh to v phong ho ferosialit dy 2 - 5m, c cu to phn i r rng vi thnh
hn d t trn xung di gm st bt mu vng , kt vn laterit, st bt
loang l v bazan phong ho d dang. Nc trong bazan cht lng tt, M = 0,2 -
0,4g/l, ch yu thuc kiu nc bicarbonat. Nc trong cc ging c Q = 2 - 3l/s,
nhng giu nc khng ng u gia cc khu vc.
96

2.3.7.2. Cc tng ngho nc
Cc th a cht ngho nc ngm chim mt din tch kh ln ca cc
huyn bin gii tnh Qung Nam, l cc thnh to a cht tui Mesozoi.
Tng cha nc trong cc tui Jura: Gm cc h tng Bn C (J
1-2
bc), Khe
Rn (J
1
kr) v Hu Chnh (J
2
hc) phn b rng ri dc trng An im, Sng Bung.
t ch yu gm cui sn kt, ct kt, st kt, st vi, cc thu knh than .
Chiu dy tng khong 1000m. Mc nc trong tng 3 - 5m, c ni xut l trn b
mt to dng chy nh. Nc c cht lng tt, M = 0,06 - 0,09g/l, thuc loi siu
nht. T
Hin, gm cui kt, ctb kt, ct sn kt v cc tp
phin st, ct kt dng quaczit, chiu
ny cha n
1 1
lot Ngc Linh gm cc h tng Sng Re
(PR sr
cht l cc loi phin,
anit, granit biotit, granittogneis.
Nc trong cc th a cht ny xut l di dng chy xung vi lu lng
,1 cc th a cht ny xut l nhiu im nc
nng v
lu lng 0,08 - 0,1 l/s.
Tng cha nc trong cc tui Triat: Gm cc h tng Sng Bung (T
2
sb)
v cc h tng thuc lot Nng Sn nh h tng An im (T
3
na), h tng Sn
Gia (T
3
nsg). Mt ct a cht y gm cc thnh to lc nguyn xen phun tro
riolit, axit chuyn ln lc nguyn cha than. Nc xut hin dng l chy xung
vi Q = 0,09 - 0,4 l/s. Nhit nc kh cao, t 23 n 40
0
C. pH = 6,8 - 7,4.
Tng khong ho M = 0,09 - 0,21 g/l.
Tng cha nc trong cc tui Devon: Thuc h tng Tn Lm (D
1-2
tl)
phn b pha bc huyn
dy tng khong 700m. Trong cc thnh to
c vi Q = 0,028 - 0,366 l/s. Tng khong ho M = 0,19 - 0,38 g/l,
thuc loi nc nht.
2.3.7.3. Cc th a cht rt ngho nc
Mt din tch ng k cc huyn bin gii pha ty tnh Qung Nam thuc
phm vi cc th a cht rt ngho nc. l cc thnh to thuc cc h tng ca
lot Long i nh h tng Trao (O-S tr), h tng Bol Atek (O-S bot); lot A Vng
gm cc h tng Ni V, h tng Tin An;
1
) v h tng Tc P (PR
1
tp) v cc thnh to xm nhp c tui Protezozoi n
Mesozoi.
t c trng cho cc thnh to trm tch bin
gneis amphibolit, cn cc th xm nhp l cc gr
0,02 - 0 l/s. iu ng ch l trong
i nhit t 42
0
C n 65
0
C v nc khong. Cc ngun nc ny c lin
quan n cc i t gy, kiu nc ch yu l HCO
3
- CL - SO
4
- Na vi tng
khong ho M = 0,08 - 0,34g/l.
97

2.3.8. Nc di t cc huyn bin gi tnh Kon Tum
Dc theo cc thung lng sng sui t ak GLy n Sa Thy phn b nc
c l hng thng c
b dy
ha M = 0,1 -
0,5 g/l
h gm cc th a cht
Q
IV
1-2
v aQ
II-III
phn b dc theo cc thung lng sng Se San v cc chi lu. Dc
cc thung l hoc ln
hn. Nng sut trin vng ca c ny
c th t ti 30m
3
/h.
V cht lng, nc thuc loi nht (M = 0,1 - 0,5 g/l), loi hnh ha hc ch
yu l Bicarbonat - clorua natrimagie (canxi). ch bo u c
h s dng cp o th c hip cn ch
c b gn c nh n t cc n ht i b m
8 he n
ph c huyn gii h Kon T n t
thnh to phun tro bazan, cc trm tch tui Paleozi
c to bi khe nt c tn
c khng p lc. V cht l ni chun c kh nt c lo
t . o m nc v mc cha nc, cc tng cha
c y ia i nhm nh
ng c c khe nt c nng sut trung bnh: l cc tng cha
c nm trng vi cc th a cht nh bazan tui Pliocen - t, cc trm tch
eog Ko . bazan h tng Tc Tr
ivin vin az augit,... c cu to l hng hoc c st, b nt n
nh trn i l h (khe nt nguyn sinh) hoc di tc dng phong
Trong phm vi cc huyn bin gii tnh Kon Tum, nc di t bao gm c
nc l hng v nc khe nt.
2.3.8.1. Nc l hng
l hng trong cc thnh to trm tch t b ri. Cc tng n
khng ln, ch dao ng t 1 - 3m, t ni ti 15 - 20m v c xu hng tng b
dy v pha h lu. V cht lng, nc l hng thng c khong
, him thy loi nc siu nht (M < 0,1g/l) v nc c khong ha cao
hn (. 0,5g/l). Kh nng nhim bn t cc ngun cht thi trn mt l kh cao bi
din phn b cc trm tch ny nm nhng ni trng v khng c lp cch nc
dy v lin tc. Ngun b sung cho nc l hng l cc dng chy trn mt v min
thot ca nc ngm nm trng vi cc dng chy.
Cc tng cha nc l hng c nng sut trung bn
a
ng sng pht hin cc mch nc c lu lng n 1 l/s
mt ging khai thc nc t cc tng cha n
Nc s
v khu
, m
ng ng
cc ti
, song
hun v
sin nc ch sinh hot
c in php n hn s im b gun c th t.
2.3. .2. Nc k t
Nc khe n t trong m vi c bin tn um t i trong
cc khi nt n thuc cc
v c thnh n cht c. Phn ln cc tng cha n c l c g cha
n ng, g n e y thu i siu
nh (M < 0,1 g/l) Da v tnh th
n khe nt c ch ra ha sau:
Nhng t ha n
n
N en h tng n Tom ng bao gm cc loi bazan
ol , bazan oli augit, b an
m trong qu h ngu n
98

ha, nng th c i tt. H s thm hng gp t 0,5 n 1,0
/ng i ph a v t t 2 00 bnh qu g .
s c da tr ong 2 - c t trn 5m mc
n ng t ti 3 - 4g/l. V cht l c thuc loi nht (M = 0,1 -
0,5 g/l). loi hnh ha hc ch yu l Bicacbonat clorua natri canxi. Nc sch bo
m
st dy v a hnh tng i
dc. Ngun cung cp chnh l n
lc a Pliocen h tng Kon Tum (N
2
kt) hnh thnh tng
cha n
in phn b khng nhiu, ch yu thuc cc huyn Sa Thy, Ngc
Hi. Vi thnh phn thch hc gm cui si kt, ct bt kt gn kt yu v b
phong ha, nt n mnh, cc trm tch ny c tnh thm n
ng
gp c
u l khoan t lu lng nc 0,3 - 0,4l/s/m. Cht lng nc nhn
chung l tt. Nc thuc loi nht (M = 0,1 - 0,6 l/s); loi hnh ha hc ch yu l
Clorua Bicacbonat natri.
Cc tng cha n
trng vi cc thnh to trm tch Mesozoi, Paleozoi v bin cht ArKei -
Proterozoi. Nc tng tr trong cc i b dy 50 - thm
nc nhn chung km. su mc n thng trong khong 2 - 5m. Cc
mch n l loi (Q /s). C ng n
khong ha khong 0,05 - 0,1 g/l. Loi hnh ha hc th p l rbonat
Clorua natri canxi. Nc sch m bo cc tiu c sin p n ho cc
khu th v nng nghip.
Cc th a cht rt ngho nc hay thc t l cch n c gm c nh to
ma a Chng l ng hi h km, do tnh thm v
kh nng cha nc rt th
2. T n rng dn h hc
2.4 h v tr ng rng
Theo kt qu tng kim k nm 2000 (ch th 2860 - TTg) ca B Nng
nghip v Pht trin Nng thn, hin ng ti ng n rng c u v cc huyn
bi i h Ha n on Tum c a ra trong Bng 2-9 v Bng 2-11.
c kh m n tng t
m . B dy ong h nt n 0 n 1 m, n cn t 40m
u mc n o ng ong kh 5m v h . Cc h nc
th g c lu l ng, n
t cc tiu chn cp nc th v khu cng nghip, t c kh nng nhim
bn t cc ngun cht thi b mt v c v phong ha
c ma v nc sng.
Cc trm tch
c quan trng cho khu vc Kon Tum. Thuc phm vi cc huyn bin gii,
h tng ny c d
c v b dy cha nc
kh ln. H s thm thay i trong khong 0,2 - 10m/ngy, V thy lc, th
c tng cha nc khng p, mc nc tnh thay i trong khong 1 - 15m.
Trong nhi
c c nng sut km, khng th khai thc lin tc nm
i nt n v 100m. Tnh
c ngm
c thng thm r < 0,1 l ht l c nhn chung l tt,
ng g Bica
hun v h c c c
c th
gm xm nhp. cc uyn k ay nt n
p.
4. i nguy v a g sin
.1. Din tc l
tr uy a kh c
n g i t Than K
99

2.4 h rng
rng l uan lin n b v mi ng, ngn
ch l n ti che g b khu in 56,1 . Trong
cc huyn Minh Ha, B Trch, k Glei c che ph cao (>70%). Ti mt s
huyn, che ph cn rt thp nh
2.4.3.
cc tnh t
Thanh
trng rng ca Nh nc mc d rng
c v cho cc mc ch kinh t.

.2. che p
che ph yu t q trng quan o tr
ng lt. Hi ph trun nh ca vc ngh cu l %
K Sn, Hng Ha, Anh Sn (<30% - Bng 2-11)
Din bin ti nguyn rng
Theo s liu kt qu chng trnh iu tra nh gi theo di din bin ti
nguyn rng ton quc t 1990 - 2000 c nhng kt lun nh sau :
+ V s lng : Din tch rng vng Bc Trung B (bao gm
Ha n Tha Thin Hu) c xu hng tng r rt. C pha Ty v ng
Trng Sn thoc vng ni nhiu din tch rng c phc hi, c bit l nhng
ni giao khon cho dn bo v khoanh nui rng. Din tch rng trng tng ln kh
nhanh cc tnh nh chnh sch pht trin
trng vn c khai thc ph
Bng 2-9. Tng hp din tch rng cc huyn bin gii cc tnh t
Thanh Ha n Kon Tum
n v : ha
t c rng
TT
Rng g Rng tre na
Rng
Rng
ngp
Rng t khc
Huyn
hn giao
mn
trng
1 Mng Lt 16378 13554 11525 - 1039 38369
2 Quan 38689 4409 1 36049 Ha 031 - 19469
3 Quan n 231 1556 34207 S 16345 75 9 - 3812
4 Lang Chnh 20622 5782 2991 22895 - 6342
5 Th ng Xu 22820 6286 2442 n 18878 - 60080
6 Qu hong 21639 3907 3063 P 92472 - 68462
7 T g ng 119299 16887 8018 1428 n - 135004
8 K n 5170 9455 150 S 46662 - 148047
9 Con ung 10408 7390 1736 C 101958 - 52959
10 Anh Sn 5085 2826 1303 13835 - 36698
11 Thanh Chng 35257 6305 1126 4558 - 65417
12 H g Sn 879 343 256 4156 n 61 - 48079
13 H g Kh 37 431 7724 n 80690 - 90590
14 Tuyn Ha 25 - - 685 785 - 35731
15 Minh Ha - - 149 102816 - 38041
16 B ch 7 - - 8255 Tr 14416 - 59888
17 Qung Ninh - - 6301 42971 19 69798
18 L - - 12659 thu 65561 - 62840
19 H Ha - - 1553 ng 25492 - 88027
20 D ng 6 - - 538 aKr 5596 - 65828
21 A i - - 3555 L 68841 - 50506
100

22 Hin 26 6677 - 4130 939 - 66516
23 Ging 1343 - 162 88851 - 93294
24 D ai 14887 12383 1770 akgl 74632 - 40587
25 Ngc Hi 000 19442 11691 435 18 - 32832
26 Sa y 96291 34650 36664 135 Th - 73460
C 212613 131549 97549 1614204 ng : 1619103 19

+ V ch : Rng t nh g vng n m qua ch ng
gim s m trng, s gim cht y gm
- Gim kh nng cung cp lm sn do din tch rng giu v rng trung bnh
t lng in tron hng n t l
t nghi lng n :
gim nhanh chng.
- Gim t thnh loi cy c gi tr kinh t cao, loi cy qu him do b sn
lng khai thc.
- Gim tnh a dng sinh hc i vi h thc vt v ng vt do khai thc qu
mc. Nht l i vi mt s loi g qu him : g, mun sc, gi, lt, lim...
- Gim kh nng sinh trng v pht trin ca nhng khu rng cn li sau
khai thc.

Bng 2-10. Tr lng rng cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum
n v : g = m
3
, tre na = 1000 cy
Rng t nhin
Rng hn giao
Rng trng
TT Huyn
G Tre na
Rng tre
na G Tre na
1 Mng Lt 772187 57626 113876 - 1385
2 Quan Ha 69066 5154 36220 - 17656
3 Quan Sn 1043156 77847 151818 1227 4365
4 Lang Chnh 200370 14952 55968 15090 10922
5 Thng Xun 421155 31430 185531 6927 1268
6 Qu Phong 278903 15764 216870 8615 7
7 Tng Dng 533008 35944 159037 - 3148
8 K Sn 812240 54418 37734 - -
9 Con Cung 491321 33554 105196 4246 3159
10 Anh Sn 186490 12715 54649 17487 12473
11 Thanh Chng 74342 5069 62874 95337 91
12 Hng Sn 16863 1149 3235 121920 -
13 Hng Kh 27590 1940 - 99303 -
14 Tuyn Ha - - - 4012 -
15 Minh Ha - - - 1444 -
16 B Trch - - - 192794 -
17 Qung Ninh - - - 105962 -
18 L Thu - - - 97635 -
19 Hng Ha - - - 52820 -
20 Dakrng - - - 1238 -
21 A Li - - - 47712 -
22 Hin - - 33385 4247 -
101

23 Nam Giang - - 6715 - -
24 Dakglai 1713736 669878 171136 37665 -
25 Ngc Hi 1183281 82156 200409 - -
26 Sa Thy 3848033 254956 381980 5514 -
Cng : 11671771 751661 1976633 921195 54474

Nguyn nhn gy nn bin ng v rng :
- Nguyn nhn tiu cc : Chuyn i mc ch s dng t khai hoang, pht
nng lm ry, trng cy cng nghip, v c nhng vic xy dng cc cng trnh h
tng c
on rng qun l
bo v
Tum vi cc vn quc gia v
khu bo tn thin nhin ni ting nh
k Rng, k Pin, Ngc Linh v Ch
Mn Ry l mt trong 4 trung tm a dng sinh hc chnh ca nc ta. Tnh a dng

Tum
s : thu in h cha nc, lm ng in cao th, m ng giao thng.
Ngoi ra cn do chy rng v khai thc rng khng m bo k thut.
- Nguyn nhn tch cc : Qua cc d n trng rng din tch rng trng tng
ln ng k. Mt khc nh c chnh sch ca Nh nc giao t kh
, khoanh nui phc hi rng : t rng c ch cng tc bo v tt hn to
iu kin cho rng phc hi nhanh chng.
2.4.4. a dng sinh hc
Di bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon
P Hu, P Lung, Xun Lin, P Mt, P
Hot,V Quang, Phong Nha K Bng,
c th hin trn cc mt: thm thc vt, h thc vt, ti nguyn thc vt, h
ng vt v ngun gen.
Bng 2-11. che ph rng cc huyn Bin gii t Thanh Ho n Kon
TT
Huyn
Din tch t
nhin (ha)
Din tch rng
hin ti
(ha)
che ph
hin ti (%)
1 Mng Lt 80.865 42.496 55,2
2 Quan Ho 99.647 63.598 63,8
3 Quan Sn 93.108 58.901 63,3
4 Lang Chnh 58.632 35.737 60,9
5 Thng Xun 110.506 50.426 45,6
6 Qu Phong 189.543 121.081 63,8
7 Tng Dng 280.636 145.632 51,9
8 K Sn 209.484 61.437 29,3
9 Con Cung 174.451 121.492 69,6
10 Anh Sn 59.747 23.049 38,5
11 Thanh Chng 112.763 47.346 41,9
12 Hng Sn 114.713 66.634 58,1
13 Hng Kh 179.472 88.882 49,5
14 Tuyn Ho 114.941 79.210 68,9
15 Minh Ho 141.006 102.965 73,0
16 B Trch 212.310 152.422 71,8
17 Qung Ninh 119.089 49.291 41,4
102

18 L Thu 141.060 78.220 55,4
19 Hng Ho 115.072 27.045 23,5
20 Dak Rng 122.332 56.504 46,2
21 A Li 122.902 72.396 48,9
22 Hiu 171.249 104.733 61,1
23 Nam Giang 183.650 90.356 49,2
24 Dak Glei 148.490 107.903 72,6
25 Ngc Hi 82.400 49.568 60,1
26 Sa Thy 241.200 167.740 69,5
Cng 3.679.268 2.065.064 5,1

2.4.4.1. a dng thm thc vt
Chim v tr trung gian gia hai min kh hu Bc v Nam, di bin gii pha
ty t Thanh Ha n Kon Tum l ni hi t ca nhiu lung thc vt di c (Phm
Hong ymalaya m
i din l cc cy h Bng (Cambretaceae), Xoan (Meliaceae), T vi (Lythraceae),
i ni vi s vi nhiu hang ng
karst k l Phong Nha K Bng
. Trn quan im pht trin bn vng v bo v mi
trng, nh h
ven bin chng ct bay, ct chy, h
ci to
+ Rng kn thng xanh na rng l, ma ma, nhit i hn giao cy l
tr ln.
Hi v nnk, 2001). in hnh l cc lung thc vt n H
lung thc vt Nam Trung Hoa Bc Vit Nam vi cc cy h Long no
(Lauraceace), Hi (Illitaceae), Sau sau (Hamamelidaceace), lung thc vt pha
Nam , in hnh l cc cy h Du (Diptero carpaceae)...
Ngoi yu t v , s phn ha a hnh theo cao v theo hnh thi cng
l nguyn nhn dn n s a dng ca thm thc vt. T cc bi ct ven bin B
Trch, L Thy n nhng nh ni cao nh Pu Xai Lai Leng (2711 m), Chng Mn
(2235m) hnh thnh cc kiu thm thc vt theo ai cao vi nhiu tng sinh thi
phong ph. c bit, s xut hin ca kh
to nn mt h sinh thi c o.
Ngoi cc yu t t nhin, tc ng ca con ngi cng nh hng khng
nh n a dng sinh hc
ng c th tch cc hoc tiu cc. Chng hn, vic trng phi lao
n ch tc hi ca gi bo l mt hnh ng
mi trng ng khuyn khch. Ngc li, t rng, khai thc g ba bi s
c th tn ph rng nguyn sinh lm mt kh nng phc hi rng v lm ngho i
tnh a dng sinh hc.
Theo h thng phn loi ca t chc Nng lng Lin hp quc (FAO,
1989), thm thc vt rng t Thanh Ha n Kon Tum gm cc kiu:
rng l kim cao t 1500m
Kiu rng ny c din tch khng ln, ch yu tp trung ty Ngh An.
y l kiu rng cn gi c b mt nguyn sinh cn t b tc ng. y, c
103

cc loi g qu him cn c bo v nh P mu, Thng lng g, Kim giao v
c bit l Sa mu.
+ Rng kn thng xanh ma ma nhit i cy l rng hn giao cy l kim
cao 700-1500m.
Phn ln y l kiu rng nguyn sinh t b tc ng. Cu trc ca rng gm
5 tng: tng vt tn, tng u th sinh thi, tng cy g nh, tng cy bi v tng
tho mc.
Tr h t cao
nh P mu, Tng bch m... c ghi vo Sch V am. Tng inh
thi i din thuc cc h nhit i nh
D, Long no, Du, H o (Error! Reference source not found.).
Tng cy g nh gm ch yu l cc loi h D, Long no, Hi, Mc lan.
s hc nhit h C ph, Trc o, Du tm, o ln ht.
cy bi, nh oi c bin sinh thi rng nh n ,
u th. Tng o mc gm ch cc thc vt h Ha
i, Bng nc, Gng, Thu hi ng...
+ Rng kn thng xanh na rng l nhit i ma ma cy l rng
trn, R
thc vt nh Ch, D, Thu du, Ha tho, Ci, Dy leo (Nu, Nho, M tin)
din th sinh vi s u th ca
cc loi C tranh, Lau, Lch, Cht v Ch v. hn ch s sinh trng v pht tn
ca lo
+ Rng kn thng xanh ma m nhit i cao di 700m
y l kiu thm thc vt cn gi c y nhng c trng c bn ca
rng nhit i. Rng c nhiu tng, hu ht cy g c thn nhn, bng, c nhiu loi
P Mt, V Quang, Phong Nha
ong tng vt tn, xut hin mt s thc vt ht trn c gi tr kin
it N u th s
c nh du bi s c mt ca nhiu
Ngoi ra, cn mt i n
Trong tng ng l Lu,
Bm bc chim th yu thuc
tho, Ry, C
cao 700-1500m.
y l kiu thm thc vt c hnh thnh ch yu do tc ng ca con
ngi. Cc loi cy nhit i chim u th trong kiu ny: Mng tang, Bi li l
u hi, Long no, D... Ngoi ra cn c cy bi v tho mc.
+ Trng cy bi thng xanh na rng l cao 700 1500m
Trong kiu ny, ngoi mt s cy bi thuc h Long no cn gp mt s loi
Ngoi ra, trong ai cao ny cn gp cc trng c, chng c hnh thnh do
tnh trng khai thc qu mc, nht l do t rng lm nng ry. Trong cc khu vc
ny, rng chuyn sang trng thi cui cng ca
i thc vt ny cn phi trng cc cy g tng trng nhanh, khp tn kn
hn ch nh sng lm cho cc loi c khng quang hp c v t cht.
ph th sinh sng bm trn thn cy g. Kiu thm thc vt ny phn b ch yu
cc vn quc gia v khu bo tn thin nhin nh
104

K Bn
ao trn 3m, ng knh t 80cm tr ln,
tn trn v khng bao gi khp kn do cy mc ri rc. in hnh ca tng vt tn
in, Sao mt qu, h Bng v h Trm. Di tng
vt t
cy g
. Trong phm vi cc huyn t Thanh Ha n Kon Tum, rng th sinh ang
phc hi c tro . Cu trc kiu
thm ny n gin, ch gm 3 tng, khng c tng vt tn v tng u th sinh thi.
Trn cng l tng cy g gm cc loi a sng, mc nhanh thuc cc h Thu du,
ay, Trm, Nc nc. Tip n l tng cy bi gm i din ca mt s h nh Na,
Sim, Mua, C ph, Cam... Di cng l tng tho mc gm C l tre, C cng, Cht,
D , Thng t v cc loi d o.
Nu rng kn thng xanh ( th sinh an
lin tc ca con ngi th c th b bin thnh trng cy bi l rng, trng tre na
hoc thm ch l trng c.
ma m nhit i, ch yu cy l rng trn ni vi.
2.4.4.2. a dng h thc vt
Kt qu nghin cu ti cc vn Quc gia v khu bo tn thin nhin cho
thy h thc vt trong khu vc Thanh Ha n Kon Tum rt phong ph gm khong
g... Cu trc ca rng gm 5 tng: vt tn, u th sinh thi, cy g nh, cy
bi v tng c quyt. Ngoi ra, cn nhiu cy dy leo khng thuc tng no nht nh.
Tng vt tn gm nhng cy g c
l cc cy h Du nh Kin k
n l tng u th sinh thi. c trng cho tng ny l tn khp kn, s lng
c th nhiu, phn ln gm cc cy h u, B hn v h Ba. Tip theo l tng
nh vi chiu cao khng qu 15m, bao gm cc cy con ca cc tng trn
cn li: h Th, o ln ht, Sn v Nhn sm. Di tng ny l tng cy bi gm
Na, C ph, Trc o, Thu du v Du tm... Cui cng l tng tho mc vi cc
cy thn c cao t 2m tr xung gm cc h Ha tho, Ry, Ci, Bng nc, Thu
hi ng...
+ Rng thng xanh th sinh ang phc hi, cao di 700m.
Kiu thm thc vt ny c hnh thnh do s tc ng ca con ngi vo
kiu rng kn thng xanh. Chng phn b cc ai cao khc nhau, k c cc mc
>700m
ng rng sn xut, rng phng h v rng c dng
ng x y le
hoc g phc hi) b tc ng mnh v
+ Rng kn thng xanh
Kt qu nghin cu gn y nht v vng ni vi Phong Nha K Bng
(Trn Nghi v nnk, 2003) cho thy cc thc vt c trng y bao gm cc h Re
l, Bi li, R, S, Nghin, Trm, D, Thng l tre, V hng, Tu nc, Xoan, B
hn... Thc vt ht trn xut hin l t trn vch vi. Trong cc hm c t
bi, pht trin Kim giao, Hong n gi. Ngoi ra, tng c quyt v thn tho cng
kh ph bin v ng vai tr quan trng trong vic phn hy , to t.
105

194 h, 723 chi v 1438 loi thc vt bc cao c mch, trong c ti 60 loi qu
him
P Mt c 989
loi. B
c a vo Sch Vit Nam. Nhiu loi thc vt c hu ch c trong
vng ny, khng pht hin thy bt k ni no khc. Nhiu loi g qu v ni
ting nh Cm lai, Trc, G, P mu, Hong n gi, Lt hoa, Lim, Sn, Tu. Khu
bo tn V Quang c 300 loi thuc 236 chi, 99 h. Khu bo tn
c u kho st h thc vt Phong Nha K Bng thng k c 152 h,
511 chi, 876 loi thc vt bc cao c mch (Bng 2-12).
Bng 2-12. Thng k h thc vt vn quc gia Phong Nha K Bng
Nhm thc vt H Chi Loi
Quyt thc vt 20 30 41
Thc vt ht trn 5 6 10
Thc vt ht kn 127 475 825
- Lp hai l mm 104 390 698
- Lp 1 l mm 23 85 127
Tng cng 876 152 511
2.4. . c vt
R i sn thin nhi gii Phong Nha K Bng
yn thuc 7 nhm ng.
+ Nhm cy ly g gm 303 loi, hu ht c gi tr kinh t cao nh Mun sc,
Hu mc, P mu, Ging hng, G mt, Kin kin ... Cc cy ly g c kch
th l g knh trn 1m. Nu n l tt, cc khu rng
y c th tr thnh khu rng ging cung cp cho cc ni khc.
+ Nhm cy ly nha gm 88 loi, trong nhm cy cho nha cng l 19
loi, tinh du 46 loi, du bo 21 loi. Nhiu cy c th cung cp tinh du c gi tr
cao , Bi li, Qu ln, Tho du, Trm.... ng ch
nh khai thc cn ki
. Trong c s tp trung cao ca
thuc qu
nh Hi ni, Vng ng, L khi, Ba kch, Th phc linh...
+ Nhm cy dng an lt c 42 loi, trong ng ch l h Tre na,
ong my, Cau da, ay v h Trm.
4.3 a dng ti nguyn th
ing vn Quc gia D n th
thng k c 800 cy ti ngu cy cng d
, Tu
c n, nhiu cy c n c qu
nh Long no, Mng tang, Re
t l cy Trm nhng b t.
+ Nhm cy lm thuc gm c 186 loi
loi Trm gi, l cy thuc c gi tr c bit. Ngoi ra, cn c cc loi
+ Nhm cy n c gm 156 loi trong c 65 loi rau v 91 loi cho tinh
bt.
S
106

+ N thuc h
Phon n, ngoi ra l cc h T ng, Mua, Bng nc. Nhiu cy g c
dng
2.4.4.
hng khu h ng vt giu loi nht ca
nc ngt, ng vt p ng vt y.
oi th, 137 him, 25 loi b
st v tnh ring th v chim cng
th i y cho th n Quc gia
Di h
xng sng thuc 130 h, 43 b trong c 113 loi th, 302 loi chim, 81 loi b
st v g ng 2-13, Error! Reference source not found.). Nt
ni bt ca khu h ng vt trong vng nghin cu l s loi c hu chim t l rt
cao so n hc nh cc loi G li, G tin, T sao, Sao la, Mang
ln...
k h ng vt Phong Nha K
h H Loi
hm cy lm cnh v bng mt gm 93 loi. Trong , a s
g la hu hi
p cng c th dng lm cy cnh.
4. a dng h ng vt
Khu vc nghin cu l mt trong n
ta gm th, chim, b st, lng c, c nc h du,
Ti khu bo tn thin nhin P Mt c 64 l loi c
15 loi lng c. Ti khu bo tn V Quang, ch
ng k c 326 loi. Kt qu nghin cu m y ti v
sn n in nhin th gii Phong Nha K Bng c ti 568 loi ng vt c
ln c, 72 loi c (B
vi hiu a phng k

Bng 2-13. Thng Bng
N m phn loi B
Th 28 3 11 11
B 3 22 st, l ng th 81
Chi 02 m 18 57 3
C 23 2 11 7
Tng s 130 43 568
2.4.4. a
c nh Ha n Kon i tp trung
cao cc loi sinh vt c hu, qu him vi nhiu loi i trong Sch D
ca V a iu nh nghin c c Trung B c
th co tr li ng Nam .
Cho a 108 loi ng vt din qu him
trn t h in cn c bo tn v nhn rng
ra cho n
5. dng ngun gen
Di c huyn bin gii pha ty t Tha Tum l n
c gh
it N m (Bng 2-14, Bng 2-15). Theo nh u, B
i l ung tm pht tn cc loi Voc n l, Tr, G vng
n n y, trong s cc loi bit c ti thuc
on t gii. chnh l ngun gen thin nh
nh g vng khc ca t nc.
107

2.4.4.6. Cc p lc e da a dng sinh hc
Theo Nguyn Xun Hun v n.n.k (2003), s mt mt v suy gim sinh hc
bn : 1) Tc ng lin tc ca con ngi ; 2) Tc
ng c
oi ngoi lai (Error! Reference source not found.).
n ti nguyn thc vt, ng vt. Theo kt qu nghin cu gn y, ti
Phong Nha - K Bng, cc loi sinh vt b e da gm :
Vit Nam do 5 nguyn nhn c
a cc yu t t nhin ; 3) Khai thc qu mc ; 4) nhim mi trng ; 5)
Du nhp cc l
Trong khu vc cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kom Tum, c l chu nh
hng ch yu bi 3 nguyn nhn u. l do kinh t x hi km pht trin, dn c trong
vng a phn thuc dn tc t ngi, dn tr cn thp i sng thiu thn, kh khn, sng
du canh du c, nn ph rng, t rng lm nng ry ph bin. Hu qu l lm cho ti
nguyn rng b suy gim, nhiu din tch rng khng c kh nng phc hi.
Ngoi ra cc hin tng chy rng t nhin, bo, lc Sn bn ba bi cng gp
phn hy hoi ngu
Bng 2-14. Danh sch thc vt c hu ca Vit Nam Phong Nha K Bng
TT Tn khoa hc Tn Vit Nam
1. Burretiodendron hsienmu Nghin
2. Cryptocarya lenticellata Nanh chut
3. Deutzianthus tonkinensis M
4. Eberhardtia tonkinensis Mc ning
5. Heritiera macrophyla Cui l to
6. Hopea sp. Tu
7. Illicium parviflorum Hi ni
8. Litsea baviensis Bi li Ba V
9. Madhuca pasquieri Sn mt
10. Michelia faveolata Gii nhung
11 Pelthoporum tonkinensis . Lim st
12. Semecarpus tonkinensis Sung nam
13. Sindora tonkinensis G lau
Ngun : Vietnam Forest Trees (Vu Van Dung et al. Vietnam Agricultural Publishing House)

- 50 loi thc vt c nguy c b tiu dit, trong c 38 loi c ghi trong
sch Vit Nam, 25 loi c ghi trong danh sch cc loi b e da ton cu.


108

Bng 2-15. Danh sch cc loi ng vt c hu ca Bc Trng Sn
TT Tn loi Nhm ng vt
1. Monopetalonema angustisspiclum Giun trn
2. Pheritima tripidoporophorata Thai et Nguyen, 1993 Giun t
3. P. namdogenis Thai et Nguyen, 1993 Giun t
4. P. parataprobapea Thai et Nguyen, 1993 Giun t
5. P. muonglongensis Thai et Tran Giun t
6. P. bachmaensis Thai et Nguyen, 1993 Giun t
7. Vietdiaptomus hatinhensis Dang, 1997 Gip xc
8. Orientalia tonkiensis Dang et Tran, 1992 Cua
9. Carassioides cantinensis melanes Yen, 1978 C chp
10. Lisochilus krempfi Pell. et Chev., 1936 C chp
11. L. lamensis Yen, 1978 C chp
12. L. macrosquamantus Yen, 1993 C chp
13. Opsarichthys vuquangensis Tu, 1993 C chp
14. O. hieni Tu, 1978 C chp
15. O. bea Tu, 1978 C chp
16. Rasborinus hautus Tu, 1991 C chp
17. R. albus Tu, 1991 C chp
18. Acanthorhodeus tonkensis lamensis Tu, 1983 C chp
19. Leptobarbus hoveni Bleeker C chp
20. Cobitis yeni Tu, 1983 C chch
21. Hemibagrus centralus Yen, 1978 C nheo
22. Pseudobagrus virgatus vinhensis Tu, 1983 C nheo
23. Coreoperca volietensis Tu, 1983 G li
24. Rhinogobius nganphoensis Tu, 1983 C bng
25. R. vinhensis Tu, 1983 C bng
26. Lophura nycthemera berliozi Delacour et Jabouillem, 1928 G li
27. L. n. beli (Oustalet), 1986 G li
28. L. edwardsi (Oustalet), 1986 G li
29. L. imperialis (Del. et Jab), 1924 G li
30. L. hatinhensis Vo and Do, 1975 G li
31. Rheimartia ocellata ocellata (Elliot, 1871) Tr sao
32. Tropicorerdix chloropus vivida Del. ; 1926 G sao
33. Treron apicauda lowei (De. et Ja.) Cu xanh
34. Cynocephalus variegatus Dao, 1985 Chn di
35. Econycteris spelaea (Dobson), 1871 Di
36. Paracoelopsis magalotis Dorst, 1947 Di
37. Pygathrix nemaeus nemaeus (L.) Voc
38. Trachipithecus francoisi hatinhensis Dao, 1970 Voc
39. Hylobates concolor siki Del., 1951 Vn
40. Lepus nigricollis vassali Thomas, 1960 Th
41. Callosciurus flavimanus pirata Thom, 1960 Sc
42. Tamiops rodolpheis (Milne Enwarbs), 1827 Sc
43. Rattus bowersi totipes Dao, 1966 Chut
44. R. surifex finis (Kloss), 1961 Chut
45. Pseudoryx nghetinhensis Vu, 1993 D

109



- 20
th rt ra mt s kt lun chung cho
mc ny nh sau.
ng gim st. Ngoi
ra, cht c da cam / ixin do M s dng trc y v cc tc ng ca thin
h ... cng lm suy gim cht lng mi trng
sng c
2. 5. Ti nguyn khong sn
cc ti liu v cng tc o v a cht v iu tra tm kim khong
sn, tr
loi b st v lng c.
- 38 loi th b e da, trong nhng th rt qu nh Sao La, Voc, kh
Mt vv..
V nguyn nhn nhim mi trng, i vi vng ny, ch yu l do cht
c da cam/Dioxin ca M s dng trong chin tranh. Kt qu nghin cu gn y
ti A Li cho thy, hu ht cc qun x sinh vt trong cc h sinh thi trn cn v
di nc u c biu hin b nhim dioxin ; thm thc vt nhit i b suy gim
kh phc hi, nhiu loi ng vt qu him trc y khng cn xut hin.
T nhng iu trnh by trn y, c
Ti nguyn rng cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum c gi tr
cao c v mt kinh t, mi trng v a dng sinh hc. Nm 2 bn sn ng v
Ty ca dy Trng Sn v l bin gii quc gia, cc khu rng y cn c gi tr
an ninh quc phng bo v vng bin gii pha ty t nc.
Tuy vy, che ph nhiu ni c qu thp. Mt khc, do s tng dn s, do
nh hng ca nn kinh t th trng, do khai thc lm dng ti nguyn rng qu
mc nn trong nhng nm qua din tch rng v cht lng r
nhin n chy rng, l qut, bo lt
a cc loi ng, thc vt, dn n nguy c dit chng mt s loi qu him.
Thc trng i hi phi xy dng, xut cc m hnh hp l nhm s dng v
pht trin ti nguyn rng mt cch ti u, lu di trong cc huyn ven bin gii t
Thanh Ho n Kon Tum.
Tng hp
n lnh th 27 huyn min ni, bin gii Ty Trng Sn cho thy trong vng
ny c rt nhiu loi khong sn quan trng nh kim loi en, kim loi mu, kim
loi qu him v cc khong sn phi kim loi. Di y, chng ti s gii thiu ln
lt theo h thng phn loi khong sn c s dng trong cc vn liu a cht.
110

2.5.1. Khong sn kim loi en - hp kim vi Fe
Trn din tch 27 huyn min ni - bin gii Bc Trung B, khong sn kim
loi en ch yu c cc m nh v im qung st, th n l st - mangan. Khong
sn Cr, Ti v Mo ch gp mt vi im qung.
Cc m v im qung Fe bt gp cc huyn Quan Ha, Thng Xun -
Thanh Ha, Qu Phong, Anh Sn, Thanh Sn - Ngh An, Hng Kh - H Tnh v
B Trch, L Thy - Qung Bnh. Cc im qung st hu ht c quy m nh, ti
nguyn d bo trn di mt triu tn. Hm lng Fe kim loi dao ng trong
khong
trm tch th tng La
ng ch yu l manhetit (60-92%), t hn c
pyrit, hidrogtit. Cc im qung st manhetit Lng Lt, Lng Xa, Lng Mung
u tp trung trong
u tm kim cc thn qung sunfua.
gy vng cung ca phc np li ng Hi -
vng pht trin cc lc nguyn b bin cht thuc h tng Long i (O -S l), h
tng Bn Ging (D
t 12-76%. Thnh phn khong vt qung ch yu l hydrogtit, gtit,
limonit. Ngoi ra, mt s im qung bt gp cc khong vt nguyn sinh nh
manhetit, hematite.
Qung st manhetit Nam ng (Ty Thanh Ha) c thnh to trong i
skarn pht trin dc theo i tip xc gia xm nhp axit thuc phc h Phia
Bioc vi trm tch cacbonat thuc h tng Bc Sn vi cc
Kh. Trong thn qung, khong vt qu
din tch khong 100km
2
pha nam t gy sng M, gm cc
trm tch lc nguyn, cacbonat thuc cc h tng ng Tru, La Kh, Bc Sn.
Qung c cu to dng khi, c xt. Thnh phn ch yu ca qung l manhetit
(50-88%), tip n l hematit (2-10%) v t pyrit (1-2%). Qung c hm lng st
cao, cht lng tt, t tp cht.
Qung st limonit gp cc im Tam L, Bn Meng (Thanh Ha), Bn
Khi, K Ong (Ty Ngh An), cc m v im qung Qung Bnh, Qung Nam...
Thnh phn khong vt qung ch yu l limonit. Cc im qung st limonit t c
trin vng. Song, y l du hiu cn l
Trong phm vi cc huyn bin gii Qung Bnh, hin pht hin bn im
st limonit: Khe Ngang, Lng Va, Ln v Thu Lc. Qung st tn ti di dng
eluvi-eluvi, phn b dc theo cc t
3 1
2
e bg) v h tng Mc Bi (D
2
g mb). Ti im qung Ln , ngoi
cc tng ln qung dng eluvi, cn c qung st limonit dng thm ng nm trong
i c nt ca ct kt thuc h tng Long i vi chiu rng 10-12m. Thnh phn
khong vt qung: limonit, gthit, hyrogthit, t hn c hematit, tn d pyrit. Cu
to qung: dng t, dng keo. Thnh phn qung (%): Fe
2
O
3
v FeO = 40-60%;
Al
2
O
3
= 0,91-2,55%; MgO = 0,5-0,78%; CaO= 0,15%; TiO
2
= 0,75%; P
2
O
5
= 0,64-
0,7%; SO
3
= 0,13- 0,6%. Ring im qung Sen Thu c din tp trung qung cao
111

(khong 1km2) vi hm sut qung ln 1-1,2 tn/m3. Hm lng Fe= 40,48%,
Mn=0,85%, Al
2
O
3
= 4,2%, P= 0,36%, S: t. Tr lng qung khong 1 triu tn.
Thuc phm vi cc huyn bin gii tnh Qung Nam, cc im qung st Ph
Long, Con Lt, L E, Cha Val v Phng Ho phn b ri rc trong cc xm nhp
phc h Bn Ging Qu Sn, Cha Val v cc bin cht thuc h tng A Vng.
gun gc phong ha, cn qung st nguyn sinh cc
im q
dng khi.
n b trong cc trm tch lc
nguyn
Qung s t Ph Long c n
ung khc cha r ngun gc. Qung st to thnh dng mch vi b dy
khng ln. St t c trin vng. Thnh phn ca mch gm thch anh hematit,
manhetit hematit. Ring ti im qung Cha Val, qung st manhetit c thnh
to tip xc ca gabro phc h Cha Val vi cc bin cht ca h tng A
Vng. Mch qung manhetit c chiu dy n 3m, chiu di theo di c
khong 20m. Qung c cu to
pha Bc t gy Lng Bng - Na Mo, gn bin gii Vit - Lo (Thanh
Ha) pht hin im qung molipen Chm Khing. Qung dng tng ln, phn
b trn nn gc granit thuc phc h Phia Bioc. Qung thnh to di dng mch
nh lp y khe nt ca vi kch thc 1mm. Cc tng ln cha qung l granit
sng mu vi kch thc vi chc dm3, phn b tha tht, molipden chim 0.5%.
Kt qu phn tch quang ph cho : Mo=0.5%, Cu=3%, Ba=0.01%, Pb=0.003%,
Ti=0.2%, Ni=0.003%, Co=0.002%, U=0.002%. Trin vng v molipden cha r,
song cn c lu nh gi trong on tm kim tip theo.
2.5.2. Khong sn kim loi mu
Khong sn kim loi mu gp ch yu cc huyn min ni bin gii hai
tnh Thanh Ha (Quan Ha, Thng Xun) v Ngh An (Qu Phong, Tng Dng,
Con Cung), tip theo l Qung Nam 2 im khong ha Cu v Qung Tr 1 im.
Cc im khong ha u c quy m nh, ph
v trong cacbonat.
2.5.2.1. ng
Trn a bn cc huyn bin gii tnh Thanh Ha pht hin mt s im
qung ng nh: Lng Sn, Lng n, Lng Cy, Lng Mun, Bn Chum, B
Khng, Lng Mung. Qung ha trong cc th xm nhp nng gabroiabas, gabro,
gabro pegmatit hoc trong cc phun tro h tng ng Tru gn tip xc vi cc
xm nhp ni trn. b clorit ha, epiot ha v sausurit ha. Qung thnh to
dng mch hay i xm tn vi din khong ha ni chung hp, hm lng ng
thp. Khong vt qung gm chalcopyrit, chalcozin, pyrotin, bmit, pyrit v cc
khong vt th sinh ca ng. Theo cc nh gi hin nay th nhng ni c tp trung
112

qung cng nghip b khai thc ht. Ti im qung B Khng ch gp cc tng
ln thch anh c cha sulfua, ng t trin vng. Ti im qung Lng Mung,
st thuc h tng Hui Nh b xm nhp
axit th
vt sulfua (pyrit, pyrotin,
chalcopyrit,...) xm tn trong vi hm l
hin 4 im qung
ch k
1
ng Bc Sn
(C-Pbs
phn tch quang ph cho Ag=0.005%. Ch - km Trung Sn

v cacbonat thuc h tng La Kh v h tng Bc Sn. Mtd qung ln tha, c
qung phn b trong i tip xc nhit (thch anh ha, clorit ha) ca trm tch lc
nguyn gm ct kt ht th xen t phin
uc phc h Phia Bioc xuyn ct. Khong ha rng hn 1km, ko di hn
10m. Khong vt qung gm chalcopyrit (1%), t pyrit, khong vt th sinh ca
ng l malachit dng , vt bm. Kt qu phn tch quang ph cho hm lng Cu =
0.5-1%, Ag=0.002-0.005%, Pb=0.003%.
Ti cc huyn Nam Giang tnh Qung Nam pht hin hai im qung: B
Nu v X Dui. Khong ha ng phn b trong cc th xm nhp nng baz (B
Nu), hoc ra th xm nhp axit, gn tip xc vi cc bin cht h tng A
Vng (X Dui). c hai im qung, cc khong
ng t 3-5% n 10-15%. Trong qung
B Nu ngoi ng cn c vng, bc vi hm lng thp.
2.5.2.2. Ch - km
Trn phm vi cc huyn bin gii Ty Thanh Ha, pht
m: Quang Chiu, Trung Sn, Chm Png, Bn Xum. Ti Trung Sn, qung
nm trong i tip xc trao i thay th ca xm nhp thuc pha 1 phc h Phia
Bioc (JaT
3
n pb ) v vi dng khi mu trng b hoa ha thuc h t
), ko di 50m theo phng ty bc - ng nam, rng 15-20m. Thnh phn
bin i c pyroxen, amphibol, clorit, thch anh v t granat. Qung dng mch gm
nhiu mch nh, ngn vi chiu dy 1.5m, phn b dy c, i khi dng t, xm
tn. Thnh phn khong vt qung:sphalerit (78%), galenit (2%), chalcopyrit (2%)
v t pyrit. Kt qu phn tch ha chi: Cu=0.2%, Pb=5.2%, Zn=21.31%,
Fe=34.42%. Kt qu
c ngi Php khai thc. Theo ti liu cng trnh c, cng xung su thn
qung cng dy, hm lng qung cng tng. Cc im qung ch km khc ty
Thanh Ha u t trin vng.
Ti cc huyn bin gii Ty Ngh An, pht hin c hai im qung ch
- km: Tam Bng v Chu Lm. im qung Chu Lm c ngi Php pht hin
t nm 1919. Ngoi du vt cc cng trnh khai o c, khng cn ti liu no ng
k li. Trong , gp cc mch thch anhvi b dy rt nh cha khong vt ca
ch - km. Theo ti liu c th hm lng Pb trong qung t 43.3% (?) v Ag:
0.525kg/tn. Ti Tam Bng, cc tng qung ln c thnh phn v thch anh cha
xm tn khong vt ca ch - km phn b trong vng pht trin cc lc nguyn
113

hai im qung ny u phn b dc theo i t gy su sng C gn cc th xm
nhp phun tro phc h sng M v phun tro axit h tng ng Tru. Khong ha
ch - k
2.5.2.3. Thic - Wolfram
n (Thanh Ha), Qu
Phong
vi tnh H Tnh, hin mi bit mt im qung thic R Bnh
thuc
asiterit cao, nhng din phn b
hp.
g vi thic
gc
b greizen ha cha casiterit. Din phn b ca sa khong casiterit dng eluvi
m c kh nng lin quan vi cc xm nhp phun tro ca ngun ny. Trin
vng cng nghip ca Pb Zn cha c xc nh.
Qung thic gp ch yu cc huyn Thng Xu
, Anh Sn (Ngh An), Hng Sn (H Tnh) v Tuyn Ha (Qung Bnh).
Qung thic gm hai loi: qung thic gc thuc loi qung thic-sunfua a kim v
qung thic sa khong. Qung thic sa khong thng c vng sa khong v saphir
i km. Cc vng thic c quy m ln nht trong di bin gii Ty Trng Sn l
Thng Xun v Qu Phong.
Trong phm
huyn Hng Sn, gn st bin gii Vit Lo. im qung do on a cht
207 pht hin v tm kim nm 1991-1992. Qung ha thic phn b trong trm
tch lc nguyn bin cht h tng Long i, gn tip xc vi xm nhp phc h
Trng Sn. sng ha, greisen ha mnh. Trong phm vi im qung, pht
hin 6 thn qung dng mch. y l cc th pecmatit dy t 0.5 - 3m, di t vi
trm n 1000m, b greisen ha v cc mch thch anh nh xuyn ct. Thnh phn
thn qung gm thch anh (60-65%), muscovit (20-25%), felspat (5%), t
tuamalin. Khong vt qung ch yu l casiterit, t vonframit, tantanit - columbit,
chalcopyrit, hematit, sheelit. Casiterit tp trung thnh hoc xm tn trong cc thn
qung. Hm lng Sn thay i t 0.01 n 2 3%, c bit n 7.5%. Trong mu
phn tch quang ph, ngoi Sn cn c Ta (0.5%), Nb (0.5%). Tr lng cp P1 l
5000 tn thic. Sa khong deluvi c hm lng c
im qung thic R Bnh rt c trin vng.
im qung thic gc Tam Chinh Ph Sn (Qung Nam) phn b pha
Ty Nam khi B N, c on 501 tm kim s b. Khong ha thic biu
hin i ngoi tip xc ca xm nhp, ni xut l nhiu th nh granit thuc phc
h B N. Cc vy quanh xm nhp b greizen ha. pht hin c 29 mch
qung thic vi b dy t 5-7cm n 3.5m, cm v pha ng bc, dc 60-80
0
. Trong
s ny, 11 mch c hm lng Sn t t 0.1-1.7%. Thnh phn ch yu ca cc
mch l thch anh, t hn c muscovit v mt s khong vt khc. Vn
pht hin thic sa khong vi quy m nh di dng eluvi deluvi v aluvi.
Sa khong casiterit dng aluvi phn b trong cc thung lng Tam Rao, Tam Ry Ong,
i cng vi ilmenit, rutil v vng. Sa khong eluvi deluvi phn b trn din tch
114

deluvi khng ln, nhng hm lng casiterit tp trung cao, nhiu ni l kh cao.
Tr lng d bo cp P
2
l 1915 tn thic. y l im qung c trin vng.
2.5.3. Khong sn kim loi qu
Trong s cc loi khong sn qu, khong ha Au-Ag bt gp hu ht cc
huyn min ni bin gii ca 8 tnh (tr tnh Qung Bnh). Cc im qung Au-Ag
gp ch
thay i t 0.2-0.8 g/tn ; Ag : 2-2.8 g/tn.
ung c trin vng, cn
), rng trung
bnh 200m. Din tp trung vng ch yu l khu vc cc bn Cp Trng Trn v
Cp Trng D
lng
yu dng sa khong, quy m va v nh. Ti nguyn d bo ln ti hng
nghn kg. Hm lng qung vng giao ng t 0,4 n hn 2,24g/m
3
. M Cm
Mun tr lng t 2300kg. i vi qung vng gc, hu nh cng tc iu tra cn
s si, t l pht hin ch chim 10 -15% so vi im qung vng sa khong. Hm
lng qung vng gc: Au t 0,2 - 8g/T ; Ag t 2,3 - 4,1g/T.
2.5.3.1. Vng trong cc huyn bin gii tnh Ngh An
Trn cc huyn bin gii tnh Ngh An, vng l khong sn c ngha ln
hn c, ng thi n cng c ngi nc ngoi pht hin v tm kim rt sm.
Cc m v im qung vng u tp trung trong mt cu trc np li b cc t gy
phng Ty Bc - ng Nam lm dch chuyn.
Ti im qung Yn Na pht hin c hng lot mch thch anh sunfua
cha vng dy t 2 70cm, tp hp thnh ba h thng c phng khc nhau. Hm
lng vng trong cc mch
Ti im qung Xin Lp, cc mch thch anh sunfua cha vng tp hp
thnh i dy 30m, ko di 200m theo phng Ty Bc - ng Nam. Thnh phn
ch yu ca cc mch l thch anh, pyrit v t sunfua khc. Hm lng Au, Ag trong
qung Xing Lp tng t Yn Na. Ring khu vc Hui B, hm lng vng
thay i t 0.2 n 5g/T, Ag : di 5g/T. y l cc im q
c tm kim tip.
M vng sa khong Yn Na c din tch phn b kh rng, bao gm cc bc
thm v bi bi ca hai sui Nm Chang v Nm Chu. Dc theo sui Nm Chang,
vng phn b khng lin tc t Bn Xing Na n Bn Ht (hn 10km
i. Dc theo sui Nm Chu, di sa khong vng ko di t Bn Xing
Na n Bn Cc (gn 10km), rng 60-80m. Cho ti nay, c hai khu vc sui
xc nh c 5 thn qung sa khong c quy m khc nhau. Mt ct trm tch b
ri cha vng gm 4 lp. Vng phn b trong lp cui, si lt y ca trm tch b
ri st mt gc vi chiu dy 1-1.5m. Lp ph trn thn qung dy 3-4m. Hm
vng trong cc thn qung thay i t 0.1-0.91g/m
3
, trung bnh 0.28g/m
3
, c
115

bit c ni t 7.28g/m
3
. M vng sa khong Yn Na c quy m nh. Ring tr
lng vng lu vc sui Nm Chang nh gi c 61.44kg (cp C
2
).
2.5.3.2. Vng trong cc huyn bin gii tnh Qung Nam

gii tn
kim (Tam Chinh, Sui Giy). Ngoi
ra, vng cn c pht hin v khai thc ri rc nhiu ni nh lu vc sng Bung,
n Hin... Tim nng ca vng trn din tch c l ln hn
nhng
bc ca
xm nhp ca phc h i Lc,
Hi V
ng Tam Chinh Ph Sn phn b ngay gn ni tip xc ca xm
nhp k
l im qung vng rt c trin vng.
e Ba Na, Khe
Ba,
Ti cc huyn Hng Ha, ak Rng tnh Qung Tr v huyn ALi tnh
Tha Thin - Hu cng pht hin c cc im qung vng, tuy nhin cho n nay
vn cha c nh gi y trin vng.
V ng l khong sn ph bin v c trin vng trn din tch cc huyn bin
h Qung Nam. Mt s m sa khong c tm kim nh gi (k Sa,
Trung Mang). Mt s im qung c tm
ty huyn Ging, huy
g bit.
Ti khu vc B N pht hin c m sa khong Trung Mang v 3 im
qung gc : Bn Ten Ngay, sui Giy v Tam Chinh Ph Sn. Din tch cha
qung l phn ty nam ca nt qung B N, bao gm ton b din tch pha
trng cha than Nng Sn, c cu thnh bi cc
n, B N v cc bin cht ca h tng A Vng. M vng sa khong
Trung Mang do ngi Trung Quc pht hin, khai thc v c Lin on a
cht 5 tm kim nh gi trong nhng nm 1978-1984. M gm ba khu : P Np,
Sui Giy v Gin B vi 10 thn qung. Cc thn qung sa khong c chiu du t
trn 100 n 1600m, rng t 20-30m n 200m, dy 0.4-1.7m, phn b ch yu
trong cc bi bi v thm bc II. Hm lng vng trong cc thn qung t t 0.1-
1.4g/m
3
, trung bnh 0.2-0.4g/m
3
, c bit n 14.1g/m
3
. Tr lng vng nh gi
c l 366.8kg (C1+C2+P1). M thuc loi nh.
im qu
hi B N vi bin cht h tng A Vng. Cc thn qung dng mch
phn b dc theo t gy, c chiu dy t 5-7cm n 0.5m, chiu di 20-100m.
Mch c th nm thoi vi thnh phn ch yu l thch anh. Trong s cc khong
vt sunfua, pyrit chim ch yu, t arsenopyrit, chalcopyrit. Hm lng vng trong
qung thay i t vt n 186g/tn (c mu t 397g/tn), trung bnh 20-30g/tn.
Hm lng Ag t vt n 8.5g/tn. Tr lng vng t 1480kg (C1+C2+P1), trong
cp C1+C2 chim 40.6kg. y
im qung Sui Giu gm cc khu ; Sui Giy, Thc t, Kh
en. Trong cc khu ny xc nh c 11 i khong ha vi hn 30
mch qung. Cc mch c b dy t 0.2-1.7m, di t 20-300m, thng c dng
116

mch chui, nm khp u vi vy quanh. Thnh phn khong vt ca qung
tng t Sui Giy. Hm lng vng thng t t 1-2.3g/tn. y cng l im
qung c trin vng.
Ti im qung Bn Ten Ngay, khong ha vng phn b trong cc lp
phin dy 4.5-5m. Hm lng vng trong ch t 0.4-0.5g/tn, Ag : 1.2-3g/tn.
Thuc khu vc Phc Sn c m sa khong k Sa v cc im qung Phc
Hip, Hi. im
qung c bin cht thuc h tng A
Vng phc h i Lc. Cc im qung
cn li ca h tng Khm c. Qung c thnh
to the
p thuc kiu mch h mch. Cc mch thch anh sunfua cha vng nm
trong i dp v ca bin cht h tng A Vng. Cc mch qung c chiu di t
0.2-1m, tp hp thnh i rng 5-10m
ng cn xm tn trong cc vy quanh.
Hm l
hung lng c chiu rng khong
500m
y thm bc I. Hm lng vng trong sa khong t t
vi ht
2.5.3.3
im
qung k Long c tm kim nh gi, cn cc im Ni Reng v k Kt ch
c tm kim pht hin. im k Long l sa khong.
t, phin thch anh 2 mica giu graphit thuc h
tng
nh 542, nh 517, Ngm k My, Sng Thanh, Ty Bc Lng
sng Thanh v Phc Hip phn b trong c
, gn ni tip xc vi xm nhp thuc
phn b trong cc bin cht
o hai kiu : mch h mch v cc lp phin khong ha. im qung
Phc Hi
. Ti im qung pht hin c nhiu
mch thch anh sunfua cha vng. Ring khu vc Phc Ho c 5 mch. Khong
vt sunfua ch yu l pyrit, arsenopyrit, chalcopyrit (t) chim khong 2-5% tng s
khong vt. Ngoi cc mch, khong vt qu
ng vng trong qung thay i t 2.5-5.3g/t, Ag : 1.8-4g/t. y l kiu
khong ha c trin vng.
M sa khong vng k Sa (Phc Ba) phn b trong thung lng sng k
Sa thuc khu vc Phc Sn, c quy m nh. T
c cu to bi cc thm bc I, bc II v bi bi. Vng tp trung trong lp
sn phm dy t 0.4-1.2m
n 1.365g/m
3
. Tr lng vng cp C1+C2 l 74kg.
. Vng trong cc huyn bin gii tnh Kon Tum
pht hin 3 im qung vng l: Ni Reng, k Kit v k Long.
mi iu tra m
Ti im qung Ni Reng, qung ha vng nm trong tp bin cht dy
2,5m gm phin thch anh - bioti
k Long, b nhiu mch thch anh dy 1-2mm n 2-3cm xuyn ct. Khong
vt qung ch yu l pyrit, calcopyrit, ngoi ra cn c arsenopyrit vi hm lng 5-
10%. Kt qu phn tch quang ph hp th nguyn t cho hm lng vng 5,2g/t.
Ti im k Kit, qung ha vng nm trong tp dy 4-5m, gm
amphibol - pyroxen xen cc mch nh thch anh c xp vo h tng Khm c.
117

Khong vt qung ch yu l pyrit, hm lng 6-7%. Kt qu phn tch quang ph
hp th nguyn t cho hm lng vng 5,7g/t.
Ti im qung sa khong k Long, qung ha vng nm trong cc thnh
to b ri hin i dc theo sui k Long. Cc thn qung sa khong nm su
t 1 n 5m, di 1000-1200m, rng 200-600m, dy 0,3-2m. Chng gm ch yu l
cui, si, ct cha vng vi hm lng vng t 40 n 120mg/m
3
.
tip theo l huyn K Sn v Con Cung - Ngh An, Th
c pht hin v nh gi ny, trong din tch
phn b vi tui Cacbon Pecmi, cn c kh nng pht hin c cc hang cha
rong phm vi cc huyn bin gii Qung Bnh
Trn din tch cc huyn bin gii tnh Qung Bnh pht hin 23 m v
im qung, trong 17 im phn b dc t gy Ro Ny. Phosphorit hnh thnh
2.5.4. Nguyn liu ha hc v phn bn
Trong s cc nguyn liu khong cc huyn min ni bin gii c gi tr
quan trng gm: photphorit, pyrit v than bn.
2.5.4.1. Photphorit
Photphorit gp ch yu hai huyn Tuyn Ha v B Trch - Qung Bnh,
ng Xun - Thanh Ha.
Hu ht cc im qung phophorit u c tm kim v nh gi thuc loi m
nh. Hm lng P
2
O
5
dao ng t 7-36%. Tng tr lng sp x 1 triu tn.
Photphorit cc huyn bin gii Ngh An
C 6 m v im qung phosphorit tp trung trong din tch khong 150km
2

ca vng vi xung quanh huyn l Con Cung. l Con Cung, Hang X,
Hang c, Yn Kh, Hang B Nghi v Pha Khm. y l cc m v im qung
phosphorit c quy m nh nhng phn b tng i tp trung, c th khai thc s
dng. Qung phosphorit c tnh to do hai ngun: phong ha thm ng v tch
t phn di trong cc hang pht trin trong cc vng vi h tng Bc Sn. Ngoi
cc hang c tch t phosphorit
phosphrit khc.
Cc m v im qung ng k trn bn c t 1 n 2 hang cha
phosphorit c kch thc 30 n 180m di v 6 n 30m rng. Phosphorit tch ng
thnh lp dng y hang dy trung bnh 1 2m n 3.75m. Ngoi ra phosphorit
cn tp trung sn hoc chn ni, di hng trm mt. Phosphorit dng t, kh gn
kt, hoc vn b cha P
2
O
5
chim 11.9-16.5%. M c quy m nh, tr lng t trn
1 nghn tn n 20 30 nghn tn. Tng tr lng cp C
1
+ C
2
c nh gi
vng Con Cung l 120.000 tn.
Photphorit t
118

do phon ha ra la ti lng n g g trong cc hang ng karst ca vi cc h tng
La Kh (C
1
lk), Ct ng (D
3
fm c) v ng Th (D
3
fr t). Mi m thng gm
cha phosphorit vi kch thc khc nhau. Din tch y hang
tch t
n tch (%): P
2
O
5
= 10-20; CaO= 10-50, ngoi ra cn c Al
2
O
3
,
SiO
2
, F
phn bn
ng k
n b phn tn, tr
lng nh, cht lng khng cao.
Ti Ty Thanh Ha trong phm vi cc huyn Quan Ha v Lang Chnh
pht hi gc v Sui
Lng M
nh gi li. Qung c thnh to trong cc
trm tch lc nguyn cacbonat, ra khi xm nhp thuc phc h Phia Bioc. Thn
mt n nhiu hang
qung thay i t 200-300m
2
n 1500m
2
. Trm tch b ri cha phosphorit
dy t vi chc cm n 9m, trung bnh 2-5m. Hm lng phosphorit trong t thay
i t 50 n 750kg/m
3
, trung bnh 250-300kg/m
3
.
Tr lng tnh cho 16 im nh sau (Theo inh Duy Bng, 1989)
+ Tr lng trong bng cn i: 113 580 tn
+ Tr lng ngoi bng cn i: 103 tn
+ Tr lng vin cnh: 500 tn
Da vo c im cu to v hm lng P
2
O
5
, c th chia qung lm 3 loi
nh sau:
Loi phosphorit dng lp thng c mu nu, xm hoc xm en, gn kt
yu. Cu to phn lp hoc dng kt hch, c khi c xt. B dy 1-4m; hm lng
trung bnh (%): P
2
O
5
= 18-34; Fe
2
O
3
= 1-8; CaO= 10-30; MgO= 1; SiO
2
= 48-70. y
l loi qung tt hn c.
Loi phosphorit l xi mng gn kt cc mnh vn , sn, thng c mu
vng nht, mu l m, cu to dng t, l rng. B dy 2-6m, c khi 24m (Minh
Cm). Kt qu ph
e
2
O
3
vi hm lng thp.
Loi st cha phosphorit mu nu hoc nu xm, b ri vi b dy 2-2,5m.
Hm lng P
2
O
5
= 5-10%.
Vic phn chia ba loi qung trn hon ton khng th phn bit cho tng
im qung m ngay trong mt im c th c mt hay hai loi, i khi c c ba loi.
Phosphorit tuy c quy m nh, song vi a phng, y l ngun
cn c nghin cu c bit phc v nng nghip min Trung.
2.5.4.2. Pyrit
Trong khu vc nghin cu cc m v im qung pyrit ph
n mt m v 6 im qung pyrit: Nhn Nhng, B Rc, Bn N
ai, Lng Lt, Na Mo. M Nhn Nhng do ngi Php pht hin v khai
thc (1937), c tm kim v
119

qung
12-53%, pyrotin 40-78%, chalcopyrit 2%,
Ti cc huyn bin gii H Tnh - Qung Bnh pht hin 9 im pyrit, tp
c on a
8 960, song trin vng ca chng vn cha c nh gi
r rng
ng ch
t 3-
ntinit thnh to do bin i olivinit khi
ba di 2.5km, rng 0.7-1km, b serpentin ha phn pha
trn. C
ong ha d dang (1-2m) v sau l
i ser
dng thu knh ko di 20-30m, dy 2-3m, phn b dc theo t gy phng
Ty Bc - ng Nam (Lng Lt) hoc xm tn, lp y khe nt trong bin i
theo ra tip xc gia xm nhp phc h Phia Bioc v vi thuc h tng Bc Sn.
Ti Lng Lt mi pht hin tng ln, phn b trong din rng 20m, di 50m. Qung
dng c xt, ht t hnh, pyrit chim
hyrogotit t.
trung pha nam o Ngang: ng R R, Ba Li, ng Cy, Thy Vc, en,
Qun Bi, Vc Trn, t v Qung Tin. Cc im pyrit ny
cht tm kim nm 1959-1
. Pyrit pht trin trong i c nt dc cc t gy phng ty bc-ng nam
v kinh tuyn, dng xm tn trong ct kt, bt kt hoc phun tro felsit.
Qung Tin, qung pyrit ln trong trm tch t c hm lng S tng
i cao, song cha pht hin c qung gc. Thnh phn khong vt gm pyrit,
thch anh, t arsenopyrit, wolframit, galenit, molybenit, sheelit, sphalerit, cinabar,
vng, chalcopyrit,... Qung b oxy ha to thnh tp hp limonit cha pyrit tn d.
im Ba Li, hm lng S= 12,88-30,88%, cc im khc cha c kt qu phn tch.
Ti Qung Nam c 5 im qung pyrit phn b Tam Nga Ho, Cha Val,
k Sa, Phc Chnh v Ngc Hc, u cha c tm kim. Qung ha nm trong
bin cht ca cc h tng Khm a, A Vng, Sng Bung. Khong ha to
thnh va, lp dy 2-5m. Hm lng pyrit trong qung ni chung ngho, th
5%, c bit 10-15%, Tam Nga Ho t 30-40%. Trong qung cn c
chalcopyrit, arsenopyrit. Trin vng cu pyrit hn ch, tuy vt cng cn lu n
kh nng cha vng ca chng.
2.5.4.3. Serpentinit
C 1 im qung Lng Hi. Serpe
siu zic Lng Hi. l
hai thn qung di 600 v 1700m, rng 150 v 600m. Phn trn mt b
phong ha trit (0.5-4m), tip theo l i ph
pentinit dy 25-30m. Xung di su, mc serpentin ha gim dn. Thnh
phn (%): MgO=33.77 34.49, CaO=4.77-5.03, SiO
2
=35.44-36.53, Al
2
O
3
=3.45.
Serpentinit c th s dng lm ph gia phn ln nung chy. Tr lng c tnh
khong 5 triu tn.
120

2.5.5.
ct xn chng cht. Cc khi macma gy bin cht nhit kh rng
trn
ung dng , mch nh, xm tn giu trong vi mu trng b hoa ha
ung, mi i rng 100.000-200.000m
2
.
Cc mch, qung phn b dy c tr cc
tuyn t 66-90%.
Ti huyn Hin (Qung Nam) pht hin 1 im graphit (A Ling), gn
bin cht h tng A Vng. Mi ch bit
mt l
Nguyn liu k thut
2.5.5.1. Graphit
Graphit gp ch yu huyn Quan Ha (Thanh Ha). Qung graphit phn b
ch yu trong tng trm tch ct kt ht nh thuc h tng La Kh. Hm lng
graphit trong t t 2 n hn 10%. Ti Quan Ha, hin ng k c 6 im
qung: Chm Png, Lng Cho, Bn Ng, Thin Ph, Bn Pau, Na Mo. Cc im
qung u nm pha Nam t gy sng M, trong i kin to Nam ng
Quang Chiu. Pha Nam i qung l t gy Lng Bng Na Mo. Trn din tch
i qung phn b rng ri cc lc nguyn cacbonat thuc h tng La Kh
(C
1
lk), h tng Bc Sn (C-Pbs) v cc xm nhp axit thuc phc h Phia Bioc.
i dp vi kin to c quy m ln b c nt v bin i mnh, b cc t gy c
phng khc nhau
i qung. Graphit nm trong cc ct kt, ct kt dng quczit. Ring im
Bn Pau, q
thuc h tng Bc Sn. C hai i cha q
thu knh vi, ln pha trn qung
gim dn. Graph c dng vy, kch thc 0.5-1mm
2
, thnh phn khong vt ch yu
gm graphit 2-30%, t pyrit, pyrotin. Qua tuyn ni, hm lng cacbon trong qung
Cc im qung graphit khc c din tch cha qung hp vi chiu di 30-
50m, rng mt vi chc mt, trng vi i c nt. Graphit dng , xm tn hoc to
thnh mng mch trong . Cc mch qung ct hoc nm trng vi mt ca lp ,
c chiu dy khng qu 10cm, di 1.5-5m. Hm lng graphit trong qung t 5-
15%, ch yu l dng xm tn. im qung graphit Bn Pau c tr lng d bo
khong 294 ngn tn. Cc im qung khc c t trin vng cng nghip.
bin gii Vit Lo. Graphit nm trong
p graphit c hm lng kh cao, dy 0.5m, b vn. Graphit dng n tinh phn
b u trong , hm lng cha xc nh v cha r trin vng.
2.5.5.2. Talc
Gm 3 im qung: Sng Cn, k Sa (Phc Ba) v Khe My.
Ti im sng Cn, Talc thnh to do bin i lmit, c lp dy 6m, di
60m v nhiu , thu knh nh.
121

Ti Khe My, talc thnh to do bin i siu baz v phin h tng
Khm c. Thn qung dy 2-6m, ko di 2km; phn ra pha nam thn qung c
cu to phin, vo trung tm c cu to khi. k Sa, talc thnh to trong siu
baz. Thn qung l i bin i talc ha hon ton, dy gn 30m. Talc cu to khi
c xt, mu trng mn, cht lng tt.
2.5.6. Nguyn liu s gm
Nguyn liu s gm trong vng ny ch yu l kaolin, chng phn b nhiu
ni thuc cc tnh Thanh Ha, Qung Bnh v Tha Thin Hu.
Kaolin Thanh Ha
Xun, pht hin nhiu im qung kaolin nh : Lng Cy,
Trng
Kaolin thng t loi I v loi II, m bo yu cu sn xut
gm s
100-800m, dy 1-2m, nm su 2-4m. Thnh phn ha (%)
Al
2
O
3
=
ong
ha c
ng
i li
ng 43%, loi vng v vng nht 41%,
loi s
Ti Thng
Hin, ng Khang, Ninh Thn, Yn M, Na Mn, Yn L, ng Tm. Kaolin
c thnh to do phong ha v trm tch. Tr m ng Khang, tt c cc m v
im qung kaolin cn li c thnh to trong qu trnh phong ha. Hu ht kaolin
phong ha t phun tro h tng ng Tru di dng , thu knh hay lp ph
vi quy m rt khc nhau : di 50-100m n 600-800m, rng 10-50m n 300-
400m, dy vi mt n hn 10m, trung bnh 4-5m. Kaolin mu trng, trng c hay
vng nht, thnh phn ha (%) cc m c khc nhau cht t ; Al
2
O
3
=20-22%,
Fe
2
O
3
=0.5-2%, SiO
2
=60-70%, TiO
2
=0.15-0.3, MKN=6-10. thu hi di ry
0.18mm : 60-70%.
. Tng tr lng t hn 100.000 tn n hn 500.000 tn.
M Kaolin ng Khang c ngun gc ti trm tch. M gm 4 khu : ng
Khang, Chu Tin, Ni Ra v Chu Dng. Kaolin 80-90%, thch anh 8-10%,
felsspat 2-3%. mi khu c 1-2 thn kaolin dng thu knh, di 100-200m n
1.2km ; rng t
14-15%, SiO
2
=80-90%, Fe
2
O
3
=0.51-1%, TiO
2
=0.3-1%, MKN=1-2%. M c
quy m nh. Tr lng gn na triu tn.
Kaolin Qung Bnh
C hai m kaolin: ng Hi v Bc L. Kaolin thnh to do qu trnh ph
c vn ca h tng ng Hi (N h).
Ti m ng Hi pht hin 13 thn kaolin dng thu knh ko di t
n tc vi chiu dy phn trung tm 40-50m, hai u dy 1-2m. Theo mu
sc, kaolin y c chia lm 3 loi: loi tr
m mu 18%. Kaolin c cht lng tt, tr lng 15 526 nghn tn. Quy m
m ln.
122

M Bc L c 3 thn kaolin dng lp. Thn 1 di 3km, rng 2,5km, dy 3-
4m; thn 2 di 600m, rng 300m, dy 3-4m; thn 3 di 600-700m, rng 400-500m,
dy 1-2m. Kaolin c trng cao, hm lng Fe
2
O
3
thp (0,6-0,7%), cht lng tt.
Quy m m va. Thnh phn khong vt ch yu l kaolinit (75-90%), hyromica
(10-25%). Khong vt khng qung thu c trn ry gm thch anh (70-95%), st
(10-25%), staurolit (1-3%), t mica, turmalin, limolit. thu hi kaolin qua ry
0,18m
Trong kaolin c
TiO
2
= 0,7%; CaO= 0,1%; MgO= 0,6%; SO
3
= 0,1%. Mt s c tnh c l ca
; pH= 5,6-8,4; cng khng un khi sy= 2,9-
6,5kg/
2
4
- 56,68
n vt liu xy dng
bin
m pht hng, kt khi tt. Tr lng rt ln,
nhiu m
hoc xm en, to nn cu to vn di
m t 20-100%. Thnh phn ha hc c bn ca kaolin nh sau (%): Al
2
O
3
=
12,0-25,5; Fe
2
O
3
= 1; Na
2
O+K
2
O= 0,2-2,7, vi c ht <0,05mm.
qung: do= 7-17%
cm
2
; co khi nung 1200
o
C= 2-6%, 1350
o
C= 8-10%; xp nhit
1350
o
C= 1-9%. Khi nung nhit 1350
o
C sn phm c mu xm nht. Cht lng
kaolin khng cao.
Ngoi hai m ni trn, dc b bin cn thy nhng biu hin kaolin cn c
nh gi.
Kaolin Ali (Tha Thin - Hu)
Kaolin phong ha thnh to t cc phun tro axit - trung tnh (Peker, A
Pay), cc th pegmatit v aplit (Ta R, ng 12). Trin vng hn c l kaolin do
phong ha t pegmatit v aplit ca phc h i Lc.
ng bc thung lng A Li - A Su, cc th pegmatit phong ha cho
kaolin c b dy t 0,8 n 15m, di vi chc mt n 500m. Kaolin trng mn,
c a phng khai thc s dng vi ni (Bt ). Thnh phn (%): SiO = 51,1
; Fe= 0,33 - 0,64; Al
2
O
3
= 28,12 - 33,65; CaO= 0-0,28; MgO= 0-0,3; TiO
2
=
vt; MKN= 8,32 - 10,06. thu hi: 50-70%, m: 1,26 - 3,84%, ngt kh:
2,09 - 3,39; gii hn chy: 21,17-27,40. Cc im kaolin loi ny c quy m m
nh n va.
2.5.7. Khong s
Khong sn vt liu xy dng dc cc huyn bin gii Ty Trng Sn kh
a dng, song cc m v im khong sn khng tp trung. Khong sn ph
nht l p lt t cc thnh to xm nhp cc phc h in Bin, PhiaBioc, Sng
M. Cc granit c mu hng, x
t trn mt t mt khi. Ngoi ra, p lt cn c cc tnh Ngh Anh,
Qung Bnh. hoa dng sn xut p lt phn b ch yu trong trm tch
Cambri trung h tng Sng M. Cc tp hoa nm kp trong cc lp phin kt
tin, phin thch anh vi chiu dy 2-30m mi lp, ko di vi ba chc mt. c
mu hng xen cc di mu trng, trng xm
123

rt p. c kin trc ht bin ti nh. Thnh phn bao gm: calcit 96-97%, thch
anh 3
hnh phn t yu cu s dng lm p lt. Cc di hoa dy 40-
50m n 100m, ko di 5-6km, din l rng, c th khai thc s dng.
ng, vi ximng, st ximng c mt s huyn Mng Lt,
.. (Thanh Ha), Con Cung, Anh Sn (Ngh An), Hng
Kh (H
h Thanh Ha, vi c thnh to
trong nhiu a tng nh
ha hc: SiO =0.02%, Al O =0.17%, CaO=49%, MgO=3.65%, Fe O =0.40%,
MKN=
liu sn
xut xi mng.
h tng Hui Nh (S
2
-D
1
hn) nhn chung c thnh phn kh tinh
khit, b ti kt tinh yu, phn lp dy c chiu dy 20-50m, ko di 5km. mu
chim gn 100%, thch anh rt
t (vi
Ti cc huyn bin gii H Tnh - Qung Bnh ng k 4 m vi xi
mng:
%. Thnh phn ha hc: SiO
2
=4.33%, Al
2
O
3
=1.6%, Fe
2
O
3
=0.66%,
CaO=46.14%, MgO=3.10%, MKN=40.3%. t b nt n, phn lp, d khai thc.
Cng trong h tng ny, hoa cc din l ln cn c bn c l, cc ch tiu v
mu sc v t
vi xy d
Quan Sn, Thng Xun,.
Tnh), Tuyn Ha, B Trch (Qung Bnh), Hng Ha (Qung Tr).
2.5.7.1. vi
Trong phm vi cc huyn bin gii tn
Bn Pp (D2bp), h tng Phong Nha, h tng Bc Sn, h
tng ng Giao (T2g). vi c din tch phn b rng, khi lng ln, cht
lng tt, c th s dng lm nguyn liu xi mng v vt liu xy dng. Ti Can
Mo, vi nm phn trn cng ca mt ct h tng Bn Pp. Chng c chiu dy
200m, kp di 18km. phn lp dy hoc dng khi, b ti kt tinh yu, mu xm
tro, xm trng. Thnh phn khong vt: calcit = 97%, thch anh 2%. Thnh phn
2 2 3 2 3
39.74-47%.
Ti Bn Ngoa, tp vi ko di 8km, nm phn trn cng ca mt ct h
tng ng Giao (T
2
g). c dng khi, phn lp dy, mu xm trng, xm pht
tm loang l, ht mn. Thnh phn gm calcit: 95-96%, fenspat: 2-3%. Cc tp cht
c hi (MgO, SiO
2
, Fe
2
O
3
...) c hm lng thp. C th dng lm nguyn
vi trong
trng, kin trc vi ht. Thnh phn khong vt: calcit
ht). vi ny c th s dng cho ngnh luyn kim ( vi Mng H).
Trong h tng Hui Nh, i ni vi b lmit ha (Mng Xia), hm
lng MgO kh cao, t 12-13%, CaO=39.37%, ch dng lm vt liu xy dng.
Ca Tng, Kim L, H Trng v Troc.
Ti m Ca Tng, vi xi mng nm trong thnh phn mt ct ca h tng
ng Th (D
3
fr t). Cc im cn li thuc h tng La Kh (C
1
lk) v h tng Mc
Bi (D
2
g mb). Cc m vi ny u c iu kin giao thng thun li.
124

M Kim L gm mt s khi vi c lp ko di n 2,5km; cn H
Trng,
,57-0,59; SiO
2
= 0,83-2,88; SO
3
< 0,24. Vi cc
ch tiu
h, axit kh ph bin trong vng. Granit lm
pp lt phn b Quang Chiu, Nam ng, Bn Luc (thuc phc h Phia Bioc)
in Bin).
pat
mu h
ti d
n,
c m
e, silic mu nu, nu , v cc mu khc. Hu ht cc
im v m ch mi tin hnh iu tra s b.
Troc, m gm nhiu khi tp trung trn mt din tch rng. vi c mu
xm, xm sng, phn lp trung bnh, xen vi silic v vi b ti kt tinh. Thnh
phn khong vt ch yu l calcit. Thnh phn ha hc gm (%): CaO= 46,15-
55,49; MgO= 0,26-1,67; Fe
2
O
3
= 0
trn, vi ny c th dng trong cng nghip xi mng.
M H Trng c thm d t tr lng 0,45 triu tn. Cc m khc
cha c nh gi, ti nguyn d bo t n hng trm triu tn.
2.5.7.2. Granit, iorit
Cc xm nhp axit - trung tn
v Chm Co (thuc phc h
Cc granit biotit mu hng thuc phc h Phia Bioc c cc ban tinh fes
ng nm trn nn vi ht mu trng, xm en, to thnh vn sc p. c
kin trc ban trng, cu to khi, khng b nt n, khng c khong vt sulfua. Cc
ch tiu c l cha c nghin cu, song i snh vi cc vng khc, cc granit
ny c th s dng lm p lt, t yu cu ca ngnh xy dng. Din phn b
ln, kh tp trung, nhng iu kin giao thng khng thun li.
Granit Chm Co c mu xm sng, pht hng thuc phc h in Bin, tn
i dng cc khi nh vi chiu rng 10-20m, chiu di 100m. c ban tinh
fenspat mu hng nm trn nn ht mn mu xm sng, ln nhng m en biotit.
Granit Bn nh, Mng Ln thuc phc h Sng M, l ra thnh nhiu
khi c kch thc trn di 300km
2
. Ti vng Bn nh, Mng Sai, Mng L
u xm sng, b p nn yu, t b phong ha. cu to khi, khng p, i
ni b nn p nn rn nt, ch s dng lm xy dng.
2.5.7.3. Ct, si
Ct, si xy dng cng ngho nn, ch pht hin mt s lng nh im
khong sn v m nh cc huyn thuc tnh Ngh An, Qung Tr, KonTum
2.5.8. qu v m ngh
Theo ti liu lu tr, qu v m ngh ch pht hin c nm im
khong sn Thng Xun (Thanh Ha) v L Thy (Qung Bnh) v k Glei
(Kon Tum). Cc loi qu v bn qu gm: Topa, Acquamarin, tuamalin, thch
anh pha l, amazonit
125

2.5.9.
1946-1954), Cc Qun gii tin hnh khai thc. im than
982-
1985,
Cht lng
k
4.1-4.42, V
oh
=2.53-4.75, S=0.39-0.55; t trng
=1.82-1.88g/cm , nhit lng =7730-7980kcal/kg. Than thuc loi antracit.
t vi, st kt, bt kt, ct kt dy 160m; phn trn ch yu
Din tch cha than di 1,6km, rng 250m. Ti Xm Nha pht hin va than
dng thu knh di 65m, dy 0,7-1m; than b
Khong sn nng lng
Bao gm than v uran-thori. Ch pht hin mt s im khong sn v m
nh K Sn, Con Cung, Anh Sn (Ngh An), Hng Kh (Ngh Tnh) v Tuyn
Ha (Qung Bnh). y than c quy m nh, c th khai thc phc v cho nhu
cu ti ch.
2.5.9.1. Than
Than H Tnh
M than ng do ngi Php pht hin v khai thc, sau trong thi
gian khng chin (
Hng Ging do on a cht 8 pht hin nm 1968. Trong nhng nm 1
on a cht 410 tin hnh tm kim.
Than c thnh to trong phn h tng di ca h tng ng . Trm tch
cha than l thnh di di khong 20km, rng trung bnh 2km, to thnh np lm
khng hon chnh phng Ty Bc - ng Nam, b gii hn bi hai t gy song
song vi trc np lm. Thnh phn trm tch cha than t di ln gm: bt kt, ct
kt, phin st, chuyn ln l ct kt, sn kt xen t lp bt kt v cc va than;
phn trn l ct kt ht nh xen bt kt, phin st than.
Ti ng c hai va than vi chiu di 600 v 1200m. Dy trung bnh 0.6-
0.9m, hng cm v pha Ty Nam hoc ng Bc vi gc dc 35-50
0
. im than
Hng Ging pht hin c ba va c chiu di t 50 n 500m, dy 0.6-1m,
cm v pha Ty Nam vi gc dc 40-70
0
. Than c mu en, nh mnh.
than (%): A =23.15-27.28, W=
3
Quy m m than ng v im than Hng Ging u nh, tr lng t
khong 1 triu tn.
Than Qung Bnh
im than Xm Nha c nhn dn pht hin (1963) v on 144 tm kim
nm 1964. Than thnh to trong h tng Mc Bi (D
2
gmb). Mt ct trm tch cha than
gm 2 phn: phn di l s
l st vi mu xm, bt kt mu en dy 150m. Cc b v nhu kh mnh.
nn p mnh, c cc mch thch anh
xuyn ct. Than b bin cht vi thnh phn ch yu l claren. Cht lng than:
tro Ak= 3%, cht bc Vch= 5%, nhit lng Qch= 8000 Kcal/kg. Than Xm Nha
thuc nhn hiu antracit. im ny khng c gi tr cng nghip.
126

Than Qung Nam
Gm mt im qung An im, c thnh to trong trm tch ca phn h
trc np lm sng Bung. Thnh
phn c
y m nh. Tr lng m 2.8 triu tn. Tr lng c tnh ca
2.5.9.2.
i tnh Ngh An
114 (1962-1963),
on 47 (1968) v Lin on a cht 4 tm kim thm d trong nhng nm gn y.
heo t gy sng C v b t gy lm dch
chuyn. Do nh hng ca cc yu t bin cht a phng nn mc bin cht ca
M than m Khe B gm c hai khu: khu A (pha ng) c on 114
thm d, kt thc nm
tng c
1985 1986. Khu ny c hai va than khng ln, tr lng
nh. T
a phn tch nh sau (%): W
pt
= 1,45; Ac = 19,4; V=
23,24; 15kcal/kg, t
,Y=10mm,
tro =2
tng trn h tng Nng Sn phn b trong hai cu
a phn h tng ny gm ct kt, bt kt, cui kt, st than v cc va than.
Chiu dy ca phn h tng 800m.
Ti m Sn Gia c 8 va than, trong c hai va t yu cu cng nghip
(va 3 v va 6). Cc va than cng nghip c b dy t 1.5-3.5m. Cc im than cn
li u c t 1 n 4 va vi b dy nh. Than thuc loi antracit, cng, chc thuc
dng cm, c nng sut ta nhit cao. Trong than c cha kim loi phng x. M
than Sn Gia c qu
im than An im khong 5 triu tn.
Than nu, than m
Than nu, than m trong phm vi cc huyn bin gi
C m than m Khe B, m than nu n Phc v im than nu Ca Ro.
Cc m than u c quy m rt nh v u c tm kim thm d. Than nu Ca
Ro trc y c xp vo loi m nh, song do tr lng khng qu 1500 tn nn
nay ch coi nh im khong. Cc m Khe B, n Phc u c ngi Php,
Nht v Cc Qun gii khai thc. ng thi cng c on
Trm tch cha than tui Neogen c xp vo h tng Khe B (Nkb) c din
l hp, phn b trong cc ho st dc t
than khc nhau, Khe B than b bin cht cao hn than n Phc v Ca Ro.
1964. Ti y c mt va than khng duy tr theo phng vi
hiu di va 2600m, chiu dy 0.3-13m (trung bnh 3-6m) c xen kp nhiu
lp st kt dy 0.2-2m. Khu B (pha Ty) c Lin on a cht 4 tm kim nh
gi trong nhng nm
r ca va than l bt kt, vch l ct kt. Than c mu en, nh mnh. Cht
lng than c nh gi qu
S= 1,66; P= 0,001 - 0,02; C= 63 - 65; nhit lng = 7261-99
trng =1.52, th trng=1.4g/cm
3
; ch s dnh kt trung bnh X=13mm
3-24. Than m Khe B thuc loi than m luyn cc. Tr lng m gn 2
triu tn (cp A+B).
127

M n Phc nm trong mt trng trm tch Neogen di khong 5km, rng
t 500 n 1500m, cnh ty nam ca trng b t gy ct xn. Than nu ch cn tn
ti c
trung
bnh n
cht 8 pht hin v tin hnh tm kim. Than nu thnh to
trong t
kt, ct kt, bt kt v cc thu knh
0m, b dy trung
bnh 1.53m. Vch v tr ca thu knh u
cc lp trm tch nm trn than b bc m
AVng, h tng
Long i v h tng Nng Sn,

hm lng dao ng t 5 n 0,5%. y l loi hnh
khong sn khng c trnh by trong cc bo co a cht nn trong ti ny
cng khng c cp chi tit. ng lu rng, vng qung phng s Nng Sn
(Qung Nam) hin ang c nh gi l c trin vng, c th p ng cho nhu cu
trong nhng nm sp ti.
2.5.10. Nc khong v nc nng
Cc xut l nc khong nng c iu tra kho st 10 a im khc
nhau ca mt s huyn Lang Chnh, Thanh Chng, B Trch, Hng Ha, ALi,
Dak Glei v Ngc Hi. Nc khong nng khng mu, trong sut, c v chua, c
mt s im c mi H
2
S hoc CO
2
t do. i a s im l nc khong nng thuc
nh pha Ty Bc ca trng dng chu ny. Ti y bit 4 va than, trong
c hai va than cng nghip di 2.5-3km, dy trung bnh khng qu 1m. Vch v
tr ca va l st kt. Tha mu nu en, nh nha, vt v v s, cht lng
h sau: (%): W= 9,48; A= 27,74; V= 46,77; do= 25; S= 1,51; P= 0,028;
th trng=1.36g/cm
3
, t trng =1.49, nhit lng=7.38kcal/kg. Than n Phc
thuc loi than nu - la di. M c quy m nh, tr lng ch hn 1 triu tn. Nhn
chung, tr lng than trong din tch rt nh. nh lu hn c l than m luyn
cc m Khe B.
Than nu, than m trong phm vi cc huyn bin gii tnh H Tnh
im than nu Ch Trc do ngi Php pht hin v khai thc. im than
Cm M do on a
rm tch Neogen thuc h tng Khe B. Ti im than nu Ch Trc, thnh
phn ch yu ca h tng cha than gm st
than nu, dy 50m. Thu knh than c chiu di 100m, chiu rng 8
l st kt. Ti im than nu Cm M,
n gn ht, sau b ph bi trm tch b
ri tui t. Than c mu en nu, cng, dn. Cht lng than nu ti im than
Ch Trc (%): Ak = 28,15 - 63,17; W pt = 7,49 - 11,37; Vk = 21,58-39,86; Vch=
55,48 - 58,60; S = 0,14 - 1,42; nhit lng=4348-7129 kcal/kg; mc ngm du:
6.11-7.5%, th trng = 1.31kg/dm3. Quy m ca hai im than u nh.
2.5.9.3. Uran - Thori
Qung Uran -Thori pht hin A Li (Tha Thin Hu) v Nam Giang
(Qung Nam). Qung phn b trong cc tng trm tch h tng
128

kiu nc bicabonat natri. Nh iao ng t 42
0
-76
0
. Lu lng t
0,3l/giy n 3,5l/giy.
Nc khong, n
khu
vc Bn Khng, mt im pha Bc Thng Xun. nh lu l cc ngun nc
n Th. y l cc ngun nc c nhit 30-37
0
C,
tng
ko di 10m, cch mc nc 0,8-1m. Quanh ni l
nc c cc qung a sc, nc c nhiu bt kh, mi sulfur hyro (H2S), nhit
nc 60
3
ang v Tn Lm thuc loi sulfur hyro, nc khng mu
khng
o
cn c nghin cu v mt s dng.

o C,
it nc g
c nng Ty Thanh Ha
Trong s 4 im nc khong nc nng bit, c 3 im phn b
Bn Khng (gm Bn Tt) v B
khong ha 0.5-0.85g/l, c bit l lng CO
2
t do kh cao, c th dng
lm nc gii kht. im nc Lng Bn (vng Thng Xun) c nhit n
50
0
C, thuc loi khng c hp phn vi tnh cht c bit, c H
2
S, c th s dng
cha bnh ngoi da.
Nc khong, nc nng Qung Bnh
bit mt s im nc khong - nc nng l N B, ng Nghn, Thch
Bn, Khe Bang v Troc. Cc im nc ny lin quan cht ch vi t gy v xut
l ra t cc ca h tng ng Tru, Mc Bi v Bn Ging.
Ti N B, nc xut l
o
C, pH= 6-6,5; lu lng Q= 0,1 l/s. Thnh phn nc: Ca
2+
= 3mg/l;
Mg
2+
= 0,6mg/l; Na
+
+

K
+
= 119,98mg/l; HCO
3
-
= 262,3mg/l; Cl
-
= 17,75mg/l; CO
-
=
14,6mg/l; CO --= 18; SiO = 20; HSiO = 26; CO n mn = 94,64.
3 2 3 2
Ti ng Nghn, nc l ra ven sui vi chiu di 50m, chy ra t mt
phu c ng knh 1,2-1,4m. Nc c mi hc, v cht v c nhiu bt kh. Nhit
43
o
C, pH= 4,5; lu lng 0,2 l/s.
Ti Troc, nc thuc loi clorur-bicarbonat natri. Lu lng Q= 0,52 l/s;
nhit 42
o
C; pH= 7; CO
2
t do= 13,2mg/l; CO
2
lin h= 3,84mg/l.
Cc im nc nng Thch Bn, Khe Bang u xut l i dm kt t gy.
Ngun nc Khe B
v, trong sut, c mi H
2
S, pH= 6. Tng lu lng 3,5 l/s (Khe Bang) v
0,41 l/s (Tn Lm).
Ngun nc Thch Bn thuc loi nc silic, lu lng khong 0,42 l/s,
pH= 6, nhit nc 101 C.
Cc ngun nc nu trn
Nc khong - nc nng cc huyn bin gii Qung Nam
Nc khong nc nng phn b trong cc bin cht h tng A Vng
(5 im), xm nhp phc h Hi Vn (2 im) v cc ca phc h
129

Bn G
g nc nng, c 6 im c nh gi s b
v thn Hn II, Lng i, Khe My,
Sng T c a s b.
b ri. Lu lng t 0.45 n 6 l/s. Tng khong ha
ca cc ngun nc ni chung khng cao, t 0.28 n 0.36g/l. pH dao ng t 7
n 8.5. nh lu l cc ngun nc u c lng CO
2
t do ng k, vi hm
lng t 7.24 c vng lu
hunh
c
gi tr
c khong
sulfur hyro, c th dng ngm, tm cha bnh. S cn li u thuc loi nc
khong silic vi hm l
2
ng 105mg/l. S c mt
ng thi ca hai hp phn axit s
ing Qu Sn, Chu Lai, h tng Sng Bung (s cn li). Nhiu im nc
khong nm dc theo cc h t gy ln nh Tam K Phc Sn v Cha Val.
Trong s cc im nc khon
h phn v cht lng nc, l cc im Ba Hn I, Ba
hanh v Ly Vin. Cc im cn li mi ch c kho st th
Cc im nc khong nghin cu u thuc loi nc nng silic, c hm
lng H
2
SiO
3
t 78 n 104mg/l, vt xa tiu chun ca lai nc khong ny.
Nhit nc t 37 n 61
0
C. Nc thuc loi c p hoc khng c p, chy ra t
khe nt ca hay lp ph
n 132mg/l (Lng Vin). Ti cc im nc ny u
v c mi hi.
Vi cc c im nu trn, hu ht cc im nc khong trong vng u
cha bnh, c bit l im Lng Vin.
Nc khong - nc nng cc huyn bin gii Kon Tum
Nc khong trong vng c nhiu trin vng. Ton b 4 ngun c bit trn
t u c nhit kh cao 47-76
o
C. Lu lng 1,23- 2,5l/s, ln nht l ngun Kon
Du t n 5,5 l/s (475m
3
/ ngy m). Ngun Phc Cng thuc loi n
ng axit silic 80 - 124,3mg/l, vt xa ch tiu nc khong
c gi tr cha bnh. c bit ti cc ngun Rang Ria v k R Man, theo ti liu
ca cc nh a cht Php, c cha CO t do vi hm l
ilic v kh carbonic lm cho nc khong y va
c tc dng cha bnh, va c th dng lm nc gii kht rt tt.
130

Chng 3
nh gi tng hp kinh t - x hi

3.1.1.
g ng - Ty gia Vit Nam vi cc
nc L
ho
quyn vi cc yu t bn ngoi c hp thu to nn bn sc ring c o
trnh pht trin ca vng.
i liu
tng
dn tc khc vi s lng rt t t 1
n v
im 16%, ngi Mng chim 3% v 15% l cc dn tc t
ngi khc (Hnh 3-1).
t ngn ng, cc dn tc trn vng lnh th ny thuc ba ng h: Nam
, Th
g khi , ng h Nam c 14 dn tc bao gm 2 nhm ngn ng:
Mn -
Gi Tring v C Tu. Trong
nhm ngn ng ny c ba nhm cc dn tc c ngn ng gn ging nhau:
3. 1. c im dn tc, dn c, gio dc, y t v mc sng dn c
c im dn tc
Nm v tr trung chuyn theo hn
o v Campuchia v theo hng Bc - Nam gia khu vc min ni pha Bc
v khu vc Ty Nguyn, lnh th vng nghin cu ni trn sm tr thnh ni sinh
t, gp g, tip xc gia cc b tc, b lc thuc cc thnh phn nhn chng, ngn
ng v vn ha khc nhau. Chnh iu ny to cho lnh th nghin cu tnh cht
a dn tc, c im vn ha a dng v phong ph bao gm cc yu t bn a
nhng cng gy nn nhng kh khn cho qu
3.1.1.1. Thnh phn dn tc
Cc nh dn tc cho rng: Trong iu kin c th ca nc ta, ting ni,
nhng c im sinh hot vn ha v thc t gic dn tc l nhng tiu chun ch
yu xc minh thnh phn dn tc Vit Nam (Khng Din, 1995).
Nghin cu cc ngun ti liu ca bo tng Dn tc hc Vit Nam, t
iu tra dn s c nc nm 1999 v ti liu thu thp qua iu tra thc t, kt
qu cho thy: trong s 27 huyn trn a bn bin gii pha Ty Vit Nam t Thanh
Ha n Kon Tum, c hn 16 dn tc chung sng vi nhau (hn 16 v c 16 dn tc
chung sng vi tnh n nh cao v cn mt s
i chc ngi c lc xut hin c lc khng), trong : ngi Kinh chim
66%, ngi Thi ch
V m
i - Ka ai v Hmng - Dao. Ng h Thi - Ka ai ch c mt dn tc l Thi
(thuc nhm ngn ng Ty - Thi). Ng h Hmng - Dao cng ch c mt dn tc l
Hmng. Tron
Khme v Vit Mng.
+ Nhm ngn ng Mn - Khme bao gm 10 dn tc: Bru, Ba Na, u,
R Mm, T i, Kh M, Bru - Vn Kiu, X ng,
131

Nhm cc dn tc u v Kh M; ngi u hin dng ting Kh M v
c ting Thi lm cng c giao tip hng ngy. Trong cng ng ngi u ch
cn mt s c gi bit ting m .
Nhm cc dn tc Ba Na, X ng, Gi - Tring
Nhm cc dn tc C Tu, T i - Pa C, Bru - Vn Kiu.
+ Nhm ngn ng Vit - Mng bao gm 4 dn tc: Kinh, Mng, Th v
Cht. Nhm ny c ngi Kinh l lc lng chim s ng v c i sng kinh t -
x hi pht trin nht vng. Bn cnh , ngi Cht li chim s lng rt t v i
sng lc hu nht vng.
65%
15%
3%
17%
Kinh Thi Mng Dn tc khc

n tc
trong v
khng c ranh gii thc s gia cc dn tc Vit Nam hay pha Lo v Campuchia.
n gc dn tc.
sinh sng vi 3 ng h khc nhau nhng li c
nhiu nhm dn tc c ngn ng gn gi vi nhau.
thun li cho cc dn tc chung
sng trong khu vc giao lu vn ha vi nhau gp phn tht cht tnh on kt. y
Hnh 3-1 : Biu thnh phn dn tc khu vc nghin cu
Trong s cc dn tc chung sng trong vng, ngi R Mm s dng thnh
tho ting ni ca nhiu dn tc khc, bao gm c ting ph thng (ting Vit).
Kt qu phn tch v c im ngn ng trn y cho thy c n 10 d
ng thuc nhm ngn ng Mn - Kh Me. y l nhm ngn ng ph bin
Campuchia v nam Lo. Nhiu kt qu nghin cu t trc n nay u khng nh
rng: V mt ngn ng, vng bin gii pha Ty t Thanh Ha n Kon Tum
S tng ng ngn ng phn nh mi lin h v mt ngu
Nh vy, trn lnh th cc huyn bin gii pha Ty t Thanh Ha n Kon
Tum mc d c rt nhiu dn tc
c im ngn ng gn gi to iu kin
132

cng l
3.1.1.2
im s ng v c tr
cng v
ng 6 huyn: Anh Sn, Thanh Chng, Tuyn Ha, B Trch, Qung Ninh
90% dn s ton huyn l ngi Kinh; 6 huyn:
ng Lt v Quan Sn l nhng huyn
c trn
o c hc, s hc, dn tc hc, phn c
vng
Bc Tr
n gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum. Nhiu chuyn gia
cho rng nguyn nhn ca s di chuyn ny l:
+ Dn s tng, t cht ngi ng, cuc sng kh khn, nht l nhng nm
m n
c s khoa hc v thc tin quan trng cho vic nh hng thit lp v m
rng mi quan h kinh t trong vng.
. Phn b cc dn tc
Khi qut chung
Trong s cc dn tc ca vng ny, dn tc Kinh ch
i cc dn tc khc. Hng Sn v Hng Kh l 2 huyn ton ngi Kinh
(ngi Vit). Cc huyn cn li c ngi Vit c tr cng vi ngi dn tc thiu
s, tro
v L Thy l nhng huyn c trn
Ngc Hi, c Gly, K Sn, Quan Ha, M
90% dn s ton huyn l ngi dn tc thiu s.
Trong sut qu trnh lch s, nhiu bin ng ln: chin tranh, lon lc, thin
tai, i ngho, ... l nguyn nhn dn n cc cuc chuyn c ca cc nhm ngi
t bn ngoi n v cng c cc bin ng t bn trong.
Do vy, bc tranh phn b dn tc c s bin i theo thi gian, nhng giai
on hin nay s bin i khng nhiu.
Cc thnh tu nghin cu mi nht ca ngnh dn tc hc cho thy trong
vng nghin cu, ngoi tr 4 dn tc thuc nhm ngn ng Vit Mng (Kinh,
Mng, Th v Cht) c ngun gc l ngi Vit - t tin ngi Vit Bc Trung
B v Bc B, cn cc dn tc khc hoc c t lu i Trng Sn hoc do di c
gia min ngc v min xui cng nh t cc nc lng ging sang Vit Nam.
1) Cc dn tc thuc nhm Vit - Mng
Cc dn tc thuc nhm Vit - Mng trong vng nghin cu va c ngun
gc Bc Trng Sn va c ngun gc t s di c trong nc.
- Ngi Kinh: Cn c vo ti liu kh
lo vv... th ngay t bui u ca thi k c mt ngi Kinh c tr
ung B [Khng Din, 1995]. Cc im c tr thng c b tr theo li co
cm tng khi hoc dc theo cc sng, dc theo nhng trc giao thng chnh.
Ban u ngi Vit c tr cc vng t ni t hi ca cc dng sng. Theo
tin trnh lch s, h pht trin ra cc vng k cn, trong c c khu vc cc
huyn min ni bi
a m g tht bt;
133

+ Do iu ng bi chnh quyn cc triu i phong kin nh lnh n tr,
quan cai tr
+ Tm ni n nu, trnh s truy ui khi cc cuc khi ngha hoc lm phn
tht bi; trong mt s
tc thiu s;
+ dng v
Ngi Mng sng tp trung thnh l
o i, vi chc
Kt qu nghin cu ca c n t
ngi Th c a bn c tr l giao im ca ng
bin ng lch s nh min ty
Thanh Ha dch chuyn vo pha nam gp g ngi Vit t cc huyn ven bin Din
Chu, Qunh Lu v huyn Thanh Ch
ph ng ng hp
v ha mt cn tp trung
Ty Ngh An trong c
Ng Cht c q rch v Qung Trch, v nn gic v thu
kha nng n nn h chy ln nng nu v
v n y thu hai huyn Minh H t s
d h Vit tron n 500 nm. Trc
nm 1954 ngi Cht c ay phn
ln h sng tp trung cc bn nh trong thung lng.
2) Cc dn tc thiu s nh c v
Cc dn tc Thi, Ba Na, T i, Bru - Vn Kiu, X ng, C Tu, Gi Tring
l nhng dn tc nh c lu i vng Trng Sn
Ty Qung Tr.
;
ngi ha vo c dn a phng tr thnh ngi dn
i xy pht trin kinh t vn ha min ni di ch mi.
ng, xm chn ni, bn sn i, ni
nc nh. t th i gn sng su mt lng c
c nh d c hc t trc n nay u khng nh
cc lung di c xui ngc. Do nh
ng th k trc, nhng nhm ngi Mng t
ng
gi tha hng c
ngc ln ho nhp vi c dn a
chung cnh ng y ngy mt ho n y. Nhng n
o n u thnh g ng chung - dn tc Th. Hin nay, ngi Th
c bn lng ng c.
u hng B T i
ng i ni, mt s dn dn chuyn su
o v g pha T c a v B Trch. Theo gia ph m
ng ngi g vng th nhm Rc v Sch y tr
h yu sng trong hang , mi , tp lu nhng n
lu i ng Trng Sn
.
Mi dn tc sng tp trung mt khu vc lnh th nht nh ty thuc quy
m s dn ca tng dn tc .
Ngi Thi c ci ngun vng ng Nam lc a, t tin xa ca ngi
Thi c mt Vit Nam t rt sm. Ngi Thi c tr cc huyn bin pha ty
Thanh Ha v Ngh An. Trong s cc dn tc cng chung sng trn a bn nghin
cu, ngi Thi c s lng ng th hai (sau ngi Kinh). Ngi Thi khu vc
ny c quan h v mt ngun gc vi ngi Thi khu vc min ni pha Bc.
Ngi C Tu c t cc huyn Hin, Nam Giang ca tnh Qung Nam,
huyn A Li ca tnh Tha Thin Hu v phn b lin khonh vi a bn phn b
dn tc C Tu bn Lo. Ngi T i, Bru - Vn Kiu c t
134

3) Cc
Dn tc u trc y c tr dc sng Nm N v Nm Nn, nhng nay c
ng Dng, ng th ba
ton n
4
i Lo, ngi Xting, ngi
Hoa, n
lng ngi khu vc min ni v trung du pha Bc chuyn c
ti khu
ng n hot ng kinh t v
mi tr
i v
dn tc mi di c t Lo v Campuchia sang
Cc dn tc Bru, u, Kh M, ... di c t Lo sang, phn b ch yu
min ni Ngh An, Thanh Ha.
Dn tc Bru ch mi di c t pha Nam ca Lo v ng Bc ca
Campuchia vo Vit Nam khong 100 nm nay.
di c sng ln vi cc dn tc khc. Tuy vy, hu ht ngi u sng tp trung
hai bn Xp Pt v Kim Ho thuc x Kim a, huyn Tng Dng, tnh Ngh An.
Ngi Kh M c s dn ng th ba min ni
c Lo. Cc nh dn tc cho rng: ngi Kh M sang Vit Nam mun, vo
khong trn di 200 nm nay (Nguyn Vit Thnh, 2000).
Hin nay, ngi Kh M tp trung ng nht hai huyn K Sn v Tng
Dng ca Ngh An. Dn tc Kh M sng du canh du c nn bn lng nh v ri
rc.
) Cc dn tc c s lng rt t
Kt qu iu tra ca Tng Cc thng k v dn s v dn tc c nc nm
1999 v ca cc Cc thng k v nng nghip, nng thn cc tnh nm 2001 cho
thy: trn a bn nghin cu c mt s dn tc vi s lng ngi rt t, t mt n
vi chc ngi, sinh sng ri rc trn ton vng nh ng
gi Ty, ngi Chm, ngi M, ... Cc dn tc ny c mt Vit Nam
t hng trm nm trc. a bn c tr ca h t xa n nay ch yu l cc khu
vc khc, chng hn: ngi Hoa thnh ph H Ch Minh, ngi Ty min ng
Bc, ngi Chm vng Ninh Thun, Bnh Thun, ... Nhiu chuyn gia cho rng
cc dn tc ny di c t do t cc vng, min trong nc n a bn ny lm n,
sinh sng trong thi gian gn y. iu ny ph hp vi kt qu kho st thc t v
s chuyn c gia cc vng lnh th nc ta. Kt qu nghin cu cho thy, trong
nm 1992- 1993, s
vc Bc Trung B ni chung v vng nghin cu ni ring chim 0,82%; t
ng bng sng Hng chim 1,77%, t di duyn hi Nam Trung B chim 1,91%
v t ng Nam B chim 0,41%. Mc d thng xuyn bin ng nhng do s
lng khng ln nn nhm cc dn tc ny t c tc
ng sinh thi a bn nghin cu.
c im con ngi v vn khai thc lnh th ca cc dn tc
Trong vng nghin cu mc d c nhiu dn tc sinh sng nhng ch c mt
s nhm dn tc c tc ng mnh, nh hng su sc n mi trng sinh th
135

pht tr
STT
in kinh t x hi ca vng l: ngi Vit, ngi Thi, ngi Mng, ngi
Th, ngi T i, ngi C Tu, ngi Bru - Vn Kiu, ngi Ba Na v ngi X
ng (Bng 3-1).
Bng 3-1 : Danh mc cc dn tc trong vng nghin cu
Tn cc dn
tc, nhm cc
dn tc
Cc tn gi khc a vc c tr ch yu
1 Kinh Vit
C tr cng cc dn tc khc trn ton
vng
2 Thi
Ty, Ty Khao (Thi
Trng), Ty m
(Thi en)
Con Cung, K Sn, Tng Dng, Qu
Phong, Lang Chnh, Quan Ha, Quan
Sn v Mng Lt
3 M
Mol, Mual, Moi*, Quan Sn, Quan Ha, Lang Chnh v
ng
Mi Mng Lt
4 Hmng/Mo Mng, Mo
K Sn, Tng Dng, Qu Phong,
Lang Chnh, Quan Ha, Quan Sn v
Mng Lt
5 Kh M X Cu, Mn Xen
K Sn, Tng Dng, Qu Phong,
Quan Ha, Quan Sn v Mng Lt
6 u Ty Ht Tng Dng
7 Th
Ko, Mn, Cui, L
Vng, ...
Tng Dng v Con Cung
8 T i Pa C, Pa Hi A Li, Hng Ha v krng
9
Qung Ninh, B Trch v Minh Ha
Bru - Vn Kiu
Bru, Vn Kiu,
Cong, Tri, Kha
A Li, Hng Ha, krng, L Thy,
10 C
Ca Nam Giang, Hin v A Li
Tu
Tang, H, Phng
Ca Tu, Cao,
11 Cht
My, Rc, Sch,
Arem, M Ling
B Trch, Minh Ha, Tuyn Ha
12 Bru Brao
Lng c M, x B Y, huyn Ngc
Hi
13 R Mm Lng Le, x Mo Rai, huyn Sa Thy
14 Ba Na
T L, Gi Lng, B Ngc Hi v kglei
Nm, Krem Rol, ...
15 X ng
X Teng, Hang,
Tr
c Gly, Ngc Hi v Sa Thy
16 Gi - Tring
Tring, Treng, T
Ring, Dgi - Tareh
c Gly c nhm Gi, Nam Giang
c nhm Tring v nhm Ve
17
Lo, Co, Hoa,
Ty, Ch Ro,
Xting, Ca Rai

t 1 n vi chc ngi
ri rc trong vng vi s lng rt t:
(*): L tn ngi Thi gi ngi Mng
Ngi Vit c kinh nghim thm canh la nc, li c cc ngh th cng tinh
xo; kt hp kinh t nng nghip vi tiu th cng nghip l mt nt c trng trong
tp qun sn xut ca ngi Vit. Ngi Vit c nhiu kh nng trong tip thu k
thut mi. S c mt ca ngi Vit vng min ni bin gii pha Ty ny gp
136

phn tch cc thc y nn kinh t pht trin, bin nn kinh t mang tnh cht t
nhin, t cung, t cp sang nn kinh t c yu t k thut v bc dn vo qu o
ca nn kinh t hng ha. H gp phn to ln lm thay i hot ng sng ca
cng ng cc dn tc, gp phn pht trin kinh t ca vng. Tuy vy, s c mt
ngy c
g cc
huyn
Vn K
v c bn va nh
canh va nh c
gh trng la nc vi h thng thy li pht trin
c c kt nh
bn v nh c l nhng hot ng th
vn
l nng ry v sn bn. Xt v
hau.
h u l canh tc la ry theo kiu chc l tra ht
v thng xen canh, a canh trn tng m ry. Ngoi trng trt h cn pht trin
chn nui tru, b, ln, g tng thm ngun thc phm, dinh dng. Tuy vy,
mi d
n cc bn lng gip bin gii Vit - Lo cn ngi
Bru - V
ng ng ca ngi Vit y cng chnh l nhn t tc ng mnh, nh
hng khng tt n mi trng sinh thi trong vng.
Cc dn tc thiu s c s ngi ng, a bn c tr rng khp vng lnh
th thng c c im c tr n nh, chng hn: ngi Thi, ngi Mn
min Ty ca cc tnh Ngh An v Thanh Ha; ngi T i, C Tu v Bru -
iu Tha Thin Hu, Qung Tr v Qung Bnh; ngi Ba Na, X ng
cc huyn min Ty Kon Tum v Qung Nam. Cc dn tc ny
:
Ngi Thi sm i vo n
mt cu thnh ng: Mng, phai, li, lin (khi mng, p p,
dn nc qua vt chng ngi, t mng). H lm rung cy mt v la np nay
chuyn sang hai v t. Nh gn ging nh ngi Mng.
Ngi Mng sng da ch yu vo lm rung nh canh v chn nui,
nhng cng lm nhiu ngh th cng (rn, dt, ch to cng c tinh xo, ...). Sn
ng gp trong i sng ca ng bo Mng.
Ngi Mng v ngi Thi khu vc ny thng sng xen k vi ngi Kinh cc
th trn, ng ci ln, dc theo b sng ln hay cc thung lng. Trnh vn ha,
dn tr ca h khng khc bit nhiu so vi ngi Kinh trong vng.
Ngi Th thng sng ven sng sui. Hot ng kinh t ca h ch yu
ngun gc v c im trong sinh hot vn ha, c
th cho rng ngi Th l kt qu ca s tip xc, hn hp gia Kinh v Mng.
Song, thc t h hnh thnh mt cng ng ring.
Ngi T i, C Tu v ngi Bru - Vn Kiu c ngn ng gn gi vi n
Hot ng sn xut ch yu ca
n tc vn c nhng c trng ring nh: ngi C Tu cn c ngh dt vi v
lm gm ( t nung) pht tri
n Kiu khng pht trin ngh th cng. Ngi T i pht trin rung
nc nhiu ni.
Ngi Ba Na c v tr rt quan trng trong cc lnh vc vn ha, x hi cc
cao nguyn min trung Vit Nam. Ngi Ba Na canh tc trn rung kh v ry. u
137

th k 20 vic lm rng la nc bng cy ngy cng pht trin nhiu ni.
Vn a canh v chuyn canh cng xut hin t lu.
Ngi X ng c mt b phn lm la nc, in hnh l nhm Mnm lm
rung theo li s khai: lm t bng cch la n tru dm rung v dng cuc
cuc (trc cuc c o t g, nay dng cuc st). Kinh t ry vn chim vai tr
ch o. Ngh th cng pht trin bao gm: ngh dt vi, an lt v ngh rn.
Trong s cc dn tc c tc ng mnh, nh hng su sc n mi trng
sinh thi v kinh t x hi ca vng nghin cu, mt s chuyn gia cho rng: cn
nhn r
ii Bnh - Tr - Thin, v.v) la chn hnh
thc, b

Ngh A
g du canh du c cc dn tc khc nhau cng khc
nhau: c
ca ng bo dn tc.
canh l chnh v hu nh ngi dn t
c thi
u ca mt i sng khp kn. Ni cch khc,
ng b
s khc nhau v c tnh dn tc theo vng (vng min ni bin gii Thanh
- Ngh - Tnh, vng min ni bin g
c i thch hp trong cc gii php pht trin kinh t - x hi.
i vi cc dn tc hoc nhng nhm tc ngi ca mt dn tc c s lng
ngi qu t, vic khai thc lnh th ca h hin nay kh phc tp. Chng hn i
vi ngi R Mm hay Arem (l tc thnh phn ca dn tc Cht) tnh hnh du c
thng xuyn xy ra. Mt b phn ngi Kh M v ngi Hmng sng pha Ty
n cng thng du canh du c. Do , c th ni vng lnh th ang c
xem xt, c s di dn t do trong ni b vng do s thay i ch ca nhng dn
tc ny.
Tuy nhin, hin tn
dn tc ch du canh trong ni mt khu vc c bn knh nh, c dn tc du
canh theo chu k 1 - 2 nm nhng cng c dn tc du canh theo chu k ngn hoc
di hn. Hin tng ny c lin quan n tp qun canh tc
Nhn mt cch khi qut, tp qun canh tc ca ng bo dn tc thiu s
vng lnh th nghin cu c nhng c im sau:
Canh tc ch yu theo hnh thc qung
quen thm canh trong trng trt.
Trong canh tc hoc trong lao ng kim sng, ng bo dn tc thiu s ch
yu khai thc ngun li t nhin sn c ni mnh c tr.
Canh tc khp kn theo nhu c
o dn tc t ngi ly nhu cu n lm nhu cu ch o trong hot ng trng
trt, chn nui v hi lm.
Nhng nhn t chi phi tp qun canh tc ni trn tc ng rt ln n i
sng - x hi ca ng bo dn tc trn a bn. Vic lm sng t nhng tc ng
ny chng khng nhng khng tr thnh vt cn m cn hu thun cho qu trnh
xy dng mt x hi pht trin bn vng l cn thit.
138

Do thi quen canh tc theo hnh thc qung canh, khng thm canh nn kt qu
ca vic sn xut lun ph thuc vo iu kin t nhin. Trong khi cc cy trng
truyn
ch khng n thun mt k thut. minh ho
cho i
ing cng khng cn.
n ny cng cao.

ng ngoi xm bo v t quc, tng l ni che ch cho b
i tro
thng khng cn cc iu kin t nhin pht trin nh mong mun. Do
qung canh, ngi dn a ly din tch b p cho nng sut, t c thi quen s dng
nhng bin php tc ng nhn to trong vic to ra nng sut. Tt c nhng du hiu
phi c tnh ton mt x hi
u ny chng ta hy xt mt v d thc t sau: Qung Bnh, ngi ta t chc
cho ngi Arem chn nui b. Do ch tnh n thi quen ca ngi Arem chn nui
qung canh, nhng ngi t chc cp b ging cho tc ngi ny h th t do
trong rng. Cch gip kiu ny khng em li kt qu nh mong mun. Ngi
Arem khng tng thu nhp t nui b, b g
Lao ng kim sng ca ng bo dn tc ch yu da vo khai thc ngun
li sn c rng, sui (Hnh 3-1), mt kha cnh no tp qun sn bt, hi
lm lun chi phi n kh nng t chc lao ng ca ng bo dn tc [Trn Tr
Di, Trn Kim nh, 2002]. Kt qu nghin cu ca nhiu tc gi cho thy:
+ Dn tc hay nhm dn tc cng thiu s, thi quen ca tp qu
+ Thi quen ny cng r nt th dn tc, nhm dn tc c thi quen ny cng
c tr nhng a bn thuc vng su vng xa, i li kh khn.
+ Dn tc hay nhm dn tc c thi quen sn bt - hi lm thng lin quan
n hin tng du canh, du c.
Trong tnh hnh hin nay, do ngun li t nhin ngy mt cn kit dn n i
sng ca nhm dn tc ly khai thc ngun li t nhin lm ngun sinh sng chnh
ngy cng gp kh khn. Hu qu ny lm pht sinh nhiu vn x hi tiu cc
khc nhau. Vic x l cn thn vn sinh thi - nhn vn ny l yu cu trc mt
ca vn pht trin bn vng cho mt dn tc hay mt vng lnh th dn tc no .
Thi quen canh tc khp kn thc cht l xut pht t nhu cu khp kn trong
i sng. iu ny to ra mt thi quen trong t chc x hi: ngi ta hng tt c
theo nhng ci cn thit hng ngy, tc nhng ci ch p ng c nhu cu trc mt
ca i sng. Thi quen ny khng phi ngy mt ngy hai m thay i c. y l
mt tr ngi khng nh v mt x hi trong t chc i sng ca ngi dn tc.
ng bo dn tc y vn c truyn thng nhn bn, tht th, cn c, chu
kh, on kt anh dng ch
ng khng chin. Tuy vy, ngi dn tc thng c tnh bo th cao cho nn
s nhanh nhy, thch ng vi c ch th trng v sn xut hng ha cn chm.


139

Cc gi tr vn ha ca thit ch cng ng v bn sc vn ha ca cc tc
ngi trong vng nghin cu:
Cc gi tr vn ha ca thit ch cng ng trong khu vc cc huyn bin
gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum rt a dng. y i sng ca ngi dn
gn b rt cht ch (n mc c nhiu yu t l s rng buc) vi cc chun mc,
quy
hung khng c cc lng ln m
lng
ng, gp vn, vn cng, i cng, ...
i vi cc khu vc dn tc t ngi, thit ch cng ng c vn hnh
chnh
n l m n v qun c bn vng, c ranh gii t ai r rt. Quy m cc
bn ln nh khng u, n n yu t
rung v n n ut, bo m cho i sng ca
cc thnh vin trong bn. Bn l mt n v x hi m nhim chc nng vn ha, l
ch da ki hi th n ).
c c
thnh phn dn c thun c i v
ngi Mng u c hai i
t n g - x
Cc nh dn tc hc cho rng c s khc nhau gia thit ch cng ng ca
c a pha nh
v khu vc min ni bin gii pha Ty Bnh - Tr - Thin.
Ln T c
t chc x hi khp kn cn chu m ng l mt t chc kinh t
trao i, gi ha
n i h - T n.
Cu trc vn ha lng nc trong khu vc ny c t chc theo mt din mo m, tnh
''ni lng'' ch ni tr vn
h g (N c T
nh ca cng ng tc ngi. Do , nghin cu cc gi tr vn ha ca thit
ch cng ng c ngha quan trng trong vic nh hng xy dng v pht trin
bn vng kinh t - x hi, mi trng ca vng lnh th ny.
T chc cng c t nhin ca ngi Kinh trn vng min ni bin gii khng
khc thit ch lng x vng ng bng, nhng nhn c
ng thi cng l x. S d nh vy l do a hnh trong khu vc ny b chia ct
mnh, khng thun li cho vic t chc cc lng bn c quy m ln. Quan h dng h
trong lng kh phc tp. Lng thng c ch lng, rung cng, c cc hot ng chung
v ti tiu trong thy li, trong giao th
thc l h thng bn, mng.
B t
hng mt bn ti thiu c hai
gi c th tin hnh sn x
c nh v c cc
ng con
nh t - x
ng l mt t
c s cho mi gia nh ht nh
hc x hi, tp hp nhiu bn tr
nht hoc khng thun nht. C
(sinh con, hiu, h, ...
n lnh th nht nh v
mng ca ngi Th
M
loi: mng ln tng ng v
.
chu - huyn, mng nh
ng g vi tn
c dn tc thiu s gi khu vc min ni bin gii Ty Thanh - Ngh - T
g bn khu v c min ni bin gii pha Ty

hanh - Ngh - Tnh l c

- x hi m, c s
ao lu vn
g khu vc m
gia cc tc ngi.
n ni bin gii pha Ty Bn L r - Thin khng khp k
ca cc thit
guyn Kh
cng ng rt thp v n
hi., 1995).
i ln tnh khu vc ca
a ln
140

Trong cc cng ng ngi dn tc thiu s, ngi Thi v n i Mng
khu vc Thanh - Ngh Tnh c s gn gi v mt bn sc vn ha. Cc chun mc
ng x gi i y n,
nh d n g m v
ngi M cc ing,
huyt tc, thng gia thng qun cht vo nhau, to nn s bn vng c kt gia cc
th in n, g c
kt ny c th tr thnh lc cn, nu ko qa trnh chuy ng
nghip t c n ng
Cc
- Tr - Thin hay ngi Ba Na, X ng, Gi Tring ca khu vc Kon Tum - Qung
N ng g t c
trng trong ch cng
Ng gn cn
c g ng hu ht cc h trong lng
tng i nh t ng in. mi
lng l mt im c tr qun t; lng bao gm cc dng h khc nhau; gia ti c
x nh b h
g g oi
ra, trong quan h x hi lng c i sng t qun. Quan h cng ng trong lng c
cao, iu n r
trong quan c t tro in ca n
l ngi chng sau khi c t th
h v hau hit
ch cng ng theo nhm dn tc v theo khu vc. Nhng y, ngn ng, phong
t ho n ng
hp c s gn gi n mc kh ph
din trong cc tc ngi, s gn gi ca c dn ngi Vit v cc tc ngi khc l
yu t gp phn lm phong ph thm s a dng ca vn ha dn tc bng tnh bn
c ny. y cng l yu t thun li nu bit kt hp
v k hoch pht trin tn dng c
vng, bin nn kinh t mang tnh cht
t nhi
hi ,
khng
g
a cc thnh v
i. Mi qua
ng u theo
n trong bn, mng c qu
h trong bn, thm ch tron
o l l lnh m l rch,
nh rt cht ch: knh tr
ng ca ngi Thi
mi quan h lng g
ng
nh v trong cc b mng v gia cc bn, mn vi nhau. Tuy nhin s
n i t nn kinh t n
. ung t cp sa
nhm cng
g nn kinh t hng ha th tr
ng: ngi C Tu, T i, Bru - Vn Kiu ca khu vc Bnh
am c c s gn
thit
i v mt bn sc vn ha, hnh
ng.
thnh nn nhng n
i C Tu, T
c im nh: s giu ngho hnh thnh, nh
t khc bit
i, Bru - Vn Kiu ngoi s
au; hin tng ngi bc l
gi v mt ngn ng
i khng ph b
nhn
c
N
ng ching c
i Ba Na, X
, tru, vi,...
ng, Gi Tring cng c s gn i v mt ngn ng. Ng
hnh thnh g
h gia nh, t
- ngho v c ti t, con . T
h v trong hn nhn m m
d mu h vn th hin
ng nhng biu h
i phi sng nh b m v m
ng nghin cu c s khc n
i gian.
v c trng vn ha t N vy, trong
c tp qu n, np sinh t ca cc dn tc u c s g
n nh bn sc. Ngn ng ca ng
gi v trong mt s tr
i Vit hin
a ca c im vn ha khu v
kho lo trong vic hoch nh chnh sch
sc mnh tng hp ni lc nhn vn ca ton
n bc dn vo qu o ca nn kinh t hng ho. Ngc li, nu khng kho
th ng bo dn tc thiu s ngy cng li xa vo rng, ngi Vit ngy cng ng
v mi trng sinh thi b bin i nhanh chng theo chiu hng bt li. K
nhng di bin gii pha Ty khng t c s pht trin bn vng m h
qu l di ven bin Bc Trung B phi hng chu thm nhiu thin tai, lt li.
141

Ngoi thit ch cng ng, bn sc vn ha cn c th hin trn cc
phng din n, mc, .
n la np tr thnh tp qun ca nhiu dn tc thiu s khu vc min ni
bin gii p o dn tc
vng trung du v min ni Vit Nam ni chung. Thi quen n la np bt ngun t
vic s dng cc c lm thc n tinh bt chnh tr
o n n c nn khi thun a n ta ch a n n c
h g v loi c g th .
Trong my chc nm gn y, do sc p ca qa trnh tng dn s, cc tc
ngi vng ny chuy mt s dn tc, cm t tr
thnh khu phn lng thc chnh trong ba n hng ngy.
V n c
trang ph i Mng, ngi Thi), mt s dn tc s dng trang phc ca
t
trong vng ny t lu i dn n qu tr
n Mc

ha ty t Thanh Ha n Kon Tum ni ring v ca ng b
c khi nn vn minh la nc ra
i. D tp qu ha l gi n cy l p (v
n gn vi hng v ca cc c) lm y ln c chnh
n dn sang n go t.
mc, mt s dn tc c tra
c ca ng
g phc trng ring (th hin r nht trong
ngi Vit hoc ca dn tc khc. Nhng nhn chung, do s c mt ca ngi Vi
nh Vit ha v nhiu dn tc c xu hng
n mc ging ngi Kinh trong trang phc hin i.
V , nh sn l loi hnh nh ph bin ca cc dn tc thiu s nc ta,
song nh sn ca cc dn tc trong vng ny c tnh c th a phng, chng hn:
nh sn ca ngi Thi Thanh - Ngh l kiu nh sn bn mi khc vi kiu mai
ra - van ca ngi Thi Ty Bc.
Bng 3-2. c trng vn ha cc dn tc trong vng nghin cu v n - Mc -
Dn
tc
Kinh
Cm t, nc
ch; ngy l,
tt c np
Trc c o t thn, khn m qu,
khn xp i u, nay c nhiu
qun o hin i, ngy l ph n
mc o di;
Nh trt, khun vin
thng c sn -vn - ao -
chung. gian chnh c
t bn th gia tin
Thi
Go t l
chnh, np l
thc n truyn
thng
N mc o cnh ngn mu sc,
hoa vn c trng cho dn tc. Nam
mc qun ct theo kiu chn qu c
cp tht lng; o cnh x ngc
c ti hai bn gu vt, ...
Nh 4 mi, mt bng sn
hnh ch nht gn vung,
hin c lan can; nh gn
ging nh ngi Mng
M
Y phc n a dng hn nam v c
nt c o; khn i u mu
Nh sn 4 mi; khun vin
ng
cm np trng; cp vy c hoa vn c o
c dt rt k cng
ni bt vi hng cau, cy
mt
Cm t v
Hmng
Ba n truyn
thng c mn
mn (bt ng
) hay cm
Sc s, a dng; trang tr ch yu
bng p ghp vi mu, hoa vn
hnh con c, hnh qu trm, hnh
vung hay ch thp
Nh trt, ba gian hai chi,
c t hai n ba ca
Kh
M
xi hay
ng n sn
Nay ph bin mc theo ngi Thi
v ngi Vit
Nh sn, nhiu ni lm
nh vng chi hn
142

Dn
tc
n Mc

u
Ba ph
(sng) v 2
ba chnh
(tra, ti), nay
n cm t l
chnh
Nay ch yu mc theo kiu ca
ngi Thi v ngi Vit trong
vng
Trc nh sn truyn thng
quay u vo ni; nay
nh sn nh nh ngi Thi
Th
Trc n go
n mc nh
Nh truyn thng l nh
np, nay
chuyn sang
go t
ngi Vit, ph n mua vy ca
ngi Thi cn o nh o ngi
Vit v i khn vung trng nh
ngi Mng
sn, nay ang trong qu
trnh chuyn sang nh trt
nh ngi Vit
n ng ph bin
T i
yu;
N mc vy ng loi ngn v o
hoc vy di che lun ngc; nam
Nh sn di, trc kia di
c khi trn mt trm mt,
Cm l lng
thc ch
sn, ng, c
mi b sung
khi thiu go
qun kh mc o, hay trn; nay
ph bin mc nh ngi Vit.
gm nhiu cp v chng
con ci.
Bru -
Vn
Cm t; l hi
c cm lam
Ph bin y phc nh ngi Vit
nhng tp q
Kiu
un mc vy vn c
nh sn ring tng gia
nh
bo lu
C Tu
Cm t, ngy
l c cm np,
thch n bc
n ng qun kh trn; n b
mc vy
Nh sn mi un khum
hai hi ta dng mai ra;
nh trong lng quy quanh
khong trng gia. Nh
chung ca lng gi l gl
Cht
Trc quen sng trong tp
Ng, sn l
chnh
Vi mua ca ngi Vit hoc ngi
Lo vng gip bin gii; nay ph
bin n mc nh ngi Vit
lu dng dy buc hay
trong hang ; nay c nh
khang trang hn
Bru
Cm np t
trong ng na,
th n l go
t nu trong
ni t nung
Ph n thng ngy mc vy,
trn, thch eo vng thng xung
ngc v c tc cng tai eo
khuyn na hay ng voi; n ng
xa ng kh.

Nh sn c mi dc cao,
nh m ca chnh v pha
nh rng trong lng

R
Mm
Cm np t
trong ng tre,
na; ph bin
Trong x hi truyn thng nam mc
kh,
s m
Nh sn di, ct k tip
xung quanh ngi nh
chung. Nay mi gia nh
n bc
ph n mc vy v trn, mt
c o cc tay
sng trong nh mi ngi,
vch g do Nh nc xy
cho
Ba Na
Nay cm go
t l ph bin
Y phc truyn thng: n ng ng
kh trn, n b mc vy ng
Nh sn, trn hai u c
trang tr hnh sng; gia
lng c nh rng
X
ng
Cm t, cm
np vi mui
t, ht thuc
Xa: Nam ng kh, ci trn; n
mc vy, o. Tri lnh dng tm vi
Nh sn; trc kia c i
gia nh chung trong nh
l
chong ngi. Nay n mc nh
ngi Vit; vi c truyn rt t
di, nay ph bin tch h
ring
Gi -
Tring
Cm go t,
tp qun n
bc vn cn
Y phc truyn thng: nam qun
kh, trn; n mc o, qun vy.
Nay ph bin y phc ngi Vit
Nh sn di c Gly;
lng c nh cng cng;
Nh trt xut hin
(Cm lam: cm go np t trong ng tre, na)

143

3.1.2. Dn c v lao ng
3.1.2.1. Dn s v s gia tng dn s
V din tch t nhin, khu vc ny chim 36251,02 km
2
, bng 11% din tch c
nc nhng dn s ton vng nm 2001 ch c 1.835.965 ngi, bng 2,33% dn s c
g nhng ngi cha ng (Bng 3-3).
Bng 3-3. Din tch v dn s mt s khu vc trong nc nm 2001
nc. Nh vy, y vn l khu vc t rn
Do t sut sinh gim mnh, t sut t c gim nhng vn mc tng i
cao nn trong giai on 1990 n nay, dn s 27 huyn bin gii pha Ty t Thanh
Ha n Kon Tum c xu hng tng chm. T sut tng dn s nm 2001 t 1,2%
- thp hn so vi t sut tng dn s trung bnh ca c nc (1,35%). Mc tng dn
s hng nm y ph thuc nhiu vo s tng gim t sut t vong.
Din tch Dn s
STT Khu vc
Km
2
T l(%) Ngi (10
3
)

T l(%)
1 C nc 329241 100 78685,8 100
2 Trung du v min ni pha Bc 100964 30,7 11349,4 14,42
3 Ty Nguyn 54475 16,5 4330 5,50
4 Bc Trung B 51501 15,6 10188,4 12,95
5
8 tnh bin gii t Thanh Ha n
Kon Tum
71523 21,7 11921,8 15,15
6
26 huyn bin gii t Thanh Ha
n Kon Tum
36251,02 11 1835,965 2,33
(Ngun: S liu thng k kinh t - x hi Vit Nam t 1975 - 2001 v s liu thng k KTXH 361 huyn, th
x trong c nc)
T sut t vong khu vc ny trong thi gian qua chu tc ng ca nhiu
bin c c t nhin ln x hi. Song song vi vic ci thin iu kin dch v y t,
cng tc bo v b m tr em v chm sc sc khe ban u cho nhn dn c nhiu
tin b gp phn quan trng trong vic lm gim t sut t vong th trong vng.
iu ny th hin r cc huyn t b thin tai, l lt trong nhng nm gn y t
sut t h ht nm
1990 l 8,55%0 n nm 1996 gim xung cn 6,00%0 v nm 2002 ch cn 4,4%0.
Cc bi
ven bin
nh Thanh Chng, L Thy, Qung Ninh, c t l ngi Kinh chim s ng, giao
ng nm gim kh nhanh, chng hn: huyn Minh Ha c t l c
n c t nhin nh ma bo, l lt cng nh hng n t sut t vong ca
khu vc ny.
T sut t vong thay i gia cc huyn v c tnh cht khu vc, tuy khng
nhiu. T sut t vong cao nht vn l cc huyn thuc vng su vng xa vi dn
s phn ln l ngi dn tc t ngi, giao thng i li kh khn v iu kin chm
sc y t cha pht trin nhiu. Cc huyn cng gn vi khu vc ng bng
144

thng
c thiu s) v
A L
+ Trong mt khu vc, mc tng dn s ca cc huyn c phn ln dn s l
ngi dn tc thiu s thng cao hn so vi cc huyn c phn ln dn s l ngi
Kinh, chng hn nm 2001 mc tng dn s nh sau:
Khu vc Thanh - Ngh - Tnh
Cc huyn c phn ln s dn l ngi dn tc thiu s nh Mng Lt,
Quan Ha, Quan Sn, Lang Chnh, Qu Phong, Con Cung, Tng Dng, K Sn
c t l tng dn s mc t 1 - 1,7%. Cc huyn c phn ln s dn l ngi Kinh
nh Anh Sn, Thanh Chng, Hng Sn, Hng Kh, Thng Xun c t l tng
dn s mc di 1%, thm ch c ni nh Hng Sn v Hng Kh xy ra hin
tng gim dn s trong giai on 1998 - 2002 (nm 2002 dn s huyn Hng Kh
l 105945 ngi - bng 99% dn s nm 1998; Huyn Hng Sn l 125663 ngi -
bng 97% so vi nm 1998).
Khu vc Bnh - Tr - Thin
Cc huyn c phn ln dn s l ngi Kinh nh Minh Ha, Tuyn Ha, B
Trch, Qung Ninh, L Thy c t l tng dn s t 1,3 - 1,6%. Cc huyn c phn
kh thun li, iu kin c s dch v chm y t tt hn thng c t l t
vong thp hn.
Ngc li vi t sut t l t sut sinh - mt yu t quyt nh i vi t l
tng dn s. Trong nhng nm gn y, cng tc k hoch ha gia nh thu ht n
lc ca cc t chc x hi v cc c nhn trong vng. Cuc vn ng ny c tc
ng tch cc n vic lm gim t sut sinh ca khu vc ny, song nhiu yu t
kinh t - x hi y cha thc s thun li cho vic thay i cch ngh v hnh vi
sinh sn ca ngi dn, c bit i vi ng bo cc dn tc thiu s. Do vy t
sut sinh ca khu vc ny c xu hng gim nhng cn mc kh cao. Chng hn,
t sut sinh cc huyn Hng Ha (hn 60% dn s l ngi dn t
i (hn 75% dn s l ngi dn tc thiu s) nm 1999 ln lt l 2,85% v
2,79% gim dn n nm 2001 tng ng l 2,13% v 2,53%; t sut sinh
huyn Minh Ha (88% dn s l ngi Kinh) nm 1990 l 4,48% gim dn n nm
1995 cn 3,37% v nm 2002 l 1,76%.
Nhn tng th, mc tng dn s ca vng nghin cu khng n nh. T l
tng dn s nm 2000 l - 0,3%, nm 2001 l 1,2%. i t Thanh Ha n Kon Tum
ta nhn thy mc tng dn s va mang tnh c trng khu vc va mang tnh c
trng tc ngi:
+ Trn ton di lnh th, mc tng dn s ca cc huyn pha nam t Qung
Tr tr vo Kon Tum (ch yu trn di 2% n 5,3%) cao hn so vi cc huyn
pha bc (ch yu trn di 1%) .
145

ln dn s l ngi dn tc thiu s nh Hng Ha, krng, A Li c t l tng
dn s t 1,7 - 2,6%.
Nhiu chuyn gia cho rng nguyn nhn ca s khc bit ny l do cc a
phng c nhiu ngi dn tc thiu s sinh sng t sut sinh thng cao ko theo
t l tng dn s cao, cn cc a phng c nhiu ngi Kinh sinh sng ngoi t
sut sinh thp hn th hin tng di di khi nng thn n cc thnh ph ln tm
vic cng l yu t gp phn lm gim mc tng dn s. Hin tng di c t do ny
rt ph bin nhiu a phng trong c nc. Ring khu vc nghin cu, di c t
do n lm n ni khc cha nhiu nhng i vi mt s huyn th tnh trng ny
l nguyn chnh ca vic gim t l tng dn s lin tc trong nhiu nm gn
y, chng hn: hai huyn Hng Kh v Hng Sn trong nhng nm cui thp k
90 mc tng dn s hng nm lun lun m.
3.1.2.2. Kt cu dn s theo gii tnh
Kt cu dn s theo gii tnh hay c cu gii tnh c nh hng rt ln n
vic phn b lao ng, u t cc ngnh kinh t quc dn, nht l nhng ngnh sn
xut ra mt hng v dch v m s tiu dng phn bit theo gii tnh: qun o, nn
m, giy dp, thuc cha bnh,... Ngoi ra, s mt cn i v gii tnh bt lun
trong tr v mi
trng x hi.
ng hp no cng c nh hng tiu cc n s pht trin x hi
khu vc ny, t l gii tnh ca dn s phn nh tc ng ca chin tranh
chng Php v chng M Cc cuc chin tranh ny lm gim t l gii tnh ca
vng ny xung mc rt thp trong thi k chin tranh v sau chin tranh. Sau ngy
gii phng, cuc sng ho bnh, yn n to iu kin lm cn bng dn t l gii
tnh. n nm 2001, t l ny l 97,62%, cao hn mt bng chung c nc 0,91%.
51%
49%
N Nam

Hnh 3-2: C cu dn s khu vc nghin cu phn theo gii tnh.
146


T l gii tnh cc a phng trong khu vc ny khng u. Ni cao nht
l huyn K Sn: 102,80% v ni thp nht l huyn kglei: 86,97%.
T l gii tnh ca dn s phn nh tc ng ca mt s yu t x hi i vi
tnh hnh dn c trn a bn. Mt trong cc yu t chnh l hin tng chuyn
c. Theo Nguyn Vit Thnh v Th Minh c (2000), t l gii tnh l thp
cc ni c lung xut c v l cao ni c cc lung nhp c (Hnh 3-3).
Theo nh nhn xt trn th cc a phng nh K Sn, Tng Dng,
Mng Lt, Con Cung, Hng Ha, krng, A Li, Hin, Nam Giang c t l
gii tnh cao trn 100%, trong khi mc trung bnh ca c nc l 96,71% u c kh
nng c cc lung nhp c. iu ng ch l cc a phng ny c t 64 - 100%
dn s l ngi dn tc thiu s, cho nn vn t ra y l cn phi kim sot
c cc lung nhp c t chc pht trin kinh t - x hi: tn dng c th
mnh ca dn di c l ch kin cng, nhanh nhy trong lm n ng thi hn ch
c cc vn nhy cm nh xung t gia dn bn a v dn di c, vn bo
v mi trng sinh thi (c bit l bo v rng u ngun) cc huyn min ni
ny. Vic kim sot cc lung nhp c y bao gm hai kha cnh:
Th nht, lung nhp c l ngi dn tc thiu s th y chnh l nhng
ngi sng du canh du c. B phn ngi nhp c ny c nh hng rt ln n mi
trng sinh t hng thc
sn xu
s nhp c qu
ng c
hi ca a bn nhp c v t rng lm nng, lm ry l p
t chnh m bo k sinh nhai ca h.
Th hai, lung nhp c l ngi Kinh. y l nhng ngi c ch kh v to
bo trong lm n. B phn ngi ny s gp phn ci thin b mt kinh t - x hi
ca cc a phng m h nhp c, thc y nn kinh t pht trin, bin nn kinh t
mang tnh cht t nhin, t cung, t cp sang nn kinh t c yu t k thut v bc
dn vo qu o ca nn kinh t hng ha. Tuy nhin, cn hn ch
a ngi Kinh cho b con dn tc thiu s c khng gian sinh sng,
trnh cho h khi li vo vng su lm tng thm tc ph rng.
147

0
20000
40000
00
140000
60000
800
100000
120000
M

n
g

L

t
Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n
L
a
n
g

C
h

n
h
T
h

n
g

X
u

n
Q
u

P
h
o
n
g
K

n
T

n
g

D

n
g
C
o
n

C
u

n
g
A
n
h

S

n
T
h
a
n
h

C
h

n
g
H

n
g

S

n
H

n
g

K
h

T
u
y

n

H
o

M
i
n
h

H
o

T
r

c
h
Q
u

n
g

N
i
n
h
L

T
h
u

n
g

H
o

a

K
r

n
g
A

L

i
H
i

n
N
a
m

G
i
a
n
g

k


G
l
e
i
N
g

c

H

i
S
a

T
h

y
Thanh Ho Ngh An H
Tnh
Qung Bnh Qung Tr HuQung
Nam
Kon Tum
D

n

s

Nam N
g, kglei (t 86,97 -
95,58%
Kinh r
, Ba Na, X ng).
3.1.2.3
ngi/

Hnh 3-3 : Biu dn s v dn s phn theo gii tnh ca cc huyn
trong khu vc nghin cu
Cng theo nhn xt trn th ni c t l gii tnh thp l ni c lung xut c.
Trn a bn nghin cu c mt s a phng c t l gii tnh rt thp, chng hn:
Quan Sn, Quan Ha, Thng Xun, Anh Sn, Thanh Chn
, thp hn t l gii tnh nc ta nm 1995) c s n nhiu hn nam t 1073
n 5167 ngi. Tuy nhin, cc huyn nh Quan Ha, Quan Sn l nhng huyn c
s ng dn s l ngi dn tc thiu s (ngi Thi v ngi Mng) nhng u l
nhng dn tc nh canh nh c. Do vy, vic xut c ch xy ra b phn ngi
i nng thn n cc th tm vic lm (tr kglei l trng hp kh c
bit cn lu thm: t l gii tnh qu thp - 86,97% v thnh phn dn tc gm
93% ngi dn tc thiu s - ch yu l ba dn tc Gi Tring
. Phn b dn c trong mi quan h vi pht trin kinh t - x hi
Mt dn s trung bnh ca khu vc ny rt thp, nm 2001 mi ch 51
km
2
, bng 1/5 mt dn s trung bnh ca c nc. Ni cao nht l huyn
Thanh Chng vi 203 ngi/km
2
cng cha bng mt dn s trung bnh ca
nc ta (239 ngi/km
2
).
148

Dn c phn b rt khng ng u. C nhng ni mt dn s khng qu
15 ngi/km
2
nh Nam Giang (11 ngi/km
2
), Sa Thy (11 ngi/km
2
), li c nhng
ni mt trn 150 ngi/km
2
nh Anh Sn, Thanh Chng (Hnh 3-4).
0
50
100
150
200
250
M

n
g

L

t
Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n
L
a
n
g

C
h

n
h
T
h

n
g

X
u

n
Q
u

P
h
o
n
g
K

n
T

n
g

D

n
g
C
o
n

C
u

n
g
A
n
h

S

n
T
h
a
n
h

C
h

n
g
H

n
g

S

n
H

n
g

K
h

T
u
y

n

H
o

M
i
n
h

H
o

T
r

c
h
Q
u

n
g

N
i
n
h
L

T
h
u

n
g

H
o

a

K
r

n
g
A

L

i
H
i

n
N
a
m

G
i
a
n
g

k


G
l
e
i
N
g

c

H

i
S
a

T
h

y
T
o

n

v

n
g
Huyn




M

(
n
g

i
/
k
m
2
)
Trung bnh ton vng

Hnh 3-4 : Mt dn s cc huyn trong khu vc nghin cu
Cc khu vc c mt t 25 - 50 ngi/km
2
chim n 40,7% din tch ton
vng.
- S ph thuc vo c im phn b ti nguyn. Trong mt nn kinh t m
pht trin lc lng sn xut
cn th
ng du canh du c, chng hn nh
ngi Kh M li phn b rt ri rc.
Nhng cc khu vc c mt t 50 - 100 ngi/km
2
li chim s dn ng
nht (34,3%). Cc huyn cng thuc vng su vng xa th mt dn s cng thp.
15 huyn: Sa Thy, Ngc Hi, c Glei, Nam Giang, Hin, A Li, krng, Minh
Ha, Con Cung, Tng Dng, K Sn, Qu Phong, Quan Sn, Quan Ha, Mng
Lt chim gn 65% din tch ton vng nhng ch c 32,6% dn s.
c im phn b dn c khng u th hin rt r trong Bng 3-4. Theo mt
s chuyn gia, nguyn nhn ca s phn b dn c khng u l do:
khu vc nng, lm, ng cn ng vai tr ln, trnh
p km, kinh t t cp t tc chim phn ch yu th iu ny cng r.
- Lch s khai thc lnh th, vn nh canh nh c. Trong khu vc ny,
cc dn tc nh c lu i y nh ngi Kinh, ngi Thi phn b tp trung vi
mt cao hn, trong khi cc dn tc c truyn th
149

Bng 3-4 : Phn b dn c ca cc huyn bin gii pha Ty
Mt
Din tch
(km
2
)
Dn s trung
bnh (ngi)
Mt
(ngi/km
2
)
% din tch so
vi ton vng
% dn s so
vi ton vng
> 150 ng/km
2
1725.1 338478 196.2 4.8% 18.4%
100-150 2511.92 268623 106.9 6.9% 14.6%
50-100 8604.6 630505 73.3 23.7% 34.3%
25-50 14740.3 459159 31.1 40.7% 25.0%
Di 25 8669.1 139200 16.1 23.9% 7.6%
(Ngun: Tnh ton t T liu kinh t x hi 631 huyn, qun, th x, thnh ph thuc tnh Vit Nam" )

- S khc bit trong phn b sn xut, cc loi hnh kinh t, c cu kinh t.
- S khc bit trong iu kin dch v, c s h tng.
Mt s nh a l dn c cho rng bc tranh phn b dn c trong khu vc
ny t thp nin 80 tr li y c s thay i do nh hng ca s chuyn c. Mc
d cha c s liu thng k chnh thc v s dn n v i khi cc a phng
trong vng ny, song bng chng ca s chuyn c l do c s chnh lch gia mc
tng dn s chung v mc tng t nhin ca cc a phng . Ni no c t l
tng t nhin cao hn t l tng dn s chung th ni c s chuyn i, cn ni
no c t l tng t nhin thp hn t l tng dn s chung th ni c s chuyn
n. Cc huyn nh Thng Xun, Anh Sn, Thanh Chng, Hng Sn, Hng
Kh, Qung Ninh, L Thy l nhng ni c s chuyn i. T l tng dn s ca cc
a phng ny trong cc nm t 1999 - 2001 u thp hn t l tng dn s t
nhin. V d: nm 2001, t l tng dn s ca Hng Kh l 0,8% trong khi t l
tng t nhin
c huyn nh Hng Ha, krng, Ngc Hi, Sa Thy l nhng ni c s
chuyn
khu
vc c
g ny rt thp m c dn bn
a ch yu li l ngi dn tc thiu s sng da vo thin nhin l chnh nn cn
l 1,3% (chnh lch nhau khong 540 ngi).
C
n. T l tng dn s ca cc a phng ny trong cc nm t 1999 - 2001
u cao hn t l tng dn s t nhin. V d: nm 1999, t l tng dn s ca Hng
Ha l 3,1% trong khi t l tng t nhin l 2,48% (chnh lch nhau hn 340 ngi).
ng ch l cc a phng c s chuyn i l nhng a phng c ng
ngi Kinh sinh sng, cn cc a phng c s chuyn n li l nhng ni m
ngi dn tc thiu s chim i b phn trong tng s dn.
Xt s nh hng ca vic chuyn c i vi s pht trin bn vng ca
c huyn bin gii ny cn phi lu n cc kha cnh sau:
Cc nhm dn c chuyn n cc huyn vng su, vng xa ny ch yu l
nng dn, sng da vo t ai. Trong khi din tch t nng nghip ca nc ta
(bng 1/4 mc bnh qun ton th gii) v ngay c vn
150

rt nhi
t gia
dn b
l c dn lm dch v, thng mi -
tp trun
v l
23,7%
Chng hn Minh Ha
nm 20
cao nht vng).
l huyn Ngc Hi: 65,2% v
ni thp nht l huyn A L
u din tch t ai m bo n hng ngy. Cho nn cn phi kim sot
iu chnh mc thch hp s lng ngi di c n trnh xung
n a v dn di c trong vng ny.
Hng phn b lao ng ti ch l xu hng tt yu ca qu trnh cng nghip
ha nn vic hn ch s chuyn i l nhm tn dng tt hn ngun lao ng vn c ca
vng. Mt khc, i vi b phn chuyn n, thay v di dn nng nghip s phi l di
dn cng nghip gn vi vic cng nghip ha - hin i ha, pht trin cc khu cng
nghip v dch v gn vi th ha trn vng lnh th ny. y l hng chin lc
lu di cho s pht trin ca ton khu vc nghin cu: rt kh nhng c s khi u
(Hin nay, cc biu hin ca kiu di dn ny xut hin kh r Hng Ha, mt a
phng c nhiu c dn chuyn n nhng ch yu
g dc quc l 9 theo trc Khe Sanh - Lao Bo).
Phn b dn c theo thnh th v nng thn gn lin vi vic phn b sn
xut, trong t l dn thnh th phn nh trnh pht trin cng nghip v dch
v ca vng.
T l dn thnh th trong tng s dn ca ton vng rt thp phn nh trnh
pht trin cng nghip cn thp cng nh tnh trng cn chm pht trin ca cc
ngnh dch v. T l dn thnh th nc ta hin nay vo loi thp trn th gii
. Trong khi , t l ny phn ln cc huyn trong vng ny mi ch trn
di 10%. Thm ch, mt s huyn nh Mng Lt, Quan Sn, Minh Ha, krng
n nm 1999 vn cha c dn thnh th.
Cng vi qu trnh chuyn dch c cu kinh t theo hng tng t trng pht
trin cng nghip v thng mi dch v du lch, t l dn thnh th trong vng
nhng nm gn y c tng ln nhng tc tng cha cao.
00 c 12,5% dn thnh th n nm 2001 cng ch tng n 12,6%. Tuy vy,
s gia tng ny cho thy nhng du hiu ng mng v s chuyn dch c cu
phn b dn c lm tng t l dn phi nng nghip. Mt s huyn c t l dn
thnh th kh cao: A Li: 14,3% (1999); Ngc Hi: 21,5% (1999), Hng Ha:
27,8%(2002), Sa Thy: 30,2% (1999 -
3.1.2.4. Ngun lao ng v vic s dng lao ng
S ngi trong tui lao ng ca vng ny nm 2001 l 969.788 ngi,
chim 52,8% tng s dn. T l ngi trong tui lao ng trn tng s dn rt
khc nhau cc a phng trong vng. Ni cao nht
i: 43,4% (Hnh 3-5).
151

Ngun lao ng ca khu vc ny rt di do nhng nhn chung s lao ng
ang lm vic trong cc ngnh kinh t li t hn so vi s ngi trong tui lao
ng. Chng hn, Hng Ha v Hng Sn nm 2001 c t l ngi trong tui
lao ng so vi tng s dn ln lt l 58,6% v 49,4% nhng t l lao ng ang
tham gia vo cc ngnh kinh t ch chim tng ng l 45,8% v 43,3%.
40
M

n
g

L

t
Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n
L
a
n
g

C
h

n
h
T
h

n
g

X
u

n
Q
u

P
h
o
n
g
K

n
T

n
g

D

n
g
C
o
n

C
u

n
g
A
n
h

S

n
T
h
a
n
h

C
h

n
g
H

n
g

S

n
H

n
g

K
h

T
u
y

n

H
o

M
i
n
h

H
o

T
r

c
h
Q
u

n
g

N
i
n
h
L

T
h
u

n
g

H
o

a

K
r

n
g
A

L

i
H
i

n
N
a
m

G
i
a
n
g

k


G
l
e
i
N
g

c

H

i
S
a

T
h

y
45
70
50
55
60
65
Thanh Ho Ngh An H
Tnh
Qung Bnh Qung Tr Hu Qung
Nam
Kon Tum Ton
vng
T

(
%
)
Trung bnh ton vng

Hnh 3-5 : T l ngi trong tui lao ng cc huyn bin.

C cu lao ng theo ngnh trn ton lnh th nghin cu ch yu vn l lao
ng nng - lm - thy sn. Nhm ngnh ny thu ht t trn 75% cho n khong
95% s lao ng ang lm vic trong cc ngnh kinh t ca cc huyn trong vng.
Lao
Tr Di (2002) th: i vi ton b lnh th m ta quan tm
khng
ng cng nghip v dch v chim t trng rt thp. Ni c t l lao ng
trong hai lnh vc ny cao nht l Hng Ha v B Trch cng ch t 23,7% v
21,8% vi c cu lao ng Nng - lm - thy sn : Cng nghip - Xy dng : Dch
v - thng mi - du lch ln lt nh sau: 76,3 : 5,4 : 18,3 v 78,2 : 9,0 : 12,8.
V c cu lao ng theo tiu vng hay theo c im ca dn tc, theo Trn
Kim nh v Trn
c s khc bit v tnh cht gia cc dn tc. H u l lao ng nng
nghip, canh tc rung ry v khai thc thin nhin.
152

hiu k hn v c im lao ng ca vng ny, cn i su nghin cu
cht lng lao ng, phn nh qua trnh lao ng v sc khe lao ng.
Bnh, Qung
. Ci khc bit r rt nht v trnh
lao ng l khi c dn ny c thi quen hay bit canh tc la nc. Ngc li,
nhng
ng qua o to chuyn mn k thut - bng 1/3 so vi c nc v bng 1/2 so
vi kh
nhn k thut 1,81%; trnh trung cp
ng 0,39% v trnh i hc tr ln l 0,43%. S lao ng c
trnh chuyn mn nghip v tp trung hu ht cc ngnh gio dc v y t.
n khu vc Bc Trung B. Theo nh gi ca
B Lao ng v Thng binh x hi th s lao ng cha tt nghip cp tiu hc ca
nng t
Nh vy, lc lng lao ng khoa hc k thut nh trn l rt qu nhng r
rng l
t lao ng c chuyn mn k thut thc y
nn kin
t v vn ny cc tc gi
Trn T
g dn tc vi s lng rt t, chng hn nh ngi
V trnh lao ng, kha cnh dn tc hc, mt s chuyn gia cho rng
trong khi c dn ca vng ny c mt s khc bit nht nh. i vi ngi Thi
cc tnh Ngh An v Thanh Ha tuy cng l c dn nng nghip nhng trnh
canh tc ca h kh hn nhng c dn dn tc cn li ngay a bn Thanh Ha,
Ngh An nh Mng, Th, u v cc dn tc khc H Tnh, Qung
Tr, Tha Thin Hu, Qung Nam v Kon Tum
c dn khc khng phi l ngi Thi hoc cha c thi quen, hoc cha c
kinh nghim tc nghip loi hnh canh tc ny.
Lao ng qua o to chuyn mn k thut khu vc ny c t l rt thp.
Ni c t l ny mc trung bnh trong vng l Hng Ha cng ch c 4,21% lao
u vc Bc Trung B. Trong s lao ng qua o to chuyn mn k thut
ny, lao ng c trnh s cp, cng
1,58%; trnh cao
V trnh hc vn ca lao ng, hin cha c thng k chnh thc nhng
theo nhn nh ca nhiu tc gi th trnh hc vn ca lao ng vng ny mc
rt thp v thp hn nhiu ln so vi to
hn Bc Trung B chim trn 13%, lao ng tt nghip cc cp hc (tiu
hc, cp trung hc c s v cp trung hc) chim trn 60%.
i ng ny cn qu mng. i ng c tay ngh cao cng mng hn na. Do
c nhiu vn t ra i vi vic s dng lao ng khng lnh ngh trong cc
ngnh kinh t cng nh vic thu h
h t vng ny pht trin hn.
V sc khe lao ng, hin cha c nhiu ti liu xc minh c th v tnh
trng sc khe ngi lao ng trong vng, song nhn x
r Di v Trn Kim nh (2002) cho rng: tnh trng sc khe ca c dn t
l thun vi s ngi ca dn tc . iu c ngha l i vi nhm tc ngi
c s c dn cng t th sc khe lao ng cng yu.
Mt s tc gi khc li khng ng tnh v quan im trn v h cho rng
trong vng ny c mt c nhn
153

Hoa Hng Ha ch c 8 ngi - rt t so vi ngi Bru - Vn Kiu (23121 ngi)
cho rng trnh lao ng hay sc khe lao ng nhng khng th ca ngi Hoa
khng bng ngi Bru - Vn Kiu c.
Tuy vy, nhn tng th i vi cc cng dn t lu i khu
v i Kinh v ngi Thi, cc dn tc hay nhm tc ngi d s
ng hay s t u c trnh lao ng v sc khe lao ng thp.
rnh s g lao ng, vng ny lao ng lm vic trong
khu vc nh nc cng nh s ngi lm cng n lng rt t. Lao ng lm vic
trong kinh t h gia nh l ch yu. Chng hn: nm 2002, ni c t l lao ng
ang lm vic trong khu vc nh nc mc kh cao trong vng nh n
cng ch bng 5,7% tng s lao ng (thp hn mc trung bnh c nc khong
3,4%).
um, trnh s dng lao ng ca h
ch tr

nh trng thiu vic lm v tht nghip, khu vc ny s ngi thiu vic
lm a
s dng lao ng ca c dn dn tc trong vng khng u
nhau. Tnh trng lao ng cha c o to v chuyn mn, nghip v ang l mt
ng c c m
c ny, ngoi tr ng
V phn b v t dn
Hng S
Nm 2001, s ngi lm thu trong cc n v sn xut kinh doanh Hng
Ha chim 7,1% (mc cao trong vng) v s ngi chuyn lm thu Krng ch
chim 0,83% tng s lao ng (mc trung bnh trong vng).
gc dn tc hc, cc chuyn gia cho rng i vi cc dn tc, nhm tc
ngi c s lng ngi qu t nh ngi u, ngi Kh M, ngi Ty Phng
Ngh An, ngi A Rem hay ngi Rc Qung Bnh, ngi Pahi Qung Tr,
Tha Thin Hu hay ngi R Mm Kon T
nh t pht m cha h c cht lng t gic trong hot ng sn xut.
Bn cnh , i vi cc nhm dn tc s ng nh ngi Thi Ngh An
hay ngi Mng Thanh Ha, nh c truyn thng vn ha cao nn tuy i sng
cn kh khn nhng h vn t nhiu cho con em mnh n trng, n lp. V th,
chng mc nht nh, c dn ca cc dn tc ny vn c trnh s dng lao ng
tt hn cc c dn khc.
V t
ng ln, nht l vo khi nng nhn, ngoi thi v. Chng hn: Hng Ha t
l ngi trong tui c kh nng lao ng khng c vic lm l 3,3%.
Do thiu vic lm, hng ngn lao ng nng thn khu vc ny i tm
vic lm cc tnh Ty Nguyn, ng bng sng Cu Long v c bit l cc th.
M thc t tm vic cc th cng rt kh khn v hu ht s lao ng ra i t
nng thn ny u cha c o to v chuyn mn nghip v. Theo cc chuyn
gia th bnh qun s ngy tm c vic lm cho mt lao ng khi ra thnh ph ch
t 98 ngy/nm.
Nh vy, qua phn tch c im lao ng khu vc nghin cu trn y c
th thy rng: Trnh
154

tr ngi tip thu cng ngh, i mi k thut thm canh chuyn canh, sn xut
nng sn hng ha.
S ng lao ng tht nghip l lao ng tr li khng c nghip v. Bn
cnh , do dn s trong vng tr nn lc lng lao ng mi s b sung ngy cng
nhiu hn trong giai on ti. V vy, vn bc xc t ra l phi t chc o to
v nng cao nghip v chuyn mn mt cch thch hp v c bit ch n vn
s dng lao ng i vi cc dn tc v nhm tc ngi khc nhau.
3.1.3. Gio dc, y t v mc sng dn c
Vn ha, gio dc y t v chm sc sc khe cng ng l nhng tin
quan trng cho bi dng, xy dng ngun nhn lc trong pht trin bn vng. Nhn
chung, trn vng lnh th nghin cu, nhng c s m bo cho cc hot ng vn
ha rng ri, cc thit ch vn ha v cc iu kin c s h tng cho m mang dn
tr, pht trin gio dc, bo v sc khe cng ng cn nhiu hn ch.
Theo s liu iu tra nm 2001, mng li gio dc, y t pht trin rng
khp 464 x thuc vng ny (Bng 3-5).
3.1.3.1. Gio dc
n nay, trn a bn 26
c m rng n tn cc x, thn, bn. nh gi tnh hnh pht trin gio dc
y, cn xem xt c v mt s lng v cht lng ca ba yu t chnh: trng hc,
i ng
ng c 2 - 3 c
s, hc
huyn bin gii pha ty ny h thng gio dc
gio vin v hc sinh.
V trng hc, mc d mng li trng hc c m mang v xy dng
nhiu ni song cha hon chnh, nhiu a phng hc sinh cn phi hc trong cc
nh tm, thiu cc iu kin m bo v sinh hc ng.
Bn cnh , do a bn phn tn, mt s trng tiu hc th
sinh nhiu ch phi i hc xa 4 - 5 km, y cng l mt trong nhiu nguyn
nhn khin hc sinh phi b hc.
Tnh ton t s liu thng k cho thy cui nm 2001 ton vng c 1031
trng ph thng cc cp, bnh qun mt x c 2,2 trng hc. Hu ht cc x u
c trng tiu hc (tr mt s x ca A Li v Hin).
T l s x c trng trung hc c s l 80,8% (375 x), thp hn so vi c
nc 4,5% (Bng 3-5). T l ny rt cao Thanh Ha, Ngh An, H Tnh v Qung
Bnh nhng rt thp Qung Tr, Tha Thin - Hu, Qung Nam v Kon Tum (Hnh
3-6). Gio dc mu gio cng c nhiu tin b vi s trng hc ln n trn 380
(bnh qun trn 0,8 trng/x).
155

Bng 3-5 : So snh mt s ch tiu gio dc ca cc huyn bin gii pha ty t Thanh Ha
n Kon Tum vi Bc Trung B, Ty Nguyn v c nc
Khu vc nghin cu
Bc Trung
B
Ty
Nguyn
C nc Ch tiu
T l s x c trng
tiu hc (%)
97,8 99,4 97,6 98,9
T l s x c trng
THCS (%)
80,8 90,7 76,4 85,3
Bnh qun trng
hc tr
=24692
n 1 x
2,2 - -
trng/s x

V i ng gio vin, trong nhng nm qua s lng gio vin ca vng
c tng cng, bnh qun 1000 dn c 12,1 gio vin ph thng (Ni cao nht l
huyn Nam Giang 18,6 gio vin v ni thp
chim t 5% n 7% tng s gio vin 3 cp.
ng
nht (322 hc sinh trn 1000 dn). Ni c s lng hc sinh trn 1000 dn thp hn
mc trung bnh c n
10%), rt nhiu hc sinh khng c iu
kin
trung hc. T l hc sinh trn 1000 dn phn theo
cc cp
0 dn). Trong khi t l ny cc a phng ca khu
vc n
nht l huyn L Thy: 9,6 gio vin).
T l ny cao hn so vi vng g i Bc Trung B (bnh qun t 8 - 10 gio vin
trn 1000 dn). Tuy s lng gio vin ng nhng gio vin trung hc c s v c
bit l gio vin cp 3 khng nhiu. mt s a phng t l gio vin cp 3 ch

V hc sinh, bnh qun 1000 dn c 284,6 hc sinh (cao hn mc trung
bnh ca c nc 229 hc sinh/ 1000 dn). Ni c s lng hc sinh trn 1000 dn
ng l cc huyn Thng Xun, Anh Sn, Thanh Chng, Hng Kh, Tuyn Ha,
Minh Ha v Nam Giang (u trn 300 hc sinh). Trong Anh Sn l huyn
c l cc huyn krng (226 hc sinh) v Mng Lt ( 211
hc sinh).
S hc sinh trn 1000 dn cao nh vy l mt iu ng t ho i vi vng
t cn ngho kh ny. Song cng v ngho kh nn t l hc sinh b hc kh cao
( mt s tiu vng ln n mc trn
n trng hc cc cp hc cao hn. S hc sinh cp 1 ca vng ng
nhng nhiu ni mi dng xa nn m ch. Hc sinh trung hc c s tr ln cn
t, c bit l hc sinh ph thng
hc ph thng ca nc ta hin nay l: cp 1 : cp 2 : cp 3 tng ng 125,5
: 75,5 : 28,0 (125,5 hc sinh cp 1 trn 1000 dn, 75,5 hc sinh cp 2 trn 1000 dn,
28 hc sinh cp 3 trn 100
y rt khc nhau:
156

0%
10%
20%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Trung bnh ton vng
v trngTHCS
Trung bnh ton vng
v trng tiu hc
40%
30%
T

Phn trm s x c trng tiu hc

Phn trm s x c trng trung hc c s
M

n
g

L

t
Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n
L
a
n
g

C
h

n
h
T
h

n
g

X
u

n
Q
u

P
h
o
n
g
K

n
T

n
g

D

n
g
C
o
n

C
u

n
g
A
n
h

S

n
T
h
a
n
h

C
h

n
g
H

n
g

S

n
H

n
g

K
h

T
u
y

n

H
o

M
i
n
h

H
o

T
r

c
h
Q
u

n
g

N
i
n
h
L

T
h
u

n
g

H
o

a

K
r

n
g
A

L

i
H
i

n
N
a
m

G
i
a
n
g

k


G
l
e
i
N
g

c

H

i
S
a

T
h

y
Thanh Ha Ngh An H Tnh Qung Bnh Qung
Tr
Tha
Thin
Hu
Qung
Nam
Kon Tum Ton
vng

Hnh 3-6: T l s x c trng tiu hc v trng THCS.
C nh Chng, Hng
Sn, H
ch hin nay (h thng trng lp v c s vt cht
cho gio dc trong vng cn bt cp, iu kin kinh t ca nhn dn trong vng cn
nh y
i vo xy dng tng la nu nh pht trin c

c huyn vi t l ngi Kinh cao nh Anh Sn, Tha
ng Kh, Minh Ha, Tuyn Ha, B Trch, Qung Ninh, L Thy mc d
cn kh khn nhng c t l hc sinh cc cp trn 1000 dn u cao hn mc trung
bnh ca c nc. Chng hn: Minh Ha l 148,3 : 108,3 : 40,6; Hng Sn l 123,0
: 109,0 : 53,6; Thanh Chng l 151,1 : 108,3 : 37,3;
Cc huyn m i b phn dn c l ngi dn tc thiu s th t l trn cp 1
vn cao nhng gim rt nhanh cp 2 v gim xung cn rt thp cp 3. Chng hn:
A Li l 171,1 : 93,5 : 20,6; krng l 155,4 : 61,2 : 8,9; Con Cung l 162,9 : 78,4 :
12,1; Qu Phong l 193,2 : 62,4 : 12,1. (So vi c nc t l trn ca krng i vi
hc sinh cp 1 cao gp 1,2 ln song i vi hc sinh cp 3 li nh hn 3,1 ln).
Tm li, trong nhng nm gn y Nh nc quan tm u t pht trin
gio dc khu vc min ni bin gii gp phn thc y pht trin kinh t, vn ha,
x hi. Tuy nhin, nhng hn
iu kh khn), cha iu kin chun b tt kin thc cho tui tr vng n
i. Do , vn t ra y l
157

kinh t th truyn thng hiu hc ca Bc Trung B vn ng u
vc cc huyn bin gii ny.
3.1.3.2. Y t
h ny, mng li y t c
m mang vi cc bnh vin v phng khm a khoa hu ht cc huyn v cc trm
y t cp x. 97,4% s x c trm c
(9 ,7%) n g cao hn nng t Ty
Nguyn (97,0%). Bnh qun mt x c 1,2 c s khm cha bnh.
S gi c tng cng. n nay,
bnh qun mt vn dn c 2,41 bc s (b
a c nhiu cn b c trnh
cao. Tng s cn b ngnh dc nm 2001 mi ch hn 300 ngi, trong dc

ngnh dc, t hn 1,8 ln so vi mc trung bnh nc ta (3,1 cn b).
y t, trong nhng nm qua mng li ny
tham g
.
Sn - 0,17, A
Li -
kh khn, dn ngho khng c tin cha
bnh nn mc d Nh nc v cc cp chnh quyn c nhiu c gng v t chc
c pht huy ay c kh
Cng vi h thng gio dc, trn vng lnh t
y t (thp hn so vi khu vc nng thn c n
8,7%) v nng thn Bc Trung B (99 hn so vi hn
ng bnh v y bc s tuyn huyn v x
ao gm c cn b ngnh y c trnh cao
hn bc s) v 22,5 ging bnh. Cc t l ny nc ta hin nay l 5,2 bc s v
24,4 ging bnh.
S pht trin ca ngnh y lun i km vi s pht trin ca ngnh dc. Hin
ny, s cn b ngnh dc trn a bn cn mng v ch
s cao cp chim 10% (c nc l 25%). Trung bnh mt vn dn ch c 1,7 cn b
V cht lng ca mng li
ia tch cc vo vic khm cha bnh v chm sc sc khe cho nhn dn
trong vng, trin khai cc chng trnh chng st rt, tim chng m rng, s
dng mui it cho nhn dn. Tuy vy, so vi yu cu pht trin th mng li ny
cn nhiu hn ch, cha p ng c nhu cu ngy cng tng ca nhn dn
Tng hp bo co y t ca 26 huyn trong vng cho thy cht lng ca dch
v y t vng ny thp l do nhng nguyn nhn ch yu sau:
Trc ht, c s vt cht ca cc c s y t x cn qu ngho nn, nhiu c
s lm vic trong cc nh tm, tranh, tre, na, l, ... vi trang thit b hu nh khng
c hoc rt lc hu.
i ng y bc s, cn b ngnh dc va t v s lng li va b hn ch v
nng lc chuyn mn. C ni cha n 1 bc s trn mt vn dn: K
0,28 (s liu nm 2001).
Cng tc khm cha bnh mi dng li nhng bnh thng thng v tiu
phu thut, cc bnh him ngho phi chuyn ln tuyn trn trong iu kin giao
thng kh khn, cch tr.
Bn cnh , do iu kin sng
158

v phn b lc lng y t cho vng, song cn b ngnh y, dc vn ngi ti nhng
ni xa
it b y t.
dn c v tnh trng i ngho
, nht l cc
huyn c
bun b
i l h c mc thu nhp bnh qun u ngi quy ra go mt thng
di 13 Kg.
o l h c mc thu nhp bnh qun di 25 kg go i vi khu vc
mc thu nhp mt s a phng nh
sau: H
Sn:
Thu nhp bnh qun u ngi nm 1999 l 2183.000 ng/ngi/nm tng ln
2680.000 ng/ngi/nm nm 2002, t l h ngho i tng t 23,35% nm 2000
ln 31,8% nm 2002. Huyn H
n 2002 cn 28,1%...
T .
xi ho lnh ca vng ny. Mt b phn ngi dn tc thiu s do hn ch v
nhn thc v do cha thot khi nhng h tc mang tnh tc ngi nn vn cha
bnh theo cch xua ui t ma, ngi tip xc vi trm x v bnh vin. Do vy, vn
t ra y l mun pht trin mng li y t phi gii quyt rt nhiu vic nh
nng cao i sng vt cht v nhn thc cho dn, thu ht cn b ng thi vi u t
xy dng v ci to c s khm cha bnh cng trang th
3.1.3.3. Thu nhp, i sng
Cho n nay, ngun thu nhp ca dn vng ny ch yu vn t sn phm
nng nghip (la, ng, khoai, sn ...). Do nng sut v sn lng khng cao nn i
b phn dn c c i sng rt thp. mt s vng trung tm cc huyn
c nhiu ngi Kinh, mt b phn ngi dn lm ngh bun bn hoc
n thm th mc thu nhp c kh hn song s ngi ny khng nhiu. Vi
mc thu nhp thp, nhn chung i sng ca nhn dn cc huyn bin gii ny gp
rt nhiu kh khn. Theo tiu chun nh gi giu ngho ca cc vng c nu ra
t nm 1993 th:
- H
- H ngh
thnh th v di 20 kg go i vi khu vc nng thn.
Kt qu iu tra ca Tng cc thng k v tnh trng i ngho, thu nhp,
mc sng dn c nm 1999 (Bng 3-6) cho thy Bc Trung B v Ty Nguyn t
l h i ngho cn cao. Ring khu vc cc huyn bin gii pha Ty t Thanh Ha
n Kon Tum, tnh trng i ngho nhng nm qua tng bc c ci thin
song vn cn mc cao. T l i ngho v
uyn L Thy: t l h ngho c gim nhng vn mc cn cao: nm 2000 l
28,5% n 2002 cn 18,5%. Huyn B Trch: thu nhp bnh qun u ngi tng t
2536.000 ng/ngi/nm nm 1999 ln n 3408.000 ng/ngi/nm vo nm
2002, trong khi t l i gim t 27,8% xung cn 18,3%. Huyn Hng
ng Ha: nm 1998 c 34,5% h ngho i gim
Bng 3-6. T l h ngho v chnh lch gia mc thu nhp cao nht v thp nht Bc
rung B, Ty nguyn v c nc
159

Khu vc Bc Trung B Ty Nguyn C nc
T l h ngho(%)
Trong : - Thnh th
- Nng thn
40,34
29,41
4
29,33
8,21
16,83
29,6 42,63
0,7
44,67
2
Nhm thu nhp cao nht (ngn ng) 517,7 805 863,3
Nhm thu nhp thp nht (ngn ng) 74,5 62,4 97
Chnh lch gia nhm thu nhp cao nht
,9
so vi nhm thp nht (ln)
7,0 12,9 8

, t l h ngho i cn
chung ca nhn dn trong vng o i y l kt qu
en ca iu y n c i
hn ch do tr h c n t o n t u
c oa c cn v cha c c ch chnh sch n b ph
y, t u n ch n o c h v ln.
3. 2. ng p ri v ph n b c ng , cc nh v kinh
3.2.1.1 C cu cc ngnh kinh t
kho cho
pht trin cng nghip ln (c bit l ngn ngh
lm p), th ngh y dng pht trin, tng t trng trong
c cu nn kinh t. C th, t trng ngnh cng nghip - xy dng trn a bn huyn
Hng Sn nm 2002 t 11,56%, tng 4,49% so vi nm 1999. huyn A Li, t l
ny g l 11, 1, t 1,96% so v 1998
C cu kinh t ca cc huyn bin a ty s in tch
g nghip -
xy dng v thng mi - dch v, ph hp vi xu th chuyn dch c cu kinh t
ca c
cho nn kinh t.
Nh vy cao v mc thu nhp cn thp l tnh trng
nghin cu. Thc trng ngh
an x nh u t, c nguy nhn a iu kin t nhin khc ngh t; c
n a b hn ngi ngh , do thi u kh ng u , t hi bit
tri th kh h g ngh g hp thc
o i ki o ngi gh t n
Hin tr ht t n c nh l c t
.
Cc nhm ngnh kinh t ca cc huyn bin gii pha ty bao gm: nng - lm -
ng nghip, cng nghip - xy dng v thng mi - dch v, trong , nng - lm - ng
nghip ng vai tr ch o, chim trn 60% tng thu nhp quc dn. huyn Hng
Sn t l ny t 60,27% (nm 2002), huyn A Li l 68,28% (nm 2001).
T trng ca ngnh cng nghip - xy dng trong tng GDP nh, ch chim
ng 10%. Tuy nhin, nhu cu xy dng ngy mt cao, tim nng nguyn liu
h cng ip ch bin sn phm nng,
, ng nghi c y ngnh cng ip - x
tng n 33% vo nm 200 ng i nm .
gii ph tuy c chuyn b
cc theo hng gim t trng nng - lm - ng nghip, tng t trng cn
nc nhng cn chm, cha c nhng ngnh sn phm ch lc to ra s
chuyn bin mnh m
160


50,99%

)
Tr y cng
nghip lu nm) v cy lng thc (la, ng, khoai cc loi) mang li gi tr ln nht
v chim t trng ch yu. Cy thc phm (cy n qu, rau, u cc loi,...
dc liu v cc loi cy khc chim t l khng ng k. Trn a bn huyn
Dkrng t trng ca cy lng thc, cy cng nghip chim ti 78,l3% tng gi tr
ca ngnh trng trt (t trn 12 t ng).
ng s t nng nghip, t trng cy hng nm (cy lng thc, thc
phm y cng ip h m) u th l
c h h D d h ng c hng m chi ti
86, ng d t n gh on y thc chim 6 ,15%.
Ngnh nng - lm - ng nghip
Sn xut nng - lm - ng nghip chim t trng ln trong tng gi tr sn
xut. Gi tr sn xut ca huyn Hng Sn nm 2001 t 282,261 t ng, chim
tng gi tr sn xut, nm 2002 gi tr ny tuy gim nhng vn chim
48,99% . A Li t l ny t ti 60,71% (nm 2001). V vy, ng gp ca
ngnh ny vo gi tr tng sn phm ca huyn (GDP) cng chim t l ln, t trn
60%, thu ht ti gn 90% tng s lao ng ca huyn.
Ngnh nng nghip
Trong lnh vc nng - lm - ng nghip, ngnh nng nghip ng vai tr
quan trng v chim t trng ln nht, t trn 70% tng gi tr. akrng nng
nghip chim 80,59%; Hng Sn l 88,07%; A Li l 73,98%;...
Gi tr sn xut nng nghip hng nm c xu hng tng dn (Bng 3-7
Trong nhng nm gn y, c cu gi tr sn xut nng nghip ca cc huyn
c s chuyn dch theo hng tng t trng chn nui. Mc d vy, cho n nay,
sn xut nng nghip vn tp trung ch yu vo trng trt. Chn nui tuy c
thc y, song t trng trong tng gi tr sn xut nng nghip vn thp, ch chim
di 25%.
1) Trng trt
ong trng trt, cy cng nghip (cy cng nghip hng nm v c
), cy
Tro
ngh
dng
, c ng n chim din tch ln nht, vi cy trng
y lng t c. C th uyn krng in tc t tr y n m
32% t in tch ng n ip, tr g c lng 6
161

0
20
40
6
12
18
199 2 2001 n
T

n
g
0
80
100
0
140
160
0
1996 7 1998 1999 000 2002 m
Qu Phong
Hn kh g
Minh Ho
Tuyn Ho
B Trch
Qu h ng Nin
L Thu
a kr ng
A Li

H
ty n 2
Bng 3-7. Gi tr v tc pht trin sn xut nng nghip ca mt s cc huyn bin gii
a ty o 6 -
ng, %
Nm
Tham
s Ph
n
kh
in
Ho
y
Ho Trch
n
Ninh

Thu
a
krng
A
Li
nh 3-7 : Biu bin ng gi tr sn xut ngnh nng nghip cc huyn bin gii pha
giai o 1995 - 002
ph giai n 199 2002
V: t
Qu
ong
H g M h Tu n B Qu g L
V
43 16.498 42.686 8 .1 125.686 70.47 123.122
1996
CSPT
107.53 - - - - -
V
45.6 21.77 46.686 127.927 73.336 134.801 14.785
1997
CSPT
105.8 131.96 109.37 101.78 104.06 109.49 -
V
51.6 127.554 21.45 38.554 119.11 60.721 124.218 10.812 25.163
1998
CSPT
113.16 97.05 98.53 82.58 93.11 82.8 92.15 73.13 -
V
54.8 148.539 22.648 50.851 149.427 80.584 145.978 16.041 26.608
1999
CS
106.2 116.4 105.59 131.9 125.45 132.71 117.52 148.36 4
PT
105.7
V
1 25.158 4 02 61 2 9 27.369 134.47 52.70 151.4 82.7 159.76 16.29
2000
CSPT
08 .64 2 .7 09.44 101.61 102.86 100 111. 103 101.3 102 1
V
583 17.22 31.957 149.
2001
CSPT
105.65 116.76 111.24
V
139.232
2002
CSPT
93.08
Ch thch : V- G h i tr CSPT C s pht trin. Ngun nin gim thng k 2002.

Nhn c din tch c lo cy tr xu
gn y, c bit l cy cng nghip v cy thc phm lm cho c cu cy trng
hung, c i ng c hng tng trong nhng nm
162

chuyn th t g t tr g cy h cy n ; g
trng c g t ng gi n x a t tr g
Tuy nhin, s tng gim v din tch, v n g h
Bng 3-8. C cu sn xut nng nghip mt s huyn bin gii pha ty nm 2001
A i kr H Kh
dn eo hng gia n n thc p m v cng ghip im t
y lng thc tron tr s ut c ngnh rng t (Bn 3-10).
gi tr t tr g khn n n .
C cu L D ng ng
Trng trt 5,7 4 114,630 Gi tr ( t ng) 2 42 15,36
76,63 T l % 80,51 89,22
Chn nui t ng) Gi tr ( 6,215 1,731 34,953
T l % 19,4 5 23 9 10,0 ,37
Dch v t ng) - Gi tr ( 0,125 -
- 3 - T l % 0,7
Tng xu NN 31,9 220 149,583 gi tr sn t 57 17,
: Q i c cu sn xut nng - lm n vng Trung

Nng s a cy ng tuy c chuyn bin tch cc nhng cn
Nng sut trung bnh cc loi cy lng thc (cy c c), thc phm hng
nm khc t: ng 24,65t/ha; khoai 43,68 t/ha; sn 75,97 t/ha. Nng sut t mc
cao nht cc huyn Anh Sn, Sa Thy (ng 38 t/ha); Hng Kh, B Trch (khoai
70 - 80 t/ha); Nam Giang, Sa Thy (sn 100 - 110 t/ha).
Bn cnh cy lng thc c ht (la, ng), cy c c v cy thc phm, cy
cng nghip cng l nhng i tng sn xut nng nghip quan trng, gp phn a
dng ho c cu cy trng v cc sn phm nng nghip; gii quyt v p ng c
nhu cu ti ch cho ngi dn; gia tng khi lng hng ho nng sn. Do , bn
cnh vic pht trin vi c cu ma v, sn phm hp l, vic ch trng m rng th
trng s gp phn chuyn i c cu ngnh nng nghip trong thi gian ti.
Cy cng nghip hng nm ch yu l lc, ma. Nm 2001 ton vng c
15.646 ha t trng lc v 5.032 ha t trng ma. Nng sut ma trung bnh t
456,59 t/ha v t mc cao nht cc huyn Lang Chnh, Anh Sn v Thanh
Chng (550 - 600 t/ha). Cy lc c nng sut trung bnh t 13,91 t/ha; cao nht
Qu Phong v Hng Kh (17 - 18 t/ha).

Bng 3-9. Bin i din tch cy trng trn a bn cc huyn bin gii
giai on 1996 - 2002
Ngun uy hoch chuyn ghip Bc B
ut, sn lng c tr
chm v khng cao.
Nng sut la bnh qun nm 2001 ton vng t 31,57 t/ha, thp hn so vi
mc trung bnh ca c nc 42,27 t/ha. Cc huyn c nng sut la t mc cao
nht l Qung Ninh 45,94 ta/ha, L Thu 44,12 t/ha v Thanh Chng 43,08 t/ha.
163
164

V: ha
Huyn Loi cy
trng
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
L
Chnh
Cy l

ang
th

c
ng
4.534 4.106 3.828 3.861
Th Cy l
7 6
ng
Xun

th
ng
c
7.980 .670 7.327 7. 94
Quan
H

thc
4.893 5.041 5.063 5.525
o
Cy l ng
Quan S
Cy l
n

thc
ng
3.082 3.245 3.273 3.456
Mn
L
Cy l ng
5 43 .5
g
t

thc
2.23 3.588 2.9 3 63
Cy lng
thc
4 10.0 1 9.911 9.383 8.631
Cy t

hc
phm
262 390 346 365
Qu
Ph
Cy CN hng
4 173
ong
nm
212 215 20
Cy lng
4.708,8 5.214,6 5.212
thc
Cy thc
phm
1.017 872 763
C
Cung

on
Cy CN hng
nm
1.205 1.330 1.562
Thanh
Ch

c
22.617 23.620 21.735 21.782
ng
Cy l ng
th

Cy lng
thc
7.861 9.276 8.406 8.134 8.154
Cy thc
3.734 3.786 3.955
phm
3.743 3.804
H
K
1.986 2.648 3.010 2.822 2.868
ng
h
Cy CN hng
nm
Minh
Ho
Cy l
thc
2 2.072
ng
.738 2.802 2.532 2.590
Tu
H
Cy lng
3 051 3.125
yn
o thc
.729 3.137 2.839 3.
B Trch
Cy lng
thc
10.147 10.060 9.391 9.899 9.983
Qu
Ninh

ng Cy l
th

c
ng
7.216 7.189 6.187 7.468 7.195
L 2 Thu
Cy l
th

c
ng
12.530 1 .419 12.713 13.306 13.535
Hng
H
Cy lng
thc
5.646,4 4.644,3 5.074,4 5.326,6
o
Cy lng
thc
4.007,4 3.570,5 3.568,5 3.796,8 3.885,7
C
phm
y thc
357 389,9 452,4 554,4 576,8 Dk
nm
465 505,3 534 623,7 645
rng
Cy CN hng
Cy l
th

c
ng
4.037 3 5 3.991,9 .90 3.343,6 3.524,4 3.719,2
Cy thc
14 252,9 210,3 190,9
phm
4,1
A Li
- Cy CN 2.683,7 2.716,1 1.742,9
Cy lu nm ch yu l ch, c ph, h tiu, cao su, trong c ph v ch l
cc cy vi iu kin kh hu c nn nhit u th. Phn ln cc cy ny thch nghi
165

v m cao; bin nhit ngy m ln, trn t bazan v t phin thch nn
phn b ch yu cc huyn bin gii pha nam.
Bng 3-10. Bin i t trng cy trng mt s huyn bin gii giai on 1996 - 2002
n

cy
trng
1996 97 2002 Huy
Loi
19 1998 1999 2000 2001
DT (ha) 10.041 9.911 9.383 8.631
Gi tr (tr.ng) 17.778 42 44 20.630 18.0 19.6
Cy
lng
thc
T trng (% tng gi
tr n )
64,48 63,09
ngnh tr g trt
64,9 63,37
DT (ha) 262 390 346 365
Gi tr (tr.ng) 3.180 3.300 3.720 3.900
Cy
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
11,6 11,87 12,0 11,93
thc
phm
Q
u

P
h
o
n
g

i tr ngnh trng 27.420 27.800 31.000 32.700 Tng g trt
DT 8.154 (ha) 7.861 9.276 8.406 8.134
Gi tr (tr.ng) 27.767 38.699 35.646 35.656 35.535
Cy
lng
thc
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
32,145 35,348 36,898 31,105 32,593
DT (ha) 3.955 3.743 3.804 3.734 3.786
Gi tr n 13.503 (tr. g) 6.308 14.244 10.542 16.059
Cy
thc
phm
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
0,007 0,013 0,011 0,014 0,012
DT (ha) 1.986 2.648 3.010 2.822 2.868
Gi tr (tr.ng) 31.054 16.305 17.916 13.595 17.362
Cy CN
hng
nm
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
28,483 18,876 16,365 14,072 15,146
H

n
g

K
h

Tng gi tr ngnh trng trt 86.380 109.479 96.607 114.630 109.026
DT (ha) 3.570,5 3.568,5 3.796,8 3.885,7 4.007,4
Gi tr (tr.ng) 6.657,09 5.124,05 7.901,11 8.135,73 8.663,06
Cy
lng
thc
T trng (% tng gi
ng n )
49,440 42,115
tr nh tr g trt
48,522 43,202 44,095
DT (ha ) 357 389,9 452,4 554,4 576,8
Gi tr (tr.ng) 915 890,72 1.277,32 1.909,86 1.859,48
Cy
th
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
6,795 7,321 7,844 10,142 9,465
c
phm
DT (ha) 639,7 736,36 791,51 898,21 951,83
Gi tr (tr.ng) 4.007,7 3.179,32 5.300,88 7.252,72 7.290,5
Cy CN
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
29,764 26,131 32,554 38,513 37,108
D

k
r

n
g

Tng gi tr ngnh trng trt 13.464,92 12.166,94 16.283,58 18.831,74 19.646,49
DT (ha) 4.037 3.905 3.343,6 3.524,4 3.719,2 3.991,9
Gi tr (tr.ng) 13.645,9 11.862,4 14.351,2 16.791
Cy
lng
thc
tr ngnh trng trt)
66,09 51,77 62,27 65,23
T trng (% tng gi
DT (ha) 144,1 252,9 210,3 190,9
Gi tr (tr.ng) 569,9 365,5 284,0 779,5
Cy
thc
phm
T trng (% tng gi
tr ngnh trng trt)
2,76 1,59 3,38 1,1
DT (ha) 2.683,7 2.716,1 1.742,9 1.175,62
Gi tr.n 3.096,6 4.011,9 2.651 tr ( g) 565,9
Cy CN
T t i
tr ngnh trng trt)
10,3
trng (% ng g
15,0 17,51 2,46
A

L

i

Tng gi tr ngnh trng trt 20.647,2 22.915,7 23.045,7 25.742
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Cy cng nghip lu nm tu hi di h, nh
ho c th tr t r n l t h
thi cng l ngun nguyn liu quan trng ca ngnh cng nghip ch bin.
y c
v
m
m
n
n
tc
g nng sn xut khu c gi tr, ng
h n ng to ra sn phm hng
ng tiu h ng l
166

Bng 3-11: Din tch, nng sut, sn lng mt s cy trng hng nm ca cc huyn bin gii pha ty nm 2001
V: ha; t/ha; tn
a M La Ng Kho i Sn a Lc
Huy
n l g t su
Nng
su ng
Nng
sut
Sn
lng
n Din
tch
Nng
sut
Sn
l g
Din
tch
Nng
sut
Sn
n
Din
ch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
t
Sn
l ng
Din
tch t
Sn
l
Din
tch
M 2.993 20,58 6.161 685 9,93 1.365 - - - 6 3 4 ng Lt 98 7 ,71 5.1 5 - - - - - -
Quan 2.455 27,12 6.658 617 12,63 779 - - - 1.789 88,28 - - - Ho 15.793 - - -
Quan 8 2 - - Sn 1.793 24,53 4.399 966 15,04 1.453 - - - 921 8 ,23 8.1 6 - - - -
Th n 5.102 31,12 15.877 637 23,42 1.492 151 43,44 656 1.364 0 7, 8 2 ng Xu 8 ,4 10.966 2.082 56 15 118.0 0 684 13,33 91
Lang 2.447 36,81 9.008 229 26,94 617 69 34,64 239 927 76,51 7.815 563,29 8,25 52 Chnh 143 8.055 63
Qu P 6 22 60, .4 18,43 96 hong 5.792 26,65 15.433 480 13,88 6 6 4 42,23 946 2.070 34 12 90 30 280,0 840 80
K 5.338 13,36 7.132 2.200 13,5 2.970 - - - 0 ,0 40 Sn 1.400 6 ,0 8.400 52 330 1.716 176 7,95 1
Tng ng 8.756 11,85 10.379 1.012 10,11 1.023 20 33,0 66 1.682 40,0 6.728 - - - 190 4,05 77 D
Con C 1 0, 1.816 ung 2.827 39,26 11.098 1.740 28,79 5.010 86 35,35 304 1.080 9 ,67 9.900 96 45 0 4.320 1.461 12,43
Anh 5.848 41,77 24.429 3.476 37,16 6, 25.824 Sn 12.918 318 55,19 1.755 355 50,0 1.775 456 56 32 1.731 13,8 2.389
Thanh
Chn
14.830 43,08 63.894 4.142 27,96 11.582 2.351 47,62 11.196 805 80,0 6.440 15 550,0 825 1.805 11,57 3,410
g
H 8.485 33,22 28.190 1.070 30,27 . 0 00 0, ng Sn 3.239 1 510 51,3 7.740 200 7 ,0 1.4 30 52 67 1.577 2.200 15,5 3.793
V Quang 1.716 4.374 233 260 87 8 1.234 444 1.119 40 247 5.337 61
Hng Kh 5.621 25,23 14.183 618 24,3 1.501 870 3.600 426 65,0 2.769 548 12.988 41,1 237 2.500 15,6 3.899
Tuyn Ho . 62, 9 5 96, 9,72 774 2.284 35,18 8.034 1.256 28,23 3 546 379 68,05 2.579 303 54 1.8 5 4 1 30 1.060 796
Minh Ho 1.279 22,92 2.932 - - . 1 075 - 1 261 11,84 1.493 742 5 ,13 3.794 857 12,54 1.
B Trch 9.412 35,62 33.529 996 34,47 3.433 1.365 78,86 10.765 1.416 379,08 623 87,04 12.325 935 35.444 1.547 10,49 1.
Qung Ninh 6.976 45,94 32.049 327 23,15 861 537 57,67 3.097 322 76,61 2.467 144 129,10 1.859 278 11,73 326
L Thu . 60, 6, 748 449 14,05 15.194 44,12 67.049 131 26,41 346 1 012 66,93 6.773 599 6 3.630 38 19 84 631
Hng Ho 3.630 18,96 9.884 591 12,89 9 1 0 42 762 103 51,65 532 01 3 ,08 2.8 0 - - - 74 5,68
Dkrng 2.439 13,72 3.346 855 7,67 656 137 41,97 575 - 9,49 465 498 89,0 4.432 - - 490
A Li 0 9 3, 1.050 37 1.646 27,57 4.538 742 31,85 2.363 1 8 66,2 715 1.300 6 ,4 9.022 45 23 33 24 15,42
Hin 2.632 17,7 4.659 440 27 128 1. 8 8 - - 15,0 660 55 23, 504 7 ,57 11. 17 - - - -
Nam Giang 2.934 13,12 3.848 647 7,76 502 43 24,65 106 448 112,84 5.053 1.170 146 90 130,0 160 9,13
Dkgei 2.424 26,69 6.469 444 26,6 1.181 - - - 959 97,18 9.320 - - - - - -
Ngc Hi 2.590 22,57 5.845 28,17 8, - 525 1.479 - - - 1.200 96,69 11.603 37 37 65 1.401 - -
Sa Thy 2.589 23,64 6.121 38,66 2 3, 1 8 65 569 2. 00 - - - 2.382 100,0 23.820 548 23 6 12.80 1 8,02
Ton vng 13.0032 409.518 25.628 63.048 10.859 47.418 26.331 199972 55119 235.095 16.507 23.002
(Ngun


: Nin gim thng k 2002)


167

Bng 3-12 : Din tch, nng sut, sn lng mt s cy trng lu nm ca cc huyn bin gii pha ty nm 2001
t/ha; tn
tiu
V: ha;
Ch Cao su C ph H
Huyn
D
t
in
ch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nng
sut
Sn
lng
Din
tch
Nn
sut
Sn
lng
g
Lang
Chnh
19 - - - - -

23,2 0,82 - - - -
Con 370, - - Cung 420 0 15.540 - - - - - - -
Anh S 0 7.210 - - - - - - - n 1.11 64,95 - -
Thanh
Ch
500, - - 0 000
ng
2.694 0 134.700 - - - - 50 20 1.
Hn g Sn 353 41,12 1.454 - - - - - - - - -
Hn 2.100 - - - g Kh 185 1,41 26 - - - - -
Tuyn 30,0 150 441 - - - - - - - - Ho 50
Minh 185 12,0 - - - 94 40 Ho 222 94,0 883,6 80 80 6
B Tr 110 51,0 561 1.253 - - - - - 63 ch 95 6,63
L Th 10 147 u 0 30,0 300 317 - - - - - 98 15
Hn - - 11,29 2,94 g Ho - - - - 2.931 3.308 170 50
Dkr 7,8 17 9,5 ng 8 44,8 35,3 - - - 269 5,43 146 29,98 3,
A L 15 0 390 - 27,0 i 0 26, - - 160 432 20 10 20
Hin 171,7 117,36 2.015 - - - - - - - - -
Dkglei - - - - - - 1.475 2,34 345 - - -
Ngc Hi - - - 1.588 - 3.307 0,17 55 2,83 450 - -
Sa - Thy - - - 2.068 - - 1.017 4,07 414 - -
Ton 5.559,78 251,62 139.895 9.486 55 7.534 7,94 5.978,6 98 35,54 1.929,5 vng 0,17 524,
(N in gun : N gim thng k 2002)
Bng 3-13 : Bin ng din tch (ha) mt s cy trng huyn t Thanh Ho n H Tnh
giai on 1996 - 2002
C

y

t
r

n
g

N

m

M

n
g

L

t

Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n

L
a
n
g

C
h

n
h

T
h

n
g

X
u

n

Q
u

P
h
o
n
g

K

n

T

n
g

D

n
g

C
o
n

C
u

n
g

A
n
h

S

n

T
h
a
n
h

C
h

n
g

H

n
g

S

n

H

n
g

K
h

1996 1.354 2.350
1.72
9
2.968 5.230 6.070 5.044 6.943 2.621 5.743 14.772
1997 2.069 2.321
1.92
7
2.668 5.082 6.051 5.269 7.517 2.577 5.617 15.137
1998 1.731 2.308
4
2.432 5.083 5.559 5.322 7.618 2.570 5.510 14.541 4.858
1.71
1999 2.835 2.501
1.72
4
2.426 5.089 5.068 5.672 7.453 2.494 5.598 13.855 8.176 5.557
2000 2.842 2.530
1.84
6
2.478 5.069 5.701 5.522 7.378 2.534 5.779 14.905 8.449 5.593
La
8 2001 2.993 2.455
1.79
3
2.447 5.095 5.792 5.338 8.756 2.827 5.848 14.830 8.485 5.61
1996 531 597 368 344 600 1.020 858 816 813 2.269 3.567
1997 1.175 790 269 205 526 869 670 690 1.006 2.859 4.477
1998 826 821 566 229 556 718 1.400 641
1.015,
1
2.558 3.739 871,8
1999
,
528 1.200 717 292 834 670 1.800 745
1.472,
3
3.002 3.596 890
1.037
7
2000 816 968 804 291 734 810 2.000 648
1.439,
0
3.317 3.989 995 794
Ng
1.740 3.476 4.142 1.070 618 2001 685 617 966 229 637 480 2.200 1.012
1996 25 489 17 20 111 25
1997 9 137 864 23 4 155 50
1998 9 39 775 30 40 2 4,0 158 50 194
1999 25 284 1.611 60 48 4 57,6 264 50 270,6
2000 220 2.117 60 52 4 108,0 444 45 166 266
Ma
2001 143 2.082 30 52 - 96 456 15 30 237
1996 39 790 69 80 48 1.198 1.667 2.415
1997 3 39 724 67 74 47 1.186 1.129 2.151
1998 40 758 57 107 81 1.171 2.001 2.178
1.69
5
8,
1999 18 15 37 762 75 149 171
1.242,
1
1.973 2.369 2.107
2.23
5
2,
2000 39 629 83 180 163
1.405,
1
2.035 2.330 2.124 2.660
Lc
0 2001 63 684 80 176 190 1.461 1.731 1.805 2.200 2.50
1996 460
1997 467
1998 270 467
1999 275 727
2000 282 869 2.194 323 185
Ch
2001 23,2 420 1.110 2.694 353 185
1996 0,4
1997 0,5
1998 0,5
1999 0,5
2000 2.100
C
ph
2001 2.100
1996 45
1997 45
1998 48
1999 51
2000 50
H
tiu
2001 50
(Ngun : Nin gim thng k 2002)

Bng 3-14: Bin ng din tch (ha) mt s cy trng cc huyn t Qung Bnh n Kon
Tum giai on 1996 - 2002
C

y

t
r

n
g

N

m

T
u
y

n

H
M
i
n
h

H

a

B

T
r

c
Q
u

n
g

n
g

H

a
k

R

n
g

A

L

i

H
i

n

N
a
m

G
i
a
n
g

G

k

G
l
e
i

a

h

N
i
n
h
L

T
h

y

H

N
g

c

H

i

S
a

T
h

y

1996 2.8 1.8 9.654 7.073 12.369 53 68 08 2.4 1.808
1997 2.172 1.889 9.515 7.003 12.269 2.288 3.769 1.813
1998 2.005 1.725 8.889 0 0 09 6.016 12.563 3.40 2.26 1.5
1999 2.160 1.755 9.128 6 9 67 7.229 12.986 3.45 2.36 1.5
2000 2.197 1.299 9.212 6 5 0 93 48 2.638 9 6.925 13.385 3.78 2.35 1.670 2.9 1 2.8 2.4 2.61
La
2001 2.284 1.279 9.412 0 9 646 3 34 24 90 9 6.976 15.194 3.63 2.43 1. 2.6 2 2.9 2.4 2.5 2.58
199 9 456 143 5 ,1 6 861 30 161 665, 4 336
199 5 ,4 7 965 912 513 186 150 695,5 652, 379
199 8 466 171 5 6,4 8 834 07 150 390,8 676, 40
199 8 736 239 1 9 9,7 9 891 30 320 543, 761, 37
200 7 720 270 3 6 6,0 9 382 0 928 73 150 529, 815, 58 463 595 44 454
Ng
200 996 5 2 4 1 1.256 327 131 591 854, 74 440 647 44 525 569
199 4 6 15 4 15
199 7 17 203 15 62
1998 1 97 390,6 5 .3 40 25 87
1999 13 390,6 47 1.4 145 117 77
200 40 00 37 2 0 71 1.0 155 121 9 70 29
Ma
200 5 37 548 1 54 935 144 38 4 90
1996 ,3 290
1997 28,5 312
1998 ,1 ,1 26 359,3 73
1999 4 66,6 38 67,8
200 789 1.598 307 385 70,7 3 1 0 582 70,5 4 2 17 82
Lc
200 8 1 0 4 0 1 796 57 .547 278 449 74 49 2 16 81
1996 130
1997 0 15 0,1 15
1998 13 6,03 170
1999 13 7,23 160
2000 183 120 15,5 7,68 150 154,9 70 90
Ch
2001 185 110 2.931 7,88 150 171,7 50 100
1996 3 4 5 100 80 8 7,
1997 6 4 162,5 400 20 1 8 1
1998 8 32 207,6 600 20 6 1
1999 9 25 228 140 20 4 1
200 9 22 2.881 243,5 22 1.475 1.636 1.033 0 20 4
C
ph
0 9 2.931 269 160 1.588 1.017 20 1 4 1.475
1996 5 574 450 0 130
1997 1 774 0 5 30 130 52
1998 211 1.114 0 225,9 50 162 55
199 1 1 14 211 9 50 88 .1 162 550
2000 343 2 1 47 311 3.174 858 75 .1 162 588
Cao
su
1.253 1317 317 3.307 2.068 2001 441
1996 57,4
1997 53 12,1
199 84,4 ,78 8 13
1999 8 113 18,2
200 1 8 0 70 77 42 139, 22,9 20
H
tiu
200 8 5 8 1 0 9 98 170 29,9 20
(Ngu im th )
a vn n ph n nng ghi theo ng hng ho:
m rng q i h cy i uy nhin vn hi m bo pht trin
n : Nin g ng k 2002
y l mt u th c g tro g t tri n p h
uy m v d n tc cng ngh p. T p

169
cn i cy a inh lng thc cho c vng v v vy
khng ch pht trin cy cng nghip theo chiu rng m c theo chiu su.
lng thc, thc phm, cy cng nghi
cy s c n h nh l cam t bi, da, xoi, da. Nng
sut cc cy n qu t o ng ch p ng nhu cu tiu dng cho khu vc.
Hin n a c h n n tp ung, ng n hip h
bin c u h ch n t n ho p h ng k h th h c nhu cu
sn xut ca ng
nay vi ic ng c ng cc bin php thu li (xy dng cc cng
h u), in t h trn i t kh n ng p t trin nng nghip,
t m d ng v y g o n xut nn din tch cy nng
nghi ng n c m rng v quy m nhng khng u gia cc huyn.
Mng Lt, Quan Ho, Quan Sn, K Sn, Tng Dng, Con Cung,
Anh S hanh ng tng quy m v din tch i vi hu ht cc cy trng.
3-1 v th y m c tng din tch ca cc cy trng
c ph) c quy m din tch tng ng
k nh c g c n c .
i
thut vo sn xut cng gp phn tng nng sut v sn lng cy trng (bng 3.8).
Cy cng nghip di ngy c nng sut trung bnh tng chm do nhiu din tch
trng mi cha cho thu hoch. Di tc ng ca c ch qun l v cc chnh sch
khuyn khch pht trin kinh t nng thn thng qua vic u t pht trin sn xut
cy nng nghip hng ho, mt s vng chuyn canh cy cng nghip: ch, c ph,
cao su, h tiu c hnh thnh krng, A Li, Tuyn Ha, Minh Ha, B
Trch, Hng Ha. Do vy, cy cng nghip tuy mi tr c khu vc nhng
to c th ng v c chiu hng pht trin lu di v m rng.
S liu trnh by trong Bng 3-15 cng cho thy nng sut, sn lng cy
trng khng n nh. Nguyn nhn ch yu l do thiu vn u t thm canh, thi
tit bin i tht thng, h thng thu li tuy c u t nng cp nhng vn
cha m bo nhu cu v tnh ch ng trong ti tiu (c bit l cp nc vo
ma kh).
Kt qu ca s m rng din tch v tng nng sut cy trng lm tng sn
lng lng thc. Lng thc bnh qun u ngi nm 2000 ton khu vc t
233,11 kg, nm 2001 c t 243,85 kg/ngi/nm, tng 10,73 kg, tuy vy vn thp
hn nhiu so vi mc trung bnh ca c n
i v lng thc nhm m bo n n
Ngoi c y p cc huyn cn pht trin
n qu. M t y qu in , qu ,
ng i ca nh
nay cy qu ch trng thn nh g v g tr c g c
n nhi n n gi r h g th v k c c
i dn.
Hin , v t
trn ti ti d c t g ni rc c h
t v c tn hu n v s
p ang y c g
Cc huyn
n, T Ch
Bng 3 Bng 3-14 cho
khng u. Cy cng nghip (ma, lc, ch,
t, din t h cy ln th c t g nh ng hm
Bn cnh vic m rng quy m v d n tch, vic p dng tin b khoa hc k
c (433,3 kg/ngi/nm, nm 2001).

170
Huyn c sn lng lng thc bnh qun u ngi cao nht l L Thu (476
kg/ng
C

y

t
r

n
g

N

m

Q
u
a
n

H
o

Q
u
a
n

S

n

L
a
n
g

C
h

n
h

T
h

Q
u

P
h
o
n
g

K

n

T

n
g

D
C
o
n

C
u

n
g

A
n
h

S

n

T
h
a
n
h

C
h

n
g

H

n
g

S

n

H

n
g

K
h

i, nm 2001) v Qung Ninh (366,6 kg/ngi, nm 2001).

Bng 3-15. Bin ng nng sut (t/ha) mt s cy trng cc huyn giai on 1996 - 2002

n
g

L

n
g

X
u

n
g

M

1996 15,9 19,2 19,6 23,9 17,7 19,6 13,63 12,33 25,7 22,4 25,9
1997 17,6 22,6 22,5 25,8 21,8 20,8 14,68 12,23 27,95 32,54 33,3
1998 13,9 23,9 24,9 28,9 20,7 21,7 7,12 7,2 28,2 33,95 29,1 19,2
1999 21,2 23,4 23,7 29,6 29,1 25,3 13,4 9,83 30,8 33,84 34,0 33,2 23,1
2000 21,4 25,7 24,8 33,9 27,4 26,13 12,43 10,52 36,37 40,51 39,06 29,22 24,4
La
2001 20,58 27,12 24,53 36,81 31,1 26,65 13,36 11,85 39,26 41,77 43,08 33,22 25,23
1996 9,0 7,6 8,8 14,3 10,3 10,44 12,2 7,93 14,33 27,27 15,9
1997 9,5 10,5 8,5 17,1 11,9 12,4 12,51 8,36 18,98 25,98 20,15
1998 0,0 10,0 13,9 15,6 12,8 9,45 9,61 6,83 17,86 29,09 17,0 22,6 1 8
1999 1,1 11,8 12,8 16,4 18,5 14,0 12,0 7,18 18,72 30,01 20,1 27,58 20,6 1 6
2000 11,9 11,8 14,3 21,6 16,8 14,0 17,0 8,19 19,54 33,98 20,59 26,04 23,64
Ng
01 9,93 12,63 5,0 23,4 13,88 10,11 28,79 2 30,27 24,3

20 1 4 26,94 13,5 37,16 7,96
1996 480 73 80 500 480 458,0
1997 580 400 450 550 400,0 480 544,5
1998 5 350 20 450,0 5 552 420,0 540 40 110 0 487,5 50
1999 434,0 5 340 24 450,0 5 553 542 50 108 0 481,1 50
2000 ,22 5 300 26 450,0 5 353 558 58,32 300 5 5 524,7 60 558,07
Ma
2001 ,29 5 280,0 0 450,0 5 548 563 67,15 330, 566,32 50,0 525,67
1996 7,7 6 12 ,7 9 ,8 12 8 ,9 10 9,0 ,0
1997 9 ,5 8, ,2 11,79 7,9 ,4 12 9,5 7 12 15,9
1998 6,7 8,0 1 12 5,7 10,65 13,91 12,1 0,6 9, 8 16,3
1999 5,0 6,7 1 7 6, ,34 9 16,3 8,6 3,1 9, 4,7 7 12 13,8 ,5 16
2000 1 7, ,1 9 12,3 6,67 4,49 10 7,5 6 12 14,3 ,3 16
Lc
2001 1 ,43 4,05 12,43 1 8,25 3,33 18 7,95 13,8 1,57 15,5 15,6
1996 2 1
1997 8 0
1998 8 5
1999 100
2000 0 500 0,8 29 59,95 1,41
Ch
2001 0,0 500,0 1,41 0,82 37 64,95 41,12
1996 5
1997 6
1998 4
1999 5 0
2000
C ph
2001
1996 5
1997 6
1998 3 ,5
1999 1 0
2000 2 00
H tiu
2001 2 00
1996 24,2 14,7 29,1 41,4 38,7 9,9 19,0
1997 24,22 26,61 40,35 39,6 12,8 9.93 21,6 14,33
1998 17,54 21,93 34,24 33,32 10,4 8,29 22,4 12,23
1999 33,9 33,13 42,2 41,16 12,82 12,51 22,8 12,34
La
2000 38,3 20,0 36,13 47,88 46,47 17,1 12,64 24,8 17,8 13,3 25,5 20,5 22,34
2001 35,18 22,92 35,62 45,94 44,12 18,96 13,72 27,57 17,7 13,12 26,69 22,57 23,64
1996 21,5 17,0 21,2 19,5 19,7 9,25 24,5
1997 33,21 23,33 26,2 25,4 20,0 8,8 8,54 24,0 Ng
1998 21,74 26,58 29,21 29,71 22,0 7,7 3,0 21,0
1999 27,6 24,76 34,76 22,89 21,0 10,24 8,27 24,4

171
2000 33,15 31,72 35,74 25,81 25,1 11,1 8,6 26,7 17,71 6,89 22,85 30,26 30,79
2001 28,23 34,47 23,15 26,41 12,89 7,67 31,85 15,0 7,76 26,6 28,17 38,66
1996 64,7 150 70
1997 200 374 70 200
199 8 200 324 200 200 215 387,12
199 9 250 430 200 238 215 360
2000 200 366 210 1 90,86 300 490 200 109,9
Ma
2001 196,30 379,08 129,1 130,0 378,65 233,6 196,84 233,33
1996 6,0 2,0 8,4 8,6 14,0 8,22
1997 9,4 7,2 8,2 8,6 13,5 5,5 7,37
1998 7,7 7,0 3,8 4,4 13,5 4,1 5,83 16
1999 9,5 5 5 8,42 15,2 9,0 10,8 8,1 13,
2000 11,3 10,7 10,5 6,1 13,9 5,7 9,35 15,2 6 7,56 7,6
L
2 49 11,73 14,05 5,68 9 2 9,13 8,02
c
001 9,72 12,54 10, ,49 15,4
1996
1 110 27 997
1 98 57,4 998
1 100 39,6 999
2 30 87,7 42,4 00,1 000 30 12 50 27 1
Ch
2 4 117,4 001 30,0 12,0 51,0 30,0 26,0 4,8 26
1 0,23 996 0,16
1997 5,58 2,58 0,29 0,38
1 1 9,18 3,07 998 0,13 1,3
1 7,97 5,69 999 0,27 2,88
2 8,15 6,13 0 2,14 2,24 1,79 000 0,48 3,18 40
C ph
2 2,34 2,83 4,07 001 27
1 13 996 7 2 1,56 5,58
1 0,99 997 7 2,7 4,94 4,65 12,5 4,04
1 4,1 998 5,56 1,25 4,11 2,79 12 4,19
1 4,75 5,93 11,25 2,62 3,09 999 5 1,44
2 7 5,5 1,9 2,95 3 000 4,17 1,83 4,5 ,6 10
H tiu
2001 15 2,94 3,17 10 0,17 80 6,63
(Ngun 002) : Nin gim thng k 2
0
50
1
1
20
2
3
3
40
4
5
M

n
u

n
g
h

n
g

Q
u
a
n
g
T
u
y

n

H
o

T
r

T
h
u

k
r

n
g

i
S
a

T
y
1995 1996 1997 1
00
50
0
50
00
50
0
50
00
H
i

k
g
e
g

L

t
n

S

n
X
u

n h
h

Q
u
a

n
g

K
o
n

C
h

C
D
L
T
h

C
h
a
n
V
T
998
1999 2000 2001 2002

3-8 : Bin ng sn lng lng thc bnh qun u ngi
iai on 1995 - 2002
Hnh
cc huyn bin gii g

172

Nhn chung, cc huyn ng bng, trung du c bnh qun lng thc u
ngi cao hn do din tch t canh tc nng nghip ln hn, iu kin canh tc
thun li hn (t ai mu m, a hnh bng phng,...).Vn cn nhiu huyn c
mc bnh qun lng thc u ngi mc di 200 kg/nm nh K Sn, Tng
Dng, Hng Kh, Tuyn Ha, Hng Ha, krng, Hin.
. Mt s
hu i
20% (Bng 3-17).
ng l c bnh qu ngi cc huyn giai on 1995 - 2002
Hu 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
2) Chn nui
Cc huyn bin gii c u th v ng c cho chn th gia sc. Nhng thiu
vn u t v hn ch ngun thc n nn chn nui cha c y mnh
yn nh krng, A Li t trng gi tr chn nui trong nng nghip mc d
Bng 3-16. Sn l ng th n u
yn
M 114 198 24 1,6 ng Lt 131 142 8 25 264,2
Qu 252 266 26 4,8 an Ho 279 242 1 28 278,1
Qu 186 214 22 9,5 an Sn 208 216 0 27 280,8
La 263 246 23 5,5 ng Chnh 262 226 5 21 224,4
Th 171 183 22 6,4 ng Xun 169 166 6 17 203,2
Qu 228,1 252,6 24 3,5 Phong 256,3 233,9 8,3 28 283
K 136,0 151,8 159,1 92,3 170,1 175,0 170,8 Sn
T 127,6 140,7 146,6 87,3 113,8 118,0 161,4 ng Dng
Con Cung 119,1 131,8 149,7 146,5 163,3 188,9 251,8
An 202,4 181,9 242,3 243,6 257,1 314,8 339,3 h Sn
Th 218,7 197,7 261,3 227,2 237,3 290,6 330,5 anh Chng
H 229,0 23 7,1 215,6 ng Sn 160,0 176,0 0,6 21 250,2
V 117,5 145,6 Quang
H 147,0 105,7 140,8 146,6 147,9 163,3 ng Kh 90,0
Tu 0 117,3 128,3 150,2 149,7 yn Ho 122, 71,4
M 5 118,5 10 0,4 inh Ho 105, 103,4 2,4 12
B 2 170,2 5 19 5,3 Trch 189, 129, 9,2 21 218,4
Qu 1 339,4 35 2,1 ng Ninh 361, 245,0 2,7 38 366,6
L 6 366,0 ,8 39 4,2 Thu 366, 310 6,7 45 476
H 191,8 199,7 118,8 131,4 186,4 131,1 ng Ho
Dkrng 173,9 128,9 190,5 188,5 193,2
A 249,4 ,5 20 7,5 Li 255,6 211 2,4 24 283,1
Hi 78,9 n 1 159,4
Nam 222,8 4,6 Giang 22
Dkgei 241,8 4,8 25
Ngc 52,7 Hi 2 267,8
Sa 277,8 Thy 309,7
To n n v g ,11 43,85 233 2
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Vt nui ph bin trong khu vc l tru, b, ln v gia cm. Chn nui gia
sc em li mc doanh thu ln. Huyn Hng Kh doanh thu em li t chn nui

173
gia sc chim ti 80% nm 1998 v 65% vo nm 2002. Huyn Qu Phong, chn
nui gia sc cng chim trn 40% gi tr ca ngnh chn nui.
Bng 3-17. T trng ngnh chn nui mt s huyn bin gii pha ty
giai on 1997 - 2002
V: triu ng; %
Nm T trng cc ngnh
Qu
Phong
Hng
Kh
Dkrng A Li
Tng gi tr SXNN 45.600 14.785
Gi tr ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc
17.300
8.100
5.416
1997
T trng ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc (% ngnh
chn nui)
37,94
46,82
36,63
Tng gi tr SXNN 51.600 127.554 10.812 25.163
Gi tr ngnh chn nui
sc
20.000
9.000
38.500 2.199 4.515
- Trong : chn nui gia 30.800
1998
T trng ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc (%
c nu
38
45
30,
0,
,3 ,94 ,76
,0
18
0 8
20 4 17
ngnh
hn i)
Tng gi tr SXNN 54.800 148.539 . 26.608 16 041
G
- Trong : chn nui gia sc
21.300
9.300
39.060
30.040
8 3.69 i tr ngnh chn nui 2. 74 2
199
T trng ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc (%
c u
38,87
43,67
25,28 , 13,8
9
ngnh
hn n i)
66,02
17 92 8
Tng gi tr SXNN 6. 27.3 134.471 1 299 69
Gi tr ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc
37.864
28.003
1.571 4.323
200
T trng ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc (%
c nu
3 7 6 15,8
0
ngnh
hn i)
2 ,3
73,96
9, 4
Tng gi tr SXNN 149.583 6. 31.957 1 978
Gi tr ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc
34 53
25.065
6.21 .9 1.589 5
200
T trng ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc (%
chn nui)
1 9 9,36 19,45
1
ngnh
2 ,6
71,71
Tng gi tr SXNN 139.232
G h n
ng c nu s
0
9
i tr ngn chn ui
- Tro : hn i gia c
3 .206
1 .664

200
T trng ngnh chn nui
- Trong : chn nui gia sc (% ngnh
c nu
1
65,1
2
hn i)
2 ,69
(Ngun : Nin gim thng k cc tnh 2003)

174
Ln l loi gia sc ph bin nht, l ngun thc phm, dinh dng quan trng
i vi i sng con ngi nn thng c u t chn nui vi s lng ln. Do
c din tch ng c chn th nn
bin vi s lng ln. Trc kia phn ln gia sc c chn nui lm sc ko.
y y c m o xu gi n t n k n a
c chn nui lm thc phm.
h u ia ng gia tng (Bng 3-18), trong
tng nhanh nht l s lng u n. G sc c h trin khp mi i tr g
khu , ng i n nh v tng u qua cc nm. Ring cc huyn min ni,
trung du chn nui gia sc c u th pht trin nn tc tng nhanh hn.
n 3- g c m (co a hu bi gii pha y n 200
Huyn Tru B Ln Gia cm
b, tru cng l loi gia sc c chn nui, ph
Ng na m y c a v sn t, i ph g m ph sc o n gi sc
C n n i g sc, gia c m c chiu h
l ia , gia m p t n on
vc t

B g 18. S ln gia s c, gia n) c cc yn n t m 1

M g 74.000 n Lt 3.007 5.492 13.717
Quan Ho 104.900 5.118 9.695 13.762
Quan Sn 5.365 4.510 11.905 37.000
Lang Chnh 9.671 .731 1.4 4 3 1 0 156.000
Th ng Xun 20.516 6.770 24.420 314.300
Qu Phong 17.037 .205 4.4 1 7 8 5 144.000
K n 9 5 4.2 00 S 3.0 2 20.3 8 2 52 107. 0
T g g 4 5 .5 00 n Dn 6.4 7 25.9 9 24 98 159. 0
Co 7 7 0.9 00 n Cung 13. 10 11.3 1 2 56 230. 0
Anh Sn 18.321 15.741 49.329 575.000
Thanh Chng 29.495 28.066 81.336 619.000
H 3 8 .4 27 ng Sn 8.6 9 25.3 4 36 52 402.
V ua 6 9 1.6 00 Q ng 7.5 5 8.40 1 63 116. 0
Hng 4 9 2.3 00 Kh 14. 98 14.4 8 3 70 325. 0
Tu n 5.568 7.41 .1 5 0.00 y Ho 1 7 27 2 24 0
Minh Ho .96 76 0 3 4 11. 8 9.6 2 44.000
B Trch 5.207 35.260 62.365 344.000
Qung Ninh 3.984 5.708 34.887 258.000
L Thu 8.652 11.801 62.537 609.000
Hng Ho 3.194 9.287 15.713 36.600
Dkrng 4.499 2.575 8.014 47.764
A L 0.087 0.72 4.26 86.382 i
Hin 1.565 11.128 4.200 4.685 3
Nam Giang 8.039 5.300 1.265 3.944 2
Dkgei 1.464 9.389 - 5.971
Ngc Hi 813 6.212 7.088 -
Sa Thy 331 6.535 9.381 .000 49
Ton vng 9 710.143 182.57 264.934
( gim th 02)
chung, ng nhu c cng cao ca ng ngnh chn
nui v ang c quan tm pht trin nhiu hn, mng l
Ngun : Nin ng k 20
Nhn p u ngy i dn
i th y v cng tc

175
tim phng dch bnh c ch trin khai, cng c v m rng gip phng nga
v hn ch ly lan dch bnh. Cng tc k ch, gim st v si h mi trng, cng
tc qun l th trng mua bn gia sc, gia cm ngy cng c quan tm hn.
3
c huyn bi ha Ty n u vc u ngu cc sng sui
v nh i ni u th nn sn xut lm nghip l mt ngnh kinh t
q ng ca vng g t lm ng ng t nhin v r ng tp trung
c tch ln, g cy ph chim din tch nh (Bng 3-21). S
phn b t lm nghip khng u gia cc huyn. Cc huyn c din tch rng
trng tp trung, rng khoanh nui ln ung, Thanh C , Tuyn Ho,
huyn c din tch ln nht gn 47 nghn ha.
Bng 3
Nm
nui Ho
Qu K Tng Con Anh Thanh Hng V

Hng
Kh
im d n
.2.1.2. Ngnh lm nghip
C n gii p m kh n ca
i a h chim
uan tr . Tron hip r ng tr
him din t trn n tn
l Con C hng
Hng Sn, trong Hng Sn l
-19 : Tnh hnh chn nui (1000 con) ca cc huyn bin gii t Thanh Ho n H
Tnh giai on 1997 - 2001
Vt Mng Quan Quan Lang Thng
Lt Sn Chnh Xun Phong Sn Dng Cung Sn Chng Sn Quang
Tru
2,2 2,889 2,869 8,4 19,638 9,297 30,473 8,114
B
4,8 10,334 8,242 5,194 8,6 28,195 28,799 96 8,353
Ln
7,232 16,923 10,802 10,748 22,024 18,426 64,080 35,174
D 2,566 1,434


1997
45
Gtia
cm 602,778
Tru
3,058 2,91 9,3 1 7 6 2,095 8 8,5 20,11 82 3,018 31,02 ,735 10,97
B
9,558 7,086 8,73 8,659 11,29 8 2 9 5,216 5,5 7 28, 7,307 24,75
Ln
16,897 10,835 10,8 22,121 18,766 14,388 64,15 34,669 30,921 13,190
D 2,009 0,920 5

1,5
1
Gtia
cm 45 1
998
85 621,1
Tru
2,15 3,215 3,03 20,2 9,466 13,565 113 8 3 9 8,507 4 31, ,189 10,54
B
5,8 9,583 6,88 7,61 8,581 11,989 203 2 7 7 5,027 9 29, 8,702 20,86
Ln
19,104 15,222 35,8 13,9 15,620 10,088 9,912 21,694 64,509 30,193
D 1,5 2
315,345
26 ,24 6,340


1999

52 265 599,336 4,238
Gtia
cm
Tru
13,85 8 ,074 7.321 13,75
B
1 2 6 2,396 8,414 9.505 20,87
Ln
15,648 3 5 62 11.035 33,16
D 1,7
4,3


2
Gtia
cm 271,4 3
000
20 115
Tru
36 20,516 17,037 3,092 6,447 13,710 18,321 495 8, 8 3,007 5,118 5, 5 9,671 29, 6 7.505 39 14,49
B
5,492 9,695 4,51 6,770 7,205 20,358 25,959 11,371 15,741 28,066 25,384 8.409 3,731 14,521
Ln
13,7 11,9 24,420 18,365 24,252 24,598 20,956 49,329 336 3 0 13,717 62 05 11,404 81, 6,452 11.663 32,37
D
4,15

2001
cm 74 104,9 37 156 314,3 144 107 159 230 575 619 402,275 116 325
Gtia
(Ngun : Nin gim thng k 2002)

176

Bng 3-20 : Tnh hnh chn nui (1000 con) ca cc huyn bin gii t Qung Bnh n
Kon Tum giai on 1997 - 2001
Nm
Vt
nui
Tuyn
Ho
Minh
Ho
B
Trch
Qung
Ninh
L
Thu
Hng
Ho
Dkrng A Li Hin
Nam
Giang
Dkglei
Ngc
Hi
Sa
Thy
Tru
5,25 5,168 3,909 4,076 6,314 3,005 4,232 1,469
B
16,86 15,294 33,91 8,818 18,366 11,076 2,431 5,946
Ln
24,528 9,875 59,713 41,58 60,261 11,134 5,3 4,165
D 1,130 0,857
1997
Gia
cm 41,6 35,86
Tru
5,334 4,918 2,984 4,155 25 6,374 3,199 4,276 1,4
B
17,554 14,865 34,144 9,347 17,868 9,495 2,5 5,94
Ln
25,614 9,986 59,432 38,677 59,423 14,498 5,512 4,632
D 1,44 1,006
1998
Gia
cm 42,3 54,5
Tru
5,414 4,648 4,059 4,235 6,485 3,226 4,345 0,05
B
17,922 14,594 34,844 9,632 18,77 9,632 3,3 0,72
Ln
26,741 10,031 60,264 39,203 62,268 14,961 5,714 4,25
D 1,213 0,58
1999
Gia
cm 42,5 49,6
Tru
5,47 4,602 4,134 4,275 6,531 3,183 4,333 0,04 1,541 1,178 1,432 0,797 0,519
B
14 18,169 ,706 35,286 9,525 18,897 9,398 2,934 0,576 4,770 4,402 5,915 6,510 6,566
Ln
27,482 10,106 60,384 40,994 63,538 14,995 6,193 3,4 10,85 8,164 8,063 7,046 8,603
D 1,245 0,813
2000
Gia
cm
43,23 50,5 35,3 24,4 - - 48
Tru
5,568 3,964 5,027 3,984 8,652 3,194 4,499 0,087 1,565 1,265 1,464 0,813 0,331
B
17,417 11,768 35,260 5,708 11,801 9,287 2,575 0,72 4,685 3,944 5,971 6,212 65,35
Ln
27,125 9,602 62,365 34,887 62,537 15,713 8,014 4,26 11,128 8,039 9,389 7,088 9,381
D 1,37 0,786
2001
Gia
cm
240 44 344 258 609 36,6 47,764 86,382 34,2 25,3 - - 49
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Bng 3-21. Phn b din tch t lm nghip cc huyn bin gii pha ty nm 2001
Huyn
Din tch t nhin
(km
2
)
Din tch rng trng tp
trung (ha)
Din tch rng
khoanh nui (ha)
Mng Lt 808,65 20100 4.234
Quan Ho 996,47 46420 2.800
Quan Sn 931,08 39000 -
Lang Chnh , 200 586 32 15600 1.
Thng Xun 1.105,06 150000 24.000
Qu Phong 1 3 2 .895,4 7300 .500
K Sn 20300 2.5 2.094,8 00
Tng Dng 126900 1.478 2.806,4
Con Cung 317700 38. 1.744,5 700
Anh Sn 597,5 18600 4.200
Thanh Chng 1.127,6 84300 13.040
Hng Sn 172000 45. 1.101,32 000

177
Din tch t nhin
(km
2
)
Din tch rng trng tp
rung (ha
Din tch r
khoanh nui (ha) t )
ng
Huyn
Hng Kh 1.299,12 609 00
Tuyn Ho 18000 14 1.149,4 .420
Minh Ho 14700 1.120 1.410,1
B Trch 2.,123,1 1.36 800
Qung Ninh 11800 2.5 1.190,9 00
L T 278700 3.000 hu 1.410,6
Hng Ho 1.150,7 427 732 00
Dkrng 1.223,3 16400 588
A Li 1.229 34300 1.383
Hin 1.712,5
Nam Giang 1.836,5 3800 376
Dkglei 1.484,9 28500 140
Ngc Hi 2.00300 823,9
Sa Thy 2.65300 1. 2.411,9 700
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Ho Trch Ninh Thu Li
Din tch t rng trng tp trung v t rng khoanh nui chim din tch
ln nhng gi tr sn xut lm nghip ch chim di 20% tng gi tr sn xut nng
- lm - ng nghip (Bng 3-22).
Bng 3-22 : Gi tr sn xut lm nghip mt s huyn bin gii pha ty
giai on 1997 - 2001
V: triu ng
Nm
Loi
hnh
Hng
Sn
Hng
Kh
Tuyn
Ho
Minh B Qung L
Dkrng
A
Tng 32.454 8.054 4.228 20.348 7.457 14.187 1.665 7.723
Nui 6.928 884.8 296
1997
Khai
thc
20.094 780,3 7.438
Tng 63.749 8.418 3.434 21.438 7.815 15.148 4.26 7.56
Nui 45.528 2.332 280
1998
Khai
thc
12.221 1.928 7.28
Tng 21.736 69.69 7.543 3.272 20.468 8.254 17.536 2.139 7.077
Nui 45.834 1.01 425
1999
Khai
thc
23.856 1.309 6.652
Tng 27.608 60.107 6.862 3.323 17.129 9.453 16.593 4.133 7.767
Nui 41.515 1.944 3.289
2000
Khai
thc
18.592 2.19 4.171
Tng 29.606 59.015 4.056 9.66
Nui 41.573 1.6 2.989
2001
Khai
thc
17.443 2.456 6.671
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Gi tr sn xut lm nghip ch yu do khai thc g, lm sn v trng rng
mang li. Dch v lm nghip em li gi tr kinh t rt thp. Trong thi k t 1997

178
n 2001 mc tng trng gi tr lm nghip ca cc huyn khng n nh. C
th, trn a bn huyn Hng Kh gi tr sn xut lm nghip tng t 32.454 triu
ng nm 1997 ln 69.690 triu ng vo nm 1999. Gi tr lm nghip ca huyn
Trch t 20.347,8 triu vo nm 1997, n nm 2000 gim xung cn 17.129
triu ng.

B
20
40
60
70
80
30
50
T
r
i

u

(

)
1997 1998 1999 2000
10
0
H

n
g

S

n
H

n
g

K
h

T
u
y

n

H
o

M
i
n
h

H
o

T
r

c
h
Q
u

n
g

N
i
n
h
L

T
h
u

k
r

n
g
A

L

i
2001

Hnh 3-9 : Gi tr sn xut lm nghip cc huyn bin gii pha ty
giai on 1997 2001

chm sc, tu b rng, by mt s sn phm

lm sn ch yu ca mt s huyn bin gii pha ty t Thanh Ho n Kon Tum
gi on 199
yu c khai thc t rng trng, gii quyt nhu cu g cho xy
dng, cht t cho nhn dn trong huyn, trong tnh v cc tnh khc (c bit l cc
tnh vng ng bng).
g 3- ho th nhu c g v ci ngy mt tng nhanh. Lu lng ci
khai thc Hng Sn nm 1999 l 9000 m
3
th n nm 2001 con s ny l 11229
m R m 1 ng g khai thc l 350.5m
3
n 2 sn l ng s
khai thc ln ti 390m
3
. iu cho thy mc tc ng ln rng ngy cng ln.
S n phm lm nghip ch yu l rng trng tp trung, trng cy phn tn,
khai thc g v lm sn. Bng 3-23 trnh
ai 8 2001.
G, ci ch
Bn 23 c y u v
3
. ak ng n 999 l , 001

179
Bn c r t r l rng u ngun) khu vc
n gi o ln t i n i iu k h , hn c nh
h n gi l v u chm sc, bo v v trng rng
trn ht trin
qua cc nm. C th, din tch rng c chm sc v bo v Dkrng nm 1997
l 150 ha th n nm 2001 tng ln 588 ha. Huyn A Li c din tch rng c
chm sc bo v l 585 ha nm 1998, v tng ln 1.100 ha nm 2000 (tng 515 ha).
nh gi t v m kinh t, ng ( c bit
y cn c tr t v m sinh th h : c to in k hu h
ng kh ng ca , bo, t,.... V y, kh
c ch g p v t nhiu kt qu kh quan, th hin s tng din tch

Bng 3-23. Mt s sn phm lm nghip ch yu
Nm
Sn phm Hng Sn Con Cung Dkrng A Li
Rng trng TT (ha) 670 267 155,1
Cy phn tn (1000 cy)
480 900 52
Chm sc rng (1000 cy) 25660 718 585,1
Khai thc g ( m ) 2520 294,5 2400
3
1998
Khai thc ci (ste) 6700 26000 17000
Rng trng TT 1000 3350 200 180,9
Cy phn tn 385 98,5 30
Chm sc rng 23275 600 607
Khai thc g 9000 1800 350,5 1404
1999
Khai thc ci 24500 21000 16500
Rng trng TT 1100 3500 240 766
Cy phn tn 675 117 35
Chm sc rng 38200 670 1100
Khai thc g 9000 1663 400 350
2000
Khai thc ci 59501 22500 17024
Rng trng TT 1500 180 620
Cy phn tn 104 55
Chm sc rng 588 780
Khai thc g 11229 390 135
2001
Khai thc ci 23300 18500
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Hin nay, cng tc trng v bo v rng ca cc huyn ang l nhim v
quan trng, do cc d n pht trin lm nghip trn a bn c thc hin tt
(d n 327, d n 773, d n 5 triu ha rng...), cht lng rng c ch ,
ngoi cy trng bn a nhiu loi cy c kho nghim v c trng rng ri,
bc u p ng c yu cu v nguyn vng ca ngi dn, va c gi tr v mt
kinh t va c kh nng bo v mi trng cao nh : keo l chm, keo tai tng,
bch
hn ch p lc ln rng t nhin.
n, mung en,...Nh cng tc trng rng ngy cng c y mnh che
ph rng tng ln ; nhu cu ci un v g xy dng c gii quyt, gp phn

180
Nh vy, c th ni ngnh lm nghip ca cc huyn bin gii pha ty tuy
c mc tng trng chm, khng n nh nhng cng tc khoanh nui, bo v v
trng rng c y mnh ; s kh i th a c g, ci c s iu tit mt cch hp
l. Cng tc thanh tra, kim tra cc v
c tng cng v ngy cng c
3.2.1.3. Ngnh thu sn
Trong 27 huyn bin gii t Thanh Ha n Kom Tum ch mt s huyn ven
bin nh u g h T
ng i pht trin, cc huyn cn li hu ht thuc trung du, min ni, din
r t s nh i t s xu a n n ny h c m i 5%
gi s x n n ip
Trong ngnh thu sn, hot ng khai th u trn thu sn mang li
r k nh ca Ng nh v h cn v ch u n c
t trin. cc huyn ven bin hot ng khai thc hi sn mang li gi tr cao
chim i 80 ng gi c li, cc huyn trung du min
g h nui trng hu sn
t n 9 % ng g tr ng h thu sn
g 4 k t v i t g
c u i i a 20
Sn lng (tn)
Huyn
Sn lng (tn)
vi phm lm lut, phng chng chy rng
hiu qu.
B Tr ch, Q n Nin , L hu c hot ng nui trng v nh bt thu
sn t
tch nu i t ng hu n n n g r n t c g h c hi d
tng tr n ut ng gh .
c v n i g
gi t i t o nh t. dch u ngh c bin th s ha
ph
hn, t % t tr ngnh thu sn. Ng
ni n n t mang li gi tr ln hn so vi nh bt thu sn,
chim r 0 t i n .

Bn 3-2 . Sn lng hai hc nu rn thu sn
ca c h yn b n g i ph ty n m 01
Huyn
Mng Lt 28 Minh Ho 39
Quan Ho 65 B Trch 5.386
Lang Chnh 27 Qung Ninh 797
Qu Phong 198 L Thu 1.746
K Sn 62 Hng Ho 48
Tng Dng 116 Dkrng 3,9
Con Cung 1.388 A Li 190
Anh Sn 279 Hin 176
Thanh Chng 673 Nam Giang 30,5
Hng Sn 33,9 Ngc Hi 54
Hng Kh 294 Sa Thy 209
Tuyn Ho 404 Ton vng 17.493,4
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Tng sn lng khai thc v nui trng ca cc huyn bin gii nm 2001 t
17.493,4 tn. Cc huyn c sn lng khai thc v nui trng t mc cao l B
Trch (5.386 tn), L Thu (1.746 tn) v Con Cung (1.388 tn).

181
Loi thu hi sn nh bt v nui trng ch yu l c, tm, trong c l
i tng nh bt v nui trng chnh (Bng 3-25).

Bng 3-25. Sn lng nh bt v nui trng (tn) mt s loi thu hi sn ch yu ca mt
s huyn bin gii pha ty t 1998 2001
1998 1999 2000 2001

nh bt Nui nh bt Nui nh bt Nui nh bt Nui
Mng lt 16 20
Quan Ho 55 60
Quan Sn 41 45
Lng
Chnh
31 35
Thng
Xun
128 200
Thanh
chng
404,7 237,9 565,5 483 673
Tuyn
Ha
125,3 106,1 217,5 189 369 326 404
Minh Ho 50,3 28 43,5 22,1 45 22 39
B Trch 4293,5 67,9 5019,5 108,4 6515 119 5386
Qung
Ninh
652 120 604,6 143,6 629 152 797
L Thu 1369 335 1683 420 2105 465 1746
Hng
Sn
- - 280 260 350
Con
Cung
1128,5 240 1143,9 287 1302,5 365 1388
Dkrng 2,6 0,4 3,05 0,2 3,15 0,5 3,9 0,8
A Li 111,5 104 128,1 122 183 176 189,2 183
(Ngun
n, n nm 2000 t 6.415 tn, tng 2.121,5
tn. Hu
c bin php k thut nh bt v nui trng.
Phng thc n u n canh v thm
canh. Hnh thc nui c la th im qu cao l mi t
p ua g ti ch n ng c
m t p the goi a, nu c l b v ui c ngt c hiu qu cng
l hng pht trin tt cho cc huyn trong khu vc.
: Nin gim thng k 2002)
Sn lng thu sn tng hu ht cc huyn th. Sn lng thu hi sn ca
huyn B Trch nm 1998 l 4.293,5 t
yn Qung Ninh tng sn lng khai thc v nui trng nm 2001 l 797 tn,
tng 145 tn so vi nm 1998. Tng sn lng khai thc v nui trng thu sn
huyn L Thu nm 1998 l 1369 tn, n nm 2001 tng ln 1746 tn.
Nhn chung, sn lng thu sn ca cc huyn tng nhanh nh ch u t
pht trin c v phng tin cng nh c
ui q g canh chuyn dn sang hnh thc bn thm
huyn L Thu t hiu
t trin h q n trn lm n o ph hn r trn a bn c huyn trong
cc n i o. N r i ng n c n

182
3.2.1.4. Cng n ip v iu th cn hip
Cc ngnh cng nghip v tiu th cng nghip trn a bn cc huyn kh
ng b o gm ngnh cng n hip ai thc - ch bin vt liu xy dng, cng
ip ho cht, cng nghip c kh, cng nghip ch bin g v lm sn, cng
p ch bin giy, cng nghip ch bin lng thc v thc phm, cng nghip
ut hng tiu dng v cc sn phm may mc, cng nghip sn xut v phn
i c,...Trong , ngnh cng nghip ch bin c coi l ngnh c tim
g v nguy (c gh ch lng thc, thc phm, hng tiu dng,
may mc g nghip ch bin v lm sn). Cc ngnh ny ph bin v
tri n u h cc huyn. y cng l ngnh chim t trng cao nht
g tn i tr n x a ng nh c nghi
Lc lng lao ng trong cng nghip rt nh so vi lao ng nng nghip,
gi tr ngn y l ng p g k cho nn kinh t, khong 10% tng GDP.
Ngnh cng nghip, tiu th cng nghip trn a bn cc huyn tuy ch a
tri nh ng nhp pht trin kh n nh theo h gia t tr
tng thu nh p kinh (Bn 3-26
t cng nghip mt s huyn bin gii pha ty
gh t g ng
a d a : g kh
ngh
i ngh
sn x
phi n, n
nn n liu ng n ip bin
hng , cn g
pht n m h h t
tron g g s ut c ng p vi s c s sn xut ln nht.
song h n i c g n

pht n m nh ng tng ng
trong t g ).
Bng 3-26. Tnh hnh sn xu
giai on 1997 - 2001
V: c s; ngi; triu ng
1997 1998 1999 2000 2001
Huyn
S
c
s
SX
S
lao
ng
Gi tr
S
c
s
SX
S
lao
ng
Gi tr
S
c
s
SX
S
lao
ng
Gi tr
S
c
S
lao Gi tr
S
c
S
lao Gi tr
s
SX
ng
s
SX
ng
Mng
Lt
42 64 23 40 60 74 35 65 79
Quan Ho 52 91 519 76 109 530 76 s 812
Quan Sn 31 56 115 210 260 205 205 266 704
Lang
Chnh
268 512 2.312 296 424 2.327 305 467 2.477
Thng
Xun
385 582 966 383 554 985 388 610 1.008
Qu
Phong
3.009 1.971 1.563 1.624 1.701
Anh Sn 12.334 13.539 14.591
Con
Cung
12 86 12 97 2.827 2.836 2.930
Thanh
16.090 18.
Chng
013 18.900 20.203 21.551
Tng
Dng
2.397 2.500 2.613
K Sn 1.212 448 457
Hng
Sn
900 1.137 9.843 847 1.158 8.952 844 1.153 9.419
Hng
Kh
593 9.132 640 9.870 639 9.730 746 10.050
Dkrng 61 68 163,9 99 111 191,6 106 126 303,1 113 140 402,3 125 156 548
A Li 81 129 1.206,4 103 175 1.113,1 97 154 1.212,3 79 134 1.141
(Ngun : Nin gim thng k 2002)


183
Hu ht cc c s sn xut u do a phng qun l, thnh phn kinh t c
th l ch yu, c rt t cc doanh nghip nh nc hot ng trn a bn.
Nhn chung, ngnh cng nghip pht trin khng u gia cc huyn trong
vng. Mt s huyn c ngnh cng nghip pht trin kh mnh nh: Thng Xun,
Lang Chnh th hin s c s sn xut, s lao ng v gi tr sn xut. Phn ln
cc c
a bn huyn Dkrng mi ch c 61 c s sn xut cng
n
sn xut, thu ht 156 lao n nm 1998 c 31 c s
sn xut vi 56 lao ng, n nm 1999 tng ln 205 c s sn xut vi 266 lao
n vo vic chuyn i c cu kinh t
v c c ao g c n he ng t n s c g
t rng v s l o ng n nghip
C cu sn phm cng nghip v tiu th cng nghip kh a dng, trong
u l c sn p m c g h cn nghi h bin l ng thc - thc phm,
in lm n nh u, bia, cc sn phm xay st, qun o may mc sn, gi
n ,.. Tuy l ngnh ti m nn v c c s sn xut l n n
b n ng - l sn u m nh , tran i b k hut, dy chuyn cng
lc u ng s t nh a p ng c nhu cu ch bin cc sn phm nng
- g sn do sn p m
tr h tr n th t v ph ln c n hm nng n xu th k
v s lng, quy m v cht
lng
hn phi in nc tuy c t c s sn xut,
em li gi tr thp nhng y l mt ngnh quan trng p ng nhu cu in nc
i dn trong khu vc. V vy, ngnh ny cn c
u t
s sn xut c qui m nh, s t lao ng.
S c s sn xut v s lao ng cng nghip tng nhanh trong nhng nm
gn y. Nm 1998 trn
ghip v tiu th cng nghip vi 68 lao ng th n nm 2001 c 125 c s
ng. Trn a bn huyn Quan S
ng. Vic pht trin cng nghip gp ph
u l n a v g t o h tng tr g v lao ng ng n hip,
gim t a n g .
ch y c h a n n g p c
ch b s r ng
t, b gh . c g s hng cc c
s ch in m c q y g th t t
ngh h , c u ch
- lm ng nghip v nng cao cht l n phm, , h cha c sc
cnh a
qua ch bin nn gi tr kinh t ca sn phm thp. y l mt hn ch, i hi cn
n rng n c s p sn v t hng
phi tng cng cc c s ch bin nng - lm sn c
trong thi gian ti ph hp vi tim nng nguyn liu ca vng.
Ngnh cng nghip khai thc khong sn v vt liu xy dng; cng nghip
c kh, cng nghip luyn kim, cng nghip ho cht v mt s ngnh khc ch pht
trin mt s huyn th c tim nng vi s t c s v quy m sn xut nh. Cc
sn phm ca ngnh ny l vi, , si, ct, cc sn phm t kim loi v phi kim
loi,... (Bng 3-27).
Ngnh cng nghip sn xut v p
cho sn xut v sinh hot ca ng
pht trin, c bit l trong nhng nm ti khi nhu cu tiu th in, nc
ngy cng cao.

184
Ngoi cc sn phm trn cn cc sn phm nh: bn gh, ging t,... v mt
s sn phm c trng cho tng huyn trong khu vc nh: nm bng lau (Qu
Phong), thm ay (Thanh Ch
Tuy chim t trng nh trong tng gi tr sn xut nhng tiu th cng
nghip ang ngy cng in
phng (ngun lao ng di do, nguyn liu phong ph, sn c), gp phn gii
quyt cng n vic lm v thu nhp o ngi lao ng, ng thi gp phn
chuyn dch c cu kinh t nng thn.
Bng 3-27. M sn phm nghip ch yu nm 20
Huyn c
3
)
Khai th
ct, s
(m
3
)
Vi
(tn)
Gch
nung 1
vin
Ngi
nung
10
3
vin
Xay st
(tn)
May
mc (ci)
xut
loi
)
Ru
bia (10
3
lt)
ng),...
c pht tr da trn cc ngun lc sn c ca a
to ch
t s cng 01
c
i

0
3

SP sn
t kim
3
(m
Ch Khai
bin g
3
th
(m (m )
Mng
Lt
75 1.500 1.100 700
Quan
Ho
.700 604 621 11
Quan
Sn
00 466 3.200 3.300 7
Lang
Chnh
600 1 2,1 320 6.
Thng
Xun
7,5 13.000
Qu
Phong
1 3.000 674.00 326.000 1.806 21.954 1.66 0
Con
Cung
,8 100 185 40,8 6.400 1.260 205.67 18
Thanh
Chng
31.920 1.740 800 43.788 44.160 3.930
Hng
Sn
0 4.360 28.300 105 2.390 28.306 83.000 105 1.74
Hng
Kh
100 12.900 4.
Tuyn
Ho
3.350 700 48.000
Minh
Ho
58.000 3.125 460
B
Trch
307.000 9.522
Qung
Ninh
61.000 191.000
L Thu 150.000
Dkrng 807 9.554 461 10.619
A Li 119 4.950 87,5 804 6.420 2.586 10,5
Dkglei 3.740 750
Sa Thy 420 3.300

(Ngun : Nin gim thng k 2002)
Cc ngnh th cng ph bin trong khu vc l may mc th cng, an lt cc
sn phm my tre (gi my, gh my,...), ch bin thc phm (lm u, lm bn),...
Cc sn phm ny ngoi phc v nhu cu hng ngy ca ngi dn cn
xut khu di dng th cng m ngh (cc sn phm may an, tre an,...), gp
phn nng cao gi tr sn phm, tng thu nhp.

185
3.2.1.5. Ngnh thng mi v dch v
Lc lng lao ng trong ngnh thng mi chim mt t l rt nh, di 3%
tng la
-
50% t
tng gi tr ca ngnh thng mi v dch v th ngnh thng mi c
ng gp ln nht, chim trn 80%; gi tr ngnh dch v (dch v du lch, khch
sn nh hng) ch ng tng dn.
ng i
nhanh sau ngnh cng nghip xy dng (Bng 3-28). T trng ngnh thng mi
dch v
Huyn Thanh Chng nm 1999 mi c 664 c s tham gia vo hot ng
ny cng tng ng k.
o ng x hi, nhng li c ng gp ng k vo thu nhp quc dn.
Thng mi, dch v l ngnh kinh t c GDP ng th 2 sau ngnh nng - lm -
ng nghip, tu tng huyn m t trng ca ngnh ny dao ng trong khong 30
ng GDP, trung bnh 35%.
Trong
a cao, nhng c xu h
So vi cc ngnh khc, thng mi v dch v c tc pht trin t
tng lm cho c cu kinh t chuyn dn theo hng tch cc: gim t trng
nng - lm - ng nghip.
thng mi, dch v, n nm 2001 s ny ln ti 1.337 n v. Huyn Hng
Sn nm 1999 c 849 n v kinh doanh thng mi dch v vi 992 ngi t mc
doanh thu 65.000 triu ng, nm 2001 s n v ny tng ln 897 vi 1.030 ngi
tham gia t mc doanh thu 90.000 triu (tng 25.000 triu so vi nm 1999).
Nh vy, ta thy cng vi s gia tng v s lng cc n v, s lao ng
tham gia hot ng trong lnh vc thng mi, dch v v gi tr sn xut t ngnh
Bng 3-28. Hot ng kinh doanh thng mi, dch v mt s huyn thuc khu vc bin
gii pha ty giai on 1998 - 2001
1998 1999 2000 2001
Huyn
S
n
v
S lao
ng
Gi tr
SX
S
n
v
S lao
ng
Gi tr
SX
S
n
v
S lao
ng
Gi tr
SX
S
(v)
(ngi) (tr.ng)
(v)
(ngi) (tr.ng)
(v)
(ngi) (tr.ng)
(v)
(ngi) (tr.ng)
n
v
S lao
ng
Gi tr
SX
Qu
Phong
252 319 394
Con
Cung
474 521 484 546 476 528 574
Thanh
Chng
664 678 1.337
Hng
Sn
849 992 65.000 887 960 70.000 897 1.030 90.000
Tuyn
Ho
615 651 680 741
Minh 325 346 Ho 270 304
B Trch 2.415 2.940 2.356 2.356
Qung
Ninh
818 859 900 1.025
L Thu 1.559 1.701 1.760 1.880
Dkrng 192 199 210 219 226 237 275 288
A Li 16.296 16.940 19.500 20.001
(Ngun : Nin gim thng k 2002)

186
3.2.2. Kt cu h tng v c s vt cht k thut
Hu ht huy c c n bin gii t Thanh Ho n Kon Tum thuc khu vc vng
su, v
khu vc nhn
chung cn yu km, phn nh trnh pht trin kinh t ca cc a phng thp.
cu v phng thc pht trin kinh t cn y mnh
xy d
Tng s x S x c ng t T l (%)
ng xa; a hnh phn ho a dng v phc tp vi mc chia ct su, chia
ct ngang ln; iu kin kh hu khc nghit; dn c phn b phn tn,... gy nhiu
kh khn cho vic xy dng c s h tng. C s vt cht h tng trong
Cng vi vic chuyn i c
ng c s h tng trong khu vc.
3.2.2.1. Mng li giao thng
Giao thng vn ti ngoi vai tr l phng tin i li ca ngi dn cn ng vai
tr cc k quan trng trong vic thu mua, trao i, lu thng, vn chuyn hng ho v
phn phi sn phm gia cc huyn, v vi cc khu vc xung quanh, gp phn thc y
sn xut pht trin, do c th coi giao thng l huyt mch ca nn kinh t.
Bng 3-29. Hin trng mng li giao thng ca mt s huyn nm 2001
Huyn
Mng Lt 7 6 85.71
Quan Ho 18 16 88.89
Quan Sn 11 9 81.82
Thng Xun 20 17 85,00
Lang Chnh 11 9 81.82
Qu Phong 13 12 92.31
K Sn 21 16 76.19
Tng Dng 21 13 61.90
Con Cung 13 12 92.31
Anh Sn 20 15 75.00
Thanh Chng 37 37 100.00
Hng Sn 3 100.00 1 31
V Quang 12 1 8.3
Hng Kh 22 20 90.91
Tuy 94. n Ho 18 17 44
Minh Ho 1 13 8 5 6.67
B Trch 30 27 90.00
Qung Ninh 15 4 9 1 3.33
L 28 100.00 Thu 28
H 21 1 1 ng Ho 2 00.00
Dkrng 13 9 69.23
A Li 21 11 52.38
Hin 21 4 66.67 1
Na 7 77.78 m Giang 9
D 12 91.67 kglei 11
Ngc Hi 7 100.00 7
Sa 100.00 Thy 9 9
To 476 40 94 n vng 2 .72

187
Mng li giao thng tro g vng ph u theo ai chi ng y
v Nam - Bc. Theo chiu Bc N Ch Minh x ua 1 /27
huyn thuc vng bin gii pha ty, l ng lc cho vic ph
trong khu vc v c nc.
C bin gii ca Vit Nam t p vi Lo am hia g
qua hng chc ca khu (ca
Lalay, A Li, Lao Bo,...), cc huyn ny nm trn hu ht cc tuyn giao thng
quc t ni Vit Nam vi Lo, Cam Pu
xuyn 14, 16, 20, 48, 104, 110),
i hng ho, giao lu vn ho,... gia Vit Nam vi mt s nc Nam .
y cng chnh l cc tuyn c vc ph ng c h n
khu vc pha ty (cc tuyn ng ng - Ty), gp phn giao lu, trao i hng
ho gia min ni vi ng bng v duyn hi ven bin.
t, xuyn cc huyn cn nm trn cc tuyn
ng
, mt giao thng ng b l 0,9 km/km
2
, rt thp so vi bnh
qun ca c nc 6,1 km/km
2
. Trong 111 km ng t (101 km ng quc l, 10
k y n
cc n l n g n 14 c 27
km u. H t ng cc cng nh (cu, mt ng) cha ng b nn
nhi hot trong ma a gp nhiu kh khn. y l yu t hn ch
ng k vi kh nng khai thc tim nng v ph
b l ng tin vn ti quan trng, chim trn 80% tng khi lng
hng ho v hnh khch vn chuyn, lun chuyn. Khi l g hng h hnh
khch vn chuyn, lun chuyn ngy cng gia chng t gnh gia g vn
n n b ch y h u - T
am c tuy n ng H uyn q 6
t trin kinh t - x hi
c huyn ip gi v C Pu C thn
khu Cha Lo, Thng Th, Thanh Thu, Nm Cn,
Chia, Thi Lan, Mianma,... (cc tuyn ng
s 7, 8, 9, 12A, gp phn vo vic bun bn, trao
ng
ng ni c huyn khu a vi c uy
Ngoi cc tuyn xuyn Vi
lin tnh, thun li cho vic giao lu, bun bn v phn phi sn phm (c
bit l cc sn phm nng lm nghip) vi cc huyn khc, tnh khc, vng khc.
Mng li giao thng trong khu vc ch yu gm ng b (ng t) v
ng thy.
Giao thng ng b
Hu ht cc huyn l u c ng t n tn x (Bng 3-29). Ton vng
c 401/463 x c ng t n trung tm x, chim 86,61%.
a s ng giao thng l ng , ng cp phi v ng t, ch c
mt s tuyn ng lin huyn, lin x l c tri nha hoc b tng. Mt
ng thp, cht lng ng km. Ngay huyn Dkrng nm trn tuyn ng
giao thng xuyn
m hu l) tr quc l 9 ang nng cp, sa cha c cht lng ng kh tt,
tuyn c i nhn chu g b xung cp v h hn hiu, ring quc l
ng x h tr cng,
u tuyn ng m
t trin kinh t, x hi trn a bn.
ng ph
n o v
tng, n o thn

188
ti ngy cng c n tm, p nhu cu
kh o ca c huyn ni ng, ca c ni ch .
hung, hng giao t ng ng b trn a bn cc tnh phn no
p c nhu c vn chuyn ng ho v khch p phn th n tt
vai g chuyn c Nam v ng - T y nhin t lng g cn
thp, xung cp nhanh do c im kh hu v a hnh gy nn, vic giao thng vn
ti cn gp nhiu kh khn, cn quan tm :
ng g thu:
thng thc hin bng h thng
ng sng. Trong , quan trng nht l cc v cc nh ca sng
ng Ba Lng,.... Phng tin vn ti ng sng
ch yu l x lan v thuyn cc loi (c thuyn gn my v thuyn g). Trong nhng
nm gn nh khch v hng ho ng sng c xu hng
gia tn
c
ph
, bu trm.
qua ng pht trin kinh t, vn chuyn hnh
ch, hng h c ri nc ung
Nhn c h t h
ng u h hnh , g c hi
tr trun B y. Tu , ch n
c
Giao th n
Giao ng thu ca cc huyn ch yu
sng nh n nh
Lam (sng C), sng Ngn Su, s
y khi lng vn ti h
g (Bng 3-30).
Nh vy, tuy lng hng ho v hnh khch vn ti bng ng sng nh
hn so vi ng b nhng y vn l phng tin vn chuyn quan trng v r tin,
c bit l i vi khu vc min ni nh cc huyn bin gii pha ty.
3.2.2.2. Thng tin lin lc
Mng li thng tin lin lc ca cc huyn c bc pht trin nht nh,
ho nhp vi mng li quc gia v quc t. Hin nay, mng li thng tin lin l
kn hu ht cc x trong huyn, gm cc bu cc huyn, x.
H thng trang thit b ng b, bao gm c thit b truyn dn c kh
nng lin lc vi trung tm tnh v vi cc tnh khc trong c nc v vi nc
ngoi. S x c trang b in thoi chim trn 80%. Nhiu huyn c 100% s x
c trang b in thoi nh A Li (21/21 x), Thanh Chng, Anh Sn, Ngc Hi.
Tuy vy, h thng thng tin lin lc ti vng su, vng xa cn gp khng t kh
khn do hn ch v ng giao thng cng nh kh nng u t m rng mng li
in thoi
3.2.2.3. Mng li in
in l ngun nng lng quan trng i vi sn xut, pht trin kinh t cng
nh i sng ca nhn dn. n nm 2001 ton vng c 329/464 x c in,
chim 70,91% (Bng 3-31). Hu ht cc x ny u s dng in li quc gia.


189
Bng 3-30. Khi lng hng ho, hnh khch vn chuyn v lun chuyn ca
mt s huyn t 1999 -2001
V: 1000 ngi; 1000tn; 1000 ngi.km; 1000 tn.km
Nm
Khi lng hnh khch, hng ho vn chuyn, lun
chuyn
Hng
Sn
A
Li
Con
Cung
Tng 37,12 272
ng t 37,12 224 Vn chuyn
ng sng 48
Tng 1.202,5
ng t 1.202,5
Lng hnh khch vn
chuyn, lun chuyn
Lun chuyn
ng sng
Tng 49,4 31,75 7
ng t 45 31,75 6 Vn chuyn
ng sng 4,4 1
Tng 1.350 303,53 252
ng t 1.300 303,53 135
1999
Lng hng ho vn chuyn,
lun chuyn
Lun chuyn
ng sng 50 113
Tng 43,7 324
ng t 43,7 266 Vn chuyn
ng sng 58
Tng 1.415,5
Lng hnh khch vn
chuyn, lun chuyn
ng t 1.415,5 Lun chuyn
ng sng
Tng 57,6 36,5 9,75
ng t 56 36,5 8,25 Vn chuyn
ng sng 1,6 1,5
Tng 1.183 385,5 264,5
ng t 1.143 385,5 144,5
2000
Lng hng ho vn chuyn,
lun chuyn
Lun chuyn
ng sng 40 120
Tng 49,8
ng t 49,8 Vn chuyn
ng sng
Tng 1.607,6
ng t 1.607,6
Lng hnh khch vn
chuyn, lun chuyn
Lun chuyn
ng sng
Tng 60 43,35
ng t 57 43,35 Vn chuyn
ng sng 3
Tng 916,3 399,9
ng t 884,6 399,9
20
Lng hng ho vn chuyn,
01
lun chuyn
Lun chuyn
ng sng 31,7
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
mt s x, thn bn vng su vng xa in li quc gia cha n c
hoc mi ch n a c s dng
i bit khai thc li th m a hnh min ni ni y to ra (cc
dn s c din dc rt dc, nng lng a hnh ln) t nhng
my in nh c cng sut 0,3 - 0,5 Kw; tn dng c sc nc to ra nng
h. Tuy nhin, nng lng in t my pht
mini c
358/5.420 h dng in sinh hot (trong c 128 h dng in li quc gia). V
c khu trung tm x (UBND x). Cc h dn ch
n li quc gia,
g ui thng c tr
lng in cung cp cho sinh hot gia n
h p ng c phn no nhu cu sinh hot ca ngi dn v s lng h s
dng in vn cn rt t. C th, trn a bn huyn Dkrng n 3/2000 mi ch c

190
vy, m bo cho sinh hot v p ng nhu cu pht trin kinh t trong vng, c
bit i vi cc x vng su, vng xa, h thng cp pht in cn c u t nng
cp v xy mi.
Bng 3-31. Thc trng thng tin lin lc v ng in ca cc huyn bin gii nm 2001
Thc trng thng tin lin lc Thc trng ng in
Huyn
Tng s x
S x c in thoi T l (%) S x c in T l (%)
Mng Lt 7 2 28,57 - -
Quan Ho 18 6 33,33 4 22,22
Quan Sn 11 5 45,45 3 27,27
Thng Xun 20 5 25,0 5 25,0
Lang Chnh 11 3 27,27 2 18,18
Qu Phong 13 4 30,77 6 46,5
K Sn 21 4 19,05 21 100
Tng Dng 21 13 61,9 8 38,1
Con Cung 13 7 53,85 11 84,62
Anh Sn 20 20 100 20 100
Tha
Ch
nh
ng
37 37 100 37 100
Hng Sn 31 19 61,29 31 100
V Quang 12 4 35.0 12 100
Hng Kh 22 18 81,82 22 100
Tuyn Ho 18 14 77,78 14 77,78
Minh Ho 15 5 33,33 9 60,0
B Trch 30 23 76,67 28 93,33
Qung Ninh 15 14 93,33 15 100
L Thu 28 24 85,71 25 89,29
Hng Ho 21 9 42,86 11 52,38
Dkrng 13 9 69,23 5 38,46
A Li 21 21 100 11 52,38
Hin 21 4 19,05 8 38,1
Nam Giang 9 2 22,22 9 100
Dkglei 12 3 25 9 75
Ngc Hi 7 7 100 7 100
Sa Thy 9 8 88,89 8 88,89
Tng s 476 290 96.64 341 170.91
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
3.2.2.4
cc khu vc nng thn min ni nc sinh hot phn ln cha m bo v
sinh mi tr
yn v ang c nhiu chng trnh, d n
cp thot nc nh: chng trnh cp nc sch nng thn, chng trnh UNICEF,...
. H thng cp thot nc
H thng cp nc sch v h thng thot nc nhn chung cn trong tnh
trng yu km, phn b ch yu cc th trn (trung tm ca huyn l) nh h
thng cp nc sinh hot th trn ng L (huyn Tuyn Ho) c xy dng vi
cng sut 700 m
3
/ng; th trn Kin Giang (L Thu) c cng sut 1.000 m
3
/ng,...
ng, cha c x l trc khi s dng. Nc thi chy trn hoc c
trc tip ra sng, sui, ao, h, lm mt v sinh mi trng, gy ra nhiu bnh nh
bnh ng rut, vim da, au mt ht,... nh hng n sc kho ca ngi dn.
Hin nay, tuy trn a bn cc hu

191
nhng

hon th
in ni, vng su,
vng xa.
3.2.2.5
mi, nng cp v
hon t
thin song nhiu c s y t, trng
hc v
ng iu tit nc phc v ti tiu,
a l nn c u t xy dng.
ng l p a Bng, Ba Mu, H Bc c
xy dng tr
m bo t
au
c tin hnh hu ht cc huyn.
ch c s t dn c s dng nc sch v hng li t cc chng trnh, d
n ny. Do vy, m bo v sinh mi trng, sc kho v p ng nhu cu nc
cho sinh hot ca ngi dn cn c s u t thch ng trong vic xy dng v
in h thng cp thot nc, tng cng v thc hin c hiu qu cc d n
cp thot nc cho cc huyn th, c bit l khu vc nng thn m
. Mng li cng trnh cng cng
Ngoi mng li giao thng, h thng thng tin lin lc, h thng in nc
cn nhiu cng trnh, nhiu c s h tng cn c u t xy
hin nh trng hc, trm y t, h thng thu li, trm tri phc v sn xut
(trm th y, trm bo v thc vt,...), h thng ch,...
Nhn chung, cc c s y t, gio dc v ang c quan tm u t pht
trin. Mng li y t, gio dc hu nh xung ti cc thn bn, x, 100% s x
c trng tiu hc v trm y t. Tuy c ci
n cn trong tnh trng nh tm, nh cp 4, nhiu thn bn cn thiu c s
dy v khm cha bnh phi mn nh nh dn, khng m bo nhu cu khm cha
bnh v hc tp ca ngi dn.
H thng thu li c vai tr quan trng tro
hn ch nh hng c
Cc huyn a phn c a hnh dc v b chia ct nn iu kin pht trin
thu li rt hn ch. Cc cng trnh thu li c xy dng trc kia nay b
xung cp, kh nng ti thc t rt nh so vi cng sut thit k, chng hn 3 cng
trnh hin c trn a bn huyn Dkr
c nm 1990 kh nng ti hin nay ch t 45% cng sut thit k, ch
i tiu cho 40 ha cy trng cc loi.
Tuy vy, nhm tng nng lc ti tiu hin nay cc cng trnh kin c ho
knh mng, nng cp, tu b v xy dng mi h cha, p trn qui m khc nh

Qua vic nh gi hin trng pht trin cc ngnh, cc lnh vc kinh t c th
rt ra mt s nhn xt sau:
Trong c cu kinh t ca cc huyn trong khu vc, nhm ngnh nng - lm -
ng nghip vn ng vai tr ch o v chim t trng ln (trn 60% tng
GDP).
Gi tr v quy m sn xut ca cc ngnh kinh t u tng,

192
3. 3. Hin trng pht trin kinh t theo khu vc
S phn ho v iu kin t nhin, dn tc v c im sinh thi nhn vn
dn

rng
cy l
trong ng bng L
Thu l va la ca vng. Din tch cy l
t 45
63,3% tng sn l
ch bin nng - lm - thu sn v
l khu vc c tim nng kinh
t mnh ca vng, c kh nng pht trin kinh t tng hp. Tuy nhin, vng cha
h pht trin cng nh chuyn dch
c cu kinh t.
n s hnh thnh nn cc n v lnh th sn xut ring gm :
Vng ng bng ven bin
Vng g i
Vng min ni.
3.3.1. Vng ng bng v ven bin
Tiu vng ny bao gm phn ln huyn B Trch, Qung Ninh v L Thu
ca tnh Qung Bnh, chim din tch rt nh khong 10% tng din tch ton vng.
Nhn chung, vng ng bng v ven bin l vng c tim nng kinh t mnh.
Nn kinh t ca tiu vng ny c trng cho sn xut nng nghip, ng nghip, cng
nghip, tiu th cng nghip v giao thng vn ti. Trong nng nghip ch yu t
ng thc, chn nui gia sc, gia cm. Vng ny c din tch, nng sut, sn
lng lng thc cao nht so vi cc huyn trong khu vc,
ng thc ca huyn chim gn 20% tng
din tch cy lng thc ton vng trong khi din tch t nhin ch chim khong
10% (trong la chim gn 23% din tch la ton vng). Nng sut la trung bnh
t/ha. Bnh qun lng thc u ngi cng mc cao so vi ton khu vc.
Vng ng bng chim 25% tng sn lng lng thc (trong la chim
28% sn lng la ton vng), 13% tng sn lng lc, 10% tng n tru, 17,5%
tng n b, 26% tng n ln ton vng.
Sn lng thu sn khai thc v nui trng cng t mc ln nht, chim
ng khai thc v nui trng thu sn ton vng, trong B Trch
t sn lng cao nht ton vng 5.386 tn/nm (nm 2001).
Trong vng pht trin mnh cng nghip
sn xut vt liu xy dng.
Giao thng a dng c ng b, ng sng v ng bin. Do , vic pht
trin kinh t c nhiu thun li hn cc huyn, x trung du min ni.
Nh vy, r rng cc huyn ng bng ven bin
to ra c nhng bc ngot ln trong qu trn

193
3.3.2. Vng g i
Cng nh tiu vng ng bng v ven bin, tiu vng trung du, g i chim
mt di
tip gia ng bng
ven bin v vng ni, vng g i c trng cho sn xut nng - lm kt hp. Nhim
v chnh ca vng l sn xut mu lng thc, trng cy n qu, chn nui gia sc,
gia cm.
trung 6 ng thc; 22,6% sn lng
lng thc; 12% sn lng mu lng thc quy thc (khoai, sn); 15,7% sn lng
cy cng nghip ngn ngy (lc, ma) ton vng. Sn lng lng thc bnh qun
u ng i/nm.
i, nm 2001 ton tiu vng
c nghn u gia cm. y cng c
iu kin thun li pht trin n d do c din tch rng, c ng c chn nui.
ng g t gn 10.000 m .
Trong vng c trng tp trung cy nng nghip ngn ngy ma, lc.
cm, t y cn thch hp vi cy ch (
cho nng sut cao. Thanh Chng nng sut ch t 50 tn/ha.
c
t tr m hng pht trin cy nng
sn hng ho, ch trng pht trin cc cy c tim nng nh lc, ma, ch v c h
tiu
tip gia hai tiu vng min
p vng chc cho cng cuc khai thc tim nng th mnh ca min ni. V vy,
cn
3.3.3.
gp ch
c s ng mi mt v trn mi phng din v vn, khoa hc cng
ngh, trang thit b, vt t sn xut,....
n tch nh, bao gm lnh th cc huyn: Anh Sn, Thanh Chng v mt
phn cc huyn Lang Chnh, Thng Xun. L vng chuyn
So vi cc vng khc y l vng c khai thc lu i nht. y tp
,4% tng din tch t nhin, 20% din tch cy l
i t trn 300 kg/ng
S lng gia sc gia cm ng th hai sau min n
gn 250/ 1.065 nghn u gia sc, 1.360/5.275
Din tch t lm nghip trong khu vc kh ln. Sn lng g khai thc hng
nm c xu hng tng, nm 2001 sn l
3
Ngoi cy lng thc, cy cng nghip ngn ngy, chn nui gia sc, gia
cy cng nghip di ngy) v cy n qu
So vi tiu vng ng bng, vng g i tim nng t ai cn nhiu, nu
u t vn, lao ng m rng t canh tc th vng trung du s l vng kinh
t. V vy, cn chuyn i c cu cy trng theo
kt hp khoanh nui, bo v v trng rng.
Khu vc g i l tiu vng kinh t c bit quan trng, ng vai tr chuyn
ni v ng bng, nu pht trin tt s tr thnh bn
c s quan tm u t pht trin thch ng.
Vng ni
y l tiu vng chim gn 84% din tch t nhin ton vng, nhng ng
a tng xng vi tim nng. khai thc, tn dng tim nng ca vng cn
u t thch

194
Tiu vng ny bao gm cc huyn Mng Lt, Quan Ho, Quan Sn, Qu
K Sn, Tng Dng, Con Cung, Hng Sn, Hng Kh, Tuyn Ho, Minh
ng Ho, Dkrng, A Li, Hin, Nam Giang, Dkglei, Ngc Hi, Sa Thy v
n cc huyn Lang Chnh, Thng Xun, B Trch, Qung Ninh, L Thu.
Vi din tch i ni l ch y
Phong,
Ho, H
mt ph
u vng min ni c trng cho sn xut lm
ngh
gia cm, trng cy cng nghip (c bit l cy cng nghip di ngy) v cy mu.
Cc c
Qu Phong, H
gii quyt c vn d tha lao ng vng ng bng v trung du g i.
Cn y mnh pht trin cng nghip ch bin qua vic xy dng nh my
ch bin ng, nh my bt giy, nh my tinh bt sn,...
n ni c iu kin pht trin kinh t dch v thng mi do c
nhiu ca khu quc t, nhiu danh lam th
cng nghip u pht trin. i sng nhn dn nhn chung kh cao. y c iu
ip. Nhim v chnh ca vng l pht trin lm nghip, chn nui i gia sc,
y trng chnh to ra cc sn phm hng ho nh: cao su, c ph, h tiu, ch,
lc, sn. Cao su trng tp trung Hng Kh, Ngc Hi, Sa Thy. C ph trng
nhiu Hng Ho, Dkglei, Ngc Hi, Sa Thy. H tiu tp trung Hng Ho.
Lc trng tp trung Hng Sn, Hng Kh. Chn nui gia sc tp trung ch yu
ng Sn, Hng Kh. Chn nui gia cm vi s lng nhiu hn
Hng Sn, Hng Kh, Thng Xun.
Din tch rng chim trn 44,6% din tch t nhin, trn 80% din tch t
lm nghip ton vng, do hot ng chm sc, bo v, trng rng, khai thc v
ch bin lm sn pht trin mnh. Trong khu vc c kh nhiu khu rng c dng
nh khu bo tn thin nhin Dkrng, vn quc gia P Mt,...
Tuy chim din tch ln nhng mt dn c thp, phn b tha tht, giao
thng i li kh khn, c s h tng thp km,... do cn nhiu tim nng kinh t,
ti nguyn cha c khai thc, c bit l ti nguyn t, rng (din tch t cha
s dng cn rt ln). V vy, cn c s u t khai thc tim nng kinh t ca vng.
Ngoi u t v vn, c s vt cht h tng, vt t trang thit b, khoa hc cng ngh
cn u t v lao ng bng cc chnh sch di dn pht trin vng kinh t mi t cc
vng ng bng, trung du, mt mt p ng nhu cu lao ng ca vng, mt khc
Bn cnh tim nng v t ai cc huyn min ni cn giu tim nng v
khong sn: xy dng, ct si, cao lanh, phot pho rit, pirit, vng, ...
Khu vc mi
ng cnh, di tch lch s: ca khu Lao
Bo, Nm Cn, Thanh Thy, La Lay, chin khu Ba Lng, m nc khong
Dkrng,... Do , trong tiu vng min ni c th pht trin theo hng a dng
ngnh v sn phm: lm nghip - nng nghip - cng nghip - dch v thng mi.
Tm li, khu vc ng bng, trung du c dn c ng c, cc ngnh nng,

195
kin pht trin ton din cc ngnh kinh t ch yu nh cng nghip, nng nghip,
giao thng vn ti, thng nghip, bu in,...
Kinh t min ni cha pht trin, trnh dn tr v lao ng cha cao. Nhn
chung, bin php thc y pht trin kinh
t nh u t
gi hiu qu cc d n u t
Vi ch trng, chnh sch ca ng v Nh nc ta hin nay l rt ngn
khong n i gia cc min
trong c , u
tin
c huyn bin gii pha ty nh:



lc ngnh nng nghip (d n GTZ), u t pht trin kinh
trng rng phng h u ngun
tiu vng ny cn thc hin ng b cc
vn, ngun nhn lc c cht lng cao, xy dng c s vt cht h
tng, chuyn giao tin b k thut v t chc, qun l.
3. 4. nh
cch gia min ni vi ng bng, pht trin kinh t c
nc, khu vc trung du min ni c xem l i tng c quan tm
u t pht trin trn tt c cc lnh vc ca i sng x hi.
Hin nay v ang c rt nhiu chng trnh, chnh sch pht trin kinh t,
x hi, mi trng khu vc c
Giao t; giao rng; trng rng,
Pht trin kinh t - x hi bao gm cc chng trnh: xo i gim ngho v
to vic lm; xy dng v pht trin kinh t - x hi cc x c bit kh khn
v vng su, vng xa (chng trnh 135); xy dng c s h tng cc x bin
gii v vng xa bin gii; nc sch nng thn,...
Dn tc v min ni,
K hoch ho gia nh,
Bo v mi trng v bo tn a dng sinh hc,
Khuyn nng; khuyn lm; khuyn ng,
Xut nhp khu,...
C th ho cc chng trnh, chnh sch ny c rt nhiu d n u t ,
ang v s thc thi trn a bn. l:
Cc d n pht trin nng nghip: d n a dng ho nng nghip, d n h
tr nng cao nng
t trang tri tng hp ti Hng Ho,...
Cc d n pht trin lm nghip gm: d n
sng Thch Hn (d n Jbic), d n Trc Kinh, d n nam sng Gianh, d n
trng rng Vit - c, d n trng mi 5 triu ha rng, d n 661, d n
trng rng ca t chc CRS ca M Anh Sn,..

196
Cc d n pht trin ng nghip: d n xy dng ao nui tm thm canh cng
nghip v ao nui tm bn thm canh B Trch, xy dng tri sn xut tm
nh my tinh bt sn Spn ti
nghip gia cng nhm
knh v ch bin g Lao Bo, x nghip lp rp in t ti Lao Bo, nh my

a
hng min thu ca khu Cha Lo, d n sn xut nng lm nghip gn vi
Hng Sn, d n ng in Sn Lc, ng in x Tn Thu, Thi Thu, lm
tr
ng
mng Cm Ly Ro Sen, k Hi Trch, t
vng I
An X c Thu, trm bm M
,
Ba Ln
huy
Lai,
Ninh,
t UBN
ng
+ D n cp thot nc: h thng cp nc Quy t, Kin Giang, Qun Hu,
Hon Lo, ng L, TT Vit Trung, h thng cp nc khu trung tm ca khu Cha
ging B Trch, d n nui c lng nc ngt, d n nui c rung L
Thu,...
Cc d n pht trin cng nghip: d n
Hng Ho, nh my ch bin lng thc, thc phm Trng Sn, x nghip
may xut khu Lao Bo, nh my in c Lao Bo, x
ch bin c ph xut khu ti Hng Ho, xy dng nh my ch bin bt c
B Trch,...
Cc d n u t pht trin thng mi - dch v: d n quy hoch tng th
khu du lch Phong Nha, ch trung tm ca khu Cha Lo, ch Quy t, c
tiu th sn phm, khch sn dch v Lao Bo, trung tm giao dch v xc
tin thng mi ti Lao Bo,...
Cc d n u t pht trin c s h tng nng thn (cc d n u t xy
dng c bn) gm:
+ D n pht trin li in n x phng, thn bn: d n in kh ho x
ng Ba Rn, Trung Ho, thn Trm K, Sen Thu, TT ca khu Cha Lo, nng cp
in khu du lch Phong Nha, ..
+ D n kin c ho knh mng, pht trin thu li: d n kin c ho knh
hu li Bc Nang, thu li tiu vng 9 v
II L Thu, nng cp h Khe in, trm bm Vc Cho - Phc Trch, bao
, no vt h Trc Ly, trm bm vng mn An Thu - L
xy dng h cy Sn, nng cp h Khe in, h Lm Trch, h Tn Ti, cu trn
g, h thng thot nc khu du lch Phong Nha,...
+ D n nng cp h thng ng giao thng: d n ng H Ch Minh
n thoi, ng Xun Lai - An Thu, ng H Trch - M Trch, ng Bng
ng T Rt - A Vao, ng Thanh Thy - Ng Ho, ng Dinh 10 - Hi
ng An Thu giai on II, ng vo trung tm y t huyn L Thu, ng
D x Xun Thu - tng i Lm U, cu Trng Thu, cu Thanh Thch,
ni vng khu TT Cha Lo, bi u xe khu du lch Phong Nha,

197
Lo,
Phong
ng: bi rc Minh Ho, L Thu, TT Qun
Hu -
huyn B Trch,...
: d n xy dng trung tm chnh tr
B Trch, Tuyn Ho, trung tm y t giai on II, trm kim dch bin gii Cho Lo,
trm
Trch, tr
huyn i L Thu, trm cng an L Ni
khch UBND huyn L Thu, B Trch, m rng tr s huyn B Trch, tr s lp
t

o vng BKK: d n xo i gim ngho do ADB
ti tr ti Hng Ho v Dkrng, h tr xy dng nh cho h ngho dn tc thiu
s min ni,,
lm,
,
B v OXAM Hng Kng
K Sn, Tng Dng,...
( hot ng) v d n sn xut sm lp xe my v 2 d n u
t trc tip ca nc ngoi: ch bin tiu ca Nga v nc gii kht ca M.
hn chia theo lnh vc hoc theo ngnh hoc theo n v
hnh chnh hoc theo n v l
h thng thot nc khu trung tm ca khu Cha Lo, h thng nc sch khu
Nha
+ D n cc cng trnh cng c
Qung Ninh, nh v sinh cng cng TT Cha Lo, bi rc v h thng x l rc
+ Cc d n xy dng c s h tng khc
kim dch y t Lao Bo, xy dng trng cp 2 - 3 Vit Trung, cp 2 - 3 Bc
ng PHTH L Trc, trng PHTH Minh Ho,...ci to nh chin s
nh, tr s UBND huyn Tuyn Ho, nh
VTV3 truyn hnh Minh Ho, tr s UBND x Thng Trch,...
Cc d n u t thuc lnh vc i sng x hi, mi trng:
+ D n nh canh nh c Hng Ho
+ Cc d n h tr ng b
+ D n cho vay vn theo cc d n nh gii quyt vic
+ D n n nh dn c v xy dng vng kinh t mi,
+ D n hng dn ngi ngho cch lm n, khuyn nng - lm - ng
+ D n o to cn b lm cng tc xo i gim ngho v cn b cc x ngho,
+ D n gio dc, tp hun nc sch ca OXFAM
+ D n y t huyn Qu Phong
Qua y ta thy trong khu vc v ang thc thi nhiu d n u t pht trin
kinh t, c s h tng, vn ho, gio dc v sc kho cng ng. Ring khu thng
mi Lao Bo tnh n thng 6/2003 c 41 d n u t sn xut kinh doanh dch v
vi tng s vn u t khong 470 t ng (c vn u t a phng, nh nc v
nc ngoi), trong c 2 d n 100% vn nc ngoi (Thi Lan): d n sn xut
nc gii kht horse
Cc d n ny c p
nh th. Theo n v hnh chnh c cc cp : huyn,
x v thn bn. Theo lnh th c cc cp : tiu vng ng bng ven bin, tiu
vng trung du v tiu vng ni.

198
Cc d n trn a bn cc huyn bin gii pha ty tuy c phn chia quy
m v cp khc nhau song thng nm trong d n cp cao hn (d n chung ca
tnh, c
rn a bn v c tip tc u
t m
ng ho.

trin, nng cp h thng ti tiu, chuyn giao cng ngh
a ton quc) v l c th ho ca cc d n ny nn cn c xem xt v
nh gi trong tng th.
Hin nay, nhiu d n c trin khai t
rng ra cc huyn khc, cc lnh vc khc.
Thng qua thc trng sn xut ca cc ngnh kinh t, cc lnh vc x hi v
mi trng trn a bn trong nhng nm gn y c th thy cc chng trnh chnh
sch, cc d n trin khai trn a bn t c nhiu kt qu kh quan v c
nhng tc ng tch cc, ng gp ng k vo tin trnh pht trin ca cc huyn
bin gii pha ty ni ring, ca khu vc v c nc ni chung. Cc tc ng l:
Cc d n trn gp phn lm tng trng kinh t v c gi tr v tc
tng trng. Gi tr ngnh nng nghip, cng nghip - xy dng v dch v
u tng nhanh trong nhng nm gn y.
Ci thin c cu kinh t ca khu vc theo hng tch cc: tng t trng ngnh
cng nghip, dch v, gim dn t trng nng nghip.
Gp phn chuyn i nn kinh t t cung, t cp sang nn kinh t h
Ph th c canh trong sn xut nng nghip, hnh thnh nhiu vng chuyn
canh cy nng nghip hng ho. C th, hnh thnh nhng vng tp trung cy
lng thc, thc phm, cy cng nghip, lm nghip nhm p ng nhu cu
ca th trng v cung cp nguyn nhin liu cho cc ngnh cng nghip.
Nhiu nh my, x nghip ch bin c xy dng trn a bn gp phn
nng sc cnh tranh v gi tr kinh t ca cc sn phm nng - lm - ng nghip.
Vic u t pht
gp phn nng cao din tch, nng sut, sn lng cy trng, gp phn m bo
an ton lng thc v sn lng xut khu, lm tng h s v hiu qu s dng
t. Th hin sn lng lng thc bnh qun u ngi tng qua cc nm.
C s cht h tng c ci thin, p ng nhu cu sn xut, sinh hot ca
ngi dn. c bit i vi cc x vng su, vng a hnh i ni phn ho
phc tp, giao thng i li kh khn, c s vt cht h tng cn yu km, hin
nay nh cc d n u t pht trin c s h tng nng thn m nhiu x
trc kia phn ln l ng t, ng mn, n nay c ng t n
trung tm x v c s dng in li quc gia,...

199
Thu nhp bnh qun u ngi ngy cng tng gp phn nng cao i sng
nhn dn. S h i ngho gim. Cc mt khc ca i sng x hi cng
ng
h ca a phng, c bit l mt s d n c
vn u t nc ngoi (lm gia tng n nc ngoi).
y dng
c ci thin: vic lm, trnh , sc kho ca ngi dn, ca lao ng.
Gim p lc ln ti nguyn thin nhin do i ngho, hn ch v tin ti
chm dt tnh trng cht ph rng, t nng lm ry. D n nh canh nh
c gip hn ch hin tng du canh du c. D n trng rng gp phn tng
din tch rng, ph xanh t trng i trc, ci thin mi trng t, nc,
khng kh, hn ch cc thin tai, bo v v pht trin a dng sinh hc.
Cc d n nc sch, v sinh mi trng nng thn, d n xy dng bi rc
thi, xy dng h thng cp thot nc,... gp phn ci thin cht l
mi trng sng ca ngi dn.
Tuy nhin, bn cnh nhng mt t c cn rt nhiu hn ch cn khc phc:
Nn kinh t tuy c bc tng trng v pht trin nht nh song tc
tng trng cn chm v khng n nh.
Ngnh cng nghip tuy c thc y pht trin song vn cha tng
xng vi tim nng nguyn nhin liu ca vng, nhiu sn phm vn cn
xut di dng th l ch yu, do gi thnh sn phm v hiu qu lao
ng khng cao.
Gia tng s ph thuc vo th trng tiu th. Th trng tiu th cha c
m bo, nh hng n tm l ca ngi sn xut. C th, trong nhng nm
qua nhu cu c ph ca th trng gim, gi thnh c ph h xung mc thp,
nhiu gia nh ph b cy c ph chuyn sang trng cc loi cy khc c
gi tr kinh t cao hn.
Mt s d n hot ng khng c hiu qu, khng c kh nng hon tr vn
lm gia tng n trong ngn sc
Gy nhim mi trng, hu hoi v lng ph ti nguyn t, nc, rng,
sinh vt do phng php canh tc, nui trng, nh bt khng hp l.
Thay i ch thu vn, iu kin sinh thi v cc hot ng kinh t sau
khi xy dng cc h cha, p thu li, thu in.
Gim din tch t canh tc, t rng (suy thoi a dng sinh hc) do x
cc nh my, x nghip, xy dng c s h tng v cc cng trnh cng cng.
Trn y l mt s cc tc ng (c tch cc v tiu cc) ca cc d n u t
pht trin trn a bn. pht huy cc mt tch cc, hn ch cc tc ng tiu cc

200
cn thng xuyn theo di, thanh tra, kim tra cc din bin c kinh t, x hi v
mi trng kp thi iu chnh. Cc d n cn c xem xt v ph duyt theo
hng pht trin bn vng: m bo pht trin kinh t, p ng nhu cu x hi v
bo v
ng dn t trng
cng n
hoai:
43,68%
nh ch, c ph, cao su, h tiu hnh thnh cc
huyn
ngun ca nhiu sng sui vi a hnh i ni nn lm
nghip l ngnh kinh t quan trng. Din tch rng khoanh nui v rng trng ln
mi trng.
3. 5. nh gi chung
Nng nghip hin ang l ngnh kinh t ch o do to ngun lng thc,
thc phm quan trng cho i sng c dn. T trng nng-lm-ng nghip phn
ln cc huyn chim khong 60% tng GDP. C cu kinh t ca cc huyn c
chuyn bin tch cc theo hng gim dn t trng nng nghip, t
ghip v dch v, ph hp vi xu th pht trin chung ca c nc.
Sn xut nng nghip vn tp trung ch yu vo trng trt. Chn nui tuy
c thc y song t trng trong tng gi tr sn xut nng nghip vn thp, ch
chim di 25% phn ln cc huyn bin gii.
Trong trng trt cy lng thc v cy cng nghip mang li gi tr ln nht
v chim t trng cao. Din tch cc loi cy trng bin i theo hng tng t trng
din tch cy cng nghip v cy thc phm, gim t trng din tch cy lng thc.
Nng sut v sn lng cy trng c chuyn bin tch cc nhng cn chm v
cha cao. Nm 2001 nng sut la bnh qun 31,57 t/ ha, ng: 24,65 t/ ha, k
t/ ha, sn: 75,97 tn/ha. Lng thc bnh qun u ngi ton vng nm
2001 mi t 243,85 kg, thp hn nhiu so vi mc bnh qun ca c nc (433,3
kg). Cy cng nghip hng nm ch yu l lc v ma. Cy lu nm chim din tch
nh, nhng to ra ngun nguyn liu quan trng cho cng nghip ch bin, to ra
mt hng nng sn xut khu c gi tr v c th trng tiu th rng ln. Mt s
vng chuyn canh cy lu nm
krng, A Li, Tuyn Ha, Minh Ha, B Trch, Hng Ha. Mt trong
nhng u th ca vng l m rng din tch trng cy cng nghip lu nm.
Cc huyn bin gii c din tch ng c ng k cho chn th gia sc,
nhng do thiu vn u t v hn ch v ngun thc n nn chn nui cha c
y mnh. Mt s huyn nh krng, A Li t trng gi tr chn nui trong nng
nghip mc di 20%. Nm 2001 s gia sc trong khu vc l 175014 con tru,
256525 con b v 69848 con ln. Chn nui tru b pht trin mnh mt s huyn
nh Thng Xun, Qu Phong, Con Cung, Anh Sn, Thanh Chng, Hng Sn,
Hng Kh, B Trch.
Nm vng u

201
nhng
g nh bt thy sn pht trin, cc huyn khc thuc lnh th
i n
n nn gi tr ngnh
ny ch
ht trong
tng g
trao i hng ha
ni v
hoc b tng.
ti rt nh so vi cng sut thit k
gi tr sn xut lm nghip ch chim di 20% tng gi tr nhm ngnh nng
lm ng nghip. Hot ng lm nghip ang c quan tm qua vic thc hin cc
d n 327, 773, d n trng 5 triu ha rng. Cng tc khoanh nui, bo v v trng
rng c y mnh, mc khai thc g, ci c iu tit hp l.
Trong vng ch c mt s huyn ven bin l B Trch, Qung Ninh, L Thy
c hot ng nui trn
i din tch nui trng thy sn nh nn gi tr sn xut ngnh ny ch chim
di 5% tng gi tr sn xut nng nghip. Tng sn lng khai thc v nui trng
thy hi sn ton vng nm 2001 l 17493,4 tn. Hnh thc nui qung canh ang
chuyn dn sang bn thm canh v thm canh. M hnh nui c la v c lng b
ang c nhn rng.
Ngnh cng nghip v tiu th cng nghip cha pht tri
chim khong 10% GDP ton vng. Hu ht cc c s sn xut u do a
phng qun l, qui m nh, thnh phn kinh t c th l ch yu. Cng nghip ch
bin l ngnh c tim nng v nguyn liu, bao gm cng nghip ch bin lng
thc thc phm, hng tiu dng, hng may mc, cng nghip ch bin g v lm
sn. y l ngnh c s c s sn xut nhiu nht v chim t trng cao n
i tr sn xut ca ngnh cng nghip. Cc ngnh ngh th cng ph bin l
may mc th cng, an lt cc sn phm my tre, ch bin thc phm.
Mng li giao thng vn ti trong vng phn b ch yu theo chiu ng -
Ty v Bc - Nam. Cc tuyn ng xuyn nh ng s 7, 8, 9, 12A, 14, 16, 20,
48, 104 v 110 to ra hng chc ca khu (Cha Lo, Thng Thc, Thanh Thy, Nm
Cn, La Lay, A Li, Lao Bo...) to iu kin khng nhng cho
ng m cn gip cho vic lin kt kinh t gia nc ta vi Lo, Cm Pu Chia,
Thi Lan, Mianmar. Tuyn ng H Ch Minh ct qua 16/27 huyn trong vng
cng vi trc ng st xuyn Vit v quc l 1A xuyn qua mt s huyn gp
phn thc y giao lu kinh t theo chiu Bc - Nam. Giao thng trong vng cn
nhiu yu km. Hin nay ton vng c 401/463 x c ng t n trung tm x,
chim 86,61%. a s ng b l ng , ng cp phi, ng t, tr mt s
tuyn ng lin huyn, lin x c tri nha
in cho sinh hot v sn xut l vn cn quan tm gii quyt. n nm
2001 ton vng mi c 329/ 464 x c in (70,91%), trong nhiu x in mi
n trung tm x. Ngay in cho sinh hot nhiu ni phi dng my pht in nh.
Cc cng trnh thy li c kin c ha v nng cp tng phn. Nhng do c
th kh hu v a hnh nn cc cng trnh ny thng b xung cp nhanh, kh nng

202
S phn ha v iu kin a l v sinh thi nhn vn dn n s hnh
thnh cc lnh th sn xut khc nhau, gm vng ng bng ven bin, vng g i
min ni. Vng ng bng ven bin c tim nng kinh t mnh, so ton khu vc
vng ny chim khong 10% din tch t nhin, 20% tng din tch v 25% tng sn
lng lng thc, 13% tng sn lng lc, 10% tng n tru,17% tng n b,
26% tng n ln v 63,3% tng sn lng khai thc v nui trng hi sn.
Vng g i c khai thc lu i nht. Sn xut nng lm kt hp l m
hnh thch hp cho vng. So vi ton khu vc vng chim 6,4% din tch t nhin,
20% din tch v 22,6% sn lng lng thc, 15,7% sn lng cy cng nghip
ngn ngy, 250/ 1065 nghn u gia sc v 1360/ 5275 nghn u gia cm. So vi
vng ng bng vng g i c tim nng t ai cn rng, c iu kin thun li
pht trin cy lu nm v cy n qu.
Vng ni chim gn 84% din tch t nhin ton khu vc. Vng c u th
pht trin lm nghip, chn nui i gia xc, trng cy cng nghip lu nm v hot
ng du lch sinh thi. So vi ton khu vc vng chim 84% din tch t nhin, 80%
din tch t lm nghip. Din tch rng chim 44,6% din tch t nhin ca vng.
Trong vng c nhiu ca khu quc t quan trng thun li cho pht trin thng
mi, dch v. Nt vn ha c o ca cc dn tc cng vi s phong ph v dsh l
nhng ngun ti nguyn du lch qu gi, cn c u t, khai thc.
Cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kom Tum l a bn sinh sng ca 16
dn tc vi s dn l 1835965 ngi (2001), trong cc dn tc c ng c dn hn
l dn tc Kinh (66%), Thi (16%), Mng (3%). V ngn ng cc dn tc trong
vng gm 3 ng h: Nam (14 dn tc), Thi - Ka ai (dn tc Thi) v Hmng -
Dao (dn tc Hmng). Nhn tng th cc dn tc cng sng chung trn a bn cc
huyn bin gii. C 2 huyn l Hng Sn v Hng Kh gm ton ngi Kinh. Cc
huyn Anh Sn, Thanh Chng, Tuyn Ha, B Trch, Qung Ninh v L Thy trn
c 90% dn s l ngi Kinh; cn cc huyn Ngc Hi, c Gly, K Sn, Quan
Ha, Mng Lt v Quan Sn li c trn 90% dn s thuc cc dn tc t ngi.
Trong vng nghin cu cc dn tc Kinh, Mng, Th, Cht c ngun gc l
ngi Vit - T Tin ngi Vit Bc Trung B v Bc B. Cc dn tc Thi, Ba
Na, T i, Bru - Vn Kiu, X ng, C Tu, Gi Tring l nhng dn tc nh c
lu i Trng Sn. Cc dn tc Bru, u, Kh M di c t cc nc lng ring
sang. Nhiu dn tc sng tp trung mt khu vc lnh th nht nh ty thuc quy
m s dn ca tng dn tc .
Mt s dn tc c nh hng su sc n s pht trin kinh t x hi v tc
ng mnh n mi trng t nhin trong vng l ngi Kinh, Thi, Mng, Th,
v

203
T i, C Tu, Bru - Vn Kiu,
s phn ha khc nhau v c tr
v theo khu h hot gn
gi nhau. Ngn ng ca ngi Vit hin din trong cc tc ngi, s gn gi ca c
a
cn c kt hp kho lo trong vic hoch
nh chnh sch v k hoch
nhn vn ca ton vng.
Mc tng dn s trong vng tnh t Thanh Ha n Kom Tum va mang tnh
c tr
g dn s ca cc huyn c phn
ln d
lch s
dch
bng
Ch dn s khng qu 15 ngi/
km
l 96
nng
v chim t trng thp. T trng ln lao ng cha c o to chuyn mn nghip
v ang l tr ngi i vi vic i mi k thut thm canh, chuyn canh.
c m rng n tn cc x, thn bn. n cui nm
2001 t c cp, bnh qun mi x c 2,2 trng
hc. Hu ht cc x c trng tiu hc (tr mt s x A Li v Hin). Song v
ngho kh nn t trng hc sinh b hc cao,
trng
khm a khoa
hu h
ng tc y t trong vng cn thp do c
s vt
Ba Na v ngi X ng. Trong vng nghin cu c
ng vn ha, thit ch cng ng theo nhm dn tc
vc. Nhiu dn tc c ngn ng, phong tc tp qun, np sin
dn ngi Vit v cc tc ngi khc l yu t gp phn lm phong ph thm s
dng ca vn ha dn tc. Yu t ny
pht trin tn dng c sc mnh tng hp ni lc
ng khu vc va mang tnh c trng tc ngi. Mc tng dn s ca cc
huyn pha Nam t Qung Tr n Kom Tum (ch yu trn di 2%) cao hn so vi
cc huyn pha Bc (ch yu trn di 1%).Mc tn
n s l ngi dn tc t ngi thng cao hn so vi cc huyn c phn ln
dn s l ngi Kinh.
S phn b dn c trong vng ph thuc vo c im phn b ti nguyn,
khai thc lnh th, c im loi hnh sn xut v iu kin c s h tng,
v. Mt dn s trung bnh ton vng rt thp, nm 2001 l 61 ngi/ km2,
1/5 mt dn s trung bnh ca c nc. Ni cao nht l huyn Thanh
ng vi 203 ngi/ km2, mt s huyn c mt
2 nh Nam Giang (11 ngi/km2), Sa Thy (11 ngi/ km2).
Ngun lao ng trong vng di do, s ngi trong tui lao ng nm 2001
9788 ngi, chim 52,8% tng s dn, trong s ngi lm vic trong ngnh
lm - thy sn cc huyn chim 75% - 90%. Lao ng cng nghip v dch
H thng gio dc
on vng c 1031 trng ph thng c
nhiu hc sinh khng iu kin n
cc cp hc cao. S hc sinh cp mt nhiu ni mi dng xa nn m
ch. T l hc sinh trung hc c s v ph thng trung hc cn t.
Mng li y t c m rng vi cc bnh vin v phng
t cc huyn, c ti 97,4% s x c trm y t. n nay bnh qun 1 vn dn c
2,41 bc s v 22,5 ging bnh. Cht lng c
cht v phng tin khm cha bnh ngho nn, i ng cn b ngnh y thiu
v s lng, hn ch v chuyn mn, cng tc khm cha bnh mi dng cc bnh

204
thng thng, tiu phu thut. cc bnh him ngho phi chuyn ln tuyn trn
trong iu kin giao thng ht sc kh khn.
Ngun thu nhp ca dn c ch yu vn t sn phm nng nghip (la, ng,
khoai, sn...). i b phn c dn c i sng thp, s ngi c thu nhp kh khng
nhiu. Mc thu nhp thp v t l h i ngho cao (nm 2002 t l h i ngho
B Trch: 18,3%, Hng Sn: 23,35%, Hng Ha: 28,1%) l tnh trng chung ca
c dn trong vng. Thc trng ngho i y l h qu an xen ca nhiu yu t,
trong tm vn ha ca c dn, iu kin t nhin khc nhit, s hn ch ca c
ch chnh sch v cng tc qun l, vn u t l nhng nguyn nhn quan trng.


205
Chng 4
C s l lun v pht trin bn vng
4. 1. ng trn th gii v Vit Nam
olm, 1972
ci
thin mi trng con ngi l mt vn quan trng tc ng n hnh phc ca
i v pht trin kinh t trn ton th gii.
lch s pht trin ca nhn loi, con ngi lun lun vn ti ci mi,
ci tin b c nhn thc v hnh ng v vi
ng mt cch ti

Nu trnh con ngi pht trin khng tng xng vi yu cu khai thc hp
l

a cht ngoi sinh: trt l t, l bn , l qut, l ng

nc ang pht trin s tng dn s t nhin mt cch t do, c
bit l dn tc min ni dn n nhng mu thun xung t quyt lit gia:
+ Mu sinh v s ph hy cc cnh quan t nhin bn vng
+ Khai thc ti nguyn a cht khong sn mang li li ch trc mt nhng
lm suy thoi ti nguyn mi trng lu di.
c ti nguyn rng ba bi, hnh thc du canh du c pht nng
lm ry t cung t cp thoi ha t, xi mn t, cn kit ngun nc mt v nc
Quan nim v pht trin bn v
4.1.1. Hi ngh Stockh
Thng 6 nm 1972 hi tho ca Lin Hp Quc v Mi trng v Con ngi
t chc ti Stockholm (Thy in)
Hi ngh i n nhng kt lun ht sc quan trng: Vic bo v v
mi ng
Lun im ny c gii thch mt cch c th bng cc ni dung c tnh
logic v bin chng v mi quan h nhn qu gia con ngi v mi trng:
Trong
c ci to v chinh phc t nhin.
Ngha l con ngi sng gia thin nhin, khai thc thin nhin v tc ng
vo thin nhin theo cc chiu hng khc nhau nhm th h
a ngun li cui cng m thin nhin mang li.

, ti to ti nguyn thin nhin hoc khng mun ni l qu lc hu th tt
yu dn n tnh trng l con ngi s khai thc kit qu ti nguyn, cn kit
n mc ti nguyn thin nhin mt kh nng phc hi, mt cn bng dn n
nhng hu qu khn lng:
+ nhim ngun nc
+ nhim khng kh
+ Mt ngun nc ngm v n c mt
+ Tai bin
i vi cc
+ Khai th

206
ngm, to iu kin cho l bn , l qut v l ng, trt l t hot ng lm
c cng trnh cng cng.
lch s ca con ngi dn dn nhn thc c l h cn phi
hnh ng khng ch mt quc gia m phi lin quc gia v trn ton th gii ;
nhng hnh ng khn ngoan ngn chn v gim thiu nhng hu qu v mi
tr h con ngi gy ra. H bt u nhn thc c cc c nhn thuc mi
tng lp trong cng ng cng nh cc t chc thuc nhiu lnh vc s c hng lot
hnh ng ca mnh quy m rng ln tng quc gia, tng khu vc v trn ton th
ii tun theo cc o lut quc t. V vy, s hp tc quc t gia cc quc gia v
hnh ng v li ch chung tr thnh mt thng ip cp bch sng cn m mi
quc gia khng th lm ng.
4.1.2. Hi ngh Rio de Janeiro, 1992 v chng trnh ngh s 21
Thng 6 nm 1992 ti Rio de Janeiro, Braxin Lin hp Quc t chc Hi
ngh Thng nh v Mi trng v Pht trin.
Hi ngh k kt cng c khung cnh ca Lin Hp Quc ht sc quan
trng bao gm cc ni dung sau y:
+ Bin i kh hu ton cu
+ a dng sinh hc
+ Chng sa mc ha
+ l
+ K hoch hnh ng n cu ca th k 21.
guyn tc c bn ca Hi ngh Rio de Janeiro 1992 lin quan n
vn pht trin bn vng:
n ngi l trung tm ca nhng mi quan h v s pht trin lu bn.
Con ngi c quyn c hng mt cuc sng hu ch, lnh mnh v hi ha vi
thin nhin.
n hp tc cht ch vi nhau nhm xa b
ng cu khng th thiu c cho s pht trin lu bn, nhm
gim n
ng mang tnh
c th ph hp vi iu kin kinh t x hi ca tng Quc gia.
hy hoi c
S mnh
ng do chn
g
Thnh p U Ban pht trin bn vng
v pht trin bn vng to
Nhng n
+ Co
+ Tt c cc quc gia v dn tc c
ho i nh mt yu
hng chnh lch v mc sng p ng nhu cu ca tuyt i a s nhn dn
trn th gii.
+ Cc quc gia v cc dn tc nn gim dn v loi tr cc phng thc sn
xut v tiu dng khng lu bn v thc hin nhng chnh sch dn s thch hp.
+ Cc quc gia cn ban hnh lut php hu hiu v mi tr

207
Sau Hi ngh Rio de Janeiro, Agenda 21 tip tc tho lun ti cc Hi ngh
Thng nh:
+ Hi ngh v Pht trin x hi, 1995.
+ Hi nh v cc thnh ph, 1996.
+ Hi ngh v quyn con ngi, ph n, dn s, kh hu, s nng ln ton
cu
nm 1997 phin hp c bit ln th 19 ca i hi ng Lin hp
Qu ghi nhn 150 nc
th cn v pht trin bn vng.
4.1
(gi tt l Hi ngh Rio + 10) c t chc Johanensburg (Nam Phi) Hi ngh
n t trin
bn v
n vng l s pht trin p ng yu cu ca hin ti nhng
khng
C
Xy dng
Nng lng
v vn lng thc.
Thng 9
c kim im qu trnh thc hin Agenda 21 v
nh lp U ban Quc gia v thit lp c ch tip
.3. Hi ngh Johannesburg, 2002
Thng 9 nm 2002, Hi ngh Thng nh Th gii v pht trin bn vng
h gi kt qu 10 nm thc hin tuyn b chung Rio v Agenda 21 v ph
ng.
Cm t Pht trin bn vng (sustainable development) ln u tin c s
dng chnh thc trn quy m quc t v c nh ngha nh sau:
Pht trin b
gy tr ngi cho vic p ng nhu cu ca th h mai sau.
Nh vy, khi nim pht trin bn vng c ngha rng hn bo v mi
trng ngha l ch ti li ch lu di. Mi trng l ni c con ngi sng v
hot ng cn pht trin bn vng l qu trnh vn ng ca mi quan h gia con
ngi v mi trng theo chiu hng lm cho mi trng ngy cng tt hn v bn
vng hn. V vy, mi trng v pht trin l hai mt ca vn pht trin bn
vng to nn mt th thng nht khng th tch ri nhau c.
Pht trin bn vng l quan h gia ba thnh phn trong tng quan sau y:
kinh t x hi mi trng (Hnh 4-1)
1) Kinh t (GDP)
ng nghip
Nng nghip
Giao thng
Lm nghip


208
Dch v
2) X h
i
Dn
Lao


i
Mc sng
ngho
tr
ng
Vic lm
Kinh t
X

Hnh 4-1. S quan h gia 3 thnh phn kinh t x hi mi trng

trong
3) Mi trng
hn
Nc
t
a dng sinh hc
Cc h sinh thi
Khi phn tch tn h
lng i vi cc thnh phn kinh t nhng p lc
hay nguyn nhn tc ng vi cc t n. Ngoi ra cn phi lng ha cc ch
tiu v tnh trng suy th m hp, chnh sch, th ch,
ti chnh v cng ngh
n lin quc gia.
M
trin
Pht

bn vng i

t
i

n
r

g

pht trin bn vng
K g kh
h bn vng ca mt h thng cn phi thit lp ma trn n
, x hi, mi trng nhm rt ra
hnh ph
oi, nhi
x l di dng cc d n thuc phm vi mt quc gia v d
v xut cc gii p

209
Mt x hi pht trin bn vng c ghi trong t u ly Tri t
ao gm nguyn tc c
1) Tn trng v quan tm n cu
2) Nng cao cht lng cuc sn
3) Bo v sc sng v tnh a dng sinh hc ca Tri t
4) Hn ch n m t c i nguyn khng
ti to.
5) Gi vng trong kh nng chu ng ca Tri t.
6) Thay i thi v hnh vi c
7) cho cc cng ng t qu mnh.
8) Xy dng mt khun mu qu n li cho s pht trin v
bo v.
9) Xy dng mt khi lin minh ton cu trong vic bo v mi trng.
Lin minh bo tn th gii ( cc chin lc c
tnh ton cu, khu vc, quc gia, v dn dn tr thnh nhng
chin lc pht trin bn vng ch
nguyn thin nhin.
U ban v Chin lc v Q
nhng chng trnh hnh ng tng t nhng vic lm ca Vin Mi trng v
Pht trin Quc t, Vi y gii, Vin Tm nhn Th gii, Chng
trnh Mi trng Lin hp Quc t
Chng trnh pht trin ca LHQ (U pht hnh nhng n phm quan trng
thng nin nh Bo co pht tri
c nhiu quc gia quan tm, coi o i
vi pht trin bn vng. Vic nh lng ha s pht trin bn vng c nhiu
c su sc rng khng phi mi
qu trnh t nhin u c th lng ha c. Nu vy, s ri vo quan im cc
khng thy rng.
c phm C
b 9 bn sau y:
c sng cng ng
g ca con ngi
c thp nh vi lm suy gim cc ngun t
a con ngi
n l mi trng ca
c gia thng nht thu
IU N) c gng tm kim C
a phng, ngnh
khng ch dng li bo v mi trng v ti
uy hoch mi trng ca IUCN trin khai
n Ti ngu n Th
t c u quan tm n nhng u tin pht trin.
NDP)
n th gii v Ch s pht trin th gii ang
l nhng quan im v t tng ch
nh nghin cu quan tm, tuy nhin cn phi nhn th
oan ch thy cy m
Trong li ni u ca cun sch Th gii bn vng ca Thaddeusc Trzyna,
Ashockkhosla vit: Chng ta cn phi thm nhp vo chic hp en ca khi
nim pht trin bn vng v c gng tm ra cng nhiu cng tt nhng im hc
ba v phng php lun v nhng vn nghin cu trong m chng ta c th
tm c.

210
4. 2. Cc tiu ch pht trin bn vng
Trong nhng thp k 90 ca th k 20 con ngi c gng tm ra cc ch
tiu ph

STT
t trin bn vng (Bng 4-1) bao gm 3 nhm c bn (Hnh 4-1):
1) Nhm ch tiu v pht trin bn vng kinh t
2) Nhm ch tiu v pht trin bn vng x hi
3) Nhm ch tiu v pht trin bn vng mi trng
Bng 4-1. Tng hp cc tiu ch pht trin bn vng (theo Nguyn c Hy, 2003)
Nhm ch tiu Cc ch tiu
I Pht trin bn vng kinh t
1. Mc tng trng GDP trn u ngi
2. T trng cc ngnh kinh t trong GDP c bit cc
ngnh lin quan n khai thc ti nguyn
3. T trng chi ph cho bo v mi trng trong GDP
4. Ngun ti chnh cho pht trin bn vng
quc dn v TNQD/ngi
cu thu nhp quc dn theo cng, nng nghip,
5. Thu nhp
6. C
dch v (%)
II Pht trin bn vng x hi
1. Tng dn s v tc tng dn s
2. T l dn s sng di mc ngho i
3. T trng chi ph gio dc trong GDP
4. T trng chi ph y t, chm sc sc khe trong GDP
5. T l ngi ln bit ch
6. Tui th trung bnh ca ngi dn
7. T l dn s th
8. Din tch nh /u ngi
9. T l dn c c s dng nc sch
10. S dn di c (ngi/nm)
11. S ngi b nhim cc bnh x hi
1. D
III.1. Mi
hng
4. Din tch t canh tc
trng t thy li
5. Din
in tch t c rng che ph
ng v nhim mn
t ngp nc v tc mt t ngp nc
nm
c ti tiu bng cng trnh
tch t b thoi ha
6. Ha cht nng nghip: phn bn v c, ha cht bo
v thc vt s dng hng nm (tn/nm, tn/ha t canh
2. Din tch t b ngp
3. Din tch
tc)
III.2. Mi ngun nc mt hng n
trng nc
c dng nc sch
x l
nghip vo
m
4. Lng nc mt s dng hng nm v cht lng
ng nc ngm v cht lng
6. Cht lng nc bin vng ca sng v bin nng
en b.
1. T l dn s
2. T l nc thi c
3. Lng nc thi th v khu cng
5. Tr l
v
III
III.3. Mi
trng khng
kh
1. Cht lng khng kh
2. Tng lng cht nhim x vo kh quyn hng nm
3. n giao thng
Bn vng
mi trng

211
STT Nhm ch tiu Cc ch tiu
III.4. Cht
thi rn
1. Lng cht thi rn hng nm
2. Lng cht thi c hi
3. Khi lng v t l rc thi vo khu dn c
1. Tng s loi
2. T l cc loi b e da/tng s loi
3. T l cc khu bo tn thin nhin so vi
III.5. Mi
trng sinh
thi a dng
sinh hc
4. Din tch rng ( che ph rng)
5. Tc mt rng
6. Tc rng phc hi
7. Din tch m ph
tng din
tch
8. Khu bo tn bin
9. Tng s cc loi sinh vt c kim k
10. S loi sinh vt c nguy c dit chng.
1. L lt, nc dng
2. Hn hn
III.6. S c
mi trng
4. Trt, st, l, nt t
5. ng t
6. Chy rng
7. L bn , l qut, l ng
8. Khai thc khong sn ba bi
9. Trn du
10. Chy n ha cht
3. Bo p thp nhit i

l v th ch
trong tng s cc d n
i trng ban
hnh
trng.
8. Ngn sch nh nc v bo v mi trng
III.7. Qun
2. T l ti ch v s dng li cht thi trong tng
lng cht thi
3. Cc hip nh v tuyn ngn ton cu k kt, cam
kt v a vo thc hin c hiu qu
4. Cc vn bn php quy v bo v m
1. T l cc d n mi trng
pht trin kinh t x hi
5. Tiu chun v mi trng ban hnh
6. S cn b trong bin ch Nh nc v qun l mi
7. Cc c quan nghin cu o to v dch v mi
trng c thit lp

4.2
4.2.1.1.
qun l kinh t v mi tr
v mt h
th
dn
suy thoi. Ngi ta c th tm ra cc gii hn kh nng ca h thng v gi l sc
chu ti ti hn ca h thng. Sc chu ti ny c kh nng gia tng nu con ngi
.1. Tnh h thng trong pht trin bn vng
Khi nim
Pht trin bn vng l mt quy lut trit hc. Mi mt nh khoa hc, mi nh
ng u phi nhn thc bn cht cc quy lut ca t nhin
kinh t x hi. Cc quy lut vn ng v c quan h tng h trong
ng nh mt cn bng ng, trong cc yu t u vo v u ra c kt qu
g th h thng pht trin, nu l kt qu m th h thng ang c xu th

212
bi
ng s
ip cn h thng l t tng ch o ton b vn pht
tri
khch quan v tin trnh vn ng tt yu ca mi quan h gia t nhin v con
ng
mt m hc v la chn gii php ti
u gii bi ton a bin ny mt cch ng n l gii php tch - hp.
khin hnh thnh khi nim h thng v
t u vo thnh cc yu t u ra. T
ngnh gia khoa hc t nhin v x hi.
4.2
sinh th
sinh thi kinh t khc. H sinh thi kinh t bn vng c hiu l mt vng sinh thi
rin b
n s t
Bc Tr




hi kinh t vng cn ct ven bin
tn
i


t tc ng theo chiu hng ng song cng c th suy gim nu con ngi hnh
ai c chnh sch v gii php.
V vy, quan im t
n bn vng. Ni mt cch khc pht trin bn vng t n l mt quy lut
i. Mi quan h tng cp nm trong mi quan h tng ha nhiu chiu tr thnh
a trn tng quan bi. T i n mt nhn t
T nhng thp nin 50 ca th k trc, trn c s l thuyt lin h v iu
hp en, l hp bin ha cc yu
l thuyt h thng tr thnh khoa hc lin
.1.2. H sinh thi kinh t bn vng
H sinh thi kinh t l n v t bo ca pht trin bn vng h thng. Mi h
i kinh t c nhng c im ring nhng cng giao thoa t nhin vi cc h
g it c c trng bi cc yu t a l - a cht khc vi vng bn cnh, t
o ra li ch kinh t ti u v bn vng di s tc ng tch cc ca con ngi.
C th phn bit cc h sinh thi kinh t i vi cc huyn vng ni bin gii
ung B sau y:
H sinh thi kinh t vng ni cao
H sinh thi kinh t vng rng u ngun
H sinh thi kinh t vng g i
H sinh thi kinh t vng ng bng
H sinh thi kinh t vng m ph
H sinh t
H sinh thi kinh t vn quc gia v khu bo
H sinh thi kinh t Di sn thin nhin th gi
H sinh thi kinh t vng ni vi
H sinh thi kinh t Geotop

213
4.2
4.2
Nh trn ni x hi pht trin bn vng l bao gm mt h thng cu trc
3 thnh phn kinh t - mi tr
trng tng trng kinh t
(tc t
hn kinh t
ca ton b h thng kinh t).

c t tng
ch o ca ch th 36CT/TW l: bo v mi trng l ni dung khng th
tch ri trong
cc cp, cc ngnh l c s quan trng c
ca s nghip cng nghip ha v hin i ha t nc.
Ch c ta
mi trng v pht trin u g ra
ch th 187/CT ngy 12-6-1991 cho php trin khai thc hin.
4.2.2.2. Bo co ca Vit i ngh
Bo co ny nu r h ph ta v mi trng v pht
trin bn vng.
Ni dung bo co bao gm
pht trin lu bn cn coi trng gi tr mi trng v ti nguyn cng nh
vn khai thc hp l, bo v v ti to ti nguyn.
Cc mc tiu v kinh t x phi c phi hp gii
quyt mt cch hi ha n
y mnh cng tc k hoch ha gia nh, h thp mc tng dn s.
Cn c quy hoch xy dng mng li th v cc khu cng nghip, a
dng ha kinh t nng thn, ci thin c s h tng, pht trin kinh t dch v.
.2. Cc tiu ch pht trin bn vng Vit Nam
.2.1. Khi qut
ng - x hi c quan h bin chng vi nhau.
Khi xem xt pht trin bn vng khng ch ch
c tng trng) m cn quan tm s pht trin kinh t (tc tng trng
ca h thng kinh t theo quy m v trng thi cn i gia cc thnh p
Vit Nam, ng v Chnh ph quan tm kp thi n vn pht trin
bn vng, c th hin qua cc Ngh quyt v ch th :
Ch th 36 CT/TW ca B Chnh tr (kha VIII) v Tng cng cng tc bo
v mi trng trong thi k cng nghip ha, hin i ha t n
ng li, ch trng v k hoch pht trin kinh t x hi
a an ninh Quc gia v s thng li
nh sch ca n th hin y trong bn k hoch quc gia v
l bn v c ch tch Hi ng B trn
Nam ti Hi ngh Rio de Janeiro v h
Johannesburg
quan im ca chn

, hi v mi trng
tro g k hoch quc gia, ngnh v a phng.

214
Quan tm n bo v v pht trin cc h sinh thi rng, khu bo tn, vn
quc gia, di sn thin n tnh a dng sinh hc, a dng
a cht - a mo.
Qu trnh c a pht trin nng nghip cn phng
nga nhim v suy tho m
Vit Nam lun b thin chnh
sch v gim bi ,
Pht trin lu bn lin quan n i trong cng
ng, v vy s hiu bit v tham gia tch cc ca mi ngi l yu t quyt
nh thng l ic sch. Nh nc Vit Nam coi trng
vic tuyn tr n gio d c, t chc v vn ng nhn dn
tham gia cc hot ng l
vn m v rong mi quc gia v trn phm v ton
cu Vit Nam cho rng cc quc gia
dng mt trt t kinh t cc nc ang pht trin
cn c gip .
Vit Nam cam kt thc hin vic bo v mi trng v pht trin lu bn trn
t nc mnh. Vit Na
khu vc v quc t nhm it Nam ni ring
gp phn cho s pht trin lu bn khu vc v th gii ni chung.
4.2.2.3. Cc Cng c Quc t c lin quan n mi trng c Vit Nam tham gia
Cng c v cc vng t ngp nc c tm quan trng quc t c bit nh
ni c tr ca cc loi chim nc (Cng c RAMSAR).
Cng c lin quan n bo v cc di sn vn ha v di sn thin nhin.
Cng c v bun bn ng vt hoang d c nguy c tuyt chng (Cng c
CITES).
Cng c v ngn nga nhim do tu bin
Cng c ca LHQ v s bin i mi trng
Cng c Vin v bo v tng zn.
Cng c v s thng bo sm s c ht nhn
Cng c ca LHQ v lut bin
Cng c v s tr gip trong trng hp s c ht nhn.
Ngh nh th Mngran v cc cht lm suy gim tng zn.
hin th gii, bo v
ng nghip h , th ha v
i i trng.
tai e do nh lt bo, hn hn, v vy cn c
thiu tai n bo v mi trng.
li ch v trch nhim mi ng
i ca v
uy
thc hin chnh
c nng cao nhn th
c in quan.
i trng pht trin t
v cng ng quc t cn tp trung xy
mi cng bng, trong

m cng ch trng m rng v tng cng hp tc
mc tiu pht trin lu bn cho V
v

215
Cng c BASEL v kim sot vic vn chuyn qua bin gii cc cht thi
c hi v
Cng c khung ca LHQ v thay i kh hu.
pht trin bn vng Vit Nam
loi b chng.
Cng c v a dng sinh hc.
4.2.2.4. Cc tiu ch
X hi bn vng l x hi m con ngi c cuc sng cht lng cao trn nn
sinh thi bn vng v c xc nh bi cc ch s pht trin bn vng.
Ch tiu pht trin bn vng c xy dng trn c s cc nhm yu t nh:
GDP, dn s, cht lng mi trng, ch s quan h gia GDP vi cc GDP theo cc
ngnh kinh t, cc yu t mi trng v cc yu t x hi.
Tng hp cc ch s pht trin bn vng trn th gii c th xy dng bng cc
loi ch s pht trin bn vng ca 27 huyn bin gii pha Ty (Bng 4-2)
Bng 4-2. Cc loi ch tiu pht trin bn vng cc huyn bin gii pha Ty
STT Nhm ch tiu Cc loi ch tiu
I I.1. Bn vng kinh t
1. Mc tng GDP (>5%)
2. Thu nhp quc dn/ngi
3. T trng v c cu (%) thu nhp ca cc ngnh kinh t (lm nghip
nng nghip ti nguyn khch sn du lch dch v cng
nghip).
4. Ngun ti chnh cho pht trin bn vng t cc ngun: ODA
5. u t du lch
II II.1. Bn vng x hi
1. Tng dn s v mc tng dn s
2. T l dn s sng di mc ngho i
3. T trng chi ph cho gio dc (%)
4. T l hc sinh c i hc/tng s thanh, thiu nin (%)
5. T l ngi bit ch (%) (>10 tui)
6. Tui th trung bnh
7. T l dn c s dng nc sch (%)
8. T l dn nh c (%)
9. T l ngi mc bnh x hi (%)
10. C s h tng (in, ng, trng, trm)
III
III.1. Bn
vng mi
trng
III.1.1. Mi
trng t
- Rng phng h
- Rng xung yu
- Rng sn xut
- Rng vng m
- Vn Quc gia v di sn thin nghin
- C ph, cao su v cy n qu
- Rng trng
2. Din tch t nng nghip (20%) lm rung bc thang
3. Din tch t canh tc c ti tiu
1. Din tch t c rng che ph (80%)

216
STT Nhm ch tiu Cc loi ch tiu
III.1.2. Mi
trng nc
1. Tr lng nc mt (sng, sui, h)
2. Tr lng nc ngm
3. Cht lng nc mt
4. Cht lng nc ngm
5. Lng nc c s dng hng nm (m
3
/ nm) trong :
- Cng nghip (%)
-
-
Nng nghip (%)
Lm nghip (%)
- Sinh hot (%)
6. Lng nc thi th v cng nghip vo hng nm
7. T l nc thi c x l
III.1.3. Mi
trng
khng kh
1. Tng lng cht nhim thi vo khng kh hng nm g/m
3
/nm
2. n giao thng
III.1.4. Sinh
thi v a
dng sinh
hc
1. Tng s loi thc vt, ng vt
2. T l cc loi b e don tuyt chng
3. Tc mt rng
4. T l khu bo tn,
5. Tc rng phc hi

vn quc gia, di sn thin nhin
III.1.5. S c
mi trng
3. Bo, p thp nhit i
4. Sng mui
5. Trt, l, st, nt t
6. ng t
7. Chy rng
1. L lt, l bn , l
2. Hn hn, gi Lo
qut
IV.
1. S lng cc d n u t
- V kinh t x hi
Qun l th ch
- V mi trng
- V du lch
2. Cc chnh sch, vn bn php quy v pht trin bn vng
3. T chc gio dc, tuyn truyn, nng cao dn tr v mi trng v
pht trin bn vng
4. Ngn sch nh noc v bo v mi trng.


217
Chng 5
nh hng pht trin bn vng
5. 1. ng pht trin bn vng cho cc huyn bin gii
5.1.1. t vn
t trin bn vng, 2002 ti Johannesburg, cng ha Nam Phi.
Dy ni Tr
dng nc v gi n
nn s hng v a hnh v a
sinh v ngoi sinh
to dng v chm tr nn mt
u vc sng M,
sn ng Thch Hn, sng Thu Bn, sng Srepok l yu t quan
trng to nn ci chung ca h sinh thi rng u ngun v ci ring ca tng lu
vc ni ting vi ng mn H Ch Minh X dc Trng Sn
i cu n ng Trng Sn cao tc chy dc theo ng
mn H Ch Minh lch s .
i chiu di lch s dng nc
v nguyn giu c song n nay ang b tn ph d di
do nn khai thc rng v khai thc khong sn ba bi ca ngi Kinh v pht
nng
t t cung t cp. Dn tc
tha th , trnh dn tr qu lc hu, thiu thc v
trch nhim i vi vic bo v mi trng v mi trng sinh thi bn vng l
nh ln i vi vic t chc lnh th, chuyn
dc Vn s
nh h
Pht trin bn vng l mt khi nim hon ton mi m i vi Vit Nam v
li cng c tnh thi s i vi cc tnh bin gii pha ty t Thanh Ho n Kn Tum.
T nhn thc n thc tin i hi mt qu trnh lu di. V vy, ti nh gi
tng hp iu kin t nhin, ti nguyn, mi trng, kinh t - x hi nhm nh hng
pht trin bn vng vng bin gii pha Ty t Thanh Ha n Kon Tum l mt
bc t ph c tnh m ng cho mt hng nghin cu mi Vit Nam, thc hin
nhng quyt ngh quan trng ca hi ngh Rio de Janeiro, 1992 v Hi ngh Thng
nh v ph
ng Sn hng v v huyn thoi theo sut chiu di lch s
c. Ba chu k to ni Caledoni, Hexini v Yn Sn kin lp
dng a cht - a mo c mt lch s trn 500 triu
nm. Tri qua bit bao thng trm an xen gia qu trnh ni
hnh hi a hnh c o nh hin nay: a hnh ni
cao l bin gii Vit Lo b chia ct bi hng lot cc t gy kin to trong
Kainozoi to nn hng lot lu vc sng vo Bin ng. Cc l
g C, sng Gianh, s
. Rng Trng Sn
c v nay tr thnh
Rng Bc Trng Sn thing ling gn lin v
gi nc, kin cng vi ti
lm ry, mt tp qun mu sinh ca ngi dn tc bn a t ngn xa n
nay. Nhng hnh ng t pht c thc v v thc u gn lin vi nn kinh t
dn tc min ni Bc Trung B vn cn mang m n
t ngho i sng du canh, du c
ng yu t y cn tr nh mt p lc
h c cu sn xut, phn b li dn c GS. V Qu trong bi vit

218
dn vc nng thn v min ni
Vi ca s gim st che ph
rng v cht l
thp s dn ra d
nhi
u ngun l iu kin tin quyt
ng bao gi cn, gi l dng chy
un. V vy, mt rng l mt

deluvi, proluvi v bi bi. Mt hai ngun nc quan trng li dn n hu
ng phanh hiu qu nht i vi
nh di kiu min Trung. Ni cao, sng
ngn v
i b khai thc
khong
Trt l t s xy ra khi c hai iu kin:
lp
nm tr
th l qu trnh t nhin c khi trt c mi rng bin thnh
r
ng nh
ct
Refere
gia tn t trc s
g v bo v ti nguyn thin nhin v mi trng khu
t Nam, 2003 a ra nhng kin d bo hu qu
ng rng ht sc su sc. Nhng hu qu ca din tch che ph rng
i y c coi l tin v tnh cp bch ca vic m ti v
m v ti phi gii quyt:
1) Mt rng l mt ti nguyn nc. Rng
nui sng cc dng sui u ngun chy kh
thng xuyn ca mng li thy vn u ng
sui, mt sui l mt ngun nc ngm cc thnh to t u ngun nh
qu tip theo: kh hn v thoi ha t.
2) Mt rng s gy nn tai bin ngoi sinh:
L qut v l ng: Rng l mt h th
ng cn l bt ng do nhng trn ma d
dc nc trn v sng vi tc ln thi gian nhanh nh xe lao xung
dc m khng c phanh vy.
L bn : L hin tng cc cn l hung bo mang c si bn ct t trn
ni p xung ng bng ph dy hng mt trn cc ng rung mu m ph sa. Tai
ha ny lun lun e da ng bng tnh Qung Nam do thng ngun sng Thu
Bn b ph rng nghim trng v cc bi bi thm sng min n
sn ba bi, t ct b o xi khng c cy c che ph nn khi c l qut l
gy nn l bn .
Trt l t: S c trt l t l hin tng rt ph bin nc ta ni chung
v vng Bc Trng Sn ni ring.
Qu trnh phong ha ha hc kh mnh to nn v phong ha dy
Th nm nguyn thy nghing cng chiu vi sn ni v cha xen kp
st kt. Lp ny s ngm nc to thnh mt mt trt cho khi t
n.
Trt l t c
ng say. Song tn sut trt l t xy ra ngy cng nhiu, khp mi ni ven
quc l v lin tnh min ni nc ta, c bit l ven ng H Ch Mi
qua vn Quc gia Phong Nha - K Bng l do hot ng nhn sinh (Error!
nce source not found.)
Nhng sai lm ca con ngi do thiu hiu bit kin thc khoa hc lm
g s c trt l t, l ph rng lm mt l chn vng chc b m

219
tn cng ca nc chy sai lm th hai l lm ng ch quan tm n a hnh m
khng quan tm n th nm nn thng xuyn xy ra trt t xung ng t,
sai lm
hai qu trnh c quan h cht
ch v
ng b phong ha vt l hoc ha
trnh laterit ha di
dng k ma (kh) v ma kh
(oxi h
5.1 c gia cc hp phn ti nguyn cc huyn bin gii
pht trin bn vng
5.1 vic la chn che ph rng
cc huyn bin gii c th lit k theo trt t logic
trn quan im pht trin bn vng:
sinh hc
a mo
g sn
lch
ti nguyn l mt b phn hp thnh mt cnh quan sinh thi.
Mi cnh quan sinh thi l mt h thng thnh phn trong mi quan h vi nhiu h
thng i h thng ct nhau:
a dng a cht - a mo
th ba l s khai thc khong sn ba bi cng gp phn lm mt tnh c kt
vng chc ca lp t tng mt.


Xi mn v thoi ha t: Xi mn v thoi ha t l
i nhau. Rng v cy c l lp ph bo v t v chng xi mn tt nht. Mt
rng th tng th nhng v tng trn cng v phong ha khng c s lin kt vng
chc v s b ra tri mt cch d dng. Khi b ra tri phn cp ht mn ch yu
l st b cun i, cn tr li phn ht th v a
hc d dang. Qu trnh do hot ng nc mt s thc y qu
t von trn vng a hnh g i do xen k gia ma
a).
.2. Phn tch tng t
pha ty trn quan im
.2.1. C s khoa hc ca
Cc hp phn ti nguyn
Ti nguyn rng
Ti nguyn a dng
Ti nguyn t
Ti nguyn nc
Ti nguyn a dng a cht -
Ti nguyn khon
Ti nguyn du
Mi hp phn
thnh phn khc to nn ha
1) H thng dc theo bin gii:
H thng cnh quan sinh thi rng
H thng cnh quan sinh thi rng v

220
H thng cnh quan vn quc gia khu bo tn
nh quan di sn thin nhin th gii.
ng ngang (theo lu vc)
h quan lu vc thng ngun sng M
ng C
Gianh
ng Nht L Kin Giang
sng Bn Hi
Hn
lu vc sng Thu Bn
g Ba
Srepok
uyn bin gii Bc Trung B (t Thanh Ha n Kon Tum) ch
yu l rng v ni cao. Khi gii bi ton pht trin bn vng c nhiu kin v
quan im khc nhau. C quan im nhn mnh v t nng nghip v coi vn an
ton lng thc l trng tm. C kin li coi trng kinh t khong sn bi nhn
thy ti nguyn vi v tn c th khai thc lm xi mng v p lt, hoc ti
nguyn n Qung Bnh.
cho rng i vi cc dng ti nguyn hu hnh khai thc
ri s cn kit v khng c kh nng phc hi thm ch s hy hoi mi trng nu
khai th n ny c th tr thnh v gi nu
thay
Ti nguyn rng l yu t nn tng ct li ca pht trin bn vng
Ti nguyn vi v hang ng karst v a dng a cht l ti nguyn c
Tt c cc ti nguyn hu hnh s tr
nghip khng khi. l ti nguyn ma ng
v n c
khu vc v lin kt du lch h tro khu n
H thng c
2) H th
H thng cn
H thng thng ngun lu vc s
H thng thng ngun lu vc sng
H thng lu vc s
H thng lu vc
H thng thng ngun lu vc sng Thch
H thng thng ngun
H thng thng ngun lu vc sn
H thng thng ngun sng
i vi cc h
ct thy tinh, ct vt liu xy dng ven bi
Ngc li, chng ti
c ba bi. Trong khi , cc dng ti nguy
i mc tiu khai thc v d:

gi tr ly tin v tn nu khai thc cho mc tiu du lch c bit khi vn
Quc gia Phong Nha - K Bng c UNESCO cng nhn l di sn thin
nhin th gii.
Ti nguyn a dng sinh hc cng s tr thnh v gi khi ni l khu bo
tn hoc vn Quc gia hn l khai thc g qu v ng vt qu him.
thnh ti nguyn du lch nn cng
ng li siu li nhun v tng tr
bn vng theo hng u t ng
l hn
n, ph hp
ng ton
i th m
vc mi
h du lch
Trung.
a tng

221
5.1.2.2. Vn quy hoch tng hp nh hng pht trin bn vng cc huyn
bin
h tng ng n gi a Ty hng pht
in bn vng h n y ti n r rng
y t l c 0% - lm n t t
o. Quy hoc bn a bi i c th hin trn bn
t 50 h lc
Bn h nh h n v c huyn min ni bin
i Ty th p in v
h cc trin g . Tro c bit ch trng n
i ca b o n g:
I) t quy hoch bn vng (dng mu biu din)
1) t %)
(D)
r (RXY
Rng xung yu (XY)
g t xung yu (IXY)
Rng sn xut (SX)
Vn Quc gia (VQG)

t trng ng
t trng sn
b. t trng cy lu nm
Cy ch
gii
Vn quy hoc hp v ni bi i ph nh
tr c tin hn trn qua im l nguy ng l t tm v
l he ph t 7 80% tng din tch nguy c v t ng ch
h nh hng vng c ton vng n gi
l 1/2 .000 (xem p )
quy hoc hng p t trin b ng c
gi pha
i v
c xy dng eo cc l thng t iu kin t nhin, kinh t
x tiu ch pht bn vn nu trn ng
3 tiu chun l che ph rng, dc v cao.
H th ng ch gi n ba gm cc i dun
rng (75
Rng c dng
Rng t xung yu )
Rn
Khu bo tn (KBT)
Di sn thin nhin th gii (DSTNTG)
Cc trang tri lm nghip (?)
2) t nng nghip (<30%)
a. t trng trt:
t trng la
Cy c ph
Cy ca cao

222
Cy iu
Cy cao su
Cy tiu
Cy n qu
c. t ng c phc v chn nui
3) Din tch t nui trng thy sn
Nui c nc ngt
C tm nc l
Trm y t
Trm in
m thy li ti tiu
ng nghip
6) Cc im c s c mi trng nguy him
kh tiu cho
di n kitmt min Trung vn minh, giu p, sinh
thi mi trng bn vng.
TT Tnh Huyn
Din
tch t
nhin
Din tch
rng hin
ti (ha)
che
ph hin
ti (%)
che
ph cn
c (%)
che
ph
chnh
4) Cc trang tri, nng lm nghip kt hp
II. Cc k hiu khc
1) Giao thng quy hoch bn vng
2) Cc cm dn c bao gm
Trng hc
Trm thy in
3) H cha v trm b
4) Cc im du lch
5) Cc im khong sn c gi tr c
7) Cc im kinh t ca khu
5.1.3. Thuyt minh bn quy hoch nh hng pht trin bn vng
Bn quy hoch nh hng pht trin bn vng c ni dung v h thng
ch gii hon ton mi da trn din tch che ph rng lm trng s. y l kt qu
ca h t tng c tnh t ph m ng cho mt cuc cch mng v nhn thc v
i u cho mt chng trnh hnh ng lu di, bn b, kin tr v mc
t kin cng, a linh nh
Bng 5-1. Din tch v che ph rng hin ti

223
(ha) lch (%)
1. Mng Lt 80.865 42.496 55,2 90,73 35,53
2. Quan Ha 99.647 63.598 63,8 64,66 0,86
3. Quan Sn 93.108 58.901 63,3 83,18 19,88
4. Lang Chnh 58.632 35.737 60,9 61,04 0,95
5.
Thanh
H
ng Xuyn 110.506 50.426 45,6 69,22 23,62
a
Th
6. Qu Phong 189.543 121.080 63,8 78,89 15,09
7 ng 280.636 145.632 51,9 70,55 18,65 . Tng D
8. K 209.484 61.437 29,3 88,76 59,46 Sn
9. 5,54 Con Cung 174.451 121.492 69,6 85,14 1
10. 0,37
Ngh
Anh Sn 59.747 23.049 38,5 48,87 1
11. Thanh Chng 112.763 47.346 41,9 43,21 1,31
An
12. H 70,47 12,37 ng Sn 114.713 66.634 58,1
13.
H
T 68,05 18,55 nh Hng Kh 179.472 88.882 49,5
14. 2 Tuyn Ha 114.941 79.210 68,9 73,22 4,3
15. Minh Ha 141.006 102.965 73,0 85,38 12,38
16. 73,13 1,33 B Trch 212.310 152.422 71,8
17. Qung 119.089 49.291 41,4 70,41 29,01 Ninh
18.
Q
B
141.060 78.220 55,4 55,40 0,00
ung
nh
L Thy
19. 115.072 27.045 23,5 74,61 51,11 Hng Ha
20.
Q
Tr kRng 122.332 56.504 46,2 83,25 37,05
ung
21. TT 902 72.396 48,9 74,61 25,71 Hu A Li 122.
22. Hin 171.249 104.733 61,1 74,81 13,71
23.
Qung
Nam
Nam Giang 183.650 90.356 49,2 95,65 46,45
24. k Gly 148.490 107.903 72,6 72,87 0,27
25. Ngc Hi 82.400 49.568 60,1 60,48 0,38
26.
Kon
Tum
Sa Thy 241.200 167.740 69,5 72,25 2,75
Cng 367926 2.065.064
(Ngun
thuc , Tha Thin
Hu, Qung Nam v Kon Tum) khong 3.679.265 ha. Trong , din tch rng hin
ti chim khong 2.065.064 ha, che ph qu thp, dao ng t 23.5% (huyn
Hng Ha) n 73% (huyn Minh Ha), trung bnh di 50% (Bng 5-1). Mc d
Nh nc c mt s d n u t trng rng v bo v rng song khng c bn
v kh
: Nin gim thng k 2002)
Tng din tch t nhin ca 27 huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum
8 tnh (Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr
ng nm trong mt chng trnh quy hoch tng th ch cha ni n quy
hoch pht trin bn vng.
Bng 5-2 : Quy hoch s dng t cc huyn t Thanh Ho n Kon Tum

224

t lm nghip (ha)
Rng phng h
TT Huyn
c
dng
Rt xung Xung yu
Rng

y u
t xung
yu
Rng
sn
xut
Tng DT
rng
che
ph
(%)
t
nng
nghip
(ha)
t d
phng
(ha)
1 24474 37532 73376 90.74 6277 1212 Mng Lt 11370
2 Quan Ha 29138 23120 16181 68439 68.68 9356 21852
3 Quan Sn 8193 9281 19317 40659 77450 83.18 7718 7940
4 Lang Chnh 5872 13441 19480 38793 66.16 5392 14447
5 Thng Xun 23373 7352 30703 18064 79492 71.93 8207 22807
6 Qu Phong 67934 8320 47709 25571 149534 78.89 9445 30564
7 K Sn 2013 78568 77147 28229 185957 88.77 10914 12613
8 Tng Dng 24136 1381 20702 84096 71680 201995 71.98 10796 67845
9 Con Cung 64979 5210 34980 43370 148539 85.15 5729 20183
10 Anh Sn 1998 758 9299 17149 29204 48.88 12588 17955
11 Thanh Chng 7586 32870 13273 53729 47.65 25009 34025
12 Hng Sn 10019 24599 7222 14404 23377 79621 72.30 9475 21036
13 V Quang 33272 6945 4924 45141 69.86 2598 16876
14 Hng Kh 11738 9519 11017 47049 13082 92405 71.13 9765 27742
15 Tuyn Ha 162 12126 27874 47009 87171 75.84 5278 22492
16 Minh Ha 53701 15655 27801 23077 120234 85.37 6272 14330
17 B Trch 85754 10937 26344 29801 7431 160267 75.49 21879 30164
18 Qung Ninh 28959 7697 15363 31830 83849 70.41 8307 26933
19 L Thy 2827 15881 16624 48363 83695 59.33 15657 41708
20 Hng Ha 672 15797 37172 32218 85859 74.61 16622 12591
21 a Krng 40526 937 8170 30384 21831 101848 83.26 8776 11708
22 A Li 12032 15952 30930 29191 88105 71.69 6642 28155
23 Hiu 3727 50524 25532 51333 131116 76.56 7968 32165
24 Nam Giang 86525 10749 13493 32330 32567 175664 95.65 4786 3200
25 k Glei 44071 11059 23584 29496 108210 72.87 8359 31921
26 Ngc Hi 30828 19007 49835 60.48 13001 19564
27 Sa Thy 48658 37490 92120 178268 73.91 13093 49839
Ton vng 2777796 75.29

vng vng rng ni l gi vng v tng din tch che ph rng t ti ch s cn

Trn bn quy hoch nh hng pht trin bn vng (xem ph lc) cho
ta mt bc tranh ht sc sinh ng vi ni dung phong ph v a dng. Trn ton
tuyn bin gii ca 8 tnh c th d dng nhn thy s khc bit c bn gia hai bn
biu din che ph rng hin ti v che ph cn c. che ph cn c t
trung bnh 75.29% (Bng 5-2) dao ng t 43.21% (huyn Thanh Chng) n
95.65% (huyn Nam Giang Tha Thin Hu). S khc nhau c th lin quan
ch s chnh lch v din phn b cc loi t quy hoch trn hai bn (xem
ph lc). c bit c hai huyn K Sn v Hng Ha c chn lm m hnh nh
hng pht trin bn vng li c che ph rng thp nht. Huyn K Sn (tnh
Ngh An) c che ph 29.3% l vng ni cao, him tr, giao thng i li kh
khn, kinh t km pht trin, phn ln l ng bo dn tc, dn tr thp. Huyn
Hng Ha (tnh Qung Tr) c che ph 23.5% thp nht min ni Vit Nam
hin nay.
Nh vy, bi ton t ra i vi vic quy hoch nh hng pht trin bn

225
bng. Khi s n nh chu k nng lng v tun hon nc gia cc hp phn
ma, bc hi, m, nc mt, nc ngm...
i vi vic quy hoch nh hng bn vng cn tnh n cc hp phn
l theo dc v cao, bao gm:
1) Quy hoch t rng
Rng c dng phng h (D)
Rng sn xut (SX)
Rng phng h xung yu (XY)
xung yu (RXY) (Bng 5-1, Bng 5-2).
g khu vc c nhiu loi thc vt v
ng vt nm trong sch th gii ang c nguy c tuyt chng. Cc khu bo tn
thin nhin c nh nc cng nhn phn b hu ht cc tnh Bc Trung B:
Khu bo tn thin nhin P Hu, P Lung, Xun Lin (Thanh Ha)
P Mt, P Ht (Ngh An)
V Quang (H Tnh)
Vn Quc gia Phong Nha K Bng, di sn thin nhin th gii, 2003
(Qung Bnh)
krng (Qung Tr)
um)
Cc gii php bo v rng v tng che ph rng thc hin quy hoch
in nhin th gii:
+ Trng trm hng xut khu
+ Trng cy keo, trm, bch n lm nguyn liu giy
ng nghip song c che ph:
+ Trng cy cng nghip: cao su, c ph, ch, tiu.
t rng v nng nghip thc cht
Rng phng h t xung yu (IXY)
Rng phng h rt
Nm dc bin gii t Thanh Ha n Kon Tum, li th ca vn quy hoch
rng l tnh a dng sinh hc cao nht Vit Nam v hnh thnh h sinh thi rng
c o c mt khng hai trn th gii. Tron
Sng Thanh Dak Prin (Qung Nam)
Ngc Linh, Ch Mom Ry (Kon T
bn vng
1) Xy dng cc d n
D n vng m cho cc vn quc gia v di sn th
D n trng cc loi cy thuc kinh t n

226
+ Trng cy n qu
+ D n nui ong
g vng.
Xy dng d n canh tc trn t dc theo m hnh vn rng trang tri.
D n xy dng thy in v h cha nc: nhm gi nc ma hn v chy
cc trm thy in nh.
D n pht trin rng sn xut bt giy: hin trng cng sut mt s nh my
bt giy hin nay lin quan n din tch trng rng sn xut:
+ Nh my bt giy Thanh Ha: 50000 tn/nm vi vng nguyn liu giy
120000ha.
+ Nh my bt giy Ngh An cng sut 100000 tn/nm vi vng nguyn
liu giy 100000ha.
+ Nh my bt giy nam Ngh An cng sut 150000 tn/nm vi vng
nguyn
Ti nguyn rng cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum ng vai
tr quan trng trong nhiu lnh vc:

Kinh t
Mi trng
a dng sinh hc
+ D n trng cy dc liu
D n u t cho cc khu rng c dng vi vic xy dng quy ch qun l
rng c dng v chng trnh bo v a dng sinh hc tron
liu giy 90000 ha.
+ Nh my bt giy Kon Tum cng sut 130000 tn/nm vi vng nguyn
liu giy 200000ha.
+ Cc nh my vn dm, vn si
Thanh Ha: 15000 tn/nm
Ngh An: 68000 tn/nm
H Tnh: 30000 tn/nm
Qung Bnh: 30000 tn/nm
Qung Tr: 14000 tn/nm
Tha Thin Hu: 30000 tn/nm
Qung Nam: 30000 tn/nm
Kon Tum: 30000 tn/nm

227
Du lch
Quc phng

Bi l, y l rng u u vc sng Bc Trung B.
sng ngn v g r ta i t g c
dng cc thung lng a hnh cao xy dng c h tr y in .
c kh c cc hu ng b tn ph v trng rng vng m nng
che ln c ca pht trin bn vng trong vng t
20 30 nm ti. V vy, phi gio dc s nhn thc su sc trong ton ng, ton
n i ngi dn v cng ng coi vic bo v rng v trng rng l l sng t
i t c t nh hnh ng t gic trong i ng hn ng . D n d c
n s ng ao c m cu s g th . T cuc sng du canh, du
p l r ch yn i n cc lng bn nh canh nh c theo quy
c tr th h n ng g i c g n n u i m c eo c gia
. i vi vng
i b ii Nh nc phi quan tm, lnh o tnh phi quan tm c vn chnh
sch xa i gim ngho, nhng khng phi coi vn an ton lng thc l cc
a, li ph
g g, cu trc h tri bn vn mt ln na li b ph v. Ch cn cc dn
c mt nhim v chin lc c ngha chnh tr v i cho cc huyn trung du v
g i v tt c tn B Tru g . V vy, bi
c coi l nhim v tt yu c tnh t pht trong chin lc pht trin
bn vng.
3
i c hu n in ni in gi di tch t n ng p h c n l
khong 1.092.339,5 ha trong s 3.628.047,13

bn hin trng v bn quy hoch nh hng pht trin bn vng
c th d dng nhn thy mt s c im sau y:
ch nng ng ip hi ti c mc nh c din tch t rng b
nng ry.
ngun ca hng lot cc l
gy Cc d c th n a l lt i b n so
c
ng
c
c
ha
ng
v
c vai
m
tr
th
ron vi
nh
s

Vi i ph k r
ph rng 70% l mc tiu chin l
d m
nh n v bin h h s g y n c
d tc thiu v c s t c n i ay
c ht nng m y u th h
ho h v n h n n h ki m l vi th c d n o
t, giao rng theo cc m hnh kinh t sinh thi nng lm nghip
n in g
dn tc thiu s t thn vn ng. Lc , h li tr v vi tp qun x
rn sn p t n g
tc huyn min ni gi t, gi rng, gi an ninh bin gii l h hon thnh
n bng i c c h c n B ton chuyn dch c cu
sn xut s
5.1. .1. Din tch ginh cho nng nghip
i v c y m b i n n g hi c i
di 30% tng din tch t t nhin (
ha).
Trn
1) Din t t h n
ph lm

228
2)
bc th
3) Kh
nc,
xoy kh nng, honh hnh t thng 5 n thng 7 l mi him ha ngn i
ca
4) T l gia tng dn s cao v trnh dn tr thp cng hn ch kh nng
n c k thut vo sn xut v i sng.
ng b, t nng
nghip cn b thoi ha bin cht do
thc khong sn ba bi, v t chc.
6) Theo quan im pht trin bn vng, chng ti phn vng cc huyn min
ni bin gii thnh hai loi t l t rng v t nng nghip. Trong din
tch t nng nghip bao gm cc loi t sau y: t trng trt, t trng
cy lu nm, t trng c v t nui trng thy sn.
7)


ng la chim 117.454 ha, trng ng l 46.625 ha phn ln l
canh t
g la nc ven cc thung lng sng v sui.
i dn tc thiu s c trnh dn
tr qu thp, trnh vn ha qu lc hu so vi cc dn tc thiu s khc nc ta
(Bng 5-7). Thm vo c ng ngun cc lu vc sng,
ni th
ngho
t mt
trin b
Hu ht t nng nghip l t dc song cha p dng k thut lm rung
ang chng xi mn v thoi ha t.
hu v thi tit khc nghit, l khu vc s tn s lt bo cao nht c
l qut, l ng v l bn cng b e da lin tc, hn hn v gi Lo
d i t hp, ngho i v khc nghit ny song vn l mt bi ton b ng.
p d g tin b khoa h
5) C s h tng cn qu lc hu, yu km, u t khng
di chngchin tranh li v nn khai
iu kin trng trt bao gm:
t trng cy lng thc: la, ng, sn.
t trng cy lu nm: cy ch, cy c ph, cy ka kao, cy iu, cy cao su,
cy tiu.
Hin nay, t tr
c trn t dc mt mi theo kiu pht nng lm ry l ch yu. Ch c mt
t l rt nh l trn
Trnh canh tc v k thut nng nghip trn t dc cn qu lc hu bi
cc huyn min ni Bc Trung B hu ht l ng
c dn tc ny li sng th
ng xy ra nhiu tai bin thin nhin, thuc vng su, vng xa di mc
ca cc tnh ngho t Thanh Ha n Kon Tum nn t c quan tm v u
cch c bn ca Nh nc v ca cc d n c tnh t ph theo hng pht
n vng.

229
iu kin pht trin cy lng thc cc huyn bin gii Bc Trung B l
khn. V vy, ch nn coi cy lng thc gi vai tr th yu, trong cn cn
v quy hoch nh hng pht trin bn vng l ly rng lm trng s.
T , chng ti i n mt kin ngh
rt kh
kinh t
c tnh chin lc i vi cc huyn
mi
lng
c ngh
sn xu
thc h
dn t him ny
thu
cn
nhim ca cc nh lnh o cc tnh Bc Tr
ca mt tnh c huyn min ni u ngun phi
t l m
5.1.3.2 tch ginh cho cy lu nm
lu nm
c c m li hiu qu kinh t cao gp phn xa i gim
ngho ph rng lm nng ry m cn gp phn nng
cao ch che ph rng ln t 70-80% tr huyn Qung
Nin
ko d

n
g

T

n ni bin gii t Thanh Ha n Kon Tum l khng ch trng vn an ton
thc m u tin pht trin kinh t lm nghip v du lch bn vng. iu
a l bi ton kinh t tng ha c coi l chin lc, vng rng ni khng
t lng thc khng c ngha l dn thiu go. Nhng bc i ban u
in theo k hoch pht trin bn vng chc chn s gp nhiu kh khn, cc
c thiu s ng trc nhng thch thc c tm l v kinh t. Trch n
c v cc nh hoch nh chin lc kinh t cho vng su, vng xa, vng ang
u t xa i gim ngho, bo v mi trng bn vng, trong c trch
ung B. Trong phm vi hot ng kinh t
coi ton b cc n v sinh thi kinh
t th thng nht trong ton tnh, cu thnh nn kinh t pht trin bn vng.
. Din
Trong t nng nghip cc huyn min ni bin gii, t trng cy
oi l u tin v khng ch e
n nh dn c, hn ch vic
che ph t a tng din t
h v L Thy ca tnh Qung Bnh l hai huyn c th trong 8 tnh nghin cu
i t bin gii Vit Lo ra tn bin.
Bng 5-3 : Phn b cc dn tc thiu s cc huyn bin gii t
Thanh Ha n Kon Tum
T
T

Huyn
M

T
h

u

K
h

n
g

T
h

i

C
h

t

B
r
u

-
V

n

K
i

i


P
a


K

t
u

G
i

C
h
i

n
g

X

n
g

B
a

n
a

R

m

B
.

R

u

1 Lang
Chnh
+ +
2 Mng
Lt
+ + +
3 Quan
Ha
+ + +
4 Quan Sn + + +
5 Thng
Xun

6 Anh Sn

230
7 Con + +
Cung

8 K Sn + + +
9 Qu
Phong
+ + +
10 Tng
Dng
+ + + + +
11 Thanh
Chng

12 Hng
K
+
h
13 Hng
Sn
+
14 Tuyn
Ha
+
15 Minh + +
H

a
16 B Trch +
17 Qung
Ninh
+
18 L Thy +
19 ak + +
Rng
20 Hng
Ha
+ +
21 A Li + + +
22 Nam
Giang
+ + +
23 Hin + + +
24 Dak Gly + +
25 Ngc Hi + +
26 Sa Thy + + +
Cy di ngy bao gm cc loi cy cng nghip nh c ph, ch, tiu, ka kao,
cao su v cy n qu nh cam, bi, mt, nhn... to thnh nhng cnh quan
nhin vn c th pht trin cy ch vi quy m va mt s vng c a
+ Tnh Ngh An c 4100 ha trong :
kinh t sinh thi nhn to ht sc quan trng c kinh t v bo v mi trng,
c tc dng chng xi mn t, thoi ha t lm tng ph cho t v iu
ha kh hu. Mt s loi cy c th vng bin gii ang c nhn dn a
phng quan tm nh sau:
Cy ch: Kh hu v t ai Bc Trung B khng tht l tng vi cy ch,
tuy
hnh v t ai thch hp:
Tnh Thanh Ha
+ Huyn Thng Xun (Thanh Ha): 1.100 ha trng trn t vng phong
ha t st t vng nht phong ha t ct bt kt v granit.

231
Huyn Tng Dng: 1000 ha
Huyn Con Cung: 600 ha
Huyn Thanh Chng: 2500 ha
+ Tnh H Tnh: 1600 ha, trong
9950 ha trng trn t bazan, mt phn trn st, t vng
a thch kh hu nhit i nhng khng c ma ng lnh. V vy,
l loi cy c gi tr kinh t cao v c
pht trin cy tiu Qung
u: li th ca cy cao su l c kh nng chu hn tt hn cy c ph,
cao su l cy c chu k kinh t di,
c tn l pht trin, che ph mt t ln hn ch c xi mn. Trng cy
cao su khng nhng ch em li li ch kinh t m cn gp phn bo v mi
Huyn Hng Sn: 600 ha
Huyn Hng Kh: 1000 ha.
Cy c ph: cy c ph c coi l cy c th mnh nc ta ni chung v
vng ni bin gii Bc Trung B ni ring. Theo tnh ton, trong 10 nm tr
li y trng c ph c li. Cy c ph ch yu tp trung 6 huyn thuc 3
tnh vi quy m
nht trn ct:
+ Tnh Qung Tr: 6400 ha trong huyn Hng Ha: 6000 ha, huyn
kRng: 400ha.
+ Tnh Thanh Ha: 2700 ha, trong huyn Lang Chnh 1400 ha, huyn
Thng Xun: 700 ha, huyn Quan Sn: 650 ha.
+ Tnh Tha Thin Hu: 400 ha (huyn A Li)
Cy ka kao c tn che rng lm tng che ph mt t, hn ch kh nng
xi mn,
cy ka kao thch hp tnh Kon Tum trong s 8 tnh nghin cu, c bit l 2
huyn Sa Thy (1100 ha) v Ngc Hi (800 ha).
Cy iu: c th trng trn cc loi t c ph thp. V vy, d dng pht
trin cy iu ngay c vng c kh hu kh hn. Hin nay, cy iu ang
c ch trng pht trin tnh Kon Tum, trong huyn Sa Thy 2000 ha,
Ngc Hi 1500 ha v Dakgly 700 ha.
Cy tiu: Cy tiu c coi l cy c th mnh pht trin t Qung Bnh tr
vo do chng khng chu c rt. y
th trng ngay trong vn tng gia nh to ra m hnh kinh t h gia nh.
Trung bnh mi ha cho thu nhp khong 25 triu ng v li thun t 18.6
triu (nng sut 1,3 triu tn/ha). Quy m c th
Tr vi 2300 ha, trong Hng Ha 2000 ha v kRng 300 ha.
Cy cao s
v vy khng cn phi ti. Mt khc, cy

232
trng trong tng che ph rng ang l mc tiu chin lc m ti
t ra.
Cy cao su ang c ch trng pht trin tnh Kon Tum trong :
Ngh An 4000 ha, trong huyn Anh Sn: 2000 ha, huyn Con Cung: 500 ha v tnh
H Tnh 4000 ha, trong huyn Hng Kh: 1500 ha, huyn Hng Sn: 2500 ha.
5.1.3.3

g n nui gia cm v ln trong tng h gia nh cn quy
hoch

g phi l th mnh i vi cc huyn bin gii song
y l hng kinh t sinh thi, bin nhng din tch ao h v sng sui nui trng
thy sn tng thu nhp v
h, m rung
a c quy hoch
+ Huyn Sa Thy: 2000 ha
+ Huyn Ngc Hi: 1500 ha
+ Huyn k Gly: 700 ha
Cy n qu: cam, chanh, bi, mt.... l nhng cy n qu c gi tr kinh t
cao v c coi l nhng cy n qu c gi tr kinh t cao v c coi l c
sn ca huyn min ni bin gii Bc Trung B nh:
+ Bi Phc Trch: pht trin vi quy m t 7000 ha ch yu tp trung hai tnh
. Din tch ginh cho phc v chn nui
t ng c phc v chn nui theo nh hng pht trin bn vng, trong
nhn nm ti bn cnh ch
mt t l t ng c chn nui tru b m bo tnh a dng trong c cu
nn kinh t vng. D kin n nm 2010 s a tng n tru b ln ti 602.584 con
chn nui trn qu t l 15.227 ha.
5.1.3.4. Din tch ginh cho nui trng thy sn
Nui trng thy sn khn
cung cp thc phm ti ti ch cho dn v khch du lch.
Cc thy vc nui trng thy sn cn l ni iu ha kh hu cho x s kh nng
gi Lo ma h, l h cha ti tiu thy li v tham gia iu tit tr thy l lt
nguy him.
D kin n nm 2010 din tch mt nc ginh cho nui trng thy sn l
3371ha trong :
Din tch c nc ngt: 2034 ha. y l nhng din tch ao,
trng phn b ri rc trong cc khu dn c song n nay vn ch
Din tch nui c nc l, nc mn: 1337 ha. Din tch ny tp trung ch
yu 3 huyn: B Trch, Qung Ninh v L Thy. Nhng din tch ny c th u
t thm canh to ra nhng sn phm hng ha c gi tr kinh t cao.

233
5.1.4.
c v trng rng mi theo cc ni dung sau y :
c khu rng bo tn,
vn Q
n nay, lm tc
v cc tay sn tri php
khi bin gii song cc nh chc trch vn ch
n lm nng ry khi
phc din tch rng
(xem ph lc, Bng 5-1) i vi tt c 27 huyn chim 17.54% din tch rng quy
hoch, c bit i vi 2 huyn trng im c che ph rng thp nht l K Sn
29,
nm t
c sch hng u v quy hoch pht trin
bn v
vng m ch yu pht trin rng sn xut. Nh nc phi ch
nhng din tch thch ng cho vic trng cc loi cy nguyn liu giy v g
h eo tai tng, bch n, tre, na, vu.... phc v cc mc tiu
chung c tnh chin lc nh: pht trin cc nh my sn xut bt giy, g dn,
g p cng nghip.
m ngoi u tin rng sn xut cn quy hoch nhng khu t
thch hp cho trng cy dc liu, cy trm hng xut khu, dn dn pht trin
thnh cc v
Nh nc v cc tnh phi coi ngh nui ong l mt ngh chnh thng v
quan trng khng ch tng thu nhp v kinh t m cn gp phn gii quyt cng n
Mt s nhn xt v kin ngh t gc quy hoch pht trin bn vng
5.1.4.1. i vi lm nghip
Nh nc phi xy dng cc vn bn php quy v ch trng chnh sch bo
v rng, ti to, khi ph
1) Cm khai thc g trong vng 30 nm c bit vi c
uc gia, Di sn thin nhin th gii c coi l ti nguyn c bit, ti sn
quc gia v bt kh xm phm. Cm sn bn th rng qu him. Hi
vn ang hot ng lin tc mang ng vt qu him ra
a kim sot c mt cch trit
2) u t trng rng nhng ni b tn ph do d
u ngun v rng phng h theo bn quy hoch nh hng
3%, Hng Ha 23,5% nng che ph rng ln 70 80% trong vng 30
i.
i vi Chnh ph y l vn qu
ng cc huyn min ni bin gii Bc Trung B.
i vi cc tnh Bc Trung B cn c trch nhim gio dc tuyn truyn
nhm nng cao nhn thc, dn tr cho dn v tm quan trng ca vic bo v rng v
trng rng tr li nguyn trng rng u ngun v rng phng h vn c ca tt
c 27 huyn bin gii, gp phn vo bo v an ninh quc phng bin gii Vit - Lo.
Thc hin chnh sch giao t giao rng cho dn theo d n v ngnh lm
nghip t chc thc hin l gii php kh thi v c hiu qu nht.
3) i vi
o cc tnh trin khai bng cc chnh sch lin doanh, lin kt cc tnh vi nhau
ng thi bng cc d n u t nc ngoi, d n tng tnh v lin tnh ginh
cng ng ip: b , k
4) Trong vng
n dc liu quc gia, trang tri trm hng xut khu.

234
vic lm cho dn cng l gii php bo v rng kh hu hiu. V vy phi c d n
quy hoch v u t nghin cu p dng khoa hc k thut nui ong thch hp vi
iu k
ng
ng
n Quc gia, Rng phng h
v R
lm tn thng n mi trng bn vng:
Xy dng quy ch qun l rng c dng v ch
sinh hc.
X

thp. Tuy nhin phi coi y l nhim v chnh tr chin lc, phi c
mt cu

K thut thy li, ti tiu phi c gii quyt ng b vi k thut canh tc.
in rng nhit i m nhng pha Bc Hi Vn c mt ma ng lnh v gi
Lo kh nng.
Pht trin giao thng v bo v rng l hai mt ca mt vn . H th
Trng Sn v cc ng t lin tnh, lin huyn phi c u tin trong
xy dng c s h tng. Tuy nhin mt tri ca vic lm ng cng phi c quan
tm, trc ht, i vi vic thi cng cc con ng ln nh ng Trng Sn
ph i mt khi lng ln v mt din tch ng k v
ng u ngun, sau cc ng lin tnh v lin huyn cng vi ng
Trng Sn s to iu kin cho bn lm tc ph rng v tu thot d dng vi mt
khi lng ln g qu v ng vt qu him.
V vy, Nh nc v tnh phi ra cc vn bn b sung c hiu lc i vi vic
bo v rng theo quy hoch nh hng pht trin bn vng ngn chn tuyt i
nn ph rng
ng trnh bo v a dng
y dng m hnh vn rng trang tri.
Nghin cu xy dng cc m hnh lm nghip cng ng trong ngi dn
tham gia qun l, bo v rng v sn xut lm nghip.
5.1.4.2. i vi nng nghip
K thut canh tc trn t dc
i vi vng min ni Bc Trung B phi nhn thy trc vn l vic p
dng tin b k thut vo pht trin nng nghip s rt kh khn bi trnh vn
ha v dn tr
c cch mng v hoch nh chnh sch khuyn nng theo m hnh quy
hoch pht trin bn vng trong cn ch trng cc vn :
K thut to rung bc thang trn t dc canh tc phi c o to v
chuyn giao.
K thut nng nghip i vi canh tc trn t dc c rung bc thang: cy
la, ng, sn v mu... phi c o to v chuyn giao.

235

u ht lao
ng nhn ri, m bo cng n vic lm, nng cao v n nh mc sng cho dn,
i l ng lc cho s pht trin cng
nghip
phi c
c t Nht Bn)....

Nam.
tri trnh v cc bc i c th.
ng, trng, trm. Nh trn
cp s h tng v in, trng hc, y t
l ht sc quan trng. Tuy nhin, vn c l li lin quan n
c cu phn b dn c v mng li giao thng theo m hnh quy hoch nh hng

c l mc tiu ca kinh t nng nghip.
ch hp l v ti u din tch nng nghip
oi l li th thay cho cy ngn ngy ang l tp
Ch bin nng sn
sn phm nng nghip c sc cnh tranh, i i vi pht trin sn xut
phi xy dng cc nh my ch bin nng lm sn. y l gii php th
gim thiu lc lng ph rng v ngc l
ha, hin i ha nng nghip nng thn.
Vai tr ca vn u t
Qu trnh chuyn t nn kinh t mang nng t cp, t tc sang nn kinh t
sn xut hng ha, khi thc hin m hnh kinh t nh hng pht trin bn vng i
hi phi c mt ngun vn u t rt ln. Ngun vn c huy ng t ngn sch,
vn nhn ri trong dn thng qua ng c phn, mua tri phiu, c phiu. Mt khc
chnh sch m ca thu ht ngun vn bn ngoi k c cc a phng
ngoi vng v t cc t chc quc t nh WB (Ngn hng Th gii), IMF (Qu tin
t Quc t), UNDP (Chng trnh pht trin Lin hp Quc), ADB (Ngn hng pht
trin chu ), JICA (T chc hp tc pht trin qu
Tng bc hon thin c s h tng
y l vng c c s h tng thp nht so vi cc huyn min ni Vit
l yu t s nh hng trc tip v cn tr tin trin khai k hoch pht
n kinh t bn vng nu khng hoch nh c l
C s h tng quan trng nht l in,
n vn giao thng (ng) cn li cc c
cu v phn b hp
tng th (xem ph lc).
Vai tr ca chnh sch chuyn dch c cu cy trng
Chnh sch chuyn dch c cu cy trng c ngha quyt nh s thnh bi
ca kinh t nng nghip. C th hoch nh cc chnh sch sau y:
Khng coi vn an ton lng th
Tuy nhin, phi khai thc mt c
theo quy hoch, gii quyt ti a lng thc ti ch.
Chuyn cy la nng thnh la nc rung bc thang cc i ni c
dc 30%.
Pht trin cy di ngy c c
qun ca a phng.

236
vng
nh hng pht trin bn vng 8 tnh Bc Trung B phi coi
mnh ca kinh t bn
du lch di sn thin nhin th gii (Phong Nha
K Bng). Tuy nhin vn du lch ca cc huyn min ni bin gii phi c t
nh) v du lch min Trung, trong cc
ch tu bin s c kt ni vi cc im
huyn K Sn (Ngh An) v
5.2.1.
th v c tit hn
trn
hi cng mang nhng
c v
Hng Ha (Qung Tr).
K Sn c xem l huyn kh khn nht trong ton di. Huyn nm cch xa
thnh ph Vinh 250km, i li kh khn; a hnh rng ni him tr ( dc khng qu
35
0
) hu. T l h ngh cn 66,6%.
c li, huyn Hng Ha Qung Tr c xem l huyn thun li nht
trong ton di. Huyn l ch cch th x ng H 60 hun li. t ai
mu m, tim nng du lch v th ha ln. Dn tc Kinh chim ch yu (52%).
H ngho nm 2002 vn cn 35,04%.
c ht phi
da vo thc trng (quan dng t). Sau , t nh
hng chung, tp hp y cc thng tin cn thit, tho lun vi cn b c s,
ra nhng mc tiu kinh t x hi mt cch tng i c th v cui cng th hin
cc ni dung ln bn . y l mt vic mi, kh k
dn xut
Vn kinh t du lch bn
Khi quy hoch
hot ng du lch l loi hnh kinh t c th v th
vng. Trong ng ch l cc loi hnh du lch vn ha (thnh a M Sn), du
lch sinh thi (cc vn Quc gia),
trong h thng du lch xuyn Vit (l h
im du lch ngh dng ven bin, quy ho
du lch min ni.
5. 2. nh hng pht trin bn vng hai
Hng Ha (Qung Tr)
Khi qut
Sau khi c c nh hng pht trin bn vng chung cho ton di, cn phi
tin thm mt bc, nh hng pht trin bn vng mt cch c hi
a bn cc huyn.
Trc ht, cc huyn c la chn phi c nhng c th, nhng tnh cht
tng i ni tri v thc trng v kh nng pht trin; ng t
im chung ca ton di. Hai huyn c la chn l K Sn (Ngh An)
, ti nguyn ngho nn, dn c lc o nm 2002
Ng
km i li t
xy dng nh hng pht trin bn vng cc huyn trn tr
trng nht l hin trng s
hn nhng ti vn mnh

237
5.2.2. nh hng pht trin bn vng huyn K Sn
5.2.2.1. Khi qut iu kin t nhin, mi trng v kinh t - x hi
Din tch t nhin ca huyn K Sn l 209484 ha, phn ln thuc a hnh
ni him tr, dc trung bnh 35
0
. V mt kh hu, ton huyn nm trong vng
nhit i gi ma, mt s x c kh hu nhit i v n i. Nhit trung bnh
nm d
g 130km, tng din tch lu vc trn 1.000 km
2
. V a hnh ni
cao, ph
i (2002) ch yu gm gm cc dn tc HMng 38%,
h M 32%, Thi 26% v Kinh; t l tng dn s 2,35% (Error! Reference
source not found.).
u vng xa ngho, chm pht trin li c

an nin
5.2
m
i vi K Sn do
iu ki th m rng thm din tch la nc.
iu khng nhng gp phn lm tng kh nng t tc lng thc m cn gip
cho cng tc nh canh nh c
Ch trng mt s cy cng nghip mi nhn, c sn nh u thiu ( thu
ho ng mt
s trang tri, nh vn cy n qu, cy ly mng v y mnh chn nui i gia sc,
to c s chuyn sang nng nghip hng ha.
ao ng t 20
0
C (ma ng) n 30
0
C (ma h). Chy qua a phn huyn
K Sn c hai nhnh sng Lam l sng Nm Non v sng Nm M vi chiu di
mi nhnh khon
n ct mnh nn cc h thng sng sui chy qua a bn thng c nhiu
thc, ghnh.
Bn hin trng s dng t cho thy: din tch rng chim 59.930 ha, c
mt s loi g qu him v ng vt qu him; t nng nghip 290 ha (s dng
71,4%); t lm nghip 185.869 ha (s dng 30%). Nh vy, khong 30% din tch
lnh th l t trng i ni trc, cha s dng.
K Sn c 56 km ng quc l, 219 km ng lin x, trong 9 x cha
c ng t vo. in li quc gia cha n, ch c thy in nh phc v th
trn v vng ln cn.
K Sn c 58.754 ng
K
V tng th, K Sn l huyn vng s
ng bin gii quc gia di 102km nn vic pht trin kinh t x hi v gi vng
h quc phng cng nng n (Error! Reference source not found.).
.2.2. nh hng pht trin bn vng
Theo nh hng pht trin chung trong ton di th u tin hng u l bo
che ph ti a (khong 70 80%), trong ch yu l che ph ca rng.
Mc d khng t vn t tc 100% lng thc nhng
n t ai v kh nng ti tiu nn c
, nng cao dn tr v vn ha, m bo an ninh.
ch cnh kin), ch Shan tuyt, tho qu, cy dc liu... ng thi xy d

238
t c nhng nh hng , mt mt h tng c s phi c bo m
v mt
xut bnh qun nm 11,8%
n 1,7%
i/nm t 2 triu ng
5.2
n theo nhng
nguyn
da vo cc phn
mm GIS. Cc lp thng tin bao gm:
1) Bn quy hoch s dng t rng
c thnh lp theo nguyn tc quy
hoch rng v cc quy phm xy dng rng do B Nng nghip v Pht trin Nng
th h h cc loi sau:
n
n
n ng yu
n
2) B dng bn vng t nng nghip
3) ng t nng nghip, phn bit t la nc,
t g r
4) Bn nh hng phn b li dn c
5) Bn
8) Bn khong sn
9) Bn tai bin a cht
Cc lp thng tin khng th chng xp mt cch my mc m cn c s can
thip gia cc lp cn i theo nh hng ra. Kt qu c th hin trn bn
nh hng quy hoch pht trin bn vng (xem ph lc) v trn Bng 5-4.
khc dn tr phi c nng kp nhu cu pht trin.
Mt s ch tiu kinh t x hi c th c huyn ra n nm 2010 nh sau:
Tng gi tr sn
Gim t l h i ngho xung cn 30%
Gim t l tng dn s xung c
Thu nhp bnh qun u ng
.2.3. Bn quy hoch nh hng pht trin bn vng
Cc ni dung nh hng nu trn cn c th hin trn b
tc thch hp trn c s kt hp y cc ngun thng tin cn thit.
Nguyn tc c p dng y l chng xp cc lp thng tin
Bn quy hoch s dng t rng
n ban nh, xc nh n trn lnh t
R g phng h rt xung yu
R g phng h xung yu
R g phng h t xu
R g sn xut
n nh hng s
Bn nh hng s dng bn v
nn y, t th c, th....
nh hng giao thng vn ti
6) Bn v phong ha
7) Bn phn vng s dng t

239
So vi hin trng, cc vng c khoanh nh mi gm : cc vng c sn
pmu, samu, t trng u thiu nui cnh kin v t trng cy n qu tho dc.
200%).
c quy hoch nh hng huyn K Sn
TT
Ngoi ra, t la nc c tng ln ng k (khong
Bng 5-4 : Din tch cc loi t chnh
Loi t Din tch (ha)
1. Rng phng h rt xung yu 5950,31
2. Rng phng h xung yu 92754,24
3. Rng phng h t xung yu 45614,39
4. Rng sn xut 34796,55
5. Rng c sn pmu 1290,16
6. Rng c sn samu 652,46
7. t trng u thiu nui cnh kin 410,28
8. t trng cy n qu, tho dc 862,34
9. t nng ry, rung bc thang 23430,34
10. t la nc 3722,93

5.2.3.
rng t
i (2002) trong dn tc Kinh chim
lao ng 43,3% ch yu l lao
T l i ngho 35,04%. Sn xut ch yu l nng lm nghip theo hng
,
c xy dng, m rng thnh khu kinh t th
nh hng pht trin bn vng huyn Hng Ha
5.2.3.1. Khi qut iu kin t nhin, mi trng v kinh t - x hi
Bn hin trng s dng t cho thy huyn Hng Ha c 115.072 ha
nhin 2.459 ha rng trng, che ph 33,7%. t nng nghip 10.702 ha,
trong cy lu nm 5.777 ha. t cha s dng 77.290 ha.
Dn s Hng Ha c 60.030 ng
52,1%, Vn Kiu 42,7%, Pa K 5,2%. Lc lng
ng ph thng.
t cp, t tc, kinh t hng ha bt u c hnh thnh v pht trin.
Hng Ha c 156km ng bin gii vi Lo, c ca khu Lao Bo
ng mi (Error! Reference source
not found.). ng quc l 9 c nng cp, c nhnh ng H Ch Minh cy
qua. D n thy in Ro Qun vi cng sut 62 MW ang c thi cng. Mt d
n kinh t quc phng ang c trin khai 4 x pha Bc huyn, mt nh my
ch bin c ph c xy dng Tn Lm v Tn Lin, mt nh my na ang

240
c chun b xy dng Hng Phng. Mt nh my ch bin tinh bt sn ang
xy dng vng nguyn liu.

5.2.3.2
Huyn ra mt s ch tiu nh sau:
n nm 2010 t c cu kinh t trong nng nghip 22%, cng nghip v
xy dng 24%, thng mi du lch 54%.
Gim t l h i ngho xung di 10%, t l tng dn s t 1,5%
5.2.3.3. Bn quy hoch nh hng pht trin bn vng
Tng t nh i vi huyn K Sn, bn pht trin bn vng Hng Ha
(xem p
4)
n trn bn nh hng pht trin bn vng huyn
Bng
Loi t Din tch (ha)
. nh hng pht trin bn vng
Theo nh hng chung, huyn Hng Ha cng cn c che ph 70
80%. Trong che ph rng ti thiu phi t cn bng cp III, tc 45%,
phn cn li thuc cy cng nghip di ngy v cy n qu.
M rng din tch v y mnh trng cy cng nghip ch lc nh c ph,
ch catimor, h tiu, sn.... ng thi pht trin mnh hn na thng mi
ca khu v kinh t du lch, to iu kin thun li chuyn khu thng mi
du lch Lao Bo - Khe Sanh thnh th x trong tng lai.
h lc) cng c thnh lp bng cch dng cc phm mm GIS tch hp
cc lp thng tin sau:
1) Bn quy hoch pht trin lm nghip
2) Bn quy hoch s dng t
3) Bn v phong ha
Bn phn vng s dng t
5) Bn quy hoch giao thng
6) H s d n thy in Ro Qun v mt s thng tin khc.
Kt qu c th hi
Hng ho. Bn cho thy din tch cc loi t chnh nh sau:
5-5 : Din tch cc loi t chnh c quy hoch nh hng huyn Hng Ho
TT
1. Rng phng h rt xung yu 35467,10
2. Rng phng h xung yu 22133,38

241
3. Rng phng h t xung yu 1603,82
4. Rng phng h cng trnh 3595,43
5. Rng sn xut 24002,69
6. t nng ry, rung bc thang 18235,68
7. t la nc 463,65
8. Vng c ph nguyn liu 4280,51
9. Vng sn nguyn liu 5289,74

So vi hin trng cc loi t c khoanh nh mi l: vng sn nguyn liu,
rng phng h cng trnh chng bi lng lng h Ro Qun, vng th mi: th x
Khe Sa l din tch c ph nguyn liu
tn
5. 3. in bn vng
5.3
n Kom Tum c
di
92,5%
tng din tch t nhin,
trong k n tch t nhin. t cha s
dng c
ic khai thc s dng tim nng t
lm ng
2001 ca Th tng
Chnh , rng Phng h v
rng Sn xut.
tip l cc ban qun l vn quc gia, khu Bo tn
thin nhin v cc khu rng danh lam thng cnh.
h trc tip qun l bo v l ch rng. Rng Phng h c din tch nh v phn tn
c g c nhn qun l bo v.
nh, th trn T Rng. Ngoi ra ng ch
g ln ng k (khong 160%).
Cc m hnh pht tr
.1. M hnh pht trin sn xut lm nghip
Vng t ai bin gii pha Ty cc huyn t Thanh Ho
n tch t nhin kh ln 3.679.268ha.
Trong din tch t i ni, k c din tch i ni trc tr si chim
din tch t nhin ca vng.
Din tch t nng nghip chim t l rt nh 5,2%
hi din tch t c rng l 56,8% tng di
him 36,3% vi tim nng s dng cn rt ln.
Vi c im hin trng t ai nh vy v
hip hp l v bn vng l vn bc xc, cn thit v t chc xy dng
thnh nhng m hnh sn xut.
Quyt nh 08/2001/Q TTg ngy 11 thng 01 nm
ph v quy ch qun l 3 loi rng gm rng c dng
Rng c dng c giao cho cc c quan Nh nc t Trung ng n a
phng qun l bo v m trc
Rng phng h vi din tch ln, c giao cho cc ban qun l rng phng
iao cho cc t chc khc, h gia nh hoc

242
Rng sn xut l i tng rng c php kinh doanh khai thc, khoanh
nui phc hi rng... rng sn xut c giao cho cc lm trng v cc t chc
khc c c kinh doanh.
5.3.1.1
i vi nc ta. Trc khi
i vo i nm c 2 vn c bn l khi nim
v qun l lm nghip cng ng v c s
y ngn ngy v
cy lu nm ca ti nguyn rng mt cch

hin m hnh qun l. Lm nghip c hn cc lm trng,
h l rng t nhin cung
cp c
c ht chng ta phi
. Lut bo v v pht trin rng (1991)
ti iu lng, rng bn trc ngy ban hnh lut
bo
trin r
tch r
hay c dn
s
r: T
ng d
cng v ng
Chnh ph c quyt nh 24/TTg v vic xy dng v thc hin hng c, quy
ban hnh thng t hng dn
xy d
ng dn c sng bn cnh rng gn b
vi rn Ngh nh 163/CP ngy16/11/1999 v vic giao
t, cho thu t lm nghip cho t chc, h gia nh, c nhn s dng n nh lu
a Nh nc t ch
. M hnh qun l lm nghip cng ng
Quan im chung
Dng m hnh lm nghip cng ng cn mi m
xy dng m hnh chng ta ph
php l cho vic xy dng m hnh.
Lm nghip cng ng hay cn c gi l lm nghip x hi c cp
n trong vic thc y cng ng dn c t qun l v s dng c
hp l v n nh ci thin bn vng
cuc sng ca ngi dn a phng, nht l nhng ngi ngho. Lm nghip cng
ng bao gm s tham gia ca nhng i tng c hng li trong qu trnh thc
ng ng khng ch gii
cc k u rng trng m cn bao gm c vic s dng v qun
c sn phm lm nghip, ngoi ra cn bao gm c k thut nng lm kt hp
c pht trin trong khung cnh lm nghip.
xy dng c m hnh lm nghip cng ng tr
hiu c v tr php l ca cng ng dn c
9 c ghi Lng, bn hin cn rng
v v pht trin rng m khng tri vi nhng quy nh ca lut bo v v pht
ng v lut t ai th c xt cng nhn l ch rng hp php i vi din
ng, t trng rng ang qun l s dng. Nhng theo lut trn th t chc
nhn c gi l ch rng phi c Nh nc giao t, giao rng. Lut
(1995) cng cha cng nhn cng ng dn c lng bn l mt php nhn.
Nm 1998, Ngh nh 29/CP ca Chnh ph v quy ch dn ch x c ghi
hn, bn khng phi l cp chnh quyn nhng l ni sinh sng ca cng
n c v l ni thc hin dn ch mt cch trc tip, nhm gii quyt cc
ic trong ni b cng ng dn c. Thc hin Ngh nh trn, Th t
c ca thn bn, ng thi B Nng nghip v PTNT
ng quy c bo v v pht trin rng trong cng ng dn c thn, bn.
thc s to iu kin cho cng
g, Th tng Chnh ph ra

243
di v
quyn li, ngha v ca h gia nh, c nhn c giao,
c th
i nh
mt s
c. y l c s mang tnh truyn thng pht
trin l

php nhng
ngnh
1) Ch
trin v
n ton khng
tri ngc vi quy nh ca php lut hin hnh v qun l t ai.
2) Chnh sch u t
i vi rng phng h v rng c dng:
Khon tin cng bo v 50.000/ha/nm, thi gian khng qu 5 nm
Khon khoanh nui ti sinh kt hp trng b sung khng qu 1 triu/ha, thi
Nh n c h tr 2 triu ng/ha cho t chc, h gia nh t b vn trng rng
sn xut l cc loi cy g qu him c chu k trn 30 nm.
Trng rng phng h, rng
c gim 50% tin s dng t; trng hp t c giao phi tr tin s
dn t, in thu t.
ng thu sut thu nhp doanh nghip 25%.
Chnh sch tn dng lin quan n lm nghip
o mc ch lm nghip. V sau l quyt nh 178/2001/Q-TTg ngy
12/11/2001 v xc nh
u nhn khon rng v t lm nghip.
Trong qu trnh pht trin t nc, thn bn Vit Nam khng mt
quc gia m vn cn tn ti v Nh nc ang tng bc khi phc li v tr
ca thn bn trong cng ng dn
m nghip cng ng.
Nhng chnh sch lm nghip v lm nghip cng ng
Mc d lm nghip cng ng cn nhng rng buc v lut
lm nghip a ra nhng chnh sch ch yu lin quan n qun l rng
cng ng.
nh sch t ai
Nh nc thc hin giao t v cho thu t lm nghip i vi cc t chc,
h gia nh, c nhn. Hn mc t lm nghip giao cho h gia nh s dng vo
mc ch lm nghip khng qu 30 ha vi thi hn 50 nm, t lm nghip giao cho
t chc theo d n c c quan Nh nc thm nh ph duyt, thi hn khng qu
50 nm. Nhng phi hiu rng cng ng dn c ch c quyn qun l, bo v pht
s dng rng phc v cho mc ch chung ca cng ng. Cn quyn s
dng t lm nghip trn c rng vn thuc v Nh nc. Nh vy, vic giao
rng cho cng ng dn c lng bn qun l, bo v v pht trin ho
hn khng qu 6 nm.

c dng l 4 triu ng/ha

g hoc c min t 3 - 6 nm t
c h

244
y c v cho vic trng rng, xy
dng cc c c
ay
nghip ti 10 triu khng phi th chp ti sn. Thi gian cho vay ngn hn di 12
thng, trun n
hc cy ph tr v ta tha cy
m
php khoanh nui c min thu.
dng t vo sn xut nng nghip, lm
nghip u phi np thu s dng t nng nghip, vi loi cy lu nm thu hoch 1
ln (trong c g rng trng) chu mc thu 4% gi tr sn lng.
Mt s trng hp c gim thu nh t trng i ni trc dng vo sn
xut nng lm nghip, t trng cy lu nm c trng li mi v t trng cy hng
nm chuyn sang trng cy lu nm nhm xy dng m hnh lm nghip cng ng.
Cc bc xy dng m hnh lm nghip cng ng
hiu r hn khi xy dng m hnh lm nghip cng ng, ta cng cn bit
g theo truyn thng dn tc Vit Nam rt phong ph v a dng.

c va vn tn dng u i ca Nh nc ph
s h bin, pht trin ngnh ngh.
c v tn dng thng mi lin quan n lm nghip sn xut lm
g h t 1 nm n 5 nm v di hn trn 5 nm.
Chnh sch khai thc s dng rng v hng li t rng
i vi rng phng h l rng t nhin: c php tn dng cy g , su
bnh, c php ta tha khng qu 20% i vi rng g dy, v khng qu 30%
i vi rng tre na dy.
i vi rng trng phng h: c php khai t
khi t ln, cng khai thc khng qu 20%.
Chnh sch lu thng v tiu th lm sn
Mi sn phm khai thc t rng trng g, tre na v lm sn ph khai thc t
rng t nhin c t do lu thng trn th trng.
Thu ti nguyn
Mi t chc, c nhn thuc nhng thnh phn kinh t khi tin hnh khai thc
ti nguyn thin nhin u phi np thu ti nguyn g t 15% n 40%, ci 5%, tre
na 10%. Ring i vi lm sn khai thc t rng sn xut l rng t nhin c
phc hi bng bin
Thu s dng t nng nghip
Cc t chc, h gia nh, c nhn s
cc t chc cng n
1) Cc loi hnh cng ng ch yu
C 2 loi hnh cng ng ch yu :
Cng ng dn tc (sc tc): Nm dc bin gii pha Ty t Thanh Ho n
Kon Tum c rt nhiu dn tc khc nhau trong tng s 54 dn tc nc ta.

245
Mi mt cng ng dn tc c nhng c im ring v mt vn ho, ting
ni, t chc x hi, tp tc truyn thng v tp qun sn xut khc nhau.
Cng ng lng, bn: n v hnh chnh cui cng l x, di x l cc thn,
lng, bn. T xa xa, mi lng bn c coi l mt t chc cng ng cht
ng c ring. min ni, cng ng lng -
s phn tch c im cc t chc cng ng, c th xut cc
bc ti
ay khng c rng.
hng h hay rng sn xut. Trong ti
nguyn rng thuc loi giu, trung bnh, ngho kit hay rng ang phc hi.
a dng v nhng lm sn ph khc
phc v cho i sng hng ngy.
ng ng phi trn c s t nguyn, cng qun l ca
n.
M hn
nh thnh vin tham gia qun l rng cng ng.
bao gm ni dung c bn sau:
ch vi nhng c im ring, h
bn c hnh thnh trn quan h sc tc, vi nn kinh t t nhin t cp t
tc c nh hng su sc n qun l, bo v xy dng v pht trin rng.
2) Cc bc xy dng m hnh
Trn c
n hnh xy dng m hnh nh sau:
Bc 1: Xc nh i tng
Chn lng, bn c i sng kh khn, cn ci thin nhm xo i gim ngho.
Din tch t ai trong bao gm c t rung, nng ry t lm nghip c
rng h
i tng rng c th l rng p
Nhu cu ngi dn cn c g ci, g gi
Bc 2: T chc kho st v quy hoch
Trn ton b din tch rng v t rng c php qun l t nng nghip v
cc loi t ai khc phi c kho st, o c khoanh v trn bn .
Trn c s tin hnh phn chia theo tng h gia nh ph hp vi phn b
ca cc gia nh trong lng bn.
Bc 3: Xy dng cc bin php thc hin
M hnh qun l rng c
cc h gia nh di hnh thc thnh lp cc ban bo v rng chung cho c thn b
h ny c th trn c s nhn giao khon ca cc cng ng vi cc t chc
lm nghip Nh nc nh ban qun l rng phng h, lm trng, vn quc gia ...
hay trc tip nhn giao khon ca cc h gia nh t t chc lm nghip Nh nc.
H thng qun l t chc theo nguyn tc lm nghip cng ng. lng bn
c ban qun l lng, bn, tip n l cc ch l nhn qun l bo v rng v cui
cng l cc h gia
Cng tc qun l lm nghip cng ng

246
Nhn t rng v lm cc th tc khon rng cng ng.
Quy hoch s dng t ai v rng cng ng
Lp k hoch khoanh nui, bo v trng rng trn t trng.
n
Cc quy nh v ly g, ci v cc lm sn ngoi g
o
o
o
o Chuyn giao tin b khoa hc, cng ngh mi trong pht trin lm
o
Bc 4: nh gi, nghim thu, tng kt v c rt kinh nghim
gi tng kt
sng vt ch
s dng hp l v bn vng t ai, ti nguyn rng.

Vi
t, h thng nh dn tr cn
thp, h tng c s cha pht trin nn vic xy dng v pht trin m hnh lm
nghip cng ng l ph hp v hon ton c
trc mt mi huyn cn xy
, rt kinh
trin khc nng cao mc sng ca ng
ca s pht trin.
T chc sn xut, thu mua sn phm v tiu th...
Xy dng quy c qun l bo v rng v s dng ti nguyn rng ti
cc thn bn vi cc quy c sau :
o Cc quy nh v qun l bo v rng ca th
o Cc quy nh v lm nng ry
o Cc quy nh v phng chy cha chy rng
o Cc quy nh v bi chn th
o
Cc quy nh v qun l v s dng ngun nc ca lng, bn
Cc quy nh v ch thng pht
Cc quy nh v c ch t chc thc hin bn quy c.
nghip cng ng.
Tuyn truyn ph cp thc lm nghip cng ng cho ngi dn.
Trong qu trnh thc hin qun l lm nghip cng ng, hng nm cn nh
kp thi v iu chnh cc cng vic t c mc tiu nng cao i
t, vn ho, thu ht ngi dn bo v rng, bo v mi trng sinh thi,
Kh nng p dng m hnh lm nghip cng ng
c im a hnh ni cao, dc, phn ct ln, t trng cy lng thc
thy li hn hp, mng li giao thng tha tht, tr
kh nng thc hin. Trong giai on
dng 4 - 5 m hnh lm nghip cng ng. Trn c s
nghim v nhn rng m hnh, ng thi kt hp vi cc m hnh pht
i dn min ni, m bo tnh bn vng


247
5.3.1.2. M hnh t chc cng ng dn tc trng rng nguyn liu

rin lm nghip giai on 2001-2010 ca
B N
my giy v ch bin g s c u tin u t.
1) Nh my giy
Hai nh my c Nh nc ph duyt xy dng l nh my bt giy
Thanh Ho cng sut 50.000tn / nm vi vng nguyn liu 120.000 ha; nh my
bt giy Kon Tum cng sut 130.000 tn/nm vi vng nguyn liu 200.000 ha.
vi vng nguyn liu giy 150.000 ha; nh
my b
dm, vn si p
i s c xy dng cc tnh: Thanh
Ho 1
vi tng din tch vng nguyn liu l
115.00
hp khng nhng
nhm t cn gp phn vo vic bo v
mi trng v p ng yu cc cu pht trin bn vng ca vng. V cy lm nghip
c chu k kinh doanh t 10 n 20 nm,
tnh bn vng th cn phi trin khai sm m hnh cng ng trng rng nguyn
liu.
ngha thc tin ca m hnh
Vic pht trin m hnh ny s thu ht
cho ngi dn trong vng.
Tnh cp thit
Rng t nhin vng bin gii pha Ty t Thanh Ho n Kon Tum tp trung
ch yu rng c dng v phng h. Rng sn xut c rt t. Din tch rng a
vo khai thc khng c nhiu. Trong tng lai, sn lng g s dng ch yu t
rng trng. Bi vy, trong chin lc pht t
ng nghip v PTNT, hng lot cc nh my ch bin v vng nguyn liu s
hnh thnh. Theo , cc nh
Cc nh my ang trong d kin xy dng: Nh my bt giy Bc Ngh An,
cng sut 100.000T/nm v vng nguyn liu giy 200.000ha; nh my bt giy
Nam Ngh An cng sut 100.000T / nm
t giy Qung Tr cng sut 100.000T/nm vi vng nguyn liu giy
100.000ha. Nh my bt giy Ty Qung Nam cng sut 100.000T/nm vi vng
nguyn liu giy 100.000ha.
2) Nh my vn
Cc nh my ch bin vn dm vn s
5.000T/nm, Ngh An 68.000T/nm, H Tnh 30.000T/nm, Qung Bnh
30.000T/nm, Qung Tr 15.000T/nm, Tha Thin - Hu 30.000T/nm, Qung
Nam 30.000T/nm v Kon Tum 30.000T/nm
0 ha.
Vic trng rng nguyn liu l mt trong nhng gii p
ha mn nhu cu sn xut ca cc nh my m
nn m bo nhu cu nguyn liu v
lao ng v nng cao trnh dn tr

248
Thng qua vic trng rng, chm sc v bo v rng, vi t cch l ch rng,
ngi dn s c ngun thu nhp n nh, tng bc nng cao i sng vt cht, tinh
thn. Trong qu trnh tham gia thc hin
cht v tinh thn ca ngi dn s ngy cng c ci thin. Ngoi ra, vic trin
khai m

Khc vi rng t nhin, ngi dn c giao khon bo v khoanh nui pht
trin rng, phn t vn do Nh n
n hnh theo nguyn tc t nguyn, i
bn c nguyn liu cho
nh m
Cc dng m hnh trng rng nguyn liu
nh t nguyn xy dng m hnh trang tri lm nghip
kinh doanh vng nguyn liu l
kinh t h gia nh.
Dng 2: Cc h t nguyn lin kt vi nhau thnh mt nhm t chc trng
rng s
uyn tham gia trng rng nguyn
liu v
im khc
nhau c
chia
c nhm h gia nh mn hay thu tu theo chu k kinh doanh
t
m hnh, thng qua cng tc hun luyn k
thut, chuyn giao cng ngh, ngi dn c nng cao dn tr cng nh trnh
chuyn mn. Sn xut pht trin cng vi s hon thin h tng c s, i sng vt
hnh ny cn gp phn thc hin thng li d n 661 ca Nh nc, l d
n trng mi 5 triu ha rng.
Xc nh m hnh t chc cng ng dn tc trng rng nguyn liu
c qun l. Ring i vi vic trng rng nguyn
liu, cn phi giao t cho ngi dn s dng hoc cho thu s dng trong mt thi
hn nht nh. Vic trng rng nguyn liu ti
ng c li nhm thc hin theo mc ch chung l cung cp
y sn xut.
Dng 1: Cc h gia
ch yu kt hp sn xut nng nghip pht trin
n xut nguyn liu v cng h tr nhau pht trin kinh t h gia nh.
Dng 3: C cng ng thn, bn cng t ng
cng nhau h tr pht trin kinh t h gia nh, trong c ban qun l
chung ca thn, bn chu trch nhim iu hnh cng vic.
Ba dng trn c im chung l cng trng rng nguyn liu theo nhng sut
u t nh nhau, nhng ch tiu kinh t k thut nh nhau v cng nhn c s h
tr pht trin kinh t h gia nh nh nhau. Tuy nhin chng c nhng
bn :
Vai tr lm ch trong qu trnh s dng t: Dng 1, t c giao cho
ch h gia nh s dng lu di v n nh, cc dng sau t c
cho c
ca cc loi cy trng.
T chc k hoch sn xut: Dng 1 do ch h hon ton quyt nh k
hoch sn xut ca mnh. Trong khi 2 dng cn li k hoch sn xu

249
phi qua bn bc tp th, thng quan ban qun l iu hnh thn, bn
hay t trng sn xut.
T chc lao ng: Dng 1 ch h t lo thu xp lc lng trong gia nh
Trong khi hai dng cn li, ban qun l hay
cc dng cn li, gia nh c
ng gp.
khng c th chp. C k hoch
im ca tng a phng, trnh qun l sn xut v iu
kin th la chn mt trong ba dng t chc sn
xut n
nh nn tp trung vo nhng din tch cha s dng,
hoc n ng c cy g ri rc c kh
nng c
i ai trn tng x. Trn c s , c
quy hoch tng th s dng t trn ton x trong cn
t c yu cu ca ngi dn v s ng gp cho xy
dng quy hoch s dng t.
hay thu thm nhn cng.
cc t bn bc v phn cng lao ng cho cc h ng gp theo k
hoch.
Phn phi sn phm sn xut: Dng 1 gia nh c hng ton b
(100%) thnh qu lao ng ca mnh.
hng theo kt qu v s lng ngy cng
Vay v hon tr vn vay: Dng 1 gia nh ch ng vay thng qua kh
c vay theo k hoch sn xut c hoc
tr vn gc ln li khi thu hoch sn phm. Dng cn li do ban qun l
d n ng ra vay v theo di hch ton chung v tr vn thng qua bn
sn phm.
Ty theo c
c hin cc bin php k thut c th
u trn.
Cc bc tin hnh xy dng m hnh trng rng nguyn liu
Bc 1: Xc nh a im xy dng m hnh
Khu vc xy dng m h
hng din tch rng ngho kit, nhng vng t tr
huyn sang trng rng nguyn liu. Khu vc trng rng cn ph hp vi nhu
cu v quy m sn sut ca cc nh my.
Cn u tin cho cc h gia nh hoc cc thn bn thuc din kh khn tham
gia thc hin m hnh ny.
Bc 2: iu tra hin trng v quy hoch s dng t
u tra hin trng s dng din tch t
u tin tin din tch cho
trng rng nguyn liu.
iu tra tnh hnh kinh t, x hi ton x v thng qua phng php nh gi
nhanh nng thn nm b

250
Phn chia v giao quyn s dng t cho cc h gia nh, cc nhm h gia
n
s dng trn thc a cho cc h gia nh.
cc h
Bc 3: Trin khai thc hin m hnh
vng nguyn liu c th l
n l
cp d
Bin p
cn huy ng nhiu ngun
vn ch

quan q
n khc nh : ngun vn xo i gim
dn
dn tr nh phn
tch trn, cn la chn cc loi cy trng tha mn ba yu cu c bn sau:
h hay thn bn tham gia trng rng nguyn liu. Xc nh r ranh gii cc l t
T chc hi ngh giao quyn s dng t hay cho thu khon s dng t cho
gia nh.
T chc thc hin: Thng thng ch d n u t
cc tng cng ty trc thuc trung ng hoc a phng qun l. Cc n v qu
i l cc cng ty hoc cc lm trng.
Cc h gia nh hay nhm h gia nh k hp ng vi cc n v qun l v
sn xut trng rng, vn sn xut v bao tiu thu mua sn phm.
T chc chuyn giao k thut trng rng gm:
Tp hun cho ngi dn nm c k thut trng, chm sc v bo v
rng trng.
Hng dn cho cng ng hiu c cch xy dng cc m hnh kinh t
h gia nh, chuyn i cy trng vt nui.
Cung cp ging cy trng rng cho ngi dn m bo cht lng, v
ng thi v trng.
hp thc hin
Vn trng rng
Do c th ca rng nguyn liu l cy lu nm, chu k kinh doanh di, thi
gian thu hi vn lu v c nhng ri ro nht nh nn
o cng vic ny.
Vi h c nhn: s dng vn vay tn dng u i v c s h tr ca cc c
un l v ging, k thut qua chng trnh 661 v d n trng rng nguyn liu.
Vi tp th v thn bn : s dng ngun vn ca cc d n u t, d n 661
v nhng h tr v ging, k thut.
Ngoi ra cn huy ng cc ngun v
ngho, kinh ph hot ng cho khuyn lm , ngun vn lao ng t c ca ngi
tham gia xy dng m hnh....
Xc nh tp on cy trng phc v cung cp nguyn liu
Vi cc iu kin t nhin, h tng c s, trnh

251
Loi cy phi p ng c yu cu cho sn xut cc sn phm bt giy hay
vn dm vn si p.
Cy c nng sut cao, chu k kinh doanh ngn, d nhn ging v d nui trng.
D thch nghi vi iu kin a hnh v kh hu.
cho rng nguyn liu.
c
gia dng vi cy c ng knh ln hn 20cm.
2) mangimu)
Cy m tr g vn thp, ng keo l trm nhng
cho n y, vn dm.
hn v nhn ging
v tnh dng m cn . Cy ng sut cao v sn
xut c to cy con.
) Bc uc lyptus roph tnh
y l 2 dng bch n v tnh PN2 v PN14 c B Nng nghip v
PTNT cng nhn theo quyt nh 3645/Q-BNN-KHCN ngy 28/12/1998. Cy sinh
trng nhanh, nng sut cao, pht trin tt trn t Feralit vng , t xm bc mu.
5) Thng Ba l (Pinus kesiya)
700m tr ln, c l l l loi cy mc
trung bnh h 15 - 20 nm. G thng Ba l lm nguyn liu bt
giy rt tt.
g tt trong bnh
nm 80% l
v d < 30 t nc.
Cy Lu ng c ng n lm cng m
ngh v hin h my
bt giy Thanh Ho.
Di y gii thiu mt s loi cy chnh c th phc v
1) Cy keo l trm (Acacia auriculiformis)
Cy mc nhanh, trng c trong iu kin ma nhiu, lng ma ln hn
1600mm/nm, cao < 500m so vi mt bin, dc di 35
0
, keo l trm sng
trn t ph sa c, t xm bc mu, t feralit trn me trm tch bin cht, mc ma
chua, kim vng i ni. Keo l trm c dng lm nguyn liu sn xut bt giy, vn
dm ngoi ra cn sn xut
Keo tai tng (Acacia
c nhanh, n g iu kin trng gi
ng sut cao hn. Cng dng lm nguyn liu sn xut bt gi
3) Keo lai
y l loi keo c xc nh trong qu trnh tuyn c
thun bng ho h sinh trng nhanh, n
y con bng nhn hom v tnh, cng ngh sn xut n gin, d
4 h n (E a u y lla) dng lai v
Thng Ba l l loi cy l kim vng cao, cc tnh pha Bc c cao t
ng ma ln hn 1600mm/nm. Thng Ba
, c u k kinh doanh t
6) Cy Lung (Dendrolacamus membranaceus)
Cy Lung sinh trn vng kh hu ma m, m trung
ng ma trung bnh trn 1500mm/nm.
cao di 400m c
0
. t c dy trn 60cm m, tho
nhiu cng d h vt liu xy dng, lm hng th
nay Lung c xc nh l nguyn liu si di ch yu cho n

252
7 Cy Hng (Paulownia fortumei) )
Hng l loi cy mc rt nhanh, c mt kh nhiu cc tnh min bc v
min Trung Vit Nam. Cy Hng c th mc ti cao 1800m v bin lng
/nm. G Hng c nhiu
cng d
u t. Ngc
li, cc
ut lm nghip nhm to ra phng thc sn xut nng-lm bn vng
m bo n nh v cn bng sinh thi, ph hp vi c c th canh tc trn t
dc ca cc vng ni cao.
p kt hp vi thu li bo v
tc c bn xy dng m hnh

c s c im t
nhin v kinh t x hi ca vng. Trong Nh nc a ra quy hoch tng th
pht trin cn i gia N
vng trng rng sn xut
i c quan Nh nc
xy d
c v k thut v ging
cy con.
ma trung bnh nm rt cao t 500mm/nm n 2800mm
ng do g mm mu sng, vn kh p. Hng cng c trng lm
nguyn liu bt giy, vn dm.
Cng tc theo di v gim st thc hin m hnh
trin khai c hiu qu m hnh ny, cn phi theo di thc hin tin
trng rng, gim st vic thc hin cc bin php k thut. Hng qu, cc nhm, t
v h gia nh cn phi bo co tnh hnh thc hin m hnh vi ch
ch u t cn t chc kim tra vic trng rng v t chc nghim thu nh
k, c bin php x l khi c su bnh hay nguy c chy rng.
5.3.2. M hnh pht trin nng lm kt hp
M hnh nng lm kt hp bao gm vic sn xut nng nghip kt hp hi
ha vi sn x
5.3.2.1. Mc ch ca m hnh
T chc sn xut hng ho nng lm nghi
mi trng bn vng.
Ngn nga t b xi mn, ra tri cht dinh dng, ci thin ph nhiu
ca t, nng cao nng sut cy trng.
5.3.2.2. Nhng nguyn
Nguyn tc 1 : Xy dng c cu hp l gia Nng Lm v Thu li
Trn quy m ton vng do Nh nc chu trch nhim trn
ng Lm v Thu li. V d nh lm nghip phi c quy
hoch phn chia r rng 3 loi rng. c dng, Phng h v Sn xut. Trong Sn
xut xc nh r rng sn xut g ln, g gia dng v
nguyn liu ch bin. Vi tng lng bn, nhn dn phi hp v
ng quy hoch. tng h gia nh xy dng m hnh Nng Lm kt hp trn
c s kh nng v iu kin t ai c s h tr ca Nh n

253
Nguyn tc 2: Xc nh c cu cy trng gn lin vi sn xut hng ho,
phi c tc dng che ph bo v t, gim xi mn, c kh
nng c
mt s loi cy h
chng chu su bnh, chu hn, chu rt nng sut
cao, cht lng sn phm tt. Phi hp chn cy lm nghip trn sn dc. Lai to
ging
n c bin php canh tc khoa hc
Phi lun bo m canh tc theo ng ng mc
Gia cc hng cy phi trng lch nhau theo hnh nanh su.

c
rt i
v nhu chng ta xy dng cc m hnh c th.
Di y gii thiu mt s loi cy trng c th tham gia vo qu trnh sn
th trng v bo v mi trng
- Loi cy trng phi c gi tr kinh t cao, sn phm ca n phi tr thnh
hng ho bn hay trao i trn th trng
- Loi cy trng
i to t nh mt s loi cy h u th cng tt.
- Kt hp gia cc loi cy ngn ngy v di ngy.
Nguyn tc 3: Thm canh cy trng bng cc bin php sinh hc, lm hc
u tin chn cc loi cy c tc dng c nh m nh
u. Chn loi cy c kh nng
v chn ging thng qua trit, ghp.
Nguyn tc 4: Thm canh cy trng b g c
Trng bng cy xanh lm ng cn chng xi mn
To cc vt cn theo ng ng mc bng cc vt liu g, c sn hoc
lm cc b t rnh nc lin hon kt hp trng cy trn b t.
Ngoi ra trong qu trnh canh tc cn phi bn thm phn hu c, phn xanh
phn chung lm tng mu m v xp ca t.
Xy dng m hnh nng lm kt hp trn t dc
Kinh nghim trong nhn dn v thng qua cc chng trnh th nghim
nh u m hnh. Tu theo tng a phng, c im t nhin, t ai, cy trng
cu sn phm ca th trng
xut nng lm kt hp.
Cy lm nghip:
+ Lt hoa Chukrasia tabularis
+ Tru Vernicia montana
+ Trm gi Aquilaria crassna
+ Trm trng Canarium album
+ Keo l trm Acacia auriculiformis

254
+ Hng Paulownia fortunei
+ Xoan ta Melia azedarach

+ La nng Thi Lan Cy chu hn nng sut 2,5 - 4 tn/ha/v
+ Ng P11 a t tt, nng sut 3,5 tn/ha/v
+ Sn TQ a t tt, nng sut 3-4 tn/ha/v
+ u X3 a t tt nng sut 10 kg/bi
thin nhin, vi tng din tch cn bo v l
583.491 ha chim 15,86% tng din tch t nhin ton khu vc.
tng i t b tc ng, mc d phn ln din tch rng b thay i do tc ng
ca co
c bo tn (Error! Reference source
Cy ci to lm hng ro xanh:
+ Ct kh Tephrosia candida
+ Keo du Leucaena glauca
+ u cng Flemigia marcrophylla
+ u triu Cajanus cajan
Cy nng nghip:
+ Ng Q2 Cy chu hn nng sut 3 - 4 tn/ha/v
+ Ng TSB2 Cy chu hn nng sut 3,5tn/ha/v
+ u tng AK03 a t tt, nng sut 1,2 tn/ha/v
5.3.3. M hnh pht trin lm nghip vng m cc vn Quc gia v khu
Bo tn thin nhin
5.3.3.1. Khi qut m hnh vng m v vn quc gia
Trong phm vi cc huyn bin gii pha Ty t Thanh Ho n Kon Tum c
12 vn quc gia v khu bo tn
Qun th rng Bc Trng Sn c coi l i din ca h rng nguyn sinh
n ngi, c bit l cc hot ng khai thc g v lm nng ry.
Do s phn ho cao v kh hu v a hnh, Bc Trng Sn cha ng
nhiu h sinh thi c o ca Vit Nam v th gii. in hnh l cc h sinh thi
trn ni vi Phong Nha - K Bng. y c rt nhiu loi thc vt v ng vt
c hu ca Vit Nam cng nh ca vng Trng Sn. y cng l ni c nhiu
loi ng thc vt c din phn b hp, cn
not found.).
ngn chn nhng tc ng c hi i vi vn quc gia v khu bo tn
thin nhin, iu 8 - Quy ch qun l rng c dng, rng phng h v rng sn

255
xut t nhin (quyt nh 08/2001/Q-TTg ngy 11/1/2001 ca Th tng Chnh
ph) quy nh cn phi c cc vng m.
Vng m l vng rng, t hay t c mt nc nm st ranh gii VQG v
khu BTTN, c tc ng ngn chn hay gim tc ng ti rng c dng. Mi hot
ng trong vng m phi nhm mc ch h tr cho cng tc bo tn, qun l bo
g c dng v cn c d
n xy
m, Ng
nghip
u:
Din tch rng c giao khon cho cc h gia nh qun l v bo v trn
c s c
c vn ca chng
trnh 6
:
Kinh doanh v qun l bo v rng cy : R
Nui thu sn trong ao, h : A
c nhn
dn p dng t lu v c nhiu kinh nghim. Ring i vi vng ni cao dc, a
v rng c dng. Vng m khng nm trong din tch rn
dng, pht trin.
Trong vng m, c th t chc sn xut theo cc nghn Nng, L
, nh canh nh c vi s tham gia ca cng ng dn c a phng n
nh v nng cao i sng cho ngi dn.
Nh vy mc tiu v nhim v ca vng m i vi vn quc gia v khu
bo tn thin nhin l r rng. hot ng trong vng m i ng hng, cn xy
dng nhng m hnh sn xut chnh sa
5.3.3.2. M hnh sn xut v qun l bo v rng vng m
i vi rng t nhin, cn p dng hai m hnh: m hnh qun l rng cng
ng v m hnh h canh tc RVAC
1) M hnh qun l rng cng ng
c d n pht trin vng m, kinh ph qun l bo v rng c ly t vn
ca d n 661. Hng nm u c kim tra, nh gi v nghim thu thnh qu ca
cng tc bo v rng.
i vi nhng din tch rng phc hi hoc din tch c cy g mc ri rc,
cn kh nng ti sinh, tin hnh khoanh nui ti sinh phc hi rng. Nu trng b
sung thm nhng cy bn a qu him v c gi tr kinh t s
61 h tr kinh ph.
2) M hnh h canh tc RVAC
RVAC l vit tt ca h thng canh tc, bao gm
Kinh doanh vn cy n qu : V
Chn nui gia cm gia sc : C
i vi ng bng, h canh tc VAC (Vn - Ao - Chung)

256
hnh ph hn ch
d
R
v

Trong iu kin c th, a cng tc trng rng thnh sn xut hng ho nh
g, tre, vu lm nguyn liu cho cng nghip ch bin.
V i t ai
trng rng
sn n xy dng vng m , ngi dn
s
th rng thun loi (mt loi cy) hoc trng
r g
C th thc hin trng rng sn xut vng m theo hai m hnh :
1) M h h
n
n
c
2
an lt, dt vi th cm,
s gp phn phc v cho ngnh du lch cc VQG v lm tng thu nhp cho ngi
dn.
5.3.4. M
Di t dc bin gii pha ty t
phong ph v a dng. chnh l tim nng v c s cho hot ng du lch sinh
thi pht trin nhanh chng trn ton khu vc.
kt ni khu di sn thin nhin th gii Phong Nha - K Bng vi cc di sn vn ha
c tp, rng ng vai tr quan trng. Rng c tc dng che ph,
ng chy mt, gim tc xi mn; l cy rng xung lm tng ph ca t.
ng cy cn c tc dng gi nc cho nhng h nh do p p hnh thnh, phc
nui trng thu sn v cng tc ti tiu (Error! Reference source not found.).
i vi rng sn xut, trng rng vng m nhm cc mc tiu sau:
Ph xanh t trng i trc, to hnh lang xanh bo v vng li ca VQG
hoc khu bo tn thin nhin.
Gii quyt nhu cu v g gia dng v cht t cho ngi dn gim tc
ng i vi rng c dng.
m hnh ny, ngi dn c th trng rng tp trung hay phn tn.
c giao cho ngi dn s dng trong thi gian di vo mc ch
xut lm nghip. Trn c s nhng d
c h tr cho cng vic trng rng. Tu theo mc ch s dng rng, c
la chn phng thc trng
n hn loi (nhiu loi cy).
n sn xut nng lm kt hp
Nh trnh by trn, m hnh ny rt ph hp vi sn xut nng lm
ghip vng m. Vi s h tr ca Nh nc, ngoi vic pht trin lm nghip,
gi dn cn c iu kin sn xut nng nghip, ly ngn nui di, n nh
uc sng (
) M hnh sn xut nng nghip kt hp vi sn xut cc ngnh ngh khc
min ni, ng bo dn tc thng c nhng ngh th cng m ngh nh
trng cy n qu c sn. Pht trin nhng ngnh ngh ny
hnh pht trin du lch
Thanh Ho n Kon Tum c ti nguyn
ng H Ch Minh hon thnh s

257
th gii nh
Trng Sn
Tu theo c im t nhin, vn ho x hi ca a phng, c th la chn
mt trong cc loi hnh du lch sau:
5.3.4.1. Loi hnh du lch ngh ngi tnh dng, kt hp ngm cnh thin nhin
Lo
vic thn
nhit v
kh hu trong lnh mt m. Cc VQG P M
Mom R
hnh du lc
5.3.4.2. Loi hnh du lch th thao
y
gm leo n
vi nhng
hp dn y. Nhng vng ni vi nh P Mt,
Phong
Drakrong ... c nhiu c hi pht trin du lch loi hnh ny.
5
l
c
d
k hin
nhiu loi sinh vt mi v qu him.
5.3.4.4. D
Tron
sinh sng lu i . Cuc sng cng ng ca cc dn tc ny vi nhng bn sc
ring ca mnh (nhiu th h trong mt gi
sinh hot v cc hnh thc vn ho c o l nhng nt hp dn i vi khch du
lch.
c Hu, ph c Hi An, thnh a M Sn v cc vn quc gia dc
- mt Con ng di sn du lch y hp dn.
vo nhng ngy ngh cui tun
i hnh ny c th phc v ng o cc cn b, cng nhn vin ang lm
h ph, th. Sau 1 tun lm vic cng thng trong khng kh n o, no
nhim, nhiu ngi c nhu cu n ngh ngi nhng ni yn tnh, vi
t, V Quang, Phong Nha-K Bng, Ch
ay v cc khu bo tn thin nhin trong vng u c th p ng c loi
h ny.
l hot ng du lch sinh thi kt hp vi nhng hot ng th thao, bao
i, thm him, i b trong rng, bi li.... Trong iu kin c th kt hp
hot ng ph tr nh bo him v cu h th loi hnh du lch ny rt
i vi tng lp thanh nin hin na
Nha-K Bng, hay nhng ni c ni cao nh Phong Nha, Ngc Linh,
.3.4.3. Du lch kt hp hc tp v nghin cu khoa hc
Cc Vn quc gia v cc khu bo tn thin nhin l a im v mi trng
tng cc nh khoa hc, hc sinh, sinh vin n hc tp, nghin cu.
Quy lut pht trin t nhin phc tp ca cc kiu rng ma m nhit i
ng vi h ng, thc vt a dng cc khu rng c dng l ti v tn v hp
n i vi cc nh khoa hc. Du lch kt hp vi hc tp v nghin cu khoa hc
hng nhng nng cao kin thc v t nhin, mi trng m cn c th pht
u lch sinh thi kt hp vi du lch vn ho nhn vn
g cc khu rng c dng thng c nhng bn nh ca ng bo dn tc
a nh, nh sn ...), cch trang phc, np

258
Hin
Trong cc VQG, khu bo tn thin nhin v cc vng m, vic xy dng h thng
cc ln du l
n ng
vt cht
ngy cng on kt v bn vng.
Vic xy dng cc bn lng vn ho dn tc tr
tc v cu trc nh ca, vt dng v np sinh hot hng ngy v.v... y cng l mt
c im thu ht khch du lch.
5.3.5. M hnh pht trin thng mi ca khu

i
an ninh v pht
trin k h
h
h
,
;
h 100/1998/Q-TTg t 26/5/1998, Cao Bng Quyt nh 171/ 1998/Q-TTg t
9/9/1998. Ni dung ca cc chnh sch trong m hnh th im ny bao gm:
Xc nh a bn khu kinh t ca khu.
Cho php pht trin ng b cc loi hnh kinh doanh thng mi trong khu kinh t ca
Pht trin d im vng bin.
Qui nh c ch u t ngn sch nh n n sch
nh nc trn a bn khu kinh t ca khu.
Qui nh khun kh cc khuyn khch i vi cc thnh phn kinh t u t vo kinh
doanh ti khu kinh t ca khu.
Qui nh mt s chnh sch ti chnh, tin t ph hp vi c im giao lu kinh t ti
khu kinh t ca khu.
nay, m hnh lng du lch vn ho c hnh thnh nhiu ni.
g ch vn ho s gp phn nng cao dn tr cho ngi dn v em li
hiu li ch khc. Thng qua cc hot ng du lch v giao lu vn ho, i s
v tinh thn ca ngi dn ngy cng c ci thin, cng ng cc dn tc
c ht phi m bo tnh dn
5.3.5.1. Thc trng pht trin thng mi vng cc huyn bin gii t Thanh
Ho n Kon Tum
Trc khi i vo nh gi thc trng pht trin thng mi, ca khu vng
bin gii t Thanh Ho n Kon Tum, cn khi qut li kinh nghim pht trin ca
khu th im ti vng bin gii pha Bc trong nhng nm va qua.
Hp: Th im loi hnh khu kinh t ca khu ti bin gii Pha Bc
Trc y cc ca khu ch c chc nng ch yu v ngoi giao, an ninh, quc phng, thm
thn gia c dn 2 bn bin gii, cha c chc nng kinh t. ph hp vi ng li m ca, h
nhp quc t; m bo hnh lang an ton tuyn bin gii, tng cng quc phong
inh t khu vc bin gii, Chnh ph ch o vic p dng th im chnh sch pht trin kin
t khu vc ca khu. Vi ch trng ny, cc ca khu ca cc tnh bin gii c vai tr, v tr quan
trng. Tuy nhin phi tin hnh th im vic chuyn cc ca khu cha c chc nng kinh t thn
cc c khu c chc nng kinh t. Nm 1996, Th tng Chnh ph cho bt u th im m hn
khu kinh t ca khu ti Mng Ci tnh Qung Ninh. Sau , 3 tnh ca vng MNTDPB l Lng Sn
Cao Bng, Lo Cai ln lt c th im, trong : Lng Sn Quyt nh 748/TTg ngy 11/9/1997
Lo Cai Quyt n
khu.
u lch vi th tc xut nhp cnh ph hp vi c
c gn vi pht trin cc ngun thu ng

259
h n u i k a k .
Trong 3 n lng n in i vi t th g Q c c u
sch quan t ng, l h hot c chn sch i c th cho vng bin lm hot ng
mi ca h tr nn si ng hn. Nh hot ng kinh t thng mi khu vc
ii p c khng kh kh nhn nhp Lng
o B ng, L Cai, n La tng ngun thu ng h hng
n gii. y l li th v v tr a l kinh t quan trng ca mt s tnh bin gii trong vng,
in Trung Quc l th trng ln c c im sn xut v tiu dng gn gi vi Vit Nam nhng
ph n ang trc V am V v gi c bng gia tra i ho v giao
thn i g th tn dn h t trin kinh t l vn ht sc
c tnh in gi
Kt qu thc hin chnh sch th im ti cc ca khu:
ng t ng mi, dch v ti cc khu kinh t a khu c b pht trin si ng,
b i ut p
(trc th im) t khong 10 triu USD, nm 1999 t 17,7 triu USD; ti khu kinh t
ca khu Lng Sn nm 1995 (trc th im) t 180 triu USD, nm 1999 t 332 triu
USD.
Du lch qua khu kinh t ca khu c khi ng tch cc. Khch du lch qua khu
kinh 8
hn lt ngi).
t
g
i
a


i sng nhn dn ti cc khu kinh t ca khu c ci thin mt bc quan trng:
o
c,
g
h
Lng Sn nm 1999 c tng hun


Qui nh k un kh
c
cc v
gi
q
g c b
n l Nh
gi
nc
Vi
i v
Nam
hu kinh
Trun
t c
u
hu
l n c nhi
quyt r in , bng c h u
thng
bin g
vng
ha Bc n
bin
c ta trong nhng nm qua, cc tnh nh
Sn, Ca o S k n n hot ng kinh t ca khu v
ch bi
tuy nh
trnh t tri i it N . y c n o hng
dch g m n i g c nhng li th v ca khu p
kh khn i vi c b i.
Hot h c c
c it t Lng S n. X nh khu qua khu kinh t ca khu Cao Bng nm 1997
t ca khu Lng Sn nm 1999 t 650 nghn lt ngi (trc th im t 30
nghn lt ngi), qua khu kinh t ca khu Lo Cai nm 1999 t 5 49 nghn lt ngi
(trc th im t 406 ng
Thu ngn sch Nh nc trn a bn khu kinh t ca khu tng mnh: Ti Cao Bng,
nm 1999 t 17,8 t ng (trc th im t gn 15 t ng); ti Lo Cai nm 1999
96,8 t ng (trc th im t 27,4 t ng); ti Lng Sn nm 1999 t 276,7 t n
(trc th im t 4 t ng).
C s h tng cc khu kinh t ca khu c xy dng khang trang r rt, nht l t
Lng Sn (khu ca khu Tn Thanh, ng ng, Hu Ngh). Nm 1999 khu kinh t c
khu Cao Bng u t t ngn sch Nh nc 8 t ng vo c s h tng, bng 10%
tng u t XDCB ca ngn sch a phng trong ton tnh; tng t, cc ch s
Lo Cai l 21 t ng v 44,63%; Lng Sn l 78 t ng v 109%.
Nhiu vic lm mi c to ra thu ht lao ng x hi; Mc thu nhp ca ngi la
ng cao hn so vi ngi cng ngnh ngh ngoi khu kinh t ca khu; trng h
bnh vin v mt s cng trnh cng cng khc c sa cha, nng cp, xy dn
mi tt hn trc.
Ch quyn quc gia, quc phng, an ninh chnh tr, trt t an ton x hi trong khu kin
t ca khu c gi vng; bun lu, gian ln thng mi, t nn x hi trong khu kinh t
ca khu c kim sot v x l c kt qu. Tnh
chng chin cng v chng bun lu.
Trong cc nm 1997, 1998 thc hin cc quyt nh ca Th tng Chnh ph v p dng th
im mt s chnh sch pht trin cc khu vc kinh t ca khu Lng Sn, Lo Cai, Cao Bng v

260
Quyt nh 774/BTM ngy (7/1998) ca B Thng Mi v qui ch tm thi t chc v qun l ch
trong khu vc bin gii Vit- Trung, hot ng thng mi ng bin khu vc c m rn
vi cc hnh thc xut nhp tiu ngch v chnh thc thng qua cc im ca khu kinh t v ch
bin gii nhn nhp nhng c t chc v c kim sot cht ch hn. Tnh trng xm nhp ca hng
lu, hng xut i tri php c chiu hng gim nhng s lng ng k kinh doanh li tng ln
n nay tuy mi c pht trin

g

.
nhng cc khu kinh t thng mi ca khu ca cc tnh bin gii
thc s g


g
ua tp trung ln nht vn l u t h tng, vic ku gi
vn u t hoc to c ch cc doanh nghip tham gia vo pht trin kinh t th kt
qu thu c cn hn ch.
Hng khc phc: Trong thi gian ti, khu kinh t ca khu cn c tip tc hon
thin v m hnh khc phc mt s nhc im, pht huy cc kt qu t c. C th:
Nhng ca khu ang p dng chnh sch th im th tip tc thc hin cho n ht thi
gian th im nhng phi tin hnh tng kt c c s iu chnh b sung vo ch
trng chung cho cc ca khu khc ca c nc.
La chn m hnh chnh thc thay cho m hnh th im hin nay.
M rng din thc hin m hnh khu kinh t ca khu nhng ca khu c iu kin (ti
tnh Sn La, Lai Chu...).
tr thnh cc trung tm thng mi ln trong vng, c nh hng khng ch gii hn tron
th trng khu vc m cn c tc ng n th trng xut khu ca c nc. c bit cc khu kinh t
ca khu va gp phn thc y tiu th v cung cp cc mt hng cho MNTD pha Bc, va l
ngun ng gp ngn sch quan trng cho cc tnh, hng nm c th t hng trm t ng.
Nhng mt hn ch:
Cc khu kinh t thng mi ca khu Pha Bc gp phn tng thu nhp cho kinh t ca
a phng s ti nhng cha pht huy tc dng thc y chuyn dch c cu sn xut
khu vc v cc tnh trong vng. Cho n nay hng ho do cc tnh trong vng sn xut
xut khu qua cc ca khu bin gii trong vng rt t.
Cc ngnh dch v quan trng nh ti chnh- ngn hng-bo him hin nay cha p n
c yu cu pht trin sn xut ca nhn dn.
Cc ca khu trong thi gian q

tng dn. Lc lng lao ng trong ngnh
thng
Ngnh dch v vng bin gii t Thanh Ho n Kon tum c tc pht trin
tng i nhanh trong nhng nm qua (sau ngnh cng nghip xy dng) v c quy
m GDP ng th 2 sau ngnh nng - lm - ng nghip (tu tng huyn m t trng
ca ngnh ny dao ng trong khong 30 - 50% tng GDP, trung bnh l 35%). T
trng ngnh dch v trong nn kinh t ca vng khng ngng tng ln l mt xu th
chuyn dch c cu kinh t theo hng tch cc (t trng nng nghip gim, cng
nghip tng khng nhiu). Trong tng gi tr ca ngnh dch v th thng mi c
ng gp ln nht, chim trn 80%, cn cc ngnh dch v khc chim t trng
cha cao, nhng ang c xu hng
mi mi chim mt t l rt nh (di 3% tng lao ng x hi).

261
Kho st mt s huyn cho thy: Huyn Thanh Chng nm 1999 mi c
664 c

2001
s hot ng thng mi, dch v, n nm 2001 s ny ln ti 1.337 n
v. Huyn Hng Sn nm 1999 c 849 n v kinh doanh thng mi dch v vi
992 ngi t mc doanh thu 65.000 triu ng, nm 2001 s n v ny tng ln
897 vi 1.030 ngi tham gia t mc doanh thu 90.000 triu (tng 25.000 triu so
vi nm 1999).

Bng 5-6. S liu v hot ng kinh doanh thng mi, dch v mt s huyn thuc khu
vc bin gii pha ty giai on 1998 2001
n v: C s, ngi, triu ng
1998 1999 2000
Huyn
S S S S
S c Gi tr S c Gi tr S c Gi tr
S
Gi
s
lao
ng
SX s
lao
ng
SX s
lao
ng
SX
n
v
lao
ng
tr SX
Qu
Phong
252 319 394
Con
Cung
474 521 484 546 476 528 574
Thanh
Chng
664 678 1.337
Hng
Sn
849 992 65.000 887 960 70.000 897 1.030 90.000
Tuyn
Ho
615 651 680 741
Minh
Ho
270 304 325 346
B Trch 2.356 2.356 2.415 2.940
Qung
Ninh
818 859 900 1.025
L Thu 1.559 1.701 1.760 1.880
Dkrng 192 199 210 219 226 237 275 288
A Li 16.296 16.940 19.500 20.001
(Ngun : Nin gim thng k 2002)


Bng 5-6 cho thy s lng cc n v kinh doanh thng mi, dch v ca
cc huyn B Trch v L Thu t cao nht. Nguyn nhn l do cc huyn ny c
cc tim nng pht trin du lch.
Vng bin gii t Thanh Ho n Kon Tum c nhiu ca khu quc t, quc
gia, u kt hp vi nhiu ch ng bin, nhiu tuyn

mi, b
tc dn
a phng. Cc ca khu
ng thng thng gia Vit Nam vi Lo nn thun li cho vic pht trin thng
un bn qua bin gii t lin. Cc khu kinh t ca khu c hnh thnh c
g thc y kinh t x hi vng bin v lm a dng ho cc loi hnh khu kinh

262
t c
kinh t
khu.
mt s
ca kh
Tnh, Q
su, v ay cc huyn bin gii
thu
doanh c ch chnh sch th im.
Vic hnh thnh cc khu kinh t ca khu dn n nhng kt qu kh
quan. Hng ho xut, nhp qua cc khu kinh t ca khu khng ch l hng ho ca
dn c bin gii, tnh s ti m cn l hng ho trao i ca nhiu a phng trong
c
trong c n
tim n
x cn
khc hn so vi tr
ngn s
cho
chng
trang h
quan h ho, x hi vi nc lng ging;
ng thi to thm ng lc nui d
nc. Vic nh gi thc t ti mt s
ngun vn ny. Tuyt i b phn
dng kt cu h tng, to mi tr
cc
nh
s h tng to ra. S kt hp ny
khu kinh t ca khu. u t v doanh nghip ln gp
nm, su ln u t ring ca Nh nc qua ngn sch tnh theo c ch th im.
S u t ca Nh nc, ca doanh nghip ca dn c tng vt so vi trc
y to ra hng nghn ch lm vic mi trong khu kinh t ca khu. Phn ln
nhng ngi tm c vic lm trong khu kinh t ca khu u l c dn ca cc a
bit nh khu cng nghip, khu ch xut, khu kinh t m. Ngoi ra, cc khu
ca khu khi dy v pht huy tim nng ca mt a bn c nhiu ca
l mt li th c bit m t trc ti nay cha c pht huy ng mc.
Vic thc hin chnh sch pht trin kinh t ca khu thi gian qua to ra
kt qu tch cc i vi phn ln cc ca khu trong vng. Cc khu kinh t
u em li nhng tc ng lan to r rt v lm tng v th ca nhiu (H
ung Tr, Ngh An, Thanh Ho...). T ch l nhng a phng thuc vng
ng xa, vng kh khn v c bit kh khn, n n
ht c nhiu ngun lc t hng trm doanh nghip trong c nc n kinh
theo cc u i ca
nc. Theo c tnh, khon 85% s hng ho trao i qua ca khu l t cc tnh
c. Bn cnh , vic hnh thnh cc khu kinh t ca khu khi dy
ng ca nhiu a phng. Trn thc t, trc khi hnh thnh ca khu, nhiu
nm trong danh sch cc x kh khn, nay, cc x ny c nhng v th
c y.
Ti mt s ca khu ln, c ch u t tr li khng di 50% tng s thu
ch trn a bn khu kinh t ca khu em li mt lng vn u t ln
a phng. C ch ny to iu kin ci to, nng cp, pht trin nhanh
c s h tng, gp phn tch cc vo vic to ra mt din mo mi, khang
n ti khu kinh t ca khu, lm tng nim t ho ca nhn dn trong cc
giao lu kinh t, chnh tr, ngoi giao,vn
ng v tng thm ngun thu ngn sch nh
ca khu cho thy hiu qu bc u ca
ngun vn kinh t ca khu c dng xy
ng thun li hn cho cc doanh nghip trin khai
hot ng giao lu qua bin gii.
Do Nh nc u t pht trin c s h tng, nn cc doanh nghip, h gia
tng cng u t vo cc ngnh ngh kinh doanh khai thc li ch t c
c thc hin sinh ng v c kt qu r rt ti
t cc ngun vn nhn dn

263
phng c ca khu. iu ny gp phn rt quan trng vo vic ci thin i sng
t x hi a bn.
ch quyn quc gia ti ca ng giao lu vi cc nc lng
ging. nh, nng
cao nng lc t chc, iu ho, phi hp, phn cng, phn cp gia cc c quan
Trung
dng c hu em li mt s tc ng tch
cc
sau :
ca kh ca khu, cc tnh tin hnh iu
ch
Tr, Ngh An,... tht s lm quy hoch a bn, ngnh, vng, quy hoch tng th
tro
khu v ang c
nh
lnh v hi nhp kinh t vi cc nc lng ging, c bit l vn
t chc s phi hp gia cc c ng
vi cc c quan chuyn mn v chnh quyn ca a phng. Mt s a phng
ch ng t chc mt s hot ng i ngoi vi cc tnh cng bin gii phi
hp qu
c nng cao, chng nhng chm dt tnh
trng d ht dn c ti cc a bn khc n sinh
sng, k
hn ch, ngn nga cc hot ng bun lu, lm n phi php ti a bn khu kinh t
nhn dn a phng v n nh tnh hnh kinh
Vic pht trin c s h tng ti cc khu kinh t ca khu trc tip to ra
mt a bn c u th hn hn so vi chnh a bn trc y, gp phn quan
trng vo vic hnh thnh v pht trin cc th vng su, vng xa trn bin gii,
ci thin hnh nh v
Qu trnh thc hin gp phn quan trng trong ci cch hnh ch
ng v a phng, thc y giao lu kinh t gia Vit Nam v Lo. Vic p
c c ch chnh sch khu kinh t ca k
n cng tc qun l nh nc.
Qua thc t pht trin cc ca khu cho chng ta mt s nhn xt
1) u im
Th nht, cng tc quy hoch c qun trit hn ti cc tnh c khu kinh t
u. Cng vi vic ra i cc khu kinh t
nh li quy hoch pht trin tng th. Mt s tnh nh Tha Thin Hu, Qung
ng khu kinh t ca khu m ra mt s nh hng mi.
Th hai, cn b ti cc a phng c khu kinh t ca
ng bc trng thnh ng k so vi trc y v mt qun l Nh nc i vi
cgiao lu kinh t,
quan chuyn trch theo ngnh dc ca Trung
n l cc vn chung t ra trong khu vc ca khu ca hai bn.
Th ba, nhn dn ti cc khu kinh t ca khu c c nhiu c hi tip xc
vi c ch th trng, vi giao lu quc t v c th hng nhiu kt qu trc tip
t vic th im ny, c bit l t vic m rng giao lu kinh t qua cc khu kinh t
ca khu. Vic hnh thnh cc khu kinh t ca khu thu ht dn c n lm n,
sinh sng, to thnh nhng khu tp trung dn c, mt s th bin gii gp phn
lm tng tim lc kinh t, quc phng ti tuyn bin gii. i sng ca nhn dn ti
a bn cc khu kinh t ca khu
i dn m ngc li, c sc thu
hng b bin gii.
Th t, vic thc hin tng i c kt qu vic kim tra, kim sot, x l,

264
ca khu tt hn. Thc t ti cc ca khu thuc tnh Ngh An, H Tnh, Qung Tr
ch ra rng, vic bun lu v gian ln thng mi c gim. Vic p dng cc c ch
chnh lm tng thm cng vic thuc qun l theo
chc n
cng vic theo yu cu. ng thi s phi hp gia cc lc lng, n v
cng tin trin c mt s bc quan trng.
2) Nhng vn hn ch
vo cc khu kinh t ca khu. Do cc nh u t cha mnh dn u t
hn hn. Theo , cc kt qu t
i dung v sn
g qun
ghim chnh
khu ang
ny sinh mt s vn c th cn gii quyt. Vn a bn th hng vn
S ngn sch dng u t xy dng c s h
c h tr v vn i
u t ca khu kinh t ca khu hay khng? Nhng vn ny
yt theo nhng trng hp ring l trong thi gian qua,
li thnh quy ch chung.
sch khu kinh t ca khu
ng ca cc lc lng, n v chuyn trch ti cc khu kinh t ca khu (nh
lng ngi qua li nhiu hn, hng ho qua li nhiu hn, thi gian lm vic tng
ln), nhng cc lc lng lm nhim v ti cc khu kinh t ca khu vn m ng
c
Vic thu ht u t cn hn ch, cc nh kinh doanh trong nc ti cc a
phng ngoi vng bin gii, cc nh u t nc ngoi cn cha mnh dn
u t
vo cc khu kinh t ca khu, do , tng trng ti cc khu kinh t ca khu
thc cht vn l ngun hng ho cc a bn khc thng qua khu kinh t
ca khu. V vy, tng trng ca cc khu kinh t cha mang tnh bn vng,
phn ln l do ngun lc t bn ngoi thng qua khu kinh t ca khu
kinh doanh, bun bn. Vn t ra l, nu c ch chnh sch c n nh,
ng b v u i hn, ngun u t ca cc doanh nghip vo cc khu kinh
t ca khu s tng trng mt cch chc c
c t cc khu kinh t ca khu s bn vng hn.
V chc nng khu kinh t ca khu cha pht huy c cc n
xut cng nghip.
Vic phn cng, phn cp, c ch phi hp gia cc c quan chc nn
l Nh nc i vi khu kinh t ca khu cn cha c quy nh y r
rng v thc hin n
C ch u t tr li xy dng c s h tng khu kinh t ca
u t t ngn sch ring cho pht trin c s h tng khu kinh t ca khu
cng c kin khc nhau.
tng nht thit ch trong khu kinh t ca khu hay cng nn cho php u t
ra vng ln cn c lin quan mt thit i vi khu kinh t ca khu. Mt s
cng trnh h tng nh cu, ng, in nc, thu li... trn a bn khu
kinh t ca khu c u t t ngun ODA c cn
ng t vn
tuy c gii qu
nay cn quy nh

265
cnh tm thi cha c r. Theo hip nh bin gii
hp cc c dn bin gii ra vo vng bin. Lc lng hi
quan ti nhi hiu.
Vn thanh ton bin mu mi ch c tin hnh giai on th im
un bn c n ch t ng ca
ngn hng; vic cc ng tin ca Vit Nam cng nh ca Lo cn cha phi
l ng tin chuyn i ang lm cho vic thnh ton ca cc doanh nghip,
hng c hi
5.3.5.2. Hng pht trin kinh t ca khu trong nhng nm ti
Pht trin cc khu kinh t ca khu
Cc khu kinh t vng bin u c c im chung v hnh chnh l ni tip
gip hai hay nhiu quc gia, c v tr a l ring trn t lin, bin, sng, h,... nm
trong ti liu phn chia bin gii theo Hip nh v c Nh nc cho p t mt
s chnh sch ring.
1) Nguyn tc chung ca m hnh khng gian kinh t vng bin
Tn trng ch quyn lnh th, lnh hi, thu, thm lc a, vng tri, theo
hip nh k v cc quy c quc t.
Cc hot ng khu vc phi xt n yu t a l, t nhin khng lm
tn hi n li ch cc bn v cc mt, ch n lnh vc mi trng.
Bo m s phi hp tt nht cc yu t t nhin cc bn cng c li.
Cn c s bn bc c th khi trin khai cc hot ng trong khu vc nhm to
ra s hp tc cc ngun lc ca cc bn.
Tm kim cc v tr to ra kh nng pht trin i xng (cc yu t tng
ng).
Tm kim v hng ti cc v tr m c mi lin h tt trong ni a
b p cc thiu ht v ngun lc, v trao i hng ho.
Trnh cc v th xy ra tranh
a) M hnh ng thng
Cc bn c tuyn ng b, ng st, ng sng, hoc lin b bin. Trn
tuyn giao thng hnh thnh cc cp th, khu cng nghip, bn cng mi bn
vi c ly hp l, c mi lin h kinh t mt thit vi khu kinh t ca khu. y l
C quan cp php xut
hin hnh ch cho p
u ca khu quc gia, ca khu a phng rt t
trong b bin gii; Vic cc a khu phn l a c ho
cc ch n b th ni, chu n u ri ro.
tr b t li, v tr ti phm hot ng hoc c
chp, ln chim.
2) Mt s m hnh khng gian

266
m hn
, t mt li mn dn chng qua li
sau nhu cu trao hu. Loi m hnh
ny l c s ca cc m hnh khc.
b) M hnh qut giao nhau cn
Hai bn c hng lot cc th,
t khong cch do t nhin hoc quy
n
ung cao v thng mi, c th gi l cng kh hay kh
) M hnh qut giao cnh
a nh h thng giao thng nh ng b, sn
bay, bn cng, ng thu, quy ra khi lng hng ho, phng tin, ngi
c

h tt, mt mt gim tp trung cao v bin gii, ng thi l ni s dng hng
ho nhp khu v to ra hng xut khu vi li th v giao thng. M hnh ny gn
nh tn ti mt cch "t nhin" trong lch s
i tng giao thng pht trin tr thnh ca k
khu cng nghip, cc vng sn xut nng
nghip cch bin gii m
ho u tp trung v khu
tnh tp tr
c, vic trao i hng
nht. M hnh ny c
u thng mi t do.
kinh t theo ng giao thng g
c
Cch bin gii c hai khu th, khu cng nghip tp trung, hng ho hai
bn trao i phn tn nhiu cp ch bin gii. M hnh ny thch hp vi bin gii
c a hnh phng ng dn c ngi ta c th xy dng cc ph bin gii di hng
km.
d) M hnh lan to
M hnh ny mang tnh t pht do tp qun sinh hot dn c, pht trin theo
yu cu, li dng cc yu t t nhin. M hnh ny thch hp vi cc cp ch, th
trn bin gii, hay cc cng trnh h tng do hai bn hp tc, hoc pht trin mt
cch t pht.
3) Khu kinh t ca khu (m hnh ca mt khu kinh t vng bin)
Trn tuyn bin gii, cn c vo nhu cu pht trin kinh t ca mi nc, kh
nng giao lu vi nc th b
qua li; cn c vo cc iu kin t nhin thun li cc nc s b tr cc cp
a khu quc t, quc gia v a phng.
Cc nguyn tc b tr cc khu kinh t ca khu l:
Bo m tun th theo mt trong cc m hnh ng bin trn.
Thit k chi tit nh hai khu th gip nhau.
Bo m thun li v kim sot phng tin, hng ho, ngi qua li.
Phi hp h tr v cc tin ch cng cng nh in, nc, chiu sng, cy
xanh, mi trng.
Dch v tt cho ngi lu tr, hng ho, phng tin qu cnh,...

267
4) C 2 loi dng m hnh kinh t ca khu l m hnh i xng v m
hnh c bit
- M hnh i xng: Theo nh hng pht trin ca mi bn v tho thun
quc gia, mi bn xy dng khu kinh t ca khu c lp, cnh tranh pht trin, vic
quy hoch chi tit c li cho mi bn v to ra s hp tc cng c li, do vy n c
nt i xng, mi bn c kt cu h tng ging nhau bao gm:
dch v
- Khu dn c
- Khu thng mi
- Khu sn xut
- Khu vui chi gii tr
- Khu hnh chnh.
S m hnh khu kinh t ca khu i xng
Khu sn xut Cc ca kim sot Khu hnh chnh
Khu thng mi v
Di phn cch
Khu sn xut Cc ca kim sot Khu hnh chnh
Khu thng mi v
dch v

268
A
B
C
D
1 2 3 4

Hnh 5-1 : S cc m hnh thng mi ca khu
1 : Khu thng mi ca khu, 2 : khu dn c, 3 : Bin gii, 4 : Tuyn giao thng
A : M hnh ng thng, B :M hnh lan to, C : M hnh qut giao cn,
D :M hnh qut giao cnh

- M hnh c bit: y l m hnh lin kt hai quc gia, to ra vng lnh th
c bit, hai bn c th tho thun bng mt Hip c, theo ch ra vng lnh th
hp l, c hng ro khng c dn c sinh sng.
S m hnh khu kinh t ca khu c bit
Khu
Cc ca kim
sot
Khu hnh chnh Khu
ng phn cch
thng mi v d
sn xu
doanh
ch v
t (Cng ty lin
u t pht trin
v kinh doanh h tng
thu t)
Cc ca kim
sot
Khu hnh chnh
(Cng ty lin doanh
u t pht trin v
kinh doanh h tng
thu t)


269
V nguyn tc m hnh c bit cng c cc khu nh m hnh i xng k
trn. Nhng im khc bit l hnh thnh mt cng ty kinh doanh h tng cho thu
ton b cc tin ch trong khu theo danh mc ngnh ngh kinh doanh. M hnh ny
c li th khai thc tt nht h tng v c kh nng thu ht u t quc t. Kh khn
Tuy nhi dung vic u t h tng l cng ty quc t cng mt
lc u
c gia c th tm ra cc m hnh hp tc

tran k hnh u tu, hay cc ng dn tng trng cho nn
kinh t, u ra ca sn xut ni a.
5.3 pht trin thng mi, dch v, du lch, xut nhp
i vi cc vng bin gii

cp kh
nht l vic ng gp cng nh li ch ca hai quc gia v c ch ring cho cng ty.
n chng ta c th hnh
t vo hai quc gia lin trn bin gii. Nh vy cn c s thng nht v gi
thu t, thu v l ph kinh doanh, ph dch v vo ra,... theo mc u i hn cc
khu vc khc. iu ny s hp dn cc nh u t v s cnh tranh ngoi khu.
Trong xu th hp tc v hi nhp, cc qu
kinh t ca khu thch hp nhm to ra qu trnh quc t ho, nhm m rng cnh
h hu vc, to ra cc m
.5.3. Cc ch trng v
khu ca Nh nc
Theo cc Ngh quyt, Quyt nh quan trng ca ng v Chnh ph v
chnh sch pht trin kinh t x hi min ni, Chnh ph, cc B, ngnh cng ban
hnh nhiu ch trng c th v lnh vc thng mi, dch v, du lch, xut nhp
khu nh sau:
Vn bn 1960/KTTH ngy 15/4/1994 ca Th tng Chnh ph ban hnh
chnh sch i vi vic a hng ln min ni phc v ng bo cc dn tc bao
gm c vic cp pht khng thu tin cc mt hng mui it, thuc cha bnh, giy
v hc sinh, du ho thp sng cho mt s vng cao trng im, tr gi tr cc vn
chuyn 7 mt hng ln min ni v quy nh vic qun l ngun kinh ph ny.
Cng vn 3079/KTTH ngy 6/4/1994 ca Vn phng Chnh ph v vic cp
pht khng thu tin cc mt hng phc v min ni.
Vn bn 7464/KTTH ngy 30/12/1995 ca Th tng Chnh ph v ch
ng thu tin 4 mt hng chuyn phn kinh ph ny vo chng trnh pht trin
kinh t x hi min ni, tip tc v m rng cc mt hng tr gi tr cc vn
chuyn ln min ni.
Ngh nh 20/1998/N-CP ngy 31/3/1998 ca Chnh ph v h thng cc
chnh sch khuyn khch pht trin thng mi min ni; km theo nhiu vn bn
hng dn thi hnh Ngh nh ny.
Mt s vn bn ca cc B, ngnh lin quan v vn ny: Ch th 4832
TM/KD ngy 9/5/1994 v cng vn 6126 TM/KD ngy 7/6/1994 ca B Thng

270
mi; cng vn 466/VGCP-KHCS ngy 3/6/1994 ca Ban Vt gi Chnh ph; cng vn
1661 CT/NSNN ngy 9/7/1994 ca B Ti chnh; Thng t 336/UB-TH ngy
6/6/1994 ca U ban Dn tc Min ni; Thng t 04/UB/TTLB ngy 23/5/1995 ca
Lin b U ban Dn tc Min ni v B K hoch v u t.
Do c im a hnh t nhin phc tp, nhiu ni cao, nhiu sng sui chia
ct, giao thng i li kh khn v dn c phn b tha tht, cc hot ng thng
mi v dch v cng kh pht trin. y l mt trong nhng yu t hn ch s pht
trin c
h tr
gi, tr cc vn chuyn hng ln min ni v thu mua cc mt hng nng sn hu
i it, du la, giy
vit, th
ng thu hp dn,
nhng
phong ph v a dng hn. Nhiu
c hot ng giao lu, bun bn hng ho. m bo cung cp nhng mt
hng thit yu cho ng bo cc dn tc trong vng, Chnh ph c cc ch
trng, bin php thc y m rng cc hnh thc thng mi v dch v nh ch
x, trung tm cm x, trung tm thng mi dch v huyn, cc khu thng mi t
do ca khu nhm gip cho ng bo khng ch trao i mua bn hng ho m cn
tng cng giao lu thc y xy dng nng thn, bn lng vn ho. Chnh sc
ht cc tnh thc hin tt. Cc mt hng thit yu nh: mu
uc cha bnh c a n phc v cho ngi dn cc x, bn vng
su, vng xa. Vic cung ng cc hng ho tiu dng v mt s vt t thit yu phc
v nhu cu sinh hot v sn xut ca nhn dn nu nh trc y thng ch c
lu thng cc th trn, cc ch cp huyn th nay c phc v sn c nhiu ch
cp x hoc chuyn ti phc v ti thn, bn, trc tip n ngi tiu dng. ng
thi sn phm hng ho, ch yu l nng lm sn do nhn dn trong vng sn xut
ra ngy trc phi t mnh chuyn tr t ca hng huyn bn bng i b hng
chc km ng ni th ngy nay c lc lng t thng n mua ti nh, ti thn
bn, hoc cc loi phng tin mua ti im hn trn cc trc giao thng. Nh vy
vic cung ng hng ho v vn chuyn tiu th hng ho cho nhn dn c
nhiu thnh phn kinh t tham gia, hot ng c v chiu rng, chiu su, mi bn
u c li trong phng thc hot ng ny.
C cu thnh phn tham gia lu thng th trng cng c s thay i ng k,
thng nghip quc doanh tuy vn ng vai tr quan trng nhng a
ch cho cc thnh phn kinh t khc vn ln. Thng nghip dch v di
hnh thc hp tc x cho n 1991 cn rt pht trin trong vng, sau b tan r
dn, n nay vn cha c xu hng hi phc. m nhim vai tr t chc lu thng
hng ho v cung ng vt t trong n cc thn bn ch yu hin nay do thnh phn
kinh t t nhn thc hin, bc u cho thy p ng c nhu cu tiu dng
ngy cng i hi cao ca nhn dn. Nh chnh sch khuyn khch cc thnh phn
kinh t tham gia vo cc hot ng thng mi dch v c bit l thnh phn t
nhn, th trng hng ho trong vng tr nn

271
mt h
cho nhn dn, tiu th nng
lm s
H ca Vn phng Chnh ph thng bo cc mt hng
c c
cc x nghip trong vng ch ng b tr sn xut, xut nhp
khu. D
5.3.5.4
h
ai kin
cc nc lng ging.
1) Vnh ai kinh t - x hi tuyn bin gii s pht trin cc vn chnh sau:
ng qu him i vi min ni trc y ch ph bin cc vng ng bng
nay c mt nhiu ni vng cao, vng su, vng xa nh thuc cha bnh, vi
vc, qun o, in t v kim kh. T nhng vn nu trn cho thy vic pht
huy mi thnh phn kinh t tham gia sn xut kinh doanh v mi thnh phn kinh t
tham gia lu thng vn ti l mt ch trng ng, ph hp, gim bt kh khn cho
nhn dn trong vng, nht l vng su, vng xa.
V chnh sch tr gi, tr cc vn chuyn hng ln min ni v thu mua cc
mt hng nng sn hu ht cc tnh thc hin tt. Cc mt hng thit yu nh:
mui it, du la, giy vit, thuc cha bnh c a n phc v cho ngi
dn cc x, bn vng su, vng xa. ng thi h tr cho cc n v thc hin
nhim v vn ti n tng bn lng mua hng ho
n do cc h gia nh sn xut kh thun li. Hiu qu ca vic thc hin chnh
sch tr gi, tr cc v thu mua hng ho l ng bo cc dn tc min ni mua
c cc mt hng thit yu v gi c n nh, bn c sn phm sn xut mt
cch thun li, khng b chn p gi.
Ti vn bn s 3079/KTT
p khng thu tin nh sau: mui it, du ho, giy vit hc sinh, thuc cha
bnh. i tng c hng l ng bo dn tc nhng vng trng im, vng c
bit kh khn theo ngh ti vn bn s 302/UB-TH ngy 25/5/1994 ca U ban
Dn tc v min ni, gm: Mui it 6 kg/ngi-nm, giy vit hc sinh 9,6 tp/hc
sinh-nm, du ho 4 lt/ngi-nm, thuc cha bnh 10 nghn ng/ngi-nm.
Mt trong nhng khu yu nht hin nay v sn xut hng ho khu vc l
kh nng tip cn th trng trong v ngoi nc b hn ch. Nh nc cn c chnh
sch h tr xc tin thng mi, t chc thng tin th trng nhanh chng kp thi
phc v nng dn v
ch v, thng mi nhng nm qua tuy c bc pht trin nhng mi ch tp
trung cc im th trung tm v ca khu thng mi, chm c m rng
cc vng cao, vng su, vng xa, vng ng bo dn tc t ngi.
. Xy dng chng trnh quc gia v pht trin kinh t vng bin v mng
mng li ca khu
Chng trnh tng th ny bao gm cc ni dung chnh sau: Hnh thnh vn
h t - x hi" dc tuyn bin gii; chnh sch thng mi v xut nhp khu;
pht trin du lch vng bin; pht trin h thng kt cu h tng vng bin; hp tc
kinh t v u t vi

272

u hng ho phc v
xut khu, xy dng cc c s cng nghip ch bin v khai khong, cc khu kinh t
khu v dc cc trc ng ln. Hnh
thnh c
i vi hot ng giao lu du lch qua cc ca
khu b
m... lm
c s thc hin ch trng pht trin lu di v giao lu v quan h kinh t.
mnh hn n
pht tr
c hin vic kim tra, kim sot hng ho, ngi qua li mt
cch n
nc lng ging gn vi thc hin
Khu kinh t ca khu
Khu thng mi
Khu dn c bin gii
H thng ch bin gii.
2) Chng trnh "Vnh ai kinh t - x hi" dc theo tuyn bin gii s c
thc hin tng bc bao gm cc ni dung c bn t chc n nh dn c, hnh
thnh cc khu dn c v cc trung tm cm x, khc phc hin tng di dn t do,
t chc sn xut nng lm nghip to thnh ngun nguyn li
ca khu, cc im du lch ti khu vc ca
c cm th ht nhn, c sn xut dch v phc v nhu cu chung ca vnh
ai kinh t, hnh thnh cc cm kinh t gn vi quc phng. Khu kinh t ca khu l
mt b phn quan trng ca vnh ai kinh t x hi, c tc tng trng nhanh,
bn vng, i sng vt cht, vn ho, tinh thn ca nhn dn khng ngng c
nng cao. y s l nhng trung tm
in gii trn b. Quan tm pht trin c du lch quc t v du lch ni a.
Cc ni dung trn phi c c th ho bng cc n v h thng cc chnh
sch, gii php ng b, thc hin theo quy hoch, c trng tm trng i
3) Trong chng trnh "Vnh ai kinh t - x hi" cn nhn
in h thng ca khu v kt cu h tng ca khu. Cc ca khu l ca ng,
b mt ca quc gia v l u mi giao lu kinh t quan trng nn cn phi u t
thch ng. Trc ht cn r sot li v xc lp vai tr, v tr thc s ca tng ca
khu trn tng tuyn bin gii c k hoch u t nng cp ph hp. i vi cc
ca khu quc t v ca khu quc gia c v tr quan trng, cn xy dng h thng
c s vt cht k thut tng i khang trang v hin i, c m hnh kin trc th
hin biu tng quc gia mt cch thng nht. Tng cng trang b cc phng tin
k thut tin tin th
hanh chng, thun tin v chnh xc, c bit phng tin kim dch, ch
xy dng cc c s l tn a n khch ng hong, lch s. i vi cc ca khu
khc cng cn c sp xp li, ci to nng cp, to iu kin cho cng tc qun l
trt t an ninh, an ton bin gii.
Chng trnh "Vnh ai kinh t - x hi" cng cn hng ti tip tc v y
mnh hn na giao lu v hp tc kinh t vi bn ngoi qua cc ca khu, to iu
kin thc y s pht trin v chuyn i c cu kinh t vng. Gn y mnh giao
lu v quan h hp tc kinh t ton din vi cc

273
cc ch

o dn ch nhn dn Lo v pht trin kinh t vng bin. Lo l nc nm su trong
lc a khng c bin, c ngun ti nguyn phong ph v nng, lm sn, khong sn
, hng tiu dng khan him, lun b sc
u
u n c th khai thc cc tuyn ng ra bin ng phc v xut
nhp k
n kinh t, nhng lnh vc
ng nghip, dch v cng c v tr ng k.
pht
trin ngun nhn lc; pht trin, nng cp c s h tng: giao thng, in, nc,
l pht trin
cng nghip in (ch yu l thu in); cng nghip ch bin nng lm sn nh
lc
liu x
cc ng
hng
mt trong nhng gii php quan trng m pha Lo ra l tng cng hp tc giao
lu kinh t, c bit vi Vit Nam qua cc ca khu.
ng trnh quc gia khc, c k hoch tng bc xy dng "vnh ai kinh t
x hi" nhm to ra vng bin gii "ho bnh, hu ngh, hp tc v pht trin".
5.3.5.5. Hp tc vi Lo trong pht trin kinh t ca khu
Cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum c bin gii vi CHDCND
Lo l ch yu (bin gii vi Cmphu chia khng ng k, ti huyn Sa thy v mt
phn huyn Ngc Hi ca tnh Kon Tum). Do vy, trc khi nghin cu m hnh kinh
t ca khu cho khu vc ny cn thit phi xem xt n chnh sch ca nc Cng
h
v thu in, nhng nn kinh t cn thp km
p v kinh t t pha Thi Lan v Trung Quc. V vy, Lo rt quan tm n giao l
kinh t v hp tc ton din vi cc nc bn truyn thng, c bit l Vit Nam. Hn
na q a Vit Nam, b
hu, iu c li cho c ta v bn. Gn y, Lo rt quan tm n quan h
thng mi, du lch, xy dng v hp tc lao ng vi Vit Nam. Tuy nhin, do nn
kinh t ca bn cn nhiu kh khn, kinh t hng ho cha pht trin nn vic xc
nh chin lc mt hng trong giai on trc mt cn cha r rng.
Vng bin gii t Thanh Ho n Kon Tum tip gip vi vng Trung v Nam
Lo. Nhng c im ca 2 vng ny c nhiu vn t ra cho vic thc y kinh
t x hi, pht trin kinh t ca khu ca vng bin gii t Thanh Ho n Kon Tum
ca Vit Nam. Hai vng Trung v Nam Lo l cc vng lnh th pht trin nht ca
Lo (Bc Lo km pht trin nht), mng li giao thng vn ti pht trin, c
cc trung tm kinh t ln, gip cc ang pht trin ca Thi Lan. Kinh t mc d
nng nghip ang chim t trng ln, chi phi mnh n
c
Trong tng lai, nh hng pht trin ca 2 vng ny tp trung vo
thng tin lin lc; khoanh nui, bo v ti sinh rng v trng rng kinh t; sn xut
lng thc; trng cy cng nghip. Trong ngnh cng nghip, ch yu
, u tng, g, ch; cng nghip khai thc v ch bin khong sn; sn xut vt
y dg nh xi mng, gch, ngi, ; sn xut hng tiu dng (may, nha) v
h tiu th cng nghip, th cng m ngh. Pht trin du lch cng l mt
c ch trng ti Trung v Nam Lo. t c nhng nh hng trn,

274
i vi Vit Nam chng ta phi thy c vic hp tc giao lu vi vng
Trung v Nam Lo qua cc ca khu l vic va thc y pht trin kinh t cc
huyn bin gii Vit Nam va gp phn thc y quan h hp tc hu ngh gia 2
nc Vit Lo. Cc ca khu y khng nhng l nhng ca "nhp" m cn l
cc ca "xut" ca Vit Nam.
ph
t hai
ng
ngh lng ging. Lo l nc lng ging lin k c nhiu tim nng hp tc pht
trin nng lm nghip, khai thc khong sn,
kinh t. y s l nhng th tr
t, nht l hp tc lao ng. V lnh vc kinh t, cn tng c
hp cng pht trin.
cc ln
nh; x ng rng, qun l khai
thc ch bin g v vn ti hng ho, h thng thng tin, cng ngh in t, tin hc.
khu dn c
dng hai bn bin gii tr thnh khu vc ho
t Nam sang Lo. Ta
c th hp tc u t hai chiu di cc hnh thc: BOT, lin doanh cng gp vn
ng thc mua
bn v
t hp ng thng mi.
Hp tc kinh t v u t l mt trong nhng ni dung kinh t rt quan trng
t trin kinh t vng bin. Do vy cn quan tm xc tin hp tc kinh t v u
chiu vi nc lng ging khai thc ti a tim nng, u th ca mi bn.
thi thng qua hp tc kinh t thc y mnh m quan h truyn thng, hu
in nng v xy dng c s h tng
ng c nhiu tim nng ta thc hin hp tc u
ng cc bin php phi
Vit Nam hp tc vi Lo, thng qua cc hnh thc lin doanh, lin kt trong
h vc: ch bin nng lm sn, vt liu xy dng, sn xut hng cng nghip
y dng c s h tng, kin trc, thu li, thu in, tr
Hp tc cng vi bn xy dng cc vng kinh t, cc khu thng mi, cc
vng bin, cc khu di sn thin nhin th gii, vn quc gia.v.v.. xy
bnh, hu ngh, hp tc v pht trin.
V lnh vc u t, cn s dng kh nng u t ca Vi
hoc b vn 100%.
Tng bc to ra ch ng vng chc, lu di v n nh; thit lp quan h
bun bn vi cc doanh nghip ln, ng thi khai thc th mnh tng mt ca cc
doanh nghip va v nh, k kt hp ng di hn (nm) theo thng l quc t
xut khu i vi nhng mt hng nc ta c th mnh v nhp nhng mt hng ta
c nhu cu cp thit. C th thng qua k kt hp ng tng thng v xut nhp
khu nhng mt hng sn xut trong nc khng n nh; p dng ph
thanh ton linh hot, ph hp vi i tng v tnh cht mt hng xut nhp
khu. Coi trng vic t chc cc hi ch trin lm trong v ngoi nc thm d
th trng, gii thiu sn phm v k k

275
5.3.5.6. Pht trin h thng ch bin gii
H thng ch bin gii l mt trong nhng c s vt cht quan trng phc v
trc tip giao lu kinh t vi cc nc lng ging. Cc huyn bin gii cn nhanh
chng qui hoch mng li ch, c k hoch tng bc u t xy dng v tng
cng qun l ch theo nhng nguyn tc quy nh v bin gii gia hai nc v
quy ch
chc cc doanh
trong vic bun bn.
p tt c cc ng quc l ra bin gii. Trc mt, u tin cho cc
quc l
t, cc cm x cng cn c
khn trng nng cp, xy dng, khai thng. C k hoch xy dng ng dc
theo bin gii phc v cng tc tun tr
qun l ch ca Vit Nam.
pht trin giao lu kinh t vi cc nc lng ging, mt mt khuyn khch
cc thnh phn kinh t tham gia bun bn, mt khc cn phi t
nghip mnh c tm c quc gia gi th ch ng
5.3.5.7. nh hng u t xy dng c s h tng v xut khu
Kt hp vi chng trnh quc gia trng 5 triu ha rng v cc chng trnh
khc, y mnh vic trng v qun l, khai thc rng trn c s pht trin kinh t
hng ho vi nhng loi cy cng nghip, cy n qu, chn nui, trng rng v bo
v rng, to vic lm cho nhn dn vng bin gii. Xy dng cc vng chuyn canh
ln, kt hp kinh t vi quc phng to thnh ngun nguyn liu hng ho phong
ph, a dng. Xy dng mt s c s ch bin nng lm sn, khai thc ch bin
khong sn v th cng m ngh phc v xut khu nhm gii quyt vic lm v tn
dng li th ca vng.
Nng c
quan trng ni t cc ca khu ln vo ni a v thng ra bin, ng
ni ti cc khu du lch. Khai thng tuyn vnh ai bin gii, nng cp ri nha.
H thng ng xng c, ng dn sinh dn ti cc ca khu, vng su, vng
xa, cc im dn c tp trung, cc trung tm kinh
a, tin ti t chc lin vn quc t trn
ng b, khng phi chuyn ti qua bin gii.
Pht trin bu chnh- vin thng, v cc dch v khc: c bn bo m thng
tin lin lc gia cc x bin gii vi c nc. Trc mt cn cng c pht trin mng
thng tin cng cng quc gia n tng cakhu, tt c cc cm x, x bin gii, n
trm b i bin phng, bo m thng tin b mt, an ton thng sut, chuyn bo
ch th t, bu kin kp thi phc v pht trin kinh t - x hi min ni. C k
hoch thc hin ph sng truyn hnh n cc cakhu ln. Phn u n 2010
tt c cc ca khu v vng xa xi u c xem v tuyn truyn hnh, tt c cc x
vng bin gii c in thoi v c bo n trong ngy, c nh bu in vn ho x.


276
5.3.6. M hnh pht trin cng nghip
5.3.6.1. Cc yu t tc ng n m hnh pht trin cng nghip
V tr a l
onTum bao
gm 2
a phng trong vng, ng
Ngh An, khu vc huyn a
Krng (Qung Tr), Phu Np, Khm c (Qung Nam), c Long, c Gly
im vng c hm lng cao, quy m v tr lng ln,
loi phng x Uran: Cc ti liu hin ti c th cho php hy vng
a bn vng bin gii pha ty Vit Nam t Thanh Ha n K
7 huyn thuc 8 tnh c hng chc ca khu vi Lo v Campuchia (ca khu
Cha Lo, Thng Th, Thanh thu, Nm Cn, Lalay, A li, Lao Bo,...), c cc tuyn
giao thng quc t ni Vit Nam vi Lo, Cam Pu Chia, Thi Lan, Mianma,... (cc
tuyn ng xuyn : s 7, 8, 9, 12A, 14, 16, 20, 48, 104, 110) nn kh thun li
trong vic giao lu bun bn, trao i hng ho, (giao lu kinh t), vn ho,... gia
Vit Nam vi mt s nc ng Nam . Cc tuyn trn cng chnh l cc tuyn
ng ni cc huyn khu vc pha ng vi cc huyn khu vc pha Ty (cc tuyn
ng ng - Ty), nn thun li trong vic giao lu, trao i hng ho gia min
ni vi ng bng v duyn hi ven bin. Nhn chung v tr a l ca vng c thun
li nht nh i vi pht trin cng nghip trong vng.

Ti nguyn khong sn trong mi quan h vi pht trin bn vng
1) Ti nguyn khong sn trong vng nghin cu kh phong ph vi mt s
loi khong sn pht hin (tuy cha iu tra y ) nh sau:
Vng gc v vng sa khong, c hu ht cc
ch cc im vng ty Thanh Ho, ty
(Kon Tum),... Nhiu
hin c khai thc;
Thic vonfram: Cc m Thic vonfram c ty Ngh An, Ba Na (Qung
Nam), cc m ny c nh gi l c trin vng. Trong thi gian qua, ngoi
s khai thc c quy m, c t chc ca cc cng ty Nh nc, vic khai thc
vng, thic mt cch t do ca nhn dn gy nn s lng ph, nhim mi
trng, t nn x hi;
Qung kim
v tim nng ca loi khong sn ny ti tnh Qung Nam. Tng lai vic
nh gi y hm lng, quy m ca qung kim loi phng x Uran l ht
sc cn thit v c lin quan n nh hng xy dng nh my in nguyn
t ca Vit Nam;

277
Khong sn phi kim loi: Khong sn phi kim loi vng bin gii pha ty
Trng Sn cng kh phong ph v a dng, trong khong sn vt liu xy
dng l ng k nht bi c quy m ln, p ng c cho nhu cu pht
trin sn xut vt liu xy dng. Trn phm vi vng bin gii pha ty cn
phn b mt s im qung v m thuc nhm qu. Tuy nhin, tnh hnh
khai thc rubi ti cc khu vc ty Ngh An, c Gly (Kon Tum) khng c
t chc gy nn nhiu hu qu xu v mi trng.
Tim nng nc khong, nc nng trong vng kh a dng v phong ph,
n nay pht hin hng chc im l t nhin v l khoan gp nc
khong, nc nng, trong c 16 ngun nc v l khoan c kho st
nghin cu nh gi tr lng v cng c khai thc, s dng cho iu
dng, cha bnh, ng chai lm nc ung gii kht.
2) nh gi s b v tnh kinh t ca khong sn
Nhn chung, mc d ti nguyn khong sn thuc cc huyn bin gii pha
ty Trng Sn kh phong ph, song vic nh gi chng cn cha tht y nn
cha th c cc kt lun chnh xc. Tuy nhin, vi cc thng tin c th vng
nghin cu khng c ngun khong sn no c gi tr ln cng nh tr lng
khai thc cng nghip (ngoi tr khong sn vt liu xy dng), v vy kh c th
pht trin cc ngnh cng nghip da vo khong sn trong tng lai.
Vi quy m, cht lng, a im phn b mt s khong sn hin c, trong
nhngnm ti ch c th pht trin cc c s khai thc quy m nh nhng phi c
cc tnh ton k lng v mi trng.
Nhiu loi khong sn ca vng khai thc khng thun li v hu ht nm
trn nhng din tch b tranh chp bi sn xut lm nghip, nng nghip. ng trn
pht trin bn vng cha nn khai thc cc loi khong sn
ny tro
gc mi trng v
ng nhng nm trc mt. pht trin bn vng, vic khai thc ti nguyn
khong sn cn c qun l cht ch vi s u t thit b, cng ngh hin i.
iu trc mt cha ph hp vi lc lng v trnh ca nhn dn a phng
v do vy, cha phi l ngun lc nng cao i sng, xo i gim ngho cho
ng bo dn tc.
Tnh hnh khai thc gn y i vo trt t hn, song nhiu ni, nhiu ch
vn cn tnh trng khai thc t do, tri php. Ti cc m ang khai thc, ang tn ti
tnh trng khai thc tu tin gy ra cc tn hi mi trng rt ln.

278

a hnh i ni cu to bi cc gc c tui khc nhau nn nhn chung ngun
t lng nc ngm trong vng ni chung l
tt, pH = 6,5 - 8,5, khong ho t 1 - 3 mg/l.
n ni cha c nc sch m bo v sinh mi trng.
Nc thi chy trn hoc c trc tip ra sng, sui, ao, h, lm mt v sinh
mi tr
cho khu vc nng thn min ni,
vng xu, vng xa.
Nguyn liu lm nghip cho pht trin cng nghip ch bin
Ti nguyn nc cho pht trin bn vng
1) Ngun nc mt: Vi 21 lu vc sng c quy m khc nhau, tim nng
nc trong vng c nh gi l kh phong ph. Mt sng kh cao, hn na do
lng ma cao v c xu hng tng dn t Bc vo Nam nn mt sng cng tng
dn t Bc vo Nam. Tuy nhin, do lng ma tp trung ch yu vo ma ma, a
hnh thung lng dc nn ngun nc phn b khng u theo thi gian v khng
gian. Ma kh c tnh trng thiu nc cc b nn vn m bo ngun nc cho
sinh hot v sn xut trong vng vn c t l mt nhim v quan trng. Nu
nghin cu v u t xy dng cc h cha nc nh v h thng dn nc cho cc
khu vc c mt bng thun li cho pht trin kinh t, xy dng cc h thu in ti
cc sng c tim nng th c th gii quyt c kh khn v nc cho pht trin
cng nghip.
2) Ngun nc ngm: Ngun nc ngm kh ngho nn, l vng ch yu c
nc ngm t ngho n rt ngho. Ch
H thng cp nc cho cng nghip v sinh hot nhn chung cn trong tnh
trng yu km, phn b ch yu cc th trn (trung tm ca huyn l) nh h
thng cp nc sinh hot th trn ng L (huyn Tuyn Ho) c xy dng vi
cng sut 700 m
3
/ng; th trn Kin Giang (L Thu) c cng sut 1.000 m
3
/ng,...
Cc khu vc nng thn mi
ng, gy ra nhiu bnh nh bnh ng rut, vim da, au mt ht,... nh
hng n sc kho ca ngi dn. Hin nay, tuy trn a bn cc huyn v ang
c nhiu chng trnh, d n cp thot nc nh: chng trnh cp nc sch nng
thn, chng trnh UNICEF,... nhng mi ch c mt s lng rt nh ngi dn
c s dng nc sch v hng li t cc chng trnh, d n ny. Do vy,
m bo v sinh mi trng, sc kho v p ng nhu cu nc cho sinh hot cho
lc lng lao ng cng nghip v cho nhn dn cn c s u t thch ng trong
vic xy dng v hon thin h thng cp nc, tng cng v thc hin c hiu qu
cc d n cp nc cho cc huyn th, c bit l
Qun th rng y c coi l i din ca rng nguyn sinh t b tc ng
vi nhiu h sinh thi c o ca Vit Nam v th gii. in hnh l cc h sinh thi
vng ni vi K Bng - Khe Ngang vi nhiu loi thc ct v ng vt c hu.

279
Vng bin gii pha ty Trng Sn l ni c a dng sinh hc cao nht Vit Nam,
hin c nhiu khu bo tn thin nhin v vn Quc gia: Khu bo tn thin nhin P
Hu, P Lung, Xun Lin (Thanh Ha); Khu bo tn thin nhin P Hot (Ngh An);
V Quang (H Tnh); vn Quc gia Phong Nha K Bng (Qung Bnh); Khu bo
tn thin nhin a Krng (Qung Tr); Sng Thanh - DaKrinh (Qung Nam); Khu
bo tn thin nhin Ngc Linh, Vn quc gia Ch Mom Ray (Kon Tum). Theo s
liu kim k rng ton quc (Ch th 2860-TTg), din tch rng ca 26 huyn bin
gii l 2.065.064 ha, vi che ph rng 56,1%. Din tch t lm nghip c rng
ton vng l 2.090.443 ha, chim 10,06 % din tch t rng ton quc. Tr lng g
khong 118,3 triu m
3
, chim 17,9% tr lng g v tr lng tre na khong 25%
ton quc, tng ng 1.412 triu cy. Tnh hnh din bin ti nguyn rng: V s
lng, din tch rng c xu hng tng r rt. V cht lng, trong nhng nm qua,
rng t nhin trong vng gim st. Vi ngun ti nguyn rng nh trn c th khai
thc mt phn lm nguyn liu cho ch bin cng nghip.
Kt cu h tng v c s vt cht k thut
1) Mng li giao thng
Mng li giao thng trong vng phn b c
v Nam - Bc. Theo chiu Bc Nam c tuyn
h yu theo hai chiu ng - Ty
ng H Ch Minh xuyn qua 16/27
huyn
ng t (101 km ng quc l, 10 km huyn l) tr quc l 9 ang
nng cp, sa cha c cht lng ng kh tt, cc tuyn cn li nhn chung b
thuc vng bin gii pha ty. Ngoi cc tuyn xuyn Vit, xuyn cc
huyn cn nm trn cc tuyn ng lin tnh, thun li cho vic giao lu, bun bn
v phn phi sn phm (c bit l cc sn phm nng lm nghip) vi cc huyn
khc, tnh khc, vng khc. Mng li giao thng ch yu gm: ng b (ng
t) v ng thy.
Giao thng ng b: Vn ti ng b hin chim trn 80% tng khi lng
hng ho v hnh khch vn chuyn, lun chuyn. Khi lng hng ho v hnh
khch vn chuyn, lun chuyn ngy cng gia tng trong nhng nm qua, chng t
giao thng vn ti ng b ngy cng c quan tm. S liu nm 2001 cho thy,
hu ht cc huyn l u c ng t n tn x. Ton vng c 401/463 x c
ng t n trung tm x, chim 86,61%. a s ng giao thng l ng ,
ng cp phi v ng t, ch c mt s tuyn ng lin huyn, lin x l c
tri nha hoc b tng. Mt ng thp, cht lng ng km. Ngay huyn
Dkrng nm trn tuyn ng giao thng xuyn , mt giao thng ng b
cng ch t 0,9 km/km
2
, rt thp hn so vi bnh qun ca c nc 6,1 km/km
2
.
Trong 111 km

280
xung cp v h hng nhiu, ring quc l 14 c 27 km ng xu. H thng cc
cng tr
yu t hn ch ng k vi kh nng khai thc tim
nn
nhu c
chuyn
nhanh (do c im kh hu v a hnh gy nn).
thng
Sng Lam (sng C), sng Ngn Su, sng Ba Lng,.... Phng tin vn ti ng
sng ch yu l x lan v thuyn cc loi (c thuyn gn my v thuyn g). Trong
nh
hng
vn chuyn quan trng v r tin, c bit l i vi khu vc min ni nh cc
huy
2) Th
ho nh
ph
lc v
c t
in th . Tuy vy, h
th ng
giao th
h c cng sut
0,3 - 0,5 Kw; tn dng c sc nc to ra nng lng in cung cp cho sinh
hot gia nh. Tuy nhin, nng lng in t my pht mini ch p ng c phn
no nhu cu sinh hot ca ngi dn v s lng h s dng in vn cn rt t
nh (cu, cng, mt ng) cha ng b nn nhiu tuyn hot ng trong ma
ma gp nhiu kh khn. y l
g v pht trin kinh t, x hi trong c cng nghip trn a bn.
Nhn chung, h thng giao thng, vn ti ng b phn no p ng c
u vn chuyn hng ho v hnh khch, gp phn thc hin tt vai tr trung
Bc - Nam, ng - Ty. Tuy nhin, cht lng ng cn thp, xung cp
Giao thng ng thu: Mng li ng sng l c s cho pht trin giao
ng thu. Trong , quan trng nht l cc sng (v cc nhnh ca n):
ng nm gn y khi lng vn ti hnh khch v hng ho ng sng c xu
gia tng nhng nhn chung quy m cn nh (nhng y vn l phng tin
n bin gii pha ty).
ng tin lin lc
Mng li thng tin lin lc ca cc huyn c bc pht trin nht nh,
p vi mng li quc gia v quc t. Hin nay, mng li thng tin lin lc
kn hu ht cc x trong huyn, gm cc bu cc huyn, x c kh nng lin
i trung tm tnh v vi cc tnh khc trong c nc v vi nc ngoi. S x
rang b in thoi chim trn 80%. Nhiu huyn c 100% s x c trang b
oi nh A Li (21/21 x), Thanh Chng, Anh Sn, Ngc Hi
ng thng tin lin lc ti vng su vng xa cn gp kh khn do hn ch v
ng cng nh kh nng u t m rng mng li in thoi, bu trm.
3) Mng li in
in l ngun nng lng quan trng i vi sn xut cng nghip, i sng.
Nm 2001 ton vng c 329/464 x c in, chim 70,91%, hu ht cc x u
s dng in li quc giai quc gia cha n c hoc mi ch n c khu
trung tm x (UBND x). Cc h dn cha c s dng in li quc gia, bit
khai thc li th m a hnh min ni ni y to ra (cc dng sui thng c trc
din dc rt dc, nng lng a hnh ln) t nhng my in n

281
khng
ng nhu cu
pht trin cng nghip trong vng, c bit i vi cc x vng su, vng xa, h
thng li in cn c u t nng cp v xy mi.
4 ng
Nhn chung, cc c s y t c quan tm u t pht
g li y t, gio dc xung ti cc thn bn, x, 100% s x c tr ng
c v trm y t. Tuy c ci thin song nhiu c s y t, trng hc vn
trong tnh trng nh tm, nh cp 4, nhiu thn bn cn thiu c s dy v
ch a bnh m n nh n d hn m b c m ha b nh
c t a ng
H thng thu li c vai tr quan trng trong iu tit nc phc v ti tiu,
h h hng ca l. Cc cng trnh thu li c xy dng trc kia nay b
ng c , kh n i t nh i k n 3 c ng
h hin c trn a bn huyn Dkrng l p a Bng, Ba Mu, H Bc c
ng i hin nay ch t 45% cng sut thit k, ch
o i cho 40 ng v g lc i
n c tr n o h mng, nng cp, tu b v xy dng
i h cha, p trn qui m khc nhau c tin hnh hu ht cc huyn.
Ngun nhn lc cho pht trin bn vng
lng
S ng i trong tui lao ng c i,
52 8% tn s d gi trong tui lao ng trn tng s dn rt
ha cc ng trong vng. Ni cao nht l
hp nht l huyn A Li: 43,4%. Ngun lao ng ca khu vc ny rt di do
lao ng c tron cc ng nh kinh t li rt thp. Chng hn,
H H S nm 2 01 l gi tr t o
d l t l 58 % v 4 ,4% ng t l lao ng ang tham gia vo cc
l 45,8% v 43,3%. C cu lao ng theo ngnh
trong vng nghin cu ch yu vn l lao ng nng - lm - thy sn vi khong t
trn 75% cho n khong 95% s lao ng ang lm vic trong cc ngnh kinh t
ca cc huyn. Lao ng cng nghip v dch v chim t trng rt thp. Ni c t
l lao ng trong hai lnh vc ny cao nht l Hng Ha v B Trch cng ch t
23,7% v 21,8%. C cu lao ng trong 3 nhm ngnh nng - lm - thy sn, cng
th s dng cho pht trin cng nghip c. C th, trn a bn huyn
Dkrng n 3/2000 mi ch c 358/5.420 h dng in sinh hot (trong c 128
h dng in li quc gia). V vy, m bo cho sinh hot v p
) M li c ng trnh cng c ng
, gio dc v ang
trin. M n
tiu h
cn
khm phi h n, k g o nhu u kh c
v h p c i dn.
hn c n
xu p ng t thc t r so v cng su t thit , chng h
trn
xy d trc nm 1990 kh nng t
m b ti t u ha cy tr cc lo i. Tuy y, nhm tng n n t
tiu hi
m
nay c cng nh ki c h kn

1) S
a vng ny nm 2001 l 969.788 ng
chim , g n. T l n
khc n
ni t
u a ph huyn Ngc Hi: 65,2% v
nhng s ng a lm vi g
Hng a v ng n 0 c t n ong ui lao ng s vi
tng s n ln ,6 9 nh
ngnh kinh t ch chim tng ng

282
nghip - Xy dng, Dch v ln lt nh sau: 76,3; 5,4; 18,3 v 78,2; 9,0; 12,8. Lao
ng lm vic trong khu vc nh nc cng nh s ngi lm cng n lng rt t
m
ni c
Sn c
3,4%).
Ha ch Krng ch
chim 0,83% tng s lao ng (mc trung bnh trong vng).
2) Ch
Lao ng qua o to chuyn mn k thut khu vc ny c t l rt thp.
N
ng
vi kh
ny, la
1,58%
trnh
trnh thng k chnh thc nhng theo nhn
nh ca nhiu chuyn gia th trnh hc vn ca lao ng vng ny mc rt thp
g B. Theo nh gi ca B Lao
ng v
trn 13%, lao ng tt nghip cc cp hc (tiu hc,
cp tru
5.3.6.2

ch yu hot ng trong kinh t h gia nh l ch yu. Chng hn nm 2002,
t l lao ng ang lm vic trong khu vc nh nc mc kh cao l Hng
ng ch bng 5,7% tng s lao ng (thp hn mc trung bnh c nc khong
Nm 2001, s ngi lm thu trong cc n v sn xut kinh doanh Hng
im 7,1% (mc cao trong vng) v s ngi chuyn lm thu
t lng lao ng
i c t l ny mc trung bnh trong vng l Hng Ha cng ch c 4,21% lao
qua o to chuyn mn k thut - bng 1/3 so vi c nc v bng 1/2 so
u vc Bc Trung B. Trong s lao ng qua o to chuyn mn k thut
o ng c trnh s cp, cng nhn k thut 1,81%; trnh trung cp
; trnh cao ng 0,39% v trnh i hc tr ln l 0,43%. S lao ng c
chuyn mn nghip v tp trung hu ht cc ngnh gio dc v y t. V
hc vn ca lao ng, hin cha c
v thp hn nhiu ln so vi ton khu vc Bc Trun
Thng binh x hi th s lao ng cha tt nghip cp tiu hc ca nng
thn Bc Trung B chim
ng hc c s v cp trung hc) chim trn 60%. Nh vy, lc lng lao ng
khoa hc k thut cn qu mng. i ng c tay ngh cao cng mng hn na. Do
vic s dng lao ng lnh ngh trong cc ngnh kinh t cng nh vic thu ht
lao ng c chuyn mn k thut thc y nn kinh t vng ny pht trin hn l
rt b hn ch.
. Thc trng v nhng tn ti cn gii quyt
Nghin cu thc trng pht trin cng nghip vng trong nhng nm qua cho
chng ta mt s nhn xt sau:
Lc lng lao ng hot ng trong cng nghip khng ng k, thp hn rt
nhiu so vi lao ng hot ng trong nng lm nghip. Vic pht trin cng
nghip gp phn vo vic chuyn i c cu kinh t v lao ng ca vng
theo hng tng t trng gi tr v s lao ng cng nghip, gim t trng gi
tr v s lao ng nng nghip.

283
Ngnh cng nghip, tiu th cng nghip trn a bn cc huyn tuy cha c
quy m ln nhng nhp pht trin kh n nh, t trng cng nghip trong
GDP ngy cng cng cao, khong 10% tng GDP.
Hu ht cc c s sn xut cng nghip u do a phng qun l, thnh
phn kinh t c th l ch yu, c rt t cc doanh nghip nh nc hot ng
trn a bn.

n phm ch yu l: ru, bia, cc sn phm xay st, qun o
, si, ct, cc sn phm t kim loi
ng.
Sn phm cng nghip v tiu th cng nghip kh a dng, v tng dn qua
cc nm. Cc s
may mc sn, ging t, bn gh, vi,
v phi kim loi, bn gh, ging t, mt s sn phm c trng cho tng
huyn trong khu vc nh: nm bng lau (Qu Phong), thm ay (Thanh
Chng), an lt cc sn phm my tre (gi my, gh my,...), ch bin thc
phm (lm u, lm bn,...),... Hu ht cc sn phm ngoi phc v ch yu
nhu cu hng ngy ca ngi dn trong vng, ch mt s xut khu di
dng th cng m ngh (cc sn phm may an, tre an,...).
hnh thnh ngnh cng nghip vi nhiu ngnh ngh. Trong :
+ Cc ngnh cng nghip ch c coi l ngnh c tim nng v nguyn liu
gm: cng nghip ch bin lng thc, thc phm, hng tiu dng, hng may mc;
cng nghip ch bin g v lm sn. Cc ngnh ny c hu ht cc huyn, c s
c s sn xut nhiu nht v l ngnh chim t trng ln nht trong gi tr sn xut
ton ngnh cng nghip. Tuy nhin, cc c s ch bin nng - lm sn u c quy
m nh, trang thit b k thut, dy chuyn cng ngh lc hu cha p ng c
cc nhu cu ch bin nng - lm sn vi cht lng sn phm cao, do , phn ln
cc sn phm mi dng ch bin th thnh th km tnh cnh tranh trn th tr
y l mt hn ch ln i hi phi khc phc trong thi gian ti.
+ Ngnh cng nghip khai thc khong sn v vt liu xy dng; cng nghip
c kh, cng nghip luyn kim, cng nghip ho cht v mt s ngnh khc ch pht
trin mt s huyn th c tim nng vi mt s c s v quy m nh.
Bng 5-7: Mt s sn phm cng nghip ch yu nm 2001
H
u
y

n

C
h

b
i

n

g

(
m
3
)

K
h
a
i

t
h

(
m
3
)

K
h
a
i

t
h

c

c

t
,

s

i

(
m
3
)

V

i

(
t

n
)

G

c
h

n
u
n
g

1
0
3

v
i

n

N
g

i

n
u
n
g

1
0
3

v
i

n

S
a
y

s

t

(
t

n
)

M
a
y

m

c

(
c

i
)

S
P

s

n

x
u

t

t

k
i
m

l
o

i

(
3
)
Ru
bia
(10
3
lt)
M
L
ng
t
700 75 1.500 1.100
Quan
Ho
621 11.700 604

284

285
Quan
Sn
700 466 3.200 3.300
Lang
Chnh
320 6.600 1 2,1
Thng
Xun
7,5 13.000
Qu
Phong
674.00 326.00 1.806 21.954 1.661 3.000
Con
Cung
205.68 18,8 100 185 40,8 6.400 1.260
Thanh
Chng
3.930 31.920 1.740 800 3. 4 4 788 4 .160
H
Sn
1.740 4.360 28.300 105 2.390 28.306 83.000 105
ng
H
Kh
4.100 12.900
ng

Tuyn
Ho
3.350 700 48.00
Minh
Ho
460 58.000 3.125
B
Trch
307.00 9.522
Qung
Ninh
61.00 191.00
L u 1 Th 50.00
Dkrng 807 9.554 461 10.619
A L i 119 87,5 804 6.420 2.586 4.950 10,5
Dkglei 750 3.740
Sa 420 3.300 Thy
(Ngun : Nin gim thng k 2002)
+ Ngnh cng nghip sn xut v phn phi in nc tuy c n
xut vi t trng gi tr nh. Nhng y l mt ngnh quan trng p ng nhu cu
in n c n x t ngi dn trong khu vc. V vy, ngnh ny
cn c u t pht trin, c bit l trong nhng nm ti khi nhu cu tiu th in,
nc ng
Cc ngnh tiu th cng nghip ngy cng c pht trin da trn cc
ngun c sn c h nguyn liu sn c). Tuy
chim t trng nh trong tng gi tr sn xut nhng y l ngnh thu ht
c lao ng nhn ri, gii
ng
Ngnh cng nghip pht trin khng u gia cc huyn trong vng
huyn c ngnh cng nghip pht trin kh mnh nh: Thng Xun, Lang
Chnh th hin s l ng n gi s t.
t c s s
c ho s ut v sinh ho ca
y cng cao.

l ca a p ng (lao ng di do,
quyt cng n vic lm v to thu nhp cho
i lao ng, gp phn chuyn dch c cu kinh t nng thn.
. Mt s
c s s xut, s lng lao ng v tr n xu
Phn ln cc c s sn xut c qui m nh, s lao ng s dng ch mt vi
ngi. S c s sn xut v s lao ng cng nghip tng nhanh trong nhng
nm 2001
c 125 c s sn xut, thu ht 156 lao ng. Trn a bn huyn Quan Sn
nm 1998 c 31 c s sn xut vi
205 c s sn xut vi 266 lao ng
5.3.6.3. C
Ph r mnh c bit l cc
ngnh sn xut thy in.
Tp trung pht trin mnh, c chn lc cc ngnh cng nghip p ng cc
nhu cu trong vng. l cc ngnh p ng nhu cu v hng tiu dng ca cc
tng lp dn c, v cc ngnh phc v u ra cho sn xut nng nghip, lm, ng
nghip nh cng nghip xay xt, cng nghip hp, sn xut ng, sn xut nng
c, sn xut thc n gia sc, cc ngnh sn xut hng tiu dng thng thng khc
nh may mc, sn xut vt liu xy dng, ch bin g, lm sn.
Khai thc trit cc ngun lc phc v cho vic pht trin. Thu ht ti a v
s dung c hiu qu ngun lc bn ngoi (trong nc v nc ngoi), huy ng tt
cc ngun ni lc to ra tc pht trin cng nghip nhanh
Pht trin v phn b cc ngnh cng nghip phi da trn c s s dng hp
l cc ngun ti nguyn v lao ng. Kt hp cht ch cc loi quy m v loi hnh
sn xut thch hp vi tng khu vc. Ch trng n cc loi quy m va v nh, c
bit khu vc nng thn tng bc thc hin CNH nng nghip v nng thn. Vi
cc c s sn xut hin c cn tng cng u t chiu su, i mi thit b cng
ngh. Vi cc x nghip xy dng mi ngay t u phi c quan im tip nhn
cng ngh tin tin nhm to ra sn phm c cht lng cao v m bo mi trng.
Pht trin cng nghip gn vi vic y nhanh qu trnh th ho. Hnh
thnh mt s cm cng nghip tp trung lm nn tng cho vic hnh thnh cc im
th v cc im dn c mi. Coi trng bo v mi trng sinh thi trong qu trnh
pht trin cng nghip, m bo pht trin bn vng
Kt hp pht trin cng nghip vi quc phng, bo m an ninh chnh tr v
phng th quc gia.
Cc ngnh cng nghip u tin u t
Mc ch ca la chn cc ngnh cng nghip u tin l nhm tm kim mt
c cu cng nghip hp l, ph hp vi iu kin thc t. C cu phi thc y
nm gn y. Nm 1998 trn a bn huyn Dkrng mi ch c 61 c s sn
xut cng nghip v tiu th cng nghip vi 68 lao ng th n
56 lao ng, n nm 1999 tng ln
c nh hng pht trin cng nghip
t t in mnh mt s ngnh cng nghip c th

286
v tc ng mnh m n ton b nn KTQD, bo v c mi trng, ng gp c
hiu qu cho nn kinh t. Tiu
gi tr gia c ng
thc y lan to n cc ngnh kinh t v cc ngnh cng nghip khc; S dng
n dng ti a lao ng hin
ic la chn c cu trong mt
tm nhn di hn cn phi lu : (i) Pht trin cc ngnh cng nghip c li th so
n thin nhin, ngun
n m nghip) vi s s dng c hiu qu cc ngun vn u t trc
tip ca nc ngoi (FDI) v hng v xut khu; (ii) Nui dng to ra nhng
ngnh cng nghip c kh
in ra nh sau: C cu cng nghip s i t khu vc III - khu vc
ca nhng ngnh c li th v ti nguyn - sang khu vc II - khu vc vi nhng
ngnh cng nghip s dng ti nguyn nh
chun xc nh cng nghip u tin: Ngnh to ra
tng cao, chim t trng ln trong ton ngnh cng nghip; C t
c cc li th so snh v nguyn liu, ti nguyn, t
c ca tnh; C nhu cu th trng tng n nh. V
snh (ngun lao ng vi gi nhn cng r, ngun ti nguy
nguy liu nng l
nng cnh tranh trong tng lai, mc du hin nay cn
nh b; (iii) C h thng chnh sch hp l ph hp vi lch trnh v t do ho m
cc chnh ph cam kt vi cc t chc quc t (nh AFTA, APEC, WTO ).
V mt l thuyt nu phn ngnh cng nghip thnh cc khu vc sau: Khu
vc I: Nhng ngnh cng nghip yu cu c vn u t ln, cng ngh hin i; khu
vc II: Nhng ngnh cng nghip da trn c s ti nguyn nhng c nhu cu vn
u t ln; khu vc III: Nhng ngnh cng nghip da trn c s ti nguyn nhng
c nhu cu vn u t thp; khu vc IV: Nhng ngnh cng nghip s dng nhiu
lao ng (bao gm c nhng ngnh c cng ngh k thut cao). Vi s phn chia
thnh cc khu vc c tnh cht tng i nh trn, s chuyn dch c cu cng
nghip thng d
ng c yu cu vn u t ln; hoc sang
khu vc IV - khu vc ca nhng ngnh cng nghip s dng nhiu lao ng, ri sau

287

288
Bng 5-8: Cng nghip
1997 1998
mt s huyn bin gii pha ty giai on 1998 2001
1999 2000 2001
Huyn
S
c
s
SX
S lao
ng
Gi tr
S
c
s
SX
S lao
ng
Gi tr
S
c
s
S

X
S lao
ng
Gi tr
S
c
s
S



X
S lao
ng
Gi tr
S
c
s
SX
lao
ng
Gi tr
Mng
Lt
42 64 23 40 60 74 35 65 79
Q 30 uan Ho 52 91 519 76 109 5 76 s 812
Quan Sn 31 56 115 210 260 205 205 266 704
Lang
Chnh
268 512 2.312 296 424 2.327 3 05 467 2.477
Thng
Xun
385 582 966 383 554 985 3 88 610 1.008
Qu
Phong
3.009 1.971 . 1.563 1.624 1 701
Anh Sn 12.334 13.539 14. 591
Con
Cung
12 86 12 .930 97 2.827 2.836 2
Thanh
Chng
16.090 18.013 .551 18.900 20.203 21
Tng
Dng
2.397 2.500 2.613
K Sn 1.212 448 457
Hng
Sn
900 84 1.15 .419 1.137 9.843 847 1.158 8.952 4 3 9
Hng
Kh
593 9.132 74 .050
103 97 7 13 .141
640 9.870 639 9.730 6 10
D 1,6 106 1 12 15 548 6 5 krng 61 68 163,9 99 111 19 126 303,1 1 3 140 402,3
9 154 1.212,3 175 1.113,1 A Li 81 129 1.206,4 4 1
s chuyn dch sang khu vc I - khu vc ca nhng ngnh cng nghip yu cu
vn u t, cng ngh cao.
Trn c s phn tch cc c th ca vng, vn dng cc nghin cu trn kin
ngh th t u tin pht trin cc ngnh cng nghip cho vng nh sau:
Cng nghip sn xut in,
Cng nghip sn xut vt liu xy dng,
Cng nghip ch bin g, lm sn,
Cng nghip hp, xay xt, sn xut thc n gia sc
Cng nghip dt, may, da, hng tiu dng
Cng nghip c kh, in t, hng tiu dng
Chng 6
Cc gii php nhm pht trin bn vng
6. 1.
6.1.1.
6.1.1.1

Kinh c
An). N
trong
t l d ch yu tp trung cc x bin gii pha Ty. Trong
khc c
cc Huyn min
Mng, Dao, Ty, Mng t cc Tnh
min n
4 s dn di c ln ti 33.759 ngi).
Gii php n nh v phn b li dn c
c im c bn ca cng ng dn c
. Thc trng v tnh bt hp l v s phn b dn c
Thc trng
Trong s 27 huyn bin gii ca vng, c 4 huyn hon ton ch c ngi
tr l Hng Sn, V Quang (H Tnh ), Thanh Chng v Anh Sn (Ngh
hng huyn cn li u c cc dn tc khc c tr xen ln vi ngi Kinh,
cc huyn Hng Kh, Tuyn Ho, B Trch, Qung Ninh v L Thu c
n tc t ngi thp v h
cc dn tc trn th ngi Kinh l ch yu, chim ti 66 % dn s ton vng, tip
theo l ngi Thi vi 16%, ngi Mng chim 3%, cn li tt c cc dn tc
h chim 15 %. Nhn dn cc dn tc c lng yu nc nng nn, c truyn
thng cch mng kin cng; nhiu ni trong vng l cc cn c cch mng ca c
nc trong s nghip u tranh gii phng dn tc. ng bo cc dn tc c
ng gp to ln trong cc cuc khng chin chng gic ngoi xm, bo v v xy
dng T quc.
Dn s ton vng nm 2000 l 1.820.168 ngi, chim trn 2% dn s c
nc. Tc tng dn s kh cao, nm 2001 so vi nm 2000 dn s tng thm l
3,15%, tng ng khong 60960 ngi. Trong ; dn s nam tng thm 29940
ngi (3,11%) v n tng thm 31020 ngi (3,19%).
Dn s tng nhanh do 2 l do
1) T l tng dn s t nhin kh cao, thng ln hn 2,5%/nm do dn thiu
hiu bit, cha c cc bin php k hoch ho gia nh.
2) Dn s tng c hc kh ln, trung bnh khong 0,61%. Ln sng di c t
do trong nhng nm ca thp nin 90 lm tng dn s t ngt
ni bin gii. Trong phn ln l ngi H
i pha Bc di c vo cc Huyn pha Ty t Thanh Ho n Tha Thin Hu
(ch tnh ring nm 199

290
S bt hp l v s phn b dn c
Vic dn s tng nhanh dn n thiu t canh tc v ngi dn ph
rng sn xut lng thc hoc khai thc lm sn i ly lng thc nn
(ch yu l

c huyn mt dn s ln ti 202,6
6.1.1.2
lnh th
l nh
c tr
v Qu
Hu v Qung Nam Song vn c nhng nhm nh c dn khng phi l ngi
bn
ngi
suy ng
trong
thng;
do
sc v
khai.
dn t
lm suy gim din tch v tr lng.
Theo mt s ti liu cng b th din tch rng b ph lm nng ry
trong giai on 1991 - 1997 l 2.887 ha.
D bo trong nhng nm ti, ln sng di c t pht ca dn c
nhng ngi ngho) vo cc khu cn giu ti nguyn rng s gia tng v c
kh nng gy ra hin tng ph rng khai hoang trm trng. l mt trong
nhng thch thc ln t ra i vi cc Huyn bin gii t Thanh Ho n
Kon Tum trong nhng nm ti khi m vng ny vn i hi phi b sung lao
ng t ni khc n nhng li khng c ph rng lm nng ry.
Dn c trong vng rt tha tht, mt dn s nm 2001 ch t 50,6
ngi/km2 v phn b khng u,
ngi/km2 nh cc huyn Thanh Chng (tnh Ngh An). Trong khi ,
nhiu huyn khc nh huyn Nam Giang (tnh Qung Nam) mt dn s
ch t 10,5 ngi/km2. Nhng huyn c mt dn s thp l cc huyn
gip bin gii vi Lo, Campuchia nh huyn Nam Giang (tnh Qung Nam);
huyn Sa Thy (tnh Kon Tum).
. c im bn a v giao tip
Hu ht c dn cc dn tc thiu s trong vng l c dn bn a. C vng
ko di t Thanh Ho n Kon Tum v i th, cc dn tc sinh sng y
ng c dn c mt t xa xa. Chng hn ngi Thi, ngi Mng l c dn
n nh t lu i Ngh An, Thanh Ho; ngi Bru-Vn kiu Qung Bnh
ng Tr cng l ngi bn a; ngi Ka tu l ngi bn a Tha Thin
a. l nhng trng hp ngi Mng Ngh An hoc nh mt vi nhm
Bru-Vn kiu mt s huyn x thuc Qung Bnh. c im ny cho ta hai
h: (1) Th nht, nhng c dn c tr lu di y s c tnh thm cn c
cc hot ng x hi hay ci thi quen m chng ta thng gi l truyn
(2) Th hai, nhng c dn c lch s khc nhau cng sng an xen vi nhau
s c nhng nt vn ho khc nhau trong cng mt khng gian x hi. Bn
n ho ca dn tc trong vng l vn ho lng bn mang m nt c truyn s
c im ny th hin nhng kha cnh sau y: (i) Mi mt lng, bn ngi
c sinh hot theo mt n v khp kn. Khp kn v lnh th (c ni ln canh

291
tc), k
cha q
g lnh th ny thuc vo ba h chnh ng
Nam l Thi Ka ai, Mo Dao v Nam . H Thi Ka ai ch c duy nht mt
c mt dn tc ni l dn tc
Mng
y ny sinh vn ngn ng giao tip cng ng cc
ng ca dn c
001 l 979789 ngi, bng khong 53,34% dn s.


kho lao ng
hp kn v quy tc ng x (chu s chi phi ca gi lng trng bn); (ii) H
uen hay rt kh thch hp vi li sng cng dn trong mt x hi pht trin.
Ngn ng ca cc dn tc vn
dn tc ni l dn tc Thi, h Mo Dao cng ch
cn h Nam c rt nhiu dn tc vi nhiu nhm khc nhau. l: Nhm
ngn ng Kh me ca cc dn tc Bru, R mm (l nhng dn tc c nhiu b con
Campuchia); Nhm ngn ng Banar ca cc dn tc Ba Na, X ng, Gi-Tring;
Nhm ngn ng K T ca cc dn tc K Tu, T i/Pa c, Bru-Vn Kiu/Kha Tri,
Mng Cng; Nhm ngn ng Kh M ca cc dn tc Kh M, u; Nhm ngn
ng Vit Mng ca cc dn tc Mng, Th, Cht. Cng kha cnh ngn ng
ang c an xen gia cc dn tc ni nhng ngn ng khc nhau trong cng mt
mi trng giao tip x hi, tr trng hp h cng s dng ting Vit vi t cch l
ngn ng ph thng. Do
dn tc v cng vi n l vn thc hin gio dc nng cao dn tr trong a bn
bt buc phi hc ting Vit. V i th c dn ca vng lnh th c nhng sinh
hot tn gio s khai. l ngoi vic th cng t tin, h cn tin vo mt lc
lng siu nhin no tc ng n cuc sng hng ngy ca h v vic tip nhn
tn gio mi l kh nng rt d xy ra, chng ta cn c bin php tt loi tr
kh nng du nhp tn gio mi vo cng ng.
6.1.1.3. Trnh lao
Dn s trong tui lao ng nm 2000 l 957059 ngi, bng khong 52,71%
dn s v nm 2
C cu lao ng ca cc tiu vng, cc huyn, cc dn tc tng i ging
nhau, ch yu l lao ng nng nghip, canh tc rung ry v khai thc thin
nhin. Cht lng lao ng khng cao th hin trnh lao ng, trnh
canh tc thp v sc kho lao ng ca ngi dn tc khng m bo.
Trnh lao ng ca dn c trong vng thp th hin r nht l cha c thi
quen canh tc la nc. Ch c mt b phn dn c nh ngi Thi cc tnh
Thanh Ho v Ngh An l c thi quen v bit canh tc la nc cn li cc
dn tc khc cha c thi quen, hoc cha c kinh nghim tc nghip loi
hnh canh tc ny.
Tnh trng sc kho ca c dn t l thun vi s ngi ca dn tc . C th
l nhm dn tc, nhm tc ngi c s c dn cng t th sc

292
cng yu v ngc li. iu ny l do s pht trin y t, sc kho ca ngi
ph n km v phi lao ng qu sm hoc ko di qu mc tui lao ng.
Trnh lao ng ca c dn cc dn tc trong vng rt khc nhau gia cc
nhm ngi c s lng

c dn ng v nhm ngi c s lng c dn t.
hn, h vn t nhiu cho con em n
a nh mt nhu cu cp bch trong qu trnh xy
cha c thi quen thm canh trong trng trt.
Ngi Thi Ngh An, ngi Mng Thanh Ho nh c truyn thng vn
ho cao nn tuy i sng vn cn kh k
trng n lp. V th mt chng mc nht nh, c dn ca nhng dn tc
ny phn no c trnh s dng lao ng tt hn cc c dn khc. Trong
khi , cc dn tc hay nhm tc ngi c s lng qu t, trnh s dng
lao ng ca h rt thp km, trnh lao ng ch trnh t pht m
cha h c cht lng t gic trong hot ng sn xut ca h. l cc dn
tc ngi u, ngi Kh M, ngi Ty Png Ngh An, ngi Arem hay
ngi Rc Qung Bnh, ngi Pahi Qung Tr, Tha Thin - Hu, ngi
R mm Kon Tum
6.1.1.4. Tp qun c tr v thi quen canh tc
Bn cnh mt s dn tc ti mt s vng c bn nh canh nh c nh
ngi Thi cc huyn min Ty Ngh An, Thanh Ho; ngi Mng cc huyn
min Ty Thanh Ho; ngi Ba Na, X ng min Ty Kon Tum v Qung Nam;
ngi K Tu v Bru-Vn kiu Qung Tr v Qung Bnh th vn cn nhiu dn
tc, nhm dn tc vn cn tn ti tnh trng du canh du c (ngi R mm, ngi
Arem l tc thnh phn ca dn tc Cht) hoc nh c du canh trong mt vng
lnh th nht nh do tp qun canh tc ca h. Ngoi ra, trong vng hin cn tn
ti hin tng di c t do bi mt b phn dn c t nhng vng a l khc n
khai hoang sn xut trong vng. Nhng c dn mi n vng lnh th ny c xu
hng duy tr v bo lu nhng yu t phong tc, tp qun, tn gio, tn ngng
truyn thng. S ho ng v nh hng ca li sng v vn ha gia cc c dn
mi n v dn s ti din ra chm chp. Trn thc t, vn on kt gn b gia
cc dn tc thiu s c t r
dng v pht trin ca cc huyn bin gii i hi phi c nhng gii php thch hp
cho tng huyn v i vi tng cng ng dn tc a bn ny.
Mt s c im ni bt v canh tc
Tp qun canh tc ca ng bo dn tc thiu s trong vng ang din ra
theo ba hnh thc sau:
1) Canh tc ch yu theo hnh thc qung canh l chnh v hu nh ngi dn

293
2) Trong canh tc hoc trong lao ng kim sng, ng bo dn tc thiu s
ch yu khai thc ngun li sn c ca t nhin ni h c tr;
3) Canh tc khp kn theo nhu cu ca mt i sng khp kn. Tc l ng bo
dn tc thiu s ly nhu cu ca ci bng lm nhu cu ch o trong hot
ng trng trt, chn nui v hi lm. Cc tp qun trn tc ng rt ln
n i sng - x hi ca c dn dn tc trong a bn. C th:

i vi cc cy trng truyn thng ca nhiu dn tc ngy cng xung cp
bo dn tc. Thc t cho thy l: Dn tc hay nhm dn tc no cng thiu s
ngun li t nhin
ngy mt cn kit dn n i sng ca nhm dn tc ly khai thc ngun li
t nhin lm ngun sinh sng chnh ngy cng gp kh khn. Hu qu ny
lm pht sinh rt nhiu vn x hi cn gii quyt v y l mt vn sinh
thi nhn vn cn phi c x l nu mun pht trin bn vng cho mt
c k thut vo vi ng bo dn tc. Thc t cho thy mt s ni
trong vic hng dn kinh doanh, sn xut cho ng bo dn tc thiu s, do
khng thy ht tnh thm cn c ca thi quen ny, hng dn h xy
dng cuc sng theo cch ngh ca mnh. Kt qu l nhng khn ngoan
Do thi quen canh tc qung canh, khng thm canh nn kt qu lao ng
ph thuc rt nhiu vo iu kin t nhin. Trong khi cc iu kin t nhin
nn kt qu thu c khng nh mong mun. Cng do qung canh nn ngi
dn thng a ly tng din tch b p cho gim nng sut v t c thi quen
s dng nhng bin php nhn to tc ng n tng nng sut nn din tch
rng b ph l khng th trnh khi.
Lao ng kim sng ca ng bo dn tc ch yu da vo khai thc ngun
li sn c rng, sui. Ni mt cch khc, mt kha cnh no tp qun
sn bt- hi lm lun lun chi phi n kh nng t chc lao ng ca ng
th tp qun ny cng cao; cc dn tc/nhm dn tc c tp qun ny cng r
nt th dn tc/nhm dn tc cng c tr nhng a bn thuc vng su
vng xa i li kh khn; dn tc/ nhm dn tc c tp qun ny cng r th
hin tng du canh hoc du c cng ln. Hin nay, do
dn tc hay mt vng lnh th dn tc no .
Thi quen canh tc khp kn xut pht t nhu cu khp kn trong i sng.
iu ny to ra mt thi quen trong canh tc, t chc x hi hng n
nhng nhu cu cn thit hng ngy, nhng nhu cu trc mt ca i sng.
Thi quen ny rt kh thay i v thc s l mt tr ngi ln. Nu khng
thy ht nhng c im ny s dn n tht bi trong vic a tin b khoa
h

294
c a ngi c trnh t chc x hi tt hn k hng nhng khng thuyt
y l vng c t l ngho i vo loi cao nht trong c nc. Nm 1999, c
h khn c Nh nc h tr u t
th vn ,
Nh n
ng
vn cn mc thp. C th:

c cp ph thng.
a tt nghip tiu hc chim 15,5%, c bit
rt ln, trn 90%. S ngi c trnh
phc c tp qun canh tc ca ngi dn tc m i khi cn b thi quen
ca ngi dn tc chi phi li.
6.1.1.5. i sng vt cht v vn ho ca dn c
nc c tng s 1.000 x trng im c bit k
g ny c hn 200 x, chim trn 20% s x v s vn. K hoch nm 2000
c h tr u t cho 1870 x khu vc III v bin gii th ring vng ny c
gn 500 x, chim khong 35% s x ca c nc. Theo s liu kt qu gim st
thng 12/1998 v Thc trng i sng mt s dn tc nc ta hin nay, s h
i ngho ca vng kh cao, trn trn 25%, c bit mt s ni ln ti 35%. i sng
vn ho x hi c nhiu chuyn bin; gio dc o to, y t c tng cng nh
1) Gio dc o to: Nhng nm gn y, Chnh ph c nhiu ch trng v
cng tc gio dc o to nh l mt trong nhng bin php trng tm hng u
to iu kin cho pht trin kinh t x hi ton vng. Nm hc 1999-2000 ton khu
vc c 568842 hc sinh n trng chim trn 70% s ngi trong tui i
hc. Bnh qun trn 1 vn dn c 3000 hc sinh i hc (c nc l 2,4 nghn hc
sinh). S hc sinh ln lp t 80-90%, t l tt nghip cc cp t 85-95%, tng 10-
15% so vi nm 1990. Nm hc 2000-2001, tt c cc ch tiu trn u cao hn so vi
nm hc 1999-2000.
Kh khn ln nht hin nay i vi cc ngnh gio dc ca cc a phng
trong vng l:
Thiu gio vin THPT. Mc du mt s tnh c chnh sch khuyn khch thu
ht s sinh vin tt nghip i hc s phm tr v phc v a phng, nhng
vn cha c nhiu sinh vin t nguyn i phc v cc tnh ny m thng c
xu hng tm vic cc thnh ph, cc vng pht trin khc. i ng gio vin
va thiu v s lng va khng ng b cc mn, thng thiu gio vin ngoi
ng, tin hc, nhc, ho, th dc. c bit t l gio vin ngi dn tc cn thp,
n nay ch chim t l 28% ngnh hc mm non v 44% c
T l ngi m ch chim 8,6%, ch
s lao ng cha qua o to cn chim t l
Cao ng-i hc tr ln hin ch chim 0,6% trong khi t l bnh qun c
nc mc 2,5% v ch yu ch tp trung mt s th trn.

295
C s vt cht cho gio dc v o to cn qu ngho nn lc hu, nht l thit
b, dng c th nghim, dng dy hc, trng lp vng cao, vng xa phn ln
l nh tm, tranh tre na l, tr cc trng dn tc ni tr c Nh nc u t

nhn dn trong vng c coi l trng
tm v
c
sm d
c cn b y
t tin
trong thi gian qua c u t nng cp bng chng trnh mc
tiu quc gia, chng trnh 135, chng trnh trung tm cm x, chng trnh ti tr
ca ngn hng th gii nn hin nay
3) Vn ho: Trong nhng nm gn y cc hnh thc sinh hot vn ho ca ng
l tng i khang trang.
Mng li trng THCN, dy ngh cn qu mng cha p ng c nhu cu
o to cn b k thut cho a phng.
2) Chm sc y t: Chm sc sc kho cho
gn vo cc chng trnh mc tiu quc gia v thanh ton mt s bnh x hi
v bnh dch nguy him. Trong cc nm gn y nhiu bnh d gy dch
p tt. T 1990 n nay mng li y t cc cp lun c cng c v m
rng, c bit tuyn trm cm x. n nay trong ton vng c 528 trm y t c
bc s phc v vi 3900 ging bnh, bnh qun 21.8 ging bnh trn 1 vn dn.
Cc chng trnh bo v sc kho nhn dn nh cp mui it phng cha biu
c, cp thuc st rt, tuyn truyn v k hoch ho gia nh cng c c
hnh cc x theo nh k. Nh t l tr s sinh cht yu, t l ngi mc
cc bnh hng nm c gim ng k. Nhng mt hn ch c bn l: (i) St rt
vn l loi bnh c nhiu din bin phc tp. T l mc st rt trn 100.000 dn
vng ny hin nay l 491,1 v t l cht do st rt trn 100.000 dn l 0,02; (ii)
Bnh vin tuyn huyn c u t nhng ch yu mi ch dng li cng trnh
xy dng bn ngoi, trang thit b bn trong phn ln c k lc hu v thiu thn,
nhiu bnh vin hin nay cha c nng cp, ci to hoc xy dng li, nn khng
p ng c yu cu phc v khm cha bnh cho nhn dn; (ii) Trnh chuyn
mn ca cn b y t cng cn nhiu bt cp, bc s, nhng ngi c chuyn mn
gii rt t, vic o to li, nng cao tay ngh hng nm cng hn ch; (iv) Mng
li y t cp x
khng cn x trng v c s y t. Nhng y t
thn bn, c v thuc v thy thuc cn c cc tnh ch o to, tng cng
lm tt hn khu y t cng ng.
bo dn tc c khi dy, nht l trong nhng ngy l hi, tt, ngy lch s
truyn thng cch mng... to cho nhn dn c khng kh vui ti, c ni dung hot
ng vn ho si ni, thng qua ngnh vn ho thng tin thc hin tt chc
nng tuyn truyn gio dc, chng m tn d oan, k hoch ho gia nh, chng
truyn o tri php... H thng thng tin pht thanh, truyn hnh, sch bo v cc
phng tin khc c tng cng, mt s tnh i pht thanh truyn hnh c

296
chng trnh pht ting dn tc, Chnh ph bt u cho th im cp khng thu tin
cho cc x c bit kh khn, vng su, vng xa, nhiu c quan xut bn bo ch,
nhiu B, ban, ngnh xut bn tp san v min ni dn tc nn tng nhiu hnh thc
tuyn truyn gio dc nhn dn. c bit lc lng bin phng vng bin gn
hot ng ca mnh hng ngy vi cng tc vn ho thng tin kh hiu qu. B i
bin phng ng k vi cc a phng (tnh, huyn) m nhn mt s lnh vc
nh: dy hc, xo m ch, chm sc sc kho, thng tin tuyn truyn cho ng bo
cc d
cng
c ngi.
Tu h
trong v
c trnh lao ng cao hn. Trong vng hin c mt s dn tc thiu s ang c
nguy c b ln vo cc dn tc khc c
hn ng
cng a bn. Hay nh ngi R mm v ngi Bru c nguy c b ho ln vo
ng
trin gi vai tr l dn tc
cc huyn bin gii min Ty
Na Kon Tum ; ngi Bru-Vn kiu Qung Tr, Qung Bnh.
Campuchia v Lo, tr tr
Thanh Ho n Kon Tum khng c ranh gii thc
Vit Nam vi Lo v Campuchia.
thc cht l
Thp c trnh lao ng ln sc kho
c dn
n tc bin gii.
T nhng dn liu trn, c th rt ra mt s nhn xt tng qut v c im
ng dn c trong khu vc nghin cu nh sau:
Th nht, cc dn tc vng lnh th ni trn rt da dng v mt t
y n in vic c ti trn 85% dn s l ngi Kinh, Thi v Mng l thun li
ic p dng, a tin b k thut vo khu vc ny bi y l nhng dn tc
s dn ng hn sng bn cnh h. Chng
i u sng Tng Dng ang c hin tng ho ln vo ngi Thi
i Ba Na v ngi X ng Sa Thy tnh Kon Tum.
Th hai, c nhng dn tc c s lng kh ng v c nn vn ho kh pht
ch th trong vng. l trng hp ca ngi Thi
Ngh An, Thanh Ho, l trng hp ca ngui Ban
Th ba, cc dn tc u c b con h hng phn lnh th bn kia bin gii
ng hp dn tc Mng. Do vng bin gii pha Ty t
s gia cc dn tc thiu s gia
Th t, cht lng lao ng ca ngi dn tc nhng vng lnh th ny
khng ng u tr trng hp ngi Thi, cn li u trnh thp.
lao ng . Trnh s dng lao ng ca
dn tc trong vng cng khng ng u nhau v s khc nhau ny li cng
t l thun vi tng s c dn ca mi tc ngi . Theo , dn tc hay tc ngi c
dn s ng hn c trnh lao ng tt hn nhng dn tc, tc ngi c s dn
qu t.

297
6.1.2.
y.
cu kinh t ca vng theo hng sn
xut hng ho, pht trin bn vng (c kinh t v mi trng) v c hiu qu cao (c
kinh t
khng pht trin i tr. Trc tin, cn phi pht hin nhng ht nhn l ngi bn
a v
trc tip thu, m cn to ra cnh quan sinh thi, nng cao t l che ph t rng nhm
phc v
hnh, c kinh nghim sng, sn xut, c quan h v sn
xut v vn ho cht ch vi nhau v vi cc dn tc Lo v Campuchia anh em. Do
Cc gii php n nh v phn b li dn c
Pht trin kinh t-x hi l mt trong nhng yu cu v tiu ch quan trng ca
pht trin vng. Tuy nhin, gii php pht trin li ph thuc vo vic b tr dn c
cng nh trnh ca ngi lao ng trong tng khu vc. B tr hp l mng li cc
thn bn s to iu kin thun li cho vic u t pht trin kinh t v x hi.
6.1.2.1. Gii php pht trin kinh t-x hi
thc y s pht trin kinh t x hi cn thc hin 2 ni dung sau
1) Phi chuyn i c cu sn xut v c
v x hi). Bi t trc n nay ch tp trung sn xut la (nhng khng ch
ng v ph thuc vo thin nhin) v khai thc cc sn vt t nhin. Tng lai sn
xut la phi gn vi k thut mi m quan trng l c nc ti tiu ch ng.
2) Khng t mc tiu l t tc lng thc, bi khng phi l th mnh
ca vng, m phi t trng tm l pht trin rng (trng rng mi, ci to, tu b, ti
sinh rng t nhin) v pht trin cy lu nm (cao su, c ph, ...) thng qua giao t
giao rng, hnh thnh cc i rng, vn rng theo m hnh trang tri gn vi mt
h gia nh (hoc vi mt hp tc x kiu mi trn c s hon ton t nguyn ca
ngi dn). thc hin sn xut theo m hnh trang tri phi c bc i vng chc,
o to h thnh nhng ngi c kin thc, nng ng, c ch lm giu.
ng thi khuyn khch v gip h bng cch cho vay vn, h tr cy con,
hng dn k thut... sm hnh thnh cc m hnh kinh t c th in hnh. T
pht trin v nhn rng cho ton vng.
Hiu qu thu c trn 1 ha rng/cy lu nm khng ch l thu nhp thc t
t bn g v cc c sn di tn rng/sn phm ca cy lu nm do h nng dn
du lch sinh thi, hn ch l lt, to ngun sinh thu phc v ti tiu. Gi
tr gia tng ca n c chuyn ho thnh li th pht trin kinh t-x hi lnh
th vng ven bin. Gi tr gia tng ny l v hnh, kh nhn bit, nhng rt thc t
v quan trng m nhn dn ngoi cc huyn bin gii c hng.
6.1.2.2. Gii php b tr dn c
Dn c trong vng, c bit l khu vc bin gii, vng su vng xa l dn c
bn a thuc cc dn tc khc nhau. H l nhng ngi sinh ra v ln ln qu
hng mnh, thng tho a

298
vy
nh chnh ca cc thn bn c (tc l xen ghp
vi
ai, ngun nc th hnh thnh cc im
dn nht l 10 h n khong 20-30 h thnh lp thn bn mi.
tp tnh sinh hot, i b phn cc dn tc u c xu hng nh c gn
ngun n ng giao thng. Hin nay, d n ng H Ch Minh ang
c hon thin. Cn phi bm st vo iu kin quan trng ny sp xp cc cm
v gim st cht ch khng dn ra mt
ng mt cch t do v ln xn nh ang xy ra nhiu a phng.
n) v
dn c
i vi vng bin gii vic a dn ra nh c dc vng bin nn s dng theo
hng tch h, gm v chng ca nhng thanh nin mi lp gia nh, h c quan h
gia nh, thn bn vi dn c ni a.
M hnh xy dng cc im dn c bin gii mi nn theo 2 hng:
Mt l: Nhng thn bn c tch ra 10-12 h ra nh c bin gii nhng vn
gi tn thn bn c, chu s qun l h
thn bn c);
Hai l: Nhng ni c iu kin v t
c mi, thp
Theo
c v gn
dn c. Cn phi c quy hoch, k hoch
D n c nh c dc bin gii (k c dn c c v dn c chuyn
vng su vng xa cn c nh nc h tr v sn xut, xy dng kt cu h
tng sn xut v x hi nhng nm u h c cuc sng ngang mc sng trung
bnh ca dn c khu vc xung quanh v s vn ln lm giu trong tng lai gn.
thc hin mc tiu n nh dn c, pht trin kinh t, cng c quc phng vng
bin gii th di chuyn dn c phi c bc i vng chc, khng gy xo trn ln v
dn c cc x bin gii. Trc mt l thc hin nhng ni c iu kin v t ,
t sn xut k c i rng, c ngun nc v s t nguyn ca nhng i v chng
mi ci c nguyn vng tch h. Mt khc, m bo an ninh chnh tr, nhng
h c chuyn n bin gii cn c s trao i thng nht vi ch huy cc n bin
phng s ti.
i vi cc x hnh thnh cm dn c, cn tng cng cc bin php pht
trin sn xut, xy dng h thng ng s, nng cp h thng trng hc, trm y t,
cc ch, thc hin ph sng pht thanh truyn hnh, bo m in nc, c bit
nc sinh hot, tng bc nng dn i sng vt cht, tinh thn ca nhn dn.
Xy dng cm dn c dc tuyn bin gii c ngha chin lc v cng
quan trng i vi nhim v pht trin kinh t - x hi v bo v an ninh quc
phng. Hin nay, trn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum c hng trm x thuc
din ngho i. Hu ht s x bin gii thuc khu vc III (din kh khn v mi
mt), nhiu x cn hoang vng do cha ph d ht bom mn. V vy phi sm c
chng trnh quc gia v xy dng cm dn c tuyn bin gii vi mc tiu tng
qut l: n nh v pht trin kinh t x hi, thc hin xy dng nng thn mi c

299
iu kin cho nhn dn lm n, sinh sng lu di gi t, gi dn, bo m
trt t, an ninh v ch quyn lnh th quc gia, to thnh phng tuyn lng dn
vng chc gp phn pht trin giao lu kinh t x hi. Mt khc, cn tng cng cc
bin php gio dc v nng cao cuc sng vt cht nhn dn tch cc tham gia
chng bun lu v cc t nn x hi khc, cao cnh gic chng mi m mu ph
hoi t bn ngoi, xy dng cc lc lng ti ch to thnh phng tuyn kinh t - x
hi gn vi an ninh - quc phng.
Pht trin mt s m hnh n nh dn c nh sau:
Pht trin cc nng lm trng quc doanh thu ht ng bo vo lm vic
ro thanh nin tnh nguyn, hng
i i
ht
c ng o thanh nin cc dn tc tham gia. y l mt im mi trong
nh can h c n n ng.
hnh trn iu qu o trnh thp, ngoi sc lao ng gin n
ng bo t tt c v t kh n n l trng tiu
. Cc t ch h t tr y s p o nhng th cn thiu.
Bng cch s to iu kin cho mt b phn ln ng bo thot khi i ngho,
khng
cng ti vng Ty Nguyn).
cho nng lm trng, y l m hnh tt nht gip ng bo nhanh chng
thot khi ngho i do c vai tr t chc kinh t Nh nc u.
Nng lm trng quc doanh t chc lin doanh vi ng bo, sn xut trn
chnh t ai ca ng bo di s du dt gim st qun l ca nng lm
trng quc doanh.
T chc kinh t t nhn em cn b, vn lin doanh lin kt vi ng bo,
kinh doanh trn chnh t ai ca ng bo, cng hng li.
Cc nng trng quc doanh em kh nng k thut, kh nng t chc qun
l c vic lm dch v h tr cho ng bo vay vn, cung cp vt t thit b,
c dch v bo v cy trng, dch v k thut, thu mua, ch bin v tiu th
sn phm - gip ng bo vng ph cn pht trin kinh t hng ho n nh
i sng.
Nhng nm gn y, song song vi phong t
dn vin xa i gim ngho, Trung ng on Thanh nin Cng sn H Ch
Minh phi hp vi chnh quyn cc a phng xy dng cc lng thanh
nin lp nghip pht huy tc dng rt tt, c cc phng tin thng t n
chng tuyn truyn khch l. mt s ni (v d huyn K Sn) thu
vn h, n rt c c ch hn r
Cc m rt h - d
v t ai ra, hiu n, k hut, ng qu v th
th sn phm c kin n gi ng b
cn pht nng lm ry, thc s tham gia sn xut hng ho, tr thnh ch
trang tri, c din tch hng chc ha. l cch nh canh nh c tt nht ( thnh

300
Ngoi cc m hnh trn, c th p dng cch t chc nh canh nh c cho
cc vng su vng xa, khng thun tin giao thng, khng tip cn c vi th
trng
g giao thng nng thn, in, nc sch, khai
hoang
g trong cc nng lm trng v tr thnh ht nhn ch th mng kinh
t hng g lao ng cho
vng. Mt b phn khc lm vic trong cc c quan hnh chnh s nghip, tr thnh
cnh tay c lc ca chnh quyn cc cp t Trung
nng ry, sau nhiu ngi li tip tc bn t, ph
rng. Do vy, di dn t ngoi vng hoc trc tip hoc gin tip ph hoi mi
trng sinh thi ca vng.
l: gip ng bo co cm dn c vo mt ni, u t cho ng bo mt s c
s h tng k thut v x hi nh n
rung t, lp vn, lm thu li nh, xy dng trng hc, trm x, gip
cy ging, con ging v lm c nh v.v.. Cch ny ch gip cho ng bo ci thin
mt bc nn kinh t t cp, t tc, ch kh c kh nng t ti c mt nn kinh
t hng ho. C th gip dn xo i gim ngho ch khng lm giu c.
6.1.2.3. Gii php huy ng ngun nhn lc
Cc huyn bin gii t Thanh Ho n Kon Tum l vng t rng, ngi
tha, giu tim nng pht trin cc cy cng nghip c gi tr, nn vic chuyn dn
ln khai ph l iu tt yu, ch ng theo k hoch v di c t do cng hon ton
ph hp vi quy lut pht trin - u d lm n, dn s ti. K t sau gii phng
1975 n nay, lng dn di c n Ty Nguyn v cc huyn bin gii t Thanh
Ho n Kon Tum lm n sinh sng lu di c tnh trn 1,6 triu ngi, trong di
dn theo k hoch vo lm vic ti cc nng lm trng, cc x nghip Nh nc,
cc c quan hnh chnh s nghip l trn 80 vn ngi, ch yu n vo thi k sau
gii phng t 1976-1990. S dn di c t cc th min Nam sau gii phng v dn
c t pha Bc vo cng trn 70 vn ngi; ch yu thi k 91-95 v 96-99.
S dn di c trn ch yu lm vic v sinh sng vi ngh nng v ngoi vi
thnh ph, th x vng gn ng giao thng. Mt b phn c trnh khoa hc k
thut hot n
ho, lm thay i c cu lao ng, v nng cao cht ln
ng n a phng iu
hnh s pht trin kinh t - x hi
Bn cnh nhng tc ng tch cc ca di dn (tng thm cht lng lao ng,
thay i c cu lao ng, c vai tr to ln pht trin kinh t - x hi v m bo n
nh x hi an ninh quc phng) cn c nhiu tc ng tiu cc m r nht l to
ra nhu cu mua t v t sn xut tng rt nhanh trong khi ng bo cc dn tc
ti ch do trnh canh tc thp km, i sng kh khn, ham li trc mt nn
phi bn t cho ng bo di c t do t ni khc n v chuyn vo vng su hn
tip tc ph rng lm

301
Tuy nhin do trong mt s ngnh, lnh vc phi c lao ng c kinh nghim
mi pht trin c nn chng ta vn phi chp nhn thu ht mt lc lng lao ng
t ngoi vng n hot ng trong cc bngnh, lnh vc ny. Thc hin vic tip
nhn dn vng khc n pht trin kinh t x hi gn vi gii quyt vic lm,
thc hi
ng nm qua, ng v Nh nc c nhiu ch trng, chnh
sch
n s tng
hp t nm 1992 n 1999 (khi cha c chng trnh 135) tng vn ngn sch Nh
nc h tr cho nhim v pht trin
cho cc chng trnh quc gia khong trn 2000 t
986-1997
khong trn 800 t). Nhiu mt kinh t - x hi ca min ni, bin gii c s
a mt b phn nhn dn c nng ln, hnh thnh nhiu
im d
g ngho vng kh khn, trong 3 nm 1999-2001 huy
ng c 216,8 t ng. u t cho cc ngnh h tng x hi bt u c ch
n xo i gim ngho v cc chnh sch x hi. Cc ngnh chnh thu ht lao
ng c k thut t ngoi vng ti l:
Thng mi v pht trin kinh t ca khu
Cng nghip v tiu th cng nghip
Gio dc
Y t
Du lch.
6. 2. Hng u t v vn u t
6.2.1. Thc trng u t vo cc vng kh khn trong nhng nm qua
Trong nh
u t cho cc vng kh khn, cho cc vng bin gii nhm huy ng nhiu
ngun vn khc nhau cho pht trin vng ny (Chng trnh pht trin kinh t-x
hi cc x c bit kh khn min ni v vng su, vng xa gi tt l Chng trnh
135, n nm 2003 chng trnh ny u t bao qut 2352 x kh khn). Cc
chng trnh h tr u t ca Chnh ph c tc ng tch cc, theo co
min ni v vng kh khn khong 3400-3500
t ng, trong vn u t
ng v u t cho nh canh nh c khong trn 500 t (c thi k 1
chuyn bin tt. Dn tr c
n c mi, hu ht cc x c c s y t v trng hc (tuy nhin nh tm
cn nhiu), hnh thnh c nhiu vng sn xut nng, lm, thu sn hng ho.
Trong 3 nm thc hin Chng trnh 135 (1999-2001) Nh nc u t
2189,23 t ng, trong u t cho giao thng 914,6 t ng; thu li 393,22 t
ng; nc sinh hot 131,17 t ng; in 152,1 t ng; 540 t cho xy dng
trng hcNgoi ra theo Quyt nh 174/CP-VX ngy 27 thng 2 nm 1999 ca
Chnh ph vn ng cc B ngnh, cc on th v cc tng cng ty 91, cc a
phng gip cc vn

302
, ch yu bng ngun vn ngn sch v huy ng mt phn cc ngun vn khc
tham gia pht trin theo h ng v
a phng cng kt hp". Trong 3 nm 1999-2001 vn u t xy dng kt cu h
t 975 ng, tr t n (N ) l gn
a phng (NSP) 95 t ng, xy dng 8823 cng trnh vi c cu u t:
iao thn 9 c giao th , 25, ho t g hc 52
trng hc), 18% cho thu li (1674 cng trnh), 7,04% cho in (649 cng trnh),
ng trnh 38 cng ), 0,9% cho xy dng ch v
0,6% cho xy dng trm x.
y p ki x hi vng ng bo dn tc - min ni,
ng v Nh c c ch trng xy dng cc trung tm cm x. Sau 6 nm qua,
c cp ng o ng bo vng dn tc min ni huy
ng c 894 t ng, trong NSTW l 404 t ng v NSP v vn lng ghp
xy 474 t m cm ch g trn o m
ngho. n nm 2002 t l ngho ca c nc l 14,3%, trong t l ngho ca
ong vn n mc trung bnh ca c n c h ho c
h tr v y t, gio dc, nh v kin sn x t, cho n t g
nh xo n nhng vng kh khn pht huy tt tc
dng, quy hoch li cc cm, tuyn dn c, u v g o c
002 ph o thc hin m hnh Tng cng ty lin kt
vi cc x ngho, cc tng cng ty ng trc cho cc h gia nh 16,2 t ng
k th g mt s ng tr tng ni vng nh
thu li, ng giao thng tr gi 3,2 t ng.
n vn an trng l ODA ch hc c n ch ng
kh khn. Hin khng c s liu v vn ODA cho vng bin gii t Thanh Ho n
vy cc h d s dng u c ng l ng 6
Bng 6-1. Mc phn b ODA cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum
ODA (triu USD) ODA u i (US
ng" Nh nc v nhn dn cng lm", "Trung
ng l t ong gn sch TW STW 880 t ng, n sch
42,2% cho g g (304 ng trnh ng) 1% c rn (20
6,1% cho c nc sinh hot (3 trnh
thc
n
ht trin nh t -
cc ngnh, c tp tru ch
490 t ng dng rung t x. V n h x i gi
cc huyn tr g cao h c. C ng
iu u vay v n dn u i
Nhiu m h i, gim gho
t n n ng b dn t
h sn. Nm 2
t
, Chnh ch
ging v vt ut, h tr xy dn c nh h
Ngu u t qu a t s u ti o v
Kon tum, do phn tc i y s li a v n (B -1)
trn ng D)
Khu v
2001 1999 2000
c
1999 2000 2001
Bc Trung B 73,6 75,6 7,36 ,56 82,0 8,20 7
Nam Trung B 70,8 1 74,7 8, 5 57, 78 7,08 9,2
Ty Nguyn 47,8 8,23 ,79 33,4 35,6 8,78 11

C ba vng l Ty nguyn v Duyn hi Nam Trung b c mc gii ngn
ODA tng ln i cht (tng cng khong 30 triu USD) trong khi mc gii ngn

303
ODA trc tip cho cc vng kh khn khc trong nc nh Min ni pha Bc b
ODA/ u ngi ca Bc Trung B v Nam Trung B thp hn so vi mc
n 28 U
Khi i chiu mc ODA gii ngn trc tip cho cc vng vi t l ngho theo
hy v r cng vi vng Min ni pha Bc v ng
bng sng Cu Long l nhng vng thit thi nht trong c nc. Mc d 3 vng
g i gn g s ngho Nam ng y p
nhn 44% tng vn ODA dnh cho cc tnh. Trong khi , ng bng chu th
n ti 39% tng vn ODA dnh cho cc
tnh, mc d ch c 18% s ng o ca V am. n am vi
h c vn khi ch s i ng c g
li mt cch qu mc. C l nhng chnh lch ny li cng nghim trng hn nu
c c quan quc gia, trong mt phn
ln ngun vn ODA c chi cho nhng tnh kh hn, k c nhng trung tm th
ln. ng bng chu th sng H Min m b u
v thu ht ngun vn u t trc tip ca nc ngoi (FDI) v c mt khu vc t
nhn mnh m (hai vng ny c t l doanh nghip mi ng k trn 1000 dn cng
nh t l FDI trn u ngi cao nht), li c i h ngu n OD n
cng c nhiu li th. Hn na, mc u t trn u ng u h hin c
cc dch v x hi c bn nhng vng
ny c xem nh l thp hn s nhng vn i nh, nh t
ng cn thp:
999 v 2000 gn 9.600 t
ng (
t mi cng c Nh nc quan tm u t v
h tr kinh ph. Trong cc nm gn y ngn sch trung ng trch trn 500 t
anh, nh c, di dn xy
dng v
gim ng k trong nm 2001.
trung bnh ca c
ta t
c l 9, SD.
vng chng ng Bc T ung b
ny tp trun t 70% tn ngi Vit , nh vng n ch ti
sng Hng v Min ng Nam b tip nh
i ngh it N Mi ng N B,
18% vn ODA dn cho c g trong c 3% ng ho, hn
xt tnh hnh phn phi ODA thng qua c
ng v ng Na , vn dn c nc
u n v n v A n
i c x ng t v c
tnh kh hn, mc d chi ph cung cp cho
o vi g xa x ho l nh t kinh
theo quy m.
Cc ngun vn khc mc d c quan tm nh
T khi c Chng trnh xa i gim ngho (1992) n nm 2000, Nh nc
u t thng qua cc chng trnh quc gia c lin quan n mc tiu xa i
gim ngho khong 21.000 t ng. Ring trong 2 nm 1
Ngn sch Nh nc u t trc tip cho chng trnh 3.000 t ng; lng
ghp cc chng trnh, d n khc trn 800 t ng; huy ng t cng ng trn
300 t ng; ngun vn tn dng cho vay u i h ngho trn 5.500 t ng). Cng
tc nh canh, nh c, di dn kinh
ng sp xp n nh cuc sng cho cc gia nh nh c
ng kinh t mi.
Ngn hng phc v ngi ngho c thnh lp nhm cung cp tn dng
u i cho ngi ngho. Ngun vn huy ng ca cng ng dn c, cc t chc v

304
c nhn trong nc cng tng nhng quy m khng ng k. Tng ngun vn cho
ngi ngho vay t 5.500 t ng. Ngoi ra, Nh nc cn c s h tr ng k
cho
NSTW: 471 t ng; NSP trn 700 t ng; vn lng ghp
500 t

ngy
vi tng s vn u t n nm 2005 khong 400 triu USD (tng ng khong
6000 t
a cc vng lnh th. Cha c c nhng chnh sch ch r
vic cc vng c khuyn khch pht trin, nhng lnh vc hn ch pht trin i
cho cc vng kh khn,
vng m
i sng ng bo dn tc c bit kh khn vi s tin trn 70 t ng v cho
gn 90.000 h vay vn sn xut khng phi tr li.
c bit, cng cuc xa i gim ngho ca Vit Nam nhng nm qua
nhn c s gip ca nhiu quc gia, cc t chc quc t v cc t chc phi
chnh ph v nhiu mt (kinh nghim, k thut v ngun vn) di hnh thc khng
hon li v tn dng u i. y l yu t rt quan trng, to iu kin thc y
nhanh cng tc xa i gim ngho. Chng trnh xo i huy ng c khong
9271 t ng, trong
ng; vn huy ng t cng ng, doanh nghip 200 t ng; tng ngun
vn tn dng cho vay u i h ngho t 7300 t ng. Thc hin cuc vn ng
v ngi ngho c nc vn ng c 160 t ng. Cc d n quc t
(WB, ADB, UNDP, CIDA Canada) tip tc c b sung, trin khai, thc hin ti
cc tnh min ni pha Bc, min Trung, Ty Nguyn v ng bng sng Cu Long
ng).
Trn a bn vng c nhiu ni khng c nc sinh hot, khng c t sn xut,
Nh nc h tr xy dng cc cng trnh h tng, u t khai hoang c t sn
xut, h tr mi nh, b nc, b thc hin chuyn dn t vng cao xung vng
thp. Cc huyn bin gii xy dng c s h tng gn lin vi b tr dn c vng
bin gii; xy dng ch, m mang th trng v pht trin kinh t hng ho.
Bng 6-2 thng k cc ngun vn ch yu c u t cho tng huyn t
nm 1999 n nm 2002.
6.2.2. Nhng hn ch v bi hc kinh nghim ca qu trnh u t
6.2.2.1. Nhng hn ch
H thng c ch, chnh sch cha phn nh mt cch y v c th v cc
tnh cht v c th c
vi tng vng, chnh sch c th v iu tit h tr u t
in ni nhm bo v mi trng vng thng lu, cc chnh sch o to
ngun nhn lc, cc chnh sch u i i vi cc nh u t v thu, v gi thu
t v cc chnh sch tr cp khc khuyn khch cc nh u t b vn u t
vo cc vng kh khn.


305

Bng 6-2. Bng thng k u t v pht trin rng
Tin (triu ng)
STT Tnh Huyn Ngun vn
1999 2000 2001 2002
- 661 2400 2800 2800
- VAM 570 500 735 735 1.
Chnh
- Giy 200 200 200 200
Lang
- 661 2400 2800 2800 2800
- VAM 580 500 735 735 2. Mng Lt
- Giy 200 200 200 200
- 661 4800 4800 6000 6000
- VAM 580 500 735 735 3. Quan Ho
- Giy 200 200 200 200
- 661 2800 3200 4400 4400
- VAM 570 500 735 735 4. Quan Sn
- Giy 200 200 200 20
T
h
a
n
h

H
o

0
- 661 - 3200 4800 4800
- VAM 500 500 735 735 5.
Thng
Xun
- Giy 200 200 200 200
- 661 - 1600 2000 2000
- VAM 350 249 459 309 6. Anh Sn
- Giy 158 158 158 159
- 661 - 3200 4400 4400
- VAM 350 249 459 309 7. Con Cung
- Giy 158 158 158 158
- 661 8000 8000 8400 8400
- VAM 350 249 459 309 8. K Sn
- Giy 158 158 158 158
- 661 4000 4000 4800 4800
- VAM 350 249 459 309 9. Qu Phong
- Giy 158 158 158 158
- 661 7600 7600 8000 8000
- VAM 350 249 459 309 10.
Tng
Dng
- Giy 158 158 158 158
- 661 - 2000 2000 2400
- VAM 350 249 459 309 11.
N
g
h

A
n

Thanh
Chng
- Giy 158 158 158 158
- 661 - 2000 3200 3200
- VAM 260 244 533 151 1 Hng Kh
- Giy 216 216 216 216
2.
- 661 - 1600 2400 2400
- VAM 260 244 533 151 13. Hng Sn
- Giy 216 216 216 216
- 661 - 800 2000 2000
- VAM 260 244 533 151 14. V Quang
H

n
h

- Giy 216 216 216 216
- 661 - 800 1600 1600
- VAM 416 500 500 690 15. B Trch
- Giy 80 80 80 80
- 661 - 800 2000 2000
- VAM 416 500 500 690 16. L Thu
- Giy 80 80 80 80
17. Minh Ho - 661 4000 4400 5600 5600
Q
u

n
g

B

n
h


306
Tin (triu ng)
STT Tnh Huyn Ngun vn
1999 2000 2001 2002
- VAM 416 500 500 690


- Giy 80 80 80 80
- 661 - 800 800 800
- VAM 416 500 500 690 18.
Qung
Ninh
- Giy 80 80 80 80
- 661 2800 2800 4000 4000
- VAM 416 500 500 690
19.
Q
u

n
g

B

n
h

Tuyn Ho
- Giy 80 80 80 80
- 661 2000 2800 4800 4800
- VAM 1200 1066 1800 2000 20. akrong
- Giy 100 100 100 100
- 661 5200 6400 6800 6800
- VAM 1300 1000 1700 2000 21.
Q
u

n
g

T
r

Hng Ho
- Giy 100 100 100 100
- 661 4400 5200 7200 7200
- VAM 1000 1400 1700 430 22.
T
h

a

T
h
i

n

H
u

A Li
- Giy 50 50 50 50
- 661 3200 3200 3200 3200
- VAM 2000 1500 2500 1700 23. Nam Giang
- Giy 100 100 100 100
- 661 6400 7600 7600 7600
- VAM 2000 1500 2500 1700 24.
Q
u

n
g

N
a
m

Hin
- Giy 100 100 100 100
- 661 2800 2800 4400 4400
- VAM 500 375 600 450 25. k Glei
- Giy 60 60 60 60
- 661 - 2400 2400 2400
- VAM 500 375 600 450 26. Ngc Hi
- Giy 60 60 60 60
- 661 1600 1600 2400 2400
- VAM 500 375 600 450 27.
K
o
n

T
u
m

Sa Thy
- Giy 60 60 60 60
(Ngun : Vin iu tra Quy hoch rng)
u t cn mang tnh bnh qun, dn tri, mt s vng c bit kh khn,
kinh t chm pht trin, t l h ngho cao nhng cha u t ng mc to ra s
t x hi ca vng.
u tin u t i giao thng,
cung c
chuyn bit r nt v pht trin kinh
Cng tc kim tra, gim st, nh gi kt qu thc hin cc ch trng chnh
sch ca ng v Nh nc cha c tin hnh thng xuyn, cc chng trnh
u t cho vng kh khn thiu s phi kt hp cht ch gia cc B, ngnh trong t
chc trin khai, ch o thc hin.
6.2.2.2. Nhng bi hc kinh nghim cho nhng nm ti
1) i vi cc vng kh khn, vng ngho, s bng mi bin php v chnh
sch xy dng kt cu h tng, trc ht l mng l
p nc sch, cp in, gio dc-o to nng cao trnh dn tr v cht

307
lng ngun nhn lc nhm tng bc ci thin c mi trng u t, to thun
li cho sn xut pht trin, ko theo s pht trin ca cc vn vn ho x hi.
2) V c cu kinh t i vi cc vng kh khn, chm pht trin s c b
tr li trn c s pht huy li th ca tng vng, tng khu vc, tng bc to cc
im dn c th, cc cm kinh t - k thut to thnh cc ht nhn thc y s
pht tr
n tr khng hon li, vn vay u i ca nc ngoi ... u
kh kh
khn , nng cao trnh dn tr.
ni v t ca khu vc, cc hi
cng v sn bay, to iu kin thun li cho giao lu kinh t v vn ho ca vng.
cc chnh sch pht trin cng nghp nng thn v vng kh
khn, trc ht l cng nghip ch bin gn vi cc vng nguyn liu, tng bc
pht trin mng l
cc x nghip m pht trin ti c v cc vng
ph r
vc nng thn, nhng vng kh khn.
thng c ch, chnh sch tng i ton din to hnh lang
php l, li ko cc tng lp dn c, nht l cc nh u t trong nc tham gia pht
tri
gi thu t, tr cp pht trin h tng, tr gi vn chuyn cho sn phm hng ho
tiu
vn
u i
giao c
6.2
i tng hng
li
qu x g kt cu h tng kinh t v x hi,
nht l ng giao thng, trng hc, bnh vin; tip tc u tin u t to hng
ho xut khu c sc cnh tranh cao. V ngun u t cn b tr c cu v huy ng
in chung cho c vng... H tr u t cho nhng vng lnh th chm pht
trin pht huy cc tim nng ti ch v gim bt kh khn bng ngun vn ngn
sch Nh nc, vn vi
t cho cc vng lnh th: bin gii, vng su, vng xa, vng ng bo cc dn tc
n min ni.
3) Nh nc can thip iu tit mnh gia khu vc pht trin v khu vc kh
pht trin kt cu h tng; pht trin gio dc, y t
4) V u t pht trin kt cu h tng, s tp trung xy dng cc tuyn trc
ng kh khn vi cc th ln, cc trung tm kinh
5) C
i cng nghip gia cng theo nguyn tc ch doanh nghip ln v
cc trung tm kinh t ln ca c n
t t in; h thng cc x nghip con, x nghip v tinh c pht trin cc khu
5) Xy dng h
n t i cc vng kh khn. Trc ht Nh nc cn c chnh sch u i v thu,
th vng kh khn, h tr v o to lao ng...Tng thu nhp cho c dn
g kh khn thng qua thc hin chng trnh xo i gim ngho, qua tn dng
, tng cng o to ngh; m rng cc dch v tm kim vic lm, chuyn
ng ngh .v.v...
.3. Phng hng u t giai on tip theo
Trong nhng nm ti cn ch trng u t ti dn dn l
tr c ht, nht l ti vng su, vng xa; u t c trng im v m bo c hiu
hi, mi trng; u tin u t xy dn

308
nhiu ngun vn trong nc, thu ht vn nc ngoi mt cch hp l, trong vn
ngn sch chim khong 32 - 35%.
6.2.3.1
u in, khai thc v ch bin khong sn, ch bin giy,
si gn
: To
, cy nguyn
liu
thng

Trong hon thnh xy dng ng H Ch Minh; nng cp
qu
thm nha theo tiu chun cp 5 min ni; vnh cu ho 100% cc cu cng trn
tuy
4 min o tiu chun ng giao
thng nng thn loi A, trong nha ho 30%, cp phi dm 70%; hon thnh
ng vo cc x hin ch
t trin thu li

tng n nh t u mi n cc knh
m
cc cng trnh thu li t trn 40%
V cp, thot nc th: m bo 80% dn s tt c cc thnh ph, th
x trong vng
sinh; m bo v c bn ng bo nng thn
khong 2/3 kinh ph, trong c h tr xi mng ng bo xy ging, xy b cha
ho
. nh hng u t thi gian ti
u t pht trin sn xut
Bn cnh vic khuyn khch mnh m cc thnh phn kinh t u t pht
trin sn xut, Nh nc tip tc tp trung u t cc cng trnh then cht, to th v
lc pht trin nhanh v bn vng. C th:
- i vi cng nghip: nh nc u t 100% vn hoc lin doanh xy dng
cc cng trnh ln nh th
vi vng trng nguyn liu,...; huy ng mi thnh phn kinh t khc pht
trin cng nghip va v nh phc v nhu cu ti ch v hng ti xut khu.
- i vi sn xut nng lm nghip s u tin u t vo cc lnh vc
ging c nng sut, cht lng cao i vi cy c ph, cao su, bng, ng
giy; to ra cc vng nng lm nghip tp trung; trng v chm sc rng.
- i vi cc ngnh thng mi, dch v s u t vo pht trin h thng
mi ca khu, du lch sinh thi.
u t pht trin giao thng
nhng nm trc mt
c l ng ngang, cc tuyn tnh l (phn u 80% h thng tnh l c ri mt
n tnh l); nha ho 70% cc tuyn giao thng lin huyn v t tiu chun cp
ni; cc tuyn giao thng lin x c u t the
a c ng t vo trung tm.
u t ph
u tin u t cc cng trnh ti cy cng nghip, nht l i vi vic lm
ng sut; tip tc u t ng b cc cng trnh
ng, chng trnh kin c ho knh mng (Phn u a cng sut huy ng
hin nay ln 60-70% vo nhng nm ti).
c dng nc sch; trin khai thc hin hai d n thot nc v v
c dng nc sch. Nh nc h tr
c khoan ging ly nc sinh hot.

309

hc cho ph thng cp I, xo hc ca 3, u t xy dng kin c cc trng ph
thng c s v ph thng trung hc n tng cm x, nng cp cc trng dy
dng nh cho gio vin tiu hc nng thn bi
phn l
iu kin chm sc sc kho ban u cho nhn dn;
tuyn h
i xy dng sn vn ng va l ni sinh hot vn ho v
hi hp cc bn va l ni pht trin cc hot ng th dc th thao;pht trin cc
c v nghin cu
v gi
KW ca TW; mi
tnh s u t trang b 01 b thit b sn xut cc chng trnh ting dn tc v 01
u t pht trin gio dc
u t pht trin cc c s gio dc v o to: u t xy dng phng
ngh; ph cp ht tiu hc; xy
n nh gio vin u do dn bn t lm bng tranh tre na l; u t hon
chnh thm 1 s hng mc nh phng th nghim l, ho, sinh cho cc trng ph
thng trung hc; xy mi v nng cp h thng trng ni tr tuyn huyn, m
rng thm hnh thc bn tr cho tuyn lin x v x (bnh qun u t khong 3,5-4
t ng cho 1 trng dn tc ni tr hon chnh gm 8 phng hc, 20 phng , 1
nh th vin, nh ban gim hiu, nh a chc nng 1 nh n v 1 nh bp...); xy
dng cc trng o to a nng, trng dy ngh o to i ng cng nhn lnh
ngh, ch trng ngi dn tc,... Nng t l hc sinh ni tr t 2,5% hin nay ln
3,5% trong tng s hc sinh ngi dn tc, m bo mi huyn c t nht 1 c s
ni tr, tip tc hon thnh ph cp gio dc trung hc v xo m ch cc thn, x
cha t chun (phn u tt c cc thnh ph, th x, th trn v 30% s x t
chun ph cp THCS)
u t pht trin c s y t
Nng cp xy dng mi trm y t tt c cc x c kh nng p ng yu
cu khm cha bnh thng thng cho nhn dn. m bo tt c cc x phi c
trm y t c tng i y v in, nc, phng tin, i ng cn b y t v
thuc cha bnh thit yu,
uyn phi c bnh vin hoc trung tm y t huyn, tnh phi c bnh vin ln
a khoa v tin ti xy dng bnh vin cp vng. Tip tc cng c mng li y t c
s, c bit l tuyn x v thn bn. Tng cng thc hin chnh sch a bc s v
x; phn u 50% s x c bc s vo sau nm 2005.
u t pht trin vn ho
Khi phc v pht trin cc hot ng vn ho truyn thng ca cc cng
ng dn c; xy dng cc c s cho hot ng vn ho cc bn, mi bn 01 nh
vn ho (nh Rng) gn v
t chc hot ng vn ho ngh thut; xy dng cc cng trnh ph
gn cc di sn vn ho truyn thng ca cc dn tc
u t pht trin pht thanh, truyn hnh
u t xy dng thm 1 s i pht sng FM cng sut 5

310
my p
-
150 W
c t, m bo 100% s x c im
bu in vn ho x
Ban hnh chnh sch pht trin


n ninh - quc phng, khu vc no
Vn vay tn dng vi li xut u i cho cc h gia nh, c nhn tham gia
hc cc khu rng c dng.
ht sng FM cng sut t 2-5 KW, cc cm loa truyn thanh sng FM; tng
thi lng pht sng bng ting dn tc; xy dng i truyn thanh cho tng x v
cm x; xy dng ti cc huyn cc my thu pht li truyn hnh vi cng sut 100
; xy dng cc ng ten cho cc vng lm (Hin nay 63% dn s c ph
sng, phn u c 90-95% s x c ph sng truyn hnh).
u t pht trin mng li bu chnh -vin thng theo hng ng b p
ng yu cu thng tin trong nc v giao lu qu
u i c th khuyn khch u t
v huy ng vn ca c nc
Nh nc c chnh sch u i, khuyn khch mi thnh phn kinh t v
cc ni khc u t vo pht trin kinh t vng.
Min tin thu t cho cc doanh nghip v c hng cc u i cao nht
v thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp cao...
Nh nc cho cc nh u t trong nc vay qu h tr vi ch u i tn
dng.
Xy dng danh mc lnh vc u tin h tr u t i vi cc d n nghin
cu ci tin, p dng tin b k thut phc v cho xut khu.
Quy hoch c th khu vc no thuc v a
pht trin kinh t.
6.2.3.2. Vn u t
Vn u t cho qun l bo v rng v pht trin rng bn vng c s dng
t cc ngun vn:
Vn ngn sch Nh nc cho vic bo v rng phng h, rng c dng.
Vn vay t qu h tr pht trin vi mc vn vay u i theo tinh thn ca
ngh quyt 05/2001/NQ-CP ngy 24/5/2001 ca Chnh ph p dng cho pht
trin cc vng nguyn liu giy v vn nhn to.
sn xut ngh rng trong cc d n v pht trin lm nghip.
Ku gi ngun vn h tr ca cc t chc quc t trong cc d n bo tn a
dng sinh

311
6. 3.
i ch
Trong nhng nm ti cn u tin u t cho pht trin con ngi theo hng:
c o to ngun nhn lc ti ch i i vi tip tc thu ht vn,
phn b dn c v lao ng theo qui hoch; u t ti dn, u t cho vng su,
ngang vi mc sng
b ng; to iu kin ng bo ho nhp vi qu trnh cng
nghip
cn b chuyn giao
tc c o to vo cc c quan nh
nc v cc doanh nghip trn a bn.
x. Xy dng chng trnh gio dc thch hp vi con em ng bo cc dn
o to ngun nhn lc
6.3.1. Nng cao dn tr v o to ngun nhn lc t
Nng ao dn tr v
vng xa trong 10 nm ti vng su vng xa c nhiu mt
trung nh ca ton v
, hin i ho ca t nc. Cn c chnh sch h tr pht trin ngun nhn
lc v ng bo dn tc.
Ban hnh cc chnh sch c th ph cp tho ng v cc u i khc thu
ht nhn ti v lao ng k thut t cc vng n cng tc v lm vic lu di vng,
ng thi y nhanh vic o to ngun nhn lc ti ch, nht l ngi dn tc.
6.3.2. Bi dng trnh qun l v gio dc nng cao dn tr
i vi cp x tp trung tng cng nng lc trn mt s lnh vc quan trng
nh qun l t ai, t php, qun l trt t an ton x hi, y t, gio dc c
s... i vi cp Huyn tp trung tng cng nng lc trn cc lnh vc nh
qun l t ai, nht l t th, ti chnh, u t xy dng c bn, thc
hin cc chnh sch...
C cc c ch chnh sch h tr hnh thnh i ng
cng ngh cho nng dn.
Sm nghin cu trin khai bi dng chng trnh ph thng trung hc cho
cc hc sinh ngi dn tc thi c vo i hc.
Hnh thnh cc trung tm o to a nng nhanh chng o to c ng
o nhng cn b k thut a ngnh trc tip tham gia vo qu trnh pht
trin vng.
Tng cng huy ng lc lng b i, nht l b i bin phng h tr v
cng tc y t , xo m ch v xy dng kinh t.
Tip nhn con em ng bo dn
o to s dng cn b l ngi dn tc cn c thc hin thng xuyn v
c quy hoch c th, cp trng cc cp, cc ngnh u tin cho ngi Dn
tc.
Pht trin cc trng bn tr, cc trng nui dng tr em khuyt tt cc

312
tc. Khuyn khch i vi nhng tr em ngi dn tc hc gii kt hp vi
bi dng nhn ti. Phn u 18-20% lao ng lm vic trong cc ngnh kinh
ra quyt nh v qun l kinh t x hi; nng cao trnh
chuyn
v
ch bi
t quc dn qua o to.
6. 4. Khoa hc cng ngh
Cc tnh t Thanh Ho n Kon Tum trong thi gian qua trinkhai cc
hot ng lin quan n khoa hc cng ngh nh sau: Nghin cu thc tin p
dng cc tin b k thut, i mi trang thit b cho cc ngnh cng nghip ni
chung v ngnh ch bin nng sn ni ring; cung cp nhng t liu, lun c khoa
hc phc v cho vic
mn ca i ng cn b khoa hc, cng ngh trong cc lnh vc sn xut v
dch v; nng cp c s vt cht ca cc c quan nghin cu khoa hc, trin khai
ng dng... trong cc lnh vc v phn b hp l ngun vn ginh cho u t trang
thit b nghin cu v kinh ph cho cn b nghin cu. Cc a phng phi hp vi
Trung ng u t cho cc n v ng dng cng ngh to ging, tp trung vo
ging c ph, cao su, ch, bng, ma, b lai, ln hng nc, cy lm nghip...c
nng sut cao, cht lng tt tng dn t sut hng ho trong nng nghip, lm
nghip. Xy dng cc trung tm pht trin cy trng, vt nui, lm nghip. Cc
ngnh Trung ng, cc c quan nghin cu khoa hc cng ngh trong c nc cng
c giao nhim v nghin cu cng ngh bo qun, ch bin ng, xay xt go, s
ch thuc l, u tng,.. Cc hot ng trn c cc tc ng ln n cc huyn
bin gii vi cc kt qu tt.
Cng ngh khai thc v ch bin khong sn: hu ht cc c s khai thc
n khong sn, c bit i vi khong sn vt liu xy dng, cng tc u t
khng ng b, thit b k thut rt lc hu, phn ln cng ngh khai thc l c kh
kt hp vi th cng. Mt s loi khong sn qu him nh vng, thic, qu tng
bc nh nc tin hnh t chc qun l khai thc, ch bin, nhng v u t
khng ng b, nn hiu qu kinh t thp. Hin nay, hu ht cc a phng cng
tc khai thc, ch bin khong sn pht trin theo hng c hc l chnh, cha hnh
thnh th trng nguyn liu khong quy hoch, u t i mi cng ngh khai
thc, ch bin v dch v.
6.4.1. Khoa hc cng ngh trong lnh vc nng, lm nghip
tin hnh nghin cu v ph cp cc ging la nc v la cn mi
nng cao nng sut la trong vng, ng thi ph bin quy trnh thm canh mi i
vi cc ging la cao sn nh la i 32, C70, CR203, san u 63...

313
a ging ng lai v sn nng sut cao vo sn xut: Ging ng lai LVN 10,
DK999, DK888, Pacific 11 cho nng sut 7-8 tn/ha, hin nay ng lai chim trn 40%
din tch ng chnh v; Ging sn H34, HL23, HL24 cho nng sut i tr 8-12 tn/ha.
i mi ging cc loi cy: c ph, ch, ma,... Nghin cu, chuyn giao quy trnh
trng, chm bn thch hp vi iu kin ca sinh thi v c th trng chp nhn.
a cc ging b lai Sind, Zebu, cc ging ln lai, vt siu trng, g tam
hong...vo sn xut ci to ngnh chn nui.
i chnh sch khoa hc cng ngh trn
y l
ng v chuyn giao cng
ngh, tin b khoa hc vo sn xut, nht
p ng nhu cu
ca nng dn. chuyn i c cu s
trng. Cng tc khuyn nng, khuyn lm tp trung vo ni dung ch yu:
n, xy dng mng li cc k thut vin, cng tc vin x
v cc thn bn.
6.4.2. Khoa hc cng ngh trong cc lnh vc khc
i mi cng ngh ch bin cc sn phm cy cng nghip trong vng nh
c ph, ch, cao su.
M rng p dng cng ngh bp Biogas trong nng thn.
Tuy nhin, nhng kt qu v trin kha
kh tt nhng cha p ng c yu cu ca sn xut v th trng. Nhiu
vn v khoa hc cng ngh mi ang tr thnh nhu cu bc xc i vi vng
trong nhng nm ti. Trong nhng nm trc mt cn pht trin khoa hc cng ngh
theo cc hng c bn sau:
Xy dng m hnh trang tri, vn rng nhn r
l vi ng bo vng su, vng xa, vng
dn tc thiu s tt c cc a bn trong vng.
y mnh hn na cng tc khuyn nng khuyn lm v chuyn giao cc
tin b k thut. Xy dng cc t chc khuyn nng, khuyn lm
n xut nng nghip, lm nghip theo hng
sn xut hng ho, m bo pht trin bn vng, c hiu qu cao, th cng tc
khuyn nng, lm i vi h gia nh, n vi mi ngi lao ng, h nng cao
trnh nhn thc, tip cn vi k thut mi l mt trong nhng gii php quan
Chuyn giao tin b k thut v cc loi ging mi i vi cc cy trng, vt
nui c nng sut cao, cht lng tt ph hp vi th hiu ngi tiu dng v ph
hp vi h sinh thi ca vng.
Tin hnh tng kt, ph bin, nhn rng cc a hnh sn xut nng nghip,
lm nghip, t chc tham quan v nhn rng a hnh, to thnh phong tro lm kinh
t gii trong cc thn b

314
Thc hin nh k v o to, bi dng, tp hun v hng dn k thut cho
ngi lao ng. Tng bc nng cao nhn thc k thut mi v trng trt, chn
nui, trng rng, tu b rng, h p dng vo sn xut.
6. 5.
t ai v pht trin nng lm nghip

Lut t ai thng qua ngy 29/12/1987. n nm 1993 Lut t ai c
sa i, b sung v c hiu lc thi hnh
a ng v Nh nc. Nm 1998, Lut
t ai
c hin Lut t ai 1987 (t 1991-1993); Thc hin Lut t ai sa
i nm
c giao li t cho t chc, h gia nh, c nhn s dng n nh lu di.
Chnh sch
6.5.1. Chnh sch
Lut t ai
t ngy 15/10/1993, l mt o lut quan
trng th hin ng li tip tc i mi c
tip tc c sa i, b sung theo hng phn cp, c th hn, trao thm
quyn cho ngi s dng t (quyn gp t sn xut kinh doanh, quyn thu li
t), quy nh thm vic giao t c thu tin s dng v giao t khng thu tin s
dng. Nh vy trong thi gian t 1991-31/7/2004 c 3 giai on thc hin khc
nhau: (i) Th
1993 (1993-1998) v t 1998 n nay thc hin theo Lut t ai sa i
nm 1998, v t 1/7/2004 tr i s thc hin lut t ai mi. Nhng thay i ny l
h qu ca qu trnh i mi vi nhiu vn phc tp ny sinh trong thc tin
trong mi quan h v t ai gia cc ch th khc nhau. Mc d c nhiu thay i,
nhng ni dung chnh ca Lut t ai c th k n nh sau.
Quy nh cc mi quan h gia t ai thuc s hu ton dn vi cc quyn
ca ngi s dng t. Trong , nh nc vi t cch ch s hu thc hin cc bin
php thng nht qun l thng qua lp quy hoch, k hoch s dng t, trn c s
, nh n
Quy nh c th v: Ch s dng i vi tng loi t (6 loi t); Cc
quyn v ngha v ca ngi s dng t trn c s p ng c yu cu v pht
huy tim nng t ai; Mc hn in trong giao t; V gi t; V thm quyn giao
t, phn cp cp giy chng nhn quyn s dng t, vn giao t, cho thu t
vi nc ngoi v t chc h thng qun l nh nc v t ai.
Lut Bo v v pht trin rng
Lut bo v rng c ban hnh ngy 19/8/1991. Lut bo v v pht trin
rng iu chnh nhng quan h ch yu tc ng trc tip n rng, gm rng t
nhin v rng trng trn t lm nghip. i vi t lm nghip, Lut Bo v v
pht trin rng ch iu chnh khi c lin quan trc tip n rng. i vi vic ch
bin, lu thng tiu th lm sn, Lut Bo v v pht trin rng ch iu chnh khi

315
cn xc nh ngun gc lm sn c lin quan trc tip n vic qun l, bo v, pht
trin v s dng rng.
Lut bo v v pht trin rng khng nh rng t nhin v rng trng bng
vn ca nh nc u thuc s hu nh nc. i vi rng do c nhn b vn trng
rng trn t lm nghip th sn phm thuc s hu ca t chc, c nhn . T
chc c
BT v
chnh
-50% li sut bnh thng
trn
nui ti sinh,
song bao gm c nng nghip, nh canh nh c , kinh t mi, vi khai thc bi bi
vn bn s 2908/KTN,
tp tru
TN ly
ph xa
xanh t trng i trc. T nm 1996 n
1998, c
nhn, lng, bn khi c giao rng hoc giao t trng rng s c
cng nhn l ch rng hp php. Ngoi ra Lut bo v v pht trin rng cn a ra
cc quy nh c th v qun l nh nc v rng tng cp. V iu chnh cc
quan h lin quan n tng loi rng t nhin, rng trng, rng c dng, rng sn
xut, rng phng h...
Quyt nh 264-CT ngy 22 thng 7 nm 1992, ca Ch tch H
sch khuyn khch u t pht trin rng. Quy nh: (i) Khuyn khch mi
thnh phn kinh t pht huy tim nng lao ng, t ai, vt t, tin vn... vo vic
bo v v pht trin rng; (ii) Giao t v cp vn t ngn sch hoc vn tn dng cho
cc t chc, c nhn trng rng, vi li sut u i bng 30
g cc loi cy c chu k sn xut di 20 nm c quy hoch cung cp
nguyn liu (cng nghip giy, g chng l, vn dm, nha thng, vn nhn to...); (iii)
Nh nc u t vn ngn sch theo lun chng kinh t-k thut cc cng trnh bo
v v pht trin rng c dng; (iv) Nh nc h tr cho vay vn khng li cho
nhng h gia nh trng rng phng h, rng sn xut thng qua cc d n nh
canh nh c; (v) Ch rng c hng ton b thc vt rng, ng vt rng theo quy
nh ca Lut khuyn khch pht trin rng, c min thu s dng t i vi cc
i tng t b vn trng rng hoc tr n vay tn dng trong v ngoi nc.
Quyt nh 327: Ni dung chnh ca chng trnh l nh nc cung cp mt
ngun ngn sch ln cho cc mc tiu thay i theo cc nm: Nm 1993 mc tiu
chnh l ph xanh t trng i ni trc, bo v rng hin c, khoanh
ven sng ven bin. Nm 1994 ni dung u t thay i theo
ng vo lm nghip, khng gm u t cho nng nghip v nui trng thu
sn. Nm 1995 Th tng quyt nh iu chnh theo Vn bn s 4785/K
nh lm mc tiu ch yu bao gm hai ni dung : bo v rng phng h, c
dng gn vi nh canh nh c; ph
hng trnh 327 c thc hin theo Quyt nh s 556/TTg mc tiu u t,
tp trung vo to mi rng phng h, rng c dng m nhim v ch yu l trng
rng, khoanh nui ti sinh rng, tp trung bo v ni xung yu.

316
Quyt nh 661/Q-TTg ngy 29/7/1998 ca Th tng chnh ph v mc
tiu nhim v chnh sch v t chc thc hin d n trng mi 5 triu ha rng theo
Ngh quyt Quc hi. y l chng trnh tip ni chng trnh 327 nhng vi quy
m rng hn, trong thi gian di hn 10 nm v c chia lm 3 giai on (1998-
2000;
i php chnh nh sau:
trch nhim v qun l nh nc i vi tng
loi r
Cm xut khu g v cc loi sn phm ch bin t g, tr hng g th cng
m ng
rng trng
m b
-TTg ngy 25/12/1997 v xut khu sn phm
g lm
i l g qua ch bin l thnh phm hon
chnh n
quyt nh, Khai thc rng trng do B Nng nghip v pht
trin n
2001- 2005; 2006-2010) quy nh trng mi 5 triu ha rng bao gm 2 triu
ha rng phng h, rng c dng v 3 triu ha rng sn xut trong trng cy lu
nm 1 triu ha.
Nguyn tc nhn dn lm l ch yu, nh nc to mi trng php l thun
li. Kt hp trng rng vi vn nh canh nh c, xo i gim ngho.
Quyt nh 286/TTg ngy 2/5/1997 v tng cng cc bin pht cp bch
bo v v pht trin rng bao gm mt s gi
Yu cu cc tnh khn trng tin hnh xc nh mc gii rng phng h,
rng c dng, rng t nhin c trn a bn.
Ch tch UBND tnh phi chu
ng trn a bn ca a phng, ch o cc cp chnh quyn huyn, x thc
hin y chc nng qun l nh nc ton din trn a bn. Khc phc v chm
dt tnh trng ph rng ba bi. Nghim cm nhng ngi di c t do vo rng cht
ph t rng, lm nng ry v chim t rng lm t .
T chc lc lng mnh bo v rng. Phi hp gia cng an vi qun
i, kim lm tin hnh kim tra, cng ch tt c nhng ngi di c t do vo
su trong cc rng nguyn sinh, rng c dng, rng phng h, chuyn s dn ny
vo cc khu vc c quy hoch, b tr giao t cho h sn xut .
h. Khuyn khch nhp khu g, s dng cc nguyn liu thay th g, tit
kim s dng g trong sn xut v tiu dng. C k hoch khai thc g t
o nhu cu sn xut, tiu dng trong nc.
Quyt nh s 1124/1997/Q
sn v nhp khu g nguyn liu. Theo quyt nh ny vic xut khu g rt
hn ch, hu ht sn phm xut khu ph
h sn phm m ngh, sn phm song my, tre... nh mc khai thc g rng
t nhin do Th tng
ng thn quyt nh. Khai thc g rng t nhin ch c php cho sn xut
g m ngh xut khu.
Quyt nh 65/1998/Q-TTg ngy 24/3/1998 thay th cho quyt nh 1124
k trn. Quyt nh ny b sung mt s mt sn phm khc trong danh mc sn
phm c php xut khu, trong c sn phm bao b sn xut t g rng, g x

317
bn thnh phm, sn phm hon chnh t vn nhn to. B th tc quy nh v g
rng trng trong quyt nh 1124, quy nh c s xut khu sn phm g t rng
trng c
nh
bao g
c
nhn
h nh ny l khng qu 2 ha (mt s tnh
c mc
h g i vi tng i tng: i vi cc t
chc ca Nh nc thi hn giao c qui nh theo qui hoch, k hoch ca Nh
nc; i vi cc t chc khc, h gia nh, c nhn l 50 nm. Ht thi hn qui nh
nu t chc, h gia nh, c nhn vn c nhu cu v s dng ng mc ch, th
c Nh nc xt giao tip. Nu trng cc loi cy lm nghip c chu k trn 50
nm, th sau 50 nm c Nh nc giao tip cho n khi thu hoch sn phm chnh.
Ngh nh s 163/1999/N-CP ngy 16/11/1999 v giao t, cho thu t
lm nghip cho t chc, h gia nh v c nhn s dng n nh lu di vo mc
ch lm nghip, thay th cho Ngh nh s 02/CP ni trn. Trong quy nh hp
hn v i tng c giao t (ch i vi cc h gia nh trc tip lm lm nghip
v ngun sng ch yu l thu nhp t hot ng sn xut lm nghip), phn bit
h vic xut trnh giy xc nhn ca kim lm khu vc c rng l . Nhn
chung quyt nh 65 thng thong v hp l hn.
Ngh nh 64/CP ngy 27/9/1993 v giao t nng nghip cho h gia
m cc ni dung:
Giao ton b din tch t nng nghip ang s dng cho h gia nh v
s dng n nh, lu di vo mc ch sn xut nng nghip
Thi hn giao t l 20 nm i vi t cy hng nm, t nui trng thu
sn; 50 nm i vi t trng cy lu nm.
Mc hn in quy nh trong Ng
hn in khng qu 3 ha, nhng Ty nguyn khng c qui nh ny) vi cy
hng nm. Vi cy lu nm khng qu t 10 ha (ng bng) n 30 ha (trung du
min ni). Vi t trng, i ni trc c quy nh tu theo tnh hnh c th mi
a phng.
Ngh nh 02/CP ngy 15/11/1994 v giao t lm nghip cho t chc , h
gia nh, c nhn s dng vo mc ch sn xut lm nghip. Trn c s ca Lut
bo v v pht trin rng nm 1991, Lut t ai nm 1993, Ngh nh 02/CP c ni
dung rt mi l giao t lm nghip cho t chc, h gia nh, c nhn s dng n
nh, lu di vo mc ch lm nghip ni dung c bn nh sau:
Nh nc giao t c rng t nhin, rng trng, t cha c rng nhng c
quy hoch trng rng cho cc t chc, h gia nh c nhn s dng n nh, lu di
theo mc ch ca tng loi rng bao gm: Rng phng h, rng c dng v rng
sn xut.
T i hn giao t c quy nh rin

318
trng hp c giao t v trng hp phi thu t. Hn mc giao t, cho thu
t vn c gi nguyn
Ngh nh 01/CP ngy 1/1/1995 v vic giao khon t s dng vo mc
ch s
:
trng, cc cng ty, x
nghip xut nng nghip, lm nghip, nui trng
thu s lc lng
v trang
giao li phn t do mnh ph trch sn
a k trong thi gian nhn khon, Ngh nh khng
quy nh quyn th chp i vi din tch t giao khon.
g iu
ca Qu
nui trng thu sn, lm mui m ngun sng ch
yu l
t. Tuy nhin
nhng 4/CP vn c tip tc s dng
n n
c t bnh qun sau khi tr i t cng ch giao cho tng
nhn khu; quy nh thi hn thu t cng ch khng qu 5 nm...
s ni dung c bn sau:
n xut nng nghip, lm nghip, nui trng thu sn trong cc doanh nghip
nh nc, ni dung chnh ca Ngh nh ny l
Cc doanh nghip nh nc bao gm: cc nng, lm
, trung tm, trm, tri trc tip sn
n, cc ban qun l rng phng h, rng c dng, cc n v thuc
c Nh nc giao t s dng vo mc ch sn xut nng lm nghip
xut kinh doanh cho cc c nhn v h gia
nh (c trong v ngoi doanh nghip) trn c s cc hp ng giao khon.
Thi hn giao khon l 50 nm i vi, t lm nghip, t trng cy lu
nm; 20 nm i vi t trng cy hng nm - Bn nhn khon c quyn t ch
trn t c giao, c quyn th
N h nh 85/1999/N-CP, ngy 28/8/1999 sa i, b sung mt s
y nh ban hnh km Ngh nh 64/CP. Ngh nh 85 quy nh i tng giao
t hp hn so vi Ngh nh 64, trong quy nh ch nhng h gia nh, c nhn
trc tip lao ng nng nghip,
thu nhp c c t hot ng sn xut v c xc nhn ca UBND x,
phng th mi c giao t. Cc i tng khc c quyn thu
i tng c giao t theo Ngh nh 6
h, lu di. Mc hn in v thi hn giao t vn gi nguyn nh quy nh ti
Ngh nh 64/CP. Ngoi ra Ngh nh 85 cn cho php cc cp huyn, th x c
quyn xc nh m
6.5.2. Chnh sch khuyn khch u t, huy ng vn
Lut Khuyn khch u t trong nc nm 1994 v Lut Khuyn khch
u t trong nc sa i nm 1998 quy nh mt
V h tr u t: vic h tr u t c da trn cc m bo v giao t,
kt cu h tng, thnh lp qu h tr,...
V i tng u i u t: Theo quy nh ca Lut c 7 nhm ngnh c
u tin trong trng rng, khoanh nui rng, khai hoang ... c xp v tr u.
c bit i vi cc d n u t trn a bn min ni, vng c iu kin kinh t x
hi kh khn.

319
V cc bin php u i c quy nh trong lut bao gm: V tin thu t
v tin s dng t, gim t 50 n 75% tin thu t hoc min tin s dng t
(i vi cc d n c giao t nhng phi tr tin) min t 3 nm n 15 nm tin
thu t i vi tng nhm ngnh v a bn u t c th.
V thu bao gm: cc nhm ngnh u chu mc thu thu nhp doanh nghip
thp (15-25%) ngoi ra cn khuyn khch cc nh u t ti u t tr li nh gim
thu do
hng
xut k
t 50-
70% n
din u i,
cc a
Thanh Ho n Kon Tum u thuc din u i u t.
2 ca Ch tch HBT v chnh sch
khuyn
chnh, b
sung Q
ng Nh nc v
anh thu 50% trong 2 n 3 nm do ti u t t cc phn thu nhp tng thm.
Min thu nhp khu my mc phng tin sn xut m trong nc cha sn xut
c; min 50% thu thu nhp t phn thu nhp do xut khu mang li nu l
hu mi v th trng mi, gim 50% thu thu nhp nu xut khu nm sau
cao hn nm trc.
V tn dng: quy nh cc d n thuc din u i u t c xt cho vay t
qu h tr u t trong nc, tr cp mt phn li xut tn dng.... vi mc
hu cu u t.
Ngh nh 07-CP. Quy nh chi tit vic thi hnh Lut khuyn khch u t
trong nc, a ra cc danh mc ABC c th v nhm ngnh thuc
bn c th trong c nc thuc din u i. Vng min ni, kh khn c lin
quan n cc nhm sau: Trng rng, trng cy cng nghip trn t cha c u
t ci to, chn nui i gia sc; xy dng kt cu h tng; vn ti hng ho; pht
trin gio dc o to; nghin cu khoa hc cng ngh; u t mua sm xy dng
cng trnh; ch bin nng, lm hi sn, cc dch v k thut trc tip phc v xut
khu hng nng, lm sn. Nh vy c th ni hu ht cc vng cc huyn bin gii t
Ngoi ra, Nh nc ban hnh mt s chnh sch lin quan n u t
pht trin cc vng trung du, min ni trong c vng bin gii, l:
Q s 264/CT ngy 22 thng 7 nm 199
khch u t pht trin rng.
Q s 327 ngy 15/9/1992 ca Ch tch HBT v s dng t trng i ni
trc, rng, bi bi ven bin v mt nc.
Q s 556/TTg ngy 12/9/1995 ca Th tng Chnh ph v iu
uyt nh 327.
Q s 656/TTg ngy 13/9/96 ca Th tng Chnh ph v pht trin kinh t-
x hi khu vc Ty nguyn thi k 1996-2000 v 2010, trong quy nh nh
sau: Huy ng v s dng c hiu qu cc ngun vn gm vn ca nh nc, vn
ca doanh nghip trong v ngoi vng, vn ca dn v vn u t nc ngoi
pht trin nng, lm nghip v kinh t-x hi Ty nguyn theo h

320
nhn d
ng rng. V vn
nc ngoi: ginh khong 100 triu USD vay ca ngn hng th gii cho vay pht
o ODA cho cc d n cp nc, mi trng
th, ci t t l tho ng t ngun vn vin tr khng hon
li ca
g c Kon
tum) v
nng, l
giao k huyn Vin Nghin cu c
ph Ea h
ng ngun kinh ph trong k hoch
n nghin cu nng-lm v pht trin nng thn Ty nguyn; Nng cp trng i hc
n cng lm, huy ng ti a mi ngun vn, lao ng ti ch ca cc t
chc v cc tng lp dn c ang sng Ty nguyn.
Min tin thu t xy dng, m rng sn xut kinh doanh cc vng cy
cng nghip, vng nng sn hng ho, v u tin giao quyn s dng t vng III.
Khng thu tin s dng t i vi cc t chc xy dng ch trn a bn tnh.
u tin cp giy chng nhn quyn s dng t i vi cc h sn xut c
ph, cao su, ma, ... gip cc h c iu kin th chp vay vn ti ngn hng.
Nh nc dng vn ngn sch tp trung u t vo giao thng, thu li, cp
nc sinh hot cho th. Vi cc vng su, vng xa, vng cn c cch mng c
u tin u t nh canh nh c, giao thng, in, gio dc, y t, vn ho thng tin,
h tr u t cc x c bit kh khn.
Vn tn dng ca nh nc: ginh vn cho cc thnh phn kinh t vay
pht trin nng lm nghip v pht trin cng nghip ch bin. C chnh sch li
sut ph hp cho vay pht trin cy cng nghip lu nm v tr
trin ca su tiu in, s dng ngun
to li in. Ginh m
cc t chc quc t, cc chnh ph v phi chnh ph ti tr pht trin
nng, lm nghip v xy dng nng thn, c bit tp trung vo nhng vng kh
khn nht. V vn ca cc doanh nghip v vn ca dn: Cc doanh nghip dng
vn khu hao c bn, vn t c, vn vay u t pht trin cy lu nm, trng
rng, chn nui...Cc doanh nghip ngoi quc doanh v nhn dn c Nh nc
khuyn khch b vn u t pht trin nng, lm nghip, cng nghip ch bin
nng lm sn.
6.5.3. Chnh sch khoa hc cng ngh
Nhn thc r vai tr ca khoa hc cng ngh i vi pht trin kinh t vng
ni, vng kh khn, Q s 656/TTg ngy 13/9/1996 khng nh Nh nc s
trin khai chnh sch pht trin khoa hc cng ngh Ty nguyn (tron
i cc ni dung sau: u t cng c cc c s nghin cu khoa hc k thut
m nghip Ty nguyn a nhanh cc tin b k thut v cng ngh mi
vo sn xut, trc ht phi huy tt kh nng ca cc c s nghin cu khoa hc ti
ch, khuyn khch cc c quan khoa hc trong v ngoi nc nghin cu v chuyn
thut cho nng dn, nng thn Ty nguyn; C
Kmat thnh Vin Khoa hc K thut Nng-lm-ng Ty nguyn; B tr thc
nghin cu hng nm cho cc chng trnh v d

321
Ty ng hp vi hng pht trin
Ty ng

xc nh phng hng pht trin cng ngh sinh hc, p dng ng b tin b
khoa hc v cng ngh thc y pht

y nh v sp xp li t chc
v i nc. Vic sp xp li
c th
th cc doanh nghip yu km, thua l.
nghip Nh nc do TW qun l
cho ch
bin v xut khu.
h nghip lm dch v k thut c ng k hot ng theo quy
ch ca cc n v lm nhim v xy dng c s h tng, c nh nc u t vn.
thc mnh tim nng vn c
c ngn hng v
cc t chc tn dng cho vay b sung vn sn xut kinh doanh dch v. Thc
uyn, i hc Lt, i mi ni dung o to ph
uyn. C chng trnh chuyn giao cc tin b k thut v cng ngh sn
xut cho ng bo Ty nguyn.
Quyt nh s 960 ngy 24/12/1996 v nh hng di hn v k hoch 5
nm 1996-2000 trong c cc quy nh v:
S dng cc ging la lai, ng lai c nng sut cao,
Khuyn khch pht trin v ng.
Pht trin h thng khuyn nng, khuyn lm t tnh n bn lng.
Quyt nh s 362/TTg ngy 30/5/1996 v ph duyt phng hng, mc
tiu, nhim v ca hot ng khoa hc v cng ngh giai on 1996-2000, trong
trin nng thn min ni; s dng hp l
ti nguyn thin nhin; xy dng v pht trin cc tim lc khoa hc v cng ngh,
nng cao cht lng sn phm.
6.5.4. Chnh sch khuyn khch pht trin cc thnh phn kinh t
Ngh nh 12/CP ngy 2/3/1993 Ban hnh qu
mi c ch qun l cc doanh nghip nng nghip Nh
c hin theo hng sau:
Nhng doanh nghip quan trng, sn xut sn phm xut khu cc vng
trng im, c hiu qu v c kh nng vn ln c ng k li.
Gii
Chuyn giao phn ln doanh nghip nng
a phng qun l, ch gi li mt s doanh nghip quy m ln gn vi
Nhng doan
C c doanh nghip phi i mi theo hng khai
ca doanh nghip cng nh ca cc h nng dn.
S rung t do doanh nghip qun l th thc hin khon n nh lu di
cho ngi lao ng hoc h thnh vin doanh nghip.
Ngh nh 14/CP ngy 2/3/1993 Ban hnh quy nh v chnh sch cho h
sn xut vay vn pht trin nng-lm-ng -dim nghip v kinh t nng thn.
Quy nh cc h sn xut c nhu cu vay vn v iu kin th

322
hin ch
do
chnh
trong quy nh:
ch bin, xut khu vi quy m ln, phc
v ngh
ng c rng trng
pht tr
Bao gm 10 chong v 56 iu quy nh v cc vn c
th lin
trong c 2 ngh nh quan trng.
gm cc chnh sch v t ai (min, gim tin thu t) v thu (min gim thu
doanh
Ngh nh 16/CP ngy 21/2/1997 v chuyn i, ng k hp tc x v t
chc h
trn c s
xem
s vn pht trin nng
nh khuyn khch kinh t h, hp tc x,
trang tri chn nui quy m va v ln... ph
quy m ln hoc lin kt vi cc thnh phn kinh t khc u t
trung du, min ni, ven bin...
o vay trc tip n h sn xut, m bo nguyn tc c hiu qu kinh t-x
hi, khng phn bit thnh phn kinh t, u tin cho vay thc hin cc d n
ph ch nh. u tin cho vay cc h ngho, cc h vng ni cao, hi o,
vng xa, vng su, vng kinh t mi, vng ng bo dn tc tp trung.
Quyt nh 329-TTg ngy 27/5/1995 ca Th tng Chnh ph v vic
chuyn giao cc nng trng, lm trng cho a phng qun l
Trn c s ca Ngh nh 12/CP cc b (Nng nghip v cng nghip thc
phm, Lm nghip) thc hin vic chuyn giao cc nng trng, lm trng v cc
c s dch v c lin quan cho UBND tnh, thnh ph qun l theo lnh th.
Gi li mt s cc n v phc v
in cu khoa hc, sn xut v gi ging gc, mt s lm trng c rng t
nhin hoc rng trng phc v nghin cu khoa hc; lm tr
in vng nguyn liu; lm trng sn xut nguyn liu giy, g tr m.
Ngh nh s 50/CP ngy 28/8/1996 v thnh lp, t chc li, gii th v ph
sn doanh nghip nh nc (thay th Ngh nh 388/CP) a ra cc quy nh v
vic thnh lp, t chc li, gii th v ph sn doanh nghip nh nc.
Lut Hp tc x:
quan n cc Hp tc x, lin hip hp tc x. Lut khng nh: Nh nc bo
h quyn li hp php ca hp tc x, m bo quyn bnh ng ca hp tc x trong
sn xut, kinh doanh, dch v; thng qua hp tc x thc hin cc chnh sch gip
, h tr x vin xo i gim ngho, thc hin bnh ng cng bng v tin b x
hi. Cc vn bn di lut c ban hnh
Ngh nh 15/CP ngy 21/2/1997 v khuyn khch pht trin hp tc x bao
thu, li tc) vay vn v cc chnh sch o to (cn b hp tc x c min
tin hc ph ti cc c s o to ca nh nc.
ot ng ca lin hip hp tc x trong quy nh cc hp tc x ang hot
ng hoc ngng hot ng u phi tin hnh thnh lp cc ban tr b
xt vic gii th hoc ng k li hot ng di Lut hp tc x.
Ngh quyt 06-NQ-TW ngy 10/11/1998 v mt
nghip v nng thn trong khng
t trin kinh t trang tri kinh doanh vi
theo tng d n c
th khai thc, s dng c hiu qu cc loi t trng i ni trc, t hoang ho

323
Ring Ty nguyn (trong c Kon Tum), Q 656/TTg xc nh i mi cc
doanh nghip nh nc vi cc ni dung nh sau: Tin hnh sp xp li h thng cc
nng l
ng dn v gip cc a phng c n t chc li h
thng
ho dn
bo v v pht trin rng;
c khc phi ng vai tr nng ct trong vic huy
ng vn, cung cp cy ging, con ging v vt t m bo cht lng, hng dn k
thut v
anh nh c c quan tm rt
nhiu. nh canh nh c l mt trong bn ni dung c bn ca Quyt nh 327-CT
/ ng b trng. Nm 1995 theo quyt nh
556/TT
s ch trng, bin php tip tc pht trin kinh t - x hi min
ni, Ch
ao gm nhng ni dung sau:
trm x, xy dng trng hc,h thng in... n nh cuc sng.
bo yn tm sn xut tng thu nhp.
m trng v c s cng nghip ch bin lm sn, B Nng nghip v Pht
trin Nng thn ch o, h
cc lm trng, x nghip ch bin lm sn theo hng: ch gi li mt s t
cc lm trng c iu kin m bo yu cu mi v bo v rng v kinh doanh rng
theo Ngh nh 388/CP. Cc lm trng khc phi chuyn thnh cc n v lm nhim
v lm sinh, khuyn lm hoc tr thnh ban qun l rng, cung ng dch v c
B Cng nghip bn c th vi B Nng nghip v Pht
trin Nng thn, cc tnh Ty nguyn quy hoch v xy dng cho c vng nguyn
liu giy v xy dng d n u t c s sn xut ging c cng sut ln v hin i
ti Ty nguyn; Cc tng cng ty lm nghip, cao su, c ph, ma ng, bng, du
tm t v cc doanh nghip nh n
o to cn b k thut cho cc chng trnh c lin quan.
6.5.5. Mt s chnh sch x hi
V nh canh nh c
Ngh quyt 22 ca B Chnh tr thng 11/1989 v Quyt nh s 72-HBT
ca Hi ng B trng ngy 13/3/1990 nh c
ngy 15 2/1992 ca Ch tch Hi
g v iu chnh b sung quyt nh327/TTg tch nh canh nh c ra khi
chng trnh ny. V sau chng trnh nh canh nh c c lng ghp vi cc
chng trnh khc. Cc vn bn lin quan c th k n: Ch th 525/TTg ngy
2/11/1993 v mt
th 393/TTg ngy 10/6/1996 v quy hoch dn c pht trin c s h tng ,
sp xp sn xut vng dn tc v min ni... D th hin rt nhiu vn bn khc
nhau song chnh sch nh canh nh c b
- Vn ng ng bo du canh du c n nh i sng, xy dng ni c tr lu di.
- Bng ngn sch v cc ngun huy ng khc gip ng bo xy dng cc
c s h tng thit yu nh ng giao thng, thu li, khai hoang rung t lp
vn, xy dng
- Tuyn truyn ph bin kin thc sn xut mi.
- Kt hp giao t giao rng cho ng
- H tr ban u cho ng bo v lng thc v mt s nhu yu phm khc.

324
- Xo i gim ngho xy dng trung tm cm x.
Trong nhng ni dung trn, xo i gim ngho l mt ch trng c lng
ghp vi nhiu chng trnh khc nhau nh Chng trnh 327, chng trnh 120 v
lao ng, vic lm, chng trnh nh canh nh c, nc sch, thanh ton mt s
bnh dch, h tr ng bo c bit kh khn....
Ngy 23/7/1998 Th tng Chnh ph ban hnh Quyt nh 133/1998/QQ-
TTg v
c, di dn, kinh t mi...
quyt vic lm cho ng bo, m mt s
- ng bo cc x c bit kh khn cha bnh khng mt tin, hc sinh
ch.
6.5
vi ng bo sng
vng rng phng h, m bo cho ng bo sng khng phi tip tc ph rng
lm anh nh c
cho p xen k vi rng. Mt
s a phng kin ngh nng mc gi trng v chm sc rng.
ph duyt chng trnh mc tiu quc gia v xo i gim ngho trong
phm vi 1715 x ngho. Ni dung l u t c s h tng, h tr sn xut v pht
trin ngnh ngh; cung cp tn dng cho ngi ngho; h tr v gio dc, y t;
khuyn nng; khuyn lm; nng cao trnh i ng cn b lm cng tc h tr xo
i gim ngho, cn b x ngho; h tr nh canh nh
Ngy 31/7/1998 Th tng Chnh ph k Quyt nh 135/1998/Q-TTg v
chng trnh pht trin kinh t - x hi x c bit kh khn vi mc tiu nng cao
nhanh i sng vt cht, tinh thn cho ng bo cc dn tc cc x c bit kh
khn min ni v vng su, vng xa, gp phn m bo trt t an ninh quc phng.
Ni dung c bn ca quyt nh 135/TTg nh 133/TTg song b sung thm:
- Quy hoch b tr li dn c ni cn thit.
- Xy dng trung tm cm x theo Quyt nh 35/TTg
- Giao t, giao rng kt hp chng trnh 5 triu ha rng.
- Cc nng lm trng quc doanh tip nhn lao ng v giao khon, gii
vng kinh t mi tip nhn lao ng ca
ng bo.
- Tr gi, tr cc cc mt hng thit yu.
- u tin cc chng trnh quc gia u t vo cc x c bit kh khn.
c cp sch v.
6.5.6. Kin ngh mt s gii php v chnh s
.6.1. Chnh sch, giao t, khon qun rng
Kin ngh nng cao n gi khon qun bo v rng i
nng ry, c c ch h tr bng ngun ti chnh t cc d n nh c
ng bo n nh sn xut trn din tch t nng nghi

325
C c ch r rng v quyn li c hng trn s tng trng ca rng c
gia ch thc s tham gia qun l rng.
cc a phng lm nhanh vic o c t ai,
xc nh ranh gii t nng nghip v lm nghip, sm c phng n quy hoch sn
n s dng t t tin hnh
nhanh vic giao t trng rng v cc cy cng nghip khc.
C c ch cho vay khng li i vi cc d n trng rng nguyn liu theo
chu k kinh t trn t c giao, iu ny l hp l do dn ngho thiu vn, cc a
phng xut c ch c th trnh Chnh ph c c ch min hoc gim thu t
i v nh lm
kinh doanh lm nghip t kim t, kin ngh cho min
h cp b r gii to n b
t Ng 163 P h
y nh v huy su vai tr
cc t chc lm nghip nh lm tr oanh, ban qun l rng, c quan kim
cng cc uy c d v

ng hn in (vt qu 30 ha) i vi cc doanh

nghip lp trang tri kinh doanh nng, lm nghip trn c s cho php mua bn,
g c i, an i
h t h ho qui m ln. Cc trang tri
cng c vay vn tn dng Nh nc.
6.5.6 hnh sch pht trin cng nghip
Kin ngh Chnh ph c phng n dn xo b ranh gii cng nghip trung
g ng b g n
r quy hoch, trnh lng ph trong u t.
th m s y
dng c s h tng, x l cht thi cho cng nghip, bo v mi trng.
i vi cc d n c cng ngh cao thu ht cng ngh cao
v g u v
6 d
r rng, quy nh quyn li c hng ca cc nh u t thc
x
o khon, dn yn tm, thy r c li
V mt iu hnh: kin ngh
phm trn t giao cho dn, ng bo xy dng d
i cc d n kinh doa nghip.
Vi cc nh u t
thu hoc c Ngn sc bng gi t .
Trong Ngh nh 02/CP rc y v h nh /1999/NC qui n
qu n giao t, khon rng l c p chnh quyn
ng quc d
t n. Nn b ng
lm cng c tham gia cp chnh q n khi xt p quyn s ng t
kho n qun bo v rng.
Nn c chnh sch m r
san nhng t ai, lin doanh, lin kt gia c trang tr gia cc tr g tri v
t c c kinh t Nh nc m rng sn xu ng
.2. C
n , cng nghip a ph ng vic thn ht qun l cc ngnh cng nghip
t T ung ng trn c s pht trin theo
Cn tin hnh quy hoch cng nghip nh cc c , trn c x
Min gim thu
n i cc vng kh khn, vn ni, vng s ng xa.
6.5. .3. Chnh sch u t, tn
C c ch
ng
y hi ho u t c s h t ng nh giao thng, mng l i in, thu in, cp

326
nc, trng hc, y t, cc cng trnh vn ho thng mi dch v v.v.. thu ht
vn u t ca t
Thi gian thu t di hn, c th min hoc gim thu t, thu kinh doanh
o la
Nghin cu c ch h tr u t cng nghip ch bin hng xut khu ca
ng ng; nghin cu xy dng
im thu i vi doanh nghip c phng
n y dng mi cc thit b cng nghip v.v.
u t t vng
vn u t
min i ngho, hot ng nh mt x nghip cng ch trong giai on
u, ng bi o c cc d n
t
t cho nghin cu khoa hc trong lnh vc tin b ging, ch
bin nng lm sn cht lng cao h mi vo vng kh khn. Xy dng
danh mc u tin h tr u t cho cc c s sn xut kinh doanh nghin cu ci
n, p dng tin b k thut.
Cn u t ln hn na cho h thng gio dc o to c bit ch n
ng bo dn tc bi dng ngun nhn lc.
6 sch v x
i io
g t l cc cn b i cc thn b v lng, ph cp, qui
nh gii hn, thi gian hot ng, ch hu tr... khc phc tnh trng thiu
b
Cp kinh ph thuc ban u cho cc trm y t x phc v ngi ngho, tng
g, h ng hn, vim gan B, st rt
ang c nguy c tng ln khu vc ny.
gho in ngh theo
chu k sn xut, nng mc h t m nh cc d n nh canh nh c ln 3
u n t 3-5
triu ng/h.
6. 6. T chc thc hin
Thc hin cc chng trnh mc tiu quc gia, cc tnh trong vng hng
cch lm n v n v cc
nhn.
tu the i hnh u t.
v ni nh h tr li sut vay bng ngn sch a ph
qu h tr pht trin cng nghip
u t ci to, nng cp hoc x
, min g
C c ch c bit v tn dng , li su i vi cc d n ti
ngho v cc d n ca ngi ngho. C th thnh lp cc c quan t
ph cho ng
dn tng bc c h dng to ngi dn t lp
ph trin ca mnh.
Tng cng u
, a cng ng
ti
6.5. .4. Mt s chnh hi
C chnh sch u thu ht g vin, cn b, y t n vi vng su,
vn xa, c bi hot ng t n
cn hin nay.
kinh ph v tim chng m rn vc xin p ng t, th
Mt s kin ngh c th v vn xo
r l
i gim n : k c vay
tri /h, vn h tr ng bo dn tc c bit kh kh ngh nng 1 ln
dn ngi ngho khuyn ng-lm, tng cng c s t cht

327
trng hc, bi dng gio vin, ph cp cp I v xo m... Cung cp cho ng bo
c n tr em trong tui n tr
sn thc khoa hc k t, vn
ho-x hi, ch ng vn dng vo sn xut v i sng; hn ch c phn ln cc
iao c gii v ng dn sinh
kinh t n cc trung tm cm x; thc y pht trin th trng nng thn.
ng trnh, d n khc cho xo i gim
tc t rng lp cc trnh
c c xen k gia cc x, b tr lng
p mt h tr h n
thi cng, lng ghp kinh ph s nghip, vn tn dng...
c p
t ng n, n nh dn c t; n
tra bin gii, gi vng an ninh chnh tr vng bin cng, bo v ch quyng ton
vn lnh th quc gia, bo m cho dn c vng bin gii c an ton v ch , an
ng b n s
t v i sng
n x hi c trt
v ch
l l c lng thanh nin cc hot ng tun
s ging, thm nh, trng r ...
hm v cha bnh cho dn.
ung tm nhn dn xy dng cc im
vn h thanh, truyn hnh.
1
1 ch
yn giao thng trong vng.
g v

ng Lt thuc tnh Thanh Ho di 112 km.

(K m 9 km.

c sinh hot, thu ht trn ng, i b phn ng
bo c bi dng, tip thu kinh nghim xut, kin thu
dch bnh x hi him ngho; c ng g thng cho xe
Cn tin hnh lng ghp cc ch
ngh o. Vic b tr lng ghp theo
ng ni dung trn cng a bn, b tr u t
nguyn : trnh u t cng
gh ngun lc trn cng a bn n ung tm cm x y n anh ti
Cng c mi quan h c n bin hng vi dn. n bin phng l ch
da in cy nhn dn xy d thn b , pht trin s n xu
bin phng thng xuyn tun tra bin gii v phi hp vi lc lng dn qun tun
ton v h tng sn xut v x h i; ngoi ra n bin ph cn c cn , chi
gip dn v sn xu nh:
- Hng dn k thut m
n nui
i trong s ut nng ng p bao gm trng
- Phi hp vi chnh quyn c bit
tra, inh hot vn ho, ng dng k
- Thm hi nhn dn cc n
thut mi v
gy l, tt, k
c ng
- Cc n bin phng thc
o, thng mi, y t, truyn
s l tr
6.6. . Cc d n u tin
6.6. .1. Cc cng trnh giao th
Nng cp cc tu
ng, bu nh
Nng cp cc cu trn cc
Hon thnh ng H Ch
ng Hi Xun-M
tuyn giao th
Minh.
ng tron ng.
Quc l 217 Thanh Ho m 27-k 4) di 67
ng Bi Thng Bt Mt thuc tnh Thanh Ho di 60 km.

328
nh H m

1 n
th in i



im

sut



u t
ng Lang Chnh-Yn Khng thu c tnh Tha o di 41 k .
Mng vin thng nng thn cc tnh.
H thng thng tin th h 3.
6.6. .2. Cc cng trnh thu in v cng ghip
Bng 6-3. Thng k cc cng trnh y li thy v cng ngh p
TT Tn cng trnh a Cng Thi gian
1 Thu in Ro Qun Qung Tr W .0 70M 2001-2005 1,998
2 t h Ho 97MW 1,400.0 Thu in Ca Than
3 Thu in A Vng 1 Qung Nam 170MW 2.0 2003-2007 3,24
4 leikrng um 110MW 2003-2007 2,472.0 Thu in P Kon T
5 Thu in Bn L MW 0.0 Ngh An 300 2004-2008 4,20
6 Thu in Thng Kon Tum 220MW .0 Kon Tum 2005-2009 2,948
7
D n in kh ho nng thn
Cc x
c i
ch
n li
2001-2005 a
8 Nh my sn xut s a Thanh Ho .0 0,15tr.T/h 2004-2007 700
9 D n sn xut Xt Min trung ,1tr.T/h 2004-2006 400.0 0
10 Lp bo co nghin cu tin
kh thi v bo co kh thi
0
m st Thch Kh v lin
hp luyn kim
H Tnh 2002-2005 50.
11 mng Sng Qung Bnh 1,4tr.T/h 2002-2005 2,877.7 Nh my xi
Gianh
12 Nh my xi mng Cam L Tr 1,2-
1,4tr.T/h
2005-2007 3,000.0 Qung
13 Nh my bt giy Kon Tum Kon Tum 13 vn T/h 2004-2006 3,422.0
14 Vng nguyn liu giy Kon
Tum
Kon Tum Tr.64.104
ha
2001-2010 1,025.0
BV:72.859
ha
15 Nh my giy,bt giy Thanh Ho 6 vn T/h 2005-2007 3,100.0
16 D
H
y chuyn nc da c c
Tnh
H Tnh 5000T/n 2005-2006 80.2
17 Nh my sn xut nc da
c
Thanh Ho 6000T/n 2005-2007 136.0
c Thanh Ho
18 N

h sn xut nc c chua
c c Thanh Ho
Thanh Ho 4000T/n 43.0
19 Nh my hp Thanh Ho 60.0 Thanh Ho 15.000T/n
20 D
T
63.0 n ch bin tinh bt sn Thanh Ho 15.000T/n
hanh Ho
21 D n ch bin tinh bt ng
Thanh Ho
Thanh Ho 10.000T/n 56.0
22 D
xut khu Thanh Ho
n ch bin gao, c ph Thanh Ho 10 vn T/n 100,0

329
6.6.1.3
cng trnh v d n (t 1996 n 2015)
Thi gian u t
. Cc cng trnh v d n
Bng 6-4. Cc

TT

Tn cng trnh

a im

Cng sut


1 Chng trnh xo i gim
ngho v vic lm
Cc tnh 2001-2005 16,000.0
2 C
v
hng trnh nc sch v
sinh mi trng nng
thn
Cc tnh 2001-2005
3 D n cng ty cao su H
Tnh
H Tnh 1.500ha 1998-2012 256.0
4 D n cng ty cao su Qung 3000ha
Qung Nam
2001-2012 100.0
Nam
5 Trng mi cy n qu Cc tnh 130.000ha 1.950.0
6 D n trng mi 5tr ha rng Cc tnh 5 triu ha 1996-2010 32.000,0
7 Khu vc lm nghip v
v rng u ngun
bo Thanh
Ho,

Qung
Tr, Kon
tum
8 Nng cao mc sng v bo
v ti nguyn thin nhin
k
Lk,Gia
Lai, Kon
Tum
2004-2009 1,380.0
9 Vng nguyn liu giy Thanh
Ho
85000 ha 2001-2010 645.0
10 Cc vn quc gia Cc tnh
11 Trng rng ti H Tnh H Tnh 16000 ha 2002-2015 200.0
12 Trng rng Ngh an
13 Trng rng Tha thin
Hu

14 Trng rng Kon tum
15 Trng rng Qung
Nam

16 Trng rng Qung tr
17 Trng rng ti Qung Bnh Qung
Bnh
5000 ha 2002-2015 65.0
18 Trng rng trn t ct 2
tnh Nam Trung B
Qung
Nam, Ph
Yn
3670 ha 166.2
19 Trng rng phng h 5 tnh
min Trung
Qung Tr,
TT- Hu,
Qung
Nam,
Qung
Ngi, Ph
Yn
30000 ha 2002- 2006 250.0
20 H T Trch TT- Hu TN 25000
ha
2002- 2007 1,300.0

330
21 H Ca t 009 5,100.0 Thanh
Ho
TN 50000
ha
2003- 2
22 H Sng o Ngh An T2285 ha 1996- 2004 140.0
23
Tuyn Ho v knh Bc h Bnh
Cm cng trnh thu li Qung T350 ha 50.0
Vc Trn
24 H thng Tiu thoi l H
T
35.0
rung
Thanh
Ho
Ti14000 ha
25 H Hao Hao Thanh
Ho
T800 ha 2003- 2005 40.0
26 Sa cha nng cp h Khe Ngh An T5800 ha 70.0
- Tn K, h Vc Mu
27 H Tu Voi, h Khe Giao H Tnh T1600 ha 2003- 2005 65.0
28 H Qung
Bnh
TN,T11900
ha
2001- 2006 369.0 Ro , h Bang
29
L
H i T, h Mi (Cam
), h Sng Nhng
Qung Tr T2.541 ha 2002- 2005 114.0
30 H ng Tin, h Tn An Qung T1400 ha 2002- 2005 90.0
Nam
31 H
h
T4.400 ha 2001- 2006 186.0 c Yn; h k Lt;
c Pht- c Li;
Kontum
kRnGa
32 H A Trm; h Bn Qung Tr T1700 ha 2003- 2006 90.00
33 Qung Tr 10000 ha 2003- 2005 50.00 bao vng ng Hi Long
34 p Sng Ln Thanh T6500 ha 2001- 2007 190.0
Ho
35 Cng im v H thng

T20.000 ha 2002- 2006 100.0

k nh trc sng Nghn
H Tnh
36

- Hu 2003- 2005 36.0 Vin khoa hc x hi khu

v c min Trung
TT
37
bo, d bo l lt Vit
N
Qung Tng cng h thng cnh T
Ngi tr ra
am- giai on 1 Bc
38 Tng cng trang thit b
cho mng li iu tra c
bn Kh tng thu
Cc tnh Thit b 20.3
vn
39 D n khi cng 2001- 2005
40 Trm Raa thi tit ng
H
Qung Tr Thit b 21.2
41 Tng cng h thng d
bo, cnh bo l lt Vit
Nam- giai on 2
Cc tnh Hin i
ho thit b
2003- 2005 70.5
42 Trng i hc Hu TT- Hu 7.000 sv 2003- 2008 250.0
43 D n xy dng mi v kin 61 tn
c ho tr
c
h, 67.500 2003- 2005 4,032.0
ng hc, lp hc
p tiu hc, trung hc c
s, trung hc ph thng
thnh ph phng hc
44 Trng i hc Hu TT- Hu 5.000 sv 1999- 2004 69.0
45 Trng i hc Hng c Thanh
Ho
8.000 hs 1998- 2010 350.0
46 Trng i hc Vinh Ngh An 12.000 sv 29.7

331
47 Trng cao ng s phm
K thu
Ngh An 3.000 hs 2002- 2008 75.0
t Vinh
48 Trng cao ng s phm
K
Kon Tum 1.200 sv 2001- 2005 30.0
on Tum
49 Tr
ng
ng trung hc cng
hip Hu
TT- Hu 1.500 hs 2003- 2007 190.0
50 Tr
s
ng Dy ngh thu hi
n
TT- Hu 1.200 hs 2004- 2007 60.0
51 Tr ut nghip v
G
Trung
Ngh An 1.500 hs 2003- 2005 70.0 ng K th
iao thng vn ti min
52
min Trung
Trung tm y t chuyn su Min
Trung
1.300gg 2002- 2005 180.0
53 N
t
ng cp bnh vin a khoa
nh Thanh Ho
Thanh
Ha
620gg 1995- 2005 100.0
54 B
ng Hi
05 30.0 nh vin Vit Nam- Cu Ba Qung
Bnh
2003- 20
55 Bnh vin 268 Qung Tr 300gg 2003- 2005 22.0
56 D n di tch Hu TT- Hu 1996- 2010 720.0
57 Trng tu khu di tch Lam
K
Thanh 1996- 2005 100.0
inh, Thnh Nh H Ho
58 Di tch i b Hin Lng Qung Tr Tn to di
tch
2002- 2005 42.0
59 T
th
i nh c dn vng h
u in Bn L
Ngh An 12.000
ngi
2002- 2005 500
60 Xy dng c s h tng
phc v khu du lch Phong
Nha- K Bng
Qung
Bnh
31.5 km 2003- 2003 53.4
61 K
Bnh
hu du lch Bang Qung 2001- 2005 150.0

gh v qun l bo v rng bn vng
n u t cho cc khu rng c dng ht hn giai
o
hn cc loi cy bn a phc v chng trnh trng rng.
6.6.2. Cc d n n
1) Xy dng d n vng m cho cc Vn quc gia v Khu bo tn thin
nhin trong khu vc.
2) Xy dng b xung d
n u t.
3) Xy dng qui ch qun l rng c dng v chng trnh bo v a dng
sinh hc trong vng.
4) C
5) Nghin cu xy dng cc m hnh canh tc trn t dc, m hnh vn
rng trang tri.
6) Nghin cu xy dng cc m hnh lm nghip cng ng trong ngi
dn tham gia qun l bo v rng v sn xut lm nghip.

332
7) T chc cc lp tp hun v qun l bo v rng, gio dc v mi trng
v bo tn a dng sinh hc.
8) Cng c v t chc li h thng cc lm trng quc doanh qun l
bo v
ghin cu phc hi rng t nhin, xy dng tiu chun qun l rng
bn vng v p dng cc bin php lm sinh ph hp.
ging v k thut lm sinh.
v khai thc s dng rng hp l v c hiu qu.
9) Kin ton t chc b my qun l bo v rng cc Vn quc gia v
Khu bo tn thin nhin ng thi khai thc tim nng du lch sinh thi trong vng.
10) T chc li x hi ngh rng, lm nghip cng ng tng khu vc nhm
p ng nhu cu phng h v bo tn a dng sinh hc.
11) N
12) Nghin cu tuyn chn tp on cy trng rng thch hp cho tng dng
lp a v chuyn giao cng ngh trng rng thm canh trn c s nh gi t,
13) Nghin cu xy dng v pht trin cc m hnh lm nghip cng ng v
tng cng cc hot ng khuyn lm, ph bin k thut.

333
Mt s kt lun v kin ngh
I. Cc dng ti nguyn v thc trng nhn t quan im pht trin bn vng


- , huyn B Trch v L Thy chim 0,08% tng
- im 2,8% tng din tch phn b Ngh An,
-
-
-
-
t.

rng theo tiu ch pht trin bn vng m ch thng k theo hin trng. Ngha l
trong s din tch t nng nghip thc cht c c mt t l ln l t lm nghip
song do nn ph rng lm nng ry lu di nn bin thnh cc nhm t trn
ni cao v nhm t xi mn tr si .
t nng nghip cc huyn bin gii Bc Trung B chim mt t l nh so
vi
cng h hin trng
t nng nghip hin nay t ra mt bi ton ln v nhn thc v cc gii php
1. Ti nguyn t
Trong vng nghin cu c 11 nhm t quan trng:
- Nhm cn ct ven bin, ven sng Qung Bnh vi 20.411 ha, chim 0,55%
tng din tch.
Nhm t mn: 5671ha
din tch cc nhm.
- Nhm t phn: 5.586 ha, chim 0.15% tng din tch phn b 3 huyn B
Trch, Qung Ninh, L Thy.
Nhm t ph sa: 103.187ha ch
H Tnh, Qung Bnh, Kon Tum.
- Nhm t xm bc mu
Nhm t vng
Nhm t mn vng trn ni
Nhm t mn trn ni cao
- Nhm t thung lng dc t
Nhm t xi mn tr si
Nhn chung, cht lng t trong cc huyn bin gii ang b suy thoi ng
k v: dy tng t mn, gim hm lng hu c dn n gim cc nguyn t
dinh dng trong
C c nhm t nng nghip v t lm nghip hin vn cha phn nh r
di n tch t t nhin. V vy, khng th m bo an ton lng thc cho cc
ng dn c a phng. ng thi mun pht trin bn vng t

334
kh
lm ng
2.
70 88%, Sng Lam chim 53 75%,
Sng Tr Khc Thu Bn 68-70%, Ty Nguyn 58.5%.
-
4 khu vc:
thng V nm sau.
thng V n thng VII thng xut hin
gi Lo kh nng gy hn hn nng n.
thng I
kit ko di 8 thng t thng XII
n
tc tru
V i v
3.
xy dng h thng tiu ch pht tr
bn vng.
trong k
h c xu th gim do
dn ph rng lm nng ry v khai thc g tri php. Tuy nhin, nhng vng c d
n ngoan v quy hoch v khai thc hp l trong mi quan h vi din tch t
hip.
Ti nguyn nc mt: Khu vc bin gii 8 tnh Bc Trung B c 7 h thng
sng ln vi tng s con sng t cp I n VI l 637 con sng. Mt thay
i t 0,49km/km
2
(sng Dabla Kon Tum) n 1,69km/km
2
(sng Ty Hiu
Ngh An).
c im thy vn c th hin qua 2 ma
- Ma ma l: 3 thng ln nht l VIII, IX, X: ma l chm dn t Thanh Ha
n Qung Nam. Tng lc nc ma l chim kh ln so vi dng chy c
nm: Sng M - Sng Chu chim
Ma kit: 3 thng kit nht l thng II, III, IV. Ma kit c th c chia lm
+ T Thanh Ha n bc Ngh An: ma kit ko di 6 thng t thng XI n
+ T Ngh An n Qung Bnh: ko di 9 thng t thng XII nm trc n
III nm sau. Trong thi gian ny t thng V
+ Khu vc nam Qung Bnh n Qung Nam ma kit ko di 8 thng t
n thng VIII.
+ Ring Ty Nguyn ti sng akbla ma
th ng VII nm sau.
Tng lng nc ma kit trung bnh chim 33.7%, trong 3 thng kit lin
ng bnh chim 8,3% (thng I, II, III i vi khu vc pha Bc v thng III, IV,
i khu vc pha Nam).
Ti nguyn rng v a dng sinh hc
che ph rng c ti chn lm tiu ch quan trng, chim trng s
in bn vng v quy hoch nh hng pht trin
Hin ti che ph trung bnh ca khu vc nghin cu l 56,1%, dao ng
hong 23,5% (huyn Hng Ha) n 73,0% (huyn Minh Ha).
N n chung, che ph rng rt thp, nhiu vng ang

335
n trng rng th din tch rng c tng ln, ng thi chnh sch giao t giao
rng to iu kin thun li qun l, bo v v trng mi lm cho rng c
phc hi v pht trin nhanh chng.
a dng sinh hc l mt dng ti nguyn c th lin quan n h sinh thi
rng. a dng sinh hc di bin gii
ng Nha
K Bng, kRng, k Pin, Ngc Linh v Ch Mom Ry. Tnh a dng c th
hin tr
T Thanh Ha n Kon Tum h thc vt rt phong ph gm khang 194 h,
723 ch
khu h ng vt giu loi nht ca
n nc ngt, ng vt ph du, ng vt y.
th, 137 loi chim, 25 loi b
st 326 loi Phong Nha K Bng
c 5 , 113 loi th, 302 loi chim, 81
loi b st v lng c, 72 loi c.
4.
t dng ti nguyn quan trng i vi quy hach,
kha
loi hnh khong sn c tr lng v cht lng nh:
-
- n Ty Thanh Ha
- Vng: Bin gii tnh Ngh An, B N, Tam Chinh Ph Sn, DakSa
365g/m
3
, bin gii tnh Kon Tum.
- Qung phng x: Qung Uran, Thori A Li, Nng Sn l ni cha Uran
c trin vng nht.
pha ty t Thanh Ho n Kn Tum c th
hin ch yu cc vn quc gia, khu bo tn thin nhin v di sn thin nhin th
gii nh: P Hu, P Lung, Xun Lin, P Mt, P Hot, V Quang, Pho
n cc mt: thm thc vt, h thc vt, ti nguyn thc vt, h ng vt v
ngun gen.
i v 1438 loi thc vt bc cao, trong c 60 loi qu him c a vo
sch Vit Nam nh Cm lai, Trc, G, P mu, Mun, Lt Hoa, Lim, Sn, Tu....
Khu vc nghin cu l mt trong nhng
c ta gm th, chim, b st, lng c, c
Ti khu bo tn thin nhin P Mt c 64 loi
v 15 loi lng c. khu bo tn V Quang c
ti 68 loi ng vt c xng sng thuc 130 h
Ti nguyn khong sn
Ti nguyn khong sn l m
i thc phc v pht trin bn vng. ti kim k v nh gi li ton b cc
- Qung st phn b huyn Quan Ha, Thng Xun, Qu Phong, Anh Sn,
Hng Kh, B Trch, L Thy.
Molipden huyn Chm Khing, Thanh Ha.
Ch km huy
- Thic, Wolfram huyn Thng Xun, Qu Phong, Anh Sn, Hng Sn,
Tuyn Ha, Tam Chinh Ph Sn (Qung Nam).
Phc Sn hm lng vng sa khong 1,

336
-
-
i.
Xun, L Thy.
ng 7730
7980kcal/kg. Than antraxit xm Nha Tuyn Ha, Nng Sn Qung Nam
rch (Bang, Troc), Hng Ha, A Li, k Gly,
a dng song phn tn km trin vng ch ng vai tr cng
ngh
thiu s

kin
ti ngu
rng, d
ng pht trin
-
cu ca pht trin bn vng.
Photphorit huyn Thng Xun, K Sn, Con Cung, Tuyn Ha, B Trch
tng tr lng xp x 1 triu tn.
- Graphit huyn Quan Ha, Hin.
Pyrit huyn Quan Ha, Lang Chnh, Tuyn Ha, Ty Qung Nam.
- Kaolin huyn Thng Xun, ng Hi, A L
- Vt liu xy dng: vi xy dng, vi xi mng, st xi mng huyn
Mng Lt, Thng Xun, Con Cung, Anh Sn, Hng Kh, Tuyn Ha,
B Trch, Hng Ha.
- qu v m ngh huyn Thng
- Than : than antraxit ng H Tnh vi nhit l
vi tr lng xp x 5 triu tn.
- Than nu, than m: Khe B Ngh An.
- Nc khong: xut l 10 im nc khong nng huyn Lang Chnh,
Thanh Chng, B T
Ngc Hi.
Khong sn rt
ip a phng. Hin nay ang din ra tnh trng khai thc khong sn ba bi,
kim sot ca nh nc lm hy hoi mi trng v lm gia tng l bn .
Vic khai thc khong sn khu vc cc huyn bin gii phc v pht trin
h t cn c kim sot cht ch v phi t trong mi quan h vi cc hp phn
yn ng vai tr ch o theo phng hng pht trin bn vng nh kinh t
u lch....
II. nh gi tng hp kinh t x hi phc v nh h
bn vng
Nng nghip l ngnh kinh t ch o cung cp lng thc, thc phm quan
trng cho i sng c dn, chim khong 60% tng GDP. C cu kinh t c
chuyn bin tch cc theo hng gim dn t trng nng nghip, tng dn t
trng cng nghip v dch v ph hp vi quan im ca ti.
- Ngnh cng nghip v tiu th cng nghip mi ch chim khong 10%GDP
ton vng cn qu thp so vi yu

337
- Mng li giao thng trong vng phn b ch yu theo chiu ng Ty v
Bc Nam. c bit ng Trng Sn va mi c xy dng i qua
4, 16, 20, 48, 104 v 110 to ra hng chc ca khu:
Mianma. Tuy nhin, mng li giao thng nh hin nay l cn qu tha so
n kinh t x hi ni chung.
-
c vi s dn tnh n nm 2001 l
chim 66%, Thi 16%, Mng 3%.
,
g 1/5 mt dn s trung bnh ca c
2
i chim 52,8% tng s dn trong s ngi lm vic trong
- 90%. Trong lc lao ng cng
p.
uan tm m rng. cc huyn u c
gii nn bnh him ngho phi chuyn
ln tuyn trn v gp kh khn v giao thng, ng rng trc tr.
III.
16/27 huyn bin gii cng vi hng lot cc tuyn ng xuyn nh
ng s 7, 8, 9, 12A, 1
Cha Lo, Thng Thc, Thanh Thy, Nm Cn, La Lay, A Li, Lao Bo... to
iu kin trao i hng ha gia nc ta vi Lo, Thi Lan, Campuchia v
vi vng xui, cha m bo cho s pht tri
in cho sinh hot v sn xut ng vai tr ht sc quan trng trong pht
trin bn vng song tnh n nm 2001 ton vng vi c 329/464 x c in
chim 70.91%.
- Trong vng nghin cu c 16 dn t
1.835.965 ngi trong dn tc Kinh
- S phn b dn c trong vng ph thuc vo c im phn b ti nguyn
lch s khai thc lnh th v iu kin c s h tng. Mt dn s theo iu
tra nm 2001 l 61 ngi/km
2
bn
nc. Ni cao nht l huyn Thanh Chng vi 203 ngi/km thp nht l
11 ngi/km
2
(huyn Nam Giang v Sa Thy).
- Ngun lao ng trong vng di do, s ngi trong tui lao ng nm 2001
l 969788 ng
ngnh nng lm thy sn chim 75%
nghip v dch v chim t trng rt th
- H thng gio dc c m rng n tn cc x v thn bn. n cui
nm 2001 ton vng c 1031 trng ph thng cc cp, bnh qun mi x c
2,2 trng hc. Hu ht cc x c trng tiu hc (tr mt s x huyn
A Li v Hin). Do ngho kh nn t l hc sinh b hc kh cao, c bit
cc lp trn.
- Mng li y t v ang c q
phng khm a khoa v c 97,4% s x c trm y t. Bnh qun 1 vn dn c
2,41 bc s v 22,5 ging bnh. Song iu cn ni l cht lng cng tc y
t trong vng cn qu thp do c s vt cht v phng tin khm cha bnh
thiu thn, ngho nn, thiu bc s
C s l lun v quan nim v pht trin bn vng

338
1.
Vic ngi l mt vn quan trng tc ng
n trin kinh t trn ton th gii.
yu cy khai thc hp l ti to ti nguyn thin nhin th tt yu s dn n tnh
trn l nng phc hi.
1992 xy dng c nguyn tc c bn
v pht trin bn vng: Con ngi l trung tm ca nhng mi quan h v s pht
tri
Pht trin bn vng l s pht trin 3 yu t kinh t x hi mi trng
p ng nhu cu hin ti nh cho vic p ng nhu cu ca
cc

bao gm 3 nhm:
n vng x hi
- i trng: mi trng t, mi trng
n , a dng sinh hc, s c mi
tr
IV.
c huyn min ni bin
tiu chun: che ph rng 70-80%, dc a
- gii ca bn bao gm:
Tng quan
Thng 6 nm 1972 Hi ngh Stockholm c kt lun ht sc quan trng
bo v v ci thin mi trng con
hnh phc ca mi ngi v pht
iu ni ln rng nu trnh con ngi pht trin khng tng xng vi
g con ngi s khai tc kit qu ti nguyn mt kh
Hi ngh Rio de Janeiro, Braxin,
n l u bn.
ng khng gy tr ngi
th h mai sau.
2. Cc ch tiu pht trin bn vng
Ch tiu pht trin bn vng
- Nhm ch tiu v pht trin bn vng kinh t
- Nhm ch tiu v pht trin b
Nhm ch tiu v pht trin bn vng m
c, mi trng khng kh, cht thi rn
ng, qun l v th ch.
nh hng pht trin bn vng cc huyn bin gii t Thanh Ha
n Kon Tum
- Vn quy hoch tng hp vng ni bin gii pha Ty nh hng pht
trin bn vng c tin hnh trn quan im ly ti nguyn rng l trng
tm v ly che ph rng t 70-80% tng din tch lm nguyn tc v t
tng ch o.
- Bn quy hoch nh hng pht trin bn vng c
gii c xy dng theo 3
hnh 30% v cao 200m.
H thng ch

339
+ t quy hoch bn vng: t rng (70-80%), t nng nghip ( 30%), t
nu ng v
din tch t trng cy cng nghip, cy n qu lu nin.
+ Cc yu t khc: giao thng, cc cm dn c, h cha v trm bm thy
li, c s c
m
thay i theo cc huyn c iu
(huyn Thanh Chng) n 95,6% (huyn
Nam Giang).
V. ng
-
ng sn xut).
nng lm kt hp nhm to ra h sinh thi cn bng
o
in.
4. M h du
lch ngh ngi tnh d
nghin cu khoa hc, du lch sinh thi kt hp du lch vn ha nhn vn.
5. M hnh pht trin th
kinh t si ni v xut nhp khu, dch v ca Nh nc trao i mua bn
hng ha nh ca dn, pht trin ch bin gii.
VI. Cc chnh sch v gii php nhm pht trin bn vng
1. Gii
bn vng phi thc hin bng c nh canh, nh c v phn
b li dn c ti thnh lp). T ngn
xa nhn dn min ni c thi quen du canh du c sng t cung t cp, cam chu vi
cnh ngho lm nng ry. Thi quen
ny cn ph y l mt cuc cch
mng lu d
Cc g
i trng thy sn. Trong che ph rng c tnh c din tch t r
cc im du lch, cc im khong sn c gi tr cng nghip, cc im
i trng v cc im kinh t ca khu.
- che ph rng cn c t t l kh cao v
kin a hnh c th: t 43,21%
Cc m hnh pht trin bn v
1. M hnh pht trin sn xut lm nghip
M hnh qun l lm nghip cng ng
- M hnh t chc cng ng dn tc trng rng nguyn liu (r
2. M hnh pht trin
nng lm bn vng.
3. M hnh pht trin lm nghip vng m, cc vn quc gia v khu b
tn thin nh
nh pht trin du lch vng Bc Trng Sn bao gm 4 loi hnh:
ng, du lch mo him, du lch kt hp hc tp v
ng mi ca khu nhm to ra nhng hot ng
php n nh v phn b li dn c
pht trin
mt cch hp l theo bn quy hoch (do
i, sng bng ngh hi lm v ph rng
i c thay i d kh khn n my, phi coi
i v phi tin hnh ng b.
ii php cn lu :

340
- Ch gii php quan trng
nht.
- i v heo hng iu ng dn c trong
ni b vng l ch yu.
- Thu ht lao ng t ngoi vng n tham gia vo hot ng sn xut cng
2. Gii php v hng u t v vn u t
T nm 1999 n 2001 vn t ODA c xu th tng song rt chm, tng cng
khong 30 t uyn hi Nam Trung B. Song
vng min n 01 (t 8,2 USD/ ngi nm
2000 n 7,
nh
ng t ri nha v x.
y li: ti tiu cy cng nghip, la nng, la nc trn

- t, pht thanh
ru
3. Gi

v
dc, thc hin qun l cc d n trng cy cng nghip, nui ong vng m...
i
lm nng ct trong qu trnh xy dng c s h tng.
i
- Ch trang b cc thit b my mc, cc phng tin k thut hin i t

sin n gia c trnh

vn hnh v qun l.
- Dn dn cc chuyn gia lnh ngh phi c trch nhim o to chuyn
giao cho a phng to ra mt i ng cn b khoa hc ti ch c kh nng
trng pht trin kinh t x hi l ht nhn v l
i vng su vng xa b tr dn c t
nghip thng mi, du lch v lm nghip.
riu USD cho ton vng Ty Nguyn v d
i Bc Trung B li b gim trong nm 20
56 USD/ngi nm 2001).
hng u t trong thi gian ti:
- u t pht trin sn xut: lm nghip, cy cng nghip, thng mi ca khu.
- u t pht trin h thng kt cu h tng sn xut: giao thng tnh l, huyn
l v cc
- u t pht trin th
t dc, rung bc thang, chm dt canh tc trn 1 mi dc.
u t c s h tng thuc cc lnh vc vn ha, gio dc, y
t yn hnh.
i php v o to ngun nhn lc
- o to ngun nhn lc ti ch: gio dc tuyn truyn chnh sch, tp hun
k thut trng rng, qun l rng, k thut canh tc nng nghip trn t
- u ng lc lng cn b k thut v cng nhn lnh ngh vng xui n
4. G i php v khoa hc cng ngh
c ng nghip trng v ch bin lm sn, nng sn, cc thit b y t, in nc
h hot, thy li v thy in v du lch... vi cc chuy

341
lm ch qu hng,
vng c kinh t sinh thi mi trng va m bo an ninh quc phng ton
ton tuyn bin gii.
5.
ch t ai v pht trin nng lm nghip: lut t ai, lut bo v v
cc thnh phn kinh t: doanh nghip,
- Chnh sch v giao t, khon qun rng.
- Chnh sch pht trin cng nghip.
-
hc hin
hnh.
lut do con ngi thng minh to ra cha
ng. lm c iu i hi phi c thi gian,
phi tri qua mt qu trnh chuyn bin t nhn thc n trin khai, t chc thc
hin mt cch hiu qu; t l lun n thc tin ri ly thc tin soi sng l lun
II
n quc gia v khu bo tn
h nh hng
bn qun ca mnh va thc hin c ch pht trin bn
vn lnh th
Cc gii php v chnh sch
- Chnh s
pht trin rng.
- Chnh sch khuyn khch u t, huy ng vn .
- Chnh sch khoa hc cng ngh.
- Chnh sch khuyn khch pht trin
cc d n, h gia nh.
- Chnh sch v nh canh, nh c.
- Chnh sch u t tn dng.
Chnh sch v x hi: thu ht gio vin, bc s n vng su vng xa.
6. Gii php t chc t
Trin khai mnh cc d n u tin v:
+ Cc cng trnh giao thng, bu c
+ Cc cng trnh thy in v cng nghip
Pht trin bn vng l mt quy
ng 3 yu t quan trng kinh t - x hi v mi trng, kinh t pht trin, x hi
vn minh v mi trng bn v
dn dn Pht trin bn vng tr thnh mt nguyn l v m hnh hon ho, mt xu
th pht trin tt yu khch quan.
V . Cc d n cn u t
1. Xy dng m hnh kinh t vng m cho cc v
thin nhin.
2. D n phc hi cc khu rng c dng (theo bn quy hoc
pht trin bn vng).

342
3. D n trng trm hng vng m.
4. D n nui ong v trng cy n qu lu nin lu nm trong vng m.
6. D n trng nguyn liu giy v xy dng nh my giy lin huyn.
8. D n pht trin du lch l hnh bn vng.
h sinh thi.
0.
1.
loi cy bn a phc v chng trnh trng rng.
II
hin, mi trng, kinh
Ti nguyn rng phong ph, a dng v sinh hc v cnh quan.
ng ln.
C nhiu ca khu vi Lo.
B- Hn ch
Thng xuyn chu tai bin thin nhin.
Ti nguyn khong sn phn tn, quy m nh.
p rt t, che ph rng thp do cht ph rng ba bi.
5. D n trng vn cy dc liu.
7. D n nh gi tc ng ng Trng Sn.
9. D n pht trin du lc
1 D n pht trin du lch mo him vng di sn thin nhin th gii vn
Quc gia Phong Nha K Bng.
1 D n nghin cu p dng k thut lm rung bc thang canh tc la nc
trn t dc v chuyn giao cng ngh.
12. Chn cc
V I. Kt lun chung
1- Tim nng v hn ch v ti nguyn, iu kin t n
t-x hi ca khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n Kon Tum nh sau:
A- Li th
Vng u ngun, nc nh ca ton b di min trung Vit nam.

C nhiu vn quc gia v khu bo tn thin nhin.
Thy n
C h thng ng H Ch Minh.
a dng v dn tc v vn ha.
Mc phn ct v phn d a hnh ln.
C cu kinh t cha hp l.
t nng nghi

343
Trnh dn tr cn rt thp.
H tng c s cn km pht trin.
H thng gio dc v y t cha p ng c mc tiu pht trin
i pha ty t Thanh Ha n Kon Tum
phi tun th cc nguyn tc sau y:
Pht huy bn sc vn ha cc dn tc.
Gi vng an ninh quc phng.
n khai cc m hnh xut cng cc gii php i km trong
bo co ny.
1. Phi coi bn quy hoch nh hng pht trin bn vng l kim ch nam
2. Phi hoch nh c chin lc v cc bc t chc thc hin, cc l
ng pht trin bn vng t l 1 :
rnh din v pht trin bn vng cho cc huyn
n thit ca vic pht trin bn vng.
.
ngi dn vng ni.
Mng li giao thng tha tht.
2- pht trin bn vng khu vc bin gi
m bo ti a che ph rng (>7o%).
Gi gn v bo tn a dng sinh hc.
Tng cng quan h vi cc vng kinh t ln cn.
3- m bo pht trin bn vng khu vc bin gii pha ty t Thanh Ha n
Kon Tum cn tri
IX. Cc kin ngh
cho mi k hoch xy dng v pht trin vng ni bin gii.
trnh trin khai cc m hnh pht trin bn vng.
3. Cn xy dng bn quy hoch nh h
50.000 cho tng huyn trong vng bin gii pha ty t Thanh Ho n
Kon Tum.
4. Xy dng mt s m hnh t
trng im lm c s nhn rng ra ton vng.
5. o to, gio dc, tuyn truyn su rng mi ngi dn hiu c s
c
6 T chc cc lp tp hun v qun l bo v rng, gio dc v mi trng
v bo tn a dng sinh hc cho


344
Ti Liu tham Kho
n cu cc ti, d n
n bo v mi trng, tp 1. H Ni.
tch Danh thng Qung Bnh., 2002. Qung Bnh di tch danh
g,
ng
h hnh kinh t xa hi cc dn
th pht trin kinh t x hi tnh
2002, UBND tnh Qung Bnh.
11. Bo co tnh hnh KTXH nm 2002, nhim v, mc tiu, gii php pht trin
KTXH nm 2003. UBND tnh Qung Tr.
ung Tr.
Ti liu ting Vit
1. L Vn An v nnk., 2002. K thut nui trng thy sn - nui tm. Nh xut
bn Nng.
2. ng Vn Bo, V Vn Phi, o nh Bc, Nguyn Hiu., 2000. Nghin
cu v cnh bo tai bin thin nhin Trung Trung B Vit Nam trn c s a
mo. Tuyn tp cc cng trnh Hi ngh Khoa hc trng HKHTN, ngnh a l -
a chnh, tr. 65-73.
3. Trn Xun B v nnk., 2001. Tm tt kt qu nghi
khoa hc, cng ngh tnh Ngh An 1996-2000. S Khoa hc v Cng ngh Mi
trng Ngh An.
4. Nguyn Ngc Bch., 1984. Cc v
5. Ban Ch o Tng iu tra Dn s Trung ng., 2000. Tng iu tra dn s
v nh , kt qu suy rng mu 3%. H Ni.
6. Ban Qun l Di
thn Tp II. ng Hi.
7. Ban Khoa gio Trung ng v nhng c quan khc., 2001. Bo v mi tr
v pht trin bn vng Vit Nam. H Ni.
8. Ban Dn tc Min ni Qung Bnh., 1995. Tn
tc thiu s Qung Bnh. Qung Bnh.
9. Bo co b sung iu chnh qui hoch tng
Qung Tr thi k 2001-2010.
10. Bo co tnh hnh pht trin KTXH nm
12. Bo co tnh hnh kinh t x hi nm 2003 v k hoch pht trin kinh t-x
hi nm 2004. UBND tnh Qung Tr.
13. Bo co kt qu sn xut nm 2003 v phng hng, nhim v sn xut
nm 2003 ngnh NN&PTNT, S NN&PTNT. UBND tnh Q
14. Bo co cng tc pht trin thu li t nay n 2010. UBND tnh Qung Tr.

345
15. Bo co tng hp Quy hoch pht trin KTXH QB 2001-2010. 2000. Trang
82-86. UBND tnh Qung Bnh. ng Hi.
16. B Khoa hc Cng ngh v Mi trng., 1995, Cc tiu chun nh nc Vit
gh v Mi trng., 1998. "Nht th ho quy hoch mi
m (Phn thc
ng., 2000. Tng cng thc hin K
i trng
22. B Khoa hc Cng ngh v Mi trng., 2002. Quy hoch mi trng vng
ng Nam B, H Ni.
hi vng
Bc Trung B.
24. B Lm nghip., 1978. Nhng quy nh c bn ca Nh nc v lm nghip.
rng,
qun l lm sn. NXB. Nng nghip, H Ni
n,. 2000. X l khn cp k cng
trong ma l. H Ni: Nh xut bn Nng nghip
ngnh
ng nghip v Pht trin Nng thn., 2001. D n trng mi 5 triu ha
rng.
ng., 2002. Bo v Mi trng - Chuyn Pht
trin bn vng. H Ni, 2002.
Nam v mi trng, H Ni.
17. B Khoa hc Cng n
trng vo k hoch pht trin kinh t - x hi. Tp ch Bo v mi trng, s 5.
18. B Khoa hc Cng ngh v Mi trng., 1998. Sch Vit Na
vt). NXB. KHKT, H Ni.
19. B Khoa hc Cng ngh v Mi trng., 2000. Sch Vit Nam (Phn
ng vt). Ti bn ln 2, NXB. KHKT, H Ni.
20. B Khoa hc Cng ngh v Mi tr
hoch hnh ng a dng sinh hc Vit Nam: ng gi cc vn v cc yu cu
u tin. H Ni.
21. B Khoa hc Cng ngh v Mi trng., 2001. Chin lc bo v m
quc gia 2001-2010 (bn tho). Nh xut bn th gii, 2001.
23. B K hoch v u t., 1996. Quy hoch pht trin kinh t - x
NXB. S tht, H Ni.
25. B Lm nghip., 1994. Cc vn bn php quy v qun l rng, bo v
26. B Nng nghip v Pht trin Nng th
27. B Nng Nghip v Pht trin Nng thn., 2001. Chng trnh h tr
Lm nghip (FSSP) v i tc.
28. B N
29. B Ti nguyn v Mi tr

346
30. B Ti nguyn v Mi trng., 2002. Hin trng mi trng Vit Nam 2002,
H Ni.
31. L Thc Cn., 1994. nh gi tc ng mi trng, phng php lun v
kinh nghim thc tin. Nh xut bn khoa hc k thut.
32. L Thc Cn., 1995. C s khoa hc mi trng. Ti liu ging dy, Vin
i Hc m H Ni; B GD&T.
gia cng ha x hi ch ngha Vit
Nam v Cng ha Dn ch Nhn dn Lo., 2002. H Ni, Nh xut Bn chnh tr
34. Cc vn bn php l v vic gii quyt bin gii Vit Nam - Lo - Tp II -
ha Dn ch Nhn dn Lo., 2002. H Ni: Nh xut bn
ngho., 2002. Nh xut
bn Bn .
HCN Vit Nam v D n ca Qu Mi trng ton cu
VIE/91/G31., 1995. K hoch Hnh ng a dng Sinh hc ca Vit Nam. H Ni.
it Nam., 2002. Chin lc ton din v tng trng
v xo i gim ngho. H Ni, 2002.
XHCN Vit Nam., 2002. Pht trin bn vng Vit Nam:
mi nm nhn li v con ng pha trc. Bo co quc gia ti Hi ngh Thng
Chin lc thc
hin cc mc tiu pht trin ca Vit Nam: m bo bn vng v mi trng. H
Cng ho X hi Ch ngha Vit Nam., 1991. Lut Bo v v Pht trin
. N
33. Cc vn bn php l v vic gii quyt bin gii Vit Nam - Lo - Tp I -
Cc vn bn hoch nh bin gii quc gia
Quc gia.
Cc vn bn v phn gii, cm mc bin gii quc gia gia Cng ha X hi Ch
ngha Vit Nam v Cng
Chnh tr Quc gia.
35. Chin luc ton din v tng trung v xa i gim
36. Chnh ph CHX
37. Chnh ph CHXHCN V
38. Chnh ph CH
nh th gii v Pht trin bn vng.
39. Chng trnh Pht trin Lin hp quc ti Vit Nam., 2002.
Ni, 2002.
40.
rng XB. Chnh tr Quc gia. H Ni.
41. Cng ho X hi Ch ngha Vit Nam., 1983. Dn s Vit Nam 1/10/1979,
Ban ch o TTDS trung ng. H Ni.
42. Cng ty h tiu Tn Lm., 1999. D n u t: Cng trnh xung ch bin c

347
ph ca Cng ty h tiu Tn Lm. Qung Tr.
43. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1995. Bn nc di t tnh
Kon Tum t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni.
44. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1995. Bn nc di t tnh
hay -
Hi (1984)
.
47. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn tr lng ng thi t
b tr mng li quan
t v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn nc di t tnh
Thanh Ha t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni.
Bn nc di t tnh
Ngh An t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni.
minh. H Ni.
53. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn nc di t tnh
ng
54. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn nc di t tnh
hu bo
tn ti Vit Nam. H Ni.
Qung Nam t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni.
45. Cc a Cht v Khong sn Vit Nam., 1979 1986. Bn a cht -
khong sn t l 1: 200.000 v thuyt minh km theo cc nhm t: Khang K
Mng Xn (1979), H Tnh - K Anh (1980), L Thy - Qung Tr (1979), Hng
Ha - Hu - Nng (1986), Hi An, B N (1986), Xing Khong - Tng Dng,
Thanh Ha, Ninh Bnh (1978), Mahaxay-ng
46. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn a cht thy vn t l
1: 200.000 cc tnh Thanh Ha, Ngh An, H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha
Thin - Hu, Qung Nam v Kon Tum
nhin nc di t Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam t l 1/1.000.000 km
thuyt minh. H Ni.
48. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn
trc quc gia vng Ty Nguyn t l 1/200.000 km theo thuyt minh. H Ni.
49. Cc a ch
50. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997.
51. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn nc di t tnh H
Tnh t l 1/200.000 km thuyt
52. Cc a cht v Khong sn Vit Nam., 1997. Bn nc di t tnh
Qung Bnh t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni
Qu Tr t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni.
Tha Thin Hu t l 1/200.000 km thuyt minh. H Ni.
55. Cc Kim lm., WWF., 2002. xut chin lc qun l h thng k

348
56. Cc Mi trng, Vin Sinh thi v Ti nguyn Sinh vt., 1999. Bo co
nhim v: iu tra, nh gi hin trng a dng Sinh hc v vic thc hin cng
tc a dng Sinh hc ca Vit Nam. H Ni.
i trng., 2002. Bo co Asean ti Hi ngh Thng nh Th gii v
iu tra c bn v ti nguyn, cc iu kin t nhin cho cc
61. Cc thng k tnh Ngh An., 1997. Nin gim thng k nm 1996.
m 2000.
n gim thng k nm 1998.
n
69. Cc Thng k tnh Kon Tum., 2000. Nin gim thng k nm 1997.
g Bnh., 2001. Nin gim thng k tnh Qung Bnh
nm 2000.
m thng k Qung
Nam Nng 1990.
57. Cc Mi trng,. 2001. Chin lc Bo v Mi trng Quc gia 2001 - 2010
(D tho). NXB. Th gii.
58. Cc M
Pht trin Bn vng ti Johannesburg, Nam Phi. Bn dch ting Vit.
59. Cc Qun l nc v Cng trnh Thu li., 2001. Bo co "Tng quan hin
trng v nh hng s dng ti nguyn nc mt vng Bc Trung B. ti Tng
hp v x l ti liu
tnh Bc Trung B". H Ni.
60. Cc thng k tnh Thanh Ha., 2001. Nin gim thng k nm 2000 cc
huyn Mng Lt, Quan Sn, Quan Ha, Thng Xun, Lang Chnh.
62. Cc thng k tnh Ngh An., 2001. Tnh hnh kinh t x hi 6 thng u
nm 2001 tnh Ngh An.
63. Cc thng k tnh Ngh An., 2001. Nin gim thng k n
64. Cc Thng k tnh H Tnh., 1993. Nin gim thng k nm 1992.
65. Cc Thng k tnh H Tnh., 1999. Ni
66. Cc Thng k tnh H Tnh., 2000. Nin gim thng k nm 1999.
67. Cc thng k tnh Qung Bnh., 2001. Nin gim thng k nm 2000.
68. Cc Thng k tnh Kon Tum., 1998. Nin gim thng k nm 1997 tnh Ko
Tum. Kon Tum: Cc Thng k tnh Kon Tum.
70. Cc thng k tnh Qun
71. Cc Thng k Qung Nam - Nng., 1991. Nin gi

349
72. Trn Ngc Chnh v nnk., 1998. Quy hoch chung xy dng khu thng mi
Lao Bo - Qung Tr, Vin Quy hoch th - Nng thn, B Xy dng, H Ni.
Trung
(t Thanh Ha n Bnh Thun), Vin a l, Trung Tm Khoa hc T nhin v
H cc dn tc MNPB,
NXB. KHXH. H Ni.
Di., Thc trng kinh t v vn ho ca ba nhm tc ngi ang c
nguy c b bin mt. Nxb Vn ho dn tc, H Ni, 1995.
79. D n SPAM., 2002. nh gi cng tc qun l H thng rng c dng
80. D n SPAM., 2002. D tho: Chin lc qun l h thng khu bo v ti
82. ng Xun nh., Trn Duy Hit., 2002. D n Quy hoch pht trin sn
83. ng ng H., 2003. Phong Nha nht k quan. Cng ty du lch Qung
84. Phm Hong Hi., Nguyn Thng Hng., Nguyn Ngc Khnh., 1997. C
m: Nh xut bn Gio dc.
85. Phm Hong Hi v nnk., 2001. Bo co ti nh gi hin trng cc iu
73. Nguyn Vn C v nnk., 2001. iu tra c bn ti nguyn mi trung nhm
khai thc s dng hp l t hoang ha cc bi bi ven bin ca sng min
Cng ngh Quc gia, H Ni.
74. Trn Huy Dt., 1999. Ngh lm vun - Tp I - c s khoa hc v hot ng
thc tin. H Ni: Nh xut bn Nng nghip
75. Khng Din., 1995. Dn s v dn s hc tc ngi Vit Nam. NXB.
KHXH. H Ni.
76. Khng Din (ch bin)., 1996. Nhng c im KT-X
77. Khng Din., 1995. Dn s v dn s tc ngi Vit Nam. Nxb. Khoa hc x hi.
78. Trn Tr
tnh Tha Thin Hu.
Vit Nam 2002-2010. H Ni.
81. a cht Vit Nam, tp 1. a tng, tp 2. Macma. Cc a cht v Khong
sn Vit Nam, 1995.
xut ct nghin cho xy dng Vit Nam n nm 2010, Vin Khoa hc Cng ngh
Vt liu Xy dng, H Ni.
Bnh.
s cnh quan hc ca vic s dng hp l ti nguyn thin nhin, bo v mi trng
lnh th Vit Na

350
kin t nhin, kinh t x hi v ti nguyn thin nhin khu vc Bc Trung B.
liu Vin ST&TNSV: 35 tr.
pht trin bn vng. Bn dch ting Vit
trong Chuyn pht trin bn vng ca Tp ch Bo v Mi trng. H Ni.
hi
vng pht trin kinh t trng im min Trung thi k 1996-2010 (Hu - Nng -
89. Nguyn Xun Hng., 1998. Hn nhn - Gia nh - Ma chay ca ngi T i,
n s nh c mi trung. Nh xut bn i hc
Hiu., 2001. Du lch bn vng. H Ni: Nh
xut bn i hc Quc gia H Ni.
94. Nguyn Mnh Hng., 2002. Danh mc cc d n u t Vit Nam n nm
95. Nguyn Xun Hun v nnk,. 2003. Bo co tng kt ti. nh gi vic
97. ng Huy Hunh., 1999. Bc Trng Sn, mt vng a l sinh hc c tim
86. H Thanh Hi v nnk., 1999. c im khu h thu sinh vt sng Ro Qun
(Hng Ho, Qung Tr) v vng ph cn, d bo TMT khi xy dng v s dng
h Thu in Ro Qun. Ti
87. Hi ngh Thng nh Th gii v Pht trin bn vng Johannesburg - Nam
Phi., 2002. Tuyn b Johannesburg v
88. Lu c Hng v nnk., 1997. Quy hoch tng th pht trin kinh t - x
Qung Ngi), B K hoch v u tu, H Ni.
C Tu, Bru-Vn Kiu Qung Tr - Tha Thin - Hu. S Vn ho thng tin Qung
Tr.
90. Phm Ngc H., Hong Xun C., 2000. nh gi tc ng mi trung: Nh
xut bn i hc Quc gia H Ni.
91. Phm Hong H., 1991. Cy c Vit Nam tp 1, 2.
92. Nguyn nh He., 2004. D
Quc gia H Ni.
93. Nguyn nh He., V Vn
2010. NXB. Thng k, H Ni.
thc hin k hoch hnh ng a dng sinh hc t nm 1995 n nm 2002 v
xut cc hot ng c lin quan cho giai on 2003-2010.
96. ng Huy Hunh v nnk.,1994. Danh lc th (Mammalia) Vit Nam. NXB.
KHKT, H Ni.
n v hp dn bi tnh a dng sinh hc cao. Tuyn tp cng trnh Hi tho a
dng Sinh hc Bc Trng Sn (ln th 2). NXB. KHKT. H Ni. tr 86 - 88.

351
98. ng Huy Hunh., H Thanh Hi v nnk., 2002. Bc u Nghin cu,
nh gi Hin trng ngun Ti nguyn Sinh vt v a dng Sinh hc tnh Qung
Bnh - Qung Tr. Bo co Hi tho ti.
Bo co nh gi hin trng a
dng sinh hc Vit Nam. Trong Bo co Hin trng Mi trng ton quc ca B
Mi., L Xun Cnh., Nguyn
Mi trng. 40 trang.
iu
guyn Chu Hi., Nguyn Vn Tin., V
a dng sinh hc v vic thc hin Cng c a dng Sinh
hc ca Vit Nam. Bo co Cc Mi trng. B KHCN & MT.
i., Phm Bnh Quyn v nnk., 1999. iu
tra nh gi hin trng a dng Sinh hc v vic thc hin Cng c a dng Sinh
104. ng Huy Hunh., Hong Minh Khin., ng Huy Phng., 2001. a dng
n Quc Hng., V Vn Dng., 1998. Bo co quy hoch h thng
rng c dng Vit Nam n nm 2010. Thng 12/1998 (Ti liu cha xut bn).
Pht trin bn vng trong tm nhn ca thi i:
Sinh., Nguyn Tin Dng., 2000. Chin luc v
chnh sch mi trung. Nh xut bn i hc Quc gia H Ni.
99. ng Huy Hunh., H Thanh Hi., 2001.
KHCN&MT.
100. ng Huy Hunh., H Thanh Hi., L nh
Vn Trng., Cao Vn Sung., 2001. C s khoa hc xy dng quy ch s dng,
bo v v pht trin ngun gen sinh vt Vit Nam. Ti liu Vin ST&TNSV, Cc
101. ng Huy Hunh., H Thanh Hi., Nguyn Chu Hi., Nguyn Vn Tin., V
Vn Dng., Cao Vn Sung., Phm Bnh Quyn., Nguyn Vn Trng., 1999.
tra, nh gi hin trng a dng Sinh hc v vic thc hin Cng c a dng Sinh
hc ca Vit Nam. Bo co Cc Mi trng. B KHCN & MT.
102. ng Huy Hunh., H Thanh Hi., N
Vn Dng., Cao Vn Sung., Phm Bnh Quyn., Nguyn Vn Trng., 1999. iu
tra nh gi hin trng
103. ng Huy Hunh., H Thanh H
hc ca Vit Nam. Cc Mi trng. H Ni.
ti nguyn ng vt Bc Trng Sn. Bo co khoa hc.Thng 11/2001.
105. Nguy
106. Nguyn Vn Huy (ch bin)., 2003. Bc tranh vn ha cc dn tc Vit
Nam. Nxb. Gio dc.
107. Nguyn c Hy., 2003.
Vin Sinh thi v Mi trung.
108. L Vn Khoa., Nguyn Ngc
109. Trn Hong Kim v nnk., 2002. Tu liu kinh t - x hi 631 huyn, qun, th

352
x, thnh ph thuc tnh Vit Nam. Nh xut bn Thng K. H Ni.
110. Nguyn Vn Lm., 2000. Quy hoch tng th cung
phung Qung Tr, U ban Nhn dn
n tc t ngi Bnh Tr Thin. NXB
un, Nguyn Ngc Khnh, Nguyn Vn
ut bn Gio dc.
116. Nguyn Vn Mnh (ch bin)., 2001. Lut tc ca ngi T i, C Tu, Bru-
., ng Vn Bo., V Vn Phi.,
Duy Ng., 2004. Di sn thin nhin th gii - Vun Quc
gia Phong Nha - K Bng - Qung Bnh - Vit Nam. H Ni: Nh xut bn Cc a
cht v
118.
i hc Su phm - i hc Quc gia H Ni, H Ni
119. Phng Thng k huyn Minh Ho., 2001. Nin gim Thng k huyn Minh
ng
cp nuc sinh hot v v
sinh mi trng nng thn tnh Qung Tr giai on n nm 2010, Trung Tm nuc
sch v v sinh mi trng tnh Qung Tr giai on n nm 2010, H Ni.
111. V T Lp v nnk. 1990. a l a
tnh Qung Tr, H Ni.
112. Nguyn Quc Lc v nnk., 1984. Cc d
Thun Ho, Hu.
113. Phm Trung Lng, Hong Hoa Q
Lanh, Quc Thng., 2002. Du lch sinh thi - nhng vn v l lun v thc
tin pht trin Vit Nam. H Ni: Nh x
114. Phm Trung Lng., ng Duy Li., V Tun Cnh., Nguyn Vn Bnh.,
Nguyn Ngc Khnh., 2001. Ti nguyn v mi trung du lch Vit Nam: Nh xut
bn Gio dc.
115. Nguyn Vn Mnh., 1996. Ngi Cht Vit Nam. Nxb. Thun Ho, Hu.
Vn Kiu Qung Tr, Tha Thin Hu. Nxb. Thun Ho, Hu.
117. Trn Nghi., L Huy Cng., T Ha Phung
Nguyn Quang M., Phan
Khong sn Vit Nam.
Nguyn Th Nhng., 1999. Nghin cu bin ng cc hp phn t nhin
Ty Nguyn thi k 1976-1995 v phn tch nguyn nhn. Lun n Tin s. Trung
Ho 2001 v 2002.
120. Phng thng k huyn K Sn., 2003. Bo co h thng ch tiu kinh t x
hi nm 2002.
121. Thi Phin., Nguyn T Sim., 2002. S dng bn vng t min ni v

353
cao Vit Nam. H Ni: Nh xut bn Nng nghip.
122. V Qu, Phng Ngc Lan v nnk., 2003. C s l thuyt v thc tin pht
Bo co thuyt minh bn t tnh Bnh
Trc din mt di tn vn ha di gc duy l. Bo
co khoa hc Hi tho v Bo tn v pht huy truyn thng Qung Bnh, ng Hi.
Tho., 1979. Vit Nam lnh th v cc vng a l. NXB Th gii, H Ni.
126. L B Tho., 1979. Min ni v con ngi. NXB Khoa hc k thut, H Ni.
a cm - tp III.
H Ni: Nh xut bn Nng nghip
131. Nguyn T., 2001. Rng ma nhit i. Nh xut bn Tr., TP.HCM.
(ln th hai). Nxb. i hc quc gia, H Ni.
ng nghip.
135. U Ban Nhn dn tnh Qung Tr. 2002. Bo co chuyn "iu tra, nh
trin nng thn bn vng - Chng trnh nghin cu Vit Nam - H Lan. H Ni:
Nh xut bn Nng nghip.
123. Nguyn Vn Ton v nnk., 1997.
Tr Thin.
124. Nguyn Khc Thi., 1995.
125. L B
127. Nguyn Thin., 2000. B quyt lm giu t chn nui. H Ni: Nh xut bn
Nng nghip.
128. Nguyn Vit Thnh., Th Minh c., 2000. Gio trnh a l kinh t - x
hi Vit Nam (Tp 1). Nxb. Gio dc.
129. Nguyn Vn Thng., 2000. Cm nang chn nui gia sc gi
130. Nguyn Vn Thng., 2000. Cm nang chn nui gia sc gia cm - Tp 1.
H Ni: Nh xut bn Nng nghip.
132. Nguyn Thi T (ch bin)., 1999. Tuyn tp cng trnh hi tho a dng
sinh hc Bc Trng Sn
133. ng Trung Thun., Trng Quang Hi., 1999. M hnh, h kinh t sinh thi
phc v pht trin nng thn bn vng: Nh xut bn N
134. U Ban Nhn dn tnh Qung Tr,. 1995. Quy hoch tng th pht trin du
lch Qung Tr (1995-2010), S Thung mi Du lch, Qung Tr.
gi ti nguyn t ai vng ven ung H Ch Minh i qua tnh Qung Tr. T l
1/25.000, U ban Nhn dn tnh Qung Tr, ng H.

354
136. U ban Nhn dn huyn Con Cung. 2003. K hoch hot ng khoa hc
Cng ngh v Mi trng trn a bn huyn Con Cung nm 2003
137. U ban nhn dn huyn K Sn. n pht trin kinh t x hi huyn K
Sn thi k 2001-2010.
138. U ban nhn dn huyn Hng Ha., 2001. n pht trin nng nghip
nng thn huyn Hng Ha giai on 2002-2010.
139. U ban nhn dn huyn Minh Ho., 1998. Bo co v ngi Ngun l dn
tc Ngun huyn Minh Ho tnh Qung Bnh.
140. U ban nhn dn huyn Minh Ho., 2002. Bo co tnh hnh kinh t - x hi,
quc phng - an ninh nm 2002 v phng hng nhim v nm 2003.
141. U ban nhn dn tnh Qung Tr., 2001. Quyt nh v vic ph duyt quy
hoch xy dng c s h tng cc x c bit kh khn huyn Hng Ho n nm
2010, s 2278/Q-UB ngy 20/9/2001.
142. Trn Quang Vinh., Nguyn Vn Th., 2002. K thut trng v chm sc cy
n qu. Nxb Nng.
143. Vin Dn tc hc. 1984., Cc dn tc t ngi Vit Nam (cc tnh pha
Nam). Nxb. Khoa hc X hi, H Ni.
144. Vin iu tra Quy hoch rng, 1971. Cy g rng min bc Vit Nam
(Tp 1). H Ni.
145. Vin iu tra Quy hoch rng., 1998. Bo co nghin cu kh thi Thnh lp
Khu Bo tn Thin nhin Phong in tnh Tha Thin - Hu v c Rng tnh
Qung Tr.
146. Vin a l., 1995. Phn tch, nh gi cc ngun ti nguyn khong sn,
kh hu, ngun nc, ng thc vt lm c s cho vic quy hoch tng th pht trin
kinh t - x hi vng Bc Trung B n nm 2010. n Bc Trung B. B Khoa
hc Cng ngh v Mi trng.
147. Vin a cht., 2001. Nghin cu nh gi tng hp cc loi hnh tai bin
a cht trn lnh th Vit Nam v cc gii php phng trnh. ti cp nh nc
(Giai on 1 phn Bc Trung B).
148. Vin Nghin cu a cht v Khong sn., 2002. nh gi tai bin a cht
cc tnh ven bin min Trung t Qung Bnh n Ph Yn. Hin trng, nguyn

355
nhn, d bo v xut bin php phng trnh, gim thiu hu qu. ti cp Nh
nc.
149. Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip., 2000. Phc tra xy dng bn

Th nh
152.


th
.,
Cng ngh v Mi trung tnh Qung Tr, H Ni.
ie.
159. Economics CBoA. 1975. Agriculture in hill and moutain areas.
The
Palc .
Th nhng tnh Qung Bnh t l 1/100.000.
150. Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip., 2000. Phc tra xy dng bn
Th nhng tnh Qung Tr t l 1/100.000.
151. Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip., 2000. Phc tra xy dng bn
ng tnh Thanh Ho t l 1/100.000.
Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip., 2000. Phc tra xy dng bn
Th nhng Ty Nguyn t l 1/100.000.
153. Vin Quy hoch v Thit k Nng nghip., 2001. Phc tra xy dng bn
Th nhng tnh H Tnh t l 1/100.000.
154. Vin Quy hoch th v nng thn H Ni., 1995. Chng trnh a cht
th Vit Nam. Quy nh v cc sn phm giao np trong cc n iu tra a cht
. Cc a cht v Khong sn Vit Nam.
155. Nguyn Khnh Vn, Nguyn Th Hin, Phan K Lc, Nguyn Tin Hip
2000. Cc biu sinh kh hu Vit nam. Nxb i hc Quc gia H Ni.
156. Trn Thanh Xun., 2002. c im thy vn tnh Qung Tr, S Khoa hc
Ti liu ting nc ngoi
157. CBD., 1998. Confrence des Parties la convention sur la diversit
biologique: Un progamme pour le changement. 4
ene
Runion. Bratislava, Slovaqu
158. CBD., 2000. Confrence des Parties la convention sur la diversit
biologique: De la politique la mise en oeuvre. 5
ene
Runion, Nairobi, Kenya.
160. Fisher R. J., Deepak Raj Pandey HBS., Helmut Lang., 1989.
management of forest resources in rural development. A case study of Sindu
hok and Kabhre Palanchok Districts of Nepal. Kathmandu, Nepal: CiciMod
161. Geological Survey of Japan, 1994., Natural Hazards mapping. Report No.281.

356
162. Judith Potts et al., 1980. Handbook of Environmental Impact Assessment.
me 1. University of Birmingham. Volu
163. i
Kn, Vit Nam)
Thai
165. and
166. Forestland for the people - A
agric
167. nt:
168.
169. s -
FAO 3 -
170. Shrestha
Rese
171. sia,
1983., Planning & Management of Parks and Reserves.
172. ) a
Occa
pht trin bn vng (Kiu Gia Nh dch t ting Anh).
Jean Christophe Castella v ng nh Quang (ch bin)., 2002. i m
vng ni (chuyn i s dng t v chin lc sn xut ca nng thng tnh Bc
. H Ni: Nh xut bn Nng nghip.
164. Kanok Rerkansen., 1995. A sustainable highland Agricultural systems in
land. In Quarterly Review.
Parish Dfar., 2001. Mountain Environments and Communities. London
NewYork.
Regional Forestry Officer B, Thailand., 1989.
forest village project in Northeast Thailand. Bangkok, Thailand: Food and
ulture organization of the United Nation.
Rongzu Z. 1989. Case study on mountain environmental manageme
Nyemo county (Tibet), Kathmandu, Nepal.
Suan. L et al., 1994. Environmental risks and hazards, 1994.
Sugandha Shrestha et al., 1994. Evolution of Mountain Farming system
sustainable development policy implications. Presented at Proceeding of the
/ICIMOD Seminar, Lumle Agricultural Research Centre, Nepal, October
6, 1994.
S., 1994. Evolution of mountain farming systems - Sustainable
development policy implications. Presented at FAO/ICIMOD, Lumle Agriculture
arch Centre, Nepal.
School of Environmental Conservation Management, CIAWI, Indone
Tej Partap HRW., 1994. Slopping Agricultural land Technology (SALT
Regenerative option for sustainable mountain farming. Presented at ICIMOD
sional paper No.23, Kathmandu, Nepal.
173. Thaddensc, Trzyna et al., 2001. Th gii bn vng - nh ngha v trc lung

357
174. The World Bank., 1994. Vietnam Environmental Program and Policy
rities for a Socialist Economy in Transition. Vol.1 and Vol.2. Prio
Regenerative option for subs
175. Watson TPaHR., 1994. Slopping agriculture land Technology (salt) A
tainable mountain farming. In ICIMOD OCCASIONAL
PAPER No 23. Kathmandu, NEPAL.

358
Danh mc cc bngBng 1-1: Nhit trung bnh
thng I, c nm v bin nm ca nhit (
0
C) 20
Bng 1-2 : Lng ma trung bnh nm mt s im............................................21
Bng 1-3 : Nhit trung bnh thng ti mt s a im........................................21
Bng 1-4: Mt s c trng m (%) .....................................................................23
Bng 2-1: Bin ng s dng t cc huyn bin gii pha Ty t Thanh Ho n
Kon Tum giai on 1995 2000.......................................................................70
Bng 2-2. H thng sng ngi v cc c trng hnh thi ca n khu vc ng
Trng Sn t Thanh Ho n Kon Tum..........................................................76
Bng 2-3. Cc c trng dng chy sng ngi ng Trng Sn ...........................77
Bng 2-4. Ma l v cc c trng dng chy ma l khu vc ng Trng Sn...78
Bng 2-5. Dng chy ma kit khu vc ng Trng Sn.......................................80
Bng 2-6. c trng dng chy ph sa sng ngi min Trung.................................82
Bng 2-7. Ngun thu nng ca sng ngi min Trung t Thanh Ho n Kon Tum
...........................................................................................................................83
Bng 2-8. H thng thu in trn cc sng min Trung.......................................84
Bng 2-9. Tng hp din tch rng cc huyn bin gii cc tnh t Thanh Ha n
Kon Tum..........................................................................................................100
Bng 2-10. Tr lng rng cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon Tum........101
Bng 2-11. che ph rng cc huyn Bin gii t Thanh Ho n Kon Tum.....102
Bng 2-12. Thng k h thc vt vn quc gia Phong Nha K Bng ................106
Bng 2-13. Thng k h ng vt Phong Nha K Bng.......................................107
Bng 2-14. Danh sch thc vt c hu ca Vit Nam Phong Nha K Bng ...108
Bng 2-15. Danh sch cc loi ng vt c hu ca Bc Trng Sn...................109
Bng 3-1 : Danh mc cc dn tc trong vng nghin cu ......................................136
Bng 3-2. c trng vn ha cc dn tc trong vng nghin cu v n - Mc - 142
Bng 3-3. Din tch v dn s mt s khu vc trong nc nm 2001.....................144
Bng 3-4 : Phn b dn c ca cc huyn bin gii pha Ty.................................150
Bng 3-5 : So snh mt s ch tiu gio dc ca cc huyn bin gii pha ty t
Thanh Ha n Kon Tum vi Bc Trung B, Ty Nguyn v c nc..........156
Bng 3-6. T l h ngho v chnh lch gia mc thu nhp cao nht v thp nht
Bc Trung B, Ty nguyn v c nc............................................................159

360
TUBng 3-7. Gi tr v tc pht trin sn xut nng nghip ca mt s cc huyn
bin gii pha ty giai on 1996 - 2002UT .........................................................162
TUBng 3-8. C cu sn xut nng nghip mt s huyn bin gii pha ty nm 2001T
.........................................................................................................................163U
TUBng 3-9. Bin i din tch cy trng trn a bn cc huyn bin gii giai on
1996 - 2002UT .....................................................................................................163
TUBng 3-10. Bin i t trng cy trng mt s huyn bin gii giai on 1996 - 2002T
.........................................................................................................................165U
TUBng 3-11: Din tch, nng sut, sn lng mt s cy trng hng nm ca cc
huyn bin gii pha ty nm 2001UT .................................................................166
TUBng 3-12 : Din tch, nng sut, sn lng mt s cy trng lu nm ca cc huyn
bin gii pha ty nm 2001UT ............................................................................167
TUBng 3-13 : Bin ng din tch (ha) mt s cy trng huyn t Thanh Ho n H
Tnh giai on 1996 - 2002UT .............................................................................168
TUBng 3-14: Bin ng din tch (ha) mt s cy trng cc huyn t Qung Bnh n
Kon Tum giai on 1996 - 2002UT .....................................................................169
TUBng 3-15. Bin ng nng sut (t/ha) mt s cy trng cc huyn giai on 1996
- 2002UT ..............................................................................................................171
TUBng 3-16. Sn lng lng thc bnh qun u ngi cc huyn giai on 1995 -
2002UT .................................................................................................................173
TUBng 3-17. T trng ngnh chn nui mt s huyn bin gii pha ty giai on
1997 - 2002UT .....................................................................................................174
TUBng 3-18. S lng gia sc, gia cm (con) ca cc huyn bin gii pha ty nm
2001UT .................................................................................................................175
TUBng 3-19 : Tnh hnh chn nui (1000 con) ca cc huyn bin gii t Thanh Ho
n H Tnh giai on 1997 - 2001UT .................................................................176
TUBng 3-20 : Tnh hnh chn nui (1000 con) ca cc huyn bin gii t Qung Bnh
n Kon Tum giai on 1997 - 2001UT...............................................................177
TUBng 3-21. Phn b din tch t lm nghip cc huyn bin gii pha ty nm 2001T
.........................................................................................................................177U
TUBng 3-22 : Gi tr sn xut lm nghip mt s huyn bin gii pha ty giai on
1997 - 2001UT .....................................................................................................178
TUBng 3-23. Mt s sn phm lm nghip ch yuUT ..................................................180

361
TUBng 3-24. Sn lng khai thc v nui trng thu sn ca cc huyn bin gii pha
ty nm 2001UT ...................................................................................................181
TUBng 3-25. Sn lng nh bt v nui trng (tn) mt s loi thu hi sn ch yu
ca mt s huyn bin gii pha ty t 1998 2001UT.......................................182
TUBng 3-26. Tnh hnh sn xut cng nghip mt s huyn bin gii pha ty giai
on 1997 - 2001UT .............................................................................................183
TUBng 3-27. Mt s sn phm cng nghip ch yu nm 2001UT ................................185
TUBng 3-28. Hot ng kinh doanh thng mi, dch v mt s huyn thuc khu vc
bin gii pha ty giai on 1998 - 2001UT .........................................................186
TUBng 3-29. Hin trng mng li giao thng ca mt s huyn nm 2001UT ............187
TUBng 3-30. Khi lng hng ho, hnh khch vn chuyn v lun chuyn ca mt
s huyn t 1999 -2001UT ...................................................................................190
TUBng 3-31. Thc trng thng tin lin lc v ng in ca cc huyn bin gii nm
2001UT .................................................................................................................191
TUBng 4-1. Tng hp cc tiu ch pht trin bn vng (theo Nguyn c Hy, 2003)T
.........................................................................................................................211U
TUBng 4-2. Cc loi ch tiu pht trin bn vng cc huyn bin gii pha TyUT .......216
TUBng 5-1. Din tch v che ph rng hin tiUT .....................................................223
TUBng 5-2 : Quy hoch s dng t cc huyn t Thanh Ho n Kon TumUT ...........224
TUBng 5-3 : Phn b cc dn tc thiu s cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon
TumUT .................................................................................................................230
TUBng 5-4 : Din tch cc loi t chnh c quy hoch nh hng huyn K SnT
.........................................................................................................................240U
TUBng 5-5 : Din tch cc loi t chnh c quy hoch nh hng huyn Hng
HoUT ..................................................................................................................241
TUBng 5-6. S liu v hot ng kinh doanh thng mi, dch v mt s huyn thuc
khu vc bin gii pha ty giai on 1998 2001UT ..........................................262
TUBng 5-7: Mt s sn phm cng nghip ch yu nm 2001UT..................................284
TUBng 5-8: Cng nghip mt s huyn bin gii pha ty giai on 1998 2001UT ...288
TUBng 6-1. Mc phn b ODA cc huyn bin gii t Thanh Ha n Kon TumUT ...303
TUBng 6-2. Bng thng k u t v pht trin rngUT .................................................306
TUBng 6-3. Thng k cc cng trnh thy li thy in v cng nghipUT ...................329
TUBng 6-4. Cc cng trnh v d n (t 1996 n 2015)UT ...........................................330

362