Xây Dựng Mô Hình Làng Nghề, Khu Du Lịch Sinh Thái Gắn Liền Với Phát Triển Nông Thôn Bền Vững Tại Các Xã Vùng Đệm Vƣờn Quốc Gia Tam Đảo Thuộc Huyện Đại Từ Tỉnh Thái Nguyên

i
I HC THI NGUYN
TRNG I HC KINH T V QUN TR KINH DOANH
NGUYN TH LOAN
XY DNG M HNH LNG NGH,

KHU DU LCH SINH THI GN LIN VI
PHT TRIN NNG THN BN VNG TI CC X
VNG M VN QUC GIA TAM O THUC
HUYN I T TNH THI NGUYN
Chuyn ngnh: Kinh t nng nghip
M s: 60-31-10
LUN VN THC S KINH T
Ngi hng dn khoa hc: TS. NGUYN TH GM
Thi Nguyn, nm 2008
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
ii
LI CAM OAN
Ti xin cam oan rng, s liu v kt qu nghin cu trong iu tra ny
l trung thc v cha h c s dng bo v mt hc v no.
Ti xin cam oan rng, mi s gip cho vic thc hin lun vn ny
c cm n v cc thng tin trch dn trong lun vn u c ch r
ngun gc.
Tc gi
Nguyn Th Loan
iii
LI CM N
Trong qu trnh hc tp, nghin cu v hon thnh lun vn ny, ti
nhn c s quan tm gip tn tnh ca nhiu tp th v c nhn:
Ti xin trn trng by t lng bit n ti tt c cc thy, c gio trng
i hc Kinh t v Qun tr Kinh doanh Thi Nguyn, Khoa Sau i hc
gip ti trong qu trnh hc tp v nghin cu.
Ti xin by t lng bit n su sc i vi c gio TS Nguyn Th Gm,
ngi tn tnh hng dn, gip ti trong sut thi gian nghin cu ti.
Ti xin chn thnh cm n cn b, nhn vin Phng K hoch v u t,
Phng Nng nghip & PTNT, Phng Thng k huyn i T, UBND, cc c s,
h sn xut cc x Vn Yn, Qun Chu, La Bng, Hong Nng, Ph Xuyn
gip , to iu kin thun li cho ti trong qu trnh nghin cu ti.
Tc gi
Nguyn Th Loan
iv
MC LC
Trang ba ph .............................................................................................. i
Li cam oan.............................................................................................. ii
Li cm n ................................................................................................ iii
Mc lc ..................................................................................................... iv
Danh mc cc k hiu v ch vit tt.......................................................... xi
Danh mc cc bng biu ........................................................................... xii
M U.................................................................................................... 1
1. Tnh cp thit ca ti........................................................................ 1
2. Mc tiu nghin cu ti.................................................................... 2
3. i tng v phm vi nghin cu ......................................................... 3
4. ng gp mi ca lun vn .................................................................. 3
5. B cc ca lun vn ............................................................................. 3
Chng I. C S KHOA HC V PHNG PHP NGHIN CU ............. 4
1.1. C s khoa hc.................................................................................. 4
1.1.1. C s l lun .............................................................................. 4
1.1.1.1. Khi nim v pht trin, pht trin bn vng.......................... 4
1.1.1.2. Khi nim v lng ngh ........................................................ 8
1.1.1.3. Du lch, du lch sinh thi ..................................................... 15
1.1.1.4. Mi quan h gia pht trin lng ngh v pht trin du
lch trong pht trin kinh t x hi ti a phng............................. 17
1.1.2. C s thc tin.......................................................................... 18
1.1.2.1. Mt s kinh nghim pht trin nng thn bn vng.............. 18
1.1.2.2. Pht trin lng ngh, du lch sinh thi Vit Nam................ 22
1.1.2.3. Pht trin lng ngh, du lch sinh thi tnh Thi Nguyn .... 24
1.2. Phng php nghin cu ................................................................. 26
1.2.1. Cc cu hi nghin cu ............................................................. 26
1.2.2. Phng php nghin cu ........................................................... 27
1.2.2.1. Phng php thu thp s liu .............................................. 27
1.2.2.2. Phng php phn tch ....................................................... 28

1.2.3. H thng ch tiu nghin cu ..................................................... 29
Chng II. HIN TRNG LNG NGH, KHU DU LCH V XY
DNG M HNH LNG NGH KHU DU LCH SINH THI HUYN
I T TNH THI NGUYN .................................................................................. 30
2.1. c im t nhin, tnh hnh pht trin KT- XH huyn i T .................. 30

2.1.1. c im iu kin t nhin ...................................................... 30
2.1.1.1. V tr a l......................................................................... 30
2.1.1.2. a hnh ............................................................................. 30
2.1.1.3. Kh hu thu vn ................................................................ 31
2.1.1.4. Ti nguyn t ai, khong sn ........................................... 32
2.1.2. iu kin kinh t x hi ............................................................ 32
2.1.2.1. V tng trng kinh t nm 2005 ........................................ 35
2.1.2.2. Ngun nhn lc .................................................................. 38
2.1.2.3. Kt cu h tng ca huyn .................................................. 39
2.1.2.4. Tnh hnh u t pht trin .................................................. 41
2.2. c im ca cc x vng m VQG tam o c nh hng ti s
hnh thnh v pht trin lng ngh .......................................................... 43
2.2.1. iu kin t nhin v v tr a l ............................................ 43
2.2.2. Trnh pht trin kinh t ..................................................... 44
2.2.3. iu kin vn ho x hi ........................................................... 47
2.3. Thc trng ngnh ngh v lng ngh ca huyn i t ........................... 48
2.3.1. Phn b v pht trin ngnh ngh, lng ngh .............................. 48
2.3.2. Tnh hnh vn sn xut .............................................................. 49
2.3.3. Th trng u vo v u ra ..................................................... 50
2.3.4. Tnh hnh lao ng trong cc c s sn xut, h ngnh ngh ....... 52
2.4. Tnh hnh sn xut mt s ngh trn a bn huyn i t....................... 52
2.4.1. Ngh v ch bin ch ................................................................ 52
2.4.1.1. V tnh hnh u t cho sn xut ......................................... 52
2.4.1.2. Tnh hnh u t cho ch bin ch ....................................... 56
vi
2.4.1.3. Th trng tiu th ch ....................................................... 57

2.4.1.4. u t c s h tng phc v pht trin cy ch................... 58
2.4.1.5. Cc loi hnh kinh t tham gia SX, ch bin v tiu th ch ........ 59
2.4.1.6. nh gi hiu qu sn xut v ch bin ch ......................... 59
2.4.1.7. Nhng hn ch v nguyn nhn trong sn xut, ch bin
v tiu th ch huyn i T .......................................................... 66
2.4.2. Ngh trng nm thc phm v nm dc liu............................. 68
2.4.2.1. Tnh hnh c bn ca h iu tra ......................................... 68
2.4.2.2. nh gi hiu qu kinh t ca hot ng sn xut nm ......... 69
2.4.2.4. Phn tch cc yu t nh hng n hiu qu sn xut
nm trn a bn huyn ................................................................... 72
2.4.2.5. Thun li v kh khn ........................................................ 78
2.5. Hin trng v du lch ....................................................................... 81
2.5.1. Tim nng du lch ca huyn i T ......................................... 81
2.5.2. Hot ng du lch ti huyn i T ........................................... 81
2.5.2.1. Hot ng du lch ............................................................... 81
2.5.2.2. Cc dch v phc v du lch ................................................ 82
2.5.3. Nhng vn cn tn ti v thch thc...................................... 83
Chng III. NHNG GII PHP CH YU XY DNG M HNH
LNG NGH KHU DU LCH SINH THI HUYN I T TNH
THI NGUYN............................................................................................................... 84
3.1. Nhng nh hng, quan im, phng hng pht trin lng ngh,
du lch.................................................................................................... 84
3.1.1. nh hng chin lc pht trin bn vng Vit Nam ............. 84
3.1.2. Quan im pht trin lng ngh, du lch ..................................... 85
3.1.2.1. Quan im ca nh nc pht trin lng ngh, du lch.......... 85
3.1.2.2. Quan im ca huyn i T v pht trin lng ngh, du lch....... 86
3.1.3. Phng hng, mc tiu xy dng lng ngh, du lch ................. 86
3.1.3.1. Phng hng, mc tiu pht trin lng ngh, du lch ca
chnh ph........................................................................................ 86
vii
3.1.3.2. Phng hng, mc tiu pht trin lng ngh, du lch, du

lch sinh thi ca ng b, chnh quyn huyn i T ..................... 89
3.2. Cc gii php ch yu xy dng lng ngh khu du lch sinh thi cc x
vng m VQG Tam o thuc huyn i T tnh Thi Nguyn ................. 91
3.2.1. Cc gii php pht trin lng ngh ............................................. 91
3.2.1.1. Gii php v o to k thut .............................................. 91
3.2.1.2. Gii php v thng tin th trng v tiu th sn phm ......... 91
3.2.1.3. Gii php v huy ng vn u t ....................................... 94
3.2.1.4. Gii php pht trin ng b v rng khp cc thnh phn
kinh t ............................................................................................ 94
3.2.2. Cc gii php pht trin du lch.................................................. 96
3.2.2.1. u t cc c s h tng khu du lch ................................... 96
3.2.2.2. Gii php v tuyn truyn qung b cc sn phm du lch .... 96
3.2.3. Cc gii php pht trin lng ngh, khu du lch........................... 96
3.2.3.1. Quy hoch cc khu du lch, khu vui chi gii tr gn vi cc
lng ngh ........................................................................................ 96
3.2.4. Cc gii php tm v m ....................................................... 103
3.2.4.1. V t chc qun l ........................................................... 103
3.2.4.2. Gii php v c ch chnh sch ......................................... 103
3.2.4.3. Gii php v pht trin c s h tng ................................. 104
3.2.4.4. Gii php v mi trng ................................................... 105
KT LUN V KIN NGH .....................................................................................109
I. Kt lun............................................................................................ 109
II. Kin ngh ........................................................................................ 110
1. i vi nh nc .......................................................................... 110
2. i vi tnh Thi Nguyn, huyn i T ....................................... 110
3. i vi cc h sn xut, t sn xut, HTX, doanh nghip, cng ty .. 111
TI LIU THAM KHO ...........................................................................................112
PHN PH LC ..................................................................................... 115
viii
DANH SCH CC K HIU V CH VIT TT

Ch v k hiu vit tt
ATK
VQG
TNHH
CNH-HH
HTX
SX
KTCB
ADB
LL
TNCS
BTXM
SC
CN-TTCN
CNH
TTCN
DT
XH
UBND
GDP
FDI
THPT
KT XH
VT
SL
GT
TSC
NL
Gii thch
An ton khu
Vn Quc Gia
Trch nhim hu hn
Cng nghip ho, hin i ho
Hp tc x
Sn xut
Kin thit c bn
Ngn hng Chu
Lin on lao ng
Thanh nin cng sn
B tng xi mng
Sa cha
Cng nghip, tiu th cng nghip
Cng nghip ho
Tiu th cng nghip
Din tch
X hi
U ban nhn dn
Tng sn phm quc ni
u t trc tip nc ngoi
Trung hc ph thng
Kinh t x hi
n v tnh
Sn lng
Gi tr
Ti sn c nh
Nguyn liu
ix
DANH MC CC BNG BIU

Bng 01: S h, vng iu tra nm 2007 ..................................................... 27
Bng 02: Mt s ch tiu tng hp v pht trin kinh t huyn i T.......... 33
Bng 03: Gi tr ngnh nng nghip huyn i T qua 3 nm ..................... 34
Bng 04: Gi tr mt s cy trng trong huyn tnh trn 1ha din tch........... 35
Bng 05: Gi tr ngnh cng nghip huyn i T qua 3 nm...................... 36
Bng 06: Hot ng thng mi dch v huyn i T qua 3 nm ............... 37
Bng 07: Mt s ch tiu v dn s, lao ng huyn i T......................... 38
Bng 08: Thu ht vn u t pht trin ....................................................... 41
Bng 09. Tnh hnh s dng t cc x vng m VQG Tam o ............. 43
Bng 10: Kt qu sn xut cy la qua cc nm .......................................... 45
Bng 11: Kt qu sn xut cy ch qua 3 nm ............................................. 46
Bng 12.Tnh hnh dn s, lao ng ca vng nm 2007 ............................. 47
Bng 13: Tnh hnh pht trin ngnh ngh trn a bn huyn ...................... 48
Bng 14: Din tch ch qua cc nm ........................................................... 53
Bng 15: Kt qu trng ch qua cc nm .................................................... 54
Bng 16: Nng sut, sn lng ch ............................................................. 55
Bng 17: Kt qu huy ng vn cho u t sn xut ch ............................. 56
Bng 18: Gi tiu th ch trn a bn huyn .............................................. 58
Bng 20: Chi ph cho sn xut v ch bin ch ca h iu tra ..................... 62
Bng 21: Kt qu sn xut ch bin ch ca h iu tra ............................... 64
Bng 23: Chi ph cho sn xut nm ca h iu tra...................................... 69
Bng 24: Kt qu sn xut nm ca h iu tra ........................................... 70
Bng 25: Thu nhp bnh qun ca cc h iu tra ........................................ 71
Bng 26: Phn tch cc yu t nh hng n gi thnh SX nm.................. 73
Bng 27: Phn tch cc yu t nh hng n thu nhp h gia nh trc
khi trng nm ............................................................................. 75
Bng 28: Phn tch cc yu t nh hng n thu nhp h gia nh sau khi
trng nm ..................................................................................... 76
Bng 29: Quy hoch vng ch cht lng cao ............................................. 93
M U
1. Tnh cp thit ca ti
tng v pht trin bn vng sm hnh thnh trong x hi loi ngi.
Nhng phi n thp nin u ca th k XX tng ny mi c pht
trin, chuyn ho thnh hnh ng v cao hn l phong tro ca x hi.
Vit Nam, quan im pht trin bn vng c khng nh trong
cc vn kin ca i hi i bng ton quc ln th IX ca ng Cng sn
Vit Nam v trong Chin lc pht trin kinh t-x hi 2001-2010 l:
"Pht trin nhanh, hiu qu v bn vng, tng trng kinh t i i vi thc
hin tin b, cng bng x hi v bo v mi trng" v "Pht trin kinh t-x
hi gn cht vi bo v v ci thin mi trng, bo m s hi ho gia mi
trng nhn to vi mi trng thin nhin, gi gn a dng sinh hc".
thc hin mc tiu pht trin bn vng, nhiu ch th, ngh quyt ca ng,
nhiu vn bn quy phm php lut ca Nh nc c ban hnh v trin
khai thc hin; nhiu chng trnh, ti nghin cu v lnh vc ny c
tin hnh v thu c nhng kt qu bc u; nhiu ni dung c bn v pht
trin bn vng i vo cuc sng v dn dn tr thnh xu th tt yu trong
s pht trin ca t nc.
Thc hin ng li quan im pht trin bn vng ca nh nc, cc
a phng trong c nc v ang tin hnh xy dng, pht trin kinh t x
hi ca a phng mnh da trn nhng li th, tim nng ca tng vng.
Tuy nhin, trong qu trnh pht trin vn cn da nhiu vo vic khai thc ti
nguyn thin nhin, nng xut lao ng cn thp, cng ngh sn xut, m
hnh tiu dng cn s dng nhiu nng lng, nguyn liu v thi ra nhiu
cht thi. Dn s tng nhanh, t l h ngho cn cao,... ang l nhng vn
gy nh hng ti pht trin bn vng ca a phng ni ring v t nc
ni chung.
Ti cc vng nng thn c n 80% dn s sng bng sn xut nng

nghip, kinh t x hi cn km pht trin, vi tim lc v khoa hc, cng
ngh cn hn ch, vn sn xut thiu, lao ng ph thng d tha, thiu lao
ng c tay ngh cao nn cha c kh nng pht trin ngay nn sn xut
cng nghip, v vy cn phi ch trng pht trin tiu th cng nghip, coi
l mt bc m, song song vi vic tch lu to tin lc tin dn ln nn
sn xut i cng nghip.
Mc tiu v cng l ng lc pht trin nng thn bn vng l nng cao
cht lng cuc sng ca nhn dn, xt trn c kha cnh kinh t, x hi v
mi trng. Xt ring qu trnh pht trin kinh t bn vng th sn phm sn
xut ra phi m bo 4 yu cu l: Cht lng, gi c, quy m sn phm
sn xut v thi gian cung ng sn phm. V vy, cn thit phi pht trin nn
nng nghip a chc nng va sn xut nng phm hng ho v pht trin du
lch sinh thi v to mi trng sng p. Xy dng cc m hnh pht trin
kinh t khu vc nng thn gn vi pht trin bn vng l nhu cu tt yu
ca cc a phng v ca c nc trong gia on hin nay.
Xut pht t xu th pht trin theo hng bn vng ca t nc, gp
phn pht trin kinh t x hi cc x vng m VQG Tam o huyn i T
ti nghin cu ti: Xy dng m hnh lng ngh, khu du lch sinh thi
gn lin vi pht trin nng thn bn vng ti cc x vng m Vn quc
gia Tam o thuc huyn i T tnh Thi Nguyn.
2. Mc tiu nghin cu ti
2.1. Mc tiu tng quan
Xy dng m hnh pht trin kinh t ph hp, nhm nng cao i sng vt
cht tinh thn ca nhn dn theo hng pht trin cng nghip - tiu th cng
nghip nng thn gp phn thc hin cng nghip ha - hin i ha nng thn.
2.2. Mc tiu c th
Phn tch, lm r s cn thit xy dng lng ngh v khu du lch sinh thi
cc x vng m Vn quc gia Tam o.
Phn tch hin trng ca hot ng du lch, cc ngnh ngh, lng ngh
trn a bn huyn i T.
Xy dng cc m hnh lng ngh cung cp cc sn phm c trng
ca a phng ra ngoi tnh ng thi cung cp sn phm phc v khch du
lch to iu kin pht trin kinh t h nng thn.
Xy dng tua du lch sinh thi lch s dc pha ng dy ni Tam o
kt hp tham quan lng ngh.
3. i tng v phm vi nghin cu
3.1. i tng nghin cu: ti tp trung nghin cu v tim nng pht
trin, c im t nhin, trnh pht trin kinh t, tnh hnh pht trin ngh
ph, qu trnh pht trin lng ngh v hot ng du lch ti cc x nm trong
vng m VQG Tam o thuc Huyn i T Tnh Thi Nguyn.
3.2. Phm vi nghin cu: Phm vi khng gian: 11 x nm trong vng
m VQG Tam o. Thi gian t 2005 - 2007.
4. ng gp mi ca lun vn
Vic a ra c m hnh pht trin kinh t mi l mc tiu nghin cu
ca ti v mong mun ti c ng dng vo thc t gp phn pht
trin kinh t x hi Huyn i T ni chung v cc x vng m VQG Tam
o ni ring.
5. B cc ca lun vn
Phn m u
Chng I: Mt s vn v l lun chung
Chng II: Hin trng lng ngh, khu du lch v xy dng m hnh lng
ngh khu du lch sinh thi huyn i T tnh Thi Nguyn.
Chng III: Nhng gii php ch yu xy dng m hnh lng ngh, khu
du lch sinh thi huyn i T tnh Thi Nguyn.
Kt lun v kin ngh
CHNG I
C S KHOA HC V PHNG PHP NGHIN CU

1.1. C S KHOA HC
1.1.1. C s l lun
1.1.1.1. Khi nim v pht trin, pht trin bn vng
1.1.1.1.1. Khi nim
Pht trin kinh t l mt qu trnh ln lnhay tng tin v mi mt ca
nn kinh t trong mt thi k nht nh. Bao gm c s tng thm v quy m
sn lng (tng trng) v s tin b v c cu kinh t x hi [15].
Nm 1987, trong bo co Tng lai ca chng ta ca hi ng th gii
v mi trng v pht trin (WCED) ca lin hp quc Pht trin bn vng
l s pht trin tho mn nhng nhu cu ca hin ti m khng ph ng hi
n kh nng p ng nhu cu ca cc th h mai sau [13]. Ni cch khc,
pht trin bn vng phi m bo c s pht trin kinh t hiu qu, x hi
cng bng v mi trng c bo v gn gi.
Hi ngh thng nh tri t v mi trng v pht trin Rio de Janeiro
(Braxin) nm 1992 v hi ngh thng nh th gii v pht trin bn vng t
chc ti Rohannesburrg (Cng ho Nam Phi) nm 2002 xc nh Pht trin
bn vng l qu trnh pht trin c s kt hp cht ch, hp l v hi ho gia
3 mt ca s pht trin, gm: Pht trin kinh t (nht l tng trng kinh t),
pht trin x hi (nht l thc hin tin b, cng bng x hi, xo i gim
ngho v gii quyt vic lm) v bo v mi trng (nht l x l, khc phc
nhim, phc hi v ci thin cht lng mi trng, phng chy v cht ph
rng, khai thc hp l v s dng tit kim ti nguyn thin nhin) [13].
1.1.1.1.2. Pht trin nng thn bn vng
Trong vng nm thp k va qua, th gii tng trn tr tm ti con
ng pht trin nng thn. Trc ht l cuc "cch mng xanh", thnh tu
ca vic pht trin nng thn gn vi pht trin nng nghip, hng mi c
gng vo pht trin cng ngh phc v sn xut nng nghip v s dng hp
l ti nguyn ca thp k 60 ca th k XX. Bc sang thp k 70, ngi ta
tp trung ch n vic lm v thu nhp, tng trng v s cng bng... trong
suthai thp k tip theo. i vi cc nc ang pht trin, quan im pht
trin nng thn a chc nng nhn mnh vo kha cnh pht trin bn vng,
pht trin tng hp c kinh t, x hi, chnh tr, vn ha, mi trng nng
thn [29].
Trong cng cuc pht trin t nc, Vit Nam ch trng tng trng
kinh t gn vi nng cao phc li, gim i ngho v bo m cng bng x
hi. Tng trng kinh t nng cao i sng ca dn v gim s h i
ngho. Nhng nhng thnh qu ca tng trng c phn phi nh th no
trnh tnh trng thiu cng bng, mt s ngi giu ln, cn a s ngi
khc vn sng trong ngho kh, chnh lch giu - ngho gia tng l vn
ang c ng v nh nc quan tm. i vi nng thn, nng dn l khu
vc th hng t nht kt qu ca i mi, ang cn nhiu kh khn v l b
phn b thit thi nht khi nc ta gia nhp WTO, th nhim v pht trin
nng thn bn vng c t ra li cng cp bch.
Nng thn l a bn ngi dn (ch yu l h gia nh nng dn)
sinh sng v pht trin. Nng thn Vit Nam c chc nng chnh: Sn xut v
cung ng nng phm cho x hi; gi bn sc vn ho truyn thng dn tc v
m bo mi trng sinh thi [28].
V kinh t, l pht trin nng nghip theo hng thm canh, tng
nng sut lao ng v nng sut rung t, to ra nhng vng chuyn canh
gn vi cng nghip ch bin nng cao gi tr sn phm nng nghip, tng
thu nhp cho nng dn. cng l qu trnh pht trin thm nhiu ngnh
ngh, lng ngh, cc loi hnh doanh nghip sn xut cng nghip, tiu th
cng nghip cng vi cc t chc hot ng dch v nng thn. Pht trin
hn na cc doanh nghip dn doanh, doanh nghip nh v va.
V vn ha, l pht trin v m rng cc hnh thc nng cao trnh
vn ha, k nng lao ng cho nng dn, h tip cn vi yu cu mi ca
sn xut, kinh doanh. Trong cn tr trng gio dc ngh nghip cho nng
dn vng b thu hi t, h sm c vic lm ph hp. Cc thit ch vn ha
nng thn cn c cng c v pht trin; bo tn v pht huy nhng gi tr
vn ha truyn thng, nhng lng ngh truyn thng ca tng vng.
V x hi, l gii quyt vic lm, yu cu bc xc s mt hin nay
ca nng thn. Cng vi qu trnh cng nghip ha, lao ng nng nghip s
gim c v t trng v s tuyt i (d kin nm 2010, lao ng nng nghip
ch cn chim di 50% lao ng x hi so vi hin nay l khong 70%). V
vy, gii quyt vic lm cho nng dn khng ch l yu cu cp bch tn
dng lao ng nng thn lc nng nhn, tng thu nhp cho h, m cp bch
hn na l nhng vng t b thu hi, trnh tnh trng s ngi ny t
chuyn vo thnh ph, gy ra nhiu vn x hi rt kh gii quyt.
Ni dung pht trin nng thn bn vng bao gm 4 qu trnh: Cng
nghip ho, hin i ho; th ho, kim sot dn s, bo v mi trng sinh
thi [32].
* Tnh hnh pht trin nng thn bn vng Vit nam
Sau hn 20 nm i mi, nng nghip, nng thn v nng dn nc ta
t nhiu kt qu pht trin kh quan nh ng li i mi ng n ca
ng. Sut t i hi IV n i hi X ng ta lun xc nh nng
nghip l lnh vc u tin trc ht; cng nghip ho-hin i ho trc ht l
cng nghip ho-hin i ho nng nghip v nng thn. T nm 1990, an
ninh lng thc nc ta c bo m v bt u xut khu go, mi nm
mt tng t lc 1,5 triu tn/nm n trn 4 triu tn/nm gp phn gii quyt
lng thc ton cu, c bit l trong thi gian khng hong lng thc th
gii nm 2008 hin nay. GDP trong lnh vc nng nghip bnh qun tng
3,3%; thu nhp v i sng nhn dn ci thin, t l h ngho nng thn
gim bnh qun 1,5%/nm; b mt nng thn thay i theo hng vn minh;
trnh vn ho, khoa hc, k thut ca nhiu nng dn c nng ln cao
hn trc Tuy nhin, trong nng nghip, nng thn, nng dn Vit Nam
ang cn nhiu vn ni cm, bc xc km hm s pht trin [30].
Vn rung t sn xut nng nghip, c bit l t trng la ngy
cng b thu hp. Theo B Ti nguyn v Mi trng, t nm 2001 n 2007
c nc b mt 500 nghnha t nng nghip, ring nm 2007 mt 120
nghnha, trong nhiuha t trng la mu m do th ho v cng nghip
ho; bnh qun t nng nghip/1 nhn khu hin nay rt thp, c ni ch trn
1so/1 khu. Cc vng mt t nng nghip nhiu l ng bng sng Hng,
ng bng sng Cu Long, ng Nam B. t nng nghip t nhng li
phn tn, chia nh, manh mn cng to ra cho sn xut hng ho trong nng
nghip pht trin chm [30].
u t cho nng nghip v nng thn t ngn sch nh nc gim nhanh
v t trng. Thc t my nm qua, u t cho nng nghip, nng thn c tng
v gi tr tuyt i nhng li gim v t trng: nm 1990 l 20% n nm
2001 ch cn 10%, nm 2007 cn 8%, nu c khu vc nng thn 14% trong
tng vn t ngn sch nh nc [30].
Vn FDI u t cho nng nghip v nng thn cng rt t ch chim trn
3%, ring nm 2007 ch chim 1,8% tng s vn FDI ca c nc. Thiu vn
u t khin cho nng nghip v kinh t nng thn pht trin chm, y l
kh khn ln i vi nng nghip, nng thn v nng dn nc ta [30].
i sng lao ng, vic lm nng thn ang l vn ni cm, bc
xc hin nay, do rung t qu t li gim nhanh. Nhiu vng nng thn, s
h ngho cn ln, khong cch giu ngho gia thnh th v nng thn ngy
cng dong ra, s h giu do lao ng nng nghip cn t. Trong 10 triu h
nng dn hin nay, s h c trang tri ch chim trn 1%. Mi quan h gia
cng nghip v nng nghip cha cht ch, tc ng ca cng nghip v nng
nghip cha r, th trng nng thn yu km, t chc sn xut v qun l
nng nghip, nng thn cha p ng yu cu pht trin hin nay, mi trng
sinh thi nng thn ngy cng suy gim, dch bnh ngi, gia cm, gia
sc c xu hng pht trin v lan rng nng thn [30].
1.1.1.2. Khi nim v lng ngh
1.1.1.2.1. Khi nim v lng ngh
Lng ngh l mt cng ng c tp trung trn mt a bn nh, dn
c cng nhau sn xut mt hoc mt s loi hng ho hoc dch v, trong c
t nht mt sn phm hoc dch v c trng, thu ht i b phn lao ng hoc
h gia nh tham gia, em li ngun thu nhp chnh v chim t trng ln so vi
thu nhp c to ra trn a bn hoc cng ng dn c [17].
Nh vy, cc lng ngh l cu ni gia cng nghip v nng nghip, gia
nng thn v thnh th, gia truyn thng v hin i l nc thang quan trng
trong qu trnh cng nghip ho hin i ho nng thn nc ta. xc
nh lng ngh c th cn cn c cc tiu ch l:
- Lng ngh phi l nhng lng qu m nng nghip pht trin n
mt trnh nht nh, nhng do iu kin rung t c hn, dn c ngy
cng ng c nn s lao ng d tha ngy cng nhiu. Nhu cu gii quyt
vic lm to ra thu nhp cho ngi lao ng l i hi cp bch ca lng.
- Phi c t nht mt ngi, mt gia nh, mt doanh nghiphay mt
dng tc lm ngh, sn xut kinh doanh pht trin ngh lm ht nhn.
- Phi tm c ngun nguyn liu n nh, p ng c nhu cu sn
xut ca lng.
- Phi c sn phm tr thnh hng ho, giao lu p ng c nhu

cu th trng v cng ngh sn xut ca lng.
- Phi c th trng tiu th c lp hoc th trng giao lu qua cc
doanh nghip thng mi.
- Phi c vn d tr nguyn vt liu sn xut v chun b cc iu
kin cho sn xut.
- Phi c c s h tng k thut ti thiu thun tin nh: ng x,
in, cng c sn xut
- Phi c ngun lao ng trong lng n nh v to ra ngun lao ng
ph cc a phng ln cn p ng nhu cu lao ng khi cn thit.
- Phi c s quan tm h tr v cc mt ca cc cp u ng v chnh
quyn a phng.
Lng ngh l mt khi nim mang tnh tng i, n ph thuc vo ch
trng chnh sch, quy nh ca tng a phng. Mi khu vc, a phng
c th c nhng quy nh v nhng tiu ch nhn dng lng ngh khc nhau,
n chu nh hng bi tnh hnh pht trin kinh t - x hi ni chung v tm
quan trng ca cc hot ng ngnh ngh ni ring ti a phng.
1.1.1.2.2. Phn loi lng ngh
+ Phn theo lch s tn ti v pht trin: Theo tiu ch trn ngi ta
phn chia cc lng ngh thnh lng ngh truyn thng v lng ngh mi.
Lng ngh truyn thng thng l mt b phn dn c sinh sng gii
hn trong mt a bn ti cc vng nng thn, tch khi sn xut nng nghip
cng lm mt hoc nhiu ngh th cng c truyn thng lu i sn xut ra
cc sn phm phc v i sng sinh hot v sn xut ca nhn dn quanh
vng [19].
Lng ngh mi l nhng lng ngh xut hin do s lan to ca cc lng
ngh truyn thng trong nhng nm gn y, c bit l thi k i mi, thi
10
k bc sang nn kinh t th trng. Ngy nay khi nim v lng ngh khng
ch cn b hp nhng lng ch c nhng ngi chuyn lm cc ngnh ngh
th cng nghip m n c m rng ra theo hng hiu l nhng lng ngh
c cc ngnh ngh phi nng nghip chim u th v s h s lao ng v s
thu nhp so vi ngh nng [20].
+ Phn chia theo tnh cht ca sn phm
C th phn chia lng ngh thnh cc nhm sau:
Nhm I: bao gm cc ngh gm s, sn mi thu ren, thm, chm khc
g, chm m vng bc, dt t tm, th cm, my tre an cc loi. y l
nhng lng ngh th cng m ngh c sn phm c a chung khng
nhng trong m c ngoi nc. Tim nng th trng xut khu tng i
ln, vn hin nay l cc bin php maketing cn yu v cha c quan
tm ng mc.
Nhm II: Cc lng ngh sn xut cc mt hng phc v tiu dng thng
thng gm dt chiu, lm nn, an mnh r r b st... y l nhng lng
ngh m sn phm ca chng ang b chn p ln do s pht trin ca khoa
hc cng ngh v vt liu mi, cnh tranh vi hng nc ngoi...
Nhm III: Gm cc lng ngh ch bin lng thc thc phm: lm bn,
bnh, lm ng, lm mt, ch bin nng, lm, thu sn cc loi... Nhn
chung nguyn liu cung ng cho cc lng ngh ny l kh phong ph.
Nhm IV: Cc lng ngh phc v cho sn xut v i sng nh n, mc
rn, hn, c, lm cy ba...
Nhm V: Bao gm cc ngh khc:
Vic phn loi nh trn ch mang tnh tng i, bi mt s ngh c th
va thuc nhm ny, li va thuc nhm khc. Mt s ngh i vi a
phng c s c coi l ngh truyn thng nhng trn phm vi v m th c
th cha c coi l lng ngh truyn thng.
11
Ngoi ra, ngi ta cn thc hin phn chia lng ngh theo s ngh c
ng gp ng k trong gi tr sn xut ca a phng thnh lng mt ngh,
lng a ngh hoc thun tin cho qun l ngi ta thc hin chia theo a
gii hnh chnh, tnh, huyn, x.
1.1.1.2.3. Hnh thc t chc sn xut kinh doanh ca lng ngh
Hnh thc t chc sn xut kinh doanh ca lng ngh a dng v phong
ph, bao gm: Cc c s ngnh ngh v h c th.
H c th thng tn ti 2 loi h l h kim ngh, h chuyn ngh.
- H kim l nhng h va lm nng nghip va lm ngnh ngh.
- H chuyn l nhng h c ton b hoc phn ln lao ng trong h
cng nh thu thm lao ng ngoi tham gia cc ngnh ngh phi nng nghip
v y cng chnh l ngun thu ch yu ca h. Cc h chuyn c th c t
nng nghip song sn xut nng nghip ch l th yu.
C s chuyn ngnh ngh nng thn l nhng c s nng thn chuyn
hot ng sn xut kinh doanh, cc hot ng phi nng nghip c cp
ng k kinh doanh theo lut nh.
Phn loi theo hnh thc t chc sn xut, c s chuyn ngh c chia
thnh 5 nhm: T hp sn xut, hp tc x, doanh nghip t nhn, cng ty
TNHH v x nghip quc doanh. Cc c s chuyn ngh hnh thnh ngy
cng nhiu, vi vai tr quan trng trong pht trin ngnh ngh nng thn.
1.1.1.2.4. c im ca lng ngh
Lng ngh gn b cht ch vi sn xut nng nghip: S ra i ca
lng ngh trc tin c xut pht t 1 b quyt no ca lng, sau ny do
s pht trin ca x hi, s th ho cc vng nng thn lm cho din tch
t canh tc b thu hp, nhu cu vic lm trong nng thn ngy cng nhiu.
Tuy vy, nng thn th sn xut nng nghip l vic lm khng th thiu
c. V sn xut phi nng nghip ca lng ngh cng nhiu khi gp rt nhiu
12
kh khn, v vy m h vn phi sn xut nng nghip phc v sinh hot

v nhu cu sng ca h.
Nguyn vt liu trong cc lng ngh thng l nguyn vt liu ti ch,
l cc nguyn liu c ly t sn xut nng nghip hoc cc hot ng khc
ngay trong nng thn nhm tn dng nhng tim nng sn c va nhiu, va
r, mt khc gip cho lng ngh kt hp gia sn xut nng nghip v sn
xut phi nng nghip.
Cng ngh sn xut trong cc lng ngh ch yu l cng ngh th cng,
cng ngh mang tnh n chic, nhiu sn phm ch yu da vo i bn tay
kho lo ca ngi th. Nhiu lng ngh pht trin, cng ngh c i mi
nhng vn phi da vo i bn tay v khi c tinh t ca ngi th.
Phn ln lao ng c s dng trong cc lng ngh l lao ng th
cng, da vo i bn tay kho lo, tinh xo v u c thm m y sng to
ca ngi th. Phng thc dy ngh ch yu l theo phng thc truyn
ngh va hc, va lm.
Hnh thc t chc sn xut kinh doanh trong lng ngh ch yu quy m
h gia nh, mt s t pht trin thnh hp tc v doanh nghip t nhn.
1.1.1.2.5. Vai tr ca lng ngh trong pht trin KT-XH nng thn
Trong qu trnh pht trin kinh t x hi nng thn, lng ngh c v tr
vai tr quan trng ng gp vo qu trnh CNH-HH nng thn.
- Cc lng ngh bo lu v gn gi nhng gi tr vn ho truyn thng
c sc ca nng thn Vit Nam.
Cc sn phm ca cc lng ngh l s kt tinh, s bo lu v pht trin
cc gi tr vn ho, vn minh lu i ca dn tc Vit Nam, va mang nt c
sc ring bit va mang nt tng ng vi nhng sn phm ca cc dn tc
khc trn th gii. Gi tr ca cc sn phm th cng truyn thng c khch
hng trong v ngoi nc nhn nhn ch yu t gc vn ho, ngh thut
13
dn tc sau mi n vn k thut v kinh t. Bo tn v pht trin

lng ngh l tng thm sc mnh ci ngun, gieo vo lng mi ngi Vit
Nam tnh cm dn tc, yu qu, trn trng, gi gn di sn v bn sc vn ho
Vt Nam. iu cng khng c g khc l gi v pht huy mt b phn ca
nn vn ho - vn minh nhn loi, lm tng nhng gi tr vn ho truyn
thng trong mt th gii ngy cng hin i.
- Hnh thnh loi hnh sn xut c tnh cht cng nghip ngay ti a
bn nng thn, bn cnh hot ng nng nghip.
hot ng c hiu qu, bt buc cc lng ngh phi p dng vic t
chc sn xut mt cch khoa hc da trn s phn cng v hp tc lao ng
ph hp vi tng loi hnh ngh nghip. S phn cng hp tc c th l
n gin nh ngh (my tre an, dt chiu), c th phc tp nh (rn, mc,
chm khc), cc trang thit b mi hin i thay th dn sc lao ng cng
c u tin s dng. Nh vy, s pht trin ca cc lng ngh cng l s
pht trin ca cng nghip a bn nng thn lm cho nng thn pht trin
dn theo hng CNH - HH.
- Pht trin lng ngh s gii quyt tt nhu cu vic lm ti ch, gp
phn thc y qu trnh chuyn dch c cu kinh t nng thn.
Trong s chuyn dch lao ng nng thn c iu kin tip cn sn
xut mi c tip xc v giao lu vi x hi bn ngoi nhiu hn, do
trnh hiu bit, dn tr cng c nng ln tng bc. C th coi ngnh
ngh khng ch l c hi nng cao thu nhp m cn l c hi pht trin dn tr
tip cn sn xut hng ho v th trng nhanh hn.
- Cc lng ngh pht trin gp phn huy ng vn nhn ri trong dn,
tn dng mt bng sn xut.
Mc huy ng vn nhn ri trong dn mi ch t khong 36% trong
tng lng vn hin c. Ngnh ngh nng thn pht trin l mt bin php rt
14
tt nhm huy ng nhng ngun vn ny vo sn xut. Thc t, lng ngh

hu ht cc n v sn xut u c nhu cu vay thm vn m rng sn
xut, tc l h tn dng c ton b s vn nhn ri ca mnh. Nu khai
thng c hon ton ngun vn trn, th lng vn u t vo nng nghip
nng thn s tng ln ng k.
- Pht trin lng ngh to iu kin thc y s nghip xy dng nng
thn mi hin i, ci thin kt cu h tng kinh t x hi nng thn.
Mun xy dng kt cu h tng kinh t x hi nng thn rng ln ca
nc ta, i hi phi ngun vn rt ln, m ch Nh nc th khng th lm
c. Thu nhp c to ra t cc lng ngh, t ngnh ngh ni chung s l
ngun vn quan trng cho s nghip ny. Qua nghin cu tm hiu mt s
lng ngh chng ti thy y khng ch i sng ca ng bo c nng
cao, c s vt cht tt hn m iu kin chnh tr x hi cng n nh hn,
lm c s cho s pht trin lu di ca a phng ca tnh v c nc.
1.1.1.2.6. Lng ngh v pht trin nng thn bn vng
Pht trin lng ngh gn vi pht trin nng thn bn vng l s
pht trin kt hp hi ho gia 3 tiu ch: kinh t, x hi v bo v ti nguyn
v mi trng
V mt kinh t: tng trng kinh t nhanh v n nh, nng cao hm
lng khoa hc cng ngh trong gi tr sn phm, s dng tit kim v bo
tn ti nguyn thin nhin (khong sn, t, nc, khng kh, ting n, a
dng sinh hc...), gim ti a cht c hi v kh phn hu, tch cc ngn
nga v x l nhim cng nghip. Sn phm sn xut ra p ng yu cu th
trng, m bo v sinh an ton thc phm.
V mt x hi: tch cc xo i, gim ngho, to vic lm, to c hi
bnh ng mi ngi c tham gia cc hot ng x hi, vn ho, chnh
tr, pht trin kinh t v bo v mi trng.
15
Bo v ti nguyn v mi trng: khai thc hp l v s dng c hiu

qu ti nguyn khong sn, ti nguyn t, nc... Xy dng mt x hi bn
vng v mi trng theo nguyn l: v lu di, s lng chng loi cy con
b hu dit khng c vt qu s chng loi c pht trin; s si mn t
khng c vt qu mc hnh thnh t ai, vic ph rng khng c vt
qu mc ti sinh ca rng; lng Cacbon sinh ra khng c vt qu lng
cacbon tng hp, s lng c c nh bt khng vt qu kh nng ti sinh
ca c, s lng tr em sinh ra khng vt qu s ngi cht i [6].
1.1.1.3. Du lch, du lch sinh thi
1.1.1.3.1. Khi nim
- Du lch l cc hot ng c lin quan n chuyn i ca con ngi
ngoi ni c tr thng xuyn ca mnh nhm p ng nhu cu tham quan,
tm hiu, gii tr, ngh dng trong mt khong thi gian nht nh [16].
Hot ng du lch l hot ng ca khch du lch, t chc, c nhn kinh
doanh du lch, cng ng dn c v c quan, t chc, c nhn c lin quan
n du lch [16].
Du lch bn vng l s pht trin du lch p ng c cc nhu cu hin
ti m khng lm tn hi n kh nm p ng nhu cu v du lch ca tng
lai [16].
Hot ng bn vng trong lnh vc du lch l - cc hnh thc du lch p
ng nhu cu hin ti ca khch du lch, ngnh du lch v cng ng a
phng nhng khng nh hng n kh nm p ng nhu cu ca th h
mai sau, du lch kh thi v kinh t nhng khng ph hu mi trng m tng
lai ca du lch ph thuc vo , c bit l mi trng t nhin v kt cu x
hi ca cng ng a phng [5].
Du lch - s gn b gia vn ho v kinh t. Bn cht ca du lch l vn
ho, kinh t va l phng tin va l mc tiu pht trin du lch. Hin nay c
16
n 60% dng khch du lch c mc tiu tm hiu nn vn ho khc l, cho

nn sn phm quan trng ca du lch l du lch vn ho. Sc hp dn du khch
l bn sc vn ho, cch ng x vn ho ca im n v trnh vn ho ca
nhng nh t chc chuyn nghip [21].
- Du lch sinh thi l hnh thc du lch da vo thin nhin, gn vi bn
sc vn ho a phng vi s tham gia ca cng ng nhm pht trin bn
vng [16].
- Du lch vn ho l hnh thc du lch da vo bn sc vn ho dn tc
vi s tham gia ca cng ng nhm bo tn v pht huy cc gi tr vn ho
truyn thng [16].
1.1.1.3.2. Vai tr pht trin du lch
Du lch l con ca ho bnh, l phng tin cng c ho bnh, l
phng tin cn bng cn cn thanh ton quc t ... v du lch l ngnh kinh
t tng hp, mang ni dung vn ho sau sc, c tnh lin ngnh, lin vng v
x hi ho cao [21].
- Pht trin du lch to ra nhiu vic lm cho ngi lao ng, trong c
nhng cng vic khng i hi trnh hc vnhay trnh chuyn mn cao
v a phn cc vng su, vng xa ni ngi lao ng a phng vn rt
kh tm c vic lm, gp phn thc y qu trnh chuyn dch c cu lao
ng trong nng thn.
- Pht trin du lch gp phn ng k vo s gia tng gi tr sn xut ca
cc a phng, chuyn i c cu kinh t tng dn t trng ngnh du lch dch v, thc y cc ngnh kinh t khc pht trin nh ngnh cng nghip,
tiu th cng nghip pht trin. Gp phn tch cc xo i, gim ngho v
giao lu vn ho, pht trin kinh t i ngoi.
17
- Pht trin du lch gp phn huy ng vn nhn ri trong dn thng qua

pht trin cc dch v phc v du lch v cc ngun vn khc u t cho khu
vc, to iu kin thc y s nghip xy dng nng thn mi hin i, ci
thin kt cu h tng kinh t x hi nng thn.
- Pht trin du lch hp dn cc nh u t trong v ngoi nc, thu ht
nhiu d n vi quy m ln to iu kin cho pht trin c s h tng a
phng. Du lch l ngnh xut khu ti ch rt hiu qu v y trin vng.
1.1.1.4. Mi quan h gia pht trin lng ngh v pht trin du lch trong
pht trin kinh t x hi ti a phng
Lng ngh l mt trong nhng ngun ti nguyn du lch quan trng. Mi
lng ngh u gn lin vi mt vng vn ha, h thng di tch v truyn thng
ni ring. Hin nay du lch lng ngh ang c pht trin mnh nhiu a
phng nh La Vn Phc, g ng K, Gm Bt Trng... n vi lng
ngh du khch s c tn hng khung cnh lng qu thanh bnh v ng
thi c tham quan ni sn xut, tip xc trc tip vi nhng ngh nhn v
thm ch c cng tham gia vo quy trnh sn xut sn phm.
S pht trin ca cc lng ngh gip cho ngnh du lch qung b, y
mnh xut khu cc sn phm truyn thng. Du lch lng ngh p ng nhu
cu tm hiu v vn ho, cng khm ph sn xut sn phm th cc lng ngh
s tr thnh im thu ht khch du lch quan trng.
S pht trin du lch gn lin vi vic xy dng h thng dch v phc v
du lch nh: h thng khch sn, nh ngh, cc dch v vui chi gii tr, bn
sn phm, lu nim... T , thu ht cc ngun vn u t trong v ngoi
tnh vo khu vc, to iu kin ci thin c s h tng kinh t x hi v ngc
li c s h tng kinh t x hi c pht trin tc ng tr li to iu kin
ch hot ng du lch, cc lng ngh pht trin.
18
1.1.2. C s thc tin

1.1.2.1. Mt s kinh nghim pht trin nng thn bn vng
1.1.2.1.1. Kinh nghim ca mt s nc trn th gii
* Kinh nghim pht trin nng nghip, nng thn Trung Quc
ng Cng sn Trung Quc ch r: "Khng c s n nh ca nng thn
s khng c s n nh ca c nc, khng c s sung tc ca nng dn s
khng c s sung tc ca nhn dn c nc, khng c hin i ha nng
nghip s khng c hin i ha ca ton b nn kinh t quc dn". Trung
Quc ch trng nng cao hiu qu s dng t v ci to t trng, gii
quyt vn di d lao ng bng cch thu hp kiu sn xut cn nhiu lao
ng, m rng vic sn xut tp trung vn v k thut... Ch c phng thc
sn xut vi quy m ln mi ph hp cho vic u t nhiu vn v k thut
nhm t ti mt nn sn xut hin i v bn vng [12].
Bo m y quyn t ch, pht huy tnh tch cc ca nng dn; pht
trin nhiu loi s hu kinh t, trong cng hu l ch th, thc hin s hu
tp th i vi rung t kinh doanh khon gia nh, tch quyn s dng vi
quyn s hu; ci cch theo hng th trng, to ra sc sng mi cho kinh t
nng thn; xy dng a v ch th ca trang tri trong kinh doanh t ch ca
cc nng h, khuyn khch nng dn pht trin sn xut hng ha hng v
th trng; tn trng tinh thn sng to ca nng dn, thc y s nghip ci
cch, khon ch trch nhim n h gia nh v pht trin cc x nghip
hng trn; kin tr ng li cn bn t qun chng m ra, i vo qun
chng"; coi trng cao nng nghip, kt hp ci cch nng thn v ci cch
thnh th... [12].
* Kinh nghim ca Thi Lan xy dng nn nng nghip cht lng
cao, sc cnh tranh mnh
Thi Lan l nc c nn nng nghip chim a v chi phi, Chnh ph
Thi Lan xc nh hng chin lc l xy dng nn nng nghip vi cht
lng cao, c sc cnh tranh mnh. Do , nhng nm gn y, Thi Lan tp
19
trung mi nhn pht trin mnh hng ch bin nng sn v cng nghip phc
v nng nghip. Bn cnh , chnh ph cn ch trng xy dng cc t chc
nng nghip v pht trin h thng iu hnh nng nghip v nng thn trn
c s s dng ti nguyn thin nhin mt cch khoa hc v hp l hng ti
pht trin bn vng [12].
Mt trong nhng tiu ch pht trin nng nghip, nng thn bn vng
v hin i ha l c gii ha nng nghip v p dng cc quy trnh k thut
sn xut tin tin. Thi Lan ch trng pht trin c gii ha nhm a nng
nghip i vo thm canh, ci to v xy dng nng thn. Pht trin mng li
x nghip c kh nh v va ca t nhn cc thnh ph, th trn v nng
thn. Khuyn khch nng dn mua my mc do cc x nghip c kh trong
nc ch to, c c ch bo hnh v sa cha min ph trong vng t 1 n 3
nm. y mnh cng tc nghin cu ci to t, p dng cng ngh sinh hc
lai to ging cy trng, vt nui; thc hin vic chuyn giao cng ngh
nui cy phi; nghin cu cc cng ngh bo qun sau thu hoch.
Thi Lan cn ch trng pht trin cc ngnh mi nhn nh hng nng,
hi sn phc v xut khu, thc y mnh m cng nghip ch bin nng sn
cho tiu dng trong nc v xut khu sang cc nc khc, nht l cc nc
cng nghip pht trin.
* Kinh nghim pht trin du lch gn vi lng ngh ca mt s quc
gia chu [30]
Nm 1979, ng Hiramatsu, Thng c qun Oita, Nht Bn a ra
sng kin khi ng phong tro Mt lng mt sn phm (c gi tt l
OVOP). Mc tiu ca m hnh OVOP l tm ra nhng sn phm c o, c
trng nht ca mi lng, sau lin kt, xy dng li gii thiu bn trn
ton quc v th gii. Chng my lu sau, cc sn phm ca m hnh OVOP
c tnh cnh tranh trn c nc Nht Bn v th gii, nhng vn gi c
gi tr ca nn vn ho a phng.
20
Sau thnh cng ca phong tro OVOP Nht Bn, Thi Lan v Lo
cng p dng m hnh ny v thc t cng mang li hiu qu kinh t
cao cho cc nc ny.
Nhng vn mun to ra nhng sn phm lng ngh c trng hn na,
Thi Lan tip tc cho xy dng mt phong tro mi mang tn Mi huyn
mt sn phm (c tn vit tt l OTOP). T tng xuyn sut ca OTOP l
to ra cc sn phm c hm lng vn ho v c trng ca mi a phng,
mi cng ng trong a phng.
1.1.2.1.2. Nhng kinh nghim rt ra v kh nng vn dng vo iu kin Vit Nam
Pht trin nng nghip, nng thn theo hng bn vng v hin i ha
hin l xu th tt yu trong chin lc pht trin kinh t cc nc. Trung Quc,
Thi Lan v Nht Bn u thc hin chnh sch ly nng nghip lm nn tng
n nh x hi v tch ly cho cng nghip, thu ht vn u t, pht trin
cng nghip hng vo xut khu...
Pht trin mnh ngnh ngh ch bin nng sn v cng nghip phc v
nng nghip. Cc nc nh gi ng v tr ca cng nghip ch bin nng
sn cng nghip phc v nng nghip trong pht trin kinh t nng thn v
gii quyt vic lm cho lao ng, x hi, t xy dng c chng trnh
pht trin ton din v t chc h thng qun l ton ngnh c hiu lc.
Coi trng vic xy dng kt cu h tng nng thn phc v sn xut
nng nghip. Coi trng cng tc quy hoch trong quan tm n tour khp
kn cc dch v nh: bn bi u xe, ni dng chn tham quan tm hiu sn
phm, khu bn hng n ung, hng dn vin du lch lng ngh.
Bo m y quyn t ch, pht huy tnh tch cc ca nng dn; pht
trin nhiu loi s hu kinh t, tch quyn s dng vi quyn s hu; ci cch
theo hng th trng, to ra sc sng mi cho kinh t nng thn; xy dng
a v ch th ca trang tri trong kinh doanh t ch ca cc nng h, khuyn
21
khch nng dn pht trin sn xut hng ha hng v th trng; tn trng

tinh thn sng to ca nng dn, thc y s nghip ci cch, khon ch
trch nhim n h gia nh.
y mnh phong tro hc tp, nng cao trnh trong lnh vc nng
nghip v nng thn; tng cng cng tc bo him x hi cho nng dn, gii
quyt tt vn n trong nng nghip; gim nguy c ri ro v thit lp h
thng bo m ri ro cho nng dn. i vi cc sn phm nng sn, Nh
nc tng cng sc cnh tranh ca hng ha nng sn bng vic tng kh
nng t chc v tip th th trng.
Ch trng pht trin c gii ha nhm a nng nghip i vo thm
canh, ci to v xy dng nng thn
Cc nc ny rt coi trng u t cht xm cho cc lng ngh (o to
c vn, cn b qun l, xy dng cc dch v c vn, pht trin cc Vin
nghin cu ngnh ngh); u t vn thch ng cho pht trin ngnh ngh
nng thn.
Nh nc c vai tr quan trng i vi pht trin nng nghip, tiu th
cng nghip nng thn bng vic ra mt h thng ng b cc chnh sch
c tc dng khuyn khch t nghin cu, dch v, sn xut n tiu th sn
phm nhm m bo cho nng nghip pht trin.
Phong tro Mi huyn mt sn phm. To ra cc sn phm c hm
lng vn ho v c trng ca mi a phng, mi cng ng trong a
phng. gp phn pht huy sng to v t ch; pht trin ngun nhn lc. To
iu kin pht trin du lch, nng cao kim ngch xut khu sn phm.
Bn cnh nhng bi hc thnh cng, trong qu trnh pht trin nng
nghip nng thn ca cc nc cng cn mt s hn ch ng ch l:
Ny sinh s tranh chp t ai gia cng nghip tiu th cng nghip
vi t nng nghip. Ngoi t ai ra cn c s tranh chp v lao ng, vn
gia ngnh ny vi ngnh khc c bit l lao ng c tay ngh cao.
22
Cng nghip nng thn nhiu nc ang gy nhim mi trng sinh

thi nng n. Cng nghip tiu th cng nghip pht trin ph v h sinh
thi nng thn, khai thc ti nguyn cng nh cht thi ba bi lm hu hoi
mi trng thin nhin
1.1.2.2. Pht trin lng ngh, du lch sinh thi Vit Nam
1.1.2.2.1. Pht trin lng ngh Vit Nam
Cc lng ngh ang ng vai tr tch cc trong vic pht trin ngnh tiu
th cng, ngnh ngh truyn thng v ngh mi, gp phn chuyn dch c cu
kinh t nng thn. Hin nay c nc c 2017 lng ngh, thu ht hng chc
vn c s sn xut kinh doanh thuc cc loi hnh khc nhau nh doanh
nghip, t sn xut, h gia nh.
Xut khu sn phm lng ngh ng vai tr quan trng trong vic ng
gp gi tr gia tng cho nn kinh t mi a phng ni ring v c nc ni
chung. Cc sn phm lng ngh Vit Nam c mt nhiu nc trn th
gii, trong c cc th trng ln nh Hoa K, EU v Nht Bn. Nm 1991,
xut khu sn phm lng ngh c nc t 6,8 triu USD, nm 2000 l 300
triu USD v nm 2005 t 700 triu USD. Nhn thc r vai tr v tim nng
kinh t t pht trin lng ngh, Chnh ph, cc B, ngnh u c nhng
chng trnh, chnh sch nhm bo tn, pht trin lng ngh, pht trin ngnh
ngh nng thn.
Tuy nhin trong qua trnh pht trin lng ngh Vit Nam hin ti ang
phi i mt vi rt nhiu vn nh kh nng t chc qun l, thit b v
ngun lc ti chnh, kin thc th trng, k nng marketing, c s h tng
v k thut cng ngh. Bn cnh , cht lng sn phm ti cc lng ngh
cn cha ng u, mu m sn phm khng ph hp vi phong cch hin
i lm gim tnh cnh tranh ca sn phm trn th trng, nht l th
trng quc t [23].
23
Cc lng ngh Vit Nam cha to c tour khp kn cc dch v nh:

bn bi u xe, ni dng chn tham quan tm hiu sn phm, khu bn hng n
ung, hng dn vin du lch lng ngh [23].
1.1.2.2.2. Pht trin du lch, du lch sinh thi Vit Nam
Trong nhng nm gn y du lch Vit Nam c bc pht trin mnh
m, tim nng ca cc ti nguyn du lch c khi dy vi nhng nt c
sc, phong ph v a dng vi nhiu loi hnh du lch khc nhau nh du lch
dc theo b bin, du lch ti cc o ngoi khi, ti cc khu bo tn thin
nhin, cc khu di tch lch s vn ho quan trng nh: Du lch sinh thi Vnh
H Long, Phong nha K Bng, th c Hi An..., nhiu khu du lch mi
c u t xy dng nh Tun Chu, Hn Tre, Mi N... to ra mt din
mo mi nng cao hnh nh ca du lch Vit Nam trong bi cnh hi nhp
vi du lch khu vc v th gii.
C s vt cht phc v khch du lch c nng ln r rt, nhiu
khch sn, nh hng c u t vi quy m ln, cht lng cao phc v
du khch. Du lch Vit Nam v ang ngy cng hp dn v thu ht nhiu
hn khch du lch th gii v trong nc. Cht lng sn phm dch v du
lch c nng ln r rt, tnh chuyn nghip trong phc v ngy cng c
nng cao, v th du lch Vit Nam c ci thin ng k. Kt qu hot ng
du lch nm 2007: Khch quc t c t 4.171.564 lt, tng 17,2% so vi
nm 2006; Khch du lch ni a c t 19, 2 triu lt, tng 9,7% so vi
nm 2006; Thu nhp x hi v du lch c t 56 nghn t ng, tng 9,8%so
vi nm 2006 [26].
Tuy nhin, iu m ngnh du lch cng nh mi ngnh khc u hng
n l s pht trin mang tnh bn vng th vn cn nhiu iu ng bn.
Cha th khng nh c du lch Vit Nam pht trin bn vng v
cn nhiu vn cha tt, c bit l sn phm du lch, cc hot ng vui
24
chi ch yu l n ung, cha to c khng kh, mu sc vn ha a

phng; cha c s u t ng mc to ra nhng sn phm hp dn, nht
l nhng chng trnh bng din ngh thut dn tc chuyn dnh cho du
khch; c nhng th mnh cha khai thc c nh du lch sng nc...
Khi kinh t pht trin mnh, tt nhin du lch cng tng theo, nht l
khch trong nc, nhng do cha c chnh sch di hn, c th, nht l v u
t con ngi, khch sn v im n. Nn du lch Vit Nam vn cn nhiu
iu bt n: Cc khch sn, cng trnh phc v du lch v gii tr "bung ra"
thiu s quy hoch thn trng, nhiu trng hp ph hoi cc di tch lch s
v cnh quan thin nhin; nn kt xe, nhim cng nh hng sc hp dn
ca du lch Vit Nam; mi trng vn ho - x hi chu tc ng ca li sng
ngoi lai cng c nhng bin i xu i. T nn mi dm, nghin ht, bnh x
hi (cho ko khch, n xin, n my, tranh cp khch, do dm, m tn d
oan...), nh hng trc tip n s pht trin du lch Vit Nam.
1.1.2.3. Pht trin lng ngh, du lch sinh thi tnh Thi Nguyn
1.1.2.3.1. Pht trin lng ngh Thi Nguyn
Hin nay, ton tnh Thi Nguyn c 30 lng ngh, trong huyn Ph
Yn c 21 lng ngh, huyn Ph Bnh c 5 lng ngh, nh Ho v ng H,
mi huyn c 2 lng ngh vi cc ngnh ngh ch yu nh ch bin ch c
sn, mnh c, mnh trc, my tre an, lm bn, bnh [31]...
cc lng ngh pht huy c hiu qu, tnh Thi Nguyn ra nhiu
chnh sch nh u i v s dng t, thu, xy dng m hnh lm ngh mu,
o to ngun nhn lc trong vic truyn ngh v pht trin cc ngnh ngh
truyn thng... Nh vy, i sng ngi dn cc lng ngh ngy cng c
nng cao v l m hnh cho nhiu a phng trong tnh tham quan, hc tp.
Tuy nhin trong qu trnh hnh thnh v pht trin, cc lng ngh tnh
Thi Nguyn vn cn c nhng vn cn phi c quan tm tho g.
25
Mt vi lng ngh lm c mt s mt hng m ngh, xut khu t

cht lng tt, cho thu nhp cao nhng s lng hn ch v khng n nh v
gi v u ra cho sn phm, khng ch ng c ngun nguyn liu phc v
cho sn xut.
Nhiu c s cha ch trng u t vo cht lng sn phm cng nh
tay ngh do cc sn phm cha p ng c nhu cu tiu th ca th
trng. Thm na, do cha c thng hiu nn cc sn phm ny cha c
nhiu ngi bit n.
Cng tc quy hoch ngnh ngh nng thn cha c ch trng quan
tm, sn xut phn tn, quy m nh; c s h tng yu km; cng ngh, my
mc, thit b lc hu, sn phm mi dng s ch nn gi thnh thp...
khin cc lng ngh lm n khng hiu qu, vn gy nhim mi trng
sy ra hu ht cc lng ngh trn a bn tnh.
Nhu cu pht trin cc lng ngh gii quyt vic lm cho nng dn l
rt cn thit nhng vi thc trng nh trn th vn t ra l tnh Thi
Nguyn cn phi c c c ch chnh sch h tr sn xut lng ngh nh:
Cng tc quy hoch pht trin cc lng ngh, u t pht trin c s h tng,
c bit l xy dng thng hiu lng ngh c t ln hng u v khi c
thng hiu th mi kh khn khc s c gii quyt kp thi nh vic xy
dng vng nguyn liu, th trng tiu th, u t nng cao tay ngh...
1.1.2.3.2. Pht trin du lch Thi Nguyn
Thi Nguyn l mt tnh min ni ca ng Vit Bc, cng vi Tuyn
Quang, Thi Nguyn l th ca cuc khng chin thn thnh chng thc
dn Php. Cch H Ni 80 km, Thi Nguyn c mt tim nng thin nhin,
lch s, vn ho cng ng cc dn tc rt a dng to th mnh cho pht trin
du lch. c bit l du lch sinh thi, du lch lch s, du lch vn ho... Hng
nm thu ht c lng khch ngy cng tng n thm cc im du lch
ca Thi Nguyn. Nm 2005 thu ht 338.600 lt khch trong nc v
975 lt khch nc ngoi; Nm 2006 thu ht 374.883 lt khch trong
26
nc v 1.600 lt khch nc ngoi; Nm 2007 thu ht 398.300 lt

khch trong nc v 1.700 lt khch nc ngoi [18].
- Vi h thnghang ng thin nhin nm cc huyn xung quanh thnh
ph: ng Linh Sn (ng H),hang Phng Hong, sui M G (V Nhai),
thc Ba Di (i T), H Ni Cc... to cho Thi Nguyn tr thnh mt
trong nhng tnh c h thng du lch sinh thi nhiu tim nng nht.
- Tuyn du lch lch s cng c quan tm u t ca ng v nh
nc nn cc im du lch lch s nh: ATK nh Ho, ni thnh lp chi b
ng u tin x La Bng, khu di tch 27/7 x Hng Sn... thu ht c
ng o du khch trong v ngoi tnh quan tm ti lch s dng nc v gi
nc ca tnh Thi Nguyn ni ring v ca nc ta ni chung.
- Thi Nguyn l tnh duy nht c Bo tng Vn ho cc dn tc Vit
Nam, ni trng by hn 10.000 hin vt gii thiu v vn ho ca 54 dn tc
anh em hin ang sinh sng nc ta. Cc di tch kin trc ngh thut ca
Thi Nguyn c cha Ph Lin, Chahang, nh Phng ...
Tuy nhin, du lch ca Thi Nguyn cn nhiu kh khn v thch thc.
C s h tng kinh t - x hi cn nhiu kh khn c bit l h thng ng
giao thng ti cc im du lch cha c quan tm u t, cc di lch lch s
xung cp cha c u t tn to tng xng, h rhng c s h tng
phc v khch du lch (khch sn, nh hng, khu vui chi...) cn thiu.
1.2. PHNG PHP NGHIN CU
1.2.1. Cc cu hi nghin cu
Hin trng pht trin lng ngh v du lch sinh thi Huyn i T nh
th no?
M hnh pht trin lng ngh no, xy dng pht trin du lch sinh thi
nh th no ph hp vi iu kin kinh t x hi a phng?
Pht trin lng ngh gn vi vic pht trin vng nguyn liu ti a
phng nh th no?
27
Pht trin lng ngh, khu du lch sinh thi gn lin vi vn bo v mi

trng nh th no?
Cc gii php no qung b sn phm ca lng ngh, sn phm du lch
ca a phng?
1.2.2. Phng php nghin cu
1.2.2.1. Phng php thu thp s liu
- Phng php thu thp s liu th cp: Thu thp s liu v tnh hnh
iu kin t nhin, kinh t x hi chung, pht trin lng ngh ca huyn i
T. Thu thp s liu v c im kinh t x hi cc x vng m VQG Tam
o (iu kin t nhin, dn s, lao ng, ngnh ngh...). S liu c ly t
UBND huyn, Phng K hoch v u t, phng Ti nguyn Mi trng,
Phng Thng k huyn.
- Phng php thu thp s liu s cp:
iu tra chn mu: Thu thp thng tin, nh gi hot ng ngnh ngh.
Bng 01: S h, vng iu tra nm 2007
STT
Tn n v
I
*
*
1
2
3
4
II
*
*
iu tra sn xut, ch bin ch

Ton huyn
Vng iu tra
X Qun Chu
X Hong Nng
X La Bng
X Ph Xuyn
iu tra sn xut nm
Ton huyn
Vng iu tra (X Vn Yn)
Tng s h
sn xut (H)
Tng s h
iu tra (H)
22.531 *
3.165
547
913
610
1.095
200
50
50
50
50
96**
58
50
(* Ngun: Phng Nng nghip & pht trin nng thn)

(**Ban ch nhim d n sn xut nm)
28
- Chn im iu tra, ngnh ngh iu tra: Cn c vo tnh hnh thc t

pht trin sn xut ngnh ngh trn a bn huyn i T th ngh ch bin
ch trn a bn huyn ang l ngnh ngh c t chc pht trin sn xut
mnh. Cy ch ang l cy mi nhn, l cy to ra sn phm hng ha va
xut khu, va ni tiu. a bn pht trin cy ch c hiu qu v quy m v
cht lng c nhiu ngi trong v ngoi tnh bit n tp trung cc x:
Qun Chu, Hong Nng, La Bng, Ph Xuyn, Hng Sn. Ngh sn xut nm
ang c trin khai a vo huyn hnh thnh mt ngnh ngh mi gp
phn chuyn dch c cu sn xut, pht trin nng nghip nng thn ng thi
gii quyt vic lm v tng thu nhp cho nng dn.
- Chn mu iu tra: Bng cch chn in hnh phn loi chng ti chn
v tin hnh iu tra tng s 200 h tham gia ch bin ch ti cc x: Qun
Chu, Hong Nng, La Bng, Ph Xuyn, 50 h sn xut nm ti x Vn Yn.
- Tin hnh iu tra, phng vn theo mu iu tra, kt hp quan st, trao
i rt ra nhng thng tin lin quan n ti nghin cu.
1.2.2.2. Phng php phn tch
Phng php x l s liu: T s liu iu tra tin hnh kim tra tin
cy, thng k di dng bng phn tch nh gi hot ng sn xut v ch
bin ch, hot ng sn xut nm.
Phng php phn tch thng k: Trn c s s liu thu thp c qua
qu trnh tng hp tin hnh phn tch theo phng php so snh, i chiu
bng s tng i v s tuyt i. S dng h thng ch tiu thng k lm
r thc trng sn xut v ch bin ch trn a bn nghin cu.
Phng php phn t: Chia cc n v iu tra vo cc t theo khong
cch t nh sn. S dng phng php phn t tm ra xu hng tc
ng ca cc yu t nguyn nhn n yu t kt qu. Trong qu trnh nghin
cu chng ti dng tiu thc phn t theo quy m ch bin.
29
Trong qu trnh nghin cu vic phn t cc h tham gia ch bin, ng

thi c s tham kho kin ca lnh o a phng. Cc h tham gia ch
bin ch phn lm 2 nhm quy m.
Nhm h c quy m ln: Ch bin 25 tn ch bp ti/ nm tr ln.
Nhm h c quy m nh: Ch bin nh hn 25 tn ch bp ti/ nm.
Phng php phn tch hi quy nh gi cc yu t nh hng n gi
thnh sn xut nm, cc yu t nh hng n thu nhp h gia nh...
1.2.3. H thng ch tiu nghin cu
Tng gi tr sn xut GO: l ton b gi tr bng tin ca ton b cc loi
sn phm trong mt chu k sn xut.
Chi ph trung gian IC: l ton b cc khon chi ph vt cht thng
xuyn v dch v c s dng trong qu trnh sn xut nh thu nhn cng,
chi ph v nguyn liu, nhin liu...
Gi tr tng thm VA: l phn gi tr tng thm ca h nng dn khi sn
xut mt khi lng sn phm: VA=GO-IC
Thu nhp h hp MI: l phn thu nhp thun ty ca ngi sn xut bao
gm thu nhp ca cng lao ng v li nhun khi sn xut: MI=VA-(A+T)
(A: Phn gi tr khuhao ti sn c nh v chi ph phn b; T: Thu)
T sut li nhun tnh theo chi ph TGO: l ch s gi tr sn xut vi chi
ph trung gian trn mt n v sn phm sn xut: TGO = GO/IC (ln)
T xut gi tr gia tng theo chi ph (TVA): TVA=VA/IC (Ln)
T xut thu nhp hn hp theo chi ph (TMI): TMI=MI/IC(Ln)
Thu nhp hn hp MI/cng lao ng
Gi tr gia tng/ cng lao ng.
30
CHNG II
HIN TRNG LNG NGH, KHU DU LCH V XY DNG

M HNH LNG NGH KHU DU LCH SINH THI
2.1. C IM T NHIN, TNH HNH PHT TRIN KT- XH HUYN I T
2.1.1. c im iu kin t nhin

2.1.1.1. V tr a l
i T l mt huyn min ni nm pha Ty bc ca tnh Thi Nguyn
cch trung tm thnh ph 25 km v tr t 21o 30' n 21o 50' v Bc, t
105o32' n 105o 42' kinh ng. Vi cc ng ranh gii
- Pha Bc gip huyn nh ho
- Pha Nam gip huyn Ph Yn v T.P Thi Nguyn
- Pha ng gip huyn Ph Lng
- Pha Ty gip tnh Tuyn Quang v tnh Vnh Phc.
2.1.1.2. a hnh
a hnh nm tri di theo dy ni Tam o v pha Ty. H thng ni
thp, l phn cui ca cnh cung sng Gm v cnh cung Ngn Sn (Ni
Hng, Ni Cha), l huyn c a hnh tng i phc tp mang tnh c
trng ca min ni trung du.
Huyn c tng din tch t nhin l 57.847, 86ha. Vi tng dn s l
169.645 ngi bao gm 8 dn tc anh em sinh sng, phn loi a hnh nh sau:
Vng1: (Gm 11 x, th trn: Th Trn Qun Chu, x Qun Chu, Ct
N, K Ph, Vn Yn, M Yn, Hong Nng, La Bng, Ph Xuyn, Yn
Lng, Minh Tin), l vng a hnh ca dy ni Tam o chy theo hng
Ty bc v Ty nam, pha Bc ca dy Tam o c cc ngn ni cao t 500
n 600 m nh cao nht l o kh cao 1.591 m, pha Nam dy Tam o c
cc ngn ni thp t 300 - 500 m. Th mnh ca vng l Pht trin mnh cy
31
ch, cy n qu, to ra mt khi lng ln nng sn hng ho. Pht trin chn
nui n gia sc: Tru, b, d... Thc hin chng trnh quc gia 661 trng
rng, kt hp khoanh nui, bo v rng. Tim nng ln ca vng l pht trin
du lch dc trin ng dy ni Tam o.
Vng 2: (gm: X Ph Cng, Ph Lc, Na Mao, Ph Thnh, Bn
Ngoi, Th trn i T, Hng Sn, Tin Hi, Khi K, Lc Ba, Vn Th, Tn
Thi, Bnh Thun.). Th mnh ca vng tp trung pht trin cy lng thc
(Sn lng lng thc t trn 50% sn lng lng thc ca huyn)
Vng 3: (gm 7 x: C Vn, H Thng, An Khnh, Phc Lng, c
Lng, Tn Linh, Phc Linh) l vng thung lng chy song song vi chn
dy ni Tam o. y l vng tp trung sn xut cng nghip ln nht huyn
(ch yu cng nhgip khai khong: Than, thic...). V vy, thng mi dch
v cng pht trin theo phc v cho khu cng nghip khai thc khong sn.
2.1.1.3. Kh hu thu vn
- Kh hu: L huyn Trung du min ni c nhit trung bnh hng nm
l 21,50C (thp nht l 3o C, cao nht l 39oC). Lng ma bnh qun l 1.758
mm /nm. S ngy ma t 55 - 60 ngy. Thi gian ma tp trung ch yu t
thng 5 - 10 hng nm.
m khng kh trung bnh l 85,6% .Tc gi l 1,46m/s c cc
hin tng rt m, sng mui, sng gi,hanh kh, nng nng xut hin
theo ma trong nm.
- Thu vn: Vi sng Cng bt ngun t tnh Tuyn Quang chy qua
huyn i T di trn 30 km v h Ni Cc c din tch mt nc l
2.000ha vi sc cha 173 triu m3 nc, ngoi ra cn c nhiu khe ni bt
ngun t dy Tam o v sng cng v H Ni Cc. y l mt iu kin
ht sc thun li cho vic pht trin ngnh nng nghip v thu sn. ng
32
thi, h Ni Cc cn l mt khu du lch sinh thi c nhiu du khch trong

v ngoi nc bit n. Chnh y cng to ngun thu ng k gp phn pht
trin kinh t cho huyn nh.
Thi tit kh hu, thu vn i T thch hp trng 2 v la chnh ngoi
ra cn trng cc loi cy mu nh khoai, sn, ng, u tng, lc... v cy
cng nghip di ngy nh ch, chu, c... vi din tch rng l 24.469ha y
cng l ni pht trin rng lm nghip m bo cho mi sinh mi trng
v tr nc cho sn xut nng nghip.
2.1.1.4. Ti nguyn t ai, khong sn
* Ti nguyn rng: t lm nghip l 24.469ha chim 43% trong
rng t nhin l 15.348ha (12.000ha thuc rng quc gia tam o) cn li l
rng phng h, c 9.120ha rng trng. ng vt a dng phong ph.
* Khong sn: i T c thin nhin u i c rt nhiu ti nguyn
khong sn nhiu nht tnh gm: than, qung thic, vng, st, ba rt, pi rt,
vi, ct si... Trong , hin ang c 3 m ln c khai thc (2 m than c
tr lng 17 triu tn, hng nm khai thc c trn 10.000 ngn tn). 1 m
thic c tr lng 13 ngn tn, ngoi ra cn c cc m khc nm ri rc hu
ht trong huyn.
2.1.2. iu kin kinh t x hi
2.1.2.1. V tng trng kinh t
Kinh t lin tc t mc tng trng kh, c cu kinh t chuyn dch
theo hng tch cc. Kt cu h tng kinh t x hi c quan tm u t xy
dng. Kt qu tng trng kinh t th hin qua bng 02.
33
Bng 02: Mt s ch tiu tng hp v pht trin kinh t huyn i T

Ch tiu
TT
Tng gi tr gia tng

(gi c nh nm 1994)
-Tc tng trng
Tng gi tr gia tng

(gi hin hnh)
- Gi tr gia tng BQ u ngi
C cu Tng GTGT theo ngnh
n v
T ng
%
T ng
Nm
Nm
Nm
2005
2006
2007
460,6
510,0
576,3
8.6
10.7
13.0
714,2
780,9 1.014,8
Ngn ng 4.309,5 4.681,7 6.057,0

%
100
100
100
- Nng, lm, ng nghip
37,69
36,50
31,44
- Cng nghip, xy dng
31,98
32,75
35,57
- Dch v
30,33
30,75
32,99
T ng
714,8
824,5
987,3
- Nng, lm, ng nghip
"
266,8
280,3
297,2
- Cng nghip, xy dng
"
225,9
273,4
354,2
- Dch v
"
222,1
270,8
335,9
kinh t (gi hin hnh)
Gi tr sn xut
(gi c nh nm 1994)
(Ngun: Bo co kt qu thc hin k hoch pht trin

KTXH nm 2005, 2006, 2007 ca UBND huyn i T)
Tc tng trng kinh t t 13% nm 2007, c cu kinh t chuyn
dch tch cc theo hng gim dn t trng nng nghip, tng t trng cng
nghip v dch v. Nm 2007 c cu kinh t ca huyn l nng nghip
31,44%, cng nghip, xy dng 35,57%, dch v 32,99%. Nm 2007 ton
huyn khng c h i, t l hi ngho gim xung cn 24,63. Kt cu h
34
tng kinh t c bc pht trin kh. 100% cc x, th trn c in quc gia,

h thng giao thng, trng hc, cng tnh thu li... c u t xy dng
to tin c bn pht trin kinh t x hi ca a phng.
* Ngnh Nng nghip
Bng 03: Gi tr ngnh nng nghip huyn i T qua 3 nm
Nm 2005
Nm 2006
Nm 2007
Ch tiu
Gi tr
Gi tr
Gi tr
(Gi c nh 1994)
SX
cu
SX
cu
SX
cu
(T.)
(%)
(T.)
(%)
(T.)
(%)
Trung
bnh
(T.)
I. Tng
266,81
100
580,23
1. Trng trt
191,24 71,68 197,24 70,37 217,09 73,03
416,23
1.1 Cy hng nm
128,79 67,35 132,31 67,08 135,10 62,23
268,69
- Gi tr:
111,41 86,50 112,43 84,98 110,07 81,47
223,61
- Sn lng (tn)
69.821
69.700
100 280,30
100 297,26
Trong : Cy lng thc

c ht
70.378
68.905
1.2. Cy lu nm
55,75 29,15
57,47 29,14
74,64 34,38
132,67
Trong : Cy ch
46,35 83,15
48,03 83,58
64,83 86,86
113,33
1.3. Sn phm ph
6,70
2. Chn nui
3. Dch v phc v trng
trt v chn nui
3,50
7,46
3,78
7,35
3,39
14,88
141,34
64,39 24,14
70,52 25,16
70,18 23,61
11,17
12,54
10,00
4,18
4,47
3,36
22,66
(Ngun: Nin gim thng k nm 2007)

Kinh t nng nghip ng vai tr quan trng hng u ca huyn, chim
t trng 31.44% trong c cu nn kinh t nm 2007. Trong nhng nm qua
gi tr sn xut nng nghip lin tc tng t 266,81 t ng nm 2005 ln
297,26 t ng nm 2007 (tnh theo gi c nh). Sn lng lng thc c ht
t bnh qun 69,7 nghn tn, bnh qun lng thc u ngi t
35
406kg/ngi/nm. Gi tr trng trt chim t trng ln trong c cu ngnh

nng nghip (trn 70%), Cy trng ph bin em li gi tr cho ngnh nng
nghip ca huyn l cy lng thc c ht (La, ng) v cy ch.
Gi tr sn xut mt s cy trng ch yu trong huyn.
Bng 04: Gi tr mt s cy trng trong huyn tnh trn 1ha din tch
VT: Triu ng /1ha (Theo gi hin hnh)
Cy
Nm 2005
Nm 2006
Nm 2007
Cy la
11,2
13,7
17,6
Cy ch
19,7
23,6
24,9
Cy n qu
6,8
7,3
(Ngun: Nin gim Thng K huyn)

T bng 04 cho thy cy la v cy ch hin ang l cy trng ch lc
trong huyn. Cy la c gi tr tnh trn n v din tch kh cao nm 2005 t
11,2 triu ng/1ha, n nm 2007 t 17,6 triu ng/1ha. Tuy nhin tnh
ton b sn lng la gieo cy hng nm ch cho tiu dng trn a bn
huyn v mt phn nh pht trin chn nui v vy cy la trn a bn
huyn ch l cy n nh i sng. So snh cy trng trn t vn i th cy
ch l cy c hiu qu kinh t cao nm 2005 t 19,7 triu ng/1ha, n nm
2007 t 24,9 triu ng/1ha. nh gi v gi tr kinh t v li th cy ch
trn a bn so vi cc a phng khc, ng b, chnh quyn huyn i T
nh hng Tp trung khai thc tim nng v th mnh pht trin
cy ch, coi y l gii php t ph trong pht trin kinh t nng lm

nghip nng cao i sng ca nhn dn [2].
* Ngnh cng nghip - xy dng
36
Bng 05: Gi tr ngnh cng nghip huyn i T qua 3 nm

Nm 2005
Nm 2006
Nm 2007
Ch tiu
Gi tr
Gi tr
Gi tr
(Gi c nh 1994)
SX
cu
SX
cu
SX
cu
(T.)
(%)
(T.)
(%)
(T.)
(%)
Bnh
qun
(T.)
1. Gi tr sn xut
225,90
- Cng nghip
163,09 72,20 177,24 64,83 167,81 47,38 169,38
Cng nghip quc

doanh
Cng nghip ngoi
quc doanh
Khu vc c vn u t
- Xy dng
100
354,20
100
284,50
97,13 59,56
79,00 44,57
79,09 47,13
85,07
57,95 35,53
93,91 52,98
83,39 49,69
78,41
8,02
nc ngoi
100 273,40
4,91
62,81 27,80
4,34
2,45
5,34
3,18
5,90
96,16 35,17 186,39 52,62 115,12

Sn xut cng nghip, tiu th cng nghip pht trin theo hng tch
cc v phc v cho sn xut nng nghip. Gi tr cng nghip nm 2007 t
167,81 t ng, tng 4,72 t ng so vi nm 2005. Trong sn xut cng
nghip khu vc ngoi quc doanh bao gm sn xut ca cc HTX, doanh
nghip t nhn, h c th tng trng mnh, nm 2005 t 57,95 t ng n
nm 2007 t 83,39 t ng tng 25,44 t ng. t trng cng nghip ngoi
quc doanh tng mnh qua cc nm. Nm 2005 chim 35,53% n nm 2007
chim 49,69% c cu ngnh nng nghip.
Xy dng c bn qua cc nm pht trin mnh c khu vc u t xy
dng c s h tng ca nh nc v khu vc u t trong dn c. Nm 2005
gi tr sn xut xy dng t 62,81 t ng n nm 2007 t 186,39 t ng
tng ln 132,56 t ng.
37
* Ngnh thng mi dch v

Bng 06: Hot ng thng mi dch v huyn i T qua 3 nm
Ch tiu
1. Gi tr sn xut (Theo gi c nh)
2. Tc tng trng
VT
T .
Nm
Nm
Nm
2005
2006
2007
222.1 270.84
335.9
15,8
18,4
21,9
12
13
15
2.292
2.434
2.481
C s
2.038
2.211
2.301
- Khch sn - Nh hng
C s
92
98
102
- Vn ti, kho bi, thng tin lin lc
C s
162
125
78
khch sn - nh hng, du lch v dch v Ngi
2.460
2.520
3.130
3. S doanh nghip thng mi, khch

sn - nh hng, du lch v dch v c ti
thi im 31/12 hng nm
Doanh
nghip
4. S c s c th kinh doanh thng

nghip, khch sn - nh hng, du lch v C s
dch v c ti thi im 01/10 hng nm
Trong :
- Thng nghip, SC xe c ng c, m
t xe my v dng c nhn
5. S lao ng kinh doanh thng nghip,

trn a bn
Trong : C th
Ngi
2.063
2.250
2.830
(Ngun: Phng Thng k huyn)

Hot ng thng mi dch v c nhiu tin b, tc tng trng hng
nm t kh nm 2005 t 15,8% n nm 2007 t 21,9%. Cc c s kinh
doanh thng nghip, khch sn - nh hng, du lch v dch v tng nhanh
nm 2005 c 2.292 c s c th v 12 doanh nghip, n nm 2007 pht
38
trin ln 2.481 c s c th v 15 doanh nghip. Tng mc bn l hng ho v

doanh thu dch v nm 2007 t 220,42 t ng. Kh nng lu thng hng
ho gia cc vng trong v ngoi huyn c nng cao. H thng ch c
u t xy dng to iu kin thun li trong qu trnh lu thng hng ho.
2.1.2.2. Ngun nhn lc
* Quy m dn s v lao ng
- Huyn i T (Theo bo co kt qu thc hin k hoch pht trin
kinh t x hi nm 2007) c tng s l 169.645 ngi, c 8 dn tc sng ri
rc khp cc x trong huyn. Dn s sng a bn nng thn chim 95%.
Cn li 5% sng thnh th.
Bng 07: Mt s ch tiu v dn s, lao ng huyn i T
Ch tiu
- Dn s trung bnh
VT
Nm
2005
Nm
2006
Nm
2007
Ngi 165.729 167.096 169.645
- S ngi trong tui lao ng c kh

nng lao ng
- S ngi lao ng c gii quyt vic

lm trong nm
"
1.954
2.182
2.150
- S lao ng cha c vic lm n nh
"
4.689
3.780
2.871
- T l lao ng c o to so vi
tng s lao ng
2.5
15.6
26
- T l h i ngho
31,84
28,80
24,63
84.254 85.932 86.781

- Lc lng lao ng trn a bn huyn nm 2007 c 86.781 ngi
trong tui lao ng chim 51.15% dn s trong :
39
+ Lao ng nng, lm nghip c 79.187 ngi chim 46,68% dn s.

+ Lao ng tiu th cng nghip c 4.300 ngi chim 2,5% dn s.
+ Lao ng dch v thng mi c 1.800 ngi chim 1,1% dn s.
+ Cn li l s lao ng trong cc ngnh ngh khc.
Nhn chung phn b lao ng trong ngnh sn xut nng, lm nghip
cn rt cao, lao ng cc ngh khc cn thp nn vic chuyn i c cu kinh
t nhm to ra cc ngnh ngh mi thu ht lao ng cn chm.
Lc lng lao ng c trnh i hc v cao ng mi ch c 900
ngi bng 1,03% tng s lao ng, tp trung ch yu cc n v hnh
chnh s nghip v qun l nh nc. Cn cc ngnh ngh khc th lc lng
lao ng ch yu l lao ng ph thng, ch c 1 s t l qua trng lp o
to c bn m lc lng ny chnh l lc lng tip thu khoa hc k thut v
chuyn giao cng ngh phc v cho s nghip pht trin kinh t ca huyn.
2.1.2.3. Kt cu h tng ca huyn
- Giao thng: C quc l 37 chy qua trung tm ca huyn di 35 Km
c tri nha cp 5 min ni ni lin t Thi Nguyn n tuyn Quang.
c h thng ng giao thng thng sut t cc xm n trong tm
x, c ng t i n trung tm x m bo c ma ma v ma kh. Tuy
nhin, h thng ng giao thng nng thn cn km pht trin, c bit l
tuyn ng x. Theo s liu ca Phng k hoch v u t huyn, hin ti
ton huyn c 96 km ng huyn (Trong : 4,1 km ng b tng xi mng;
9,4 km ng ng nha; 34,6 km ng cp phi; 47,9 km ng t),
462,3 km ng x (Trong : 12,9 km ng b tng xi mng; 4,5 km
ng ng nha; cn li l ng t). Phn loi theo tnh trng ng
hin ti c 79,5 km ng huyn v 317 km ng x c xp loi xu;
5,5km ng huyn; 127,9 km ng x c xp loi trung bnh, ch c
40
11km ng huyn v 17,4 km ng x c xp loi tt. Xc nh giao

thng l yu t quan trng cho vic pht trin kinh t x hi huyn nn cc
tuyn ng quan trng ang c ch trng u t.
- Thu li: Chai cng trnh i thu nng l h Ni cc c sc cha l
173 triu m3 nc v din tch mt nc l 2.000ha.h vai miu c sc cha
trn 50 triu m3 nc, c din tch l 15ha.hai h ny l ngun cung cp nc
ln nht cho phc v sn xut, sinh hot trong huyn v cho tnh nh bao gm
cc huyn bn v thnh ph Thi Nguyn. ng thi cn phc v cho khu
cng nghip thnh ph Thi Nguyn v khu cng nghip th x Sng Cng.
y cn l mt li th trong dch v du lch v nui trng thu sn, ngoi ra
i T cn c 5 h khc c sc cha t 1 - 8 triu m3 nc ti cho hn
1000ha la mi nm, ton huyn c 200 km knh mng, c 45 p nh dng
nc v hng trm p tm dng cha chn nc cho sn xut. H thng
thu li ca huyn m bo c ti nc chc chn cho 65% din tch hoa
mu v cy lu ca huyn.
- in: Li in 0.4 KV: Ton huyn c 31 x, th trn c xy
dng li in 0, 4 KV. Tuy nhin cc cng trnh ny c xy dng t
lu (t nm 1990 tr v trc) nn cht lng ngun in thp, an ton
khng m bo.
- C s vt cht phc v cng cng
+ Cng trnh cp nc sinh hot tp trung: Cc cng trnh cp nc sinh
hot tp trung c u t cha nhiu. Hin ti ton huyn c 2 cng trnh
cp nc sinh hot tp trung ang c khai thc s dng (x Yn Lng; x
M Yn) v 10 cng trnh khi cng xy dng nm 2007, bn giao u nm
2008, cha a vo vn hnh khai thc pht huy tc dng.
41
2.1.2.4. Tnh hnh u t pht trin

u t pht trin c ngha quan trng trong vic chuyn dch c cu
kinh t, c cu lao ng, xa i gim ngho v quyt nh cht lng cng
nh tc tng trng kinh t. Xc nh u t pht trin c ngha quan
trng trong pht trin kinh t x hi ca a phng, Huyn y, UBND huyn
ra sc ch o vi phng chm Tp trung khai thc tt cc tim nng v
th mnh ca a phng, pht trin kinh t x hi ca huyn ly ni lc l
chnh, ng thi xy dng c ch thu ht ngun vn u t trong v ngoi
nc vo a phng... [2]. Do vy thu ht c lng vn u t pht
trin trn a bn kh ln.
Bng 08: Thu ht vn u t pht trin
Nm 2005
Nm 2006
Nm 2007
Vn
Vn
Vn
u t
cu
u t
cu
u t
cu
(T.)
(T.)
(T.)
208,682
100 238,268
100 274,075
100
1. Nng nghip
99,700
48 108,074
45 124,160
45
2. Xy dng CSHT
49,583
24
67,005
28
85,094
31
3. Cng nghip-TTCN
59,398
28
63,189
27
64,821
24
Lnh vc ch yu
Tng

Ngun vn u t pht trin hng nm kh ln nm 2005 t 208,682 t
ng, n nm 2007 t 174.075 t ng. Trong c cu huy ng vn, vn
u t trong lnh vc nng nghip vn chim t trng ln th hin kinh t ca
huyn ch yu l kinh t nng nghip. T trng vn u t cho u t xy
42
dng c s h tng tng hng nm to ra nhiu nng lc mi phc v cho

pht trin trinh t x hi ca a phng.
* nh gi chung: i T l huyn min ni ca tnh Thi Nguyn c
din tch t nhin tng i ln trong din tch t nng nghip chim t
l kh cao so vi cc huyn tng ng ca tnh, t ai mu m iu kin
kh hu n ho, ti nguyn khong sn a dng, c tr lng ln, ngun lc
di do. C s h tng v ang c u t xy dng. y l nhng yu t
thun li cho vic pht trin nng nghip ni ring v cc ngnh ngh ni
chung, to iu kin cho tng trng kinh t a phng. Tuy vy pht
trin kinh t x hi cn gp khng t kh khn l:
- Vic u t pht trin v m rng cc ngnh ngh a dng cha c
pht huy trit , cha to ra c cc ngnh ngh c mi nhn, ngnh ngh
c trng trong sn xut kinh doanh.
- C s h tng c quan tm u t trong nhng nm gn y
nhng vn cn yu km nht l mng li giao thng nng thn ch yu cn
l tm thi cha c u t nng cp. Cc cng trinh thu li, trng hc,
trm x cha c u t y ...
- Kh nng huy ng vn ca nhn dn cn hn ch, dn c cn ri rc
nhiu vng phong tc tp qun cn lc hu, mt bng dn ch cn thp. iu
kin nng cao dn ch, bi dng nhn lc, o to cc nhn ti cho huyn
cn b hn ch.
- Ngun nhn lc ri ro v s lng, nhng cht lng cn thp km,
ch yu l lao ng cha qua o to. Lao ng th cng chim t l ln
trong c cu lao ng.
43
2.2. C IM CA CC X VNG M VQG TAM O C NH HNG

TI S HNH THNH V PHT TRIN LNG NGH
2.2.1. iu kin t nhin v v tr a l

Bng 09. Tnh hnh s dng t cc x vng m VQG Tam o
Tng
din
S
TT
Tn x
tch
Nm
2007)
(ha)
TT Qun Chu
Chia ra
t
t nui
nng
lm
trng
t
t chuyn
nghip nghip thu sn (ha)

(ha)
(ha)
(ha)
dng
(ha)
t
cha
s
dng
(ha)
700
312
224
29
74
55
Minh Tin
2,720
326
2,147
38
72
130
Yn Lng
3,912
321
2,712
12
65
630
174
Ph Xuyn
2,350
408
1,518
18
56
148
203
La Bng
2,229
376
1,478
33
139
196
Hong Nng
2,735
671
1,703
31
57
53
221
M Yn
3,453
751
1,839
51
199
605
Vn Yn
2,461
519
1,559
77
126
179
K Ph
1,835
438
693
122
369
208
10 Ct N
2,967
721
1,466
25
114
135
507
11 X.Qun Chu
4,249
732
3,027
12
58
311
109
5,575 18,367
130
699
2,257
2,586
Cng
29,613
(Ngun: Phng thng k huyn)

Cc x thuc vng m VQG Tam o ca huyn i T nm dc
trin ng dy Tam o. Tng din tch t t nhin l: 29.613ha. Trong
t nng nghip 5,575ha; t lm nghip 18.367ha (c 12.000ha rng quc
gia Tam o). Th mnh ca vng l pht trin mnh cy ch, cy n qu,
44
chn nui gia sc, trng rng u ngun, kt hp khoanh nui, bo v rng v
pht trin du lch dc trin ng dy ni Tam o.
Din tch t sn xut nng nghip v lm nghip chim t l rt ln:
t nng nghip 5.575/29.613ha chim 19%, t lm nghip 18,367/29.613ha
chim 62%. Do c cu din tch t nn kinh t cc x vng m VQG Tam
o ch yu tp trung vo lnh vc sn xut nng nghip (cy la) v cy lm
nghip (cy ch, cy n qu). Din tch t cho sn xut thp 2.257/29.613ha
chim 7,6% tng din tch t. Nhng c im trn gp phn to iu kin
cho mt s ngnh ngh ch bin nng, lm sn pht trin.
V c s h tng nng thn: c cc tuyn ng giao thng i n
trung tm x m bo c ma ma v ma kh, h thng in c u t
n 100% cc xm, n nay 100% cc h gia nh s dng in li quc gia.
H thng ch c xc lp to iu kin cho vic pht trin giao lu hng
ho cho cc vng v ra bn ngoi.
2.2.2. Trnh pht trin kinh t
Kinh t cc x thuc vng m VQG Tam o trong nhng nm qua c
nhng bc pht trin kh. Lnh vc tp trung pht trin kinh t ch yu ca
a phng l sn xut cy la, cy ch.
Kt qu trng la qua cc nm mang tnh n nh. Cc h sn xut la
nhm mc ch m bo tiu dng trong gia nh din tch gieo cy lun t
mc khong 4.700ha/ nm, sn lng t n nh mc 23.000-24.000 tn.
Nu tnh bnh qun sn lng lng thc trn u ngi ca vng nm 2007
t 367 kg/1 nhn khu/ nm (Ton huyn t 413 kg/ngi. Cy la ch l
cy n nh i sng, khng phi l cy mang tnh cht hng ho ca vng.
45
Bng 10: Kt qu sn xut cy la qua cc nm

Nm 2005
S
TT
1
TT Qun Chu
Nm 2006
Nm 2007
DT
SL
DT
SL
DT
SL
(ha)
(Tn)
(ha)
(Tn)
(ha)
(Tn)
32
157
32
170
50
256
Minh Tin
316
1,549
323
1,710
330
1,650
Yn Lng
580
2,972
579
3,064
579
3,025
Ph Xuyn
494
2,615
494
2,666
492
2,487
La Bng
343
1,800
343
1,877
343
1,754
Hong Nng
354
1,773
353
1,918
339
1,646
M Yn
553
2,758
554
2,844
555
2,665
Vn Yn
780
3,973
780
4,014
776
3,767
K Ph
654
3,374
654
3,405
655
3,091
10 Ct N
382
1,907
384
2,013
398
1,973
11 Qun Chu
234
1,151
234
1,199
235
1,176
4,722
24,028
4,730
24,881
4,752
23,489
Cng

Trong nhng nm qua, ng b, chnh quyn huyn i T xc nh
ly cy ch lm cy mi nhn pht trin kinh t a phng, l cy xo i,
gim ngho vn ln lm giu. Cc x vng m VQG Tam o c din tch
t lm nghip ln 18,367/29.613ha (chim 62% din tch t), iu kin t
ai, th nhng thun li cho pht trin cy ch, c nhiu ni to ra c sn
phm ch ngon, ch c sn.
46
Bng 11: Kt qu sn xut cy ch qua 3 nm

Nm 2005
STT
Nm 2006
Nm 2007
Din
Sn
Din
Sn
Din
Sn
tch
lng
tch
lng
tch
lng
(ha)
(Tn)
(ha)
(Tn)
(ha)
(Tn)
TT Qun Chu
222
1,380
223
1,405
294
2,279
Minh Tin
150
968
132
832
135
863
Yn Lng
127
854
136
869
158
1,230
Ph Xuyn
155
998
154
959
203
1,677
La Bng
157
1,035
176
1,114
223
2,054
Hong Nng
224
1,456
243
1,476
324
2,909
M Yn
78
486
99
598
109
825
Vn Yn
92
497
102
625
121
853
K Ph
67
384
81
488
105
925
10
Ct N
112
721
127
755
145
877
11
Qun Chu
67
454
99
705
169
1,528
1,451
9,233
1,571
9,826
1,986
16,020
Cng
(Ngun: Phng Nng nghip & PTNT huyn i T)

T kt qu trng ch cho thy, din tch trng ch v sn lng tng r
rt qua cc nm, sn lng nm 2005 t 9.233 tn th nm 2007 t
16.020tn bng 173% so vi nm 2005. Trong sn xut t hiu qu cao
tp trung vo cc x La Bng, Hong Nng v Th trn Qun Chu. Pht trin
sn xut ch to ra nhu cu pht trin ngnh cng nghip ch bin ch.
Trong c cu lao ng, lao ng nng nghip chim t l qu ln (87%),
trong khi din tch t canh tc trn u ngi thp (23.942ha t nng, lm
nghip/64.052 nhn khu = 0.37ha/nhn khu); Cc c s sn xut ngnh
ngh cn cha pht trin dn n tnh trng thiu vic lm cho lao ng trong
nng thn.
47
Bng 12.Tnh hnh dn s, lao ng ca vng nm 2007
STT
TT Qun Chu
2
3
4
5
Minh Tin
Yn Lng
Ph Xuyn
La Bng
6
7
8
9
10
Hong Nng
M Yn
Vn Yn
K Ph
Ct N
11
Qun Chu
Cng
S L
trong
Tng
tui,
dn s
c kh
(ngi)
nng L
(ngi)
Lao
ng
Lao
sn xut ng
S lao
nng
khc
ng
nghip (ngi)
(ngi) (ngi)
C s sn xut
ngnh ngh
S
c s
4,231
2,519
15
23
2,015
481
4,085
12,688
6,399
3,730
2,432
7,552
3,808
2,220
28
152
51
5
51
274
69
11
2,286
5,664
3,237
1,887
95
1,614
502
322
4,940
5,997
7,337
7,153
3,771
2,940
3,569
4,367
4,258
2,244
30
20
87
24
1
46
21
164
37
1
2,734
3,391
3,930
3,832
2,132
160
157
273
389
111
3,721
64,052
2,215
38,124
2
415
8
705
2,082
33,190
125
4,229
(Ngun: Phng thng k huyn)

Trong c cu tng thu nhp ca h gia nh ch yu t hot ng nng
nghip. Cc c s sn xut ngnh ngh pht trin cn chm, ch yu tp trung
vo lnh vc say st lng thc, lm gch, khai thc vt liu xy dng, lm
bn bnh, hot ng chn nui ch p ng nhu cu tiu dng h gia nh.
Thu nhp t sn xut nng nghip thp, thu nhp t trng la ch m bo n
nh i sng ca nhn dn, Cy ch hin ang l cy pht trin kinh t, xo
i, gim ngho v lm giu ca vng cng nh ca ton huyn. Hin nay
trong phm vi vng s h i khng cn, song t l h ngho kh ln dao
ng t 20 - 57%, i sng nhn dn vn cn rt nhiu kh khn.
2.2.3. iu kin vn ho x hi
Din tch t nng nghip bnh qun u ngi thp v c xu hng dn
thu hp hn do qua trnh chuyn i mc ch s dng t. Tnh trng thiu
48
vic lm c xu hng gia tng c bit vo thi im nng nhn. Tng on

ngi ko ra cc thnh ph tm vic lm, gy nn nhiu nhng vn
nhc nhi cho x hi.
T l s dng qu thi gian vo sn xut trong nm nng thn ch t
77%. Trnh chuyn mn nghip v khng c, cht lng lao ng hn ch.
Trong qu trnh pht trin tt yu phi i ln mt x hi cng nghip,
i t nng nghip ln cng nghip i vi nc ta cn c nhng bc dch
chuyn dn lao ng t nng nghip sang cng nghip m mt trong nhng
bc trung gian quan trng l pht trin cng nghip nng thn.
2.3. THC TRNG NGNH NGH V LNG NGH CA HUYN I T
2.3.1. Phn b v pht trin ngnh ngh, lng ngh

Qua kho st trn a bn huyn khng c lng ngh truyn thng, ch
c mt s h, nhm h c ngh truyn thng nh: an lt, ch bin nng lm
sn, may mc, c kh... song cn nh l, th s [11].
Bng 13: Tnh hnh pht trin ngnh ngh trn a bn huyn
Nm 2005
Ngnh ngh
Sn xut, khai thc

vt liu xy dng
Nm 2006
Nm 2007
S Doanh
Doanh
Doanh
Lao S c
Lao S c
Lao
c thu
thu
thu
ng s
ng s
ng
s (Tr.)
(Tr.)
(Tr.)
156
7.558 468
Xay st lng thc 206 2.472

Ch bin lng thc 187 8.415
May o
120 4.675
208 11.648
Ch bin g
195
9.447 583
205
9.656 612
247
276
3.490 299
290
3.958 315
281
163
348
194
121
223
8.877 292
5.398 171
12.665 397
196
121
225
9.210 295
5.712 171
12.886 404
Sn xut my tre an 12
167 16
12
180 16
Gia cng c kh
65 5.070 130 73 5,673 150
78
6.566 156
Tng cng
942 39.838 1.637 1.094 45.717 1.908 1.127 48.168 1.969
(Ngun: Phng Thng k huyn)
49
i vi lng ngh nng thn ca huyn tuy cha c pht trin v

nh hnh r, nhng c mt s c s mi bc u hnh thnh v pht trin
nh: Lng sn xut gch ti xm Mi - x Yn Lng; x Phc Linh; lng ngh
my tre an x Khi K, lng ngh trng nm x Vn Yn.
Nhiu nhm h cc x Minh Tin, Bn Ngoi duy tr v pht trin
ngh an phn, gi, th, phc v sn xut ch, ch bin nng sn; x An
Khnh, Bn Ngoi, Vn Th lm ngh m nui c ging mang li thu nhp
cao; ngh sn xut min rong, m, bn, u ph Lc Ba, Bnh Thun,
Hng Sn; ngh ch bin thuc nam ca dn tc Dao Qun Chu, Ph
Xuyn; ngh mc, khai thc ct si; sn xut c kh, ngh ch bin nng sn
thnh nguyn liu phc v chn nui pht trin ri rc cc x, th trn.
S h c ngh trong ton huyn khong 5% (tng ng gn 2000
h). Hu ht cc h sn xut ngnh ngh c thu nhp chim 50% tr ln trong
tng thu nhp ca gia nh, nhiu h c thu nhp kh cao v tr nn giu c.
2.3.2. Tnh hnh vn sn xut
Vn l nhn t quan trng trong qu trnh t chc sn xut kinh doanh,
lng vn p ng y , kp thi s gip cho cc cng ty, cc c s sn
xut kinh doanh m bo ngun nguyn liu lin tc, qu trnh sn xut kinh
doanh khng b t qung, gip cc c s trang b, i mi my mc, trang
thit b nng cao kh nng cnh tranh trn th trng.
i vi cc c s sn xut ngnh ngh trn a bn huyn ch yu sn
xut cc ngnh ngh tn dng cc nguyn liu sn c ti a phng, quy m
sn xut nh nn cha c nhu cu v ngun vn ln. Tuy nhin, do i sng
kinh t ca ngi dn cn nhiu kh khn, pht trin cc ngnh ngh m
bo i sng thng ngy ca gia nh nn ngun vn tch lu c rt t.
Nhn dn thiu vn u t cho ti sn xut, cho u t trang thit b, cng
ngh m rng ngnh ngh.
50
Ngun vn vay trung v di hn ginh cho cc h sn xut ngnh ngh

cn t, mc d my nm nay t trng cho vay trung v di hn c nng
ln nhng vn cn thp so vi nhu cu. V vy, ngun vn cho vay ch yu
c s dng cho mua nguyn vt liu phc v sn xut, ngun vn ny rt t
c u t cho my mc thit b do tnh cht ngun vn vay ngn hn. Cc
ngun vn vay trn a bn c thc hin bi 2 ngn hng: Ngn hng
Chnh sch X hi v Ngn hng Nng nghip v PTNT. Cc loi hnh HTX
tn dng, mng li tn dng nhn dn cn cha c.
Hot ng vay vn th trng tn dng khng chnh thc din ra kh
si ni do d vay, th tc n gii. Tuy nhin, y ch l ngun vn ch
gii quyt nhng kh khn trc mt. Cn v lu di ngun vn ny khng
ph hp cho qu trnh t chc trin khai sn sut ca cc ngnh ngh do: khi
lng cho vay nh, thi gian ngn, li xut cao.
Thiu vn ang lm cho hu ht cc h sn xut, cc c s sn xut
ngnh ngh gp nhiu kh khn: khng c vn i mi trang thit b, k
thut, cng ngh nn cht lng sn phm sn xut cn thp, khng ng u,
tnh cnh tranh ca sn phm thp do khng chim lnh c th trng.
2.3.3. Th trng u vo v u ra
* Th trng u vo
Nguyn liu - u vo ca cc c s sn xut ngnh ngh a dng,
ngun nguyn liu kh ph bin v sn c ti a phng.
i vi sn xut quy m h gia nh: Nguyn liu u vo chnh ca
cc h ngnh ngh ph bin v a dng, ch yu l cc sn phm sn c ca
a phng nh cc sn phm sn xut t nng nghip (go, u tng, ch
bp ti...), ti nguyn t, ct si, nguyn liu g, my tre t rng trng...
Do phn b ngnh ngh v quy m sn xut nh nn th trng u vo cho
cc h ngnh ngh c m bo nhu cu sn xut.
51
i vi cc doanh nghip: V c bn th trng u vo ca cc doanh

nghip cha c n nh. Nguyn liu chnh ca cc doanh nghip lun gn
vi cc vng nguyn liu. Nhng vic to lp mi lin h gia cc doanh nghip
v cc cc c s sn xut vng nguyn liu cha c thit lp, nn th trng
u vo thng bt n. Cc doanh nghip ch c nguyn liu khi gi c xung
thp, cn khi gi c th trng tng ln cc doanh nghip khng cnh tranh c
th trng u vo vi cc c s sn xut nh do phi chi ph cho ti sn c nh,
chi ph qun l nn lun b thiu ht nguyn liu, sn xut khng ht cng xut.
Ph bin l cc doanh nghip ch bin ch trn a bn huyn.
* Th trng u ra
Tiu th sn phm l khu rt quan trng v quyt nh ca qu trnh sn
xut kinh doanh, n chu tc ng mnh m ca cc yu t cht lng, mu m,
gi c v chng loi. Do sn xut cng nghip, tiu th cng nghip trn a
bn cha pht trin mnh, trnh chuyn mn ho cha cao nn cc sn phm
sn xut ra ch yu phc v hot ng ni tiu trong huyn, mt s mt hng
bn ra ngoi tnh v qua knh tiu th ca cc cng ty xut khu ra nc ngoi.
Vi cc h sn xut ngnh ngh: Sn phm sn xut ra ch yu phc v
hot ng tiu dng trong huyn, mt b phn nh cung cp sn phm cho
cc doanh nghip, nh my trn a bn lm nguyn liu. Do c th sn xut
manh mn, nh l dn n vic cung cp cc sn phm u ra cn nhiu hn
ch, sn phm c cht lng khng ng u, sc cnh tranh km.
i vi cc doanh nghip: Ch yu tp trung vo lnh vc khai thc, sn
xut vt liu xy dng v ch bin ch. Tiu th sn phm ca x doanh
nghip khai thc, sn xut vt liu xy dng phc v nhu cu trong huyn.
Cc doanh nghip ch bin ch tiu th sn phm 1 phn qua xut khu trc
tip ra nc ngoi, 1 phn tiu th gin tip qua Tng cng ty Ch Vit Nam
xut khu ra nc ngoi. Cc sn phm tiu th ra th trng u ra u l
52
nhng sn phm th dng lm nguyn liu cho cng on sn xut khc

nn gi tr sn phm khng cao, th trng khng c m rng, sc cnh
tranh ca sn phm yu, d b p gi.
2.3.4. Tnh hnh lao ng trong cc c s sn xut, h ngnh ngh
Ngun gc lao ng ca cc c s ngnh ngh xut pht t sn xut
nng nghip. Do thu nhp t sn xut ngnh ngh cao hn t sn xut nng
nghip nn ngy cng c nhiu h nng nghip tch ra tham gia sn xut
ngnh ngh, lao ng t ngun ny rt ri ro.
Lao ng trong cc c s sn xut ngnh ngh ch yu l lao ng ti
gia nh v mt phn nh c i thu, ch yu tp trung ngh khai thc,
sn xut vt liu xy dng, gia cng c kh...
Trnh lao ng ti cc c s ngnh ngh cn thp, ch yu l lao
ng th cng, cc lao ng khng qua o to hoc c th rt t, c bit s
lao ng qua o to i hc, cao ng, trung cp khng c. Lao ng ti cc
c s tip nhn ngnh ngh ch yu do t hc, truyn kinh nghim trong qu
trnh sn xut.
2.4. TNH HNH SN XUT MT S NGH TRN A BN HUYN I T
2.4.1. Ngh v ch bin ch

2.4.1.1. V tnh hnh u t cho sn xut
u t cho trng ch do m hnh kinh t h m nhn, bnh qun mi h
sn xut ch c 1650 m2 ch. Sn xut ch huyn i T dn mang tnh
cht hng ho.
Trong nhng nm gn y Nh nc v nhn dn huyn i T mnh
dn u t vo sn xut ch. Cc lnh vc tp trung u t: Nghin cu pht
trin ging ch mi, trng mi, ci to ch xung cp, thm canh ch cao sn,
sn xut ch sch, ch hu c, u t cho cng tc khuyn nng v xy dng
c s h tng phc v cho sn xut ch. Nhng hin nay u t cho sn xut
53
ging mi quy m cn nh cha p ng c nhu cu v ging mi ca

nhn dn, c cu ging mi c u t tng dn theo tng nm. Hot ng
trng mi, thm canh, ci to ch xung cp... c u t mnh. C s h
tng phc v cho sn xut ch c u t nhng cha nhiu c bit l h
thng thu li. Kt qu thc hin qua cc nm nh sau:
- Din tch: Din tch ch c u t m rng, din tch ch kinh doanh
c tng ln hng nm. Kt qu qua cc nm nh sau:
Bng 14: Din tch ch qua cc nm
Chia ra
Nm
Phm vi
VT
Tng s
Ch kinh
doanh
2005
2006
2007
Ch
KTCB
Ton huyn
Ha
4.969
4.570
399
a bn nghin cu
Ha
1.451
1.319
132
Ton huyn
Ha
5391
4811
580
a bn nghin cu
Ha
1.571
1.346
225
Ton huyn
Ha
5112
4743
369
a bn nghin cu
Ha
1.986
1.800
186
Ngun: Phng NN & PTNT huyn

- Trng ch mi, ging mi:
Ging ch mi c quan tm a vo sn xut, ch yu l cc ging
ch nhp ni, ch lai cho nng sut v cht lng cao nh ch LDP1, TRI
777, Bt Tin, Phc Vn Tin, Hng nh Bch. Din tch trng mi ch c
bn c chuyn i t din tch vn i tp, din tch t cy la 1 v bp
bnh, mt phn l trng li trn t ch c. T nm 2005 cc din tch trng
mi, trng li u c s dng ging ch cnh cho nng xut, cht lng
cao thay th cc ging ch c.
54
Bng 15: Kt qu trng ch qua cc nm

Nm
2004
2005
2006
2007
Phm vi
VT
Tng
s
Chia ra
Ging c
Ging mi
(Trng bng ht) (Trng bng cnh)
Ton huyn
Ha
150,6
7,6
143
a bn nghin cu
Ha
26
23
Ton huyn
Ha
145,5
145,5
a bn nghin cu
Ha
48
48
Ton huyn
Ha
220
220
a bn nghin cu
Ha
57
57
Ton huyn
Ha
150
150
a bn nghin cu
Ha
54
54
(Ngun: Phng NN & PTNT huyn)

Nng sut, sn lng ch bp ti:
Do p dng cc bin php k thut v thm canh, ci to ch, c bit tp
trung ch o thm canh tng nng sut ch nn nng sut bnh qun ton
huyn trong 3 nm tng mnh t 73 t/ha (nm 2005) ln 91 t/ha (nm 2007).
Nm 2007 nng sut t 91 t/ha, sn lng ch bp ti t 43.223 tn.
Nng xut ch thm canh cao sn lun t t 100 - 125 t/ha.
Bc u p dng tin b k thut vo sn xut nh ti nc ch v
ng, lm b cha trn t dc, tin hnh thc hin v t kt qu chng
trnh phng php qun l dch hi tng hp gip nhn dn nm chc quy
trnh cng ngh sn xut ch bin ch v c bit l vic thay i cch s
dng thuc tr su. a ging mi vo sn xut: LDP1, LDP2.
55
Bng 16: Nng sut, sn lng ch

Nm
2005
2006
2007
Din tch ch
Phm vi
Nng sut Sn lng
kinh doanh (ha)
(T/ha)
(Tn)
Ton huyn
4.570
73,0
33.361
a bn nghin cu
1.319
70
9.233
Ton huyn
4.811
75
36.083
a bn nghin cu
1.346
73
9.826
Ton huyn
4.743
91
43.223
a bn nghin cu
1800
89
16.020

- V c ch chnh sch:
Xc nh cy ch l cy xo i, gim ngho v vn ln lm giu, U
ban nhn dn huyn huy ng cc ngun vn cho vay u t sn xut ch
nh: Ngun vn ADB, ngun vn tn dng, ngun vn vay u i..., khuyn
khch cc thnh phn kinh t u t vo din tch t cha s dng pht
trin kinh t trang tri; pht trin kt cu h tng vng ch, din tch ch ci
to c min thu 3 nm.
Hng nm b tr ngun ngn sch tnh, ngn sch huyn tr gi ging,
h tr tp hun k thut mi t cc mu v thm canh, ci to, trng mi v
ch bin ch cho nng dn trng ch.
Cc n v nh Hi nng dn, Hi lin hip ph n, Trm vt t nng
nghip huyn, cng ty c phn ch Qun Chu vn dng tt c ch cho cc
h nng dn mua phn bn theo hnh thc tr chm u t pht trin sn
xut ch, trong 3 nm (2005 - 2007) cung ng trn 10.000 tn phn bn
cc loi.
56
Bng 17: Kt qu huy ng vn cho u t sn xut ch

TT
Ni dung
2001 - 2005
Tng s
2006
2007
53,328
11,000
110,547
5.300
161
Ngun vn ADB
Trung hn
43.225
10.120
101.595
Ngn hn
4.803
880
8.791

Tm li: Vic u t cho sn xut ch huyn i T mang tnh cht
hng ho. Cc ch tiu k hoch hon thnh v vt mc k hoch t ra.
Tuy nhin kt qu u t cha tng xng so vi tim nng ca huyn.
2.4.1.2. Tnh hnh u t cho ch bin ch
Ch bin ch huyn i T c thc hin theohai phng thc: Ch
bin cng nghip v ch bin th cng h gia nh. u t cho ch bin
huyn i T trong my nm gn y cng c ch trng quan tm trn
chai phng thc l ch bin cng nghip v ch bn h gia nh.
Cc c s ch bin cng nghip tng ln (u nm 2005 c 4 c s ch
bin n nm 2007 c 8 c s). Ti cc c s ch bin cng nghip thc
hin u t m rng quy m, ci to my mc thit b, u t mi cc my
mc thit b hin i nh dy truyn cng ngh hin i ca n , Nht
Bn. Ch bin cng nghip ca nh nc v t nhn hng nm thc hin ch
bin khong 40-60% sn lng ch ton huyn, cht lng sn phm ca cc
c s ny c m bo. Tuy nhin, hot ng ca cc c s ch bin cng
nghip trn a bn cn nhiu hn ch do th trng tiu th ca cc doanh
nghip ch bin trn a bn huyn khng n nh, vic thu mua mang tnh
ma v. Mt khc, do khng gn kt c ngi nng dn vi doanh nghip
trong khi gi ch trn th trng lun bin ng, nn khi c li nng dn
chuyn sang t sao ch v tiu th.
57
Ch bin th cng h gia nh cng c u t y mnh, nng dn

thc hin u t a cc thit b th cng ci tin vo ch bin nh my sao
ch bng thp trng, my v ch VC 250, VC 300. Mc d vy s my ny
a vo ch bin cn t ch yu nhn dn s dng my sao ch quay tay, thit
b ny vn cn nhiu hn ch v vy m cht lng ch khng cao v hiu qu
u t cn thp. Ch bin cng nghip ch mi p ng khong t 40-60%
sn lng ch ton huyn s cn sn lng cn li l dn t ch bin, ch
bin ch cha gn vi lu thng ch v vy m cha p ng c yu cu
ca th trng v s lng, cht lng v chng loi.
Sn phm sn xut gm 2 loi l ch en v ch xanh. Ch bin ch ca
huyn ch l bc s ch thnh sn phm th xut bn i lm ch nguyn
liu, cc sn phm c tinh ch t ch cha c.
2.4.1.3. Th trng tiu th ch
* Tiu th ch thnh phm
Ch i T c tiu th trn chai th trng trong v ngoi nc.
Trong nhng nm qua tiu th ch i T ch yu c thc hin qua mt
s knh tiu th nh: Tiu th qua tng cng ty ch Vit Nam hoc trc tip
xut khu sang mt s th trng nh Hn Quc, Trung Quc, M, cc nc
EU... Tiu th trong nc ch yu c thc hin bi cc thng gia hot
ng nh l, manh mn khng c s lin kt. Cng tc tip th maketting cho
ch cng bt u c ch trng quan tm, sn phm ch i T c
mang i qung co, tip th, tuyn truyn, tham gia hi ch, trin lm hng
nng nghip, thc phm hng tiu dng Vit Nam cht lng cao. Xt v th
phn th th trng tiu th trong nc chim ch yu.
* Tiu th ch nguyn liu
Sn phm ch bp ti c cc h sn xut bn cho cc c s ch bin
trong huyn v cc h ch bin ch chuyn nghip. Trong 3 nm 2005 - 2007
gi bn ch bp ti lun n nh vi mc gi kh cao.
58
Vic thu mua ch bp kh cho nng dn ch yu l t thng nhng

lng mua khng nhiu. Cc vng ch ngon, ch c sn c phn b
Khun G - Hng Sn, La Bng, Hong Nng, Ph Cng... Ring gi ch
cnh ging mi (LDP1, ch bt tin, TRI777) cao t 80.000 - 150.000/kg
ch bp kh.
Bng 18: Gi tiu th ch trn a bn huyn
VT: Nghn ng /1kg
Loi
Ch bp ti
Ch kh
Nm 2005
Nm 2006
Nm 2007
Ch
Ch
Ch
Ch
Ch
Ch c
sn
thng c sn thng c sn thng
2,6-2,8
3,2-3,8
12-15
4,5-5
15-20
20-30
50-100
20-40
60-120
25-50
80-150
(Ngun: Tng hp iu tra ca tc gi)
2.4.1.4. u t c s h tng phc v pht trin cy ch

Nhn chung cng tc thu li phc v sn xut ch trong 3 nm qua cha
c u t. Cc cng trnh thu li ca huyn xy dng trc nm 1985
khng thit k cho ti ch, ch yu phc v cho cy la. Chng trnh u
t cho thu li vng i ang bt u c trin khai thc hin, cha pht
huy c hin qu cc cng trnh u t.
Tuy nhin t ngun nc cc cng trnh thu li hu ht nng dn trong
vng hng li u tn dng di nhiu hnh thc ti ch, din tch t
khong 500ha.
Do c iu kin nhiu h nng dn ch ng u t vn xy p c
gn 400 ao, p nh ch yu phc v chm sc ch v ng.
Cng vi chng trnh thu li, chng trnh giao thng nng thn ca
huyn trong 5 nm qua c ch trng pht trin tt. 2 tuyn ng i vo
2 vng ch cc x pha Bc c nng cp, hng nm 177 km ng lin
thn c tu sa, cc tuyn ng vnh ai rng Quc gia Tam o c
nng cp... to iu kin cho chuyn tr vt t phc v sn xut v tiu th
sn phm ch.
59
2.4.1.5. Cc loi hnh kinh t tham gia SX, ch bin v tiu th ch

100% sn xut ch bp ti l do kinh t h gia nh, trong 50% s
h c trnh sn xut, thm canh cao, cn li 50% s h ch yu vn canh
tc qung canh, t u t.
Cc doanh nghip trn a bn l cc cng ty c phn, cng ty TNHH
thuc loi hnh kinh t hn hp v kinh t t nhn ch tham gia vo qu trnh
ch bin v lu thng. Ngoi cng ty c phn ch Qun Chu, cn li u tch
ri vic sn xut nguyn liu.
Mt b phn t nhn l nhng ngi thu gom ch bp kh i tiu th ra
ngoi huyn. Tuy vai tr ca b phn ny rt quan trng, song l nhng t
thng nn vic thu mua sn phm ch tht thng, khng c k hoch nn
khng to c ng lc thc y pht trin sn xut ch, nht l pht trin
theo hng bn vng.
2.4.1.6. nh gi hiu qu sn xut v ch bin ch
* Tnh hnh c bn ca cc h iu tra
Bng 19: Tnh hnh c bn ca cc h sn xut v ch bin ch
(Tnh bnh qun /h)
Din gii
I. Lao ng
- Lao ng gia nh
- Lao ng thu theo thi v
II. T liu sn xut
- Nh ch bin ch
- My bm nc
- Tn quay sao ch
- My v ch
III. Vn
- Tng s
Trong : + Vn hin vt
+ Vn tin mt
- C cu ngun vn
+ Vn t c
+ Vn i vay
Quy m sn xut
Ln
Nh
Bnh
qun
Ngi
Cng/nm
3,98
89,87
2,1
27,13
3,39
70,11
m2
Chic
Chic
Chic
22,29
1,19
2
1
13,23
0,97
0,94
0,91
19,44
1,12
1,67
0,97
Tr. ng
Tr. ng
Tr. ng
%
%
%
39,34
27,48
11,86
100
91,89
8,11
21,95
16,95
5
100
93,03
6,97
33,86
24,16
9,70
100
92,12
7,88
VT
(Ngun: Tnh ton t s liu iu tra ca tc gi)

60
+ Lao ng v s dng lao ng ca cc h iu tra

Lc lng lao ng tham gia vo sn xut v ch bin ch tng i ln.
Trung bnh 3,39 lao ng gia nh/h v 70,11 cng lao ng khng thng
xuyn/h. Ngun lao ng trn a bn huyn i T tng i di do.
Nhng do tnh cht thi v ca sn xut nn to ra tnh thi v ca nhu cu
s dng lao ng dn n tnh trng khan him lao ng khi vo ma thu
hoch v tha lao ng khi ht ma.
- Cc h sn xut vi quy m nh ch yu s dng lao ng gia nh,
trung bnh 1 h s dng 2,1 lao ng gia nh/ 1 nm, thu lao ng t trung
bnh 1 h thu 27,13 cng lao ng /1 nm.
- Cc h sn xut vi quy m ln c nhu cu s dng lao ng nhiu
hn, trung bnh 1 h s dng 3,98 lao ng gia nh/1 nm. p ng nhu
cu sn xut vo ma thu hoch, cc h sn xut quy m ln phi thu thm
lao ng trung bnh 89,87 cng lao ng/1 nm.
+ Tnh hnh trang thit b v cng ngh ca h iu tra
Cc h tham gia sn xut ch bin ch u t xy dng, mua sm cc
trang thit b k thut nhm phc v cho vic pht trin sn xut ca h nh:
Xy dng nh xng ch bin, mua my bm nc, my sao, v ch.
Do c th quy m sn xut h gia nh nn cc trang thit b s dng
cho sn xut ch bin ch cc h gia nh cn mang tnh cht th cng v
u t cha y : Sao ch bng tn quay do cc c s gia cng ch bin
cha c kim tra nh gi v cht lng, k thut, S dng my v ch VC
250, VC 300. Cha c cc cng c c gii ha s dng trong canh tc ch
nh: My lm t gia hng, my n ch, my hi ch... Cc khu lm t
v thu hi vn s dng sc lao ng ca con ngi. Mc d cc h trang b
my bm phc v ti tiu cho ch nhng hiu qu s dng cn thp do h
thng thy li vng i cn yu km, thiu nc cho ti tiu nn din tch
61
ti ch t thp nh hng n din tch v sn lng ch v ng, cht

lng sn phm ch khng ng u cc ln thu hoch, ch bin.
+ Tnh hnh huy ng v s dng vn ca h iu tra
Vn trong sn xut kinh doanh chim v tr quan trng, quyt nh n
quy m, hiu qu sn sut v thu nhp ca cc h. Vn a vo sn xut bao
gm vn hin vt, vn bng tin. Tu theo iu kin kinh t ca tng h sn
xut m nhu cu v cch thc s dng vn khc nhau. Phn ln cc h huy
ng vn t c trong gia nh trung bnh chim 92,12%, phn i vay chim t
trng nh trung bnh 7,88%.
Ngun vn ca cc h gia nh ch yu s dng u t nhu cu thit yu
cho cc hot ng sn xut ch bin ch nh: Xy dng nh ch bin ch,
mua sm my mc, phn bn, thuc tr su, v thu thm nhn cng lao
ng. Do ngun vn u t cn hn ch, trong qu vn u t ca cc h gia
nh phn ln s dng vo xy dng v mua sm trang thit b trung bnh
24,16 triu ng/h, vn u t cho chi ph trung gian thp trung bnh 9,7
triu ng/h nn hiu qu sn xut cha cao.
2.4.1.6.1. nh gi hiu qu kinh t ca hot ng sn xut v ch bin ch
Cy ch hin ang l cy pht trin kinh t mi nhn ca huyn. c
c s khng nh cy ch l cy xo i, gim ngho, vn ln lm giu ca
huyn chng ti tin hnh iu tra cc h xc nh cc khon chi ph, thu
nhp v hiu qu kinh t ca cy ch. S liu thu thp c tnh bnh qun
cho 0,1ha din tch ch kinh doanh.
+ Chi ph 1 nm cho 0,1ha din tch ch kinh doanh
Theo kt qu iu tra cho thy chi ph cho 0,1ha din tch ch kinh doanh
mi nhm h u c s khc bit nhau.
- V s lng: Nhm h c quy m sn xut ln th chi ph cho sn xut,
ch bin 0,1ha din tch ch kinh doanh cho 1 nm l 5,644 triu ng bng
62
94,37% so vi nhm h c quy m sn xut nh. Nhm h c quy m sn

xut nh th tng chi ph l 5,981 triu ng. Chi ph trung bnh ca cc h
iu tra l 5,875 triu ng/nm/0,1ha din tch ch kinh doanh.
Bng 20: Chi ph cho sn xut v ch bin ch ca h iu tra
n
Din gii
Nhm h quy
Nhm h
m ln
quy m nh
v
tnh
1.Chi ph trung gian
Tr.
Phn bn
Kg
SL
GT
(Tr.)
471
Thuc tr su
SL
GT
(Tr.)
Bnh
qun
(Tr.)
So snh
Ln/
nh
(%)
4,996
5,139
5,094
97,22
4,000 471
4,000
4,000
100
0,525
0,583
0,565
90
in
Kwh
185
0,089 185
0,111
0,104
80
Ci
M3
3,5
0,354
0,417
0,397
85
0,028
0,028
100
0,237
0,247
113,08
Chi khc
3,5
0,028
2. Thu lao ng
Cng
3. Khuhao TSC
Tr.
0,380
0,605
0,534
62,81
Tng chi ph
Tr.
5,644
5,981
5,875
94,37
7,6
0,268
6,7
(Ngun: Tnh ton s liu iu tra ca tc gi)

- V c cu phn b chi ph: Nhm h c quy m sn xut ln th chi ph
trung gian thp hn bng 97,22% nhm h c quy m nh do tit kim c
nhin liu, chi ph thu mn lao ng cao hn bng 113,08% nhm h c
quy m nh, nhng chi ph cho khuhao ti sn c nh thp hn ch bng
62,81% nhm h c quy m nh.
+ Hch ton qu trnh t chc sn xut v ch bin ch 1 nm trn din
tch din tch ch kinh doanh.
63
Qua iu tra thc t cc h sn xut v ch bin ch vi 0,1ha ch kinh

doanh trung bnh cho sn lng ch bp kh l 29,7 kg/la hi, mt nm hi 8
la. Nh vy tng sn lng ch bp kh 1 nm l 237,6 kg v ch cm, ch
rn 1 nm l 3 kg, gi bn ch bp kh trung bnh: 40.000 ng/kg, gi bn
ch cm, ch rn trung bnh: 20.000 ng/kg.
- Thu nhp hn hp (MI) ca cc h kh cao, trung bnh t 3,775 triu
ng/1 h/0,1ha ch kinh doanh. Tnh cho trung bnh trn ton quy m h
iu tra t 19,788 triu ng/h. Nhm h quy m sn xut ln trung bnh
t 4,14 triu ng/1 h/0,1ha ch kinh doanh. Tnh trung bnh trn ton quy
m ca h sn xut ln t 36,465 triu ng/h. Nhm h quy m sn xut
nh trung bnh t 3,607 triu ng/1 h/0,1ha ch kinh doanh. Tnh trung
bnh trn ton quy m ca h sn xut nh t 12,119 triu ng/h.
- T sut li nhun theo chi ph (TGO) tnh bnh qun cho nhm h c
quy m sn xut v ch bin ln l 1.958 ln, c ngha l nu cc h nhm
ny c u t 1.000 ng chi ph th thu c gi tr l 1.958 ng tng thm
958 ng. T sut li nhun theo chi ph tnh bnh qun cho nhm h c quy
m nh l 1.866 ln, c ngha l nu cc h nhm ny c u t 1.000 ng
chi ph th thu c gi tr l 1.866 ng tng thm 866 ng. Nh vy t sut
li nhun tnh theo chi ph ca hot ng sn xut v ch bin ch kh cao th
hin cc h c th tip tc u t hn na cho hot ng ny t hiu qu
kinh t. nhm h c quy m sn xut ln t sut li nhun theo chi ph cao
hn nhm h sn xut quy m nh do c li th v quy m nn tit kim
c nhin liu, khuhao ti sn c nh. Tuy nhin mc chnh lch khng
cao v khng c s khc bit v t chc sn xut v cha c s u t cho
my mc thit b thc hin c gii ho qu trnh sn xut.
64
Bng 21: Kt qu sn xut ch bin ch ca h iu tra

Quy m sn
Din gii
n
v tnh
xut, ch bin
Ln
Nh
* S h iu tra
63
137
* Tng quy m iu tra
Ha
55,49
46,03
L/h
3,81
2.01
* Lao ng trung bnh/h
Bnh
qun /
(Tr.)
SS
Ln/
nh
(%)
I. Tnh trung bnh cho 0,1ha

ch kinh doanh/1 nm
1. Gi tr sn xut (GO)
Tr./0,1ha/h
9,783
9,588
9,650 102,03
Ch bp
Tr./0,1ha/h
9,779
9,583
9,645 102,04
Ch cm, rn
Tr./0,1ha/h
0,005
0,005
0,005
90,91
2. Chi ph trung gian (IC)
Tr./0,1ha/h
4,996
5,139
5,094
97,22
3. Gi tr gia tng (VA)
Tr./0,1ha/h
4,788
4,449
4,556 107,60
4. Thu nhp hn hp (MI)
Tr./0,1ha/h
4,140
3,607
3,775 114,78
* Mt s ch tiu hiu qu
- TGO=GO/IC
Ln
1,958
1,866
- TVA=VA/IC
Ln
0,958
0,866
- TMI=MI/IC
Ln
0,829
0,702
II. Tnh trung bnh cho ton

quy m h iu tra/1 nm
Tr./h
86,168 32,214
49,209
Tr./h
44,004 17,266
25,689
Tr./h
42,172 14,948
23,524
Tr./h
36,465 12,119
19,788
5. MI/ cng lao ng gia nh
Tr. ng/l
9,571
6,029
7,145 158,75
6. VA/cng lao ng gia nh
Tr. ng/l
11,069
7,437
8,581 148,84
65
- Tnh trung bnh cho ton quy m h iu tra/1 nm ta c:

Gi tr sn xut trung bnh t 49,209 triu ng/h. Trong : Nhm h
c quy m ln l 86,168 triu ng/h. Nhm h c quy m nh t 32,214
triu ng/h.
Thu nhp hn hp trung bnh cho 1 lao ng h gia nh /1 nm t
7,145 triu ng/1 lao ng. Trong : Nhm h c quy m ln l 9,571 triu
ng/ 1 lao ng. Nhm h c quy m nh t 6,029 triu ng/1 lao ng.
Gi tr gia tng trung bnh cho 1 lao ng gia nh /1 nm t 8,581 triu
ng/1 lao ng. Trong : Nhm h c quy m ln t 11,069 triu ng/ 1
lao ng. Nhm h c quy m nh t 7,437 triu ng/1 lao ng.
Tm li: Hot ng sn xut v ch bin ch trn a bn huyn i T
mang li hiu qu kinh t cao cho cc h gia nh. Tu iu kin t chc sn
xut v quy m sn sut ca gia nh m em li hiu qu kinh t khc nhau.
Xu hng pht trin chung l quy m sn xut ln em li hin qu kinh t
cao hn do tit kim c nhin liu, khai thc hiu qu cng sut s dng
my mc thit b nn khuhao TSC thp. Tuy nhin, sn xut theo phng
thc th cng, ch yu s dng cng sc lao ng ca con ngi nn hiu qu
cha cao, chi ph trung gian ln. V vy cn phi c cc chnh sch khuyn
khch pht trin sn xut ni chung v sn xut cy ch theo hng tp trung,
c gii ho, hin i ho.
2.4.1.6.2. Hiu qu kinh t x hi
Gii quyt vic lm cho lao ng nng thn. Hng nm sn xut ch
to vic lm cho khong 25.000 lao ng nng thn chim t l 31,57% tng
s lao ng trong sn xut nng nghip, v gii quyt vic lm cho 160 lao
ng ti cc doanh nghip ch bin cng nghip.
Pht trin cy ch tc ng ti phn phi thu nhp v cng bng x hi
ca huyn, tit kim v tng thu ngoi t hng nm cho tnh thng qua xut
66
khu ch. Pht trin cy ch c tc ng ti hiu qu v mi trng sinh thi,

cy ch gp phn ph xanh t trng i ni trc to thm 4% din tch i
trc c ph xanh hnh thnh nn nhng vng ch sinh thi bn vng vi
cnh quan hp dn to iu kin pht trin ngnh du lch ni chung v du lch
sinh thi ni ring. Ngoi ra n cn nh hng ti kt cu h tng cc vng
ch, tc ng dy truyn
2.4.1.7. Nhng hn ch v nguyn nhn trong sn xut, ch bin v tiu
th ch huyn i T
2.4.1.7.1. Hn ch
Ngi nng dn sn xut ch cn thiu vn cho u t sn xut c bit l
u t c gii ha qu trnh sn xut, mc d c nh nc h tr nhng
lng h tr cn qu t v thi gian cho vay qu ngn (3 nm) trong khi tui
th ca cy ch t 40-45 nm trong thi gian ch kin thit c bn (3 nm)
cha c thu nhp hoc c thu nhp th rt t.
Nng xut ch tuy c tng ln hng nm nhng vn cha khai thc
c ht nng xut tim nng ca cy ch. Sn lng ch mang tnh cht thi
v 80% sn lng ch tp trung qu II, qu III gy ra tnh trng cng thng
v lao ng cn qu I v qu IV lng ph do qu nhn di.
Cht lng sn phm ch cn cha cao, u t cho cc sn phm ch c
sn, ch c gi tr cao cn t. Tnh trng s dng thuc tr su tuy c gim
nhng vn vt mc k thut cho php, nhiu khi ngi dn qu lm dng
gy mt lng tin cho ngi tiu dng.
V ch bin cng nghip ch yu s ch lm ch nguyn liu, cha c
k hoch, nh hng u t tinh ch cc sn phm t ch. V ch bin h gia
nh ch bin theo phng thc th cng ci tin, my mc a vo sn xut
khng m bo v mt k thut v cng ngh sn xut ch v vy cht lng
ch cn thp v khng ng u gia cc ln sn xut.
67
Tiu th ch ch yu l ni tiu qua t thng dn n tnh trng bt n

nh v th trng. Cc doanh nghip khng th ch ng c ngun hng
dn n hn ch khng dm k cc hp ng lu di.
2.4.1.7.2. Nguyn nhn
L mt huyn min ni, nn kinh t c xut pht im thp, sn xut cn
mang tnh cht manh mn, sn xut hng ho pht trin chm, sn phm lm
ra khng c sc cnh tranh.
Kt cu h tng phc v sn xut cn nhiu yu km. H thng ng
tnh, ng huyn v ng lin x ch yu l ng t v cp phi, trn
cc tuyn ng nht l ng tnh l (ng T261, T264, T263) b
sng sui chia ct nhiu nhng hu ht cha c cu nn ma ma thng b
ch tc giao thng, nh hng nhiu n thng thng hng ho. H thng
ng giao thng ti cc vng ch nguyn liu cha c u t. H thng
thu dng xy dng t lu khng thit k cho ti tiu cho ch, h thng
thu li vng i cha c trin khai xy dng.
Cha xy dng c thng hiu cho sn phm ch ca a phng.
Cc sn phm tiu th ra th trng u l sn phm th khng c nhn mc,
m vch, ngun gc xut x. Ngi tiu dng khng phn bit c sn
phm ca a phng no, cht lng ra sao, c m bo an ton v sinh thc
phm khng.
Cha c h thng qun l cht lng ch xuyn xut t tnh n huyn
n x, sn xut ch a phng cn manh mn, nh l, khng tun th theo
quy trnh k thut nn cht lng ch chnh lch ng k v vic qun l cht
lng sn phm khng kim sot c.
Cha to lp c mi lin h gia cc doanh nghip ch bin v cc h
sn xut ch, nn khi gi c th trng tng ln ngi trng ch b nh my
bn nguyn liu cho t thng. Vic cp php thiu quy hoch cc c s ch
bin ph v s cn i vng nguyn liu dn n vic cnh tranh, p gi...
68
2.4.2. Ngh trng nm thc phm v nm dc liu

Nm 2006, UBND huyn i T trin khai d n Xy dng m hnh
trng nm thc phm v nm dc liu trn a bn huyn i T nhm o
to, chuyn giao cng ngh sn xut nm thng qua vic xy dng m hnh
lm c s chuyn dch c cu sn xut, pht trin nng nghip v nng thn,
gii quyt vic lm, nng cao thu nhp cho ngi lao ng nng thn, nht l
cc h dn vng bn ngp H Ni Cc, t cc m hnh ny s lm c s
nhn ra din rng trn a bn huyn.
2.4.2.1. Tnh hnh c bn ca h iu tra
+ Lao ng v s dng lao ng ca cc h iu tra: Lao ng tham gia
vo sn xut 1 tn nguyn liu nm trung bnh 1.12 ngi/h. Ton b cc h
s dng lao ng h gia nh v tn dng c thi gian nh ri ca nh nng
t chc sn xut nm
+ Tnh hnh trang thit b v cng ngh ca h iu tra: Thit b cng
ngh sn xut nm quy m h gia nh mang tnh gin n. Do quy m sn
xut nh l nn ton b x ch cn thit u t mt l hp thanh trng t ti
h trung tm. Quy trnh sn xut, ng gi bch nm u c thc hin theo
phng thc th cng.
+ Tnh hnh huy ng v s dng vn ca h iu tra: Vn trong sn xut
kinh doanh chim v tr quan trng, quyt nh n quy m, hiu qu sn sut
v thu nhp ca cc h. t chc sn xut 1tn nguyn liu nm cn lng
vn nh t 1-2 triu ng, mc chi ph ny ph hp vi kh nng ti chnh
ca cc h gia nh nn cc h huy ng ngun vn t c u t sn xut.
Ngoi ra cc h cn c th tn dng nh ca sn c, ngun nguyn liu rm
r ti gia nh t chc sn xut. Phn vn ch yu u t mua ging, phn
bn, vt t v lm nh xng.
69
Bng 22: Tnh hnh c bn ca cc h sn xut nm

(Tnh bnh qun /h)
Din gii
VT
Bnh
qun
I. Lao ng
- Lao ng gia nh
Ngi
1,12
II. T liu sn xut
- Nh trng nm
m2
55,9
- My sy
Chic
1/50h
III. Vn
- Tng s
Tr. ng
5,90
Trong : + Vn hin vt
Tr. ng
4,15
+ Vn tin mt
Tr. ng
1,75
- C cu ngun vn
%
100
+ Vn t c
%
100
+ Vn i vay
%
0
2.4.2.2. nh gi hiu qu kinh t ca hot ng sn xut nm
+ Chi ph trung bnh cho 1 tn nguyn liu/1 h
Bng 23 : Chi ph cho sn xut nm ca h iu tra
Bnh qun
1 tn NL/1 h
Ghi
Din gii
VT
ch
S
Gi tr
lng (Nghn ng)
1. Chi ph trung gian
1.106
- Nm ging
Kg
15
270
- A xt Cit ric
Kg
1
36
- Bt nh
Kg
30
90
- m Sulphat Amoni
Kg
20
116
- Rm r
Tn
1
210
- Mui kh
kg
100
84
- m U r
kg
5
35
- Supeln
kg
30
59
- Chi khc: in, nc, CCDC... Nghn ng
206
2. Khu hao TSC
Nghn ng
135
Tng chi ph
Nghn ng
1.241
70
- Trong c cu phn b chi ph: Chi ph trung gian chim t trng ln

trung bnh 1.106 nghn ng cho 1 tn nguyn liu chim 89% tng chi ph.
Chi ph cho khuhao ti sn c nh chim t l nh trong tng chi ph.
L a phng pht trin t sn xut nng nghip nn nhiu h tn
dng c cc nguyn liu, c s vt cht sn c ca gia nh a vo nui
trng nm nh: Rm, r, nh bp, chung ln khng cn s dng... nn tit
kin c mt phn chi ph sn xut. Tuy nhin cch thc sn xut ny ch
ph hp cho quy m sn xut nh l. Khi thc hin sn xut ln quy m ln
yu cu cc h cn phi tip tc u t v tch ly nguyn liu, tn dng li
th sn xut quy m ln tit kim chi ph.
+ Hch ton qu trnh t chc sn xut nm cho 1 tn nguyn liu
Qua iu tra thc t cc h sn xut nm m: Nng sut trung bnh t
213 kg/1 tn nguyn liu. Gi bn trung bnh: 10.000 ng/kg.
Bng 24: Kt qu sn xut nm ca h iu tra
Din gii
n v tnh
Bnh qun
(Nghn ng)
Nghn ng
2.130
Nghn ng
1.106
Nghn ng
1.024
Nghn ng
889
Ghi ch
* Mt s ch tiu hiu qu
- TGO=GO/IC
Ln
1,926
- TVA=VA/IC
Ln
0,926
- TMI=MI/IC
Ln
0,804
5. MI/ cng lao ng gia nh
Nghn ng/L
794
6. VA/cng lao ng gia nh
Nghn ng/L
914
71
- Gi tr gia tng (VA) trung bnh ca cc h sn xut t kh cao, trung

bnh t 1.024 nghn ng/1 h, tnh cho lao ng gia nh t 914 nghn
ng/1lao ng.
- Thu nhp hn hp (MI) trung bnh t kh cao, trung bnh t 889
nghn ng/1 h, tnh cho lao ng gia nh t 794 nghn ng/1lao ng.
- T sut li nhun theo chi ph (TGO) tnh bnh qun cho cc h l
1.926 ln, c ngha l nu c u t 1.000 ng chi ph th thu c gi tr l
1.926 ng tng thm 926 ng. Nh vy t sut li nhun tnh theo chi ph
ca hot ng sn xut nm kh cao th hin cc h c th tip tc u t hn
na cho hot ng ny t hiu qu kinh t.
- Thu nhp hn hp trung bnh cho 1 lao ng h gia nh /1 tn nguyn
liu t 794 nghn ng.
- Gi tr gia tng trung bnh cho 1 lao ng gia nh/1tn nguyn liu t
914 nghn ng/1 lao ng.
+ So snh thu nhp h iu tra trc v sau u t trng nm
Bng 25: Thu nhp bnh qun ca cc h iu tra
VT: Triu ng/h
So snh
Trc khi trng
Sau khi trng
nm (nm 2006)
nm (nm 2007)
Thu nhp t trng la
6,76
7,26
107
Thu nhp t trng ch
1,77
2,05
116
Thu nhp t chn nui
1,33
1,43
108
Thu nhp t trng nm
1,12
Thu nhp khc
0,92
1,06
115
Cng
10,78
12,92
120
Din gii
sau/trc
(%)
72
T kt qu iu tra cho thy thu nhp bnh qun h gia nh tng ln

ng k nm 2006 t trung bnh 10,776 triu ng/h, nm 2007 khi trin
khai trng nm th im th thu nhp ca h tng ln l 12,936 triu ng tng
20%. Phn tng thm ca thu nhp h gia nh ny do nhiu nguyn nhn
nh: Tng trng ca cc ngnh trng trt, chn nui, u t pht trin ngh
mi, ngh trng nm.
2.4.2.3. Hiu qu kinh t x hi
Pht trin sn xut nm gp phn pht trin kinh t x hi bn vng:
Th nht: To iu kin hnh thnh ngnh ngh mi ph hp vi iu
kin thc t ca a phng. Gp phn chuyn dch c cu sn xut, pht trin
nng nghip v nng thn, gii quyt vic lm, nng cao thu nhp cho ngi
lao ng nng thn.
Thhai: Tn dng ngun nguyn liu sn c ca a phng (Rm r,
mn ca, thn g, thn, li, ng...) sn xut ng thi to ra ngun phn
hu c c gi tr trong vic ci to cht lng t.
2.4.2.4. Phn tch cc yu t nh hng n hiu qu sn xut nm trn
a bn huyn
Gi thnh sn phm l mt trong nhng yu t quyt nh n hiu qu
sn xut kinh doanh. N chu nh hng v tc ng ca nhiu yu t. Qua
qu trnh tm hiu v iu tra thc t ti cc h trng nm thuc lng ngh x
Vn Yn huyn i T, theo nh gi bc u cho thy, gia cc h c quy
m sn xut khc nhau, nng xut sn xut khc nhau c s chnh lch tng
i v gi thnh sn phm.
* T kt qu iu tra sn xut nm ti lng ngh x Vn Yn (ph bng
s 01), Tc gi gi thuyt:
H1: Quy m sn xut nh hng n gi thnh sn phm.
H2: Nng xut sn xut nh hng n gi thnh sn phm.
73
S dng m hnh hi quy tuyn tnh: Y=a0+a1*X1+a2*X2

Y - Gi thnh sn phm (Nghn ng)
a0 - H s chn.
a1, a2 - h s ca cc bin c lp quy m, nng xut.
X1 - Quy m sn xut nm ca h (Tn nguyn liu)
X2 - Nng xut sn xut nm ca h (kg/tn nguyn liu)
S dng phng php hi quy phn tch ta c kt qu.
Bng 26: Phn tch cc yu t nh hng n gi thnh SX nm
Test results
Hypothesis
Sig=2.1379E-17
P-value
t Stat
F=96.8455196;
Error
Standard
Coefficients
R2adj=0.79642,
Intercept 10,77696 0,4549916 23,68605 8,9617E-28

X1
0,030376 0,160043 0,189797 0,85028542 H1 Khng c ngha
X2
-0,02162 0,0015982 -13,5271 8,0431E-18 H2
C ngha

T kt qu phn tch bng 26 cho thy:
- M hnh hi quy:
Y= 10,77696 + 0,030376*X1 - 0,02162*X2. (1)
R2adj = 0.79642 c ngha l 80% thay i ca gi thnh c th gii thch
bng m hnh, do tc ng ca cc yu t c trong m hnh.
Vi mc ngha thng k ca F = 2.1379E - 17 c ngha vi tin cy
t 99,99%.
- P-value X1 = 0,85 c ngha l bin quy m khng c ngha thng k,
v vy khng c c s khng nh quy m sn xut nm c nh hng n
gi thnh sn phm.
74
- P-value X2= 8,0431E-18 c ngha l c c s khng nh nng sut

sn xut nm c nh hng n gi thnh sn phm.
- Coefficients bin nng xut = -0,02162 <0 c ngha l gi thnh sn
xut nm t l nghch vi nng xut sn xut sn phm, tc l nng xut sn
xut tng ln gi thnh sn phm s gim xung.
T m hnh hi quy (1) c th gii thch mi quan h gia nng xut v
gi thnh sn phm nh sau: Nu cc yu t khc khng thay i khi tng
nng xut sn xut sn phm ln 1 kg th gi thnh sn phm s gim l
0,02162 nghn ng. V vy, cc h cn thit tp trung u t tng nng
xut lao ng nhm h gi thnh sn phm, nng cao hiu qu sn xut nm.
* nh gi cc yu t nh hng n thu nhp h gia nh trc v sau
khi trng nm.
Qua qu trnh tm hiu v iu tra thc t ti cc h trng nm thuc lng
ngh x Vn Yn, huyn i T, thu nhp ca cc h iu tra ch yu t hot
ng sn xut nng nghip (trng la, trng ch, chn nui gia sc, gia cm),
mt s h c ngnh ngh ph nh: ngh may, lm m, lm nem... Theo nh
gi bc u cho thy gia cc h c din tch canh tc khc nhau, s lao
ng khc nhau, vn u t khc nhau th c s chnh lch tng i v thu
nhp. Tc gi gi thuyt:
H1: Din tch canh tc nh hng n thu nhp h gia nh .
H2: Lao ng nh hng n gi thu nhp h gia nh.
H3: Vn u t nh hng n gi thu nhp h gia nh
S dng m hnh hi quy tuyn tnh: Y=a0+a1*X1+a2*X2+a3X3
Y - Tng thu nhp trong nm ca h gia nh (Triu ng)
a0 - H s chn.
a1, a2, a3 - h s ca cc bin c lp din tch canh tc, lao ng,
vn u t.
75
X1 - Din tch canh tc ca h (ha)

X2 - S lao ng ca h (Lao ng)
X3 - Vn u t ca h (Triu ng)
+ S dng phng php hi quy phn tch cc yu t nh hng n
thu nhp h gia nh trc khi trng nm ta c kt qu.
Bng 27: Phn tch cc yu t nh hng n thu nhp h gia nh trc
khi trng nm
Hypothesis
Test results
Sig=3.989E-20
P-value
t Stat
F=99.47416;
Error
Standard
Coefficients
R2adj=0.8577329,
Intercept 1,0288438 0,608774 1,6900259 0,0977901

C ngha
X1
7,6923104 1,2411574 6,1976914 1,463E-07 H1
X2
0,4139837 0,2585511 1,6011679 0,1161859 H2 Khng c ngha
X3
0,5867389 0,0564589 10,392317 1,18E-13 H3
C ngha

- M hnh hi quy:
Y = 1,0288438 + 7,6923104*X1 + 0,4139837*X2 + 0,5867389X3. (2)
R2adj=0.8577329 c ngha l 85,8% thay i thu nhp ca h c th gii
thch bng m hnh, do tc ng ca cc yu t c trong m hnh.
Vi mc ngha thng k ca F=3.989E-20 c ngha vi tin cy t
99,99%:
- P-value X1 = 1,463E-07 c ngha l c c s khng nh din tch
canh tc c nh hng n thu nhp h gia nh.
76
- P-value X2 = 0,1161859 c ngha l bin lao ng khng c ngha

thng k, v vy khng c c s khng nh s lao ng ca h c nh
hng n thu nhp h gia nh.
- P-value X3 = 1,18E-13c ngha l c c s khng nh vn u t
ca h c nh hng n thu nhp h gia nh.
T m hnh hi quy (2) c th gii thch mi quan h gia din tch canh
tc, vn u t v thu nhp h gia nh nh sau: Nu cc yu t khc khng
thay i th:
- Khi tng din tch canh tc ln 1ha th thu nhp h gia nh s tng ln
7,69 triu ng.
- Khi tng vn u t ln 1 triu ng th thu nhp h gia nh s tng ln
0,587 triu ng.
+ S dng phng php hi quy phn tch cc yu t nh hng n
thu nhp h gia nh sau khi trng nm ta c kt qu.
- M hnh hi quy:
Y = 0,2608448 + 6,0915207*X1 + 0,6643967*X2 + 0,8869180X3. (3)
Bng 28: Phn tch cc yu t nh hng n thu nhp h gia nh sau
khi trng nm
Test results
Hypothesis
Sig=5,05E-23
P-value
t Stat
Error
F=138,2349;
Standard
Coefficients
R2adj=0,893641177,
Intercept
0,26084484
0,6734536 0,3873241 0,700303
X1
6,09152075
1,0969496 5,5531451 1,35E-06 H1 C ngha
X2
0,66439676
0,3021061 2,1992161 0,032928 H2 C ngha
X3
0,88691800
0,0530072 16,732029 3,47E-21 H3 C ngha
77
R2adj=0,893641177 c ngha l 89,4% thay i thu nhp ca h c th

gii thch bng m hnh, do tc ng ca cc yu t c trong m hnh.
Vi mc ngha thng k ca F =5,05E-23 c ngha vi tin cy t
99,99%:
- P-value X1 = 1,35E-06 c ngha l c c s khng nh din tch
canh tc c nh hng n thu nhp h gia nh.
- P-value X2 = 0,032928 c ngha l c c s khng nh lao ng c
nh hng n thu nhp h gia nh.
- P-value X3 = 3,47E-21 c ngha l c c s khng nh vn u t
ca h c nh hng n thu nhp h gia nh.
T m hnh hi quy (3) c th gii thch mi quan h gia din tch canh
tc, lao ng, vn u t v thu nhp h gia nh nh sau: Nu cc yu t
khc khng thay i th:
- Khi tng din tch canh tc ln 1ha th thu nhp h gia nh s tng ln
6,09 triu ng.
- Khi tng thm 1 lao ng th thu nhp h gia nh s tng ln 0,664
triu ng.
- Khi tng vn u t ln 1 triu ng th thu nhp h gia nh s tng ln
0,887triu ng.
Nh vy, so snh cc yu t tc ng n thu nhp h gia nh trc v
sau khi trng nm cho thy:
- Din tch canh tc nh hng rt ln n thu nhp ca h gia nh, mc
d sau khi trin khai trng nm mc nh hng c gim nhng y l yu t
chi phi thu nhp ca h gia nh.
- Trc khi t chc trng nm, thi gian s dng lao ng ti cc h iu
tra thp, thi gian nng nhn nhiu nn yu t lao ng khng c ngha
trong m hnh. Khi t chc trng nm, cc h tn dng c thi gian
78
nng nhn pht trin thm ngnh ngh nn yu t lao ng c ngha

trong m hnhhay c th khng nh s lng lao ng trong h gia nh c
nh hng n thu nhp ca h gia nh. Tuy nhin, mc nh hng ca
yu t lao ng l nh. iu ny th hin trnh lao ng cn ang lao
ng gin n v thi gian s dng lao ng trong nng thn vn cn thp.
- Vn u t c nh hng ln n thu nhp v hiu qu ca vn u t
c tng ln khi pht trin thm ngnh ngh trng nm.
T cc phn tch trn cho thy, tng thu nhp cho h gia nh c th
tng din tch trng trt hoc tng vn u t. Tuy nhin trn thc t vic
trin khai m rng din tch trng trt khng th thc hin c do qu t c
gii hn. V vy, tng thu nhp ca h gia nh cn thit phi u t vn
trin khai m rng quy m sn xut v nng cao nng xut nm v nng cao
nng xut cy trng.
2.4.2.5. Thun li v kh khn
2.4.2.5.1. Thun li
- iu kin t nhin v x hi ca Huyn i T thun li cho s pht
trin ngh trng nm theo hng bn vng. Ngun nguyn liu trng nm c sn
trn a bn nh: rm, r, mn ca, thn cy g, thn li ng,... c tnh trn a
bn huyn c khong 50.000 tn nguyn liu /nm, ch cn s dng khong 20 30% s nguyn liu ny em nui trng nm to ra hng trm tn nm n
sch v hng ngn tn phn hu c ti u t cho sn xut nng nghip.
- Vn u t trng nm so vi cc ngnh sn xut khc khng ln v
u vo ch yu l cng lao ng nng nghip (chin khong 30 - 40% gi
thnh sn phm). Nu tnh trung bnh gii quyt vic lm cho 1 ngi lao
ng chuyn trng nm cn 1 s vn u t ban u khong 1 - 2 triu ng.
- Th trng tiu th nm ngy cng m rng, gi bn nm ti cao,
nhu cu n nm trong nc v xut khu ngy cng tng.
79
- Huyn xy dng m hnh v trin khai sn xut im, tp hun k

thut sn xut nm cho cn b nng ct v nhn dn tham gia m hnh.
- Huyn xy dng n v pht trin ngnh ngh, lng ngh ca
huyn giai on 2006 - 2010.
2.4.5.5.2. Kh khn, nguyn nhn
- Thc tin sn xut nm cha nhiu, nn cha c kinh nghim trong
vic x l i vi mt s bnh xy ra i vi Nm. Nng sut sn xut nm
cha cao t 213 kg /1 tn nguyn liu trong khi nng sut ti hn c th ln
n 400kg/1 tn nguyn liu (Theo cun K thut trng nm m ca trung
tm cng ngh sinh hc thc vt).
- Sn xut ca nng dn cn mang tnh cht nh l, manh mn, cha
mnh dn u t sn xut nm vi quy m ln nhm to thnh sn phm hng
ho, p ng yu cu ca th trng.
- Cc h nng dn cn thiu vn u t xy dng nh nui trng nm,
l hp nguyn liu. v thu gom nguyn liu d tr cho sn xut nm vi
quy m ln v lin tc trong nm.
* nh gi chung: Ton huyn khng c lng ngh truyn thng, cha
c lng ngh t tiu ch theo quy nh. Tuy nhin, ngnh ngh trong nng
thn pht trin kh a dng, mt s xm c nhiu h tham gia sn xut mt
hoc mt s ngh, y l c s ban u quan trng pht trin ngnh ngh
v lng ngh nng thn. Tuy nhin, hnh thc cn n gin, qu trnh SX th
ng, t l h nng dn SX ngh cn rt nh Vi tim nng v cc iu
kin v t nhin, x hi, cng nh nhu cu ca nhn dn v i hi ca sn
xut, nu c s tp trung ch o ca huyn, ng thi thc hin tt cc chnh
sch h tr ca Tnh v o to ngh, chuyn giao thnh tu khoa hc k
thut, gii quyt tt vn th trng... th huyn i T s pht trin mnh
ngnh ngh v cc lng ngh nng thn mi.
80
2.4.3. Kh khn v thch thc pht trin lng ngh

Pht trin lng ngh quy m cn nh b, c cu sn phm n iu, s
thay i ra vo ngh ca nng dn thng xuyn bin ng.
Th trng tiu th sn phm cn nh hp v cha n nh. Do np lm
n t pht nn cha nm bt c th trng, cn hn ch v d bo cung cu, kh nng tip th, gii thiu sn phm ca mnh vi khch hng cn km.
Trong cc lng ngh cha hnh thnh c sn phm mi nhn c tnh
n nh, gi tr cao chim lnh c th trng.
Cha c s qun l, h tr ca nh nc i vi ngnh ngh tiu th
cng nghip. Vn u t ca Nh nc cha nhiu.
mi trng vn sy ra ti cc h sn xut ngnh ngh, cc c s ngnh
ngh, t chc canh tc khng hp l lm cn kit ti nguyn t.
* Nhng nguyn nhn:
Cc c s o to ngh cn thiu, cha c nh hng pht trin cc
ngnh ngh tiu th cng nghip ti a phng.
Phn ln cc h nng thn coi lm ngh tiu th cng nghip l mt
ngh ph mc d c ngh mang li thu nhp chnh cho kinh t gia nh. Quy
m sn xut nh vn u t thp nn vic ci tin cng ngh v ng dng tin
b khoa hc k thut, tip cn th trng cn hn ch.
Cha tm c phng n sn xut kinh doanh kh thi v c li nhun
cao. Cng chnh v iu nn vic du nhp ngh mi m rng ngh c rt
kh khn.
Trnh lao ng trong cc lng ngh cn thp, nh hng n hot ng
sn xut v tip th, thiu cng nghip ln lm ch da cho cc hnh thc hp
tc, gia cng, s ch... Vic tch lu u t i mi cng ngh chm.
Tp qun canh tc, sn xut nh l, lc hu, khng c s lin kt h tr
ln nhau,hay ni cch khc tn ti tp qun canh tc sn xut mnh ai ny lm
nn d b chn p, mt gi.
81
2.5. HIN TRNG V DU LCH
2.5.1. Tim nng du lch ca huyn i T

V danh lam thng cnh, huyn c khu du lch H Ni Cc vi din tch
25 km2, dung tch 175 m3, l khu du lch thu ht nhiu khch du lch trong v
ngoi tnh n ngh v tham quan. y l im xut pht i thm cc khu di
tch lch s Ni Vn - Ni V x Vn Yn v K Ph, di tch 27/7 Hng Sn,
Khu i tng nim Thanh nin xung phong x Yn Lng, khu di tch chin
khu Nguyn Hu x Yn Lng, ni thnh lp chi b ng u tin x La
Bng, Mt khc Khu du lch H Ni Cc gn lin vi cc khu du lch sinh
thi Vn Quc Gia Tam o thuc 11 x nm di chn ni Tam o nh
Ni Vn, ni V x K Ph, Bom Bo x M Yn, Ca T x Hong Nng,
Thc Ba Di x Ph Xuyn...
V di tch lch s: i T l huyn giu tim nng v du lch lch s, du
lch sinh thi, nhn dn cc dn tc huyn i T c truyn thng u tranh
cch mng, tri qua nhiu cuc khng chin chng qum xm lc c
nhiu a im ghi du n lch s, vn ho. Ton huyn c 169 im di tch
trong : Di tch lch s cch mng 39 im, khng chin 82 im, kin trc
ngh thut 48 im v cn nhiu cnh p t nhin khc.
V c s h tng, hin nay c khu du lch H Ni Cc c u t xy
dng hon chnh; Ni thnh lp chi b ng u tin ti x La Bng, khu di
tch lch s 27/7 x Hng Sn v khu i tng nim thanh nin xung phong
x Yn Lng u t c v cng trnh v ng giao thng.
2.5.2. Hot ng du lch ti huyn i T
2.5.2.1. Hot ng du lch
Hin nay cc hot ng du lch ca huyn ch yu tp trung vo im du
lch H Ni Cc v khu di tich lch s 27/7 x Hng Sn, di tch thnh lp chi
b ng u tin x Ba Bng, i tng nim thanh nin xung phong x Yn
82
Lng. Ngoi ra cn c 2 im thu ht kh ng khch du lch trong v ngoi

tnh ti tham quan ngh mt l: H Vai Miu x K Ph v sui Ca T x
Hong Nng.
Lng khch n tham quan du lch trn a bn huyn cn t v khng
n nh. Ch yu tp trung vo cc thi im l hi, ngy l nh vo dp 27/7,
ngy thnh lp ng, ngy truyn thng thanh nin xung phong (15/10)... v
vo ngy ngh ma h ti cc im ngh mt.
Nhn chung tim nng pht trin du lch rt ln song huyn cha c
iu kin u t, ku gi vn u t xy dng cc im du lch, cha kt ni
c cc im du lch thnh mt qun th du lch v tua du lch. Hu ht cc
im du lch sinh thi, du lch vn ho, lch s vn dng tim nng, cnh
quan thin nhin cn hoang s, cha c quan tm u t tn to v bo v,
c s vt cht ngho nn. c bit l ng giao thng, hin nay mi ch c
tuyn quc l,hai tuyn tnh l v 4,5 km ng x c tri nha, 12,9
ng BTXM cn li ch yu l ng cp phi, h thng cu cng cha
ng b, ng n cc im du lch ch yu l ng mn, i li rt kh
khn, nh hng n s pht trin ca hot ng du lch trn a bn. Cc
hot ng du lch ch din ra theo ma v lng khch tham gia cha ng.
Cc ti nguyn du lch vn cn ang dng tim nng, cha c qun l,
khai thc phc v em li li ch kinh t x hi cho huyn
2.5.2.2. Cc dch v phc v du lch
Trong nhng nm qua mng li dch v pht trin kh, cc hot ng
thng mi, khch sn - nh hng v dch v phc v cho nhu cu sn xut
kinh doanh n dch v phc v i sng v nhu cu vn ho hnh thnh,
pht trin rng khp.
Tuy nhin, do du lch cha pht trin nn cc hot ng dch v phc v
cho ngnh du lch cn ngho nn. Ngoi tr khu du lch H Ni Cc l im
du lch ca tnh, cc hot ng du lch ti cc im du lch ca huyn cn rt
83
gin n, mi ch tp trung mt phn nh v hng ho cho sinh hot l hi,

mt s dch v nh hng, nh ngh, n ung phc v sinh hot, dch v vn
ti..., tp chung chnh Th trn i T v khu du lch H Ni Cc x Tn
Thi, cha c cc hot ng l hi, cc hot ng vn ho phc v cho du
lch, c s h tng phc v cho du lch cn nhiu yu km.
2.5.3. Nhng vn cn tn ti v thch thc
Pht trin du lch v dch v phc v du lch pht trin chm, cha nng
ng, cha tng xng vi tim nng ca huyn, hot ng du lch ti cc
im cn mang tnh cht t pht, nh l, gin n do cha c quy hoch tng
th cho khu du lch.
u t cho du lch cha c quan tm do cng tc quy hoch v k
hoch pht trin du lch, dch v cha c nh hng pht trin r nt, Cc
dch v phc v du lch cn thiu, ch yu do nhn dn t pht, cha c s
qun l ca nh nc, cha c cc iu kin m bo v an ton cho du khch
khi tham quan.
H thng c s h tng phc v hot ng du lch cn thiu v yu c
bit l h thng ng giao thng v y t...
Cha c s qun l v hot ng du lch ti cc im du lch, vn bo
v mi trng sinh thi cha c quan tm, tnh trng nhim mi trng
cha c kim sot.
Cha hnh thnh c tua du lch lin hon v cc loi hnh du lch dc
theo dy ni Tam o.
Vn n bo v mi trng v pht trin bn vng cn nhiu hn ch:
Mi trng du lch b xm phm bi: Nhu cu g, ci ca nn kinh t v cho
sinh hot, cng vi li nhun siu ngch ca vic khai thc tri php g ang
dn n tnh trng khai thc ba bi, cn kit, khng tun th cc nguyn tc
lm sinh, gy thit hi ti vn rng, nht l cc khu vc rng gi, rng u
ngun; nn chy rng xy ra thng xuyn; a dng sinh hc b mt mt v
suy gim ng k; nhim mi trng ti cc a im du lch...
84
CHNG III
NHNG GII PHP CH YU XY DNG

M HNH LNG NGH KHU DU LCH SINH THI
3.1. NHNG NH HNG, QUAN IM, PHNG HNG PHT TRIN
LNG NGH, DU LCH
3.1.1. nh hng chin lc pht trin bn vng Vit Nam

Mc tiu tng qut ca pht trin bn vng l t c s y v vt
cht, s giu c v tinh thn v vn ha, s bnh ng ca cc cng dn v s
ng thun ca x hi, s hi ha gia con ngi v t nhin; pht trin phi
kt hp cht ch, hp l v hi ho c ba mt l pht trin kinh t, pht
trin x hi v bo v mi trng [13].
Mc tiu pht trin bn vng v kinh t l t c s tng trng n
nh vi c cu kinh t hp l, p ng c yu cu nng cao i sng ca
nhn dn, trnh c s suy thoi hoc nh tr trong tng lai, trnh li
gnh nng n nn ln cho cc th h mai sau [13].
Mc tiu pht trin bn vng v x hi l t c kt qu cao trong vic
thc hin tin b v cng bng x hi, bo m ch dinh dng v cht
lng chm sc sc kho nhn dn ngy cng c nng cao, mi ngi u
c c hi c hc hnh v c vic lm, gim tnh trng i ngho v hn ch
khong cch giu ngho gia cc tng lp v nhm x hi, gim cc t nn x
hi, nng cao mc cng bng v quyn li v ngha v gia cc thnh vin
v gia cc th h trong mt x hi, duy tr v pht huy c tnh a dng v
bn sc vn ho dn tc, khng ngng nng cao trnh vn minh v i
sng vt cht v tinh thn [13].
Mc tiu ca pht trin bn vng v mi trng l khai thc hp l, s
dng tit kim v c hiu qu ti nguyn thin nhin; phng nga, ngn chn,
85
x l v kim sot c hiu qu nhim mi trng, bo v tt mi trng

sng; bo v c cc vn quc gia, khu bo tn thin nhin, khu d tr
sinh quyn v bo tn s a dng sinh hc; khc phc suy thoi v ci thin
cht lng mi trng [13].
3.1.2. Quan im pht trin lng ngh, du lch
3.1.2.1. Quan im ca nh nc pht trin lng ngh, du lch
* Quan im pht trin lng ngh:
Pht trin tiu th cng nghip trn c s nhng ngnh ngh truyn
thng, c li th v lao ng, ti nguyn trn a bn, ch trng cc vng
nng thn ang th ho, c chuyn i t nng nghip sang pht trin
cng nghip, gp phn CNH - HH nng nghip nng thn [24].
Pht trin tiu th cng nghip gn vi bo v mi trng, mi sinh; kt
hp hi ho gia cng nghip mi vi cng ngh c truyn, gia sn xut tiu
th cng nghip vi kinh doanh du lch, vi cc hot ng dch v khc [24].
Xy dng v pht trin tiu th cng nghip phi gn vi quy hoch tng
th pht trin kinh t - x hi ca a phng, vi pht trin thng mi, dch
v, quy hoch v chnh trang nng thn, gii quyt cc vn x hi, mi
trng [24].
* Quan im v pht trin du lch.
... y mnh t do ho thng mi ph hp vi cc cam kt hi nhp
kinh t quc t. To bc pht trin mi, nhanh v ton din th trng dch
vn, nht l nhng dch v cao cp, c hm lng tr tu cao, gi tr gia tng
ln. Phn u a tc tng trng ca khu vc dch v cao hn tc tng
trng GDP. Pht trin mnh v nng cao cht lng hot ng du lch, a
dng ho cc loi hnh du lch. Pht trin nhanh hn cc dch v vn ti, vin
thng, dch v ti chnh, ngn hng, dch v t vn... [1].
86
3.1.2.2. Quan im ca huyn i T v pht trin lng ngh, du lch

* Quan im pht trin lng ngh:
... Tp trung cao mi ngun lc y mnh sn xut CN-TTCN, coi
y l bc t ph thay i c cu kinh t ca huyn... Quan tm pht
trin cc lng ngh, chuyn dch lao ng nng nghip sang lnh vc CN TTCN v dch v [2].
Pht trin ngnh ngh trong nng thn l mt gii php quan trng
thc y c 3 lnh vc SX cng nghip, nng nghip v dch v pht trin;
gp phn trc tip to ra vic lm mi, thc y qu trnh CNH nng nghip,
nng thn [11].
* Quan im v pht trin du lch:
...Trong bi cnh hin nay, ngnh du lch c coi l ngnh cng
nghip khng khi, mt mi nhn kinh t ca huyn [27].
...Coi trng pht trin du lch sinh thi v vn ho lch s quy m nh,
bo tn, tn to cc im di tch lch s trn a bn [2].
3.1.3. Phng hng, mc tiu xy dng lng ngh, du lch
3.1.3.1. Phng hng, mc tiu pht trin lng ngh, du lch ca chnh ph
* Phng hng pht trin
- Phng hng pht trin lng ngh
To mi trng v iu kin hun li nhm khuyn khch thu ht vn
u t ca mi ngi dn vo sn xut tiu th cng nghip, u tin pht trin
cc ngnh ngh truyn thng, kt hp m thm ngh mi, sn xut sn phm
xut khu, ch bin nng sn, thc phm v cc mt hng tiu th cng
nghip khc [24].
Ch trng u t nng cao cht lng v a dng ho mu m sn
phm, th hin c bn sc vn ho dn tc, gn vi vic xy dng lng vn
ho - du lch ti khu vc nng thn [24].
87
y mnh qu trnh chuyn dch c cu kinh t nng nghip, nng thn

theo hng sn xut ln, gn vi cng nghip ch bin v th trng; Thc
hin c kh ho, in kh ho, thu li ho nhm nng cao nng xut, cht
lng v sc cnh tranh, ph hp vi c im tng vng, tng a phng.
Tng nhanh t trng gi tr sn phm v lao ng cc ngnh cng nghin v
dch v, gim dn t trng sn phm v lao ng nng nghip. T chc li sn
xut v xy dng quan h sn xut ph hp, to iu kin pht trin cc
khu cng nghip cng ngh cao, cc vng trng trt v chn nui tp trung,
cc doanh nghip cng nghip v dch v gn vi hnh thnh cc lng ngh,
cc loi hnh sn xut trang tri, hp tc x, sn xut cc loi sn phm c th
trng v hiu qu kinh t cao [1].
- Phng hng pht trin du lch
"Pht trin du lch tr thnh mt ngnh kinh t mi nhn trn c s khai
thc c hiu qu v iu kin t nhin, sinh thi, truyn thng vn ha lch s,
huy ng ti a ngun lc trong nc v tranh th s hp tc, h tr quc t,
gp phn thc hin cng nghip ha, hin i ha t nc. Tng bc a
nc ta tr thnh mt trung tm du lch c tm c ca khu vc, phn u n
nm 2010 du lch Vit Nam c xp vo nhm quc gia c ngnh du lch
pht trin trong khu vc' [7].
Trong chng trnh hnh ng ca ngnh du lch thc hin chng trnh
hnh ng ca chnh ph sau khi Vit Nam gia nhp t chc thng mi th
gii (WTO) giai on 2007-2012, ...a di lch nc ta bc vo giai on
pht trin mi, nhanh, mnh v bn vng, phn u t v vt cc ch tiu
ra trong chin lc pht trin du lch Vit Nam giai on 2006-2010 [10].
Tip tc u t cho vic bo tn, tn to cc di tch lch s cch mng,
khng chin, cc di sn vn ho vt th v phi vt th ca dn tc, cc gi tr
vn ho, ngh thut, ngn ng, thun phong m thut ca cng ng cc dn
88
tc trn t nc ta. Bo tn v pht huy vn ho, vn ngh dn gian. Kt hp

hi ho vic bo v, pht huy cc di sn vn ho vi cc hot ng pht trin
kinh t du lch [1].
* Mc tiu pht trin
- Mc tiu pht trin lng ngh: Phn u tc tng trng gi tr sn
xut cng nghip - TTCN giai on 2006-2010 khong 20%; Giai on 20112015 khong 17,29% [24].
- Mc tiu pht trin du lch: ... Phn u n nm 2010, Vit Nam tr
thnh quc gia pht trin v du lch trong khu vc, c c s vt cht k thut
tng xng, vi nhiu sn phm du lch c o, mang bn sc vn ho Vit
Nam; a du lch Vit Nam tr thnh mt im n hp dn ca du lch th
gii [9].
Mc tiu c th [10]:
- V n khch quc t: Phn u n nm 2010, Du lch Vit Nam s
n c 5,5-6 triu lt khch quc t v nhp tng trng trung bnh t
11,4%, 25 triu lt khch du lch ni a.
- V thu nhp du lch: Phn u n nm 2010, doanh thu du lch t 4-4,
5t USD, a tng sn phm du lch nm 2010 t 5, 3 tng GDP ca c nc
vi tc tng trng GDP bnh qun t 11-11,5%/nm.
- V pht trin c s vt cht k thut du lch: iu tra, lp quy hoch v
u t xy dng v hon thin 4 khu du lch tng hp quc gia v 16 khu du
lch chuyn quc gia; Nng cp cc tuyn, im du lch quc gia v quc
t, cc khu du lch c ngha vng v a phng; u t xy mi v nng
cp h thng khch sn, phn u n nm 2010 c trn 250.000 phng khch
sn, p ng nhu cu lu tr ca khch.
- V to vic lm cho x hi: n nm 2010 Du lch to 1, 4 triu vic
lm cho x hi, trong c 350.000 vic lm trc tip.
89
- Phn u n nm 2010 a Vit Nam tr thnh mt trong nhng nc

c ngnh du lch pht trin hng u trong khu vc
3.1.3.2. Phng hng, mc tiu pht trin lng ngh, du lch, du lch sinh
thi ca ng b, chnh quyn huyn i T
* Phng hng pht trin
- Phng hng pht trin lng ngh n 2010 [11].
Pht trin mnh m cc ngnh ngh trn mi lnh vc sn xut v dch
v, to iu kin thun li cho vic hnh thnh v pht trin ngnh ngh, lng
ngh nng thn.
Tp trung pht trin lng ngh nhng ni c mt b phn h nng
dn c ngh truyn thng; nhng ni c iu kin, li th v nguyn vt liu,
th trng tiu th sn phm.
Hng pht trin lng ngh c v quy m s h v u t sn xut theo
chiu su n nm 2010 hnh thnh nhng ngh, lng ngh in hnh trong
mt s lnh vc sn xut quan trng.
To mi iu kin v gip ni no c iu kin thun li u c
th pht trin ngnh ngh, lng ngh.
- Phng hng pht trin du lch.
Thu ht cc ngun vn u t u t tn to cc khu di tch lch s,
c s h tng tin ti hnh thnh tua du lch sinh thi, lch s dc trin ng
VQG Tam o.
* Mc tiu pht trin
- Mc tiu pht trin lng ngh n nm 2010 [11]:
t t 8% tr ln s h nng dn trc tip sn xut cc ngnh ngh. Tng
20% s c s SX ngnh ngh n nh trn tng x, Th Trn v phm vi ton
huyn. n nm 2010 ton huyn c t 2 - 3 lng ngh t tiu ch quy nh.
90
- Mc tiu pht trin du lch [8].

Hnh thnh r cc im du lch sinh thi, lch s nh: Cha Ty trc, t
Ngao (x Qun Chu); H Vai Miu x K Ph); Ni Vn, ni v v cc im
thuc qun th di tch Lu Nhn Ch x Vn Yn; Thc Bom Bo v cc im
di tch lch s x M Yn, Khu ca T x Hong Nng; Thc Ba di (x Ph
Xuyn). Phn u n nm 2010 hnh thnh cc tua du lch sau:
+ H Ni - Ph Yn - Cha Ty Trc (x Qun Chu) - Lng vn ho dn
tc Dao xm Ho Bnh (Qun Chu) - H Vai Miu (x K Ph) - Di tch lch
s Lu Nhn Ch x Vn Yn - Bom Bo (x M Yn) - Di tch lich s 27/7
x Hng Sn - H Ni Cc.
+ Thi Nguyn - H Ni Cc - Di tch lich s 27/7 x Hng Sn - Ca
T x Hong Nng - Ni thnh lp chi b ng u tin ca tnh Thi Nguyn v
m hnh lng mi x La Bng - Thc Ba Di x Ph Xuyn - Di tch thanh
nin xung phong v chin khu Nguyn Hu x Yn Lng - ATK Tn Tro
(tnh Tuyn Quang) - ATK nh Ho - Thi Nguyn.
+ Thi Nguyn - H Ni Cc - Di tch lich s 27/7 x Hng Sn - ATK
nh Ho (Qua x Ph Cng, Minh Tin) - ATK Tn Tro (tnh Tuyn
Quang)- Chin khu Nguyn Hu x Yn Lng - Thc Ba Di x Pha Xuyn Ca T x Hong Nng - H Ni Cc.
Tng bc hnh thnh cc sn phm du lch mang tnh c th ca huyn
gm: Du lch sinh thi - ngh dng sc; Du lch th thao leo ni; Du lch mt
nc; Du lch lch s - vn ho dn tc truyn thng.
Hnh thnh v pht trin ng b cc hot ng dch v phc v cho nhu
cu du lch ca khch du lch ti cc im, cc tua du lch.
91
3.2. CC GII PHP CH YU XY DNG LNG NGH KHU DU LCH

SINH THI CC X VNG M VQG TAM O THUC HUYN I T
TNH THI NGUYN
3.2.1. Cc gii php pht trin lng ngh

3.2.1.1. Gii php v o to k thut
T kt qu phn tch cho thy yu t lao ng c tc ng n thu nhp
khi pht trin sn xut thm cc ngnh ngh. V vy o to tay ngh k thut
cho lao ng ti khu vc VQG Tam o c ngha quan trng trong vic
nng cao thu nhp cho ngi nng dn trong khu vc.
o to nhn lc cho nng thn nhm trang b cho nng dn cc kin thc
c bn v nhng ngnh ngh nng thn, to iu kin cho nng dn a dng
ho hot ng sn xut, kinh doanh to vic lm v tng thu nhp. Hot
ng ny bao gm vic xy dng mng li o to ngh ti nng thn, xy
dng chng trnh o to ngh v cung cp gio vin dy ngh cho nng dn.
o to nhng nng dn in hnh v ch bin ch theo kinh nghim
truyn thng, tip thu khoa hc, xy dng quy trnh ch bin kt hp gia k
thut hin i vi kinh nghim truyn thng, nhng nng dn ny lm nng
ct hng dn cc h nng dn khc ch bin ch.
Khuyn khch v h tr kinh ph cho nhng c nhn, h gia nh tin
phong i u trong vic hc ngh c hng pht trin mnh v a ngh mi
v cho nhn dn.
Nng cao trnh vn ho cho nhn dn c. Tng cng cng tc o
to bi dng i ng cn b qun l sn xut kinh doanh cc ch c s
ngnh ngh nht l kin thc v th trng.
3.2.1.2. Gii php v thng tin th trng v tiu th sn phm
Tng bc hnh thnh mng li thng tin trong nng thn cc h
nng dn sn xut ngnh ngh v cc c s lng ngh nng thn c tip
cn cc thng tin v th trng, gi c, quy cch v tiu chun sn phm
92
To lp th trng cho sn phm mi nhn ca a phng.

- C chin lc c th, c k hoch v bin php tch cc ch ng tm
kim th trng. Nh nc cn coi trng vic u t v u t thch ng cho
hot ng tm kim m rng th trng coi l cng tc u t to vic lm.
- M rng sn xut v th trng sn phm nng nghip sch, ch trng
khu kim tra cht lng sn phm nhm to cho ngi tiu dng nim tin
vo mc v sinh, an ton ca nng sn, thc phm
- T nng cao c mu m cht lng sn phm ca mnh, to lp
thng hiu cho sn phm ca lng ngh c bit ch trong xy dng thng
hiu cho sn phm ch i T.
- Nh nc cn h tr cho cc c s sn xut gii thiu qung b cc sn
phm ca mnh thng qua vic t chc cc hi ch trin lm, hi lng ngh.
Gip v to iu kin thun li cho cc lng ngh v h in hnh c ngh
tham gia hi tr trin lm gii thiu sn phm trong v ngoi tnh.
- Bo m ngun nguyn liu n nh lu di ti a phng. Mt ngun
nguyn liu sn c ti ch, c cht lng chc chn s to ra c nhng sn
phm c sc cnh tranh cao trn th trng. Tng cng cc hot ng lin
kt gia 3 nh - Nh nc, doanh nghip, h gia nh. m bo n nh
vng nguyn liu cho cc doanh nghip, nh my ch bin.
a dng ho cc thnh phn kinh t, to s lin kt cht ch trong qu
trnh t chc sn xut v tiu th sn phm ca lng ngh. Khuyn khch cc
ch h c kh nng thnh lp doanh nghip t nhn hoc lin kt thnh lp
Cng ty TNHH, cc t hp tc cung cp nguyn liu v lo bao tiu sn
phm cho b con nng dn. Xy dng cc cm cng nghip tp trung, gn vi
cc c s sn xut nh nng thn lm v tinh, y l hng c bn lu di
thay i b mt nng thn.
93
Quy hoch cc vng sn xut nng sn hng ha tp trung gn vi cng

nghip ch bin v tiu th. Trong ch trng quy hoch vng sn xut ch
cht lng cao da trn nhng c s nh: u th v cht lng ca din tch
ch ang sn xut hin ti; To thnh vng tp trung ch ng p dng
ng b cc bin php canh tc khoa hc, qun l cht lng sn phm;
Thun li cho vic gim st cht lng, thu mua khi lng hng ho ln ca
khch hng; Thun li cho ku gi u t vo ch bin, tiu th sn phm v
to cnh quan phc v du lch sinh thi. Hnh thnh v nhn rng m hnh
lng ngh trng nm dc liu v nm thc phm ti x Vn Yn v cc x
khc trong khu vc
Trong trong giai on 2008- 2010 tp trung quy hoch vng ch cht
lng cao 4 x La Bng, Hong Nng, Ph Xuyn, Qun Chu. n nm
2010 phn u din tch ch ging mi 280ha; din tch p dng cc bin
php k thut t sn phm cht lng cao 280ha. Nng din tch ch sn
xut cht lng cao ln 560ha.
Bng 29: Quy hoch vng ch cht lng cao
Nm 2007 (*) Thc hin 2008- 2010
DT ch trng
mi (ha)
DT ch trng
li (ha)
DT ch thm
canh (ha)
DT ch ging
mi (ha)
DT ch cht
lng cao (ha)
Tng din tch

(ha)
La Bng
DT ch ging
mi (ha)
Tn x
DT ch kinh
doanh (ha)
TT
Kt qu nm 2010
223
43
10
17
80
70
150
233
Hong Nng
324
44
17
42
100
103
203
341
Ph Xuyn
203
30
10
25
60
66
126
213
Qun Chu
169
18
15
40
41
81
177
Cng
919
135
45
99
280
280
560
964
(* Ngun: Phng Nng nghp & PTNT huyn)
94
3.2.1.3. Gii php v huy ng vn u t

- Ci thin mi trng u t to iu kin thun li cho cc doanh
nghip, h ngnh ngh u t, kinh doanh ngay trn a bn.
Xy dng c ch qun l thng thong, to iu kin tt nht cho cc nh
u t c hot ng trong a bn huyn. Hng nm t chc gp mt i
thoi vi cc nh u t, cc doanh nghip trn a bn. Kp thi gii quyt cc
kin thc mc c lin quan n vic u t ca cc doanh nghip trong huyn.
Lm tt cng tc gii phng mt bng to iu kin thun li cho cc
nh u t ti trin khai cc d n trn a bn.
- Huy ng vn t c ca ngi lao ng. M rng h thng dch v tn
dng cho khu vc nng thn t chc cc qu tn dng chuyn doanh phc v
pht trin TTCN nng thn. Tng lng vn cho vay t cc ngun vn tn
dng u t pht trin, qu h tr u t quc gia, qu quc gia xc tin vic
lm, Ngn hng ngi ngho v cc ngn hng thng mi quc doanh. To
iu kin thun li cho cc h gia nh, c nhn v c s lng ngh nng thn
c vay vn cc t chc tn dng, u tin cho vay t ngun vn vay u i
ca Ngn hng chnh sch XH huyn.
n gin ho th tc cho vay vn ca cc ngn hng. Trong cc lng
ngh, nn pht trin hnh thc cho vay qua cc t chc on th a phng.
T chc thnh lp cc T hp tc hoc Hp tc x sn xut ngnh ngh
ti cc x, lin x trong huyn, trn c s la chn nhng h c nguyn vng
v iu kin sn xut.
3.2.1.4. Gii php pht trin ng b v rng khp cc thnh phn kinh t
- Pht trin y cc loi hnh t chc sn xut vt cht, kinh doanh
dch v.
H nng dn, cc trang tri m nhim nhim v sn xut v cung ng
cc sn phm v dch v nh: Sn phm ch, ch nguyn liu, nm... phc v
95
nhu cu x hi; to cnh quan thin nhin t nhng i ch v cc dch v

nh phc v du lch sinh thi.
HTX m nhim cc khu v dch v sn xut, thu gom, trao i, tip
nhn thng tin.
Doanh nghip sn xut m nhn cng vic ch bin v tiu th ch, sn
xut nm, nm ging, h tr cc h sn xut trong k thut, bao tiu sn phm.
Doanh nghip dch v cung ng cc sn phm phc v du lch, du lch
sinh thi.
- Thc hin lin kt kinh t gia doanh nghip vi nng dn c th:
+ Lin kt v sn xut:
H nng dn s dng gi tr quyn s dng t gp vn c phn, lin
doanh, lin kt vi doanh nghip, hoc cho doanh nghip thu t, sau
nng dn c sn xut ch trn t gp c phn, lin doanh, lin kt, hoc
cho thu v bn li ch nguyn liu cho doanh nghip. Doanh nghip chuyn
giao tin b k thut cho nng dn, u t ng trc vt t k thut cho nng
dn, to s gn kt bn vng gia nng dn v doanh nghip.
Nng dn va cung ng nguyn liu, va tham gia c phn doanh nghip
ch bin.
Doanh nghip ch bin va tiu th ch nguyn liu, va tham gia c
phn vo hp tc x ch ca nng dn.
+ Lin kt v cung ng dch v phc v du lch: Doanh nghip du lch
tiu th cc sn phm t cc h nng dn, trang tri. H nng dn, cc trang
tri lin kt vi doanh nghip cung ng dch v du lch trong vic to cnh
quan mi sinh, t chc cc hot ng vn ha ngh thut, m thc, tr o thu
ht khch du lch.
96
3.2.2. Cc gii php pht trin du lch

3.2.2.1. u t cc c s h tng khu du lch
u t tn to h thng cc khu di tch lch s, n cha, cc im du
lch thng cnh, Trong ch quan tm n vic trng tu nng cp, bo tn
v pht huy cc di tch lch s thu ht khch du lch, lu truyn vn ho
cho i sau qua lan to, giao lu vn ho, thu ht khch du lch bi
...Cc cng trnh vn ho l im n c quan tm hng u ca dng
khch du lch [21].
u t xy dng cc khu vui chi gii tr, cc khu du lch ngh dng,
ngh ngi.
u t c s h tng thit yu phc v cho hot ng du lich: in,
ng giao thng, h thng nc sch, y t, gio dc...
3.2.2.2. Gii php v tuyn truyn qung b cc sn phm du lch
Xy dng chng trnh tuyn truyn qung b cc sn phm du lch thng
qua cc phng tin thng tin, cc hi ch, l hi vn ho ca a phng.
T chc tt cc hot ng l hi vn ho ca a phng nh l hi Ni
Vn Ni V, l hi ngh 27/7 Hng Sn..., t chc l hi du lch lng ngh
thng nin nhm qung b nhng sn phm ca lng ngh.
Xy dng k hoch o to ngun nhn lc phc v cng tc du lch
trong cn ch trng cht lng ngun nhn lc. Xy dng i ng lm du
lch phi hiu v lch s tuyn truyn, gii thiu, lan to lch s, vn ho
a phng.
3.2.3. Cc gii php pht trin lng ngh, khu du lch
3.2.3.1. Quy hoch cc khu du lch, khu vui chi gii tr gn vi cc lng ngh
* Khu du lch n Qun Chu - Ln Than - t Ngao - cha Thin
Ty Trc v du lch sinh thi ch
- t Ngao:
Nm pha Ty ca x Qun Chu t sui n trn ng chnh tnh l
T261 vo khong 2,5km, t Ngao l mt thc nc c chiu di khong
97
2km, nh ni pha trn t Ngao c mt mt bng rng (khong vi chcha).

Kh hu trn nh ni kh mt m vo ma h. y l mt a im thch hp
cho vic pht trin mt khu ngh dng, ngh cui tun. t Ngao l mt
im thng cnh cn hoang s vi u th v a hnh v cnh quan thin
nhin nn t Ngao s l mt trong nhng trng tm pht trin hot ng du
lch ca huyn trong nhng nm ti.
nh hng pht trin:
+ Quy hoch mt bng pha trn nh t Ngao xy dng h thng nh
hng, khch sn, khu vui chi gii tr phc v cho c cm du lch x Qun Chu.
+ Xy dng h thng ng mn lin kt cc im du lch t nhin,
lch s, vn ho nh: n Qun Chu, Ln Than, cha Ty Trc to thnh mt
chng trnh du lch mi hp dn.
+ Hnh thnh lng ngh ch bin ch: u t nng cao cht lng cy
ch, ci tin cng ngh ch bin ch kh. Hnh thnh cc khu i ch va p
ng cho vic pht trin sn phm ch, ng thi hnh thnh m hnh du lch
vng i, du lch thm i ch v pht trin hnh thc ngh thut m tr phc
v khch du lch.
- n Qun Chu:
Nm cnh sui n trn ng tnh l T261. n th Mu Thng
Ngn v th pht. y l mt ngi n nh c v tr thun li nm ngay st
trc ng tnh l T261, bn cnh n l mt dng sui nh. Khun vin
ca n trc kia kh rng, tuy nhin do khng c s qun l nn din tch
ca n hin nay ch cn khong 600m2. Quy m ca n Qun Chu nh nn
cc ban th pht v th mu c xy dng nh hp, h thng tng pht cn
n gin, cc ban th phn b cha hp l v kin trc ca n do c xy
dng lp ghp nn cha th hin c s uy nghim ca n cng nh khng
thun tin cho du khch n hnh l.
98
nh hng pht trin:

+ Tu sa v nng cp n c quy m ln hn, gii to cc h dn ln
chim t cha tri php m rng khun vin ca cha v pha sui n.
+ Xy dng thm h thng tng pht y cc ban b v c quy m.
+ K b, khi thng dng chy ca sui n va to v linh thing va
hu tnh cho ngi n.
- Cha Thin Ty Trc:
To lc trn lng trng ni, bao quanh l rng tre, pha sau cha c
dng sui chy qua. Cha nm pha Ty ca x Qun Chu t sui n trn
tnh l T261 vo khong 3km. C th ni cha Thin Ty Trc c v tr p,
c th to thnh mt im du lch tn ngng kt hp vi t nhin hp dn
khng ch i vi ngi dn a phng m cn thu ht c c du khch
thp phng. Hin nay kin trc cn rt n gin vi 2 gian nh cp 4 lp
ngi prximng. Gian trong th pht, gian ngoi th Mu. H thng tng
pht cn s si. Hin cha ang c h dn trng coi qun l v phc v ch
yu cho tn ngng ca ngi dn a phng.
nh hng pht trin:
+ Xy dng mi ngi cha vi quy m ln hn theo kin trc mi cong
ca ngi cha truyn thng Vit Nam vi y h thng tng pht v cc
ban th mu.
+ Hnh thnh con ng mn chy quanh cha ti dng sui di chn
i v ln vn quc gia Tam o du khch va c th n hnh l va
c thng ngon cnh quan thin nhin.
- Ln Than:
Nm pha di chn cha Ty Trc, trc kia l ni ng qun ca i
Cu quc qun Phm Hng Thi. Hin nay di tch ny ch cn li nn ln.
Ln Than nm trn mt khu vc t trng, xung quanh ch c cc loi cy bi
v cy nh.
99
nh hng pht trin:

+ Trn c s hin trng khi phc li khu vc ln ng qun ca i
Cu quc qun Phm Hng Thi, xy dng nh lu nim trng by nhng
hnh nh v hin vt v i Cu quc qun.
+ Trng cy xanh ph mt khu vc ln v din tch vng i xung quanh.
* im du lch sinh thi H Vai Miu, du lch lch s Ni Vn, Ni
V ti x Vn Yn, K Ph kt hp tham quan lng ngh trng nm
H Vai Miu nm pha Ty Nam ca x K Ph t sui cu bn trn
tnh l 261 vo theo hng Ty khong 2km. y l h nhn to mc ch
chnh l phc v ti tiu nng nghip cho x K Ph v cc x ln cn. Mt
h c to ra do p p ngn dng chy t trong ni. Tuy mt h khng
rng nhng cnh quan xung quanh h kh p, c th pht trin thnh mt
khu ngh dng, ngh cui tun v t chc cc cuc d ngoi, cm tri. y
hin ang l mt im c bit n nhiu hn c nn s lng khch tham
quan vo ma h ng hn, nhng ch yu l cc i tng thanh nin, hc
sinh i d ngoi. Cc h dn xung quanh khu vc h lng kinh doanh ch yu
l dch v gii kht v c mt s h dn kinh doanh dch v tu nh a n
khch thm quan...
nh hng pht trin:
+ Ti v tr chn p: Quy hoch khu vc pha ngoi chn p dc theo
ng nhnh t trc ng chnh vo chn p xy dng h thng khch
sn, nh hng, khu vui chi gii tr, bn bi...
+ Khu vc lng h: M rng lng h to mt nc tn dng v pht
trin cc loi hnh dch v mt nc nh: Du thuyn thm h, bi thin nga,
xy dng cc chi cu c th gin...; m rng lng sui t mt h vo pha
trong thc nc cho cc thuyn nh c th i li; hnh thnh cc con ng
mn dc theo b sui ln vn rng quc gia Tam o to thun li cho
cc chng trnh i picnic n chn thc nc v ln vn rng.
100
+ Khu vc thng ngun gn thc nc: M rng v ci to cc ng

nc to thnh cc bi tm t nhin; Tn dng mt s mt bng sn c quy
hoch thnh cc khu cm tri ngh ngi cho cc cuc picnic
+ Thc hin cc d n trng rng, bo v ngun nc, bo v v sinh
mi trng.
+ a dng ho cc loi hnh dch v, xy dng cc chng trnh du lch
picnic v cc sn phm du lch khc nhm thu ht khch du lch lu tr qua
m, bin H Vai Miu thnh im n thng xuyn ca du khch.
+ Hnh thnh lng ngh trng nm ti x Vn Yn, K Ph to sn
phm phc v khch du lch.
* im du lch lng ngh ch bin ch, du lch d ngoi ngm cnh,
tm sui Ca T x Hong Nng
Nm pha Ty ca x Hong Nng cch trung tm x khong 3km
vi din tch t nhin khong 10ha, im du lch sinh thi Ca T c iu
kin t nhin l tng. C rng ni, c sng sui v c bit l ngun nc
trong sch v mt lnh vo ma h. Ca T cch xa trung tm th trn, ng
nhnh t quc l 37 vo Ca T l ng t i li cha thun tin. y l
im thu ht nhiu khch du lch ch yu l i tng thanh thiu nin nht l
vo dp ngh l v ma h.
nh hng pht trin:
+ Quy hoch v bo v ti nguyn rng, ngun nc.
+ Quy hoch v m rng mt s ng nc ln to bi tm t nhin.
+ M rng lng sui to dng chy ln hn, hp dn hn.
+ Hnh thnh cc con ng mn chy dchai bn b dng sui to nn
chng trnh du lch d ngoi ngm cnh, tm sui.
+ Quy hoch din tch pha ngoi Ca T thnh cc khu khch sn, nh
hng, vui chi gii tr, bn bi
101
+ Hnh thnh lng ngh ch bin ch: u t nng cao cht lng cy
ch, ci tin cng ngh ch bin ch kh. Hnh thnh cc khu vn ch va
p ng cho vic pht trin sn phm ch, ng thi hnh thnh m hnh du
lch vng i, du lch thm i ch v pht trin hnh thc ngh thut m tr
phc v khch du lch.
* im du lch sinh thi ch, du lch leo ni Thc Ba Di Ph Xuyn
Nm pha Ty Nam x Ph Xuyn t quc l 37 v pha Ty qua h
Vai Bnh khong 3 km. Thc Ba Di cn gi nguyn v hoang s, c iu
kin t nhin l tng, c dng sui chy di, c thc cao to nn cnh quan
thin nhin tuyt p. Sui chy vo h Vai Bnh, l mt h nhn to phc v
cho vic ti tiu nng nghip.
nh hng pht trin:
+ Pha trn h: Ci to cc ng nc thnh cc bi tm, xy dng h
thng ng ln thc, ln ni phc v khch i picnic; Trng rng, bo v
cnh quan thin nhin.
+ Khu vc lng h: u t m rng lng h; Chn nhng im thun
lihai bn b h quy hoch thnh cc im xy dng nh sn, bn hng lu
nim, chi cu c, bn bi xe, to thun li cho du khch n thm quan.
+ Hnh thnh lng ngh ch bin ch trn c s m hnh CLB ch sch
x Ph Xuyn: u t nng cao cht lng cy ch, ci tin cng ngh ch
bin ch kh. Hnh thnh cc khu i ch va p ng cho vic pht trin sn
phm ch, ng thi hnh thnh m hnh du lch vng i, du lch thm i
ch v pht trin hnh thc ngh thut m tr phc v khch du lch.
* im du lch sinh thi Bom Bom - ghnh T Chim x M Yn
Bom Bom l mt im thng cnh c din tch t nhin khong 3ha,
cch trung tm x M Yn 3km v pha Ty. Ti nguyn gm c rng ni,
ngun nc, dng sui t nhin, cc bi . Hin nay rng t nhin b khai
thc mt phn lm nh hng n cnh quan thin nhin.
102
Ghnh t chim l mt im du lch sinh thi vi din tch t nhin

khong 5ha cch trung tm x M Yn khong 3km v pha Ty. y l im
du lch vn cn gi c cnh quan thin nhin.
C hai im du lch trn to thnh mt qun th du lch sinh thi p,
thu ht c ng o tng lp thanh thiu nin n thm quan, picnic vo
ma h.
nh hng pht trin:
+ Quy hoch bo v ngun ti nguyn nc, ti nguyn rng.
+ Xy dng ng ln thng ngun, ng ln ni cho du khch
n thm quan.
+ Ci to, xy dng cc bi tm.
+ Quy hoch khu kinh doanh dch v gii kht, lu tr, bn bi
3.2.3.2. Hnh thnh cc im du lch tham quan lng ngh
i T l huyn giu tim nng v du lch vi nhiu im di tch vn
ho, lch s c cng nhn, v vy pht trin vn ho du lch lng ngh c
ngha quan trng gp phn nng cao hiu qu hot ng du lch trn a
bn, ci thin i sng nhn dn. lm c vic ny cn phi tp trung:
- Xy dng lng ngh vn minh, xanh, sch, p. Trong ch trng vo
u t khu du lch sinh thi ch vi mc ch to mi trng du lch lng qu
thanh bnh, thay i thi quen canh tc ca ngi sn xut ch, to cho ngi
dn thc trng v sn xut, ch bin ch an ton, to vng ch nguyn liu
sch, sn phm ch sch phc v khch du lch; xy dng im du lch lng
ngh trng nm v cung cp sn phm nm sch cho khch du lch.
- To cc sn phm c o, a dng, c nhn hiu, thng hiu tng,
khuyn mi cho khch du lch...
103
3.2.4. Cc gii php tm v m

3.2.4.1. V t chc qun l
Tng cng s lnh o ca cc cp u ng, s qun l ca Nh nc
v pht trin ngnh ngh; hng nm cc cp u ng phi ra ngh quyt v
pht trin ngnh ngh trn a bn ca mnh v th ch ho Ngh quyt bng
cc chng trnh hnh ng c th.
Tng cng s phi hp cht ch gia cc phng ban lin quan v
UBND cc x, Th trn trong t chc trin khai thc hin; Mt Trn T Quc
v cc on th nhn dn tng cng vn ng, gy dng phong tro pht
trin ngnh ngh nhm gii quyt lao ng, tng thu nhp cho nhn dn.
Cc phng ban lin quan v UBND cc x,Th trn phn cng cn b
ph trch, theo di v t chc thc hin pht trin ngnh ngh theo chng
trnh, k hoch ra hng nm ca huyn.
3.2.4.2. Gii php v c ch chnh sch
Tch cc trin khai v hng dn thc hin cc lng ngh nng thn
trn a bn huyn c hng cc cc chnh sch theo Quyt nh
s:2020/Q-UB ngy 28/8/2003 ca UBND tnh Thi Nguyn v ban hnh
chnh sch khuyn khch pht trin lng ngh nng thn trn a bn tnh Thi
Nguyn (S Nng Nghip &PTNT hng dn ti vn bn s 314 /CV-HDNN ngy 04/5/2004).
Trn c s ch chnh sch ca Trung ng, ca Tnh cn u tin cho
cc t chc, h gia nh, c nhn vay vn u t xy dng mi v m rng
quy m sn xut cc ngnh ngh; to mi iu kin cho cc i tng vay vn
u i vi li xut thp, nh mc v thi gian vay ph hp pht trin
ngnh ngh.
Vn dng cc chnh sch min gim thu vi cc c s sn xut trong
nhng nm u khuyn khch ngnh ngh pht trin.
104
Cp u ng cc cp, c bit l cp x c Ngh quyt v pht trin

kinh t a phng theo cc lnh vc: Lng ngh nng thn, du lch n v
mnh v nh k kim im, kim tra n c thc hin.
Tng cng trch nhim ca UBND x, Th trn, cc ngnh chc nng
thc hin qun l Nh nc, c th:
Chnh quyn a phng to iu kin thun li cho cho vic thu t
pht trin ngnh ngh nng thn, gii quyt vic lm cho ngi lao ng. C
chnh sch min gim thu t v tin thu t m rng quy m pht trin
ngnh ngh.
Cn nng cao vai tr, nng lc ca i ng cn b cc x v thc t cho
thy y l lc lng c quyt nh rt ln ti s pht trin ca cc lng ngh
nht l vic tip thu ngh mi.
Tuyn truyn, ph bin lut Du lch n cc ch th lin quan n hot
ng du lch, Nh nc thc hin nhim v qun l cc hot ng du lch
din ra trn a bn theo lut nh
Khuyn khch v to iu kin huy ng s tham gia v ng gp ca
cc t chc v c nhn vo vic bo v ti nguyn, mi trng du lch.
3.2.4.3. Gii php v pht trin c s h tng
Quy hoch pht trin c s h tng ca cc x vng m VQG Tam o
thuc huyn i T.
Huy ng cc ngun vn u t xy dng c s h tng.
- Tn dng v khai thc tt ngun vn cp quyn s dng t ti cc khu
quy hoch khu dn c ca cc x, th trn trong huyn xy dng c s h
tng nng thn. Hng nm huyn cn i mt phn ngn sch kch cu
cng vi ngun vn nhn dn ng gp u t xy dng ng b tng
nng thn cho cc x, th trn.
- Huy ng v s dng c hiu qu cc ngun vn t bn ngoi, nht l
cc ngun vn tp trung ca Chnh ph u t c trng im, to c s
105
bt ph trong vic xy dng kt cu h tng cho cc x, th trn dc trin

ng VQG Tam o.
- Vn ng s ng h, ng gp ca nhn dn trong vic trin khai cc
d n xy dng c s h tng nh: Hin t v ti sn, ng gp bng ngy
cng lao ng, bng tin trong cc lnh vc gii phng mt bng xy dng
cng trnh, lm ng b tng,
3.2.4.4. Gii php v mi trng
Thc hin cc h tr cc nhm x hi chnh, cc hot ng nhm thc
y pht trin bn vng bao gm:
* i vi Ph n:
Tng cng gio dc, o to, tuyn truyn nhm nng cao nhn thc v
mi mt, trnh ngh nghip v nng lc qun l kinh t, x hi v bo v
mi trng cho ph n.
H tr ph n lm kinh t, to vic lm v xa i gim ngho: M rng
huy ng vn v hnh thnh qu tn dng h tr ph n ngho; Khuyn nng,
khuyn lm, o to ngh phi nng nghip cho ph n; Thnh lp cc t hp
tc nhm to vic lm cho ph n v h tr ln nhau trong kinh doanh; Hnh
thnh phong tro la chn m hnh tiu dng hp l, chng lng ph ti
nguyn v gim thiu nhim mi trng.
Tham gia xy dng v gim st vic thc hin cc chnh sch, php lut
v bnh ng gii.
Tham gia bo v v pht trin cc ngun ti nguyn thin nhin ti a
phng: Pht ng phong tro s dng tit kim nhin liu, nng lng v
dng cc ngun nng lng sch trong sinh hot gia nh; Pht ng phong
tro ph n i u trong vic thc hin m hnh tiu dng hp l, tit kim v
chng lng ph; Xy dng cc m hnh ph n t qun l ti nguyn thin
nhin v bo v mi trng cng ng.
106
* i vi thanh, thiu nin:

Huy ng thanh, thiu nin tham gia ch ng v tch cc hn vo qu
trnh pht trin kinh t-x hi v bo v mi trng ca a phng, c bit
l nhng chnh sch c lin quan trc tip n quyn li ca thanh, thiu nin
v lin quan n tng lai lu di ca nhiu th h mai sau.
H tr thanh nin t to thm vic lm bng nhng chnh sch u i v
quyn s dng t ai, cho vay vn vi li sut u i, min gim thu,
hng dn k thut, nghip v qun l, tm th trng tiu th...
Nhn rng nhng in hnh tin tin v doanh nghip thanh nin, d n
do thanh nin lm ch, nh doanh nghip tr, c bit i vi nhng d n i
hi s gn kt lu di li ch ca nhng ngi thc hin i vi kt qu cng
vic nh trng rng, khai ph vng t mi, bo v ti nguyn thin nhin v
mi trng.
* i vi nng dn:
Nng cao trnh dn tr, o to ngh nghip v hng dn kin thc
k thut, kinh t v x hi cho nng dn.
ng vin nng dn tham gia tch cc vo cc hot ng bo v mi
trng nng nghip thng qua vic s dng thuc tr su, phn ho hc theo
ng qui nh; ng dng cc k thut sn xut nng sn sch.
Xy dng, ph bin v ng dng rng ri cc m hnh thnh cng v
kinh t h gia nh theo h sinh thi vn-ao-chung (VAC), vn-aochung-rng (VACR).
* i vi hot ng pht trin du lch.
Lng ghp quy hoch pht trin vn ho, x hi, bo v mi trng vi
quy hoch pht trin v kinh doanh du lch. Kin ton b my qun l nh
nc v du lch, trong lng ghp nhng yu cu pht trin bn vng vo
cng tc qun l nh nc v du lch.
107
Thc hin nh gi tc ng mi trng i vi tt c cc d n pht

trin v kinh doanh du lch.
H tr cc cng ng dn c tham gia qun l cng tc du lch trn a
bn ca a phng nhm tng thm li ch kinh t, ng thi tham gia gim
st, bo m gim ti mc thp nht nhng tc ng tiu cc v ri ro ca du
lch i vi mi trng, truyn thng vn ha v iu kin sng ca nhn dn
a phng.
Tng cng u t, y mnh tuyn truyn, gio dc nng cao nhn thc
cho mi ngi bo tn nhng di sn t nhin, lch s v vn ha dn tc.
Huy ng s tham gia rng ri ca cc cp chnh quyn, doanh nghip kinh
doanh du lch v cng ng dn c trong vic pht trin du lch sinh thi v
vn ha, bo v di sn v mi trng.
Xy dng, ban hnh v thc hin cc chnh sch, php lut nhm thu ht
u t cho vic pht trin v bo v rng. H tr nhn dn trng v bo v
rng, s dng c hiu qu t rng c giao khon. Khuyn khch ci thin
i sng thng qua s dng bn vng rng v qun l rng theo cc nhm
cng ng dn c. Trao cc hp ng bo v rng cho cc c nhn, h gia
nh, cc nhm cng ng dn c bo m cng tc bo v v qun l ph
hp vi cc khu rng phng h Trin khai cc chnh sch chia s li nhun
ph hp trong vic bo v rng nhm khuyn khch nhn dn a phng
tham gia vo cng tc qun l v bo v rng.
* i vi hot ng ca cc h sn xut, cc c s ngnh ngh,lng ngh.
Thoi ha t ang l xu th ph bin i vi nhiu vng rng ln Vit
Nam, c bit l vng i ni. Cc dng thoi ho t ch yu l: xi mn,
ra tri, t c ph nhiu thp v mt cn bng dinh dng, t bc mu,
kh hn. nguyn nhn ch yu do phng thc canh tc cn lc hu; tnh
trng cht ph, t rng ba bi.
108
Quy hoch v qun l s dng ti nguyn t i vi tt c cc i tng

s dng t; Nghin cu v p dng cc h thng sn xut nng-lm-ng
nghip lin hon nhm bo m hiu qu pht trin kinh t-x hi v bo v
mi trng.
p dng cc bin php k thut tng hp (nng hc, sinh hc, ha hc,
c hc...) v u t thm canh s dng t theo chiu su.
Ti to lp ph thc vt bng cy rng hoc t hp nng-lm kt hp
bo v ph nhiu ca t v s dng bn vng t dc.
109
KT LUN V KIN NGH

I. Kt lun
Nc ta l mt nc nng nghip, c n 80% dn s nng thn, mt
c im ln ca ngh nng l dn s ng v c khong thi gian nng nhn
di. s dng lao ng ca cc h gia nh mt cch hp l, th gii php
hu hiu nht l pht trin ngnh ngh ngay ti a phng. Pht trin
ngnh ngh nng thn, khng nhng gii quyt c cng n vic lm, tng
thu nhp cho ngi dn m cn to ra c nhng sn phm c o, cha
ng, bo lu gi tr vn ho tinh thn, truyn thng ca dn tc.
Pht trin du lch Vit Nam ang c coi l mt gii php quan
trng trong pht trin kinh t x hi. y c coi l ngnh cng nghip
khng khi to ra mt gi tr sn xut v xut khu to ln. Trn c s khai
thc c hiu qu li th v iu kin t nhin, sinh thi, truyn thng vn ho
lch s, huy ng ti a ngun lc trong nc v tranh th s hp tc, h tr
quc t gp phn thc hin cng nghip ho, hin i ho t nc.
Vn t ra l pht trin kinh t - x hi ni chung v pht trin lng
ngh, khu du lch bn vng ni ring l mc tiu quan trng m Vit Nam v
nhiu nc trn th gii ang quan tm. l phi pht trin nh th no
cc th h hin nay v trong tng lai c c cuc sng hnh phc v vt
cht cng nh tinh thn.
S pht trin kinh t x hi ca huyn i T cng i hi tun th theo
nhng quy lut chung ca t nc, trn c s khai thc hiu qu mi ngun lc
t thc y kinh t tng trng nhanh v bn vng [2]. Qua nghin cu c
im, tnh hnh kinh t x hi huyn i T v cc x vng m VQG Tam o
chng ta thy cn thit xy dng m hnh lng ngh, cc khu du lch sinh thi, du
lch lch s nhm mc tiu pht trin kinh t x hi a phng gn vi vic
pht trin nng thn bn vng. Trong giai on 2008 - 2010 ch trng tp trung:
110
- Xy dng m hnh lng ngh trng nm, lng ngh trng, ch bin ch.
- Xy dng hon thin cc tua du lch, loi hnh du lch v cc dch v
phc v du lch dc trin ng VQG Tam o.
- Hnh thnh v xy dng m hnh du lch lng ngh gn vi sn xut v
ch bin ch.
II. Kin ngh
1. i vi nh nc
y mnh ci cch hnh chnh, tinh gim cc th tc hnh chnh, to
iu kin thun li v thu t, xut, nhp khu hng ho... cho cc i tc
u t.
H tr v vn v k thut cho pht trin lng ngh nh xy dng c s
h tng, vn u t k thut, vn ci to v m bo mi trng.
n nh, kim ch v y li lm pht kinh t trong giai on hin nay.
To mi trng kinh t ti chnh lnh mnh cho u t pht trin.
2. i vi tnh Thi Nguyn, huyn i T
Tng cng s qun l ca nh nc i vi pht trin cc ngnh ngh
cng nghip - tiu th cng nghip a phng, cc hot ng du lch trn a
bn. Ci thin mi trng u t thu ht cc nh u t vo a bn.
- To mi trng thun li th tc u t, u i v thu t, thu mt
nc, cc loi thu...
- Xy dng quy hoch pht trin ngnh ch, du lch trn a bn
- H tr trong cng tc xc tin thng mi, tm kin th trng cho cc
sn phm sn xut ca lng ngh. Xy dng k hoch, chng trnh qung b
cc sn phm du lch ca a phng. Xc tin cng tc xy dng thng
hiu cho sn phm ch Thi Nguyn.
- H tr v vn pht trin sn xut trong cc lng ngh c bit l vn
vay u i, trnh th trc phin h, phc tp.
111
- C k hoch u t xy dng c s h tng nng thn c bit l h

thng ng giao thng, y t, nc sch, gio dc...
- T chc m rng cc hot ng o to ngh trn a bn v s lng
v cht lng.
C quy hoch chi tit v bo v mi trng v cc tiu chun v mi
trng ti lng ngh, cc khu du lch.
3. i vi cc h sn xut, t sn xut, HTX, doanh nghip, cng ty
- Cn tranh th s gip , ng h ca cc c quan, on th, chnh
quyn a phng trin khai hot ng c hiu qu.
- Ch ng nm bt thng xuyn cc ch trng, nh hng pht trin
ca nh nc xy dng k hoch sn xut ph hp. Trnh tnh trng sn
xut t theo phong tro khi gi cao, thu hp sn xut khi sn phm khng
tiu th c gy mt n nh th trng, tn tht v kinh t.
- Ch ng trong vic tm kim th trng, c bit l th trng tiu th
trong nc, lin kt cht ch vi cc c s sn xut ln v sn xut cng nh
tiu th sn phm.
- Thnh lp cc cu lc b, cc hip hi ngnh ngh trao i thng tin,
kinh nghim. T chc lin kt, lin danh c nng lc thc hin cc hp
ng ln.
112
TI LIU THAM KHO

[1]. Bo co chnh tr ti i hi ng ln th X.
[2]. Bo co chnh tr ca Ban chp hnh ng b huyn i T kho XX ti
i hi i bng ng b huyn ln th XXI.
[3]. Bo co kt qu thc hin d n ng dng khoa hc v cng ngh d n
xy dng m hnh trng nm thc phm v nm dc liu trn a bn
huyn i T, Thng 6 nm 2007.
[4]. Bo co pht trin nng nghip nng thn bn vng ti hi ngh pht trin bn
vng ton quc ln th 2 ca B nng nghip v PTNT, thng 5 nm 2006.
[5]. Bin Vit Nam, s 12/2004, Tr18-19-Pht trin du lch bn vng gn lin
vi bo v mi trng bin.
[6]. Bo v mi trng v pht trin bn vng/ Trung tm gio dc DS -SKMT ca TW on TNCS H Ch Minh.
[7]. Chin lc pht trin du lch Vit Nam 2001-2010.
[8]. Chng trnh pht trin du lch v dch v phc v du lch giai on 2006
- 2010- Huyn u i T.
[9]. Chng trnh hnh ng quc gia v du lch 2006-2010.
[10]. Chng trnh hnh ng ca ngnh du lch thc hin chng trnh hnh
ng ca chnh ph sau khi Vit Nam gia nhp t chc thng mi th
gii (WTO) giai on 2007-2012.
[11]. n Pht trin ngnh ngh v lng ngh nng thn huyn i T giai
on 2006 - 2010.
[12]. ng Kim Oanh - Hc vin Chnh tr - Hnh chnh quc gia H Ch
Minh, thng 7/2007 - Chin lc pht trin nng nghip, nng thn
mt s nc Chu
[13]. nh hng pht trin bn vng Vit Nam (Chng trnh ngh s 21
ca Vit Nam).
113
[14]. Gii php huy ng vn u t ca huyn i T, nm 2006.

[15]. Kinh t pht trin / Tp th b mn kinh t pht trin H KTQD, 1995.
[16]. Lut du lch s 44/2005/QH11 Quc hi kho 11 k hp th 7 thng qua
ngy 14/6/2005.
[17]. Nghin cu s hnh thnh v pht trin ca lng ngh mi, gn vi
chuyn dch c cu kinh t nng thn theo hng CNH - HH vng
ng bng Sng Hng ca Ban kinh t trung ng thng 5 - 2002.
[18]. Nin gim thng k tnh Thi Nguyn.
[19]. Nguyn Duy H (2007), Pht trin bn vng lng ngh truyn thng trn
a bn huyn T Sn tnh Bc Ninh. Lun vn thc s, Trng HKT
&QTKD Thi Nguyn.
[20]. Nguyn Th Hin (2003), Thc trng v cc gii php ch yu pht trin
lng ngh truyn thng i Bi tnh Bc Ninh, Lun vn Trng
HKTQD H Ni.
[21]. Phm T (2008), Pht trin du lch - nhn t gc kinh t v vn ho,
Tp ch Cng sn ngy 27/2/2008.
[22]. Phng n s 78/PA-UBND ngy 02/11/2006 v xy dng m hnh
trng nm dc liu v nm thc phm huyn i T.
[23]. Pht trin Du lch gn vi lng ngh: C th t m hnh OVOP v
OTOP, Tin du lch VIETNAM OPENTOUR - Cng ty TNHH Du lch
M Vit Nam.
[24]. Quy hoch pht trin cng nghip vng kinh t trng im Bc B n
nm 2015, c xt n 2020.
[25]. S tay k thut trng, chm sc v ch bin ch / Nh xut bn nng
nghip H Ni - 2006.
[26]. Trung tm tin hc - Ngnh du lch tng kt cng tc nm 2007 trin khai
nhim v nm 2008.
114
[27]. Tim nng v nh hng pht trin mt s im du lch trn a bn

huyn i T.
[28]. Tng Minh Lc, Ph cc trng cc HTX v PTNT - B nng nghip v
PTNT - Bi pht bng: Nhng ch trng, gii php pht trin nng thn
bn vng - cng bng trong tin trnh cng nghip ho, hin i ho ca
Vit nam n nm 2020 ti hi ngh ton th ISG ngy 07/11/2007.
[29]. Tng Lai Vit bo ch nht, 03 thng 6 nm 2007, Bn tip chuyn
pht trin bn vng v nng thn, nng dn.
[30]. Thanh Trc, nng nghip, nng thn v nng dn pht trin bn
vng Bo in t ng cng sn Vit Nam ngy 7/7/2008.
[31]. Thi Nguyn c 30 xm c cng nhn lng ngh.
[32]. V Trng Khi, Chin lc pht trin nng thn bn vng, Tp ch Tia
sng ngy 08/7/2008.
115
PHN PH LC
Ph lc 01: Kt qu iu tra 50 h dn sn xut nm m ti x Vn Yn.
Tng hp iu tra sn xut,
thu nhp trc khi trng nm
iu tra sn xut nm
0,7
1,8
2,5
2,5
1,1
2,5
2,7
1,8
2,4
1,4
2,3
1,7
1,1
3,6
1,7
0,5
2,5
2,5
1,9
2,9
1,8
0,3
1,0
1,4
1,6
0,4
1,3
3,5
1,2
1,0
1,7
1,9
1,8
0,5
2,5
1,0
1,9
3,3
2,5
0,3
0,5
1,4
2,6
0,4
14,8
12,0
13,2
12,8
16,5
13,0
14,0
10,4
9,8
8,7
14,7
14,4
115
1,3
1,5
1,0
1,2
1,0
11,4 8,8
6,5 8,5
11,8 5,8
9,1 3,3
10,4 10,0
8,2 3,8
11,2 6,3
7,9 8,4
7,3 6,0
7,5 2,5
13,0 7,5
9,4 10,0
Tng thu nhp(Tr.)
2
3
2
1
3
3
2
3
2
2
2
3
Thu nhp t trng nm

(Tr.)
0,57
0,61
0,3
0,21
0,8
0,3
0,51
0,35
0,4
0,27
0,45
0,7
Thu nhp khc (Tr.)
13
8,5
12,7
9,8
12,8
9,5
11,5
8,3
7,8
7,3
12
13,8
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
1,3
Thu nhp t trng la (Tr.)
1,7
0,5
2,5
2,0
1,9
0,7
1,8
0,3
1,0
1,4
2,6
0,4
Vn u t (Tr.)
2,5
1,0
1,6
1,5
2,1
2,3
2,4
0,8
1,8
2,7
1,1
3,4
Lao ng (Ngi)
2 10,7 7,5
2 6,8 7,0
2 10,8 7,3
1
7 4,8
3 9,5 7,8
3 5,5 5,3
2 9,7 6,3
3 6,2 7,2
2 6,2 5,0
2 5,6 2,5
2 10,6 6,5
3 6,6 10,0
Din tch canh tc (ha)
0,57
0,61
0,57
0,4
0,8
0,47
0,51
0,35
0,4
0,37
0,55
0,7
Tng thu nhp (Tr.)
5,9
7,7
5
4,1
5
4,4
5
8,1
8,3
5,7
5
8,2
Thu nhp khc (Tr.)
2.500
1.674
2.500
725
1.875
2.600
2.500
1.250
2.560
1.875
2.580
1.725
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
Gi thnh (Nghn ng)
2
1,5
2
0,5
1,5
2
2
1
2
1,5
2
1,5
Tng chi ph (Nghn ng)
213
145
250
350
250
293
250
155
155
220
260
140
Vn u t (Tr.)
Quy m (Tn nguyn liu)
425
218
500
175
375
586
500
155
310
330
520
210
Lao ng (Ngi)
Nng xut (Kg/tn NL)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Sn lng (Kg)
TT
h

thu nhp sau khi trng nm
116

iu tra sn xut nm
2,8
1,0
1,0
5,9
0,7
1,5
0,6
0,4
1,0
2,7
6,7
1,1
0,9
0,8
0,3
2,0
2,0
2,1
1,2
1,8
1,0
1,0
2,0
0,6
1,4
0,2
0,4
0,5
0,9
4,1
1,3
0,1
0,8
0,3
0,4
15,8
18,0
13,9
13,9
8,7
16,0
11,0
12,5
10,6
11,9
20,9
22,4
9,5
13,0
7,9
8,0
0,7
0,5
3,2
3,0
1,0
1,4
116
1,0
2,4
3,3
1,6
2,2
2,1
1,8
2,1
2,3
1,9
1,5
7,6
2,1
1,6
2,1
3,6
Tng thu nhp(Tr.)
13,7 7,2
10,7 11,6
7,8 6,5
11,7 3,2
6,3 5,2
10,4 10,3
6,8 8,4
7,0 9,6
5,2 6,3
10,0 3,2
13,8 5,6
16,5 11,4
5,4 6,4
8,7 9,8
5,4 5,2
7,0 2,6
Thu nhp t trng nm

(Tr.)
2
3
3
1
2
2
2
3
2
2
3
3
2
3
1
1
Thu nhp khc (Tr.)
0,51
1
0,5
0,2
0,42
0,71
0,57
0,65
0,4
0,2
0,5
0,77
0,51
0,62
0,41
0,27
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
2,0
12
2,0 15,7
0,7 9,5
1,2 8,8
8
0,7 14,5
10,5
12
0,5 8,5
3,2 10,2
3,0 14,2
1,0 16,4
8,8
11,2
7,6
7,5
2,8
1,0
1,0
2,8
0,6
1,4
0,3
0,4
0,5
0,9
4,0
3,9
0,3
0,8
0,3
0,3
Vn u t (Tr.)
1,0
2,1
2,3
1,6
2,2
2,1
1,8
2,0
1,7
1,9
1,5
2,1
2,1
1,6
2,1
4,7
Lao ng (Ngi)
2 11,5 6,2
3 7,2 10,6
3 5,5 5,5
1 7,8 3,2
2 5,4 5,2
2
9 10,3
2 5,6 8,4
3
6 9,6
2
5 5,8
2 9,5 4,2
3
11 5,7
3
15 9,4
2
5 6,4
2 8,5 8,8
1 4,8 5,2
1 5,8 2,5
0,55
1
0,5
0,41
0,42
0,71
0,57
0,65
0,4
0,4
0,65
0,77
0,51
0,62
0,41
0,35
Tng thu nhp (Tr.)
4,4
7,1
4,2
4,9
7,9
4,9
7,4
8,4
4,5
4,2
4,1
5,5
7
7,3
8,7
6,4
Thu nhp khc (Tr.)
2.200
2.500
740
1.875
2.300
1.350
625
2.100
405
635
2.900
1.575
315
2.175
2.025
640
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
Gi thnh (Nghn ng)
2
2
0,5
1,5
2
1
0,5
2
0,3
0,5
2
1,5
0,3
1,5
1,5
0,5
250
175
350
255
145
275
170
125
300
300
350
190
150
200
155
200
Vn u t (Tr.)
500
350
175
383
290
275
85
250
90
150
700
285
45
300
233
100
Lao ng (Ngi)
Nng xut (Kg/tn NL)
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
Sn lng (Kg)
TT
h

117

iu tra sn xut nm
0,6
2,5
2,5
0,5
3,0
2,0
1,8
1,2
0,6
1,5
9,4
14,5
9,5
14,5
8,2
6,5
15,8
10,5
14
8
11,4
14,4
9,6
9
10,8
12,2
0,45
0,72
0,51
0,64
0,43
0,21
0,3
0,71
0,5
0,65
0,46
0,2
0,44
0,6
0,51
0,48
3
3
2
3
2
1
2
3
3
2
2
2
2
3
2
3
6,5 7,5
9,3 11,4
6,2 7,6
14,0 9,3
6,5 5,6
6,8 4,5
15,7 9,9
8,0 11,0
15,0 8,6
6,8 7,6
9,5 7,2
15,6 5,6
8,0 6,7
6,0 7,7
7,5 7,4
13,2 10,1
1,1
1,6
1,5
1,9
2,7
1,2
1,9
1,5
2,0
4,0
1,2
1,4
1,3
2,8
2,2
1,0
0,8
1,2
0,4
1,5
1,0
0,8
1,5
0,5
1,5
0,5
1,0
5,6
0,4
0,5
0,6
0,7
0,6
2,5
3,6
0,9
3,0
2,0
3,8
1,2
0,6
1,5
0,8
1,2
0,5
2,5
1,0
0,8
0,5
0,5
2,2
0,3
0,4
0,8
0,4
0,2
0,6
2,5
10,2
16,0
10,0
17,7
10,3
7,3
17,4
14,4
17,3
12,4
11,8
17,2
10,0
11,2
11,4
15,8
117
0,8
1,2
0,4
2,5
1,0
0,8
1,5
0,5
1,5
0,5
1,0
5,6
0,4
0,5
0,6
2,5
Tng thu nhp(Tr.)
1,1
3,3
1,5
1,9
2,2
1,2
1,9
1,5
2,0
1,0
1,2
1,4
1,3
0,8
2,2
1,0
Thu nhp t trng nm

(Tr.)
7,5
9,4
7,6
7,6
5,0
4,5
9,9
8,0
7,5
6,5
7,2
5,6
6,7
7,7
7,4
7,2
Thu nhp khc (Tr.)
5,2
11,5
6,5
12,6
5,8
5,2
14,2
7
12,8
5,8
8,8
13,2
8
6,5
7
10,6
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
2
3
2
3
2
1
2
2
3
2
2
2
2
3
2
3
Vn u t (Tr.)
0,45
0,72
0,51
0,64
0,43
0,25
0,6
0,71
0,57
0,65
0,46
0,55
0,44
0,6
0,51
0,5
Vn u t (Tr.)
Lao ng (Ngi)
6,3
4,7
7,7
5
4,1
7,1
4,5
5
5,2
8,7
6,4
6,3
8,4
6,9
4,2
5
Lao ng (Ngi)
1.380
1.090
1.675
2.500
718
1.917
405
525
2.392
2.023
640
1.386
2.100
352
420
2.500
Gi thnh (Nghn ng)
1
1
1,5
2
0.5
1,5
0,3
0.5
2
1,5
0,5
1
2
0,3
0,5
2
Tng thu nhp (Tr.)
220
230
145
250
350
180
300
210
230
155
200
220
125
170
200
250
Thu nhp khc (Tr.)
220
230
218
500
175
270
90
105
460
233
100
220
250
51
100
500
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
Nng xut (Kg/tn NL)
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
Sn lng (Kg)
TT
h

118

iu tra sn xut nm
8,5
8,8
10,5
10,2
0,6 10,6
2,7 9,5
0,41
0,2
0,45
0,72
0,52
0,14
2
1
2
2
3
1
1,4
0,9
(Ngun: S liu iu tra ca tc gi)
6,2 5,4
8,6 4,9
9,4 8,2
8,4 11,0
9,8 8,0
9,0 4,3
1,0
0,3
1,2
1,8
1,7
2,5
0,9
1,8
1,5
0,5
1,3
1,0
1,4
0,9
0,9
1,9
0,3
0,5
1,4
0,2
0,6
2,7
9,6
9,8
11,2
13,8
13,0
10,7
118
0,9
1,8
1,5
0,5
1,3
1,0
Tng thu nhp(Tr.)
0,8
1,2
1,2
0,7
0,7
2,5
Thu nhp t trng nm

(Tr.)
5,4
4,9
7,8
9,0
8,0
3,3
Thu nhp khc (Tr.)
6
7,5
8,2
8,4
8
8,3
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
2
1
2
2
3
1
Vn u t (Tr.)
0,41
0,4
0,45
0,72
0,52
0,35
Vn u t (Tr.)
Lao ng (Ngi)
4,1
5
8
8,4
5,8
7,4
Lao ng (Ngi)
656
1.875
1.240
2.604
1.914
629
Gi thnh (Nghn ng)
0,5
1,5
1
2
1,5
0,5
Tng thu nhp (Tr.)
320
250
155
155
220
170
Thu nhp khc (Tr.)
160
375
155
310
330
85
Thu nhp t chn nui

(Tr.)
Thu nhp t trng ch
(Tr.)
Nng xut (Kg/tn NL)
45
46
47
48
49
50
Sn lng (Kg)
TT
h

119
Ph lc 02: Kt qu phn tch cc yu t nh hng n gi thnh SX nm
Regression Statistics
Multiple R
0,897067
R Square
0,804729
Adjusted R
Square
0,79642
Standard
Error
0,696628
Observations
50
ANOVA
df
Regression
SS
MS
93,996361
46,99818
Residual
47
22,808639
0,48529
Total
49
116,805
F
96,8455196
Significance F
2,1379E-17
Standard
Coefficients
Error
t Stat
P-value
Lower 95%
Upper 95%
Intercept
10,77696
0,4549916
23,68605
8,9617E-28
9,86162991
11,69228
Quy m
0,030376
0,160043
0,189797
0,85028542
-0,29158934
0,352341
Nng xut
-0,02162
0,0015982
-13,5271
8,0431E-18
-0,02483496
-0,0184
120
Ph lc 03: Phn tch cc yu t nh hng n thu nhp h
gia nh trc khi trng nm
Multiple R
0,930829
R Square
0,866443
Adjusted R Square
0,857733
Standard Error
0,960531
Observations
50
ANOVA
df
SS
Regression
MS
275,3307
91,77689
Residual
46
42,44054
0,92262
Total
49
317,7712
Coefficients
Standard
t Stat
F
99,47416
P-value
Significance F
3,99E-20
Lower 95%
Error
Intercept
Upper
95%
1,028844
0,608774
1,690026
0,09779
-0,19655
2,254241
7,69231
1,241157
6,197691
1,46E-07
5,193993
10,19063
Lao ng
0,413984
0,258551
1,601168
0,116186
-0,10645
0,93442
Vn u t
0,586739
0,056459
10,39232
1,18E-13
0,473093
0,700385
Din t ch canh tc
121
Ph lc 04: Phn tch cc yu t nh hng n thu nhp h
gia nh sau khi trng nm
Multiple R
0,948763902
R Square
0,900152941
Adjusted R
Square
0,893641177
Standard Error
1,088118583
Observations
50
ANOVA
df
SS
Regression
MS
491,011105 163,67037
Residual
46
54,4640943 1,1840021
Total
49
Coefficients
Intercept
Significance F
138,2349
5,05E-23
545,4752
Standard
Error
t Stat
P-value
Lower 95%
Upper 95%
0,26084484
0,67345367 0,3873241
0,700303
-1,09475
1,616435
Din t ch canh tc 6,091520756
1,09694968 5,5531451
1,35E-06
3,883478
8,299564
Lao ng
0,664396764
0,30210616 2,1992161
0,032928
0,056289
1,272504
Vn u t
0,886918007
0,05300720 16,732029
3,47E-21
0,78022
0,993616
122

Xây Dựng Mô Hình Làng Nghề, Khu Du Lịch Sinh Thái Gắn Liền Với Phát Triển Nông Thôn Bền Vững Tại Các Xã Vùng Đệm Vƣờn Quốc Gia Tam Đảo Thuộc Huyện Đại Từ Tỉnh Thái Nguyên

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Xây Dựng Mô Hình Làng Nghề, Khu Du Lịch Sinh Thái Gắn Liền Với Phát Triển Nông Thôn Bền Vững Tại Các Xã Vùng Đệm Vƣờn Quốc Gia Tam Đảo Thuộc Huyện Đại Từ Tỉnh Thái Nguyên

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

i

XY DNG M HNH LNG NGH,

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn khoa hc: TS. NGUYN TH GM

Thi Nguyn, nm 2008

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

1.2.2.2. Phng php phn tch ....................................................... 28

2.1. c im t nhin, tnh hnh pht trin KT- XH huyn i T .................. 30

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

2.4.1.3. Th trng tiu th ch ....................................................... 57

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

3.1.3.2. Phng hng, mc tiu pht trin lng ngh, du lch, du

PHN PH LC ..................................................................................... 115

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

DANH SCH CC K HIU V CH VIT TT

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

DANH MC CC BNG BIU

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

Ti cc vng nng thn c n 80% dn s sng bng sn xut nng

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

C S KHOA HC V PHNG PHP NGHIN CU

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

- Phi c sn phm tr thnh hng ho, giao lu p ng c nhu

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

kh khn, v vy m h vn phi sn xut nng nghip phc v sinh hot

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

dn tc sau mi n vn k thut v kinh t. Bo tn v pht trin

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

tt nhm huy ng nhng ngun vn ny vo sn xut. Thc t, lng ngh

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

Bo v ti nguyn v mi trng: khai thc hp l v s dng c hiu

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

n 60% dng khch du lch c mc tiu tm hiu nn vn ho khc l, cho

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

- Pht trin du lch gp phn huy ng vn nhn ri trong dn thng qua

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

1.1.2. C s thc tin

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

khch nng dn pht trin sn xut hng ha hng v th trng; tn trng

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

Cng nghip nng thn nhiu nc ang gy nhim mi trng sinh

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

Cc lng ngh Vit Nam cha to c tour khp kn cc dch v nh:

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

chi ch yu l n ung, cha to c khng kh, mu sc vn ha a

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

Mt vi lng ngh lm c mt s mt hng m ngh, xut khu t

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

nc v 1.600 lt khch nc ngoi; Nm 2007 thu ht 398.300 lt

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn