PGS.

lª kiÒu

tæ chøc
s¶n xuÊt x©y dùng

nhµ xuÊt b¶n x©y dùng

hµ néi – 2005

môc lôc

Lêi giíi thiÖu

1
Ch¬ng I : Nh÷ng kh¸i niÖm chung vÒ tæ chøc s¶n
xuÊt x©y dùng

1.1 Tæ chøc
1.2. Tæ chøc s¶n xuÊt
1.3. Tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng c¬ b¶n
1.4. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña tæ chøc qu¶n lý x©y dùng

Ch¬ng II : KÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt x©y dùng

2.1. C¸c ph¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch

2.2 C¸c ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt dÉn ®Õn b¶n tiÕn
®é
2.3 T¸c nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch
2.4. C¸c yÕu tè rñi ro khi ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch

Ch¬ng III : Tæ chøc phôc vô s¶n xuÊt x©y dùng

3.1 NhiÖm vô, néi dung vµ kÕ ho¹ch ho¸ viÖc tæ chøc

cung øng vËt t
3.2 KÕ ho¹ch cung øng vËt t
3.3. C¸c h×nh thøc tæ chøc cung øng vËt t x©y dùng
3.4. C¸c h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý xe m¸y thi c«ng
3.5. Tæ chøc cung cÊp ®iÖn
3.6. Tæ chøc cung cÊp níc
3.7. Tæ chøc tho¸t níc cho c«ng trêng
3.8. Tæ chøc nhµ t¹m phôc vô thi c«ng
3.9. Tæ chøc c¬ së gia c«ng, chÕ t¹o cÊu kiÖn phôc vô
s¶n xuÊt chÝnh
3.10. LËp tæng mÆt b»ng x©y dùng

Ch¬ng IV : C«ng t¸c qu¶n lý dù ¸n

4.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n

4.2. LËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh
4.3. C«ng t¸c qu¶n lý lËp hîp ®ång thùc hiÖn c¸c bíc cña
dù ¸n
4.4. Qu¶n lý chÊt lîng
4.5. Qu¶n lý tiÕn ®é

2
4. 6. Qu¶n lý chi phÝ
4.7. Qu¶n lý c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn bÊt lîi cho thùc hiÖn dù
¸n
4.8 Ph©n tÝch kÕt qu¶ ®· ®¹t ( Earned-value analyzis )

Lêi giíi thiÖu

NÒn kinh tÕ níc nhµ chuyÓn ®æi sang c¬ chÕ thÞ tr-
êng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. NhiÒu kh¸i niÖm míi vµ
nhiÒu ph¬ng thøc lµm ¨n míi ®· xuÊt hiÖn ë níc ta nh»m
®Èy m¹nh nÒn s¶n xuÊt x©y dùng phï hîp víi nh÷ng
chuyÓn biÕn to lín vÒ khoa häc c«ng nghÖ vµ vÒ tæ chøc
s¶n xuÊt x©y dùng theo con ®êng c«ng nghiÖp ho¸.

Nh÷ng gi¸o tr×nh vÒ tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng tríc

®©y cha ®¸p øng ®îc sù cËp nhËt t×nh h×nh chuyÓn
biÕn cña ®Êt níc ta vµ thÕ giíi.

Gi¸o tr×nh nµy ®¸p øng sù ®æi míi chung cña ®Êt níc.
Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n cïng víi nhiÒu kh¸i niÖm vµ ph-
¬ng thøc tæ chøc hiÖn ®¹i, thùc tiÔn ®ang diÔn ra ë níc
ta ®îc ®óc rót c«ng phu vµ cã c¬ së khoa häc.

Gi¸o tr×nh tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng nµy b¸m s¸t
LuËt X©y Dùng vµ c¸c NghÞ ®Þnh ®Ó híng dÉn ¸p dông
LuËt X©y Dùng nh nghÞ ®Þnh 16/2005/N§-CP , nghÞ
®Þnh 209/2004/N§-CP vµ 08/2005/N§-CP míi ban hµnh ë
níc ta cïng víi chñ tr¬ng hoµn thiÖn c¸c tæ chøc s¶n xuÊt
x©y dùng cña Nhµ níc vµ cËp nhËt nh÷ng ph¬ng thøc
®iÒu khiÓn hiÖn ®¹i, t duy vµ ph¬ng tiÖn míi trªn thÕ
giíi. Tuy nhiªn víi mong muèn hoµn thiÖn, c¸c t¸c gi¶ mong
®ãn sù ®ãng gãp cña ®«ng ®¶o b¹n ®äc vµ ®ång
nghiÖp.

C¸c t¸c gi¶ ch©n thµnh c¶m ¬n tËp thÓ bé m«n C«ng
nghÖ vµ Tæ chøc X©y dùng, phßng Qu¶n lý Khoa häc

3
C«ng nghÖ vµ Khoa X©y dùng trêng ®¹i häc KiÕn tróc,
TS §ç ®×nh §øc ®· céng t¸c vµ gióp ®ì ®Ó cuèn s¸ch ra
m¾t kÞp thêi.

C¸c t¸c gi¶

Ch¬ng I: Nh÷ng kh¸i niÖm chung vÒ tæ chøc s¶n

xuÊt x©y dùng

1.1. Tæ chøc

- Kh¸i niÖm vÒ tæ chøc

Tæ chøc lµ mét tËp hîp nhiÒu ngêi cã nh÷ng ®Æc tÝnh

gièng nhau nh»m thùc hiÖn mét hoÆc mét sè môc tiªu
x¸c ®Þnh.

Nh÷ng lo¹i tæ chøc:

Tæ chøc chÝnh trÞ

Lµ tËp hîp nh÷ng ngêi cã cïng khuynh híng chÝnh trÞ, tËp
trung trong tæ chøc ®Ó thùc hiÖn môc tiªu chÝnh trÞ x¸c
®Þnh.

Tæ chøc x· héi
Lµ tËp hîp nh÷ng ngêi cã cïng nguyÖn väng, quyÒn lîi
gièng nhau cïng hµnh ®éng nh nhau nh»m thùc hiÖn môc
tiªu x· héi ®Ò xuÊt.

Tæ chøc kinh tÕ
Lµ tËp hîp nh÷ng ngêi cã nh÷ng ®Æc thï nghÒ nghiÖp
thÝch hîp nh»m t¹o ra s¶n phÈm hay dÞch vô phôc vô x·
héi.

4
Mét tæ chøc ph¶i x©y dùng ®îc môc tiªu hµnh ®éng cho
tæ chøc m×nh. §Ó thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ môc tiªu, tæ
chøc ph¶i x©y dùng ®îc ®iÒu lÖ, t«n chØ ®óng ®¾n
nh»m thu hót mäi cè g¾ng cña c¸c thµnh viªn trong c¸c
ho¹t ®éng cña tæ chøc.

- Môc tiªu cña tæ chøc

Gi¸o tr×nh nµy tËp trung vµo tæ chøc kinh tÕ nªn kh«ng
®Ò cËp ®Õn c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, x· héi.

Mét tæ chøc kinh tÕ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc môc tiªu, chiÕn lîc
vµ kÕ ho¹ch hµnh ®éng cho doanh nghiÖp cña m×nh.
Nh÷ng môc tiªu chÝnh cña mét doanh nghiÖp lµ :

+ Môc tiªu kiÕm lêi ( profit objective )

S¶n xuÊt, kinh doanh cÇn chi phÝ ®Ó trang tr¶i nh÷ng chi
tiªu phôc vô cho s¶n xuÊt vµ c¸c rñi ro trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt. Lîi nhuËn nh»m bï ®¾p mäi chi phÝ trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt vµ t¹o ra sù ph¸t triÓn tiÕp tôc. Kh«ng cã
lîi nhuËn sÏ kh«ng ®ñ tiÒn l¬ng bï ®¾p cho lao ®éng t¹o
ra s¶n phÈm hoÆc dÞch vô kh«ng thÓ cung øng hµng ho¸
hay dÞch vô cho kh¸ch hµng vµ céng ®ång.

+ Môc tiªu cung øng ( service objective )

Tæ chøc kinh tÕ cã nhiÖm vô ph¶i cung øng hµng ho¸

hoÆc dÞch vô cho x· héi. §ã lµ sù ph©n c«ng chung cña
céng ®ång. §©y lµ nghÜa vô cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt
hay dÞch vô víi x· héi nh»m gi÷ cho céng ®ång tån t¹i vµ
ph¸t triÓn.
ViÖc cung øng s¶n phÈm hay dÞch vô phô thuéc vµo nhu
cÇu cña x· héi. Nhu cÇu cña x· héi ph¸t triÓn kh«ng ngõng
nªn môc tiªu cung øng nµy còng thêng xuyªn thay ®æi

5
cho phï hîp víi nhu cÇu, thÞ hiÕu cña c«ng chóng vµ t×nh
tr¹ng c¹nh tranh trªn thÞ trêng.

+ Môc tiªu ph¸t triÓn ( growth objective )

Trong mét nÒn kinh tÕ ®ang më mang th× sù ph¸t triÓn

cña tæ chøc kinh tÕ lµ dÊu hiÖu cña sù t¨ng trëng lµnh
m¹nh. §Ó thùc hiÖn ph¸t triÓn lµnh m¹nh, tæ chøc kinh tÕ
mµ ta sÏ gäi lµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®îc t¨ng thªm vèn
liªn tôc. Vèn t¨ng cã thÓ do ®îc huy ®éng thªm díi mäi
h×nh thøc hoÆc sö dông chÝnh ngay lîi nhuËn t¹o ra ®Ó
lµm t¨ng vèn.

+ Tr¸ch nhiÖm víi x· héi ( social responsibilities )

Ngoµi viÖc kiÕm lîi nhuËn, doanh nghiÖp cßn cã nghÜa vô

víi x· héi nh lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña kh¸ch hµng, cña
nh÷ng ngêi cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp , víi nh©n viªn cña m×nh. Nãi réng ra lµ doanh
nghiÖp ph¶i b¶o vÖ quyÒn lîi cña céng ®ång. Trong mäi
ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ kinh doanh, doanh nghiÖp ph¶i
tu©n theo ph¸p luËt, nh÷ng quy ®Þnh chung cña céng
®ång vµ ph¶i b¶o ®¶m sù bÒn v÷ng cña m«i trêng sinh
th¸i. Doanh nghiÖp ph¶i chÞu sù qu¶n lý cña Nhµ Níc vÒ
®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ chung vµ doanh nghiÖp ph¶i
theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.
§¹o ®øc kinh doanh ( business ethics ) lµ yªu cÇu vÒ phÐp
øng xö cña doanh nghiÖp nh»m dung hoµ lîi Ých cña
doanh nghiÖp vµ lîi Ých cña céng ®ång.

Sau khi x©y dùng ®îc môc tiªu cña tæ chøc kinh tÕ,
doanh nghiÖp ph¶i x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh
nghiÖp . KÕ ho¹ch hµnh ®éng lµ c«ng viÖc ph¶i x©y dùng
thêng xuyªn cho c¸c kho¶ng thêi gian nh»m ®¹t ®îc c¸c
môc tiªu vµ chiÕn lîc ®Ò ra.

- Yªu cÇu cña tæ chøc

6
Mét tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i x¸c ®Þnh râ môc
tiªu, chiÕn lîc kinh doanh vµ cã kÕ ho¹ch hµnh ®éng thùc
hiÖn môc tiªu râ rµng. Tæ chøc ho¹t ®éng theo ®iÒu lÖ
chÆt chÏ nh»m b¶o ®¶m mäi ho¹t ®éng ®¹t ®îc môc tiªu.
Cã hai ph¹m trï khi x©y dùng chiÕn lîc kinh doanh cña tæ
chøc cÇn x¸c ®Þnh râ rµng lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng vµ c¬
cÊu cña tæ chøc cÇn phï hîp nh»m t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho
mäi ho¹t ®éng cña tæ chøc ®îc thuËn lîi.
C¬ chÕ lµ nh÷ng qui ®Þnh vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¸c
thµnh viªn vµ thµnh phÇn cña c¬ cÊu trong tæ chøc. C¬
chÕ lµ chÝnh s¸ch chung cña doanh nghiÖp vÒ quan hÖ
gi÷a ngêi víi ngêi trong vµ ngoµi doanh nghiÖp, lµ quan
hÖ gi÷a ngêi vµ vËt t trong lao ®éng s¶n xuÊt, quan hÖ
gi÷a ngêi lao ®éng vµ c«ng cô s¶n xuÊt, lµ ph¬ng ph¸p
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, lµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c
thµnh phÇn cña c¬ cÊu trong doanh nghiÖp vµ chÝnh
s¸ch thô hëng, chÝnh s¸ch ph©n phèi lîi nhuËn cña doanh
nghiÖp.
C¬ chÕ trong doanh nghiÖp cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng
ph¶i thÓ hiÖn ®îc:
+ Sù thèng nhÊt gi÷a quan ®iÓm vµ chñ tr¬ng cña
doanh nghiÖp víi ®Þnh híng kinh tÕ – chÝnh trÞ cña ®Êt
níc.
+ Ph¶i lÊy kh¸ch hµng lµ ®èi tîng ®Þnh ra c¬ chÕ s¶n
xuÊt cho phï hîp.
+ Ph¶i ®¹t ®îc môc ®Ých cña s¶n xuÊt lµ hiÖu qu¶ vµ
tiÕt kiÖm
+ Ph¶i ®¸p øng ®îc c¸c chøc n¨ng c¬ b¶n cña doanh
nghiÖp mét c¸ch thuËn lîi, kh«ng ®îc cøng nh¾c ®Ó g©y
c¶n trë cho viÖc thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng cña doanh
nghiÖp.

C¬ cÊu lµ c¸c tæ chøc bé phËn ®îc thiÕt lËp trong doanh

nghiÖp vµ mèi liªn hÖ gi÷a nh÷ng bé phËn Êy.
Nh÷ng c¬ cÊu chÝnh ®îc thùc hiÖn lµ:
+ C¬ cÊu tæ chøc trùc tuyÕn lµ c¬ cÊu mµ ngêi l·nh ®¹o
doanh nghiÖp thùc hiÖn hÕt c¸c chøc n¨ng cña qu¶n lý.
Trong c¬ cÊu nµy, mäi liªn hÖ gi÷a c¸c thµnh viªn trong
tæ chøc lµ liªn hÖ trùc tiÕp.

7
+ C¬ cÊu tæ chøc theo chøc n¨ng lµ c¬ cÊu mµ nhiÖm
vuh qu¶n lý ®îc ph©n chia cho c¸c ®¬n vÞ riªng biÖt
theo c¸c chøc n¨ng cña qu¶n lý.
+ C¬ cÊu tæ chøc kiÓu trùc tuyÕn cã tham mu , bªn c¹nh
ngêi l·nh ®¹o cã hÖ thèng tham mu, cè vÊn.
+ C¬ cÊu tæ chøc kiÓu trùc tuyÕn-chøc n¨ng lµ c¬ cÊu
hiÖn nay ®ang ®îc c¸c tæ chøc ë níc ta ¸p dông phæ
biÕn. Theo c¬ cÊu nµy, ngêi l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®îc
sù trî gióp cña c¸c cÊp chøc n¨ng ®Ó chuÈn bÞ c¸c quyÕt
®Þnh, híng dÉn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn c¸c quyÕt
®Þnh.

Hai ph¹m trï c¬ chÕ vµ c¬ cÊu ph¶n ¸nh chÝnh s¸ch

chung cña doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt, kinh doanh.

CÇn lu«n ý thøc râ rµng r»ng thÞ trêng lu«n lu«n biÕn
®éng nªn c¬ chÕ vµ c¬ cÊu ph¶i ph¶n ¸nh ®îc tÝnh chÊt
“ ®éng ” cña thÞ trêng mµ doanh nghiÖp lµ mét thµnh
viªn cña thÞ trêng, tån t¹i vµ phôc vô thÞ trêng. Tõng giai
®o¹n, c¬ chÕ vµ c¬ cÊu cÇn ®îc xem xÐt vµ kiÓm tra
tÝnh phï hîp víi thÞ trêng vµo tõng thêi ®iÓm. Kh«ng nªn
coi c¬ chÕ, c¬ cÊu cña tæ chøc lµ ®iÒu kh«ng thay ®æi
®îc dÉn ®Õn sù cøng ®ê cña c¬ chÕ hoÆc c¬ cÊu cña
doanh nghiÖp, lµm cho doanh nghiÖp kh«ng thÝch øng víi
thÞ trêng.

- Sù g¾n liÒn tæ chøc vµ qu¶n lý

Tæ chøc lµ sù g¾n kÕt nhiÒu ngêi víi nhau ®Ó thùc hiÖn

nh÷ng môc tiªu mµ víi t c¸ch c¸ nh©n riªng lÎ th× hä
kh«ng thÓ ®¹t ®îc. Qu¶n lý lµ yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó b¶o
®¶m sù phèi hîp nh÷ng nç lùc c¸ nh©n.
Qu¶n lý lµ sù t¹o dùng nªn m«i trêng mµ trong ®ã mçi ng-
êi tham gia trong tæ chøc cã thÓ hoµn thµnh c¸c môc tiªu
®Ò ra cho m×nh theo nhãm víi thêi gian, tiÒn b¹c, chi phÝ
vËt chÊt vµ sù kh«ng tho¶ m·n c¸ nh©n Ýt nhÊt. Qu¶n lý
lµ sù tiÕn hµnh nh÷ng ph¬ng thøc nh»m ®¹t ®îc môc tiªu
®Ò ra víi møc sö dông nguån lùc cã thÓ cã ®îc.

8
Qu¶n lý lµ mét khoa häc nhng qu¶n lý ®«i khi cßn lµ nghÖ
thuËt. Lµ khoa häc, cã nghÜa lµ qu¶n lý tu©n theo nh÷ng
nguyªn t¾c ®· râ rµng, ®· ®îc chøng minh lµ ®óng. ThÝ
dô nh thèng kª vµ ghi chÐp cã hÖ thèng mäi ho¹t ®éng
cña doanh nghiÖp nh»m theo râi mäi chi phÝ bá ra vµ thu
l¹i. CÇn thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n thÝch hîp ®Ó cã thÓ
n¾m ch¾c mäi ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp lµ
nh÷ng yªu cÇu sinh tö cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu
hµnh qu¶n lý, cã nh÷ng kü thuËt ph¶i tu©n thñ nh»m ®a
c«ng t¸c phèi hîp nh÷ng thµnh viªn trong tæ chøc ®îc cã
hiÖu qu¶. Ch¼ng h¹n nh nh÷ng quy ®Þnh vÒ chÕ ®é b¸o
c¸o ®Þnh kú hoÆc b¸o c¸o ®ét xuÊt nh»m lµm cho ngêi
qu¶n lý lu«n cã ®Çy ®ñ nh÷ng th«ng tin cña qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt.
HiÖn nay, trong ®iÒu kiÖn cô thÓ cña níc ta, qu¶n lý ®«i
khi thÓ hiÖn cßn lµ nghÖ thuËt. Cã nghÜa lµ mét sè kh©u
trong c«ng t¸c qu¶n lý cha chøng minh ®îc hÕt lµ v× sao
thùc hiÖn nã l¹i tèt nhng thùc tÕ ®em thùc hiÖn nh÷ng
kh©u Êy l¹i cã hiÖu qu¶ lµ ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra víi chi
phÝ chÊp nhËn ®îc.
Mét sè nguyªn t¾c trong qu¶n lý cã tÝnh chÊt m« t¶ hoÆc
tiªn ®o¸n chø cha mang tÝnh chÊt tÊt yÕu. V× nh÷ng
nguyªn t¾c nµy cßn ®«i khi cã tÝnh chÊt nghÖ thuËt.
§iÒu nµy ph¶n ¸nh r»ng cã nh÷ng nguyªn t¾c trong qu¶n
lý ph¶n ¸nh sù liªn hÖ cña mét biÕn sè víi c¸c biÕn sè
kh¸c sÏ diÔn ra thÕ nµo khi c¸c biÕn sè nµy t¸c ®éng qua
l¹i. Ph¶i tiªn ®o¸n ®îc sù viÖc th«ng qua nh÷ng th«ng tin
thu thËp ®îc , ho¹t ®éng qu¶n lý míi cã hiÖu qu¶.
Trong qu¶n lý cã nh÷ng kü thuËt qu¶n lý. Kü thuËt qu¶n lý
lµ ph¬ng ph¸p thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sao cho c«ng viÖc
®¹t ®îc môc tiªu ®Þnh tríc. Kü thuËt qu¶n lý lµ nh÷ng
ho¹t ®éng t¸c nghiÖp ph¶i tu©n theo nh»m ®¹t ®îc môc
tiªu chi tiÕt hoÆc môc tiªu tæng thÓ cã hiÖu qu¶ nhÊt.
ThÝ dô trong qu¶n lý ph¶i thùc hiÖn c¸c kü thuËt lËp
ng©n s¸ch, h¹ch to¸n gi¸ thµnh, lËp kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra
sù thùc hiÖn c¸c ®iÒu ®· nªu lªn trong kÕ ho¹ch ( ph¬ng
ph¸p PERT) hoÆc ph¬ng ph¸p ®êng g¨ng ( CPM ) , lªn kÕ
ho¹ch nhê sö dông ch¬ng tr×nh Microsoft Project, kiÓm
tra tû lÖ thu håi vèn ®Çu t, c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn tæ

9
chøc, c¸ch qu¶n lý theo môc tiªu . . . Kü thuËt qu¶n lý lµ
nh÷ng nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p cÇn tu©n thñ nh»m
lµm cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ nhÊt.
Mäi ho¹t ®éng cña tæ chøc g¾n chÆt chÏ víi c¸c ho¹t
®éng qu¶n lý, v× thÕ ta thÊy xuÊt hiÖn kh¸i niÖm tæ
chøc qu¶n lý s¶n xuÊt g¾n liÒn víi nhau, khã t¸ch rêi
nhau, còng nh kh«ng ®îc phÐp t¸ch rêi nhau.
Tæ chøc qu¶n lý ®ßi hái ph¶i ®îc trang bÞ cho c¸c nhµ tæ
chøc qu¶n lý nh÷ng kiÕn thøc cã hÖ thèng. HÖ thèng cã
nghÜa lµ mét tËp hîp c¸c sù vËt cã liªn hÖ vµ phô thuéc
lÉn nhau ®Ó h×nh thµnh nªn mét tæng thÓ hoµn chØnh.
HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp lµ hÖ thèng
më ( opening system ) ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®Ó t¹o dùng
nªn hÖ thèng tæ chøc qu¶n lý mét doanh nghiÖp ph¶i xÐt
®Õn rÊt nhiÒu hÖ thèng kh¸c t¸c ®éng tíi. Tù t¹o ra sù
t¸ch biÖt gi÷a c¸c hÖ thèng lµm cho mäi ho¹t ®éng cña
doanh nghiÖp nhiÒu khi thÊt b¹i.
HÖ thèng tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp cho ®Õn nay lµ
hÖ thèng phøc t¹p trong ®iÒu kiÖn níc ta. C¸c nhµ qu¶n lý
doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i ®îc trang bÞ kiÕn thøc ®Ó
®iÒu hµnh tèt doanh nghiÖp cña m×nh, sinh lîi chÝnh
®¸ng vµ phôc vô ®îc thÞ trêng theo ®óng ®êng lèi ph¸t
triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc.

- T¸c ®éng cña tæ chøc qu¶n lý lµ con ngêi

Ho¹t ®éng qu¶n lý nh»m lµm cho tæ chøc thùc hiÖn ®îc
c¸c môc tiªu ®· thiÕt lËp. Qu¶n lý ®Ò ra c¸c nguyªn t¾c
ph¶i tu©n thñ nh»m tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng
cña s¶n xuÊt, thóc ®Èy , kiÓm tra, hiÖu chØnh s¶n xuÊt
®Ó ®¹t ®îc môc tiªu cã chÊt lîng nhÊt, ®óng thêi h¹n, chi
phÝ tiÕt kiÖm nhÊt. Tæ chøc qu¶n lý doanh nghiÖp thùc
chÊt lµ ®iÒu khiÓn doanh nghiÖp hoµn thµnh môc tiªu
®Ò ra.
Khi ph¶i tiÕn hµnh ®iÒu khiÓn, tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i
tu©n theo c¸c quy luËt cña ®iÒu khiÓn nãi chung vµ
®iÒu khiÓn cô thÓ trong m«i trêng doanh nghiÖp.
Nguyªn t¾c chung cña ®iÒu khiÓn mét hÖ thèng lµ : hÖ
®iÒu khiÓn ph¶i cã n¨ng lùc cao h¬n, cã ®é phøc t¹p

10
nhiÒu h¬n hÖ bÞ ®iÒu khiÓn. NÕu hÖ bÞ ®iÒu khiÓn
phøc t¹p h¬n hÖ ®iÒu khiÓn th× hÖ thèng sÏ cã nh÷ng
trôc trÆc x¶y ra. ThÝ dô nh mét m¸y tÝnh ®iÖn tö ch¼ng
h¹n. Mçi m¸y cã mét tÝnh n¨ng vµ cÊu h×nh x¸c ®Þnh. HÖ
®iÒu hµnh chØ giíi h¹n trong cÊu h×nh cña m¸y. NÕu ta
®ång thêi ra nhiÒu lÖnh mµ m¸y cha kÞp sö lý dÉn ®Õn
t×nh tr¹ng treo m¸y v× sö lý kh«ng kÞp. Sù c¶i thiÖn th-
êng xuyªn , n©ng cao chÊt lîng thêng xuyªn hÖ ®iÒu
khiÓn cho thÝch øng víi nhiÖm vô cña tõng giai ®o¹n ph¸t
triÓn doanh nghiÖp lµ yªu cÇu tÊt yÕu. §iÒu nµy lµ yªu
cÇu nghiªm kh¾c cña thêi kú míi cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ
ngµy nay.
Mçi con ngêi víi t c¸ch lµ mét thµnh viªn trong hÖ bÞ ®iÒu
khiÓn l¹i lµ mét hÖ thèng phøc t¹p. Tõng ngêi cã nh÷ng
nhu cÇu , n¨ng lùc, tr×nh ®é, t©m t, nguyÖn väng còng
nh t×nh c¶m, søc khoÎ, hoµn c¶nh gièng nhau vµ còng rÊt
kh¸c nhau. Cho nªn ®iÒu khiÓn mét hÖ thèng cã con ngêi
tham gia ®îc coi lµ ®iÒu khiÓn mét hÖ thèng lín.
§iÒu khiÓn mét hÖ thèng cã con ngêi tham gia ph¶i b¶o
®¶m hiÓu biÕt hÕt ®îc nh÷ng ®Æc ®iÓm sau ®©y:

+ Ph¶i n¾m v÷ng môc tiªu cña s¶n xuÊt vµ con ®êng
dÉn ®Õn môc tiªu. §iÒu nµy cã nghÜa lµ, ngêi l·nh ®¹o
s¶n xuÊt ph¶i hiÓu ®îc mÆt hµng sÏ xuÊt xëng lµ mÆt
hµng nµo , ph¬ng thøc ®Ó chÕ t¹o, s¶n xuÊt ra mÆt hµng
Êy. Ngêi ®øng ra tæ chøc s¶n xuÊt trong quy m« cña
m×nh ph¶i biÕt ®îc m×nh muèn g×, vµ b»ng c¸ch nµo
®Ó ®¹t ®îc ý muèn Êy.
Ngêi tæ chøc s¶n xuÊt cÇn cã ®ñ tr×nh ®é ®Ó hiÓu biÕt
vÒ s¶n xuÊt trong ph¹m vi m×nh phô tr¸ch.
Trong ®iÒu kiÖn cÇn n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm thêng
xuyªn, cÇn ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu míi cña thÞ trêng,
b¾t buéc ngêi tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i thêng xuyªn häc
tËp, cËp nhËt tri thøc th× míi hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô.
Tríc ®©y, do ®Æc thï cña x· héi níc ta lµ mét níc ®i lªn tõ
nghÌo nµn vµ l¹c hËu, chóng ta l¹i ph¶i tr¶i qua hai cuéc
chiÕn tranh chèng ngo¹i x©m nªn ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt
theo c«ng nghiÖp ho¸ gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tiªu chÝ lùa
chän c¸n bé l¹i kh«ng dùa chÝnh vµo kü n¨ng nghÒ nghiÖp

11
nªn s¶n phÈm t¹o ra cã chÊt lîng thÊp. PhÇn lín ngêi lao
®éng trong ngµnh x©y dùng kh«ng ®îc ®µo t¹o cã hÖ
thèng nªn chÊt lîng c«ng tr×nh kh«ng ®¹t . Còng do nÒn
kinh tÕ ®i lªn tõ møc khëi ®iÓm rÊt thÊp nªn yªu cÇu
chÝnh lµ h·y cã s¶n phÈm cßn kh©u chÊt lîng ®îc xÕp sau
kh©u sè lîng nªn thêi gian tíi ®©y, nh÷ng ngêi tham gia
trong tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng ph¶i nç lùc phÊn ®Êu
nhiÒu, ph¶i häc tËp nhiÒu.

+ Trong hÖ thèng cã con ngêi tham gia, cÇn lu ý ®Õn c¸c

®Æc ®iÓm sinh vËt cña con ngêi . Sinh vËt cã ®Æc tÝnh
lµ thêng xuyªn t¹o ra c¸c kh¸ng thÓ chèng l¹i nh÷ng kÝch
thÝch t¸c ®éng vµo nã nh lµ mét b¶n n¨ng tù vÖ. Cho nªn
muèn ngêi lao ®éng tham gia cã hiÖu qu¶ trong tæ chøc
s¶n xuÊt th× ph¶i lµm cho con ngêi muèn lao ®éng.
§Ó cho con ngêi muèn lao ®éng ph¶i cho hä thÊy râ r»ng
lao ®éng mang l¹i lîi Ých chÝnh cho b¶n th©n m×nh .
Ph¶i ®i lµm vµ lµm tèt nhiÖm vô cña m×nh míi cã l¬ng,
cã thu nhËp ®Ó nu«i sèng vµ ph¸t triÓn b¶n th©n m×nh.
Khi ngêi lao ®éng kh«ng ham muèn lao ®éng th× kÕt
qu¶ lao ®éng rÊt thÊp. Khi ®ã, lao ®éng chØ lµ chiÕu lÖ,
n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chÊt lîng s¶n phÈm lao ®éng
kÐm.
CÇn t¹o ra nh÷ng kÝch thÝch ®Ó ngêi lao ®éng ham c«ng
viÖc cña m×nh. Nh÷ng kÝch thÝch nµy lµ yÕu tè thóc
®Èy s¶n xuÊt nh lµ tr¶ l¬ng theo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n
phÈm ®¹t ®îc ch¼ng h¹n, thi ®ua vµ khen thëng theo
kÕt qu¶ thi ®ua lµ yÕu tè kÝch thÝch s¶n xuÊt.
Nguyªn t¾c ®Ó ngêi lao ®éng ham lµm tèt nhiÖm vô cña
m×nh lµ ph¶i ®Ó ngêi lao ®éng thÊy ®îc nÕu hä hoµn
thµnh cã hiÖu qu¶ cao c«ng viÖc cña m×nh, hä sÏ ®îc
®iÒu g× ®ã. H·y t¹o cho ngêi lao ®éng lßng ham muèn
lao ®éng.
Tuy nhiªn, lµ sinh vËt nªn con ngêi thêng bÞ nh÷ng ph¶n
øng tù th©n lµm cho mäi kÝch thÝch bÞ nhµm ch¸n. §Æc
®iÓm nµy ®îc gäi lµ tÝnh tr¬ nhên sinh häc. CÇn thêng
xuyªn n©ng cao møc ®é cña c¸c gi¶i ph¸p kÝch thÝch,
chèng l¹i hiÖu øng tr¬ nhên.

12
Kh«ng nh÷ng thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kÝch thÝch s¶n
xuÊt tÝch cùc lµ nÕu s¶n xuÊt tèt, ngêi lao ®éng sÏ ®îc
thªm lîi Ých mµ cßn ph¶i thùc hiÖn biÖn ph¸p kÝch thÝch
tiªu cùc lµ nÕu s¶n xuÊt kÐm, ngêi lao ®éng sÏ bÞ thiÖt
thßi ®iÒu g× ®ã. Thu lîi nÕu s¶n xuÊt tèt. Gi¶m lîi nÕu
s¶n xuÊt kÐm. Hai kiÓu kÝch thÝch ph¶i ®an xen vµ t¸c
®éng vµo ngêi lao ®éng, t¹o nªn nguån kÝch thÝch ®ång
bé , chèng hiÖu øng tr¬ nhên trong con ngêi lµ nguyªn
t¾c ®iÒu khiÓn hÖ thèng cã con ngêi tham gia.
Nh÷ng biÖn ph¸p kÝch thÝch s¶n xuÊt cô thÓ rÊt ®a
d¹ng. Cã thÓ nh÷ng kÝch thÝch thuéc vÒ lo¹i tinh thÇn,
nh nÕu s¶n xuÊt tèt, ®îc cÊp giÊy khen, ®îc ®a vµo b¶ng
danh dù, ®îc kÕt n¹p c«ng ®oµn, ®oµn thanh niªn. Còng
cã thÓ lµ nh÷ng kÝch thÝch vËt chÊt nh t¨ng møc l¬ng,
thëng tiÒn hay hiÖn vËt .
Lóc nµo còng cÇn lu t©m ®Õn ®Æc tÝnh sinh vËt lµ tÝnh
tr¬ nhên nªn ph¶i thêng xuyªn ®æi míi kiÓu hay møc ®é
kÝch thÝch, t¹o cho ngêi lao ®éng cã lßng ham muèn s¶n
xuÊt.

1. 2. Tæ chøc s¶n xuÊt

- Kh¸i niÖm :

Tæ chøc s¶n xuÊt lµ tËp hîp nh÷ng ho¹t ®éng nh»m t¹o ra
cña c¶i hµng ho¸ hay dÞch vô ®Ó cung øng c¸c nhu cÇu
cña céng ®ång.
Lµ mét tæ chøc nªn tæ chøc s¶n xuÊt , kinh doanh ph¶i
tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c h×nh thµnh nªn mét tæ chøc.
Tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i ®Þnh râ c¬ chÕ vµ c¬ cÊu nh mäi
lo¹i tæ chøc kh¸c. Ngoµi ra do sù biÕn ®éng cña thÞ trêng
nªn tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i mÒm dÎo vµ cã tÝnh linh ho¹t
theo c¸c ®iÒu kiÖn cô thÓ cña thÞ trêng . Tæ chøc s¶n
xuÊt cã chøc n¨ng cung øng hµng ho¸ hay dÞch vô cho thÞ
trêng nªn lo¹i tæ chøc nµy ph¶i tu©n theo nh÷ng quy luËt
cña s¶n xuÊt hµng ho¸ hay dÞch vô cña thÞ trêng.
Tæ chøc s¶n xuÊt n»m trong c¬ cÊu chung cña nÒn kinh
tÕ quèc d©n nªn tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i tu©n theo nh÷ng
®Þnh chÕ cña mét ®¬n vÞ trong hÖ thèng kinh tÕ x· héi

13
cña quèc gia. Tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i thi hµnh c¸c nghÜa
vô víi Nhµ Níc, ph¶i ho¹t ®éng theo ph¸p luËt vµ theo
nh÷ng ®Þnh híng chung cña ®êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ
cña Nhµ Níc.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o sù
ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña ®Þa ph¬ng, b¶o ®¶m sù an
toµn cho ngêi lao ®éng , cho m«i trêng sinh th¸i cña n¬i
s¶n xuÊt.

- Môc tiªu cña tæ chøc s¶n xuÊt

Tæ chøc s¶n xuÊt hay dÞch vô ®îc h×nh thµnh nh»m

cung øng hµng ho¸ hay dÞch vô cho x· héi. X· héi trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ph¸t triÓn cã nh÷ng nhu cÇu th-
êng xuyªn n©ng cao vµ biÕn ®éng nªn môc tiªu cña tæ
chøc s¶n xuÊt ph¶i ®¸p øng sù ph¸t triÓn nµy. Kinh tÕ thÞ
trêng tån t¹i sù c¹nh tranh nh»m t¹o ®îc lîi Ých cho ngêi
tiªu dïng. Nhê c¹nh tranh mµ x· héi ph¸t triÓn, s¶n xuÊt
hµng ho¸ ngµy cµng hoµn thiÖn h¬n.
Môc tiªu cña doanh nghiÖp ®îc x©y dùng ph¶i phï hîp víi
vèn ®¨ng ký vµ vèn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Ph¶i
x¸c ®Þnh râ ph¹m vi s¶n xuÊt vµ quy m« s¶n xuÊt. MÆt
hµng s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi cña Nhµ Níc vµ ®Þa ph¬ng , n¬i qu¶n lý doanh
nghiÖp. Môc tiªu s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp ph¶i ®ãng
gãp cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc, cña ®Þa
ph¬ng. Môc tiªu s¶n xuÊt ph¶i t¹o ra mÆt hµng tiªn tiÕn,
tham gia chung trong nÒn kinh tÕ cña quèc gia vµ ®Þa
ph¬ng, kh«ng tr¸i víi ph¸p luËt vµ kh«ng ®îc t¹o ra «
nhiÔm m«i trêng sinh th¸i cña khu vùc s¶n xuÊt.

- Yªu cÇu cña tæ chøc s¶n xuÊt

Tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i phï hîp víi môc tiªu ®· x©y dùng.
Sù phï hîp cña tæ chøc s¶n xuÊt víi môc tiªu cÇn b¶o ®¶m
®îc trªn c¸c mÆt quy m«, c¬ chÕ vµ c¬ cÊu. NhiÒu
doanh nghiÖp ®· bµnh tríng c¬ së vËt chÊt, trang bÞ, nhµ
xëng lín h¬n môc tiªu s¶n xuÊt ®· ®îc c¸c ®oµn kh¶o s¸t
kinh tÕ nhËn xÐt lµ con voi ®Î ra s¶n phÈm lµ c¸c h¹t

14
ph©n chuét. C¬ cÊu cång kÒnh, chØ riªng chi phÝ cho
c«ng t¸c ch¨m nom c¬ së vËt chÊt vµ nu«i bé m¸y qu¶n
lý, ®iÒu hµnh ®· hÕt møc thu, kh«ng cßn ®ñ chi phÝ t¸i
s¶n xuÊt, cha nãi ®Õn t¸i s¶n xuÊt më réng.
Tæ chøc s¶n xuÊt cÇn tho¶ m·n yªu cÇu tiªn tiÕn. TÝnh
tiªn tiÕn ®îc thÓ hiÖn ë ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn,
c«ng cô lao ®éng tiªn tiÕn, tæ chøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, cã
kÕ ho¹ch môc tiªu, cã kÕ ho¹ch chi tiÕt vµ kÕ ho¹ch t¸c
nghiÖp hoµn chØnh.
Tæ chøc s¶n xuÊt cã yªu cÇu tiÕt kiÖm. CÇn thiÕt ®Çu t
hoÆc chi phÝ bao nhiªu cÇn dù liÖu tríc vµ b¶o ®¶m s¶n
xuÊt trong ph¹m vi ®Þnh liÖu tríc. CÇn thiÕt chi th× ph¶i
chi. Kh«ng cÇn thiÕt th× ph¶i tiÕt kiÖm. TiÒn b¹c, tµi s¶n,
cña c¶i lµ do lao ®éng cùc nhäc mang l¹i.
Yªu cÇu cña c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt lµ ®¸p øng tÝnh
linh ho¹t cña c¸c nhu cÇu cña thÞ trêng. Tæ chøc s¶n xuÊt
cÇn ®ñ ®é mÒm dÎo ®Ó më réng nhÊt thêi hoÆc ngîc l¹i
co hÑp nhÊt thêi ph¹m vi s¶n xuÊt, còng nh qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt.Tuy nhiªn kh«ng v× ph¶i b¶o ®¶m tÝnh linh ho¹t mµ
lµm mÊt tÝnh æn ®Þnh. ChØ s¶n xuÊt tèt khi tæ chøc æn
®Þnh. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¶i t¹o ra thÕ æn ®Þnh
trong sù linh ho¹t vµ ph¶i dÔ thay ®æi , dÔ thÝch øng víi
c¸c yªu cÇu thay ®æi cña thÞ trêng nhng tæ chøc s¶n
xuÊt ph¶i ®ñ møc æn ®Þnh ®Ó gi¶i to¶ t©m lý bÊt ®Þnh
cho ngêi s¶n xuÊt.
Yªu cÇu quan träng cña tæ chøc s¶n xuÊt lµ tÝnh dÔ kiÓm
so¸t. C¬ cÊu s¶n xuÊt ph¶i têng minh. Chøc n¨ng vµ
nhiÖm vô cña thµnh phÇn trong c¬ cÊu ph¶i râ rµng,
m¹ch l¹c. Kh«ng ®Ó cho cã chång chÐo nhiÖm vô hoÆc
ph©n nhiÖm kh«ng râ rµng. Mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a c¸c
thµnh phÇn cña c¬ cÊu s¶n xuÊt cÇn ®îc ®Þnh ®o¹t vµ
tæ chøc phèi hîp nhÞp nhµng. Kh«ng ®Ó x¶y ra lén xén,
nhiÒu khi nh×n nhau mµ kh«ng ho¹t ®éng, hoÆc ho¹t
®éng bõa b·i, g©y l·ng phÝ kh¾c phôc sai do sù thiÕu
minh b¹ch vÒ ph©n c«ng, ph©n nhiÖm.
Tõng bé phËn ph¶i lÊy nhiÖm vô chung cña s¶n xuÊt lµm
tiªu chÝ hµnh ®éng. Kh«ng v× lîi Ých côc bé mµ ¶nh hëng
lîi Ých toµn côc.

15
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i b¶o ®¶m tÝnh tin cËy: Ngêi chØ
®¹o s¶n xuÊt tõng cÊp ph¶i cã ®Çy ®ñ th«ng tin cña c¸c
hÖ thèng con trong hÖ thèng mµ m×nh qu¶n lý. Mäi ho¹t
®éng ®Òu cã ghi chÐp , thèng kª chi tiÕt vµ ®Çy ®ñ
th«ng tin. Sæ s¸ch kÕ to¸n lµ hÖ thèng ghi chÐp biÕn
®éng tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¶i ®îc ghi
chÐp ®óng nghiÖp vô, ®Èy ®ñ vµ kÞp thêi. Tµi liÖu kÕ
to¸n ph¶i b¶o ®¶m tÝnh trung thùc vµ ®é tin cËy cÇn
thiÕt. HÖ thèng ghi chÐp kÕ to¸n ph¶i tu©n thñ ®óng vµ
®ñ c¸c quy ®Þnh theo luËt ph¸p.

- Ph¬ng ch©m, ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt

- Tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i ®îc nghiªn cøu tèt ®Ó gióp tËp
thÓ c¸n bé vµ c«ng nh©n trong ®¬n vÞ ®¹t ®îc c¸c môc
tiªu ®Ò ra mét c¸ch thuËn lîi nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt.

- C¸c biÖn ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i bÒn v÷ng , t¹o cho
s¶n xuÊt æn ®Þnh, ph¸t huy hÕt nç lùc cña c¸ nh©n vµ
tËp thÓ tham gia trong tæ chøc s¶n xuÊt.

- CÇn t¹o ra t©m lý tin cËy trong c«ng nh©n b»ng quy
tr×nh s¶n xuÊt ®îc bbµn b¹c kü lìng, c«ng nh©n ®îc hiÓu
biÕt râ rµng vÒ mäi thao t¸c sÏ thùc hiÖn, ®iÒu kiÖn s¶n
xuÊt æn ®Þnh, ®ßi hái tr×nh ®é cao trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Ngêi c«ng nh©n s¶n xuÊt ph¶i yªn t©m víi c«ng
viÖc, kh«ng bÞ nh÷ng khã kh¨n cña cuéc sèng hay t×nh
tr¹ng bÊp bªnh cña c«ng ¨n, viÖc lµm g©y ra sù bÊt æn
t©m lý.

- §¬n vÞ s¶n xuÊt ph¶i ®oµn kÕt, nhÊt trÝ, kh«ng cã m©u
thuÉn néi bé. Kh«ng khÝ s¶n xuÊt lu«n lu«n khÝch b¸c lÉn
nhau gi÷a c«ng nh©n víi nhau lµ nguån gèc gi¶m n¨ng
suÊt lao ®éng. T×nh tr¹ng bÌ ph¸i trong c«ng nh©n lµm
cho kh«ng khÝ cña s¶n xuÊt thiÕu æn ®Þnh. §©y chÝnh
lµ nguån gèc cña sù t¹o ra s¶n phÈm chÊt lîng xÊu.

- Ph¶i huÊn luyÖn vµ cã biÖn ph¸p gi¸o dôc ®Ò cao tÝnh

kû luËt trong s¶n xuÊt ®ång thêi víi ph¸t huy hÕt s¸ng t¹o,

16
nç lùc c¸ nh©n. Ngêi c«ng nh©n kh«ng chÊp hµnh lÖnh
s¶n xuÊt cña ph©n xëng, kh«ng tu©n thñ nghiªm ngÆt
quy tr×nh s¶n xuÊt lµ ®Çu mèi cña sù gi¶m thÊp chÊt l-
îng. CÇn huÊn luyÖn tÝnh tù gi¸c trong s¶n xuÊt, gi¸o dôc
®¹o ®øc nghÒ nghiÖp, l¬ng t©m vµ tr¸ch nhiÖm víi s¶n
phÈm, víi kh¸ch hµng.

- Tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i ®îc thêng xuyªn xem xÐt vµ

chØnh lý ®Ó ®¶m b¶o tÝnh gän nhÑ . Sù cång kÒnh cña
tæ chøc lµm gi¶m tÝnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt, lµ ®Çu
mèi kÐo theo sù chËm trÔ, quan liªu, lµm gi¶m n¨ng suÊt
vµ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt. S¶n xuÊt trong m«i trêng kinh
tÕ thÞ trêng cÇn nhanh. Gi÷ g×n bÝ mËt cña bÝ quyÕt
s¶n xuÊt, t¹o bÊt ngê cho thÞ trêng ®Ó chèng c¹nh tranh
kh«ng lµnh m¹nh lµ ®Æc ®iÓm tù b¶o vÖ s¶n xuÊt, b¶o
vÖ c¬ së s¶n xuÊt cña m×nh. ThÞ trêng vµ thÞ hiÕu tiªu
dïng thêng xuyªn n©ng cao nªn tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i
nh¹y víi nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng. Th«ng tin kinh
tÕ lµ nguån ®Ó ph¶n ¸nh tÝnh nh¹y víi thÞ trêng cña
doanh nghiÖp. Ph©n tÝch th«ng tin mét c¸ch khoa häc,
®ñ luËn cø , ®óng theo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ
®êng lèi cña §¶ng vµ Nhµ Níc lµ sù b¶o ®¶m cho tæ chøc
s¶n xuÊt ®îc gän nhÑ. §Çy ®ñ th«ng tin, n¾m v÷ng
chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ Níc còng nh ®êng lèi ph¸t
triÓn cña doanh nghiÖp t¹o cho s¶n xuÊt sù æn ®Þnh, sù
yªn t©m thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt.

- Sù æn ®Þnh trong s¶n xuÊt lµ sù kh«ng bÞ bÊt ngê tríc

nh÷ng biÕn ®éng cña thÞ trêng. Mäi biÕn ®éng ®Òu ®îc
dù liÖu tríc th× s¶n xuÊt sÏ kh«ng bÞ nh÷ng biÕn ®éng
g©y trë ng¹i cho s¶n xuÊt. Tæ chøc s¶n xuÊt thÝch øng
víi biÕn ®éng, chñ ®éng víi biÕn ®éng t¹o ra thÕ æn
®Þnh trong tæ chøc s¶n xuÊt. Trong tæ chøc s¶n xuÊt
ph¶i cã bé phËn chuyªn thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin
nh»m kh«ng bÞ bÊt ngê tríc sù biÕn ®éng cña thÞ trêng,
®ång thêi lu«n cã gi¶i ph¸p ®èi phã víi biÕn ®éng Êy.
B¶n chÊt cña tù nhiªn lµ biÕn ®æi vµ ngÉu nhiªn. CÇn dù
b¸o thÞ trêng qua viÖc thu thËp vµ sö lý th«ng tin chÝnh
x¸c ®Ó thiÕt lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt sÏ ®a doanh nghiÖp

17
vµo thÕ æn ®Þnh, t¹o n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ trong s¶n
xuÊt.

1. 3. Tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng c¬ b¶n

- S¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n

Tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng lµ c¸c ho¹t ®éng t¹o ra s¶n
phÈm x©y dùng.
S¶n phÈm x©y dùng lµ c¬ së vËt chÊt phôc vô cho c¸c
ho¹t ®éng cña ®êi sèng con ngêi, phôc vô cho c¸c ho¹t
®éng sinh ho¹t vËt chÊt hoÆc tinh thÇn vµ c¸c ho¹t ®éng
s¶n xuÊt , t¹o ra cña c¶i cho x· héi cña con ngêi.
V× lý do an toµn vµ ph¸t triÓn, con ngêi cÇn cã nhµ ë.
Nhµ ë lµ s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n. §Ó ®i l¹i, giao
th«ng, cÇn cã ®êng x¸, cÇu cèng. §êng x¸, cÇu cèng lµ
s¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n. §Ó s¶n xuÊt, cÇn cã nhµ
m¸y. Nhµ m¸y lµ s¶n phÈm x©y dùng. S¶n phÈm x©y
dùng lµ ph¬ng tiÖn cho c¸c ho¹t ®éng kh¸c cña x· héi.
S¶n phÈm x©y dùng mang tÝnh chÊt dÞch vô, phôc vô
cho mét hoÆc nhiÒu môc ®Ých cña con ngêi. Nhng s¶n
phÈm x©y dùng nhiÒu khi lµ môc ®Ých cña lao ®éng x·
héi.
Nhµ ë, nÕu chØ xÐt ý nghÜa dÞch vô th× lµ n¬i ®Ó t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng. Nhng ®· qu¸ l©u råi, con ngêi
mong muèn cã chç ë æn ®Þnh vµ l©u dµi nªn nhµ ë còng
lµ môc tiªu phÊn ®Êu cña nhiÒu ngêi. Khi ®ã nhµ ë biÕn
thµnh môc ®Ých cña s¶n xuÊt x· héi.

- S¶n phÈm x©y dùng lµ kÕt qu¶ ®Çu t cña c¸c

h×nh thøc :

+ X©y dùng míi

+ C¶i t¹o
+ Më réng
+ §Çu t chiÒu s©u.

C«ng tr×nh x©y dùng míi lµ nh÷ng dù ¸n cã c«ng tr×nh

®îc t¹o nªn trªn khu ®Êt míi nhËn. Trªn khu ®Êt nµy cã

18
thÓ ®· cã s¶n phÈm do con ngêi t¹o ra nh hoa mµu, c©y
cèi. Cã thÓ trªn khu ®Êt nµy cã nhµ cöa ®· x©y dùng.
Còng cã thÓ khu ®Êt nµy cßn hoang ho¸, chØ cã c©y cèi
mäc s½n, kh«ng do ngêi trång.
Víi nh÷ng khu ®Êt ®ang cã hoa mµu hoÆc cã c«ng tr×nh
tõ tríc, ngêi chñ ®Çu t míi ph¶i tiÕn hµnh ®Òn bï cho chñ
®ang sö dông nay bÞ thu håi míi ®îc sö dông theo môc
®Ých ®Çu t ®îc duyÖt.

S¶n phÈm x©y dùng lµ s¶n phÈm c¶i t¹o khi ®· cã s½n
c«ng tr×nh ®ang ho¹t ®éng . C«ng tr×nh ®ang ho¹t
®éng nµy kh«ng cßn phï hîp víi nhiÖm vô míi nªn ®îc
phÐp c¶i t¹o. C«ng tr×nh ®îc c¶i t¹o lµ c«ng tr×nh ®îc
phÐp söa ch÷a , n©ng cÊp, ®iÒu chØnh d©y chuyÒn
c«ng n¨ng nh»m ®¸p øng nhiÖm vô míi. C¶i t¹o mét c«ng
tr×nh s½n cã nh»m gi¶m chi phÝ ®Çu t so víi x©y dùng
míi. RÊt kh«ng cã ý nghÜa khi chi phÝ ®Çu t cho c«ng
tr×nh c¶i t¹o l¹i lín h¬n chi phÝ cho c«ng tr×nh x©y dùng
míi.

S¶n phÈm x©y dùng ®îc t¹o nªn theo h×nh thøc ®Çu t
më réng lµ s¶n phÈm ®îc t¹o ra trªn c¬ së ®· cã c«ng
tr×nh ®îc x©y dùng tríc ®©y nhng nay c«ng tr×nh Êy
kh«ng phï hîp víi nhiÖm vô míi vÒ quy m« s¶n xuÊt. Lµm
cho c«ng tr×nh t¨ng quy m« nhê viÖc x©y dùng thªm
diÖn tÝch sö dông, mua s¾m thªm kh«ng nhiÒu trang bÞ
míi ®Ó c«ng tr×nh ®¸p øng nhiÖm vô míi lµ viÖc lµm
nh»m gi¶m chi phÝ ®Çu t so víi h×nh thøc x©y dùng míi
mµ vÉn ®¸p øng yªu cÇu. Thêng møc ®Çu t cho c«ng
tr×nh më réng kh«ng nhiÒu l¾m so víi ®Çu t míi ®Ó t¹o
ra c«ng tr×nh cã tÝnh n¨ng sö dông t¬ng tù.

S¶n phÈm x©y dùng do h×nh thøc ®Çu t lµ ®Çu t chiÒu

s©u gåm s¶n phÈm cã trang bÞ s¶n xuÊt ®îc thay ®æi,
®iÒu chØnh mµ viÖc lµm thªm diÖn tÝch míi lµ kh«ng
®¸ng kÓ so víi tæng sè tiÒn ®Çu t. Sù thay ®æi hoÆc
mua s¾m thªm trang bÞ mµ kh«ng cÇn lµm thªm nhiÒu
diÖn tÝch míi mµ c«ng tr×nh vÉn ®¸p øng ®îc c«ng n¨ng
lµ sù tiÕt kiÖm trong ®Çu t. CÇn lu ý r»ng s¶n phÈm x©y

19
 dùng lµ ®Ó phôc vô cho mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt hoÆc sö
dông kh¸c nªn tiÕt kiÖm ®îc ®Çu t cho vá nhµ lµ ®iÒu cã
ý nghÜa.
Qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng ®îc kh¸i qu¸t
ho¸ qua s¬ ®å:

2. Ph¬ng tiÖn
1. Lao ®éng 3.VËt liÖu x©y dùng
C«ng cô

4. Th«ng qua c¸c t¸c

®éng c«ng nghÖ s¶n xuÊt

5. S¶n phÈm
X©y dùng

Tríc ®©y, ®Ó t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng cô thÓ vµ

trùc tiÕp, ngêi ta dõng thuËt ng÷ kü thuËt thi c«ng. Qu¸
tr×nh nghiªn cøu vµ thÓ nghiÖm nhiÒu n¨m, ngêi nghiªn
cøu ®· cè g¾ng t×m tßi nh÷ng mèi quan hÖ, nh÷ng
nguyªn t¾c cña c¸c kh©u trong kü thuËt thi c«ng ®Ó thÊy
mèi giµng buéc gi÷a chóng víi nhau. Khi ph¸t hiÖn ®îc c¸i
luËn lý cña c¸c kh©u trong kü thuËt thi c«ng, kü thuËt ®·
®îc n©ng lªn mét møc: ®ã lµ c«ng nghÖ.
techniques + logiques = technology
(Kü thuËt n©ng lªn thµnh luËn lý ®ã lµ c«ng nghÖ )

- C¸c ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng c¬

b¶n

20
 S¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n tuy lµ s¶n phÈm c«ng
nghiÖp nhng l¹i rÊt kh«ng gièng c¸c s¶n phÈm c«ng
nghiÖp kh¸c. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng
®· ¶nh hëng rÊt nhiÒu ®Õn qu¸ tr×nh chÕ t¹o ra nã.

+S¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n chiÕm diÖn réng, chiÕm

kh«ng gian lín vµ g¾n liÒn víi mÆt ®Êt ( hoÆc mÆt níc
trªn ®Êt).

Tõ ®Æc ®iÓm nµy, chóng ta thÊy kh«ng thÓ che phñ

hoÆc khã che phñ cho s¶n phÈm x©y dùng trong qu¸
tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. C¸c t¸c nh©n thêi tiÕt, khÝ hËu,
thiªn nhiªn mÆc søc ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
ViÖc c¸c t¸c nh©n thiªn nhiªn t¸c ®éng khiÕn cho khi lËp
kÕ ho¹ch s¶n xuÊt x©y dùng cÇn dù liÖu mäi kh¶ n¨ng
®Ó tr¸nh nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc. Chóng ta biÕt ®Æc
®iÓm khÝ hËu cña níc ta lµ cã hai mïa ma vµ n¾ng râ rÖt.
CÇn s¾p xÕp sao ®Ó khi kh«ng ma, tiÕn hµnh nh÷ng
viÖc ngoµi trêi ®Ó khi ma lµm nh÷ng viÖc trong m¸i che.
C¸c t¸c nh©n thiªn nhiªn b×nh thêng kh«ng ®îc xem nh
khã kh¨n ®ét xuÊt ®Ó kÐo dµi thêi h¹n thi c«ng. Ngêi lËp
kÕ ho¹ch thi c«ng ph¶i lêng tríc ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn t¸c
®éng mµ dù b¸o vµ ®iÒu nµy ®îc ph¶n ¸nh trong thêi h¹n
thùc hiÖn dù ¸n khi dù thÇu x©y l¾p.

Do chiÕm diÖn réng, chiÕm kh«ng gian lín vµ g¾n

liÒn víi mÆt ®Êt nªn khi chÕ t¹o s¶n phÈm x©y dùng, vËt
liÖu ®Ó chÕ t¹o ph¶i vËn chuyÓn tõ n¬i khai th¸c ®a vÒ
®Õn vÞ trÝ x©y dùng c«ng tr×nh. Tõ ®iÒu nµy, kh©u vËn
chuyÓn quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y dùng. C«ng
t¸c vËn chuyÓn chiÕm tû lÖ lín trong c«ng søc vµ gi¸
thµnh x©y dùng.

C¸c yÕu tè ®Þa chÊt c«ng tr×nh, ®Þa chÊt thuû v¨n
khu vùc x©y dùng ¶nh hëng nhiÒu ®Õn s¶n xuÊt x©y
dùng do s¶n phÈm x©y dùng g¾n liÒn víi mÆt ®Êt, mÆt
níc. ViÖc sö lý nÒn mãng, chèng c¸c sù cè lón. sôt, níc

21
ngÇm, c¸t ch¶y lµ nh÷ng khã kh¨n cÇn ®îc dù liÖu tríc
trong qu¸ tr×nh thi c«ng vµ cã biÖn ph¸p ®Ó ng¨n ngõa.

Ngoµi ra cßn nh÷ng yÕu tè con ngêi vµ x· héi g©y ra

c¸c t¸c ®éng tiªu cùc do ®Æc ®iÓm s¶n phÈm x©y dùng
chiÕm kh«ng gian lín, chiÕm diÖn réng g©y ra: sù b¶o vÖ
chèng ph¸ ho¹i, chèng mÊt c¾p tµi s¶n, chèng vi ph¹m
®Þa giíi x©y dùng, chèng ph¸ ho¹i v« h×nh do s¶n phÈm,
b¸n thµnh phÈm x©y dùng bÞ ph¬i lé díi bÇu trêi cã
nh÷ng t¸c ®éng cña ma, n¾ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn thay
®æi cña khÝ hËu, thêi tiÕt....

+ Thêi gian chÕ t¹o s¶n phÈm x©y dùng dµi:

So víi s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm c«ng nghiÖp kh¸c, thêi
gian chÕ t¹o s¶n phÈm x©y dùng dµi nhiÒu ngµy, nhiÒu
th¸ng, nhiÒu n¨m. Thêi gian chÕ t¹o dµi qua nhiÒu mïa
khÝ hËu nªn nh÷ng yÕu tè thiªn nhiªn t¸c ®éng m¹nh mÏ
®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y dùng. Do ®Æc ®iÓm cña
mçi mïa khÝ hËu, khi s¶n xuÊt x©y dùng cÇn tÝnh to¸n,
dù liÖu ®Ó tr¸nh nh÷ng bÞ ®éng khi cã t×nh huèng bÊt
thêng do khÝ hËu sinh ra.

Khi thêi gian chÕ t¹o dµi cßn nh÷ng ¶nh hëng cña
con ngêi, cña x· héi t¸c ®éng nh nh÷ng biÕn ®éng do
thay ®æi tæ chøc, thay ®æi chñ tr¬ng s¶n xuÊt, ®Çu t,
x©y dùng c«ng tr×nh.

Thêi gian chÕ t¹o dµi lµm t¨ng chi phÝ b¶o qu¶n vËt
t, b¶o qu¶n c«ng tr×nh. Ngoµi ra, vËt t, b¸n thµnh phÈm
cßn bÞ gi¶m thÊp chÊt lîng do ph¶i b¶o qu¶n l©u .

+ §Æc ®iÓm vÒ tÝnh ®a d¹ng vµ phøc hîp cña s¶n phÈm

x©y dùng:

S¶n phÈm x©y dùng cã rÊt nhiÒu h×nh th¸i kh¸c nhau
( ph¶n ¸nh tÝnh ®a d¹ng): vÒ qui m«, vÒ lo¹i d¹ng, vÒ
kÝch cì, vÒ sö dông vèn ®Çu t... S¶n phÈm x©y dùng l¹i
do rÊt nhiÒu chñng lo¹i nghÒ nghiÖp, lo¹i nh©n lùc kh¸c

22
nhau tham gia chÕ t¹o, rÊt nhiÒu chñng lo¹i vËt liÖu t¹o
thµnh ( ph¶n ¸nh tÝnh phøc hîp). Do nhiÒu ®¬n vÞ cã
nh÷ng nghiÖp vô kh¸c nhau cïng tham gia s¶n xuÊt trªn
c«ng tr×nh vµo nh÷ng thêi ®iÓm klh«ng nhÊt thiÕt lµ
trïng nhau nªn viÖc tæ chøc phèi hîp cho ®ång bé, kh«ng
bÞ ®îi chê nhau, t¹o nªn sù nhÞp nhµng, ¨n ý, ®iÒu hoµ lµ
sù khã kh¨n cña ®iÒu khiÓn s¶n xuÊt x©y dùng. Tõ ®Æc
®iÓm ®a d¹ng vµ phøc hîp cña s¶n phÈm x©y dùng nªn
®iÒu khiÓn s¶n xuÊt x©y dùng ®ßi hái c¸c tiªu chuÈn vÒ
qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh s¶n xuÊt phøc t¹p h¬n c¸c s¶n xuÊt
kh¸c.

+ Nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c:

NhiÒu t¸c gi¶ ph¬ng T©y ®a ra nh÷ng ®Æc ®iÓm cña

s¶n phÈm x©y dùng rÊt kh¸c nhau nhng tùu trung cã c¸c
ý mµ ngêi tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng cÇn lu t©m lµ :
• C¸c doanh nghiÖp x©y dùng thêng lµ nhá hoÆc
doanh nghiÖp nhá chiÕm ®¹i ®a sè.
• Chi phÝ nh©n c«ng trong s¶n phÈm kh¸ cao do phÇn
lín s¶n phÈm ®îc s¶n xuÊt ®¬n chiÕc.
• Gi¸ c¶ trong ngµnh x©y dùng t¨ng nhanh, n¨ng suÊt
lao ®éng t¨ng chËm, møc trang bÞ cho c«ng cô lao
®éng thÊp h¬n so víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c
vµ vai trß cña Nhµ Níc nhóng vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
x©y dùng thêng lµ lín so víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
kh¸c.

- VÒ lao ®éng trong x©y dùng c¬ b¶n :

*Lao ®éng trong x©y dùng lµ lao ®éng cã nghÒ

nghiÖp.

Tríc ®©y, ngêi n«ng d©n tù x©y nhµ cho m×nh. Do

tù th©n cuéc sèng ®ßi hái mµ con ngêi tù ph¶i x©y dùng
nh÷ng c«ng tr×nh . Ngµy nay, nh÷ng c«ng tr×nh x©y
dùng ®· phøc t¹p, vît ra ngoµi khu«n khæ tù cung tù cÊp
nªn con ngêi muèn lµm ®îc c¸c c«ng tr×nh ph¶i ®îc ®µo
t¹o. X· héi ph¸t triÓn ngµy nay phÇn v× ph©n c«ng x· héi,

23
phÇn v× lao ®éng trong x©y dùng ®ßi hái cã kiÕn thøc
vµ tay nghÒ cao, nªn b¾t buéc lao ®éng trong x©y dùng
ph¶i lµ lao ®éng cã nghÒ nghiÖp .
HiÖn nay sè ngêi tham gia lao ®éng trong ngµnh x©y
dùng ë níc ta tíi trªn 1,3 triÖu ngêi. Tuy nhiªn sè ngêi ®·
qua trêng häc c¸c cÊp tõ c«ng nh©n ®Õn sau ®¹i häc míi
chiÕm kh«ng qu¸ 20% nªn chÊt lîng c«ng tr×nh x©y dùng
lµ mèi lo kh¸ bao trïm. CÇn ph¶i gi¸o dôc nghÒ nghiÖp cho
c«ng nh©n tham gia trong ngµnh x©y dùng ®Ó tiÕn tíi,
ngêi lao ®éng lµm c«ng t¸c g× th× ph¶i ®îc ®µo t¹o vÒ
nghiÖp vô Êy vµ ph¶i cã chøng chØ ®· ®îc ®µo t¹o.

* Lao ®éng trong x©y dùng cÇn ®îc tæ chøc theo

khoa häc.

Do sù ph¸t triÓn cña nghÒ nghiÖp, do quy m« c«ng

tr×nh x©y dùng ngµy cµng lín vµ møc ®é phøc t¹p
ngµy cµng cao, sè ngêi cÇn tËp trung ®Ó thùc hiÖn
x©y dùng c«ng tr×nh ngµy cµng lín nªn tæ chøc
lao ®éng trong x©y dùng ®ßi hái ph¶i ® îc tæ chøc
theo khoa häc.
Ph¬ng híng ®Ó tæ chøc lao ®éng theo khoa häc cã
nh÷ng nÐt chñ yÕu sau ®©y:
(i) C¶i tiÕn viÖc tæ chøc vµ phôc vô n¬i lµm viÖc.
(ii) ¸p dông ph¬ng ph¸p vµ thao t¸c lao ®éng tiªn tiÕn.
(iii) C¶i tiÕn ph©n c«ng vµ hîp t¸c trong lao ®éng.
(iv) Hoµn thiÖn ®Þnh møc lao ®éng
(v) §µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é ngêi lao ®éng.
(vi) C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng.
(vii) KÕt hîp lao ®éng vµ nghØ ng¬i.
(viii) T¨ng cêng ý thøc tæ chøc, kû luËt.
(ix) Hîp lý tæ chøc lao ®éng cña ngêi lao ®éng.
(x) C¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc cña c¸n bé.

* Lao ®éng trong x©y dùng lµ lao ®éng cã ®Þnh

møc:

§Þnh møc lµ lîng thêi gian , vËt t, giê c«ng, giê m¸y ®îc
phÐp sö dông ®Ó thùc hiÖn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm. Thùc

24
hiÖn ®Þnh møc nh»m lµm cho ngêi lao ®éng ph¶i quan
t©m ®Õn kÕt qu¶ c«ng viÖc cña m×nh thùc hiÖn. Lµm
viÖc theo ®Þnh møc vµ thô hëng kÕt qu¶ lao ®éng theo
®Þnh møc lµ mét biÖn ph¸p kÝch thÝch s¶n xuÊt. §Þnh
møc lao ®éng phô thuéc sù hiÓu biÕt vÒ nghÒ nghiÖp,
phô thuéc tay nghÒ cña c«ng nh©n, phô thuéc tr×nh ®é
sö dông m¸y mãc, c«ng cô.
Trong tõng c«ng viÖc ®Òu cã ®Þnh møc nh©n c«ng vµ
®Þnh møc vËt liÖu sö dông. NhiÖm vô c¬ b¶n cña ®Þnh
møc kü thuËt lao ®éng lµ mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ, gãp
phÇn gi¸o dôc l¬ng t©m nghÒ nghiÖp, ®¹o ®øc lao
®éng. Nh÷ng nhiÖm vô chñ yÕu vµ cô thÓ cña ®Þnh møc
lao ®éng lµ:

# Hîp lý ho¸ lao ®éng lµm tiÒn ®Ò ®Þnh ra hao phÝ

lao ®éng, hao phÝ thêi gian sö dông m¸y.

# X¸c ®Þnh ®îc hao phÝ lao ®éng vµ thêi gian sö

dông m¸y.

# Thóc ®Èy t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng

- C¸c h×nh thøc tæ chøc doanh nghiÖp:

Theo së h÷u th× doanh nghiÖp chia ra:

Doanh nghiÖp x©y dùng mét chñ së h÷u :
Doanh nghiÖp Nhµ Níc hay doanh nghiÖp t nh©n
Doanh nghiÖp ®a së h÷u:
C«ng ty tr¸chnhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn,
c«ng ty mÑ con, tËp ®oµn x©y dùng.

Theo ngµnh nghÒ hoÆc s¶n phÈm x©y dùng

bao gåm:

C«ng ty x©y dùng c«ng nghiÖp

C«ng ty x©y dùng nhµ ë
C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh m«i trêng ®« thÞ
C«ng ty x©y dùng c«ng tr×nh ho¸ chÊt

25
C«ng ty tu söa vµ t«n t¹o c«ng tr×nh v¨n ho¸
C«ng ty x©y dùng cÇu-®êng ...
. . .
Theo quy m« :

Doanh nghiÖp ®îc ph©n theo quy m« : lín, võa vµ

nhá.
Víi khung tiÒn tÖ n¨m 1996, Bé KÕ ho¹ch §Çu t chia
quy m« doanh nghiÖp theo c¸c tiªu chÝ vèn, lao
®éng, doanh thu, nép ng©n s¸ch Nhµ Níc. Bé KÕ
ho¹ch vµ §Çu t ®a ra c¸ch x¸c ®Þnh quy m« doanh
nghiÖp theo sè ®iÓm nh b¶ng sau ®©y:

Sèthø Tiªu thøc TrÞ sè §iÓm

tù sè
Tõ 50 tØ ®ång trë lªn 40
1 Vèn Tõ 40 ®Õn díi 50 tØ 35
Tõ 30 ®Õn díi 40 tØ 30
Tõ 15 ®Õn díi 30 tØ 25
Tõ 1500 ngêi trë lªn 30
2 Lao Tõ 1000 ®Õn díi 1500 25
®éng Tõ 500 ®Õn díi 1000 20
Tõ 80 tØ ®ång trë lªn 15
3 Doanh Tõ 60 ®Õn díi 80 tØ 12
thu Tõ 40 ®Õn díi 60 tØ 10
Tõ 20 ®Õn díi 40 tØ 8
Tõ 10 tØ ®ång trë lªn 15
4 Nép ng©n Tõ 7 ®Õn díi 10 tØ 12
s¸ch Nhµ Tõ 5 ®Õn díi 7 tØ 9
Níc Díi 5 tØ ®ång 7

Doanh nghiÖp ®¹t tõ 100 ®iÓm trë lªn lµ doanh

nghiÖp lín

- Theo møc ®é phøc t¹p:

26
C«ng ty x©y dùng lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh tÕ ®éc
lËp, lµ doanh nghiÖp hoµn chØnh thùc hiÖn nhiÖm
vô s¶n xuÊt vµ cung øng s¶n phÈm hµng ho¸ hoÆc
dÞch vô cho x· héi. §©y lµ h×nh thøc phæ biÕn vµ
®¬n gi¶n trong tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng.

Tæng c«ng ty x©y dùng lµ tËp hîp nhiÒu c«ng ty

x©y dùng thµnh viªn nh»m t¨ng cêng søc m¹nh, t¹o
ra sù liªn kÕt, liªn hÖ hç trî trong s¶n xuÊt vµ ph¸t
triÓn.

TËp ®oµn x©y dùng còng lµ ®¬n vÞ kinh tÕ lín cã

nhiÒu c«ng ty thµnh viªn nhng s¶n xuÊt kinh doanh
®a nghÒ, thËm chÝ kh«ng chØ cã mÆt hµng x©y
dùng mµ cßn s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng, luyÖn c¸n thÐp,
kinh doanh nhµ hµng, thËm chÝ c¶ du lÞch, thÓ
thao, bãng ®¸ n÷a.

- VÒ c¬ cÊu tæ chøc doanh nghiÖp x©y

dùng:

Doanh nghiÖp x©y dùng cã ®îc tæ chøc theo c¸c

h×nh thøc sau ®©y :
Tæng C«ng ty 4 cÊp :

27
 Tæng C«ng ty

C¸c C«ng ty thµnh

viªn

C¸c xÝ nghiÖp

C¸c §éi X©y dùng

C¸c ph©n x­ëng

Tæng C«ng ty 3 cÊp :

28
 Tæng C«ng ty

C¸c C«ng ty
thµnh viªn

C¸c §éi X©y dùng

C¸c ph©n x­ëng

C¸c c«ng ty hay thêng gäi lµ c¸c doanh nghiÖp x©y

dùng thêng ®îc tæ chøc theo 2 cÊp hoÆc 3 cÊp:

M« h×nh C«ng ty tæ chøc theo 3 cÊp nh sau:

C«ng ty X©y
dùng

XÝ nghiÖp X©y
dùng

C¸c §éi X©y dùng

C¸c ph©n x­ëng

M« h×nh C«ng ty tæ chøc theo hai cÊp nh sau:

29
 C«ng ty

§éi X©y dùng

C¸c ph©n x­
ëng

C¸c Tæng C«ng ty ®îc tæ chøc theo c¸c quyÕt

®Þnh sè 91/ TTg vµ 90/TTg cña Thñ Tíng ChÝnh
phñ.
Tæng C«ng ty 91/TTg lµ tæng c«ng ty trong c¸c
ngµnh quan träng nhÊt, do Thñ Tíng ChÝnh phñ
quyÕt ®Þnh thµnh lËp, chØ ®Þnh c¸c doanh
nghiÖp thµnh viªn vµ nh©n sù, cã ph¹m vi ho¹t
®éng trong c¶ níc. Lo¹i Tæng C«ng ty do Bé vµ c¸c
§Þa ph¬ng quyÕt ®Þnh thµnh lËp do c¸c thµnh viªn
tù nguyÖn gia nhËp, ho¹t ®éng trong tõng khu vùc
®îc ra ®êi theo quyÕt ®Þnh sè 90/TTg còng do
Thñ tíng ban hµnh.
Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c¸c Tæng C«ng ty nh sau:
Ngµy 20/11/1991 ChÝnh phñ ban hµnh NghÞ ®Þnh
338/H§BT vÒ s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ Níc
cã ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn.
Ngµy 7/3/1994 ChÝnh phñ ra c¸c quyÕt ®Þnh
90/TTg vµ 91/TTg tæ chøc l¹i c¸c tæng c«ng ty vµ
thÝ ®iÓm tËp ®oµn kinh doanh.
Ngµy 25/8/1995 Thñ tíng ra chØ thÞ 500/TTg vÒ
s¾p xÕp c¸c tæng c«ng ty vµo c¸c tæng c«ng ty
theo 91/TTg vµ 90/TTg.

HiÖn nay ®Þnh híng ph¸t triÓn cña c¸c tæng c«ng
ty dù kiÕn cã ba lo¹i doanh nghiÖp lín:

30
 1. ChuyÓn doanh nghiÖp Nhµ Níc thµnh C«ng ty
tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n mét thµnh viªn, 100% së
h÷u Nhµ Níc.

ViÖc chuyÓn ®æi nµy lµm cho c«ng ty së h÷u Nhµ

Níc b×nh ®¼ng víi c¸c c«ng ty thuéc thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c, sÏ thóc ®Èy c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn.
C¸c c«ng ty sÏ kh«ng cßn sù n©ng ®ì, u ¸i h¬n c¸c
c«ng ty ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nªn ph¶i tù
m×nh b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh.

2. ChuyÓn ®æi doanh nghiÖp x©y dùng Nhµ Níc

sang m« h×nh tæ chøc qu¶n lý c«ng ty mÑ,
c«ng ty con.

Lo¹i h×nh tæ chøc nµy t¬ng tù nh h×nh thøc tæng

c«ng ty nhng yªu cÇu c«ng ty mÑ còng cã c¸c ho¹t
®éng s¶n xuÊt nh c¸c c«ng ty con. §©y lµ d¹ng
c«ng ty cæ phÇn nhiÒu thµnh viªn cã mét c«ng ty
m¹nh nhÊt ®îc gäi lµ c«ng ty mÑ. C«ng ty mÑ vµ
c«ng ty con ho¹t ®éng ®éc lËp nhng toµn bé c¸c
c«ng ty mÑ, con ®îc ®Æt díi sù qu¶n lý thèng nhÊt
cña Héi §ång Gi¸m §èc do Tæng Gi¸m §èc C«ng ty
mÑ lµ chñ tÞch vµ Gi¸m ®èc c¸c c«ng ty con lµ uû
viªn. Tæ chøc s¶n xuÊt kiÓu c«ng ty mÑ – con sÏ
huy ®éng ®îc søc m¹nh tæng hîp cña tÊt c¶ c¸c
c«ng ty thµnh viªn khi cÇn tham gia s¶n xuÊt lín,
®ßi hái søc m¹nh tæng hîp mµ nÕu ®Ó riªng rÏ sÏ
kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn thùc hiÖn ®îc s¶n xuÊt. C¸c
c«ng ty con ®îc hëng sù hç trî, sù ®iÒu phèi cña
c«ng ty mÑ nªn dÔ dµng vµ thuËn lîi h¬n trong s¶n
xuÊt x©y dùng. Gi÷a c«ng ty mÑ vµ c«ng ty con cã
sù g¾n kÕt theo chuyªn m«n ho¸, theo nhiÖm vô
s¶n xuÊt kinh doanh, theo vïng l·nh thæ. C¸c c«ng
ty con gÇn nh kh«ng ph¶i ®ãng gãp ®Ó nu«i c«ng
ty mÑ, gi¶m ®îc mét cÊp gi¸n tiÕp nªn sù g¾n kÕt

31
trong c«ng ty mÑ con lµ sù g¾n kÕt hç trî lµ chñ
yÕu.

3. Trªn c¬ së m« h×nh c«ng ty mÑ-c«ng ty con,

tiÕn tíi thµnh lËp c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín.

C¸c tËp ®oµn kinh doanh lµ h×nh thøc ph¸t triÓn

cao cña c¸c d¹ng tæng c«ng ty. §¬n vÞ kh«ng cßn
chØ lµm x©y dùng mµ hµng ho¸, s¶n phÈm kh¸ ®a
d¹ng: võa cã s¶n phÈm x©y dùng, cã thÓ cã s¶n
phÈm ®iÖn n¨ng, s¶n phÈm kinh doanh tiÒn tÖ,
kh¸ch s¹n, nhµ hµng, v¨n ho¸, thÓ thao , luyÖn kim,
c¬ khÝ ...

Nh÷ng h×nh ¶nh lín lµ c¸c tËp ®oµn Petronass cña

Malayxia, Huyndai, Daewoo cña Hµn quèc,
Mitsibushi , Toshiba, National cña NhËt b¶n,
General Electrics cña Hoa kú...lµ con ®êng tiÕn lªn
cña c¸c tæng c«ng ty ViÖt Nam ta.

- §éi x©y dùng: tæ chøc c¬ së thuéc c¸c doanh

nghiÖp x©y dùng

+ NhiÖm vô vµ yªu cÇu cña ®éi x©y dùng:

§éi x©y dùng lµ tæ chøc thi c«ng trùc tiÕp cña

doanh nghiÖp x©y dùng.
§éi x©y dùng thêng ®îc tæ chøc theo kiÓu chuyªn
m«n ho¸ theo chøc n¨ng ®Ó t¹o ra s¶n phÈm x©y
dùng.
§éi x©y dùng cã lùc lîng c«ng nh©n lµnh nghÒ ,
c«ng nh©n phô trî mµ ®øng ®Çu lµ ngêi ®éi tr-
ëng.
§éi x©y dùng ph¶i cã kh¶ n¨ng phèi hîp tèt víi c¸c
®¬n vÞ ®éi b¹n nh»m t¹o thµnh s¶n phÈm ®ång
bé trong qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng.

32
§éi cã tr×nh ®é kü thuËt ®¸p øng víi nhiÖm vô s¶n
xuÊt.
§éi lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc. NÕu ®éi mµ
h¹ch to¸n ®éc lËp th× ®· thµnh xÝ nghiÖp thµnh
viªn cña c«ng ty, kh«ng cßn lµ ®éi trong mét c«ng
ty n÷a.
§éi ph¶i thi hµnh c¸c nhiÖm vô sau ®©y:

• NhËn nhiÖm vô thi c«ng, nhiÖm vô s¶n xuÊt

do c«ng ty giao
• Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý s¶n xuÊt, thùc hiÖn
nhiÖm vô s¶n xuÊt
• Kh¶o s¸t thùc ®Þa , n¬i thi c«ng
• LËp ph¬ng ¸n thi c«ng
• LËp c¸c d¹ng kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp
• LËp kÕ ho¹ch nhu cÇu c¸c lo¹i nh vËt t, m¸y
mãc, sö dông lao ®éng phôc vô s¶n xuÊt
• Thèng kª t×nh tr¹ng s¶n xuÊt, ghi nhËt ký
c«ng tr×nh vµ nhËt ký s¶n xuÊt, ghi kÕt qu¶
lao ®éng sö dông thùc tÕ.
• LËp kÕ ho¹ch h¹ gi¸ thµnh vµ thùc hiÖn kÕ
ho¹ch ®ã.
• Tæ chøc s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng
víi chi phÝ chÊp nhËn ®îc.
• B¸o c¸o theo ®Þnh kú vµ th«ng tin thêng
xuyªn víi cÊp c«ng ty ®Ó c«ng ty cã ®Çy ®ñ
th«ng tin còng nh sù hç trî kÞp thêi. LËp dù
th¶o thiÕt kÕ hoµn c«ng.
• Lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp chÞu tr¸ch nhiÖm tríc
c«ng ty vÒ chÊt lîng c«ng tr×nh vµ an toµn
trong s¶n xuÊt.
• Tæ chøc tèt viÖc nghiÖm thu khèi lîng vµ lËp
c¸c biªn b¶n nghiÖm thu chÊt lîng, khèi lîng vµ
lËp b¶n thanh to¸n víi chñ ®Çu t.

33
 • Tæ chøc tèt ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn
cho ngêi lao ®éng trong ®¬n vÞ.

C¸c chøc danh ®îc quy ®Þnh trong mét ®éi x©y
dùng bao gåm:

+ §éi trëng vµ phã ®éi trëng

+ Kü s, kü thuËt viªn
+ C¸n bé kinh tÕ-tæng hîp
+ C¸n bé kiÓm so¸t
+ C«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt

+ C¸c lo¹i d¹ng ®éi x©y dùng:

ViÖc tæ chøc ®éi x©y dùng phô thuéc ho¹t ®éng

kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cã 4 lo¹i h×nh cña
®éi:
• §éi theo ph©n cÊp qu¶n lý
• §éi theo quy m«
• §éi theo chuyªn m«n ho¸
• §éi theo tr×nh ®é c«ng nghÖ

Theo ph©n cÊp qu¶n lý cã hai lo¹i ®éi x©y dùng lµ

: ®éi trùc thuéc C«ng ty vµ ®éi trùc thuéc xÝ
nghiÖp. Mét sè trêng hîp thµnh lËp c¸c ®éi ngang
cÊp víi xÝ nghiÖp nh ®éi thuéc Ban qu¶n lý c«ng
tr×nh, ®éi thuéc c¸c ph©n xëng nh ®éi c¬ ®iÖn,
®éi kü thuËt r¶i nhùa...

VÒ quy m« cña ®éi cã thÓ cã ®éi cè ®Þnh mµ lùc

lîng lao ®éng kh¸ æn ®Þnh, thêng trùc thuéc c«ng
ty hay thuéc xÝ nghiÖp thµnh viªn. §éi c«ng tr×nh
®îc thµnh lËp linh ho¹t theo nhiÖm vô s¶n xuÊt
nhÊt thêi khi thi c«ng c¸c c«ng tr×nh hoÆc c¸c
h¹ng môc kh«ng lín. Lùc lîng cña ®éi lo¹i nµy tuú
thuéc tÝnh chÊt s¶n xuÊt cña c«ng tr×nh mµ huy
®éng.

34
§éi chuyªn m«n ho¸ ®îc tæ chøc theo tÝnh chÊt
c«ng nghÖ s¶n xuÊt x©y dùng nh:
• §éi chuyªn x©y l¾p nÒn mãng
• §éi cèppha
• §éi s¾t thÐp
• §éi trang trÝ vµ hoµn thiÖn
• §éi bª t«ng
• §éi ®iÖn níc
• §éi thi c«ng c¬ giíi
• . . .

Cã thÓ tæ chøc ®éi lín h¬n nh:

• §éi x©y dùng d©n dông

• §éi x©y dùng c«ng nghiÖp, §éi x©y dùng h¹
tÇng
• §éi x©y l¾p ®êng d©y vµ tr¹m ®iÖn
• §éi thi c«ng c¬ giíi cÇu, ®êng
• . . . . .
• §éi tæng hîp

§éi cã sè ngêi díi 100 lµ ®éi nhá vµ võa. Sè lîng ng-

êi tham gia trong ®éi lao ®éng trªn 100 ng êi lµ
®éi lín.
§éi x©y dùng lµ ®éi trùc tiÕp t¸c nghiÖp s¶n xuÊt
nªn cÇn hÕt søc gän nhÑ trong bé m¸y qu¶n lý. Sè
ngêi ®îc ph©n c«ng qu¶n lý ®éi kh«ng nªn qu¸ 10
ngêi vµ thêng tõ 5 ®Õn 10 ngêi qu¶n lý mét ®éi.
NÕu lÊy møc doanh sè th× mét ®éi cÇn thùc hiÖn
®îc doanh sè tõ 20 ®Õn 30 tû ®ång mét n¨m.
- C¸c tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng chñ yÕu hiÖn
nay thuéc Bé X©y dùng:

• Nh÷ng doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng

VLXD

35
- Tæng C«ng ty Xi m¨ng ®îc tæ chøc theo quyÕt ®Þnh
91/TTg . C¸c c«ng ty s¶n xuÊt xi m¨ng n»m trong tæng
c«ng ty nµy nh C«ng ty Xi m¨ng BØm S¬n. Hoµng th¹ch,
Tam §iÖp, Bót s¬n, Nghi S¬n, Hoµng Mai, Hµ Tiªn 1, Hµ
Tiªn 2 ...

- Tæng C«ng ty theo quyÕt ®Þnh 90/TTg chuyªn s¶n xuÊt

vËt liÖu x©y dùng lµ:

+ Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ Gèm x©y dùng

( Viglacera ). Tæng C«ng ty nµy cã 19 doanh nghiÖp
thµnh viªn ®Æt trô së t¹i 6 tØnh thµnh lµ VÜnh Phóc,
Hµ néi, B¾c Ninh, B¾c Giang, Qu¶ng Ninh, Thanh Ho¸.
PhÇn lín nh÷ng doanh nghiÖp nµy s¶n xuÊt vËt liÖu
x©y dùng cao cÊp víi c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, quy m« lín.
Tuy nhiªn trong nh÷ng doanh nghiÖp nµy cßn cã c¸c
ho¹t ®éng kinh doanh x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh vËt liÖu
x©y dùng nh»m ®a d¹ng ho¸ go¹t ®éng s¶n xuÊt, lÊy
s¶n xuÊt nä hç trî cho ho¹t ®éng kia. Mét sè thµnh viªn
chñ yÕu lµ:

C«ng ty KÝnh §¸p CÇu

C«ng ty Sø Thanh Tr×
C«ng ty g¹ch èp l¸t Hµ néi
C«ng ty Th¹ch Bµn
C«ng ty vËt liÖu chÞu löa CÇu §uèng
C«ng ty C¸t V©n H¶i
C«ng ty nguyªn liÖu
Nhµ m¸y g¹ch l¸t vµ m¸ phanh « t« Hµ néi
C«ng ty Gèm x©y dùng Xu©n Hoµ
C«ng ty Gèm x©y dùng Tõ S¬n
C«ng ty Gèm x©y dùng H÷u Hng
C«ng ty Gèm x©y dùng §¹i Thanh
C«ng ty Gèm x©y dùng Hîp ThÞnh
C«ng ty Gèm x©y dùng T©n Xuyªn
C«ng ty Gèm x©y dùng §«ng TriÒu
C«ng ty Gèm x©y dùng H¹ Long

36
 C«ng ty Gèm x©y dùng BØm S¬n
C«ng ty t vÊn x©y dùng vµ ph¸t triÓn vËt liÖu
x©y dùng.

+ Tæng C«ng ty VËt liÖu X©y dùng sè 1 :

Tæng C«ng ty nµy cã 10 doanh nghiÖp thµnh viªn

n»m t¹i 4 tØnh thµnh lµ : thµnh phè Hå ChÝ Minh, §ång
Nai, B×nh D¬ng vµ Bµ RÞa-Vòng Tµu.
Nh÷ng doanhnghiÖp thµnh viªn ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®a
ngµnh nhng mòi nhän lµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vËt liÖu
x©y dùng cao cÊp. Mét sè thµnh viªn chñ yÕu cña tæng
c«ng ty nµy lµ :
C«ng ty g¹ch men Thanh Thanh
C«ng ty g¹ch èp l¸t sè 1
C«ng ty g¹ch ngãi §ång Nai
C«ng ty Sø Thiªn Thanh
C«ng ty khai th¸c vµ chÕ biÕn kho¸ng s¶n T©n
Uyªn
C«ng ty §¸ Phíc Hoµ
C«ng ty Kü thuËt X©y dùng vµ VËt liÖu X©y
dùng
C«ng ty Kinh doanh VËt t vµ XuÊt nhËp khÈu
VËt liÖu X©y dùng
C«ng ty t vÊn ®Çu t vµ ph¸t triÓn vËt liÖu x©y
dùng

Ngoµi nh÷ng Tæng C«ng ty chuyªn doanh vËt liÖu x©y

dùng, nhiÒu Tæng C«ng ty kh¸c cã nh÷ng c«ng ty thµnh
viªn kinh doanh vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng nh :

Tæng C«ng ty X©y dùng Hµ néi cã c¸c C«ng ty kinh doanh

vËt t vµ x©y dùng, C«ng ty Bª t«ng x©y dùng Hµ néi.
Tæng C«ng ty X©y dùng vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng cã C«ng ty
x©y l¾p vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng.
Tæng C«ng ty X©y dùng B¹ch §»ng cã C«ng ty Bª t«ng vµ
X©y dùng, C«ng ty X©y dùng vµ vËt t kü thuËt.
Tæng C«ng ty X©y dùng S«ng Hång cã C«ng ty c«ng
nghiÖp Bª t«ng vµ VËt liÖu X©y dùng, C«ng ty Nh«m

37
S«ng Hång, C«ng ty khai th¸c vµ kinh doanh c¸t sái S«ng
L«.
Tæng C«ng ty X©y dùng miÒn Trung cã c¸c C«ng ty X©y
dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng 74, C«ng ty X©y
dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng 75,
C«ng ty Xi m¨ng Cosevco 1, C«ng ty g¹ch men Cosevco,
C«ng ty §¸ èp l¸t vµ x©y dùng, C«ng ty S¶n xuÊt vËt liÖu
vµ x©y dùng sè 1, C«ng bty khai th¸c kho¸ng s¶n vµ x©y
dùng sè 3, C«ng ty x©y dùng vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y
dùng Cosevco 6, C«ng ty Ho¸ chÊt vµ Cao su Cosevco,
C«ng ty Gèm Sø Cosevco 11, C«ng ty x©y dùng vµ s¶n
xuÊt vËt liÖu x©y dùng sè 7.
Tæng C«ng ty X©y dùng sè 1 cã C«ng ty x©y dùng vµ
kinh doanh vËt t, C«ng ty x©y dùng vµ khai th¸c vËt liÖu
Qu¶ng Ng·i.
Tæng C«ng ty C¬ khÝ X©y dùng cã C«ng ty kho¸ Minh
Khai, C«ng ty x©y l¾p vµ kinh doanh vËt t thiÕt bÞ.
C«ng ty x©y l¾p vËt liÖu x©y dùng lµ c«ng ty ®éc lËp
trùc thuéc Bé X©y Dùng.
C«ng ty X©y l¾p- xuÊt nhËp khÈu vËt liÖu vµ kü thuËt
x©y dùng ( Constrexim) trùc thuéc Bé X©y dùng võa qua
®· thÝ ®iÓm m« h×nh C«ng ty mÑ- C«ng ty con kinh
doanh ®a ngµnh võa s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu vËt
liÖu, võa kinh doanh x©y l¾p.

• Nh÷ng doanh nghiÖp hµnh nghÒ liªn quan ®Õn

kh¶o s¸t x©y dùng :
C«ng ty kh¶o s¸t vµ x©y dùng lµ c«ng ty ®éc lËp, trùc
thuéc Bé X©y Dùng mµ kh«ng n»m trong Tæng C«ng ty
nµo.
Ngoµi ra, trong tõng Tæng C«ng ty l¹i cã nh÷ng C«ng ty
hµnh nghÒ liªn quan ®Õn kh¶o s¸t x©y dùng. NhiÒu C«ng
ty t vÊn thiÕt kÕ cã bé phËn kh¶o s¸t nh d¹ng xÝ nghiÖp
hoÆc ®éi trùc thuéc C«ng ty.

• Nh÷ng doanh nghiÖp t vÊn vµ thiÕt kÕ x©y dùng

PhÇn lín nh÷ng c«ng ty t vÊn vµ thiÕt kÕ cña Bé X©y

dùng lµ C«ng ty ®éc lËp trùc thuéc Bé nh :

38
C«ng ty t vÊn x©y dùng c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ ViÖt Nam
C«ng ty t vÊn x©y dùng d©n dông ViÖt Nam
C«ng ty t vÊn cÊp tho¸t níc sè 2
C«ng ty t vÊn c«ng nghÖ, thiÕt bÞ vµ kiÓm ®Þnh x©y
dùng
C«ng ty t vÊn x©y dùng tæng hîp
C«ng ty t vÊn x©y dùng c«ng tr×nh vËt liÖu x©y dùng
C«ng ty t vÊn thiÕt kÕ x©y dùng (CDC)
Ngoµi ra, trong mét sè Tæng C«ng ty cã C«ng ty t vÊn lµ
thµnh viªn nh :
Tæng C«ng Ty S«ng §µ cã C«ng ty T vÊn X©y dùng S«ng
§µ, C«ng ty x©y dùng vµ t vÊn ®Çu t S«ng §µ 17.
Tæng C«ng ty X©y dùng Hµ Néi cã C«ng ty T vÊn ®Çu t
vµ ThiÕt kÕ x©y dùng.
Tæng C«ng ty XuÊt nh¹p khÈu X©y dùng cã C«ng ty t vÊn
x©y dùng cÊp tho¸t níc vµ m«i trêng.
Tæng C«ng ty ®Çu t ph¸t triÓn nhµ vµ ®« thÞ cã C«ng ty
t vÊn ®Çu t vµ x©y dùng.
Tæng C«ng ty X©y dùng B¹ch §»ng cã C«ng ty t vÊn vµ
thiÕt kÕ x©y dùng.
Tæng C«ng ty x©y dùng S«ng Hång cã C«ng ty t vÊn x©y
dùng.
Tæng C«ng ty X©y dùng sè 1 cã C«ng ty t vÊn vµ thiÕt kÕ
x©y dùng
Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ Gèm X©y dùng cã C«ng ty t
vÊn x©y dùng vµ ph¸t triÓn vËt liÖu x©y dùng.
Tæng C«ng ty vËt liÖu x©y dùng sè 1 cã C«ng ty t vÊn
®Çu t vµ ph¸t triÓn vËt liÖu x©y dùng.
Tæng C«ng ty C¬ khÝ X©y dùng cã C«ng ty t vÊn x©y
dùng vµ ph¸t triÓn c¬ khÝ.
Tæng C«ng ty L¾p m¸y ViÖt Nam còng ®· thµnh lËp
C«ng ty t vÊn thiÕt kÕ.

• C¸c doanh nghiÖp x©y l¾p

HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp thuéc Bé X©y Dùng ®Òu cã

chøc n¨ng hµnh nghÒ x©y l¾p c«ng tr×nh.
Tõ Tæng C«ng ty Xi M¨ng ViÖt Nam ®Õn 14 Tæng C«ng ty
do Bé thµnh lËp còng nh c¸c C«ng ty trùc thuéc ®Òu cã

39
nhiÒu ®¬n vÞ x©y l¾p. Ho¹t ®éng x©y l¾p lµ ho¹t ®éng
chñ yÕu cña c¸c ®¬n vÞ trong Bé X©y dùng.

Tæng C«ng ty S«ng §µ cã 14 thµnh viªn ®Æt trô së t¹i 8

tØnh, thµnh phè lµ Hµ néi, Phó Yªu, Hoµ B×nh, Hµ T©y,
Qu¶ng Ng·i, Gia Lai, §µ N½ng vµ S¬n La.
Tæng C«ng ty S«ng §µ chuyªn thi c«ng c¸c c«ng tr×nh
thuû ®iÖn, c«ng tr×nh ngÇm vµ c¸c c«ng tr×nh c«ng
nghiÖp quy m« lín, kü thuËt phøc t¹p.

Tæng C«ng ty X©y dùng Hµ néi cã 17 c«ng ty thµnh viªn

®Æt trô së t¹i 5 tØnh, thµnh phè lµ Hµ néi, Thanh Ho¸,
NghÖ An, TP Hå ChÝ Minh vµ Qu¶ng Ng·i. Tæng C«ng ty
cã nhiÖm vô s¶n xuÊt x©y l¾p ®a ngµnh, mòi nhän lµ
x©y dùng d©n dông vµ c«ng nghiÖp chñ yÕu trªn ®Þa
bµn B¾c ViÖt Nam.

Tæng C«ng ty x©y dùng vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng hiÖn cã 13

doanh nghiÖp lµ c«ng ty thµnh viªn cã trô së chÝnh t¹i 6
tØnh , thµnh trong c¶ níc lµ Hµ Néi, TP Hå ChÝ Minh, §µ
N½ng, H¶i D¬ng, Thanh Ho¸, Phó Thä. Tæng C«ng ty nµy
mòi nhän lµ thi c«ng c¬ giíi, nÒn mãng vµ c¸c c«ng tr×nh
kü thuËt h¹ tÇng.

Tæng C«ng ty xuÊt nhËp khÈu x©y dùng ViÖt Nam cã 15

c«ng ty thµnh viªn ®Æt trô së t¹i 7 tØnh , thµnh phè lµ Hµ
Néi, TP Hå ChÝ Minh, Thanh Ho¸, H¶i Phßng, H¶i D¬ng,
Khµnh Hoµ, HuÕ. Tæng C«ng ty nµy ho¹t ®éng x©y dùng
®a ngµnh, h¹ tÇng, xuÊt nhËp khÈu lao ®éng vµ vËt t
thiÕt bÞ x©y dùng.

Tæng C«ng ty L¾p m¸y ViÖt Nam cã 15 c«ng ty thµnh

viªn cã trô së n»m trªn ®Þa bµn cña 12 tØnh, thµnh phè
lµ Hµ Néi, H¶i phßng, H¶i D¬ng, Hoµ B×nh, ViÖt Tr×, Phó
Thä, B¾c Ninh, §ång Nai, Tuy Hoµ, §µ N½ng,Ninh B×nh,
Thanh Ho¸. Tæng C«ng ty nµy kinh doanh ®a ngµnh, mòi
nhän lµ thi c«ng l¾p ®Æt thiÕt bÞ , m¸y mãc cho c«ng
tr×nh c«ng nghiÖp. Tæng C«ng ty chuyªn s¶n xuÊt c¸c
thiÕt bÞ phi tiªu chuÈn.

40
Tæng C«ng ty §Çu t Ph¸t triÓn nhµ vµ ®« thÞ cã 6 c«ng ty
thµnh viªn h¹ch to¸n ®éc lËp ®ãng trªn 3 tØnh, thµnh phè
lµ Hµ Néi, Hµ T©y vµ Thanh Ho¸. §©y lµ Tæng C«ng ty
ho¹t ®éng chñ yÕu trong lÜnh vùc ®Çu t kinh doanh ph¸t
triÓn nhµ, h¹ tÇng kü thuËt ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp.
Tuy nhiªn cã nhiÒu c«ng bty thµnh viªn ho¹t ®éng x©y
l¾p nh C«ng ty x©y l¾p vµ ph¸t triÓn nhµ sè 1, sè 2 , sè
3, sè 4 .

Tæng C«ng ty X©y dùng B¹ch §»ng cã 11 c«ng ty thµnh

viªn . Trô së cña c¸c bc«ng ty thµnh viªn n»m t¹i 3 thµnh
phè lµ Hµ Néi, H¶i D¬ng vµ TP Hå ChÝ Minh. C¸c c«ng ty
kinh doanh ®a ngµnh nhng chuyªn thi c«ng c¸c c«ng
tr×nh c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt vËt liÖu vµ x©y dùng h¹
tÇng kü thuËt.

Tæng C«ng ty X©y dùng S«ng Hång cã 12 c«ng ty thµnh

viªn trô së ®Æt t¹i 2 n¬i lµ Hµ Néi vµ Phó Thä. Tæng C«ng
ty nµy kinh doanh x©y l¾p ®a ngµnh nhng mòi nhän lµ
x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, s¶n xuÊt vËt liÖu
x©y dùng vµ ®Þa bµn chñ yÕu lµ c¸c tØnh , thµnh phÝa
B¾c ViÖt Nam.

Tæng C«ng ty X©y Dùng MiÒn Trung cã 21 doanh nghiÖp

thµnh viªn. Trô së cña c¸c c«ng ty thµnh viªn nµy ®ãng
trªn 10 tØnh lµ §µ N½ng, Qu¶ng Ng·i, Qu¶ng B×nh, B×nh
§Þnh, Kh¸nh Hoµ, Kon Tum, Phó Yªn, Gia Lai, Thõa Thiªn
HuÕ, Hµ Néi. Tæng C«ng ty kinh doanh ®a ngµnh nhng
mòi nhän lµ x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp, h¹ tÇng
kü thuËt vµ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng.

Tæng C«ng ty X©y dùng sè 1 cã 11 c«ng ty thµnh viªn mµ

trô së ®ãng t¹i 3 tØnh, thµnh lµ TP Hå ChÝ Minh, §ång Nai
vµ Qu¶ng Ng·i. Tæng C«ng ty kinh doanh x©y l¾p ®a
ngµnh nhng mòi nhän lµ x©y l¾p c¸c c«ng tr×nh d©n
dông vµ c«ng nghiÖp, h¹ tÇng c¸c khu c«ng nghiÖp, s¶n
xuÊt vµ kinh doanh vËt liÖu x©y dùng vµ kinh doanh nhµ.

41
Tæng C«ng ty ®Çu t ph¸t triÓn ®« thÞ vµ khu c«ng
nghiÖp cã 9 doanh nghiÖp
thµnh viªn , trô së t¹i 7 tØnh , thµnh lµ TP Hå ChÝ Minh,
§ång Nai, Vòng Tµu, CÇn Th¬, Qu¶ng Ng·i, Long An, §ång
Th¸p. Trong tæng C«ng ty cã nhiÒu doanh nghiÖp lµm
nhiÖm vô x©y l¾p nhng mòi nhän lµ kinh doanh ph¸t
triÓn h¹ tÇng nhµ ë khu ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp.

Ngoµi c¸c c«ng ty thµnh viªn cña c¸c tæng c«ng ty kinh
doanh x©y l¾p cßn cã c¸c c«ng ty trùc thuéc Bé X©y
dùng còng tham gia c«ng t¸c x©y l¾p nh C«ng ty x©y
dùng vµ xuÊt nhËp khÈu vËt liÖu, kü thuËt x©y dùng ViÖt
Nam, C«ng ty x©y l¾p vËt liÖu x©y dùng . . .

• C¸c c«ng ty chuyªn l¾p ®Æt trang thiÕt bÞ vµ s¶n

xuÊt thiÕt bÞ phô tïng phi tiªu chuÈn:

Bé X©y dùng cã Tæng C«ng ty L¾p M¸y ViÖt Nam lµ

doanh nghiÖp mòi nhän, chuyªn l¾p m¸y c¸c c«ng tr×nh
c«ng nghiÖp lín nh c¸c Nhµ m¸y thuû ®iÖn trªn ®Þa bµn
toµn quèc, c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp kh¸c. Tæng C«ng ty
nµy cßn chÕ t¹o , s¶n xuÊt c¸c phô tïng vµ trang bÞ phi
tiªu chuÈn theo yªu cÇu cña s¶n xuÊt c«ng nghiÖp , nhÊt
lµ khi khã nhËp khÈu c¸c thiÕt bÞ phi tiªu chuÈn nµy.
Tæng C«ng ty L¾p M¸y ViÖt Nam cã 15 c«ng ty thµnh
viªn.

Ngoµi Tæng C«ng ty L¾p M¸y ViÖt Nam cßn nhiÒu tæng
c«ng ty kh¸c còng tiÕn hµnh c«ng t¸c l¾p ®Æt trang thiÕt
bÞ vµ s¶n xuÊt phô tïng phi tiªu chuÈn nh trong tæng c«ng
ty XuÊt NhËp khÈu X©y dùng ViÖt Nam cã C«ng ty C¬ giíi
l¾p m¸y vµ x©y dùng, Tæng c«ng ty x©y dùng miÒn
Trung cã C«ng ty C¬ khÝ L¾p m¸y vµ x©y dùng sè 5,
Tæng C«ng ty Thuû tinh vµ Gèm X©y dùng cã C«ng ty C¬
khÝ vµ L¾p ®Æt thiÕt bÞ chuyªn ngµnh.

• C¸c doanh nghiÖp c¬ khÝ x©y dùng

42
Tæng C«ng ty C¬ khÝ X©y dùng thuéc Bé X©y dùng cã
10 c«ng ty thµnh viªn ®Æt trô së chÝnh t¹i 3 tØnh, thµnh
lµ Hµ Néi, Th¸i B×nh vµ B¾c Giang. Tæng C«ng ty tríc
®©y chuyªn ho¹t ®éng chÕ t¹o , söa ch÷a lín m¸y x©y
dùng. Nay Tæng C«ng ty më réng mÆt hµng thµnh ®a
ngµnh nhng mòi nhän vÉn lµ c¸c ngµnh thuéc c¬ ®iÖn
c«ng tr×nh.
§Ó ®¸p øng nhiÖm vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt níc, hiÖn nay
Tæng C«ng ty C¬ KhÝ X©y dùng ®ang b¾t tay vµo s¶n
xuÊt c¸c lo¹i m¸y x©y dùng chñ yÕu phôc vô c«ng tr×nh
nh chÕ t¹o cÇn trôc th¸p, chÕ t¹o thang m¸y cho c¸c nhµ
cao tÇng. PhÇn lín dµn gi¸o kim lo¹i chÕ t¹o hµng lo¹t ®îc
thÞ trêng x©y dông trong c¶ níc chÊp nhËn lµ s¶n phÈm
cña c¸c c«ng ty thµnh viªn trong Tæng C«ng ty C¬ khÝ
X©y dùng nh dµn gi¸o Minh Khai, dµn gi¸o §¹i Mç.
Ngoµi ra, nhiÒu Tæng C«ng ty X©y dùng còng cã c¸c c«ng
ty ho¹t ®éng c¬ khÝ lµ c«ng ty thµnh viªn nh trong Tæng
C«ng ty X©y dùng Hµ néi cã C«ng ty c¬ khÝ vµ x©y l¾p.
Tæng C«ng ty X©y dùng vµ ph¸t triÓn h¹ tÇng ngoµi c¸c
c«ng ty thµnh viªn lµ c«ng ty c¬ giíi vµ x©y l¾p sè 7, sè
9, sè 10, sè 12, sè 13, sè 14, sè 15 cßn C«ng ty C¬ khÝ
§«ng Anh Tæng C«ng ty XuÊt nhËp khÈu X©y dùng ViÖt
Nam cã C«ng ty C¬ giíi L¾p m¸y vµ X©y dùng. Tæng
C«ng ty L¾p M¸y ViÖt Nam cã C«ng ty C¬ khÝ l¾p m¸y
Ninh B×nh vµ C«ng ty ChÕ t¹o thiÕt bÞ vµ ®ãng tµu H¶i
phßng. Tæng C«ng ty X©y dùng B¹ch §»ng cã C«ng ty c¬
khÝ vµ x©y dùng. Tæng C«ng ty X©y dùng miÒn Trung cã
C«ng ty C¬ khÝ l¾p m¸y vµ x©y dùng sè 5. Tæng C«ng ty
Thuû tinh vµ gèm x©y dùng cã C«ng ty C¬ khÝ vµ l¾p
®Æt thiÕt bÞ chuyªn ngµnh.

- C¸c lo¹i d¹ng c«ng ty x©y dùng chñ yÕu

thuéc c¸c Bé , c¸c ngµnh kh¸c:

Ngoµi Bé X©y Dùng lµ Bé cã nhiÖm vô chÝnh tæ chøc s¶n

xuÊt trong c«ng nghiÖp x©y dùng, c¸c Bé kh¸c, c¸c ®Þa
ph¬ng, c¸c c«ng ty cæ phÇn, c¸c c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u
h¹n còng tiÕn hµnh kinh doanh, tæ chøc s¶n xuÊt x©y
dùng.

43
Bé Giao th«ng vËn t¶i cã nhiÒu doanh nghiÖp s¶n xuÊt
chuyªn doanh x©y dùng c¸c c«ng tr×nh giao th«ng.
C¸c tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng lín thuéc Bé Giao th«ng
cã: Tæng C«ng ty ThiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh Giao th«ng VËn
t¶i, HÖ thèng c¸c Tæng C«ng ty X©y dùng C«ng tr×nh
Giao th«ng cã sè hiÖu tõ 1 ®Õn 8 hiÖn nay gi÷ nhiÖm vô
chñ yÕu trong viÖc x©y dùng ®êng vµ cÇu.

Bé Quèc Phßng cã c¸c C«ng ty lín vÒ x©y dùng nh C«ng

ty X©y dùng Thµnh An, C«ng ty X©y dùng Lòng L«, C«ng
ty X©y dùng Hµ §«, C«ng ty X©y dùng §«ng §«, C«ng ty
X©y dùng H¬ng Giang. Ngoµi ra cã nhiÒu C«ng ty X©y
dùng thuéc c¸c qu©n khu qu¶n lý nh c¸c C«ng ty X©y
dùng 234, 319, 386, 524, 695 v.v...

Bé C«ng nghiÖp cã hÖ thèng c¸c C«ng ty t vÊn vµ thiÕt kÕ

C«ng nghiÖp , C«ng ty T vÊn vµ ThiÕt kÕ §iÖn, c¸c Tæng
C«ng ty X©y dùng C«ng nghiÖp, Tæng C«ng ty cæ phÇn
x©y dùng ®iÖn vµ c¸c C«ng ty X©y l¾p §iÖn lµ nh÷ng
®¬n vÞ m¹nh trong c«ng t¸c t vÊn vµ x©y l¾p. NhiÖm vô
chñ yÕu cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng nµy lµ c¸c
c«ng tr×nh c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn c¸c doanh nghiÖp x©y
dùng c«ng nghiÖp còng kh«ng chèt chØ trong ph¹m vi
x©y dùng c«ng nghiÖp mµ kinh doanh ®a d¹ng tr¸nh tr-
êng hîp thiÕu kh¸ch hµng trong kinh tÕ thÞ trêng.
Mét sè C«ng ty X©y l¾p §iÖn ®ang tiÕn lªn thµnh tËp
®oµn kinh tÕ m¹nh cã mÆt hµng s¶n xuÊt vµ kinh doanh
®a d¹ng.

GÇn nh c¸c Bé ®Òu cã c¸c C«ng ty X©y dùng, thêi tríc

®©y ®îc thµnh lËp nh»m chñ ®éng trong c¸c ho¹t ®éng
cña Bé m×nh, nay chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng, nh÷ng
tæ chøc x©y l¾p nµy më réng mÆt hµng vµ tham gia
c¹nh tranh trong thÞ trêng x©y dùng c¬ b¶n.

Bé Th¬ng M¹i cã c¸c C«ng ty t vÊn vµ thiÕt kÕ x©y dùng

vµ th¬ng m¹i, c¸c C«ng ty X©y l¾p th¬ng m¹i.

44
Bé V¨n Ho¸ cã c¸c C«ng ty T vÊn ThiÕt kÕ C«ng tr×nh V¨n
Ho¸, C«ng ty T vÊn thiÕt kÕ vµ Tu t¹o c«ng tr×nh V¨n Ho¸,
C«ng ty X©y dùng vµ Phôc chÕ c¸c c«ng tr×nh V¨n Ho¸,
C«ng ty X©y dùng vµ Söa ch÷a Nhµ . . .

Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n cã c¸c C«ng ty t

vÊn vµ thiÕt kÕ c«ng tr×nh N«ng nghiÖp, Tæng C«ng ty
X©y dùng N«ng nghiÖp.

Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã C«ng ty T vÊn vµ ThiÕt kÕ Trêng

häc, c¸c C«ng ty X©y dùng Trêng häc, C«ng ty X©y dùng
C¬ b¶n ...

Bé Bu chÝnh ViÔn Th«ng cã c¸c C«ng ty T vÊn ThiÕt kÕ Bu

§iÖn vµ ViÔn th«ng, C¸c C«ng ty X©y l¾p Bu ®iÖn...

Bé Thuû S¶n cã C«ng ty T vÊn vµ ThiÕt kÕ Thuû s¶n ,

C«ng ty X©y dùng...

Ngoµi hÖ thèng c¸c C«ng ty T vÊn vµ ThiÕt kÕ , c¸c C«ng

ty X©y dùng tríc ®©y lµ hÖ thèng C«ng ty quèc doanh, tõ
khi níc ta thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ
nhiÒu tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng thuéc c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ ®îc më ta díi nhiÒu d¹ng:

- C¸c C«ng ty liªn doanh víi níc ngoµi

- C¸c C«ng ty cæ phÇn
- C¸c C«ng ty Tr¸ch nhiÖm H÷u h¹n.
- C¸c Hîp t¸c x· X©y dùng.

Sè lîng c¸c tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng d¹ng nµy chiÕm
mét tû phÇn kh«ng Ýt h¬n 30% thÞ trêng x©y dùng hiÖn
nay. Lùc lîng nµy ®· tham gia t¹o nªn kh«ng khÝ tÊp nËp
trong thÞ trêng x©y dùng, ®¸p øng nhu cÇu x©y dùng to
lín cña x· héi ®ang ph¸t triÓn cña níc ta. Tuy nhiªn , sù
ph¸t triÓn nhanh chãng còng lµ th¸ch thøc lín víi nhiÖm vô
qu¶n lý x©y dùng. VÊn ®Ò chèng thÊt tho¸t vèn, vÊn ®Ò
chÊt lîng c«ng tr×nh ®ang næi lªn thµnh c©u chuyÖn
thêi sù.

45
C¸c doanh nghiÖp x©y dùng níc ngoµi còng cã mÆt trªn
thÞ trêng x©y dùng níc ta.
Hµn quèc cã C«ng ty SSangyong Engineering
NhËt b¶n cã C«ng ty Sumitomo, Toda, Simizu, Penta
Ocean, Fujitsu, Nipon Koe ...
Trung quèc cã Tæng C«ng ty X©y dùng ®èi ngo¹i Qu¶ng
T©y, C«ng ty Hîp t¸c Kü thuËt §èi ngo¹i Thîng H¶i ...
Ph¸p cã C«ng ty BV, C«ng ty X©y dùng nÒn mãng Bachy
Soletanche, C«ng ty Apave . . .
Hoa Kú cã C«ng ty Delta , C«ng ty chuyªn doanh øng lùc
tríc Fressiney...

- C¸c lo¹i d¹ng c«ng ty x©y dùng chñ yÕu

thuéc ®Þa ph¬ng:

C¸c tØnh, thµnh phè ®Òu cã c¸c C«ng ty S¶n xuÊt vËt
liÖu x©y dùng, C«ng ty t vÊn vµ thiÕt kÕ KiÕn tróc vµ
X©y dùng vµ c¸c C«ng ty X©y l¾p tuú theo møc ®é ph¸t
triÓn cña ®« thÞ vµ c¸c khu c«ng nghiÖp trong ®Þa ph-
¬ng. Th«ng thêng c¸c C«ng ty ho¹t ®éng trong ngµnh
x©y dùng thuéc së h÷u Nhµ Níc do Së X©y dùng qu¶n lý.
Uû Ban Nh©n d©n tØnh, thµnh phè cÊp ®¨ng ký kinh
doanh cho c¸c d¹ng C«ng ty ho¹t ®éng trong ngµnh X©y
dùng thuéc ®Þa ph¬ng m×nh.
C¸c C«ng ty ho¹t ®éng trong ngµnh x©y dùng ë c¸c ®Þa
ph¬ng cã ph¹m vi ho¹t ®éng kh¸ réng ®Ó tr¸nh nh÷ng
khi thiÕu kh¸ch hµng. Phæ biÕn nhÊt lµ c¸c d¹ng c«ng ty
tæng hîp nh võa t vÊn thiÕt kÕ, l¹i kiªm s¶n xuÊt vËt liÖu
x©y dùng vµ cã khi c¶ thi c«ng x©y l¾p n÷a. NhiÒu lo¹i
c«ng ty trong ngµnh x©y dùng l¹i kÕt hîp víi th¬ng m¹i
nªn s¶n xuÊt kinh doanh rÊt ®a d¹ng.

1. 4. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña tæ chøc qu¶n lý x©y

dùng

1.4.1Ph©n chia nhiÖm vô s¶n xuÊt thµnh c¸c ph©n

tè phï hîp.

46
Mét nhiÖm vô s¶n xuÊt cã thÓ ®îc ph©n chia thµnh
nhiÒu phÇn cã quy m« vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Sù
ph©n chia nµy cã thÓ theo nh÷ng ph¬ng ph¸p ph©n nhá
nh sau:
+ Theo quy m« qu¶n lý
+ Theo nghiÖp vô kü thuËt
+ Theo khu vùc s¶n xuÊt
+ Theo møc ®é ph©n vèn
+ Theo tÝnh chÊt quan träng cña c«ng viÖc

1.4.2 Tæ chøc qu¶n lý c¸c yÕu tè thêi gian

Tæ chøc s¶n xuÊt nh»m t¹o ra s¶n phÈm trong khung thêi
gian quy ®Þnh. §Ó t¹o ra s¶n phÈm th× viÖc íc lîng thêi
gian ®Ó hoµn thµnh lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh
c«ng. §Ó íc lîng ®îc thêi gian hoµn thµnh chung cña c«ng
viÖc, cÇn lîng ®Þnh ®îc thêi gian hoµn thµnh tõng phÇn
viÖc ®îc gäi lµ c«ng viÖc ®¬n vÞ.
Thêi gian ®Ó thùc hiÖn mét c«ng viÖc ®¬n vÞ ph¶i dùa
vµo ®Þnh møc sö dông thêi gian ®îc phÐp.
Víi nh÷ng viÖc cha cã ®Þnh møc sö dông thêi gian ®Ó
thùc hiÖn, cÇn íc tÝnh . Kh«ng ®Þnh møc thêi gian c«ng
viÖc sÏ bÞ kÐo dµi , vît qu¸ yªu cÇu thùc tiÔn. CÇn tæ chøc
tèt kh©u thèng kª ®Ó x©y dùng ®îc ®Þnh møc thêi gian
cho tõng lo¹i c«ng viÖc.
Tuú theo quan ®iÓm sö dông ®Þnh møc thêi gian mµ cã
thÓ íc lîng thêi gian hoµn thµnh mét viÖc theo møc trung
b×nh b×nh qu©n, møc trung b×nh l¹c quan hoÆc trung
b×nh bi quan.
Ph¶i íc tÝnh thêi gian hoµn thµnh cho tõng c«ng viÖc ®¬n
vÞ råi ghÐp vµo hÖ thèng c¸c c«ng viÖc chung cña nhiÖm
vô s¶n xuÊt ®Ó thùc hiÖn, ®«n ®èc, kiÓm tra sù thùc
hiÖn c«ng viÖc chung.

Tuy nhiªn, sù phèi hîp gi÷a sù thùc hiÖn c«ng viÖc ®¬n
vÞ víi nhau ®Ó rót ng¾n tèi thiÓu thêi gian chê ®îi lÉn
nhau lµ yÕu tè quan träng trong tæ chøc
s¶n xuÊt.

47
§Ó lµm tèt viÖc íc tÝnh hoÆc tÝnh to¸n thêi gian thùc hiÖn
cho tõng c«ng viÖc ®¬n vÞ, ghÐp c¸c viÖc l¹i víi nhau
nh»m ph¸t hiÖn ra sù cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp ®óng lóc lµ
nhiÖm vô cña viÖc lËp vµ ®«n ®èc thùc hiÖn kÕ ho¹ch
s¶n xuÊt.

1.4.3 Tæ chøc c¸c yÕu tè vËt chÊt phôc vô s¶n xuÊt

x©y dùng

§Ó t¹o ra s¶n phÈm ngoµi yÕu tè thêi gian lµ d¹ng vËt chÊt
®Æc biÖt cßn ph¶i b¶o ®¶m c¸c yÕu tè vËt chÊt th«ng
thêng kh¸c. §ã lµ vËt liÖu x©y dùng, c«ng cô ph¬ng tiÖn
lao ®éng, ngêi lao ®éng ...
ViÖc cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt kh«ng chØ ë sè l-
îng mµ cßn ph¶i ®¸p øng vÒ chÊt lîng cña hµng ho¸ hoÆc
nhu cÇu ®îc cung øng. Trong c«ng t¸c cung øng c¸c yªu
cÇu cña s¶n xuÊt ph¶i tÝnh to¸n sao cho sù cung øng ph¶i
phï hîp theo thêi ®iÓm yªu cÇu. Sù s¾p xÕp t¹i ph¬ng
tiÖn vËn chuyÓn, khi hµng ®i trªn ®êng vµ vµo kho b·i
cÊt chøa c¸c lo¹i vËt t, vËt liÖu, c«ng cô lao ®éng ph¶i
thÝch hîp nh»m b¶o qu¶n tèt nhÊt, Ýt hao hôt , Ýt h háng
nhÊt vµ phôc vô ®îc s¶n xuÊt thuËn lîi nhÊt. Mäi sù trï liÖu
®Ó cung øng c¸c yÕu tè vËt chÊt phôc vô s¶n xuÊt x©y
dùng tèt nhÊt nh»m gi¶m chi phÝ cho s¶n xuÊt ®Õn møc
chÊp nhËn ®îc, t¹o ra lîi nhuËn cao nhÊt.

1.4.4 Tæ chøc ®¶m b¶o chÊt lîng x©y dùng

Quy luËt c¬ b¶n cña nh÷ng thµnh viªn tham gia trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ khi cÇn bá tiÒn ra ®Ó mua mét
thø g× ®ã th× ngêi mua muèn bá ra Ýt nhÊt nhng ®Ó
nhËn th× hä l¹i muèn nhËn ®îc nhiÒu nhÊt. Ngêi b¸n l¹i cã
nhu cÇu thu lîi nhuËn cao nhÊt. QuyÒn lîi cña ngêi mua vµ
ngêi b¸n m©u thuÉn víi nhau. CÇu nèi gi÷a ngêi mua vµ
ngêi b¸n chÝnh lµ nh÷ng tiªu chÝ vÒ chÊt lîng s¶n phÈm.
ChÊt lîng s¶n phÈm ®¸p øng víi c¸c yªu cÇu cña ngêi mua
lµ sù thóc ®Èy lu th«ng thÞ trêng.
Tæ chøc ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm x©y dùng lµ nhiÖm
vô quan träng trong s¶n xuÊt x©y dùng.

48
ChÊt lîng s¶n phÈm t¹o ra sù ph¸t triÓn cho doanh nghiÖp,
t¹o ra th¬ng hiÖu vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp .
Tæ chøc qu¶n lý chÊt lîng s¶n phÈm bao gåm viÖc x©y
dùng tiªu chÝ cña s¶n phÈm, biÖn ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt
nh»m ®¹t c¸c tiªu chÝ Êy, kiÓm tra s¶n xuÊt nh»m thùc
hiÖn ®Çy ®ñ quy tr×nh s¶n xuÊt vµ tõng kh©u ph¶i
kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm trung gian ®Ó s¶n phÈm
cuèi cïng ®¹t chÊt lîng nh ®· ®Þnh ban ®Çu.

1.4.5 Sö dông tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000

Tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000 lµ tiªu chuÈn vÒ tæ chøc

s¶n xuÊt. ViÖc tæ chøc s¶n xuÊt tu©n theo nh÷ng ph¬ng
ph¸p vµ chuÈn mùc ®Ó t¹o ra s¶n phÈm b¶o ®¶m chÊt l-
îng lµ ®èi tîng cña tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000.
Tiªu chuÈn quèc tÕ ISO 9000 ®· tr¶i qua hai lÇn thay ®æi
vµo c¸c thêi kú:
ISO 9000 : 1994 ban hµnh ®Ó thùc hiÖn phiªn b¶n ®Çu
tiªn cña tiªu chuÈn tæ chøc s¶n xuÊt cã chó ý ®Õn chÊt l-
îng tõ n¨m 1994.
ISO 9000 : 2000 lµ tiªu chuÈn ®îc söa vµ c¶i tiÕn l¹i tiªu
chuÈn nµy ®· ban hµnh n¨m 1994.

VÒ phiªn b¶n tiªu chuÈn ISO 9000 : 1994

Cã 3 tiªu chuÈn lµ ISO 9001 quy ®Þnh chung cho c¶ qu¸

tr×nh t¹o nªn s¶n phÈm x©y dùng, tõ kh©u thiÕt kÕ,
cung øng vËt t, thö nghiÖm, s¶n xuÊt , dÞch vô cho s¶n
xuÊt. ISO 9002 lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn cô thÓ ®Ó chÕ t¹o
ra s¶n phÈm bao gåm c¸c kh©u cung øng ®iÒu kiÖn s¶n
xuÊt, thö nghiÖm, s¶n xuÊt vµ c¸c dÞch vô phôc vô cho
s¶n xuÊt. ISO 9003 chuyªn nãi vÒ kiÓm tra chÊt lîng s¶n
phÈm qua tõng bíc vµ bíc cuèi cïng.

S¬ ®å nh sau:

49
 ISO 9001

ISO
9002
ISO
9003

ThiÕt kÕ Cung øng Thö nghiÖm S¶n

Thö nghiÖm
xuÊt DÞch vô

C¸c yÕu tè chÊt lîng ®îc tiªu chuÈn ISO 9000 phiªn b¶n
n¨m 1994 nªu ra vµ ph¹m vi chi phèi lµ :

ISO ISO ISO

Sè Tªn yÕu tè chÊt lîng 9001 9002 9003
TT

1 Tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o x x v

2 HÖ thèng chÊt lîng x x v
3 Xem xÐt hîp ®ång x x x
4 KiÓm tra thiÕt kÕ x x
5 KiÓm tra tµi liÖu vµ d÷ liÖu x x x
6 Mua s¶n phÈm vµ vËt t x x
7 KiÓm tra s¶n phÈm do kh¸ch x x x
cung øng
8 X¸c ®Þnh nguån gèc vËt liÖu x x v
9 KiÓm so¸t qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x x
10 KiÓm tra vµ thö nghiÖm x x v
11 KiÓm chuÈn c«ng cô kiÓm tra x x x

50
 12 Tr¹ng th¸i thö nghiÖm x x x
13 KiÓm so¸t s¶n phÈm kh«ng x x v
®¹t yªu cÇu
14 Hµnh ®éng kh¾c phôc vµ x x v
phßng ngõa
15 Chøa hµng, bao b× vµ giao x x x
hµng
16 KiÓm tra hå s¬ chÊt lîng x x v
17 §¸nh gi¸ chÊt lîng theo néi bé x x v
18 Båi dìng, ®µ t¹o, n©ng cao x x v
nghiÖp vô
19 DÞch vô x x
20 TÝnh to¸n, thèng kª x x x

Sau qu¸ tr×nh 6 n¨m sö dông tiªu chuÈn nµy, chÊt lîng
s¶n phÈm, dÞch vô cña nh÷ng ®¬n vÞ sö dông tiªu chuÈn
nµy ®· n©ng cao h¬n so víi tríc ®©y. Tuy nhiªn qua thùc
tÕ sö dông th× thÊy tiªu chuÈn nµy kh¸ cång kÒnh trong
kh©u ¸p dông.
N¨m 2000, tiªu chuÈn ISO 9000 ®a ra phiªn b¶n míi cã c¶i
tiÕn nhiÒu so víi phiªn b¶n n¨m 1994.

VÒ phiªn b¶n tiªu chuÈn ISO 9000 : 2000

Nh÷ng c¶i tiÕn cña phiªn b¶n nµy so víi phiªn b¶n n¨m
1994 :
+ VÒ cÊu tróc :
Tríc ®©y cã 3 tiªu chuÈn lµ ISO 9001, ISO 9002, ISO 9003.
Nay rót gän chØ cßn ISO 9001 chung cho tÊt c¶ c¸c bíc
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm.
Tríc ®©y yªu cÇu 20 môc nh b¶ng trªn , nay chØ cßn chia
ra 4 nhãm yªu cÇu chÝnh lµ :
- Tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o
- Qu¶n lý nguån lùc
- Qu¶n lý qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm
- KiÓm tra, ®o lêng, ph©n tÝch vµ c¶i tiÕn

+ VÒ thuËt ng÷ sö dông:

Bít ®i nh÷ng kh¸i niÖm rêm tµ. ChØ gi÷ l¹i nh÷ng thuËt
ng÷ dÔ hiÓu nh:

51
Trong ISO 9000:1994 ®a ra sù liªn quan cña nhµ thÇu
phô, nhµ cung øng vµ kh¸ch hµng. Nay trong ISO
9000:2000 chØ gi÷ l¹i kh¸i niÖm nhµ cung øng, tæ chøc
vµ kh¸ch hµng.

+ Phiªn b¶n míi ®a ra c¸c yªu cÇu míi:

- §Þnh híng vµo kh¸ch hµng nhiÒu h¬n. LÊy kh¸ch

hµng lµm môc tiªu chÝnh ®Ó phôc vô.
- C¸c môc tiªu cÇn ®¹t trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt
ph¶i cô thÓ ho¸, ph¶i ®o lêng ®îc vµ lµ yªu cÇu
®éc lËp so víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt.
- TËp trung vµo ph©n tÝch d÷ liÖu thµnh c«ng còng
nh cha thµnh c«ng, ph©n tÝch d÷ liÖu ®o kiÓm
®îc vµ cã gi¶i ph¸p c¶i tiÕn liªn tôc quy tr×nh s¶n
xuÊt.
- §¸nh gi¸ cao chÊt lîng lao ®éng, ®Ò cao vai trß
®µo t¹o lùc lîng c«ng nh©n vµ kü s.

C¸c yªu cÇu cô thÓ víi 4 nhãm chÝnh trong tæ chøc

s¶n xuÊt theo
ISO 9000 :2000

• Tr¸ch nhiÖm cña l·nh ®¹o doanh nghiÖp :

+ ThiÕt lËp chÝnh s¸ch chÊt lîng phï hîp víi môc tiªu s¶n
xuÊt cho tõng thêi kú, cho tõng mÆt hµng. TruyÒn ®¹t
cho mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp n¾m v÷ng chÝnh
s¸ch nµy. ChÝnh s¸ch nµy ph¶i ph¶n ¸nh ®îc yªu cÇu cña
kh¸ch hµng vµ sù ®¸p øng c¸c yªu cÇu nµy trong s¶n
phÈm ®îc chÕ t¹o ra cña doanh nghiÖp.
+ Môc tiªu chÊt lîng cÇn ®¹t ph¶i ®o lêng ®îc vµ môc
tiªu nµy ph¶i phï hîp víi chÝnh s¸ch chÊt lîng ®· ®Ò ra vµ
ph¶i cã tÝnh kh¶ thi. L·nh ®¹o cÇn cam kÕt thùc thi c¸c
gi¶i ph¸p b¶o ®¶m chÊt lîng vµ sÏ c¶i tiÕn chÊt lîng liªn
tôc nh»m n©ng cao sù tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cña kh¸ch
hµng.
+ Trong viÖc lËp kÕ ho¹ch b¶o ®¶m chÊt lîng ph¶i thùc
hiÖn viÖc c¶i tiÕn liªn tôc hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng.

52
+ L·nh ®¹o doanh nghiÖp ph¶i tæ chøc c¸c h×nh thøc
trao ®æi th«ng tin trong hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng,
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt . Mäi bé phËn tham gia s¶n
xuÊt vµ ®iÒu hµnh trong tæ chøc s¶n xuÊt ph¶i b×nh
®¼ng, hµnh ®éng nhÊt trÝ víi lßng ham muèn c¶i thiÖn
®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm,
tho¶ m·n kh¸ch hµng ®Õn møc tèi ®a.

• Qu¶n lý nguån lùc

+ Ngêi tham gia lao ®éng ph¶i ham muèn lao ®éng cã
chÊt lîng, tho¶ m·n c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng.
+ Ngêi lao ®éng ph¶i cã tr×nh ®é, n¨ng lùc ®Ó t¹o ra
s¶n phÈm ®óng yªu cÇu cña môc tiªu s¶n xuÊt. Ph¶i sö
dông thµnh th¹o c«ng cô lao ®éng.
+ Ph¶i ®îc cung cÊp ®ñ vÒ sè lîng lao ®éng trong d©y
chuyÒn s¶n xuÊt.
+ Ngêi lao ®éng ph¶i ®îc cung øng ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu
kiÖn vËt chÊt ®Ó s¶n xuÊt.
+ Ngêi lao ®éng ph¶i tËn dông m«i trêng lao ®éng, t¹o ra
m«i trêng tèt nhÊt ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng

• Qu¸ tr×nh h×nh thµnh s¶n phÈm

+ Ph¶i ph©n tÝch c¸c yªu cÇu cña kh¸ch hµng thµnh
nh÷ng tiªu chÝ cô thÓ, ®o lêng ®îc. C¸c yªu cÇu cña
kh¸ch hµng bao gåm c¸c yªu cÇu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm,
®iÒu kiÖn bao gãi s¶n phÈm, ®iÒu kiÖn giao hµng. ThÝ
dô trong x©y dùng th× ®iÒu kiÖn thi c«ng, cã yªu cÇu
võa x©y dùng, võa khai th¸c c«ng tr×nh hay kh«ng, ®iÒu
kiÖn ch¨m sãc c«ng tr×nh trong thêi h¹n b¶o hµnh...
+ Sù tham gia cña kh¸ch hµng trong qu¸ trt×nh s¶n xuÊt
nh qu¸ tr×nh nghiÖm thu trung gian, c¸c ph¬ng ¸n sö lý
khi s¶n phÈm kh«ng ®¹t yªu cÇu chÊt lîng.
+ Sù tham gia cña ngêi t vÊn gi¸m s¸t trong qu¸ tr×nh thi
c«ng, c¸c quyÕt ®Þnh trong s¶n xuÊt x©y dùng, vai trß
cña bªn kiÓm ®Þnh chÊt lîng.

• KiÓm tra, ®o lêng, ph©n tÝch vµ c¶i tiÕn

53
+ NhiÖm vô thu thËp d÷ liÖu, cung øng d÷ liÖu phôc vô
kiÓm tra.
+ Tham gia ph©n tÝch d÷ liÖu nh»m cã nhËn ®Þnh kh¸ch
quan nhÊt vÒ t×nh tr¹ng chÊt lîng s¶n phÈm.
+ T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®¬n vÞ kiÓm tra chÊt lîng hoµn
thµnh nhiÖm vô cña m×nh ®Ó cung cÊp t×nh tr¹ng chÊt
lîng mét c¸ch kh¸ch quan nhÊt.
+ ViÖc kiÓm tra ph¶i ®îc thùc hiÖn ë mäi c«ng ®o¹n cña
s¶n xuÊt, mäi thêi ®iÓm cÇn thiÕt vµ b»ng mäi ph¬ng
ph¸p ®o kiÓm.
+ Cã gi¶i ph¸p c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt , tæ chøc lao
®éng, ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Ó kh¾c phôc nh÷ng sai sãt
®· x¶y ra vµ cã kh¶ n¨ng x¶y ra.

- Nh÷ng ®iÒu lu ý khi thùc hiÖn tiªu chuÈn ISO

9000: 2000 cho s¶n xuÊt x©y dùng:

+ CÇn tæ chøc ¸p dông tiªu chuÈn ISO 9000:2000 cho

mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp tham gia trong toµn bé c«ng
nghiÖp s¶n xuÊt x©y dùng. Ph¶i thùc hiÖn tiªu chuÈn nµy
cho tõ kh©u kh¶o s¸t, t vÊn, thiÕt kÕ, thi c«ng x©y l¾p,
s¶n xuÊt vËt liÖu vµ c¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh x©y
dùng kh¸c.
+ CÇn thÊy r»ng thùc hiÖn tiªu chuÈn ISO 9000:2000 lµ
nhiÖm vô hµng ®Çu cña c«ng t¸c qu¶n lý x©y dùng. ChØ
cã thùc hiÖn tiªu chuÈn ISO 9000 míi mang l¹i hiÖu qu¶
s¶n xuÊt x©y dùng.
CÇn x©y dùng nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ vai trß cña qu¶n
lý sö dông c«ng cô ISO 9000:2000 . ViÖc sö dông biÖn
ph¸p ISO 9000 kh«ng gß bã mµ lµ ph¬ng ph¸p c«ng t¸c,
ph¬ng ph¸p tæ chøc theo c«ng nghiÖp ho¸.
Thùc thi tiªu chuÈn ISO 9000:2000 ®ßi hái thñ tôc ®iÒu
hµnh, thao t¸c chÝnh x¸c. Thùc thi tiªu chuÈn ISO
9000:2000 lµ ghÐp tæ chøc trong sù nhÊt qu¸n, trong sù
hµnh ®éng theo kû luËt nghiªm ngÆt.
Thñ tôc vµ hå s¬ phôc vô cho qu¶n lý chÊt lîng theo ISO
9000:2000 rÊt chÆt chÏ. §iÒu nµy ®ßi hái sù kiªn ®Þnh vµ
quyÕt t©m , kh«ng ®Ó cã hiÖn tîng ®¸nh trèng bá dïi hay

54
dÔ lµm, khã bá, hoÆc ®Çu voi, ®u«i chuét. CÇn chèng
thãi quen xuª xoa , gia ®×nh chñ nghÜa trong ®iÒu
hµnh, qu¶n lý doanh nghiÖp.
+ Kiªn tr× thùc hiÖn c¸c bíc cña tiªu chuÈn ISO
9000:2000. Thùc tÕ m«i trêng kinh doanh x©y dùng c¬
b¶n níc ta cã nhiÒu biÕn ®éng, khã kh¨n.
Thãi quen lµm ¨n luém thuém, gia ®×nh chñ nghÜa,
hoÆc ngîc l¹i, h¸ch dÞch, quan liªu lµ nh÷ng trë ng¹i cho
viÖc ¸p dông tiªu chuÈn ISO 9000:2000. Khi ®· lµm quen
víi ISO 9000, sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ®i vµo nÒn
nÕp , mäi ho¹t ®éng trë nªn chÝnh quy, ng¨n n¾p.
+ Thùc thi ISO 9000, nh÷ng biÕn ®éng do c¸c ®Æc
®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng nh s¶n xuÊt ph¬i lé trong
m«i trêng tù nhiªn cña thiªn nhiªn, dµn tr¶i trªn diÖn tÝch
lín, thêi gian s¶n xuÊt kÐo dµi, ®a d¹ng vµ phøc hîp bÞ
h¹n chÕ. Tæ chøc s¶n xuÊt theo ISO 9000 lµ ph¬ng thøc
tæ chøc cña c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i.

1.4.6 §iÒu hµnh t¸c nghiÖp s¶n xuÊt x©y dùng

§iÒu hµnh t¸c nghiÖp ®îc giíi h¹n trong ph¹m vi doanh
nghiÖp cÊp c«ng ty x©y dùng.Ngêi ®iÒu hµnh t¸c nghiÖp
s¶n xuÊt x©y dùng lµ ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý.
Ngêi nµy ph¶i biÕt m×nh lµm g× vµ lµm nh thÕ nµo ®Ó
®¹t ®îc môc tiªu x¸c ®Þnh cho tõng n¨m, rõng th¸ng, cho
tõng dù ¸n, cho tõng c«ng viÖc.
Víi mäi c«ng t¸c ®îc tiÕn hµnh, ph¶i thiÕt kÕ biÖn ph¸p kü
thuËt thi c«ng hay biÖn ph¸p kü thuËt thùc hiÖn nh»m dù
liÖu diÔn tr×nh s¶n xuÊt , dù liÖu qu¸ tr×nh thùc hiÖn
c«ng t¸c x©y dùng. NÕu nh÷ng c«ng t¸c x©y dùng nµy
®¬n gi¶n th× ph¶i cã biÖn ph¸p mÉu.
CÇn thiÕt lËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn cho tõng c«ng t¸c ®Ó
thÊy ®îc khi nµo lµm viÖc g×, ai ph¶i lµm , ®iÒu kiÖn vÒ
ph¬ng tiÖn, vËt t, nh©n lùc , tµi chÝnh ®îc phÐp sö dông
ra sao.
C«ng cô sö dông trong ®iÒu hµnh t¸c nghiÖp qu¶n lý cã
giÊy tê, v¨n b¶n, m¸y tÝnh ®iÖn tö vµ m¸y in, ®iÖn tho¹i,
faximile, th ®iÖn tö, internet, m¹ng néi bé, m¸y ghi ©m,
loa, ®µi b¸ ©m, m¸y bé ®µm, m¸y ¶nh, m¸y ghi h×nh...

55
Qu¶n lý lµ x©y dùng ph¬ng ¸n, lùa chän ph¬ng ¸n vµ ra
quyÕt ®Þnh.
X©y dùng ph¬ng ¸n s¶n xuÊt n»m trong kh©u thiÕt kÕ
biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt. X©y dùng ph¬ng ¸n s¶n
xuÊt cÇn nªu nhiÒu kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®Ó lùa chän.
Kh«ng nªn chØ x©y dùng mét ph¬ng ¸n v× nh thÕ sÏ bÞ
chñ quan.
CÇn tiÕn hµnh lùa chän ph¬ng ¸n ®Ó s¶n xuÊt sau khi ®·
ph©n tÝch kü nh÷ng u , nhîc ®iÓm cña c¸c ph¬ng ¸n ®Ò
nghÞ.
Ra quyÕt ®Þnh lµ hµnh ®éng qu¶n lý quan träng cña t¸c
nghiÖp qu¶n lý s¶n xuÊt. QuyÕt ®Þnh ®îc c©n nh¾c vµ
lùa chän qua ph©n tÝch u nhîc ®iÓm theo nhiÒu mÆt cña
c¸c ph¬ng ¸n ®Ò xuÊt.
Ph¶i truyÒn quyÕt ®Þnh ®Õn ngêi cã nhiÖm vô thi hµnh.
MÖnh lÖnh s¶n xuÊt ph¶i b»ng v¨n b¶n, râ rµng, ®Çy ®ñ
c¸c ®iÒu kiÖn nh néi dung c«ng viÖc ph¶i lµm, ®Þnh møc
thêi gian, ®Þnh møc vËt t, ®Þnh møc nh©n lùc. Thêi h¹n
khëi c«ng, thêi h¹n hoµn thµnh, vËt t, nh©n lùc, ph¬ng
tiÖn ®îc phÐp sö dông. NÕu khÈn cÊp, ra lÖnh miÖng th×
lÖnh miÖng lµ nhÊt thêi, ph¶i ghi chÐp lÖnh miÖng thµnh
v¨n b¶n vµ göi ®Õn c¸c bªn liªn quan sau khi ®· b¾t ®Çu
thùc hiÖn lÖnh miÖng nhng tríc khi c«ng viÖc giao b»ng
lÖnh miÖng hoµn thµnh.
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c, ®¬n vÞ ra mÖnh lÖnh s¶n
xuÊt ph¶i nhËn ®îc b¸o c¸o vÒ qu¸ tr×nh diÔn biÕn cña
s¶n xuÊt. Khi cÇn, ph¶i ®«n ®èc qu¸ tr×nh thi hµnh, vµ
thêng xuyªn kiÓm tra qu¸ tr×nh thi hµnh. NÕu thÊy qu¸
tr×nh thùc hiÖn s¶n xuÊt cã ®iÒu g× ®ã kh«ng chÝnh
x¸c nh lÖnh ®· ban hµnh hoÆc qu¸ tr×nh diÔn biÕn míi
chen trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cÇn thiÕt th«ng tin lªn cÊp
ra lÖnh ®Ó n¾n chØnh, ®iÒu tiÕt, bæ sung khi cÇn
thiÕt.
Kh«ng thÓ t¸ch rêi qu¸ tr×nh qu¶n lý s¶n xuÊt víi theo dâi,
b¶o ®¶m chÊt lîng m«i trêng vµ an toµn lao ®éng.

Ch¬ng II : KÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt x©y

dùng

56
2.1. C¸c ph¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch

LËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é lµ quyÕt ®Þnh tríc xem qu¸ tr×nh

thùc hiÖn môc tiªu ph¶i lµm c¸i g×, c¸ch lµm nh thÕ nµo,
khi nµo lµm vµ ngêi nµo ph¶i lµm c¸i ®ã.
KÕ ho¹ch lµm cho c¸c sù viÖc cã thÓ x¶y ra ph¶i x¶y ra,
nÕu kh«ng cã kÕ ho¹ch cã thÓ chóng kh«ng x¶y ra. LËp
kÕ ho¹ch tiÕn ®é lµ sù dù b¸o t¬ng lai, mÆc dï viÖc tiªn
®o¸n tiªn lai lµ khã chÝnh x¸c, ®«i khi n»m ngoµi dù kiÕn
cña con ngêi, nã cã thÓ ph¸ vì c¶ nh÷ng kÕ ho¹ch tiÕn ®é
tèt nhÊt, nhng nÕu kh«ng cã kÕ ho¹ch th× sù viÖc hoµn
toµn x¶y ra mét c¸ch ngÉu nhiªn.
LËp kÕ ho¹ch lµ ®iÒu hÕt søc khã kh¨n, ®ßi hái ngêi lËp
kÕ ho¹ch tiÕn ®é kh«ng nh÷ng cã kinh nghiÖm s¶n xuÊt
x©y dùng vµ cßn cã hiÓu biÕt khoa häc dù b¸o vµ am t-
êng c«ng nghÖ s¶n xuÊt mét c¸ch chi tiÕt, tØ mØ vµ mét
kiÕn thøc s©u, réng.

2.1.1. Vai trß cña kÕ ho¹ch tiÕn ®é trong s¶n xuÊt

x©y dùng.

a. Sù ®ãng gãp cña kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµo viÖc thùc hiÖn

môc tiªu.
Môc ®Ých cña viÖc lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ nh÷ng kÕ
ho¹ch phô trî lµ nh»m hoµn thµnh nh÷ng môc ®Ých vµ
môc tiªu cña s¶n xuÊt x©y dùng.
S¬ ®å díi ®©y cho thÊy kÕ ho¹ch tiÕn ®é lµ c¬ së qu¶n
lý thi c«ng x©y dùng:

Lo¹i cÊu tróc tæ chøc cÇn

cã
Gióp ta biÕt

57
 C¸c kÕ
ho¹ch tiÕn Lo¹i ngêi nµo ta cÇn vµ
®é, c¸c khi nµo cÇn
môc tiªu
vµ c¸ch H×nh thµnh
kiÓu l·nh ®¹o

Lµm thÕ nµo l·nh ®¹o

hiÖu qu¶ nhÊt

§¶m b¶o thùc hiÖn thµnh

c«ng

Nhê viÖc cung cÊp c¸c

tiªu chuÈn kiÓm tra

LËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ kiÓm tra thùc hiÖn s¶n xuÊt

trong x©y dùng lµ hai viÖc kh«ng thÓ t¸ch rêi nhau.
Kh«ng cã kÕ ho¹ch tiÕn ®é th× kh«ng thÓ kiÓm tra ®îc
v× kiÓm tra cã nghÜa lµ gi÷ cho c¸c ho¹t ®éng theo
®óng tiÕn tr×nh thêi gian b»ng c¸ch ®iÒu chØnh c¸c sai
lÖch so víi thêi gian ®· ®Þnh trong tiÕn ®é. B¶n kÕ ho¹ch
tiÕn ®é ®îc cung cÊp cho ta tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra.
b. TÝnh hiÖu qu¶ cña kÕ ho¹ch tiÕn ®é.
TÝnh hiÖu qu¶ cña kÕ ho¹ch tiÕn ®é ®îc ®o b»ng ®ãng
gãp cña nã vµo thùc hiÖn môc tiªu s¶n xuÊt ®óng theo
thêi gian dù kiÕn, víi chi phÝ vµ c¸ yÕu tè tµi nguyªn kh¸c
®· dù kiÕn.

c. TÇm quan träng cña kÕ ho¹ch tiÕn ®é.

LËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é nh»m nh÷ng môc ®Ých quan träng
sau ®©y:
+ øng phã víi sù bÊt ®Þnh vµ sù thay ®æi:

58
Sù bÊt ®Þnh vµ sù thay ®æi lµm cho viÖc ph¶i lËp kÕ
ho¹ch tiÕn ®é lµ tÊt yÕu. Tuy thÕ t¬ng lai l¹i rÊt Ýt khi
ch¾c ch¾n vµ t¬ng lai cµng xa th× c¸c kÕt qu¶ cña
quyÕt ®Þnh cµng kÐm ch¾c ch¾n. Ngay nh÷ng khi t¬ng
lai cã ®é ch¾c ch¾n kh¸ cao th× viÖc lËp kÕ ho¹ch tiÕn
®é vÉn lµ cÇn thiÕt. §ã lµ v× c¸ch qu¶n lý tèt nhÊt lµ c¸ch
®¹t ®îc môc tiªu ®· ®Ò ra. To¸n häc cho ta nh÷ng phÐp
tÝnh to¸n ®Ó cã kÕt qu¶ lµ lµm c¸ch nµo ®ã ®Ó ®¹t ®îc
môc tiªu víi chi phÝ thÊp nhÊt. H¬n n÷a b¶n kÕ ho¹ch
tiÕn ®é ®a ra ®Ó c¸c bé phËn cña tæ chøc thùc hiÖn sÏ
biÕt phÇn m×nh tham gia trong viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc
chung nh thÕ nµo.
Dï cho cã thÓ dù ®o¸n ®îc nh÷ng sù thay ®æi trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn tiÕn ®é th× viÖc khã kh¨n trong khi lËp
kÕ ho¹ch tiÕn ®é vÉn lµ ®iÒu khã kh¨n.
+ TËp trung sù chó ý l·nh ®¹o thi c«ng vµo c¸c mcj tiªu
quan träng:
Toµn bé c«ng viÖc lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é nh»m thùc hiÖn
c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt x©y dùng nªn viÖc lËp tiÕn ®é
cho thÊy râ c¸c môc tiªu nµy.
§Ó tiÕn hµnh qu¶n lý tèt c¸c môc tiªu cña s¶n xuÊt, ngêi
qu¶n lý ph¶i lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é ®Ó xem xÐt t¬ng lai,
ph¶i ®Þnh kú xÐt so¸t l¹i kÕ ho¹ch ®Ó söa ®æi vµ më
réng nÕu cÇn thiÕt ®Ó ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra.
+ T¹o kh¶ n¨ng t¸c nghiÖp kinh tÕ:
ViÖc lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng cùc tiÓu ho¸
chi phÝ x©y dùng v× nã gióp cho c¸ch nh×n chó trängvµo
c¸c ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ vµ sù phï hîp.
KÕ ho¹ch tiÕn ®é lµ ho¹t ®éng cã dù b¸o trªn c¬ së khoa
häc thay thÕ cho c¸c ho¹t ®éng manh món, tù ph¸t, thiÕu
phèi hîp b»ng nh÷ng nç lùc cã ®Þnh híng chung, thay thÕ
luång ho¹t ®éng thÊt thêng b»ng luång ho¹t ®éng ®Òu
®Æn. LËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é ®· lµm thay thÕ nh÷ng ph¸n
xÐt véi vµng b»ng nh÷ng quyÕt ®Þnh cã c©n nh¾c kü
cµng vµ ®îc luËn gi¸ thËn träng.
+ T¹o kh¶ n¨ng kiÓm tra c«ng viÖc ®îc thuËn lîi:
Kh«ng thÓ kiÓm tra ®îc sù tiÕn hµnh c«ng viÖc khi kh«ng
cã môc tiªu râ rµng ®É ®Þnh ®Ó ®o lêng. KiÓm tra lµ
c¸ch híng tíi t¬ng lai trªn c¬ së xem xÐt c¸i thùc t¹i.

59
Kh«ng cã kÕ ho¹ch tiÕn ®é th× kh«ng cã c¨n cø ®Ó kiÓm
tra.

2.1.2. C¸c bíc lËp kÕ ho¹ch.

LËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é x©y dùng cã nh÷ng bíc sau ®©y:

a. NhËn thøc c¬ héi:

CÇn ph¶i t×m hiÓu c¬ héi cã thÓ trong t¬ng lai vµ xem
xÐt chóng mét c¸ch toµn diÖn vµ râ rµng, biÕt ®îc ta
®ang ®øng ë ®©u, c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña
m×nh. Ta ph¶i gi¶i quyÕt nh÷ng ®iÒu g× kh«ng ch¾c
ch¾n vµ biÕt chóng ta hy väng thu ®îc nh÷ng g×. ViÖc
lËp kÕ ho¹ch ®ßi hái chóng ta cã sù dù ®o¸n thùc tÕ vÒ
c¬ héi.
Chóng ta cÇn kiÓm ®iÓm ®¬n vÞ m×nh xem ®Ó ®a vµo
thùc hiÖn kÕ ho¹ch lùc lîng mäi mÆt (nh©n lùc, tiÒn vèn,
vËt t, m¸y mãc, sù hç trî cña cÊp trªn vµ c¸c ®¬n vÞ b¹n)
sÏ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn g×, nh÷ng lùc lîng Êy trong t¬ng
lai sÏ ph¸t triÓn ra sao. Tù ®¸nh gi¸ ®iÓm m¹nh, ®iÓm
yÕu cña m×nh vÒ c¸c mÆt tr×nh ®é thùc hiÖn c«ng
nghÖ, vÒ ph¬ng tiÖn, c«ng cô, vÒ vËt t, vÒ tiÒn vèn, vÒ
tÝnh n¨ng ®éng, vÒ tr×nh ®é qu¶n lý v.v… Ph¶i nh×n
h«m nay mµ ph¸n ®o¸n t¬ng lai Ýt nhÊt lµ trong thêi kú
thùc hiÖn tiÕn ®é qua mçi chÆng thêi gian. Nãi mét c¸ch
gi¶n ®¬n lµ tù ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thùc hiÖn kÕ ho¹ch cña
m×nh mét c¸ch nghiªm tóc, kh¸ch quan. Kh«ng thÓ lÊy
nhiÖt t×nh, h¨ng say hay lßng mong muèn mµ chñ tr¬ng
viÖc lËp kÕ ho¹ch.

b. ThiÕt lËp c¸c môc tiªu:

Ph¶i x©y dùng ®îc môc tiªu cho toµn b¶n kÕ ho¹ch vµ
môc tiªu cho tõng h¹ng môc, tõng thêi ®iÓm. C¸c môc tiªu
sÏ ®Þnh ra kÕt qu¶ cÇn thu ®îc, chØ ra ®iÓm kÕt thóc
trong c¸c viÖc cÇn lµm, n¬i nµo cÇn chó träng u tiªn vµ
c¸i g× cÇn hoµn thµnh b»ng mét m¹ng líi c¸c chiÕn lîc, c¸c

60
chÝnh s¸ch, c¸c thñ tôc, c¸c quy t¾c, c¸c ng©n quü vµ c¸c
ch¬ng tr×nh.
Cô thÓ lµ ph¶i nªu môc tiªu cô thÓ cho toµn b¶n kÕ ho¹ch
tiÕn ®é. Sau khi xem xÐt kü kh¶ n¨ng cña ®¬n vÞ, ®Þnh
ra dù kiÕn c¸c môc tiªu cÇn ®¹t vÒ thêi gian, vÒ chi phÝ
®îc phÐp, ®Ó ®¹t møc lîi nhuËn dù kiÕn. Môc tiªu cho
tõng h¹ng môc vÒ thêi gian, vÒ sù phèi hîp, vÒ thùc hiÖn
c¸c chØ tiªu vÒ nh©n lùc, chi phÝ, vËt t, ph¬ng tiÖn, an
toµn lao ®éng, vÒ qu¶n lý ®iÒu hµnh…
Khi mét c«ng tr×nh nhiÒu h¹ng môc cÇn chó ý ®Õn môc
tiªu phèi hîp. Thêi ®iÓm cÇn lµm ®îc ®Õn ®©u ®Ó h¹nh
môc kh¸c triÓn khai thuËn lîi. Cã c¸i nh×n cô thÓ nhng
còng ®ßi hái c¸i nh×n tæng thÓ ®Ó thÊy trong c¸i chung
cã c¸i riªng, nh÷ng c¸i riªng tËp hîp thµnh c¸i chung.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu cÇn thiÕt lËp c¸c chÝnh s¸ch thùc
hiÖn ra sao, thÝ dô nh vÒ chÝnh s¸ch cho c«ng c¸c ®Êt,
cÇn nhÊn m¹nh chÝnh s¸ch ®¶m b¶o an toµn, vÖ sinh
c«ng nghiÖp mµ chó ý võa møc ®èi víi n¨ng suÊt hoÆc
chi phÝ, ®èi víi hoµn thiÖn chÝnh s¸ch lµ t¹o cho s¶n xuÊt
cã bé mÆt nghiªm trang hay bé mÆt vui t¬i ch¼ng h¹n.
§Ó lËp ®îc môc tiªu, cÇn thiÕt lËp ngay c¶ c¸c quy ®Þnh
vÒ tr×nh tù, vÒ thñ tôc quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ thùc
hiÖn kÕ ho¹ch tiÕn ®é. C¸c quy t¾c, c¸c ch¬ng tr×nh phô
trî ®Òu ph¶i dù liÖu cho tõng c«ng t¸c.

c. Ph¸t triÓn c¸c tiªn ®Ò:

Ph¸t triÓn c¸c tiªn ®Ò lµ sù më réng c¸c ®iÒu kiÖn ban

®Çu cña kÕ ho¹ch, t¹o nªn sù nhÊt trÝ trong c¸c chi tiÕt sÏ
x©y dùng nªn kÕ ho¹ch. C¸c tiªn ®Ò cho viÖc lËp kÕ
ho¹ch lµ c¸c dù b¸o triÓn väng thùc hiÖn kÕ ho¹ch, dù b¸o
vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghÖ x©y dùng. C¸c chÝnh
s¸ch c¬ b¶n trong s¶n xuÊt cã thÓ ¸p dông ®îc trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt x©y dùng. §ång thêi ph¶i nghiªn cøu
nh÷ng kÕ ho¹ch hiÖn cã cña ®¬n vÞ ®Ó ghÐp kÕ ho¹ch
Êy víi kÕ ho¹ch ®ang thiÕt lËp. §ã lµ nh÷ng gi¶ thiÕt vÒ
m«i trêng mµ trong ®ã kÕ ho¹ch cña ta sÏ ®îc thùc hiÖn.
§èi víi ngêi qu¶n lý th× sù nhÊt trÝ vÒ c¸c tiÒn ®Ò cho
b¶n kÕ ho¹ch lµ hÕt søc quan träng. Ngêi chÊp bót lËp kÕ

61
ho¹ch cµng hiÓu biÕt vµ nhÊt trÝ trong viÖc sö dông c¸c
tiÒn ®Ò thÝch hîp cho viÖc lËp kÕ ho¹ch th× qu¸ tr×nh
®iÒu khiÓn kÕ ho¹ch sau nµy sÏ t¹o dùng ®îc sù phèi hîp
chÆt chÏ.
Dù b¸o ®ãng vai trß quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c
tiÒn ®Ò. Nh÷ng ®iÒu cÇn cã ®Çy ®ñ th«ng tin ®Ó dù
b¸o cã thÓ lµ: lo¹i thÞ trêng phôc vô cho x©y dùng c«ng
tr×nh. Nh÷ng ®iÒu liªn quan ®Õn thÞ trêng vËt liÖu x©y
dùng sö dông, lo¹i thiÕt bÞ, m¸y mãc cho trang bÞ kü
thuËt cho c«ng tr×nh, cÇn chó ý khai th¸c c¶ gi¸ b¸n, c¸c
c¬ së cung cÊp vµ sù chªnh lÖch chÊt lîng, chªnh lÖch gi¸
c¶, kh¶ n¨ng vËn chuyÓn vµ chi phÝ vËn chuyÓn. Nh÷ng
triÓn khai kü thuËt cÇn tiÕn hµnh. CÇn hiÓu biÕt râ vÒ
vËt t liªn quan, liÒu lîng sö dông, trang bÞ, dông cô cÇn
cã, sè lîng nh©n lùc, chÊt lîng lao ®éng, ®iÒu kiÖn sö
dông, chi phÝ cho viÖc triÓn khai kü thuËt nµy. ThuÕ vµ
chÝnh s¸ch thuÕ. ThuÕ liªn quan ®Õn chi phÝ, gi¸ thµnh
vµ chÝnh s¸ch hµng ho¸. Ngoµi ra cßn hµng lo¹t nh÷ng
th«ng tin vÒ ph©n chia l·i cæ phÇn, tµi chÝnh. Ngay c¶
m«i trêng x· héi cña s¶n xuÊt còng ph¶i ®îc nghiªn cøu tr-
íc khi lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é.
Ph¶i h×nh dung ®îc mäi yÕu tè ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh
thùc hiÖn tiÕn ®é ngay khi lËp tiÕn ®é. Ph¶i h×nh dung
®îc nh÷ng khã kh¨n, thuËn lîi, nh÷ng thêi c¬ còng nh
nh÷ng tr× trÖ cã kh¶ n¨ng x¶y ra. Cµng dù kiÕn ®îc
nhiÒu t×nh huèng vµ ch¾c ch¾n sÏ ®Ò ra nh÷ng gi¶i
ph¸p øng phã th× b¶n kÕ ho¹ch míi gäi lµ cã tÝnh hiÖn
thùc cao ®îc.

d. X¸c ®Þnh c¸c ph¬ng ¸n lùa chän:

Tríc khi ®a ra kÕ ho¹ch tiÕn ®é ph¶i x¸c ®Þnh ®îc c¸c

ph¬ng ¸n c«ng nghÖ thùc hiÖn kÕ ho¹ch. NghÜa lµ biÖn
ph¸p thi c«ng gåm ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt, c¸c hiÓu biÕt vÒ
bÝ quyÕt s¶n xuÊt, sö dông vËt t (sè lîng, chÊt lîng), c¸ch
pha trén, c¸ch liªn kÕt, tr×nh tù sö dông, lao ®éng sö
dông, c«ng cô, thiÕt bÞ sö dông, thêi gian thÝch hîp, ph-
¬ng thøc vËn chuyÓn, ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn…

62
Ta ®Òu biÕt trong x©y dùng c¬ b¶n lu«n tån t¹i mét ®Æc
tÝnh lµ tÝnh ®a d¹ng ph¬ng ¸n, ®a kh¶ n¨ng trong viÖc
thùc hiÖn gi¶i ph¸p c«ng nghÖ. §Ó ®¹t ®îc cïng mét môc
tiªu cã thÓ cã nhiÒu ph¬ng ¸n kh¶ dÜ ®Ó thùc hiÖn. Cho
nªn trong x©y dùng ph¶i lùa chän trong sè ph¬ng ¸n kh¶
dÜ lÊy ph¬ng ¸n tho¶ m·n c¸c môc tiªu ®Ò ra, cha thÓ vµ
còng kh«ng nªn ®Æt vÊn ®Ò lu«n lu«n lµ ph¬ng ¸n tèi u.
Th«ng thêng ph¬ng ¸n ®a ra ban ®Çu kh«ng ph¶i lµ ph-
¬ng ¸n ®¹t c¸c môc tiªu ®Ò ra. ViÖc nªu c¸c ph¬ng ¸n
®Ó dùa vµo c¸c tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra tÝnh x¸c thùc cña
ph¬ng ¸n lµ ®iÒu tèi cÇn thiÕt.
CÇn chó ý lµ kh«ng cã vµ kh«ng thÓ cã trong thùc tiÔn
mét lo¹i ph¬ng ¸n tèi u chung chung. ChØ cã ph¬ng ¸n tèi
u theo môc tiªu x¸c ®Þnh. RÊt nhiÒu kh¶ n¨ng lµ nh÷ng
môc tiªu kh¸c nhau l¹i m©u thuÉn víi nhau. ThÝ dô môc
tiªu nhanh thêng dÉn ®Õn chi phÝ vît qu¸ kh¶ n¨ng thùc
hiÖn ph¬ng ¸n mét c¸ch ung dung h¬n. §Õn ngµy nay ®·
cã nh÷ng phÐp tÝnh vÒ quy ho¹ch to¸n gióp ta lùa chän
ph¬ng ¸n trong trong tËp hîp kh¶ n¨ng kh¶ dÜ.
Th«ng thêng nh÷ng chØ tiªu ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n:
* ChØ tiªu thêi gian hoµn thµnh c«ng viÖc.
* ChØ tiªu chi phÝ cho c«ng viÖc.
* ChØ tiªu n¨ng suÊt lao ®éng.
* ChØ tiªu møc c¬ giíi ho¸ c«ng nghÖ.
* ChØ tiªu møc chi phÝ mét hay mét sè lo¹i tµi nguyªn nµo
®Êy.
* ChØ tiªu tÝnh thùc hiÖn cña ph¬ng ¸n hay lµ ®é tin cËy
cña ph¬ng an.
VÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ nªu tÊt c¶ c¸c ph¬ng ¸n kh¶ dÜ,
mµ cÇn gi¶m bít c¸c ph¬ng ¸n ph¶i ®em ra lùa chän mµ
ph¶i nªu ra c¸c ph¬ng ¸n cã nhiÒu triÓn väng nhÊt ®Ó
ph©n tÝch. Ngay c¶ khi sö dông c¸c c«ng cô to¸n häc
hiÖn ®¹i th× c«ng viÖc quy ho¹ch chØ tèt khi sè ph¬ng ¸n
lµ phï hîp. Muèn vËy, ngêi lµm kÕ ho¹ch ph¶i tham gia
kh¶o s¸t s¬ bé ®Ó ®Þnh ra nh÷ng ph¬ng ¸n triÓn väng
nhÊt.
Sau khi lùa chän ph¬ng ¸n c«ng nghÖ, liªn kÕt c¸c qu¸
tr×nh c«ng nghÖ thµnh mét tiÕn ®é nh ®· ®Ò xuÊt ë
phÇn trªn.

63
e. Liªn kÕt c¸c ph¬ng ¸n c«ng nghÖ ®· lùa chän theo
tr×nh tù thi c«ng mét tæ hîp c«ng t¸c :
Tõng biÖn ph¸p thi c«ng ®Ó thùc hiÖn mét c«ng t¸c ®¬n
lÎ, cÇn tæ hîp nh÷ng c«ng t¸c ®¬n lÎ theo mét tr×nh tù
hîp lý cho tõng tæ hîp c«ng t¸c t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng
®ång bé. B¶n chÊt cña sù lùa chän tr×nh tù thi c«ng lµ
lùa chän nguyªn t¾c s¾p xÕp c¸c c«ng viÖc theo yÕu tè
thêi gian vµ c¸c yÕu tè kh«ng gian trong s¶n xuÊt.
Tr×nh tù nµy phô thuéc c«ng nghÖ chung t¹o ra s¶n phÈm
x©y dùng víi c¸c yªu cÇu sau ®©y:
• Tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c vÒ c«ng nghÖ nh»m b¶o
®¶m chÊt lîng s¶n phÈm cao nhÊt.
ThÝ dô nh ®Ó t¹o ra kÕt cÊu bª t«ng cèt thÐp cã c¸c qu¸
tr×nh lµ lµm cèppha, gia c«ng cèt thÐp, l¾p ®Æt cèt
thÐp, trén vµ vËn chuyÓn bª t«ng, ®æ vµ ®Çm bª t«ng,
b¶o dìng bª t«ng.
Nh vËy tr×nh tù ph¶i tu©n theo lµ : c«ng t¸c cèp pha ph¶i
xong míi l¾p ®Æt cèt thÐp ®îc. Khi l¾p ®Æt xong cèt
thÐp míi ®æ bª t«ng ®îc. Bª t«ng ®· ®æ xong míi b¶o d-
ìng bª t«ng ®îc.
Tuy nhiªn, khi l¾p ®Æt cèppha vÉn cã thÓ gia c«ng cèt
thÐp nhng viÖc l¾p ®Æt cèt thÐp chØ cã thÓ tiÕn hµnh
khi c«ng t¸c c«ppha ®· xong vµ chØ khi l¾p xong cèt
thÐp míi ®æ bª t«ng ®îc.
Trong quy tr×nh tiÕn hµnh ®ãng cõ thÐp larsen ®Ó v¨ng
chèng thµnh hè ®µo s©u, nhiÒu n¬i ®· kh«ng tu©n thñ
tr×nh tù hîp lý nªn g©y khã kh¨n trong qu¸ tr×nh thi
c«ng.
Ph¶i v¹ch tuyÕn cho hµng cõ. Sau ®ã l¾p c¸c thanh dìng
®Ó x¸c ®Þnh vÞ trÝ hµng cõ. Ph¶i l¾p líp gi»ng theo mÆt
ph¼ng n»m ngang hè ®µo ngay sau khi ®· Ên c¸c thanh
cõ xuèng s©u råi míi ®µo ®Êt. NÕu cha t¹o ra hÖ gi»ng
ngang cho thanh cõ , cha ®îc ®µo ®Êt. NhiÒu ®¬n vÞ thi
c«ng chØ lµm hÖ g»ng ngang khi ®· ®µo ®Êt vµ khi b¾t
®Çu hÖ cõ bÞ biÕn d¹ng do søc ®Èy cña ¸p lùc ngang lªn
líp cõ. Khi cõ ®· biÕn d¹ng do ¸p lùc ngang th× khã söa
ch÷a v× ¸p lùc ngang kh¸ lín.

64
 • Tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c vÒ an toµn lao ®éng nh»m
tr¸nh c¸c tai n¹n cã thÓ g©y ra trong qu¸ tr×nh phèi
hîp c«ng t¸c.
CÇn hÕt søc chó ý ®Õn sù phèi hîp kh«ng gian khi s¾p
xÕp c¸c c«ng t¸c víi nhau trong mét kh«ng gian chung.
Kh«ng ®îc tiÕn hµnh hai viÖc ®ång thêi trªn mét phi¬ng
th¼ng ®øng mµ cha cã che ch¾n an toµn. Khi s¾p xÕp
c¸c viÖc gÇn nhau theo mÆt b»ng, ph¶i xem xÐt sù ¶nh
hëng lÉn nhau vÒ an toµn lao ®éng. Kh«ng thi c«ng díi
b¸n kÝnh nguy hiÓm cña cÇn trôc th¸p. B¸n kÝnh quay cña
cÇn trôc th¸p ph¶i h¹n chÕ nÕu cã ®êng chuyÓn t¶i ®iÖn
cã thÓ g©y nguy hiÓm cho qu¸ tr×nh vËn hµnh cÇn trôc
th¸p.

• Tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c phèi hîp chÆt chÏ nhÊt,
kh«ng g©y ra sù chê ®îi lÉn nhau khi tiÕn hµnh c¸c
c«ng t¸c.
CÇn tiÕn hµnh ngay nh÷ng c«ng t¸c cã thÓ tiÕn hµnh ®îc
mµ kh«ng bÞ ¶nh hëng cña c¸c viÖc kh¸c. Khi lËp biÖn
ph¸p kü thuËt thi c«ng cho tõng c«ng t¸c ph¶i x¸c ®Þnh
ngay c¸c yªu cÇu vÒ sù phèi hîp vµ tÝnh thêi gian phèi hîp
b¾t buéc vµ sù liªn kÕt cÇn thiÕt.

• ViÖc thi c«ng tõng c«ng t¸c chØ b¾t ®Çu khi c«ng
viÖc theo quy ®Þnh c«ng nghÖ ®øng tríc ph¶i hoµn
thµnh vµ còng nh t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng viÖc kÕ tiÕp
®îc b¾t ®Çu ngay.

• Cµng kÕt hîp ®îc c¸c viÖc ®îc phÐp tiÕn hµnh song
song víi nhau cµng nhiÒu cµng tèt nh»m t¹o ra s¶n
phÈm x©y dùng ®ång bé sím nhÊt.

Mét sè tr×nh tù hay ®îc sö dông nh sau:

+ Víi c«ng t¸c x©y dùng kÕt cÊu nhµ nhiÒu tÇng th× viÖc
t¹o ra kÕt cÊu nªn thi c«ng tõ thÊp lªn cao. Hoµn thiÖn c¸c
kÕt cÊu l¹i nªn thi c«ng tõ trªn xuèng díi.

65
+ Lµm ®êng, lµm ®êng d©y, lµm hÖ ®êng èng th× nªn
lµm tõ xa c«ng trêng dÉn vÒ c«ng trêng. Ngoµi c«ng trêng
lµm tríc, trong c«ng trêng lµm sau.
+ Víi c¸c hÖ kü thuËt th× cuèi nguån lµm tríc, ®Çu nguån
thi c«ng sau.

Tuy nhiªn nh÷ng tr×nh tù nµy kh«ng ph¶i lµ kinh ®iÓn .

Tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ ngêi thiÕt kÕ tr×nh tù thi
c«ng cho c«ng tr×nh , cho to×an c«ng trêng ph¶i nghiªn
cøu lùa chän cho hîp lý.

f. §¸nh gi¸ nh÷ng ph¬ng ¸n lùa chän:

§èi víi mçi ph¬ng ¸n ph¶i dùa vµo môc ®Ých vµ c¸c tiÒn
®Ò ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c ph¬ng ¸n nµy. Mét ph¬ng ¸n cã thÓ
®¹t lîi nhuËn cao nhÊt nhng vèn ®Çu t ban ®Çu l¹i qu¸ lín
còng nh thêi gian thu håi vèn ®Çu t chËm. Ph¬ng ¸n kh¸c
thu lîi nhá h¬n nhng rñi ro Ýt h¬n. L¹i cã ph¬ng ¸n kh¸c
phï hîp hoµn c¶nh cña C«ng ty X©y l¾p cña m×nh h¬n.
NÕu môc tiªu duy nhÊt lµ lîi nhuËn cùc ®¹i mµ t¬ng lai lµ
ch¾c ch¾n, kh¶ n¨ng dù tr÷ tµi chÝnh lín th× viÖc ®¸nh
gi¸ ph¬ng ¸n thËt dÔ dµng. Nhng khi lËp kÕ ho¹ch l¹i th-
êng xuyªn va ch¹m víi nh÷ng yÕu tè bÊt ®Þnh nh khan
hiÕm vèn còng nh c¸c yÕu tè Èn tµng kh¸c nhau khã mµ
x¸c ®Þnh ngay ®îc ph¬ng ¸n, ngay c¶ trong trêng hîp
®èi víi nh÷ng ph¬ng ¸n tëng nh hÕt søc ®¬n gi¶n.
Tuy cã thÓ cã nh÷ng thuËt to¸n tèi u nhng thùc tÕ sù ®¸p
øng cña nh÷ng c«ng cô nµy thêng lµ kh«ng ®¸p øng yªu
cÇu cña ngêi qu¶n lý.
Sù ®¸nh gi¸ c¸c ph¬ng ¸n dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ ph¶i lùa
chän ph¬ng ¸n. Lùa chän ph¬ng ¸n lµ quyÕt ®Þnh hµnh
®éng vµ thêi ®iÓm mµ kÕ ho¹ch ®îc chÊp thuËn, thêi
®iÓm thùc sù ®Ó ra quyÕt ®Þnh.

g. Lªn s¬ ®å kÕ ho¹ch tiÕn ®é:

Sau khi tiÕn hµnh n¨m bíc trªn, ®a c¸c c«ng t¸c vµo mét
lÞch ®Ó thÓ hiÖn tîng h×nh quan hÖ gi÷a c¸c c«ng viÖc
víi nhau trªn mét s¬ ®å g¾n víi thêi gian cô thÓ.

66
h. X©y dùng nh÷ng kÕ ho¹ch phô trî b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn
thi c«ng:

Khi ®· ®a c«ng viÖc vµo lÞch thêi gian, tõ tõng c«ng viÖc,
x¸c ®Þnh ®îc c¸c th«ng sè cÇn biÕt qua biÖn ph¸p c«ng
nghÖ tr¶i theo lÞch thêi gian. §ã lµ viÖc lËp c¸c kÕ ho¹ch
phô nh cung øng vËt t tõng lo¹i, nhiªn liÖu, ph¬ng tiÖn,
m¸y mãc, tµi chÝnh, nh©n lùc, n¨ng lîng…
Mäi kÕ ho¹ch sau khi lËp xong vµ kÌm víi nã lµ c¸c kÕ
ho¹ch phô, cÇn lîng ho¸ b»ng c¸ch lËp ng©n quü, lËp kÕ
ho¹ch tµi chÝnh. KÕ ho¹ch tµi chÝnh lµm cho kÕ ho¹ch cã ý
nghÜa. Sau nµy, ®iÒu hµnh tèt th× ng©n quü lµ ph¬ng
tiÖn ®Ó kÕt hîp c¸c kÕ ho¹ch kh¸c nhau.

i. HÖ thèng th«ng tin cÇn thiÕt:

Thùc tÕ thùc hiÖn tiÕn ®é thi c«ng lµ tiªu chuÈn cao nhÊt
®Ó ®¸nh gi¸ tiÕn ®é thi c«ng. ViÖc b¸o c¸o hoÆc ph¶n
¸nh kÞp thêi c¸c th«ng tin ®Ó theo dâi c¸c chØ tiªu kÕ
ho¹ch lµ ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. NÕu qu¸ tr×nh thi c«ng
cã nh÷ng trôc trÆc lµm cho tiÕn ®é kh«ng thùc hiÖn
®óng lßng mong muèn, cÇn thiÕt ph¶i ®iÒu chØnh kÕ
ho¹ch. Nh÷ng ®iÒu chØnh nµy ph¶i kÞp thêi vµ ®óng lóc.

S¬ ®å c¸c bíc lËp kÕ ho¹ch ph¶n ¸nh nh sau:

NhËn thøc vµ c¬ héi c¨n cø Chän ph¬ng ¸n vµ xÕp c¸c

vµo
* Lùc lîng cña ®¬n vÞ:
+ §iÓm m¹nh.
+ §iÓm yÕu.
* ThÞ trêng cung øng c¸c
®iÒu kiÖn thi c«ng vÒ c¸c
mÆt vËt t, ph¬ng tiÖn.
Yªu cÇu cña chñ ®Çu t.
LËp c¸c môc tiªu hay môc
®Ých:
* Ta muèn ®Õn møc nµo.
* Muèn c¸i g×
* Khi nµo ph¶i thùc hiÖn
ph¬ng ¸n chän vµo lÞch:
* Chän ch¬ng tr×nh hµnh
®éng mµ chóng ta thùc
hiÖn.
* Liªn kÕt, phèi hîp.
* §a vµo lÞch thêi gian.
LËp kÕ ho¹ch hç trî:
* VËt liÖu.
* Ph¬ng tiÖn thiÕt bÞ thi
c«ng
* Nh©n lùc.
* N¨ng lîng, cÊp níc.

67
 XÐt c¸c tiÒn ®Ò ®Ó lËp kÕ
ho¹ch
* M«i trêng ho¹t ®éng cña kÕ
ho¹ch: bªn trong vµ bªn ngoµi.
X¸c ®Þnh ph¬ng ¸n:
* Ph¬ng ¸n nµo høa hÑn nhÊt
®Ó ®¹t môc tiªu cña ta.
S¬ ®å ho¸ b»ng kÕ ho¹ch
tµi chÝnh:
* Giao chØ tiªu b»ng tiÒn.
* TÝnh to¸n c¸c chi phÝ
b»ng tiÒn.

So s¸nh c¸c ph¬ng ¸n dùa

trªn c¸c môc tiªu ph¶i thùc
hiÖn:
* Ph¬ng ¸n nµo cã c¬ héi tèt
nhÊt ®¹t môc ®Ých víi chi
phÝ Ýt nhÊt vµ ®¹t hiÖu qu¶

2.1.3 Ph©n chia c«ng tr×nh thµnh c¸c h¹ng môc vµ

ph©n chia h¹ng môc thµnh c¸c c«ng viÖc

Sù ph©n chia c«ng tr×nh thµnh h¹ng môc vµ ph©n chia

h¹ng môc thµnh c«ng viÖc hÕt søc quan träng. Sù ph©n
chia nµy ®îc gäi lµ sù t×m tßi cÊu tróc cña sù ph©n chia
c«ng viÖc ( WBS , Work Breakdown Structure ).
Sù ph©n chia cÊu tróc hÖ thèng c«ng viÖc dùa vµo c«ng
nghÖ s¶n xuÊt, dùa vµo khèi lîng c«ng t¸c, dùa vµo môc
tiªu hoÆc khèi lîng c«ng t¸c.
Ngêi ph©n chia c«ng viÖc cÇn n¾m v÷ng c«ng nghÖ s¶n
xuÊt tæng thÓ c«ng tr×nh ®ång thêi ph¶i n¾m v÷ng chi
tiÕt tõng c«ng t¸c t¹o nªn s¶n phÈm x©y dùng ®Ó tr¸nh
kh«ng sãt viÖc, sai c«ng nghÖ.

§èi víi c¸c c«ng tr×nh phøc t¹p, chiÕm diÖn tÝch x©y
dùng lín, kÐo dµi thêi gian thi c«ng trong nhiÒu n¨m cÇn
thiÕt chia thµnh nh÷ng phÇn nhá cã kÝch cì tho¶ ®¸ng
gäi lµ h¹ng môc c«ng tr×nh. C¸c h¹ng môc c«ng tr×nh th-

68
êng gän chung trong mét khu vùc m¸i che, mét kh«ng
gian khÐp kÝn hoÆc cã mét gi¸ trÞ tÝnh b»ng tiÒn võa ®ñ
cho mét ®ît thanh to¸n gän. H¹ng môc cã thÓ lµ mét ®¬n
nguyªn nhµ, mét tæ hîp mét sè ®¬n nguyªn nhµ, mét
phÇn c«ng t¸c gän nh trong mét c«ng tr×nh lín phÇn
mãng c«ng tr×nh cã thÓ coi lµ mét h¹ng môc. Trong mét
khu d©n c gåm nhiÒu nhµ ®¬n chiÕc, mçi nhµ ®ã cã thÓ
coi lµ mét h¹ng môc.

ViÖc ph©n chia c«ng tr×nh lín thµnh h¹ng môc cã thÓ
theo c¸c c¸ch nh sau:

1. Ph©n chia h¹ng môc c«ng tr×nh theo c«ng nghÖ

s¶n xuÊt hoÆc theo sö dông:

Mét c«ng trêng x©y dùng nhµ ë cã nhiÒu ng«i nhµ ë kh¸c
nhau, mét c«ng trêng x©y dùng c«ng nghiÖp cã nhiÒu
ph©n xëng kh¸c nhau mµ mçi ph©n xëng xÕp trong mét
ng«i nhµ riªng biÖt th× mçi ng«i nhµ ë riªng biÖt, mçi
ph©n xëng n»m trong mét ng«i nhµ riªng biÖt cã thÓ coi
lµ mét h¹ng môc c«ng tr×nh.
Nh thÕ, mçi h¹ng môc nhµ ë x©y dùng riªng biÖt cã chøc
n¨ng sö dông riªng biÖt. Mçi ph©n xëng n»m trong mét
ng«i nhµ riªng biÖt cã mét c«ng nghÖ s¶n xuÊt riªng biÖt.
PhÇn x©y dùng ®êng x¸ trong khu x©y dùng nhµ ë hay
c«ng nghiÖp cá thÓ coi lµ mét h¹ng môc c«ng tr×nh n»m
trong toµn bé c«ng tr×nh x©y dùng nhµ ë hay nhµ m¸y.
PhÇn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh cÊp níc, tho¸t níc, ®êng
®iÖn m¹nh, ®iÖn yÕu, mçi d¹ng c«ng t¸c cã c¸ch vËn
hµnh sö dông kh¸c nhau ®Òu cã thÓ coi lµ mét h¹ng môc
trong toµn thÓ viÖc x©y dùng trong khu vùc c«ng trêng.
Sù ph©n chia h¹ng môc c«ng tr×nh theo c«ng nghÖ s¶n
xuÊt cña s¶n phÈm x©y dùng cã lîi Ých lµ khi hoµn thµnh
mét h¹ng môc th× s¶n phÈm x©y dùng cã thÓ ®a vµo
s¶n xuÊt sinh lîi ngay. XÐt vÒ s¶n phÈm ®ång bé cña toµn
thÓ c«ng tr×nh ph¶i ®ît khi toµn bé c«ng tr×nh ®Òu ph¶i
xong ®Ó ®i vµo s¶n xuÊt nhng nÕu tõng ph©n xëng ®·
cã kh¶ n¨ng cung cÊp s¶n phÈm bé phËn cho x· héi th×
c¸ch ph©n chia h¹ng môc kiÓu nµy lµ c¸ch rót ng¾n thêi

69
h¹n khÊu hao tµi s¶n c«ng tr×nh, b¾t c«ng tr×nh ®a vµo
s¶n xuÊt sím h¬n thêi h¹n quy ®Þnh cho toµn bé c«ng
tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt.
Mét c«ng tr×nh lín nh nhµ cao tÇng ch¼ng h¹n, cã thÓ
ph©n chia theo c«ng nghÖ s¶n xuÊt x©y dùng cña mét
c«ng tr×nh. ThÝ dô ph©n chia nhµ thµnh h¹ng môc thi
c«ng phÇn ngÇm vµ khi ®Õn phÇn th©n th× cø s¸u tÇng
thµnh mét h¹ng môc ch¼ng h¹n cho khung nhµ vµ sau ®ã
hoµn thiÖn ngay s¸u tÇng ®· x©y dùng Êy. C¸ch ph©n
chia kiÓu nµy cã thÓ c¨n cø vµo thêi h¹n thùc hiÖn cho
mét h¹ng môc hoÆc c¨n cø vµo ®o¹n c«ng tr×nh cã thÓ
thùc hiÖn trong mét ®Þnh kú thêi gian nµo ®Êy.
NÕu lµ x©y dùng nhµ ë, viÖc chia h¹ng môc thµnh nh÷ng
®¬n vÞ ë hoµn chØnh ®Ó ë ®îc th× khi xong mét h¹ng
môc, ®a ngay h¹ng môc Êy vµo sö dông lµ ®iÒu cã lîi. Tuy
thÕ ®Ó sö dông ®îc tõng h¹ng môc riªng biÖt ph¶i cã
nh÷ng biÖn ph¸p c«ng nghÖ gi¶i quyÕt cho sù khai th¸c
tõng h¹ng môc ®îc thuËn lîi. ThÝ dô nh ph¶i t¹o thªm hµng
rµo ng¨n c¸ch gi÷a khu cßn x©y dùng víi khu vùc ®· ®a
vµo khai th¸c, thªm thiÕt bÞ an toµn vµ tiÖn nghi cho viÖc
khai th¸c sö dông trong khi cßn ®ang s¶n xuÊt x©y dùng.

2. Ph©n chia h¹ng môc theo khèi lîng c«ng t¸c hoÆc
®Çu t:

Mét c«ng tr×nh khã ph©n chia theo ®¬n vÞ sö dông nhá
hoµn chØnh hoÆc theo d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña mét c¬
së s¶n xuÊt phøc t¹p, cã thÓ lÊy møc ®Ó ph©n chia lµ
khèi lîng c«ng t¸c hoÆc ®Çu t. ThÝ dô khi lµm mét nhµ
cao tÇng, cã thÓ ph©n chia thµnh nh÷ng bé phËn gäi lµ
h¹ng môc thanh to¸n cho nh÷ng phÇn khèi lîng c«ng t¸c
cã kÝch cì tho¶ ®¸ng cho kú thanh to¸n ch¼ng h¹n. §èi víi
nhµ c«ng nghiÖp, lÊy kÝch cì cña mét bé phËn gän trung
b×nh lµm c¬ së cho viÖc ph©n chia h¹ng môc nh÷ng bé
phËn nhá hoÆc qu¸ nhá so víi kÝch cì ph©n chia h¹ng môc
cã thÓ ghÐp nhiÒu bé phËn thµnh h¹ng môc. ThÝ dô viÖc
l¾p m¹ng th«ng tin liªn l¹c, m¹ng ®ång hå ch¹y ®iÖn,
m¹ng chu«ng b¸o ®éng cã thÓ ghÐp chung thµnh h¹ng
môc thi c«ng ®iÖn yÕu. ThËm chÝ hÖ cÊp níc, hÖ tho¸t n-

70
íc, hÖ th«ng giã, ®iÒu hoµ kh«ng khÝ cã thÓ ghÐp l¹i
thµnh h¹ng môc c«ng tr×nh kü thuËt.
VÊn ®Ò lµ theo khèi lîng c«ng t¸c ®Çu t hoÆc x©y l¾p
th× kÝch cì cña h¹ng môc hay cßn gäi lµ quy m« h¹ng môc
nªn nh thÕ nµo.
Quy m« cho mét h¹ng môc kh«ng nªn qu¸ lín mµ còng
kh«ng nªn qu¸ nhá. Mét c«ng tr×nh cã thÓ chia thµnh mét
hai trôc h¹ng môc lµ võa ph¶i. Khi cÇn chia thµnh nhiÒu
h¹ng môc th× sè lîng h¹ng môc còng kh«ng nªn tíi sè
nhiÒu tr¨m. NÕu c«ng tr×nh lµm gän trong n¨m th× sè l-
îng h¹ng môc nªn mét con sè. NÕu thêi h¹n thi c«ng hai,
ba n¨m th× sè lîng h¹ng môc nªn hai con sè nhng nªn díi
ba chôc.
Quy m« khèi lîng c«ng t¸c cña h¹ng môc nªn s¾p xÕp
theo kh¶ n¨ng thùc hiÖn còng nh kÕ ho¹ch cung øng vèn.
Lµm sao cho trong mét giai ®o¹n thanh to¸n, viÖc chi phÝ
vèn sÏ gän h¹ng môc mµ Ýt bÞ di chuyÓn dë dang vèn
sang kú kh¸c cho mét h¹ng môc ®îc ph©n chia.

3. Ph©n chia h¹ng môc theo môc tiªu sö dông hoÆc

khai th¸c s¶n xuÊt:

Cã mét sè c«ng tr×nh vÝ dô nh kh¸ch s¹n, nhµ ë, nhµ cã

mÆt phè cã thÓ bè trÝ cña hµng hoÆc nhµ s¶n xuÊt cã ý
®Þnh võa x©y dùng võa khai th¸c c«ng tr×nh th× viÖc
ph©n chia h¹ng môc cã thÓ bè trÝ theo tng giai ®o¹n sö
dông hoÆc khai th¸c.
ViÖc ph©n chia h¹ng môc theo môc tiªu sö dông tõng bé
phËn cña c«ng tr×nh nh»m khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng cña
lo¹i d¹ng c«ng tr×nh b¾t c«ng tr×nh ph¶i sinh lîi tríc khi
kÕt thóc giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t vµ x©y dùng. Muèn
®Êp øng ®îc yªu cÇu nµy th× c«ng tr×nh ph¶i ®îc ph©n
chia h¹ng môc sao cho khi ®a mét bé phËn c«ng tr×nh
vµo khai th¸c th× bé phËn ®ã ph¶i n»m trong mét h¹ng
môc ®· ®îc hoµn thµnh vµ coi nh hoµn thµnh.
§Ó thùc hiÖn ®îc ý tëng nµy th× trong thiÕt kÕ tæ chøc
x©y dùng vµ thiÕt kÕ tæ chøc thi c«ng ph¶i cã nh÷ng
biÖn ph¸p nh»m ®¶m b¶o ®îc môc tiªu ®Ò ra. ThÝ dô nh
khi lµm xong tÇng trÖt cña nhµ cã cöa hµng, ®Þnh khai

71
th¸c ®ång thêi víi viÖc x©y dùng c¸c tÇng trªn, ph¶i cã
hÖ thèng che ch¾n sao cho c¶ hai viÖc khai th¸c vµ sö
dông ®Òu thuËn lîi. ViÖc khai th¸c kh«ng bÞ mÊt an toµn
do viÖc x©y dùng g©y ra ®ång thêi viÖc x©y dùng
kh«ng v× lo mÊt an toµn mµ mÊt n¨ng suÊt lao ®éng.
Thùc hiÖn viÖc ph©n chia h¹ng môc theo môc tiªu sö
dông hoÆc khai th¸c ®ßi hái sù phèi hîp gi÷a been x©y
l¾p vµ bªn khai th¸c sö dông ph¶i cã phèi hîp ¨n ý, t¬ng
hç. Theo sù ph©n chia giai ®o¹n trong ®Çu t vµ x©y
dùng th× ph©n chia h¹ng môc kiÓu nµy ®· g©y ra sù
®an xen gi÷a giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t víi giai ®o¹n kÕt
thóc ®Çu t ®a c«ng tr×nh vµo sö dông. Sù thùc hiÖn
ph©n chia h¹ng môc theo môc tiªu ®an xen x©y dùng vµ
khai th¸c c«ng tr×nh x¶y ra kh¸ thêng xuyªn trong kinh tÕ
thÞ trêng. Theo quan ®iÓm cµng nhanh thu håi vèn ®Çu
t cho tµi s¶n cè ®Þnh cµng nhanh th× hiÖu qu¶ ®Çu t
cµng cao, ngêi ®Çu t lu«n lu«n nghÜ ®Õn viÖc thu håi
vèn vµ cµng thu håi vèn ®Çu t nhanh bao nhiªu, hiÖu qu¶
®Çu t cµng lín bÊy nhiªu.

4. X¸c ®Þnh tr×nh tù c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh.

Tr×nh tù thùc hiÖn c¸c h¹ng môc lµ sù s¾p xÕp thø tù thêi
gian, tríc sau trong thø tù c¸c h¹ng môc ph¶i thùc hiÖn.
Tr×nh tù thùc hiÖn c¸c h¹ng môc kh«ng nh÷ng chØ lµ vÊn
®Ò lùa chän c¸c gi¶i ph¸p tèi u trong c«ng nghÖ x©y l¾p
mµ cßn phô thuéc vµo môc tiªu sö dông khai th¸c c«ng
tr×nh nh phÇn trªn ®· nªu ý tëng. Tr×nh tù thùc hiÖn c¸c
h¹ng môc cã ý nghÜa kh«ng nh÷ng vÒ khoa häc c«ng
nghÖ mµ cßn cã ý nghÜa vÒ mÆt qu¶n lý vèn, mÆt hiÖu
qu¶ ®Çu t vµ sö dông vèn n÷a.

* S¾p xÕp tr×nh tù thùc hiÖn c¸c h¹ng môc theo

c«ng nghÖ s¶n xuÊt.

Theo tæng kÕt c«ng nghÖ x©y dùng th× nhiÒu t¸c gi¶ ®·
kiÕn nghÞ mét sè kinh ®iÓn vÒ tr×nh tù thùc hiÖn c¸c
h¹ng môc trong mét c«ng tr×nh cã nhiÒu h¹ng môc còng
nh tr×nh tù thùc hiÖn c«ng nghÖ trong mét h¹ng môc.

72
VÒ t¬ng quan gi÷a vÞ trÝ h¹ng môc trong vµ ngoµi c«ng
trêng x©y dùng, c¸c t¸c gi¶ tríc ®©y ®· khuyÕn nghÞ
nh÷ng h¹ng môc bªn ngoµi c«ng trêng nªn lµm tríc, c¸c
h¹ng môc trong c«ng trêng lµm sau. Th«ng thêng c¸c h¹ng
môc ngoµi c«ng trêng lµ nh÷ng h¹ng môc phô trî cho viÖc
vËn hµnh c«ng tr×nh sau nµy ®ång thêi khi x©y dùng lµ
c«ng tr×nh cung cÊp tiÖn nghi kü thuËt cho viÖc x©y
dùng. ThÝ dô nh ®êng « t« tõ ®êng quèc gia dÉn ®Õn
c«ng tr×nh, ®êng cao ¸p dÉn ®iÖn ®Õn tr¹m cung cÊp
®iÖn cña c«ng tr×nh v.v… NÕu lµm nh÷ng h¹ng môc
c«ng tr×nh nµy tríc th× ®îc lîi ngay cho thêi gian thùc
hiÖn x©y dùng nh÷ng h¹ng môc chÝnh sau nµy.
VÒ chiÒu cao, th× h¹ng môc c«ng tr×nh ngÇm díi ®Êt nªn
lµm tríc, h¹ng môc trªn mÆt ®Êt lµm sau. Lµm nh vËy khi
x©y dùng phÇn trªn sÏ kh«ng bÞ ®µo bíi phÇn ngÇm díi
mÆt ®Êt lªn. ViÖc ®µo bíi do kh«ng theo tr×nh tù nµy sÏ
g©y nh÷ng hè, nh÷ng hèc lµm ruçng, rçng trong lßng
®Êt, g©y khã kh¨n khi ph¶i nhåi nhÐt lÊp ®Çy tríc khi
lµm c¸c viÖc hoµn thiÖn bªn trªn. Trong cïng phÇn ngÇm
th× chç s©u lµm tríc, chç n«ng lµm sau. Lµm nh vËy sÏ
thuËn lîi do phÝa díi sÏ ®ì phÝa trªn, chç s©u thêng khã
kh¨n h¬n chç n«ng, lµm chç khã tríc sÏ thuËn lîi vÒ sau.
VÒ c«ng nghÖ s¶n xuÊt hoÆc phô thuéc theo chøc n¨ng
cña c«ng tr×nh th× nh÷ng h¹ng môc nµo phôc vô cho qu¸
tr×nh khëi ®éng c«ng tr×nh nªn lµm tríc, nh÷ng h¹ng
môc nµo hoµn toµn khai th¸c sö dông chuyªn dông cã thÓ
thi c«ng sau.
Nh÷ng khuyÕn nghÞ cña c¸c chuyªn gia vÒ c«ng nghÖ sÏ
®îc ¸p dông tuú thuéc khèi lîng ®Çu t còng nh theo môc
tiªu ®Þnh s½n. Nh phÇn trªn ®· ph©n tÝch, khèi lîng còng
nh môc tiªu ®· ®Þnh sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ ®Çu t cao h¬n
mµ cÝa gi¸ ph¶i tr¶ thªm vÒ mÆt c«ng nghÖ còng kh«ng
thÓ ng¨n c¶n tr×nh tù lËp kh¸c ®i theo c¸c quan ®iÓm
khèi lîng còng nh môc tiªu ®· ®Þnh tríc.

* S¾p xÕp tr×nh tù thùc hiÖn c¸c h¹ng môc theo

khèi lîng ®Çu t.

73
Khèi lîng theo h¹ng môc c«ng tr×nh th«ng thêng kh«ng
®ång ®Òu. §Ó ph©n bæ khèi lîng thùc hiÖn trong kú kÕ
ho¹ch, viÖc s¾p xÕp tr×nh tù thi c«ng cã thÓ theo khèi l-
îng ®Çu t. H¹ng môc cã ®Çu t lín cã thÓ ®îc s¾p xÕp lµm
tríc theo quan ®iÓm chi vèn. HoÆc còng cã thÓ ghÐp
nhiÒu h¹ng môc cã ®Çu t ë møc trung b×nh l¹i cïng ®îc
thi c«ng ®ång thêi hoÆc trong cïng kú kÕ ho¹ch nh»m
gi¶i quyÕt sù c©n ®èi ®Çu t gi· c¸c thêi ®iÓm kh¸c nhau.
Còng cã khi ®iÒu kiÖn ®Çu t chØ cho phÐp cã thÓ trong
møc ®é h¹n chÕ mµ ph¶i s¾p xÕp tr×nh tù ®aµu t hîp lý
theo khèi lîng ®· ®Þnh, kh«ng ®Ó khèi lîng dë dang cho
nhiÒu h¹ng môc. C¸ch s¾p xÕp ë ®©y lµ lµm sao cho
trong kú kÕ ho¹ch khèi lîng ®Çu t cho h¹ng môc c«ng
tr×nh ®îc thùc hiÖn gän. Cµng ®Ó nhiÒu h¹ng môc dë
dang, cµng khã kh¨n trong viÖc qu¶n lý còng nh kÐo dµi
thêi h¹n hoµn thµnh c«ng tr×nh g©y ra hËu qu¶ lµm gi¶m
hiÖu qu¶ ®Çu t.
Cã thÓ diÔn t¶ ph©n môc nµy trong c¸ch tr×nh bµy gän
lµ cã tiÒn øng víi h¹ng môc nµo th× u tiªn lµm h¹ng môc
Êy. Tuy vËy nhng còng cÇn c©n nh¾c vÒ mÆc c«ng nghÖ
nh nªu ë phÇn trªn ®Ó gi¶m bít khã kh¨n x¶y ra trong qu¸
tr×nh thi c«ng còng nh gi¶m chi phÝ do kh«ng thùc hiÖn
®óng tr×nh tù kinh ®iÓn.

* S¾p xÕp tr×nh tù thi c«ng c¸c h¹ng môc theo môc
tiªu ®Þnh s½n.

NhiÒu ngêi khi chñ c«ng tr×nh ®Ò ra yªu cÇu tríc vÒ

tr×nh tù tiÕn hµnh thùc hiÖn c¸c h¹ng môc nh mét d¹ng
tiªn ®Ò cho bµi to¸n thi c«ng: ngêi thi c«ng ph¶i lËp bµi
gi¶i trªn c¬ së tiªn ®Ò cho tríc ®ã mµ kh«ng ®îc bµn
luËn g× thªm.
Trêng hîp nµy thêng x¶y ra víi nh÷ng khi chñ c«ng tr×nh
cã nhu cÇu sö dông, khai th¸c tríc mét sè h¹ng môc trong
toµn bé c«ng tr×nh. Còng cã thÓ yªu c©u nµy do ®iÒu
kiÖn cô thÓ rÊt kh¸ch quan cña ngêi thÇu chÝnh hoÆc
chÝnh ngay ngêi thi c«ng. Trong trêng hîp nµy cÇn tÝnh
to¸n sao cho tr×nh tù ®îc xÕp theo môc tiªu nµy ®îc phï
hîp víi tr×nh tù hîp lý vÒ c«ng nghÖ. Tr×nh tù hîp lý vÒ

74
mÆt c«ng nghÖ sÏ ®em l¹i nh÷ng thuËn lîi cho ngêi thi
c«ng ®ång thêi th«ng thêng tr×nh tù Êy còng cÇn chi phÝ
x©y dùng lµ Ýt nhÊt trong c¸c ph¬ng ¸n vÒ tr×nh tù. Tuy
nhiªn nÕu ®iÒu kiÖn ph¶i tu©n theo c¸c yªu cÇu vÒ môc
tiªu mµ kh«ng thÓ khíp ®îc víi tr×nh tù hîp lý vÒ c«ng
nghÖ th× ph¶i u tiªn cho tr×nh tù theo môc tiªu. V× môc
tiªu lµ bµi to¸n ®îc nªu lªn nh mét ®Çu bµi ®Ó t×m gi¸
x©y dùng. §ã th«ng thêng lµ ®iÒu kiÖn ®Ó giao vµ ®Êu
thÇu cho nªn khi lËp gi¸ thÇu ®· ph¶i tÝnh nh÷ng yÕu tè
bÊt lîi g©y ra do môc tiªu vÒ tr×nh tù t¹o lªn.
Trong trêng hîp nµy nÕu kÕt hîp ®îc c¶ viÖc s¾p xÕp
tr×nh tù theo ®iÒu kiÖn ®Çu t th× rÊt tèt. Lµm ®îc sù
kÕt hîp c¶ ba c¸ch s¾p xÕp tr×nh tù sx dÉn ®Õn mét ph-
¬ng ¸n tr×nh tù thi c«ng c¸c h¹ng môc tèi u.

2.1.4 Ph©n chia h¹ng môc thµnh c¸c qu¸ tr×nh vµ

tæ chøc thùc hiÖn phèi hîp c¸c qu¸ tr×nh chñ yÕu.
Theo cÊu tróc tæ chøc c«ng tr×nh, ta cã thÓ chia c«ng
tr×nh phøc t¹p thµnh c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh. H¹ng môc
c«ng tr×nh l¹i ®îc chia thµnh c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y
dùng. C¸c qu¸ tr×nh nµy cã thÓ l¹i ®îc chia thµnh c¸c
c«ng viÖc cô thÓ nh c¸c nhiÖm vô c«ng t¸c cho ngêi thùc
hiÖn x©y dùng. Ta cã thÓ biÓu diÔn thµnh s¬ ®å:

C«ng tr×nh X©y

dùng

H¹ng môc 1 H¹ng môc 1 H¹ng môc n-1 H¹ng môc n

Qu¸ tr×nh 1 Qu¸ tr×nh 1 Qu¸ tr×nh 1 Qu¸ tr×nh 1

Qu¸ tr×nh 2 Qu¸ tr×nh 2 Qu¸ tr×nh 2 Qu¸ tr×nh 2

75
 . . . . . . . . . . . . . .
......

Qu¸ tr×nh n-
1
........ .....
........

Qu¸ tr×nh n Qu¸ tr×nh n Qu¸ tr×nh n Qu¸ tr×nh n

§Ó tæ chøc lao ®éng cã thÓ bè trÝ nhá h¬n nh díi qu¸

tr×nh cã c¸c c«ng viÖc, díi c¸c c«ng viÖc cã c¸c phÇn
viÖc.
VÒ nh©n lùc thùc hiÖn, h¹ng môc cã thÓ do mét ®éi thùc
hiÖn, mét qu¸ tr×nh cã thÓ do mét tæ thùc hiÖn, mét
c«ng viÖc cã thÓ do mét nhãm thî thùc hiÖn, mét phÇn
viÖc cã thÓ chØ do mét vµi c«ng nh©n thùc hiÖn.

1. C¬ së ph©n chia c¸c qu¸ tr×nh.

C¬ së ®Ó ph©n chia mét h¹ng môc thµnh c¸c qu¸ tr×nh

lµ c«ng nghÖ thùc hiÖn c«ng t¸c x©y l¾p. C«ng nghÖ
nµy thÓ hiÖn c¸ch tiÕn hµnh thùc hiÖn ra sao, tr×nh tù
thùc hiÖn thÕ nµo, sö dông c«ng cô g× ®Ó thùc hiÖn,
cÇn nh©n c«ng cã phÈm chÊt chuyªn m«n thÕ nµo, cÇn
sè lîng bao nhiªu vµ sö dông vËt liÖu x©y dùng nµo.
Mét h¹ng môc cã thÓ ®îc ph©n chia thµnh qu¸ tr×nh x©y
dùng phÇn ngÇm díi mÆt ®Êt, qu¸ tr×nh x©y dùng phÇn
th« trªn mÆt ®Êt, qu¸ tr×nh hoµn thiÖn, qu¸ tr×nh l¾p
®Æt c¸c trang thiÕt bÞ kü thuËt v.v…
Qu¸ tr×nh ®µo ®Êt l¹i cã thÓ chia ra phÇn viÖc ®µo,
phÇn viÖc h¹ mùc níc ngÇm, phÇn viÖc v¨ng chèng, phÇn
viÖc tu söa m¸i dèc v.v..

Nguyªn t¾c ph©n chia h¹ng môc thµnh qu¸ tr×nh dùa
theo chñng lo¹i nh©n c«ng theo nghÒ nghiÖp sö dông: lao
®éng ®¬n gi¶n, nghÒ bª t«ng, nghÒ nÒ, nghÒ s¾t thÐp,
nghÒ méc khu«n vµ ®µ gi¸o. Sù ph©n chia nµy ph¶i t¹o

76
cho c«ng nh©n lao ®éng ®¹t n¨ng suÊt cao nhÊt trªn cë
së lao ®éng thuËn lîi nhÊt.

Cã thÓ ph©n chia c¸c qu¸ tr×nh theo c¸c c«ng cô ®îc sö
dông: ThÝ dô qu¸ tr×nh khoan ®µo ®Êt lµ qu¸ tr×nh sö
dông m¸y khoan, qu¸ tr×nh xôc röa lç khoan trong c«ng
nghÖ khoan cäc nhåi lµ qu¸ tr×nh sö dông m¸y nÐn khÝ
cïng víi m¸y b¬m bïn, qu¸ tr×nh l¾p ®Æt thÐp trong hè
khoan, qu¸ tr×nh ®æ bª t«ng ph¶i sö dông « t« tù ®æ tù
trén. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn x©y dùng phÇn th« cña
th©n nhµ l¹i cã thÓ chia thµnh c¸c qu¸ tr×nh lµm khung
bª t«ng cèt thÐp cho nhµ, phÇn x©y chÌn cho c¸c khung
bª t«ng cèt thÐp. Yªu cÇu cña nguyªn t¾c ph©n chia nµy
lµ ngêi lao ®éng sö dông c«ng cô lao ®éng thuËn lîi nhÊt,
t¹o cho m¸y mãc ph¸t huy ®îc hÕt n¨ng lùc cña m¸y, hÕt
c«ng suÊt thiÕt kÕ cña m¸y.

2. Møc ®é ph©n chia c¸c qu¸ tr×nh.

Møc ®é ph©n chia nhá c¸c qu¸ tr×nh phô thuéc vµo gi¶i
ph¸p c«ng nghÖ chung vµ gi¶i ph¸p tæ chøc còng nh
tr×nh ®é tæ chøc cña ®¬n vÞ x©y l¾p. Nguyªn lý tæ
chøc lao ®éng theo khoa häc lµ cµng ph©n chia nhá bao
nhiªu cµng ph¶i tÝnh ®Õn sù phèi hîp phøc t¹p bÊy nhiªu
vµ cµng cã hiÖu qu¶ nÕu phèi hîp tèt. Th«ng thêng møc
®ä ph©n chia c«ng viÖc nªn chän ®ñ ®Ó cho mét nhãm
c«ng nh©n sö dông chung mét lo¹i d¹ng c«ng cô chÝnh
thùc hiÖn. Còng cã thÓ ph©n chia theo thêi gian thùc
hiÖn vµ th«ng thêng chän thêi gian thùc hiÖn kho¶ng mét
tuÇn kú 7 ®Õn 10 ngµy ®îc thùc hiÖn trªn mét tuyÕn
c«ng t¸c. Sù ph©n chia nµy lµm cho c¸c tæ c«ng nh©n
hiÖn nay ®îc chia phæ biÕn trªn c¸c c«ng trêng cña ViÖt
Nam.
Còng cã thÓ ph©n chia theo khèi lîng c«ng t¸c ph¶i thùc
hiÖn cho mét nhãm d¹ng lo¹i c«ng nh©n thùc hiÖn trong
mét thêi gian ®îc x¸c ®Þnh. Khèi lîng c«ng t¸c nµy nªn
ph©n chia ®ång ®Òu theo ®¬n vÞ c«ng lao ®éng.
Møc ®é ph©n chia ph¶i t¹o cho c«ng nh©n dÔ thÊy thµnh
qu¶ lao ®éng cña m×nh sau mét thêi gian lao ®éng x¸c

77
®Þnh. Møc ®é ph©n chia ph¶i t¹o ®îc n¨ng suÊt lao
®éng cao nhÊt trªn c¬ së tËn dông hÕt søc lao ®éng vµ
hiÖu qu¶ lao ®éng cao nhÊt.

3. Sù phèi hîp c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt chñ yÕu.

Sau khi ph©n d¹ng h¹ng môc thµnh c¸c qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt x©y dùng cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp c¸c qu¸ tr×nh ®Ó
t¹o lªn s¶n phÈm x©y dùng.

+ Nguyªn t¾c ®Ó phèi hîp lµ:

T¹o lªn mét nhÞp ®iÖu s¶n xuÊt cao nhÊt nh»m sím nhÊt
ra s¶n phÈm x©y dùng.

Huy ®éng hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng, lµm cho ngêi lao ®éng
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¸t huy ®îc mäi s¸ng t¹o trong
nghÒ nghiÖp cña m×nh, tho¶i m¸i trong lao ®éng, thuËn
lîi trong lao ®éng.

TËn dông hÕt mäi ®iÒu kiÖn lao ®éng, mÆt b»ng cã thÓ
bè trÝ lao ®éng ph¶i ®îc bè trÝ cã ngêi lao ®éng.

T¹o mèi ®iÒu hoµ vÒ khèi lîng, vÒ nh©n lùc, vÒ vËt t, vÒ

ph¬ng tiÖn sao cho viÖc qu¶n lý kÕ ho¹ch, tiÕn ®ä thuËn
lîi nhÊt. Kh«ng g©y nh÷ng mèi c¨ng th¼ng kh«ng cÇn
thiÕt trong c¸c kh©u cung cÊp vËt t, nh©n lùc, ph¬ng
tiÖn.

T¹o ®iÒu kiÖn ra s¶n phÈm x©y dùng ®iÒu hoµ nhÊt lµm
c¬ së thanh to¸n, quyÕt to¸n ®îc vèn, lµm cho tiÒn vèn
®îc lu©n chuyÓn nhÞp nhµng nhÊt.

C¸c ph¬ng ph¸p thùc hiÖn phèi hîp:

Thùc hiÖn phèi hîp theo kinh nghiÖm s¶n xuÊt cña ngêi
®iÒu hµnh.
§©y lµ ph¬ng ph¸p phæ biÕn nhng còng th« s¬ nhÊt. Sù
phèi hîp hoµn toµn phô thuéc hiÓu biÕt, kinh nghiÖm s¶n

78
xuÊt cña ngêi ®iÒu hµnh. Kinh nghiÖm rÊt phô thuéc vµo
qu¸ tr×nh c«ng t¸c, qu¸ tr×nh ®îc ®µo t¹o mµ ngêi ®iÒu
hµnh ®· kinh qua. Ph¬ng ph¸p nµy cã tÝnh chÊt tù ph¸t.
C¬ së khoa häc cña ph¬ng ph¸p kh«ng ®îc ®óc rót cã hÖ
thèng vµ ph©n tÝch ®Çy ®ñ. Trong chõng mùc nµo ®ã,
khi mµ møc ®é phøc t¹p cña c«ng tr×nh võa ph¶i th× ph-
¬ng ph¸p nµy lµ thÝch øng.

Ph¬ng ph¸p phèi hîp theo mét kÕ ho¹ch ®Þnh tríc, thÝ dô
nh tiÕn ®é ph¶i ®¹t ®Õn møc quy ®Þnh ®Ó chµo mõng
ngµy kû niÖm nµo ®ã, sù kiÖn nµo ®ã ph¶i xuÊt hiÖn ë
mét thêi ®iÓm ®Þnh tríc.
Thùc chÊt ph¬ng ph¸p nµy lµ sù kÕt hîp ph¬ng ph¸p kinh
nghiÖm víi sù ghi chÐp nh÷ng sù phèi hîp Êy lµm thµnh
lÞch biÓu thêi gian.
Ph¬ng ph¸p nµy cÇn ph¶i ®îc thùc hiÖn tèt sù ph©n chia
cho hîp lý c¸c qu¸ tr×nh. Sù ph©n c«ng ngêi thùc hiÖn
ph¶i thËt phï hîp vµ sù sö dông vËt t, m¸y mãc, ph¬ng
tiÖn ph¶i tho¶ ®¸ng.

Phèi hîp c¸c qu¸ tr×nh c«ng t¸c theo nguyªn t¾c cña tæ
chøc d©y chuyÒn.
Nguyªn t¾c nµy ®ßi hái sù ph©n chia c¸c qu¸ tr×nh phøc
t¹p thµnh c¸c qu¸ tr×nh ®¬n gi¶n do mét chñng lo¹i c«ng
nh©n kü thuËt thùc hiÖn. Sù ph©n bè khèi lîng c«ng t¸c
còng nh sè lîng nh©n c«ng ph¶i tu©n theo nguyªn t¾c
®iÒu hoµ, t¬ng ®èi ®ång ®Òu vÒ mÆt sè lîng. Sù phèi
hîp nµy ®ßi hái lu«n lu«n tæ lao ®éng cã viÖc vµ trªn
mÆt b»ng ®Ó lao ®éng lu«n lu«n cã ngêi lµm. ViÖc phèi
hîp c¸c qu¸ tr×nh theo nguyªn t¾c d©y chuyÒn lµ c¶ mét
khoa häc ®· ®îc c¸c nhµ tæ chøc lao ®éng nghiªn cøu rÊt
c«ng phu.

Nguyªn t¾c phèi hîp c¸c qu¸ tr×nh céng viÖc theo mét
d¹ng tr×nh tù khoa häc c«ng nghÖ cã c¨n cø thµnh mét
m¹ng líi råi c©n nh¾c, ®¸nh gi¸ trªn c¬ së tèi u vÒ thêi
gian thùc hiÖn, tèi u ho¸ vÒ chi phÝ, cã chó ý ®Õn c¸c
yÕu tè ®é tin cËy: Ph¬ng ph¸p phèi hîp theo s¬ ®å m¹ng
líi hoÆc tiÕn h¬n lµ ph¬ng ph¸p pert.

79
D÷ liÖu chuÈn bÞ cho viÖc lËp b¶n tiÕn ®é thi c«ng lµ :
* C¨n cø vµo biÖn ph¸p thi c«ng cho tõng c«ng viÖc, tÝnh
ra khèi lîng c«ng t¸c ph¶i thùc hiÖn. B¶n khèi lîng nµy cÇn
chÝnh x¸c ®Ó cã thÓ dïng lµm c¨n cø ®Ó thanh to¸n víi
c«ng nh©n vµ nghiÖm thu víi chñ ®Çu t.
* TÝnh to¸n thêi gian ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c.
* Nh©n c«ng ®îc sö dông.
* TÝnh to¸n vËt t c¸c lo¹i ®îc phÐp sö dông.
* C¸c ph¬ng tiÖn, c«ng cô thi c«ng ®îc sö dông víi phô
tïng vµ nhiªn liÖu, nh©n c«ng, thêi gian ®îc sö dông.
* C¸c yÕu tè phô trî ®îc phÐp sö dông nh vËt t, nh©n lùc ,
ph¬ng tiÖn dù phßng khi cã sù cè.

Sau khi cã ®Çy ®ñ c¸c nh©n tè trªn, h·y ®Æt c¸c c©u hái
vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái Êy ®Ó ghÐp, phèi hîp c¸c c«ng viÖc
thµnh tiÕn ®é:

• ViÖc nµo ®îc coi lµ viÖc lµm ®Çu tiªn cña toµn bé
qu¸ tr×nh.
• ViÖc nµy xong sÏ ®Õn c¸c viÖc nµo.
• ViÖc nµo xong ®Õn viÖc nµy
• ViÖc nµy cã thÓ lµm song song víi viÖc nµo
• Cßn ph¶i bæ sung viÖc nµo n÷a, cßn cha xÕp viÖc
nµo vµo hÖ thèng c¸c c«ng viÖc.

Hái vµ tr¶ lêi cho tõng c«ng viÖc, ta sÏ h×nh dung ra b¶n
kÕ ho¹ch tiÕn ®é.

2.2 C¸c ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt dÉn ®Õn b¶n
tiÕn ®é

2.2.1. LËp tiÕn ®é theo lÞch c«ng t¸c

LËp tiÕn ®é theo lÞch c«ng t¸c lµ ph¬ng ph¸p lËp kÕ

ho¹ch ®¬n gi¶n nhÊt. Ngêi giao viÖc tæ chøc häp víi
nh÷ng ngêi ph¶i thùc hiÖn c«ng viÖc. LÖnh s¶n xuÊt ®îc
nªu lµ mét c«ng viÖc ®îc lµm tõ ngµy nµo ®Õn ngµy nµo

80
víi nh÷ng chi tiÕt vÒ khèi lîng, vËt t ®îc sö dông, nh©n
c«ng vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ®îc cung øng ra sao.
Ngêi thùc hiÖn c«ng viÖc ghi chÐp trªn lÞch nh÷ng d÷
liÖu Êy.
C¸ch lµm nµy phï hîp víi nh÷ng c«ng viÖc ®¬n gi¶n, thêi
gian thùc hiÖn ng¾n ngµy.

Sunday Monday Tuesday WednesdayThursday Friday Saturday

15 16 17 18 19 20 21
ThiÕt kÕ KiÕn tróc, 79 days
X¸c ®Þnh th«ng sè c¬ b¶n, 5 days

Sunday Monday Tuesday WednesdayThursday Friday Saturday

22 23 24 25 26 27 28
ThiÕt kÕ KiÕn tróc, 79 days
ThiÕt kÕ c¸c mÆt b»ng, 14 days

Sunday Monday Tuesday WednesdayThursday Friday Saturday

1 2 3 4 5 6 7
ThiÕt kÕ KiÕn tróc, 79 days
ThiÕt kÕ c¸c mÆt b»ng, 14 days

Sunday Monday Tuesday WednesdayThursday Friday Saturday

8 9 10 11 12 13 14
ThiÕt kÕ KiÕn tróc, 79 days
ThiÕt kÕ c¸c mÆt b»ng, 14 days Th«ng qua Kü s­ C«ng nghÖ, 2 days
ThiÕt kÕ c¸c mÆt c¾t, 21 days
Sunday Monday Tuesday WednesdayThursday Friday Saturday
15 16 17 18 19 20 21
ThiÕt kÕ KiÕn tróc, 79 days
Th«ng qua Kü s­ C«ng nghÖ, 2 days
ThiÕt kÕ c¸c mÆt c¾t, 21 days

C¸ch thÓ hiÖn tiÕn ®é theo lÞch nµy phï hîp víi vÞ trÝ
qu¶n lý kÕ ho¹ch lµ c¸c tæ s¶n xuÊt. C¸c tæ s¶n xuÊt ®îc
giao viÖc hµng tuÇn thËm chÝ chØ ®îc giao viÖc cô thÓ

81
trong vµi ba ngµy nªn c¸ch giao tiÕn ®é kiÓu lÞch kh¸ phï
hîp.
Giao kÕ ho¹ch theo lÞch ngµy khã bao qu¸t tÇm viÖc khi
thêi gian yªu cÇu hµng th¸ng. ThÓ hiÖn lÞch theo ngµy
b¾t ngêi ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch lu«n ph¶i nhí viÖc cho tõng
nhãm thî, cã khi tõng ngêi thî. Tuy nhiªn c¸ch giao viÖc
kiÓu nµy rÊt cô thÓ, nh×n theo lÞch biÕt ngµy nµo ph¶i
lµm viÖc g×.
NÕu ph¹m vi ®iÒu khiÓn réng h¬n, nhiÒu c«ng viÖc ph¶i
tiÕn hµnh ®ång thêi lÞch sÏ thÓ hiÖn dµy ®Æc, g©y rèi
cho ngêi ®äc lÞch. CÇn cã ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn cã h×nh
¶nh h¬n : ph¬ng ph¸p thÓ hiÖn lÞch c«ng t¸c theo ®êng
ngang xuÊt hiÖn.

2.2.2 LËp tiÕn ®é theo s¬ ®å ngang

(1)ThÓ hiÖn lÞch tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc

TiÕn ®é ®îc x©y dùng nhê ghÐp khèi tªn c«ng viÖc vµ
c¸c d÷ liÖu liªn quan víi lÞch thêi gian. Dßng thÓ hiÖn
c«ng viÖc sÏ v¹ch nÐt ngang trªn lÞch thêi gian øng víi thêi
gian ph¶i thùc hiÖn. Ta sÏ cã biÓu ®å cã ®ñ d÷ liÖu vÒ
c«ng viÖc, nh×n vµo lÞch, cã thÓ thÊy râ h×nh tîng ngµy
nµo ph¶i lµm viÖc g×, cã bao nhiªu viÖc lµm ®ång thêi
trong mét ngµy.
LËp lÞch tiÕn ®é thi c«ng theo s¬ ®å ngang lµ bíc tiÕn
bé, Ýt bÞ sãt viÖc. Gi¶ thö cã sãt c«ng viÖc nµo ®ã th×
dÔ ph¸t hiÖn ®îc v× trªn s¬ ®å cã thÓ h×nh dung ra
kh«ng nh÷ng mét viÖc mµ cho ngêi ®äc thÊy h×nh tîng
c¶ nhãm c«ng viÖc cã mèi t¬ng quan víi nhau.
Ph¬ng ph¸p nµy do mét kü s ngêi §øc tªn Gantt s¸ng t¹o ra
b¶ng thÓ hiÖn nªn ®îc gäi lµ ph¬ng ph¸p s¬ ®å Gantt.

Khèi tªn c«ng viÖc ®îc thÓ hiÖn qua b¶ng. Sè cét cña
b¶ng nhiÒu hay Ýt tuú theo ngêi lËp kÕ ho¹ch muèn thÓ
hiÖn. Tuy nhiªn nh÷ng cét quan träng bao gåm:

Th Tªn §¬ Khèi §Þnh Nh Sè M¸y T

ø c«ng n lîng møc ©n ngêi sö hêi Thêi T
tù viÖc vÞ n c«n dông, gia gian hêi

82
 tÝn Q h©n g N Ca n B¾t g
h c«n m¸y thi ®Çu ian
g C= c«n KÕt
§ Q/§ g thó
t c

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11
0

Trong b¶ng nµy, c¸c gi¸ trÞ cho trong cét 6 lµ kÕt qu¶ cña
phÐp chia:

Q
C =
D

trong ®ã : Q lµ khèi lîng c«ng t¸c theo ®¬n vÞ cho

trong cét 3
§ lµ ®Þnh møc c«ng ®îc sö dông cho mét ®¬n
vÞ khèi lîng
®¬n vÞ sÏ lµ ®¬n vÞ ë cét 3 chia cho sè s¶n
phÈm ph¶i ®¹t
cña mét ngêi trong mét ®¬n vÞ thêi gian
C lµ sè nh©n c«ng ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn
c«ng viÖc.
®¬n vÞ lµ ngµy c«ng.

Ta l¹i thÊy quan hÖ n÷a lµ :

C
t=
N
mµ : t lµ thêi gian ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn mét
c«ng viÖc nµo ®ã ®¬n vÞ lµ ngµy.
C lµ sè nh©n c«ng ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn
c«ng viÖc, ®¬n vÞ lµ c«ng
N lµ sè ngêi ®îc biÖn ph¸p kü thuËt thi c«ng
bè trÝ ®Ó thùc
hiÖn c«ng viÖc, ®¬n vÞ lµ ngêi.

83
Ngµy b¾t ®Çu lµ ngµy ®îc quyÕt ®Þnh khi lËp kÕ ho¹ch
thi c«ng.
Ngêi lËp kÕ ho¹ch cÇn xin ý kiÕn ngêi l·nh ®¹o cho ngµy
b¾t ®Çu cña c«ng viÖc ®Çu tiªn cña b¶n kÕ ho¹ch.
Nh÷ng viÖc tiÕp theo ®îc tÝnh to¸n nhê thêi gian thùc
hiÖn tõng c«ng viÖc vµ mèi quan hÖ gi÷a c¸c c«ng viÖc.

Trªn b¶ng lÊy lµm thÝ dô nµy cã 11 cét vµ thÓ hiÖn c¸c
néi dung ghi trªn b¶ng. Cã thÓ thªm nh÷ng cét cho biÕt
sö dông c¸c lo¹i vËt t, hoÆc thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a
c¸c viÖc, nghÜa lµ nªu tªn c¸c viÖc ®øng tríc cho tõng
c«ng viÖc.

Khèi kÎ lÞch thêi gian ghÐp ngay lÒ ph¶i cña khèi c«ng
viÖc.
C«ng viÖc ®Çu tiªn cña khèi c«ng viÖc ngang víi kho¶ng
thêi gian dµnh cho viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc nµy.
LÞch ®îc tr×nh bµy theo 2 hoÆc 3 dßng tiªu ®Ò bªn trªn.
NÕu dßng tiªu ®Ò cã 3 dßng th× dßng trªn lµ n¨m, dßng
tiÕp theo lµ th¸ng vµ dßng díi lµ ngµy. NÕu dßng tiªu ®Ò
cã 2 dßng, dßng trªn lµ th¸ng, dßng díi lµ ngµy.
Khi lËp b¶ng phèi hîp tæng thÓ c¸c ®¬n vÞ trªn c«ng tr-
êng, c«ng viÖc kh«ng chia qu¸ nhá th× ®¬n vÞ cã thÓ lÊy
lµ tuÇn lÔ. Tæng thêi gian thi c«ng dµi, cã thÓ vµi n¨m
th× ®¬n vÞ thêi gian cã thÓ lÊy lµ quý cña n¨m. B¶n kÕ
ho¹ch cho h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n vÞ thêi gian thÓ
hiÖn trªn lÞch nªn chän lµ ngµy.
C¸ch chän ®¬n vÞ cña khèi lÞch thi c«ng trong b¶n tiÕn
®é sao cho khi treo b¶n tiÕn ®é ngêi xem cã thÓ thÊy ®-
îc bøc tranh tæng thÓ thêi h¹n thi c«ng, kh«ng mÊt c«ng
vµo nh÷ng chi tiÕt mµ cha cÇn thÓ hiÖn tíi møc ®ã.

84
Khèi lÞch thêi gian nh b¶ng sau:

ThÓ hiÖn lÞch chi tiÕt ®Õn ngµy theo kiÓu ghi ngµy,
th¸ng, n¨m

Kh Th¸ng 10 n¨m Th¸ng 11 n¨m 2004

èi 2004
2 2 2 2 2 3 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 .. .
tªn 5 6 7 8 9 0 1 0 1 2 3 .
c«n - - - - - -
g - - - - - -
viÖ - - - - -
c - - - -
t - - - - - - -
he -
o - - - - - -
mô - - - -
c - - - - -
trª
n

ThÓ hiÖn lÞch chi tiÕt ®Õn tuÇn theo kiÓu ghi n¨m,
th¸ng, tuÇn :

85
Khèi Th¸ng 6- Th¸ng 7- Th¸ng 8- Th¸ng 9- . . .
tªn 2004 2004 2004 2004 .
c«n t. t t. t. t t t t t t t t t t t t .. ..
1 ..2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4
g . .
viÖc - -- -
t - -
heo - - - - -
môc - - - - -
trªn - - - - -
- - - - -
- - - - -
- - - - -
- - - -
- - - -
- - - -
- - - -

Ngêi lËp tiÕn ®é dùng xong khung mÉu cña b¶n kÕ ho¹ch
th× tiÕn hµnh s¾p xÕp c«ng viÖc vµo kÕ ho¹ch.
Nh×n theo dßng ghi tªn c«ng viÖc víi nh÷ng d÷ liÖu liªn
quan, cÇn chó ý ®Õn cét thêi gian ®îc sö dông ®Ó thùc
hiÖn c«ng viÖc. H·y c¨n cø vµo ngµy b¾t ®Çu ®îc thùc
hiÖn c«ng viÖc råi theo sè ngµy cÇn ®Ó thùc hiÖn c«ng
viÖc , vÏ trªn lÞch mét nÐt ngang tõ ®iÓm øng víi ngµy
b¾t ®Çu c«ng viÖc ®Õn khi hÕt thêi gian ®îc dïng ®Ó
thùc hiÖn c«ng viÖc.
V¹ch thêi gian thùc hiÖn tõ dßng trªn cña b¶n tiÕn ®é
xuèng dßng díi cïng cña b¶ng. Nh×n vµo b¶ng tiÕn ®é
®· v¹ch xong, ta cã thÓ h×nh dung ra toµn bé c«ng t¸c thi
c«ng cña h¹ng môc hay c«ng tr×nh.

So s¸nh gi÷a b¶ng tiÕn ®é lËp theo lÞch tõng ngµy víi
b¶ng tiÕn ®é tr×nh bµy theo ®êng ngang thg× b¶ngb
tiÕn ®é theo ®êng ngang cho ta h×nh ¶nh trùc quan
toµn bé qu¸ tr×nh x©y dùng h¹ng môc hay c«ng tr×nh.
Tuy nhiªn viÖc v¹ch mèi quan hÖ gi÷a c¸c c«ng viÖc víi
nhau hÕt søc phô thuéc vµo kinh nghiÖm cña ngêi lËp kÕ
ho¹ch. Cho ®Õn nay, sù b¾t ®Çu cho c«ng viÖc cha cã
quy ®Þnh hay mèi rµng buéc chÆt chÏ.

86
 (2)LËp c¸c s¬ ®å tµi nguyªn :

Sau khi v¹ch ®îc lÞch thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc cña b¶n
tiÕn ®é, theo tõng yªu cÇu, ph¶i lËp lÞch cung øng c¸c
d¹ng tµi nguyªn.
Tµi nguyªn ë ®©y ®îc hiÓu lµ c¸c d¹ng vËt t, nguyªn vËt
liÖu, nhiªn liÖu, nh©n c«ng, m¸y mãc phôc vô cho thi
c«ng.
Mçi lo¹i tµi nguyªn ®îc thÓ hiÖn b»ng mét b¶ng lÞch yªu
cÇu riªng.
Nªu tªn tõng b¶ng ghi lo¹i tµi nguyªn ®îc yªu cÇu. §èi víi
mçi c«ng viÖc, ta ph¶i tÝnh ngµy nµo cã yªu cÇu lo¹i tµi
nguyªn ®Ò cËp ®Õn lµ bao nhiªu.
Khèi bªn tr¸i cña b¶ng , vÉn ghi tõng lo¹i c«ng viÖc gièng
nh ë b¶ng tiÕn ®é thi c«ng chung. Khèi lÞch ta v¹ch
nh÷ng nÐt ngang t¬ng øng, mçi ®¬n vÞ thêi gian theo
cét cã yªu cÇu lo¹i tµi nguyªn Êy lµ bao nhiªu víi tõng c«ng
viÖc.
Dßng cuèi cïng cña b¶ng lµ nhu cÇu cho lo¹i tµi nguyªn
cña c¸c c«ng viÖc ®îc céng dån theo cét cho tõng ®¬n vÞ
thêi gian.

87
ThÝ dô sau ®©y yªu cÇu vÒ lo¹i vËt t lµ xi m¨ng:

88
Kh Th¸ng 10 n¨m Th¸ng 11 n¨m 2004
èi 2004
tªn 2 2 2 2 2 3 3 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 .. .
c«n 5 6 7 8 9 0 1 0 1 2 3 .
g - - - - - -
viÖ
c - - - - - -
t - - - - -
heo - - - -
mô
c
- - - - - - -
trª -
n - - - - - -
- - - -
- - - - -

Nhu cÇu vÒ Xi m¨ng tõng ngµy cho th¸ng 10 vµ

th¸ng 11-2004

Mét thÝ dô vÒ c¸ch tr×nh bµy yªu cÇu vËt t trong b¶n tiÕn
®é:

89
 (3)§iÒu chØnh tiÕn ®é cho phï hîp víi c¸c møc cung
øng tµi nguyªn:

Khi míi s¬ th¶o b¶n kÕ ho¹ch tiÕn ®é th× biÓu ®å cung

øng tµi nguyªn thêng nhÊp nh« qua c¸c thêi ®iÓm kh¸c
nhau. HiÖn tîng møc yªu cÇu tµi nguyªn cña tõng thêi
®o¹n thay ®æi nhiÒu sÏ lµm cho viÖc cung øng tµi nguyªn
vÊt v¶ khã kh¨n vµ s¶n xuÊt thiÕu ®iÒu hoµ.
Møc sö dông tµi nguyªn trung b×nh ®îc tÝnh nh sau:

90
 n

∑a t i i
a tb = i=
1

∑t i

Trong ®ã
atb lµ møc sö dông tµi nguyªn trung b×nh
ai lµ møc sö dông tµi nguyªn trong ®¬n vÞ thêi gian thø
i
ti lµ ®¬n vÞ thêi gian ë thêi ®iÓm i
n tæng sè ngµy thi c«ng

§Ó ®¸nh gi¸ sù khÐo lÐo trong phèi hîp tiÕn ®é lµ sù Ýt

thay ®æi møc yªu cÇu tµi nguyªn.
Gäi a max lµ møc tµi nguyªn yªu cÇu cao nhÊt, hÖ sè ®¸nh
gi¸ møc sö dông tµi nguyªn vît trªn møc trung b×nh lµ tû
sè :

a max
≥1
a tb

Tû sè nµy cµng s¸t 1 th× møc æn ®Þnh cµng cao.

Møc sö dông tµi nguyªn thÊp h¬n møc trung b×nh lµ tû sè
:

a min
≤1
atb

Tû sè nµy nhá h¬n 1 vµ cµng s¸t víi 1 cµng tèt.

2.2.3LËp tiÕn ®é theo d©y chuyÒn

(1) Kh¸i niÖm :

Ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn ra ®êi

gi÷a thÕ kû 19, thêi kú thÕ giíi diÔn ra cuéc c¸ch m¹ng vÜ

91
®¹i trong s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, biÕn s¶n xuÊt thñ c«ng
thµnh s¶n xuÊt c¬ khÝ ho¸.
NhiÒu nghiªn cøu lín vÒ tæ chøc s¶n xuÊt theo khoa häc
®îc thùc hiÖn trong thêi kú nµy. Nh÷ng chuyªn gia lín vÒ
tæ chøc s¶n xuÊt nh Taylor, Gilbert ®· thùc hiÖn phÐp
bÊm giê theo dâi qu¸ tr×nh thao t¸c s¶n xuÊt. Qua ph©n
tÝch c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , c¸c chuyªn gia thÊy râ ®îc,
s¶n xuÊt ph¶i b¶o ®¶m tÝnh ®iÒu hoµ vµ tÝnh liªn
tôc trong cung øng lao ®éng, trong cung øng vËt t vµ
®ång thêi c¶ viÖc cho ra s¶n phÈm còng nh vËy.
C¸c nguyªn t¾c ®iÒu hoµ vµ liªn tôc lµ c¬ së cho ph¬ng
ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn.

§Ó tæ chøc s¶n xuÊt cã 3 ph¬ng ph¸p chÝnh lµ :

+ Ph¬ng ph¸p tuÇn tù : khi s¶n xuÊt ra nhiÒu s¶n phÈm

th× c¸ch tiÕn hµnh c«ng viÖc tu©n theo thø tù , chÕ t¹o
xong s¶n phÈm nµy míi b¾t ®Çu ®Õn s¶n phÈm tiÕp
theo.
Lµm theo ph¬ng ph¸p tuÇn tù, s¶n xuÊt nhµ h¹, kh«ng
c¨ng th¼ng vµ dÔ ®iÒu hµnh. Nh©n lùc, vËt t sö dông
®Òu ®Òu, kh«ng bÞ c¨ng th¼ng. Tuy nhiªn, s¶n xuÊt theo
ph¬ng ph¸p nµy thêi gian bÞ kÐo dµi.

+ Ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt song song : khi s¶n xuÊt
nhiÒu s¶n phÈm th× tiÕn hµnh chÕ t¹o ®ång thêi nhiÒu
s¶n phÈm cïng mét lóc. Tæ chøc s¶n xuÊt kiÓu song song
cã nhu cÇu cung cÊp vËt t, nh©n lùc c¨ng th¼ng. Cïng lóc
ph¶i cung øng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt cho tÊt c¶ c¸c qu¸
tr×nh chÕ t¹o s¶n phÈm. C¸i lîi cña ph¬ng ph¸p nµy lµ sè
lîng s¶n phÈm hoµn thµnh ®ång thêi ®îc nhiÒu, thêi gian
cho s¶n xuÊt ®îc rót ng¾n.

+ Ph¬ng ph¸p tæ chøc s¶n xuÊt theo d©y chuyÒn: Khi

ph¶i s¶n xuÊt nhiÒu s¶n phÈm, ph¬ng ph¸p nµy kÕt hîp
gi÷a hai ph¬ng ph¸p trªn. Ph¬ng ph¸p d©y chuyÒn lo¹i
trõ nhîc ®iÓm cña c¸c ph¬ng ph¸p trªn ®Ó chän cho
m×nh c¸ch lµm thÝch hîp.

92
Néi dung chÝnh cña ph¬ng ph¸p d©y chuyÒn lµ chia qu¸
tr×nh s¶n xuÊt cña mçi s¶n phÈm thµnh c¸c qu¸ tr×nh
nhá cã ®Æc tÝnh s¶n xuÊt gièng nhau, ®îc gäi lµ c¸c d©y
chuyÒn c«ng nghÖ . Nh÷ng qu¸ tr×nh c«ng nghÖ nhá Êy
®îc s¶n xuÊt liªn tôc qua c¸c s¶n phÈm. Cã nghÜa lµ c«ng
viÖc ®îc thùc hiÖn tuÇn tù víi c¸c qu¸ tr×nh ph©n nhá
gièng nhau vµ thùc hiÖn song song víi c¸c qu¸ tr×nh
ph©n nhá kh¸c nhau.
Lµm nh vËy b¶o ®¶m tÝnh chÊt s¶n xuÊt lµ: c¸c qu¸
tr×nh c«ng nghÖ gièng nhau ®îc tiÕn hµnh liªn tôc qua
nhiÒu s¶n phÈm kh¸c nhau. C¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ
kh¸c nhau l¹i ®îc s¶n xuÊt liªn tôc cho mçi s¶n phÈm theo
tr×nh tù cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Ta thÊy c¸ch tæ chøc
nh thÕ ph¶n ¸nh ®îc tÝnh ®iÒu hoµ vµ liªn tôc.
§èi víi s¶n xuÊt x©y dùng th× chia c«ng tr×nh thµnh c¸c
h¹ng môc gièng nhau, c¸c h¹ng môc Êy l¹i ®îc chia thµnh
c¸c c«ng viÖc gièng nhau. Tæ chøc s¶n xuÊt theo nguyªn
t¾c lµ nh÷ng c«ng viÖc gièng nhau ®îc tiÕn hµnh tõ h¹ng
môc nµy qua h¹ng môc kh¸c, trong mçi h¹ng môc th×
c«ng viÖc theo c«ng nghÖ kh¸c nhau nèi ®u«i nhau ®îc
thùc hiÖn.
C¸ch tæ chøc theo d©y chuyÒn ph¶i b¶o ®¶m ®îc: trªn
mÆt b»ng s¶n xuÊt lu«n cã ngêi lao ®éng vµ ngêi lao
®éng lu«n lu«n tham gia s¶n xuÊt kh«ng bÞ ngõng viÖc.
§iÒu nµy ph¶n ¸nh tÝnh ®iÒu hoµ vµ liªn tôc.

Nh thÕ, ®Ó thiÕt lËp ®îc d©y chuyÒn x©y dùng cÇn:

• Chia nhá c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thµnh nh÷ng qu¸
tr×nh bé phËn vµ nh÷ng nguyªn c«ng.
• Ph©n c«ng lao ®éng gi÷a nh÷ng ngêi thùc hiÖn
• X¸c ®Þnh nhÞp ®é s¶n xuÊt
• KÕt hîp tèi ®a vÒ thêi gian thùc hiÖn c¸c qu¸ tr×nh
bé phËn

C¸c th«ng sè chÝnh cña d©y chuyÒn lµ:

m th«ng sè kh«ng gian, lµ kh«ng gian diÔn ra qu¸ tr×nh

s¶n xuÊt ®¬n vÞ, ®îc gäi lµ kh«ng gian ®¬n vÞ. Th«ng

93
thêng kh«ng gian x©y dùng ®îc chän lµ h¹ng môc c«ng
tr×nh hoÆc ®¬n nguyªn x©y dùng.
n th«ng sè c«ng nghÖ lµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt cã ®Æc
tÝnh chia nhá gièng nhau, ®îc gäi lµ c«ng nghÖ ®¬n vÞ.
Thêng c«ng nghÖ ®¬n vÞ ®îc chän lµ mét chñng lo¹i
c«ng nh©n thùc hiÖn c¸c thao t¸c nghÒ nghiÖp nh c«ng
t¸c nÒ, c«ng t¸c méc, c«ng t¸c cèp pha, c«ng t¸c cèt
thÐp…
k th«ng sè thêi gian, lµ thêi gian mét c«ng nghÖ ®¬n vÞ
thùc hiÖn trong mét kh«ng gian ®¬n vÞ. Th«ng sè nµy ®-
îc gäi lµ chu kú s¶n xuÊt x©y dùng. Th«ng thêng chu kú
s¶n xuÊt x©y dùng ®îc chän lµ ngµy, hai ngµy, ba ngµy,
mét tuÇn lÔ , mét tuÇn 10 ngµy . . .

Theo ph¬ng ph¸p tuÇn tù th× thêi gian thùc hiÖn m h¹ng
môc c«ng tr×nh lµ :

T = mTck

Cêng ®é nhu cÇu tµi nguyªn cho mét ®¬n vÞ thêi gian lµ
:

R
r =
T

Trong ®ã :
Tck thêi gian cña mét chu kú s¶n xuÊt x©y dùng mét h¹ng
môc
R lµ tæng chi phÝ vÒ tµi nguyªn x©y dùng m h¹ng môc.
Ta thÊy nÕu tæ chøc s¶n xuÊt theo ph¬ng ph¸p song song
th× thêi gian x©y dùng toµn bé m h¹ng môc chØ b»ng
thêi gian thi c«ng mét h¹ng môc nhng nhu cÇu tµi nguyªn
l¹i gÊp 5 lÇn so víi ph¬ng ph¸p tuÇn tù. Tæ chøc theo kiÓu
d©y chuyÒn th× thêi gian sÏ nhá h¬n ph¬ng ph¸p tuÇn tù
vµ tµi nguyªn sö dông còng nhá h¬n so víi ph¬ng ph¸p
song song.

(2) Quy luËt c¬ b¶n cña d©y chuyÒn :

94
§Ó thÓ hiÖn kÕ ho¹ch thi c«ng mét c«ng tr×nh, thêng
dïng s¬ ®å xiªn. S¬ ®å Êy h×nh thµnh tõ c¸c « ch÷ nhËt
t¹o thµnh líi «.
Trôc tung thÓ hiÖn c¸c h¹ng môc hay lµ kh«ng gian lao
®éng.
Trôc hoµnh thÓ hiÖn thêi gian thùc hiÖn thi c«ng c¸c h¹ng
môc.
Trªn líi « nµy thÓ hiÖn c¸c ®êng chÐo tõ « b¾t ®Çu thi
c«ng qua c¸c h¹ng môc cña c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ.

n= 1 2 3
4 5 6
m
m-
1
...
3
2
1

(n-1)k t = mk

T=k(m+n-1)

Thêi gian ®Ó thùc hiÖn mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ trªn
c«ng tr×nh cã ®é dµi lµ m ®¬n nguyªn :
T = mk ( 2.2.3 -1)

Thêi gian thùc hiÖn x©y dùng c«ng tr×nh cã m ®¬n

nguyªn, sö dông n d©y chuyÒn c«ng nghÖ lµ :

T = k ( m + n – 1 )
( 2.2.3 -2)

95
Mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ ®îc x¸c ®Þnh bëi sè lîng ngêi
tham gia ®îc tÝnh nh sau:

P P Q
N= = =
ts mks mk
( 2.2.3-3)

Trong ®ã :
P lµ khèi lîng c«ng viÖc trªn m ph©n ®o¹n
s lµ sè lîng s¶n phÈm cña mét ngêi thùc hiÖn trong
mét ®¬n vÞ thêi gian mµ ta gäi lµ ®Þnh møc s¶n phÈm
ph¶i thùc hiÖn trong mét ®¬n vÞ thêi gian.
Q lµ sè c«ng ®îc sö dông ®Ó thùc hiÖn m ph©n
®o¹n.

P
Tõ c«ng thøc (3) ta thÊy : Q= ( 2.2.3-4)
s

Mét d©y chuyÒn ®îc ®Æc trng bëi :

P P
Cêng ®é cña d©y chuyÒn ®¬n : i= =
t mk
( 2.2.3-5)

Cêng ®é cña d©y chuyÒn x©y dùng :

Pxd Pxd
I= = ( 2.2.3- 6)
T k ( m + n − 1)

§¬n vÞ ®o cña cêng ®é cña c¸c lo¹i d©y chuyÒn lµ khèi l-

îng ph¶i hoµn thµnh trong ®¬n vÞ thêi gian. Trong mét
®¬n vÞ thêi gian, d©y chuyÒn nµo thùc hiÖn ®îc nhiÒu
khèi lîng th× d©y chuyÒn Êy cã cêng ®é lín.

96
Khi triÓn khai d©y chuyÒn cã nhiÒu d©y chuyÒn ®¬n,
nghÜa lµ cã nhiÒu lo¹i c«ng t¸c kh¸c nhau tham gia, sè n
sÏ lín, cho mét c«ng tr×nh nhiÒu ph©n ®o¹n , sè m còng
lín, ta thÊy xuÊt hiÖn c¸c kho¶ng thêi gian T’ , T’’ vµ T’’’.
Kho¶ng thêi gian T’ ®îc gäi lµ giai ®o¹n triÓn khai n¨ng
lùc s¶n xuÊt.
ë giai ®o¹n nµy, lÇn lît ®ua thªm vµo trong d©y chuyÒn
x©y dùng nh÷ng tæ ®éi lao ®éng míi, m¸y mãc míi, vËt
t , tµi nuyªn míi.
Kho¶ng thêi gian T’’ ®îc gäi lµ giai ®o¹n d©y chuyÒn æn
®Þnh vµ kho¶ng thêi gian T’’’ ®îc coi lµ giai ®o¹n thu gän
c«ng viÖc. Giai ®o¹n nµy, c¸c d¹ng tµi nguyªn ®îc thu
dÇn. D©y chuyÒn nµo cã thêi gian T’’ cµng lín th× thêi
gian æn ®Þnh cña d©y chuyÒn cµng dµi.

Th«ng thêng hai giai ®o¹n T’ vµ T’’’ b»ng nhau vµ :

T’ = T’’ = (n-1)k ( 2.2.3-7)

Thêi kú æn ®Þnh cña d©y chuyÒn lµ:

T’’ = T – 2T’ = k(m+n-1) – 2(n-1)k = k (m-n+1)

( 2.2.3-8)

Kinh nghiÖm cho thÊy cã 3 trêng hîp :

97
C¸c chØ tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ mét d©y chuyÒn :

Møc ®é æn ®Þnh cña d©y chuyÒn:

T ' ' k ( m − n + 1)
α= = (2.2.3-
T k ( m + n − 1)
9)
HiÖu suÊt cña d©y chuyÒn:

m m
β= =
T k ( m + n − 1)
(2.2.3-10)

Chi phÝ thêi gian cho mét ®¬n vÞ s¶n phÈm:

T k ( m + n − 1)
γ = = (2.2.3-
m m
11)

Møc ®iÒu hoµ chi phÝ tµi nguyªn :

m
δ = (2.2.3-12)
m + n −1

98
C¸c chØ sè α , β, γ cµng lín cµng tèt, cßn δ cµng nhá
cµng tèt.

C¸c th«ng sè c¬ b¶n cña d©y chuyÒn lµ:

• Th«ng sè kh«ng gian:

Th«ng sè kh«ng gian ®îc ký hiÖu lµ m ®· ®Ò cËp ë trªn.

Th«ng sè kh«ng gian lµ khu vùc x©y dùng ®îc chia tõ
c«ng tr×nh. Th«ng sè kh«ng gian cã thÓ lµ mét h¹ng môc
c«ng tr×nh, cã thÓ lµ mét ®¬n nguyªn x©y dùng. Th«ng
sè kh«ng gian cña d©y chuyÒn nªn lµ nh÷ng bé phËn
c«ng tr×nh cã khèi lîng b»ng nhau hay t¬ng ®èi b»ng
nhau. Nh÷ng bé phËn cña c«ng tr×nh Êy ®îc gäi lµ mét
ph©n ®o¹n cã ®ñ mÆt b»ng c«ng t¸c ®Ó triÓn khai mét
d©y chuyÒn c«ng nghÖ bé phËn.
Muèn tæ chøc s¶n xuÊt ®îc theo ph¬ng ph¸p d©y
chuyÒn th× sè lîng c¸c ph©n ®o¹n ph¶i ®¸p øng ®îc :

mmin ≥ n + 1
Th× d©y chuyÒn míi gi÷ ®îc æn ®Þnh. Nõu kh«ng tho¶
m·n ®iÒu kiÖn nµy d©y chuyÒn cã thÓ bÞ gi¸n ®o¹n. Lùa
chän ph©n ®o¹n hay th«ng sè kh«ng gian cßn liªn quan
trùc tiÕp ®Õn thêi h¹n thi c«ng trong mét ph©n ®o¹n.
Trong thùc tÕ th× khi lùa chän th«ng sè kh«ng gian ph¶i
kÕt hîp víi khe nhiÖt, khe lón vµ sù ph©n chia kÕt cÊu cña
ng«i nhµ.

• Th«ng sè c«ng nghÖ:

Th«ng sè c«ng nghÖ lµ sè lîng c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt

tham gia trong d©y chuyÒn. Th«ng sè c«ng nghÖ ®îc ký
hiÖu lµ n . Th«ng sè c«ng nghÖ ®îc gäi lµ d©y chuyÒn
c«ng nghÖ hay d©y chuyÒn bé phËn.

• Th«ng sè thêi gian :

99
Th«ng sè thêi gian lµ thêi gian mét d©y chuyÒn bé phËn
cã nhÞp tham gia s¶n xuÊt trong mét ph©n ®o¹n. Th«ng
sè thêi gian ®îc ký hiÖu lµ k . §©y chÝnh lµ nhÞp ®é, lµ
chu kú cña d©y chuyÒn cña mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Th«ng sè thêi gian cßn ®îc gäi lµ m«®un chu kú. M«®un
chu kú k b»ng :

T
k=
m + n −1

(3) C¸c d¹ng d©y chuyÒn x©y dùng:

Theo c¬ cÊu d©y chuyÒn cã c¸c lo¹i:

- D©y chuyÒn chuyªn m«n ho¸

- D©y chuyÒn c«ng tr×nh
- D©y chuyÒn liªn hîp

Theo tÝnh chÊt nhÞp nhµng cã:

- D©y chuyÒn nhÞp nhµng cã d©y chuyÒn nhÞp

®¬n vµ d©y chuyÒn nhÞp béi.
- D©y chuyÒn kh«ng nhÞp nhµng

Theo møc ®é chi tiÕt ph©n nhá:

- D©y chuyÒn ph©n nhá mét phÇn

- D©y chuyÒn ph©n nhá hoµn toµn

Theo møc ®é tiÕn triÓn :

- D©y chuyÒn æn ®Þnh

- D©y chuyÒn kh«ng æn ®Þnh

H×nh sau ®©y minh ho¹ s¬ ®å d©y chuyÒn nhÞp

nhµng, nhÞp béi vµ kh«ng nhÞp.

100
 (H×nh 10)

Víi d©y chuyÒn kh«ng nhÞp nhµng cã thÓ chuyÓn thµnh

d©y chuyÒn t¬ng ®¬ng nh h×nh m« t¶ sau ®©y :

101
 (H×nh 12)

Mét d©y chuyÒn cã thÓ liªn tôc, cã thÓ gi¸n ®o¹n. H×nh
vÏ sau ®©y m« t¶ c¸c h×nh th¸i liªn tôc hay gi¸n ®o¹n
cña d©y chuyÒn.

102
 ( H×nh 14)

(4) Kho¶ng ghÐp s¸t cña c¸c d©y chuyÒn :

Khi thiÕt kÕ d©y chuyÒn , mét mÆt ph¶i b¶o ®¶m tÝnh
chÊt ®iÒu hoµ vµ liªn tôc, mét mÆt ph¶i tu©n theo c¸c
quy ®Þnh vÒ an toµn lao ®éng. Mét trong nh÷ng nguyªn
t¾c chÝnh trong tæ chøc d©y chuyÒn cÇn b¶o ®¶m an
toµn lao ®éng lµ trong mét ph©n ®o¹n kh«ng ®îc phÐp
cã hai d©y chuyÒn bé phËn cïng tham gia s¶n xuÊt.
Khi thÓ hiÖn d©y chuyÒn trªn s¬ ®å tiÕn ®é, nÕu cã hai
d©y chuyÒn bé phËn cïng tham gia lao ®éng trong mét
ph©n ®o¹n cÇn ®Èy lïi d©y chuyÒn n»m sau nh»m b¶o
®¶m an toµn cho s¶n xuÊt.
Kho¶ng ghÐp s¸t cña hai d©y chuyÒn trong mét ph©n
®o¹n lµ kho¶ng c¸ch vÒ thêi gian ®Ó cho trong suèt thêi
gian thùc hiÖn c¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ kh«ng cã bÊt
cø mét ph©n ®o¹n nµo cã hai d©y chuyÒn bé phËn cïng
lao ®éng.
Kho¶ng ghÐp s¸t tíi h¹n lµ kho¶ng thêi gian ph¶i lïi nhá
nhÊt cña mét d©y chuyÒn nh»m b¶o ®¶m kh«ng cã hai
d©y chuyÒn cïng lao ®éng trªn mét ph©n ®o¹n.

ThÝ dô cã hai d©y chuyÒn ®îc tæ chøc nh h×nh vÏ:

103
(H×nh 21)

Kho¶ng ghÐp s¸t ë ph©n ®o¹n thø m lµ Om ®îc tÝnh nh

sau:

m −1 m
Om = O1 + ∑ k ' '− ∑ k '
1 1

Trong ®ã :

m −1

∑ k' '
1
lµ thêi gian cña d©y chuyÒn bé phËn thø hai trªn

(m-1) ph©n ®o¹n

O1 lµ kho¶ng thêi gian ghÐp s¸t trªn ph©n ®o¹n thø nhÊt

∑ k'
1
lµ thêi gian cña d©y chuyÒn bé phËn thø nhÊt trªn

m ph©n ®o¹n

m −1 m
Khi O1 = k1 th× Om = ∑ k ' ' − ∑ k '
1 2

Kho¶ng ghÐp s¸t tíi h¹n khi Om = 0

NÕu Om cã gi¸ trÞ ©m th× c¸c d©y chuyÒn bé phËn s¸t

nhau ph¶i lïi ®óng b»ng ®¹i lîng Êy.

LÊy h×nh vÏ trªn lµm thÝ dô ®Ó tÝnh kho¶ng ghÐp s¸t cô

thÓ.

Ta xÐt kho¶ng ghÐp s¸t t¹i ph©n ®o¹n thø 4 :

O4 = ( 3 + 1+ 2 ) – ( 1 + 1 + 3 ) = 1

Nhng trªn ph©n ®o¹n 5 th× kho¶ng ghÐp s¸t lµ :

104
 O5 = ( 3 + 1 + 2 + 1 ) – ( 1 + 1 + 3 + 5 ) = -3

KÕt qu¶ tÝnh cho thÊy cÇn dÞch chuyÓn d©y chuyÒn thø
hai lïi vÒ bªn ph¶i 3 m«®uyn chu kú th× míi b¶o ®¶m ®-
îc trong mét ph©n ®o¹n kh«ng cã 2 d©y chuyÒn cïng
ho¹t ®éng.
§Ó gi¶m c«ng søc tÝnh to¸n, khi ®· x©y dùng ®îc c¸c
d©y chuyÒn c«ng nghÖ, cÇn nh×n trªn biÓu ®å thÓ hiÖn
xem t¹i ph©n ®o¹n nµo c¸c d©y chuyÒn bé phËn c¾t
nhau hoÆc cïng n»m trong mét ph©n ®o¹n vµ chØ cÇn
tÝnh kho¶ng ghÐp s¸t cho ph©n ®o¹n Êy ®Ó lïi d©y
chuyÒn b¾t ®Çu sau lµ ®îc.

Trªn thùc tÕ , ph¬ng ph¸p d©y chuyÒn cã hiÖu qu¶ cao

trong tæ chøc s¶n xuÊt. Nhng khi ¸p dông vµo c«ng tr×nh
x©y dùng ®· gÆp qu¸ nhiÒu khã kh¨n lµ khi thiÕt lËp
d©y chuyÒn x©y dùng khã v¹ch ®îc d©y chuyÒn bé
phËn ®i qua tõng ph©n ®o¹n mµ d©y chuyÒn Êy ph¶i
n»m trong mét kho¶ng cã chu kú réng.

Nh÷ng kÕt luËn vÒ phÇn d©y chuyÒn cã thÓ nªu gän nh

sau:

(1) T tëng cña d©y chuyÒn t¹o ra trong tæ chøc s¶n

xuÊt tÝnh nhÞp ®iÖu, tÝnh ®iÒu hoµ, tÝnh liªn tôc
lµ t tëng hÕt søc cÇn thiÕt.
(2) Ph©n chia mÆt b»ng c«ng t¸c thµnh c¸c ph©n
®o¹n, ph©n chia lao ®éng thµnh c¸c d©y chuyÒn
c«ng nghÖ , tæ chøc thêi gian thµnh c¸c chu kú t¹o
ra tÝnh khoa häc trong tæ chøc lao ®éng, lµ ®iÒu
hîp lý.
(3) CÇn tËn dông mäi ®iÒu kiÖn ®Ó tæ chøc lao ®éng
theo d©y chuyÒn ®Õn møc tèi ®a.

2.2.4LËp tiÕn ®é theo m¹ng líi

(1)Kh¸i niÖm:

105
 • Trong Lý thuyÕt §å thÞ vµ øng dông cã bµi to¸n ®êng
®i ng¾n nhÊt ®îc tãm t¾t nh sau:

T×m ®êng ®i tõ ®Ønh a ®Õn ®Ønh b cña mét ®å thÞ

víi ®é dµi ng¾n nhÊt.

Ta cho mçi ®Ønh mét trÞ sè b»ng ®êng ®i ng¾n nhÊt tõ

®Ønh a tíi ®Ønh i ®ang xÐt. B»ng ph¬ng ph¸p lÆp ta sÏ
cã ®êng ®i tõ ®Ønh a xuÊt ph¸t tíi ®Ønh cuèi cïng víi ®-
êng ®i ng¾n nhÊt.
X©y dùng bµi to¸n ngîc víi bµi to¸n ®êng ®i ng¾n nhÊt
lµ bµi to¸n ®êng ®i dµi nhÊt ta cã phÐp lµm t¬ng tù nh-
ng ®¸ng lÏ chän ®êng ®i ng¾n nhÊt, ta l¹i chän ®êng ®i
dµi nhÊt.
§Ó bµi to¸n ®óng nh thùc tÕ th×:
§å thÞ xÐt ph¶i lµ ®å thÞ liªn th«ng, kh«ng cã ®Ønh c«
lËp. §å thÞ nµy kh«ng cã chu tr×nh vµ lµ s¬ ®å ®ãng ,
nghÜa lµ chØ cã mét ®Ønh coi nh ®Çu vµo vµ mét ®Ønh
coi nh ®Çu ra.

Gi¶i bµi to¸n nµy th«ng qua c¸ch gi¶i bµi to¸n ®å thÞ cã
träng sè.

§å thÞ G=(X,U) mµ mçi c¹nh u ∈ U ®îc ®Æt t¬ng øng víi

mét sè thùc
l(u), tøc lµ trªn u ghi sè thùc l(u) ®îc gäi lµ mét ®å thÞ cã
träng sè ë c¹nh vµ thêng ®îc gäi lµ ®å thÞ cã träng sè.
Tæng ∑ l (u )
u∈U
®îc gäi lµ träng sè cña ®å thÞ G ®îc ký hiÖu
b»ng l(G).
l (G ) = ∑ l (u )
u∈U

Gi¶ thö α = (a )u1 , u 2 , u 3 ,....,.u i , u i +1 ,...., u m (b)

lµ mét ®êng nµo ®ã ®i tõ a ®Õn b.

106
 m
Tæng ∑ l (u )
i =1
i ®îc gäi lµ träng sè cña ®êng α , ®ång

thêi ®îc ký hiÖu lµ l ( α ) :

m
l (α ) = ∑l (u )
i =l
i

Dïng D (a,b) ®Ó ký hiÖu tËp hîp gåm tÊt c¶ c¸c ®êng ®i

tõ ®Ønh a ®Õn ®Ønh b.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu lµ chän ®îc con ®êng dµi nhÊt tõ
®Ønh a ®Õn ®Ønh b, ta sö lý ®¹i lîng :
l (a, b) = max{l(α ) | α ∈ D(a, b)}
( 2.2.4-1)

Bµi to¸n nµy ®îc sö dông trong thùc tÕ lµ h·y s¾p xÕp c¸c
c«ng viÖc thµnh m¹ng líi, mét s¬ ®å ®ãng, vµ con ®êng
®Ó thùc hiÖn mét b¶n kÕ ho¹ch lµ con ®êng dµi nhÊt tõ
khi khëi c«ng ®Õn khi kÕt thóc.

• Quy íc vÒ mét c«ng viÖc. Mét c«ng viÖc cã thÓ ®îc

kh¸i niÖm b»ng sù kiÖn b¾t ®Çu (start event), i vµ
sù kiÖn kÕt thóc (finish event), j. Sù kiÖn chÝnh lµ
c¸c ®Ønh cña mét ®å thÞ. Nèi gi÷a hai sù kiÖn nµy
lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc ®îc thÓ hiÖn b»ng
mét mòi tªn. §ã chÝnh lµ c¸c c¹nh cña ®å thÞ nãi
trªn.

i tij j

Díi mòi tªn ghi thêi gian thùc hiÖn c«ng viÖc, tij . §ã chÝnh
lµ träng sè cña mét c¹nh nµo ®ã trong phÐp gi¶i ®å thÞ
cã träng sè ®Ó t×m ra ®êng ®i dµi nhÊt cña ®å thÞ vµ
chÝnh lµ chiÒu dµi cña c¹nh cña ®å thÞ.

Ta gäi viÖc ij lµ c«ng viÖc b¾t ®Çu b»ng sù kiÖn i vµ kÕt

thóc khi xuÊt hiÖn sù kiÖn j .

107
 • C¸c c«ng viÖc ®îc s¾p xÕp víi nhau thµnh m¹ng líi
( ®å thÞ ) theo quy t¾c :

+ NÕu c«ng viÖc diÔn ra theo tuÇn tù th× sù kiÖn b¾t

®Çu cña viÖc ®øng sau sÏ trïng víi sù kiÖn kÕt thóc cña
c«ng viÖc ®øng tríc.
+ Hai c«ng viÖc thùc hiÖn song song sÏ cã chung sù kiÖn
b¾t ®Çu råi rÏ sang hai phÝa kh¸c nhau ®Ó cã sù kiÖn
kÕt thóc kh¸c nhau.

§Ó m¹ng líi cã thÓ tÝnh ®îc , m¹ng líi chØ cã mét sù kiÖn
b¾t ®Çu chung vµ chØ cã mét nót kÕt thóc chung. M¹ng
líi liªn th«ng , kh«ng cã sù kiÖn c« lËp vµ kh«ng cã chu kú.
§iÒu nµy ®îc gi¶i thÝch trong lý thuyÕt ®å thÞ .

Nh thÕ, mét m¹ng líi c¸c c«ng viÖc lµ sù h×nh thµnh cña
mét tËp hîp c¸c ®Ønh M vµ tËp hîp c¸c c¹nh M th«ng qua
c¸c mèi quan hÖ R.

LÊy thÝ dô lµ h×nh sau ®©y :

X2 X6

X1 X3
X7

X4 X5

§©y lµ ®å thÞ G=(X,H) mµ X lµ tËp hîp nót viÕt díi d¹ng :

X = { X 1 , X 2 ,....., X n } víi n∈M

Nh thÕ c¸c nót sÏ lµ : X = { X 1 , X 2 ,...., X 7 }

108
C¸c quan hÖ nh sau :
Rx1 { x 2 , x3 , x 4 } , Rx 2 { x3 , x6 }

Rx3 { x5 , x6 , x7 } , Rx4 { x3 , x5 }

Rx5 { x 7 } , Rx6 { x7 } , Rx 7 { ∅}

NÕu quan hÖ nµy cã träng sè th× träng sè chÝnh lµ thêi

gian ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc nèi tõ nót nä ®Õn nót kia.
Khi ®ã, c«ng viÖc lµ c«ng viÖc thùc. Cßn nÕu quan hÖ
chØ lµ g¾n kÕt vÒ tæ chøc hay v× lý do c«ng nghÖ th×
c«ng viÖc ®îc gäi lµ viÖc ¶o, khi nµy thÓ hiÖn mòi tªn nèi
gi÷a hai sù kiÖn b»ng nÐt ®øt. ViÖc ¶o kh«ng cã thêi
gian.

(2) C¸c phÐp tÝnh c¬ b¶n :

• Thêi ®iÓm sím : lµ thêi ®iÓm sím nhÊt lµm

xuÊt hiÖn mét nót.
Nh phÇn tÝnh ®êng ®i dµi nhÊt ph¶n ¸nh trong phÐp
tÝnh l(a,b) ë c«ng thøc 2.2.4-1, ta lÇn lît tÝnh thêi ®iÓm
sím cho c¸c nót. Tr×nh tù tÝnh b¾t ®Çu tõ nót bªn tr¸i
cña m¹ng líi ®Ó tiÕn dÇn vÒ bªn ph¶i . T¹i mçi nót, ghi l¹i
mét trÞ sè sím. TrÞ sè sím cho mét nót lµ tæng ®é dµi c¸c
c¹nh tÝnh tõ c¹nh ®Çu tiªn dån ®Õn nót ®ang xÐt. Khi cã
nhiÒu h¬n mét nót cïng dÉn ®Õn nót Êy th× trÞ sè lín
nhÊt (max) trong nh÷ng trÞ sè dÉn ®Õn nót Êy ®îc lÊy lµ
trÞ sè sím cña nót Êy . Xem c«ng thøc 2.2.4-1, phÐp tÝnh
l(a,b).
Qua c¸ch tÝnh thêi ®iÓm sím ta cã ®îc thêi ®iÓm xuÊt
hiÖn sù kiÖn hoµn thµnh cuèi cïng cña m¹ng líi. Thêi
®iÓm nµy ®îc tÝnh to¸n cã logic, cã c¬ së mµ kh«ng
ph¶i lµ sù íc tÝnh theo kinh nghiÖm ®¬n thuÇn.

• Thêi ®iÓm muén: lµ thêi ®iÓm muén nhÊt cã thÓ

®îc lµm xuÊt hiÖn mét nót mµ kh«ng ®Ó ¶nh hëng

109
 ®Õn thêi h¹n hoµn thµnh cuèi cïng cña nót cuèi cïng
cña toµn m¹ng líi.
C¸ch tÝnh: B¾t ®Çu tÝnh tõ ®iÓm cuèi cïng cña m¹ng líi
ngîc vÒ nh÷ng nót ®øng tríc theo nguyªn t¾c trõ dÇn trÞ
sè cña c¸c chiÒu dµi c¹nh . TrÞ sè muén cña mét nót lµ
hiÖu sè cña sè sím cña nót cuèi cïng víi tæng chiÒu dµi
c¸c mòi tªn ®· ®i qua. Khi cã nhiÒu h¬n mét gèc mòi tªn
thu vÒ nót ®ang xÐt th× lÊy trÞ sè nhá trong c¸c trÞ sè
dÉn vÒ lµm trÞ sè muén cho nót Êy.
Tõ c¸ch tÝnh c¸c trÞ sè cña thêi ®iÓm sím vµ muén ta
thÊy cã nhiÒu nót cã trÞ sè sím b»ng trÞ sè muén. NhiÒu
nót cã trÞ sè muén lín h¬n trÞ sè sím. Nhng nót ®Çu tiªn
vµ nót cuèi cïng bao giê trÞ sè sím còng b»ng trÞ sè muén.
Nh÷ng nót cã trÞ sè sím b»ng trÞ sè muén nèi nhau thµnh
®êng d©y liªn tôc tõ nót ®Çu tiªn ®Õn nót cuèi cïng.

•§êng g¨ng : Cã nh÷ng d·y c«ng viÖc ®i liªn tôc tõ

nót ®Çu ®Õn nót cuèi cã trÞ sè sím b»ng trÞ sè
muén ®îc gäi lµ ®êng g¨ng ( CP : critical path )
nªn ph¬ng ph¸p s¬ ®å m¹ng líi cßn ®îc gäi lµ ph-
¬ng ph¸p ®êng g¨ng ( CPM : critical path
method).
Tõ nhËn xÐt ®êng g¨ng lµ ®êng mµ c¸c c«ng viÖc n»m
trªn ®ã kh«ng cã dù tr÷ thêi gian, nªn nh÷ng viÖc n»m
trªn ®êng g¨ng lµ nh÷ng viÖc mµ nÕu kÐo dµi nã qu¸
thêi ®iÓm ®· tÝnh ®îc sÏ lµm chËm trÔ ®Õn sù hoµn
thµnh toµn bé m¹ng líi c«ng viÖc. Nh÷ng viÖc n»m trªn ®-
êng g¨ng lµ nh÷ng viÖc cÇn ®îc lu t©m ®Æc biÖt trong
qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh thùc hiÖn tiÕn ®é s¶n xuÊt x©y
dùng. §êng g¨ng cßn ®îc gäi lµ ®êng cña c¸c träng ®iÓm.

• Dù tr÷ thêi gian : Nh÷ng sù kiÖn kh«ng n»m trªn ®-

êng g¨ng cã thêi ®iÓm muén lín h¬n thêi ®iÓm sím. Ta
b¶o nh÷ng sù kiÖn Êy cã dù tr÷ thêi gian.
Dù tr÷ thêi gian chung lµ hiÖu sè gi÷a thêi ®iÓm muén
xuÊt hiÖn ë sù kiÖn víi trÞ sè sím cña sù kiÖn ®ã. V× c¸ch
tÝnh, ph¶i lÊy trÞ sè muén nhá cña c¸c gèc mòi tªn thu vÒ
nót Êy lµm trÞ sè muén cho nót Êy. Nªn cã thÓ cã nh÷ng
d©y thu vÒ nót ®ang xÐt cã trÞ sè muén kh¸c ®i, lÊy trÞ

110
sè muén cña tõng d©y trõ trÞ sè sím cña nót ®ang xÐt ,
ta cã dù tr÷ thêi gian riªng cho d©y c«ng viÖc ®ang xÐt.
§Ó râ h¬n c¸c kh¸i niÖm vµ ®Þnh nghÜa ®· nªu, ta xem
thÝ dô:

2 6
5 49
3 3
1
5 4
1
4 3
6
5 3 6
3
4
5 3
6 8
5
5

T¹i nót 1 : Sím = Muén = 0

Nót 2 : Sím : 3 Muén : 8
Nót 3 : Sím : 5 Muén : 5
Nót 4 : Sím : 8 t¹i ®©y cã hai mòi tªn dÉn ®Õn. Cã mòi
tªn dÉn ®Õn víi sím lµ 4 vµ mòi tªn ®Õn víi sím lµ 8. Chän
8 ( max l(a,b)).
Muén : 8
Nót 5 : Sím : 11 Muén : 13
Nót 6 : Sím : 11 Muén : 13
Nót 7 : Sím : 14 Muén : 14
Nót 8 : Sím :17 Muén : 18
Nót 9 : Sím 17 Muén : 17
Nót 10 : Sím : 22 Muén : 22
Cã thÓ ®a c¸c d÷ liÖu cña m¹ng líi vµo b¶ng sau ®©y :

Tªn Thêi B¾t KÕt B¾t KÕt Dù tr÷ Dù tr÷

c«ng gian ®Çu thóc ®Çu thóc chung riªng
viÖc thùc sím sím muén muén
hiÖn
1-2 3 0 3 0 8 0 5

111
1-3 5 0 5 0 5 0 0
1-4 4 0 8 0 8 0 4
2-6 5 3 11 8 13 2 0
3-4 3 5 8 5 8 0 0
3-5 6 5 11 5 13 0 2
3-7 5 5 14 5 14 0 4
4-6 3 8 11 8 13 0 2
4-7 6 8 14 8 14 0 0
6-9 4 11 17 13 17 3 0
5-8 5 11 17 13 18 2 0
7-9 3 14 17 14 17 0 0
7-8 3 14 17 14 18 0 1
8-10 4 17 22 17 22 0 0
9-10 5 17 22 17 22 0 0

Ta nhËn xÐt thÊy cã c¸c viÖc 1-3 , 3- 4 , 4-7 , 7- 9 , 9-10

cã dù tr÷ riªng vµ dù tr÷ chung = 0 nªn nh÷ng viÖc nµy
n»m trªn ®êng g¨ng.
Còng nhËn xÐt, kh«ng ph¶i chØ cã ®êng ®i qua c¸c nót
1- 3 - 4 – 7 – 9 – 10. Mét m¹ng líi kh«ng nhÊt thiÕt chØ
cã mét ®êng g¨ng vµ cã thÓ cã nhiÒu ®êng g¨ng. NÕu
tæ chøc phèi hîp tèt c¸c c«ng viÖc , thÝ dô nh tæ chøc s¶n
xuÊt theo ph¬ng ph¸p d©y chuyÒn th× tÊt c¶ c¸c viÖc
®Òu n»m trªn ®êng g¨ng.

Trong thÝ dô trªn ®êng g¨ng ®îc ph¸t hiÖn sau khi tÝnh
lµ :

2 6
5 49
3 3
1
5 4
1
4 3
6
5 3 6
3
4
5 3
6 5 8
5
112
 (3) Líi c«ng viÖc :

• Tr×nh bµy líi theo ph¬ng ph¸p ®êng g¨ng :

Mçi c«ng viÖc ®îc ®Æc trng b»ng mét mòi tªn cã sù kiÖn
b¾t ®Çu vµ sù kiÖn kÕt thóc. Díi mòi tªn ghi thêi gian ®Ó
thùc hiÖn c«ng viÖc. Nh÷ng c«ng viÖc nµy ®îc nèi víi
nhau theo c¸c quy t¾c cña c«ng nghÖ s¶n xuÊt. §ã lµ c¸c
quy t¾c:

TuÇn tù lµ quy t¾c mµ viÖc ®øng tríc ph¶i xong míi b¾t
®Çu ®îc viÖc tiÕp theo.
Song song lµ quy t¾c mµ hai viÖc cã thÓ tiÕn hµnh
®ång thêi.

Sù kiÖn ®îc thÓ hiÖn b»ng mét vßng trßn. Trong vßng
trßn ®ã ghi sè thø tù cña sù kiÖn. Thø tù t¨ng cña sè
trong vßng trßn tÝnh tõ bªn tr¸i s¬ ®å sang bªn ph¶i theo
ph¬ng trôc hoµnh vµ tõ trªn xuèng díi theo ph¬ng trôc
tung.
Tuy nhiªn còng cã thÓ thÓ hiÖn vßng trßn víi kÝch thíc lín
h¬n chót Ýt, bªn trong vßng trßn chia thµnh bèn mói:

S
M

T¹i gãc phÝa trªn cña vßng trßn ghi sè thø tù cña nót ( sù
kiÖn ). Gãc tr¸i ghi trÞ sè sím cña nót. Gãc ph¶i ghi trÞ sè
muén cña nót. Gãc díi cña vßng trßn ghi tªn nót ®øng tríc
nót nµy dÉn ®Õn trÞ sè sím cña nót nµy.

113
Ghi theo kiÓu nµy ta thÊy kh¸ trùc quan vÒ h×nh ¶nh cña
tiÕn ®é c«ng tr×nh. Ta l¹i thÊy ®îc mèi rµng buéc gi÷a
c¸c c«ng viÖc víi nhau, sù kh¨ng khÝt trong c«ng viÖc ph¶i
phèi hîp .

Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p nµy lµ nÕu mét c«ng viÖc
ph¶i thay ®æi th× ph¶i lËp l¹i toµn bé m¹ng líi cho nh÷ng
viÖc cßn l¹i. NÕu c¸c mèi rµng buéc kh«ng ®æi th× còng
ph¶i tÝnh l¹i hÕt c¸c trÞ sè sím, muén cho tõng nót cßn l¹i.

• ChuyÓn s¬ ®å m¹ng thµnh s¬ ®å ngang:

Do thãi quen , nh÷ng ngêi lËp tiÕn ®é muèn chuyÓn s¬

®å m¹ng líi thµnh s¬ ®å ngang. C¸ch lµm nh sau:
Trªn s¬ ®å ngang ®· giíi thiÖu ë môc 2.2.2, nay lËp s¬
®å ngang ®Ó chuyÓn s¬ ®å m¹ng sang, kh«ng ph¶i
tr×nh bµy khèi b¶ng vÒ c«ng viÖc mµ chØ cÇn khèi lÞch.
Tríc hÕt, tr×nh bµy c¸c dßng ®êng g¨ng vµo lÞch. Ta biÕt
®êng g¨ng ®i tõ sù kiÖn b¾t ®Çu c«ng viÖc ®Çu tiªn
®Õn sù kiÖn kÕt thóc cña viÖc cuèi cïng. Sau ®ã, nh÷ng
viÖc kh«ng g¨ng b¸m vµo c¸c viÖc g¨ng ë thêi ®iÓm nµo,
ta g¾n kÕt c¸c dßng kh«ng g¨ng víi dßng g¨ng.
Nh vËy, trªn s¬ ®å cã bao nhiªu d·y c«ng viÖc liªn tôc
tuÇn tù th× cã bÊy nhiªu dßng. Nh÷ng ®êng kÎ th¼ng
®øng nèi nh÷ng dßng víi nhau.
Muèn chuyÓn m¹ng líi tõ chç vÏ tù do thµnh lÞch ngang,
ph¶i vÏ líi tù do tríc. Sau ®ã c¨n cø vµo líi tù do ®Ó
chuyÓn thµnh s¬ ®å ngang.

VÉn thÝ dô ta sö dông ë trªn, nay chuyÓn thµnh s¬ ®å

ngang cã d¹ng nh sau:

LÞch thêi gian

1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 2 2
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 1 2

114
 2 6 1
9
0

1
3 4
7

5 8

• ChuyÓn s¬ ®å d©y chuyÒn thµnh s¬ ®å m¹ng :

Gi¶ thö ta cã d©y chuyÒn : m = 3 vµ n = 5 nh sau :

C¸c d©y chuyÒn c«ng nghÖ n = 5 bao gåm c¸c d©y

chuyÒn sau :
§µo ®Êt 1 , lãt mãng 2, cèp pha 3, cèt thÐp 4, bª t«ng 5.
C¸c ph©n ®o¹n lµ : m=1 , m=2 , m=3
D©y chuyÒn thÓ hiÖn nh sau:

D©y chuyÒn cã nhÞp, ®ång nhÞp vµ chu kú ( thêi gian thi

c«ng cña mét c«ng nghÖ ®¬n vÞ trong mét ®o¹n ) lµ k.

115
n= 1 2
3 4 5

m=3

m=2

m=1

k= 0 1 2 3 4
5 6 7

Thêi gian thùc hiÖn d©y chuyÒn nµy :

t=(m+n–1)k =(3+5–1)k= 7k

Ta chuyÓn thµnh m¹ng nh sau:

§1 L1 CF1 T1 B1

§2 L2 CF2 T2
B2

§3 L3 CF3
T3 B3

C¸c ch÷ viÕt t¾t :

§ : §Êt ; L : Lãt mãng ; CF : Cèppha ; T : Cèt thÐp ; B :
Bª t«ng

116
LËp s¬ ®å nh h×nh trªn tho¹t nom th× thÊy hîp lý v×
trong mçi ph©n ®o¹n ®Òu ®îc diÔn ra tuÇn tù c¸c d©y
chuyÒn theo c«ng nghÖ. Tõng c«ng nghÖ l¹i ®îc chuyÓn
tõ c«ng ®o¹n nµy qua c«ng ®o¹n kh¸c kh¸ nhÞp nhµng.
Tuy nhiªn nÕu chó ý sÏ thÊy cã ®iÒu kh«ng hîp lµ §3 l¹i
phô thuéc L1 còng nh L3 l¹i phô thuéc CF1 vµ §2. Còng
tiÕp tôc nhËn xÐt cho c¸c c«ng t¸c ë ph©n ®o¹n thø 3 sÏ
thÊy cÇn cã thñ ph¸p ®Ó h¹n chÕ nhîc ®iÓm vÒ quan hÖ
logic nµy.

Ph¶i söa nh h×nh tiÕp theo :

§1 L1 CF1 T1 B1

§2 L2 CF2 T2
B2

§3 L3 CF3
T3 B3

Qua s¬ ®å ®· chØnh, ta thÊy §1 ®Õn §2 ®Õn §3 ; L1

®Õn L2 ®Õn L3 vµ tiÕp tôc nhng L3 kh«ng phô thuéc §2.
L3 chØ phô thuéc L2 vµ theo hµng ngang, phô thuéc §3.
Lóc nµy CF3 chØ phô thuéc CF1 vµ CF2 vµ L3 . Nã ®· c¾t
®îc quan hÖ gi¶ t¹o gi÷a nã vµ L2.
ChuyÓn tõ d©y chuyÒn sang m¹ng cÇn hÕt søc chó ý,
kh«ng t¹o ra nh÷ng mèi quan hÖ mµ theo d©y chuyÒn

117
c«ng nghÖ lµ bÞ gß Ðp. Lóc nµy, ph¶i t¹o nh÷ng nót phô
vµ chØnh l¹i híng mòi tªn cho chÝnh x¸c.

• Tr×nh bµy c«ng viÖc b»ng nót : ph¬ng ph¸p MPM

Ph¬ng ph¸p ®êng g¨ng ( CPM , Critical Path Method ) nh

giíi thiÖu ë phÇn trªn cã nhîc ®iÓm lµ nÕu cã thay ®æi
mét c«ng viÖc trong toµn thÓ líi, thêng ph¶i vÏ l¹i c¶ líi vµ
dÜ nhiªn lµ ph¶i tÝnh l¹i c¸c th«ng sè cña m¹ng líi. Tõ nhîc
®iÓm nµy mµ ph¬ng ph¸p CPM khã x©m nhËp vµo ®êi
sèng s¶n xuÊt.
Thêi kú m¸y tÝnh ®iÖn tö víi tèc ®é sö lý cao cha ph¸t
triÓn, hay thËm chÝ cha ra ®êi , ngêi ta nghÜ lµ nªn ®a
ra kh¸i niÖm mét c«ng viÖc thµnh mét nót ®Ó t¨ng
tÝnh tiÖn dông khio tr×nh bµy mét m¹ng líi.
Th«ng thêng sè lîng c«ng viÖc Ýt thay ®æi. Do biÖn ph¸p
c«ng nghÖ thi c«ng mét viÖc ®· ®îc lËp kh¸ cÈn thËn nªn
nÕu cã thay ®æi còng kh«ng ®¸ng kÓ. NÕu lµm c«ng
viÖc nh mét nót, mèi quan hÖ gi÷a c¸c viÖc chØ lµ nh÷ng
®êng nèi, khi cã thay ®æi chØ cÇn dÞch chuyÓn vÞ trÝ
®êng d©y nèi, lu«n cã b¶n kÕ ho¹ch míi mµ thao t¸c hÕt
Ýt c«ng.
Thùc tÕ, lµm nh÷ng b¶ng nhá lµm nót c«ng viÖc g¾n lªn
têng b»ng ®inh. §Çu ®inh cho nh« ®Ó gi÷ ®êng d©y nèi
quan hÖ ®i qua. NÕu quan hÖ kh«ng g¨ng, nèi b»ng d©y
mµu ®en vµ quan hÖ nèi c¸c viÖc g¨ng b»ng d©y mµu
®á.

B¶ng c«ng viÖc hiÖn nay ®îc tr×nh bµy theo hai kiÓu:
KiÓu 1 tr×nh bµy theo Microsoft Project 98:

Tªn c«ng viÖc

Sè c«ng tij
viÖc
Khëi sím KÕt muén

118
KiÓu 2 tr×nh bµy theo kiÓu Microsoft Project 2003

Tªn c«ng viÖc

Khëi sím Sè thø tù c«ng

viÖc
KÕt muén tij
Dù tr÷ chung Dù tr÷ riªng

Thùc chÊt hai c¸ch tr×nh bµy gièng nhau vÒ c¬ b¶n. C¸ch
sau cã thªm phÇn dù tr÷ cho ®Çy ®ñ c¸c d÷ liÖu c¬ b¶n
cña mét c«ng viÖc.

Ph¬ng ph¸p tr×nh bµy c«ng viÖc díi d¹ng mét nót cßn ®îc
gäi lµ ph¬ng ph¸p MPM , Metra Potential Method, ph¬ng
ph¸p ®o thÕ.

Nèi nh÷ng b¶ng c«ng viÖc b»ng c¸c d©y quan hÖ, ta cã
b¶n kÕ ho¹ch tiÕn ®é ®îc tr×nh bµy theo m¹ng líi c«ng
viÖc.

119
 (4) Ph¬ng ph¸p PERT :

Ph¬ng ph¸p PERT ®îc viÕt t¾t cña Program Evaluation

and Review Technics , kü thuËt rµ so¸t vµ ®¸nh gi¸ c¸c ch-
¬ng tr×nh. Ph¬ng ph¸p nµy lµ nguån gèc cña ph¬ng ph¸p
s¬ ®å m¹nh líi CPM, ph¬ng ph¸p ®êng g¨ng ®· tr×nh
bµy ë trªn.
Ph¬ng ph¸p nµy gi¶i quyÕt 3 ®èi tîng lµ :

120
 • PERT – Time : Tèi u ho¸ thêi gian thùc hiÖn mét dù ¸n,
b¶o ®¶m tÝnh kh¶ thi cho dù ¸n trong thêi h¹n ng¾n
nhÊt cã thÓ ®îc.
• PERT – Cost : Tèi u ho¸ chi phÝ cho dù ¸n hay lµ rót
ng¾n thêi gian tèi thiÓu trong ®iÒu kiÖn chi phÝ
t¨ng Ýt nhÊt.
• PERT – Reliability : §é tin cËy cña b¶n dù ¸n.

VÒ tèi u ho¸ thêi gian th× phÇn tr×nh bµy ë trªn cho ta
thÊy nÕu tõng biÖn ph¸p c«ng nghÖ ®îc lËp kü cµng, liªn
hÖ logic gi÷a c¸c viÖc ®îc c©n nh¾c ®Çy ®ñ th× thêi
gian hoµn thµnh b¶n tiÕn ®é lµ phÐp tÝnh to¸n kh¸ch
quan nhê c¸c kh¸i niÖm sím vµ muén trong bµi to¸n ®êng
®i dµi nhÊt. LËp tiÕn ®é theo ph¬ng ph¸p m¹ng líi tr¸nh
®îc nh÷ng ®iÒu gäi lµ chñ quan cña ngêi lËp.
Trong b¶n tiÕn ®é nãi chung cã viÖc x¸c ®Þnh thêi gian
®îc phÐp sö dông ®Ó hoµn thµnh mét c«ng viÖc , tij .
Thêi gian hoµn thµnh mét c«ng viÖc th«ng thêng ®îc tÝnh
theo ®Þnh møc thêi gian ®îc phÐp cho trong c¸c b¶n
®Þnh møc ®Ó lËp dù to¸n. MÆc dµu ®Þnh møc ®· ®îc
nhiÒu c¬ quan nghiªn cøu, thèng kª b»ng nh÷ng ph¬ng
ph¸p khoa häc vµ ®îc coi lµ chuÈn mùc cho viÖc thùc
hiÖn c¸c c«ng viÖc nhng ®Þnh møc l¹i cha bao trïm ®îc
mäi t×nh huèng mµ thùc tÕ sÏ diÔn ra. Muèn lËp ®îc dù
b¸o thêi gian hoµn thµnh tõng c«ng viÖc ph¶i nghiªn cøu
cô thÓ biÖn ph¸p thi c«ng vµ ®iÒu chØnh Ýt nhiÒu theo
®iÒu kiÖn thùc tÕ. §©y lµ khã kh¨n cho ngêi thùc hiÖn
c«ng viÖc v× nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cha ph¶n ¸nh hÕt
trong c¸c ®Þnh møc dù to¸n.
Víi nh÷ng viÖc cha cã ®Þnh møc, ngêi lËp kÕ ho¹ch cã
thÓ c¨n cø vµo phÐp thèng kª, ghi chÐp l¹i thêi gian thùc
hiÖn c«ng viÖc t¬ng tù ®Ó lùa chän lµm thêi gian thùc
hiÖn c«ng viÖc trong dù ¸n. Cã thÓ dù b¸o thêi gian hoµn
thµnh theo ba c¸ch íc lîng. §ã lµ :

+ íc lîng l¹c quan , ký hiÖu lµ aij , thêi gian hoµn thµnh

c«ng viÖc mét c¸ch thuËn lîi nhÊt.
+ íc lîng bi quan , ký hiÖu lµ bij , thêi gian hoµn thµnh
c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn rÊt kh«ng thuËn lîi.

121
+ íc lîng b×nh thêng , ký hiÖu lµ mij , thêi gian thùc hiÖn
c«ng viÖc trong ®iÒu kiÖn kh«ng khã kh¨n nhng còng
kh«ng thuËn lîi. §iÒu kiÖn nµy x¶y ra kh¸ phæ biÕn nªn ®-
îc gäi lµ ®iÒu kiÖn b×nh thêng.

Ba íc lîng nµy lµ c¬ së ®Ó tÝnh trung b×nh vµ ph¬ng sai

thêi h¹n cña c¸c c«ng viÖc. Gi¶ thö nh dïng phÐp ph©n
phèi β , ta cã kú väng thêi h¹n trung b×nh hoµn thµnh
lµ :
− aij + 4mij + bij
t ij =
6
Khi ®· biÕt c¸c trÞ sè cña aij , bij , mij ta cã thÓ tÝnh ®îc
ph¬ng sai cña thêi h¹n trung b×nh hoµn thµnh lµ :

2
 bij − aij 
σ ij2 =  
 6 

Còng cßn cã c¸ch chän kú väng thêi h¹n trung b×nh hoµn
thµnh c«ng viÖc theo c¸ch thËn träng :

3bij + 2aij
t ij =
5
hoÆc theo c¸ch l¹c quan h¬n :

3aij + 2bij
t ij =
5
Ngoµi ra, vÊn ®Ò tèi u ho¸ thêi gian thùc hiÖn mét dù ¸n
cßn nh÷ng t×nh huèng nh :
• NÕu møc khèng chÕ tµi nguyªn ®Ó thùc hiÖn c¸c
c«ng viÖc cô thÓ cña dù ¸n kh«ng ®îc vît qu¸ mét
møc nµo ®Êy , t×nh huèng b¾t ph¶i kÐo dµi thêi
gian ®Ó cã thÓ cung øng ®îc tµi nguyªn. Lóc nµy bµi

122
 to¸n sÏ ®îc ®Ò cËp lµ ph©n bè c«ng viÖc nh thÓ nµo
®Ó møc kÐo dµi thêi gian lµ Ýt nhÊt.
• Cã thÓ c«ng viÖc nµo ®ã x¸c ®Þnh b¾t ph¶i ®i qua
mét thêi ®iÓm nµo ®ã th× ph©n bè l¹i sù s¾p xÕp
c«ng viÖc mµ c«ng nghÖ chÊp thuËn ®îc ®Ó thêi
gian sÏ bÞ kÐo dµi lµ tèi thiÓu.

Ngµy nay ®· cã c¸ch gi¶i nh÷ng bµi to¸n nµy nhng vît qu¸
yªu cÇu cña khung bµi.

VÒ PERT – Cost vÊn ®Ò ®Æt ra lµ khi ph¶i rót ng¾n thêi

gian hoµn thµnh dù ¸n th× nªn rót tèi ®a lµ bao nhiªu ®Ó
chi phÝ chÊp nhËn ®îc.
Ta ®Òu biÕt, khi rót ng¾n thêi gian thi c«ng, thêng ph¶i
t¨ng tµi nguyªn nh lµ t¨ng nh©n lùc , t¨ng chi phÝ m¸y sö
dông ch¼ng h¹n. Tõ ®iÒu kiÖn nµy, kh«ng thÓ rót ng¾n
thêi h¹n thi c«ng mét c«ng viÖc mét c¸ch tho¶i m¸i.
Bµi to¸n xÐt thêi h¹n hoµn thµnh dù ¸n theo c¬ së chøc
n¨ng, cã nghÜa lµ chi phÝ do rót ng¾n thêi h¹n lµ bao
nhiªu , ph¶i c©n nh¾c c¸i gi¸ cña thêi gian.
Gi¸ cña thêi gian ®îc tÝnh to¸n dùa trªn lîi nhuËn ®em l¹i
theo ®¬n vÞ thêi gian cña ho¹t ®éng khai th¸c c«ng
tr×nh.

Quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ thêi gian :

Chi phÝ

T1 T2 Thêi gian

123
NÕu c«ng viÖc ®îc thi c«ng trong thêi gian b×nh thêng lµ
T2 th× chi phÝ chØ ë møc B. NÕu muèn rót ng¾n thêi gian
®Õn T1 th× chi phÝ ®Õn møc A.

VÒ PERT – Reliability, xÐt ®é tin cËy cña b¶n dù ¸n, ngêi

ta x©y dùng mét hµm quan hÖ x¸c suÊt ®Ó dù b¸o tÝnh
kh¶ thi cña dù ¸n. Nh÷ng tµi liÖu tríc ®©y míi giíi thiÖu
vÒ nguyªn t¾c . Ngµy nay, cã thÓ dùng nh÷ng m« h×nh
cña b¶n tiÕn ®é theo mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p lËp
m« h×nh ®Ó xÐt ®é tin cËy cña mét b¶n tiÕn ®é nh ph-
¬ng ph¸p m« h×nh m« pháng, ph¬ng ph¸p Monte-Carlo,
ph¬ng ph¸p pháng sinh häc nh ph¬ng ph¸p di truyÒn
ch¼ng h¹n.

KÕ ho¹ch tiÕn ®é ®îc lËp ra ®Ó dù b¸o nh÷ng ho¹t ®éng

thùc hiÖn dù ¸n. Thùc tÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt diÔn ra
trong sù biÕn ®éng kh«ng ngõng.
NgÉu nhiªn lµ mét tån t¹i kh¸ch quan, lu«n ¶nh hëng ®Õn
viÖc thùc thi tiÕn ®é thi c«ng. Cã thÓ nãi r»ng ngÉu nhiªn
lµ b¶n chÊt cña thÕ giíi. Con ngêi cè g¾ng t×m hiÓu c¸c
quy luËt cña ngÉu nhiªn nh»m h¹n chÕ nh÷ng ¶nh hëng
cña nã nhng kÕt qu¶ cßn rÊt khiªm tèn. Trong khi Êy, viÖc
chÕ t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm hÕt
søc ®Æc thï lµ s¶n phÈm cã kÝch thíc lín, g¾n liÒn víi
mÆt ®Êt, thêi gian chÕ t¹op dµi vµ ®a d¹ng, phøc hîp.
Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x©y dùng ngay c¶ trong tÇm quy m«
nhá nh mét h¹ng môc c«ng tr×nh còng cã nh÷ng biÕn
®éng thêng xuyªn. §Ó gi¶n ®¬n, ta h·y xÕp nh÷ng biÕn
®éng v× nguyªn nh©n kü thuËt trong c¸c nhãm sau
®©y :
• Nhãm ph¬ng tiÖn thi c«ng nh m¸y mãc, trang bÞ thi
c«ng, dông cô lao ®éng, ...
• Nhãm nguyªn vËt liÖu x©y dùng
• Nhãm nh©n lùc nh c«ng nh©n, ngêi phô trî ...

Mçi nhãm cã nh÷ng yÕu tè biÕn ®éng t¸c ®éng tiªu cùc
®Õn sù hoµn thµnh cña dù ¸n.

124
Nh÷ng trë ng¹i chÝnh cho s¶n xuÊt x©y dùng theo c¸c
nhãm lµ :

+ Víi nhãm ph¬ng tiÖn kü thuËt :

- (1) Háng hãc m¸y mãc, háng xe chuyªn chë, háng
c¸c ph¬ng tiÖn c¬ giíi
- (2) Sù cè m¹ng ®iÖn, níc, hÖ kü thuËt
- (3) ThiÕu c«ng nh©n chuyªn nghiÖp vËn hµnh
- (4) Phèi hîp ho¹t ®éng thiÕu ¨n ý gi÷a c¸c nhãm
kü thuËt
- (5) Vi ph¹m quy chÕ kü thuËt
- (6) C¸c lý do kh¸c

+ Víi nhãm vËt liÖu, cÊu kiÖn:

- (7) VËt liÖu bÞ lo¹i do kÐm phÈm chÊt
- (8) Cã nhu cÇu t¨ng ®ét xuÊt
- (9) ThiÕu ph¬ng tiÖn chuyªn chë
- (10) Cung øng kh«ng ®ång bé chñng lo¹i
- (11) Cung øng kh«ng ®¸p øng vÒ thêi gian
- (12) Ph¬ng tiÖn chuyªn chë ®Æc thï thiÕu, thÝ dô
nh xe containeur, xe s¬mi r¬-moãc ...
- (13) ¸ch t¾c ®êng x¸
- (14) C¸c nguyªn nh©n kh¸c vÒ nhãm nµy

+ Víi nhãm nh©n lùc :

- (15)ThiÕu nh©n c«ng lµnh nghÒ, ng¹ch bËc theo
yªu cÇu
- (16) Kh«ng ®¸p øng vÒ sè lîng nh©n lùc
- (17) Kh«ng thùc hiÖn ®îc ®Þnh møc t¹o ra sù
thiÕu hôt nh©n c«ng
- (18) Kh«ng tu©n thñ quy tr×nh s¶n xuÊt nghiªm
tóc dÉn ®Õn lµm ®i, lµm l¹i
- (19) Kh«ng tu©n thñ ®óng c¸c biÖn ph¸p tæ chøc
s¶n xuÊt
- (20) Thêi tiÕt xÊu, kh«ng thi c«ng ®îc
- (21) C¸c nguyªn nh©n kh¸c vÒ nh©n lùc.

125
Muèn ®¸nh gi¸ ®îc ®é tin cËy cña b¶n tiÕn ®é, ph¶i cã
sè liÖu thèng kª , theo dâi diÔn biÕn cña c¸c nguyªn nh©n
lµm ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn tiÕn ®é.
Thèng kª cho ta tËp hîp sè vÒ nh÷ng hiÖn tîng ®· qua lµm
c¨n cø cho dù b¸o t¬ng lai.

ThÝ dô mét d¹ng mÉu vÒ theo dâi c¸c diÔn biÕn cña c¸c
trôc trÆc vÒ m¸y mãc g©y cho s¶n xuÊt trong th¸ng :

Thêi gian bÞ ¶nh hëng

Sè hiÖu Thêi gian trôc qua theo dâi (giê)
c¸c trë trÆc: T
ng¹i Thêi gian kh¾c Tªn ph¬ng tiÖn kü
phôc: K thuËt

CÇn trôc M¸y b¬m bª

th¸p t«ng

1 T 31(2)* 45(1)*
K 3,5 2
2 T 45(5)* 101(3)*
K 7,5 1,1

... ... ... ...

*Sè trong ngoÆc ®¬n lµ sè cña danh môc c¸c trôc trÆc
nªu trªn.

Ta ®Æt ra kh¸i niÖm vÒ hÖ sè chuÈn bÞ. HÖ sè chuÈn bÞ

lµ chØ tiªu tæng hîp cña ®é tin cËy ®Ó ®¸nh gi¸ mét b¶n
tiÕn ®é thi c«ng. §ã lµ tû sè gi÷a thêi gian bÞ trë ng¹i kü
thuËt trong tæng thêi gian thùc hiÖn s¶n xuÊt.

126
Víi c¸c d©y chuyÒn chuyªn m«n, hÖ sè chuÈn bÞ ®îc tÝnh
qua c¸c sè liÖu thèng kª cho c¸c viÖc t¬ng tù ®· ghi chÐp
®îc.
Víi c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt, hÖ sè chuÈn bÞ nªn trong
kho¶ng 0,86~0,92.
Víi viÖc cung øng vËt t, hÖ sè chuÈn bÞ nªn trong ph¹m vi
0,80 ~ 0,85 .
Víi c¸c ®iÒu kiÖn nh©n lùc , hÖ sè chuÈn bÞ nªn trong
kho¶ng 0,78 ~ 0,83.

Ýt khi ®¹t sè lín h¬n sè liÖu nªu nhng nÕu ®¹t nhá h¬n
th× b¶n tiÕn ®é cha ®ñ møc tin cËy kh¶ thi.

127
 c¸c ®Æc trng ®Þnh lîng
cña ®é tin cËy c¸c d©y chuyÒn bé phËn

§Æc trng BiÓu thøc x¸c Chó gi¶i

®Þnh

@ S¸c xuÊt cña N1 – sè c¸c d©y

c«ng t¸c kh«ng bÞ chuyÒn bé phËn
trë ng¹i theo thêi
gian P=
[N 1 − n( t ) ] tham gia trong
c¸c qu¸ tr×nh s¶n
N1 xuÊt x©y dùng.

n(t) – Sè d©y
chuyÒn bé phËn
bÞ trë ng¹i trong
thêi gian t .

∆ n( t ) ∆n(t ) - sè trë ng¹i

a (t ) = x¶y ra trong thêi
N1∆ t
@ TÇn suÊt cña gian ∆t
c¸c trë ng¹i
∆n(t )
I (t ) =
( N 1 − n( t ) )∆ t
@ Cêng ®é cña
trë ng¹i
Kn = 1 - Kc
tb
Kc =
@ HÖ sè ngõng tb + t n
viÖc
tb – thêi gian
@ HÖ sè chuÈn
kh«ng cã c«ng t¸c
bÞ
bÞ trë ng¹i trong
suèt thêi gian
xem xÐt.

128
 tn – thêi gian
ngõng viÖc ( do
bÞ trë ng¹i)

Lý thuyÕt ®é tin cËy ®Ó xem xÐt tÝnh kh¶ thi cña mét
b¶n tiÕn ®é ngµy nay ®· ®îc sö dông réng r·i . Trªn thÕ
giíi ®· sö dông nhiÒu c«ng cô nh c¸c ph¬ng ph¸p m«
h×nh ho¸ ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña c¸c ph¬ng ¸n, tõ
môc tiªu x©y dùng dù ¸n, b¶n thiÕt kÕ, qu¸ tr×nh thi
c«ng cho ®Õn khi khai th¸c c«ng tr×nh.

(5)Ph¬ng ph¸p m« h×nh m« pháng ®Ó ®¸nh gi¸

®é tin cËy cña b¶n tiÕn ®é :

Ph¬ng ph¸p m« pháng ®Ó ®¸nh gi¸ ®é tin cËy cña b¶n

tiÕn ®é hay cña mét kÕ ho¹ch s¶n xuÊt lµ ph¬ng ph¸p
míi ®Ó dù b¸o kÕt qu¶ cña c«ng t¸c s¾p ph¶i tiÕn hµnh.
Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p ®Ó m« pháng kh¸c nhau nh m«
pháng Monte-Carlo, m« pháng theo chuçi Markov, m«
pháng theo HÖ thÇn kinh (ANN)
M« pháng theo lý thuyÕt di chuyÒn v.v…
Díi ®©y lµ nguyªn t¾c chñ yÕu cña mét sè phÐp m«
pháng.

M« pháng theo ®éng th¸i:

1. Kh¸i niÖm

ViÖc sö dông m« h×nh m« pháng ®Ó n¾m b¾t c¸c ®éng

th¸i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n lµ ý tëng cña nh÷ng
ngêi nghiªn cøu vÒ tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng. M« h×nh
to¸n häc díi d¹ng c¸c ®å gi¶i gäi lµ tÝch ( stock) vµ dßng
( flow ) sÏ x©m nhËp nh thÕ nµo vµo qu¶n lý dù ¸n? Cã
thÓ x©y dùng ®îc nh÷ng m« h×nh m« pháng ®Ó t×m ra
ph¬ng thøc h÷u hiÖu cho qu¶n lý dù ¸n kh«ng? Díi ®©y,
c¸c t¸c gi¶ tr×nh bµy nh÷ng ý tëng cña m×nh, mong ®îc
tham kh¶o réng r·i sù tham gãp cña ®éc gi¶.

129
2. NHÖÕNG ÖÙNG DUÏNG CUÛA “ÑOÄNG THAÙI HEÄ THOÁNG”
TRONG x©y dùng

“Ñoäng thaùi heä thoáng” (ÑTHT - System Dynamics) ñaõ

ñöôïc Jay Forester phaùt minh vaøo cuoái thaäp kyû 50
cuûa theá kyû XX. Sterman (1992) ñaõ khaúng ñònh
raèng ÑTHT ñaõ chöùng toû laø coâng cuï phaân tích
hieäu quaû trong voâ vaøn tình huoáng – caû trong hoïc
thuaät vaø öùng duïng – vaø ngaøy nay noù ñöôïc söû
duïng bôûi nhieàu coâng ty bao goàm caû caùc coâng ty
trong “Top 500” cuûa taïp chí Fortune. Söï haïn cheá cuûa
caùc coâng cuï quaûn lyù truyeàn thoáng ñaõ khuyeán
khích nhieàu hoïc giaû vaø chuyeân gia tìm kieám nhöõng
coâng cuï boå sung. Töø ñoù, ÑTHT ñöôïc xem laø moät
phöông aùn ñaày höùa heïn. ÑTHT laø moät “quan ñieåm”
vaø moät taäp hôïp caùc coâng cuï coù theå giuùp chuùng
ta hieåu nhöõng caáu truùc vaø ñoäng thaùi cuûa caùc
heä thoáng phöùc taïp. Moâ hình ÑTHT coù theå keát hôïp
caùc yeáu toá khaùc nhau töø kyõ thuaät, toå chöùc ñeán
con ngöôøi vaø moâi tröôøng. Rodrigues vaø Bowers
(1996) ñöa ra caùc nhaân toá nhaèm khuyeán khích
nhöõng öùng duïng cuûa ÑTHT v× ø: (i) quan taâm ñeán
toång theå dù ¸n hôn laø taäp hôïp caùc yeáu toá rieâng
bieät, (ii) nhu caàu xem xeùt nhöõng khía caïnh phi
tuyeán maø tieâu bieåu laø caùc voøng (loop) phaûn hoài
“caân baèng” (balancing) vaø “cuûng coá” (reinforcing),
(iii) nhu caàu coù moät moâ hình döï aùn linh hoaït nhö
moät “phoøng thí nghieäm” cho caùc löïa choïn/quyeát
ñònh quaûn lyù, vaø (iv) thaát baïi cuûa caùc coâng cuï
phaân tích truyeàn thoáng trong vieäc giaûi quyeát caùc
vaán ñeà quaûn lyù vaø mong muoán thöû nghieäm
nhöõng ñieàu môùi meû hôn.
Keå töø khi noù ñöôïc phaùt minh, ÑTHT ñaõ vaø ñang
öùng duïng trong vieäc quaûn lyù caùc döï aùn phöùc taïp.
Haàu heát nhöõng öùng duïng naøy bò giôùi haïn trong
caùc dù ¸n nghieân cöùu phaùt trieån (R&D) vaø phaùt
trieån phaàn meàm, Cooper (1980) ñaõ xaây döïng vaø
öùng duïng moät moâ hình moâ phoûng ñeå giaûi quyeát
tranh chaáp giöõa nhaø thaàu vaø chuû ñaàu tö (Haûi

130
Quaân Hoa Kyø) trò giaù 500 trieäu USD. Trong quaûn lyù
xaây döïng, moâ hình hoùa ÑTHT cuûa caùc döï aùn ñaõ
ñöôïc nghieân cöùu ñaùng keå. Chang (1990) ñaõ phaùt
trieån moät moâ hình DAXD döïa treân moâ hình döï aùn
R&D cuûa Richardson vaø Pugh (1981) . Moâ hình ÑTHT
cuõng ñöôïc aùp duïng trong quaûn lyù thieát keá , söï
caûn trôû vaø laøm chaäm treå coâng trình , döï aùn BOT
vaø quaûn lyù döï phoøng . ÔÛ chöøng möïc naøo ñoù,
nhöõng nghieân cöùu naøy ñaõ giaûi quyeát nhieàu ñoäng
thaùi cuûa caùc döï aùn phöùc taïp. Tuy nhieân, nhöõng
ñaëc tính ñoäng khaùc cuûa döï aùn caàn ñöôïc nghieân
cöùu ñaày ñuû hôn.

3. PHÖÔNG PHAÙP LUAÄN

Phöông phaùp luaän ÑTHT ñöôïc aùp duïng trong nghieân

cöùu naøy. Moâ hình hoùa ÑTHT laø moät boä phaän cuûa
quaù trình nhaän thöùc vaø laø moät tieán trình lieân tuïc
trong vieäc hình thaønh giaû thieát, kieåm tra, vaø hieäu
chænh caû moâ hình “nhaän thöùc” (mental model) vaø
moâ hình toaùn . Quaù trình moâ hình hoùa thöôøng coù
naêm böôùc. Nghieân cöùu naøy choïn quaù trình moâ
hình hoùa ñöôïc ñeà nghò bôûi Sterman (2000) goàm
nhöõng coâng taùc sau: (i) xaùc ñònh vaán ñeà caàn giaûi
quyeát, (ii) hình thaønh giaû thieát ñoäng hay lyù thuyeát
veà nguyeân nhaân cuûa vaán ñeà, (iii) xaây döïng moâ
hình moâ phoûng ñeå kieåm tra giaû thieát, (iv) thöû
nghieäm moâ hình cho ñeán khi moâ hình phuø hôïp vôùi
muïc ñích ñaët ra, vaø (v) thieát keá vaø thaåm ñònh caùc
chính saùch ñeå caûi tieán khaû naêng thöïc hieän. Phaàn
meàm Vensim PLE ñöôïc choïn cho caùc coâng taùc moâ
phoûng nhö xaây döïng caùc bieåu ñoà phaûn hoài, ñoà
giaûi “tích” vaø “doøng”, moâ hình chi tieát, thöû
nghieäm moâ hình, quaù trình moâ phoûng, vaø phaân
tích chính saùch.

4. CAÙC CÔ CAÁU PHAÛN HOÀI CHÍNH (KEY FEEDBACK

STRUCTURES)

131
Moät vaøi nghieân cöùu tröôùc ñaây ñaõ keát hôïp nhöõng
yeáu toá ñoäng vaøo trong caùc moâ hình cho töøng döï
aùn cuï theå. Ví duï, Richardson and Pugh (1981) cho döï
aùn R&D, Cooper vaø Mullen (1993) cho döï aùn phaùt
trieån phaàn meàm, Ford (1995) cho döï aùn phaùt trieån
saûn phaåm. Töø nhöõng coâng trình nghieân cöùu saün
coù, Ford (1995) ñaõ keát hôïp thaønh saùu cô caáu
phaûn hoài chính. Nhöõng cô caáu naøy khoâng phaûn
aùnh ñaày ñuû nhöõng ñaëc tính ñoäng cuûa DAXD vì
nhöõng taøi nguyeân khaùc ngoaøi nhaân löïc, an toaøn
lao ñoäng,… chöa ñöôïc xem xeùt. Döïa treân nhöõng moâ
hình coù saün vaø thöïc tieãn cuûa ngaønh xaây döïng,
taùm caáu truùc phaûn hoài cuûa DAXD trong giai ñoaïn
thi coâng ñöôïc hình thaønh töø nghieân cöùu naøy. Ñoù
laø nhöõng khung “khaùi nieäm” cho vieäc nhaän thöùc
caùch öùng xöû (behavior) cuûa döï aùn vaø laø neàn
taûng cho vieäc xaây döïng moâ hình.
5. GIÔÙI HAÏN CUÛA MOÂ HÌNH (MODEL BOUNDARY)

Moâ hình ñöôïc giôùi haïn trong giai ñoaïn xaây döïng vaø
duøng cho nhaø thaàu (Baûng 1). Trong khi coù nhieàu
giai ñoaïn khaùc nhau vaø nhieàu töông taùc giöõa caùc
giai ñoaïn, moâ hình hoùa ôû giai ñoaïn thi coâng laø caàn
thieát vì coù nhieàu taøi nguyeân vaø coâng söùc ñöôïc
söû duïng ôû giai ñoaïn naøy. Nhöõng tieàn ñeà ñeå xaây
döïng moâ hình coù theå xem chi tieát ôû Long (2003) vaø
Long vaø Ogunlana (2003) .

Baûng 1. Baûng giôùi haïn moâ hình

Yeáu toá “noäi sinh” Yeáu toá “ngoaïi sinh” Yeáu toá khoâng xeùt
ñeán
Qui moâ döï aùn Thay ñoåi qui moâ coâng Thaàu phuï
trình
Coâng vieäc phaûi laøm Thôøi gian hoaøn thaønh Giai ñoaïn tröôùc vaø sau
laïi thi coâng
Chaát löôïng coâng Caùc raøng buoäc veà Thay ñoåi coâng ngheä
vieäc taøi nguyeân
Nhaân löïc Phaân boá taøi nguyeân Söï phoái hôïp giöõa caùc
beân

132
 Maùy moùc thieát bò Vaät tö döï tröõ Nhöõng ñieàu kieän ngoaøi
döï ñoaùn
Vaät tö Sôû höõu maùy moùc
thieát bò
Phaân phoái taøi
nguyeân
Khaû naêng thöïc hieän
Caùc muïc tieâu cuûa
döï aùn

6. CAÁU TRUÙC MOÂ HÌNH (MODEL STRUCTURE)

Taøi Qui Moâ Khaû naêng

Nguyeân Thöïc Hieän
Qui moâ Naêng suaát lao
Nhaân löïc Thay ñoåi qui ñoäng
Thieát bò chính moâ Naêng suaát thieát
Thieát bò hoå trôï bò
Vaät tö Kinh nghieäm
Tay ngheà coâng Moâ Hình Moâ An toaøn lao ñoäng
nhaân Phoûng Ñoäng Chaát löôïng
(DSM) c/vieäc
T/gian laøm vieäc

Chi phí vaät tö Kieåm soaùt tieán

Chi phí nhaân Tieán ñoä ñoä
coâng t/hieän Kieåm soaùt chi phí
Chi phí thieát C/vieäc laøm laïi Kieåm soaùt
Phaân Chia Chi Tieán Ñoä vaø C/vieäc Kieåm Soaùt Muïc
Phí Laøm Laïi Tieâu
Hình 1. Caùc heä thoáng con vaø thaønh toá cuûa moâ
hình
Moâ hình bao goàm raát nhieàu bieán vaø phöông trình
vaø ñöôïc chia laøm saùu heä thoáng con (HTC –
subsystems) (Hình 1). Saùu HTC laø qui moâ (scope), tieán
ñoä thöïc hieän vaø coâng vieäc phaûi laøm laïi (progress
and rework), taøi nguyeân (resources), khaû naêng thöïc
hieän (performance), chi phí (cost breakdown) vaø kieåm
soaùt muïc tieâu (objectives control). Cuõng vaäy, moãi
HTC coù theå ñöôïc phaân thaønh caùc thaønh toá
(sectors). Nhöõng HTC vaø thaønh toá naøy ñöôïc lieân
heä vôùi nhau baèng caùc thoâng soá chung (shared
parameters). Tieán ñoä thöïc hieän vaø coâng vieäc phaûi
laøm laïi coù theå nhoùm thaønh moät HTC vì chuùng coù
moät moái lieân heä ñaëc bieät. Khi tieán haønh caùc
coâng vieäc cuûa döï aùn, coâng vieäc caàn phaûi laøm
laïi (rework) coù nguy cô xuaát hieän. Taøi nguyeân bao
goàm nhaân löïc, maùy moùc thieát bò, vaø vaät tö. HTC

133
taøi nguyeân theå hieän söï phaân phoái khoái löôïng
cuûa chuùng theo thôøi gian. Naêng suaát lao ñoäng,
naêng suaát thieát bò, kinh nghieäm thi coâng, an toaøn
lao ñoäng, chaát löôïng coâng vieäc, thôøi gian laøm
vieäc, vaø giaùm saùt coâng tröôøng ñöôïc xeáp vaøo
moät HTC goïi laø “khaû naêng thöïc hieän”. Chi phí cho
döï aùn coù theå phaân ra thaønh chi phí vaät tö, nhaân
coâng vaø maùy moùc thieát bò. Moät DA roõ raøng laø
coù nhieàu muïc tieâu. Tuy nhieân, caùc nhaø thaàu vaø
caùc beân trong DA thöôøng chuù yù ñeán thôøi gian,
chaát löôïng vaø chi phí. Vì theá, moâ hình ñaõ xem xeùt
nhöõng muïc tieâu naøy vaø keát hôïp thaønh heä thoáng
con ñöôïc ñaët teân laø kieåm soaùt muïc tieâu.

Moâ taû chi tieát veà cô sôû ñeå hình thaønh caáu truùc
moâ hình, caùc quan heä, thoâng soá, bieán vaø caùc HTC
cuûa moâ hình naøy coù theå tham khaûo trong Long
(2003) vaø Long vaø Ogunlana (2003) . Döôùi ñaây laø
hình minh hoïa moät vaøi hÖ thèng con vaø thaønh toá
ñöôïc trích ra töø moâ hình naøy.

<Tyûleäthay ñoåicuûa quy moâ><Tyûleäthöïc hieän cuûa lao ñoäng>

<Quy moâban ñaàu cuûa döïaùn> < Tyûleäthöïc hieä
n cuû
a caù
c thieá
t bòchính>

Coâng vieä
c Coâ
ng vieä
c
coø
n laïi ñaõhoaø
n thaø
nh
Tyûleäthöïc hieä
n
<Chaá
t löôïng thöïc teá
>

Caù
c coâ
ng vieä
c laø
m
Coâng vieä c
laïi khoâ
ng phaù
t hieä
n
laø
m laïi ñaõbieá
t
Tyûleätìm ra caù
c coâ
ng vieä
c
laø
m laïi

<Phaàn hoaøn thaønh nhaän

bieá t ñöôïc> Xaù
c suaá
t cuû
a caù
c coâ
ng vieä
c laø
m laïi ñaõkhaù
m phaù

Thôø
i gian ñeåtìm ra caù
c sai soù
t, khieá
m khuyeá
t

134
H×nh 2 : HÖ thèng con tiÕn ®é thùc hiÖn

Chuyeå
n giao aû
nh höôû
ng ñeá
n tieá
n ñoä Haïn choù
t ban ñaà
u

<Phaàn thay ñoåitrung bình>

THÔØ
I HAÏN
CHOÙ
T CUÛA
DÖÏAÙ
N
Aû
nh höôû
ng ñeá
n tai naïn Thay ñoå
i thôø
i haïn choù
t
Aû
nh höôû
ng ñeá
n thaù
ng coâ
ng vieä
c
Aù
p löïc cuû
a tieá
n ñoä
<Thôøigian>
Aû
nh höôû
ng ñeá
n coâ
ng vieä
c laø
m laïi Ngaø
y hoaø
n thaø
nh ñaõdöïkieá
n

Aû
nh höôû
ng ñeá
n naê
ng suaá
t lao ñoä
ng <Tyûleätieán trình
kyøvoïng>
Aû
nh höôû
ng ñeá
n naê
ng suaá
t thieá
t bò
Aû
nh höôû
ng ñeá
n söïlaõ
ng phí <Coâng vieäc coøn laïi>
Thôø
i gian yeâ
u caà
u phuïthuoä
c vaø
o

H×nh 3 . Thµnh tè kiÓm so¸t tiÕn

®é

Lao ñoä
ng phoåthoâ
ng (LÑPT) ban ñaà
u
<”Tích” aû
nh höôû
ng ñeá
n nguoà
n nhaâ
n löïc ñaõyeâ u Thôø
u caà i gian ñieà
u chæ
nh LÑPT Tyûphaà
n thay ñoå
i LÑPT bình thöôø
ng
<Thöïc traïng ban ñaà
u aû
nh
<Nhaâ
n löïc>
<Thôø
i gian coø
n laïhöôû
i>ng ñeán lao ñoäng yeâu caàu <Tyûphaà
n cuû
a quaû
n lyù
> Lao ñoä
ng
phoå
thoâ
ng
Möù
c nguoà
n nhaâ
n löïc
Coâ
ng nhaâ
n ñaõyeâ
u caà
u Thay ñoå
i LÑPT Tyûleäthay ñoå i lao ñoäng LÑPT
<Han choùtcuûa döïaùn> Nhaâ
n löïc ñaõyeâ
u caà
u
Tyûleäñaø
o taïo taïi coâ
ng tröôø
ng
Thôø
i gian hoïc
Tyûphaà
n ñaø
o taïo Tyûphaà
n thay ñoå
i coâ
ng nhaâ
n kyõthuaä
t (CNKT)
<Quy moâhieä
n taïi cuû
a döïaù
n>
Nhaâ
n löïc toá
i ña bôû
i raø
ng buoä
c khoâ
ng gian bình thöôø
ng
Nhaâ
n löïc ñaõchæra CNKT
<NSLÑ kyøvoïng> d <Aûnh höôû ng söï
Tyûphaà
n LÑPT/CNKT bình <Caù
c coâ
ng vieä
c ñaõhoaø
n thaø
nh> meät moûi ñeá
n thay
Tyûleäthay ñoå
i CNKT
thöôø
ng Söïthay ñoå
i CNKT ñoå
i coâ
ng nhaâ n>
Tyûphaà
nLÑPT/CNKT CNKT ban ñaà
u
Thôøi gian hieä
u chænh CNKT
<Loåhoå
ng chaá
t löôïng aû
nh höôû
ng Nhoù
m QLDA
ñeá
n LÑPT/CNKT <Löïc löôïng lao ñoä
ng>

<Loåhoå
ng chaá
t löôïng aû
nh höôû
ng quaû
n lyù
> Thay ñoå
i trong quaû
n lyù Tyûleäthay ñoå
i cuû
a quaû
n lyù
Tyûphaà
n quaû
n lyùthoâ
ng thöôø
ng Tyûphaà n thay ñoå
i
Quaûn lyùban ñaà
u quaûn lyùthoâ
ng
Tyûphaà
n cuû
a quaû
n lyù
Hieä
u chæ
nh cuû
a quaû
n lyù thöôø
ng

Hình 4. Thaønh toá nhaân löïc thi coâng

Moái quan heä giöõa caùc bieán vaø tham soá ñöôïc theå
hieän döôùi daïng caùc phöông trình toaùn theo ngoân
ngöõ cuûa phaàn meàm moâ phoûng. Ví duï, moät soá
phöông trình tieâu bieåu cuûa HTC tieán ñoä thöïc hieän
(Hình 2) ñöôïc bieåu dieãn trong moâi tröôøng Vensim
PLE nhö sau:

135
 Work remaining = INTEG (-progress rate + rework
discovery rate + scope change rate, initial project scope)
Work accomplished = INTEG (progress rate - rework
discovery rate, 0) (tasks)
Undiscovered rework = INTEG (progress rate*(1-quality of
practice)-rework discovery rate, 0) (tasks)
Known rework = INTEG (rework discovery rate, 0) (tasks)
progress rate = MIN (labor progress rate, major equip
progress rate) (tasks/month)
rework discovery rate = (Undiscovered rework/time to
discover defects)*discovered rework probability

7. ÖÙNG XÖÛ CUÛA MOÂ HÌNH (MODEL BEHAVIOR)

Moät ñaëc ñieåm quan troïng cuûa ÑTHT laø chuù yù ñeán
öùng xöû (behavior) cuûa caùc bieán theo thôøi gian. Söï
nhaän thöùc tröïc quan veà nhöõng taùc ñoäng cuûa keát
caáu moâ hình leân caùc öùng xöû ñaùng chuù yù hôn laø
nhöõng giaù trò chính xaùc cuûa thoâng soá vaø keát
quaû moâ phoûng . §· cã dù ¸n taïi thôøi ñieåm khaûo saùt
thì quaù trình moâ phoûng cho thaáy raèng coâng trình
seõ hoaøn thaønh sau 52 thaùng thi coâng trong khi thêi
h¹n 48 thaùng ñöôïc ghi trong hôïp ñoàng. Cuõng vaäy,
xem xeùt keát quaû moâ phoûng cho thaáy raèng öùng
xöû cuûa caùc bieán laø raát hôïp lyù.
11,000 tasks 110 months
1 3
11,000 tasks 1 110 months 2
1 2 23
50 tasks 110 months
1 2
1,000 tasks 1
4 Dmnl 3
2
2 3
1 3 3
2 3 3 3 3
1 1 1 1 12 1 1 1 1 1 1 1
2 4
0 tasks 1 4
4 0 months 2
2 4
0 tasks 4
4 1 0 months 4 2
2 4 2
0 tasks 3 0 months
3 23 4 3 4 3 3 3 1
4 2
3 4 2
0 tasks 2 4 3 3 1 Dmnl 4 4 4 4 4 2 4
2 4
0 6 12 18 24 30 36 42 48 0 6 12 18 24 30 36 42 48
Time (Month) Time (Month)

Work remaining : Baserun 1 1 1 1 1 1 1 tasks Project deadline : Baserun 1 1 1 1 1 1 1 months

Work accomplished : Baserun 2 2 2 2 2 2 2 tasks time estimated required : Baserun 2 2 2 2 2 2 months
Undiscovered rework : Baserun 3 3 3 3 3 3 3 tasks scheduled completion date : Baserun 3 3 3 3 3 months
Known rework : Baserun 4 4 4 4 4 4 4 tasks schedule pressure : Baserun 4 4 4 4 4 4 4 Dmnl

Hình 5. ÖÙng xöû cuûa caùc bieán thuoäc Hình

6. ÖÙng xöû cuûa caùc daïng coâng vieäc
bieán thuoäc tieán ñoä

136
 “Coâng vieäc coøn laïi” (work remaining) giaûm daàn
trong khi “coâng vieäc hoaøn thaønh” vaø “coâng vieäc
khoâng ñaït ñaõ phaùt hieän” (known rework) bieán
thieân taêng hình chöõ S (nhö S curve trong kieåm soaùt
chi phí) (Hình 5). ÖÙng xöû cuûa caùc bieán thuoäc veà
kieåm soaùt tieán ñoä theå hieän trong Hình 6. Vì qui moâ
cuûa döï aùn nghieân cöùu laø khoâng thay ñoåi taïi thôøi
ñieåm khaûo saùt, “thôøi gian aán ñònh” bôûi chuû ñaàu
tö (project deadline) vaãn khoâng ñoåi (48 thaùng). “Keá
hoaïch thôøi gian hoaøn thaønh” (scheduled completion
date) cuûa nhaø thaàu laø raát lôùn ôû nhöõng thaùng
ñaàu thi coâng vì naêng suaát thi coâng haàm trong thôøi
gian naøy raát thaáp. Trong quaù trình moâ phoûng, “keá
hoaïch thôøi gian hoaøn thaønh” lôùn hôn “thôøi gian aán
ñònh” neân nhaø thaàu luoân chòu “aùp löïc tieán ñoä”
(schedule pressure) khi thi coâng. Nghóa laø, bieán “aùp
löïc tieán ñoä” trong moâ hình lôùn hôn moät khi moâ
phoûng. Theâm vaøo ñoù, söï cheânh leäch giöõa “keá
hoaïch thôøi gian hoaøn thaønh” vaø “thôøi gian aán
ñònh” phaûn aùnh coâng trình chaäm hoaëc vöôït tieán
ñoä.

M« pháng theo ph¬ng ph¸p Monte-Carlo :

1- Đặt vấn đề:

Quá trình thực hiện một dự án xây dựng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, nhất là
trong giai đoạn thi công. Giai đoạn thi công là giai đoạn dài nhất và rất
nhạy cảm đối với các tác động của rất nhiều yếu tố so với tất cả các giai
đoạn khác của một dự án đầu tư xây dựng. Vai trò của nhà thầu trong giai
đoạn này là vô cùng quan trọng. Hằng năm trên đất nước ta, có hàng trăm
nhà thầu từ kinh nghiệm nhất cho đến mới ra đời bị thất bại trong việc
kinh doanh của mình, và đằng sau những thất bại đó luôn kèm theo việc
thất thoát hoặc phát sinh kinh phí hàng ngàn tỉ đồng. Tình hình biến động
về chính trị, kinh tế của thế giới đã tác động không nhỏ đến giá cả một số
loại vật tư. Giá các loại vật tư xây dựng cũng không ngoại lệ, chúng đã
không ngừng biến động theo một quy luật khó đoán trước được. Điều này
đã ảnh hưởng không nhỏ đến kinh phí xây dựng các công trình, nhất là
trong giai đoạn nền kinh tế của đất nước ta đang phát triển mạnh.

137
Quan tâm đến việc phân tích rủi ro cho dự án đặc biệt đối với các dự án
đầu tư xây dựng, đã được cảnh báo và chú trọng trong những năm gần
đây. Do đó đề xuất một bộ khung công việc để phân tích và quản lý rủi ro
cho các dự án xây dựng là một vấn đề hết sức cần thiết trong giai đọan
hiện nay. Bài báo cung cấp một quy trình phân tích rủi ro như là một
công cụ của quản lý rủi ro cho các dự án xây dựng. Một phương pháp khá
đơn giản cũng được giới thiệu để phân tích rủi ro về mặt chi phí của nhà
thầu trong giai đoạn thi công với công cụ hổ trợ là phần mềm phân tích
rủi ro chuyên dụng Crystal Ball

2- Mục tiêu, phạm vi và đối tượng nghiên cứu:

Mục tiêu chính của việc nghiên cứu chính là:

- Nhận dạng các nhân tố rủi ro tác động đến chi phí của nhà thầu trong
giai đoạn thi công bằng bảng câu hỏi (questionnaire survey). Đối tượng
khảo sát lá các chuyên gia và kỹ sư làm việc trên công trường
- Thiết lập mô hình mô phòng để phân tích rủi ro tác động đến chi phí của
nhà thầu với:
• Biến rủi ro (risk variables) là giá thép tròn xây dựng, giá xi măng,
thời gian hoàn thành từng công tác thi công (chỉ xem xét các công
tác chính)
• Biến kết quả (result variables) là chi phí (giá vốn) của nhà thầu

Phạm vi nghiên cứu: các dự án nhà công nghiệp vừa và nhỏ (số lượng: 20
dự án)
Thời gian nghiên cứu: các dự án xảy ra từ năm 2000 đến năm 2004.
Địa điểm: TP.Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bà Rịa – Vũng Tàu.

3-Tổng quan:
Một số yếu tố rủi ro trong ngành xây dựng đã được các tác giả trong và
ngoài nước quan tâm, cụ thể là:
Wang(1987) (cited in Chang, 1990) chỉ ra rằng một số hoạt động trong
công tác quản lý xây dựng bao gồm: Hoạch định, Tổ chức, Động viên,
Hướng dẫn, Thông tin, Kiểm soát, Phối hợp và dự báo. Trong đó biến đầu
vào của nó chính là: vật liệu, trang thiết bị, nhân công, tài chính. Đây là
những yếu tố vô cùng quan trọng quyết định giá thắng thầu và thành công
của dự án (Asley et al., 1987; Pinto and Slevin, 1988, cited in Liu, 1999).
Theo nguồn của Surety Association of Canada, 2003 đã nhận định 05
nhân tố ảnh hưởng rất lớn đến sự thất bại của nhà thầu đó chính là: phạm

138
vi hoạt động của nhà thầu, trình độ và kỹ thuật thi công, hệ thống quản
lý, sổ sách thanh toán, vấn đề nội bộ.
Từ Vượng(2002), đưa ra một nhân tố hết sức tổng quát, tác động đến tiến
độ thi công công trình đó chính là thời gian hoàn thành từng công tác. Và
bằng phân tích mô phỏng tác giả đã định lượng xác xuất hoàn thành dự
án trong một khoảng thời gian nhất định.
Phạm Lý Minh Thông (2002), bằng phương pháp phân tích định tính đã
đề xuất 5 nhân tố rủi ro tác động vào tiến độ thi công công trình đó là:
môi trường chính trị, thiên nhiên, cơ sở hạ tầng; môi trường kinh tế, tiền
tệ, thi trường; nhân tố kỹ thuật bên trong dự án; nhân tố phi kỹ thuật bên
trong dự án; nhân tố thực hiện thi công.
Tham khảo các nghiên cứu trên và một số nghiên cứu khác, nhận thấy
rằng các yếu tố tác động gây ra rủi ro cho nhà thầu là rất nhiều. Nói
chung tất cả các yếu tố gây tác hại cho nhà thầu đều ảnh hưởng đến chi
phí của họ. Do đó rất cần thiết để dựa vào các nghiên cứu trên và việc
phỏng vấn trực tiếp kết hợp với việc sử dụng bảng câu hỏi mà đối tượng
chính là các chuyên gia và các nhà thầu xây dựng hiện nay để tìm ra các
nhân tố chủ yếu gây ra rủi ro chi phí cho nhà thầu.

3.Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro chi phí của nhà thầu:

Thông qua việc phỏng vấn trực tiếp và sử dụng bảng câu hỏi các nhân tố
rủi ro đã được nhân dạng và tóm tắt như sau:

Bảng 1 -Kết quả thu được từ việc

phỏng vấn 30 đối tượng

Nhân tốTỉ lệ %Thời gian thi

công83Giá vật tư 60Chi phí nhân
công53Nhân tố khác20

Bảng 2- Kết quả thu được từ 107 bảng câu hỏi

- Hầu hết các kỹ sư trong ngành (89,5%)

đều nhận định rằng có mối quan hệ trực
tiếp giữa thời gian hoàn thành dự án và
chi phí thực hiện.
- Hầu hết (74,77%) các kỹ sư chịu trách
nhiệm về dự toán công trình khẳng định
sự biến động về giá vật tư(giá thép, xi măng),
chi phí nhân công và trang thiết bị có ảnh
hưởng rất lớn đến chi phí dự án 139
Dựa vào kết quả phỏng vấn và các bảng câu hỏi trên, các nhân tố ảnh
hưởng đến rủi ro chi phí nhà thầu đã được nhận dạng: thời gian hoàn
thành từng công tác thi công và sự biến động giá của hai loại vật tư
chủ yếu là Thép và Xi măng.

4- Các giả thiết nghiên cứu:

4.1- Giả thiết về nhân tố thứ nhất:
• Các công tác xây lắp được xét chính là các công tác xây lắp chính
của công trình trong một tiến độ thi công tổng thể.
• Thời gian hoàn thành một công tác chính là khoảng thời gian thi
công công tác đó tính từ thời điểm bắt đầu đến thời điểm kết thúc,
hoàn thành khối lượng của công tác đó căn cứ theo hồ sơ thiết kế.
4.2- Giả thiết về nhân tố thứ hai:
Nhân tố biến động giá vật tư được xem xét trong nghiên cứu này tập
trung vào sự biến động giá của hai loại vật tư là thép và xi măng.Giá vật
liệu được tham khảo trong phạm vi khu vực tp.Hồ Chí Minh
4.3- Giả thiết chung:
• Các yếu tố môi trường chính sách, thiên nhiên không có sự thay đổi
lớn, đột ngột ảnh hưởng đến tiến độ và chi phí của nhà thầu.
• Trong quá trình xây dựng không có những sự thay đổi quá lớn về phí
chủ đầu tư.
• Việc cân đối tài chính trong nội bộ của nhà thầu ổn định và đáp ứng
được nhu cầu của công trường.
• Nhu cầu sử dụng nhân công và máy móc trên công trường được đáp
ứng kịp thời.
5. Mối quan hệ tương quan giá cả của các loại vật tư:
Như đã đề cập trên, dựa vào kết quả thu thập bảng câu hỏi và việc
phỏng vấn trực tiếp, nghiên cứu đã thống kê và đưa ra giá của hai loại
vật liệu chính có khả năng ảnh hưởng đến chi phí của nhà thầu đó là
thép và xi măng:
• Vật liệu thép được chia làm 3 loại: Thép hình, thép có Þ<=10, thép
có Þ>10.
• Vật liệu xi măng: xi măng Hà Tiên PC30.
Bảng 3- Ma trận hệ số tương quan giữa giá các loại vật liệu

140
 Thép Thép Thép
Þ<=10 Þ>10 hình Xi măng
Thép Þ<=10 1,00
Thép Þ>10 0,99 1,00
Thép hình 0,98 1,00 1,00
Xi mă ng 0,66 0,66 0,62 1,00

Bảng 4- Hàm phân bố xác xuất của giá các loại vật tư

Thép Thép Thép Xi

Þ<=10 Þ>10 hình măng
Phân phối xác xuất Gama Gama Gama Normal

Ghi chú: Giá thép tròn được tham khảo từ nguồn của Sở Tài chính - Vật giá TP.HCM, 1999-
2004)

5.Tiến độ thi công công trình và mối quan hệ tương quan giữa các
nhân tố rủi ro:

Nghiên cứu sẽ phân tích dựa trên tiến độ thi công nhà công nghiệp được
tính toán dựa trên 29 công tác chính, khối lượng(tham khảo), và mối
quan hệ tương quan của chúng như sau:

Bảng 5- Tóm tắt các thông số của các công tác xây lắp công trình
Thời gian Hàm phân phối
Khối lượng
STT Tên công tác ĐVT thi công xác xuất dung cho mô
(Tham Khảo)
(ngày) phỏng
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
1 Đào đất móng m³ 902,00 4 Bêta
2 Bê tông lót móng m³ 19,00 5 Logistic
3 Cốp pha móng m² 102,00 6 Gama
4 Cốp thép móng kg 3.943,83 6 Weibull
5 Bê tông móng m³ 51,00 6 Logistic
6 Tháo CP móng m² 102,00 6 Bêta
7 Lấp đất móng m³ 831,00 4 Gama
8 Cốt thép đà kiềng kg 4.977,60 8 Pareto
9 Cốp pha đà kiềng m² 520,00 8 Uniform
10 Bê tông đà kiềng m³ 38,50 8 Bêta
11 Tháo dỡ CP đà kiềng m² 520,00 8 Uniform

141
12 Cốt thép cột kg 7.432,00 8 Gama
13 Cốp pha cột m² 270,45 9 Weibull
14 Bê tông cột m³ 23,00 9 Extreme value
15 Tháo dỡ CP cột m² 270,45 9 Extreme value
16 Xây tường 200 m² 1.142,00 28 Weibull
17 Tô tường, cột m² 2.775,50 28 Extreme value
18 SXLD hệ thống cửa m² 387,50 5 Gama
19 Bả matit m² 3.134,50 15 Extreme value
20 Sơn nước m² 3.134,50 15 Extreme value
21 SXLD khung thép kg 48.235,00 23 Weibull
22 San ủi, lu lèn nền m² 3.672,00 4 Weibull
23 Rải đá, lu lèn chặt m³ 774,00 6 Logistic
24 Cốt thép nền kg 8.090,00 3 Weibull
25 Bê tông nền m³ 367,20 2 Bêta
26 Xoa nền m² 3.672,00 2 Weibull
27 Lặp đặt hệ thống điện m² 3.672,00 15 Lognormal
28 Vệ sinh công trường m² 3.713,00 2 Weibull
29 Lợp tole mạ màu m² 3.713,00 2 Pareto
190

Ghi chú: Hàm phân phối xác xuất của các nhân tố được thống kê và kiểm định với dữ liệu
đầu vào là 29 công tác tương tự của 20 công trình trong quá khứ của nhà thầu.
Bắt đầu

6.Phân tích dữ liệu và kết quả: i = 1

6.1- Phân tích dữ liệu: Crystal ball phát biến
ngẫu nhiên
Việc phân tích dữ liệu dựa trên các nhân tố đầu vào là các biến rủi ro ứng
với hàm phân bố xác xuấtThời và gian
hệ số
hoàntương quan tương ứngGiá
với
thépmô hình
Þ<=10,
tác động như sau: thành các công tác Þ>10,
(từ 1-> 29) Thép hình, Xi măng

Hàm phân bố xác xuất và hệ

số tương quan của các biến

Thời gian hoàn Giá thép Þ<=10,

thành các công tác Þ>10,
(từ 1-> 29) Thép hình, Xi măng

Tổng chi phí Tổng chi phí Nhân Tổng chi phí vật
gián tiếp cong+máy liệu

GIÁ VỐN (i)

i < =10.000 ; i = i > 10.000

XÁC XUẤT TÍCH LŨY

CỦA GIÁ VỐN
142

Kết thúc
 Hình 1-Mô hình tác động và phân tích rủi ro

Với số liệu như trên, cùng với đơn giá thi công, định mức vật liệu ( thép,
xi măng) cho từng công tác tương ứng, căn cứ theo mô hình mô phỏng
Monte-Carlo với sự hổ trợ của phần mềm Crystal Ball như trên sẽ cho
chúng ta biết kết quả của chi phí (giá vốn) của nhà thầu.

6.2- Kết quả phân tích:

Với khối lượng và tiến độ tham khảo như trên kết hợp với đơn giá thi
công, định mức vật tư và chi phí nhân công và máy của từng công tác của
nhà thầu C.I.D( mang tính tham khảo), và với mức chi phí gián
tiếp là 2.000.000 đồng/ngày ta sẽ có kết quả như sau:
Bả ng 6- Bảng kết quả trị thống kê của giá vốn

Statistics for Display

Range: Value
Trials 9.997
Mean 3.247.683.806
Median 3.222.396.328
Mode ---
Standard Deviation 124.720.182
Variance 2E+16
Skewness 1,01

Kurtosis 3,83
Coeff. of Variability 0,04
Range Minimum 3.000.000.000
Range Maximum 3.700.000.000
Range Width 700.000.000
Mean Std. Error 1.256.662,40

143
Hình 2 -Xác xuất tích lũy giá vốn của nhà thầu

Ph¬ng ph¸p m« pháng dùa vµo chuçi Markov :

Rñi ro lµ c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn sù
h×nh thµnh vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n. §¸nh gi¸ møc ®é t¸c
h¹i cña rñi ro ®Ó t×m mäi biÖn ph¸p ng¨n chÆn c¸c t¸c
®éng tiªu cùc ®Õn kÕt qu¶ cña dù ¸n lµ nh÷ng nghiªn
cøu cã tÝnh hÖ thèng cña lý thuyÕt qu¶n lý.

144
§ánh giá rủi ro (risk evaluation) có nguồn gốc từ lý thuyết xác xuất và
thống kê. §¸nh gi¸ rñi ro dùa vµo lý thuyết x¸c xuất ®Çu tiªn
do Von Bortkiewiczl, thế kỉ thứ 19 øng dông vào phÐp ®o
tần xuất tai nạn trong diÔn tËp cña qu©n ®éi §øc. Ông đã
nghiên cứu các ghi chép về các binh lính bị ngã ngựa trong Binh Đoàn số
20 trong vòng 10 năm. Đối với tập hợp 20 các quan sát, ông tính toán tần
suất tương đối với 0,1,2,3 hay 4 người tử vong có thể xảy ra và so sánh
kết quả với thực tế. Các tính toán đã phù hợp tốt với thực tế.
§Õn thế kỉ thứ 18, Gauss đã phát triển lý thuyết ph©n phối
chuẩn. Lý thuyết này tiªn đo¸n x¸c suất của một số tai nạn sẽ
x¶y ra trong một chu kú thời gian. Tõ nh÷ng nghiªn cøu vÒ
rñi ro ®· h×nh thµnh nÒn c«ng nghiệp bảo hiểm.
Thử nghiệm lớn đầu tiên để phân tích và điều khiển rủi ro là dự án
Manhattan chế tạo bom nguyên tử trong chiến tranh thế giới lần thứ 2.
Trước đây, các công nghệ mới được phát triển với các thực nghiệm mà
không có sự xem xét về an toàn trong việc thiết kế hay các giai đoạn phát
triển. Một ví dụ là các vụ nổ tàu thuỷ chạy hơi nước rất phổ biến trong
dòng sông Mississippi vào thế kỉ thứ 19. Tuy nhiên, bắt đầu với dự án
Manhattan, công nghiệp hạt nhân đưa ra các báo cáo phân tích an toàn,
các chuẩn mực an toàn... Trong mỗi giai đoạn của dự án được phân tích
đều đặn và hệ thống các mối rủi ro, các các đo lường điều khiển được
tuân theo trước khi công việc thực sự bắt đầu. Các phân tích an toàn mới
chỉ hạn chế ở xác định các rủi ro và đánh giá các hậu quả xấu nhất (phân
tích trường hợp xấu nhất: worst-case analysis). Các báo cáo an toàn căn
bản liên quan tới trường hợp xấu nhất (tai biến cực đại theo lý thuyết –
gọi là cơ sở tai biến thiết kế) đối với một mức độ hậu quả cho trước. Ví
dụ, rủi ro được xem là chấp nhận được nếu các phóng xạ ra ngoài công
trường từ các tai biến cực đại không vượt qua giới hạn cho trước.
Vào năm 1950, Gumbel phát triển một lý thuyết cực hạn mà có thể sử
dụng để tiên đoán tần suất của các sự kiện cực đại. Lý thuyết này lần đầu
được áp dụng vào các sự kiện tự nhiên như là dòng chảy sông cực đại,
gió cực đại.... Lý thuyết này cũng được dùng để xác định thích hợp với
các dự án điều khiển đập và lũ lụt, khả năng chống gió của các kết cấu
cao tầng...
Cùng với sự phát triển của các tên lửa vượt đại dương với các đầu đạt hạt
nhân, cần thiết có các đánh giá rủi ro cấp cao. Một cú phóng tên lửa hạt
nhân không được hoạch định hoặc do sơ xuất dẫn tới phá huỷ một thành
phố là nằm ngoài các nhận thức hoặc tai hoạ thực tế đã biết trước đó.
Không có một kinh nghiệm nào để áp dụng lý thuyết thống kê. Một sự
tìm kiếm đối với các tai biến có thể xảy ra và các cách ®èi phã (như

145
được làm đối với công nghiệp hạt nhân) là cần thiết nhưng cha tho¶
đáng. Một phương pháp có hệ thống để đánh giá xác suất của các sơ suất
dẫn tới phóng tên lửa là cần thiết. Và kết quả là ph¸t triÓn ®îc lý
thuyết cây sai lầm (fault tree). Trong phân tích cây sai lầm, một sự kiện
đơn (như là sơ xuất phóng nhầm tên lửa) được đưa thành định đề. Tiếp
theo, các sự kiện khác có thể dẫn tới sơ xuất được tìm kiếm và sắp xếp
trong một sơ đồ giống với hình “cây”. Quá trình này được tiếp tục tới khi
các thành phần đơn (con người) gây lỗi hoặc khởi tạo lỗi được tìm thấy.
Sự sắp xếp các cây cho phép chuỗi các sự kiện và sai sót cùng với kết
quả được đánh giá. Việc gắn xác suất các sự kiện khởi đầu trong cây sai
lầm cho phép đánh giá xác suất lan truyền tới các sự kiện trên cùng cây.
Thực tế, tất cả các con đường dẫn tới các sự kiện trên cùng được nhận
dạng; các quá trình lan truyền các kết quả lên phía trên của cây từ nhiều
lỗi thành phần riêng lẻ hoặc các sai sót con người được phân tích bởi lý
thuyết xác suất.
Như vậy, giống với sự kiện đỉnh (hoặc sơ xuất 0) có thể được đánh giá.
Các đường dẫn khác nhau của các sự kiện có thể dẫn tới các sự kiện đỉnh
được xác định. Sự điều khiển hệ thống có thể được áp dụng khi cần thiết
nhất.
Hiện nay, khoa học và ứng dụng của việc đánh giá và quản lý rủi do phát
triển một cách nhanh chóng. Nhiều công ty đã và đang sử dụng các chức
n¨ng quản lý rủi ro. Các công ty bảo hiểm trở nên quan tâm tới các kĩ
thuật đánh giá rủi ro tinh vi hơn.

1. øng dụng quản lý rủi ro trong c¸c dù ¸n x©y dựng c«ng

tr×nh ở Việt Nam

Hiện nay, việc nghiªn cứu, ®¸nh gi¸, ph©n loại và t×m
phương hướng quản lý c¸c rủi ro ở níc ta hiện cßn kh¸ míi
mÎ.
NhiÒu dù ¸n cña níc ta ®îc thùc hiÖn kÐm hiÖu qu¶ do
chÊt lîng s¶n phÈm thÊp, thêi gian kÐo dµi vµ chi phÝ vît
cao so víi dù tÝnh. Chóng ta cha ®a vÊn ®Ò qu¶n lý rñi ro
trong ®¸nh gi¸ c¸c ph¬ng ¸n kh¶ thi cña dù ¸n tuy vÊn
®Ò Quản lý rủi ro dự ¸n là một vấn đề kh«ng mới và đã được
c¸c chuyªn gia nước ngoài nghiªn cứu rất nhiều. Thay cho
việc nghiªn cứu để quản lý, nghĩa là cÇn ng¨n chÆn rñi ro
®Ó rủi ro kh«ng xảy ra hoặc nếu xảy ra thì hậu quả của rủi ro là thấp
nhất, thì các nhà quản lý dự án thường chuẩn bị một số lượng lớn tài

146
nguyên để xử lý hậu quả nếu rủi ro xảy ra. Quản lý rủi ro giúp làm tăng
hiểu biết về dự án một cách cặn kẽ hơn, tạo điều kiện cho việc lập một kế
hoạch dự án hiện thực hơn, chính xác hơn cả về chi phí và thời gian. Xác
định và phân tích rủi ro một cách chính xác, khách quan có thể đánh giá
được ảnh hưởng của nó để giảm thiểu rủi ro cho các bên tham gia dự án
hoặc phân bổ rủi ro cho bên nào có khả năng giải quyết nhất.
Hiểu biết sâu hơn về rủi ro của một dự án cũng có thể giúp người quản lý
dự án nhận biết được các loại hợp đồng thích hợp, các hình thức quản lý
hiệu quả, đưa ra các quyết định đúng đắn có cơ sở ở những thời điểm
thích hợp mà không phải dự trữ một khối lượng lớn tài nguyên và thời
gian để đề phòng xử lý các hậu quả rủi ro khi nó xảy ra.

2. M« h×nh rñi ro dù ¸n
Dự án có thể được coi là một quá trình ngẫu nhiên với nhiều sự kiện tác
động đến dự án. Để mô hình sự bất định, thường người ta sử dụng phân
phối xác suất để xây dựng mô hình toán học các quá trình ngẫu nhiên.
Việc lựa chọn dạng phân phối xác suất (ví dụ Poisson, chuẩn...) là rất
quan trọng và phụ thuộc vào sự hiểu biết của quá trình. Mômen của các
quá trình này (đặc biệt là giá trị trung bình và phương sai) sẽ phản ánh
khuynh hướng và cấp độ mà chúng ta chắc chắn về các sự kiện có khả
năng xảy ra. Có nhiều mô hình toán học để biểu diễn các quá trình ngẫu
nhiên như: Bước ngẫu nhiên (Random walk), quá trình Wiener và
Poisson, chuçi Markov (Markov chain). Trong đó chuçi Markov đóng
một vai trò quan trọng. Vì vậy bài này khảo sát mô hình toán học của
chuçi Markov để mô hình hoá các quá trình ngẫu nhiên từ đó ứng dụng
để mô hình hoá bài toán quản lý rủi do dự án đầu tư xây dựng.

3. Mô hình hoá quá trình ngẫu nhiên bằng chuçi Markov (Markov
chain)

147
Kh¸i niệm về chuçi Markov

Trong toán học một chuỗi Markov (thời gian rời rạc) là một thời
gian rời rạc quá trình ngẫu nhiên với các thuộc tính Markov. Trong
các quá trình này, các quá trình trước đó không liên quan tới việc
dự đoán tương lai với các thông tin của hiện tại. Ngoài ra còn có
chuçi Markov thời gian liên tục.

Một chuçi Markov là một chuỗi các biến ngẫu nhiên X1, X2, X3, ...
Phạm vi các biến này, ví dụ tập hợp các giá trị có thể, được gọi là
không gian trạng thái (space state) giá trị của Xn là trạng thái của
quá trình tại thời điểm n. Nếu như phân phối xác suất có điều kiện
của Xn+1 trong các trạng thái trước là một hàm của Xn thì:

Trong đó x là một trạng thái nào đó của quá trình. Sự xác định này
xác định thuộc tính của chuçi Markov. Chuçi Markov liên quan
đến các chuyển động Brown và các giả thiết ergodic.

Các thuộc tính của chuçi Markov

Một chuçi Markov được đặc trưng hoá bởi xác suất có điều kiện sau:

®ược gọi là xác suất chuyển của quá trình. Có lúc nó còn được gọi là
xác suất chuyển của “một bước”. Xác suất chuyển của hai, ba, hay nhiều
hơn các bước nhận được từ xác suất chuyển một quá trình và thuộc tính
Markov:

Tương tự như vậy:

Các công thức này được tổng quát hoá với các thời điểm tương lai bất kì
n+k bằng các lặp nhiều lần xác suất chuyển và tích phân k lần.

148
Xác phân phối lề P(Xn) là phân phối qua các trạng thái tại thời điểm n.
Phân phối khởi đầu là P(X0). Sự phát triển của quá trình qua một bước
chuyển được mô tả bởi:

Đây là một phiên bản của phương trình Frobenius-Perron . Có thể tồn tại
một hoặc nhiều phân phối trạng thái π như là

Trong đó, Y chỉ sử dụng cho tiện quá trình tích phân. Các phân phối như
trên được gọi là một phân phối dừng hay phân phối trạng thái ổn định.
Một phân phối dừng là một hàm trị riêng của một hàm phân phối có điều
kiện, liên hợp với trị riêng 1. Việc có hoặc không có một phân phối dừng
và có hoặc không có tính duy nhất nếu như nó tồn tại, được xác định bởi
các thuộc tính nhất định của quá trình. Tính không rút gọn được có nghĩa
là mọi trạng thái chỉ được truy cập từ mỗi trạng thái khác. Một quá trình
là có chu kì nếu như tồn tại ít nhất 1 trạng thái mà quá trình sẽ tiếp tục
trở về với một khoảng thời gian cố định( lớn hơn 1). Tính không chu kì
có nghĩa là không có trạng thái như vậy. Hồi qui dương tính có nghĩa là
thời gian trở lại là hữu hạn đối với mỗi trạng thái. Đôi khi thuật ngữ
không thể tổ hợp, không vòng được sử dụng đồng nghĩa với “không rút
gọn được”, “không chu kì” và “hồi qui” một cách lần lượt. Khi một
không gian trạng thái của chuçi Markov là không rút gọn được, nó có thể
được chia thành tập các lớp liên lạc. Mỗi lớp có thể được phân loại như ở
trên. Bài toán phân loại là một bài toán quan trọng trong lý thuyết toán
học nghiên cứu chuçi Markov và các quá trình ngẫu nhiên có liên quan.
Nếu như một chuçi Markov là hồi qui dương tính, tồn tại một phân phối
dừng. Nếu nó là hồi qui dương tính và không thể rút gọn, tồn tại một
phân phối dừng duy nhất và hơn nữa quá trình được xây dựng bởi các
phân phối ổn định giống như các phân phối khởi đầu là ergodic. Khi đó,
trung bình của một hàm f thông qua các mẫu của chuçi Markov bằng với
giá trị trung bình tương ứng với phân phối dừng:

Đặc biệt, điều này vẫn đúng đối với g bằng với hàm xác định. Như vậy,
giá trị trung bình của các giá trị mẫu toàn bộ thời gian bằng với kì vọng
của phân phối dừng.

Hơn nữa, giá trị trung bình tương đương cũng có nếu f là hàm chỉ định
của một tập con A của không gian trạng thái.

149
Trong đó, μπ là độ đo của π. Điều này làm có thể xấp xỉ phân phối ổn
định bằng lược đồ hoặc các đánh giá mật độ khác của chuỗi các mẫu.

Chuçi Markov trong không gian trạng thái rời rạc

Nếu như không gian trạng thái là hữu hạn, phân phối xác suất chuyển có
thể được biểu diễn như là một ma trận, gọi là ma trận chuyển, với phần
tử thứ (i,j) là:

Đối với không gian trạng thái rời rạc, tích phân trong k bước xác suất
chuyển là các tổng, và có thể được tính là mũ k của ma trận chuyển. Như
vậy, nếu P là ma trận chuyển một bước, thì Pk là ma trận chuyển cho
bước thứ k. Phân phối ổn định là một vector thoả mãn phương trình:

P * = * .

Trong trường hợp này, phân phối ổn định π * là một trị riêng của ma trận
chuyển, liên hợp với trị riêng 1.

Nếu ma trận chuyển P là không rút gọn được, và không chu kì, Pk hội tụ
tới một ma trận mà mỗi cột là xác suất ổn định duy nhất π *.

Không phụ thuộc vào phân phối ban đầu π đây gọi là định lý Perron-
Frobenius. Một ma trận chuyển là xác định dương, nếu như mỗi phần tử
ma trận dương là không thể rút gọn và không chu kì. Một ma trận là ma
trận ngẫu nhiên nếu như chỉ duy nhất là ma trận xác suất chuyển của một
chuỗi Markov.

Chú ý: trong công thức này phần tử (i,j) là xác suất chuyển từ j sang i.
Một công thức tương đương đôi khi cho phần tử (i,j) bằng với xác suất
chuyển từ i sang j. Như vậy ma trận chuyển là chuyển vị của ma trận cho

150
ở đây. Cũng như vậy, phân phối ổn định của hệ thống được cho bởi trị
riêng trái của ma trận chuyển thay vì trị riêng phải của vector riêng.

Ứng dụng

Chuỗi Markov được sử dụng để mô hình nhiều quá trình trong lý thuyết
hàng đợi (queueing theory) và thống kê (statistics) và có thể sử dụng như
một mô hình tín hiện (signal model) trong kĩ thuật mã hoá entropy như là
mã hoá số học. Chuçi Markov cũng có nhiều ứng dụng sinh học. đặc
biệt là các quá trình dân số, hữu ích trong các mô hình xử lý mà tương tự
với dân số sinh học. Mô hình Markov ẩn được sử dụng trong tin sinh học
để mã hoá gene. Trong xây dựng chuçi Markov có thể dùng để mô hình
các quá trình trong thị trường, quá trình thi công xây dựng...

Ph¬ng ph¸p m« pháng sö dông lý thuyÕt di chuyÒn

:

Thùc tÕ sö dông thuËt to¸n di truyÒn ( genetic

algorithms ) trong c¸c lÜnh vùc kinh tÕ míi b¾t ®Çu trªn
thÕ giíi tõ n¨m 1979~1980. Tuy nhiªn chØ sau n¨m 1990
míi cã mét sè t¸c gi¶ viÕt vÒ thuËt to¸n nµy vµ sau n¨m
1995, viÖc sö dông diÔn ra kh¸ å ¹t. §Õn nay, thuËt to¸n
nµy ®· cã nhiÒu ngêi, nhiÒu nhãm nghiªn cøu mµ tËp
trung lµ ë níc Mü ®Ó gi¶i quyÕt c¸c bµi to¸n vÒ tèi u ho¸,
quy ho¹ch tù ®éng, c¬ khÝ, kinh tÕ, vËn trï häc, nh÷ng
nghiªn cøu vÒ hÖ sinh th¸i, di truyÒn cña c¸c céng ®ång,
vÒ tiÕn ho¸ còng nh nhiÒu lÜnh vùc khoa häc x· héi kh¸c.
ThuËt to¸n di truyÒn xuÊt ph¸t tõ ý tëng ¸p dông nh÷ng
nguyªn t¾c cña sinh vËt trong tiÕn ho¸ tù nhiªn vµo c¸c
hÖ thèng nh©n t¹o.
Ba lÜnh vùc ®îc thuËt to¸n di truyÒn x©m nhËp lµ quy
ho¹ch di truyÒn (genetic programming, GP) [2], thuËt to¸n
di truyÒn ( genetic algorithms , GA), vµ th«ng minh nh©n
t¹o ( artificial intelligence, AI ).
ThuËt ng÷:
C¸c thuËt ng÷ cÇn chuÈn bÞ ®Ó x©m nhËp lÜnh vùc :
ThuËt to¸n tiÕn ho¸ ( evolutionary algorithms ): thuËt
to¸n vÒ sù biÕn ®æi c¸c c¸ thÓ qua c¸c thÕ hÖ kÕ tiÕp.

151
PhÐp tÝnh tiÕn ho¸ ( evolutionary computation ) : phÐp
tÝnh t×m ra sù biÕn ®æi thÝch hîp qua mçi thÕ hÖ.
HÖ gen ( genome ): bé nhiÔm s¾c thÓ cã trong tõng tÕ
bµo hoÆc sinh vËt ®¬n béi. Sinh vËt ®¬n béi cã mét hÖ
gen, sinh vËt lìng béi cã hai hÖ gen. C¸c sinh vËt ®a béi
cïng mét lóc mang nhiÒu hÖ gen tõ cïng mét tæ tiªn vµ
®«i khi tõ c¸c tæ tiªn kh¸c nhau. HÖ gen cßn ®îc hiÓu lµ
toµn bé c¸c yÕu tè di truyÒn khu tró trong nh©n.
Kh«ng gian nghiªn cøu ( search space ):kh«ng gian cã
kÝch cì phï hîp víi môc tiªu nghiªn cøu.
ThÕ hÖ ( generation ): mét nhãm tæ chøc h÷u c¬ cã
chung tæ tiªn hoÆc c¸c tæ tiªn, ®îc t¹o lËp chØ trong mét
bíc( møc ) trªn con ®êng tõ ®êi tæ tiªn xuèng.
ThÕ hÖ tiÕp ( offspring): thÕ hÖ tiÕp sau thÕ hÖ hiÖn t¹i.
Sù thÝch hîp ( fitness ): mét ph¬ng thøc trong qu¸ tr×nh
t¸i t¹o cña mét kiÓu di truyÒn dùa vµo sè b×nh qu©n cña
nh÷ng c¸ thÓ kh¸c nhau s¾p xÕp cïng nhau trong kiÓu di
truyÒn ®ã.
T¸i t¹o ( reproduction ): C¬ chÕ theo ®ã c¸c tæ chøc h÷u
c¬ t¹o ra sù t¨ng trëng cho c¸c tæ chøc h÷u c¬ kh¸c cïng
lo¹i.
Sù lai t¹o ( crossover): sù trao ®æi di truyÒn gi÷a c¸c
cÆp nhiÔm s¾c thÓ t¬ng ®ång trong qu¸ tr×nh ph©n
bµo gi¶m.
Sù ®ét biÕn ( mutation ): biÕn ®æi gi¸n ®o¹n, nh¶y vät
cña tÝnh di truyÒn. Mäi biÕn ®æi ®ã ®Òu do kh¶ n¨ng
t¸i t¹o trªn c¬ së sao chÐp cña gen.
§êi cha mÑ ( parents ): thÕ hÖ tríc s¸t ngay thÕ hÖ ®ang
xÐt.
Quy ho¹ch tÕ bµo ( cellular programming ):ph¬ng ph¸p
lùa chän tèi u t×m ra c¸c tÕ bµo kh¶ dông cho c¸c môc
tiªu x¸c ®Þnh.
PhÐp tù ®éng tÕ bµo kh«ng ®ång nhÊt ( non-uniform
cellular automata ): phÐp tù ®éng ho¸ lùa chän c¸c tÕ
bµo kh«ng ®ång nhÊt.
C«ng cô tiÕn ho¸ ( evolware ): c«ng cô tÝnh to¸n t¹o dùng
theo nh÷ng quy luËt cña tiÕn ho¸.

152
Trong tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng, chóng ta gÆp ph¶i
nhiÒu bµi to¸n tèi u ho¸ nh tèi u ho¸ tiÕn ®é, tèi u ho¸ c¸c
thµnh tè cña tæng mÆt b»ng vµ c¸c bµi to¸n ph©n tÝch
kinh tÕ kh¸c. NhiÒu c«ng cô vÒ quy ho¹ch to¸n häc ®· sö
dông nh c¸c bµi to¸n quy ho¹ch tuyÕn tÝnh, quy ho¹ch phi
tuyÕn. ViÖc ¸p dông quy ho¹ch rêi r¹c cha b¾t ®Çu. ThuËt
to¸n di truyÒn cã sö dông c«ng cô cña quy ho¹ch rêi r¹c lµ
®iÒu cã thÓ x©m nhËp trong c¸c lÜnh vùc lý thuyÕt tæ
chøc s¶n xuÊt x©y dùng.
ThuËt to¸n di truyÒn lµ mét ph¬ng ph¸p lÆp bao gåm tËp
hîp kÝch cì kh«ng ®æi c¸c c¸ thÓ, mçi c¸ thÓ ®îc thÓ
hiÖn b»ng mét d·y giíi h¹n cña c¸c ký tù ®îc biÕt nh lµ
mét hÖ gen, m· ho¸ gi¶i ph¸p kh¶ dÜ trong mét kh«ng
gian bµi to¸n ®· cho. Kh«ng gian nµy ®îc coi lµ kh«ng
gian nghiªn cøu gåm toµn bé c¸c gi¶i ph¸p kh¶ dÜ cña c¸c
bµi to¸n liÒn kÒ. ThuËt to¸n di truyÒn ®îc ¸p dông cho
nh÷ng kh«ng gian ®ñ réng ®Ó nghiªn cøu mäi mÆt. C¸c
ký tù ®îc sö dông thêng lµ nhÞ nguyªn, tuy nhiªn còng
dïng c¸c c¸ch thÓ hiÖn kh¸c bao gåm c¸ch m· ho¸ c¬ së
ch÷, m· ho¸ trÞ sè thùc hoÆc sö dông sù thÓ hiÖn d¹ng
c©y.
ThuËt to¸n di truyÒn “chuÈn” diÔn ra nh sau: mét tËp hîp
ban ®Çu c¸c c¸ thÓ thêng lµ ngÉu nhiªn hay lµ mét tËp
hîp thèng kª. Mçi bíc tiÕn ho¸ gäi lµ mçi thÕ hÖ, c¸c c¸ thÓ
trong tËp hîp ®îc gi¶i m· vµ ®¸nh gi¸ phô thuéc vµo mét
sè tiªu chÝ chÊt lîng ®Þnh tríc, gäi lµ sù thÝch hîp hay
hµm thÝch hîp. §Ó t¹o ra mét tËp hîp míi ( thÕ hÖ míi) c¸c
c¸ thÓ ®îc lùa chän theo sù thÝch hîp cña chóng. HiÖn
nay sö dông nhiÒu lo¹i quy tr×nh ®Ó lùa chän. Mét trong
nh÷ng quy tr×nh ®¬n gi¶n nhÊt lµ lùa chän theo tû lÖ
thÝch hîp. C¸c c¸ thÓ ®îc lùa chän víi mét tû lÖ x¸c suÊt
øng víi sù thÝch hîp t¬ng øng. §iÒu nµy b¶o ®¶m nh÷ng
con sè theo lÇn chän cña c¸ thÓ ®îc chän xÊp xØ víi chøc
n¨ng t¬ng øng trong tËp hîp. §iÒu nµy lµm cho c¸c c¸ thÓ
t¬ng thÝch cao trë nªn tèt h¬n trong khi c¸ thÓ Ýt t¬ng
thÝch sÏ gi¶m thiÓu. Sù lùa chän c¸c ®iÓm kh¸c l¹ sÏ
kh«ng xuÊt hiÖn trong c¸c c¸ thÓ míi cña tËp hîp. Lµm
thÕ, kh«ng xuÊt hiÖn c¸c c¸ thÓ míi cña tËp hîp trong
kh«ng gian nghiªn cøu. §iÒu nµy thêng thÊy ë c¸c to¸n tö

153
di truyÒn, trong ®ã râ nhÊt lµ to¸n tö vît tréi vµ to¸n tö
®ét biÕn.
To¸n tö lai t¹o cã x¸c suÊt pcross ( x¸c suÊt lai t¹o ) hay ( tû
sè lai t¹o) gi÷a hai c¸ thÓ ®îc chän gäi lµ ®êi cha. Do
ho¸n ®æi c¸c phÇn tö biÕn ®æi gen ( nghÜa lµ m· ho¸ l¹i)
xuÊt hiÖn d¹ng hai c¸ thÓ míi gäi lµ thÕ hÖ tiÕp. §ã lµ
d¹ng ®¬n gi¶n nhÊt. C¸c chïm phô ®îc ho¸n ®æi sau
®iÓm lai t¹o ®îc lùa chän ngÉu nhiªn. To¸n tö nµy kÐo dµi
®Õn qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ kh¶ dÜ lµm dÞch chuyÓn ®Õn
vïng “®Êt høa” cña kh«ng gian nghiªn cøu.
To¸n tö ®ét biÕn ®îc ®Æt ra ®Ó ng¨n ngõa sù héi tô sím
c¸c tèi u côc bé do sù t¹o mÉu ngÉu nhiªn c¸c ®iÓm míi
trong kh«ng gian nghiªn cøu. §iÒu nµy ®îc thùc hiÖn nhê
c¸c bit kh«ng chÝnh x¸c do ngÉu nhiªn víi x¸c suÊt nhá
pmut. ThuËt to¸n di chuyÒn lµ qu¸ tr×nh lÆp ngÉu nhiªn
kh«ng b¶o ®¶m héi tô, ®iÒu kiÖn kÕt thóc cã thÓ ®îc
®Æc trng b»ng con sè cè ®Þnh, cùc ®¹i vÒ di truyÒn
hoÆc sù ®¹t ®îc ë møc ®é thÝch hîp chÊp nhËn ®îc.
Díi ®©y giíi thiÖu mét thuËt to¸n di truyÒn chuÈn trong
®Þnh d¹ng m· gi¶:

Begin GA
g:= 0 ( generation counter )
Initialize population P (g)
Evaluate population P (g) {i.e.,compute fitness values }
While not done do
g:= g+1
Select P(g) from P (g-1)
Crossover P(g)
Mutate P(g)
Evaluate P(g)
end while
end GA

ThÝ dô ®¬n gi¶n thÓ hiÖn c¸c bíc cña thuËt to¸n di
truyÒn:
Cã 4 c¸ thÓ ®îc viÕt díi d¹ng nhÞ ph©n, chïm cã chiÒu dµi
8 ký tù. TrÞ sè thÝch hîp b»ng c¸c sè 1 trong chïm ký tù víi
p cross = 0,7 vµ p mut = 0,001.

154
TrÞ sè ®iÓn h×nh thªm n÷a cña kÝch cì tËp hîp vµ chiÒu
dµi hÖ gen trong d·y 50~1000. Lu ý r»ng tÝnh to¸n thÝch
hîp trong trêng hîp nµy lµ rÊt ®¬n gi¶n v× kh«ng cã phÐp
gi¶i m· còng nh phÐp ®¸nh gi¸ cÇn thiÕt. TËp hîp ban
®Çu ( thÕ hÖ ngÉu nhiªn ) cã d¹ng:
Tªn HÖ gen ThÝch hîp
A 00000110 2
B 11101110 6
C 00100000 1
D 00110100 3
Sö dông sù lùa chän tû lÖ thÝch hîp, ta ph¶i chän 4 c¸ thÓ
( hai cÆp cha mÑ ) víi tû lÖ x¸c suÊt ®Õn gi¸ trÞ t¬ng
®èi. Trong thÝ dô cña ta, gi¶ thö hai cÆp cha mÑ lµ { B,
D }vµ { B, C }( nhí r»ng A kh«ng ®îc chän trong qu¸
tr×nh cña ta lµ x¸c suÊt ). LÇn n÷a, 1 cÆp cha mÑ ®îc
chän, sù lai t¹o n»m ë gi÷a c¸c cÆp nµy víi x¸c suÊt p cross
lµ kÕt qu¶ cña hai thÕ hÖ tiÕp.
NÕu kh«ng cã sù lai t¹o ( víi x¸c suÊt I - p cross ) mµ x¶y ra
thÕ hÖ tiÕp th× ®ã lµ b¶n sao chÐp chÝnh x¸c cña mçi sè
cha mÑ nã. Nh ë thÝ dô cña ta, sù lai t¹o n»m ë gi÷a cha
mÑ B vµ D ë vÞ trÝ d÷ liÖu thø nhÊt ( do chän ngÉu
nhiªn ) t¹o thµnh thÕ hÖ tiÕp E = 10110100 vµ F =
01101110 trong khi kh«ng cã lai t¹o n»m gi÷a B vµ C , sù
t¹o thµnh thÕ hÖ tiÕp lµ b¶n copy chÝnh x¸c cña B vµ C.
Sau ®ã, mçi thÕ hÖ tiÕp lµ chñ ®Ò cña ®ét biÕn víi x¸c
suÊt p mut trªn bit. ThÝ dô r»ng, thÕ hÖ tiÕp E lµ ®ét biÕn
ë vÞ trÝ thø 6 díi d¹ng E’ = 10110000 , thÕ hÖ tiÕp B ®ét
biÕn ë vÞ trÝ bit thø nhÊt ë d¹ng B’ = 01101110 vµ thÕ hÖ
tiÕp F vµ C kh«ng ®ét biÕn ë mäi chç. ThÕ hÖ sau cña
tËp hîp theo c¸c to¸n tö lùa chän, sù lai t¹o vµ sù ®ét biÕn
nh sau:
Tªn HÖ gen ThÝch hîp
E’ 10110000 3
F 01101110 5
C 00100000 1
B’ 01101110 5

Lu ý r»ng ë tËp hîp míi, mÆc dï cho c¸ thÓ tèt nhÊt cã sù

thÝch hîp 6 kh«ng xuÊt hiÖn th× sù thÝch hîp b×nh qu©n

155
t¨ng lªn. LÆp l¹i tr×nh tù nµy, thuËt to¸n di truyÒn thêng
thÊy mét d·y hoµn chØnh víi trÞ sè thÝch hîp lµ 8.
Thùc hiÖn ®Çy ®ñ mét thuËt to¸n tiÕn ho¸, thêng lµ ®¾t
trong nhiÒu trêng hîp, tõ nh÷ng tËp hîp lêi gi¶i lµ cã thÓ
bao hµm tõng cÆp víi sù ®¸nh gi¸ cã ®é thÝch hîp íc tÝnh
m¹nh. Mét lêi gi¶i cã thÓ lµm song song qu¸ tr×nh nh ®·
cã t¸c gi¶ gÇn ®©y ph¸t hiÖn [1]. §· cã dù ¸n thùc hiÖn
mang tªn “ lËp tr×nh tÕ bµo” thuËt to¸n tiÕn ho¸ sö dông
më ra “ phÐp tù ®éng tÕ bµo kh«ng ®ång nhÊt” . ThuËt
to¸n nµy cña thiªn nhiªn dÉn ®Õn sù thi hµnh song song
vµ x©y dùng nªn c«ng cô tiÕn ho¸ ( evolware).

2.2.5 Ch¬ng tr×nh Microsolf Project

(1)Kh¸i niÖm :

Microsoft Project lµ ch¬ng tr×nh phÇn mÒm chuyªn ®Ó

lËp vµ qu¶n lý tiÕn ®é dïng cho m¸y tÝnh ®iÖn tö hÖ
Windows.
Cho ®Õn nay, ch¬ng tr×nh nµy lµ ch¬ng tr×nh ®Ó phôc
vô cho viÖc lËp kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ ®iÒu khiÓn tiÕn ®é
cã hiÖu qu¶ bËc nhÊt.

Cã thÓ chia thêi gian lµm hai giai ®o¹n:

- Giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch

Giai ®o¹n nµy, ch¬ng tr×nh gióp ta:

+ LËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
+ Lªn lÞch c«ng t¸c cho c¸c kiÓu chia thêi gian : 6 giê,
ngµy, tuÇn lÔ, th¸ng, quý, n¨m . . .
+ ChØ ®Þnh c¸c d¹ng tµi nguyªn vµ chi phÝ cho tõng viÖc
vµ tæng hîp thµnh s¬ ®å.
+ChuÈn bÞ b¸o biÓu ®Ó th«ng b¸o kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp
®Õn nh÷ng ngêi cÇn biÕt b¶n kÕ ho¹ch.

156
 - Giai ®o¹n thùc hiÖn tiÕn ®é, ch¬ng tr×nh nµy
gióp ta:

+Gi¸m s¸t viÖc thi hµnh thùc tÕ

+ Dù liÖu c¸c t¸c ®éng ®Õn dù ¸n khi x¶y ra nh÷ng sù
kiÖn ngÉu nhiªn lµm ¶nh hëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn
dù ¸n.
KiÓm tra vµ ®iÒu chØnh dù ¸n ®Ó ®èi phã víi c¸c biÕn
®éng ngÉu nhiªn.
+ LËp c¸c b¸o biÓu sau cïng vÒ kÕt qu¶ cña dù ¸n

Nh÷ng viÖc mµ ngêi lËp kÕ ho¹ch theo bÊt kú ph¬ng

ph¸p nµo còng ph¶i lµm th× ch¬ng tr×nh Microsoft
Project kh«ng thÓ lµm thay ®îc v× ch¬ng tr×nh chØ lµ
c«ng cô gióp viÖc vÏ, viÖc tÝnh to¸n ®· x¸c ®Þnh. §ã lµ
c¸c viÖc:

• Ph©n chia vµ x¸c ®Þnh c«ng viÖc

• LËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c c«ng viÖc víi nhau
• X¸c ®Þnh thêi gian thùc hiÖn tõng c«ng viÖc
• X¸c ®Þnh c¸c tµi nguyªn cÇn thiÕt ®îc sö dông cho
mçi c«ng viÖc.

Nh÷ng viÖc trªn lµ viÖc cña ngêi lËp kÕ ho¹ch ph¶i lµm tr-
íc khi x©y dùng tiÕn ®é. §Ó x¸c lËp ®îc c¸c viÖc nªu trªn
phô thuéc vµo biÖn ph¸p kü thuËt s¶n xuÊt do kü s lËp.
Ch¬ng tr×nh kh«ng thÓ thay thÕ ®îc con ngêi trong
nh÷ng kh©u nµy.
Ch¬ng tr×nh viÕt trªn nÒn cña hÖ ®iÒu hµnh Windows
®Ó ch¹y vµo m¸y tÝnh ®iÖn tö. M¸y tÝnh ph¶i cã c¸c yªu
cÇu tèi thiÓu sau ®©y:

Yªu cÇu tèi thiÓu

Bé vi xö lý Pentium 133 MHz trë lªn
Windows 98, Windows 98 Second Edition,
PhÇn mÒm hÖ Windows
thèng Milennium Edition (Windows Me),
Microsoft Windows NT version 4.0 víi
Service Pack 6 (SP6),

157
 Windows 2000 Professional, hoÆc
Windows XP Professional.
Tuú phÇn mÒm hÖ thèng sö dông, ngoµi
Bé nhí bé nhí tèi thiÓu cña phÇn mÒm hÖ thèng
ta cßn cÇn chØ riªng cho ch¬ng tr×nh
nµy lµ 32 Mb RAM cho Microsoft Project
2002.
Dung lîng æ Dung lîng æ cøng ph¶i trªn 12 GB ( V×
cøng trong m¸y cßn ®ang cã nh÷ng ch¬ng
tr×nh kh¸c).
Mµn h×nh Super VGA ( 800x600) hoÆc cao h¬n víi
256 mµu.

HiÖn nay trªn thÞ trêng ®·cã phiªn b¶n ch¬ng tr×nh
Microsoft Project 2003 nhng phæ biÕn cho ngêi sö dông lµ
phiªn b¶n Microsoft Project 2002. M¸y tÝnh ®· cµi ®Æt ch-
¬ng tr×nh Microsoft Project 2002 , muèn cµi ®Æt
Microsoft Project 2003 khi cßn lu gi÷ Microsoft Project
2002 th× lóc cµi ®Æt, Microsoft Project 2003 chØ cËp
nhËt nh÷ng thay ®æi mµ kh«ng yªu cÇu khai b¸o g×
thªm.

So víi c¸c ch¬ng tr×nh Microsoft Project tríc ®©y nh

Microsoft Project 4 for Windows , Microsoft Project 98 ,
Microsoft Project 2000, Microsoft Project 2002 cã nh÷ng
tÝnh n¨ng míi :
• Cã b¶ng menu gîi ý c¸c thao t¸c lµm viÖc kÌm theo
quaqs tr×nh sö dông.
• Cung cÊp c¸c dù ¸n mÉu ( Templates).
• Thªm c«ng cô hç trî lµm viÖc theo nhãm cã thÓ lËp
liªn hÖ trùc tiÕp 11 dù ¸n víi nhau ( collaboration
menu)
• Thªm c¸c tham sè : s¬ ®å chØ sè chøc n¨ng
( schedule performance index), hoµn chØnh c¸c chØ
sè chøc n¨ng ( to complete performance index ), chi
phÝ cho c¸c chØ sè chøc n¨ng ( cost performance
index).
• Chio phÐp nhiÒu ngêi cïng theo dâi c¸c c«ng t¸c vµ
tµi nguyªn cña mét dù ¸n.

158
 • T¹o thuËn lîi khi sö dông Project Wizard, Calendar
Wizard. Tracking Wizard.
• Mét sè tiÖn Ých kh¸c.

(2)C¸c qu¸ tr×nh sö dông chÝnh vµ c¸c thao t¸c

c¬ b¶n cña ch¬ng tr×nh Microsoft Project:

+ Khëi ®éng vµ khai b¸o b¶n tiÕn ®é:

Cã ®Üa phÇn mÒm Microsoft Project vµ cµi ®Æt phÇn

mÒm vµo m¸y tÝnh.
PhÇn mÒm cña ch¬ng tr×nh Microsoft Project cã dung l-
îng kho¶ng 347 MB. §Ó phÇn mÒm nµy ch¹y ®îc ph¶i cã
sè serial dïng qu¶n trÞ ch¬ng tr×nh. Ch¬ng tr×nh
Microsoft Project 2003 cã dung lîng 225 MB.
NÕu m¸y tÝnh ®· cã ch¬ng tr×nh Microsoft Project 2002
th× khi cµi ®Æt 2003, ch¬ng tr×nh chØ cËp nhËt nh÷ng
néi dung míi cña 2003 mµ kh«ng ®ßi hái chÕ ®é qu¶n trÞ
míi.
Khi khëi ®éng cho ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng, trªn mµn
h×nh xuÊt hiÖn khung b¶ng tiÕn ®é. B¶ng nµy ®Þnh
d¹ng b»ng tiÕng Anh. Ta cã thÓ chuyÓn b¶ng thµnh tiÕng
ViÖt ®Ó dÔ sö dông:

Trªn b¶ng cã 2 thanh c«ng cô vµ 1 thanh nhËp.

Chän menu lµ Format ®a mòi tªn trá xuèng Text styles

xuÊt hiÖn cña sæ fonts ch÷, chän fonts tiÕng ViÖt vµ
chÊp thuËn ( OK).

Trë vÒ khung b¶ng, nhÊn ®óp vµo Task name xuÊt hiÖn
mét cöa ®Þnh d¹ng c¸c cét ( Column definition) . Xo¸ dßng
ghi Name Task ë dßng Title , ®¸nh vµo ®Êy ch÷ Tªn C«ng
ViÖc, vµ chÊp thuËn ( OK), trªn b¶ng ta thÊy dßng ch÷ Tªn
C«ng ViÖc thay cho Name Task. Còng lµm nh thÕ víi tªn
c¸c cét Duration ( Thêi gian) , Start ( B¾t ®Çu) , Finish
( KÕt thóc ), Predecessor (Liªn hÖ ) vµ Ressources ( Tµi
nguyªn).

159
Ta sÏ lÇn lît më c¸c néi dung vµ tr¶ lêi c¸c ®iÒu mµ cÇn
khai b¸o nh tªn b¶n tiÕn ®é, thêi gian khëi c«ng chung.
Díi ®©y lµ nh÷ng chØ dÉn c¬ b¶n ®Ó sö dông.

MÉu b¶ng khung tiÕn ®é ®îc tr×nh bµy nh díi.

Th«ng thêng ch¬ng tr×nh mÆc ®Þnh khæ giÊy ®îc tr×nh
bµy ngang tê (landscape ). §a vµo Menu Preview ta thÊy
h×nh b¶ng tiÕn ®é. Khi b¶ng tiÕn ®é lín, nã sÏ ®îc tr×nh
bµy thµnh nhiÒu tê giÊy , in xong ghÐp l¹i víi nhau, ta sÏ
cã tæng thÓ b¶ng tiÕn ®é. Cßn cã c¸ch truy xuÊt b¶ng
tiÕn ®é ra h×nh ë d¹ng b¶n vÏ cña AutoCAD.

160
161
+ Lªn danh môc c¸c c«ng viÖc ph¶i thùc hiÖn trong kÕ
ho¹ch.
Néi dung sù ph©n chia c«ng tr×nh thµnh h¹ng môc vµ
h¹ng môc thµnh c«ng viÖc ®· ®îc tr×nh bµy ë c¸c phÇn
trªn (môc 2.1.4).
§a tõng viÖc thµnh tõng dßng vµo cét tªn c«ng viÖc.
+ §a thêi gian thùc hiÖn tõng c«ng viÖc ( tij ) vµo b¶n
kÕ ho¹ch.
Víi mçi c«ng viÖc, ph¶i cã biÖn ph¸p kü thuËt thi c«ng ®îc
lËp vµ tÝnh ra ®îc thêi gian thùc hiÖn c«ng viÖc. Thêi
gian nµy ghi vµo cét thêi gian ngay s¸t víi cét tªn c«ng
viÖc.
+ Ghi ngµy b¾t ®Çu cña c«ng viÖc ®Çu tiªn vµo b¶n
kÕ ho¹ch.
Ngµy nµy ®îc chñ nhiÖm dù ¸n quyÕt ®Þnh. Ngêi lËp kÕ
ho¹ch ph¶i theo quyÕt ®Þnh cña chñ nhiÖm dù ¸n ®Ó ghi
ngµy b¾t ®Çu nµy. Nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c ch¬ng tr×nh
cã thÓ tÝnh ra nhê mèi liªn hÖ gi÷a c¸c c«ng viÖc víi
nhau.
Ngµy kÕt thóc tõng c«ng viÖc do thêi gian thùc hiÖn cho
tõng c«ng viÖc sÏ do ch¬ng tr×nh tÝnh ®îc vµ tù ®éng
ghi ra b¶n kÕ ho¹ch.
+ X¸c ®Þnh mèi liªn hÖ gi÷a c¸c c«ng viÖc.
Ph¶i x¸c ®Þnh sè thø tù c«ng viÖc ®øng tríc c«ng viÖc
®ang xÐt ®Ó ghi ë cét Predecessor . Cã 4 lo¹i quan hÖ
gi÷a hai viÖc víi nhau:
Quan hÖ F – S ( Finish to Start ) cã nghÜa, sau khi
c«ng viÖc ®øng tríc ®· xong th× ®Õn viÖc ®ang xÐt. Cã
thÓ chªnh + hoÆc – mét sè ®¬n vÞ thêi gian th× ch¬ng
tr×nh sÏ chÊp hµnh ®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc bªn lÞch.
Quan hÖ F – F ( Finish to Finish ) , viÖc ®øng tríc xong
th× viÖc ®ang xÐt còng xong. Cã thÓ chªnh + hoÆc –
mét sè ®¬n vÞ thêi gian th× ch¬ng tr×nh sÏ chÊp hµnh
®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc bªn lÞch.
Quan hÖ S – F ( Start to Finish ) , viÖc ®øng tríc b¾t
®Çu th× viÖc ®ang xÐt ®· xong. Cã thÓ chªnh + hoÆc –
mét sè ®¬n vÞ thêi gian th× ch¬ng tr×nh sÏ chÊp hµnh
®Ó s¾p xÕp c«ng viÖc bªn lÞch.

162
Quan hÖ S - S ( Start to Start ) , viÖc ®øng tríc vµ viÖc
®ang xÐt cïng b¾t ®Çu. Cã thÓ chªnh + hoÆc – mét sè
®¬n vÞ thêi gian th× ch¬ng tr×nh sÏ chÊp hµnh ®Ó s¾p
xÕp c«ng viÖc bªn lÞch.
Ta xÐt mét viÖc nµo ®ã, ghi sè thø tù cña viÖc ®øng tríc
theo mét trong quan hÖ võa nªu , bªn phÝa lÞch, ch¬ng
tr×nh sÏ v¹ch cho ta nÐt thÓ hiÖn c«ng viÖc theo lÞch.

Cét ta thÊy ë cuèi phÇn d÷ liÖu cña tõng c«ng viÖc lµ cét
Ressources . T¹i cét nµy ®a c¸c d¹ng tµi nguyªn nh vËt t
x©y dùng, nh©n lùc, m¸y mãc . . . cña tõng viÖc vµo. CÇn
chó ý mçi lo¹i tµi nguyªn khi ®Æt tªn ph¶i thèng nhÊt c¸c
tªn v× m¸y sÏ chØ nhËn d¹ng ®Ó lËp biÓu ®å nh©n lùc
chØ khi mäi ký tù thËt chÝnh x¸c. ThÝ dô : Lao ®éng ®Ó
chØ ngêi phô viÖc, ngêi lao ®éng gi¶n ®¬n. NÒ ®Ó chØ
thî x©y. Bª t«ng ®Ó chØ ngêi thi c«ng c¸c c«ng t¸c bª
t«ng. NÕu dïng thî bª t«ng lµ lao ®éng gi¶n ®¬n sÏ bÞ lÉn
víi ngêi khu©n v¸c, chuyªn chë.
(3)Nh÷ng menu chÝnh :

+ Menu File cã nh÷ng néi dung sau:

New : ®Ó t¹o dù ¸n míi

Open : Më mét dù ¸n ®· cã.
Close : ®ãng dù ¸n ®ang më
Save : lu nh÷ng néi dung ®ang tiÕn hµnh víi dù ¸n ®ang
lµm viÖc
Save as : lu dù ¸n ®ang më díi mét tªn míi
Save as Web Page : lu dù ¸n ®ang lµm viÖc díi d¹ng tÖp
tin *.html
Save Worspace : lu dù ¸n ®ang lµm viÖc díi d¹ng tÖp tin
*.mpw
Search: hç trî t×m kiÕm
Page setup: ®Þnh d¹ng ®Ó in Ên
Print : in kÕt qu¶
Sent to : göi dù ¸n ®ang lµm viÖc ®Õn n¬i nhËn tiÕp
theo
Properties : hiÓn thÞ c¸c ®Æc ®iÓm cña dù ¸n ®ang lµm
viÖc

163
Exit : tho¸t khái ch¬ng tr×nh.

+ Menu Edit cã nh÷ng néi dung:

Nh÷ng néi dung th«ng thêng cã trong Microsoft Office nh

Cut cell, Copy
cell, Copy picture, Past, Past special, Fill, Clear, Find,
Replace, Go to, Object c¸ch sö dông gièng nh sö dông ë
bÊt kú ch¬ng tr×nh Microsoft Word nµo ®· biÕt.
Víi ch¬ng tr×nh Microsoft Project th× trong Menu nµy
thªm c¸c néi dung vµ sö dông nh sau:
- Delete task : xo¸ ®i mét c«ng viÖc
- Link tasks : t¹o mèi quan hÖ gi÷a c¸c c«ng t¸c ®îc chän
. Quan hÖ nµy ®· tr×nh bµy ë trªn trong khi níi vÒ c¸c mèi
liªn hÖ gi÷a c«ng viÖc (predecessor).
- Unlink tasks : huû mèi liªn hÖ gi÷a hai viÖc ®· x¸c lËp.
- Split task : ph©n chia c«ng t¸c ®· chän thµnh c¸c khóc
thùc hiÖn trong c¸c thêi gian kh¸c nhau.

+ Menu View cã nh÷ng néi dung:

- Calendar : B¶n tiÕn ®é sÏ ®îc tr×nh bµy díi d¹ng lÞch

c«ng t¸c nh môc 2.2.1 nªu trªn.
- Gantt chart : tiÕn ®é tr×nh bµy theo s¬ ®å ngang nh
tr×nh bµy trong môc 2.2.2 nªu trªn.
- Network Diagram : tiÕn ®é tr×nh bµy díi d¹ng 2.2.4 ,
môc ph¬ng ph¸p MPM.
- Task Usage : thÓ hiÖn sè lîng tµi nguyªn sö dông cña
tõng c«ng viÖc vµ s¬ ®å ngang thÓ hiÖn sù ph©n bè tµi
nguyªn theo thêi gian. Ta thêng gäi lµ biÓu ®å yªu cÇu tµi
nguyªn.
- Tracking Gantt : tiÕn ®é thùc hiÖn cña c¸c c«ng viÖc thÓ
hiÖn theo s¬ ®å ngang. Më néi dung nµy ®Ó chØnh lý.
- Resource Graph : biÓu ®å tµi nguyªn vÏ cho tõng lo¹i tµi
nguyªn.
- Resource Sheet : b¶ng c¸c tµi nguyªn liÖt kª díi d¹ng
b¶ng.
- Resurce Usage : b¶ng ph©n bè thêi gian sö dông tµi
nguyªn theo lÞch.

164
- More View : c¸c d¹ng b¶ng kh¸c mµ ch¬ng tr×nh cã thÓ
lµm xuÊt hiÖn trªn mµn h×nh ngay theo ý muèn cña ngêi
®ang sö dông m¸y tÝnh.
- Table : c¸c d¹ng b¶ng cã thÓ thÓ hiÖn . ThÝ dô chän
b¶ng s¬ ®å ( Schedule table ) , b¶ng cho c«ng viÖc, thêi
®iÓm b¾t ®Çu, kÕt thóc, khëi muén, kÕt thóc muén, dù
tr÷ thêi gian riªng, dù tr÷ thêi gian chung vµ lÞch tiÕn
®é.
- Report : c¸c d¹ng b¸o c¸o ch¬ng tr×nh cã thÓ thùc hiÖn
nh b¸o c¸o chung t×nh h×nh thùc hiÖn ®Õn thêi ®iÓm
nµo ®ã, chi phÝ ®Õn thêi ®iÓm nµo ®ã ...
- Toolbars : thÓ hiÖn trªn mµn h×nh kiÓu thanh c«ng cô
mµ ngêi sö dông thÊy muèn.
- View Bar : c¸ch thÓ hiÖn b¶n tiÕn ®é trªn mµn h×nh
- Header and Footer : nhËp néi dung phÇn tr×nh bµy trang
nh lÒ, ®Çu trang, cuèi trang , ghi chó ...
- Zoom : muèn thÓ hiÖn trªn mµn h×nh theo kho¶ng thêi
gian nµo ®Ó theo dâi.

+ Menu Insert cã nh÷ng néi dung :

- New Task : chÌn mét c«ng viÖc míi vµo b¶n tiÕn ®é
®ang lµm viÖc.
- Recurring Task : ChÌn vµo b¶n tiÕn ®é mét c«ng viÖc
xuÊt hiÖn theo chu kú.
- Project : chÌn thªm mét dù ¸n ®· cã vµo b¶n kÕ ho¹ch.
- Column : chÌn thªm cét míi vµo b¶n kÕ ho¹ch
- Drawing : vÏ h×nh vµo s¬ ®å ngang
- Object : chÌn thªm khèi lîng cña ch¬ng tr×nh kh¸c vµo
s¬ ®å ngang
- Hyperlink : t¹o liªn kÕt më réng gi÷a c«ng viÖc víi tËp tin
hoÆc c¸c Website kh¸c.

+ Menu Format cã néi dung :

- Font : ph«ng ch÷

- Bar : h×nh d¹ng cña thanh ngang v¹ch bªn lÞch
- Timescale : chän c¸ch chia lÞch . ThÓ hiÖn ngµy lµm
viÖc vµ ngµy kh«ng lµm viÖc.

165
- Gridline : nÐt kÎ dßng vµ kÎ cét bªn lÞch cña biÓu mÉu
- Gantt Chart Wizard : kiÓu tr×nh bµy s¬ ®å ngang
- Text Styles : kiÓu ph«ng c¸c ch÷ viÕt trong biÓu mÉu
- Bar Styles : c¸ch thÓ hiÖn c¸c nÐt ngang bªn lÞch.
- Detail : chi tiÕt cÇn gi¶i tr×nh thªm
- Layout : c¸ch thÓ hiÖn c¸c ®êng nèi gi÷a c¸c c«ng viÖc
- Drawing: cµi thªm h×nh vÏ.

+ Menu Tools cã c¸c néi dung :

- Workgroup: c«ng cô hç trî lµm viÖc theo nhãm

- Links Between Projects : t¹o mèi liªn hÖ víi c¸c dù ¸n
kh¸c.
- Change Working Time : thay ®æi lÞch lµm viÖc
- Resource : nhËp tµi nguyªn sö dông
- Resource Leveling : ®Æt ra møc tµi nguyªn sö dông.
- Tracking : c«ng cô hç trî c¸c thao t¸c cho viÖc theo dâi
tiÕn ®é thùc hiÖn b¶n kÕ ho¹ch.
- Organizer : tæ chøc giao diÖn, hç trî, lÞch, thanh c«ng cô
theo ý ngêi sö dông.
- Options : c¸ch thÓ hiÖn, tÝnh to¸n, kÕ ho¹ch, quan s¸t
cho b¶n kÕ ho¹ch.
- Entreprise Options : c«ng cô hç trî lµm viÖc theo nhãm,
tæ chøc nèi m¹ng lµm viÖc.

+ Menu Project cã nh÷ng néi dung:

- Sort, Filtered, Group : c«ng cô hç trî ®Ó s¾p xÕp, läc

hoÆc nhãm c¸c c«ng t¸c theo mét tÝnh chÊt cÇn khai
th¸c.
- Outline : ph©n cÊp vµ c¬ cÊu ph©n chia c«ng viÖc
- WBS : x¸c ®Þnh c¬ cÊu ph©n chia c«ng viÖc
- Task Information : nh÷ng th«ng tin vÒ c«ng viÖc
- Task Notes : c¸c ghi chó cho c«ng viÖc
- Project Information : nh÷ng th«ng tin vÒ dù ¸n, vÒ b¶n
kÕ ho¹ch.

+ Menu Collaborate cã c¸c néi dung :

166
C¸c c«ng cô hç trî lµm viÖc theo nhãm, gi÷a nhiÒu c¸
nh©n hay ®¬n vÞ kh¸c nhau trªn mét b¶n kÕ ho¹ch.

Ch¬ng tr×nh rÊt nhiÒu tÝnh n¨ng sö dông vµ lµ c«ng cô

h÷u Ých cho viÖc lËp vµ ®iÒu hµnh tiÕn ®é cña mét hay
nhiÒu dù ¸n ®ång thêi.
VÒ chÕ ®é xuÊt h×nh vµ d÷ liÖu, ch¬ng tr×nh cho phÐp
in khæ A4 mÆc ®Þnh in ngang giÊy. Xem ë thanh c«ng cô
cã Print Preview sÏ biÕt d÷ liÖu cã bao nhiªu trang vµ nÕu
chØ ra lÖnh in ta thu ®îc c¸c trang in. GhÐp c¸c trang ta
sÏ cã b¶n tiÕn ®é. Cã thÓ xuÊt chuyÓn sang h×nh vÏ
autoCAD vµ in theo kiÓu b¶n vÏ cña autoCAD.

Cã tiÕng Anh ®ñ ®Ó ®äc vµ hiÓu nh÷ng ch÷ trong tõng

menu , cña c¸c néi dung cña cña tõng menu, chóng ta
hoµn toµn lµm chñ ®îc ch¬ng tr×nh kh«ng qu¸ khã kh¨n
sau khi ®· n¾m c¸c ph¬ng ph¸p lËp kÕ ho¹ch .

Mét mÉu cña b¶n tiÕn ®é tæ chøc thiÕt kÕ :

167
2.3 T¸c nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch

T¸c nghiÖp thùc hiÖn kÕ ho¹ch bao gåm c¸c kh©u:

- Giao kÕ ho¹ch

168
Sau khi b¶n kÕ ho¹ch tiÕn ®é chung ®îc th«ng qua,
phßng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc phßng thi c«ng c¨n cø vµo
viÖc sö dông nh©n lùc cña doanh nghiÖp
sÏ lµm v¨n b¶n giao nhiÖm vô s¶n xuÊt. NhiÖm vô s¶n
xuÊt do Gi¸m ®èc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp giao cho
c¸c ®éi hoÆc tæ trùc thuéc ph¶i tiÕn hµnh thi c«ng.
NhiÖm vô s¶n xuÊt thêng giao trong thêi h¹n 1 th¸ng , 1
tuÇn lÔ hoÆc 10 ngµy, 15 ngµy.
Néi dung giao nhiÖm vô gåm c¸c môc : c«ng t¸c ph¶i tiÕn
hµnh, thêi gian ®îc sö dông, trong ®ã ghi b¾t ®Çu ngµy,
ph¶i xong ngµy, møc vËt t tõng laäi ®îc sö dông, nh©n
lùc, m¸y mãc, ph¬ng tiÖn thi c«ng, tuú theo ph¬ng thøc
h¹ch to¸n mµ giao tiÒn l¬ng , phô phÝ hay tæng chi phÝ
®îc thô hëng, c¶ chi phÝ vËt t, ph¬ng tiÖn, chi phÝ qu¶n
lý vµ nh©n c«ng. Trong nµy ghi râ c¶ sù phèi hîp, t¨ng c-
êng vµ chi viÖn cña c¸c ®¬n vÞ b¹n.
BiÓu giao viÖc gièng nh b¶n kÕ ho¹ch ®· lµm khi lËp tiÕn
®é theo s¬ ®å ngang kiÓu Gantt nhng chi tiÕt h¬n vµ Ýt
viÖc h¬n v× thêi gian ng¾n h¬n thêi gian cña mét b¶n
kÕ ho¹ch cho c¶ h¹ng môc hay c«ng tr×nh.

- §¬n vÞ thùc hiÖn kÕ ho¹ch tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c

chuÈn bÞ

Ngêi ®éi trëng hay kü s nhËn viÖc ph¶i nghiªn cøu kü

biÖn ph¸p thùc hiÖn. Kü s cña doanh nghiÖp hay ®éi tr-
ëng lµ ngêi ph¶i híng dÉn c«ng nh©n t¹o ra s¶n phÈm
x©y dùng. Ngêi nµy ph¶i am hiÓu têng tËn c¸ch thi c«ng.
Ph¶i c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt cña chñ ®Çu t ®Ó
chi tiÕt ho¸ c¸c tiªu chÝ s¶n phÈm ph¶i ®¹t khi nghiÖm
thu , híng dÉn thùc hiÖn biÖn ph¸p vµ thao t¸c ®Ó ngêi
c«ng nh©n ®¸p øng c¸c yªu cÇu Êy.
Ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc phô nh ®¸nh mèc ®é cao,
lµm ngùa c¨ng d©y ®Ó v¹ch tuyÕn ®µo ®Êt ch¼ng h¹n
tríc khi ®µo ®Êt. HoÆc thÝ dô nh kiÓm tra ®é cøng cña
c©y chèng , gi»ng chÐo cña hÖ ®ì cèppha khi ®æ bª
t«ng, dän ®êng , lãt ®êng cho xe cót kÝt chuyÓn bª t«ng
khi ®æ bª t«ng, kiÓm tra d©y dÉn ®iÖn cho m¸y ®Çm bª

169
t«ng, chuÈn bÞ dông cô thi c«ng nh x«, thïng, bay, thïng
chøa bª t«ng ...

- Chi tiÕt ho¸ b¶n vÏ thi c«ng:

NÕu biÖn ph¸p thi c«ng phøc t¹p vµ ®ßi hái sù phèi hîp
nhiÒu ®¬n vÞ, ngêi kü s ph¶i vÏ thµnh b¶n vÏ chi tiÕt ho¸
biÖn ph¸p thi c«ng ®Ó phæ biÕn cho mäi ngêi tham gia
lao ®éng cïng nhËn thøc gièng nhau c¸ch tiÕn hµnh thi
c«ng còng nh lµm c¨n cø ®Ó yªu cÇu vµ sö dông c¸c d¹ng
tµi nguyªn. B¶n vÏ nµy ph¶i ®îc trëng phßng kü thuËt hay
trëng phßng thi c«ng cña doanh nghiÖp duyÖt, chøng
nhËn r»ng b¶n vÏ ®· phï hîp víi b¶n vÏ biÖn ph¸p thi c«ng
®· ®îc chñ ®Çu t duyÖt.

- Bè trÝ nh©n lùc theo vÞ trÝ c«ng t¸c

C¨n cø vµo b¶n vÏ chi tiÕt thi c«ng ®îc kü s hoÆc ®éi tr-
ëng phæ biÕn vµ híng dÉn c¸ch lµm, ®éi thi c«ng bè trÝ
nh©n lùc t¬ng øng víi biÖn ph¸p ®· v¹ch. ViÖc bè trÝ
nh©n lùc ph¶i ®óng vÒ chÊt lîng lao ®éng vµ ®ñ vÒ sè l-
îng. Khi ph¶i sö dông thªm nh©n lùc phèi hîp, cÇn bè trÝ
xen kÏ ngêi cò, ngêi míi ®Ó kh«ng lóng tóng trong lóc lao
®éng t¹i m«i trêng míi còng nh cÇn bè trÝ ngêi thî bËc cao
kÌm thî bËc thÊp h¬n.

- B¾t ®Çu c¸c t¸c nghiÖp s¶n xuÊt

T¸c nghiÖp s¶n xuÊt chØ thùc hiÖn khi mäi ®iÒu kiÖn
chuÈn bÞ ®· xong. CÇn bè trÝ ®Ó tiÕn hµnh c«ng viÖc
®óng thêi ®iÓm quy ®Þnh. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu c¸c thao
t¸c t¸c nghiÖp hÕt søc quan träng , ch¼ng h¹n nh thi c«ng
chèng thÊm b»ng nhùa vµ giÊy dÇu cÇn b¾t ®Çu khi
mÆt d¸n ®· bèc hÕt h¬i Èm, cã nghÜa lµ nªn vµo lóc 11
giê s¸ng nÕu thêi tiÕt tèt, ®µo ®Êt ph¶i ®ñ ¸nh s¸ng ®Ó
nh×n thÊy v¹ch mèc , b¾t ®Çu ®æ bª t«ng vµo lóc m¸t
mÎ ban mai ...

- ChÕ ®é ghi chÐp vµ thèng kª

170
Mäi ho¹t ®éng vµ diÔn biÕn trªn hiÖn trêng ®Òu cÇn ph¶i
ghi chÐp ®Çy ®ñ vµo nhËt ký thi c«ng. VÒ s¶n xuÊt ph¶i
ghi chÐp sù ph©n c«ng c«ng t¸c cho tõng ngêi cïng
nhiÖm vô, vÞ trÝ lao ®éng. ViÖc sö dông vËt t ph¶i cã
phiÕu xuÊt ®îc lu. Tõng mÎ bª t«ng th¬ng phÈm ph¶i ghi
râ dïng cho cÊu kiÖn nµo. CÊu kiÖn, b¸n thµnh phÈm ph¶i
ghi râ vÞ trÝ sö dông, ngêi thao t¸c sö dông, thêi gian sö
dông, chÊt lîng khi sö dông.
Thêi tiÕt khi tiÕn hµnh thi c«ng ph¶i ®îc theo dâi vµ ghi
chÐp ®Çy ®ñ. Khi cã sù cè ph¶i lËp biªn b¶n ®óng quy
c¸ch vµ biÓu mÉu thèng nhÊt trong quyÕt ®Þnh 18/2003/
Q§-BXD ngµy 27 th¸ng 6 n¨m 2003 cña Bé X©y Dùng vÒ
viÖc ban hµnh quy ®Þnh qu¶n lý chÊt lîng c«ng tr×nh
x©y dùng.

- Häp giao ban

Häp giao ban lµ h×nh thøc th«ng tin, kiÓm tra tiÕn ®é,
truyÒn ®¹t mÖnh lÖnh s¶n xuÊt còng nh ®iÒu chØnh ,
phèi hîp hµnh ®éng trong thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn cÇn tr¸nh bÖnh h×nh thøc b»ng c¸ch :
Khi ®Õn häp ph¶i cã ®Çy ®ñ d÷ liÖu vÒ thùc hiÖn kÕ
ho¹ch ®Ó trao ®æi. Ph¶i biÕt ®îc cÇn g× cho s¶n xuÊt,
yªu cÇu g× ®Ó sù phèi hîp ho¹t ®éng thuËn lîi. Phßng kÕ
ho¹ch chuÈn bÞ néi dung cuéc häp giao ban kü cµng, thu
thËp ®Çy ®ñ d÷ liÖu ®· thùc hiÖn, yªu cÇu kÕ ho¹ch s¾p
tíi vµ nh÷ng dù kiÕn ®iÒu phèi, ®iÒu ®éng dù kiÕn.
Kh«ng thÓ thiÕu chuÈn bÞ ®Ó häp hµnh trë nªn nÆng nÒ
vµ h×nh thøc.
Ghi chÐp néi dung cuéc häp ph¶i ®Çy ®ñ nhng gän. Biªn
b¶n häp giao ban ph¶i ghi kÞp thêi vµ khi häp xong, mäi
bªn tham dù häp ph¶i cã biªn b¶n mang theo vÒ c¬ së.

Sau ®©y lµ gîi ý mÉu biªn b¶n :

Trang 1 : Thµnh phÇn dù häp gåm ®¬n vÞ , c¸ nh©n cña

®¬n vÞ.

171
 Ngêi thay mÆt
§¬n vÞ tham dù ®¬n vÞ hoÆc ng- Chøc vô hay
häp êi cña ®¬n vÞ dù nhiÖm vô
häp

Chñ ®Çu t

Nhµ thÇu chÝnh

Nhµ thÇu

Trang 2 nªu c¸c néi dung bµn b¹c , yªu cÇu vµ tho¶ thuËn
theo mÉu biªn b¶n
sau ®©y:

Ngêi Néi dung ®Ò xuÊt Ngêi

®Ò chÊp
xuÊt nhËn

Néi dung Thêi h¹n

....

Chóng t«i ®· ®äc l¹i biªn b¶n nµy vµ x¸c nhËn

sÏ thùc hiÖn :
( Mäi ngêi tham dù ký )

Khi ®· cã mÉu biªn b¶n lµm s½n , qu¸ tr×nh häp, th ký

ghi ngay néi dung vµ tríc khi gi¶i t¸n , mäi ngêi ®Òu ký
vµo biªn b¶n. M¸y ph«t«copy sÏ nh©n b¶n vµ mäi ngêi dù

172
häp ra vÒ ®Òu cã biªn b¶n mang vÒ theo. Sau ®ã, th ký
göi ngay theo ®Þa chØ Fax ®Ó göi vÒ cho ®¬n vÞ dù
häp.

- ChÕ ®é b¸o c¸o, theo dâi s¶n xuÊt

Hµng tuÇn, ®¬n vÞ ®ang thi c«ng ph¶i cã b¸o c¸o vÒ

t×nh h×nh s¶n xuÊt göi ®Õn cÊp trªn trùc tiÕp. Néi dung
b¸o c¸o cÇn cã nh÷ng néi dung chñ yÕu:
+ Khèi lîng c¸c c«ng t¸c ®· thùc hiÖn
+ T×nh h×nh sö dông c¸c d¹ng tµi nguyªn nh vËt t, nh©n
lùc, m¸y mãc, nhiªn liÖu...
+ C¸c biÕn ®éng trªn c«ng trêng.
+ C¸c quyÕt ®Þnh thay ®æi vÒ thiÕt kÕ, biÖn ph¸p, vËt
t trong qu¸ tr×nh thi c«ng.
+ Sù cè vÒ chÊt lîng vµ an toµn.
+ C¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc c¸c sù cè ®· thùc hiÖn
+ Thêi tiÕt vµ c¸c ¶nh hëng kh¸c.
+ C¸c ®Ò xuÊt vÒ tiÕn ®é, tµi nguyªn vµ c¸c ®Ò xuÊt
kh¸c cho tuÇn tiÕp theo.

- LÖnh s¶n xuÊt

Thêng lµ lÖnh viÕt kiªm giÊy giao viÖc. Tuy nhiªn nÕu
khÈn cÊp cã thÓ ra lÖnh miÖng qua ®iÖn tho¹i, qua
interphone, qua loa truyÒn thanh nhng ®Ó theo dâi thi
c«ng vµ quy tr¸ch nhiÖm s¶n xuÊt , nh÷ng lÖnh miÖng
ph¶i ®îc ghi vµ göi b»ng v¨n b¶n ®Õn ®¬n vÞ ph¶i thi
hµnh ngay sau khi ®· ra lÖnh. LÖnh s¶n xuÊt ph¶i ®îc lu
tr÷ trong hå s¬ c«ng tr×nh.

- C¸c ph¬ng tiÖn th«ng tin

C¸c ph¬ng tiÖn chñ yÕu ®Ó c«ng trêng liªn hÖ trong vµ

ngoµi c«ng trêng bao gåm :
+ Loa truyÒn thanh gåm loa, ampli, micro ®Ó th«ng b¸o
nh÷ng th«ng tin chung cho nhiÒu ngêi nghe ®îc.
+ M¸y bé ®µm : ®Ó liªn l¹c v« tuyÕn cù ly ng¾n ( 100
mÐt ®Õn 2000 mÐt ) trùc tiÕp gi÷a tæng ®µi víi nh÷ng

173
ngêi cÇm m¸y vµ nh÷ng ngêi cÇm m¸y víi nhau. Thêng
dïng m¸y bé ®µm ®Ó ®iÒu khiÓn thi c«ng t¹i nhiÒu ®Þa
®iÓm trong mét c«ng trêng réng.
+ M¸y ®iÖn tho¹i cè ®Þnh vµ di ®éng ®Ó liªn l¹c gi÷a
c¸c phßng vµ c¸c c¸ nh©n trong c«ng trêng vµ liªn l¹c ra
ngoµi c«ng trêng. §Ó liªn l¹c néi bé nªn trang bÞ tæng ®µi
®iÖn tho¹i nh»m gi¶m chi phÝ kÕt nèi víi trung t©m bu
®iÖn. Sö dông ®iÖn tho¹i ph¶i qua c¬ quan bu chÝnh
viÔn th«ng vµ tr¶ tiÒn sö dông.
+ M¸y fax lµ ph¬ng tiÖn liªn l¹c giao dÞch v¨n b¶n. M¸y
fax chuyÓn v¨n b¶n tõ n¬i ph¸t ®Õn n¬i nhËn qua hÖ bu
®iÖn kÕt nèi. Cã hai lo¹i m¸y fax chÝnh: lo¹i dïng giÊy th-
êng vµ lo¹i dïng giÊy nhiÖt. GiÊy nhiÖt xuÊt hiÖn ¶nh
th«ng qua sù lµm nãng giÊy do qu¸ tr×nh nhËn lÖnh tõ
n¬i göi. GiÊy nhiÖt bÞ bay nÐt sau kho¶ng 1 th¸ng nªn
muèn lu gi÷ ph¶i photocopy ®Ó lÊy b¶n lu. Thêng m¸y
fax kÌm ®iÖn tho¹i. CÇn cµi ®Æt chÕ ®é nhËn fax sau ba
hoÆc bèn håi chu«ng b¸o tÝn hiÖu ®Õn.
+ Th ®iÖn tö ( e-mail): lµ ph¬ng tiÖn göi th qua m¹ng
internet qua ®êng ®iÖn tho¹i vµ nhµ cung cÊp dÞch vô
internet. Ngêi sö dông ph¶i ®¨ng ký víi nhµ cung cÊp dÞch
vô nèi m¹ng vµ sau ®ã sö dông m¹ng ®iÖn tho¹i ®Ó t¹o
liªn l¹c.

2.4. C¸c yÕu tè rñi ro khi ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch

2.4.1.NgÉu nhiªn lµ b¶n chÊt cña tù nhiªn

ThÕ giíi trong sù vËn ®éng liªn tôc, lu«n x¶y ra c¸c hiÖn t-
îng, c¸c sù kiÖn ngÉu nhiªn. Cã nh÷ng ngÉu nhiªn do
thiªn nhiªn g©y ra nh ma b·o, n¾ng h¹n, gi«ng sÐt, lôt léi
nhng còng rÊt nhiÒu ngÉu nhiªn do con ngêi g©y ra nh
ch¸y, næ, biÓu t×nh, l·n c«ng , kh«ng tu©n thñ kû luËt lao
®éng . . . Con ngêi ®· cè c«ng t×m hiÓu c¸c quy luËt cña
tù nhiªn, cña x· héi nh»m kh¾c phôc nh÷ng bÊt lîi cña
ngÉu nhiªn t¹o cho m×nh sù æn ®Þnh nhng sù vËn ®éng
v« cïng v« tËn cña tù nhiªn khiÕn cho con ngêi kh«ng
tho¸t khái bÞ bÊt ngê tríc c¸c sù kiÖn thiªn nhiªn vµ x· héi.

174
Tõ nh÷ng nhËn xÐt vµ ghi nhí vÒ c¸c hiÖn tîng thiªn nhiªn
vµ x· héi, con ngêi tÝch luü cho m×nh nh÷ng kinh
nghiÖm. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc, con ngêi cã
thªm nh÷ng c«ng cô ®Ó nhËn biÕt thiªn nhiªn vµ vò trô.
Ph¶i chÊp nhËn r»ng ngÉu nhiªn lµ quy luËt vËn ®éng cña
tù nhiªn. Thèng kª vµ ghi chÐp c¸c sù kiÖn ®· x¶y ra
nh»m t×m ra c¸c quy luËt biÕn ®éng cña tù nhiªn lµ
®iÒu cÇn thiÕt.
Xu híng vÒ lËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn kÕ ho¹ch hiÖn ®¹i lµ
dùa vµo c¸c hiÖn tîng cña tù nhiªn, x©y dùng nh÷ng m«
h×nh t¬ng tù nh nhiÖm vô mµ ta ph¶i thùc hiÖn víi c¸c
biÕn sè c¬ b¶n cã kh¶ n¨ng x¶y ra trong tù nhiªn , ph©n
tÝch, ghÐp vµo c¸c m« h×nh to¸n häc ®· biÕt ®Ó ®¸nh
gi¸ tÝnh hiÖn thùc, ®é tin cËy vµ dù b¸o kÕt qu¶ cña c¸c
ph¬ng ¸n ®· lËp.

2.4.2.Rñi ro lµ nh÷ng ngÉu nhiªn g©y t¸c h¹i cho ®iÒu

khiÓn thùc hiÖn kÕ ho¹ch

Rñi ro lµ nh÷ng ngÉu nhiªn x¶y ra do thiªn nhiªn, do con

ngêi lµm ¶nh hëng tiªu cùc ®Õn sù thµnh c«ng cña viÖc
thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Nh÷ng hiÖn tîng ngÉu nhiªn g©y ra
rñi ro cã thÓ do khi lËp kÕ ho¹ch kh«ng lêng tríc ®îc, còng
cã thÓ do thiªn kiÕn hoÆc thiÕu kinh nghiÖm , còng cã
thÓ do chñ quan vµ cè chÊp mµ tù bÞt m¾t m×nh tríc
nh÷ng diÔn biÕn ngÉu nhiªn cña tù nhiªn.
Rñi ro cã thÓ x¶y ra ë bÊt kú kh©u nµo trong qu¸ tr×nh
thùc hiÖn kÕ ho¹ch.Tõ kh©u nªu môc tiªu cho dù ¸n ®Õn
kh©u x©y dùng dù ¸n. Tõ kh©u lËp nghiªn cøu kh¶ thi
®Õn kh©u thùc hiÖn dù ¸n còng nh khai th¸c dù ¸n. §i cô
thÓ h¬n th× tõ kh©u chuÈn bÞ thi c«ng, kh©u thi c«ng ,
kh©u hoµn thiÖn, kh©u khai th¸c c«ng tr×nh ®Òu cã kh¶
n¨ng x¶y ra rñi ro lµm cho b¶n kÕ ho¹ch gÆp nhiÒu khã
kh¨n .
C¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra ë bÊt kú thêi gian nµo trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Mäi thêi ®iÓm trong n¨m,
trong th¸ng, trong ngµy ®Òu cã kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro.
Rñi ro cã thÓ ë bÊt kú møc ®é nµo. Cã nh÷ng rñi ro g©y
sù cè c«ng tr×nh lµm cho c«ng tr×nh bÞ tai h¹i nÆng,

175
còng cã rñi ro chØ lµm kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn c«ng
viÖc nhng ®«i khi cã rñi ro nhá, chØ lµm ta khã chÞu khi
thùc hiÖn c«ng viÖc.
Nh÷ng rñi ro con ngêi kh«ng kh¸ng ®îc gäi lµ BÊt Kh¶
Kh¸ng ( Force Majeur ). LËp vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¶i
n¾m ®îc c¸c quy luËt biÕn ®æi tÊt yÕu cña tù nhiªn nh
nh÷ng thay ®æi thêi tiÕt, khÝ tîng trong mét n¨m ®Ó bè
trÝ lÞch thi c«ng cho phï hîp. CÇn ®iÒu hoµ c¸c mèi quan
hÖ gi÷a con ngêi víi con ngêi nh»m gi¶m thiÓu rñi ro do
quan hÖ gi÷a con ngêi víi nhau nh ®×nh c«ng, l·n c«ng,
lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch.
T×m hiÓu c¸c quy luËt cña thiªn nhiªn vµ cña x· héi nh»m
h¹n chÕ thiÖt h¹i do rñi ro g©y ra lµ ph¬ng ph¸p t duy
hiÖn ®¹i.

2.4.3.LËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rñi ro nh»m h¹n chÕ t¸c ®éng

tiªu cùc cña ngÉu nhiªn:

+ Lµm râ c¸c rñi ro trong tõng c«ng t¸c, trong tõng thêi
®o¹n thi c«ng:

Trong mäi kh©u cña viÖc lËp kÕ ho¹ch, tõ viÖc v¹ch môc
tiªu ®Õn lËp biÖn ph¸p thùc hiÖn kÕ ho¹ch, ®Õn kh©u
nµo còng ph¶i ®¹t ra c©u hái lµ ë kh©u nµy cã nh÷ng
kh¶ n¨ng nµo g©y rñi ro ë ®©y kh«ng. Ghi chÐp mäi kh¶
n¨ng g©y rñi ro, liÖt kª ®Çy ®ñ vµ lËp thµnh b¶n kÕ
ho¹ch t¬ng øng. C¸ch lµm nh thÕ gäi lµ chñ ®éng qu¶n lý
rñi ro.
Lµm râ c¸c rñi ro kh¶ dÜ g©y t¸c h¹i lµ c¸ch nh×n kh¸ch
quan vµ khoa häc. Nh×n th¼ng vµo sù thËt , kh«ng che
dÊu khã kh¨n, t×m c¸ch ®èi phã víi khã kh¨n lµ c¸ch lµm
võa dòng c¶m võa khoa häc. Ph¬ng ph¸p lao ®éng d¸m
nh×n th¼ng vµo c¸c hiÖn tîng ngÉu nhiªn cã kh¶ n¨ng
g©y t¸c h¹i nh»m tr¸nh x¶y ra sù duy ý chÝ, sù chñ quan,
ph¸ háng kÕ ho¹ch.
Ngêi tæ chøc s¶n xuÊt cã kinh nghiÖm lµ ngêi lu«n lu«n
nghÜ tíi nh÷ng rñi ro lµm ¶nh hëng ®Õn sù thµnh c«ng
cña viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch. C¸c c«ng viÖc ph¶i tiÕn
hµnh khi lµm râ c¸c rñi ro thêng lµ:

176
+ Lîng gi¸ c¸c t¸c h¹i cña rñi ro ¶nh hëng ®Õn sù thùc
hiÖn kÕ ho¹ch. CÇn s¬ bé íc lîng mét c¸ch kh¸ch quan t¸c
h¹i cña tõng rñi ro sÏ cã kh¶ n¨ng ¶nh hëng ®Õn qu¸
tr×nh thùc hiÖn s¶n xuÊt x©y dùng. Cè g¾ng lîng ho¸
®Ó ®¸nh gi¸ møc t¸c h¹i. NhiÒu khi cã nh÷ng t¸c h¹i g©y
¶nh hëng trùc tiÕp, cã nh÷ng t¸c h¹i g©y ¶nh hëng gi¸n
tiÕp nhng râ rµng. Kh«ng nªn che giÊu c¸c t¸c h¹i.

+ Lùa chän c¸c rñi ro g©y t¸c h¹i cô thÓ vµ lµm tæn hao
cña c¶i ®Õn møc ®¸ng kÓ ®Ó cã biÖn ph¸p ®èi phã.

+ T×m mäi c¸ch ®Ó tr¸nh rñi ro trong qu¸ tr×nh s¾p xÕp
c«ng viÖc trªn tiÕn ®é. Cã thÓ ®a c«ng viÖc sÏ thùc hiÖn
sím lªn hoÆc muén ®i ®Ó h¹n chÕ t¸c h¹i ®îc kh«ng. Cã
thÓ sö dông ph¬ng tiÖn hay vËt t thay thÕ nh»m gi¶m rñi
ro ®îc kh«ng. Cã thÓ nhê sù t¬ng trî cÇn thiÕt ®Ó tr¸nh
rñi ro ®îc kh«ng.

+ X¸c ®Þnh thêi ®iÓm cã kh¶ n¨ng gÆp rñi ro vµ dù

®o¸n thêi ®iÓm kÕt thóc cña rñi ro. ViÖc x¸c ®Þnh nµy
nh»m lùa chän biÖn ph¸p ®Ó thi c«ng sao cho Ýt bÞ rñi ro
nhÊt.

+ LËp biÖn ph¸p chèng víi tõng rñi ro:

Sau khi cã b¶n danh môc nh÷ng rñi ro kh¶ dÜ liÖt kª theo
tõng thêi ®iÓm, cÇn lËp biÖn ph¸p ®èi phã víi nh÷ng rñi
ro kh¶ dÜ Êy. Nh÷ng biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó tr¸nh thiÖt h¹i
do rñi ro ®a ®Õn nh sau:

*§Ó chñ ®éng ®èi phã víi rñi ro, lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt
ph¶i lËp kÕ ho¹ch dù tr÷ søc s¶n xuÊt. Søc s¶n xuÊt dù
tr÷ sÏ cung øng cho s¶n xuÊt khi x¶y ra sù cè, x¶y ra rñi
ro. Kh«ng cã dù tr÷ søc s¶n xuÊt sÏ bÞ lóng tóng khi gÆp
rñi ro.
Tuy nhiªn, dù tr÷ ph¶i ë møc thÝch hîp. Dù tr÷ nhiÒu lµm
®äng vèn, kh«ng ®a ®îc tµi s¶n vµo guång vËn ®éng
sinh lîi. Dù tr÷ kh«ng ®ñ sÏ gÆp khã kh¨n khi cã rñi ro.

177
PhÇn trªn ®· ®Ò cËp mét c¸ch tæng qu¸t bµi to¸n dù tr÷
vËt t trong viÖc lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt x©y dùng.
Dù tr÷ kh«ng ph¶i lµ biÖn ph¸p tù th©n cña c¬ së. Sù hç
trî cña ®¬n vÞ b¹n, cña c«ng ty mÑ ( ch¼ng h¹n) còng lµ
biÖn ph¸p t¹o dù tr÷. Tuy nhiªn trong nh÷ng trêng hîp
ph¶i sö dông hç trî cÇn bµn b¹c vµ chuÈn bÞ chu ®¸o,
tr¸nh bÞ ®éng khi cã sù cè thùc tÕ.

* Bè trÝ s¶n xuÊt ph¶i ®óng thêi ®iÓm, phï hîp víi c¸c quy
luËt khÝ hËu, khÝ tîng vµ c¸c yÕu tè kh¸ch quan sÏ lµm
¶nh hëng ®Õn viÖc thùc hiÖn kÕ ho¹ch.
Lµ ngêi ViÖt Nam, ai còng biÕt ®Êt níc ta cã 6 th¸ng ma
vµ 6 th¸ng kh«. Kh«ng nªn ®µo mãng hay lµm nh÷ng
phÇn ngÇm vµo mïa ma. Khëi c«ng mãng vµo mïa ma
ch¾c ch¾n sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. NÕu bÊt kh¶ kh¸ng
mµ ph¶i lµm mãng vµo mïa ma ph¶i lµm nhanh, gän vµ
cÇn thiÕt kÕ biÖn ph¸p øng xö khi ma.
C«ng trêng sö dông nhiÒu lao ®éng tù do, n«ng nhµn, khi
bè trÝ s¶n xuÊt ph¶i lu t©m ®Õn nh÷ng ngµy lÔ, ngµy
tÕt theo ©m lÞch. NhiÒu n¬i bÞ ®éng vÒ søc lao ®éng
vµo thêi ®iÓm r»m th¸ng b¶y ©m lÞch còng nh ngµy tÕt
©m lÞch.

* T¹o ra sù liªn kÕt, hç trî lÉn nhau, c¸c bªn ®Òu cã lîi
nh»m chèng l¹i víi tõng rñi ro lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu vµ
kinh tÕ trong tæ chøc s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn sö dông ph¬ng ph¸p nµy cÇn tû mû, bµn b¹c vµ
cam kÕt ®Çy ®ñ b»ng v¨n b¶n vµ tµi chÝnh , nÕu kh«ng
sÏ bÞ ®éng khi cã sù cè.

2.4.4 Nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n cña lý thuyÕt ®é tin cËy ®Ó

®¸nh gi¸ b¶n kÕ ho¹ch.

• X©y dùng c¸c biÕn kh¶ dÜ cña b¶n kÕ ho¹ch:

L©u nay ta thêng lËp kÕ ho¹ch theo gi¶ thiÕt r»ng mäi
yÕu tè ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch lµ bÊt ®Þnh hoÆc nÕu cã
thay ®æi th× theo mét hÖ sè an toµn gi¶ ®Þnh thêng lín.
Chóng ta cha kÓ ®Õn c¸c t¸c ®éng cña m«i trêng, cña

178
thÞ trêng vµ nh÷ng biÕn ®éng cña thiªn nhiªn, cña con
ngêi ®Õn sù thùc hiÖn kÕ ho¹ch. Qua phÇn trªn, ta c«ng
nhËn víi nhau r»ng b¶n chÊt tù nhiªn lµ ngÉu nhiªn vµ
lu«n lu«n cã thÓ g©y ra rñi ro. CÇn x¸c ®Þnh c¸c kh¶
n¨ng sÏ t¸c ®éng lµm ¶nh hëng xÊu ®Õn kÕt qu¶ thùc
hiÖn kÕ ho¹ch.
LËp c¸c m« h×nh m« pháng c¸c viÖc trong b¶n kÕ ho¹ch
khi chÞu t¸c ®éng cña m«i trêng, thÞ trêng , cña thiªn
nhiªn vµ con ngêi , t×m quy luËt biÕn thiªn cña nã vµ hµm
sè ho¸ nh÷ng biÕn thiªn nµy.

• X©y dùng m« h×nh x¸c suÊt t¬ng tù hay c¸c d¹ng

m« h×nh kh¸c thÝch
hîp sö dông cho m« h×nh thùc cña c¸c viÖc trong b¶n kÕ
ho¹ch.

• Dïng c¸ch ®¸nh gi¸ cña phÐp tÝnh x¸c suÊt ®Ó

®Þnh ra ®é tin cËy cña c¸c c«ng viÖc ®a vµo b¶n
kÕ ho¹ch.

VÊn ®Ò x©y dùng m« h×nh m« pháng ®ang ®îc nh÷ng

nhµ nghiªn cøu quèc tÕ quan t©m. NhiÒu tµi liÖu dùa
theo m« h×nh m« pháng cña Monte-Carlo ®a ra c¸ch dù
b¸o cña m×nh. NhiÒu t¸c gi¶ kh¸c sö dông thuËt to¸n di
truyÒn, mét d¹ng m« pháng sinh häc ®Ó ®¸nh gi¸ c¸c dù
¸n vµ dù b¸o kÕt qu¶ cña viÖc thùc hiÖn dù ¸n. §©y lµ ®Ò
tµi thêi sù trong nghiªn cøu tèi u ho¸ b¶n kÕ ho¹ch tiÕn
®é ngµy nay.

Ch¬ng III : Tæ chøc phôc vô s¶n xuÊt x©y

dùng

3.1 NhiÖm vô, néi dung vµ kÕ ho¹ch ho¸ viÖc tæ

chøc cung øng vËt t

3.1.1 NhiÖm vô cña c«ng t¸c cung øng vËt t

C«ng t¸c cung øng vËt t lµ kh©u hÕt søc quan träng trong
tæ chøc s¶n xuÊt x©y dùng. C«ng t¸c cung øng vËt t cã

179
nhiÖm vô ®¸p øng c¸c yªu cÇu vÒ vËt t phôc vô cho s¶n
xuÊt cña ®¬n vÞ.
VËt t phôc vô cho s¶n xuÊt ph¶i ®îc ®¸p øng ®óng chñng
lo¹i, cã chÊt lîng theo c¸c yªu cÇu cña s¶n xuÊt, ®ñ vÒ sè
lîng, ®óng thêi gian vµ dÜ nhiªn lµ gi¸ c¶ trong ph¹m vi ®-
îc phÐp.
NhiÖm vô cña c«ng t¸c cung øng vËt t lµ viÖc thu mua,
vËn chuyÓn, cÊt chøa vµ chuyÓn giao cho sö dông.

3.1.2 Néi dung cña c«ng t¸c cung øng vËt t

+ Tæ chøc thu mua

Tæ chøc thu mua cã thÓ lµ c«ng ty n»m trong tæng c«ng

ty x©y dùng hoÆc chØ lµ ®¬n vÞ phßng trong mét c«ng
ty.
NÕu ®¬n vÞ thu mua lµ mét c«ng ty th× c«ng ty nµy ho¹t
®éng nh mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp, viÖc kinh doanh
hoµn toµn tù chñ nhng nhiÖm vô chñ yÕu lµ s¶n xuÊt, thu
mua vËt t ®Ó cung øng nguån hµng cho c¸c ®¬n vÞ x©y
l¾p thuéc tæng c«ng ty.
§¬n vÞ thu mua vËt t lµ mét phßng cña mét c«ng ty th×
viÖc h¹ch to¸n do c«ng ty ®¶m nhiÖm. Lóc nµy, nhiÖm vô
thu mua còng lµ nhiÖm vô cña chung cña c«ng ty vµ viÖc
phôc vô cho s¶n xuÊt cña c¸c bé phËn x©y l¾p lµ nhiÖm
vô chñ chèt cña ®¬n vÞ cung øng vËt t.

+ C¸c yªu cÇu cña c«ng t¸c thu mua :

- Thu mua ®óng chñng lo¹i vËt t yªu cÇu : vËt t ®îc
thu mua ®óng lo¹i hµng, ®¹t c¸c tiªu chÝ vÒ chÊt lîng nh
tÝnh chÊt c¬ lý ho¸ häc, h×nh d¹ng, ®é kü gia c«ng. VËt
t mua ph¶i khíp víi mÉu m· chµo hµng cña nhµ s¶n xuÊt
®· ®îc tho¶ thuËn gi÷a nh÷ng ngêi th¬ng th¶o vµ ký kÕt
hîp ®ång. Hµng ho¸ ph¶i cã catalogues in Ên chÝnh thøc
kÌm theo. Hµng ho¸ ph¶i cã bao b× hîp c¸ch ®Ó tiÖn cho
c«ng t¸c vËn chuyÓn vµ b¶o qu¶n. VÒ nguyªn t¾c ngêi
b¸n ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt lîng hµng ho¸ b¸n, nh-
ng ngêi mua ph¶i kiÓm tra chÊt lîng cÈn thËn tríc khi nhËn

180
hµng. Hµng ho¸ ph¶i ®îc ngêi b¸n tù kiÓm tra chÊt lîng tr-
íc khi giao hµng vµ cã chøng thùc b»ng v¨n b¶n ®· kiÓm
tra chÊt lîng. Khi cã nghi ngê vÒ chÊt lîng, ngêi mua cã
quyÒn chØ ®Þnh ®¬n vÞ cã chøc n¨ng kiÓm ®Þnh chÊt l-
îng hîp ph¸p kiÓm tra l¹i chÊt lîng, chi phÝ kiÓm ®Þnh nµy
do ngêi b¸n hµng ph¶i tr¶.
NÕu hµng ho¸ mµ ngêi b¸n lµ ®¹i lý b¸n hµng, ngêi b¸n
ph¶i cã v¨n b¶n do nhµ s¶n xuÊt ®ång ý cho ngêi ®¹i lý
®îc chÝnh thøc b¸n s¶n phÈm cña hä.
Kh«ng thu mua hµng tr«i næi trªn thÞ trêng mµ kh«ng cã
xuÊt sø râ rµng.

- Thu mua ®ñ sè lîng vËt t yªu cÇu : Hµng ho¸ giao

nhËn ph¶i ®îc c©n ®o theo ®óng quy ®Þnh trong hîp
®ång thu mua. Kh«ng ®îc ¸ng chõng hoÆc cã nh÷ng
tho¶ thuËn kh«ng ®îc ghi trong v¨n b¶n hîp ®ång thu
mua hµng ho¸.
Sè lîng ph¶i phï hîp víi sè lîng ghi trong hîp ®ång. §¬n gi¸
®Ó thanh to¸n ph¶i phï hîp víi chÊt lîng ®· quy ®Þnh vµ
khíp víi c¸c ®iÒu kiÖn hîp ®ång. Khi ph¸t hiÖn thÊy ®iÒu
kiÖn chÊt lîng kh«ng khíp víi hîp ®ång thu mua ®· ký kÕt,
cÇn cã v¨n b¶n ghi nhËn sù kh¸c biÖt vµ cã ®iÒu chØnh
®¬n gi¸ theo thùc tiÔn.

- Giao hµng ®óng h¹n theo yªu cÇu

Hµng ho¸ giao nhËn ph¶i ®óng h¹n. Thêi h¹n giao nhËn
hµng ®· ®îc tÝnh to¸n sao cho thêi gian cÊt chøa t¹i c«ng
trêng lµ ng¾n nhÊt. Lu gi÷ vËt t l©u ë c«ng trêng, cha ®a
vµo sö dông ph¶i chÞu chi phÝ b¶o qu¶n t¨ng, t¨ng diÖn
tÝch cÊt chøa vµ dÔ bÞ nh÷ng rñi ro vÒ b¶o qu¶n, vÒ lu
gi÷.
Thêi h¹n ®Þnh ra ®Ó nhËn hµng ®· tÝnh to¸n phôc vô thi
c«ng s¸t ngµy. NÕu chËm trÔ sÏ g©y ra chê ®îi gi÷a c¸c
bé phËn thi c«ng víi nhau hoÆc nhì nhµng trong viÖc sö
dông m¸y mãc, ph¬ng tiÖn ®· bè trÝ hîp ®ång rÊt ¨n khíp
trong tiÕn ®é chung.

- VËn chuyÓn an toµn

181
Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn vËt t ®Õn giao cho c«ng trêng
ph¶i ®¶m b¶o thËt an toµn. VËn chuyÓn kh«ng an toµn sÏ
lµm thiÕu hôt vËt t ®· ®îc trï liÖu s¸t víi sè lîng sö dông.
Khi thiÕu hôt vËt t do vËn chuyÓn kh«ng an toµn ®em l¹i
sÏ ph¶i mÊt c«ng ®µm ph¸n gi÷a c¸c bªn h÷u quan vÒ l-
îng bæ sung vµ ph¶i cã thêi gian ®Ó bæ sung vËt liÖu.
§iÒu nµy dÉn ®Õn lµm chËm trÔ thêi gian giao nhËn, ¶nh
hëng ®Õn tiÕn ®é thi c«ng hay s¶n xuÊt cña doanh
nghiÖp. Nh÷ng hµng ho¸ giao kh«ng ®óng h¹n ph¶i lËp
biªn b¶n sö lý ngay. Nh÷ng hµng ho¸ bÞ h háng do vËn
chuyÓn ph¶i lËp hå s¬ vµ sö lý kÞp thêi. NÕu thiÕu hôt
ph¶i ®îc bæ sung ngay. Khi chÊt lîng thay ®æi, ph¶i cã
gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó sö lý, kh«ng ®Ó ¶nh hëng ®Õn
tiÕn ®é thi c«ng v× vËt t thiÕu hoÆc kh«ng ®¸p øng yªu
cÇu.

- Giao nhËn an toµn

ViÖc giao nhËn vËt t, hµng ho¸ ph¶i c¨n cø vµo hîp ®ång
mua s¾m vµ hîp ®ång vËn chuyÓn.
Tríc hÕt bªn nhËn ph¶i nhËn hå s¬, chøng tõ giao hµng
bao gåm phiªó giao hµng, ho¸ ®¬n, catalogues. Sau ®ã
ph¶i xem xÐt tæng thÓ xe chë ®Õn ®Ó cã nhËn ®Þnh s¬
bé lµ hµng ho¸ cßn nguyªn ®ai, nguyªn kiÖn, kÑp ch×,
kho¸, chèt cã nguyªn vÑn kh«ng. Víi hµng ho¸ cång kÒnh,
dÔ vì hay hµng cÇn cã chÕ ®é b¶o qu¶n ch¨m sãc ®Æc
biÖt cÇn hÕt søc chó ý kh©u quan s¸t tæng thÓ t×nh
tr¹ng xe ®Õn. Sau ®ã ®Õn ®èi chiÕu víi ®¬n hµng ,
kiÓm tra chi tiÕt viÖc giao nhËn.
NÕu cã nghi ngê vÒ chÊt lîng, sè lîng cÇn lËp biªn b¶n
ngay t¹i chç vµ cã híng gi¶i quyÕt tøc thêi.

+. C¸c h×nh thøc thu mua :

*Thu mua qua ®Êu thÇu

Khi lîng vËt t mua s¾m nhiÒu, cã gi¸ trÞ lín, cÇn tiÕn hµnh
tæ chøc ®Êu thÇu cung cÊp nh»m t¹o ra sù c¹nh tranh,
mang ®Õn lîi Ých lµ chÊt lîng vËt t ®îc cung øng ®¶m

182
b¶o, sè lîng ®Çy ®ñ, gi¸ thµnh h¹. C¸c ph¬ng thøc thÇu
hay ®îc sö dông trong thu mua vËt t lµ:

- §Êu thÇu trän gãi theo h×nh thøc réng r·i hoÆc h¹n chÕ
nhµ cung cÊp:
ViÖc tæ chøc ®Êu thÇu theo ®óng c¸c bíc ghi trong NghÞ
®Þnh 88/1999/N§-CP ngµy 01/9/1999 cña ChÝnh phñ vÒ
viÖc ban hµnh Quy chÕ §Êu thÇu vµ NghÞ ®Þnh sè
14/2000/ N§-CP ngµy 05/5/2000 cña ChÝnh phñ vÒ viÖc
söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña Quy chÕ §Êu thÇu.

- §Êu thÇu chµo hµng c¹nh tranh:

Khi sè lîng còng nh gi¸ trÞ thu mua cha ®ñ møc ®Êu
thÇu, cã thÓ gäi thÇu chµo hµng c¹nh tranh.
Chµo hµng c¹nh tranh, bªn thu mua còng ph¶i lËp hå s¬
mêi thÇu vµ nªu râ c¸c yªu cÇu chÊt lîng, sè lîng, thêi h¹n
còng nh c¸c rµng buéc kh¸c cho bªn chµo hµng. Ngêi chµo
hµng nµo ®¸p øng c¸c tiªu chÝ vÒ chÊt lîng, sè lîng , gi¸
ph¶i ch¨ng th× ®îc mêi ký kÕt hîp ®ång cung øng.

*Thu mua theo ®¬n ®Æt hµng:

§èi víi hµng ho¸ ®Æc chñng, kh«ng phæ biÕn trªn thÞ tr-
êng hoÆc cã c¸c yªu cÇu ®Æc biÖt vÒ chÊt lîng bªn thu
mua cã thÓ yªu cÇu ®îc cung øng díi h×nh thøc ®¬n
®Æt hµng. N¬i ®îc yªu cÇu cung øng theo ®¬n ®Æt
hµng thêng ph¶i lµ n¬i s¶n xuÊt chuyªn tr¸ch, cã së trêng
còng nh n¨ng lùc cung øng lo¹i hµng ®Æc chñng ®îc yªu
cÇu. Nh÷ng mÆt hµng cßn ®ang trong giai ®o¹n s¶n
xuÊt thÝ ®iÓm hoÆc cßn ®ang tr¶i qua giai ®o¹n thÝ
nghiÖm ®Ó hoµn chØnh ®îc khuyÕn khÝch cung øng
theo ®¬n ®Æt hµng. Còng cã thÓ cã nh÷ng mÆt hµng
kh«ng s¶n xuÊt ®¹i trµ v× nhu cÇu cung øng chung cña x·
héi kh«ng lín nhng nÕu ®¬n vÞ sö dông cã yªu cÇu, cã
thÓ ®Æt mua theo ®¬n ®Æt hµng. ThÝ dô nh khi cÇn thi
c«ng c«ng tr×nh biÓn mµ ®¬n vÞ thu mua cÇn sö dông xi
m¨ng bÒn sunph¸t, cã thÓ yªu cÇu nhµ m¸y s¶n xuÊt xi
m¨ng s¶n xuÊt ®Æc thï mét sè lîng xi m¨ng nh yªu cÇu.

* Thu mua lÎ

183
Khi khèi lîng hoÆc gi¸ trÞ thu mua nhá, mÆt hµng thu
mua ®¬n chiÕc cã thÓ thu mua lÎ. Khi thu mua lÎ còng
ph¶i kh¶o s¸t thÞ trêng ®Ó n¾m ®îc t×nh h×nh tån t¹i
mÆt hµng cÇn t×m cã trªn ®Þa bµn, cÇn gi¸ c¶ hîp lý cña
mÆt hµng ®Ó tr¸nh sù thu mua chñ quan. CÇn cã kh©u
kh¶o s¸t ®Ó t×m hiÓu thÞ trêng vÒ lo¹i hµng ho¸ cÇn thu
mua. ChÊt lîng hµng ho¸ , sù phï hîp cña catalogue víi c¸c
yªu cÇu sö dông lµ tiªu chÝ hµng ®Çu ®Ó quyÕt ®Þnh
thu mua. Kh«ng v× thu mua lÎ mµ nh©n nhîng c¸c tiªu chÝ
tiªu chuÈn chÊt lîng sö dông. Tõng mãn hµng thu mua
®óng hoÆc thÊp h¬n gi¸ dù to¸n th× tæng chi phÝ cho
s¶n xuÊt míi kh«ng vît dù to¸n. Nh©n nhîng vÒ gi¸ c¶ sÏ
kÐo theo sù vît dù to¸n. Tuy nhiªn viÖc quyÕt ®Þnh ph¶i
c©n nh¾c trªn thÕ tæng thÓ vµ sù viÖc toµn côc. CÇn
c©n nh¾c , kh«ng v× mét mÆt hµng mµ lµm toµn bé hay
nhiÒu c«ng viÖc bÞ ¸ch t¾c. C©n nh¾c trªn sù t¨ng gi¸
cña mét sè mÆt hµng thu mua lµm ¶nh hëng ®Õn toµn
côc ra sao. Ph¶i tÝnh ®îc c¸i gi¸ cña thêi gian ®Ó xem lîi
hay h¹i khi ph¶i quyÕt ®Þnh nh÷ng viÖc ngoµi dù kiÕn.
C©u chuyÖn §iÒn Kþ cã T«n TÉn lµ qu©n s thi ngùa víi
vua níc TÒ thêi ChiÕn Quèc bªn Trung Quèc lu«n nh¾c
nhë ngêi qu¶n lý ph¶i nh×n c¸i lîi tæng thÓ khi quyÕt
®Þnh chiÕn thuËt s¶n xuÊt hay hµnh ®éng.

3.1.3 Tæ chøc vËn chuyÓn

§Æc ®iÓm cña s¶n phÈm x©y dùng lµ kÝch thíc lín, thêi
gian thi c«ng dµi vµ g¾n liÒn víi mÆt ®Êt nªn c«ng t¸c
vËn chuyÓn trong c«ng nghiÖp x©y dùng lµ hÕt søc quan
träng. Tæ chøc vËn chuyÓn cã hiÖu qu¶ ®em ®Õn lîi Ých
lµ gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®¶m b¶o chÊt lîng hµng ho¸,
vËt t trong x©y dùng.
C«ng t¸c vËn chuyÓn bao gåm vËn chuyÓn hµng ho¸, vËt
t tõ bªn ngoµi vµo c«ng trêng ®îc gäi lµ vËn chuyÓn ®èi
ngo¹i vµ vËn chuyÓn bªn trong c«ng trêng ®îc gäi vµ vËn
chuyÓn néi bé.
C¶ hai lo¹i vËn chuyÓn ®Òu cã ý nghÜa quan träng nh
nhau.

184
§Ó vËn chuyÓn vËt t tõ bªn ngoµi vµo trong c«ng trêng cã
c¸c h×nh thøc kh¸c nhau tuú theo ph¬ng thøc giao nhËn
hµng ®îc ký kÕt trong hîp ®ång mua b¸n. NÕu ®iÒu kiÖn
mua b¸n ghi râ ph¬ng thøc giao hµng t¹i c«ng trêng th×
viÖc vËn chuyÓn do ngêi b¸n hµng chÞu tr¸ch nhiÖm. NÕu
®iÒu kiÖn mua b¸n ghi r»ng ngêi nhËn hµng t¹i n¬i b¸n
th× bªn thu mua ph¶i tæ chøc vËn chuyÓn.
H×nh thøc tæ chøc vËn chuyÓn cã thÓ lµ d¹ng hîp ®ång,
cã thÓ lµ d¹ng tù vËn chuyÓn. NÕu tæ chøc vËn chuyÓn
theo d¹ng hîp ®ång, bªn thuª ph¶i nªu ®Çy ®ñ quy c¸ch
vµ sè lîng vËt t ®îc chuyÓn, ph¬ng thøc bèc dì hµng, ph-
¬ng thøc chuyªn chë, ph¬ng thøc giao nhËn, tr¸ch nhiÖm
b¶o qu¶n hµng ho¸ khi di chuyÓn trªn ®êng vµ khi giao
nhËn, ph¬ng thøc thanh to¸n còng nh tr¸ch nhiÖm c¸c
mÆt kh¸c liªn quan cña bªn thuª vµ bªn thùc hiÖn.
NÕu vËt t ®îc bªn mua tù vËn chuyÓn th× bé phËn
chuyªn chë ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tõ kh©u giao nhËn
hµng víi ngêi b¸n ®Õn khi ®a hµng vÒ, giao cho thñ kho l-
u gi÷ hoÆc cho bé phËn sö dông ë kh©u s¶n xuÊt.
VÒ h×nh thøc cã thÓ vËn chuyÓn theo ph¬ng tiÖn
chuyªn tr¸ch nh vËn chuyÓn b»ng « t«, vËn chuyÓn b»ng
tµu ho¶, vËn chuyÓn b»ng tµu thuyÒn ®êng thuû... NÕu
®êng vËn chuyÓn xa , trong vËn chuyÓn cÇn tÝnh to¸n
sao cho chi phÝ vËn chuyÓn lµ thÊp nhÊt kÓ c¶ ph¬ng
thøc vËn chuyÓn liªn hîp, sö dông c¸c ph¬ng tiÖn chuyªn
chë thÝch hîp víi c¸c cung ®êng.
VÒ tæ chøc vËn chuyÓn cã thÓ tæ chøc trän gãi tõ bèc
xÕp, di chuyÓn vµ h¹ hµng, giao nhËn. NÕu cã cung øng
viªn quen thuéc ®êng x¸ vµ nghiÖp vô giái cã thÓ t¸ch
tõng kh©u trong tæng thÓ c¸c c«ng ®o¹n vËn chuyÓn ®Ó
giao viÖc theo tõng c«ng ®o¹n nh bèc xÕp, di chuyÓn,
xuèng hµng. Trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng, cã khi
ph¶i tæ chøc vËn chuyÓn tõng c«ng ®o¹n khi ph¶i
chuyÓn t¶i, khi ph¶i bèc xÕp.
Trong tæ chøc vËn chuyÓn ph¶i lu«n lu«n ®Ò phßng c¸c
sù cè trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn .
Khi lËp ph¬ng ¸n vËn chuyÓn , ph¶i nªu ra c¸c kh¶ n¨ng
lµm ¸ch t¾c vËn chuyÓn vµ ®Ò ra ph¬ng ¸n ®èi phã víi

185
nh÷ng ¸ch t¾c nµy. Nh÷ng kh¶ n¨ng hay x¶y ra trong
c«ng t¸c vËn chuyÓn thêng lµ:
+ Kh«ng ®ñ hµng ®Ó chuyªn chë.
+ Ph¬ng tiÖn bèc xÕp kh«ng ®¸p øng thêi gian.
+ §êng s¸ xÊu, kh«ng b¶o ®¶m tèc ®é di chuyÓn. §êng s¸
bÞ ngËp, lôt côc bé vµ c¸c sù cè vÒ ®êng s¸ ®ét ngét,
kh«ng lêng tríc ®îc nh ma giã, x¹t lë ®êng bÊt ngê.
+ MÊt m¸t hµng ho¸ gi÷a ®êng.
+ Xe bÞ háng khi ®ang di chuyÓn.
+ Tai n¹n giao th«ng khi xe ®ang di chuyÓn.
+ Xe bÞ gi÷ do vi ph¹m luËt lÖ giao th«ng trong qu¸ tr×nh
di chuyÓn.
Ngay khi lËp ph¬ng ¸n vËn chuyÓn cÇn cã c¸c gi¶i ph¸p
øng phã víi tõng sù cè kh¶ dÜ x¶y ra trong qu¸ tr×nh vËn
chuyÓn.
ThÝ dô nh víi sù cè thiÕu hµng chuyªn chë, gi¶i ph¸p ®èi
phã lµ kÕt hîp nhiÒu nguån hµng ®Ó khi thiÕu hµng, ph¶i
chuyªn chë kÕt hîp cho ®ñ chuyÕn xe. Víi sù thiÕu ph¬ng
tiÖn bèc xÕp, cho phÐp bèc xÕp ngoµi giê hoÆc kÕt hîp
bèc c¬ giíi víi thñ c«ng, sao cho thêi gian bèc xÕp hµng
lªn xe lµ nhanh nhÊt.
§Ó ®èi phã víi kh¶ n¨ng bÞ mÊt hµng khi ®i ®êng, ph¶i
®Ó hµng trong thïng xe cã líi b¶o vÖ, líi nµy qu©y kÝn vµ
cã kho¸ b¶o vÖ hµng.
Lêng tríc kh¶ n¨ng khã kh¨n vµ biÖn ph¸p ®èi phã sÏ tr¸nh
®îc ®Õn møc tèi ®a sù cè trong vËn chuyÓn hµng ho¸.
CÇn lËp b¶n ®å di chuyÓn ®Ó theo dâi lé tr×nh di
chuyÓn cho tõng xe, tõng ®oµn xe. Ph¶i bè trÝ ph¬ng
tiÖn liªn l¹c nh ®iÖn tho¹i di ®éng vµ c¸c quy íc liªn l¹c
®Ó n¾m chÆt chÏ qu¸ tr×nh di chuyÓn cña tõng xe.

3.1.4. Tæ chøc cÊt chøa

Tuú theo lo¹i hµng ho¸, tuú theo ph¬ng thøc tæ chøc vËn
chuyÓn , cã c¸c ph¬ng thøc cÊt chøa lµ:

+ CÊt chøa trung gian:

Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ cã sè lîng nhiÒu, ph¶i
qua nhiÒu chñng lo¹i ph¬ng tiÖn chuyªn chë, cã thÓ ph¶i

186
tæ chøc cÊt chøa trung gian. CÊt chøa trung gian thêng
kho chøa n»m ngoµi c«ng trêng, thêng lµ kho t¹i ®Çu mèi
bèc rì hµng. Kho trung gian nªn lùa chän lµ kho cña c¬ së
chuyªn cÊt chøa nh kho trong c¶ng, kho trong nhµ
ga...ThÝ dô nhËn hµng tõ tÇu thuû víi sè lîng lín, trong khi
nhËn hµng tõ tÇu dì lªn mµ cha tæ chøc di chuyÓn khái
kho cña c¶ng, cÇn cÊt chøa trung gian t¹i kho c¶ng.

+ CÊt chøa t¹i c«ng trêng:

CÇn tæ chøc kho, b·i, t¹i c«ng trêng ®Ó tiÕp nhËn hµng
ho¸ cha sö dông ngay hoÆc hµng ho¸ cã sè lîng lín, chøa
t¹m trªn c«ng trêng ®Ó sö dông dÇn. C¸c lo¹i kho nµy sÏ
®Ò cËp ë phÇn díi.

3.1.5. Tæ chøc giao ra s¶n xuÊt

+ Giao nhËn t¹i kho:

NÕu hµng ho¸ ®îc cÊt chøa t¹i kho c«ng trêng, khi cã yªu
cÇu sö dông, ngêi sö dông lËp yªu cÇu b»ng v¨n b¶n
( d¹ng phiÕu ®Ò nghÞ ), qua c¸c cÊp duyÖt y vµ lµm c¸c
thñ tôc lµ phiÕu xuÊt vµ ®îc thñ kho giao hµng. Thñ tôc
®Ò nghÞ xuÊt hµng vµ xÐt duyÖt lµ cÇn thiÕt ®Ó vËt t,
hµng ho¸ mua s¾m cho viÖc g× ®îc sö dông ®óng vµo
viÖc ®ã. ViÖc lËp phiÕu xuÊt kho lµ thñ tôc kÕ to¸n ®Ó
qu¶n lý hµng ho¸ nhËp vµ th«ng qua kho. Hµng ho¸, vËt t
lµ vËt phÈm cã gi¸ trÞ cao ®Ó t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng.
NÕu sö dông tuú tiÖn, kh«ng ®óng ®Þnh møc ®îc phÐp,
kh«ng phï hîp víi yªu cÇu sö dông sÏ g©y ra l·ng phÝ, t¹o
nªn sù ®éi gi¸ s¶n phÈm x©y dùng. VËt t lµ d¹ng tiÒn
n»m díi d¹ng vËt chÊt. Qu¶n lý kh«ng chÆt chÏ kh©u vËt t
lµ t¹o ra kÏ hë cho tham «, l·ng phÝ.
ViÖc giao nhËn ph¶i ®¶m b¶o ®óng chñng lo¹i vËt t ghi
trong phiÕu ®Ò nghÞ vµ phiÕu xuÊt kho. CÇn cã ph¬ng
tiÖn c©n ®ong, ®o ®Õm cho ®óng sè lîng vËt t ®îc giao.
PhÊn ®Êu ®Ó kh«ng bÞ hao hôt qu¸ møc vµ gi¶m tû lÖ
hao hôt lµ ph¬ng híng nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n xuÊt x©y
dùng.
§èi víi nh÷ng lo¹i vËt t nhËp theo bao b× nh xi m¨ng,
ventonite, bitum, hép s¬n cã thÓ giao nhËn theo sè lîng

187
ghi trªn b×. Tuy nhiªn còng c©n theo x¸c suÊt mét sè bao
®Ó thÊy sè lîng bªn ®ãng bao cung cÊp. ViÖc giao theo
sè lîng ghi trªn bao b× chØ thùc hiÖn khi bao b× cßn
nguyªn vÑn. NÕu bao b× ®· bÞ më, bung , r¸ch, háng,
ph¶i kiÓm tra b»ng c©n thùc tÕ.

+ NhËn t¹i n¬i sö dông:

Kh©u b¶o qu¶n vËt t, hµng ho¸ trong kho cÇn thiÕt ph¶i
chi phÝ mét kho¶n tiÒn, kho¶n nµy sÏ ®îc ph©n bæ vµo
gi¸ thµnh x©y dùng. Gi¶m ®îc chi phÝ cÊt chøa vËt liÖu ,
hµng ho¸ trong kho gãp phÇn vµo viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Mét trong biÖn ph¸p h¹ chi phÝ b¶o qu¶n kho cã
thÓ tæ chøc theo h×nh thøc lµ bªn cung øng vËt t giao
hµng ho¸ t¹i hiÖn trêng sö dông.
H×nh thøc nµy ®îc thùc hiÖn theo c¸ch lµ bªn cung øng
nhËn hµng trùc tiÕp tõ n¬i b¸n hµng vµ giao ngay tíi n¬i
cÇn sö dông. Thùc hiÖn ph¬ng thøc nµy hµng ho¸ kh«ng
qua kho mµ giao th¼ng tõ kh©u thu mua vÒ n¬i sö dông.
§iÒu nµy ®ßi hái kh©u thñ tôc xuÊt nhËp vËt t cÇn ghi
chÐp ®Çy ®ñ, lµm ®Çy ®ñ c¸c chøng tõ. Tríc khi sö dông
cÇn lËp phiÕu yªu cÇu vµ cÊp cã thÈm quyÒn phª duyÖt
cho phÐp sö dông. Sau ®ã ph¶i qua kÕ to¸n vËt t lµm thñ
tôc xuÊt hµng. Kh©u thu mua còng ph¶i lµm phiÕu nhËp
hµng ®Ó hîp ph¸p ho¸ kh©u xuÊt hµng cho sö dông.

3.2 KÕ ho¹ch cung øng vËt t

3.2.1. C¬ së ®Ó thiÕt lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t :

KÕ ho¹ch cung øng vËt t ®îc lËp theo nhu cÇu cña s¶n
xuÊt cña doanh nghiÖp:

Nhu cÇu vËt t ph¶i c¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña
doanh nghiÖp. KÕ ho¹ch nµy ®îc lËp theo tiÕn ®é triÓn
khai c¸c dù ¸n s¶n xuÊt, ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ cho n¨m ,
quý vµ th¸ng kÕ ho¹ch.
KÕ ho¹ch triÓn khai thi c«ng cho tõng dù ¸n ®îc lËp theo
ch¬ng tr×nh Microsolf Project. PhÇn mÒm Microsolf
Project ®· ®îc ®a chÝnh thøc vµo hÖ ch¬ng tr×nh

188
Window tõ Window 98 trë l¹i ®©y. HiÖn nay ®· cã ch¬ng
tr×nh phÇn mÒm Microsolf Project 2002 sö dông ®Ó lËp
vµ theo dâi tiÕn ®é s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp.
§Ó x¸c ®Þnh ®îc biÓu ®å nhu cÇu vËt t theo thêi gian thi
c«ng, khi nhËp c¸c c«ng viÖc trong tiÕn ®é, cÇn tÝnh to¸n
lîng vËt t cÇn sö dông cho tõng c«ng viÖc. Sau khi ®·
nhËp c¸c lo¹i vËt t víi tªn danh môc vËt t, sè lîng vËt t vµo
tõng viÖc trong b¶ng tiÕn ®é, phÇn mÒm Microsolf
Project sÏ lËp cho ta b¶ng nhu cÇu vËt t theo tiÕn ®é s¶n
xuÊt.
C¨n cø vµo b¶ng nhu cÇu tõng lo¹i vËt t, ta ®Þnh kÕ ho¹ch
cung øng.

X¸c ®Þnh thêi gian cung øng theo yªu cÇu sö dông :

Tuú theo kh¶ n¨ng hµng ho¸, vËt t cña thÞ trêng, tuú theo
thêi tiÕt, kh¶ n¨ng chuyªn chë, ®iÒu kiÖn cÊt chøa cña
kho, b·i mµ ®Þnh kÕ ho¹ch cung øng vËt t.
VËt t cã thÓ ®a vÒ c«ng trêng tríc ngµy sö dông mét sè Ýt
ngµy, còng cã thÓ cÊt chøa trong kho c«ng trêng l©u h¬n
nÕu kh¶ n¨ng cung øng cña thÞ trêng kh«ng æn ®Þnh.
Nguyªn t¾c bao qu¸t lµ kh«ng ®Ó s¶n xuÊt thiÕu vËt t
nhng còng kh«ng ®Ó chi phÝ lu kho, lu b·i lín, hoÆc vËt t
bÞ gi¶m chÊt lîng do cÊt chøa l©u ngµy hoÆc bÞ ¶nh h-
ëng do ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n kÐm.
Khi kh¶ n¨ng cung øng vËt t cña thÞ trêng kh«ng æn
®Þnh th× thêi gian ph¶i mua hµng ®a vÒ c«ng trêng sím.
Khi vËt t ë thÞ trêng s½n th× thêi gian cÊt chøa vËt t ë
c«ng trêng Ýt h¬n. Thêi tiÕt tèt, kh¶ n¨ng ¶nh hëng ®Õn
sù chuyªn chë Ýt th× kh«ng cÇn qu¸ véi vµng mua vµ
chøa vËt t. NÕu thêi tiÕt lu«n ®e do¹ ®Õn sù an toµn vËn
chuyÓn th× ph¶i chñ ®éng mua s¾m vËt t ®Ó Ýt chÞu
¶nh hëng cña thêi tiÕt khi thu mua vµ vËn chuyÓn vËt
liÖu.
Tuú thuéc ph¬ng tiÖn chuyªn chë vËt t mµ quyÕt ®Þnh
thêi gian b¾t ®Çu thu mua vËt t hoÆc chuyªn chë vËt t
vÒ c«ng trêng. NÕu ph¬ng tiÖn Ýt th× ph¶i mua hµng
sím, víi ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn bÞ h¹n chÕ, tóc t¾c
chuyªn chë dÇn. NÕu lùc lîng chuyªn chë m¹nh, khi cÇn

189
bao nhiªu xe cã chõng Êy, th× kh«ng nªn thu mua hµng
sím ®Ó tèn chi phÝ lu gi÷, cÊt chøa.
NÕu kh¶ n¨ng cÊt chøa t¹i c«ng trêng kh«ng dåi dµo th×
gi¶m lîng cÊt chøa, coi nh kho cña ngêi b¸n lµ kho cña
c«ng trêng. CÇn th¬ng lîng mua b¸n sím ®Ó chñ ®éng
nguån hµng vµ thêi gian cÇn hµng.
Khi ®iÒu kiÖn kho b·i ë c«ng trêng, nÕu cÊt chøa hµng víi
lîng nhiÒu sÏ lµm cho hµng ho¸ bÞ gi¶m chÊt lîng th× c©n
nh¾c vµ liÖu ®Þnh sao cho sè lîng cÊt chøa t¹i c«ng tr-
êng, trªn nguyªn t¾c, sù cÊt chøa kh«ng ®îc lµm gi¶m
chÊt lîng hµng ho¸.
Thêi gian b¾t ®Çu nhËp hµng ph¶i lµ thêi gian ®îc c©n
nh¾c kü cµng , ®¹t ®îc sù tèi u. Sù kÞp thêi vµ ®¸p øng
yªu cÇu cña s¶n xuÊt lµ môc tiªu ®Ó lùa chän ph¬ng ¸n
tËp kÕt vËt t. Kh«ng ®Ó thiÕu vµ chËm trÔ kh©u cung
øng vËt t nhng còng kh«ng ®Ó ph¶i cÊt chøa qu¸ nhiÒu
vµ lu gi÷ vËt t l©u lµm t¨ng chi phÝ b¶o qu¶n vËt t lµ
®iÒu cÇn tr¸nh.

3.2.2. §Þnh møc vËt t sö dông :

ViÖc sö dông vËt t ph¶i theo ®Þnh møc. Sè liÖu ®Þnh

møc cña ViÖn Kinh tÕ Bé X©y dùng ®a ra nh»m ®Þnh h-
íng sö dông vËt t. Tuy nhiªn, trong thùc tÕ s¶n xuÊt, kü s
thi c«ng c¨n cø ®iÒu kiÖn cô thÓ cña chÊt lîng vËt t thµnh
phÇn vµ do yªu cÇu cô thÓ cña chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó
thiÕt kÕ thµnh phÇn vËt t trong s¶n phÈm x©y dùng.
§Þnh møc ®a vËt t vµo s¶n xuÊt ph¶i do kü s kü thuËt
®iÒu hµnh s¶n xuÊt cô thÓ quyÕt ®Þnh. Ngêi kü s nµy
cÇn c¨n cø c¸c yªu cÇu chÊt lîng ghi trong bé hå s¬ mêi
thÇu ®Ó thiÕt kÕ vËt t sö dông. C¸c tiªu chÝ chÊt lîng
s¶n phÈm kh«ng ®îc vît qu¸ c¸c yªu cÇu chÊt lîng cña bé
hå s¬ mêi thÇu nhng còng kh«ng ®îc sö dông thÊp h¬n
c¸c yªu cÇu ghi trong hå s¬ mêi thÇu. §Þnh møc vËt t do
ViÖn Kinh tÕ Bé X©y dùng ®a ra lµ tµi liÖu quan träng khi
®a vËt t vµo s¶n xuÊt. §Þnh møc nµy gióp cho kü s quyÕt
®Þnh vËt t sö dông v× ®Þnh møc Bé X©y dùng ®a ra th-
êng ®îc dïng lµm d÷ liÖu tham kh¶o chÝnh khi quyÕt
®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. §Þnh møc hao hôt lµ sù khèng

190
chÕ lîng vËt t ®îc phÐp hao hôt trong qu¸ tr×nh vËn
chuyÓn, cÊt chøa vËt t trong kho vµ khi sö dông t¹i hiÖn
trêng. PhÊn ®Êu h¹ møc hao hôt vËt t lµ ph¬ng híng cho
tÊt c¶ c¸c kh©u tham gia trong qu¶n lý vËt t. H¹ thÊp møc
hao hôt vËt t thùc tÕ lµ biÖn ph¸p h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm
mét c¸ch chÝnh ®¸ng vµ cã trÝ tuÖ.

Nh÷ng biÖn ph¸p gi¶m hao hôt chñ yÕu:

* Lµm b·i ®æ c¸t, ®¸, sái cã líp l¸ng mÆt vµ nÒn ®ñ cøng
chÞu ®îc lùc nÐn cña b¸nh « t«.
* Khi nhËp hµng c¸t, ®¸, sái ph¶i ®¸nh ®èng vµ ®o
chÝnh x¸c. C¸ch ®o ®¹i kh¸i dÉn ®Õn nhËn kh«ng ®ñ
hµng.
C«ng thøc ®Ó ®o ®èng c¸t nh sau:
H
V = [ a.b + (a + c)(b + d ) + c.d ]
6
NhiÒu trêng hîp, ngêi thñ kho khi nhËn ®èng c¸t thêng
hay gi¶n ®¬n phÐp ®o vµ chØ víi phÐp ®o c¹nh gi÷a
th©n ®èng c¸t, sái vµ chiÒu cao th× c¸ch tÝnh nh sau:
H
V = [ (a + c)(b + d )]
2
TÝnh nh thÕ khèi lîng theo tÝnh to¸n sÏ lín h¬n khèi lîng
thùc lµ:
H
[ b.c + a.d ]
3
Hµng n¨m, nÕu chóng ta ph¶i nhËp hµng v¹n khèi c¸t ,
®¸, sái th× khèi lîng hµng kh«ng cã thùc ph¶i tr¶ kh¸ lín,
sè thùc cã thÓ ®Õn hµng ngµn mÐt khèi.
*Khi cÇn pha c¾t thÐp thanh trong viÖc c¾t c¸c thanh
thÐp theo thiÕt kÕ ®Ó ®a vµo kÕt cÊu bª t«ng cèt thÐp
hay pha tÊm t«n ®Ó c¾t theo c¸c h×nh yªu cÇu, cÇn tÝnh
to¸n sao cho lîng thÐp phÕ, thÐp ®Çu mÈu lµ Ýt nhÊt.
§· cã bµi to¸n quy ho¹ch tuyÕn tÝnh ®Ó t×m lêi ®¸p cho
ph¬ng ¸n triÓn khai c¾t sao cho lîng phÕ liÖu lµ Ýt nhÊt.
ThÝ dô: Ph¶i c¾t thanh thÐp cã ®êng kÝnh nµo ®ã thµnh
40 ®o¹n 2,5 m vµ 60 ®o¹n dµi 1,6 m. ThÐp trong kho chØ
cã lo¹i ®é dµi thèng nhÊt 6 mÐt.

191
NÕu lµm b×nh thêng, ta lÊy c¸c thanh 6 m Êy c¾t cho ®ñ
40 ®o¹n 2,5 m vµ sau ®ã c¾t ®Õn c¸c thanh 1,6 m.
Nh thÕ, ph¶i dïng 20 thanh ®Ó c¾t cho 40 ®o¹n 2,5 m
( kiÓu c¾t 1 ), mçi thanh ®îc 2 ®o¹n 2,5 m vµ thõa 20
®Çu mÈu 1 m. Sau ®ã dïng 20 thanh ®Ó c¾t 60 ®o¹n
1,6 m ( c¾t kiÓu 2 ) vµ mçi thanh ®îc 3 ®o¹n s¶n phÈm
vµ mçi thanh cã ®o¹n thõa 1,2 m.
C¾t kiÓu nµy , sö dông vËt liÖu ®¹t 82%.
NÕu chän ph¬ng ¸n mét thanh c¾t lÊy 2 ®o¹n 2,5 m
( kiÓu 1 ) vµ thanh kh¸c c¾t lÊy 1 ®o¹n 2,5 m vµ 2 ®o¹n
1,6 m ( kiÓu 3 ) th× mÈu thõa chØ cã 0,3 m.
Khi nµy, c¸ch c¾t ®îc lùa chän lµ lÊy 5 thanh c¾t theo
kiÓu 1 vµ 30 thanh theo kiÓu 3 th× vÉn ®¸p øng yªu cÇu
vµ sö dông ®îc 93% vËt liÖu.

H×nh vÏ minh ho¹ nh sau:

KiÓu c¾t 1 : 2,5 2,5

1

KiÓu c¾t 2 :
1,6 1,6 1,6
1,2

KiÓu c¾t 3 : 2,5 1,6 1,6

0,3

Gäi x,y,z > 0 lµ sè thanh cÇn c¾t theo c¸c kiÓu 1,2,3 th× :

(1) 2x + z = 40 ( sè ®o¹n 2,5 m )

(2) 3y + 2z = 60 ( sè ®o¹n 1,6 m )

Muèn sè thanh lÊy ra dïng lµ Ýt nhÊt hay lµ tiÕt kiÖm nhÊt

sè thanh thÐp ®îc lÊy ra nªn ph¶i chän sè x,y,z lµ Ýt nhÊt
sao cho x + y + z nhá nhÊt cã thÓ ®îc.

Céng tõng vÕ cña (1) vµ (2) ta cã :

2x + 3y + 3z = 100

192
 3( x + y + z) = 100 + x
Muèn x + y + z nhá nhÊt th× x còng ph¶i nhá nhÊt.
y 0 nªn theo (2) ta cã :
3y = 60 – 2z 0 nªn :
z ≤ 30
theo (1) th× z = 40 – 2x nªn :
40 – 2x ≤ 30 hay :
x 5
Nh thÕ x + y + z nhá nhÊt khi x 5.
Tõ ®ã suy ra : z = 30 , y = 0.
KÕt luËn : C¾t 5 thanh kiÓu 1 vµ 30 thanh kiÓu 3.

Ph¬ng ph¸p ®Ó tÝnh lµ lËp c¸c ph¬ng ¸n kh¶ dÜ ®Ó c¾t.

Sau ®ã thiÕt lËp c¸c ph¬ng tr×nh tuyÕn tÝnh vµ gi¶i bµi
to¸n tuyÕn tÝnh theo kiÓu hÖ ph¬ng tr×nh ph¶i ®¸p øng
hµm môc tiªu lµ sö dông vËt liÖu Ýt nhÊt hoÆc sö dông
sao cho vËt liÖu phÕ lµ Ýt nhÊt. Bµi to¸n nµy kh¸ phæ
biÕn trong quy ho¹ch to¸n häc.

3.2.3. B¶ng nhu cÇu vËt t

B¶ng nhu cÇu vËt t ®îc thiÕt lËp nh lËp b¶ng nhu cÇu
nh©n lùc bªn díi b¶n tiÕn ®é s¶n xuÊt. §iÒu kh¸c lµ b¶n
tiÕn ®é nh©n lùc bªn díi b¶n tiÕn ®é cho thÊy sö dông
nh©n lùc theo ®óng thêi gian thao t¸c trªn hiÖn trêng.
Cßn b¶ng nhu cÇu vËt t cho ta thÊy lóc nµo th× sö dông
vËt t g×. Tõ b¶n nhu cÇu sö dông vËt t, ta ®Þnh cung øng
tríc mét thêi gian bao nhiªu ngµy. Thêi gian cÊt chøa vËt t
phô thuéc vµo kh¶ n¨ng cung øng cña thÞ trêng, phô
thuéc ®iÒu kiÖn chuyªn chë vµ phô thuéc thêi tiÕt.
NÕu kh¶ n¨ng cung øng cña thÞ trêng dåi dµo, lóc nµo
còng s½n sµng ®¸p øng nhu cÇu cña c«ng trêng, viÖc dù
tr÷ nªn lùa chän lµ tèi thiÓu.
NÕu chuyªn chë kh«ng g©y khã kh¨n cho viÖc cung øng
vËt t th× nªn h¹n chÕ dù tr÷ vËt t trong kho. Tuú thuéc
mïa thi c«ng ®Ó ®Ò phßng khã kh¨n chuyªn chë do ma
b·o g©y ra. NÕu mïa cã khÝ hËu kh¸c thêng, cÇn dù tr÷
vËt t ®Ó nÕu thêi tiÕt khã kh¨n th× vÉn ®ñ vËt t sö dông.

193
3.2.4. VÊn ®Ò dù tr÷ vËt t :

¶nh hëng cña dù tr÷ vËt t ®Õn s¶n xuÊt x©y dùng. ë níc
ta vÊn ®Ò dù tr÷ vËt t thêng theo kinh nghiÖm cña ngêi
tæ chøc s¶n xuÊt, tuy lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan nhng cã
ý nghÜa vÒ mÆt lý thuyÕt vµ ®Æc biÖt trong øng dông
vµo thùc tiÔn s¶n xuÊt x©y dùng.
ThiÕt lËp bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t trong s¶n xuÊt
x©y dùng ®Ó tèi u ho¸ s¶n xuÊt x©y dùng lµ phï hîp víi
nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.Tõ nh÷ng nghiªn cøu,
trªn c¬ së tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t sÏ lùa chän ®îc gi¶i ph¸p
kinh tÕ tèi u cho s¶n xuÊt vµ lùa chän quy m« mÆt b»ng
kho b·i chøa vËt liÖu hîp lý phôc vô viÖc thiÕt kÕ tæng
mÆt b»ng x©y dùng, phï hîp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng cña
níc ta.

+ ChiÕn lîc qu¶n lý dù tr÷

Cã hai hÖ thèng qu¶n lý dù tr÷ chÝnh lµ :
(1) HÖ thèng cã sè lîng cè ®Þnh vµ chu kú thay ®æi :
HÖ thèng nµy ®Æt ra sè hµng x¸c ®Þnh mçi khi møc dù
tr÷ vËt t gi¶m tíi møc nµo ®ã. Møc hµng ho¸ kh«ng thÓ
gi¶m h¬n n÷a gäi lµ møc b¸o ®éng v× gi¶m tíi møc Êy cã
nguy c¬ ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt. ChØ ®îc gi¶m tíi møc
®ã th× ph¶i bæ sung, nÕu kh«ng th× s¶n xuÊt sÏ ngng
trÖ v× thiÕu vËt t.

(2) HÖ thèng cã chu kú cè ®Þnh vµ sè lîng thay ®æi :

HÖ thèng nµy kiÓm tra møc tån kho theo nh÷ng kho¶ng
thêi gian ®Òu ®Æn vµ nhu cÇu ph¶i cung cÊp tiÕp tôc
b»ng lîng s¶n phÈm dù tr÷ ®· sö dông céng thªm lîng vËt
t dù tr÷ b¶o hiÓm.

+ Dù tr÷ vËt t trong s¶n xuÊt x©y dùng

Trong s¶n xuÊt x©y dùng ph¶i sö dông nhiÒu lo¹i vËt t.
CÇn nghiªn cøu thÞ trêng còng nh thÊy ®îc chñng lo¹i vËt
t quan träng víi c¸c møc kh¸c nhau cho s¶n xuÊt x©y
dùng. Ph¶i cã con m¾t nh×n vËt t sö dông nh thÕ ®ång

194
bé nhng còng ph©n biÖt ra møc cÊp thiÕt kh¸c nhau. §Ó
®¬n gi¶n, cã thÓ ph©n lo¹i vËt t thµnh c¸c nhãm phô
thuéc n¬i cung cÊp, ®Æc ®iÓm vµ gi¸ trÞ cña vËt t. §©y
lµ ph¬ng ph¸p ph©n lo¹i cña Pareto. Tuú vËt t ë nhãm nµo
mµ cã chÝnh s¸ch ®èi ®·i vÒ dù tr÷ víi nhãm Êy.
Pareto chia vËt t thµnh 3 nhãm ®Ó cã chÝnh s¸ch dù tr÷
kh¸c nhau:
Nhãm A : thêng chiÕm 15~25% lo¹i vËt t chiÕm 75~85%
tæng gi¸ trÞ tiªu thô.
Nhãm B : thêng chiÕm 25~35% lo¹i vËt t chiÕm 10~20%
tæng gi¸ trÞ tiªu thô.
Nhãm C : thêng chiÕm 50~60% lo¹i vËt t chiÕm 5~10%
tæng gi¸ trÞ tiªu thô.

+ Yªu cÇu cña dù tr÷ vËt t

Dù tr÷ vËt t ph¶i ®¸p øng 5 yªu cÇu sau ®©y :

1. §¸p øng yªu cÇu cña s¶n xuÊt theo tiÕn ®é thi c«ng
2. Ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi, quy luËt thÞ
trêng vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt x©y dùng
3. Ph¶i tho¶ m·n c¸c rµng buéc vÒ diÖn tÝch mÆt b»ng,
kh¶ n¨ng vèn trong tõng giai ®o¹n, thêi h¹n dù tr÷ sao
cho vËt t kh«ng gi¶m chÊt lîng do cÊt chøa
4. Ph¶i ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ph¬ng ¸n tæ chøc
s¶n xuÊt
5. Cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn c¸c néi dung kh¸c cña sÈn
xuÊt x©y dùng cô thÓ trªn c«ng trêng.

3.2.5. C¸c ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n dù tr÷ vËt t

1. Ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n dù tr÷ vËt t theo biÓu ®å

Nh trªn ®· tr×nh bµy, c¨n cø vµo tiÕn ®é thi c«ng mµ
tÝnh to¸n khèi lîng ph¶i thùc hiÖn, tÝnh to¸n khèi lîng
c«ng t¸c, tõ khèi lîng c«ng t¸c tÝnh to¸n lîng vËt t cÇn sö
dông cho tõng c«ng t¸c. Dùa vµo tiÕn ®é thi c«ng mµ lËp
ra b¶n khèi lîng yªu cÇu.
LËp ®îc hai lo¹i biÓu ®å cung øng vËt t lµ:

195
* BiÓu ®å cung øng vµ tiªu thô vËt t hµng ngµy, c¸ch lµm
nh sau:
LËp trôc to¹ ®é phï hîp víi b¶n tiÕn ®é ®· v¹ch ra. Trªn
trôc hoµnh vÏ ®êng biÓu thÞ vËt liÖu tiªu thô hµng ngµy.
TÞnh tiÕn sím lªn mét sè ngµy nh ®· c©n nh¾c, sÏ cã
biÓu ®é vËt liÖu cÇn cung øng theo ngµy. Sè ngµy ®îc
chän sím lªn chÝnh lµ thêi gian dù tr÷ quy ®Þnh.
* BiÓu ®å cung øng vµ tiªu thô vËt liÖu céng dån ( luü
tiÕn ) ®îc vÏ nh sau:
LËp biÓu ®å nhu cÇu vËt t hµng ngµy.
VÏ ®êng nhu cÇu luü tiÕn b»ng c¸ch céng dån c¸c nhu cÇu
hµng ngµy. Ta sÏ biÓu diÔn ®îc ®êng chØ t¨ng tõ tr¸i sang
ph¶i.
Chän lîng cung cÊp vµ ®Þnh ra thêi gian cung øng, lîng dù
tr÷ ban ®Çu, vÏ ®îc ®êng cung cÊp luü tiÕn.
§é chªnh gi÷a hai ®êng nhu cÇu vµ cung cÊp t¹i mét
®iÓm, nÕu tÝnh theo tung ®é lµ lîng hµng trong kho vµ
theo hoµnh ®é lµ thêi gian dù tr÷.

2. Ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n dù tr÷ vËt t theo m« h×nh

Wilson

- M« h×nh dù tr÷ tÊt ®Þnh:

Gi¶ thö mét lo¹i vËt t trong thêi kú T ( T=1) lµ Q ®¬n vÞ.
Møc tiªu thô lµ ®Òu ®Æn vµ thêi gian ®Ó bæ sung hµng
vµo kho lµ kh«ng ®¸ng kÓ. Chi phÝ cho mçi lÇn ®Æt hµng
lµ A, gi¸ ®¬n vÞ hµng lµ C, hÖ sè chi phÝ dù tr÷ lµ I, thêi
gian ®Æt hµng lµ To . X¸c ®Þnh sè lÇn ®Æt hµng vµ lîng
hµng ®Æt sao cho tæng chi phÝ ph¶i tr¶ lµ bÐ nhÊt trong
®iÒu kiÖn sö dông vµ dù tr÷ lµ thêng xuyªn.
M« h×nh sÏ nh sau :
Chia T thµnh n kú dù tr÷ vµ tiªu thô. Mçi kú i ®Æt mua l-
îng hµng t¬ng øng lµ qi .

Lîng vËt t trong kho ®îc thÓ hiÖn nh sau:

196
 q1 q2

t1 t2
T=1

Trong mçi chu kú ti lîng vËt t dù tr÷ trung b×nh lµ qi/2 ,

ph¸t sinh chi phÝ dù tr÷ t¬ng øng qitiIC/2 , chi phÝ ®Æt
hµng lµ nA , tæng tiÒn mua hµng lµ CQ.

- M« h×nh dù tr÷ ngÉu nhiªn:

M« h×nh nµy lu ý tíi 4 trêng hîp sau ®©y:

* M« h×nh dù tr÷ mét giai ®o¹n : Nhu cÇu lµ mét biÕn

ngÉu nhiªn.
* M« h×nh dù tr÷ cã b¶o hiÓm : Dù tr÷ cã b¶o hiÓm xÐt
®Õn ®iÒu kiÖn thùc tÕ thêi gian ®Æt hµng cã thÓ lµ mét
biÕn ngÉu nhiªn tu©n theo mét quy luËt x¸c suÊt nµo ®ã.
* M« h×nh dù tr÷ b¸n thµnh phÈm : Dù tr÷ b¸n thµnh
phÈm nghiªn cøu m« h×nh phèi hîp c¸c giai ®o¹n thi
c«ng , ph©n chia thµnh nhiÒu c«ng ®o¹n kÕ tiÕp nhau.
Sù ph©n chia lµm sao cho sù gi¸n ®o¹n cña kh©u tríc
kh«ng hay Ýt ¶nh hëng nhÊt ®Õn c¸c kh©u sau.
* Dù tr÷ víi hµng ho¸ cã kh¶ n¨ng tù huû :
Bµi to¸n nµy kh¸ khã kh¨n vµ ®ßi hái khi gi¶i cÇn c©n
nh¾c rÊt cÈn thËn. Kh«ng dù tr÷ th× s¶n xuÊt gÆp khã
kh¨n. Dù tr÷ nhiÒu mµ sö dông chËm h¬n tèc ®é h háng
th× l·ng phÝ. TÝnh to¸n lµm sao ®Ó kh«ng x¶y ra h háng
vËt t hoÆc nÕu cã lµ Ýt nhÊt vµ s¶n xuÊt kh«ng bÞ chê
®îi v× kh©u cung cÊp trÔ.

3. M« h×nh dù tr÷ nhiÒu lo¹i vËt t cã rµng buéc

CÇn dù tr÷ m lo¹i hµng ( vËt t ) víi nhu cÇu thêng xuyªn lµ
Qi ®¬n vÞ ( i = 1,2,3...m ).

197
Chi phÝ cho mçi lÇn ®Æt hµng lo¹i i lµ Ai , gi¸ mçi ®¬n vÞ
hµng lo¹i i lµ Ci . Ii lµ hÖ sè chi phÝ dù tr÷ lo¹i hµng i , hÖ
sè dung tich kho cña ®¬n vÞ hµng lo¹i i lµ f i . C¸c gi¶ thiÕt
vÒ tiªu thô ( sö dông) vµ cung cÊp nh m« h×nh cña
Wilson.
X¸c ®Þnh ph¬ng ¸n dù tr÷ vµ tiªu thô tèt nhÊt trong c¸c
trêng hîp:
- C¬ së dù tr÷ cã dung tÝch kho fo cho m lo¹i hµng
- Kh¶ n¨ng vèn cho mçi chu kú dù tr÷, tiªu thô h¹n chÕ lµ
Co .

3.2.6. Bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t x©y dùng

1. Ph¸t biÓu bµi to¸n

- §iÒu kiÖn bµi to¸n: Nhu cÇu vËt t ®· x¸c ®Þnh theo tiÕn
®é thi c«ng. Gi¸ vËt t thay ®æi . Chi phÝ giao dÞch mua
vµ chi phÝ dù tr÷ tõng giai ®o¹n ®· biÕt.
- C¸c rµng buéc: Kh¶ n¨ng vèn h¹n chÕ. DiÖn tÝch kho b·i
cho dù tr÷ vËt t h¹n chÕ. Thêi h¹n b¶o qu¶n mét sè lo¹i
vËt t h¹n chÕ.
- Hµm môc tiªu: Khèi lîng mua vµ dù tr÷ vËt t c¸c kú, ®¸p
øng yªu cÇu tiÕn ®é vÒ chñng lo¹i vËt t, tho¶ m·n c¸c
rµng buéc víi chi phÝ nhá nhÊt.
2. Mét sè gi¶ thiÕt cña bµi to¸n

TiÕn ®é thi c«ng ®· tèi u ho¸, thêi h¹n thùc hiÖn tiÕn ®é
vµ nhu cÇu vËt t theo thêi gian ®· ®îc x¸c ®Þnh . C«ng
t¸c cung øng (®Æt hµng, mua, vËn chuyÓn) ®îc biÓu thÞ
b»ng gi¸ vËt t ®Õn ch©n c«ng tr×nh . C¸c yÕu tè ngÉu
nhiªn cã ¶nh hëng lín ®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng (®×nh
chØ thi c«ng, ph¸ huû hÖ thèng h¹ tÇng...) sÏ ®îc gi¶i
quyÕt. C¸c yÕu tè ngÉu nghiªn cã ¶nh hëng kh«ng ®¸ng
kÓ ®Õn qu¸ tr×nh x©y dùng (sù cè nhá, ¸ch t¾c giao
th«ng t¹m thêi...) kh«ng xem xÐt trong bµi to¸n . Coi gi¸
®« la Mü (USD) lµ c¬ së ®Ó xem xÐt biÕn ®éng gi¸ vËt t.
Coi kho¶ng thêi gian mét kú trong tÝnh to¸n lµ ®ñ nhá
®Ó chØ dïng cho mét lÇn cung cÊp vËt t.

198
3. C¸c yÕu tè ¶nh hëng ®Õn dù tr÷ vËt t trong s¶n xuÊt
x©y dùng
C¸c yÕu tè ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn bµi to¸n tèi u ho¸ dù
tr÷ vËt t : Gi¸ c¶ vËt t cña thÞ trêng , vèn lu ®éng ®Ó
thu mua vËt t, diÖn tÝch mÆt b»ng dµnh cho dù tr÷, cÊt
chøa vËt t, thêi h¹n b¶o qu¶n tèi ®a cña mét sè chñng
lo¹i vËt t , lùa chän thêi kú tÝnh to¸n dù tr÷ vËt t , c¸c
yÕu tè vÒ l·i suÊt vèn vay vµ khÊu hao kho b·i.

3.2.7. M« h×nh to¸n häc vÒ tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t

trong x©y dùng

Gäi i = {1,2,...m} - tËp chØ sè lo¹i vËt t ;

j = {1,2,...n} - tËp chØ sè thêi kú ;
q(i,j) - cÇu vËt t i cña thêi kú j ;
p(i,j) - gi¸ vËt t i mua ë thêi kú j ;
A(i) - chi phÝ mét lÇn ®Æt vËt t i (cè ®Þnh) ;
d(i,j) - chi phÝ dù tr÷ mét ®¬n vÞ vËt t i trong thêi
kú j ;
w (i) - hÖ sè dung tÝch kho (b·i) vËt t i ;
V(j) - vèn ®Çu thêi kú j ;
h(i) - thêi h¹n b¶o qu¶n tèi ®a vËt t i ;
K - dung tÝch kho tèi ®a.
Tham sè cña m« h×nh: C¸c chØ sè ®· x¸c ®Þnh i,j, q(i,j),
p(i,j), A(i), d(i,j), w(i), V(j), h(i), K.
BiÕn sè cña m« h×nh: C¸c gi¸ trÞ (xti) cã thÓ nhËn lµ: 0; l-
îng vËt t b»ng nhu cÇu sö dông cña chÝnh kú ®ã; lîng vËt
t cña kú ®ã vµ mét sè kú tiÕp theo.
M« h×nh 1 (M« h×nh tæng qu¸t)
§Þnh nghÜa hµm chi phÝ khi ®Æt hµng mét lÇn t¹i thêi
®iÓm t cho nhu cÇu tõ t ®Õn j (gäi lµ ph¬ng thøc dù tr÷
ph©n ®o¹n) ®èi víi mçi lo¹i vËt t i
j j j u −1

Li(t,j) = Ai + ∑ pitqiu + 0,5 ∑ diuqiu + ∑

u =t +1
qiu ∑ div (3.1)
v =t
u =t u =t

C¸c hµm rµng buéc cña bµi to¸n: j-t ≤ h(i)

(3.2)
m j m j

∑ ∑
i =1
pitqiu ≤ Vt (3.3) ; ∑ ∑
i =1
wiqiu ≤ K (3.4)
u =t u =t

199
 Cùc tiÓu hµm F(n) = ∑ Li (t,j) (3.5)
i ∈ I;(t,j) ∈ (T. T )
Trong ®ã:
(T , T ) lµ tËp hîp c¸c ph¬ng thøc dù tr÷ ph©n ®o¹n
cho mçi lo¹i hµng i.

M« h×nh 2
1.Trêng hîp cã c¸c rµng buéc (3.3) vµ (3.4) riªng biÖt
Hµm môc tiªu: Min Fi(n)
F(0) = 0; Fi(j) = Min {Fi(t-1)+Li(t,j)}
(3.6)
1≤ t ≤j
j j j u −1

Trong ®ã: Li(t,j) = Ai + ∑ pitqiu + 0,5 ∑ diuqiu + ∑ qiu ∑

u =t u =t u = t +1 v =t

div
Víi c¸c hµm rµng buéc: j - t ≤ h(i)
(3.7)
j j

∑
u =t
pitqiu ≤ Vit (3.8); ∑
u =t
wiqiu ≤ Ki (3.9)
§©y lµ líp bµi to¸n quy ho¹ch ®éng chuÈn, cã rµng buéc,
cã thÓ gi¶i b»ng ph¬ng ph¸p truy håi Bellman víi mét sè
®iÒu chØnh.

ThuËt gi¶i: Qu¸ tr×nh t×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña Fi(x) (víi α
=0; α : HÖ sè ®iÒu chØnh vèn)
Li(1,1) = Ai + pi1qi1 + 0,5 di1qi1 (TÝnh c¶ chi phÝ dù tr÷
giai ®o¹n 1)
Fi(1) = Li(1,1) .
NÕu (3.7) - (3.9) tho¶ m·n.
j j j u −1 j

Li(t,j)=Ai+ ∑ pitqiu+ 0,5 ∑ diuqiu + ∑ qiu ∑ div + α ∑ pitqiu

u =t u =t u = t +1 v =t u =t

NÕu (3.7) - (3.9) kh«ng tho¶ m·n.

Li(t,j) = + ∞
Fi(j) = Min {Fi(t-1)+Li(t,j)} 1≤ t ≤j
α
- Qu¸ tr×nh t×m chiÕn lîc mua vµ dù tr÷ (víi =0)

200
+ NÕu Fi(n) = F(0) + L(1,n) th× mua toµn bé khèi lîng
n

hµng i ngay tõ ®Çu. x(1) = ∑

t =1
qit ;
x(t) = 0 víi mäi t >1
+ NÕu Fi(n) = F(t1-1) + L(t1,n) th× ®Çu giai ®o¹n t1 mua
n

hµng cho c¸c giai ®o¹n tõ t1 ®Õn n. x(t1) = ∑ qit

t= t1
; x(t) = 0 víi mäi t >t1
+ NÕu F(t1-1) = F(t2-1) + L(t2,t1) th× ®Çu giai ®o¹n t2 mua
t 1−1
hµng cho c¸c giai ®o¹n tõ t2 ®Õn t1-1. x(t2) = ∑ qit ;
t= t2
x(t) = 0 víi t2 < t <t1
TiÕp tôc nh vËy cho ®Õn khi tk = 1, nhËn ®îc chiÕn lîc
®Æt hµng tèi u.
ThuËt to¸n nµy cho phÐp kh«i phôc chiÕn lîc tèi u nÕu bá
®i mét sè giai ®o¹n cuèi. Ngoµi ra, nÕu ë ®Çu giai ®o¹n t
bÊt kú t×nh h×nh thay ®æi th× F(t-1) cho thÊy nh÷ng
giai ®o¹n ®· qua vÉn chän ®îc chiÕn lîc tèi u. TiÕp tôc
gi¶i bµi to¸n víi c¸c sè liÖu ®iÒu chØnh sÏ nhËn ®îc chiÕn
lîc tèi u cho c¸c giai ®o¹n sau. VÒ lý thuyÕt, kh«ng thÓ
chøng tá hai chiÕn lîc tèi u kÕ tiÕp nh vËy t¹o thµnh chiÕn
lîc tèi u toµn bé, nhng thùc tÕ khi cã nh÷ng thay ®æi
trong d÷ liÖu th× kh«ng thÓ lµm l¹i nh÷ng g× ®· diÔn ra.
V× vËy, c¸ch lµm nµy thùc tÕ l¹i t×m ®îc chiÕn lîc toµn
bé tèt nhÊt cÊu thµnh tõ hai chiÕn lîc tèi u kÕ tiÕp.

2. Trêng hîp cã c¸c rµng buéc (3.3) vµ (3.4) tæng qu¸t

ThuËt gi¶i.
- Bíc a: Gi¶i m bµi to¸n cho m lo¹i hµng ë m« h×nh 2 bá
qua c¸c rµng buéc (3.3) vµ (3.4). KiÓm tra kÕt qu¶ nÕu
(3.3) vµ (3.4) tho¶ m·n, nhËn ®îc lêi gi¶i cña bµi to¸n.
NÕu rµng buéc (3.3) kh«ng tháa m·n, chuyÓn sang bíc b.
- Bíc b: Chän gi¸ trÞ α >0 ®ñ nhá
Gi¶i m« h×nh 2 víi hµm:

201
 j j j u −1 j

L1(t,j)= A1 + ∑ p1tq1u+ 0,5 ∑ d1uq1u + ∑ q1u ∑ d1v+ α ∑

u =t u =t u = t −1 v =t u =t

p1tq1u (3.10)
j - t ≤ hi
j j j u −1

+ Víi i>1 : Li(t,j) = Ai + ∑ pitqiu + 0,5 ∑ diuqiu + ∑ qiu ∑

u =t u =t u = t +1 v =t

div
j - t ≤ hi
+ Víi i<k
j j j u −1 j

Li(t,j)=Ai+ ∑ pitqiu + 0,5 ∑ diuqiu + ∑ qiu ∑ div + α ∑ pitqiu

u =t u =t u = t +1 v =t u =t

j - t ≤ hi
j j j u −1

+ Víi i ≥ k : Li(t,j) = Ai + ∑ pitqiu + 0,5 ∑ diuqiu + ∑ qiu ∑

u =t u =t u = t +1 v =t

div 10
j - t ≤ hi
(Trong c¸c trêng hîp nÕu j - t > hi th× Li(t,j) = + ∞ )
Sau ®ã ho¸n vÞ thø tù c¸c mÆt hµng vµ thùc hiÖn l¹i qu¸
tr×nh trªn.

KÕt qu¶ cña bíc b cã thÓ lµ:

- NhËn ®îc mét sè ph¬ng ¸n tho¶ m·n (3.3), chuyÓn sang
bíc c
- NÕu kh«ng cã ph¬ng ¸n nµo tho¶ m·n (3.3), t¨ng α vµ
lµm l¹i bíc b. TiÕp tôc nh vËy cho ®Õn khi hoÆc lµ mäi
mÆt hµng ®Òu mua cho tõng kú vµ tiªu thô trong kú mµ
vÉn kh«ng tho¶ m·n (3.3), cã thÓ kÕt luËn bµi to¸n trªn
kh«ng cã lêi gi¶i hoÆc nhËn ®îc ph¬ng ¸n cùc tiÓu chi
phÝ tho¶ m·n (3.3).
Bíc c: NÕu bíc b nhËn ®îc c¸c ph¬ng ¸n tho¶ m·n (3.3)
trong ®ã cã ph¬ng ¸n tho¶ m·n (3.4) th× ph¬ng ¸n tho¶
m·n (3.4) cã chi phÝ nhá nhÊt lµ ph¬ng ¸n tèi u. Ngîc l¹i,
j

gi¶i bµi to¸n ë m« h×nh 2 víi viÖc bæ sung sè h¹ng: β ∑

u =t +1

wiqiu víi β >0 ®ñ nhá vµo c¸c hµm Li(t,j) nh thñ tôc ë bíc b.
Qu¸ tr×nh nµy chØ chän trªn nh÷ng ph¬ng ¸n tho¶ m·n
(3.3) ë bíc b.

202
KÕt qu¶ ë bíc c cã thÓ lµ:
- NhËn ®îc mét sè ph¬ng ¸n tho¶ m·n (3.4) víi mét sè β
tèi thiÓu, lóc ®ã chän ph¬ng ¸n cã chi phÝ nhá nhÊt.
- Kh«ng tån t¹i ph¬ng ¸n tho¶ m·n (3.4), bµi to¸n kh«ng
cã lêi gi¶i.

3. Trêng hîp bµi to¸n kh«ng cã lêi gi¶i

Trêng hîp bµi to¸n kh«ng cã lêi gi¶i ngay ë bíc b, cã thÓ
chØ ra lîng vèn thiÕu ë mét vµi thêi kú nhê ph¬ng ¸n gÇn
tho¶ m·n (3.3) h¬n c¶. Trêng hîp bµi to¸n kh«ng cã lêi gi¶i
ë bíc c, còng cã thÓ chØ ra quy m« kho (b·i) tèi thiÓu tho¶
m·n qu¸ tr×nh dù tr÷.
Tuy nhiªn, dÔ dµng thÊy r»ng ®iÒu kiÖn cã lêi gi¶i cã thÓ
kiÓm tra tríc, c¸c ®iÒu kiÖn nµy thÓ hiÖn bëi hai biÓu
thøc sau:
m m

∑
i =1
pitqit ≤ Vi (3.11) ; Max ∑
i =1
wiqit ≤ K
(3.12)
víi (3.11) vµ (3.12) bµi to¸n lu«n cã ph¬ng ¸n tèi u.

Cã thÓ x©y dùng phÇn mÒm gi¶i bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷
vËt t :
PhÇn mÒm cã tªn lµ DTVT-02 ®îc x©y dùng ®Ó gi¶i bµi
to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t trong x©y dùng. Qu¸ tr×nh x©y
dùng phÇn mÒm gåm 8 bíc:
(1) X¸c ®Þnh môc tiªu cña ch¬ng tr×nh; (2) Ph©n tÝch
c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc cña bµi to¸n; (3) Ph©n tÝch
thiÕt kÕ hÖ thèng; (4) X¸c ®Þnh c¸c module; (5) X©y
dùng thuËt to¸n; (6) Thùc hiÖn trªn ng«n ng÷ Visual Basic
6.0; (7) ViÕt ch¬ng tr×nh, thiÕt kÕ giao diÖn cña bµi
to¸n; (8) Ch¹y thö, kiÓm tra.
Gi¶i bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t víi m« h×nh 1
Gåm 3 phÇn: C¸c d÷ liÖu ®Çu vµo cña bµi to¸n; xö lý c¸c
d÷ liÖu ®Çu vµo vµ hiÓn thÞ kÕt qu¶. Môc nµy tr×nh bµy
c¸c thñ tôc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh.
Gi¶i bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t víi m« h×nh 2

203
Trªn c¬ së kÕt qu¶ bµi to¸n víi m« h×nh 1, môc nµy tr×nh
bµy thªm c¸c thñ tôc kiÓm tra tæng vèn, quy m« kho b·i
cho mçi thêi kú.
Híng dÉn sö dông phÇn mÒm DTVT-02
Khëi ®éng ch¬ng tr×nh; Gi¶i bµi to¸n theo m« h×nh 1;
Gi¶i bµi to¸n theo m« h×nh 2; KÕt thóc ch¬ng tr×nh.

3.2.8. Dù b¸o kh¶ n¨ng cung øng cña thÞ trêng

Kh¶ n¨ng cung øng cña thÞ trêng phô thuéc nhiÒu yÕu tè
vµ cã thÓ ®¸nh
gi¸ b»ng tiªu chÝ thêi gian ®¸p øng hoÆc gi¸ c¶ c¸c lo¹i
vËt t. Dù b¸o gi¸ vËt t còng cã ý nghÜa bao hµm chØ tiªu
thêi gian cung øng vµ ngîc l¹i.

1. Lùa chän ph¬ng ph¸p dù b¸o

Môc nµy tr×nh bµy mét sè ph¬ng ph¸p dù b¸o: dù b¸o
theo hµm sè t¬ng quan; phu¬ng ph¸p san b»ng hµm sè
mò; dù b¸o ngÉu nhiªn. Lùa chän m« h×nh dù b¸o gi¸ vËt
t cña thÞ trêng gåm: ph©n tÝch sè liÖu thèng kª; lùa chän
m« h×nh; lùa chän phÇn mÒm dù b¸o; kiÓm ®Þnh kÕt
qu¶ dù b¸o.

2. Dù b¸o kh¶ n¨ng cung øng vËt t x©y dùng cña thÞ tr-
êng
Trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c sè liÖu gi¸ vËt t quan s¸t. M«
h×nh dù b¸o ®îc lùa chän lµ vÐc t¬ håi quy (Var Model).
M« h×nh Var cho phÐp dù b¸o gi¸ c¸c lo¹i vËt t trong mèi
quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i ®ång thêi. PhÇn mÒm ®îc lùa
chän lµ Econometrics views (Eviews), lµ phÇn mÒm
chuyªn dông cho viÖc íc lîng, kiÓm ®Þnh c¸c m« h×nh
kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ m« h×nh víi c¸c chuçi thêi gian. KÕt
qu¶ dù b¸o phï hîp quy luËt biÕn ®éng cña gi¸ vËt t trong
qu¸ khø víi sai sè chÊp nhËn ®îc. PhÇn mÒm dÔ khai th¸c,
thuËn lîi cho dù b¸o. KÕt qu¶ dù b¸o gi¸ vËt t lµ c¬ së
quan träng cho bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt t.

204
3.2.9. Sö dông kÕt qu¶ bµi to¸n tèi u ho¸ dù tr÷ vËt
t trong thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng x©y dùng

1. Kh¶o s¸t bµi to¸n gi¶ ®Þnh

b/ Theo m« h×
nh 1
6056,65 m2
83,46%

1208,75 m2
16,64%

a/ Theo tÝ
nh to¸n lý thuyÕt

7265,4 m2
100%

c/ Theo m« h×
nh 2 6056,47 m2
83,46 %

1208,93 m2 Nhu cÇu kho b· i

16,64 %
DiÖn tÝch (m2)
Nhu cÇu kho b· i theo tÝnh to¸n
Nhu cÇu kho b· i theo m« h× nh 2
1200 1182
1100

1000

900
825
800 788 786
767
742
700 684 687 674
600 618
597
570
500 498 507
461 439 430 422 429
400
358
323
300
270
200
138
116
100
Thêi gian
205
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
 CÇn ®¸p øng 5 lo¹i vËt t (c¸t x©y; xi m¨ng; thÐp; g¹ch
x©y; v¸n khu«n gç) theo tiÕn ®é víi c¸c rµng buéc vÒ
vèn, diÖn tÝch kho b·i vµ thêi gian lu tr÷. Sö dông phÇn
mÒm DTVT-02 ®Ó kh¶o s¸t bµi to¸n, tæng hîp kÕt qu¶
tÝnh to¸n theo 2 m« h×nh nh sau:

KÕt qu¶ theo m« KÕt qu¶ theo m« h×nh 2

h×nh 1
Thêi Tæng ChiÕm Thêi Tæng vèn ChiÕm
gian vèn kho gian (103 ®) kho (m2)
3
(10 ®) (m2)
T.kú 785.750 570,45 T.kú 1 785.750 570,45
1
T.kú 939.725 687,47 T.kú 2 939.725 687,47
2
T.kú 2.204.4 2144,2 T.kú 3 1.500.630 1182,5
3 68 14
T.kú 250.000 240,97 T.kú 4 422.500 461,97
4
T.kú 285.000 276,67 T.kú 5 747.750 439,37
5
T.kú 1.254.9 410,67 T.kú 6 1.156.500 430,67
6 90
T.kú 1.315.5 353,2 T.kú 7 1.417.165 618,2
7 00

206
T.kú 1.005.5 232,5 T.kú 8 1.092.350 498,65
8 00
T.kú 588.850 405,51 T.kú 9 623.850 422,18
9
T.kú 603.000 348,36 T.kú 10 624.000 358,36
10
T.kú 387.000 270,57 T.kú 11 387.000 270,57
11
T.kú 155.800 116,08 T.kú 12 155.800 116,08
12

(M« h×nh 2 víi rµng buéc lîng vèn tèi ®a cã thÓ huy
®éng ë mçi kú ≤ 1.500.000. 103 ®).

2. Ph©n tÝch kÕt qu¶ bµi to¸n:

* Nhu cÇu kho b·i tõng kú

Nhu cÇu kho b· i

DiÖn tÝch (m2)
Nhu cÇu kho b· i theo tÝnh to¸n
Nhu cÇu kho b· i theo m« h× nh 2
1200 1182
1100

1000

900
825
800 788 786
767
742
700 684 687 674
600 618
597
570
500 498 507
461 439 430 422 429
400
358
323
300
270
200
138
100 116

0
Thêi gian
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

H×nh 3-7: Nhu cÇu kho, b·i tõng kú

207
 Nhu cÇu kho b· i
DiÖn tÝch (m2)
Nhu cÇu kho b· i theo tÝnh to¸n
Nhu cÇu kho b· i theo m« h×nh 2
1200 1182
1100

1000

900
825
800 788 786
767
742
700 684 687 674
600 618
597
570
500 498 507
461 439 430 422 429
400
358
323
300
270
200
138
100 116

0
Thêi gian
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

H×nh 3-8: C«ng suÊt kho, b·i cÇn thiÕt

* C«ng suÊt kho, b·i cÇn thiÕt

T.kú 250.000 240,97 T.kú 4 422.500 461,9

4 7
T.kú 285.000 276,67 T.kú 5 747.750 439,3

208
5 7
T.kú 1.254.990 410,67 T.kú 6 1.156.5 430,6
6 00 7
T.kú 1.315.500 353,2 T.kú 7 1.417.1 618,2
7 65
T.kú 1.005.500 232,5 T.kú 8 1.092.3 498,6
8 50 5
T.kú 588.850 405,51 T.kú 9 623.850 422,1
9 8
T.kú 603.000 348,36 T.kú 10 624.000 358,3
10 6
T.kú 387.000 270,57 T.kú 11 387.000 270,5
11 7
T.kú 155.800 116,08 T.kú 12 155.800 116,0
12 8
(M« h×nh 2 víi rµng buéc lîng vèn tèi ®a cã thÓ huy
®éng ë mçi kú ≤ 1.500.000. 103 ®).

* Nhu cÇu kho b·i tõng kú

Nhu cÇu kho b·i ®îc tÝnh to¸n dùa vµo lîng vËt t ®· x¸c
®Þnh ë phÇn trªn, gi¸ vËt t, ®Þnh møc chøa vËt t trªn 1
m2 diÖn tÝch kho hoÆc b·i, c«ng thøc tÝnh diÖn tÝch kho,
b·i víi ®iÒu kiÖn Q = 1,2 .
* Chi phÝ mua vËt t c¸c kú

Chi phÝ
Chi phÝ(TriÖu ®ång)

2200
2000 2204
1800 1500
1600 1417
1400 1156 1417
1092 Chi phÝtheo tÝnh to¸n
1200 939 1160 1174
747 1254 1315 1092 Chi phÝtheo MH 1
1000785 939 623 624 Chi phÝtheo MH 2
800 785,75 763
600785 939 422751 1005
623 624 387
400 588 603 387 155
200 387 155
0 250 285
155 Thêi gian
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

209
 H×nh 3-9: BiÓu ®å chi phÝ mua vËt t c¸c kú
* Tæng chi phÝ mua vËt t

a/ Theo tÝ
nh to¸n

9.875.640.000 ®
(100 %)

b/ Theo m« h×
nh 1

9.775.583.000 ®

100.057.000 ®
1,01 %

c/ Theo m« h×
nh 2

9.853.020.000 ®

22.620.000 ®
0,23 % 210
 H×nh 3-10: Tæng chi phÝ mua vËt t

- KÕt qu¶ m« h×nh 1 cho phÐp x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch mua,

dù tr÷ vËt t ®¸p øng yªu cÇu sö dông vµ thêi h¹n lu tr÷ víi
chi phÝ nhá nhÊt. M« h×nh 1 øng dông cho nh÷ng trêng
hîp kh«ng cã c¸c rµng buéc vÒ vèn vµ diÖn tÝch kho, b·i.
M« h×nh 2 cho phÐp nhËn ®îc kÕ ho¹ch mua, sö dông vµ
dù tr÷ vËt t tèi u ®¸p øng yªu cÇu tiÕn ®é, tho¶ m·n c¸c
rµng buéc. Sù ®iÒu chØnh trong m« h×nh 2 vÉn ®¸p øng
mèi quan hÖ vÒ khèi lîng gi÷a c¸c chñng lo¹i vËt t, ®¶m
b¶o tÝnh ®ång bé trong cung øng cho s¶n xuÊt. M« h×nh
2 phï hîp víi thùc tiÔn s¶n xuÊt x©y dùng trong ®iÒu kiÖn
hiÖn nay.

- C«ng suÊt kho b·i cÇn thiÕt (tæng diÖn tÝch kho b·i
trong c¸c kú kh¶o s¸t) theo ch¬ng tr×nh DTVT-02 gi¶m
16,64% so víi tÝnh to¸n theo lý thuyÕt. C«ng suÊt kho b·i
lµ c¬ së tiÕt kiÖm diÖn tÝch kho b·i, cho phÐp x¸c ®Þnh
quy m« sö dông ®Êt hîp lý phôc vô thi c«ng. Tæng chi
phÝ mua, dù tr÷ vËt t c¸c kú tÝnh theo m« h×nh 1 gi¶m
1,01%, theo m« h×nh 2 gi¶m 0,23%. Møc ®é tiÕt kiÖm
phô thuéc biÕn ®éng gi¸ vËt t cña thÞ trêng.
- Theo tÝnh to¸n cña ch¬ng tr×nh DTVT-02 cã nh÷ng thêi
®iÓm diÖn tÝch kho b·i vµ chi phÝ t¨ng ®ét biÕn . Nguyªn
nh©n do t¹i nh÷ng thêi ®iÓm ®ã cã sù chªnh lÖch ®¸ng
kÓ vÒ gi¸ vËt t nªn cã hiÖn tîng mua dån khèi lîng cña c¸c
kú tiÕp theo ®Ó dù tr÷. NÕu nhu cÇu vèn vµ diÖn tÝch
kho b·i vît qu¸ kh¶ n¨ng, cã thÓ gi¶i quyÕt nh sau:
+ Gi¶i bµi to¸n theo m« h×nh 2 víi rµng buéc lµ giíi h¹n vÒ
kh¶ n¨ng cung øng vèn vµ diÖn tÝch kho b·i tèi ®a cho
phÐp.
+ §èi víi diÖn tÝch kho b·i, cã thÓ chän gi¶i ph¸p göi vËt t
ë kho cña c¸c ®¹i lý cung øng (khi ®· ®Æt mua) hoÆc
thuª kho nÕu nh÷ng chi phÝ nµy vÉn nhá h¬n lîi nhuËn
®¹t ®îc do mua ®îc vËt t
ë thêi ®iÓm gi¸ thÊp.

211
 4. C¸c øng dông trong thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng x©y
dùng

KÕt qu¶ bµi to¸n øng dông vµo thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng
thi c«ng lµ c¬ së x©y dùng kÕ ho¹ch mua, khai th¸c vËt t,
vËn t¶i, cung øng vèn, tæ chøc s¾p xÕp hÖ thèng kho b·i,
hÖ thèng giao th«ng.

5. KÕ ho¹ch h¹n chÕ c¸c t¸c h¹i cña rñi ro trong cung
øng vËt t

+ C¸c yÕu tè lµm ¶nh hëng ®Õn viÖc cung øng vËt t

Cã qu¸ nhiÒu yÕu tè ¶nh hëng ®Õn viÖc cung øng vËt t.
ThÞ trêng biÕn ®éng, kh«ng ®ñ lîng vËt t cung cÊp lµ
nguyªn nh©n hÕt søc quan träng. ThiÕu ph¬ng tiÖn
chuyªn chë hoÆc ph¬ng tiÖn chuyªn chë kh«ng phï hîp,
kh«ng ®¸p øng c¸c yªu cÇu chuyªn chë lµ mét khã kh¨n
trong cung øng vËt t. Sù chuyªn chë kh«ng ®¸p øng thêi
gian g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt. Sù cè gi÷a ®êng vÒ
chuyªn chë lµ rñi ro thêng trùc. ThiÕu lùc lîng hoÆc ph-
¬ng tiÖn bèc, xÕp hµng ho¸, vËt t còng g©y khã kh¨n cho
cung øng vËt t. ChÊt lîng vËt t kh«ng ®¸p øng còng g©y
khã kh¨n cho cung øng vËt t. Thêi tiÕt, khÝ hËu ¶nh hëng
kh«ng nhá ®Õn kÕ ho¹ch vËn chuyÓn. T×nh h×nh ®êng
x¸, chÊt lîng ®êng x¸ g©y khã kh¨n cho chuyªn chë vËt t.
Cã nh÷ng lý do tëng nh kh«ng thÓ x¶y ra lµ thiÕu vèn lu
®éng ®Ó tr¶ tiÒn vËt t ®«i khi lµ lý do khã tr¸nh. Thñ tôc
chuyÓn tiÒn, thñ tôc giao nhËn ®«i khi lµ c¶n trë trong
cung øng vËt t. LËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t cÇn thÊy hÕt
nh÷ng rñi ro, c¶n trë trong kh©u cung øng vËt t. BiÕt ®Ó
cã kÕ ho¹ch phßng tr¸nh, kÕ ho¹ch ®èi phã nh»m hoµn
thµnh nhiÖm vô tèt nhÊt.

+ KÕ ho¹ch ®èi phã víi c¸c rñi ro trong kh©u cung øng
vËt t

Khi lËp kÕ ho¹ch cung øng vËt t, øng víi mçi lo¹i vËt t ®îc
ghi vµo kÕ ho¹ch cung cÊp, bao giê còng ®Æt ra c©u hái

212
cã kh¶ n¨ng nµo g©y ra khã kh¨n cho viÖc cung øng lo¹i
vËt t nµy. CÇn lµm râ c¸c khã kh¨n kh¶ dÜ g©y khã kh¨n
cho cung øng vËt t ®Ó lËp kÕ ho¹ch ®èi phã. Kh«ng thÊy
®îc khã kh¨n, sÏ bÞ bÊt ngê trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
øng víi mçi khã kh¨n, mçi lo¹i rñi ro , ph¶i ®Ò xuÊt c¸ch
®èi phã. CÇn lËp thµnh b¶ng øng víi kÕ ho¹ch cung øng
vËt t gäi lµ kÕ ho¹ch qu¶n lý rñi ro trong kh©u cung øng
vËt t.
VÒ khã kh¨n do thiÕu nguån, c¸ch øng phã lµ ký kÕt hîp
®ång cung cÊp sím h¬n thêng lÖ. Khi cÇn thiÕt cã thÓ
nghÜ ®Õn sù vay mîn t¹m thêi cña c¸c ®¬n vÞ cung øng
kh¸c, cña ®¬n vÞ s¶n xuÊt b¹n.Víi khã kh¨n trong kh©u
vËn chuyÓn, cÇn lµm râ nh÷ng khã kh¨n nµo. Mçi lo¹i khã
kh¨n cã c¸ch øng xö riªng. Nguyªn t¾c chung ®Ó sö lý c¸c
yÕu tè ngÉu nhiªn vµ bÊt ®Þnh lµ cÇn cã nguån dù tr÷,
nguån thay thÕ. Bè trÝ qu©n sù, viÖc sö dông thª ®éi 3,
thª ®éi dù tr÷ ®Ò phßng bÊt tr¾c lµ ®iÒu cÇn thiÕt. Ph-
¬ng ¸n ®· lùa chän lµ ®Ó sö dông khi sù viÖc b×nh th-
êng. Ph¬ng ¸n dù tr÷ lµ ph¬ng ¸n ph¶i dïng khi gÆp khã
kh¨n, trôc trÆc. §· trï liÖu khi cã khã kh¨n, ®· cã biÖn
ph¸p chèng l¹i ngÉu nhiªn th× sÏ vît qua ®îc khã kh¨n. Tuy
nhiªn ph¶i liÖu ®Þnh tríc, kÓ c¶ sù tÝnh to¸n kh¶ n¨ng
t¨ng chi phÝ do ph¶i dïng ph¬ng ¸n dù tr÷.

+ Thèng kª lµ kh©u quan träng ®Ó dù b¸o c¸c rñi ro.

Trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh qu¶n lý doanh nghiÖp , sù

theo dâi, thèng kª c¸c sù cè , c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn g©y
¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt cÇn ®îc thèng kª ®Çy ®ñ. KÕt
qu¶ thèng kª nh÷ng sù viÖc ®· x¶y ra gióp ta dù b¸o sù
kiÖn sÏ x¶y ra trong t¬ng lai.

3.3. C¸c h×nh thøc tæ chøc cung øng vËt t x©y

dùng

3.3.1. Tæ chøc cung øng qua kho trung gian hoÆc

qua kho cña c«ng trêng:

213
§©y lµ h×nh thøc thu mua phæ biÕn. RÊt Ýt khi tæ chøc
phèi hîp ®Ó cho thu mua vËt t mang th¼ng vÒ c«ng
tr×nh ®Ó sö dông ngay. Tuy nhiªn còng cã ®«i lÇn, cã
hµng ho¸ nh xi m¨ng vÒ ®îc giao th¼ng xuèng c«ng
tr×nh sö dông lu«n. Trêng hîp nµy x¶y ra khi cÇn ®æ bª
t«ng khèi lîng lín. Trong ®iÒu kiÖn thi c«ng ë c¸c ®« thÞ
mÆt b»ng chËt hÑp, ®iÒu kiÖn tæ chøc kho trung gian
hoÆc kho c«ng trêng khã kh¨n, cÇn tÝnh to¸n ®Ó kho
c«ng trêng lµ cã diÖn tÝch nhá nhÊt. Còng cã thÓ tËn
dông kho cña ngêi b¸n hµng, trong ®iÒu kiÖn cho phÐp
®îc sö dông trong thêi gian cÊp b¸ch, nhanh, gän lµm kho
cña c«ng trêng. Trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng phong phó,
cÇn tÝnh to¸n, s¾p xÕp cã khoa häc ®Ó “ më réng biªn
giíi c«ng trêng ra thÞ trêng” nh»m gi¶m lîng kho t¹i hiÖn
trêng ®Õn møc tèi thiÓu.
CÇn tËn dông c¸c h×nh thøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn nh sö dông
bª t«ng th¬ng phÈm, mua c¸nh cöa ®· s¶n xuÊt tõ n¬i
b¸n, ®Ó gi¶m kho b·i s¶n xuÊt bª t«ng, gi¶m n¬i gia c«ng
gç t¹i hiÖn trêng.

3.3.2. Tæ chøc cung øng vËt t th¼ng ®Õn c«ng

tr×nh

TÝnh to¸n, phèi hîp gi÷a n¬i cung cÊp, n¬i b¸n hµng víi
tiÕn ®é s¶n xuÊt thi c«ng ®Ó cung øng vËt t th¼ng ®Õn
hiÖn trêng x©y l¾p lµ ph¬ng ph¸p thi c«ng vµ cung øng
cã hiÖu qu¶. Khi thi c«ng btrong ®« thÞ víi mÆt b»ng
chËt hÑp, viÖc cung øng vËt t ®a th¼ng vµo thi c«ng gÇn
nh lµ gi¶i ph¸p bøc b¸ch vµ cÇn thiÕt.
Tæ chøc thi c«ng theo ph¬ng ph¸p nµy cÇn ®îc theo dâi
kh©u xuÊt nhËp vËt t chi tiÕt vµ chÝnh x¸c, tr¸nh hiÖn t-
îng quªn, sãt kh«ng ghi chÐp ®Çy ®ñ lîng vËt t cung øng,
g©y ra hiÖn tîng h¹ch to¸n kh«ng chÝnh x¸c.
Ngµy nay cã nhiÒu ph¬ng thøc cung øng hµng ho¸ tiªn
tiÕn, nhiÒu c¬ së gia c«ng chÕ biÕn, th¬ng m¹i ®a ra
nhiÒu mÆt hµng tiÖn lîi cho cung cÊp hµng ho¸ nh s¶n
xuÊt nhiÒu b¸n thµnh phÈm gÇn nh hoµn chØnh, kh«ng
cÇn gia c«ng thªm t¹i hiÖn trêng. Lóc nµy, viÖc sö dông

214
lao ®éng sèng t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm rÊt Ýt nªn viÖc thi
c«ng trªn hiÖn trêng cã thÓ gän, nhÑ.

3.3.3. Tæ chøc cung øng theo hîp ®ång x©y dùng

Víi sù phong phó cña thÞ trêng cung øng vËt t phôc vô thi
c«ng hiÖn nay, nhiÒu ®¬n vÞ cã thÓ tæ chøc ph¬ng thøc
cung øng vËt t s¸t víi tiÕn ®é thi c«ng, ®ång thêi sö dông
chÝnh ®¬n vÞ cung øng vËt t tham gia l¾p ®Æt vËt t mµ
hä cung øng.
ThÝ dô nh viÖc l¾p ®Æt ®iÒu hoµ nhiÖt ®é cho c«ng
tr×nh ch¼ng h¹n. §¬n vÞ tróng thÇu cung øng kh©u trang
bÞ ®iÒu hoµ ph¶i l¾p ®Æt lu«n c¸c m¸y cho ®Õn khi bµn
giao sö dông tèt nh÷ng m¸y nµy. NhiÒu trang bÞ cÇn l¾p
®Æt kh¸c trong c«ng tr×nh nh cung øng vµ l¾p thang
m¸y hoÆc c¸c trang bÞ kh¸c, ®¬n vÞ cung øng vËt t cã
thÓ thùc hiÖn nhiÖm vô b¸n hµng cña m×nh nh nh÷ng
thÇu phô mét d¹ng lo¹i mÆt hµng. Cung øng vËt t lo¹i d¹ng
nµy cã thÓ xem lµ d¹ng tæ chøc cung cÊp ®ång bé.

3.3.4. Cung øng vËt t trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ

trêng :

Kh¸c víi tríc ®©y, ®¬n vÞ ®îc cung cÊp vËt t cho x©y
l¾p thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch, nay sù cung cÊp hµng ho¸
cho mäi nhu cÇu cña s¶n xuÊt, cña tiªu thô ®îc tù do trªn
thÞ trêng.
Sù lùa chän ph¬ng thøc mua b¸n hµng ho¸ rÊt quan träng
trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ trêng lµ kh©u th¨m dß c¸c
kh¶ n¨ng cung øng hµng ho¸ phong phó cña thÞ trêng ®Ó
t×m ®îc n¬i cung cÊp hµng ho¸ ®óng chñng lo¹i, ®óng
chÊt lîng, gi¸ c¶ chÊp nhËn ®îc trong sù c¹nh tranh lµnh
m¹nh.
CÇn t¹o ra yÕu tè c¹nh tranh trong mua s¾m vËt t , ngêi
mua míi mua ®îc hµng tèt vµ gi¸ hîp lý. §Êu thÇu, mua
®Êu gi¸ lµ h×nh thøc thÝch hîp. Ho¹t ®éng mua b¸n trong
kinh tÕ thÞ trêng ®ßi hái tr×nh ®é cña bé phËn cung øng
cã nghiÖp vô cao. Trong c¸c ph¬ng thøc mua b¸n hµng
ho¸ ph¶i nhËp khÈu cã nh÷ng ph¬ng thøc chñ yÕu :

215
 B¸n hµng FOB lµ ph¬ng thøc b¸n hµng mµ ngêi mua
ph¶i nhËn hµng t¹i c¶ng bªn b¸n. Ngêi mua ph¶i tæ chøc
vËn chuyÓn hµng tõ c¶ng níc ngêi b¸n vÒ níc m×nh vµ vÒ
n¬i sö dông t¹i níc m×nh.
Mua hµng theo ph¬ng thøc FOB bªn mua ph¶i tæ chøc
viÖc thuª vËn chuyÓn tõ c¶ng níc bªn b¸n vÒ níc m×nh.
ViÖc giao nhËn hµng cïng víi c¸c thñ tôc h¶i quan xuÊt
c¶nh cÇn ®îc tiÕn hµnh cÈn thËn v× tõ khi hµng xuèng
tµu, ngêi mua sÏ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ b¶o qu¶n hµng
ho¸ cho ®Õn khi ®a hµng vÒ c«ng trêng.
B¸n hµng CIF lµ ph¬ng thøc ngêi b¸n giao hµng t¹i
c¶ng ®Õn cña níc chñ mua s¾m. ViÖc tæ chøc vËn
chuyÓn tõ c¶ng nhËp hµng vÒ c«ng trêng tuú tho¶ thuËn
trong hîp ®ång, cã thÓ do ngêi b¸n ph¶i tæ chøc vËn
chuyÓn ®Ó giao hµng cho n¬i nhËn, cã thÓ do ngêi mua
ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm. Th«ng thêng hµng cÇn ®îc kiÓm
tra ®ång thêi víi viÖc kiÓm tra h¶i quan nhËp c¶nh. NÕu
chÊt lîng hµng kh«ng ®óng theo vËn ®¬n vµ hîp ®ång,
cã thÓ tõ chèi ®Ó hµng xuÊt tr¶ ngay. NÕu chØ lµ thiÕu
khèi lîng còng ph¶i x¸c nhËn vµ cã híng gi¶i quyÕt tríc khi
cho hµng nhËp c¶nh.

3.3.5. HÖ thèng kho, b·i c¸c lo¹i phôc vô viÖc cÊt

chøa vËt t vµ b¶o qu¶n

HÖ thèng kho b·i cÇn ®îc x©y dùng theo ®óng yªu cÇu
kü thuËt cÊt chøa. Cã ba d¹ng kho b·i chÝnh lµ:

*Kho cã m¸i, cã têng b¶o vÖ ®îc gäi lµ kho kÝn.

Kho nµy chøa hµng cÇn b¶o qu¶n ®Ó duy tr× chÊt lîng vµ
b¶o qu¶n vÒ sè lîng. Kho ph¶i th«ng tho¸ng, cã gi¸, kÖ cÊt
chøa hµng. Hµng ph¶i xÕp cho cã thø tù ®Ó dÔ t×m. dÔ
thÊy khi cÇn lÊy hµng. Cã phiÕu theo dâi sè lîng ghi râ
nh·n hµng, lo¹i hµng vµ sè lîng ®Ó theo dâi nhËp, xuÊt
hµng . Trong kho cã ®ñ lèi ®i l¹i , ®ñ ¸nh s¸ng ®Ó dÔ
kiÓm tra, kiÓm so¸t vµ b¶o qu¶n hµng ®ang cÊt chøa.
Hµng ho¸ cÊt chøa kh«ng g©y h¹i lÉn nhau , thÝ dô kh«ng
®Ó ho¸ chÊt gÇn nh÷ng chÊt kh¸c mÉn c¶m víi ho¸ chÊt
nh v¶i, sîi, kim lo¹i . . .

216
Kho kÝn chøa xi m¨ng ph¶i tæ chøc cÊt chøa trªn kho cã
sµn chèng Èm, díi sµn cã lç th«ng giã, cÇn bè trÝ s¾p xÕp
hµng ho¸ trong kho sao cho hµng nhËp tríc ®îc sö dông tr-
íc, hµng nhËp sau sö dông sau. C¸c lo¹i xi m¨ng cã nh·n
m¸c kh¸c nhau ph¶i cÊt chøa riªng biÖt ®Ó tr¸nh nhÇm
lÉn khi cÇn thiÕt sö dông.
Hµng ho¸ cÊt chøa ph¶i theo ®óng chÕ ®é kiÓm tra, ghi
chÐp xuÊt nhËp vµ kiÓm kª ®Þnh kú còng nh ®ét xuÊt.

* Kho cã m¸i, cã nÒn s¹ch vµ cøng nhng kh«ng nhÊt thiÕt

cã têng , gäi lµ kho hë:
Kho hë thêng cÊt chøa vËt liÖu cång kÒnh, kÝch thíc kh¸
lín mµ viÖc sö dông tuú tiÖn khã thùc hiÖn. ThÝ dô nh kho
chøa s¾t, theo, chøa ®µ gi¸o cha sö dông ®Õn, kho gç xÎ,
gç thanh, chøa dµn, v× kÌo chê l¾p dùng ...
Môc ®Ých ph¶i chøa hµng t¹i kho hë v× ®iÒu kiÖn cÊt
chøa cÇn rÊt tho¸ng, cÇn hong kh« s¶n phÈm nh hong gç,
nhng kh«ng ®îc ®Ó níc ma trùc tiÕp lµm ít, Èm hµng ho¸.
Hµng ho¸ cÊt trong kho hë ph¶i ®îc kª ®Öm trªn gi¸, kÖ
®ì, trªn tÊm kª, viªn kª, kh«ng ®Ó n»m trùc tiÕp trªn nÒn.
Kho¶ng c¸ch tõ mÐp m¸i ®Õn biªn xÕp hµng ho¸ ph¶i
®¶m b¶o cho khi ma, níc ma kh«ng lµm ít hµng.

* B·i ngoµi trêi :

B·i ngoµi trêi ®Ó cÊt chøa vËt liÖu rêi nh c¸t, ®¸, sái, cÊu
kiÖn lín. B·i ngoµi trêi nªn lµm nÒn cøng nh bª t«ng lãt vµ
nªn l¸ng mÆt b»ng v÷a xi m¨ng. B·i ngoµi trêi nªn lµm
cao h¬n mÆt ®Êt chung quanh tèi thiÓu 10 cm ®Ó khi
ma, b·i khã ngËp. Nªn cã têng thÊp , kho¶ng 30 cm, v©y
quanh, chØ trõ lèi ra vµo, ®Ó khi ma, vËt liÖu chøa kh«ng
bÞ tr«i.

3.4. C¸c h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý xe m¸y thi c«ng

3.4.1. NhiÖm vô cña xe m¸y thi c«ng

Xe m¸y thi c«ng lµ thuËt ng÷ ®Ó chØ m¸y mãc x©y

dùng, sö dông trong qu¸ tr×nh x©y l¾p. Xe m¸y thi c«ng

217
lµ c«ng cô s¶n xuÊt vµ còng lµ tµi s¶n cña doanh nghiÖp
x©y dùng. Sè lîng , chÊt lîng, lo¹i d¹ng cña xe m¸y ph¶n
¸nh n¨ng lùc cña doanh nghiÖp. Tuú theo tÝnh chÊt c«ng
viÖc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp mua
s¾m nh÷ng lo¹i m¸y x©y dùng kh¸c nhau. Doanh nghiÖp
chuyªn thi c«ng ®Êt ®¸ th× phÇn lín m¸y cña doanh
nghiÖp lµ m¸y lµm ®Êt, m¸y gia c«ng ®¸. §¬n vÞ x©y
l¾p phÇn th©n th× m¸y x©y dùng l¹i lµ cÇn trôc c¸c lo¹i,
m¸y trén bª t«ng, m¸y trén v÷a, th¨ng t¶i ... M¸y thi c«ng
gãp phÇn quan träng vµo viÖc t¹o ra s¶n phÈm x©y dùng.
CÇn cã chÕ ®é sö dông hîp lý, chÕ ®é b¶o qu¶n thÝch
hîp vµ ph¶i ch¨m lo ®Ó m¸y lu«n phôc vô tèt cho s¶n
xuÊt.

3.4.2. Mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng

Mua s¾m m¸y mãc, thiÕt bÞ thi c«ng lµ ®Çu t, lµm t¨ng
tµi s¶n cè ®Þnh cho ®¬n vÞ thi c«ng. ViÖc mua s¾m
thiÕt bÞ thi c«ng cÇn nghiªn cøu nh d¹ng ®Ò ¸n më réng
s¶n xuÊt. Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc sù cÇn thiÕt ph¶i mua s¾m.
Ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc hiÖn ®¹i cña thiÕt bÞ, lo¹i, d¹ng
thiÕt bÞ víi nh÷ng tÝnh n¨ng kü thuËt vµ thùc tÕ. CÇn
thÊy râ ®îc chi phÝ thùc tÕ cho mua s¾m vµ kh¶ n¨ng chi
tr¶ nî vay nÕu ph¶i vay ®Ó mua. Ph¶i ph©n tÝch kinh tÕ,
thêi gian hoµn tr¶ vèn ®Ó cã kÕ ho¹ch sö dông m¸y mãc
sao cho hiÖu qu¶ nhÊt.
CÇn cã ph¬ng ¸n thu mua sao cho ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ
nhng ®¶m b¶o ch¾c ch¾n chÊt lîng m¸y mãc. Gi¸ m¸y
mãc x©y dùng thêng ®¾t nªn ph¬ng thøc thu mua theo
kiÓu ®Êu thÇu mua s¾m trang thiÕt bÞ lµ h×nh thøc
thÝch hîp. Sau khi mua s¾m, cÇn cã ngêi ®îc giao tr¸ch
nhiÖm chÝnh trong khai th¸c vµ ngêi nµy ph¶i ®îc ®µo
t¹o vµ ®îc cÊp chøng chØ ®îc phÐp sö dông, vËn hµnh
m¸y. Trong hîp ®ång mua s¾m, cÇn chó ý ®Õn ®iÒu
kho¶n híng dÉn, ®µo t¹o thî vËn hµnh còng nh c¸c ®iÒu
kho¶n b¶o hµnh.
Nªn yªu cÇu m¸y ph¶i do nhµ s¶n xuÊt b¸n hoÆc ®¹i diÖn
hîp ph¸p cña nhµ s¶n xuÊt b¸n. Kh«ng mua qua trung gian
hay nhµ cung cÊp kh«ng chuyªn. Mua qua nhµ cung cÊp

218
kh«ng chuyªn, khi m¸y cã sù cè Ýt khi ®îc gi¶i quyÕt thÊu
®¸o. §· cã nhiÒu trêng hîp mua hµng kh«ng ®óng phÈm
chÊt nh catalogue ®Õn nçi tiÒn mÊt tËt mang.

3.4.3. Thuª bao m¸y mãc thiÕt bÞ thi c«ng

H×nh thøc nµy thÝch hîp khi m¸y mãc chØ sö dông víi tÇn
suÊt thÊp, thêi gian sö dông kh«ng qu¸ dµi. CÇn c©n
nh¾c gi÷a chi phÝ sö dông m¸y trong thµnh phÇn ®¬n
gi¸ s¶n phÈm x©y dùng ®îc thu vÒ víi viÖc cÇn thiÕt thu
mua m¸y míi cho ®¬n vÞ m×nh. Dùa vµo kÕ ho¹ch ph¸t
triÓn nguån hµng sÏ thi c«ng víi chi phÝ cho mua s¾m
thiÕt bÞ ®Ó quyÕt ®Þnh mua s¾m hay chØ cÇn thuª.
Cã nh÷ng h×nh thøc thuª chÝnh nh sau:
* ChØ thuª m¸y. Bªn thuª ph¶i bè trÝ ngêi vËn hµnh, chi
phÝ nguyªn, nhiªn liÖu vµ söa ch÷a vÆt.
* Thuª trän bé c¶ m¸y lÉn ngêi vËn hµnh cïng víi vËt t ,
nhiªn liÖu vµ söa ch÷a, b¶o dìng vÆt.
H×nh thøc thuª trän bé cã thÓ tr¶ chi phÝ theo thêi gian,
cã thÓ tr¶ theo s¶n phÈm thùc hiÖn, tuú sù th¬ng lîng vµ
hîip ®ång gi÷a bªn cho thuª vµ bªn thuª.

3.4.4. C¸c h×nh thøc tæ chøc sö dông

H×nh thøc sö dông m¸y do bé phËn kü thuËt thi c«ng

nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt. C¸c ph¬ng ¸n sö dông m¸y cã thÓ
lµ :

*TËp trung:
M¸y ®îc huy ®éng víi sè lîng nhiÒu, ho¹t ®éng nhiÒu m¸y
®ång thêi. ThÝ dô nh qu¸ tr×nh ®µo ®Êt mãng, thi c«ng
nÒn mãng, thi c«ng tÇng hÇm, thi c«ng lªn th©n nhµ å ¹t .
..

*Ph©n t¸n:
M¸y ®îc huy ®éng tõng chiÕc ®¬n lÎ, ho¹t ®éng trªn
mÆt b»ng kh«ng tËp trung. ThÝ dô nh tõng chiÕc m¸y
th¨ng t¶i, m¸y trén v÷a, m¸y trén bª t«ng . . .
* M¸y sö dông chuyªn m«n ho¸ :

219
Cã nh÷ng m¸y sö dông ®Æc thï nh m¸y nghiÒn sµng ®¸,
m¸y uèn thÐp ...

* M¸y sö dông phôc vô nhiÒu c«ng t¸c :

Lo¹i m¸y nµy dïng cho nhiÒu c«ng chñng hoÆc nhiÒu viÖc
cã thÓ sö dông lo¹i m¸y nµy. ThÝ dô nh m¸y ñi, c¸c d¹ng
m¸y vËn chuyÓn cao, vËn chuyÓn ngang, m¸y hµn, m¸y
®µo...

* Lùa chän tæ hîp m¸y thi c«ng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
c«ng t¸c:
Khi sö m¸y cÇn chó ý ®Õn sù lµm viÖc ®ång bé cña c¸c
m¸y cïng phôc vô chung cho mét hay mét vµi d¹ng c«ng
t¸c. ThÝ dô ®Ó thi c«ng ®Êt, ph¶i sö dông m¸y ®µo, xe
vËn chuyÓn, xe lu lÌn. Lùa chän m¸y ®µo sao cho dung
tÝch gÇu ®µo thÝch øng víi thïng chøa cña xe vËn
chuyÓn, sao cho thêi gian chê ®îi cña lo¹i xe nµy hay lo¹i
m¸y kh¸c lµ Ýt nhÊt. C¸c th«ng sè ®Ó dùa vµo khi tuyÓn
chän lo¹i m¸y, sè lîng m¸y ®îc ®a vµo trong tæ m¸y ®Ó
phèi hîp thi c«ng sao cho tèi u lµ dung tÝch gµu, lo¹i ®Êt
hay lµ ®é khã dÔ khi thi c«ng ®µo ®Êt, dung tÝch chøa
cña thïng xe, tÝnh c¬ ®éng cña xe, cù ly ph¶i vËn chuyÓn
®Êt... Lùa chän sè m¸y , lo¹i m¸y trong mét tæ c«ng t¸c
lµ sù phèi hîp c¸c thao t¸c nghÒ nghiÖp, phèi hîp c¸c
th«ng sè kü thuËt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông tæng
thÓ n¨ng suÊt chung cña c¶ tæ m¸y.

3.4.5. C¸c h×nh thøc b¶o qu¶n, ch¨m sãc xe

m¸y thi c«ng:

Ph©n cÊp c¸c h×nh thøc b¶o qu¶n, ch¨m sãc nh sau :
• B¶o dìng : ChÕ ®é ch¨m sãc thêng xuyªn, ®Þnh kú
hµng tuÇn lÔ nh»m kiÓm tra c¸c bé phËn m¸y mãc,
chØnh söa , bæ sung dÇu, mì , ®Ó m¸y lu«n vËn
hµnh trong chÕ ®é phï hîp vµ cã n¨ng suÊt. C«ng t¸c
b¶o dìng do chÝnh c«ng nh©n vËn hµnh, cã bæ sung
thªm vµi ba ngêi thî chuyªn ngµnh. C«ng viÖc ®îc
tiÕn hµnh ngay t¹i hiÖn trêng.

220
 • Söa ch÷a nhá : ChÕ ®é kiÓm tra ®Þnh kú, thay thÕ
mét sè bé phËn hao mßn qua sö dông , hµn v¸ vÆt.
Bæ sung dÇu , mì . Kh«ng ph¶i söa ch÷a nh÷ng bé
phËn chñ chèt nh m¸y ph¸t ®éng, bé phËn truyÒn
®éng chÝnh, bé phËn c«ng t¸c chÝnh. Ch¨m sãc ®Ó
xe m¸y vËn hµnh ®îc theo chÕ ®é ho¹t ®éng cã
n¨ng suÊt cao nhÊt. Tæ chøc söa ch÷a nhá còng nh ë
môc b¶o dìng.
• Söa ch÷a võa : ChÕ ®é kiÓm tra ®Þnh kú, thay mét
sè bé phËn ®¸ng kÓ mµ nh÷ng bé phËn nµy bÞ hao
mßn qua qu¸ tr×nh sö dông. Cã thÓ ph¶i thay thÕ
mét sè nhng kh«ng nhiÒu trong c¸c bé phËn cña hÖ
truyÒn ®éng, bé phËn c«ng t¸c chÝnh. Hµn, v¸ mét
sè bé phËn thuéc vá m¸y. Sau khi söa ch÷a võa, m¸y
ho¹t ®éng ®îc nh chÕ ®é m¸y míi. C«ng t¸c söa
ch÷a võa do c«ng nh©n chuyªn tr¸ch ®Õn tõ c¸c
®¬n vÞ chuyªn tr¸ch söa ch÷a m¸y x©y dùng vµ c¸c
®¬n vÞ söa ch÷a c¬ khÝ.
• Söa ch÷a lín : Ph¶i thay thÕ mét sè bé phËn trong
c¸c hÖ chñ chèt nh hÖ ph¸t ®éng lùc , hÖ truyÒn
®éng hoÆc hÖ c«ng t¸c. Tu t¹o l¹i vá m¸y, thay
nh÷ng bé phËn quan träng nh cöa xe hoÆc m¸y, mét
sè bé phËn thuéc khung xe, khung m¸y. Sau khi söa
ch÷a lín, m¸y ®îc phôc håi nh m¸y míi hoµn toµn.
C«ng t¸c do ®¬n vÞ chuyªn tr¸ch tiÕn hµnh.
Xe, m¸y sau khi söa ch÷a lín ®a vµo s¶n xuÊt ®îc
h¹ch to¸n nh m¸y míi.

3.4.6§êng x¸ trªn c«ng trêng :

1. M¹ng líi ®êng

§êng c«ng trêng lµ ®êng t¹m ®îc x©y dùng phôc vô giai
®o¹n thi c«ng c¸c c«ng tr×nh. Lo¹i ®êng nµy bao gåm ®-
êng t¹m phôc vô thi c«ng trong néi bé c«ng trêng vµ ®êng
nèi tõ hÖ thèng ®êng t¹m víi m¹ng líi ®êng hiÖn cã ®ang
phôc vô giao th«ng c«ng céng hiÖn cã.

221
Nh÷ng ®êng ng¾n vµ phôc vô cho mét c«ng ®o¹n thi
c«ng nh ®êng di chuyÓn m¸y trong khoang ®µo ®Êt
kh«ng kÓ vµo lo¹i ®êng nµy.
M¹ng líi ®êng ph¶i dùa vµo s¬ ®å luång vËn chuyÓn hîp
lý nhÊt. §êng c«ng trêng ph¶i phôc vô ®îc viÖc vËn
chuyÓn tèt nhÊt. Ph¶i lµm sao cho viÖc bèc xÕp lµ Ýt
nhÊt.
CÇn tËn dông líi ®êng hiÖn cã. CÇn tÝnh to¸n ®Ó gia cè
cho nh÷ng ®êng hiÖn cã ®ñ phôc vô ®îc viÖc vËn
chuyÓn cho c«ng trêng nhng còng phôc vô ®îc viÖc vËn
chuyÓn tríc ®©y. Lu ý r»ng viÖc vËn chuyÓn cho c«ng tr-
êng thêng sö dông xe cã träng t¶i lín nªn ®êng thi c«ng
ph¶i ®¸p øng nhiÖm vô vËn chuyÓn cho thi c«ng.
NÕu cã thÓ kÕt hîp víi ®êng vÜnh cöu ph¶i x©y dùng
phôc vô c«ng tr×nh l©u dµi, giai ®o¹n thi c«ng lµm tríc
phÇn nÒn ®êng ®Ó phôc vô thi c«ng. Khi thi c«ng xong sÏ
hoµn chØnh nèt ®êng vÜnh cöu phôc vô c«ng tr×nh l©u
dµi.
B×nh ®å tuyÕn ®êng thi c«ng ph¶i thÓ hiÖn trªn b¶n ®å
cã tû lÖ 1:1000 ~ 1:2000 víi ®Þa h×nh cã cao tr×nh phøc
t¹p. Cao tr×nh b»ng ph¼ng, tû lÖ b¶n ®å cã thÓ lÊy
1:2000 ~ 1:5000. MÆt c¾t däc lÊy tû lÖ lín gÊp kho¶ng
10 lÇn so víi mÆt b»ng. MÆt c¾t ngang nªn vÏ víi tû lÖ
1:100.

Tríc khi thiÕt kÕ m¹ng líi ®êng, cÇn kh¶o s¸t ®Ó lËp hÖ
thèng sè liÖu phôc vô thiÕt kÕ ®êng :
+ Khoanh vïng cã viÖc vËn chuyÓn phôc vô thi c«ng.
+ X¸c ®Þnh lîng hµng ph¶i vËn chuyÓn.
+ X¸c ®Þnh quan hÖ vËn chuyÓn gi÷a nh÷ng n¬i cã nhu
cÇu vËn chuyÓn
+ Kh¶o s¸t hÖ thèng ®êng cò s½n cã.
+ X¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn phôc vô cho x©y dùng
®êng nh ®Þa h×nh, ®Þa chÊt c«ng tr×nh, thuû v¨n, khÝ
hËu, ®Þa m¹o, vËt liÖu x©y dùng, thùc vËt, m«i trêng,
thæ nhìng...

Tr×nh tù x¸c ®Þnh m¹ng líi:

222
+ X¸c ®Þnh c¸c ®iÓm khèng chÕ cña m¹ng líi ®êng nh
vÞ trÝ c¸c ga ®êng s¾t mµ sÏ sö dông vËn chuyÓn hµng
ho¸ sau nµy, c¸c má vËt liÖu, c¸c c«ng tr×nh chÝnh sÏ thi
c«ng, c¸c ®iÓm khèng chÕ vÒ ®Þa h×nh nh ®Ìo, s«ng,
giao lé víi quèc lé vµ ®êng c«ng céng kh¸c...

+ V¹ch m¹ng líi ®êng s¬ bé.

+ KiÓm tra c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, kü thuËt ®Ó cã líi ®-

êng tèi u.

2. C¸c tiªu chuÈn kü thuËt chñ yÕu cña ®êng « t« :

• ChiÒu réng mÆt ®êng

NÕu lùa chän xe lu th«ng trªn c«ng trêng chñ yÕu lµ xe
cã chiÒu réng xe kh«ng qu¸ 2,7 mÐt th× chiÒu réng
mÆt ®êng nh sau:

C¸c yÕu tè mÆt §iÒu kiÖn b×nh §iÒu kiÖn ®Êt ®ai
c¾t ngang ®êng thêng bÞ khã
kh¨n
1 lµn 2 lµn xe 1 lµn xe 2 lµn
xe xe
BÒ réng cña lµn 3,5 3,0 3,5 2,75
xe (m) 3,5 6,0 3,5 5,5
BÒ réng mÆt ®- 2 x 1,25 2 x 1,25 2 x 1,25 2 x 1,0
êng (m) 6 8,5 6 7,5
BÒ réng lÒ ®êng
(m)
BÒ réng nÒn ®-
êng (m)

NÕu xe cã bÒ réng tíi 3,4 mÐt ( c¸c lo¹i xe MAZ – 525,

MAZ – 530 ...) th× bÒ réng mÆt ®êng t¨ng lªn t¬ng øng
lµ 4 mÐt cho 1 lµn xe ; 8 mÐt cho 2 lµn xe vµ bÒ réng nÒn

223
®êng lµ 6,5 mÐt cho ®êng 1 lµn xe vµ 10,5 mÐt cho ®-
êng 2 lµn xe.
Khi dïng ®êng ®· cã ë ®Þa ph¬ng ph¶i më réng mÆt ®-
êng theo c¸c chØ tiªu ë b¶ng nªu trªn.

• Chç tr¸nh xe :
§êng cã ®é dèc lín trªn 6% hoÆc ®Þa h×nh nguy hiÓm cã
khe vùc s©u, n¬i dÔ bÞ xãi lë ®êng th× ph¶i bè trÝ chç
xe tr¸nh nhau. ChiÒu dµi cña ®o¹n tr¸nh xe kh«ng lÊy lín
h¬n 30 mÐt. Kho¶ng c¸ch c¸c ®o¹n tr¸nh xe lÊy theo tÇm
nh×n 2 chiÒu.
Víi ®êng chØ lµm 1 lµn xe th× cø kho¶ng 100 mÐt l¹i lµm
chç tr¸nh xe. ChiÒu réng chç tr¸nh xe lµ 3 ~ 6 mÐt vµ dµi
8 ~ 18 mÐt tuú lo¹i xe sö dông nhiÒu trªn c«ng trêng.
Cuèi ®êng côt cÇn cã chç quay xe diÖn tÝch kh«ng nhá
h¬n 12 x 12 mÐt.

• M¸i dèc ngang, däc cña ®êng:

Nh÷ng ®o¹n ®êng th¼ng hoÆc cong cã b¸n kÝnh cong
lín ghi trong b¶ng sau th× lµm hai m¸i dèc ngang theo
kiÓu mui rïa.

B¶ng cho ®é dèc siªu cao:

B¸n kÝnh ®êng cong , 400 300 200 150

m

§é dèc siªu cao , ‰ 30 40 50 60

NÕu b¸n kÝnh cong nhá h¬n sè liÖu trong b¶ng nµy th×
mÆt ®êng ngang lµm 1 m¸i dèc siªu cao ®Ó ®¶m b¶o an
toµn cho xe ch¹y.

B¶ng cho ®é dèc ngang mÆt ®êng :

Lo¹i mÆt ®êng §é dèc ngang %

224
Bª t«ng nhùa vµ bª t«ng xi m¨ng 15 ~ 20
§¸ d¨m, ®¸ sái, cÊp phèi sö dông nhùa 20 ~ 25
®êng 25 ~ 30
§¸ d¨m vµ cÊp phèi 30 ~ 40
§¸ ba, ®Êt gia cè b»ng vËt liÖu t¹i chç,
®Êt thiªn nhiªn

NÕu ®êng cong cã b¸n kÝnh cong nhá, ph¶i më réng mÆt
®êng vÒ phÝa bông ®êng cong. PhÇn më réng n»m trong
ph¹m vi lÒ ®êng nhng lÒ cßn l¹i ph¶i lín h¬n 1 mÐt.
MÆt ®êng cßn ph¶i lµm ®é dèc däc . §é dèc däc ®êng
thêng lÊy kh«ng nhá h¬n 5 ‰ .

T¹i nh÷ng ®Þa h×nh khã kh¨n, dèc nhiÒu cã thÓ lµm ®-
êng ch÷ chi víi b¸n kÝnh nhá nhÊt lµ 15 mÐt. §é dèc siªu
cao ( mét m¸i ) lµ 6 %, ®é dèc däc nªn lµ 4% cho ®o¹n
ch÷ chi.

• Giao c¾t ®êng víi ®êng èng dÉn vµ c¸p ngÇm, d©y
®iÖn trªn kh«ng :

Khi ®êng giao víi ®êng èng níc ®i ngÇm hoÆc ®êng
®iÖn ph¶i tu©n thñ c¸c ®iÒu kiÖn an toµn. C¸c d¹ng ®-
êng èng c¾t qua ®êng ph¶i c¨t vu«ng gãc víi trôc ®êng.
H¹n chÕ ®Ó c¸c ®êng èng c¾t xiªn trôc ®êng.
C¸c ®êng èng ®i ngÇm ph¶i cã èng lång bªn ngoµi èng
chÝnh, èng lång cã ®êng kÝnh lín h¬n èng dÉn hay c¸p
dÉn tèi thiÓu 1,5 lÇn.
D©y ®iÖn trªn kh«ng vît qua ®êng ph¶i cao trªn mÆt ®-
êng tèi thiÓu lµ 7 mÐt, tuú theo ®iÖn ¸p.

3. NÒn ®êng vµ líp mÆt ®êng

• X¸c ®Þnh kÝch thíc h×nh häc cña nÒn ®êng víi ®Çy
®ñ c¸c chi tiÕt:

CÇn x¸c ®Þnh râ phÇn nÒn cña mÆt ®êng, r·nh tho¸t níc
mét hay hai bªn cña nÒn ®êng, bËc thÒm ...

225
Cã thÓ tham kh¶o mÆt c¾t ngang ®êng sau ®©y cho
nh÷ng ®Þa h×nh kh¸c nhau:

226
 • Chän lo¹i ®Êt ®¾p cho thÝch hîp. Quy ®Þnh ®é
chÆt yªu cÇu. Quy ®Þnh cao ®é tèi thiÓu nÒn ®êng
®¾p.

• TÝnh to¸n kiÓm tra ®é æn ®Þnh cña nÒn ®êng vµ

c¸c biÖn ph¸p chèng ®ì cho nÒn æn ®Þnh. R·nh
tho¸t níc. Ta luy vµ biÖn ph¸p gia cè ta luy. BiÖn ph¸p
sö lý nÒn khi ®Þa h×nh, ®Þa chÊt phøc t¹p.

• Cao ®é cña mÆt ®êng ë n¬i cã níc ph¶i cao h¬n

møc níc tÝnh to¸n cã xÐt tíi níc dÒnh Ýt nhÊt 0,25 ~
0,5 mÐt. Khi níc hai bªn ®êng cÇn th«ng nhau, cÇn
thiÕt ph¶i lµm cèng qua ®êng. Lîng cèng cÇn tÝnh
to¸n sao cho kh«ng v× ®êng t¹m mµ ng¨n trë dßng
ch¶y cña níc. Lîng cèng kh«ng ®ñ sÏ dÉn tíi níc bÞ ø
vµ tho¸t qua mÆt ®êng lµm háng ®êng.

• Líp mÆt ®êng ®îc lùa chän tuú theo mËt ®é xe

chuyªn chë, träng t¶i cña xe. MÆt ®êng ph¶i ®ñ c-
êng ®é. Trong suèt qu¸ tr×nh sö dông ®êng, kh«ng
cho phÐp cã biÕn d¹ng nh r¹n, nøt, tråi, æ gµ, cao su
lïng nhïng. MÆt ®êng ph¶i ®ñ ®é nh¸m, ®é b»ng
ph¼ng bÒ mÆt phï hîp víi yªu cÇu chÊt lîng khai
th¸c.

• MÆt ®êng thi c«ng lµ lo¹i mÆt ®êng t¹m. KÕt cÊu
mÆt ®êng chØ cÇn ®¹t ®îc c¸c yªu cÇu chuyªn chë
trong qu¸ tr×nh thi c«ng. NÕu cã thÓ ®îc, nªn kÕt
hîp lµm líp nÒn cho c«ng tr×nh ®êng vÜnh cöu ®Ó
dïng phôc vô thi c«ng. Khi thi c«ng xong, lµm c¸c líp
trªn mÆt sÏ cã ®êng vÜnh cöu. Còng cã thÓ lµm
nh÷ng mÆt ®êng th¸o l¾p vµ di chuyÓn ®îc ®èi víi
nh÷ng con ®êng chØ di chuyÓn xe víi sè lÇn rÊt Ýt.

Díi ®©y lµ c¸c d¹ng kÕt cÊu mÆt ®êng ®Ó tham kh¶o :

+ MÆt ®êng cÊp thÊp:

227
 - MÆt ®êng ®Êt tù nhiªn kh«ng gia cè . Lo¹i nµy vÉn
ph¶i t¹o kÝch thíc h×nh häc ®óng chuÈn mùc. Tuy nhiªn
lo¹i mÆt ®êng nµy chØ nªn lµm cho nh÷ng con ®êng
chØ phôc vô vµo mïa kh«. NÕu con ®êng sö dông vµo mïa
ma sÏ bÞ lÇy léi khi xe di chuyÓn qua l¹i.

-MÆt ®êng gia cè b»ng ®Êt cã vËt liÖu h¹t nh ®¸

d¨m, cuéi, sái nhá, g¹ch vôn, than xØ, ®¸ vá sß, sái ong.
NÕu sö dông c¸c lo¹i c¸t hoÆc sái nhá, cã thÓ trén víi tû lÖ
®Êt dÝnh hay than bïn ®Ó t¹o æn ®Þnh. Lo¹i mÆt ®êng
nµy còng chØ nªn sö dông vµo mïa kh«. NÕu h¹t cã kÝch
thíc trung b×nh, kho¶ng 20 ~ 40 mm trén víi h¹t nhá, tr¶i
thµnh tõng líp, lu lÌn kü ®îc gäi lµ mÆt ®êng cÊp phèi cã
thÓ dïng vµo mïa ma. Tuy nhiªn, vµo mïa ma, chØ nªn sö
dông khi mËt ®é di chuyÓn cña xe nhá h¬n h¼n mïa kh«.
ChØ cho xe ch¹y trªn mÆt ®êng nµy khi mÆt ®êng ®·
tho¸t hÕt níc, kh«ng cã vòng ®äng níc. Vòng ®äng níc
trªn mÆt ®êng lµ n¬i dÔ bÞ háng khi xe ch¹y qua. §Êt
mÆt ®êng b·o hoµ níc kh«ng ®ñ cêng ®é dì b¸nh xe di
chuyÓn nªn lµ nguyªn nh©n g©y háng ®êng.

+ MÆt ®êng qu¸ ®é :

- MÆt ®êng cÊp phèi ®¸ sái:

MÆt ®êng tr¶i b»ng líp ®¸ d¨m vµ cuéi sái cã kÝch cì

kh«ng ®Òu trén ®Êt dÝnh theo tû lÖ, sau khi lu lÌn t¹o ra
líp mÆt cã ®é chÆt ®ñ cho xe ch¹y tèt.

228
 - MÆt ®êng ®¸ d¨m:

Lo¹i mÆt ®êng nµy cã mÆt c¾t tham kh¶o sau ®©y:

- MÆt ®êng ®¸ l¸t qu¸ ®é :

Dïng ®¸ cã h×nh chãp côt xÕp trªn líp c¸t hay líp sái nhá.

- MÆt ®êng b»ng tÊm bª t«ng l¸t :

229
§óc s½n nh÷ng tÊm bª t«ng ®ñ chÞu t¶i, cã kÝch thíc
chiÒu dµy tõ 140 mm ®Õn 200 mm, kÝch thíc mÆt b»ng
1000 x 2500 mm, mÆt díi lµm gê mÊu ®Ó b¸m dÝnh víi
nÒn ®Êt tr¶i trªn vÖt b¸nh xe lµm ®êng di chuyÓn. §êng
trôc theo kÝch thíc bÒ réng trïng víi trôc mét bªn b¸nh xe.

- MÆt ®êng l¸t t¹m b»ng tÊm EPS ( tÊm xèp tr¾ng
vÉn dïng lãt thïng hµng, Expended Poly- Styrene ). TÊm
nµy cã chiÒu dµy 200 mm, träng lîng thÓ tÝch kh«ng nhá
h¬n 32 kg/m3. Lo¹i tÊm nµy nhÑ, di chuyÓn nhanh, dÔ
dµng. Theo giíi thiÖu cña nhµ s¶n xuÊt, cêng ®é chÞu
nÐn cã thÓ ®¹t 30 kG/cm2 nÕu mËt ®é líp h¬n 30 kG/m3,
cã thÓ lãt cho xe qua l¹i trªn nÒn c¸t, chèng trît hoÆc nÒn
kh«ng ®ñ ®é cøng cho xe qua víi lu lîng thÊp .

3.5. Tæ chøc cung cÊp ®iÖn

3.5.1.Kh¸i niÖm chung:

Cung cÊp ®iÖn trªn c«ng trêng nh»m ®¸p øng c¸c nhu
cÇu sö dông ®iÖn, phôc vô c«ng t¸c thi c«ng thuËn lîi.
Nh÷ng tµi liÖu tríc ®©y thêng chØ chó ý ®Õn sù ®¸p

230
øng c«ng suÊt cña c¸c phô t¶i sö dông ®iÖn. Tõ khi níc ta
thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi nÒn kinh tÕ vµ héi nhËp quèc
tÕ, quan ®iÓm míi vÒ sö dông ®iÖn kh¸c nhiÒu so víi tríc
®©y.
Tríc ®©y, tÝnh to¸n vµ thiÕt kÕ ®iÖn dïng cho thi c«ng
trªn c¸c c«ng trêng dùa vµo Híng dÉn kü thuËt ThiÕt kÕ
cung cÊp ®iÖn cho c«ng trêng x©y dùng do Uû ban X©y
dùng C¬ b¶n Nhµ níc so¹n th¶o vµ Ên hµnh n¨m 1987.
Nay Bé X©y dùng cho phÐp sö dông Tiªu chuÈn quèc tÕ
IEC 60364 (International Electrotecnical Commision ) ®Ó
thiÕt kÕ.
Quan ®iÓm míi vÒ sö dông ®iÖn ph¶i ®¶m b¶o tríc hÕt
lµ sù an toµn cho ngêi sö dông ®iÖn. Dï líi ®iÖn trªn c«ng
trêng lµ t¹m thêi, chñ yÕu phôc vô trong qu¸ tr×nh thi
c«ng nhng vÉn ph¶i lÊy quan ®iÓm an toµn vÒ søc khoÎ ,
tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cho con ngêi lµ trªn hÕt.
Nh÷ng thèng kª cho thÊy, tai n¹n trªn c«ng trêng cã ®Õn
37% do ®iÖn sinh ra vµ cã ®Õn 20% tai n¹n chÕt ngêi do
bÞ ®iÖn giËt. Nh÷ng vô ch¸y trong mÊy n¨m gÇn ®©y
cho thÊy, 70% vô ch¸y cã nguyªn nh©n lµ ®iÖn. V× thÕ ,
thiÕt kÕ hÖ thèng ®iÖn ph¶i nh»m b¶o ®¶m an toµn sö
dông lµ tiªu chÝ hµng ®Çu. Sau khi ®¶m b¶o ®îc ®é an
toµn cho con ngêi vµ tµi s¶n míi xem xÐt ®Õn c¸c yÕu tè
kü thuËt kh¸c.

3.5.2 ThiÕt kÕ tæ chøc thi c«ng ph¶i b¶o ®¶m an

toµn sö dông ®iÖn :

(a) Nguyªn t¾c c¬ b¶n

Nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt trong c¸c hÖ tiªu chuÈn vÒ x©y

l¾p ®iÖn lµ ph¶i ®¶m b¶o cho:

+ B¶o vÖ chèng ®iÖn giËt

+ B¶o vÖ chèng c¸c t¸c ®éng nhiÖt
+ B¶o vÖ chèng qu¸ dßng
+ B¶o vÖ chèng rß ®iÖn
+ B¶o vÖ chèng nhiÔu lo¹n ®iÖn ¸p.

231
Nh÷ng ®iÒu trªn ®©y nh»m b¶o vÖ con ngêi, b¶o vÖ
tµi s¶n vµ ®¶m b¶o an toµn cho mäi ho¹t ®éng. Mäi
sù b¶o vÖ ®Òu nh»m môc tiªu v× sù an toµn.

B¶o vÖ v× sù an toµn lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n nhÊt cña IEC

60364. C¸c nguyªn t¾c vµ c¸c vÊn ®Ò kh¸c ®Òu xuÊt
ph¸t tõ nguyªn t¾c nµy. Nh÷ng nguyªn t¾c nµy ®îc gäi lµ
nguyªn t¾c b¶o vÖ v× sù an toµn. ViÖc b¶o ®¶m an
toµn cho mäi ho¹t ®éng ®Ò cËp tíi mäi ho¹t ®éng khi sö
dông m¹ng ®iÖn. Trong qu¸ tr×nh sö dông ®iÖn, kh«ng
thÓ bÞ mÊt ®iÖn vµo bÊt kú lóc nµo ngoµi ý muèn.

ViÖc lo¹i trõ tai n¹n vÒ ®iÖn cÇn ®îc tÝnh to¸n ngay tõ khi
thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p thi c«ng. Mäi kh¶ n¨ng g©y tai n¹n
do ®iÖn sinh ra cÇn ®îc phßng ngõa tríc. CÇn lËp biÖn
ph¸p phßng ngõa vµ kiªn quyÕt thùc hiÖn nh÷ng biÖn
ph¸p phßng ngõa tai n¹n vÒ ®iÖn lµm cho s¶n xuÊt ®îc
an toµn vµ ®iÒu nµy còng chÝnh lµ gãp phÇn cho s¶n
xuÊt ®¹t c¸c môc tiªu cña nã.

T¹i nh÷ng ®Çu mèi cña c«ng tr×nh ®iÖn nh

* C¸c thiÕt bÞ ph©n phèi vµ tr¹m biÕn ¸p trong nhµ ,
tr¹m biÕn ¸p ngoµi trêi
* C¸c bé chØnh lu
* C¸c m¸y ®iÖn , thiÕt bÞ khëi ®éng , ®iÒu chØnh
vµ b¶o vÖ
* ThiÕt bÞ ®iÖn cña m¸y trôc
* C¸c hÖ thèng thanh c¸i
* C¸c thiÕt trÝ ®iÖn ph©n
* §Çu mèi c¸c thiÕt bÞ chiÕu s¸ng
* §Çu nguån ®êng d©y ®iÖn 1 chiÒu vµ xoay chiÒu
* §Çu ®êng c¸p ®iÖn lùc
* §Çu ®êng d©y dÉn ®iÖn trªn kh«ng.
ph¶i cã b¶ng ghi râ tªn cña ®Çu mèi nµy, c¸c tÝnh n¨ng
kü thuËt chñ yÕu cña toµn bé ®Çu mèi, s¬ ®å hÖ thèng
c¸c thiÕt bÞ ®Æt trong ®Çu mèi, chØ dÉn vËn hµnh vµ an
toµn khi thao t¸c. B¶ng ®ñ ®é lín ®Ó ch÷ viÕt kh«ng qu¸

232
nhá hoÆc qu¸ dµy ®Æc. Khæ ch÷ cao Ýt nhÊt 2 cm, nÐt
dµy trªn 2 mm.
§êng d©y trÇn qua lé giao th«ng, t¹i ®iÓm thÊp nhÊt cña
®êng d©y ph¶i treo mét tÊm biÓn cã kÝch thíc 0,8 x 0,5
mÐt b»ng vËt liÖu c¸ch ®iÖn, nÒn s¬n mµu da cam nh¹t.
Trªn biÓn ph¶i ghi dßng trªn cïng hai ch÷ “ nguy hiÓm” ,
dßng díi ghi ®é cao hiÖn nay cña d©y t¹i ®iÓm c¾t nµy (
®¬n vÞ mÐt) so víi mÆt ®êng, tiÕt diÖn d©y vµ ®iÖn
¸p t¶i.

(b) HÖ thèng tiÕp ®Êt

HÖ tiÕp ®Êt hÕt søc quan träng ®èi víi sù an toµn ®iÖn
trªn c«ng trêng. HÖ tiÕp ®Êt b¾t buéc ph¶i lµm vµ lµ tiªu
chÝ hµng ®Çu khi xem xÐt chÊt lîng hÖ thèng ®iÖn trªn
c«ng trêng. Theo IEC 60364, dï m¹ng ®iÖn vÜnh cöu hay
t¹m thêi, b¾t buéc ph¶i lµm hÖ tiÕp ®Êt.
T¹i n¬i b¾t ®Çu cña d©y tiÕp ®Þa ph¶i cã biÓn b¸o
®¸nh dÊu. Cã s¬ ®å ®êng tiÕp ®Þa ch«n ngÇm g¾n trªn
têng ®Ó cã thÓ nhËn biÕt phÇn n»m díi ®Êt.

Ký hiÖu n¬i b¾t ®Çu cña d©y

tiÕp ®Þa.

Mét sè ký tù trong hÖ thèng tiÕp ®Êt:

T lµ ký tù ®Çu ghi cho ®îc nèi víi hÖ thèng tiÕp ®Þa.
I lµ ký tù ®Çu ghi cho ®îc t¸ch rêi
T lµ ký tù thø hai cho ®îc nèi trùc tiÕp víi ®Êt
N lµ ký tù thø hai cho ®îc nèi víi trung tÝnh t¹i gèc hÖ
thèng l¾p ®Æt.
TN-C lµ ký tù thÓ hiÖn d©y trung tÝnh (N) vµ d©y ®Êt
(PE) nèi víi nhau (PEN).

233
TN-S lµ ký tù thÓ hiÖn d©y trung tÝnh (N) vµ d©y ®Êt
(PE) kh«ng nèi chung
TN-C-S lµ ký tù thÓ hiÖn TN-C híng ngîc vµ TN-S híng
thuËn trong cïng hÖ thèng ( ngîc l¹i víi TN-S híng ngîc vµ
TN-C híng thuËn lµ kh«ng ®îc phÐp.
Th«ng thêng hÖ thèng tiÕp ®Êt cã 3 lo¹i lµ : TN , TT vµ IT.
TN lµ hÖ thèng cho ®îc nèi, cho ®îc nèi víi trung tÝnh t¹i
gèc hÖ thèng l¾p ®Æt.
TT lµ hÖ thèng : cho ®îc nèi , cho ®îc nèi trùc tiÕp víi
®Êt.
IT lµ hÖ thèng : cho t¸ch rêi, cho ®îc nèi trùc tiÕp víi ®Êt.

ViÖc lùa chän hÖ thèng tiÕp ®Êt tuú thuéc tiªu chuÈn cña
c¸c níc.
C«ng trêng x©y dùng lµ d¹ng xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp nªn
hÖ tiÕp ®Êt ®îc thiÕt kÕ theo TCXDVN 319 : 2004 "L¾p
®Æt hÖ thèng nèi ®Êt thiÕt bÞ cho
c¸c c«ng tr×nh c«ng nghiÖp - Yªu cÇu chung ".
C¸c cÊp ®iÖn ¸p ®îc sö dông cho c¸c tr¹m cung cÊp ®iÖn
trªn c«ng trêng cã thÓ bµn b¹c vµ tho¶ thuËn víi ®¬n vÞ
cung øng ®iÖn nh sau:

• §iÖn ¸p 12 V, 24 V, 36 V : dïng cho c¸c dông cô ®iÖn

s¸ch tay nh ®Ìn soi, ®Ìn tuÇn tra, dông cô thi c«ng di
®éng nhiÒu nh m¸y ®Çm bª t«ng, m¸y mµi, m¸y
khoan...
• §iÖn ¸p 127 V , 220V, 380 V: dïng cho ®iÖn chiÕu
s¸ng vµ c¸c thiÕt bÞ thi c«ng, thiÕt bÞ sinh ho¹t.
• §iÖn ¸p 6 KV, 6,6 KV : dïng cho c¸c tr¹m biÕn ¸p cÊp
®iÖn nhá t¹i c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh lín.
• §iÖn ¸p 10 KV : dïng cho c¸c tr¹m biÕn ¸p cÊp ®iÖn
víi kho¶ng c¸ch chuyÓn t¶i xa vµ ph©n t¸n. HÖ cung
cÊp ®iÖn cho c¸c b¬m thuû lîi vµ phôc vô n«ng th«n
ë níc ta hay sö dông cÊp ®iÖn ¸p nµy.
• §iÖn ¸p 35 KV : Líi ®iÖn cÊp cho c¸c c«ng trêng lín ë
níc ta.
• §iÖn ¸p 110 KV : Lãi cung cÊp ®iÖn cho c¸c c«ng tr-
êng rÊt lín cã c«ng suÊt sö dông trªn 5000 KW.

234
Nguån ®iÖn thêng lµ hÖ líi quèc gia , hÖ líi riªng hoÆc
m¸y ph¸t ®iÖn dù phßng diesel .
HÖ líi quèc gia hiÖn nay do c¸c C«ng ty §iÖn lùc qu¶n lý
vµ cung øng. HÖ líi riªng do c¸c doanh nghiÖp kinh doanh
cung cÊp ®iÖn cho c¸c khu c«ng nghiÖp theo sù tho¶
thuËn cña Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt nam ®ång ý vµ cho
phÐp. HÖ cung cÊp b»ng m¸y ®iÖn tù cÊp kiÓu m¸y ph¸t
diesel do doanh nghiÖp x©y l¾p hoÆc cña chñ ®Çu t
cung øng.

Lo¹i hé sö dông ®iÖn thêng ®îc chia 3 lo¹i:

+ Hé lo¹i sè 1 : Lo¹i nµy hÕt søc quan träng, nÕu mÊt

®iÖn cã thÓ g©y thiÖt h¹i ngay tøc thêi vµ thiÖt h¹i lín.
Lo¹i hé nµy nÕu mÊt ®iÖn sÏ g©y chÕt ngêi, lµm háng
thiÕt bÞ, rèi lo¹n quy tr×nh c«ng nghÖ cña c¸c d©y
chuyÒn s¶n xuÊt. ThÝ dô mét sè lo¹i trong hé nµy nh lß
luyÖn kim , lß nung, cÇn trôc th¸p, lß xÊy c¸c lo¹i, ®iÖn
vËn hµnh c¸c ph©n xëng c¬ khÝ lín, c¸c phßng thÝ
nghiÖm vËt liÖu x©y dùng, c¸c trung t©m liªn l¹c...

+ Hé lo¹i sè 2 : NÕu ngõng cung cÊp ®iÖn cho lo¹i hé

nµy t¹o ra s¶n phÈm dë dang vµ chËm tiÕn ®é thi c«ng.
M¸y mãc, ph¬ng tiÖn bÞ ngng trÖ.

+ Hé lo¹i 3 : NÕu c¸c n¬i sö dông ®iÖn lo¹i nµy mÊt ®iÖn
sÏ bÞ chËm trÔ s¶n xuÊt hoÆc g©y khã chÞu cho ngêi sö
dông ®iÖn. §©y lµ c¸c n¬i phôc vô sinh ho¹t, ph©n xëng
s¶n xuÊt phô , nhá.

Víi hé lo¹i 1 ph¶i cã 2 nguån cung cÊp ®iÖn ®éc lËp. Khi
cã sù cè mÊt ®iÖn nguån nµy , nguån kia ph¶i ®¸p øng
dßng ®iÖn liªn tôc ngay lËp tøc. Khi mÊt ®iÖn ph¶i cã
thiÕt bÞ tù ®éng chuyÓn nguån tøc thêi.
CÊp ®iÖn cho c¸c hé lo¹i 2 cã thÓ thùc hiÖn tõ 1 nguån
cao ¸p trªn 6 KV ®îc cung øng theo 2 lé kh¸c nhau. Víi lo¹i
nµy cã thÓ mÊt ®iÖn chèc l¸t ®Ó thao t¸c chuyÓn nguån
b»ng thñ c«ng. Hé lo¹i 3 cã thÓ ngõng cung cÊp mét vµi

235
giê ®Ó b¶o tr× hoÆc söa ch÷a. Tuy nhiªn cµng h¹n chÕ
mÊt ®iÖn cµng tèt.
Nh÷ng qu¸ tr×nh thi c«ng ®îc xÕp vµo hé tiªu thô ®iÖn
lo¹i 1 nh sau:

- Thi c«ng giÕng ch×m, barrette, cäc nhåi

- Tr¹m b¬m níc trong ®ã cã cÊp níc cøu ho¶
- Thi c«ng c¸c c«ng tr×nh ngÇm
- GiÕng thu níc c¸c lo¹i
- ChiÕu s¸ng ngoµi trêi
- §æ bª t«ng
- ThiÕt bÞ nåi h¬i, c¸c d¹ng cÊp h¬i
- C¸c d¹ng lß nung
- Xëng cung cÊp bª t«ng, hå v÷a
- C¸c d¹ng c¬ khÝ thuû lùc nh hót bïn, chuyÓn tiÕp
thuû lùc
- C¸c d¹ng gia c«ng c¬ khÝ
- C¸c d¹ng tuyÓn vËt liÖu x©y dùng
- Kho thuéc næ vµ thi c«ng næ.

3.5.3 TÝnh to¸n phô t¶i ®iÖn :

Phô t¶i lµ nh÷ng n¬i tiªu thô ®iÖn. TÝnh to¸n phô t¶i x¸c
®Þnh c«ng suÊt ®iÖn cña c¸c thiÕt bÞ sö dông ®iÖn. Phô
t¶i ®iÖn cña c«ng trêng thay ®æi theo tiÕn ®é thi c«ng,
kh«ng æn ®Þnh nh trong c¸c ph©n xëng c«ng nghiÖp
kh¸c. CÇn lËp tiÕn ®é thi c«ng cho c¸c c«ng tr×nh vµ tõ
tiÕn ®é Êy, x¸c ®Þnh phô t¶i ®iÖn theo yªu cÇu cho tõng
h¹ng môc, cho tõng ®Þa bµn thi c«ng ®Ó x¸c ®Þnh c«ng
suÊt cho tõng h¹ng môc, tõng khu vùc theo thêi gian vµ
c«ng suÊt tæng céng cho c¶ c«ng trêng.
Khi lËp tiÕn ®é thi c«ng, víi mçi c«ng viÖc ta lËp yªu cÇu
tµi nguyªn (resource) mµ ë ®©y lµ tµi nguyªn ®iÖn n¨ng .
Khi ®· ®a nhu cÇu ®iÖn n¨ng cho tõng c«ng viÖc, ch¬ng
tr×nh Microsoft Project sÏ cho ta biÓu ®å nhu cÇu tµi
nguyªn nµy. TÝnh to¸n phô t¶i ®iÖn cho tõng giai ®o¹n
x©y dùng, ta cã d÷ liÖu lµm c¨n cø ®Ó tÝnh dung lîng
m¸y biÕn ¸p cho tõng giai ®o¹n vµ biÓu ®å biÕn ®éng,
thay ®æi biÕn ¸p qua tõng thêi kú.

236
Tr×nh tù tÝnh phô t¶i ®iÖn nh sau:
+ TÝnh nhu cÇu phô t¶i cho tõng nhãm m¸y ®îc sö dông
theo chu kú thêi gian x¸c ®Þnh.
+ Tæng hîp c¸c nhu cÇu theo c¸c kho¶ng thêi gian x¸c
®Þnh Êy.

Phô t¶i ®iÖn t¸c dông tÝnh to¸n lµ phô t¶i yªu cÇu. Khi
tÝnh to¸n phô t¶i, ngoµi phô t¶i yªu cÇu, ph¶i kÓ ®Õn phô
t¶i ph¶n kh¸ng suy ra tõ cos ϕ víi c¸c thiÕt bÞ sö dông
®éng c¬.
Khi tÝnh to¸n, ph¶i kÓ ®Õn hÖ sè nhu cÇu ký hiÖu lµ knc .
HÖ sè nhu cÇu kÓ ®Õn sù sö dông ®ång thêi, kÓ ®Õn sù
lµm viÖc cña nhãm m¸y trong mét ph©n xëng .
Phô t¶i ®iÖn tÝnh to¸n :

m m
Ptt = ∑ Ptt = ∑ k nci Pdmi (kW )
i =1 i =1
Trong ®ã
Ptt lµ phô t¶i tÝnh to¸n cña m¸y thø i ®Õn m¸y thø m.
Pdm lµ phô t¶i ®Þnh møc cho mét m¸y thø i ®Õn m¸y thø
m.
knci lµ hÖ sè nhu cÇu cña m¸y thø i

Phô t¶i ®iÖn ph¶n kh¸ng tÝnh to¸n:

m m
Qtt = ∑ Ptti tg i = ∑ k nc i Pdm i tg i ( KVAR)
i =1 i =1
Trong ®ã :
Ptt i lµ phô t¶i tÝnh to¸n cho nhãm m¸y i
tg i ®îc suy tõ cos ϕ i
Q tt lµ phô t¶i ®iÖn ph¶n kh¸ng tÝnh to¸n

C«ng suÊt cho tr¹m biÕn ¸p cho nh÷ng phô t¶i ®îc tÝnh
to¸n trªn cña c«ng trêng :

237
S ba =k (ΣPtt + Ptt cs + ∆Pba ) 2 + (ΣQtt + ∆Qba ) 2 KVA

trong ®ã:

k lµ hÖ sè kh«ng trïng hîp phô t¶i , cßn ®îc gäi lµ hÖ sè

kh«ng sö dông phô t¶i ®ång thêi. Víi tr¹m biÕn ¸p 6/ 0,4
KV cã thanh c¸i 0,4 KV hÖ sè nµy nªn lÊy lµ 0,75. Víi tr¹m
biÕn ¸p 35 / 6 KV cã thanh c¸i 6 KV hÖ sè nµy lµ 0,85 .

Ptt , Q tt ®· gi¶i thÝch ë c«ng thøc trªn

P tt cs phô t¶i tÝnh to¸n chiÕu s¸ng.

Phô t¶i tÝnh to¸n chiÕu s¸ng ®îc tÝnh nh sau:

Ptt cs = k nc cs ΣPdm cs ( KW )

k nc cs hÖ sè nhu cÇu cña c¸c thiÕt bÞ chiÕu s¸ng , xem

b¶ng díi ®©y.

P dm cs c«ng suÊt ®Þnh møc cña c¸c thiÕt bÞ chiÕu s¸ng,

xem b¶ng díi ®©y.
∆ Pba tæn thÊt c«ng suÊt t¸c dông trong m¸y biÕn ¸p.
NÕu kh«ng cã chØ dÉn riªng th× tæn thÊt nµy kho¶ng 2
% tæng phô t¶i t¸c dông.
∆ Qba tæn thÊt c«ng suÊt ph¶n kh¸ng trong m¸y biÕn ¸p ,
nÕu kh«ng cã chØ dÉn riªng, tæn thÊt nµy thêng lÊy b»ng
12 % phô t¶i ph¶n kh¸ng tÝnh to¸n.

Yªu cÇu ®é räi tãm t¾t nh sau:

• N¬i lµm viÖc réng r·i nh hè mãng, n¬i rì hµng ho¸, tõ
2 ~ 10 lux
• N¬i ®æ bª t«ng, x©y tr¸t tõ 30 ~ 50 lux
• N¬i l¾p ghÐp cÇn 50 lux.

§é räi ®¹t ®îc nhê ®é s¸ng cña nguån vµ kho¶ng c¸ch tõ

nguån ®Õn mÆt ®îc räi.

238
NÕu ®Ìn sö dông sîi nung ®Ó chiÕu s¸ng th× c«ng suÊt
®¬n vÞ kho¶ng 10 ~ 15 W/m2. Trªn c«ng trêng ngµy nay
dïng ®Ìn compact ®Ó ®¹t ®é s¸ng lín mµ tiÕt kiÖm
®iÖn. C«ng suÊt bãng ®Ìn phæ biÕn tõ 200 W ®Õn 1000
W.
Khi cÇn thi c«ng tËp trung cßn dïng ®Ìn pha víi nhiÒu ®Ìn
räi tËp trung , mçi bãng ®Ìn cã thÓ cã c«ng suÊt ®Õn
2000 W.

B¶ng cho hÖ sè nhu cÇu , hÖ sè c«ng suÊt cña mét sè phô

t¶i chÝnh trªn c«ng trêng:

Sè Tªn lo¹i phô t¶i HÖ sè HÖ sè

thø tù nhu cÇu c«ng
suÊt
cos ϕ

1 Xëng gia c«ng cèt thÐp 0,45 0,5

2 Tr¹m b¶o dìng « t« 50-250 xe 0,60 0,70
3 Tr¹m b¶o d¬ngc « t« 10-50 xe 0,70 0,70
4 Xëng l¾p r¸p thiÕt bÞ ®iÖn 0,60 0,7
5 Tr¹m trén bª t«ng vµ trén v÷a 0,65- 0,7
6 Xëng bª t«ng chÕ trén tù ®éng 0,75 0,75
7 Khu vùc sµng ®¸ 0,7 0,70
8 M¸y mãc lµm ®êng 0,70- 0,70
9 Xëng s¶n xuÊt cÊu kiÖn bª 0,75 0,73
t«ng díi 40.000 m3/n¨m 0,50
10 Xëng cÊu kiÖn bª t«ng 0,45 0,73
11 <20.000m3/n¨m 0,75
12 ThiÕt bÞ nåi h¬i 0,5 0,80
13 Tr¹m khÝ nÐn cã 3~4 m¸y nÐn 0,70 0,70
14 khÝ 0,72 0,50
15 Xëng chÕ biÕn gia c«ng gç 0,50 0,50
trung b×nh 0,30
16 Xëng c¬ khÝ díi 10 m¸y c«ng 0,20 0,80
17 cô 0,8-
18 Xëng c¬ khÝ gia c«ng nãng, 0,80 0,85
19 nguéi > 10 m¸y 0,75- 0,70

239
 20 Tr¹m b¬m níc cè ®Þnh vµ di 0,85 0,70
21 ®éng 0,70 0,70
22 Tr¹m b¬m tho¸t níc mÆt 0,60 0,90
Xëng cèp pha 0,85 0,70
Xëng méc cã ®å gç 0,90
Tr¹m b¶o dìng xe m¸y 0,70
C¸c lo¹i kho
S©n b·i c¸c lo¹i

B¶ng cho hÖ sè nhu cÇu vµ hÖ sè c«ng suÊt cos ϕ

Sè Nhãm phô t¶i HÖ sè HÖ sè

thø tù nhu cÇu c«ng
suÊt
cos ϕ
1 C¸c m¸y trén bª t«ng vµ 0,50-0,60 0,70
2 v÷a
M¸y nÐn khÝ dïng vËn t¶i 0,75 1,00
3 b»ng khÝ nÐn 0,35-0,40 0,50
4 CÇn trôc c¸c lo¹i 0,30 0,60
5 M¸y têi 0,90 1,00
6 ChiÕu s¸ng trong nhµ 1,00 1,00
7 ChiÕu s¸ng ngoµi trêi 0,90 1,00
8 ChiÕu s¸ng hè mãng 0,25 0,39~0,4
9 BiÕn thÕ hµn hå quang 0,60 3
10 M¸y hµn ®iÓm 0,6~0,7 0,60
11 B¨ng t¶i cè ®Þnh hoÆc di 0,50 0,72
12 ®éng 0,65 0,75
13 GÇu t¶i th¼ng ®øng, kh«ng 0,52~0,6 0,75
14 liªn ®éng 0,68~0,8 0,5
15 GÇu t¶i th¼ng ®øng liªn 0,50 0,8
®éng 0,80
M¸y xóc ch¹y ®iÖn cho ®Êt
®¸ cøng
Tµu hót bïn

240
 Tµu cuèc

Tµi liÖu cña Nga híng dÉn sö dông trùc tiÕp cos ϕ theo
c¸ch dùa vµo ®Þnh møc ®iÖn ®îc sö dông cho tõng ®¬n
vÞ s¶n phÈm, c¨n cø vµo sè ngµy lao ®éng trong mét n¨m
cã møc sö dông ®iÖn nhiÒu nhÊt cho tõng lo¹i s¶n phÈm
ph¶i s¶n xuÊt trong tiÕn ®é thi c«ng ®Ó x¸c ®Þnh tæng
c«ng suÊt.
Yªu cÇu ®iÖn cho mét lo¹i s¶n phÈm lµ :
Σpv
Pp =
Tmax cos ϕ

Trong ®ã Pp møc ®iÖn cÇn sö dông cho mét lo¹i s¶n

phÈm x©y dùng nµo ®ã.
p lµ ®Þnh møc ®iÖn ®îc sö dông cho mét ®¬n vÞ cña
mét lo¹i s¶n phÈm x©y dùng
v lµ tæng sè s¶n phÈm x©y dùng theo lo¹i ®ã ph¶i s¶n
xuÊt trong n¨m
T max thêi gian s¶n xuÊt lo¹i s¶n phÈm x©y dùng ®ang
xÐt trong n¨m, thêng lµ 2500 ~ 5000 giê/ n¨m ,
cos ϕ lµ hÖ sè c«ng suÊt víi lo¹i m¸y sö dông.
Phô t¶i sö dông ®iÖn vµ hÖ sè nhu cÇu cho tõng lo¹i d¹ng
thiÕt bÞ cã thÓ ®îc tÝnh nh sau:
Ptb k nc
Ptt = ∑
cos ϕ

Ptt phô t¶i tÝnh to¸n cho c¸c thiÕt bÞ ph¶i dïng ®Õn
®iÖn ( KW ).
P tb tæng c«ng suÊt c¸c thiÕt bÞ ph¶i dïng ®iÖn ( KW )
k nc hÖ sè nhu cÇu tra ®îc trong c¸c b¶ng.

Tæng c«ng suÊt phô t¶i cña c¶ c«ng trêng x¸c ®Þnh

k1 nc Pc k2 nc PT
Ptt = α (Σ +Σ + Σ k3 nc Pcs n + Σ Pcs t )
cos ϕ cos ϕ
trong ®ã :

241
α hÖ sè kÓ ®Õn tæn thÊt m¹ng ®iÖn , nÕu kh«ng cã yªu
cÇu ®Æc biÖt th× lÊy b»ng 1,05 ~ 1,10.
Pc lµ c«ng suÊt ®iÖn cña c¸c thiÕt bÞ , KW
PT c«ng suÊt cho c¸c nhu cÇu c«ng nghÖ, KW
P cs n C«ng suÊt ¸nh s¸ng trªn c«ng trêng bªn ngoµi nhµ,
KW
P cs t C«ng suÊt ¸nh s¸ng bªn trong nhµ ë c«ng trêng, KW
c¸c hÖ sè k 1 nc , k 2 nc , k 3 nc lµ hÖ sè nhu cÇu øng víi lo¹i
phô t¶i.
ThÝ dô mét s¬ ®å x¸c ®Þnh møc ®iÖn n¨ng yªu cÇu :

KW

N¨m thø nhÊt N¨m thø 2

1. C¸c yªu cÇu cho c«ng nghÖ 2. Yªu cÇu ®iÖn cho c¸c thiÕt
bÞ
3. §iÖn cho ¸nh s¸ng ngoµi trêi 4 . §iÖn cho ¸nh s¸ng trong nhµ

BiÓu ®å lµm thÝ dô nhu cÇu ®iÖn cho 2 n¨m triÓn khai
thi c«ng

3.5.4.ThiÕt kÕ m¹ng líi ®iÖn

ThiÕt kÕ m¹ng líi ®iÖn ph¶i b¶o ®¶m mäi n¬i sö dông
®iÖn trªn c«ng trêng cã ®iÖn cung øng ®¸p øng c¸c
®iÒu kiÖn an toµn, ®ñ c«ng suÊt yªu cÇu vµ ®êng d©y
lµ tèi thiÓu.

M¹ng líi ®iÖn ph¶i b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn vÒ b¶o vÖ sau
®©y:

242
+ B¶o vÖ chèng ®iÖn giËt
+ B¶o vÖ chèng c¸c t¸c ®éng nhiÖt
+ B¶o vÖ chèng qu¸ dßng
+ B¶o vÖ chèng rß ®iÖn
+ B¶o vÖ chèng nhiÔu lo¹n ®iÖn ¸p.

Tiªu chuÈn sö dông ®Ó thiÕt kÕ m¹ng líi ®iÖn:

Trong hÖ thèng ®iÖn cã thÓ lùa chän d©y vµ c¸p ®iÖn :
mét , hai, ba, bèn, n¨m lâi .
Nh÷ng thiÕt bÞ cã thÓ ®îc sö dông trong hÖ thèng
®iÖn :
ThiÕt bÞ ®ãng c¾t vµ ®iÒu khiÓn nh lo¹i kh«ng cã b¶o
vÖ gåm cÇu dao, c«ng t¾c, æ c¾m, lo¹i cã b¶o vÖ nh
¸pt«m¸t, khëi ®éng tõ.
ThiÕt bÞ b¶o vÖ ®îc sö dông gåm cÇu ch¶y, r¬ le b¶o
vÖ, dông cô theo dâi, ph¸t hiÖn, chØ thÞ, b¸o hiÖu.
Nh÷ng thiÕt bÞ kh¸c nh thiÕt bÞ nèi d©y, thiÕt bÞ luån
d©y, thiÕt bÞ nèi ®Êt.
M¹ng ®iÖn cã thÓ lµ ®êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng
hoÆc líi c¸p ®iÖn ®i ngÇm.
Khi thiÕt kÕ vµ l¾p ®Æt m¹ng ®iÖn hiÖn nay ®ang sö
dông c¸c tiªu chuÈn sau ®©y mµ kh«ng ¶nh hëng tíi
viÖc sö dông tiªu chuÈn IEC 60364 lµ :

TCVN vÒ s¶n phÈm d©y vµ c¸p ®iÖn :

TCVN 5064 :1994 D©y trÇn dïng cho ®êng d©y t¶i ®iÖn
trªn kh«ng bao gåm c¸c lo¹i d©y ®ång, d©y nh«m, d©y
nh«m lâi thÐp.
TCVN 6483 : 1999 ( t¬ng øng víi IEC 1089) D©y trÇn sîi
trßn xo¾n thµnh c¸c líp ®ång t©m , tiªu chuÈn nµy thay
thÕ c¸c phÇn d©y nh«m vµ d©y nh«m lâi thÐp trong
TCVN 5064 : 1994.
TCVN 6610 :2000 ( t¬ng øng víi IEC 227 ) c¸p c¸ch ®iÖn
b»ng PVC ®iÖn ¸p danh ®Þnh 400/750 V
TCVN 6614 : 2000 ( IEC 811 ) vÒ ph¬ng ph¸p thö víi vËt
liÖu c¸ch ®iÖn vµ vá bäc
TCVN 6447 :1998 C¸p vÆn xo¾n c¸ch ®iÖn b»ng XLPE
®iÖn ¸p 0,6/1 KV

243
Tæn thÊt ®iÖn ¸p trªn d©y kh«ng ®îc vît qu¸ 5% so víi
®Çu nguån vµ so víi ®iÖn ¸p yªu cÇu cña thiÕt bÞ.
NÕu sö dông d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng, cÇn b¶o ®¶m
kho¶ng c¸ch tõ mÆt di chuyÓn cña ph¬ng tiÖn ®Õn d©y
ph¶i ®ñ cho khi cã xe di chuyÓn th× xe kh«ng bÞ víng
d©y. CÇn chó ý lµ trªn c«ng trêng cã nhiÒu lo¹i m¸y cÇn
trôc di chuyÓn hoÆc c¸c xe t¶i mang hµng cång kÒnh, cã
chiÒu cao lín ®i l¹i.
Nªn lùa chän d©y ®i trªn kh«ng nhng cã bäc ®Ó tr¸nh rñi
ro khi d©y bÞ víng, quÖt nhÊt thêi. Tuy nhiªn chiÒu cao
cét dÉn l¹i bÞ h¹n chÕ nªn thêng chän chiÒu cao tõ mÆt
®êng ®Õn d©y trong kho¶ng 7,5 mÐt. NÕu chiÒu cao lín
qu¸, cã thÓ dïng d©y c¸p ®i ngÇm díi ®Êt qua ®êng, khi
cã ®êng ë trªn th× c¸p ®iÖn ph¶i ®i trong èng ch«n díi
®Êt ( Ýt nhÊt s©u 1,00 mÐt ) c¾t ngang ®êng.
èng ch«n cho d©y qua ®êng ph¶i lµ èng kim lo¹i ( thÐp )
cã ®êng kÝnh trong èng lín h¬n kÝch thíc phñ cña bã d©y
Ýt nhÊt 1,5 lÇn ®Ó nÕu t¶i ®Ì ®ét xuÊt th× kh«ng x¶y ra
hiÖn tîng èng lµm tæn h¹i ®Õn d©y.
Kho¶ng c¸ch gi÷a 2 cét ®iÖn cña ®êng d©y dÉn ®iÖn
trªn kh«ng trªn c«ng trêng trong kho¶ng 30 ~ 40 mÐt.
Chó ý khi lé d©y giao nhau trªn kh«ng, chiÒu cao cña hai
lé d©y ph¶i c¸ch nhau theo ph¬ng th¼ng ®øng lµ 2,5
mÐt . CÇn h¹n chÕ tèi ®a nh÷ng ®iÓm giao nhau.
Khi thiÕt kÕ ®é bÒn c¬ häc cña hÖ thèng d©y ph¶i xem
xÐt c¸c chÕ ®é giã t¸c ®éng lªn d©y víi sè hiÖu khÝ hËu
®Þa ph¬ng lÊy b»ng 50% sè liÖu t¶i träng giã vÜnh cöu
cho ®Þa ph¬ng cã c«ng trêng.

Lùa chän c¸c thiÕt bÞ ®iÖn

C¸c thiÕt bÞ lùa chän cho hÖ thèng ®iÖn c«ng trêng theo
c¸c tiªu chuÈn:

VÒ nhãm thiÕt bÞ ®ãng c¾t vµ ®iÒu khiÓn :

TCVN 6188 :1996 ( IEC 884-1 :1994 ) æ c¾m vµ phÝch

®iÖn

244
TCVN 6190 :1991 ( IEC 83) æ c¾m vµ phÝch ®iÖn. KÝch
thíc vµ kiÓu d¸ng

VÒ thiÕt bÞ ®ãng c¾t vµ b¶o vÖ :

TCVN 6480:1999 ( IEC 669-1: 1993) ThiÕt bÞ ®ãng c¾t

cho hÖ thèng ®iÖn cè ®Þnh trong gia ®×nh vµ c¸c hÖ
thèng t¬ng tù dßng ®iÖn ®Õn 63A ®iÖn ¸p ®Õn 440V.
TCVN 6592-1:2000 ( IEC 947-1:1999) ThiÕt bÞ ®ãng c¾t
vµ ®iÒu khiÓn h¹ ¸p.
TCVN 6592-2:2000 ( IEC 947-2:1999) ThiÕt bÞ ®ãng c¾t
vµ ®iÒu khiÓn h¹ ¸p.
TCVN 6434-1:1998 ( IEC 898 :1995) KhÝ cô ®iÖn.
¸pt«m¸t b¶o vÖ qu¸ dßng
TCVN 6592-4-1:2001 ( IEC 947-4-1:1990) ThiÕt bÞ ®ãng
c¾t vµ ®iÒu khiÓn h¹ ¸p.
TCVN 6615-1:2000 ( IEC 1058-1:1996) ThiÕt bÞ ®ãng
c¾t dïng cho thiÕt bÞ.
TCVN 6950-1:2001 ( IEC 1008-1:1996) Apt«m¸t t¸c ®éng
b»ng dßng d kh«ng cã b¶o vÖ qu¸ dßng (RCCB) dïng
trong gia ®×nh
TCVN 6951-1:2001 ( IEC 1009-1:1996) Apt«m¸t t¸c ®éng
b»ng dßng d cã b¶o vÖ qu¸ dßng (RCBO) dïng trong gia
®×nh
TCVN 5926:1995 ( IEC 269/1 :1986 CÇu ch¸y h¹ ¸p, yªu
cÇu chung
TCVN 5927:1995 ( IEC 269/3 :1987 CÇu ch¸y h¹ ¸p, yªu
cÇu bæ sung

Theo quan ®iÓm hiÖn ®¹i, trong hÖ thèng ®iÖn ph¶i b¶o
®¶m cã ®Çy ®ñ thiÕt bÞ b¶o vÖ ®Ó khi cã sù cè th× rñi
ro vÒ søc khoÎ vµ sinh m¹ng kh«ng x¶y ra vµ nÕu cã th×
møc thÊp nhÊt .

3.6. Tæ chøc cung cÊp níc

Tæ chøc cÊp níc trªn c«ng trêng ®Ò cËp ë ®©y lµ sù

cung cÊp níc t¹m thêi phôc vô giai ®o¹n thi c«ng. ViÖc

245
cung cÊp níc chÝnh thøc ph¶i dùa vµo c¸c tiªu chuÈn cÊp
níc hiÖn hµnh.

3.6.1 Kh¸i niÖm chung :

Thêi h¹n sö dông níc díi 5 n¨m sö dông c¸c quy ®Þnh vÒ
cÊp níc t¹m thêi. NÕu thêi h¹n sö dông trªn 5 n¨m , khi
tÝnh to¸n thiÕt kÕ, dïng c¸c tiªu chuÈn cÊp níc vÜnh cöu.
Níc dïng trªn c«ng trêng cã 4 thµnh phÇn chÝnh lµ :
• Níc cho s¶n xuÊt
• Níc cho sinh ho¹t cña lao ®éng trªn c«ng trêng
• Níc cøu ho¶.
• Níc cho c¸c yªu cÇu ®Æc biÖt hoÆc yªu cÇu kh¸c.

C¨n cø ®Ó tÝnh to¸n lîng níc sö dông trªn c«ng trêng lµ

tæng c¸c yªu cÇu sö dông níc cho mét ®¬n vÞ thêi gian
sö dông níc lín nhÊt, tõ ®ã thiÕt kÕ ®îc m¹ng cung cÊp n-
íc vµ c¸c yªu cÇu cung cÊp níc.
M¹ng líi cung cÊp níc trªn c«ng trêng ph¶i ®¸p øng c¸c yªu
cÇu sau ®©y:
+ Ph¶i b¶o ®¶m cung øng ®îc lîng níc theo yªu cÇu
+ Ph¶i b¶o ®¶m ®îc chÊt lîng níc theo yªu cÇu sö dông
+ Ph¶i b¶o ®¶m ¸p lùc níc t¹i vÞ trÝ lÊy níc.
+ Ph¶i thuËn lîi trong qu¸ tr×nh vËn hµnh ®Ó sö dông,
b¶o tr×, söa ch÷a.
+ Ph¶i b¶o ®¶m an toµn sö dông níc vÒ chÊt lîng níc, vÒ
®é æn ®Þnh cÊp níc, chèng nhiÔm bÈn ho¸ chÊt vµ vi
sinh.

Tr×nh tù thiÕt kÕ m¹ng líi cung cÊp níc cho c«ng trêng nªn
nh sau:

+ Trªn tæng mÆt b»ng ®· s¾p ®Æt, x¸c ®Þnh c¸c n¬i sö
dông níc, cÇn ®îc cung cÊp.
+ V¹ch s¬ ®å m¹ng líi cung cÊp níc ®Õn c¸c ®iÓm cã nhu
cÇu cung cÊp. X¸c ®Þnh lu lîng níc t¹i tõng ®iÓm.
+ Chia m¹ng chÝnh thµnh c¸c ®êng riªng rÏ, tÝnh lu lîng
cho mçi m¹ng, mçi nh¸nh.

246
+ X¸c ®Þnh chiÒu dµi mçi ®o¹n m¹ng. Chän èng níc gåm
lo¹i èng, ®êng kÝnh èng, ®é gi¶m ¸p suÊt trong c¸c èng
vµ c¸c phô kiÖn ®êng èng cÇn thiÕt.
+ TÝnh cét níc cña th¸p hoÆc cña tr¹m b¬m, chän m¸y
b¬m bao gåm sè m¸y, lo¹i m¸y, ®éng c¬ m¸y b¬m.
+ ThiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh ®Çu mèi nh tr¹m b¬m, tr¹m
läc, th¸p níc.

3.6.2TÝnh to¸n nhu cÇu cÊp níc:

Nhu cÇu lu lîng níc ®îc x¸c ®Þnh t¹i ®Çu nguån vµo ®êng
èng chÝnh, t¹i c¸c èng chÝnh, t¹i c¸c èng nh¸nh.

Lu lîng níc bao gåm níc cho s¶n xuÊt, níc cho sinh ho¹t cña
lao ®éng trªn c«ng trêng, níc cøu ho¶ vµ níc cho c¸c yªu
cÇu ®Æc biÖt hoÆc yªu cÇu kh¸c. C¸ch x¸c ®Þnh nh sau:

• Lu lîng níc cÇn cho s¶n xuÊt:

n n
Q max·
sx = ∑ qi ki + ∑ qi ki si lÝt/sec
i =1 i =1
Trong ®ã :

Qsxmax lu lîng níc tÝnh to¸n dïng cho s¶n xuÊt

qi lu lîng níc dïng cho tõng lo¹i c«ng viÖc
ki hÖ sè kh«ng ®iÒu hoµ cho tõng lo¹i c«ng viÖc
si hÖ sè hao hôt thêng lÊy b»ng 0,1 ~ 0,5 tuú quy m«
c«ng trêng.

Yªu cÇu cÊp níc cho c¸c nhu cÇu chñ yÕu trªn c«ng trêng
nh sau:

§èi tîng sö dông níc

§¬n vÞ Yªu cÇu níc
( lit)
1 2 3
1. M¸y ®µo ®éng c¬ ®èt M¸y/ 10 ~ 15
trong giê 4

247
 2. M¸y hót bïn KW/giê 1200 ~
3. Bóa h¬i 1 tÊn m¸y/gi 1600
4. Bóa h¬i 2 ~ 4 tÊn ê 3000 ~
5. Xe lu ch¹y h¬i níc lµm nt 4000
nguéi tuÇn hoµn nt 20 ~ 40
6. M¸y h¬i níc ngng tô
tuÇn hoµn nt 30 ~ 50
7. §éng c¬ ®èt trong khi
lµm nguéi 1 chiÒu nt 15 ~ 40
8. Nåi h¬i cã dïng níc ngng
tô nt 0,15 ~
9. Tr¹m khÝ nÐn nt 0,2
10.M¸y kÐo khi lµm 2 nt 5 ~ 10
ca/ngµy nt 300~600
11.¤ t« cÇn trôc m¸y/giê 12 ~ 15
12.Xëng c¬ khÝ lµm 35-45
13.Xëng rÌn lß/giê 40 ~ 50
14.Xëng méc lµm 20 ~ 25
15.Xëng ®óc cÊu kiÖn bª bµnméc/ 350~450
t«ng ngµy 500 ~ 600
2
16.Tr¹m b¶o dìng xe m / x- 0,7
17.Tíi níc chèng bôi ëng 1500 ~ 3000
18.Röa ®¸, sái thñ c«ng xe/ 500 ~ 1000
19.Röa sái, ®¸ c¬ giíi ngµy 1200 ~ 1500
2
20.Röa c¸t hoÆc sái nhá m /lÇn 3500
3
21.T«i v«i m / vËt 1000
22.Trén v÷a v«i 1 :2 hoÆc liÖu 150 ~ 300
1 :3 nt 360 ~ 600
23.Trén v÷a xi m¨ng nt 400
24.Trén v÷a tam hîp TÊn
25. Tíi g¹ch x©y v«i
m3
m3
m3
m3

HÖ sè kh«ng ®iÒu hoµ ( ki ) cho tõng lo¹i c«ng viÖc trong

s¶n xuÊt :

248
 Lo¹i c«ng k Lo¹i c«ng k
viÖc viÖc

C«ng t¸c bª t«ng 1,25 ThiÕt bÞ ®éng 1,1

C«ng t¸c tr¸t 1,5 lùc 1,1
Trén v÷a 1,5 M¸y nÐn khÝ 2
T«i v«i 1,25 C«ng cô vËn 2
X©y g¹ch ®¸ 1,5 chuyÓn 2
Xëng gia c«ng 1,25 M¸y ®µo ®Êt
M¸y cÇn trôc

• Lu lîng níc cÇn cho sinh ho¹t

Qshmax = N q (1 + s2 )
lÝt/sec
Trong ®ã :
Qshmax Lu lîng níc tæng cÇn cÊp cho sinh ho¹t
N Tæng sè c«ng nh©n trªn c«ng trêng.
Sè c«ng nh©n trªn c«ng trêng x¸c ®Þnh nh sau:

N = ( N1 + n N2 ) K1
hoÆc
N = N1 K1 ( 1 + n )

mµ N1 lµ c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt lÊy theo biÓu ®å

nh©n lùc trong tiÕn ®é thi c«ng.
n Tû lÖ ngêi lµm gi¸n tiÕp so víi c«ng nh©n trtùc tiÕp, th-
êng lµ 1,1
K1 HÖ sè tÝnh ®Õn thµnh phÇn gia ®×nh trªn c«ng trêng
còng nh kh¸ch cña cång nh©n.
N2 Tæng sè ngêi trªn c«ng trêng.
q lu lîng níc b×nh qu©n c«ng nh©n sö dông trong thêi
gian lµm viÖc hai ca lµ 16 giê. Lîng nµy ®îc tÝnh nh sau:

249
 Qsh K 2
q = lit / sec
16 . 3600
Qsh Lu lîng níc mét c«ng nh©n sö dông b×nh qu©n
( lit/sec)
K2 HÖ sè kh«ng ®iÒu hoµ thêng lÊy lµ 1,6
s2 hÖ sè bï vµo lu lîng hao hôt , thêng lÊy lµ 0,1.

Lîng níc sö dông cho sinh ho¹t :

§èi tîng cÊp níc §¬n vÞ Lîng níc

sö dông
(lit)

1 2 3

1. T¹i hiÖn trêng

+ Khi kh«ng lµm hÖ CN/ca 15
tho¸t níc nt 25
+ Khi cã hÖ tho¸t níc
2. Nhµ t¾m lÇn t¾m 25~30
+ Vßi h¬ng sen nt 45
+ Kh«ng cã h¬ng sen chç ¨n 50
3. Nhµ ¨n tËp thÓ chç nghØ 90
4. Nhµ ë tËp thÓ kh¸ch 75
5. Nhµ kh¸ch nghØ 20
6. C¸c phßng qu¶n lý ngêi
7. Y tÕ c«ng trêng 20
+ Kh¸m s¬ cøu giêng 150
+ Kh¸m lu ®iÒu trÞ kh¸m
nt

• Lu lîng níc dïng cho chèng ch¸y :

Qcc = 1,1 ( n. qcc ) lÝt/sec

250
Qcc Lu lîng níc dïng dËp c¸c ®¸m ch¸y
n sè ®¸m ch¸y x¶y ra ®ång thêi
qcc Lu lîng níc tÝnh cho mét ®¸m ch¸y b×nh qu©n
( lÝt/sec ) vµ lÊy nh díi ®©y :

Níc sö dông chèng ch¸y cho khu s¶n xuÊt :

CÊp D¹ng Lu lîng sö dông cho mét ®¸m ch¸y

chÞu s¶n ( lÝt/gi©y) víi khèi tÝch ng«i nhµ lín
löa xuÊt nhÊt 1000 m3
§Õn 3 3-5 5- 20-50 H¬n
20 50
I vµ II D.E.F 5 5 10 10 15
I vµ II A.B.C 10 10 15 20 30
III D.E 5 10 15 25 35
IV C 10 15 20 30 40
IV vµ V D.E 10 15 20 30 -
IV vµ V C 15 20 25 - -

NÕu sö dông níc do m¸y b¬m t¹o ¸p lùc th× ¸p lùc toµn
phÇn x¸c ®Þnh :

H B = H dh
h
+ H dh
d
+ htd + h + 1,5 (m)

trong ®ã
H B chiÒu cao ®a níc cña m¸y b¬m ( mÐt )

h
H dh chiÒu cao hót níc ®Þa h×nh (mÐt)

d
H dh chiÒu cao ®Èy níc tõ ®Þa h×nh (mÐt)

251
htd ¸p lùc tù do t¹i ®iÓm lÊy níc cao nhÊt (mÐt)

h tæng tæn thÊt ¸p lùc trªn ®êng èng dÉn (mÐt)

Tæng tæn thÊt ¸p lùc ®êng èng dÉn níc x¸c ®Þnh nh sau:

h = h1 + hcb
trong ®ã :
h1 Tæng tæn thÊt ¸p lùc trªn ®êng èng hót vµ èng ®Èy
dÉn níc (mÐt), x¸c ®Þnh b»ng c¸ch tra b¶ng tõ Q, V suy ra
i , tham kh¶o c¸c tµi liÖu viÕt vÒ tÝnh to¸n cÊp níc . Lu l-
îng vµ vËn tèc cµng lín th× tæn thÊt ¸p lùc ®¬n vÞ do ma
s¸t víi thµnh èng cµng lín. Tæn thÊt ¸p lùc ®¬n vÞ nµy
phô thuéc ®êng kÝnh èng. §êng kÝnh èng nhá th× tæn
thÊt lín. Víi èng níc dïng phæ biÕn trªn c«ng trêng cã ®-
êng kÝnh 50 th× víi lu lîng 2 lÝt/sec th× i = 16,3/1000 khi
v = 0,62 m/sec.

X¸c ®Þnh h1 qua c«ng thøc sau:

h1 = L . i
L lµ chiÒu dµi ®êng èng , i tæn thÊt ¸p lùc ®¬n vÞ
hcb Tæn thÊt ¸p lùc côc bé qua c¸c van kho¸, phô tïng th-
êng lÊy
hcb = 0,15 h1
1,5 lµ ¸p lùc dù tr÷ hay lµ tæn thÊt néi bé tr¹m b¬m.

NÕu c«ng trêng díi 10 hecta nªn gi¶ thiÕt cã 2 ®¸m ch¸y
®ång thêi vµ lu lîng níc ch÷a ch¸y lÊy lµ 10 lÝt/sec. C«ng
trêng tõ 10 ~ 50 hecta , lu lîng níc ch÷a ch¸y lÊy lµ 20
lÝt/sec. Sau ®ã, c«ng trêng réng thªm 25 hecta th× lu lîng
thªm lµ 5 lÝt/sec.

3.6.3Nguån cÊp níc

• Nguån cÊp níc cho c«ng trêng tèt nhÊt lµ sö dông m¹ng
cÊp níc chung cña ®Þa ph¬ng.
• Khi kh«ng ®îc phÐp sö dông nguån chung cña ®Þa ph-
¬ng míi tÝnh ®Õn ph¬ng ph¸p tù x©y dùng hÖ cÊp níc
riªng. Khi ph¶i cÊp níc riªng ®Ó tù khai th¸c cÇn thiÕt

252
 kÕ nh khi thiÕt kÕ mét tr¹m cung cÊp níc hoµn chØnh
bao gåm: lùa chän nguån níc, ph¬ng ¸n khai th¸c níc,
xö lý níc, cung cÊp níc. ViÖc thiÕt kÕ vµ thi c«ng nªn sö
dông c¸c doanh nghiÖp chuyªn doanh sÏ mang l¹i hiÖu
qu¶ vµ ®é an toµn cung cÊp níc.

3.6.4Xö lý b¶o ®¶m chÊt lîng níc

ViÖc xö lý níc ®Ò cËp ë môc nµy dïng cho nh÷ng n¬i cã

nguån cung cÊp níc mµ chÊt lîng kh«ng æn ®Þnh. Khi
nguån cung cÊp níc cã chÊt lîng kh«ng æn ®Þnh, c«ng tr-
êng cÇn lµm hÖ xö lý côc bé trong nh÷ng thêi ®iÓm
ng¾n. ThÝ dô mét sè vïng ven biÓn níc ta, khi kh« h¹n,
mËt ®é phÌn trong hÖ thèng níc cÊp vît qu¸ giíi h¹n quy
®Þnh, ph¶i xö lý níc tríc khi ®a vµo sö dông.
CÇn c¨n cø vµo yªu cÇu sö dông níc cña tõng nh¸nh ®êng
èng ®Ó xö lý v× tÝnh chÊt thêi ®o¹n còng nh yªu cÇu
chÊt lîng níc kh¸c nhau. NÕu xö lý ®¹t yªu cÇu cao cho tÊt
c¶ c¸c n¬i sö dông níc dÉn ®Õn vÊn ®Ò chi phÝ sÏ bÞ cao
mµ kh«ng cÇn thiÕt.

Níc ®Ó s¶n xuÊt trªn c«ng trêng chñ yÕu cã 3 lo¹i yªu cÇu
chÊt lîng:

• Níc lµm nguéi:

Níc sö dông lµm m¸t, lµm nguéi c¸c thiÕt bÞ, m¸y mãc nh
c¸c lo¹i ®éng c¬ ®èt trong, m¸y nÐn khÝ, thiÕt bÞ ngng
tô h¬i, c¸c d¹ng m¸y c«ng cô nh tiÖn, nguéi, phay , bµo.
Lo¹i níc lµm nguéi kh«ng ®îc chøa c¸c chÊt ®ãng cÆn,
chÊt ®ãng cÆn sÏ t¹o líp bao mÆt m¸y g©y h háng m¸y.
Níc nµy kh«ng ®îc cã vµ g©y ph¸t triÓn vi sinh vËt trªn
thiÕt bÞ lµm nguéi. Ngoµi ra , lo¹i níc nµy cÇn b¶o ®¶m :
- NhiÖt ®é kh«ng qu¸ 25oC
- §é cøng cacb«n¸t kh«ng qu¸ 1 mg ®¬ng lîng/ lÝt
- Hµm lîng s¾t kh«ng qu¸ 0,1 mg/lÝt.
- Hµm lîng cÆn l¬ löng kh«ng qu¸ 40 mg/lÝt
- Kh«ng chøa c¸c chÊt dÇu, mì, glycªrin . . .

• Níc cÊp cho nåi h¬i

253
Níc cÊp cho nåi h¬i kh«ng ®îc chøa c¸c chÊt muèi cøng,
«xy hoµ tan vµ c¸c t¹p chÊt l¬ löng. ChÊt lîng níc cÊp cho
nåi h¬i cã yªu cÇu ngÆt theo møc ¸p lùc cña nåi h¬i. Tuy
nhiªn, c¸c yªu cÇu chung cho lo¹i níc nµy lµ:
- §é trong kh«ng nhá h¬n 50 cm
- §é cøng toµn phÇn kh«ng qu¸:
* 0,035 mg ®lîng/lÝt khi ¸p lùc nåi h¬i díi
50 atm.
* 0,015 mg ®lîng/lÝt khi ¸p lùc nåi h¬i ®Õn
80 atm.
* 0,003 mg ®lîng/lÝt khi ¸p lùc nåi h¬i trªn 100
atm.
- C¸c hîp chÊt silÝc kh«ng qu¸ :
* 2~3 mg/lÝt khi ¸p lùc nåi h¬i díi 100 atm.
* 2,02 mg/lÝt khi ¸p lùc nåi h¬i trªn 100 atm.
- Hµm lîng «xy hoµ tan kh«ng qu¸ 0,1 mg/lÝt
- C¸c chÊt dÇu mì kh«ng qu¸ 2 mg/lÝt
- §é pH kh«ng nhá h¬n 7.

• Níc dïng cho c¸c ®èi tîng thi c«ng x©y dùng :

Víi c¸c ®èi tîng thi c«ng nh trén bª t«ng, trén v÷a, röa c¸t,
sái ph¶i kh«ng ®îc chøa c¸c chÊt lµm ¶nh hëng ®Õn sù
®«ng kÕt cña xi m¨ng. Níc nµy ph¶i kh«ng chøa c¸c chÊt
cÆn, c¸c chÊt dÇu mì, kh«ng chøa c¸c chÊt kiÒm còng nh
cã ®é axit díi møc quy ®Þnh.

3.6.5M¹ng cÊp níc

+ Tr¹m b¬m

Tr¹m b¬m nªn ®Æt gÇn nguån níc cÊp . Tr¹m b¬m ph¶i
tr¸nh ngËp khi ma hoÆc cã lò. KÕt cÊu bao che, b¶o vÖ
chØ cÇn võa ®ñ theo chøc n¨ng, b¶o qu¶n vµ b¶o vÖ tèt
m¸y mãc, b¶o ®¶m an toµn chèng ch¸y vµ an toµn vÒ
®iÖn.
Sè m¸y b¬m ®îc bè trÝ theo tÝnh to¸n vÒ lu lîng níc vµ ¸p
lùc níc. Nªn cã m¸y dù phßng sù cè khi sö dông.

254
Trôc m¸y b¬m nªn ®Æt thÊp h¬n møc níc cÊp ®Ó gi¶m
c«ng søc måi khi khëi ®éng m¸y b¬m.
NÕu sö dông m¸y b¬m lín, trong tr¹m b¬m nªn cã cÇu
trôc vËn hµnh b»ng pal¨ng xÝch ®Ó khi söa ch÷a thuËn
lîi.

+ M¹ng

M¹ng cÊp níc trªn c«ng trêng cã c¸c lo¹i:

• M¹ng ®êng èng côt gåm m¹ch chÝnh vµ m¹ch nh¸nh.
M¹ng côt thêng tiÕt kiÖm ®êng èng. Tríc tiªn v¹ch m¹ch
chÝnh dÉn tõ ®Çu nguån däc theo nh÷ng n¬i tiªu thô
nhiÒu nhÊt. Tõ m¹ch chÝnh nµy rÏ c¸c m¹ch nh¸nh ®Õn
c¸c ®iÓm tiªu thô trùc tiÕp. M¹ng ®êng côt gièng nh
d¹ng c©y cÊp níc. C©y cã th©n c©y, cã c¸c cµnh nhá
h¬n vµ ®Õn c¸c cµnh nh¸nh.
M¹ng èng côt bÊt tiÖn lµ nÕu söa ch÷a ë ®o¹n cµnh th×
nh¸nh ®øng sau sÏ bÞ ngõng cung cÊp níc.
• M¹ng vßng kÝn gåm c¸c m¹ch ®ãng kÝn theo chu
tr×nh. NÕu mét ®iÓm bÞ söa ch÷a níc cã thÓ ®i ®¶o
chiÒu ®Õn nh÷ng n¬i kh«ng bÞ söa ch÷a, níc ®îc
cung cÊp liªn tôc. M¹ch vßng kÝn tèn ®êng èng so víi
m¹ch côt.
• M¹ng phèi hîp lµ sù c©n nh¾c , lùa chän kÕt hîp gi÷a
m¹ch vßng vµ m¹ch côt. Nh÷ng n¬i cÇn cung cÊp thêng
xuyªn vµ liªn tôc th× thiÕt kÕ cã m¹ch vßng. Nh÷ng
n¬i sö dông Ýt, kh«ng thêng xuyªn g¾n vµo m¹ch
nh¸nh.
M¹ng phèi hîp cã nhiÒu u ®iÓm trong ®iÒu hoµ , cung
cÊp níc vµ ®iÒu hoµ chi phÝ ®êng èng.

+ Chän ®êng èng

§êng kÝnh cña èng dÉn níc chän cho c¸c ®o¹n èng cô thÓ
trong hÖ thèng èng chung, èng n»m trªn nh¸nh, èng rÏ.
KÝch cì cô thÓ ®êng kÝnh èng nh sau:

255
 4Qchung
D= (mm)
πv

trong ®ã Q chung lµ lu lîng níc ph¶i ch¶y qua ®êng èng

®ang chän ®êng kÝnh. v vËn tèc níc yªu cÇu.
Phô tïng ®êng èng nh ®o¹n nèi, tª, van, cót . . . chän theo
c¸c tµi liÖu vµ catalogues vÒ phô kiÖn ®êng èng.

3.7 Tæ chøc tho¸t níc cho c«ng trêng

Trªn c«ng trêng ph¶i ®¶m b¶o kh« r¸o. CÇn lµm kh« mäi
chç ®äng níc mÆt trªn mÆt b»ng cho c«ng trêng ngay tõ
kh©u chuÈn bÞ mÆt b»ng thi c«ng. Mäi chç ®äng vòng
ph¶i san lÊp cho b»ng møc ®é cao chung cña mÆt b»ng
®Ó nÕu cã ma, níc kh«ng cßn ®äng vòng.
CÇn c¨n cø vµo mÆt b»ng ®Þa h×nh ®Ó lËp thiÕt kÕ
tho¸t níc cho c«ng trêng. Ph¶i tËn dông c¸c dßng ch¶y
s½n cã lµm n¬i tiªu níc. Khi dßng ch¶y s½n cã kh«ng ®ñ
kh¶ n¨ng tiªu níc, ph¶i thiÕt kÕ hÖ kªnh, r·nh tho¸t níc.
HÖ tho¸t níc cho c«ng trêng bao gåm tho¸t níc ma trªn bÒ
mÆt vµ tho¸t níc s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t trong qu¸ tr×nh thi
c«ng.
Tho¸t níc ma trªn mÆt cÇn c¨n cø vµo lîng ma t¹i ®Þa ph-
¬ng theo sè liÖu khÝ hËu, khÝ tîng trong tiªu chuÈn. CÇn
tÝnh to¸n cho sau khi ma xong 10 phót, ph¶i tho¸t hÕt ®îc
níc ma.
Níc s¶n xuÊt nh níc röa sái, röa ®¸, níc röa c¸t, röa xe cé,
níc t¾m röa vÖ sinh vµ sinh ho¹t hay c¸c nguån tõ s¶n
xuÊt kh¸c ph¶i ®îc tho¸t kÞp thêi trong cèng, m¬ng, kªnh.
Kh«ng nªn tæ chøc tho¸t theo c¸ch tù ch¶y trªn mÆt ®Êt.
§Ó tù ch¶y sÏ g©y bÈn thØu hoÆc t¹o bïn khi xe qua l¹i, trë
ng¹i cho thi c«ng. NhiÒu ®o¹n cèng, kªnh, cã thÓ lµm n¾p
®Ó tr¸nh « nhiÔm m«i trêng còng nh tr¸nh tai n¹n.
NÕu ®Þa h×nh thÊp so víi chung quanh g©y ra hiÖn tîng
tô thuû, cÇn bè trÝ tr¹m b¬m tho¸t níc dÉn níc th¶i khái
khu vùc, tr¸nh hiÖn tîng níc ch¶y quanh.

256
NÕu níc tho¸t bÞ « nhiÔm chÊt bÈn sinh häc hay ho¸ chÊt,
cÇn cho níc tho¸t th«ng qua bÓ xö lý , lµm s¹ch tríc khi x¶
ra hÖ thèng tho¸t c«ng céng.

3.8 Tæ chøc nhµ t¹m phôc vô thi c«ng

Nhµ t¹m dïng trªn c«ng trêng gåm c¸c nhµ phôc vô s¶n
xuÊt nh c¸c nhµ xëng, c¸c lo¹i nhµ kho, nhµ xe, nhµ ®iÒu
hµnh s¶n xuÊt, nhµ phôc vô s¶n xuÊt nh nhµ y tÕ. Nhµ
t¹m cßn cã lo¹i dïng phôc vô cho c«ng nh©n nh nhµ ¨n,
nhµ nghØ tra.
Xëng gia c«ng bao gåm xëng c¬ khÝ, xëng söa ch÷a xe
m¸y, xëng méc, xëng gia c«ng thÐp vµ c¸c lo¹i xëng kh¸c.
Nh÷ng nhµ xëng nªn lµm cét bª t«ng l¾p ghÐp, m¸i b»ng
dµn thÐp, lîp t«n hay c¸c d¹ng tÊm lîp.
KhÈu ®é nhµ xëng lµ béi sè cña m«®un 1,50 mÐt nh 4,5 ;
6 ; 7,5 ; 9 mÐt. Bíc cña gian nhµ xëng thêng lµ 3 mÐt.Sè l-
îng gian xëng phô thuéc diÖn tÝch cña xëng.Têng bao che
x©y g¹ch hoÆc l¾p b»ng tÊm bª t«ng, tÊm xèp hÆc tÊm
nhiÒu líp. Trong xëng thêng ®Æt m¸y nªn nÒn cÇn cã líp
lãt b»ng bª t«ng vµ l¸ng v÷a xi m¨ng.
Nhµ kho cã c¸c lo¹i kho kÝn nh kho dông cô, kho chøa
thiÕt bÞ cÇn l¾p, kho vËt liÖu nh xi m¨ng, th¹ch cao, kho
gç. Tuú tõng lo¹i vËt liÖu, thiÕt bÞ hay dông cô cÇn cÊt
chøa mµ ®Æt ra c¸c yªu cÇu cho kho. Khi thiÕt kÕ vµ x©y
dùng kho cÇn c¨n cø vµo c¸c yªu cÇu mµ ®¸p øng. Ch¼ng
h¹n kho xi m¨ng cã yªu cÇu chèng Èm, ít cao nªn ph¶i cã
sµn kª c¸c bao xi m¨ng c¸ch mÆt ®Êt Ýt ra 50 cm vµ
phÇn díi sµn ph¶i th«ng giã tèt. Mçi cét xÕp c¸c bao kh«ng
qu¸ 10 bao ®Ó dÔ lÊy vµ xi m¨ng kh«ng bÞ t¶i ®Ì qu¸
nÆng.
Kho kÝn cã thÓ lµm têng g¹ch, têng tÊm l¾p ghÐp, kÌo
thÐp, m¸i t«n hoÆc c¸c d¹ng tÊm lîp. Trong kho ph¶i ®ñ
¸nh s¸ng, th«ng giã vµ an toµn chèng ch¸y.
Trong kho cÇn bè trÝ lèi ®i l¹i cho phï hîp víi vËt cÊt chøa.
CÇn ®¶m b¶o th«ng tho¸ng, s¾p xÕp trong kho ph¶i dÔ
t×m vµ dÔ b¶o qu¶n. Víi kho xi m¨ng cÇn bè trÝ luång ®i
l¹i sao cho hµng cÊt chøa tríc ph¶i ®îc ®a sö dông tríc.

257
Cã lo¹i kho cã m¸i nhng têng v©y kh«ng kÝn ®Ó chøa kim
lo¹i nÆng, gç cÇn hong kh«, kho thiÕt bÞ cång kÒnh.
B·i lµ n¬i chøa vËt liÖu rêi nh c¸t, ®¸, sái, g¹ch, kh«ng cÇn
m¸i nhng nªn lµm nÒn cao, cã lãt bª t«ng vµ cã ®é dèc
thÝch hîp ®Ó kh«ng bÞ ngËp ®äng níc khi ma.
B·i ®óc cÊu kiÖn bª t«ng ph¶i ®îc thiÕt kÕ riªng nh»m
phôc vô tèt viÖc chÕ t¹o cÊu kiÖn.
Nhµ phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt nªn sö dông lo¹i
nhµ th¸o l¾p nhÑ nh khung nh«m, têng tÊm nhiÒu líp, kÌo
kim lo¹i, lîp t«n hay tÊm lîp. Khi thêi h¹n thi c«ng ng¾n, cã
thÓ tËn dông c¸c thïng kim lo¹i containeur chøa hµng lín
®Ó lµm nhµ t¹m.
Chi phÝ cho nhµ t¹m chØ nh÷ng c«ng trêng ®Æc biÖt míi
®îc cÊp kinh phÝ riªng. HÇu hÕt nhµ t¹m hiÖn nay ®îc chi
trong phô phÝ thi c«ng nªn cÇn gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu.

3.9 Tæ chøc c¸c c¬ së s¶n xuÊt phô phôc vô

s¶n xuÊt chÝnh :

C¸c c¬ së s¶n xuÊt phô trªn c«ng trêng nh s©n b·i chÕ t¹o
tÊm bª t«ng ®óc s½n, c¸c c¬ së méc mÉu, c¸c b·i
khuyÕch ®¹i kÕt cÊu thÐp, c¸c b·i l¾p r¸p cÊu kiÖn thµnh
m¶ng, thµnh nhãm, n¬i ng©m tÈm gç . . .
N¬i s¶n xuÊt phô lµ thµnh tè kh«ng thiÕu ®îc cña tæng
mÆt b»ng nhng tÝnh chÊt s¶n xuÊt l¹i t¬ng ®èi ®éc lËp
so víi c¸c ho¹t ®éng x©y dùng chÝnh. Nªn lùa chän vÞ trÝ
cho c¸c c¬ së s¶n xuÊt phô g¾n víi tæng mÆt b»ng
chung nhng t¹i n¬i cã thÓ qu¶n lý ®éc lËp ®îc.
Quy m« chiÕm ®Êt cña tõng c¬ së s¶n xuÊt phô ph¶i ®îc
tÝnh to¸n ®Ó lùa chän theo tõng giai ®o¹n thi c«ng vµ cã
thÓ sö dông lu©n lu theo thêi gian. Sö dông ®Êt ®ai
lu©n lu nh»m tiÕt kiÖm chi phÝ chuÈn bÞ mÆt b»ng ®Õn
møc tèi thiÓu.
C¬ së s¶n xuÊt phô cã ®êng giao th«ng ®Ó giao s¶n
phÈm cho c«ng tr×nh chÝnh nhng cã thÓ lµm mét sè ®-
êng riªng cho c¬ së trùc tiÕp giao tiÕp víi ®êng ®èi ngo¹i
mµ kh«ng qua ®êng x¸ cña n¬i s¶n xuÊt chÝnh. Quy m«
cña ®êng x¸ ph¶i tÝnh to¸n hîp lý ®Ó n©ng møc khai
th¸c ®Õn tèi ®a.

258
Tuú thuéc tÝnh chÊt vµ nhiÖm vô cña tõng c¬ së s¶n xuÊt
phô mµ lùa chän quy m« thÝch hîp. C¬ së s¶n xuÊt phô
®îc coi lµ nh÷ng xÝ nghiÖp s¶n xuÊt ®éc lËp g¾n víi c¸c
ho¹t ®éng x©y l¾p chÝnh cña c«ng trêng.
B·i s¶n xuÊt bª t«ng chÕ s¾n thêng ®îc gäi lµ c¸c
p«lyg«n bao gåm b·i chÕ t¹o cÊu kiÖn, kho c¸t ®¸, kho xi
m¨ng, kho thÐp vµ n¬i gia c«ng thÐp, nhµ qu¶n lý, nguån
cÊp níc, khu vùc b¶o dìng bª t«ng ®Æc biÖt nh lß «t«clave
vµ n¬i chøa b¸n thµnh phÈm.
B·i s¶n xuÊt ph¶i cao h¬n mÆt b»ng chung quanh ®Ó
tr¸nh ngËp níc khi ma vµ cã líp mÆt ph¼ng phiu , ®ñ ®é
cøng, thêng cã líp ¸o mÆt lµ líp bª t«ng m¸c 200 dµy 120
mm ®Ó chÞu ®îc t¶i cña cÊu kiÖn ®Ì lªn. Ph¶i lµm tho¸t
níc chung cho b·i ®óc s½n. CÇn kÕt hîp viÖc ®óc cÊu
kiÖn víi vÊn ®Ò vËn chuyÓn nh ®êng di chuyÓn thµnh
phÈm, ph¬ng tiÖn cÈu bèc xÕp, lu©n lu b·i.
B·i khuyÕch ®¹i kÕt cÊu thÐp lµ b·i ph¼ng cã ch«n nh÷ng
cét thÐp víi kho¶ng c¸ch 1,5 mÐt mét cét t¹o thµnh líi «
cét . Cét nµy thêng lµm cao víi cao tr×nh mÆt trªn cét
thÐp ®ång møc lµ 1,5 mÐt ®Ó ngêi c«ng nh©n cã thÓ
hµn ®îc tõ díi lªn cÊu kiÖn ®Æt ë møc sµn c«ng t¸c lµ
®Ønh líi cét. MÆt trªn c¸c ®Ønh cét cña b·i khuyÕch ®¹i
®ái hái n»m trong cao tr×nh chÝnh x¸c ®Õn møc 1 mm
cho chiÒu dµi 50 mÐt.
Bªn c¹nh s©n gia c«ng bª t«ng hoÆc khuyÕch ®¹i kÕt cÊu
thÐp, cã thÓ lµm nh÷ng nhµ t¹m cã m¸i ®Ó sö dông lµm
kho , n¬i gia c«ng méc, thÐp, c¬ khÝ vµ nhµ v¨n phßng.
DiÖn tÝch ®Ó sö dông lo¹i nhµ nµy cÇn tÝnh to¸n ®Õn
møc tèi thiÓu v× chi phÝ lµm nh÷ng c¬ së nµy ph¶i tÝnh
vµo gi¸ thµnh cÊu kiÖn s¶n xuÊt.

3.10 LËp tæng mÆt b»ng x©y dùng

310.1 C¸c thµnh tè cña tæng mÆt b»ng x©y dùng:

ThiÕt kÕ tæng mÆt b»ng x©y dùng nh»m ®¸p øng c¸c
®iÒu kiÖn phôc vô thi c«ng thuËn lîi nhÊt. C¸c thµnh tè
c¬ b¶n cña tæng mÆt b»ng lµ:
• C¸c c«ng tr×nh chÝnh ph¶i thi c«ng

259
 • HÖ thèng ®êng x¸ phôc vô thi c«ng
• HÖ thèng cung cÊp n¨ng lîng, cÊp ®iÖn cho mäi nhu
cÇu s¶n xuÊt, sinh ho¹t vµ b¶o vÖ trªn c«ng trêng
• HÖ thèng tho¸t níc cho c«ng trêng
• HÖ thèng cÊp níc cho c«ng trêng
• HÖ thèng phßng chèng ch¸y, chèng næ
• HÖ thèng kho , b·i cÊt chøa vËt liÖu
• HÖ thèng c¸c nhµ s¶n xuÊt , xëng gia c«ng phôc vô
thi c«ng chÝnh
• BÓ ng©m tÈm gç, n¬i nÊu bitum, bÓ t«i v«i
• HÖ thèng nhµ t¹m phôc vô c¸c c«ng t¸c ®iÒu hµnh
s¶n xuÊt , thi c«ng trªn c«ng trêng
• HÖ thèng b¶o ®¶m th«ng tin liªn l¹c ®èi néi vµ ®èi
ngo¹i cña c«ng trêng
• HÖ thèng nhµ phôc vô c«ng nh©n sinh ho¹t t¹m thêi
khi s¶n xuÊt trªn c«ng trêng.
• HÖ thèng nhµ vÖ sinh cho c«ng nh©n sö dông trong
lóc s¶n xuÊt
• Cæng b¶o vÖ, hµng rµo ®Þa giíi x©y dùng, b¶ng
hiÖu bªn ngoµi, bªn trong.

3.10.2 C¸c yªu cÇu cña tæng mÆt b»ng:

ThiÕt kÕ tæng mÆt b»ng ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau
®©y:
• Sù s¾p xÕp c¸c thµnh tè trªn tæng mÆt b»ng ph¶i
phôc vô thi c«ng thuËn lîi nhÊt.
• Sù s¾p xÕp c¸c thµnh tè tæng mÆt b»ng ph¶i b¶o
®¶m an toµn tuyÖt ®èi trong qu¸ tr×nh thi c«ng.
Kh«ng cã sù chång chÐo, c¶n trë lÉn nhau gi÷a c¸c
thµnh tè. Ph¶i b¶o ®¶m c¸c nguyªn t¾c vÒ an toµn
lao ®éng.
• C¸c thµnh tè ®îc s¾p xÕp trªn tæng mÆt b»ng ph¶i
®îc c©n nh¾c, chØ ®a vµo tæng mÆt b»ng nh÷ng
thµnh tè thËt cÇn thiÕt. CÇn tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh
tÕ khi lùa chän vÞ trÝ, kho¶ng c¸ch vËn chuyÓn ®èi
ngo¹i vµ ®èi néi khi s¾p xÕp c¸c thµnh tè trªn tæng
mÆt b»ng.

260
3.10.3 S¾p xÕp c¸c thµnh tè cña tæng mÆt b»ng
vµo vÞ trÝ:

• C¨n cø vµo c«ng tr×nh vÜnh cöu ph¶i x©y dùng, c¨n
cø vµo lèi træ ra giao th«ng ®èi ngo¹i , v¹ch tuyÕn
®êng thi c«ng. §êng thi c«ng cÇn ng¾n nhÊt nhng
®ñ phôc vô tèt ®îc qu¸ tr×nh thi c«ng. ThiÕt kÕ ®-
êng ®· tr×nh bµy ë môc 3.4.6 .
• C¨n cø vµo tuyÕn ®êng thi c«ng, s¾p xÕp c¸c thµnh
tè kh¸c nh l¸n tr¹i, kho tµng, ®êng ®iÖn, ®êng níc,
®êng liªn l¹c, ®êng tho¸t níc, s©n b·i. GÇn nh mäi
thµnh tè cña tæng mÆt b»ng ®Òu cã sù g¾n kÕt
chÆt chÏ víi hÖ thèng ®êng. Mäi hÖ thèng cÇn c©n
nh¾c trªn tæng ®é dµi cña m¹ng líi, dùa vµo quan
®iÓm t¹o thuËn lîi nhÊt khi giao nhËn hµng ho¸, khi
bèc xÕp vµ ®iÒu hÕt søc quan träng lµ s¶n xuÊt
ph¶i b¶o ®¶m an toµn lao ®éng.
Trªn quan ®iÓm an toµn khi thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng cÇn
xem xÐt kü c¸c vÊn ®Ò:
+ Tr×nh tù thi c«ng , c¸c c«ng t¸c x©y dùng b¾t buéc
ph¶i tu©n theo vµ hÕt søc chó ý ®Õn nh÷ng nguyªn c«ng
hay quy tr×nh cã kh¶ n¨ng g©y nguy hiÓm.
+ Lèi vµo c«ng tr×nh hoÆc ®êng vßng tr¸nh n¬i nguy
hiÓm cho c«ng nh©n. Lèi ®i l¹i ph¶i quang ®·ng, kh«ng
cã chíng ng¹i vËt, chó ý ®Õn c¸c yÕu tè nguy hiÓm nh vËt
liÖu r¬i, m¸y n©ng vËt hay xe cé. CÇn lµm nh÷ng th«ng
b¸o hay chØ dÉn thÝch hîp vÒ an toµn. Nh÷ng n¬i ®Ó
th«ng b¸o ®îc ®¸nh dÊu trªn tæng mÆt b»ng. CÇn bè trÝ
lèi vµo, ra cho trêng hîp khÈn cÊp, cÊp cøu.T¹i nh÷ng n¬i
nguy hiÓm cã rµo ch¾n b¶o vÖ, biªn lan can, cÇu thang .
Nh÷ng n¬i cã ®é s©u qu¸ 2 mÐt ph¶i cã rµo ch¾n.
+ §êng néi bé cho xe cé lu th«ng nªn bè trÝ 1 chiÒu vµ cã
®êng vßng. T¾c nghÏn lèi ®i hay g©y mÊt an toµn cho
c«ng nh©n, nhÊt lµ khi tµi xÕ thiÕu kiªn nhÉn khi bèc rì
hµng.
+ CÊt chøa vËt liÖu, thiÕt bÞ cµng gÇn n¬i s¶n xuÊt t¬ng
øng cµng tèt. Khi diÖn tÝch c«ng trêng bÞ h¹n chÕ, lËp

261
lÞch cung øng phï hîp. Bµi to¸n dù tr÷ vËt t ®· tr×nh bµy
ë phÇn trªn.
+ Bè trÝ m¸y thi c«ng phô thuéc vµo c«ng t¸c cÇn thiÕt.
ViÖc lùa chän vÞ trÝ cÇn xÐt tíi yÕu tè sö dông ®ång thêi
xÐt ®Õn c¸c yÕu tè an toµn. CÇn v¹ch ra ph¹m vi ho¹t
®éng cña m¸y ®Ó x¸c ®Þnh vïng kh¶ dÜ nguy hiÓm cho
c¸c ho¹t ®éng kh¸c phèi hîp hay díi tÇm víi cña m¸y mãc
nh cÇn trôc th¸p, m¸y b¬m bª t«ng, m¸y vËn th¨ng, m¸y
®µo ®Êt c¸c lo¹i.
+ C¸c xëng, c¸c b·i s¶n xuÊt, gia c«ng cè g¾ng ®Ó cã thÓ
lu gi÷ xuèt ®êi c«ng trêng. Cµng Ýt di chuyÓn cµng ®ì
chi phÝ x©y dùng t¹m nhng còng kh«ng qu¸ c©u nÖ ,
kh«ng d¸m di chuyÓn ®Ó ¶nh hëng ®Õn c¸c qu¸ tr×nh
thi c«ng kh¸c nhau diÔn ra theo nhiÒu thêi gian kh¸c
nhau.
+ CÇn chó ý ®Õn nh÷ng khu vÖ sinh, n¬i ch¨m sãc y tÕ,
søc khoÎ cña c«ng nh©n. Nh÷ng vÞ trÝ nµy dÔ ph¸t hiÖn
nhng ph¶i ë n¬i an toµn vµ xe cé ra vµo ®Ó cÊp cøu
thuËn tiÖn.
+ Nh÷ng n¬i sinh bôi nh b·i c¸t, n¬i cã thÓ sinh khãi, h¬i
®éc h¹i nh n¬i ng©m tÈm gç, n¬i t«i v«i ph¶i chó ý híng
giã. Kh«ng ®Ó giã h¾t nh÷ng lo¹i bôi, h¬i g©y ¶nh hëng
xÊu ®Õn søc khoÎ c«ng nh©n vµo khu vùc s¶n xuÊt, sinh
ho¹t cña ngêi. NhÊt thiÕt khi thiÕt kÕ tæng mÆt b»ng
ph¶i sö dông hoa giã t¹i ®Þa ph¬ng ®Ó s¾p xÕp vÞ trÝ
c¸c thµnh tè cña tæng mÆt b»ng.
+ Ph¶i ®¶m b¶o ¸nh s¸ng cho mäi ®iÓm s¶n xuÊt. N¬i
nµo kh«ng bè trÝ ®îc ¸nh s¸ng thiªn nhiªn, ph¶i bè trÝ ¸nh
s¸ng nh©n t¹o ®ñ cho s¶n xuÊt an toµn.
+ Hµng rµo c«ng trêng ph¶i theo ®óng c¸c quy ®Þnh cho
tõng khu vùc x©y dùng. ThÝ dô khu vùc x©y dùng lµ
trong ®« thÞ, hµng rµo ph¶i cao trªn 2 mÐt. ch¾c ch¾n
vµ kÝn khÝt ®Ó bªn trong vµ bªn ngoµi c«ng trêng kh«ng
nh×n thÊy nhau. CÇn chó ý che ch¾n trªn cao , nhÊt lµ
che ch¾n ®Ó r¸c x©y dùng, g¹ch, ngãi, mÈu gç kh«ng r¬i
sang nhµ liÒn kÒ.
• Hoa giã :
Hoa giã lµ c¸ch thÓ hiÖn c¸c lo¹i biÓu ®å vÒ giã t¹i mét
®Þa ph¬ng. HiÖn nay sö dông hai lo¹i hoa giã c¬ b¶n lµ

262
hoa tÇn suÊt giã vµ hoa tèc ®é giã. Tõ sè liÖu thèng kª
nhiÒu n¨m vÒ tÇn suÊt giã vµ vÒ tèc ®é giã cña tõng
®Þa ph¬ng mµ ®a thµnh tiªu chuÈn, do c¸c ®µi khÝ tîng
cung cÊp nhiÒu n¨m ®Ó vÏ thµnh hoa giã. Híng giã tíi
biÓu diÔn b»ng tªn cña ph¬ng vÞ theo ®Þa lý thæi tíi n¬i
quan tr¾c. Ch¼ng h¹n, giã tõ ph¬ng B¾c thæi tíi ®îc gäi
lµ giã B¾c, tõ híng T©y tíi , ®îc gäi lµ giã T©y...
§Ó biÓu diÔn híng giã ta thêng dïng 8 híng chÝnh gäi
t¾t b»ng ch÷ c¸i ViÖt hay La tinh. Bèn híng c¬ b¶n lµ: B-
B¾c, §-§«ng, N-Nam, T- T©y hoÆc theo tiÕng Anh nh : N-
North ( B¾c), E- East (§«ng), S- South (Nam) vµ W- West
( T©y). Nh÷ng híng tiÕp theo lµ §«ng B¾c ( N-E North
East ), §«ng Nam ( N-E South East), T©y Nam ( S-W South
West )vµ T©y B¾c ( N-W North West). Cßn cã thÓ biÓu
diÔn c¸ch kh¸c, ®ã lµ biÓu diÔn b»ng ®é cña vßng trßn
ch©n trêi mµ lÊy híng B¾c lµ xuÊt ph¸t råi quay theo chiªï
kim ®ång hå ®Ó tÝnh tiÕp. Nh thÕ, B¾c ®îc ®ång
nghÜa víi 0o ( hoÆc lµ 360o) §«ng lµ 90 o Nam lµ 180 o cßn
T©y lµ 270 o.
Tèc ®é giã ®o b»ng mÐt trong mét gi©y ( m/gy) nh-
ng trong mét sè trêng hîp tèc ®é giã ®îc ®o b»ng
kil«mÐt trong mét giê ( km/giê ). §«i khi ngêi ta biÓu diÔn
tèc ®é giã theo nh÷ng ®¬n vÞ qui íc: cÊp giã, bÊy giê ng-
êi ta gäi tèc ®é giã lµ søc giã.
Hoa giã hay dïng phæ biÕn trªn tæng mÆt b»ng lµ
mét d¹ng biÓu ®å thÓ hiÖn tÇn suÊt giã. §ã lµ sè lÇn xuÊt
hiÖn giã theo híng nµo ®ã thæi tíi n¬i quan tr¾c. Cßn cã
d¹ng hoa giã thÓ hiÖn tèc ®é giã. Híng theo ph¬ng vÞ lµ
híng giã tíi. §é dµi tÝnh tõ t©m cña hoa giã ra theo híng
thÓ hiÖn ®é lín cña tÇn suÊt hay ®é lín cña tèc ®é giã
tuú theo hoa giã nµy thÓ hiÖn ®¹i lîng nµo.
HiÖn nay ta ®ang sö dông tiªu chuÈn “Sè liÖu khÝ hËu
dïng trong thiÕt kÕ x©y dùng tcvn 4088-85 ” lµ tiªu
chuÈn hiÖn hµnh vÒ sè liÖu khÝ hËu níc ta vÏ thµnh hoa
giã .

ThÝ dô vÒ hoa giã:

263
§©y lµ hoa tÇn suÊt giã toµn n¨m vÏ cho khu vùc Hµ néi ,
sè liÖu ®Ó vÏ dùa vµo tiªu chuÈn sè liÖu trong TCVN 4088-
85.
Theo biÓu ®å nµy th× tÝnh b×nh qu©n trong n¨m, sè
ngµy cã giã theo híng §«ng Nam nhiÒu. Tuy nhiªn vµo mïa
§«ng, còng cã nhiÒu ngµy giã §«ng-B¾c.
Bè trÝ tæng mÆt b»ng x©y dùng cÇn c¨n cø vµo biÓu ®å
hoa giã, tr¸nh s¾p xÕp tuú tiÖn.

Ph¶i c¨n cø vµo hoa giã ®Ó s¾p xÕp vÞ trÝ c¸c thµnh tè
phôc vô x©y dùng nh nhµ s¶n xuÊt, kho b·i vËt liÖu rêi,
khu vÖ sinh, n¬i mµ qu¸ tr×nh vËn hµnh sÏ sinh ra chÊt
®éc h¹i nh khu vùc ng©m tÈm gç, n¬i nÊu bitum, n¬i t«i
v«i, n¬i chøa x¨ng, dÇu, mì , khu lµm viÖc, khu phôc vô
sinh ho¹t cña c«ng nh©n. Lo¹i nhµ phôc vô nµo cÇn
tho¸ng, m¸t, n¬i nµo sinh bôi, sinh ®éc ph¶i c¨n cø vµo
®Æc tÝnh ®Ó lùa chän vÞ trÝ cho hîp lý, xÐt theo quan
®iÓm giã thæi. KÕt hîp sao ®Ó vÞ trÝ c«ng tr×nh phôc vô
®îc thuËn lîi cho s¶n xuÊt ®ång thêi ®¸p øng c¸c yªu cÇu
vÒ an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh, lµ sù kÕt hîp rÊt kh«ng
®¬n gi¶n.
§Æt tõng c«ng tr×nh phôc vô vµo tõng vÞ trÝ ph¶i xem
xÐt nhiÒu mÆt. Sù dÔ d·i sÏ lµm mÊt ®i tiÖn nghi phôc vô

264
s¶n xuÊt hay kÐm ®i ®iÒu kiÖn vÖ sinh, an toµn lµ sù th-
êng gÆp khi bè trÝ tæng mÆt b»ng. C¸c yªu cÇu khi s¾p
xÕp tæng mÆt b»ng cÇn ®îc ®ång thêi nghiªn cøu vµ
ph¶i ®¸p øng.

Ch¬ng IV : C«ng t¸c qu¶n lý dù

¸n

4.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n

4.1.1Kh¸i niÖm vÒ dù ¸n
Mäi ho¹t ®éng nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu phôc vô cho
®êi sèng kinh tÕ x· héi thêng th«ng qua c¸c dù ¸n. LÜnh
vùc nµo cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi còng ®îc thùc
hiÖn qua c¸c lo¹i dù ¸n nh dù ¸n xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, dù ¸n
c¶i c¸ch gi¸o dôc, dù ¸n trång c©y, g©y rõng phñ xanh
®åi träc , dù ¸n x©y dùng c¸c khu ®« thÞ míi, dù ¸n c¶i
t¹o, n©ng cÊp tho¸t níc cho khu Nam Hµ néi...

Dù ¸n ®îc khèng chÕ ®Ò cËp trong gi¸o tr×nh nµy lµ dù

¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh.

Níc ta trong thêi kú nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung,

viÖc ®Çu t vµ x©y dùng ®îc tiÕn hµnh theo kÕ ho¹ch
Nhµ níc giao cho c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn. §êng lèi ®æi míi
vµ chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ sang kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh
híng x· héi chñ nghÜa, cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc, lÇn ®Çu
tiªn kh¸i niÖm dù ¸n ®Çu t vµ x©y dùng c«ng tr×nh ®îc
®a ra trong NghÞ ®Þnh sè 177/CP ( Ngµy 20 th¸ng 10
n¨m 1994), §iÒu lÖ Qu¶n lý §Çu t vµ X©y dùng. Tõ 1994

265
vÒ sau, c¸c c«ng tr×nh ®Çu t vµ x©y dùng ®Òu ph¶i
th«ng qua c¸c dù ¸n.

Trong v¨n b¶n LuËt X©y dùng ®îc quèc héi níc Céng hoµ
X· héi Chñ nghÜa ViÖt nam th«ng qua ngµy 26 th¸ng 11
n¨m 2003 ®· ®Þnh nghÜa:

“ Dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh lµ tËp hîp c¸c ®Ò

xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc bá vèn ®Ó x©y dùng míi, më
réng hoÆc c¶i t¹o nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng nh»m môc
®Ých ph¸t triÓn, duy tr×, n©ng cao chÊt lîng c«ng tr×nh
hoÆc s¶n phÈm, dÞch vô trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.”

Tiªu chuÈn ISO 9000:2000 nªu r»ng :

“ Dù ¸n lµ qu¸ tr×nh ®¬n nhÊt gåm mét tËp hîp c¸c ho¹t
®éng cã phèi hîp vµ ®îc kiÓm so¸t, cã thêi h¹n b¾t ®Çu
vµ cã kÕt thóc, ®îc tiÕn hµnh ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu phï
hîp víi c¸c yªu cÇu quy ®Þnh, bao gåm c¶ c¸c rµng buéc
vÒ thêi gian, chi phÝ vµ nguån lùc”.

§Æc ®iÓm cña dù ¸n:

C¸c dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh cã c¸c ®Æc ®iÓm:

Cã môc tiªu vµ môc ®Ých tæng hîp:

Môc tiªu vµ môc ®Ých c«ng khai ( ngá) nh c¸c môc tiªu kü
thuËt, qua ®ã dù ¸n giíi thiÖu c«ng nghÖ míi hoÆc hÖ
thèng thÝch hîp chop qu¶n lý dù ¸n. Còng cã thÓ cã môc
tiªu vÒ c¬ cÊu, qua ®ã thùc hiÖn mét c¬ cÊu tæ chøc hç
trî c«ng nghÖ míi. Môc tiªu c«ng khai ®îc nªu râ tõ khi
x©y dùng dù ¸n nh»m c¬ cÊu vµ dÉn ®Õn nh÷ng thay
®æi tèt nhÊt cho tæ chøc.
Môc tiªu vµ môc ®Ých kÝn ( dÊu ) nh c¸c môc tiªu gi¶m tèi
thiÓu chi phÝ, ®¹t tèi ®a lîi nhuËn, x©y dùng th¬ng hiÖu
tèi ®a, ...

Cã tÝnh phøc t¹p:

TÝnh phøc t¹p thÓ hiÖn ë c¸c kh©u :

266
• Cã nhiÒu ho¹t ®éng liªn quan ®Õn nhau
• Thùc hiÖn dù ¸n liªn quan ®Õn nhiÒu ngêi
• Thùc hiÖn dù ¸n ph¶i qua nhiÒu chøc n¨ng

Cã tÝnh duy nhÊt :

Dù ¸n cã môc tiªu, cã nhiÖm vô, cã ngêi tham gia cô thÓ,
cã lÞch tr×nh tiÕn hµnh x¸c ®Þnh vµ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c
nhau n÷a.

Cã tÝnh thêi ®o¹n :

Dù ¸n cã vßng ®êi x¸c ®Þnh víi nh÷ng ®Æc thï riªng
biÖt. Dù ¸n ph¶i b¾t ®Çu t¹i thêi ®iÓm x¸c ®Þnh vµ kÕt
thóc ®óng kú h¹n.

Cã tÝnh biÕn ®éng vµ sù kh«ng ch¾c ch¾n :

• Cã nh÷ng thay ®æi trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau
cña vßng ®êi cña dù ¸n
• Cã nh÷ng thay ®æi do kh¸ch hµng yªu cÇu, cã
nh÷ng thay ®æi do ngêi qu¶n lý ®Æt ra, cã nh÷ng
thay ®æi do cã sù ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ,
v.v ..
• Cã nh÷ng thay ®æi do m«i trêng lµm viÖc t¹o nªn.

Ph©n lo¹i dù ¸n:

Dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh ®îc ph©n lo¹i:

+ Theo quy m« vµ tÝnh chÊt: dù ¸n quan träng quèc gia

do Quèc héi th«ng qua chñ tr¬ng vµ cho phÐp ®Çu t; c¸c
dù ¸n cßn l¹i ®îc ph©n thµnh 3 nhãm A,B,C ( Phô lôc sè 1 ,
NghÞ ®Þnh 16/2005/N§-CP ngµy 07 th¸ng 02 n¨m 2005 )
+ Theo nguån vèn ®Çu t : dù ¸n ®îc chia ra theo
* Dù ¸n sö dông vèn ng©n s¸ch Nhµ níc
*Dù ¸n sö dông vèn tÝn dông do Nhµ níc b¶o l·nh,
vèn tÝn dông ®Çu t ph¸t triÓn cña Nhµ níc.
* Dù ¸n sö dông vèn ®Çu t ph¸t triÓn cña doanh
nghiÖp Nhµ níc
* Dù ¸n sö dông vèn kh¸c bao gåm c¶ vèn t nh©n
hoÆc sö dông hçn hîp nhiÒu nguån vèn.

267
 4.1.2 C¬ së qu¶n lý dù ¸n

Sau hai n¨m thùc hiÖn nghÞ ®Þnh nµy, NghÞ ®Þnh
177/CP ®îc ®óc rót kinh nghiÖm, söa ®æi vµ bæ sung
®Ó ban hµnh thµnh NghÞ ®Þnh sè 42/CP ngµy 16-7-1996,
§iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng. Sau ba n¨m thùc
hiÖn §iÒu lÖ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng ban hµnh theo
nghÞ ®Þnh 42/CP ngµy 16-7-1996, ChÝnh phñ ®· ban
hµnh NghÞ ®Þnh sè 52/1999/N§-CP ngµy 8-7-1999, Quy
chÕ qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng thay thÕ cho §iÒu lÖ
qu¶n lý ®Çu t vµ x©y dùng tríc ®©y.
Qu¸ tr×nh thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 52/1999/N§-CP ®îc
®iÒu chØnh thêng xuyªn th«ng qua viÖc ban hµnh c¸c
NghÞ ®Þnh 12/2000/N§-CP vµ 07/2003/N§-CP .
LuËt X©y dùng ®· ®îc Quèc héi níc Céng hoµ X· héi
Chñ nghÜa ViÖt Nam kho¸ XI , kú häp thø 4 th«ng qua
ngµy 26 th¸ng 11 n¨m 2003 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 01
th¸ng 7 n¨m 2004 lµ c¬ së cho qu¶n lý dù ¸n trªn ®Êt níc
ta hiÖn nay.
LuËt X©y dùng ®· thÓ chÕ ho¸ c¸c ®êng lèi, chñ tr¬ng
cña §¶ng trong lÜnh vùc x©y dùng.
LuËt X©y dùng ®iÒu chØnh toµn bé c¸c vÊn ®Ò cã liªn
quan ®Õn c¸c ho¹t ®éng x©y dùng vµ lµ c¬ së ph¸p lý
chñ yÕu ®Ó ®iÒu chØnh c¸c mèi quan hÖ ph¸t sinh trong
ho¹t ®éng x©y dùng.
LuËt X©y dùng thiÕt lËp khung ph¸p lý cã hiÖu qu¶ t¹o
m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh, b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng
gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ho¹t ®éng x©y
dùng, thóc ®Èy thÞ trêng x©y dùng ph¸t triÓn nhanh
chãng vµ cã ®Þnh híng.
LuËt X©y dùng n©ng cao hiÖu lùc qu¶n lý Nhµ níc, x¸c
®Þnh tr¸ch nhiÖm cña c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc vÒ X©y
dùng, tæ chøc, c¸ nh©n tham gia ho¹t ®éng x©y dùng,
ph©n ®Þnh qu¶n lý Nhµ níc vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh
dpoanh trong lÜnh vùc x©y dùng, b¶o ®¶m c¸c c«ng
tr×nh x©y dùng cã chÊt lîng, an toµn, phï hîp víi quy
ho¹ch, kiÕn tróc vµ tiÕt kiÖm, thóc ®Èy c¶i c¸ch hµnh
chÝnh trong qu¶n lý x©y dùng phï hîp víi c¶i c¸ch hµnh

268
chÝnh chung cña Nhµ níc vµ tinh thÇn héi nhËp khu vùc
vµ quèc tÕ.

§Ó híng dÉn thi hµnh LuËt X©y dùng vÒ lËp, thùc hiÖn dù
¸n ®Çu t vµ x©y dùng c«ng tr×nh; hîp ®ång trong ho¹t
®éng x©y dùng; ®iÒu kiÖn n¨ng lùc cña tæ chøc, c¸
nh©n lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh, kh¶o s¸t,
thiÕt kÕ, thi c«ng x©y dùng vµ gi¸m s¸t x©y dùng c«ng
tr×nh , ChÝnh Phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh sè 16/2005/ N§-
CP ngµy 07 th¸ng 02 n¨m 2005 vÒ qu¶n lý dù ¸n ®Çu t
x©y dùng c«ng tr×nh. NghÞ ®Þnh nµy cã 6 ch¬ng, 69
®iÒu vµ 7 phô lôc.

4.1.2Qu¶n lý dù ¸n x©y dùng

Cã thÓ thÓ hiÖn kh¸i niÖm qu¶n lý dù ¸n theo c¸c ®Þnh

nghÜa sau ®©y :

1) Qu¶n lý dù ¸n lµ sù ®iÒu phèi vµ tæ chøc c¸c bªn

kh¸c nhau tham gia trong viÖc thùc hiÖn dù ¸n nh»m
hoµn thµnh dù ¸n theo nh÷ng h¹n chÕ vÒ thêi gian,
chi phÝ vµ chÊt lîng.
2) Qu¶n lý dù ¸n lµ viÖc lËp kÕ ho¹ch tæng thÓ, ®iÒu
phèi vµ kiÓm so¸t mét dù ¸n tõ khi b¾t ®Çu ®Õn khi
kÕt thóc nh»m b¶o ®¶m sù hoµn thµnh ®óng h¹n
trong ph¹m vi chi phÝ vµ c¸c yªu cÇu kü thuËt ®· x¸c
®Þnh vÒ ph¬ng thøc vµ chÊt lîng thùc hiÖn.
Cã thÓ thÓ hiÖn qu¶n lý dù ¸n theo m« h×nh s¬ ®å :
Ph¹m vi

ChÊt lîng ChÊt lîng

Ng©n s¸ch Thêi

gian
ChÊt lîng

Ph¹m vi ®îc hiÓu lµ c«ng viÖc ph¶i hoµn thµnh bao gåm
sè lîng vµ chÊt lîng c¸c c«ng viÖc.

269
Ng©n s¸ch lµ mäi liªn quan ®Õn chi phÝ cho c¸c ho¹t
®éng cña dù ¸n, x¸c ®Þnh b»ng tiÒn vµ nh©n c«ng.
Thêi gian ®Ò cËp ®Õn tr×nh tù c«ng viÖc vµ thêi gian
ph¶i sö dông cho tõng c«ng viÖc trong toµn bé dù ¸n.
Ba yÕu tè ph¹m vi, ng©n s¸ch, thêi gian g¾n kÕt chÆt chÏ
víi nhau. Tõng kh©u l¹i cã yªu cÇu chÊt lîng riªng cña tõng
yÕu tè nhng yÕu tè nä qu¶n lý kÐm, hoÆc cha ®¸p øng
c¸c yªu cÇu sÏ lµm ¶nh hëng ®Õn kh©u kh¸c. ChÊt lîng ®-
îc hiÓu lµ sù ®¸p øng c¸c yªu cÇu cña chñ ®Çu t trªn c¸c
mÆt x¸c ®Þnh.

M« h×nh qu¶n lý dù ¸n ®îc ViÖn Qu¶n lý Dù ¸n ( Project

Management Institute USA ) nªu kh¸i qu¸t :

Qu¶n lý dù ¸n

Qu¶n lý tæng thÓ Qu¶n lý quy m« Qu¶n lý thêi gian

Dù ¸n Dù ¸n Dù ¸n

Qu¶n lý chi phÝ cho Qu¶n lý chÊtlîng Qu¶n lý nguån

Dù ¸n Dù ¸n Lùc cña dù ¸n

Qu¶n lý liªn l¹c

Cña dù ¸n Qu¶n lý c¸c rñi ro Qu¶n lý tµi
Cña dù ¸n s¶n ®Çu t cho
dù ¸n

4.1.4 Chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n

270
Chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý dù ¸n ®îc tãm gän trong 3
côm tõ : lËp kÕ ho¹ch, tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm so¸t
mäi ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ ®¹t ®îc qua tõng kh©u , qua
tõng giai ®o¹n còng nh kÕt qu¶ cuèi cïng.

• LËp kÕ ho¹ch

LËp kÕ ho¹ch lµ kh©u dù b¸o c¸c qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù

¸n vÒ mäi mÆt liªn quan. Thêng ph¶i lËp c¸c kÕ ho¹ch c¬
b¶n :
+ KÕ ho¹ch tiÕn hµnh x©y dùng lµ b¶n kÕ ho¹ch tæng
thÓ c¸c viÖc ph¶i thùc hiÖn tõ kh©u lËp dù ¸n ®Õn kh©u
®Êu thÇu, kh©u thùc hiÖn dù ¸n cho ®Õn kh©u nghiÖm
thu vµ khai th¸c dù ¸n cho ®Õn khi thu håi hÕt vèn ®Çu t.
B¶n kÕ ho¹ch tiÕn hµnh x©y dùng ®îc thiÕt lËp trªn
nh÷ng khèng chÕ tæng thÓ vÒ chi phÝ, nh©n lùc , thêi
gian trªn c¬ së c¸c môc tiªu ®· x¸c ®Þnh cho dù ¸n.
+ KÕ ho¹ch tiÕn ®é – thêi gian lµ b¶n kÕ ho¹ch chi tiÕt
cho sù phèi hîp c¸c ®¬n vÞ cïng thùc hiÖn dù ¸n, cho c¸c
viÖc ph¶i tiÕn hµnh cho tõng ®¬n vÞ thµnh phÇn tham
gia thùc hiÖn dù ¸n, kÕ ho¹ch ph©n bè c¸c d¹ng tµi
nguyªn chi phÝ, nh©n lùc vµ thêi ®iÓm víi nh÷ng khèng
chÕ chi tiÕt.
+ KÕ ho¹ch tµi chÝnh lµ b¶n kÕ ho¹ch chi tiÕt vÒ cung
øng vµ lu©n chuyÓn nguån tiÒn ®Ó b¶o ®¶m møc ®é
vµ thêi gian mµ nguån tiÒn ph¶i ®¸p øng ®Ó mäi ho¹t
®éng thùc hiÖn dù ¸n ®îc thuËn lîi. B¶n kÕ ho¹ch nµy cho
biÕt sù lu©n chuyÓn dßng tiÒn tÖ hîp lý, kÞp thêi vµ
tu©n thñ nghiªm ngÆt nh÷ng quy ®Þnh vÒ qu¶n lý tµi
chÝnh .
LËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh thùc chÊt ®ßi hái ph¶i dù b¸o c¸c
ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp khi thùc hiÖn dù ¸n trªn c¸c
mÆt tiÕn ®é thi c«ng, nhu cÇu cung øng vËt t, dù b¸o
hoµn thµnh s¶n phÈm x©y dùng ®Ó thu håi nguån tiÒn
®¶m b¶o lu©n chuyÓn hîp lý dßng tiÒn tÖ. Kh«ng ®Ó c¸c
ho¹t ®éng s¶n xuÊt x©y dùng bÞ c¶n trë do thiÕu tiÒn
nhng còng kh«ng ®Ó nguån tiÒn cña ®¬n vÞ bÞ chiÕm
dông.

271
 • Tæ chøc thùc hiÖn

Lµ kh©u triÓn khai huy ®éng c¸c nguån lùc ®a vµo s¶n
xuÊt, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p c«ng nghÖ t¹o ra s¶n phÈm
x©y dùng.

Tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n bao gåm c¸c kh©u c¬ b¶n lµ :

+ Kh¶o s¸t x©y dùng : bao gåm c¸c viÖc kh¶o s¸t ®Þa
h×nh, kh¶o s¸t ®i¹ chÊt c«ng tr×nh, ®Þa chÊt thuû v¨n,
kh¶o s¸t hiÖn tr¹ng c«ng tr×nh ®ang cã trong khu vùc
x©y dùng vµ c¸c c«ng t¸c kh¶o s¸t phôc vô cho ho¹t ®éng
x©y dùng. C«ng t¸c kh¶o s¸t nµy nh»m lµm cho c¸c thµnh
viªn tham gia thùc hiÖn dù ¸n n¾m v÷ng ®îc c¸c ®iÒu
kiÖn m«i trêng x©y dùng vÒ phÇn ch×m díi ®Êt còng nh
phÇn næi trªn mÆt ®Êt ®Ó chñ ®éng cã c¸c gi¶i ph¸p
øng phã víi c¸c ®iÒu kiÖn cña m«i trêng.

+ ThiÕt kÕ x©y dùng c«ng tr×nh: bao gåm c¸c néi dung
lËp ph¬ng ¸n b¶o ®¶m vÒ c«ng nghÖ, x¸c ®Þnh c«ng
n¨ng sö dông, ph¬ng ¸n kiÕn tróc, tuæi thä c«ng tr×nh,
ph¬ng ¸n kÕt cÊu, c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt, c¸c ph¬ng ¸n
phßng ch¸y næ, sö dông n¨ng lîng hiÖu qu¶ , c¸c gi¶i ph¸p
b¶o vÖ m«i trêng vµ tæng dù to¸n, dù to¸n chi phÝ x©y
dùng phï hîp víi tõng bíc thiÕt kÕ x©y dùng.

+ X©y dùng c«ng tr×nh : bao gåm c¸c viÖc xin cÊp giÊy
phÐp x©y dùng, gi¶i phãng mÆt b»ng, tæ chøc ®Êu thÇu
tuyÓn chän ®¬n vÞ x©y dùng vµ c¸c ®¬n vÞ ®îc tuyÓn
chän tiÕn hµnh thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh cã sù gi¸m
s¸t vµ kiÓm tra cña chñ ®Çu t.

4.1.5 C¸c h×nh thøc qu¶n lý dù ¸n

Qu¶n lý dù ¸n ®îc lùa chän theo hai h×nh thøc, tuú thuéc
n¨ng lùc cña tæ chøc, c¸ nh©n vµ yªu cÇu cña dù ¸n ph¶i
thùc hiÖn. Ngêi quyÕt ®Þnh ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh
lµ ngêi quyÕt ®Þnh h×nh thøc qu¶n lý dù ¸n ®Çu t x©y
dùng c«ng tr×nh.

272
 • H×nh thøc thuª t vÊn qu¶n lý dù ¸n khi chñ ®Çu t
x©y dùng c«ng tr×nh kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn n¨ng lùc
qu¶n lý dù ¸n.
• H×nh thøc trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n khi chñ ®Çu t cã
®ñ ®iÒu kiÖn n¨ng lùc vÒ qu¶n lý dù ¸n.

Khi chñ ®Çu t trùc tiÕp qu¶n lý dù ¸n th× chñ ®Çu t cã

thÓ thµnh lËp Ban Qu¶n lý dù ¸n. Ban Qu¶n lý dù ¸n chÞu
tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vµ chñ ®Çu t theo nhiÖm vô,
quyÒn h¹n ®îc giao. Tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý dù ¸n ph¶i
cã ®ñ ®iÒu kiÖn n¨ng lùc theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh
16/2005/N§-CP ngµy 07 th¸ng 02 n¨m 2005. Theo NghÞ
®Þnh nµy th× tæ chøc vµ c¸ nh©n lµm t vÊn qu¶n lý dù
¸n hoÆc lµm gi¸m ®èc dù ¸n ph¶i b¶o ®¶m c¸c ®iÒu :

§iÒu kiÖn n¨ng lùc cña Gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù

¸n

1. N¨ng lùc cña Gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n ®îc

ph©n thµnh 2 h¹ng theo lo¹i dù ¸n. Gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý
dù ¸n ph¶i cã tr×nh ®é ®¹i häc thuéc chuyªn ngµnh x©y
dùng phï hîp víi yªu cÇu cña dù ¸n vµ ®¸p øng c¸c ®iÒu
kiÖn t¬ng øng víi mçi h¹ng díi ®©y:

a) Gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n h¹ng 1:

- Cã thêi gian liªn tôc lµm c«ng t¸c thiÕt kÕ, thi c«ng
x©y dùng tèi thiÓu 7 n¨m, ®· lµ gi¸m ®èc hoÆc phã gi¸m
®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n cña 1 dù ¸n nhãm A hoÆc 2 dù ¸n
nhãm B cïng lo¹i hoÆc ®· lµ chØ huy trëng c«ng trêng
h¹ng 1 hoÆc chñ nhiÖm thiÕt kÕ h¹ng 1.

b) Gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n h¹ng 2:

- Cã thêi gian liªn tôc lµm c«ng t¸c thiÕt kÕ, thi c«ng
x©y dùng tèi thiÓu 5 n¨m, ®· lµ Gi¸m ®èc hoÆc Phã
gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n cña 1 dù ¸n nhãm B hoÆc 2
dù ¸n nhãm C cïng lo¹i hoÆc ®· lµ chØ huy trëng c«ng tr-
êng h¹ng 2 hoÆc chñ nhiÖm thiÕt kÕ h¹ng 2.

273
 c) §èi víi vïng s©u, vïng xa, nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é
cao ®¼ng hoÆc trung cÊp thuéc chuyªn ngµnh x©y dùng
phï hîp víi lo¹i c«ng tr×nh, cã kinh nghiÖm trong c«ng t¸c
lËp dù ¸n hoÆc thiÕt kÕ hoÆc thi c«ng x©y dùng tèi thiÓu
5 n¨m ®îc gi÷ chøc danh Gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n
h¹ng 2.
2. Trêng hîp chñ ®Çu t thµnh lËp Ban qu¶n lý dù ¸n
th× gi¸m ®èc qu¶n lý dù ¸n ph¶i cã n¨ng lùc t¬ng øng víi
gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n quy ®Þnh t¹i kho¶n trªn.

3. Ph¹m vi ho¹t ®éng:

a) H¹ng 1: ®îc qu¶n lý dù ¸n quan träng quèc gia,
dù ¸n nhãm A, B, C;
b) H¹ng 2: ®îc qu¶n lý dù ¸n nhãm B, C.

§iÒu kiÖn n¨ng lùc cña tæ chøc t vÊn khi lµm t vÊn
qu¶n lý dù ¸n

1. N¨ng lùc cña tæ chøc t vÊn qu¶n lý dù ¸n ®îc ph©n

thµnh 2 h¹ng nh sau:
a) H¹ng 1:
- Cã gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n h¹ng 1 phï hîp víi lo¹i
dù ¸n;
- Cã tèi thiÓu 30 kiÕn tróc s, kü s, kü s kinh tÕ phï hîp
víi yªu cÇu cña dù ¸n trong ®ã cã Ýt nhÊt 3 kü s kinh tÕ;
- §· thùc hiÖn qu¶n lý Ýt nhÊt 1 dù ¸n nhãm A hoÆc 2
dù ¸n nhãm B cïng lo¹i.
b) H¹ng 2:
- Cã gi¸m ®èc t vÊn qu¶n lý dù ¸n h¹ng 2 phï hîp víi lo¹i
dù ¸n;
- Cã tèi thiÓu 20 kiÕn tróc s, kü s, kü s kinh tÕ phï hîp
víi yªu cÇu cña dù ¸n trong ®ã cã Ýt nhÊt 2 kü s kinh tÕ;
- §· thùc hiÖn qu¶n lý Ýt nhÊt 1 dù ¸n nhãm B hoÆc 2
dù ¸n nhãm C cïng lo¹i.
2. Ph¹m vi ho¹t ®éng:
a) H¹ng 1: ®îc qu¶n lý dù ¸n quan träng quèc gia, dù
¸n nhãm A, B, C;
b) H¹ng 2: ®îc qu¶n lý dù ¸n nhãm B, C;

274
 c) C¸c tæ chøc cha ®ñ ®iÒu kiÖn xÕp h¹ng ®îc thùc
hiÖn qu¶n lý dù ¸n ®èi víi c¸c dù ¸n chØ yªu cÇu B¸o c¸o
kinh tÕ - kü thuËt x©y dùng c«ng tr×nh.

4.1.6 Chu tr×nh cña dù ¸n ®Çu t –x©y dùng

C¸c bíc cña chu tr×nh :

Dù ¸n ®îc thùc hiÖn theo chu tr×nh 5 bíc :

 Khëi ®Çu : quy ®Þnh ngµy khëi c«ng vµ mäi cam
kÕt thùc hiÖn
 LËp kÕ ho¹ch thùc hiÖn dù ¸n : X¸c ®Þnh c¸c môc
tiªu cho tõng c«ng t¸c, tõng giai ®o¹n vµ x¸c lËp c¸c
m« h×nh thùc hiÖn tõng c«ng t¸c, tõng giai ®o¹n.
 Tæ chøc thùc hiÖn : Huy ®éng c¸c nguån lùc ®a vµo
s¶n xuÊt theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh, phèi hîp c¸c nguån
lùc nh»m ®¹t c¸c môc tiªu ®· x¸c lËp trong bíc lËp kÕ
ho¹ch.
 KiÓm tra : §èi chiÕu sù thùc hiÖn víi kÕ ho¹ch vÒ c¸c
mÆt chÊt lîng s¶n phÈm, chi phÝ sö dông vµ thêi
gian t¬ng øng. Khi cÇn thiÕt ph¶i thùc hiÖn c¸c phÐp
®iÒu chØnh theo nguyªn t¾c b¸m s¸t vµo khung ®·
®Þnh trong kÕ ho¹ch nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®·
®Þnh.
 KÕt thóc : Lµm c¸c thñ tôc chÊp nhËn tõng bíc vµ
tæng thÓ nh÷ng viÖc ®· hoµn tÊt cña dù ¸n.

(ii) Sù t¬ng t¸c gi÷a c¸c bíc cña chu tr×nh:

Trõ bíc khëi ®Çu vµ bíc kÕt thóc, ba bíc gi÷a cã mèi t-
¬ng t¸c, ¶nh hëng tíi nhau, nhiÒu khi chång chÐo lªn
nhau. Ngêi qu¶n lý dù ¸n ®ßi hái ph¶i thiÕt lËp têng minh
tõng bíc vµ nhËn biÕt sù ®ång thêi diÔn ra cña tõng bíc
®Ó chñ ®éng ®iÒu hµnh cã hiÖu qu¶ nhÊt tæng thÓ dù
¸n. S¬ ®å qu¸ tr×nh t¬ng t¸c vµ chång chÐo cña c¸c bíc
trong chu tr×nh thÓ hiÖn ë s¬ ®å sau ®©y:

Møc ho¹t ®éng

275
 B­íc tæ
chøc
thùc
hiÖn B­íc kÕt
B­íc lËp thóc
B­íc kÕ ho¹ch
khëi
®Çu B­íc
kiÓm
tra

Khëi ®Çu Thêi gian K Õt

thóc giai ®o¹n

Trªn s¬ ®å ta thÊy cã c¸c ®êng biÓu diÔn cña tõng bíc.

Kh«ng ph¶i c¸c c«ng viÖc ph¶i cïng tiÕn hµnh trong
mét thêi ®iÓm cña dù ¸n. NhiÒu viÖc cã thÓ ®îc b¾t
®Çu sím hay muén h¬n nªn ta thÊy bíc khëi ®Çu còng
chiÕm mét kho¶ng thêi gian. Còng nh thÕ, bíc lËp kÕ
ho¹ch kÐo dµi h¬n cho nhiÒu viÖc kh¸c nhau cña dù ¸n.
ViÖc nµo lµm tríc ph¶i cã kÕ ho¹ch tríc. ViÖc lµm sau cã
thÓ lËp kÕ ho¹ch sau nhng ph¶i dùa trªn mét khung
chung cña s¬ ®å kÕ ho¹ch tæng thÓ.
Bíc thùc hiÖn ®i tõ thêi ®iÓm ®Çu tiªn ®Õn thêi ®iÓm
kÕt thóc. Thùc hiÖn lµ sù mang kÕ ho¹ch ra thùc thi. Sau
khi b¾t ®Çu kh©u thùc hiÖn lµ diÔn ra lu«n kh©u kiÓm
tra. Bíc kÕt thóc kh«ng nhÊt thiÕt ®îi ®Õn thêi ®iÓm
cuèi cïng mµ cã thÓ b¾t ®Çu sím h¬n cho nh÷ng viÖc ®·
xong mµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn
chÊt lîng cña bíc kÕt thóc.

N¨m bíc cña chu tr×nh dù ¸n g¾n kÕt víi nhau mét
c¸ch h÷u c¬. Cã thÓ b¾t ®Çu bíc nµy cho mét c«ng viÖc
nµo ®ã ®ßi hái ph¶i kÕt thóc cña bíc tríc ®Êy. Còng cã
thÓ hai hay nhiÒu bíc víi mét c«ng viÖc l¹i tiÕn hµnh song
song. Bèn mèi quan hÖ sau ®©y cã thÓ ®îc lùa chän khi
thùc hiÖn dù ¸n:

276
Quan hÖ kÕt thóc viÖc nä lµ b¾t ®Çu viÖc kia ( F – S )
Quan hÖ hai viÖc cã thÓ b¾t ®Çu cïng lóc ( S – S )
Quan hÖ hai viÖc cïng ph¶i kÕt thóc mét lóc ( F – F )
Quan hÖ b¾t ®Çu viÖc nä ph¶i vµo lóc kÕt thóc viÖc tríc
(S–F)

4.2. LËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh

4.2.1 Quy ®Þnh vÒ lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng

tr×nh

§Çu t vµ x©y dùng c«ng tr×nh ph¶i thùc hiÖn qua ba giai
®o¹n:

 Giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t :

Giai ®o¹n nµy ph¶i tiÕn hµnh c¸c viÖc sau ®©y:
+ Nghiªn cøu sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t vµ quy m« ®Çu t
+ §iÒu tra kinh tÕ-x· héi x¸c ®Þnh vai trß cña s¶n phÈm
®Çu t víi nÒn kinh tÕ vµ c¸c ¶nh hëng x· héi cña s¶n
phÈm ®Çu t.
+ Kh¶o s¸t vµ ®iÒu tra ®Þa ®iÓm cña dù ¸n.
+ LËp dù ¸n ®Çu t
+ Nép c¸c tµi liÖu, v¨n b¶n cña dù ¸n ®Çu t vµ x©y dùng
®Ó xin quyÕt ®Þnh ®Çu t

 Giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t:

Lµ giai ®o¹n tiÕn hµnh thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t bao gåm

c¸c viÖc chÝnh sau ®©y:
+ TiÕn hµnh c¸c thñ tôc vÒ ®Êt ®ai trong dù ¸n ®Çu t
+ Xin c¸c thñ tôc vÒ x©y dùng nh giÊy phÐp x©y dùng,
giÊy phÐp khai th¸c tµi nguyªn.
+ §Òn bï, gi¶i phãng mÆt b»ng, thùc hiÖn kÕ ho¹ch t¸i
®Þnh c, chuÈn bÞ mÆt b»ng x©y dùng.
+ TiÕn hµnh c¸c thñ tôc ®Êu thÇu cho c¸c c«ng viÖc cÇn
thiÕt nh t vÊn vµ thiÕt kÕ, x©y dùng c«ng tr×nh, mua
s¾m trang thiÕt bÞ...

277
+ TiÕn hµnh kh¶o s¸t chi tiÕt c¸c yÕu tè c«ng tr×nh vµ
®Þa ®iÓm, thiÕt kÕ, dù to¸n
+ Thi c«ng x©y l¾p víi c¸c bíc ®Çy ®ñ : x©y l¾p, kiÓm
tra, nghiÖm thu.
+ NghiÖm thu vµ bµn giao.

 Giai ®o¹n kÕt thóc x©y dùng ®a dù ¸n vµo khai th¸c

vµ sö dông:

+ NghiÖm thu vµ nhËn bµn giao.

+ Ch¹y thö vµ híng dÉn khai th¸c.
+ QuyÕt to¸n vèn ®Çu t.
+ Thùc hiÖn vËn hµnh dù ¸n , thu håi vèn ®Çu t.

C¸c dù ¸n quan träng quèc gia ph¶i lËp b¸o c¸o ®Çu t x©y
dùng c«ng tr×nh ®Ó tr×nh Quèc Héi th«ng qua chñ tr¬ng
vµ cho phÐp ®Çu t. C¸c dù ¸n nhãm A ph¶i lËp dù ¸n ®Çu
t ®Ó Thñ tíng ChÝnh phñ cho phÐp ®Çu t.
Nh÷ng c«ng tr×nh sau ®©y kh«ng ph¶i lËp dù ¸n ®Çu t
mµ chØ cÇn lËp b¸o c¸o kinh tÕ-kü thuËt x©y dùng c«ng
tr×nh:
 C«ng tr×nh x©y dùng cho môc ®Ých t«n gi¸o
 C«ng tr×nh c¶i t¹o, söa ch÷a n©ng cÊp díi 3 tû
®ång.
 C¸c dù ¸n h¹ tÇng x· héi díi 7 tû ®ång.

Néi dung cña b¸o c¸o ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh bao
gåm:

 Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh, c¸c

®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khã kh¨n; chÕ ®é khai th¸c vµ
sö dông tµi nguyªn quèc gia (nÕu cã);
 Dù kiÕn quy m« ®Çu t : c«ng suÊt, diÖn tÝch x©y
dùng; c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh bao gåm c«ng tr×nh
chÝnh, c«ng tr×nh phô, vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c; dù
kiÕn vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh vµ nhu
cÇu sö dông ®Êt;
 Ph©n tÝch, lùa chän s¬ bé vÒ c«ng nghÖ, kü thuËt;
c¸c ®iÒu kiÖn cung cÊp vËt t, thiÕt bÞ, nguyªn liÖu,

278
 n¨ng lîng, dÞch vô h¹ tÇng kü thuËt; ph¬ng ¸n gi¶i
phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c (nÕu cã); c¸c ¶nh hëng
cña dù ¸n ®Õn m«i trêng, sinh th¸i, phßng chçng
ch¸y næ, an ninh, quèc phßng.
 H×nh thøc ®Çu t, x¸c ®Þnh tæng møc ®Çu t, thêi
h¹n thùc hiÖn dù ¸n, ph¬ng ¸n huy ®éng vèn theo
tiÕn ®é vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi cña dù ¸n vµ
ph©n kú ®Çu t ( nÕu cã ).

Tríc ®©y, quy ®Þnh lËp nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi vµ kh¶
thi. Nay quy ®Þnh chung lµ lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng
c«ng tr×nh víi 2 phÇn lµ thuyÕt minh vµ thiÕt kÕ c¬ së.

PhÇn thuyÕt minh ph¶i cã néi dung:

 Sù cÇn thiÕt vµ môc tiªu ®Çu t; ®¸nh gi¸ nhu cÇu

thÞ trêng, tiªu thô s¶n phÈm ®èi víi dù ¸n s¶n xuÊt,
kinh doanh; h×nh thøc ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh;
®Þa ®iÓm x©y dùng; nhu cÇu sö dông ®Êt; ®iÒu
kiÖn cung cÊp nguyªn liÖu, nhiªn liÖu vµ c¸c yÕu tè
®Çu vµo klh¸c.
 M« t¶ vÒ quy m« vµ diÖn tÝch x©y dùng c«ng
tr×nh, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh bao gåm c«ng
tr×nh chÝnh, c«ng tr×nh phô vµ c¸c c«ng tr×nh
kh¸c; ph©n tÝch lùa chän ph¬ng ¸n kü thuËt, c«ng
nghÖ, c«ng suÊt.
 C¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn bao gåm :
+ Ph¬ng ¸n gi¶i phãng mÆt b»ng, t¸i ®Þnh c vµ ph¬ng
¸n hç trî x©y dùng c¬ së h¹ tÇng ( nÕu cã).
+ C¸c ph¬ng ¸n thiÕt kÕ kiÕn tróc ®èi víi c«ng tr×nh
trong ®« thÞ vµ c«ng tr×nh cã yªu cÇu vÒ mÆt kiÕn tróc
cÇn thiÕt.
+ Ph¬ng ¸n khai th¸c dù ¸n vµ sö dông lao ®éng.
+ Ph©n giai ®o¹n thùc hiÖn vµ h×nh thøc qu¶n lý dù ¸n.

 §¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i trêng, c¸c gi¶i ph¸p phßng
, chèng ch¸y, næ vµ c¸c yªu cÇu vÒ an ninh, quèc
phßng.

279
  Tæng møc ®Çu t cña dù ¸n; kh¶ n¨ng thu xÕp vèn,
nguån vèn vµ kh¶ n¨ng cÊp vèn theo tiÕn ®é; ph¬ng
¸n hoµn tr¶ vèn víi dù ¸n cã yªu cÇu thu håi vèn; c¸c
chØ tiªu tµi chÝnh vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh tÕ, hiÖu qu¶ x· héi cña dù ¸n.

Néi dung thiÕt kÕ c¬ së cña dù ¸n:

ThiÕt kÕ c¬ së cã kh¸i niÖm réng h¬n thiÕt kÕ s¬ bé tríc

®©y nhng cha ®Õn møc kü nh thiÕt kÕ kü thuËt. Néi
dung cña thiÕt kÕ c¬ së bao gåm nh sau:
+ Ph¶i thÓ hiÖn ®îc gi¶i ph¸p thiÕt kÕ chñ yÕu, b¶o ®¶m
®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc ®Çu t vµ triÓn
khai c¸c bíc thiÕt kÕ tiÕp theo bao gåm thuyÕt minh vµ
c¸c b¶n vÏ.
+ ThiÕt kÕ c¬ së cã phÇn thuyÕt minh ®îc tr×nh bµy
riªng hoÆc tr×nh bµy trªn c¸c b¶n vÏ ®Ó diÔn gi¶i thiÕt
kÕ. B¶n thiÕt kÕ c¬ së ph¶i thÓ hiÖn ®îc nhiÖm vô thiÕt
kÕ; giíi thiÖu ®îc mèi liªn hÖ c«ng tr×nh víi quy ho¹ch
x©y dùng t¹i khu vùc; c¸c sè liÖu vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn;
t¶i träng vµ t¸c ®éng; c¸c danh môc quy chuÈn, tiªu
chuÈn ®îc ¸p dông.
+ ThuyÕt minh c«ng nghÖ: tãm t¾t ph¬ng ¸n c«ng nghÖ
vµ s¬ ®å c«ng nghÖ; danh môc tiÕt bÞ c«ng nghÖ víi c¸c
th«ng sè kü thuËt chñ yÕu liªn quan ®Õn thiÕt kÕ x©y
dùng.
+ ThuyÕt minh vµ gi¶i tr×nh vÒ x©y dùng bao gåm : kh¸i
qu¸t vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña tæng mÆt b»ng, to¹ ®é vµ
cao tr×nh x©y dùng; hÖ thèng h¹ tÇng kü thuËt vµ c¸c
®iÓm ®Êu ®Çu nguån; diÖn tÝch sö dông ®Êt, diÖn tÝch
x©y dùng , diÖn tÝch c©y xanh, cao ®é san nÒn vµ c¸c
néi dung kh¸c ®Ó ®ñ h×nh dung ra c«ng tr×nh x©y
dùng trªn vÞ trÝ cô thÓ.
+ C«ng tr×nh x©y dùng dµi theo tuyÕn ph¶i ®îc giíi
thiÖu vÒ c¸c ®Æc ®iÓm cña c«ng tr×nh, cao ®é vµ to¹
®é x©y dùng, ph¬ng ¸n xö lý c¸c chíng ng¹i vËt chÝnh
trªn tuyÕn, hµnh lang b¶o vÖ tuyÕn vµ c¸c ®Æc ®iÓm
kh¸c mµ c«ng tr×nh yªu cÇu.

280
+ C«ng tr×nh cã yªu cÇu vÒ mÆt kiÕn tróc : ph¶i thÓ
hiÖn ®îc sù g¾n bã gi÷a c«ng tr×nh víi quy ho¹ch tai khu
vùc vµ khu vùc l©n cËn; ý tëng thiÕt kÕ kiÕn tróc, mµu
s¾c c«ng tr×nh, c¸c gi¶i ph¸p thiÕt kÕ vµ khÝ hËu, m«i tr-
êng, nÒn v¨n ho¸ x· héi t¹i khu vùc x©y dùng.
+ PhÇn kü thuËt : tãm t¾t c¸c ®iÒu kiÖn ®Þa kü thuËt,
ph¬ng ¸n nÒn mãng, c¸c kÕt cÊu chÞu lùc chÝnh, hÖ
thèng kü thuËt, h¹ tÇng kü thuËt cña c«ng tr×nh, c«ng t¸c
san nÒn, ®µo, ®¾p ®Êt vµ c¸c phÇn mÒm sö dông trong
thiÕt kÕ, tÝnh to¸n.
+ C¸c gi¶i ph¸p chÝnh vÒ phßng ch÷a ch¸y, næ vµ b¶o
vÖ m«i trêng.
+ Dù tÝnh khèi lîng c¸c c«ng t¸c x©y dùng, trang thiÕt bÞ
®Ó lËp tæng møc ®Çu t vµ thêi gian x©y dùng c«ng
tr×nh.

 C¸c b¶n vÏ thiÕt kÕ c¬ së bao gåm :

+ B¶n vÏ c«ng nghÖ thÓ hiÖn d©y chuyÒn c«ng nghÖ víi
c¸c th«ng sè chñ yÕu
+ B¶n vÏ x©y dùng thÓ hiÖn c¸c gi¶i ph¸p vÒ tæng mÆt
b»ng, phÇn kiÕn tróc, kÕt cÊu, hÖ thèng kü thuËt vµ h¹
tÇng kü thuËt c«ng trinhg víi c¸c kÝch thíc vµ khèi lîng
c«ng t¸c x©y dùng chñ yÕu, c¸c mèc giíi, to¹ ®é vµ cao
®é x©y dùng.
+ B¶n vÏ nªu hÖ thèng phßng, chèng ch¸y næ.

Víi c¸c dù ¸n ®Çu t c«ng tr×nh cã môc ®Ých s¶n xuÊt

kinh doanh th× tuú theo tÝnh chÊt, néi dung cña dù ¸n cã
thÓ bít mét sè néi dung cña thiÕt kÕ c¬ së nhng ph¶i
®¶m b¶o thÓ hiÖn ®îc ®ñ c¸c tÝnh chÊt cña c¸c phÇn
quy ho¹ch, kiÕn tróc, kÕt cÊu , trang thiÕt bÞ cho c«ng
tr×nh ®Ó lËp ®îc tæng møc ®Çu t vµ tÝnh to¸n ®îc hiÖu
qu¶ ®Çu t cña dù ¸n.

B¶n b¸o c¸o ®Çu t x©y dùng ph¶i göi ®i tr×nh duyÖt vµ
thÈm ®Þnh. Sau khi thÈm ®Þnh, c¸c cÊp cã thÈm quyÒn
quyÕt ®Þnh ®Çu t sÏ ra v¨n b¶n xÐt duyÖt ®Ó tiÕn hµnh
bíc thùc hiÖn ®Çu t.

281
4.2.2 QuyÕt ®Þnh ®Çu t

Ngêi quyÕt ®Þnh ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh ®îc ph©n
cÊp nh sau:

+ Thñ tíng ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh ®Çu t c¸c dù ¸n ®· ®-

îc Quèc Héi th«ng qua chñ tr¬ng vµ cho phÐp ®Çu t.
+ Víi nh÷ng dù ¸n vèn ng©n s¸ch Nhµ Níc th× :
- Bé trëng, Thñ trëng c¬ quan ngang Bé , Chñ tÞch
Uû ban Nh©n d©n cÊp tØnh quyÕt ®Þnh ®Çu t
cho c¸c dù ¸n nhãm A , B , C. Tuy nhiªn nh÷ng ngêi
nµy cã quyÒn uû nhiÖm hay ph©n cÊp cho cÊp díi
®Ó quyÕt ®Þnh ®Çu t víi c¸c dù ¸n nhãm B vµ
nhãm C.
+ Víi c¸c nguån vèn kh¸c th× Chñ ®Çu t tù quyÕt ®Þnh
®Çu t vµ tù chÞu tr¸ch nhiÖm.

4.3. C«ng t¸c qu¶n lý lËp hîp ®ång thùc hiÖn c¸c b-
íc cña dù ¸n

Hîp ®ång trong ho¹t ®éng x©y dùng lµ sù tho¶ thuËn

b»ng v¨n b¶n gi÷a Bªn giao thÇu vµ Bªn nhËn thÇu ®Ó
thùc hiÖn toµn bé hay mét hoÆc mét sè c«ng viÖc trong
ho¹t ®éng x©y dùng. Hîp ®ång x©y dùng lµ v¨n b¶n cã
gi¸ trÞ ph¸p lý rµng buéc vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña c¸c
bªn tham gia hîp ®ång ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn c¸c
®iÒu kho¶n ®· ký kÕt, lµ c¨n cø ®Ó thanh to¸n vµ ph©n
xö c¸c tranh chÊp ( nÕu cã ) trong quan hÖ hîp ®ång;

C¸c lo¹i hîp ®ång bao gåm :

Tuú theo quy m«, tÝnh chÊt cña c«ng tr×nh, lo¹i c«ng
viÖc, c¸c mèi quan hÖ cña c¸c bªn, hîp ®ång x©y dùng cã
thÓ cã nhiÒu lo¹i víi néi dung kh¸c nhau, cô thÓ:
a/ Hîp ®ång t vÊn: ®îc ký kÕt gi÷a Bªn giao thÇu vµ
Bªn nhËn thÇu ®Ó thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc t vÊn nh: lËp
quy ho¹ch x©y dùng; lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng
tr×nh; kh¶o s¸t x©y dùng; thiÕt kÕ x©y dùng c«ng
tr×nh; lùa chän nhµ thÇu; gi¸m s¸t thi c«ng x©y dùng

282
c«ng tr×nh; qu¶n lý dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh;
thÈm tra thiÕt kÕ, tæng dù to¸n, dù to¸n vµ c¸c ho¹t ®éng
t vÊn kh¸c cã liªn quan ®Õn x©y dùng c«ng tr×nh;

b/ Hîp ®ång thi c«ng x©y dùng: ®îc ký kÕt gi÷a Bªn
giao thÇu vµ Bªn nh©n thÇu ®Ó thùc hiÖn viÖc thi c«ng
x©y dùng c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoÆc phÇn
viÖc x©y dùng theo thiÕt kÕ, dù to¸n x©y dùng c«ng
tr×nh;

c/ Hîp ®ång tæng thÇu x©y dùng: ®îc ký kÕt gi÷a

chñ ®Çu t víi mét nhµ thÇu hoÆc mét liªn danh nhµ thÇu
( gäi chung lµ tæng thÇu ) ®Ó thùc hiÖn mét lo¹i c«ng
viÖc, mét sè lo¹i c«ng viÖc hoÆc toµn bé c¸c c«ng viÖc
cña dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh, nh: thiÕt kÕ; thi
c«ng; thiÕt kÕ vµ thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh; thiÕt
kÕ, cung øng vËt t thiÕt bÞ, thi c«ng x©y dùng c«ng
tr×nh ( Hîp ®ång tæng thÇu EPC ); lËp dù ¸n, thiÕt kÕ,
cung øng vËt t thiÕt bÞ, thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh
( Hîp ®ång tæng thÇu ch×a kho¸ trao tay ).

§èi víi tõng lo¹i hîp ®ång nªu ë trªn, Bªn giao thÇu vµ Bªn
nhËn thÇu cã thÓ tho¶ thuËn vÒ gi¸ hîp ®ång vµ ph¬ng
thøc thanh to¸n theo mét trong c¸c h×nh thøc sau ®©y:
- Hîp ®ång theo gi¸ trän gãi;
- Hîp ®ång theo ®¬n gi¸ cè ®Þnh;
- Hîp ®ång theo gi¸ ®iÒu chØnh;
- Hîp ®ång kÕt hîp c¸c lo¹i gi¸ trªn.

Néi dung chñ yÕu cña hîp ®ång gåm: néi dung c«ng viÖc
ph¶i thùc hiÖn; chÊt lîng vµ yªu cÇu kü thuËt kh¸c cña
c«ng viÖc; thêi gian vµ tiÕn ®é thùc hiÖn; ®iÒu kiÖn
nghiÖm thu, bµn giao; gi¸ c¶, ph¬ng thøc thanh to¸n; thêi
h¹n b¶o hµnh; tr¸ch nhiÖm do vi ph¹m hîp ®ång; c¸c lo¹i
tho¶ thuËn kh¸c theo tõng lo¹i hîp ®ång; ng«n ng÷ sö
dông trong hîp ®ång.

C¸c tµi liÖu kÌm theo hîp ®ång x©y dùng lµ bé phËn
kh«ng thÓ t¸ch rêi cña hîp ®ång. Tuú theo quy m«, tÝnh

283
chÊt c«ng viÖc vµ h×nh thøc lùa chän nhµ thÇu thùc
hiÖn, tµi liÖu kÌm theo hîp ®ång cã thÓ bao gåm toµn bé
hoÆc mét phÇn c¸c néi dung sau: th«ng b¸o tróng thÇu
hoÆc v¨n b¶n chØ ®Þnh thÇu; ®iÒu kiÖn riªng vµ ®iÒu
kiÖn chung cña hîp ®ång; ®Ò xuÊt cña nhµ thÇu; c¸c chØ
dÉn kü thuËt; c¸c b¶n vÏ thiÕt kÕ; c¸c söa ®æi, bæ sung
b»ng v¨n b¶n; c¸c b¶ng, biÓu; b¶o l·nh thùc hiÖn hîp
®ång, b¶o l·nh ®èi víi tiÒn t¹m øng vµ c¸c b¶o l·nh kh¸c
nÕu cã; c¸c biªn b¶n ®µm ph¸n hîp ®ång; c¸c tµi liÖu
kh¸c cã liªn quan.

Hîp ®ång cÇn b¸m s¸t c¸c yªu cÇu kü thuËt vµ c¸c ®iÒu
kho¶n kh¸c nªu trong bé Hå s¬ mêi thÇu. CÇn chó ý
nh÷ng ®iÒu kho¶n dÔ g©y ra sù t¨ng gi¸ gãi thÇu do
ph¸t sinh khèi lîng. HÕt søc quan t©m ®Õn nh÷ng yÕu tè
kÐo dµi thêi gian thi c«ng vµ c¸c ®iÒu kho¶n ®Ó h¹n chÕ
sù kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn dù ¸n. VÒ chÊt lîng c«ng
tr×nh ph¶i viÕt rÊt kü trong c¸c yªu cÇu kü thuËt cña Hå
s¬ mêi thÇu. C¸ch so¹n th¶o c¸c yªu cÇu kü thuËt lµ dùa
vµo quan ®iÓm ®Çu t, c¸c tiªu chuÈn ®îc phÐp sö dông
vµ c¸c ®iÒu kiÖn thùc tÕ t¹i ®Þa ®iÓm x©y dùng.

4.4. Qu¶n lý chÊt lîng

Qu¶n lý chÊt lîng dùa vµo nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n sau :
• Ngêi b¸n hµng lµ ngêi chÞu tr¸ch nhiÖm tríc tiªn vÒ
chÊt lîng s¶n phÈm do m×nh cung øng. Mäi thÝ
nghiÖm ®Ó minh chøng vÒ chÊt lîng ®Òu do ngêi
cung øng hµng ho¸ chÞu tr¸ch nhiÖm. NÕu cã nghi
ngê vÒ chÊt lîng, chñ ®Çu t ®îc ®Ò xuÊt ®¬n vÞ
thÝ nghiÖm vµ ph¬ng ph¸p thÝ nghiÖm. Mäi vËt t sö
dông cho c«ng tr×nh ph¶i ®îc chñ ®Çu t duyÖt tõng
lo¹i vµ cã ®Ó mÉu t¹i n¬i quy ®Þnh. VËt t, s¶n phÈm
kh«ng ®¹t yªu cÇu, kh«ng ®îc ®a vµo n¬i s¶n xuÊt
vµ ph¶i ®a ra khái khu vùc x©y dùng.
• Tæ chøc theo dâi chÊt lîng c«ng tr×nh ë níc ta hiÖn
nay nh sau:
+ Ngêi b¸n vËt liÖu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chÊt lîng
hµng ho¸, vËt liÖu.

284
+ Nhµ thÇu cã kü s, phßng kü thuËt chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
s¶n phÈm m×nh lµm ra.
+ Kü s t vÊn gi¸m s¸t bªn c¹nh chñ ®Çu t kiÓm so¸t qu¸
tr×nh s¶n xuÊt ®Ó chÊp nhËn hay tõ chèi s¶n phÈm do
nhµ thÇu lµm ra.
+ C¸c phßng thÝ nghiÖm LAB cña Tæng côc Tiªu chuÈn ,
§o lêng vµ ChÊt lîng cïng víi nh÷ng phßng thÝ nghiÖm hîp
chuÈn LAS do Bé X©y dùng cÊp phÐp lµ n¬i thÝ nghiÖm
vµ cung cÊp d÷ liÖu vÒ chÊt lîng s¶n phÈm ®îc thuª lµm.
Së X©y dùng ®Þa ph¬ng, Côc Gi¸m ®Þnh chÊt lîng Nhµ
Níc n»m trong Bé X©y dùng lµ c¬ quan qu¶n lý chÊt lîng
c«ng tr×nh nãi chung.

Bé X©y dùng võa ra th«ng t vÒ chÕ ®é chøng nhËn sù

phï hîp chÊp lîng c«ng tr×nh víi c¸c kh¸i niÖm nh sau:
a) Chứng nhận sự phù hợp về chất lượng công trình xây dựng
là xác nhận chất lượng công trình xây dựng được hoàn thành phù hợp
với yêu cầu sử dụng, quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng áp dụng cho công
trình, thiết kế của công trình đã được phê duyệt và các văn bản quy
phạm pháp luật về quản lý chất lượng công trình xây dựng.
b) Tổ chức chứng nhận chất lượng công trình xây dựng là tổ
chức có năng lực phù hợp với loại và cấp công trình thực hiện công việc
kiểm tra và chứng nhận chất lượng công trình xây dựng.

Chøng nhËn sù phï hîp vÒ chÊt lîng c«ng tr×nh x©y dùng
®îc ¸p dông cho c¸c c«ng tr×nh:
* Các công trình phải có chứng nhận sự phù hợp về chất lượng
trước khi đưa vào sử dụng là công trình khi xẩy ra sự cố có nguy cơ gây
thảm hoạ đối với người, tài sản và môi trường gồm: công trình tập trung
đông người như nhà hát, rạp chiếu bóng, rạp xiếc, hội trường, trường
học, sân vận động, nhà thi đấu, siêu thị và các công trình xây dựng có
chức năng tương tự; nhà chung cư, công trình bệnh viện, nhà làm việc,
công trình khách sạn, công trình hóa chất, hóa dầu, chế biến khí, kho
chứa dầu, khí không phân biệt cấp và các công trình đê, đập, cầu, hầm từ
cấp II trở lên;
* Các công trình được chứng nhận chất lượng khi có yêu cầu của
cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền; các tổ chức bán bảo hiểm; tổ
chức, cá nhân sử dụng hoặc quản lý công trình (gọi tắt là bên yêu cầu).

285
§iÒu hÕt søc quan träng ®Ó b¶o ®¶m chÊt lîng c«ng
tr×nh lµ ph¶i biÕt viÕt tèt c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt cña bé
Hå s¬ Mêi thÇu. CÇn n¾m v÷ng c¸c yªu cÇu cña Chñ ®Çu
t vµ dùa vµo c¸c tiªu chuÈn ®Ó ®Ò xuÊt c¸c yªu cÇu kü
thuËt. Khi c¸c yªu cÇu cña Tiªu chuÈn ®îc Chñ ®Çu t ®a
vµo c¸c yªu cÇu kü thuËt cña Hå s¬ Mêi thÇu th× lóc Êy lµ
yªu cÇu cña Chñ ®Çu t chø kh«ng ph¶i ®¬n thuÇn lµ tiªu
chuÈn kü thuËt n÷a.
Qu¸ tr×nh gi¸m s¸t kü thuËt cÇn dùa vµo c¸c c«ng cô kÓ
kiÓm tra. Ngêi xa cã c©u: “ C¸i thíc, c¸i d©y lµ thÇy ngêi
thî ”. Kü s cña Nhµ thÇu vµ C«ng nh©n thi c«ng ph¶i tiÕn
hµnh tù kiÓm tra díi sù chøng kiÕn cña kü s t vÊn gi¸m
s¸t. ViÖc lÊy mÉu ®Ó kiÓm tra chÊt lîng kü thuËt ph¶i
tu©n theo c¸c yªu cÇu cña tiªu chuÈn.
Mäi phÐp kiÓm tra, kiÓm ®Þnh chÊt lîng hay chøng chØ
chÊt lîng vËt liÖu cÇn cã ®Þa chØ kÕt cÊu ®îc tiÕn hµnh
c¸c phÐp kiÓm tra Êy.
KÕt thóc viÖc thi c«ng mçi cÊu kiÖn lín hay côm cÊu kiÖn
ph¶i tiÕn hµnh nghiÖp thu bé phËn theo c¸c tiªu chÝ ®Ò
xuÊt trong Hå s¬ Mêi thÇu.
Cuèi cïng ph¶i tiÕn hµnh nghiÖm thu c«ng tr×nh theo
chÕ ®é hiÖn hµnh.

Theo c¸c tµi liÖu míi ®©y , trªn thÕ giíi cã giíi thiÖu ph-
¬ng ph¸p qu¶n lý chÊt lîng c«ng tr×nh theo yªu cÇu tho¶
m·n ®iÒu kiÖn chÊt lîng cña kh¸ch hµng QFD ( Quality
Function Deployment ).

Giôùi thieäu veà Quality Function Deployment

(QFD):
QFD (Quality function Deployment) laø moät coâng cuï
quan troïng trong ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát ñeå
caûi thieän chaát löôïng [6]. QFD ñöôïc nghieân cöùu vaø
phaùt trieån taïi Nhaät cuoái thaäp nieân 1960 bôûi Giaùo
sö Shigeru Mizuno vaø Yoji Akao. Muïc ñích cuûa Mizuno
vaø Akao laø phaùt trieån moät phöông phaùp kieåm tra
chaát löôïng chaéc chaén trong ñoù söï thoûa maõn, yeâu
caàu cuûa khaùch haøng ñöôïc ñöa vaøo saûn phaåm

286
tröôùc khi taïo ra noù. YÙ nghóa quan troïng cuûa vieäc
kieåm soaùt chaát löôïng naøy laø höôùng ñeán vieäc c¶i
thiÖn nhöõng vaán ñeà trong quaù trình taïo ra saûn
phaåm cuõng nhö quaù trình sau ñoù vaø höôùng saûn
phaåm sau cuøng ñaït ñeán nhöõng yeâu caàu cuûa
khaùch haøng moät caùch cao nhaát [1].
Maëc duø QFD ñöôïc hình thaønh bôûi Shigeru Mizuno
vaø Yoji Akao vaøo cuoái thaäp nieân 1960 nhöng maõi
ñeán naêm 1972 noù môùi ñöôïc öùng duïng taïi Xöôûng
ñoùng taøu Kobe cuûa Mitsubishi Heavy Industry ôû Nhaät
(Prasad 1998). QFD ñaït ñeán ñænh cao khi coâng ty saûn
xuaát oâtoâ Toyota öùng duïng vaø phaùt trieån thaønh
moät baûng chaát löôïng vôùi moät “maùi” phía beân
treân vaø teân cuûa baûng naøy laø “nhaø chaát löôïng”,
noù ñöôïc bieát ñeán vôùi teân goïi “ ngoâi nhaø chaát
löôïng” taïi Myõ (Revelle et all, 1998).
Maõi ñeán 1983, QFD môùi ñöôïc giôùi thieäu moät caùch
roäng raõi ñeán Myõ vaø chaâu Aâu (Menks, 2000). Moät
tröôøng hôïp nghieân cöùu ñaàu tieân ñöôïc ghi nhaän
ñoù laø naêm 1986, khi Kelsey Hayes söû duïng QFD ñeå
phaùt trieån maùy caûm bieán vôùi ñaày ñuû yeâu caàu
khaùch haøng (Prasad, 1998). Khi QFD trôû neân phoå
bieán hôn, nhöõng ngöôøi söû duïng QFD baét ñaàu nhaän
thaáy khi keát hôïp söû duïng nhieàu baûng vaø ma traän
cuûa QFD noù seõ trôû neân höõu ích hôn. Maõi cho ñeán
khi American Supplier Institute phaùt trieån vaø öùng
duïng sô ñoà QFD thoâng qua 4 giai ñoaïn (keát hôïp 4
QFD ñôn) thì QFD môùi ñöôïc öùng duïng moät caùch
phoå bieán hôn cho nhöõng khaâu thieát keá mang tính
chaát phöùc taïp [2].
Gaàn ñaây ñaõ coù baét ñaàu coù nhöõng nghieân
cöùu öùng duïng QFD vaøo ngaønh xaây döïng. QFD daàn
daàn ñöôïc bieát ñeán vaø trôû thaønh moät coâng cuï
söû duïng trong ngaønh coâng nghieäp xaây döïng,
chaúng haïn nhö xaùc ñònh roõ muïc tieâu cuûa caùc döï
aùn, söï naâng caáp heä thoáng maùy tính trong vaên
phoøng, xaùc ñònh caùc ñaëc tröng thieát keá caùch boá
trí beân trong cuûa nhöõng caên hoä chung cö, thieát keá

287
xaây döïng cho nhöõng caên hoä vôùi chi phí thaáp, xöû
lyù nhöõng yeâu caàu cuûa khaùch haøng, moâi tröôøng
ñoäng trong thieát keá/xaây döïng, thoáng nhaát giöõa
thieát keá vaø saûn xuaát khung nhaø goã nhieàu taàng.
Nhöõng ích lôïi coù ñöôïc töø vieäc öùng duïng noù bao
goàm vieäc naâng cao söï traû lôøi nhöõng yeâu caàu
cuûa khaùch haøng hoaïch ñònh hoaøn thieän, giaûm
thieåu thôøi gian thieát keá laïi moät caùch toái thieåu, …
[6]
Taïi Vieät Nam, vieäc nghieân cöùu vaø öùng duïng QFD
vaøo lónh vöïc xaây döïng cuõng nhö quaûn lyù xaây
döïng chöa ñöôïc phaùt trieån. Baøi baùo naøy mong
muoán giôùi thieäu veà moät coâng cuï môùi vaø hieäu
quaû ñeå öùng duïng vaøo lónh vöïc xaây döïng, nhaát laø
trong quaûn lyù chaát löôïng saûn phaåm xaây döïng vaø
nhöõng lôïi ích töø QFD.
Cô sôû lyù thuyeát phaùt trieån öùng duïng cuûa
QFD:
QFD laø moät caáu truùc kyõ thuaät ñeå giaûi quyeát
nhöõng baøi toaùn keát hôïp vieäc phaùt trieån vaø caûi
thieän saûn phaåm. Noù thöôøng keát hôïp heä thoáng
caùc ma traän vôùi quan heä töông hoå laãn nhau, thoâng
thöôøng bao goàm 4 giai ñoaïn: 1-ma traän hoaïch ñònh,
2-ma traän thieát keá, 3- ma traän ñieàu haønh, 4- ma
traän kieåm soaùt. (hình minh hoïa 1)
Thoâng qua 4 giai ñoaïn treân thì nhöõng yeâu caàu
cuûa khaùch haøng ñöôïc chuyeån taûi thaønh caùc yeâu
caàu veà kyõ thuaät, tieáp theo thì nhöõng yeâu caàu
cuûa khaùch haøng seõ ñöôïc ñöa vaøo nhöõng ñaëc tính
caáu thaønh saûn phaåm, sau ñoù seõ laø caùc böôùc xöû
lyù vaø caùc böôùc ñieàu haønh ñeå taïo ra saûn phaåm
cuoái cuøng (saûn phaåm xaây döïng). Vôùi moãi ma
traän duøng ñeå chuyeån taûi trong moät quaù trình trung
gian ñöôïc goïi laø “ngoâi nhaø chaát löôïng” hay laø moät
QFD ñôn (hình 2).
Hình 1 – 4 giai ñoaïn cuûa QFD (döïa theo sô ñoà
cuûa Yi Qing Yang).

288
 Hình 2 – Ngoâi nhaø
chaát löôïng (döïa theo sô ñoà cuûa QFD INSTITUTE).
Yeâu caàu khaùch haøng (1):
Ñaây laø phaàn ñaàu tieân vaø quan troïng nhaát cuûa
ma traän trong ngoâi nhaø chaát löôïng. Danh muïc
thoâng tin veà nhöõng yeâu caàu cuûa khaùch haøng cho
saûn phaåm seõ ñöôïc moâ taû theo ngoân ngöõ cuûa hoï,
hay coøn goïi laø tieáng noùi cuûa khaùch haøng (the
voice of the customer).
Nhöõng thoâng tin naøy ñöôïc thu thaäp thoâng qua
quaù trình giao tieáp vôùi khaùch haøng. Khaùch haøng
ñöôïc khuyeán khích ñeå moâ taû nhöõng gì hoï caàn vaø
caùc vaán ñeà cuûa hoï ñoái vôùi saûn phaåm. Danh muïc
nhöõng yeâu caàu ñaõ thu thaäp naøy seõ ñöôïc ñöa vaøo
trong ngoâi nhaø chaát löôïng. Moät caáu truùc bieåu ñoà
quan heä vaø caây seõ ñöôïc xaây döïng thoâng qua
nhöõng thoâng tin thu thaäp.
Ma traän hoaïch ñònh (2):
Ma traän hoaïch ñònh naèm phía beân phaûi cuûa
ngoâi nhaø chaát löôïng coù moät soá muïc ñích. Thöù
nhaát, noù seõ xaùc ñònh laïi nhöõng yeâu caàu öu tieân
vaø nhöõng caùi chaáp nhaän ñöôïc cuûa saûn phaåm
hieän taïi. Thöù hai , noù cho pheùp nhöõng caùi ñöôïc öu

289
tieân saép xeáp trôû laïi döïa treân moái quan taâm cuûa
nhoùm thieát keá veà nhöõng caùi öu tieân naøy.
Ñeå ñònh löôïng ñöôïc nhöõng caùi naøy thöôøng
söû duïng baûng caâu hoûi (questionaire) cho khaùch
haøng. Quan troïng nhaát vaø vieäc ñaàu tieân phaûi keå
ñeán ñoái vôùi phaàn naøy laø xeáp haïng möùc ñoä quan
troïng. Ñaây chính laø quaù trình ñònh löôïng ñoái vôùi
moái quan heä giöõa caùc Hình 1 – 4 giai ñoaïn cuûa
QFD (döïa theo sô ñoà cuûa Yi Qing Yang).

Hình 2 – Ngoâi nhaø

chaát löôïng (döïa theo sô ñoà cuûa QFD INSTITUTE).

290
 Hình 3 – Ngoâi nhaø chaát löôïng cho moät giai
ñoaïn thieát keá (döïa theo sô ñoà cuûa A. Kusiak, San
Diego, CA, 1999).

Yeâu caàu kyõ thuaät (3):

Phaàn naøy theå hieän caùc ñaëc tröng kyõ thuaät
hay laø tieáng noùi cuûa coâng ty (the voice of the
company), noù moâ taû ñaëc tính saûn phaåm cuûa
coâng ty. Caùc thoâng tin naøy ñöôïc nhoùm thieát keá
QFD xaùc ñònh döïa treân nhöõng ñaëc tröng ñònh löôïng
ñöôïc maø hoï nhaän thaáy noù coù lieân quan vôùi yeâu
caàu cuûa khaùch haøng (1).
Cuõng vôùi caùch thöùc nhö phaàn 1, ôû ñaây
nhöõng yeâu caàu cuûa khaùch haøng ñöôïc phaân tích
vaø laäp ra moät caáu truùc, bieåu ñoà quan heä vaø
bieåu ñoà caây ñöôïc öùng duïng ñeå laøm roõ hôn caùc
ñaëc tröng saûn phaåm.

Moái quan heä töông quan (4):

Phaàn 4 chính laø phaàn thaân cuûa ngoâi nhaø
chaát löôïng vaø coù theå toán raát nhieàu thôøi gian ñeå
hoaøn taát. Muïc ñích cuûa noù chuyeån nhöõng yeâu

291
caàu cuûa khaùch haøng vaøo ñaëc tính kyõ thuaät cuûa
saûn phaåm.
Caáu truùc cuûa noù laø ma traän vôùi hai kích
thöôùc chuaån goàm nhöõng cell ñeå lieân keát nhöõng
yeâu caàu rieâng reû cuûa khaùch haøng vaø yeâu caàu
kyõ thuaät. Nhieäm vuï cuûa nhoùm QFD laø xaùc ñònh
nhöõng moái quan heä hay töông quan quan troïng nhaát.
Sau ñoù seõ coù söï saép xeáp, ñaùnh giaù möùc ñoä
quan troïng vaø cho ñieåm tröôùc khi hoaøn taát.

Ma traän töông quan (maùi nhaø cuûa chaát

löôïng)(5):
Moät ma traän tam giaùc “daïng maùi” seõ xaùc
ñònh yeâu caàu kyõ thuaät vaø ñaëc tính saûn phaåm,
noù hoã trôï hay ngaên nhöõng phaàn khaùc. Cuõng nhö
trong phaàn 4, nhoùm QFD seõ so saùnh töøng yeâu caàu
kyõ thuaät vôùi nhöõng yeâu caàu cuõng nhö ñaëc tính
kyõ thuaät beân caïnh. Vôùi moãi cell thì caâu hoûi ñöôïc
ñaët ra laø “Caûi thieän yeâu caàu cuûa khaùch haøng

(1).

Hình 3 – Ngoâi nhaø chaát löôïng cho moät giai

ñoaïn thieát keá (döïa theo sô ñoà cuûa A. Kusiak, San
Diego, CA, 1999).

292
Muïc tieâu (6):
Ñaây laø phaàn cuoái cuøng cuûa ngoâi nhaø chaát
löôïng, noù ñöôïc hoaøn taát vaø ñöa ra nhöõng keát
luaän. Thöôøng noù goàm 3 phaàn:
• Ñaëc tính kyõ thuaät öu tieân
• Ñaùnh giaù ñoái thuû caïnh tranh.
• Muïc tieâu saûn phaåm.
Nh÷ng ¸p dông cña ph¬ng ph¸p QFD cã thÓ trong x©y
dùng:
“Söû duïng QFD trong giai ñoaïn thieát keá döï aùn
chung cö “, nghieân cöùu cuûa taùc giaû Luiz Antoânio
Gargione, Ñaïi hoïc California, 1999. Nghieân cöùu treân
ñöa ra moät öùng duïng cuûa QFD trong giai ñoaïn thieát
keá cuûa moät döï aùn kinh doanh ñòa oác nhö moät
coâng cuï ñieàu chænh caùch boá trí vaø nhöõng neùt
noåi baät cuûa caùc caên hoä trong döï aùn, taïi khu vöïc
ñoâ thò ôû caùc thaønh phoá khoâng lôùn cuûa Brazil.
Muïc ñích cuûa nghieân cöùu naøy öùng duïng trong xaây
döïng moät phöông phaùp thieát keá theo ñònh höôùng
cuûa khaùch haøng ñöôïc söû duïng töø moät ngaønh
coâng nghieäp khaùc, döïa treân nhöõng baûng vaø ma
traän cuûa Akao (1990). Moät muïc ñích khaùc cuûa
nghieân cöùu treân laø kieåm nghieäm vieäc öùng duïng
QFD trong quaûn lyù ñoái vôùi caùc döï aùn kinh doanh
ñòa oác vaø phaùt trieån noù cho nhöõng coâng ty nhoû
hoaït ñoäng t×m hieäu quaû kinh doanh.
ÖÙng duïng QFD trong ngaønh coâng ngheä thoâng
tin vaø ngaønh coâng nghieäp xaây döïng (James
Sommerville, Nigel Craig, 2002)
Nghieân cöùu treân cho raèng ngaønh coâng ngheä
thoâng tin vaø ngaønh xaây döïng baét ñaàu thích nghi

293
vaø söû duïng kyõ thuaät QFD nhö laø coâng cuï quaûn
lyù chieán löôïc, chaát löôïng. Nghieân cöùu naøy thaûo
luaän veà vieäc öùng duïng QFD trong ngaønh coâng
nghieäp xaây döïng vaø coâng ngheä thoâng tin vaø vieäc
caûi tieán saûn phaåm töø öùng duïng naøy.
Söû duïng QFD trong ngaønh xaây döïng öùng
duïng trong quaù trình hoaïch ñònh döï aùn haï
taàng (Syed M.Ahmed,M.ASCE; Li Pui Sang; vaø Zeliko M.
Torbica, M.ASCE, 2003).
* Muïc tieâu nghieân cöùu:
- Khaûo saùt söï phuø hôïp cuûa QFD trong hoaïch ñònh
vaø thieát keá.
- Ñeà nghò moät moâ hình öùng duïng QFD saún ñeå
söû duïng trong quaù trình xöû lyù cho vieäc hoaïch
ñònh vaø thieát keá.
* Phöông phaùp luaän: ÔÛ nghieân cöùu naøy söû duïng 4
giai ñoaïn.
+ Giai ñoaïn 1: Xem xeùt vaø ñeà xuaát caùc nguyeân
taéc, lyù thuyeát vaø boä khung cho kyõ thuaät QFD
+ Giai ñoaïn 2: Khaûo saùt vaø phaân tích quaù trình
xöû lyù hoaïch ñònh trong caùc döï aùn haï taàng xaây
döïng daân duïng.
+ Giai ñoaïn 3: Phaùt trieån moâ hình öùng duïng QFD
cho quaù trình xöû lyù hoaïch ñònh vaø thieát keá
caùc döï aùn haï taàng.
+ Giai ñoaïn 4: Ñeà xuaát moâ hình vaø kieåm nghieäm
töø nhöõng soá lieäu thu thaäp ñöôïc töø 2 döï aùn haï
taàng.

4.5. Qu¶n lý tiÕn ®é

294
Thêi gian lµ cña c¶i nªn sù hoµn thµnh dù ¸n ®óng thêi
gian lµ yÕu tè rÊt quyÕt ®Þnh cho thµnh c«ng cña dù ¸n.
Thêi gian íc tÝnh hoµn thµnh cña dù ¸n ®îc s¬ bé x¸c
®Þnh trong bíc lËp dù ¸n ®Çu t x©y dùng c«ng tr×nh. Khi
dù ¸n ®îc duyÖt cho thùc hiÖn, chñ ®Çu t ph¶i lËp kÕ
ho¹ch tæng thÓ, nh»m phèi hîp c¸c bªn tham gia dù ¸n
sao cho nhÞp nhµng nh»m môc tiªu dù ¸n hoµn thµnh
chung ®óng h¹n. §ã lµ kÕ ho¹ch phèi hîp tæng thÓ
( Master schedule ). Mçi nhµ thÇu theo kÕ ho¹ch triÓn khai
gãi thÇu cña m×nh, ®Ò ra kÕ ho¹ch thùc hiÖn cô thÓ.
Chñ ®Çu t nªu yªu cÇu phèi hîp ®Ó c¸c nhµ thÇu cïng chñ
®Çu t ®iÒu chØnh cho theo s¸t ®îc s¬ ®å phèi hîp tæng
thÓ.
Mét biÖn ph¸p phèi hîp thêi gian h÷u hiÖu lµ hµng th¸ng
chñ ®Çu t th«ng b¸o nh¾c nhë c¸c nhµ thÇu c¸c c«ng
viÖc chñ yÕu ph¶i tiÕn hµnh. C¨n cø ®Ó nh¾c nhë lµ qu¸
tr×nh thùc hiÖn th¸ng ®· qua, c¸c yªu cÇu cña th¸ng s¾p
tíi. Sö dông ch¬ng tr×nh Microsoft Project trong ®iÒu
khiÓn kÕ ho¹ch tiÕn ®é lµ c«ng cô h÷u hiÖu.
Hµng tuÇn nªn cã häp giao ban gi÷a c¸c bªn tham gia
thùc hiÖn dù ¸n ®Ó kiÓm ®iÓm nh÷ng viÖc ®· lµm,
nh¾c nhë c¸c viÖc ph¶i lµm vµ lu ý nh÷ng ®iÒu cÇn
chuÈn bÞ cho thêi gian s¾p tíi.
Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu lµ ph¹t do chËm
tiÕn ®é vµ khuyÕn khÝch do lµm nhanh. §iÒu nµy cÇn ghi
trong c¸c Hîp ®ång ký kÕt gi÷a c¸c bªn chñ ®Çu t vµ c¸c
nhµ thÇu.

4. 6. Qu¶n lý chi phÝ

Chi phÝ cho dù ¸n ®îc quy ®Þnh trong møc tæng ®Çu t.
§èi víi mçi gãi thÇu trong dù ¸n l¹i cã møc tæng dù to¸n.
§Êu thÇu lµ viÖc lµm cho gãi thÇu cña dù ¸n ®¹t chÊt lîng
cao nhÊt trªn c¬ së dù ¸n kÕt thóc ®óng thêi h¹n víi chi
phÝ chÊp nhËn ®îc n»m trong møc ®îc tæng ®Çu t vµ
mçi gãi thÇu n»m trong møc tæng dù to¸n. §Ó c¸c nhµ
thÇu kh«ng qu¸ chó träng ®Õn gi¸ gãi thÇu mµ coi nhÑ
c¸c yÕu tè kü thuËt, theo quy ®Þnh hiÖn nay th× nh÷ng

295
nhµ thÇu ®¹t sè ®iÓm kü thuËt thùc hiÖn trªn 70% tæng
sè ®iÓm xÐt thÇu míi ®îc c©n nh¾c ®Õn gi¸ chµo thÇu.
Muèn chi phÝ thùc hiÖn dù ¸n víi møc chÊp nhËn ®îc, khi
xÐt thÇu ph¶i kiÓm tra kü gi¸ chµo thÇu. Ph¸t sinh lµm
t¨ng chi phÝ do nhµ thÇu kh«ng kh¶o s¸t kü nh÷ng ®iÒu
kiÖn cña hiÖn trêng mµ chØ c¨n cø vµo hå s¬ mêi thÇu ,
qu¸ tr×nh thùc hiÖn thêng ®ßi hái ph¸t sinh chi phÝ.
Kh«ng thÓ viÕt c¸c ®iÒu kiÖn chµo thÇu mµ kh«ng cã sai
sãt nªn chñ ®Çu t ph¶i yªu cÇu nhµ thÇu nghiªn cøu kü
c¸c ®iÒu kiÖn thi c«ng t¹i hiÖn trêng ®Ó lËp hå s¬ chµo
thÇu. Khi ph¸t hiÖn gi÷a hå s¬ mêi thÇu vµ thùc tÕ cã sù
kh«ng khíp víi nhau th× nhµ thÇu ph¶n ¶nh víi chñ ®Çu t
®Ó chØnh lý vµ ®îc lµm gi¸ chµo thÇu theo nh÷ng ph¸t
hiÖn cña m×nh t¹i hiÖn trêng.
VÊn ®Ò gi¶i ng©n ®Ó ®¶m b¶o chi phÝ cña dù ¸n ®îc
thùc hiÖn ®óng lóc lµ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ.
CÇn thêng xuyªn kiÓm tra chi phÝ thùc t¹i vµ chi phÝ dù
to¸n ®Ó cã c¸ch xö lý thÝch hîp cho tõng giai ®o¹n thi
c«ng.
Ph©n tÝch gi¸ trÞ ®· ®¹t ( Earned – value analysis ) cho
tõng giai ®o¹n thùc hiÖn dù ¸n nh»m dù b¸o chi phÝ cuèi
cïng cña dù ¸n.
HiÖn nay c«ng viÖc ph©n tÝch gi¸ trÞ ®¹t ®îc cña tõng
giai ®o¹n cña dù ¸n ®· n©ng thµnh khoa häc qu¶n lý chi
phÝ ®· ®¹t ®Ó dù b¸o chi phÝ cuèi cïng cña dù ¸n, sao
cho chi phÝ nµy s¸t víi chi phÝ ®· ho¹ch ®Þnh. Qu¶n lý chi
phÝ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n s¸t víi chi phÝ íc tÝnh
lµm cho dù ¸n cã tÝnh kh¶ thi cao vµ cã hiÖu qu¶.

4.7. Qu¶n lý c¸c yÕu tè ngÉu nhiªn bÊt lîi cho thùc
hiÖn dù ¸n

Qu¶n lý dù ¸n cã thÓ ®îc tãm t¾t qua s¬ ®å :

Ba kh©u quan träng mµ mét dù ¸n ph¶i tËp trung qu¶n lý.

§ã lµ c¸c kh©u ChÊt lîng, Chi phÝ vµ TiÕn ®é.

296
 ChÊt
l­îng TiÕn
®é
Rñi ro

Chi
phÝ

Tuy nhiªn kh©u Rñi ro bao trïm lªn tõng kh©u. Trong qu¶n
lý chÊt lîng cã nhiÒu yÕu tè rñi ro lµm cho chÊt lîng kh«ng
®îc nh ý muèn ngêi qu¶n lý. Kh©u tiÕn ®é cã nhiÒu yÕu
tè kh¸ch quan vµ chñ quan lµm cho c«ng viÖc kh«ng tiÕn
hµnh ®îc nh kÕ ho¹ch ®· dù b¸o. Kh©u chi phÝ cã nhiÒu
yÕu tè rñi ro lµm cho ph¶i chi phÝ nhiÒu h¬n dù to¸n. §Ó
qu¶n lý tèt c¸c yÕu tè rñi ro ¶nh hëng ®Õn qu¶n lý dù ¸n,
®èi víi tõng kh©u qu¶n lý cÇn cã kÕ ho¹ch ®èi phã víi
tõng lo¹i rñi ro kh¶ dÜ cã thÓ x¶y ra. Cã gi¶i ph¸p ®èi phã
víi tõng rñi ro cã kh¶ n¨ng x¶y ra. H¹n chÕ ®Õn møc cao
c¸c t¸c h¹i cña rñi ro ®· ®îc ®Ò cËp ë c¸c phÇn trªn.
Th¸i ®é cña ngêi qu¶n lý dù ¸n lµ ph¶i kh¸ch quan, ph¶i
biÕt ®Õn c¸c rñi ro vµ tÝnh ra c¸c t¸c h¹i cña nã nh»m h¹n
chÕ tèi ®a t¸c h¹i cña nã.

4.9Ph©n tÝch kÕt qu¶ ®· ®¹t ( Earned-value

analyzis )

Qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, s¶n phÇm x©y dùng bé phËn
®· hoµn thµnhtrong tõng thêi ®o¹n cÇn thêng xuyªn ®îc
®èi chiÕu víi dù to¸n, dù to¸n chi phÝ theo thêi gian vµ gi¸

297
bá thÇu ®Ó ph©n tÝch lý do chªnh lÖch. KÕt qu¶ ph©n
tÝch gióp cho viÖc ®iÒu hµnh dù ¸n cã hiÖu qu¶ , lu«n
b¸m s¸t víi gi¸ ®· íc tÝnh ban ®Çu, h¹n chÕ tèi ®a chi phÝ
ph¸t sinh, còng nh rót kinh nghiÖm kh©u ph©n tÝch c«ng
viÖc ( WBS) lËp ngay tõ khi h×nh thµnh dù ¸n).

Qu¶n lý dù ¸n lµ kh©u tæng hîp nhiÒu kiÕn thøc. Nh÷ng

®iÒu nªu trong c¸c môc cña qu¶n lý dù ¸n trªn lµ nh÷ng
®iÒu hÕt søc c¬ b¶n. Kü thuËt xö lý cho tõng kh©u qu¶n
lý ®· ®Ò cËp trong c¸c néi dung cña gi¸o tr×nh nµy.

Tæ chøc s¶n xuÊt theo khoa häc lµ mét c«ng nghÖ hiÖn
®¹i. Trªn c¬ së võa lµm võa häc, nh÷ng ngêi qu¶n lý s¶n
xuÊt tÝch lòy dÇn nh÷ng kinh nghiÖm cã ph©n tÝch ®Ó
biÕn tæ chøc s¶n xuÊt thµnh mét khoa häc víi nh÷ng
minh chøng ®Çy ®ñ, víi nh÷ng phÐp tÝnh ®Þnh lîng ®Çy
®ñ. Kinh nghiÖm vÒ tæ chøc s¶n xuÊt lµ ®iÒu hÕt søc tèt
nhng lý luËn cã lý gi¶i vµ minh chøng míi lµ quan niÖm
cña thêi nay.

298
Tham kh¶o :

1. Dennis Lock Project Management, Eighth edition ,

Gower, 2003

2. A Guide to the Project Management Body of Knowledge

( PMBOK Guide ) , 2000 Edition , Project Management
Institute, Pennsylvania USA

3. Lª KiÒu Tæ chøc thi c«ng c¸c c«ng tr×nh nhiÒu h¹ng

môc, §HKT Hµ néi , 1998

4. C¸c bµi b¸o cña t¸c gi¶ vµ céng sù trªn T¹p chÝ X©y
dùng ( Bé X©y dùng ) trong c¸c n¨m 2003~2005

5. LuËt X©y dùng vµ c¸c nghÞ ®Þnh híng dÉn ¸p dông

LuËt nh NghÞ ®Þnh 209/2004 N§-CP, NghÞ ®Þnh
16/2005/ N§-CP

299
6. C¸c Website : WWW.moc.gov.vn cña Bé X©y dùng,
WWW.ketcau.com cña C«ng ty T vÊn vµ thiÕt kÕ CDC,
Bé X©y dùng, WWW.gso.gov.vn cña Tæng côc Thèng
kª.

300