1

2
3
4
LI NI U
----`----
phc v cho vic hc tp ca sinh vin chuyn nganh Trit hoc va
hoc vin cac lp Bi !"ng #ia$ng vin T! t!$ng % &hi 'inh tai ai hoc
(hoa %oc %u) *!c s! ph+n cng cu$a B ,n T! t!$ng % &hi 'inh)
ch-ng ti .in so/n cu0n s1ch 2#i3i thiu ,t s t1c ph4, 5inh *in t!
t!6ng %7 &h8 'inh9:
;i ung cu0n s1ch ho<n th<nh trn c s$ 5 th!a cun sach Gii
thiu cac tac phm kinh in t tng H Chi Minh ca T= Thai ;goc T>ng)
;ha ?u+t .a$n Thu+n %oa) %u @AA@) co .$ sung) hoan thin th, ,t s tac
ph+$, ,i !a vao ta i liu tha, 5ha$o chu$ yu la B@ t+p % &hi 'inh toan
t+p C ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia E %a ;i E @AAA:
&un sach nay g, @ ph+n) ph+n BF i nGt v hoan ca$nh ra *i cu$a
t! t!$ng % &hi 'inhH ph+n @F #ii thiu hoan ca$nh ra *i) ni ung va gia
tri cu$a cac tac ph+$, tiu .i$u cu$a &hu$ tich % &hi 'inhF Yu sach cua nhn
dn An Nam; Ban an ch thuc dn Phap; Dong Kach mnh; Bn vn
kin vn tt oc xem la Cong linh chinh tri u tin cua Dang; Tuyn ngn
Dc lp; Loi ku goi toan quc khang chin 1946; Sa i li lam vic; Dao
uc cach mang 1955 va Dao uc cach mang 1958; Nng cao ao c cach
mang quet sach chu nghia ca nhn; Di chuc.
;hIng t! t!6ng l3n ca &h tJch %7 &h8 'inh *!Kc phLn 1nh trong
#iao trinh #ii thiu ,t s tac ph+$, 5inh *i$n t! t!$ng %7 &h8 'inh laF
2Mun cuu nc va giai phong dn tc khng co con ong nao khac con
ong cach mang v san9: M l< nNi ung tOng Du1t ca t! t!6ng %7 &h8
'inh: 2Khng co gi quy hon c lp, tu do9 l< *i, ?uPt ph1t va la s!
?uyn sut ca t! t!6ng %7 &h8 'inh: Dc lp dn tc gn bo thng nht vi
chu nghia x hi l< lun im trung tm ca t! t!6ng %7 &h8 'inh) nM th+,
nhp v< ?uyn su0t to<n .N h th0ng t! t!6ng ca ;g!Qi trong c1c thQi 5R v<
trn c1c lSnh vTc:
Uh!ng ph1p c1ch ,/ng ca &h tJch %7 &h8 'inh l< ,Nt h th0ng
*!Kc th hin *a /ng v< phong ph- 6 c1c thQi 5R) c1c giai *o/n 5h1c nhau,
trn tinh thn 2di bt bin, ung van bin, ly muc tiu khng thay i la c
5
lp, thng nht cua T quc, tu do, hanh phuc cua nhn dn lam gc.
Ln u tin trong cac ang cng san cm quyn, Chu tich H Chi
Minh nu ln t tng: Lng phLi ?Vng *1ng vWa l< ng!Qi lXnh */o s1ng
su0t) vWa l< ng!Qi *<y t3 tht trung th<nh ca nh+n +n:
/i *o<n 5Yt +n tNc trong t tng H Chi Minh, la mt chin loc co
ban, lu dai, trong tin trinh cach mang Vit Nam. T! t!6ng */i *o<n 5Yt %7
&h8 'inh mi mi la mt suc manh lam nn thng loi cua cach mang Vit
Nam.
T! t!6ng %7 &h8 'inh vZ ?+y Tng nh< n!3c ca +n) o +n) v[ +n la
su vn dung sang tao hoc thuyt v nha nc cua chu nghia Mac - Lnin,
chon loc, k thua ca nhung tinh hoa trong vic xy dung nha nc co
trong lich su dn tc va nhn loai.
Ban thn Ngoi la mt tm gong tron ven cua ao uc mi: =u0t *Qi
phPn *Pu) hy sinh v[ lKi 8ch ca TO Du0c) v[ h/nh ph-c ca nh+n +n. T!
t!6ng */o *Vc %7 &h8 'inh la mt th thng nht giua ao uc vi chinh tri,
ao uc vi tai nng, giua noi va lam, giua ao uc cach mang va ao uc
oi thong.
D hiu ro nhung gia tri phong phu va toan din cua t tong H Chi
Minh, cn oc, tim hiu va nghin cu %7 &h8 'inh To<n tp) tron . B@
t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) B\\] ^@AAA) @AAA@_: Cun
#iao trinh gii thiu ,t s tac ph+$, 5inh *i$n t! t!$ng % &hi 'inh) chi
phan anh m t phn ni dung b sach kinh in ln nht, co gia tri ly lun va
thuc tin cao nht y v cach mang Vit Nam.
'`c a *X cM nhiZu c0 gbng *+u t! .in so/n va s!$a ch!"a) song cu0n
s1ch ccng 5hng tr1nh 5hdi nhIng han ch: T1c giL rPt ,ong nhn *!Kc sT
gMp e ca c1c ./n *7ng nghip) *oc giL gfn ?a * cu0n s1ch ng<y c<ng *!Kc
ho<n thin hn:
%uY) th1ng Ag n>, @ABA
T1c giL
ThS Hoang Ngoc Vinh
TS Thi Ngc Tng
6
MUC LUC
Loi mo u....................................
Phn 1: Di net v bi canh ra oi cua t tong H Chi Minh...
Phn 2: Gioi thiu mt s tac phm kinh in tiu biu t tong H Chi
Minh....
Gioi thiu tac phm hu sach cu$a nh+n nh+n in ;a,::::::
Gioi thiu tac phm Ba$n an ch * th!c +n Uhap:::::
Gioi thiu tac phm !ng (ach ,nh:::::
Gioi thiu tac phm &!ng li"nh chinh tri *+u tin cu$a a$ng:::::
Gioi thiu tac phm Tuyn ngn c l+p:::::
Gioi thiu tac phm ji 5u goi toan Duc 5hang chin 1946.....
Gioi thiu cac tac phm v *ao *!c tiu biu cua Chu tich H Chi Minh....
Kt lun
7
PHAN 1
I NT V BI CANH RA I CUA T TNG H CHI MINH
1. Hoan canh kinh t - xa hi Vit Nam giai doan cui th ky XIX
du th ky XX
Gia Long la ngoi u tin a thng nht t noc sau hon 2000 nm
bi chia ct. D cao Nho giao ln ia vi c tn, nhng Gia Long (1802 -
1820), Minh Mang (1820 - 1840), Thiu Tri (1841 - 1847) u la nhng
ngoi bit giong cao ngon co Pht giao thu phuc nhn tm voi y thc dn
tc cao, du cha oc long dn thi c lp noc ta vn oc gi vng.
Tu Duc (1848 - 1882) la ngoi khng thich lam vua chi thich lam tho,
sao nhang vic noc, lai thi hanh nhung chinh sach khng phu hop vi tinh
th lam cho oi sng cua nhn dn, trc ht la nng dn tro nn rt co cuc.
Mu thun giua nhn dn vi bon vua quan nha Nguyn tr nn ht suc gay
gt. Dt noc Vit Nam vi th a nhanh chong bi thc dn Phap xm loc.
Tu thang 7 nm Mu Ngo (31-7-1858) nm Tu Duc thu 11, t ban
Phap bt u xm loc Vit Nam. Thang 1 - 1859, chung anh chim Gia
Dinh. Nm 1862, chung buc triu inh nhong ut ba tinh min Dng Nam
B bng hoa c Nhm tut (1862). Ngay 25 6 - 1867, chung ly nt ba
tinh min Ty. Sau khi thn tinh xong cac tinh Nam Ky, ngay 15 - 10 nm
Quy du (1873), chung bt u anh chim Ha Ni.
Nm 1883, qun Phap khi binh anh vao cua Thun An (Thua Thin
Hu) va buc triu inh nha Nguyn phai ky Hoa c Hacmng (1883). Nm
sau, ngay 6 6 - 1884, Phap tip tuc uy hip va buc triu inh Hu phai ky
hip c Patont, thua nhn nc Phap 'bao h ca Trung Ky va Bc Ky.
Nn thng nht T quc do nhn dn ta bao oi xy p bng m hi va
xong mau bi Hip c Patont lam tan v. Dt nc roi vao tinh trang
chia ba bi chinh sach 'chia tri cua thuc dn Phap.
Khut phuc oc triu inh nha Nguyn, nhng khp noi tu Nam chi
Bc thuc dn Phap vp phai y chi chng xm loc kin cong cua nhn
dn ta. Nm 1862, Trong Cng Dinh bt chp la quan lai cua triu inh, tu
nguyn lai vi nghia qun chng gic Phap vi tinh thn: ly lau lam co,
gy tm vng lam binh khi, nht inh khng bao gio ngung chin u chng
qun cp nc. Nguyn Trung Truc lnh ao khang chin cac ia
phong Tn An, Rach Gia, Thu Thua, Bn Luc, Long Thanh, Tn Uyn v.v..,
khi bi gic bt hin ngang tuyn b: 'Bao gio ngoi Ty nh ht co nc
Nam thi mi ht ngoi nc Nam anh Ty. Nguyn Huu Hun (tuc thu
khoa Hun) lnh ao phong trao chng Phap cac vung M Tho, M Quy,
Tam Binh, Rach Gm, Cai Ly,.. trong nhung nm 1868 -1875.
Gic Phap phai mt gn 30 nm (1858 -1884) mi chim oc nc ta.
Nhng, cha y mt nm sau hip c Patont, vua Tu Duc cht, Ham
Nghi ln ni ngi (1885) cung vi Tn Tht Thuyt va Trn Xun Soan ra
mt lnh cho qun dn cac ia phong khng oc hop tac vi Phap. Nm
1886, Ham Nghi roi khoi kinh thanh, lp cn cu khang chin Tn S
(Quang Tri) va ha Chiu Cn vong cuu quc.
8
Chiu Cn vong c vu phong trao khang Phap lam bung ln mt
phong trao khi nghia khp noi: Tiu biu la khi nghia Dinh Cng Trang
Ba Dinh, Thanh Hoa (1886 - 1887); cua Phan Dinh Phung Vu Quang, Ha
Tinh (1885 -1896); cua Nguyn Thin Thut Bi Sy, Hng Yn (1885
-1889); khi nghia Yn Th cua Hoang Hoa Tham Yn Th, Bc Giang
(1885 - 1913); khi nghia cua vua Duy Tn (5 - 1916); v.v.
Tuy long yu nc va dung cam co thua nhng tt ca nhung phong
trao yu nc noi trn cui cung u tht bai. Vit Nam tu mt nc phong
kin c lp tr thanh thuc ia cua thuc dn Phap. Di su h cua thuc
dn Phap, x hi Vit Nam co nhiu thay i do chinh sach cai tri cua chung
gy nn.
V chinh tri, thuc dn Phap thi hanh chinh sach chuyn ch in hinh.
Moi quyn hanh u nm trong tay ngoi Phap. Vua, quan Vit Nam chi
ong vai tro bu nhin. Chung thi hanh chinh sach 'chia tri, hong lam suy
yu truyn thng oan kt dung nc va giu nc cua nhn dn ta. Chung
chia r ca ba dn tc anh em trn ban ao Dng Dong, ri lp ra xu Dng
Dong thuc Phap nhm xoa tn cac nc Vit Nam, Lao, Campuchia khoi
ban th gii. Noi v chinh sach nay cua bon thuc dn, Nguyn i Quc
vit: 'Chu nghia thuc dn Phap khng h thay i cai chm ngn 'chia
tri cua no. Chinh vi th ma nc An Nam, mt nc co chung mt dn tc,
chung mt dong mau, chung mt phong tuc, chung mt lich su, chung mt
truyn thng, chung mt ting noi, bi chia nm, s bay. Loi dung mt cach
xao tra su chia ct y, ngoi ta hy vong lam ngui oc tinh oan kt, nghia
ng bao trong long ngoi An Nam va tao ra mi xung khc giua anh em
rut thit vi nhau. Sau khi y ho chng lai nhau, ngoi ta lai ghp mt cach
gia tao cac thanh phn y lai, lp nn mt 'lin bang goi la Lin bang Dng
Dong
1
.
V vn hoa, chung thi hanh chinh sach ngu dn hong n dich nhn dn
ta trong vong ngu ti. Cac quyn tu do u bi cm. Chung xy dung nha tu
nhiu hon trong hoc va bnh vin. Chung bng bit, ngn can anh hng vn
hoa tin b trn th gii, k ca vn hoa tin b Phap di vao Vit Nam, nhng
lai khuyn khich vn hoa i tru, m tin di oan...
V kinh t, t ban Phap khng phat trin cng nghip nng ma chi m
mang mt s nganh truc tip phuc vu cho b may thng tri va khai thac tai
nguyn cung cp nguyn liu cho nn cng nghip cua nc Phap. Song,
nhung xng may tai ch nay vn phu thuc vao cac co s kinh t chinh
quc. Cac nganh k thut khac nh khai thac mo thic, km, chi, vang, pht
phat, than u thuc quyn cac cng ty t ban Phap c quyn. Nhung nganh
k ngh nh vn tai (hoa xa, xe in, tau thu,..), nha may in, u do cac
cng ty ngoi Phap kinh doanh.
Chinh sach c quyn kinh t cua thuc dn Phap bin Vit Nam
thanh thi trong, noi vo vt tai nguyn va boc lt nhn dn bng thu khoa
nng n va nhn cng r mat cua chinh quc.
1
H Chi Minh: To<n tp) Nxb Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000, t.2, tr. 116.
9
Bn canh su boc lt lao ng, cp oat tai nguyn, t ai, thuc dn
Phap con duy tri ch phong kin giup chung boc lt bng ia t, loi tuc
va cac hinh thuc thu khoa rt nng n.
Cac mu thun x hi ngay cang tr nn su sc.
Trong khi mu thun giua nhn dn, chu yu la nng dn, vi giai cp
ia chu phong kin cha oc giai quyt, thi mu thun giua dn tc Vit
Nam vi bon quc Phap thng tri va phong kin tay sai cua chung lai phat
sinh, cang y nhanh qua trinh cach mang hoa nhn dn Vit Nam.
Danh gia thuc trang x hi noi trn, Nguyn i Quc co mt phat
hin c ao co y nghia khai quat v mt ly lun: 'Su tan bao cua chu nghia
t ban chun bi t ri: Chu nghia x hi chi con phai lam cai vic la gieo
hat ging cua cng cuc giai phong nua thi
2
.
Phong thuc san xut t ban chu nghia theo m hinh Phap trum ln
phong thuc san xut phong kin Vit Nam li thoi lam bin i va phn
hoa cac giai cp trong x hi Vit Nam:
Giai cp ia chu phong kin tung giu vai tro tin b nht inh trong
lich su. Tu khi triu inh nha Nguyn u hang thuc dn Phap, ban thn giai
cp nay cung bi phn hoa mnh lit. Mt b phn nho can tm lam tay sai
cho thuc dn Phap duy tri quyn loi cua minh. Mt b phn khng nho
tip tuc truyn thng dn tc, xng va lnh ao cac phong trao Vn thn,
Cn vong, chng quc Phap xm loc, mong mun khi phuc lai triu
ai phong kin. Mt s tr thanh lnh tu cua phong trao qun chung nng dn
vua u tranh chng thuc dn Phap vua chng triu inh ban nc. Mt b
phn nho chuyn sang kinh doanh theo li t ban chu nghia.
Giai cp t san Vit Nam bt u xut hin tu trong thoi gian Chin
tranh th gii thu nht (1914 - 1918). Vua ra oi, no bi suc chn p cua t
ban Phap, lam phn hoa thanh hai b phn. Mt s it m chn quc, tham
gia vao cac co quan chinh tri va kinh t cua thuc dn Phap. Ho tr thanh lp
t san mai ban, co quan h cht ch vi thuc dn Phap. Mt b phn la t san
dn tc, tuy co mu thun nht inh vi t ban Phap va triu inh phong kin,
nhng th luc kinh t yu t, qu qut, l thuc, nn khuynh hng chinh tri
la cai long. Do vy, giai cp t san dn tc Vit Nam, tuy co tinh thn yu
nc, chng phong kin va quc nhng ho khng co kha nng lnh ao
cach mang. Ngoai mong mun lam giau theo con ong phat trin t ban chu
nghia, l thuc vao Phap, ho cha xng ra oc mt chu trong cuu
nc tin b nao ca. Ho chi co th tham gia cuc u tranh y trong iu kin
nht inh.
Tng lp tri thuc va tiu t san la nhung ngoi vn oc ch phong
kin va thuc dn Phap ao tao. Song, do truyn thng yu nc chi phi, ho
khao khat c lp, tu do, dn chu, nhng cung bi phn hoa. Mt s it can tm
lam tay sai. S ng vn giu oc khi tit cua cha ng ta, du hoan canh nao
cung khng ngui long cuu nc. Khi co iu kin, nhung tri thuc yu nc
2
H Chi Minh: To<n tp) Nxb Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000, t.1, tr. 28.
10
thong ong vai tro truyn ba nhung t tng mi va la ngoi phao cua cac
cuc u tranh.
Giai cp nng dn khao khat c lp va rung t. Ho hng hai chng
quc va phong kin. Sau cac phong trao Vn thn, Cn vong va nht la
sau tht bai cua Khi nghia Yn Th (1913), luc long phong trao nng dn
bi phn tan.
Nng dn la luc long ng ao, yu nc, la ch dua cua cac cuc
khang chin chng lai su xm loc cua cac th luc phong kin phong Bc
trong lich su. Nhng, khi i u vi mt k thu mi - t ban phong Ty, ho
khng th vach ra ong li ung n tu giai phong va khng th ong vai
tro lnh ao cach mang.
Giai cp cng nhn Vit Nam la san phm truc tip cua chinh sach
khai thac thuc ia cua thuc dn Phap. Lp cng nhn u tin xut hin vao
cui th k XX, khi thuc dn Phap xy dung mt s co s cng nghip, dn
trai va thanh ph, phuc vu cho cuc xm loc va binh inh nc ta. Trc
chin tranh th gioi th nht (1914 - 1918), giai cp cng nhn con it, chi
khoang hon 10 van ngoi va trinh tp trung con thp, phn ln la cng
nhn cac n in cao su va khai thac mo than. Qua thoi ky khai thac thuc
ia ln thu hai cua quc Phap (1924 - 1929) s cng nhn chuyn nghip
co ti 22 van ngoi, chim 1,2 s dn Vit Nam. Nu tinh s ngoi lam
thu trong cac hng kinh doanh t nhn vua, nho va s ngoi v san, nua v
san sng thanh thi va nng thn, thi i qun v san Vit Nam trc nm
1930 co n hang triu ngoi.
Sinh trng trong mt nc thuc ia, nua phong kin, cung nh nng
dn va cac tng lp lao ng khac, giai cp cng nhn Vit Nam bi ba tng
lp boc lt cua quc, phong kin va t ban ban xu. Phn ln ho xut thn
tu nng dn, co quan h rut thit, gia inh vi nng dn. Do la co s khach
quan thun loi lam cho hai giai cp co ban nay co su lin minh tu nhin tu
khi ra oi va phat trin trong qua trinh u tranh giai phong dn tc.
Ra oi trc giai cp t san dn tc, cha co co s x hi cho chu
nghia cng oan va chu nghia cai long thm nhp, lung oan tu bn trong,
do vy, tuy con tr, s long con it, trinh khoa hoc va k thut con thp,..
nhng giai cp cng nhn Vit Nam la giai cp ai biu cho luc long san
xut tin b nht, sng tong i tp trung, co y thuc t chuc k lut, co nng
luc cach mang trit va co tinh thn quc t v san.
La con cua mt dn tc anh hung, ln ln trong hoan canh giai cp
cng nhn Nga di su lnh ao cua Dang Cng san Bnsvich gianh
oc chinh quyn, Quc t cng san thanh lp, lai oc ng chi Nguyn
i Quc giao duc va lnh ao, giai cp cng nhn Vit Nam sm giac ng
dn tc va giac ng giai cp tung bc phat trin tu tu phat sang tu giac.
Thang 11 nm 1922, 600 tho nhum Cho Ln (Nam B) vi bi bt long nn
quyt inh bi cng. Tu nm 1920 n nm 1925 co n 25 cuc bi cng
trong ca nc. Ni bt nht la cuc bi cng cua cng nhn Ba Son n ra tu
ngay 4 - 8 n ngay 28 - 11 - 1925 'kim chn chic tau .Mit-so-l cua
11
quc Phap chun bi a qun sang an ap cach mang Trung Quc. Cuc u
tranh nay co t chuc, chi ao va biu hin tinh thn quc t cao ca. Tuy vy,
chi n nhung nm 1928 - 1929 khi Vit Nam Thanh nin cach mang ng
chi Hi (Hi Vit Nam cach mang thanh nin) chu trong 'v san hoa mi
tao iu kin cho phong trao cng nhn nhanh chong trng thanh.
2. Hoan canh quc t cui th ky XIX du th ky XX
Giai oan nay, th gii co nhung thun loi: Phong Dng thuc tinh;
Chin tranh th gii ln thu nht bung n, Cach mang Thang Moi Nga
thanh cng, Quc t cng san oc thanh lp; Cac Dang cng san ln lot
ra oi mt s nc chu u va chu ...
Ra i tim ong cuu nc, H Chi Minh hoat ng trong phong
trao cng nhn va lao ng mt s nc trn th gii, n vi nhn dn cn
lao cac nc thuc ia hoc tp, nghin cuu cac trao lu t tng, cac th
ch chinh tri, tip thu t tng cach mang cua chu nghia Mac - Lnin, ma lua
chon con ong cuu nc, giai phong dn tc la con ong cach mang v
san.
Nguyn Ai Quc bc ln vu ai chinh tri khi chu nghia t ban, chu
nghia quc la mt luc long quc t. Cuc u tranh giai phong dn tc
th k XX khng con la su u tranh cua mt nc nay chng su xm loc
cua mt nc kia nua, ma la cuc u tranh cua chung cac dn tc thuc
ia chng chu nghia quc, chu nghia thuc dn gn lin vi cuc u tranh
cua giai cp v san quc t.
Trong iu kin lich su mi, cuc u tranh giai phong dn tc, nu chi
tin hanh ring r tung nc thi khng th i n thng loi. Su tht bai cua
cac phong trao yu nc cui th k XX u th k XX Vit Nam u tht
bai, khng phai vi nhn dn ta thiu anh hung, cac lnh tu thiu nhit huyt
cach mang, ma vi cac lnh tu khng nhn thy oc c im cua thoi ai,
nn chi tu ni dy nh Phan Dinh Phung, Hoang Hoa Tham, hoc u tranh
khng thng ni thi i cu ngoai vin nh Phan Bi Chu.
Khi con trong nc, Nguyn Tt Thanh cha nhn thuc oc c im
y cua thoi ai. Nhng tu thuc t lich su, Ngoi thy r con ong cua cac
bc cha anh la khng em lai kt qua, vi vy Ngoi phai ra i tim con ong
mi cuu nc. Ngoi vot qua ba ai dong, bn chu luc, t chn ln
khoang 30 nc, tr thanh mt trong nhung nha hoat ng chinh tri i
nhiu nht, co vn hiu bit phong phu nht v cac nc thuc ia va cac
nc t ban quc chu yu nht trong nua u th k XX. Nho o, Ngoi
hiu r oc ban cht chung cua chu nghia quc, mau sc ring cua
tung nc quc; hiu oc trinh phat trin cua nhiu nc thuc ia
cung canh ng; v.v...
Khoang cui 1917, Nguyn Tt Thanh tu Anh n sng va hoat ng
tai Pari, mt trung tm vn hoa, khoa hoc va chinh tri cua chu u. y,
nho ln ln trong phong trao lao ng Phap, sat canh vi nhung ngoi yu
nc Vit Nam va nhung ngoi cach mang tu cac nc thuc ia khac cua
Phap, ma Nguyn Tt Thanh nhanh chong gia nhp Dang X hi Phap,
12
chinh ang duy nht cua Phap bnh vuc cac dn tc thuc ia, ri tr thanh
mt chin s x hi chu nghia.
Nm 1919, Nguyn Ai Quc nhn danh nhung ngoi Vit Nam yu
nc, gui ti Hi nghi Vcxy (Hi nghi Hoa Binh) ban hu s1ch ca nh+n
+n in ;a,, oi cac quyn tu do, dn chu ti thiu cho Vit Nam. Ban yu
sach khng oc chp nhn, Nguyn Ai Quc rut ra oc bai hoc: Mun
oc giai phong, cac dn tc chi co th trng cy vao chinh ban thn minh:
Nhng luc nay, Ngoi vn cha y thuc oc y u v con ong giai phong
dn tc phai gn lin vi hai tac ng quyt inh la cach mang Thang Moi
va Quc t , vi su tac ng cua hai su kin nay bi bng bit bi bao chi
t san Phap.
Nm 1914, Lnin giai tan Quc t va thang 31919 thanh lp ra
Quc t , ng thoi lnh ao Nha nc X vit anh bai cuc chin tranh
th gii ln thu nht cua 14 nc quc va bon bach v. Tu 1920, anh
hng cua Cach mang Thang Moi lan rng ra khp th gii, lam cho su
phn lit trong ni b cac Dang Dn chu X hi (Quc t ) thm su sc va
toan din khp cac vn co ban: Du tranh giai phong, cach mang x hi,
chuyn chinh v san, chu nghia dn tc va chu nghia quc t, trong o co vn
dn tc thuc ia.
La mt ang vin tich cuc cua Dang X hi Phap, Nguyn Ai Quc
khng ung ngoai cuc tranh lun y. Mun tham gia u tranh phai tim hiu
ly lun. Trc khi tip cn vi Lun cong v vn dn tc va thuc ia
cua Lnin, Nguyn Ai Quc so b i n kt lun: Chu nghia t ban,
quc u cung tan bao, c ac, bt cng; ngoi lao ng u cung bi ap
buc, boc lt, y oa, 'a ,<u a cM 5h1c nhau) trn *Qi n<y chk cM hai
gi0ng ng!QiF gi0ng ng!Qi .Mc lNt v< gi0ng ng!Qi .J .Mc lNt: '< ccng chk cM
,Nt ,0i t[nh hIu 1i l< tht ,< thiF t[nh hIu 1i v sLn9:
Tu nhn thuc v quan h ap buc dn tc, Ngoi i ti nhn thuc v
quan h ap buc giai cp, tu quyn cua cac dn tc, Ngoi i n quyn cua
con ngoi, trc ht la cua nhung ngoi lao ng. Tu xac inh r k thu la
chu nghia quc, Ngoi thy oc ban ng minh la nhn dn lao ng
cac nc chinh quc va thuc ia. Chinh th, khi oc Lun cong cua
Lnin, Ngoi mung r n trao nc mt, reo ln nh tim ra oc mt
phat kin vi ai. Chinh Lun cong cua Lnin giup Ngoi tim ra con
ong chn chinh cuu nc, cuu dn.
Dm kt thuc Dai hi Tua (30 - 12 - 1920), anh du bc ngot trong
cuc oi hoat ng cach mang cua Nguyn Ai Quc: Tu chu nghia yu nc
n vi Chu nghia Mac - Lnin, tim thy con ong giai phong dn tc minh
trong su nghip giai phong tt ca cac dn tc, ng thoi m ra bc ngot
mi cho bao th h cua ngoi cach mang Vit NamF TW ng!Qi yu n!3c
th<nh ng!Qi cNng sLn:
Nh vy, chu nghia t ban t canh tranh a chuyn sang c quyn,
xac lp s thng tri trn pham vi th gioi, chu$ nghi"a * Duc la 5G$ thu chung
cu$a t+t ca$ cac +n tc thuc *iaH Cach mang Thang Moi Nga thng loi
13
(1917), 2Th!c ti$nh cu$a cac +n tc ch+u i 9) ,$ ra thi 5y ,i trong lich s!$
nh+n loaiH Quc t oc thanh lp (1919), phong trao cng nh+n trong
cac n!c t! .a$n chu$ nghi"a va phong trao gia$i phong cu$a cac n!c thuc *ia
cang co Duan h ,+t thit vi nhau trong cuc *+u tranh chng 5G$ thu chung
la chu$ nghi"a * DucH la nhng tin trc tip cua s ra o i t tong H
Chi Minh.
3. Lanh tu Nguyn Ai Quc, nguoi du tin ch m dut tinh trang
khung hoang dung li cu nuc keo dai g n 100 nm cua dn tc Vit
Nam.
Vit Nam k tu khi thuc dn Phap xm loc n nhung nm hai moi
cua th k XX chung kin hon 300 cuc u tranh anh dung chng
quc Phap. Nhng cui cung u khng gianh oc thng loi, khng phai vi
nhn dn Vit Nam thiu y chi gianh c lp, ma con thiu tri thuc lam nn
tang t tng cho vic ra oi mt ong li cach mang ung n.
Cui th ky XX, u th ky XX, giai cp phong kin Vit Nam a bac
nhoc khng th am ong s mnh lich s dn tc Vit Nam. Tht bai cua
phong trao Cn vong la do thiu ong li ung, thiu mt t chuc cach
mang co kha nng dn dt nhn dn n thng loi. Tht bai cua phong trao
nay anh du su chm dut thoi ky u tranh chng ngoai xm trong khun
kh h t tng phong kin.
Tht bai sau ba moi nm anh du kich cua cu Hoang Hoa Tham cung
chung to o khng phai la con ong giai phong co hiu qua.
Sau khi tung bc ly khai con ong giai phong dn tc theo h t
tng phong kin, nhiu ngoi yu nc hng ra nc ngoai, tim n
nhung con ong mi mong oc giai phong: con ong Nghi vin cua t
san Phap (1789), con ong Duy Tn cua Nht Ban (1860), con ong cach
mang Tn Hoi cua Trung Quc (1911), v.v.
thuc h cua giai cp t san phong Ty xm nhp vao Vit Nam.
Mt s si phu tin b tip thu trao lu t tng nay nay ra khuynh hng
mong mun nc manh, dn giau theo con ong t ban chu nghia. Ho mun
noi theo con ong phat trin cua quc Nht, dua vao Nht anh Phap.
Tiu biu cho khuynh hng nay la Hi Duy Tn do cu Phan Bi Chu sang
lp vi muc ich c ng phong trao, t chuc luc long chng Phap. S khac
nh cac cu Long Vn Can, Nguyn Quyn,.. m trong Dng kinh nghia
thuc Ha Ni nhm vao vic c ng yu nc, bai xich chinh sach cai tri
cua thuc dn Phap, khuyn khich cai cach, ch giu hu nho, cong hao, v.v.
La mt ngoi chn thanh yu nc nhng chu trong cua cu Phan Chu Trinh
khac hn vi cu Phan Bi Chu. Phan Chu Trinh tiu biu cho phai cai cach
dn chu t san (1789) phan i vic vu trang bao ng chng Phap bt bao
ng, 'bao ng tc tu, bt vong ngoai, vong ngoai tt vong. Sau nay trong
th 'Tht tram gui vua Khai Dinh luc ng ta sang Phap (1922), Phan Chu
Trinh vit: 'mau quay u lai ma thoai vi i, em chinh quyn tra lai cho
quc dn quc dn oc truc tip ngay vi Chinh phu Phap ma lam vic
ng mu loi ich sau nay.
14
Phong trao Dng Du, Dng kinh nghia thuc, chng i phu, np thu
Trung ky la kt qua cua khuynh hng t tng trn.
So vi trc, phong trao giai phong dn tc thoi ky nay co chuyn
bin v tinh cht. Mt s t chuc cuu nc ra oi: Hi Duy Tn (1904),
Trong Dng kinh nghia thuc (1907), Hi Dng ng minh (1908), Vit
Nam quang phuc Hi (1912 - 1924), v.v. Song, vi ong li chinh tri cua cac
t chuc nay khng r rang, nht la khng dua vao qun chung lao ng, nn
khng tp hop oc luc long nhn dn. Ho dua vao uy tin ca nhn nh kiu
chu nghia Bo-lng-xki, chu cha co y thuc lnh ao bng mt t chuc tp
th, nn khng tao ra oc su thng nht trong nhung ngoi xng phong
trao phi hop hanh ng. Vi vy, khi ngoi thu linh bi quc Phap bt
thi phong trao cung tan r theo.
Nm 1917, anh du bc ngot mi trong lich su phat trin cua nhn
loai. Cach mang thang Moi Nga thanh cng, Quc t Cng san, B tham
mu cua giai cp v san va cac dn tc bi ap buc toan th gii, ra oi (3-
1919). Trung Quc sau phong trao Ngu tu (4 5 - 1919) Dang Cng san
Trung Quc oc thanh lp (1920). Phap, nhung ngoi phai ta trong Dang
x hi ly khai D nhi Quc t va tan thanh Quc t Cng san do V..L nin
sang lp, Dang Cng san theo Quc t oc thanh lp (1920). Su kin
Dang Cng san Phap ra oi khng chi la thng loi cua giai cp cng nhn va
nhn dn lao ng Phap ma con la thng loi cua cac dn tc thuc ia Phap.
Dng thoi, vi nhung chuyn bin cua lich su th gii, cach mang Vit
Nam luc nay cung co nhung chuyn bin mang tinh cht vn ng ni tai. Do
la vic ng chi Nguyn i Quc thay mt cho t chuc nhung ngoi Vit
Nam yu nc Phap gi Ban hu s1ch cu$a nh+n +n in ;a, n Hi nghi
Hoa binh o Phap (thang 6 - 1919); o la su kin Nguyn i Quc bo phiu
tan thanh gia nhp Quc t Cng san tai Dai hi ln thu XV cua Dang x
hi Phap Thanh ph Tua; o la su kin mt ngoi thuc ia - ng chi
Nguyn i Quc tham gia sang lp Dang Cng san Phap, mt Dang Cng
san 'chinh quc (1920). Sau o la tin v Ngoi oc bu vao Doan Chu
tich Hi nng dn Quc t (thang 10-1923), du Dai hi ln thu V Quc t
Cng san (1924) va cac Dai hi quc t khac trn t nc Lnin ma bao chi
cua quc Phap a tin, theo di tim bt Nguyn i Quc. Chinh
iu o m thm c vu phong trao yu nc Vit Nam. Gn hon nua la
ting bom Pham Hng Thai mu sat toan quyn Mc-lanh (6 -1924) Quang
Chu ma Nguyn i Quc anh gia 'nh chim n bao hiu mua xun.
Thang 4 - 1921, trn tap chi cua Dang Cng san Phap, Nguyn i
Quc vit: 'Khng ngoi Dng Dong khng cht, ngoi Dng Dong vn
sng, sng mi mi. Su u c co h thng cua bon t ban thuc dn khng
th lam t lit suc sng, cang khng th lam t lit t tng cach mang, cua
ngoi Dng Dong... Dng sau su phuc tung tiu cuc, ngoi Dng Dong
giu mt cai gi ang si suc, ang gao tht va s bung n mt cach gh gm
khi thoi co n
3
.
3
H Chi Minh To<n tp) ;?. &h8nh trJ Du0c gia) %< ;Ni) @AAA) t+p B) trang @g:
15
Dung nh nhn xt cua Ngoi, tu nhung nm 1920 tr i, phong trao
cach mang Vit Nam co nhung chuyn bin manh m. Bn canh nhung hi,
ang cach mang mang xu hng t tng t san xut hin nhung t chuc
yu nc luc u chiu anh hng t tng t san nhng tung bc tu i
mi tip thu t tng tin b mi. Dc bit, h t tng cua giai cp cng
nhn - chu nghia Mac - Lnin bt u xm nhp vao phong trao yu nc va
phong trao cng nhn o Vit Nam.
Lich su cach mang Vit Nam tu khi phong trao Cn vong tht bai
chung minh rng, giai cp t san dn tc cha bao gio giong oc ngon co
giai phong dn tc. Dang lp hin cua Bui Quang Chiu (1919) v cn ban la
mt tp oan ia chu 't ban hoa, cha phai la ang cua giai cp t san dn
tc.
Nm 1926, khi ho a ra thuyt 'Phap - Vit hu thi ho tu tay
go bo b mt yu nc, l r tinh cach lam tay sai cho quc Phap. 'Thuyt
truc tri cua Nguyn Vn Vinh, thuyt 'Bao hoang lp hin cua Pham
Quynh l r chn tng la nhung ngoi 'hop tac vi quc Phap. Xu
hng quc gia cai long cua nhom Huynh Thuc Khang cung it ting vang.
Phong trao u tranh trong nhung nm 1923 - 1927 mang tinh cht yu
nc, oi tu do, dn chu theo kiu cach mang t san, nhng ng luc cua no
la nhung ngoi tiu t san chu khng phai do ang cua giai cp t san lnh
ao. Biu hin cua phong trao nay la nhiu hi, ang yu nc cua thanh
nin, tri thuc k tip nhau ra oi: Tn Vit Thanh nin oan tuc Tm tm x
(1923 - 1925); Hi Phuc Vit (1925); Dang Thanh nin cua Trn Huy Liu
(1926); Thanh nin Cao vong Dang cua Nguyn An Ninh (1926-1929); Tn
Vit cach mang Dang (1926 - 1930); Vit Nam quc dn Dang (1925 -
1930); v.v.
Nhung t chuc cach mang noi trn co tac dung nht inh trong vic
truyn ba t tng mi, giao duc long yu nc va tp hop mt s qun
chung thanh nin tri thuc, tiu t san. Nhng, ho cha vach ra oc mt
ong li cach mang phu hop vi yu cu cua dn tc. Tm tm x nu cao
quyt tm 'khi phuc quyn lam ngoi cua ngoi Vit Nam, nhng cha ban
n chinh th
4
. Tn Vit Cach mang Dang nhn r muc ich giai phong dn
tc, nhng cha thy vi tri lich su cua giai cp cng nhn. Vit Nam Quc
dn Dang chu trong chng quc, chng phong kin, nhng lai sao chp,
rp khun Chu nghia tam dn cua Tn Dt Tin (Trung Quc).
Nhin chung, cac hi va ang yu nc noi trn co quyt tm cuu nc,
nhng cha nhn thuc oc xu th phat trin khach quan cua thoi ai sau
Cach mang thang Moi Nga; cha thy oc vn giai phong dn tc phai
gn lin vi giai phong nhn dn lao ng, giai phong x hi, giai phong con
ngoi, chu nghia yu nc chn chinh phai gn lin vi chu nghia quc t v
san. Ho cung cha nhn thuc oc vn c lp dn tc phai gn lin vi
ch x hi mi co kha nng xoa bo tinh trang ngoi boc lt ngoi. Ho
4
Dang Cng san Vit Nam) &1c tO chVc tiZn th+n ca Lng) Ban nghin cVu lJch sl Lng Trung !ng
?uPt .Ln) %< ;Ni) B\\m) tr:nB\) n@A:
16
cung khng thy ht ban cht cua chu nghia t ban, chu nghia quc.
Khng nhn thuc oc vai tro lnh ao cua giai cp cng nhn; vai tro cua
qun chung nhn dn trc ht la nng dn trong cach mang va suc manh cua
oan kt dn tc va oan kt quc t v san; v.v... Bi nhung han ch o,
nhung nha yu nc trong cac t chuc nay cha th xac inh mt ong li
cach mang ung n.
Nguyn Ai Quc sang lp 'Vit Nam Thanh nin cach mang ng chi
hi (Hi Vit Nam cach mang thanh nin). T 1925 - 1927, thng qua cac
bai giang, bai no i tai cac lop ao luyn thanh, thiu nin u tu cua Vit Nam
tai Trung Quc (oc tp hop thanh tac phm 'Dong Kach mnh xut ban
tai Trung Quc nm 1927), Ngoi la ngoi u tin a truyn ba chu nghia
Mac - Lnin mt cach co h thng va co t chc vao Vit Nam. Khi sang lp
Dang Cng san Vit Nam (1930), Nguyn Ai Quc la ngo i u tin a chm
dt tinh trang khung hoang ong li cu noc cua dn tc Vit Nam keo dai
gn 100 nm. Lam cach mang ma nh cu Phan Chu Trinh thi co khac gi ku
goi ke thu ru long thong i vo i dn ta u. La m cach mang ma nh cu
Phn Bi Chu thi co khac chi ui h ca troc lai roc beo ca sau u.
Mun cu noc, cu dn thi khng co con ong nao khac la con ong
cach mang v san.
T! t!6ng %7 &h8 'inh l< sT g`p go giIa tr8 tu l3n ca %7 &h8 'inh
v3i tr8 tu ca +n tNc v< tr8 tu ca thQi */i: %7 &h8 'inh tW sT vn *Nng v<
ph1t trin ca ch nghSa yu n!3c pit ;a, cu0i thY 5q rsr *fu thY 5q rr)
5hi .bt g`p &h nghSa '1c E jnin *X h[nh th<nh nn t! t!6ng %7 &h8 'inh:
4. Chu tich H Chi Minh, tac phm va su nghip cach mang
Nhn ky nim 110 nm, ngay sinh cua Chu tich H Chi Minh va tin
toi Dai hi Dai biu Toan quc ln th X cua Dang Cng san Vit Nam, tron
b H Chi Minh toan tp gm 12 tp, do Nha xut ban Chinh tri Quc gia tai
ban a ln lo t ra mt c gia.
B %7 &h8 'inh To<n tp
5
, xut ban nm 2000, tp hop phn ln
nhung tac phm, bai noi, bai vit quan trong cua Chu tich H Chi Minh tu
nm 1919 n nm 1969 su tm va xac minh oc. Dy la mt tai san
tinh thn v gia cua toan Dang, toan dn ta, la su phan anh sinh ng, su sc
qua trinh Chu tich H Chi Minh tim ong cuu nc va vach ra ong li
chin loc, sach loc cho cach mang Vit Nam, ng thoi phan anh qua trinh
Ngoi cung vi Dang ta t chuc, lnh ao cach mang Vit Nam i tu thng
loi nay n thng loi khac.
Chu tich H Chi Minh la nha t tng vi ai, nha ly lun thin tai cua
cach mang Vit Nam. Ngoi nu mt tm gong sang trong vic tip thu
va vn dung chu nghia Mac - Lnin trn tinh thn c lp, tu chu va sang tao.
Ngoi 'nm bt su sc ban cht cach mang va khoa hoc, tinh thn bin
chung va nhn ao cua hoc thuyt Mac - Lnin, vn dung mt cach sang tao
hoc thuyt y phu hop vi hoan canh thuc t nc ta; ng thoi, Ngoi k
5
Toan b ni dung nay va cac trich dn t tong H Chi Minh do i y cua muc nay, xem H Chi Minh
toan t+p) ;?. &Tt#) %a ; i) @AAA) t+p B) trang pssErrss.
17
thua, phat huy chu nghia yu nc, truyn thng tt ep cua dn tc va tinh
hoa cua nhn loai. T tng H Chi Minh oc hinh thanh tu nhung ngun
gc o. Vic Dai hi V khng inh chu nghia Mac - Lnin, t tng H Chi
Minh la nn tang t tng cua Dang va kim chi nam cho hanh ng la mt
bc phat trin ht suc quan trong trong nhn thuc va t duy ly lun cua
Dang ta.
Trong khi giai quyt nhung vn cua cach mang Vit Nam, Chu tich H
Chi Minh gop phn phat trin chu nghia Mac - Lnin trn nhiu vn
quan trong, c bit la ly lun v cach mang giai phong dn tc va tin ln
chu nghia x hi cac nc thuc ia va phu thuc. T tng cua Ngoi
va ang soi ong cho cuc u tranh cua nhn dn ta gianh thng loi, tr
thanh nhung gia tri bn vung cua dn tc Vit Nam va lan toa ra th gii
6
.
Ngay nay, khi su nghip i mi nc ta ngay cang i vao chiu su,
nhung bin chuyn trn th gii ngay cang ln, nhung vn mi t ra
trong oi sng x hi ngay cang nhiu, oi hoi phai lam sang to tim ra su
giai ap, thi vic nghin cuu, bao v, vn dung va phat trin t tng H Chi
Minh vao thuc t cuc sng, tr thanh nhim vu quan trong, cp bach trong
cng tac chinh tri, t tng, ly lun cua toan Dang, toan dn ta.
Nhng t tng ln ca Ch tch H Ch Minh *!Kc phLn 1nh trong
H Chi Minh to<n tp la:
Sau gn moi nm tim ong cuu nc, t chn ln nhiu chu luc,
tin hanh khao sat chu nghia thuc dn, quc cac nc t ban chu yu va
nhiu nc thuc ia cua chung, Chu tich H Chi Minh sm nhn thuc
oc xu hng phat trin cua thoi ai, tu mt ngoi yu nc nng nhit,
Ngoi bt gp chu nghia Mac - Lnin, tr thanh ngoi cng san. Tu o,
Ngoi rut ra kt lun: 2'u0n cVu n!3c v< giLi phMng +n tNc 5hng cM con
*!Qng n<o 5h1c con *!Qng c1ch ,/ng v sLn: Do la con ong cach mang
dn chu t san kiu mi do Dang tin phong cua giai cp cng nhn lnh ao
nhm anh quc va phong kin tay sai, gianh c lp dn tc, thuc hin
ngoi cay co rung, sau o tin ln lam cach mang x hi chu nghia, thuc
hin chu nghia x hi va chu nghia cng san Vit Nam. Do la ong li
giong cao ngon co c lp dn tc va chu nghia x hi, kt hop chu nghia
yu nc va chu nghia quc t cua giai cp cng nhn, kt hop suc manh dn
tc va suc manh thoi ai nhm i ti muc tiu cao ca la giai phong dn tc,
giai phong x hi va giai phong con ngoi. M ccng l< nNi ung tOng Du1t
ca t! t!6ng %7 &h8 'inh:
2(hng cM g[ Due hn *Nc lp) tT o9 la im xut phat cua t tng H
Chi Minh. Tu mt thanh nin thuc ia, mt nc, ra i tim ong cuu nc,
muc tiu trc mt cua Ngoi la giai phong dn tc. Vn t ra la trong
iu kin chu nghia quc tr thanh mt h thng th gii, cac dn tc
thuc ia co th bng con ong nao gianh thng loi Di anh sang jun
c!ng vZ vPn *Z +n tNc v< vPn *Z thuNc *Ja cua V..Lnin va tm gong
6
Nghi quyt cua B Chinh tri s 09-NQT, ngay 18-2-1995: pZ ,Nt s0 *Jnh h!3ng l3n trong cng t1c
t! t!6ng hin nay:
18
Cach mang Thang Moi Nga, Ngoi tim ra con ong giai phong cho dn
tc minh va cho tt ca cac dn tc thuc ia. Ngoi khng inh: 'chi co chu
nghia x hi va chu nghia cng san mi giai phong oc cac dn tc bi ap
buc va giai cp cng nhn toan th gii
7
. Ngoi a ra hinh anh so sanh ni
ting: Chu nghia quc la 'con ia hai voi, do o cach mang giai phong
dn tc mun thng loi phai thuc hin oc su lin minh chin u giua v
san thuc ia vi v san chinh quc nhip nhang nh hai canh cua mt con
chim. Vi boc lt thuc ia la mt trong hai ngun sng cua chu nghia t ban,
cho nn mun anh chu nghia quc, trc ht phai xoa bo thuc ia
cua chung i. Do o, cach mang thuc ia khng chi trng cho vao kt qua
cua cach mang v san chinh quc ma phai tin hanh song song vi cach
mang chinh quc, hon nua no cn phai chu ng va co th gianh thng loi
trc, va bng thng loi cua minh no co th ong gop vao su nghip giai
phong anh em v san phong Ty. Ngoi vit: 'Ngay ma hang trm triu
nhn dn chu bi tan sat va ap buc thuc tinh gat bo su boc lt tin
cua mt bon thuc dn long tham khng ay, ho s hinh thanh mt luc long
khng l, va trong khi thu tiu mt trong nhung iu kin tn tai cua chu
nghia t ban la chu nghia quc, ho co th giup nhung ngoi anh em
minh phong Ty trong nhim vu giai phong hoan toan.
M l< ,Nt lun *i, s1ng t/o ,< &h tJch %7 &h8 'inh *X c0ng hiYn
v<o sT ph1t trin le lun ca ch nghSa '1c E jnin vZ c1ch ,/ng giLi
phMng +n tNc 6 thuNc *Ja: Trn nn tang ly lun o, Ngoi cung vi
Dang ta ra va giai quyt ung n nhiu vn v chin loc va sach
loc, dn n thng loi lich su cua cuc Cach mang Thang Tam.
Nc lp +n tNc gbn liZn v3i ch nghSa ?X hNi l< lun im trung tm
ca t! t!6ng %7 &h8 'inh) nM th+, nhp v< ?uyn su0t to<n .N h th0ng t!
t!6ng ca ;g!Qi trong c1c thQi 5R v< trn c1c lSnh vTc:
Dc lp dn tc gn lin vi chu nghia x hi trong t tng H Chi
Minh khng chi phat huy tac dung trong giai oan Dang ta lnh ao nhn dn
ta tin hanh cuc cach mang giai phong dn tc (1945 - 1954) ma con xuyn
sut qua trinh tin hanh ng thoi hai chin loc cach mang khac nhau,
nhng co quan h khng khit vi nhau - cach mang dn tc dn chu nhn dn
min Nam va cach mang x hi chu nghia min Bc (giai oan 1954 -
1975) cung nh trong nhim vu xy dung chu nghia x hi va bao v T quc
hin nay.
Co t tng ung, ong li ung, nhng mun vn dung co hiu qua con
oi hoi phai co ph!ng ph1p c1ch ,/ng ung n, linh hoat, sang tao, phu
hop vi thuc tin cach mang cua t nc. Chu tich H Chi Minh la bc thy
v phong phap cach mang Vit Nam. Phong phap cach mang cua Ngoi la
su vn dung mt cach sang tao phong phap lun ph bin cua chu nghia
Mac - Lnin vao hoan canh va iu kin cu th cua cach mang nc ta tim
ra nhung con ong, hinh thuc, bin phap,.. nhm thuc hin muc tiu giai
phong dn tc, giai phong giai cp va giai phong con ngoi. Do cung la su k
7
. T y, tt ca nhung cu trich khng co chu thich u oc rut ra tu trong b %7 &h8 'inh To<n tp:
19
thua co chon loc va ap dung sang tao vao iu kin hin ai nhung phong
phap suy nghi va hanh ng cua cac nha t tng, chinh tri, qun su Vit
Nam trong lich su, la su tng kt tu thuc tin cac phong trao cach mang trong
nc va trn th gii.
Uh!ng ph1p c1ch ,/ng ca &h tJch %7 &h8 'inh l< ,Nt h th0ng
*!Kc th hin *a /ng v< phong ph- 6 c1c thQi 5R) c1c giai *o/n 5h1c nhau:
Trn tinh thfn 2S .Pt .iYn) Vng v/n .iYn9) lPy ,c tiu 5hng thay *Oi l<
*Nc lp) th0ng nhPt ca TO Du0c) tT o) h/nh ph-c ca nh+n +n l<, g0c, tuy
hoan canh va iu kin cu th, tuy linh vuc va i tong cu th ma co su vn
dung linh hoat, uyn chuyn nhung phong phap khac nhau.
Dim ni bt cua phong phap cach mang H Chi Minh, nh Dang ta
tng kt tai Dai hi ln thu V, o la phong phap su dung bao luc cach
mang, bao gm luc long chinh tri cua qun chung va luc long vu trang cua
nhn dn, tin hanh khi nghia toan dn va chin tranh cach mang; kt hop
u tranh qun su vi u tranh chinh tri va u tranh ngoai giao; loi dung
trit nhung mu thun ni b cua ich, phn hoa va c lp cao k thu,
gianh thng loi tung bc, anh tung b phn, cui cung i n thng loi
hoan toan.
&h tJch %7 &h8 'inh *X ra sVc ch>, lo ?+y Tng lTc l!Kng .Lo *L,
cho c1ch ,/ng pit ;a, *i t3i thbng lKi:
T! t!6ng %7 &h8 'inh vZ Lng cNng sLn lXnh */o, c bit trong iu
kin Dang nm chinh quyn, la mt ong gop mi vao ly lun xy dung
chinh ang kiu mi cua giai cp cng nhn. Dung nh Chu tich H Chi
Minh nhn inh: 'Chu nghia Mac - Lnin kt hop vi phong trao cng
nhn va phong trao yu nc dn ti vic thanh lp Lng &Nng sLn ng
u!ng vao u nm 1930. Ngoi noi, Dang ta la i tin phong cua giai cp
cng nhn. Ban cht giai cp cng nhn cua Dang oc th hin ch no
oc vu trang bng chu nghia Mac - Lnin, trung thanh vi chu nghia quc t
v san, kin quyt u tranh chng moi biu hin cua chu nghia co hi huu
khuynh va 'ta khuynh. Ngoi cung noi r: 'Dang ta ai biu cho loi ich
chung cua giai cp cng nhn, cua toan th nhn dn lao ng chu khng
phai mu cu cho loi ich ring cua mt nhom ngoi nao, cua ca nhn nao.
D xung ang la Dang lnh ao, Ngoi nu yu cu phai xy dung
Dang ta thanh 'mt ang to ln, manh m, chc chn, trong sach, cach mang
trit . Trong iu kin Dang cm quyn, phong nguy co thoai hoa,
bin cht, Ngoi lun lun nhn manh ngoi ang vin phai 'sut oi lam
ngoi con trung thanh cua Dang, ngoi ay t tn tu cua nhn dn. Ln
u tin trong cac ang cng san cm quyn, Chu tich H Chi Minh nu ln
t tng: Dang phai xung ang vua la ng!Qi lXnh */o s1ng su0t) vua la
ng!Qi *<y t3 tht trung th<nh cua nhn dn. Mun th, Ngoi oi hoi Dang
ta mt mt phai ra suc nng cao tri tu cho ngang tm nhim vu lich su, mt
khac phai trau di ao uc cach mang, khng ngung tng cong mi lin h
mau thit vi nhn dn.
T! t!6ng */i *o<n 5Yt cua H Chi Minh cung vi ao uc va nhn
20
cach v cung cao thong va trong sang cua Ngoi quy tu oc khi ai
oan kt dn tc, u tranh vi thng loi cua su nghip cach mang.
Ngoi cho rng: 'h la ngoi Vit Nam thi ai cung co long yu nc,
ght gic, nn ngay sau khi thanh lp Dang, Ngoi ra chu trong
thanh lp %Ni phLn *Y *7ng ,inh, mt hinh thuc mt trn dn tc thng nht
rng ri chng quc. Gop y kin v ong li, chu trong cua Dang
thoi ky 1936 - 1939, Ngoi b sung vao tn goi mt trn thanh '`t trn
+n tNc +n ch rng ri, khng nhung chi co nhn dn lao ng ma gm ca
giai cp t san dn tc va nhc nh phai tranh ht suc ho ngoai Mt trn.
Ngay sau khi v n Cao Bng nm 1941, Ngoi cho t chuc thi im cac
hi qun chung rut kinh nghim tin ti thanh lp '`t trn pit 'inh:
Nguyn tc nht quan trong t tng ai oan kt H Chi Minh la: ly
lin minh cng nng lam nn tang, tp hop rng ri nht moi t chuc va ca
nhn yu nc, vua oan kt, vua u tranh; ly loi ich ti cao cua dn tc va
quyn loi co ban cua nhn dn lao ng lam nn tang, trn co s o bao am
co su kt hop hai hoa loi ich ca nhn va loi ich tp th, b phn va toan cuc,
giai cp va dn tc, quc gia va quc t.
Phong phap i ti ai oan kt cua Ngoi la vn ng, giao duc, thuyt
phuc, nu gong,... ly thng thn chn thanh i xu, ly tin yu giup
cam hoa, trn trong phat huy nhn t tich cuc, han ch, y lui nhn t tiu
cuc, giup cho moi t chuc va ca nhn u tin b va trng thanh, ong gop
co hiu qua vao su nghip cach mang chung.
Dai oan kt trong t tng H Chi Minh la mt chin loc co ban, lu
dai trong cach mang dn tc dn chu nhn dn cung nh trong cach mang x
hi chu nghia. T tng ai oan kt H Chi Minh mi mi la mt suc manh
lam nn thng loi cua cach mang Vit Nam.
Di anh sang t! t!6ng Du+n sT %7 &h8 'inh, trong hai cuc khang
chin chng Phap va chng M, nhn dn ta lp nn nhung chin cng
vang di, oc ca loai ngoi khm phuc va ca ngoi. T tng qun su H
Chi Minh la t tng v kt hop u tranh chinh tri vi u tranh vu trang.
T tng qun su H Chi Minh oc th hin c sc vn xy dung luc
long vu trang cach mang 'tu nhn dn ma ra, vi nhn dn ma chin u vi
ba thu qun - b i chu luc, b i ia phong va dn qun tu v; vn
xy dung cn cu ia cach mang, vn khi nghia toan dn va chin tranh
nhn dn. Chinh t tng qun su y chi ao nhn dn ta i ti thng loi
lich su cua cuc Cach mang Thang Tam va tip n tin hanh cuc khang
chin thn thanh lu dai nht trong lich su. D chng lai nhung k thu co suc
manh kinh t va qun su ln hon minh nhiu ln, Chu tich H Chi Minh
ra ong li khang chin toan dn, toan din, trong ky, dua vao suc minh
la chinh; chu trong vua khang chin, vua kin quc, xy dung tht tt mi
quan h tin tuyn - hu phong. T tng qun su H Chi Minh ly suc
manh chinh tri, tinh thn cua toan dn lam nn tang. Trn co s o ma phat
huy tai thao loc cua toan Dang, toan dn, toan qun. T tng qun su H
Chi Minh la su k thua truyn thng qun su quy bau cua dn tc va tip thu
21
tinh hoa qun su cua th gii. Chinh Ngoi cung vi Dang ta nng ngh
thut qun su trong khi nghia vu trang va chin tranh nhn dn thoi ai H
Chi Minh ln mt tm cao mi.
T! t!6ng %7 &h8 'inh vZ ?+y Tng nh< n!3c ca +n) o +n) v[ +n la
su vn dung sang tao hoc thuyt v nha nc cua chu nghia Mac - Lnin,
chon loc, k thua ca nhung tinh hoa trong vic xy dung nha nc co
trong lich su dn tc va nhn loai.
Vn co ban cua nha nc la quyn luc thuc v ai, phuc vu quyn loi
cua ai. Dang ta lnh ao nhn dn lam cach mang la gianh quyn luc v
tay nhn dn. Ngoi khng inh 'Nc ta la nc dn chu. Bao nhiu loi ich
u vi dn. Bao nhiu quyn han u cua dn... Chinh quyn tu x n Chinh
phu trung ong do dn cu ra. 'Tt ca quyn luc trong nc Vit Nam Dn
chu Cng hoa u thuc v nhn dn.
Chu tich H Chi Minh lun coi trong ban cht giai cp cng nhn cua
Nha nc ta, ng thoi, Ngoi cung nhn manh tinh dn tc, tinh nhn dn
su sc cua Nha nc.
Theo t tng H Chi Minh, mt Nha nc vung manh, co hiu luc phai
la mt Nha nc lam cho moi ngoi dn bit sng va lam vic theo Hin
phap va phap lut; mt khac Nha nc o 'phai dua vao nhn dn, lin h
cht ch vi nhn dn, lng nghe y kin va chiu su kim soat cua nhn dn.
Mt trong nhung mi quan tm cua Ngoi la lo lam sao ao tao va bi dng
oc mt i ngu can b chinh quyn phu hop vi ban cht cua Nha nc ta,
thm nhun tinh thn 'dn la chu, can b la y t trung thanh cua nhn dn.
Rt cao phap quyn, nhng Chu tich H Chi Minh khng luc nao coi nhe
vai tro cua giao duc ao uc. Trong t tng cua Ngoi, nha nc phap
quyn chi phat huy oc y u hiu luc khi no bit coi trong kt hop giao
duc ao uc va phap lut trong quan ly x hi va Nha nc.
Chu tich H Chi Minh la nha yu nc vi ai, ng thoi la nha quc t
chu nghia trong sang, hin thn cua t! t!6ng vZ 5Yt hKp sVc ,/nh +n tNc v<
sVc ,/nh thQi */i: Ngoi noi: 'Cach mnh Vit Nam cung la mt b phn
trong cach mnh th gii. Ai lam cach mnh trn th gii u la ng chi cua
dn Vit Nam ca. Vi vy, trong u tranh gianh c lp dn tc, mt mt
Ngoi nhn manh t tng phai 'ly suc ta ma giai phong cho ta, mt khac
Ngoi lun lun ku goi phai tng cong su oan kt, giup va phi hop
nhip nhang cuc u tranh cua v san chinh quc vi v san thuc ia,
nh hai cai canh cua mt con chim. Trong khang chin chng Phap, chng
M va xy dung chu nghia x hi, Ngoi nhn manh tinh thn c lp, tu
chu, lam ht suc minh, ng thoi phai ra suc tranh thu su ng tinh, ung h,
hop tac va giup cua cac nc x hi chu nghia, cac nc trong th gii thu
ba va cac luc long hoa binh, dn chu va tin b trn th gii. Ngay i vi
cac nc t ban phat trin, tu rt sm, Ngoi tuyn b: Vit Nam mun
'Lam ban vi tt ca moi nc dn chu va khng gy thu oan vi mt ai, vi
muc tiu c lp, hoa binh, huu nghi va tin b x hi.
Mt mt ra suc tranh thu suc manh cua thoi ai co loi cho cach mang
22
Vit Nam, mt khac, Ngoi khng qun nhc nh nhn dn ta ht long, ht
suc lam tron nghia vu quc t cao ca cua minh i vi phong trao giai phong
dn tc va phong trao cng san, cng nhn quc t, coi 'giup ban la tu giup
minh. H Chi Minh chinh la biu tong cua tinh thn 'bn phong v san
u la anh em.
Ngoai t cach la anh hung giai phong dn tc, Chu tich H Chi Minh
con oc th gii bit n nh la nha vn hoa ln, nha nhn vn chu nghia li
lac, nha ao uc vi tm gong sang ngoi v phm cht ao uc cua ngoi
cach mang.
Chu tich H Chi Minh la mt lnh tu ban nhiu n ao uc va vai tro
cua ao uc trong u tranh cach mang. Ban thn Ngoi la mt tm gong
tron ven cua ao uc mi: =u0t *Qi phPn *Pu) hy sinh v[ lKi 8ch ca TO Du0c)
v[ h/nh ph-c ca nh+n +n.
T! t!6ng */o *Vc %7 &h8 'inh la mt th thng nht giua ao uc
vi chinh tri, ao uc vi tai nng, giua noi va lam, giua ao uc cach mang
va ao uc oi thong. Trong khi su dung lai mt s khai nim va thut ngu
cua ao uc truyn thng vn ph bin va quen thuc trong nhn dn,
Ngoi a vao o nhung ni dung mi, mang y nghia nhn vn va cach
mang cua ao uc mi. Nhung yu cu ao uc Ngoi nu ra cho can b,
ang vin nay tr thanh h chun muc ao uc co ban cua con ngoi Vit
Nam mi nh: trung vi nc, hiu vi dn, cn kim lim chinh, chi cng
v t, 'vic gi co loi cho dn, ta phai ht suc lam, vic gi co hai cho dn, ta
phai ht suc tranh, phai 'kh trc thin ha, sng sau thin ha, bit yu
thong con ngoi, co tinh cam quc t trong sang...
T tng ao uc H Chi Minh la b phn rt quan trong trong t
tng H Chi Minh, co suc sng mnh lit, sm i vao nhn dn, oc
nhn dn tip nhn, vn dung va nu cao. No tr thanh mt b phn cua
vn hoa dn tc, thanh vu khi cua nhn dn trong cuc u tranh chng lai
cac hin tong tha hoa v ao uc cua x hi nh quan liu, tham nhung, cua
quyn, uc hip qun chung...
Chung ta con tim thy trong t tng ao uc H Chi Minh nhung y
kin chi dn thit thuc v nhung nguyn tc va phong phap xy dung nn
ao uc x hi chu nghia nc ta. Co th noi, tinh hoan chinh cua t tng
ao uc H Chi Minh la mt bc phat trin mi, mt cng hin c sc vao
su phat trin cua ao uc hoc Mac - Lnin va vn giu nguyn gia tri soi sang
cho chung ta trong vic giai quyt nhung vn ao uc x hi hin nay.
Cung vi t tng ao uc, t! t!6ng nh+n v>n %7 &h8 'inh la mt
ong gop rt co gia tri vao trit hoc v con ngoi cua chu nghia Mac - Lnin.
Chu tich H Chi Minh noi: 'Ti chi co mt su ham mun, ham mun tt bc,
la lam sao cho nc ta oc hoan toan c lp, dn ta oc hoan toan tu do,
ng bao ai cung co com n, ao mc, ai cung oc hoc hanh. Do la ly tng
chinh tri, ly tng ao uc va cung la ly tng nhn vn cua Ngoi. Di vi
H Chi Minh, giai phong con ngoi trc ht la giai phong ho khoi nhung tai
hoa do cai oi, cai rt, cai dt gy nn. Cuc chin u o khng th tach roi
23
cuc chin u giai phong dn tc. Chi co thoat khoi thn phn n l, mi
con ngoi mi ly lai oc phm gia lam ngoi. Hon nua, o con la cuc
chin u vi hoa binh va tinh huu nghi giua cac dn tc, vi su giai phong cua
toan nhn loai. Do chinh la gia tri cua nhn vn, mt chu nghia nhn vn
hanh ng, chu nghia nhn vn chin u, chu nghia nhn ao hin thuc.
T tng nhn vn H Chi Minh oc biu hin v cung a dang va
phong phu, no thm m trong toan b cuc oi va su nghip cua Ngoi,
oc toa sang trong tung vic lam, tung cu chi, tung mi quan tm n cn i
vi mi con ngoi; tt ca u toat ln tinh yu thong, su tn trong, thai
bao dung va nim tin vao kha nng cai tao cua con ngoi, du cho ho co nht
thoi lm lac. Bng hanh ng va ung xu cua minh, Chu tich H Chi Minh
truyn lai cho chung ta mt ao ly lam ngoi la phai bit yu thong va sng
vi nhau co tinh nghia.
Chu nghia nhn vn la ban cht ct li, la kt tinh cua vn hoa. Chu
tich H Chi Minh oc loai ngoi tin b suy tn la mt nh< v>n ho1 l3n con
vi nhung thanh tuu xut sc cua Ngoi trong linh vuc hoat ng va sang tao
vn hoa. T! t!6ng v>n ho1 %7 &h8 'inh oc biu hin ch Ngoi thy r
va khng inh rt sm vai tro quyt inh cua vn hoa trong chin loc phat
trin kinh t - x hi cua t nc. Ngay sau khi vua gianh oc c lp, tai
phin hop u tin cua Chinh phu lm thoi nc Vit Nam mi, Ngoi
nghi m ngay chin dich chng nan dt. Ngoi noi: 'Mt dn tc dt la mt
dn tc yu. Ngoi coi dt nat cung la mt thu gic, xem thoi quen va
nhung tp tuc lac hu cung la mt loai k thu. Ngoi khng inh vn hoa la
tinh hoa cua dn tc, vn hoa phai gop phn khng inh dn tc va ban sc
dn tc. 'R rang la dn tc bi ap buc thi vn ngh si cung mt tu do. Vn
ngh si mun co tu do thi phai tham gia cach mang. 'Vn hoa ngh thut
cung la ,Nt ,`t trn. Anh chi em la chiYn sS trn mt trn y.
T tng vn hoa H Chi Minh chng lai moi biu hin cua chu nghia
ky thi - c tn v vn hoa. La ngoi lam giau tri tu cua minh bng vn
vn hoa phong Dng va phong Ty, Chu tich H Chi Minh sm ra
chu trong k thua truyn thng tt ep cua vn hoa dn tc phai i i vi
vic hoc tp va tip thu co chon loc tinh hoa vn hoa cua nhn loai. Nhung t
tng ln cua Chu tich H Chi Minh v vn hoa ang la kim chi nam cho
chung ta trong vic xy dung mt nn vn hoa Vit Nam tin tin, m a
ban sc dn tc ng thoi khng ngung m rng su giao lu vn hoa vi th
gii.
Tinh khoa hoc ung n va tinh cach mang sang tao cua t tng H
Chi Minh oc lich su kim chung. Trai qua nhung bin ng cua thoi
cuc, t tng H Chi Minh cang chung to gia tri va suc sng mnh lit cua
no. T tng H Chi Minh la tinh hoa cua dn tc Vit Nam, la nim tu hao
v han cua mi chung ta. Di anh sang cua chu nghia Mac - Lnin va t
tng H Chi Minh, toan Dang, toan dn ta cang vung tin vao thng loi cua
su nghip i mi do Dang ta khi xng va lnh ao, theo muc tiu 'dn
giau nc manh, x hi cng bng, vn minh. Mi ngoi Vit Nam hy hoc
24
tp, vn dung t tng H Chi Minh, phat huy long yu nc, y chi qut
cong bt khut cua dn tc xy dung mt nc Vit Nam mi, trong thoi
ai mi, sanh vai vi cac nc tin tin trn th gii.
PHAN 2
GII THIJU MT S TC PHAM KINH IEN TIU BIU
CUA T TONG HO CHI MINH
Trong su nghip cach mang giai phong dn tc thoat khoi ach ap
buc n l, dem lai c lp tu do cho dn tc, xy dung nc nha i ln chu
nghia x hi, Chu tich H Chi Minh khng nhung la nha lnh ao thc tin
tai ba ma con la nha ly lun kit xut. Ngoi vit rt nhiu tac phm
truyn ba chu nghia Mac - Lnin mt cach co t chc, co h thng vao Vit
Nam va t chuc, chi ao, lanh ao cach mang Vit Nam theo con ong cach
mang v san.
Trn trong gioi thiu mt s trong nhung tac phm tiu biu cua
Ngoi.
GII THIJU TC PHAM ~YU SACH CUA NHAN DAN AN NAM
1. Bi canh ra doi
Vao nhung nm u th k XX, phong trao yu nc cua nhn dn
Vit Nam rt si ni, nhng lai lm vao tinh trang khung hoang su sc v
ong li chinh tri. Trong hoan canh y, Chu tich H Chi Minh ra i tim
ong cuu nc, giai phong dn tc khoi ach ap buc cua chu nghia thuc dn
Phap.
Nm 1911, mc du cao tinh thn yu noc cua nhn dn Vit Nam,
rt khm phuc nhit huyt cach mang cua cac lanh tu dn tc, nhng khng
tan thanh con ong cach mang cua ho, Nguyn Tt Thanh vi hp dn boi 't
do, dn chu, bac ai cua giai cp t san phong Ty a xung tau bn ba nm
chu bn bin tim ong cu noc o cac noc T ban phong Ty. Ngoi a
tham gia hoat ng, u tranh trong phong trao cach mang cua giai cp cng
nhn va nhn dn bi ap bc cac noc chu A, chu Phi, chu u, chu My.
Ngoi dng chn trn t Phap trai nghim dn chu t san.
Nm 1919, thay mt nho m nhng ngoi yu noc An Nam, Nguyn Ai
Quc gi n Hi nghi Vecxy hu sach cu$a nh+n +n in ;a, (quen go i la
Ba$n yu sach ta, *i$,).
Tt ca cac lanh tu cua Vit Nam trong lich s: Ng Quyn, Dinh Tin
Hoang, L Hoan, Ly Cng Un, Ly Thong Kit, Trn Hng Dao, L Loi,
Nguyn Hu,.. cho n Hoang Hoa Tham, Phan Chu Trinh, Phan Bi Chu,..
u moi chi nhm mt muc ich vi c lp dn tc. La ngoi Vit Nam yu
noc, thong dn nht, nm 1919 vo i hu sach cu$a nh+n +n in ;a,, ngay
khi moi boc ln vu ai chinh tri, Chu tich H Chi Minh moi la ngoi u
25
tin cua Vit Nam a thng nht hai ni dung 'noc phai c lp va 'dn
phai t do.
Cung voi cac tac phm T+, *ia th!c +n) p+n * +n .a$n ?!) ng
u!ng va Triu Tin) Th! g!$i ng vtr+y va cac tac phm vit chung Th!
g!$i T$ng thng 'y" (cung vit nm 1919)) o hu sach cu$a nh+n +n in ;a,,
Ngoi vach trn hai ch phap ly bt binh ng thuc ia. Dc bit,
Ngoi gn lin vn c lp dn tc vi cac quyn tu do dn chu cua
nhn dn ma oi thc dn thc hin binh ng v phap ly cho dn tc Vit
Nam, ng thoi oi thc dn trao tra quyn t do ti thiu cho nhn dn Vit
Nam.
Chinh thc tin nay a cho Ngoi cu tra loi: 'Du u trn th gian
nay cung chi co hai hang ngoi, mt hang ngoi ap bc boc lt va mt hang
ngoi bi ap bc boc lt. Du u trn th gian nay cung chi co mt s tht la
tinh ai hu gia nhng ngoi v san.
Nm 1917, Cach mang Thang Moi Nga thng loi va Nha nc cng
nng u tin ra oi, nh ting sm bao hiu mua xun i vi nhn dn lao
ng va cac dn tc bi ap buc trn toan th gii. Tip theo la Quc t thu ba
thanh lp, cac ang cng san ln lot ra oi, trao lu t tng cai long, co
hi va svanh trong Quc t thu hai bi y lui. Trong hoan canh y, Chu tich
H Chi Minh tip thu anh sang cua Cach mang Thang Moi Nga va '=
thLo lfn thV nhPt nhIng lun c!ng vZ vPn *Z +n tNc v< vPn *Z thuNc *Ja9
do V..Lnin soan thao. Ngoi a t bo dn chu t san, n vo i dn chu v
san khng chi vi c lp dn tc ma chu yu con vi hanh phuc cua nhn dn.
2. Nguyn vn cua tac phm !" #a$ch c"%a nh&n '&n (n Na)
8
Tu ngay Dng minh thng trn, tt ca cac dn tc bi l thuc u chua
chan hy vong rng theo nhung loi cam kt chinh thuc va trinh trong ma cac
cong quc Dng minh tuyn b vi toan th gii, trong cuc u tranh
cua Vn minh chng D man, thi tin mt thoi ai cng ly va chinh nghia
nht inh la phai n vi ho.
Trong khi cho cho nguyn tc dn tc s tu linh vuc ly tng chuyn
vao linh vuc hin thuc do ch quyn tu quyt thing ling cua cac dn tc
oc thua nhn tht su, nhn dn nc An Nam trc kia, nay la xu Dng -
Phap, xin trinh vi cac quy Chinh phu trong Dng minh noi chung va vi
Chinh phu Phap ang kinh noi ring, nhung yu sach khim tn sau y:
1. Tng n xa cho tt ca nhung ngoi ban xu bi an tu chinh tri;
2. Cai cach nn phap ly Dng Dong bng cach cho ngoi ban xu
cung oc quyn hng nhung *L, .Lo vZ ,`t ph1p lut nh ngoi u
chu; ?o1 .d ho<n to<n cac toa an c bit dung lam cng cu khung b va
ap buc b phn trung thuc nht trong nhn dn An Nam;
3. Tu do .1o ch8 va tu do ngn lun ;
4. Tu do lp hNi va hNi hp;
5. Tu do c! tr- 6 n!3c ngo<i va tu do xut dong;
6. Tu do hc tp, thanh lp cac trong k thut va chuyn nghip tt
8
. H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, tp 1, trang 435-436.
26
ca cac tinh cho ngoi ban xu;
7. Thay chY *N ra c1c sbc lnh .wng chY *N ra c1c */o lutH
8. Doan ai biu thong truc cua ngoi ban xu, do ngoi ban xu bu
ra, tai Nghi vin Phap giup cho Nghi vin bit oc nhung nguyn vong
cua ngoi ban xu.
Da ra nhung yu sach trn y, nhn dn An Nam trng cy vao
chinh nghia th gii cua tt ca cac cong quc va c bit tin vao long rng
long cua nhn dn Phap cao ca, tuc la cua nhung ngoi ang nm vn mnh
cua nhn dn An Nam, cua nhung ngoi, do ch nc Phap la mt nc
Cng hoa, nn oc coi la nhung ngoi bao h cho nhn dn An Nam. Khi
nhn dn An Nam nhc n su 'bao h cua nhn dn Phap, thi khng ly th
lam h nhuc chut nao ma trai lai con ly lam vinh du: vi nhn dn An Nam
bit rng nhn dn Phap ai biu cho tu do va cng ly, va khng bao gio tu
bo ly tng cao ca cua minh la tinh bac ai toan th gii. Vi th, nghe theo
ting noi cua nhung ngoi bi ap buc, la nhn dn Phap s lam tron nhim vu
cua minh i vi nc Phap va i vi Nhn loai.
Thay mt nhom nhung ngoi yu nc An Nam
;#vhx; ys tvz&
Tai liu ting Phap, ban chup
lu tai Vin H Chi Minh.
GII THIJU TC PHAM ~BAN N CHE THJC DAN PHP
I - HOAN CANH RA I
1. Tc gia, thi gian ra di v cc ln xut ban cua tc phm
Nhung nha nghin cuu v H Chi Minh u khng inh rng: BLn 1n
chY *N thTc +n Uh1p la mt tac phm ln do Ngoi vit. Trn bia tac phm
xut ban u tin nm 1925 bng ting Phap tai Pari in r tn tac gia Nguyn
i Quc, con nhung but danh trong tac phm (nh Vinh Doctong, mia
Sekip Axlan) qua h so lu tru cua Quc t Cng san trao cho Trung ong
Dang ta, xac nhn cung la cua Nguyn i Quc.
BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p oc Nguyn i Quc vit bng ting
Phap trong khoang nhung nm 1921 - 1925 va oc nhung ngoi ban cung
hoat ng vi Ngoi xut ban ln u tin bng ting Phap tai Pari vao nm
1925 ( Th quan Lao dng), khi o Nguyn i Quc ang hoat ng
Quang Chu (Trung Quc). Ban in ln nay co loi gioi thiu cua Nguyn Th
Truyn (1890 - 1969), ngoi lang Hanh Thin, x Xun Thu, huyn Xun
Hong, tinh Nam Dinh, du hoc bn Phap, thoi ky u tranh tham gia vit bao
jG Uaria va hoat ng trong Hi lin hip thuc ia do Nguyn Ai Quc sang
lp vao thang 7 nm 1921, nhng sau o i theo xu hng chinh tri khac
tham gia thanh lp Dang Vit Nam c lp.
Vit Nam, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p oc xut ban ln
u tin bng ting Phap nm 1946 tai Ha Ni. Nm 1960, nha xut ban Su
Tht xut ban ln thu nht bng ting Vit, ng thoi in trong H Chi Minh
tuyn tp.
27
Nm 1975, nhn dip k nim ln thu 85 ngay sinh cua Chu tich H Chi
Minh cung la nm k nim ln thu 50 nm ra oi cua tac phm, Nha xut ban
Su Tht xut ban ln thu 2 bng ting Vit. Ln xut ban nay cn cu vao ban
ting Phap xut ban tai Paris nm 1925 (hin con lu giu tai Vin Bao tang
cach mang Vit Nam).
Cui nm 1975 va u nm 1976, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p oc Nha xut ban Su Tht xut ban ln thu 3 tai Ha Ni va ca thanh
ph H Chi Minh.
Nm 1980, nhn dip k nim ln thu 90 ngay sinh cua Chu tich H Chi
Minh, tac phm oc Nha xut ban Su Tht in trong H Chi Minh tuyn tp
va trong H Chi Minh toan tp, tp 1.
Nm 1995 n 1996, H Chi Minh toan tp oc xut ban ln thu 2.
Trong b 12 tp H chi Minh toan tp xut ban ln nay, BLn 1n chY *N thTc
+n Uh1p oc in tp 2 cho phu hop vi thoi im ra oi cua tac phm.
D k nim 110 nm ngay sinh cua Chu tich H Chi Minh va chao
mung Dai hi ln thu X Dang Cng san Vit Nam (2000), tron b 12 tp H
Chi Minh toan tp oc Nha xut ban Chinh tri Quc gia cho tai ban, tac
phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p cung oc in tp 2, trang 21-133.
2. Hon canh ra di cua tc phm
Tu giua th k XX, thuc dn Phap xm loc Vit Nam va cui th k
XX chung a t xong b may cai tri Vit Nam. Tu o, chung bt u khai
thac thuc ia o Vit Nam vi quy m ln. Su boc lt ht suc tan ac, d man
cua bon t ban c quyn Phap cng vi su ap buc boc lt cua bon ia chu
phong kin Vit Nam lam cho oi sng nhn dn lao ng v cung iu
ung, kh cuc; nhn dn Vit Nam phai chiu bao su ha khc cua mt ch
thuc dn phong kin.
Nc mt nha tan, oi sng bn cung, khng co con ong nao khac,
nhn dn Vit Nam phai ung ln u tranh. Trong my chuc nm tu cui th
k XX n u th k XX cac phong trao u tranh yu nc dy ln
khp ca nc. Tu tho thuyn n nha bun, tu dn cay n chu rung, tu dn
ngho thanh thi, hoc tro tri thuc, t san dn tc, thm chi n ca vua quan yu
nc... Tng tng, lp lp ung ln kt thanh nhung ot song u tranh lin
tip, manh m chng bt linh, bt phu, chng su cao, thu nng, chng
khung b, cm tu... Cac phong trao yu nc lin tip n ra si ni va rng
khp Vit Nam: phong trao Dng Du (1904 - 1908), Dng Kinh Nghia
Thuc (1907), phong trao Duy Tn (1906 - 1908); phong trao chng i phu,
chng su thu (1908) va cac phong trao u tranh khac.
Tt ca cac phong trao u tranh o u th hin mt tinh thn chung la
chng quc, chng bon phong kin tay sai phan dn hai nc. Tt ca u
th hin mt y chi chung la gianh lai c lp cho dn tc, tu do cho nhn dn.
Mc du cha at oc muc tiu, song cac phong trao yu nc luc by
gio, v khach quan, tao tin hinh thanh mt mt trn dn tc thng nht
rng ri, bao gm nhiu giai cp, nhiu tng lp yu nc trong x hi. Cac
phong trao yu nc luc by gio, k ca phong trao u tranh cua cng nhn,
28
u cha co ong li ung n nn tht bai, bi an ap du di. Nhung
ngoi cm u cac phong trao cha phn bit ich, ta, ban, thu; cha nhn
thuc oc rng quc Phap xm loc Vit Nam khng phai la hin tong
ring le, ma la vn thoi ai gn lin vi toan b giai oan lich su cua chu
nghia t ban thng tri th gii. Ho cha nhn r nhim vu cua cach mang
Vit Nam luc nay la phai anh ui thuc dn Phap, gianh lai c lp cho dn
tc; ng thoi phong kin ia chu, gianh quyn dn chu cho nhn dn, trong
o gianh quyn rung t cho nng dn ngho la quan trong nht. Ho cang
cha th thy oc luc long cach mang chu yu la cng nng trong o giai
cp cng nhn la luc long lnh ao.
Tom lai, do iu kin lich su cha cho php, nhung ngoi lanh tu cac
phong trao yu nc Vit Nam cui th k XX, u th k XX cha nhn
ra tinh cht cua thoi ai. Vi vy, ho khng th a ra ong li cuu nc
ung n nhm thuc hin cuc cach mang Vit Nam.
Do nhung han ch o, lai bi nhung on tn cng rt ac lit, bi an ap
du di cua thuc dn Phap cho nn cac phong trao yu nc u ln lot tht
bai. Cung vi vy, ach ap buc cua k thu cang thm nng, ni thng kh cua
nhn dn ta cang thm chng cht, tin cua dn tc vn mo mit, en ti.
Nhng quy lut la cang bi an ap, cang bi tht bai, cang bi cung kh thi
nhn dn Vit Nam cang cm thu gic, cang nung nu y chi u tranh, cang
khao khat thoat khoi kip tru ngua, khoi ach ap buc, boc lt cua chu nghia
thuc dn quc.
Nh vy, mt vn ln ma lich su luc by gio t ra la: phai co
nhung ngoi u tu, tin tin nht trong i ngu nhung ngoi yu nc Vit
Nam co kha nng vot ln khoi nhung han ch k trn cua phong trao yu
nc, tim ra mt con ong ung n nht cho su nghip giai phong dn tc,
va lich su dn tc Vit Nam co con ngoi u tu nh vy.
Nguyn i Quc, ngoi thanh nin giau long yu nc nhn ly
trach nhim o trc lich su. Nm 1911, khi hiu r v dn tc minh,
Ngoi xut dong, tim con ong cuu nc mi cuu dn. Trc luc ra i
tim chn ly cach mang Nguyn i Quc tip thu truyn thng yu nc,
truyn thng oan kt dn tc.
Ra i, di nhin cung vi t cach mt ngoi yu nc nh bao ngoi i
trc, nhng Nguyn i Quc khng i con ong cua nhung lanh tu tin
bi. Ngoi i v phong Ty, noi luc by gio co t tng tu do, dn chu dn
quyn; co khoa hoc, k thut hin ai. Ngoi i v phong Ty vi muc ich
cach mang va con vi su nhay cam cach mang lam cho ngoi nhn thuc chi co
noi o mi co th phat hin ra ngun gc su xa cua mt tham hoa trut ln
u ln c dn tc minh va phat hin cai iu mi cua su nghip giai phong
dn tc.
Di khp nm chu bn bin, ln ln trong cuc sng lao ng va u
tranh cua qun chung lao kh cac nc t ban va thuc ia, u u
Nguyn i Quc cung chung kin canh sng trai ngoc giua mt bn la thin
ong cua nhung k giau sang sng canh vong, mt bn la ia nguc trn
29
gian cua hang trm triu ngoi thuc u moi mau da sng kip ngua tru, tui
nhuc lm than, oi rach.
Vi hang chuc nm phn u, rn luyn gian kh trong u tranh va
hoc tp giua mi trong cng nhn lam sang to chn ly cach mang ma
Nguyn i Quc ang cn tim mong mun tr v nc giup cho cach
mang Vit Nam nhanh chong thanh cng.
Chin tranh th gii ln thu nht (1914 - 1918), mt mt bc l y u
ban cht boc lt, tan ac, d man cua chu nghia quc va su suy yu cua no,
mt khac lai la co hi nhn loai nhn thc oc chu nghia quc, chu
nghia thuc dn, u u cung la ci ngun cua moi su au kh cua qun
chung lao ng, va qun chung lao ng u cung chung s phn bi ap bc
boc lt, do o ho u la ban cua dn tc Vit Nam, ho chung mt chin tuyn
vi dn tc Vit Nam.
Sau thng loi cua cuc cach mang Thang Moi Nga nm 1917, Lun
cong cua Lnin 'v vn dn tc va dn tc thuc ia va su kin Dang
Cng san Phap ra oi, quyt inh boc ngot cach mang va s nghip
cach mang cua Nguyn Ai Quc: Mun cu noc cu dn phai i theo con
ong cach mang v san.
Tu o, Nguyn i Quc cang hoat ng tich cuc va si ni trong
phong trao cng san va cng nhn quc t, trong phong trao giai phong dn
tc Vit Nam noi ring va phong trao cach mang th gii noi chung. Hoat
ng trong Dang Cng san Phap, lnh ao Hi Lin hip thuc ia va la U
vin Doan chu tich Quc t Nng dn, Nguyn i Quc vit nhiu sach bao
tn cng vao Chu nghia quc va Chu nghia thuc dn; ng thoi ku goi,
thuc tinh lao ng cac nc thuc ia, vach ra phong hng cho cac dn tc
y u tranh.
Thoi gian nay (1921 - 1925) cung la luc ma Nguyn i Quc vit cun
sach ni ting BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p.
H Chi Minh yu thong moi ng bao, ng chi cua minh, khng
phn bit mt ai, khng tru mt ai, h la ngoi Vit Nam yu nc thi u co
ch trong tm long nhn ai cua Ngoi. Ngoi cung danh tinh yu thong cho
nhung ngoi n l mt nc va cung kh trn khp th gian. Tm long nhn
ai bao la cua Ngoi oc t trn mt co s khoa hoc la chu nghia Mac -
Lnin. Ngoi chi r ngun gc cua moi nim au ni kh cua con ngoi n
l mt nc va con ngoi cung kh la chu nghia thuc dn, quc. Di anh
sang cua chu nghia Mac - Lnin, Ngoi chi r con ong giai phong cua
con ngoi Vit Nam, gop phn chi r con ong giai phong cua cac dn tc
thuc ia va cua nhn dn lao ng toan th gii.
Ngoi a vit BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p trn tinh thn lun ti k
thu xm pham quyn sng, quyn tu do, quyn mu cu hanh phuc cua
mi ca nhn con ngoi va dn tc, khng chi Vit Nam, Dng Dong ma
con ca chu Phi, chu M Latinh.
Ni dung tac phm co y nghia ht suc su sc, co gia tri to ln ca v ly
lun-chinh tri ln vn hoc ngh thut va lich su.
30
II - NI DUNG C BAN BAN CUA TC PHAM
1. Tc dng cua tc phm
Tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p cua Nguyn i Quc la san
phm tng hoa tt ca cac tri thuc: chinh tri, trit hoc, x hi, lich su, vn hoc
va kinh nghim thuc tin. Nhung tri thuc nay oc tip thu, oc bi b,
oc phat trin trong qua trinh u tranh y song gio cua Nguyn i Quc.
Vua ra oi, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p lan truyn rt
nhanh va rng ri khac thong. Ngay luc by gio, nhiu ngoi Vit Nam va
trn th gii bit n no. Hun uc trong u tranh cach mang, tac phm BLn
1n chY *N thTc +n Uh1p ra oi nh mt ngun anh sang mi xe tan am my
en bao phu trn t troi Vit Nam va t troi cac nc thuc ia khac. Noi
ma cac dn tc ang bi ap buc, boc lt tan bao cua chu nghia quc va chu
nghia thuc dn.
Tac phm ra oi, ap ung ca ly tri va tinh cam cua hang triu qun
chung cach mang ngng vong va khat khao mt chn troi mi, noi o t
nc oc giai phong, ngoi dn thoat khoi kip n l, dn tc khng con bi
ap buc boc lt.
Nh ngoi i trong m ti tim thy anh sang dn li, tac phm thu
hut manh m su chu y cua nhiu lp ngoi tin b ang mo h, ang bn
khon v mt con ong giai phong sang sua, tim n tong lai voi mt
hng i ung n giai phong dn tc.
BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p co tac dung nhiu mt nh vy, bi l:
- Tac phm nay ra oi luc mu thun giua cac dn tc bi ap buc va chu
nghia thuc dn, chu nghia quc noi chung, giua dn tc Vit Nam va thuc
dn Phap noi ring, at ti im bung n. Luc by gio tinh thn va y chi
chng quc xm loc cua nhn dn Vit Nam va cua nhn dn cac dn tc
bi ap buc trn th gii ln cao, oi hoi mt ngon co hng ao ung n
i vao cuc chin u quyt inh vn mnh dn tc.
- Tac phm nay cp n ngoi tht, vic tht, nhung chuyn xy ra
hng ngay, 'mt thy, tai nghe nhung hoan canh cu th nhng co quan h
mt thit n vn mnh hang triu con ngoi trong cai ia nguc trn gian goi
la 'xu thuc ia va li giai chung mt cach khoa hoc theo quan im Mac -
Lnin, mt quan im tin tin nht cua thoi ai.
Ba$n an ch * th!c +n Uhap va +y &ng ly cu$a th!c +n Uhap $
ng u!ng, a m ta canh ia nguc trn gian ti tm ma thc dn Phap
ang ay oa nhn dn Vit Nam. Ti ac y nao khac chi Nguyn Trai a
tng kt lun: 'Tat can noc Dng hai khng u ra ht vt nho; Cht ht
truc Nam son, chng u ghi ht ti ac
9
. Hai tac phm nay co muc ich vach
trn, t cao ti ac cua thc dn Phap troc d lun th gioi va ngay ca trong
nhn dn long thin Phap, nhm thc tinh cao tinh thn qut cong cua
ng bao minh, ng thoi lam nh vy la vi Ngoi tin vao sc manh cua
chinh nghia va tim nng sc manh v tn v ich cua nhn loai tin b ung
h, giup o hiu qua cho s nghip anh bai chu nghia thc dn cua dn tc
9
Binh ;g *ai cao) ;guy"n Tra"i toan t+p) Nxb. Khoa hoc x hi, Ha Ni, 1976, tr. 78.
31
Vit Nam. Ba$n an ch * th!c +n Uhap cua Ngoi khng chi co gia tri t
cao vach trn ti ac cua chu nghia thc dn troc cng lun th gioi, ma con
co tac dung giup nhn loai phong va chng thanh cng hin tong phan vn
hoa nht cua th ky XX la chu nghia thc dn.
2. Ni dung co ban cua tc phm
BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p trc ht la mt ban cao trang t cao ti
ac cua bon thuc dn Phap khng phai chi An Nam noi ring, ma tt ca cac
thuc ia cua thuc dn Phap Dng Dong, An-gi-ri, Tuy-ni-di, X-
ri, Ma-rc, X-n-gan, Da-h-my (nay la Cng hoa B-nanh), Ty
Phi,.. Vi nhung loi le sc bn va th hin su tin cng BLn 1n chY *N thTc
+n Uh1p lt mt na chu nghia quc, chu nghia thuc dn noi chung va
chu nghia quc, chu nghia thuc dn Phap noi ring bng nhung chung c,
bng nhung tang vt khng th chi cai oc. Nh cac quan toa xt xu nhung
pham nhn trong ti, tac phm li bon git ngoi, cp cua toan cu ra
trc vanh mong ngua, bt chung phai cui u nhn ti va din lai nhung ti
ac tay troi ma chung pham vi loai ngoi trong nhiu th k.
Bng li l anh thp, sc bn va bng loi vn chm bim su sc, BLn
1n chY *N thTc +n Uh1p boc trn ban cht boc lt, tan ac, d man cua chu
nghia quc, chu nghia thuc dn.
Tr!3c hYt) .Ln chPt cu$a chu$ nghi"a * Duc va chu$ nghi"a th!c +n la
.Mc lNt .wng 2thuY ,1u9 *o/ *<y) coi r{ ,/ng s0ng ca nhIng ng!Qi 2+n
.Ln ?V9 trn c1c chiYn tr!Qng &h+u |u trong chiYn tranh thY gi3i lfn thV
nhPt * .Lo v 2cng l8 v< tT o9:
Nhung ngoi 'dn ban xu nay bi lua gat, bi cng buc i linh, ri bi
a sang Chu u anh nhau vi qun i Duc ' bao v cho cai cng li va
tu do ma chinh ho khng oc hng mt chut nao va ' ly mau minh
ti nhung vong nguyt qu cua cac cp chi huy va ly xong minh cham
trn nhung chic gy cua cac ngai thng ch Phap. Nhng ri khi chin
tranh kt thuc, hay khi 'ai bac ngy thit en ri thit vang ri, thi nhung
ngoi linh thuc ia con sng sot, du la ngoi da vang hay ngoi da en,
trc khi xung tau cang Mac-xy tr v vi ch ban xu, mt ch
khng bit gi n chinh nghia va cng li ca, u mc nhin tr lai 'ging
ngoi bn thiu, bi anh p v c va bi lt ht cua cai, tu chic ng h, b
qun ao ma ho bo tin tui ra mua, n cac vt k nim u thu... Luc nay, ho
khng con la nhung ua 'con yu, nhung ngoi 'ban hin cua cac quan cai
tri phu mu nhn hu, thm chi cua ca cac quan toan quyn ln, toan quyn
b nua; va nh vy, luc nay ho khng con mang cai danh hiu ti cao la
'chin s bao v cng li va tu do ma nc Phap t ngt danh cho ho
trc khi a ho sang chin trong chu u.
Tuy v vn qu hong vi ch ban xu, nhung ngoi 'cuu binh
ung hon la nhung cai xac con lai, oc mt vin quan nng nhit on
tip bng mt din vn yu nc kt thuc bng cu: 'cac anh bao v T
quc, th la tt. By gio, chung ti khng cn n cac anh nua, cut i.
32
D co mt s long linh 'dn ban xu trong mt thoi gian nht inh
theo lnh vin cng su hay vi 'chua tinh, bon quan lai di quyn khng tu
mt thu oan nao ca, cong buc i linh, vua 'xoay x lam tin cp cua.
Thu oan nhanh nht va tin nht ma bon chung lam X-n-gan la 'ly
dy chn hai u con ong chinh trong lang lai. Th la tt ca nhung ngoi
an ng dn ban xu vao giua u coi la chinh thuc tong qun, 'ri nhanh
chong ho oc a vao trai linh, bin thanh vt liu noi. Bt linh nh vy,
bon thuc dn goi la 'ch linh tinh nguyn. Mt nhn chung vit nh
sau: 'Giua tra ngay 3 thang 3 nm 1923, bon hin binh vy rap cac bn cang
Ruyphixco va Dc ri tom tt ca nhung ngoi ban xu lam vic o. Nhung
anh chang nay vi khng to v st sng i bao v vn minh ngay, nn ngoi ta
rc ho ln t cam nhng moi v nha lao. y, sau khi ho co u thi gio
thay i y kin ri, ngoi ta mi a ho sang trai linh. trai linh, sau
nhung nghi l biu dong tinh thn yu nc, 29 linh tinh nguyn oc tuyn
dong co th tr nn anh hung cua cuc chin tranh cui cung ngay mai...
By gio thi tt ca u nong long ly lai min Ruya cho nc me. Nhng theo
tng Mnggianh (Tng Phap 1866 - 1925 tham gia chin thng
Vcdng, tung chi huy i qun xm loc Xung, Bc Ky, Marc), la ngoi
hiu ho nht, thi o chi la nhung i qun em nng trc mua ng.
BLn chPt .Mc lNt) t<n ./o) X ,an ca ch nghSa *Y Du0c) ch nghSa
thTc +n l< '*fu *Nc +n .Ln ?V .wng thu0c phin) r!Ku c7n9:
Tu tay chinh quyn thuc ia t chuc bun ban thuc phin u c
dn ban xu. Nh th vn cha thoa, ho con li ko nhung thong binh va vo
cua tu s qun i Phap ngoi ban xu vao vic lam d man nay bng cach
'cp mt bai ban l thuc phin cho ho 'n bu mt phn thn th 'hoc
ca mang sng cua mt ngoi chng ho bo lai trn chin trong... Vi
vic u c bng thuc phin tinh ra, ngai Toan quyn Dng Dong nh
ng Anbe Xaro, mi nm ban cho ngoi An Nam trn 150 tn thuc
phin.
Con vic u c ngoi ban xu bng rou cn thi toan quyn Dng
Dong truc tip chi ao rt cht ch. Cac quan cng xu va di la cac cng
ty c quyn rou ngoi Phap phai nht nht theo lnh vin toan quyn, tu
vic k danh sach cn t cac ai ly trong lang x n vic phn b muc rou
tiu thu buc tung ngoi dn ban xu phai mua ung, bt k ngoi gia, an
ba, em nho con bu sua.
Chinh phu Phap tim moi cach thuc y cac vin chuc ngoi Phap
thuc ia, tu cng su n nhn vin hang bt, phai tng muc tiu thu rou
cn ln. Vi vy cac vin quan bt quan tng li cac phu khai tng vot s
dn trong tinh, ri gan ti cho dn nu rou lu. D cho yn chuyn, cac lang
buc phai mua ngay s rou quy inh theo s dn khai tng o. 'Dy la mt
su kin y y nghia cua mt vin chuc ung u tinh Son Ty, mt tinh
Bc Ky: S dn tinh nay c tinh chi 200.000 ngoi. Nhng tng s
long rou phai tiu thu ln, s dn y bng nhin tng vot nhanh nh chp
ti 230.000 ngoi. Nhng vi 230.000 dn nay ung rou qua it, vin cng su
33
Son Ty ra cng mt nm y tng s rou tiu thu ln 560.000 lit. Ngay
lp tuc, vin cng chuc oc thng cp va oc khen.
Phai mua, phai ung nhiu rou cn, dn mt lang Bc Ky xu An
Nam thy trc nguy co e doa y ko nhau ln cua quan ku: 'Ngay n
cai n, chung ti khng co gi ca, ly tin u ma mua rou ung. Quan cai
tri ap ngay: 'Chung may quen n ngay ba bua, by gio bt i mt bua hay
cn thi bt i mt bua ri co th mua rou cua nha nc.
Chinh phu thuc dn cng buc 'ngoi ban xu mua rou cn ung
theo u ngoi khai tng nh vy An Nam cu 1.000 lang thi co 1.500 ai li
rou va thuc phin, trong khi o co vn ven 10 trong hoc cho tr em.
Dung la 'bon ca mp khng ngn ngai u c ca mt dn tc vo
vt cho y tui tham.
BLn chPt .Mc lNt) t<n 1c) X ,an ca ch nghSa *Y Du0c) ch nghSa
thTc +n l< g1n v<o ng!Qi +n .Ln ?V .ao th! s!u thuY 'n`ng own l!ng9)
cng tr1i) phu phGn t/p Jch 5h0n 5hO:
Bon cai tri thuc dn Phap oa ay ngoi dn thuc ia u cach: t su
thu tuy tin, cng trai, phu phen, tap dich cng buc dn chung.
D bu vao ch ng bac bi xung gia, vin toan quyn Dng Dong
chi cn lam mt vic on gian la ghi tng s dn va ghi tng din tich rung
t cua tung lang ln.
Con cng trai, thi chinh quyn thuc dn dung moi thu oan, bt ngoi
dn ban xu phai mua. Trc ht nhung vin quan cai tri em khoan loi tuc
cng trai ra cu nhung ngoi ban xu ngy tho, sau o, thy 'ngon o
khng n thua, ho bn bt cac lang x phai ban tai san chung mua cng
trai .
Nhung vin quan cai tri oi 'nhung ngoi co mau mt n cua quan,
n cho mi ngoi mt bin lai chun bi trc; th la nhung ngoi ban xu chi
con cach chay vay np cho u s tin ghi sn trong bin lai o. Th cung vn
cha u, vi rut kt cua chinh phu bao h luc nao cung rng thnh thang, cho
nn cac vin quan lai n g cua tung nha dn ngho, bt ho cu hai, ba, bn
ngoi hoc nhiu hon nua, phai mua chung mt c phiu ghi trc s tin.
Tap dich, phu phen i vi ngoi dn ban xu cung la cai hoa lin min.
D nao vt bung mt con sng (ma vic nay chinh phu thuc dn it khi quan
tm), hay lam mt con ong hoc xy dinh thu cho mt vin quan cai tri hay
chuyn ch hang hoa nh mui, vt liu xy dung cho nha oan... hang
nghin, hang van ngoi ban xu phai bo rung ng, bi trng tp khng thoi
han; 'ri xac ho rai khp mt ong. ' tinh Thu Du Mt, mt vin quan
cai tri cn mt chic xe lu. Lam th nao Hn thong long vi mt cng ty
u thu ang cn cng nhn r tin. Cng ty bo tin ra mua xe lu vi gia
13.500 phrng. Con quan thi bt dn i tap dich cho cng ty vi gia ngay
cng 0,50 phrng. Ba nm lin, dn Thu Du Mt phai t di quyn su
dung cua cng ty kia, lam xu tra tin chic xe lu ma quan ln cai tri thich
mua dung trong von cua ngai.
34
BLn chPt .Mc lNt) t<n 1c ca ch nghSa *Y Du0c) ch nghSa thTc +n l<
'ch8nh s1ch ngu +n9^tVc l< 'j<, cho +n ngu * } . cai trJ9_ E *M l<
'ch8nh s1ch ,< c1c nh< cf, DuyZn 6 c1c thuNc *Ja ca ch-ng ta !a ang
nhPt9:
Nhm boc lt 'dn ban xu mt cach m thm va anh lua d lun bn
Phap, ngoai vic dung thuc phin va rou cn, 'bon ca mp cua nn vn
minh con thi hanh mt chinh sach ngu dn trit .
Bao chi ban xu phai chiu su kim duyt trc khi in. Toan quyn Dng
Dong s thng tay ct bo nhung ct bao, nhung bai bao, hoc thng tay ct
bo bt cu mt dong chu nao trn bao chi bong gio v su tht cua chinh sach
thuc ia hoc 'khng chiu ca tung uc cua cac Cu ln thuc ia. Bng
bin phap nay, 'chinh quyn Dng Dong co th im oc tt ca moi nho
nhp va tha h lam quyn. 'Trong mt cuc bu cu Hi ng thanh ph Sai
Gon, vin thng c cm ba ng chu nhim bao ting Vit khng oc ng
ln bao cua ho ban sc lnh quy inh th l bu cu Hi ng thanh ph
Nam Ky. Ho la ung cu vin, th ma bao cua ho bi cm duyt khng oc
ng mt cai gi dinh dang, du xa hay gn, n chong trinh cua ho. 'Cung
trong luc y, ng thng c thng tri cho cac to bao ting Vit khac bit la s
kim duyt s thng tay ct nhung to bao, ct bao, u hoc bt cu nhung
loi bong gio nao noi n cac cuc bu cu thuc ia hoc thanh ph. Mt to
bao ting Vit dich ng ao lut noi v vic trung tri nhung hanh ng hi
l trong bu cu , bai y bi ct. Thm chi ngay ca th tin cua ca nhn cung bi
nha cm quyn thuc dn kim duyt. 'S bu in va s mt tham Nam Ky
nhn oc lnh khng lot - vi bt cu ly do gi - nhung th tu, bai v,
v.v gui cho bao Le Paria xut ban Pari hoc cua to bao y gui v.
Trong hoc chi oc cac nha khai hoa xy dung rt han ch, vi vy
'hang ngan tr em anh chiu ngu dt vi nan thiu trong. Ngoi dn thuc
ia nao mun sang Phap hoc, thi 'phai oc quan toan quyn cho php, sau
khi hoi y kin quan thu hin ky va quan giam c nha hoc chinh. Trn toan
Dng Dong u u cung thy nha tu, trai giam con trong hoc thi rt it.
Bon thuc dn khng chu trong xy trong hoc m mang dn tri. Chung
dung chinh sach 'ngu dn tri. Ngoi ta bao ngn sach khng cho php
chinh phu m trong mi. Khng hn th u. Trong s 12 triu ng cua
ngn sach Nam Ky, thi 10 triu tim ong chui su vao tui cac ngai vin
chuc ri.
BLn chPt .Mc lNt) t<n 1c) X ,an ca ch nghSa *Y Du0c) ch nghSa
thTc +n l< nhIng lut l v tNi v/) hYt sVc 5hbc nghit) cho ph~p c1c nh<
cf, DuyZn h} ngVa tay th[ ph/t v/) t0ng ta v< thL, s1t *, ,1u:
Chng han, bon thuc dn bt pham nhn ngoi ban xu phai n khan,
nghia la cho n ma khng cho ung. Dn mt vic nh ngoi dn ban xu An
Nam lam tho ca tung tu do, chi th thi, chinh quyn thuc dn cung 'phat ho
5 nm tu.
Trong khi o mt ng ngoi Phap no bn v so mt ngoi dn Trung
Ky; mt ng vin chuc Phap kia anh p tan nhn mt ngoi dn Bc Ky;
35
mt ng thu khoan Phap nay troi tay mt ngoi dn Nam Ky cho cho cn,
ri git ngoi o i; mt ng tho may Phap kia 'ha sat mt ngoi An Nam
bng sung sn; mt ng nhn vin hang hai Phap khac x ngoi gac cu ban
xu vao ng than hng cho cht, v.v va v.v, lai khng bi trung tri.
D xoay tin bng bt cu gia nao, nha cm quyn thuc dn chi cn
va cho mt ban lang ban xu nao o khng bit ngn ngua ti pham hoc co
m mu phin loan, ri tng dn lang o vao tu; sau o bt lang phai chiu
trach nhim np phat mi u ngoi dn mt s tin ln.
Khng chiu ni ap buc, boc lt, ngoi An Nam ung ln u tranh
nh nng dn Yn Th (Bc Giang) do D Tham lnh ao; nh biu tinh
Nam Trung Ky nm 1908 do cac vn thn t chuc, trong o tin si Trn Quy
Cap; nh cuc ni dy Hai Phong... Th ri bng bom an, bng thuc
c, bng t min ma mi vn cha git oc D Tham tru danh, bon thuc
dn bn ao ma cha me ng ln, em hai ct xung sng. Chung bt ng
Trn Quy Cap, ghp ti ng la 'phan nghich, hai bn ting ng h sau la
chm ng ngay (5 - 5 - 1908), khng cn xt hoi, cung khng chiu trao tra thi
hai ng cho gia inh ng. Con cuc ni dy Hai Phong cha lam cht mt
ai trong chinh quyn cai tri, nhng bon thuc dn chm u 60 ngoi dn v
ti, cung khng cn xt xu gi ca. Chung con ap giai cha me vo con ho n
phap trong, bt muc kich canh ngoi thn bi tan sat... Ri hang tun l sau,
doc cac ong ph Ha Ni, nhiu u lu ngoi dn An Nam v ti bi ngoi
Phap git hai, cau may, nhn mt ln nhung coc tre.
Sau khi thng tay an ap nhn dn Trung Ky biu tinh rt n hoa chng
su cao thu nng nm 1908, bon thuc dn trach nhim cho cac lang
y. Chung tra khao hao ly, ai khng noi bi xu tu ngay tuc khc. Cu nh th,
trong vong hai tun l, mt vin quan giam binh xu bn 75 Ly, Hao v ti.
Bng nhung thu oan nh vy, bon thuc dn tan sat khng bit bao nhiu
ngoi An Nam v ti; ng thoi tim moi cach vu trang cho ngoi An Nam
chng lai ng bao cua ho...
Dy la cng ly nc Phap. Cai thu 'Cng ly oc tong trng bng
mt ngoi an ba diu hin, mt tay cm cn, mt tay cm kim. Nhng 'vi
ong tu Phap n Dng Dong xa qua, xa n ni sang oc ti o thi can
cn mt thng bng, ia cn chay long ra va bin thanh tu thuc phin
hoc nhung chai rou ty, nn ngoi an ba ti nghip chi con lai c cai
kim chm git. Ba chm n ca ngoi v ti, va nht la ngoi v ti.
Tom lai, di ch thuc dn thi phap lut, cng ly khng bao gio co
i vi nhung ngoi dn ban xu, ma 'chi co ba toong, sung ngn, sung dai,
y mi chi la thu xung ang vi lu doi bo y.
Ban an ch thuc dn Phap cn chk r ,`t) gi thng tn nhIng 5{
*/i in cho 2n!3c ,9) cho 2tT o9) cho 2cng le9 ) cho 2sT nghip 5hai
ho19 v< 2truyZn .1 v>n ,inh9) *ang ra tay ho<nh h<nh 6 5hbp c1c thuNc *Ja
la chu$ nghi"a th!c +n) chu$ nghi"a * Duc:
36
Tt ca bon chung, tu toan quyn, thng c, khm su, cng su, nha
oan... cho n bon i lt tn giao trong cac giao hi va bon tay sai mat
hang cua chung u la lu phan ng, v lim si, boc lt tan ac.
Nhung nha toan quyn ma BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p chi r mt,
goi thng tn la Pn Dume (1857 - 1932) - Toan quyn Dng Dong trong
nhung nm 1896 - 1902; la Anbe Xar, vin B trng B thuc ia, Toan
quyn Dng Dong hai ln trong nhung nm 1911 - 1914 va 1917 - 1919; la
Mrixo Lng, Toan quyn ng Dong tu cui 1919 n u nm 1922; la
Pn Bdoanh, Toan quyn Dng Dong tu thang 4 n thang 9 nm 1922; la
'ng Macxian Hangri Mclanh, Toan quyn Dng Dong trong nhung nm
1923 - 1925; la 'ng Phuc, Thng c xu Dahmy; la 'ng Gacbi, Toan
quyn ao Madagatxca; la 'ng Girmi Lome, cuu Thng c, cuu nghi
vin cua n D thuc Phap. Va nhung 'tn v lai thuc dn to nho khac.
Con bon thuc dn i lt cac giao si, du Dng Dong, ngtio,
Maagatxca hay cac xu thuc ia khac, chung u la nhng tn cp ngay
'ong vai nhung k don nha vi loi ich cua Chua. 'Nu thin ang co tht, thi
s qua cht khng u chua chp tt ca bon tng thuc ia can am o, va
'nu Chua bt hanh chiu ong inh trn cy thanh gia tr v ci th nay,
thi chc ngai s v cung ngao ngan khi thy 'cac tng trung thanh cua
minh thuc hin uc kh hanh mh th nao; chung t nha, cp cua, chim
oat t ai cua ngoi dn ban xu va anh p ho d man cung nh nhung
tn thuc dn khac hanh ha ho. 'Nu k ht ra y tt ca nhung hanh vi ac qu
cua bon tng xung ang cua ao tu thin nay thi s qua dai. Nhn y chi
k so mt vai vic: Mt cha xu no nht mt em b ban xu, troi em va ct;
khi ngoi chu cua em, mt ngoi u, n xin em v, thi cha x y, anh
m, rut sung luc doa bn ng. Mt cha xu khac ban mt em b gai An
Nam i ao cho mt ngoi u ly 300 phrng. Mt cha khac anh gn cht
mt hoc sinh chung vin ngoi ban xu. Dn lang ngoi bi nan rt cm phn,
trong khi cho cng ly cua Chua, lam on kin tn suc sinh - xin li, ti
mun noi vi cha ang kinh, thi cng ly th tuc doa nhung ngoi i kin
ngy tho y rng: 'D chung Cac con a Ch co kim chuyn, nu khng
thi.... Duc cha M... chng tuyn b rng nn hoc vn Phap la nguy him
cho ngoi An Nam o sao Con uc cha P... thi cha noi rng Chua cho
cy my moc canh m... ng ngoi An Nam la Chua co dung tm sang sut
o sao.
Suc t cao cua tac phm cang manh m thm khi m ta ni thng kh
cua ngoi dn ban xu, nht la 'ni kh nhuc cua ngoi phu nu ban xu. Di
vi nhung ngoi nay, 'thoi dm bao v cua bon xm loc tht khng co
gii han nao ca. Cai tinh vi cua mt nn vn minh khat mau cho php chung
tng tong oc n u thi chung thuc hin tinh tan ac lanh lung cua
chung n o.
'Thang 3 nm 1922, mt nhn vin nha oan Ba Ria (Nam Ky)
anh gn cht mt phu nu An Nam lam phu i mui, ly c chi lam n
37
ao di mai hin nha hn lam hn mt gic ngu tra. Tuyt hon nua la ngoi
phu nu y con bi e doa ui khoi cng trong mui nu chi y ku kin.
Thang 4, mt nhn vin nha oan khac n thay, cung to ra xung ang
vi tn trc bi nhung hanh vi tan ac cua hn: Mt ba cu An Nam, cung la
phu ganh mui, vi bi khu long nn ci nhau vi mu cai. Mu cai tha vi
vin oan. Vin nay khng cn xt hoi gi ca, tat lun ba cu hai cai nn thn,
va khi ba cu cui xung nht non, thi nha khai hoa o lai a lun mt cai rt ac
vao bung di lam cho mau hc ra lnh lang. Ba cu ng xung bt tinh. Dang
l phai ba cu dy thi ngoi cng su cua ng Xar lai oi ly trng s tai
n va ra lnh em ngoi bi thong i. Ly trng tu chi khng lam. Vin
oan lin cho oi chng ba n - ng nay mu - ra lnh em v.
Di nanh vut cua bon thuc dn, moi tng lp ngoi dn ban xu, tu
vua quan, hao ly, t san, tri thuc, vin chuc n ngoi cng nhn, nng dn,
tu cu gia n tr em,.. u bi coi la n l thp hn, u bi i xu nh suc vt
va tinh mang cua ho u 'khng ang gia mt trinh. Vi vy, i vi ho, bi
cp oat, t pha, bi git choc, anh p, bi hm hip la chuyn hng ngay.
't trong nhIng nNi ung c .Ln) ct lo"i cu$a Ban an ch thc dn
Phap la lun *i, Duan trng cu$a ;guy"n i i tuc vZ +n tNc v< thuNc *Ja)
vZ chiYn l!Kc v< s1ch l!Kc ca giLi phMng +n tNc) vZ ch nghSa yu n!3c
truyn thng 5t hp v3i ch nghSa Du0c tY v sLn:
Tu vic m ta sinh ng, cu th nhung canh bn cung, co cuc cua
ngoi dn bi ap buc cac nc thuc ia nh Lao, An-gi-ri, Marc... tac
phm toa ra mt mi tinh ng cam su sc, thong yu dao dat i vi ho,
nhung ngoi cung chung s phn vi ngoi An Nam.
Co th noi, thng cam su sc vi nhn dn trn th gioi bi ap buc trn
lp trong cua nhung ngoi v san, o la ni dung cua chu nghia nhn ao
cng san cao ca H Chi Minh. Do cung la mt biu hin cua su kt hop
nhun nhuyn tinh thn yu nc vi chu nghia quc t v san trong con
ngoi Nguyn i Quc, ma cuc oi Ngoi ngay tu bui ra i a gn cht
vi vn mnh cua dn tc va vn mnh cua nhung ngoi cung kh trn toan
th gii.
Giua nhung nm man m con bao phu khp cac thuc ia, bon thuc
dn Phap cung b lu co hi, ma ai din in hinh la Quc t nhng nm
u th ky XX - k ang ra suc tuyn truyn nhung lun im thuc dn phan
ng, bnh vuc chu nghia quc - thi BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p
giang vao u bon chung mt on tn cng mnh lit, lun ti chung, va
ung hn vao hang ngu nhung ngoi v san tin tin bnh vuc qun chung
lao kh va cac dn tc bi ap buc. Dy la mt phong thuc co ban trong sach
loc tn cng cua cach mang luc by gio. Vi vy, tac phm nay tr thanh
ting noi tiu biu cho th tin cng cua thoi ai.
Nu i xa hon nua, nhin cao hon nua, thi BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p
con vach r k thu cua qun chung lao ng va cua cac dn tc bi ap buc trn
toan th gii. Do la chu nghia t ban. Hinh hai cua no la con ia hai voi, mt
voi hut mau giai cp v san va nhn dn lao ng chinh quc, mt voi hut
38
mau giai cp v san va nhn dn lao ng cac nc thuc ia. Su co mt va
su ra oai tac quai cua con ia quai vt nay la ci ngun cua moi tham hoa,
moi ni kh au trut ln u ln c nhn dn cac dn tc thuc ia my th
k nay
10
.
Dng thoi BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p cung vach ra mu thun
khng th u hoa oc giua chu nghia t ban, chu nghia quc - k gy
tham hoa - va giai cp v san va nhn dn bi ap buc - ngoi phai chiu moi
tham hoa. Vi tm nhin xa trng rng y thi BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p
chi r rng: Chinh qun chung nhn dn lao ng la luc long cach mang tiu
dit chu nghia t ban, chu nghia quc, va nhung ngoi v san la luc long
lnh ao cach mang.
Tu trong m ti cua cuc oi lm than au kh, tac phm BLn 1n chY
*N thTc +n Uh1p m ra cho nhn dn lao ng nhung ngoi bi ap buc,
boc lt canh tong lai toi sang. Tong lai o la hin thuc trn t nc Nga
X Vit sau thng loi Cach mang Thang Moi 1917. Tac phm khng inh
cho nhn dn cac nc thuc ia mt nim tin son st vao tong lai y va chi
r rng, tong lai y ang oc chun bi trong ai hoc Phong Dng trn
t nc Nga X Vit. Trong ai hoc nay ang 'p u di mai cua minh
tong lai cua cac dn tc thuc ia trn toan th gii.
11
'Vic thanh lp Trong ai hoc Phong Dng anh du mt k
nguyn mi; trong khi tp hop nhung ngoi tr trung, hoat bat thng minh
cua cac nc thuc ia, nha trong ang tin hanh mt su nghip vi ai la:
a) Giao duc cho cac chin si tong lai y nm oc nguyn ly u
tranh giai cp la nguyn ly mt mt, nhung cuc u tranh chung tc, mt
khac, nhung tp tuc gia trng lam cho mo h, ln ln trong u oc ho.
b) Lam cho i tin phong cua lao ng thuc ia tip xuc mt thit
vi giai cp v san phong Ty don ong cho mt su hop tac tht su sau
nay; chi co su hop tac nay mi am bao giai cp cng nhn quc t gianh
oc thng loi cui cung.
c) Lam cho cac dn tc thuc ia, tu trc n nay vn cach bit nhau,
hiu bit nhau hon va oan kt lai t co s cho mt Lin minh phong
Dng tong lai, lin minh nay s la mt trong nhung cai canh cua cach mang
v san.
d) Nu ln cho giai cp v san cac nc ma giai cp t san co thuc
ia, mt tm gong v nhung iu ho co th lam va phai lam cho nhung
ngoi anh em ho ang bi n dich.
D hng ti tong lai o, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p
vach ra ong li chin loc va sach loc cho qun chung u trnah lt
ch thuc dn. Tac phm khng inh: la ngoi dn thuc ia thi ai
cung bi sng kip n l, du la ngoi Dng Dong, ngoi Da-h-my, ngoi
X-ri, ngoi An-gi-ri, ngoi X-n-gan hay la ngoi Ty Phi... Tt ca co
chung mt mi thu khng i troi chung vi chu nghia quc quc t, va
10
Xem H Chi Minh to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %< ;Ni) @AAA) tp @) trang B@A.
11
Xem H Chi Minh to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %< ;Ni) @AAA) tp @) trang B@nEB@:
39
ung trc con quai vt nay, quyn loi cua nhung ngoi lao ng trn toan
th gii la thng nht. Vi vy, tt ca hy ung ln thuc hin loi hiu triu cua
Cac Mac: 'V san tt ca cac nc, oan kt lai; hy i theo con ong cua
cach mang Thang Moi, i theo Quc t Cng san hay Quc t , oan kt
u tranh chng chu nghia quc, chu nghia thuc dn, gianh lai c lp cho
dn tc, tu do cho T quc, gianh lai com ao, danh du cho moi ngoi.
12
Chi r ban cht cua chu nghia t ban la con ia hai voi, mun tiu dit
no, phai ng thoi cht ut ca hai voi cua no. Nh vy, tac phm BLn 1n chY
*N thTc +n Uh1p ra nhim vu trc mt cho ca cach mang v san
chinh quc va ca nhim vu cho cach mang giai phong dn tc va thuc ia.
Mi quan h giua hai nhim vu cung nh mi quan h giua cach mang v san
phong Ty va cach mang giai phong dn tc phong Dng.
Cung vi tinh thn y, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p khng
inh r nhim vu cua giai cp v san chinh quc la phai giac ng, t chuc
qun chung chinh quc lam cach mang v san, ng thoi 'khng oc
qun bn phn cua minh la phai oan kt cht ch vi 'nhung ngoi lao
ng thuc ia, ung h ho khng chi 'bng loi noi ma 'phai giac ng ho,
giao duc ho v y thuc t chuc va v phong phap t chuc hay bng nhung
hanh ng cach mang thit thuc, cung nhau tiu dit k thu chung
13
.
Dng thoi BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p con khng inh rng, su
nghip giai phong dn tc Vit Nam, cung nh cac nc thuc ia khac,
phai la mt b phn khng th tach roi cua su nghip cach mang v san va
cua cach mang giai phong dn tc trn th gii. Su nghip giai phong dn tc
oc tac phm vi nh 'la mt trong nhung cai canh cua cach mang v san.
Trn tinh thn oan kt quc t v san giua cac dn tc cung chung
mt chin tuyn, cung chung mt k thu, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p biu dong suc manh cua nhung cuc u tranh trn cac thuc ia
nh Dng Dong, Da-h-my, Xi-ri,... va ca ngoi cuc u tranh cua
600 cng nhn tho nhum Cho Ln (Nam Ky, Vit Nam) thang 11 nm
1922, coi o la 'du hiu cua thoi ai - thoi ai giai phong cac dn tc thuc
ia khoi ch thuc dn. Do la su c vu va cac cuc tp dot cho cuc cach
mang v san do Dang Cng san lnh ao sau nay gianh thng loi hoan toan.
III - NGHA V GI TRJ CUA TC PHAM
Gia tri su sc nht, trc ht, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p
la mt ong gop sang tao co y nghia lich su ln lao trong vic truyn ba chu
nghia Mac - Lnin vao Vit Nam va cac nc thuc ia khac. Tac phm em
lai anh sang chn ly cach mang cua thoi ai cho nhn dn cac dn tc bi ap
buc, lam bung sang ln trong nhn thuc cua ho v con ong cach mang duy
nht ung n - o la con ong chu nghia Mac - Lnin va lam cho ho thy
rng chu nghia Mac - Lnin la cai ma dn tc minh ang mong oi, ang khat
khao oc giai phong.
12
Xem H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, tp 2, tr 120-128.
13
Xem H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, tp 2, tr 114-127.
40
Di vi ring nhn dn Vit Nam, trong bi canh cua m en n l,
trong su khung hoang cua ong li u tranh cach mang giai phong dn tc,
tac phm ap ung oc oi hoi buc thit v mt con ong cach mang
sang sut ung n thoat khoi tinh trang mo h v phong hng va muc
tiu cach mang. Qua o cung chung to oc su ra oi cua tac phm la mt cai
mc anh du su trng thanh trong nhn thuc cach mang cua nhn dn Vit
Nam. Tu xac inh muc tiu, phong hng, di su lnh ao cua Dang Cng
san Vit Nam ma ung u la Chu tich H Chi Minh 'nhung thng loi
gianh oc trong th k XX, nc ta tu mt nc thuc ia, nua phong kin,
tr thanh mt quc gia c lp, tu do, phat trin theo con ong xa hi
chu nghia... nhn dn ta tu thn phn n l tr thanh ngoi lam chu t
nc, lam chu x hi
14
.
Nhm vao vic giai quyt vn co ban cua thoi ai, tac phm BLn 1n
chY *N thTc +n Uh1p vach r ban thu, vach r muc tiu cach mang va
bc u vach ra chin loc, sach loc cua cach mang cho nhn dn Vit
Nam va cho nhn dn cac dn tc bi ap buc; ng thoi ca ngoi phong hng
vn dung nhung chn ly ph bin vao iu kin cu th cua mi nc.
Nh vy, trn binh din chinh tri, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p la su chun bi v t tng, v nhn thuc cho cac dn tc bi ap buc i va
cuc u tranh danh c lp; tu do, va danh quyn thng tri x hi v tay giai
cp cng nhn va nhn dn lao ng. Do la mt vn co y nghia chin loc
quan trong cua cach mang.
Ra oi trong bi canh lich su cu th cua th gii va cua t nc vao
nhung nm 20 cua th k XX, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p co mt
gia tri lich su to ln. No giai thich mt cach khoa hoc theo quan im Mac -
Lnin nhung vn co ban ma lich su loai ngoi ang t ra va oi hoi phai
giai quyt; ng thoi cp nhung vn co quan h n vn mnh lich su
cua th gii, n con ngoi phat trin tt yu cua lich su loai ngoi trong thoi
ai ngay nay.
Ring Vit Nam, cung vi vic chun bi mt i ngu tin phong lnh
ao cach mang ap ung nhung oi hoi cua lich su, BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p gop phn quan trong thuc y lich su Vit Nam i ln; thuc tinh va
thi thuc dn tc ta cung hoa nhp vi cac dn tc bi ap buc trn th gii
bc nhanh vao k nguyn mi cua loai ngoi: k nguyn c lp tu do va
chu nghia x hi.
Qua ni dung phong phu, su sc cua BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p co
th khng inh oc rng: Tac phm nay la san phm cua su kt hop bin
chung, sinh ng, tai tinh v nguyn ly ph bin cua hoc thuyt Mac - Lnin
v chu nghia quc, v vn dn tc va thuc ia vi thuc tin cua phong
trao cng nhn, phong trao giai phong dn tc di anh sang cua cach mang
Thang Moi vi ai va Lun cong v cac vn dn tc cua Lnin.
14
Vn kin Dai hi Dai biu Toan quc ln thu X cua Dang Cng san Vit Nam, ;ha ?u+t .a$n &h8nh
trJ Du0c gia) %< ;Ni @AAB) trangB@
41
Do o, v mt ly lun, phong phap lun va v gia tri thuc tin, tac
phm vot ra ngoai khun kh cua cai u BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p.
BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p oc Nguyn i Quc vit cach y gn
90 nm, va trong khoang thoi gian o n nay, th gii bin i rt nhiu,
dn tc Vit Nam gianh oc c lp hoan toan, t nc Vit Nam
oc thng nht tron ven. Nhng hin nay, nhung nm u th k XX, Chu
nghia thuc dn vn tn tai di nhung mau sc khac nhau; nhiu dn tc trn
th gii, nht la Chu Phi va Chu M latinh, trn thuc t vn cha thoat
khoi ach ap buc boc lt cua nhung tn t ban nc ngoai. Vi vy, y nghia, tac
dung, gia tri to ln v ly lun va thuc tin cua tac phm nay khng h bi phai
mo; trai lai, cang oc nhn thuc y u, cang tr nn co gia tri hon.
V gia tri vn hoc - ngh thut, tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p
ni bt ln mt ngh thut sc sao. Tac phm cp nhung vn ln cua
thoi ai, nhng lai khng phn tich dai dong, kh khan, ma i tu vic din ta
nhung hin tong xay ra hang ngay trong nhung hoan canh cu th, tu o a
ra nhung nhn xt, nhung kt lun sc bn suc tich.
Trn co s din ta nhung su vic cu th, doi vao nhung su kin nay t
tng mi, tac phm lam cho t duy cua ngoi oc m mang, dn n nhung
suy nghi rng ln, xa hon, ri lai tr v ni dung trong tm cua tac phm vi
mt nhn thuc r hon, sang hon.
Tu nhung su vic ring le di nhung u khac nhau nhng oc
t trong mt kt lun lgic, tac phm hinh thanh mt chinh th, mt buc
tranh toan din v cai ia nguc trn gian cua kip ngoi n l; v cai thin
ong cua bon giau sang; hay v b mt tan ac, d man, bi i cua chu nghia
quc, chu nghia thuc dn - k thu cua nhn loai.
Hinh thuc th hin cua tac phm, v moi mt, tu cach din ta, cach su
dung ngn ngu, cach chon loc nhung chi tit, nhung hin tong, nhung hinh
anh, cach su dung nhung ngh thut cua yu t chm bim,.. n cach b cuc
tung chong, tung muc va toan b tac phm,.. u co nhung nt ht suc c
ao.
HNG DAN HC TAP
1. Hoan canh ra oi va y nghia cua tac phm BLn 1n chY *N thTc
+n Uh1p cua H Chi Minh
2. Tai sao noi BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p trc ht la ban cao
trang t cao ti ac cua thuc dn Phap khng chi An Nam noi ring ma tt
ca cac nc thuc ia cua thuc dn Phap
3. Trinh bay nhung lun im quan trong v vn dn tc va
thuc ia trong tac phm BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p cua H Chi Minh
4. Phn tich y nghia gia tri cua tac phm BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p cua H Chi Minh
NGUYN VN TAC PHAM ~BAN N CHE THJC DAN PHP
42
(Theo H Ch Minh ton tp - Nh xut ban Chnh tr| quc gia - H Ni,
2000 - Tp 2 - Trang 21 dn 133)
Ch*ng + , THUE MU
I - CHIEN TRANH V ~NGI BAN XU
Trc nm 1914, ho chi la nhung tn da en bn thiu, nhung tn
'Annamit bn thiu, gioi lm thi cung chi bit ko xe tay va n on cua cac
quan cai tri nha ta. y th ma cuc chin tranh vui toi vua bung n, thi lp
tuc ho bin thanh nhung ua 'con yu, nhung ngoi 'ban hin cua cac
quan cai tri phu mu nhn hu, thm chi cua ca cac quan toan quyn ln, toan
quyn b nua. Dung mt cai, ho (nhung ngoi ban xu) oc phong cho cai
danh hiu ti cao la 'chin s bao v cng ly va tu do. Nhng ho phai tra
bng mt gia kha t cai vinh du t ngt y, vi bao v cho cai cng ly va
tu do ma chinh ho khng oc hng mt ty nao, ho phai t ngt xa lia
vo con, roi bo manh rung hoc an cuu cua ho, vot ai dong, i phoi
thy trn cac bi chin trong chu u. Trong luc vot bin, nhiu ngoi ban
xu, sau khi oc moi chung kin canh ky diu cua tro biu din khoa hoc v
phong ng li, oc xung tn ay bin bao v t quc cua cac loai
thu quai. Mt s khac bo xac tai nhung nim hoang vu tho mng vung
Ban cng, luc cht con tu hoi phai chng nc me mun chim ngi nguyn
phi trong cung cm vua th, - cha th sao lai em nng ho nhung min xa
xi y Mt s khac nua thi anh dung a thn cho ngoi ta tan sat trn bo
sng Macno, hoc trong bi ly min Smpanho, ly mau minh ti
nhung vong nguyt qu cua cac cp chi huy va ly xong minh cham nn
nhung chic gy cua cac ngai thng ch.
Cui cung hu phong, nhung ngoi lam kit suc trong cac xng
thuc sung gh tm, tuy khng phai hit hoi ngat cua bon 'bso
15
, nhng lai
nhim phai nhung lung khi c o i cua ngoi Phap; ng nao cung th
thi, vi nhung k khn kh y cung khac ra tung ming phi, chng khac
gi hit phai hoi ngat vy.
Tng cng co 700.000 ngoi ban xu t chn ln t Phap; va trong
s y, 80.000 ngoi khng bao gio con trng thy mt troi trn qu hong t
nc minh nua.
II - CHE LINH TINH NGUYJN
Mt ban ng nghip noi vi chung ti: dn lao kh ban xu Dng
Dong tu bao oi nay bi bop nn bng u moi thu thu khoa, su sai, tap
dich, bng cng buc phai mua rou va thuc phin theo lnh quan trn, tu
1915-1916 ti nay, lai con phai chiu thm cai va m linh nua.
Nhung bin c trong my nm gn y la cai c ngoi ta tin hanh
nhung cuc lung rap ln v nhn luc trn toan ci Dng Dong. Nhung
ngoi bi bt u bi nht vao trai linh vi u thu tn: linh kh o, linh tho
chuyn nghip, linh tho khng chuyn nghip, v.v.
15
. 'BochGs9: TW cM nghSa ?Pu chk Du+n Vc:
43
Theo y kin cua tt ca cac co quan co thm quyn khng thin vi oc
giao cho su dung chu u 'vt liu bit noi chu , thi vt liu nay
khng a lai kt qua tong xung vi chi phi rt ln v chuyn ch va bao
quan.
Sau nua, vic sn bt tu 'vt liu bit noi o, ma luc by gio ngoi ta
goi la 'ch linh tinh nguyn (danh tu mia mai mt cach gh tm) gy
ra nhung vu nhung lam ht suc trng tron.
Dy Ch linh tinh nguyn y oc tin hanh nh th nay: vi 'chua
tinh - mi vin cng su Dng Dong qua la mt vi 'chua tinh - ra lnh
cho bon quan lai di quyn, trong mt thoi han nht inh phai np cho u
mt s ngoi nht inh. Bng cach nao, iu o khng quan trong. Cac quan
cu liu ma xoay x. Ma cai ngon xoay x hiu D
16
. thi cac ng tng y thao
ht ch noi, nht la xoay x lam tin.
Thoat tin, chung tom nhung ngoi kho manh, ngho kh, nhung
ngoi nay chi chiu cht thi khng con ku cuu vao u oc. Sau o, chung
mi oi n con cai nha giau. Nhung ai cung c thi chung tim ngay ra dip
sinh chuyn vi ho hoc vi gia inh ho, va nu cn, thi giam c ho lai cho
n khi ho phai dut khoat chon ly mt trong hai con ong 'i linh tinh
nguyn, hoc xi tin ra.
Nhung ngoi bi tom i nh th con hao hung gi nua vi cai ngh ct
vao c ho. Cho nn, bc chn vao trai linh la ho lin tim moi co hi trn
thoat.
Con nhung ngoi nao thy khng th thoat khoi s phn hm hiu, thi
tim cach tu lam cho minh nhim phai nhung bnh nng nht, ma thng
thong hon ca la bnh au mt tot chay mu, gy ra bng cach xat vao mt
nhiu thu cht c, tu vi sng n mu bnh lu.
y th ma trong mt ban t cao vi nhung ngoi bi bt linh, phu toan
quyn Dng Dong, sau khi hua hen ban phm ham cho nhung linh s con
sng sot va truy tng nhung ngoi s hy sinh 'cho T quc, trinh trong
tuyn b rng:
'Cac ban tp np u qun, cac ban khng ngn ngai roi bo qu
hong xit bao triu mn ngoi thi hin dng xong mau cua minh nh
linh kh o, k thi hin dng canh tay lao ng cua minh nh linh tho.
Nu qua tht ngoi An Nam phn khi i linh n th, tai sao lai co
canh, tp thi bi xich tay diu v tinh l, tp thi trc khi xung tau, bi nht
trong mt trong trung hoc Sai Gon, co linh Phap canh gac, li l tut
trn, an ln nong sn Nhung cuc biu tinh mau Cao Min, nhung vu
bao ng Sai Gon, Bin Hoa va nhiu noi khac nua, phai chng la
nhung biu hin cua long st sng u qun 'tp np va 'khng ngn ngai
Nhung vu trn i linh va ao ngu (tinh ra co n 50 phn trm trong
hang ngu qun du bi) u bi an ap khng gm tay va nhung cuc an ap lai
gy ra nhung cuc binh bin bi dim trong bin mau.
16
. ;guyn v>nF jG=yst,G u:u) chI *fu ca tW u~.ravillar) cM nghSa l< ?oay ) th1o v1t:
44
Ban t cao cua phu toan quyn con cn thn nhc thm rng, tt nhin
mun xung ang vi 'long tt r rt va ' long ln lao cua chinh phu thi
'cac anh (binh linh Dng Dong) cn phai c xu ung n va khng oc
lam mt iu gi cho ngoi ta phai phan nan ca.
Vin chi huy ti cao qun i Dng Dong con co mt li phong
khac: ng ta bt thich vao lng hoc c tay cua tung ngoi linh mi m mt
con s khng th nao ty xoa oc bng mt dung dich nitorat bac.
y cung ging nh Chu u, su khn kh cua nhung ngoi nay
la ngun loi nhun cua nhung k khac nao la bon eo lon chuyn nghip may
mn v oc cng vic tuyn m va quan ly linh mi ban xu ma lanh xa
oc cang lu cang tt nhung cuc giao chin nguy him chu u; nao la
bon chu thu long thuc lam giau vun vut bng cach bo oi nhung linh m
khn kh; nao la bon c quyn tip liu thng ng vi bon quan chuc
gian ln, u co.
V chuyn nay, cn noi thm la con mt loai ch tinh nguyn khac
nua: tinh nguyn mua cng trai. Bin phap tin hanh thi cung nh th. Ai co
mau mt la phai bo tin ra. K nao kho bao thi ngoi ta dung cach du d va
cng bach n phai mua mi thi.
Phn ng nhung ngoi mua cng trai Dng Dong khng hiu gi v
th thuc tai chinh ca; ho coi vic mua cng trai cung nh ong mt thu thu
mi va coi cac phiu cng trai khac gi nhung bin lai np thu.
By gio thu xem ch m linh tinh nguyn oc t chuc cac
thuc ia khac nh th nao.
Ly Ty Phi lam thi du:
y, bon chi huy qun i ko qun n tung lang bt bon hao muc
phai np ngay lp tuc y u s ngoi chung mun tuyn m. D buc
nhung thanh nin Xngan bo trn phai ra nhn i mu linh, chng phai mt
vin chi huy tra tn, hanh ha cac thn nhn cua ho, va cho rng lam nh
th tai gioi o sao Chinh hn bt cac ng ba gia, an ba co thai, con gai,
em lt trn trung, ri t ht qun ao trc mt ho. Nhung nan nhn khn
kh o minh trn nh nhng, tay troi canh khuu buc phai chay khp cac
thn x di lan roi vot, 'nu gong Mt ngoi an ba cng con phai
van xin mi mi oc ci troi mt tay ua b. Trong khi chay, hai cu
gia ng cht ngt i; nhiu em gai khip so trc nhung hanh vi bao
ngoc o, hanh kinh trc tui; mt ngoi an ba truy thai, mt chi khac
mt ua con mu.
Co rt nhiu thu oan bt linh. Thu oan sau y to ra nhanh va tin
nht:
Ly dy chng ngang hai u con ong chinh trong lang lai. Th la tt
ca nhung ngoi da en vao giua u coi nh chinh thuc phai tong qun.
Mt nhn chung vit cho chung ti nh: 'Giua tra ngay 3 thang 3
nm 1923, bon hin binh vy rap cac bn cang Ruyphixco va Daca ri tom tt
ca nhung ngoi ban xu lam vic o. Nhung anh chang nay vi khng to v
st sng i bao v vn minh ngay, nn ngoi ta rc ho ln t cam nhng
45
mi v nha lao. y, sau khi ho co u thi gio thay i y kin ri, ngoi
ta mi a ho sang trai linh.
' trai linh, sau nhung nghi l biu dong tinh thn yu nc, 29 linh
tinh nguyn oc tuyn dong co th tr nn anh hung cua cuc chin tranh
cui cung nay mai... By gio thi tt ca u nong long mun ly lai min
Ruya cho nc me.
Nhng theo tng Mnggianh
17
, ngoi hiu r ho nht, thi o chi la
nhung i qun em nng trc mua ng.
Chung ti hin co trong tay buc th cua mt ngoi Dahmy, vn la
cuu binh, tung lam 'nghia vu trong cuc chin tranh 'vi cng ly. Mt
vai oan trich trong buc th s vach r cho cac ban thy ngoi 'Batuala
18

oc bao v nh th nao va cac quan cai tri thuc ia nha ta nn ra long
trung thanh cua ngoi ban xu nh th nao t im cho tt ca nhung bai
din vn cua cac nha cm quyn va lam tai cho tt ca nhung bai bao cua
bon Rgixmngx va Hde
19
thuc u c.
Buc th vit: 'Nm 1915, khi ng M.Nuphia, thng c Dahmy, ra
lnh bt linh, thi lang ti bi bon canh sat cung linh co cp pha va t sach.
Tt ca tai san cua ti u bi mt ht trong cac cuc t pha o. Tuy th, ti
vn bi cng bach nhp ngu, va mc du la nan nhn cua vic xuc pham bi i
o, ti lam nghia vu cua ti mt trn bn Phap. Ti bi thong trn
xno.
'Ngay nay, chin tranh chm dut, ti sp tr v nc, nhng khng
con nha cua, cua cai gi ca. Ngoi ta cp cua ti: 1000 phrng tin mt;
12 con lon; 15 con cuu; 10 con d; 60 con ga; 8 tm vai qun minh; 5 ao mc
ngoai; 10 qun; 7 mu; 1 dy chuyn bng bac; 2 hom vt.
'Dy la tn nhung ban cung mt xom bi cng bach nhp ngu
cung ngay vi ti, va nha cua cung bi cp pha va t sach. (Ghi tip theo
tn bay ngoi).
'Con nhiu nan nhn nua cua nhung chin cng kiu y cua ngai thng
c Nuphia, nhng ti khng bit r tn nhung ngoi o gui cho cac anh
hm nay...
Chc bon 'bso cua vua Ghim cung khng lam oc hon th.
III - KET QUA CUA SJ HY SINH
Khi ai bac ngy thit en, thit vang ri, thi nhung loi tuyn b tinh
tu cua cac ngai cm quyn nha ta bng dng im bt nh co php la, va ca
ngoi Ngr
20
ln ngoi 'Annamit mc nhin tr lai 'ging ngoi bn thiu.
D ghi nh cng lao cua ngoi linh An Nam, chng phai ngoi ta
lt ht tt ca cua cai cua ho, tu chic ng h, b qun ao mi toanh ma ho bo
tin tui ra mua, n cac vt k nim u thu, v.v.. trc khi a ho n
Macxy xung tau v nc, o sao Chng phai ngoi ta giao ho cho bon
17
'angin: T!3ng Uh1p ^BgEB\@]_ *X tha, gia chiYn thbng poong) tWng chk huy *Ni Du+n ?+, l!Kc
ru*>ng) Bbc 5R) 'ar0c:
18
Batouala: Tn ,Nt .N l/c 6 vang ?8ch */o ch+u Uhi:
19
~gi s,an sGt Gt%aosGr: Tn nhIng ng!Qi viYt .1o tay sai) cM nghSa nh! nhIng tn .7i .-t:
20
;gr: TW chk ng!Qi a *Gn:
46
suc sinh kim soat va anh p ho v c o sao Chng phai ngoi ta cho
ho n nh cho lon n va xp ho nh xp lon di hm tau m t, khng
giong nm, khng anh sang, thiu khng khi o sao V n xu s, chng
phai ho oc mt quan cai tri bit on on chao nng nhit bng mt bai
din vn yu nc. 'Cac anh bao v T quc, th la tt. By gio, chung ti
khng cn n cac anh nua, cut i , o sao
Th la nhung 'cuu binh ung hon la cai xac con lai sau khi dung
cam bao v chinh nghia va cng ly nay tay khng tr v vi ch ban xu
cua ho, mt ch khng bit gi n chinh nghia va cng ly ca.
Theo bao chi Dng Dong thi thong binh ngoi Phap bi mt mt
phn thn th va vo cua tu s ngoi Phap u oc cp mn bai ban l thuc
phin.
Nh th la trong mt vic ma chinh quyn thuc ia pham ti hai
ti ac i vi nhn loai. Mt mt, ho vn cha thoa khi tu tay lam cai vic bi
i cua ngoi u c, ma con mun li ko vao y ca nhung nan nhn ang
thong hai cua cuc huynh tong tan nua. Mt khac, ho coi r tinh mang
va xong mau cua nhung k bi ho lua bip, n ni tng rng chi cn
quang cho nhung ngoi nay khuc xong thi y la u n bu oc mt phn
cua canh tay bi mt hoc mang cua mt ngoi chng.
Chung ti chc rng thong binh va qua phu chin tranh s a vng
mon qua nho nhp y va nh vao mt k tng qua. Chung ti cung tin chc
rng th gii vn minh va ngoi Phap long thin s ung v phia chung ti
ln an bon ca mp thuc dn ang khng ngn ngai u c ca mt dn tc
vo vt cho y tui.
Theo tuc l An Nam, khi trong lang co ngoi cht thi nhung ngoi xay
lua, gi gao phai to long kinh trong vong linh ngoi cht va thng cam ni
au bun cua tang gia bng cach im lng khng hat ho trong khi xay gi nh
ho vn thong lam. Nhung nn vn minh hin ai oc a vao nc chung
ti bng bao luc co cn gi phai t nhi n nh th. Xin oc cu chuyn sau
y ng trn mt to bao Nam Ky:
Nhng ngy hi o Bin Ho
'D ly tin bo qu xy dung ai k nim ngoi An Nam trn vong
cua tinh Bin Hoa, ban t chuc ngay hi ang tich cuc chun bi mt chong
trinh tuyt diu.
'Ngoi ta ban tan s co nao la yn tic giua von, nao la cho phin,
nao la khiu vu ngoai troi, v.v.. tom lai, s co nhiu va u thu tro choi ai ai
cung co th gop phn lam vic nghia mt cach thu vi nht oi.
'Quy ng phi cng sn bay Bin Hoa co nh y s gop phn vao cuc
vui, va ngay tu by gio ban t chuc s co th khng inh rng su co mt cua
cac quan chuc cao cp nht Sai Gon s lam cho ngay hi thm phn ruc r.
'Xin tin thm cho cac ban nam nu Sai Gon ln du hi bit rng, cac
ban s khng cn phai bo d cuc vui v nha dung com, vi ngay tai ch, s
co phong n t chuc cuc ky chu ao va c bit y u, cac ban sanh n ung
nht cung s oc hai long.
47
'Ngay 21 thang 1 ti, tt ca chung ta hy i Bin Hoa, chung ta s vua
oc du nhung hi h linh inh vui toi, vua oc dip to cho nhung gia inh
tu si An Nam Bin Hoa thy rng chung ta bit tng nh n su hy sinh
cua con em ho.
Tht la thoi ai khac, phong tuc khac.
Nhng phong tuc ky quai lam sao
Ngoi ta con cho chung ti xem buc th sau y nua:
Sai Gon, ngay...
'Nu trn nay ma co mt vic quai g vua thong tm lai vua l bich,
thi o hn la vic bt mt dn tc vn ang chiu ung u moi thu bt cng va
khng co bt cu thu quyn nao phai lam l mung cuc chin thng cua 'cng
ly va 'chinh nghia. y th ma bn nay chung ti lam nh th y. Ti
tng khng n thut lai cho anh nghe v nhung hi h va 'tro vui cng
cng trong thanh ph nay ngay 11 thang 11 lam gi. u va bao gio cung
th thi, rc n, t phao bng, duyt binh, khiu vu dinh thng c, ua
xe hoa, m lac quyn vi nc, quang cao, din vn, tic tung v.v... Trong tt
ca nhung tro h o, ti chi con nh lai mt vic ang chu y v phong din
tm ly nh sau: Cung nh cng chung tt ca cac nc, cng chung Sai
Gong rt thich xi n. Vi th, mt am ngoi day c tu tp trc khach
san Palaxo xem phim, nao la h Sacl, nao bon cao bi, nao nhung ngoi
'linh quang vinh ln lot din trn man anh. Cng chung tran ngp ca ai l,
ung cht ca mt ong va h ph. Luc by gio ng chu khach san Sai Gon -
Palaxo khng mun cho ngoi ta ung ng trn via h trc cua tim cua
ng ta, ng ta lin vung roi my quat tui bui. Ba chu cung ra giup mt tay va
anh bua vao am ng. My chu tr ranh manh khng bit lam th nao ma
lai 'cp oc ngon roi cua ba, lam cho moi ngoi v tay coi m ln. ng
chu in tit chay lai tip vin cho ba chu. Ln nay, ng cm mt cai ba
toong va hung dung phang ti tp xung u ngoi ta, cu moi tay nay thi i
tay khac. Nhung ngoi 'nha qu phai chay dn xung ong, nhng vi say
xa vi 'chin thng cua minh, ng ngoi Phap quy hoa y lin hung h
vot qua ong va cu tip tuc vut tui bui cai gy to tng xung u, xung
vai, xung lng nhung ngoi dn ban xu ang thong y. Mt em b bi ng
tum ly va 'a cho mt trn nn thn...
IV - HNH VI QUAN PHIJT TIEP DIEN
Bc chn n Cadablanca, (Hai cang ln cua nc Ma rc), thng
ch Lity gui cho binh si cua ao qun chim ong Marc mt ban nht
lnh nh sau:
'Ban chuc co vinh du oc Chinh phu nc Phap cng hoa phong
qun ham cao nht la nho, trong chin nm nay, cac ngoi hin dng long
trung thanh va mau xong cua cac ngoi ma khng h tinh toan.
'Chung ta sp m mt chin dich hoan thanh cng cuc binh inh
xu Marc, vi loi ich chung cua dn chung trung thuc trn t nc nay, cung
nh vi loi ich cua quc gia bao h, v.v...
48
Nhng, cung trong ngay y (ngay 14 thang 4), lai co ban thng cao sau
y:
'Trong mt cuc giao chin vi bon Boni Bude Bap en Hacbe, bn
ta co 29 binh s hy sinh va 11 bi thong.
Khi ngoi ta nh rng phai tn xong mau cua mt triu ri ngoi
lao ng mi tao nn oc sau chic gy thng ch, thi cai cht cua 29 k
khn kh cha u hoan h bai din vn hung hn cua ngai thng ch -
khm su Nhng nh vy thi cai quyn dn tc tu quyt, ma vi no trong sut
4 nm troi, ngoi ta chm git ln nhau, cai quyn y, cac ngai u mt
ri Tht la mt cach khai hoa ky khi: day moi ngoi sng cho sng,
ngoi ta bt u bng vic git ho i
y (Hai Phong), cung co nhung cuc bi cng cua thu thu. Chng
han nh hm thu nm (ngay 15 thang 8) la ngay ma hai chic tau phai nh
neo ch mt s ln linh kh o An Nam i xyri.
Nhng thu thu khng chiu i, vi ngoi ta khng chiu phat long cho
ho bng tin Dng Dong. Theo gia thi trong thi mt ng Dng Dong n
khoang moi phrng chu khng phai 2 phrng 50, th ma cac cng ty hng
hai lai lam mt vic ha lam trng tron la inh tra long cho thu thu bng
Phrng chu khng tra bng tin Dng Dong nh tra cho cng chuc.
Th la ngoi ta lin xua tt ca moi ngoi di tau ln, ri lp tuc bt
ht cac thu thu.
R rang la thu thu Hoang Hai chng co gi phai so bi vi thu thu Hc
Hai.
Chung ti cuc luc phan i vic a linh An Nam sang Xyri. Phai
chng cac nha cm quyn cp cao cho rng bao nhiu anh em da vang xu s
cua chung ti bi git hai trn cac chin trong tu nm 1914 n nm 1918,
trong cuc 'chin tranh vi vn minh va cng ly vn con cha u hay sao
Cac ngai chin thng quang vinh cua chung ta thong quen thi 'giao
duc ngoi ban xu bng a it hoc roi vot.
Anh Nahng ang thong hai bi am sat n hai ln. Ln thu nht
bi tay tn ai uy Vida, ln thu hai bi tay tn lang ban ong lon qun nhn
coi phu nghim xac cht. Tn nay anh cp va giu bit b oc ngoi cht
phi tang, ng cuu hung thu la ban cua hn. Nhng than i Anh Nahng
khng phai la nan nhn duy nht cua bon qun phit thuc ia Mt ban ng
nghip cua chung ti thuc ia thut chuyn mt nan nhn khac nh sau:
'Ln nay, su vic xay ra trong trung oan linh kh o thu 5 Medng
- Car. Nan nhn la mt ngoi linh tr tui tn la Teria qu Tnt thuc lp
qun dich nm 1921.
'Anh cht trong trong hop rt thong tm. Ngay 5 thang 8, anh linh
tr Terie n bnh xa cua trung oan xin thuc ty. Ngoi ta a thuc ty
cho anh, noi ung hon la a cho anh mt thu thuc ma anh tng la thuc
ty. Anh ung va vai gio sau anh au bung qun quai, ri ln ung ra cht.
49
'Cu thn sinh ra Terie nhn oc mt buc in bao tin rng ngoi con
c nht cua cu cht va sang hm sau, chu nht, s a am. Buc in
khng co n nua loi an ui hay giai thich.
'Dau xot n cuc , cu Terie n ngay Angi, tim trung oan linh kh
o thu 5 Medng - Caree. y cu oc bit xac con ang bnh vin
Mai. (Ma lam sao xac Terie lai ch n y oc nhi Phai chng tranh
vic kham nghim ma lut l quy inh la bt buc i vi moi trong hop
cht tram y t, ngoi ta ch xac anh n bnh vin lam ra v nh bnh
nhn cht doc ong).
'Dn bnh vin, ngoi cha au kh xin thm xac con; ngoi ta bao hy
cho .
'Mi sau, mt quan t thy thuc mi n bao cho cu bit la vic phu
nghim khng phat hin du vt gi kha nghi ca. Noi xong hn bo mc cu
ung o, khng cho php cu vao thm xac con.
'Theo tin cui cung thi hinh nh cu thn sinh Terie n hoi vin ai
ta chi huy trung oan linh kh o thu 5 v nguyn do cai cht cua Terie va
oc tra loi la con ng cht vi ng c.
Chuong 2: VIJC U C NGI BAN XU
Cu theo loi ngoi Xar quy mn, ang vin ang cp tin, nguyn B
trng B thuc ia, thi ngai la ngoi cha hin cua dn ban xu, ngai rt quy
mn ngoi An Nam va oc ngoi An Nam quy mn lai.
D nhi nht vn minh 'Dai Phap cho ngoi An Nam, ngai Xar,
ngoi trum cua su nghip o khng tu mt thu oan nao, k ca nhung thu
oan bi i nht va nhung ti ac. Dy, mt chung c: o la buc th ma ngai
gui cho nhung ngoi thuc quyn ngai, vi t cach la toan quyn Dng
Dong va nhm vo vt cho y tui tham cua bon k cp thuc dn va cua
ngai nua:
'Kinh gui ng cng su,
'Ti trn trong yu cu ng vui long giup nhung c gng cua nha
thong chinh trong vic t thm ai ly ban l thuc phin va rou, theo chi
thi cua ng tng giam c nha thong chinh Dng Dong.
'D tin hanh vic o, ti xin gui ng mt ban danh sach nhung ai ly
cn t trong cac x k tn; phn ln cac x nay, ti nay, vn hoan toan
cha co rou va thuc phin.
'Qua cac tinh trng va cac x trng Cao Min, ng co th dung anh
hng to tat cua ng lam cho mt s tiu thong ngoi ban xu thy rng
bun thm rou va thuc phin la rt co loi.
'V phn chung ti, thi nhung vin chuc lu ng trong khi i kinh ly
s tim cach t ai ly, tru ng mun ho oi ng tranh thu oc su giup cua
cac quan chuc ia phong trc . Trong trong hop nay, ti nghi ng
vui long bao cao cho ti bit.
'Chung ta chi co th at kt qua m mn, nu chung ta hop ng vi
nhau cht ch va lin tuc, vi loi ich ti cao cua ngn kh.
50
'Ky tn: Anbe Xar
Luc y cu mt nghin lang thi co n mt nghin nm trm ai ly ban l
rou va thuc phin. Nhng cung trong s mt nghin lang o lai chi co vn
ven moi trong hoc.
Trc khi co buc th quy hoa trn, hang nm ngoi ta cung tong tu
23 n 24 triu lit rou cho 12 triu ngoi ban xu, k ca an ba va tr con.
'Noi n cac mon c quyn, ngoi ta co th hinh dung Dng Dong
nh mt con nai bo mp bi troi cht va ong hp hi di nhung cai mo
qup cua mt by diu hu ria roi mi khng thy no.
Trong s ngoi co c phn trong cng ty c quyn rou, co cac nhn
vt cao quy nht Dng Dong va tt ca cac nganh cai tri u co ai din tai
to mt ln trong y. Phn ng cac quan ln nay u rt co ich cho cng ty,
khng ai chi ci oc:
Nganh t phap, co ich giai quyt nhung vu li thi vi nhung k ma
ngoi ta mun cng buc, co:
2 chong ly;
1 bin ly;
1 luc su - chong kh.
Nganh qun i, co ich cho an ap mt cuc ni loan ma ngoi ta tinh
la co th xay ra do chi ring cai vic thi hanh ch c quyn bo b, co:
1 thiu tng;
1 trung ta;
2 qun y s cao cp;
1 thiu ta;
2 ai uy.
Nganh hanh chinh ma su n cn v t la iu am bao nht cho vic
kinh doanh thanh cng, thi co:
1 cng su;
1 giam c tai chinh;
1 tng giam c ngn kh;
1 thanh tra bu chinh;
1 giam c trc ba;
2 giao s v.v...
Va cui cung la: Clmngten ang kinh, nghi vin hat Puyo-Dm.
Trong hi cho trin lm thuc ia Macxy, ng Xar ln ting ba hoa:
'Nc Phap hy nhin vao y va ly o lam tu hao. Ma qua th tht.
Nhung anh lac a Tuynidi than nhin ung ngap bn canh my chu ca su oai
v cua Ty Phi va nhung anh chang ca su ang yu cua Ma-a-gat-xca
chuyn tro thn mt vi cac a bo cai m miu cua Dng Dong. Cha bao
gio lai co mt su hoa hop tuyt diu n th, va trc su xm nhp hoa binh
cua cac loai thu thuc ia, chi ca trich trong huyn thoai cua Hai canh cu n
nu coi duyn dang cua mt ba chu nha mn khach.
Ngoi i xem nhin mt cach rt thich thu chic trong k lich su cua
mt vi toan quyn no, thanh gom cua vin cng su Daclo tung dung m
51
vao ui tu nhn Bc Ky va cy uc ma vin quan cai tri Bruye dung
thui sng hon 200 th dn Huatxa.
Gian hang Camorun c bit chu y. y co tm bang my dong
chu yu nc sau y:
'Trc kia ngoi Duc nhp vao xu Camorun rt nhiu rou.
'Ngay nay ngoi Phap lai cm rou.
Nhng, mt ban tay ranh mnh nao o dan ngay vao di tm bang
buc th cua ngai Xar chi thi cho ngoi thuc quyn ngai tng s ai ly ban
l rou va thuc phin cac lang An Nam, km theo loi ph:
'Th ma ngoi An Nam lai co: nhung 10 trong hoc, nhung 1.500
ai ly rou va thuc phin cho 1.000 lang kia y.
Dy la mt su kin y nghia cua mt vin chuc ung u tinh Son Ty,
mt tinh Bc Ky.
S dn tinh nay c tinh chi 200.000 ngoi. Nhng nng s
long rou phai tiu thu ln, s dn y bng nhin tng vot nhanh nh chp
ti 230.000 ngoi. Nhng vi 230.000 dn nay ung qua it, vin cng xu Son
Ty ra cng mt nm y s long rou tiu thu ln 560.000 lit.
Ngay lp tuc, vin cng xu oc thng cp va oc khen.
ng o C... khng inh rng mt vin cng xu khac a ng xem
mt buc th cua cp trn, trong o co oan vit: 'S rou tiu thu trong phu
X, tut xung con s , cho mi dn inh. Vy ng co nghi rng cn phai
co bin phap lam gong khng Vin cng xu bi canh cao gian tip nh th
bn oi tng ly trong phu y n hiu thi rng s di ho tiu thu it rou n
nh th la vi ho nu rou lu. D oc yn chuyn, cac lang lin mua ngay s
rou quy inh chiu theo dn s ma su tinh toan cua cac phong giy bt ho
phai chiu.
R rang la ngoi ta n inh trn thuc t - nu khng phai bng cach
hop phap - muc rou ma mi ngoi ban xu buc phai ung hang nm. Va khi
noi mi ngoi ban xu thi cung ung tng o chi la ngoi ung tui ma la
toan b dn s, k ca ngoi gia, phu nu, tr em, ca n ua con bu me. Nh
th la buc thn nhn cua ho phai ung thay, khng phai chi mt lit ma hai,
ba lit.
Dn mt lang Bc Ky, buc phai ung rou, thy rou nguy co e doa
y, ku vi vin quan ngoi Phap 'cua horng.
'Ngay n cai n, chung ti cung khng co gi ca. Quan ap: 'Chung
may quen ngay ba bua, by gio bt i mt bua, hay nu cn thi bt i mt
bua ri co th mua rou cua nha nc.
Trc y, ngoi ban xu quen mua rou tung it mt; ho mang chai lo
th nao cho vua thi thi. Nay thi ngoi ta ong rou vao chai sn. Rou chi
ban trong chai nua lit hay mt lit. Ngoi An Nam quen dung rou tu 20 n
22 ; ngay nay ngoi ta bt ho dung rou tu 40 n 45 . Ho quen dung loi
rou co mui vi thom diu do cht long cua nhung nguyn liu ma ho vn
dung, trong s nguyn liu nay co thu gao thuc vao loai ngon nht. Con thu
52
rou ma nay ngoi ta buc ho phai ung lai ct bng thu gao r tin, pha
thm cht hoa hoc, co mui vi nng nc kho chiu.
Bon chu c quyn con ra thng t bt nhn vin cua chung pha thm
nc l vao rou em ban; cu mi hctlit rou pha thm 8 lit nc l.
Nh th, tinh trn toan ci Dng Dong mi ngay cu ban 500 hctlit
rou thi co 4.000 lit nc l pha thm vao; 4.000 lit, mi lit gia ba hao, thanh
1.200 ng mt ngay, 36.000 ng mt thang. Nh th chi cn m voi nc
l khng thi, mi nm cng ty cung thu oc mt mon li nho nho 432.000
ng, hay 4 triu phrng.
Xem th, u ht thu rou ma bon c quyn ct va em ban Dng
Dong la khng hop vi khu vi cua ngoi ban xu v cung nh v mui vi,
cho nn ngoi ta phai cng buc ho mua.
Vi bt buc phai tra nhung khoan chi tiu thong xuyn, phai trang trai
nhung mon kinh phi ngay cang tng cua phu toan quyn, cua nhung trai
khoan ln, cua nhung cng trinh kin thit qun su va phai t ra 'nu khng
phai la nhung chuc vu thuc su - thi it ra cung la nhung khoan long cho mt
am ng cng chuc tu Pa ri gn sang, cho nn Chinh phu tim moi cach
thuc y cac vin chuc, tu cng su n nhn vin hang bt, phai lam tng
muc tiu thu rou ln.
Ch*ng -, CC QUAN THNG C
I - NG PHUC
ng Phuc, thng c xu Dahmy, cai tri gii n ni ngoi ban xu
nao thuc ia y cung ku ca v ng ta. D xoa diu long cng phn, ngoi
ta v phai sang o mt vin thanh tra. Vin thanh tra nay kim tra gioi n
ni cha thm xt gi n on khiu nai cua nhn dn cun goi chun
thng.
V vic nay, chung ti co nhn oc mt buc th cua u ban hanh
ng Phap - Hi Pooc - Nv trong o co nhung oan chinh nh sau:
'Trc luc ngoi Phap n Dahmy rt lu, Pooct - Nv co
mt thu linh Hi giao la mng co nhim vu ai din cho tp th ngoi Hi
bt cu ch nao cn thit, quan ly tai san cua tp th Hi giao y va trng nom
vic l bai.
'Theo tuc l, mng phai do mt oan cu tri bu ln, chon trong nhung
ngoi Hi giao ngoan ao, co ting la uc va tung lam pho mng mt
thoi gian lu. Hon nua, trc khi cht, mng ong quyn co y kin v vi
pho nao co u t cach thay th minh.
' kin cua mng luc o la y kin khng oc sua i.
'Trc khi qua oi, mng Catxumu chi inh vin pho Xarucu lam
ngoi k vi minh. Doan cu tri va a s ngoi Hi giao cung tan thanh.
Khi Catxumu mt, ang l Xarumu phai oc bu ln, nhng tn
nhaxi Pared dua vao th cua thng c la c oan can tr, bt p ngoi
Hi giao phai nhn tn Lavani Ctxc la ban thn cua y, lam mng. Tn
Ctxc, cung nh y, chi theo ao hi trn danh nghia.
53
'Thy oan cu tri va a s ngoi Hi giao chng lai vic cu tn
Ctxc mt cach bt hop phap, Pared lin nho vin thu linh cao cp la
Hutgi can thip. Hutgi la tin ao bai vt, oc chinh phu che ch, nn hn
cu cu tn Lavani Ctxc lam mng, bt chp nguyn vong ngoi hi giao.
'K ra, nu Lavani Ctxc la mt ngoi Hi giao tt va long thin
thi chung ti cung lam ngo vic hn oc cu lam mng nhng hn lai la mt
tn bt long cha tung thy trn oi nay. Chung ti noi nh th la co bng
cu.
'Lavani Ctxc sinh Lagt (xu Nigiria thuc Anh). Hn la dn
thuc ia Anh. Vi can nhiu ti git ngoi va nhiu ti ac khac Nigiria
thuc Anh, nn bi nha chuc trach Anh truy n.
'ng thng c cua chung ti hi o thu dung tn dn thuc ia
Anh bt long nay va nh thng cng cho hn, cu hn lam tu trng
cac x ven h nh p-ph-t-nu A-gh-gh, p-lng-cng-tng, v.v.. Toan
dn vung y ngay nay u gh tm nhung hanh vi nhung lam, nhung ti ac
cua hn, va ku ca v hn.
Nguyn chung ti co mt in tho khu ph Atpatxa tai Pooct -
Nv. Nha ong cuc Phap pha hu in tho y vi ly do vi loi ich cng
cng ri bi thong cho chung ti nm nghin phrng.
Tin bi thong khng u xy dung mt in tho mi. Chung ti
m mt cuc lac quyn ring, thu oc 22.000 phrng.
Pared la ngoi co chn trong tiu ban mua sm vt liu va phat long
cho tho.
Khi vin pho mng Bitxiriu - ngoi nm giu chia khoa kt cht thi
Pared tr thanh ngoi giu chia khoa kt. Hn loi dung ia vi y bin thu
s tin 2.775 phrng. Tiu ban bt buc phai khai tru hn ra khoi tiu ban.
nhaxi Pared cm tuc, bn ban mu tinh k vi ng thng c. Th
la ng nay cho thi hanh nhung bin phap c oan i vi chung ti, va lam
tr ngai vic xy dung in tho cua chung ti.
Gio y, do mu m cua nhaxi oc ng thng c tip tay cho
trong vic cu mt cach trai ao tn Ctxc lam mng, dn Hi giao
Pooct - Nv chia thanh hai phe. Tinh trang y lam tn thong tinh oan
kt, hoa hop cua ngoi Hi giao, lam hai cho vic tu do hanh ao cua chung
ti va gy ra nhung vu ln xn ln.
II - NG LNG
Di y la my oan trich mt la th cua ai ta bcna gui cho bao
La Rpublique rangaise, ngay 6 thang 12 nm 1922. Tha ngai B trng
xin ngai vung tm, ai ta Bcna khng phai la cng san u.
Con s hang xut khu Dng Dong, buc th vit, hin ang giam
chn tai ch, thm chi con ang sut xung. Nm 1914, Dng Dong xut
khu 45.000 kil to lua, 99.000 tn ng, 480 tn ch, nm ngoai chi xut khu
co 15.000 kil to lua, 32.000 tn ng, 156 tn ch.
Ngoi ta cung tng rng hin nay chinh phu Dng Dong ang tich
cuc tin hanh nhung cng trinh ln cn thit cho vic khai thac thuc ia. y
54
th ma, tu nm 1914 n nay, ngoi ta khng h t thm oc mt kilmt
ong st nao, cung khng khai thac oc ly mt hc ta rung nao. Cach
y 10 nm, ng Xar co a thng qua mt chong trinh kin thit, bao
gm vic xy dung con ong st tu Vinh n Dng Ha va bn h thng ai
thu nng; tt ca nhung cng trinh o u ngung lai tu hon 5 nm nay, ly
c la khng co kinh phi. Nhng, cung trong thoi gian y, xu Dng Dong lai
bo ra 65 triu ng tuc la 450 triu phrng lam ong va dinh thu. Moi
ng Phagh hy suy nghi nhung con s o xem Tiu gn nua t lam
nhung ong t ma trn o khng h lu thng mt tn hang hoa nao;
xy dung nhung dinh thu va phong giy cho am cng chuc ang moc y
ry ln Dng Dong nh co cy vung nhit i; trong khi y thi nhung
cng trinh oc thua nhn la cn thit va oc Nghi vin thng qua, lai
bi bo roi
Nhng ung tng la ngoi ta co y mun thay i phong phap
Dng Dong. D hoan thanh chong trinh nm 1912, ng Lng xin Nghi
vin cho php phat hanh mt ot cng trai. Nay, ng ta lai xin phat hanh mt
ot thu hai nua. Nhung k hin ang iu khin vic khai thac Dng Dong
hinh nh inh tm khng lam cai gi tht su co ich loi ca nu trc ht
ngoi khng cho php ho vay no. Con i vi tai nguyn ngn sach, i vi
nhung du tru tich lu oc trong va sau thoi ky chin tranh, thi ho quyt
vung tay nm qua cua s nu Ngi vin khng a vao nn np.
III - NG GCBI
ng Gacbi, toan quyn ao Maagatxca, vua v Phap. Cung nh tt ca
cac vin thng c, ban ng nghip cua ng, ng Gacbi rt ly lam hai long
v cai thuc ia 'cua minh: tin b, giau co, trung thanh, an c lac nghip,
co t chuc, co su an nay, chong trinh no, v.v... Do la cai boc hanh ly mun
thu, bt di bt dich cua cac ngai thng c v nghi, ma nay n lot ng
Gacbi lai n cn m ra cho tt ca nhung ai mun xem... Va vot ln trn tt
ca nhung ngon bip bom cu rich y, ng Gacbi con kho lo gi ra ngon bip
khac (hay ung hon ngon bip cua ngoi khac) rt muc tinh vi: vic khai thac
thuc ia. Chung ti xin chao mung quan toan quyn mi v, va xin hoi ngai:
Phai chng phai oan thanh tra cua B khng co u xa phong xat
ln u quan toan quyn, ng thoi thoa tron cai dc, trn o cu ln phai
trot thng v chinh quc lai o mi mi n mn oi tron kip
Phai chng cuu vt th din cho ngai, mt vai tn tay sai c luc
t chuc mt tic rou tin hanh, va lam vic o, chung phai chay b hoi
tai, vi ngoai ban t chuc ra, khng ma nao bun n du tic ca
Phai chng bon tay chn cua quan toan quyn inh lam mt la on
ai m xin ngai tr lai thuc ia, nhng lai khng dam a ra vi so on chng
lai
'Sau cung, phai chng nhn dn ban xu tng ngai loi chuc thn ai
nay: 'Thi nh, chu Gacbi Xin chuc khng bao gio gp lai chu nua.
55
IV - NG MCLANH
Vn mnh 20 triu ngoi An Nam tt s ang nm trong tay ng
Macxian Mclanh.
Cac ban s hoi ti: 'Cai ng Mclanh y la ai vy. Do la mt ng
tung lam quan cai tri qun ao Gmbi, sau giu chuc pho thng c Ty
Phi, ri ln lam thng c xu y. Do la mt ng bo ra ba moi sau nm
cua oi minh nhi nht cai vn minh y n hu cua nc Phap vao u oc
ngoi ban xu.
Co l cac ban cho rng a mt ngoi khng hiu gi v Dng Dong
n nm vn mnh Dng Dong thi tht la mt tro h ln kiu Dng Dong
chu gi.
Dung y Nhng o la cai 'mt. Mt ban ng nghip cho bit rng
tai B Thuc ia, mt vin quan cai tri cu Dng Dong ngi chm ch tai
vu Ty Phi thuc Phap; mt vin quan cai tri cu Ty Phi phu trach vu chu
Phi xich ao thuc Phap; mt vin chuc cu Xung phu trach nhung vn
v Maagatxca; con ai din cho xu Camorun hi cho trin lm thuc ia
lai la mt vin chuc cha h bao gio t chn ln t Camorun.
Th nn, trc khi sang Dng Dong khai hoa cho ngoi Dng
Dong, quan toan quyn Mclanh inh bt u khai hoa nhung ngoi Dng
Dong cht Phap, tuc la nhung ngoi hy sinh vi t quc, vi cng ly, va
vi vn vn y ma
Ci trong nghia ia la mt cai thu i vi nhung vi nhn, nhng ci
mt minh o thi co l la khng khoai lm. Bi vy, Cu ln Mclanh ra
lnh cho nhung thanh nin An Nam oc tro cp phai theo Cu ln n nghia
trang Nging trn bo sng Macno oc mt bai din vn trc su chung
kin long trong cua ngai. Nhng bai din vn y phai trinh cho Cu ln kim
duyt trc. Ho lam ung nh th. Nhng cu ln thy bai din vn qua
qua khich, nn Cu bo pht i va thay bng mt bai khac do Cu tu tay vach ra
dan bai.
Di nhin, bai din vn oc xao xao theo kiu nha quan nh vy thi
phai sc mui trung thanh va quyn luyn.
Nu ngoi cht ma noi oc, nh bon phu thu thong bao, thi hn ma
cua nhung ngoi An Nam chn Nging, hn noi rng 'Ngai toan oi
Xin c... cam on ngai Nhng xin ngai lam on... xo i cho
V - NG GIRMI LM
Chung ti oc to Annales colontales thy mu tin ngn nh sau:
'Chung ti oc tin Girmi Lome, cuu thng c thuc ia, cuu nghi
vin cua n D thuc Phap, ong bi truy t trc toa. ng ta nguyn la chu
tich mt nha bng do ng Phrodun lam quan tri u nhim. Nha bng y
tuyn b v no cach y hai nm.
'Do la su kt liu ich ang con ong cng danh cua tn v lai y.
Th ra cung co nhung tn v lai trong cai gii thng c va nghi
vin thuc ia cao quy y Ai ngo nhi
56
VI - NGUTRAY
ng Utory la mt nghi vin Nam Ky (ng ta la ngoi Nam Ky cung
ging nh ng P.Lti la ngoi nc Th vy). ng ta oc din vn nghi
vin, va kinh doanh Sai Gon. La nghi vin ng ta nhn cp phi u n; la
thuc dn, ng ta khng np thu. ng nghi lim chinh nay co mt n in
2.000 hcta, va moi lm nm nay, ng chu n in ang kinh o khng
np mt xu nho thu nao. Khi s thu yu cu ng lam ung lut l thi ng
tra loi: c...am on. Vi ng ta la nghi vin nn ngoi ta khng n ng.
D co mt thoi, cai ng Utory y giu chuc quyn thng c Nam
Ky.
Xu Nam Ky do mt thng c cai tri, vin thng c nay do sc lnh
tng thng Phap b nhim. D lam tron nhim vu cao ca cua minh, vi quan
cao cp nay dua vao mt hi ng hn hop gm ca ngoi Phap ln ngoi An
Nam, goi la hi ng quan hat. Mt trong nhung quyn han chc la quan
trong nht cua hi ng nay la hang nm biu quyt du toan ngn sach cua
thuc ia. Chung ti xin noi ngay rng ngun thu cua ngn sach y la cac
khoan thu truc thu va gian thu do ngoi An Nam np, con cac khoan du
chi, thi trn nguyn tc (nhng khng bao gio trn thuc t) la phai oc chi
tiu cho nhung cng cuc co loi cho ngoi An Nam; tom lai la quyn loi cua
ngoi An Nam oc giao pho cho cai hi ng quan hat y. Th nhng cai
hi ng quan hat quy hoa nay lai gm nhiu ngoi Phap hon la ngoi An
Nam; co 18 ngoi Phap, thi 12 la ai biu do tuyn cu bu ra, 6 la ai biu
cua cac cng ty, phong thong mai, phong canh nng, v.v...va 6 ngoi An
Nam. Cu cho rng lun lun u mt i nua thi 6 phiu cua ngoi An Nam kia
tai nao ma chng lai oc 18 phiu cua ngoi Phap Vi th chinh phu cu vic
tuy y ma du toan va chc chn la tt ca cac khoan du toan u oc biu
quyt trc ri.
Hu nh su vic lun lun xay ra nh th. Chi nn nm 1905, cung
bng cach y, quan quyn thng c Utory nay la nghi vin cua ngoi Phap
Nam Ky tng thu in th vn qua nng, ln mt phn trm. Vic
tng thu nay lam cho tn tui Utory tr thanh bt tu trong khi tri nh
cua ngoi An Nam, no lam cho cac ai biu ngoi An Nam trong hi
ng nht loat tu chuc Cn quai gi Utory lin thay ho bng nhung ngoi
khac do ng ta ich thn bt cu tri An Nam phai bu. Trc ngay bu phiu,
mt tay chn cua ng ta la vin quan cai tri Maxper (tinh Bin Hoa) chng
bt giam tt ca cu tri tinh y lai, khng cho ho tip xuc vi nhung ngoi
ung cu o hay sao Ngoi ta doa trung phat buc ho phai bo phiu cho
Bui Th Khm, ngoi do Utory a ra nhm ngn can vic bu lai ng
Hoai, mt ai biu vua tu chuc co li la khng lam theo y mun cua
Utory.
Chuong 4: CC QUAN CAI TRJ
57
I - NG XANH
Nh cac ban u bit, cac thuc ia vn oc goi la nhung nc Phap
hai ngoai, va ngoi Phap cua nhung nc Phap y la ngoi An Nam, ngoi
Maagatxca hoc ngoi v.v... Bi th, cai gi bn nay la phai thi bn kia la
trai, va cai gi bn kia oc php thi bn nay bi cm. Thi du: bn y, tt
ca ngoi Phap u oc php lam cho dn ban xu ngu mui i bng thuc
phin, ho, cang ban oc nhiu thuc phin, thi cang oc quy trong; nhng
bn nay, nu anh em ban thu thuc c y thi, anh s bi tom c ngay lp
tuc. Nu bn Phap, mt vin chuc cao cp oc php vn qun ao lot i
ra ong, thi ngoc lai mt ng hoang ban xu khng co quyn mc ao ban
xu, ngay ca khi nha va ang m.
Vi ang m, nn c quc vong Tuynidi cu mc nguyn ao ngu ma
tip quan khm su, nh th la by ri; nhng con by hon nua la chau ni
va chau ho nha vua lai qun chao quan khm su noi trn. Th la sau hai ngay,
ung vua u thoi gian suy nghi, quan ln khm su bn mc nhung phuc,
ko binh m n bt nha vua phai xin li. Th mi ung chu. Mt khi anh la
quc vong va chiu su bao h cua mt ng thanh (ng Xanh) thi du la thanh
tra, thanh con hoc thanh thn, anh cung khng co quyn oc au m. Con
cac chu 'nhoc con ban xu, cac chu phai bit rng, mt khi sinh ra di
i canh me hin cua nn dn chu thi cac chu khng oc n ua, reo coi,
ho ht, ma phai hoc chao ly.
Dng Dong cung nh cac thuc ia khac, i vi nhung ngoi
ban xu khng kip ly chao cac 'quan bao h thi nhiu quan cung chi khim
tn 'gia cho mt trn thi, chu cha bao gio lai huy ng qun i bt tr
con phai ly chao. Di nhin trong bon ho khng phai ai cung u la khm su
ca
Mc du: 'su vic nghim trong y bi vach ra trn din an nghi
vin va theo li ng Pongcar, no co th lam tn thong n anh hng cua
nc Phap, chung ta s la nhung ngoi vong n i vi quan khm su Xanh,
nu chung ta buc cho ng cai ti 'tht bai chu nghia; bi vi, nho co cuc
biu din luc long thn thin, tr con va hoa binh y ma tu o ngoi ban xu
bit cach nn ly chao mt 'ngoi anh em da trng nh th nao. Ai cung con
nh khi ng Milorng sang thm chu Phi, ngoi ban xu on chao ng, va
to long trung thanh v han va long tn kinh su sc vi vi quc trong
nc bao h, ho ko ao so mi ra ngoai qun y.
II - NG CL
Tp cahier des droits VHomme vua mi ng mt buc th cua ng
Phcinng Buytxng, chu tich hi nhn quyn, gui ng Xar, B trng B
thuc ia, noi v cuc khi nghia Thai Nguyn (Dng Dong) nm 1917 va
vic an ap cuc khi nghia o.
Buc th vach r trach nhim cua vin cng su tinh Thai Nguyn la ng
Daclo: chinh vi su lam quyn cua ng Daclo ma cuc khi nghia bung n.
Toa an Sai Gon cung xac inh ti cua ng ta ngay tu nm 1917.
58
Th nhng, co ai ngo rng ng Daclo khng h bi mt su trung phat
nao v mt hanh chinh ca. Trai lai, ng ta lai oc cu lam u vin hi ng
thanh ph Sai Gon. Con su trung phat v mt t phap thi tht la ang bun
coi: np vn ven co 200 phrng tin phat
Cai ng Daclo y qua la mt nha cai tri co tai. Khoa cai tri cua ng ta,
ng ta hoc oc khu ph la tinh khi ng con la mt anh hang chao.
Luc y, ng Daclo khng co mt xu dinh tui va mc no nh chua
chm. Nhng nho mt chinh khach co th luc, ng ta oc b nhim lam
quan cai tri Dng Dong.
Chm ch ung u mt tinh co hang van dn, va oc giao cho quyn
hanh tuyt i, ng ta vua la tinh trng, vua la thi trng, vua la quan toa,
vua la m toa, vua la ngoi c thu; tom lai, ng ta nm trong tay tt ca moi
quyn hanh: Toa an, thu khoa, in th, tinh mang va tai san cua ngoi ban
xu, quyn loi cua vin chuc, vic bu cu ly trng va chanh tng, tc la vn
mang cua ca mt tinh oc t vao tay cai anh hang chao ngay xa y.
Pari, khng lam giau ni bng cach boc lt khach hang, sang Bc Ky
ng ta g gac lai bng cach bt b, giam cm, xu ti ngoi An Nam mt
cach c oan, bon rut ho.
Dy la mt vai vic lam rang r thoi thng tri c tai cua vi quan cai tri
d thong y ma nc me cng hoa co nh y gui sang khai hoa cho
chung ti.
Mt s linh tinh nguyn () ban xu, bi iu v sung vao linh kh o
va vi th ho phai i kham suc kho. Do la nhung ngoi mu chu, nhut nhat,
khi hoi thi tra loi chm chap, nn quan cng su chui bi, m a va ly
gy phang ho tui bui.
Ba ngoi linh kh xanh xng mt ngoi tu, bi ng aclo anh
p mt cach rt tan nhn, nm toc ho ko l di t va p u ho vao
tng toa su:
Khi hoi cung tu nhn, quan khm su thong ly thanh gom m vao
ui ho. Co ngoi khi v n nha lao thi ln ra bt tinh.
Mt oan tu khn kh, gy oi, qun ao ta toi, bi li dy tu to mo sang
c mang gng, chn buc xing, ngoi no bi xich vao ngoi kia, cung ko
mt chic xe lu to tng trn nhung lp soi day. Hoan toan kit suc, ho y ach
kp chic xe lu nng n di anh nng nh thiu nh t. Bng quan cng su
n. Nh l thong, quan cm theo mt cai gy to tng, ri bng dng v
c, quan m vao am ngoi khn kh y, nh con thu du, anh tui bui, tan
nhn khng tng tong oc, vua anh vua chui ho la loi.
Mt hm nha khai hoa cua chung ta vua qu trach mt nhn vin
ngoi u xong, khng bit trut con gin ln u ai oc, v cai thc st
trn ban giy p nat hai ngon tay cua mt vin th ky ngoi An Nam chng
lin quan gi n vic kia ca.
Mt hm khac, ng ta vut roi gn bo vao mt mt vin i ngoi ban
xu trc nhung ngoi linh di quyn anh ta.
59
Lai mt ln khac, co my ngoi linh kh xanh lam trai y ng ta, ng ta
bn cho em chn ho n tn c, mi n khi ho ngac ngoai mi cho moi ln.
Cu mi khi ng ta i xem xt cac con ong co dn phu lam vic thi s
chn ngoi bi anh qu bng li xng, can cuc, phai tinh bng on vi nua
ta. Nhung ngoi dn phu lam ong y u la nhung ngoi bi ng ta bt p
i lam vi tin cng mi ngay mt, hai xu, sau khi ho phai np tin chuc
phn tap dich cua ho vi gia moi lm xu mi ngay.
Mt ln, mt cng trong, ng ta git sung cua mt ngoi linh coi
tu anh mt ngoi tu. Ngoi tu tranh oc, quan cng su quay lai anh
ngoi linh, cung bng cy sung y. Ba cng su, ngoi vo xung ang cua quan
ln, cung tham gia, ba anh tu mt cach tu nhin va phat linh luc nao cung
oc.
Ngoi ta trng thy quan cng su dung gy anh mt vin i loi
mt. Quan con lam nhiu vic cao ca khac nua ma y chung ti khng th
nao k xit oc.
Tt ca nhung vic kt trn, moi ngoi u tai nghe, mt thy, k ca cp
trn cua ng ta la cac quan toan quyn, quan khm su. D khen thng tinh
thn 'cong quyt va 'uc rt cng hoa cua ng ta, nhung vi nay
thng tay thng quan tin chuc cho ng ta.
III - QU NGI BUIN, BOANH V NHNG NGI
KHC
Mc cac cuc trin lm n ao, nhung bai din vn rum beng, nhung
cuc kinh ly vong va nhung bai bao hoa m, tinh hinh Dng Dong
vn chng n chut nao.
Chic gh bi cao ma quan cai tri lim chinh Lan vua roi khoi cha kip
ngui thi ngoi ta lai bao cho chung ti bit v vu xu xa khac nua.
Trc ht la vu Buin. ng Buin mt nha khai hoa in hinh, mt
vi quan cai tri chuyn n hi l. Trong s vu ng ta bi t cao, chung ti xin k
vu sau y:
'Lang Tn An, noi ly s cua tng, ly qu lang va vay tin xy
dung mt nha may in. Vic kinh doanh rt co loi, vi thu vot chi rt nhiu.
Ngoai ra, cac cng s va ong sa cua lang con oc thp n in khng
mt tin.
'Nhng bng mt quan cai tri kha xao quyt (ng Buin), kho
xoay x th ma lang Tn An phai nhong khng nha may in cho mt anh
chang thu khoan, oc hng cai thu phai tra tin n ong va n cng
s. Ngay nay lang nhn thy chuc lai nha may nhong khng y la co loi, va
chuc lai thi phai xut ra hang chuc nghin ng. Cu chuyn nay la ca mt
thin tiu thuyt trong o tai nng h cu cua mt tn cuu tinh trng
oc tu do phat huy vi mt su u cang khng th tng tong ni.
Vu xu xa thu hai trc mt la vu Ta. Mt ban ng nghip Dng
Dong vit v vu o nh sau:
'Chung ta ang sng trong mt bu khng khi tht la ... khng binh
thong chut nao: cha xong vu Buin, vu Lan, lai n vu Ta.
60
'ng Ta la mt k s xut sc, giam c mt hng ln cua ngoi
Phap Hai Phong. ng n tim ng Xcala, giam c thong chinh, va
tng trc ng nay s tin ch la mt van la ky kt mt chuyn bun
thuc phin vi co quan nha nc. Chc la ng Ta co nhung ly do rt c
bit nghi rng vic vn ng nh th khng co gi la bt thong ca. Nh
vy co nghia la vic hi l la vic thng thong trong chinh gii Dng
Dong. Tt ca nhung k nao co quyn th nh vy u loi dung vo vt
cho y tui tham cua minh va lam hai ln cho x hi.
Nu nh ng Daclo, cng xu khat mau Thai Nguyn ma oc c lam
u vin hi ng thanh ph Sai Gon, va ng Boanh, ngoi ang oc quan
toa aren nong long cho oi, ma oc cu giu chuc toan quyn Dng Dong,
thi cac ng Ta va Buin it ra cung nn oc gn bi tinh mi phai.
Chuong : NHNG NH KHAI HO
Xin hoi: co phai la s mt tham cua phu toan quyn Dng Dong co
mt nhn vin ngoi Phap la C... khng Co phai chinh tn C... y trong khi
oc phai i 'cng can Phu Xuyn, bt ngoi An Nam y goi hn
bng 'Quan ln, va anh p tan nhn nhung ai khng nhanh ming chao
hn nh th khng Co phai cung chinh tn C... nay hip dm mt ngoi
linh l khng t ra cai gi ngoi ta cung oc php va co th lam oc
cai thin ong Dng Dong y.
Giua thang 12 nm 1922, mt vin i pho canh binh Phap
21
cua S
canh sat thi Sai Gon, 'say mm, vao nha mt ngoi ban xu va lam bi
thong nng hai ngoi trong nha, trong o co mt ngoi an ba.
Khi ng du thm hoi cung thi tn canh binh y khai la hn khng con
nh gi ca, va chi phng la hn khng say.
Trai lai, cac nhn chung, trong o co mt ngoi u, u xac nhn rng
luc xay ra vu thong tm y, ngoi bao v trt tu kia qua la khng trong
trang thai binh thong.
Ngoi khai hoa y say hay la in, iu o khng quan trong chung ti
chi thit tha mong rng anh ta s oc tng thng hun chong v hanh
ng dung cam cua anh ta.
thuc ia, h co mau da trng la quy phai, la thuc chung tc thong
ng.
D giu th thng, anh ty oan hang bt cung co it nht mt ngoi ,
mt ngoi 'bi, va ngoi nay thong thong lai bi dung lam 'ngoi hu gai
van nng.
Dy t ngoi ban xu d bao lai r tin, nn nhiu vin chuc thuc
ia v nghi hoc v hu mang theo ca ngoi v nc.
Chng han nh ng Ging Lo M... rinhy ph Cacn, thanh ph
Scbua. ng y Dng Dong v, mang theo mt ngoi bi long thang 35
quan. Chng cn phai noi ban cung bit rng, ngoi bi y phai lam qun
qut tu mo sang n m khuya. Trong nha y, khng co chu nht cung
21
BLn tiYng Uh1pF sous .rigaiGr Gurop~Gn ^phM cLnh .inh ng!Qi |u_:
61
chng co ngay l. Hon nua, ngoi ta cho anh n ung ht suc kham kh, va
ch rt ti t.
Mt hm ng Ging Lo M.rinhy mun sai ngoi 'oc bao h cua
minh v lam lung thn qu. Vi tung oc nm cuc sng sung sng
thn qu ma ng chu quy hoa danh cho, nn ngoi con cua xu An Nam
khng chiu i.
Th la nha cuu khai hoa kia ni con thinh n nn cho anh ta mt trn
nn thn, ri ui ra khoi nha, nhng lai giu tt ca tai san cua anh ta: tin bac,
hom xing, qun ao, v.v..ma nht inh khng chiu tra lai, mc du anh ta
nhiu ln van nai. Bi ui t ngt, tro hai ban tay trng, khng bit ting
Phap, khng ban b thn thich, bo vo lac lng, con ngoi bt hanh o ang
lm vao canh cung khn gh gm.
Vin chuc thuc ia la nguyn nhn chinh gy ra nan oi sng t o
thuc ia. Mun bit nhn t n bam y nng ln ngn sach n muc nao,
nghia la nng ln lng nhn dn lao ng nh th nao, hy so sanh nhung
con s sau y:
n D thuc Anh, dn s 325 triu ngoi, co 4.898 vin chuc ngoi
u.
Dng Dong thuc Phap, dn s 15 triu ngoi, co 4.300 vin chuc
ngoi u.
Nh th nghia la thuc ia Anh, cu 66.150 ngoi dn thi co mt vin
chuc ngoi u, con thuc ia Phap, thi cu 3.490 ngoi dn co mt vin
chuc ngoi u.
n D , nganh thong binh co 240 vin chuc ngoi u. Dng
Dong, nganh thong chinh co 1.100 vin chuc ngoi u.
n D , co 26.000 nha dy thp vi 268 vin chuc ngoi u.
Dng Dong co 330 nha dy thp vi 340 vin chuc ngoi u.
Tai sao Dng Dong cai loai n hai ngn sach y lai nhiu n th
Bi vi thuc ia la mt thin ong trn gian; o, tru mt vai trong hop
rt him hoi, con thi tt ca nhung cn b trong cac nganh chinh tri, tai chinh,
bao chi, v.v.. ma chinh quc thai ra, u tim oc mi trong rt thich hop
phat trin ...hy bt u tu nhn vt quan trong nht la vin toan quyn. V
vn nay, mt ngoi thuc dn khng thin vi vit: 'Sang Bc Ky, cac
ng toan quyn chi nhm mt muc ich la: tim ch b dung ban b con chau
thn thuc va bon vn ng bu cu cua nhung bc quyn th co th lam ch
dua cho minh; thong thong bon nay la nhung ngoi mc no nh chua
chm, bi chu no sn lung, phai co tin cho chung mi oc ....
Di vi nha vn thanh cao nao mun vit lich su huy hoang cua cng
cuc khai hoa thuc ia, thi cuc chin tranh goi la vi cng ly va chinh nghia
s la ngun tai liu v tn. Vi mt cu chi say sa va hung bin, ng Anbe
Xar noi: 'Chinh cng cuc chinh phuc ia ao tao nn phn ln nhung vi
tng linh vi ai a chung ta n chin thng va tung oc d lun
nc Phap ca tung chin cng va thanh danh khi ho a ngon co cua chung ta
i khp t , troi Phi.
62
Cung vi y nghi thng thn nh th, nhng bng loi l km bay bm
hon, to Leaurnal de Geneve (a, lai co qu su Gionevo chng) noi toac
ra rng: 'Chinh phu cng hoa i tim thuc ia g gac lai trn tht bai
nm 1870. Dn tc Phap coi vic chinh phuc thuc ia nh la mt su n bu
lai nhung tht vong cay ng cua minh chu u, va bon qun nhn thi v
oc dip tr tai trong nhung trn thng d dang.
Nghe nhung loi chung co thm quyn nh th, ma cac ban vn cu
khng khng khng tin rng vic khai thac thuc ia la mt su mnh khai hoa
va nhn ao khng hon khng km, thi tht la ht ch noi
1. ng Ghin bi mt trm s tin 5.000 phrng. Mun bt nhung
ngoi ban xu lam vic nha ng phai thu nhn, ng chu tt bung va nha khai
hoa vi ai o em ho ra tra in. Nhng sau, ngoi ta tim ra k cp thi lai
khng phai la mt ngoi ban xu, ma chinh la mt nha khai hoa khac: y la
cu m con ngai Ghin Th ma ng Ghin vn oc v ti, con tam
ngoi ban xu giup vic ng thi hin vn con nm nha thong.
2. ng Vnla, nha khai hoa kim nha bun, khng tra long u n
cho nhung nhn vin ban xu lam cho ng. Mt trong nhung nhn vin o nho
vin c cng hoi h cho anh s long chu con thiu. ng Vnla bn a cho
vin cng mt manh giy ghi my chu sau y: 'Bao cai con lon y ly C...
ma n, chi co mon y la hop vi no thi.
Vic nay xay ra Tuynidi, nm 1923, ngay giua luc ng tng thng
Milorng i kinh ly o.
Khi ngoi ta co mau da trng thi nghim nhin ngoi ta la mt nha
khai hoa. Ma khi ngoi ta la mt nha khai hoa thi ngoi ta co th lam
nhung vic d man ma vn cu la ngoi vn minh nht.
Cho nn, mt vin c cng luc l Nam Ky bt nhung ngoi An
Nam gp hn trn ong phai lay chao hn theo ung nghi thuc cua chung
tc chin bai i vi chung tc chin thng.
Mt hm, mt vin th ky ngoi ban xu S ra, vua i vua oc mt
quyn tiu thuyt. Dn mt oan hai hc, anh bt ln coi. Vua luc y vin
c cng luc l i ti. ng ta ni con gin ln, thu nht la vi ngoi ban xu y
mi oc truyn n ni khng nhin thy ng ma chao; thu hai la vi mt ngoi
ban xu ma lai dam coi khi i qua truoc mt mt ngoi da trng. Th la nha
khai hoa nm vin th ky lai, buc anh phai khai tn va hoi anh co mun n
mt cai tat khng. Tt nhin la ngoi th ky tu chi mon qua qua hao hip
o, va to v ngac nhin tai sao lai co chuyn thoa ma nh th oc. Th la
chng noi chng rng, ngoi vin chuc Phap tum ao ngoi ban xu y li n
trc quan chu tinh.
Cung vn cai lo c cng luc l y, ly c la phai sp xp nha cua,
von toc lai cho ngay ngn, ra lnh cho nhn dn hai bn ong hang
tinh phai don nha i, cht cy va pha von trong mt thoi han do hn quy
inh, nu khng thi s bi phat tin.
Nh th y ma ngoi ta vn cu ngac nhin vi sao ngoi ban xu cac
thuc ia lai cu bt binh
63
Chng nhung bon thng c, cng su mun lam gi thi lam, ma ca cac
nhn vin nha oan, canh binh va tt ca nhung ai co ty chut quyn hanh trong
tay cung u su dung va lam dung quyn hanh tha cua lam by vi ho bit
chc rng s khng bi ti va gi ht.
Mt vin cm Tuyn Quang (Bc Ky) anh mt ngoi ban xu gy
ca hai canh tay. Mt vin cm khac a Lat (Trung Ky) vua mi sang tao ra
mt li mua ban cuc ky ly thu, chung ti xin thut ra y hin quy ngai
Di va Xar. Mt hm ng cm cn g van, ng sai linh ra ph mua. Mua la
mt cach noi thi, chu ng ta co a tin cho linh cua ng ta u. Tuy vy,
linh cua ng ta cung cu ra ph, vao hang chon g va inh mang i, c nhin
la khng tra tin. Ngoi ban gc khng cho. Linh tr v bao cao vi quan
Ty yu sach quai g cua nha bun y.
Din tit ln, ng cm phai ba ngoi linh mang sung n bt ngoi ban
g to gan o. Ngoi nay ang bi cam khng chiu i. Linh v bao lai vi ng
cm. Tuc gin n cuc , ng lin phai thm ba ngoi linh nua nhp vi tp
trc, va ha lnh cho ho phai bt bng oc tn cung u cung c kia em v
du sng hay cht.
Toan linh vu trang n bao vy cua hiu ban g va sp sua thi hanh
mnh lnh.
Luc y, mt nha bun ngoi u can thip bnh ngoi ban g ban xu va
vit th cho ng cm. Nhng ngoi cng su y nghi luc cua ng Mrixo
Lng, vn khng chiu thu hi 'trat oi ngoi ban g va cho bit rng nu
anh ta khng chiu n thi s gp nhiu chuyn rc ti.
Nha bun ngoi ban xu y anh phai bo cng vic lam n, bo ca qu
hong ln tranh con tuc gin 'khai hoa cua vi quan da trng.
Bay ngoi An Nam ang thong ang boi mt chic xung dai mong
manh; xui dong nc, lai co n bay tay cho nn chic xung i vun vut
nh mt chic xung may. Bng thuyn cua mt nhn vin nha oan khut
sau am cy c trong lach hin ra, vi quc ky Phap cm sau lai. Mt thu
thu trn thuyn nha oan goi, bao xung kia dung lai; ngoi trn xung vn
cho. Thuyn cua vin ty oan i chm khng ui kip. Vn oan lin cm
sung oanhsito bn theo. Doang Doang Mt ngoi ang cho ri tht ln ri
ng guc. Doang Lai mt ngoi nua ng guc. Luc y, mt ngoi u khac,
lam ngh gach ngoi, vua i xung ti, cung tham gia t kich 'bon cp kia
mt khuc ngoeo. Doang Doang Doang Qua la tay sung cu Ba vin an,
ba nan nhn. Chic xung cung hai ngoi sng sot mt hut trong lach...
Mt hm khac, cung vin oan y i vi sau thu thu vu trang, phat
hin oc mt ngoi khn kh ang trn di ao, ngm minh di bun, th
bng mt cai ng, mt u ngm ming, mt u lo ra khoi mt nc,
trn mt nc la sen che phu mt cach rt kho. Vin ty oan lin bt va
cht u 'tn cp y em v toa su. Tht ra, o chi la mt nng dn binh
thong khip so vi thy co nhiu ngoi la n lang, mt may hung ton, mang
dy sung luc, tui an, lm lm sung oanhsito trn tay. S la bon nha oan vao
cac tup lu trong lang tim thy ba chic vo an, my cai banh tau va mt
64
cai bua i rung. Vy ich thi la mt lang lam gic va tip t cho gic ri con
nghi ngo gi nua
Mt si quan tr tui vua Phap sang, n mt lang no, thy nha cua
vng v, con dn chung thi tu tp lai mt ch. Tng u lot vao phuc
kich, hn bn xa vao am ng v ti. Tht ra thi dn chung ong hop
cung t. Bi bn, ho kinh hoang bo chay tan loan. Tn si quan ui theo va tan
sat ho.
Mt ngoi Phap tung Bc Ky lu nm k: Khi tu chic tau cua
mt nha kinh doanh ln, ti t chn ln Bc Ky, anh co bit mang cua mt
ngoi An Nan ang gia nhiu khng Khng ang mt trinh Tht y.
- Nay nh, ti con nh, khi chung ti ngoc sng Hng, ngoi ta
em rou ra anh cuc xem ai ngi di tau, bn moi phat ma 'ha sat
oc nhiu ngoi An Nam nht trn bo.
Mt i k sung cm tay i lung bt dn lang, thuyn b oi tin
chuc.
Mt ai i thu qun luc chin hanh qun n Vinh Thong. Theo
php lich su, vin quan ia phong dan linh (bon linh l) nghnh tip. Tn
chi huy toan linh i do ong cua ai i thy th ra lnh bn vao ho, lam
nhiu ngoi cht.
Khi ngoi ta khng tru ni mt nghia qun thi ngoi ta t ca lang
ngoi y. Ngoi ta trit ha ca mt vung chung quanh Hng Hoa nh vy.
Mt ngoi An nam ang i lao ao trn mt con ong nho ho lanh,
vai ganh hai thung to y lac. Chung ti ti gn, hn ta khng kip tranh. Tuc
thoi ngoi ta bt hn va bn cht.
Sut ngay, ngoi ta vac gy hoc sng gom nn vao ngoi An Nam
bt ho lam vic.
Ngoi An Nam rt hin lanh, rt ngoan ngon, nhng ngoi ta lai noi
chuyn vi ho chi bng nhung cai a it thi.
Chung ta coi nhung ngoi An Nam yu nc la nhung tn cp.
Chng han nh Di Vn, mt ngoi yu nc tung chin u my nm
troi chng lai su thng tri cua ngoi nc ngoai, bi chm tai Ha Ni, bu u
Bc Ninh, nm xac xung sng Hng.
Tng Duy Tn, sau moi nm rong r chin u tuyt vong, bi bt
va bi chm.
Phan Dinh Phung, mt vi quan to, khang chin trong moi nm troi ri
cht trong rung su. ng ta cht ri ma chung ta vn khng tha; ngoi ta vao
rung qut m ng ln, nm thi hai ng mi noi mt manh. Ngoi ta bao thu
ng ngay sau khi ng nm su di m.
tinh Quang Tri, mt vin cai luc l ngoi Phap say rou 'ha mt
ngoi ban xu ngi trn lng voi, chi vi ti khng nghe r hay la khng hiu
lnh cua hn.
Mt vin ty oan Ba Ria (Nam Ky) cung say rou, phang mt gy
trung la lach mt thu thu An Nam thuc quyn hn, lam cho anh ta cht
toi.
65
Mt vin thu khoan ngoi Phap git mt linh kh xanh a Lat.
Cung y, mt nha khai hoa khac anh mt ngoi tho mc ban xu n
cht.
Mt vin thu khoan bt tho lam vic ngay m di nc ao mt
ong hm. Mt s ng tho cht, nhung ngoi con sng sot bi cng. Vin
thu khoan tu tay t nha nhung ngoi bi cng buc ho phai i lam
tr lai. Ca mt lang chay ruc giua m ti.
Mt vin chanh quan phao binh nua m vao nha mt ba vng chng.
Ba ta khng chiu tip hn. Th la hn noi lua t nha ba. Di nhin, ngoi an
ba au kh kia ht suc so hi.
Mt vin quan hai nhiu vo, qut ng mt thiu phu, dung gy song
anh chi n cht chi vi chi khng chiu n vi hn.
Mt vin chuc xng ong tau cua hai qun git mt nhn vin hoa
xa ngoi An Nam bng cach x anh vao mt ng than hng sau khi anh
p anh ht suc tan nhn.
ng Vinh Dctng vit: 'Trn th gii khng co dn tc chin hai
nao bi an ap va hanh ha nh ngoi dn thuc ia.
Mt nha du lich khac vit: 'Doi sng thuc ia chi lam cho tt xu
cua ca nhn phat trin: nhung k nm mui chin tranh thi cang mt ht y
thuc ao uc, cang tru lac, bt long va c ac; nhung bon con bun va bon
phiu lu khac thi cang quen mui trm cp, cp git. bn Phap it co dip
lam nhung vic o, va ngoi ta so canh sat hon y, bon noi trn, i
khi chi co mt minh vi vai ngoi ban xu, trn mt con thuyn hoc trong
mt thn xom; vi vy chung cp boc trng tron hon la ngoi u trn thi
trong, va i xu tan nhn hon vi nhung nng dn nao phan i chung.
Mt nha du lich thu ba vit: khi t chn n y, tt ca nhung ngoi
Phap u nghi rng ngoi An Nam la hang ngoi thp km va phai lam n l
cho ho, Ho coi ngoi An Nam nh nhung suc vt phai iu khin bng roi
vot. Tt ca u quen tu coi minh thuc mt ng cp quy tc mi, co c
quyn c loi. Binh si hay la thuc dn, ho u cho rng giua ho va ngoi ban
xu khng co cach i xu nao khac hon la su i xu giua chu va t. Hinh nh
i vi ho, ngoi bi la tiu biu cua ca chung tc da vang. Phai nghe mt
ngoi Phap Dng Dong noi v ngoi da vang mi thy ht cai ngu xun
trong li noi ngao man cua hn. Phai nhin mt ngoi u i xu vi ngoi
ban xu mi thy ht cai cuc cn th l cua hn.
K i chinh phuc rt quan tm n thai phuc tung va cung kinh cua
ngoi bi chinh phuc. Ngoi An Nam thanh thi cung nh nng thn u
bt buc phai nga non trc mt ngoi u.
Mt tn mt tham Phap anh p tan nhn nhung ngoi An Nam nao
quen khng goi hn ta bng quan ln. Mt tn tham ta nha oan buc nhung
ngoi ban xu khi i qua nha hn phai nga mu hoc xung xe, xung ngua.
Mt hm, nha khai hoa nay anh p tan nhn mt chi ngoi An Nam ang
co mang, chi vi tuy chi co chao hn, nhng lai qun goi hn la quan ln. Hn
66
a mt cai rt manh vao bung chi lam chi truy thai, it lu sau thi ngoi an ba
khn kh y cht.
Cac quan bao h cua chung ta buc ngoi An Nam phai khum num,
ngoan ngon, d bao va l php, nhng ngoc lai, v phia cac quan, thi nh
mt nha vn sang thm Dng Dong vit: 'Hinh nh ho chi lam nhung
iu khin cho su co mt cua chung ta tr thanh mt iu xu xa bi i khng
ai chiu oc. Nha vn y con vit tip: ' chu u ngoi ta coi ging ngoi
da vang chua ung tt ca nhung thoi iu ngoa, xao tra. y th ma, chinh
chung ta thi lai rt it chu y ra la minh ngay thng thanh tht.
Co nhung si quan git ru thy cung ngay trong luc ho lam l. Mt
cu m ngoi Phap anh nhu on mt vin chuc ngoi An Nam, vi ng
nay ngi trc trn mt chic xe hang ma khng chiu nhong ch cho
cu.
Mt vin toan quyn vua v ti Macxy, ngoi ta tht tic ng ta va
nghi cho my vin quan Nam triu ang co mt cang n cung du. Vin
toan quyn Dng Dong ap: 'Nu cac ng moi cac tn quan lai y, thi ti
cung s a tn bi cua ti n.
Chung ti xin trich trong nht ky i ong cua mt anh linh thuc ia,
su vic sau y:
Trong khi 'nhung ngoi tung Bc Ky ang vui choi nhn nho trn
tau, thi di man tau phia bn phai, co my chic xung ban hoa qua, c hn.
D a hang n tn tay chung ti, nhung ngoi An Nam buc gio ung
hang vao u ngon sao, ri gio ln. Chung ti chi co mt cng chon. Nhng
ang l tra tin, thi ngoi ta lai co nh y bo vao gio u thu nh sau: ng iu,
khuy qun, mu tan thuc (co l ho lam nh th giao duc tinh ngay tht
trong vic mua ban cho ngoi ban xu chng). Di khi ua vui, mt anh
sp pho ht mt thung nc si xung lng nhung ngoi ban hang khn kh.
Th la, nhung ting ku ru ln, mai cho vung ln loan xa boi tranh, lam
cho xung va cham vao nhau lc cc.
'Ngay bn di ti, mt ngoi An Nam bi gii nc si, bong tu u
n chn, phat in ln mun nhay xung bin. Ngoi anh cua anh ta, qun
ca nguy him, bo cho, m ly anh, bt anh nm xung long thuyn. Cuc vt
ln chp nhoang vua chm dut thi mt thung nc si khac do mt ban tay
thanh thao lai gii xung; th la n lot chinh ngoi i cuu, bi luc chin.
Ti trng thy anh giy giua trong thuyn, da bi lt ra troi thit o roi gao rng
ln nh mt con vt. Th nhng canh o lai lam cho chung ti coi, chung
ti cho la rt ng nghinh. Qua tht chung ti co tm hn thuc dn.
mt trang khac, anh linh vit:
- Trong thoi ky ti y ( Bc Ky), khng co tun nao la ti khng
thy vai cai u rung.
Trong nhung canh y, ti chi con ghi nh oc mt iu la chung ta
con c ac, con d man hon ca bon k cp nha ngh. Tai sao lai co nhung
hanh vi quai ac n th i vi mt con ngoi tu sp phai cht Tai sao lai
dung nhuc hinh, tai sao phai giai tung oan tu i khp xom lang
67
ng Dume, cuu toan quyn Dng Dong, trinh trong phat biu tai
Ha nghi vin nh sau: 'Ti hiu r nhung canh binh thuc ia. Ti tung
cho tng s i canh binh ln, vi ti nhn thy rng luc long canh binh
bao am cho ngoi ban xu tranh oc nhung su ha lam co th do mt s tn
thuc dn gy ra. Canh binh rt oc long ngoi ban xu.
Chung ta hy xem cac ng canh binh lam th nao 'oc long
dn. Phai noi ngay rng, nhin chung, cac ng rt hin tu i vi bon cn ,
o la iu chc chn ri. Nhng i vi dn hin lanh thi lai la chuyn khac.
Chung ta cha cn noi n chuyn thong tm xay ra tai kham ln Sai Gon
nm 1916, nm ma cac nghi canh binh, do 'nhit tinh yu nc, bt
ngoi bua bi, va nhung ngoi v ti bi bt y bi kt an va hanh hinh. Du
mau ngoi An Nam nhum o 'ng M nguy co phai i vi thoi gian
chng nua, thi vt thong long cua nhung ba me gia, nhung ngoi vo goa,
nhung ua con ci khng bao gio han gn oc. Bon thu pham gy ra vu o,
ma canh binh la cng cu hn mat cua chung, khng h bi trung tri, chung
cung cha h bi truy t. By gio, chi xin nu mt vai trong hop c bit:
Mt vin cm Bc Ky sut ngay i doc cac cng rnh, bao la giu
gin v sinh. H bt gp oc du chi mt cung co trn dong nc, la tuc khc
hn trung tri va phat tin nhung ngoi dn ngho kh quanh y.
Min Ty Nam Ky, nhm tranh tai nan trong cac knh co thuyn b
i lai, mi con knh u co mt tram canh binh lam nhim vu kim soat
khng cho thuyn b i qua nhanh hoc lam tr ngai giao thng. Nhng vi
su co mt cua bon canh binh, thi o la mt cai 'cua cng tun ra khng bit
bao nhiu vu phat tin, phat vi canh. Hu ht thuyn b qua lai trn cac knh
lach co tram canh binh y u bi phat tu mt n hai ng. Nh th la ngoai
cac khoan thu cua nha nc chng cht ln ngp u, con thm thu sng
nc do cac ngai canh binh 'oc long dn t ra nua; nn ngoi dn An
Nam tht la sung sng, sung sng lm
Ngoai vic thng thong danh cho nhung ngoi c luc nht, nghe u
cac ngai canh binh con oc hng mon hoa hng bng 20 s tin phat nua
thi phai Ch tt ep thay
Mt to bao ban xu vit: 'Dn ban xu khng mun co canh binh Phap
nua vi o thong la mi tai hoa cho ngoi long thin.
Mt g Pucxinnhng nao o thy mt ngoi An Nan dam to mo va ca
gan nhin vao hn trong vai giy, hn nhay x ra anh va git anh ta bng
mt phat sung luc vao u.
Mt nhn vin hoa xa ngoi Phap Bc Ky, ly roi my qut mt
ngoi ly trng, ri bt nht vao cui cho.
ng Bc m v so ngoi lai xe cho ng ta.
ng Brt thu khoan, troi mt ngoi An Nam cho cho cn, ri a anh
ta cho n cht.
ng Dpphi, chu su thu quan, a vao hng ngoi y t mt cai rt
manh lam anh nay cht toi.
68
ng hngri, tho may, nghe co ting n ao ngoai ph; cua nha ng vua
m; mt chi ngoi An Nam chay xc vao, co mt ngoi dn ng ban xu ui
theo. Hngri tng ngoi an ng kia gheo 'con gai cua minh, lin v ngay
khu sung sn, bn mt phat, ngoi kia ng guc.
Mt ngoi Phap em ngua cua hn buc vao mt tau ngua trong o
co con ngua cai cua mt ngoi dn ban xu. Con ngua uc lng ln lam cho
ngoi Phap tuc in u. Hn lin anh ngoi ban xu y hc mau mm mau
mui, ri troi anh ta lai, tren ln cu thang.
Mt nha truyn giao (vng, mt tng hin lanh cua Chua) nghi cho
mt hoc sinh chung vin ban xu ly cp mt nghin ng, hn troi anh ta lai
rut ln xa nha ma anh. Ngoi hoc sinh ti nghip kia ngt i. Hn ha anh ta
xung. Anh hi tinh, hn lai rut anh ln, tra khao. Ngoi ban xu o d sng
d cht. Co l hm nay thi cht tht.
Vn vn va vn vn.
Toa an co trung phat nhung k y, nhung nha khai hoa y khng
Mt s oc tha bng, con mt s thi chng h bi ng ti lng
chn.
Mt tn thuc dn Phap thy ba ngoi ban xu tha cuu vao von liu cua
hn. Hn bao vo em sung an ra; np vao bui rm, hn bn ba phat, lam bi
thong nng ca ba ngoi.
Mt tn thuc dn Phap khac co hai cng nhn ngoi ban xu giup vic
la Amuni va Ben Bankhia. Hai ngoi nay hinh nh co hai trm vai chum
nho. Tn thuc dn lin cho goi ho n, ly roi gn bo qut xi xa vao ho cho
n cht ngt. Khi ho tinh lai thi quan ln bao ho sai troi git canh khuu lai
va treo ln. Mc du hai ngoi khn kh kia m man bt tinh, cuc hanh ha
gh tm o vn cu ko dai sut bn ting ng h cho n khi co ngoi lang
ging phan i mi thi.
Khing vao bnh vin, mi ngoi bi ca mt ban tay. Con ban tay kia
cung khng chc gi cuu khoi.
Mt ngoi An Nam, 50 tui, tung lam vic 25 nm s xe lua Nam
Ky, bi mt vin chuc da trng git cht. Du ui nh sau:
ng L Vn Tai co bn ngoi An Nam khac giup vic di quyn
minh. Phn su cua ho la ong cu mi khi co xe lua i qua va m cu cho
thuyn b qua lai. Theo l thi phai ong cu moi phut trc khi xe lua i
qua.
Ngay 2 thang 4, hi 16 gio 30 phut, mt ngoi trong bon ho vua mi
ong cu va tren tin hiu xong thi mt xung may cng i n; trn xung co
mt vin chuc ngoi Phap cua xng ong tau hai qun i sn v. Chic
xung ko coi. Nhn vin ban xu lin ra giua cu pht co o bao cho nhung
ngoi trn xung bit xe lua sp chay qua. Th la chic xung cp vao mt
tru cu. Ngoi vin chuc Phap nhay ln bo, hm hm i v phia ngoi An
Nam. Anh nay khn y chay v phia nha ng Tai la 'xp cua minh. Ngoi
Phap ui bt, ly a nm theo. Nghe ting n ao, ng Tai chay ra, on vin
ai din cua vn minh, thi vin nay sung s mng vao mt ng. 'D suc sinh
69
Tai sao may khng m cu ra. Vn khng bit noi ting Phap, ng Tai chi
con bit tra loi hn bng cach tro tay vao cai tin hiu mau o. Cu chi on gian
y lam cho vi cng su cua ngai toan quyn Lng phat khung ln. Khng phn
phai trai, hn ta nhay x vao ng Tai va sau khi anh ng nh tu, hn x ng
vao mt ng than hng gn o.
Ngoi An Nam gac cu y bi bong mt cach rung ron, phai ch n
nha thong va sau sau ngay giy giua, ng cht.
Ngoi vin chuc kia vn oc v su, khng bi oi hoi gi ca. Trong luc
Macxy ngoi ta trng bay su phn vinh gia tao cua xu Dng Dong, thi
Trung Ky dn ang cht oi. y, ngoi ta ca ngoi long trung thanh, thi
bn kia, ngoi ta ang git ngoi
Trong khi tinh mang mt con ngoi An Nam bi r rung khng ang gia
mt trinh, thi ngai tng thanh tra Rna chi bi st mt chut da canh tay lai
oc linh n 120.000 phrng tin bi thong.
Cng cuc khai hoa ngoi Marc bng ai bac vn tip din.
Mt vin chi huy b binh Duavo ong Xtat, noi vi binh si nh
th nay: 'Chung ta phai dit cho xong lu man ro nay. Dt Marc giau khoang
san va nng san. Chung ta, nhung ngoi Phap, nhung ngoi vn minh, chung
ta n y vi hai muc ich: khai hoa va lam giau cho chung ta.
Vin chi huy y noi ung y. Nht la ng ta thanh tht thu nhn
rng ngoi ta sang thuc ia la cp boc ngoi ban xu. Bi vi chi sau 10
nm t di ch bao h, xu Marc bi ngoi chu u cp mt
379.000 hc ta t trng trot, trong o 368.000 hcta lot vao tay nhung
ngoi Phap khai hoa. Din tich Marc co 815.000 kilmt vung, nu cng
cuc khai hoa cu tip tuc vi a y thi chng my nm nua, ngoi dn Marc
khn kh s khng con ly mt tc t tu do nao trng trot va sinh sng
trn T quc minh ma khng phai chiu cai ach boc lt va n dich cua chu
nghia thuc dn.
Ch*ng ., TJ THAM NHNG TRONG B MY CAI TRJ
Ngn sach Nam Ky chng han, nm 1911 la 5.561.680 ng
(12.791.000 phrng); nm 1912 la 7.321.817 ng (16.840.000 phrng). Nm
1922, ngn sach o ln ti 12.821.325 ng (96.169.000 phrng). Mt con
tinh on gian cho chung ta thy giua hai nm 1911 va 1922, trong ngn sach
cua thuc ia nay co mt su chnh lch la 83.369.000 phrng. S tin o chay
vao u Tt nhin la vao cac khoan chi v nhn su, vi cac khoan nay ngn
gn ht 100 tng s thu.
Ht hanh vi in r nay n hanh vi in r khac phung phi ng
tin ma ngoi dn An Nam khn kh phai m hi nc mt mi kim
oc. Chung ti cha bit ich xac s tin chi tiu cho vua An Nam sang
ngao du bn Phap, chi bit rng, oi ngay lanh cho con Rng tre xung
tau, ngoi ta phai bi thong cho tau Poocttxo trong bn ngay cho oi,
mi ngay 100.000 phrng (tuc la 400.000 phrng tt ca) . Tin tau ht
400.000 phrng. Tin chiu i ht 240.000 phrng (cha k tin long tra
70
cho bon mt vu theo di ngoi An Nam Phap), 77.600 phrng tra tin n
tai Macxy cho linh kh xanh dung 'bng sung chao Cu ln va Hoang
thong.
Vi noi n Macxy, nn nhn tin cung thu xem cuc trin lm thuc
ia y tn phi bao nhiu. Trc ht, ngoai bon co th luc chinh quc
ra, ngoi ta con cho moi ba chuc vin chuc cao cp cac thuc ia v; bon
nay ph phn ong ph Cannobie ma vn oc linh phu cp ca trin
lm ln thuc ia. Ring Dng Dong phai bo ra 12 triu cho cuc trin
lm nay. Va cac ban co bit ngoi ta chi tiu s tin o nh th nao
khng Mt vi du: vic dung lai cai m hinh ni ting cua cac cung, in
ngco tn 3.000 mt khi g, gia 400 hoc 500 phrng mt mt khi. Tuc
la: tu 1 triu 200 nghin n 1 triu 500 nghin phrng
Con nhiu vi du khac v su phung phi nua. Trong vic i lai cua quan
toan quyn, xe hoi va xe luych vn cha u, con phai co mt toa xe lua c
bit nua kia; vic sua sang toa xe o tn cho ngn khi 125.250 phrng.
Trong vong moi mt thang hoat ng, nha kinh t () lam hao phi
cng qu Dng Dong mt s tin 464.000 phrng.
Tai trong thuc ia, noi 'ch tao ra nhung nha khai hoa tong lai, 44
giao s u cac loai oc ai tho day tu 30 n 35 hoc vin lai phai tn
hang nghin phrng nua.
Cng vic thanh tra thong xuyn cac cng trinh phong thu thuc ia
hang nm tn cho ngn sach 785.168 phrng. Th nhng cac ngai thanh tra
thi khng bao gio roi khoi Pa ri va i vi cac thuc ia thi cac ngai cung
khng hiu bit gi hon la hiu bit ng trng gia
Nu chung ta n cac thuc ia khac, thi u chung ta cung thy mt
tinh trang t lu nh vy. D on tip mt phai oan 'kinh t ' khng chinh
thuc, ngn kho Mactinich 'nhe bng i mt 400.000 phrng. Trong vong 10
nm, ngn sach Marc tu 17 triu ln 290 triu phrng, mc du ngoi ta
giam 30 cac khoan chi tiu cho loi ich ia phong, tuc la nhung khoan chi
tiu co loi cho nhn dn ban xu
Mt cuu nghi si i thm thuc ia v, phai ku ln: 'So vi bon
vin chuc thuc ia thi nhung tn cp ong con la nhung ngoi long
thin. Mc du ng long rt hu (mt nhn vin Phap mi b dung, du co
dt c i nua, long it nht cung 200 ng 2.000 phrng mi thang),
nhng cac ngai vin chuc y vn khng bao gio thoa mn, ho mun kim
chac nhiu hon, bng u cach.
Hoc bng thi cp cho cac cu m con cac quan cng su, hoc cac quan
cai tri tai chuc ma long oc coi nh qua thp (tu 4 van n 10 van phrng).
Co th noi mt s phin hop cua hi ng quan hat chi la ban vic
cp git cng qu mt cach co phong phap. Ring mt ng chu tich nao o
cua hi ng oc lnh thu nhng cng vic tri gia hai triu phrng ri.
ng ng ly su vu no, ai din cua chinh phu trong hi ng, xin tng
long minh ln gp i va oc chp thun. Vic lam mt con ong ko
dai nm nay qua nm khac chng ai kim tra em lai cho mt vi thu ba nhung
71
mon loi thong xuyn u n. Chuc vu thy thuc cua cac vin chuc Dng
Dong em lai cho vi thu t mt khoan long kha hu. Vi thu nm oc b
lam thy thuc cac cng s thanh ph. Vi thu sau nhn cung ung giy va in
tai liu cho chinh phu, Cu th, vn vn va vn vn.
Kho bac co voi i chut it thi co nhung quy quan lam cho no y lai mt
cach nhanh chong. Vi quyn hanh sn co, ho suc cho dn ban xu bit nha
nc cn mt khoan tin bao nhiu o, ri ho phn b cho cac lang phai ong
gop. Va cac lang lo vi vang tun lnh khoi bi trung phat ngay lp tuc.
Khi mt vin khm su cn thanh toan mt khoan tin gi o thi ngai
phat hanh cac bng sc ban. Ngoi ta k lai mt tinh no, mt vu kinh
doanh kiu y thu oc ti 10.620 phrng. Ma nhung vu nh th khng
phai him.
Mt trong nhung quan khm su cua chung ta, vi tiu ht trc han my
thang tt ca kinh phi cho chic xalup bt cng qu hoan lai cho ngai cac
khoan chi phi v mt cuc l tit nao o khng ai bit r, nhng noi rng nha
vua oc moi ngu trn xalup.
Cac tay chao hang cho vn minh va dn chu qua tht thng thao v cai
ngon xoay x kiu D.
Mt cuu toan quyn Dng Dong, mt hm thu nhn rng thuc ia
nay y ry nhung vin chuc n hai ngn sach ma thong chng oc tich su
gi ca.
Mt ngoi thuc dn vit: qua nua s vin chuc y, tu cac quan u tinh
n cac quan chuc khac, u khng u t cach cn thit cua nhung con ngoi
oc giao pho nhung quyn han rng ri va gh gm nh th.
Tt ca bon chung chi co mi cai tai la phung phi cng qu, con ngoi
An Nam khn kh thi cu nai lng ong gop, ong gop mi. Ho ong gop
khng nhung tra long cho nhung vin chuc giu nhung chuc vu v dung,
ma con tra long cho ca nhung vin chuc khng co chuc vu gi ca Nm
19..., 250.000 phrng tan bin i nh th.
Mt chin ham oc danh ring cho su i lai cua mt cu ln. Vic
sua sang chic chin ham tn 250.000 phrng y la cha k nhung khoan
'chi phi linh tinh ma Dng Dong phai ai tho cho mi chuyn i la trn
80.000 phrng.
Quan toan quyn cha vua y vi nhung lu ai trang l ma ngai tai
Sai Gon va Ha Ni, con phai cn thm cho ngai mt bit thu bi bin nua.
Ngn sach Dng Dong lai phai ' lng ra ganh.
Nm 19... mt tay nc ngoai tai to mt ln nao o gh qua Sai Gon,
oc vin thng c on tip mt cahc vong. Bn ngay lin n choi
phe phn tha cua, yn tic, rou ch lu bu, rt cuc xu Nam Ky ti nghip
phai tinh s tra 75.000 phrng.
Cac quan cai tri u la nhung ng vua con. Ho mun xung quanh minh
cai gi cung xa hoa trang l, va noi rng, co th mi nng cao oc uy tin cua
ho i vi ngoi ban xu. Mt vin cng su no lp ca mt i k m cn
v va khng bao gio hn i u ma khng co i y theo hu. tt ca cac toa
72
su u co tu 6 n 11 con ngua va 5, 6 c xe sang trong u kiu: c m,
song m, tu m, v.v... Ngoai nhung phong tin i lai qua thua y, con
thm nhung xe hoi m l, tn cho cng qu hang van ng. Mt vin quan
cai tri no con co ca mt tau ngua ua.
Tin nha cua, ban gh, in nc cua cac vi o u do cng qu ai
tho ca. Ngoai ra, nhung ngoi anh xe, lai xe, giu ngua, lam von, tom lai,
tt ca nhung k hu ngoi ha cua ho cung u do nha nc tra tin cng.
Thm chi nhung cuc giai tri v vn chong cua nhung ngoi tt s y
cung lai do Nha nc trang trai. Mt vin quan cai tri ghi vao ngn sach
900 ng tin si m, va 1.700 ng mua bap chi Mt vi khac dung
manh li k toan bin tin mua sm ao khoac ngoai, an dong cm,
trang suc thanh nhung khoan vt liu tu b tao su, hoc nhung khoan tong
tu nh th bt ngn sach nha nc phai chiu.
Du trc kia ho la nhung anh hang chao, hoc giam thi trong cac nha
trong, nhng khi t chn n thuc ia la cac nha khai hoa y cua chung
ta sng mt oi sng vong. Mt vin quan cai tri dung nm sau linh kh
xanh chn d cho minh; mt vin khac bt linh co ngh iu khc cham
tr cho minh nhung tong Pht xinh xn hoc ong cho minh nhung rong
hom rt ep bng g da hong.
The l, mt vin giam binh chi oc ly mt linh hu, th ma ngoi ta
k, co mt ngai dung.
Mt vin i lam quan gia, mt u bp, ba bi, hai phu bp, ba ngoi
lam von, mt hu phong, mt ngoi anh xe, mt ngoi giu ngua.
Con ba ln thi dung: mt tho may, hai tho git, mt tho thu ren, mt
tho an lat.
Va cu m thi mt ngoi bi ring khng luc nao roi cu nua bc.
Mt ngoi mt thy k lai: chi trong mt bua n thong, khng phai
yn tic gi, nha mt vin quan cai tri, cung thy ng sau mi ngoi ngi
n co mt linh ung hu cho thay ia va a mon n. Va tt ca linh hu trong
phong n u do mt vin i nht chi huy.
Ch*ng /, BC LT NGI BAN XU
'Sau khi cp ht nhung rung t mau m, bon ca mp Phap anh
vao nhung rung t cn ci nhung thu thu v ly gp trm ln thu t thoi
phong kin.
pinh 0ctng
Trc khi Phap chim cu xu nay, trong b thu in th cac lang,
ngoi ta xp t rung, cng cung nh t, thanh nhiu hang dua theo cac loai
cy trng. Thu sut rung tu 5 hao n 1 ng mt mu, con t tu mt hao
hai n mt ng t mt mu. Mu la on vi din tich hinh vung mi canh
150 thc. Thc thi dai, ngn khng chung, tuy tung tinh, co thc 42, 47,
hoc 64 xngtimt. Vi th, din tich mu rung hep khac nhau, co noi bng
3.970 mt vung, noi 4.900, noi 6.200 mt vung.
73
D tng thu nhp cho nha nc, ngoi ta inh mt thc thng nht
la 40 xngtimt, non hon tt ca cac thu thc thng dung, do o mi mu chi
bng 3.600 mt vung. Vi cach nay, thu in th tng ln theo t l khac
nhau tuy tung tinh: co ni tng mt phn moi hai, co noi mt phn ba, noi
khng may nht tng n hai phn ba.
Tu nm 1890 n nm 1896, thu truc thu tng gp i: tu nm 1896
n nm 1898 lai tng ln gp ri. Lang nao bi tng thu cung cn rng ma
chiu: hoi con bit ku vao u Doc th cac ngai cng su cang lam gia.
Nhiu ngoi Phap coi vic cac lang ngoan ngon ong thu nh vy la mt
bng chung r rang muc thu khng co gi la qua ang
Thu thn tng tu mt hao t ln hai ng ri. Nhung thanh nin
cha vao s inh, nghia la con di 18 tui, trc kia khng phai np gi ca,
nay phai np ba hao mi ngoi, tuc la hon gp i mt sut inh trc kia.
Theo nghi inh ngay 11 thang 12 nm 1910 cua thng su Bc Ky, thi
tt ca ngoi ban xu, tu 18 n 60 tui u phai ong mt sut thu thn ng
loat la hai ng ri.
Mi ngoi An Nam luc nao cung phai mang theo minh th thu thn,
khi hoi phai xut trinh; ai qun hoc anh mt s bi bo tu.
D bu vao ch ng bac bi sut gia, toan quyn Dume chi cn lam mt
vic on gian la tng s inh ln
Mi nm ngoi ta phn b cho mi lang mt s nht inh v inh va
in thuc cac hang. Nhng khi cn tng thm ngun thu thi th nao Thi cu
vic chua lai cac con s cua tai khoa ri bt cac lang phai ong thu cho s
inh va in cao hon con s phn b u nm. Vi th, tinh Nam Dinh (Bc
Ky) tng din tich cha n 120.000 hcta nhng thng k ghi n
122.000 hcta rung, va ngoi dn An Nam buc phai np thu cho nhung
rung khng co trn thuc t Co ku cung cha ai thm nghe
Thu ma khng nhung nng on lng, ma con lun lun thay i.
Mt s thu lu thng hang hoa cung ging nh th. Va lai, anh thu
nh cach sau y thi lam sao ma cng bng oc: ngoi ta cp giy php lu
thng cho 150 kilgam thuc la, sau o lai b tri anh thu oc nhiu ln
cung mon hang o mi khi no chuyn sang tay chu khac, mi khi s 150
kilgam y oc phn phi cho ba, bn khach mua Chng con lut l nao
khac ngoai su tuy tin cua bon nha oan. Bi vy, ngoi An Nam rt so bon
nha oan, cu thoang thy chung la ho vut ngay giua ong nhung thung
mui, thung cau, hoc thuc la cua ho: tha vut cua i con hon la phai ong
thu ht khoan nay n khoan khac mi mi khng thi. mt s vung, nhn
dn buc long phai nh thuc, cht cau, tranh nhung phin nhiu vi thu
mi.
Lung Prabng, nhiu phu nu ngho kh tham thong phai mang
xing i qut ong chi vi mt ti khng np ni thu.
Tinh Bc Ninh (Bc Ky) bi lu lut tan pha, th ma cung phai np
500.000 ng tin thu.
74
Cac ban nghe ng Mrixo Lng, toan quyn Dng Dong, ng
Anbe Xar, B trng B thuc ia, va bao chi cua ho - mt thu bao chi v
t - khua ching g trng v thanh cng cua cng trai Dng Dong. Nhng
ho lai giu kin khng noi la dung bin phap gi i n thanh cng o. Ho
so l bi quyt nha ngh. K cung phai. Va bi quyt y la nh th nay; trc
ht, ho em khoan loi tuc cng trai ra cu nhung k ngy tho. Nhng ngon
y khng n thua my, ho bn bt cac x phai ban cng san i mua cng
trai, cung vn khng u, ho lin oi nhung ngoi co mau mt n, n cho mi
ngoi mt bin lai trc, th la nhung ngoi nay chi con co vic chay vay
np cho u khoan tin ghi sn trong bin lai.Vi rut kt cua chinh phu thi
rng thnh thang, ma nhung nha cng thong ban xu thi khng nhiu, cho
nn s cng trai n vao cho ho khng u nht y cai rut kt khng ay
kia. Th la cai nha nc quen g cu g mi vao am ng bi g nhiu
nht: ngoi ta bt hai, ba, bn ngoi dn ngho, hoc nhiu hon nua, phai
mua chung mt c phiu
Di y la mt thi du v cai ngon ma cac quan cai tri cua chung ta
thong dung moc tin trong tui ngoi ban xu.
mt tinh thuc min Ty Nam Ky, trc ngay m cng trai my
tun, vin tinh trng hop tt ca cac chanh tng trong tinh lai hiu du v th
thuc mua cng trai. Sau khi nhung loi hiu du cua ng ta oc ngoi thng
ngn dich xong, vin tinh trng kt lun:
- Th y. Nhim vu cua ti la giai thich cho cac ng hiu. By gio thi
mua i Ri 'quan ln quay lai hoi vin chanh tng ung bn canh:
- Th tng ng nhn mua bao nhiu nao
Vin chanh tng tham hai kia bi hoi t ngt, p ung tra loi rng, vi
cha gp oc dn tim hiu kha nng cua ho, cha th noi ngay oc con
s s mua la bao nhiu.
Quan ln lin tht:
- Cm cai mm lai, anh khng xung ang la chanh tng Ti cach chuc
anh
...........
Cng trai m. Vin thng c Nam Ky i kinh ly, gh lai tinh l hoi
xem tu mt tun nay s cng trai ban oc la bao nhiu.
Nghe bao cao la 73.000 ng, quan ln to v khng hai long, vi tinh
nay co ting giau nht min Ty Nam Ky; va lai trong nhung ot cng trai
trc, tinh nay mua oc nhiu hon th kia ma.
Vin thng c i ri, vin chu tinh quyt inh i mt vong c ng
trong toan hat. ng ta n thm tt ca cac nha giau ban xu co sung va n cho
mi ngoi mt s cng trai. D cho ho hiu rng y khng phai la chuyn
ua, quan ln tich thu sung cua ho va bao:
- Phai bit, nu cu y ra thi ung co hong oc tra lai sung
Th la ai ny u phai cui u chiu mua ca.
75
Nhn y cung nn noi, chinh ng quan ln nay chi 30.000 ng
p mt con ong dai 9 kilmt hin nay no ang sut l xung dong knh
bn canh. Mong rng con ong st xuyn Dng Dong s tt s hon.
Ngoi ta xy mt ngi chua. Nhn cng lam chua toan la ngoi nha
pha, do mt thn hao hng dn. S chm cng tho hng ngay ghi r rang
u n va thu khoan cung tra tin song phng. Th nhng tin thi chinh
quan ln cng xu bo tui.
Quan ln cng su vua oc thng m ay. D mung ngai, ngoi ta
m mt cuc lac quyn. Muc ong gop bt buc vi cac quan lai, vin chuc,
hao ly, ti thiu phai la 6 ng. Tt ca thu oc 10.000 ng. Chic m ay
y quy y chu nhi
Vic cho bao thu vt liu bc my chic cu g va dung my
trong lang, mang lai cho quan cng su thanh lim nha ta mt mon qua
nho gn 2.000 ng.
Vic ng ky tru bo khng mt tin, nhng quan ln cng su cu cho
php nhung k thua hanh thu mi con tu 5 hao n 5 ng. D ap lai, bon
nay cu ong cho ngai mi thang 200 ng.
Vic xp hang rung t mt cach gian di con em thm 4.000 ng
cho ng quan vua mi oc gn m ay y.
Vic nhong trng bt hop phap my hc ta t lai cho chui thm vao
tui ngai 2.000 ng nua.
La nha khai hoa, la nha ai quc, va cung la mn cua chu nghia cuc
oan, quan ln cng su bit loi dung rt co kt qua nhung ot 'cng trai
Chin thng - xin nh rng cu mi ln thng la mt ln m cng trai, va cu
mi nm lai co mt ln chin thng. Trong ln m cng trai nm 1920, co
my lang mua 55.900 phrng, theo hi sut mt ng n 10 phrng 25, tuc
la ho bo ra 5.466 ng. Nm 1921, ng bac sut gia chi con 6 phrng, cu
su bn hao hip thu v cho cu cac c phiu o va bo ra 5.466 ng hoan lai
cho cac lang. V sau, do gia ng bac Dng Dong ln, cu v gon 9.325
ng.
Tin sau y chung ti trich to Cng bao, noi v bui hop thu nht,
ngay 22 thang 12 nm 1922: 'Trong thoi ky chin tranh, nhiu linh Phi gui
ngn phiu cho gia inh, vi nhung s tin nhiu khi rt ln. Nhng cac ngn
phiu y khng bao gio n tay ngoi nhn ca.
Mt ban ng nghip lai vua cho chung ti bit mt 'hin tong
tong tu nh th. Ln nay, thi su vic xy ra ao Ruyning. D nhiu
thang nay nhn dn trn ao khng h nhn oc mt bu kin nao gui n
cho ho ca To bao vit:
'Hin tong y lam cho ca ngoi gui hang ln ngoi khng nhn oc
hang u phai ly lam la.
'Nhiu ngoi khiu nai. Cuc iu tra mi m roi ngay oc anh
sang vao iu bi mt noi trn, va phat hin ra mt loat vu anh cp oc tin
hanh mt cach chu ao va kin tri la thong.
76
'Ngoi ta bt mt nhn vin, ri mt nhn vin nua, ri n lot ng
'xp va cui cung khi tt ca nhn vin bi cong tay thi n phin ng giam
c nganh bu in cung theo ho vao tu nt.
'Mi ngay cuc iu tra lai ua ra anh sang vai su vic mi. S bu
kin bi anh cp tri gia trn 125.500 phrng. Giy to k toan u lam gian
ca. S sach gian ln ri beng n ni phai mt hon 6 thang mi g ra oc.
trong mt nganh nao o i khi co th co mt vai vin chuc gian
tham, song rt it khi lai co ca mt nganh sut tu trn xung di nhim phai
bnh n cp n nh vy, iu la ky hon nua la tai sao ca bon n cp y lai co
th hoanh hanh oc trong my nm rong ma vn oc binh yn v su.
Trong dip nghi vin thao lun du lut v kinh phi hang khng qun su,
trong o co khoan kinh phi ma cac thuc ia, nghia la ngoi ban xu, buc
phai nha tin ra ong (Dng Dong 375.000 phrng, Ty Phi 100.000
phrng), ng Mrin, nghi vin Angiri, co noi v vic nay;
'Tha cac ban thn mn, trong dip nay, cac ban hy cho php ti tip
theo nhung loi ca tung nhung ngoi Phap dung cam lp oc mt chin
cng ep nh th, chin cng ma to Times anh gia la ky diu, oc noi
ln tm long cam phuc cua tt ca chung ta i vi ho; su cam phuc o o ng
Xiten, nha cng nghip 'chi cng v t cung xung ang oc du phn, vi
ng khng ngn ngai giup phong tin tai chinh va k thut cho ho.
(V tay).
'Vic gi xay ra sau su kin vi ai y y la vic cac n ong
min Nam Angiri lp tuc t mua thu phong tin vn tai v song y cho sa
mac Xahara ma ngoi ta goi la t dy xich.
'Dn Tucguc va n Ucgla vua t mua hai chic - tin nay gn y
quan toan quyn Angiri vua cho ti bit.
'Tt ca cac n bt khac cua ta tt nhin ri cung s mau chong oc
trang bi bng nhung thu o.
'Trong mt thoi gian ngn, chung ta cn phai thit lp thm bn, nm
n mi nua, cho co mt tuyn n bt ni tip nhau, cu khoang 200
kilmt co mt n.
'Dn mi s oc thit lp, ri s t mua t ay xich. Th la tt ca
cac n bt Xahara s lin lac oc vi nhau khng kho khn gi. Vic
chuyn vn qun nhu, long thuc tu n nay sang n khac s ht suc d
dang. Th tu s nhn u n (V tay)
^Tr8ch &ng .1o ng<y @@ th1ng B n>, B\@n_
Ngoi dn i tap dich khng phai chi co don dep, sua sang nhung li
i quanh toa su cho vui bc chn nhan ha cua mt vai ngoi u u, ma
ho con phai lun lun lam nhung vic nng nhoc hon nhiu tuy theo y thich
cua cac quan cng su.
Mi oc tin ng B trng B Thuc ia sang thm Dng Dong, th
la ngoi ta bt ngay 10.000 dn i lam cho xong con ong V.L, kip cho
ngai B trng lam l khanh thanh.
77
Mua h nm 18 ... , mt thoi gian ngn trc khi nan oi tan pha min
Trung Trung Ky, ngoi ta bt mt van dn, co ly trng tung lang ap giai,
i nao vt bun mt con sng. Dn noi mt s ln trong on nhn cng khng
l y khng co vic lam. Th nhng ngoi ta vn giu ho lai hang thang trong
luc ng rung ang cn n nhung canh tay nhan ri y. Phai chu y mt
iu la cha bao gio ngoi ta huy ng mt luc long ng n nh th, khi
cn ngn ngua mt tai hoa chung cho nhn dn. Cui nm 18 ..., nu ngoi ta
t chuc tu Da Nng tr i mt ong dy vn chuyn tip t cho cac ia
phong bi oi thi ai a s nhung ngoi cht oi min Trung khoi bi
cht oan; 10.000 dn phuc dich sng noi trn, rt co th u suc phn phi
trong vong mt thang 2.000 tn gao cho cac noi bi oi trong cac tinh cua ho.
Cng vic lam cac con ong i Da Nng, i Trn Ninh va i Lao con
lai cho moi ngoi bit bao k nim au n. Dn phu phai i b hang trm
kilmt mi n cng trong. Dn noi, ho phai chui ruc trong nhung tup lu
tranh tham hai. Khng co may may v sinh; khng co t chuc y t. Trn
ong khng tram nghi chn, khng nha tam tru. Ho chi oc mt sut com
n khng u no vi mt chut ca kh va phai ung nc bn, thu nc khe nui
ma ho rt so. Bnh hoan, cuc nhoc, hanh ha tan t gy nn cht choc
khung khip.
Nu khng bt dn i tap dich thi ngoi ta trng tp ho i phu, giua hai
cach o chi co mt im khac nhau la i tap dich thi co thoi han, con i phu
thi khng. Ca hai cach u dung giai quyt moi nhu cu: nha oan mun
ch mui chng Thi trng dung thuyn; mun lam kho chng Thi trng tp
tho va trng dung lun ca vt liu xy dung.
Trng tp i phu thi qua la mt su phat lu tra hinh vung v. Ngoi ta
xua ca tung lang n cng trong, bt chp cng vic ng ang, bt chp ca
nhung ngay hi tn giao. S ngoi oc tr v rt it. Va lai, ngoi ta co lam
gi giup cho ngoi dn phu tr v qu quan u
Trn ong i ln cao nguyn Lang Bin, i ln rung xanh nui o, noi
ma thn cht ang oi cho, tung oan ngoi dn i tap dich hoc i phu trng
tp, long thuc thiu thn, co ngay khng co ly mt ht com vao bung, ho
bo trn tung oan, hoc ni dy chng lai, va mi khi nh th la bi bon
linh ap giai an ap gh ron, xac ho rai khp doc ong.
Nha cm quyn Quang Chu Loan oc lnh bt phu. Th la ngoi ta
bt giu tt ca nhung ngoi ban xu ang lam vic bn cang, troi go lai nm
xung tau.
Nhn dn Lao, nhung th dn khn kh, sng trong canh lun lun
nom np so i phu. Mi khi bon si quan phu trach bt phu n lang, ban la
chi thy nha hoang cua trng, vi dn trn bit.
tinh Thu Du Mt, mt vin quan cai tri cn mt chic xe lu. Lam
th nao Hn thong long vi mt cng ty u thu ang cn nhn cng r
tin. Cng ty bo tin ra mua xe lu vi gia 13.500 phrng. Con quan thi bt
dn i tap dich cho cng ty vi gia ngay cng 0,50 phrng. Ba nm lin, dn
78
Thu Du Mt phai t di quyn su dung cua cng ty kia, lam xu tra
tin chic xe lu ma quan ln cai tri thich mua dung trong von cua ngai.
mt tinh khac, ngoi dn i tap dich lam ht ngay, con phai ganh a
khng cng trn ong dai mt kilmt xy tong quanh dinh cua vin
quan cai tri chu tinh.
Nh th la bt cu luc nao, ngoi dn An Nam cung co th bi bt i, bi
p lam nhung cng vic cuc nhoc, ma com n khng no, tin cng r mat; bi
trung tp khng thoi han, ri bi vut bo xa qu hong hang trm lilmt.
Noi chung, ngoi An Nan u phai ra ma chiu cng on bao h cua
nc Phap. Ring ngoi nng dn An Nam lai cang phai ra ma chiu su bao
h y mt cach nhuc nh hon: la ngoi An Nam, ho bi ap buc, la ngoi nng
dn, ho bi tc oat. Chinh ho la nhung ngoi lao kh, lam nui lu ngoi
n bam, bon i khai hoa va nhung bon khac. Chinh ho phai sng cung kh,
trong khi bon ao phu cua ho lai sng ph phn; h mt mua la ho cht oi.
Ho bi cp git tu moi phia, bng moi cach, bi nha nc, bi bon phong
kin tn thoi, bi giao hi Thin chua. Xa kia, di ch phong kin An
Nam, rung t xp thanh ng hang theo tt xu. Thu anh theo su phn
hang y. Di ch thuc ia hin nay, nhung iu o thay i. Khi cn
tin, nha nc bao h Phap chi co vic thay i hang rung. Chi mt nt but
thn ky la ho bin mt am rung xu thanh rung tt.
Nh th cung vn cha ht. Ngoi ta con tng din tich rung t ln
mt gia tao bng thu oan rut bt on vi o ac. Bng cach o, thu lp tuc
tng ln, noi thi mt phn ba, noi thi hai phn ba. Th ma vn cha u thoa
long tham khng ay cua nha nc bao h va hang nm thu cu tng ln mi.
Thi du, tu nm 1890 n nm 1896, thu tng gp i. Tu nm 1896 n
nm 1898 lai tng ln gp ri va cu nh th ma tip tuc. Ngoi An Nam cu
chiu cho ngoi ta roc thit mi, thi cac quan ln bao h nha ta quen n bn
mui lai cang tip tuc boc lt thm.
Nm 1895, vin cng su mt tinh Bc Ky tc mt cua mt lang
no nhiu hcta rung t cp cho mt lang khac theo ao Thin chua.
Nhung ngoi mt rung khiu nai. Ngoi ta bt ho bo tu. Cac ban ung
tng ch cai tri v lim si y chi dung lai o thi. Ngoi ta con bt
nhung k xu s bi mt rung phai tip tuc np cho n nm 1910, tin thu
cua nhung rung t bi tc oat tu nm 1895
Thm vao nan n cp cua chinh quyn, la nan n cp cua bon chu
n in. Ngoi ta cp cho nhung ngoi u chi co cai bung ph va mau da
trng nhung n in co khi rng trn 20.000 hc ta.
Phn ln nhung n in nay u oc lp ra bng li cp git oc
hop phap hoa. Trong thoi ky chin tranh xm loc, dn cay An Nam cung
nh ngoi Andatxo nm 1870 bo rung t cua minh lanh sang nhung
vung con tu do. Khi tr v thi rung von cua ho 'thanh n in mt
ri. Hang bao nhiu lang bi tc oat theo kiu o, va ngoi ban xu lm
vao canh phai lao ng cho bon chua t tn thoi, bon nay chim oat co khi
n 90 thu hoach.
79
Ly co khuyn khich khai thac thuc ia, ngoi ta min thu in th
cho s ln chu n in kch su.
Sau khi oc cp khng rung t, bon chu n in con oc cp
khng hoc gn nh khng, ca nhn cng nua. Nha nc cung cp cho chung
mt s tu kh sai lam cng khng, hoc dung uy quyn m nhn cng cho
chung vi mt ng long cht oi. Nu dn phu n khng u s hoc to ra
bt mn, thi ngoi ta dung vu luc, bon chu n in tom c hao ly, anh p,
tra tn ho cho n khi ho chiu ky giao ko hen np u s nhn cng ma
chung oi hoi.
Bn canh uy luc phn oi y, con co nhung ng cuu th phn hn
nua. Cac ng nay, trong khi thuyt giao 'uc ngho cho ngoi An Nam,
cung khng qun lam giau trn m hi va mau cua ho. Chi ring Nam Ky,
hi thanh truyn ao cung c chim n 15 rung t trong vung. Kinh
thanh tuy khng day, song thu oan chim t rt gian on: cho vay nng li
va hi l. Nha chung loi dung luc mt mua cho nng dn vay va buc phai
co rung t lam bao am. Vi li sut tinh ct c, nn ngoi An Nam
khng th tra no ung han; th la rung t cm c vinh vin roi vao tay nha
chung (hi thanh).
Cac vin toan quyn ln, toan quyn b oc nc me ky thac vn
mnh xu Dng Dong, noi chung u la bon ngu xun, bon u cang. Nha
chung chi cn nm oc mt vai giy to bi mt, thuc oi t, co tinh cht
nguy hai i vi thanh danh, ia vi cua chung, la co th lam cho chung hoang
so va phai thoa mn mt yu cu cua nha chung. Chinh vi th ma mt vin
toan quyn nhong cho nha chung 7.000 hcta t bi bi cua ngoi ban
xu, khin ho phai i n xin.
Phac qua nh th, cung u thy di chiu bai dn chu, quc Phap
cm vao t An Nam ch ang nguyn rua cua thoi trung c; ngoi
nng dn An Nam bi hanh hinh vua bng li l cua nn vn minh t ban chu
nghia, vua bng cy thanh gia cua giao hi sa oa lam danh Chua.
Angiri kh vi nan oi. Tuynidi cung bi tan pha vi nan oi. D giai
quyt tinh trang y, chinh phu bt giam mt s ng ngoi oi. D cho bon
'ngoi oi ung coi nha tu la noi cuu t, ngoi ta khng cho ho n gi ht.
Cho nn nhiu ngoi cht oi trong luc bi giam cm. Trong nhung hang
ng n Ghina, nhiu ngoi oi la phai gm xac mt con lua cht thi lu
ngay.
Bgia, ngoi Camm gianh git xac thu vt vi qua. Xuc en Acba,
Ghia, Ut, Molido, mi ngay hang chuc ngoi cht oi.
Di i vi nan oi, nan dich t phat sinh nhiu noi va co nguy co lan
rng.
Cung lam mt vic trong cung mt xng, ngoi tho da trng oc tra
long cao hon nhiu so vi ban ng nghip khac mau da.
Trong cac cng s, nhung ngoi ban xu du lam vic lu nm va du
rt thanh thao cng vic, cung chi oc linh mt khoan tin long cht oi;
80
trai lai mt ngoi da trng mi oc a vao, lam vic it hon, thi lai linh
long cao hon.
Co nhung thanh nin ban xu hoc cac trong Dai hoc cua chinh
quc; bac xyi y khoa hay tin si lut khoa th ma vn khng oc lam
ngh nghip cua minh trong nc minh, nu khng vao quc tich Phap. Ma ai
cung bit, mt ngoi ban xu mun oc nhp quc tich Phap nh vy thi
phai vot qua bao nhiu kho khn va tn bao nhiu cng chay vay nhuc nh.
Con nhung ngoi ban xu bt buc phai lia bo rung nong, gia inh i
'linh tinh nguyn thi u sm oc nm hong vi tuyt voi cua mon 'binh
ng.
Cung mt cp bc, nhng ngoi da trng hu nh bao gio cung oc
coi la cp trn cua ngoi ban xu. Cai ch ng cp co tinh cht 'nhn
chung - qun su y lai cang r rt hon khi nhung qun nhn da trng va
qun nhn khac mau da cung i trn mt chuyn xe lua hoc tau thu.
Mt ngoi ban xu lam th nao co th nhp quc tich Phap
Dao lut ngay 25 thang 3 nm 1915 v vic dn thuc ia Phap nhp
quc tich Phap quy inh.
Diu 1. Nhung ngoi dn thuc ia Phap hoc dn oc Phap bao h,
trn 21 tui, khng phai la qu hong Angiri. Tuynidi hoc Ma rc, d
tru Phap, Angiri hoc trn t bao h cua Phap va co oc mt trong
nhung iu kin sau y thi co th oc thua nhn cho hng quyn loi cng
dn Phap:
1. D oc thng Bc u bi tinh hoc tt nghip mt trong
nhung trong Dai hoc hay la chuyn nghip ma danh sach s do sc lnh n
inh.
2. D co cng ln trong vic thac thuc ia hoc phuc vu quyn loi cua
nc Phap.
3. D phuc vu trong qun i Phap va oc giu chuc si quan hay ha si
quan, hoc oc thng hun chong qun cng.
4. D ly vo Phap va co ch tong i n inh trn t Phap oc
mt nm.
5. D c tru hon moi nm tai cac xu k trn, va bit ting Phap n
mt trinh kha.
Tuy ao lut con co thiu sot, song cu trung thuc thi hanh thi cung con
kha; nhng khng, cac ngai vin chuc co k gi lut phap va, nh nhung tn
ngu xun to mo a xoi moi, chung buc nhung ngoi xin nhp quc tich
Phap phai tra loi trn giy cac cu hoi sau y:
A. Vo con co noi ting Phap khng
B. Ho co mc u phuc khng
C. Nha co ac nh giong, nm, ban, tu, v.v khng
D. Va gh dua nua
. n trn ban hay trn chiu
P. n gi
G. n com hay n banh mi
81
H. Anh co tai san khng
. Vo co tai san khng
. Thu hoach ng nin cua anh bao nhiu
K. Anh theo tn giao gi
L. Anh vao nhung hi nao
M. Trong cac hi y, anh giu cac chuc vu gi
N. Ch ban xu tt va nhn tu, th vi c gi anh lai xin nhp quc tich
Phap Co phai lam vin chuc khng Hay co ia vi cao Hay i tim
mo vang, mo ngoc
. Ban b thn thit nht la nhung ai
Chi con thiu iu ma cac ngai y cha hoi: Vo anh co cm S... ln u
anh khng
Ch*ng 0, CNG L
Co phai vi qua thua tinh nhn ao, nh ng Xan nhiu ln tuyn
b, ma ngoi ta bt cac pham nhn nha lao Nha Trang (Trung Ky) phai n
khan, nghia la n com ma khng oc ung nc, khng Co phai ngoi ta
qut tanh tuya it ln mui pham nhn d nhn ra ho khi ho vot nguc
khng
Bao Lndpendant Maagatxca s ra ngay 13 thang 7 nm 1921 co
ng mt bai tong thut v cach phong bnh 'dich hach, chung ti xin trich
oan sau y:
'V s nha bi t, trong o, co cai nha ep cua Ractmanga ph
Galini cung bi t hm thu hai vua qua. Nhng nha cua ng Dr thi lai
thoat khoi s phn chung y, tinh ra cai nha y, vi tt ca ac t tin qua
(50.000 phrng), vi th nha chuc trach quyt inh khng t ma chi ty u va
cm mt thoi gian kha dai, co l la sau thang.
Chung ti xin noi thm rng, ng Droo la cng dn Phap, con
Ractmng chi la dn l thuc vi la ngoi ban xu. Nhn y xin nhc ban
oc nh lai rng, ao lut nm 1841 oc biu quyt la ap dung cho tt ca
nng dn Phap.
Cung Magatxca, sau ngoi ban xu bi bt trong n in cua mt
thuc dn ngoi Phap v ti trn thu. Trc toa, cac bi can khai rng, ng
chu n in Dola Rso cam kt vi ho: 1. s ong thu cho ho; 2. s xin
min sai dich cho ho; 3. tra tin cng cho ho cu 30 ngay cng la 10 quan. Cn
chu y la nha thuc dn kia chi thu ho mi tun lam co 1 ngay thi. Mun u
sng ho phai i lam thu cho ngoi Mangat gn n in. Mt khac, ng
Dola Rso chng nhung khng ong thu cho ho nh hua, ma hinh nh
con lo lun s tin ho gui ng ong thu nua.
Quy hoa lam sao, ln nay chinh phu d m mt cuc iu tra. Nhng
ri cac ban xem...
Khi oc bit vu nay, nghip oan nng nghip Mahanr, ma chc
hn ng Dola Rso la oan vin, lin in cho quan toan quyn phan khang
vic canh binh n xt hoi khng ung luc tai n in ng Dola Rso va
82
yu cu trung tri vin trng n v ti ca gan phat hin su nhung lam cua
mt ngoi Phap i vi ngoi ban xu.
Vi khng mun 'mua vic vao minh, quan toan quyn cho xp
ngay vu rc ri nay lai.
Toa an binh Linlo vua kt an 20 nm kh sai tn Phn Seven, si quan
Duc, v ti dung roi da anh p nhung ngoi ban xu Rngco trong thoi
gian qun Duc chim ng.
Th thi tai sao Dng Dong, ng ngoi Phap no bn v so mt ngoi
Trung Ky bng sung luc; ng vin chuc Phap kia nht mt ngoi Bc Ky vao
cui cho sau khi anh p tan nhn anh ta; ng thu khoan Phap nay troi tay
mt ngoi Nam Ky cho cho cn, ri em git i; ng tho may Phap kia 'ha
sat mt ngoi An Nam bng sung sn; ng nhn vin hang hai Phap khac x
ngoi gac cu ban xu vao ng than hng cho cht, v.v.. va v.v.. lai khng bi
trung tri
Tai sao my ng thanh nin Phap Angi m a mt em b ngoi
ban xu 13 tui, ri xoc em ln u mt trong nhung ngon giao giua hang
giao cm quanh 'cy chin thng, chi bi phat co 8 ngay tu an treo
Va tai sao tn ha si quan anh anh Nahng cung nh tn si quan
git anh cht anh, khng bi trung phat gi ca
Phai ri An Nam va Angiri u la nhung xu bi chim - cung nh
Rngco co luc bi chim, - nhng vi nhung ngoi Phap nhung thuc ia
y khng phai la lu 'bso thi la ti ac, nhng nu la nhung ngoi Phap thi
lai la vn minh Ma Annamit va Angiring u phai la ngoi Do la bon
'nha qu bn thiu, by 'bict bn thiu. Cn quai gi phai co cng ly i vi
nhung ging y.
Cai ng Vinh Dctng chm bim kia qua la khng lm khi ng vit:
'Phap lut, cng ly i vi ngoi ban xu Thi i Chi co ba toong, sung
ngn, sung dai, y mi xung ang vi lu roi bo y.
Trong cai kho y p nhung hinh phat giang vao u ngoi ban xu,
co nhung khoan phat tin tu 200 n 3.000 ng.
Khng phai ng Dume khng bit rng ngoi An Nam khng bao gio
ong ni khoan tin to n th. Nhng ng ta cu mun xoay tin bng bt cu
gia nao; nn con ngoi khn ngoan y du kin rng co th bt lang x phai
chiu trach nhim. (Diu 4).
Ban s bao, mun kt an ca mt lang thi phai xac iinh lang y la ng
lo chu.
Khng, vi iu 4, vic y khng cn thit. Lang nao khng bit ngn
ngua mt ti pham, thi phai chiu trach nhim v ti pham y.
Cai iu 4 nay qua la mt manh kho ac nghit, bi vi chi cn tay
chn cua bon chu bao thu thu - nhung tay chn o oc thu tin phat
giac cang nhiu vu vi pham cang hay - khai rng lang s tai chng h lam gi
ngn chn vu vi pham, la u.
Tit 3 quy inh cach thuc kim chung nhung vu vi pham ma bon tay
sai cua chu bao thu thu co quyn lam.
83
y co mt tr ngai. Thong thong bon tay chn o u dt nat,
lam bin ban khng hop thuc. Ngoi ta khc phuc tr ngai y bng cach u
cho vin chuc nha oan tinh l hoc phu l, huyn l lam bin ban theo bao
cao cua bon tay chn cua chu bao thu.
Dng Dong la c gai cng, rt xung ang vi nc me Phap. Me co
gi, con co ny: Dng Dong co chinh phu cua no, nhung bao am cua no,
cng ly cua no va cung co m mu phin loan nho nho cua no nua. Di y
chung ti chi nhc lai hai vn sau thi.
Cng ly oc tong trng bng ngoi an ba diu hin, mt tay cm
cn, mt tay cm kim. Vi ong tu Phap n Dng Dong xa qua, xa n
ni ma sang oc ti o thi can cn mt thng bng, ia cn chay long
ra va bin thanh nhung tu thuc phin hoc nhung chai rou ty, nn ngoi
an ba chi con lai c cai kim chm git. Ba chm git n ca ngoi v
ti, va nht la ngoi v ti.
Con m mu phim loan thi lai la mt chuyn khac.
Chung ti khng nhc lai nhung vu phim loan ni ting nm 1908
hoc nm 1916
16
, nhung vu ma nho o ma rt nhiu ngoi dn oc nc
Phap bao h co th nm mui cng on khai hoa trn may chm, trong nha
tu hoc noi y ai. Nhung vu phim loan y cu ri, chi con lai du vt
trong tri nh cua ngoi ban xu nua thi.
Chung ti chi noi n vu vua xay ra gn y nht. Vi chinh quc co
vu phim loan bn-s-vich chn ng d lun, nn cac ngai thuc dn Dng
Dong - y nh con nhai trong truyn ngu ngn
1
- cung mun co mt vu
phim loan, bn c phinh bung ln ma cui cung cung ra oc mt vu.
Chung lam nh th nay.
Mt quan ln Ty (quan cng xu ai Phap kia y a), mt quan huyn
va mt ng ly trng am nhim ch tao ra vu o.
B ba quan lai nay phao tin la co co mt bon phim loan chn giu
hai trm ri qua bom m mu lam n tung ca xu Bc Ky.
Nhng ngay 16 thang 2, toa ai hinh Ha Ni cng nhn rng chng co
bng chung nao kt lun co mt t chuc cach mang co vu khi pha hoai, ma
ca cai vu mu phan kia chng qua cung chi la mt thu oan khiu khich do
mt s nhn vin chinh phu mun oc thng thng tao ra ma thi.
Chc chn ban tng rng sau khi toa phan quyt nh th ri thi
nhung ngoi An Nam bi giam s oc tha ra. Khng u Bng bt cu gia
nao, nht thit phai giu uy tin cho k i chinh phuc Mun th, l ra phai gn
hun chong cho bon kho phia ra vu an la u ri; ng nay ngoi ta lai
con phat tu 12 ngoi An Nam tu 2 n 5 nm, ma phn ln la nha nho. Va
trn cua nha lao giam giu ho, ni ln my chu: Tu do, Binh ng, Bac ai - di
nhin la bng ting Phap hn hoi.
Th ri nhung to bao goi la thn ngoi ban xu vi v ca ngoi tinh cng
bng, khng thin vi cua cai tro h cng ly y
Nhng hy oc to La Dpche Coloniale, to bao giai v ich v bai An
Nam:
84
'Toa an Phap vua tuyn xong, mt nua can pham oc tha bng,
con mt nua oc kt an nhe. Nhung ngoi bi an la nhung ngoi nho can ti
lam tho cam hung lng nhng ca tung n hu cua tu do.
Cac ban thy khng, i vi ngoi An Nam, ca tung tu do la mt ti
nng, chi vi th thi, ngoi ta cung pht cho ho 5 nm tu
To bao vit tip: 'Chung ta phai nhit lit hoan ngnh ban phan quyt
ht suc cng bng y cua cac quan toa va cac vi bi thm cua chung ta, v.v..
Va cung lai to La Dpche Coloniale y vui mung ghi nhn ban
phan quyt rt muc v t cua toa an Phap v vu mu loan ni ting Vinh
Yn. To bao y vit: 'nhung ngoi An Nam Pari, cung nh ng bao cua
ho bn qu nha xa xi, u to long tin cac quan toa cua chung ta va tuyn
b rng toa an xu ung, vu an kt thuc nh th lam cho ho hoan toan thoa
mn. Khng u ng Puvucvin a, ng bip oi vua chu
To Le ournal rance - ndochine co ng vic sau y:
Cach y my hm, hng Xvagio bao vi s mt tham la xng ho bi
mt trm mt s st kha nhiu, mt tn. Nhn oc on khiu nai, s mt
tham lp tuc m cuc iu tra tim cho ra bon trm va chung ti vui mung
oc tin rng mt vin thanh tra mt tham ngoi u cung vi my nhn vin
cua ngoi An Nam giup suc tom oc bon trm va ca tn ng lo cua
chung nua.
'ng S..., quan ly hng Xvagio cung vi nhung tn Trn Vn Lc,
tho may hoc vic va Trn Vn Xa bi bt va a ra toa v ti n trm va
ng lo....
Cac ban co y thy ban ng nghip cua chung ti ht suc t nhi
khng nao Khi noi v ng n trm ngoi Phap, quan ly hng Xvagio, thi
ngoi ta khng noi tn, ma thay vao bng my du chm. Cha la du sao thi
trc ht cung phai bao v uy tin cua chung tc thong ng. Nh khi noi
n bon k trm thng thong ngoi An Nam thi k ca tn ln ho, va khng
goi la ng ma goi la nhung 'tn.
Ngay 10 thang 10 nm 1922, chinh phu vua ra sc lnh quyt inh mt
cuc thuyn chuyn quan trong trong sach trong ngach quan toa thuc ia.
Trn danh sach, ang chu y n hai ng Luyxo va abrng.
Cn nhc lai so loc v ly lich cua hai vi quan toa nay.
ng Luycaxo luc lam pho trng ty Ty Phi thuc Phap, tung
dinh dang vao cac vu lam xn xao d lun xu Tg. Trong mt ban thng
bao cho bao chi, ng B trng B Thuc ia bt buc phai thua nhn
rng, 'cuc iu tra cung phat giac ra su tham gia cua ng Luycaxo vao
cac vu pham phap o th lam cho ng ta phai ganh phn trach nhim nng n
nht.
Chc la thng cho phn trach nhim nng n y ma ngay nay
ngoi ta cn nhc ng ln chuc chanh an toa toa thong thm xu Phi chu
xich ao thuc Phap.
Con v ng abrng thi cu chuyn cua hn on gian hon va it ngoi
bit n. Nm 1920, mt ngoi Phap tn la Duychgri, nhn vin hng bun
85
Pritxac Cngcng (Ghin), i sn. Hn bn mt con chim roi xung sng.
Luc y co mt em b ngoi ban xu i ngang qua. Duychgri tom c em b
nm xung sng, bt em phai tim vt con chim. Nc su, song ln, lai
khng bit boi, em cht ui. Cha me em i kin. Duychgri oc lnh vin
quan t chi huy qun i n, va nhn bi thong cho gia inh au xot kia
100 phrng.
Cha me em b khng nhn cach dan xp bi i nh vy. Vin quan t
ni gin, ung v phia ngoi ng bao cua ng, tuc la tn sat nhn, doa bo tu
em b nu tip tuc khang cao, ri ng ta 'xp vu an lai.
Nhng mt buc th nc danh phat giac vic nay vi ng chng ly
Daca. ng chng ly lin lin phai ng bin ly abrng i iu tra. ng
abrng n Cngcng, ngu lai nha xp ga, ri hm sau n nha ng Cudanh
o Lavalie la pho cua vin quan t qun, lai ca ngay. Ri sang hm sau,
cha h bt tay vao cng vic iu tra gi ca, ng ln ong tr v. Tuy th
ng abrng vn cu kt lun rng la th nc danh kia la vu khng. Hi lin
hip thuc ia bao vu nay vi Hi nhn quyn (ngay 22 thang 12 nm
1921). Nhng co l Hi nhn quyn cho su vic khng ly gi lam git gn
lm nn chng thm quan tm n.
Tu khi i choi Cngcng v, ng abrng vn ngi yn ia vi cu
thinh thoang nhn ga va tui khoai ty do ng ban Cudanh o Lavalie gui n
biu, va cho oc thng quan. Cac ban thy cha, ng abrng qua tht xung
ang vi...phn thng cng minh ma chinh phu vua tng ng bng cach b
nhim lam bin ly Daca ().
Nn vn minh thong ng ma oc giao pho vao tay nhung bon
Daclo, bon Bong, bon abrng va bon Luycaxo thi tht tuyt, va s phn
dn ban xu cung tuyt
Toa tiu hinh vua xu phat Phcnng txolanh va mu goa Giero, mi
ngoi 13 thang tu; Gioocgio Cooci 10 thang, v ti tang tru, chuyn ch va
ban 1kg thuc phin.
Tt lm Tinh so qua cung thy 1kg thuc phin ang 36 thang tu
Gia ma moi ngoi u binh ng trc phap lut, nh ngoi ta thong
noi, thi tui tho cua ng Xar, toan quyn Dng Dong, phai dai gh lm
mi u cho ng ngi ht han tu. Vi rng mi nm ng s bi phat it ra la mt
triu ba moi lm van (1.350.000) thang tu v ti ban cho ngoi An Nam
moi lm van kilgam thuc phin.
Bt luc trong vic tru khu ng D tham tru dan, vi moi m mu bn
git ng, thu tiu ng bng thuc c hoc bng min, u tht bai, ngoi ta
bn ao m cha me ng ln, em hai ct xung sng.
Sau nhung vu biu tinh min Nam Trung Ky, nhiu vn thn bi xu tu
hoc bi y bit xu. Trong s y co ng tin si Trn Quy Cap, mt nha nho
thanh cao ai cung kinh phuc. ng bi bt trong luc ang giu chuc giao thu va
chi 24 ting ng h sau, la bi em chm, khng oc xt hoi gi ca. chinh
phu cung khng chiu giao tra thi hai ng cho gia inh ng.
86
Hai Dong, mt vu ni dy cha lam cht mt ai th ma ngoi ta
lam rung ht 64 cai u, khng cn xt xu gi ca.
Khi hanh hinh nhung ngoi linh kh o Ha Ni, chinh phu cho ap
giai cha, me, vo con ho n phap trong bt ho phai muc kich canh tan sat
long trong nhung ngoi thn yu cua minh. D gy mt n tong khung
khip lu dai, va 'day cho dn chung mt bai hoc ngoi ta lam lai cai
vic lam nc Anh hi th k XV, tuc la xoc u lu nhung ngoi
Giacbit
1
bai trn ln mui giao em bu cac ong ph Xity va doc theo
cu Lun Dn. Hang tun l, doc cac ong ln Ha Ni, ngoi ta nhin thy
nhiu u lu cua nhung nan nhn bi ngoi Phap ha sat, ang cau may, nhn
mt trn nhung chic coc tre.
Nm 1908, nhn dn min Trung khng chiu ni su cao thu nng va
bao nhiu su ha lam ap buc, biu tinh. Cac cuc biu tinh y mc du din
ra ht suc n hoa, nhng u bi an ap thng tay. Hang trm u roi, v s
ngoi bi i ay.
Ngoi ta lam u moi cach vu trang cho ngoi An Nam chng lai
ng bao ho va gy nn nhung vu phan bi.
Ngoi ta tuyn b cac lang phai chiu trach nhim v nhung vu hn
loan xay ra trn ia phn minh. Lang nao cho mt ngoi yu nc tru ngu thi
bi kt an. D khai thac tin tuc, ngoi ta dung mt phong phap on gian -
bao gio cung vy - la tra khao ly hao, ai khng noi thi bi xu tu tuc khc. Cu
nh th, trong vong hai tun l, mt vin giam binh bi xu tu bay moi lm
ly hao
Khng bao gio ngoi ta nghi n chuyn phn bit nhung ngoi yu
nc ang chin u tuyt vong vi bon cn cac thanh thi. Mun dp tt
su khang cu, ngoi ta khng thy co cach nao khac hon la pho thac vic
'binh inh cho lu phan bi ban nc. Va ngoi ta duy tri vung ng bng
Bc Ky, Binh Thun, Ngh Tinh nhung i qun can qut hung hn ma
hinh anh gh tm s khng bao gio phai mo trong tri nh.
Ch*ng 1, CHINH SCH NGU DAN
D co th anh lua d lun bn Phap va boc lt dn ban xu mt cach
m thm, bon ca mp cua nn vn minh khng nhung u c nhn dn An
Nam bng rou va thuc phin, ma con thi hanh mt chinh sach ngu dn trit
.
Cho nn, theo sc lnh nm 1898, bao chi ban xu phai chiu kim duyt
trc khi in.
Sc lnh o vit: 'Vic lu hanh bao chi bt cu bng thu ting gi, u
co th bi cm do nghi inh cua quan toan quyn.
'Bao chi Vit khng oc xut ban, nu khng oc php cua quan
toan quyn. Giy php chi cp vi iu kin la cac bai bao phai oc quan
thng c duyt trc. Giy php y co th rut luc nao cung oc.
87
'Moi cuc trng bay hoc ph bin cac bai hat, bim hoa hoc tranh
anh lam thong tn n su tn kinh i vi cac nha cm quyn u bi trung
tri
Dy, ban thy ba kim duyt thuc ia cm ko kho n muc nao
Vi bin phap o, chinh quyn Dng Dong co th im oc tt ca cac
vu nho nhp va tha h ma lam quyn.
Trong mt cuc bu cu hi ng thanh ph Sai Gon, vin thng c
cm ba ng chu nhim bao tingVit khng oc ng ln bao cua ho ban sc
lng quy inh th l bu cu hi ng thanh ph Nam Ky. Ho la ung cu
vin, th ma bao cua ho bi cm tuyt khng oc ng mt cai gi dinh dang,
du xa hay gn, n chong trinh cua ho Vi ngoi An Nam khng co quyn
hi hop qua 20 ngoi, nn ung cu vin phai gp 3.000 cu tri ln lot tung
ngoi mt. Cung trong luc y, ng thng c con thng tri cho cac to bao
ting Vit khac bit la s kim duyt s thng tay ct nhung bai bao, ct bao,
u hoc bt cu mt loi bong gio nao noi n cac cuc bu cu thuc ia
hoc thanh ph. Mt to bao ting Vit dich ng ao lut noi v vic trung tri
nhung hanh ng hi l trong bu cu, bai y bi ct. Trong luc o thi quan
thng c trng tron cho oi nhung ngoi ung u cac tp oan cu tri n
vn phong va truyn cho ho phai bo phiu va c ng bo phiu cho danh sach
oc ngai tin nhim nht.
Ban tay bi i cua kim duyt khng dung lai cac xut ban ting Vit
ma con ro mo ca vao th tu ring va cac to bao ting Phap khng chiu ca
tung uc cua cacCu ln thuc ia: S bu in va s mt tham Nam Ky
(giam c s nay la con r cua ng Anbe Xar) nhn oc lnh khng
lot - bt cu vi li do gi - nhung th tu, bai v, v.v. gui cho bao Le Paria xut
ban Pari hoc cua to bao y gui v.
Mt ngoi linh Mangat nguyn la linh tinh nguyn tham gia ai chin
trong qun i Phap va co vo ngoi Phap, bi truc xut khoi t quc anh,
va bi kt an 5 nm ay bit xu, chi vi vit bai cho bao Le Paria va vai to
bao khac Phap, t cao nhung su nhung lam cua bon quan cai tri xu s
anh.
Nhn dn Dng Dong khn khoan oi m trong hoc vi trong hoc
thiu mt cach nghim trong. Mi nm, vao ky khai giang, nhiu phu huynh
phai i g cua, chay chot moi noi thn th, co khi chiu tra gp i tin ni tru,
nhng vn khng tim oc ch cho con hoc. Va hang ngan tr em anh chiu
ngu dt vi nan thiu trong.
Ti con nh mt ngoi anh em ho ti mun oc vao mt trong
nhungthin ang trong hoc kia, phai chay chot u kiu, gui ht on
nay on khac cho quan khm xu, cho quan thng c trong quc hoc va
quan thng c trong tiu hoc. Tt nhin, chng ai thm tra loi anh. Mt
hm, anh anh bao mang on n xin quan c, mt ngoi Phap, phu trach
cai trong ma ti oc c n vao hoc trc o it lu.
88
'Quan c thy anh ca gan nh th, ni khung quat thao: 'Ai cho
php may n y ri x vun la on trc nhunh cp mt ngo ngac cua ca
lp hoc.
Ngoi ta bao ngn sach khng cho php chinh phu m trong mi.
Khng hn th u. Trong s 12 triu ng cua ngn sach Nam Ky, thi 10
triu ng tim ong chui vao tui cac ngai vin chuc ri.
Ngoai ra, chinh phu thuc ia lai tim u moi cach ngn can khng
cho thanh nin An Nam i du hoc bn Phap, vi so nhim phai chu nghia cng
san. Diu 500 (bis) trong nghi inh ngay 20 thang 6 nm 1921 v hoc chinh
Dng Dong quy inh:
'Ngoi ban xu nao, v lun la dn thuyc ia Phap hoc dn do Phap
bao h mun sang Phap du hoc u phai oc quan toan quyn cho php.
Quan toan quyn s quyt inh, sau khi hoi y kin cua quan thu hin ky va
quan thng c nha hoc chinh.
'Trc khi ln ong, ngoi o phai n nha hoc chinh xin mt quyn
hoc ba co dan anh va ghi r ly lich cua minh, ia chi cha me, nhung trong
hoc, nhung hoc bng hoc tro cp hng, nhung bng cp co, va ia
chi cua ngoi bao lnh tai Phap. Hoc ba y phai oc quan toan quyn chung
thuc.
'H so cua ngoi ban xu theo hoc bn Phap phai lu tru tai nha hoc
chinh
'Lam cho dn ngu d b cai tri, o la chinh sach ma cac nha cm
quyn thuc ia cua chung ta a dung nht.
Bao L. Humanite thut lai vic kim duyt th tin vn con tin hanh
nghim ngt nh th nao Maagatca khi cuc chin tranh vi cng ly kt
thuc bn nm ri.
Dng Dong cung vy, chng co gi ang phn bi vi Maagatca ca.
Chung ti nu ln trong hop to bao Le Paria.
Nh la tinh co xui nn, vic lam quyn xay ra ung luc ng thng c
gian ln Boanh n Sai Gon, cung vi ngoi phu ta xut sc cua ng la con
r ng Anbe Xar ng thoi la trum mt tham.
Mt khac, nha cm quyn vn tip tuc chn lai va luc soat th tin cua
t nhn.
Trong khi ngoi ta tan sat ngoi ban xu, cp oat tai san cua ho mt
cach ngang nhin, khng h bi trung tri, thi ngay ca cai quyn so ng la vit
th cho nhau ho cung khng oc hng Su vi pham quyn tu do ca nhn
y lai ghi thm thanh tich cho cai ch lam quyn, cai ch mt tham bi
i ong hoanh hanh cac thuc ia.
Chinh phu Dng Dong t chuc pha hoai to bao Le Paria; chinh phu
Ty Phi cm nhp cac to bao da en chu M; chinh phu Tuynidi truc xut
chu nhim to bao L.Avenir social; ng Lity ui chu nhim to La Gupe
Marocaine ra khoi Marc. (Ngoi ta chi cho nha bao mt gio thu xp hanh
ly).
89
Giua luc khai mac hi cho Ha Ni, va trong khi ng Boanh, quyn
toan qyn Dng Dong, ang i thm cac gian hang, thi bon canh binh xng
vao mt gian no tich thu cac tp tranh bim hoa do bao L.Agur nochinois
trng bay, vi to bao nay co nhung li ph binh va chm bim khng hop khu
vi cua nhung nha ong quyn.
ng Clmngti, chu nhim to bao, bi bt va tng giam.
Ch*ng +2, CHU NGHA GIO HI
Trong thoi ky binh inh, cac su gia cua chua cung hoat ng chng
km. Ht nh bon gian phi rinh luc moi ngoi ang hoang ht nhay vao
hi cua sau khi nha chay, cac nha truyn giao chung ta cung thua luc t
nc ri loan sau cuc xm lng ... phuc vu Chua. K thi tit l nhung bi
mt ma con chin noi ra khi xng ti va np nhung ngoi An Nam yu
nc cho bon chin thng em ln may chm hay gia treo c. K thi toa i
khp noi vo vt tin bi bt buc phai theo ao. Co linh muc no 'chn i
t, qun xn n mng, lng tht bao an, vai khoac sung dai, hng eo
sung ngn, dn u mt oan con chin vac giao mac va sung kip; o la li
vu trang phat trin tin cua mt linh muc vi su ym h cua qun i
chung ta do ng ta hng dn, xng vao cac lang bn long ma ng bao
trc vi cac nha cm quyn la lang phan nghich.
Sau cuc hanh qun anh chim Bc Kinh, chi ring mt minh giam
muc Phavie, su cua giao hoang ngu hang bc u bi tinh, bo tui
600.000 phrng cua n cp oc. Mt ngoi thy tn mt k lai: 'Di su
chi huy cua giam muc Phavie, mt oan dai xe bo va xe ngua co 300 n 400
giao dn cung linh b va linh thu Phap h tng ko n trc phu cua
hoang thn Ly. Ho ong vai nhung k don nha vi loi ich cua Chua... Xong
vic, linh trang mi ngoi nhn oc mt ngan phiu 200 phrng, do dong tu
thanh Vanhxng o Pn tra. Trong mt ban bao cao chinh thuc, chung ti
oc thy loi buc ti anh thp nay: 'Vic cp boc tp th do giam muc
Phavie iu khin la gong xu lam cho k lut ngm ngm bi v.
Tt nhin khng phai chi co mt minh giam muc Phavie truyn giao
theo li y. Duc cha con co nhiu i thu nua. Ngoi ta k: 'Khi lnh gii
nghim vua bi bo, thi cac giao s lin dn linh xng vao nha cac chu ngn
hang quen thuc ma ho bit co ct giu vang thoi. Ho mang theo hoc sinh
chung vin hoc nhung ngoi Hoa mi theo ao, nhung ngoi nay lam
vic thin bng cach giup ho cp git ng bao cua minh va kim tin cho
cac cha c tu thin lam cng vic Chua.
Nu k ht ra y tt ca nhung hanh vi ac qu cua bon tng xung
ang cua ao tu thin nay thi s qua dai. Nhn y chi k so mt vai vic:
Mt cha xu no nht mt em b ban xu, anh p em, troi em vao ct; khi
ngoi chu cua em, mt ngoi u n xin em v, thi cha x y, anh m,
rut sung luc doa bn ng. Mt cha xu khac ban mt em gai An Nam i ao
cho mt ngoi u ly 300 phrng. Mt cha khac anh gn cht mt hoc sinh
chung vin ngoi ban xu. Dn lang ngoi bi nan rt cm phn, trong khi cho
90
cng ly cua Chua, lam on kin tn suc sinh - xin li, ti mun noi vi cha
ang kinh, thi cng ly th tuc doa nhung ngoi i kin ngy tho y rng:
'D chung Cac con a Ch co kim chuyn, nu khng thi ... Duc cha M...
chng tuyn b rng nn hoc vn Phap la nguy him cho ngoi An Nam
o sao Con uc cha P... thi cha noi rng Chua cho cy moc canh m... ng
ngoi An Nam la Chua co dung tm sang sut o sao
Nu thin ong co tht, thi s qua cht khng u ch chua chp tt
ca bon tng thuc ia can am o. Va nu Chua bt hanh chiu ong
anh trn cy thanh gia tr v ci th nay, thi chc ngai s v cung ngao ngan
khi thycac mn trung thanh cua minh thuc hin uc kh hanh nh th
nao: giao hi Xim chim oat mt phn ba din tich rung t canh tac
trong xu; giao hi Nam Ky chim mt phn nm; giao hi Bc Ky, chi ring
Ha Ni chim mt phn t t ai, cng thm mt cai vn b xiu 10
triu phrng. Khng cn noi cung bit la phn rt ln tai san y, giao hi
gianh oc bng nhung thu oan ma ho khng th va cung khng bao gio thu
nhn.
Dai ta B... vit: 'Diu ma ngoi thuc dn phai dua vao nha nc
lam- thi ngoi truyn giao cu lam, bt chp nha nc. Bn canh lnh th cua
ngoi chu n in, moc ln lnh tho cua nha chung. Chng bao lu nua, s
khng con ro t nao cho ngoi An Nam co th sinh co lp nghip nu
khng cam chiu kip nng n
Amen Lay Chua ti.
Chua y long nhn ai va toan nng. La ng sang th ti cao, Ngoi
nn ra mt chung tc goi la thong ng t ln lng mt chung tc goi
la ha ng cung do ngoi nn ra. Bi vy, moi oan i khai hoa- du n
ngtio, Maagatca, tahiti hay la Dng Dong- cung u co moc theo mt
oan goi la oan truyn giao. Chng han, chung ta bit rng Chinh phu Phap
quyt inh vic chinh phuc Bc Ky la do su xui giuc cua cac ngai giao phm
thuc dn oc mu vo Naplng tam u. Va cac vi o lam nhung
gi Ho loi dung long hiu khach cua ngoi An Nam anh cp nhung bi
mt qun su, v nhung ban np cho qun i vin chinh. Chung ti khng
hiu ting latinh goi cai cng vic y la gi, chu ting Phap thng dung thi goi
o la lam gian ip.
Bon Gacni, bon Rivie va b lu khng am hiu ia phong va khng
bit ting ban xu thi co bon truyn giao lam thng ngn va chi im cho
chung. Trong vai tro nay, cac vi mang chuc thanh khng bo l dip nao
thuc hin uc nhn cua ao chua. Co linh muc bao linh: 'Dt lang nay i,
no khng np thu cho chung ta, hay la: 'tha cho lang nay, no quy
thun chung ta (G.B). Chung ta y tuc la giao hi.
Hang giao si thuc ia khng nhung chiu trach nhim gy ra chin
tranh thuc ia, ma con la bon ko dai chin tranh, bon chu trong anh n
cung, khng chiu iu inhnon. D c R.o Gionuiy trong mt ban bao
cao vi B Hai qun vit rng: 'Ti mun tim cach giao thip vi cac nha
cm quyn An Nam ky kt mt hoa c, nhng gp nhung tr ngai rt
91
ln do cac nha truyn giao gy ra... Mt hoa c vi ngoi An Nam, du co
loi bao nhiu, cung chng thoa mn oc long ham mun cua cac ng y. Ho
mun anh chim ht ca cac nc va lt triu ai ang tri vi. Giam muc
Penloranh nhiu ln noi nh th va o cung la y kin cua giam muc
Lophevro.
Phai chng o la vi yu nc Khng , bi vi oan sau cua ban bao
cao, c noi r rng, 'nhung giao si Nam ky hy sinh quyn loi cua
nc Phap cho nhung muc ich ring t.
Mu chuyn sau y chung minh cho y kin o:
Vua Ham Nghi roi bo kinh thanh cua minh bi qun Phap anh chim.
ng em nghia qun bao vy mt lang do ngoi theo ao chng giu, trong o
co sau nha truyn giao. Mt tng Phap oc tin bao, lin iu inh vi mt
c ao cho mon thuyn ch qun i giai vy. C ao khc tu, bao rng
thuyn i anh ca ngoai khoi ht, ba bn ngay nua mi v. Sau khi iu tra,
vin tng bit la tn c ao c y phn tan thuyn b qun tip vin
khng th i oc. Vin tng lin oi c ao n hoi: 'Nu khng co
thuyn cho ti trong sau gio nua thi ti s cho bn ng. Thuyn n, vin
tng hoi vi cha ang kinh: 'Tai sao lai noi di- 'tha tng qun, nu
cac vi giao si bi cht ri tng qun mi n, thi chung ti co thm sau ngoi
tu vi ao phong thanh.
Dy la nhung hanh ng phuc m ma cac 'Cha nha ta n luc lam
hng ngay va bao gio cung la nhn danh Chua ca.
Chuong 11: NI KH NHC CUA NGI PH N BAN XU
Doc nhung trang trn y cung thy ngoi phu nu An Nam oc
cac nha khai hoa cua chung ta 'bao h nh th nao. Khng mt ch nao
ngoi phu nu thoat khoi nhung hanh ng bao ngoc. Ngoai ph, trong nha,
giua cho hay thn qu, u u ho cung vp phai nhung hanh ng tan
nhn cua bon quan cai tri, s quan, canh binh, nhn vin nha oan, nha ga.
Mt ngoi u mng mt phu nu An Nam la con i, con bu du la mt vic
thng thong. Ngay giua cho Bn Thanh Sai Gon - ma ngoi ta bao la mt
thanh ph Phap, bon gac cho ngoi u cung khng ngn ngai dung roi gn
bo, dui cui anh phu nu ban xu bt ho tranh khoi lam nghn loi
Nhung chuyn ang bun nh th, co th k mi khng ht, song
chung ti hy vong rng my vic k trn cung u lam cho chi em chinh
quc bit r phu nu An Nam sng qun quai trong canh lm than va bi ap buc
nh th nao. Bao gio hy xem ngoi phu nu ban xu cac thuc ia khac -
cung di su bao h cua nc me co oc tn trong hon khng.
Modala (Angiri), mt ngoi ban xu bi kt an mt nm tu v ti n
trm. Anh ta trn khoi nha lao. Ngoi ta phai mt toan qun, do mt quan hai
chi huy, n bao vy lang anh ta. Toan qun suc sao rt k nhng khng tim
thy. Chung bn tp trung 35 phu nu ho hang thn thuc cua anh ta lai. Trong
s ngoi nay co nhung em gai 12 tui, nhung cu ba 70 tui, nhung phu nu co
thai, nhung ba me ang cho con bu. Di con mt bao dung cua vin quan
92
hai va cua vin quan cai tri n, mi tn linh v ly mt phu nu. Cac hao
muc, cac ngoi cm u cac t chuc tu thin trong lang cung bt buc phai
ung xem canh y. Ngoi ta bao lam th cho ho so. Xong ri, ngoi ta
pha nha cua, bt suc vt, nht nhung ngoi an ba bi hm hip vao mt
cn nha cho chinh bo ao phu kia canh gac va tip tuc moi hanh ng
nhuc nh th n hon mt thang.
Ngoi ta thong noi: 'Ch thuc dn la n cp. Chung ti xin
thm: la hip dm va git ngoi.
Di u : 'Bon thuc dn k cp, Vichto Mrich k lai mt
hanh vi bao ngoc khng th tng tong oc cua mt vin quan cai tri
thuc ia no: hn nhua cao su vao m h cua mt phu nu da en. Sau o
hn bt chi ta i mt tang a to tng ung phoi nng cho n cht.
Tn vin chuc dm bao y hin ang tip tuc lp cng mt ia
phong khac.
Khn thay, nhung hanh vi bi oi nh th lai khng him gi cai noi ma
lang bao bi but thong goi la 'nc Phap hai ngoai.
Thang 3 nm 1922, mt nhn vin nha oan Ba Ria (Nam Ky)
anh gn cht mt phu nu An Nam lam phu i mui, ly co chi lam n ao
di hin nha hn lam hn mt gic ngu tra.
Tuyt hon nua la ngoi phu nu y con bi e doa ui khoi cng trong
mui nu chi ku kin.
Thang 4, mt nhn vin nha oan khac n thay,cung to ra xung ang
vi tn trc bi nhung hanh vi tan ac cua hn.
Mt ba cu An Nam, cung la phu ganh mui, vi bi khu long nn ci
nhau vi mu cai. Mu cai tha vi vin oan. Vin nay khng cn xt hoi gia
ca, tat lun ba cu hai cai tat nn thn, va khi ba cu cui xung nht non, thi nha
khai hoa o lai a lun mt cai rt ac vao bung di lam cho mau c ra lnh
lang.
Ba cu ng xung bt tinh. Dang l phai ba cu dy thi ngoi cng su
cua ng Xar lai oi ly trng s tai n va ra lnh em ngoi bi thong i.
Ly trng tu chi khng lam. Vin oan lin cho oi chng ba gia n - ng
nay mu - ra lnh em vo v.
Cac ban co mun anh cuc rng cung nh ban ng su cua ho la vin
quan cai tri no chu Phi, hai vin chuc nha oan Nam Ky nay oc hoan
toan v su khng Thm chi co th chung oc thng thng nua la khac.
Cac em b Angi oi. Nhiu em mi ln sau, ln bay phai i anh
giy hay xach gio thu cho kim n.
Chinh phu thuc ia va khai hoa cho rng cac em cung kh kia kim
oc qua nhiu tin nn bt mi em phai co mt s ng ky va mn bai hang
thang tu 1 phrng ri n 2 phrng.
Cac ban cng nhn chinh quc Cac ban ang phan i mn thu v ly
anh vao tin long, cac ban nghi th nao v mon thu bi i anh vao cac em
b kia
93
Trc chin tranh, Mactinmich, gia ong la 280 phrng mt tn,
rou rom 35 phrng mt trm lit.
Nay gia ong 3.000 phrng, rou rom 400 phrng.
Nh th bon chu oc li 1000.
Trc chin tranh, long cng nhn mi ngay 3 phrng, nay tu 3
phrng 75 n 4 phrng.
Nh th tin long cng nhn tng cha y 30.
Gia sinh hoat thi lai tng ln it nht 300. Nu cng thm su giam sut
suc mua cua ng phrng vao su chnh lch gh gm noi trn thi cac ban s
thy oi sng cua ngoi cng nhn ban xu cung cuc n th nao.
Thang 2 nm 1923, vi chu khng chiu tng long, cng nhn bi
cng.
Cung nh bt cu u, ma thuc ia con hon noi khac, bon chu
khng bao gio ngn ngai lam cho cng nhn mau. Cho nn trong cuc bi
cng y, hai cng nhn tr ngoi Mactinich, mt anh 18, mt anh 19, bi
git mt cach hn nhat.
Bon chu hung ac khng tu tr con, khng tu phu nu. To Le Parta, s ra
thang 5 nm 1923, ng tin di y:
'Nha chuc trach i xu rt bt cng vi nhn dn lao ng. Nhung
ngoi khng nhn lam vic theo muc tin cng do bon chu n inh u bi t
giac, bi canh binh bt giu va kham xt. u, bon canh binh cung to ra y
ac y i vi dn ngho kh.
'Chng han hm kia, hai canh binh n vin cuu t Torinit bt mt
phu nu tn la Luybanh, chi nay hai ui bi trung nhiu vt an trong vu n
sung Ratxinhc ngay 9 thang 2. Ngoi ta bo tu chi, ly c rng 'chi
vi pham quyn tu do lao ng bng bao hanh hoc bng loi doa dm.
'Nhng mt iu chc chn la ngoi phu nu ang thong o i khng
oc, th ma bon canh binh vn cu mun giai chi b 32 kilmt n ch ng
du thm.
'Luc chi bi bt thi nm, sau ngay chi khng oc thy thuc mi
Pho o phrngxo, cach y 32 kilmt, n kham.
'Th thi ai cp giy cho chi ra vin, khi ma ngoi me co ba con nho
va bi bt giam kia vn bao rng minh cha lanh, minh con thong tich va
khng i lai oc
'Ti nu su vic nay trong s bao nhiu su vic ang cm phn thong
tai din hu nh khp noi trong thuc ia.
'Trong cuc bi cng, mt s doanh nghip, nhung ngoi 'oc
tuyn dung bi bt buc lam vic di su giam sat cua canh binh va linh
thu, y nh di thoi ai n l
Chung ti oc trong mt to bao, thy nh sau:
' Cngxtngtin, tung oan phu nu lu lot ko i n xin. Mt ngoi
trong am ngoi cung kh o cht bn cu n Cngtara, tay con m con
nho.
94
'Tu Bgari n Gienpha v s ng gia, tr em va phu nu b con bao
vy oan xe lua xin b thi.
'Ho chi con la nhung b xong qun ao toi ta. Ngoi ta cm ho lang
vang n cac ga.
Tht la mt su mia mai au n khi thy rng nn vn minh di nhiu
hinh thuc khac nhau nh tu do, cng ly, v.v.., oc tong trng bng hinh
anh diu hin cua mt ngoi phu nu va oc mt hang ngoi tu cho la phong
nh ra suc im t - lai i xu mt cach ht suc bi i vi ngoi phu nu bng
xong, bng thit va xuc pham ti phong hoa, trinh tit va oi sng cua ho
mt cach cuc ky v lim si.
Thoi dm bao thuc dn la hin tong ph bin va tan ac khng th
tng tong oc. y, chung ti chi nu ra mt vai vic ma nhung nhn
chung khng thin vi trng thy va k lai, cac chi em phong Ty hiu
r gia tri cua cai goi la 'su mang khai hoa va ni au kh cua chi em minh
thuc ia.
Mt ngoi thuc ia k lai rng: Khi bon kinh ko n, tt ca dn
chung u chay trn, chi con lai hai cu gia, mt thiu nu, mt thiu phu ang
cho ua con mi bu va tay dt mt em gai ln tam. Bon linh oi tin, rou,
va thuc phin. Vi khng ai hiu ting Phap nn chung ni gin, ly bang
sung anh cht mt cu gia. Con cu gia kia thi bi hai tn linh, khi n say
mm, em thiu sng trong mt ng lua hang my gio lin lam tro vui
vi nhau. Trong khi o thi nhung tn khac thay phin nhau hip c thiu nu,
ngoi me va ua con gai nho cua ba. Xong, chung vt ngua c thiu nu ra,
troi lai, nht gi vao ming, ri mt tn cm li l m vao bung c, cht
ngon tay c ly chic nhn va ct u c lt cai vong c.
Trn am t bng phng trc kia la rung mui, ba cai xac cht nm
o: mt em b bi lt trn trung, mt thiu nu rut gan loi ra, canh tay trai
cung o gio nm tay ln chia vao ng troi v tinh, mt xac cu gia gh ron
khung khip, thn th trn trung, mt mui chay khng nhn ra oc nua, m
chay lnh lang ng lai, da bung phng ln, lang xy, vang ong nh da lon
quay.
Bui ti hm anh chim Cho Mi (Bc Ky), mt si quan cua tiu
oan chu Phi con thy mt ngoi tu kho manh, khng thong tich. Sang
hm sau, vin si quan y thy anh ta bi thiu cht, m chay nhy nhua, da
bung phng ln va vang anh. Do la vi mt bon linh sut m thui con
ngoi tay khng y, trong khi bon khac hanh ha mt phu nu.
Mt tn linh buc mt ngoi phu nu An Nam phai hin thn cho con
cho cua hn. Chi khng chiu, Hn lin m mt nhat li l vao bung chi,
cht toi. Cung vn ngoi y k lai: 'Mt ngay l no, mt tn linh trong con
vui, tu nhin v c nhay b vao mt ba gia ngoi An Nam, ly li l m ba
mt nhat cht ngay.
Mt tn linh lam von nhin thy mt toan ngoi, nam co, nu co, i
vao von hn luc moi gio sang. Do la nhung ngoi trng rau hin lanh, to
95
mo mun xem von. Nhng tn linh ly sung sn bn xa vao ho, lam cht
hai thiu nu.
Mt nhn vin nha oan oi vao nha mt ngoi ban xu, chu nha khng
chiu, hn bn t nha, va anh gy chn chi vo chu nha giua luc chi nay bi
khoi xng mo mt, dt con chay ra khoi cht chay.
Thoi dm bao v cua bon xm loc tht khng co gii han nao ca.
Cai tinh vi cua mt nn vn minh khat mau cho php chung tng tong
oc n u thi chung cu thuc hin tinh tan ac lanh lung cua chung n o.
Thu ma nng n khng phai chi anh vao rung t, vao suc vt va
vao nam gii ma thi, ma cai on ma moc () y con ti rng ra cho ca nu
gii nua:
Nhiu phu nu ban xu khn kh, phai mang nng gng xing i qut
ong chi vi mt ti la khng np ni thu.
Trong tt ca nhung c gng cua cac nha khai hoa nhm lam cho noi
ging An Nam lanh manh hon va a ho ln con ong tin b (), phai k
n vic cng buc mua rou ty. Khng sao k xit tt ca su nhung lam
chung quanh vic ban rou, mt thu thuc c dung pha ch th nao cho
ngoi ta nut tri oc cai mon 'dn chu.
Trn kia chung ti noi r rng, nui bo bon ca mp chinh
quc, cai chinh phu y ti ac Dng Dong cho php bon ti t cua no
bt an ba, tr con khng ung rou cung phai mua rou. Mun lam vua y
bon c quyn, ngoi ta t ra nhung lut l trung tri vic nu va bun
rou lu; ngoi ta t ln u ngoi dn ban xu ca mt l u thu hinh phat;
ngoi ta cp vu khi cho nhn vin nha oan. Bon nay co quyn xng xao vao
nha cua, rung von cua t nhn.
Chung ta hoi ly lam ngac nhin - ma k cung ang ngac nhin tht -
khi thy canh binh giai v Ha Ni hay Hai Phong tung oan ng gia, phu nu
co mang, tr con, cu hai ngoi troi chung mt dy, tra loi v ti vi pham
lut l thong chinh.
'Nhng th cung cha thm gi so vi nhung vic xay ra cac tinh,
nht la Trung Ky; y, vin cng su kt an va bo tu hang loat, gia, tr,
an ng, an ba.
Tac gia oan vn trn ta am thn quyn cua ho cng nha lao nh
sau: 'ng gia, an ba, tr con, tt ca am ngoi y u bn thiu rach ri,
mt mui hc hac, mt o ngu ln vi st; tr con bi li theo vi ngn chn
bc khng kip. Tt ca cai am ngoi kit suc y mang theo u moi thu:
non, qun ao rach, com nm, u thu thuc n, ln trao cho ngoi bi can la
cha, la chng, la tru ct cua gia inh, va hu nh lun lun la chu gia inh.
Tt ca nhung iu ma ngoi ta co th noi ra vn con di muc su tht.
Cha co bao gio, mt nc nao ma ngoi ta lai vi pham moi quyn lam
ngoi mt cach d man, c ac trng tron n th.
Khng phai chi co nhung cuc kham nha hang loat, lin tuc, ma con co
nhung cuc kham xt thn th ngoi ban xu bt k ch nao. Bt k la nam
hay nu Nhn vin nha oan vao nha ngoi ban xu, bt an ba, con gai ci
96
ht ao qun trc mt chung, va khi ho trn trung nh nhng thi chung
gi tro dm ng ky quc n muc em ca con du nha oan ong ln ngoi
ho.
i Hi nhung ngoi me, nhung ngoi vo, nhung ngoi phu nu Phap,
chi em nghi gi v tinh trang o Va cac ban, nhung ngoi con, nhung ngoi
chng, nhung anh em ngoi Phap nua Co phai o la php lich su cua ngoi
Phap bi 'thuc dn hoa i khng nhi
Nhit tinh cua ngoi An Nam i vi nn giao duc hin ai lam cho
chinh phu bao h lo so. Bi th, chinh phu ong cua cac trong lang, bin
trong hoc thanh chung ngua cho cac quan nha binh, ui hoc tro va bo tu
thy giao. Mt c giao ban xu bi bt giai v tinh l, c eo gng, u phoi
trn di anh nng nh thiu t,
Mt vin chanh quan phao binh, t nha mt phu nu An Nam, vi
ngoi y khng chiu tip hn vao luc nua m.
Mt vin quan hai co nhiu vo qut ng mt thiu phu An Nam va
dung gy song anh chi n cht chi vi chi khng chiu lam vo l hn.
Mt si quan khac hip mt em b gai bng nhung cach dm bao v
cung gh tm. Bi truy t trc toa ai hinh, hn oc trng an, chi vi nan
nhn la ngoi An Nam.
Trong tt ca cac bai din vn, tt ca cac ban bao cao khp nhung noi
ma cac nha cm quyn cua chung ta co dip m ming, va co bon ngc ngi
nghe, ho lun lun khng inh rng, chi co nc Duc d man mi la quc,
la qun phit, con nc Phap, cai nc Phap yu hoa binh, nhn ao, cng
hoa va dn chu, cai nc Phap ma ho ai din thi khng phai quc, cung
khng phai la qun phit. O Hoan toan khng phai Nu chinh cac nha cm
quyn y a binh linh - la con em cng nhn hay chinh la cng nhn - i git
hai nhung cng nhn cac nc khac, thi o chng qua la day cho nhung
ngoi nay bit sng cho tt ma thi
Chuong 12: N LJ THUC TNH
I - O NG DNG
Thang 11 nm 1922, 600 tho nhum cho ln (Nam Ky) vi bi bt
long nn quyt inh bi cng.
Cuc phan cng cua bon chu lin din ra khp noi, va khp noi giai
cp cng nhn cung bt u giac ng v luc long va gia tri cua minh.
Nu nhung cng nhn ban xu khn kh kia, thong la rt ngoan ngon,
d sai, d bao, khng oc giao duc va t chuc, i n ch phai tp hop
nhau lai - do ban nng tu v, nu co th noi nh th, va u tranh chng
nhung oi hoi tan bao cua chu, thi o la vi tinh canh cua ho qua khn kh,
khn kh n muc ma chu u ngoi ta khng tng tong oc. Dy la
ln u tin, mt phong trao nh th nhom ln thuc ia. Chung ta hy ghi
ly du hiu o cua thoi ai va chung ta ung qun rng bn phn cua chung
ta - nhung ngoi lao ng chinh quc - khng phai chi bo tinh oan kt vi
97
nhung anh em cung giai cp y bng loi noi, ma con phai giac ng ho,
giao duc ho v y thuc t chuc va v phong phap t chuc.
II - O AHMAY
Lo so v giai cp cng nhn chinh quc thuc tinh, chu nghia t
ban Phap tim cach di chuyn nn thng tri cua no qua cac thuc ia. Tai o,
no vo vt nguyn liu cho cac nha va su dung nhung luc long phan ng va
lac hu chng lai cach mang. Bao chi t san Pa ri va cac tinh thong
xuyn danh hang trang cho muc thuc ia. Cac tng ta va nghi s t chuc
nhung cuc din thuyt v thuc ia. Nhung cy but quan liu va nhung
ngoi noi khoac y khng tim u ra u loi l ca ngoi cng on khai hoa
'cua ho va long trung thanh cua ngoi ban xu.
Di khi cac ngoi y tro trao n nc em long ... nhn tu cua ho i
lp vi su cp boc cua thuc dn Anh ho cho chinh sach cua ngoi Anh la
'phong phap tan nhn hoc 'thai th bao va qua quyt rng cach lam
cua ngoi Phap va y cng bng va tu thin
Chi cn nhin qua cac thuc ia Phap mt chut cung u thy cng cuc
khai hoa o la 'ep va nhn tu bit chung nao
Dahmy, ngoi ta tng thm thu vn qua nng i vi ngoi
ban xu. Ngoi ta bt thanh nin phai bo nha cua, rung nong i lam
'nhung ngoi bao v vn minh. Ngoi ta cm ngoi ban xu mua sm va su
dung vu khi chng thu du thong pha hoai sach tron hang loat lang xom.
Giao duc, v sinh u thiu. Trai lai, ngoi ta khng tu mt thu oan nao bt
ngoi Dahmy 'oc bao h phai chiu cai ch 'dn ban xu ang phi
nh, mt ch ha con ngoi xung hang con vt va lam nhuc cho cai
th gii goi la vn minh. Dn ban xu khng cam chiu nhuc oc mi, phai
vung ln. Th la an ap m mau. Ngoi ta dung nhung bin phap cung rn.
Ngoi ta iu qun i, sung lin thanh, sung ci va tau chin n, ngoi ta
ra lnh gii nghim. Ngoi ta bt bo va bo tu hang loat. Dy Cng cuc khai
hoa nhn tu la nh th y
III - XYRI
Dn Xyri ly lam hai long, rt hai long v chinh sach cai tri cua tng
Gur, cac nha ong cuc u noi nh th. Nhng cac su vic sau y
chung minh trai ngoc lai:
Thang 3 nm 1922, ng Muyxtapha Kman n Mtxin. D on tip
ng, ngoi Hi giao Xyri dung mt khai hoan mn co cm co en mang cac
khu hiu: 'Th va Arp la anh em, 'Xin ch qun nhung ngoi anh em
Xyri, 'Hy giai phong cho chung ti, v.v...
Vic ng Muyxtapha n thm Aana gy nn nhung cuc biu tinh
si ni. Trong hai ngay lin, nhung ngoi trong phong trao phuc quc
ngchiso Alchxngdrt giong co en ko qua cac ph va h ln
nhung khu hiu chng ch u tri Phap.
Dap loi ku goi cua phai oan phuc quc Xyri, nghe u Muyxtapha
Kman noi: 'Mt trung tm vn minh tn tai tu bao th k nh Xyri
khng th nm trong tay ngoi ngoai quc oc.
98
Chu nghia thuc dn Phap khng h thay i cai chm ngn 'chia
tri cua no. Chinh vi th ma nc An Nam, mt nc co chung mt dn tc,
chung mt dong mau, chung mt phong tuc, chung mt lich su, chung mt
truyn thng, chung mt ting noi, bi chia nm s bay. Loi dung mt cach
xao tra su chia ct y, ngoi ta hy vong lam ngui oc tinh oan kt nghia
ng bao trong long ngoi An Nam va tao ra nhung mi xung khc giua anh
em rut thit vi nhau. Sau khi y ho chng lai nhau, ngoi ta lai ghp mt
cach gia tao cac thanh phn y lai, lp nn mt 'Lin bang goi la Lin bang
Dng Dong.
Trong cac thuc ia mi, ngoi ta cung lai thy cai sach loc y. Sau
khi chia ct t nc Xyri thanh 'mt s quc gia, cao u Phap Byrut lai
lp mt 'Lin bang Xyri, gm cac 'nc Alp, Damat, va Alauit. Mt la
quc ky oc bay t ra nhm muc ich o. Cung nh i vi la co An
Nam, ngoi ta khng qun va vao la co lin bang o mt ming 'co bao h,
goc trn gn can. Ngay 11 thang 12 nm 1922 la ngay l 'long trong, ln
u tin la co y oc ko ln noc phu lin bang Alp.
Trong dip y, nhiu nha cm quyn oc din tu. ng Xubi
Baraca.By, chu tich lin bang, noi nao la 'nc bao h rng long, nao la
'ngoi hng ao chn thanh, nao la 'nhung vi tng linh chin thng, va
hang trang nhung iu khac nua. ng Rbe o Ke, quyn cao u, cung oc
it cua rt dai. Ngoai nhung iu khac ra, vi quan cao cp y nhc lai rng,
'nc Xyri c lp khng phai la dn tc u tin oc nc Phap sn soc tu
trong ni, v.v... Nhng, tt ca nhung loi l hunh hoang rng tuych y
chng anh lua oc ai. Phai oan Xyri- Palextin lnh nhim vu u tranh
cho c lp va thng nht - chn chinh - cua nc Xyri Hi nghi Ldanno
gui mt buc th phan khang. Buc th nay oc dng trn to LaTibune
drient, va chung ti rt sung sng oc sao lai di y:
'Tha ngai,
'Giua luc ngoi ta ong c han gn nhung l hng ma Hip c
Xevoro khot ra trong vn Cn Dng va giua luc dn tc Arp ang
phai chiu ung, so vi muc hy sinh tu nguyn cua minh, nhung iu tai hai
truc tip nht do hip c o gy ra, thi hi nghi cua cac ngai, hi nghi t
chuc ra vi muc ich thit lp mt nn hoa binh vung chc va lu dai, ting
noi cua cac ai biu dn tc Arp cac khu vuc khac nhau vn cha oc
lng nghe.
'Th ma chinh luc nay lai la luc cac nha cm quyn Phap chon
khanh thanh mt cach long trong cng cuc thuc dn hoa ma ho tin hanh
tu bn nm nay bng cach gn cai tong trng cho ch n l vinh vin la
nhung ming co tam tai ln la co ma ngoi ta vua mi gan cho cai goi la
'Lin bang Xyri. Th la mt ln nua, ngoi ta lai phu nhn nhung loi tuyn
b cua Dng minh, nhung iu ma nc Anh nhn danh Dng minh cam
kt vi cac dn tc Arp, va ngay ca nhung loi cua cac chinh khach Phap hua
bao am nn c lp cho xu Xyri bt hanh. Nc Xyri hin nhin co u t
cach oc c lp nhanh chong, hoan toan, va xung ang vi nn c lp
99
y khng km bt cu mt nc nao khac phong Dng hay phong Ty.
Th ma Xyri lai khng oc php co mt quc ky ring cua minh. Ngoi ta
buc Xyri phai inh vao quc ky cua minh cai manh tam tai lam du hiu
cho ch u tri, la mt su thn tinh tra hinh.
'Tha ng chu tich, tu trc ti nay chung ti lun lun phan i ch
u tri, khng bao gio chung ti cng nhn ch y ca, ngay nay chung
ti lai cuc luc phan i vic gn cai du hiu tong trng cua ch y vao
la co cua chung ti.
'Hu ht cac cong quc, k ca nhung nc ln manh khng km gi
nc Phap, u khng bao gio dung phong phap lam nhuc y i vi nhung
thuc ia lac hu nht cua ho.
'Hin chong Hi quc lin quy inh r tinh cht tam thoi cua ch
u tri (iu 22, oan 4). Vy thi nha chuc trach Phap dua trn co s nao
gn ghp mau co cua ho cho mt nc ma ho oi diu dt n c lp, mt
nn c lp oc Hin chong Hi quc lin cng nhn
'Tha ngai, chung ti trn trong yu cu ngai xt loi phan khang cua
chung ti v vn y, va mt ln nua, chung ti nhc lai nguyn vong tha
thit nht cua chung ti la nhung yu sach chinh ang cua chung ti s oc
bnh vuc tai hi nghi.
'Kinh mong, v.v..
'Thay mt trng oan ai biu Xyri - Palextin
Tng th ky
MA SKP ACXLAN
Ngoai ra, nhung ngoi Hama, phn nhiu la cng chuc, lut s, giao
s, nha bao, nha bun, gui cho thu tng Phap mt buc th ma sau y la
nhung oan chinh:
'Tha ngai Thu tng, chung ti oc hn hanh trinh bay vi ngai cac
yu sach cua chung ti, ng thoi chung ti phan i su phan ung cua cai hi
ng o, su phan ung ma chung ti cho la i ngoc lai loi ich cua chung
ti va loi ich cua ca Xyri noi chung.
'1. Cai hi ng lin bang y khng phai la do quc dn bu ra. Vi th,
cac u vin cua hi ng o hoan toan khng co t cach la ai biu cua quc
dn, cung khng th phan anh y chi cua quc dn.
'2. Hi ng y khng co quyn hanh gi ca; no bi bt buc chi oc
thao lun nhung vn nao ma ngoi ta mun a ra trc no, nn ngay ca
nhung vn sng con cua t nc, no cung khng th cp n oc.
Sau ht, cac nghi quyt cua Hi ng lai hoan toan phu thuc vao quyn hanh
cua cao u, cao u co th tuy tin thi hanh hay bac bo.
'3. Chinh ngay co s cua hi ng y cung khng vung, bi vi mi
bang chi co mt ai biu, mc du dn s cac bang khng bng nhau. Lai con
iu ky quc phi ly nay nua la hi ng khng theo nguyn tc a s, co mt
y kin bt ng la cuc biu quyt coi nh khng co gia tri va vn phai
a ln cao u quyt inh.
100
'4. Ngoi ta gii thiu hi ng nay nh la mt bc tin trn con
ong i n thng nht, tht ra no la su phu nhn thng nht, phu nhn ngay
n ca t cach cua t nc nua, vi la mt hi ng chi inh ra thi no hoan
toan khng phan anh oc y chi cua quc dn; thm chi no con co th i
ngoc lai y chi o, trong khi trc con mt cua toan th gii, no lai co th
oc coi nh la co quan at nguyn vong cua nhn dn Xyri, va do o s
cung cp cho ngoi ta nhung ly do khc tu nhung yu sach chinh ang
cua quc dn chung ti.
'Con v nguyn vong cua chung ti, thi co th nu ln nh sau:
'a) Cng nhn nn c lp tht su va su thng nht cua Xyri.
'b) Sau khi lam xong cuc iu tra dn s ang tin hanh thi s t chuc
ph thng u phiu bu ra quc hi. Quc hi s ban hanh hin phap va
quyt inh chinh th. Quc hi co th oc triu tp vao cui nm 1922, tuc
la luc hi ng lin bang s oc triu tp.
'c) Thanh lp mt chinh phu chiu trach nhim trc quc hi, va quc
hi, trong nhung quyn han cua no, phai co toan quyn lp phap.
'Do mi la nhung nguyn vong tht su cua nhn dn Hama, ma cung
la nguyn vong cua tuyt ai a s nhn dn Xyri.
Tu khi tp sach nho nay vit xong, thi nhiu bin c nghim trong
xy ra nhiu thuc ia. Do la qua bom Quang Chu do mt ngoi An
Nam nm, la nhung qua bom ngtio, nhung vu bi cng m mau
Guyaolup, nhung cuc biu tinh khng km mau Damat, nhung vu bi
cng Bidcto, Hammnglip va tinh hinh si suc Tuynidi.
IV - CCH MNG NGA VI CC DAN TC THUC JA
Chu nghia t ban la mt con ia co mt cai voi bam vao giai cp v
san chinh quc va mt cai voi khac bam vao giai cp v san thuc ia.
Nu mun git con vt y, ngoi ta phai ng thoi ct ca hai voi. Nu ngoi
ta chi ct mt voi thi, thi cai voi con lai kia vn tip tuc hut mau cua giai cp
v san, con vt vn tip tuc sng va cai voi bi ct ut lai s moc ra.
Cach mang Nga hiu rt r iu o. Cho nn no khng dung lai vic
oc nhung bai din vn ly tng ep va thng qua nhung kin nghi nhn
ao ung h cac dn tc bi ap buc, ma cach mang Nga day cho ho u
tranh. Cach mang Nga giup ho v tinh thn va vt cht nh Lnin vit
trong cong cua Ngoi v vn thuc ia. Cach mang Nga triu tp
ho n Dai hi Bacu: hai moi mt dn tc phong Dng phai ai biu ti
du. Nhung ai biu cua cac Dang cng nhn phong Ty cung tham gia Dai
hi. Do la ln u tin trong lich su, giai cp v san cac nc xm loc va
giai cp v san cac nc bi xm loc nm tay nhau trong tinh anh em va
cung nhau tim cach u tranh cho co hiu qua chng chu nghia t ban la k
thu chung cua ho.
Sau cuc Dai hi lich su y, mc du ang phai ong u vi nhung
kho khn dn dp trong nc va ngoai nc, nc Nga cach mang vn khng
h mt phut do du trong vic giup cac dn tc y, nhung dn tc ma no
101
thuc tinh bng tm gong cach mang anh dung va thng loi cua no. Vic lam
u tin cua no la thanh lp Trong Dai hoc phong Dng.
Hin nay, Trong Dai hoc phong Dng co 1,025 sinh vin ma 151 la
nu sinh. Trong s sinh vin o, co 895 ngoi la ang vin cng san. Thanh
phn x hi cua sinh vin nh sau: 547 nng dn, 265 cng nhn, 210 tri
thuc. Ngoai ra con co 75 hoc sinh thiu nin tu 10 n 16 tui.
Co 150 giao s phu trach giang day v khoa hoc x hi, v toan hoc, v
chu nghia duy vt lich su, v lich su phong trao cng nhn, v khoa hoc tu
nhin, v lich su cac cuc cach mang, v khoa kinh t - chinh tri, v.v..v.v....
Trong lp hoc, thanh nin cua sau moi hai dn tc sat canh nhau nh anh
em rut thit.
Trong co 10 ngi nha ln danh cho sinh vin. Lai co mt rap chiu
bong, thu nm va chu nht chiu cho sinh vin xem khng ly tin, cac ngay
khac thi cho mt ngoi thu thu. Co hai th vin vi 47.000 quyn sach
giup cho cac nha cach mang tr tui bi dng t tng va i su vao vic
nghin cuu, mi dn tc hoc 'nhom lai co mt tu sach ring gm sach bao
bng ting me cua minh. Phong oc sach oc sinh vin trang tri rt co m
thut, va co y u cac bao hang ngay va tap chi.
Sinh vin tu minh cung ra mt to bao co 'mt ban duy nht dan vao
mt cai bang to t trc cua phong oc sach. Nhung ngoi au m oc
iu tri trong bnh vin cua nha thuong. Mt trai iu dng Crim oc
danh ring cho nhung sinh vin mi m dy. Chinh phu X vit tng nha
trong hai trai nghi gm co chin ngi nha. Mi trai co mt nha chn nui
nghin cuu vic chn nui. Dng chi bi th nng nghip cua trong khng
giu ni nim tu hao khi noi vi ti: 'Chung ti co 30 con bo cai va 50
con lon. Trai con co 100 hecta t cho sinh vin trng trot. Trong cac ky
nghi, sau gio lam vic va tp luyn, sinh vin i giup nng dn.
Nhn y cung noi thm rng mt trong hai trai nghi y trc kia la tai
san cua mt ai cng tc Nga. Tht la ng nghinh khi trng thy la co o
kiu hnh php phi trn inh ngon thap oc trang im bng chic mu
nim ai cng tc va thy nhung ngoi nng dn tr tui Triu Tin hay
cmni chuyn tro va vui ua khng chut king n trong phong l cua
'hoang tu in ha.
Sinh vin n, mc, u khng mt tin. Mi thang mi ngoi con
oc linh nm rup vang tiu vt.
Sinh vin co nhung kin thuc co ban v khoa nui tr, nha trong nhn
u mt nha nui tr va mt nha gui tr kiu mu gm 60 em nho xinh
xn.
Mi nm Trong Dai hoc phong Dng chi tiu n 516.000 rup vang.
Cac ai biu cua 62 dn tc Trong ai hoc lp thanh mt 'cng x.
Chu tich va cac can su cua cng x u do u phiu ph thng bu ra, ba
thang mt ln. Mt ai biu sinh vin tham gia vic quan ly kinh t va hanh
chinh. Tt ca cac sinh vin u ln lot thay phin nhau lam bp, lam cng
tac th vin, cu lac b, v.v... Tt ca nhung vu tranh chp va 'pham phap
102
u do mt toa an oc bu ra xt xu trc mt toan th cac ng chi. Mi
tun, cng x hop mt ln thao lun tinh hinh chinh tri va kinh t th gii.
Thinh thoang lai t chuc nhung cuc mit tinh va nhung bui ti giai tri, trong
o co nhung ngh s tai tu t xut lam cho anh em oc thng thuc ngh
thut va vn hoc mun mau v cua nhung t nc xa xi.
Mt im c bit lam ni bt su 'd man cua nhung ngoi bnsvich
la khng nhung ho coi nhung ngoi dn thuc ia 'thp km y nh anh
em, ma con moi ho tham gia oi sng chinh tri cua nc Nga nua. Nhung
sinh vin khi qu hong minh chi la nhung 'dn thuc ia, 'dn bi bao
h, nghia la nhung ngoi khng co quyn gi khac ngoai quyn np thu,
nhung ngoi khng oc gop y kin vao cng vic cua nc minh, khng
oc php ban bac chinh tri, thi nay oc tham gia tng tuyn cu cua nhn
dn bu nhung ai biu cua minh vao cac Xvit. Mong rng nhung anh
em cua ti cac thuc ia ang hoai cng tn cua cu canh xin xo thay i
quc tich mi ma khng oc, hy thu so sanh nn dn chu t san vi nn
dn chu v san xem.
Tt ca nhung sinh vin y u tung chiu au kh va trng thy canh
au kh. Tt ca u d sng di 'nn vn minh cao ng va di su ap buc
boc lt cua chu nghia t ban nc ngoai. Cho nn, tt ca u phn khi va
thit tha hoc hoi. Ho rt hng hai va nghim tuc. Ho hoan toan khng co v
cng t n choi nhan ha nh nhung thanh nin phong Dng du hoc Pari,
xph, hoc Bclin. Ngoi ta co th noi khng ngoa rng Trong Dai hoc
phong Dng p u di maicua minh tong lai cua cac dn tc thuc ia.
Min Cn Dng va Vin Dng, k tu Xyri n Triu Tin - chi tinh
nhung nc thuc ia va nua thuc ia thi - co mt din tich rng hon 15
triu kilmt vung, vi s dn hon 1.200 triu ngoi. Tt ca nhung nc
rng ln y hin ang di ach cua chu nghia quc t ban. Va mc du
dn s cua ho ang l phai lam cho ho co suc manh, cac dn tc bi ap buc o
vn cha bao gio ra suc tim toi tht n noi n chn con ong tu giai
phong, cho nn ho cha hiu oc gia tri cua su oan kt dn tc va oan kt
quc t. Ho cha co nhung mi lin h giua cac luc ia nh cac dn tc chu
u va chu M. Ho co sn trong ban thn mt suc manh v cung to ln ma
ho cha bit Vic thanh lp Trong Dai hoc phong Dng anh du mt k
nguyn mi; trong khi tp hop nhung ngoi tr trung, hoat bat, thng minh
cua cac nc thuc ia lai, nha trong ang tin hanh mt su nghip vi ai la:
a) Giao duc cho chin s tong lai y nm oc nguyn ly u tranh
giai cp la nguyn ly ma mt mt, nhung cuc u tranh chung tc, mt khac,
nhung tp tuc gia trng lam cho mo h, ln ln trong u oc ho.
b) Lam cho i tin phong cua lao ng thuc ia tip xuc mt thit
vi giai cp v san phong Ty don ong cho mt su hop tac tht su sau
nay; chi co su hop tac nay mi bao am cho giai cp cng nhn quc t gianh
oc thng loi cui cung.
c) Lam cho cac dn tc thuc ia, tu trc n nay vn cach bit nhau,
hiu bit nhau hon va oan kt lai t co s cho mt Lin minh phong
103
Dng tong lai, khi lin minh nay s la mt trong nhung cai canh cua cach
mang v san.
d) Nu ln cho giai cp v san nhung nc ma giai cp t san co
thuc ia, mt tm gong v nhung iu ho co th lam va phai lam cho
nhung ngoi anh em cua ho ang bi n dich.
V - HI ANH M V SAN V NNG DAN CC THUC JA
Cuc chm git m mau th gii m mt cho hang triu v san va
nng dn cac thuc ia thy r hoan canh sinh sng khng sao chiu ni cua
minh. Mt loat nhung cuc bung n con ngoi mnh lit, nhng cha oc
t chuc, anh du su kt thuc cua cuc chin tranh th gii. Luc long tu
phat khng gi ngn ni va khat khao chin u cho mt tong lai tt ep hon
y, la do giai cp t san dn tc ban xu t chuc va lnh ao. Ln manh ln
trong thoi ky chin tranh, giai cp t san dn tc o khng mun nm mi
trong nanh vut cua chu nghia quc va cho chung nm phn to ln nht
trong vic boc lt 'cng nhn va nng dn cua minh nua. Khu hiu u
tranh giai phong dn tc cua giai cp t san tr tui thuc ia ra, oc
qun chung lao ng n D, Ai Cp, Th Nhi Ky, v.v.. hoan nghnh nhit
lit va ung h manh m.
Quc t Cng san u tranh khng ngung chng bon ca mp t san
tt ca cac nc trn th gii. Co th nao no lai gia vo quay lng lai vi phong
trao giai phong dn tc cac nc thuc ia va nua thuc ia oc khng
Khng Quc t Cng san cng khai tuyn b ung h va giup
cuc u tranh y, va trung thanh vi muc tiu cua minh, Quc t Cng san
vn tip tuc ung h cuc u tranh y.
Trich Tuyn ngn cua Ban Chp hanh Quc t thu ba)
VI - MT BAN HIJU TRIJU CUA QUC TE NNG DAN GI
NNG DAN LAO NG CC THUC JA
Quc t nng dn mi y hop Dai hi ln u tin Matxcova ra
loi ku goi di y to r su quan tm cua minh i vi dn lao ng cac
nc thuc ia:
Hi anh chi em nng dn lao ng cac thuc ia
Hi anh chi em nng dn thuc ia, anh chi em la nhung ngoi n l
hin ai: hang triu anh chi em ngoai ng rung, trn thao nguyn va
trong nui rung cua hai luc ia, ang rn xit di hai tng ap buc cua chu
nghia t ban nc ngoai va bon chu ban xu.
Hop ln u tin Matxcova thanh lp mt t chuc u tranh ma
cho n nay nng dn cha co, Dai hi Quc t Nng dn ku goi y thuc giai
cp cua anh chi em va yu cu anh chi em hy gia nhp hang ngu t chuc o.
Anh chi em con khn kh hon cac ban nng dn chinh quc, vi ngay
cng qua dai, vi oi kh, vi ngay mai bp bnh.
Anh chi em thong bi cng bach lao ng nh kh sai, bi bt i
khun vac n cht ngoi va i lao dich khng thoi han.
Anh chi em bi bep di thu khoa.
104
Chu nghia t ban boc lt dim anh chi em trong canh ti tm ngu dt, ap
buc anh chi em v mt t tng va tiu dit noi ging cua anh chi em bng
rou va thuc phin.
Ch ban xu bi i do bon quc t ban t ra, tc mt cua anh chi
em moi quyn tu do ca nhn, moi quyn loi chinh tri va x hi, do o, ha
anh chi em xung thn phn tru ngua.
Dy anh chi em vao canh cung kh va pha san nh vy cha u chu
nghia t ban con bt anh chi em lia bo gia inh, ng rung, a anh chi em
ra lam bia an, nm anh chi em vao nhung cuc chin tranh huynh
tong tan anh lai nhn dn ban xu khac hoc chng lai nng dn, cng nhn
chinh quc.
Hi anh chi em cung kh cac nc thuc ia
Hy oan kt lai
Hy t chuc lai
Hy phi hop hanh ng cua anh chi em vi hanh ng cua chung ti,
chung ta cung nhau u tranh cho cng cuc giai phong chung
Cng cuc giai phong nhn dn thuc ia thanh cng mun nm
Quc t lao ng mun nm
Quc t Nng dn mun nm
VII - T CHUC CNG ON O THUC JA
Trich bin ban phin hop ngay 27 thang 6 nm 1923, ky hop thu ba cua
Ban Chp hanh Trung ong Quc t Cng hi o.
AU TRANH CNG ON THUC IA
Chu nghia quc hin ai t nn mong trn su boc lt hang triu
ngoi lao ng cac nc thuc ia va nua thuc ia. Bi th, no chi tan r
hoan toan va vinh vin khi nao chung ta pha bo oc nn mong o cua lu
dai quc chu nghia. Theo quan im o, vic t chuc cng oan cac
nc thuc ia co mt tm quan trong c bit. Th ma oan vin cua Quc
t Cng hi o hu nh cha h lam oc gi Ai Cp, Tuynidi va tt ca
cac nc ong nm di got st cua chu nghia quc Phap. Mi lin h
hin co giua cac nhom cng nhn cac thuc ia Phap va cac cng oan
Phap chi la ngu nhin. Khng co mt hoat ng co h thng nao ca, ma r
rang la nu cha tranh thu oc qun chung thuc ia thi chung ta khng
u suc pha hu b may quc chu nghia. Vic cn thit hin nay la phai
phat ng mt cuc tuyn truyn rng ln thanh lp cac t chuc cng oan
cac nc thuc ia va phat trin cac cng oan hin co di hinh thuc phi
thai. Ngoai ra, chung ta cn phai to r tinh huu ai giai cp thuc su giua nhung
ngoi lao ng thuc moi dn tc, moi chung tc khc phuc su nghi k
cua nhung ngoi lao ng thuc ia i vi nhung ai din cua nhung chung
tc thng tri. Mi lin h huu co giua cng oan thuc ia va cng oan
chinh quc chi co th la kt qua cua mt qua trinh cng tac rt lu dai trong
cac thuc ia.
Khng oc qun nhung ngoi lao ng thuc ia, phai giup cac t
chuc cua ho, u tranh bn bi chng nhung chinh phu cua chinh quc ang ap
105
buc cac thuc ia, o la mt trong nhung nhim vu cp thit nht cua tt ca
cac cng oan cach mang, nht la cac nc co giai cp t san i n dich va
boc lt cac nc thuc ia va nua thuc ia.
TUYN NGN CUA ~HI LIN HIJP THUC JA T CHUC CUA
NHNG NGI DAN BAN XU O TT CA CC THUC JA
'Hi anh em cac thuc ia Nm 1914 vi phai ong u vi mt tai
hoa gh gm. Nhung ngoi cm quyn Nha nc quay v phia anh em va
yu cu anh em ng tinh gop phn hy sinh cua minh cuu vn mt t quc
ma ngoi ta noi la cua anh em, nhng tht ra cho n khi o, anh em chi bit
co cai u oc thng tri cua no ma thi.
'D lam cho anh em khng ngn ngai, ho khng qun lam lo ln
trc mt anh em nhung quyn loi ma su hop tac vi ho s a lai cho anh.
Nhng qua con bo tap ri, thi u lai hoan o, anh em vn sng trong
ch ban xu, vi nhung toa an c bit, thiu hn cac quyn loi gn lin vi
phm gia con ngoi nh quyn tu do lp hi, tu do hi hop, tu do bao chi, tu
do i lai ngay ca trn t nc cua anh em. Do la v mt chinh tri.
'V mt kinh t , anh em vn phai chiu nan su dich nng n ma nhn
dn oan ght, vn phai ong thu mui, vn bi u c cng bach tiu thu
rou va thuc phin nh Dng Dong, vn bi i gac m canh giua tai
san cho bon ca mp thuc dn, nh Angiri.
'Lao ng nh nhau, nhng cng suc cua anh em lai bi tra tin it hon
cac ban ngoi u cua anh em.
'Cui cung, ngoi ta hua hen vi anh em u moi thu trn troi di
bin, nhng gio y anh em thy toan la nhung loi lua di ca.
'Anh em phai lam th nao oc giai phong
'Vn dung cng thuc cua Cac Mac, chung ti xin noi vi anh em rng
cng cuc giai phong anh em chi co th thuc hin oc bng su n luc cua
ban thn anh em.
'Hi Lin hip thuc ia thanh lp chinh la giup anh em trong
cng cuc y.
'Vi su giup cua cac ng chi chinh quc ng tinh vi su nghip
cua chung ta, Hi tp hop tt ca nhung ngoi qu thuc ia hin sng trn
t Phap.
'Bin phap hoat ng: D thuc hin su nghip chinh nghia y, Hi
quyt inh a vn ra trc d lun bng bao chi va ngn lun (t chuc
noi chuyn, mit tinh, thng qua cac ban dn biu ma t vn ra trn din
an cac nghi vin) va bng tt ca moi bin phap ma chung ta co th lam.
'Hi cac ban bi ap buc chinh quc Giai cp t san trong nc cac
ban lua di cac ban, dung cac ban lam cng cu i xm loc t nc
chung ti. Ngay nay, vn dung cac chinh sach qu quyt y, giai cp t san
nc cac ban lai inh dung chung ti an ap moi c gng tu giai phong
cua cac ban.
106
'Dung trc chu nghia t ban va chu nghia quc, quyn loi cua
chung ta la thng nht, cac ban hy nh loi ku goi cua Cac Mac:
'V san tt ca cac nc, oan kt lai.
'Hi Lin hip thuc ia
PH LC: GI THANH NIN AN NAM
ng Dume, nguyn toan quyn Dng Dong vit: 'Khi nc Phap
n Dng Dong, thi dn tc An Nam chin mui lam n l. Tu o n
nay hon mt nua th k tri qua. Nhiu bin c phi thong lam ao ln
th gii. Nht Ban ung vao hang u cac cong quc trn th gii. Trung
Hoa lam cach mang. Nga tng c lu bao chua i tr thanh mt nc
cng hoa v san. Mt lung gio giai phong manh m lam cho cac dn tc
bi ap buc vung ln. Ngoi Airlan, Ai Cp, Triu Tin, n D, tt ca nhung
ngoi chin bai hm qua va n l hm nay o, ong u tranh dung cam
cho nn c lp ngay mai cua ho. Ring ngoi An Nam, thi vn cu th; sn
sang lam n l.
Hay nghe oan vn khn nan nay cua mt tn khach An Nam trong
mt bua tic hai trm ngoi n, t chuc ra chiu i bon Utory, Valuyo
va b lu va oc ngui mui bit tt thi cua bon 'lin minh dn tc nay.
Anh chang An Nam y khng ngai bo ra 85 quan cho mt bua ch chn.
Hn oc din vn tai bua tic:
'Ti ly lam tu hao oc thay mt cho toan th cu toa noi ln tm long
tn kinh su sc, nim vui mung va long bit on cua chung ti i vi cac vi.
Di vi con mt khm phuc cua chung ti, cac vi tht la nhung ngoi tiu
biu cho chinh phu cua dn tc Phap vinh quang.
'Ti khng tim ra oc danh tu nao u ep noi ln cho tht ung y
nghia cua t tng su kin trong chung ti, nhng tha cac vi, cac vi hy tin
tinh gn bo thu chung, long trung thanh, su sung bai cua chung ti i
vi nc ai Phap, la ngoi u va bao h, coi chung ti nh con,
khng phn bit mau da va chung tc.
'Mi ngoi chung ti tu minh nhn thy tt ca nhung n hu ma
Nha nc chi tn va nhung vi ai din cho nc Dai Phap ban cho chung
ti bng cach ap dung ung n va sang sut nhung lut phap rng ri va
khoan hng.
Trong am tang vin toan quyn Lng, ng N.K.V, tin si lut, tin si
khoa chinh tri va kinh t, lam vic tai toa bin ly Sai Gon, qua quyt rng,
nu co th phat biu thay toan th nhn dn Dng Dong, thi ng s au n
noi ln loi cam ta thit tha i vi quan toan quyn v tt ca nhung gi ma
Ngai lam cho dn tc An Nam. Ri ng V. ku to ln rng:
'Nhung ngoi ma nho nhung bin phap bao dung cua Ngai, ngay nay
ang oc cung cac ngai ai din cua Nha nc bao h gop phn vao su
phn vinh khng ngung tng ln cua xu Dng Dong, nhung ngoi y cam ta
Ngai tu ay long va sung bai hinh anh cua Ngai. Kinh t la vn ma Ngai lo
nghi n nhiu nht. Ngai mun cho Dng Dong co u trang bi kinh t
107
tr thanh mt nc Phap thu hai, mt nc Phap hung cong Vin
Dng, mt chi nhanh cua nc Phap cng hoa
'Ngai em ht tm hn, tri nao vao su mnh cua Ngai la khai hoa
cho mt dn tc bi ngn can con ong tin b vi nhiu iu kin lich su va
khi hu. Ngai la ngoi chin s v song cua tin b va la su gia cua vn
minh.
Con ng Cao Vn Sen, k s, hi trng hi nhung ngoi Dng
Dong tai Phap, thi noi rng vic ng Lng cht qua sm la mt cai tang cho
Dng Dong. Ri ng kt thuc bai iu vn bng nhung loi sau y:
'Tha quan toan quyn, chung ti chn thanh thong tic Ngai vi i
vi tt ca chung ti, Ngai la mt ng chu bao dung, khoan thu nh mt ngoi
cha.
Tu nhung vic trn, ti xin kt lun rng, nu qua tht tt ca moi ngoi
An Nam u rap minh sat t nh b lu tay sai y cua chinh quyn thi ngoi
An Nam co phai chiu s kip n l cung la ang oi.
Thanh nin ta cung cn bit la hin nay co hon hai nghin thanh nin
Trung Quc trn t Phap va nm van chu u va chu M. Hu ht
nhung thanh nin y u tt nghip Han vn va tt ca ang la sinh vin -
cng nhn. Con chung ta, thi chung ta co nhung sinh vin oc hoc bng va
nhung sinh vin thong, nho on nha nc hay tin cua cha me (hai thay, hai
cai ngun y lai khng bao gio can ca), ma ang danh mt nua thi gio con lai
n cac chn n choi; s thi gio con lai, ma it khi con lm, thi vao
trong Dai hoc hoc trong Trung hoc. Nhung sinh vin - cng nhn Trung
Quc thi lai khng co muc ich nao khac hon la nhm thuc su chn hng nn
kinh t nc nha va ho theo chm ngn: 'Sinh sng bng lao ng cua ban
thn va vua hoc hoi vua lao ng.
Ho lam nh th nay: vua t chn ln t nc ngoi la tt ca
nhung ngoi co nng khiu ging nhau va cung mun hoc mt ngh thi tp
hop lai thanh nhom vn ng xin vic vi bon chu. Khi oc nhn vao
xng may hay nha may, thi c nhin la ho bt u bng cach hoc vic, ri
sau tr thanh tho. Di vi nhiu ngoi oc nui dng trong canh giau
sang va oc gia inh chiu chung, thi lam nhung vic nng nhoc la mt
iu gian kh. Nu ho khng co mt quyt tm vung chc, khng oc mt
suc manh tinh thn phi thong thuc y thi phn ln phai chun bc.
Nhng cho ti nay, tt ca vn tip tuc lam vic. Mt tr luc thu hai la ngn
ngu bt ng, ho khc phuc oc tr luc y nho bit loi dung khiu quan
sat, cai khiu gn nh la mt ban nng c bit cua nhung ngoi Vin Dng
chung ta. Nu ho khng hiu oc hay hiu mt cach kho khn nhung loi chu
ho noi, thi ho chm chu quan sat nhung cai ma chu chi cho ho.
Ho kim khng oc bao nhiu tin. Vi s tin cng it oi, trc ht
ho phai tinh sao cho u sng. Va, ho coi vic khng xin tin chinh phu,
khng xin tin gia inh la mt vn danh du. Sau nua, tuy theo s tin kim
oc ho trich mt phn ong vao qu tong t do ho lp ra. Qu nay nhm
hai muc ich: 1) Giup nhung sinh vin au m co giy chung nhn cua
108
thy thuc, va nhung sinh vin tht nghip co giy chung nhn cua chu; 2)
Tro cp mt s tin trong mt nm cho tt ca nhung ngoi mi hoc ngh
xong giup ho b tuc nghip vu.
Lao ng nc nao, ho cung xut ban y mt to tap chi (lun lun
la do sinh vin - cng nhn ong gop). Tap chi y vit bng chu Han, cung
cp tin tuc cua T quc va ng nhung vn thoi su ln trn th gii, v.v...
Tap chi danh mt muc cho c gia trao i nhung iu b ich cho vic hoc
ngh cua ho, bao cho nhau bit su tin b cua tung ngoi, khuyn nhu va
ng vin nhau. Ban ngay ho lam vic, ban m, ho hoc tp.
Kin tri, quyt tm va oan kt nh th, cac 'ng chu tr tui cua
chung ta chc chn s at muc ich. Vi mt ao qun 50.000 cng nhn
dung cam ang khm phuc, lai oc ao tao trong k lut va k thut hin
ai, thi khng bao lu nua, Trung Quc s co mt ia vi trong hang cac
cong quc cng nghip va thong nghip th gii.
Dng Dong, chung ta co u tt ca nhung cai ma mt dn tc co th
mong mun nh: hai cang hm mo, ng rung mnh mng, rung ru bao la;
chung ta co nhung ngoi lao ng kho lo va cn cu.
Nhng chung ta thiu t chuc va thiu ngoi t chuc Bi th cng
nghip va thong nghip cua chung ta la mt con s khng. Th thi thanh
nin cua ta ang lam gi Noi ra thi bun, bun lm: ho khng lam gi ca.
Nhung thanh nin khng co phong tin thi khng dam roi qu nha; nhung
ngoi co phong tin thi lai chim ngp trong su bing nhac; con nhung k
xut dong thi chi nghi n vic thoa mn tinh to mo cua tui tr ma thi
Hi Dng Dong thong hai Ngoi s cht mt, nu am Thanh
nin gia ci cua Ngoi khng sm hi sinh.
GII THIJU TC PHAM ~NG KCH MJNH
I - HON CANH RA I CUA TC PHAM
1. Tnh hnh th gii
Tac phm ra oi vao thoi ky sau chin tranh th gii thu va sau cach
mang thang Moi Nga 1917. Tinh hinh th gii luc by gio co nhung nt ni
bt sau:
- Sau su thng loi cua Cach mang X hi chu nghia Thang Moi, th
gii oc chia thanh hai b phn chinh t ban chu nghia va x hi chu nghia;
Su ra oi cua nha nc x hi chu nghia co anh hng to ln n su phat
trin cua phong trao cach mang th gii, m ra mt thoi ai mi trong su phat
trin cua lich su x hi loai ngoi: thoi ai qua tu chu nghia t ban ln chu
nghia x hi trn pham vi toan th gii.
- Di anh hng va tac ng cua Cach mang Thang Moi, c bit
thng qua vai tro cua Lnin, cach mang th gii bc vao mt giai oan phat
trin mi, cao trao cach mang mi: cach mang v san va cach mang giai
phong dn tc n ra khp noi, c bit la phong trao u tranh giai phong
dn tc phat trin manh m. Phong trao u tranh giai phong dn tc thoi ky
nay co hai c im ni bt: mt la, kt hop oc u tranh giai phong dn
tc vi giai phong x hi; hai la, su truyn ba chu nghia Mac-Lnin vao
109
phong trao giai phong dn tc, hang loat Dang Cng san ra oi (nh
nonxia, Trung Quc, n D,..), c bit la su phat trin manh m, si
ng cua phong trao cach mang Quang Chu, Trung Quc.
- Nm 1919 Quc t Cng san () oc thanh lp, sau o nhiu t
chuc khac ln lot ra oi, trong o co cac t chuc do Nguyn i Quc sang
lp nh: Vit Nam Thanh nin Cach mang ng chi Hi (Hi Vit Nam Cach
mang Thanh nin (1925), Hi lin hip cac dn tc bi ap buc (1925), Hi
lin hip nng dn cua nhung ngoi Vit Nam sng Xim (1926), v.v.
2. Tnh hnh trong nuc
Vao thoi ky nay x hi Vit Nam co nhung su bin ng ln ma chung
ta co th thy hai c im ni bt sau:
- Sau chin tranh th gii ln thu , Phap tng cong khai thac thuc
ia, tng cong u t vao Vit Nam tng cong boc lt, cp boc Vit
Nam. Diu o lam cho nn kinh t Vit Nam co su thay i v co cu va tinh
hinh chinh tri - x hi co su thay i to ln, c bit la su thay i v co cu
giai cp trong x hi. Cung vi chinh sach khai thac thuc ia cua thuc dn
Phap giai cp cng nhn Vit Nam tng nhanh v s long va thay i iu
kin san xut va sinh hoat tu nhung n in, hm mo nay tp trung cac
thanh ph lon, chiu su ap buc boc lt nng n bi thuc dn, t san va ia chu.
Giai cp nng dn vn la b phn ng ao nht va bi ap buc boc lt nng n
nht. Tng lp tiu t san cung tng v s long, th hin r tinh tich cuc
chinh tri x hi cua minh, thanh lp cac co quan ngn lun. Giai cp t san
oc hinh thanh, bt u tham gia vao vu ai chinh tri, phn hoa thanh hai
b phn t san mai ban va t san dn tc; nm 1923 Dang Lp hin ra oi,
luc u co xu hng dn tc nhng sau o chuyn sang thn Phap, cai long
va phan ng.
- Phong trao yu nc n ra khp noi li cun moi giai cp, moi tng
lp dn c trong x hi, vi nhiu quan im lp trong giai cp, chng thuc
dn Phap xm loc va bon tay sai ban nc. Tiu biu la cac loai phong trao
trn lp trong dn chu t san nh: Dng du, Dng kinh nghia thuc, Duy tn;
trn lp trong ia chu phong kin cua cac s phu yu nc ma tiu biu la
phong trao Cn Vong; phong trao u tranh trn lp trong tiu t san, c
bit la cua tri thuc.
Phong trao u tranh cua giai cp cng nhn Vit Nam n ra khp
noi vi quy m ngay cang ln, vi nhiu hinh thuc u tranh v kinh t, t
tng, chinh tri nhng u tht bai vi cha co mt ly lun khoa hoc soi sang
dn ong v ong li chin loc, sach loc va phong phap cach mang...
3. Hot dng cua Nguyn i Quc
Tu 1911 n 1929 Nguyn i Quc i rt nhiu nc.
Nm 1917 Nguyn i Quc tr lai Phap tham gia phong trao cach
mang Phap, 1919 vao Dang x hi Phap.
Thang 7-1920, Ngoi oc = thLo lfn thV nhPt nhIng jun c!ng vZ
vPn *Z +n tNc v< vPn *Z thuNc *Ja cua Lnin. Dy la su kin quan trong nht
lam bin i nhn thuc, khng inh con ong lua chon cuu nc cua
110
Nguyn i Quc. Thang 12-1920 du Dai hi Tua, tan thanh Quc t , tham
gia thanh lp Dang Cng san Phap.
1923 Nguyn i Quc sang Lin X tham gia Quc t Cng san, du
Hi nghi Quc t Nng dn, oc bu vao Ban chp hanh Quc t Nng dn.
Trong nhung ngay sng Lin X, Nguyn i Quc tham gia hoat ng
cach mang rt tich cuc va si ni, vit rt nhiu bai bao va tai liu, c bit la
bin soan cun BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p (nhung bai vit trong khoang
thoi gian 1921-1925).
1924 Nguyn i Quc n Quang Chu, Trung Quc theo loi gii
thiu cua Quc t Cng san, noi o la trung tm cach mang, co nhiu ngoi
Vit Nam ang hoat ng va gp cu Phan Bi Chu. Dn Quang Chu Ngoi
t ra ba muc ich:
1. M cac lp hun luyn cho thanh nin Vit Nam, sau o a ho v
hoat ng trong qun chung, vn ng phong trao cach mang.
2. Lp ra mt t chuc cach mang cua thanh nin, trong o co hat nhn
cua nhung ngoi cng san, chun bi cho su ra oi cua Dang Cng san.
3. Theo di va chi ao phong trao nng dn Trung Quc va cac nc
Dng Nam , giup Quc t Cng san nm tinh hinh phong trao giai phong
dn tc phong Dng.
Va Ngoi lam oc:
1. Thanh lp oc Vit Nam Thanh nin Cach mang ng chi Hi (Hi
Vit Nam Cach mang Thanh nin). Ngay 21 - 6 - 1925, bao thanh nin, co
quan Trung ong cua Tng b Vit Nam Thanh nin Cach mang ng chi
Hi ra s u tin.
2. Nm r oc phong trao nng dn Trung Quc va Ngoi vit
nhiu tai liu v Trung Quc, trong o co bai Trung tu0c v< thanh nin
Trung tu0c (1925).
3. T chuc cac lp ao tao va hun luyn can b, chu yu la hoc ly
lun cach mang, chu nghia Mac-Lnin. Ngoi ao tao oc 3 lp vi 75
ngoi.
22
Cac bai giang cua Nguyn i Quc cho cac lp hun luyn trn oc
Hi lin hip cac dn tc bi ap buc Dng tp hop lai in thanh cun
'Dng kach mnh vao u nm 1927 ly tn tac gia la Vong Thuy.
II - KET CU V CHU T TONG CUA TC PHAM
1. Kt cu cua tc phm
Tac phm trinh bay 15 vn ln khng anh s thu tu, nhng trong
mi muc co anh s thu tu, ni dung va sp xp theo mt trt tu lgic nht
inh. Co th chia thanh hai ni dung ln:
1. Ly lun cach mang v con ong cach mang Vit Nam.
- T cach mt ngoi cach mnh.
- Vi sao phai vit sach nay
- Cach mnh
22
Theo: B1o c1o gli Ban ph!ng ng tu0c tY &Nng sLn, H Chi Minh, to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &h8nh
trJ Du0c gia) %< ;Ni) @AAA) tp @) trang @B:
111
- Lich su cach mnh M
- Cach mnh Phap
- Lich su cach mnh Nga
2. Hinh thuc t chuc tp hop luc long cach mang trn th gii cung
nh trong nc.
- Quc t
- Phu nu quc t
- Cng nhn Quc t
- Cng san thanh nin quc t
- Quc t giup
- Quc t cuu t o
- Cach t chuc cng hi
- T chuc dn cay
- Hop tac x
2. Chu d tu tuong cua tc phm
Trn co s vn dung sang tao chu nghia Mac - Lnin vao iu kin cu
th cua Vit Nam, Nguyn i Quc cp mt cach tong i co h
thng nhung vn chin loc, sach loc cua cach mang Vit Nam, hinh
thanh v co ban ong li cuu nc theo quan im lp trong v san.
III - NI DUNG CHU YEU CUA TC PHAM
1. Quan nim cua Nguyn i Quc v cch mnh v cc loi hnh
cch mnh
a3 Cch )4nh
- Quan nim cua Nguyn i Quc v cach mnh rt on gian, r rang,
d hiu nhng th hin oc ban cht cua no:
'Cach mnh la pha cai cu i ra cai mi, pha cai xu i ra cai tt
Vi du: ng Galil (1633) la khoa hoc cach mnh 'Ngay xa ai cung
tng rng gioi tron t vung, nhn kinh nghim va trc ac, ng y mi
quyt rng trai t tron va chay chung quanh mt troi.
ng Srephexng (1800) la co khi cach mnh. Ngay xa chi i b va i
xe ngua ko; ng y mi lam ra xe lua.
ng Dacuyn (1859) la cach vt cach mnh. Ngay xa khng ai hiu r
su sinh hoa cua van vt, ng y mi nghin cuu ra vi sao ma co su sinh hoa
y.
ng Cac Mac la kinh t hoc cach mnh. ng y nghin cuu r rang t
ban chu nghia, quc chu nghia, giai cp tranh u, vn vn u ma sinh
ra; lich su no th nao, hin tong no th nao, va kt qua no s ra th nao.
Va ngoi a ra nhung vi du rt d hiu v cach mang trong cac
linh vuc oi sng x hi nh thin vn, sinh hoc, kinh t, k thut.
Nh vy, t tng ct li cach mnh cua Nguyn i Quc la tin b,
i mi va phat trin.
- Khi quan nim v cach mnh, Nguyn i Quc chi r ngun gc,
nguyn nhn cua cac cuc cach mang x hi. Ngoi t vn vi sao sinh ra
cach mnh qua ba loai hinh cach mnh: t ban cach mnh; dn tc cach mnh
112
va giai cp cach mnh, chung ta thy r o la do xung t, mu thun giua
cac giai cp co loi ich va ia vi i lp nhau nh:
'T ban (khng lam cng ma hng loi).
Cng va nng (lam kho nhoc ma chng oc hng) .
Nh ngoi tho An Nam, lam mo than Hon Gay, mt ngay lam 11
gio, u nm lam n cui, mt ngay chi oc 3 hao, n chng u n, mc
khng co mc, au khng co thuc, cht khng co hom.
Con anh chu mo y khng bao gio nhung tay n vic gi, ma no n
sung mc sng, ln ngua xung xe, mi nm lai oc my moi triu ng
loi (nm 1925 no oc 17.000.000 ng). Thu hoi 17 triu y thng chu Ty
lam ra hay la cng nhn An Nam lam ra
Dn cay ta rung khng co ma cay, ma tui n in Ty no chim ht
122.000 mu rung tt Trung Ky, 150.000 mu Nam Ky.
Dn ta noi thi khng u n, noi thi cht oi, ma in chu mi nm no
ban gao gn 1.000 triu quan tin Ty (nm 1925 no ban 911,477 quan).
Nc ta nh vy, cac nc cung nh vy. Cng nng khng chiu ni,
oan kt nhau anh ui t ban i, nh bn Nga, y la giai cp cach mnh;
noi tom lai la giai cp bi ap buc cach mnh ap giai cp i ap buc
minh.
y Nguyn i Quc chi ra ngun gc truc tip v mt x hi,
chu khng phn tich ngun gc su xa v mt kinh t o la su xung t giua
su phat trin cua luc long san xut vi su kim hm cua quan h san xut.
53 Cc lo6i h7nh cch )4nh
Dua vao t tng cach mnh va luc long tham gia cach mnh Nguyn
i Quc chia ra lam ba thu:
'A. T ban cach mnh.
B. Dn tc cach mnh.
C. Giai cp cach mnh
Ngay nay, theo tu ngu hin ai chung ta hiu o la cac cuc cach
mang: cach mang dn chu t san, cach mang giai phong dn tc, cach mang
v san (x hi chu nghia).
Ngoi con chi r cac loai cach mnh o bng cac vi du cu th nh cach
mang t san Phap 1789, M 1776, Nht 1884; cach mang giai phong
dn tc nh 1859, Trung Quc 1911; cach mang v san Nga 1917.
Vit Nam (An Nam) ui Phap gianh ly quyn tu do binh ng cua dn
nc minh, y la dn tc cach mnh.
Khao sat va phn tich cac cuc cach mang trong lich su ma tiu biu la
3 cuc cach mang, Cach mang M (1776), Cach mang Phap (1784), Cach
mang Thang Moi Nga (1917), Ngoi rut ra cac bai hoc kinh nghim
vn dung vao cach mang Vit Nam: cach mang Phap cung nh cach mang
M khng n noi n chn (khng trit ), dn chung mun lam cuc cach
mang lu nua... 'Cach mang An Nam nn nh ly iu y.
a) Trong 3 ln cach mnh, 1789, 1848, 1870, u vi dn can am
nhiu, nhng tri thuc it, cho nn t ban no loi dung.
113
b) Pa ri Cng x vi t chuc khng kho va vi khng lin lac vi dn
cay, n ni tht bai.
c) T ban no dung chu Tu do, Binh ng, ng bao lua dn, xui dn
anh phong kin. Khi dn anh phong kin ri, thi no lai thay phong
kin ma ap buc dn.
d) Cach mnh Phap cung nh cach mnh M, nghia la cach mnh t
ban, cach mnh khng n noi, ting la cng hoa va dn chu, ky thuc trong
thi no tc luc cng nng, ngoai thi no ap buc thuc ia. Cach mnh 4 ln
ri, ma nay cng nng Phap hng con phai mu cach mnh ln nua mi hong
thoat khoi vong ap buc. Cach mnh An Nam nn nh nhung iu y.
Trong th gii by gio chi co cach mang Nga mi tin tin, mi trit
, nghia la dn chung oc hng cai hanh phuc tu do, binh ng tht,
khng phai tu do va binh ng gia di nh quc chu nghia Phap khoe
khoang bn An Nam. Cach mnh Nga ui oc vua, t ban, ia chu ri,
lai ra suc cho cng, nng cac nc va dn bi ap buc cac thuc ia lam cach
mang p tt ca quc chu nghia va t ban trong th gii.
Cach mnh Nga day cho chung ta rng mun cach mnh thanh cng thi
phai dn chung (cng nng) lam gc, phai co ang vung bn, phai bn gan,
phai hy sinh, phai thng nht. Noi tom lai la phai theo chu nghia M Khc T
va Lnin.
Cho nn, Vit Nam phai chon con ong cach mang thang Moi. Qua
vic phn tich cach mang thang Moi, Ngoi : 1) cp n thoi co cach
mang, yu t chu quan, khach quan, v.v,.. cach mang i n thng loi; 2)
tinh trit cua cach mang thang Moi ch: trong nc giai phong nhn
dn Nga thoat khoi ap buc boc lt, bn ngoai la gop phn giai phong nhn
loai thoat khoi ach ap buc boc lt cua chu nghia thuc dn quc. (Sau nay
Ngoi co nhung anh gia xac ang v y nghia cua Cach mang Thang Moi
i vi Cach mang Vit Nam va Cach mang th gii).
2. Nhng vn d chin luc v sch luc cua cch mng Vit Nam
a3 Con 89ng cch )6ng Vi4t Na)
Do la i theo Cach mang Thang Moi - con ong cach mang v san,
la con ong gn lin c lp dn tc vi chu nghia x hi, con ong giai
phong dn tc tin ln chu nghia x hi.
Tuy nhin, trong tac phm !Qng (1ch ,nh con ong cach mang
Vit Nam oc Nguyn i Quc lua chon va inh hinh din mao la cach
mang v san, theo Cach mang thang Moi, nhng v thc cht luc nay la
'Cach mang dn chu t san kiu cu theo lp trong cua Mac ma Lnin a
thc hin trong Cach mang Thang Moi Nga..
53 :"an h4 gia cch )6ng Vi4t Na) ;< cch )6ng th= gii > gia
cch )6ng gi?i @hAng '&n tBc ;< cch )6ng ;C #?n chnh D"Ec
Nguyn i Quc chi r quan h giua cach mang Vit Nam vi cach
mang th gii noi chung va cach mang v san Phap noi ring, cung trn co s
o, Ngoi nu ln quan h mt thit giua cach mang giai phong dn tc va
cach mang v san chinh quc. 'Hai thu cach mnh y tuy co khac nhau, ...
114
Nhng hai cach mnh y vn co quan h vi nhau. 'Vy nn cach mnh An
Nam vi cach mnh Phap phai lin lac vi nhau. Dy la ong gop vi ai cua
H Chi Minh vao kho tang ly lun cua Chu nghia Mac-Lnin.
Nh An Nam ui Phap, n D ui Anh, Cao Ly (nay la Triu Tin)
ui Nht, Philippin ui M, Tau ui cac quc chu nghia gianh ly
quyn tu do binh ng cua dn nc minh, y la dn tc cach mnh.
Tt ca dn cay, ngoi tho trong th gii bt ky nc nao, noi nao u
lin hop nhau lai nh anh em mt nha, p tt ca t ban trong th gii,
lam cho nc nao, dn nao cung oc hanh phuc, lam cho thin ha ai ng -
y la th gii cach mnh.
Hai thu cach mnh o tuy co khac nhau, vi dn tc cach mnh thi cha
phn giai cp, nghia la s, nng, cng, thong u nht tri chng lai cong
quyn. Con th gii cach mnh thi v san giai cp ung u i trc. Nhng
2 cach mnh y vn co quan h vi nhau. Vi du: An Nam dn tc cach mnh
thanh cng thi t ban Phap yu, t ban Phap yu thi cng nng Phap lam giai
cp cach mnh cung d. Va nu cng nng Phap cach mnh thanh cng, thi
dn tc An Nam s oc tu do.
Vy nn cach mnh An Nam vi cach mnh Phap lin lac vi nhau.
Mt khac, Nguyn i Quc cung nhn manh tinh tu luc tu cong cua
cach mang giai phong dn tc Vit Nam: 'Quc t o s ht long giup
cho ma lam cach mnh. Nhng mun ngoi ta giup cho, thi trc minh phai
tu giup ly minh .
Xem trong Quc t vang khng co cng hi - Dng nao, Quc t o
thi co 8 hi thuc ia vao.
Khi tho thuyn ava, n D bi cng, Quc t o ht suc giup, con
Quc t vang thi khng ngo n.
Tau, tho thuyn Thong Hai bi cng hon 3 thang, Hong Cang bi
cng hon mt nm ri, Quc t o giup tin bac, phai ai biu qua yn
ui, lai suc cng hi cac nc giup. Quc t vang chi in vai to tuyn ngn ri
lam thinh.
Vy thi bit nu tho thuyn An Nam bit t chuc thi chc Quc t o
s ht long giup cho ma lam cach mnh. Nhng mun ngoi ta giup cho, thi
trc minh phai tu giup ly minh .
c3 MFc 8ch ;< nhi4) ;F ca cch )6ng Vi4t Na)G
- Muc ich cua cach mang Vit Nam la c lp dn tc va tin ln chu
nghia cng san - 'thuc hanh chu nghia th gii ai ng.
- Nhim vu cua cach mang Vit Nam, theo t tng cua Nguyn i
Quc trinh bay trong tac phm la:
1. Danh quc phong kin xoa bo ch phong kin thuc ia:
'Nh An Nam ui Phap,... ui cac quc chu nghia gianh ly quyn
tu do binh ng cua dn nc minh.
2. Xy dung chu nghia cng san - 'Thuc hanh chu nghia th gii ai
ng. Ngoi chi r 'cach mnh t ban la cha phai cach mnh n noi va
'chung ta hy sinh lam cach mnh thi nn lam cho n noi, nghia la lam
115
sao cach mnh ri thi quyn giao cho dn chung s nhiu, ch trong tay
mt bon it ngoi... th dn chung mi oc hanh phuc.
Hai nhim vu trn co lin quan mt thit vi nhau, u rt kho khn
gian kh, u cn n su hy sinh. Ngoi vit: 'Sua cai x hi cu my ngan
nm lam x hi mi, y la rt kho. Nhng bit cach lam, bit ng tm hip
luc ma lam thi chc lam oc, th thi khng kho. Kho d cung tai minh, minh
quyt chi lam thi lam oc. Nhng mun lam cach mnh thi phai bit:
a) Tui t ban va quc chu nghia no ly tn giao va vn hoa lam cho
dn ngu, ly php lut buc dn lai, ly suc manh lam cho dn so, ly phu
quy lam cho dn tham. No lam cho dn nghe n 2 chu cach mnh thi so
rung minh.
Vy cach mnh trc phai lam cho dn giac ng.
b) Dn kh qua hay lam bao ng, nh dn An nam Trung Ky khang
thu, Ha Thanh u c, Nam Ky pha kham; khng co chu nghia, khng co
k hoach, n ni tht bai mi.
Vy cach mnh phai giang giai ly lun va chu nghia cho dn hiu.
c) Dn vi khng hiu tinh th trong th gii, khng bit so sanh, khng
co mu chc, cha nn lam lam, khi nn lam lai khng lam.
Cach mnh phai hiu phong triu th gii, phai bay sach loc cho dn.
d) Dn thong chia r phai nay bon kia, nh dn ta ngoi Nam thi nghi
ngoi Trung, ngoi Trung thi khinh ngoi Bc, nn ni yu suc i, nh ua
mi chic mi noi.
Vy nn suc cach mnh phai tp trung, mun tp trung phai co ang
cach mnh.
'3 HBng lIc ca cch )6ng Vi4t Na)
- Ngoi xac inh 'cng nng la ngoi chu cach mnh, cho nn ai ma
bi ap buc cang nng thi long cach mnh cang bn, chi cach mang cang quyt.
Khi trc t ban bi phong kin ap buc cho nn no cach mnh. By gio t ban
lai i ap buc cng nng, cho nn cng nng la ngoi chu cach mnh.
1. La vi cng nng bi ap buc manh hon,
2. La vi cng nng la ng nht cho nn suc manh hon ht,
3. La vi cng nng la tay khng chn roi, nu thua thi chi mt mt cai
kip kh, nu oc thi oc ca th gii, cho nn ho gan goc. Vi nhung c y,
nn cng nng la gc cach mnh; con hoc tro, nha bun nho, in chu nho
cung bi t ban ap buc, song khng cuc kh bng cng nng; 3 hang y chi la
bu ban cach mnh cua cng nng thi. Hay: 'Dn chung cng nng la gc
cach mnh, 'mun cach mnh thanh cng thi phai dn chung (cng nng)
lam gc, phai co Dang vung bn, phai bn gan, phai hy sinh, phai thng
nht. Noi tom lai la phai theo chu nghia M Khc T va Lnin.
- Mun cach mnh thanh cng ngoai cng nng lam gc, con phai su
dung cac luc long khac nh an ba, tr con, hoc tro, nha bun... o la bu
ban cua cach mnh. Ngoi vit: 'Con hoc tro, nha bun nho, in chu nho
cung bi t ban ap buc, song khng cuc kh bng cng nng, ba hang y chi la
bu ban cach mnh cua cng nng thi.
116
J3 Vai tKL lMnh 86o cch )6ng ca H?ng CBng #?n
- Ngoi t vn 'cach mnh trc ht phai co cai gi va khng
inh: 'Trc ht phai co ang cach mnh, trong thi vn ng va t chuc
dn chung, ngoai thi lin lac vi dn tc ap buc va v san giai cp moi noi.
Dang co vung cach mnh mi thanh cng, cung nh ngoi cm lai co vung
thuyn mi chay. Dang mun vung thi phai co chu nghia lam ct, trong ang
ai cung phai hiu, ai cung phai theo chu nghia y. Dang ma khng co chu
nghia cung nh ngoi khng co tri khn, tau khng co ban chi nam. Dang la
ngoi lnh ao, la 'ngoi cm lai con thuyn cach mang.
Phn tich tinh hinh thuc tin cach mang Nga, Nguyn i Quc cung
chi r cho chung ta thy vai tro nhn t quyt inh su thng loi cua cach
mang 'phai co ang vung bn lam cach mang thanh cng va cm quyn
t chuc ra chinh phu cng, nng, binh,.. thuc hanh th gii ai ng.
Cui thang 10, u cung co t chuc ca ri, ai cung mun cu su. Nhng
ng Lnin bao: Khoan Cho it bua nua cho ai ai cung phan i Chinh phu,
luc y s cu su. Dn ngay 5 thang 11, Chinh phu khai hi ban b php
lut mi, ma php lut y thi loi cho t ban ma hai cho cng, nng. ng
Lnin noi vi ang vin rng: Mng 6 cu su thi sm qua, vi dn cha bit
lut l xu y, ma cha bit lut l y thi cha ght Chinh phu lm. Mng 8
cu su thi mun qua vi khi y thi Chinh phu bit rng dn oan va phong
bi nghim ngt ri.
Qua nhin ngay mng 7 Dang Cng san ha linh cach mnh, thi tho
thuyn ao n vy Chinh phu, dn cay ao n ui ia chu. Chinh phu phai
linh ra dep, thi linh ua theo tho thuyn ma tr lai anh Chinh phu.
Tu bua y, Chinh phu hoat u bo chay, Dang Cng san cm quyn, t
chuc ra Chinh phu cng, nng, binh, phat t rung cho dn cay, giao cng
xng cho tho thuyn, khng bt dn i cht cho t ban va quc chu nghia
nua, ra suc t chuc kinh t mi, thuc hanh chu nghia th gii ai ng.
- Nguyn i Quc con xut ra nhung t tng co ban v Dang
Cng san, ang cm quyn, xy dung mt ang cach mang vung manh:
1. Phai xy dung nn tang t tng ly lun cua Dang - o la chu nghia
Mac-Lnin. Ngoi vit: 'Dang mun vung thi phai co chu nghia lam ct ...
Dang ma khng co chu nghia cung nh ngoi khng co tri khn, tau khng
co ban chi nam va Ngoi khng inh: 'By gio hoc thuyt nhiu, chu nghia
nhiu, nhng chu nghia chn chinh nht cach mnh nht la chu nghia Lnin
va 'noi tom lai la phai theo chu nghia M Khc T va Lnin.
2. Phai xy dung Dang v mt ao uc, phong cach lam vic cua ngoi
cach mnh, cua ang vin va cua t chuc Dang.
3. Phai lin lac vi tt ca cac ang cach mang trn th gii. 'Chung ta
cach mnh thi cung phai lin lac tt ca nhung ang cach mnh trong th gii
chng lai t ban va quc chu nghia.
Quc t nghia la ngoi trong th gii, bt ky nc nao, dn tc nao, co
mt muc ich nh nhau, hop suc nhau lam cho n muc ich y. Nh cac
quc chu nghia lin lac nhau, nn cac dn hn yu (Phap lin lac
117
Ty Ban Nha anh ly An Nam, lin lac Nht giu An Nam, v.v..), cac
t ban lin lac nhau tc luc tho thuyn Duc). Tho thuyn cac nc lin
lac nhau chng lai t ban (nh Hi ng cng nhn quc t). Chung ta
cach mnh thi cung phai lin lac tt ca nhung ang cach mnh trong th gii
chng lai t ban va quc chu nghia (nh D tam quc t).
N3 Oh*ng @h@ cch )6ng
- Ngoi cho rng phong phap bao luc cach mang la ht suc quan
trong vi k thu cua cach mang dung bao luc an ap cach mang. Trong bao luc
cach mang thi trc ht phai la bao luc chinh tri cua qun chung: 'Dn khi
manh thi qun linh nao, sung ng nao cung khng chng lai .
1. Dn chung cng nng la gc cach mnh, t ban la hoat u, khi no
khng loi dung oc dn chung nua, thi no phan cach mnh.
2. Cach mnh thi phai co t chuc rt vung bn moi thanh cng.
3. Dan ba tr con cung giup lam vic cach mnh oc nhiu.
4. Dn khi manh thi qun linh nao, sung ng nao cung khng chng
lai.
5. Cach mnh phai hy sinh rt nhiu ngoi ma khng so, ta mun lam
cach mnh thi cung khng nn so phai hy sinh.
T tng o cung oc th hin r trong vic Ngoi khao sat cach
mang Nga, ma c bit la cuc cach mang 1905. 'Vi sao cach mnh 1905
thua Ngoi ly giai do t ban no phan lai tho thuyn, dn cay, cha vn
ng linh va sung ng khi gii cua dn it qua.
Khng. Tri qua ln tht bai y, Dang nghin cuu lai, ph binh lai, sai
lm u, vi sao ma tht bai Bit r rang nhung ch khuyt im ma sua
sang lai. Cung nh rn mt con dao, thu ct mi bit ch nao sc, ch nao
cun; sau cu theo ch cun ma mai, con dao mi tt.
Nho chuyn tht bai 1905, tho thuyn mi hiu rng: mt la phai t
chuc vung vang, hai la phai lin lac vi dn cay, ba la phai vn ng linh,
bn la khng tin oc tui hu, nm la bit t ban va vua cung la mt tui,
mun ui vua thi phai ui ca t ban.
Cach mnh 1905 tht bai lam gong cho cach mnh 1917 thanh cng.
- Ngoi nu ra 4 bc tp hop luc long qun chung. Ngoi vit:
'Mun lam cach mnh thi phai bit:
... trc phai lam cho dn giac ng.
... phai giang giai ly lun va chu nghia cho dn hiu.
... phai hiu phong trao th gii, phai bay sach loc cho dn.
... suc cach mnh phai tp trung, mun tp trung phai co ang cach
mnh.
g3 VPn 8Q chnh D"RQn nh< nc
Nguyn i Quc nu ln t tng nha nc cua dn, do dn, vi dn
- Sau khi cach mang thanh cng Vit Nam s thanh lp nha nc cua dn -
s ng ngoi: 'quyn giao cho dn chung s nhiu.
Chung ta hy sinh lam cach mnh, thi nn lam cho n noi, nghia la
lam sao cach mnh ri thi quyn giao cho dn chung s nhiu; ch trong
118
tay mt bon it ngoi. Th mi khoi hy sinh nhiu ln, th dn chung mi
oc hanh phuc. Cung nh Phap (Cng x Pa ri) muc ich cng x s thuc
hanh xy dung chinh quyn cua dn.
Nm 1871 vua Phap thua chay ri, linh Duc ti vy kinh Phap la Pa
ri. T ban Phap ct 2 tinh cung cho Duc cu hoa. Vi gic gi ma cht
nhiu ngoi, hai nhiu cua. Dn khng banh n, tho khng cng lam. Ngay
18 thang 3, tho thuyn Pa ri ni ln lam cach mnh cng san (Cng x).
Vi tho thuyn con non nt, t chuc khng kho, va lai Duc giup cho t
ban Phap anh lai tho thuyn, nn cui thang 5 thi cach mnh tht bai. Va
Nga: 'Dang Cng san cm quyn, t chuc ra chinh phu cng, nng, binh,
phat t rung cho dn cay, giao cng xng cho tho thuyn, khng bt dn
i cht cho t ban va quc chu nghia nua, ra suc t chuc kinh t mi,
thuc hanh chu nghia th gii ai ng.
3. Hnh thc tp hp lc lung cch mng
Theo Nguyn i Quc co hai loai hinh chu yu, o la loai hinh Quc t
va loai hinh trong nc.
a3 Cc loai h7nh D"Ec t= g) cA
- Quc t cng san.
Tu th k thu 18 tr xung, t ban phat at rt thinh, ap buc tho thuyn
rt nghit. Tho thuyn bi ap buc thi tinh cach phan i, nh t chuc cng hi,
bi cng bao ng. Nhng hu ht tinh nao bit tinh ny, nc nao bit nc
ny ma thi, cho nn suc khng manh lm.
Nm 1840, tho thuyn Duc lp ra mt hi tn la Nhn quyn hi. Khu
hiu hi y la 'Trong th gii ai cung la anh em. Khu hiu y tuy rt hay,
nhng khng ung, vi bon t ban quc chu nghia va phan cach mnh la
thu ich dn, goi chung la anh em sao oc
- Phu nu quc t.
ng Cac Mac noi rng: 'Ai bit lich su thi bit rng mun sua sang
x hi ma khng co phu nu giup vao, thi chc khng lam ni. Xem t tng
va vic lam cua an ba con gai, thi bit x hi tn b ra th nao
ng L nin noi: 'Dang cach mnh phai lam sao day cho an ba nu n
cung bit lam vic nc, nh th cach mnh mi goi la thanh cng.
Nhung loi y khng phai cu noi lng bng. Xem trong lich su cach
mnh chng co ln nao la khng co an ba con gai tham gia. Cach mnh
Phap co nhung ngoi nh c hoc tro Saclt Coocy rut dao m cht ngoi
t tng hung bao, nh ba Misen ra giup t chuc Pa ri Cng x. Khi Nga
cach mnh, an ba ra tinh nguyn i linh; sau tinh lai linh cach mnh an ba
cht ht 1854 ngoi. Nay cach mnh Nga thanh cng mau nh th, ung
vung nh th, cung vi an ba con gai ht suc gium vao. Vy nn mun th
gii cach mnh thanh cng, thi phai vn ng an ba con gai cng nng cac
nc.
- Cng nhn quc t.
Trc phai bit qua lich su cng nhn vn ng, sau o noi n lich su
cng nhn.
119
Lich su cng nhn vn ng chia lam 3 thoi ky:
Trc u chin
Dong luc u chin
Khi u chin ri
Trc khi u chin: Bn u va M co chung 16 triu tho thuyn co t
chuc va co mt hi goi la 'Van quc cng hi. Nhng 16 triu ngoi y
khng vao 'Van quc cng hi ca. Nhung oan th vao lai chia ra nhiu
phai bit:
1. Cng oan chu nghia Anh va M chi lo sao tho thuyn sinh hoat
kha, ma khng noi n anh t ban.
2. V chinh phu cng oan cac nc La tinh, thi khng mun lp chinh
ang.
3. Cai long chu nghia thi chu trong cng hi nn giup chinh ang,
nhng khng nn hop vi chinh ang.
4. Trung lp chu nghia chu trong rng cng nhn khng phai la nn
cach mnh.
5. Cng san chu nghia, chu trong p t ban, cng nhn la nn
cach mnh, phai co chinh ang dt cng hi lam cach mnh.
Vi muc ich va chu nghia ln xn khng thng nht nh th, cho nn
hi khng co luc long.
- Cng san thanh nin quc t.
Trc kia cac ang x hi co x hi thanh nin. Cac ang y hop lai
thanh D nhi quc t. Cac thanh nin y cung t chuc x hi thanh nin quc
t. Khi u chin, phn nhiu D nhi quc t hu vi t ban, phn nhiu
thanh nin cung bt chc hu.
Nhung ngoi thanh nin cach mnh bo hi y cung nh ng L nin va
nhung ngoi chn chinh cach mnh bo D nhi quc t ra.
Dn thang 11 nm 1919, thanh nin cach mnh 14 nc bn i hi
nhau tai kinh Duc (Bclin) lp ra Thanh nin cng san quc t.
Nm 1921 co thanh nin 43 nc theo vao.
Nm 1922 co 60 nc, 760.000 ngoi.
Nm 1924 co hon 1.000.000 (thanh nin Nga cha tinh).
- Quc t giup (Hi t chuc 'Giup cua cng nhn quc t
Nm 1921, nc Nga bi ai han mt mua, dn cht oi nhiu. D quc
chu nghia loi dung co hi y, bn thi mun xui dn Nga ni loan, bn thi
mun ko binh vao cach mnh Nga. Phn thi em cac tau b vy bin Nga,
khng cho cac tau b i lai ch n ban cho dn Nga.
Nhung ngoi co long tt nh ng Nanxan (ngoi khoa hoc rt co danh
ting nc Noocve, ng y i tau bay qua Bc cuc), va cac cng hi u co t
chuc hoi cuu t i quyn tin, n, va ao qun gui cho dn Nga. Nhng vi
t chuc tan nat cho nn suc luc yu.
D tam quc t va Cng nhn quc t o (mi t chuc) xng ln lp
mt hi Quc t giup , tp trung tt ca cac hi cuu t lai. D nhi quc t
va cng nhn quc t vang khng chiu vao, lp ring ra mt hi cuu t ring.
120
Tuy vy,Quc t giup cung lp thanh. Tu cui nm 1921, n nm
1922. Quc t nay quyn oc hon 5.000.000 ng bac, va 40.000.000 kil
n cho dn Nga.
- Quc t cuu t o.
Quc t giup thi cuu t cho dn bi tai nan, va cung cuu t cho
nhung ngoi chinh tri pham nua. Quc t cuu t o thi chuyn mn giup
cho chinh tri pham ma thi.
By gio hi tranh u; v san thi tranh u vi t ban, dn bi ap buc
thi tranh u vi quc chu nghia. T ban va quc chu nghia v mt phe,
v san va dn bi ap buc v mt phe. Hai phe y cung nh hai qun i anh
nhau. Qun i cach mnh thi theo co D tam quc t. Qun phan cach mnh
thi theo co bon nha giau. Danh nhau thi chc phai co ngoi phai bt, ngoi bi
thong, ngoi bi cht. Quc t cuu t o la nh cai nha thong sn soc
cho nhung ngoi bi thong, gium giup cho nhung ngoi bi bt, trng nom
cho cha gia me yu, vo dai con tho cua nhung ngoi tu trn cho cach
mnh.
53 Cc lo6i h7nh tKong nc g) cA
- T chuc cng hi.
T chuc cng hi trc la cng nhn i lai vi nhau cho co cam
tinh; hai la nghin cuu vi nhau; ba la sua sang cach sinh hoat cua cng
nhn cho kha hon by gio; bn la giu gin loi quyn cho cng nhn; nm la
giup cho quc dn, giup cho th gii.
Di lai khng phai la bua nay ngoi A co gi chap thi ngoi B ti n;
mai ngoi B co cung quay lai moi ngoi C ti ung rou. Nhng i lai
bay v cho nhau iu khn l phai, giao hoan tri thuc cho nhau.
Nghin cuu chng nhung la gi sach v, gi bao ra giang, nhng phai
ban bac cach phn u vi t ban va quc chu nghia.
Sua sang cach sinh hoat nh lp hip tac x, m hi hoc, hi choi cho
cng nhn, vn vn.
Giu gin loi quyn la khi hi co th luc roi, thi oi thm tin cng,
bt gio lam, vn vn.
Giup cho quc dn va th gii la em luc long tho thuyn cach mnh
lam cho ai cung oc binh ng tu do nh tho thuyn Nga lam tu nm
1917.
- T chuc dn cay.
Nc ta kinh t cha phat at, trong 100 ngoi thi n 90 ngoi la dn
cay. Ma dn cay ta rt la cuc kh, ngh khng co ma lam, t khng u ma
cay, n ni com khng u n, ao khng co mc.
Xem nh Trung Ky, tt ca chung 5.730.000 ngoi dn ma chi co
chung 148.015 mu rung.
Trc nm 1926, Ty n in chim mt 62.000 mu. Tu nm
1926, 175 thng Ty n in lai chim ht:
1.982 mu Thanh Hoa
35.426 mu Ngh An
121
17.076 mu Nha Trang
13.474 mu Phan Thit
92.000 mu Kom Tum
67.000 mu Dng Nai
Nh th thi dn ta con rung u nua ma cay
- Hop tac x.
Hop tac x u ht sinh ra bn Anh. Nm 1761, my ngoi tho dt
vai ru nhau lp ra mt cai hi 'lam vai cho tt va ban gia trung binh trong
lang xom.
Nm 1777, mt hi khac lp ra. Sau con nhiu hi lp ra nua, nhng
chng oc lu.
Nm 1864, mt hi mi lp ra oc 999 ng vn. Dn nm 1923, thi
hi nay co 5.673.245 ng vn va tin bun ban i lai oc 47.777.000 ng,
14 chic tau, va 5.000 mu von ch (tra), 6 ngoi ai biu lam ha nghi vin,
4.580.623 ngoi hi vin.
Hop tac x by gio bn Nga ln nht thu hai n Anh (tiu phi hop
tac), thu ba Phap (sinh san hop tac), thu t la Dan Mach (nng dn hop tac),
thu nm Duc (ngn hang hop tac).
Nht co mt hi khi mi lp chi co 1840 ng vn cach 8 nm co
370.000 ng.
Khi nghin cuu tim hiu v cac t chuc tp hop luc long cach mang
cua Nguyn i Quc chung ta cn lu y mt s im:
1.Cach mang Vit Nam la mt b phn cua cach mang th gii cho
nn, An Nam phai co nhung t chuc nh quc t mi co th phatd huy suc
manh tng hop cua trong nc va th gii.
2. Phai co quan im lich su - cu th anh gia vai tro chuc nng cua
tung t chuc, cung nh nhung loai hinh cu th cua tung t chuc, tu o mi co
th thy oc gia tri ly lun cua t tng Nguyn i Quc v nhung t chuc
o.
IV - GI TRJ V NGHA CUA TC PHAM
!Qng (1ch ,nh mt kit tac ly lun chinh tri cua H Chi Minh
lai trong kho tang t tng H Chi Minh. Do o, tac phm co mt gia tri va y
nghia to ln ca v ly lun ln thuc tin, ca v ni dung ln hinh thuc, khng
chi i vi phong trao cach mang trong nc ma con i vi ca phong trao
cach mang Dng Dong va th gii. Chung ta co th thy iu o qua mt s
y nghia chu yu sau:
1. La mt tac phm ly lun khoa hoc t co s cho vic xac inh con
ong cach mang Vit Nam theo lp trong giai cp v san, gop phn khc
phuc su khung hoang v ong li chinh tri cuu nc va giai phong dn tc
vao cui th k XX, u th k XX; Chun bi tin ly lun cho su ra oi
cua chinh ang cach mang Vit Nam - Dang Cng san Vit Nam; Do o,
y con la co s, nn tang ly lun khoa hoc cho ong li chin loc, sach
loc cua cach mang Vit Nam sau nay.
122
2. Tac phm th hin su vn dung sang tao va phat trin chu nghia Mac
- Lnin trong iu kin cu th cua mt nc Vit Nam thuc ia nua phong
kin, hoan canh ia ly khac bit chu u, trinh dn tri thp km,.. nhng
nu ln va tra loi hang loat vn co ban ang t ra trc cac luc long
yu nc va cach mang Vit Nam luc by gio, dn dt cach mang Vit Nam
i ln.
3. Tac phm anh du bc phat trin mi v t tng H Chi
Minh va cung nhung vn kin Hi nghi thanh lp Dang khng inh su hinh
thanh t tng H Chi Minh trn nhung vn ct yu nht.
4. Tac phm khng chi co gia tri ly lun va thuc tin i vi phong trao
cach mang Vit Nam, ma con co gia tri i vi phong trao con ngoi th gii,
c bit la i vi phong trao cach mang Dng Dong.
5. Tac phm con co y nghia ln lao v mt ngh thut din at, truyn
thu, giang day chu nghia Mac - Lnin va ong li cua Dang cho qun chung
nhn dn. Nh Ngoi vit: 'Sach nay mun noi cho vn tt, d hiu, d nh...
Dy noi vic gi thi noi rt gian tin, mau mn, chc chn nh 2 ln 2 la 4,
khng t v trang hoang gi ca nhm muc ich 'hy vong sach nay chi trong
hai chu: Cach mnh Cach mnh Cach mnh.
a) Pham lam vic gi cung vy, bt ky ln b, bt ky kho d, nu khng
ra suc thi chc khng thanh cng. Tuc ngu Tau co cu: 'S tu bt tho tt
dung ht suc. Su tu manh bit chung nao, nu bt tho thi co kho gi, th ma
con phai dung ht suc, hung gi lam vic to tat nh vic giai phong gng cum
n l cho ng bao, cho nhn loai, nu khng ht suc thi lam sao oc.
b) Lai nhiu ngoi thy kho thi ng long, khng hiu rng 'nc chay
a mon va 'co cng mai st co ngay nn kim. Vic gi kho cho my, quyt
tm lam chc oc, it ngoi lam khng ni, nhiu ngoi ng tm hip luc
ma lam thi phai ni. Doi nay lam cha xong thi oi sau ni theo lam thi phai
xong.
c) Mun ng tm hip luc, mun bn gan thi trc ht ai ai cung phai
hiu r vi sao ma phai lam, vi sao ma khng lam oc, vi sao ma ai ai cung
phai ganh mt vai, vi sao phai lam ngay khng nn ngoi nay ngi cho ngoi
khac. Co nh th muc ich mi ng, muc ich co ng, chi mi ng, chi
co ng, tm mi ng, tm ng, lai phai bit cach lam thi lam mi
chong.
d) Ly lun va lich su cach mnh co nhiu sach lm. Phap no so, nn
cm chung ta hoc, cm chung ta xem, cho nn ng bao ta i vi 2 chu cach
mnh con lo mo lm. Co ngoi bin chp xng ra mt chut lai lam mt
cach rt h ; hoc xui dn bao ng ma khng bay cach t chuc; hoc lam
cho dn quen tinh lai, ma qun tinh tu cong.
e) Muc ich sach nay la noi cho ng bao ta bit r: (1) Vi sao
chung ta mun sng thi phai cach mnh. (2) Vi sao cach mnh la vic chung
cua dn chung chu khng phai vic mt hai ngoi. (3) Dem lich su cach
mnh cac nc lam gong cho chung ta soi. (4) Dem phong trao th gii noi
123
cho ng bao ta r. (5) Ai la ban ta Ai la thu ta (6) Cach mnh thi phai lam
th nao
g) Sach nay mun noi cho vn tt, d hiu, d nh. Chc co ngoi s
ch rng, vn chong cut qun. Vng Dy noi vic gi thi noi rt gian tin,
mau mn, chc chn nh 2 ln 2 la 4, khng t v trang hoang gi ca.
Hon sau moi nm nay, quc chu nghia Phap ap trn u; hon hai
moi triu ng bao hp hi trong vong tu ia. Phai ku to, lam chong cuu
ly ging noi, thi gio u ranh ma v voi trau chut.
Sach nay chi c ao sao ng bao xem ri thi nghi lai, nghi ri thi tinh
dy, tinh ri thi ung ln oan kt nhau ma lam cach mnh.
Vn chong va hy vong sach nay chi trong hai chu: Cach mnh
Cach mnh Cach mnh
Do o, tac phm con day cho nhung ngoi giang day truyn thu chu
nghia Mac-Lnin va ong li cua Dang mt bai hoc v cach noi, cach vit
va cach giang day.
LI KET
!Qng (1ch ,nh, mt tac phm ly lun chinh tri vao thoi ky u
trong qua trinh hinh thanh t tng H Chi Minh, nhng o la mt tac phm
co y nghia quan trong i vi cach mang Vit Nam. No t nn mong co
s ly lun khng chi cho vic thanh lp Dang Cng san Vit Nam, ma con la
cho ong li chin loc, sach loc cach mang Vit Nam. Chinh vi vy, ni
dung ly lun cua tac phm co tac dung chi ao hoat ng thuc tin i vi
cach mang Vit Nam cho ca mi v sau nay.
!Qng (1ch ,nh con la mt mu muc v hinh thuc din at va
truyn thu chu nghia Mac - Lnin vao qun chung nhn dn mt nc
thuc ia nua phong kin, nn kinh t km phat trin, trinh dn tri lac hu.
Do con la su th nghim cua chu nghia Mac-Lnin vao thuc tin cach mang
th gii.
!Qng (1ch ,nh, mt tac phm ly lun chinh tri phong phu va su
sc v ni dung trong sang va khoa hoc v hinh thuc ngh thut.
II - HNG DAN HC TAP
1. Hoan canh ra oi, vi tri cua tac phm !Qng (1ch ,nh cua H Chi
Minh
2. Trinh bay nhung ni dung chu yu v con ong cach mang Vit
Nam oc th hin trong tac phm !Qng (1ch ,nh cua H Chi Minh
3. Phn tich y nghia va cac gia tri cua tac phm !Qng (1ch ,nh cua
H Chi Minh
NGUYN VN TAC PHAM ~NG KCH MJNH
(Theo H Ch Minh ton tp - Nh xut ban Chnh tr| Quc gia -
H Ni, 2000 - Tp 2 - Trang 2 dn 31)
124
T CCH MT NGI CCH MJNH
Tu minh phai lam
Cn kim
Hoa ma khng t
Ca quyt sua li minh
Cn thn ma khng nhut nhat.
Hay hoi
Nhn nai (chiu kho)
Hay nghin cuu, xem xt
Vi cng v t
Khng hiu danh, khng kiu ngao
Noi thi phai lam
Giu chu nghia cho vung
Hy sinh
It long tham mun vt cht
Bi mt
Di ngoi phai
Vi tung ngoi thi khoan thu
Vi oan th thi nghim
Co long bay v cho ngoi
Truc ma khng tao bao
Hy xem xt ngoi.
Lam vic phai
Xem xt hoan canh k cang
Quyt oan
Dung cam
Phuc tung oan th
VI SAO PHAI VIET SCH NY
1. Pham lam vic gi cung vy, bt ky ln b, bt ky kho d, nu khng
ra suc thi chc khng thanh cng. Tuc ngu Tau co cu: 'S tu bt tho tt
dung ht suc. S tu manh bit chung nao, nu bt tho thi co kho gi, th ma
con phai dung ht suc, hung gi lam vic to tat nh vic giai phong gng cum
n l cho ng bao, cho nhn loai, nu khng ht suc thi lam sao oc.
2. Lai nhiu ngoi thy kho thi ng long, khng hiu rng 'nc chay
a mon va 'co cng mai st co ngay nn kim. Vic gi kho cho my, quyt
tm lam chc oc, it ngoi lam khng ni, nhiu ngoi ng tm hip luc
ma lam thi phai ni. Doi nay lam cha xong thi oi sau ni theo lam thi phai
xong.
3. Mun ng tm hip luc, mun bn gan thi trc ht ai ai cung phai
hiu r vi sao ma phai lam, vi sao ma khng lam oc, vi sao ma ai ai cung
phai ganh mt vai, vi sao phai lam ngay khng nn ngoi nay ngi cho ngoi
khac. Co nh th muc ich mi ng, muc ich co ng, chi mi ng, chi
co ng, tm mi ng, tm ng, lai phai bit cach lam thi lam mi
chong.
125
4. Ly lun va lich su cach mnh co nhiu sach lm. Phap no so, nn
cm chung ta hoc, cm chung ta xem, cho nn ng bao ta i vi 2 chu cach
mnh con lo mo lm. Co ngoi bin chp xng ra mt chut lai lam mt
cach rt h ; hoc xui dn bao ng ma khng bay cach t chuc; hoc lam
cho dn quen tinh lai, ma qun tinh tu cong.
5. Muc ich sach nay la noi cho ng bao ta bit r: (1) Vi sao
chung ta mun sng thi phai cach mnh. (2) Vi sao cach mnh la vic chung
cua dn chung chu khng phai vic mt hai ngoi. (3) Dem lich su cach
mnh cac nc lam gong cho chung ta soi. (4) Dem phong trao th gii noi
cho ng bao ta r. (5) Ai la ban ta Ai la thu ta (6) Cach mnh thi phai lam
th nao
6. Sach nay mun noi cho vn tt, d hiu, d nh. Chc co ngoi s
ch rng, vn chong cut qun. Vng Dy noi vic gi thi noi rt gian tin,
mau mn, chc chn nh 2 ln 2 la 4, khng t v trang hoang gi ca.
Hon sau moi nm nay, quc chu nghia Phap ap trn u; hon hai
moi triu ng bao hp hi trong vong tu ia. Phai ku to, lam chong cuu
ly ging noi, thi gio u ranh ma v voi trau chut.
Sach nay chi c ao sao ng bao xem ri thi nghi lai, nghi ri thi tinh
dy, tinh ri thi ung ln oan kt nhau ma lam cach mnh.
Vn chong va hy vong sach nay chi trong hai chu: Cach mnh
Cach mnh Cach mnh
CCH MJNH
1. Cch mnh l g
'Cach mnh la pha cai cu i ra cai mi, pha cai xu i ra cai tt.
Vi du: ng Galil (1633) la khoa hoc cach mnh 'Ngay xa ai cung
tng rng gioi tron t vung, nhn kinh nghim va trc ac
23
, ng y mi
quyt rng trai t tron va chay chung quanh mt troi.
ng Srephexng (1800) la co khi cach mnh. Ngay xa chi i b va i
xe ngua ko; ng y mi lam ra xe lua.
ng Dacuyn (1859) la cach vt cach mnh
24
. Ngay xa khng ai hiu
r su sinh hoa
25
cua van vt, ng y mi nghin cuu ra vi sao ma co su sinh
hoa y.
ng Cac Mac la kinh t hoc cach mnh. ng y nghin cuu r rang t
ban chu nghia, quc chu nghia, giai cp tranh u, vn vn u ma sinh
ra; lich su no th nao, hin tong no th nao, va kt qua no s ra th nao.
2. Cch mnh c my th
y la t tng cach mnh, dn chung cach mnh thi co 3 thu:
A. T ban cach mnh.
B. Dn tc cach mnh.
C. Gai cp cach mnh.
T ban cach mnh nh Phap cach mnh nm 1789. M cach mnh c
lp nm 1776 (ui Anh), Nht cach mnh nm 1864.
23
. Tr/c */cF *o */c:
24
. &1ch vt c1ch ,nh F sinh vt c1ch ,nh:
25
. =inh ho1F nLy n6 v< .iYn *Oi:
126
Dn tc cach mnh nh Ytali ui cong quyn o nm 1859. Tau
ui Mn Thanh nm 1911.
Giai cp cach mnh nh cng nng Nga ui t ban va gianh ly
quyn nm 1917.
3. V sao m sinh ra tu ban cch mnh
A. T ban thanh ph la t ban mi, no co lo may va lam ra hang hoa.
Co lo may thi mun co nhiu tho lam cng cho no. Lam ra hang hoa thi mun
nhiu ngoi mua cua no. Mun nhiu ngoi mua ban thi mun giao thng
tin loi.
B. T ban hong thn la ia chu, no mun giu nhung ch phong
kin, th ia nhn dn; ch nao chu quyn u la v tay bon quyn quy
y ca; no i vi nhn dn, no coi nh tru, nh lon, no bt yn mt ch
cay rung cho no, no i vi ngoi i bun, thi hang hoa no mun ly
thu bao nhiu thi ly, khng co chung , tin bac mi xu mt thu, i lai
phai xin chung no cho php, no lam nhiu cach tr ngai cho vic bun ban
mi.
Dia chu ht suc ngn tr t ban mi, t ban mi ht suc pha ia chu,
hai bn xung t nhau lam thanh ra t ban cach mnh.
Khng bao gio hai tui nay chng nhau kich lit va r rang, d thy
bng bn M. Nm 1861 n 1865, my tinh phia Bc (t ban mi) cu binh
anh lai my tinh phia Nam (in chu) nh 2 nc thu ich vy.
4. V sao m sinh ra dn tc cch mnh
Mt nc cy co suc manh n cp mt nc yu, ly v luc cai tri
dn nc y, va gianh ht ca quyn kinh t va chinh tri. Dn nc y mt
ca tu do c lp, lai lam ra oc bao nhiu thi bi cong quyn vo vt by
nhiu.
No cp ht san vt, quyn loi cua dn ri, khi co gic d, no lai bt
dn i linh cht thay cho no. Nh trong trn u chin 1914 - 1918, Ty bt ta
i linh, sau lai gia thu gia su. Danh oc thi no hng loi quyn, thua thi
minh cht ngoi lai hai cua.
Noi tom lai la bon cong quyn nay bt dn tc kia lam n l, nh
Phap vi An Nam. Dn khi dn n l y chiu khng ni nua, tinh ng ln,
oan kt lai, bit rng tha cht oc tu do hon sng lam n l, ng tm hip
luc anh dui tui ap buc minh i; y la dn tc cach mnh.
. V sao m sinh ra giai cp cch mnh
Trong th gii co 2 giai cp:
A. T ban (khng lam cng ma hng loi).
B. Cng va nng (lam kho nhoc ma chng oc hng) .
Nh ngoi tho An Nam, lam mo than Hon Gay, mt ngay lam 11
gio, u nm lam n cui, mt ngay chi oc 3 hao, n chng u n, mc
khng co mc, au khng co thuc, cht khng co hom.
Con anh chu mo y khng bao gio nhung tay n vic gi, ma no n
sung mc sng, ln ngua xung xe, mi nm lai oc my moi triu ng
127
loi (nm 1925 no oc 17.000.000 ng). Thu hoi 17 triu y thng chu Ty
lam ra hay la cng nhn An Nam lam ra
Dn cay ta rung khng co ma cay, ma tui n in Ty no chim ht
122.000 mu rung tt Trung Ky, 150.000 mu Nam Ky.
Dn ta noi thi khng u n, noi thi cht oi, ma in chu mi nm no
ban gao gn 1.000 triu quan tin Ty
26
(nm 1925 no ban 911,477 quan).
Nc ta nh vy, cac nc cung nh vy. Cng nng khng chiu ni,
oan kt nhau anh ui t ban i, nh bn Nga, y la giai cp cach mnh;
noi tom lai la giai cp bi ap buc cach mnh
27
ap giai cp i ap buc
minh.
. Cch mnh chia lm my th
Cach mnh chia ra hai thu:
A. Nh An Nam ui Phap, n D ui Anh, Cao Ly (nay la Triu
Tin) ui Nht, Philippin ui M, Tau ui cac quc chu nghia gianh
ly quyn tu do binh ng cua dn nc minh, y la dn tc cach mnh.
B.Tt ca dn cay, ngoi tho trong th gii bt ky nc nao, noi nao
u lin hop nhau lai nh anh em mt nha, p tt ca t ban trong th
gii, lam cho nc nao, dn nao cung oc hanh phuc, lam cho thin ha ai
ng - y la th gii cach mnh.
Hai thu cach mnh o tuy co khac nhau, vi dn tc cach mnh thi cha
phn giai cp, nghia la s, nng, cng, thong u nht tri chng lai cong
quyn. Con th gii cach mnh thi v san giai cp ung u i trc. Nhng
2 cach mnh y vn co quan h vi nhau. Vi du: An Nam dn tc cach mnh
thanh cng thi t ban Phap yu, t ban Phap yu thi cng nng Phap lam giai
cp cach mnh cung d. Va nu cng nng Phap cach mnh thanh cng, thi
dn tc An Nam s oc tu do.
Vy nn cach mnh An Nam vi cach mnh Phap lin lac vi nhau.
. Ai l nhng ngui cch mnh
Vi bi ap buc ma sinh ra cach mnh, cho nn ai ma bi ap buc cang nng
thi long cach mnh cang bn, chi cach mang cang quyt. Khi trc t ban bi
phong kin ap buc cho nn no cach mnh. By gio t ban lai i ap buc cng
nng, cho nn cng nng la ngoi chu cach mnh
1. La vi cng nng bi ap buc manh hon,
2. La vi cng nng la ng nht cho nn suc manh hon ht,
3. La vi cng nng la tay khng chn roi, nu thua thi chi mt mt cai
kip kh, nu oc thi oc ca th gii, cho nn ho gan goc. Vi nhung c y,
nn cng nng la gc cach mnh; con hoc tro, nha bun nho, in chu nho
cung bi t ban ap buc, song khng cuc kh bng cng nng; 3 hang y chi la
bu ban cach mnh cua cng nng thi.
. Cch mnh kh hay l d
Sua cai x hi cu my ngan nm lam x hi mi, y la rt kho.
Nhng bit cach lam, bit ng tm hip luc ma lam thi chc lam oc, th
26
. 7ng Uhr>ng Uh1p:
27
. #iai cPp .J 1p .Vc c1ch ,nh) tVc l< giai cPp .J 1p .Vc l<, c1ch ,/ng:
128
thi khng kho. Kho d cung tai minh, minh quyt chi lam thi lam oc.
Nhng mun lam cach mnh thi phai bit:
A. Tui t ban va quc chu nghia no ly tn giao va vn hoa lam cho
dn ngu, ly php lut buc dn lai, ly suc manh lam cho dn so, ly phu
quy lam cho dn tham. No lam cho dn nghe n 2 chu cach mnh thi so
rung minh.
Vy cach mnh trc phai lam cho dn giac ng.
B. Dn kh qua hay lam bao ng, nh dn An nam Trung Ky khang
thu, Ha Thanh u c, Nam Ky pha kham; khng co chu nghia, khng co
k hoach, n ni tht bai mi.
Vy cach mnh phai giang giai ly lun va chu nghia
28
cho dn hiu.
C. Dn vi khng hiu tinh th trong th gii, khng bit so sanh, khng
co mu chc, cha nn lam lam, khi nn lam lai khng lam.
Cach mnh phai hiu phong triu th gii, phai bay sach loc cho dn.
D. Dn thong chia r phai nay bon kia, nh dn ta ngoi Nam thi
nghi ngoi Trung, ngoi Trung thi khinh ngoi Bc, nn ni yu suc i, nh
ua mi chic mi noi.
Vy nn suc cach mnh phai tp trung, mun tp trung phai co ang
cach mnh.
. Cch mnh truc ht phai c ci g
Trc ht phai co ang cach mnh, trong thi vn ng va t chuc
dn chung, ngoai thi lin lac vi dn tc ap buc va v san giai cp moi noi.
Dang co vung cach mnh mi thanh cng, cung nh ngoi cm lai co vung
thuyn mi chay. Dang mun vung thi phai co chu nghia lam ct, trong ang
ai cung phai hiu, ai cung phai theo chu nghia y. Dang ma khng co chu
nghia cung nh ngoi khng co tri khn, tau khng co ban chi nam.
By gio hoc thuyt nhiu, chu nghia nhiu, nhng chu nghia chn
chinh nht, chc chn nht, cach mnh nht la chu nghia L nin.
LJCH S CCH MJNH M
1. L|ch s M th no
Th k thu 14 v trc, cha ai bit M u. Dn nm 1492, ngoi
bun tn la Christophe Colomb i tau bun mun qua n D, nhng i lac
ong, may lai gp chu M. Dn xu y la loai da o, chi i sn bn khng
bit bun ban va lam ngh.
Tu luc Colomb tim ra chu M, thi ngoi cac nc bn u tran qua
y lam n. Ngoi da trng mun bt ngoi da o lam n l, nhng no khng
chiu lam, thi chung git mon git moi ngoi da o i, ri bt ngoi da en
bn Phi qua lam cho chung no.
Ngoi u qua M thi nc nao cung co, nhng ng nht la ngoi
Anh (3.000.000 ngoi). Vi vy, Anh gianh M lam thuc ia.
2. V sao m M lm cch mnh
28
#iLng giLi le lun v< ch nghSa) tVc l< giLng giLi le lun c1ch ,/ng v< ch nghSa '1cE j nin:
129
Th san M rt giau, ng, st, than, bng, lua, tru bo, vn vn, vt gi
cung nhiu. Anh thi tham mun ht v cho minh ca, cho nn t ra ba php
nh sau nay:
1. Co bao nhiu th san, M phai cung cp cho Anh ht, khng oc
ban cho cac nc khac.
2. Dn M khng oc lp ra lo may va hi bun ban.
3. Cac nc khng oc vao bun ban vi M, chi Anh oc bun ban
ma thi.
Vi ba iu y, lai thm thu ma nng n, lam cho kinh t M rt khn
n, nn tu nm 1770, dn M tuc minh 'ty chay Anh.
3. Phong triu y kt qua ra th no
Dep, va bt nhung ngoi cm u lam ti. Mi ln bt mt ngoi cm
u, thi dn cang tuc gin thm. Dn nm 1775, khi linh Anh bt my ngoi
cm u nua, dn ko nhau ra cuu, lai bi linh Anh git cht 9 ngoi. Vic nay
nh lua roi vao thuc sung, dn tc qua thi n, sng cht cung quyt ui
oc Chinh phu Anh mi thi.
Cach mt nm sau, n ngay 4 thang 7 nm 1776 thi cach mnh oc
va M tuyn b c lp, va nc M thanh ra nc cng hoa.
By gio M co 48 tinh va 110.000.000 dn.
4. ngha cch mnh M vi cch mnh An Nam th no
1. Chinh sach Phap i vi An Nam by gio xu hon Anh i vi M
trc, vi Phap vo vt ht cua cai dn ta, ngn cm dn ta lam vic nay
vic khac, no lai bt dn ta hut thuc phin va ung rou. Anh chi ham tin
M, Phap ham tin lai mun mt noi, mt ging An Nam i. Th ma dn
An Nam con cha hoc M ma lam cach mnh.
2. Trong loi tuyn ngn cua M co cu rng: 'Gioi sinh ra ai cung co
quyn tu do, quyn giu tinh mnh cua minh, quyn lam n cho sung sng ...
H Chinh phu nao ma co hai cho dn chung, thi dn chung phai p Chinh
phu y i, va gy nn Chinh phu khac...
Nhng by gio Chinh phu M lai khng mun cho ai noi n cach
mnh, ai ung n Chinh phu
3. M tuy rng cach mnh thanh cng hon 150 nm nay, nhng
cng nng vn cu cuc kh, vn cu lo tinh cach mnh ln thu hai.
y la vi cach mnh M la cach mnh t ban, ma cach mnh t ban la
cha phai cach mnh n noi.
Chung ta hy sinh lam cach mnh, thi nn lam cho n noi, nghia la
lam sao cach mnh ri thi quyn giao cho dn chung s nhiu; ch trong
tay mt bon it ngoi. Th mi khoi hy sinh nhiu ln, th dn chung mi
oc hanh phuc.
CCH MJNH PHP
1. V sao Php c phong triu cch mnh
Hi th k 18, vua kiu xa dm dt; quy tc va bon c ao thi hoanh
hanh; thu nng dich phin, dn tinh khn kh.
130
Phn thi Canaa va n D, nguyn la thuc ia Phap, nay bi Anh vo
mt.
Phn thi nhung ngoi hoc thuc nh ng Mngtexkio (1755) Vnte va
Rutx (1778) tuyn truyn chu nghia tu do binh ng.
Phn thi phong triu cach mnh Anh (ng Krmven chm vua Anh va
lp cng hoa chinh phu nm 1653) con mi, va phong triu dn chu M
(1776) vua qua.
Nht la vi t ban mi bi tui phong kin ngn tr, dn thi bi vua quy tc
va c ao ap buc. Vy nn t ban mi lin hip vi hoc tro, dn cay va ngoi
tho pha phong kin.
2. Cch mnh Php khoi t bao gi
Vua thy dn chn rn, thi bt b nhung ngoi tuyn truyn va t
chuc. Dn thy vy thi tuc qua, n ngay 14 thang 7 nm 1789 ko nhau n
pha kham ln (Baxti). Vua em linh v giu kinh ; dn lai t chuc cach
mnh i phong chng lai. Vua lui ra tai tinh Vcxy.
Ngay 5 thang 10 nm y, tho thuyn an ba con gai Pari ko nhau n
Vcxy bt vua v khai hi, va ky to tuyn ngn:
1. La bo ch phong kin, giai phong nng n.
2. La em cua cac nha tho ao lam cua Nha nc.
3. La cho dn tu do lam bao, t chuc, vn vn.
4. La lp hin phap, nghia la vua khng oc chuyn quyn.
1792, vi vua cu cuu vi ngoai quc va thng vi bon phan cach mnh,
dn mi bo vua ma lp ra cng hoa.
1793, ngay 21 thang 1 lam an vua va vo con vua la phan quc tc, ri
em ra chm.
3. Cc nuc Au chu di vi cch mnh Php th no
Dn cac nc thi u mung thm va tan thanh. Nhng vua va quy tc
cac nc thi so dn minh bt chc dn Phap, cho nn bn ngoai chung no
lin binh anh cach mnh ma bn trong thi giup cho tui phan cach mnh.
Dn Phap tuy long thuc it, sung ng thiu, nhng chi cho gan cach
mnh ma trong dep ni loan, ngoai pha cong quyn. Hi y linh cach mnh
goi la 'linh khng qun, ngoi khng co non, k khng co giay, ao rach
qun tua, mt gy bung oi. Th ma linh y n u, thi linh ngoai quc thua
y, vi ho gan liu hy sinh qua, khng ai chng ni.
Th thi bit: mt ngoi cach mnh co gan, hon mt ngan ngoi v chi.
4. Php cch mnh dn my ln
Nm 1792 n 1804 Cng hoa ln 1. Nm 1804 Naplng phan cach
mnh ln lam hoang .
Nm 1814 cac nc anh Naplng thua ri em dong vua cu ln
ngi n 1848.
Nm 1848 lai cach mnh ln thu 2.
Nm 1852 chau Naplng lai phan cach mnh ln lam vua.
Nm 1870 nhn thua Duc, Naplng thu 3 bo chay, Phap lai lp ln
Cng hoa ln thu 3.
131
. Pa ri cng x l g
Nm 1871 vua Phap thua chay ri, linh Duc ti vy kinh Phap la Pa
ri. T ban Phap ct 2 tinh cung cho Duc cu hoa. Vi gic gi ma cht
nhiu ngoi, hai nhiu cua. Dn khng banh n, tho khng cng lam. Ngay
18 thang 3, tho thuyn Pa ri ni ln lam cach mnh cng san (Cng x).
Vi tho thuyn con non nt, t chuc khng kho, va lai Duc giup cho t
ban Phap anh lai tho thuyn, nn cui thang 5 thi cach mnh tht bai.
. Mc dch cng x y th no
Khi vua ly oc Pa ri ri, thi Cng x lp ln Chinh phu dn va tuyn
b rng Cng x s thuc hanh nhung vic nay:
1. Bao nhiu co quan sinh san ring u em lam cua cng.
2. Tt ca tr con trong nc, bt ky con trai con gai, u phai i hoc.
Hoc phi Nha nc phai cho.
3. Dn co quyn tu do t chuc, lam bao, khai hi, xut dong, v.v...
4. Bt ky an ng an ba, ai cung oc quyn chinh tri, tuyn cu va
ung cu.
5. Chinh phu tu dn cu ln, va dn co quyn thay i Chinh phu.
. Kt qua Cng x ra th no
T ban Phap khi y nh nha chay hai bn, bn thi Duc bt chiu u,
bn thi cach mnh ni trc mt. T ban Phap th chiu nhuc vi Duc, chu
khng chiu hoa vi cach mnh. Duc thy cach mnh cung so, cho nn ht
long giup t ban Phap anh lai cach mnh. Luc Phap vua hang thi Duc bt bo
ht linh, chi cho 40.000culit ma thi. Khi cach mnh ni ln, Duc lai cho
php t ban Phap thm ln 100.000 linh dep cach mnh.
Xem vy thi hiu rng: 'T ban khng co T quc.
Dep oc cach mnh ri thi t ban ra suc bao thu. No git ht 30.000
ngoi ca an ng, an ba, ngoi gia, tr con. No ay 28.000 ngoi. No bt
giam 650 ua tr con, 850 ngoi an ba, 37.000 ngoi an ng.
. Cch mnh Php vi cch mnh An Nam th no
a) Trong 3 ln cach mnh, 1789, 1848, 1870, u vi dn can am
nhiu, nhng tri thuc it, cho nn t ban no loi dung.
b) Pa ri Cng x vi t chuc khng kho va vi khng lin lac vi dn
cay, n ni tht bai.
c) T ban no dung chu Tu do, Binh ng, ng bao lua dn, xui dn
anh phong kin. Khi dn anh phong kin ri, thi no lai thay phong
kin ma ap buc dn.
d) Cach mnh Phap cung nh cach mnh M, nghia la cach mnh t
ban, cach mnh khng n noi, ting la cng hoa va dn chu, ky thuc trong
thi no tc luc
29
cng nng, ngoai thi no ap buc thuc ia. Cach mnh 4
ln ri, ma nay cng nng Phap hng con phai mu cach mnh ln nua mi
hong thoat khoi vong ap buc. Cach mnh An Nam nn nh nhung iu y.
. Cch mng Php lm guong cho chng ta v nhng vic g
Cach mnh Phap day cho chung ta:
29
. T!3c *o/t:
132
1. Dn chung cng nng la gc cach mnh, t ban la hoat u, khi no
khng loi dung oc dn chung nua, thi no phan cach mnh.
2. Cach mnh thi phai co t chuc rt vung bn moi thanh cng.
3. Dan ba tr con cung giup lam vic cach mnh oc nhiu.
4. Dn khi manh thi qun linh nao, sung ng nao cung khng chng
lai.
5. Cach mnh Phai hy sinh rt nhiu ngoi ma khng so, ta mun lam
cach mnh thi cung khng nn so phai hy sinh.
LJCH S CCH MJNH NGA
1. Nguyn do cch mnh Nga t du ra
Nga la mt nc rt rng, nua nm v phia chu , nua nm v chu
u. Dn Nga hon 90 phn la dn cay, khng y 10 phn la tho thuyn. Khi
trc theo ch nng n, nghia la bao nhiu t rung va dn cay u
di quyn ia chu. Dia chu xem nng n nh suc vt, no cho sng oc
sng, no bt cht phai cht, khi no cn tin thi no em nng n i ban nh
ban tru ban bo. Nng dn khng oc bo xu nay qua xu khac.
Chung nua th k thu 19, t ban mi hoi phat at, no vua m lo may,
no cn ngoi lam cng, no mi vn ng bo ch nng n cho dn cay
ti lam vi no, n nm 1861; ch nng n mi bo.
T ban mi va ia chu tu y mi sinh him khach to, ma phong triu
cach mnh cng nng cung tu y moc ra.
2. Nng n duc giai phng ri th lm g
Doc giai phong ri, ngoi thi ra thanh ph lam cng, ngoi thi lai
lam rung.
Di lam cng thi tin cng it, gio lam nhiu, phai lam n l cho t ban,
lai y thi t rung it, tru bo thiu phai chiu lon phu gia. Dn ting tu do
tuy oc, ky thuc cu kip n l: ngoi tho thi cuc kh, dn cay cung chng
sng hon.
Nhung ngoi co long cach mnh thi lp ra ang lin hip dn cay
lai, ma khng chu y n tho thuyn.
Nm 1875 mi co Dang cach mnh goi la 'Cng nhn giai phong.
Nm 1878 lai co mt Dang mi goi la 'Cng ang.
Nhng hai ang y ngoi it suc hn lai bi chinh phuc bt b nhiu, sau
hoa ra ang kich lit, chi lo i am sat vua va cac quan.
3. Kt qua hai dang y ra th no
m sat la lam liu, va kt qua it, vi git thng nay con thng khac, git
sao cho ht Cach mnh thi phai oan kt dn chung bi ap buc anh ca
cai giai cp ap buc minh, chu khng phai chi nho 5, 7 ngoi git 2, 3 anh
vua, 9, 10 anh quan ma oc. Hai ang y tuy hy sinh ht nhiu ngoi, lam
oc nhiu su am sat oanh lit, nhng vi i sai ong cach mnh, khng co
suc dn chung lam nn, cho nn bi Chinh phu tri mi n ni tan.
Nm 1883, ng Plkhanp lp nn ang 'Lao ng tu do. Dang nay
t chuc theo cach ng M Khc T day, nghia la lin hip ca dn cay va tho
thuyn lam ca kinh t va chinh tri cach mnh.
133
4. ang ny lm vic cch mnh th no
Dang nay ly tho thuyn lam ct cach mnh, va dn cay phu vao lam
vic rt bi mt.
Nga, ma ta, mt tham nhiu qua, nn co quan Dang phai lp ngoai
quc (Lun Dn).
Nm 1894, ng Lnin vao Dang.
Nm 1898, Dang khai hi mt ln trong nc, chng may Chinh phu
do ra, bt ht nhiu ang vin. Tuy ang vin bi bt, nhng loi tuyn ngn
cua Dang truyn khp ca nc, cho nn phong triu cach mnh cang ngay
cang cao. Nhung ngoi cha bi bt thi ht suc bi mt tuyn truyn va t chuc.
It lu i tn la 'X hi dn chu ang, sau lai i tn ra 'Cng san
ang.
Nm 1904 - 1905, Nga vi Nht anh nhau, nhn luc dn tinh xuc ruc,
Dang ra suc vn ng cach mnh.
5. Sao ma bit dn tinh xuc ruc ma vn ng
a) Trc khi anh Nht, vua phinh t ban xut tin, lua ho rng anh
oc thi kinh t s phat at, va t ban s oc loi to. Sau anh thua thi t
ban mt tin nhiu ma chng oc gi, cho nn oan vua.
b) Tho thuyn ght vua sn nay vi anh thua lai bi ap buc thm, lai
thm ght vua.
c) Dn cay ght vua xa nay, by gio i linh cht choc nhiu, va lai
thu ma nng thm, long ght vua cung cang ngay cang to.
Ba hang y muc ich tuy khac nhau, nhng long ght vua thi nh nhau.
Dang bit vy thi vn ng cach mnh ui vua.
. Lc by gi vua x tr th no
Vua bit tho thuyn la hng hai cach mnh nht, thi t cach lam cho
t ban, dn cay va tho thuyn roi nhau. No xui mt ngoi c ao ra t chuc
cng hi, mt la hung lac tho thuyn, hai la do ai hng hai thi bt.
Ngay 9 thang 1 nm 1905, anh c ao y (tn la Gapng) em tho
thuyn n ch vua thinh nguyn. Vi anh ta qun bao trc, va vi vua thy
ng ngoi thi so bao ng, nn sai linh ra dep, bn cht mt nhiu ngoi.
Gapng bo chay ra ngoai quc. Tho thuyn cac tinh nghe tin y thi bi cng
va bao ng, lp ra cng nhn hi nghi.
Cach mnh chng nhau vi vua va Chinh phu tu thang 1 n thang 10.
Vua mt ong thi dung linh dep cach mnh, mt ong thi gia tuyn b lp
ra nghi vin cho ai biu dn ban vic nc.
. V sao cch mnh 10 thua
1. Vi khi u t ban mun loi dung tho thuyn p vua; sau no thy
tho thuyn hng hai qua, no so p vua ri lai p ca no, cho nn no phan tho
thuyn ma giup cho vua.
2. Vi tho thuyn vi dn cay khng nht tri. Khi tho thuyn ni ln thi
dn cay khng theo ngay. Tho thuyn thua ri, dn cay mi ni ln, cho
vua no tri tho thuyn ri no tr qua tri dn cay.
3. Tho thuyn cha co kinh nghim nhiu, va t chuc cha hoan toan.
134
4. Cha vn ng linh va sung ng khi gii cua dn it qua.
. Cch mnh 10 tht bi, th thuyn v ang c ng lng
khng
Khng. Tri qua ln tht bai y, Dang nghin cuu lai, ph binh lai, sai
lm u, vi sao ma tht bai Bit r rang nhung ch khuyt im ma sua
sang lai. Cung nh rn mt con dao, thu ct mi bit ch nao sc, ch nao
cun; sau cu theo ch cun ma mai, con dao mi tt.
Nho chuyn tht bai 1905, tho thuyn mi hiu rng: mt la phai t
chuc vung vang, hai la phai lin lac vi dn cay, ba la phai vn ng linh,
bn la khng tin oc tui hu, nm la bit t ban va vua cung la mt tui,
mun ui vua thi phai ui ca t ban.
Cach mnh 1905 tht bai lam gong cho cach mnh 1917 thanh cng.
. L|ch s cch mnh 11 th no
Cach mnh 1917 co my c sau nay:
1. Khi u chin, quc chu nghia Anh va Phap loi dung vua Nga
anh lai Duc. Nhng vua Nga li thi, tiu ht nhiu tin, cht ht nhiu linh,
tt bi Duc anh thua mi. Cac quc chu nghia y gin va giup cho t ban
y vua i.
2. T ban gin vua chi tin dung bon quy tc cm binh quyn, bon quy
tc lai v tai, anh u thua o. Va t ban bn Nga phn nhiu la chung vi
t ban Anh va Phap; nu Nga thua Duc, thi chng nhung t ban Nga, ma t
ban Anh va Phap cung nguy, va nu cu vua thi chc thua. Vy nn t ban
cung mun y vua.
3. Tho thuyn va dn cay i vi vua nh i vi thu ich anh.
4. Bon hoat u nhn co hi y, thi loi dung 2 bon nay ui vua cho t
ban Nga va quc chu nghia Anh va Phap. T ban va quc chu nghia lai
loi dung bon hoat u.
10. Bn hot du lm th no
Nhn dip linh cht nhiu, dn gian oi kh, tho thuyn tht nghip,
Chinh phu li thi; bon hoat u xui dn rng by gio cach mnh ui vua i,
thi rung t s v dn cay, cng xng s v ngoi tho, nhn dn s oc
quyn Chinh phu, chin tranh s hoa ra hoa binh.
Chng ngo luc thang 2 ui vua i ri, tui hoat u va tui t ban ln
cm chinh quyn, bao nhiu loi nguyn c chung no qun ht. Chung no cu
bt linh i anh; rung t cu tay ia chu, lo may cu tay nha giau; cng
nng khng oc du vao Chinh phu.
11. Sao ang Cng san khng ra tay lm
Khi cach mnh ui vua, Dang Cng san vn ung u dn chung.
Nhng luc y ang vin hy con it, va hoan canh cha n, nn cha giut ly
chinh quyn.
Cach mnh xong luc thang 2. Tu thang 2 n thang 4, dn nhiu ngoi
con tng rng Chinh phu mi cha kip thi hanh nhung vic loi dn, vi cha
co thi gio.
135
Dn thang 4 thi ng Lnin va nhiu ng chi ngoai quc v. Tu
thang 4 n thang 11, Chinh phu mi thi mi ngay l mt phan cach mnh ra.
Con ang vin cng san phn thi i tuyn truyn cho dn rng: 'Dy, cac anh
xem y, tui hoat u la thy t cua t ban va quc chu nghia, chung no
chng hon gi vua..., lam cho ai cung oan. Chinh phu mi, phn thi lon vao
nng, cng, binh, t chuc bi mt thuc hanh cng san cach mnh.
12. Cng san cch mnh thnh cng bao gi
Cui thang 10, u cung co t chuc ca ri, ai cung mun cu su. Nhng
ng L nin bao: Khoan Cho it bua nua cho ai ai cung phan i Chinh
phu, luc y s cu su. Dn ngay 5 thang 11, Chinh phu khai hi ban b
php lut mi, ma php lut y thi loi cho t ban ma hai cho cng, nng. ng
L nin noi vi ang vin rng: Mng 6 cu su thi sm qua, vi dn cha bit
lut l xu y, ma cha bit lut l y thi cha ght Chinh phu lm. Mng 8
cu su thi mun qua vi khi y thi Chinh phu bit rng dn oan va phong
bi nghim ngt ri.
Qua nhin ngay mng 7 Dang Cng san ha linh cach mnh, thi tho
thuyn ao n vy Chinh phu, dn cay ao n ui ia chu. Chinh phu phai
linh ra dep, thi linh ua theo tho thuyn ma tr lai anh Chinh phu.
Tu bua y, Chinh phu hoat u bo chay, Dang Cng san cm quyn, t
chuc ra Chinh phu cng, nng, binh, phat t rung cho dn cay, giao cng
xng cho tho thuyn, khng bt dn i cht cho t ban va quc chu nghia
nua, ra suc t chuc kinh t mi, thuc hanh chu nghia th gii ai ng.
13. Cch mnh Nga di vi cch mnh An Nam th no
Trong th gii by gio chi co cach mang Nga la thanh cng va thanh
cng n noi, nghia la dn chung oc hng cai hanh phuc tu do, binh ng
tht, khng phai tu do va binh ng gia di nh quc chu nghia Phap
khoe khoang bn An Nam. Cach mnh Nga ui oc vua, t ban, ia chu
ri, lai ra suc cho cng, nng cac nc va dn bi ap buc cac thuc ia lam
cach mang p tt ca quc chu nghia va t ban trong th gii.
Cach mnh Nga day cho chung ta rng mun cach mnh thanh cng thi
phai dn chung (cng nng) lam gc, phai co ang vung bn, phai bn gan,
phai hy sinh, phai thng nht. Noi tom lai la phai theo chu nghia M Khc T
va Lnin.
QUC TE
1. Quc t l g
Quc t nghia la ngoi trong th gii, bt ky nc nao, dn tc nao, co
mt muc ich nh nhau, hop suc nhau lam cho n muc ich y. Nh cac
quc chu nghia lin lac nhau, nn cac dn hn yu (Phap lin lac
Ty Ban Nha anh ly An Nam, lin lac Nht giu An Nam, v.v..), cac
t ban lin lac nhau tc luc tho thuyn Duc). Tho thuyn cac nc lin
lac nhau chng lai t ban (nh Hi ng cng nhn quc t). Chung ta
cach mnh thi cung phai lin lac tt ca nhung ang cach mnh trong th gii
chng lai t ban va quc chu nghia (nh D tam quc t).
2. tam quc t l g
136
Mun bit D tam quc t la gi thi trc phai bit D nht va D nhi
quc t .
Tu th k thu 18 tr xung, t ban phat at rt thinh, ap buc tho thuyn
rt nghit. Tho thuyn bi ap buc thi tinh cach phan i, nh t chuc cng hi,
bi cng bao ng. Nhng hu ht tinh nao bit tinh ny, nc nao bit nc
ny ma thi, cho nn suc khng manh lm.
Nm 1840, tho thuyn Duc lp ra mt hi tn la Nhn quyn hi. Khu
hiu hi y la 'Trong th gii ai cung la anh em. Khu hiu y tuy rt hay,
nhng khng ung, vi bon t ban quc chu nghia va phan cach mnh la
thu ich dn, goi chung la anh em sao oc
Nm 1847, hi y sua lai la: 'Toan th gii v san giai cp lin hop
hi. ng M Khc T va ngghen vao hi y. Nho hai ng y sua chong
trinh lai, va khu hiu hi la: Dp t ban chu nghia - tho thuyn gianh ly
chinh quyn - lam cho th gii ai ng.
3. Hai hi y c phai nht v nh| quc t khng
Khng phai. Trong hai hi tuy la co tho thuyn Duc va Phap vao,
nhng hi vin co it, suc luc con yu cha lam oc gi. Chng qua la biu
hin rng tho thuyn cac nc phai giup ln nhau va bc cu cho D nht
quc t i.
Nm 1862 Kinh Anh (Lun Dn) m hi u xao; t ban cac
nc phai cng nhn qua xem xt cac may moc. Cng nhn lai gp nhung
ngoi cach mnh Nga, Duc, Phap va cac nc khac trn y. Hai bn ban
bac lp mt hi cach mang th gii.
Nm 1864, (ngay 28 thang 2) mi lp thanh D nht quc t.
4. nht quc t lm duc nhng vic g
Hi y tuy co nhiu ngoi cm u tho thuyn cac nc vao, nhng vi:
1.Ngoi con it.
2. Cac cng hi trong cac nc con yu,
3. Khng thng nht cho nn chi tuyn truyn chu nghia cng san ma
cha lam oc vic gi ln.
Khng thng nht la vi ba chu nghia chng nhau:
1. Chu nghia Prung (Phap);
2. Chu nghia Bacunin (Nga);
3. Chu nghia M Khc T (Duc) (xem oan chu nghia cach mnh thi
bit).
Sau luc Pari Cng x tht bai, nhiu hi vin bi cht, bi bt, nn hi
tiu iu dn, n 1874 thi giai tan.
D nht quc t tuy chi ung oc 10 nm, nhng khu hiu 'Toan th
gii v san giai cp lin hop lai va tinh thn cach mnh vn truyn n by
gio. Tuy khng lam oc nhiu vic, nhng cai cng day cho tho thuyn
trong th gii cach mnh thi rt to.
. nh| quc t lp ra bao gi
D nht quc t tan ri, vua luc t ban phat at lm, cng nhn vn
ng cung phat at. Trong khoang 15 nm y (tu 1874 n 1889) trong cac
137
nc nhiu ang mi lp ln, va ang nao cung hiu rng tho thuyn cac
nc khng gium giup ln nhau khng oc.
Nm 1889, ai biu cac cng ang hi nhau tai Pari, lp nn D nhi
quc t.
Tu khi lp ra, n ngay u chin, khai hi chin ln ban bac va nghi
inh.
1. Nc nao cung phai lp ra cng ang;
2. Mi nm n ngay 1 thang 5 tho thuyn ca th gii u bi cng va
thinh nguyn;
3. Tt ca cng nhn trong th gii ra suc oi chi lam cng mi ngay 8
gio ma thi;
4. Phan i quc chu nghia;
5. Cac cng ang khng oc hu vi t ban;
6. Dang vin khng oc ra lam quan vi t ban;
7. Nu cac quc chu nghia co su chin tranh, thi tho thuyn cac
nc u bi cng va kim phong th cach mnh gianh ly chinh quyn.
Vn thu 7, thi trong 9 ln ai hi u co ban n ca.
. V sao nh| quc t li hay bn dn vic chin tranh
Vi ong luc y, t ban hoa ra quc chu nghia, va quc chu
nghia, hoc thong anh nhau gianh thuc ia, hoc i cp nc hn yu
lam thuc ia. Nh:
Nm 1894, Nht anh vi Tau;
1895, Anh anh vi gypto;
1896, Phap anh vi Maagattxca;
1898, M anh vi Ty Ban Nha gianh Philippin;
1900, Anh anh vi Nam Phi chu;
1904, Nga anh vi Nht;
1912, cac nc Bancng anh nhau, vn vn.
Tho thuyn thy vy, thi bit rng cac quc chu nghia s co trn
anh nhau ln. Vy nn kim cach trc i. Ngo u n 1914 cac nc
anh nhau, thi phn nhiu hi vin D nhi quc t u giup cho quc chu
nghia, cng ang nao cung khuyn dn i anh.
. tam quc t lp ra t bao gi
Vi bon hoat u trong D nhi quc t phan muc ich hi ma hoa ra
cho sn cho t ban va quc chu nghia, hoa ra phan cach mnh; nhung
ngoi chn chinh cach mnh nh ng Lnin, ng CacLipnch, Rda
Luyxmbua, v.v... cho Quc t y nh cht ri, phai lp ra Quc t khac.
Nm 1915 va 1916, nhung ngoi cach mnh hi nhau tai nc Suit (Thu Si)
sp sua lp D tam quc t, ni theo chu nghia D nht quc t ma lam
cng san cach mnh.
Nm 1917, Nga cach mnh cng san thanh cng.
Nm 1919, D tam quc t thanh lp tai kinh Nga la Mosku (ngay 6
thang 3). Khi khai hi ln u, co ai biu ang cng san trong 24 nc du
hi.
138
Trong loi tuyn ngn D tam quc t xng r rang rng:
1. Th nao cung p t ban chu nghia nht thit khng hu nh
D nhi quc t;
2. Th nao cung quyt lam cho chinh quyn v tay cng nng.
. T khi lp ra dn gi (du nm 12) tam quc t khai hi
my ln
Nm 1920 khai Dai hi ln thu , co 31 nc du hi. Tui hoat u D
nhi quc t thy hi nay manh, mun xen vao 'theo om n tan cho nn
Dai hi t ra cach t chuc rt nghim; ai thua nhn theo 21 iu quy tc mi
oc vao. (Xem sau cung oan nay).
Nm 1921, Dai hi ln thu . Tu luc co D tam quc t, tho thuyn
cac nc chia ra hai phai, phai theo cng san (D tam quc t), phai theo
hu (D nhi quc t). Vi vy ma suc km i; cho nn Dai hi inh rng khi
phn u vi t ban thi hai phai phai hop suc nhau lai khng oc chia hai.
Nm 1922, Dai hi ln thu V. Nhn cach mnh phong triu trong cac
nc rm r, t ban chu nghia toan cung ong chung no lp ra ang Iasity
phan i cach mnh ton lm. Dai hi inh cach i i ang y.
Nm 1924, Dai hi ln thu V, co n 61 nc du hi. Vi nhiu ngoi
lm tng rng t ban lai ti hi thinh vong nh trc khi u chin. Dai hi
em chung r rang rng thinh vong y la thinh vong gia; ky thuc t ban
trong th gii gn n mat l, va cng nng cach mnh phai sp sua ra tay.
. tam quc t chc th no
a) Mi nm hay cach vai nm, ai hi mt ln. Dai hi co quyn oan
inh tt ca cac vic cac ang trong cac nc.
b) Dai hi cu mt hi trung ong 24 ngoi. Hi nay thay mt ai hi.
Cac ang trong cac nc u phai theo mnh lnh Trung ong.
c) Co thanh nin b, d xem v vic vn ng thanh nin; Phu nu b,
xem vic vn ng phu nu; - Dng b xem v vic cach mnh cac thuc
ia bn - Dng. Tuyn truyn, t chuc, cuu t v.v..., u co mt b ring.
d) D tam quc t la mt Dang Cng san th gii. Cac ang cac nc
la nh chi b, u phai nghe theo k hoach va quy tc chung. Vic gi cha co
mnh lnh va k hoach D tam quc t thi cac ang khng oc lam.
10. nht quc t v tam quc t ging nhau ci g Khc
nhau ci g
D nht quc t vi D tam quc t khac nhau.
a) D nht quc t nho, D tam quc t to;
b) D nht quc t chi ly lun, D tam quc t tuc hanh;
c) D nht quc t khng thng nht, D tam quc t chi huy tt ca cac
ang cng san trong cac nc phai theo;
d) D nht quc t chi noi: 'Th gii v san giai cp lin hop; D tam
quc t noi thm 'V san giai cp va dn tc bi ap buc trong th gii lin hop
lai. D nht quc t khng bt hi vingiup dn thuc ia chng lai quc
chu nghia nh D tam quc t.
139
y la vi hoan canh hai Quc t y khac nhau. Nh vic dn tc bi ap
buc, D nht quc t noi n it, vi luc y quc chu nghia cha phat at
my. Va lai, D tam quc t sinh ra sau thi co nhiu kinh nghim hon D nht
quc t.
Dn nh chu nghia lam cach mnh cho nnoi, lam cho th gii ai
ng, thi hai Quc t vn nh nhau; chng qua D nht quc t lam khng
n noi, ma D tam quc t chc la lam oc, nho nay Nga cach mnh
thanh cng lam nn cho cach mnh th gii.
11. nh| quc t v tam quc t khc nhau ci g
D nhi quc t trc vn la cach mnh, nhng vi k lut khng
nghim, t chuc khng kho, tui hoat u xen vao nhiu qua;sau hoa ra
phan cach mnh. Hai quc t y khac nhau nhng iu sau nay:
D tam quc t chu trong p t ban lam th gii cach mnh.
D tam quc t chu trong hu vi t ban.
D tam quc t giup dn thuc ia chng lai quc chu nghia.
D nhi quc t giup quc chu nghia nn dn thuc ia (toan
quyn Varen la hi vin D quc t).
D tam quc t day cho v san giai cp trong th gii - bt ky noi
ging nao, ngh nghip gi, tn giao gi - hop suc lam cach mnh.
D nhi quc t xui dn nc nay chng dn nc kia, ngh nghip nay
chng ngh nghip khac.
12. tam quc t di vi cch mnh An Nam th no
Xem trong cach t chuc D tam quc t, co ra mt b ring chuyn
nghin cuu va giup cho cach mnh bn - Dng.
Xem khu hiu D tam quc t, chng nhung rng 'v san giai cp
ma lai thm cu .. va dn tc bi ap buc trong th gii lin hop lai.
Xem quy tc D tam quc t trong 21 iu, iu thu 8 noi rng 'Cac
ang cng san, nht la Dang Cng san Phap ... phai ht suc giup dn thuc
ia lam cach mnh.
Xem ong luc Phap anh Marc va Xyri, vi giup hai nc y ma
Dang Cng san Phap hy sinh my moi ang vin bi bt, bi tu, Dang bi phat
hon 100 van ng bac.
Xem cach mnh Nga giup cho cach mnh Tau, Th Nhi Ky, Pcsia,
Mng C.
Lai xem k hoach v vn thuc ia la tu tay ng Lnin lam ra.
Xem nhung vic y thi u bit rng An Nam mun cach mnh thanh
cng, thi tt phai nho D tam quc t.
PH N QUC TE
1. V sao lp ra Ph n quc t
ng Cac Mac noi rng: 'Ai bit lich su thi bit rng mun sua sang
x hi ma khng co phu nu giup vao, thi chc khng lam ni. Xem t tng
va vic lam cua an ba con gai, thi bit x hi tn b ra th nao
ng L nin noi: 'Dang cach mnh phai lam sao day cho an ba nu n
cung bit lam vic nc, nh th cach mnh mi goi la thanh cng.
140
Nhung loi y khng phai cu noi lng bng. Xem trong lich su cach
mnh chng co ln nao la khng co an ba con gai tham gia. Cach mnh
Phap co nhung ngoi nh c hoc tro Saclt Coocy rut dao m cht ngoi
t tng hung bao, nh ba Misen ra giup t chuc Pa ri Cng x. Khi Nga
cach mnh, an ba ra tinh nguyn i linh; sau tinh lai linh cach mnh an ba
cht ht 1854 ngoi. Nay cach mnh Nga thanh cng mau nh th, ung
vung nh th, cung vi an ba con gai ht suc gium vao. Vy nn mun th
gii cach mnh thanh cng, thi phai vn ng an ba con gai cng nng cac
nc.
Vi vy, D tam quc t t chuc Phu nu quc t.
2. L|ch s ph n quc t th no
Nm 1910, ba Clara Dtkin (cng san Duc) nghi trong Dai hi D
nhi quc t rng: Mi nm n ngay 8 thang 3 thi lam mt ngay phu nu vn
ng goi la 'Ngay an ban con gai. Sau ngay y i ra mt tun. Khu hiu
tun y la : 'Doi quyn tuyn cu cho nu gii.
Nm 1917, ngay 23 thang 2, an ba kinh Nga ni ln 'oi banh
cho con va oi 'gia chng chung ti lai cho chung ti (vi chng phai i
anh). Su bao ng nay lam ngoi cho cach mnh Nga.
Mng 8 thang 3 nm 1920, D tam quc t phai ba Dtkin t chuc Phu
nu quc t. Khu hiu la: 'Dan ba con gai cng nng phai lin hop vi D
tam quc t, lam th gii cach mnh.
Nm 1923, nu gii Nga n mung 'ngay 8 thang 3 thi m 66 nha nui
tr con, 36 u tri vin, 18 nha nui ng tu, 22 nha thong va nha nghi, 15
nha nui an ba sinh cu, 15 nha n chung cho 10.000 ngoi; 27 nha hip tac
x dung n 1.300 ngoi an ba lam cng 11 cai cng vin co nha nghi cho
nhung ngoi co bnh.
3. Cch t chc cua Ph n quc t ra th no
Quy tc va chong trinh thi ai khai cung nh D tam quc t. Nhng
bn nay thi chi chuyn trach v mt tuyn truyn, t chuc va hun luyn an
ba con gai, va giup v ong giao duc tr con cng nng.
Mi ang cng san phai co mt b phu nu, truc tip thuc v Phu nu
quc t. Nhng ang vin an ba trong cac ang phai theo mnh lnh quc t,
khi phai lam vic gi du kho nhoc, nguy him my cung phai lam. Thi du:
Dang vin A khng phai la lam tho, nhng khi Quc t bao phai xin vao lam
vic trong lo may nao vn ng phu nu trong y, thi tt phai bo ngh cu
ma vao lam trong lao may.
Noi tom lai la quy tc rt nghim, hanh ng rt thng nht, va vic
lam cung rt kho. Vi phn nhiu an ba con gai con co t tng thu cuu. Tuy
vy, ai cung ht long, cho nn tin b mau. Nho Phu nu quc t ma cac ang
cng san mi lp ra nh ang ava, ang vin an ba mi ngay mt thm
nhiu.
An Nam cach mnh cung phai co nu gii tham gia mi thanh cng, ma
nu gii An Nam mun cach mnh thi phai theo Phu nu quc t chi bao.
141
CNG NHAN QUC TE
1. L|ch s Cng nhn quc t th no
Trc phai bit qua lich su cng nhn vn ng, sau o noi n lich su
cng nhn.
Lich su cng nhn vn ng chia lam 3 thoi ky:
Trc u chin
Dong luc u chin
Khi u chin ri
a) Trc khi u chin: Bn u va M co chung 16 triu tho thuyn co
t chuc va co mt hi goi la 'Van quc cng hi. Nhng 16 triu ngoi y
khng vao 'Van quc cng hi ca. Nhung oan th vao lai chia ra nhiu
phai bit:
1. Cng oan chu nghia Anh va M chi lo sao tho thuyn sinh hoat
kha, ma khng noi n anh t ban.
2. V chinh phu cng oan cac nc La tinh, thi khng mun lp chinh
ang.
3. Cai long chu nghia thi chu trong cng hi nn giup chinh ang,
nhng khng nn hop vi chinh ang.
4. Trung lp chu nghia chu trong rng cng nhn khng phai la nn
cach mnh.
5. Cng san chu nghia, chu trong p t ban, cng nhn la nn
cach mnh, phai co chinh ang dt cng hi lam cach mnh.
Vi muc ich va chu nghia ln xn khng thng nht nh th, cho nn
hi khng co luc long.
b) Khi u chin: Hi nay i theo D nhi quc t, nghia la co hi nc
nao gium t ban nc y.
Va lai, ting la Van quc nhng chi co tho thuyn u va M, tho
thuyn , Phi, Uc thi khng vao.
c) Sau khi u chin: Phn thi tho thuyn cuc kh, phn thi phong triu
cach mnh Nga, cng hi cang ngay cang to. Nh:
Nm 1913 Nm 1919
Anh chi co: 4.000.000 ngoi 8.000.000 ngoi
Phap chi co: 1.000.000 ngoi 2.500.000 ngoi
Tt ca cac nc: 15.000.000 ngoi 50.000.000 ngoi
Cng hi bn - Dng cung rm rm rt rt lp ln (Tau, Nht, n
D, ava, Philippin, vn .v.).
2. Phong triu y kt qua ra th no
T ban cac nc thy tho thuyn thinh thi so, va kim cach lam cho
m diu xung. Nm 1919 co khai ai hi bn kinh M, giai quyt vic tho
thuyn trong th gii. Trong hi y co ai biu cac chinh phu, cac t ban, va
cac cng hi cac nc. Nhng no cho bon D nhi quc t ai biu cho tho
thuyn. Nc nao cng nhn thinh oi oc 8 gio (nh Anh, Phap), thi ai
biu chinh phu nc y yu cu cac nc kia cung phai dung 8 gio lam l
chung (vi so t ban nc kia oc loi hon t ban nc no).
142
Sau t ban lp ra hi Van quc, lai lp thm mt b cng nhn co 12
ai biu cho cac chinh phu, 6 ai biu cho t ban, va 6 ai biu cho tho
thuyn. No lai dt my anh cng tc lam ai biu tho thuyn.
3. Tu ban lm nhu vy, th thuyn cc nuc c lm duc khng
Tho thuyn co 31 quc t.
29 quc t ngh nghip, nghia la ngh nghip nao co ring quc t
ngh nghip y; 1 quc t goi la Quc t Am xtcam hay la quc t 'vang
va 1 Quc t o.
Quc t ngh nghip co lu, c chung 20.000.000 hi vin. Trong
29 quc t y, ngh st to hon ht (3.000.000 ngoi); hai la ngh than
(2.500.000 ngoi); ba la tho lam nha may (2.300.000 ngoi), v.v...
Luc u chin, cac quc t y cung tan, u chin ri lp lai, nhng vi
bon hoat u cm quyn, nn cng vic khng ra gi. Nh nm 1921,
1.000.000 ngoi ao than Anh bi cng, vi ngoi ao than M, Duc va cac
nc khng giup ma thua. Qua nm 1922, 500.000 tho ao than M bi cng
cung vi khng ai giup ma tht bai. Noi tom lai la cac quc t y co danh ma
khng thuc.
4. Sao gi l Quc t Amxtcdam hay ~vng
Vi Quc t y lp ra tai Amxtcam (kinh Hoa lng). Trong ting
mi, phan cach mnh goi la sc vang; cach mnh goi la sc o.
Nm 1919, cac cng hi theo Van quc cng hi nhau tai Amxtcam
lp nn quc t nay. Khi u rt to, nhng sau nhiu cng hi bo vao Quc t
'o, nay chi con lai cng hi 23 nc, tt ca 14.400.000 ngoi.
Quc t nay theo bon hoat u D nhi quc t hu vi t ban, va
lam nhiu vic phan cach mnh nh:
1. Tan thanh iu c Vcxy cua quc chu nghia bt Duc n
400.000.000 ng.
2. Duc khng ganh ni, M lai t ra k hoach (goi la k hoach Dao
Uy T) bt Duc n 132.000.000.000 ng. K hoach y lam cho cng nng
Duc hoa ra n l. Th ma Quc t Amxtcam cung tan thanh.
3. Khng cho cng hi Nga vao.
4. Phan i cng san rt kich lit, ma i i Iasity rt hoa binh.
. Sao gi l Cng nhn quc t do
Quc t vang hu vi t ban, nhung tho thuyn thit cach mnh
kim cach lp ra quc t khac.
Nm 1920, thang 7, chi co my ngoi cng nhn Anh, , Phap, Ty
Ban Nha va Nga lp ra mt co quan tuyn truyn. Nm 1921, co nhiu
cng hi bo bn kia theo nay. Ngay mng 3 thang 7 nm y, Cng nhn quc
t o lp thanh.
Quc t o theo v D tam quc t, quyt lam giai cp cach mnh.
Nay co cng hi 47 nc, 11.750.000 ngoi vao.
Thang 5 nm 1925 bn - Dng co nhung hi nay vao:
Tau: 450.000 ngoi
ava: 35.000 ngoi
143
Nht: 32.000 ngoi
Cao Ly: 5.000 ngoi
Mng C: 5.000 ngoi
Th Nhi Ky: 20.000 ngoi
An Nam: 000
. Quc t ny di vi cch mnh An Nam ra th no
Xem trong Quc t vang khng co cng hi - Dng nao, Quc t o
thi co 8 hi thuc ia vao.
Khi tho thuyn ava, n D bi cng, Quc t o ht suc giup, con
Quc t vang thi khng ngo n.
Tau, tho thuyn Thong Hai cng hon 3 thang, Hong Cang bi
cng hon mt nm ri. Quc t o giup tin bac, phai ai biu qua yn
ui, lai suc cng hi cac nc giup. Quc t vang chi in vai to tuyn ngn ri
lam thinh.
Vy thi bit nu tho thuyn An Nam bit t chuc thi chc Quc t o
s ht long giup cho ma lam cach mnh. Nhng mun ngoi ta giup cho, thi
trc minh phai tu giup ly minh .
CNG SAN THANH NIN QUC TE
1. Cng san thanh nin quc t l g
Trc kia cac ang x hi co x hi thanh nin. Cac ang y hop lai
thanh D nhi quc t. Cac thanh nin y cung t chuc x hi thanh nin quc
t. Khi u chin, phn nhiu D nhi quc t hu vi t ban, phn nhiu
thanh nin cung bt chc hu.
Nhung ngoi thanh nin cach mnh bo hi y cung nh ng L nin va
nhung ngoi chn chinh cach mnh bo D nhi quc t ra.
Dn thang 11 nm 1919, thanh nin cach mnh 14 nc bn i hi
nhau tai kinh Duc (Bclin) lp ra Thanh nin cng san quc t.
Nm 1921 co thanh nin 43 nc theo vao.
Nm 1922 co 60 nc, 760.000 ngoi.
Nm 1924 co hon 1.000.000 (thanh nin Nga cha tinh).
2. Cch t chc ra th no
Dai khai cung theo cach t chuc D tam quc t. Thanh nin cac nc
khai ai hi, cu ra mt Hi u vin; Hi u vin co quyn chi huy, va thanh
nin cac nc nht thit phai theo k hoach va mnh lnh Hi y.
Uc chung 16 n 20 tui thi oc vao Hi. Trc luc Hi cho vao thi
phai thu, cng nng binh thi 6 thang, hoc tro thi mt nm lam vic oc mi
cho vao.
Muc ich Cng san thanh nin quc t la:
1. Th gii cach mnh;
2. Bi dng nhn tai em vao ang cng san;
3. Chuyn mn va vic kinh t va chinh tri, co quan h cho bon thanh
nin;
4. Tuyn truyn t chuc va hun luyn bon tho thuyn, dn cay, hoc tro
va linh thanh nin;
144
5. Phan i m tin va khuyn dn chung hoc hanh.
3. Cch h lm vic th no
Noi thi cng khai, nh Nga, noi thi nua cng khai, nua bi mt, nh
cac nc u va M. Noi thi bi mt nh Cao Ly, ava, v.v...
Tuyn truyn va t chuc thi theo hoan canh. Phai ngoi ln vao linh,
hoc lam tho, hoc i cay, hoc i hoc tuyn truyn va kim ng chi. Khi
kim oc mt it ng chi ri, thi lp ra tiu t chuc. Hoc lp ra hi hoc, hi
a bong, hi choi lua ng chi va tuyn truyn.
Noi tom lai la ho lam ht cach xen vao trong dn chung.
4. Cng san thanh nin di vi dang cng san th no
Hai oan th y i vi nhau theo cach dn chu, nghia la khi ang co
vic gi thi co ai biu thanh nin du hi. Khi thanh nin co vic gi, thi ang
co ai biu du hi. Dong chinh tri, thi thanh nin theo ang chi huy, nhng
vic lam thi thanh nin c lp. Nu ang va thanh nin co vic gi khng
ng y, thi co hai Quc t xu phn.
Thanh nin cng san lam vic rt n luc, rt hy sinh.
Trong nm 1921, Thanh nin Duc chi co 27.000 ngoi va M chi co 4
chi b. Nm 1922 Duc co n 70.000 ngoi va M co n 150 chi b.
Hi linh Phap ong bn Duc, vi vic tuyn truyn, phan i quc
chu nghia trong qun i, ma 120 thanh nin Phap bi tu. Hi Phap anh
Marc, cung vi vic y ma hon 3.000 thanh nin Phap bi bt.
Vic bi khoa Tau, vn ng Cao Ly bi cng Anh, v.v.. Cng
san thanh nin u ung u i trc.
Ngay nay nc nao cung co thanh nin cng san.
Chi An Nam la cha.
QUC TE GIUP
1. Quc t gip d l g
Nm 1921, nc Nga bi ai han mt mua, dn cht oi nhiu. D quc
chu nghia loi dung co hi y, bn thi mun xui dn Nga ni loan, bn thi
mun ko binh vao cach mnh Nga. Phn thi em cac tau b vy bin Nga,
khng cho cac tau b i lai ch n ban cho dn Nga.
Nhung ngoi co long tt nh ng Nanxan (ngoi khoa hoc rt co danh
ting nc Noocve, ng y i tau bay qua Bc cuc), va cac cng hi u co t
chuc hi cuu t i quyn tin, n, va ao qun gui cho dn Nga. Nhng vi
t chuc tan nat cho nn suc luc yu.
D tam quc t va Cng nhn quc t o (mi t chuc) xng ln lp
mt hi Quc t giup , tp trung tt ca cac hi cuu t lai. D nhi quc t
va cng nhn quc t vang khng chiu vao, lp ring ra mt hi cuu t ring.
Tuy vy,Quc t giup cung lp thanh. Tu cui nm 1921, n nm
1922. Quc t nay quyn oc hon 5.000.000 ng bac, va 40.000.000 kil
n cho dn Nga.
2. Khi Nga khoi di ri, Quc t ny lm vic g
Nga khoi oi ri, Quc t nay vn tip tuc lam vic mi. Bt ky xu nao
co tai nan gi, Quc t nay u ra suc giup. Nh nm 1923 Ailan (reland) mt
145
mua, my van dn com khng co n, ao khng co mc, nho Quc t qua giup
ma khoi cht oi. Nm 1924, tho thuyn Duc bi cng hon 60 van ngoi,
Quc t nay lp ra nha n khng mt tin, mi ngay hon 25.000 ngoi tho ti
n. Lai lp ra nha thong nui nhung ngoi bi cng au m; lp ra nha
nui tr con cua tho thuyn, lp ra i lu hanh em tr con Duc qua gui cho
cng hi cac nc nui day. Luc bi cng gn ri mi em v.
Nm Nht Ban co ng t, Tau mc lut. Quc t nay cung ch n,
mc va lam nha qua giup.
Noi tom lai la u mc nan ln, la Quc t nay u giup ca.
3. Quc t gip d ly tin du
Quc t nay khng phai la mt hi lam phuc phat chn, va b thi nh
cac hi cua t ban lp ra. Muc ich Quc t nay la 'tho thuyn va dn cay
trong th gii la anh em, khi anh em xu nay bi rui ro, thi anh em xu khac phai
giup , vy nn khi co vic thi hi vin ra suc quyn, khi v su thi phai gop
hi phi. Hi phi tuy theo hang ngoi nh tho thuyn lam ra ng tin d, thi
ong nhiu hon, dn cay it tin thi ong it. Nhng ai cung phai ong.
Vi Quc t co chi b khp ca nm chu, va hi vin rt ng, nht la
Nga, cho nn chi hi phi gop lai cung kha nhiu.
Quc t lai em tin y lam ra hoa loi, nh m s cay, lam hat bong,
m nha bun, s anh ca, v.v... Phn nhiu nhung cng cuc nay u la
Nga. Chi mt ch anh ca Atrakan mi nm anh oc 4 - 5 triu kil ca.
Tin ban ra u danh giup cho th gii ca.
4. Quc t ny di vi cch mnh c ch g
Nh nc An Nam gp luc v vua ri hay nhung khi ai han va lut.
Nu Quc t bit, chc co giup . Song:
1. La vi dn ta cha ai bit n ma ku van;
2. LaPhap so Quc t lam cho dn ta bit cach thn ai va lin hop cua
v san giai cp trong th gii;
3. No so tuyn truyn cach mnh cho nn no ht suc giu dn ta khng
cho bit rng trong th gii co mt hi nh th va ngn tr Quc t y lot vao
n An Nam.
Cai gi Phap ght, tt la co ich co An Nam.
Con nh vic cach mnh,Quc t nay cung giup oc nhiu. Xem nh
khi dn Nga oi, nho Quc t nay ma khng n ni cn Chinh phu cach
mnh. Tho thuyn Nht nho Quc t nay ma khi phuc oc cng hi lai
mau. Tho thuyn Duc nho Quc t nay ma cu vic phn u, v.v.. thi bit
rng Quc t nay s co ich cho cach mnh An Nam nhiu.
QUC TE CUU TE O
1. Quc t cu t do l g
Quc t giup thi cuu t cho dn bi tai nan, va cung cuu t cho
nhung ngoi chinh tri pham nua. Quc t cuu t o thi chuyn mn giup
cho chinh tri pham ma thi.
By gio hi tranh u; v san thi tranh u vi t ban, dn bi ap buc
thi tranh u vi quc chu nghia. T ban va quc chu nghia v mt phe,
146
v san va dn bi ap buc v mt phe. Hai phe y cung nh hai qun i anh
nhau. Qun i cach mnh thi theo co D tam quc t. Qun phan cach mnh
thi theo co bon nha giau. Danh nhau thi chc phai co ngoi phai bt, ngoi bi
thong, ngoi bi cht. Quc t cuu t o la nh cai nha thong sn soc
cho nhung ngoi bi thong, gium giup cho nhung ngoi bi bt, trng nom
cho cha gia me yu, vo dai con tho cua nhung ngoi tu trn cho cach
mnh.
2. Quc t cu t do lp ra bao gi
Nm 1923, D tam quc t khai ai hi, co hi 'bi ay chung thn va
hi 'nhung ngoi cng san gia nghi, va D tam quc t tan thanh lp ra
Quc t cuu t o. Trc ht lp ra tng b tai Nga. By gio nc nao cung
co chi b. (Chi co An Nam cha).
Nga by gio co 50.000 phn b va 9 triu hi vin. Tt ca cng nhn va
nhiu dn cay vao hi y, hoc vao tung ngoi, hoc ca oan th. Tt ca cac
ngoi cng san va cng san thanh nin u phai vao hi y.
Khi mi lp ra, ba thang u quyn oc 300.000 ng. Bn thang
sau thi quyn wocj 4.000.000 ng. tinh Quang Dng, Tau mi lp chi b
oc 6 thang ma oc 250.000 hi vin.
Xem th thi bit Quc t y phat trin rt chong.
3. Quc t gip cch th no
Khi nhung ngoi cach mnh hoc bi ui, hoc bi bt, hoc bi tu, hoc
bi cht, thi Quc t giup :
1. Chinh tri;
2. Kinh t;
3. Vt cht;
4. Tinh thn.
a) Giup chinh tri: Nh co ngoi bi bt, bi giam, thi Quc t suc cho cac
chi b khai hi va tun hanh thi uy. Nh vua ri co hai ngoi cach mnh bi
bt tai M, toan phai n cht, Quc t suc chng nhung la tho thuyn M lam
nh th, ma lai nc nao, xu nao co linh su. M thi tho thuyn u khai hi
tun hanh va tuyn ngn rng: Nu Chinh phu git hai ngoi y, thi tho
thuyn M bi cng, va tho thuyn th gii s ty chay M. M thy vy thi
khng dam lam ti hai ngoi y.
b) Giup kinh t: H bi giam thi thong n ung cuc kh, con vo con
cha me nha thi khng ai nui. Quc t gui tin cho mua n trong nha
giam va giup cho ngoi nha it nhiu khoi phai oi rach. Nh vy thi
nhung ngoi bi giam cm khoi cuc kh qua, ma lai vui long. Hoc Quc
t xut tin thu thy kin chng an cho. Hoc gui ao qun sach v cho.
c) Giup tinh thn: Hoc phai ngoi hoc gui tho n thm.
1. Ngoi giam bit rng minh tuy hy sinh cho qun chung ma qun
chung khng qun minh, th thi trong luc bi giam khng bun sau oc
khoi lai cang ht suc.
2. La ngoi ta bit rng minh tuy phai giam mt noi, nhng cng vic
cach mnh vn cu phat trin, vn co ngoi lam th cho minh.
147
4. Cch mnh An Nam nn theo Quc t ny khng
Nn lm. Cach mnh An Nam cung la mt b phn trong cach mnh
th gii. Ai lam cach mnh trong th gii u la ng chi cua dn An Nam
ca. D la ng chi, thi sung sng cuc kh phai co nhau. Hung gi, dn An
Nam la ong luc tranh u vi quc chu nghia Phap, chc la v sau s co
nhiu ngoi cach mnh phai hy sinh, phai khn kh, phai cn anh em trong
th gii giup gium.
CCH T CHUC CNG HI
1. T chc cng hi lm g
T chuc cng hi trc la cng nhn i lai vi nhau cho co cam
tinh; hai la nghin cuu vi nhau; ba la sua sang cach sinh hoat cua cng
nhn cho kha hon by gio; bn la giu gin loi quyn cho cng nhn; nm la
giup cho quc dn, giup cho th gii.
Di lai khng phai la bua nay ngoi A co gi chap thi ngoi B ti n;
mai ngoi B co cung quay lai moi ngoi C ti ung rou. Nhng i lai
bay v cho nhau iu khn l phai, giao hoan tri thuc cho nhau.
Nghin cuu chng nhung la gi sach v, gi bao ra giang, nhng phai
ban bac cach phn u vi t ban va quc chu nghia.
Sua sang cach sinh hoat nh lp hip tac x, m hi hoc, hi choi cho
cng nhn, vn vn.
Giu gin loi quyn la khi hi co th luc roi, thi oi thm tin cng,
bt gio lam, vn vn.
Giup cho quc dn va th gii la em luc long tho thuyn cach mnh
lam cho ai cung oc binh ng tu do nh tho thuyn Nga lam tu nm
1917.
2. Cch t chc cng hi th no
T chuc co hai cach ngh nghip va cach san nghip.
Ngh nghip la ai lam ngh gi thi vao hi ngh y. Nh tho may vao
hi tho may, tho rn vao hi rn..
San nghip la bt ky ngh gi, h lam mt ch thi vao mt hi. Nh vic
xe lua, ngoi t than, ngoi son xe, ngoi phat v, ngoi coi ong, ngoi
cm may, tt ca nhp vao mt cng hi xe lua.
T chuc theo cach san nghip thi manh hon, vi thng nht hon. Thi du
khi xe lua mun bi cng, nu hi la san nghip thi hi vin u phai bi
cng ht, thi t ban so hon. Nu hi la ngh nghip, thi co khi ngoi t lua
bi cng ma ngoi cm may khng hoc ngoi phat v bi cng ma ngoi
lam ga khng th thi suc bi cng yu i.
3. Mt ngui cng nhn c th vo hai hi khng
Khng. Nu hi y la ngh nghip, thi chi nhung ngoi ng ngh
nghip oc vao; ai vao hi san nghip ri thi khng oc vao hi ngh
nghip nua. Thi du: xe lua t chuc theo san nghip, my ngoi tho vic
vao hi y ri. Trong xu y lai co mt hi tho mc khac, nhung ngoi tho
mc trong hi xe lua khng oc vao.
Trong mt ngh hoc mt san nghip cung khng oc lp hai hi.
148
Nhng ma mt cng hi co php vao hai tng 'cng hi. Thi du: Hi
xe lua Ha Ni vao Tng cng hi xe lua An Nam lai vao tng cng hi ta
nao.
Noi tom lai la oan th thi php vao nhiu tng cng hi ma tung
ngoi thi chi oc vao mt hi ma thi. Nu gii han nay khng nghim thi
sau hay bi ri.
4. Cng hi vi chnh dang khc nhau th no
Cng hi chu trong mt kinh t hon. Dang chu trong mt chinh tri
hon. Ai la tho thuyn thi oc vao hi, du tin Pht, tin ao, tin cng san, tin
v chinh phu, tin gi cung mc, min la theo ung quy tc hi la oc.
Dang thi bt ky ngoi y lam ngh gi, tho thuyn hay la dn cay, hoc
sinh hay la ngoi bun, min la ngoi y tin theo chu nghia ang phuc tung
php lut ang thi oc vao.
Ai vao ca ang va hi, chinh tri thi theo ang chi huy, ma kinh t thi
theo cng hi chi huy. Dang vin ai cung phai vao hi ma tuyn truyn
chu nghia cua ang. Nhng khng phai hi vin nao cung vao oc ang.
. Ci g l h thng cua cng hi
H thng la cach t chuc ngang hay la doc.
Ngang la nh trong mt tinh co hi tho rn, hi tho may, hi tho mc,
hi tho n, vn vn, tt ca cac hi t chuc thanh tinh tng cng hi; hi nao
cung binh ng, bng ngang nhau.
Doc la nh mi huyn co mt hi tho may, 4,5 hi huyn t chuc mt
hi tho may truyn tinh, tt ca hi tho may trong my tinh t chuc mt hi
tho may ca nc. y la doc, nghia la tu di ln trn.
D ngang lai doc, th thi theo mnh lnh tng cng hi ngang hay la
tng hi doc Nu quan h v san nghip thi theo mnh lnh doc. Nu quan
h v ia phong thi theo mnh lnh ngang.
. Mun hi vng bn th phai trnh nhng vic g
D vao cng hi thi:
1. Nn bo gii han x s, nghia la ch phn bit ngoi nay la Trung
Ky, ngoi kia la Nam Ky, ngoi no la Bc Ky. Va cung khng nn chia ra
ngoi An Nam, ngoi Tau hay la ngoi nc nao. D mt ngh, mt hi tuc
la anh em ca, phai xem nhau nh ngoi mt nha.
2. Dan ng, an ba u phai binh ng.
3. Ch co bi thu minh kho hon, long cao hon, ma khinh ngoi vung
va n tin it.
4. Ch cy minh la nhiu tui ma mun lam an anh.
5. Ch cho bon t ban vao hi.
. Phai t chc th no cho kin c
Cng hi la co quan cua cng nhn chng lai t ban va quc chu
nghia, cho nn t chuc phai nghim ngt, chi huy phai mau mn, lam vic
phai kin ao. Mun oc nh th thi phai t chuc nh qun i.
Qun linh thi co i ngu.
Tho thuyn phai co tiu t, chi b.
149
Thi du: Trong tinh co 5 nha may dt vai, mi nha may phai co mt chi
b. Trong mi chi b lai chia lam my tiu t, mi chi b phai cu 3 hoc 5
ngoi lam u vin; (phn nhiu nn cu nhung ngoi lam trong lo lu,
thuc tinh hinh nhiu) mi tiu t phai cu t trng. Mi tiu t khng oc
qua 10 ngoi.
Tiu t theo mnh lnh chi b, chi b theo tinh hi, tinh hi theo quc
hi. Co thu tu nh th thi trong hi co my moi van ngoi chi huy cung d,
va hanh ng cung nht tri.
8. Tiu t lam nhung vic gi
Cy co nhiu r mi vung, hi co nhiu tiu t mi bn. Tiu t phai:
1. Hun luyn va ph binh anh em;
2. Thi hanh nhung vic hi inh;
3. Ban bac vic hi;
4. Diu tra tinh hinh trong lo may;
5. D nghi nhung vic hi nn lam;
6. Thu hi phi;
7. Bao cao nhung vic lam cho chi b chi b bao cao cho tinh b,
vn vn.
Chi b, nhiu ngoi kho khai hi, kho xem xt. Tiu t it ngoi, lam
gn nhau, quen bit nhau, cho nn xem xt, hun luyn, lam vic va khai hi
d bi mt hon va mau mn hon. Tiu t la co ich nh th. Va lai, nu Chinh
phu cm cng hi, ma tiu t kho t chuc, thi cng hi cu tin b, cu lam
vic oc. Vy cho nn ngoi ta goi tiu t la gc cua hi.
. Th t trong cng hi th no
Tiu t ln chi b.
Nu trong tinh nhiu lo may, 4, 5 chi b t chuc mt b u vin (4,5 lo
y mi lo cu 1 hoc 2 ngoi).
B u vin ln tinh hi.
Tinh hi ln quc hi.
y la thu tu t chuc. Con quyn binh thi v du hi, nghia la tt ca hi
vin khai hi ban inh. Nu hi vin nhiu qua, khai hi khng tin thi inh
my ngoi cu mt ai biu du hi, y la ai biu ai hi. Dai hi nghi inh
vic gi, thi chp hanh u vin hi phai thi hanh. Khi hi tan thi quyn v chp
hanh u vin hi.
Dai biu ai hi trong tinh mt thang khai hi mt ln. Dai biu ai hi
trong nc, mt nm mt ln.
Dai biu nn cu cng nhn lam, khng nn cu nhung ngoi chuc vic
trong hi. Khi khai hi, ai biu phai bao cao tinh trang va y kin cua cng
nhn (khng phai y kin ring minh), nghi va ban bac cac vic. Khai hi
ri, phai v bao cao vic hi cho cng nhn.
10. C vic g th giai quyt th no
Tu tiu t n ai hi u theo cach dn chu tp trung. Nghia la co vic
gi thi ai cung oc ban, cung phai ban. Khi ban ri thi bo thm, y kin nao
nhiu ngoi theo hon thi oc. y la dn chu. D bo thm ri thi giao cho
150
hi u vin lam, khi y thi tt ca hi vin phai theo mnh lnh hi y. y la
tp trung ai khng nghe loi thi u vin co quyn phat.
Gp vic bt thong khng kip khai hi, thi u vin co quyn xu tri,
sau bao cao cho hi.
Gp vic bt thong lm, thi hi u vin cu php giao quyn cho mt
ngoi, ngoi nay co quyn c oan, vua ri bao cao vi hi.
11. Sao hi vin phai np hi ph
Co hi thi co phi tn, nh thu nha, but muc, vn vn, y la thong
phi, hi vin phai ganh. Lai co bt thong phi, nh danh phong luc bi
cng hoc giup nhung hi khac bi cng, hoc giup nhung ngoi trong
hi mt vic lam, hoc lam cac vic cng ich, vn vn. Nu hi khng tin thi
lam khng oc. Cho nn hi vin phai 'gop gio lam bo.
Khi hi co tin thua thi, thi nn lam nhung vic nay:
1. Lp trong hoc cho cng nhn;
2. Lp trong cho con chau cng nhn;
3. Lp noi xem sach bao;
4. Lp nha thong cho cng nhn;
5. Lp nha ngu, nha tm, nha hat;
6. M hip tac x;
7. T chuc cng binh, ng tu qun, vn vn. Phai xem hoan canh ma
lam, ch cho t ban va quc chu nghia chu y. Hi tiu tin phai rt phn
minh, cho hi vin u bit. Hi phi khng nn thu nng qua; phai theo suc
hi vin.
12. Cch t chc b mt th no
Khi hi oc cng khai, cac tiu t cung phai giu bi mt. Khi khng
oc cng khai, thi phai mon ting hop tac x, trong hoc, hoc cu lac b
(nha xc) vn vn, che mt ngoi ta. Tau, Nht nhiu noi tho thuyn lp
nha ban nc, ngoai thi ban banh ban nc, trong thi lam vic hi. Tho
thuyn vao ung nc n banh, va ban vic; cho nn ma ta mt tham khng
lam gi oc. Co noi lai gi hi cung t hoc hi choi, vn vn che cho
cng hi.
Lai khi mi gy dung ra hoc noi tho thuyn it, phai tuy co ung bin,
khng nht inh cu theo cach thong.
Dai khai cach t chuc cng hi phai thng nht, bi mt, nghim ngt,
thi hi mi vung vang.
T CHUC DAN CY
1. V sao phai c t chc dn cy
Nc ta kinh t cha phat at, trong 100 ngoi thi n 90 ngoi la dn
cay. Ma dn cay ta rt la cuc kh, ngh khng co ma lam, t khng u ma
cay, n ni com khng u n, ao khng co mc.
Xem nh Trung Ky, tt ca chung 5.730.000 ngoi dn ma chi co
chung 148.015 mu rung.
Trc nm 1926, Ty n in chim mt 62.000 mu. Tu nm
1926, 175 thng Ty n in lai chim ht:
151
1.982 mu Thanh Hoa
35.426 mu Ngh An
17.076 mu Nha Trang
13.474 mu Phan Thit
92.000 mu Kom Tum
67.000 mu Dng Nai
Nh th thi dn ta con rung u nua ma cay
2. Ty dn din chon rung cch th no
Chung no dung nhiu cach. Nh thang 6 nm 1922, 20 thng Ty ru
nhau xin Chinh phu Ty mi thang 300 mu trong luc tinh. Xin oc roi
nhom ca lai thanh ra 60.000 mu, 19 thang ban lai cho mt thng.
Thang 8 nm 1926, nha ngn hang Dng - Phap xin 30.000 mu, trong
am t y co 6 lang An Nam . Khi nha ngn hang xin oc ri thi no
ui dn ta i.
Nam Ky bi Ty n in chim mt 150.000 mu rung tt.
Phn thi Ty n in cp, phn thi cac nha tho ao chim. Cac t
ao cho nm nao mt mua, em tin cho dn cay vay. Chung no bt dn em
vn kh rung cm cho no va n loi thit nng. Vi loi nng qua, n mua sau
tra khng ni, thi cac x xit rung y em lam rung nha tho.
3. Chnh phu Php d dn cy An Nam th no
T ban Ty va nha tho ao choan gn ht t rung, con giu oc
ming nao thi Chinh phu lai anh thu thit nng, mi nm mi tng. Nh
mi mu rung tt mi nm tt ca hoa loi oc chung 25 ng, Ty no ly
mt 2 ng 5 hao thu, nghia la 10 phn no ly mt mt.
Nu tinh tin thu tru bo, mua phn tro, mn lam, tin n ung, thi
mi mu mi nm ht chung 30 ng. Nghia la dn cay l mt 5 ng,
ma Chinh phu lai con kep ly cho oc 2 ng ri.
Chng th ma thi. Dn ta cay ra lua ma khng oc n. Dn mua thu
thi ban ban thao np thu. Ty no bit vy thi no mua r no ch i
ban cac xu, mi nm no ch ht 150 van tn. No ch i chung nao, thi gao
km chung y, thi dn ta cht oi nhiu chung y.
4. By gi nn lm th no
Su cuc kh dn cay An Nam la:
1. Rung bi Ty choan ht; khng u ma cay.
2. Gao bi no ch ht, khng u ma n.
3. Lam nhiu, oc it, thu nng.
4. Lai thm nc lut, ai han, v , mt mua.
5. Dn ni cht oi, hoc ban vo o con, hoc em thn lam n l nh
nhung ngoi no ch i Tn th gii.
6. Nao la chinh tri ap buc (thu hoi dn cay ta co quyn chinh tri gi)
vn hoa ap buc (dn cay ta oc my ngoi bit chu, trong lang oc my
ngoi hoc).
Nu dn cay An Nam mun thoat khoi vong cay ng y, thi phai t
chuc nhau kim ong giai phong.
152
. Cch t chc dn cy th no
Cach t chuc ai khai nh sau:
1. Bt ky an ng an ba, tu nhung ngoi tiu in chu cho n nhung
dn cay thu cay r, tu 18 tui tr ln thi oc vao. (Nhung ngoi ai ia
chu, mt tham, c ao, say m rou ch, co bac va a phin thi ch cho vao
hi).
2. Ai vao phai tinh nguyn giu quy tc hi, va phai co hi vin cu gii
thiu.
3. Lang nao co 3 ngoi tinh nguyn vao hi thi t chuc oc mt
hi lang; 3 lang co hi thi t chuc hi tng, 3 tng co hi thi t chuc hi
huyn, 3 huyn co hi t chuc hi tinh, 3 tinh co hi thi t chuc hi nc.
4. Con cach khai hi, t chuc cac b lam vic, tuyn cu, nghi, giai
quyt, bao cao thi cung nh cng hi.
. Hi dn cy nn d}t tiu t hay khng
Dn cay trong lang khng xum xit ng uc nh tho thuyn trong lo
may, cho nn hi dn cay lang th cho tiu t, ngoi u vin th cho t
trng cung oc.
U vin bn thi chi huy cho hi vin lam vic, bn thi thi hanh mnh
lnh tu thong cp truyn n, bn thi bao cao vic ai hi vi hi vin, bn
thi bao cao cng vic hi vin vi ai hi.
Cac hi vin thi phai:
1. Kim hi vin mi;
2. Diu tra cach n lam va cac vic trong lang;
3. D xng lam cac hop tac x;
4. Ht suc m mang giao duc, nh lp trong, t chuc nha xem sach,
vn vn;
5. Khuyn anh em dn cay cm rou, a phin, anh bac;
6. Dat hi cuu t, vn vn.
Noi tom lai la kim lam nhung vic co ich cho dn cay, co loi cho noi
ging.
. Nu khng c tiu t sao gi duc b mt
y la noi v luc binh thong, co l cng khai oc. Nu luc phai giu
bi mt, thi:
1. Phai dung cach tiu t;
2. Ch goi la hi dn cay, nhng goi la phong lop nha, phong anh
ca, phong chung lua, vn vn ma che mt thin ha. Va trong lang x An
Nam hin by gio cung co nhiu phong hi nh th, mun t chuc dn cay
thi nn theo hoan canh ma loi dung nhung phong y. Ct lam sao cho ngoi
ngoai ung chu y la tt.
Khi hi vung, hi vin ng lai nn t cac b chuyn mn nh:
B tp th thao;
B cai long ngh cay cy;
B ngoi cay thu (i cay thu gt mn cho ngoi ta, minh khng co
t rung tru bo gi ca);
153
B thu cng nghip (tho thuyn trong lang tuy khng cay rung, hoc
nua cay nua tho, cung phai cho vao hi dn cay);
B thanh nin, b phu nu, b giao duc, vn vn.
. C nng hi d khoi nhng s cc kh ni trn chua
Su tu do, binh ng phai cach mnh ma ly lai, hi nng la mt cai
nn cach mnh cua dn ta. Nu tho thuyn va dn cay trc t chuc kin c,
sau ng tm hip luc ma cach mnh thi s khoi nhung su cuc kh y. Du
cha cach mnh oc ngay, co t chuc tt la co ich loi. Nh mi nm Ty no
bt dn ta hut 150 van kil a phin, no ly 1.500 van ng loi. No bt ta mua
173.000.000 lit rou, no ly 1.000 triu phrng loi. No vua ly loi vua lam
cho ta mt noi mt ging. Nu dn cay t chuc ma khuyn nhau ung ung
rou, ung hut a phin, thi cuu oc noi ging khoi mon moi, mi nm lai
khoi em 1.000.000.000 phrng va 15.000.000 ng bac cung cho Ty. Ty
no ap buc ta vi khng thong yu nhau, vi ta ngu dt. Co hi h ri trc la
co tinh thn ai, sau thi khuyn nhau hoc hanh. Chung ta bit 'cach mnh
tinh thn, 'cach mnh kinh t, thi 'cach mnh chinh tri cung khng xa.
HP TC X
1. L|ch s.
Hop tac x u ht sinh ra bn Anh. Nm 1761, my ngoi tho dt
vai ru nhau lp ra mt cai hi 'lam vai cho tt va ban gia trung binh trong
lang xom.
Nm 1777, mt hi khac lp ra. Sau con nhiu hi lp ra nua, nhng
chng oc lu.
Nm 1864, mt hi mi lp ra oc 999 ng vn. Dn nm 1923, thi
hi nay co 5.673.245 ng vn va tin bun ban i lai oc 47.777.000 ng,
14 chic tau, va 5.000 mu von ch (tra), 6 ngoi ai biu lam ha nghi vin,
4.580.623 ngoi hi vin.
Hop tac x by gio bn Nga ln nht thu hai n Anh (tiu phi hop
tac
30
), thu ba Phap (sinh san hop tac
31
), thu t la Dan Mac
32
(nng dn hop
tac), thu nm Duc (ngn hang hop tac
33
).
Nht co mt hi khi mi lp chi co 1840 ng vn cach 8 nm co
370.000 ng.
2. Mc dch.
Tuy cach lam thi co khac nhau it nhiu, nhng muc ich thi nc nao
cung nh nhau. Muc ich y thi trong loi tuyn ngn cua hop tac x Anh
noi: 'Ct lam cho nhung ngoi v san giai cp hoa ra anh em. Anh em thi
lam gium nhau, nho ln nhau. Bo ht thoi tranh canh. Lam sao cho ai trng
cy thi oc n trai, ai mun n trai thi gium vao trng cy.
Hi by gio t ban va quc chu nghia bac tc dn chng sot cach
gi, chung no ly tin dn tr lai ap buc dn, chung no ran sanh ra m, lai
30
%Kp t1c ?X tiu th:
31
%Kp t1c ?X sLn ?uPt:
32
;!3c an '/ch:
33
%Kp t1c ?X vay ,!Kn hay cn gi l< hKp t1c ?X t8n ng:
154
con : 'ly gy thy anh lng thy cho nn hop tac x trc la co ich loi cho
dn, sau la bt suc bop nn cua tui t ban va quc chu nghia.
3. L lun.
Tuc ngu An Nam co nhung cu: 'Nhom lai thanh giau, chia nhau
thanh kho va 'Mt cy lam chng ln non, nhiu cy nhom lai thanh hon nui
cao. Ly lun hop tac x u trong nhung iu y.
Nu chung ta ung ring ra, thi suc nho, ma lam khng nn vic. Thi
du mang mt cai ct, mt tm tranh ring mi ngoi mt noi, thi lu chng
ra lu, nha chng ra nha.
Nhom nhung ct y, tranh y, suc y, lam ra mt cai nha rng ri b
th ri anh em chung vi nhau. y la hop tac.
Lai thi du 10 ngoi mun n com, mi ngoi ring mt ni, nu ring
mt bp, nu ri n ring, n ri ai ny don dep ring cua ngoi nay, th thi
mt bit bao nhiu cui, nc, cng phu va thi gio. Hop tac x la 'gop gao thi
com chung cho khoi hao cua, tn cng, lai co nhiu phn vui v.
4. My cch hp tc x.
Hop tac x co 4 cach:
1. Hop tac x tin bac;
2. Hop tac x mua;
3. Hop tac x ban;
4. Hop tac x sinh san.
Trc khi noi r nhung hop tac y la th nao, chung ta phai bit rng:
a) Hop tac x khac hi bun, vi hi bun loi ring hop tac x loi
chung.
b) Hop tac x tuy la giup nhau, nhng khng ging cac hi tu
thin. Vi cac hi y co tiu i ma khng lam ra va giup bt ky ai nhng co
y b thi, hop tac x co tiu i, co lam ra, chi giup cho ngoi trong hi, nhng
giup mt cach binh ng, mt cach 'cach mnh ai cung giup ma ai cung bi
giup.
. Hp tc x tin bc.
Hay la ngn hang cua dn; dn cay va tho thuyn chung vn lp ra:
1. Hi vin thiu vn lam n (vay v tiu xai thi khng cho) thi n
vay oc loi nhe;
2. Hi vin co d dt it nhiu, thi em n gui, oc sinh loi.
Dn ngho, ngoi co ma gop thi it, ngoi mun vay thi nhiu, vy thi
th nao lp oc ngn hang Mun lp oc phai co ba iu:
a) Tin vn - nu 1 ngoi bo vao mt ng, 1000 ngoi oc 1000
ng. Co 1000 vn, lu thng kho thi cung bng 10.000 ng.
b) Lu thng - Nu mi ngoi giu ly mt ng, thi 1000 ng y
cung tiu mt. Nu gop lai, thang u cho A vay 100 hen 6 thang tra; thang 2
cho B vay 100 vn vn, chuyn i mi, lu thng mi, ca loi n vn, mi
thang mi nhiu, va giup oc hi vin cung mi ngay mt nhiu thm.
c) Tin dung - Lam co b, th cho ngoi ta tin dung, thi giao dich d.
Vy thi vn tuy it ma dung oc nhiu.
155
. Hp tc x mua.
Nha nao cung khng lam u dung oc, chc phai i mua. Mua
nhiu (mua si) thi chc r hon ma tt hon. Mua l thi t ma thi xu.
Nhng tho thuyn va dn cay ly tin u ma mua si Mua oc mt nha
dung cung khng ht. Cho nn phai chiu thua thit mi.
Nu nhiu nha gop lai, mua si v chia nhau, thi oc r, lai tt,
lai khoi mt thi gio.
Thi du: Mi thung du lua gia 3 ng, oc 50 lit. Nha bun mua va
kim cach pha pht thanh ra 53 lit. Dn mi nha phai co mt ngoi xach chai
i cho mua mi lit phai tra mt hao, u xu, thp lai mau ht. Tinh lai
nha bun loi:
1 cai thung 020
23 lit du 230

Cng ca 250
53 nha dn l: 250 va 53 gio ng h.
Nu 53 nha y gop nhau phai mt ngoi i mua mt thung, thi khoi
mt 250, lai loi oc 53 gio. Dem 53 gio y lam vic khac, lai cang loi nua.
. Hp tc x bn.
Mua cang nhiu cang r, ban cang nhiu cang t. Mua cang it cang
t, ban cang it cang r. Ai cung bit nh vy. Nhng dn ngho co u
ma ban nhiu. Va lai khi em r khoai thung lua i cho, thi t r cung
mun ban cho xong, khng l mang i mang v mi. Phn thi so mt cng,
phn thi so mt thu, phn thi so hao mon. Nha bun bit vy, lai cang bt bi
tra r.
Lai thi du: 53 nha ci 53 thung lua, cho 53 ngoi em i ban, phai np
53 ln thu; ong i ong lai thao mt 53 nm, nha bun bt bi tra r mt
53 xu (mi thung mt xu). Gioi nng, 53 ngoi phai ung 53 xu nc, vn
v... Tinh lai, thua thit bit chung nao.
Nu 53 nha y co hop tac x ban, thi loi bit bao nhiu
. Hp tc x sinh san.
Hop tac nay la giup nhau lam n. Thi du: Dn cay mi nha co mt
co mt con bo, phai co mt thng b chn, phai co mt cai ran, li thi bit
chung nao Lai nh nhung nha khng co, mua cay phai thu tru. Mi nha
phai tu sm ly cay, bua, cuc, lim, vn v... khi cay me, cuc cun cha co
tin mua thi phai ngi chiu. Nu chung nhau mua tru, mua cay, ai dung
n thi phai np it nhiu, nh th ha chng hon sao
Lai nh trng ra bng; nhng khng co ban anh bng, khng co
ko soi, phai em bng ban r. Nu gop nhau lam hop tac x, mua u ma
lam, thi cng it ma loi nhiu.
Noi tom lai la hop tac x rt co loi cho nn dn cac nc lam nhiu
lm. Thu xem cac hang bun s di ma giau co, chng qua no bt ngoc bt
xui cua dn. Hop tac x la cho khoi bi hang bun n bt.
. Nh bun ly li.
156
Nha bun kim oc loi la vi ngoi lam ra va ngoi dung , ngoi
mua va ngoi ban cach xa nhau, phai nho nha bun ung giua, no n loi
khi mua, lai n loi khi ban. Thi du: Ngoai Bc la xu trng ch, trong Nam la
hay ung ch. Nhng dn Bc khng em vao Nam ban, dn Nam khng ra
ti Bc mua.
My nha co ch em ban cho A, hang ch trong tng, A em ban lai
cho B, bun ch trong phu, n loi mt ln. B lai em ban cho ph C tinh, n
loi 2 ln. C ban cho cng ty D Ha Ni, n loi 3 ln. Cng ty D ban cho cng
ty Sai Gon, n loi 4 ln. Cng ty lai ban cho nha bun cac tinh, n loi 5
ln. Nha bun ban si cho ph G cac phu, n loi 6 ln. G ban l cho H, n loi
7 ln. H ban l cho ngoi ung, n loi 8 ln.
Th la ngoi lam ra ch thua thit, ngoi ung ch cung thua thit.
Nu co hop tac x thi tranh khoi nhung iu y.
10. Cch t chc.
Khng phai lang nao cung phai lp mi lang mi hop tac x. Cung
khng phai mi lang phai lp ca my hop tac x. Cung khng phai co hop tac
x nay thi khng lp oc hop tac x kia. Chng qua theo hoan canh noi nao
lp oc hop tac x nao, va co khi hai hop tac x - mua va ban - lp chung
cung oc.
Nu nhiu noi lp thanh hop tac nh nhau, thi cac hop tac x y nn
lin lac vi nhau, th luc cang manh hon. Hoc khi hai hop tac x tinh cht
khac nhau, thi cung nn lin kt, nh mt hop tac x mua va mt hop tac x
ban.
Hop tac x chi co hi vin mi oc hng loi, chi co hi vin mi co
quyn, nhng nhung vic k thut nh tinh toan, xem hang hoa, cm may,
vn v.., thi co php mn ngoi ngoai.
D vao hi thi bt ky gop nhiu gop it, vao trc vao sau, ai cung binh
ng nh nhau.
GII THIU TAC PHAM ~CNG LINH CHINH TRI AU TIN
CUA ANG CNG SAN VIT NAM
1. Hoan canh ra doi cua tac phm
34
Tu thang 11 - 1924 n u nm 1930. Dy la thoi gian k tu luc
Nguyn i Quc tu Lin X n Quang Chu (Trung Quc) hoat ng n
khi thanh lp Dang. Thoi gian khng dai song co nhiu su kin quan trong
i vi phong trao cach mang th gii va Vit Nam, anh du mt bc tin
quan trong trong qua trinh phat trin cua t tng H Chi Minh.
Vi cong vi U vin Ban Phong Dng cua Quc t Cng san, phu
trach Vn phong Phong Nam, Nguyn i Quc am nhn vic truyn ba
chu nghia cng san vao chu noi chung va Dng Dong noi ring, theo di
va chi ao phong trao cach mang mt s nc, chun bi moi iu kin cho
vic thanh lp chinh ang cua giai cp v san. Dng thoi, Ngoi danh nhiu
thi gio truc tip lnh ao cach mang Vit Nam, c bit quan tm n vic ra
34
. pit thGo H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ; i) @AAA) t+p @) trang pssErss.
157
oi cua Dang.
Di vi lich su cach mang nc ta, co th coi nhung nm 1925 - 1930
la thoi gian Chu tich H Chi Minh truc tip chun bi v chinh tri, t tng va
t chuc tin ti su kin trong ai nay. Di vi phong trao cach mang cac
nc phong Dng, chu yu chu , Ngoi cung co nhiu ong gop cho
cuc u tranh giai phong dn tc va su thng loi cua chu nghia cng san.
Ngoi tin hanh nhim vu cao ca o trong nhung iu kin cuc ky
kho khn va phuc tap, nhng cung co nhiu thun loi co ban: Phong trao
chng Phap Vit Nam vn rm r, Quc t Cng san m rng anh
hng va t chuc cua minh ra nhiu nc, k ca cac nc thuc ia. Quc t
thu hai ngay cang dn su vao con ong thoa hip vi giai cp t san, i
theo chung chng lai giai cp v san va cac dn tc bi ap buc. Giai cp t
san dn tc cac nc phu thuc va thuc ia ngay cang to ra khng am
ong ni su mnh lnh ao su nghip giai phong dn tc cua nc minh,
chng lai nhung thu oan an ap i i vi lua bip cua bon quc thuc dn.
Khuynh hng cai long, thoa hip ngay cang r rt trong hang ngu t san
dn tc; mt s nc, chung phan bi, u hang. Ngay tai Trung Quc,
noi hoat ng cua Nguyn i Quc luc by gio, cuc phan bin cua Tng
Gii Thach, thang 4 nm 1927, bc l ban cht phan cach mang cua nhung
k ai din cho mt b phn t san gn vi chu nghia quc.
Cuc u tranh chng Phap cua nhn dn Vit Nam luc by gio vn
suc si, nhng cha ra khoi cuc khung hoang su sc v ong li cuu nc
va lnh ao. Cac cuc vn ng cuu nc do Phan Bi Chu, Phan Chu Trinh
khi xng suy yu dn. Chu nghia cai long ' hu, do bon thuc dn nui
dng, ang ra suc lam t lit tinh thn yu nc cua nhn dn ta. Tuy nhin,
cung vi cuc vn ng yu nc, oi tu do dn chu, phong trao u tranh
cua cng nhn co bc phat trin mi, lam co s cho cac t chuc va phong
trao chinh tri cao hon v sau. Cuc bi cng cua tho may xng Ba Son (sua
chua va ong tau thu cua hai qun Phap) cang Sai Gon (8-1925) anh du
mt bc tin mi cua phong trao cng nhn Vit Nam, giai cp cng nhn
nc ta tu y bc u i vao u tranh tu giac. Su ra oi cua Vit Nam
Thanh nin cach mang ng chi hi, do Nguyn i Quc thanh lp (6-1925),
lam cho phong trao u tranh cua nhn dn ta mang thm sc thai mi - sc
thai cua giai cp v san. Cung khoang thoi gian nay, Vit Nam Quc dn
ang oc thanh lp (25-12-1927). Dy la mt ang chinh tri theo xu hng
dn chu t san, tiu biu cho b phn t san dn tc Vit Nam. Sau su kin
Yn Bai nm 1930, vai tro lich su cua Vit Nam Quc dn ang chm dut.
Su mnh lnh ao phong trao giai phong dn tc theo con ong cua
chu nghia Mac-Lnin oc trao tron ven cho giai cp cng nhn Vit Nam va
Dang cua no, do Nguyn i Quc thanh lp, giao duc va lnh ao. Vi t
cach la mt nha yu nc chn chinh, mt chin si cng san, Nguyn i
Quc tin hanh nhiu cng vic to ln - truyn ba chu nghia Mac-Lnin,
xac inh ong li cuu nc ung, chun bi thanh lp Dang bao am cho
thng loi cua cach mang Vit Nam. Dng thoi, Ngoi khng qun trach
158
nhim cua mt chin si quc t, ai din cua Quc t Cng san tham gia t
chuc xy dung phong trao cach mang nhiu nc khac cua chu .
Khi hoat ng Quang Chu, Ngoi lp ra 'Vit Nam Thanh nin
cach mnh ng chi hi, trong o co cng san oan lam nong ct. Do la
bc i thich hop tin ti thanh lp mt chinh ang v san kiu mi theo
chu nghia Lnin mt nc thuc ia, nng nghip lac hu. Dy la bc
chun bi v chinh tri, t tng, t chuc va phong phap u tranh cach mang
cho i tin phong chin u cua giai cp cng nhn Vit Nam. Nhung bai
giang cua Ngoi cac lp hun luyn chinh tri Quang Chu (1925-1927),
sau oc tp hop thanh cun !Qng (1ch ,nh t co s cho vic hinh
thanh ong li va phong phap cua cach mang Vit Nam theo quan im
cua chu nghia Mac - Lnin.
Trong khi chm lo xy dung Dang macxit-lninnit, xy dung khi
oan kt quc t, Chu tich H Chi Minh vn tip tuc ln an, t cao ti ac cua
chu nghia quc thuc dn Dng Dong va cac nc thuc ia, phu
thuc khac trn cac mt chinh tri, kinh t, qun su, vn hoa, giao duc...
Vit Nam, nhung t chuc cng san u tin oc hinh thanh vao
cui nhung nm 1920 anh du su chin mui cho su ra oi cua mt chinh
ang v san macxit-lninnit cua giai cp cng nhn. Vi vy, Ngoi thay
mt Quc t Cng san ung ra thng nht cac t chuc cng san trong nc,
chinh thuc thanh lp Dang Cng san Vit Nam.
Ngay trong Hi nghi sang lp Dang Cng san Vit Nam, Ngoi a
cng b cac vn kin quan trong la Cong linh chinh tri u tin cua Dang,
vach ra ong li chin loc, sach loc cach mang, tinh cht va nguyn tc t
chuc Dang - i tin phong cua giai cp cng nhn Vit Nam.
2. B cuc, ni dung co ban cua tac phm
Tac phm gm co 4 vn kin:
1. &hanh c!ng v>n t>t cu$a a$ng: Sau khi vach trn ban cht phan
ng cua chu nghia t ban Phap o Vit Nam, phn bit ro ban-thu trong cac
giai tng o Vit Nam, &hanh c!ng v>n t>t cu$a a$ng xac inh ro cach mang
Vit Nam la Cach mang dn chu t san kiu moi i toi xa hi cng san.
V phong din xa hi la thc hin Dn chung t do, nam n binh
ng.
V phong din chinh tri la Danh quc Phap va phong kin,
gianh c lp dn tc, xy dng Nha noc cng-nng-binh.
V phong din kinh t la Thu tiu kinh t t ban quc thanh lp
kinh t cng-nng-binh; Thu tiu rung t cua quc chu nghia chia cho
dn cay ngheo; Bo su th cho dn cy ngheo; Mo mang cng, nng nghip,
thi hanh lut ngay lam 8 gio.
2. =ach l!c v>n t>t cu$a a$ng va &h!ng trinh to, t>t cu$a a$ng:
Nm ni dung sach loc vn tt va nm chong trinh to m tt do Ngoi vach
ra la khng inh s lanh ao tuyt i, toan din cua Dang Cng san Vit
Nam voi nhn dn va dn tc Vit Nam a cach mang n thng loi.
=ach l!c v>n t>t cu$a a$ng va &h!ng trinh to, t> t cu$a a$ng ng thoi
159
phan anh s khac bit cua H Chi Minh voi Mac va Lnin. Cung la nhng
ngoi mac-xit, nhng do lich s quy inh, Mac va Lnin u cao giai cp
ha thp vn dn tc, con H Chi Minh cao dn tc nhng khng ha thp
vn giai cp. =ach l!c v>n t>t cu$a a$ng va &h!ng trinh to, t> t cu$a
a$ng con th hin cng hin vi ai cua H Chi Minh vao kho tang ly lun
cua chu nghia Mac - Lnin v cach mang giai phong dn tc: Cach mang
thuc ia phai lin minh voi Cach mang v san o chinh quc, v san va nhn
dn lao ng o thuc ia phai lin minh voi v san va nhn dn lao ng o
chinh quc.
3. iu l v>n t>t cu$a a$ng &ng sa$n pit ;a,: Ngay t u Ngoi a
xac inh tn Dang ta la Dang Cng san Vit Nam. Dng thoi tac phm iu
l v>n t>t cu$a a$ng &ng sa$n pit ;a, cua Ngoi a xac inh nhng ni
dung co ban v Tn chi, Muc ich, H thng t chc, Tiu chun cua ngoi
vao Dang, Trach nhim va quyn loi cua ang vin, Ky lut cua Dang, v.v, la
co so nn tang cho cac Diu l cua Dang Cng san Vit Nam sau nay nhm
xy ng Dang Cng san Vit Nam trong sach, vng manh, t chc, lanh ao
va thc hin moi thng loi cua cach mang Vit Nam.
3. Y nghia co ban cua tac phm
3
Ta c ph m 'Cong li nh chi nh tri u tin cu a Da ng C ng sa n Vi t Nam
cu a Chu tich H Chi Minh cng b ta i H i nghi sang lp ra Dang Cng san
Vit Nam bao g m: &h1nh c!ng v> n t> t) =1ch l!Kc v> n t> t) &h!ng tri nh
to , t> t va iZu l v> n t> t ca Lng. Ta c ph m na y vach ra ong li chin
loc, sach loc cach mang, tinh cht va nguyn tc t chuc Dang - i tin
phong cua giai cp cng nhn Vit Nam. Cac vn kin nay th hin tinh thn
cach mang trit va sang tao, kt hop ung n ly lun vi thuc tin Vit
Nam. Quan im co ban cua cac vn kin nay co gia tri xuyn sut con ong
cach mang nc ta la c lp dn tc gn lin vi chu nghia x hi nhm thuc
hin muc tiu ai nghia cua dn tc la 'Vit Nam c lp, 'Vit Nam tu do.
Tu nc ngoai, Ngoi nu nhiu y kin ung n nng cao vai tro lnh
ao cua Dang. Dang phai 2gi<nh *!Kc *Ja vJ lXnh */o9, cung c ia vi lnh
ao cua Dang trn co s qun chung thua nhn Dang la 2,Nt .N phn trung
th<nh nhPt) ho/t *Nng nhPt v< ch+n thTc nhPt9) 2thWa nhn ch8nh s1ch *-ng
*bn v< n>ng lTc lXnh */o ca Lng9.
HNG DAN HC TAP
1. Hoan canh ra oi cua tac phm 'Cong linh Chinh tri u tin cua
Dang Cng san Vit Nam cua H Chi Minh
2. Trinh bay b cuc va nhung ni dung chu yu cua tac phm 'Cong
linh Chinh tri u tin cua Dang Cng san Vit Nam cua H Chi Minh
3. Phn tich y nghia cua tac phm 'Cong linh Chinh tri u tin cua
Dang Cng san Vit Nam cua H Chi Minh
TOAN VN TAC PHAM
35
rG, H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ; i) @AAA) t+p n) trang pss:
160
~CNG LINH CHINH TRI AU TIN
CUA ANG CNG SAN VIT NAM
(H Chi Minh toan tp, Nha xut ban Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000,
tp 3, trang 1-)
CHNH CNG VAN TAT CUA ANG
T ban ban xu thuc t ban Phap, vi t ban Phap ht suc ngn tr
suc sinh san lam cho cng ngh ban xu khng th m mang oc. Con v
nng ngh mt ngay mt tp trung phat sinh ra lm khung hoang, nng
dn tht nghip nhiu. Vy t ban ban xu khng co th luc gi ta khng nn
noi cho ho i v phe quc oc, chi bon ai ia chu mi co th luc va
ung hn v phe quc chu nghia nn chu trong lam t san dn quyn
cach mang va th ia cach mang i ti x hi cng san.
i: pZ ph!ng in ?X hNi th[F
a) Dn chung oc tu do t chuc.
b) Nam nu binh quyn, v.v..
c) Ph thng giao duc theo cng nng hoa.
B: pZ ph!ng in ch8nh trJF
a) Danh quc chu nghia Phap va bon phong kin.
b) Lam cho nc Nam oc hoan toan c lp.
c) Dung ra chinh phu cng nng binh.
d) T chuc ra qun i cng nng.
&: pZ ph!ng in 5inh tYF
a) Thu tiu ht cac thu quc trai.
b) Thu ht san nghip ln (nh cng nghip, vn tai, ngn hang, v.v.)
cua t ban quc chu nghia Phap giao cho chinh phu cng nng binh
quan ly.
c) Thu ht rung t cua quc chu nghia lam cua cng chia cho
dn cay ngho.
d) Bo su thu cho dn cay ngho.
e) M mang cng nghip va nng nghip.
I) Thi hanh lut ngay lam 8 gio.
Tai liu cua Bao tang
Cach mang Vit Nam.
SCH LC VAN TAT CUA ANG
1. Dang la i tin phong cua v san giai cp, phai thu phuc cho oc
ai b phn giai cp minh, phai lam cho giai cp minh lnh ao oc dn
chung.
2. Dang phai thu phuc cho oc ai b phn dn cay va phai dua vao
hang dn cay ngho lam th ia cach mang anh truc bon ai ia chu va
phong kin.
3. Dang phai lam cho cac oan th tho thuyn va dn cay (cng hi,
hop tac x) khoi di quyn luc va anh hng cua bon t ban quc gia.
161
4. Dang phai ht suc lin lac vi tiu t san, tri thuc, trung nng,
Thanh nin, Tn Vit, v.v. ko ho i vao phe v san giai cp. Con i vi
bon phu nng, trung) tiu *Ja ch va t ban An Nam ma cha r mt phan
cach mang thi phai loi dung, it lu mi
36
lam cho ho ung trung lp. B phn
nao ra mt phan cach mang (Dang Lp hin, v.v.) thi phai anh .
5. Trong khi lin lac vi cac giai cp, phai rt cn thn, khng khi nao
nhong mt chut loi ich gi cua cng nng ma i vao ong thoa hip, trong
khi tuyn truyn cai khu hiu n!3c in ;a, *Nc lp) phai ng tuyn truyn
va thuc hanh lin lac vi bi ap buc dn tc va v san giai cp th gii, nht la
v san giai cp Phap.
Tai liu cua Bao tang
Cach mang Vit Nam.
CHNG TRINH TM TAT CUA ANG
1. Dang la i tin phong cua ao qun v san gm mt s ln cua giai
cp cng nhn va lam cho ho co u nng luc lnh ao qun chung.
2. Dang tp hop a s qun chung nng dn, chun bi cach mang th
ia va lt bon ia chu va phong kin.
3. Dang giai phong cng nhn va nng dn thoat khoi ach t ban.
4. Dang li ko tiu t san, tri thuc va trung nng v phia giai cp v
san; Dang tp hop hoc li ko phu nng, t san va t ban bc trung, anh
cac ang phan cach mang nh Dang Lp hin, v.v..
5. Khng bao gio Dang lai hy sinh quyn loi cua giai cp cng nhn va
nng dn cho mt giai cp nao khac.
Dang ph bin khu hiu 'Vit Nam tu do va ng thoi Dang lin kt vi
nhung dn tc bi ap buc va qun chung v san trn th gii nht la vi qun
chung v san Phap.
DANG CONG SAN VET NAM 1930
n trong sach p>n 5in Lng)
(tu 27-10-1929 n 7-4-1935).
Nxb. Su tht, Ha Ni, 1964, tr.15.
IU LJ VAN TAT CUA ANG CNG SAN VIJT NAM
I- Tn: Dang Cng san Vit Nam.
II- Tn chi: Dang Cng san Vit Nam t chuc ra lnh ao qun
chung lao kh lam giai cp tranh u tiu tru t ban quc chu nghia,
lam cho thuc hin x hi cng san.
III- L vo ang: Ai tin theo chu nghia cng san, chong trinh Dang
va Quc t Cng san, hng hai tranh u va dam hy sinh phuc tung mnh
lnh Dang va ong kinh phi, chiu phn u trong mt b phn Dang thoi
oc vao Dang. Tho vao Dang thoi phai co mt ang vin gii thiu va phai
du bi 3 thang, thu cng nghip ngho, dn cay va linh phai co hai ang vin
36
. Co th hiu la: it ra cung.
162
gii thiu va du bi 6 thang, hoc sinh, cac giai cp khac va ngoi ang phai
khac phai co hai ang vin gii thiu va phai du bi 9 thang.
Ngoi di 21 tui phai vao thanh nin cng san oan.
IV- H thng t chc:
&hi .N gm tt ca ang vin trong mt nha may, mt cng xng, mt
hm mo, mt s xe lua, mt chic tau, mt n in, mt ong ph, v.v..
%uyn .N) thJ .N hay l< 5hu .NF
Huyn b gm tt ca cac chi b trong mt huyn.
Thi b gm tt ca cac chi b trong mt chu thanh nho.
Khu b gm tt ca cac chi b trong khu cua mt thanh ph ln nh Sai
Gon, Cho Ln, Hai Phong, Ha Ni hay cua mt san nghip ln nh mo Hon
Gai.
Tknh .N) th<nh .N hay *`c .it .NF
Tinh b gm cac huyn b, thi b trong mt tinh.
Thanh b gm tt ca cac khu b trong mt thanh ph. Dc bit b gm tt
ca khu b trong mt san nghip ln.
Trung uong
V- Trch nhim cua dang vin:
a) Tuyn truyn chu nghia cng san va c ng qun chung theo Dang.
b) Tham gia moi su tranh u v chinh tri va kinh t cua cng nng.
c) Phai thuc hanh cho oc chanh sach va nghi quyt cua Dang va Quc
t Cng san.
d) Diu tra cac vic.
e) Kim va hun luyn ang vin mi.
VI- Quyn li dang vin:
Trong cac cuc hi nghi cua chi b, ang vin du bi co quyn tham gia va
phat biu y kin, song khng co quyn biu quyt, ung cu va tuyn cu.
VII- Cc cp dang chp hnh uy vin:
a) Mt cp ang b co hi chp hanh u vin giam c va chi huy cho
moi ang vin lam vic.
b) Mi chp hanh u vin phai thong bao cao cho ang vin bit.
VIII- Kinh ph:
a) Kinh phi cua Dang do nguyt phi va c bit quyn ma ra.
b) Nguyt phi do cac cp ang b tuy kinh phi mi ang vin ma inh.
c) Ngoi khng vic hoc m thi khoi phai gop nguyt phi.
IX- Ky lut:
a) Dang vin noi nay i noi khac phai xin php Dang va theo co quan
noi o lam vic.
b) Bt cu v vn nao ang vin u phai ht suc thao lun va phat biu
y kin, khi a s nghi quyt thi tt ca ang vin phai phuc tung ma thi
hanh.
c) Cach xu phat ngoi co li trong ang vin: Cach xu phat ngoi co li
trong Dang do hi chp hanh u vin trong cp Dang hay ai biu ai hi
inh.
163
Tai liu cua Bao tang
Cach mang Vit Nam.
GII THIU TAC PHAM ~TUYN NGN C LAP
1. Hoan canh ra do i cua ban ~Tuyn ngn c lp cua nuc Vit
Nam Dn chu Cng ha
3
Du nm 1930, Chu tich H Chi Minh sang lp ra Dang Cng san
Vit Nam. Cong li nh Chi nh tri u tin cu a Da ng va jQi 5u gi nh+n Jp
th<nh lp Lng do Ngoi soan thao vach ra ong li chin loc, sach loc
cach mang, tinh cht va nguyn tc t chuc Dang - i tin phong cua giai cp
cng nhn Vit Nam. Cac vn kin nay th hin tinh thn cach mang trit va
sang tao, kt hop ung n ly lun vi thuc tin Vit Nam. Quan im co ban
cua cac vn kin nay co gia tri xuyn sut con ong cach mang nc ta la c
lp dn tc gn lin vi chu nghia x hi nhm thuc hin muc tiu ai nghia
cua dn tc la 'Vit Nam c lp, 'Vit Nam tu do.
Tu nm 1930 n nm 1940 la thoi gian Chu tich H Chi Minh hoat
ng nc ngoai trn cong vi la U vin Ban phong Dng cua Quc t
Cng san, phu trach Vn phong phong Nam va truc tip chi ao cach mang
Dng Dong.
Trong iu kin bin i cua tinh hinh th gii nua sau nhung nm 30,
Chu tich H Chi Minh chi dn cho Dang nhung y kin rt cu th phi
hop vi nhim vu chung cua nhn dn th gii vua chng chu nghia phat xit,
vua phat trin luc long cach mang, tng cong vai tro cua Dang. Ngoi chi
r muc tiu cua u tranh cach mang luc nay la 2Lng 5hng nn *!a ra
nhIng *i hdi Du1 cao ^*Nc lp +n tNc) nghJ vin) v:v:_::: &hk nn *i c1c
DuyZn +n ch) tT o tO chVc) tT o hNi hp) tT o .1o ch8 v< tT o ngn
lun) *i +n ?1 to<n th ch8nh trJ ph/,) *Pu tranh * Lng *!Kc ho/t *Nng
hKp ph1p9.
D at muc ich o, Ngoi nhc nh Dang phai ra suc t chuc mt mt
trn dn tc, dn chu rng ri, phai 'kho lo, mm do tp hop tt ca
moi tng lp nhn dn, k ca giai cp t san dn tc, nhng phai kin quyt
khng co mt thoa hip, mt nhong b nao vi bon tortxkit, phai tiu dit
chung v mt chinh tri.
Hoat ng ly lun cua Ngoi thoi ky nay chi dn cho Dang va nhn
dn ta hng ung vao vic phat trin luc long cach mang, tng cong vai
tro lnh ao cua Dang va chng tham hoa phat xit ang lan rng trn th gii.
Trc khi v nc, Chu tich H Chi Minh con vit mt loat bai ng trn bao
xut ban Trung Quc chi r nguy co cua chu nghia phat xit, ca ngoi cuc
u tranh chng phat xit Nht cua nhn dn Trung Quc, su oan kt cua
nhn dn Vit Nam vi nhn dn Trung Quc trong chin u chng phat xit
Nht va coi vic giup o la giup cho chinh minh.
Nm 1941, trc nhung chuyn bin cua tinh hinh th gii, nhn r
37
. pit thGo H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p n) trang pssErs
164
IX
tinh th khn trong cua cach mang Vit Nam, Chu tich H Chi Minh tr v
T quc truc tip lnh ao cach mang nc ta. Ngoi chu tri Hi nghi ln thu
tam cua Trung ong Dang (5 - 1941) va xac inh nhim vu giai phong dn
tc la nhim vu buc thit nht cua cach mang nc ta luc nay. D hoan thanh
nhim vu o, phai tp hop luc long qun chung ng ao, chia mui nhon
vao k thu chinh la phat xit Nht - Phap; thanh lp Mt trn Vit Minh, giai
quyt vn dn tc trong khun kh mi nc Dng Dong; tin ti
thanh lp nc Vit Nam Dn chu Cng hoa; chun bi khi nghia vu trang,
xuc tin thanh lp va phat trin luc long vu trang, i tu khi nghia tung phn
tin ln tng khi nghia; ng thoi giup cach mang Min, Lao, v.v..
Ngay sau khi thanh lp Mt trn Vit Minh, Chu tich H Chi Minh
vit th (8nh c1o *7ng .<o) ku goi 20 triu con Lac chau Hng hy nu cao
truyn thng yu nc, anh hung bt khut, oan kt toan dn anh ui
Phap - Nht. Ngoi chi r: 'Trong luc nay DuyZn lKi +n tNc giLi phMng cao
hn hYt thLy: Chung ta phai oan kt lai anh bon quc va bon Vit
gian ng cuu ging noi ra khoi nc si lua nong 'gianh tu do c lp.
Dy la su tip ni va phat trin cao cua t tng c lp tu do va ai oan kt
toan dn cua Ngoi oc nu ln trong cac tac phm BLn 1n chY *N thTc +n
Uh1p (1925), !Qng c1ch ,nh (1927) va cac vn kin chinh tri cua Hi
nghi thanh lp Dang. Dy la mt su phat trin sang tao v t tng va ly lun
cach mang giai phong dn tc cac nc thuc ia trong iu kin mi cua
thoi ai.
Nm 1942, Ngoi tro lai Trung Quc lin h voi cach mang th gioi
giup o cach mang Vit Nam thi bi chinh quyn Tong Gioi Thach bt giam
trai phep. Tac phm ;ht 5e trong ta cua Ngoi la mt vn kin lich su quan
trong, ng thoi la mt tac phm vn hoc ln th hin t tng, tinh cam cua
mt chin si cach mang vi ai - co tac dung giao duc su sc i vi nhiu th
h ngoi Vit Nam.
Chu tich H Chi Minh v nc vao thang 9 - 1944, la luc cuc chin
tranh th gii bc sang giai oan cui cung vi nhung thng loi quyt
inh cua Lin X. Cac vn kin cua Ngoi thoi gian nay u tp trung vao
phat trin luc long chinh tri, qun su tao luc long on thoi co va gop phn
thuc y thoi co mau chin mui. &hk thJ th<nh lp Ni pit ;a, tuyn truyZn
giLi phMng Du+n nu ln nhung quan im co ban v khang chin toan dn
va xy dung luc long vu trang nhn dn, v quan h giua u tranh chinh tri
vi u tranh vu trang, v nguyn tc tac chin, v.v..
Lanh ao thc tin cua Ngoi t 1944 - 1945 la: Phai chp thoi co
thun loi ang n thuc hin muc tiu c lp tu do. Vi vy, Ngoi quyt
inh nhanh chong triu tp 2,Nt cuNc to<n Du0c */i .iu /i hNi g7, tPt cL
c1c *Lng ph1i c1ch ,nh v< c1c *o<n th 1i Du0c trong n!3c .fu cl ra9 mt
co cu ai biu cua quc dn. Diu nay t co s phap ly cach mang cho
mt ch mi, ch cua dn, do dn va vi dn sp ra oi.
Thang 8 - 1945, Chu tich H Chi Minh vit Th! 5u gi tOng 5h6i
nghSa ku goi toan th ng bao 25hng th ch, tr}9) 2To<n Du0c *7ng
165
.<o hXy *Vng y *G, sVc ta ,< tT giLi phMng cho ta9. Th! 5u gi TOng
5h6i nghSa th hin t tng ln cua Chu tich H Chi Minh v tinh chu ng
cach mang cac nc thuc ia ma Ngoi nu ln tu u nhung nm hai
moi tr thanh hin thuc Vit Nam trong cuc Cach mang Thang Tam
nm 1945.
Ngay 2 9 - 1945, Chu tich H Chi Minh oc ban Tuyn ngn Nc
lp nu ra nhung l phai khng ai chi ci oc v quyn dn tc co ban la:
2TPt cL c1c +n tNc trn thY gi3i *Zu sinh ra .[nh *ng) +n tNc n<o ccng cM
DuyZn s0ng) DuyZn sung s!3ng v< DuyZn tT o9. Tu o, Ngoi khng inh
quyn dn tc co ban khng th phu nhn oc cua dn tc Vit Nam va
trinh trong tuyn b trc nhn dn th gii: 2;!3c pit ;a, cM DuyZn
h!6ng tT o v< *Nc lp) v< sT tht *X th<nh ,Nt n!3c tT o *Nc lp: To<n
th +n tNc pit ;a, DuyYt *G, tPt cL tinh thfn v< lTc l!Kng) t8nh ,/ng v<
ca cLi * giI vIng DuyZn tT o) *Nc lp Py9.
Tuyn ngn Nc lp cua nc Vit Nam Dn chu Cng hoa oc in
trn cac bao &Vu Du0c ngay 5-9-1945, bao Nc lp ngay 7-9-1945, bao &Q
giLi phMng ngay 12-9-1945... Tu sau nm 1954, Tuyn ngn Nc lp oc in
lai trn cac sach ;hIng lQi 5u gi ca %7 &h tJch) tp , Nha xut ban Su
tht, Ha Ni xut ban nm 1958, %7 &h8 'inh Tuyn tp) Nha xut ban Su
tht, Ha Ni xut ban nm 1960, %7 &h8 'inh To<n tp) tp 3, xut ban ln
thu nht nm 1983, v.v.. Trong ln xut ban thu hai b %7 &h8 'inh To<n
tp) theo su chi ao cua Thong truc Ban Bi th va B Chinh tri, Tuyn ngn
Nc lp oc cng b dua theo bai ghi m cua Chu tich H Chi Minh, hin
oc lu giu tai Vin H Chi Minh truc thuc Vin nghin cuu chu nghia
Mac-Lnin va t tng H Chi Minh, ng thoi co tham khao ban cng b
u tin trn bao &Vu Du0c s ra ngay 5-9-1945.
2. Y nghia lich su va gia tri tho i dai cua ba n ~Tuyn ngn c l p
cua nuc Vit Nam Dn chu Cng ha
Troc Cach mang thang Tam 1945 cua Vit Nam, sau Cach mang
Thang Moi Nga, cho du a co Lun cong cua Lnin 'v vn dn tc va
dn tc thuc ia, thi nhn loai vn moi chi it nhiu xac nhn khai nim
quc gia (dn tc) qua cac ong bin gii tu nhin la chop nui, dong sng,
mom a,.. Cac 'cong quc vn tt yu la 'thuc dn mt cach hop phap
i vi cac nc nho va yu. Kt cuc cua cac cuc chin tranh th gii ln
thu nht (1914 - 1918), va ln thu hai (1939 - 1945) cho thy mt th gii
vn con chia nm x bay boi chin tranh xm loc cua ke manh, thn phn
con ngoi s con tr nn v nghia nu khng co mt nn cng phap quc t
bao v nhn loai va hanh phuc cho con ngoi.
166
Nhung nguyn tc dn tc binh ng cac Hi nghi Thrng
38
va
Cuu Kim Son
39
trc o i vi cac nc manh liu co hiu lc khng, hay
chi con la thu chiu bai d qun cua qua khu
Trong my ngan nm troc y, Vit Nam co mt b day lich su
chng ngoai xm hao hung voi mt e thVc Du0c gia *c l+p co chu$ Duyn
thuc loai vung chc nht th gii, nhng trc mua thu 1945 Vit Nam a
lai bi xoa tn trn ban th gioi, va nhn loai chi bit n mt An
Nam ngheo, rt kem phat trin voi hoan canh hon 2 triu ngoi cht oi (dn
s Vit Nam luc nay moi chi 22 triu ngoi).
Y thuc v mt quc gia c lp co chu quyn thuc loai vung chc
nht th gii cua Vit Nam co cac c trng co ban la: Mt dn tc yu hoa
binh, ghet chin tranh; Co long nhn ai cao ca; Bt khut chng gic ngoai
xm quyt vi c lp dn tc; Lao ng cn cu va lao ng sang tao; Co s
c kt cng ng dn tc cao. Tuy nhin, cac lnh tu cua Vit Nam trong lich
su mi chi thuc hin oc mt ni dung 'nc c lp. Chu tich H Chi
Minh mi la ngoi u tin cua lich su Vit Nam thng nht hai ni dung
'nc c lp va 'dn tu do, hanh phuc. Ch mi nay oc khai sinh
bi ban Tuyn ngn Nc lp cua nc Vit Nam Dn chu Cng hoa
40
lich
su, do chinh Chu tich H Chi Minh vi ai soan thao va cng b.
Sau khi Cach mang Thang Tam thanh cng, H Chu tich tu Tn Trao
v Thu Ha Ni va sng tai cn nha s 48 Hang Ngang. Tai y, vao sang
ngay 26 thang 8 nm 1945, Chu tich H Chi Minh chu tri cuc hop vi
thong vu Trung ong Dang chun bi ra Tuyn ngn Nc lp va t chuc mit
tinh ln Ha Ni chinh phu ra mt nhn dn, chinh thuc cng b quyn
c lp va thit lp chinh th Dn chu Cng hoa o Vit Nam.
Ngay 30 thang 8 nm 1945, H Chu tich moi mt s ng chi Trung
ong n trao i, gop y kin cho ban du thao Tuyn ngn Nc lp. Ngay
31 thang 8 nm 1945, Chu tich H Chi Minh b sung mt s im vao ban
thao Tuyn ngn Nc lp. Dung 14 gio ngay 2 thang 9 nm 1945, tai von
hoa Ba Dinh, trc hang chuc van ng bao Thu , trn din an cao va
trang nghim, thay mt Chinh phu lm thoi, Chu tich H Chi Minh a oc
ban Tuyn ngn Nc lp, tuyn b troc ng bao ca noc va nhn dn th
gioi vic thu tiu ch thc dn va phong kin o Vit Nam, khai sinh nc
Vit Nam Dn chu Cng hoa.
Tuyn ngn Nc lp cua nc Vit Nam Dn chu Cng hoa ra oi
trong mt thoi im trong ai va phuc tap cua lich su: Trong ai la vi no
38
Hi nghi cua ai din ba noc Lin X (cu), Anh, My hop t 28 thang 11 n 1 thang 12 nm 1943 tai
Thrng (ran), a thng qua k hoach tiu dit cac lc long vu trang cua phat xit Dc, quyt inh mo mt
trn th hai o chu u troc 1 thang 5 nm 1944 va thng qua Nghi quyt bao am nn hoa binh lu dai trn
th gioi sau chin tranh, v.v. Nhng sau o, cac gioi cm quyn My va Anh a b i oc cac iu khoan a
oc ky kt trong Hi nghi nay.
39
Hi nghi cua 50 noc do Lin X (cu), My, Anh va Trung Quc (CP Tong Gioi Thach) triu tp hop
tai Cu Kim Son (Xan Phanxic) o My t 254 n 266 nm 1945 thng qua Hin chong Lin hop
quc va thanh lp t chc Lin hop quc. Hin chong Lin hop quc a oc cac noc thanh vin tham d
sau khi u tranh gay gt ky kt va co hiu lc t 24101945.
40
Xem nguyn vn Ban Tuyn ngn trong H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, tp 3, trang
555-557; hoc tp 4, trang 1-4.
167
kt thuc 80 nm thng tri cua thuc dn Phap, 5 nm h cua phat xit Nht,
hang nghin nm cua ch phong kin Vit Nam, va khng inh tinh ung
n, khoa hoc cua cach mang Vit Nam do Chu tich H Chi Minh lanh ao.
Phuc tap la vi cac luc long thu ich vn lm le tai chim Vit Nam: min
Nam thuc dn Phap np sau lng qun i Anh ang tin vao Dng Dong;
min Bc qun i Tng Gii Thach, tay sai cua quc M, chuc sn
bin gii; k thu trong nc oc su tip suc cua thuc dn Phap ang tim
moi cach ngoc u dy.
Kt tinh truyn thng lich s kin cong bt khut cua dn tc, Tuyn
ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la ban anh hung ca mo
u ky nguyn c lp, t do va chu nghia xa hi cua dn tc Vit Nam. Ban
Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la tac phm bt
hu cua Chu tich H Chi Minh vi ai. No la kt qua cua tm nhin su rng,
cua bao suy nghi trn tr, va hon ca la cua mt tm long lun lun hng v
t nc, v nhn dn cua Chu tich H Chi Minh.
Ban Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa oc
vit va hoan thanh trong mt thoi gian rt ngn. Nhng nht inh khng phai
n khi Cach mang thang Tam thanh cng, Chinh phu lm thoi oc thanh
lp, Chu tich H Chi Minh mi nghi n vic soan thao va cho ra oi ban
Tuyn ngn Nc lp cua nc Vit Nam Dn chu Cng hoa. Ban Tuyn ngn
Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la mt vn ban chinh lun
hin ai vi h thng ly l anh thp va h thng dn chung hung hn khng
th chi ci, co suc thuyt phuc cao, phai la kt qua cua ca mt qua trinh trn
tr, suy ngm trong hanh trinh tim ong cuu nc cua Ngoi qua nhiu
nc trn th gii; la kt qua cua thuc tin lnh ao tai tinh a cach mang
Vit Nam n thng loi cua Ngoi. Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam
Dn chu Cng hoa th hin s sang sut, nhay ben va tm nhin chin loc
su rng, kha nng du bao thin tai cua Chu tich H Chi Minh.
Thng loi cua Cach mang Thang Tam nm 1945 cua Vit Nam khng
chi mo ra mt ky nguyn moi cho Vit Nam, ma con la thng loi cua cach
mang gianh chinh quyn chi din ra trong thoi gian ngn nht, tn tht nho
nht, nhng thanh cng lon nht, trit nht trong lich su nhn loai. Diu
nay cho n nay lich s nhn loai cha mt ln lp lai va trong tong lai cung
kho at oc.
Co oc thanh qua to lon y, cng u phai thuc v s nghip cach
mang cua nhn dn Vit Nam, nhng vai tro cua H Chu tich la khng th
phu nhn. D co oc thng loi vi ai y, H Chu tich bn ba nm chu
bn bin tim ra con ong giai phong dn tc Vit Nam la cach mang v san;
Ngoi sang lp ra Dang Cng san Vit Nam vao nm 1930; Dang Cng san
Vit Nam do Ngoi truc tip rn luyn lnh ao dn tc thuc hin hai cuc
Tng din tp 1930-1931 va 1936-1939; H Chu tich cung truc tip lnh
ao cuc Din tp gianh chinh quyn Cao-Bc-Lang (1943-1944) ma du
oan thin tai 'Dng minh thng, phat xit thua, Vit Nam nht inh c
168
lp
41
. Ngoi nm chc thoi co va khi thoi co chin mui cung chinh Ngoi
'chp ly thoi co kip thoi nht ma a cach mang Vit Nam n thng
loi vi ai 'Cach mang Thang Tam nm 1945.
Ban Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la mt
'ang thin c hung vn. Thuc ra, y khng phai la ban tuyn ngn u tin
va duy nht cua Vit Nam. Trc o, chung ta tung oc bit n 'Nam
quc son ha cua Ly Thong Kit, 'Hich tong sy cua Trn Quc Tun va
'Binh Ng ai cao cua Nguyn Tri.
Nhng, nh ban trn, nu nh bai 'Nam quc son ha mi chi
khng inh chu quyn t noc, va khng inh quyt tm anh thng bt ky
k thu nao nui y inh xm loc t noc Vit Nam cua nhn dn ta, thi
'Binh Ng ai cao la tuyn b v su toan thng cua cng cuc khang chin
trong ky va su m u cua k nguyn phuc hng t nc. Con 'Hich
tong sy la s truyn ba nhit thanh nht n nhn dn, tong sy ca noc
long cm thu gic su sc khoi dy long yu noc quyt chin u vo i
qun thu vi c lp dn tc. Du vy thi ca ba ban 'Tuyn ngn nay u mi
chi dung lai gia tri 'nc phai c lp.
La ngoi Vit Nam yu noc, thong dn nht, nm 1919 o ban hu
sach cu$a nh+n +n in ;a,, ngay khi moi boc ln vu ai chinh tri, Chu tich
H Chi Minh la ngoi u tin cua Vit Nam a thng nht hai ni dung
'noc phai c lp va 'dn phai t do. Trong !ng (ach ,nh va &!ng
li"nh chinh tri *+u tin cu$a a$ng, Ngoi a nng muc tiu cach mang y cua
minh ln trinh mo i bng s thng nht hai ni dung 'c lp dn tc voi
'chu nghia xa hi. T Tuyn ngn Nc lp cua Noc Vit Nam Dn chu
Cng hoa, n cac loi ku go i sau nay, nht la cac loi ku goi toan quc
khang chin, Chu tich H Chi Minh a b sung thm quyt tm cao nht cua
dn tc trong gin gi c lp dn tc, voi kin inh hai muc tiu c lp dn
tc va chu nghia xa hi vao s nghip cach mang cua dn tc t doi s
lanh ao cua Dang Cng san Vit Nam. Voi Ngoi, noc c lp ma dn
khng oc t do hanh phuc thi c lp y cung khng co y nghia gi. Chinh
vi thng nht hai muc tiu 'noc c lp va 'dn phai t do, hanh phuc ma
H Chu tich la ngoi u tin cua nhn loai a gong cao hai ngon co 'Dc
lp dn tc va 'Chu nghia xa hi trong thoi ai ngay nay.
Cach mang Thang Tam thng loi, thay mt cho toan dn tc Vit Nam,
Ngoi trinh trong tuyn b voi toan th gioi: 'Tt ca moi ngoi sinh ra u
co quyn binh ng. Tao hoa cho ho nhng quyn khng ai co th xm pham
oc; trong nhng quyn y, co quyn oc sng, quyn t do va quyn mu
cu hanh phuc... Noc Vit Nam co quyn hong t do va c lp, va s tht
a thanh mt noc t do c lp. Toan th dn tc Vit Nam quyt em tt ca
tinh thn va lc long, tinh mang va cua cai gi vng quyn t do, c lp
y
42
. Sau nay, trong cac loi ku goi, c bit la nhng loi ku goi toan quc
khang chin, thi '(hng co gi Duy hn *c l+p t! o
43
la im xut phat va
41
Xem H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni 2000, tp 3, trang 211-212.
42
Xem H Chi Minh toan tp, Nha xut ban Chinh tri Quc gia, Ha Ni, 2000, tp 4, trang 1-4.
43
Sd, tp 12, trang 109.
169
la ni dung ln nht trong su nghip cach mang cua Chu tich H Chi Minh,
la chn ly sang ngoi thoi ai do Ngoi vach ra mai soi sang cho cach mang
Vit Nam va cach mang nhn loai.
Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la kt qua
cua thuc tin cach mang nhn ao cng san cua Chu tich H Chi Minh: Nm
1911, do hp dn boi 't do, binh ng, bac ai cua giai cp t san, Ngoi a
bn ba nm chu, bn bin tim ong cuu nc o phong Ty va dng chn
lu nht o Pari cua Phap trai nghim dn chu t san. Nm 1919, nhn danh
nhn dn Vit Nam, Ngoi gui n Hi nghi Vec-xy, ban hu sach cua nhn
dn An Nam oi hoi quyn binh ng cho dn tc Vit Nam. y, Ngoi
vach trn hai ch phap ly bt binh ng thuc ia. Dc bit, Ngoi
gn lin vn c lp dn tc vi cac quyn tu do dn chu cua nhn dn ma
oi thc dn thc hin binh ng v phap ly cho dn tc Vit Nam, ng thoi
oi thc dn trao tra quyn t do ti thiu cho nhn dn Vit Nam. Chinh
thc tin nay a cho Ngoi cu tra loi: 'Du u trn th gian nay cung chi
co hai hang ngoi, mt hang ngoi ap bc boc lt va mt hang ngoi bi ap
bc boc lt. Du u trn th gian nay cung chi co mt s tht la tinh ai hu
gia nhng ngoi v san. Vi th, Ngoi a t bo dn chu t san, n voi dn
chu v san khng chi vi c lp dn tc ma chu yu vi hanh phuc cua nhn
dn.
H Chi Minh yu thong moi ng bao, ng chi cua minh, khng
phn bit mt ai, khng tru mt ai, h la ngoi Vit Nam yu nc thi u co
ch trong tm long nhn ai cua Ngoi. Ngoi cung danh tinh yu thong cho
nhung ngoi n l mt nc va cung kh trn khp th gian. Tm long nhn
ai bao la cua Ngoi oc t trn mt co s khoa hoc la chu nghia Mac -
Lnin. Ngoi chi r ngun gc cua moi nim au ni kh cua con ngoi n
l mt nc va con ngoi cung kh la chu nghia thuc dn, quc. Di anh
sang cua chu nghia Mac - Lnin, Ngoi chi r con ong giai phong cua
con ngoi Vit Nam, gop phn chi r con ong giai phong cua cac dn tc
thuc ia va cua nhn dn lao ng toan th gii.
Ngoi a vit BLn 1n chY *N thTc +n Uh1p vao nm 1925 trn tinh
thn lun ti k thu xm pham quyn sng, quyn tu do, quyn mu cu
hanh phuc cua mi ca nhn con ngoi va dn tc, khng chi Vit Nam,
Dng Dong ma con ca chu Phi, chu M Latinh.
Tac phm !ng (ach ,nh cua Ngoi ra oi nm 1927 voi s la
chon con ong cach mang v san cho Vit Nam, vi Ngoi a nhn thc
oc rng cach mang My va cach mang Phap u khng trit , cach mang
thng loi ri ma cng, nng vn bi ap bc. Chi co Cach mang Thang Moi
Nga moi la cuc cach mang trit (noc Nga co chuyn la oi, la ngoi n
l tro thanh ngoi t do): 'Cach mnh Phap cung nh cach mnh My, nghia
la cach mnh t ban, cach mnh khng n noi, ting la cng hoa va dn chu,
ky thc trong thi no toc luc cng nng, ngoai thi no ap bc thuc ia... Cach
mnh An Nam nn nho nhng iu y
44
. 'Trong th gio i by gio chi co cach
44
H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni 2000, tp 2, trang 274.
170
mnh Nga la a thanh cng, va thanh cng n noi, nghia la dn chung oc
hong cai hanh phuc t do, binh ng tht, khng phai t do va binh ng gia
di nh quc chu nghia Phap khoe khoang bn An Nam. Cach mnh Nga
a ui oc vua, t ban, ia chu ri, lai ra sc cho cng, nng cac noc va
dn bi ap bc cac thuc ia lam cach mnh p tt ca quc chu
nghia va t ban trong th gioi.
45

Hanh trinh cach mang cua Chu tich H Chi Minh la hanh trinh kin
inh u tranh vi nn c lp tu do, vi hanh phuc cua con ngoi lao kh trn
toan th gii.
Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa tuyn
b quyn tu do cua dn tc, khng inh thng loi cua cach mang Vit Nam.
Ban tuyn ngn o khng con chi danh ring cho dn tc Vit Nam ma o
con la su c vu, loi khng inh thing ling cua tt ca cac dn tc trn th
gii, c bit la cac dn tc kem va cha phat trin.
Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa cua Chu
tich H Chi Minh vua mang tinh dn tc, vua mang tinh thoi ai. Tinh thoi
ai y oc th hin rt r rang va suc tich trong t tng chu ao xuyn sut
cua ban Tuyn ngn, o la '(hng cM g[ Due hn *Nc lp tT o.
Trong phn u cua ban Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn
chu Cng hoa, Ngo i trich dn hai ban tuyn ngn ni ting trong lich su
nhn loai, 'Tuyn ngn c lp 1776 cua M va ban 'Tuyn ngn nhn
quyn va dn quyn 1789 cua Phap, ma khng inh nguyn tc tu do, binh
ng cua dn tc ta voi moi dn tc trn th gioi. Su k thua ht suc kho lo,
cht ch cua Ngoi tu hai ban tuyn ngn y, a buc quc Phap va
quc My thua nhn v quyn con ngoi va quyn c lp tu do cua dn tc
Vit Nam noi ring, cua moi dn tc trn th gioi noi chung.
Vic k tha ht sc tai tinh hai ban tuyn ngn y cua Ngoi a lam
cho Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa va hai ban
tuyn ngn bt hu y cua nhn loai co cung vi tri nh nhau trn trong quc
t. Vi th, Chu tich H Chi Minh cung la ngoi a th hin nim tu hao, tu
tn dn tc lon nht cua Vit Nam. Ngoi lam oc vy la vi Ngoi chi co
mt ham mun: 'Ham mun tt bc la lam sao cho nc ta hoan toan c
lp, nhn dn ta oc hoan toan tu do, ng bao ta ai cung co com n ao mc,
ai cung oc hoc hanh
46
.
Nng quyn loi con ngoi thanh quyn loi dn tc la mt sang tao
thin tai cua H Chu tich, th hin tm huyt ln cua Ngoi danh cho dn tc
Vit Nam va cac dn tc trn th gioi. Mt nha vn hoa nc ngoai vit
'Cng hin ni ting cua Cu H Chi Minh la ch Ngoi phat trin
quyn loi cua con ngoi thanh quyn loi cua dn tc. Nh vy tt ca moi dn
tc u co quyn tu quyt inh ly vn mnh cua minh.
Nu trong hai tac phm Ba$n an ch * th!c +n Uhap va +y &ng ly
cu$a th!c +n Uhap $ ng u!ng, Ngoi m ta canh ia nguc trn gian ti
45
H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni 2000, tp 2, trang 280.
46
H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni 2000, tp 4, trang 161.
171
tm ma thc dn Phap ang ay oa dn ta. Ti ac y nao khac chi Nguyn
Tra i a tng kt lun: 'Tat can noc Dng hai khng u ra ht vt nho; Cht
ht truc Nam son, chng u ghi ht ti ac
47
. Hai tac phm nay co muc ich
vach trn, t cao ti ac cua thc dn Phap troc d lun th gioi va ngay ca
trong nhn dn long thin Phap, nhm thc tinh cao tinh thn qut cong
cua ng bao minh, ng thoi lam nh vy la vi Ngoi tin vao sc manh cua
chinh nghia va tim nng sc manh v tn v ich cua nhn loai tin b ung
h, giup o hiu qua cho s nghip anh bai chu nghia thc dn cua dn tc
ta.
Thi phn lon mo u cua ban Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam
Dn chu Cng hoa la nhm t cao, vach trn ban cht cop noc, gia danh
nhn ao, lo i dung la co t do binh ng, phi nhn, phi nghia trai voi nhn
ao va chinh nghia cua thc dn Phap: 'Th ma hon 80 nm nay, bon thuc
dn Phap loi dung la co tu do binh ng bac ai n cp nc ta, ap buc
ng bao ta. Hanh ng cua chung trai hn vi nhn ao va chinh nghia.
Ngoi t cao Phap a hai ln ban r nc ta cho Nht, t cao ti ac ty troi
cua thc dn Phap.
Cung voi hai tac phm trn, Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam
Dn chu Cng hoa cua Ngoi khng chi t cao vach trn ti ac cua chu nghia
thc dn troc cng lun th gioi, ma con co tac dung giup nhn loai phong
va chng thanh cng hin tong phan vn hoa nht cua th ky XX la chu
nghia thc dn.
Sau khi t cao nhng ti ac ty troi cua bon thc dn va phong kin tay
sai, chi mt cu 'Phap chay, Nht hang, vua Bao Dai thoai vi
48
, Chu tich H
Chi Minh a khai quat oc tt ca nhung bin ng ln nht cua Vit Nam o
nua u th k XX, t du chm ht cho cac th ch cu, m ra mt thoi ai
mi voi mt th ch chinh tri moi cua Vit Nam: Dn chu Cng hoa.
Ban Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la kt
qua cua bao nhiu mau va bao nhiu tinh mang hy sinh cua ng
bao Vit Nam trong cac nha tu, trong cac trai tp trung, trong nhung hai ao
xa xi, trn cac may chm, trn cac chin trong. Tuyn ngn Nc lp cua
noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la kt qua cua bao nhiu hy vong, gng
suc va tin tng cua hon 20 triu nhn dn Vit Nam. Tuyn ngn Nc lp
cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa 291945 la 'tip n i bai tho cua Ly
Thong Kit trn sng Nh Nguyt, 'Binh Ng ai cao cua Nguyn Tra i...
th hin truyn thng bt khut kin cong cua dn tc Vit Nam trong cng
cuc u tranh gianh c lp
49
. Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn
chu Cng hoa 291945 la kt qua cua cuc u tranh bt khut vi c lp cua
dn tc Vit Nam, ma nu m ta no thi 'phai ve mt thanh gom va t m
mt mau mau. Mau nhum o rung nong noi ta cy cy, mau nhum o
47
. Binh Ng ai cao, Nguyn Trai toan tp, Nxb KHXH, Ha Ni, 1976, tr 78.
48
. Xem Sd, trang 3.
49
. Xem S tay tra cu v cuc o i va s nghip cua Chu tich H Chi Minh, Nxb Hai Phong, 1999, trang
205.
172
cu ao noi em ta git giu hang ngay, mau nhum o manh sn noi con ta n
ua ngay be.
Su ra oi cua ban Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu
Cng hoa thuc su la mt mc son trong lich su cua dn tc Vit Nam ta.
Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa khng inh
nhng quyn dn tc co ban cua dn tc Vit Nam va tr thanh mt cuc i
thoai ln co y nghia lich su trong ai: Tuyn b vi nhn dn Vit Nam va
nhn dn th gii v vic chm dut 80 nm h cua thuc dn Phap va hang
nghin nm phong kin Vit Nam; Tuyn b thanh lp ch Dn chu Cng
hoa, yu cu Quc t cng nhn c lp tu do cua dn tc Vit Nam; Khng
inh 'Nc Vit Nam co quyn oc hng tu do va c lp, va su tht
thanh mt nc tu do, c lp; Th hin quyt tm cao nht cua dn tc
trong u tranh gi gin c lp dn tc 'Toan th dn tc Vit Nam quyt
em tt ca tinh thn va luc long, tinh mang va cua cai giu vung quyn tu
do, c lp y.
Ngay sau L tuyn th cua Chinh phu lm thoi do Chu tich H Chi
Minh lnh ao, Ngoi noi: 'Dc lp tu do la cua quy bau, quy gia v ngn, ta
kh s trong bao nhiu nm mi gianh oc, cn c gng giu gin, bao v.
Ngay sau tuyn b trinh trong voi dn tc va toan th gioi v quyn t
quyt, quyn binh ng dn tc va quyn t do mu cu hanh phuc cua dn
tc va nhn dn Vit Nam, la nhng tuyn b danh thep khac cua Ngoi:
'Ti chi co mt ham mun, ham mun tt bc, la lam sao noc ta oc hoan
toan c lp, dn ta oc hoan toan t do, ng bao ai cung co com n ao
mc, ai cung oc hoc hanh
50
, 'Min Nam la mau cua mau Vit Nam, la thit
cua thit Vit Nam. Nam, Bc la mt nha. Sng co th can, nu i co th mon,
song chn ly o khng bao gio thay i
51
, 'Tha hy sinh tt ca ch nht inh
khng chiu mt noc, khng chiu lam n l
52
, 'Du co t chay ca day
Trong Son, thi cung phai quyt tm anh thng gic My xm loc
53
, 'Cuc
khang chin chng My cu noc co th keo dai 5 nm, 10 nm, 20 nm, hoc
lu hon na. Ha Ni, Hai Phong va mt s thanh ph khac co th bi tan pha,
thi chung ta cung phai quyt tm anh thng gic My xm loc
54
,.. a khich
l dn tc Vit Nam anh thng cac quc to, hung manh nht th gio i va
thoi ai, gi vng c lp dn tc va ang tng boc mang lai ngay cang
nhiu cac hanh phuc to lon cho nhn dn.
Tuyn ngn Nc lp cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa la tac
phm bt hu cua H Chu tich, la ban anh hung ca mo u ky nguyn moi Dc
lp t do va Chu nghia xa hi cua dn tc. Ngay nay, Tuyn ngn Nc lp
cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa ng thoi con co gia tri u tranh bac
50
. H Chi Minh toan tp, Nxb CTQG, Ha Ni 2000, tp 4 trang 161.
51
. Xem H Chi Minh toan tp, tp 4, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, trang 246; tp 12, trang 516.
52
. Xem H Chi Minh toan tp, tp 4, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, trang 480; tp 5, trang 767, tp 12,
trang 516, 584.
53
. Xem H Chi Minh toan tp, tp 11, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, trang 508; Chi t 1965 n 1969
Ngoi a nhc cum t 'Quyt tm anh thng gic My xm loc khoang 60 ln trong cac Th khen va cac
Loi ku goi (xem tp 11 va tp 12).
54
. H Chi Minh toan tp, tp 12, Nxb CTQG, Ha Ni, 2000, trang 108.
173
bo nhung ly l lao xoc cung m mu tai chim Vit Nam cua cac luc long
thu ich, tranh thu su ng tinh rng ri cua d lun quc t vi mt noc Vit
Nam c lp co chu quyn toan ven lanh th.
Tuyn ngn Nc lp cua noc pit ;a, u+n chu$ &ng hoa oc th
gii coi nh la Tuyn ngn nhn quyn cua cac dn tc thuc ia trn toan
th gii. 2M l< ,Nt */o lut ,3i ca nh+n +n thY gi3i 5hng *Jnh DuyZn tT
o) *Nc lp .Pt 5hL ?+, ph/, ca c1c +n tNc .J 1p .Vc9
]]
:
'Thuc t, no co y nghia nh phat sung lnh khi u cho bo tap
cach mang cac thuc ia, khi u cho cuc tn cng va lam sup hoan
toan h thng chu nghia thuc dn trn toan th gii trong th k XX. Nhiu
nc Phi thua nhn ong gop to ln cua Chu tich H Chi Minh vao su
xac lp mt nn cng phap quc t mi, mt nn cng phap am bao cho cac
quyn tu do, binh ng cua con ngoi va quyn tu quyt, quyn binh ng
giua cac quc gia, dn tc trong vic lua chon con ong phat trin c lp
tu do v chinh tri, kinh t, vn hoa,.. cua t nc minh.
Ngay nay, khi nhn loai bc sang thin nin k thu ba, nhng
ting sung chin tranh vn khng ngung vang ln chu Phi, Trung Cn
Dng, ban ao Bancng,.. ma trong o khng th khng co nhung ban tay k
manh nhung vao. Nhung siu cong vn xm pham quyn tn tai va tu quyt
cua cac dn tc, k manh vn ngang nhin nm bom ln cac t nc 'kho
bao khac ri bt ngoi ra toa an quc t, ru rao nhung bai hoc nhn quyn
cho cac quc gia khac
56
.
Trong bi canh y, nhung gia tri vach thoi ai va trong tn cua Tuyn
ngn Nc lp 1945 cua Vit Nam - Thng nht c lp dn tc voi t do,
hanh phuc cua nhn dn la ng thoi giong cao hai ngon co c lp dn tc
va chu nghia xa hi; Thng nht bin chng quyn con ngoi voi quyn dn
tc, t co so khoa hoc va nn mong phap ly cho cng cuc xy dng nha
noc cua dn, do dn va vi dn; Xac lp nn vn hoa chinh tri dn chu moi
dn la gc; Khng inh va th hin quyt tm cao nht cua mi dn tc trong
u tranh gi gin c lp dn tc;.. - cung voi tinh thn u tranh khng mt
moi va khng khoan nhong cho c lp tu do cua dn tc va quyn sng,
quyn hanh phuc cua con ngoi cua nhn dn va dn tc Vit Nam mai mai
khng chi co y nghia lich s, ma mai mai con nguyn tinh thoi ai.
HNG DAN HOC TAP,
NGHIN CU TAC PHAM ~TUYN NGN C LAP
1. Bi canh ra oi cua Tuyn ngn c l+p cua noc Vit Nam Dn
chu Cng hoa
2. Y nghia lich s va gia tri thoi ai cua Tuyn ngn c l+p cua noc
Vit Nam Dn chu Cng hoa
55
. Danh gia y nghia quc t, y nghia thoi ai cua Tuyn ngn c lp cua nc ta, trong l trao bng
Tin si lut khoa danh du cho Chu tich H Chi Minh nm 1959, cua ng Giam c Trong Dai hoc Tng
hop Bng-Dung (ndonesia).
56
. Xem http:tuelang.wordpress.com20100311y-nghia-
174
3. Phn tich da tm cua thc dn Phap oc Chu tich H Chi Minh
vach trn trong Tuyn ngn c l+p cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa
4. Phn tich bn gia tri co ban v c lp dn tc va quyn con ngoi
oc H Chi Minh phan anh trong Tuyn ngn c l+p cua noc Vit Nam
Dn chu Cng hoa
TOAN VN BAN ~TUYN NGN C LAP
(H Chi Minh toan tp, Nxb Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000, tp 3,
trang -0; tp 4, trang 1-4)
%oi *7ng .<o cL n!3c)
'Tt ca moi ngoi u sinh ra co quyn binh ng. Tao hoa cho ho
nhung quyn khng ai co th xm pham oc; trong nhung quyn y, co
quyn oc sng, quyn tu do va quyn mu cu hanh phuc.
Loi noi bt hu y trong ban Tuyn ngn *Nc lp nm 1776 cua nc
M. Suy rng ra, cu y co y nghia la: tt ca cac dn tc trn th gii u sinh
ra binh ng, dn tc nao cung co quyn sng, quyn sung sng va quyn tu
do.
Ban Tuyn ngn nh+n DuyZn v< +n DuyZn cua Cach mang Phap nm
1791 cung noi:
'Ngoi ta sinh ra tu do va binh ng v quyn loi; va phai lun lun
oc tu do va binh ng v quyn loi.
Do la nhung l phai khng ai chi ci oc.
Th ma hon 80 nm nay, bon thuc dn Phap loi dung la co tu do, binh
ng, bac ai, n cp t nc ta, ap buc ng bao ta. Hanh ng cua chung
trai hn vi nhn ao va chinh nghia.
V chinh tri, chung tuyt i khng cho nhn dn ta mt chut tu do dn
chu nao.
Chung thi hanh nhung lut phap d man. Chung lp ba ch khac
nhau Trung, Nam, Bc ngn can vic thng nht nc nha cua ta,
ngn can dn tc ta oan kt.
Chung lp ra nha tu nhiu hon trong hoc. Chung thng tay chm git
nhung ngoi yu nc thong noi cua ta. Chung tm cac cuc khi nghia cua
ta trong nhung b mau.
Chung rang buc d lun, thi hanh chinh sach ngu dn.
Chung dung thuc phin, rou cn lam cho noi ging ta suy nhoc.
V kinh t, chung boc lt dn ta n xong tu, khin cho dn ta ngho
nan, thiu thn, nc ta xo xac, tiu iu.
Chung cp khng rung t, hm mo, nguyn liu.
Chung giu c quyn in giy bac, xut cang va nhp cang.
Chung t ra hang trm thu thu v ly, lam cho dn ta, nht la dn cay
va dn bun, tr nn bn cung.
Chung khng cho cac nha t san ta ngoc u ln. Chung boc lt cng
nhn ta mt cach v cung tan nhn.
175
Mua thu nm 1940, phat xit Nht n xm lng Dng Dong m
thm cn cu anh Dng minh, thi bon thuc dn Phap quy gi u hang, m
cua nc ta rc Nht. Tu o dn ta chiu hai tng xing xich: Phap va Nht.
Tu o dn ta cang cuc kh, ngho nan. Kt qua la cui nm ngoai sang u
nm nay, tu Quang Tri n Bc Ky, hon hai triu ng bao ta bi cht oi.
Ngay 9 thang 3 nm nay, Nht tc khi gii cua qun i Phap. Bon
thuc dn Phap hoc la bo chay, hoc la u hang. Th la chng nhung chung
khng 'bao h oc ta, trai lai, trong 5 nm, chung ban nc ta hai ln
cho Nht.
Trc ngay 9 thang 3, bit bao ln Vit Minh ku goi ngoi Phap
lin minh chng Nht. Bon thuc dn Phap khng ap ung, lai thng tay
khung b Vit Minh hon nua.
Thm chi n khi thua chay, chung con nhn tm git nt s ng tu
chinh tri Yn Bai va Cao Bng.
Tuy vy, i vi ngoi Phap, ng bao ta vn giu mt thai khoan
hng va nhn ao. Sau cuc bin ng ngay 9 thang 3, Vit Minh giup cho
nhiu ngoi Phap chay qua bin thuy, lai cuu cho nhiu ngoi Phap ra khoi
nha giam Nht va bao v tinh mang va tai san cho ho.
Su tht la tu mua thu nm 1940, nc ta thanh thuc ia cua Nht,
chu khng phai thuc ia cua Phap nua. Khi Nht hang Dng minh thi nhn
dn ca nc ta ni dy gianh chinh quyn, lp nn nc Vit Nam Dn
chu Cng hoa.
Su tht la dn ta ly lai nc Vit Nam tu tay Nht, chu khng phai
tu tay Phap.
Phap chay, Nht hang, vua Bao Dai thoai vi. Dn ta anh cac
xing xich thuc dn gn 100 nm nay gy dung nn nc Vit Nam c
lp. Dn ta lai anh ch qun chu my moi th k ma lp nn ch
dn chu cng hoa.
Bi th cho nn, chung ti, Lm thoi Chinh phu cua nc Vit Nam
mi, ai biu cho toan dn Vit Nam, tuyn b thoat ly hn quan h thuc dn
vi Phap, xoa bo ht nhung hip c ma Phap ky v nc Vit Nam, xoa
bo tt ca moi c quyn cua Phap trn t nc Vit Nam.
Toan dn Vit Nam, trn di mt long kin quyt chng lai m mu
cua bon thuc dn Phap.
Chung ti tin rng cac nc Dng minh cng nhn nhung nguyn
tc dn tc binh ng cac hi nghi Thrng va Cuu Kim Son quyt khng
th khng cng nhn quyn c lp cua dn Vit Nam.
Mt dn tc gan goc chng ach n l cua Phap hon 80 nm nay,
mt dn tc gan goc ung v phe Dng minh chng phat xit my nm
nay, dn tc o phai oc tu do Dn tc o phai oc c lp
Vi nhung l trn, chung ti, Chinh phu Lm thoi cua nc Vit Nam
Dn chu Cng hoa trinh trong tuyn b vi th gii rng:
176
Nc Vit Nam co quyn hng tu do va c lp, va su tht thanh
mt nc tu do c lp. Toan th dn tc Vit Nam quyt em tt ca tinh
thn va luc long, tinh mang va cua cai giu vung quyn tu do, c lp y.
Ban sao bng ghi m,
lu tai Vin H Chi Minh.
GII THIU TAC PHAM
~LI KU GOI TOAN QUC KHANG CHIN 20-12-14
1. Hoan canh ra do i cua ~Loi ku goi toan quc khang chin
20/12/14

.
1945 - 1946 la tho i ky vo i nhung hoat ng si ni, phong phu, y
sang tao cua Chu tich H Chi Minh, vi Chu tich u tin cua nc Vit Nam
mi vua gianh oc c lp, ang cht chng kho khn, tinh th co luc tng
nh 'ngan cn treo soi toc. Chinh thoi im cuc ky quan trong va y thu
thach nay, nghi luc cach mang phi thong cua dn tc va thin tai cua Chu tich
H Chi Minh oc bc l va phat huy ruc r. Ngoi nhay bn va sang
sut chon lua nhung i sach ung n nhm giai quyt kip thoi, co hiu qua
nhung nhim vu v cung phuc tap, kho khn; binh tinh cho lai con thuyn
cach mang Vit Nam vot qua thac ghnh him nguy, tung bc tin ln.
T tng bao trum cua Chu tich H Chi Minh trong tho i ky nay la y chi
u tranh ngoan cong cho c lp, thng nht cua T quc va tu do, hanh
phuc cua nhn dn. Ngoi noi: 2Ti chk cM ,Nt sT ha, ,u0n) ha, ,u0n tNt
.c) l< l<, sao cho n!3c ta *!Kc ho<n to<n *Nc lp) +n ta *!Kc ho<n to<n tT
o) *7ng .<o ai ccng cM c, >n 1o ,`c) ai ccng *!Kc hc h<nh9:
Di vi Chu tich H Chi Minh, c lp dn tc khng th tach roi vi
thng nht T quc. Thuc dn Phap tr lai xm chim Nam B, hong tach
Nam B ra khoi nc Vit Nam. Ngoi khng inh: 27ng .<o ;a, BN l<
+n n!3c pit ;a,: =ng cM th c/n) n-i cM th ,n) song ch+n le *M 5hng
.ao giQ thay *Oi9: Tuyn b vi quc dn sau khi i Phap v, Ngoi noi mt
cach thng thit: 2'Nt ng<y ,< TO Du0c ch!a th0ng nhPt) *7ng .<o cn chJu
5hO) l< ,Nt ng<y ti >n 5hng ngon) ng 5hng yn9:
Dc lp, thng nht cua T quc cung khng th tach roi vi tu do, hanh
phuc cua nhn dn. Ngoi noi: 2nYu n!3c *Nc lp ,< +n 5hng h!6ng h/nh
ph-c tT o) th[ *Nc lp ccng chng cM nghSa le g[9:
Dung vung trn nguyn tc c lp, thng nht va toan ven lnh th cua
Vit Nam, Ngoi ra sach loc ngoai giao mm do, linh hoat phu hop vi
tung thoi im cua lich su, nhm phn hoa k thu, loai tru tung bc cac th
luc thu ich, tranh thu thoi gian cung c va phat trin luc long cua ta.
Ngoi nhn nhong mt phn yu cu cua qun Tng tp trung i pho
vi thuc dn Phap hiu chin, bng cach m rng thm 70 gh cho Vit Nam
Quc dn ang va Vit Nam cach mnh ng minh hi vao Quc hi khng
thng qua bu cu; sau o lai ky %ip *Jnh = .N vi Phap (6 - 3 - 1946), tam
thoi nhn nhong vi chung ui nhanh qun Tng v nc. Chinh i
57
. pit thGo H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ; i) @AAA) t+p ) trang pssErss.
177
sach linh hoat, mm do, quyt oan cua Chu tich H Chi Minh gop phn
quyt inh a cach mang Vit Nam vot qua oc nhung song gio him
nguy trong thoi im then cht y.
Doan kt, ai oan kt la mt t tng ln cua Chu tich H Chi Minh.
Ngoi khng ngung chm lo m rng khi ai oan kt dn tc. Ngoi chu
trong lp 'Hi lin hip quc dn Vit Nam (Lin Vit) nhm tp hop moi
ngoi Vit Nam yu nc trong mt Mt trn dn tc thng nht rng ri trn
co s lin minh cng nng, nn tang cua khi oan kt toan dn. Mt s bai
vit in trong tp sach nay nh Th! gli c1c vJ ph lXo) Th! gli c1c gi3i cng
th!ng) jQi cL, n *7ng .<o &ng gi1o):: to r nim tin cua Ngoi vao long
yu nc cua cac gii ng bao, va ku goi moi ngoi hy hng hai tham gia
vao su nghip bao v nn c lp, tu do cua T quc.
Chu tich H Chi Minh cung c bit coi trong vic tng cong oan kt
quc t nhm tranh thu su ng tinh, ung h cua loai ngoi tin b, trc ht la
cua giai cp cng nhn va nhn dn tin b Phap i vi nn c lp va thng
nht cua Vit Nam. Trong bi canh phuc tap cua tinh hinh quc t va trong
nc luc by gio, nhung hoa t ng ngoai giao cu a Ngo i th hin sach loc
cua Dang ta nhm ku goi thin chi hoa binh va su ung h cua ho i vi nn
c lp cua Vit Nam, chng lai m mu gy chin cua thuc dn Phap hong
chim lai t nc nay mt ln nua. Cuc i thm chinh thuc nc Phap tu
u thang 6 n cui thang 10 nm 1946 cua Chu tich H Chi Minh cung
nhm muc ich: giong cao ngon co c lp va thin chi hoa binh cua dn tc
Vit Nam.
Do su pha hoai cua cac th luc thuc dn ngoan c, Hi nghi
Phngtennobl bi tht bai. Ngoi ky vi Phap ban T/, !3c ngay 14 - 9 -
1946 nh la mt n luc cui cung nhm cuu vn nn hoa binh ang bi e doa
bi mt cuc chin tranh ma cac th luc thuc dn phan ng Phap ang rao rit
chun bi.
D i pho vi mt cuc chin tranh ma Ngoi bit la khng tranh khoi,
Chu tich H Chi Minh vua chi ao cuc khang chin cua nhn dn Nam B,
vua gp rut chun bi moi mt bc vao cuc khang chin toan quc lu dai.
Ngoi chi ao tng cong va phat trin cac luc long vu trang nhn dn, xy
dung cn cu ia Vit Bc.
Ngoi ng vin toan Dang, toan dn: &0 r1n sVc Dua 5hdi ,aa *ng
l/nh lo) th[ ta s g`p ,aa ?u+n: Do chinh la su th hin quan im bin
chung trong t tng qun su H Chi Minh.
Vi d tm xm loc t nc ta mt ln nua, thuc dn Phap mi luc
mt in cung ln ti. Ngay 20 - 11 - 1946, chung n sung anh chim Hai
Phong, Lang Son, b hang ngan qun ln Da Nng. Ngay 18 - 12 - 1946,
chung gui ti hu th oi tc vu khi tu v Thu va cu tuyt vic tip xuc,
am phan vi ai din Chinh phu ta.
La hin thn cua y chi hoa binh Vit Nam, Chu tich H Chi Minh
lam ht suc minh c tranh mt cuc chin tranh mau cho hai dn tc
Vit - Phap. Nhng khi k thu buc chung ta phai cm sung bao v T
178
quc thi chung ta khng so hy sinh, gian kh, kin quyt chin u bao v
T quc. Dm 19 - 12 - 1946, cuc khang chin toan quc bung n.
Dai din cho tinh thn yu nc va y chi u tranh bt khut cua dn tc,
Chu tich H Chi Minh ra jQi 5u gi to<n Du0c 5h1ng chiYn) thuc giuc toan
dn ta ung ln cuu nc: 2(hng &h-ng ta th< hy sinh tPt cL) chV nhPt *Jnh
5hng chJu ,Pt n!3c) nhPt *Jnh 5hng chJu l<, n l9::: 2ii cM s-ng ang
s-ng: ii cM g!, ang g!,) 5hng cM g!, th[ ang cu0c) thuOng) gy gNc)
ai ccng phLi ra sVc ch0ng thTc +n Uh1p cVu n!3c9:
Dap loi ku goi vang dy nui sng cua Ngoi, ca dn tc ta nht t cm
vu khi lao vao cuc khang chin vi mt nim tin st a nh Chu tich H Chi
Minh khng inh: 2ua phLi gian lao 5h1ng chiYn) nh!ng v3i ,Nt lng 5in
DuyYt hy sinh) thbng lKi nhPt *Jnh vZ +n tNc ta9:
2. Y nghi a cu a ta c ph m S* i T!" go i toa n D"C$ c Tha$ ng chi!$ n
1/12/14
Sau Ca ch ma ng Tha ng Ta m nm 1945, nhn dn ta c n ho a bi nh xy
d ng no c nha va cu ng c l c lo ng v mo i m t, cho nn a nhn ho ng vo i
th c dn Pha p. Chu ti ch H Chi Minh a ky vo i Chi nh phu Pha p %i p *i nh s
. nga y 6 tha ng 3 nm 1946 va Ta , ! c nga y 14 tha ng 9 nm 1946. Nhng
th c dn Pha p v n c ti nh co p no c ta m t l n n a.
Tro c nh ng hoa t ng xm lo c tr ng tro n cu a th c dn Pha p, m 19
- 12 - 1946, cu c kha ng chi n t cu c b a lan ra kh p ca no c. Nga y 20 -12 -
1946, Chu ti ch H Chi Minh a ra j i 5u go i toa n Du c 5ha ng chi n. Trong
vn ki n na y, Ngo i a va ch tr n da tm xm lo c cu a th c dn Pha p, nu ln
y chi s t a , quy t kha ng chi n n cu ng cu a dn t c Vi t Nam. D ng tho i,
Ngo i nu ln nh ng ne t co ba n v o ng l i kha ng chi n tro ng ky , toa n dn,
toa n di n, va nh t i nh th ng lo i.
H NG DA N HO C TA P
1. Hoa n ca nh ra o i cu a j i 5u go i toa n Du c 5ha ng chi n 20 - 12 -
1946
2. Phn ti ch ca c y nghi a cu a j i 5u go i toa n Du c 5ha ng chi n 20 - 12
- 1946
TOA N VN ~LI KU GOI TOAN QUC KHANG CHIN
NGAY 20-12-14
(H Chi Minh toan tp, Nha xut ban Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000,
tp 4, trang 40-41)
%oi *7ng .<o to<n Du0c
Chung ta mun hoa binh, chung ta phai nhn nhong. Nhng chung ta
cang nhn nhong, thuc dn Phap cang ln ti, vi chung quyt tm cp
nc ta ln nua
Khng Chung ta tha hy sinh tt ca, chu nht inh khng chiu mt
nc, nht inh khng chiu lam n l.
179
%oi *7ng .<o
Chung ta phai ung ln
Bt ky an ng, an ba, bt ky ngoi gia, ngoi tr, khng chia tn
giao, ang phai, dn tc. H la ngoi Vit Nam thi phai ung ln anh thuc
dn Phap cuu T quc. Ai co sung dung sung. Ai co gom dung gom,
khng co gom thi dung cuc, thung, gy gc. Ai cung phai ra suc chng
thuc dn Phap cuu nc.
%oi anh G, .inh sS) tT v) +n Du+n
Gio cuu nc n. Ta phai hy sinh n giot mau cui cung, giu
gin t nc.
Du phai gian lao khang chin, nhng vi mt long kin quyt hy sinh,
thng loi nht inh v dn tc ta
Vit Nam c lp va thng nht mun nm
Khang chin thng loi mun nm
%< ;Ni) ng<y B\ th1ng B@ n>, B\
HO CHI MNH
But tich lu tai Bao tang
Cach mang Vit Nam
GII THIU MT S TAC PHAM VIT V AO C TIU BIU
CUA CHU TICH H CHI MINH
1. ao duc cach mang do Chu tich H Chi Minh day cng vun dp
la dao duc sut doi vi hanh phuc cua nhn dn
Chu tich H Chi Minh, la mt trong nhung nguyn thu quc gia rt
him cua th gii quan tm n ao uc mt cach toan din va cu th, h
thng va chi tit. Sut cuc oi va su nghip cach mang cua minh, vn ao
uc cach mang lun oc Ngoi quan tm vi tri hang u, vi 'ham mun
tt bc la nc phai hoan toan oc c lp, dn phai hoan toan oc tu do,
ng bao ai cung co com n, ao mc, ai cung phai oc hoc hanh. Dao uc
ma Chu tich H Chi Minh quan tm la ao uc sut oi vi hanh phuc nhn
dn:
'Bac sng nh troi t cua ta,
Yu tung ngon lua, mi nhanh hoa,
Tu do cho mi oi n l,
Sua em tho, lua tng gia...
T Huu
Ng9i 8Q Ka nhng ch"Un )Ic 86o 8Vc cF thW @hX hY@ ;i R!" cZ">
nhi4) ;F> tKch nhi4) ca t[ng 8Ei tYng ng9i Vi4t Na)G
p3i thiYu nin nhi *7ng, Ngoi vit: 'Non sng Vit Nam co tr nn
toi ep hay khng, dn tc Vit Nam co bc ti ai vinh quang sanh vai
vi cac cong quc nm chu oc hay khng, chinh la nho mt phn ln
cng hoc tp cua cac em

. Nhung chun muc ao uc Bac H day thiu

58
. H Chi Minh toan tp, Nha xut ban CTQG, Ha Ni 2000, Tp 4, trang 33.
180
nin, nhi ng la: 'Yu T Quc, yu ng bao. Hoc tp tt, lao ng tt.
Doan kt tt, k lut tt. Giu gin v sinh. Tht tha, dung cam

.
;g!Qi *1nh gi1 cao vai tr ca thanh nin l< ng!Qi ch t!ng lai ca
*Pt n!3c. Ngoi khng inh nc nha thinh hay suy, manh hay yu phn ln
la do cac thanh nin. Ngoi khuyn thanh nin: 'Khng co vic gi kho, Chi
so long khng bn. Dao nui va lp bin, quyt chi t lam nn
0
. Ngoi day
thanh nin phai kin quyt lam bng oc nhung iu sau:
'a) Cac su hy sinh kho nhoc thi minh lam trc ngoi ta, con su sung
sng thanh nhan thi minh nhong ngoi ta hng trc (tin thin ha u,
hu thin ha lac).
b) Cac vic ang lam, thi kho my cung c chiu quyt tm lam cho ky
oc.
c) Ham lam nhung vic ich quc loi dn, Khng ham ia vi va cng
danh phu quy.
d) Dem long chi cng v t ma i vi ngoi, i vi vic.
e) Quyt tm lam gong v moi mt: sing nng, tit kim, trong sach.
I) Ch kiu ngao, tu mn, tu tuc. Noi it lam nhiu, thn ai oan
kt...
1
.
p3i Du+n *Ni v< cng an, Ngoi quy inh 12 iu k lut, ma oi hoi
nhung phm cht ao uc cua luc long vu trang la: 'Trung vi Dang, hiu
vi Dn, sn sang chin u hy sinh vi c lp, tu do cua T Quc, vi Chu
nghia x hi. Nhim vu nao cung hoan thanh, kho khn nao cung vot qua,
k thu nao cung anh thng
2

p3i *Lng vin, Ngoi nhn manh cac chun muc:
'1. Quyt tm sut oi u tranh cho Dang, cho cach mang. Do la
iu chu cht nht.
2. Ra suc lam vic cho Dang, giu vung k lut cua Dang, thuc hin
tt ong li, chinh sach cua Dang.
3. Dt loi ich cua Dang va cua nhn dn lao ng ln trn, ln trc
loi ich ring cua ca nhn. Ht long, ht suc phuc vu nhn dn. Vi Dang, vi
dn ma u tranh qun minh, gong mu trong moi vic.
4. Ra suc hoc tp chu nghia Mac-Lnin, lun lun dung tu ph binh
va ph binh nng cao t tng va cai tin cng tac cua minh va cung ng
chi minh tin b.
63
p3i c1n .N cng chVc nh< n!3c) Ngoi quy inh '6 iu khng nn
va 6 iu nn lam
64
can b cng chuc Nha nc phai la cng bc cua dn,
y t trung thanh cua nhn dn.
p3i gi1o vin, Bac day phai la tm gong 4 mt. p3i *Ni ngc y) .1c
sy, Bac day 'long y nh tu mu. v.v.
59
. Sd, Tp 4, trang 421.
60
. Sd, Tp 6, trang 95.
61
. Sd, Tp 5, trang 185-186.
62
. Sd, Tp 11, trang 350.
63
. Xem Sd, ,Tp 9, Trang 285.
64
. Xem Sd, ,Tp 5, Trang 409.
181
Nhng ch"Un )Ic 86o 8Vc ch"ng> c* 5?n ;< @h\ c]@ 8Ei ;i )i
ng9i 'o Ng9i D"R 8nh cA thW Thi D"t l6i l<,
1. Trung v3i n!3c) hiYu v3i +n:
Dy la phm cht quan trong nht va bao trum nht.
Trung vi nc la trung thanh vi su nghip giu nc va dung nc.
Nc do dn lam chu nn trung vi nc ng thoi la hiu vi dn. Hiu vi
dn la phai gn dn, gn bo vi dn, kinh trong va hoc tp dn, dua hn vao
dn, ly dn lam gc.
Trung vi nc, hiu vi dn, sut oi phn u hy sinh vi c lp tu
do cua T quc, vi chu nghia x hi, nhim vu nao cung hoan thanh, kho
khn nao cung vot qua, k thu nao cung anh thng. Di vi can b, ang
vin, iu o la tn trung vi nc, tn hiu vi dn, vi ho vua la ngoi lnh
ao, vua la ngoi y t tht trung thanh cua nhn dn.
2. hu th!ng con ng!Qi:
Tinh yu thong con ngoi theo H Chi Minh la mt trong nhung
phm cht ao uc cao ep nht.
Tinh cam rng ln o, trc ht danh cho nhung ngoi ngho kh,
nhung ngoi lao ng bi ap buc. Tinh thong o oc th hin trong quan h
vi ban b, ng chi, vi moi ngoi. Tinh thong o con oc th hin i
vi nhung ngoi mc sai lm, khuyt im, nhng nhn r khuyt im
sai lm va c gng sua chua; k ca i vi nhung ngoi lm ong lac li
hi cai; k ca i vi k thu bi thong, bi bt hoc quy hang.
Tinh yu thong con ngoi oc xy dung dua trn nguyn tc tu ph
binh va ph binh mt cach chn thanh, nghim tuc giua nhung ngoi cung ly
tng vi su nghip chung. No xa la vi thai di hoa vi quy, bao che sai lm
khuyt im cho nhau; yu nn tt, ght nn xu va b canh.
3. &fn) 5i,) li,) ch8nh) ch8 cng) v t!:
Dy la phm cht ao uc oc H Chi Minh cp nhiu nht va
thong xuyn nht tu 'Dong cach mnh n ban 'Di chuc cua Ngoi.
Cn la lao ng cn cu sing nng; lao ng co k hoach, sang tao, co
nng sut cao; lao ng tu luc canh sinh, khng lai, khng loi bing; phai
coi lao ng la nghia vu thing ling, la ngun sng, ngun hanh phuc cua
mi ngoi.
Kim la tit kim suc lao ng, tit kim thoi gian, tit kim tin cua
cua nhn dn, cua t nc, cua ban thn; khng xa xi, hoang phi.
Lim la lun tn trong giu gin cua cng va cua dn, khng xm pham
mt xu, mt hat thoc cua dn, cua Nha nc. Khng tham ia vi, tin tai.
Khng tham sung sng. Khng tham ngoi tng bc minh.
Chinh la thng thn, ung n. Di vi minh la khng tu cao, tu ai,
lun chiu kho hoc tp, cu tin b, lun tu kim phat trin iu tt, khc
phuc iu d cua ban thn. Di vi ngoi la khng ninh hot i vi cp trn,
khng coi khinh ngoi di; lun chn thanh khim tn, oan kt, khng di
tra lua loc. Di vi cng vic la vic cng ln trn vic ring. D phu trach
vic gi thi lam cho ky oc, khng so kho khn nguy him; vic thin du nho
182
my cung lam, vic ac du nho my cung tranh. Mi ngay c lam mt vic loi
cho nc, cho dn.
Chi cng v t la khi lam vic gi cung phai nghi cho ngoi trc, khi
hng thu thi phai i sau; phai lo trc thin ha, vui sau thin ha. Thuc hin
chi cng v t cung co nghia la kin quyt qut sach chu nghia ca nhn, nng
cao ao uc cach mang.
Cn kim lim chinh va chi cng v t lun quan h mt thit vi
nhau. Thiu mt trong bn uc cn, kim, lim, chinh la khng thanh ngoi.
Thuc hin cn, kim, lim, chinh tt yu dn n chi cng v t. D chi cng
v t t thuc hin oc cn, kim, lim, chinh.
Thuc hin cn, kim, lim, chinh, chi cng v t la thuc hin nhn,
nghia, tri, dung, lim.
4. Tinh thfn Du0c tY trong s1ng) thuq chung:
Tinh thn oan kt quc t v san la tinh thn 'bn phong v san u
la anh em.
Do la tn trong va yu thong, la tinh thn oan kt vi cac dn tc bi
ap buc, vi nhn dn lao ng th gii, vi nhung ngoi tin b trn th gii
vi hoa binh, cng ly va tin b x hi.
Su oan kt y la nhm nhung muc tiu hoa binh, c lp dn tc, dn
chu va tin b x hi, la c lp dn tc va chu nghia x hi, la hop tac va
huu nghi vi tt ca cac nc, cac dn tc.
Chu nghia quc t v san trong sang phai gn lin vi chu nghia yu
nc chn chinh. No xa la vi chu nghia dn tc hep hoi, chu nghia s vanh,
ky thi chung tc, chu nghia banh trng.
TKong tnh cF thW> chi ti=t ;Q nhng ch"Un )Ic 86o 8Vc cch )6ng>
Ng9i D"R 8nh 8^ng cho t[ng 8Ei tYng ng9i> ng<nh nghQ> gii tnh>
lVa t"\i> ;< nhng ch"Un )Ic ch"ng cA _ ngh`a c* 5?n )ang tnh @h\ c]@
ca 86o 8Vc con ng9i )i aM hBi ch ngh`a Vi4t Na) 8Yc H Ch
Minh D"R 8nh cLn thW hi4n c? tK!n 5a 57nh 'i4n ;i )7nh> ;i ng9i ;<
;i cCng ;i4c,
1. p3i tT ,[nh phLi rPt nghi, 5hbc: Tu giac tu dng rn luyn ao
uc sut oi. Lun lun tu giac chp hanh nghim tuc moi ong li, chu
trong, chinh sach cua Dang va Nha nc,.. vi loi ich cua Dang, cua Dn tc,
cua Nhn dn, cua Tp th la trc ht, trn ht.
2. p3i ng!Qi phLi tht sT 5hoan ung) *N l!Kng: Tht su yu thong
con ngoi, co nim tin mnh lit vao su von dy cua con ngoi. Du tranh
tu ph binh va ph binh trn tinh thn xy dung, thng nht, oan kt, cung
tin b. Dng thoi, lun canh giac, nghim khc va kin quyt u tranh n
cung i vi nhung ai loi dung long nhn ai mu cu loi ich ring khng
chinh ang, i ngoc lai loi ich cua dn tc, cua nhn dn, cua tp th.
3. p3i cng vic phLi tn t+,) tn lTc: Lun phn u hoc tp
khng ngung nng cao trinh ly lun Mac-Lnin va trinh chuyn mn
nghip vu. Co y chi va nghi luc vot moi kho khn, thach thuc hoan thanh tt
moi nhim vu oc giao. D nhn vic la phai hoan thanh cng vic oc
183
giao n noi, n chn vi hiu qua, cht long cao. Lun lun co y thuc va
thuc hin cai tin, i mi phong phap lam vic vi su tin b va phat trin
cua nc Vit Nam.
%7 &h8 'inh cM tP, lng yu th!ng con ng!Qi v h/n: ;g!Qi cM sT
5hoan ung) *N l!Kng rNng l3n v3i con ng!Qi: ;g!Qi cM ,Nt niZ, tin ,Xnh
lit v<o sT v!n y ca con ng!Qi) ;g!Qi c0 t[, a l< nhd nhPt nhIng t8ch
cTc ca h ,< 5hi y) t/o *iZu 5in cho h hNi nhp v3i cNng *7ng) l<,
vic hIu 8ch cho ,[nh v< cho ?X hNi: ;h!ng %7 &h8 'inh ccng rPt nghi,
5hbc v3i nhIng ai lKi ng lng t0t ca ;g!Qi * lKi 8ch ring) l<, tOn h/i
*Yn lKi 8ch +n tNc) lKi 8ch nh+n +n: Ngoi tung ky nhung ban an cao
nht nghim tri nhung can b phuc vu quanh Ngoi vi ly do o: Cach chuc
mt can b phu trach kinh t cua Chinh phu va nghim cm vic b tri nhung
cng tac co lin quan n kinh t i vi can b nay vi ng ta tung loi
dung chuc vu mu cu loi ich ring, lam anh hng n thanh danh cua
Chinh phu nc Vit Nam Dn chu Cng hoa. Ngoi cung tung gat nc
mt ky ban an tu hinh i vi mt s quan Cuc qun nhu cua Qun i Nhn
dn Vit Nam cung vi ly nh vy.
TKc Cch )6ng Thng T)> ch"Un )Ic 86o 8Vc 8Yc Ng9i 8bt
l!n h<ng 8Z" l< ;7 8Bc l]@ ca T\ :"EcG Sa" Cch )6ng Thng T)> )Ei
D"an t&) h<ng 8Z" ;Q ch"Un )Ic 86o 8Vc ca Ng9i l< li!) chnh ch
cCng ;C t> ch) lo c"ng @hFng lYi ch ca nh&n '&nG
Nm 1947, trong tac phm '=la *Oi l0i l<, vic, Ngoi day: 'Can b
va ang vin ta, vi bn vic hanh chinh hoc qun su, ma xao nhng vic hoc
tp. Do la mt khuyt im rt to. Khac nao ngoi thy thuc chi i chua
ngoi khac, ma bnh trong minh thi qun chua.
Tu nay chung ta cn phai thit thuc hoc tp, sua chua cac khuyt im.
Vi co ty sach khuyt im, cng vic mi co th tin b

.
Trong tac phm nay, Ngoi chi r: 'ba chung bnh rt nguy him. Nu
khng chua ngay, no ly ra, thi co hai v cung

. Do la: bnh chu quan,

bnh hep hoi, bnh ba hoa.
Ngoi quy inh 12 t cach cua Dang chn chinh cach mang va cn
dn: 'Mun cho Dang oc vung bn, Moi hai iu o ch qun iu
nao

. V ao uc cach mang cua Dang chn chinh, Ngoi vit: 'jng ,[nh
chk .iYt v[ Lng) v[ TO Du0c) v[ *7ng .<o th[ ,[nh s tiYn *Yn ch ch8 cng v
t!. Minh chi cng v t thi khuyt im s cang ngay cang it, ma nhung
uc tinh tt nh sau (nhn, nghia, tri, dung, lim), ngay cang thm

. Ngoi
cung quy inh 6 iu v t cach va 6 iu v bn phn cua ang vin

. o,
Ngoi nhc nh, ang vin phai sut oi tranh u cho c lp cua dn tc,
phai t loi ich cua cach mang ln trn ht, phLi lun l< 5iu ,u cho Dufn
ch-ng trong ,i cng vic. Ngoi nhc nh khc phuc khuyt im, xy
65
. Sd, Tp 5, Trang 231.
66
. Sd, Tp 4, Tp 5, Trang 233.
67
. Sd, Tp 5, Trang 250.
68
. Sd, Tp 5, Trang 251-253.
69
. Sd, Tp 5, Trang 265-266.
184
dung ao uc cach mang la 'u+n ch-ng *7ng lng) vic g[ ccng l<,
*!Kc: u+n ch-ng 5hng ng hN) vic g[ l<, ccng 5hng nn
0
.
Trong va sau sua sai, nm 1955 va nm 1958, Ngoi lin tip vit hai
tac phm co cung tua /o *Vc c1ch ,/ng. Trong tac phm vit nm 1955,
sau khi inh nghia: 'Quyt tm giup loai ngoi ngay cang tin b va thoat
khoi ach ap buc, boc lt, lun giu vung tinh thn chi cng v t - o la ao
uc cach mang
1
, Ngoi chi r cac khuyt tt cua mt s can b, ang vin
la: 'Kiu ngao, chng din, hng lac, lng phi cua cng, tu t tu loi, khng
tit kim ng tin bat gao la m hi nc mt cua nhn dn
2
. Tu o,
Ngoi chi thi: 'Dang ta tu trn n di phai chu trong vic giao duc ao uc
cach mang, tng cong tinh thn canh giac, m rng tu ph binh va ph
binh
3
.
Trong tac phm /o *Vc c1ch ,/ng vit nm 1958, sau khi tom tt
ao uc cach mang la gi, Ngoi chi ra, trong cuc u tranh lu dai, gian kh
tin ln chu nghia x hi, ngoi cach mang con cn phai chng ba thu gic
nguy him: 'Chu nghia t ban va bon quc; Thoi quen va truyn thng lac
hu; Chu nghia ca nhn
4
.
Trong ba thu gic y, Ngoi nhn manh: 'thng loi cua chu nghia x
hi khng th tach roi thng loi cua cuc u tranh tru bo chu nghia cac
nhn

. 'Chu nghia ca nhn ra trm thu bnh nguy him: quan liu, mnh
lnh, b phai, chu quan, tham , lng phi... No troi buc, no bit mt nhung
nan nhn cua no, nhung ngoi nay bt ky vic gi cung xut phat tu long tham
mun danh loi, ia vi cho ca nhn minh, chu khng nghi n loi ich cua giai
cp, cua nhn dn.
Chu nghia ca nhn la mt k ich hung ac cua chu nghia x hi. Ngoi
cach mang phai tiu dit no

.
Nhn k nim sinh nht Dang, ngay 3 thang 2 nm 1969, H Chi Minh
vit tac phm ;+ng cao */o *Vc c1ch ,/ng Du~t s/ch ch nghSa c1 nh+n.
Sau khi chi ra nhung thanh tuu ma Dang, Cach mang, Dn tc va nhn dn ta
at oc, mt ln nua, Ngoi chi ra, nc ta vn con mt s it can b,
ang vin ao uc, phm cht con thp km. 'Do chu nghia ca nhn ma ngai
gian kh, kho khn, sa vao tham , hu hoa, lng phi, xa hoa. Ho tham danh
truc loi, thich ia vi quyn hanh. Ho tu cao tu ai, coi thong tp th, xem
khinh qun chung, c oan, chuyn quyn. Ho xa roi qun chung, xa roi
thuc t, mc bnh quan liu mnh lnh. Ho khng co tinh thn c gng von
ln, khng chiu hoc tp tin b.
Cung do chu nghia ca nhn ma mt oan kt, thiu tinh t chuc, tinh k
lut, km tinh thn trach nhim, khng chp hanh ung ong li, chinh sach
70
. Sd, Tp 5, Trang 293.
71
. Sd, Tp 7, Trang 568.
72
. Sd, Tp 7, Trang 568.
73
. Sd, Tp 7, Trang 569.
74
. Xem Sd, Tp 9, Trang 287.
75
. Tp 9, Trang 291.
76
. Sd,Tp 9, Trang 292.
185
cua Dang va cua Nha nc, lam hai n loi ich cua cach mang, cua nhn
dn

.
Va Ngoi ku goi: ''i c1n .N) *Lng vin phLi *`t lKi 8ch ca c1ch
,/ng) ca Lng) ca nh+n +n ln trn hYt) tr!3c hYt. Phai kin quyt qut
sach chu nghia ca nhn, nng cao ao uc cach mang, bi dng t tng tp
th, tinh thn oan kt, tinh t chuc va tinh k lut. UhLi *i s+u *i s1t thTc tY)
gfn gci Dufn ch-ng) tht sT tn trng v< ph1t huy DuyZn l<, ch tp th ca
nh+n +n. Phai c gng hoc tp, rn luyn, nng cao trinh hiu bit lam
tt moi nhim vu

.
Trc khi i gp Cu Cac Mac, Cu Lnin, Ngoi lai cho mun oi
sau mun van tinh thong yu ban ui ch-c thing ling

. Trong ban ui ch-c

nay, ;g!Qi tr!3c sau vn chk ch>, lo cho lKi 8ch ca nh+n +n ma qun i
loi ich cua ring minh. Mt trong nhung chun muc ao uc cach mang cao
nht, tt ep nht ma Ngoi day cng vun p cho con ngoi mi x hi chu
nghia Vit Nam la: trung th<nh) tn ty ch>, lo lKi 8ch cho nh+n +n.
Ngoi cn dn, sau khi cuc khang chin chng M cuu nc hoan
toan thng loi, 'tr!3c tin l< chknh *0n l/i Lng) l<, cho ,i *Lng vin) ,i
*o<n vin) ,i chi .N *Zu ra sVc l<, trn nhi, v Lng giao phM cho ,[nh)
to<n t+,) to<n e phc v nh+n +n
0
; Dang va Nha nc ta phai chm lo
hanh phuc cho nhung ngoi dung cam hy sinh mt phn xong mau cua
minh cho cach mang, lam tt cng tac thong binh, lit s, gia inh co cng
vi cach mang, cn min thu nng nghip 1 nm cho nng dn, cn chm lo
bi dng th h cach mang cho oi sau... Con v ban thn minh, Ngoi yu
cu hoa tang thi hai Ngoi i. Lam nh vy vua tt cho ngoi sng v v
sinh, vua khng tn rung t. Tro chia lam ba phn cho ba min Bc, Trung,
Nam chon i chn. 'Trn ma, khng nn co bia a tong ng, ma chi
nn xy mt ngi nha gian on, rng ri, chc chn, mat m, nhung ngoi
n ving thm co ch nghi ngoi.
Nn co k hoach trng cy trn va chung quanh i. Ai n thm thi
trng mt vai cy lam k nim. Lu ngay, cy nhiu thanh rung s tt cho
phong canh va loi cho nng nghip
1
.
Trong cng cuNc *Oi ,3i *Jnh h!3ng ?X hNi ch nghSa) chPp nhn nZn
5inh tY thJ tr!Qng hin nay 6 pit ;a,, thanh tuu to ln khng th phu nhn
la tu mt nc oi ngho, lac hu, km phat trin, thi tu nm 2000 nc ta
oc th gii thua nhn la nc ang phat trin. Thm chi, tap chi kinh t th
gii con du bao n nm 2010, Vit Nam s la con Rng mi cua chu (du
con Rng nay co xut phat im con rt thp - t1c giL nhPn ,/nh). Nhng,
nhung mt trai cua no la cac thach thuc ma Dang ta goi la cac nguy co mt
77
. Sd, Tp 12, Trang 438-439.
78
. Sd,Tp 12, Trang 439.
79
. Ban Di chuc Bac vit ngay 15 thang 5 nm 1965. Thang 5 nm 1968 Bac sua chua b sung ln thu
nht, ngay 10 thang 5 nm 1969 Bac vit b sung ln thu hai. Ban Di chuc cua Bac oc cng b nm
1969 la Ban Di chuc cua Bac oc B Chinh Tri Trung ong Dang ta cu truc lai vi nhim vu cua cach
mang nc ta luc y. Xem Sd, Tp 12, Trang 497-512.
80
. Sd,Tp 12, Trang 503.
81
. Sd, Tp 12, Trang 501-502.
186
nc (xa dn; chch hng x hi chu nghia; thoai hoa bin cht v ao uc
cua mt b phn can b, ang vin; tham nhung) lun nhc nh chung ta, *+y
l< l-c hn l-c n<o hYt c<ng cfn phLi hc tp v< l<, thGo tP, g!ng */o *Vc
%7 &h8 'inhF
2=u0t cuNc *Qi B1c ch>, lo cho h/nh ph-c nh+n +n: &L cuNc *Qi
B1c hy sinh cho +n tNc pit ;a,: B1c th!ng c1c c gi< ?u+n vZ gli .iYu
la: B1c th!ng *<n ch1u nhd Trung Thu gli cho Du<: B1c th!ng *o<n +n
cng *, *, ng ngo<i rWng) B1c th!ng ng!Qi chiYn s *Vng g1c ngo<i
.in c!ng) B1c viYt th! th>, hdi gli ,un v<n t[nh th!ng9
2
.
2. Nguyn vn tac phm S%a 8C%i lC$i la) ;i!c trong H Chi Minh
toan tp, Nha xu t ban Chinh tri Quc gia, Ha Ni, 2000, t p , trang
22-30.
SA I LI LM VIJC
Vit xong thang 10-1947.
Ky tn: X.Y..
Nxb. Su tht xut ban ln
u tin nm 1948, xut ban
ln thu 7, nm 1959.
Theo sach xut ban
ln thu 7, nm 1959.
I
PH BINH V SA CHA
1. Can b va ang vin ta, vi bn vic hanh chinh hoc qun su, ma xao
nhng vic hc tp. Do la mt khuyt im rt to. Khac nao ngoi thy thuc
chi i chua ngoi khac, ma bnh nng trong minh thi qun chua.
Tu nay, chung ta cn phai thit thuc hoc tp, sua chua cac khuyt im. Vi
co ty sach khuyt im, cng vic mi co th tin b.
2. Trong buc th trc, H Chu tich vach r khuyt im cua chung ta.
Nhung can b va ang vin cac noi, hoc chi nghin cuu qua loa, hoc nhn
thy khuyt im ri nhng khng c gng sua chua.
Do la vi nghin cuu mt cach khng thit thuc, khng co t chuc.
Tu nay, chung ta phai lam nh sau nay:
A- TO CHUC: Mi co quan, b i, oan th phai t chuc mt u ban
hoc tp, do can b cao cp lnh ao, do cac cp cu ai biu tham gia. S u
vin nhiu hay it, tuy hoan canh ma inh.
U ban nay inh ra k hoach; nghin cuu, thao lun, kim tra va thuc
hanh.
B- TH GAN HOC TAP: tu 2 n 3 thang. Mi noi tuy hoan canh ma
inh ngay gio. Du sao, phai co ngay gio nht inh.
C- T LEU HOC TAP: Th H Chu tich va nhung tai liu Trung ong
s gui thm.
D- CCH THUC HOC TAP:
1: ;ghin cVu - Mi ngoi phai oc k cang cac tai liu, ri tu kim im
82
. Dai y trong bai hat 'Bac H mt tinh yu bao la cua nhac s Thun Yn.
187
va kim im ng chi minh, co khuyt im gi va u im gi.
2. ThLo lun - Khai hi thao lun va ph binh. Trong luc thao lun, moi
ngoi oc hoan toan tu do phat biu y kin, du ung hoc khng ung cung
vy. Song khng oc noi gan, noi vong quanh. Nhung kt lun trong cuc
thao lun phai co cp trn duyt y mi la chinh thuc.
D- CCH PH BINH: Muc ich ph binh ct giup nhau sua chua,
giup nhau tin b. Ct sua i cach lam vic cho tt hon, ung hon. Ct
oan kt va thng nht ni b.
Vi vy, ph binh minh cung nh ph binh ngoi phai rao rit, trit , tht
tha, khng n nang, khng thm bt. Phai vach r ca u im va khuyt
im. Dng thoi, ch dung nhung loi mia mai, chua cay, m thoc. Ph binh
vic lam, chu khng phai ph binh ngoi.
Nhung ngoi bi ph binh thi phai vui long nhn xt sua i, khng nn
vi bi ph binh ma nan chi, hoc oan ght.
- KEM TRA: U ban hoc tp phai co mt ban kim tra xem xt vic
hoc tp va su tin b cua moi ngoi, giup ngoi tin b it, khen ngoi
ngoi tin b nhiu.
G- B C: Mi thang phai bao cao v Trung ong mt ln.
H- THUC HNH: Ngoi co !u *i, thi phai c gng thm, va ngoi
khac phai c gng bt chc. Moi ngoi phai tich cuc sua chua 5huyYt *i,
cua minh va giup anh em sua chua khuyt im cua ho. Moi ngoi phai nh
rng: cng nhiu khuyt im nho thanh mt khuyt im to, s rt co hai.
Cng nhiu u im nho thanh mt u im ln, rt loi cho Dang va cng
cuc khang chin.
PHA SUA DO L LM VEC CUA DANG
Dang ta hy sinh tranh u, oan kt, lnh ao nhn dn, tranh lai thng
nht va c lp. Cng vic co kt qua v vang.
Nhng, nu mi can b, mi ang vin lam vic ung hon, kho hon, thi
thanh tich cua Dang con to tat hon nua.
Can b va ang vin lam vic khng ung, khng kho, thi con nhiu
khuyt im. Khuyt im nhiu thi thanh tich it. Khuyt im it thi thanh
tich nhiu.
Do la l tt nhin.
Vi vy, ngay tu by gio, cac co quan, cac can b, cac ang vin, mi
ngoi mi ngay phai thiYt thTc tT 5i, *i, v< 5i, *i, *7ng ch8 ,[nh: H
thy khuyt im phLi 5in DuyYt tT sla chIa) v< gi-p *7ng ch8 ,[nh sla
chIa: Phai nh th, Dang mi chong phat trin, cng vic mi chong thanh
cng.
Nu khng kin quyt sua chua khuyt im cua ta, thi cung nh giu
gim tt bnh trong minh, khng dam ung thuc, bnh ngay cang nng
thm, nguy n tinh mnh.
Khuyt im co nhiu thu. Chung ta co th chia tt ca cac khuyt im
vao ba hang:
- Khuyt im v t tng, tuc la bnh ch Duan:
188
- Khuyt im v su quan h trong Dang vi ngoai Dang, tuc la bnh hp
hi.
- Khuyt im v cach noi va cach vit, tuc la .a hoa.
Do la ba chung bnh rt nguy him. Nu khng chua ngay, no ly ra,
thi co hai v cung.
A- BENH CHU QUAN
Mi chung bnh sinh ra do nhiu nguyn nhn. Nhng kt qua no u lam
cho ngoi ta m yu. Nguyn nhn cua bnh chu quan la: Km ly lun, hoc
khinh ly lun, hoc ly lun sung.
Trc ht, ta phai hiu ly lun la gi
Ly lun la em thTc tY trong lich su, trong kinh nghim, trong cac cuc
tranh u, xem xt, so sanh tht k lng r rang, lam thanh kt lun. Ri lai
em no chung minh vi thuc t. Do la ly lun chn chinh.
Ly lun nh cai kim chi nam, no chi phong hng cho chung ta trong
cng vic thuc t.
Khng co ly lun thi lung tung nh nhm mt ma i.
Hin nay, phong trao cach mang rt cao. Nhng thu hoi can b va ang
vin ta my ngoi bit r ly lun va bit ap dung vao chinh tri, qun su,
kinh t, va vn hoa D my ngoi hiu 'bin chung la cai gi
Vi km ly lun, cho nn gp moi vic khng bit xem xt cho r, cn nhc
cho ung, xu tri cho kho. Khng bit nhn r iu kin hoan canh khach
quan, y minh nghi th nao lam th y. Kt qua thong tht bai.
Do la chung 5~, le lun trong .nh ch Duan.
Co nhung can b, nhung ang vin cu, lam oc vic, co kinh nghim.
C nhin, nhung anh em o rt quy bau cho Dang. Nhng ho lai mc phai cai
bnh 5hinh le lun. Ho qun rng: nu ho co kinh nghim ma lai bit thm
ly lun thi cng vic tt hon nhiu. Ho qun rng: kinh nghim cua ho tuy tt,
nhng cung chng qua la tung b phn ma thi, chi thin v mt mt ma thi.
Co kinh nghim ma khng co ly lun, cung nh mt mt sang, mt mt
mo.
Nhung anh em o, cn phai nghin cuu thm ly lun, mi thanh ngoi
can b hoan toan.
Co nhung ngoi xem oc sach, xem nhiu sach. Sing xem sach va xem
nhiu sach la mt vic ang quy. Nhng th khng phai la bit ly lun.
Ly lun ct ap dung vao cng vic thuc t. Ly lun ma khng ap dung
vao thuc t la le lun sung. Du xem oc hang ngan hang van quyn ly
lun, nu khng bit em ra thuc hanh, thi khac nao mt cai hom ung sach.
Xem nhiu sach ma lo) lam ra ta *+y, th khng phai la bit ly
lun.
Nhung anh em o cn phai ra suc thuc hanh mi thanh ngoi bit ly lun.
Noi tom lai, mi can b, mi ang vin phai hc le lun) phai em ly lun
1p ng v<o cng vic thTc tY. Phai chua cai bnh km ly lun, khinh ly lun
va ly lun sung.
Dy phai noi r vn tr8 thVc.
189
Nhung ngoi tri thuc tham gia cach mang, tham gia khang chin rt quy
bau cho Dang. Khng co nhung ngoi o thi cng vic cach mang kho khn
thm nhiu.
Nhng co i ngoi tri thuc vi th ma kiu ngao, ln mt. Chung kiu
ngao ln mt rt co hai cho ho. No ngn tr ho tin b.
Tr thc l g
Tri thuc la hiu bit. Trong th gii chi co hai thu hiu bit: mt la hiu
bit su tranh u sinh san. Khoa hoc tu nhin do o ma ra. Hai la hiu bit
tranh u dn tc va tranh u x hi. Khoa hoc x hi do o ma ra. Ngoai
hai cai o, khng co tri thuc nao khac.
Mt ngoi hoc xong ai hoc, co th goi la co tri thuc. Song y khng bit
cay rung, khng bit lam cng, khng bit anh gic, khng bit lam nhiu
vic khac. Noi tom lai: cng vic thuc t, y khng bit gi ca. Th la y chi co
tri thuc ,Nt nla: Tri thuc cua y la tri thuc hc s1ch, cha phai tri thuc hoan
toan. Y mun thanh mt ngoi tri thuc hoan toan, thi phai em cai tri thuc o
ap dung vao thTc tY:
Vi vy, nhung ngoi tri thuc o cn phai bit r cai khuyt im cua
minh. Phai khim tn. Ch kiu ngao. Phai ra suc lam cac vic thuc t.
Ly lun phai em ra thuc hanh. Thuc hanh phai nhm theo ly lun.
Ly lun cung nh cai tn (hoc vin an). Thuc hanh cung nh cai ich
bn. Co tn ma khng bn, hoc bn lung tung, cung nh khng co tn.
Ly lun ct ap dung vao thuc t. Chi hoc thuc long, em lo thin
ha thi ly lun y cung v ich.
Vi vy, chung ta phai gbng hc, ng thoi hoc thi phai h<nh:
B- BENH HEP HO
Bnh nay rt nguy him, ma nhiu can b va ang vin con mc phai.
Trong) thi bnh nay ngn tr Dang thng nht va oan kt.
;go<i) thi no pha hoai su oan kt toan dn.
Nhiu thu bnh, nh chu nghia ia phong, chu nghia ban vi, chu nghia
ca nhn, khuynh hng tham danh vong, tham ia vi, dim ngoi gioi, bnh
hu hoa,v.v., u do bnh hep hoi ma ra
Co nhung can b chi thy loi ich b phn cua minh, khng thy loi ich
cua toan th, mun em loi ich cua toan th phuc tung loi ich cua b phn
minh. Ho qun hn cai ch +n ch tp trung. Ho qun rng thiu s phai
phuc tung a s, ha cp phai phuc tung thong cp, b phn phai phuc tung
toan th.
Chung ta phai kin quyt chua ngay bnh y, mi mt ang vin, mi mt
b phn, mi mt loi noi, vic lam, tuyt i phai nhm vao loi ich cua toan
cuc, loi ich cua toan Dang.
Vi ham danh vong va ia vi, cho nn khi phu trach mt b phn nao, thi
li ngoi nay, ko ngoi khac, a ai thi ko vao, khng a thi tim cach ty ra.
Th la chi bit co minh, chi bit co b phn minh ma qun ca Dang. Do la
,Nt thV .nh hp hi, trai hn vi nguyn tc tp trung va thng nht cua
Dang.
190
Cung vi bnh hep hoi o ,< c1n .N cPp trn ph1i *Yn v< c1n .N *Ja
ph!ng khng oan kt cht ch.
Phai bit rng: chi co hai hang can b o oan kt cht ch va chi co can
b ia phong ngay cang thm nhiu, thi nn tang cua Dang mi phat trin va
vung vang. Can b phai n, trinh thong cao hon, kinh nghim nhiu
hon. Nhng can b ia phong lai bit r nhn dn, quen thuc cng vic
hon. Hai hang can b phai giup nhau, bi p nhau, thi cng vic mi
chay.
Vi .nh hp hi ma can b phai n thong kiu ngao, khinh r can b
ia phong, cho ho la dt km. Thanh thu khng thn mt hop tac.
Tu nay, h co vic li thi nh th nua, thi can b phai n phai chiu li
nng hon, nht la nhung can b lnh ao.
Hai hang can b phai kt thanh mt khi, khng phn bit, khng kn
cua. Phai cung nhau chua cho tit cai noc bnh hep hoi.
&1n .N Du+n sT vi can b ia phong cung vy, phai oan kt nht tri,
giup ln nhau.
Can b qun su trong mt ia phong thong giu ia vi lnh ao va co
quyn luc trong tay. Vi vy, nu tu nay con co su khng hoa thun giua hai
bn, thi can b qun su phai chiu li ln hon.
B i nay vi b i khac, ia phong nay vi ia phong khac, co quan
nay vi co quan khac, u phai phan i .nh 8ch 5q) .nh *Ja ph!ng: Thi
du: khng mun cp trn iu ng can b, hoc khi iu ng thi chi un
nhung can b km ra. Co vt liu gi du minh co thua, hoc khng cn n,
cung thu giu i, khng cho cp trn bit, khng mun chia s cho noi khac.
Bnh *Ja ph!ng o) phai ty cho sach.
Lai con vn can b cc va can b ,3i.
Dang cang phat trin thi cn n can b ,3i cang nhiu.
Va chng, s can b cc co it, khng u cho Dang dung. Dng thoi, theo
lut tu nhin, gia thi phai yu, yu thi phai cht. Nu khng co can b ,3i th
vao, thi ai ganh vac cng vic cua Dang.
Vi vy, can b cu phai hoan nghnh, day bao, diu dt, yu mn can b
mi. C nhin can b mi, vi cng tac cha lu, kinh nghim con it, co nhiZu
5huyYt *i,: Nhng ho lai co nhung !u *i, hn c1n .N ccF ho nhanh nhen
hon, thong giau sang kin hon.
Vi vy, hai bn phai tn trong nhau, giup nhau, hoc ln nhau, oan kt
cht ch vi nhau.
Can b cu thong giu ia vi lnh ao. Vi vy, nu tu nay, quan h giua
hai hang can b y khng n thoa, thi can b cu phai chiu trach nhim nhiu
hon. Nh th mi chIa 5hdi .nh hp hi.
Tu trc n nay, vi bnh hp hi ma co nhung su lng cng giua b
phn va toan cuc, ang vin vi Dang, can b ia phong va can b phai
n, can b qun su va can b 'mt trn, can b mi va can b cu, co quan
nay va co quan khac, b i nay va b i khac, ia phong nay va ia
phong khac.
191
Vy tu nay, chung ta phai ty cho sach cai bnh nguy him o, khin cho
Lng ho<n to<n nhPt tr8) ho<n to<n *o<n 5Yt:
Bnh hp hi *0i ngo/i:
Co nhiu ng chi co bnh tu tn, tu ai, khinh r ngoi ta, khng mun
bit, mun hoc nhung u im cua ngoi khac. Bit oc vai cu ly lun
cho minh la gioi, khng xem ai ra gi, tng minh la hon ht. Do la .nh hp
hi h/ng n`ng:
Ho qun rng: chi oan kt trong Dang, cach mang cung khng thanh
cng oc, con phLi *o<n 5Yt nh+n +n cL n!3c. Ho qun rng: so vi s
nhn dn thi s ang vin chi la ti thiu, hang trm ngoi dn mi co mt
ngoi ang vin. Nu khng co nhn dn giup suc, thi Dang khng lam oc
vic gi ht.
Vi vy ta cn phai hop tac vi nhung ngoi ngoai Dang. Ta khng oc
khinh r ho, ch bai ho. Ta phai lin lac mt thit vi dn chung. Khng oc
roi xa dn chung. Roi xa dn chung la c c. C c thi nht inh thPt ./i:
Cung vi bnh hp hi ma khng bit dung nhn tai, vic gi cung m ly
ht. m ly ht thi c nhin lam khng ni.
Cung vi bnh hp hi ma khng bit cach xu tri khn kho vi cac hang
ng bao (nh tn giao, quc dn thiu s, anh em tri thuc, cac quan lai cu,
v.v.).
Tu nay, mi can b, mi ang vin, phai kin quyt chua cai bnh hep hoi
o thuc hanh ch8nh s1ch */i *o<n 5Yt. Chinh sach thanh cng thi khang
chin mi d thng loi.
Bnh chu quan, bnh ich k, bnh hep hoi, v.v., mi chung bnh la mt
k ich. Mi k ich bn trong la mt ban ng minh cua k ich bn ngoai.
Dich bn ngoai khng ang so. Dich bn trong ang so hon, vi no pha hoai tu
trong pha ra. Vi vy, ta phai ra suc phong nhung k ich o, phai chua ht
nhung chung bnh o.
Gp mi vn , ta phai t cu hoi:
Vi sao co vn nay
Xu tri nh th nay, kt qua s ra sao
Phai suy tinh k lng. Ch hp tp, ch lam bua, ch lam liu. Ch gp
sao lam vy.
D chua khoi nhung bnh kia, ta phai tu ph binh rao rit, va phai ly
long thn ai, ly long thanh tht, ma rao rit ph .[nh *7ng ch8 ,[nh: Hai vic
o phai i i vi nhau.
Trong luc ph binh, khuyt im phai vach ra r rang, ma u im cung
phai nhc n. Mt mt la sua chua cho nhau. Mt mt la khuyn khich
nhau, bt chc nhau.
Mi can b, mi ang vin, mi ngay phai tu kim im, tu ph binh, tu
sua chua nh mi ngay phai rua mt. Doc nh th thi trong Dang s khng
co bnh ma Dang s manh kho v cung.
II
MY IU KINH NGHIJM
192
1. C cn b tt, vic g cng xong
Mun vic thanh cng hoc tht bai, u do can b tt hoc km. Do la mt
chn ly nht inh. Sau y la nhung kinh nghim r rang:
Chinh phu mun giup ng bao lang X. thong du m mang vn hoa,
lp ra trong va phai giao vin n my ln, nhng khng ai n hoc. Cac
giao vin u lc u tr v.
Dng chi A V quc qun, anh gic bi thong, gy tay, khng cm
sung oc nua, xin i lam giao vin.
Doc phai n lang X, A lin i thm cac nha, noi chuyn vi cac bc cha
me va tr em. Kt qua nhung cuc noi chuyn o la: vi nha ngho, thiu ngoi,
tr em phai nha giup vic khng i hoc oc.
A lin tim cach giai quyt: vWa hc vWa l<,: Khuyn cac tr em hop
thanh tiu t, nh t chn tru, t ct co, t an non, v.v.. Cac tr em vua lam
vua hoc. Nho cach hop tac, lam lai oc nhiu hon lam ring nha. Dng
bao trong lang thy vy, chng nhung cho cac con ln i hoc, ma gui ca
con con b cho thy, 'hoc oc chu nao hay chu y. Ri ngoi ln thy vui
cung i hoc.
Nha trong dt, ng chi A tu minh lop lai. Dng bao thy vy, ko nhau
n giup.
Di vi cac em lam bing hoc nghich ngom, A khng anh phat, chi
dung cach khuyn d, va bay cho cac em khac ph binh. Thanh thu dn dn
em nao cung tr nn ngoan ngon.
Khi dn lang co vic gi, A cung ra tay giup. Khi co ai ci co nhau, thi A
ly t cach thy hoc trong lang n dan xp.
Thanh thu dn lang, nht la nhung cha me hoc tro, ai cung kinh trong va
yu mn ng chi A. Nhung nha gn lang thy vy, cung gui con n hoc.
Dng chi A chi co bng tiu hoc ma lam oc cng vic nhung ng
giao khac khng lam ni.
Trong cac nganh hoat ng cua chung ta, nao chinh tri, kinh t, nao qun
su, vn hoa, chc khng thiu nhung ngoi co nng luc, co sang kin nh A.
Nhng vi cach lnh ao cua ta con km, thoi quan liu con nng cho nn co
nhung ngoi nh th cung bi dim xung, khng oc ct nhc.
Mun tranh khoi su hao phi nhn tai, chung ta cn phai sua chua cach
lnh ao. Thi du: .bt .uNc c1n .N trong ,i ng<nh phLi thiYt thTc .1o c1o
v< cPt nhbc nh+n t<i:
2. Chnh sch th dng, cch lm th sai
Chung ta thong ku goi lam lang kiu mu, trai kiu mu, b i kiu
mu, nha may kiu mu, v.v., khu hiu o rt ung. Nhng n nay, hoc
cha lam oc, hoc lam oc nua chung ri lai ngui. Vi l gi
Vi chung ta qun mt l rt gian on d hiu: tuc la v lun vic gi, u do
ng!Qi lam ra, va tu nhd n to, tu gfn n ?a, u th ca.
Mun lp lang kiu mu, i kiu mu, v.v., thi trc phai ao tao ra
nhIng ng!Qi 5iu ,u, lam can b cho lang o, i o. Lam oc mt
lang, mt i ri ly o lam kiu mu, khuyn khich va c ng noi khac.
193
Tu trc n nay, chung ta lam tr1i ng!Kc l/i. Chung ta nghi ra mt lang,
mt i kiu mu trong t tng, ma khng bt u tu mt lang, mt i sn
co, cho nn k hoach khng n khp vi nhung hoan canh thit thuc (khach
quan).
Do cung la vi .nh ch Duan cua chung ta. Cho nn khu hiu tuy ung,
nhng thuc hanh khng co kt qua m mn.
Mt l nua, cung vi cach lnh ao va cach lam khng ung. Khi chung ta
mun lp mt lang hoc mt i kiu mu, chung ta em can b ngoai n,
xung phong, ma khng ao tao can b ngay o. Khi can b xung phong
phai iu ng i noi khac, thi lang kia hoc i kia lai xp. Nh cai bong
bong, thi hoi vao, thi phung ln, hoi ra ht, thi xep xung.
Va lai, chung ta tham lam lam nhiZu trong mt luc. Thi du: mun lp mt
tinh kiu mu thi thong hay dan luc long ra lam ca tinh, khng bit inh
cho mi huyn chon mt tng lam kiu mu, mi tng chon mt lang lam
kiu mu. Thanh thu, 'n nhiu, nut khng xung. Chung ta khng bit tp
trung luc long, lam xong mt noi, ly u kinh nghim, ri lam noi khac.
Vi vy, tu nay bt ky vic gi, chung ta phai bt u tu gc, dn dn n
ngon, tu it n nhiu, tu hep n rng, ch nn tham mau, tham nhiu trong
mt luc.
3. Khng bit nghin cu kinh nghim dn gc
Trong cac cuc vn ng, nh tng gia san xut, binh dn hoc vu, mua
ng binh si, v.v., chung ta oc nhiu thanh tich rt kha. Nhng chung ta
khng bit nghin cuu n noi n chn, vi sao ma co thanh tich kha Noi
nao thanh tich tt nht Ai la nhung ngoi lam oc thanh tich o v.v.,
ma hoc kinh nghim, ma t ra khun php cho cng vic khac. Thanh thu
nhung cai tt, cai hay u khng phat trin oc. Va cng vic xong ri la
thi, can b khng hoc oc kinh nghim gi, ma cung khng tin b oc
my.
Dng thoi, chung ta khng ra suc nghin cuu nhung su kho khn, nhung
ch sai lm, giai quyt va sua chua cho kip thoi.
Thi du: nhiu can b lo lam cng vic cua Dang, nn phai xao nhng cng
vic gia inh cua ho, thanh thu cha me vo con ho khng vui long, ma cung
anh hng n qun chung. (Tuy co i noi co sang kin, xng khu
hiu: 'cach mang hoa gia inh, 'ca nha tham gia cng vic khang chin,
v.v.. Song toan b vn vn cha giai quyt). Vn nay khng giai quyt
mt cach hop ly, rt co anh hng xu cho su tin ti cua can b. Dung can
b khng ung tai nng cua ho, cung la mt c tht bai. Thi du: ngoi vit
gioi nhng noi km lai dung vao nhung vic cn phai noi. Ngoi noi kho
nhng vit xoang lai dung vao cng vic vit lach. Thanh thu hai ngoi u
khng co thanh tich.
Tu nay, cng vic gi bt ky thanh cng hoc tht bai, chung ta cn phai
nghin cuu n ci r, phn tach tht r rang ri kt lun. Kt lun o s la
cai th[a 5ho1 ph1t trin cng vic v< * gi-p cho c1n .N tiYn t3i: Co nh th
thi ngoi mi co tai, tai mi co dung.
194
4. Phai nng cao sng kin v lng hng hi
Chung ta thong nu vn o. Nhng n nay, can b va ang vin vn
it sang kin, it hng hai. Do la vi l gi
Vi nhiu l. Ma trc ht la vi: &1ch lXnh */o ca ta 5hng *!Kc +n
ch) c1ch cng t1c ca ta 5hng *!Kc t8ch cTc.
Nu ai noi chung ta khng dn chu, thi chung ta kho chiu. Nhng nu
chung ta tu xt cho k, thi tht co nh th.
Di vi co quan lnh ao, i vi nhung ngoi lnh ao, cac ang vin va
cac can b du co y kin cung 5hng 1, nMi, du mun ph binh cung so,
5hng 1, ph .[nh.
Thanh thu cp trn vi cp di cach bit nhau. Qun chung vi Dang roi
xa nhau. Trn thi tng cai gi cung tt ep. Di thi co gi khng dam noi ra.
Ho khng noi, khng phai vi ho khng co y kin, nhng vi ho nghi noi ra
cp trn cung khng nghe, khng xt, co khi lai bi 'tru la khac.
Ho khng dam noi ra thi ho cu trong long, ri sinh ra ut uc, chan nan.
Ri sinh ra thoi 'khng noi trc mt, chi noi sau lng, 'trong Dang im
ting, ngoai Dang nhiu mm, sinh ra thoi 'thm tha thm thut va nhung
thoi xu khac.
Kinh nghim la: co quan nao ma trong luc khai hi, cp trn cho moi
ngoi co gi noi ht, cai ung thi nghe, cai khng ung thi giai thich, sua
chua, nhung co quan o moi ngoi u hoat bat ma bnh 'thi thm thi
thao cung ht.
Mt ngoi ma trong oc co ut uc, bt mn, thi loi hay l phai kho lot
vao b oc o. D cho ho thao cai ut uc, bt mn o ra, thi loi hay l phai d
lot vao oc ho. Do la mt l rt gian on. Cp trn cung nn thinh thoang trng
cu y kin ph binh cua cp di. Co nh th thi cung khac nao nh mt
ngoi co vt nho trn mt, oc ngoi ta em gong cho soi, minh tu thy
vt nho. Luc o khng cn ai khuyn bao, cung tu vi vang i rua mt.
Ta phai bit cach ph .[nh sang sut, khn kho, nh chiu tm gong
cho moi ngoi soi thu nhung khuyt im cua minh, tu minh sua chua.
u+n ch) s1ng 5iYn) h>ng h1i) ba iu o rt quan h vi nhau. Co dn
chu mi lam cho can b va qun chung ra sang kin. Nhung sang kin o
oc khen ngoi, thi nhung ngoi o cang thm hng hai, va ngoi khac cung
hoc theo. Va trong khi tng thm sang kin va hng hai lam vic, thi nhung
khuyt im lt vt, cung tu sua chua oc nhiu.
Mt vn nua: chung ta thong noi n hai chu s1ng 5iYn mt cach
mnh mng, khng thit thuc. Nh la phai co tai gioi c bit mi co sang
kin. Nu ta thu hoi: sang kin la gi thi chc nhiu ngoi tra loi khng xui.
Nh th ma mong can b va ang vin co sang kin thi sao ma co oc
Chung ta phai nhn r: bt ky vic to vic nho, h} th, *iZu lKi) trW *iZu
h/i cho Dufn ch-ng) gi-p Dufn ch-ng giLi DuyYt vPn *Z 5hM 5h>n) t>ng 5Yt
DuL ca vic l<,) t>ng sVc sLn ?uPt ca ?X hNi) *1nh *O sVc 1p .Vc ca Du+n
tha) *M *Zu l< s1ng 5iYn:
Cach day hoc cua ng chi A noi trn cung la sang kin.
195
Sang kin khng phai cai gi ky la. No chi la kt qua cua su nghin cuu,
suy nghi trong nhung hoan canh, trong nhung iu kin rt tm thong, rt
ph thng, rt thit thuc.
Bt ky ai, nu co quyt tm lam ich loi cho qun chung, lai chiu hoc, chiu
hoi qun chung, oc chiu kho nghi, tay chiu kho lam, thi nht inh co sang
kin, nht inh lam oc nhung vic co ich cho loai ngoi.
Chung ta cn phai nng cao m rng dn chu ra, khuyn gng can b va
ang vin, bay cho ho suy nghi, bay cho ho hoc hoi qun chung, c ng ho
tim toi, nghi, lam nhung vic ich loi cho qun chung. Khi ho co it nhiu
sang kin, thi giup cho ho phat trin, khen ngoi cho ho thm hng hai.
Nh th, thi nhung tinh loi, tinh 'gp chng hay ch ngay cang bt, ma
sang kin va tinh hng hai ngay cang nhiu thm.
. V ai m lm i ai ph trch
Nu chung ta hoi can b: 'Vic o, lam cho ai Di vi ai phu trach,
chc s ng can b s tra loi: 'Lam cho Chinh phu hoc Dang, phu trach
trc cp trn.
Cu tra loi o chi ung mt nua. Nu chung ta lai hoi: 'Chinh phu va
Dang vi ai ma lam vic o Va phu trach vi ai thi e nhiu can b khng
tra loi oc.
Chinh phu va Dang chi mu giai phong cho nhn dn, vi th, bt ky vic
gi cung vi loi ich cua nhn dn ma lam va chiu trach nhim trc nhn dn.
Do la mt l rt gian on, r rang. Nhng nhiu can b cha hiu, cho
nn trong luc lam vic, thong sai lm; n ni chia can b Chinh phu va
Dang ra lam mt phia, qun chung ra mt phia.
Chinh phu va Dang chng nhung lam nhung vic truc tip loi cho dn, ma
cung co khi lam nhung vic mi xem qua nh! l< h/i *Yn +n: Thi du: quyn
tin, thu thu, cng tac pha hoai, v.v..
Vi can b va ang vin khng hiu r hai l: vi ai ma lam, i ai phu
trach, khi gp mi cng vic khng bit t[, * c1ch giLi th8ch cho dn hiu.
Cho nn nhung vic truc tip loi cho dn, nh p , h , tng gia san
xut, binh dn hoc vu, v.v., can b chi lam theo cach h/ lnh, cach c!ong
.Vc. Kt qua dn 5hng hiu) dn oan. Thi co gi la u Mt thi du rt tm
thong, d hiu: banh ngot la mt thu ngon lanh, nhng em banh ngot .bt
ng!Qi ta >n) nht vao ming ngoi ta, thi ai cung chan
Chung ta phai ghi tac vao u cai chn ly nay: dn rt tt. Luc ho hiu
thi vic gi kho khn my ho cung lam oc, hy sinh my ho cung khng so.
Nhng trc ht cn phai chJu 5hM t[, * c1ch giai thich cho ho hiu rng:
nhung vic o la v[ 8ch lKi ca h ma phai lam.
Co khi vi can b khng hiu l o, vi mun lam cho oc vic, ri dung
cach ha mnh lnh, cach ap buc, pham vao thoi quan liu, qun phit, n ni
Chinh phu hoc Dang phai trung phat. Di vi nhung bon vu vo, u co, thi
phat rt ang. Nhng vi nhung can b trung thanh ma bi phat, thi Chinh phu
va Dang cung kh tm, ma ngoi bi phat cung kh tm
Chng nhung luc thi hanh cac mnh lnh, can b ta co cai thai ?a Dufn
196
ch-ng nh th, ma i vi cach lam vic, cach t chuc, cung co thai sai
lm o.
Bao nhiu cach t chuc va cach lam vic, u vi loi ich cua qun chung,
vi cn cho qun chung. Vi vy, cach t chuc va cach lam vic nao khng hop
vi qun chung thi ta phai co gan nghi ln cp trn bo i hoc sua lai.
Cach nao hop vi qun chung, qun chung cn, thi du cha co sn, ta phai
nghi ln cp trn ma t ra. Nu cn lam thi cu t ra, ri bao cao sau, min
la oc vic.
Dng nay can b ta chi bit kh kh giu np cu. Cai khng hop cung
khng dam sua bo, cai cn thit cung khng dam t mi.
Do la vi thoi 5hng ph tr1ch 'qua huu, gp sao hay vy.
Song lai co thai xa qun chung, thoi khng phu trach 'qua ta la khng
suy nghi chin chn, so sanh k cang, hm nay t ra cai nay, hm sau sua lai
cai khac, lam cho qun chung hoang mang. Nh tinh no, bt u khang chin,
thi bo ht Vit Minh cac huyn, cac x. Tht la mt hanh ng kho dai.
. St qun chng, hp qun chng
Can b ta co hai chung bnh nua la:
a_ Bnh 5hai hNi:
Khai hi khng co k hoach, khng sp sua k lng, khng thit thuc.
Khai hi lu, khai hi nhiu qua.
Can b khu v tinh, can b tinh v huyn, can b huyn v lang, thi khnh
khang nh 'ng quan. Luc khai hi thi trm ngan ln nh mt: 'Tinh hinh
th gii, tinh hinh Dng Dong, thao lun, ph binh, giai tan.
'ng can lam cho mt 'tua hai, ba gio ng h. Noi gi u u. Con
cng vic thit thuc trong khu, trong tinh, trong huyn, trong x o, thi 5hng
*Nng *Yn. Luc 'ng can noi, ngoi ngap, k ngu guc, moi ngoi mong ng
thi i, v nha cho mau. Co ai hiu gi u ma thao lun
Vi vy, ma qun chung sK 5hai hNi. Mi ln ho i khai hi, chng khac gi
'i phu. Do cung vi bnh ?a Dufn ch-ng) .nh h[nh thVc) khai hi ly l,
khai hi ma khai hi, ch nao phai vi loi ich cua qun chung ma khai hi
V vic t khu hiu, t chong trinh lam vic, chong trinh tranh u,
tuyn truyn, lam bao tong, vit bao, cung nh th. Khng chiu kho hoi
qun chung cn cai gi, mun nghe mun bit cai gi, ham chung cai gi. Chi
my can b ong cua lai ma lam, ngi y trong phong giy ma vit, cu tng
nhung cai minh lam la ung, minh vit la hay. Nao co bit, cach lam ch
Duan o, kt qua la 'em ru ng no, chp cm ba kia, khng n thua, khng
thm thia, khng ich loi gi ca.
Mt vic nua cn nhc n la cac .an huPn luyn. Hun luyn la mt vic
rt cn. Tuc ngu co cu: 'Khng thy may lam nn, va cu: 'Hoc n, hoc
noi, hoc goi, hoc m.
Nhung vic rt d dang con phai hoc. Hung chi cng vic cach mang,
cng vic khang chin, khng co hun luyn, thi lam sao xui Song nhung tai
liu hun luyn phai nhm vao su cn dung, cn thit cua qun chung. Phai
hoi: ngoi n chiu hun luyn ri, cM 1p ng *!Kc ngay 5hng &M thTc
197
h<nh *!Kc ngay 5hng
Nu khng thit thuc nh th, thi hun luyn my nm cung v ich.
Tic thay, nhiu can b hun luyn cua ta cha hiu cai l gian on o. Vi
vy ma co can b em 'kinh t hoc hun luyn cho chi em phu nu thn qu
thong du
Noi tom lai, cach lam vic, cach t chuc, noi chuyn, tuyn truyn, khu
hiu, vit bao, v.v. cua chung ta, u phai ly cu nay lam khun php:
2TW trong Dufn ch-ng ra: pZ s+u trong Dufn ch-ng9:
Bt cu vic to vic nho, chung ta phai xt r va lam cho hop trinh vn
hoa, thoi quen sinh hoat, trinh giac ng, kinh nghim tranh u, long ham,
y mun, tinh hinh thit thuc cua qun chung. Do o ma inh cach lam vic,
cach t chuc. Co nh th, mi co th ko oc qun chung.
Nu khng vy, nu cu lam theo y mun, theo t tng, theo ch Duan
cua minh, ri em ct vao cho qun chung, thi khac nao 'khot chn cho vua
giy. Chn la qun chung. Giy la cach t chuc va lam vic cua ta. Ai cung
ong giy theo chn. Khng ai ong chn theo giy.
._ Bnh n nang:
Vi ho hang quen bit, bu ban, thn thich, anh em, cho nn luc ho co sai
lm cung cu n nang khng thit thuc ph binh, thit thuc sua i, so mt
long.
III
T CCH V O UC CCH MNG
A- TU CCH CUA DANG CHN CHINH CCH MANG
1. Dang khng phai la mt t chuc lam quan phat tai. No phai lam tron
nhim vu giai phong dn tc, lam cho T quc giau manh, ng bao sung
sng.
2. Can b cua Dang phai hiu bit ly lun cach mang, va ly lun cung
thuc hanh phai lun lun i i vi nhau.
3. Khi t ra khu hiu va chi thi, lun lun phai dua vao iu kin thit
thuc va kinh nghim cach mang cac nc, trong nc va ia phong.
4. Phai lun lun do noi qun chung ma kim soat nhung khu hiu va chi
thi o co ung hay khng.
5. Phai lun lun xem xt lai tt ca cng tac cua Dang. Moi cng tac cua
Dang lun lun phai ung v phia qun chung. Phai em tinh thn yu nc
va cn, kim, lim, chinh ma day bao can b, ang vin va nhn dn.
6. Mi cng vic cua Dang phai giu nguyn tc va phai lin hop cht ch
vi dn chung. Nu khng vy, thi chng nhung khng lnh ao oc dn
chung ma cung khng hoc oc dn chung.
Chng nhung khng nng cao oc dn chung, ma cung khng bit y kin
cua dn chung.
7. Mi cng vic cua Dang phai giu vung tinh cach mang cua no, lai phai
kho dung nhung cach thuc thi hanh cho hoat bat.
Nu khng vy thi khng bit nm vung cac cach thuc tranh u va cac
cach thuc t chuc, khng bit lin hop loi ich ngay thong va loi ich lu dai
198
cua dn chung.
8. Dang khng che giu nhung khuyt im cua minh, khng so ph binh.
Dang phai nhn khuyt im cua minh ma tu sua chua, tin b, va day
bao can b va ang vin.
9. Dang phai chon lua nhung ngoi rt trung thanh va rt hng hai, oan
kt ho thanh nhom trung kin lnh ao.
10. Dang phai lun lun ty bo nhung phn tu hu hoa ra ngoai.
11. Dang phai giu k lut rt nghim tu trn xung di.
K lut nay la t tng phai nht tri, hanh ng phai nht tri.
K lut nay la do long tu giac cua ang vin v nhim vu cua ho i vi
Dang.
12. Dang phai lun lun xt lai nhung nghi quyt va nhung chi thi cua
minh thi hanh th nao. Nu khng vy thi nhung nghi quyt va chi thi o
s hoa ra loi noi sung ma con hai n long tin cy cua nhn dn i vi
Dang.
'u0n cho Lng *!Kc vIng .Zn
'!Qi hai *iZu *M ch3 Dun *iZu n<o:
B- PHAN SU CUA DANG VN V CN BO
1. Trng li ch cua ang hon ht
Ngoai loi ich cua dn tc, cua T quc, thi Dang khng co loi ich gi khac.
Cho nn Dang phai ra suc t chuc nhn dn, lnh ao nhn dn giai phong
nhn dn va nng cao sinh hoat, vn hoa, chinh tri cua nhn dn. Vi toan
dn oc giai phong, tuc la Dang oc giai phong.
Vi vy, mi ngoi trong Dang phai hiu rng: loi ich cua ca nhn nht
inh phai phuc tung loi ich cua Dang. Loi ich cua mi b phn nht inh phai
phuc tung loi ich cua toan th. Loi ich tam thoi nht inh phai phuc tung loi
ich lu dai.
Nghia la phai t loi ich cua Dang ln trn ht, ln trc ht. Vi loi ich
cua Dang tuc la loi ich cua dn tc, cua T quc.
V lun luc nao, v lun vic gi, ang vin va can b phai t loi ich cua
Dang ra trc, loi ich cua ca nhn lai sau. Do la nguyn tc cao nht cua
Dang. Do la 'tinh Dang.
Nu gp khi loi ich chung cua Dang mu thun vi loi ich ring cua ca
nhn, thi phai kin quyt hy sinh loi ich cua ca nhn cho loi ich cua Dang.
Khi cn n tinh mnh cua minh cung phai vui long hy sinh cho Dang.
Mi ang vin, mi can b phai hiu r, phai thuc hanh nh th. Vi hiu
r va thuc hanh nh th, cho nn trong Dang ta co nhung lit si oanh lit
hy sinh cho Dang, cho dn tc, cho T quc, ma ting thom mun oi.
Cac lit si o nu gong anh dung cho tt ca ang vin va can b ta bt
chc.
Nhiu khi loi ich cua ca nhn hop vi loi ich cua Dang. Thi du ang vin
va can b cn thn giu gin suc kho cua minh lam vic. Ham hoc tp
nng cao trinh cua minh. Lam ung cn, kim, lim, chinh cho dn tin,
dn phuc, dn yu. Nhung loi ich ca nhn o rt chinh ang. Dang mong cho
199
ang vin va can b nh th.
Song ngoai ra, nh ham mun ia vi, tim cach phat tai, ra mt anh hung,
tu cao tu ai, v.v.. Do u la trai vi loi ich cua Dang.
2. o dc cch mng
Ngoi ang vin, ngoi can b tt mun tr nn ngoi cach mang chn
chinh, khng co gi la kho ca. Diu o hoan toan do long minh ma ra. Long
minh chi bit vi Dang, vi T quc, vi ng bao thi minh s tin n ch chi
cng v t. Minh chi cng v t thi khuyt im s cang ngay cang it, ma
nhung tinh tt nh sau, ngay cang thm.
Noi tom tt, tinh tt y gm co nm iu: nhn, nghia, tri, dung, lim.
a) ;%|; la tht tha thong yu, ht long giup ng chi va ng bao.
Vi th ma kin quyt chng lai nhung ngoi, nhung vic co hai n Dang,
n nhn dn. Vi th ma sn long chiu cuc kh trc moi ngoi, hng hanh
phuc sau thin ha. Vi th ma khng ham giau sang, khng e cuc kh, khng
so oai quyn.
Nhung ngoi khng ham, khng e, khng so gi thi vic gi la vic phai
ho u lam oc.
b) ;#%i la ngay thng, khng co t tm, khng lam vic by, khng co
vic gi phai giu Dang. Ngoai loi ich cua Dang, khng co loi ich ring phai lo
toan. Luc Dang giao cho vic, thi bt ky to nho, u ra suc lam cn thn.
Thy vic phai thi lam, thy vic phai thi noi. Khng so ngoi ta ph binh
minh, ma ph binh ngoi khac cung lun lun ung n.
c) T vi khng co vic t tui no lam mu quang, cho nn u oc trong
sach, sang sut. D hiu ly lun. D tim phong hng. Bit xem ngoi. Bit
xt vic. Vi vy, ma bit lam vic co loi, tranh vic co hai cho Dang, bit vi
Dang ma ct nhc ngoi tt, phong ngoi gian.
d) u;# la dung cam, gan goc, gp vic phai co gan lam. Thy khuyt
im co gan sua chua. Cuc kh kho khn, co gan chiu ung. Co gan chng
lai nhung su vinh hoa, phu quy, khng chinh ang. Nu cn, thi co gan hy
sinh ca tinh mnh cho Dang, cho T quc, khng bao gio rut r, nhut nhat.
) js' la khng tham ia vi. Khng tham tin tai. Khng tham sung
sng. Khng ham ngoi tng bc minh. Vi vy ma quang minh chinh ai,
khng bao gio hu hoa.
Chi co mt thu ham la ham hoc, ham lam, ham tin b.
Do la */o *Vc c1ch ,/ng. Dao uc o khng phai la ao uc thu cuu. No
la ao uc mi, ao uc vi ai, no khng phai vi danh vong cua ca nhn, ma
vi loi ich chung cua Dang, cua dn tc, cua loai ngoi.
Cung nh sng thi co ngun mi co nc, khng co ngun thi sng can.
Cy phai co gc, khng co gc thi cy ho. Ngoi cach mang phai co ao
uc, khng co ao uc thi du tai gioi my cung khng lnh ao oc nhn
dn. Vi mun giai phong cho dn tc, giai phong cho loai ngoi la mt cng
vic to tat, ma tu minh khng co ao uc, khng co cn ban, tu minh hu
hoa, xu xa thi con lam ni vic gi
3. Phai gi ky lut
200
Loi ich cua dn tc, gm co loi ich cua Dang. Loi ich cua Dang, gm co
loi ich cua ang vin. Vi vy, su phat trin va thanh cng cua Dang, mt mt
tuc la thanh cng cua dn tc, mt mt tuc la thanh cng cua ang vin. Vi
vy, chi co khi Dang thanh cng va thng loi, thi ang vin mi co th thanh
cng va thng loi. Chinh vi vy ma ang vin cn phai hy sinh loi ich cua
minh cho loi ich chung cua Dang.
Khng ai bt buc ai vao Dang lam chin si xung phong. Do la do su 'tu
giac, long hng hai cua mi ngoi ma tinh nguyn lam ang vin, lam chin
si xung phong. D vy, thi mi ngoi ang vin phai c gng cho xung ang
la mt ngoi trong nhung ngoi ai biu cua dn tc.
Nht la nhung ngoi can b va lnh tu, cang phai lam cho xung ang long
tin cy cua Dang, cua dn tc. Cang phai lam gong cho tt ca ang vin, tt
ca qun chung noi theo.
Cung vi loi ich cua dn tc, ma Dang cn phai khuyn khich va khen
thng nhung u im va tai nng cua ang vin. Cn phai giup cho ho hoc
hanh, giup cho ho lam vic va tuy theo hoan canh ma giup ho v mt sinh
hoat, trong luc m au. Khin cho ho ham lam vic, vui lam vic. Noi tom
lai: mi can b, mi ang vin phai hoan toan phuc tung loi ich cua Dang.
Khng nn co muc ich ca nhn. Khng nn vi ca nhn ma yu cu Dang cai
nay cai khac, hoc trach moc Dang khng giup minh, khng khen thng
minh.
Dng thoi, bt ky hoan canh nao, ang vin va can b cn phai lun
lun ra suc phn u, ra suc lam vic, c gng hoc tp nng cao trinh
vn hoa, tri thuc va chinh tri cua minh. Lun lun giu gin k lut. Lun lun
xung ang mt ngoi can b, mt ngoi ang vin.
4. i vi cc hng dang vin
Dang ta la mt ang cach mang, mt ang vi dn, vi nc. Song Dang co
rt ng ang vin. Phn ng c nhin hiu bit vi dn, vi nc ma vao
Dang. Nhng cung co phn vi l khac ma theo vao Dang. Thi du: co ngoi
tng vao Dang thi d tim cng n vic lam. Co ngoi vao Dang mong lam
chuc nay, tc no. Co ngoi vi anh em ban huu ko vao, v.v.. Nhung ngoi
nay khng bit rng: cach mang la mt su nghip gian nan cuc kh, phai co
long kin quyt, co chi hy sinh.
Vi vy khi gp su kho khn, ho khng khoi dao ng, hoang mang.
Du sao, ho tin Dang ta, ho kinh trong Dang ta, ho tim vao Dang ta, o cung
la mt iu tt. Tru nhung bon vao Dang mong pha hoai, con nhung hang kia
chung ta u hoan nghnh. Mt khi ho theo Dang thi Dang phai cam hoa ho,
day d ho, nng cao su hiu bit va long phu trach cua ho ln dn dn. Trong su
hun luyn va tranh u lu dai, ho rt co th thanh nhung ngoi chin si kha.
Di vi nhung ngoi khng chiu ni kho nhoc, khng chiu ni k lut
nghim khc ma xin ra khoi Dang, thi Dang vn bng long ho ra. Dang chi
yu cu mt iu la: ho th khng l bi mt cua Dang, khng phan Dang,
khng pha hoai Dang. Nh th thi Dang vn giu cam tinh thn thin vi ho.
Dang vin va can b cung la ngoi. Ai cung co tinh tt va tinh xu. Song
201
hiu bit, tinh nguyn vao mt Dang vi dn, vi nc, la mt ngoi
cach mang thi phai c gng phat trin nhung tinh tt va sua bo nhung tinh
xu. Vi tinh xu cua mt ngoi thong chi co hai cho ngoi o; con tinh xu
cua mt ang vin, mt can b, s co hai n Dang, co hai n nhn dn.
. Nhng khuyt dim sai lm
Trong Dang ta con co nhung ngoi cha hoc oc, cha lam oc bn chu
'chi cng v t, cho nn mc phai chung ch nghSa c1 nh+n.
Chu nghia ca nhn la nh mt thu vi trung rt c, do no ma sinh ra cac
thu bnh rt nguy him, thi du nhung bnh sau y:
a) Bnh tha, la, - Nhung ngoi mc phai bnh nay thi t loi ich cua
minh ln trn loi ich cua Dang, cua dn tc, do o ma chi 'tu t tu loi. Dung
cua cng lam vic t. Dua vao th luc cua Dang theo ui muc ich ring
cua minh.
Sinh hoat xa hoa, tiu xai bua bi. Tin bac o u ra Khng xoay cua
Dang thi xoay cua ng bao. Thm chi lam cho en bun lu. Khng so mt
thanh danh cua Dang, khng so mt danh gia cua minh.
b) Bnh l!Qi .iYng - Tu cho minh la cai gi cung gioi, vic gi cung bit.
Lam bing hoc hoi, lam bing suy nghi. Vic d thi tranh ly cho minh. Vic
kho thi un cho ngoi khac. Gp vic nguy him thi tim cach trn tranh.
c) Bnh 5iu ng/o - Tu cao, tu ai, ham ia vi, hay ln mt. Ua ngoi ta tng
bc minh, khen ngoi minh. Ua sai khin ngoi khac. H lam oc vic gi hoi
thanh cng thi khoe khoang vnh vao, cho ai cung khng bng minh. Khng
thm hoc hoi qun chung, khng mun cho ngoi ta ph binh. Vic gi cung
mun lam thy ngoi khac.
d) Bnh hiYu anh - Tu cho minh la anh hung, la vi ai. Co khi vi cai
tham vong o ma vic khng ang lam cung lam. Dn khi bi cng kich, bi
ph binh thi tinh thn lung lay. Nhung ngoi o chi bit ln ma khng bit
xung. Chi chiu oc sng ma khng chiu oc kh. Chi ham lam chu tich
nay, u vin no, ch khng ham cng tac thit thuc.
) ThiYu 5q lut - D mc bnh ca nhn thi t tng va hanh ng cung t
ca nhn ln trn. Vi th ma vic gi cung khng ly Dang lam nn tang. Minh
mun th nao thi lam th y. Qun ca k lut cua Dang. Ph binh thi ct cng
kich nhung ng chi minh khng a. Ct nhc thi ct lam on vi nhung ngoi
minh quen thuc.
e) c hp hi - trong Dang thi khng bit ct nhc nhung ngoi tt, so
ngoi ta hon minh. ngoai Dang thi khinh ngoi, cho ai cung khng cach
mang, khng khn kho bng minh. Vi th ma khng bit lin lac hop tac vi
nhung ngoi co ao uc tai nng ngoai Dang. Vi th ma ngoi ta ut uc va
minh thanh ra c c.
g) c *Ja ph!ng - Bnh nay tuy khng xu bng cac bnh kia nhng kt
qua cung rt tai hai. Min la co quan minh, b phn minh, ia phong minh
oc vic. Con cac co quan, b phn, ia phong khac ra sao cung mc k.
Do la vi cn thi, khng xem xt toan th. Khng hiu rng loi ich nho phai
phuc tung ich loi to, ich loi b phn phai phuc tung ich loi toan th.
202
h) c lXnh t - Danh oc vai trn, hoc lam oc vai vic gi ia
phong cho minh la tai gioi lm ri, anh hung lm ri, ang lam lnh tu
ri.
Nao co bit so vi cng cuc giai phong ca dn tc thi nhung thanh cng
o chi la mt chut con con, thm vao u Ma so vi nhung su nghip to
tat trong th gii, cang khng thm vao u.
C nhin, Dang ta mong cho co nhiu anh hung, nhiu lnh tu, oc dn
tin, dn phuc, dn yu. Nhung anh hung va lnh tu nh th la cua quy cua
Dang, cua dn tc. Song, nhung anh hung va lnh tu nh th u do tranh u
va kinh nghim rn luyn ra, u do dn chung va ang vin tin cy ma cu ra,
chu khng phai tu minh mun lam lnh tu, lam anh hung ma oc.
Tu xa n nay, qun chung khng bao gio tin cy va yu mn nhung k
tu cao, tu ai, nhung k co oc lnh tu, tu xng ta y la anh hung, lnh tu.
Dem so vi cng vic cua ca loai ngoi trong th gii, thi nhung ngoi
ai anh hung xa nay cung chng qua lam tron mt b phn ma thi. Mi
ngoi chung ta c lam y u nhung cng vic Dang giao pho cho, th la ta
lam tron nhim vu, va long tu hao o giup cho ta tin b mi.
. Nhng bnh khc
a) Bnh 2hIu anh) v thTc9 - Lam vic khng thit thuc, khng tu ch
gc, ch chinh, khng tu di lam ln. Lam cho co chuyn, lam ly ri. Lam
oc it suyt ra nhiu, lam mt ban bao cao cho oai, nhng xt k lai thi
rng tuch.
Thi du vic t chuc - Trong bao cao thi lang nao, huyn nao, tinh nao cung
co. Hang ngoi nao cung co. Co hang van hang uc ngoi. Nhng khi soan lai
cn k, hoi lai r rang, nhng noi o co bao nhiu ngoi, nhung t chuc o
lam vic gi, can b n o my ln, lam gi cho nhung t chuc o, thi cha
co gi thit thuc ht.
Th la khng lam tron nhim vu cua minh. Th la di tra vi Dang, co ti
vi Dang. Lam vic khng thit thuc, bao cao khng tht tha, cung la mt
bnh rt nguy him.
b) (~o . 5~o c1nh lai la mt bnh rt nguy him nua.
Tu b phai ma i n chia r. Ai hop vi minh thi du ngoi xu cung cho
la tt, vic d cung cho la hay, ri che y cho nhau, ung h ln nhau. Ai
khng hop vi minh thi ngoi tt cung cho la xu, vic hay cung cho la d,
ri tim cach dm pha, noi xu, tim cach dim ngoi o xung.
Bnh nay rt tai hai cho Dang. No lam hai n su thng nht. No lam
Dang bt mt nhn tai va khng thuc hanh oc y u chinh sach cua minh.
No lam mt su thn ai, oan kt giua ng chi. No gy ra nhung mi nghi
ngo.
c) Bnh cn thJ - Khng trng xa thy rng. Nhung vn to tat thi khng
nghi n ma chi chm chu nhung vic ti mi. Thi du: vic tng gia san xut,
vic tip t b i thi khng lo n, ma chi lo th nao loi dung com chay
va nc gao trong cac b i.
Nhung ngoi nh vy, chi trng thy su loi hai nho nhen ma khng thy
203
su loi hai to ln.
d) Bnh 2c1 nh+n9
1. Vic gi khng ph binh trc mt noi sau lng. Khi khai hi thi
khng noi, luc khai hi ri mi noi. Khng bao gio nghi gi vi Dang.
Khng theo nguyn tc sinh hoat cua Dang. Mun sao lam vy.
2. Mun lam xong vic, ai co u im cung khng chiu hoc theo, ai co
khuyt im cung khng dam ph binh.
3. Khng phuc tung mnh lnh, khng tun theo k lut. Cu lam theo y
minh.
4. Khi ph binh ai, khng phai vi Dang, khng phai vi tin b, khng phai
vi cng vic, ma chi cng kich ca nhn, ci bng, tra thu, tiu khi.
5. Nghe nhung loi binh lun khng ung, cung lam thinh, khng bin bac.
Thm chi nghe nhung loi phan cach mang cung khng bao cao cho cp trn
bit. Ai noi sao, ai lam gi cung mc k.
6. Gp dn chung thi khng iu tra, khng hoi han, khng tuyn truyn,
khng giai thich. Xem nh dn chung khng co quan h gi vi minh.
7. Thy nhung vic co hai n dn chung cung mc k, khng khuyn rn,
khng ngn can, khng giai thich.
8. Lam vic khng co k hoach, gp sao lam vy, lam ly l, lam khng
co ngn np, lam khng n noi n chn.
9. Tu cho minh la 'cach mang gia, 'cach mang cu; vic to lam khng
ni, vic nho khng chiu lam. Lam vic thi lo mo, hoc hanh thi bing nhac.
10. Bit minh co khuyt im, nhng khng chiu c gng sua i.
Nhung tt bnh o khin cho Dang xch xoac, y kin lung tung, k lut
long lo, cng vic b tr. Chinh sach khng thi hanh oc trit , Dang xa
roi dn chung.
Mc phai bnh o thi d i n ch loi ich ca nhn ln trn, loi ich
Dang va dn tc xung di.
Mt ngoi cach mang bao gio cung phai trung thanh, hng hai, xem loi
ich cua Dang va dn tc quy hon tinh mnh cua minh. Bao gio cung quang
minh chinh truc, ham cach sinh hoat tp th, lun lun sn soc dn chung, giu
gin k lut, kin quyt chng lai 'bnh ca nhn.
) Bnh l!Qi .iYng - Khi tip oc mnh lnh hoc nghi quyt, khng
chiu nghin cuu r rang. Khng lp tuc a ngay mnh lnh va nghi quyt o
cho cp di, cho ang vin, cho binh si. Cu xp lai o.
Khi thi hanh, knh knh cang cang, khng hoat bat nhanh chong.
Hoc thi hanh mt cach min cng, khng st sng, khng n noi n
chn.
Kt qua nho la: nghi quyt y tui ao, thng cao y tui qun.
Kt qua nng la: pha hoai t chuc cua Dang, giam bt k lut cua Dang,
bo mt thoi co tt, luc nn lam thi khng lam, khi lam thi tr ri.
Do la vi tinh loi bing, chm chap. Vi khng hiu rng: Dang cung nh
thn th mt con ngoi. Mnh lnh va nghi quyt cung nh mach mau. Mach
mau chay u khp thn th thi ngoi manh kho. Mach mau dung lai u,
204
khng chay thi ch o s t lit, sinh bnh. Mnh lnh va nghi quyt i mau,
i sut tu trn n di, cng tac mau chong, vic gi cung xong xui. No
ngung lai cp nao, tu cp o tr xung la t lit, khng bit ong nao ma
cng tac.
&1ch chIaF
- Cac co quan chi ao phai co cach lnh ao cho ung. Mi vic gi u
phai chi bao cach lam.
- Cp trn phai hiu r tinh hinh cp di va tinh hinh qun chung, chi
ao cho ung.
- Khi nghi quyt vic gi, phai cn thn, r rang. Khi nghi quyt thi phai
kin quyt thi hanh.
Mi nghi quyt phai mau chong truyn n cac cp di, n ang vin,
n dn chung.
Cach tin nht la khai hi vi cac ang vin, khai hi vi dn chung (hoc
binh si), phai ngoi n bao cao, giai thich.
- Cac cp di, ang vin va dn chung (hoc binh si) phai thao lun
nhung mnh lnh va nghi quyt o cho r rang, hiu thu y nghia cua no va
inh cach thi hanh cho ung.
- Cp di cn phai bao cao. Cp trn cn phai kim soat.
e) Bnh tJ n/nh - Cai gi cung mun 'binh ng.
Thi du: Cp trn vi cng vic phai ci ngua, i xe. Cp di cung mun
ci ngua, i xe.
Ngoi phu trach nhiu vic, cn co nha rng. Ngoi khng phu trach
nhiu vic, cung oi nha rng.
Phu cp cho thong binh cung mun nht lut, khng k thong nng hay
nhe.
Lam vic gi, thi mun gia, tr, manh, yu u lam bng nhau.
Co vic, mt ngoi lam cung oc, nhng cung cho co u moi ngoi mi
chiu lam.
Bnh nay sinh ra vi hiu lm hai chu binh ng. Khng hiu rng: ngoi
kho ganh nng, ngoi yu ganh nhe. Ngoi lam vic nng phai n nhiu,
ngoi lam vic d thi n it. Th la binh ng.
&1ch chIa - Giai thich cho ho hiu: ng cam cng kh la mt iu rt
hay , rt tt. Nht la trong luc cai gi cung con tung thiu, va mi ang vin,
mi can b cn phai lam kiu mu trong su cn lao, tit kim. Nhng cung
phai tuy theo hoan canh. Cai gi thai qua cung khng tt. Binh ng thai qua
cung khng tt. Thi du: nu mt chin si bi thong oc i xe, n ngon, cac
chin si khac u oi i xe, oi n ngon . Hoc vi binh ng ma bt buc mt
tr em cung n nhiu, cung ganh nng, nh mt ngoi ln. Nu nh th la
binh ng, thi binh ng o rt v ly, rt xu, chung ta phai kin quyt chng
lai thu binh ng o.
So mt oai tin va th din minh, khng dam tu ph binh.
Lai noi: Nu ph binh khuyt im cua minh, cua ng chi minh, cua
Dang va Chinh phu, thi ich s loi dung ma cng kich ta.
205
Noi vy la lm to. Khuyt im cung nh chung bnh. Ph binh cung nh
ung thuc. So ph binh, cung nh co bnh ma giu bnh. Khng dam ung
thuc. D n ni bnh ngay cang nng, khng cht 'cung la lt qua da.
Noi v tung ngoi, n nang khng ph binh, cho ng chi minh cu sa
vao lm li, n ni hong vic. Th thi khac nao thy ng chi minh m, ma
khng chua cho ho. N nang minh, khng dam tu ph binh, cho khuyt
im cua minh chua cht lai. Th thi khac nao minh tu bo thuc c cho
minh
Noi v Dang, mt Dang ma giu gim khuyt im cua minh la mt Dang
hong. Mt Dang co gan thua nhn khuyt im cua minh, vach r nhung cai
o, vi u ma co khuyt im o, xt r hoan canh sinh ra khuyt im o,
ri tim kim moi cach sua chua khuyt im o. Nh th la mt Dang tin
b, manh dan, chc chn, chn chinh.
Dang cn phai bit nhung u im va khuyt im cua minh day d
ang vin, day d qun chung. So ph binh, tuc la 'quan liu hoa, tuc la tu
mn tu tuc, tuc la 'mo khen mo dai ui.
Ph binh khng phai cng kich, noi xu, chui rua.
g) Bnh ?u nJnh) a ua - Lai co nhung ngoi trc mt thi ai cung tt, sau
lng thi ai cung xu. Thy xi noi xi ngot, thy thit noi thit bui. Theo gio b
bum, khng co khi khai.
Con bnh quan liu, bnh ban giy, bnh nong tinh, bnh lup chup, v.v.,
noi qua, y khng nhc nua.
. Nhng khuyt dim sai lm v sao m c v t du m dn
Khuyt im u ma nhiu th
Dang ta la mt ang rt to ln, bao gm u cac tng lp trong x hi. Vi
vy co nhiu tinh cach rt trung thanh, rt kin quyt, rt vi ai. Song cung
khng tranh khoi nhung tp tuc, nhung tinh nt, nhung khuyt im cua x
hi bn ngoai, no ly, ngm vao trong Dang.
Nhng khng vi th ma kinh so. Ta thy r nhung bnh y thi ta tim
oc cach chua.
Mi ang vin, mi can b, cn phai tht tha tu xt va xt ng chi minh,
ai co khuyt im nao, thi phai tht tha c gng tu sua chua va giup sua chua
ln nhau. Thang thuc hay nht l< thiYt thTc ph .[nh v< tT ph .[nh:
Da i lu cung mon. St mai lu cung sc. Ta c gng sua chua thi khuyt
im ngay cang bt, u im ngay cang thm. Dang vin va can b ngay
cang tr nn ngoi chn chinh cach mang. Dang ngay cang phat trin.
Mong ai ny u phai thit thuc sua i.
Dang ta la mt t chuc rt tin b, co nhung thanh tich rt v vang.
Trong Dang ta, gm co nhung ngoi co tai, co uc. Phn ng nhung
ngoi hng hai nht, thng minh nht, yu nc nht, kin quyt, dung cam
nht u trong Dang ta. Chung ta chc chn i n thng loi va thanh cng.
Tuy vy, khng phai la ngoi ngoi u tt, vic vic u hay. Trong
Dang ta cha hoan toan tranh khoi mt vai k vu vo, nhung vic khng chinh
ang, nh vua k trn.
206
Cung nh mt nha co r kho, du dai, khng th cm ho gp g ba con.
Dang ta du mun giu nhung ngoi va nhung vic khng tt kia, cung khng
th giu. Qun chung lun lun lin lac vi Dang ta. Nhung ngoi hng hai
ng tinh vi Dang ta, hoc tham gia Dang ta. Ho chng nhung trng thy
nhung ngoi tt, vic tt, ma ho cung trng thy nhung ngoi xu, vic xu
trong Dang. Ho s ngo ngac ma hoi ' Dang nay la Dang tt, ang vin u la
ngoi tt, vi sao lai co nhung ngoi vu vo, nhung vic mo ti nh th nhi.
Cu hoi o lam cho chung ta cang thm chu y, lam cho ang vin va can
b phai cn thn giu minh, va cn thn sn soc, dt diu nhung ngoi cam
tinh, nhung ang vin mi, ch ho bi anh hng xu. Dng thoi, chung ta
phai tra loi cho cu hoi o cho ung. Nu khng thi ngoi ta s tht vong va
bi quan.
Tra loi th nao
Rt la gian on, d hiu:
Dang ta khng phai trn troi sa xung. No trong x hi ma ra. Vi vy,
tuy noi chung, thi ang vin phn nhiu la nhung phn tu tt, nhng vn co
mt s cha bo ht nhung thoi xu tu t tu loi, kiu ngao, xa hoa, v.v..
Nhung thoi xu o co lu, nht la trong 80 nm n l. Nhung thoi xu o,
ho mang tu x hi vao Dang.
Cung nh nhung ngoi hang ngay li bun, ma trn minh ho co hoi bun,
co vt bun. Nh th thi co gi la ky quai Vi li bun thi nht inh co hoi bun.
Cn phai tm rua lu mi sach. Trai lai, nu li bun ma khng co hoi bun,
mi tht la ky quai. Nu trong Dang ta, mt ang mi tu trong x hi cu bc
ra, nu no hoan toan khng co nhung ngoi xu, vic xu nh th mi la ky
quai chu C nhin noi th khng phai la tu bao chua.
Dang mt mt phai lam cng vic giai phong dn tc, mt mt phai giao
duc ang vin va can b, kin quyt cam hoa nhung phn tu xu, sua chua
nhung thoi xu con lai. Phai c sua chua cho tit noc cac chung bnh, khin
cho Dang cang manh kho, binh an.
. Cch di vi cc khuyt dim
Vi Dang rt to, ngoi rt ng; mi hang ngoi lai co thoi quen, tinh nt,
trinh , t tng, nhn xt khac nhau. Nht la khi phong trao cach mang
cang si ni, hoan canh cang kho khn, thi su khac nhau o cang r rt, cang
tr nn gay go.
Nn giai quyt nhung mi mu thun o th nao
Co ngoi thi cho rng: trong Dang vic gi cung tt, khng co khuyt im
gi ang lo. Co ngoi lai cho rng: trong Dang cai gi cung km, y nhung
khuyt im, vi vy ma ho bi quan, tht vong. Hai cach nhn xt o u
khng ung.
Su tht la: Dang ta rt tin tin, rt v vang. Nhng ni b vn con nhung
su sai lm va khuyt im. Dng thoi, chung ta thy cai ngun gc cua nhung
sai lm khuyt im o, va chc tim oc cach sua chua. Chung ta quyt tm
cng tac thm, lam cho Dang tin b thm mi.
Thai mi ngoi i vi nhung khuyt im cua Dang ta cung khac
207
nhau.
Bon phan ng thi loi dung nhung khuyt im o va t v thm pha
hoai Dang ta.
Loi dung nhung sai lm va khuyt im o, at muc ich tu t tu loi
cua ho. Do la thai cua ang vin va can b u co.
Bon thu ba thi sao cung mc k, sao xong chuyn thi thi. Khng ph
binh, khng tu ph binh. Do la thai cua nhung ang vin va can b on
hn yu t.
Bon thu t thi i vi nhung ngoi co khuyt im va sai lm o, nh i
vi h mang, thung lung. Ho oi phai ui bon kia ra khoi Dang ngay. Nu
Dang khng lam nh th thi ho cho rng: Thi, hong ht ri Do o, ho m
ra chan nan, tht vong. Hoc ho khng lam gi nua ht. Thm chi ho bo Dang.
Do la thai nhung ngoi ,1y ,Mc Du1: Do cung la bnh 'chu quan.
Thai thu nm, la thai ung. Tuc la:
a) Phn tach r rang, cai gi ung, cai gi la sai.
b) Khng chiu ni anh hng cua nhung chu trong sai lm, nhung phn
tu khng tt. Ra suc hoc tp va nng cao nhung kiu mu tt.
c) Khng mc k. Ma ra suc tranh u sua chua nhung khuyt im,
khng no phat trin ra, khng no co hai cho Dang.
d) Khng lam cach may moc. Nhng kho dung cach ph binh va tu ph
binh giup ng chi khac sua i nhung sai lm va khuyt im, giup ho
tin b.
) Doan kt Dang bng su tranh u ni b. Nng cao k lut va uy tin
cua Dang.
Bon phan ng va bon u co la ich nhn lot vao trong Dang pha
hoai. Vi vy chung ta phai ra suc phong. Mi khi trong Dang co khuyt
im thi chung ta phai tim cach ch cho ai loi dung. Do la phn su cua
mi mt ang vin chn chinh.
Thai thu ba, ai mc k ai, c nhin cung khng ung. Tuy vy, trong
Dang, con co nhiu ngoi giu thai o, nht la khi cp di i vi cp
trn. Thai o thong sinh ra thoi 'khng noi trc mt, huc hc sau lng.
No gy nn su ut uc va khng oan kt trong Dang. No cho bon vu vo co
th chui vao hoat ng trong Dang. No cho khuyt im ngay cang chng
cht lai va phat trin ra.
Nu theo thai thu t thi Dang chi con mt nhom con con, vi s ng s
bi khai tru ht. Ma chinh nhung ngoi co thai o cung bi khai tru, vi ho
pham cai khuyt im hep hoi.
(Yt lun - Trong cng tac, trong tranh u, trong hun luyn, cac ang
vin, cac can b, cn phai lun lun tu hoi minh, tu kim im minh va ng
chi minh. jun lun ang v< 5h~o ang cach ph binh va tu ph binh, thi
khuyt im nht inh ht dn, u im nht inh thm ln va Dang ta nht
inh thng loi.
C- TU CCH V BON PHAN DANG VN
1)
1
) Tc gi vit mc ny cn c vo iu l ng Cng n !ng "ng #$.T).
208
1. T! c1ch
a) Thua nhn chinh sach cua Dang. Thuc hanh cac nghi quyt cua Dang.
Ra suc lam cng vic Dang. Np ang phi.
b) Nhung ngoi tri thuc, cng nhn, nng dn, phu nu, qun nhn, hng
hai yu nc, tu 18 tui tr ln u oc vao Dang.
c) Mi ngoi mun vao Dang phai co hai ang vin cu gii thiu.
- Nhung ngoi bo ang phai khac ma vao Dang, phai co ba ngoi gii
thiu, va phai oc cp trn cua Dang chun y.
- Nhung ngoi roi Dang lu, ma co ngoi lam chung rng, trong thoi
gian o khng h lam vic gi co hai cho Dang, thi oc tr lai lam ang vin.
d) Nhung ngoi mi vao Dang phai qua mt thoi ky du bi. Nng dn va
cng nhn hai thang. Qun nhn ba thang. Tri thuc bn thang.
) Trong thoi ky du bi, Dang phai day d cho ho, va trao vic cho ho lam.
Dng thoi, Dang phai xem xt tinh nt, cng tac va lich su cua ho.
- Nhung ngoi gii thiu phai giup ho hoc tp va cng tac.
e) Nhung ngoi du bi phai cng tac cho Dang va np ang phi.
Ho co quyn tham gia hun luyn, ra y kin, ban bac cac vn , nhng
khng co quyn biu quyt.
Ho cung cha co quyn giu cac trach nhim chi ao nh lam t trng,
th ky, v.v.. (Trong nhung hoan canh c bit, nh noi o mi bt u co
Dang, hoc ai a s u ang vin mi, thi khng phai theo l nay).
2. BOn phn
a) Sut oi tranh u cho dn tc, cho T quc.
b) Dt loi ich cua cach mang ln trn ht, ln trc ht.
c) Ht suc giu k lut va giu bi mt cua Dang.
d) Kin quyt thi hanh nhung nghi quyt cua Dang.
) C gng lam kiu mu cho qun chung trong moi vic.
e) C gng hoc tp chinh tri, qun su, vn hoa. Phai gn gui qun chung,
hoc hoi qun chung, cung nh phai lnh ao qun chung.
D- PHA REN LUYEN TINH DANG
Mi can b, mi ang vin, cn phai co t8nh *Lng mi lam oc vic.
Km tinh ang, thi vic gi cung khng lam nn.
Tinh ang la gi
'Nt l<F Phai t loi ich cua Dang, cua dn tc ln trn ht.
%ai l<F Vic gi cung phai iu tra r rang, cn thn va phai lam n noi
n chn.
Phai hiu rng: Dang co hiu r tinh hinh thi t chinh sach mi ung. Ma
mun Dang hiu r thi ang vin va can b phai iu tra va bao cao r rang tinh
hinh tung x, tung huyn, tung tinh, tung khu.
Nu khng bit r tinh hinh ma t chinh sach thi kt qua la 'ni vung
up vung tron, khng n khp gi ht.
Ba l<F Ly lun va thuc hanh phai lun lun i i vi nhau.
Vi km tinh ang ma co nhung bnh sau nay
Bnh ba hoa, Bnh chu quan,
209
Bnh ia phong, Bnh hinh thuc,
Bnh ham danh vi, Bnh ich k,
Bnh thiu k lut, Bnh hu hoa,
Bnh cu tha (gp sao hay vy), Bnh thiu ngn np,
Bnh xa qun chung, Bnh loi bing.
Mc phai mt bnh trong moi hai bnh o tuc la hong vic. Vi vy,
chung ta phai rao rit dung ph .[nh v< tT ph .[nh giup nhau chua cho
ht nhung bnh y. Co nh th Dang mi chong phat trin.
Ph binh la nu u im va vach khuyt im cua ng chi minh.
Tu ph binh la nu u im va vach khuyt im cua minh.
Tu ph binh va ph binh phai i i vi nhau. Muc ich la cho moi ngoi
hoc ln u im cua nhau va giup nhau chua nhung khuyt im.
V mt Dang thi phai thuc hanh nhung iu sau nay:
1. Phai nghim ngt 5i, tra, cac ia phong phai kin quyt thuc hanh
nhung nghi quyt cua Dang. Kin quyt chng lai cai thoi nghi quyt mt
ong, thi hanh mt no.
2. Noi nao sai lm, ai sai lm, thi lp tuc sla chIa. Kin quyt chng thoi
n nang va che giu, chng thoi 'trc mt thi n, k l sau lng. Ph binh
thi phai r rang, thit thuc, ngay thng, thanh tht - muc ich la ct sua chua,
chu khng phai cng kich, ct giup nhau tin b, chu khng phai lam cho
ng chi kho chiu, nan long.
3. Phai kin quyt thuc hanh k lut, tuc la ca nhn phai tuyt i phuc
tung t chuc, s it phai phuc tung s nhiu, cp di phai phuc tung cp trn,
ia phong phai phuc tung trung ong.
4. Phai oi hoi mi ang vin, trc ht la mi can b, phai tht tha tT
ph .[nh, tu sua chua nhung khuyt im cua minh. Dt loi ich cua Dang,
cua dn tc ln trn ht. Kin quyt chng bnh tu mn tu tuc, tu t tu loi,
kiu ngao, ba hoa. Phai thuc hanh khu hiu: 'Chi cng v t; cn, kim,
lim, chinh
IV
VN CN B
1. Hun luyn cn b
Can b la nhung ngoi em chinh sach cua Dang, cua Chinh phu giai
thich cho dn chung hiu r va thi hanh. Dng thoi em tinh hinh cua dn
chung bao cao cho Dang, cho Chinh phu hiu r, t chinh sach cho ung.
Vi vy, can b la cai gc cua moi cng vic.
Vi vy, hun luyn can b la cng vic gc cua Dang.
Dang co m nhung lp hun luyn can b. Nhng ai a s can b, hoc
bn cng vic, hoc xa xi qua, cha oc hun luyn. Di vi nhung can b
o, Dang cn phai tim cach hun luyn ho (hoc m lp ia phong, hoc
gui sach v cho ho nghin cuu, v.v.).
(huyYt *i, trong sT huPn luyn - D co noi m lp hun luyn, th rt
tt. Song nhung lp y con nhiu khuyt im. Thi du: hun luyn cho can
b trong cac co quan hanh chinh ma khng ung n cng vic hanh chinh.
210
Con day chinh tri thi mnh mng ma khng thit thuc, hoc ri khng
dung oc.
Phn ng can b la cng nhn va nng dn, vn hoa rt km. Dang cha
tim u cach nng cao trinh vn hoa cua ho.
Hun luyn ly lun cho nhung can b cao cp, n nay hoc cha lam,
hoc lam khng ung, ly lun va thuc t khng n khp vi nhau, day theo
cach hoc thuc long.
Do la nhung iu Dang nn sua chua ngay, theo cach sau y:
a_ %uPn luyn nghZ nghip
Phai thuc hanh khu hiu: lam vic gi hoc vic y.
V lun qun su, chinh tri, kinh t, vn hoa, t chuc, tuyn truyn, cng
an, v.v., can b mn nao phai hoc cho thao cng vic trong mn y.
Nhung co quan lnh ao va nhung ngoi phu trach phai co k hoach day
cho can b trong mn cua minh, do cac cp Dang giup vao. Cach hoc tp
gm co 5 mn:
1. iZu traF tinh hinh co quan h vi cng tac cua minh. Thi du: mn
qun su, thi iu tra, phn tach, nghin cuu r rang tinh hinh cua ich, cua
ban, cua ta, chon nhung im chinh lam tai liu hun luyn cho can b.
2. ;ghin cVuF nhung chinh sach, chi thi, nghi quyt. Thi du: can b v
mn tai chinh, phai hiu r chinh sach tai chinh va nhung nghi quyt v tai
chinh cua Chinh phu.
3. (inh nghi, : Thi du: ban tuyn truyn thi gom gop tt ca nhung kinh
nghim thanh cng hoc tht bai trong cng vic tuyn truyn, chp thanh tai
liu hun luyn, cho can b tuyn truyn hoc.
4. jJch slF Thi du: mn kinh t thi em nhung su thay i trong nn kinh
t cua nc ta trong thoi ky gn y lam tai liu hun luyn.
5. (hoa hc F Thi du: cac can b qun su thi phai nghin cuu khoa hoc
qun su, can b y t phai nghin cuu y hoc. Can b mn nao thi nghin cuu
ly lun cua mn y.
Cac co quan lnh ao cua mi mn phai gom gop tai liu, sp xp cach
day va hoc, kim tra kt qua, sao cho can b trong mn minh dn dn i n
thao cng vic.
b) %uPn luyn ch8nh trJ
Co hai thu: thoi su va chinh sach.
Cach hun luyn thoi su la khuyn gng va c thuc cac can b xem bao,
thao lun va giai thich nhung vn quan trong, va inh ky khai hi can b,
bao cao thoi su.
Hun luyn chinh sach la c thuc cac can b nghin cuu va thao lun
nhung nghi quyt, nhung chong trinh, nhung tuyn ngn cua Dang, cua
Chinh phu.
Hun luyn chinh tri, mn nao cung phai co. Nhng phai tuy theo mi
mn ma inh nhiu hay it. Thi du: can b chuyn mn v y t, v vn ngh,
v.v. thi it hon. Can b v tuyn truyn, t chuc, v.v., thi phai nghin cuu
chinh tri nhiu hon.
211
c) %uPn luyn v>n ho1
Vi nhung can b con km vn hoa, thi vic hun luyn nay rt trong yu.
Trc ht phai day cho ho nhung thong thuc: lich su, ia d, lam tinh, khoa
hoc tu nhin, x hi, chinh tri, cach vit bao cao, nghia vu va quyn loi ngoi
cng dn.
Cac bai hoc do mt ban phu trach sp xp.
Lp hoc do mt hoc vai ba co quan t chuc vi nhau.
Nhung lp o cn phai co giao vin lun lun phu trach va giao vin
ngoai giup vic.
Cac can b co th thay phin nhau ma i hoc.
Cn phai u i cac giao vin va khen thng nhung lp t chuc tt.
Nhung can b hoc trong nhung lp nay, phai theo trinh vn hoa cao
hay thp ma t lp, chu khng theo cp bc can b cao hay thp.
d) %uPn luyn le lun
Nhung can b cao cp va trung cp ma co suc nghin cuu ly lun (trinh
vn hoa kha, ham nghin cuu), thi ngoai vic hoc tp chinh tri va ngh
nghip u cn hoc thm ly lun.
Hun luyn ly lun co hai cach:
Mt cach la chi em ly lun kh khan nht cho y oc ho. Ri bay cho ho
vit nhung chong trinh, nhung hiu triu rt ku. Nhng i vi vic thuc
t, tuyn truyn, vn ng, t chuc, kinh nghim chi noi qua loa ma thi. ThY
l< le lun sung) v 8ch:
Mt cach la trong luc hoc ly lun, phai nghin cuu cng vic thuc t, kinh
nghim thuc t. Luc hoc ri, ho co th tu minh tim ra phong hng chinh tri
co th lam nhung cng vic thuc t, co th tr nn ngoi t chuc va lnh ao.
Th la le lun thiYt thTc ) cM 8ch.
Ly lun do kinh nghim cach mang cac nc va trong nc ta, do kinh
nghim tu trc va kinh nghim hin nay gom gop phn tich va kt lun
nhung kinh nghim o thanh ra ly lun.
Nhng phai bit kho loi dung kinh nghim. Nu thy ngoi ta lam th
nao minh cung mt muc bt chc lam theo th y. Thi du: nghe ngoi ta noi
giai cp u tranh, minh cung ra khu hiu giai cp u tranh, ma khng xt
hoan canh nc minh nh th nao lam cho ung.
Trai lai, kinh nghim cac nc va nc ta u noi: phai gn gui dn
chung, vao su trong dn chung. Diu nay rt ung. Ta phai kin quyt thuc
hanh theo kinh nghim o.
Kinh nghim cac nc va nc ta noi: phai kin quyt chng bnh chu
quan, bnh hep hoi, bnh ba hoa. Ta cung phai kin quyt chng nhung bnh
o vi nhn thy ta thong mc phai va cac bnh nay rt co hai cho cng tac,
rt hai cho Dang.
%c tp - Khun kh hoc tp, chia ra khoa hoc chinh tri, khoa hoc kinh t,
khoa hoc lich su, v.v., ma hoc dn dn.
Hoc tp thi theo nguyn tc: 5inh nghi, v< thTc tY phLi *i cang nhau:
Thi du: khoa hoc chinh tri dung sach v, bai bao ban v chin loc, chin
212
thut lam tai liu ly lun; ly lich su va kinh nghim tranh u cua Dang lam
tai liu thuc t.
Khoa hoc kinh t ly 'kinh t chinh tri hoc lam tai liu ly lun, ly lich
su kinh t cua nc ta gn 100 nm nay lam tai liu thuc t.
Cac mn khac cung th.
&1ch hc tpF T chuc tung ban cao cp hoc trung cp. Ly tu hoc lam
ct. Do thao lun va chi ao giup vao.
- Sp xp thoi gian va bai hoc cho nhung lp o, phai cho kho, phai co
mach lac vi nhau, ma khng xung t vi nhau.
- V lun cng tac mn nao, lp hun luyn nao, u phai tuyt i chng
bnh chu quan, bnh hep hoi, bnh ba hoa. Cac tai liu hun luyn phai do co
quan lnh ao xt k.
- Cach hun luyn nay la hun luyn lu dai. Cho nn nguyn tc la:
phat trin ngh nghip ma khng tr ngai n ngh nghip va suc kho cua
can b. cac co quan, mi ngay it nht phai hoc tp mt ting ng h.
Nhung noi vi hoan canh khang chin c bit, thoi gio dai hay ngn, tuy theo
iu kin ma inh. Nhung gio hoc tp u tinh nh nhung gio lam vic. Khi
ct nhc can b, phai xem kt qua hoc tp cung nh kt qua cng tac khac ma
inh.
- Cach kim tra, thi khao, thng phat nhung lp o, do Trung ong inh.
- Cac co quan cn phai rt chu y n vic hun luyn can b. Phai lua
chon rt cn thn nhung nhn vin phu trach vic hun luyn o. Nhung
ngoi lnh ao cn phai tham gia vic day. Khng nn bun xin v cac khoan
chi tiu trong vic hun luyn.
2. Dy cn b v dng cn b
Cng vic thanh cng hoc tht bai u do can b tt hay km.
Vi vy, Dang phai nui day can b, nh ngoi lam von vun trng nhung
cy ci quy bau. Phai trong nhn tai, trong can b, trong mi mt ngoi co
ich cho cng vic chung cua chung ta.
Dang ta la mt oan th u tranh. Trong cuc tranh u thong hao tn
mt s can b quy bau. Vi vy, chung ta cang phai quy can b, phai b sung
can b, phai giu gin can b cu va ao tao can b mi. Mt trn dn tc ngay
cang rng, nay n ra hang ngan hang van ngoi hng hai, tham gia vao Dang
ta. Ho hng hai nhng ly lun con thiu, kinh nghim con it. Trong cng tac,
ho thong gp nhung vn to tat, ho phai tu giai quyt. Vi vy chung ta cn
phai c bit chu y sn soc nhung can b o.
Vi vy, vn can b la mt vn rt trong yu, rt cn kip.
Di vi vn o, Dang phai lam th nao
1. UhLi .iYt r c1n .N - Tu trc n nay, Dang ta cha thuc hanh cach
thong xem xt can b. Do la mt khuyt im to. Kinh nghim cho ta bit:
mi ln xem xt lai nhn tai, mt mt thi tim thy nhung nhn tai mi, mt
mt khac thi nhung ngoi hu hoa cung loi ra.
2. UhLi cPt nhbc c1n .N ,Nt c1ch cho *-ng .
Ct nhc can b la mt cng tac cn kip.
213
Khi ct nhc mt can b, cn phai xt r ngoi o co gn gui qun chung,
co oc qun chung tin cy va mn phuc khng. Lai phai xem ngoi y xung
vi vic gi. Nu ngoi co tai ma dung khng ung tai cua ho, cung khng
oc vic.
Nu ct nhc khng cn thn, khng khoi em ngoi b l ba la, chi noi
ma khng bit lam, vao nhung ia vi lnh ao. Nh th rt co hai.
3. UhLi 5h~o ang c1n .N - Khng co ai cai gi cung tt, cai gi cung hay.
Vi vy, chung ta phai kho dung ngoi, sua chua nhung khuyt im cho ho,
giup u im cua ho. Thong chung ta khng bit tuy tai ma dung ngoi.
Thi du: tho rn thi bao i ong tu, tho mc thi bao i rn dao. Thanh thu hai
ngoi u lung tung. Nu bit tuy tai ma dung ngoi, thi hai ngoi u thanh
cng.
4. UhLi ph+n ph0i c1n .N cho *-ng - Thi du: Trong mt noi quan trong
mt thanh thi to thi phai phai nhung can b co quan h khng khit vi qun
chung. Ho la ngoi trong qun chung ma ra, co sang kin, tinh thn, chc
chn, chi khi vung vang. Phai dung ngoi ung ch, ung vic.
5. UhLi gi-p c1n .N cho *-ng - Phai lun lun dung long thn ai ma giup
, lnh ao can b. Giup ho sua chua nhung ch sai lm. Khen ngoi ho luc
ho lam oc vic. Va phai lun lun kim soat can b.
6. UhLi giI g[n c1n .N E Tai nhung noi phai cng tac bi mt khi cn thi
phai phai can b mi th cho can b cu, va phai can b cu i noi khac.
Phai tim moi cach giu bi mt cho can b.
3. La chn cn b
a) Nhung ngoi to ra rt trung thanh va hng hai trong cng vic, trong
luc u tranh.
b) Nhung ngoi lin lac mt thit vi dn chung, hiu bit dn chung.
Lun lun chu y n loi ich cua dn chung. Nh th, thi dn chung mi tin
cy can b va nhn can b o la ngoi lnh ao cua ho.
c) Nhung ngoi co th phu trach giai quyt cac vn , trong nhung hoan
canh kho khn.
Ai so phu trach va khng co sang kin thi khng phai ngoi lnh ao.
Ngoi lnh ao ung n cn phai: Khi tht bai khng hoang mang, khi
thng loi khng kiu ngao. Khi thi hanh cac nghi quyt kin quyt, gan goc
khng so kho khn.
d) Nhung ngoi lun lun giu ung k lut.
Do la nhung khun kh lua chon can b, chung ta phai theo cho ung.
Trong Dang ta, co nhung noi thong dung nhung ngoi vn hay noi kho,
nhng khng lam oc vic, khng ra tranh u. Ma nhung ng chi vit
khng hay noi khng thao nhng rt trung thanh, hng hai, rt gn gui qun
chung, thi bi dim xung. Chung ta phai sua chua ngay nhung im o.
D lua chon ung can b con cn phai day bao le lun cho can b. Chi
thuc hanh ma khng co ly lun cung nh co mt mt sang, mt mt mu
4. Cch di vi cn b
Phong trao giai phong si ni, nay n ra rt nhiu nh+n t<i ngo<i Lng:
214
Chung ta khng oc bo roi ho, xa cach ho. Chung ta phai tht tha oan kt
vi ho, nng ho. Phai thn thit vi ho, gn gui ho, em tai nng cua ho
giup ich vao cng cuc khang chin cuu nc.
Chung ta phai ty sach cac bnh kiu ngao, bnh hep hoi, bnh bao bin.
Tom lai, i vi can b co nm cach:
a) &hk */o - Tha cho ho lam, tha cho ho phu trach, du sai lm chut it cung
khng so.
Nhng phai lun lun tuy theo hoan canh ma bay v cho ho v phong
hng cng tac, cach thuc cng tac, cho ho phat trin nng luc va sang
kin cua ho, ung vi ong li cua Dang.
b) ;+ng cao - Lun lun tim cach cho ho hoc thm ly lun va cach lam
vic, lam cho t tng, nng luc cua ho ngay cang tin b.
c) (i, tra - Khng phai ngay nao cung kim tra. Nhng thong thong
kim tra giup ho rut kinh nghim, sua chua khuyt im, phat trin u
im.
Giao cng vic ma khng kim tra, n luc tht bai mi chu y n. Th la
khng bit yu du can b.
d) &Li t/o - Khi ho sai lm thi dung cach 'thuyt phuc giup cho ho sua
chua.
Khng phai mt sai lm to ln, ma vi cho ho la 'co hi chu nghia,
'canh cao, 'tam khai tru. Nhung cach qua ang nh th u khng
ung.
) #i-p *o - Phai cho ho iu kin sinh sng y u ma lam vic. Khi ho
au m, phai co thuc thang. Tuy theo hoan canh ma giup ho giai quyt vn
gia inh. Nhung iu o rt quan h vi tinh thn cua can b, va su thn ai
oan kt trong Dang.
. My dim ln trong chnh sch cn b
Dang ta gm co hang triu ngoi, hang van can b. Trong o, si, cng,
nng, thong, binh u co. Tung lp x hi khac nhau, trinh , vn hoa khac
nhau; tinh tinh ca nhn cung khng ging ht.
Sao cho i i ung vi moi ngoi Do la mt vn rt trong yu. Vi
vy, chung ta cn phai chu y my vic di y:
Hiu bit can b,
Kho dung can b,
Ct nhc can b,
Thong yu can b,
Ph binh can b.
a) %iu .iYt c1n .N - Bit ngoi, c nhin la kho. Tu bit minh, cung
khng phai la d.
D khng tu bit minh thi kho ma bit ngoi, vi vy mun bit ung su
phai trai ngoi ta, thi trc phai bit ung su phai trai cua minh. Nu khng
bit su phai trai minh, thi chc khng th nhn r ngoi can b tt hay xu.
Ngoi ta thong pham nhung chung bnh sau nay:
1. Tu cao tu ai,
215
2. Ua ngoi ta ninh minh,
3. Do long yu, ght cua minh ma i vi ngoi,
4. Dem mt cai khun kh nht inh, cht hep ma lp vao tt ca moi
ngoi khac nhau.
Pham mt trong bn bnh o thi cung nh mt mang kinh co mau,
khng bao gio thu r cai mt tht cua nhung cai minh trng.
Mun bit r can b, mun i i mt cach ung n cac hang ngoi,
trc ht phai sua nhung khuyt im cua minh. Minh cang it khuyt im
thi cach xem xt can b cang ung.
Trong th gii, cai gi cung bin hoa. T tng cua ngoi cung bin hoa.
Vi vy cach xem xt can b, quyt khng nn chp nht, vi no cung phai bin
hoa. Thi du: co ngoi khi trc theo cach mang ma nay lai phan cach mang.
Co ngoi khi trc khng cach mang ma nay lai tham gia cach mang. Thm
chi co ngoi nay ang theo cach mang, nhng sau nay co th phan cach
mang.
Mt ngoi can b khi trc co sai lm, khng phai vi th ma sai lm mi.
Cung co can b n nay cha bi sai lm, nhng chc gi sau nay khng pham
sai lm Qua khu, hin tai va tong lai cua moi ngoi khng phai lun ging
nhau.
Xem xt can b, khng chi xem ngoai mt ma con phai xem tinh cht cua
ho. Khng chi xem mt vic, mt luc ma phai xem toan ca lich su, toan ca
cng vic cua ho. Co ngoi luc phong trao cach mang cao, ho vao Dang, ho
lam vic rt hng. Nhng luc phong trao hoi kho khn thi m ra hoang
mang. Luc gp su nguy him thm chi hoa phan cach mang, lam mt tham.
Mun lam mt tham oc vic, thi no lai cng tac hng hon ai ht. Nu ta
khng xem xt r rang, thi lm no la can b tt.
Vi vy, nhn xt can b khng nn chi xt ngoai mt, chi xt mt luc, mt
vic, ma phai xt k ca toan b cng vic cua can b.
Ai ma hay khoe cng vic, hay a dua, tim vic nho ma lam, trc mt thi
theo mnh lnh, sau lng thi trai mnh lnh, hay cng kich ngoi khac, hay
tu tng bc minh, nhung ngoi nh th, tuy ho lam oc vic, cung khng
phai can b tt.
Ai cu cm u lam vic, khng ham khoe khoang, n noi ngay thng,
khng che giu khuyt im cua minh, khng ham vic d, tranh vic kho,
bao gio cung kin quyt lam theo mnh lnh cua Dang, v lun hoan canh th
nao, long ho cung khng thay i, nhung ngoi nh th, du cng tac km
mt chut cung la can b tt. Ngoi oi, ai cung co ch tt va ch xu. Ta
phai kho nng cao ch tt, kho sua chua ch xu cho ho.
b) (h~o ang c1n .N - Luc dung can b, nhiu ngoi pham vao nhung
chung bnh sau y:
1. Ham dung ngoi ba con, anh em quen bit, bu ban, cho ho la chc
chn hon ngoi ngoai.
2. Ham dung nhung k kho ninh hot minh, ma chan ght nhung ngoi
chinh truc.
216
3. Ham dung nhung ngoi tinh tinh hop vi minh, ma tranh nhung ngoi
tinh tinh khng hop vi minh.
Vi nhung bnh o, kt qua nhung ngoi kia lam by, minh cung cu
bao dung, che ch, bao h, khin cho chung cang ngay cang h hong. Di vi
nhung ngoi chinh truc thi bi lng tim vt tra thu. Nh th, c nhin la
hong ca cng vic cua Dang, hong ca danh gia cua ngoi lnh ao.
Th nao la dung can b ung
- Minh phai co long vi ai thi mi co th i vi can b mt cach chi
cng v t, khng co thanh kin, khin cho can b khoi bi bo roi.
- Phai co tinh thn rng ri, mi co th gn gui nhung ngoi minh khng
a.
- Phai co tinh chiu kho day bao, mi co th nng nhung ng chi con
km, giup cho ho tin b.
- Phai sang sut, mi khoi bi bon vu vo bao vy, ma cach xa can b tt.
- Phai co thai vui v, thn mt, cac ng chi mi vui long gn gui
minh.
Muc ich kho dung can b, ct thuc hanh y u chinh sach cua Dang
va Chinh phu. Nu can b co y hoang mang, so hi, bun ru, ut uc, hoc
cng tac khng hop, chc khng thanh cng oc.
Vi vy, mun can b lam oc vic, phai khin cho ho yn tm lam vic,
vui thu lam vic. Mun nh th, phai thuc hanh nhung im nay:
1. Khin cho can b cL gan nMi) cL gan *Z ra e 5iYn. Ngoi lnh ao
mun bit r u im va khuyt im cua minh, mun bit cng tac cua minh
tt hay xu, khng gi bng khuyn can b minh manh bao ra y kin va ph
binh. Nh th, chng nhung khng pham gi n uy tin cua ngoi lnh ao ma
lai to ra dn chu tht tha trong Dang.
Nu can b khng noi nng, khng y kin, khng ph binh, thm chi
lai tng bc minh, th la mt hin tong rt xu. Vi khng phai ho khng co
gi noi, nhng vi ho 5hng 1, nMi) h sK: Th la mt ht dn chu trong Dang.
Th la ni b cua Dang m u, can b tr nn nhung cai may, trong long ut
uc, khng dam noi ra, do ut uc ma hoa ra oan ght, chan nan.
Nh th ma mun can b cng tac cho gioi thi sao oc
2. Khin cho can b co gan ph tr1ch, co gan lam vic. C nhin vic hay
hay d, mt phn do can b u nng luc hay khng. Nhng mt phn cung
do cach lnh ao ung hay khng. Nng luc cua ngoi khng phai hoan toan
do tu nhin ma co ma mt phn ln do cng tac, do tp luyn ma co. Lnh
ao kho, tai nho co th hoa ra tai to. Lnh ao khng kho, tai to cung hoa ra
tai nho.
Khi giao cng tac cho can b cn phai chi ao r rang, sp t y u.
Vach r nhung im chinh, va nhung kho khn co th xay ra. Nhung vn
quyt inh ri, tha cho ho lam, khuyn gng ho cu ca gan ma lam. Cung
nh trong qun i, khi chin loc chin thut va nhim vu quyt inh ri,
vi Tng t lnh khng cn nhung vao nhung vn lt vt. Phai cho cac
cp chi huy co quyn 'tuy co ung bin, mi co th phat trin tai nng cua
217
ho. Vic gi cp trn cung nhung vao, can b cung nh mt cai may, vic gi
cung cho mnh lnh, sinh ra lai, mt ht sang kin.
Trc khi trao cng tac, cn phai ban k vi can b. Nu ho ganh khng
ni, ch min cng trao vic o cho ho. Khi trao cho ho phai hoan toan
tin ho. Khng nn sm ra lnh nay, tra i lnh khac.
Nu khng tin can b, so ho lam khng oc, ri vic gi minh cung
nhung vao. Kt qua thanh chung bao bin, cng vic vn khng xong. Can b
thi vo vn ca ngay, bun ru, nan chi.
Phai ao tao mt m can b phu trach, co gan lam vic, ham lam vic. Co
th Dang mi thanh cng.
Nu ao tao mt m can b nhat gan, d bao 'p i, ho ung, khng
dam phu trach. Nh th la mt vic tht bai cho Dang.
3. Khng nn tu tn, tu ai, ,< phLi nghG) phLi hdi e 5iYn ca cPp !3i:
Nu y kin cac ng chi cp di ung, ta phai nghe theo, khuyn ho
thong thm y kin, nng tinh thn va sang kin cua ho.
Nu y kin cua ho khng ung, ta nn dung thai thn thit, giai thich
cho ho hiu. Quyt khng nn phung mang tron mt, qu trach, giu cot ho.
Nu ho ph binh ta, ta phai vui v thua nhn. Khng nn to v bt binh,
ln sau ho khng dam ph binh nua.
Nu co can b khng yn tm lam vic, ta phai xt r cai ch lnh ao
khng ung cua ta, thuyt phuc va khuyn gng ngoi o. Nu vi cng tac
khng hop vi nng luc cua ho, phai tim cng vic thich hop hon cho ho lam.
c) UhLi cM gan cPt nhbc c1n .N - Ct nhc can b, phai vi cng tac, tai
nng, vi c ng cho ng chi khac thm hng hai. Nh th, cng vic nht
inh chay.
Nu vi long yu ght, vi thn thich, vi n nang, nht inh khng ai phuc,
ma gy nn mi li thi trong Dang. Nh th la co ti vi Dang, co ti vi
ng bao.
Trc khi ct nhc can b, phai nhn xt r rang. Chng nhung xem xt
cng tac cua ho, ma con phai xt cach sinh hoat cua ho. Chng nhung xem
xt cach vit, cach noi cua ho, ma con phai xem xt vic lam cua ho co ung
vi loi noi, bai vit cua ho hay khng. Chng nhung xem xt ho i vi ta th
nao, ma con phai xem xt ho i vi ngoi khac th nao. Ta nhn ho tt, con
phai xt s nhiu ng chi co nhn ho tt hay khng. Phai bit u im cua
ho, ma cung phai bit khuyt im cua ho, khng nn chi xem cng vic cua
ho trong mt luc, ma phai xem ca cng vic cua ho tu trc n nay.
Bit r rang can b, mi co th ct nhc can b mt cach ung muc.
Ct nhc can b, khng nn lam nh 'gi gao. Nghia la trc khi ct
nhc khng xem xt k. Khi ct nhc ri khng giup ho. Khi ho sai lm
thi y xung, cho luc ho lam kha, lai ct nhc ln. Mt can b bi nhc ln
tha xung ba ln nh th la hong ca oi. Di vi can b, chng nhung phai
xem xt r rang trc khi ct nhc. Ma sau khi ct nhc phai giup ho,
khuyn gng ho, vun trng long tu tin, tu trong cua ho.
Ai cung co long tu trong, tu tin. Khng co long tu trong, tu tin la ngoi
218
v dung.
Nhng khoe khoang, kiu ngao khng phai la tu trong. Do la mt chung
bnh. Vi vy, ngoi lnh ao cn phai tn trong long tu tin, tu trong cua cac
ng chi minh.
Nu sai lm va khuyt im tr nn to tat ri mi em ra 'chinh mt
ln, th la 'p can b. Can b bi 'p, mt ca long tu tin, ngoi hng hai
cung hoa thanh nan chi, tu nan chi i n v dung.
Vi vy h thy can b sai lm, phai lp tuc sua chua ngay. Nu khng
vic to qua, ho lam khng ni, tt nht la i vic khac cho thich hop vi ho,
ma khng cn cho ho bit vi ho khng lam ni vic kia. Do la giu long
hng hai cua ho, cho ho khoi nan long.
d) hu th!ng c1n .N - Khng phai vai ba thang, hoc vai ba nm, ma ao
tao oc mt ngoi can b tt. Nhng cn phai cng tac, tranh u, hun
luyn lu nm mi oc. Trai lai, trong luc tranh u, rt d mt mt ngoi
can b. Vi vy, Dang phai thong yu can b.
Nhng thong yu khng phai la v v, nung chiu, tha mc.
Thong yu la giup ho hoc tp thm, tin b thm. La giup ho giai quyt
nhung vn kho khn sinh hoat, ngay thong thi iu kin d chiu, khi au
m oc chm nom, gia inh ho khoi khn qun, v.v..
Thong yu la lun lun chu y n cng tac cua ho, kim thao ho. H
thy khuyt im thi giup cho ho sua chua ngay, vun trng cai thoi co gan
phu trach, ca gan lam vic cua ho. Dng thoi, phai nu r nhung u im,
nhung thanh cng cua ho. Lam th khng phai la lam cho ho kiu cng, ma
ct lam cho ho thm hng hai, thm gng suc. Phai vun p chi khi cua ho,
i n ch 'bai cung khng nan, thng cung khng kiu. Luc ph binh ho, ta
ch co thai gay gt. Luc khen ngoi ho, ta phai cho ho hiu rng: nng luc
cua mi ngoi u co gii han, tuy co thanh cng cung ch kiu ngao: (iu
ng/o l< .!3c *fu ca thPt ./i:
) 0i nhIng c1n .N sai lf, - Ngoi oi ai cung co khuyt im. Co lam
vic thi co sai lm.
Chung ta khng so co sai lm va khuyt im, chi so khng chiu c gng
sua chua sai lm va khuyt im. Va cang so nhung ngoi lnh ao khng
bit tim cach ung giup can b sua chua sai lm va khuyt im.
Tru nhung ngoi c y pha hoai, ngoai ra khng ai c y sai lm, sai lm la
vi khng hiu, khng bit. Vi vy, i vi can b bi sai lm, ta quyt khng
nn nhn rng ho mun nh th, ma cng kich ho. Trai lai, ta phai dung thai
thn thit, giup ho tim ra cai c vi sao ma sai lm Sai lm nh th, s co
hai n cng vic th nao Lam th nao ma sua chua Tom lai, phai ph binh
cho ung.
Mun ho thanh tm sua chua, phai giai thich r rang, lam cho ho tu trng
thy, tu nhn r su sai lm o, lam cho ho vui long sua i, chu khng phai
bi cng buc ma sua i.
Su sua i khuyt im, mt phn c nhin la trach nhim cua can b o.
Nhng mt phn cung la trach nhim cua ngoi lnh ao.
219
Sua chua sai lm, c nhin cn dung cach giai thich thuyt phuc, cam hoa,
day bao. Song khng phai tuyt nhin khng dung xu phat. Lm li co vic
to, vic nho. Nu nht lut khng xu phat thi s mt ca k lut, thi s m
ong cho bon c y pha hoai. Vi vy, hoan toan khng dung xu phat la
khng ung. Ma chut gi cung dung n xu phat cung khng ung.
Vi vy, cn phai phn tach r rang cai c sai lm, phai xt k lng vic
nng hay nhe, phai dung xu phat cho ung.
Cach i vi can b la mt iu trong yu trong su t chuc cng vic.
Cach i vi can b co kho, co ung thi mi thuc hin oc nguyn tc:
'Vn can b quyt inh moi vic.
Ph binh cho ung, chng nhung khng lam giam th din va uy tin cua
can b, cua Dang. Trai lai, con lam cho su lnh ao manh m hon, thit thuc
hon, do o ma uy tin va th din cang tng thm.
V
CCH LNH O
1. Lnh do v kim sot
'Chng nhung phai lnh ao qun chung, ma lai phai hoc hoi qun
chung.
Cu o nghia la gi
Nghia la: ngoi lnh ao khng nn kiu ngao, ma nn hiu thu. Su hiu
bit va kinh nghim cua minh cung cha u cho su lnh ao ung n. Vi
vy, ngoai kinh nghim cua minh, ngoi lnh ao con phai dung kinh nghim
cua ang vin, cua dn chung, thm cho kinh nghim cua minh.
Nghia la mt giy, mt phut cung khng th giam bt mi lin h giua ta
va dn chung.
Nghia la phai lng tai nghe y kin cua ang vin, cua nhn dn, cua nhung
ngoi 'khng quan trong.
Lnh do dng ngha l th no
C nhin, khng phai cu ngi trong phong giy ma vit k hoach, ra mnh
lnh.
jXnh */o *-ng nghSa l<F
1. Phai quyt inh moi vn mt cach cho ung. Ma mun th thi nht
inh phai so sanh kinh nghim cua dn chung. Vi dn chung chinh la nhung
ngoi chiu ung cai kt qua cua su lnh ao cua ta.
2. Phai t chuc su thi hanh cho ung. Ma mun vy, khng co dn chung
giup suc thi khng xong.
3. Phai t chuc su kim soat, ma mun kim soat ung thi
cung phai co qun chung giup mi oc.
Nhung ngoi lnh ao chi trng thy mt mt cua cng vic, cua su thay
i cua moi ngoi: trng tW trn ?u0ng. Vi vy su trng thy co han.
Trai lai, dn chung trng thy cng vic, su thay i cua moi ngoi, mt
mt khac: ho trng thy tW !3i ln. Nn su trng thy cung co han.
Vi vy, mun giai quyt vn cho ung, t phai hop kinh nghim cL hai
220
.n lai.
Mun nh th, ngoi lnh ao t phai co mi lin h cht ch giua minh
vi cac tng lp ngoi, vi dn chung.
Giu cht mi lin h vi dn chung va lun lun lng tai nghe y kin cua
dn chung, o la nn tang luc long cua Dang va nho o ma Dang thng loi.
Vi vy, cach xa dn chung, khng lin h cht ch vi dn chung, cung
nh ung lo lung giua troi, nht inh tht bai.
&hn ng!Qi v< thay ng!Qi cung la mt vn quan trong trong vic lnh
ao.
Nhung ngoi mc phai bnh quan liu, bnh ban giy, khng lam oc
vic, phai thai i. Ngoai ra con co hai hang ngoi, cung phai chu y:
Mt la co nhung ngoi cy minh la 'cng thn cach mang, ri m ra
ngang tang, khng giu gin k lut, khng thi hanh nghi quyt cua Dang va
cua Chinh phu. Th la ho kiu ngao, ho pha k lut cua Dang, cua Chinh phu.
Cn phai moi cac ng o xung cng tac ha tng, khp ho vao k lut,
chua tinh kiu ngao, thoi quan liu cho ho va giu vung k lut cua Dang
va cua Chinh phu.
Hai la hang ngoi noi sung. Hang ngoi nay tuy la tht tha, trung thanh,
nhng khng co nng luc lam vic, chi bit noi sung. Mt thi du: Hm no
ti hoi mt can b L:
- Mua mang nm nay th nao
L trL lQiF Vic o ti ng vin nhn dn ri.
%diF Ri sao nua
L trL lQi F Ti bay to vn o mt cach rt y u.
%diF Ri sao nua
L trL lQiF Cng tac xem chung kha.
%diF Ri sao nua
L trL lQi F Chc la co tin b.
%diF Noi tom lai cay cy oc my mu
L trL lQi F vung chung ti, cay cy hin nay cha u ra u ca
Trong Dang ta, co mt s ngoi nh th. Chi bit noi la noi, noi gio nay
qua gio khac, ngay nay qua ngay khac. Nhng mt vic gi thit thuc cung
khng lam oc. Nhung ngoi nh th cung khng th dung vao cng vic
thuc t.
Mun chng bnh quan liu, bnh ban giy; mun bit cac nghi quyt co
oc thi hanh khng, thi hanh co ung khng; mun bit ai ra suc lam, ai lam
qua chuyn, chi co mt cach, la kho 5i, so1t:
Kim soat kho, bao nhiu khuyt im loi ra ht, hon nua kim tra kho
v sau khuyt im nht inh bt i.
Song, mun kim soat co kt qua tt, phai co hai iu: mt la vic kim
soat phai co h thng, phai thong lam. Hai la ngoi i kim soat phai la
nhung ngoi rt co uy tin.
Kim soat cach th nao
C nhin, khng phai cu ngi trong phong giy ma cho ngoi ta bao cao,
221
ma phai i tn noi, xem tn ch.
Vi ba iu ma cn phai co kim soat nh th:
1. Co kim soat nh th mi bit r can b va nhn vin tt hay xu.
2. Mi bit r u im va khuyt im cua cac co quan.
3. Mi bit r u im va khuyt im cua cac mnh lnh va nghi quyt.
Kim soat co hai cach: mt cach la tu trn ?u0ng. Tuc la ngoi lnh ao
kim soat kt qua nhung cng vic cua can b minh.
Mt cach nua la tu !3i ln. Tuc la qun chung va can b kim soat su
sai lm cua ngoi lnh ao va bay to cai cach sua chua su sai lm o. Cach
nay la cach tt nht kim soat cac nhn vin.
Con trong Dang, khi khai hi, cac ang vin nghe nhung ngoi lnh ao
bao cao cng vic, cac ang vin ph binh nhung khuyt im, cu hoc
khng cu ng chi no hoc ng chi kia vao co quan lnh ao. Do la kim
soat theo nguyn tc dn chu tp trung, ph binh va tu ph binh, nhung
nguyn tc ma Dang phai thuc hanh trit .
qun chung, khai hi, ph binh va bay to y kin, bu cu cac u ban, cac
hi ng, v.v.; o la nhung cach qun chung kim soat nhung ngoi lnh
ao.
2. Lnh do th no
Bt ky cng vic gi, cung phai dung hai cach lnh ao sau y: mt la lin
hop chinh sach chung vi su chi ao ring. Hai la lin hop ngoi lnh ao vi
qun chung.
Th no l lin hp chnh sch chung vi chi do ring
Bt ky vic gi, nu khng co chinh sach chung, ku goi chung, khng th
ng vin khp qun chung.
Song, nu ngoi lnh ao chi lam chung, lam khp ca mt luc, ma khng
truc tip nhm mt noi nao o, thuc hanh cho ky oc, ri ly kinh nghim
noi o ma chi ao nhung noi khac, thi khng th bit chinh sach cua minh
ung hay sai. Cung khng th lam cho ni dung cua chinh sach o y u,
thit thuc.
Thi du: vic chinh n Dang. Ngoai nhung k hoach chung v vic o, mi
co quan hoc mi b i phai chon vai ba b phn trong co quan hay b i
minh, nghin cuu r rang va xem xt k lng su phat trin (cng vic chinh
n Dang) trong nhung b phn o.
Dng thoi, trong vai ba b phn o, ngoi lnh ao lai chon nm, ba ngoi
can b kiu mu, nghin cuu k cang lich su cua ho, kinh nghim, t tng, tinh
nt cua ho, su hoc tp va cng tac cua ho.
Ngoi lnh ao phai tu minh chi ao nhung ngoi phu trach trong b
phn o, giup ho giai quyt nhung vn thuc t, rut kinh nghim.
Nhung ngoi phu trach trong mt co quan hoc mt b i, cung chon vai
ba b phn, ri cung lam theo cach o.
Do la mt cach vua lnh ao vua hoc tp.
Bt ky ngoi lnh ao nao, nu khng hoc tp ni nhung vic thit thuc,
nhung ngoi thit thuc va nhung b phn thit thuc cua cp di, rut kinh
222
nghim, thi nht inh khng bit chi ao chung cho tt ca cac b phn.
Mi can b phu trach cn phai lam theo cach nay cho ky oc.
Th no l lin hp lnh do vi qun chng
Bt ky vic gi (thi du vic chinh n Dang), ngoi lnh ao phai co mt
s ngoi hng hai lam trung 5in cho su lnh ao. Nhom trung kin nay phai
mt thit lin hop vi qun chung, cng vic mi thanh.
Nu chi co su hng hai cua nhom trung kin, ma khng lin hop vi su
hng hai cua qun chung, nhom trung kin s phai chay sut ngay ma khng
kt qua my.
Nu chi co su hng hai cua qun chung ma khng co su hng hai cua
nhom trung kin t chuc va diu dt, thi su hng hai cua qun chung s
khng bn va khng th tin ti.
Bt ky noi nao co qun chung, thi nht inh co ba hang ngoi: hang hng
hai, hang vua vua, va hang km. Ma trong ba hang o, hang vua vua, hang
giua, nhiu hon ht, hang hng hai va hang km u it hon.
Vi vy, ngoi lnh ao phai dung hang hng hai lam trung kin cho su
lnh ao, do trung kin o ma nng cao hang vua vua va ko hang km tin
ln.
Nhom trung kin o phai do cng tac va tranh u trong am qun chung
ma nay n ra, chu khng phai tu ngoai qun chung, xa cach qun chung ma
co oc.
Mi cuc tranh u thong co ba giai oan, ba bc: bc u, bc giua
va bc cui cung. Nhom trung kin lnh ao trong mi cuc tranh u,
khng co th ma cung khng nn lun lun y nguyn nh cu. Trong mi giai
oan, cn phai lun lun ct nhc nhung ngoi hng hai trong giai oan o,
thay th cho nhung ngoi cu bi ao thai hoc vi tai khng xung chuc, hoc
hu hoa.
Nhung noi cng vic khng chay u vi khng co nhom lnh ao mt
thit lin hop vi qun chung. Thi du: trong mt trong hoc, nu khng co
mt nhom thy giao, chuc vin va hoc sinh hng hai nht trong trong, tu
moi ngoi n vai moi ngoi, oan kt thanh nhom trung kin lnh ao,
thi cng vic cua trong o nht inh u oai.
Vi vy, bt ky co quan nao, b i nao, cung cn phai chon mt nhom
ngoi hng hai, trung thanh, co nng luc, giu k lut, oan kt ho thanh
nhom trung kin lnh ao.
*
* *
Su lnh ao trong moi cng tac thit thuc cua Dang, t phai tW trong Dufn
ch-ng ra) tr6 l/i ni Dufn ch-ng:
Nghia la gom gop moi y kin roi rac, l t cua qun chung, ri phn tich
no, nghin cuu no, sp t no thanh nhung y kin co h thng. Ri em no
tuyn truyn, giai thich cho qun chung, va lam cho no thanh y kin cua qun
chung, va lam cho qun chung giu vung va thuc hanh y kin o. Dng thoi
nhn luc qun chung thuc hanh, ta xem xt lai, coi y kin o ung hay khng.
223
Ri lai tp trung y kin cua qun chung, phat trin nhung u im, sua chua
nhung khuyt im, tuyn truyn, giai thich, lam cho qun chung giu vung va
thuc hanh.
Cu nh th mi thi ln sau chc ung muc hon, hoat bat hon, y u hon
ln trc.
Do la cach lnh ao cuc ky tt.
Vi khng bit oan kt nhung phn tu hng hai, t chuc ho thanh nhom
trung kin lnh ao, hoc vi khng bit lam cho trung kin o mt thit lin
hop vi qun chung, cho nn su lnh ao xa roi qun chung ma sinh ra bnh
quan liu.
Vi khng bit gom gop y kin cua qun chung, kinh nghim cua qun
chung, cho nn y kin cua nhung ngoi lnh ao thanh ra ly lun sung,
khng hop vi thuc t.
Vi khng bit lin hop chinh sach chung vi su thit thuc chi ao ring
(nh muc 2 noi), cho nn chinh sach khng co kt qua, ma su lnh ao
cung hoa ra quan liu.
Vi vy, trong cng vic chinh n Dang, cung nh trong moi cng vic
khac, quyt phai thuc hanh cach lin hop su lnh ao vi qun chung va lin
hop chinh sach chung vi chi ao ring.
Phai dung cach 'tu trong qun chung ra, tr lai noi qun chung.
Gom gop y kin va kinh nghim trong su chi ao tung b phn, em lam
y kin chung. Ri lai em y kin chung o thi nghim trong cac b phn.
Ri lai em kinh nghim chung va mi, uc thanh chi thi mi. Cu nh th
mi.
Bit lam nh vy mi tht la bit lnh ao.
*
* *
Bt ky cng tac gi, chin tranh, san xut, giao duc, kim soat, v.v., co
quan lnh ao cp trn cn phai kinh qua nhung ngoi phu trach chung cua
co quan lnh ao cp di, mi khi co vic gi lin quan n mt nganh hoat
ng nao o thuc cp di. Co nh th, mi at oc muc ich phn cng
ma thng nht.
Khng nn mt b phn nao o thuc cp trn chi tim thng doc xung b
phn cung loai thuc nhung co quan cp di (nh ban t chuc cp trn chi
tim ban t chuc cp di, ban tuyn truyn cp trn chi tim ban tuyn truyn
cp di, v.v.), lin lac chi ao theo h thng doc, thanh thu ngoi phu
trach chung thuc co quan cp di, nh th ky, chu tich, chu nhim, v.v.,
khng bit n, hoc khng phu trach.
Phai cho ca ngoi phu trach chung va nhung ngoi phu trach b phn cp
di u bit, u phu trach.
Mt vic gi do ngoi phu trach chung chi huy, thi nhiu can b hoc tt
ca can b u ra lam. Nh th tranh oc cai t can b khng phu trach, ma
moi ngoi u thanh ra can b cho cng tac o.
Do cung la mt cach: ngoi lnh ao lin hop vi qun chung. Thi du:
224
vic kim soat can b trong mt trong hoc. Nu ngoi lnh ao ng vin
s ng hoc tt ca nhn vin va hoc sinh trong trong tham gia cng vic
kim soat, ma nhn vin trong ban kim tra cp trn bit chi ao ung, theo
cach 'lnh ao lin hop vi qun chung, thi vic kim soat nht inh kt qua
tt.
Bt ky ia phong nao, co quan nao, thong trong mt luc co nhiu cng
vic trong yu. Trong mt thoi gian o, lai co mt vic trong yu nht va vai
ba vic trong yu vua. Ngoi lnh ao trong ia phong hoc co quan o
phai xt k hoan canh ma sp t cng vic cho ung. Vic chinh, vic gp
thi lam trc. Khng nn lum thum, khng co k hoach, gp vic nao, lam
vic y, thanh thu vic nao cung la vic ch8nh, ln xn, khng co ngn np.
Di vi mi ia phong, mi co quan, ngoi lnh ao cp trn cn phai
xt cho r tinh hinh, hoan canh, va iu kin ca ia phong hoc co quan o,
ma quyt inh vic gi la vic ch8nh cua thoi ky nao. Khi quyt inh, thi
phai thuc hanh trit , cho at kt qua inh.
Do cung la cach 'lnh ao lin hop vi qun chung, chinh sach chung
lin hop vi chi ao ring.
Trn y la nhung nguyn tc ln trong vic lnh ao.
Nhung can b phu trach phai theo nguyn tc o, ong li o ma lam.
Dng thoi phai ra suc suy nghi, tim toi, tng thm sang kin cua minh.
Cng vic cang gay go thi su lnh ao cang phai lin hop cht ch vi
qun chung, cang phai lin hop cht ch chinh sach chung vi chi ao ring,
pha tan cach lnh ao lo mo, quan liu, chu quan, ban giy.
3. Hc hoi qun chng nhung khng theo dui qun chng
Dn chung rt khn kho, rt hng hai, rt anh hung.
Vi vy, chung ta phai hoc dn chung, phai hoi dn chung, phai hiu dn
chung.
Vi vy, mi mt khu hiu, mi mt cng tac, mi mt chinh sach cua
chung ta, phai dua vao y kin va kinh nghim cua dn chung, phai nghe theo
nguyn vong cua dn chung.
Ma mun hiu bit, hoc hoi dn chung, thi t phai co nhit thanh, co quyt
tm, phai khim tn, phai chiu kho. Nu khng vy, thi dn chung s khng
tin chung ta. Bit, ho cung khng noi. Noi, ho cung khng noi ht loi.
Dn chung ng long, vic gi cung lam oc.
Dn chung khng ung h, vic gi lam cung khng nn.
Lam vic vi dn chung co hai cach:
1. Lam vic theo cach quan liu. Cai gi cung dung mnh lnh. Ep dn
chung lam. Dong cua lai ma t k hoach, vit chong trinh ri a ra ct
vao c dn chung, bt dn chung theo.
Co nhiu can b theo cach o. Ho con tu c rng: lam nh th, ho vn
'lam tron nhim vu, lam oc mau, lai khng ry ra.
Ho qun rng: Dang ta va Chinh phu ta lam vic la lam cho dn chung.
Vic gi, cung vi loi ich cua dn ma lam. Lam theo cach quan liu o, thi dn
oan. Dn oan, du tam thoi may co chut thanh cng, nhng v mt chinh tri, la
225
tht bai.
2. Lam theo cach qun chung. Vic gi cung hoi y kin dn chung, cung
dn chung ban bac. Giai thich cho dn chung hiu r. Doc dn chung ng
y. Do dn chung vui long ra suc lam.
Nh th hoi phin mt chut, phin cho nhung ngoi bing hoc hoi va giai
thich. Nhng vic gi cung nht inh thanh cng.
Co ngoi noi rng: moi vic ho u phu trach trc Dang, trc Chinh
phu. Th la ung, nhng chi ung mt nua. Ho phu trach trc Dang va
Chinh phu, ng thoi ho phai phu trach trc nhn dn. Ma phu trach trc
nhn dn nhiu hon phu trach trc Dang va Chinh phu, vi Dang va Chinh
phu vi dn ma lam cac vic, va cung phu trach trc nhn dn. Vi vy nu
can b khng phu trach trc nhn dn, tuc la khng phu trach trc Dang va
Chinh phu, tuc la a nhn dn i lp vi Dang va Chinh phu.
Nu trong nhung chinh sach, nhung chi thi, nhung khu hiu cua cp trn,
co gi khuyt im, can b phai co tinh thn phu trach trc nhn dn ma
nghi nhung ch nn sua i. Khng lam nh vy, tuc la can b khng phu
trach trc nhn dn, ma cung khng phu trach trc Dang va Chinh phu.
Vic gi cung ban bac vi nhn dn, giai thich cho nhn dn. Th la phu
trach trc nhn dn.
Trai lai vic gi cung dung cach quan liu, cung chi ra mnh lnh, th la
khng phu trach trc nhn dn. Th la em hai chu 'mnh lnh lam thanh
mt buc tong tach roi Dang va Chinh phu vi nhn dn, tach roi loi ich
cua nhn dn vi chinh sach cua Dang va Chinh phu.
Co nhiu can b khng ban bac, khng giai thich vi dn chung, khng
cho dn chung phat biu y kin, giai quyt cac vn , chi bt buc dn
chung lam theo mnh lnh. Thm chi khi dn chung ra y kin va nu r
vn , ho cung tim cach dim i. Ho chi lam theo y kin cua ho. Kt qua lam
cho dn chung nghi ngo, ut uc, bt mn.
Lam cach o, thi du vic o co loi cho dn chung, nhng mt la vi khng
co y kin va luc long cua dn chung giup nn lam khng n noi n
chn. Hai la vi dn chung bi min cng, nn khng vui long. Ba la vi dn
chung khng hiu r, nn vic o khng oc lu dai, bn vung.
Vi vy, vic gi cung phai hoi y kin dn chung, cung dn chung ban bac,
va giai thich cho dn chung.
Co ngoi thong cho dn la dt khng bit gi, minh la thng thai tai gioi.
Vi vy, ho khng thm hoc hoi dn chung, khng thm ban bac vi dn
chung.
Do la mt su sai lm nguy him lm. Ai co sai lm o, phai mau mau sua
i. Nu khng s lun lun tht bai.
Chung ta phai bit rng: luc long cua dn chung nhiu v cung.
Kinh nghim trong nc va cac nc to cho chung ta bit: co luc long
dn chung vic to tat my, kho khn my lam cung oc. Khng co, thi vic
gi lam cung khng xong. Dn chung bit giai quyt nhiu vn mt cach
gian on, mau chong, y u, ma nhung ngoi tai gioi, nhung oan th to
226
ln, nghi mi khng ra.
Kinh nghim cac ia phong cho bit: noi nao cng vic km, la vi can
b cach xa dn chung, khng cung dn chung ban bac, khng giai thich. Noi
kha kha, la vi can b bit giai thich, bit cung dn chung ban bac, nhng cha
hoan toan. Noi nao kha lm la vi vic gi to nho, can b cung bit giai thich,
bit cung dn chung ban bac n noi n chn, dua vao dn chung.
Mun dn chung thanh tht bay to y kin, can b phai thanh tm, phai
chiu kho, phai kho khoi cho ho noi. Do y kin va nghi l t cua dn
chung, ta phai kho gom gop lai, sp t lai cho co ngn np, thu tu ri cung
dn chung ra suc thi hanh. Nh vy, vua nng cao trinh cua dn chung, ma
cung nng cao kinh nghim cua minh.
Dc im r nht trong t tng cua dn chung la ho hay so s1nh:
Ho so sanh by gio va ho so sanh thoi ky qua. Ho so sanh tung vic va
ho so sanh toan b phn. Do su so sanh, ho thy ch khac nhau, ho thy mi
mu thun. Ri lai do o, ho kt lun, ho ra cach giai quyt.
Dn chung so sanh ung, giai quyt ung, la vi tai mt ho nhiu, vic gi
ho cung nghe, cung thy.
Vi su so sanh k cang o, ma cach giai quyt cua dn chung bao gio cung
gon gang, hop ly, cng binh.
Di vi can b cung vy. Can b nao tt, can b nao xu, can b nao co
lm li ma co th sua i, ai lam vic gi hay, vic gi quy, dn chung cung do
cach so sanh o, ma ho bit r rang.
Vi vy, cho dn chung ph binh can b, dua theo y kin ho ma ct nhc
can b, nht inh khng xay ra vic thin t, thin vi, nht inh hop ly va
cng bng. Dng thoi, do su dui mai cua dn chung, can b va dn chung u
tin b, lai do o, can b va dn chung oan kt cht ch thm.
C nhin, dn chung khng nht lut nh nhau. Trong dn chung, co
nhiu tng lp khac nhau, trinh khac nhau, y kin khac nhau. Co lp tin
tin, co lp chung chung, co lp lac hu.
Tuy vy, khi em vn ra ban trc dn chung, ho em cac y kin khac
nhau so s1nh: So i sanh lai, s loi ra mt y kin ma moi ngoi u tan thanh,
hoc s ng ngoi tan thanh. kin o, lai bi ho so sanh ti mi tung oan, ho
thm im hay vao, bo im d i. kin o tr nn y kin y u, thit
thuc.
Sau khi ban bac, so sanh, thm tht, thanh mt y kin y u, y kin o
tuc la cai kich thc no to r su phat trin trinh cua dn chung trong noi
o, trong luc o. Theo y kin o ma lam, nht inh thanh cng. Lam khng
kip y kin o, la u co, nhut nhat. Lam qua y kin o la mao him, hep hoi,
'ta.
Co nhiu cach hoi y kin dn chung. Noi chuyn vi tung ngoi. Noi
chuyn vi ng ngoi. Khai hi, noi chuyn vi tng lp nay, noi chuyn
vi tng lp khac, vi moi tng lp.
Nu ta chiu kho, chiu suy nghi, bt ky noi chuyn vi ai cung co ich cho
t tng cua ta.
227
C nhin, khng phai dn chung noi gi, ta cung cu nhm mt theo. Ngoi
can b cung phai dung cach so sanh cua dn chung ma tu minh so sanh.
Nghia la em cac y kin khac nhau so sanh k, phn tich k cac ni dung
cua cac tng lp x hi co cai y kin o. Tim ra mi mu thun trong nhung y
kin khac nhau o. Xem r cai nao ung, cai nao sai. Chon ly y kin ung,
a ra cho dn chung ban bac, lua chon lai, nng cao dn dn su giac ng
cua dn chung.
Th goi la: Tp trung e 5iYn) ra sVc thi h<nh:
So i sanh lai, phn tich r rang la cach lam vic co 5hoa hc: Mi cng
vic, chung ta u phai lam nh th. Lam nh th mi tranh khoi cai c
oan, mi tranh khoi sai lm.
Nghia la: noi chuyn va ban bac vi can b nh th cung cha u, con
phai noi chuyn va ban bac vi nhung phn tu hng hai trong qun chung.
Noi chuyn va ban bac vi nhung phn tu hng hai trong qun chung cung
cha u, con phai noi chuyn va ban bac vi nhn dn. Do la mt vn rt
trong yu cho cach lam vic cua Dang.
Tu trc n nay, nhiu noi cng vic khng chay, chinh vi can b khng
thuc hanh theo nguyn tc o. Nu khng lam theo nguyn tc o, thi du
chinh sach hay trm phn trm, cung hoa ra v dung.
Chung ta phai kin quyt bo sach li quan liu, li cht hep, li mnh
lnh. Chung ta phai kin quyt thuc hanh theo nguyn tc sau y:
1. Vic gi cung phai hoc hoi va ban bac vi dn chung, giai thich cho dn
chung.
2. Tin vao dn chung. Da moi vn cho dn chung thao lun va tim
cach giai quyt. Chung ta co khuyt im, thi tht tha thua nhn trc mt
dn chung. Nghi quyt gi ma dn chung cho la khng hop thi ho nghi
sua chua. Dua vao y kin cua dn chung ma sua chua can b va t chuc cua
ta.
3. Ch kh kh giu theo 'sao cu. Lun lun phai theo tinh hinh thit thuc
cua dn chung noi o va luc o, theo trinh giac ng cua dn chung, theo su
tinh nguyn cua dn chung ma t chuc ho, tuy hoan canh thit thuc trong noi
o, va luc o, a ra tranh u.
4. Chung ta tuyt *0i 5hng nn thGo *ui Dufn ch-ng. Nhng phai kho
tp trung y kin cua qun chung, hoa no thanh cai ong li lnh ao qun
chung. Phai em cach nhn dn so sanh, xem xt, giai quyt cac vn , ma
hoa no thanh cach chi ao nhn dn.
5. 'Phai a chinh tri vao giua dn gian. Trc kia, vic gi cung tu 'trn
di xung. Tu nay vic gi cung phai tu 'di nhoi ln.
Lam nh th, chinh sach, can b va nhn dn s nht tri, ma Dang ta s
phat trin rt mau chong va vung vang.
VI
CHNG THI BA HOA
1. Thi ba hoa l g
Chung ta chng bnh chu quan, chng bnh hep hoi, ng thoi cung phai
228
chng thoi ba hoa. Vi thoi nay cung hai nh hai bnh kia. Vi ba thu o
thong i vi nhau. Vi thoi ba hoa con, tuc la bnh chu quan va bnh hep hoi
cung cha khoi hn.
Thoi ba hoa tu u ra
Vi chung ta trc kia hoc chu Han, sau nay hoc chu Phap, cho nn khi noi
khi vit, hay dung chu Han va theo cach Phap. Thanh thu dai dong ma kho hiu,
kho nghe. Lai cung vi chu quan va hep hoi.
Thoi ba hoa to ra nhiu v.
a) u<i ng) rng tuYch - Nhiu anh em hay vit dai. Vit dong nay qua
dong khac, trang nay qua trang khac. Nhng khng co ich cho ngoi xem.
Chi lam tn giy tn muc, mt cng ngoi xem. Khac nao vai bng bo mun
l, thi lai dai.
Vit lam gi dai dong va rng tuch nh th Chi co mt cach tra loi: la
quyt khng mun cho qun chung xem. Vi dai lai rng, qun chung trng
thy lc u, ai con dam xem nua Kt qua chi cho nhung ai v cng
ri ngh xem, va ngoi xem cung mc phai thoi xu nh ngoi vit.
Trong luc khang chin nay, chin si trc mt trn phai anh gic, ng
bao hu phong phai tng gia san xut. Ai co thoi gio u ma xem nhung
bai dai qua.
Vit dai ma rng, thi khng tt. Vit ngn ma rng, cung khng hay.
Chung ta phai chng tt ca nhung thoi rng tuch. Nhng trc ht phai
chng thoi rng lai dai.
Th nhung sach ly lun, hoc cun sach nay chng han, khng phai dai
sao
Phai. No dai, nhng mi cu, mi chu co mt y nghia, co mt muc ich,
khng phai rng tuch.
Tuc ngu noi: 'Do bo lam chung, o ngoi may ao. Bt ky lam vic gi
cung phai co chung muc. Vit va noi cung vy. Chung ta chng la chng noi
dai, vit rng. Chu khng phai nht thit cai gi cung phai ngn mi tt.
Vit va noi c nhin phai vn tt. Song trc ht phai cM nNi ung: Phai
chua cho ht bnh noi dai, vit rng.
b) Co thoi 2cfu 5R9 - Trn cac bao, sach, buc tong, thong co nhung
buc v, nhung khu hiu, nhiu ngoi xem khng ra, oc khng oc.
Ho cho th la 'm thut. Ky thuc, ho vit, ho v, ho xem thi.
Ngoi tuyn truyn bao gio cung phai tu hoi: Vit cho ai xem Noi cho ai
nghe Nu khng vy, thi cung nh c y khng mun cho ngoi ta nghe,
khng mun cho ngoi ta xem.
Nhiu ngoi tng: minh vit gi, noi gi, ngoi khac cung u hiu oc
ca. Tht ra, hoan toan khng nh th. Dung ca oan chu Han, dung tung ng
danh tu la, noi hoc vit theo cach Ty, mi cu dai dng dc, thi qun chung
hiu sao oc
Tuc ngu noi 'gy on tai tru la co y ch ngoi nghe khng hiu. Song
nhung ngoi tuyn truyn ma vit va noi kho hiu, thi chinh ngoi o la
'tru.
229
Mun lam ban, phai hiu nhau. Nu khng hiu nhau, khng thanh ban.
Ngoi tuyn truyn khng iu tra, khng phn tach, khng nghin cuu,
khng hiu bit qun chung, chi gp sao noi vy, ba gi vit ny, nht inh
tht bai.
c) (h 5han) l-ng t-ng - Noi i noi lai, cung chng qua ko ra nhung chu
'tich cuc, tiu cuc, khach quan, chu quan, va mt xc danh tu hoc thuc
long. Thm chi nhung danh tu o dung cung khng ung. Chi lam cho qun
chung chan va ngu gt.
Chung ta mun tuyn truyn qun chung, phai hoc cach noi cua qun
chung, mi noi lot tai qun chung.
Tuc ngu co cu: 2%c >n) hc nMi) hc gMi) hc ,69: Noi cung phai hoc,
ma phai chiu kho hoc mi oc. Vi cach noi cua dn chung rt y u, rt
hoat bat, rt thit thuc, ma lai rt gian on. Anh em i tuyn truyn cha hoc
oc cach noi o, cho nn khi vit, khi noi, kh khan, cung nhc, khng hoat
bat, khng thit thuc.
Ting ta con thiu, nn nhiu luc phai mon ting nc khac, nht la
ting Trung Quc. Nhng phai co chung co muc. Ting nao ta sn co thi
dung ting ta.
Co nhiu ngoi co bnh 'dung chu Han, nhung ting ta sn co khng
dung ma dung chu Han cho bng oc. Thi du: ba thang khng noi ba thang
ma noi 'tam ca nguyt. Xem xt, khng noi xem xt ma noi 'quan sat, v.v..
Nhng s 'ta qua nu nhung chu Han hoa thanh ting ta, ai cung hiu,
ma c y khng dung. Thi du: Dc lp ma noi 'ung mt, du kich thi noi
'anh choi. Th cung la tu.
Chung ta khng chng mon ting ngoai quc lam cho ting ta y u
thm. Nhng chung ta phai chng cach mon khng phai li, mon n ni
bo ca ting ta, n ni qun chung khng hiu.
Chng nhung cac ngoi phu trach tuyn truyn, nhung ngoi vit bao,
vit sach, nhung ngoi ngh si la ngoi tuyn truyn, ma tt ca can b, tt ca
ang vin, h nhung ngoi co tip xuc vi dn chung u la ngoi tuyn
truyn cua Dang. Vi vy, ai cung phai hoc noi nht la hoc noi cho qun chung
hiu.
Nhiu ngoi, trc khi noi khng sp sua k cang. Luc ra noi hoc lp lai
nhung cai ngoi trc noi. Hoc lp i lp lai cai minh noi ri. Lung
tung nh ga mc toc. Thi i thi trn. Noi nua thi chan tai.
d) B1o c1o lng .ng - Mt la bao cao giL 0i. Thanh cng it, thi suyt ra
nhiu. Con khuyt im thi giu i, khng noi n. Thanh thu cp trn khng
hiu r tinh hinh ma t chinh sach cho ung. Hoc bao cao ch, tr}. Thanh
thu khi cp trn nhn oc bao cao, thi vic tr ri, khng i pho kip.
Hai la trong bao cao chi thy 1, 2, 3, 4 hoc a, b, c, v.v.. Khng nu r vn
ra. Khng phn tach, khng nghi cach giai quyt cac vn . Khng noi
r tan thanh hoc phan i.
Sao goi la vn Khi vic gi co mu thun, khi phai tim cach giai
quyt, tuc la co vn . Khi co vn , ta phai nghin cuu cho r cai gc
230
mu thun trong vn o la gi. Phai iu tra, phai nghin cuu cai mu thun
o. Phai phn tach r rang va co h thng, phai bit r cai nao la mu thun
chinh, cai nao la mu thun phu. Phai ra cach giai quyt.
Gp mi vn , u phai kinh qua ba bc: no ra, phn tach no (iu
tra, nghin cuu, sp t), giai quyt no.
Khi vit mt bai hoc khi din thuyt cho khoi rng tuch, cung phai nh
th.
) jp chp c4u thL - Nhung t k trn, mt phn vi thiu kinh nghim,
ma mt phn vi tinh lup chup, cu tha.
Mt thi du rt r rang: mi ngay, chung ta ai cung rua mt. Rua mt ri,
thi chai u. Nhiu ngoi chai u ri, con soi gong xem sach, mot
cha. Nu vit bai va din thuyt cung cn thn nh th thi chc khng n
ni co nhiu khuyt im.
Khng bit r, hiu r, ch noi, ch vit.
Khi khng co gi cn noi, khng co gi cn vit, ch noi, ch vit can.
Khi vit xong mt bai bao, mt ban bao cao, hoc thao mt bai din vn,
nht inh phai oc lai vai ln. Minh tu ph binh bai cua minh, hoi y kin
ng chi khac. Nhung cu nhung chu thua, v ich bo i.
Rua mt phai ky xat vai ba ln mi sach. Vit vn, din thuyt cung phai
nh vy.
e) Bnh thGo 2s1o cc9 - Chng nhung vit, noi, co thoi ba hoa, ma hun
luyn, khai hi cung mc chung o.
M lp hun luyn la mt vic rt tt, rt cn. Nhng phai hiu rng: hc
ct ma l<,. Hoc ma khng lam oc, hoc my cung v ich.
Vi vy hun luyn phai thiYt thTc, sao cho nhung ngoi n hoc, hoc ri,
v ia phong ho co th thuc hanh ngay. Nhiu ng chi ta khng hiu cai l
rt gian on o. Cho nn ho a 'thng d gia tri nhi so cho thanh nin
va phu nu nng dn. Ho a 'tn dn chu chu nghia nhi so cac em nhi
ng. Ho a 'bin chung phap nhi so cng nhn ang hoc quc ngu.
Chi trong mt cuc 5hai hNi ia phong, chung ta co th thy rt
nhiu khuyt im.
1. (~, chu4n .J - Dang vin n ch khai hi ri, ma cung cha bit vi
vic gi ma khai hi. Dn khi chu tich moi moi ngoi phat biu y kin thi
qun chung ai co sn y kin ma phat biu
2. ;Mi ,nh ,ng - Thong thong ai biu cp trn n khai hi vi cp
di, trong luc khai hi, chi mt minh 'ng ai biu, hay 'ba ai biu noi,
noi hang hai, ba gio ng h. Noi mnh mng troi t. Noi gi cung co.
Nhng chi chua mt iu khng noi n la nhung vic thit thuc cho ia
phong o, nhung vic ma dn chung o cn bit, cn hiu, cn lam, thi
khng noi n
3. (hng *-ng giQ - Hen khai hi tam gio thi chin, moi gio mi n.
Lam mt thoi gio cua nhung ngoi khac. Ho khng hiu rng: giu ung thoi
gio la mt tinh tt cua ngoi cach mang, nht la trong luc khang chin nay.
4. #iI nYp cc - Bt ky bao gio, bt ky u, cung kh kh giu theo np
231
cu:
1. Tinh hinh th gii.
2. Tinh hinh Dng Dong.
3. Bao cao cng tac.
4. Thao lun.
5. Ph binh.
6. Giai tan.
Hiu bit tinh hinh th gii va trong nc, c nhin la vic hay, vic cn.
Nhng kh thay Nu co ai biu cp cao n, thi ng y ko hang gio nao k
hoach Macsan, nao xu Paragoay, nao gi gi, ma ba con khng hiu chi ht
Nu chi can b cp x, thi bit u tinh hinh th gii ma noi. Th ma im
thu nht cu phai la 'tinh hinh th gii.
Kt qua la vic thit thuc, vic ang lam thi khng ban n.
g) ;Mi 5hng ai hiu - Dang thong ku goi khoa hoc hoa, dn tc hoa,
ai chung hoa. Khu hiu o rt ung. Tic vi nhiu can b va ang vin, co
'hoa gi u Vn cu chung cu, np cu o. Thm chi, ming cang h 'ai
chung hoa, ma trong luc thuc hanh thi lai 'tiu chung hoa. Vi nhung loi cac
ng y noi, nhung bai cac ng y vit, ai chung khng xem oc, khng
hiu oc. Vi ho khng hoc qun chung, khng hiu qun chung.
Nhiu to truyn on, nhiu ban nghi quyt, nhiu khu hiu cua Dang,
muc ich va y nghia rt ung. Nhng vit mt cach cao xa, mu m, n ni
chng nhung qun chung khng hiu, ma ca can b cung khng hiu.
Thi du: vua ri y, i n u cung thy dan nhung khu hiu:
'Chng c c
'Chng chu quan
'Chng ia phong.
Nhng khi hoi k, thi hon chin phn moi can b cp di khng hiu gi
ht. Ho noi: cp trn bao dan cu phai dan, chu tht ra chung ti khng hiu.
Thm chi co ngoi lun ming oc la 'chng quan ia phong.
Than i Khu hiu cach mang cua Dang ma hoa ra la bua cua thy cung.
Li o tu ai Th ma bao 'ai chung hoa, 'dn tc hoa thi hoa cai gi
Mi khu hiu cua Dang phai la cai y nguyn va muc ich cua hang uc
ang vin va cua hang triu dn chung. Ma mun nh th, phai lam cho dn
chung u hiu, phai hoc cach noi cua dn chung. Nu khng hang van khu
hiu cung v ich.
h) Bnh hay nMi chI - Ting ta co thi khng dung, ma cu ham dung chu
Han. Dung ung, la mt cai hai, vi qun chung khng hiu. Nhiu ngoi
bit khng r, dung khng ung, ma cung ham dung, cai hai lai cang to.
Thi du: Phap va Vit gian bt buc ng bao i biu tinh, ma mt to bao
no cua oan th vit la nhung 'cuc biu tinh tu ng. Dung qun i qut
mt vung, ting Trung Quc goi la tLo *Xng) ma mt to bao cua oan th vit
la 2tLo *L,9: Lai co to vit la 2tLo *Lng9
Tuc ngu noi: 2?Pu hay l<, t0t) 0t hay nMi chI9. Cai bnh noi chu o
ly ra, lam hai n qun chung. Vi vy, co ngoi noi:
232
'Chung ti xin thng phong (xung phong).
'Cac ng chi phai luyn ai nhau (thn ai nhau), v.v.. Trong mt cuc
khai hi phu nu, co chi can b no ln noi: 'Tha chi em, ti xin .1 c1o kinh
nguyt cua ti trong thang nay.
Khng, o khng phai la nhung chuyn coi, o la nhung chuyn tht.
Nhung chuyn tht ang au long, do bnh hay noi chu sinh ra hoc do bnh
dt sinh ra.
2. Cch cha thi ba hoa.
Trn y k qua nhung chung ba hoa. Mi ang vin, mi can b u
phai ra suc sua chua bnh o. Nu khng, s co hai to cho cng vic cua
Dang.
Sau y la liu thuc chua thoi ba hoa. Moi ngoi phai hiu, phai nh,
phai thuc hanh:
1. Phai hoc cach noi cua qun chung. Ch noi nh cach giang sach.
Mi t tng, mi cu noi, mi chu vit, phai to r cai t tng va long
c ao cua qun chung.
2. Phai lun lun dung nhung loi l, nhung thi du gian on, thit thuc va
d hiu.
3. Khi vit, khi noi, phai lun lun lam th nao cho ai cung hiu oc.
Lam sao cho qun chung u hiu, u tin, u quyt tm theo loi ku goi
cua minh. Bao gio cung phai tu hoi: 'Ta vit cho ai xem Noi cho ai nghe
4. Cha iu tra, cha nghin cuu, cha bit r, ch noi, ch vit.
5. Trc khi noi, phai nghi cho chin, phai sp t cn thn. Phai nh cu
tuc ngu: 'Cho ba quanh mi nm. Ngoi ba nm mi noi.
Sau khi vit ri, phai xem i xem lai ba, bn ln. Nu la mt tai liu quan
trong, phai xem i xem lai chin, moi ln.
Lam oc nh th - ang vin va can b ta quyt phai lam nh th - thi
thoi ba hoa s bt dn dn cho n khi hoan toan ht sach ma cng vic cua
Dang, t cach cua can b va ang vin s do o ma tng thm.
Th1ng BA n>, B\m
3. Toan vn tac phm ~ao duc cach mang 1 trong H Chi
Minh toa n tp, Nha xu t ban Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000, tp ,
trang -
O UC CCH MNG
Quyt tm giup loai ngoi ngay cang tin b va thoat khoi ach ap
buc, boc lt, lun lun giu vung tinh thn chi cng v t - o la ao uc cach
mang.
Tuy nng luc va cng vic cua mi ngoi khac nhau, ngoi lam vic
to, ngoi lam vic nho; nhng ai giu oc ao uc u la ngoi cao thong.
Dai a s chin si cach mang la ngoi co ao uc: Ca oi ht long ht
suc phuc vu nhn dn, sinh hoat ngay thong thi lam gong mu: gian kh,
cht phac, kinh trong cua cng... Dao uc y co anh hng ln n su nghip
i x hi cu thanh x hi mi va xy dung m tuc thun phong.
Khng phai chung ta ham chung kh hanh va bn cung. Trai lai,
233
chung ta phn u hy sinh, vi chung ta mun xy dung mt x hi ai cung m
no, sung sng. Nhng chung ta bit rng: Mun cai thin oi sng, thi trc
phai ra suc thi ua phat trin san xut; va trc phai nng cao muc sng cua
nhn dn, ri mi nng cao muc sng cua ca nhn minh. Tuc la:
'Lo, thi trc thin ha; hng, thi sau thin ha.
Nhng chung ta cung phai nhn rng: anh hng xu cua x hi cu lam
cho mt s ang vin va can b (trong Dang va ngoai Dang) hu hoa. Ho
tng rng cach mang la ct lam cho ho co ia vi, oc hng thu. Do o
ma ho mc nhung sai lm: Kiu ngao, chng din, hng lac, lng phi cua
cng, tu t tu loi, khng tit kim ng tin bat gao la m hi nc mt cua
nhn dn.
Ho qun mt tac phong gian kh phn u, lat lo vi cng vic cach
mang, xa roi Dang, xa roi qun chung. Dn dn ho mt ca t cach va ao uc
ngoi cach mang, sa vao tham , hu bai va bin thanh ngoi co ti vi Dang,
vi Chinh phu, vi nhn dn.
D ngn ngua cai xu y, Dang ta tu trn n di phai chu trong vic
giao duc ao uc cach mang, tng cong tinh thn canh giac, m rng tu ph
binh va ph binh.
C.B.
Bao ;h+n +n) s 460,
ngay 6-6-1955.
4. Toan vn tac phm ~ao duc cach mang 1 trong H Chi
Minh toa n tp, Nha xu t ban Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000, tp ,
trang 22-23
O UC CCH MNG
Tu luc u, loai ngoi phai *Pu tranh i vi gii tu nhin sng
con, nh chng thu du, chng ma nng... Mun thng loi, thi mi ngoi
phai dua vao luc long cua s ng ngoi, tuc la cua tp th, cua ?X hNi.
Ring l tung c1 nh+n thi nht inh khng thng ni tu nhin, khng sng
con oc.
D sng con, loai ngoi lai phai sLn ?uPt mi co n, co mc. San xut
cung phai dua vao luc long cua tp th, cua x hi. Chi ring l ca nhn
cung khng san xut oc.
Thoi ai cua chung ta la thoi ai vn minh, thoi ai cach mang, moi
vic cang phai dua vao luc long cua tp th, cua x hi; ca nhn cang khng
th ung ring l ma cang phai hoa minh trong tp th, trong x hi.
Do o, ch nghSa c1 nh+n la trai ngoc vi ch nghSa tp th va chu
nghia tp th, chu nghia x hi nht inh thng, chu nghia ca nhn nht inh
phai tiu dit.
Cach san xut va suc san xut phat trin va bin i mi, do o ma t
tng cua ngoi, ch x hi, v.v., cung phat trin va bin i. Chung ta
u bit tu oi xa n oi nay, cach san xut tu ch dung canh cy, bua a
phat trin dn n may moc, suc in, suc nguyn tu. Ch x hi cung
234
phat trin tu cng san nguyn thu n ch n l, n ch phong kin,
n ch t ban chu nghia va ngay nay gn mt nua loai ngoi ang tin
ln ch x hi chu nghia va ch cng san chu nghia.
Su phat trin va tin b o khng ai ngn can oc.
Tu khi co ch cua ring thi x hi chia thanh giai cPp, giai cp boc
lt va giai cp bi boc lt, do o co ,+u thun x hi, co *Pu tranh giua cac
giai cp va tu o, ngoi nao cung thuc vao hoc giai cp nay hoc giai cp
khac, khng ai co th ung ngoai giai cp. Dng thoi, mi ngoi ai biu cho
t! t!6ng cua giai cp minh.
Trong x hi cu, bon phong kin ia chu, bon t ban va quc thng
tay ap buc, boc lt nhung tng lp ngoi khac, nht la cng nhn va nng
dn. Chung cp cua chung do x hi san xut ra, lam cua ring cua ca nhn
chung, chung 'ngi mat n bat vang. Nhng ming chung lun lun
hunh hoang nhung danh tu 'ao uc, 'tu do, 'dn chu, v.v..
Khng th chiu ap buc, boc lt mi, cng nhn, nng dn va nhn dn
lao ng khac ni ln lam c1ch ,/ng tu giai phong va cLi t/o x hi cu
xu xa thanh x hi mi tt ep, trong o nhung ngoi lao ng u oc m
no, sung sng, khng co ngoi boc lt ngoi.
D gianh ly thng loi, cach mang nht inh phai do giai cPp cng
nh+n lXnh */o. Vi no la giai cp tin tin nht, giac ng nht, kin quyt nht,
co k lut nht va t chuc cht ch nht. Ma ang v san la b tham mu cua
giai cp cng nhn. Cach mang Lin X va cac nc khac trong phe x
hi chu nghia chung thuc iu o, khng ai chi ci oc.
Lam cach mang cai tao x hi cu thanh x hi mi la mt su nghip
rt v vang, nhng no cung la mt nhim vu rt nng n, mt cuc u tranh
rt phuc tap, lu dai, gian kh. Suc co manh mi ganh oc nng va i oc
xa. Ngoi cach mang phai co */o *Vc c1ch ,/ng lam nn tang, mi hoan
thanh oc nhim vu cach mang v vang.
Sinh trng trong x hi cu, chung ta ai cung mang trong minh hoc
nhiu hoc it vt tich xu xa cua x hi o v t tng, v thoi quen... Vt
tich xu nht va nguy him nht cua x hi cu la ch nghSa c1 nh+n. Chu
nghia ca nhn trai ngoc vi ao uc cach mang, nu no con lai trong minh,
du la it thi, thi no s cho dip phat trin, che lp ao uc cach mang,
ngn tr ta mt long mt da u tranh cho su nghip cach mang.
Chu nghia ca nhn la mt thu rt gian giao, xao quyt; no kho d
danh ngoi ta i xung dc. Ma ai cung bit rng xung dc thi d hon ln
dc. Vi th ma cang nguy him.
Mun gt rua sach nhung vt tich xu xa cua x hi cu, mun rn
luyn ao uc cach mang, thi chung ta phai ra suc hoc tp, tu dng, tu cai
tao tin b mi. Nu khng c gng tin b, thi tuc la thoai b, la lac
hu.
Ma thoai b va lac hu thi s bi x hi tin b sa thai.
Khng phai chi tai nha trong, co ln lp, mi hoc tp, tu dng, rn
luyn va tu cai tao oc. Trong moi hoat ng cach mang, chung ta u co
235
th va u phai hoc tp, tu cai tao. Thoi ky hoat ng bi mt, thoi ky khi
nghia, thoi ky khang chin va ngay nay cng vic xy dung min Bc tin
dn ln chu nghia x hi va u tranh thng nht nc nha u la nhung
trong hoc rt tt cho chung ta rn luyn ao uc cach mang.
Co ao uc cach mang thi khi gp kho khn, gian kh, tht bai, cung
khng so st, rut r, lui bc. Vi loi ich chung cua Dang, cua cach mang, cua
giai cp, cua dn tc va cua loai ngoi ma khng ngn ngai hy sinh tt ca loi
ich ring cua ca nhn minh. Khi cn, thi sn sang hy sinh ca tinh mang cua
minh cung khng tic. Do la biu hin rt r rt, rt cao quy cua ao uc cach
mang.
Trong Dang ta, cac ng chi Trn Phu, Ng Gia Tu, L Hng Phong,
Nguyn Vn Cu, Hoang Vn Thu, Nguyn Thi Minh Khai va nhiu ng chi
khac vi dn, vi Dang ma oanh lit hy sinh, nu gong choi loi cua ao
uc cach mang chi cng v t cho tt ca chung ta hoc tp.
Co ao uc cach mang thi khi gp thun loi va thanh cng cung vn
giu vung tinh thn gian kh, cht phac, khim tn, 'lo trc thin ha, vui sau
thin ha; lo hoan thanh nhim vu cho tt chu khng kn cua v mt hng
thu; khng cng thn, khng quan liu, khng kiu ngao, khng hu hoa. Do
cung la biu hin cua ao uc cach mang.
*
* *
Noi tom tt, thi ao uc cach mang la:
Quyt tm sut oi u tranh cho Dang, cho cach mang. Do la iu chu
cht nht.
Ra suc lam vic cho Dang, giu vung k lut cua Dang, thuc hin tt
ong li, chinh sach cua Dang.
Dt loi ich cua Dang va cua nhn dn lao ng ln trn, ln trc loi
ich ring cua ca nhn minh. Ht long ht suc phuc vu nhn dn. Vi Dang, vi
dn ma u tranh qun minh, gong mu trong moi vic.
Ra suc hoc tp chu nghia Mac-Lnin, lun lun dung tu ph binh va
ph binh nng cao t tng va cai tin cng tac cua minh va cung ng chi
minh tin b.
Mi ngoi cach mang phai hiu tht su sc rng: Dang ta la mt i
ngu tin tin nht va t chuc cht ch nht cua giai cp cng nhn, la ngoi
lnh ao cua giai cp cng nhn va nhn dn lao ng. Hin nay, giai cp
cng nhn ta tuy cha ng lm, nhng no cang ngay cang phat trin. Mai
sau, hop tac x nng nghip s oc t chuc khp noi, nng thn s dung
nhiu may moc, nng dn s bin thanh cng nhn. Ngoi tri thuc dn dn
lao ng chn tay va su phn bit giua tri thuc va cng nhn cung s xoa bo
dn. Cng nghip cua nc ta ngay cang phat trin. Vi vy, s cng nhn
ngay thm ng, suc cng nhn ngay thm manh, tin cua giai cp cng
nhn rt rng ri va v vang. No vua cai tao th gii vua cai tao ban thn
minh.
236
Ngoi cach mang phai thy tht r iu o va ung vung trn lp
tr!Qng giai cp cng nhn, ht long ht suc u tranh cho chu nghia x hi
va chu nghia cng san, cho giai cp cng nhn va cho toan th nhn dn lao
ng. /o *Vc c1ch ,/ng l< tuyt *0i trung th<nh v3i Lng) v3i nh+n +n:
Ngoai loi ich cua giai cp cng nhn va nhn dn lao ng, Dang ta
khng co loi ich gi khac. Vi vy, muc ich trc mt cua Dang ta la u tranh
a min Bc tin dn ln chu nghia x hi va thuc hin thng nht nc
nha.
Di su lnh ao cua Dang, nhn dn ta u tranh anh dung, anh
ach thng tri cua thuc dn va phong kin, giai phong hoan toan min Bc
nc ta.
Do la mt thng loi to ln. Nhng cach mang cha phai thanh cng
hoan toan. Vi muc tiu hin nay cua Dang la u tranh thng nht nc nha,
thuc hin mt nc Vit Nam hoa binh, thng nht, c lp, dn chu va
giau manh; lam cho ca nc khng con ai bi boc lt, xy dung mt x hi
mi, trong o moi ngoi oc sung sng, m no.
Nhng cng nghip cua ta con lac hu. Nho co su giup v t cua
cac nc anh em, trc ht la Lin X va Trung Quc, chung ta ang phat
trin cng nghip. D gianh ly thng loi, cng nh+n ta phai ra suc thi ua
san xut nhiu, nhanh, tt, r; phai chp hanh nghim chinh k lut lao ng
va tich cuc tham gia quan ly xi nghip; phai chng lng phi, tham . &1n .N
ta phai tht su cn, kim, lim, chinh, cung cng nhn tham gia lao ng.
;ng +n ta oc chia rung t, oi sng co kha hon trc mt
phn. Nhng cach san xut vn con phn tan, lac hu; do o thu hoach cha
oc tng nhiu, oi sng mi oc cai thin it. Nng thn ta cn phai y
manh phong trao t i cng va hop tac x cho rng khp va chc chn,
thuc su tng gia san xut, co nh th thi ng bao nng dn mi hoan toan
thoat khoi canh ngho kho va oc m no hon.
Cho nn */o *Vc c1ch ,/ng l< ra sVc phPn *Pu * thTc hin ,c tiu
ca Lng, ht suc trung thanh phuc vu giai cp cng nhn va nng dn lao
ng, tuyt i khng th lung chung.
S ng ang vin, oan vin va can b ta lam ung nh th. Nhng
cung co mt s khng lam ung. Ho lm tng rng min Bc khng con
thuc dn va phong kin nua, thi tuc la cach mang thanh cng ri. Do o ma
ho ch nghSa c1 nh+n chm n, ho yu cu hng thu, yu cu nghi ngoi,
ho mun lua chon cng tac theo y thich cua ca nhn minh, khng mun lam
cng tac ma oan th giao pho cho ho. Ho mun ia vi cao, nhng lai so
trach nhim nng. Dn dn tinh thn u tranh va tinh tich cuc cua ho bi km
sut, chi khi anh dung va phm cht tt ep cua ngoi cach mang cung km
sut; ho qun rng tiu chun s mt cua ngoi cach mang la DuyYt t+, su0t
*Qi *Pu tranh cho Lng) cho c1ch ,/ng:
Chung ta cn phai bit rng: nhung thng loi ma chung ta at oc
mi chi la bc u trn ong i mun dm. Chung ta phai tin ln, cach
237
mang phai tin ln nua. Nu khng tin, tuc la thoai. Va nu thoai thi nhung
thng loi at oc s khng th cung c va phat trin.
D tin ln chu nghia x hi, cuc u tranh phai lu dai va gian kh.
Cn co ngoi cach mang la vi con co 5{ *Jch chng lai cach mang.
K ich gm co ba loai. Chu nghia t ban va bon quc la k ich rt
nguy him.
Thoi quen va truyn thng lac hu cung la k ich to; no ngm ngm
ngn tr cach mang tin b. Chung ta lai khng th trn ap no, ma phai cai
tao no mt cach rt cn thn, rt chiu kho, rt lu dai.
Loai ich thu ba la ch nghSa c1 nh+n) t tng tiu t san con n np
trong minh mi ngoi chung ta. No cho dip - hoc dip tht bai, hoc dip
thng loi - ngoc u dy. No la ban ng minh cua hai k ich kia.
Vi vy, */o *Vc c1ch ,/ng la v lun trong hoan canh nao, cung phai
quyt tm u tranh, chng moi k ich, lun lun canh giac, sn sang chin
u, quyt khng chiu khut phuc, khng chiu cui u. Co nh th mi thng
oc ich va thuc hin oc nhim vu cach mang.
S di Dang ta co th lnh ao giai cp cng nhn va toan dn tin ln
chu nghia x hi, la vi Dang ta co chinh sach ung n va lnh ao thng
nht. Ma lnh ao thng nht la vi toan th ang vin t tng nht tri va
hanh ng nht tri.
Nu ang vin t tng va hanh ng khng nht tri, thi khac nao mt
m ct roi, 'trng anh xui, kn thi ngoc. Nh vy, thi khng th lnh
ao qun chung, khng th lam cach mang.
Loi noi va vic lam cua ang vin rt quan h n su nghip cach
mang, vi no anh hng ln n qun chung. Vi du: chinh sach cua Dang va
cua Chinh phu ta hin nay la t chuc rng khp va cht ch cac tO *Oi cng
v< hKp t1c ?X, thuc hin hop tac hoa nng nghip. Nhng co mt s ang
vin va oan vin khng vao t i cng, khng vao hop tac x hoc vao
nhng khng tich cuc gop phn xy dung, cung c t i cng va hop tac x.
Do la vi ch nghSa c1 nh+n a cac ng chi y n ch 'tu do hanh
ng, trai vi t chuc va k lut cua Dang. Du mun hay la khng mun,
hanh ng cua nhung ng chi y lam giam sut uy tin va ngn tr su nghip
cua Dang, ngn tr bc tin cua cach mang.
Nhung chinh sach va nghi quyt cua Dang u vi loi ich cua nhn dn.
Vi vy, */o *Vc c1ch ,/ng cua ngoi ang vin la bt ky kho khn n muc
nao cung 5in DuyYt l<, *-ng ch8nh s1ch v< nghJ DuyYt ca Lng, lam gong
mu cho qun chung. Moi ang vin phai nng cao tinh thn trach nhim
trc nhn dn, trc Dang; phai ngn ngua va kin quyt chng lai chu
nghia ca nhn.
Dang ta ai biu cho lKi 8ch chung cua giai cp cng nhn, cua toan th
nhn dn lao ng, chu khng phai mu cu lKi 8ch ring cua mt nhom
ngoi nao, cua ca nhn nao. Diu o ai cung bit.
238
Giai cp cng nhn chng nhung u tranh tu giai phong, ma con
giai phong ca loai ngoi khoi ap buc, boc lt. Cho nn loi ich cua giai cp
cng nhn va loi ich cua nhn dn la nht tri.
Dang vin la ngoi thay mt Dang ai biu cho loi ich cua giai cp
cng nhn va nhn dn lao ng. Vi vy, loi ich cua ngoi ang vin phai
trong chu khng th ngoai loi ich cua Dang, cua giai cp. Dang va giai cp
thng loi va thanh cng, tuc la ang vin thng loi va thanh cng. Nu roi
khoi Dang, roi khoi giai cp, thi ca nhn du tai gioi my, cung nht inh
khng lam nn vic gi.
/o *Vc c1ch ,/ng la v lun trong hoan canh nao, ngoi ang vin
cung phai t lKi 8ch ca Lng ln trn hYt: Nu khi loi ich cua Dang va loi
ich cua ca nhn mu thun vi nhau, thi loi ich ca nhn phai tuyt i phuc
tung loi ich cua Dang.
Vi cha rua gt sach ch nghSa c1 nh+n, cho nn co ang vin con 'k
cng vi Dang. Co it nhiu thanh tich, thi ho mun Dang 'cam on ho. Ho
oi u i, ho oi danh du va ia vi. Ho oi hng thu. Nu khng thoa mn
yu cu cua ho thi ho oan trach Dang, cho rng ho 'khng co tin , ho 'bi
hy sinh. Ri dn dn ho xa roi Dang, thm chi pha hoai chinh sach va k
lut cua Dang.
Nhiu ng chi hoat ng trong thoi ky bi mt va nhiu chin si trong
thoi ky khang chin oanh lit hy sinh ca tinh mang; nhung anh hung va
chin si lao ng ht long ht suc tng gia san xut; nhung ng chi y khng
oi ia vi va danh du, khng bao gio oi Dang cam on.
Dang ta la mt ang co tinh cht qun chung, co hang chuc van ang
vin. Vi hoan canh nc ta ma s ng ang vin thuc thanh phn tiu t
san. Diu o khng co gi la. Du vi anh hng cua t tng t san ma luc u
co ang vin lp trong thiu vung chc, quan im con mo h, t tng
thiu ung n, nhng oc rn luyn trong cach mang va trong khang chin,
noi chung ang vin ta la tt, trung thanh vi Dang, vi cach mang.
Cac ng chi y hiu rng: ang vin pham sai lm thi s a qun
chung n sai lm, cho nn khi co sai lm thi cac ng chi y sn sang va kip
thoi sua chua, khng nhiu sai lm nho cng thanh sai lm to. Do o, cac
ng chi y bit tht th< tT ph .[nh v< th<nh 5h4n ph .[nh ng chi khac
cung nhau tin b.
Nh th la ung vi */o *Vc c1ch ,/ng. Trong bao nhiu nm hoat
ng bi mt, du bi bon thuc dn khung b gt gao va Dang ta gp rt nhiu kho
khn, nguy him, nhng Dang ta ngay cang phat trin, cang manh m va
lnh ao nhn dn lam cach mang thanh cng, khang chin thng loi. Do la vi
Dang ta kho dung cai vu khi sc bn ph .[nh v< tT ph .[nh:
Nhng vn co mt s it ang vin bi ch nghSa c1 nh+n troi buc ma
tr nn kiu ngao, cng thn, tu cao tu ai. Ho ph binh ngoi khac ma
khng mun ngoi khac ph binh ho; khng tu ph binh hoc tu ph binh
mt cach khng tht tha, nghim chinh. Ho so tu ph binh thi s mt th din,
mt uy tin. Ho khng lng nghe y kin cua qun chung. Ho xem khinh nhung
239
can b ngoai Dang. Ho khng bit rng: co hoat ng thi kho ma hoan toan
tranh khoi sai lm. Chung ta khng so sai lm, chi so pham sai lm ma khng
quyt tm sua chua. Mun sua chua cho tt thi phai sn sang nghe qun
chung ph binh va tht tha tu ph binh. Khng chiu nghe ph binh va khng
tu ph binh thi nht inh lac hu, thoai b. Lac hu va thoai b thi s bi qun
chung bo roi. Do la kt qua tt nhin cua chu nghia ca nhn.
Luc long cua giai cp cng nhn va nhn dn lao ng la rt to ln, la
v cung v tn. Nhng luc long y cn co Dang lnh ao mi chc chn
thng loi. Dng thoi, Dang phai i sat qun chung, kho t chuc va lnh ao
qun chung, thi cach mang mi thanh cng.
/o *Vc c1ch ,/ng la hoa minh vi qun chung thanh mt khi, tin
qun chung, hiu qun chung, lng nghe y kin cua qun chung. Do loi noi va
vic lam, ang vin, oan vin va can b lam cho dn tin, dn phuc, dn yu,
oan kt qun chung cht ch chung quanh Dang, t chuc, tuyn truyn va
ng vin qun chung hng hai thuc hin chinh sach va nghi quyt cua Dang.
Trong cach mang va khang chin, chung ta lam ung nh vy.
Nhng hin nay, ch nghSa c1 nh+n ang am anh mt s ng chi. Ho
tu cho minh cai gi cung gioi, ho xa roi qun chung, khng mun hoc hoi qun
chung ma chi mun lam thy qun chung. Ho ngai lam vic t chuc, tuyn
truyn va giao duc qun chung. Ho mc bnh quan liu, mnh lnh. Kt qua
la qun chung khng tin, khng phuc, cang khng yu ho. Chung quy la ho
khng lam nn tro trng gi.
*
* *
Min Bc nc ta ang tin dn ln chu nghia x hi. Do la yu cu
cp bach cua hang chuc triu ngoi lao ng. Do la cng trinh tp th cua
qun chung lao ng di su lnh ao cua Dang ta. Chu nghia ca nhn la mt
tr ngai ln cho vic xy dung chu nghia x hi. Cho nn thbng lKi ca ch
nghSa ?X hNi 5hng th t1ch rQi thbng lKi ca cuNc *Pu tranh trW .d ch
nghSa c1 nh+n:
Du tranh chng chu nghia ca nhn khng phai la 'giay xo ln loi ich
ca nhn. Mi ngoi u co tinh cach ring, s trong ring, oi sng ring
cua ban thn va cua gia inh minh. Nu nhung loi ich ca nhn o khng trai
vi loi ich cua tp th thi khng phai la xu. Nhng lai phai thy rng chi
trong ch x hi chu nghia thi mi ngoi mi co iu kin cai thin oi
sng ring cua minh, phat huy tinh cach ring va s trong ring cua minh.
Khng co ch nao tn trong con ngoi, chu y xem xt nhung loi ich
ca nhn ung n va bao am cho no oc thoa mn bng ch x hi chu
nghia va cng san chu nghia. Trong x hi co giai cp boc lt thng tri, chi co
loi ich ca nhn cua mt s rt it ngoi thuc giai cp thng tri la oc thoa
mn, con loi ich ca nhn cua qun chung lao ng thi bi giay xo. Trai lai,
trong ch x hi chu nghia va cng san chu nghia la ch do nhn dn
lao ng lam chu, thi mi ngoi la mt b phn cua tp th, giu mt vi tri
nht inh va ong gop mt phn cng lao trong x hi. Cho nn loi ich ca
240
nhn la nm trong loi ich cua tp th, la mt b phn cua loi ich tp th. Loi
ich chung cua tp th oc bao am thi loi ich ring cua ca nhn mi co iu
kin oc thoa mn.
Loi ich cua ca nhn gn lin vi loi ich cua tp th. Nu loi ich ca nhn
mu thun vi loi ich tp th, thi ao uc cach mang oi hoi loi ich ring cua
ca nhn phai phuc tung loi ich chung cua tp th.
Cach mang tin ln mi, Dang tin ln mi. Cho nn ngoi cach mang
cung phai tin ln mi.
Phong trao cach mang li cun hang uc hang triu ngoi. Cng vic
cach mang la nghin iu mun loai phuc tap, kho khn. D cn nhc moi
hoan canh phuc tap, nhin r cac mu thun, giai quyt ung cac vn , thi
chung ta phai c0 gbng hc tp le lun '1c E jnin:
Co hoc tp ly lun Mac - Lnin mi cung c oc ao uc cach mang,
giu vung lp trong, nng cao su hiu bit va trinh chinh tri, mi lam
oc tt cng tac Dang giao pho cho minh.
Hoc tp chu nghia Mac - Lnin la hoc tp cai tinh thn xu tri moi vic,
i vi moi ngoi va i vi ban thn minh; la hoc tp nhung chn ly ph
bin cua chu nghia Mac - Lnin ap dung mt cach sang tao vao hoan canh
thuc t cua nc ta. Hoc ma lam. Ly lun i i vi thuc tin.
Nhng co ng chi hoc thuc long mt s sach v v chu nghia Mac -
Lnin. Ho tu cho minh la hiu bit chu nghia Mac - Lnin hon ai ht. Song
khi gp vic thuc t, thi ho hoc la may moc, hoc la lung tung. Loi noi va
vic lam cua ho khng nht tri. Ho hoc sach v Mac - Lnin, nhng khng
hoc tinh thn Mac - Lnin. Hoc trang suc, chu khng phai vn dung
vao cng vic cach mang. Do cung la ch nghSa c1 nh+n:
Chu nghia ca nhn ra trm thu bnh nguy him: quan liu, mnh
lnh, b phai, chu quan, tham , lng phi... No troi buc, no bit mt nhung
nan nhn cua no, nhung ngoi nay bt ky vic gi cung xut phat tu long tham
mun danh loi, ia vi cho ca nhn minh, chu khng nghi n loi ich cua giai
cp, cua nhn dn.
Chu nghia ca nhn la mt k ich hung ac cua chu nghia x hi. Ngoi
cach mang phai tiu dit no.
Hin nay, nhim vu cua toan Dang, toan dn ta la ra suc tng gia san
xut va thuc hanh tit kim xy dung min Bc tin dn ln chu nghia x
hi, lam co s vung manh cho cng cuc thng nht nc nha. Do la mt
nhim vu cuc ky v vang. Chung ta, tt ca ang vin, oan vin, tt ca can b
trong Dang va ngoai Dang cn phai quyt tm sut oi phuc vu Dang, phuc
vu nhn dn. Do la phm cht cao quy cua ngoi cach mang, o la ao uc
cach mang, o la tinh Dang, tinh giai cp, no bao am cho su thng loi cua
Dang, cua giai cp, cua nhn dn.
Dao uc cach mang khng phai trn troi sa xung. No do u tranh,
rn luyn bn bi hng ngay ma phat trin va cung c. Cung nh ngoc cang
mai cang sang, vang cang luyn cang trong.
241
Co gi sung sng v vang hon la trau di ao uc cach mang gop
phn xung ang vao su nghip xy dung chu nghia x hi va giai phong loai
ngoi.
Rt mong cac ng chi ang vin, oan vin, can b trong Dang va
ngoai Dang u c gng, u tin b.
TRN LJC
Tap chi %c tp)
s 12 nm 1958.
. Toan vn tac phm Nng cao dao duc cach ma ng que t sach chu
nghia ca nhn trong H Chi Minh toa n tp, Nha xu t ban Chinh tri quc
gia, Ha Ni, 2000, tp 12, trang 43-43
NANG CAO O UC CCH MNG
QUT SCH CHU NGHA C NHAN
Nhn dn ta thong noi: ang vin i trc, lang nc theo sau. Do la
mt loi khen chn thanh i vi ang vin va can b chung ta.
Trai qua 39 nm u tranh oanh lit, lam Cach mang Thang Tam thanh
cng, khang chin ln thu nht thng loi va ngay nay vua chin u chng
M, cuu nc, vua xy dung chu nghia x hi min Bc, nhn dn ta tin
tng rng: Dang ta lnh ao rt sang sut a dn tc ta tin ln khng
ngung tu thng loi nay n thng loi khac. Trong lich su u tranh cua Dang
va trong moi hoat ng hng ngay, nht la trn mt trn chin u va san
xut, rt nhiu can b, ang vin ta to ra anh dung, gong mu, gian kh i
trc hng thu i sau va lam nn nhung thanh tich rt v vang.
Dang ta ao tao mt th h thanh nin cach mang, gai cung nh trai,
rt hng hai, dung cam trong moi cng tac.
Do la nhung bng hoa toi thm cua chu nghia anh hung cach mang.
Nhn dn ta va Dang ta rt tu hao co nhung ngoi con xung ang nh th.
Song bn canh nhung ng chi tt y, con co mt s it can b, ang
vin ma ao uc, phm cht con thp km.
Ho mang nng ch nghSa c1 nh+n) vic gi cung nghi n loi ich ring
cua minh trc ht. Ho khng lo 'minh vi moi ngoi ma chi mun 'moi
ngoi vi minh.
Do c1 nh+n ch nghSa ma ngai gian kh, kho khn, sa vao tham , hu
hoa, lng phi, xa hoa. Ho tham danh truc loi, thich ia vi quyn hanh. Ho tu cao
tu ai, coi thong tp th, xem khinh qun chung, c oan, chuyn quyn.
Ho xa roi qun chung, xa roi thuc t, mc bnh quan liu mnh lnh. Ho
khng co tinh thn c gng von ln, khng chiu hoc tp tin b.
Cung do c1 nh+n ch nghSa ma mt oan kt, thiu tinh t chuc, tinh
k lut, km tinh thn trach nhim, khng chp hanh ung ong li, chinh
sach cua Dang va cua Nha nc, lam hai n loi ich cua cach mang, cua nhn
dn.
Tom lai, do c1 nh+n ch nghSa ma pham nhiu sai lm.
242
D lam cho tt ca can b, ang vin xung ang la nhung chin si cach
mang, Dang ta phai ra suc tng cong giao duc toan Dang v ly tng cng
san chu nghia, v ong li, chinh sach cua Dang, v nhim vu va ao uc
cua ngoi ang vin. Phai thuc hanh ph binh va tu ph binh nghim chinh
trong Dang. Phai hoan nghnh va khuyn khich qun chung tht tha ph binh
can b, ang vin. Ch sinh hoat cua chi b phai nghim tuc. K lut cua
Dang phai nghim minh. Cng tac kim tra cua Dang phai cht ch.
Mi can b, ang vin phai t loi ich cua cach mang, cua Dang, cua
nhn dn ln trn ht, trc ht. Phai kin quyt Du~t s/ch ch nghSa c1 nh+n)
n+ng cao */o *Vc c1ch ,/ng) bi dng t tng tp th, tinh thn oan kt,
tinh t chuc va tinh k lut. Phai i su i sat thuc t, gn gui qun chung, tht
su tn trong va phat huy quyn lam chu tp th cua nhn dn. Phai c gng hoc
tp, rn luyn, nng cao trinh hiu bit lam tt moi nhim vu.
Do la mt cach thit thuc k nim ngay thanh lp Dang ta, Dang vi
ai cua giai cp cng nhn va nhn dn anh hung cua chung ta. Do cung la
mt vic lam cn thit giup tt ca can b, ang vin u tin b, gop suc
nhiu hon nua cho su nghip chng M, cuu nc toan thng va xy dung
chu nghia x hi thanh cng.
T.L.
Bao ;h+n +n) s 5409,
ngay 3-2-1969
. Toan vn cac ban ci ch"$c trong H Chi Minh toan tp, Nha xu t
ban Chinh tri quc gia, Ha Ni, 2000, tp 12, trang 41-10
VET NAM DN CHU CONG H
Dc lp, Tu do, Hanh phuc
^Tuyt *0i .8 ,t_
;h+n Jp ,Wng m] tuOi
Ngoi lam tho rt ni ting, Trung Quc oi nha Dong la cu D
Phu co cu tho rng: 'Nhn sinh tht thp c lai hy. Nghia la: Ngoi tho bay
moi, xa nay him.
Nm nay, ti 75 tui. Tinh thn vn sang sut, thn th vn manh
kho. Tuy vy, ti cung la lp ngoi 'xa nay him.
Ai oan bit ti s sng va phuc vu T quc, phuc vu cach mang my
nm my thang nua
Vi vy, ti lai my loi nay, chi noi tom tt vai vic thi. Phong khi
ti s i gp cu Cac Mac, cu Lnin va cac vi cach mang an anh khac, thi
ng bao ca nc va ng chi trong Dang khoi cam thy t ngt.
Tr!3c hYt nMi vZ Lng - Nho oan kt cht ch, mt long mt da phuc
vu giai cp, phuc vu nhn dn, phuc vu T quc, cho nn tu ngay thanh lp
n nay, Dang ta oan kt, t chuc va lnh ao nhn dn ta hng hai u
tranh tin tu thng loi nay n thng loi khac.
o<n 5Yt la mt truyn thng cuc ky quy bau cua Dang va cua dn ta.
Cac ng chi tu Trung ong n cac chi b cn phai giu gin su oan kt nht
tri cua Dang nh giu gin con ngoi cua mt minh.
243
Trong Dang thuc hanh dn chu rng ri, thong xuyn va nghim
chinh tT ph .[nh v< ph .[nh la cach tt nht
cung c va phat trin su oan kt va thng nht cua Dang. Phai co tinh
ng chi thong yu ln nhau.
Dang ta la mt ang cm quyn. Mi ang vin va can b phai tht su
thm nhun */o *Vc c1ch ,/ng) tht su cn kim lim chinh, chi cng v t.
Phai giu gin Dang ta tht trong sach, phai xung ang la ngoi lnh ao, la
ngoi y t tht trung thanh cua nhn dn.
o<n vin v< thanh nin ta noi chung la tt, moi vic u hng hai
xung phong, khng ngai kho khn, co chi tin thu. Dang cn phai chm lo
giao duc */o *Vc c1ch ,/ng cho ho, ao tao ho thanh nhung ngoi thua k
xy dung x hi chu nghia vua 'hng vua 'chuyn.
Bi dng th h cach mang cho oi sau la mt vic rt quan trong va
rt cn thit.
Nhn dn lao ng ta min xui cung nh min nui, bao oi
chiu ung gian kh bi ch phong kin va thuc dn ap buc boc lt, lai kinh
qua nhiu nm chin tranh.
Tuy vy, nhn dn ta rt anh hung, dung cam, hng hai, cn cu. Tu
ngay co Dang, nhn dn ta lun lun i theo Dang, rt trung thanh vi Dang.
Dang cn phai co 5Y ho/ch tht tt phat trin kinh t va vn hoa,
nhm khng ngung n+ng cao *Qi s0ng ca nh+n +n:
&uNc 5h1ng chiYn ch0ng ' co th s ko dai my nm nua. Dng bao
ta co th phai hy sinh nhiu cua nhiu ngoi. Du sao, chung ta phai quyt tm
anh gic M n thng loi hoan toan.
&n non) cn n!3c) cn ng!Qi)
Thbng gi`c ') ta s ?+y Tng hn ,!Qi ng<y nay
Du kho khn gian kh n my, nhn dn ta nht inh s hoan toan
thng loi. D quc M nht inh phai cut khoi nc ta. T quc ta nht inh
s thng nht. Dng bao Nam, Bc nht inh s sum hop mt nha. Nc ta s
co vinh du ln la mt nc nho ma anh dung anh thng 2 quc to - la
Phap va M; va gop phn xung ang vao phong trao giai phong dn tc.
V phong trao cng san th gii - La mt ngoi sut oi phuc vu cach
mang, ti cang tu hao vi su ln manh cua phong trao cng san va cng nhn
quc t bao nhiu, thi ti cang au long by nhiu vi su bt hoa hin nay giua
cac ang anh em
Ti mong rng Dang ta s ra suc hoat ng, gop phn c luc vao vic
khi phuc lai khi oan kt giua cac ang anh em trn nn tang chu nghia
Mac - Lnin va chu nghia quc t v san, co ly co tinh.
Ti tin chc rng cac ang anh em va cac nc anh em nht inh s
phai oan kt lai.
*
* *
V vic ring - Sau khi ti qua oi, ch nn t chuc am inh, lng phi
ngay gio va tin bac cua nhn dn.
244
Ti yu cu thi hai ti oc t i, noi chu la 'hoa tang. Ti mong
rng cach 'hoa tang dn dn s oc ph bin. Vi nh th i vi ngoi
sng tt v mt v sinh, lai khng tn t. Bao gio ta co nhiu in, thi
'in tang cang tt hon.
Tro xong thi tim mt qua i ma chn. Gn Tam Dao va Ba Vi nh
hinh co nhiu i tt. Trn m, nn xy 1 cai nha gian on, rng ri, chc
chn, mat m nhung ngoi n thm ving co ch nghi ngoi.
Nn co k hoach tr7ng c+y trn i. Ai n thm thi trng mt cy
lam k nim. Trng cy nao phai tt cy y. Lu ngay, cy nhiu thanh rung,
s tt cho phong canh va loi cho nng nghip:
Nu ti qua oi trc ngay nc ta oc thng nht, thi nn gui mt it
tro xong cho *7ng .<o ,iZn ;a,:
Cui cung, ti lai mun van tinh thn yu cho toan dn, toan Dang,
cho toan th b i, cho cac chau thanh nin va nhi ng.
Ti cung gui loi chao thn ai n cac ng chi, cac bu ban, va cac
chau thanh nin nhi ng quc t.
Diu mong mun cui cung cua ti la: Toan Dang toan dn ta oan kt
phn u, xy dung mt nc Vit Nam hoa binh, thng nht, c lp, dn
chu va giau manh, va gop phn xung ang vao su nghip cach mang th
gii..
%< ;Ni) ng<y B] th1ng ] n>, B\]
Chung kin, HO CHI MINH
Bi th thu nht
Ban Chp hanh Trung ong:
L DUAN
VET NAM DN CHU CONG H
Dc lp, Tu do, Hanh phuc
(Tuyt i bi mt)
Nm nay, ti vua 78 tui, vao lp nhung ngoi 'trung tho. Tinh thn
vn sang sut tuy suc kho co km so vi vai nm trc y. Ngoi ta n
khi tui tac cang cao thi suc kho cang thp. Do la mt iu binh thong.
Nhng khng ai oan bit oc ti s sng va phuc vu T quc, phuc
vu cach mang my thang, my nm nua
Vi vy, ti vit sn va lai my loi nay, phong khi ti s i gp cu
Cac Mac, cu Lnin va cac vi cach mang an anh khac, thi ng bao ca nc
va ng chi trong Dang khoi cam thy t ngt.
V vic ring
Sut oi ti ht long ht suc phuc vu T quc, phuc vu cach mang,
phuc vu nhn dn. Nay du phai tu bit th gii nay, ti khng co iu gi phai
hi hn, chi tic la tic rng khng oc phuc vu lu hon nua, nhiu hon nua.
Sau khi ti qua oi, ch nn t chuc iu phung linh inh, khoi
lng phi thi gio va tin bac cua nhn dn.
245
Ti yu cu thi hai ti oc t i, tuc la 'hoa tang. Ti mong rng
cach 'hoa tang sau nay s oc ph bin. Vi nh th i vi ngoi sng
tt v mt v sinh, lai khng tn t rung. Khi ta co nhiu in, thi 'in
tang cang tt hon.
Tro thi chia lam 3 phn, bo vao 3 cai hp sanh. Mt hp cho min Bc.
Mt hp cho min Trung. Mt hp cho min Nam.
Dng bao mi min nn chon 1 qua i ma chn hp tro o. Trn ma,
khng nn co bia a tong ng, ma nn xy 1 ngi nha gian on, rng ri,
chc chn, mat m, nhung ngoi n thm ving co ch nghi ngoi.
Nn co k hoach trng cy trn va chung quanh i. Ai n thm thi
trng mt vai cy lam k nim. Lu ngay, cy nhiu thanh rung s tt cho
phong canh va loi cho nng nghip . Vic sn soc nn giao pho cho cac cu
phu lo.
Thang 51968, khi xem lai th nay ti thy cn phai vit thm my
im khng i su vao chi tit.
Ngay sau khi cuc chng M, cuu nc cua nhn dn ta hoan toan
thng loi, cng vic toan Dang, toan qun va toan dn ta phai ra suc lam la
mau chong han gn vt thong nghim trong do quc M gy ra trong
cuc chin tranh xm loc d man. Do la mt cng vic cuc ky to ln, phuc
tap va kho khn. Chung ta phai co k hoach sn sang, r rang, chu ao,
tranh khoi bi ng, thiu sot va sai lm. Theo y ti, vic cn phai lam trc
tin la chinh n lai Dang, lam cho mi ang vin, mi oan vin, mi chi b
u ra suc lam tron nhim vu ang giao pho cho minh, toan tm toan y phuc
vu nhn dn. Lam oc nh vy, thi du cng vic to ln my, kho khn my
chung ta cung nht inh thng loi.
Du tin la cng vic i vi con ngoi.
Di vi nhung ngoi dung cam hy sinh mt phn xong mau cua
minh (can b, binh si, dn qun, du kich, thanh nin xung phong...), Dang,
Chinh phu va ng bao phai tim moi cach lam cho ho co noi n chn yn
n, ng thoi phai m nhung lp day ngh thich hop vi mi ngoi ho co
th dn dn 'tu luc canh sinh.
Di vi cac lit si, mi ia phong (thanh ph, lang x) cn xy dung
von hoa va bia k nim ghi su hy sinh anh dung cua cac lit si, oi oi
giao duc tinh thn yu nc cho nhn dn ta.
Di vi cha me, vo con (cua thong binh va lit si) ma thiu suc lao
ng va tung thiu, thi chinh quyn ia phong (nu
nng thn thi chinh quyn x cung hop tac x nng nghip) phai giup
ho co cng vic lam n thich hop, quyt khng ho bi oi rt.
Nhung chin si tr tui trong cac luc long vu trang nhn dn va thanh
nin xung phong u oc rn luyn trong chin u va u to ra dung
cam. Dang va Chinh phu cn chon mt s u tu nht, cho cac chau y i hoc
thm cac nganh, cac ngh, ao tao thanh nhung can b va cng nhn co k
246
thut gioi, t tng tt, lp trong cach mang vung chc. Do la i qun chu
luc trong cng cuc xy dung thng loi chu nghia x hi nc ta.
Trong su nghip chng M, cuu nc, phu nu am ang ta gop
phn xung ang trong chin u va trong san xut. Dang va Chinh phu cn
phai co k hoach thit thuc bi dng, ct nhc va giup ngay thm
nhiu phu nu phu trach moi cng vic k ca cng vic lnh ao. Ban thn phu
nu thi phai c gng von ln. Do la mt cuc cach mang a n quyn binh
ng tht su cho phu nu.
Di vi nhung nan nhn cua ch x hi cu, nh trm cp, gai im,
co bac, bun lu, v.v., thi Nha nc phai dung vua giao duc, vua phai dung
phap lut cai tao ho, giup ho tr nn nhung ngoi lao ng long thin.
Trong bao nm khang chin chng thuc dn Phap, tip n chng
quc M, ng bao ta, nht la ng bao nng dn lun lun ht suc trung
thanh vi Dang va Chinh phu ta, ra suc gop cua gop ngoi, vui long chiu
ung moi kho khn gian kh. Nay ta hoan toan thng loi, ti co y nghi
min thu nng nghip 1 nm cho cac hop tac x nng nghip cho ng
bao hi ha, mat da, mat long, thm nim phn khi, y manh san xut.
y noi v k hoach xy dung lai thanh ph va lang mac ep ,
ang hoang hon trc chin tranh. Khi phuc va m rng cac nganh kinh t.
Phat trin cng tac v sinh, y t. Sua
i ch giao duc cho hop vi hoan canh mi cua nhn dn, nh phat
trin cac trong nua ngay hoc tp nua ngay lao ng. Cung c quc phong.
Chun bi moi vic thng nht T quc...
Cng vic trn y la rt to ln, nng n, va phuc tap, ma cung la rt v
vang. Dy la mt cuc chin u chng lai nhung gi cu k, h hong,
tao ra nhung cai mi m, tt toi. D gianh ly thng loi trong cuc chin
u khng l nay cn phai ng vin toan dn, t chuc va giao duc toan dn,
dua vao luc long vi ai cua toan dn.
10-5-69
Cuc chng M, cuu nc cua nhn dn ta du phai kinh qua gian kh
hy sinh nhiu hon nua, song nht inh thng loi hoan toan.
Do la mt iu chc chn.
Ti co y inh n ngay o, ti s i khp hai min Nam Bc, chuc
mung ng bao, can b, va chin si anh hung, thm hoi cac cu phu lo, cac
chau thanh nin va nhi ng yu quy cua chung ta.
K theo o, ti s thay mt nhn dn ta i thm va cam on cac nc
anh em trong phe x hi chu nghia, va cac nc bu ban khp nm chu
tn tinh ung h va giup cuc chng M, cuu nc cua nhn dn ta.
ng D Phu la ngoi lam tho rt ni ting Trung Quc, oi nha
Dong, co cu rng 'nhn sinh tht thp c lai hy nghia la 'ngoi tho 70,
xa nay him.
Nm nay, ti vua 79 tui, la hang ngoi 'xa nay him nhng tinh
thn, u oc vn rt sang sut, tuy suc kho co km so vi vai nm trc y.
247
Khi ngoi ta ngoai 70 xun, thi tui tac cang cao, suc kho cang thp.
Diu o cung khng co gi la.
Nhng ai ma oan bit ti con phuc vu cach mang, phuc vu T quc,
phuc vu nhn dn oc bao lu nua
Vi vy ti sn my loi nay, phong khi ti s i gp cu Cac Mac, cu
Lnin va cac vi cach mang an anh khac, thi ng bao ca nc, ng chi
trong Dang va bu ban khp noi u khoi cam thy t ngt.
DI CHUC
CUA CHU TJCH HO CHI MINH
cng b nm 1
VET NAM DN CHU CONG H
Dc lp - Tu do - Hanh phuc
Cuc chng M, cuu nc cua nhn dn ta du phai kinh qua gian kh,
hy sinh nhiu hon nua, song nht inh thng loi hoan toan.
Do la mt iu chc chn.
Ti co y inh n ngay o, ti s i khp hai min Nam - Bc, chuc
mung ng bao, can b va chin si anh hung; thm hoi cac cu phu lo, cac
chau thanh nin va nhi ng yu quy cua chung ta.
K theo o, ti s thay mt nhn dn ta i thm va cam on cac nc
anh em trong phe x hi chu nghia, va cac nc bu ban khp nm chu
tn tinh ung h va giup cuc chng M, cuu nc cua nhn dn ta.
*
* *
ng D Phu la ngoi lam tho rt ni ting Trung Quc oi nha
Dong, co cu rng 'Nhn sinh tht thp c lai hy, nghia la 'ngoi tho 70,
xa nay him.
Nm nay, ti vua 79 tui, la lp ngoi 'xa nay him nhng tinh
thn, u oc vn rt sang sut, tuy suc kho co km so vi vai nm trc y.
Khi ngoi ta ngoai 70 xun, thi tui tac cang cao, suc kho cang thp.
Diu o cung khng co gi la.
Nhng ai ma oan bit ti con phuc vu cach mang, phuc vu T quc,
phuc vu nhn dn oc bao lu nua
Vi vy, ti sn my loi nay, phong khi ti s i gp cu Cac Mac, cu
Lnin va cac vi cach mang an anh khac, thi ng bao ca nc, ng chi
trong Dang va bu ban khp noi u khoi cam thy t ngt.
TRUC HET NO VE DANG - Nho oan kt cht ch, mt long mt
da phuc vu giai cp, phuc vu nhn dn, phuc vu T quc, cho nn tu ngay
thanh lp n nay, Dang ta oan kt, t chuc va lnh ao nhn dn ta hng
hai u tranh tin tu thng loi nay n thng loi khac.
Doan kt la mt truyn thng cuc ky quy bau cua Dang va cua dn ta.
Cac ng chi tu Trung ong n cac chi b cn phai giu gin su oan kt nht
tri cua Dang nh giu gin con ngoi cua mt minh.
248
Trong Dang thuc hanh dn chu rng ri, thong xuyn va nghim
chinh tu ph binh va ph binh la cach tt nht cung c va phat trin su
oan kt va thng nht cua Dang. Phai co tinh ng chi thong yu ln nhau.
Dang ta la mt Dang cm quyn. Mi ang vin va can b phai tht su
thm nhun ao uc cach mang, tht su cn kim lim chinh, chi cng v t.
Phai giu gin Dang ta tht trong sach, phai xung ang la ngoi lnh ao, la
ngoi ay t tht trung thanh cua nhn dn.
DN VN V THANH NN ta noi chung la tt, moi vic u
hng hai xung phong, khng ngai kho khn, co chi tin thu. Dang cn phai
chm lo giao duc ao uc cach mang cho ho, ao tao ho thanh nhung ngoi
thua k xy dung chu nghia x hi vua 'hng vua 'chuyn.
Bi dng th h cach mang cho oi sau la mt vic rt quan trong va
rt cn thit.
NHN DN LA DONG ta min xui cung nh min nui, bao
oi chiu ung gian kh, bi ch phong kin va thuc dn ap buc boc lt, lai
kinh qua nhiu nm chin tranh.
Tuy vy, nhn dn ta rt anh hung, dung cam, hng hai, cn cu. Tu
ngay co Dang, nhn dn ta lun lun i theo Dang, rt trung thanh vi Dang.
Dang cn phai co k hoach tht tt phat trin kinh t va vn hoa,
nhm khng ngung nng cao oi sng cua nhn dn.
CUOC KHNG CHEN CHNG MY co th con ko dai. Dng bao ta
co th phai hy sinh nhiu cua, nhiu ngoi. Du sao chung ta phai quyt tm
anh gic M n thng loi hoan toan.
Con non, con nc, con ngoi,
Thng gic M, ta s xy dung hon moi ngay nay
Du kho khn gian kh n my, nhn dn ta nht inh s hoan toan
thng loi. D quc M nht inh phai cut khoi nc ta. T quc ta nht inh
s thng nht. Dng bao Nam Bc nht inh s sum hop mt nha. Nc ta s
co vinh du ln la mt nc nho ma anh dung anh thng hai quc to -
la Phap va M; va gop phn xung ang vao phong trao giai phong dn tc.
VE PHNG TR CONG SAN THE G - La mt ngoi sut oi
phuc vu cach mang, ti cang tu hao vi su ln manh cua phong trao cng san
va cng nhn quc t bao nhiu, thi ti cang au long by nhiu vi su bt hoa
hin nay giua cac ang anh em
Ti mong rng Dang ta s ra suc hoat ng, gop phn c luc vao vic
khi phuc lai khi oan kt giua cac ang anh em trn nn tang chu nghia
Mac - Lnin va chu nghia quc t v san, co ly, co tinh.
Ti tin chc rng cac ang anh em va cac nc anh em nht inh s
phai oan kt lai.
*
* *
VE VEC RNG - Sut oi ti ht long ht suc phuc vu T quc,
phuc vu cach mang, phuc vu nhn dn. Nay du phai tu bit th gii nay, ti
249
khng co iu gi phai hi hn, chi tic la tic rng khng oc phuc vu lu
hon nua, nhiu hon nua.
Sau khi ti qua oi, ch nn t chuc iu phung linh inh, khoi
lng phi thi gio va tin bac cua nhn dn.
*
* *
Cui cung, ti lai mun van tinh thn yu cho toan dn, toan Dang,
cho toan th b i, cho cac chau thanh nin va nhi ng.
Ti cung gui loi chao thn ai n cac ng chi, cac bu ban va cac
chau thanh nin, nhi ng quc t.
Diu mong mun cui cung cua ti la: Toan Dang, toan dn ta oan kt
phn u, xy dung mt nc Vit Nam hoa binh, thng nht, c lp, dn
chu va giau manh, va gop phn xung ang vao su nghip cach mang th gii.
Ha Ni, ngay 10 thang 5 nm 1969
HO CHI MNH
KT KUAN
CHU TICH H CHI MINH, NGI KHAI SINH NN LY LUAN
CACH MANG MI CUA VIT NAM
Sinh thoi, H Chi Minh khng t nhn minh la m t nha ly lun. Toan
b cuc oi va s nghip cach mang cua Ngoi la s ln ln vo i thc tin
cach mang Vit Nam va cach mang th gioi tim ra con ong cach mang
khoa hoc a cach mang Vit Nam n thng loi.
Tuy nhin, Ngoi tng day chung ta rng: 'Thng nht gia ly lun va
thc tin la mt nguyn tc cn ban cua chu nghia Mac-Lnin. Thc tin
khng co ly lun hong dn thi thanh thc tin mu quang. Ly lun ma khng
lin h voi thc tin la ly lun sung
83
; 'Nguyn nhn cua bnh chu quan la:
kem ly lun, hoc khinh ly lun, hoc ly lun sung
84
; 'Ly lun ct ap
dung vao cng vic thc t. Ly lun ma khng ap dung vao thc t la ly lun
sung
85
; 'Ly lun phai em ra thc hanh. Thc hanh phai nhm theo ly
lun... Ly lun ct ap dung vao thc t. Chi hoc thuc long, loe thin ha
thi ly lun y cung v ich
86
... Cach no i, cach vit cua Ngoi la lam sao cho
dn ta ai cung hiu oc, nho oc va lam oc. Vi th, cung mt khai nim,
mt vn , nhng voi cac i tong ngoi khac nhau, voi tinh cht cua cac
hi nghi khac nhau, Ngoi a co nhiu cach khac nhau din at no.
Cuc oi va s nghip cach mang cua Ngoi, voi di san v gia Ngoi
lai cho mai sau chng to H Chi Minh khng chi la mt thin tai t chc,
thc hin thc tin, ma H Chi Minh con la mt nha ly lun thin tai cua
Dang Cng san Vit Nam va cua Dn tc Vit Nam:
83
. H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p g) trang \:
84
. Sd, tp 5, trang 233.
85
. Sd, tp 5, trang 234.
86
. Sd, tp 5, trang 235.
250
+G NgaR - d e d +1-2> Thi #a$ng l&@ Ka Ha%ng CCng #a%n Vi!t Na)>
Ng"R!n ($i :"C$c chi$nh la ng*i 8&" ti!n 8a ch&$) '$t # Th"% ng hoa%ng
8*ng lC$i c$" n*$c TJ$o 'ai g&n +22 n) c"%a ca$ch )ang Vi!t Na)> Thai
#inh n!n lR$ l"&n ca$ch )ang )*$i c"%a Vi!t Na)G
Khi thc dn Phap n sung xm loc Vit Nam, triu inh phong kin
Vit Nam bac nhoc a i t nhong b nay n nhong b khac, nhuc nha
nht la s nhong b voi thc dn Phap boi Hip oc Patant 1883, lam cho
Vit Nam mt ht quyn c lp dn tc va t do cua nhn dn. K t y,
phong trao yu noc cua dn tc Vit Nam a phat trin rm r, rng khp ca
noc voi nhiu khuynh hong khac nhau, nhng rt cuc u tht bai, vi cha
co ong li cach mang khoa hoc dn ong.
Giua luc cach mang Vit Nam ang lm vao b tc v ong li cu
noc, Nguyn Ai Quc la ngoi Vit Nam yu nc u tin tim ra con
ong cuu noc, cuu dn. Sau gn 10 nm bn ba nm chu, bn bin, tin
hanh khao sat chu nghia thuc dn, quc nhiu nc t ban va cac nc
thuc ia cua chung, c bit la thc thi dn chu t san trn t Phap, Nguyn
Ai Quc sm nhn thuc oc xu hng phat trin cua thoi ai, t bo lp
trong dn chu t san n voi dn chu v san.
Qua cac tac phm cua Ngoi: Ban hu sach cu$a nh+n +n in ;a,
1919, !ng (ach ,nh 1927, &!ng li"nh chinh tri *+u tin cu$a a$ng
1930, phai thy rng, tu mt ngoi Vit Nam yu nc nng nhit, Ngoi
bt gp chu nghia Mac - Lnin va tr thanh ngoi Vit Nam cng san u
tin, ri nhanh chong tro thanh mt trong cac lanh tu cua Quc t Cng san.
Tu o Ngoi rut ra kt lun: Mun cuu nc va giai phong dn tc khng
co con ong nao khac la con ong cach mang v san. Do la con ong
cach mang dn chu t san kiu mi do Lnin vach ra, t doi s lanh ao
cua Dang Cng san Vit Nam, nhm anh quc va phong kin tay sai,
gianh c lp dn tc, thuc hin ngoi cay co rung, sau o tin ln lam cach
mang x hi chu nghia, thuc hin chu nghia X hi va chu nghia Cng san
Vit Nam. Do la ong li cach mang giong cao ngon co c lp dn tc
gn lin voi chu nghia x hi, kt hop chu nghia yu nc voi chu nghia quc
t v san trong sang, kt hop suc manh dn tc voi suc manh thoi ai nhm
thc hin muc tiu cao ca giai phong dn tc, giai phong giai cp va giai
phong con ngoi.
eG HCc l&@ '&n tCc g$n li!n ;*$i ch"% nghia aa hC i la 8o$ng go$@ to l*$n
c"%a Ch"% tich HC Chi$ Minh ;ao Tho tang lR$ l"&n c"%a ch"% nghia Ma$c d
S!nin
a3 HCc l&@ d t 'o la D"R!n thi!ng li!ng 5&$t Tha% a&) @ha) c"%a '&n
tCc
2(hng cM g[ Due hn *Nc lp tT o9 l< *i, ?uPt ph1t va la ni ung
ln nh+t) .ao tru, nh+t ca t! t!6ng %7 &h8 'inh:
T 1919, trong Ban hu sach cu$a nh+n +n in ;a, gi n Hi nghi
Vec-xy, H Chi Minh cung chinh la ngoi Vit Nam u tin a thng nht
hai ni dung Dc lp dn tc va T do cua nhn dn trong lich s Vit Nam.
251
T tong cua Ngoi v cach mang giai phong dn tc bao gm cac
lun im: Uha$i *i thGo con *!ng cach ,ang v sa$nH Uha$i o a$ng &ng
sa$n pit ;a, la"nh *aoH Uha$i la s! nghip cu$a toan +n *!c th!c hin trn
nn ta$ng lin ,inh cngEnngH ;u th!c hin chu$ *ng va sang tao thi co
5ha$ n>ng th>ng l i tr!c cach ,ang $ chinh DucH Uha$i *!c th!c hin .>ng
con *!ng .ao l!c cach ,ang:
Di anh sang jun c!ng vZ vPn *Z +n tNc v< vPn *Z thuNc *Ja cua
Lnin va tm gong cach mang Thang Moi Nga, Ngoi khng inh: Chi
co chu nghia X hi va chu nghia Cng san mi giai phong oc cac dn tc
bi ap buc va giai cp cng nhn toan th gii. Cach mang giai phong dn tc
mun thng loi phai thuc hin oc su lin minh chin u giua v san
thuc ia vi v san chinh quc. Cach mang thuc ia khng chi trng
cho vao kt qua cua cach mang v san chinh quc ma phai tin hanh song
song vi cach mang chinh quc, hon nua no cn phai chu ng, sang tao va
co th gianh thng loi trc cach mang v san o chinh quc. Bng thng loi
cua minh no co th ong gop vao su nghip giai phong anh em v san
phong Ty.
Quan im nay va t tong bao lc cach mang nhn nghia, hoa binh,
vi loi ich cua dn trn ht, cung vo i lp trong cao dn tc nhng khng
ha thp giai cp cua Ngoi khng chi la s sang tao ma con la su phat trin ly
lun chu nghia Mac - Lnin v cach mang giai phong dn tc thuc ia cua
Chu tich H Chi Minh. Nho no, Ngoi cung Dang ta ra va giai quyt
ung n nhiu vn v chin loc va sach loc, lanh ao nhn dn a
cach mang Vit Nam n thng loi lich su Thang Tam nm 1945. Cuc cach
mang a mo ra ky nguyn c lp t chu cho dn tc Vit Nam, va la cuc
cach mang gianh chinh quyn n ra trong thoi gian ngn nht, tn tht nho
nht ma chin thng la lon nht trong lich s nhn loai.
Cach mang Thang Tam thng loi, thay mt cho toan dn tc Vit Nam,
Ngoi trinh trong tuyn b voi toan th gioi: 'Tt ca moi ngoi sinh ra u
co quyn binh ng. Tao hoa cho ho nhng quyn khng ai co th xm pham
oc; trong nhng quyn y, co quyn oc sng, quyn t do va quyn mu
cu hanh phuc... Noc Vit Nam co quyn hong t do va c lp, va s tht
a thanh mt noc t do c lp. Toan th dn tc Vit Nam quyt em tt ca
tinh thn va lc long, tinh mang va cua cai gi vng quyn t do, c lp
y
87
. Trong cac loi ku goi toan quc khang chin, Ngoi tuyn b: 'Min
Nam la mau cua mau Vit Nam, la thit cua thit Vit Nam. Nam, Bc la mt
nha. Sng co th can, nui co th mon, song chn ly o khng bao gio thay
i
88
. 'Tha hy sinh tt ca ch nht inh khng chiu mt noc, khng chiu
lam n l. 'Du co t chay ca day Trong Son, thi cung phai quyt tm
anh thng gic My xm loc
89
. 'Cuc khang chin chng My cu noc co
th keo dai 5 nm, mo i nm, hai moi nm, hoc lu hon na. Ha Ni, Hai
87
. rG, H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri tuc gia) %a ;i) @AAA) t+p ) trang BE:
88
: rG, =*) t+p ) trang @H t+p B@) trang ]B:
89
. rG, Sd, tp 11, trang 508; &hi$ t! B\] *n B\\ ;g!i *a" nh>c cu, t! 2tuyt t+, *anh th>ng
gi>c 'y" ?+, l!c9 5hoa$ng A l+n trong cac Th! 5hGn va cac j i 5u goi ^?G, t+p BB va t+p B@_:
252
Phong va mt s thanh ph khac co th bi tan pha, thi chung ta cung phai
quyt tm anh thng gic My xm loc
90
.
'Khng co gi quy hon c lp t do
91
la chn ly sang ngoi thoi ai do
Ngoi vach ra mai soi sang cho cach mang Vit Nam va cach mang nhn
loai.
53 HCc l&@ '&n tBc gfn li!n ;*$i ch ngh`a aM hBi la nCi '"ng cC$t loi>
5ao tK") ;a a"R!n #"C$t c"%a t t*%ng HC Chi$ MinhG
Nu trong ban hu sach cu$a nh+n +n in ;a, gi n Hi nghi Vec-
xy la s thng nht gia c lp dn tc voi t do cua nhn dn, thi trong
'Dong Kach mnh va trong &!ng li"nh chinh tri *+u tin cu$a a$ng la s
thng nht gia c lp dn tc voi chu nghia xa hi. Thi k t Tuyn ngn
c l+p cua noc Vit Nam Dn chu Cng hoa n cac ji 5u goi toan
Duc 5hang chin sau nay, trong t tong H Chi Minh la s thng nht gia
c lp dn tc gn lin voi chu nghia xa hi va quyt tm cao nht cua dn
tc nhm gi vng muc tiu cao ca Dc lp dn tc gn lin voi chu nghia xa
hi.
T tong dn tc cua Ngoi bao gm cac ni dung co ban: c l+p E
t! o la Duyn thing ling .+t 5ha$ ?+, pha, cu$a ,"i +n tcH Trong thi
*ai ngay nay) chu$ nghi"a +n tc ch+n chinh v+"n la ,t *ng l!c ln cu$a cac
+n tcH (t hp nhu+n nhuy"n cac v+n * +n tcEgiai c+p) *c l+p +n tcE
chu$ nghi"a ?a" h i) chu$ nghi"a yu n!c truyn thngEchu$ nghi"a Duc t v sa$n
trong sang v!a gianh *c l+p cho +n tc ,inh) v!a gianh *c l+p cho +n
tc .anH &ac lu+n *i$, cu$a ;g!i v cach ,ang gia$i phong +n tc: o,
chu nghia dn tc chn chinh la s phat trin chu nghia Mac - Lnin cua H
Chi Minh v cac ng lc chung cua nhn loai: lun gong cao hai ngon co
cach mang Dc lp dn tc va chu nghia xa hi.
T tng v c lp dn tc gn lin vi chu nghia x hi cua Ngoi la
tng hop nhung quan im chin loc co y nghia chi ao ln v chinh tri va
ly lun, v nhn thuc va hanh ng cua toan Dang, toan dn ta trong toan b
tin trinh cach mang Vit Nam. Dy la mt ong gop v ly lun vao kho tang
cua chu nghia Mac - Lnin, vao ly lun cach mang x hi noi chung va cach
mang xa h i chu nghia noi ring trong thoi ai ngay nay.
Sut cuc oi va su nghip cach mang cua minh, Ngoi chi co mt
'ham mun tt bc la nc phai hoan toan oc c lp, dn phai hoan toan
oc tu do, ng bao ai cung co com n, ao mc, ai cung phai oc hoc
hanh
92
. Vi th, s nghip cach mang Vit Nam la Dc lp dn tc phai gn
lin voi chu nghia xa hi. Ngoi khng inh: Dc lp dn tc la iu kin
xy dng chu nghia xa hi, chu nghia xa hi la nhn t bao am cho c lp
dn tc oc thc hin mt cach trit . Nghia la noc oc c lp thi dn
cung phai oc hoan toan t do, m no, hanh phuc, sung song.
90
. rG, Sd, t+p B@) trang BAg.
91
. Sd, t+p B@) trang BA\.
92
. rG, H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p ) trang BBH t+p B@)
trang ]Bm:
253
=! phat tri$n chu$ nghi"a 'ac E jnin cu$a %7 &h8 'inh vZ ch nghSa ?X
hNi $ pit ;a, th$ hin $ cac *i$, chinh sau:
ThV nhPt, Bng vic t ra va tra loi cu hoi 'chu nghia x hi o Vit
Nam la gi, trn co so tip cn chu nghia Mac - Lnin t cac phong din
ao c, vn hoa, xa hi,.. tuy vao cac i tong ngoi Vit Nam khac nhau,
cac goc xem xet va muc ich cua mi Hi nghi khac nhau, ma H Chi
Minh a ra nhiu inh nghia v chu nghia x hi Vit Nam. T nhung
quan im cu th khac nhau y cua Ngoi v chu nghia x hi Vit Nam,
ma Ngoi a xac inh chu nghia xa hi o Vit Nam co 5 c trng ban cht.
Khi tra loi cho cu hoi 'Lam gi co chu nghia x hi Vit Nam,
H Chi Minh a xac inh 5 muc tiu cua chu nghia x hi Vit Nam. Cac
muc tiu nay (ca phong din tng quat va cu th ) quan h bin chng voi 5
c trng ban cht, la s cu th hoa 5 c trng ban cht cua chu nghia xa hi o
Vit Nam.
Nhung c trng ban cht va muc tiu cua chu nghia x hi Vit
Nam theo t tng trit hoc H Chi Minh, a chua ung trong o mt h
thng cac gia tri c thu, ma gia tri trung tm la con ngoi vi cac nhu cu loi
ich cua no. Con ngoi la muc tiu phat trin.
Chu nghia x hi theo H Chi Minh la x hi cua con ngoi, vi con
ngoi, ch x hi o mang ban cht dn chu, nhn ao trong tin trinh vn
ng x hi loai ngoi.
Th$ hai> khi tra loi cho cu hoi 'Lam gi co chu nghia x hi Vit
Nam, H Chi Minh ng thoi chi ra cac ng luc phat trin cua chu
nghia x hi Vit Nam la:
'tF Dng luc hiu theo nghia rng trong t tong H Chi Minh la su
dung ng b cac on by v kinh t, chinh tri, vn hoa, x hi,.. nhm kich
thich tinh tich cc cua ngoi lao ng. nghia rng, Ngoi nhn manh hai
ni dung: Tinh ng b trong s dung cac on by va trinh , nng lc cua
i ngu can b quan ly nha noc trong s dung ng b cac on by.
%aiF Dng luc hiu theo nghia hep trong t tong H Chi Minh la vn
con ngoi. Dng lc con ngoi voi t cach la con ngoi cng ng,
Ngoi nhn manh o la Dai oan kt toan dn tc. Dng lc con ngoi voi t
cach la con ngoi ca nhn, Ngoi khng inh o la con ngo i moi xa hi chu
nghia o Vit Nam.
=! phat tri$n chu$ nghi"a 'ac E jnin cu$a %7 &h8 'inh vZ con *!Qng
Du1 *N *i ln ch nghSa ?X hNi 6 pit ;a, th$ hin $ nh!"ng *i$, chinh sau:
ThV nh&$t, Nu in at nh Mac, ngghen va Lnin v thoi ky qua
ln chu nghia xa hi, thi H Chi Minh a chi ra: Vit Nam tu mt nc nng
nghip lac hu, thuc ia va phong kin tin thng ln chu nghia x hi
khng kinh qua phat trin t ban chu nghia. Ngoi khng inh tinh cht cua
no la cuc u tranh mt mt mt con gia chu nghia xa hi va chu nghia t
ban o Vit Nam.
T tong nay voi thc tin a min Bc ln chu nghia xa hi, H Chi
Minh khng chi trung thanh, ma a phat trin chu nghia Mac - Lnin trong
254
iu kin Vit Nam, lam cho ly lun qua gian tip ln chu nghia xa hi theo
hinh thuc thu hai cua Lnin u tin tr thanh hin thuc.
ThV hai, Trong iu kin giao iu, ngo i ta a qun loi day cua
Lnin 'Khng co chu nghia xa hi ging nhau cho moi dn tc, chi co chu nghia
xa hi phu hop voi tng dn tc, bt ca th gioi phai tun thu mt 'm hinh
chu nghia xa hi, H Chi Minh quan nim chu nghia x hi co muc tiu,
nguyn ly chung ging nhau, nhng mi nc co c im lich su cu th
khac nhau nn phong thuc, bin phap, bc i cach lam khac nhau. Ngoi
nhc nh, vic hoc tp nhung kinh nghim nc ngoai la rt cn thit.
Nhng Ngoi cung nhn manh: 'Ta khng th ging Lin X, vi Lin X co
phong tuc tp quan khac, co lich s ia ly khac
93
. Lam khac, thm chi lam
trai vi Lin X, ta vn la mac-xit.
T tong nay va thc tin qua ln chu nghia xa hi o min Bc, a
chng minh Chu tich H Chi Minh khng nhng trung thanh voi Lnin, ma
con chng minh s ung n, khoa hoc cua t duy c lp, t chu, sang tao
va i moi cua Ngo i.
ThV 5a, H Chi Minh la ngoi u tin phong Dng chu trong
xy dng CNXH voi nn kinh t nhiu thanh phn. Trong sa sai cai cach
rung t, t 1955 Ngoi a chu trong va quy inh cho ngoi nng dn
min Bc co rung 5. Trong lanh ao cng cuc xy dng chu nghia xa hi o
min Bc ngay y, Ngoi thong ban v kinh t nhiu thanh phn o noc ta.
Diu nay m t ln na cho thy Chu tich H Chi Minh rt trung thanh va vn
dung sang tao quan im cua Lnin trong 'Chinh sach kinh t moi vao Vit
Nam. Dng thoi, quan im y cho n nay a va ang la mt ng lc to lon
cua cng cuc i moi o Vit Nam.
Th$ t, H Chi Minh la ngoi u tin trn th gioi chu trong chia
nho thoi ky qua ln chu nghia xa hi thanh nhiu bc i. Ngoi khng chi
ro phai chia thoi ky qua ln chu nghia xa hi thanh bao nhiu boc i, nhng
thng qua cac cach din at khac nhau cua Ngoi v tin dn ln chu nghia xa
hi o Vit Nam, thi cach chia nho cua Ngoi la quy m, trinh , tc cua
mi boc i phai tuy thuc vao thanh tu cua qua trinh cng nghip hoa, hin
ai hoa t noc o mi thoi ky. Cng nghip hoa, hin ai hoa t noc la
mt trong nhng iu kin tin quyt cua chu nghia xa hi thng loi o Vit
Nam.
Th$ n), Xut phat t trinh r t thp cua Vit Nam, ma Ngoi a
chi ra tm quan trong to lon cua quyt tm dn tc khi thc hin muc tiu chu
nghia xa hi. Ngoi tng day, lam chu nghia xa hi o Vit Nam la 'k hoach 10
phn, thi bin phap phai 15 phn va quyt tm phai 20
94
.
Th$ #a$", Theo H chi Minh mun xy dung thanh cng chu nghia x
hi o Vit Nam phai am bao 4 nguyn tc: 'NtF Phai am bao mt cach
tuyt i su lnh ao cua Dang Cng san Vit Nam. %aiF Phai nng cao trinh
, nng luc quan ly nha nc i vi toan x hi. BaF Phai m rng va tng
93
. H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p g) trang @@m:
94
. H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p BA) trang ].
255
cong hoat ng chu ng va tich cuc co hiu qua cua cac t chuc chinh tri
qun chung. B0nF Phai ao tao u i ngu can b co u uc, u tai ap ung
yu cu nhim vu cua lich s.
T tng H Chi Minh v chu nghia x hi va con ong qua ln
chu nghia x hi Vit Nam chinh la chu nghia Mac - Lnin a Vit Nam
hoa boi H Chi Minh.
T tng H Chi Minh v c lp dn tc gn lin voi chu nghia x
hi, nht la t tong cua Ngoi v chu nghia x hi va con ong qua ln
chu nghia x hi Vit Nam a va ang oc Dang ta vn dung sang tao vao
su nghip i mi hin nay, nhm ra suc phat trin kinh t, vn hoa lam cho
dn giau, nc manh, x hi cng bng, dn chu, vn minh, giu vung c lp
chu quyn toan ven lnh th, xy dung thanh cng chu nghia x hi trn t
nc ta, gop phn tich cuc vao cuc u tranh chung cua nhn dn th gii vi
hoa binh, c lp dn tc, dn chu va tin b x hi.
-G T tng H Ch Minh ;Q H?ng CBng #?n Vi!t Na)> 8bc 5i4t
tKong 8iQ" Ti4n H?ng 8M nf) chnh D"RQn gHa%ng CCng #a%n Vi!t Na) c&)
D"R!n3> l< )Bt 8Ang gA@ )i ;<o l_ l"]n a&R 'Ing 8?ng TiW" )i ca giai
cP@ cCng nh&nG
D bao am cho cach mang Vit Nam i n thng loi, Chu tich H
Chi Minh khng inh: 'Trc ht phai co Dang cach mnh... Dang co
vung cach mnh mi thanh cng.
Quan im nht quan cua Ngoi v xy dng Dang Cng san Vit
Nam la: Dang va la ngoi lnh ao, va la ngoi y to tht trung thanh cua
nhn dn. Dang Cng san Vit Nam cm quyn tc la hin thc hoa nguyn
ly 'Dang lanh ao, Dn la chu va Dn lam chu. Ngoi nu yu cu phai xy
dung Dang ta thanh mt ang to ln, manh m, chc chn, trong sach, cach
mang trit . Ngoi cung lun nhn manh ang vin phai sut oi lam ngoi
con trung thanh cua Dang, ngoi y t tn tu cua nhn dn. Ngoi oi hoi
Dang ta mt mt phai ra suc nng cao tri tu cho ngang tm nhim vu lich su,
mt khac phai trau di ao uc cach mang, khng ngung tng cong mi lin
h mau thit vi nhn dn. Dang chi co th hoan thanh su mnh lich su cua
minh nu bit tp hop, oan kt cac tng lp nhn dn trong mt mt trn dn
tc thng nht rng ri chng k thu chung va xy dung t nc.
Trong xy dung Dang v t tng - ly lun, Ngoi chi ro: '... chi co
ang nao theo ly lun cach mang tin phong, ang cach mang mi lam ni
trach nhim cach mang tin phong, 'Dang mun vung phai co chu nghia
lam ct, trong Dang ai cung phai hiu, ai cung phai theo chu nghia y, 'by
gio hoc thuyt nhiu, chu nghia nhiu, nhng chu nghia chn chinh nht,
chc chn nht, cach mang nht la chu nghia Lnin
95
...
D at muc tiu cach mang, Chu tich H Chi Minh cung a chi r: phai
dua vao ly lun cach mang va khoa hoc cua chu nghia Mac - Lnin, phai lam
cho chu nghia Mac - Lnin tr thanh nn tang t tng, kim chi nam cho moi
hanh ng cua Dang Cng san Vit Nam.
95
. rG, H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p @) trang @g:
256
Dang ly chu nghia Mac - Lnin lam ct co nghia la Dang ta nm vung
tinh thn cua chu nghia Mac-Lnin, lp trong, quan im va phong phap
cua chu nghia Mac - Lnin, ng thoi nm vung tinh hoa vn hoa dn tc va
tri tu thoi ai vn dung sang tao vao hoan canh cu th cua nc ta. Khng
may moc, kinh vin, giao iu.
Vi vy, trong tip nhn va vn dung chu nghia Mac-Lnin, Chu tich H
Chi Minh lu y nhung im sau y: Hoc tp, nghin cuu, tuyn truyn chu
nghia Mac - Lnin phai lun phu hop vi hoan canh va tung i tong; Vn
dung phai phu hop tung hoan canh; Chu y hoc tp, k thua kinh nghim tt
cua cac Dang cng san khac, tng kt kinh nghim cua minh b sung cho
chu nghia Mac - Lnin; Dang tng cong u tranh bao v su trong sang
cua chu nghia Mac-Lnin.
Ly lun xy dng Dang Cng san Vit Nam cua Chu tich H Chi Minh
la s trung thanh cua Ngoi voi nhng nguyn tc xy dng Dang kiu moi
cua Lnin. Dng thoi quan im v quy lut ra oi cua Dang Cng san Vit
Nam 'la kt qua cua s kt hop chu nghia Mac - Lnin voi phong trao cng
nhn va phong trao yu noc Vit Nam, quan nim xy dng 'Dang Cng
san Vit Nam khng chi la Dang cua giai cp cng nhn ma con la Dang cua
Dn tc, Dang cua Nhn dn Vit Nam
96
la s phat trin chu nghia Mac -
Lnin cua Ngoi v xy dng Dang Cng san trong iu kin moi.
hG iHo<n T=t> 8o<n T=t> 86i 8o<n T=tG Th<nh cCng> th<nh cCng> 86i
th<nh cCngj G S"]n 8iW) n\i ti=ng n<R ca Ch tch H Ch Minh la # T!$
tha ;a @ha$t h"R cao nh&$t tK"R!n thC$ng cC$ T!$t '&n tCc cao c"%a '&n tCc Vi!t
Na)> ;a 8M tK th<nh t tng chk 86o chi=n lYc a"R!n #"Et c? D" tK7nh
cch )6ng Vi4t Na)G
T tng ai oan kt cua H Chi Minh cung vi ao uc va nhn
cach v cung cao thong va trong sang cua Ngoi quy tu oc khi ai
oan kt toan dn tc, u tranh vi thng loi cua su nghip cach mang. Mu
s chung cua ai oan kt trong t tong H Chi Minh la y thc dn tc va
tinh thn yu noc. Voi mu s chung nay, Ngoi a oan kt oc moi con
dn Vit Nam, lam nn sc manh to lon cua cach mang Vit Nam chin
thng moi ke thu.
H Chi Minh la ngoi sang lp Dang, Mt trn, Qun i, ng thoi
cung la ngoi sang lp Nha nc Vit Nam Dn chu Cng hoa - nha nc
cua dn, do dn, vi dn. Ngoi lun lun coi trong ban cht giai cp cng
nhn cua nha nc, va cung lun nhn manh tinh dn tc, tinh nhn dn su
sc cua nha nc. La nha yu nc vi ai, Chu tich H Chi Minh cung la nha
quc t chu nghia trong sang, hin thn cua t tng v kt hop suc manh
dn tc va suc manh thoi ai. Ngoi noi: Cach mnh Vit Nam cung la mt
b phn trong cach mnh th gii. Ai lam cach mnh trn th gii u la
ng chi cua dn Vit Nam ca.
Toan b s nghip cach mang cua Ngoi, H Chu tich nho k tha va
phat huy thanh cng truyn thng quy bau cua dn tc 's ta day cho ta bai
96
. rG, H Chi Minh toan t+p) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AAA) t+p ) trang Bm]:
257
hoc: khi nao dn ta oan kt thi c lp cua noc ta oc gi vng, khi nao
dn ta khng oan kt thi c lp cua noc ta co nguy co bi xm pham
97
;
Ngoi anh gia ung, cao sc manh va phat huy tinh thn qut cong cua
'nhn dn ta co truyn thng nng nan yu noc, mi khi T Quc bi xm
lng thi triu ngoi nh mt xng ln phia troc, quyt gi gin va bao v c
lp dn tc
98
, ma lun thc hin ong li cach mang ai oan kt toan dn,
voi nguyn tc 'tin dn, da vao dn, khng inh sc manh v tn, v ich
cua dn: 'D trm ln khng dn cung chiu. Kho van ln dn liu cung
qua
99
, 'Doan kt, oan kt, ai oan kt. Thanh cng, thanh cng, ai thanh
cng
100
; Va mt trong cac co s cua t tong qun su H Chi Minh la ly
dn lam gc theo phong chm 'qun vi dn nh ca vi nc
101
, 'tt ca
suc manh u tu dn ma ra
102
.
Dai oan kt dn tc la mt chin loc co ban, lu dai, trong cach
mang dn tc dn chu nhn dn, cung nh trong cach mang x hi chu nghia.
T tng ai oan kt cua H Chi Minh (oan kt trong Dang la hat nhn
lanh ao, oan kt dn tc la sc manh v tn v ich quyt inh thng loi
cua cach mang Vit Nam, oan kt quc t la nhn t bao am cho s thng
loi trit cua cach mang Vit Nam) mi mi la mt suc manh lam nn moi
thng loi cua cach mang Vit Nam.
lG m&R 'ng Nha n*$c Vi!t Na) thanh Nha n*$c c"%a '&n> 'o '&n
;a ;i '&n la cC$ng hi!$n ;i 8ai c"%a Ng*i ;ao Tho tang lR$ l"&n c"%a ch"% nghia
Ma$cdS!nin ;! nha n*$cG
Tu vic nghin cuu k cac m hinh nha nc trong lich su dn tc
cung nh trn th gii, Ngoi lua chon mt m hinh nha nc phu hop
vi thuc t cua Vit Nam: nha nc cua dn, do dn, vi dn. T! t!6ng vZ nh<
n!3c ca +n) o +n) v[ +n l< ,Nt c0ng hiYn vZ le lun v< thTc ti}n to l3n
v< *`c sbc ca %7 &h8 'inh vao 5ho tang ly lu+n cu$a chu$ nghi"a 'acEjnin:
Trong t tng v xy dung nha nc kiu mi, H Chi Minh a chi
r: Ban cht dn chu trit cua no; Su thng nht giua ban cht giai cp
cng nhn vi tinh nhn dn va tinh dn tc cua Nha nc; Kt hop ca ao
uc va phap lut trong quan ly x hi.
a_ r+y Tng ;h< n!3c th hin DuyZn l<, ch ca nh+n +n
Trong u tranh gianh c lp, H Chi Minh chi r: 'Chung ta hy
sinh lam kach mnh, thi nn lam cho n noi, nghia la lam sao kach mnh ri
thi quyn giao cho dn chung s nhiu, ch trong tay mt bon it ngoi.
Th mi khoi hy sinh nhiu ln, th dn chung mi oc hanh phuc
103
.
97
. rG, Sd, t+p n) trang @Bm.
98
. rG, Sd, t+p ) trang BmB.
99
. rG, Sd, t+p B@) trang @B@.
100
. Sd, t+p BA) trang n\) n]A) Am: T+p B@) trang ]Bm:
101
. Sd, t+p BB) trang n]A:
102
. rG, Sd, t+p ) trang BABH t+p ]) trang ]]) A\:
103
. Sd, t+p @) trang @mA:
258
Sau khi gianh c lp, Ngoi khng inh, 'nc ta la nc dn chu,
bao nhiu quyn han u cua dn, bao nhiu loi ich u vi dn... noi tom
lai, quyn hanh va luc long u noi dn
104
.
Dim khac nhau giua nha nc ta vi nha nc boc lt tung tn
tai trong lich su la ;h< n!3c ca +nH ;h< n!3c o +nH ;h< n!3c v[ +n.
Moi hoat ng cua chinh quyn phai nhm muc tiu mang lai quyn loi
cho nhn dn va ly con ngoi lam muc tiu phn u lu dai. Trach nhim
cua Nha nc la nhm thoa mn nhung nhu cu thit yu cua nhn dn, ma
trc ht la: 'Lam cho dn co n. Lam cho dn co mc. Lam cho dn co ch
. Lam cho dn co hoc hanh
105
; 'Vic gi co loi cho dn ta phai ht suc lam,
Vic gi co hai n dn ta phai ht suc tranh
106
H Chi Minh chu y mi quan h giua ng!Qi ch nha nc la nhn dn
vi can b nha nc la cng .Nc cua dn, do dn bu ra, oc nhn dn u
quyn. La ngoi phuc vu, nhng c1n .N nh< n!3c *7ng thQi l< ng!Qi lXnh
*/o) h!3ng n nh+n +n. &1n .N phLi vWa cM *Vc vWa cM t<i) vWa hiZn l/i
vWa ,inh: Dn la chu va dn lam chu nn nhn dn la ngoi phai hiu, phai
nm vng va thc hin nghim tuc cac ong li, chu trong, chinh sach cua
Dang va Nha noc.
H Chi Minh la ngoi Chu tich sut oi vi dn. Ngoi tm su: 'Ca oi
ti chi co mt muc ich, la phn u cho quyn loi cua T Quc, va hanh
phuc cua nhn dn
107
.
._ ;ha n!c cu$a +n) o +n) vi +n la sT th0ng nhPt giIa .Ln chPt
giai cPp cng nh+n v3i t8nh nh+n +n v< t8nh +n tNc ca ;h< n!3c
Trong t tng H Chi Minh, Nha nc Vit Nam Dn chu Cng hoa
la nha nc cua dn, do dn, vi dn nhng tuyt nhin no khng phai la 'nha
nc toan dn hiu theo nghia nha nc phi giai cp, ma ;h< n!3c ta ,ang
.Ln chPt giai cPp cng nh+n. Quan im cua Ngoi la: 'Nha nc cua ta la
nha nc dn chu nhn dn dua trn nn tang lin minh cng - nng, do giai
cp cng nhn lnh ao
108
.
Diu nay oc th hin: Nha nc ta do Dang Cng san Vit Nam lnh
ao; Nha nc inh hng a t nc i ln chu nghia x hi; Nguyn tc
t chuc va hoat ng co ban cua Nha nc la nguyn tc tp trung dn chu.
BLn chPt giai cPp cng nh+n th0ng nhPt v3i t8nh nh+n +n v< t8nh +n
tNc ca ;h< n!3c co c s6 5h1ch Duan l< 6 ch giai cPp cng nh+n lXnh */o
;h< n!3c, ma 'quyn loi cua giai cp cng nhn va nhn dn lao ng va cua
ca dn tc la mt
109
. Giai cp cng nhn khng co loi ich nao khac loi ich
cua dn tc, cua nhn dn va chi co giai phong dn tc mi giai phong oc
giai cp cng nhn mt cach trit .
104
. Sd, t+p ]) trang \g:
105
. H Chi Minh to<n tp) ;?. &Tt#) %a ;i) @AA@) tp ) tr:B]@
106
. H Chi Minh to<n tp) ;?. &Tt#) %a ;i) @AA@) tp ) tr:]m
107
. H Chi Minh to<n tp) ;?. &Tt#) %a ;i) @AA@) tp ) tr:@A
108
. H Chi Minh to<n tp) ;?. &Tt#) %a ;i) @AA@) tp \) tr:]g
109
. H Chi Minh to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AA@) tp ) tr:Bm]
259
c_ T! t!6ng vZ ,Nt nh< n!3c ph1p DuyZn cu$a +n) o +n va vi +n cM
hiu lTc ph1p le ,/nh , l< gi1 trJ *`c sbc ca$ v ly lu+n va th!c ti"n trong
t! t!6ng %7 &h8 'inh:
T tng o th hin mt s ni dung chinh sau y:
r+y Tng ,Nt nh< n!3c hKp ph1p) hKp hiYnF Ngay sau khi gianh chinh
quyn, H Chi Minh thay mt Chinh phu lm thoi oc Tuyn ngn *Nc
lp, tuyn b vi quc dn ng bao va vi th gii 5hai sinh Nha nc Vit
Nam Dn chu Cng hoa. Nho o, Chinh phu Lm thoi co ia vi hop phap va
Tuyn ngn *Nc lp tr thanh mt vn ban phap ly ni ting.
Sau o, Ngoi bt tay xy dung Hin phap dn chu, t chuc Tng
tuyn c vi ch ph thng u phiu, thanh lp U ban du thao Hin
phap cua Nc Vit Nam Dn chu Cng hoa. &h8nh ph hKp hiYn la do nhn
dn bu ra. Chinh phu y moi co y u t cach va hiu luc trong vic giai
quyt cac vn i ni va i ngoai.
;ha n!c phap Duyn nh+n +n la hoat *ng DuLn le nha n!3c pha$i
.wng %iYn ph1p) Uh1p lut v< ch- trng *!a ph1p lut v<o cuNc s0ngF Theo
H Chi Minh, dn chu ich thuc bao gio cung i lin vi k cong, php
nc. Moi quyn dn chu cua ngoi dn phai oc th ch hoa bng hin
phap va phap lut; va ngoc lai, h thng phap lut phai am bao cho quyn
tu do, dn chu cua ngoi dn oc tn trong trong thuc t.
Ngoi c bit quan tm va co cng ln trong su nghip lp hin, lp
phap cua nc ta. Ngoi lun chm lo hoan thin h thng phap lut dn chu
nhn dn.
Theo Ngoi, cng b lut mi chi la bc u, phai tuyn truyn giao
duc lu dai mi thuc hin lut oc tt. Phai a phap lut vao oi sng mt
cach su rng. Phai 'lam sao cho nhn dn bit hng quyn dn chu, bit
dung quyn dn chu cua minh, dam noi, dam lam
110
. Phap lut phai xt xu
cng bng, nghim minh, 'phai thng tay trung tri nhung k bt lim, bt ky
k y ia vi nao, lam ngh gi
111
.
Trong ;ha n!c cu$a +n) o +n va vi +n *Ni ngc c1n .N) cng chVc
pha$i * *Vc v< *u$ t<iF H Chi Minh lun lun cao vi tri, vai tro cua i
ngu can b, cng chuc. Ngoi coi can b noi chung 'la cai gc cua moi cng
vic, 'mun vic thanh cng hay tht bai u do can b tt hay km
112
.
Nhung tiu chun cua i ngu can b, cng chuc ma Ngoi quan tm
xy dung la: Tuyt i trung thanh vi cach mang; Hng hai, thanh thao cng
vic, gioi chuyn mn, nghip vu; Phai co mi lin h mt thit vi nhn dn.
H Chi Minh hiu r xu hng quan liu hoa kho tranh khoi cua b
may nha nc, nn Ngoi lun nhc nh cng chuc nha nc phai gn dn,
trong dn, khng oc 'ln mt quan cach mang vi dn, phai lng nghe y
kin va chiu su kim soat cua nhn dn. Chi co tri tu va long dn mi co th
lam cho chinh quyn tr nn manh m, sang sut.
110
. H Chi Minh to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AA@) tp B@) tr:@@n
111
. H Chi Minh to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AA@) tp ]) tr:B
112
. H Chi Minh to<n tp) ;ha ?u+t .a$n &hinh tri Duc gia) %a ;i) @AA@) tp ]) tr:@mn:
260
_ ;ha n!c cu$a +n) o +n va vi +n la pha$i ?+y Tng nh< n!3c
trong s/ch) vIng ,/nh) ho/t *Nng cM hiu DuL: Theo t tong H Chi Minh
nha noc y phai *Z phng v< 5hbc phc nhIng tiu cTc trong ho/t *Nng ca
;h< n!3c nhF Dc quyn, c loi; Tham , lng phi, quan liu; T tung,
chia r, kiu ngao. Phai t>ng c!Qng t8nh nghi, ,inh ca ph1p lut i *i
v3i *4y ,/nh gi1o c */o *Vc c1ch ,/ng:
H Chi Minh kt hop mt cach nhun nhuyn giua quan ly x hi
bng phap lut vi phat huy nhung truyn thng tt ep trong oi sng cng
ng ngoi Vit Nam oc hinh thanh qua hang ngan nm lich su. 'Php tri
nc cua H Chi Minh la kt hop ca 'phap tri va 'uc tri - nhn tri; 'phap
tri rt nghim khc, cng minh va 'uc tri - nhn tri cung rt tinh ngoi,
bao dung, thu tinh at ly.
Thuc t o cho thy rng, H Chi Minh la mt nha lp phap sc sao,
ng thoi la mt nha hanh phap nghim minh. Phap quyn trong t tng cua
Ngoi la ph1p DuyZn nh+n nghSa rt c sc.
pn ng t! t!6ng %7 &h8 'inh vZ +n ch v< ?+y Tng nh< n!3c ca
+n) o +n va v[ +n vao vic xy dung nn dn chu va Nha nc kiu mi
nc ta hin nay, Nha noc ta a va ang tp trung vao nhng vic cn lam
ngay la: Nha noc phai bao am quyn lam chu tht s cua nhn dn; Phai
kin toan b may hanh chinh nha noc, lam cho Nha noc ta thc s la Nha
noc phap quyn XHCN co hiu lc phap ly manh me; Pha i tng co ng hon
n a s la nh a o cu a Da ng C ng sa n Vi t Nam i vo i Nha no c.
.G Ch tch H Ch Minh> l< )Bt tKong nhng ng"R!n th D"Ec gia
KPt hi=) ca th= gii 8Cng th*i nha 8ao 8$c hocG
Ngoi chi r: Dao uc la cai gc cua ngoi cach mang. Ngoi cach
mang phai co ao uc cach mang lam nn tang mi hoan thanh oc nhim
vu cach mang v vang. T tng ao uc H Chi Minh la mt th thng nht
giua ao uc vi chinh tri, ao uc vi tai nng, giua noi va lam, giua ao
uc cach mang va ao uc oi thong.
H Chi Minh la tm gong ao c cach mang sang ngoi. Sut cuc
oi va su nghip cach mang cua minh, vn ao uc cach mang lun oc
Ngoi quan tm vi tri hang u. Dao uc ma Chu tich H Chi Minh quan
tm va day cng vun p cho dn tc Vit Nam la ao uc sut oi vi hanh
phuc nhn dn.
La nha ao c hoc, Ngo i co nhiu tac phm chuyn v ao c. Cac
tac phm ao c tiu biu cua Ngoi la =!$a *$i li la, vic - 1947, ao
*!c cach ,ang - 1955 va 1958, ;+ng cao *ao *!c cach ,ang DuGt sach chu$
nghi"a ca nh+n - 1969, ui chuc - 1965, 1967, 1968.
Ngoi ra nhung chun muc ao uc cu th phu hop vi yu cu,
nhim vu, trach nhim cua tung i tong ngoi Vit Nam. p3i thiYu nin
nhi *7ng, la nm iu Bac day
113
. pi thanh nin l< ng!Qi ch t!ng lai ca
113
. rG, Sd, Tp ) trang @B:
261
*Pt n!3c) Ngoi co sau loi khuyn
114
. p3i Du+n *Ni v< cng an, Ngoi quy
inh 12 iu k lut
11
. p3i *Lng vin, Ngoi nhn manh bn chun muc
11
.
p3i c1n .N cng chVc nh< n!3c) Ngoi quy inh 6 iu nn lam va 6
iu nn tranh
117
can b cng chuc Nha nc phai la cng bc cua dn,
y t trung thanh cua nhn dn. p3i gi1o vin, Bac day phai la tm gong 4
mt. p3i *Ni ngc y) .1c sy", Bac day 'long y nh tu mu. v.v.
Nhung chun muc ao uc chung, co ban va ph cp i vi moi
ngoi do Ngoi quy inh co th khai quat lai la: Trung vi nc, hiu vi
dn; Co long yu thong con ngoi; Cn, kim, lim, chinh, chi cng, v t;
Co tinh thn quc t trong sang, thu chung.
Trong tinh cu th, chi tit v nhung chun muc ao uc cach mang,
Ngoi quy inh ung cho tung i tong ngoi, nganh ngh, gii tinh, lua
tui, va nhung chun muc chung co y nghia co ban mang tinh ph cp cua
ao uc con ngoi mi x hi chu nghia Vit Nam oc H Chi Minh quy
inh con th hin ca trn ba binh din: p3i tT ,[nh phLi rPt nghi, 5hbc; p3i
ng!Qi phLi tht sT 5hoan ung) *N l!Kng; p3i cng vic phLi tn t+,) tn
lTc.
Trc Cach mang Thang Tam, chun muc ao uc oc Ngoi t ln
hang u la vi c lp cua T Quc. Sau Cach mang Thang Tam, mi quan
tm hang u v chun muc ao uc cua Ngoi la lim chinh chi cng v t,
chm lo cung phung loi ich cua nhn dn.
Ngoi quy inh 12 t cach cua Dang chn chinh cach mang va cn
dn: 'Mun cho Dang oc vung bn, Moi hai iu o ch qun iu
nao
11
. V ao uc cach mang cua Dang chn chinh, Ngoi vit: 'jng
,[nh chk .iYt v[ Lng) v[ TO Du0c) v[ *7ng .<o th[ ,[nh s tiYn *Yn ch ch8
cng v t!
11
. Ngoi cung quy inh 6 iu v t cach va 6 iu v bn phn
cua ang vin
120
. o, Ngoi nhc nh, phLi lun l< 5iu ,u cho Dufn
ch-ng trong ,i cng vic. 'u+n ch-ng *7ng lng) vic g[ ccng l<, *!Kc:
u+n ch-ng 5hng ng hN) vic g[ l<, ccng 5hng nn
121
.
Ngoi ku goi: ''i c1n .N) *Lng vin phLi *`t lKi 8ch ca c1ch
,/ng) ca Lng) ca nh+n +n ln trn hYt) tr!3c hYt. Phai kin quyt qut
sach chu nghia ca nhn, nng cao ao uc cach mang, bi dng t tng tp
th, tinh thn oan kt, tinh t chuc va tinh k lut. UhLi *i s+u *i s1t thTc tY)
gfn gci Dufn ch-ng) tht sT tn trng v< ph1t huy DuyZn l<, ch tp th ca
nh+n +n
122
.
Trc khi i gp Cu Cac Mac, Cu Lnin, Ngoi cn dn, sau khi cuc
khang chin chng M cuu nc hoan toan thng loi, 'tr!3c tin l< chknh
114
. rG, Sd, Tp ]) trang Bg]EBg.
115
. rG, Sd, Tp 11, trang 350.
116
. Xem Sd, Tp \) Trang @g]:
117
. rG, Sd, Tp ]) Trang A\.
118
. rG, Sd, Tp ]) Trang @]A:
119
. rG, Sd, Tp ]) Trang @]BE@]n:
120
. rG, Sd, Tp ]) Trang @]E@:
121
. rG, Sd, Tp ]) Trang @\n:
122
. rG, Sd, Tp B@) Trang n\.
262
*0n l/i Lng) l<, cho ,i *Lng vin) ,i *o<n vin) ,i chi .N *Zu ra sVc
l<, trn nhi, v Lng giao phM cho ,[nh) to<n t+,) to<n e phc v nh+n
+n
123
.
T tng ao uc H Chi Minh la mt b phn rt quan trong trong T
tng H Chi Minh, co suc sng mnh lit, sm i vao nhn dn, oc
nhn dn tip nhn. Cung vi t tng ao uc, t tng nhn vn H Chi
Minh la mt ong gop co gia tri vao trit hoc v con ngoi cua chu nghia
Mac - Lnin.
n!$t l"& n: Ngay nay, su nghip i mi nc ta ang ng troc
nhng thach thc to lon t bi canh quc t va trong noc, cng tac ly lun
cua Dang ta vi th khng phai khng co nhng kho khn nht inh, thi vic
nghin cuu, hoc tp, bao v, vn dung va phat trin t tng H Chi Minh
vao thuc t cuc sng cang tro nn ti cn thit va rt quan trong. Dc bit,
noi gong va lam theo nha ly lun thin tai H Chi Minh la nhim vu quan
trong, cp bach trong cng tac chinh tri, t tng, ly lun cua toan Dang, toan
dn tc ta hin nay.
Ky nim 120 nm ngay sinh cua Chu tich H Chi Minh, nhin lai s
phat trin cua nn ly lun cach mang moi cua Vit Nam do H Chi Minh sang
lp, chung ta tht t hao: T tng H Chi Minh ngay nay a la di san v gia
khng chi cua dn tc Vit Nam, ma con la cua chung nhn loai. Trai qua moi
bin ng thoi cuc, t tng H Chi Minh cang chung to gia tri va suc sng
mnh lit. T tng H Chi Minh la s kt tinh tinh hoa cua dn tc Vit
Nam va tri tu cua thoi ai mai mai soi sang cho cach mang Vit Nam va gop
phn to lon inh hong s phat trin cua nhn loai...
123
. rG, Sd, Tp B@) Trang ]An:
263