10/26/2013

1
NGOI TC
1. Khi nim v c im
Mt trng hp phi hiu qu khc ca th trng i hi c s can
thip ca chnh ph l cc ngoi ng. Khi hnh ng ca mt i tng
(c th l c nhn hoc DN) c nh hng trc tip n phc li ca
mt i tng khc, nhng nhng nh hng li khng c phn
nh trong gi c th trng th nh hng c gi l cc ngoi ng.
Ngoi ng c th l ngoi ng tiu cc hoc tch cc.
Ngoi ng tiu cc l nhng chi ph p t ln mt i tng th ba
(ngoi ngi mua v ngi bn trn th trng), nhng chi ph li
khng c phn nh trong gi c th trng.
V d truyn thng v ngoi ng tiu cc l cc trng hp gy
nhim mi trng.
Khi mt nh my trong qu trnh hot ng x cht thi xung mt
chic h, n s gy tn hi n sc khe cho ngi dn vng h v gim
li nhun thu c t hot ng nh c trn h, nhng nh my li
khng phi n b cho nhng thit hi m mnh gy ra, v th khi tnh
ton chi ph, h khng a nhng tn hi ny vo gi thnh ca sn
phm.
Ngoi ng tch cc l nhng li ch mang li
cho bn th ba (khng phi l ngi mua v
ngi bn) v li ch cng khng c phn
nh vo gi bn.
V d, s tin b nhanh chng ca cng ngh
thng tin khng ch mang li li nhun khng
l cho cc cng ty my tnh v s tin li cho
ngi s dng, m n cn gp phn ci tin
nng sut lao ng hoc to ra nhng cuc cch
mng trong mi mt i sng ca nhn dn.
c im
Chng c th do c hot ng sn xut ln tiu dng gy
ra. Mt nh my gy nhim l ngoi ng tiu cc do sn
xut. Mt c nhn ht thuc l lm nguy him n sc khe
nhng ngi ngi xung quanh l ngoi ng tiu cc do tiu
dng.
Trong ngoi ng, vic ai l ngi gy tc hi (hay li ch)
cho ai nhiu khi chi mang tnh tng i.
Trong v d v nh my x cht thi trn, ngoi ng khng
ch c th nhn di gc nh my gy thit hi cho dn, m
tri li cng c th phn tch di gc ng trng ca
nng dn thu hp a bn hot ng ca nh my.
S phn bit gia tnh cht tch cc v tiu cc ca ngoi
ng ch l tng i. Cng mt hot ng ngoi ng,
nhng n c nh gi l tt hay xu cn ty thuc vo
quan im ca nhng ngi chu nh hng.
V d, mt l nng bnh c th to ra ngoi ng tch, cc
cho hng xm, nu ngi bn cnh c th li dng hi nng
ca l cho hot ng kinh doanh ty hp qun o ca mnh.
Nhng n cng c th l ngoi ng tiu cc nu nh bn kinh
doanh hng ng lnh.
Tt c cc ngoi ng u phi hiu qu, nu xt di quan
im x hi. Khi xut hin ngoi ng, hoc chi ph bin hoc
li ch bin ca t nhn khng nht tr vi chi ph bin hoc
li ch bin x hi. Do , mc sn xut ti u th trng
cng khc vi mc hiu qu x hi. iu ny s c phn
tch k khi i su vo tng trng hp ngoi ng.
2. Ngoi ng tiu cc
2.1. S phi hiu qu ca ngoi ng tiu cc
v d v nh my nu trn. Gi s nh my
gy nhim v mt hp tc x (HTX) nh c
ang s dng chung mt ci h. Nh my dng
chic h lm ni x thi. Nhng vic c nhiu
cht thi c x xung h li lm cht c, gy
nh hng n hot ng nh bt thy sn ca
HTX.
Nhng v hot ng ca nh my gy ra ngoi
ng tiu cc cho HTX nh c nn i km vi
ng MPC ny cn c mt ng MEC (chi
ph ngoi ng bin) na cho bit tng thit hi
m HTX phi gnh chu khi nh my sn xut
thm mt n v sn lng. Mc thit hi ny
c gi nh tng dn khi sn xut ca nh
my m rng.
V th, ng MEC c chiu i ln ging nh
ng MPC (Lu : ng MEC khng nht
thit lc no cng phi song song vi MPC).
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
MB,MC
MB :li ch bin ca nh my
MPC :chi ph t nhn bin t th
hin khonchi tr ca nh my cho
cc yu t u vo. Sn phm do
nh my to ra s to nhim
dng sng lmHTX b thit hi
MEC: thit hi bin t ca HTX do
nhimvi mi mc SX u ra
MSC: chi ph XH bin t
10/26/2013
2
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
Hnh 2.1 m t hot ng ca nh my
Trc hoanh cho bIof san Iuong
ma nha may san xuaf ra,
Truc fung do Iuong chI ph va
IoI ch ma hoaf dong nay fao ra,
fnh bang fIon.
MB: IoI ch bIon ma nha may
fhu duoc, ung voI fung muc san
Iuong.
MPC: fho hIon chI ph fu nhan
bIon, fuc Ia moI khoan chI ph ma
nha may fhuc su phaI chI ra do
san xuaf fhom mof don vj san
Iuong, fh du nhu chI ph nhan
cong, nguyon vaf IIou, may moc,
fhIof bj...
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
MB,MC
ung fron quun dem xu
ho, uo ng chI ph bIo n doI
voI xa hoI |MSC) so gom ca
haI bo phan cau fhanh
- ChI ph mua sa m dau
vao cua nha may ma gi frj
cua chu ng duoc pha n a nh
fron duong MPC
-ChI ph fhIo f ha I ma
HTX phaI ganh chju duo c
fho hIon ba ng duo ng MC,
V fho, MSC =MPC +MC.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
MB,MC
Sn lng u
ra hiu qu XH
Sn lng
u ra thc t
Nou nha may Ia nguoI foI da
hoa IoI nhuan fh ho so san
xuaf hIou qua nhaf faI dIom
M = MC, Nhung v MC ma
nha may quan fam Ia MPC non
ho so san xuaf faI dIom , faI
do M = MPC. Iom nay con
goI Ia muc san Iuong foI uu fhj
fruong. Tru lu, cung theo
nguyen tuc ben ve heu
quu, nhung vI quun tum
den ch phI cuu cu xu ho
nen muc sun luong to uu
theo quun dem xu ho phu
dut tu A, kh MB = MSC.
Nhu vay, nba may gay ngoai
ung ticu cuc Ja san xuat qua
nbicu ooi muc toi uu xa boi.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
MB,MC
Neu chInh phu khong co
ben phup buoc nhu muy
cut gum sun luong thI thet
hu guy ru cho xu ho se lu
buo nheu? Co fho fhay ngay
fong fon fhaf phuc IoI rong cua
xa hoI Ia fam gIac AC. Iou
nay duoc phan fch nhu sau:
V IoI ch rong |hay IoI
nhuan) ma nha may fhu duoc
khI san xuaf fhom mof don vj
san Iuong Ia khoang cach doc
gIua duong M va MPC non
fong IoI nhuan fang fhom khI
nha may duy fr muc san Iuong
fu Q
0
don Q
1
Ia fam gIac A.
Trong khI do, HTX so bj fhIof
do o nhIom nha may fhaI ra.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
MB,MC
VoI moI don vj san Iuong do
nha may san xuaf, HTX so
chju fhIof mof khoan bang
MC. V fho, khI san Iuong
fang fu Q
0
don Q
1
fh fong
fhIof haI gay ra cho HTX so
Ia hnh fhang abQ
1
Q
0
.
V hnh fhang nay co dIon
fch dung bang hnh fhang
AC non sau khI bu dap
phan IoI nhuan fang fhom
cua nha may, xa hoI van bj
fhIof fam gIac AC.
Nou xa hoI co fho buoc nha
may caf gIam san Iuong fu Q
1
xuong Q
0
, fh so fIof kIom
duoc khoan fon fhaf phuc IoI
xa hoI |PIXH) noI fron.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
MB,MC
Cung fu phan fch fron co fho fhay rang,
muc san Iuong hIou qua xa hoI khong co
nghIa Ia mof muc san Iuong khong gay o
nhIom, boI Io you cau nhu vay cung dong
nghIa voI vIoc cham duf san xuaf.
CaI ma xa hoI you cau Ia phaI fm ra
mof muc o nhIom chap nhan duoc, fhoo
nghIa Ioi lch cuu sun xuul mung Iui
phui Ju bu Jup nhung chi phl mu xu
hoi phui gunh chju hhi lien hunh sun
xuul, lrong Jo llnh Jen cu chi phl Jo
o nhiem.
10/26/2013
3
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
u.Cuc gu phup tu nhun do vo ngou
ung
-Quy d{nh quyen so huu tu sun.
- Sp nhp
- Dng d lun x hi
- b. Cc gii php ca chnh ph
- nh thu
- Tr cp
- Hnh thnh th trng v nhim
- Kim sot trc tip bng mc chun thi
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
u. Cuc gu phup tu nhun do vo ngou ung
Tu nhan cung co fho fu hanh dong do khac phuc fac dong
cua ngoaI ung fIou cuc. CIaI phap dIon hnh nhaf Ia frao
quyon so huu faI san cho mof frong cac bon fham gIa fhj
fruong. Iou do xuaf phaf fu djnh Iy noI fIong Coaso do nha
kInh fo hoc nguoI My RonaId Coaso do xuaf.
Quy d{nh quyen so huu tu sun. Coasc cbo rang su xuat
bicn ngoai ung bat nguon tu oicc tbicu mot qui Jjnb ro rang
oc quycn so buu Joi ooi cac nguon /uc Juoc cac bcn su Jung
cbung. O{nh ly Couse pbat bicu rang, neu chi phl Jum
phun Iu hhong Jung he lh co lhe Juu ru Juoc mol giui
phup hieu guu Joi roi ngoui ung bung cuch lruo guyen
so huu Joi roi cuc nguon Iuc Juoc su Jung chung cho
mol ben nuo Jo . Kof qua nay khong phu fhuoc vao vIoc bon
nao frong so cac bon IIon quan don ngoaI ung duoc frao
quyon so huu. c tbay ro Jjnb /y nay boat Jong nbu tbc nao,
bay quay /ai ooi oi Ju oc nba may oa HTX Janb ca noi trcn.
Thoo Coaso, cu ho lu nguon luc chung cuu nhu muy
vu HTX dunh cu. V vIoc su dung caI ho nay khong gay
fhom chI ph cho bon nao non ca haI bon dou co gang fan
dung foI da caI ho vI IoI ch rIong cua mnh.
Chnh dIou do da dan don fnh frang su dung qua muc
nguon Iuc nay. Nou cui ho Jo lhuoc guyen so huu cuu
mol lrong hui ben lh Iup luc hien luong ngoui ung se
bien mul lhong guu guu lrnh Jum phun giuu hui ben.
Truoc fIon, gIa su quyon so huu caI ho duoc frao cho nha
may. Nha may so san sang khong san xuaf fhom hang hoa
nou HTX danh ca don bu cho ho mof Iuong fIon khong fhap
hon IoI ch rong ma ho nhan duoc fu vIoc fIop fuc san xuaf,
fuc Ia M MPC.
Con HTX san sang don bu nou so fIon ma HTX phaI bo ra
don bu khong Ion hon muc fhIof haI ma ho phaI ganh chju fu
vIoc san xuaf cua nha may |hay MC). Nhu vay, gIao djch
don bu gIua haI bon so fhuc hIon duoc IaI cac don vj san
Iuong j nao do fhoa man dIou kIon:
Truoc fIon, gIa su quyon so huu caI ho duoc frao cho nha
may. Nha may so san sang khong san xuaf fhom hang hoa
nou HTX danh ca don bu cho ho mof Iuong fIon khong fhap
hon IoI ch rong ma ho nhan duoc fu vIoc fIop fuc san xuaf,
fuc Ia M MPC. Con HTX san sang don bu nou so fIon
ma HTX phaI bo ra don bu khong Ion hon muc fhIof haI ma
ho phaI ganh chju fu vIoc san xuaf cua nha may |hay MC).
Nhu vay, gIao djch don bu gIua haI bon so fhuc hIon duoc
IaI cac don vj san Iuong j nao do fhoa man dIou kIon:
MC faI j Mc on bu M MPC faI j |2.1)
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhua n
nha may
duo r
Iha m
ThIaI haI hTX
pha I rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
MB,MC
Hnh 2.1: Ngoi ng
tiu cc
Nhn fron Hnh 2.1 co
fho fhay, baf da u fu muc
san Iuo ng Q
1
, dIo u kIo n
nay duoc fhoa man vo I
faf ca cac muc san Iuong
j na m frong khoang fu Q
1
don Q
0
. o do, nha ma y
san sang caf gIa m sa n
Iuo ng frong khoa ng Q
1
Q
0
.
Qua frnh dam phan don
bu gIua haI bon so dung
Ia I du ng faI muc sa n
Iuo ng va do cu ng chnh Ia
muc san Iuo ng fo I uu xa
hoI.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
MB,MC
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
By gi, li gi s ci h thuc quyn s hu ca HTX nh c.
n y, ngi phi n b l nh my v bn c n b l HTX
nh c.
Nh my s sn sng n b cho HTX HTX cho php h c x
thi xung h, chng no mc n b y khng ln hn li ch rng do
sn xut (MB - MPC).
Cn HTX sn sng chp nhn n b nu mc n b khng nh hn
thit hi m h phi chu t hot ng sn xut ca nh my (MEC). V
kt qu ca s m phn ln ny cng s din ra tng t nh khi ci h
thuc s hu ca nh my, nhng bt ng thc (2.1) s o ngc chiu
nh sau:
MEC ti j Mc n b MB MPC ti j (2.2)
Bt u t mc sn lng ca nh my bng 0, HTX s cho php nh
my x thi cho n mc thi tng ng vi sn lng Q
0
th dng li,
v vt qua , bt ng thc (2.2) s khng cn c tha mn na. V
qu trnh m phn gia hai bn cng ko di t 0 n Q
0
, tc l mc
sn lng ti u x hi.
10/26/2013
4
T s phn tch ny, c th rt ra mt s nhn xt nh sau:
Th nht, nu bin php ny thnh cng th ngoi ng c
th gii quyt c thng qua mt s m phn t nhn.
Ci m chnh ph phi lm y ch l quyt nh trao quyn
s hu cc ngun lc chung cho mt bn nht nh. Mc d kt
qu khng ph thuc vo vic bn no c nhn quyn s
hu, nhng ngha phn phi ca quyt nh trao quyn s hu
li rt khc nhau. Bn no c chnh ph cho s hu th li ch
ca bn s tng thm qua qu trnh n b.
Th hai, nh l Coase ch c th thc hin c nu chi
ph m phn khng ng k. Cn nhng trng hp nh
nhim khng kh th tc ng ngoi ng ca n lin quan n
hng triu ngi, k c bn gy nhim v bn chu nhim.
Khi , s khng thc t nu hy vng rng h c th ngi li
vi nhau m phn.
Th ba, nh l ny cng ngm nh l ch s
hu ngun lc c th xc nh c nguyn nhn
gy thit hi cho ti sn ca h v c th ngn chn
iu bng lut php. Vi v d v nhim khng
kh ni trn, ngay c khi c th trao quyn s hu
khng kh sch cho ai (!) th ch s hu cng
khng th bit c ai trong s hng vn nh my
ang hot ng phi chu trch nhim v vic gy
nhim khng kh v nu c th vi mc nh th
no.
V vy, nh l Coase ch ph hp vi nhng ngoi
ng nh, c lin quan n mt s t i tng v
nguyn nhn gy ra ngoi ng c th xc nh d
dng.
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
u. Cuc gu phup tu nhun do vo ngou ung
Sp nhp. Mt cch gii quyt vn l "ni
ha" ngoi ng hng cch sp nhp cc bn c lin
quan li vi nhau.
Trong v d trn, nu nh my v HTX lin kt li
vi nhau trong mt cng ty chung th li nhun ca
lin doanh ny s cao hn tng mc li nhun n l
ca tng bn khi h cha lin kt.
Khi , lin doanh s phi cn nhc li ch ca c
hai hot ng v dng li mc sn lng ti u x
bi, v cng l im m li nhun ca lin doanh l
ln nht.
Tht vy, khi gim sn lng
ca nh my t Q
0
xung Q
1
, tuy
li nhun ca chi nhnh sn xut
cng nghip gim, nhng li
nhun ca chi nhnh nh c li
tng nhanh hn (cch lp lun
tng t nh s nh i gia
tam gic ABE ly hnh thang
abQ
1
Q
0
phn trn).
Do , tng li nhun ca lin
doanh s tng. v mt mt no
, sp nhp cng chnh l mt
hnh thc p dng nh l Coase,
v th n cng chu nhng hn
ch nh gii php trao quyn s
hu ti sn.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
MB,MC
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
a. Cac gIaI phap fu nhan doI voI ngoaI ung
Dng d lun x hi. Tuy vy, khng phi lc no vic sp nhp
cng c th din ra sun s, nht l khi ngoi ng c nh hng
n rt ng i tng (nh cng ng dn c chng hn), ch
khng ch l mt HTX nh trn.
Khi , ngi ta c th s dng d lun hoc tp tc, l li x
hi lm mt cng c buc c nhn phi lu tm n ngoi ng
m mnh gy ra.
V d, tr em c gio dc l khng gy mt v sinh ni cng
cng, khng cht cy b cnh.
Vi cc doanh nghip sn xut gy nhim, cc t chc bo v
mi trng c th dng sc p d lun buc cc doanh nghip
ny phi ch trng n vic s dng cng ngh "sch" nh bng
cch vn ng ngi tiu dng ty chay sn phm gy nhim.
Ngy nay, bin php ny t ra kh hu hiu, gp phn cai
thin mi trng sinh thi.
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
b. Cc gii php ca chnh ph
Trong nhng trng hp m gii php t nhn khng
hiu lc to ra mt kt cc t hiu qu. Chnh ph s phi
can thip vo bng nhiu cch.
nh thu. Nguyn nhn khin nh my sn xut khng
hiu qu l do gi c cc u vo m nh my phi tr sn
xut khng phn nh ng chi ph x hi bin. V th, mt
gii php rt t nhin c nh kinh t hc ngi Anh A. C.
Pigou ngh l nh thu nhim i vi nh my ny.
Thu Pigou l loi thu nh vo mi n v sn phm u
ra ca hng gy nhim, sao cho n ng bng chi ph ngoi
ng bin ti mc sn lng ti u x hi.
10/26/2013
5
Hnh 2.2 th hin li cc ng
chi ph v li ch trong Hnh 2.1.
Trong hnh ny, MEC ti mc sn
lng ti u x hi chnh l on
aQ
0
, hay cng chnh l on AE.
Khi chu thu ny, ng MPC ca
nh my s dch chuyn song song
ln trn thnh ng MPC + t. Khi
, ti a ha li nhun, nh
my s t MB = MPC + t, tc l
sn xut ng ti im Q
0
nh x
hi mong mun. Khi , chnh ph
s thu c mt doanh thu thu
bng thu t nhn vi sn lng Q
0
,
hay din tch t m trong Hnh
2.4. Chnh ph s s dng thu ny
bi thng cho HTX nh c.
6
k
a
b
8
E
0
M8, M6
M86 = MF6 + ME6
MF6 + I
MF6
ME6
M8
0 1
Hnh2.2: nh thu i vi ngoi ng tiu cc
Tuy nhin, cng c nhng kh khn nht
nh trong vic nh thu Pigou. Th nht,
c c mt kt cc hiu qu i hi
phi xc nh chnh xc thu sut. Nhng
iu ny khng phi d dng. Tuy vy,
ngi ta c th s dng nhng cch nh
thu gin tip vo nhng hng ha b sung
i km vi hot ng gy nhim
V d: Nu cc phng tin giao thng x kh thi lm
nhim mi trng th thu Pigou gi rng, cn nh thu
vo ch phng tin theo di qung ng m h i
v mc gy nhim ca phng tin giao thng. C hai
iu ny u rt kh thc hin trong thc t.
Nhng c th d kin hp l rng, qung ng i cng
di v phng tin giao thng cng c k th mc tiu
th xng du cng nhiu.
V th, c th nh thu vo xng du, coi l mt
thc o gin tip cho mc gy nhim.
Cch lm ny tuy c th cha thc s to ra mc sn
lng hiu qu x hi, nhng chc chn l mt s ci
tin ng k t tnh trng ban u.
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
b. Cc gii php ca chnh ph
Tr cp. Trong iu kin s lng ngi gy nhim l c nh th c
th t c mc sn lng hiu qu bng cch tr cho ngi gy
nhim ho gim bt mc gy nhim mi trng. Tuy mi u
cch lm ny c v k quc, nhng n hot ng tng t nh vic nh
thu.
Gi s chnh ph tuyn b, vi mi n v sn lng m nh my
ngng sn xut th chnh ph s tr cp cho h mt khon bng AE.
Khi , nh my s phn ng nh th no. ng nhin nh my s cn
nhc gia li ch bin rng m mnh nhn c khi sn xut thm mt
n v sn lng vi mc tr cp c nhn nu khng sn xut n v
. Nu mc tr cp ln hn th nh my nn ngng sn xut
nhn tr cp v ngc li.
Lu rng, li ch bin rng ca nh my chnh l khong cch gia
hai ng MB v MPC.
T Hnh 2.3 c th thy r rng, vi tt
c cc n v sn lng t Q
1
n Q
0
nh
my u c mc li ch bin rng thp hn
mc tr cp nn khi c tr cp, nh my s
khng sn xut nhng n v sn lng
ny na.
Tri li, vi nhng n v sn lng t
Q
0
tr xung th li ch bin rng li ln
hn nn chnh sch tr cp khng cn hp
dn i vi nh my na. Kt qu, nh
my s dng sn xut ti Q
0
. Tuy hai gii
php ny mang li kt cc ging nhau,
nhng ngha phn phi ca chng li
hon ton tri ngc nhau.
Trong trng hp nh thu, nh my l
ngi phi tr tin. Ngc li, trong
trng hp tr cp, h li l ngi c
nhn. Din tch phn t m trong Hnh
2.3 l ton b s tin tr cp h c nhn.
6
k
a
b
8
E
0
M8, M6
M86 = MF6 + ME6
MF6
ME6
M8
0 1
Hnh2.3: Tr cp i vi ngoi ng tiu cc
V th, gii php ny c v i ngc li vi quan im chung ca
x hi l ngi gy tc hi cho x hi phi b trng pht (bi
thng) ch khng phi c thng (tr cp).
Hn na, iu ny c th s khuyn khch nhng nh my khc
cng n hot ng bn b h c nhn tr cp. Do , gii
php ny ch hu hiu khi n c kt hp vi cc bin php khc
nhm ngn chn nguy c xut hin nhng ngi gy nhim mi.
Cui cng, c tin tr cp, chnh ph s buc phi tng thu
u trong nn kinh t.
Khi , thu c th gy ra tnh phi hiu qu nhng ni khc
trong nn kinh t v khng r nhng s phi hiu qu do thu gy ra
c nh hn s phi hiu qu ca bn thn ngoi ng ny hay
khng.
Tuy nhin, gii php ny vn ang c p dng trong mt s
trng hp thc tin. Chng trnh nh canh nh c hn ch
nn ph rng l mt v .
2.2. Gu phup khuc phuc ngou ung teu cuc
b. Cc gii php ca chnh ph
Hnh thnh th trng v nhim. Nh nu trn, s phi
hiu qu gn vi ngoi ng tiu cc l do thiu mt th trng v
nhng ngun lc c s dng chung nh h nc, khng kh
sch... iu ny gi ra mt cch khc phc ngoi ng na ca
chnh ph - bn giy php gy nhim, hay cn gi l giy php x
thi.
Theo k hoch ny, chnh ph s bn giy php cho php cc nh
sn xut c x mt lng ph thi Z
0
(tng ng vi lng
ph thi khi sn xut ti Q
0
).
Cc hng s tin hnh u gi mua nhng giy php ny v
hng no tr gi cao nht s c nhn.
Mc gi ca nhng giy php ny s l mc gi cn bng th
trng, sao cho lng nhim s ng bng mc m chnh ph
mong mun. Mc gi cn bng i vi cc giy php x thi c
gi l ph x thi.
10/26/2013
6
Phng php s dng ph x
thi c minh ha trong Hnh
2.4.
Trc honh l s lng giy
php x thi c chnh ph cp
Trc tung l gi ca cc giy
php .
Chnh ph s tuyn b bn
u gi Z* giy php x thi.
Cung v giy php x thi l
ng thng ng ti Z*, hm
s giy php c cp l c
nh.
ng cu v giy php ny
l ng dc xung. Mc gi
cn bng cho mi n v
nhim t ti P*.
0
8Z
8o gIay phap
Fh
xa
IhaI
($)
F*
Z*
Z
Hnh2.4: Thit lp th trng v giy php x thi
Nhng hng no khng
sn sng tr mc gi P* cho
mi n v nhim gy ra
s phi gim sn lng
hoc la chn mt cng
ngh sn xut "sch" hn.
Tng t, nu chnh ph thay bin php u gi giy php
x thi bng vic cp khng giy php x thi cho cc hng,
ri cho php cc hng c trao i, mua bn cc giy php
ny vi nhau th kt qu to ra cng hon ton nh nhau.
ng cung v giy php vn thng ng ti Z* v gi vn
cn bng P*.
Kt qu to ra khng thay i v vi nhng hng c bin
php no gim nhim r tin hn s tr gi giy php x thi
ny thp hn P*, do h sn sng bn li cho nhng hng
cn giy php ny hn.
Tuy nhin, ngha phn phi trong hai trng hp ny li
rt khc nhau. Vi c ch u gi, chnh ph s thu c tin.
Cn vi c ch cho php chuyn nhng cc giy php
c cp th s tin chuyn nhng s thuc v nhng hng
no may mn c chnh ph cp cho giy php.
Ni tm li, bin php nh thu hay ph
x thi u to ra kt cc hiu qu nh
nhau, vi iu kin phi xc nh chnh
xc t u ai l ngi gy nhim v gy
nhim vi mc bao nhiu. Theo mt
s nh kinh t, bin php ph xa thi c
mt s li th hn bin php nh thu.
Th nht, bin php nh thu i hi
phi xc nh chnh xc thu sut. iu
ny i hi nh hoch nh chnh sch
phi bit kh r v cc ng chi ph bin
v li ch bin trong Hnh 2.1.
Nhng nh nu, iu ny vp phi
nhiu kh khn. Nu vic thiu thng tin
buc cc nh chnh sch phi la chn
mt tiu chun nhim no mt cch
ch quan th h thng giy php x thi c
nhiu kh nng thnh cng hn
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
MB,MC
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
Th hai, nu cc hng u c ng c ti a ha li nhun
th trong c ch giy php, h s phi tm ra nhng cng ngh
r nht t tiu chun do chnh ph ra.
Th ba, nu c lm pht th h thng thu i hi phi iu
chnh lin tc m bo mc thu phn nh ng gi tr thc
ca chi ph ngoi ng bin.
Cn trong c ch giy php x thi, mc ph x thi s t
ng iu chnh theo lm pht v n do s cn bng cung cu
v giy php trn th trng to ra.
Tuy nhin, mt nguy c i vi h thng giy php l
nhng hng ln c th coi y l mt cng c chn ng
mi c ht xm nhp th trng ca cc hng mi, bng cch
b tin ra mua ht cc giy php x thi. Nu nh vy, tnh
cht cnh tranh trn th trng s b e da.
Kim sot trc tip bng mc
chun thi. Theo cch ny, mi
hng gy nhim s b yu cu
ch c gy nhim mt mc
nht nh, gi l mc chun thi,
nu khng s b buc ng ca.
Trong v d Hnh 2.3, nh my
n gin b chnh ph ra lnh ch
c gy nhim tng ng
vi mc sn lng Q.
Cch lm ny thng khng c
hiu qu khi c nhiu hng cng
gy nhim, nhng mi hng c
kh nng gim nhim vi cc
chi ph khc nhau.
0
6
k
8
E
MF6
ME6
M8
0 1
LoI
nhuan
nha may
duor
Iham
ThIaI haI hTX
phaI rh}u Iham
a
b
MSC =MPC +MC.
MB,MC
Hnh2.1: Ngoi ng tiu cc
Hnh 2.5 m t hai hng X v Y cng x
kh thi gy nhim mi trng.
Trc honh th hin mc kh thi m
cc hng sn xut s thi vo mi trng.
ng MB l li ch bin ca mi hng
khi gy nhim. (V gy nhim cng
ng ngha vi vic tin hnh sn xut nn
n cng mang li li ch nht nh). ng
thi, n cng cho bit lng tin ti a m
mi hng sn sng chi ra c gy
nhim.
R rng, nu c php gy nhim t
do th mi hng s x thi mc ti a,
khi MSB = 0, tc l hng X s thi mc
Q
X
tn v hng Y mc Q
Y
tn mt nm.
Tuy nhin, vic x cht thi ny gy
nhim cho mi trng v chi ph ca vic
gy nhim l P* ng/tn. ( n
gin, gi s chi ph bin ny khng thay
i theo sn lng, tc l MC nm ngang).
Hnh 2.5: Kim sot ngoi ng tiu cc bng
qui nh chun thi
0
8
Fha IhaI
F*
Z*
6
k
M6X
0

Luong pha IhaI

F*
Z*
M88Y
h
M6X
x* x
M88y
M8, M6 ($)
F
*y y
M8, M6 ($)
10/26/2013
7
R rng, mc x thi ti u ca
hng X l Q
X
* tn, ca hng Y l
Q
Y
* tn mt nm. y cng chnh l
mc x thi m mi hng s thc
hin nu s dng h thng ph x thi
vi mc ph P* ng/tn.
Lu rng Q
X
* > Q
Y
* v li ch
bin ca vic x thi i vi mi n
v sn xut ca hng X u ln hn
li ch bin ca n v sn xut tng
ng ca hng Y.
Li ch bin ca vic x thi c th
khc nhau gia cc hng v gia cc
vng l do s khc nhau trong chi ph
gim mc gy nhim hoc trong
gi du ra c cc hng sn xut
bng cc u vo gy nhim.
Hnh 2.5: Kim sot ngoi ng tiu cc
bng qui nh chun thi
0
8
Fha IhaI
F*
Z*
6
k
M6X
0

Luong pha IhaI

F*
Z*
M88Y
h
M6X
x* x
M88y
M8, M6 ($)
F
*y y
M8, M6 ($)
Nu chnh ph p t mt mc chun
thi, ch cho php cc hng c x thi "t
do" n mc Z*, hng no x nhiu hn
mc s b ng ca. Nh vy, hng X s
phi gim mc x thi t Q
X
* xung Z*,
cn hng Y li c "tng" mc x thi t
Q
y
* ln n Z*.
Mc chun thi ny khng hiu qu v n
khin hng X gim mc gy nhim
(cng ng ngha vi vic gim sn xut)
xung di mc hiu qu. Ti Z*, MC
X
<
MSB
X
nn gy ra tn tht phc li l tam
gic ABC. Nu p dng ph x thi mc
P* th hng s chn x thi im C v s
phi hiu qu s bin mt. Tng t, hng Y
s x thi nhiu hn mc hiu qu v ti Z*,
MC
Y
> MSB
Y
. Tn tht phc li v pha
hng Y l tam gic FGH.
Tam gic ny s khng cn nu thay h
thng chun thi bng ph x thi P*/tn.
Hnh 2.5: Kim sot ngoi ng
tiu cc bng qui nh chun thi
0
8
Fha IhaI
F*
Z*
6
k
M6X
0

Luong pha IhaI

F*
Z*
M88Y
h
M6X
x* x
M88y
M8, M6 ($)
F
*y y
M8, M6 ($)
Tm li, s xut hin ca ngoi ng thng i hi
phi c nhng cch can thip khc nhau ca chnh ph
t hiu qu.
Tuy vy, thc hin cc chnh sch can thip trong
thc t khng phi vn n gin.
Khng c mt chnh sch no l hon ho, nhng
cc giai php nh nh thu hay thit lp th trng v
nhim thng c cho l hiu qu hn cc gii
php mang tnh mnh lnh trc tip.
2.3. Ngoi ng tch cc
Phn tch ch yu v ngoi ng tiu cc, in hnh nht l
hin tng gy nhim mi trng, nhng cng phi thy
rng nhiu khi nh hng lan ta ca mt hot ng li c li
ch khng phi gy thit hi cho ngi, khc.
Chng hn, tim chng phng bnh thng c coi l to
ra ngoi ng tch cc, v ngoi vic nhng ngi c trc
tip tim chng s gim c nguy c b nhim bnh, c
nhng ngi khng c tim chng cng c li v kh
nng ly lan sang h s gim i nu s ngi nhim bnh
gim.
Do , li ch ca vic tim chng Vt ra ngoi"
nhng i tng c trc tip tim chng. Trc khi
chuyn sang vn khc, chng ta hy lt qua trng hp
ngoi ng tch cc ny.
0
M8, M6
M
1
M88 = MF6 + ME8
MF8 + s
MF8
h
ME8
0
Z
V
T
0
Hnh 2.6 minh ha v sao nu vic tim
chng phng bnh c "bn" trn th
trng cnh tranh th kt qu m th
trng to ra khng hiu qu
Cn bng th trng cnh tranh din ra
ti U, vi Q
1
trng hp tim chng c
thc hin trong mt nm v ti ng li
ch t nhn bin (MPB) i vi cc c s y
t bng chi ph bin (MC).
Tuy nhin, nh ni trn, hot ng
tim chng mang li li ch ngoi ng bin
cho c nhng i tng khng c tim
chng (MEB) v li ch ny khng c
cc c s y t tnh n.
Nu xt trn gic x hi th li ch
bin x hi (MSB) phi l MPB + MEB.
Nh vy, mc tim chng ti u x hi l
Q
0
t ti im V khi MSB = MC, ch
khng phi Q
1
.
Hnh2.6: Ngoi ng tch cc
Tm li, khi xut hin
ngoi ng tch cc th th
trng lun to ra mt mc
sn lng thp hn mc ti
u x hi.
Khi khng c s iu
chnh ca chnh ph, x hi
s b tn tht mt khon phc
li bng tam gic UVZ trn
Hnh 2-6. Vy lm th no
c th y mc sn lng
ca th trng ln ngang
bng mc ti u x hi?
0
M8, M6
M
1
M88 = MF6 + ME8
MF8 + s
MF8
h
ME8
0
Z
V
T
0
Hnh2.6: Ngoi ng tch cc
10/26/2013
8
Cch thng dng nht l tin hnh tr cp.
Khon tr cp ny s c trao cho ngi
sn xut a ng MPB ca h ln
thnh ng MPB + s (s l mc tr cp,
cn gi l mc tr cp Pigou). Tr cp
Pigou l mc tr cp trn mi n v sn
phm u ra ca hng to ra ngoi ng
tch cc sao cho n ng bng li ch
ngoi ng bin ti mc sn lng ti u
x hi.Khi , tng s tin tr cp m
chnh ph phi chi ra trong trng hp ny
l hnh ch nht MVTN trong Hnh 2.6.
Kt qu ca chnh sch tr cp ny l lm
mc gi m ngi tiu dng thc s phi
tr cho dch v tim chng gim, cn mc
gi m ngi sn xut thc s c nhn
tng so vi mc gi cn bng trc khi c
s can thip. Ni cch khc, ngi tiu
dng v ngi sn xut s chia nhau khon
tr cp ca chnh ph,
0
M8, M6
M
1
M88 = MF6 + ME8
MF8 + s
MF8
h
ME8
0
Z
V
T
0
Hnh2.6: Ngoi ng tch cc
Trong thc t chnh ph nhiu ln tin hnh tr
cp cho ngoi ng tch cc bng cch cung cp nhng
dch v cng cng nht nh vi mc gi thp hn chi
ph bin cung cp dch v .
Chng hn, nhiu cng ty mi trng th tin
hnh thu nht rc thi thnh ph, nhng ngi dn ch
phi tr mt mc ph v sinh thp hn chi ph thc
vn hnh h thng thu nht rc thi .
Mc chnh lch ny s c chnh ph b l - tc l
mt dng tr cp nhm gim bt s tn ng ca rc
thi gy mt m quan chung.
Tuy nhin, khi chnh ph d nh tr cp cho ngoi ng
tch cc, cn lu mt s im nh sau:
Th nht, d bng cch ny hay cch khc, tr cp
cng s to thm gnh nng cho nhng ngi tr thu. V
th, tin hnh tr cp s to ra mt s phn phi li t
ngi tr thu sang ngi c nhn. Do , cn cn nhc
c tc ng v mt hiu qu cng nh cng bng x hi.
Th hai, vic mt hot ng no to ra li ch cho x
hi cha ngh tr cp cho hot ng . Tr cp
ch c ngha khi th trng khng cho php ngi to ra
li ch ny c th lao y cho nhng li ch m h
to nn.
V d, mt bc s phu thut c th cu sng nhiu
ngi nhng hot ng ca anh ta li khng to ra ngoi
ng tch cc, chng no tin lng ca anh ta phn nh
ng gi tr ca s phc v .