Thin S Bhante Henepola Gunaratana

BT CHNH O
Con ng n Hnh Phc
Eight Mindful Steps to Happiness Walking the Buddhas Path

Vit Dch: Diu Lin - L Thu Linh

MC LC
V TC GI .............................................................................................................6 LI CM T CA TC GI................................................................................8 LI NGI DCH ..................................................................................................9 LI NI U ........................................................................................................11 S Khm Ph ca c Pht .............................................................................13 Ngha Ca Hnh Phc ...................................................................................15 Ngun Hnh Phc..............................................................................................17 Hnh Phc Thp Km Ca S Bm Vu......................................................17 Ngun Hnh Phc Cao Thng ...................................................................18 Ngun Hnh Phc Cao Thng Nht .........................................................19 Ci By Ca Kh au ........................................................................................20 Tng Bc Tu Tp .............................................................................................21 H Tr Cho S Thc Tp .................................................................................24 n Gin Ha Cuc Sng..............................................................................24 Rn luyn s t kim ch...............................................................................26 Vun trng tm thin........................................................................................27 Tm minh s v hc hi gio l.....................................................................28 Khi u Ca S Thc Hnh Chnh Nim .................................................29 Ta thin ...........................................................................................................29 i ph vi ci au.........................................................................................31 Hy ch tm .....................................................................................................33 Mt pht chnh nim .....................................................................................36 CHNH KIN (BC 1) .....................................................................................37

L Nhn Qu .......................................................................................................39 T Diu ..........................................................................................................42 Diu Th Nht: Kh .................................................................................43 Diu Th Hai: Ngun Gc Ca Kh au..............................................56 Diu Th Ba: on Dit Kh au ..........................................................61 Diu Th T: Con ng o................................................................65 Chnh Nim V Chnh Kin ...........................................................................67 Tm Lc V Chnh Kin ................................................................................70 CHNH T DUY (BC 2)................................................................................72 Bung x ...............................................................................................................73 B Th Vt Cht................................................................................................73 Bm Vu Vo Ngi, Qu Kh, V Quan im.........................................75 i Tr Lng S Hi ........................................................................................79 Tnh thng yu .................................................................................................81 Lng T Bi i Vi K Th ...........................................................................84 i Tr Sn Hn ...............................................................................................85 Tm T Bi ............................................................................................................90 T Bi i Vi Bn Thn .................................................................................92 T Bi i Vi Cha M.....................................................................................95 T Bi i Vi Con Ci....................................................................................96 T Bi i Vi Ngi Bn i .......................................................................97 Chnh Nim V Chnh T Duy......................................................................98 Tm Lc V Chnh T Duy ........................................................................105 CHNH NG (BC 3) ....................................................................................107 Ni S Tht ........................................................................................................109 Li Ni Khng Phi L V Kh.......................................................................111

Li Ni Ha Nh...............................................................................................112 Trnh Ni Chuyn Ph Phim........................................................................116 Chnh Nim V Chnh Ng ..........................................................................119 Tm Lc V Chnh Ng...............................................................................125 CHNH NGHIP (BC 4) .............................................................................127 Nm Gii ...........................................................................................................127 o c Trong Hnh ng ........................................................................128 Khng Git Hi..............................................................................................131 Khng Ly Ca Ngi .................................................................................135 Khng T Dm...............................................................................................137 Khng S Dng Cht Gy Nghin .............................................................141 Nhng Gii Lut Cao Hn Dnh Cho C S ............................................143 Chnh Nim V Chnh Nghip ....................................................................147 Tm Lc V Chnh Nghip .........................................................................151 CHNH MNG (BC 5) ................................................................................153 Cc Cu Hi ng Gi Chnh Mng .....................................................154 Tun Gi Chnh Mng ...................................................................................162 Chnh Nim V Chnh Mng .......................................................................167 Tm Lc V Chnh Mng ............................................................................169 CHNH TINH TN (BC 6) .........................................................................171 Mi Kit S .....................................................................................................173 Thn Kin .......................................................................................................175 Nghi.................................................................................................................176 Gii Cm Th.................................................................................................177 Dc Tham .......................................................................................................177

Sn ...................................................................................................................178 c Mun c Hin Hu .........................................................................178 Mn..................................................................................................................178 Tro Hi..........................................................................................................179 V Minh ..........................................................................................................179 Nm Trin Ci...................................................................................................181 Tham................................................................................................................182 Sn ...................................................................................................................182 Hn Trm Thy Min...................................................................................183 Tro Hi..........................................................................................................183 Nghi Hoc ......................................................................................................183 T Chnh Cn ...................................................................................................184 Ngn Chn Cc Trng Thi Tm Tiu Cc ...............................................184 Ch Ng Cc Trng Thi Tm Tiu Cc ...................................................190 Ch Ng Cc Chng Ngi.........................................................................190 Ch Ng Cc Kit S ....................................................................................197 Vun Trng Cc Thin Php .........................................................................203 Duy Tr Trng Thi Tm Thin ...................................................................207 iu Khng D Thc Hin. ...................................................................207 Ci Nhn Ton Din ........................................................................................211 Chnh Nim V Chnh Tinh Tn .................................................................213 Tm Lc V Chnh Tinh Tn ......................................................................216 CHNH NIM (BC 7) ..................................................................................219 Bn Lnh Vc Chnh Nim (T Nim X) .................................................223 Chnh Nim V Thn (Qun Thn) .............................................................226 Chnh Nim V Hi Th .............................................................................226

Chnh Nim V Cc T Th........................................................................228 Chnh Nim V Cc B Phn Ca Thn....................................................233 Chnh Nim V Th ........................................................................................235 Chnh Nim V Tm .......................................................................................243 Chnh Nim V i Tng Tm ..................................................................244 Tm Lc V S Thc Hnh Chnh Nim .................................................248 CHNH NH (BC 8) ..................................................................................251 Thin nh ........................................................................................................252 Cc Tng Thin nh ......................................................................................255 Tng Thin Th Nht ...................................................................................257 Tng Thin Th Hai......................................................................................261 Tng Thin Th Ba........................................................................................262 Tng Thin Th T .......................................................................................263 Chnh Nim V Chnh nh ........................................................................264 ng Dng Tm nh ....................................................................................267 ng T La Di Mnh! ..............................................................................269 Hy Kin Nhn..............................................................................................270 Tm Lc V Chnh nh .............................................................................270 LI KT .................................................................................................................273 Li Ha Kh Ca c Pht............................................................................273 Gic Ng ............................................................................................................275 Hy n Thy .............................................................................................279 HIU NH & TI LIU THAM KHO .......................................................283

V TC GI

Thin S Henepola Gunaratana xut gia nm mi hai tui Malandeniya, Tch Lan. Nm 1947, tui hai mi, ngi th gii trng Kandy. Ngi theo hc ti trng i hc Cng ng Vidyasekhara (Vidyasekhara Junior College) Gumpaha, i hc Vidyalankara Kelaniya v trng i hc Truyn Gio Pht gio (Buddhist Missionary College) Colombo. Sau S chuyn n n lm nhim v truyn gio trong thi gian nm nm cho hi Mahabodhi, phc v ngi Harijana (thuc giai cp h tin) Sanchi, Delhi, v Bombay. Sau S tri qua 10 nm truyn gio Malaysia, lm nhim v ca ngi c vn tn gio cho Hi Sasana Abhivurdhiwardhana, Hi Truyn Gio Pht gio, v Lin on Thanh Nin Pht Gio (Buddhist Youth Federation) Malaysia. S l ging s trng Kishon Dial v trng Temple Road Girls v l vin trng ca vin Pht Hc Kuala Lumpur. Theo li mi ca Hi Sasana Sevaka, S sang M nm 1968 lm tng th k cho Hi Cha Pht gio (Buddhist Vihara Society) Washington, D.C. Vo nm 1980, S c bu lm ch tch ca Hi. Trong nhng nm Vihara, t 1968 n nm 1988, S dy nhiu kha gio l, t chc cc kha an c tu thin v i thuyt php khp ni trong nc M, Canada, u Chu, c, Tn Ty Lan, Phi Chu, v Chu. Ngoi ra, t nm 1973 ti nm 1988 thin s Gunaratana gi chc v l tuyn y Pht gio i hc American. S cng hon tt vic hc vn ca mnh vi bng tin s v trit hc i hc American. S dy nhiu kha v Pht gio i hc American, i hc Georgetown, v i hc Maryland. Nhiu sch v bi vit ca S c xut bn Malaysia, n , Tch Lan, v M. Quyn sch Cn Bn Chnh Nim (Mindfulness in Plain English) c dch ra nhiu th ting v pht hnh trn ton th gii. Mt bn dch ting Thi c chn s dng trong chng trnh hc bc trung hc khp Thi Lan. T nm 1982 thin s Gunaratana gi chc v Ch Tch ca Hi Bhavana, mt tu vin v cng l trung tm tu thin mt khu rng ca

min Ty Virginia (gn thung lng Shenandoah), m S cng vi Matthew Flickstein thnh lp. Thin s Gunaratana hin tr x Hi Bhavana, ni S thng t chc cc l th gii xut gia, dy d tng ni, v t chc cc kha tu thin cho c s. S thng i hong php v hng dn tu thin khp ni trn th gii. Vo nm 2000, thin s Gunaratana c i hc Vidyalankara tng thng hun chng v nhng thnh tu vt bc trong cuc i ca S.

LI CM T CA TC GI
Quyn sch ny s khng thnh hnh nu khng c s tc ng ca bn ti, Douglas Durham, ngi ghi li cc bi ging ca ti, to ra bn tho u tin. Ti cm t ng v nhng cng sc ng gp. Ti cng hm n t Samaneri Sudhamma (c ngha l Php Lnh ) duyt li bn tho lm r hn Php chn tht ca quyn sch. Ti cng mun by t lng bit n n cc nh bin tp, Brenda Rosen v John LeRoy, v ngi sp mc lc, Carol Roehr. Cui cng ti xin cm n tt c nhng thin sinh c mt ti Hi Bhavana, nhng ngi kin nhn chu ng s vng mt lu ngy ca ti khi ti bn vit quyn sch ny. Nguyn cho tt c u c phn cng c ca quyn sch nh khi n n c vi bao ngi ang i tm hnh phc.

Bhante Gunaratana

LI NGI DCH

Nm 2006, khi ti vit th xin php Thin s Bhante H. Gunaratana dch quyn t truyn cuc i ngi, Hnh Trnh n Chnh Nim (Journey To Mindfulness), Thin s khng nhng t bi hoan h cho php, m cn gii thiu v quyn sch mi ca ngi, Eight Mindful Steps To Happiness. Do duyn lnh hm nay bn dch ca quyn sch trn c n tay c gi vi ta Bt Chnh o: Con ng n Hnh Phc. Bt Chnh o, mt phn gio l c bn ca c Pht m gn nh Pht t no du va bc chn n vi o cng phi bit qua. Vy th Bt Chnh o di ci nhn ca mt thin s tu chng nh S Bhante H. Gunaratana, s th no? Ta c th hc c g thm? c l cng l ngh mo mui ca ti khi bt tay dch quyn Eight Mindful Steps to Happiness. Nhng tng trang, tng trang, tng bc, tng ngnh ca Bt Chnh o c Thin s ging gii cn k n tng chi tit, thu o vi bao th d, m li gin n gn gi bit bao. Ngi c m ti nh hnh dung thy khun mt hin t ca Thin s ang trc mt, nh nhng hi: Con hiu cha? Con hiu cha?. Thin s nh khng h mt mi khi phi nhc i nhc li cho c gi gio l phi nm, nhng vic phi lm t c gii thot. Phi thc hnh! Phi p dng nhng gio l hc! Phi n m thy! Nhng li nhc nh khng bao gi tha i vi ti, mt Pht t cn nhiu gii i. Quyn sch em li nhiu ch li cho ti. Mong rng n cng gip ch cho bn. Con xin nh l t n Thin s Bhante H. Gunaratana vit quyn sch cng phu ny. Xin cm n Tim McNeill v Deje Zhoga nh xut bn Wisdom Publications lun to c hi chng ti c php dch cc sch v Pht gio. Cm n em Trn Kim Mn chm ch nh my bn dch nhp. V xin cm n tt c nhng ngi t t trong gia nh, cng nh ngoi x hi gip ti mt cch trc tip hay gin tip hon thnh bn dch. Bn dch ny vn cn nhiu sai st, d nhin l t s yu km ca bn

thn ngi dch, mong cc bc tn s, qu thy c, o hu, c gi ch by thm. Nhn ma Vu Lan, nguyn em cng c ny hi hng cho Ngoi, cho cha m, cho ch T An L Thu Cc, nhng thn quyn, bng hu mt, t v tt c chng sanh. Nguyn i i, kip kip c i theo du chn Pht.

Diu Lin - L Thu Linh Ltl3107@yahoo.com 8/2007

10

LI NI U
Ngay sau khi quyn Mindfulness In Plain English (Cn Bn Chnh Nim) (1) c pht hnh, mt s bn b v t ca ti yu cu ti vit thm mt quyn sch na v con ng i n hnh phc ca c Pht mt cch tht n gin. Quyn sch ny l kt qu ca li yu cu . Quyn Cn Bn Chnh Nim (Mindfulness In Plain English) l mt quyn sch hng dn thin, mt cm nang cho nhng ai thc hnh thin chnh nim. Tuy nhin chnh nim ch l mt phn trong gio l ca c Pht. Chnh nim c th lm cho cuc sng ca chng ta tt p hn, nhng c Pht cn ban cho ta nhiu hn th na. Ngi trao cho chng ta mt cm nang, m Ngi tm tt trong Bt Chnh o, ta c hnh phc trn vn. Ch cn nhng c gng nh p dng tm bc ny vo i sng cng s mang n cho ta hnh phc. Nhng c gng quyt lit hn s chuyn ha c ta v a ta n nhng trng thi hnh phc nht, sng khoi nht m ta c th t c. Bt Chnh o rt d nh, nhng ngha ca chng thm su v i hi mt s hiu bit v nhiu lnh vc lin quan trong gio l ca c Pht. Ngay chnh vi nhng ngi bit qua Bt Chnh o cng c th khng nhn ra n quan trng nh th no i vi tng th nhng li dy ca c Pht, hay h c th ng dng chng nh th no trong vic tu tp. Ging nh trong quyn Cn Bn Chnh Nim (Mindfulness In Plain English), ti c gng trnh by gio l ny mt cch n gin bt c ai cng c th thc hnh tm bc ny trong i sng hng ngy ca h. Ti khuyn l bn khng nn c quyn sch ny nh mt quyn tiu thuyt hay nh mt t bo. Tt hn ht l trong lc c, bn hy lun t hi mnh, Ti c hnh phc khng? v tm hiu v nhng g bn khm ph c. c Pht khuyn chng ta hy n thy. Ngi khuyn tt c chng ta hy qun st bn thn, hy tr v nh, hy lm quen, hy n gn hn vi thn v tm, v qun st chng. ng mnh lc vo trong cc quan im, gi nh v cuc i, hy c gng khm ph xem iu g ang thc s xy ra.

11

Chng ta rt thch thu thp ti liu, ct gi thng tin. C l bn chn quyn sch ny c thm thng tin. Nu bn c qua cc quyn sch Pht gio ph thng, hy dng li v t hi bn mong t c iu g t quyn sch ny. C phi bn ch mun chng t vi ngi khc v s thng thi ca mnh trong lnh vc Pht gio? Hay bn hy vng c th t c hnh phc qua tri thc v gio l ca c Pht? Ch c tri thc s khng gip bn tm c hnh phc. Nu bn c nhng g tip theo y vi lng mong mun em nhng li dy ca c Pht v con ng a n hnh phc vo thc hnh - thc s th nghim nhng li dy ca Ngi, hn l mt s hiu bit tri thc- th lc nhng li dy rt n gin nhng thm su ca c Pht s tr nn r rng. Dn dn, s tht tuyt i v tt c cc php s hin by ra cho bn. V dn dn bn s khm ph ra hnh phc lu di m s hiu bit ton vn v chn l c th mang n cho bn. Nu bn cm thy kh chu hay kh au v nhng g bn c trong quyn sch ny th phi tm hiu ti sao. Hy nhn vo bn trong. Hy t hi iu g ang xy ra trong tm bn. Hy t hi ti sao. i khi chng ta cm thy kh chu khi ai cho ta bit rng chng ta vng v nh th no. Bn c th c rt nhiu thi quen xu v nhng chng ngi khc khin bn khng c hnh phc. Bn c mun tm hiu v chng v thay i chng khng? Thng thng chng ta c th bc bi v nhng iu rt nh mn ri tha cho mt vic g hay ai -mt ngi bn, th k, ng xp, hng xm, con ci, anh ch em, cha m hay chnh ph. Ta tht vng khi khng c c iu mnh mun hay nh mt ci m ta trn qu. Chng ta mang trong tm mt loi tm l bc dc -ngun gc ca phin no- d b hon cnh hay suy ngh ca ta kch ng. Ri ta kh au, v tm cch ngn chn kh au bng cch c gng i thay c th gii. C mt cu chuyn c xa v ngi n ng mun ph c th gii vi thuc da ng c th i trn mt t mt cch m i. ng ta khng bit rng lm mt i giy da mang, s d hn bit bao. Tng t, thay v tm cch ch ng c th gii c hnh phc, th hy c gng tu sa gim bt cc tm l bc dc ca chng ta.

12

Nhng bn phi tht s tu sa mnh, khng ch c hay suy t v iu . Ngay c vic hnh thin cng khng ch li chi nhiu nu bn khng hnh tr sut trn con ng -nht l nhng yu t quan trng trong vic pht trin chnh kin, to ra nhng c gng mnh m, sng sut v thc hnh chnh nim lin tc. Nhiu ngi ngi trn gi thin hng gi vi tm tr y au kh, sn hn, lo u hay vng tng. Ri h li ni, Ti khng th thin, ti khng th ch tm. l v bn vn mang c th gii trn vai khi ta thin, v bn khng mun t n xung. Ti nghe rng mt t ca ti ang va i va c quyn Cn Bn Chnh Nim (Mindfulness in Plain English). Anh ta khng chnh nim mnh ang u v b xe tng! Li gi mi ca c Pht rng chng ta hy n thy, i hi ta phi thc hin nhng g ta c y. Hy thc hnh Bt Chnh o ca c Pht ngay c khi bn ang c chng. ng nhng kh au lm bn tm ti. Nu nh bn c c quyn sch ny hng trm ln, n cng khng gip c g cho bn tr khi bn ng dng nhng iu c vit ra y. Chc chn rng quyn sch ny s tht hu ch nu bn ht lng thc hnh, qun st thu o nhng kh au v t nguyn lm bt c iu g t n c hnh phc lu di.

S Khm Ph ca c Pht
Nhng tin b k thut o t. Vt cht tng trng. S cng thng. Cuc sng v cng vic chu nhiu p lc v nhng i thay chng mt. C phi l th k hai mi mt? Khng, l th k th su trc cng nguyn -khong thi gian ca nhng cuc chin tranh tn st, kinh t hn lon v s xo trn nhng np sng c hnh thnh, ging nh ngy nay. Trong nhng iu kin tng t nh ca chng ta, c Pht khm ph ra con ng a n hnh phc di lu. Khm ph ny ca Ngi -mt phng php rn luyn tm tng bc tng bc t c s t ti l iu quan trng hm nay cng nh bt c lc no. Nhng em ng dng nhng khm ph ca c Pht khng phi l iu d dng. N c th ko di hng nm. Yu t quan trng nht lc bt u l

13

mt ch mnh lit mun thay i cuc i ca bn bng cch chp nhn nhng thi quen mi v tp nhn th gii mt cch khc. Mi bc trn con ng n hnh phc ca c Pht i hi ta phi thc hnh chnh nim cho n khi n tr thnh mt phn trong cuc sng hng ngy ca ta. Chnh nim l cch bn tp cho mnh tr nn thc v s vic nh chng thc s l. Vi tm lun chnh nim, bn tin ln qua tm bc c c Pht t ra hn hai ngn nm trm nm trc -mt s rn luyn nh nhng, tng bc tn dit kh au. Ai l ngi mun rn luyn nh th? Cu tr li l bt c ai qu mi mt vi nhng kh au trong i. Cuc sng ca ti nh th ny l tt ri. Ti thy hnh phc ri, bn c th ngh nh th. Bt c cuc i no cng c nhng pht giy t ti, nhng pht giy ca h lc. Nhng v mt khc th sao, phn m bn khng mun ngh n khi mi th khng din ra mt cch tt p? Nhng thm ho, s nui tic, tht vng, nhng au n th xc, s bun chn, c n, hi hn, nhng cm gic ray rc khi ngh rng c th c mt ci g tt hn th. Nhng iu ny cng xy ra, c phi khng? Hnh phc mong manh ca chng ta ty thuc vo s vic xy ra theo mt cch no . Nhng cng c mt iu khc na: mt th hnh phc khng ty thuc vo hon cnh, iu kin. c Pht ch cho chng ta con ng i n s hnh phc ton vn . Nu bn sn lng lm bt c iu g tm c con ng thot khi kh au -v iu c ngha l phi i mt vi nhng ci r ca tham, sn ngay ti y, ngay giy pht ny- th bn c th t c nguyn. Ngay nu nh bn ch l mt ngi c tnh c, th nhng li dy ny cng c th hu ch cho bn, nu nh bn sn lng thc hnh nhng g bn thy c ngha. Nu bn nhn thy iu g ng, th ng b qua. Hy hnh ng! iu ny ni th d, nhng tht ra khng c g kh hn. Khi bn t nh rng, Ti phi chuyn ha c hnh phc hn khng phi v c Pht ni th, m v tri tim bn nhn ra c mt chn l thm su- th bn phi dc ht sc lc chuyn i. Bn cn c quyt tm mnh m ch ng nhng thi quen xu.

14

V phn thng dnh cho bn l hnh phc khng ch cho hm nay m cn l mi mi. Hy bt u. Chng ta s bt u bng cch xt xem hnh phc l g, ti sao n qu kh nm bt, v ta phi lm th no bt u cuc hnh trnh trn con ng tin n hnh phc ca c Pht.

Ngha Ca Hnh Phc

c mun c hnh phc khng xa l vi chng ta, nhng n vn lun xa ri chng ta. c hnh phc c ngha l g? Chng ta thng tm cch hng th dc lc nh n ngon hay gii tr, v chng em li hnh phc cho chng ta. Nhng c th hnh phc no vt ln trn nhng giy pht khoi lc chng qua khng? Nhiu ngi c gng xu chui li tht nhiu nhng pht giy sung sng, d chu h c th gi l mt cuc sng hnh phc. Li c ngi cm nhn c s gii hn ca dc lc tm thng, i tm mt th hnh phc lu di hn vi nhng tin nghi vt cht, i sng gia nh yn n. Tuy nhin cc ngun hnh phc cng c nhng gii hn ca chng. Khp th gii nhiu ngi sng trong s au kh v i; nhng nhu cu cn bn nh c mc, c ca h khng c p ng; h phi chu ng mi e da thng xuyn ca bo lc. Cng d hiu thi khi nhng ngi ny tin rng s thoi mi vt cht s mang n cho h hnh phc. M, s phn chia ca ci vt cht khng ng u c th khin nhiu ngi sng trong ngho kh, nhng s i kh hay thiu thn nh cc quc gia khc trn th gii th t thy. Mc sng ca phn ln cng dn M rt cao. V th ngi dn cc quc gia khc thng ngh rng ngi M phi l nhng ngi hnh phc nht trn th gian. Nhng nu n c M, h s nhn thy g? H s nhn thy rng ngi M lun bn rn -vi v n im hn, lun ni chuyn trn di ng, bn rn mua sm thc phm, o qun, lm vic rt nhiu gi trong vn phng hay cc xng th. Ti sao h phi vi v in cung nh th? Cu tr li rt n gin. l du ngi M dng nh c tt c, h vn rt kh au. V chnh h cng cm thy hoang mang v iu ny. Ti sao khi c cuc sng gia nh m m, cng vic m bo, nh ca khang trang,

15

i sng nhiu chn la, tin bc y - m h vn khng cm thy hnh phc? H ngh rng ch c thiu thn nhng th trn mi khin ngi ta au kh. Tri li, c s hu, c x hi cng nhn, c tnh thng ca bn b, gia nh, v nhng s thoi mi, th t phi c hnh phc. Vy th ti sao, ngi M cng nh bao ngi khc khp mi ni, thng cm thy au kh? Hnh nh ngay chnh nhng iu m ta ngh s mang hnh phc n cho ta, thc ra li l ngun gc ca kh au. Ti sao? V chng khng trng tn. Cc mi lin h ri s tan v, u t c th tht bi, ngi ta mt vic, con ci ln ln ri ri xa gia nh, v cc cm gic bng lng, tha mn c c t vic s hu nhng th vt cht xa hoa cng nh nhng giy pht khoi lc, sung sng, tt lm th cng ch l thong chc. V thng c mt khp ni quanh ta, e do ngay chnh nhng th m ta ngh rng ta cn c c hnh phc. Mt iu nghch l l chng ta cng c nhiu, th ta cng c th au kh nhiu hn. Ngy nay con ngi cng c nhiu i hi tinh t hn, iu ng, nhng du h c bao nhiu th vt cht ca ci p , t tin, h vn mun hn th na. V nn vn ha tn tin cng cng c thm lng tham mun ny. Nhng g bn tht s cn c hnh phc, theo nh cc qung co trn truyn hnh hay trn nhng tm bin qung co ni, l phi c chic xe hi mi sng chi ny, phi c chic my vi tnh siu nhanh ny, mt chuyn ngh h Hawaii y nng. V nhng th cng c v c nh th tht, nhng mt cch ngn ngi. Ngi ta thng lm tng cm gic phn chn, ho hng, c c t vic s hu mt mn mi ny hay nhng giy pht khoi lc, l hnh phc. Nhng sau nhng ham mun khc li tri dy. Khi mu da rm nng phai, khi chic xe mi b try th h li ngh n nhng cuc mua sm khc. Vic h khng ngng ko nhau n cc khu thng x mua sm khin h khng th khm ph ra sui ngun ca hnh phc tht s.

16

Ngun Hnh Phc

c Pht miu t mt s loi hnh phc, xp chng theo th t t ci tm thng nht cho n ci cao thng nht.

Hnh Phc Thp Km Ca S Bm Vu

c Pht xp gn nh tt c nhng g m phn ng chng ta gi l hnh phc vo loi thp nht. Ngi gi l hnh phc ca dc lc. Chng ta cng c th gi n l hnh phc ca nhng iu kin d chu hay hnh phc ca s bm vu. N bao gm tt c nhng th hnh phc th tc chng qua c c t s m chm trong dc lc, nhng s tha mn thn xc v vt cht: hnh phc c s hu ca ci, o qun thi trang, xe mi, nh sang; s hng th t vic c nhn cnh p, thng thc m nhc, mn n ngon, v nhng cuc chuyn tr th v; s tha mn v c ti hi ho, chi n, hay nhng th i loi nh th; v hnh phc n t vic chia s mt cuc sng gia nh m m. Chng ta hy nhn thu o hn v hnh phc ca dc lc. Trng thi thp km nht ca n l s hon ton m chm trong ng dc. T nht l khi qu m chm trong trng thi ny c th a n s try lc, i bi v l thuc. C th d dng nhn ra rng s m chm trong ng dc khng phi l hnh phc, v trng thi khoi lc nhanh chng qua i, v cn c th li cho ngi ta mt cm gic chn chng, hi tic. c Pht dy rng khi con ngi trng thnh v mt tm linh, h s hiu rng trn i c nhiu th cao qu hn l ng dc. Ngi dng hnh nh ca mt a b yu ui b tri buc bi nhng si dy mong manh nm im: hai cm tay, hai cng chn, v c hng. Cng ging nh nm si dy ny ng dc- c th tri buc mt a b nhng khng th lm g i vi ngi trng thnh, v h c th d dng bc thot ra, v th mt ngi c chnh nim s khng b dnh mc vo ngh mun chm m trong ng dc, h c th sng mt cuc i c ngha v hnh phc. (TBK 80) Tuy nhin, c nhng hnh phc th tc vt trn cc dc lc tm thng. Nh l th c sch, xem phim, hay nhng hnh thc gii tr khc nhm lm phn chn tinh thn. Hay nhng nim vui th tc cao c nh l gip

17

ngi, duy tr mt gia nh hnh phc, nui dng con ci, cng nh kim sng mt cch lng thin. c Pht cng nhc n mt vi loi hnh phc c chp nhn hn. l cm gic hnh phc, t ti bn c c khi s hu nhng vt cht, ca ci c to ra bng chnh sc lao ng lng thin, kh nhc ca mnh. Bn s tn hng ti sn ca mnh vi mt lng tm trong sng, khng s b tr th hay xm hi. Tt hn th na l hnh phc ca vic va hng th ca ci bn kim c mt cch lng thin, ng thi chia s n vi ngi khc. Mt loi hnh phc t ti c bit khc na n t vic nhn ra rng ta hon ton khng n bt c g, i vi bt c ai. (A II (4) VII.2) Phn ng chng ta, ngay c nhng ngi c thc nht cng coi nhng iu ny nh l ct li ca mt cuc sng o c. Th th ti sao c Pht coi chng nh thuc v loi hnh phc thp km nht? V chng ph thuc vo nhng iu kin l tng. Mc du khng thong qua nh nhng khoi lc nht thi ca ng dc, v t tn hi nng n n hnh phc di lu, chng khng bn vng. Chng ta cng da vo chng, cng chy ui theo chng, v c gng bm vu vo chng th chng ta cng thm kh au. N lc ca chng ta s to nn tm l bc dc au kh v cui cng chng t rng chng v ch; khng th trnh c s thay i ca hon cnh. Du ta c lm g i na, ta cng b tn thng. Cn c nhng ngun hnh phc cao c hn, vng bn hn.

Ngun Hnh Phc Cao Thng

Mt trong nhng ngun hnh phc ny l hnh phc ca s x ly, mt loi hnh phc tm linh n t vic theo ui mt iu g vt ln trn nhng nim vui th tc. Mt th d quen thuc l nim vui n t vic bung b tt c mi lo lng trong i sng th tc v theo ui i sng c c nhng ni thanh tnh theo ui vic pht trin tm linh. Ngun hnh phc n t s nguyn cu, cc nghi l tn gio v s pht sinh tn tm trong tn gio cng thuc v loi hnh phc ny. Tm rng ri l mt hnh thc x ly mnh m. Chia s mt cch rng ri nhng g ta c, v nhiu hnh thc khc ca x ly, em li cho chng ta hnh phc. Mi khi bit bung b, ta cm thy nh nhng, d chu. T suy ra

18

nu ta c th bung b hon ton s bm vu vo bt c iu g trn th gian, th s bung b rng ln ny s mang n nhiu hnh phc hn l nhng hnh ng x ly khng thng xuyn. Cao thng hn s bung b vt cht l hnh phc ca vic bung b cc tm l bc bi. Loi hnh phc ny pht sinh mt cch t nhin khi ta rn tm bung b mt cch nhanh chng nhng sn hn, ham mun, bm vu, ghen t, kiu hnh, nghi hoc v cc tm l bc bi khc mi khi chng pht sinh. Dp tt ngay khi chng va pht sinh gip tm khng vng mc, y h lc, trong sng. Tuy nhin khng c g bo m rng cc u nhim ny s khng xut hin tr li v khng quy nhiu tm ta. Tt hn na l nhng nim vui v hnh phc vi t trong cc trng thi thin nh su lng. Trong nhng trng thi ny su no khng th pht sinh. Tuy nhng trng thi nh ny c th siu vit v mnh m, chng vn c mt yu im ln: cui cng th hnh gi cng phi x thin. V vn php l v thng, nn ngay chnh cc trng thi thin nh su lng cng phi chm dt.

Ngun Hnh Phc Cao Thng Nht

Hnh phc cao thng nht l nim h lc t c qua cc mc gic ng. mi mc , gnh nng cuc i c gim nh i, v chng ta s cm nhn c s gii thot, hnh phc to ln hn. Giai on cui cng ca gic ng, s gii thot hon ton khi tt c cc trng thi tm tiu cc, mang n cho ta ngun hnh phc tuyt vi, khng gin on. c Pht khuyn chng ta phi tp bung b nhng bm vu vo cc loi hnh phc thp km v tp trung tt c n lc ca chng ta vo vic tm ra chnh ci hnh phc cao nht, l s gic ng. Nhng c Pht cng khuyn khch chng sanh hy pht huy n cao hnh phc ca h bt c mc gic ng no m h c th t n. i vi nhng ai khng th nhn thy g hn l hnh phc da trn dc lc, ngi a ra nhng khuyn nghim chnh h trnh xa cc phin no th tc v h tm c ngun hnh phc th tc ti u nht, th d, bng cch vun trng nhng c tnh a n s thnh cng vt cht hay i sng gia nh yn m. i vi ngi c hng cao hn mun c ti sinh vo nhng

19

ci thanh tnh, ngi ch cho h phng cch t c mc ch . i vi nhng v mun t c mc ch cao nht ca s gic ng vin mn, ngi dy h lm th no thnh tu iu . Nhng du theo ui bt c loi hnh phc no, chng ta cng phi thc hnh theo con ng ca bt chnh o.

Ci By Ca Kh au
c Pht bit rng s chy ui khng mi mt theo hnh phc trong dc lc th gian khin chng ta b tri buc vo ci vng khng cng tn ca nhn v qu, ca yu v ght. Mi ngh, li ni hay hnh ng l nhn a n qu, ri qu y li tr thnh mt nhn khc. ch cho chng ta thy ci vng kh au vn hnh nh th no, c Pht gii thch: Do duyn th, i sanh; do duyn i, tm cu sanh; do duyn tm cu, li sanh; do duyn li, quyt nh sanh; do duyn quyt nh, tham dc sanh; do duyn tham dc, am trc sanh; do duyn am trc, chp th sanh; do duyn chp th, h tin sanh; do duyn h tin, th h sanh; do duyn th h, pht sanh mt s c, bt thin php nh tranh u, tranh lun, u khu, khu chin, c khu, vng ng. (Kinh Trng B, Ha Thng Thch Minh Chu NXB Tn Gio-2005, trang 517) Mi chng ta u tri qua nhng giai on ca vng lun chuyn ny trong i sng hng ngy. Th d ang trong siu th, bn nhn thy mt chic bnh trng rt ngon vi nhn mu , kem trng im ln trn. l chic bnh duy nht cn li. Du ch t pht trc , tm bn thanh tnh, t ti, th khi nhn thy cnh ny, m c Pht gi l s tip xc gia cc cn v cc trn, tm khi ln nhng suy tng v cm th khoi lc. Ri tham mun pht sinh t lc th. Hm. . . bnh du, bn t nh, vi kem trng nh ni pha trn. Tm s chy ui theo v khai trin nhng ngh khoi lc. Bnh du ngon lm! Thm bit chng no! Kem trng kia tan trong ming hn l rt tuyt vi! Mt quyt nh tip theo sau: Ti mun n chic bnh . Ri s bm vu (tham m) pht sinh: Chic bnh l ca ti. C th bn s nhn ra mt s bt n khi tm bn do d trong chc lt, khi n ngh n nhng hu qu tiu cc ca ci bnh i vi ti tin hay vng eo ca bn.

20

Bng nhin bn nhn ra c ai cng ngng li quy bnh v ang ngm ngha chic bnh. Ci bnh ca bn! B ch ng bi lng hp hi, bn chp ngay chic bnh, tin ra quy thanh ton trong khi ngi khch kia trng mt phn i. Mt din tin tip theo, du thng thng kh xy ra, l v khch hng kia ui theo bn n tn ch u xe, c gng git ci bnh li, hy tng tng bit bao hnh vi bt thin c th xy ra -c th l chi ra nhau hay nh nhau. Nhng ngay c khi khng c mt s i u trc tip no, hnh ng ca bn cng khin ngi kia pht sinh tm bt thin v nh gi bn l mt ngi tham n. Nh th l tm bnh an ca bn b hy dit. Mt khi tham i pht khi trong tm, th khng th trnh khi c nhng hnh ng ch k, hp hi theo sau. Trong khi chy ui theo bt c hnh phc nh mn no -mt ming bnh du- chng ta cng c th hnh ng th bo v xm na to ra k th. Khi lng tham i l i vi mt iu g quan trng hn, nh ca ci, ti sn ca ngi hay hnh ng t dm th hu qu cn tai hi hn, bo lc cng nghim trng hn v nhng au kh trin min c th xy ra. Nu c th o ngc li vng quay, bt u t nhng hnh ng tiu cc ca chng ta, ri i ngc tr li tng bc tng bc n cc nguyn nhn tm v sinh l, th ta c th on tr kh au tn gc ngn ca n. Khi lng ham mun, s bm vu c on tr -hon ton b xo b- th hnh phc mi c m bo. C th chng ta cha bit phng cch t c mt iu nh th, nhng khi nhn ra vic phi lm, l chng ta bt u cuc hnh trnh ca mnh.

Tng Bc Tu Tp
Gi th bn c th hiu ti sao chng ti ni rng hnh phc tht s ch n khi tham i c on dit. Ngay nu nh ta c ngh rng vic t c hnh phc cao thng nht l khng thc t, th vic gim thiu tham i cng em li nhiu li ch cho chng ta. Cng c th bung b c lng tham i, th ta cng d dng cm nhn c hnh phc hn. Nhng lm th no gim bt lng tham i? Ch ngh lm gim thiu lng ham mun ni chi n vic on dit n- cng c th khin bn thi ch. Nu bn bit rng ch dng ch y li ham mun l hoi cng, th bn rt

21

ng. c Pht a ra mt gii php tt p hn: l tng bc tu tp theo Bt Chnh o. Phng cch pht trin tng bc theo con ng ca c Pht nh hng n mi kha cnh ca i sng. Tin trnh ny c th bt u bt c lc no, bt c ni u. Bn c th bt u t ch ca bn v tin ti, tng bc mt. Mi s thay i mi tt p hn trong hnh vi hay hiu bit u da trn cc bc qua. Trong s nhng ngi c nghe c Pht thuyt php, c nhng v vi tm d dng tip thu n ni h c th t c hnh phc vin mn ngay sau khi nghe nhng li hng dn tu theo tng bc ca c Pht ln u tin. Mt s t qu sn sng n ni tuy va nghe qua gio l siu vit T Thnh - th tm h hon ton c gii thot. Nhng phn ng cc t Pht phi c gng thc hnh cc li dy, thu trit tng bc trc khi chuyn sang bc tip theo. Nhiu v phi mt hng nm vt qua nhng chng ngi trong s hiu bit trc khi h c th tin ln mt bc cao hn ca s hiu bit. Phn ng chng ta phi mt rt nhiu cng sc t tho g mnh ra khi nhng hnh vi hay thi t hi mnh v hi ngi c hnh thnh qua bao nm thng. Chng ta phi chm ri bc theo con ng tu tp tng bc ca c Pht vi rt nhiu kin nhn v khch l. Khng phi ai cng c th thu trit mi th ngay lp tc. n vi s pht trin tm linh, tt c chng ta u mang theo nhng kinh nghim qu kh ring v mc dc tm khc nhau. c Pht l mt v thy tinh t tuyt vi. Ngi bit rng chng ta cn c nhng hiu bit cn bn r rng trc khi c th tip thu nhng gio l cao siu hn. Thuyt Bt Chnh o a n hnh phc ca c Pht gm c ba giai on c xy dng da ln nhau: gii, nh v tu. Giai on u tin, gii lut, bao gm vic chp nhn mt s gi tr c bn v sng da theo chng. c Pht hiu rng s suy ngh, ni nng v hnh ng ng theo gii lut l nhng bc cn bn cn phi c trc khi tin n s pht trin tm linh cao hn. Nhng d nhin l chng ta phi c mt t tr tu bit r o c l g. V th c Pht bt u bng cch gip chng ta vun trng cp bc c bn ca chnh kin (bc th nht) v chnh

22

t duy (bc th hai). Nhng kh nng tm linh ny gip chng ta phn bit gia ngh v hnh ng o c hay v o c, gia nhng hnh ng thin vi nhng hnh ng lm hi mnh v hi ngi chung quanh. Khi chnh kin pht trin, chng ta c th bt u em s hiu bit mi m ca mnh ra p dng bng cch thc hnh chnh ng (bc th ba), chnh nghip (bc th t), v chnh mng (bc th nm). Nhng giai on thc hnh cc hnh ng o c tt p gip tm ta ci m, gii thot khi cc chng ngi, hoan h v t tin. Khi cc chng ngi t nhng hnh ng tiu cc bt u phai m i th nh mi c th pht sinh. nh c ba giai on. u tin l chnh tinh tn (bc th su), gip tm tp trung vo tng bc trn con ng o. Nhng s c gng nh th c bit cn thit khi nhiu t tng bt thin khi ln trong tm khi chng ta ngi thin. Tip theo l chnh nim (bc th by). Mun c tm chnh nim i hi ta phi c s ch tm ton vn tng pht, ta c th kim sot c s bin i ca tm php. Chnh nh (bc th tm) cho php chng ta tr tm khng gin on trn mt i tng hay mt ngh no . V l mt trng thi tm tch cc, khng sn hn hay tham luyn, nh mang n cho ta mt sc mnh tm linh m ta cn c th nhn thu o hon cnh tht s ca mnh. Vi gii lut lm nn tng, nh s pht sinh. Do c nh, giai on th ba trn con ng ca c Pht -tr tu- s pht trin. iu ny mang chng ta tr li vi hai bc u tin trn con ng: chnh kin v chnh t duy. Chng ta bt u cm nghim tr tu bng v trong cc hnh ng ca mnh. Chng ta nhn ra mnh t to au kh cho bn thn nh th no. Chng ta nhn ra bng ngh, li ni, v hnh ng ca mnh, ta c th t lm tn thng bn thn v ngi khc nh th no. Chng ta nhn ra nhng s gi di ca mnh v i din vi cuc i nh n thc s l. Tr tu l ngn n sng soi cho chng ta con ng thot khi vng tri buc ca kh au. Du ti trnh by con ng ca c Pht nh l mt chui ca nhng giai on lin tc nhau, thc ra n vn hnh theo mt vng trn. Gii, nh, v tu h tr, pht trin ln nhau. Mi bc trong bt chnh o cng cng c, pht huy cc bc cn li. Khi bn bt u thc hnh c qu trnh, mi

23

bc s ln lt m ra v mi hnh ng thin hay tu gic s l ng lc a ta n bc k tip. Trn bc ng tu tp , bn s c nhiu chuyn i, nht l khuynh hng li cho ngi khc v s bt hnh ca mnh. Vi tng bc r, bn sn sng chp nhn trch nhim i vi ngh, li ni v hnh ng c ch ca mnh nhiu hn. Th d, khi bn p dng tr tu ngy cng pht trin ca mnh thu hiu cc hnh ng o c, bn s nhn thy gi tr ca t tng v cc hnh ng o c ny mt cch su sc, dn n nhng s thay i trong cung cch hnh ng ca bn cng nhanh chng hn. Tng t, khi bn c th nhn thy r rng hn trng thi tm no l hu ch v trng thi tm no bn cn bung b, th bn s em s tinh tn ca mnh p dng ng ch hn, v kt qu l tm nh ca bn tr nn su lng hn v tu gic c pht trin.

H Tr Cho S Thc Tp
Khi bt u i theo con ng Pht dy, d nhin l chng ta s mun thay i cch sng, cch ng x h tr cho vic tu tp ca mnh. y l mt s nhng chuyn i m chng ta s thy rt li ch khi tin bc trn con ng o; chng s gip ta ch ng c nhng tr ngi trong cng phu tu tp m ta phi thc hin theo cc chng tip theo. ng nn ch; mt s nhng li khuyn ny c th l nhng th thch ln m chng ta phi vt qua trong mt thi gian di.

n Gin Ha Cuc Sng

Tt nht l chng ta hy bt u bng cch nh gi mt cch trung thc v nhng hot ng quen thuc hng ngy. Xt xem chng ta s dng thi gian ca mnh nh th no. Hy to ra thi quen thng t hi mnh, Cng vic hay hot ng ny c thc s cn thit khng hay n ch l mt cch chng ta t ra bn rn? Nu ta c th gim bt hay loi b mt s hot ng, ta s c thanh tnh, yn tnh, l nhng yu t c bn tin ln trn ng tu tp. Hin ti c th bn ang c rt nhiu trch nhim i vi gia nh hay nhng ngi ang cn n bn. Th cng tt, nhng hy cn thn ng

24

phi hy sinh nhng c hi thanh tnh tm v pht trin tu gic. Gip ngi khc l iu quan trng, nhng nh c Pht dy rt r rng, chm lo cho s pht trin ca chnh mnh l u tin hn c. Hy tp thi quen mi ngy dnh t thi gian cho ring mnh trong tnh lng, hn l lc no cng c mt bn ngi khc. Nu tt c thi gian ca bn u bn ngi khc, bn d b vng vo cc hot ng v nhng cu chuyn ph phim. iu khin ta kh duy tr s hnh thin chnh nim. D ang sng trong mi trng no, nu bn mun pht trin su xa hn s hiu bit v tr tu ca mnh, thnh thong bn phi tm dng cc bn phn c thi gian cho ring mnh. D nhin, s yn tnh bn ngoi khng phi lc no cng . Ngay khi ni yn tnh, ch c mt mnh, i khi chng ta cng t thy mnh b ch ng bi lng sn hn, ganh ght, s hi, lo u, cng thng, tham m v hoi nghi. V cng c nhng lc tm ta hon ton t ti, thanh tnh du quanh ta no nhit, n o. c Pht gii thch nghch l ny nh sau. Ngi dy rng nu t c lng chp th hay tham m, ta c th sng yn tnh gia m ng. Ta c th bung b cc nim v s hu hay chim hu. Nhng ngi ta yu thng, ca ci, cng vic, cc mi lin h rng buc, quan im v kin ta bm vu vo tt c nhng th ny. Khi gim thiu c s bm vu ny, ta tin gn hn n s gii thot ni ti, l bn cht ca thanh tnh. Thanh tnh tht s ch c trong tm ta. Mt ngi vi tm gii thot khi nhng rng buc ca bm vu v s hu, theo c Pht, l ngi c c. V ngi m tm lun cha y ham mun, sn hn v si m l ngi sng c bu bn ngay c khi h sng mt mnh. Nh th, s h tr tt nht cho vic tu tp ca chng ta, l mt tm c rn luyn. C ngi tin rng cc nghi l truyn thng gip tm h c thanh tnh, ng thi nhc nh h n iu g tht s l quan trng. Bn v gia nh c th cng cu nguyn, t hng, trm, n cy, hay dng hoa ln hnh tng c Pht mi ngy. Du nhng nghi thc n gin, trn trng ny s khng em li gic ng cho bn, nhng chng c th l nhng dng c hu ch chun b tm cho s thc hnh chnh nim hng ngy.

25

Rn luyn s t kim ch
Mt cuc sng n np, k lut cng c th l mt ngun hnh phc. Hy quan st k mi trng quanh bn. Nu phng ng ca bn y qun o d, nu trn bn lm vic ca bn ngn ngang sch v, giy t, a vi tnh, bo c, v nu chn da t tun trc vn cn y trong bp, th lm sao tm bn c ngn np? S tu tp pht trin t ngoi vo trong. Hy dn dp nh ca cho sch trc, ri mi hng vo trong qut sch bi bm ca tham, sn v si. C c mt c th khe mnh cng em li li ch cho s tu tp. Yoga hay cc hnh thc th dc khc cng gp phn lm cho tm khe mnh. Mi ngy hy i b t nht mt ln. i b va l mt mn th thao tt, va l mt c hi thc tp chnh nim mt mnh trong im lng. Mt ngun dinh dng y v iu cng h tr cho s tu tp tm linh. Hy n sng tht y , ba tra va , v ba ti nh s khin bn d chu hn sng hm sau. C cu c ng rng, Hy n sng nh mt hong , chia s ba tra vi bn b, v tng ba ti cho k th. (Tuy nhin ti phi ni thm rng, bn khng nn lm g c hi cho k th ca bn.) Cc loi thc n nhanh, ru, c ph v nhng cht kch thch khc s khin ta kh ch tm. Hy n sng, ng sng n. ng bin vic n ung thnh mt thi quen khng chnh nim. Nhiu hnh gi tham gia thc hnh vic thnh thong b ba khng n, nhanh chng chng minh c rng khi ta ngh l mnh i, tht ra ch l thi quen. Cui cng, hy t rn luyn hnh thin mi ngy. Hnh thin mi bui sng ngay sau khi bn va thc dy hoc bui ti trc khi bn i ng s gip bn tin b. Nu khng th duy tr s hnh thin u n, hy t hi mnh ti sao. C th v bn cn nghi ng tm quan trng ca thin, hay s rng n s khng gip bn gii quyt c cc vn ca mnh. Hy qun st s s hi v hoi nghi ca bn mt cch thu trit. Hy c nhng cu chuyn i ca c Pht v nhng ngi tu thin t c hnh phc vnh hng. Hy nh rng duy ch c bn l ngi c th thay i cuc i mnh tt p hn v thin chng t s hiu nghim ca n i vi khng bit bao nhiu ngi. Sau hy tp t kim ch mt t, nht l lc ban u, duy tr k lut ca vic mi ngy thng xuyn hnh thin.

26

Vun trng tm thin

Vun trng tm thin -b th, kin nhn, tn tm v cc c tnh khc- l bc khi u trong s nh thc tm linh. B th c tt c mi truyn thng tn gio truyn dy, nhng l mt trng thi tm m tt c mi chng sanh u sn c t v thy. Ngay c th vt cng chia s n cho nhau. Khi bit chia s, bn cm thy vui sng, v rt hoan h mi khi nh li nim vui ca ngi nhn. Ngoi ra cn rn luyn tnh nhn ni. Nhn ni chu ng khng c ngha l cho ngi khc c t do lm dng bn. N c ngha l hy bnh tnh din t mnh mt cch hu hiu ng thi, ng ni, ng li, v ng vic. Nu bn vi v tun ra iu g , bn c th s phi hi hn v nhng g bn ni, hoc lm thng tn cho ngi khc. Nhn ni cng c ngha l c gng hiu ngi khc vi tt c kh nng ca mnh. Hiu lm, ngh sai v hoi nghi gy tn thng v bt mn. Hy nh rng ngi khc cng c nhiu vn nh bn c th cn hn na. Trong nhng hon cnh bt li, ngi tt i khi cng c th ni hay lm nhng iu thiu chnh nim. Nu bn c th gi bnh tnh mc d b khiu khch, bn c th trnh c s bc tc, v bn s thng cm su sc hn vi nhng hon cnh ca ng loi. C gng ng li cho ngi khc v s bt hnh ca mnh, hay hy vng ngi khc s mang n cho bn hnh phc. Hy nhn vo bn trong, khm ph ra ti sao bn au kh, v tm cch khc phc. Ngi bt hnh thng khin ngi khc cng au kh. Nhng nu quanh bn l nhng ngi khng hnh phc, bn vn c th duy tr tm bnh an bng cch gi tm cng trong sng cng tt v s nhn ni cng nh s hiu bit ca bn c th lm h c vui hn. Cui cng hy tin tng vo kh nng tm c hnh phc lu di ca bn. iu ny bao gm lng tin vo gio l ca tn gio ca bn, vo bn thn, vo cng vic, vo bn b, v vo tng lai. Tn tm gip ta c mt thi sng lc quan. Bn c th pht trin tn tm qua vic qun st nhng kinh nghim ca bn thn. Bn c t tin v nhiu kh nng ca mnh. Hy tin vo nhng kh nng bn cha c c.

27

Tm minh s v hc hi gio l
Mt trung tm dy thin uy tn v mt v thin s tht lng mun gip bn l nhng s h tr rt quan trng. Bn khng cn mt v thy i hi s phc tng hay ha hn cc quyn lc thn thnh. Bn nn tm ngi c hiu bit hn bn, ngi m cuc i h l mt tm gng cho bn v bn c th pht trin mt mi lin h lu di tt p vi ngi . C th bn phi tri qua nhiu nm i theo con ng o ca c Pht trong mt s trng hp, vi kip sng. Hy chn ngi dn ng cho bn mt cch khn ngoan. c Pht m t mt v thy l tng nh l mt ngi bn tt. Mt ngi nh th s n ni nh nh, du dng, t bi, tht s quan tm v mn trng bn. Mt ngi bn tt khng bao gi yu cu bn phi lm iu g sai tri, m lc no cng khuyn khch bn lm vic phi v sn sng gip bn khi cn. Mt ngi bn tt l ngi c hc v hiu bit, sn sng chia s s hiu bit vi bn khng cht ngi ngng. Hy quan st mt v c th l thy ca bn mt cch cn thn. Hnh ng quan trng hn li ni. Tip xc thng xuyn vi ngi i theo con ng ca Pht t nht l hn mi nm, l mt cch tt bn t nh gi xem gio l c hu hiu. Ging nh mt ngh nhn truyn ngh cho t, khng ch cc k thut v ngh, m c nhng c tnh cn c hnh ngh; mt v thy tt cng th, va hng dn bn tu tp, va gip bn nhng s thay i cn thit trong cch sng h tr cho s tu tp ca bn. Nu bn thc s mun tm hnh phc, hy kin nhn v tinh tn theo hc mt v thy nh th. Sau , hy tun theo phng cch tu tp tng bc m c Pht m t. Cn bn s tu tp tng bc gm c vic rn luyn th no lng du tm, quan st t tng v hnh ng ca mnh, ri bin chng thnh cng c gip ta thin qun v chnh nim. l mt qu trnh cn c thi gian, khng th hp tp. Mt l do ti sao nhiu ngi b d vic tu thin, l v h khng dnh thi gian to dng nn mng cho s tu tp hu hiu. Cui cng, hy dnh thi gian c v tho lun v gio l ca c Pht. Sch v rt nhiu, cng nh l cc nhm tho lun hay cc lp gio l. Bn

28

cng c th trao i v gio l ca c Pht trc tuyn hay qua th in t. c v hay tho lun v gio l ca c Pht khng bao gi l s lng ph thi gian. C th nhng iu kin tin b ny c v qu tm thng, nhng rt t ngi trong chng ta bit sng mt cch bnh lng, n ung lng, th dc thng xuyn v sng mt cch n gin. Cng t hn na nhng ngi bit tm n hc hi vi mt v thy c kh nng, thng xuyn tm hiu, trao i v nhng iu Pht dy v hnh thin mi ngy. Du y, vic sng n gin, bit c cao, nhng khng c ngha l bn khng th bt u i theo con ng ca Pht ngay by gi, bt k phong cch sng ca bn nh th no. Chng ch n gin cnh bo cho bn nhng g bn cn phi thc hin qua nm thng -hay i khi c nhng kip ngi- tin ln hnh phc cao c nht.

Khi u Ca S Thc Hnh Chnh Nim

Nhng s thay i trong cch sng c bn n trong nhng trang trc y ch nhm mt mc ch: gip bn bin chnh nim thnh mt phn trong i sng. Chnh nim l phng php duy nht vun trng s tnh thc trong tng giy pht v bn cht tht s ca vn php, qua s tip xc vi thn tm. C th bn bit l thin minh st. L mt k nng bn cn pht trin v s dng xuyn sut mi giai on trn con ng a n hnh phc ca c Pht. Sau y l mt s li khuyn bt u s tu tp thin minh st.

Ta thin
Thi im tt nht hnh thin l vo sng sm, trc khi bn bt u cng vic trong ngy. Mt ni yn tnh l l tng nht, nhng trn th gii ny kh c ni u khng c ting n, v th ch cn mt ni thch hp cho vic hnh thin v mt chic gi thin m i. Tip n, chn mt th ngi hnh thin. Tt nht nhng kh nht l th ngi hoa sen (kit gi). Tro hai chn, t bn chn phi ln trn i tri v ngc li, lng bn chn hng ln trn. Hai bn tay chng ln nhau, t

29

di rn, ta trn i, nng thn trn. Sng lng thng, t sng ny chng ln t kia nh nhng xu ng xu. Cm ngng ln. Nu khng th ngi theo th hoa sen, th ngi bn gi. t bn chn phi qua i tri (hay ngc li), u gi chm sn. Ri ci ngi v pha trc, y gi vo pha sau. Nu u gi kh chm sn th t mt i ln ch gp u gi ca chn kia. Bn cng c th ngi t chn ny trc chn kia. Hay, ngi trn mt gh u nh, ging nh nhng ci gh bn thng thy trong cc thin ng. Nu tt c u qu kh, bn c th ngi trn gh bnh thng. Sau khi chn mt trong nhng th ngi ny, hy thng lng ln, gip ngc cng d dng khi bn ht th. T th ca bn phi t nhin, mm do, khng gng cng. Hy chn v th cn thn, v quan trng l bn khng c sa th ngi cho n cui bui ta thin. Ti sao quan trng vy? Gi th bn chuyn i th ngi v khng c thoi mi. Sau mt lc, th ngi mi cng tr nn kh chu. Th l bn c chuyn i, i li t v th ny sang v th khc sut bui ta thin, thay v c gng t c mt mc nh su xa hn. Hy rn luyn s t kim ch v gi nguyn th ngi ban u. Hy quyt nh t lc u l bn s ngi thin trong bao lu. Nu bn cha bao gi hnh thin th hy bt u vi khong hai mi pht. Khi bn tip tc thc hnh thm, dn dn bn c th tng thm thi lng ngi thin. iu ty thuc vo vic bn c bao nhiu thi gian v bn c th ngi trong bao lu m khng thy au n. Khi ngi, bn nn nhm mt li; nh th s gip bn ch tm hn. Tm trc lc hnh thin ging nh mt ly nc bn. Nu bn gi cho ci ly ng yn, bn s lng xung v nc tr nn trong. Tng t, nu bn c th yn lng, gi thn khng chuyn ng v ch tm vo mc thin qun, th tm bn s lng ng v bn s bt u chng nghim c nim vui ca vic hnh thin.

30

i ph vi ci au
Gi th rng bn tun theo nhng li hng dn v cc t th v ang ngi ta thin trong mt t th d chu nht. Nhng khng lu sau, bn s nhn ra rng s thoi mi bin mt. Ri ci au ko n, v bn nh mt quyt tm ban u, s kin nhn, v lng nhit thnh ngi thin. iu ny c th lm bn nn ch. Nhng hy an tm rng s au n kh chu phn ln l do ta thiu thc hnh. N s gim bt theo thi gian thc hnh, v bn s thy l bn c th chu ng n d dng hn. V th hy s au n kh chu tr thnh mt du hiu bn hm nng lng quyt tm thc hnh ca mnh. Nu s au n xy ra do bnh ni thn ging nh lch a m hay mt thng tt c; th bn nn thay i th ngi c th chuyn n ngi gh. Tuy nhin, nu bn cm thy au n ti mt ni thn th bnh thng, khe mnh, th ti khuyn bn hy lm nh sau. Cch hu hiu nht m cng kh khn nht i ph vi s au n l qun st n. Hy ha mnh vi cn au, hy c mt vi cn au. Cm nhn n m khng ngh n n nh l ci au ca ti, ci u gi ca ti, c ca ti. Ch qun st ci au tht st sao xem iu g xy ra cho n. Lc u s au n c th gia tng, khin chng ta s hi. Th d, u gi ca bn c th bt u au n ni bn s rng chn bn s b hoi t, phi ct b i, khin bn t hi lm sao bn c th sinh sng vi ch mt chn. ng lo s. Ti cha bao gi thy ai phi b ca chn v hnh thin! Khi s au n m bn qun st t n tt nh, nu bn kin nhn chu ng thm, th d nm pht na, bn s thy s au n khng khip, c th nguy him ti tnh mng ny bt u tan bin. Cm gic au n s chuyn thnh trung tnh, v bn s khm ph rng ngay cm gic au n cng l v thng. Bn c th dng mt phng php tng t nh th vi nhng ni au tm l, c th l mc cm ti li hay mt k c kinh hong no . ng c gng y li ni au i. Hy n nhn n. C mt vi n, vi ngay c nhng cnh tng hi hng ti din trong tm bn. ng b cun ht

31

theo vng tng, ch tip tc qun st ni au tinh thn , nhn thy n dn dn v ra, ging nh ni au th xc. Khi s v o xy ra, ni au bin mt, bn c th cm thy nh nhm rt nhiu, mt s bnh an v th gin xut hin. D nhin, ni au th xc hay nhng k c au n c th li pht khi. Nhng mt khi bn ph v c ci au vt l hay tm l , th n s khng bao gi tr li vi cng mc nh trc. V ln sau khi bn ta thin, bn s c th ngi lu hn trc khi ci au xut hin. Phng php th hai i ph vi ci au l so snh n vi nhng ni au m bn tri qua trong cuc i. Ci au hin ti, mc du ngay by gi n c v qu to ln, nhng n ch l mt phn nh ca nhng ci au m bn tri qua, v bn chu ng nhiu ci cn t hi hn. V cng ng qun cm gic kh au vi t n su lun m nh bn ngy v m. Khi so snh vi nhng ni au khc, ci au nh trong chn bn khng ln lao g. Cng ng cng chu ng, v n s gip ta ch ng nhng ni au to ln hn trong cuc i. Ci au ny khc chi mt ci gai nh gm vo tay. Khi ly ci gai ra, n lm ta au nhiu hn, tuy nhin bn phi chp nhn trnh ci au ln hn sau . Cng th, bn c th chu ng ci au ngi thin gip bn thot khi nhng phin no ln lao hn trong tng lai. Mt phng php khc na l ngh n ni au m ngi khc ang phi hng chu. Hin ti, rt nhiu ngi ang au kh vi nhng ni au th xc hay tinh thn do bnh hon, i kht, di du, chia ly vi ngi thn yu v nhng vn nghim trng khc. Hy t nhc nh rng so snh vi nhng kh au th ci au ca bn khng n ni no. Cch th t l khng n ci au. Bn ch tm hng n hi th. gip bn tr trong hi th, bn c th th nhanh vi ci. ngh cui cng ca ti, khi tt c mi th khc u tht bi, l chuyn ng -mt cch rt chnh nim. T t di chuyn nhng bp tht xem ci au c c gim bt vi s chuyn i t th nh nht. Nu bn au pha sau, hy nh rng lng s b au nu bn chm v pha trc. Nu bn thy cng thng lng, trc ht hy dng tm qun st v t th ca bn, hy th gin, ri nh nhng thng lng ln.

32

au u gi hay mt c cn mt phng cch c bit, v bn khng mun lm tn hi n cc dy chng. Nu bn ngh au l do dy chng, th trc ht hy c gng co dui mt cch c chnh nim nhng c trn v di ca khp m khng di chuyn hay thay i th ngi. Nu lm th cng khng thy , th hy c ng chn mt cch nh nhng ch va gim cng thng trn cc dy chng. C th bn t hi khng bit chu ng au n nh th c g. Ti hnh thin on dit kh au. Ti sao ti phi chu kh nhiu hn khi ta thin? Hy nh rng y l loi au kh c th dn n s on dit ca tt c mi kh au khc. Khi bn qun st mt cch chnh nim ci au khi n pht sinh, ri qua i, v cm nhn c cm gic sung sng tip theo sau khi n bin mt, th bn t c s t tin v kh nng chu ng au n ca mnh. Quan trng hn na, v s tri nghim au n ny l t nguyn v ch tm, n l mt phng cch hu hiu t rn luyn. Bn s sc chu ng nhng ni au ln hn trong cuc i. Hy kin nhn. C th trc y bn cha bao gi ngi thin, hay ch thnh thong thc hnh. C th bn quen ngi trn gh hay sofa. D nhin bn s cm thy au khi ln u ngi thin trn sn nh. Bn tng leo ni hay ci nga cha? Bn c nh c th mnh cm thy th no trong ln u tin, v ngy hm sau, thn th au n th no khng? Tuy nhin, nu bn leo ni hay ci nga mi ngy, khng lu sau bn s thnh thc v khng cn au n na. Hnh thin cng th: bn ch phi thc hnh lin tc mi ngy v khng thay i th ngi.

Hy ch tm
Mt phng cch tt an tnh tm l ch tm vo hi th. Hi th lc no cng c mt. Bn khng cn phi kh khn tm kim hi th, v n lun vo ra ni mi. Hi th cng khng ph thuc vo cm xc, suy ngh hay s chn la no. Tr tm vo hi th l mt phng cch hu hiu vun trng trng thi tm trung tnh. Bn nn bt u mi thi kha ta thin vi tm t bi. Mt s ngi c th d dng pht khi tm t bi n tt c mi chng sanh. Nhng thng thng, bn cn mt phng php lm c nh th. Hy bt u vi

33

chnh bn thn ri sau dn pht trin tm t bi ln rng ln bao gm tt c chng sanh. Ti khuyn cc bn hy c li nguyn sau y (mt cch thm lng trong tm hay ra ting): Nguyn cho ti c mnh kho, hnh phc v bnh an. Nguyn cho ti khng gp chng ngi; khng b tn hi; khng gp kh khn g; lun c thnh cng. Nguyn cho ti c lng nhn ni, can m, hiu bit, v quyt tm i u v ch ng nhng kh khn, tr ngi, v tht bi khng th trnh trong cuc i. Sau , hy lp li, v thay nhng ch ti vi nhng t khc, bt u vi cha m ca bn: Nguyn cho cha m ti c sc kho, hnh phc, v bnh an. Nguyn cho h khng b tn hi vn vn. Sau lp li on kinh trn cho cc s trng ca mnh: Nguyn cho cc v thy ca ti c khe mnh Ri n thn quyn, bn b ca bn; n nhng ngi khng lin h (nhng ngi m bn khng thng hay ght); n k th ca bn; v cui cng l n tt c mi chng sanh. Cch thc hnh n gin ny s gip bn d dng ch tm khi hnh thin v cng gip bn ch ng bt c sn hn no c th pht khi khi bn ang ngi thin. Sau hy ht ba hi th su. Khi bn ht vo v th ra, hy ghi nhn s cng ln v xp xung ni bng (trn, di) v ngc. Hy ht vo tht su cng phng c ba v tr ny trn c th. Sau , th bnh thng, hi th vo ra mt cch t nhin, nh nhng, khng gng sc, ch tm vo cm gic ni mi khi hi th vo ra. Phn ng ghi nhn hi th mi d hn; tuy nhin, c ngi li thch ch tm vo cm gic khi hi th ph ra trn mi hay trong mi, hay trong hc mi, ty thuc vo cu trc ca mt. Sau khi chn mt ni ch tm, th ch ghi nhn cm gic hi th vo ra ni . Khi ch tm vo hi th, bn s cm nhn c s bt u, gia v on cui ca mi hi th vo v mi hi th ra. Bn khng cn phi c gng nhiu nhn ra ba giai on ca hi th. Khi mt hi th vo hon tt v trc khi th ra, c mt im dng ngn. Hy ghi nhn n, v ghi nhn s bt u ca hi th ra. Khi hi th ra hon tt, cng c mt s ngh ngn trc khi hi th vo bt u. Hy ghi nhn iu ny. Hai khong ngng

34

ny xy ra rt nhanh chng n ni c th bn khng n chng. Nhng khi bn chnh nim, bn s nhn ra c. Lc bt u, c th c hi th vo v hi th ra u di. Hy ghi nhn iu , m ng suy ngh hay ni hi th vo di, hi th ra di. Khi bn ghi nhn c cm gic ca hi th vo ra di, thn bn tr nn kh an tnh. Ri c th hi th ca bn tr nn ngn. Hy ghi nhn hi th ngn cm gic th no, ln na khng ni hi th ngn. Ri ghi nhn c qu trnh ca hi th t lc bt u cho n khi chm dt. C th, gi hi th tr nn nhun nhuyn. Thn v tm tr nn tnh lng hn trc . Hy ghi nhn cm gic tnh lng v bnh an ny. Mc du c gng ch tm vo hi th, tm bn vn c th i lang thang. Bn c th nhn ra mnh ang nh li nhng ni mnh n, nhng ngi mnh gp, bn b lu khng gp, mt cun sch c lu ri, v ca mt mn n bn dng hm qua. Ngay khi bn va nhn ra tm mnh khng cn tr ni hi th, hy em n tr li v buc cht n mt cch chnh nhim. C ngi dng phng php t tn cho nhng s kin xy ra trong u khi ang thin qun. Th d, thin sinh c th ghi nhn vic suy tng v ni trong u, Suy ngh, suy ngh, suy ngh. Khi nghe mt ting ng, thin sinh ngh, Nghe, nghe, nghe. Ti khng khuyn bn dng phng php ny. Nhng s vic m bn mun t tn c th xy ra qu nhanh chng n ni bn khng c th gi t tn chng. Vic t tn phi mt th gi -th gi t tng pht sinh hay cm gic xy ra, th gi ngh ra t din t nhng g bn nhn bit. Bn khng th t tn mt iu g khi n ang xy ra. Bn ch c th t tn sau khi n xy ra. Ch nhn chng khi chng xy ra v ghi nhn chng, vy cng ri. Chnh nim rn luyn cho bn s thc trc tip. N gip bn loi tr cc trung gian nh t ng hay khi nim. Khi nim v t ng xut hin sau s thc gip bn din t ngh v cm gic. Tuy nhin, trong thin, bn khng cn phi din t bt c iu g cho bt c ai. Bn ch cn bit rng khi thy ch l thy, khi nghe ch l nghe, xc chm ch l xc chm, bit ch l bit. Nh th cng ri.

35

Mt pht chnh nim

Khi ri khi chiu thin, hy quyt tm sut ngy s dnh mt pht trong mi gi hnh thin. Bn c th t hi mnh c th lm g trong mt pht khng tm ta c ngi thin. ng lo lng v vic i tm ta c. C ngay ni , du bn ang ngi, ng, hay nm -iu khng quan trng. Hy dnh nm mi chn pht ca mi gi lm bt c iu g bn lm trong ngy. Nhng trong mt pht ca mi gi , hy ngng bt c g bn ang lm v thin qun. Bn c th vn ng h eo tay hay ci vi tnh n ku mi gi nh l mt cch nhc nh. Khi bn nghe ting bo hiu, hy dng cng vic ang lm li, gt b bt c g bn ang suy ngh trong tm v nhm mt li. Ch tm vo hi th ca bn. Nu bn khng bit mt pht di bao lu, th ht vo v th ra mi lm ln v dnh tt c s ch tm vo hi th. Nu phi lu hn mt pht, cng ng quan tm v iu . Bn u mt mt g. Khi mt pht qua, trc khi m mt, hy quyt tm trong mt gi ti s hnh thin trong mt pht na v c th cho n ht ngy. Hy hng v giy pht v to ra s nn nng cho n. V nn t hi mnh, Khi no ti mi li c ngi thin na? Nu bn duy tr c phng php n gin ny, th cui ngy bn c thm mi hay mi lm pht hnh thin. Hn na lc cui ngy, c mun c ngi thin tng trng v c bn ngh n n mi gi- s gip bn tm c ngun cm hng hnh thin trc khi ng. Hy kt thc mt ngy vi khong na gi ngi thin. Khi bn ln ging, hy tr tm vo hi th cho n khi bn thip i. Nu bn thc gic gia m, hy em tm tr li vi hi th. Khi bn thc dy sng hm sau, tm bn vn cn tr ni hi th, hy nhc nh mnh bt u mt ngy bng vic ngi thin.

36

CHNH KIN (BC 1)

Hu ht chng ta u quen thuc vi cu chuyn i ca c Pht. Chng ta bit rng thi t Siddhattha ri b cung in lng ly ca vua cha, bt u cuc sng khng nh ca ngi l hnh lang thang i tm con ng tm linh, v sau nhiu nm tu hnh tinh tn, Ngi t c gic ng khi ang nhp nh di gc cy b . Sau khi x thin, c Pht i n thnh ph Benares, gi c gi l Varanasi. , trong Vn Nai, ln u tin Ngi thuyt php v nhng g Ngi khm ph v con ng i n hnh phc ton vn. Li dy ca c Pht rt n gin nhng su sc. Mt cuc sng m say trong dc lc hoc qu kh hnh u khng th c c hnh phc. Ch c con ng trung o, trnh hai trng thi cc oan , mi c th gip ta t c tm bnh an, tu gic v s gii thot hon ton khi nhng phin no trong cuc i. Theo truyn thng, nhng li dy ca c Pht c gi l T Diu . Diu cui cng trong bn diu kia ra gio l tm ngnh (Bt Chnh o) gip ta t c hnh phc. Ngi dy chng ta phi pht trin s thin xo trong suy ngh, hiu bit, li ni, hnh ng, cch sng, tinh tn, chnh nim v nh. Trong chng ny v cc chng tip theo chng ta s kho st cc ngnh (bc) ny mt cch chi tit. Bn s thy ba ngnh chnh kin, chnh tinh tn v chnh nim c mt trong tt c tm ngnh. y l nhng iu ct yu trong con ng o. Tt c cc ngnh u tng quan ln nhau nhng khng c ngnh no c th vn hnh m khng c s ng dng trit ca chnh kin, chnh tinh tn v chnh nim. Bn thc hnh theo con ng ny bng cch mang s ch tm chnh nim n vi tt c mi kha cnh trong cuc sng hng ngy, tip tc tu sa tin ti s hon thin v ng dng tr tu mt cch khn ngoan hn. Khi tm n nh, tu gic s bt u pht sinh. C loi tr tu ta nh mt s bng tnh nh nhng khi mt phn no ca cuc sng hay ca v tr bng tr nn r rng, khc chit. Li c nhng s

37

liu ng su sc hn, nh th c v tr chuyn ng bi s khm ph ny ca bn. c th l mt cm gic gii ta, tip theo sau bi mt cm gic t ti, an nhin mnh m, c th ko di hng gi hay i khi nhiu ngy. Nhng chng nghim tuyt vi ny khng phi l s gic ng. Chng ch l nhng du hiu cho ta thy s gic ng hon ton c th s nh th no. Nhng c th c mt giy pht no khi tt c cc chi ca tm ngnh u c mt cng mt lc. Gii lut hon ho; thin nh su xa v mnh m; tm trong sng r rng khng c mt ca bt c chng ngi no. Lc c th bn c c tu gic su xa nht rng tt c php u v ng v v thng, rng khng c g ng chng ta bm vu vo. Ngay lc , tt c mi hoi nghi ca bn u tan bin, v bn s nhn cuc i bng con mt khc. T , bn bc ln mt cp bc hon ton mi trn con ng o. Nhng trc thi im , bn phi c s hiu bit r rng thng sut v cch tt c cc ngnh ca con ng ha hp, n khp vi nhau. Sau s liu ng , tr tu ca bn s t n mt trnh cao hn, gi l cp bc vt trn th tc, v bn s bc ti vi mt s t tin tuyt i. Bn bit rng bt chp tt c, bn s t n mc ch ca mnh. _____________________________ Khi lm bt c iu g, u tin l phi bit ti sao chng ta hnh ng nh th. l l do ti sao c Pht chn chnh kin lm bc u tin trn con ng tin ti hnh phc. Ngi mun chng ta hiu rng con ng Pht gio khng phi l mt iu g m h ca li ha sng tt c ban thng, cng khng phi l nhng gii lut k quc no m ta phi tun gi nh trong mt hi kn.Tri li, con ng ca c Pht c t nn tng trn s hiu bit thng thng v trong s qun st thc ti rt ro. Ngi bit rng nu chng ta chu m mt ra, nhn li cuc i mnh mt cch cn k, ta s hiu rng chnh nhng la chn ca ta, s dn ta n hnh phc hay bt hnh. Mt khi hiu quy lut ny mt cch thu o, chng ta s c nhng la chn khn ngoan, v chng ta thc s mun c hnh phc.

38

Nh c Pht gii thch, chnh kin c hai phn: hiu c l nhn qu, v hiu c T Diu .

L Nhn Qu
c Pht c th din t cc hnh ng nh l tt xu, ng sai, o c hay khng o c, nhng chng c mt ngha phn no khc vi nhng g m cc t ny thng biu hin. C l thin xo hay khng thin xo gii thch ngha ny tt nht. Cn bn o c trong Pht gio l nu hnh ng mt cch bt thin xo s dn n hu qu kh au, v nu hnh x mt cch thin xo, kho lo s a n nhng kt qu tt p. Quy lut nhn qu n gin ny l mt kha cnh ca nhng g m ngi Pht t chng ta thng gi l nghip (karma hay kamma). Mc d mt s hnh ng bt thin xo c th em li hnh phc tm b th d, ngi bun bn ma tu c th hi lng vi chic xe hi mi tinh bng lng ca mnh, hoc ai c cm gic hi lng, tho mn khi c th em li au n cho ngi hm hi mnh nhng c Pht ch r rng nhng hnh ng bt thin lc no cng a n kh au. Chng ta t quan st cng xc tn c s tht ny. Mt s hu qu c th khng thy c, nh l s au kh tinh thn lc n nn hi hn. C nhng hu qu xu khng xut hin ngay lp tc. c Pht gii thch rng hu qu ca nhng hnh ng thin v bt thin, c th xy ra mi sau ny xa, rt xa trong tng lai, i khi mi n cc kip sau. Bn c th ngh Ti khng quan tm n kip sng tng lai, ti ch mun nhng g ti c th c c ngay trong kip sng ny. c Pht khuyn chng ta hy ngh n nhng tnh hung sau y: Ngay nu nh khng c i sng tng lai, lm vic thin vn em n cho chng ta hnh phc v mt lng tm trong sng ngay trong kip sng ny. Ngc li nu c cuc sng tip ni sau khi cht, ta s c thng n hai ln -hin ti v sau ny. Mt khc, du khng c mt i sng trong tng lai, hnh ng bt thin vn khin ta cm thy n nn, hi hn ngay trong kip sng ny. V nu tht s c mt cuc sng sau khi cht th ta s phi chu kh ln na. Do

39

, du c mt i sng kip sau hay khng, hy bung x nhng c nghip v pht trin thin nghip m bo c hnh phc. Mt khi ta hiu c rng tt c mi suy ngh, hnh ng hay li ni ca ta l nguyn nhn dn n nhng hu qu khng th trnh, trong hin ti v tng lai, d nhin l ta s mun t duy, ni nng v hnh ng a n nhng kt qu tch cc v trnh nhng ngh, hnh ng, v li ni a n nhng kt qu tiu cc. Nhn thc c rng nhn lun dn n qu gip chng ta chp nhn hu qu ca cc hnh ng trong qu kh ca chng ta. iu cng gip ta thn trng trong cc quyt nh a n mt tng lai hnh phc hn. Chnh nghip l nhng hnh ng to nn nhn cho hnh phc, nh l nhng hnh ng pht xut t lng t bi. Bt c hnh ng no xut pht t mt tm khng ang b sn, si, hay tham ch ng u s mang hnh phc n cho ngi hnh ng cng nh ngi th nhn. Do , mt hnh ng nh th c coi l thin xo hay o c. Gi s rng bn lun vun trng tm b th v t bi n cho tt c mi ngi. Hnh ng thin ny l nhn. Th qu s c g? Bn s c rt nhiu bn b, nhiu ngi yu mn, v bn s cm thy t ti, trn y hnh phc. Ngi chung quanh bn c th sn hn, kh au, nhng bn th khng. Hnh ng tch cc ca bn lm pht sinh hai loi kt qu tc thi. Kt qu u tin thuc ni ti -bn cm gic th no. V bn lun c tm lng, thng yu v tm phn nh qua hnh ng ca bn, th tm bn trn y bnh an, hnh phc. Kt qu th hai bn ngoi: ngi khc s mang n, v quan tm n bn. Mc du s quan tm ny chc chn s lm ta hi lng, tha mn, tuy nhin n khng quan trng bng vic ta cm thy th no. V cc kt qu bn ngoi ty thuc vo phn ng ca ngi khc, chng khng ng tin cy lm. Khi chng ta hiu c quy lut ny, th iu tri ngc li cng tr nn r rng. c Pht lit k mi hnh vi bt thin v chng lun mang n kh au. Ba hnh vi l thuc v thn: git hi, trm cp, v t dm. Bn

40

hnh vi thuc v li ni: ni di, ni li c c, li th l v ni chuyn ph phim. Ba hnh vi cn li thuc v tm: tham, sn v si. Mi hnh vi ny ngha l g v ta lm th no trnh phm chng s c gii thch chi tit trong nhng bc sau ca con ng o. Tuy nhin, trc khi c th bt u thc hnh theo con ng o ca c Pht, chng ta cn c nhng tri thc cn bn nhn thc rng mi hnh vi ny l bt thin v chng chc chn s mang n cho ngi hnh ng ln nn nhn s kh au v cng tn. kim ch khi phm vo mi hnh vi ny khng phi l mt danh sch cc li rn cm m l mt s nhng iu lut ta t nguyn tun theo do c lng tin nh th. Khng ai c th p buc bn tun theo chng. Bn phi t mnh khm ph ra, t chnh kinh nghim bn thn v t vic quan st hc hi kinh nghim ca ngi khc, xem nhng hnh ng nh th s mang li kt qu tch cc hay tiu cc. Kinh nghim cho bn bit rng cc hnh vi bt thin s mang n nhng ni au ni thn cng nh tm cho chnh bn thn bn v ngi khc. Hn th na, ngi ta ch to ra cc hnh vi bt thin khi h khng hiu bit hay khi tm h b vn c bi tham, sn, si. Tht ra, bt c hnh ng no xut pht t mt tm cha y tham, sn, hay si u a n kh au v do l hnh ng sai tri hay bt thin. o c theo Pht gio l nhng hnh ng c l tr da trn nguyn l nhn qu. Bn phi t di mnh v l nhn qu mi c th hnh ng sai tri. Hnh ng cng xu c, th s la di cng phi ln lao. Nu bn c tnh dung dng s gi tr ny vi nhng hnh ng i ngc li vi chn l c bn rng hnh ng s mang li hu qu, th bn lm sao c c tu gic su xa hay s gii thot no? Nu phm vo cc hnh ng ti li nghim trng, bn s khng c c s sng sut theo con ng o ca c Pht ni g n vic c tr tu gii thot. Bn phi tn trng o c ny. iu rt quan trng. Minh st thin lm tng trng thc v nhng hu qu tai hi ca mt hnh ng v lng. Hnh gi s tri nghim mt cch sinh ng cc hu

41

qu n au ca nhng hnh ng, ngh, v li ni bt thin v cm thy cn phi bung x chng mt cch nhanh chng. Tng lai l do bn t to dng kinh nghim dy bn iu . Hnh vi ca bn khng phi l mt nh lut thin nhin bt bin. Mi giy pht, bn u c c hi chuyn ha - thay i cch suy ngh, li ni v hnh ng. Nu bn t rn luyn tr nn chnh nim v hnh vi ca mnh, v t qun st xem mt hnh ng no s dn n hu qu tch cc hay tiu cc, l bn t dn dt mnh i ng hng. Cc thin qua nhiu hun tp c th to ra mt ting ni ni ti mnh m gip bn vng bc i ti. N s nhc nh bn -bt c khi no bn t tri buc mnh vo vng xoy ca kh au - bn c th thot ra cm by . Thi thong bn c th thong nhn c th no l gii thot. Bn s bin cm gic ny thnh hin thc bng cch hnh ng theo nhng hng tch cc v bung x kh au. Do o c c nh ngha nh nhng hnh ng tun theo thc ti l nn tng ca mi pht trin tm linh. Khng c n, khng c iu g trn con ng o s hiu ng gim kh au. Bit c rng mt hnh ng s c cc kt qu tng ng l s khi u cho chnh kin. Gi bn phi thm vo mt s hiu bit thu o v T Diu .

T Diu
Chnh c Pht ni rng Ngi ch dy bn iu: kh, ngun gc ca kh, s chm dt kh, v con ng a n s chm dt kh. Kh m ch nhng bt hnh m ta cm nhn trong cuc i mnh. Ngun gc l nhn cho s au kh ny: l tm khng rn luyn, tham m ca chng ta. Chm dt l li ha kh ca c Pht rng chng ta c th chm dt kh au bng cch tn dit i dc. Con ng (o) l tm bc (ngnh) chng ta phi theo t n mc ch ny.

42

Trong bn mi lm nm thuyt php, t bi thuyt php u tin ca Ngi trong vn Nai cho n lc nhp dit, c Pht ging gii v bn iu ny hng trm ln. Ngi mun chc chn rng nhng iu c bn ny phi c nhiu ngi nhng hon cnh khc nhau, nhng giai on pht trin tm linh khc nhau, thu o. C ln, c Pht dy rng khng chp nhn nhng bt hnh trong cuc i l mt gnh nng. Chng ta to ra au kh cho mnh bng cch nhn lnh gnh nng . Ta chm dt kh bng cch t gnh nng xung. Con ng o ch cho ta phng cch gim bt gnh nng cho bn thn. c Pht cng dy rng kh l mt cn bnh. Ging nh mt ngi thy thuc, Ngi chn on ngun gc ca bnh. S chm dt cn bnh l cch cha tr ca dc s Nh Lai v con ng l thuc cha m Ngi k toa cho chng ta.

Diu Th Nht: Kh
Chn l u tin m c Pht thuyt cho chng ta l kh l iu khng th trnh khi. C th bn t hi, Gio l v kh ny c p dng c trong th gii hin i vi rt nhiu nhng pht minh gip cho cuc sng ca chng ta thoi mi hn? Vo thi ca c Pht, con ngi hn phi kh v cc nhu cu thit yu, bnh tt, v thin tai. Chng phi l cc kin thc v k thut hin i gip chng ta c th lm bt c iu g ta mun, i n bt c ni no ta ao c v sn xut ra bt c sn phm no ta cn sao? Tuy nhin, du cuc sng hin i ca chng ta c d dng v an ton n th no, th chn l v kh cng khng thay i. N vn c mt nh tng c mt thi c Pht. Con ngi vo nhng thi i au kh, v chng ta hin nay cng th. Chng ta c th gi diu th nht ca c Pht vi bng nhiu tn ty thuc vo hon cnh: kh au, cng thng, s hi, lo u, bn chn, trm ut, tht vng, sn hn, ghen tung, rung b, thn kinh hay au n. Tt c mi chng sanh, khng cn bit h sng u, khi no, u c th i mt vi nhng vn ny.

43

Chng ta c th b bnh bt c lc no. Cng c th b chia ly vi ngi thn yu. C th nh mt nhng g ang c hay b y vo nhng hon cnh phi chp nhn nhng iu m ta gh tm. Cha m, con ci, v chng, anh ch em, hng xm, b bn, cc cng ng v cc quc gia -tt c u xung t tranh u v tin bc, a v, quyn lc v bin gii. Mt s nhng vn ny l do tham, sn, v si to ra. Tt c u lin quan n nhng iu kin bn ngoi -nh x hi, chnh tr, kinh t, gio dc, mi trng v c bn trong ta. Nhn ra rng nhng iu ny l khng th trnh khi khin tm ta au kh v ngn. Hy nhn mt v chp nhn chng nh chng tht s l, m khng trch mc, li cho ngi, l trng tm ca diu th nht ca c Pht. Ngi dy rng bt u tin n hnh phc, chng ta cn phi i mt vi kh au -bng tm vng chi v tnh cm n nh m khng on trch hay cm thy bun nn, bi quan. Chng ta cn phi nhn thng vo cc vn ca mnh: bt c hon cnh no trong cuc sng cng mang n mt mc kh au no cho bt c nhng ai cha hon ton gic ng. Ni kh c th rt vi t, c th ch l mt trn tr tim n. Hay rt r rng, nh s chp cht vo ngi, ca ci, hay quan im. Tt c ty thuc vo lng tham, sn v si ca chng ta su dy bao nhiu, v ty thuc vo c tnh cng nh kinh nghim ca chng ta trong qu kh. Th d, c hai ngi cng chng kin mt s kin nhng h c nhng phn ng hon ton khc nhau. Mt ngi c th cm thy bnh thn v chp nhn; ngi kia c th hong s v lo u. Hnh phc cng nh kh au u do tm to. Tm ca chng ta to ra nhng kinh nghim sng cho ta, v tm chp nhn hay phn khng s to dng ny. l l do ti sao c Pht ni chnh chng ta to ra thin ng hay a ngc ngay trong cuc sng ny. Cho n khi chng ta t c gic ng, s cn c nhiu hon cnh mang n bao tht vng cho tt c chng ta. Hy th nhn ch ba vn : kip nhn sinh, s i thay, v s khng th lm ch cuc sng ca mnh.

44

Kip Nhn Sinh Vng xoay chuyn khng th trnh c ca kip ngi sinh, gi, bnh, cht mang n bao kh au. Ngi ta c sinh ra trong ci i khng phi vi nhng n ci rng r trn gng mt. Nhng cng ln, ting khc thu ban u cng bt n o hn. C th ni rng n c i thnh ting khc trong lng cho sut cuc i cn li ca chng ta. Chng ta khc v bao lt sa; bao tn thc phm; bao mt vi; bao mt vung t xy nh, xy trng hc, bao cy ci lm sch v, bn gh; bao thuc men cho cc loi bnh; bao ngi h yu thng chng ta; bao phng cch tha mn nhu cu ca chng ta. Nu chng ta khng sinh vo th gii y bt n ny, th tt c kh au khng c mt. Mi a tr c sinh ra i, th hnh nh s bt hnh cng c sinh ra theo n. Qu trnh lo ha cng mang n kh au. C l chng ta khng cn nh n nhng kh khn khi phi thch ng vi mt mi trng mi hay mt v thy mi, nhng ta c th nh rt r nhng kh khn khi phi thch ng vi s thay i v c th v tm l tui dy th. Khi trng thnh ta li phi thay i thch ng vi cng vic mi, nhng tng quan mi, k thut hin i, cc cn bnh l, nhng iu kin x hi mi. Nhng iu ny li thng xy ra trc khi ta hon ton thch ng vi nhng ci ang c. Cc bin chuyn khng d chu ny hnh nh rt ph bin mi bc ngot ca cuc i. tui gi, vic thch ng vi nhng s thay i cng tr nn kh khn hn. Tht au kh khi khng cn c sc kho, thn th khng cn cng trng nh lc tr. Ta bit rng khng th chy trn tui gi, nhng vn mong n ng n. Do ta au kh. Khi c Pht thuyt rng tui gi mang li au kh. Ngi thc s ang ni v s gi nua v hoi dit ni chung. Chng ta bit rng mi t bo trong c th ta ang b hy hoi hay cht i, v cc t bo mi tip tc sinh sn. Mi

45

trng thi tm cng bin mt v c thay th bng ci mi hn. Lu dn, qu trnh hoi dit v chuyn i ny lm suy yu thn tm ta, a n ci cht. Chc chn bnh tt cng l ngun gc ca kh au. Ai cng bit bnh tt au n th no. Bnh tt tht ra mang n hai ci au: s s hi cn bnh v chnh cn bnh. Do bnh tt l ni m nh trin min, khin ta kh au khi b bnh v lo u, s hi khi ta cn mnh khe. Thng thng ngi ta ngh rng s au n v kh au l ng ngha, nhng khng phi th. Du bn kh th trnh c au n v bnh hon, thng tt, nhng bn c th trnh c kh au v bnh tt. Khi bn gim bt c s bm vu vo thn th mt cch thi qu, bn s bt kh au khi n i thay. Th d, khi Devadatta (B t a) chi hn v lm chn Pht b thng, c Pht cm nhn c ci au. Nhng v Ngi hiu c bn cht ca au, Ngi khng au n nh mt ngi bnh thng. Cm gic au n thng c th ch ng c. Nhng kh v mt trng thi no th su xa hn v kh ch ng hn. Ci kh k tip trong kip ngi l t -khng ch giy pht trc khi cht m tt c mi th a n ci cht. Tt c chng ta u s cht v lo lng khng bit khi no hay bng cch no chng ta s cht. Ta cng bit rng khi cht, ta phi tt c mi th li pha sau. Chng ta c th chu ng c iu khng? Khi ngi thn ra i, chng ta cm thy sc, au n, v mt mt hng nm tri nu khng ni l mi mi. Nhng nhng kh au trong kip ngi khng chm dt vi ci cht. c Pht dy rng ci cht khng on tn c vng lun hi kh au. Mt ngi tng tri qua nhiu au kh c th ni, khi gn cht, Ti khng mun sinh tr li na. Nhng ch c nguyn nh th khng th chm dt vng lun hi ti sinh. Khi no chng ta cn v minh v bn cht tht s ca thc ti, th kip sng ny s ni tip kip kia. Khi no tham, sn v si vn cn trong tm thc chng ta, th vng ti sinh v cng tn vng lun chuyn ca nhng kip sng trong qu kh, hin ti, v tng lai - s tip tc.

46

Trong vng lun hi , nhng kh au m chng ta k trn s li ti din khng dng. Nng lng ca tt c nhng tri nghim ny ging nh mt gnh nng m chng ta phi mang trn lng t kip sng ny sang kip sng khc tri qua bao ln ti sinh khng th k xit. Trong mi kip sng mi, hnh l bn trong li c chuyn sang mt ci ti mi. Khi cht, ta khng em theo c vt cht g. Tuy nhin ci ti cha nng lng du vt ca tt c cc tm hnh v tt c nhng li ni, hnh ng c trong kip sng ny v nhng kip trc khng ch i theo chng ta m thc ra cn tc ng n kip sng mi. Cho n khi chng ta c th trt sch nhng g cha ng trong ti xch cho n khi chng ta c th hy dit tt c nhng hu qu m ta to nn v tham, sn, hay si qua bao kip sng chng ta khng th trn thot ci cht v s lun hi ti sinh. Chng ta c th s dng s suy ngh ny thc y ta hnh ng th no trong cuc i ny t n hnh phc gii thot di lu. Chng ta bit tham v sn l cc ng lc mnh m cho hnh ng, nhng c Pht mun ni si (v minh) l g? Ti sao v minh li ng vai tr quan trng i vi nhng kh au m ta phi nm tri? V minh (si) trong thut ng Pht gio c hai ngha: khng bit nh l khng bit c Pht hm g khi ni n T Diu - v bit sai nh l tin rng chng ta hiu th gii vn hnh nh th no trong khi chng ta tht s khng bit. Khng hiu bit s tht v kh, chng ta ngh rng c mt vic lm mi, mt ngi nh mi, hay mt bn tnh mi s mang n cho ta hnh phc thc s. Khng bit nng lng ca li ni, hnh ng s i theo chng ta nh th no t kip sng ny sang kip sng khc, chng ta cho tm tham, sn, nghi v ganh t sai khin. Khng bit rng mt cuc sng n gin, c k lut, c bn tt, hnh thin, v qun st y chnh nim v bn cht thc s ca cc tri nghim s mang hnh phc n cho chng ta trong kip sng ny v nhiu kip k tip, chng ta vin ra hng triu l do khng tham d vo nhng hot ng tch cc ny.

47

Chng ta cn khng bit ngay c s v minh ca mnh. Sau mt bi thuyt php c bit su sc v bn cht ca thc ti, ngi Ananda, th gi ca c Pht, tha vi Ngi, Bch Th tn, gio l ny c v rt thm su, nhng i vi con, n r rng ng nh bn cht ca s r rng. c Pht tr li, Khng, khng, ng ni th! N khng ch c v thm su, m n thc s thm su. (D 15) V v minh, s hiu bit ca ngi Ananda i vi li dy ca c Pht cha c thu o, v th ng khng t c gii thot ngay lc . Ging nh Ananda, v minh khin chng ta tri ln theo bao kh au trong lun hi. i thay S i thay cng khin chng ta kh. Du chng ta c lm g, s i thay cng chia cch ta khi nhng g ta a thch v mang n cho ta nhng g ta ght b. Ci cht v chia ly khin ta phi cch bit ngi ta thng yu. Bn b i xa. Ngi tnh ri b ta. Nhng s chia ly lm ta au n khn cng. nh mt th g m ta yu thch khin ta bun b, tc bc. Ngay c nhng th tm thng cng c th khin ta phin no khi chng b b hay bin mt. Hi , khi ln bn, c ln ngi trn ct, ti dng u ngn tay v mt vng tht trn trnh quanh ti. Ti thch lm! Ch ti, lc y khong by tui, i ngang qua v dng chn xo vng trn ca ti. Ti gin d n ni ti rt theo ch, ri lm mt ci gh nh nhng nng v nm ch. Gi ch vn cn mt vt tho trn ngn chn. Tt c bao bc tc, gin d, tt c nhng git nc mt v au n, gy ra bi mt th tht tm thng v mong manh nh l mt vng trn trn ct! Khng ch l vic nh mt nhng g ta yu thch, m ta cn phi lun i mt vi nhng ngi hay nhng hon cnh m ta khng mun chng hin hu t nht l khng phi y, khng phi ngay by gi. Phi chung sng hay lm vic ngy ny qua ngy khc vi nhng k ta khng thch to ra nhiu au kh. Ngay c vi nhng th ta khng th lm ch, nh l thi

48

tit, cng lm ta tc bc. hi Bhavana min ty Virginia ni ti ging dy, ngi ta than phin khi tri nng v m. Nhng ri h cng than phin khi tri ma lnh. Khi tri nng, h than da v xoang mi h b nh hng. Khi tri lnh, h than phin v s t trn tuyt. V khi thi tit tht tuyt vi, h than khng c th gi tn hng! Khi nhn li quanh mnh, ta thy r rng l tt c mi th hin hu u to ra kh. Ti sao nh th? Thc ra tt c mi th trn th gian c mt l do kt qu ca mt nhn no . S thay i trong p lc khng kh, gi, v nhit l nguyn nhn ca ma. Mt ci cy l kt qu ca ht ging chng ta trng v nh nng mt tri, t, v nc nui dng n. Cng th, s hin hu ca chng ta l sn phm ca cc nhn v duyn nhn vt l trc tip ca s to ging ca cha m chng ta v nhn ca nhng du n su hn m ta tch ly trong nhiu kip sng qu kh. c Pht gi nhng th ny v tt c nhng th khc pht sinh t cc nhn l php hu vi. Ngi gii thch rng tt c cc php hu vi c ba c tnh. Trc ht, chng v thng. Vi thi gian, tt c -ni non, su b, cy c, my mc- u h hoi, i thay, hay cht. Th hai, do nhng s thay i ny, tt c cc php hu vi u kh. Nh chng ta thy, tt c mi i thay u c th gy ra au kh. Th ba, tt c cc php hu vi u v ng. c tnh cui cng ny l ci kh hiu nht, v th tm thi hy n qua mt bn. V thng khng kh hiu. Vn khng phi ch s tht l vn vt u tm b. M chnh l s bm vu ca chng ta i vi ngi hay vt g ging nh vng trn trn ct ca ti khin chng ta au kh. Th d ta va mua c mt ci o khoc rt va . Sau khi mc ch vi ln, n b dnh sn, vng rch, hay b b qun u , ta cm thy rt bc tc. D nhin, mt ci o khoc b rch hay b mt khng phi l mt i bi kch, ta c th d dng mua ci khc. Nhng nu l mn qu ca ngi yu ta tng th sao? Nu ta mua n k nim mt sinh nht, mt l lc hay mt chuyn i c bit no ? Th ta rt nng niu n v khi n b nh mt hay lm h, ta s rt au bun.

49

Ni v nhng iu ny i khi khin ngi nghe rt kh chu. Cn hnh phc th sao? h hi. Ti sao khng ni v nhng iu y? Ti sao chng ta khng ni v nim vui, hnh phc, s sung sng thay v kh? Cu tr li, tha bn, chnh l s i thay. Do v thng, bt c th g d chu, hnh phc, hay sung sng, cng khng duy tr c lu. L nhng ngi trng thnh, thng minh, chng ta phi dm ni v nhng g thc s xy ra m khng cm thy phin no. Chng ta phi nhn tn mt, s au kh do v thng to ra, v chp nhn n. Ti sao phi che giu n v gi b nh tt c mi th u mu hng. Khi trc din vi v thng, chng ta c th nhn thy n cng c nhng kha cnh tch cc. Ta c th tin chc rng bt c hon cnh no ang hin hu trong cuc i ta ri cng s thay i. C th xu hn. Nhng cng c th tt hn. Do v thng, ta c c hi hc hi, pht trin, trng thnh, dy d, ghi nh v to ra nhng s thay i tch cc khc, k c vic tu tp theo Pht gio. Nu tt c vn php u bt di bt dch th khng c s chuyn i no c th xy ra. K v hc s mi mi l ngi v hc. Ngi ngho i s vn ngho i. Chng ta cng s khng c c hi on dit, tham, sn, si v nhng hu qu tiu cc ca chng. Vy th chng ta hiu v v thng v nhng kh au m n to ra. Gi ni v v ng th sao? N c lin quan g n v thng? c Pht dy rng vn vt trn th gian u v ng hay khng c thc th v chng lun chuyn i. Chng ta v tt c mi vt chung quanh u khng bn cht, bt bin. Chng ta khng th dn ci nhn hiu Ti hay Ca ti ln bt c vt g trn th gian ny. Tt c u thay i qu nhanh chng. Vi thn, th, tng, hnh, thc, v ch tm lun bin i, th lm sao chng ta c th ch vo mt vt g v ni, y l ci ca ti hay y l ti? Ngay chnh ngh hay nim tin y l ti cng bin i nhanh chng. Do phng tin, chng ta c th ni ti c mt y hay ci ny ca ti, nhng chng ta phi ni nhng li ny bng tm tr sng sut, khng b dn dt vo s suy ngh rng chng m ch s hin hu ca mt thc th bt bin, l ti hay ci ca ti. Cc i tng vt cht cng thay i khng ngng. Chng ta c th dng nhng cch t tn thng

50

dng v ni y l ci gh hay y l con vn, nhng cc tn gi ny kh m ph hp vi thc ti lun bin i nh ta bit. ng hn, chng ta v tt c vn php ang trong mt tin trnh, mt dng chy khng dng ca tng trng v hoi dit, cu thnh ri tan r. Khng c g trn th gii ny hay trong bn thn ca chng ta l khc bit hay trng tn. Hy qun st tm bn trong mt pht v bn s bit ti mun ni g. K c, tnh cm, suy ngh, cm xc lt qua bc mn tm thc qu nhanh n ni ta kh bt kp chng. V vy, tht l v vng khi tm mun bm vu hay x ui nhng chic bng thong qua ny. Khi tm chnh nim ca ta tr nn nhy bn, nh trong trng thi thin nh su xa, th chng ta c th thy rt r trng thi v thng qu r rng n ni khng cn g tin tng vo mt ci ng. C ngi cm thy bi quan, tht vng khi nghe v l thuyt v ng. C k cn ni gin. H kt lun mt cch lm ln rng nh th c ngha l cuc i khng c ngha g. H khng hiu rng mt cuc sng khng c nim v ng l mt cuc sng d chu v ngha nht. C ln ti a bn tho mt bi vit cho mt ngi bn bin tp. Anh l mt bin tp vin chuyn nghip, nn ti on anh ch mt mt gi l xong vic. Vy m su thng sau, ti cng chng c tin tc g. Cui cng anh n thm v chng ti cng nhau tn b. Khi anh khng ni g v bi vit ca ti, ti linh cm rng l mt ti t nh. Ti gi n vn mt cch e d, cn trng. Ti hi, Anh c thi gian xem qua bi vit ca ti cha? Anh im lng mt hi lu ri tr li, Tha i c, ti xem qua. n on v thuyt v ng, ti bc tc qu n ni vt i c bn tho! Ti ngc nhin, nhng khng gin anh. Thay vo ti bung x s bm vu vo bi vit ca ti. Anh ta vt bn tho ca ti v v ng, nn ti cng vt ci ng lin quan n bn tho . Ti c th gi thi thn thin, t tn v nh nhn. Tuy nhin, ngi bn y li tr nn lnh lng, khp kn, v kh s, v s chp ng ca bn thn. V th c th bn cng thy rt kh chp nhn nim v v ng. Tuy nhin khi bn cn duy tr nim v ng, cuc sng ca bn s khng thoi mi, c chp v khp kn, cn ngi chung quanh s cho bn l mt k ng mn, rt

51

kh chu. Bn d bc bi hay tc gin khi c ai khng ng hay trch mc bn, khi s vic xy ra khng theo bn hoc lm bn tht vng v ngay c khi ngi ta gp vi bn mt cch xy dng. Hiu ng ngha ca v ng, bn s cm thy ci m, thoi mi hn. Bn s d dng ha ng vi tt c mi ngi, k c ngi khc quc tch, v bn khng cm thy mnh quan trng hn hay km quan trng hn ngi khc, bn s d dng thch nghi vi bt c hon cnh no, v mi ngi s cm thy d chu khi gn bn. Vi s hiu bit chn chnh v v ng, bn c th cm thy hnh phc v t ti du u, du bn c tip i n cn hay khng. ng nim v v ng lm bn bi quan v cng ng n lm bn bc tc. Gi chng ta tm chp nhn nim ny nh mt tri thc. Tuy nhin, vi lng kin tr tu tp chnh nim, mt ngy no bn s nhn ra c tnh cht v ng, khng c thc th ca vn php mt cch trc tip. Lc , chng ta s mi mi chm dt c nhng au kh do v thng mang n. Pht v cc v o s t c gic ng hon ton l bng chng cho iu . c Pht hon ton gii thot khi nim v ng. Tuy nhin, Ngi vn tip tc sng trong cng ng x hi sau khi gic ng. V nhng quy c chung v vic giao tip c d dng, Ngi tip tc dng cc t quen thuc, nh l ti, hay ca ti. Bn cng th. Ci tn trn bng li xe ca bn c th khng phi l mt tn gi tuyt i ng, bo m cho mt nhn dng c nh, nhng n l mt phng tin thch hp theo ng quy c ca x hi. Nhng khi chnh nim gip bn nhn thc ra rng ci ti m bn tng bo v mt cch quyt lit, tht ra, ch l mt o gic -mt dng chy ca nhng cm gic, tnh cm v trng thi vt l khng ngng bin i, m khng c mt thc th c nh hay thng hng no lc s khng cn c bn gn kt vi nhng th v thng trn th gian ny, do khng c l do g bn phi bun phin hay au kh.

52

Khng kim sot c Nu c th thc s lm ch cuc i mnh, chng ta khng c l do g au kh. Nhng chng ta khng c quyn lc . Tri li, ta thng khng c ci mnh mun, m li c ci mnh khng mun. Chng ta mun c mt vic lm thch hp, vn phng tin nghi, ng ch tt bng, mc lng cao ny ko di mi, nhng chng thay i, m chng ta khng th bit ti sao hay khi no n xy ra. Chng ta mun ngi thn yu mi bn mnh, nhng du ta gi h cht n u, mt ngy kia ri ta v h cng phi chia la. gi sc kho, chng ta ung thuc b, th dc, n ung iu , nhng chng ta vn bnh. Chng ta mun c tr mi, v lun mnh kho, vi tin tng rng tui gi ch n vi ngi khc, nhng thi gian qua i, ri ta khm ph ra rng c th ta khng cn nh trc. Bt c hon cnh l tng no m chng ta ang c, d nhin l ta mun gi n mi. Nhng ta khng c quyn lc g i vi lut v thng. Tt c mi hin hu u tun theo quy lut , v ta khng th lm g khc hn.i khi c nhng vic bt ng xy ra cng khin cho chng ta phin no. Th d b ong t. Chng trnh TV m bn mong i b hy b. Xe bn b trm. Bn b mt vic. Ngi thn b ung th. nh k nim b chy mt. Con bn b tai nn xe hay dnh vo ma tu. Tai ting, li, s nhc nh, tht bi, i kh, mt ca ci, mt tnh yu, c th khng cn c nh xa qu nhiu nhng th bt hnh, khng mong cu xy n cho ta v cho nhng ngi ta mun bo v. Nhng chng ta khng th lm bt c iu g.C th bn s ni: Thi ri! Nhng ti vn cn mun ni thm vi iu. Nu qun st thu o, chng ta c th thy rng ngay nu nh cc c mun ca mnh c thnh hin thc, th iu cng mang li kh au. Th d bn mun c mt cn nh p. V th bn mua nh, sau c bao nhiu phin phc bn phi tri qua. Bn phi tr gp tin nh, tin thu, gn gi n, bo him n, sa sang, trang hong v duy tr n. Nhng bn u c nh nhiu. Sng sm bn phi i lm vic. Bui chiu, c th bn i d tic hay xem phim, v nh ch ng nm hay su ting, ri li i na. Chc chn l nh bn rt to, rt p. Nhng bn phi tip tc tr cc mn

53

n, ri ct c, sa mi nh, dn dp garage. Bn c tha nguyn c, nhng bn c hnh phc khng? Ly mt th d khc. Mt thanh nin thch mt c gi, v c ta cng thch anh. Mi ngi u c gng li cun ngi kia. Nhng ngay t lc bt u mi quan h, h phi sng trong s hi. Chng thanh nin s ngi bn gi s thng mt ngi khc p trai hn, cn c gi th s mt ngi n b khc quyn r hn s cp mt anh. H trn y lng ghen tung, nghi ng, lo lng. c phi l hnh phc? Cn bao nhiu th d khc na. Ch cn m bo ra. c v ngi may mn trng s c c, ri t phi sng mt cuc i kh s n th no! l l do ti sao ngi ta ni ch c hai bi kch trong i: khng c iu mnh mun, v c iu mnh mun. Ci nhn thc t c Pht c gng ch r cho chng ta thy tt c cc php hu vi u mang n au kh cho ngi cha gic ng. Ngi lit k nm un c mt trong tt c mi kha cnh ca thc ti: sc, th, tng, hnh v thc. Sc ch tt c nhng hin hu vt cht -k c thn v tt c nhng th ta tip xc qua cc gic quan. Bn un khc thuc v tm. cui bn lit k ca tt c cc php mang n au kh, c Pht ni, Tm li, s bm vu vo nm un mang n kh au. (D 22) iu ny c ngha l g? Ti sao kh bao trm mi kha cnh ca cuc i? Nhng theo li Pht dy, kh hay khng l do ta cm nhn v suy ngh th no v mi s vt. iu ny xy ra nh th no th rt vi t. Ai cng bit rng h cm nhn th gii qua cc gic quan. Chng ta thng ni v nm gic quan, qua chng ta nghe, thy, ngi, nm v xc chm. c Pht cng ni n mt gic quan th su, l tm, v tm chng ta cng cm nhn c ngh, t tng, hnh nh trong tm tr v xc cm. Nhng g cc gic quan thc s tip nhn l cc d liu th ca kinh nghim hay, trong trng hp ca tm, l cc tm nh ca kinh nghim mu sc, hnh dng, kch c, m nht, cng, th, hay mn mng. D nhin, chng ta cng bit mi ngi c nhng cm nhn khc nhau ty thuc vo trng

54

thi tm v cc gic quan ca ngi cm nhn. Mt ngi b cm c th khng ngi c mi hay nm c v. Ngi khim thnh c th khng nghe c nhng m thanh trm. V th tng c tnh cht ch quan ty thuc vo cc cn ca ngi cm nhn. Chng ta thc c s khc bit ny, nhng tm vn la di c ta. N khin ta tin s cm nhn ca mnh l chnh xc, ng tin cy. N a ta n vic xem nhng tnh cht m ta cm nhn c ng nhin thuc v i tng m ta ang qun st, hn l kt qu ca cc duyn hp, k c cc gic quan ca ta. Khng ch c vy. Sau khi cm nhn mt iu g , tm ta lp tc phn loi hay phn on, ri xp vt hay kinh nghim vo mt trong ba chic hp. Chic hp u tin c dn nhn l cc cm th d chu nh l hng v ca bnh m mi nng, mt bn nhc ha tu, mt bui hong hn rc r. Chic hp th hai cha ng cc cm th kh chu k c v ci cht ca ngi cha, mt cn nhc u, ting ci xe cnh st h. V chic hp th ba cha ng cc cm th trung tnh -tt c cc php, cc kinh nghim m chng ta phn ng mt cch trung tnh i vi chng. D nhin l sau tm ta, v cha hon ton gii thot khi bm vu, c chp cht ly nhng iu d chu. V ght b, ta x y nhng th kh chu. V v minh (si), ta pht l nhng th trung tnh, v chng ta coi tt c cc php -d chu, kh chu, hay trung tnh- l thng hng, l c mt ci ng hay linh hn, l c kh nng em n cho ta hnh phc di lu hay khin ta kh trin min. c Pht gii thch v nh hng ca s cm nhn sai lm hay thin lch ny nh sau: Do nhn con mt v cc sc php, nhn thc khi ln. S gp g ca ba php ny l xc. Do duyn xc nn c cm th. Nhng g c cm th thi c tng, nhng g c tng thi c suy tm, nhng g c suy tm th c h lun. Do h lun y lm nhn, mt s h lun vng tng m nh mt ngi, i vi cc sc php do con mt nhn thc, qu kh, tng lai v

55

hin ti. (cng th i vi tai, mi, li, thn, v ). (M 18 [do t kheo Bodhi chuyn sang Anh ng; Ha Thng Thch Minh Chu, Vit ng]) Tri li, vi s nhn thc (tng) thc t, chn chnh, th khng c s bm vu hay phn khng no. N s chp nhn v thng, kh, v v ng nh chng thc s l. Khi chng ta cm nhn th gii vi ci nhn thin m, l ta vun trng cc thin . Ci nhn thc t l mt phng cch cha tr tt nht. Nu chng ta c th nhn vn php (s vt v con ngi) nh chng thc s l -vi tnh cht v thng, kh, v ng th khng c cm nhn g c th khin ta au kh. Ci nhn thc t l mc ch ca thin qun chnh nim. Thc t c ngha l khng trn trnh nhng iu khng tt p v bn thn cng nh v th gii. Qua s thc mt cch chnh nim, chng ta tp nhn s hin hu mt cch thc t ngha l khng phi lun tt p, d chu hay hnh phc. M cuc sng l mt hn hp ca au kh ln nim vui. Chng ta ghi nhn c nhng kh au v th xc hay tm hn lc n va chm xut hin v theo di xem n pht trin nh th no. Ta cng qun st xem tnh trng ko di bao lu, ri hoi dit nh th no. Thin chnh nim hot ng ging nh b phn gim sc trong xe hi. Nu bn quen i u vi nhng tht vng kh au trong cuc sng hng ngy v bit rng l nhng s kin xy ra mt cch t nhin, th khi mt hon cnh kh khn hay au kh xy n, bn s i mt vi n mt cch can m v bnh tnh. Khi ta c th nhn tn mt kh au m khng nao nng, th ta cng c th nhn din c hnh phc chn tht.

Diu Th Hai: Ngun Gc Ca Kh au

Diu th hai ca c Pht cho chng ta bit ngun gc ca kh au l i dc, m chng ta cng c th gi l bm vu, tham luyn hay chp. Khng quan trng i tng l g c th l mt ba n ngon, mt ngi bn thn, hay mt mc ch tm linh cao qu- nhng nu bm vu vo , bn s cm thy tht vng, kh au.

56

Bn c th hi i dc t u n? Ngun gc r rng nht l bn nng lng ham mun c sinh tn, ham mun c c thc phm, qun o, ch tr ng, s m p, s phong ph, s tha mn. Lng ham mun dng nh c ci t trong con ngi, cng nh sc vt. Ngay chnh c cy hnh nh cng c mt s ham mun, v chng lun hng v pha mt tri c nh sng v s m p. Mt ngun gc khc ca i dc l nhng iu kin x hi -tt c nhng quan im v gi tr m chng ta hc c t cha m, gia nh, bn b, hc ng, qung co, v sch v, iu kin ha ta khin ta tin rng iu ny tt, iu kia xu. Lng ham mun mnh m nht da trn cc lc th. Cuc sng mang li cho chng ta bit bao sung sng khoi lc qua tng gic quan. Th d, nhn quan: mt ca bn th kh v kh lc. Nhn thc cng kh v kh lc, cng nh nhn cn, nhn trn, cm th v ci thy, s nhn bit hnh nh, lng ham mun i vi nhng i tng ca mt, nhng hnh nh tng tng, nhng t duy c ch , vn vn. Tng t tai, mi, thn v cng mang n cc lc th. Mi ngy ta u c c hi tn hng nhng i tng kh v kh lc qua cc gic quan. Tuy nhin ta vn khng hnh phc. Trong diu th hai ny, c Pht khuyn ta nn nhn bit rng s bm vu vo dc lc rt nguy hi cho hnh phc. Ngi so snh dc lc vi mt mu xng khng cn tht c vt cho mt con ch i. Du ch ch gm cc xng rt lu, nhng cc xng chng bao gi c th tha mn c cn i ca n. Suy gm li ta c th thy mnh cng ging nh th. Du c hng bao nhiu dc lc, ta vn khng tha mn, vn cn mun hn th na. Bao nhiu bnh, bao nhiu ko th ? Bao nhiu tr chi trc tuyn bn cn tham gia? Bao nhiu quyn tiu thuyt bn cn c tha mn lng ham mun hng th ca bn? Bao nhiu hot ng tnh dc ta cn c tha mn s khao kht tnh dc? Bao nhiu ru hay bao nhiu ma tu? i khi ngi ta thc thu m sut sng n chi cho n khi gc ng. Vy h hng cha? Hay bao gi cng c nhng tr chi khoi lc khc m h cha nm qua.

57

c Pht so snh dc lc vi mt li gm bn thm y mt ngt trn li dao. nm c mt, ta c th phi chu nhiu n au. C bit bao cu chuyn v nhng ngi t lm tn thng bn thn, i khi c tnh mng, tm c khoi lc. Vi nm trc y c mt chuyn ng bo v ngi cng nhn ang sa mi nh, khi nhn xung qua ca knh tri, anh ta bt gp ngi n b kha thn ang i li trong nh. nhn k hn, anh chm ngi ti ca knh, chng may trt t khi mi nh v b thng nng. Ru ch, ma ty, nhng cuc du lch thm him, cc tr th thao nguy him cha k n nhng hnh ng tnh dc ba bi- khin nhiu ngi phi kh. Hn th na, ta khng th ko di dc lc. Ging nh mt gic m, dc lc thong qua i. Chng nhanh chng vut khi tm tay, khin bn khng cn g gi li ngoi tr cm gic v k c. Ging nh nhng mn vay mn, ta khng th gi chng lu. V th bn cng tham m vo loi dc lc no, th n cng mang n thng tn cho bn khi thi gian, s i thay, hay hon cnh khng th trnh c, tc ot n i. i dc pht sinh t cm gic ca khoi lc v au n. Khi c hng th khoi lc, th ta sinh lng ham mun nm gi, duy tr n. Khi b phin no, au kh, th ta c lng mun ui x hay trn trnh n. V s tham m ca ta i vi cc lc th, v s phn khng ca ta i vi cc kh th, ta s khng ngng tm kim cc tri nghim mang n nhiu khoi lc hay trn trnh c kh au. Mt khi tm c iu g c th tha mn c mc ch ny, ta s tr nn thnh kin v phn bit. Trng thi tm ny khin ta tr nn chp th. bo v v gn gi c nhng g ang c, ngi ta sn sng ni di, lm hi, s nhc ngi khc, hay ngay c s dng v kh bo v nhng g h ngh l s hu ca h. Lng ham mun cng a n s dn vt tm l. V cc cm th pht khi t vic xc chm vi nhng g mang n d chu qua mt, tai, mi, li, thn v con ngi suy t v l lun, lp gi thuyt, trit l ha, phng on v tng tng. H tr nn bm vu vo t kin v nhng nim tin bt

58

chnh. Hi tng li nhng dc lc trong qu kh, h cn dng nn cc t duy, nim tin v l thuyt y dc vng. C ngi qu chm m trong ham mun n ni h nguyn s ti sinh c hng tt c cc dc lc na. Ngi khc, tri li, v nhng kinh nghim kh au m h tri qua, khng mun ti sinh: Vy l ri, h ni. Mt kip l ri. Ti khng mun nhng th ny na. Tm li, lng ham mun pht xut t v minh khng bit rng khng c g trng tn v khng bit rng dc vng mang n kh au. Khi cc gic quan tip xc vi nhng trn cnh mang n s d chu, tm si m pht khi mun nm bt v gi cht n li. Ngc li cng th. Khi cc gic quan xc chm vi iu g kh chu, tm si m pht khi mun chy trn hay xa lnh n. V s tc ny, con ngi c nhng hnh ng bt thin ni thn, khu, v , bt chp hu qu. V lng ham mun, ngi ta bp mo s tht v trn trnh trch nhim c nhn i vi cc hnh ng ca h. Chu trch nhim cho hnh ng ca mnh Gio l v nhn qu ca c Pht ni r rng vic chp nhn trch nhim cho hnh ng ca mnh l nn tng cho s t ti vn ton ca mi c nhn. Khng chp nhn s thiu st ca mnh ri li cho th gii v s bt hnh ca mnh, s khin ta phi m chm trong au kh. Ai cng c nhng iu khng va . Nhng khi bn cn trch mc, li cho cha m hay x hi v nhng vn ca mnh, th bn t cho mnh mt l do khng sa i. Ngay giy pht bn bit nhn trch nhim cho hon cnh ca mnh, du ngi khc cng c gp phn vo , l bn bt u hng n con ng tch cc hn. Theo ti, chng ta bp mo s tht v trn trnh vic nhn lnh trch nhim c nhn bng t nht ba phng cch. Th nht, ta cho rng th gii bn ngoi mang n au kh cho chng ta. Kt qu l, ta hng tt c mi n lc v kh nng tinh thn ra bn ngoi. Ta dn ht cng sc, v i khi cn tr nn m qung, trong vic c gng sa i ngi xung quanh, nh th l s hon ton ca h s em li gii thot cho ta. Hoc chng ta c gng thay i x hi, tng rng vic sa i nhng ci c trong x hi s gii quyt

59

vn ca bn thn ta: Khi i kh, chin tranh, v nhim mi trng c dp b, th ti mi c hnh phc. D nhin, c mun hon thin x hi cng l iu ng khuyn khch. Chng ta thy ng loi au kh nh th no, ta cm thng vi h, v ta hnh ng xo b kh au cho h. Nhng thng ta khng nhn ra rng trong khi c gng gii quyt vn cho ngi khc, ta qun hay nn vn ca chnh mnh. L do ca chng ta l: c qu nhiu nhng t nn x hi cn c sa i, ta khng c thi gian lo cho mnh. Thc ra, chng ta thiu s chn tht v can m qun xt ch ch thc s ca mnh. Nhng ngi tham gia cc hot ng x hi c th rt t bi v c tm phc v, nhng cng c ngi khng nhn ra mc ch thc s ca h. Chng ta ai cng bit rng gip ngi kh khn hn mnh mang n cho ta mt cm gic y quyn lc m ta khng th c c i vi nhng ngi khng ph thuc vo ta. c mun c c quyn lc l mt bn nng c bn. Cn phi c nhiu lng chn tht nhn ra bao nhiu phn trong nhng g ta lm cho ngi khc pht xut t ng lc ny. Nhn ra c ch ch thc s pha sau cc hnh ng ca chng ta c th gip ta ch tm vo cng vic quan trng hn tt c l xp t vic nh ca mnh yn n trc khi c gng cu gip ngi khc. L do th hai m chng ta dng trnh nhn lnh trch nhim cho hnh ng ca mnh l nht quyt cho rng chng ta khng c vn g. Chng ta ch quan tm n hnh phc v mc ch ca ring mnh m khng g n vic hnh ng ca ta c th nh hng n ngi khc nh th no. Trong tim thc, ta c th ngh rng th gii bn ngoi khng quan trng, hay khng c thc. Nu c th lng nghe s suy ngh ca chnh mnh, c l ta s nghe mnh t nh, Ch c ti l hin hu, v ch c nhng g ti quan tm n l quan trng ngoi ra khng c g na. C th tt c chng ta u bit n nhng nhn vt tuyn b coi trng gi tr ny, gi tr n, nhng m thm hnh ng ngc li vi nhng iu . Nhng ngi ny ch quan tm n bn thn h. C ngi cng thnh tht nhn rng h b li cun theo s ham mun c thnh cng v ti chnh,

60

quyn lc, hay s ni ting. Tuy nhin, h cng tm cch trnh chu trch nhim cho cc hnh ng ca mnh. H t di bng cch t duy rng nhng mc ch c nhn m h theo ui quan trng hn bt c th g khc. H t la di bng cch tin rng nu t c mc ch h s hnh phc, m khng cn bit l ai s b tn thng trn ng i ca h. Cch th ba chng ta trn trnh cc vn c nhn n gin l chy trn chng. Tt c chng ta u lm nh th. Xem TV hay lc t lnh kim n l cch ta thng lm trnh khi phi t nhn li mnh mt cch chn tht. Bn ru ng thn tm bng s m i, d chu ri chm vo gic ng. Thi gian s qua i. Tr vic tr nn gi i v mp thm, th khng c s thay i no xy ra cho ta. Th thch y l c can m hi ti sao. Tt c chng ta, khng t th nhiu, u tng s dng cc phng cch ny trn trnh trch nhim, v chng cng tm thi mang n cho ta s an i, hnh phc ngn ngi. Nhng khng c g mang n mt gii php lu di, ch thc cho cc vn ca ta. Du ta c c gng thay i th gii, pht l th gii, hay tch mnh ra khi th gii, ta cng khng th trn trnh trch nhim cui cng cho hnh ng ca mnh. Cuc sng c lc ln, lc xung, v chnh chng ta to ra chng. Chnh phng tin ny ca chng ta -s kt hp ca thn v tm phi chu mun vn kh khn. iu duy nht ta c th lm, theo gio l ca c Pht, l tm cch hon thin hn cng c duy nht c quyn nng mang n hnh phc cho bn thn ta v th gii. Cng c chnh l tm ca chng ta.

Diu Th Ba: on Dit Kh au

S tht th ba l li ha kh ca c Pht rng kh au c th c on tr. S chm dt xut pht t vic hon ton dit b mi chp th, mi i dc ca chng ta. Gi th ta bt u hiu v nhn qu ca hnh ng c nhn ca mnh v chp nhn trch nhim cho li ni, hnh ng v ngh ca mnh. Ta c th thy rng chnh ta ng mt vai tr rt quan trng trong vic chm dt s au kh ca bn thn. Tuy nhin thi im ny tht kh ta c th cm nhn c cm gic hnh phc trn vn ra sao. Cuc sng s nh th no nu khng cn c sn hn hay tham mun na?

61

Cc t ca c Pht cng c nhng thc mc nh th. Mt ln, ngi X Li Pht, mt trong hai v i t ca c Pht, v chnh ng cng l mt v thy gic ng, ang c cuc tho lun vi mt nhm cc v tu s. H hi rng: Tha i c, trng thi hnh phc ton vn, m c Pht gi l nit bn, khng phi l th hnh phc da trn kinh nghim c nhn. Lm sao c th c mt ci g khng c tri nghim m c gi l hnh phc? Ngi X Li Pht tr li, l l do ti sao n c gi l hnh phc. (A IV (9) IV 3) Ni cch khc, hnh phc bao gm nhng g khng phi tri qua. Diu th ba dy rng hnh phc xa sch tt c mi trng thi tm tiu cc -tt c tham, sn, si. Cui cng khi chng ta thnh cng trong vic dp tt cc ngn la ni tm lm chy mt, tai, mi, li, thn v tm, th lc ta s chng nghim c hnh phc ton vn, thanh tnh tuyt i. C th kh tng tng ra trng thi cm gic nh th no, nhng cch duy nht t khm ph ra iu l bc theo con ng o dn n mc ch . Ging nh phn ng chng ta, cc v tu s tham vn vi Ngi X Li Pht mun bit ngay t khi mi bt u con ng on cui ca n ra sao. iu ny cng ging nh khi ta hi mt b gi, Chu cm thy th no khi sanh em b? C b cha h sanh n. Em phi ln ln v trng thnh c c kinh nghim . C b c th ni i cht v s sanh n t nhng iu em c c hay nghe qua, nhng em khng th din t hon ton tt c kinh nghim . Ngay chnh m em c th cng khng c kh nng nh li lc sanh n ra sao. B c th ni v kinh nghim ca bn thn, nhng khi ngi nghe cha bao gi c kinh nghim sanh n th cng khng th hiu ngi m y cm gic th no. Hnh phc thng hng ca gic ng cng ging nh th. Ch c nhng ngi qua cc giai on tu tp v t mnh tri qua chng nghim mi c th hiu c.

62

Th d c b n hi cha mnh, Ba i, lin h ca ba vi m l nh th no? Ngi cha c th tr li, Con i, hy ra ngoi chi i. Cha s ni cho con bit sau ny. C l, khi c b trng thnh, n tui lp gia nh, ngi cha mi ni vi con gi, Lu ri con hi cha v s lin h gia cha vi m con l g. Gi con c mun nghe cu tr li khng? Ngi con gi tr li, Khng, tha ba, con bit cu tr li. Ngi con gi trng thnh trong hiu bit. C t bit cu tr li. Nu mt kinh nghim th tc nh l s lin h gia mt ngi nam v mt ngi n kh tr li nh th, hy tng tng xem hiu c hnh phc ton vn ca s gii thot khi kh au cn kh n ngn no! Hin ti, tm ta trn y bao suy tng, quan nim, thin kin, m a s xut pht t lng tham, sn, v si. C hiu cho c s nhim mu ca hnh phc ton vn trc khi ta dit b c cc tm tiu cc l iu khng tng. Ta khng th lm g hn l da vo cc n d, ng ngn, kinh sch do cc bc chng ng k li v c gng suy lun c c cht hiu bit no . Th d: Thi xa xa c mt ch ra sng gia mt n c v nhng sinh vt bin khc, bng nhin ra bin mt. Khi ra tr v, bn c hi n i u. Ti ln mt t, con ra tr li chng. Chng li hi, Nc trn mt t ra sao? Ra tr li, Mt t khng c nc. Vy sao anh bi c? Ti khng bi. Ti i. i? Anh ni i l sao? V anh c thy nhiu c trn khng?

63

Khi ra c gng gii thch, n c ni mt cch nghi ng, Khng c nc; khng c c; anh khng li c; v anh ni rng anh i. Lm sao c th nh th c? Ra tr li, Cc bn mun hiu sao cng c. Cn ti, ti s tr ln t lin. Ni xong, ra b i. Cng ging nh n c khng th hnh dung v ngha ca t lin, ngi cn y phin no do tham, sn, si, khng th hiu c nit bn. c th tu tri c iu , ta phi chuyn ha tt c cc trng thi tm tiu cc v t mnh chng nghim gic ng. Hin ti th kinh nghim gn gi nht i vi hnh phc ca gic ng l trng thi tm thanh tnh m thnh thong chng ta c th t c khi bung x c cc gnh nng ca mnh trong mt giy pht no , khi tm ch l tm ch khng c g trong na. S hiu bit do suy lun m ta c c nhng lc nh th, c th so snh vi vic ta ang i trn sa mc v cm thy mt mi, i kht. Ri ta tm c mt chic ging su vi t nc di y nhng chung quanh khng c go mc hay dy ko. Nhng ta qu suy nhc, khng cn sc lc bn mt ci go mc nc. V th du l ta c th nhn thy nc, ta vn khng th chm n c, ni g n chuyn ung. Tng t, khi tm tm thi c gii thot khi tham, sn, si, ta c th cm nhn c s thanh tnh ca nit bn, nhng khng nht thit l ta c phng tin t n . on dit c lng tham i th cng ging nh tm c si dy ca tm t bi. Gii thot c tm khi sn hn th cng ging nh gn c si dy vo ci gu ca tnh thng yu. Sc mnh trong i tay th ta nh tr tu, s gii thot khi v minh. Khi ta c th kt hp ba phm cht ny li vi nhau, th ta c phng tin cui cng c nm hnh phc ton vn ca nit bn. Trng thi hnh phc ny khng th din t c bng li. c tnh duy nht ca n l s thanh tnh. N khng sinh, khng c cu thnh, v khng c iu kin. V th, iu duy nht ta c th lm l ni v nhng g m trng thi ny khng c. khng c lng tham, s bm vu, chp cht vo s vt, con ngi, hay qu kh. cng khng c sn, xung i,

64

th hn hay tham luyn. khng c s lm lc nhn mi s vt nh l thng hng, t ti hoc l c mt linh hn hay mt ci ng bn trong. Nhng ngi cn sng trong o tng rng h ang hng th cuc sng nh n l trong mt th gii kh au, khi nghe s din t ny c th s ni, Nh vy gic ng u c g l tt p. Khng chc g ti mun t c trng thi . c nh ca khng? Ri cn gia nh, trng hc, bo him y t, bnh vin, ng x, vn vn? Nhng cu hi ny c t ra vi ti. Cu tr li phi l khng. Nhng ngi cn bm vu vo cuc sng, vo s lun hi v cng tn ny, s khng c tm sng sut mun t c trng thi ca s thanh tnh ton vn. H khng hiu diu th nht ca c Pht, rng kh l iu khng th trnh c, hay diu th hai ca Ngi, rng cng ham mun, th ta cng kh au. Khng c chnh kin v nhng iu cn bn ny, th h kh m hiu c diu th ba ca c Pht -rng kh s chm dt khi ta on dit c tt c mi tham i, mi bm vu. C th s c thc mc khng bit vic ta mun t c gic ng v thot khi vng lun hi v cng tn c c chp nhn khng. Cu tr li l c, y l mt c mun thin c gi l c mun c khng cn ham mun.

Diu Th T: Con ng o
Diu th t ca c Pht l con ng o dn n s chm dt kh. Con ng tm ngnh (Bt Chnh o) mang li hnh phc v an bnh cho nhng ai thc hnh chng. Sau ny chng ta s tm hiu k tng bc mt, nhng gi hy im s qua: Bc 1: Chnh Kin trong gio l ca c Pht i hi chng ta phi liu tri cc hnh ng thin da trn nhn qu v T Diu v xt xem chng c ph hp i vi gio l ca c Pht ni chung.

65

 Bc 2: Chnh T Duy hng ta n ba t duy tch cc s rng lng hay x, tnh thng yu v lng bi mn. Bc 3: Chnh Ng dy chng ta lm th no ni s tht v trnh ni li c c, cc cn, ph phim gip ta tin trn con ng o. Bc 4: Chnh Nghip a ra nhng nguyn tc gip ta sng c o c -nht l trnh git hi, trm cp, t dm v cc cht gy nghin. Bc 5: Chnh Mng gii thch ti sao vic ta chn mt cng vic hay ngh nghip thch ng l iu quan trng i vi s thc hnh tm linh v i vi nhng cu hi v o c trong kinh doanh, thi ca chng ta phi th no. Bc 6: Chnh Tinh Tn ra bn bc m ta c th theo thc y cng phu tu tp ngn nga cc trng thi tm tiu cc, ch ng cc trng thi tm tiu cc, vun trng cc trng thi tm tch cc v duy tr cc trng thi tm tch cc. Bc 7: Chnh Nim ni n s thc hnh thin chnh nim -nht l vun trng chnh nim ni thn, th, tm, v php. Bc 8: Chnh nh ni n bn giai on ca thin nh su xa m chng ta c th t c trong thin qun. Tm bc ny (Bt Chnh o) khng ch l mt bng lit k th v v cc t tng c c Pht dy. M chng l ngun hy vng tt p nht ca chng ta t c gic ng. Nu tm bc ny l nhng iu m bn s c lt qua mt cch nhanh chng ri qua mt bn, l bn khng nm c s quan trng ca chng. Khng c li dy no trong gio l ca c Pht su sc hn v quan trng hn. ng ra tm bc ny chnh l Pht php. Tm bc ny thng c din t nh mt bnh xe bnh xe ca tr tu, ngc li vi bnh xe ca lun hi sanh t khng dng dt. Tr tu s chn ng li vng xoay ca sanh t lun hi. Cc nc trn bnh xe tr tu l tm bc trn con ng o ca Pht. Trc bnh xe l s kt hp ca tm t bi v tr tu. Ngc li, nhng nc trn bnh xe ca sanh t lun hi l bao kip sng m chng ta phi tri qua v ri chng cn s a ta n cc ci kh au. Trc ca bnh xe l s kt hp ca tham, sn, v si.

66

C hai bnh xe u lun chuyn ng. Chng ta nhn thy tt c quanh ta l nhng vng bnh xe khng dng dt ca sanh v t. Cy c, th vt, v con ngi lun c sinh ra ri cht i. Nhng s kh nhn ra s chuyn ng ca bnh xe tr tu, tuy n vn c mt. Quanh ta, bao ngi vn ang tu tp theo con ng n hnh phc ca c Pht. Bnh xe ny chuyn ng v s thc hnh tm linh rt mnh m, lun hot ng v lun chuyn. Dng hnh trn ca c hai bnh xe u l biu tng ca s ton vn. Bnh xe ca sanh t cng l mt quy trnh khp kn tuyt i. l mt h thng ton ho lun chuyn trong kh au. Trong khi dng hnh trn ca bnh xe tr tu biu tng rng Bt Chnh o l y , vn ton. t gii thot khi kh au, bn cn thc hnh mi kha cnh ca bnh xe tr tu. Ch c v tm bc ca bnh xe (Bt Chnh o) s khng gip bn c hnh phc. Nu bn c gng gi mt bnh xe p ng thng, n s ng xung. Tuy nhin nu bn gi cho bnh xe quay bng cch p xe i ti, th bnh xe s ng thng cho n khi no s chuyn ng dng li. mang n ch li cho bn, bnh xe ca tr tu cng cn phi c ln i trong s thc tp hng ngy.

Chnh Nim V Chnh Kin

bn bit lm th no thc hnh bc th nht Chnh Kin v T Diu - th d, mt bui sng kia khi ngi trn gi thin bn cm thy au chn. Thay v ch ghi nhn s pht sinh v hoi dit ca cm gic , th bn trong trng hp ny li cm thy kh v ci au, v s kh chu ca bn cng lm n au thm. Nu tm chnh nim ca bn thun thc, th vn ny khng xy ra, nhng gi bn sa ly. Bn c th lm c g by gi? Bn c th ch ng c s phin no do ci au mang n bng cch thc hnh bt chnh o ca c Pht. y l c hi qun st t diu trong thc hnh. Mc du tm bc (Bt Chnh o) c m t theo mt th t c bit, nhng chng ta khng cn phi thc hnh chng theo th t . Khng n gin v r rng nh th. Th d nh ta ang nu n trong nh bp ni tt c

67

cc dng c u c treo theo kch c v c xp t gn gng theo mt th t l gch no , th ta cng khng dng cc dng c ny theo th t m chng c xp t. Thay vo ta s ly bt c ci cho hay ci ni no m ta ang cn lc . Cng th, khi p dng Bt Chnh o vo cuc sng hng ngy i hi ta phi chn la v s dng bt c bc no m ta cn. Do , trc ht ta chnh nim v ci au v s phn khng ca ta i vi n. Nh th l ta s dng chnh nim, l bc th by ca Bt Chnh o. Vi chnh nim, ta bt u nhn thc rng y l kh. Khi nhn ra s tht ca kh, l ta nhn ra diu th nht. N tr thnh l mt thc ti i vi ta v ta bt u thc hnh chnh kin, l bc u tin ca Bt Chnh o. Vi s ch tm chnh nim, ta s d dng nhn thy rng cng phn khng ci au, th ta cng cm thy t hi hn. V th ta c gng ch ng, bung x s phn khng. Hnh ng lin quan n chnh tinh tn, l bc th su. Ta bung x s phn khng bng cch th gin v thit lp mt thi thn thin hn. Ta c th, th d, suy lun rng ci au trong chn cng ng c chp nhn, thng yu nh bt c nhng cm gic no khc ca thn. Bng cch , ta tu tp mt kha cnh ca chnh t duy, l bc th hai. Sau ta c th qun st rng ni kh pht sinh khng ch v s phn khng m cn v ta mong mun c cm thy d chu hn. Th d, ta c th ngh, Gi m ti c th ngi mt cch yn tnh, khng b au n! Thy c s lin h gia lng ham mun v s kh au s a chng ta thng n tr tu trong diu th hai, s tht rng chnh lng tham i em li kh. Gi th chnh kin ca ta c pht trin su xa hn. Khi ngi vi thc v diu th hai, ta tr nn rt r rng v s lin h gia lng tham i v kh, do chnh nim cng c pht trin su hn. V thy qu r lng tham i a n kh au nh th no, nn ta pht khi quyt tm phi lm iu g i vi lng tham i. Pht khi quyt tm, l ta li thc hnh chnh tinh tn, nhng ln ny, l bung b tm tham

68

i, bm vu vo nhng cm gic d chu. T tng bung x, cn c bit n nh l x ly, l mt kha cnh khc ca chnh t duy. C th lc u chng ta phn ng li ci au vi cm gic tht vng, bc tc. Nu s t trch hay cc c khc nhm n bn thn pht sinh, th gi ta phi thc hnh chnh tinh tn bung b chng. Lm c th, l ta mt ln na thc hnh chnh t duy. Hy nh rng nu ta c gng qu sc, th ta to ra nhiu au n v cng thng hn. Tuy nhin, vi chnh nim, ta s nhn thy c vn . Ri chnh t duy mt ln na li tr nn hu dng, ln ny l gii nhit cho tm vi t duy v tnh thng yu dnh cho bn thn. Nhng s thnh cng nh th trong vic vun trng chnh kin, chnh t duy, chnh tinh tn, v chnh nim s gip tm lng ng. Tm tr nn nh tnh hn; y l mt biu hin ca bc th tm trn con ng o: Chnh nh. Khi t c nh su lng, th s au n tinh thn cng nh th xc s qua i. Khi s au n tan bin ta s cm thy y an bnh, tnh lng v hnh phc. Cc trng thi ny, ngc li, s a ta vo tng nh cao su hn. nh su lng hn s gip tm chnh nim c cng c v ta tip tc qun st cc chng nghim ca mnh. Ta thy rng ci au bin mt v ta bung x lng tham mun i vi dc lc. Sau chnh kin s tng trng khi ngha v hiu lc ca diu th ba tr nn tch bch: khi chm dt tham i th kh c on dit. C th nhn thy rng trong th d va ri chng ta khng ni n kha cnh o c ca Bt Chnh o: l Chnh Ng, Chnh Nghip, v Chnh Mng (bc th ba, t, v nm). Nhng chng cng c mt, v chng ng vai tr quan trng trong mt cuc sng tt p. Sng thiu o c s khin tm khng an, khin cho vic hnh thin tr nn kh khn ngay c trong nhng hon cnh thun tin. Ta cn c mt nn tng o c vng chi trc khi c th duy tr c nh v gi c quyt tm mnh m khi i din vi nhng au n ca thn tm. Do khi thc hnh khng sai lch cc bc trn con ng o (Bt Chnh o) ca c Pht, ta s tm thy trong phng cch bung x kh au. Khi lm c th, ta

69

s chnh kin c diu cui cng trong T Diu , s tht rng phng cch chm dt kh l i theo con ng Bt Chnh o. n y chng ta im qua tt c bn kha cnh cn bn ca Chnh Kin. Khi t mnh thy c T Diu din bin nh th no trong trng hp ny, chng ta cng on c chng s vn hnh ra sao trong cuc i ni chung. Do bnh xe tr tu s c tip tc quay vng.

Tm Lc V Chnh Kin
Nhng iu sau y nhm gip ta t c hnh phc thng qua Chnh Kin: Chnh Kin gip ta hnh ng trong s hiu bit v nhn qu v T Diu . Tun theo lut nhn qu, hnh ng mt cch khn kho s em n nhng kt qu tt p v hnh ng bt thin s a n nhng kt qu xu. Bt c hnh ng no pht xut t tm tham, sn, hay si u a n au kh, do l cc hnh ng bt thin hay sai tri. Bt c hnh ng no khng b nh hng ca tm tham, sn, hay si, s em n hnh phc, do l hnh ng thin hay o c. T Diu gii thch v kh, ngun gc ca kh, s chm dt ca kh v Bt Chnh o, con ng a n s chm dt ca kh. Chp nhn s tht v kh gip ta nhn ra c chn hnh phc. Sinh, gi, bnh, cht; phi ri xa nhng g ta yu v phi cnh iu ta ght; mun ci ta khng c v c ci ta khng mun -tt c u l kh. Kh pht sinh khi ta khng chp nhn v thng, bn cht kh, v tnh cht v ng ca vn php. i dc l ngun gc su xa ca kh. Ta cng tham i bao nhiu, th cng kh by nhiu. Ta phi chu trch nhim cho lng tham i v nhng hnh ng c ch ch ca mnh.

70

 Khi bit chp nhn trch nhim i vi hu qu ca cc hnh ng c ch tm, th ta s c th chuyn i hnh ng ca mnh. Kh c th c on tr. Tm bc trn con ng a n hnh phc ca c Pht (Bt Chnh o) ch by cho ta cc phng cch on dit kh v t c hnh phc ton vn. Chnh Nim c th gip chng ta liu tri T Diu v Bt Chnh o, con ng a n hnh phc.

71

CHNH T DUY (BC 2)

T duy c th khin ta au kh hay hnh phc, iu ai cng bit. Th d bn ang ngi di gc cy vo mt ngy ma xun m p. Khng c g c bit xy ra, tr ln gi nh ang vn trn mi tc, tuy nhin tm bn ang mt ni tht xa vi. C th bn ang nh n mt ngy ma xun ca vi nm trc khi bn ang kh. Bn va mt vic, thi rt, hay ch ch cng ca bn i lc mt. K c khin bn tr nn lo lng. Nu ti li mt vic th lm sao y? Ti sao ti li c th ni nh vy vi ngi ? Chc chn l ti phi nghe y l tai v chuyn ny. Gi th ti thc s kh ri! Lm sao ti c tin tr cc mn n? Lo lng ny ko theo lo lng khc, ri chuyn kia ly sang chuyn n. Chng bao lu bn s cm thy cuc i bn ang ri tung ln, nhng tt c nhng iu ny xy ra khi bn ang ngi di gc cy! S hoang tng, lng s hi v cc loi suy ngh bm vu khc l mt vn ln i vi chng ta. Ai cng thng c khuynh hng tri buc mnh vo nhng cch suy ngh khng lnh mnh nhng thi quen n su trong tim thc, khin ta phi ln theo cc du mn xa c dn n kh au. Bc th hai trn con ng o ca c Pht ch by cho chng ta mt li thot khi cc thi quen ny, mt phng cch hng t tng ca ta theo chiu tch cc v ch li. Khi chng ta bt u hiu s vt mt cch ng n vi chnh nim v cc im quan trng trong bc mt (Chnh kin) ca Bt thnh o th d nhin tm ta s chy mt cch t nhin theo chnh t duy. T duy y khng ch l cc t tng m bt c trng thi tm c ch ch no. Khi hiu tham i l ci ngun ca kh au, th ta cng bit rng cc t tng kt ni vi tham, sn lun a n au kh. Chnh t duy bao gm vic bung b cc t tng tiu cc, nh l bm vu, sn hn, tn nhn, v thay th chng bng cc t tng thin, nh l bung x, t bi, v thng yu. Cc t tng thin ny vn hnh i tr tm bm vu, lo u, v gip ta tin bc trn con ng a n hnh phc di lu.

72

Bung x
i nghch vi tm tham hay bm vu l bung x. Hy ngh n iu nh s b th trong ngh cao thng nht. Trn ng tu theo c Pht, ta s c c hi b th hay bung b tt c mi th nu gi ta li, ngn tr ta t c mc ch ca hnh phc ti thng -s s hu, con ngi, nim tin, quan im, v ngay c s bm vu vo chnh thn v tm. Khi nghe nhng iu ny, ngi ta bt u lo ngi. H s rng khi tun theo gio l ca c Pht, h phi t b tt c gia nhp tng on. Du vic tr thnh mt t kheo hay t kheo ni tht s l mt cch thc hnh b th, tuy nhin a s chng ta vn c th thc hnh hnh b th, bung x ngay trong cuc sng gia nh y bn rn. Nhng g chng ta cn x b khng phi l ca ci vt cht hay gia nh, b bn ca chng ta, m ng hn l cm nhn sai lm rng nhng th thuc s hu ca ta. Chng ta cn x b thi quen bm vu vo ngi v ca ci vt cht cng nh cc quan nim, kin, nim tin trong cuc i ta.

B Th Vt Cht
Bung x l mt qu trnh tim tin. Trc khi c th thc s x b bt c th g, chng ta phi vun trng tm b th. Ta thc hin iu bng cch suy ngh tht thu o v ngha ca hnh b th, tm bung x, v bng cch nhn nhn nhng u v khuyt im ca vic thc hnh ny. Hy bt u vi vic b th d nht, l b th ca ci vt cht. Trc ht hy xem tm c th xua khin ta khng thc hin hnh b th nh th no. Ta thng t nh rng c th b th, trc ht ta phi tht d gi. Hy i n khi ti giu c, ri ti s xy nh cho k khng ni nng ta, xy bnh vin v xy cc trung tm thin honh trng. Lc , ti s gip c bit bao ngi! Kt qu l chng ta thu thp, tch ly, v u t ch ny, ch kia. Khi ng vn tng trng, chng ta li cng bn rn lo lng v cng bm vu hn vo nhng g ta c. Dng nh ta khng cn th gi thc hnh hnh b th na. Mt ci by khc ca tm l nh km thm mt ng lc bn ngoi trong vic b th. Tng cho ai mt mn qu, chng ta khm ph ra, iu khin ta vui hn. i khi vic tng qu cn khin ta vui hn l ngi c nhn

73

qu. Hnh ng b th khin ta cm thy rt t ho. Bn ng ta c cao khi mn qu t gi hay p th no, khi mn qu th hin c s kho chn la hay khiu thm m ca ta ra lm sao. Hn th na, ta cn c th m thm ngh rng ngi c qu gi phi mang n ta. Chng ta cn c th s dng s rng lng thi ha ca mnh h thp ngi nhn. Khi b th cho ai mt th g, yu t ca vic tm kim nim vui cng thng c mt. B th ta cm thy hi lng, cho ai ngh tt v ta hay mang n ta, lm hng i hnh b th ca ta. Mt hnh thc b th km thin xo hn na xy ra khi chng ta b th xoa du cm gic au n. Th d mt gia nh c th ng gp tin bc xy cng vin hay nh cho cng ng c t theo tn mt ngi thng yu mt ca gia nh. Mn qu ny c th l mt cch chuyn s bm vu ca h i vi ngi thn thnh tng xy dng mt cng trnh lu bn. Tm b th chn tht bung x khng ch ca ci, vt s hu m c s bm vu vo ngi cht v vo cm gic ca kh au hay sn hn. Ti bit c mt cp v chng giu c b th ht tt c ti sn m h c sau ci cht ca a con trai c nht ca h. Du biu hin ra ngoi l h ng gp tin cho cc c s t thin, nhng thc s l h b th vi lng sn hn. H mun dp tt cm gic au n v mt con bng cch t hnh pht mnh. Cc tu vin v c s t thin c th c nhiu li lc t cc mn qu ny nhng ngi b th th khng hon ton c ch li. Mc khc, cng c ngi b th nh th chuyn ha ni au kh ca h thnh lng t bi, thng yu. S b th ny th thin xo v s lm lnh c nhng vt thng. Cch b th tt nht l khi chng ta khng mong i s p tr no, ngay c mt li cm n. Chng ta b th khi tm t ti, c tt c c hnh phc. Nhng s b th nh vy c thc y bi mt cm gic vin mn, y , ch khng phi v au kh, mt mt. B th mt cch n danh, khng cn bit ngi nhn l mt cch b th tuyt vi. m thm b th, khng lm nh lm m, s gim thiu lng tham dc v tm bm vu ca ta i vi nhng ca ci m ta s hu. Hnh thc cao thng nht ca vic b th vt cht xy ra khi chng ta gip ngi khc du phi nguy him n tnh mng ca mnh. Xem tin tc truyn hnh c ln ti thy mt ngi n ng lm vic ny sau khi c

74

mt tai nn khng khip xy ra. l vo mt ngy ma ng lnh lo ca nm 1983 khi chic my bay ri Washington D.C. i Florida khng bay ln c, v tuyt ph trn cnh my bay. N va vo cu s 14. Hu ht mi ngi trn my bay u t nn. Mt s nn nhn b ri xung dng sng Potomac ph y bng, nc lnh cng. im ni cc nn nhn ang c tro ra khi nc, ln cc tng bng, mt chic my bay cu h tin n v th dy cp xung trong tm vi ca mt ngi n ng. Nhng thay v nm si dy c cu sng, anh ta gip mt ph n nm ly si dy. B ta c ko ln an ton. Khi chic my bay vng tr li, du ngi n ng ang lnh cng, ng ta li chuyn dy cp n cho mt ph n khc na, v ngi ny cng c cu. Khi chic trc thng vng tr li ln th ba, ngi n ng cht v lnh gi. Ta khng cn mt hon cnh nh vy hnh ng mt cch anh hng, m ta cng khng cn s hu mt gia ti mi c th thc hnh hnh b th. Tt c nhng g ta cn l mun c cng hin, du ch l nhng vic nh. Vi suy ngh , ta c th, th d, dnh thi gian cho ngi khc, gip h vt qua s c n. Tt hn na, ta c th gip h ch ng au kh bng cch chia s vi h nhng g ta hc c trn con ng o ca c Pht v nhng g ta bit v s thc hnh chnh nim v thin qun. S chia s ny qu bu hn tt c mi qu tng khc.

Bm Vu Vo Ngi, Qu Kh, V Quan im

Gi chng ta bit, phin no, kh au pht sinh t s bm vu vo bt c iu g - sc, th, tng, hnh, v thc. Bung b c khuynh hng bm vu vo ngi, kinh nghim, v quan im th cn kh hn vic b th nhng ca ci vt cht nhiu, nhng lm c iu ny s mang li hnh phc ti thng cho ta. Bm vu vo thn sc c hai kha cnh. D nhn thy nht l vic chng ta bm vu vo ngi khc trong cuc i mnh. Bm vu khng phi l thng yu. N khng ging nh khi bn quan tm n ai v mun cho ngi c hnh phc. ng hn, l lng ghen t hay s chim hu m qung mun s hu ngi khc. Th d ngi chng hay v mun s hu ngi phi ngu ca mnh, hay nhng ngi bn c on, mun kim

75

sot tt c n ni h lm cht c tnh bng hu. Thc hnh tm b th trong lin h gia con ngi vi nhau c ngha l tin tng vo ngi khc v cho h c c khng gian, t do v t trng. Tuy nhin, ngay trong nhng s lin h tt p c th cng c yu t ca bm vu. Tt c mi cp v chng hnh phc u hy vng rng hn nhn ca h s trng tn. Du vy, yu t ca s s hi lun c mt: Anh y s b i. V mnh c th la i trc mnh. Ngh n nhng iu ny c th khin ta rt au n, nhng ta phi nh rng mi cuc hn nhn, du hnh phc ti u, cui cng cng chia xa. Ngay nu nh mt cp v chng sng vi nhau nm mi nm v cng ra i vi nhau trong s bnh an, th thi im ca ci cht, h cng phi chia xa v i theo con ng ring ca h ty theo cc hnh ng trong qu kh ca h. Mt hnh thc bm vu vi t hn i vi thn l s chp thn v ngh rng ta lm ch n. Du hin gi c th ta khe khon, lnh mnh ti u, ta cng bit rng vi thi gian, tui tc n s tr nn yu ui, bnh hon v hoi dit. Hn na, ta khng th kim sot iu g s xy n cho thn. Ta khng th bit giy pht k tip ta s vui hay bun. M ta cng khng th kim sot dng t tng no s i qua u ta. Th d, khi nghe n t ch, ta c gng khng ngh n hnh nh ca mt con ch c c khng? Ch c th m ta khng kim sot c. Chng ta c gng t bo v chng li s tn cng o t ca nhng i thay khng ngng bng cch dng nn cc khi nim, hnh nh v chp cht vo vo nh ca ti, xe ca ti, cng vic ca ti, ngi tnh ca ti, thn ca ti- nh th tt c nhng th ny c mt bn th m ta c th nng ta vo. Nguyn nhn su xa ca s bm vu ny l lng s hi. Nhng du ta c nm gi chng cht ti u, vi thi gian, tt c mi th trn th gian ny u bin chuyn, i thay. Tt c ri s v tan nh king. Lc ta s au kh dng bao! S s hu, bm vu, hay chp cht vo bt c g iu g cng khin cuc sng ca ta thm phin no. S dng mt s hu vt cht m khng bm vu vo n gip ta trnh c au kh khi n b mt, b, hay b nh cp. Cng th, bm vu vo gia nh, bn b hay cm nhn v ng s ca ta -chc v hay ngh nghip, ngun gc gia nh, v tr trong x hi s khin ta kh

76

au khi cc khi nim ny v tan mt cch khng th trnh c. Khi khng bm vu, tm ta lun c t ti. Tm trng thoi mi ny bao bc, che ch ta, v lm gim bt s cng thng, bn chn, lo u, v s hi ca ta. Mun pht trin thi khng bm vu, trc ht, ta phi dnh mt s thi gian n c mt mnh. a s chng ta bm vu vo vic c bn ngi khc v s c n. Nhng mt mnh khng c ngha l c n. ng hn, chnh s n c to ra khng gian cho chng ta suy ngh, qun tng, thin nh v gii thot tm khi s n o v bm vu. Khi lng tham, sn, v si ca ta gim thiu qua s thc tp chnh nim v thin qun, th kh nng c mt vi ngi m khng bm vu vo h c tng thm sc mnh. Khi tm t ti, th du giao tip hay c mt bn bao ngi, ta vn khng bm vu, do trnh c s kh au do tm bm vu mang n. Mi ngy c Pht i b nhiu dm ng vi hng ngn tng, ni v c s chung quanh ngi. Mt s sinh sng trong tng on vi c Pht. S khc n tham vn vi Ngi. S na n tha hi v nhng vn ca h. Hay tranh lun vi c Pht, hoc n thun ch n nghe Php. Du gia m ng, c Pht vn gi hnh n c ring mnh. Thi khng bm vu ca Ngi tht ton vn. Thnh thong, mt s cc tng ni hay c s, t ca Pht, tri qua thi gian sng c c trong rng, hu vn ton s thc hnh tm bung x ca h. Nhng h khng sng mi trong rng. Khi h bung b c tm bm vu, h tp sng vi ngi khc trong lc vn duy tr mt trng thi tm vng vng, t ti. Trng thi tm c gi l x ly. Hnh x ly khng ch c p dng cho tng ni m cn cho tt c nhng ai yu thch cuc sng n c hay ngi mun sng khng c nhng s rng buc. Tt c nhng ngi thc hnh hnh x ly, ngay chnh cc v tng ni, cng phi sng vi ai mt khong thi gian no . Chnh t duy gip chng ta c c mt trng thi tm l vng chi ta khng b nhng s thay i ca hon cnh sng hay con ngi phin nhiu ta. Theo gng c Pht, ta tu tp trong tm lun duy tr hnh x ly. Bung x cng i hi chng ta phi bung b s bm vu i vi nim tin, quan nim hay t tng ca chng ta. iu rt kh. Ta c khuynh hng nh ng s cm nhn v nhng g chng ta suy ngh i vi nhiu vn

77

khc nhau, vi mt c th ring bit - t xc nh mnh. Ri ta li b kt vo trong s xc nh ny n ni ta cm thy c nhn mnh b tn cng, khi c ai ch trch v ng c vin chnh tr m ta ng h, hoc ph bnh kin ca chng ta v mt s vn ca cc chnh sch cng ng. Tuy nhin l tng, kin, hay quan im ca ta cng tun theo lut v thng. Hy nh li nhng iu bn tin tng tui mi su hay ba mi, v bn s thy rng cc quan nim c nhn ca bn thay i nh th no. Trn mt bnh din rng hn, xuyn sut lch s nhn loi trn khp th gii, chin tranh xy ra di danh ngha ca cc kin hay quan im m ngi ta tn th. S st hi m nhn loi chng ta lm bo v cc s hu vt cht th khng ng k nu so snh vi nhng s git chc m ta lm bo v nhng quan im khng chnh ng, nh l s phn bit chng tc hay ch ngha tn gio m qung. Hy th xt xem nhng nim tin c tn th dn n chin tranh, chng c xng ng c bo v bng nhng chi ph khng khip ca chin tranh. Bung x cc ngh, li ni, v hnh ng bt thin to ra khng gian cho chng ta vun trng cc thin php nh l t bi, h, bt bo ng, v x ly. Ngay i vi cc thin php, ta cng khng nn qu bm vu vo chng. Tm bung x i hi chng ta phi vt ln trn s phn bit tt, xu. c Pht dy, cui cng ri ngay c gio l ca Ngi, chng ta cng phi qua mt bn: Gio l ny ging nh chic b, phi c li mt khi bn qua sng. Nu nh ta phi bung x c nhng trng thi tm thanh tnh do gio l ny mang n, th i vi cc trng thi tm bt thin, ta cn phi bung b nhiu hn th na! (M 22) Ti khng c ni rng bn s c th bung b tt c mi bm vu ngay lp tc hay s c gii thot ch trong mt thi gian ngn. Tm kim mt s gic ng ngay tc khc c th ch l mt s ph trng bn ng. Khi ti i hong php, thnh thong cng c ngi n gp, tha trnh rng h t c gic ng rt nhanh chng. Ti tr li bng cch lp li li din t ca c Pht v nhng c tnh ca mt ngi t n cc giai on ca gic ng. V nhng ngi ny khng c nhng c tnh , h tr nn rt tht vng, i khi ni sn c vi ti v phn ng ca ti khng lm p lng h.

78

S bm vu tim n trong tm thc chng ta v tng trng qua nhiu i, nhiu kip. Khng th bung b n mt cch nhanh chng, d dng nh th. Tuy nhin, chng ta khng phi i qua nhiu kip sng mi c th bt u. C s hiu bit ng n, lng kin nhn, tinh tn, v chnh nim, l chng ta c th bt u t gii thot khi nhng rng buc, k c vic c th t c s gic ng vin mn ngay trong kip sng ny. t c hnh phc, ngay by gi ta phi bt u pht trin chnh t duy bung x cc bm vu v thay th chng bng tm t bi rng m, nhu nhuyn, v bung x.

i Tr Lng S Hi
Khi bt u thc hnh chnh nim v tm bung x, chng ta thng ri vo trng thi s hi. S hi pht sinh v s thiu t tin, qu tnh cm hay qu tham m vo s suy ngh, quan im, cm th, hay cc i tng vt l, k c thn ny. Cng c th l do chng ta tip cn vi mt iu g m ta khng hiu hay khng bit kt qu c th ca n. Th d, bn va c bit mnh b ung th. Bn ln lch m, sau bc s s quyt nh l bn c cn thm phng php cha tr g khc khng. Gi bn ang c gng hnh thin. Nhng c qu nhiu t tng ln xn trong tm bn. Cc ngh v cm xc an xen nhau, khin bn tr nn bc bi, bun b, v rt s hi. Bn s lm g by gi? Khi ngi thin, bn hy qun st mi trng thi tm pht khi. Nu c qu nhiu t tng v cm xc dng tro cng lc, hy c gng phn loi chng: iu g s xy ra cho ti? l tm s hi. C y t sao dm ni vi ti nh th! tm sn hn. Gia nh ang ph thuc vo ti! Ti khng th bnh! Ti khng th cht! tm bm vu. Bn ti cng bnh th ny. V anh y vn cn khc khi nhc n anh y tm phin no. Ti ght nhng mi kim chch! tm chng i. Ai s a ti i ti khm y? tm bn chn, lo lng. c bao nhiu ngi sng st t cn bnh ny? tm s hi. Khi bn bt u phn loi chng, t tng v cm xc ca bn d qun l hn. Bn khng cn b vng mc vo nhng s s hi m tm bn v vi ra, v bn c th bt u suy ngh mt cch c l hn. Bn c th trn an

79

tm bng nhng ngh nh -kh nng v lng tn ty ca cc v bc s v y t, nhng tin b mi nht trong vic cha tr cn bnh ny, nhiu ngi b chn on bnh ging nh bn, vn sng cuc sng bnh thng. Khi bn phn cng li vi nhng t tng khin bn lo u s hi nh th, l bn ang thc hnh chnh nim bng hnh ng. Bn c th thy tm c nhiu tr n u, s dng ngh to ra s hi v s hi to ra thm nhiu ngh na. y c th cng l mt c hi tt bn t qun chiu. Bn c th qun xt li nhng hnh ng trong qu kh, nhng lc do s hi bn hnh ng thiu khn kho nh th no. T bn quyt gi gn chnh nim, khng cho s s hi khin bn hnh ng nh th na trong tng lai. Khi tm an tnh, sng sut, bn c th tr v qun st hi th hay mt i tng thin no . Tuy nhin phi bit rng cc t tng, ngh s hi s li pht sinh trong cc thi kha bn ta thin. Vi kinh nghim c c, bn c th b qua ni dung c th ca cc suy ngh ny, m ch qun st nhng g xy ra cho tt c cc ngh v cm th ca bn. Bn s nhn thy rng mi tm php pht sinh ri t n nh im. Khng cn bit n mnh lit n th no, nhng nu bn tr vo nh th n l ngi bn mun cm tay dn dt bn i qua lc kh khn- bn cng s thy mi tm php u qua i. Gi th bn thc c tin trnh t duy, bn t c s t tin rng khng cn bit mt dng t tng ng s hi nh th no c th xut hin, ri n cng phi qua i. Mt khi bn hon ton c th i ph vi ni s hi cng cc, th bn s khng cn nhn s hi ging nh trc na. Bn bit rng s hi cng ch l mt trng thi tm bnh thng n ri i. N khng c bn th v khng th lm tn hi bn. Nh th th thi ca bn i vi s hi cng bt u nh i. Bn bit rng bn c th qun st v bung b bt c tm php no c th pht sinh. Khi bn bung b c lng s hi v s s hi, l bn t c mt cm gic gii thot. Phng php c th p dng cho cc trng thi tm tiu cc khc, k c k c, s tng tng, m mng hay lo lng v nhng vn bn phi i mt. i khi bn c th s hi v nhng k c au n v bn ngh rng bn

80

khng th i mt vi chng. Nhng gi bn bit rng mnh c th i ph vi bt c trng thi tm no m trc y bn mun ch ng. Cng phu tu tp chnh nim gip bn bit rng khng phi t cc trng thi tm khin bn phin no, m chnh l thi ca bn i vi chng. C th bn ngh rng cc trng thi tm to nn c tnh ca bn, l mt phn ca s hin hu ca bn. Ri bn c gng xua y nhng th khng d chu nh th chng l nhng b phn xa l. Nhng thc s bn khng th xua ui bt c th g, v trc ht, chng khng phi l ca bn. Phn ng tt nht l thng xuyn thc hnh qun st tm mt cch rt ro, khng phn ng bng s bm vu hay ght b i vi bt c tm php no, m tinh tn tu tp gii thot tm khi tt c mi bt thin php.

Tnh thng yu
Khi bung b c cc trng thi tm tiu cc, bn s to ra c khng gian trong tm vun trng nhng t tng tch cc. Chnh t duy c ngha l chng ta thay th nhng t tng sn hn, th ght bng t tng ca lng thng yu. Lng thng yu, hay t bi (metta), l mt kh nng bm sinh. l mt cm gic m cng thm m tnh ng loi, mt cm gic tng quan vi tt c mi chng sanh. V chng ta mong cu ha bnh, hnh phc, nim vui cho bn thn, chng ta bit rng tt c mi chng sanh khc cng u mong mun nhng th ny. Tnh thng yu ta sng c th gii vi c mun rng tt c mi chng sanh u c hng mt cuc sng tha mi trong s ha hp, tn trng ln nhau, v y vt cht. Du tt c chng ta u c ht ging t bi bn trong, nhng ta phi c gng vun trng n. Khi tm ta trn y lo lng, gc mc, cng thng, v s hi, th kh nng thng yu bm sinh kh th thng hoa. dung dng ht ging thng yu, ta phi tp th gin. Trong trng thi tm an tnh, nh khi ta thc hnh thin chnh nim, ta c th qun i nhng bt ng trong qu kh vi ngi v tha th li lm, s yu ui, xc phm ca h i vi ta. Lc tnh thng yu t nhin s tng trng trong ta. Cng ging nh trng hp ca tm x, t bi cng bt u bng mt ngh. Thng thng, tm ta trn y quan im, kin, nim tin, suy ngh. Chng ta c iu kin ha nh th bi vn ha, truyn thng, gio

81

dc, tng quan v qu kh ca chng ta. T nhng iu kin t tng chng ta to dng nn cc thnh kin v phn on. Nhng suy ngh hn hp ny bp nght tnh thng yu sn c trong ta. Tuy nhin, trong khun kh ca s suy ngh sai lm ny, ngh v s tng quan thn thin vi ngi i khi cng xut hin. Chng ta thong nhn thy n nh khi ta thong nhn ra cnh vt qua tia chp ca sm st. Khi ta tu tp bung th, x b mi tiu cc, ta bt u nhn ra c cc thnh kin phn bit ca chng ta v khng chng lm ch tm mnh. Khi tm t bi, thng yu mi bt u ta sng, hin l sc mnh v v p thc s ca n. Tnh thng yu m chng ta mun vun trng khng phi l th tnh yu m ta thng bit n. Khi ni thng yu ai, trong tm tng chng ta thng xut hin mt tnh cm b iu kin ha bi cc hnh ng hay c tnh ca ngi . C th l ta ngng m v b ngoi, cch c x, s suy ngh, ging ni hay thi ca ngi . Nu cc iu kin ny thay i, nhng g ta gi l tnh thng yu c th cng thay i theo. Trong nhng trng hp cc oan, tnh thng yu cn c th bin thnh hn th. Tnh yu-ght ny trm ph mi tnh cm bnh thng ca ta. Ta yu ngi ny v ght k kia. Hay gi th yu, sau li ght. Hoc khi mun yu th yu, lc mun ght th ght. Hay ta yu khi mi th u din tin tt p, nhng khi c s c g th li ght. Nu tnh thng yu ca chng ta thay i theo thi gian, khng gian, v hon cnh nh th, th ci m ta gi l tnh yu khng phi l tnh thng yu chn chnh. c th l nhc dc, lng ham mun c m bo v vt cht, c mun c thng yu, hay mt s hnh thc ngy to khc ca lng tham i. Tnh thng yu chn chnh khng c mt ng lc ngoi ti no. N chng bao gi i thnh ght khi hon cnh thay i. N chng bao gi khin ta tr nn hn th nu tnh yu ca ta khng c p tr. Tnh thng yu chn chnh thc y chng ta lun i x t t vi tt c mi ngi, v ni nhng iu tt lnh v ngi, du h c mt hay vng mt. Khi thc s gic ng, bn s yu thng tt c vn vt trong v tr khng phn bit. Tnh thng yu khng gii hn, khng bin gii. Bao gm khng ch tt c mi chng sanh c mt trong hin ti, m ta cn mong

82

cho tt c, khng c s phn bit hay thin v no, c hnh phc trong tng lai v cng tn. Hy ti chia s vi bn cu chuyn v mt hnh ng t bi c nh hng su rng n nhiu ngi. C mt b lo v con gi sng trong mt ngi nh nh n . Gn c mt v thin s sng trong mt tp lu nh. Do lng mn m, b lo coi v tu s nh l con trai ca mnh v dy con gi phi i x vi v y nh l anh rut ca mnh. Mi sng v tu s u xung lng kht thc. ng khng bao gi qun dng li ngi nh nh th lnh thc phm m b lo v con gi cng dng cho ng vi tt c lng ngng m v thnh knh. Mi chiu ng li xung lng thm ving cc v th ch, khuyn khch h tu thin v sng mt cuc sng an bnh. Mt bui chiu trn ng xung lng, v tu s nghe c cu chuyn gia b lo v con gi. B lo bo con gi, Con i, ngy mai anh con s n nh chng ta kht thc. y l b sa; y l mt; y l go, y l gia v; y l rau ci. Hy chun b mt ba n thit ngon cho anh con. Ngi con gi hi m, Tha, ngy mai m s i u? M nh vo rng ta thin c ngy. Nhng m s n g? Hm nay cn li mt t cm, m s dng nu cho. Th cng cho m ri. Nhng con phi nh lm mt ba n tht ngon cho anh con v cng dng khi anh i ngang qua nh. Nghe c cuc i thoi ny, v tu s ngh, B lo ny yu thng v knh trng ta n ni b dy con gi sa son mt ba n tht ngon cho ta trong khi bn thn b ch n mt t cho nu t phn cm tha cn li. Ta khng xng ng nhn c ba cm ngon nu ta khng tu chng c g. Ta phi tu tp sao cho xng ng vi mn qu y tnh thng ca b lo. y l lc ta phi c gng khng ngng ngh gii thot bn thn khi nhng trng thi tm bt thin. V tu s tr v ct y o li. ng quyt khng xung lng kht thc cho n khi tu chng, t c tm gii thot. ng ngi xung chiu thin vi nhng li t nguyn nh sau: Du cho mu ti c kh i. Du cho da tht

83

ti c tan r. Du cho thn ny ch cn l b xng. Ti s khng ng dy cho n khi t c gic ng hon ton. Vi li nguyn , v tu s ta thin sut c bui chiu, c m, v mt phn ca bui sng hm sau. Ch trc khi n thi gian ng i kht thc, ng t c mc ch ca mnh. Sau v tu s li p y v i xung lng kht thc. Khi n trc ngi nh nh, ngi con gi cng dng ng mt ba n thnh son. C gi st rut i m v sau mt ngy ta thin. Bui chiu , ngay khi ngi m v n nh, ngi con gi chy ra n v bo, M i, con cha bao gi thy v tu s ca chng ta nghim trang, nh t, rng r, thanh tnh, p n th! Con i, c l v y t c s gii thot, t do tht s khi tm tiu cc. Chng ta tht may mn c c mt v tu s nh th cnh nh. Nhng nu thc s knh trng ngi, chng ta phi i theo con ng ca ngi. T by gi, chng ta phi hnh thin mt cch tinh tn chng ta cng c th t c cng trng thi . T c hai m con u tinh tn hnh thin cho n lc h cng chng c cc tng thin nh. Nhiu dn lng noi theo gng h v cng chng t cc tng nh. l nh hng su rng ca lng t bi ca b lo. (MA I 225)

Lng T Bi i Vi K Th
C ngi s t hi lm sao m h c th t bi i vi k th. Lm sao m h c th ni mt cch chn tht, Cu cho k th ca ti c hnh phc, bnh an, sc khe. Cu cho h khng b nhng kh khn hay hon nn. Cu hi ny pht khi t s suy ngh sai lm. Ngi vi tm y phin no c th c x, hnh ng xc phm hay lm hi n ta. Do , ta coi h l k th. Nhng thc s ra khng c ai l k th ca ta c. Ch c trng thi tm tiu cc ca ngi gy ra vn cho ta. Chnh nim gip chng ta thy rng cc trng thi tm khng thng hng. Chng ch tm b, c th sa i, c th bin chuyn.

84

Cch tt nht ta c an vui, hnh phc l gip k th ca mnh gii quyt cc vn ca h. Nu tt c cc k th ca ta u c gii thot khi kh au, bt mn, sn hn, nghi ng, cng thng, bc tc, th h khng c l do g lm k th ca ta c. Mt khi khng cn nhng kh au, th k th cng ging nh bao ngi khc -mt chng sinh tuyt vi. Chng ta c th thc hnh tm t bi i vi tt c mi ngi cha m, thy c, thn quyn, bn b, ngi khng thn thin, ngi lnh lng, ngi gy kh khn cho ta. Khng cn phi quen bit hay thn thit vi ai mi c th tri tm t bi n vi h. Tht ra, i khi khng bit r v h li d dng hn. Ti sao? V nu khng bit h, chng ta c th i x vi tt c mi ngi ging nh nhau. Chng ta c th xem bao chng sinh trong v tr nh l nhng m sng trong khng gian v c nguyn cho tt c h c hnh phc, bnh an. Mc d ch c c mun ca chng ta th kh th thnh s tht, nhng gieo trng c c nguyn rng tha nhn c th hng th c tnh thng yu l mt thin c th mang li h lc cho tm ta. Nu mi ngi u c mun cho ngi khc c hnh phc, c thng yu, th chng ta s c c ha bnh trn th gii. Gi s c su t ngi trn th gii, v mi ngi u vun trng c nguyn ny. Th u cn c ai gieo hn th? S khng cn tranh u, khng cn nh nhau. Mi hnh ng u n t tm. Nu tm khng trong sch, th hnh ng theo sau tm s khng trong sch v tai hi. iu ngc li cng ng. Nh c Pht dy chng ta, ngh trong sch v t bi, tnh thng th mnh m hn hn th, mnh lit hn v kh. V kh tn ph. Nhng tnh thng gip con ngi sng trong ha bnh v ha hp. Vy bn th ngh iu g s mnh m hn v s tn ti lu hn?

i Tr Sn Hn
Ro cn ln nht i vi lng t bi l sn hn. Khi lng ta trn y sn hn, th tm khng cn ch cho tnh cm thng yu i vi bn thn hay i vi ngi khc, khng cn ch cho ha bnh hay t ti. Mi ngi phn ng vi sn hn theo cch ring ca mnh. Ngi th c gng bo cha cho cc cn gin ca mnh bng cch t nh, Ti c quyn c gin. Ngi khc th chp vo s gin hn ca h mt thi gian di, i khi hng thng hay hng nm. H cm thy rng s sn hn khin h rt c bit, rt nguyn

85

tc. Cng c ngi li biu l lng hn th ra ngoi bng nhng hnh ng chng bng li k m h gin ght. Khng cn bit cch bn th hin lng sn hn nh th no, bn c th chc chn v mt iu: tm sn hn rt li lm hi bn nhiu hn l n hi ngi bn gin. Bn c mnh cm thy th no khi gin d khng? Bn c cm nhn c s cng thng, kh chu trong lng ngc, bng nng bng, mt m i khng? C phi l u c bn tr nn ti tm, li ni tr nn cc cn, kh nghe hn khng? Cc bc s bo rng thng xuyn biu l sn hn mang n nhng hu qu nghim trng cho sc khe ca chng ta mu cao, c mng, mt ng, au d dy, hay ngay c au tim. Lng sn hn cng nguy hi cho tm khng km. Ni mt cch thng thng l sn hn khin thn tm ta rt kh s. Sn hn cng lm rn nt cc mi lin h tng quan vi ngi. Bn thng trnh gp ngi bn ang gin, c ng khng? Ngc li cng th, khi bit bn gin, ngi kia cng trnh bn. Khng ai mun quan h vi ngi ang trong cn nng gin. Ngi trn y sn hn c th rt v l, nhiu khi cn nguy him na. Hn th na, sn hn thng khng tc hi nhiu n ngi b gin. Trong nhiu trng hp, ta nng gin vi ngi xc phm ta, nhng h khng h hay bit, nn khng nh hng g n h c. Ngc li, chnh ta l ngi phi mt, phi ln ting v to ra mt cnh tng kh coi, khin ta cm thy rt kh s. K knh ch cn c th diu ct s gin d ca ta. C thi quen gin hn, on trch c th nh hng xu n sc kho, cc mi lin h, cch sng, v tng lai ca chng ta. Chnh ta cng c th phi hng chu nhng tai ha m ta mong mun xy n cho k th ca ta. R rng l sn hn c th lm hi bn thn ta, vy ta phi i ph vi n nh th no? Lm sao ta c th bung b sn hn v thay th n bng tm t bi, tnh thng yu? i ph vi sn hn, trc ht chng ta phi quyt nh t kim ch khng hnh ng theo bn nng sn hn. Bt c khi no ti ngh v s kim ch, ti li nh n con voi ca cu ti. Khi ti cn nh, cu ti c mt con voi rt to v rt p. Bn b v ti thng thch chc ph con vt ny. Chng ti thng chi vo voi cho n khi n ni xung ln. Con voi rt

86

to ln, n c th gim nt chng ti nu n mun. Nhng thay vo , n lm mt iu rt ng ngng m. Mt ln kia khi chng ti chi , con voi dng vi b mt cnh cy nh khong c mt cy vit ch v nh chng ti vi cnh cy nh . N by t mt s kim ch khng lng c, ch lm nhng g cn thit khin chng ti phi n s n. Vi ngy sau con voi cn hn chng ti, nn khng chng ti ci n. Cu ti bo chng ti dn n ra mt dng sui ln, ly v da ch da cho n, trong khi n th gin v tn hng ngun nc mt. Sau , n hon ton bung x s gin hn i vi chng ti. Khi bn cm thy mnh hon ton ng khi phn ng mt cch mnh m trong cn gin, ti khuyn bn, hy nh n phn ng y kim ch ca con voi to m hin lnh ca cu ti. Mt phng cch khc i tr vi sn hn l qun st kt qu ca n. Chng ta bit rt r rng khi gin d, ta khng th thy s tht mt cch r rng. Do , chng ta c th phm vo nhng hnh vi bt thin. Nh chng ta bit, cc hnh ng c ch tm trong qu kh l th duy nht tht s l ca chng ta. Cuc sng tng lai cn ty thuc vo nhng hnh ng c ca ngy hm nay, ging nh l cuc sng hin ti l kt qu ca nhng hnh ng c ch tm trong qu kh. Nhng hnh ng c ch tm c thc hin di nh hng ca tm sn hn khng th dn ta n mt tng lai hnh phc. Cch i tr tt nht i vi sn hn l lng kin nhn. Kin nhn khng c ngha l cho ngi khc ln lt ta. Kin nhn c ngha l dng chnh nim ko di thi gian, ta c th hnh ng mt cch ng n. Khi phn ng li vi s khiu khch bng lng kin nhn, chng ta s ni ln c chn l vo ng thi im v dng ngn t chnh xc. Ta dng nhng li nh nhng, t t, v chnh xc nh th ta ang ni vi mt em b hay mt ngi bn thn ngn cn h khng lm nhng g c hi cho h hay ngi khc. Du bn c th ln ging, iu khng c ngha l bn ang gin d. M tht ra l bn ang bo v mt cch kho lo mt ngi m bn quan tm n. C mt cu chuyn rt ni ting miu t s kin nhn v thng thi ca c Pht khi i mt vi mt ngi sn hn:

87

C mt ngi B la mn giu c v quyn lc. Ngi ny c thi quen d ni gin, i khi khng v l do g. ng ta thng gy g vi tt c mi ngi. Nu c ai b xc phm m khng ni gin, ng cng s tc gin v iu . Ngi B la mn ny nghe rng c Pht chng bao gi ni gin. Mt ngy kia ng ta n gp c Pht v dng li l tha m Ngi. c Pht lng nghe mt cch kin nhn v t bi. Sau Ngi hi ngi B la mn: ng c gia nh hay bn b ngi thn g khng? Vng, ti c rt nhiu bn b v ngi thn, ngi B la mn tr li. ng c i thm h thng khng? c Pht hi. D nhin. Ti thm h rt thng. ng c mang qu tng cho h khi ng thm ving h khng? Chc chn ri. Ti chng bao gi n gp h m khng mang qu, ngi B la mn tr li. c Pht li hi, Khi ng tng qu, gi s rng h khng nhn. ng s lm g vi nhng mn qu ? Ti s mang chng v v chia s vi gia nh ti, ngi B la mn tr li. Lc c Pht ni, Cng th, ng cho ti mt mn qu. Ti khng mun nhn. N l ca ng. Hy mang n v nh v chia s vi gia nh. Ngi B la mn rt xu h khi ng hiu v ngng m li khuyn t bi ca c Pht. (S I.7.1 [2]) Sau cng, i tr sn hn chng ta c th ngh n nhng li ch ca tm t bi. Theo c Pht, khi ta thc hnh tm t bi, ta s ng yn, thc dy thoi mi, v c nhng gic m p. c thn cn vi chng sanh v cc loi khc. Ch thin s tr ta. [Nu ta y lng t bi, th ngay lc ] khi la, thuc c v v kh khng th lm hi ta. Ta thin nh d dng. Nt thanh tnh hin trn gng mt ta. Ta ra i nh nhng v c ti sinh vo ci gii cao nht. (A V (11) II.5). Nhng vin nh ny khng phi l d chp nhn hn l s kh s, sc khe km, v c nghip m tm sn hn c th mang n cho ta sao?

88

Khi s chnh nim v cc trng thi tm ca ta tng trng, ta s cng lc cng nhanh chng nhn ra lc no ta bt u ni gin. Lc , ngay khi t tng sn hn khi ln, ta c th bt u p dng cc phng php i tr sn hn bng lng kin nhn v chnh nim. Chng ta cng cn tm mi c hi sa i cc hnh ng nng ny ca mnh. Nu ta ni hay lm g vi ai khi nng gin, ngay sau khi giy pht qua i, ta nn ngh n vic xin li ngi , du rng ta ngh ngi kia sai quy hay hnh ng t hi cn hn ta. Mt vi pht b ra xin li ngi m ta xc phm s mang n s gii ta tc th v tuyt vi cho c hai ngi. Cng trong tinh thn , nu thy ai sn hn vi mnh, chng ta c th n vi ngi v trao i trong s bnh tnh c gng tm ra nguyn nhn ca s gin hn. Ta c th ni: Xin li lm bn gin ti. Ti khng gin g bn c. C th chng ta nn gii quyt vn ny nh l bn b vi nhau. Ta cng c th mang mt mn qu n cho ngi m ta ngh l ang gin mnh. Mt mn qu s xoa du ngi ang chng i ta v khin k th tr thnh bn. Mt mn qu c th chuyn ha nhng li gin d thnh t i v s cc cn th l thnh nh nhng, m thm. Sau y l mt s phng cch thc dng bn c th s dng ch ng cn gin ca mnh: Hy thc v cn gin ca mnh ngay lp tc. Hy chnh nim v cn gin ca mnh v cm nhn c sc mnh ca n. Hy nh rng tnh nng ny l v cng nguy hi. Hy ngh n nhng hu qu tai hi ca tm sn hn. Hy thc hnh s kim ch. Hy nhn thc rng sn hn v nguyn nhn ca n u v thng. Hy nh n cu chuyn v lng kin nhn ca c Pht vi ngi B la mn. Hy thay i thi bng cch tr nn t t v hu dng. Hy thay i tnh trng cng thng gia ta v ngi m ta ang gin bng cch tng qu hay lm mt iu g tt cho h.

89

 Hy nh n nhng ch li ca vic thc hnh tm t bi. Hy nh rng tt c chng ta mt ngy kia s ra i v chng ta khng mun ra i vi tm sn hn.

Tm T Bi
T bi l t tng thin xo th ba m c Pht khuyn khch chng ta vun trng. T bi l khi ngh n s au kh ca ngi khc, ta cng thy xt xa. l mt phn ng thin, t pht, i cng vi c mun lm gim bt s au kh ca ngi khc. Tm t bi i hi phi c mt i tng. vun trng c tm t bi, chng ta cn qun tng li nhng au kh m c nhn chng ta tri qua, cm nhn s kh au ca ngi khc, v to c mi tng quan trc gic gia cc kinh nghim au kh ca ta v ca ngi. Th d, chng ta nghe mt a tr b nh hay b lm dng. Ta s hng tm mnh n ni au ca a tr kia c th bng cch nh li nhng cm gic au n trong lng khi ta b i x t. Ri chng ta pht li c nguyn, Nguyn cho nhng s au n nh th khng xy ra cho bt c ai trn th gii ny. Cu mong rng khng c a tr no b ngc i nh ti tng b ngc i. Hay khi c ai b au bnh, ta hi tng li cm gic kh chu v au n nh th no khi bnh hon, v chng ta mong rng khng c ai na phi chu nhng s au n v lo lng tng t. Hoc chng ta nh n s au kh khi phi chia la ngi m ta thng yu. K c ny s dn n tm t bi i vi bt c ai phi b chia la vi ngi thng yu v t bit, chia ly, hay b rung b, v ta c mun rng khng ai phi tri qua nhng s au kh nh th. T bi v tnh thng yu h tr ln nhau. Khi tm chng ta y lng thng yu, th lng ta rng m v tm ta trong sng nhn nhn ra ni kh ca ngi khc. Th d c ai i x vi ta bng thi khinh b hay cao ngo. Bng tnh thng, ta nhn ra rng thi th l ny t phi xut pht t mt ngi ang c ni tm au kh, vng mc. V chng ta cng tri qua nhiu vn trong i mnh, lng t bi ca ta s pht khi, v ta t nh, Ngi ny chc hn ang au kh. Lm sao ti c th gip h? Nu ti gin d hay bc tc, ti s khng th no gip h c. M ti cn

90

c th lm cho vn ca h thm nghim trng. Chng ta t tin rng nu ta tip tc hnh ng mt cch thn thin, khim h, th ngi ny c th dn dn, hay ngay lp tc, c li lc. C th mt lc no sau ny, ngi s ngng m vic chng ta lm th no m vn duy tr c s t t, ha nh, thn thin du b khiu khch, xc phm v h bt u bt chc cch i x t t khi giao tip vi ngi khc. L t ca Pht th lng t bi ca ta cng rng ln, nh trong mt cu chuyn k ca Kinh i tha: Xa c mt v tng tu thin tm t, mun c cng c c gp Pht Di Lc, c Pht ca lng thng yu. S tu tp ca v tng ny lm tm ng tr nn hin du n ni ng khng lm hi n bt c sinh vt no. Mt ngy kia, ng gp mt con ch nm bn v ng rn la au n. Mt vt thng h ming trn thn con vt khn kh ny vi y nhng di b. V tu s qu gi xung trc con ch. ngh u tin ca ng l phi nhng con di b khi vt thng ca con ch. Nhng ri ng suy ngh, Nu ta dng mt ci cy phi nhng con di b ny, ta c th lm chng au n. Nu dng tay, ta c th lm chng cht v chng l nhng sinh vt rt nh nhoi. V nu ta b chng xung t, s c ngi p chng. Ri ng ngh ra iu ng phi lm. ng ct tht i ca mnh, t xung t. Ri ng qu xung v l li ra nhng con di b khi vt thng ca con ch v t chng trn ming tht ca mnh. Khi ng lm th, con ch bin mt. V thay vo ch n l c Di Lc, v Pht ca tnh thng yu. Chng ta c th t coi mnh l nhng ngi t bi, nhng mc t bi ca chng ta khng th no so snh vi v thnh tng ! Chung quanh ta c bao nhiu au kh. Mi ngy chng ta c nhiu c hi thc hnh tm t bi, tuy nhin ta thng thy vic kh lm. Ti sao? Cu tr li l ng trc kh au -du l ni au ca ngi- ta cng kh chu ng ni. trnh n, chng ta lng ra ch khc, nhm mt li, hay gng mnh chu trn. Thc tp chnh nim gip chng ta th gin v nhu nhuyn trc bt c hon cnh no m cuc i trao cho ta. Khi ta tm mnh nh nhng v tri tim rng m, th sui ngun ca tm t bi c th t do tun trn.

91

Thc hnh tm t bi i vi ngi thn, chc chn l mt th thch, nhng n rt cn thit cho hnh phc ca chng ta ngay hin ti v trong tng lai. Cha m, ngi hn phi, v con ci rt cn n lng bi mn ca chng ta. Chng ta cng cn c lng bi mn i vi bn thn.

T Bi i Vi Bn Thn
C th mt s bn c s t hi ti sao bn phi thc hnh tm t bi i vi bn thn. Bn c th ni rng Lo cho bn thn l ch k. Nhu cu ca ti khng quan trng. Ngi tu chn chnh l phi c lng bi mn i vi ngi khc. Ni vy nghe cng hay nhng c th l bn ang t la di bn thn. Khi qun st tm mnh thu o, bn s khm ph ra rng khng c ai trn c v tr ny khin bn quan tm n hn l chnh bn thn. Khng c g sai vi iu . Tht ra, c lng bi mn i vi bn thn l nn tng cho s thc hnh tm t bi i vi ngi. Nh c Pht ni: Dng tm qun st c v tr ny, ta khng thy g thn thit vi mnh hn l chnh bn thn. V bn thn l thn thit hn nhng ngi khc, ngi t bit thng yu bn thn s khng bao gi lm hi n ngi khc. (Ud V.1). Tht l sai lm khi ngh rng nu chng ta kht khe vi bn thn hay t coi mnh l khng xng ng th tt hn, hay nh th l hng v tm linh hn. c Pht nhn ra qua kinh nghim bn thn rng s t hnh xc khng a n gic ng. D nhin chng ta cn phi tp t kim ch, nhng ta lm th l do quyt tm hnh ng v li ch tt nht cho chng ta m thi. Nu qun st mt cch rt ro, s t k lut mt cch va phi, ng ra l mt biu hin ca s thc hnh tm t bi i vi bn thn ca chng ta. Hn na, ta khng th thc hnh tm t bi chn tht i vi ngi khc nu khng c lng t bi i vi bn thn. Nu chng ta c gng hnh ng mt cch bi mn vi cm gic bn thn khng xng ng hay ngh rng ngi khc quan trng hn ta, th nguyn nhn thc s ca nhng hnh ng ca chng ta l t lm kh mnh, ch khng phi do lng bi mn i vi ngi. Tng t, nu chng ta hnh ng vi s t tn lnh lng i vi nhng ngi ta gip , th hnh ng ca chng ta thc s c th khi ngun t lng t i. Tm t bi chn chnh pht sinh t tri tim rung cm v

92

nhng au kh ca bn thn, qua phn nh s kh au ca ngi. Lng bi mn dnh cho bn thn, t nn tng trn tnh thng yu bn thn mt cch thin ho, thc gic ta vn tay gip ngi khc mt cch thnh khn. Nhng ngi lnh cu ha l mt v d thch hp cho nguyn vng ny. H c bit n v lng can m v i khi nh i bn thn h cu nhng ngi ang b kt li trong nhng ta nh ang bc chy. Tuy nhin, khng phi l h c hy sinh bn thn. H khng lao i vo ngn la m khng c s chun b i ph vi hon cnh nguy him. Tri li, h cn thn i m bo him, mc bo v an ton, v a ra nhng tnh ton cn thn, da vo s phn on v tay ngh ca h quyt nh nhng phng cch tt nht c th cu ngi khc m khng nguy hi n bn thn. Cng th, chng ta t trang phc bng tm t bi v tnh thng yu i vi bn thn, thanh lc mi ng lc hnh ng vi ht kh nng ca mnh v tm c tr nn trong sng r rng. T trng thi trong sng r rng , chng ta c th gip ngi khc mt cch hiu qu v cng khuyn khch s tin b tm linh ca chnh mnh. Tht ra, trong tm ta s phn bit gia bn thn v ngi khng r rng nh ta thng ngh. Bt c thi no chng ta quen s dng i vi bn thn, ta s s dng i vi ngi khc, v bt c thi no ta thng s dng vi ngi khc, ta s s dng trn bn thn. Nh th cng ging nh chng ta n v i ngi khc trong cng mt ci t. Cui cng th mi ngi u dng chung mt loi thc phm. V th chng ta phi cn trng vi nhng g ta sp dn ln bn n. Khi ngi thin, chng ta cn phi qun tng v nhng phn ng ca ta i vi bn thn cng nh vi ngi khc nh th no khi c iu bt nh hay lm li g xy ra. Chng ta phn ng bng cch li hay tha th? Lo lng hay bung x? Cng rn hay nh nhng? Kin nhn hay ni trn li nh? Du nhn bit c li lm ca mnh, cm nhn c hu qu ca chng, v nguyn phi sa i, l quan trng, nhng s t trch v cc hnh thc dn vt, kht khe s khng em li ch li g. Khng ai cm thy hnh phc sau khi b la ry, trch mng. Ngi ta thng phn ng li bng s xa lnh,

93

tr nn gin d, bo cha li hay ngoan c. Th d trng hp mt ngi ang tp th dc gim cn. Nu c ngy ng ta b qua bui tp th dc thng xuyn ca mnh v nhn ln s tht bi bng cch ngh: bo, li bing, nh ngi s chng bao gi thay i c!. Nh th th vic ng ta s tp li ngy mai c th xy ra khng? Tm cha gic ng l tm cha c rn luyn. Tm rt v minh. Tm rt au kh. l l do ti sao chng ta lm nhng iu ng trch. Khi nh rng chng ta lm li chnh l do chng ta au kh, s gip ta ri tm t bi n vi bn thn, hn l nhng phn xt nghim khc, t hnh pht mnh. iu quan trng l chng ta phi qun st nhng n lc ca bn thn hnh thin v i theo con ng ca c Pht vi mt thi bi mn. Chng ta thc hnh Bt chnh o ca c Pht l gii thot kh au. Nu ta li lm tng thm ni kh ca mnh bng cch c thi phn on, gng p s thc hnh ca mnh, th chng bao lu ta s ngh ta kh thot khi kh au! Do c th ta s cm thy mun b vic hnh thin. c bit cc thin sinh Ty phng hay ri vo ci by tm linh ny. Theo quan im phng ng ca ti, h thng c v y tham vng, chu nhiu p lc, chy theo mc ch, v khng t tin khi h bt u hnh thin v khi khm ph ra trng thi tm lng xng, h c gng kim ch n ngay lp tc. H ng cht tm li v c gng buc n hnh x theo mnh bng sc mnh ca ch. Nhng tm khng nghe theo li sai khin ca ai c. Kt qu l h thng tr nn bc xc, t phn on bn thn mt cch nghim khc. iu tng t cng c th xy ra cho cc thin sinh c kinh nghim tu tp, nhng vn cha th t c mc ch tm linh, khin h tr nn tht vng. iu quan trng cn nh i vi bt c thin sinh no i theo con ng ca c Pht l qun st tm v lm ch tm, l hai iu khc bit. Qun st tm vi mt thi ci m, nh nhng s gip tm lng ng, an tnh. Nhng c gng lm ch tm, hoc c gng hng kt qu ca s thc hnh tm linh ti mt ci g , ch khuy ng thm au kh v phin no. Chng ta c th ci m, lm tm nh nhng, th thi. Khng c g pht sinh trong lc hnh thin l khng phi l du hiu ca tht bi. Ch c tht bi

94

khi ta khng qun st tm. Nu cc php bt thin pht khi, m ta khng th bung b chng, cng ng c gng chng c li chng hay trch mc bn thn. Thay vo ta cn bnh tnh p dng Chnh Tinh Tn vi tm t bi ch ng chng v phn khch tm. Khng ai c bit xu. Tt c chng ta u c nhng u nhim ging nhau. Mi chng sanh cha gic ng u c cc u nhim: Tham, sn, ganh t, cao ngo, u su, tht vng, thiu kin nhn, vn vn. Khi chng ta tp c thi quen i mt vi cc trng thi v thng ca tm bng lng bi mn, th tm c th dn lng ng. Lc , chng ta c th nhn s vt r rng hn, v tr tu ta s tip tc pht trin.

T Bi i Vi Cha M
a s chng ta c nhng tnh cm cng rn, hn hc i vi cha m mnh. C ngi cm thy rt kh tha th cho nhng vic m cha m h lm khi h cn nh. S lm dng tr em v nhng hnh vi sai tri khc c th khin chng ta au n, kh s v cng. Nhng hnh ng xu xa ny khng th tha th c; m cng khng th qun d dng. Nhng g cha m ta lm khng th thay i na. Nhng nhng g chng ta ang lm ngay giy pht ny c th nh hng n hnh phc trong hin ti hay tng lai ca chng ta. Mt phng cch pht trin tm t bi l ngh v vic cha m phi kh nhc bit bao nhiu khi sinh chng ta ra i v nui dng chng ta. c Pht dy rng nu bn t cha m, mi ngi trn mt vai, sut i chm sc cho h iu, bn vn khng th n tr nhng g h lm cho bn. Cha m hy sinh gic ng, s m m thoi mi, lng thc, thi gian, v nng lc trong bao ngy, bao thng, bao nm. Hy ngh n s bt lc hon ton ca mt em b, th thy cc nhu cu ca n l nhiu bit bao. Hy ngh n nhng ni s hi m cha m bn phi tri qua khi c gng bo v bn. H chm sc bn vt qua bnh tt nh th no; lo lng n th no khi bn gp kh khn, trc tr. Do , thay v trch mc nhng hnh ng v minh ca h, hy ngh n nhng au kh v phin no m tm u nhim to ra cho h khi h phi tranh u vi nhng th thch ca vic chm sc mt a tr. Th tng tng xem h phi u tranh

95

quyt lit nh th no thot khi nhng bm vu v cc hnh ng tai hi khc do tham, sn, v si to ra. Sau hy nh rng cha m ngi nui dng bn khng ging nh bc cha m m bn bit ngy hm nay. Thi gian tri qua v v thng bin i tt c mi ngi. Khi cha m bn gi hn, c th h chn chn hn hay c nhiu tr tu hn. Bn cng c th trng thnh. ng eo bm vo nhng mi lin h trong thi th u. Khi cha m nhiu tui, c th bn cn phi cn hon chuyn vai tr v phi h tr h y vt cht, tnh cm, v tm linh. Quan tm n cc nhu cu ca cha m c th khi m tri tim bi mn ca bn. Ngay nu nh cha m chng to dng c g cho bn ngoi tr cuc sng ny v s au kh trin min, th t nht bn cng phi thng xt h v cu mong cho h c hnh phc: Ti nguyn rng ti c th gip cha m c c tm bnh an. Tm t bi khng c gii hn, khng c ranh gii.

T Bi i Vi Con Ci
Duy tr c mt cuc sng thng bng dng nh kh gp bi khi bn phi nui dng con ci. Gio dc con ci vi phong cch dung ha, khng thi qu, c th v nh i trn mt si dy mong manh, treo cch mt t khong nm thc. Ngc li, nu i i vi chng bng thi c on, cng nhc c th khin bn tr thnh k th ca con ci mnh. Mt khc, nu khng dy bo chng nhng iu c bn, c hiu bit v o c, th con ci s khng bit v nhng gii hn hay hu qu ca vic chng lm. Nu con ci c thng yu, dy d, rn luyn v chm sc bng s tn trng m chng ng c c nh l mt con ngi, th chng s trng thnh nn mt ngi ln c trch nhim, y lng thng yu, v t t. Con ci ca chng ta s gnh vc trch nhim trong cuc sng sau khi chng ta ra i. Chng c th mang ha bnh, hnh phc n cho bn, cho cc thnh vin khc trong gia nh, cho x hi, v cho c th gii. Nhng nh bt c cha m no cng bit, con ci c th khin cho ngi gii chu ng nht cng phi mt bnh tnh. Khi bn cm thy mnh phi i u vi chng, hy t nhc mnh nh n mt ni khng cn c ci ng trong tri tim. Hy bung b mun mi th phi xy ra ng theo

96

mnh. Hy c gng cm thng vi quan im, nhu cu, s s hi hay quan tm ca con bn v khi bn hiu r hn v nhng iu con bn ang phi i mt, th tim bn dng nh mm i vi lng thng cm dnh cho chng. Vi mt tm thc trn y bi mn, th hnh ng ca bn lun mang dng dp ca s t t, du dng, l th rt cn thit ch ng xung t i vi bt c ai, du l ngi ln hay tr em. Nu bn thiu lng bi mn i vi con ci, may mn thay, bn vn c th vun trng n; ch cn nhiu thc hnh. Khng ai sinh ra bit cch nui dng mt a tr nh th no n tr thnh mt ngi ln c sc khe, y trch nhim v thng yu. Kh nng ny cn phi c tp luyn. Nu bn l bc cha m, th trch nhim ca bn l phi hc hi cng nhiu cng tt v cch nui dy con c o c, ch khng dy chng tham, sn, v si. Cc thi xu ny c qu nhiu trn th gii. Quan trng hn c l bn c th biu l lng bi mn i vi con bn khi bn dy chng bung x, thng yu, v t bi.

T Bi i Vi Ngi Bn i
Thc hnh lng bi mn i vi ngi bn i i hi tm rng lng v kin nhn. Mi ngi chng ta u c cch sng khc nhau. C ngi rt d biu l tnh cm; h thng ci v khc d dng. Ngi khc th thy kh ni ln nhng g h cm nhn bn trong v khng bao gi khc. C ngi rt hnh phc khi c lm vic v thch lm thm nhiu gi. Ngi khc li lm cho xong vic nhanh chng v thch dng thi gian rnh ri c sch, hnh thin, hay thm ving bn b. Khng c cung cch no l ng hay sai. Ngi thch lm vic cng tn hng cuc i nhiu nh ngi thch du lch. C hai u c gng trnh kh au v c hnh phc cng nhiu cng tt. C hai u c th l nhng ngi tt v t t. Hy ch trng n nhng c tnh tt ca ngi bn i ca bn. i khi sau mt s tranh chp, bn cm thy khc khe hn i vi ngi bn i. Tnh cm sn hn vn trn y tm, khin bn cng bo v mnh v xt nt nhng thiu st ca ngi bn i . Lc , c th bn phi cn nhiu cng phu tu tp ni tm trc khi tm t bi ca bn c th pht sinh. Khi hnh thin, bn c th qun tng v nhng hnh ng bt thin ni thn, khu v , nhn bit thu o trong nhng trng hp no bn

97

tham lam, ch k, sn hn, t him, hay cao ngo. Sau , vi tm ci m, bn c th xt xem nhng hnh ng ny c th nh hng n ngi bn i ca mnh nh th no. Nu bn l ngi hay ni gin th l khuyt im ca bn, bt k ngi bn i ca bn lm g. Bn c c chp khng? S bm vu v tnh yu chn tht rt khc xa nhau. Nu nhng xung khc gia bn vi ngi bn i khng th sa i, khng th chu ng na, th bn cn phi chm dt tnh trng . Nhng hy ra i trong ha bnh, chp nhn cc khuyt im ca bn thn v chc lnh cho ngi kia. Ti sao phi lm ngi kia au n thm vi s sn hn v trch mc? iu quan trng l bn khng nn so snh hnh ng ca mnh vi hnh ng ca ngi bn i, hay phn xt hnh ng ca ngi kia nh l bt thin. Tt hn, hy quan tm n hnh ng ca bn thn, chu trch nhim v chng. Hy nh n nhng lc khi bn nhn vo mt ca ngi kia v nhn ra c ni au m bn gy. Hy t nhc nh rng chnh mnh em n kh au cho ngi mnh thng yu. Nu bn c th nhn li mnh, nu bn c th nhn thy hnh ng ca mnh gy au kh th no cho ngi v quan tm n hnh phc ca ngi kia, th lng bi mn v thng yu s tun trn trong bn. Th d sng bn gy g vi ngi phi ngu. Sau ngi kia v nh, vi v lnh lng, gin d, v lic chng xem bn c cn gin khng. Nhng bn qun st li mnh, m sui ngun thng yu v tm t bi, v th bn c th nhn tr li ngi kia vi s m p, du dng. Do lng t bi ca bn, mi lin h gia hai ngi c hn gn.

Chnh Nim V Chnh T Duy

Khi ngi thin, c rt nhiu th khi ln trong tm ta. Chng ta c th nghe ting ng, cm thy nga ngy v suy ngh v rt nhiu vic. Chng ta cn c th qun trong chc lt rng mnh ang hnh thin v rng mnh ang c gng tr tm vo hi th. Chuyn cng t nhin thi; n xy ra cho tt c mi ngi. Khi nh mt s ch tm vo hi th, ta cn nhanh chng nhn ra iu , nhn bit s v thng ca n n pht khi, tng trng, ri hoi dit nh th no. Sau chng ta quay tr v vi hi th.

98

Tuy nhin c mt s t tng hay trng thi tm rt lc lo, i hi mt s quan tm c bit: l cc tm php bt thin pht khi t tham, sn, si, bt c khi no chng ta thiu chnh nim. Tr tu khng th pht trin khi tm chm m trong cc php bt thin. Khng ch l chng ta lng ph thi gian, li lm cho thn au n, m ta cn lm mnh thm cc tm hnh l nhn to ra mi kh au. Chng ta phi ch ng cc t tng bt thin ngay lp tc, nhanh chng y chng ra khi tm vi chnh nim trc khi chng ch ng ta, pht trin, v chim trn thi gian hnh thin ca ta. i khi nhng t tng nh th s qua i ch bng mt hnh ng n gin l nhanh chng nhn ra s v thng ca chng. Li c khi ta phi pht khi tinh tn mnh m ch ng chng. Chng ta s bn n mt vi phng cch thc hin iu ny trong chng v Chnh Tinh Tn. Mt khi t tng bt thin b ch ng, ta tr li vi hi th vi mt mc ch tm su lng hn. Nu mt t tng tiu cc khc pht khi, ta lp li nhng n lc ny. Mi ln mt tm php bt thin b ch ng, l ta li tin su hn trong nh. Dn dn, ta nhn ra rng s ch tm ca mnh vng chi n ni mi tm php khc u khng xut hin na. C th phi cn rt nhiu cng phu hnh thin trc khi t c trng thi nh tnh ny, hay n cng c th xy ra mt cch nhanh chng. Mt khi t c thin nh su lng, chng ta dng trng thi tm mnh m ny quay tr li vi s thc hnh chnh nim, li qun st cc i tng khi chng khin ta ch tm n. V cc suy ngh lng ng, ta qun st cc i tng khc, nh l thn th hay cc c tnh tm tch cc nh h hay x. Chng ta ch tm vo tnh cht v thng v cc c tnh lin quan ca nhng i tng ny, ging nh trc , nhng vi tm nh mnh m, tu gic s pht trin mt cch nhanh chng. Khi no m trng thi nh su lng cn ko di th khng c t tng bt thin no pht sinh ngn tr s hnh thin ca ta. Tuy nhin, cho n khi t c mc nh tnh , chng ta phi i ph mt cch khn kho vi cc tm php bt thin khi chng pht sinh. Ta phi ng u gii quyt cc tm php ny bt c khi no chng pht sinh, ngay c nhng lc khng ta thin. Chnh nim v chnh t duy mun m ch n tt c nhng n lc ny.

99

Mt trong nhng phng php i tr mt t tng bt thin l phn tch cc hu qu tai hi ca t tng . Bn c th thy l n bi hoi tm bn nh th no. Bn c th thy thi quen suy ngh tiu cc khin cuc sng bn kh khn nh th no. Ri th bn mi c th vun trng iu ngc li, mt t tng thin, nh l cm gic ca lng bi mn. y l c hi tt bn nhn li mnh v thay i cuc i bn bng cch thay i cch suy ngh. Ngi ta thng hi ti: Lm sao chng ti c th kt hp vic hnh thin vo cuc sng hng ngy? Ti thng tr li bng nhng cu hi ti t cho chnh mnh: Ta lm g khi ngi trn chiu thin? Ta ch ch tm vo hi th thi sao? Nu l tt c nhng g bn lm, th bn ang sng hai cuc sng khc nhau: Cuc sng trn gi thin v cuc sng bnh thng hng ngy. C rt nhiu vic phi lm khi bn hnh thin. Cng nhng trng thi tm u nhim to ra bao vn trong cuc sng i thng ca ta tham lam, s hi, sn hn, ganh t, t trch chng cng c mt khi ta hnh thin. Chng c th xut hin di dng ca t tng bt thin bt c khi no ta s ch tm hay chnh nim l lng. u tin chng ta phi c gng bung b cc tm php ny. Ta lm th va thanh tnh tm ngay giy pht va luyn tm c thi quen t thanh tnh ha. Khi c tm php no qu mnh n ni du ta n lc n bao nhiu, n vn khng lui bc, th l du hiu cho ta bit ta cn phi tch cc nhiu hn na. Ta phi qun st tht thu o cc tm php ny v mang chng ra thc hnh pht trin tu gic trong cuc sng. Th d khi ang hnh thin chng ta b chm m trong nhng t tng sn hn v vic b mt ngi l xc phm. Ta th nhiu cch ch ng cc t tng ny, nhng chng khng qua i. V th ta qun st chng. u tin, ta xt xem tm php ny nh hng n vic hnh thin ca chng ta nh th no, n to ra s cng thng ni thn v nh hng n huyt p ca ta nh th no, n khin ta vn cn c cm vi ngi kia nh th no. Ta nhn thy rng nhng t tng sn hn khng tt, v chng tn hi ta, nh hng xu n tm ta n ni ta c th lm hi ngi khc. K tip, c th ta s ngh v vic nu ngi khc bit ta ang suy ngh g th tht

100

ng xu h lm sao, v ta pht khi mt cm gic xu h v nhng t tng nh th lm ch tm ta. Phng cch qun st ny thng to ra khng gian gii thot tm khi cc trng thi tiu cc. Mt khi tm lng ng, ta c th qun st ngh ca mnh mt cch su lng hn, qun tng v nguyn nhn to ra chng. Ti sao ta vn cn bc bi sau khi b xc phm? Ta t hi: Ti bm vu vo iu g khin s xc phm c hn trong tm tr? Chng ta c th khm ph ra rng nguyn nhn chnh l mt iu g xy ra trong qu kh, khng lin quan g n s xc phm trong hin ti.K tip ta ngh: Thi c, ng l ngi xc phm ta nhng ta lm g khin anh ta ni gin? C phi l ta qu vi v hay qu tham lam? Qu cao ngo? C th ta khng c c , nhng ta bit trc y ta tng lm ngi khc bc mnh nh th. Ln sau ta s c x tt hn. Nh vy do qun tng v cc ng lc v hnh ng bt thin ca mnh, chng ta quyt tm sa i. Mt khi thy c phn li ca mnh trong s xung t ny, ta c th pht khi tm t bi i vi ngi rt au kh n ni anh ta cn phi tr a li bng cch xc phm ta. Phng cch t qun st ny l mt phn rt quan trng trong vic hnh thin. Trc khi t n gic ng, chnh c Pht cng thc hnh bng cch ny, s dng cc tm php u nhim nh l mt phng tin nhn vo ni tm v sa i li lm. Khi ta thin trong rng trc khi gic ng, c Pht t nh, Ti c khuyt im ny. Ti lm iu kia trong qu kh. T nay tr i, hnh ng ca ti phi khc i. Bn cng c th lm nh th. Nu bn nh li mt trng hp no khi bn ni li cc cn vi mt em b v nhn thy trong i mt em s tn thng, hoang mang, bn c th sa i bng cch xin li v trong tng lai c gng ni nng du dng hn. Hoc bn c th nh li mt cuc trao i khi bn c bm gi ly quan im sai lm ca mnh mt cch ngoan c, th ln sau, hy quyt tm bung b s bm vu mt cch nh nhng. Nu mt ham mun pht sinh dai dng, nh l mun n kem hay mun mua mt a CD mi, bn cng c th dng c hi ny vun trng iu ngc li, l tm b th. Bn c th ngh, Tht s ti cha cn ngay by gi. Ti c th bung x ham mun ny. Nu bn l ngi c tm lng

101

rng ri, ci m, th dn dn s ham mun dc lc s gim dn. Lc bn c th nhn ra nhng ham mun ca mnh nh mn hay y chp ng nh th no. Thc hnh nh th, bn s hiu v bn cht ca tham i hn. Sau khi dng s hiu bit mi m ny sa i cch suy ngh ca bn, hy tr v vi hi th. Mt phng cch hu hiu khc na l khi t tng ca bn quay cung khng kim sot c v tm bn y au kh, bn chn, lo u, l dng chnh ci kh ca bn vun trng cc tm php thin ca tm t bi. Thy c ci kh trong tm, bn qun tng xem ni kh ny nh hng n ngi khc nh th no: Hon cnh ny khng ch c ti l phi chu. Mi ngi cng tri qua v hin gi cn c nhiu ngi ang kh hn ti na. Mt thin sinh k rng c ln anh cm thy rt i bun nn. Mt ngy kia ang i mt mnh trong cng vin, anh nhn thy mt mnh giy bo. Anh lm ln v c v cu chuyn ca mt ngi ang bc i trong v vn au n v anh ta ch c mt chic giy. Khi anh l bc, bn chn trn ca anh lnh cng, nt n. Ngi n ng ch c mt chic giy i ngang qua mt ngi ch c mt chn. Lng bit n trn ngp tri tim anh. t nht ti cng cn c hai chn! Ngi n ng t nh, v ni kh ca anh bin mt. c cu chuyn ny, ngi thin sinh cm thy mt ln sng ca lng bi mn dng trn cho nhng ngi ang au kh hn anh, v mi bun nn bin mt. Bn cng c th s dng mt phng cch tng t bt c khi no nhng t tng kh au, sn hn, kh no trn y trong tm bn. Ch cn dng li v t hi mnh: Ti sao ti phi than van? u c ti vn cn hot ng. Ti vn cn tt c cc gic quan. Ti c bit n gio l, v c thi gian cng nh mt ni chn hnh thin. So vi nhiu ngi trn th gii, ti sng mt cch y . Hng triu ngi khng c nh, khng thc phm, khng hy vng. Thay v cm thy au kh, hy ti vun trng tm t bi cho nhng ngi ny. Tm t bi lm lng du s suy ngh ca ta, ta c th tr v vi hi th vi mt tm an nh v vng chi hn. Phng cch tu tp ny khng ch dnh cho nhng thi kha ngi thin nghim tc. Khi ta thin chng ta lm g, th ta cng phi lm nh th

102

trong tng giy pht khc. Ta mang s rn luyn v chnh nim vo cuc sng hng ngy v ng dng n trong mi trng hp: trn xe but, s lm, lc bnh tt, khi khe mnh. Nu khng, th ngi trn gi thin hng gi liu c ch li g? Phi dng mi n lc trnh hay bung b nhng trng thi tm bt thin v khuyn khch tm php thin, ging nh khi bn ang hnh thin. Thc hnh bng cch ny ngoi nhng lc ta thin l mt th thch mnh m, v mi ngy mang n cho chng ta khng bit bao nhiu c hi lng qun do nhng hnh ng tham, sn, si i vi nhng iu mt thy tai nghe. Th d bn ang i mua sm mt thng x v thy vi mn hng rt p mt trong cc ca tim. Do tm cha c rn luyn, bn khng th ri mt i ch khc. Bn bc vo tim v ngm ngha mn . Bn cm thy bn khng th bc tr ra khi tim m khng mua mt hay hai mn . C th bn khng mang theo tin, nhng bn c th tn dng nn bn vn mua hng. thc hnh Chnh T Duy, bn phi t dng li trong qu trnh ny, ging nh bn vn lm khi nhn ra mt t tng bt thin lc ta thin. Trc ht, hy kim sot v xc nh t tng, cm gic ca bn. Hy t hi c phi do lng tham, s hi hay s thiu t tin khin bn phi mua sm mt cch khng cn thit. Ri hy l lun vi bn thn: Ti dng th tr tin. Ti c thc s mun mang thm n khng? Ngay nu nh bn c rt nhiu tin, cng rt quan trng thanh lc s tham m khi qu trnh t duy ca bn. Hy t hi, Mn ny c cn thit khng, hay ti mua n v l do g khc? C phi ti ch mun gy n tng vi ngi khc? Khng phi l ti c mt vi th tng t ang nm ng bi trong hc t sao? Bn cng c th hi, C cch no s dng tin ny tt hn, gip ngi khc c khng? Nu bn khng chc chn v ng lc ca mnh, c l v lng tham v nhu cu trn ln vo nhau, hay v lng ham mun qu thi thc, hy t hi bn: C cn phi mua ngay khng? Ti c th b qua by gi v tr li tun ti khng? Ti c th nh c bn hng gi mn trong khi ti suy ngh li khng? Cch l lun ny p dng mt cch kho lo nhng thi quen tt m chng ta rn luyn c trn chiu thin.

103

Nhng s rn luyn nh th chc chn s rt hu ch khi ta phi i u vi nhng th thch kh khn hn. C ln ti phi s dng s rn luyn v Chnh T Duy ch ng s s hi trong mt hon cnh nguy him tht s. l khi ti nhn c tin m ti b bnh nng. Trn ng t Washington D.C i Tch Lan, ti i my bay sang mt chic phn lc ln Hawaii. Mt hay hai gi sau khi my bay ri khi Hawaii, ti nhn ra ngoi ca s v nhn thy la bc ra t u my bay. Lc ngi phi cng loan bo trn loa rng u my bay b chy v chng ti phi quay lui. ng bo cc c tip vin hng khng hng dn chng ti lm th no ra khi my bay nu chng ti quay tr v Hawaii c. Ngi tip vin hng khng bo chng ti ngi im lng vi dy an ton c ci cht. Khi my bay dng li, n di sn my bay dn chng ti ra tm cnh ca khn cp. Ca t ng m v nhng cu thang cu cp pht ra. Chng ti phi chy ngay n ch ca thot him, khng c chn ch giy pht no, tut xung cu thang v chy xa khi my bay. Ti ngh rng t ngi hiu ht nhng li hng dn ny. Ngay giy pht ngi phi cng thng bo rng u my bay b chy, tt c mi ngi trong cabin u c v hong ht v s cht. Ngi th lm du thnh gi, cc i v chng m cht nhau, ngi th khc, ngi th nhn rt cng thng v lo u. Ti ngh, Nu y l lc ti phi cht, th cch g ti cng cht, du ti c s hay khng. V th ti phi gi cho tm tht an tnh. Trc ht ti hi tng n nhng tri thc v ci cht l g. Ti coi ci cht l iu khng th trnh, v y l thi im tt ti cht, v ti lm nhng vic tt v ti khng c g n hn. Sau ti ngh n nhng cnh tng c th xy ra. Nu my bay ri nhanh t cao khong hn mi ngn mt th chng ti s bt tnh trc khi my bay rt xung bin. Ti khng bit theo khoa hc iu ny c ng khng, nhng lc ti ngh nh th. Ti t nh mnh, Ta phi gi tm tht trong sng, tht thanh tnh trc bt tnh. y l lc ta phi dng chnh nim chp nhn ci cht khng th trnh. Nu ta cht mt cch nh nhng vi trng thi tm thc trong sch, thanh tnh, th kip sng trong tng lai s tt hn. C th ta s t c trng thi gic ng qua

104

vic thy c chn l ca v thng. Ta khng nn s hi hay hong ht lm bn lon tm. Du s bm vu vo cuc sng ca ta c mnh m ti u, ta cng phi bung x s bm vu ngay by gi. Nh vy l ti n lc cn tr bt c trng thi tm bt thin no c th pht sinh khi i din vi ci cht v khuyn khch nhng trng thi tm tch cc pht sinh. C th ti qu kinh ngc cm thy s hi, nn ti khng cm thy s. Ti tht s thch th ngm nhn ngn la bc ln t u my bay cao hn mi mt ngn mt! Ngn la c mu xanh, vng v . Rt t khi bn thy c mt ngn la xanh nh vy. i khi chng bng pht; i khi chng li tn. Trong chng ging nh pho hoa. Trong khi ti tn hng s kin ny, khong ba trm ngi khc trn my bay ang v cng au kh. Thnh thong ti quan st cc v hnh khch khc v c th thy nhng kh au m h phi chu khi ngh n ci cht. H c v nh cht trc khi thc s tt th. Tuy nhin, ti rng cc em nh hnh nh khng b nh hng. Chng vn ci gin nh trc khi c cuc hn lon xy ra. Ti ngh, Hy th t mnh vo ch ca chng, vi tm nh tr con. Chng ti n c Hawaii v my bay p xung trong tnh trng khn cp. Chng ti ra bng ca khn cp nh c hng dn, tut xung cu phao. l mt kinh nghim hon ton mi i vi ti. C th mi ngi khc trn my bay u t nht c ln chi cu tut khi cn nh, nhng ti chng bao gi c c iu trong ngi lng ngho kh ni ti ln ln. Do cho ti lc cui tai nn, ti vn cn ho hng.

Tm Lc V Chnh T Duy
Nh chng ta nhn bit, hnh trnh trn con ng a n hnh phc ca c Pht i hi ta phi p dng vo cuc sng thc ti mi bc trong Bt Chnh o. Chng ta cn c i tng nhn lnh nhng mn qu ho phng ca ta. Chng ta cn c bn cng nh k th khi ng tnh bng hu. Chng ta cn nhng con ngi au kh pht trin lng nhn i ca ta. X hi loi ngi cung cp cho ta mt mi trng hon ho th nghim nhng im chnh yu ca Chnh T Duy: Khi Chnh Kin c pht trin, Chnh T Duy s t nhin tip ni theo sau.

105

 T duy c th khin chng ta hnh phc hay au kh. c Pht hng chng ta n ba t tng thin xo: bung x hay b th trong ngha cao thng nht, tnh thng yu v tm t bi. Hy bt u thc hnh b th bng cch cho i nhng ca ci vt cht. Bm vu vo bt c iu g -sc, th, tng, hnh, hay thc- u em li au kh. Khi tm s hi pht sinh, hy qun st n pht trin, ri qua i nh th no. Tnh thng yu, l cm gic ca s tng quan vi tt c mi chng sanh v l c mun chn thnh mong tt c c hnh phc, to ra nhng nh hng rt su m. Sn hn cui cng s gy tn hi cho ta nhiu hn ngi khin ta ni sn; hy rn luyn ch ng cn gin ca mnh. Chnh nim c th gip chng ta gim thiu v dn dn on dit sn hn. Lng bi mn (tm t bi) l mt cm gic rung ng trong lng khi thy ngi khc au kh, cng vi c mun gii thot ni kh cho h. Pht khi tm t bi i vi bn thn, vi cha m, con ci v ngi phi ngu s gip bn an tnh v lm m du tri tim bn. Trong lc ta thin nu c nhng tm php bt thin pht sinh, th chng s nhanh chng qua i, nu bn ch ch tm n tnh cht v thng ca chng. Nu dng t tng tiu cc vn lng vng trong tm, du chng ta c gng ht sc, th l du hiu chng ta qun st n thu o hn - pht trin tu gic i vi cc thi quen hng ngy. Qun tng v nhng tm php bt thin l mt phn quan trng trong s hnh thin. Thc hnh Chnh T Duy khi ngi thin c th gip chng ta kim sot c s s hi, sn hn, v tham luyn trong cuc sng i thng.

106

CHNH NG (BC 3)

Hy th ngh xem bn bao ln t nh nh th ny, Phi chi ti ng ni nhng li nh th, hay Nhn nt mt, ti bit nhng li ti ni xc phm n bn. Nhng li ni khng kho, nhng li ni qu ng mang n cho ta bao phin no. Khi ni di, chng ta b l ty. Ni xu bn, ta gy bao phin phc cho bn; ni nng thiu ngh suy, ta lm pht lng khch hng hay b bn; ni chuyn ph phim, ta mt thi gian v khng lm c vic g. Nhng thi xu trong li ni khng phi l iu mi l g. c Pht coi vic rn luyn chnh ng rt quan trng n s pht trin c tnh v tm linh n ni Ngi to ra mt ngnh ring bit cho n trong Bt Chnh o, con ng a n hnh phc. c Pht dy rng, Chnh Ng c bn c tnh: Chng l nhng li chn tht, Chng khin ngi ta phn khi, khng phi l nhng li c c hay cay ng m em li nim vui. Chng nh nhng, khng th l hay cc cn. Chng khim cung, khng v ch hay v ngha. c Pht dy rng, ngi thng ni li du dng, t t, s nhanh chng c tin cy v tn trng. Ngi nh th s c hng mt trng thi tm bnh lng v thanh tnh v c th giao tip vi ngi khc mt cch thn thin. Th d, bn c rng ngi ta thng ni vi bn bng cung cch m h nghe bn ni khng? Nu ta thng phng i hay ni di, ngi khc cng thy d ni di li vi chng ta. Nu ta c thi quen ni xin x, ngi khc cng thy d ni cc cn tr li. Ngc li cng th. Nu chng ta thng ni li chn tht, th li ni ca ta c ngi tin hn. Nu ta thng kn ming, ngi khc cng kh ni xu v ta. Nu li ni ca ta lun t t, du dng, ngi khc cng thy xu h khi dng li th tc hay cc cn trc mt ta. R rng l li ni to ra mt mi trng chng ta vun vn cho hnh phc hay ph hoi n. Chng ta bit nh th v chnh kinh nghim bn thn cho

107

ta thy rng ta hnh ng hay ngh suy nh th no l do nh hng nng n ca nhng li ni quanh ta. Mt trong nhng v t kheo ni u tin ca c Pht c nhn xt bng th vn nh sau: Nu kt thn vi thin tri thc, Th k ngu cng thnh khn. (Thig 213) Nu mun c tr nn khn ngoan, chng ta khng nhng phi tm thin hu tri thc, m cn phi l thin tri thc i vi ngi khc. lm c nh th i hi chng ta phi c s n lc y chnh nim trong vic thc hnh Chnh Ng. Mt cu chuyn dn gian Pht gio minh ha li ni c th nh hng mnh m n hnh ng ca chng ta nh th no: Mt v tu s trong tng on ca c Pht c thi quen d nhng ba n thnh son vi mt nhm ngi do tu s y c hnh, B t a dn dt. B cm d trc nhng mn n ngon m nhng ngi ny cng dng, v tu s kia thng dnh nhiu thi gian giao du vi m bn bt thin ny. c Pht qu trch v t kheo v chn nhng ngi bn nh th v cnh co ng v nhng hu qu ca hnh ng . thuyt phc v t kheo thay i thi , c Pht k cho ng nghe cu chuyn v mt s kin xy ra trong kip trc, trong v t kheo b i lm lc bi nhng li bt thin, cc cn ca nhng ngi quanh ng. c Pht ni, trong mt tin kip, v t kheo l mt con voi to ln thuc di quyn nh vua. Con voi ny c bit n v dng v khoan thai, du dng ca n. Ri mt nhm o tc c thi quen t tp gn chung voi mi m bn tho v nhng m mu en ti ca h. H ni vi nhau mt cch cc cn v khuyn khch nhau phm ti st nhn cng nh cc nhng hnh ng c c khc. Con voi bt u tin rng nhng li th tc kia ct l dy n rng n phi hnh ng mt cch tng t nh th. Kt qu l con voi du hin trc y tr thnh mt con voi d, git hi bt c ai mun n gn n.

108

Nh vua l ngi ch voi gi mt v i thn l v Pht tng lai- n xt xem iu g lm h con voi hin kia. V i thn nghe c nhng li ni c c ca bn cp v nhn thy chng nh hng n con voi nh th no. ng khuyn nh vua hy gi nhng v thnh hin hc cao hiu rng, c ting v nhng li ni du dng ca h, n ni chuyn gn chung voi mi m. Nhng li ni thn thin v tt p chng bao lu nh hng n con voi khin n tr v vi bn cht hin lnh v n chng bao gi c c na. (J 26) Chnh ng c th ci thin cuc sng ca ta v nhiu phng din. Gi nh ta chng bao gi phi hi hn v bt c iu g ta ni! Chng ta s trt c bao gnh nng. Hy phn tch thu o hn v bn c tnh ca Chnh Ng, xt xem chng c th gip ta nh th no trn con ng i n hnh phc.

Ni S Tht
c tnh u tin ca Chnh Ng l lun ni s tht. c Pht dy chng ta, ng bao gi ni di du v li ch ca bn thn, hay li ch ca ai , hay v bt c s li ch g. c Pht tm tt nhng li hng dn cho vic ni s tht nh sau: Khi (ai ) c hi lm nhn chng, Ny bn, hy ni nhng g bn bit: khi bit, th ni, ti bit; khng bit, th ni, Ti khng bit; khng thy, th ni, Ti khng thy; nu thy, th ni, Ti thy; khng c ni sai s tht v ch li ca mnh hay ca ai , hay cho nhng li ch tm thng trong th gian. (M 41) Cng c khi chng ta c hi mt cu hi m thi im lng cng hm mt s tr li g . Nu s im lng ca chng ta s phn nh mt iu sai s tht, th chng ta phi ln ting. Th d, mt ngi cnh st iu tra mt ni va xy ra n mng hi m ng ng quanh l h c nhn thy g khng. Nu mi ngi u gi im lng, v cnh st s kt lun rng khng c ai chng kin s vic xy ra. Nu c ai trong m ng l nhn chng, th h ni di bng cch gi yn lng. H c th cm thy rng mnh c

109

y l do khng ni g nh l s b tr th, nhng s im lng ca h du g cng l mt s di tr. Chng ta cng c th ni di bng ngn ng ca thn. i khi mt ci nhn vai hay nhu my c th b lm hiu l Ti khng bit, nhng nu bn thc s bit, th ci nhn vai ca bn l mt s la di. Tuy nhin cng c nhng trng hp, khi s tht cn phi c gi kn v nu ni ra c th lm hi ngi khc. Trong nhng trng hp nh th, chng ta phi i n lc thch hp ni li thch hp cho ngi thch hp. Chnh c Pht cng thng gi yn lng khi cu tr li ca Ngi c th lm tn hi n ai . C ln mt ngi tham vn vi c Pht rng c i sng sau khi cht khng. c Pht ch ngi gi im lng cho n khi ngi kia b cuc v i ni khc. Sau , Ananda, th gi ca Ngi, tha hi v sao Pht khng tr li. c Pht gii thch rng bt c cu tr li no cng s khin ngi kia au kh. Nu Ngi tr li rng c mt i sng sau khi cht, c Pht bit rng ngi s suy lun rng c mt bn ng hin hu bt dit, l mt tri thc sai lm a n kh au. Nhng nu Ngi tr li rng khng, ngi kia cng s pht trin mt s hiu lm khc, khi ngh rng, Nu th th ti s khng cn ti sinh na! v s au kh v cng v iu . trnh lm ngi au kh, c Pht quyt nh gi im lng. c Pht t ra nhng quy c theo m Ngi quyt nh l s tr li hay gi yn lng. Nu Ngi bit iu g khng ng, sai s tht, hay khng ch li, th Ngi s khng ni iu . Nhng li nh th [c Pht] khng ni. Nu Ngi bit mt iu g l ng, l c tht, l ch li, th [c Pht] bit lc s dng li ni. Nu li ni ca Ngi l ng, l s tht, c ch li, v ng thi im, th c Pht s ni du rng nhng li ca Ngi s b ngi khc chng i hay khng ng , hay c ngi khc tip nhn v ng . (M 58) Vi lng bi mn su xa v ch tm hon ton n li ch ca ngi, c Pht chng bao gi ni lm va lng ngi khc. Chng ta c th hc rt nhiu t c hnh ca Ngi. Khi ti nh ni nhng li khng ng theo quy c ca c Pht, ti t nhc nh rng nu m li, ti khng c ch li g, m cng khng ai c g, hay mt g bi s im lng ca ti. Th d, ti ang trao i vi bn b,

110

mt trong nhng ngi lm ch cu chuyn. Ti cng c iu ni v cm thy mt kin nhn ch i. Nhng ti qun tng nhng iu ti mun ni v bit rng chng ng i vi cc s kin qua, ng i vi cc d liu ang c v chng s ch li cho ngi nghe. Tuy nhin, nu ti ni ra ngay lp tc, ti s xc phm ngi ang ni. Nh th l khng ng thi im, nn ti li t nh rng ti s khng c li ch g nu ni khng ng thi im, m cng khng c ai c ch li, hay mt mt g bi s im lng ca ti. Ti c th ni nhng g cn ni lc khc.

Li Ni Khng Phi L V Kh
Tnh cht th hai ca Chnh Ng l trnh ni thm c (t ng). Nh mt cu ni dn gian dy rng: Li l mt v kh khng c xng b dnh gia hai hm rng. Khi chng ta ni li cay c, li tun ra nhng gm ao. Nhng li s khin ngi ta mt danh d, mt uy tn. Du iu m chng ta ni v ai ng s tht, nhng nu mc ch ni l gy tn hi cho ngi , th l thm c. c Pht nh ngha t ng l nhng li ni s ct t tnh bng hu gia hai ngi. y l mt th d: Gi d trong mt chuyn i ti gp mt ngi quen ca bn ti, ang sng xa. Ti nh rng vi thng trc , bn ti k mt cu chuyn chng hay ho g v ngi ny. Ti c th khng nh hon ton cu chuyn, nn thm tht mt t khi lp li cu chuyn. Ti cn lm cho n c v nh ti ang gip ngi bit rng bn ti ni sau lng anh ta. Ngi nghe phn ng mt cch nng ny. Khi v, ti lp li nhng li ni ca ngi vi bn ti, li thm tht mt cht cu chuyn hp dn hn. V vic lm gy ra s bt ng v v mt tnh bn, th nhng li ni nh th l t ng. i khi chng ta ngy trang t ng nh l s lo lng, quan tm v hnh ng ca ngi khc. Hay chng ta tit l mt b mt m ai tin tng ni cho ta nghe, tin rng ta lm nh th l v li ch ca h. Th d, ni vi mt ph n rng chng b khng trung thnh v bn khng mun b y l ngi cui cng khm ph ra, c th gy ra nhiu au kh hn cho tt c mi ngi lin quan. Khi bn nh ni trong cch , hy t hi xem mc

111

ch ca bn l g. Nu l t ra hn ngi khc, c ai mang n, cm kch, th li ni ca bn l tha mn t ng v thm c hn l o c. Li ni ni cng cng cng c th thm c nh th. Nhng t bo l ci, cc chng trnh truyn thanh trc tuyn hay cc phng chat (ni chuyn) trn internet, v ngay c mt s nhng phng tin truyn thng ng tin cy dng nh u kim sng bng cch s dng li ni, ngn ng nh l mt v kh. Th d nhng tin tc nng hi v nhng iu mi xy ra trong tun l nhm n vic lm tng thm s lng c gi v s tin qung co. Nhng li thm c s h ngi ny xung tng bc ngi kia ln. Chng khin ngi ni ny c v bn lnh, thng minh, hay chu chi khng k g n quyn li ca ngi khc. Khng phi tt c cc t ng u th tc. i khi ngi ta s dng nhng li c v du dng, m i nhng m th thm c. Nhng li ni gm gio ngu trang nh th th cn nguy him hn l nhng li c c bc trc v chng d i su vo tm tr ngi nghe. Trong ngn ng hin i, chng ta gi cch ni l li khen m sau lng. Th d nh khi chng ta ni vi ai , Bn thit l khn ngoan khi sa li nh c thay v dn n mt khu dn c sang trng hn, hay Tc bn bc trng p qu. V gi dn tht thch hp vi ngh nghip ca bn. Chnh Ng khng ch c ngha l ta phi quan tm n nhng li ni, ging ni m cn i hi rng li ni ca ta phn nh lng bi mn v s quan tm i vi ngi khc v rng chng h tr, cha lnh hn l gy thng tch v hy dit.

Li Ni Ha Nh
Loi t ng th ba l li cc cn, th l. Xc phm bng li ni, ni cay c, xin x, ni li kiu cng, ch trch nng li hay chi ra thm t, tt c u l th d ca li ni cc cn, th l. Li ni l mt cng c y quyn lc c th c dng cho vic tt hay vic xu. c Pht so snh li ni vi mt ci ba: Mi ngi sinh ra i

112

c sinh ra vi ci ba trong ming. K ngu dng nhng li th tc l t lm mnh v ngi khc b thng bng ci ba . (Sn 657) C l chng ta ch ngh n ci ba nh mt dng c cht ci t. Nhng trong thi c Pht, ci ba l mt dng c sc bn, v him nguy. N c dng x cc thn g di, chm khc, c g rt chnh xc. N c th n h cy cao. V n l mt v kh nguy him, mt phng tin gh gm c th lm thng tt hay st hi ngi. C th so snh tng t vi chic my vi tnh thi hin i. My vi tnh c th dng lm nhiu vic hu ch - trao i xuyn lc a, to ra m nhc, hay phng ha tin ln hnh tinh Mars. Nhng chng cng c s dng cho mc ch ph hoi. Ngi ta dng vi tnh bn tn la v iu khin cc loi v kh khc trong chin tranh. Ging nh khi phi chn la s dng kh nng ca chic ba hay my vi tnh nh th no, chng ta cng phi chn la s s dng li ni nh th no. Ta c dng li ni cnh tnh, an i, khuyn khch ngi khc khng? Hay l ta s dng li ni h gc h, v lm thng tn bn thn trong qu trnh ? Li ni xin x, n i c , ni di, hay nhng cu ni a th tc, v tm khng ch xc phm ngi khc m cng khin cho bn thn ta ging nh nhng k ngu khng th s dng ci ba trong ming m khng t lm chy mu bn thn. Chng ta cng l k kh nu ngh rng li ni cc cn, th l c th lm c vic g mt cch tch cc. Du ta c th cm thy rt hi lng khi h c ngi no -cho h bit tay ta nhng khng phi l mt chin thng tt p g. Nh c Pht dy: K ngu ngh rng mnh thng

113

vi nhng li ni cc cn th l. Nhng bit lm th no t kim ch Ch vic l chin thng. (SI.7.1 [3]) Dng li th l, xc phm khin ngi khc phi im lng l vic d dng. Mt ngi i u khn ngoan thng s rt lui khi mt s chm trn nh th v phn ng li bng s im lng lnh lng. Ta c th t khen mnh v ngh, ti thc s dy ch hn mt bi hc -hn ta im ngay khi nghe ni. Nhng s chin thng bn ngoi ca ta rt nng cn. Ngi i u vi ta c th th chng bao gi giao tip vi ta na, hay th s b mt tr th ta mt lc no trong tng lai. c tm v nhng kh th m ta to ra cho ngi, s di tr li v ta s hng chu hu qu lc khng ng nht. Khng kh tm ra cc th d khc v nhng nh hng tiu cc ca li ni th l. Th d bn c mt ng nghip rt gii, rt thng minh v k thut, nhng cch n ni ca anh ta c nhiu vn . Anh ta gy him khch vi cc bn ng nghip v nhng li th l, cc cn, cao ngo, cay c, v mit th. V th, du cng vic anh ta lm rt tt, khng ai c th chu ng ni anh, kt qu l anh khng c ng tin thn. Mt th d khc ng bun hn l nh hng tiu cc ca li ni th l, cc cn i vi tr em. Chng ta ai chng tng nghe cc bc cha m ni vi con ci mnh, My thit l nhc, My khng th lm g ng, My s khng lm nn tch s g. C th chng ta cng nh tng b ni nh th khi cn nh. S xc phm bng li ni c th li nhng vt thng khng bao gi lnh trong tm hn a tr. D nhin, i khi cha m cng phi dng li l cng rn vi con ci chng khng lm nhng chuyn nguy him, nh l chi vi dim qut hay chy chi ngoi ng. Nhng nhng li ni cng rn pht xut t tnh thng, lng lo lng, ch khng phi bng ch mun h nhc hay hm do.

114

Ngay chnh th vt cng b nh hng bi nhng li cc cn. Chu trai ti c mt con ch Alaska, tn l Taurus. Taurus rt t m v nhng con th n thy trn ti vi. N cn nh cn chng na. V qu b, nn khi Taurus b cun ht bi ci g n thy trn mn hnh, l n ng che khut tm nhn ca ngi ngi sau n. Ba n, mt ngi la ln, bo Taurus trnh qua mt bn. Ging ni ca ngi rt bc dc, nghim khc. Taurus phn ng li bng cch b i xung tng hm di nh. N sut tun, khng chu ra, ngay c n. Thnh thong n chy ra ngoi gii quyt cc vn khc, ri chy ngay xung . Cui cng, gia nh phi nn n n, dng nhng li nh nhng, m i th Taurus mi tr ln vi h. Nhng li nh nhng ca gia nh chu ti gip h tm li c s thn thin ca con ch m h yu qu. Li t t, nh c Pht dy, lun thch hp v c hoan nghnh: Hy ni li t t nhng li lm ngi ta vui v n nhn, nhng li khng c vi ai; hy lun ni li t i vi ngi khc. (Sn 452 [do Thng Ta S. Dhammika dch]) Ni vi ai , Ti thc s cm kch nhng vic bn lm, Bn gii quyt vn tht tt p, hay Tht vui c gp anh. Nhng li ni s lm m lng ngi ni cng nh ngi nghe. Li ni du dng l mt ngt trn mi. By t s thn phc hay bit n s khin mi ngi cm thy hnh phc hn. Chng gip ta to ra v gi c tnh bng hu, v ai cng mun lin h vi ngi m li ni nh nhng, du dng khin ngi nghe cm thy th thi, d chu. Li nh nhng, du dng gip tr em trng thnh vi cm gic t tin v gi tr bn thn. Nhng li ni nh th cng gip ta d hc hi v tri n gio l ca c Pht.

115

Nu ta ni li t t, khn ngoan, th hnh phc m ta c th ban tri cho ngi chung quanh tr nn v hn. Nhng hy cn trng: li du dng, t t phi thnh tht v pht xut t mt mc ch cao thng. Ni li nh nhng, m i trong khi suy ngh hay lm iu ngc li l gi di, khng phi l mt c hnh. Tt c chng ta u bit c nhng v lnh o tn gio dng li ngt bi truyn b s s hi hay ku d ngi ta gi tin n cho t chc ca h. Ti cn nh c mt ngi Tch Lan i khp x tuyn truyn chng li s c hi ca ru. Nh vo ti n ni , ngi ny c ni ting, c quyn lc v c nhiu ngi bit n, li ko c nhiu m ng tin theo. ng ta h ho chin dch ng ca cc qun bar, hy b cc qun ru, v cm bn ru. Vo mt ngy h nng nc, trong lc ang din thuyt mt cch hng hn, ngi kia ci o vest ra mt cch vi v. Mt chai ru nh t trong ti o ca ng rt ra v ri xung sn sn khu. Th l chm dt chng trnh ku gi cm ung ru, v cng chm dt lun s nghip chnh tr ca ng. Mc du nhng g ngi ni v s c hi ca ru l ng, nhng mt khi ngi nghe thy c s gi di ca ng, h khng cn mun nghe ng na.

Trnh Ni Chuyn Ph Phim

Loi t ng th t l ni chuyn ph phim, m c Pht gi l nhng li ni v ngha hay u m. Ni sau lng ngi (gossip) l t ng, khng cn bit nhng g chng ta ni v ngi c ng hay khng. Suy cho cng nu ba ngi k mt cu chuyn vi mt ngi th t, th mi cu chuyn li khc nhau. Bn tnh con ngi thng tin vo bt c iu g chng ta nghe trc, du c th ch phn nh quan im ca mt ngi. Nhng iu ni c th da trn s tht, nhng li ni sau lng thng c phng i, thm tht. Ni sau lng thng dn n tranh ci v hiu lm. N c th lm tan v nhng mi lin h. Trong nhng trng hp nghim trng, n c th a

116

n khiu kin v m l hay lm mt danh ting ngi khc. Vo thi c Pht, hnh ng ny cn c th lt c mt lin bang: Dn tc Licchavi l mt b tc c lp, kiu hnh, mt trong nhng thnh vin c quyn lc v quan trng nht ca mt lin bang hng cng ca tm dng tc. Th ca h l th ca lin bang. Vua Ajatasattu, mt v vng y tham vng, ngi ng h ca v t s B t a, d nh s xm chim v nh bi dn tc Licchavi. Tuy nhin, v vua ny cng tham kho kin ca c Pht v d nh xm chim ny. c Pht ni dn tc Licchavi sng rt ha hp, v khuyn nh vua, Ngi khng th xm ln, ch ng h khi h cn bit on kt v ha hp vi nhau. Nh vua hon li vic xm lng v suy ngh v li ca Pht. Sau vua Ajatasattu ngh ra mt k n gin nhng c c. Nh vua truyn cho v th tng ca mnh ni nh iu g vo tai ca mt ngi Licchavi. V quan ny n gp mt ngi Licchavi v ni nh mt cch b mt, C la trn rung ng. ch l mt cu ni v ngha, tm thng. Ai cng bit la c th c tm thy ngoi ng rung. Nhng khi thy hai ngi thm th, mt ngi Licchavi khc bt u suy on khng bit th tng ca vua Ajatasattu ni g vi bn mnh. Nn anh ta n hi, th ngi kia lp li cu ni l c la ngoi rung. Nghe vy, ngi Licchavi th hai ngh, Anh ta ang giu s tht. Anh ta khng tin ti. Anh ta t t ra cu ni xun ngc v rung la la di ta. Mang y nghi ng trong lng, ngi ny li n ni vi mt ngi Licchavi khc na rng c ngi thm th vi v th tng ca vua Ajatasattu. Ngi li k cho ngi khc na nghe, v c th, cho n khi mi ngi tin rng ngi n ng kia l gin ip v c mt hi kn c b mt thnh lp trong cng ng ca h. Vy l ha bnh tan v. Ngi Licchavi kt ti ln nhau, ri sinh ra tranh ci, v chin tranh bng n gia cc gia nh lnh o trong lin bang. Nhn thy k th ca mnh ang mt on kt, vua Ajatasattu khi qun xm ln dn tc Licchavi, v thng trn d dng. Sau , nh vua li tip tc xm chim nhng b tc cn li.

117

Ti khng cn nghe nhng cu chuyn nh th mi bit rng li ni sau lng ngi nguy him th no. Chnh bn thn ti kinh nghim c iu . Hnh nh bt c khi no c ai c gng lm iu g tt cho x hi, th l c ngi cm thy phi chng li s n lc . C th h cm thy bt an hay ganh t vi s thnh cng ca ngi khc. Loan tin n l v kh ca h. H khng phi ra mt v a ra bng chng g. H ch cn thm th nhng iu tai hi, ri da vo s sn lng tham gia ca ngi khc vo nhng cu chuyn v thc hon thnh vic lm xu xa ca h. Ln u tin khi chng ti c gng gy qu xy dng trung tm thin, c ngi loan tin n v hi Bhavana. H ni rng ti li dng cc n nhn, d nh s dng ngun kinh ph m chng ti ku gi c bt u mt cuc kinh doanh m m kim li. Nhng l th nc danh c gi n nhng ngi c vai tr quan trng, bo h ng nn ng gp. Nhng tin n c to dng vi c , nhng chng li c loan truyn bi nhng ngi khng bit s tht. Cng ng Pht gio ni ti sng, lc ban u t ra rt st sng, sau tr nn lung lay chia r. May mn thay nhng ngi chng i s xy dng ca hi Bhavana khng tm c bng chng thc s no phng i ln, nu khng h hon ton ph hoi c n lc ca chng ti. Khi no ngi ta cn sn lng tin vo nhng g ngi khc ni v lp li nhng iu mt cch v tm, th tin n s cn loan truyn. Mt ln kia mt thnh vin ngi M trong Ban iu hnh ca hi Bhavana n Tch Lan. Khi , ng gia nhp mt nhm nhng ngi hnh thin n t nhiu x s khc nhau, h ni v cc trung tm thin khp ni. C ngi nhc n Hi Bhavana trong bui hp mt , v mt ph n tuyn b, ! l trung tm mi ti u c tic tr! Khi v thnh vin trong Ban iu hnh ca chng ti phn i, th b ta nht quyt l b ni s tht. Cui cng, v thnh vin phi ni, Ti bit S Gunaratana t 1971, v tham gia vo vic thnh lp Hi Bhavana t nhng ngy bt u. Ti bit chc khng h c tic tr g c. Nu khng c ngi bit chuyn c mt, th khng c ai c th phi bc li li tuyn b ca ngi ph n kia. c th ngi khc li cn thm tht nhiu iu khng ng s tht v tai hi hn na. l cch m tin n c to ra v nc th lm

118

tn hi n c nhn cng nh cc t chc nh th no. Nu chng ta nghe ai tung tin n hay thng tin tai hi, ta c hai chn la: hoc l ta chm dt cu chuyn hay l ta khng tn ng vi tin n tht thit, nh v thnh vin trong ban diu hnh ca chng ti lm. Nhng trong li dy ca c Pht khuyn ta nn kim ch vic ni xu, cn c kha cnh su xa, mi m hn. Phn ng chng ta b nhiu th gi ni v nhng mn ta n my ngy hay my thng trc , hay nh n nhng chi tit trong mt b phim hay mt chng trnh truyn hnh nhm nh no m ta xem. Chng ta cn hoang ph thi gian ni nhng cu chuyn chc ci thin h. Nhng cu chuyn ny chng ch li g cho s pht trin tr tu ca ta. Khi ta ngh n cuc sng ngn ngi th no v chng b cp mt i do tai nn, bnh hon, th ta c thc s mun lng ph thi gian qu bu bng nhng cuc chuyn tr ph phim khng? Cng ng l c nhng cu chuyn dng nh khng quan trng hay v b nhng thc ra chng c ni vi mt mc ch quan trng. i khi chng ta phi dng nhng li nh nhng v ngha an i ai hay ni kt tnh thm vi con ci. Tt c nhng li ni chnh nim xut pht t tnh thng yu v lng bi mn u l mt phn c chp nhn ca Chnh Ng. Phng cch xt on l dng li v t hi mnh trc khi ni: iu ti sp ni c ng s tht khng? C t t khng? C ch li khng? C hi cho ai khng? y c phi l thi im ni ra iu y khng?

Chnh Nim V Chnh Ng

Chnh Ng khng phi l iu m bn c th thc hnh trn gi thin. N xy ra trong khi tr chuyn, khng phi lc lng thinh. Tuy nhin trong lc ngi thin, ta c th qun tng n thi quen n ni ca mnh v c gng chuyn ha cc tm php bt thin thnh cc tm php thin xut pht t tm x, tnh thng yu v lng bi mn. Ta c th phn tch nhng hnh ng trong qu kh v t hi: Nhng iu ti ni hm qua c ng khng? Ti c dng li t t, du dng, chn tht v c ngha khng? Nu nhn thy rng mnh sai trn mt kha cnh no , ta phi nguyn hon thin tm chnh nim v Chnh ng.

119

Cch tt nht l suy ngh trc khi ni. Ngi ta thng ni, Hy gi ming! Nhng ng hn l phi gi tm bn. Ming li khng th t ng lm c g. Chnh l tm iu khin n. Trc khi m ming, hy qun st li tm xem ng lc hnh ng c thin khng. Ta s phi n nn hi hn nu c li no xut pht t tm tham, sn, hay si. Ngoi ra cng phi quyt tm mnh m l khng ni bt c iu g c th tn thng ngi khc. Chc chn rng tm nguyn ny s gip ta suy ngh cn thn trc khi ni. Khi ni vi tm chnh nim, t ng ta s ni li chn tht, du dng, m i. Chnh nim s gip ta kim ch khng s dng nhng li ni nh gm ao c th lm ngi ta au n tn xng ty. Nu tc mun ni li c c khi ln, th lp tc dng chnh nim v Chnh Tinh Tn ngn cn cc t tng khng ko di. Li nguyn khng lm tn thng ngi khc bng li ni tr nn c bit quan trng khi phi ni vi ngi m bn c cm, hay khi tranh lun v nhng vn m bn ng h mnh m. Hy cn thn! Ch s dng nhng li du dng, c chn la k cng. Trong nhng trng hp , li ni nh nhng, m du gip ta gi c ha kh v gip cho s trao i, tho lun c tip tc trong bu khng kh thn thin, mang li ch li cho mi ngi. Nu c ai n bn bn vi thi gin d -cn nhn hay ni xu v mt trong nhng ngi bn ca mnh, th d nh th- khin bn cm thy bc tc, th tt nht l ng ni g. Hy t thm nhc nh, Ta khng c c phn ng. Ta khng nn nh mt chnh nim nh ngi kia. Tranh ci chng ch li g. Ti quyt ch tham gia vo nhng cu chuyn c ch. Ngi kia s phn ng li s im lng ca bn bng cch ngng ni nhng iu lm bn bc mnh. Bn c th nhn , hng cu chuyn n mt ti tt hn. Tht ra, l ngi Pht t th ngay giy pht ta bit cu chuyn b tt, khng i n u, ta phi c trch nhim chuyn hng n. Tht d b qu vi nhng cuc tranh ci chuyn tnh cm, a n la ht. Nhng cuc ci v, la li u khin mi ngi trong cuc au kh. Vi tm chnh nim hy hi tng li bn cm thy au n th no khi mt t ch. Hy nh

120

rng sau c th phi mt nhiu gi hay nhiu ngy trc khi ta bnh tnh tr li ni chuyn vi ngi kia. Rt nhiu tnh cm tt p s b nh mt, c th l vnh vin. Tuy nhin, nhiu khi du ta c gng ht sc, ta vn phi ni gin. Nu ngi kia tip tc khiu khch bn, tn cng bn bng nhng li ni gm ao, bn c th tr nn hon ton mt t ch. Lc tht d ni gin. Khi bn nhn thy s bc tc ca mnh ang tng trng, hy ni i ! vi ngi kia, vi hy vng s tm c mt giy pht lng lng. Nhng nu ngi kia tr li rng Khng, anh mi phi i ! v tip tc tn cng th phi lm sao? Trong nhng trng hp ny, khi cuc i thoi vt ra ngoi vng kim sot, nhim v ca ta l phi nhanh chng em chnh nim tr li v s dng Chnh Tinh Tn ch ng cn gin. Ngay nu nh cm gic gin d khin tim ta p nhanh, thn xut m hi, v tay chn run ry, s chnh nim v li nguyn trnh ni li th l, cng c th gip ta kim ch c mnh. Ch cn khng cn gin khin ta phi ni g. Ch tm vo hi th ti lp chnh nim cho ti khi cn gin ca ta h xung. S t kim ch gip c hai, ta v ngi kia, mt c hi m lng thn thin. Khi lng ta lng du, ta c th nhn thy ngi kia r rng hn v s hiu ti sao c hai u bc tc. Lc y ta cng bit mt trng thi tm gin d khin ta kh chu n chng no. Khi s quan tm v tn trng i vi ngi tng ln, ta c th quyt nh s dng giy pht bt u mt quan h mi trong s tn trng, thng mn nhau hn, cng c tnh bng hu gia ta v ngi. l nhng g ta nn lun mong mun lm c. Khi nhn thy rng ta rn c tm v kim ch c li ni chuyn tnh th thnh ha hp hn, hy vui mng v iu ! Hy t nh, y l iu ti mun. Ti lun mun hnh ng th no em n nhng iu tt p. Hy lun gi trong tm nhng suy ngh . Ti s k cho bn nghe mt cu chuyn khi bn thn ti phi s dng chnh nim thc hnh Chnh Ng. C th kinh nghim ca ti s gip bn bit

121

phi lm th no p dng tm chnh nim vo nhng hon cnh trong cuc i bn - s lm, nh, v trong nhng mi lin h c nhn. Nhiu nm v trc, khi ti ang iu hnh mt ngi cha, mt s ngi ku gi mt bui hp cc v n nhn h tr cha li. H chng i mt s cng trnh ti khi xng v mun dng din n ny by t s bc tc ca h. Mt s trong nhng ngi ny phn ng rt mnh v cc vn c tho lun. H c sanh vo nhng gia nh Pht gio, nhng h khng quan tm n thin. Thc ra h coi vic hnh thin l mt iu in r. V th h khng th hiu vic lm ca ti. Ti cng bit trong bui hp ny mnh s l ngi c cha mi di n, nhng nhng g xy ra cn t hn bt c iu g ngi ta c th tng tng n. C khong bn mi ngi d bui hp, bao gm nhiu thn quyn, bn b ca ti v nhng Pht t khc n by t s ng h ca h i vi cc Pht s ca ti. Trc khi cuc hp c th c chnh thc bt u, ngay c trc khi c s gii thiu no, mt ngi n ng cc mt ng dy v bt u ni. Ngi ny t hc, khng kho lo, li c khuynh hng s dng li th l. Anh ta khng ni g nhiu v nhng vn trong cha ang c tho lun, nhng ni rt nhiu th v c nhn ti. Vi nhng li ni thiu lch s, v l , ng ta kt ti rng ti khng lm g cho cha bao nm nay, rng ti khin ngi ta khng cn h tr cho cha, vn vn. ng ta dng nhng ngn t xc phm, kh c chp nhn trong x hi tn cng ti trong sut hai mi pht. Trong sut cuc tn cng bng nhng li l gy sc , ti phi u tranh vi chnh mnh. Ti phi t l gii vi bn thn cn ngn s tc gin c th pht khi. Ti c th thy rng ngi n ng ny ang trong trng thi tm bn lon, v ti t nh, Ti bit ngi ny c bn cht hin lnh. Chng ti tng c nhng lin h tt p. Chc chn l ng ta b nhng ngi chng i ti u c ni nng nh th. Ti cng qun chiu rng ti c nhiu c hi pht trin tm linh v vn ha m ngi kia thiu st. Ti nh li rng ng ta ch c hc vn tiu hc, rt t kh nng v cng t quan tm n s rn luyn tm linh. Bng cch , ti c gng

122

tri tm t bi n cho ng v cng y lng bit n rng nh cng phu tu tp khin ti kh lng ni nng hay hnh ng ging nh ng ta ang lm. Ti cng qun chiu v ni dung ca vn ang xy ra. Ti ngh rng nu ti m li chng i li ng, th nhng ngi ng h ti s ng ln bnh vc ti, v bui hp c th s bin thnh mt cuc u ln nhau. Ti thy nhiu ngi trn mt ln, cau c nhn ngi kia v nhp nhm trn gh ngi. Ti cm nhn c s au lng ca h, c bit l thn quyn ti. Ti l bc trng bi trong gia nh l ngi anh, cu, ng ch, v ng c - v ti c ting l mt v tu s hin t. D nhin, gia nh ti rt thng xt v cm thy phi bo v ti. Ti bit rng nu ti t v b tn thng hay bc tc bi nhng g ngi ny ni, ngi thn ca ti s khi tm sn hn cng nh nhng trng thi tm bt thin khc. H cn c th tn cng ngi n ng ny. V th ti t nh: Gi ti phi thc hnh chnh nim, kin nhn v hiu bit mang ha bnh n cho bui hp ny. Ti thit lp chnh nim bng cch ch tm vo hi th. Khi nhng s i u nh th ny xy ra, iu quan trng l ta cn dng li v ht th su trc khi phn ng c l hai pht ht th su, hoc l ba mi ci ht vo v ba mi ci th ra. S dng li ny cho ta thi gian bnh tnh li v thanh tnh tm, ta c th ni mt cch t tn, thay v ni nng. Cui cng, ngi n ng hnh nh dc ht ni long nn ngng ni. Mi ngi u cng thng. Tt c u hng v ti. Bng mt ging nh nhng ti ni, Ngi ny tng l bn ca ti. ng l mt th ch lun h tr cho cha, lm c nhiu vic tt v ch li. ng y cng bit ti lm g sut bao nm nay cho cha. Tuy nhin hm nay, ng y hnh nh tht vng, bc tc, v c th khng cm thy bnh tnh. Do ti cm thy cn cu an cho ng v cho tt c mi ngi.

Ti yu cu tt c chp tay cu nguyn t lng knh trng c Pht bng cch ni ba ln, Chng con nh l c Th Tn, bc chnh ng chnh gic, bc hon ton gic ng. l cch chng ti thng lm khi bt u cc nghi l nghim trang. T lc , do uy lc ca truyn thng, khng ai

123

cn c th m li tranh ci hay by t bt c kin chng i no na, v khng mun t ra bt knh i vi c Pht. Ri ti hng dn c nhm th nm gii, phn khch tinh thn h ln v chc rng mi ngi u nh n nhng li Pht dy v hnh ng khng tn hi, chn tht. Cui cng, ti tng mt bi kinh cu an di, v khi chm dt, ti ni, Gi th cc bn c th v nh. Cuc hp chm dt. V l kt thc ca cu chuyn. Nhiu nm sau, ngi n ng vn gi thi lnh lng i vi ti, nhng sau ny ti c c hi gip ng khi ng tri qua nhiu giai on kh khn trong i. T n nay, ng ta vn thn thin vi ti v lun by t lng bit n v knh trng. Chnh nim chnh l cha kha gip ti i ph mt cch m thm vi hon cnh kh khn . Bn cng c th dng phng php ny. i khi ti nghe ngi ta bin minh rng s vic xy ra qu nhanh n ni ngay vi tm chnh nim, h cng khng th kim sot c hnh ng hay li ni ca h. Ni rng ngay vi tm chnh nim m vn hnh ng nh th l khng ng. C l tm chnh nim ca h qu yu hay b ch ng bi lng tham, sn, hay si. V theo nh ngha, chnh nim gip ta kim sot nhng g ta ngh, hnh ng nh th no v ni nhng g. Bn khng th chi mng ai mt cch y chnh nim, lm dng ru ch mt cch y chnh nim, hay phm nhng ti t dm mt cch y chnh nim. Nu thc s c chnh nim, ta khng th no lm nhng vic nh th! V thi quen hun tp ca chng ta qu mnh, bt c khi no ta m ming, li ni dng nh tun tro. C th bn khng thc rng khi ni ta tn hao bit bao nng lng. Vi tm chnh nim, ta c th dng li s tn hao ny v tch tr nng lng. V chng ta c th s dng nng lng c tch ly ny pht trin tu tri vo trong bn cht ca cc thi quen ca ta. S dng nng lng ny nh l mt ngun nguyn liu, chng ta c th t soi li mnh trong lc hnh thin, xem xt li cc hnh vi ca mnh, v n lc rn luyn tm thm na. Tuy nhin khi chng ta nng lng b dn nn ny pht ra m khng c chnh nim, th chng thng n tung, ging nh ci nt y bnh. Ti thy nhng iu ny thng hay xy ra cui cc kha tu thin. Ch vi pht

124

trc thi, mi thin sinh u hon ton im lng, ngi yn tnh hay di chuyn nh nhng, chm ri. Ri ngay giy pht gii gi im lng ca kha tu c chm dt, th bng n bao ting ni. Trn l chuyn tr, i thoi tip tc hng gi hay hn na, cho n khi tt c mi nng lng tch tr c tiu hao ht. Kha tu cng di th ngi ta cng tr nn n o, cng d di, tr khi h n lc duy tr s chnh nim trong li ni. i tr duy nht cho t ng phi l mt liu thuc chnh nim cc mnh khng ch trong cc kha tu, hay khi bn ang trong mt hon cnh th thch y kh khn, nhng phi l sut i bn. Chnh nim v Chnh Ng s mang li hnh phc cho bn. Ti bo m iu .

Tm Lc V Chnh Ng
y l nhng iu tm lc ngn cn kh au bng phng cch ca Chnh Ng: - Chnh ng c ngha l khng c ni di, khng ni li th l, cc cn v ph phim. - Ni di bng cch im lng th vn l ni di. - Ni li thm c l loi ngn ng ph hoi tnh bng hu ca ngi khc hay lm tn hi n thanh danh h. - Tn cng bng li ni, ni ma mai, th tc, gi di, ch trch h nhc qu ng, tt c u thuc loi li ni th l, cc cn. - Li ni th l, cc cn lm tn thng ngi khc v h thp phm gi ca ngi ni. - Ni chuyn ngi khc, ni chuyn ph phim thng dn n tranh ci, hiu lm, lm mt thi gian v khin tm bn lon. - Tt c mi li ni khng xut pht t tm x, vi tnh thng, v lng bi mn u tai hi. - Mt cch xt xem bn c s dng Chnh Ng hay khng, l dng li v t hi trc khi ni: iu ny ni c ng khng? iu ny ni c t t khng? iu ny ni c ch li khng? C lm hi ai khng? C ng lc ni iu khng?.

125

- S dng chnh nim cng c thm quyt tm khng ni iu g gy tn hi v ch ni nhng li nh nhng, c chn lc c th mang li s ha hp cho mi ngi trong bt c hon cnh kh khn no.

126

CHNH NGHIP (BC 4)

C ngi cn mt bng lit k cc gii lut m bo rng mnh hnh ng mt cch o c, chn tht. Ngi khc th cn gii lut cm thy chc chn rng h t c mc ch tm linh, ci tri hay c gic ng. c Pht cng ch by cho ta nhng cch hnh x trnh khi au kh, nhng hnh ng o c chn chnh khng ch nm trong cc bng iu l gii lut no. ng hn, l cc quy lut lin quan n hnh ng ca ta, cho ta bit chng gy ra au kh cho bn thn v tha nhn nh th no -s la chn hnh ng o c ca mi ngi s nh hng n tt c nh th no.

Nm Gii
Gii lut Pht gio bt u vi nm quy lut m ta cn tun gi cn thn nu mun t c s tin b tm linh. l: - Khng st sanh - Khng trm cp - Khng ni di - Khng t dm - Khng dng ru hay cc cht say khc Cc t ca c Pht phi pht li nguyn gi cc gii lut ny, gi l nm gii. Tuy nhin, cc quy lut o c ny khng phi do c Pht ch t ra; m chng l nhng o c c bn, c mt khp mi ni v khng c gii hn thi gian. Bn trong s nm gii lut ny c cp n trong Bt Chnh o. Chnh ng bao gm vic khng ni di. Chnh nghip c xem nh l khng git hi, trm cp, v t dm. Gii cui cng trong nm gii: khng s dng cc cht gy nghin, cng nm trong chnh nghip. V mt ngi say sa khng th kim gi khng phm vo t ng hay hnh ng sai tri.

127

 giai on u ca vic pht trin o c, chng ta cn n nhng gii lut ny, cng nh mt a tr cn c cha m nhc nh vi nhng li rn dy nh l ng s vo la nng. Khi ln ln, a tr nhn ra rng li cha m dy l trnh cho mnh khi b nguy him. Tng t, khi chng ta hon thin s hiu bit v hnh ng o c, chnh nghip s tr thnh t ng. Chng ta khng th no mun phm vo nm gii lut, m ta cng khng cn phi da vo chng mi i ng ng.

o c Trong Hnh ng
Theo truyn thng chng ta ni rng Chnh Nghip bao gm vic khng git hi, khng trm cp, v khng t dm. Mc du chng ta dng cc thut ng tng t trong ng gii v trong nh ngha v Chnh Nghip trong Bt Chnh o, nhng ngha ca chng hi khc nhau. Trong ng gii, ngha ca cc gii ny rt n gin v r rng: ch l ng lm ba vic ny. Git hi, trm cp v t dm l ba hnh ng ti t nht m ta c th phm phi, v nu phm cc gii ny, ta s khng th c c s bnh an. V th, chng ta lp th nguyn mnh m, vng vng v tun gi chng mt cch trit . Tuy nhin, khi c Pht ni n Chnh Nghip trong Bt Chnh o, trong ngha ca vic trnh git hi, trm cp, v t dm, Ngi a ra nhng th d n gin nht m ngi ta c th vi phm cc gii ny. V th s kim ch ny phi c hiu khng ch mt cch hn hp, trong ngha l gi gii, m cn l nhng phng hng m rng cho cc hnh ng o c cao hn. Th d, trong mt bi thuyt php c Pht khuyn khch mi ngi phi hnh ng y lng t bi i vi tt c mi chng sanh, bng nhng li dy sau: Ai cng s gm ao, Ai cng s s cht. Suy ta ra lng ngi, Ch git, ch bo git. (2)

128

(Dh 129) c Pht gii thch rng bt c hnh ng no gy tn hi cho ngi khc nh l p ph nh ca, gy ha hon, hm do bng v kh l sai, ngay nu nh khng c ai thit mng. C ln ti c nghe v mt thanh nin khng thch nhng ngi bn hc cng ch tr ca mnh. tr th, anh ta khng b h bng cch b mt ph hoi dng c nhn ca h nh l vt qun o h vo cu tiu hay ph hng my vi tnh ca h! S t him nh mn v nhng kiu a dai lm tn thng ngi cng l nhng hnh ng thiu o c. Ngoi ra cn c cc hnh ng o c mc vi t hn. Th d gii khng st sanh s t n ngha cao p nht khi ta pht trin c mt thi hon ton v hi v lng lun mong c mi iu tt lnh cho nhng chng sinh khc. Chng ta thc hnh Chnh Nghip khng ch v ta mun trnh phm cc gii hay v ta s ai s trng pht nu ta phm li. Ta trnh nhng hnh ng tn nhn, c c v ta thy c hu qu ca nhng hnh ng nh th -chng s mang s bt hnh khn lng n cho ta v cho mi ngi quanh ta, hin ti cng nh tng lai. Chng ta thc hnh Chnh Nghip v mun cuc sng ca mnh c ch v ha hp, khng phi ph hoi hay chng i, v v ta mun tm c thanh tnh, an lc, khng b phin no v hi hn, n nn. Khi ni n vic tun gi cc gii lut, tm c rt nhiu tr. C ngi t nh rng gii lut khng dnh cho ngi tr tui. H ni, Hin ti ti c quyn c hng th v lm bt c iu g ti mun. Khi ln tui hn ti s tu sa li. Tic thay, bit gi gn quy lut o c lc cui i th cng ging nh trng s khi bn sp t gi ci i. Nu ch i qu lu, ta s khng th hng th c li ch m mt i sng o c c th mang n khng b nghin ngp, c nhng mi lin h lnh mnh, mt lng tm trong sng, v mt tm bnh lng. Tt nht l c hng nhng thnh qu tt p ca mt i sng o c khi bn cn tr, c sc khe v mnh m. Lc tui gi, ta khng cn cn cc gii lut o c kim ch ta khi hnh ng sai tri!

129

Mt ngy bin khc m chng ta thng s dng l t nh, Cc quy lut o c ny c ch li g cho ti? Cuc i ti nh th ny cng tt p ri. Nu l thi ca bn, th tt nht l bn cn phi xt li t duy mt cch k lng. Nu cuc i bn tt p, th ti sao bn phi ni di, n cp, ru ch, hay git hi? Vic phm gii nhanh chng tr thnh mt thi quen kh b. Hn th na, nhng hnh ng ny khng th trnh khi a n nhng hu qu tiu cc. Khng c chuyn chy trn khi lut nhn qu. Phm vo cc nguyn tc o c, th bn c th b mt mt ti sn, suy kit sc kho, gim thiu lng thng yu ca ngi thn, v nhiu th khc na m bn hng coi trng. Hn th na, bn s phi i mt vi lo u, mc cm ti li v ngay c vic au kh hn. Hy nh rng chng ta gn gi cc nguyn tc o c l cho mnh c hnh phc, khng phi au kh. Ngay c nhng hnh ng thiu o c c v nh mn, tm thng cng c th gy nh hng tai hi. Ti c nghe c mt ngi phi mt quyn u thu trong mt cng ty c phn hng triu ng -ch v git mt con b. Anh ta l mt nh kinh doanh rt ti gii, am tng. Anh c hn gp i tc c th hn vn tho lun v vic . Khi h ang chuyn tr, mt con b rt xung u trn ming ly nc gii kht ca nh kinh doanh. Anh ta dng chic mung ang quy nhn con b xung y ly. Khi con b b tr ln ming ly, anh ta li y n tr xung. Trong khi ang tho lun cng vic ng hng triu la m anh ta vn a gin vi con b, c y n xung cho n khi n kit sc cht di y ly. Ngi i tc ca anh sau ny cho ti bit rng, khi nhn thy nhng vic nh vy, anh ta t ngh, Ngi ny qu c c. C th anh ta s lm bt c iu c c g c c tin. Ti khng mun hp tc kinh doanh vi ngi nh th. V th ngi rt lui khi c phn. Bn c th t hi ti sao cc iu lut trong Chnh Nghip c din t bng nhng t ng tiu cc khng git, khng trm cp, vn vn. L do rt n gin. Chng ta khng th tm thy nim vui ca cc hnh ng thin cho n khi ta bung b c ci sai tri. Chng ta c khuynh hng hnh ng vi mt tm y tham i, dn n loi kh au. Trc tin chng ta phi bit cng li khuynh hng bn nng ny. Sau ta mi c th

130

thy c l ta s cm thy d chu, bnh tnh, t ti, v hnh phc bit bao khi ta hnh ng mt cch c o c. Khng th nu mt ba n ngon trong mt ci ni y bi, hay to dng c mt khu vn p trn mnh t y c di. Kim ch khng hnh ng bt thin, tc l chng ta to ra mi trng thch hp cho thin php c n hoa. Th d, trnh khng git hi hay sn hn to ra mi trng thch hp cho tnh thng yu v lng bi mn c pht khi khi giao tip vi ngi. Tng t, trnh khng trm cp khng ly ca khng cho, du l ca ci vt cht hay cng sc, t tng, sng kin ca ngi khc- s khin iu ngc li c pht sinh l tm x. Hnh ng o c tch s ch tm ca ta khi nhng li ch c nhn, v k hng n nhng ch li cho ngi v cho ta. Khi m chm trong dc vng ca bn thn, chng ta b lng tham, sn, si, v nhng tm l ch k khc ch ng. Do , ta s khng th t kim ch hay c tu gic hnh ng ng n. Nhng khi chng ta kim ch c cc php bt thin, th nhng mn sng u m trong tm ta s tan i mt t v ta bt u nhn thy rng chnh tnh thng yu, lng bi mn v lng tht s mi mang n cho ta hnh phc. Tm sng sut ny gip chng ta hnh ng o c v tin bc trn con ng theo du chn Pht.

Khng Git Hi
Khuynh hng mun lm tn hi, gy au n cho chng sanh khc thng xut pht t lng sn hn hay s hi. Khi chng ta c git mt sinh vt, du l nh nhoi nh l su b, l ta lm gim thiu lng tn trng i vi tt c mi s sng trong c bn thn chng ta. Chnh nim gip ta nhn bit c cc hnh ng sai tri ca bn thn v chu trch nhim v chng. Khi qun st cc trng thi tm ca mnh, chng ta nhn thy rng sn hn v s hi dn ta lun chuyn trong vng xoay ca bo lc v s nhn tm, khin ta c nhng hnh ng hi ngi v hy dit tm thanh tnh ca bn thn ta. Trnh khng git hi gip tm ta c bnh an v gii thot khi sn hn. Tu gic ny gip chng ta bit kim ch, khng hnh ng sai tri v sn lng n nhn nhng hnh ng xut pht t lng bi mn v tm lng.

131

Mt t ca ti bo rng c thng cm thy s v phn ng mnh m i vi mt s sinh vt nh ging nh l chut, ch, hay a. V nhng cm gic ny, c sn sng git chng. Khi s tu tp chnh nim gip c tr nn hin ha hn, c nguyn khng git nhng sinh vt ny na. Kt qu l cc cm gic s hi, xa lnh chng cng gim thiu trong lng c. Gn y, c cn thu ht can m cm mt con gin trong tay, mang th ra ngoi ca ch khng git n. Khi chng ta kim ch khng git hi, lng tn trng cuc sng c tng trng v ta bt u hnh ng y lng bi mn i vi tt c mi chng sanh. Cng ngi t ny k vi ti v vic i thm mt ngi bn ang sng mt trung tm thin no . Khi n, c nhn thy trc ca nh cc nhn vin trong trung tm, c treo cc by su b. C c chc con ong vng b ri vo by bi mi thm ngt ngo ca da nc to. Mt khi chui vo ci l nh ca by, chng khng th ra. Cui cng, khi mt mi v phi bay trong mt khng gian nh b, chng ri xung y da nc to, ri cht ui trong . C hi bn mnh v ci by. Anh ta ng rng mt cng c nh th tht khng nn c mt trung tm thin, nhng anh ni rng mi ngi t nhng ci by ny y lu ri v anh khng th lm g c hn. Mc du c gi c gng khng n ting nhng con ong ku trong by, c khng th no tch hnh nh chng ang au kh ra khi tm tr. C cm thy mnh phi lm iu g gip mt vi con c c hi trn thot. C ly con dao, khot mt l nh pha trn by, v cm dao . Mt vi con ong vng b ln theo cn dao v bay thot ra ngoi. Sau c khot ci l b hn, v thm mt s con na cng chy thot. Cui cng, c nhn ra rng c khng th no chu ng c cho d ch mt con phi cht trong by. Mc du lo lng v hnh ng ca mnh, nhng cui cng c em c my ci by n mt khu vn bn cnh, tho chng ra, gii thot tt c nhng con cn sng. Khi lm nh vy, c thm nh, Nguyn cho ti c gii thot khi cc tm v hnh ng bt thin ging nh nhng con vt ny c gii thot khi cc by rp.

132

C gi ni rng t tr i, c khng cn s cc con ong na. Ma xun nm ri, mt t ong vng xut hin di cng vo ca Hi Bhavana. Nhiu ngi i qua ca b chng chch, v khu vc b ro li. Tuy nhin, c t vn tip tc i qua li , m khng lm hi sinh vt no. Ti s rt ngc nhin nu cn b con ong vng no chch na, c ni. Nhng nu c i na, ti vn lo chng b s hi hay c th b thng khi t ti. Nh bn thy t kinh nghim ca ngi t ny, kim ch khng git hi to ra mt mi trng thch hp cc hnh ng bi mn c th tng trng trong cuc sng. l iu tht tuyt vi v l mt phng cch hu hiu gip ta tin b trn con ng tu tp. Nhng chng ta cng khng nn qu cng rn trong vic ng h cho s khng git hi! Chnh nim i hi ta phi t quyt nh v hnh ng o c ca mnh, khng phi khng khng buc tt c mi ngi khc u phi theo gng ca ta. Th d vn n mn. Du bn thn ti khng n mn, ti khng bt mi ngi phi n chay. V nhn mt cch ton din hn, ti thy ngay chnh nhng ngi n chay cng gp tay mt cch gin tip vo vic git hi. Th d mt lng c khong mt ngn ngi n chay, v lng k bn, c nhng ngi nng dn trng rau ci, tri cy, v la mch nui mt ngn dn lng kia. Khi h o xi t hay gi cho cn trng khng ph hoi ma mng, th h cng phi git nhiu sinh vt nh b. Ri nhiu sinh vt v cn trng khc na li b git bi cc loi my mc trong ma thu hoch. Nhng ngi n chay lng k bn cm thy rt thoi mi. Mc du nhiu sinh vt b git hi, h khng b lng tm cn rt, v h khng c mun git hi. Bn c th thy t th d ny rng vic n rau c v vic git hi cn trng trong qu trnh trng trt rau c l hai vn khc nhau. Tng t, l lun cng c th p dng cho vic n mn. V n tht v git hi chng sanh c tht l hai iu hon ton khc nhau. Ngay chnh c Pht i khi cng n tht khi c cng dng. Nhng ngi ch n tht cng khng c mun git hi.

133

V mc ch gi gii khng git hi, c Pht nh ngha vic git hi rt r rng rng l hnh ng c mun cp ot mng sng. Trong cc gii lut dnh cho tng ni, c Pht ni r rng hn v nhng iu kin cn c trong mt hnh ng git hi: - Phi c mt sinh vt. - Ta bit rng c sinh vt . - Ta c mun git hi. - Ta d tnh phng cch git hi. - Ta thc hin hnh vi git hi vi phng cch d tnh. Ngi n mn khng phm vo bt c trng hp no k trn. H bit nhng g h n l tht v tht l ca th vt. Tuy nhin h khng c mun git th vt , m h cng khng tham gia vo vic git th vt. Nu khng c sn tht, ta khng nn i tm kim, sn bn hay git m cm th n m nn n ci g khc. Nhng ta cng khng nn t nng vn trnh tt c mi th gp phn vo vic git hi mt cch gin tip. Trong cuc sng hin i, c rt nhiu th c th gp phn mt cch gin tip vo vic git hi. Th d, khi li xe hay i qua vn c, ta cng c th git hi cn trng. Mt s loi thuc ta dng tr bnh c th nghim trn th vt -bng cch git chng, hy hoi chng, hay lm cho chng bnh. S dng cc loi thuc ny khng phi l hnh ng git hi. c Pht dy r rng rng chnh l mun, l ch tm lm iu g mi l ng k. Cn ni v s pht trin tm linh, th khng c g khc bit gia mt ngi n chay v n mn. Khi mt ngi n chay ni lng tham, lng nghi, h cng hnh ng ging nh ngi n tht vy. Nu bn mun tr thnh mt ngi n trng chay, th bng mi cch hy thc hin i. Nhng ba n chay lt rt tt cho sc kho. C nhn ti l ngi n chay v lng bi mn i vi th vt. Tuy nhin, ng cm thy b buc phi trnh n tht mi c th t c hnh phc tuyt vi nht. Nhiu v c s hi ti phi lm th no i vi nhng cn trng trong nh hay ngoi vn ca h. H mun lm ngi Pht t tt, khng git hi, nhng bng ca h s b tn a hay nh h tr nn d bn v h khng dm ng n cc cn trng. Ti bo h rng vic git su b cn trng, du l v

134

mc ch tt, cng vn l git hi. Tuy nhin, khng phi tt c mi s git hi u c cng mt nghip qu. Thng thng vic git mt cn trng khng cn tr s tin b tm linh ca ta ging nh khi ta git mt con vt, nh l con ch. Tng t, git mt con ch s khng khin tm bt an nh git mt con ngi. Khng c hnh ng git hi no em n nhiu tai ha cho bn thn hn l git cha m mnh hay git mt bc gic ng. Loi git hi ny s cn tr k st nhn khng th t c gic ng trong kip ny v s a n mt s ti sinh ti t nht. So vi s git hi ny, git cn trng khng phi l mt vn ln lao. Nn hiu rng c nhiu loi nghip qu, chng ta t chn la hnh ng v chp nhn hu qu ca chng.

Khng Ly Ca Ngi
Trm cp l mt biu hin ca lng tham hay ganh t. Ly ca khng thuc v mnh l mt thi quen xu kh b. Nhiu ngi khng c cht kim ch no trong lnh vc ny n ni ngay khi h i d kha tu thin c gng t c cht hnh phc v thanh tnh, h vn duy tr thi quen n cp. Hi Bhavana, chng ti bit c nhiu trng hp ngi ta ly cp ta c. Ti khng bit c ai t c gic ng khi thc hnh thin trn mt chic ta c c n cp! Th vin ca chng ti cng gp phi nhng vn tng t. V Hi Bhavana nm trong mt khu rng, khng c ng n cc tim sch ln d dng, nn chng ti lu gi cc b su tp kinh in ca Hi. Qua thi gian, mt s sch bin mt. Tht l bun ci khi ngi ta n trung tm ny thin v hc hi v nhng iu Pht dy, vy m h khng th thy rng ly nhng th khng phi ca mnh khng th no gip tm h t c an bnh. Thc tp Chnh nghip trong vic khng ly cp c ngha l n lc sng chn tht v t lng tn trng ti sn ca ngi khc. iu c ngha l nhc cho c thu ngn bit rng c qun tnh tin mt mn m bn mua hay c thi li cho bn qu nhiu tin. iu c ngha l bng mi cch phi tr li cho ngi nhng g khng phi ca bn, m khng mong i s khen thng no cho hnh ng ca mnh.

135

D nhin, i khi s chn tht cng a n nhng phn thng vt cht. Ti nh v mt cu chuyn c a ln bo v hai a b nht c mt ti tin trong nh v sinh ca tim Sears. Chng mang ti v nh v khm ph ra trong c hn ba mi su ngn ! Vi s h tr ca cha m chng, nhng a tr ny quyt nh em tin giao li cho cnh st. Ngi ta khm ph ra l s tin thuc v mt khch hng trn ng n ngn hng gh qua Sears, v b qun ti tin trong nh v sinh. Hn l v khch au kh xit bao khi b mt tin v sung sng dng no khi c ngi tr li tin. Lng tin vo chn l v vo bn tnh thin ca con ngi hn phi pht khi trong lng anh. Anh by t lng bit n bng cch tng cho hai a tr mt phn thng xng ng, v cng ng cng khen ngi chng c lng chn tht. Xm chim ti sn hay tin bc ca ngi l n cp, iu ai cng bit. Nhng ta thng chng kin nhng hin tng n cp vi t hn. Th d vic t coi kin ca ngi l ca mnh cng l n cp. Cng nh ly nhng vt nh mn s lm, nh l vit, giy, hay a vi tnh, v em v nh dng cho c nhn mnh. Chng ta thng ngy bin cho nhng hnh ng nh th bng cch t nh, Ti cng c th ngh ra iu , hay Cng ty phi trang b cho ti nhng th ny. H tr lng t qu. Gian di trong vic khai thu, vit ngn phiu khng tin bo chng, hi l, hay tham gia vo cc cng vic kinh doanh nhm mc ch la di cng l n cp. Ngay nh ly trong siu th n khi bn i cng b coi l n cp. Hy nh, khng bao gi nn phc v cho thn bng chi ph ca tm. Mc ch ca chng ta trong vic tun gi cc gii lut o c trong Chnh nghip l cuc sng ca ta c hnh phc. Nu ta phm gii, au kh chc chn s theo sau, trong kip sng ny hay trong tng lai. Mun c hnh phc, tm phi bnh an v lng tm trong sch. ng ngh rng bn kim ch khng n cp l lm va lng th gii. Bn lm th l v s t ti ca bn thn, ngay hin ti v trong tng lai. Khi vt ln mc th thin ca vic u tranh chng li bt c hnh thc no ca vic ly ca khng cho, chng ta mi c th xem xt li s quan tm ca ta i vi nhu cu ca ngi khc v tr nn bt chp vo vt

136

cht hn. Dng gii lut khng trm cp nh l mt ngi ch ng, chng ta s tr nn bt ganh t vi nhng s hu hay cc s may mn ca ngi khc. Thay vo chng ta khm ph ra c nim vui ca s thng cm v tm hoan h cho hnh phc ca ngi khc.

Khng T Dm
Gii lut ny ca c Pht thng c din gii nh l s kim ch khng phm vo hnh ng tnh dc sai tri, nhng thc ra gii ny c p dng cho nhiu hnh ng hn l ch trong phm vi tnh dc. c Pht thc s mun khuyn chng ta phi kim ch khng s dng cc gic quan ba bi -tt c cc gic quan. T dm l mt hnh thc sai phm c bit tai hi ca s lm dng . V gii lut ny, ngi ta thng ngh rng khi ni n lm dng cc gic quan, c Pht ch mun ni n vic kim ch cc hnh ng sai tri trong tnh dc. Cc hnh ng ny bao gm hip dm, buc ngi khc phi quan h tnh dc m khng c s ng ca h. Ngoi ra, gii ny cng m ch vic lm dng tnh dc vi tr em, th vt, v/chng hay ngi tnh ca k khc hoc ngi khng th t bo v. Nu mt ngi bn tnh, du khng ci nhau, nhng chung sng m phn bi ngi kia, th cng b coi l hnh ng t dm. Quan h tnh dc vi ngi trng thnh, thch hp v c s ng th khng b coi l sai phm. Ngoi nhng iu nu ra, ngi ta thng gp nhiu vn v lng ham mun dc vng. Oi om l dc vng khng bao gi c th hon ton c tha mn. Du phi tri qua bao ri may, bao phin no, kh au khi c gng tha mn dc vng ca mnh, nhng c vng mun tha mn i dc khng bao gi mt. Mt s ngi hng n thin v s kh au dn vt do cc ham mun tnh dc ca h mang n. Tic thay l thng ngay trong lc h n lc t c thin nh v tm bnh an, lng ham mun nhc dc vn quy ph h. Gii php duy nht cho vn ny l bt u bng vic kim ch cc hot ng tnh dc ca bn. Nu bn khng th kim ch cht no, th con ng

137

n hnh phc s mi mi xa vi. Mt s thin sinh tinh tn c th tin nhng bc di trong vic t b cc tnh xu nh l ru ch hay ni di, vy m h khng nhn ra c ti sao h phi kim ch cc hot ng tnh dc ca h. H ni, Ti khng thy g l sai khi ch mun vui v mt cht. Theo s phn loi t trc ti nay v nhng iu khng nn phm trong phm vi hot ng tnh dc th hnh nh vn cn thiu st. Nhiu ngi bin lun rng gii lut khng ni g n vic lin h vi nhiu ngi tnh min l h c thn, ph hp; gii lut cng khng chng i li vic tm kim nhng khoi lc tm thng. Nhng nhng khoi lc tm thng lm h nhn phm ca bn, lm hn mn con ngi bn. S quan h tnh dc ba bi mang li tai hi cho bn v cho c ngi khc. Vy th mc ch ca loi vui v ny l g? mang n cho bn khoi lc? tha mn ham mun ca bn? Tuy nhin, chng ta ni t trc ti gi rng dc vng lng ham mun chnh l gc r ca kh au. Diu th hai ca c Pht dy rng tt c mi kh au u xut pht t lng tham i. Hot ng tnh dc ba bi l mt trong nhng cch d nht tm ta ri vo trong vng xoy ca tham v sn. Dc lc th chng qua, nhng ci gi phi tr -s nhc nh, ch, lo lng, ghen tung, n nn, s hi, c n, v mong mun c dc lc nhiu hn th khng th k xit n ni ta phi ui theo n khng ngng ngh. Vn l dc vng khng th c tha mn bng phng tin vt cht. Lm nh th cng ging nh gi vo ch nga bng nhng ngn tay tm thuc nga. Mc du khi gi c th mang n cho ta mt cm gic gii thot ngn ngi, nhng hnh ng li lm cht c lan rng thm, khin cho s nga ngi cng tr nn t hi hn. Cch cha tr cho cn bnh i hi bn phi bit kim ch, khng lm nhng g ch tng thm phin no cho bn sau ny. c Pht dng mt nh d mnh m din t nhng sai phm m ngi ta thng mc phi trong vn tnh dc. Vo thi c Pht, nhng ngi bnh phong thng ngi quanh ng la, t vt thng ca h. Bnh phong khin h b nga ngi khng th chu ni. Bng cch d ngn la vo vt thng em n cho h cm gic gii thot tm thi. Nhng

138

ngn la khng lm h hon ton ht nga hay cha lnh bnh h. Thay vo l h t lm phng mnh. Mt khi cm gic d chu tm thi qua i, vt thng s sng ln v bng m v phng. Nhng k khn kh ny cui cng phi chu nhiu kh s v nga ngi hn trc na. V th, nhng ngi bnh phong ny li ra ng la v t mnh na. c Pht bo rng chng ta cng nh th khi tm cch tha mn dc vng ca mnh. Khi ta tm n ng la ca th vui th xc, ta c th tm c cm gic gii thot tm thi khi nhng au kh v tht vng ca dc vng. Nhng m chm trong khng cha lnh c ta, tri li ta ch lm phng mnh. Nh th th lng ham mun, s nga ngi cn tng ln n mc no na? c Pht ging tip, nu c mt v y s n, mang theo thuc cha cho ngi b bnh phong. Ngi bnh xc thuc v hon ton c cha khi. Gi th anh ta ngh g v ng la? Khng c quyn lc g trn tri t ny c th khin anh mun t t mnh na. Nhng ngi bn c c th gi anh n bn ng la. Nhng anh nh li nhng g xy ra -s in cung ca lng ham mun v s gii thot ngn ngi ca ngn la. Khng c g c th khin anh quay tr li . Anh cm thy lng y trc n i vi nhng ngi bn c v i vi nhng au kh ca bn thn anh trc . (M 75) c Pht thng ni v mnh nh l mt bc y s v v gio l ca Ngi, Php, nh l thuc cha. i vi tt c cc thuc trn th gian, a dng v a loi, Nhng khng c th no ging thuc ca Php. Do , ny hi cc t kheo, hy ung thuc ny. ung thuc Php ny, Ta s khng cn gi, v cht.

139

 tu tp v thy c chn l, Ta s dp tt, gii thot khi i dc. (Miln 335 [5] [Ha Thng S. Dhammika) Nghe nh th, c th bn t hi Vy th ti phi chn gia ngi tnh v con ng o sao? ngh sai lm ny khin nhiu ngi lo ngi. Hot ng tnh dc gia hai ngi trng thnh, c trch nhim th khng cn tr g n vic tu hnh ca h. Tht ra, mi lin h h tr ny c th l mt ti sn qu bu tin bc theo tm bc n hnh phc (Bt Chnh o) ca c Pht. Gii khng phm t dm c th c gi bng nhng phng cch vi t hn, vt xa s kim ch gii lut mt cch my mc. mc cao nht, chng ta coi tt c mi ph n nh l ch, em gi ca mnh v tt c mi ngi nam nh l em, anh trai, nhng ngi ln tui nh cha m mnh, v nhng ngi nh tui nh con ci mnh. c th th lng ham mun s bin mt. V n gin l ta khng cn nhn ngi khc phi nh mt i tng ca ham mun tnh dc. Tt c nhng thi trc kia u bin mt, ngay c nhng ham mun vi t cng tan vo trong lng bi mn bao la v s quan tm cho an ton ca ngi khc. Hn th na, hon thin Chnh nghip trong Bt Chnh o, c Pht khuyn chng ta khng nn lm dng bt c gic quan no ca mnh. Bn cnh vic phm gii t dm, th iu cn c ngha g? l khi ta tha mn lng ham mun bng cch kch thch bt c gic quan no n n r ri, l lm dng cc gic quan. Lnh vc no chng ta cn b qua, cha xt n trong cc hnh ng ca mnh, nhng hot ng no m qua ta thc y thn v tm mnh vt qu mc hp l v mc ch khoi lc hay trn trnh, lng qun? Hy t hi mnh: Ti c cho php mnh xem truyn hnh hng gi lin khng? Hay b th gi lm nhng cng vic giy t khng cn thit mi n tn khuya? n nhiu hn nhng g cn thit duy tr cuc sng? C n cc t im m m nhc qu n o n ni dng nh tai ta mun v tung ra? C tm cch

140

tha mn dc lc n thn th mt mi, r ri, khng cn sc lao ng ngy hm sau? C s dng internet em li li ch cho cuc sng v cng ng hay ti ch lo gii tr cho n lc mt m i v tm ng cng li? Cc hot ng ny khng thch hp cho thn, khng thch hp cho con ng tm linh. Nhng bung b chng th ta s cm thy th no? Th thay vo , lng t trng s c tng trng. Ng chp xut pht t cc hot ng ny c th c ph b, nhng ch cho mt tri tim rng lng, hng v tm linh, khng cn l n l cho ting gi ca dc vng.

Khng S Dng Cht Gy Nghin

Gii lut cui cng trong nm gii dy ta phi trnh dng ru, ma tu, hay nhng cht gy nghin khc v gii lut ny cng c hm cha trong Chnh Nghip. Khi a ra gii lut ny, c Pht dng cc thut ng c iu kin. Ngi khng khuyn cc c s phi trnh tt c mi cht lm say, m ch ni nhng th c th khin ta cung di, v tm v bt cn. Ni cch khc, vic s dng chng mc cc loi thuc gim au c cht gy nghin (narcotic) c bc s cho toa khng vi phm gii lut ny. Vic thnh thong dng t ru nh, cng khng thnh vn . Tm li chng ta phi s dng tr thng minh ca mnh. Du c php ung t ru, ta cng khng nn lm. V ly ny thng dn n ly kia. C ngi ch sau mt ly, cng b say, v khng th kim ch c mnh. Do , lc tt nht thc hnh vic t kim ch l trc ly ru u tin, khng phi sau . Ngi th qua thi gian mi tr nn nghin ngp, mi ln ung tu lng ca h li tng thm mt t, nn h khng bit rng vic ung ru thng xuyn tr thnh mt vn nghim trng. Hn th na, vic tr ru trong nh cng d khin ngi ta mn ru gii su hay gim cng thng. Chng ta c th sng hon ton khe mnh m khng cn n ru, nn tt hn ht l ng to c hi ru c th hy hoi cuc i ta. Vi thi gian ti c nghe nhiu cu chuyn thng tm do ru mang n cho con ngi nh th no. Th d mt thin sinh Hi Bhavana k

141

rng, nhiu nm trc c khng thch th g vic ung ru v ch ung mt t khi b mi p. cc ba tic c ru, c khng bao gi ung ht mt chai bia. C ch cm chai bia sut bui ti ha ng vi nhng ngi ung ru. Sau khi ra trng, c dn n mt cng ng khc. Nhng ngi bn mi ni ny thng xuyn ung ru v c nhim thi quen thnh thong ung ru cho vui, mt thi quen thnh hnh mt cch chm chp. C k rng mt m kia, khi c chuyn phin mun, c ung mt loi ru mnh ht ly ny n ly khc. Khi bn b t v lo ngi, ngn cn th c nguyn ra h, bo h hy lo chuyn ca h. Bng nhin, mt cm gic rt l xuyn qua c th. Sau ny c mi bit l mt s bin i ha cht. T lc tr i, c tr thnh nghin ru. Sut hai nm, mi ngy c u ung ru v mi tun say xn t nht vi ln. C tnh ca c thay i theo hng tiu cc, khin c rt au kh. Cui cng, c tm n cc trung tm cai nghin ru nh gip v gi c b c ru nhiu nm ri. C nhiu l do khin ngi ta tm n cc cht gy nghin. Cc bn tr th mun lm ngi ln hn hay t v tr thc; ngi nht nht, hoc thiu bnh tnh, mun th gin hay c ngi chung quanh chp nhn hn; nhng k c vn th mun tm qun lng. Tt c mi ng lc u pht khi t kh -t vic mun thot khi thc ti ca nhng g ang xy ra trong gi pht hin ti. Tuy nhin, khi qun tng v vn ny, ta thy rng vic chy trn khng bao gi c th gii quyt bt c vn g hay lm gim bt bt c kh au no. Nghin ru hay nghin cc cht ma ty ch khin cho ta cng thm au kh. N khin ta nh mt lng t trng, cn bn o c ca mnh, sng thiu kim ch. Ta c th d dng ni di, phm vo t dm, trm cp hay nhng iu t hn th na. Ta cn c th hy hoi sc kho, ti sn, hn nhn, gia nh, cng vic, kinh doanh ca mnh. Ta c th nh mt s knh n ca ngi khc v lng t trong ca mnh. Cui cng ta s b b ri, ngp nga trong kh au t hi ti sao nhng vic gh gm ny c th xy n cho ta. Tm li, thuc cha tt nht cho vic nghin ngp l trc ht hy ng s dng cc cht gy nghin!

142

 c th thc hnh Bt Chnh o tt hn, chng ta c th xt rng hn ngha ca gii lut th nm ny mc cao hn trong vic kim ch khng s dng cc cht gy nghin. Chng ta t s dng thuc trong nhng trng hp no khc v ti sao? S dng kha cnh ny ca Chnh Nghip nh l mt hng dn tng qut, hy cht vn ng lc ca bn, t hi c phi bn ang c gng khng phi chnh nim. Bn trn trnh vn ca mnh nh th no? Bng cch c bo? Hay tham gia vo cc cuc ni chuyn ph phim? Chnh nim c th gip ta xc nh c nhng th ta by ra trnh phi lun i mt vi thc ti.

Nhng Gii Lut Cao Hn Dnh Cho C S

Hng ngy chng ta cn tun gi nm gii. Tuy nhin nu mun tin nhanh hn trn ng tu, ta c th t nguyn tun theo mt s iu lut trong mt thi gian no . Cc gii lut ny bao gm nm gii cn bn v mt vi gii kht khe hn. Mt s thin sinh nguyn tun gi cc gii ny vo nhng dp c bit, nh l khi h d mt kha tu thin hay khi h n sng cc trung tm thin, cc tu vin. C tm gii lut: - Khng git hi - Khng trm cp - Khng t dm - Khng ni di - Khng dng cc cht gy nghin - Khng n sau ng - Khng nhy ma, ht ca, nghe nhc hay xem ht, v khng dng n trang, m phm hay hng thm - Khng dng ging nm hay ch ngi cao v rng (nhng th xa x) Thnh thong tun gi tm gii ny c th gip cho s hnh thin ca ta c tt hn. Khi lng tm trong sng, ta khng c l do g n nn hi hn, th tm nh ca ta s pht trin mnh m hn.

143

Vo thi xa xa, ngi dn cc quc gia theo Pht gio tun gi tm gii lut c ngy, mt thng bn ln. Nhng ngy y, h n cha hay thin vin trn c ngy, hnh thin, c tng kinh sch, nghe thuyt php v tham vn gio l. i khi h hnh hng t cha hay thnh a ny n ni khc. Bt c u khi t hp li, h u hnh thin, nghe php do cc v c s hay tu s thng thi thuyt ging. Hm sau, h li tr v vi nhng hot ng thng nht. Ngy nay rt t ngi thc hnh nghi l tn gio (Bt quan trai) ny. Phn ng chng ta khi khng phi kim sng hay chm sc con ci, th lm cng vic nh, coi truyn hnh, d tic tng, xem ht, i n hay n cc qun bar. Khi chn tt c cc hot ng ny th ta i du lch. Thng thng l chng ta phi lm vic rt cc nhc c tin i du lch, nhng n li bao gm mt cuc chy ui khc theo cc hot ng hu mang n khoi lc. Khi tr v nh, i khi ta cm thy cn mt k ngh khc ly li sc t k ngh trc! Ri ta li phi tip tc lm vic v nu khng c tin th s khng c k ngh no na, m nu khng lm vic ct lc th cng khng c tin. C l bn cng nhn ra ci vng ln qun ca kh au ny. Tuy nhin, vic tu Bt quan trai tun gi tm gii lut ny gip ta c mt chn la khc. Vic tu Bt quan trai trong mt ngy, mt cui tun, hay lu hn c th mang n cho chng ta mt s ngh ngi tht s khi nhng cng vic thng nht v khin ta c ti mt hn, u c trong sng hn, khng mt mi, cu knh. Ta khng cn phi n cha mi tr c tm gii lut ny, m c th thc hnh ngay ti nh. Khi nh c tr nt, c hi c c nhng gi pht yn tnh v t do c th rt him. V th m c th s dng nhng thi gian qu bu ny vo vic gip ta vun trng c ni tnh, l iu rt quan trng. ch li ngay trc mt ca vic tu tp ny l cm gic bnh an, t ti, th gin, ci thin sc kho, cng nh gip ta c mt ci nhn ng n hn v ci cht. S k lut khng thng xuyn ny c th xoa du, mang li thoi mi cho c thn v tm. Th d, nhng ngi thng n ba hay bn ba mt ngy c th thy rng vic nhn n mt ngy mt tun l mt vic lm tt. Ri h c th bt u mt ngy ch n hai ba v nhn sau . Hai ba n ny phi l mt ba im tm tht y v mt ba n tra nh. H nn b qua ba ti. V nu khng c nhiu hot ng sau mt ba n nng vo bui ti, tin trnh

144

tiu ha rt chm, v n s trong bao t cho n sng hm sau. Khi ta khng n g bui ti, ta s cm thy kh i sng hm sau. Vy th ta c th n mt ba im tm tht y . C th hu ht cc ngy, do nhu cu ca gia nh v cng vic khng cho php ta n ba im tm y v n nh (hay khng n g) vo bui ti. V th nu chng ta c mt ngy c bit tu theo Bt quan trai, th n s gip ta c c hi th phng cch n ung ny. Thi gian m ta tit kim c vo bui ti khi ta khng phi chun b ba n, n ung, ri dn dp t mt ba n nng n c th dng lm nhiu vic ch li khc, nh l hnh thin hay c kinh sch Pht. Du vic thc hnh ny lc u khng phi d, nhng n l mt thi quen tuyt vi cn c hun tp. Hy nh rng, khng c g d lc ban u. Sau khi quen khng n nhiu, bn c th c gng khng n trn mt ngy. ng n bt c thc phm g, nhng ung tht nhiu nc v nc tri cy. Hy dnh ngy cho ring mnh, c sch v hnh thin. Mt ngy nh th l mt k ngh ngn tuyt vi cho thn v tm. Th Bt quan trai mt cch chnh thc gip ta gi tm chnh nim. Khi ta bt u lm iu g phm mt trong cc gii lut , tm ta s ni, Ch mt cht, hy nh ! v ta s nh li, , ti khng c Gii lut cng ging nh ngn roi m ngi nh xe dng nh nhng nhc nh con nga chy ng hng, hay l ting kn xe nhc nh bc ti khng sai lch ng. Ngi c s cng c th nguyn th sut i mt s cc gii lut gi l bt gii. Cc gii ny bao gm nm gii cn bn cng vi ba gii ph thm v Chnh Ng: khng ni li c c, khng ni li cc cn, v khng ni xu. Nm 1998, khi lm l k nim mi nm ngy thnh lp Hi Bhavana, cc thnh vin trong Hi c mi tham d trong bui l th nhn bt gii sut i. Vic ny do mt trong nhng thnh vin ban chp hnh ngh, v chnh b cng mun th bt gii. Nhng ngi tham gia c yu cu d mt kha tu hai ngy trc bui l ch tm vo ngha ca vic th nguyn. Li mi ny c n nhn rt nhit tnh. Ba mi su ngi tham d kha tu, nguyn sut i nng ta Pht v th nhn tm gii lut sut i. T hng nm chng ti u thc hin nghi l ny.

145

Chun b tinh thn th nguyn bt gii i vi mt s thin sinh khng phi d. Mt s t v lo s, s khc li cm thy kh tun gi. ng l tht kh khi ta phi pht li th nguyn! Bui l th gii chnh ra rt n gin. Ngi th gii c li th nguyn trong kinh, chung c nhm. Ri mi ngi nhn mt php danh mi theo ngn ng c truyn Pali. Nghi l n gin ny li n tng tt p trong i ca ngi th gii, nh hng nhiu n cch h ni nng. Sau khi th nguyn, khi tun ra nhng li cc cn, cay c, h s ngay lp tc nhn ra li lm ca mnh. Gii lut nh mt li nhc nh ca lng tm, khin h dng li. C th, dn dn h s khng cn s dng t ng na. S chuyn ha n gin ny gip h c th thy gii lut vn hnh nh th no to ra hnh phc. Nhiu ngi sau khi th bt gii vit th cm n ti. H ni rng l mt bc ngot trong i h. Nhng ti sao h phi cm n ti? Ti u c yu cu h pht li th nguyn. Chnh h t nguyn. H pht li th nguyn khng phi cho ti, cho ngi thn ca h, hay cho ai khc, m cng khng phi v lut php i hi hay v ch li ton cu. H t nguyn th tr cc gii lut ny cho bn thn, cho cuc sng ring ca h, cho hnh phc hin ti v trong tng lai ca h. Bn khng nn s phi pht nguyn thc hnh theo Chnh Nghip hay tu Bt quan trai, hay th tr bt gii sut i. Tri li, bn phi vui mng rng mnh quyt nh hnh ng sng tt p hn. Nhng ngi nghin ru, ma ty, c bc, hay c mt s nhng hnh vi bt thin khc rt kh quyt nh dng li. H tr hon v lun c nhiu l do thoi thc. Nhng mt khi quyt nh chuyn i v tun gi gii lut c mt thi gian, h nhn thy tm tr h tr nn trong sng hn, n ng tt hn, dnh dm c tin bc, v nhng mi lin h vi gia nh, vi x hi pht trin tt p hn. V th, h y lng mang n v t ho v bn thn, v chn i ng hng. Tng t, chng ta c th cng gp kh khn khi pht nguyn t b cc bt thin php. Nhng mt khi ta th nguyn v kin tr tu tp, thc hnh, ta s c hnh phc, t ti, v hoan h rng mnh c mt quyt nh mang n s chuyn ha tt p cho cuc i mnh.

146

Chnh Nim V Chnh Nghip

c Pht dy rng, Tt c mi li ni, hnh ng, v ngh thin u xut pht t tm chnh nim. Ni cch khc, Chnh Nghip pht xut mt cch t nhin t tm chnh nim. Hy qun st k hn ti sao l nh th. Mi hnh ng c ch tm ca thn, khu v , u c tc ng mnh m i vi chng ta. Khi gy thng tn cho ai hay hnh ng sai tri, ta thng tri qua nhng bc xc vt l (ni thn), a n trng thi tm bi ri, au kh. Chnh nim gip chng ta thy c nhng nh hng tai hi ny mt cch r rng. Ta thy rng mt hnh ng bt thin dn n cm gic n nn, cm gic ny li dn n lo u, phin mun khin tm khng c thanh thn. Khi tm bt rt, chng ta khng cn kh nng nh tnh. Hnh ng cng tiu cc, th tm cng bn lon, lo u. Vng c nghip thnh hnh, qua cc hnh vi bt thin ny li nh hng, sai khin ta phm thm cc ti li khc na. Ngc li cng th. Vi tm chnh nim, chng ta thy rng khi ta hnh ng vi tnh thng yu, tm ta tr nn nh nhng, an tnh. Tm thanh tnh s gip ta thm hoan h v gip ta ch tm nh tnh su lng hn. Bit c iu ny, ta s cm thy hng hi theo ui cc thin php. Thn v tm ta tr nn mnh khe, trong sng hn. Kt qu tch cc ny gip ta tin bc trn con ng o. Ti cn mun ni rng hn, l chnh nim trong vic tr gii -du l nm, tm hay nhiu gii hn na cng u khin ta thm v trang nghim, p ! Khi ta ni hay hnh ng vi tm chnh nim v cc gii lut, ta s cm thy t ti, bnh an. V khi tm khng vng bn, v mt bn s sng lng, vui ti. Khi ngh v nhng vic thin lm, ta s cm thy rt hoan h. Tm an lc ny ta sng trong mt v trn v mt ca bn. Ngi ta s cm thy d gn gi vi nhng ngi nh th. Khi ta chnh nim v Chnh Nghip, tm khng vng bn cng gip ta ch tm vo mi giy pht qua i, nhng khng phi trong tm trng bun nn, th ng. Ta dn ht mi kh nng v tr lc vo nhim v va thc

147

c nhng g ang din ra trong tm v va giao tip kho lo vi th gii quanh ta. Bng cch chng ta pht trin c s tnh gic v cc hnh ng ca mnh. Tm chnh nim nh th cng tr nn thit yu hn khi sc chu ng ca chng ta b th thch. Khi khng b ai thch thc, quy ry th cng d gi gn gii lut v hnh ng mt cch ha nh. Nhng khi c ai ni iu g lm tn thng hay chc gin bn, th tm bn c th b xo trn ngay trong giy pht . Tuy nhin nu c chnh nim, tm s xut hin ng lc ni, Hy dng li trong giy lt tm bnh tnh tr li. Tt hn ht khng nn ni hay lm iu g khin ta n hn. Nu ta gi c thc chnh nim trong mi hot ng, th khi b khiu khch, ta cng s nh gi bnh tnh. Th d, khi ang au kh v mt ngi thn hay mt ti sn qu gi, th ch mt kch ng nh cng c th khin ta tr nn gin d. Lc , ta phi cn thn gp bi khi giao tip vi ngi, ging nh ngi khng c giy i nh nhng, cn trng trnh ming v. Khi ta bnh hon, mt mi, i kht, c n, au kh, bc bi, cng quan trng nh th. Nhng lc y, gi c chnh nim trong tng giy pht gip ta nh n trng thi yu ui, d phn ng hin ti trnh nhng hnh ng c th khin ta hi hn. Mt trng hp khc khi bn phi ht sc chnh nim l khi bn cm thy mnh ang trong mt mi trng m nhng thi quen trong qu kh c th li cun bn vo vic phm gii lut o c. Mt ngi tng n cp d dng phi lp tc tr nn chnh nim khi thy ci bp ca ai nm trong tm tay. Mt ngi tng nghin ru phi lp tc chnh nim trc nhng ly bia min ph c trao tn tay. Mt ngi n ng c gia nh tng phi u tranh vi dc vng, b mt ph n quyn r bng cch trao cho anh tm danh thip, anh ta phi t nh, Nu ti cm ly s in thoi ny, n s khin ti mun phm ti. Tm ti s khng cn c bnh an. Ti yu v con v khng mun lm tn hi gia nh. Tt hn ht l ti khng nhn hay vt n i ngay lp tc. Trc khi ta t c gic ng v tm c trui rn k lng, ta s cn c th phm nhiu iu bt thin khc na. Trc khi lm iu g m ta bit

148

l sai, ta nn dng li v qun tng mt cch y chnh nim v vic hnh ng ny c th gy tai hi cho ta nh th no. Th d, nu ta cm thy b cm d mun n cp tin ca ch, ta cn phi qun st v hu qu ca hnh ng n cp: ta s phi sng trong s s hi b bt. Nu b bt gp, chc chn rng ta s mt vic, mt danh d v ngay c s t do. Ngay nu nh ta khng b lut php trng tr, th lng tm ta cng s trng tr ta ngay lp tc. Ngay chnh ngh mun thc hin mt hnh ng nh th cng khin tm khng c an, th tm ta s cn b xo trn bit bao nu ta thc hin hnh ng ? Khi mt ngh bt thin vn cn ch l mt t tng thong qua, ta cn c th sng vi n. Nhng mt khi thnh ra hnh ng, chc chn ta s chng bao gi c sng trong bnh an. Ta cng phi cn nhc hnh phc ngn ngi m mt hnh vi bt thin c th em n, so vi s au kh di lu m n gy ra. Th d bn c cm gic mun nh ai . ngh ny c th xut hin v bn tin rng bn s c h d sau : Ti tr c th, tn ny ln sau s khng dm lm vy na! Nhng bn khng th on c kt qu mt cch chnh xc. Ngi kia c th cng tr nn gin d v nh tr li bn mnh hn. Anh ta cng c th em lng on hn v m thm d nh tn cng bn. Mt phn ng khng khn ngoan c th dn n nhng cuc tranh ci lu di v ng cay. Ti bit mt ngi Tch Lan c him khch lu i vi hng xm. tr th h, anh ta xy mt cn chi cnh bn ging nc ca nh hng xm. Ngi hng xm than phin, yu cu anh d b cn chi, nhng anh ta t chi. Sau , nhng ngi trong nh hng xm u ng bnh. Vic tranh chp gia hai gia nh tr nn nghim trng cho n khi mt ngi phm ti st nhn. Php lut iu tra v ngi n ng kia cui cng phi vo t. C hai gia nh u au kh. Nhng h s cn tip tc th hn nhau qua nhiu th h na! S tranh ci gia hng xm u cng c. C hng t nhng cuc tranh ci nh vy. Nu c nhng s tranh ci nh th xy ra cho ta, ta phi ngng ngay lp tc v c gng lm du tnh hnh. Nhng cuc tranh ci khng kim ch s lm tn hi tt c mi ngi lin quan.

149

Chnh nghip khng phi do c Pht ch ra. M s tht lun l cc hnh vi bt thin s mang n kh au v gy ra hn th. Nh c Pht din t tng ny nh sau: Hn th khng th xa b hn th. Ch c tnh thng mi xa c hn th. l lut thng hng. (Dh 5) c Pht khng ni lut do Ngi ch. N khng ch p dng cho ngi Pht t m cho tt c mi ngi. Vi tm gic ng, c Pht c th thy r rng cc hu qu xu c l do cc hnh vi sai tri gy ra. Ngi dy, Nu hnh ng hay ni vi tm u nhim, au kh s theo sau ta, nh bnh xe theo du chn con b. Nu hnh ng hay ni vi tm trong sng, hnh phc s theo ta nh bng theo hnh. (Dh1-2) Chnh Nghip khng ch gip tm ta c thanh tnh m n cng nh hng tch cc n mi ngi quanh ta. C ln ti c nghe mt cu chuyn v mt v tng th hin cho ngi khc thy s chnh nim v chnh nghip c th gip ngi khc nh th no. Ngi cha ni v tng y sng c mt cy mt ang ra tri. Mt rt ch li cho cuc sng tu vin. Mi tri mt ln, vi nhng ht to y cht protein v nhng mi mt dy c th dng nu ra nhiu mn. Nhng gia nh ngho kh khng kh nng mua thc phm, c th sng nh vo cy mt. Mc d mt khng phi l loi

150

tri cy c gi, nhng vic hi trm mt trong nhng khu vc ngho kh i khi khin k trm phi mt mng. Mt m kia v s nhn bit c k trm ang hi mt trong cha. K trm ang tt trn cnh cy cao, v th tng tri xung bng mt si dy thng n khng ri xung t gy ra ting ng, v gy s ch . K trm c cch tht si dy quanh tri mt sao cho khi n va chm t, th si dy gin ra. Sau , k trm s ko si dy ln buc tri k tip. V s ra ng im lng di gc cy mt. Khi mi tri mt chm mt t, ng gip tho dy ra. Cui cng k hi mt trm cng leo xung t. Anh ta gn t xu khi thy mt v s vui v ng ch. V s ni vi anh mt cch du dng, khng ging nh l mt nn nhn ca k trm, m ging nh mt bc cha m lo lng, hi han n cn, Con hi mt cha? Con c cn thm khng? Khng cn phi lm n o la li, khin cho k trm c th b nhng ngi khc trong cha gy kh khn. Thi n tn v rng lng ca v s khin k trm qu xu h n ni anh ta li i nhanh chng v khng bao gi cn tr li trm cp trong cha na. Bn s lm g nu bn phm mt trong nhng gii lut o c ca chnh nghip? Cu tr li rt n gin: Hy thc tp chnh nim. Trc ht, hy thc ta lm g. Sau , nu c th th sa i. Cui cng, quyt ch gi gii v chnh nghip trong tng lai. Nu bn phm gii no, th phi lp li li th nguyn. Sau hy bung x hnh vi sai tri i. n nn, hi hn hay lo u v nhng hu qu vt qu tm kim sot ca ta, cng khng gip c g cho ta. Hy chp nhn nhng sai tri trong qu kh vi thi rng lng v t bi nh v s lm i vi cho k trm mt y. Hnh ng nh th s gip ta tng thm tinh tn tu tp chnh nghip.

Tm Lc V Chnh Nghip
Bt c ai quan tm n s pht trin tm linh cn phi tun gi nm gii: khng git hi, khng trm cp, khng ni di, khng t dm, v khng s dng ma ty hay ru. Vic n tht theo nh ngha khng phi l st sanh.

151

 S git hi hay st sanh i hi phi c ch ch, c thc, c k hoch, v hnh ng theo k hoch. Khi chng ta khng st hi, l ta thc hnh tm t bi v ta khng e da mng sng ca chng sanh no. Trm cp ngha l ly ca khng cho, k c t tng, sng kin ca ngi khc. Khi chng ta khng trm cp, chng ta pht trin lng tn trng i vi nhu cu ca ngi khc v thc hnh tm hoan h. Gii khng t dm bao gm c vic khng hm hip, khng bt buc ngi khc phi giao hp khi h khng ng , khng lm dng tnh dc vi tr em, th vt, v/chng ngi khc hay vi ngi khng th t bo v; k c vic gian di trong mt mi lin h. Khi chng ta khng phm t dm, th nhng dc vng thp hn c th c tiu dit. S lin h tnh dc vi ngi phi ngu hay bn tnh khng b coi l t dm. Chng ta cn trnh tt c mi s c lm dng cc gic quan. Lm c th s gip ta bung x c lng tham i, v qua , pht trin c tm rng lng i vi ngi. Nghin ru hay ma ty, c th nhanh chng xy m cng c th do tp dn tr thnh thi quen; nghin ngp rt tai hi, tt nht l ng th s dng cc cht gy nghin. Khi chng ta trnh s dng cc cht gy nghin, ta c th duy tr c tm sng sut v tu tp on dit cc vng tng. Chng ta c th pht trin tm chnh nim v rn luyn hnh ng ng theo thc ti. Th thm cc gii lut khc, hoc l bt quan trai lut hay tm gii lut trn i, c th l mt cng c hu hiu gip ta thin nh v tin hn na trn con ng o. Chnh nim c th gip chng ta ch ng c cm d, trnh tranh ci, v hnh ng y t bi vi nhng s v o c ca ngi cng nh ca bn thn ta.

152

CHNH MNG (BC 5)

Mt t ca ti k rng c mt n doanh nhn thnh t rt quan tm n cc gii lut o c theo Pht gio. Mt ln b tm c mt mi kinh doanh mi, c mt s tim ru ang rao bn. B bit nu nhn c hi ny mua cc tim y, th b c th c nhiu li lc. Tuy nhin c iu g ngn cn b li. Khi b qun xt v vic kinh doanh bn ru, b nhn thy rng mt s khch hng ca tim ru c th b tn hi. H c th ung ru ri lm nhng iu tai hi! H c th tr thnh nhng k ru ch trc tng, hoc t hn na l nhng k nghin ngp. bo v s pht trin tm linh ca mnh, b t chi khng mua, b qua mi kinh doanh . Cu chuyn ny ni ln c mt chn l rt minh bch: phng cch kim sng khng nn nh hng n s pht trin tm linh. Chng ta khng th lit k ra mt danh sch y nhng ngh nghip hay cng vic c coi l Chnh Mng, nhng c Pht cho chng ta mt hng dn cn bn: bt c cng vic/ngh nghip no cng c th c coi l chnh mng nu n khng em li tai hi cho bn thn ngi lm cng vic hay cho bt c ai khc. D nhin, khng c vic g l hon ho. Phng cch kim sng hon ho duy nht l cng vic c lm bi mt ngi hon ho -ngi hon ton on dit c tt c tham, sn, v si. Nhng nhng ngi nh chng ta, cn ang trn ng tin n s hon ho , vn c th lm c nhiu th ha hp cng vic lm vi cuc sng tm linh. Nh vi hu ht nhng cu hi v o c Pht gio, l do ti sao ta phi quan tm n Chnh Mng c hai mt. Vic lm m tn hi n ngi khc th t n sai v n vi phm cn bn o c. Nhng n cng sai v n gy tn hi cho bn thn ngi lm cng vic . L do l v cha gic ng, chng ta khng th hon ton trnh vic b kch ng tr nn gin d hay au kh. Trong khi cng vic phi lm khin ta phi tranh u vi lng tham v sn. Tuy nhin chng ta c quyn la chn trnh nhng cng vic c th cn tr s tin b tm linh ca ta. Nu ngh nghip ca ta gy ra qu nhiu sn hn, th tm khng th an tnh hnh thin.

153

Hy ly mt th d rt hin nhin. Th d cng vic ca mt ngi i hi anh ta phi git th vt. Anh ta c th l nh nghin cu phi th nghim mt loi thuc mi trn nhng con chut trong phng th nghim. Hay anh ta c th l ngi bn c hay bn tht heo. Khi ngi hnh thin, tm anh ta c th b xo trn. Hng ngy anh phi chng kin cc th vt au kh di tay anh. Anh nhn thy ni s hi trong mt chng v s c gng vng vy thot khi him nguy ca chng; anh nghe c ting ku rn v cm nhn c ni au ca chng. Nhng hnh nh ny lun m nh anh khi tr v nh. lm c cng vic ny, anh phi t la di mnh rng th vt khng c cm gic, chng khng thc s l nhng sinh vt bit au n nh anh. Trong tm, anh bit rng suy ngh ny l khng ng, nhng anh tip tc git hi v l cng vic ca anh. S dn x ni tm khin tm anh bn lon v cc hnh nh gh rn li hin ra trong lc anh hnh thin. Anh khng th thc hnh tm t bi; anh cng khng th th gin. R rng cng vic ca ngi ny khng th l Chnh Mng. i vi mt s cng vic, nh l git sc vt, ta c th d dng bit l xu. Cn li, i khi vic nh gi th no l mt vic lm/ngh nghip c coi l Chnh Mng th phc tp hn nhiu. Mt s cng vic c th c chp nhn mt s ni nhng li khng c chp nhn ch khc ty vo hon cnh, th d nh l ngi ch c i hi nhn vin hnh ng mt cch v o c hay khng. S qun st ba mc sau y s gip chng ta quyt nh rng mt cng vic c c coi l Chnh Mng hay khng.

Cc Cu Hi ng Gi Chnh Mng
Chng ta c th quyt nh xem mt cng vic c c coi l Chnh Mng hay khng bng cch t hi ba cu hi tng quan nhau. Trc ht, cng vic ca ti t n c xu khng? l, qua nh ngha, cng vic c xu khng? N c lin quan n vic sn xut, mua bn, qung co, hay s dng sng hoc cc loi v kh khc khng? N c lin quan n cht c hay cht gy nghin khng? N c gy tai hi hay git sinh vt khng? Chnh c Pht dy rng nhng ngh

154

nghip lin quan n v kh, cht c, hay git hi th r rng khng phi l Chnh Mng. C nhiu ngh nghip r rng ri vo loi ny. Th d, vic nghin cu, pht trin nhng v kh ha hc, ht nhn, sn xut hay bun bn thuc tr su, thit lp nhng h thng mng hng dn vic phng tn la, hay bc lt lao ng r tin th r rng l sai. Ti cng c th thm rng vit lch cho nhng t bo r tin lm hi n danh d ca nhng ngi ni ting hay lm vic cho nhng chng trnh trc tuyn rao truyn nhng li ni y sn hn cn b coi l mt loi thuc c m c Pht nhc n nh l mt cch kim sng sai tri. Li dy ca c Pht cng c th p dng rng ri hn bao gm nhng ngh khng truyn thng. Kim sng t nhng tr chi th thao bo lc khin ngi ta b thng tn, nh l nh v i, l mt cch kim sng sai tri. Lm ch hay lm vic nhng casino hay nhng ch c bc cng th. Ging nh ru, c bc cng khin ngi ta nghin ngp. N xut pht t lng tham, thng dn n vic phm ti hay lm tn hi ngi v ti. Khng cn phi ni, nhng hot ng ti phm di bt c hnh thc no cng l mt cch kim sng sai tri, k c vic u c, nhng loi giao dch bt hp php, la o, gian di, v cc loi ti phm trong cc cng ty. Ngh nghip gy nguy him cho sc khe ca bn thn cng l mt cch kim sng sai tri. Bun bn ma ty th ri vo loi bun bn cc cht c. Nhng ngi bun bn ma tu ni ting v cc hnh vi bo lc v hi l bo v lnh a, mua bn m khng b bt. Chc chn l vic lm ca h em li tai ha cho nhng ngi yu ui sa ng vo vic mua v s dng ma tu. Ngi s dng ma tu cng gy ra ti c c c tin mua thuc. Cc thnh vin v ti trong gia nh cng phi au kh: t bo lc trong gia nh, t vic thiu thn, i ngho, v t ni mt mt khi ngi thn b t y, b hm hi. Tuy nhin, v ch kinh t ca chng ta tr nn qu phc tp, nn i khi vic xt on xem nhng ngh nghip no b coi l cch kim sng sai tri cng khng c r rng, dt khot lm. Th d, lm vic cho qun i

155

c phi lun l xu? iu cn ty. Nu cng vic t ngi vo v tr phi s dng v kh, k c dng my vi tnh phng tn la, th c th l cch kim sng sai tri. Nhng l mt bc s hay mt ngi u bp th bn cht cng vic khng c g l sai. Ti kh tin rng c ngi u bp no, du trong qun i, li ngh, Ti nu cho nhng ngi lnh ny n h c th i git gic! Nhiu hon cnh cng vic khc cng phi c xt li. Th d, vic ch to nhng u n ht nhn r rng l mt trong nhng cng vic b cm on theo s lit k ca c Pht, nhng vic o m uranium dng trong v kh ht nhn th sao? Hoc lm vic trong nhng ca hng tp ha, bn cht ca cng vic c sai khng, nu nh doanh thu ca cc ca hng phn ln nh vo vic bn sng? Hoc lm vic vi s lng t i trong cc tim bn thc n nhanh th sao? Ta c th ngh n nhiu hon cnh cng vic em li tai hi mt cch gin tip cho ngi khc. Mt v gio s i hc c th cm thy khng an lng khi kt qu cc cng trnh nghin cu khoa hc ca ng c th c s dng cho mc ch qun s. Sn phm ca mt cng nhn ngnh thp cng c th c s dng lm sng sn. Trong nhng trng hp nh th, ta cn phi t hi, Cng vic ca ti c lin quan trc tip n v kh, cht c, hay git hi khng? Ti c c em li tai ha cho ngi khc hay cho bn thn? Tm li, ta c th s dng quy lut chung sau y: Nu s tch bit gia cng vic ta lm v nhng nguy c m n c th xy ra cho ngi khc cng ln, th n cng kh c th l mt cng vic khng ph hp vi Chnh mng. Th hai, cng vic ca ti c khin ti phi phm nm gii? Nu mt ngh nghip qua c bc kho st th nht th hy xt xem cng vic lm c khin ta d phm bt c gii no trong nm gii ca chnh nghip khng. Nguyn tc o c ni ta lm vic cng c th bin mt cng vic bnh thng thnh mt cch kim sng sai tri. Th d, trong mt cng ty lut, lut s c th c khuyn khch duy tr nhng mu mc o c cao nht trong ngh nghip. Tri li, mt cng ty lut khc, ng nghip ca h c th b p lc phi ngy to cc chng c, gian di bi thm on, hay tnh gi cao i vi khch hng. Phm vo nhng hnh ng v

156

o c nh th khi lm vic khin cho tm ta tr nn xo trn, cn tr con ng tin b tm linh ca ta. Ti nh v mt v lut s thng n Hi Bhavana. Trong qu trnh hnh thin, ng c khc mi. Ti t hi khng bit ng b au kh nh th c phi v ng lm iu g sai tri thng kin ta n. Tng t, cng c trng hp m cng vic th tt nhng ngi lm cng vic bin n thnh xu. Th d, mt vin chc lm nhim v thm nh trc khi cho bng li xe c th lm vic vi lng tm, nghim khc, chu o, t chi khng nhn hi l. Nhng mt ngi khc cng cng vic , trong cng mt vn phng, c th tr nn tham nhng, hi l. Mt cn b tham nhng th khng th c Chnh Mng, nhng ngi chn tht th c th. Bt c cng vic hay ngh nghip no, du tt cng c th b bin cht thnh xu. Ti bit mt bc s Malaysia chuyn lm nhng t chng nhn bnh gi cho cng nhn h a cho ch; ng tnh khong nm la cho mt ngy c ngh vic. Vic lm ny thnh thi quen n ni khi mt bnh nhn bc vo phng khm, cu u tin ng hi s l, Bao nhiu ngy? Mt cu chuyn tin thn rt ni ting v c Pht v ngi anh b con c tm a xu, B t a (Devadatta), ni v hai ngi trong cng mt ngnh ngh nhng ch c mt ngi l tun theo Chnh Mng: Theo truyn k, v s thnh B t a u tin c chuyn him khch vi c Pht trong mt kip qu kh, khi s kinh doanh chn tht ca B Tt v Pht tng lai- khin cho B t a b mt mt chuyn lm n. Trong kip sng qu kh , v B t a tng lai v B Tt l hai ngi bun bn ph liu rong cnh tranh nhau, cng i bun bn ni niu. mi thnh ph, h s chia tuyn ng, ri quyt nh ai s i n u trc. Sau , hai ngi tch ra i ring, rao ln, Ai bn ni! bn niu! Ln n, mt thnh ph c mt qu ph sng vi con gi, trc kia h giu c nhng gi rt ngho. H c mt ci t ln bng vng, bn ngoi m ng xm xn. Hai ngi ph n ny khng h bit c gi tr thc ca ci t. Khi B t a xut hin ca nh h, ngi con gi bo m hy i ci t ly mt mn khc. B t a tham lam nhn ngay ra c ci t

157

ng gi c mt gia ti, nhng quyt nh la di hai m con ngi n b khn kh kia. Anh ta vt ci t xung t, bo n ch c gi tr g, v b i vi nh s quay tr li mua vi gi chng ng g. Khng lu sau, B Tt cng gh n nh , hai ngi ph n e d ng gi ci t ly mt mn khc. B Tt chn tht bo cho h bit v gi tr thc ca ci t v ni rng ng khng sc tr h tin d ch l mt phn nh gi tr ca ci t y. Hai ngi ph n rt vui mng v ht lng knh trng B Tt v lng chn tht ca ng. H bo ng a cho h bt c g m ng c th a. B Tt a cho h tt c tin v tt c ni niu. i c chic t vng, B Tt vi v qua sng v ngi on c ca B t a. Sau khi B Tt ra i, B t a quay tr li cn nh kia. B qu ph chy ra trch mng ng c mun la di h. B bo cho ng bit rng c mt ngi bun bn ph liu khc, rt tht th, mua chic t v tr tin cho h rt hu hnh. Bit mnh tht bi, B t a ku than v tr thnh ging nh ngi mt tr. ng ta x o qun, vt c qua mt bn v chy ui theo B Tt, la mng rng B Tt cp chic t vng ca ng. Khi n b sng, ng thy B Tt c ngi cho a qua c na sng. ng ln ting gi ngi cho dng li, nhng B Tt lng l bo ngi cho c i ti. Khi hnh bng B Tt khut dn, hn th trong lng B t a tro dng. Mu nng tun trn ra ca ming. Tim ng b lm i v ng ng xung cht. Nh th l B t a b hy dit bi chnh s kinh doanh khng chn tht ca mnh. B Tt tr nn giu c t vic bn c chic t vng m ngi mua mt cch chn tht. Ngi sng cuc i cn li lm cc vic thin v lun b th gip ngi. Khi mt i, s trung thc ca B Tt gip ngi c c nhng kip sng tng lai tt p, dn dn ngi t c qu v Pht. Tri li, nhng hnh ng bt thin ca B t a cng a ng ta n nhng cuc sng tng lai tng ng. B t a tip tc l k knh chng, tranh chp vi c Pht. Trong kip sng cui cng ca c Pht, sau khi Ngi gic ng, B t a cn c gng m mu git Pht. C li k rng khi mt t m ra v ng ri xung a ngc. (J 3)

158

Cu hi cui cng l, c kha cnh no ca cng vic khin ti khng cm thy thoi mi, v tm ti khng an tnh? Nu mt ngh nghip khng phm vo hai iu u tin va nu trn, th ta cn xt n nhng kha cnh khc c th nh hng n s tin b tm linh ca ta. Vic ny khng n gin. V khng c cng vic no l hon ho, mi chng ta phi t quyt nh xem yu t no l khng th khc phc c. ng nghip bt chnh? Khch hng th l? Ha cht hi phi? Sn phm lm nhim mi trng? C lin h gin tip vi nhng cng ty bc lt nhn cng? Theo ti, cch tt nht xt xem mt ngh nghip c c coi l chnh mng hay khng l o lng mc nh hng ca n i vi tm. Th d mt cng ty cc cht c hi xung sng, lm nh hng n c tm v cc sinh vt hoang d khc. Sau cng nhn trong cng ty mi c bit v vic trt ba bi ny. Hai trong s nhng cng nhn ny rt quan tm n vic thc hnh chnh mng. Vy h c phi b vic lm cng ty ny khng? Mt cng nhn trn y lng gh tm vi nhng g xy ra. Tm anh c nh i nh li nhng hnh nh t bn tin trn truyn hnh v s kin ny. Anh ngh n tnh cch bt thin ca nhng ngi quyt nh lm th v tm anh trn ngp nhng li buc ti theo cch nhn ca anh. Ngi cng nhn th hai vn tip tc lm vic vi lng y trc n i vi nhng ai b nh hng, k c nhng ngi chu trch nhim cho quyt nh . C vn hy vng rng nhng ngi c quyn trong cng ty s nhn thc c hnh ng sai tri ca h v c bin php sa i v ngn chn nhng vn tng t nh th c th xy ra trong tng lai. Suy ngh nh th khin tm c yn n. C ngi cho rng c hai cng nhn ny nn ngh vic v h lm cho mt cng ty khng c lng tm. K khc th ni ch c ngi cng nhn vi lng bt mn cng ty nn ngh vic, v cng vic ny em n nhng nh hng khng tt cho tm anh. Chng ta cn s dng tr tu v s hiu bit Pht php suy ra iu g l ng. Cc cn bn o c cng gp phn gip ta bit iu phi tri. Ta khng mun tham gia hay ng h nhng hnh ng thiu o c. Hn

159

na, pht l ting ni ca lng tm cng l thiu o c. Nu chng ta t nh, Ti khng th thay i c g, hn na, nhng g xy ra thc s khng nh hng n c nhn ti. Suy ngh nh th l chng ta t tch mnh ra khi cng ng th gii. Gio l ca c Pht v tnh thng yu khuyn chng ta phi quan tm khng ch n bn thn, ngi thn thch, m cn c n b con hng xm, cng ng -tt c mi ngi! Mi chng ta ch l mt t bo ring l nh b, nhng t hp li vi hng t t bo khc, chng ta tr thnh l mt b phn ca th gii. V th chng ta c bn phn phi bo v cho cng l. Nhng v y l mt iu rt quan trng khi lm th, chng ta phi cn thn khng c cm vi ngi khc hay kt ti h mt cch y hn th. Bt c hnh ng g m chng ta c ch tm, ngay c hnh ng c sa i mt iu sai tri, cng phi bt ngun t lng thng yu, bi mn i vi ngi cng nh i vi tt c mi chng sanh. Vi tm nim ny v vi lng trn y bi mn, lc chng ta hy hnh ng. Tr li cu hi rng hai cng nhn ca cng ty gy nhim c nn ngh vic khng, chng ta khng th a ra mt kt lun vi vng. Ty thuc vo trnh tm linh ca chng ta, m vic b lm c th l ng hay sai. Nhng c mt iu chc chn: vic cn lm l lun bo v, nui dng thin tm ca mnh. Thi bng quan i vi ci c khng phi l thin. Tuy nhin s bc tc, gin d hay hn th cng khng phi l thin. Ngay nu nh ta quyt nh b vic duy tr Chnh Mng, nhng b vic trong tm trng sn hn cng khng ch li g cho con ng tu ca mnh. Ta phi gi tm bnh tnh, khng on hn v y chnh nim. Phi lun nh rng mc ch ti thng ca ta l gii thot tm khi tt c mi tham, mi sn v mi si. nh hng su sc nht m ta c th to ra trn th gii ny l i mt vi mi hon cnh bng tm trong sng, bi mn, v thng yu. Vi trng thi tm tnh lng v bung x, chng ta c th hnh ng hay t chi hnh ng, hay lm bt c iu g c th vun trng v biu hin c tnh thng yu v lng bi mn ca chng ta mt cch tt nht. Da vo nhng iu va ni trn, tt nht l cc cng nhn ca cng ty nhim nn tu tp tm mnh c bnh an. Ri vi trng thi tm trong sng, bnh lng, h xt n nhng iu kin ca c nhn v x hi, ri quyt

160

nh c nn tip tc lin h vi cng ty hay khng. l hnh ng y tnh thng v bi mn nht m cc cng nhn ny c th lm. H c th xt xem s kin quan trng th no, n c tnh cch c bit hay l ch trng chung ca cng ty, c nhn h c lin quan trc tip n vic hay khng, h c th tip tc lm vic cng ty m khng cm thy qu y ny hay khng. Mt cng nhn nhy cm du khng lin h g n vic qun l cng ty, cng c th cm thy bc xc hn l mt v quan chc v tm. Nu hnh vi thiu o c ca cng ty gy kh chu cho ngi cng nhn, khin tm l h bt an, khng th ch tm lm vic th chc chn l h phi c thi quyt nh. Ngh vic ch l mt la chn, cn c nhiu phng cch khc na. Th d cng nhn c th kin ngh vi cng ty ngn chn vic lm sai tri hay bo vi cc c quan c thm quyn v hot ng ny ca cng ty, hoc gip cc nn nhn, vit bi gi vi cng ty v nhng vic cn lm trnh phm thm li lm hay chuyn n mt b phn khc trong cng ty. Nu ngi cng nhn trn quyt nh b vic, th cng khng cn vi v. Ngi c th bt u bng cch thm d kn o v kh nng tm c vic lm khc. mi giai on, anh ta phi t hi, Ti c th lm g th hin tm bung x, tnh thng, t bi v s quan tm n mi chng sanh? Nhng hnh ng no c th h tr cho tnh bn thin ca tm? Ngoi vic quan tm n kha cnh o c ca cng ty, nu ta cn phi lo lng n nhng vn khc na th ngh nghip kh th l chnh mng. Th d, mt ngh nghip bnh thng c th l rt l tng nhng ta khng th chp nhn khi ng ch c thi quen sm s, hay lc no cng nng gin, hoc nhiu ng nghip ch lm c thi quen ung ru lc n tra, c nhng ba tic sau cnh ca ng, s dng ma ty trong phng lm vic. Du rng bn c th duy tr c s c lp ca mnh trong cc mi trng nh th. Bn phi t quyt nh xem nhng ng nghip nh th c nh hng n tm hay cn tr s pht trin tm linh ca bn khng. nh gi c mt cng vic c l Chnh Mng hay khng ty thuc vo mi c nhn. Cng mt hon cnh m c th khin ngi ny sa vo cc bt thin

161

php, cn ngi khc th coi l mt c hi thc hnh lng kin nhn v bi mn.

Tun Gi Chnh Mng

n lc ny, c th mt s ngi cm thy bun lng khi nhn ra cng vic h ang lm khng phi l chnh mng. C th h t hi, Ti phi lm g by gi? Cu tr li l c rt nhiu chn la, k c nhng phng cch thay i hon cnh m khng phi b cng vic lm. Nh ti ni pha trn, c th trc ht, ta phi c gng nhc nh cng ty sa i sai tri. Nu ta cm thy khng thoi mi vi cng vic lm l do hnh vi ca cc bn ng nghip, th ng qun p dng li Pht dy v t bi (metta). Tnh thng, lng t bi c th chinh phc c nhng tri tim cng rn nht. Ngi ta thng ni khng c g c th lm hi mt ngi trn y lng t bi -k c sng n hay la, ni g n vic b phin h s lm! Nu mi ngy trc khi bt u lm vic, ta dnh i pht qun tng v tnh thng yu, th bit u s c nhiu i thay? Ngay chnh nhng k thng lm iu bt thin, i khi cng thay i nu nh c ai , ni no , mi ngy u hng tm t, tnh thng trong sch, mnh m n cho h. Trc khi u hng trc mt cng vic kh khn, c th ta cng nn th p dng phng php ny. Ngay nu nh cc ng nghip ca ta khng thay i, th tm ta chc cng s c thanh tnh hn. C th ta s bt u cm thy c lng t t v bi mn i vi nhng ngi m trc y h thng khin ta kh chu, bc bi. Tuy nhin c mt s cng vic hay hon cnh khng th sa i c v chng ta nh phi b vic. i khi ta phi chp nhn hy sinh i theo con ng ca c Pht. Ngi dy rng ta khng nn tm li nhun bng nhng phng tin sai tri: Khi, khng phi v li lc cho ta hay cho ngi, khng phi cho con ci, ti sn, ngi v, hay cho li nhun bng nhng phng tin sai tri,

162

Ch khi th ngi ta mi c o c, tr tu v chn chnh. (Dh 84) i vi ngi c kh nng c bit hay quen bit nhiu, vic ngh lm hay thay i ngh nghip c th l mt quyt nh d dng, khng phi hy sinh nhiu. Nhng i vi ngi khng c nhiu chn la, h c th cm thy rt s hi khi ngh n vic mt i ng lng c nh, nht l khi h cn phi lo cho con ci. Tuy nhin, khi l mt vn lin quan n phm cch con ngi, chng ta bt buc phi hnh ng. y ti khng ni n nhng hnh ng theo bn nng, thiu chn chn, m trc ht phi tnh ton ht sc cn thn, vi tt c kh nng ca mnh. K tip, sau khi hoch nh mi th, th hy hnh ng vi nim tin. c li ni rng, Nhng ngi bo v chnh php, s c chnh php bo v. (Thag 303) iu c ngha l khi ta da vo nhng g ta t bit trong tm l chn tht, th mi vic u c kt qu tt, mang n nhiu hnh phc cho ta. Ti th nghim iu ny trong cuc i mnh v lun thy rng n rt ng. y l cu chuyn ca bn thn ti v vic tun theo Chnh mng vi y tn tm. Trc khi thnh lp Hi Bhavana, ti tr tr mt ngi cha nh nhng kh ni ting Washington D.C trong hai mi nm. Ti c v tr trong cng ng, vi mt a v vng vng, c mt ban chp hnh nng n, c bn b v gia nh bn cnh. Tuy nhin trong lng ti vn m n vic thit lp mt trung tm thin, ni mi ngi c th n hc hi Pht php v hnh thin. c Pht lun nhc nh n vic hc Php v hnh thin nh l nhng iu quan trng nht, tuy nhin ti thy nhiu ngi khng c ch no n khi h mun hnh thin mt khong thi gian. nh ca ti l tt v nim tin ca ti mnh lit. Bn b v gia nh can ngn ti, S ang gi mt v tr cao ngi cha Nguyn Thy u tin M, ngay ti trung tm th . S khng nn ri b ni ny. mt mc no d nhin l h ng. Ri b Washington D.C thit lp mt trung tm tu thin vng qu l nhy t mt v tr c nhiu ngi ngng m xung mt ni y bt trc.

163

Ming t m bn ti, Matthew Flickstein v ti tm c xy trung tm thin nm su trong nhng cnh rng ca min ty Virginia. Cnh rng bit lp, yn tnh v thanh vng, c v l mt mi trng l tng truyn dy Pht php v hnh thin. Mnh t rt p, rt xa s no nhit ca Washington, nhng nm trong mt vng ca ngi Kit gio bo th m li xa cc th ch ca chng ti. Vng t hon ton xa l i vi ti v chng ti bt u to dng trung tm ni m khng quen bit mt ai. Hi mi ca chng ti cha c thnh vin. Chng ti khng bit lm th no trng tn. Gia nh v bn b lo lng v vic n ung ca ti. Ngi khc th li lo v s an ton ca ti, nhng ti ngh rng vi thin tm ca mnh, th du cho ngi trong vng ny bo th n u, h cng bit l chng ti khng lm hi h, cng khng chng li tn gio h, th h khng th hi chng ti. Ngay sau khi mua c t, chng ti hng hi dng ln mt tm bin gn ng Lng (Pht) Php (Dhamma). Khng lu sau th ai xa mt s ch c thnh, Lng B Nguyn Ra (Dam). Sau na th tm bin bo b tho xung.Khng mng nhng s nguyn ra v cc chng ngi , chng ti bt tay vo d n ca mnh. Gn nh tt c bn b u khuyn ti ng lm na, cn khuyn khch th cha n nm ngi. Nu c g xy ra trong trng hp khn cp, chng ti s khng c ai n gip. Ngi thn v bn b ti Washington, cch ni ny c trm cy s. Ti khng th k cho bn nghe ht nhng kh khn bui ban u. Trong khong thi gian , ngay chnh ngi bn gip ti khi u trung tm cng c v hoang mang. Nhng chnh l nim tin Pht php bo v ti. c mun ca ti l truyn b Pht php qua vic hong php v vit sch, hon ton min ph cho mi ngi. Ngay khi cn l mt ch sadi, ti cng khng nhn s cng dng c nghe php ca cc c s. Khi ln ln, ti c bit l c Pht cm vic bun bn Php. Ngi khuyn: ng lm mt k bun bn Php. (Ud VI.2) Qua thi gian, mi vic t t n nh v chng ti to ra c mt trung tm thin t trong rng. Rt nhiu vic l k xy ra nhiu s h tr n t nhng ngun khng on trc c, vo khi chng ti cn c gip nht, v nhng lin h bt ng cng mang n kt qu. Bng cch no chng ti pht trin, ln mnh.

164

Kinh nghim bn thn dy ti rng khi ti i theo ting gi an bnh v hnh phc ca tri tim, chp nhn hy sinh gi phm cch, v ht lng v chn l, th phn thng ca chnh mng s tip ni theo sau. Tuy nhin, ti cng bit rng cc iu kin kinh t c th khin cho s chn la ca ta thm kh khn, nht l i vi nhng ngi m hc vn v kh nng hn ch hay qu chuyn mn. Phi lm g y nu ch c mt loi cng nghip trong vng? Nu bn ng con, li c cha m m au, hay mt a con lun bnh hon cn c chm sc m cng vic tin li duy nht l lm vic tim bn ru gn nh, th phi lm sao? Hoc bn sng mt vng m ch c sn bn v cu c sinh tn th sao? Chnh mng c ngha g i vi nhng ngi sng trong nhng iu kin kinh t qu kh khn hay b nhng ngi c quyn lc p buc phi tham gia vo nhng hot ng bt hp php, nh l trng cc loi cy sn xut ma ty mt cch bt hp php? Nu bn trong nhng hon cnh nh th, hy t an i vi thc rng khi bn khng ct hi ai, th bn khng phi chu trch nhim cho nhng hu qu tai hi m bn khng phi l nguyn nhn trc tip. Mt cu chuyn t thi c Pht s lm r hn im ny. Con gi ca mt nh kinh doanh giu c c nghe php v t c n giai on u ca gic ng. Mt ngy kia, mt ngi th sn p trai bun bn ng voi, i ngang qua lng, v c gi em lng yu ngi . Khng mt li t gi gia nh, c i theo ngi th sn v nh v h tr thnh v chng. L v ca ngi th sn, c phi lau chi v chun b cung tn, li by m anh ta dng sn. C lm nhng bn phn ny mt cch cam chu. H c vi nhau by ngi con v cng n lc con ci u lp gia nh. Mt ngy kia khi c Pht quan st th gii vi tm nhn thng, Ngi thy rng c gia nh ny c th c gic ng, v th Ngi n thm h. c Pht u tin n bn ci by trng c ngi th sn gi. Ngi li du chn cnh bn ci by ri i bn bi cy. Khi ngi th sn n v nhn thy ci by trng trn, vi nhng du chn bn cnh, anh ta ngh rng ai nh cp con mi trong by ca anh. Nhn thy c Pht bn bi cy, anh ta nhm cung v cha mi tn vo c Pht v ri tr nn bt ng

165

trong t th . By a con n tm cha, v nhn thy cha ng , cung tn ging ra, nhng khng chuyn ng c. H cng nhm cung tn vo c Pht v cng tr nn bt ng. Cui cng ngi v i tm c gia nh. C thy tt c mi ngi u cha mi tn vo c Pht. C la ln, dang hai tay ra, ng git cha ta! Khi gia nh c nghe nhng li ny, h ngh rng ngi phi l cha ca b, ngi m h cha bao gi gp. Ngi chng ngh, y l cha v ti! Nhng a con ngh, y l ng ngoi ca chng ti! Trong tim h trn y tnh thng yu dnh cho ngi v v th h b v kh xung v cho hi. Sau c Pht ban cho h mt bi php, v tt c u t c s thin. Sau , khi c Pht tr v tu vin, cc v t ca Ngi rt ngc nhin, h hi c Pht, Lm sao c th nh th? Lm sao ngi n b ny c th chun b cung tn v by gip git cc con th khi b thng hiu Pht php? c Pht gii thch rng ngi ph n kia khng tham gia vo vic git hi th vt. Hn th na c cng khng mun lm hi th vt. C ch lm bn phn ca mnh nh l v ca ngi th sn. (DhA124) Sau c Pht gii thch rng hn: Bn tay khng thng tch C th tip xc vi cht c m vn an ton; Khng c thng tch, cht c khng th thm vo, Cng th, u nhim khng th thm vo Tm trong sch. (Dh1 24) Khi tay khng b thng th ta c th tip xc vi cht c m khng s nguy him. Cng th, nhng hnh ng sai tri khng th nh hng n ta, nu ta khng ch thc hin cc hnh ng . Mc du v ngi th sn chun b cc dng c sn th, nhng b lm do phi vng li chng, v trong nn vn ha , vo thi y, ngi v khng c nhiu la chn v

166

bt c iu g. Nhng s khng c ch mun st hi ca ngi v che ch tm b khi nhng hu qu tiu cc. V b khng mun lm hi n th vt, hnh ng ca b l v ti. Nu bn cm thy cch kim sng ca mnh khng tt, nhng khng c cch g khc hn gip bn v gia nh sinh sng, bn c th vn gi cng vic c, nhng dn dn c gng tm vic lm tt hn. Trong thi gian hin ti, hy qun t bi, gi tnh thng n tt c nhng ai c th b nh hng bi cng vic ca bn, v hy gi tm thanh tnh bng cch duy tr ch tm vo cc thin php. Nu chng ta chp nhn Chnh Mng l mc ch ca mnh, th ta c th dn dn tin n khi s thc hnh tm linh ca ta tin b. Cui cng l cng vic ca ta phi mang n s thoi mi tinh thn cho tt c nhng ngi lin quan, v hnh ng ca ta nh hng n ngi khc. Ti bit mt i v chng kinh doanh trong gia nh bng cch lm nhng mn chi bng g rt p, c bit rt an ton cho tr em. Sau , h pht trin kinh doanh n nhng cng ng kh khn, to cng n vic lm cho nhiu ngi. Thay v i hi ngi cng nhn phi lm vic ti xng, h cung cp vt liu, hun luyn tay ngh v cho php cng nhn c lm chi ti nh, tr cng theo sn phm. Phng cch ny cho php ngi th c th tp trung cuc sng quanh gia nh, v c th lm vic hay ngh ngi ty . i khi ngi ta hi ti, Lm sao c th tm c ngh nghip theo chnh mng? V t mi hai tui n gi, ti ch lm c mt cng vic l tu, ti khng phi l ngi c th gip bn chn ngh hay cch tm vic. Tuy nhin ti c th khng nh nh th ny: Phng cch tm Chnh Mng cng ging nh khi bn bt u mt nhim v to ln, mi m no. ng quan trng thi qu. Ch thc hin tng bc cho ng.

Chnh Nim V Chnh Mng

Chp nhn rng cng vic ta lm l mt kha cnh ca vic thc hnh tm linh th khng d dng. Nhiu ngi tch bch cng vic h lm ra khi i sng tm linh ca h. Tuy nhin, khi ngi xung gi thin, qun st nhng

167

hnh ng trong qu kh, chng ta phi tha nhn rng cng vic ta lm chnh l hnh ng ca ta, ngay c khi l theo lnh ch hay do cng vic i hi. Ni di th vn l ni di, du ta c tr tin lm iu . Chng ta phi chu trch nhim v nhng g ta ni hay lm ngay trong kip sng ny hay trong tng lai. V th chng ta phi tun gi o c trong cng vic lm cng nh i vi cc hnh ng khc. Nh vi Chnh Ng v Chnh Nghip, Chnh Mng cng i hi chng ta phi lun thanh lc hnh ng ca mnh, du l nh hay s lm. Ngay c khi cng vic ca chng ta c coi nh l Chnh Mng, mi ngy lm vic, ta cng cn lun quan tm n nhng vn o c khi chng pht sinh. Ta phi thc r rng v nm gii v cn thn gn gi ng bao gi phm gii. Nhng vn o c khng nm trong nm gii, i hi chng ta phi suy xt xem ta c th chu ng c hu qu hnh ng ca chng khng. Khi s thc hnh thin chnh nim ca ta tin b nhiu, ta c th tr nn kin nhn v bnh tnh hn i vi nhng hon cnh m trc y ta khng th chp nhn, v ta c th bng lng i vi bt c cng vic chn chnh no. iu quan trng nht cn ghi nh l cng vic lm khng c nh hng n kh nng tin b tm linh ca chng ta. Khi chng ta khng gy no hi cho bn thn bng cch phm gii hay tham gia vo nhng hot ng nh hng n o c, th tm ta s c bnh an, t ti. Vi tm bnh an, t ti, d nhin l ta c th tin b trn ng o. Khi dp c cc chng ngi, ta ch cn bc ti. iu ny c th c so snh vi cch chng ta sinh tn. Khi i, ta n. Khi kht, ta ung. Ta mc o m khi tri lnh. Ta phng nga bnh hon. Ta trnh nhng hnh ng v hon cnh em li nguy him cho thn. Nhng chng ta khng ru rao: Ti phi sng, ti phi sng! Nu ta cung cp cc nhu cu cn bn, th thn t ng s duy tr c cuc sng. Tng t, trong Chnh Mng, trch nhim duy nht ca chng ta l trnh lm hi cho bn thn v cho ngi, ta c th gi c tm bnh an, thanh tnh. Vi tm t ti, chng ta c th hnh thin v tin bc trn con ng n hnh phc, theo du chn Pht.

168

Nu mun tin nhanh hn na, ta c th tm nhng vic lm hay ngh nghip c th vun trng, gip ch thm cho s tu tp ca ta, v thc y ta thm tinh tn. Mt cng vic nh th s to ra nhng hon cnh th thch cc khuyt im ca ta, qua ta c th tu sa nhng khng to ra qu nhiu p lc v trnh t ra nhng vn m trc mt chng ta khng chun b i ph. Th d, mt ngi ang c gng vun trng cc trng thi tm nh vi t hn, th cng vic thch hp nht l lm nhng vic c nh, d dng, khng phi ng no nhiu. Tri li, ngi mun vun trng kin nhn c th pht trin trong mt cng vic i hi phi i u vi ngi kh tnh hay hon cnh kh khn. Trong lc ta thin, hy dnh cht thi gian p dng phng php t vn ba bc nh ni trn nh gi xem cng vic hin ti ca ta gp phn nh th no vo Chnh Mng. T , ta c th quyt nh xem cng vic y c cn sa i g thm cho tt hn. Hy t hi xem hin ti ta c th lm g cng vic ca ta tr nn ch li hn cho bn thn v cho ngi.

Tm Lc V Chnh Mng
y l nhng im chnh yu cn ghi nh v Chnh Mng: Phng tin kim sng ca chng ta khng c nh hng xu n s pht trin tm linh ca ta. Chng ta c th nh gi xem mt ngh nghip c c coi l chnh mng khng bng phng php kho st ba cp bc. bc u tin, ta xt xem ngh nghip t n c tai hi cho ngi hay cho bn thn khng. bc th hai, ta xt xem cng vic c khin ta phi phm vo mt trong nm gii lut khng. Cui cng, ta xt xem cc yu t khc lin quan n cng vic c lm cho tm kh an tnh khng. Tm t bi c th em li nh hng tt cho mt hon cnh cng vic kh khn.

169

 Nu ta khng ch tm lm hi ai, tm ta s khng b u nhim bi nhng hu qu tiu cc ca cng vic. Chnh Mng l mc tiu ti hu phi t c khi cng phu tu tp ca ta tin trin.

170

CHNH TINH TN (BC 6)

Chng ta chn la gia ci thin v ci c trong tng giy pht sng. Chng ta khng phi l nhng nn nhn khn kh, thc th trc s mnh. Chng ta khng phi l nhng con ri c iu khin bi nhng quyn lc no , v nhng g xy ra cho chng ta cng khng phi do tin nh. Ngay giy pht ny chng ta chn la hnh ng, ri giy pht k tip ta phi nhn lnh kt qu ca s la chn , cng vi bt c nh hng no cn li ca nhng s chn la trong qu kh. Mt s kho chn trong giy pht ny s to nn mt mi trng tm linh tt p cho h lc trong giy pht k tip. Nu s chn la trong giy pht va qua kh trong sch v thanh tnh, th giy pht hin ti cng s c nh th. Vi hng t ca nhng giy pht kh trong sch, chng ta s c c nhng giy pht ca h lc. Vi s pht trin ca nhng thi quen tm linh cao thng, t giy pht ny qua giy pht khc, nhng giy pht ny s tch ly to nn nhng giy pht h lc di lu hn. Cuc sng ca chng ta c to dng t nhng s chn la nh nht ny, hng t s chn la nh th xy ra trong giy pht. Nhng nhng tinh t ny ca tm khng phi l ni ta bt u thc tp. Ta phi bt u ni ta c th thy r rng, qua cc hnh ng bn ngoi. Trc ht, hy gi nm gii v dng li nhng hnh ng nguy hi n s tin b tm linh. Mt khi tm khng cn b xo trn bi nh hng ca cc bt thin php, ta s c th d dng thy c nhng g ang xy ra trong tm. Lc ta c th thong dong nhn thy c dng t tng ca mnh. Sau ny, khi ta rn luyn c kh nng c th nhn thy tm chuyn ng nh th no, ta c th thy nhng giy pht tm pht sinh, dng tro, v ri tn li. Tuy nhin bt u, ch cn chnh nim v khuynh hng chung ca cc dng t tng khi chng pht sinh l . Vi thc , chng ta c th s dng Chnh Tinh Tn to ra nhng la chn mi. c Pht khuyn tt c chng ta nn chn cc tm thin thay cho cc tm bt thin v vun trng cc tm thin trong tng giy pht, cho n khi cc tm bt thin khng cn xut hin na. Theo nh c Pht dy,

171

chng ta thc hin iu bng cch lun t thc gic, tinh tn, to ra nng lc, v khi dy tm. (D 22) Trong bc th su ca Bt Chnh o, Chnh Tinh Tn, c Pht gii thch mt cch c th lm th no iu khin n lc ca chng ta, phn chia quy trnh thnh ra bn phn. u tin, vi s quyt tm v nng lc mnh m, chng ta lm bt c iu g c th ngn chn s pht khi ca cc tm bt thin, nh l hn gin, ghen t, hay tham. Tuy nhin v ta cha gic ng, mt s cc tm tiu cc vn s len li vo, khng k ta c gng n mc no. Sau ta s n lc ln th hai, thc gic bn thn phi ch ng bt c tm bt thin no pht sinh. Ba l, chng ta thay th cc tm bt thin vi cc tm thin, nh l nhng t tng thng yu, lng, hay nhng tnh cm ca lng bi mn. Cui cng, chng ta khi dy lng tinh tn vun trng su xa hn na cc tm thin. Ta cng tinh tn, th kt qu tt nhin l tm ta cng tr nn trong sng, bt kh au, v ta cng cm thy an lc, t ti hn. Mun thnh tu c bt c iu g cng i hi s n lc. iu ny ng i vi nhng sinh hot i thng nh l sn nh, kinh doanh bun bn; i sng tm linh cn i hi ta nhiu n lc tinh tn hn na. tng bc ca Bt Chnh o lun tim n s c mt ca Chnh Tinh Tn. Khi chng ta thc hnh li dy ca c Pht v bn loi tinh tn, khin tm thin ton, trong sng v c kh nng hiu bit, l ta t c Chnh Kin v con ng o. Ri khi ta p dng bn tinh tn ny vo ngh, li ni, v hnh ng, ta s t c kt qu trong Chnh T Duy, Chnh Ng, v Chnh Nghip. V khi ta em bn tinh tn ny ng dng vo cc quy lut o c trong cng vic, l ta t c Chnh Mng. Cui cng khi ta tinh tn trong vic thc hnh thin, l ta c c Chnh Nim v Chnh nh. Chng ta c th kt lun mt cch chnh xc rng Chnh Tinh Tn l nng lng cn c thc y s thnh cng ca chng ta trn tng bc ca Bt Chnh o. Tht ra, c c mt s n lc mnh m t km ch bn thn l thng c na chin trn. Khng c s n lc mnh m ny t c trng thi tm thin ton, chng ta s kh th tin xa trn con ng i n hnh phc ti thng. Chng ta rt mun tin rng ch cn ch tm l c th i trn con ng o. Chc chn l s ch tm nghe c v d thc hin hn l phi n lc tinh tn.

172

Tic thay ch c s ch tm bnh thng, n gin th khng . Chng ta cn phi rn luyn s ch tm y chnh nim -c trong khi ta ta thin hay tham gia vo cc s thc hnh tm linh khc v khi ta sinh hot trong cuc sng hng ngy. c Pht bit rng chng ta cn c s n lc y chnh nim dit b cc tm tiu cc v vun trng tm tch cc trong mi kha cnh ca i sng, nu khng tm ta s chng bao gi c an tnh ta c th tin xa hn trn con ng o. n lc ny, bn c th ngh, Ti bit l khng d m. Sao nghe kh khn qu! D nhin, bn ni ng. Chc chn l vic cc tm tiu cc nm yn trong tm thc ta cn d hn l bung b chng. Tham, sn, si, d dui, cao ngo, hnh tin, cay c, c chp, s hi, c th tr thnh nhng thi quen hng ngy ca chng ta. Chng ta khng mun n lc bung b chng. Tuy nhin, ta vn mun c an nhin, t ti v t c mc ch tm linh ca mnh. Chnh Tinh Tn l lng kin tr khin cho cuc hnh trnh trn con ng o c th kh thi. l s can m ni: Phi dt b nhng thi xu ca ngh v hnh ng, ngay by gi!. l tr tu thy rng phi vun trng ngh, li ni v hnh ng tch cc, thin ton, th ta mi c th hy vng t c h lc, hnh phc.

Mi Kit S
bung b c nhng thi quen ca tm u nhim, chng ta cn phi nhn din c chng. Ni chung, nhng g chng ta mun tr dit l bt c tm s no ngn cn tm c t ti, an nhin. Nu mun nh c di trong mt khu vn, ta phi bit phn bit gia c di v bng hoa. Vi tm cng th. Lc u, chng ta s cm thy khu vn tm y c di. Chng ta nhn din v nh b cc tm s bt thin nh l sn hn, v thay th chng vi cc tm s thin ton, hu ch, nh l tnh thng yu. Nu dnh cht thi gian suy ngh v vn ny, ta c th lit k mt danh sch ca cc loi c di tm linh. Ta cng bit khi ang trong trng thi gin d, sn hn, ganh t, hay ham mun, ta khng th cng lc cm thy hnh phc. Bn di cc tm s tiu cc ny, du chng biu hin bn

173

ngoi nh th no, tt c u n t cc ci r cn bn: tham, sn (mt khc ca tham), v si (hay v minh). Tham, cng vi v minh, l gc ca mi loi c di tm linh. Tham th hin trong mi u nhim tm linh su xa mnh lit c gi l kit s. Chng khin ta c tri kin lch lc, nh hng n s suy ngh ca ta, cng ging nh dng knh nh hng n lu lng nc chy. Cc kit s thng mang n cho ta kh au. Khng phi mt thi th u kh nhc hay qu kh au bun no to ra cc kit s, m chng theo ta t rt nhiu kip qu kh. Chng l nhn ca mi kip sng v nhng kh au trong kip sng . S c mt ca cc kit s bo m ta cn phi lun hi nhiu kip na, v ngn cn ta c gic ng. Kip sng ny cng do cc kit s to nn. Chng ti thng lit k mi kit s phn nh nhng giai on chng phi c ch ng trn con ng n gic ng. Cc kit s cn c ch ng t c giai on u ca gic ng: tin vo s hin hu ca mt ci ng hay linh hn thng hng (thn kin) nghi ng gio l ca c Pht (nghi) tin tng rng ta c th chm dt kh au bng cch ch tun theo cc lut l v nghi l (gii cm th) Cc kit s cn c ch ng t n giai on th hai v th ba ca gic ng: lng ham mun dc lc (tham dc) sn Cc kit s cn c ch ng t n giai on th t ca gic ng: dc tham vi t mun c hin hu trong sc gii (sc i)

174

 dc tham vi t mun hin hu trong v sc gii (v sc i) t ph, hay nhn thc tim n v ng (mn) tro hi v minh Tm ngi cha gic ng lun trn y cc kit s ny, t nht l trong trng thi ng ngm. Thnh thong mt trong cc kit s ny s pht khi trong tm, khin cho ta c ci nhn rt sai lc v thc ti, v phi kh au. Mi st na tm u hm cha t nht kit s ca dc tham v v minh vi t, nhng cc kit s khc i khi cng xut hin chung vi chng. Khi cng phu tu hnh ca ta dn tin b, ta c th lm suy yu cc kit s ny, ri cui cng ch ng v hy dit c chng tng giai on thin nh. Sau mi giai on chng ta t n mt tng cao hn ca gic ng. Khi ch ng c ba kit s u tin, hnh gi t c s thin. Lm suy yu c hai kit s k tip, hnh gi t n nh thin. Tuy nhin d phn ca dc tham v sn vi t hn tt c nhng g c dit b. Khi hnh gi cui cng vt qua c cc d phn ny, th t n tam thin. Nm kit s cui cng rt vi t. Khi dit tr c chng, hnh gi t n tng thin th t v l tng cui cng ca gic ng (final stage of enlightenment).

Thn Kin
Kit s u tin, thn kin l tin vo mt ci ng hay linh hn thng hng, khin ta tin rng cc un phn no c lin h n mt ci ng hay linh hn. Kit s ny c th biu hin qua lng tin rng thn, th, tng, hnh, v thc l mt v cng l linh hn, v rng chng ging nhau. Cng c khi kit s ny to ra nim tin rng cc un c linh hn (hay linh hn s hu cc un ny.) Chng ta c th cng tin rng linh hn to ra s kt hp ca cc un (hay cc un to ra linh hn). Cui cng, kit s ny cng c th biu hin qua lng tin rng linh hn hay ng l mt, v thn, th, tng, hnh, v thc l mt ci g hon ton tch bit, khng lin quan g n linh hn.

175

Nhng kit s ny th hin thng thng nht l qua nim tin rng chng ta c mt linh hn trong kip sng trc, v linh hn n kip sng ny, ang s hu cc un, v n s ri b thn ny i n mt s hin hu khc sau khi ta cht. Ni tm li, nim tin ny da vo ngh rng c mt linh hn thng hng, bt bin, v bt dit.

Nghi
Kit s th hai, nghi, c bit mun ni n lng nghi hoc rng s thc hnh gii, nh, v tu theo gio l ca c Pht s mang n hnh phc lu di. Kit s nghi s pht khi khi ta lc bc khi nhng g ta thc s bit trong gi pht hin ti v di dt ngh tng n nhng vn c khuynh hng khi ng tm nghi hoc. Ai cng bit n kh nng khi ng v cng c thm kit s nghi ca mt s vn khng th ngh bn. l nhng cu hi suy on v v tr xut hin nh th no, ti sao v nhng vn i loi nh th. Mt s cc ti em li lng hoi nghi l nhng cu hi v qu kh v tng lai: Ta c mt trong thi qu kh, hay ta khng c mt trong thi qu kh? Nhng kip qu kh ca ta nh th no? C i sng sau khi cht hay khng? Ta c b on dit khng? C thin ng hay a ngc khng? Ta c ti sinh khng? i sng mi s nh th no? Hin ti cng c th em n cho chng ta nhiu nghi hoc: Ta c hin hu? Hay ta khng hin hu? Ta c bnh thng khng? Ta l ai? Ta t u n? Mt s nhng suy t tng t cng thng pht khi trong tm, khin ta sinh lng nghi hoc: Do t mnh, ta tng tri ta c t ng hay Do t mnh, ta tng tri ta khng c t ng? Chnh t ng ca ta ni, cm gic, hng th qu bo cc nghip thin c lm ch ny, ch kia, chnh t ng y ca ta l thng tr, thng hng, hng tn, khng chuyn bin, v s vnh vin tn ti. (M 2) Tt c cc cu hi v suy t ny thng a chng ta i su vo nhng ng ti, su dy lng nghi hoc, hoang mang. Chm m trong s ngn tr

176

chng ta ch tm chnh nim n nhng g thc s quan trng. Nhng loi cu hi ny khng bao gi c th c tr li mt cch tha ng m ch lm chng ta phn tm. Nhng cho n khi chng ta t c s thin, chng vn cn lng vng trong tm. c Pht khuyn chng ta ch nn qun st nhng cu hi ny khi chng pht sinh v hoi dit. ng lo lng hay chy ui theo chng. Ngay trong hin ti, c tip tc vi nhng c gng tm hiu, da trn nhng g ta c th bit c qua kinh nghim bn thn, ch khng ch bng l lun. Hy c lng tin vo con ng a n hnh phc ca Pht gio, v c bao ngi tin theo v t c gic ng. Tn tm, theo thut ng Pht gio, c ngha l lng tin da trn nhng g ta chng kin v nhng g ta ngh l ng da trn kinh nghim . Th d, ta c th t quan st rng bt c khi no tm ta y cc tm s bt thin, th ta cm thy au kh. Ngc li, khi no tm ta trn y cc tm s thin, th ta cm thy hnh phc. Khi tt c cc tm s ny thay i, ta nhn ra c trng thi v thng ca chng. y l s tht. Ta c th tin tng nh th. Lng tin ny gip ta tin bc cho n khi ta t c nhn thc su xa v chn l khin tm ta khng cn ch cho kit s nghi.

Gii Cm Th
Kit s th ba l mt ng thi y bn nng ca tm tm cc ngun h tr t bn ngoi, hn l t s thanh lc ni tm. iu th hin qua s tin chp vo hiu lc ca nhng lut l, nghi l s em n gic ng. T , ta ngh rng hnh phc tuyt i c th t c bng cch thc hnh cc nghi l, tham gia vo cc s t tng, thit lp cc n trng, cng dng cho Pht hay cho cc v thn thnh, tng kinh, cu nguyn, v nim ch, hn l hnh thin v p dng nhng li dy ca c Pht vo cuc sng hng ngy. S tin chp ny lm tn ph thi gian v cn tr kh nng nhn bit chn l ca ta. Do ta t lm tr tr s tin b ca mnh trn con ng tm linh.

Dc Tham
Dc tham kit s l lng ham mun cc dc lc. N bao gm lng ham mun i vi bt c cnh tng, m thanh, mi v, v s xc chm d chu

177

no, k c thn xc ny. N cng bao gm tt c nhng t tng, ngh, quan nim, v kin m mnh a thch.

Sn
Kit s sn l s ght, c cm i vi bt c nhng g kh chu, bt c nhng g m ta khng thch.

c Mun c Hin Hu
c mun vi t c hin hu trong sc gii hay v sc, lng t cao, v nhng kit s ca tro hi v v minh l nhng hnh thc vi t nht ca lng tham dc. Nm kit s ny hp thnh nhng chng ngi cui cng ca s gic ng vin mn. Lng ham mun vi t c hin hu trong sc gii hay v sc m ch n mun c sng, c hin hu di hnh thc no , bt c hnh thc no. c mun c hin hu trong thn xc vt l ny bin mt khi ta on tr c lng tham dc mc th lu hn. Tuy nhin, c mun c hin hu trong mt hnh thc tt p hn, siu trn hn vn cn , nh l c mun c hin hu trong nhng thn xc nh thn tin. Ngi ta coi l hnh tng ca cc v tri trn cao. Ngay c khi khng c c thn, ta vn c mun c hin hu. Ngi ta tin l s hin hu v lai ca cc bc t cc qu v thin nh cao nht; h tr thnh cc v tri cao c nht.

Mn
Mn kit s m ch n c tnh coi mnh hin hu nh l mt ai . Kit s ny l s cm nhn tng giy pht v ci ti t sinh ra qu nhiu hiu lm, hoang mang. Tm lun ngh Ta, Ta, Ta, m khng hiu rng s cm nhn v ci ti cng ch l mt trng thi tm v thng v v ng trong qu trnh t duy. Th d, tm c th ni, Ti nghe m thanh, nhng vi tr tu l chn l, l s hiu bit rng ch c m thanh.

178

Tro Hi
Kit s tro hi (tro c v lo lng) rt vi t, khng ging nh chng ngi c cng tn. Lo lng l tm trng bc rt do tc ng ca cc lu hoc vi t nht cn st li trong tm. Lo lng a n tro c, khin tm khng th an tr vo iu g. Kit s tro hi khin tm lay ng ging nh mt tm bin treo trc gi, v th n khng th dng li nhn bit s tht v tnh v thng ca bn thn. Tm dng nh lun lo lng v s khng c hin hu. Kit s ny s khng bao gi hon ton mt i cho n khi hnh gi t c Gic Ng vin mn.

V Minh
Kit s v minh m ch s m qung trin min i vi bn cht ca kh, ngun gc ca kh, kh nng c th on dit ca kh v phng cch on dit kh. Ni cch khc l v minh v T Diu . Mi kit s ny mnh m khng th tng c. Khi ta cm nhn c s c mt ca chng, th chng sng sc nng nh mt ni nc si, lc ta cn nhiu n lc lm chng ngui i. Ti sao chng c gi l kit s? V ging nh nhng si dy xch st cng rn chng tri buc ta vo kh au trong kip sng ny v vo nhng s ti sinh lun hi khng dng dt trong tng lai. Chc nng ca cc si dy xch ny rt vi t, lc lo, nhng vi tm chnh nim, chng ta c th bit n vn hnh nh th no. Hy th qun st kit s th t: dc tham. Ta bit mnh c cc gic quan: mt, tai, mi, li, thn v tm. Chng ta cng bit cc cn ny tip xc vi th gii bn ngoi. V s tip xc khng dng gia cc cn v cc trn, dc lc c th pht sinh, ri lng ham mun hng th cc dc lc ny pht khi trong ta. Vi tm chnh nim, ta c th cm nhn c s pht khi ca i dc. Nu, v l do g , i dc khng pht sinh, th ta cng nhn bit c s thiu vng lng i dc. i dc khin ta mun th ny hay th kia, thch lc ny hay lc khc, yu ngi ny hay ngi kia hay mi trng, cnh vt, m thanh, mi hng, v nm, xc chm, ngh. V tt c nhng s thch hay khng thch ny, tm

179

ta lun hoc l bm vu hoc l ght b. ng ni hn c l chng khin ta luyn i cuc sng ny, bm vu vo hay chn ght n. Do , lng ham mun i vi cc dc lc lm tng thm sc mnh cho si dy xch tri buc ta vo vng lun hi khng dng dt. Bt c kit s no cng c th pht khi ngay khi c s tip xc. Hy xt v kit s thn kin. Khi c s tip xc, mt cm th pht sinh m c th l d chu, kh chu, hay trung tnh. Ngay lc , thc v mt ci ng thng hng pht sinh: l ci ti khin cho t ng cm nhn. V ci ti ny trong t ng mt cch thng hng, bt bin v bn chc. Thn kin kit s tri buc ta vo vic tm kim cc i tng d chu v chng i cc i tng kh chu. Ci ti khng hnh phc. N khng th ch tip xc vi cc i tng d chu, theo nh n mun. Cnh trn bao bc quanh ta, v khng phi tt c chng u d chu. Tuy nhin, nu chng ta c th thc s thy rng mt cm th pht sinh l v thng -nu ta c th thc v s pht khi v hoi dit ca n ta s khng bm vu vo . Ta s bc ti. Nu ta c th nhn thc c rng bn cht ca s vt l v thng, bung x khi chng hoi dit, th tm ta s thot c khi s cng thng ca vic phi lun tm kim cc i tng em li s d chu. Nu ta c th duy tr chnh nim v tt c cc php sinh khi, bit rng chng s qua i, th thn kin kit s s khng c mt. Hy xt v mt kit s khc: gii cm th. C l bn c mt nghi l l mi sng phi t n cy v cu nguyn c thot kh. Mi sng thc dy, bn ngh, A, ti phi thc hin nghi l ca mnh. Nhng bn khng c gng gim thiu tm u nhim bng cch vun trng tr tu, thin nh, hay cc thin php nh l tnh thng yu. Thay vo , bn bm vu vo nim tin rng thc hin nghi l ny mi bui sng chc chn s mang n hnh phc. Lm th th bao nm sau, du bn chng bao gi b qua mt ngy thiu nghi l, th bn cng khng n gn hn vi Gic Ng. Khi qun st tm vi chnh nim, ta c th thy cc kit s pht sinh khi cc gic quan tip xc vi th gii bn ngoi. Cho n khi ta t c gic ng, mi ln mt trong su gic quan ny tip xc vi i tng ca chng, cc kit s s pht khi. Chnh nim c th gip ta phn bit gia cc gic quan,

180

i tng ca gic quan, v cc kit s khi chng pht khi. Khi cc kit s xut hin, ta cn s dng s tinh tn y chnh nim ch ng chng. Khi chng hoi dit, ta cng cn chnh nim v trng thi ny, v khi chng khng c mt, ta cng phi nhn thc v trng thi na.

Nm Trin Ci
T mi kit s sinh ra mt s cc trng thi tm v cng bt thin, cn tr ta tin b trong vic hnh thin hay lm c iu g tt p trong cuc i. Chng ta gi cc trng thi tm l cc chng ngi (trin ci). Nu kit s ging nh l ngn gi, th chng ngi l trn cung phong. Chng ngi tht s gy kh khn cho cc hnh gi mi bt u tu thin. Nm chng ngi l tham, sn, hn trm thy min, tro hi v nghi. Chng pht sinh t cc kit s trn ty theo iu kin, bng pht ln ging nh nhng ngn la t cc ng than rc nng. Nhng, cng ging nh cc ngn la, chng ngi c th c dp tt vi Chnh Tinh Tn, nu p dng ng cch. Cc chng ngi c th c ngn chn bng thin nh hay bng s kin tr chnh nim. Chnh nim hay nh tnh s lm h nhit cc chng ngi v ch ng chng khi chng pht khi. Khi tm khng cht cha bt k chng ngi no, tm t ng s tr nn sng sut, thanh tnh. Nh , tm d ny sinh cc trng thi tm thin, a n thin nh, n kh nng nhn bit r rng bn cht v thng ca vn php. Bt c ai trong chng ta cng c th loi tr cc chng ngi ny, t nht l mt cch tm thi. Bao gi m mi kit s ct yu vn cn hin hu th cc chng ngi vn cn c th quay tr li quy nhiu tm, khng lc ny th lc khc. Nhng vi s thc hnh bn loi Chnh Tinh Tn (t chnh cn), ta c th gim bt v lm ngn i nhng s xut hin ca chng. Khi ta tr nn nhun nhuyn hn trong vic p dng Chnh Tinh Tn, cc chng ngi khng th gy nhiu kh khn cho vic hnh thin hay trong cuc sng hng ngy ca ta.

181

Tham
Chng ngi tham hay i dc l c mun c chim hu. Khi hnh thin, chng ngi ny xut hin nh nhng ham mun v n hay vt cht m ta mun s hu, hay dc vng. Nhng t tng lm mt rt nhiu thi gian hnh thin ca ta, v nu ta b li cun theo chng, th iu c th tr thnh mt thi quen kh b. Ci by ca lng tham ny th khng khc lm vi phng cch by kh mt s nc. Ngi t by s vt mt khong nh ngang u tri da v nc da ra. Sau anh ta ct mt t tht da v t chng di y tri da, ri ct cht tri da vo cy. Con mi, y l cc ch kh, s th tay vo trong ci l nh trn u tri da ly my ming da. Nhng bn tay nm y da s khng th i lt qua c ci l nh ny. Khi ngi t by tr li, anh ta s d dng bt c ch kh tham n, qu bm vu vo my ming da trong tay n ni khng th bung chng ra thot thn. Chng ta cm thy thng hi cho ch kh. Nhng tt c chng ta u tng b mc by ca lng tham nh th.

Sn
Sn chng ngi, bao gm c s hn th, gin d, v hn trch, u bt ngun t lng mun trn trnh nhng g m ta khng a thch. Sn c so snh vi nc si. Khi nc ang si, chng ta khng th nhn thy y ni, v nu chm tay vo th khng khi b phng. Ni cch khc, sn s t chy bn thn chng ta ch khng phi ngi khin ta sn, v ta cng s kh tm c nguyn nhn ch thc (thy c y ni) ca cm gic nng ny khi sn hn ang si sc bn trong ta. Do sn, nhn nh ca ta cng mo m v tm an lc b hy dit. N ging nh mt loi bnh khin cho cc mn n ngon cng tr thnh v v ta khng th hng th c. Tng t, khi tm trn y lng th hn, ta khng th cm nhn c cc c tnh cao p ca nhng ngi quanh ta.

182

Hn Trm Thy Min

Trong lc ta thin, hnh gi thng phi tranh u vi tm tham, sn. Khi cc chng ngi ny c ch ng, hnh gi va c c i giy pht bnh an, th sau li cm thy u oi, bun ng (thy min, hn trm). Chng ngi ny pht sinh t kit s v minh. Thy min l trng thi tm l, n, trong khi hn trm l mt trng thi thn vt l u oi, bun ng. Khi cm thy u oi, bun ng, ta khng th ch tm hay lm c cng vic g. Cng khng th thc hnh chnh nim hay tham thin. Chng ngi hn trm thy min c so snh vi tnh trng b t ti. Khi b giam gi, ta khng th bit vic g ang xy ra th gii bn ngoi. Cng th, khi ta thn tm u oi, mun ng, ta khng bit iu g ang xy ra chung quanh hay bn trong ta.

Tro Hi
Lo lng khin ta khng th yn n (tro c), v th hai trng thi tm ny i chung vi nhau. C hai (lo lng v tro c) u khin tm khng c s suy ngh sng sut hay s hiu bit, tr tu sng sut. Chng ngi ny c so snh vi s b n l. K n l lm vic vt v phc v ngi ch c c ca mnh, lun phi lo lng, cng thng v s b hnh pht. Cng cng thng, bc rt, th h cng kh s. H chng bao gi c hng tm an lc.

Nghi Hoc
Chng ngi nghi hoc khin hnh gi bn lon, khng bit phng hng hay ng r no theo. Tm nghi pht sinh do suy ngh v nhng iu khc hn l nhng g m ta c th quan st xy ra ngay trong giy pht hin ti. Nghi c so snh vi ngi i trong sa mc m khng c bn hay phng hng g. Khi i qua sa mc, ta d b lng tng v rt kh phn bit cc cnh quang. Bt c phng hng no cng c th l sai hay ng. Cng th, khi khi tm nghi ng v chn l trong nhng iu Pht dy, hnh gi s tr nn hoang mang, kh th quyt nh phi lm g. Ngi s suy ngh, Ngi ta c thc s c gic ng? Khng bit phng cch tu ny c thc s hu ch? Ta tu hnh c ng khng? Ngi khc hnh nh tu tt hn. C th ta phi lm ci g khc i, hay th tm

183

mt v thy khc, hay khm ph iu g hon ton khc hn. Nhng mi nghi ny lm tn li nhit tm, khin ta hoang mang, khng th phn xt iu g r rng.

T Chnh Cn
Gi chng ta c th xt xem phi i ph vi nhng th c di trin ci v kit s trong tm nh th no, vun trng cc trng thi tm tch cc hn. c Pht ch dy cho chng ta mt phng cch rn luyn tm c nh th. Ta cn p dng Chnh Tinh Tn : ngn chn cc trng thi tm tiu cc ch ng cc trng thi tm tiu cc vun trng cc trng thi tm tch cc duy tr cc trng thi tm tch cc

Ngn Chn Cc Trng Thi Tm Tiu Cc

Cch phng u tin l ngn chn cc trng thi tm tiu cc hay cc bt thin php khng chng pht sinh. Bng cch no? Bng cch duy tr tm chnh nim khng ngng ngh. Ch c vy. Chnh nim i hi s thc hnh, v s thc hnh i hi n lc. C nm im trong vic rn luyn tm chnh nim: gii, chnh nim, tr tu, lng kin nhn, v tinh tn. Tinh tn c p dng vi tng im nu trn. Ta bt u vi gii lut (o c tt), v vic ny i hi phi c s n lc, nh ta bit trong cc chng trc v cc bc trong Bt Chnh o. Vi gii lut lm nn tng vng chc, ta phi n lc thc hnh bt c chnh nim no m ta c th nh. Mt kha cnh ca chnh nim l nh, v iu ny cn phi c duy tr lun lun. Ln ny n ln khc, ta cn lun nh hng tm n gi pht hin ti. Dn dn ta s tch ly c nhiu giy pht chnh nim. Khng c giy pht chnh nim no l giy pht b lng ph.

184

Sau ta s dng tri kin ca mnh, em s hiu bit ngy cng su sc vo cc n lc ca mnh. Ta dng li v suy ngh, Vn ny ln trc xy ra nh th no? Cm nhn c hu qu ca nhng sai lm trong qu kh khin ta c nhiu ng lc hn trnh chng xy ra trong tng lai. Qun tng n nhng tri nghim ca mnh khng lp li cc sai lm . Bng cch , ta nhanh chng sa i c cch c x ca mnh. Khi c th nhn thc ti su sc hn, ta s lun t nhc nh mnh v nhng g l mc ch trc mt v khng mt giy pht no qua i mt cch khng chnh nim, sng sut. Nu tht bi, ta s dng lng kin nhn: chp nhn hu qu v ri kin tr n lc lp li tm chnh nim. Pht trin tm chnh nim vng chi c th l mt qu trnh lu di, v th c Pht ch by cho chng ta cc phng cch bo v tm. c Pht khuyn chng ta thc hnh nh l tc (wise attention) v trnh phi l tc (unwise attention) (M 2). Ngi dy rng ta cn phi tr vo nhng g ta bit l ng, qua nm un, ngay hin ti. l lnh a ca ring ta, ngi nh thc s ca ta. T duy c th dn dt ta xa ri ni an ton . Th d, trong lc ang ta thin, nu nghe mt ting ng, ch cn bit l ting ng, thay v thc mc ai gy ra ting ng v ting ng c ngha g. Khi ang lm vic, cm thy lnh, ch cn qun st cm gic ny, khng suy ngh, c kin v h thng my iu ha trong ta nh. Hy xem dng suy tng ca ta ging nh nhng chuyn xe but i qua trm , khng dng li, ng leo ln xe i theo chng. c Pht khuyn cc t ca Ngi chu ng nhng iu bt nh nh mn trong cuc sng m khng lp tc c gng sa i chng. Nu ta lun mun thay i mi th theo mnh, th tm lun bc bi, khin cho cc bt thin php c th d dng pht sinh. Th d bn nhn thy thin ng qu nng, nhng thay v ng dy iu chnh nhit k hay m ca s, ch thc cm gic nng. Qun st s thay i vt l bn ngoi v cc phn ng thay i ca tm. Rn luyn chu ng nhng vic nh mn. Tuy nhin, c mt s ngi tun theo li khuyn ny mt cch cng nhc. D nhin, trong trng hp khn cp, ta phi lp tc lo gii quyt chng mt cch c chnh nim!

185

c Pht cng khuyn chng ta trnh xa nhng k ngu kh, khng c chnh nim, di dt, v tt c chng ta thng c thi bt chc theo ngi khc. Hy giao tip vi nhng ngi c cc c tnh m bn mun hc tp. Hy tm mt thin hu tri thc, c tnh thng thn, k lut bit kim ch, c chnh nim, v c x iu . Hy gn gi v nghe theo li khuyn ca ngi ny khi cn thit. c Pht cng nhc nh thm cho cc t ca Ngi l ng n du hiu v c im ca bt c cc tc ng ngoi ti no m c th khin cc bt thin php pht sinh. Du hiu m ch n cm by, nhng th bt mt chng ta khin chng ta mun qun st chng k cng hn khi dy bt thin php. c im m ch nhng tnh cht c bit ca i tng ch ca ta m chng c th khuy ng tm bt thin. Th d, mt ngi n ng c gia nh c th c khuyn ng hay vn vng hnh ng quyn r hay nt c bit hp dn no ca ngi n b m anh ta c th say m. Tng t, ngi ph n c gia nh cng c khuyn l khng nn xem ngi n ng p trai trc mt mnh c eo nhn khng hay dng li ngm n ci ca anh ta. Mt cu chuyn t thi c Pht c th minh ha r hn iu ny. C mt v tu s m li nguyn sng c thn ca ng b e da bi nhng m nh v tnh dc. V tu s ny qun chiu thn nh l mt b xng t gii thot mnh khi nhng ngh xu xa. Mt ngy kia ng i trn mt con ng qua cnh rng. Mt ph n p cng i cng ng, ngc hng v nh cha m c sau khi gy g vi chng. Khi thy v tu s, b mm ci cho ng. Sau , ngi chng trn ng i tm v mnh, gp v tu s. Anh ta bn hi, Tha s, s c thy mt ngi ph n tr p i ngang ng ny khng? Ti khng bit l n ng hay n b, v tu s tr li, nhng ti c thy mt b xng i ngang qua. (Vsm 1[55])

186

V tu s ngn chn dc vng ca mnh pht sinh bng cch p dng Chnh Tinh Tn trong vic hnh thin ca mnh. Do ng bo v c tm khi cc u nhim. Nu ta c th duy tr tm chnh nim lin tc, khng c g c th kch ng ta. Ta s khng gin d hay bc tc. Ta c th kin nhn du ai ni g hay lm g. Ta c th vn gi c s bnh tnh v hnh phc. Mt trng thi tm bt thin, u nhim khng th pht sinh cng lc vi giy pht ca chnh nim. C th bn cng thy rng vic kim ch cc trng thi tm tiu cc kh d dng khi bn khng gp phi ngi kh chu hay hon cnh kh x. Khi mi th u xui bum thun gi, th rt d gi tm chnh nim khng b lung lay. Bn cn c th t khen mnh gi c bnh tnh v n nhn li khen v s t kim ch, kin nhn ca bn, t gia nh, bn b, ng nghip. Nhng khi s vic xy ra khng nh mun, th lng kin nhn v chnh nim ca ta c th bt u v. Mt cu chuyn c c Pht k li minh chng iu ny c th xy ra mt cch d dng nh th no. Xa c mt ph n rt giu, c mt ngi y t rt gii giang v bit vng li. Ngi y t lun dy sm v bt u cng vic trc khi bt c ai trong nh thc dy. C ta lm vic c ngy cho n tn khuya. Mi m c ch ng mt vi ting. C thng nghe hng xm ca tng v ngi ch ca mnh. H ni, V mnh ph kia rt t t vi ngi gip vic. B rt kin nhn. Chng ti cha bao gi thy b gin d. Chng ti khng bit lm th no m b c th tr nn l mt ngi tuyt vi nh th. Ngi y t ngh ngi, Nhng ngi ny ca tng ch ta ht li. H khng bit ta lm vic cc nhc th no gn gi ngi nh ny. Ta phi t kim chng xem ch ta t t v kin nhn n u. Hm sau, ngi y t thc gic tr hn mi khi. Khi ngi ch thc dy thy ngi gip vic cho mnh vn cn ng. B la ry c, h! My ng cho ti khi mt tri ln sao? Thc dy i lm vic ngay! Ngi y t thc

187

dy. C khng c ng. C ch gi b ng. C ngi dy, xin li b ch v bt u lm vic. Hm sau na, ngi y t c tnh thc dy tr hn ngy hm trc. B ch gin d. B ry la ngi y t, dng nhng li th tc, v e da rng nu ngi y t dy tr ln na b s nh c. Ngy th ba, ngi y t vn cn ng dy tr. B ch qu gin n ni b ly cy chi v nh ngi y t cho n khi u c ta chy mu ra. Ngi y t chy ra khi nh vi ci u y mu v la khc ln ln, i, b con hy nhn i! B ch nh ti v hm nay ti ng dy hi tr. m hm qua ti phi lm vic ti tn na m, nn ti b nhc u. V th, ba nay ti dy hi tr. Nhng ngi hng xm khen tng b ch c lng kin nhn v thng ngi, nhanh chng thay i kin. (M 21) C th bn cng tri qua mt s thay i nhanh chng nh th sau mt k ngh dng di hay khi bn va tr v t mt kha an c. Trong thi gian , sn hn, bc dc, ganh t hay s hi dng nh ang ng yn, nn bn cm thy rt bnh an v hnh phc. Nhng ngay khi v n nh, bn nhn c mt tin nhn trn in thoi vi li l cc lc, hay mt ha n pht tin v bn qun tr bo him, hay ai dm ln chn bn; th ngay lp tc tm sn hn li tri ln, tm bnh an bin mt. Lc bn t hi, Lm sao ti c th duy tr cm gic nh ang ngh h hay cm gic nh ang tu thin trong i sng hng ngy? Cu tr li l phi lun chnh nim. Ta cn nh rng khng phi l tha nhn hay hon cnh bn ngoi em li phin no cho ta, m chnh l nhng duyn nghip trong qu kh. Ngoi vic c gng lun duy tr chnh nim, vic rn luyn nhn ra cc khuyt im ca thi quen tm l cng c th gip ta ngn chn nhng phn ng tiu cc pht sinh. Th d, bn i mua mt i bao tay trong mt ca hng sang trng, v ngi bn hng rt cc cn. Da trn kinh nghim trong qu kh, bn bit rng mnh s ni gin khi ngi bn hng thiu lch s. V th bn c gng

188

gi chnh nim tht k, xua ui bt c ngh sn hn no ni ln. Bn t l gii vi mnh bng cch suy ngh: Th ngi bn hng ny cng l con ngi. C l m qua anh ta khng ng c. Hay anh ta c nhng lo lng v tin bc hay vn g trong gia nh. C th anh ta cm thy bt an i vi nhng ngi khc mu da hay quc tch. Hay hm nay anh khng c khe. c th l l do khin anh ta thiu kin nhn i vi khch hng. Phng cch ny nghe c v d, nhng khng d thc hnh. Tm chng ta cha c rn luyn ngn chn cc thi quen suy ngh tiu cc. Ni gin th rt d, ph bnh ngi khc cng rt d, lo lng v tng lai cng d, ham mun vt cht cng rt d. Nhng thi quen ny ca tm cng ging nh l cc loi thc n vt. Mt khi ta bt u m mt gi khoai ty sy n, th ta rt kh dng li na chng. Kim ch khng cho cc t tng tiu cc khi ln cng rt kh. Mt khi ta dnh vo , th rt kh bung b. Nh c Pht dy: Ngi tt d lm tt, Ngi xu kh lm tt, Ngi xu d lm xu, Ngi tt kh lm vic xu. (Ud V.8)

Rt d lm nhng vic t hi (cho) mnh. Rt kh lm nhng vic li cho mnh. (Dh 163) Tuy nhin, ta cn thc r rng rng phng bnh lun tt hn cha bnh. Chnh nim i i vi chnh tinh tn c th ngn chn nhng suy ngh v hnh ng tiu cc pht khi trong tng lai. Vic phng h cc thi quen xu ni thn, khu v khng phi l kh, nu ta c th t rn bn thn lun chnh nim. Tuy nhin, nu bn c gng ht sc m vn khng ngn chn c cc t tng v hnh ng bt thin th cng khng nn

189

tht vng hay nn lng. Khng c ngha rng bn l ngi xu, ch c ngha l bn cn phi tu tp thm. Hy vui mng trong thc rng ta lun c ngi ph t bn mnh: s n lc ch ng cc trng thi tm tiu cc.

Ch Ng Cc Trng Thi Tm Tiu Cc

Trc khi t c gic ng vin mn, chng ta khng th chn la t tng no s pht khi, v th khng cn phi xu h hay phn ng chng li nhng g xy ra. Tuy nhin, chng ta c th chn la t tng no c php pht trin. Cc t tng tch cc v thin h tr tm. Chng cn c vun trng. Cc t tng tiu cc v bt thin, nh l nm chng ngi (trin ci) v mi kit s, ch lm hi tm. Chng cn phi c tn cng v ch ng ngay bng Chnh Tinh Tn. l li khuyn ca c Pht.

Ch Ng Cc Chng Ngi
Chng ta phn ng nh th no i vi mt chng ngi ty thuc vo mc chp th ca ta. Khi va pht khi, chng ngi cn yu t. Chng bt u bng mt st na tm tiu cc l loi, ri dn tng trng. Ta cng thc c dng chy ny cng sm, th cng d ngn chn n. Bt c khi no chng ngi c mt, ta khng th c tin b trong chnh nim hay thin nh. Bc u rt n gin. Khi mt chng ngi pht sinh, ta ch cn thc c s c mt ca n. Th d ta thc rng tm tham, sn, hay nghi ang khi ln; hoc tm ta ang b ri vo trng thi bt an, tro c, hay trm cm, chn chng. giai on khi u, cc chng ngi ny rt yu, v th phng php ch ng chng cng nh nhng thi. Ta ch cn nhn bit s c mt ca chng. Ch thc khng thi, trin ci va pht khi, s tn li, khin ta thc c s vng mt ca n v s vng mt ny cho php cc thin php nh t bi, lng thng yu, v tri kin c th pht khi nh th no. Nu mt chng ngi pht trin vt khi giai on khi u, ta cn s dng nhng bin php mnh hn. Trc tin, hy qun st chng ngi vi tm hon ton chnh nim. Dn tt c ch tm vo . Nhn bit nh

190

hng ca trin ci trn thn v tm, bit rng n cn tr s pht trin tm linh ca ta nh th no. Nhn bit tnh cht v thng ca n. S v thng ca hon cnh, hnh tng, mi v, cm gic v nhiu nhng iu kin khc na khin cho chng ngi ny pht sinh. Qun chiu v nhng tai hi m ta c th mang n cho bn thn nu ta dung dng bt thin php ny, v nguy him hn na nu ta hnh ng, phn ng theo s iu khin ca trin ci . By gi, hy l gii vi bn thn. Hy t nhc nh rng tt c mi th u v thng v hon cnh lm pht sinh chng ngi ny hay trng thi tm pht sinh chc chn s khng ko di. Th d, nu ai ni iu g khin ta ni gin, hy ngh n nhng vn m ta phi i mt trong cuc sng lo lng v tin bc, sc khe, u t v cng vic hay gia nh. C th ngi cng ang phi i ph vi nhng vn ging nh ta. Ta thc s khng th bit iu g ang din bin trong tm ngi khc. ng hn, ta cn cha bit iu g ang xy ra trong tm mnh vo bt c lc no. Trng thi tm ca ta ty thuc vo rt nhiu iu kin. Tht ra, bt c iu g xy ra cng ty thuc vo nhiu nhn duyn. Qun chiu theo cch c th khin cho trng thi tm tiu cc ca ta qua i. Th d, mt bui sng kia bn thc dy vi tm trng khng vui. Bn khng bit l do ti sao bn cm thy bun bc, trm cm, cng thng, hay quu qu. Nhng nu suy ngh k li, bn c th nh rng bui ti hm trc bn n nhiu cht cay hay xem truyn hnh hng gi trc khi i ng. Nhng chng khng phi l l do khin bn bc bi nh th sng nay. Chnh chng l kt qu ca nhng nguyn do khc. C th ngy hm trc bn ci v vi chng, khng va lng vi con ci, hay lo lng iu g , khin bn xem truyn hnh lu hn hay n nhiu hn. Ri bn li nh bn ci v vi chng l do bn bc mnh vi ngi bn ng nghip s lm, m chuyn bc mnh ny, t n li l kt qu ca nhng nguyn nhn v iu kin khc. Tm li, tt c mi th m chng ta tri nghim u c nguyn nhn, hon cnh ng sau nhiu hn nhng iu m ta c th suy on hay bit n. Tt c cc nhn duyn lin h chng cho ln nhau. Khng c mt l do duy nht no c th khin bt c iu g xy ra. Do khng cn phi

191

lm cho tm thm no phin bng cch t trch mnh hay li cho ngi khc! Hn na, chng ta nn nh rng, may mn thay, tt c mi hon cnh, mi tm trng u thay i. Khng c g mi mi trng tn. Khi ang trong mt hon cnh tuyt vng hay hnh phc qu sc, ta c th ngh rng s khng c g thay i. Tuy nhin, nu suy ngh thu o, ta c th thy rng nim tin ny l sai lch. Con ngi thay i. Hon cnh thay i. Bn thn ta thay i. Khng c g l khng thay i. Do , vi thi gian, trng thi trm cm hay tm sn hn g cng khng cn. Cm nhn v mt ngi hay mt hon cnh bt nh cng thay i. Thi ca ta, ca ngi cng thay i. Khi nhn thc c nh th, ta s cm thy th gin hn, v cc t tng tiu cc ca ta bt u qua i. Loi t tng tiu cc kh ch ng nht l loi m ta khng thc c cho n khi gc r ca n n su trong tm. Cc vng tng ny che m tm tr v ngn cn n pht trin. Bn c th nhn bit s c mt ca chng khi bn ngi thin, rn luyn tm chnh nim hay thin nh. Khi vng tng lun khi ln trong tm, ta khng th ch tm vo hi th. Trong nhng trng hp nh th, ta cn phi n lc mnh m hn. y c th l c hi ta pht trin tri gic bng cch qun st cc vng tng . Nu th, tm thi ta s qua mt bn d nh ch tm hnh thin hay qun st s pht khi, tng trng v hoi dit ca cc trng thi, cm gic ni thn v tm, m tm qun st tht thu o nhng g ang xy ra. Phng php cn s dng cho s qun st ny c nu ra bc th hai trong phn v chnh nim ca Chnh T Duy. Tuy nhin, nu ta thch tip tc vi s thc hnh nh nh, c vi phng cch ta c th s dng. Chng c lit k di y theo th t ca cng n lc. Nu mt phng cch tht bi, hy th ci k tip. - ng chp theo vng tng. - Hy hng tm n iu g khc. - Hy thay th chng ngi bng i lc ca n.

192

- Hy qun chiu v s tht rng tt c mi chng ngi pht sinh t rt nhiu nguyn nhn, iu kin v chng lun thay i. - Cn rng li v p st li vo vm trn, dng tt c sc lc ch ng chng ngi . Th d, bn c tc gin khng ngui sau khi tranh ci vi mt ngi bn. Bn qun chiu v sn trin ci khng kt qu. T l gii cng tht bi. Bn cng c gng khng chp theo chng ngi . (Nh c Pht dy: Tt c mi th ch pht khi trong tm khi bn ch tm n n. (A IV (Tm) IX.3) Khi bn khng n bt c t tng no, th n s qua i.) Tuy nhin, nu phng cch ny cng khng th gip bn ch ng tm sn ca mnh. Lc hnh thin, cuc tranh ci li ln vn trong u, khin bn thm tc gin v tm bn khng th no an. Ta c th lm g trong trng hp ? Ta c th c gng hng tm n mt iu g hon ton khc. Th d v nhng cng vic hu ch m ta sp thc hin ngy mai. Nu tht bi, hy hng tm n tnh cm i nghch vi sn hn l tnh thng yu. Hy ngh n nhng tnh cm thn thit m ta v bn chia s. Hy nhng k nim tt p ny trn y tm ta. Sau c gng hng nhng t tng thng yu n ngi bn . Nu iu ny c v qu kh, hy hng tnh cm thng yu n con ca ta hay mt v thy no m ta knh ngng. Khi tri tim trn y nhng tnh cm thng yu, th khng cn c ch cho sn hn. Tuy nhin, nu sn hn vn cha qua i, th hy qun st n tht thu o. Nhn bit nhng chuyn bin ca n: pht khi, tng trng hoi dit, c mt, ri bin mt nh th no. Hy ngh n nhng tn hi ta t gy cho tm v s tin b tm linh, khi ta tip tc dung dng trng thi tm tiu cc ny. Nu tt c u tht bi, ta phi dn ht sc lc ca mnh hy dit chng ngi ni theo li c Pht, nh l mt k mnh c th n p ngi yu hn. Tm li, ta khng bao gi cc chng ngi (trin ci) c th thng. Bn c th ngh rng phng php cn rng li, gng mnh ln, dit st mt trng thi tm tiu cc c v qu th bo, qu khc vi nhng

193

li dy m bn c nghe qua. Bn cng c th ngh rng phng cch ny c v khng thch hp vi bn cht hin ha ca Pht gio. Nhng s n lc mnh m ny hon ton ph hp vi gio l ca c Pht. Ngi lun dy chng ta phi tinh tn. Chnh Tinh Tn chnh l ngun nng lng dung np gip ta hon tt cc bc trn con ng n hnh phc. Vi Chnh Tinh Tn chng ta cn trng, trnh cc ngh, li ni, v hnh ng bt thin. Vi Chnh Tinh Tn chng ta ch ng lo u, cng thng, s hi, v on hn. Vi Chnh Tinh Tn chng ta thc hnh chnh nim vun trng nhng c tnh tuyt vi bn trong ta m ta c th cha tng bit n. Hy nh thc cc c tnh tuyt vi v lm chng hin l trong tm. Vi Chnh Tinh Tn, duy tr v khng xao lng chng, lun thc hnh chng. Nh c Pht tuyn thuyt: Du cho mu ta c kh i! Du cho da tht ta c tan r! Du cho thn ta c tr thnh mt b xng kh! Ta cng khng ng ln khi ch ngi thin nu khng t c gic ng. (M 70) K t lc chng c cho n khi nhp dit, c Pht lun nhc nh chng ta cng phi tinh tn nh th trong n lc tm linh. Tri vi nhng li dy ny, i khi ngi ta ni s pht trin tm linh ch cn s tinh tn khng gng sc (effortless effort). Ti rt tic phi lm cc bn tht vng, nhng khng c s tinh tn no m khng cn n lc. S tinh tn cn phi cn bng, iu . Qu nhiu n lc hay n lc khng ng ch c th khin tm cng thng hn v dn n s thi chuyn vo cc bt thin php. Tuy nhin nu l l tinh tn, ta s tr nn chn nn, mt mi hay mt hng th. Lc ta phi c nhng n lc mnh m cn bng tinh tn tr li vi cc thin php khc. S tht l ta khng bao gi c th t c bt c iu g ng k m khng cn c s n lc. Tt c mi pht minh v i u cn n s n lc. Bng n in, xe hi, v my vi tnh khng th c nu ngi ta ch lo ngh ngi, th gin. Cc nh pht minh phi n lc mnh m trong cng trnh nghin cu, tm ti ca h. Nu bn mun th lnh mt i nguyn nh l tu thin, th bn phi c mun n lc mnh m t c mc ch ca

194

mnh, cng nh mt s t k lut cao, nu cn. C cu chuyn k v c Pht c th lm r hn im ny. Mt ngi ni nga tha hi c Pht, Bch Th Tn, Th Tn hun luyn cc t ca Ngi nh th no? c Pht hi li anh ta, Th ngi hun luyn nga nh th no? Ngi ni nga tr li, Con p dng nhng phng cch nh nhng. Nu khng kt qu, con s dng bin php cng rn. Nu cng khng kt qu, con s git ly tht my con nga . c Pht p, Ta cng lm nh th. Ta dng mt phng php nh nhng. Nu khng kt qu, ta cng s dng bin php cng rn. Nu ta khng th rn luyn h bng cc phng php cng rn, ta git h. Lc ngi ni nga ni, Bch Th Tn, Th Tn thng dy nhng s bt bo ng! Sao Ngi c th git hi? Lc c Pht gii thch phng cch git ca Ngi. Ngi git mt ngi c li bng cch tng l hay hon ton khng n ngi , sau cng th ngi s b loi khi cng ng tng gi. (A II (Bn) XII.1) Cc kinh k v mt s kin rt ni ting trong c Pht s dng phng php ny: c Pht c mt ngi hu tn l Channa. ng l ngi nh xe trong cung v tng chi a vi c Pht khi h cn l nhng a tr. ng chnh l ngi nh xe a thi t Siddhattha ri khi kinh thnh sng cuc i ca mt v sa mn. Khi lung tui, ng cng tr thnh mt sa mn. V vai tr ca ng trong cuc i c Pht, Channa coi tt c nhng s thnh tu ca c Pht nh l do cng sc ca ng v tr nn rt cao ngo. Sau khi xut gia, ng thng t thi bt knh i vi tng on. Th d, khi cc v trng lo tng thm ving, ng khng tun th cc nghi l nh l ng dy cho hi, mi h ngi hay em nc ra mt, ra chn cho h.

195

c Pht qu rng thi ca Channa rt ngo mn. Ngi khuyn, ng phi knh trng cc v t kheo ny. Nhng Channa chng bao gi tun li c Pht. Cui cng, khi c Pht sp nhp dit, i c Ananda hi c Pht ng phi i x th no vi Channa. c Pht bo tng on hy ng n Channa na, v o c Ananda c giao nhim v tuyn b iu ny vi tng on. Khi c Pht nhp dit, Channa qu i sc v au n n ni ng bt u suy ngh, Tt c ting tm, quyn lc, v can m ca ta u da vo c Pht. Gi Ngi ra i, ta khng cn ai che ch na. Gi c th gii u trng vng. Ta xc phm bao v sa mn, v h khng cn l bn ta na. Khi i c Ananda thng bo vic Channa b ty chay, Channa li b sc ln th hai v ng ngt xu. Khi tnh li, ng tr nn rt khim tn. c Pht bit rng Channa s phn ng nh th. Channa hnh thin min mt v rt vng li tng on. Dn dn, ng c gic ng. i khi phng php cng rn cng cn thit. i khi s cng rn em li kt qu. (D 16; V ii 292) Ta cng c th dng phng php ny i tr vi cc trin ci (chng ngi). Bt u bng mt phng php nh nhng, nhng cng phi bit s dng phng php cng rn hn, nu cn. Th d, khi ta b cm d mun mua mt ci o m p, mc du trong t cn y o m, hy ch ng tm theo cc phng cch m chng ta hc c. Khng theo ui mun ; hng tm n iu g khc; thay th tm tham bng tm x; qun chiu vi chnh nim v tnh v thng ca ci o, cng nh ca tt c cc vt cht khc. Nu tm vn kin tr ku go i chic o , ta cn phi cng rn vi bn thn hn. Hy nhc nh tm phi dng li ngay, nu khng, ma ng ny, hay c nm ny, s khng c c chic o mi no. Gii php cui cng l e da trong nm nm ti s ch mua o sida mc. Sau phi thc s thc hin li e da . Tm dn dn s c rn luyn bit bung b.

196

Trong trng hp c bit cn phi p dng bin php thc s cng rn. Thnh thong khi ta ngi thin, tm hon ton in o. C th do mt vic g xy ra trc thi kha thin, nh l trong ngy ta qu phn khch hay c vic g khin ta qu lo lng. Tm b kch ng d di vi nhng hnh nh v xc cm dn dp pht khi, n ni ta kh lng ng ph vi t tng tiu cc ny th t tng khc tip ni. C th lc bn ang tri nghim mt hin tng m ti nghe cc thin sinh gi l cuc tn cng ca a trin ci. l khi mt s chng ngi cng pht khi, ci ny tip ni ci kia, ch ng tm. Nu ta chp nhn tm chy rong nh th , th n s tr nn mt thi quen kh b. Tt hn ht l dn tt c ni lc kim ch tm. Trong trng hp ny nu tt c cc phng php thng thng u tht bi, th c mt phng php khc: m hi th. y l mt cch gi tm tr trn mt i tng. Trc ht m hi th t mt n mi ri t m ngc li mi n mt. K tip, m t mt n chn, ri t chn n mt. Tip tc m n s tm, s by, v c th, cho n khi ta t n t mt ti hai v t hai ti mt. Ci kh l nu tm tht nim m sai du ch mt ln trong lc ang m, ta cng phi bt u tr li. C tip tc cch m ny cho ti khi ta c th hon tt trn vn quy trnh m m khng mt pht l l; sau ta c th tr v phng cch hnh thin bnh thng. y l mt th thch cho tm. Phi bt u tr li vi mi s lo ra khin tm tr nn mi mt vi vic phng tm, tr nn bit kim ch. Du phng php ny kh kht khe, i vi mt s ngi, tm h qu in o n khng th no tp trung m. Trong trng hp , hy ly ngay s in o, lng xng lm i tng thin qun. Qun st cc trng thi tm lng xng .

Ch Ng Cc Kit S
S dng cc phng php trn, chng ta c th t rn luyn nhn din cc kit s khi chng pht sinh v c bin php ch ng chng. Vi s ch tm y chnh nim v cc bin php tch cc, cc kit s ang quy nhiu tm bn tham, sn, nghi, tro hi- s dn dn yu i v phai m

197

khi tm tr. Mt kit s no khi qua i, c th khng pht sinh tr li trong mt thi gian. Tm c gii thot khi kit s . Nhng ri, ty thuc vo tnh cht v iu kin sng ca bn, mt kit s khc li c th xut hin. Khi ta qun st chu trnh ca cc kit s: pht sinh, hoi dit, ri xut hin tr li di trng thi khc, ta bt u nhn ra cc kit s ny mnh m n th no, chng tri buc ta vo khn kh, au thng cht ch n th no. Khng k rng bn thng xuyn ch ng cc kit s ny mt cch tm thi bao nhiu ln, chng vn tip tc hin hu trong bn, lun tri buc, by rp bn. Nh th bn ang mang mt nh t bn trong bn. Khi chnh nim c pht trin, ta s nhn thy rng cc trng thi tm tiu cc ny nh l tham, sn, si khng ch bp mo ci nhn ca ta m chng cn khin cho mi kha cnh ca cuc sng tr nn kh s hn, au n hn. Tm lun quay v vi nhng tiu cc c hun tp. Ta cm thy nh mnh b by rp tri buc vo vng sinh t lun hi chng dng dt. S tht l chnh nim ch c th gip ta ch ng cc kit s ny mt cch tm thi. Ch khi ta t n mc cao hn trn o l, ta mi c th hy dit c chng, qua bn giai on. Bng cch no? Bn bung b chng qua nm ng dng ca tinh tn, c bit n nh l nn, thay th, hy dit, tn li, v gii thot. nn ngha l y li tt c cc trng thi tm bt thin li pha sau, gi chng nm yn bng chnh nim hay nh. Bt c khi no ta c th gi chnh nim, hay i su vo thin nh, th cc kit s ng yn. Khi ta to c thi quen y li cc kit s ny xung, th chng s yu i. Chng khng cn to ra nhiu vn , v bt nh hng n qu trnh t duy ca ta. Cc chng ngi cng s trm lng xung cht t, do to ra nhiu c hi cho tri kin c th ny sinh, m khi c tri kin th ta c c hi hy dit mt s kit s. Thay th l n lc chng li mt bt thin php no bng cch vun trng iu ngc li. Ta thay th lng sn hn bng cch vun trng lng thng yu. Nim tin rng vn vt bt bin c thay th bng cch qun chiu v v thng. Bn i nghch li vi nim tin bn nng vo mt ci

198

ng bng cch qun st nhng yu t lun bin chuyn, to thnh thn v tm ca bn. Khi s nn v thay th pht trin tt p, th ta c th ch ng mt s kit s b suy yu. Hy dit l giy pht khi bt c kit s no cng phi cho thua, ging nh mt thn cy b st nh tt cnh. Tn li ch s bin mt ca cc kit s ngay sau khi chng b hy dit. Gii thot ch n s nh nhm ca tm tip theo sau s hy dit ca bt k nhm kit s no. S gii thot n tng nht xy ra giai on u trong bn giai on gic ng khi ta chuyn ha t cuc sng bnh thng v tr nn phn no gic ng. Gi s bn nhm n ba kit s u tin thn kin, nghi v gii cm th- v qun tng su sc v cc php i nghch. Khi ngi thin, bn theo di hi th vi s ch tm mnh m th tu gic c th pht sinh. S qun st ca bn v tnh cht v thng, kh, v v ng ca hi th cho php bn, trong mt giy pht i ng, thm tha thm s tht rng tt c vn php u mang ba tnh cht ny. Nhn thy c tnh v thng mt cch r rng ni vn vt, bn s vi trc gic nhn bit rng khng th c mt th thng hng, bt bin gi l ng hay linh hn. Do bn ph v c kit s th nht. Bn cng nhn thc rng phi c bc Gic Ng no chng gic c tt c nhng iu ny khi tu tp trn con ng o, do o l ny nht nh s gip bn bng r c tt c cc tm cu u. Nh th l bn tr c kit s th hai, tm nghi. Gi th bn bit rng khng c g c th gii thot tm bn tr vic vun trng tu gic qua con ng ca gii, nh v tu. Bit th th bn khng cn tin rng ch c cc nghi l cng bi (gii cm th) mi c quyn lc cu bn, c ngha l bn r b c kit s th ba. Mt khi ch ng c ba kit s ny, l bn t n giai on u tin ca gic ng. Gi khng c chuyn bn s thi chuyn tr li trng thi c. Bn khng cn nghi ng kh nng t c gic ng ca mnh na hoc lo lng khng bit lm sao t c gii thot. m bo l bn s t c mc ch ca mnh. Bn s tr thnh mt d lu, v sc ht ca

199

dng chy tm linh s a bn n gic ng, ging nh mt nhnh cy c cun chy theo dng nc. T lc ny tr i, tm tr nn phn khi l, ta c cm gic rng, du b ngoi cuc sng c kh khn th no, bn trong n tt c mi th u bnh an. Ta bit, mt cch chc chn rng, tt c vn php u v thng, v iu mang li nim an i trong lng ta. Ta khng cn c th phm vo bt c hnh ng bt thin nghim trng no, v ta hiu r lut nhn qu. Vi thi o c nh th, ta khng c g phi n nn hi hn; do ta c gii thot khi gnh nng . Th d nu ta phm mt li nh, nh l ni di, ta s khng th no an lng cho n khi ta nhn li. Ta vn cn c th ri vo nhng cn bng n ca gin d, kh au, hay tham m, nhng tt c nhng tnh hung khng th khin ta gc ng nh trc y, v chng s qua i nhanh chng. Ta bit r rng con ng phi i v ta trn y tin tng vo s tu tp ca mnh. Ni chung ta tr nn t tin hn, bt ng chp, v t t rng lng hn, c th hnh thin tt hn, v c nhiu kh nng hn i vi bt c iu g ta lm. Cc ng nghip v thn hu ca ta s nhn ra c nhng s thay i ni ta, h s thy ta tr nn du dng hn, ci m hn, v th gin hn. nh mt lp lnh ca ta s m ca tri tim ca tha nhn, v h bt u hi v sui ngun ca s t ti ca ta. din t mc quan trng ca vic t c tng d lu, c Pht nhm t t ct ln tay v ni, Ny cc t kheo, nhm t ct ny hay tt c t ct trn th gian, ci no nhiu hn? D nhin cc v t kheo tr li rng t ct trn th gian th nhiu, rt nhiu ln hn mt nhm ct t trn tay Pht. Sau c Pht tuyn thuyt, Cng th, ny cc v t kheo, s lng cu u, nhim m mt ngi t n qu d lu c th hy dit th cng nhiu nh ct t trn th gian. V nhng cu u cn li m ngi t c qu d lu phi hy dit th cng t nh t ct trn tay ta. (S V.56.6 [1]) V l do , c Pht ni, t c qu d lu th cn v i hn tr thnh v cha t thng lnh mi vng quc khc. iu cn v i hn l c ln ci tri lm mt ch thin; v i hn c vic tr thnh mt v tri.

200

Sau khi vt qua c chng ng ny, ta bt u i ph vi chng ngi k tip: kit s ca tham v sn. Khi vt qua c ba kit s u tin, ta cng lm nh i sc nng ca cc kit s cn li. Do , tham v sn m gi ta phi i mt bt nng n hn nhiu so vi nhng g ta tri qua khi l mt chng sanh bnh thng. Ta phng h tham sn v s dng Chnh Tinh Tn tip tc i tr li vi hai k th ny. Ta pht trin tm lng v tnh thng yu. Ta tr nn hon ton nhm chn vi s bm vu, i hi, than vn ca tm. Khi ta pht trin chnh nim v v thng mt cch su sc, nhn thy r rng hn bn cht i thay ca tt c nhng iu d chu, kh chu, v trung tnh, ta s thy s v ch ca vic c gng khin mi vic phi theo mnh. Ta s bung x ngy cng nhiu hn. Cui cng s c mt ngy khi tm tham sn th lu c gim i mt cch ng k. Mt s tm tham sn vi t, kh nhn bit hn vn cn, khin cho c tnh ca ta dng nh khng thay i, nhng thc ra ta thnh tu c rt nhiu. Khi bn tr thnh mt nht lai, c ngha l bn c th phi ti sanh tr li th tc ny mt ln na trc khi t c hon ton gic ng. Kh th din t c s thanh tnh m tm c c lc y. Tt c nhng u lo, bn phn, phin mun u c bung b, mi mi. Khng c s s nhc hay bt hnh no c th lm bn xao ng. Bn vt ln trn mi phin no. Nhng ngi quanh bn c th nhn thy c s thanh thot, lng t i bao la ca bn v bt u ngh n bn nh l mt v thnh. Vy m lc khi u bn cng khng tt hn ai. l mt qu trnh khng dnh cho ring ai, mt s chuyn ha t nhin trong tm, m ta c th t c khi mit mi i theo con ng c Pht hng dn. Du ta khng cn nui tic hay kh au i vi nhng mt mt ca bn thn, nhng v tri tim ta y t i v vn cha hon ton dt sch mi bm vu, ta vn cn c th quan tm mt cch thi qu v au bun v nhng bt hnh ca ngi khc. Vn cn phi tu tp, rn luyn thm na. Nhng g cn li ca sn tham cn phi c qut sch. Khi kit s ca tham v sn th lu cui cng b hy dit, l ta t c bc th ba ca gic ng. V hnh gi t n giai on ny c gi l

201

bt lai, chng bao gi phi sanh tr li trong th gii ny, nhng c th ti sinh trong ci v sc. Mt khi cng vic tho g tm tham v sn th lu hon tt, th nhm kit s cui cng, nhng kch thch tm l vi t nht nm kit s cui cng- phi c i ph. Cc tm u nhim ny qu vi t n ni khng c chng sanh bnh thng no c th nhn ra chng, ni g n vic cm thy mun hy dit chng. Bc nht lai tip tc cm nhn, th d, tm tro c bi lng lo lng v mt s ti sinh trong tng lai. Tuy nhin i vi mt v t c n mc vi t ny, cc kit s cn li ging nh nhng mu n lm tm trn mt chic o hon ton trng sch. Tip tc tu tp, v bt lai tho g mi ham mun vi t cn li i vi bt c loi hin hu no. V y dit tr c mn, c tnh c hu ca nim tin dng nh c mt ci ng. Tro c c tho g, nh l mt mng cui cng cn li ca v minh. Trong mt st na i ng, tt c cc kit s cui cng ny b dit tr, v ti xut hin mt v hon ton gic ng -mt v A La Hn. V ny khng bao gi c th thc hin bt c hnh ng no da trn tham, sn, hay si, v tt c nhng u nhim ny mi mi b bng khi tm. Nh c Pht ni nhiu ln, mt bc A La Hn l ngi b xung gnh nng. Ta c th ngh rng mt bc A La Hn cng c th ri xung mt tng thp hn v b cm d bi t dm, trm cp, hay mt vi hnh vi th tc no khc. Nhng nu ta nh li bn cht ca cc kit s -chng dn dt hnh ng ca chng ta sai lc nh th no v chng b nh bi nh th no th ta s khng c nhng suy ngh nh th v cc bc hon ton gic ng. Bc A La Hn bit rng ngay vic th hng cc dc lc l iu khng th ngh n ni g n nhng hnh ng v o c. Bc A La Hn khng bao gi c th lm iu g sai tri na. H tip tc th hng nim hnh phc ti thng, v gi c tm h lun thanh tnh. Khi gic ng, hnh gi s thy r rng rng tt c nhng g h cn liu tri c cha ng trong T Diu . Hnh gi c gii thot khi bt c cc suy on, l lun hay l thuyt v thc ti, v qu kh, hin ti, v tng lai, v s hin hu ca ng v v v tr. Hnh gi bit thn vt cht l

202

g, pht sinh v hoi dit nh th no. Hnh gi bit th l g, pht sinh v hoi dit nh th no. Vi tng, hnh v thc cng nh th. Hnh gi hon ton thot khi mi kin v suy lun, tt c cc xu hng mun chng t hay cm nhn cc yu t c bit ca ci ti v ci ca ti. Tt c nhng l thuyt, quan im, v nim tin da trn ng chp bin mt. c hon ton gii thot khi tt c mi kit s ny l trng thi ca s gic ng vin mn.

Vun Trng Cc Thin Php

Hu ht chng sanh u phi kh cng tu luyn mi c th hy vng t c gic ng. Ch ng c cc chng ngi v nn c cc kit s l iu tin quyt. Nhng ngay c khi vic ta c gng ch ng chng c tm thi thnh cng, th tm ta vn cn y lu hoc. N c th li thi chuyn tr vo cc trng thi au n, chng ngi, ging nh mt chic my bay h cnh xung cc tng my. V th, mt khi ta tm thi gii thot tm khi cc bt thin php ny, ta phi s dng Chnh Tinh Tn phn khch, lm hoan h v np nng lng cho tm ta c th tin b hn na. Khi mt trng thi tm bt thin c ch ng, tm s chuyn sang trng thi trung tnh. Nhng n khng trng thi lu. N rt ging nh mt hp s xe, c s de (chy tht li), s chy ti v s dng (trung tnh). Ta khng th t s de thng sang s chy ti m khng i qua s dng (trung tnh). T v th trung tnh, ta c th gi s xe chy ti hay chy li. Tng t, tm khng th chuyn thng t thin sang bt thin hay ngc li; n phi i qua mt trng thi trung tnh gia hai thi cc ny. Hnh gi c th s dng giai on trung tnh ny vun trng cc thin php. Th d ta ang ngi thin th mt trng thi tm tiu cc pht khi. Chnh nim c kch hot, v ta nhn ra trng thi tm bt thin . Ta c gng ch ng n, c th do thy c tc hi ca n, v tr v vi hi th. V hi th l mt i tng trung tnh, tm ta gi c s trung ha khi ta theo di hi th. Nhng chng lu sau, khi ta bung li chnh nim, th mt

203

trng thi tm cu u khc li pht sinh. V quy trnh trn li ti din, ht ln ny n ln khc. Nu c tip tc nh th, ta s cm thy rt mt mi. Chnh nim khin ta thc rng ta cn dng quy trnh tiu cc li. Khi ch tm, ta c th nhn bit c tin trnh ca tm hnh. Ta thy rng thay v ca m cho tiu cc len li vo ch ng tm, ta cn li dng thi im khi tm trng thi trung tnh pht khi mt trng thi tm thin. Ri tr v vi hi th v th gin. Ht mt vi hi th su, ri bt u vun trng trng thi tm tch cc khc na. C rt nhiu cch pht khi cc trng thi tm tch cc. Mt trong nhng cch hu hiu nht c th s dng trong lc ta thin l qun tng n bt c hnh ng thin no m ta lm trong qu kh v trng thi tm hnh phc, d chu do hnh ng mang li. Th d c th bn c ln gip mt ngi gi qua ng. B lo phi mang nng m xe c lt qua rt nhanh khin b s, khng dm qua ng. Bn khng bit b y, m cng khng c mun c khen thng hay ngay c li cm n no. Vi tm hon ton khng v li v bt c iu g, khng chp th, bn bc xung ng v cn thn ra hiu cho xe dng li, gip b lo qua ng an ton. Lc tm bn cm thy nh nhng, th thi, v sung sng. Gi khi hi tng li chuyn , bn cm thy th no? Ln na bn li cm thy nh nhng, th thi, v hnh phc. T , bn ngh, y l trng thi tm ta cn vun trng. V th bn dng k c ny khi dy v lm tng trng cc thin php. Ta c th s dng k c ca bt c hnh ng thin no m ta thc hin trong qu kh, min l ta khng em lng chp vo . Nhng hnh ng thin ny mang n cho ta cm gic hnh phc khi ta thc hin chng, v khi hi tng li, tm ta vn trn y nim vui. C th bn gip mt em b i lc tm c m mt siu th, hay bn gip bng b cho mt con vt b thng trn ng. C th bn thy hai ngi ang tranh ci quyt lit v mt vn nh mn no , v bn gip h gii quyt c vn . C th trong cng vic, bn khin cho cc ng nghip tr cm thy mun hc theo gng bn, vn vn. Mt phng cch khc na l hi

204

tng li vi lng bit n i vi nhng iu tt p m ngi khc lm cho ta, hay qun tng n nhng vic thin ca ngi khc m ta c bit n. Ta lm nhng iu ny vi tm trn y hoan h, thin hnh, th ta cng thy th thi, t ti v hnh phc. Ta cng c th vun trng cc thin php bng cch qun tng n nhng lc ta c th ch ng c tham, sn, hay si. Th d bn nh n mt thi im khi con trai bn h quy, khin bn cm thy mun nh pht n. Nhng tm chnh nim kp thi xut hin, bn nh li rng biu hin s gin d ra ngoi khng phi l iu nn lm. Do , cn gin ca bn du xung, bn bnh tnh li v tm bn lng ng hn. Hy nh n s thay i ln lao t vic pht khi tm gin d n trng thi bnh tnh d chu khi bn kim ch c cn gin v bn qun chiu rng cm gic d chu nh th no. Bn t nh, Trng thi tm ny l iu m ta mun vun trng. S hi tng ny gip ta th gin, mang n cho tm ta mt nim vui thm lng. Ta c th t gp nht cc hon cnh thch hp vun trng cc thin php. Th d, khi nhn con chp chng nhng bc i u i, lng ta trn y tnh cm yu thng. Hy lu gi k c vo mt gc tm hn. Trong tng lai ta c th s dng cm xc lm cht xc tc vun trng cho cc trng thi tm thin. Phng php ca s tinh tn chnh nim vun trng cc trng thi tm tch cc khng ch li ch trong lc hnh thin. Ta cn c th s dng n trong khi n, i, ng, lm vic, chuyn tr. Ta khng cn phi da vo hy vng rng cuc sng s mang n cho ta l do cm thy hnh phc. Phi c k hoch s dng tm xt xem nhng hnh ng no to nn cc trng thi tm khin cuc i ta d chu hn. Hy hi tng li nhng thnh cng v tht bi trong qu kh. Khm ph ra nguyn nhn v hu qu ca nhng qu trnh tm linh n gin ny. Sau vun trng cc thin php trong tt c mi vic ta lm. Th d, trong khi ra chn, ta c th hng tm t n cho nhng ai s s dng cc chn a ny. Trc khi trao i, tr chuyn, ta c th gi gn bng

205

cch chnh nim v nhng hu qu c th xy ra ca li ni tiu cc hay tch cc. s l mt cuc tr chuyn c khi u tt p. Bng thi bnh tnh v c gng mang tng t bo ca lng kin nhn, thng yu, bi mn, v tr tu vo trong mt cuc trao i, ta s khin n tr nn tri chy hn, em li li lc cho bn thn ta cng nh ngi khc. Lng trc nhng vn c th xy bng cch t nhn bit cc thiu st ca mnh l mt phn ca qu trnh ny. Th d, nu bn nng tnh, v bn bit iu , th nhn thc cng l thin php. Sau bn c th vun trng tm t i kim ch tnh nng ca bn khng pht khi. Khi mt tnh hung kh x xy ra, nh l s ving thm bt ng ca mt v lnh o kh tnh n cng ty, bn c th t nhc nh v hu qu tt hay xu t hnh ng ca mnh. Ri bn lp quyt tm s gi bnh tnh, v vun trng tm t i vi v y. Do khi v lnh o ni hay lm iu g kh chu, thay v biu l thi gin d, kh chu, bn tn hng trng thi tm d chu m mnh to lp. Cng th, nu bn bit mnh thng hay lo lng, th hy t chun b. Th d, trc khi chu cng ca bn p chuyn phi c u tin i xa nh, hy lm bt c iu g bn lm trong qu kh ch ng s lo u v mang li nhng cm gic d chu. Ri bn khng cn phi kh au v chuyn bay ca chu bn. Thay vo bn c th hng th trng thi tm d chu. l mt k nng c th t rn luyn. Chng ta cng c ch tm pht khi cc trng thi tm thin, th tm cng tr nn d thch ng v ta cng hiu n nhiu hn. Chng ta c th vun trng tm thng yu khng gii hn, tm hoan h, lng bi mn su xa, v tm bung x rng ln trong tng ngy, tng giy pht. Bn tm v lng ny a tm n cc trng thi lng lng, tuyt diu n ni chng c gi l thin tr. Nhng ai bit lm th no chng pht sinh c th th hng thin ng trn tri t ny bt c lc no.

206

Duy Tr Trng Thi Tm Thin

Mt khi trng thi tm thin pht khi, ta s c gng duy tr, khng tm qua i. Ta bit rng nu trng thi qua i, tm ta s tr v trng thi trung tnh v ri n c th ri vo trng thi bt thin. V th bng mi gi, ta phi gi trng thi tm tt p lun c mt. Tm thin ca giy pht ny phi l trng thi thin ca giy pht k tip, v gi, ngy, tun k tip. Chng ta c gng lun duy tr trng thi tm tch cc, ging nh ngi ta c gng gi mt ngn n c bit no khng bao gi tt.

iu Khng D Thc Hin.

bao ln bn t ha vi bn thn nhng iu tt p? Hy nh n nhng li cam kt mi u nm hay nhng li th nguyn m ci ca bn trc v thy tm linh hay trc bn b? Bn c bao c nguyn y p hy vng vo nhng ln sinh nht? Nhng bn gi c bao nhiu li ha ? C th bn t ha vi mnh: Ti s khng bao gi ng n iu thuc no na, khng bao gi ung thm ly ru no na, khng bao gi ni di, ni li cc cn hay s nhc bt c ai. Ti s khng bao gi nh bc na, khng bao gi trm cp, khng bao gi git hi bt c sinh vt no. Hoc sau mt thi kha thin hay mt kha tu y kt qu, c th bn ngh, Kha tu ny tht tuyt vi. Ti chng bao gi ngh rng vic hnh thin li c th d n vy. Ti c bnh an v hnh phc bit chng no trong sut kha tu ny! Ti quyt phi lun hnh thin trong tng lai. Tt c u l nhng t tng tch cc. Nhng c bao nhiu li ha ny vn c bn tip tc thc hin mi ngy? Nhng t tng ny pht khi ln trong tm bn ging nh bt nc trong mt ly s a. Sau mt vi gi, chng ln tm. Bn nh mt lng st sng v tr v vi thi quen c ca mnh. duy tr s tinh tn ban u, bn phi pht trin tm chnh nim mnh m. Hy nh rng khng c vic quan trng g c th c thc hin mt cch hon ho vi ch mt ln th nghim. Ta phi lp i lp li mt ngh hay hnh ng tch cc cho n khi chng tr thnh mt thi quen. Chng ta

207

tn thn nhng kh nng thin xo ca cc vn ng vin Olympic nhng h u c hon thin cc kh nng ny trong ch vi ln tp? Khi mi tp i xe p, ta phi t ng bit bao ln? Mun hon thin tm cng phi nh th. Chng ta phi thc hnh rt tinh tn. Bt c khi no s tinh tn ca ta hi chn xung, hy ngh n nhng trng hp khi ta n lc khng ngng cho n khi ta t c mc ch ca mnh. D nhin, c nhng vic ta c th thc hin h tr cho s thc tp Chnh Tinh Tn. Ta c th kt bn vi thin tri thc v trnh xa nhng k ngu si. Ta c th sng nhng ni thch hp, c cc sch hng thin, gi mi lin lc vi cc o trng. Ta cng c th thc hnh chnh nim mt cch sing nng. Nhng hnh ng ny c th gip duy tr cc thin php. Ti s k cho bn nghe mt cu chuyn v mt v s lp th nguyn ln v n lc v i. n thi xa xa, c mt v t kheo ln tui l mt bc i s. Mt v t kheo tr phm li khng lm trn bn phn. V th, v i s pht ngi ny bng cch yu cu ng n kht thc mt gia nh kia, to mt mi lin h tt vi gia nh . V v chng nh y va sinh c mt em b m cc v thy tin on s tr thnh mt nh lnh o Pht gio ti gii. Ch nh ny ni ting l ngi keo kit v thng t thi hn hc khi c ngi n kht thc. Ln u tin, khi v t kheo tr xut hin, ngi ch nh rt tc bc. Anh ta ra lnh cho v con, v y t ca mnh khng c cho v tu s kia bt c iu g v khng c ni chuyn hay ngay c nhn v tu s . V t kheo tr tr v cha v khng nhn c kht thc g t nh . Ln th hai, khi v tu s tr li gia nh cng th. Khng ai cng dng cho ng. Khng ai ni chuyn hay ngay c nhn ng, nhng v tu s ny khng h nn ch. Ngy ny qua ngy khc, tun ny qua tun khc, thng ny qua thng khc, v nm ny qua nm khc trong sut by nm di nh th, v t kheo tr vn tr li ngi nh . Sau ngi ch nh mn mt ngi gip vic mi. C ta khng bit g v quy nh khng cng dng cho v tu s . Mt ngy trong nm th by

208

, khi v t kheo tr n nh, c gip vic mi ni vi ng rng, Hy i ch khc i. Chng ti khng c g cng dng thy c. V t kheo tr rt hoan h v cui cng ngi ta cng bit n s c mt ca ng. Trn ng tr v cha, ng i ngang qua ch ngi ch nh h tin ang ci nga v nh. Bng ging kiu hnh, ngi ch nh hi, Ny, thy c nhn c g t nh ti khng? Tha c, cm n ng, v tu s tr li. Hm nay ti nhn c mt th. Ngi ch nh keo kit kia rt tc gin. ng ta hi h tr v nh, nhy xung nga, chy vo nh, v ht ln, Ai cho g cho k trc u kia? C ai cho hn th g khng? Mi ngi trong nh u tr li khng, nhng ngi ch nh vn khng va lng. ng tra hi tng ngi. Khi n lt c gip vic mi, ng hi c, C c cho ngi y th g khng? Khng c, tha ng, c ta tr li. C c ni chuyn vi ngi khng? D c. C ni g vi hn? D, ti ni, i ch khc. Chng ti khng c g cng dng cho thy c. Ngi n ng keo kit ngh rng v tu s la di ng. Suy ngh ny cng khin ng gin d hn. ng ni, Hy k la di n y ngy mai, ta s trch mng hn v la di ta. Ngy hm sau, v t kheo li xut hin ngi nh nh thng l. Ngi ch nh keo kit i ra v ni vi v y mt cch gin d, Hm qua thy bo rng nhn c mt th g t nh ti. Ti tra hi mi ngi. Ti

209

bit r khng c ai cho thy mt th g c. Thy ni di vi ti. Thy cho ti bit nhn c g no. Tha ngi, trong by nm qua, mi ngy ti u gh qua ngi nh p ca ngi m khng nhn c th g. Nhng hm qua, mt ph n t t bc ra v ni, Hy i i. Chng ti khng c g cng dng c. l nhng g ti nhn c t ngi nh ca ngi. Ngi n ng keo kit cm thy qu xu h. Trong giy pht , ng thy trong ng bng ln tia sng ca tnh thng v tm b th. V tu s ny chc l mt v thnh, ng suy ngh. V tu s ny y lng bit n khi ch nhn c nhng li t chi ca ngi hu ca ta. ng ta s bit n n chng no nu ng ta nhn c mt t n t nh ca ta? Ngi ch nh lp tc thay i quy nh, v bo mi ngi trong gia nh ng phi cng dng thc phm cho v tu s. Sau , v t kheo vn tip tc nhn c s cng dng t gia nh . Lng quyt tm, s Chnh Tinh Tn ca ng duy tr tm kin nhn v tm tch cc cui cng c n b. a tr s sinh trong gia nh sau ny tr thnh mt v A La Hn v l mt trong nhng ngi lnh o Pht gio quan trng nht vo thi . (Mhvs V) C th bn t hi ti sao chng ta phi b nhiu cng sc tu tp v lo liu cho cuc sng, khi mi th du g cng l v thng v ngay c cc trng thi tm cao thng nht cng dn qua i. D nhin l bn ni rt ng. Vn php u v thng. Hn th na, khng c mt ci ti no lun hin hu tri nghim mi th. Tuy nhin au kh v hnh phc vn c mt. Nu bn ng n mt ch ong v b chch, bn khng ngh, ti ang au. Ch c ting ku ui! Mc d trong giy pht , khng c s nhn thc v ci ti, s au n vn c mt. Mt s ngi cm thy kh hiu khi h nghe v thuyt v ng. H thng ngh rng au kh c th xy ra th phi c mt ai chu kh au. Tuy nhin cch hiu nh th l sai lm. Mt khi cn c nhng chng ngi ni thn v tm, th khng th trnh c vic au kh c mt cho n khi t c gic ng. C li ni rng,

210

Ch c au kh pht sinh, au kh ko di, v au kh qua i. Khng c g ngoi s au kh c mt, V khng c g ngoi s au kh chm dt. (S I.5.10) Mt t kin khc na l c ngh rng, v khng c ai cm nhn au kh, th au kh khng quan trng. S tht l du ng c hin hu hay khng, ta vn kh au. C ai thch kh au khng? c phi l mc ch sng khng? Du c mt ci ng hay khng, bn vn khng mun phi au kh! Do , vic bn c au kh hay khng, l mt vn rt quan trng. Chnh au kh l l do ti sao, sau khi t c gic ng, c Pht dnh trn cuc i cn li truyn dy cho cc chng sanh khc phng cch thot khi kh au. V lng t bi v hn, c Pht ch by cho chng ta nhng phng cch rn luyn tm thot khi kh au. Cc trng thi tm cao thng, thanh tnh v vi t hn, ti mt lc no cng phi qua i; iu cng ng. l l do ti sao ta cn phi s dng tm thin m ta vun trng c ngay khi chng cn c mt trong ta. Tm thin l phng tin cn thit bng r kh au, v duy tr c cc trng thi tm thin ny mang li li ch di lu hn bt c nhng nim vui hay gii thot tm thi no. Nhng trng thi tm thin ho, sng sut, l nn tng cho vic pht trin tu gic i vi v thng, chng ta c th bng r tham, v v minh mt ln v mi mi.

Ci Nhn Ton Din

Dng Chnh Tinh Tn em tm ra khi cc bt thin php v vun trng cc thin php l mt phn quan trng trong Bt Chnh o khng km quan trng hn chnh nim. Tuy nhin, t ai quan tm n iu ny. H thng qun ci nhn ton din, ch bm vo mt s chi tit hp dn trong Pht gio. Nhng ngi nh th ch hiu c mt phn no ca

211

con ng o. H ch ly i tng h nghe c v chp cht vo , i khi n thi qu, ri t thc hin nhng vic khng thin xo, t hi mnh. Do , thay v tr nn hnh phc hn, h li au kh hn. Ti bit mt ph n tr, thc c tm tham n cha trong mi hnh ng ca mnh, nht l trong vic n ung. Nhng thay v tr nn chnh nim, c c gng nn cc cm xc ca mnh. cc ba n, c kim ch khng cm thy tham n. C cn c gng n t hn nhu cu v b p bng cc thc ung c cha protein. V th thay vo tm tham bnh thng, c pht trin mt s d ng thn kinh v tr nn trm cm. May thay c c mt thin hu nhc nh c nn c mt ci nhn ton din v vun trng cc trng thi tm thin. Ngi bn hng dn nhng phng cch thot khi s trm cm: c sch, i d ngoi, lm iu thin, hay bn rn vi cng vic. Nhng c phn ng quyt lit, Ti khng mun trn trnh thc ti! Lm nhng g cn thit thot khi gng km ca bt thin php khng phi l trn trnh thc ti. l trn trnh mt ni au ln hn. Nu cui cng bn cn to thm nhiu phin no, kh au hn, th liu tt c mi c gng ca bn i theo con ng ca Pht c ngha g? Bn phi lun qun chiu v hnh ng v hu qu ca nhng hnh ng . Bn phi khng ngng t vn, Ngay giy pht ny ti ang vun trng iu g? Mt ln kia ngi d ca c Pht, t kheo ni Maha Pajapati Gotami, xin c Pht cho b nhng li khuyn ngn hng dn s tu tp ca b. c Pht dy b hy lm bt c g b bit t kinh nghim bn thn, t s hiu bit thng thng, t nhng c tnh ni b. c Pht dy nhng vic cn lm phi a n: khng tham i khng vng mc bung b (cc nhn ca kh au), khng chp cha thiu dc, khng ham mun nhiu

212

 t ti, khng bt mn c c an tnh, khng t hp, n m tinh tn, khng li nhc d c h tr, khng i hi, la chn (A IV (Tm) VI.3) Nhng iu k trn l mt bng hng dn tin ch m bo rng cc n lc ca ta ph hp vi gio l ni chung. y l mt nguyn tc khc m ta c th dng nh gi s n lc ca mnh. Nh c Pht tuyn thuyt, li dy ct yu ca tt c ch Pht lun l, Lm iu thin, khng lm iu c, v thanh tnh tm. (Dh 183)

Chnh Nim V Chnh Tinh Tn

Khi tm b u nhim bi cc bt thin php, th vic hnh thin rt kh khn. Mt s hnh gi khi ngi ta thin, khng th no gi c yn tnh. H ca quy, ho, gi, xoay tr, quay bn ny, bn kia, theo di cc thin sinh khc, hay thng thay i th ngi. S khc th li hay ngp v h cm thy khng th no tnh thc. Nhng ngi c thi hay sn gin, c th cm thy bt mn, phn nn trong tm khi h c gng thin. Ngi khc na li c th b ch ng bi i dc, hay nghi hoc. Qua bao nm tu tp, thin gi pht trin c nhng phng cch c coi nh l c nng lc c bit ch ng cc chng ngi cn tr vic thc hnh thin chnh nim. Khi i dc quy nhiu tm ta, hy m s i tng ca i dc trong tm. Th d nu bn ang thm mt ming bnh chocolate. Hy nhc nh bn thn rng ming bnh c to nn bi nhiu yu t v n s b h hoi. Sau khi n, n s tr thnh g. Hy c qun tng nhng iu ny cho n khi lng ham mun ca bn khng cn na. Phng thc ny cng hu

213

hiu nu i tng ca lng ham mun ca bn l mt con ngi. Hy tng n nhng thnh phn cu to ca thn xng, rut v cc ni tng khc, mu m v cc cht lng khc trong thn. Hy c qun tng nhng iu ny, hay th hnh dung xem ngi s nh th no nu l mt b xng kh, cho n khi lng ham mun ca bn qua i. Nhng nu phng php ny li lm tng thm lng ham mun ca bn, th phi dng ngay lp tc v ch tm vo hi th. Khi sn ni ln, ng dng nhng cch i tr m chng ta bn qua, nh l thc v tm sn ca ta, nhn bit tnh cht v thng ca mi cm th, qun chiu v nhng li ch ca lng kin nhn, hy t l gii c mt ci nhn khc, v vun trng tnh cm thng yu. Khi hn trm hay bun ng ko n, hy hnh dung ra mt ngun nh sng chi li. Nu khng thnh cng, hy th nhng cch sau y: ko l tai, m to mt ra, o mt trong vi giy, v nhm mt tr li. Hy ht vo tht su v gi li cng lu cng tt, sau th ra chm ri; nu cn, lp li hnh ng ny vi ln, cho n khi mch tim p mnh, v bn c th m hi. Khng nhm kn mt. ng dy v thc hnh thin ng, hay thin hnh. Ra mt vi nc lnh. Nu khng c iu g hu hiu, th hy i ng. Khi tro c hay lo u pht khi, qun chiu v trng thi tnh lng, thanh tnh, hay bnh an. em tm tr v vi hi th v tr vo . Ht th su v cm nhn hi th mi, vo trong thn. Hy th mt hi th na. Hng s ch tm n phn mng hay lng bn chn v cm nhn sc nng ca thn. Khi nghi pht khi, hy qun chiu v s gic ng ca c Pht, v tnh cht v thi hn ca Pht php v s t c gic ng ca cc t ca c Pht. Nu bn m chm trong mt suy tng no , hy bung b vic lm v ch v qun tng n mt kha cnh no trong gio l ca c Pht. Ch trng vo nhng g bn bit l ng v v thng, v kh au, v s khng c kh nng lm ch c bt c iu g. Hy ch tm vo giy pht hin ti.

214

Khi tm i dc qua i, bn cm thy nh mnh tr c mt mn n. Khi sn hn tn li, bn cm thy nh va thot khi mt cn bnh. Khi cn bun ng khng cn, bn cm thy nh c gii thot khi ngc t. Khi tro hi hoi dit, bn cm thy nh c gii thot khi kip n l. V khi tm nghi hoc khng cn na, bn cm thy nh n c mt ni an ton, chc chn, khng cn lc li gia sa mc. Khng nhng bn cm thy hnh phc ngay giy pht tm bt thin bin mt, m c sau ny khi bn ngh n s vng mt ca chng. Khi nh n bao kh au m cc chng ngi v kit s mang n cho bn trong qu kh, bn s cm thy tht hnh phc khi nhn ra rng chng khng phin nhiu bn na. Tm bn th thi, thanh tnh. Bn i tm trng thi tm ny. Gi bn t c, v bn rt hnh phc. Khi cc tm hnh c m nht, tm sn sng vun trng cc t tng tch cc. Khi tm hnh thin pht sinh trong lc ta thin, hy qun st chng mt cch y chnh nim m khng bm vu vo chng. Nhng tm thin cn c vun trng, ti tm trong thin qun bao gm tnh thng yu, bi mn, h, x, s thng cm, chu ng, ha nh, kin nhn v phc v i vi tt c mi chng sanh. Khi cc tm hnh thin ny qua i, hy n lc vun trng chng tr li, hy nh l do trc ht ti sao chng c mt. Ngun gc ca mi thin php u trong tm ta. Ch l chng thng b cc hon cnh tiu cc che lp. Dng Chnh Tinh Tn ngn cn, ch ng cc tm hnh bt thin, v vun trng, duy tr tm hnh thin th cng ging nh ta ang leo ni. Trc khi bt u vo cuc, ta phi cn thn trnh nhng vn pht sinh trn ng. Ta phi chc rng c th v tm l ta thch hp cho hnh ng ny. Ta cn mang theo mt t thuc phng trng hp b bnh bt thnh lnh. Ta phi mang giy th thao, mang theo dy, gy, thc n, nc ung, v y phc thch hp. Nhng phng tin ny th cng ging nh Chnh Tinh Tn ngn tr cc trng thi tm tiu cc khng pht sinh. Mc du chun b chu o nh th, vn s c vn xy ra. Khi i kht, ta dng li n ung; khi cn i nh v sinh, ta cng lm th. Khi mi mt, ta ngh ngi. Khi b st cao, ta phi ung thuc mang theo ngi. Nhng

215

hnh ng ny th ging nh l cch ta ch ng cc tm hnh bt thin khi chng pht sinh. Ta duy tr nng lng bng cch ngh ngi, n ung iu , ung nhiu nc, v trnh lm vic g qu . Cc hot ng tch cc ny cng ging nh l vun trng cc thin php. Sau mun vn kh khn, ta cng ln n nh, ta cm thy tht s gii thot, vui mng, hi lng. Ta vui mng v t c mc ch ca mnh, vi nhiu n lc. Ta c th ni, Ti rt mng l mi vic qua ri hay Ti rt mng l ti c th chin thng c mi chng ngi. Tng t, khi bn vun trng thin php v duy tr c chng, bn vui mng v cuc chin u ca mnh kt thc v bn s khng bao gi phi chin u vi bt thin php na. Chnh Tinh Tn c th mang n nim vui nh th . Khi ta n lc t c hnh phc, l n c mt. Hy nh n mc ch ca mnh, v ng bao gi l l tinh tn cho n khi ta t c hnh phc tuyt i. Hy t nh: Hnh phc thay ta c sng an n gia nhng on th. Gia nhng k hung c, ta khng c on th. Hnh phc thay ta c sng (vi tm) khng bnh gia nhng bnh tt. Gia nhng ngi au yu, ta thot khi bnh hon. Hnh phc thay ta sng khng tham m gia bao ham mun. Gia nhng k san tham, chng ta thot khi san tham. (Dh 197-199) [T kheo Bhikkhu Buddharakkhita])

Tm Lc V Chnh Tinh Tn
Chnh Tinh Tn rt quan trng trong vic pht trin tm linh, du t c nhn mnh n.

216

 Chnh Tinh Tn c bn (T chnh cn) : Ngn cn tm bt thin sanh khi, ch ng tm bt thin nu sanh khi, vun trng tm thin, v duy tr tm thin. Kit s l nhng khuynh hng bt thin hn su trong tm, sanh khi do tham v khin nhng ngi b u nhim sng trong au kh. Mi kit s l thn kin, nghi, gii cm th, tham, sn, c mun c ti sinh trong ci sc gii, c mun c ti sinh trong ci v sc gii, kiu mn, tro hi, v v minh. Chng ngi l biu hin ca kit s di dng th tho, cao . Ta cn s dng Chnh Tinh Tn kim ch v iu phc nm chng ngi l: tham, sn, thy min hn trm, tro c lo u v nghi. Cc phng cch ch ng mt chng ngi l: ng ch n n, hng s ch tm n ch khc, thay th chng ngi bng mt c tnh tri ngc vi n, t l gii, v cui cng, nu tt c mi cc cch u tht bi, th phi hy dit n vi tt c sc lc ca mnh. Ta ch c th nn c cc kit s, nu khng th hy dit chng. Cc kit s c th b lm yu i bng tm chnh nim v nh; hay s pht trin ca cc c tnh i nghch vi chng cng s lm chng yu hn nhiu. Khi cc kit s cui cng b ph v, l ta t c gic ng. Duy tr chnh nim ngn cn tm bt thin pht sinh. Chnh nim c pht trin qua gii lut, s thc hnh chnh nim, tri gic, kin nhn, v n lc. ch ng tm bt thin sanh khi, ch nhn bit chng. Nu ta khng th nhn din c tm bt thin mt cch nhanh chng, th chng s tch ly thm sc mnh; lc , ta phi bung b tt c, dn mi s ch tm vo chng. C gng qun chiu v s nguy hi m chng c th mang n v tnh v thng ca bt c nhn duyn g pht sinh ra chng, hay thay th chng vi cc tm thin. Khi tm bt thin qua i, hy vun trng tm thin bng cch hi tng li cc tm thin ny hu ch nh th no v bng cch ch tm to ra cc tm v tnh thng, kin nh, bi mn, vn vn. Hy s dng bt c phng php no ta bit pht trin tm thin.

217

 ng lc vo trong cc chi tit ca vic thc hnh m qun i ci nhn ton din. Phi lun m bo rng s n lc ca ta thc s mang li nhiu thin php hn. Hy iu chnh cch sng h tr cho vic duy tr thin php, nn lm nhng vic nh l kt bn vi thin hu tri thc, hc hi, tham kho kinh sch Pht. Khng c chnh nim mnh m, tm ta s nhanh chng tr v vi nhng thi quen c; do ta phi lun n lc duy tr tm thin hu gip ta c hnh phc.

218

CHNH NIM (BC 7)

Chnh nim l s thc, ch tm tng giy tng pht n nhng g ang xy ra quanh v trong ta. Mt cch v thc, chng ta cm nhn bn thn v th gii chung quanh qua nhng nh kin hp hi, theo thi quen, to ra bi vng tng, do t duy, thc tm linh ca ta i vi thc ti rt tn mn, ri rm. Chnh nim gip chng ta tm thi dng li mi suy tng, hnh nh, phn on gi tr, nhn xt ni tm, kin, v suy din. Tm chnh nim chnh xc, su lng, cn i, v khng ri rm. Tm ging nh mt tm gng phn chiu m khng lm sai lch bt c g trc gng. c Pht thng khuyn t Hy gi tm chnh nim trc mt. Trc mt c ngha l ngay giy pht hin ti. iu ny khng ch c ngha l phi bit r tm ang lm khi ta hnh thin; m c ngha l ta phi bit r rng mi chuyn ng vt l v tm l m chng ta thc hin trong sut nhng gi pht thc tnh trong ngy. Ni cch khc, n c ngha l c mt y, ngay by gi. Giy pht hin ti thay i qu nhanh n ni chng ta thng khng n s c mt ca n cht no. Mi st na tm ging nh mt chui hnh nh chiu trn mn hnh. Mt s hnh nh n t n tng gic quan. S khc n t k c ca qu kh hay vin nh ca tng lai. Chnh nim gip chng ta gi mn hnh ng yn chng ta c th tr nn thc v cc cm xc v kinh nghim nh chng tht l, khng c s t v mo m ca cc phn ng do cc iu kin x hi hay thi quen to ra. Mt khi chng ta tp nhn bit m khng phn xt nhng g ang thc s xy ra, l ta c th qun st cm xc, t tng ca mnh m khng vng mc, m khng b li cun theo cc phn ng ca thi quen. Do chnh nim cho chng ta thi gian cn thit ngn chn v ch ng nhng thi quen suy ngh v hnh ng tiu cc, vun trng v duy tr cc thi quen tt. Chnh nim gip ta thot khi s bc pht t ng, gip ta kim sot c t tng, hnh ng, v li ni ca mnh.

219

Hn th na, chnh nim a n tri gic, ci thy ni tm r rng i vi bn cht ca s vt nh chng thc s l, khng lch lc. Vi s thc hnh thng xuyn, trong cc thi kha hnh thin chnh thc, cng nh trong sinh hot hng ngy, chnh nim gip chng ta nhn th gii bn ngoi v bn thn vi con mt ca tr tu ni tm. Tri gic l vng min ca tu. M c con mt tu l mc ch ct yu ca chnh nim, v tu tri v bn cht thc s ca thc ti l b mt ti thng ca thanh tnh v hnh phc vng bn. Chng ta khng cn phi tm kim n bn ngoi; mi chng ta u c kh nng ni ti vun trng gic tri. Mt cu chuyn c xa s lm r hn im ny. Thu xa c mt v thin nhn mun giu kn mt b mt quan trng b mt ca hnh phc. u tin ng ngh n vic giu b mt di y bin. Nhng ri ng t nh, Khng, ta khng th giu b mt ca ta . Con ngi rt thng minh. Mt ngy kia h s tm ra n. K tip, v y ngh n vic giu b mt trong mt hang ng. Nhng ri ng cng t b nh . C nhiu ngi thm ving cc hang ng ny, h s tm ra b mt . Sau ng ngh n vic giu b mt trn nh ni cao nht. Nhng ri ng cng ngh, Ngy nay con ngi rt t m. Mt ngy kia s c ngi leo ln nh ni v khm ph ra n. Cui cng v thin nhn tm ra c mt gii php hon ho nht. ! Ta bit mt ni m khng c ai n tm kim. Ta s chn giu b mt ny trong tm ca chng sanh. V thin nhn ny giu s tht trong tm con ngi. Gi hy chng ta i tm n! Chnh nim khng nhm mc ch tm hiu iu g bn ngoi. Mc ch ca n l tm ra s tht n cha bn trong chng ta - ngay tm tr ny. Theo c Pht tm ta sng lng t nhin. Trong mi st na, khi thc u tin pht khi, n chi la nh sng. Tuy nhin, i vi tm cha gic ng, nh sng b che m bi s nhim ca tham, sn, v si. Nhng nhim ny cn tr s trong sng ca tm, khin tm u ti, kh au.

220

Nhng chng ta khng th ni rng tm sn thanh tnh th ta khng cn phi lm g c. Chng ta phi tu tp khin n lun c nh th. Chng ta phi chi ra tm trong sng ny nh sng t nhin khng b bt c nhim no lm m c. Tr tu c vun trng vi chnh nim s thiu t chng ngi ca tham, sn, v si. Chng ta cng tho g c nhiu chng ngi, th tm cng tr nn t ti, hnh phc, v chiu sng. Chnh nim cng ngn tr khng cho cc lu hoc li pht khi. Do , b mt thm su ca hnh phc c giu kn l chn l ny y: hnh phc n t bn trong bn tm ca ta qua vic s dng chnh nim dp b tham, sn, v si. B mt ca hnh phc c hin l khi cc lp v ca nhim c lt b bi tr tu. Chnh nim a n gic tri nh th no, v gic tri gip ta bung b cc chng ngi nh th no? Khi hnh gi quay vo qun st ni tm, c gng hiu s tht v hnh phc, hnh gi thc v qun st nm un ca thn tm. Khi hnh gi qun st mt cch c chnh nim, hnh gi bt u thy mi un pht sinh, tng trng, sung mn, suy yu, ri hoi dit i nh th no. Th d, tm thn p ny m ta lun cn thn gn gi sc khe cho n ang thay i tng giy pht. Khi ta ang c nhng dng ny, mi t bo, mi m v nhng phn nh nht ca thn vt l ang thay i tng trng, h hoi. Tri tim ang p, phi, thn, gan, c, vn vn ang hot ng. Trong khi cc b phn vt l ny ang thay i, th th, tng, thc v cc i tng tm linh cng pht sinh ri qua i. Chnh nim trong giy pht hin ti to cho ta tri gic v nhng s thay i ny vo tnh cht v thng khng th trnh c ca tt c vn php. Nhn thc c tnh cht v thng ca vn php s cho ta c hi nhn bit kh do v thng to ra. Th d, hy hi tng li nhng cm th tuyt vi m bn tri qua trong qu kh. Gi y cc cm th c hon ton ging nh trc khng, du bn c th to dng li hon cnh, mi trng nh xa? Bit c rng nhng g thuc v qu kh qua i mi mi khin ta cm thy bun. Khi chng ta c th thy mi th u qua i nh th no thn, th, con ngi v vt cht m ta thng yu, trn qu

221

khng ch trong tng giy pht m rt nhiu ln trong nhng giy pht , l ta thy c nguyn nhn ca kh: tm bm vu vo cc php lun bin chuyn khng dng dt. Cui cng, chnh nim to cho chng ta tri gic v s hin hu thc s ca vn php, k c con ngi. Tri gic v v thng v kh gip ta thy rng thc ti khng phi l ci g bn ngoi, tch bit khi chng ta. ng ra, thc ti l s tri nghim lun thay i ca chng ta i vi th gii khng ngng bin chuyn -th gii ni ti v th gii m ta cm nhn c qua cc gic quan. Tu tp chnh nim gip ta thy vic khng chp nhn, chng i li vi nhng g xy ra trong cuc i l v ch. Chng ta khng cht tay mnh khi n lm iu g xu. Tng t, nu ta xa lnh nhng ngi hnh x khc ta, th tht di kh, v tt c chng ta u l mt phn ca th gii lun bin chuyn, lun kh au ny. Tranh chp vi th gii th cng ging nh bn tay ny nh m vi bn tay kia, hay con mt bn phi i nghch vi con mt tri. Chng ta khm ph ra cuc i khng phi l mt ci g bt bin. N l mt dng chy mnh lit ca nhng bin i khng dng. Khi i tm kim ngha ca cuc i, tt c nhng g ta c th tm thy l s thay i ny. Khi chng ta tip tc qun tng v kha cnh ni bt ny, ta s khng thy bn cht vng bn hay thng hng trong khng c ci ng hay linh hn bn vng, thng hng no bn trong ta c th bm vu vo, v cng khng c ci ng hay linh hn bn vng, thng hng no tha nhn ta tranh ci vi. Do , chnh nim mang n cho ta tri kin v ba tnh cht ca vn php: v thng, kh, v v ng. Quay vo ni tm, t qun st mnh, ta s thy thn vt cht ny bin i nhanh chng n dng no, v nhng s thay i ny khin ta au kh bit bao. Ta c mun mnh lit n th no khng cn phi ti sinh, khng phi gi, bnh, khng phi tri qua nhng kh au, tht vng, hay su no na. Ta bit kh khi bm vu vo ngi hay vt m ta a thch, hoc trnh n ngi hay vt m ta khng a thch. Ta thc rng bt c ham mun no, du vi t hay cao c n u, cng

222

mang n kh au. Ngay chnh lng ham mun ch ng dc tham -du l thin v cn thit cho s tin b- cng l kh. Cui cng, chng ta thy rng cm nhn v ci ng, s xc tn c nhn (personal identification) m ta bo v mt cch mnh lit, cng ch l o tng, v chng ta l mt qu trnh, mt dng chy khng ngng ca vt cht, tnh cm, v nhng bin ng tm linh mi m trong tng pht giy. n gio din t chn l ny mt cch sng ng khi h ni n ba v thn -v thn sng to Brahma, v thn bo v Vishnu v v thn hy dit Shiva. V sng to l giai on pht khi; v bo v l giai on sung mn; v v hy dit l giai on hoi dit. Mi giy pht mt php no pht khi; mi giy pht mt php no sung mn; v mi giy pht mt php no b hoi dit. Khng c giy pht no ngng ng, v khng c g, ngay ch trong mt tch tc thi gian, l cn nguyn vn. Qu trnh ny tip din khng ngng ngh. Khi t c tri kin ny, ta c th cho cc xc cm, cm th, suy tng i qua tm m khng nu gi li bt c th g, du rng chng d chu, thoi mi th no. Tri li, khi cc trng thi kh chu, au n, hay khng th chu ng xut hin, ta cng chng qua i m khng tr nn bc bi. Chng ta ch s vic xy ra m khng c gng ngn chn chng, khng bm vu chng m cng khng trnh n chng. Chng ta ch nhn bit s vt nh chng l. Chng ta thy, khng ch vi con mt ca tr tu m ngay c vi s tnh thc hng ngy, rng tt c mi vt, mi chng sanh hin hu da vo nhng nhn duyn lun bin i. V khng c g thng hng bm vu vo v khng c g thng hng xua y i, chng ta t ti vi mt tm hon ton an tnh, hon ton hnh phc.

Bn Lnh Vc Chnh Nim (T Nim X)

Chnh nim l s ng dng thin trong cuc sng. Nhng phng php thc hnh chnh nim c ni n sau y da vo bi php do c Pht ging vi cc t ca Ngi v bn nn tng ca chnh nim, (Maha-

223

Satipatthana Sutta, Kinh i Nim X, D 22). Trong bn kinh , c Pht dy nhiu phng php thin nh. Ngi bt u vi s gii thch mi phng php bng nhng li, Li na, ny cc t kheo . Vi nhng li ny c Pht mun truyn dy rng cn em cc phng php ny ra thc hnh. Ngi tuyn thuyt r rng rng bt c ai thc hnh chnh nim theo cc phng php ny chc chn s t c hnh phc lu bn trong gic ng. Tuy nhin vi nhiu phng php nh th, lm sao chng ta c th thc hnh tt c? S khc bit trong cc phng php m c Pht dy ch gy kh khn cho nhng ai cha quen vi gio php. Thc ra, cc phng cch thc hnh u da trn cc sinh hot hng ngy ca chng ta. Hn na, cc phng php ca c Pht u da trn tr tu siu vit ca Ngi v cch m tm chng sanh vn hnh. Ly th d mt em b. B rt d thng v tuyt vi nhng cng rt i hi. Em b i n, i t sch, i khng kh trong lnh, i ng, v nhiu th khc na, trong khi s ch tm em b rt ngn. Bc lm cha m c bn phn gi cho em b bn rn v khuyn khch b bng cch chc chn rng b c mt s chi hu ch v nhng hot ng khc nhau. Tm chng ta cng i hi tng t nh th, v s ch tm ca chng ta i khi cng ngn ngi nh ca mt em b. c Pht hiu iu ny. Ngi lit k cho chng ta c mt danh sch nhng vic cn lm. Chng ta c th bt u vi bt c i tng no ca thin qun. Hi th, cm th, mt trng thi tm, mt trong nhng chng ngi hay kit s khng quan trng l g- v bt c ci g chng ta ch tm vo, khng lu sau s thay i. Khi tm hng n iu g bt thin, ta lp tc thay n vi iu g tt hn, ging nh khi cha m a cho em b mt qu bng ly ct ci ko m b va cm c. Khi tm hng n iu thin, ta s khuyn khch n. Bt c iu g pht khi trong tm s tr thnh i tng ca thin chnh nim. Chng ta c th dng bt c i tng no pht trin thm tr tu ca chng ta v ba tnh cht ca mi hin hu: v thng, kh, v v ng. Khi mt t tng no hoi dit i mt cch t nhin, chng ta chuyn tm tr li vi i tng thin qun ban u.

224

C th bn s t hi, Nu tm ti khng tr vo i tng thin qun u tin th sao? Nu ti chn qun chiu trn ba mi hai phn ca thn, nhng trong mt ting ng h ti ch mi qun c nm phn u tin th sao? Nu cc i tng thin qun khc sinh khi ni tm v bn s dng chng qun chiu v ba c tnh ca thc ti, th u c vn g? Bt c phng php thin no m c th gip bn nhn ra c chn l, th l mt phng cch hu hiu. ng hy vng rng tm s tr trn i tng ny hay i tng kia. Bn cht t nhin ca tm l bin i. N i t i tng ny n i tng khc. Nhng khng nn c nhy t i tng ny sang i tng khc. Bt u vi s ch tm vo mt i tng thin qun, nh l thn, v ch chuyn n i tng khc khi n t nhin sinh khi. Th d ta ang ch tm vo hi th, bng nhin mt t tng pht khi khin ta ngh v bnh da ca mnh. Khi t tng qua i, tm s tr v vi hi th k tip. Nu khng th dt ch tm v da, ta nn qun tng v s v thng ca da n mong manh nh th no, lun chuyn i nh th no, v s tr nn nhn nheo nh th no. Ta cng nn qun v vic chp vo da s v ch v phin no nh th no, v du ta c gng th no, n cng s phi thay i, m ta cng bm vu vo n, ta cng kh au. Ta cng nn ngh n tnh v ng ca da khng c ci ta no trong lm ch n. Sau ta qun st khi cc t tng ny qua i. Ta cng nhn thy rng hnh ng qun st l s nhn thc y chnh nim v cc lung t tng, chnh n cng v thng. Khi tt c mi t tng lng du, ta hy tm tr v vi hi th. Ri khi bt c t tng mi no pht sinh, ta cng qun st chng theo cch nh th. Thc hnh theo phng cch ny, dn dn cc t tng s dng bt v tm t c nh. Cc phng php thin qun ca c Pht ging nh mt t ng y thuc. Bn khng th ung tt c cc loi thuc cng lc, cng nh bn khng th thc hnh mi th trong bn lnh vc chnh nim (T nim x) cng mt lc. Hy bt u vi bt c lnh vc no bn cm thy thoi mi. Ri trong qu trnh thin qun, bn c th qun v mt lnh vc khc, ty thuc vo i tng thin qun pht sinh. Hin ti tm ca ta c v lng xng, ln xn, nhng n s dn lng xung. Khi tm chnh nim tr nn

225

mnh m, sc bn, t nhin tm s bt u qun xt cc kha cnh su sc hn trong gio l ca c Pht. Bn lnh vc ca Chnh Nim l: Chnh nim v thn Chnh nim v th Chnh nim v tm Chnh nim v i tng ca tm Chng ta bt u vi s chnh nim v thn, c bit l v hi th. Thin qun da trn hi th to cho tm v thn thi gian lng xung. Sau , khi cc lnh vc chnh nim khc pht sinh, ta c th thc v chng. Du i tng no pht khi, du cho l sc php hay tm php, ta cng phi qun v tnh cht v thng, kh, v v ng ca n.

Qun Thn
Cho n gi, chng ta ch ni n hi th nh l mt i tng ca thin qun v tht th n c th a ta i trn con ng n hon ton gii thot. Nhng ta cng c th s dng cc i tng khc. Theo truyn thng chng ta c th k n bn mi loi i tng thin qun chnh yu, k c thn v cc b phn ca thn. Ba trong cc phng cch hu hiu nht vun trng chnh nim v thn l: chnh nim v hi th, chnh nim v cc t th v chnh nim v cc b phn c th.

Chnh Nim V Hi Th
c Pht khuyn chng ta nn bt u hnh thin minh st vi chnh nim da trn hi th. Hi th l mt i tng va lun c mt, va lun bin i theo mt cch m t nhin s khin ta phi ch tm. Khi tm ha hp theo hi th vo ra, ta c th ch tm vo giy pht hin ti mt cch t nhin. Ta c th nhn bit cm gic pht khi t s tip xc ca hi th

226

b mi. Ta c th nhn bit hi th vo di hay hi th ra di. Ta cng c th nhn bit khi di ca hi th thay i, v hi th vo ra nhanh chm hn trc . Ta cng c th nhn bit khi mt dc hi th ngn b gin on bi mt hi th di su. Ta cng c th nhn bit s cng phng hay xp xung ni lng ngc, bng, v bng di. Qun st c cc trng thi ny ca hi th khin tm lun c mt trong giy pht hin ti. Qun st hi th vi chnh nim c th gip ta bit nhiu iu v vic tm vn hnh nh th no. Khi ht vo, ta cm nhn c s an tnh mt mc thp. Khi th ra, ta cm nhn c s an tnh mt mc thp. S an tnh m ta c c do kt qu ca vic ht vo b gin on bi s th ra, v ngc li. Tuy nhin, nu ta gi hi th vo lu hn bnh thng mt cht ko di cm gic an tnh, ta s cm thy cng; tng t, nu ta i mt lc lu hn bnh thng trc khi ht vo li ko di cm gic an tnh, ta cng cm thy cng thng. Nu gi hi th vo hay ra lu thi qu cn c th to ra cm gic au n. Qua s qun st ny, ta thy rng mnh mun c an tnh, gii ta cng thng v mun trnh s kh chu ca vic ch i qu lu trc khi ht vo hay th ra. Ta thy rng ta mun s an tnh do quy trnh ht th to ra, s ko di hn v s cng thng s sm qua i. V cm gic cng thng khng qua i nhanh nh ta mun, cng nh s an tnh khng ko di nh ta mong, ta tr nn bc bi. Do ch vi vic qun st hi th, ta cng thy rng ngay chnh vi mt c mun nh v s thng hng trong mt th gii v thng, cng c th a n kh. Hn th na, v khng c mt bn ng no lm ch tnh th, c mun c an tnh v gii ta cng thng s lun khin ta cm thy bt lc. Tuy nhin, nu ta th gin tm qun st hi th m khng mong cu s an tnh hay trnh n cng thng pht sinh, ch tri nghim s v thng, kh, v v ng ca hi th, tm s tr nn bnh an, thanh tnh. Trong khi ta ang thc hnh chnh nim v hi th, tm khng tr hn vo hi th vo, ra. Tm cn i n cc i tng gic quan nh l m thanh, hay i tng tm thc nh l k c, tnh cm hay tng. Khi iu xy ra, ta cn phi qun hi th mt lc v ch tm vo cc i tng ny -tng

227

i tng mt. Khi cc i tng qua i, hy tm tr v vi hi th, l cn c ca tm sau nhng chuyn du hnh di, ngn n cc trng thi khc nhau ca thn v tm. Mi khi tm tr v li vi hi th, n tr v vi mt tri gic su lng hn v v thng, kh v v ng. Nh th, qua s qun st khng phn bit, khng chp vo cc s kin ny, tm nhn thc c rng cc un ny sc, th, tng, hnh, v thc ch hin hu v mc ch t c tu gic su xa vo trong thc ti ca thn v tm. Chng khng phi c mt y ta bm vu vo chng.

Chnh Nim V Cc T Th
Chnh nim v cc t th c ngha l i, ng, nm, ngi vi s ch tm y chnh nim. C l bn s hi, C g trong cc hot ng ny ta phi chnh nim n? Khi i, ta i. Khi ngi, ta ngi. Khi nm xung, ta nm xung. Ta bit ta ang lm g. Vy, ta c th t c tri kin hay tu gic c bit g khi ch tm vo cc hnh ng ny? Khi chnh nim v cc oai nghi ca thn, ta s nhn thy rng cc chuyn ng vt l lun bin i ngay nu nh ta ang c gi thn yn. Tim vn p, nhit ta i khp c th, phi phnh ln, xp xung. Hy chnh nim v s v thng ca chng. Ta c th nhn thy rng, i vi cc chuyn ng bn ngoi thn, ta cn c cht t kim sot, nhng hon ton khng th lm g i vi cc chuyn ng vi t bn trong thn. S bt lc ny khin ta bc xc. Nhn thc c nh th, ta vun trng tu gic v bn cht kh v v ng ca cc chuyn ng ni thn. Ta cng cn qun st cc yu t vt l cu to nn thn v nhng vt cht m ta tip xc th d, s nng n, cng chc ca yu t t. Qun st xem tt c cc yu t vt l ny lun bin i nh th no. Qun st xem tt c nhng tri nghim vt l ca ta v thng ra lm sao. Tuy nhin, cng ging nh khi ta chnh nim v hi th, khng nn ch ch tm vo nhng thay i vt l. Khi bt c yu t tm linh no tr thnh ni bt, hy hng s ch tm n chng. Th v tng to ra bi nhng chuyn ng vt l lun thay i; hy nhn bit tnh v thng ca chng. Nu trong khi ngi,

228

ng, i hay nm, ta nhn bit c nhng t tng v tham, sn, hay nghi hay v tm bi mn, thng yu, hoan h- hy qun st khi chng sinh khi v hoi dit. Ta khng th to dng hay cn tr c nhng s sinh khi, hoi dit t ng ni thn, th, tng, hnh v thc. Hy nh nhng iu ny khi ta i, ng, nm ngi, hy qun st tnh v thng, kh, v v ng ca tt c cc php. Trong mi t th v trong mi hot ng, nh l khi ta a tay m ca, i trong siu th, hay nm xung ng, tip tc vun trng tu gic i vi cc tnh cht ny ca nm un. Hnh gi c th hon thin kh nng nhn bit cc tnh cht ny ca cc un bng cch thc hnh thin bng nhng chuyn ng tht chm chp. Hy ngh n mt cun video quay chm tr li ca mt tr chi th thao. Khi chuyn ng mc bnh thng, chng ta khng thy nhng chi tit vi t, nhng khi quay chm tr li, ta c th thy nhng tiu xo, nhng li chi xu nhau ca cc vn ng vin. Cng th khi chng ta di chuyn mt cch chm chp, nh khi thin hnh, chng ta c th nhn bit c nhng s thay i ca t th to nn mt hnh ng -gi gt, a ti, t chn, v chm mt sn nh. Nu bn thc hnh vic ngi thin ch tm vo hi th c mt thi gian v quyt nh thc hnh chnh nim v thin hnh mt cch chm ri, th y l iu bn phi lm: T t ng dy, tip tc ch tm vo hi th vo, ra. Khi bn ang ng, hy thc n nhng s thay i trong cc cm gic vt l v cc tng. Hy bit rng mi b phn trn c th phi lin kt vi nhau bn c th ng c. Trong lc ng, tip tc qun st hi th. Gi, trong lc ht vo, hy nhn mt gt chn ln, v trong lc th ra, hy t chn xung trn my u ngn chn. K tip, trong lc ht vo, hy a c bn chn ln v bc ti, v trong khi th ra, t t h n xung v t bn chn xung sn nh. Lp li quy trnh vi bn chn bn kia. Khi bn i mt cch c chnh nim nh th, ch tm vo hi th, bn s bt u thy tt c mi phn ca thn t u n chn u chuyn i, lin kt, n nhp vi nhau nh th no, trong qu trnh i. Th d, ta thy rng cc c ng vt l to ra bc i bt u vi nhng ch ch ni tm. Ta thy ch ch

229

 gi bn chn ln, ch ch a n ra pha trc, v ch ch t n xung, chm sn nh. Cng lc vi cc ch ch ny, cc c ng c thnh hnh. v hnh xy ra cng lc vi nhau rt nhanh n ni ta khng cn kp thy s lin kt ca chng. D nhin, khng ai ngh n tt c nhng bc ny trong quy trnh thin hnh. H ch i ti! Tt c mi th xy ra trong tc tc ca giy. Tuy nhin, khi bn lm chm li tin trnh v qun st tng c ng mt cch chnh nim, bn s thy rng nhiu c ng khc nhau phi cng kt hp li vic bc i ti c th xy ra. Khi mun i ti pht khi trong tm, th nng lc c to thnh, lan ta khp thn qua h thn kinh. Rt nhiu t bo thn kinh khc nhau kt hp chuyn ti thng ip , v nhiu b phn khc ca thn to ra nhng c ng cn thit. Cc c co dui, cc khp n hi, v s cn bng li c m nhim bi nhiu c cu phc tp khc na. Thc hnh theo nh trn, ta c th thy rt r v tnh v thng. Th d, bn c gi chn mt, nhng khi bn va gi n ln, thc qua i v cm gic m bn c trc khi bn chn c gi ln cng qua i. Khi t trn cc ngn chn, bn c mt cm gic, v khi bc ti, cm gic cng mt i, v mt cm gic mi li pht sinh. Tng t, tm cng lun thay i. Khi trng lng thn c chia u thng bng, tm ta s c cm gic d chu, thng bng. Nhng khi trng lng thn di chuyn (bc ti), th cm gic cng thay i. Do tm ch i mt giy pht d chu khc pht sinh. Nhng khi giy pht d chu, thng bng k tip pht sinh, n cng qua i. Mi ln t mt giy pht d chu chuyn sang kh chu, tm cm thy tht vng. S lp i lp li ca nhng giy pht d chu, ri kh chu, khin ta mt mi. Mt mi l mt trng thi tht vng ko di b dn nn tch ly qua nhng ln thay i lp i lp li. Trong khi ch tm n nhng chuyn ng ca i, ta cng nhn bit c cc dng t tng thay i khng dng. Khi ang i, ta c th cm thy s hi, lo lng, cng thng, ham mun, gin d, ghen tc, hay tham m. Trong u ta c th pht khi ngh, Ta ang kinh hnh rt chnh nim.

230

Ta mong l mi ngi u nhn thy ta ang tin b th no. Nhng suy ngh nh th pht xut t lng t ho hay lng ham mun c chp nhn. Ta cng hc cch i ph vi chng. Trc tin ta phi tr nn chnh nim i vi chng. Nu chng khng qua i, ta p dng nhng phng php dng ch ng cc trng thi tm bt thin m ta thc hnh trong lc ngi thin. Sau ta tin ti vic lm tng trng cc hot ng tm linh thin bng cch bung b lng tham v sn v bng cch vun trng tnh thng, lng hoan h v x. iu quan trng l ta phi c bin php ngn chn cc trng thi tm tiu cc pht sinh. C mt thin sinh tr th nhn vi ti v nhng g xy ra trong tm, khi anh i kinh hnh pha sau mt ph n tr p. Anh bun b ni, Tha S, c mt c gi i trc mt con. V sut thi gian kinh hnh, con khng th dt tm ra khi c y. Vi nm sau, ti gp li ngi thin sinh y. Tic thay, tm anh ta vn cn lon ng, khng th kim ch. l v anh ta khng th p dng cc phng php ch ng tm bt thin. Chng tr ngi s tu tp ca anh, khin anh khng th tin b. i mt cch c chnh nim cn c th gip ta nhn thc rng cc hot ng phc tp ca thn-tm ny, khng c mt ch th thng hng no pha sau iu hnh chng. Khng c mt th g m ta c th gi l ng hay ci ti iu khin nhng dng t tng v hnh ng phc tp trong tt c mi th ta lm. Lm th no m thin hnh c th a n tu gic ny? Trong khi i, bn qun st mt cch y chnh nim v t th v s chuyn ng ca thn. Bn cng thc v cc cm th, tng v cc trng thi tm thc khc nhau khi chng pht khi. Bt c khi no ngh Ti ang i khi ln, hy t hi, G l ci ti ny? C phi l thn ny? N c ging hay khc vi thn? N trong hay ngoi thn? Thn c trong ti hay ti trong thn? (y l nhng cu hi khng c ch th tm hiu thc ti, khng ging nh nhng cu hi t tm nghi nh l Ti l ai?, hm rng ng hin hu.) Ta s khng th no tr li tha ng cho cc cu hi ny. Tm s ni rng ti l ngi ang gi chn ln, a n ra trc, v t n xung sn.

231

Nhng cng chnh ti ang ng, th, nhn, nghe, ngh, hi tng, cm nhn, v tham d vo nhiu hot ng khc nhau trong tng giy pht. Nhng chuyn ng v hot ng ny bin i qu nhanh n ni ta khng th n tt c. Ti th vo th khc vi Ti i, m cng khc vi Ti thy, Ti hi tng hay Ti cm thy bun. Ta khng th tm c mt ci ti no khng ty thuc vo nhng vic ta ang lm, trong bt c hot ng no. Bn s bt u thy rng ti ch l mt khi nim chng ta s dng cho tin li ch cho mt dng tri nghim khng dng i thay. Khng c mt ch th c lp duy nht no hin hu trong thn hay tm. nim v ci ti thay i nhiu ln trong ngy ty thuc vo hot ng m ti ang tham d. N khng c mt s hin hu c lp no du ch trong pht giy. Ci ti ch hin hu khi bn ngh n n. Do s c mt ca ti cng do duyn hp nh mi th khc. Do bc chm ri v y chnh nim l mt cch hnh thin hon ton c th biu l cho ta thy t tnh v thng, kh v v ng c mt trong tng pht giy nh th no. Phng php ny cng c th p dng cho cc t th ngi, ng v nm. D nhin y khng phi l cch ta c ng bnh thng, m l mt phng cch c bit chng ta dng rn luyn tm. Ch yu khng phi ch t thn vo cc chuyn ng chm ri m l phn tch cch m thn v tm kt hp vi nhau to ra mt t th, v thy s v thng, kh v v ng ca thn v tm. Trong khi theo di cc t th ca thn, ta c c hi tt qun st nhng g ang xy ra trong tm, xem cc trng thi nh tham, sn, ganh t, hay s hi c pht sinh khng. Khi tm khng tn lon, ta d nhn bit s sinh khi ca chng. Mt khi bn t rn luyn qun st cc trng thi tiu cc ny trong khi hnh thin chnh nim v cc oai nghi khc nhau i, ng, nm, ngi- th bn cng c th em tm tinh tn p dng cho tt c mi hot ng khc trong i sng hng ngy.

232

Chnh Nim V Cc B Phn Ca Thn

Qun st cc b phn ca thn gip ta chm dt mi quan nim sai lm v thn. Khi ta phn chia thn thnh nhiu b phn trong tm, ta s thy thn v cc b phn ca thn ng nh chng tht l. Thng chng ta khng nhn thn vi ci nhn phn tch nh th. Chng ta t khi ngh n cc b phn ca thn tr khi c iu g trc trc hay khi chng ta b au nhc. c Pht ni n phng php thin ny bng mt t Pali c ngha i ngc dng. Ni nh th c Pht mun m ch rng khi thc hnh phng php thin ny, chng ta i ngc li vi cch m ta thng thng ngh v thn. Ngi ta thng c cm gic gh tm khi ngh v mt s b phn trong thn. H khng n h mang cc b phn ny trong thn v coi chng rt qu bu. Nhng khi ngh v chng, h cm thy tm nhm. Ngi khc th li chp vo cc b phn no ca thn, coi chng nh l p , thng hng, hoc h cm thy kiu hnh v v a nhn ca mnh, v sc khe tt hay v sc lc ca h. Phng php thin ny c th gip ta b c nhng o tng . N gip ta xem thn nh n l m khng gm ghic hay bm vu vo . c Pht khuyn thin gi hy chia thn ra lm ba mi hai phn trong tm. Trong , hai mi l cht rn hay l nhng b phn thuc v t v mi hai l nc. Hai mi b phn rn chc l tc trn u, lng trn thn, mng tay, rng, da, tht, gn, xng, ty, thn, tim, gan, l lch, lng ngc, ngc, rut gi, rut non, thc phm cha tiu ha, phn, v c. Mi hai b phn cht lng l mt, m, di, m, mu, m hi, m, nc mt, nc ming, nc nhy, nc nhn cc khp, v nc tiu. Ngoi ra, c Pht lit k mi quy trnh (process) thuc v thn lin quan n la v gi. Bn quy trnh thn lin quan vi la l nhit do s tiu ha thc phm, nhit do lo ha, nhit do lng sn hn, v thn nhit. Su quy trnh lin quan n gi l , x hi, kh trong b my tiu ha, gi trong l chn lng, hi th vo v hi th ra.

233

C th ni phng php thin ny rt ging vi cch mt nh sinh vt hc qun st thn. Nh sinh vt hc sau khi m x mt con vt khng b chy khi rut gan con vt phi by ra. Tri li, ngi y mun nhn xem cc b phn y l g, hot ng ra sao. S khch quan khoa hc ny gip cho nh sinh vt hc nhn cc b phn ny nh chng l, m khng thm vo bt c nim tnh cm hay s lng mn no. Chng ta cn vun trng tnh cm bung x ny khi chng ta hnh thin. thc hnh phng php thin ny, hy ch tm vo tng b phn ca thn, bt u vi nhng phn d thy nht. Th d khi ngh n tc trn u, hy t hi, Lc nm tui, tc ta c nh th ny khng? D nhin cu tr li l khng. Sau t hi iu g xy ra. Ta s nhn ra ngay rng, tc i thay, cng ging nh cc b phn thn khc nh l mng tay, da, rng, vn vn. Thin qun ny a ta n kt lun rng khng c g bn vng v thn v cc b phn ca thn. Tt c mi th u v thng. l thc ti. Thin qun v thn nh l mt tp hp ca nhng b phn lun thay i cng gip ta ch ng c kit s tham hay s chp thn. Khng c ngha rng bn mun vt b thn ny trc khi cht! Ta vn mun duy tr thn, tm ra, trang phc, v chm sc, bo v n. Nhng ta c th lm nhng vic ny m khng hoang tng, khng c s bm vu qu sc. Khi ta thc v s phn hy ca thn -sc mnh ca n tr nn lung lay, v p ca n tr nn suy gim, xa, sc khe ca n tr nn sa st ta thy rng nhng s thay i ny xy ra cho tt c mi thn ngi. Ta s thy rng khng c g thng hng, bn vng v ci thn m ta lu nay vn hng bm vu. Thay v tht vng, bc tc, ta tr nn khim h khi i din vi thc ti ny. S tht v tnh v thng ca thn qu mnh lit, qu au n, qu d di n ni ta phi t ng u hng. Ta cn c th lm c g ch? Ta c th chy trn s tht ny c khng? Khng. Bn khng c la chn no khc ngoi vic phi chp nhn n. Do phng php thin ny cng gip ta ch ng kit s thn kin, khin ta tin rng c s hin hu ca mt ci ng thng hng. Hn th na, ta nhn ra rng tt c mi chng sanh u phi i mt vi cng mt ni s hi v tui gi, bnh hon, v ci cht. Nhn ra

234

c tnh cht ph qut ca iu ny gip ta ch ng c nhng ni s hi ring t v pht trin c lng bi mn i vi nhng au kh ca tha nhn. T , ta c th suy ra rng nu bt c b phn no ca thn b h hoi, b ct b, hay khng cn hot ng nhp nhng vi cc b phn khc th thn ta s vn hnh khc i. Nhn thc ny cho ta tri gic v tnh ty thuc, duyn hp ca tt c mi hin hu. Khi so snh thn mnh vi thn ca ngi, ta thy tt c thn u ging nhau. Thn ta s gi i, bnh hon, v tr nn yu ui. Thn ca tt c u nh th. Nhng g xy ra cho thn bn do s thay i hormon, tai nn, hay l do g , th chng cng xy ra cho thn ca mi ngi khc. Do , khng quan trng l thn bn nhn bn ngoi p hay xu, mp hay m, c tc hay hi u nh th no, tt c mi thn u vn hnh, pht trin, gi i, tr bnh, hoi dit, cht, v tan r trong nhng cch rt ging nhau. V kha cnh ny, bn v tha nhn hon ton khng khc nhau. Tu gic ny gip bn vun trng tm x v i x vi tt c mi chng sanh bng lng bi mn v thng yu.

Chnh Nim V Th
Chng ta thng ni, Ti cm thy, m khng thc rng cm th l mt hin tng khng c t tnh. Chng n v i ty theo duyn khin chng pht sinh. Khi ta bit v cc loi cm th khc nhau v cch chng vn hnh, th ta c th ngn chn cc yu t dn n nhng trng thi tm au kh, phin mun ch bng cch th gin v thay i thi ca chng ta. Nh th, tm ta s gi c s d chu v trong sng. Nhng ch l bc khi u. Ngoi ra, do nhn thy c bn cht tht ca cm th, ta tr nn bung x hn v t phn ng li vi bt c cm th g c th sinh khi. l cch thc tp bung b tham v sn. Khi bit bung x, chng ta c th o tn gc r ca kh au tin n hon ton Gic Ng. Chng ta thng cho ngoi cnh hay tha nhn khin ta cm th th ny hay th kia. Tuy nhin, nu chng ta qun st cc cm th d chu hay kh

235

chu ca mnh mt cch y chnh nim, ta s thy rng chng khng n t i tng m ta cm nhn nhng n t chnh trng thi tm hay quan im, thi ca chng ta. Mt th d in hnh: Nhiu ngi cng xem mt cun phim, nhng mi ngi li c mt s cm gic, phn ng khc nhau v cun phim. Do , chng ta c th dng s trch mc ngi khc v nhng ni bun kh ca mnh bt u nhn vo bn trong ni chng ta thc s c quyn lc thay i s vic. l c Pht mun khuyn nh chng ta khi ni Hy n thy. Khi tr nn quen thuc vi cc cm th ca bn thn, bn c th d dng so snh cm th ca mnh vi cm th ca ngi khc. Bn nhn thy rng khi bn pht khi cc loi cm th khc nhau ty theo hon cnh, th ngi khc cng th. Ri khi cm xc ca bn qua i, th cm xc ca ngi khc cng th. Tri thc m bn c c t vic chnh nim v chnh cc cm xc ca mnh c gi l trc gic (direct insight). Tri thc bn c c t vic so snh kinh nghim ca mnh vi ca ngi khc c gi l tri gic do suy din (inferential understanding). Mc du khng c cch g c th bit chc chn ngi khc ngh th no, nhng s hiu bit do suy din c th gip bn t c nhiu tri kin v thc ti. Khi ta bit rng tt c mi chng sanh u c cm th, rng tt c u tri qua nhng au n th xc v tinh thn, kh v i lnh, bun b khi c n, chng ta tr nn bt ch k v bt c khuynh hng bo v cho rng cm xc ca mnh lun ng. Chng ta c th lng nghe mt cch bnh tnh s than th ca ngi khc m khng thy kh chu. Khi chng ta chnh nim rng tt c mi chng sanh u c cm xc nh nhau, th lm sao ta c th ni hay lm iu g gy thng tn cho ngi khc? Tng giy, tng pht quy trnh kh au li c tng thm sc mnh bi nhng phn ng v minh ca tm i vi cc cm th. Tt c chng sanh, khng c ngoi l, u c cm xc v tt c cc chng sanh cha gic ng u kh au t phn ng ca h i vi cc cm xc ca bn thn. Cm th pht sinh ngoi vi thn t s tip xc vi th gii bn ngoi v cng t su thm trong tm do s tip xc vi cc s kin tm linh. Do khi ni v cm xc trong phm vi ca T Nim X, chng ta khng phn bit gia cc

236

cm xc vt l (Ti cm thy tri nng) v tnh cm (Ti cm thy bun). T lc t bo thn kinh bt u pht trin, chng ta kinh nghim c cc cm xc. Cm xc c mt ngay khi a tr cn trong bng m. Khi ngi m di chuyn, a tr trong bng cng cm nhn c s chuyn ng. Khi ngi m ht, a b cng nghe c v c ru ng. Khi b tc gin, a b cng cm nhn c s cng thng v gin d ca b. Khi b ci, a b cm nhn c s vui v ca b. Trong khi chng ta c th khng nh c nhng cm gic ny, chng ta kinh qua chng. Hn th na, mi kha cnh ca cuc i ta s tranh u, thnh t, t duy, sng kin, cng vic, v ngay c sinh tn u ty thuc vo vic chng ta cm thy nh th no. Nhu cu c c thc phm, qun o, thuc men, chn nng thn, tnh dc, v s thoi mi vt cht cng ty thuc vo cm xc. Con ngi khm ph, sn xut, hay pht trin nhiu th nh vo cm xc. Khi cm thy lnh, chng ta tm ci m. Khi cm thy i, ta tm thc phm. Chng ta sn sinh cng ty theo cc cm xc ca mnh. Ngay c s suy ngh ca ta, thng cng bt u bng mt cm xc. Chng ta l gii phn ng tnh cm i vi mt hon cnh bng cch ni, Ti c mi l do cm thy bt bnh v nhng g xy ra. Khi c mt cm th d chu, tm tham pht khi; ta mun thm na. Khi c mt cm th kh chu, ta phn ng bng s gin d, chng i n. Khi cm th trung tnh, ta c khuynh hng l n i. Nh ta bit tham, sn, v si l ngun gc ca mi kh au. Chnh nim v cm th l mt c hi ta qun st ngun gc ny, ni ta c th bung b mi kh au. Th d bn ngi vi nh qun st s ra, vo ca hi th -cng vi th, tng, hnh, hay thc trong vng bn mi lm pht. Nhng sau khong hai mi lm pht, lng bt u au, v tm chuyn sang qun st ci au. i khi cc cn au nh ny nhanh chng qua, nhng c trng hp cn au tng gp bi. Nu ta tip tc ngi yn, qun st cn au, n dn dn bc pht n tt nh v ri v tan. Khi , mt cm gic d chu s hin ra. Ta c th qun st

237

cch tm bm vu vo cm th d chu , mun c c nhiu hn. Ri mt vi loi cm th khc thay th cm gic d chu . Khi cc cm th pht sinh v qua i, ta c th nhn ra rng chng mong manh n th no. Mt cm gic d chu ch d chu trong chc lt, ri qua i, v c thay th bng cm gic kh chu, ngc li cng th. Khi tm khng cn ch n cc cm gic ny na, th ta li tr v vi hi th. Bn c th thy rng ta khng cn mt phng php ta thin c bit no qun nim cm th. ng hn, ta vn s dng thin chnh nim bnh thng qun st s sinh khi v hoi dit ca cm th ging nh cch ta qun st dng t tng qua i trong u. Chng ta tip tc thc hnh nh th trong cuc sng i thng. Du khi ngi thin hay tham gia vo cc hot ng thng ngy, bt c khi no mt cm th pht sinh mnh tm phi hng n, th ta qun st n. Khi chng ta tr nn chnh nim v cc cm th ca mnh, th chng ta khng cn phn ng mt cch thiu chnh nim i vi chng. Chng ta tr nn kho lo hn. Nu mt lc th pht sinh, chng ta c th kim ch yu t tim n ca lc th - tham. Khi mt kh th pht sinh, chng ta cng c th kim ch yu t tim n ca loi cm th sn hay s chng i. Nu mt cm th trung tnh, chng ta c th ghi nhn iu v khng cho php yu t tim n ca cm th trung tnh -si- xut hin. c Pht din t hai loi cm th chnh: th tc v xut th. Cc cm th th tc l nhng cm th vi cc yu t tim n ca lng tham, sn, hay si tc ng mt mc no . Nhng cm th ny a ta thng n tham, sn, hay si. Cc cm th th tc pht khi mt cch t nhin khi ta theo ui cuc sng tm thng, th tc nh l th hng dc lc, chy theo tin bc, a v, ngi yu, to ra quyn lc, danh ting. Cm th pht sinh t cc hot ng ny lun khi dy phn no tham, sn, hay si. c Pht lun cnh bo t ca Ngi rng nhng cuc chy ui theo th tc v cc cm th th tc l nguy him do cc yu t tim n ca chng. Ngi khuyn chng ta nn thc v s nguy him ny bung b chng.

238

Vi chnh nim chng ta t kim ch bn thn khng tham, sn, hay si cun ht. Chng ta c gng gim thiu cc yu t ny -bng cch qun st chng. Chng ta ch tm n chng vi mt tm th gin, khng c gng p t bt c iu g, ngoi tr bung x. Ngay giy pht ta lm iu , ta tri nghim c cc cm th xut th. Cc cm th xut th pht sinh khi ta theo ui con ng gii thot tm linh. Nhng cm th ny i km vi cc yu t tim n hon ton c iu phc hay trong trng hp ca v gic ng - hy dit. Bt c khi no chng ta chuyn ha c mt cm th th tc, l ta c c mt cm th xut th. Gi hy xt n cc kha cnh d chu, kh chu, v trung tnh ca c hai cm th th tc v xut th. Cc lc th th tc rt quen thuc vi chng ta. Dc lc em n cho chng ta bao ngun lc th th tc. Th d, mt ba an ngon, mt chng trnh TV hp dn, mt chic xe hi i mi bng ln, thng d kch hot cc lc th th tc. Tr khi ta c th gi tm chnh nim mnh m, nu khng cc cm gic d chu ni thn v tm s thuc v th tc, v chng ta thch nhng th ny v mun c tn hng chng nhiu v nhiu hn na. Cc lc th xut th c th t quen thuc hn. Chng sinh khi khi no ta lm c iu g c th gip ta tin bc trn con ng gii thot. Th d, cm gic bnh yn v hnh phc m chng ta c c t thin nh su xa. Cm gic an bnh, d chu, m ta c c khi s thc hnh thin chnh nim pht trin tt cng l nhng cm gic xut th. Khi chng ta thc hnh chnh nim bung x cc cm th th tc nh l lc th n t vic thng thc nhng n ngon ming, th cc cm th xut th s pht khi. Tuy nhin, hy cnh gic i vi nhng ai ni rng bn c th tn hng dc lc mt cch c chnh nim. khng phi l Php ca c Pht. Tri li, c Pht dy chng ta chnh nim bung b dc lc v th hng cc cm th xut th n t hnh x ly. Khi bung x, chng ta vn gi c chnh nim v tnh v thng ca cc dc lc ny. Do chng ta duy tr c tm khng bm vu, v s khng bm vu ny khin cc cm th xut th c pht khi.

239

Bt c khi no chng ta bung x c phn no tm tham, sn, hay si, th cc cm th xut th d chu s pht sinh. Thc ra, mi hnh ng da trn Bt Chnh o u c th khin cho cc lc th xut th sinh khi. Khi chnh nim pht trin, ta cm nhn c cc lc th xut th thng xuyn hn. Gi th rng bn bm vu vo vt g , c th l vt k nim ca mt ngi bn mt. Bt c khi no nhn thy vt y, cm gic tic nui hay bun b s pht sinh, khin bn au kh. Khi c th bung x s bm vu, th tht l mt gii thot ln, v cc kh th s dng li, khng sinh khi na. Bn cm thy th gin v mt cm gic d chu pht sinh. iu ging nh khi bn ang nm cht mt vt g m cng nm cht th tay cng b au. Ri khi m tay ra bn s cm thy tht d chu. Tng t, cc lc th xut th pht khi v bn bung x s bm vu. Kh th c th l xut th hay th tc. Kh th th tc d a ta n s phn khng. Th d cm gic au n ca sn hn c th pht khi khi tham vng ca ta b cn tr, nh khi ta khng c tng lng, hay thng chc. Ta c th thc hnh cc phng php ch ng sn hn khi cc kh th th tc ny xut hin. Cc kh th xut th cng c th pht khi khi chng ta thc hnh theo con ng ca Pht. Th d bn thc s hiu nhng li dy ca c Pht v rt mun gii thot tm khi tham, sn, v si. Do , bn hnh thin, tun gi tt c cc gii lut, v thc hnh theo mi li ch dn. Tuy nhin, bn cm thy mnh khng th tin b trn con ng tin ti mc ch. Cm gic au n v tht vng m bn tri nghim l c tnh cht xut th. Tuy nhin, khng ging nh cc loi kh th khc, kh th xut th l thin. N khng pht sinh t tham, sn, hay si. Th d, bn c th t hi, Ta lm g sai? Ti sao ta khng t c mc ch mong i nh ngi khc? C th ta thiu st iu g; ta phi bt u li t u. Kh th xut th thi thc ta tip tc tu hnh, tip tc th nghim. Kh th xut th khng dn ta n sn hn m to thm ng lc thc y ta thm tinh tn, thc y ta tin bc n gii thot.

240

Cc cm th trung tnh cng c th c chia lm hai loi th tc hay xut th. i vi nhng mc ch th tc, khi khng c mt ca kh th hay lc th, mt cm gic l, th s c mt. Tuy nhin, tm si c th pht trin trong cc cm th trung tnh th tc ny. Th d, khi mt cm gic trung tnh pht khi, ta c th ngh, ! y l linh hn; linh hn s cm thy nh th ny trong trng thi trung tnh, khi n khng b chi phi bi nhng th g khc. Khi chnh nim a ta n ch nhn thc c rng nhng g ta gi l ng hay linh hn lun bin i, lun chu nh hng ca v thng th cm gic m ta c c l trung tnh v xut th. Cm gic ton vn, khng phn bit v khng si m. Ta cm thy tnh gic, quan tm mun bit iu g s xy ra k tip. Ta s khng ri vo trong ci by ca tnh cm nh th ny hay nh th n -khng ham mun cng khng ght b- m duy tr chnh nim v tm x. Bn cng c th duy tr trng thi lu, th tm chnh nim cng tr nn mnh hn. Hy tr li vi th d v ci lng au khi ta ang hnh thin. u tin ta cm thy kh chu vi ci au, tip theo l cm gic d chu khi ci au qua i, v s bm vu vo cm gic d chu. Nu ta tip tc qun st cc cm th ny, ta s thy chng thay i lun. Dn dn, khi thy c tnh v thng ca chng, ta bung b s phn ng bm vu hay ght b. Sau tm x i vi cc cm th ny s pht sinh. Trng thi tm x ny l mt trng thi trung tnh xut th. thc tp chnh nim v cc cm th, khi mt cm th pht khi, trc ht ta xt xem n thuc th tc hay xut th, ta quyt nh c nn bung b hay theo ui n. Nu chng ta ang tri qua mt cm th xut th, hy n lc vun trng cm th ny. Chng ta ghi nhn nguyn nhn to nn cm th c th lp li chng trong tng lai. Ri ta c gng ti to nhng iu kin thch hp. Chng ta tip tc tm ti nhng iu kin v hnh ng khc nhau, to nn cm th xut th ny. Chng ta ch tm pht trin thi quen lm pht sinh loi cm th ny.

241

Tri li, nu ta thy rng mnh c mt cm th th tc n cha trong yu t tim n ca tham, sn, hay si, ta phi n lc mnh m ch ng cc yu t tim n ca cm th ny. Chng ta phi rt chnh nim khng b li cun theo trng thi bt thin pht sinh t cm th ny. Chng ta qun st mt cch y chnh nim cm th th tc ny m khng phn ng, cho n khi n dn dn qua i. Trong qu trnh chng ta c th thy tnh v thng ca tt c mi th lin quan: s v thng ca cc i tng c ham mun (hay b ght b), ca kin c nhn i vi hon cnh , ca bn thn ta, v ca kh nng th hng cc dc lc lin quan, v trng thi chng qua ca chnh cc cm th ny. Bng cch qun st v thng nh th, chng ta c th bung x. Khi chng ta bung x, cm th th tc c thay th bng mt lc th xut th, v chng ta tr nn y chnh nim v s vng mt ca tham, sn, v si ngay lc . Sau tm c th tr v vi hi th, hay tip tc quan st s thay i khng dng ca cc cm th xut th. An lc sinh khi. Tm lng ng, tr nn thanh tnh, bnh an v hnh phc. Nim an lc, hnh phc a ta n mt tng su hn ca nh. Gi d mt bui sng thc dy, bn cm thy rt bun. Thay v tr nn bc bi, bn hy ngi xung mt ni yn tnh, nhm mt li, v b ra mt t th gi qun st ni bun ca bn m khng phn xt hay lo u g, ch dn tt c s ch tm vo kh th th tc ny. Nu bn cho php mnh bm vu vo nguyn nhn ca ni bun ca bn, th kh th s ko di hn. Nhng nu bn qun st cm th ca mnh, bn s nhn ra s tht v ni bun . T bn tu tp gim bt tham, sn, v si. Khi bn chp nhn thc t v s bin i khng dng dt ca cm th trong tng giy pht, bn c nhc nh rng may mn thay, ngay c nhng kh th cng v thng. Nh lc th xut th pht sinh. Trng thi tm bn chuyn i t bun b sang tnh lng, hnh phc, bnh an. Gi th tm trong sng v c th d dng t c nh. Gi s vo mt ngy khc, bn li cm thy thnh thi, vui v. Bn qun st lc th xut th ny nh n l, dc tt c s ch tm vo n khi n cn c mt. Nhng bn khng mong mi cm gic s ko di mi. Khi no tm

242

bm vu khng pht sinh, cm gic ny s tip tc lm ch, i khi vi ngy. Khi n bt u phai i, bn s n qua. Khi tip tc chnh nim v cc cm th ca mnh, bn s nhn thy rng bn khng th ko di lc th theo mnh mun. Ngc li, bn cng c gng duy tr mt lc th, th n cng nhanh chng qua i. Nu bn ch qun st cc cm th khi chng n v i, th tm bn th gin v tr nn d chu hn. Bn cng duy tr c s thng bng tnh cm d dng hn. Khi ta qun st mt cch c chnh nim bt c cm xc g, th n s tng trng, ri hoi dit. Cm th ny thay th cm th kia, cng mt quy trnh nh th. C th bt u l mt lc th, k tip l kh th hay trung tnh, hay mt kh th khc na. Cc loi cm th ta tri nghim thay i lin tc, trong tng giy pht. Cc khuynh hng cm th thay i t gi ny qua gi khc, ngy ny qua ngy khc, vn vn. Qun st bt k mt trong nhng s thay i ny s em cho chng ta tu gic v bn cht thc s ca bn thn.

Chnh Nim V Tm
Chnh nim v tm ch s qun st nhng trng thi tm khc nhau pht khi v qua i tm tham hay khng tham, tm sn hay khng sn, tm v minh hay sng sut, hp hi hay ci m, tm vng tng hay chnh nim, tn lon hay nh tnh, tm pht trin hay l, rng buc hay gii thot. Ta qun st cc trng thi ny khi chng xut hin v qua i cng vi thc xut hin, v qua i. Khng th tch thc ra khi cc trng thi tm v i tng tm v chng pht sinh v qua i cng vi nhau. Tuy nhin, bn c th ghi nhn khi thc b chi phi bi cc trng thi tm tiu cc nh l tham, sn, si, hn trm, tro c, hay cc trng thi tch cc nh l bi mn, kin nhn, hay t i. Bn dnh cho mi trng thi s ch tm ton vn khi n pht khi, m khng lm bt c iu g c bit v n v khng bn b vng mc hay bm ui theo dng t tng hay cm xc. Bn ch n gin qun st khi mi trng thi pht sinh v qua i. S sinh khi, ri hoi dit l bn cht ca

243

tm. Mi giy pht -tht s, nhiu ln trong mi giy pht- trng thi tm sinh khi, vin mn, ri hoi dit. Tm chng sanh khp mi ni u ging nhau. Bn cng qun st s sinh khi v hoi dit ca tt c mi trng thi tm, bn cng bit chng mong manh, bin chuyn th no. Nhn ra c s chuyn bin ny l bn t c tu gic v mt php v thng gi l tm. Do , cng ch n tm bao nhiu, th ta cng thy n t bn vng by nhiu. Ging nh vn php, tm lun bin i. Hn th na, ta s khm ph ra rng khng c mt t tnh thng hng no; khng c ai ang iu hnh b my c. Tt c u chuyn bin, tt c u nh dng chy, tt c u trong mt quy trnh. Trong thc t, bn ch l dng chy khng dng ca tng st na tm thc bin chuyn. V khng th kim sot quy trnh ny, ta khng c chn la no hn ngoi vic bung x. Khi bung x, ta tri nghim c nim vui, v c th trong mt giy pht thong qua no ta s nm tri c s gii thot v hnh phc l mc ch ca con ng o. Lc ta s bit rng tm ny cng c th dng t c tu.

Chnh Nim V i Tng Tm

Chnh nim v i tng ca tm c th nghe ging nh mt phng php hnh thin khc, nhng ch l mt cch din t khc ca thin minh st m bn thc hnh qua. i tng tm ch t tng - y c ngha l tt c cc hot ng tm thc. C nhiu loi tm thc: kit s, chng ngi, ng un, nhng yu t ca s gic ng, v T Diu . Chng c th sinh khi theo bt c trt t no. Khi ngi thin, trong lc hng n mt i tng thin, nh l hi th, ta nhanh chng tr nn chnh nim i vi bt c t tng no pht sinh, nh l chng ngi v nghi hay mt kha cnh ca mt trong cc un. i tng tm ngh- tr thnh mt i tng thin qun mi, tm thi. Ta ghi nhn i tng tm v qun st cho n lc n qua i. Nu nh n l tm bt thin v c ln qun trong u, ta phi lm bt c iu g cn thit loi tr n. Khi n qua i, ta ghi nhn tnh v thng, kh, v v ng ca n. Ri

244

ta li tr v vi hi th hay i tng thin qun chn. Khi ngh khc pht sinh, ta lp li quy trnh trn. Hy nh rng ta khng tin on c loi i tng tm no s sinh khi trong khi hnh thin. M cng khng cn phi t tn cho iu g pht khi nh, Ta ang qun st mt kit s. Khi qun st cc i tng tm thin nh l h, ta s lm bt c iu g c th khuyn khch i tng tip tc xy ra, du ta vn tip tc ghi nhn tnh v thng, kh, v v ng ca n. Nh ta bit, s thc hnh thin chnh nim khng ch gii hn trong lc ta ta thin. Du ang lm g, bn cng c th thc v bt c hot ng tm linh no khi n pht khi. Khi bn c gng duy tr chnh nim lin tc trong ngy, cc hot ng tm linh bt thin dn dn t xy ra hn, v cc trng thi tm thin thng xy ra hn. V bn khng phi mt nhiu thi gian m chm trong nhng suy ngh tiu cc, bn cng d nhn bit mi hot ng ca tm. Khi c th t rn luyn mnh tr nn chnh nim trong hu ht cc hot ng trong ngy, dn dn ta s thy tm chnh nim ca mnh tr nn mnh m v vng chi hn. Vi tm trong sng, ta c th nhn thy rng tt c nhng g ta tri nghim tng ng vi T Diu nh th no. Khi iu ny xy ra, T Diu tr thnh i tng chnh nim ca ta. Mt th d v vic qun st T Diu c ni n trong bc 2, trong phn Chnh nim v chnh tri kin. Khi tm chnh nim tin b, ta bt u qun st cc yu t ca gic ng c tnh tm cn thit t c mc ch trn o l. c Pht tri qua nhiu kip tu chng trc khi t c s hon ho tuyt i ca cc yu t Gic Ng tr thnh mt v Pht. By yu t gic ng (Tht gic chi) l nim, trch php, tinh tn, h, khinh an, nh v x. Ta vun trng cc yu t ny t lc bt u. Khi tm chnh nim ca ta pht trin, cc yu t ny tin ln mt trnh cao hn. Theo truyn thng, tht gic chi c trnh by theo th t m cc chi phn pht khi, v s pht trin ca chi phn ny a n mt chi phn khc.

245

Khi tm chnh nim tr nn mnh m, vng chi, ta ghi nhn sc mnh ca n, v n tr thnh i tng thin qun ca ta. Ta bit rng mnh c chnh nim. Do chnh nim tr thnh mt i tng tm ca chnh nim. S thc ca tm chnh nim soi ri cc tri nghim ca ta v sc, th, tng, hnh, v thc, do ta c th thy chng r rng hn. thc ny gip ta tip tc rn luyn tm chnh nim. T khi bc theo con ng ca Pht, ta thc hnh tm chnh nim. Chnh Nim l mt trong by yu t Gic Ng. Dn dn, sau rt nhiu cng phu tu tp, ta s t n mt mc tm chnh nim tr nn su sc hn, r rng hn, mnh m hn v ta bit rng tm chnh nim ca ta vin mn. Lc , tm chnh nim c pht trin ti mc ca mt chi ca gic ng. Vi tm chnh nim ta phn bit c cc php thin v bt thin. Ta qun st c cc c tnh ca nhng i tng m ta tip xc, l v thng, kh, v v ng. Qua cc n lc ny, ta pht trin c thi quen lun tm kim s tht. Vi tm chnh nim mnh m, hng thin sinh khi qun xt trn vn tng kinh nghim m ta tri qua. Ta thc c iu ny. Ri i tng tm ca ta qun xt tt c mi s kin trong cuc sng. Tm chnh nim c nng cao, hot ng nh mt nh n soi sng vt trong bng m. Vi nh sng ca tm chnh nim mnh m chiu ri vo s tri nghim ca bn i vi mt i tng, bn xt thy rng t tnh ca i tng l v thng. Khi i tng bin mt, mt i tng khc li hin ra, phi by cng mt s tht v v thng, kh, v v ng. Khi bn tip tc i tm chn l v tip tc nhn ra rng mi kinh nghim u chia s ba c tnh ny, th s qun st ca bn (trch php) tr thnh mt chi ca gic ng. Khi tt c mi i tng qun st tip tc phi by chn l ny, th nhit tm mun khm ph thm na pht sinh. Tm trn y nng lng. Lc tm chnh nim mnh m, nh th n ha kim cng. Xuyn sut qu trnh tu tp, ta n lc nhiu - pht trin chnh nim, tho g cc trng thi bt thin, khuyn khch thin php, v cng phu tu tp tt c chi trong Bt Chnh o. Gi th s nhit tm n lc ca bn kt qu: l yu t gic ng ca tinh tn.

246

Ta cm nhn c s trn y tinh tn ca tm m nhn bt c trch nhim g v tinh tn tr thnh i tng tm thc ca chnh nim. Tm vn hot ng nhng rt th gin. Thin pht khi tm y nhit huyt lun ny sinh. Bn cng y nhit huyt khm ph s tht, bn cng cm thy t ti, gn nh l h lc. Bn cm thy t ti v bn khng cn chng i thc ti na. Do yu t h ca gic ng tr thnh i tng chnh nim mi. H mang n s t ti, ri t ti a n hnh phc. Hnh phc mang li khinh an. Do khinh an pht sinh nh l mt yu t ca gic ng. Tip tc nhn ra c cng mt chn l, mi cp , trong mi kinh nghim m bn c th tri qua, bn tr nn th gin. Ci tm tng lun trong dng chuyn ng xung i ging nh l c trn nh ni. Gi s xao ng lng xung. Thanh tnh c mt. nh mnh m v su lng pht khi. Trc c th bn cng t nh su xa, mnh lit; y cng vy. Nhng gi th tm chn mui, v bn c th s dng nh ny t n cc tng gii thot. Do nh tr thnh mt yu t ca gic ng. Tt c cc yu t u hon ton ha hp nim, trch php, tinh tn, h, khinh an, nh v x. giai on ny, yu t x ca gic ng chim u th. Nhn bt c iu g pht sinh trong mt trng thi tm khng phn bit, n nh, x, s thanh tnh ha tng chi phn. Trc y, lc no trong ta cng c mt vi c mun vi t rng s vt phi khc hn chng l. Th d, bn ngh, Ti mun iu tt p ny s ko di. c mun vi t chm dt khi tm trong trng thi x ly. Khi t tnh v thng ca vn php tr nn rt r rng, ta khng cn hy vng rng giy pht k tip s khc i. Khi bn cht khng nh , kh ca php bt u tr nn r rng, ta khng cn c mun rng giy pht k tip s c nh . Khi bn cht v ng, khng th kim ch, khng c c th ca vn php tr nn r rng, ta khng mong i rng giy pht k tip c th khc. Do bit x ly, tm khng cn du vt no ca lng ham mun, mun nhn mi vt bng cch no khc hn nh chng l. Tm hon ton th nhp vi chn l. l cch T Diu v tht gic chi vn hnh cng nhau. Bn nhn thy kh nh n thc s l. Bn nhn thy ngun gc ca kh ng ht

247

nh n thc l. Bn cng nhn thy s on dit kh ng nh n l. V con ng gii thot kh m bn tin bc cho n by gi -con ng , bn cng thy ng nh n thc l. Bt c khi no mt yu t gii thot khng pht sinh, ta thc v iu . Bt c khi no chng pht sinh, ta cng thc v iu v dung dng chng, cho n khi ta t n mc hon ho. Khi tt c mi chi phn ca tht gic chi c vin mn, l bn t n nit bn, hnh phc tuyt i, an tnh tuyt i. Chng ta c th t c mc ch ny ngay trong cuc i ny. Khi c nh th, tt c kh au chm dt. Tt c mi cu hi u kt thc. Tt c mi lo u, s hi, cng thng, bt an u bin mt, khng bao gi tr li na. Khng cn c s ham mun, bm vu vo bt c iu g. Chng ta sng trong mt s ha hp ton vn, hon ton thng bng. Tt c mi gic quan ca chng ta c rn luyn, mi da. Chng ta vn n, ung, ni, i, v s dng thn tm, nhng vi tm y chnh nim, y thc. Gii hnh ca chng ta khng khin ta ngh mnh hn k khc. Thin nh ca chng ta khng khin ta t khen mnh v ch bai ngi khc. Tu gic to cho chng ta tnh thng yu, lng bi mn, v tm hoan h vn ton. Hy tn hng s hon ton x ly, chng ta khng bao gi cn b nhng thng trm ca cuc i lm ta xao ng na.

Tm Lc V S Thc Hnh Chnh Nim

Chnh nim l s ch trong tng giy pht n vic g ang xy ra. Tm chnh nim rt chnh xc, thm su, vng chi, khng tn lon. N ging nh mt tm gng phn chiu trung thc bt c vt g pha trc n. Chnh nim cho ta c c tri gic th nhp vo ba c tnh ca tt c mi hin hu: v thng, kh, v v ng. Ta c th s dng bt c i tng no pht trin tm chnh nim, min l n s gip ta t c tu gic i vi ba c tnh (tam tng) trn. Mc ch su xa ca chnh nim l khai m con mt tu, v tu gic v bn cht thc s ca thc ti l b mt cui cng ca hnh phc v ha bnh vnh cu.

248

 T nim x l phng php qun nim v thn, th, tm, v i tng ca tm. Ba cch thc hnh chnh nim cn bn ni thn l qun nim v hi th, v t th, v v cc b phn ca thn. Qun nim v hi th c th gip ta rn luyn s ch tm, v ta d qun st hi th v lc no n cng c mt. Ha hp tm vi hi th l t tm vo giy pht hin ti. Hi th cng hot ng nh mt cn c a tm c th quay v sau khi qun st cc hin tng khc. Kinh hnh, i tng bc rt chm ri v y chnh nim c th l mt phng php hnh thin hon chnh, chng minh cho ta thy cc tnh cht: v thng, kh, v v ng c mt trong tng giy pht nh th no. Phng php thin ny cng c th c dng cho cc t th khc, nh l nm, ngi, ng. Duy tr chnh nim v t th sut ngy rn cho tm c th thy r rng nhng c tnh ca nm un. Qun nim v thn nh l mt tp hp ca bn mi hai b phn v quy trnh lun thay i cho ta thy rng khng c g thng hng v ci thn m ta qu bm vu. Lc th hay kh th l do thi ca bn thn ta, do chng ta c th dng li vic trch mc ngi khc i vi vic ta cm thy th no. C qu trnh ca kh au c dung dng bng cc phn ng v minh ca tm i vi ba loi cm th -bm vu vo lc th, trnh n kh th, v tri qua o gic v ng trong trng thi trung tnh. Cc cm th th tc sinh khi t vic ta theo ui nhng mc ch tm thng, cha ng cc khuynh hng tim n i vi tham, sn, hay si. Cc cm th xut th pht sinh t tu gic, khng cha ng bt c khuynh hng tim n no.

249

 Qun nim v th l mt phn ca s thc hnh thin minh st. Thy c s v thng ca cc cm th, chng ta tp bung b cc trng thi tim n ca tham, sn, v si v vun trng cc cm th xut th. c Pht khng h dy chng ta th hng mt cch chnh nim cc dc lc. Ngi dy chng ta chnh nim bung x nhng ham mun i vi cc dc lc th tc v tn hng cc lc th xut th c to ra bi s bung x ny. Khi ta vun trng chnh nim v tm, ta ghi nhn s pht sinh v qua i ca cc trng thi ca tm nh l tham, v tham, trng thi tm hp hi hay ci m, vn vn. Qun nim v i tng ca tm ngha l ghi nhn s pht khi v qua i ca nm chng ngi, mi kit s, nm un, t diu , v cc yu t gic ng. Ta c th xem cc yu t gic ng nh l qu ca s thc hnh chnh nim. Khi chnh nim ca ta su sc, chng pht khi theo th t sau y: nim, trch php, tinh tn, h, khinh an, nh, v x. Khi tt c cc yu t gic ng c vin mn, ta t c nit bn, hnh phc tuyt i, thanh tnh tuyt i. Chng ta c th t c mc ch ny ngay trong kip sng ny.

250

CHNH NH (BC 8)
Chnh nh l bc quan trng cui cng trn con ng a n hnh phc (Bt Chnh o) ca c Pht. Khi tm khinh an, nh tnh, th nhng chng ngi cn tr hnh phc khng th pht khi. Hn th na, khi ngi thin, chng ta c th tr tm nh tnh trn i tng tm pht sinh cng vi thc. nh gip chng ta ph v c v b ngoi gi to ca cc i tng ny c ci thy r rng v tnh v thng, kh v v ng ca chng. Vi chnh nh, ta cng tinh tn hnh thin, v chng ta t c nhiu tin b trn o l. Thng thng khi chng ta ni rng ai ang nh tm, ta mun ch n bt c iu g t vic m chm trong mt chng trnh truyn hnh, n m chiu trong mt vn c, n hoch nh mt ti c. Nhng loi nh m c Pht dy nh l mt chi phn ca Bt Chnh o c ba c tnh c bit: thin, nht tm v s dng chnh nim pht trin tr tu. Loi nh ny khng d c c. Cng ging nh cc kh nng khc, ta phi tu tp tng bc mi c c. Tm phi c rn luyn. C th phi mt t vi thi ta thin n vi nm tinh tn n lc pht trin loi nh c tnh thin, nht tm, v chnh nim ny. Mt khi t c thin nh ny, thin gi phi tip tc tu tp cc bc cho n khi thin gi c th t c nh d dng, theo mun. T lc u, chng ta ni n s quan trng ca vic tm c mt v thy tt hng dn ta tu tp. Mt v thy c th dnh cho ta nhiu s gip ln lao khi ta tu tp pht trin thin nh. Khi ta c gng hon thin kh nng ca mnh, nhiu cu hi c th pht sinh. Nu khng c thy tt, th ngun h tr k tip l nhng quyn sch thun v ch ny. Hn th na, rt kh cho tm an nh t c thin nh nu nh ta tip tc phi i mt vi nhng vn ca cuc sng i thng mi ngy. Chng ti khuyn qu v hy dnh mt khong thi gian no thc hnh thin nh, v d nh l sut mt tun khi qu v khng b cc bn phn lm gin on. D mt kha tu chuyn su v thin c th l cch tt nht bt u.

251

Thin nh
Khng phi tt c cc nh u thin. Th d mt ch mo ang ch i bt mi, t tt c ch tm vo con mi. Ch mo c s ch tm rt mnh lit, nhng n hon ton khng thin. Tm nh thin th khng c tham, sn, hay si. Trong i sng thng ngy, chng ta c th s dng s ch tm cao gii mt bi ton, sa mt chic xe, hay chun b cho mt mn n cu k. Loi ch tm ny c th l thin php nu n c kch thch bi nhng ngh thin nh l t bi, tnh thng, hay bi mn. N s bt thin nu xut pht t nhng trng thi bt thin nh tham, sn, hay c c.Cc trng thi bt thin, k c nm chng ngi, u c mt trong s ch tm hng ngy ca chng ta, nhiu hn chnh ta c th thc c. Th d, khi bn c gng gii bi ton , c th do bn b bm vu vo vic mun c im cao trong k thi; khi sa xe, bn c th ngi cng vic d bn; lc nu ba n cu k , bn c th suy ngh mt cch y bc tc v mt thnh vin trong gia nh, ngi s c hng th mn n . Loi thin nh do c Pht dy khng c mt ca cc chng ngi ny. Khi ngi thin cng th, nu ta t nh khi c mt ca bt c chng ngi no, th cng l bt thin. Th d, bn c th phn no c nh khi tri qua chng ngi ca hn trm, thy min. Bn c th trong trng thi na m, na tnh, m mng ngh n nhng iu d chu. Sau bn c th o tng rng mnh ng c iu g lc ta thin. l si, khng phi l thin nh. Hnh thin khi tm ang hn gin cng l bt thin. Bn c th bit vic hnh thin ca mnh lc sai v bn s cm thy cng thng, lo lng, kit lc. C thin gi cn b nhc u v c p tm tr vo i tng thin qun, mc du tm ang sn hn hay bc bi. Nhng lc nh th, bn cn thc hnh chnh tinh tn ch ng cc chng ngi v to nn mt trng thi tm thin trc khi bt u. Li lm t nht m mt thin gi c th lm l b th gi thin nghin ngm v mt ni mt mt hay nhng tm bt thin khc. D nhin, em thc chnh nim n vi cc trng thi ny l thin minh st tu.

252

Do bc u tin trong vic thit lp chnh nh l phi chc chn rng s thc hnh ca ta l thin bng cch ngn chn cc chng ngi tn cng tm. Sau y l nhng iu cn thc hin thm nu bn mun t c nh khi ta thin. Trong thi gian ngi thin, hy bung x tt c mi ngh bm vu vo hon cnh, t tng, con ngi, v cc thi quen. ng ngh n gia nh, bn b, quyn thuc, ngh nghip, lng bng, thu m, s hu, hay trch nhim. Hy t nh: Ta mun dnh thi gian c bit ny hon thin bn thn. Ta khng mun ngi trn gi thin ny suy ngh v tt c nhng iu bnh thng ta vn ngh. Ta s s dng thi gian ny tht tt. ng lo lng v nhng iu g bn lm cn dang d, v nhng th m bn lm sai, hay v nhng li m bn c th phm vi ngi khc. Hy nh rng qu kh qua, v iu g lm, khng th lm li c. Hy dnh i pht pht trin nhng ngh v tnh thng yu khin tm cm thy d chu, sng khoi c th ch tm hnh thin. Sau ht vo ba hi th su. Tr tm trn i tng thin qun m bn chn nh l hi th. Hy gi tm giy pht hin ti. Lun kin tr n lc gi tm khng tn lon. Nu mt trong nm chng ngi c mt, ch ng n bng cch s dng nhng phng php ta hc. Vun trng tm thin i nghch vi bt c chng ngi no ang c mt. Th d, nu tham c mt, th hy vun trng tm x. Hy tm tr nn nh nhng v trong sng. Mt khi chng ngi c ch ng, hy hng tm tr v vi i tng thin qun c chn nh l hi th. Hy nh, mc ch ca thi kha ny l thc hnh phng php thin. thi im ny bn khng nn i vo chi tit ca nhng g bn tri nghim, m ch gi tm tr trn i tng thin qun mt cch y chnh nim. Sau mi ln t c thin nh, bn s cm thy d dng hn v hng hi ln. Khng cn bit tm nh thin ngn ngi hay mong manh, yu t

253

dng no, chnh yu l bn t c mt iu g bng cch vt thng c nhng thi quen c v chuyn i c tm. Trong lc ang tu tp thin qun rn luyn tm, ta nn bng lng vi bt c tng thin nh no m ta c th t c. Khi ngi thin, tm nh tnh np thm cho ta nng lng, khin ta cm thy thng bng v bt u c nim tin trong vic hnh thin. H pht sinh v tm nh ch ng cc chng ngi. Ngay chnh trong cuc sng hng ngy, ta cng phn no cn n tm thin nh c th sng mt cch o c. Tm thin nh gip ta tr vo nhng ngh, li ni, v hnh ng thin v trnh xa iu bt thin. Tm thin nh gip ta gii quyt nhng vn hng ngy mt cch cng bng, vi mt trng thi tm x. iu ngc li cng ng. Ta c thnh cng trong vic pht trin tm nh hay khng, ty thuc vo mt nn o c vng chc. Khi cm nhn ca ta v o c tin b hn, th tm nh ca ta cng th. Loi thin nh m chng ta nhc n t trc cho n gi, c th gi thin nh bnh thng. Loi thin nh ny th tng i d t c. Tuy nhin, tu gic pht sinh t thin nh bnh thng ny cng c th chuyn ha cuc sng. N gip bn trnh xa nhng ngh, li ni, v hnh ng bt thin. Bn khng mun lm vic g c th cn tr s gii phng tm. l l do ti sao c Pht ni rng tm thin nh bao trm tt c cc trng thi tm thin. Khi c Pht cn l thi t Siddhattha Gotama, thn ph ca Ngi, nh vua, ngn cn khng cho Thi t thy bt c iu g khin Ngi i theo con ng tm linh. Cui cng khi Thi t nhn thy bn hnh nh -mt ngi gi, mt ngi bnh, mt xc cht, v mt tu s l mt bc ngoc cho Thi t. Qun tng trn bn th ny, Thi t Siddhattha t n mt trng thi nh. Tu tri pht khi i vi s tht v kh. V th Ngi quyt nh khng tr v vi cuc sng y dc lc ni cung in ca vua cha m i tm mt gii php gii thot chng sanh khi au kh.

254

iu cng c th ng i vi chng ta. Khi ta qun st s vt vi tm thin nh, th nhng th bnh thng trong i sng hng ngy cng c th kch ng tm suy ngh su xa hn. Tu tri xut pht t tm nh tnh ny c th thuyt phc ta rng ta tri ln trong vng kh au lu ri v y l lc bt u mt trang mi ca cuc i ta. Ta c mt ci nhn v tri gic mi v kh trong cuc i. Ta thy c s m qung trong vic chy ui theo hnh phc qua dc lc; ta thy nhng s tha mn vt cht phi tr bng kh au, lo lng. Ta khng cn c gng bin gii cho s kh s ca mnh nh l hnh phc. Con ng thot ra khi kh au cng tr nn r rng. V tm nh gip ta nhn ra chn l trong li dy ca c Pht, ta cm thy c thm ng lc pht trin cc trng thi nh su sc hn ta c th t c tu gic thm su hn.

Cc Tng Thin nh
Tm nh su xa c th dn n nhng s chng ng su sc nht c gi l thin nh hay jhana. Thin nh th lun thin v nht tm. Tuy nhin hy nh rng tm nh ny vn cha phi l chnh nh nu chnh nim khng c mt. Vi tm nh vin mn, mc tin trin n gic ng ca ta c tng tc. y chng ta ni v nh vi mt ngha rt c bit. Mi khi tm tr trn bt c i tng no, du khng quan trng, nh cng pht sinh. Nhng thng ta ch nhn thy bc tranh ton cnh, ch khng n tng chi tit lm nn cnh y. Th d, khi c sch, mt nhn vo mt ch ri ch k tip, hay tng cu, ri cu k tip, sau nhng thng tin ny c chuyn ln no. Chng ta khng c tng ch ci mt. Tm qu nhanh v kh nng ch tm qu mnh lit n ni chng ta nhn c c cu hay c dng mt lc. Nu lm chm quy trnh li, chng ta c th thc v tng st na ca nh. Mc ch ca cng phu tu thin l duy tr s tnh thc tm nh c th chuyn vo tng st na tm k tip, lin tc khng gin on. Tuy

255

nhin mc tnh gic ny rt kh. Tng st na tm qu nh n ni gn nh ta khng th tng tng ra. C ngi xin c Pht cho mt th d v st na ca tm. Ngi tr li rng Ngi khng th cho mt th d no. Ngi ni rng khng th din t c s nhanh chng, thong chc ca tng st na. Tuy nhin, gi s c mt mng nhn rt nh, rt mong manh, v bn mun mang cy nn n t. Bn cn bao lu t mng nhn ? Gn nh cy n va c a n gn, mng nhn chy. c Pht dy rng trong ch mt khong thi gian ngn nh th, hng ngn st na tm c th pht khi, tng trng, ri qua i. Vi th d ny, c Pht mun din t rng s nhanh nhy ca tm th gn nh khng th ngh bn. Mi st na tm thong qua ny bao gm ba st na cn ngn ngi hn na: giy pht pht khi, giy pht vin mn, v giy pht hoi dit. Ngay sau giy pht hoi dit, mt st na tm khc li pht khi, theo cng mt quy trnh nh th. Ba tch tc st na ngn ny to nn mt st na tm ton vn. Tm nh pht sinh vi ch mt s st na tm c th l mt trong c t st na. Tm nh vin mn c th nhn xuyn sut n tn mc khi mi st na tm pht khi, vin mn, ri hoi dit. Mt khi ta qun st trc tip c s pht khi v qua i ca tng st na tm, chng ta khng cn nghi ng s tht v tnh v thng ca vn php, v chng ta phi bung x thi. l l do ti sao chng ta cn mt tm nh vin mn c th nhn thy thc ti r rng t c gic ng. Thin nh vin mn gm c mt s giai on hay tng lp. ng ra, c tm tng thin nh (bt nh) hay jhana m ngi cha gic ng c th t c, v bt c tng thin nh no cng c th c s dng t c gic ng. Tuy nhin n gin ha, chng ta s ch ni v bn tng thin nh u tin. t nht phi t c tng thin nh th nht mi c th pht trin tm lc cn thit tu gic mi th nh chng tht s l. Vi s chng t c tng bc ca ba tng nh k tip, ta s d dng nhn ra chn l hn. tng th hai, tm nh c ci thin hn do s vng mt ca qu trnh suy tng. tng th ba mc chnh nim tr nn mnh lit hn, v tng

256

th t cng nhiu hn na, tm tr nn hon ton thanh tnh vi s c mt ca x.

Tng Thin Th Nht

t c s thin, tm phi khng cn chng ngi v thit lp c thin nh. Sau nm yu t tm thc (thin chi) phi cng c mt: tm, t, h, lc v nh. Bt c mt trong nm thin chi ny c th pht khi, n c hay cng vi nhau, ty theo nhng iu kin khc nhau. Th d, lc pht khi khi vng mt sn. Khi hn trm qua i, tm c th pht sinh. Khi tro hi khng c mt, ta c h. Bt c khi no ta c c giy pht ca thin nh, h s pht sinh do s vng mt ca nm chng ngi, v mt vi thin chi khc cng c th xut hin. Tht l mt cm gic tuyt vi vi s c mt ca mt trong nm thin chi ny. Bn c th tng rng mnh ang cc lc. Nhng cm gic tuyt vi ny khng phi l thin chng, ngay c khi tnh c cc yu t ny cng pht khi, tng ci mt. Phi tun theo mt h thng nht nh mi c th chng c s thin. Phng php ny bt u bng thin nh bnh thng. Nim vui bn tm c trong trng thi ny s a n lc. H v lc l hai tnh cm khc nhau. H pht khi trong s ch n y hy vng v lc. Lc pht sinh t s hi lng l nim hy vng ca mnh thnh s tht. y l mt n d c th gip ta phn bit gia h v lc.

Bn ang i trn mt sa mc. Khng c nc hay bng cy -ch c ct. Bn bc ti, mt mi v kht. Bng thy mt ngi ang i ti tc tai t m nc. Qu vui mng, bn hi, Nc u vy? C mt c o ngay pha trn kia. Bn tin v c o. u tin khi nhn thy nc t xa, bn cm thy rt mng (h). Cng n gn hn, nim vui (h) ca bn tng trng. Ri bn nhy vo nc. Bn ung nc. Bn nhy nht dc theo b nc, cm thy tht mt m, sng khoi. i thit l lc th! Lc chnh l y.

257

Ngi ta thng ng ha lc (happiness) vi s hng phn (excitement). Th d, ai va trng s c c. Ngi s biu l s phn khi bng cch la ht, nhy ln nhy xung, m nhau, khc, ci. Ngi ngh Ta cm thy tht (h) lc! Nhng cm gic khng phi l lc tht s. l s phn khch. Khi an lc tht s pht sinh, nim hng phn s bin mt v bn cm thy th gin, bnh an. An lc tht s dn n nh tnh. Khi tm trm lng, d nhin n tr nn nh tnh hn. Khi tm nh ca bn su lng hn bn c th tin ti vic rn luyn tm t n an ch nh vi nhng bc sau y: Gi tm lun tr ni hi th hay bt c i tng thin qun no. Khng nn, thi im ny, quay ra qun st cc i tng khc khi chng pht sinh nh l m thanh hay t tng. Hy bung b bt c th g pht sinh, v tr li vi hi th. Hy lp i lp li iu ny, cho n khi tm khng cn quan tm n th g khc v tr ni i tng thin qun. Dn dn hi th hay mt i tng thin qun no khc m ta chn c v qua i v c thay bng mt bn sao ca n. Hnh nh tm linh hay cm th c gi l nh tng (sign of concentration)-, tr thnh mt i tng thin qun mi ca bn, v bn tr vo . Khi hnh nh tm linh cng qua i v tm tr vo chnh n, l bn t c n tng thin nh th nht (s thin). iu ny xy ra nh th no? Khi thin nh su lng hn, tm dn dn khng cn quan tm ti g khc, m ch tr vo i tng thin qun, nh l hi th. Khi ta tip tc ch tm vo i tng ny, n tr nn qu vi t n ni ta khng cn n n cht no. Nhng im ca s ch tm, nh l u mi, s ghi nh v hi th hay i tng thin qun khc vn tip tc. S ghi nh ny tr nn l mt cm th rt d chu c gi l nh tng. Tng ny c th xut hin nh l mt hnh nh, nh sng, hay nh mt s xc chm nh nhng. Hnh nh tm linh ny xut hin nh th no ty thuc vo mi c nhn. Du tng hin ra nh th no, hy tr vo . Hy s dng cng mt tng mi khi bn thin qun. ng chia s vi ai v tng . Tng ca

258

mi ngi u khc, v ta c th khin ngi khc hoang mang. Lc bt u hnh thin, hi th vo, hi th ra ca bn l i tng thin qun. Gi bn s dng tng kia nh l i tng thin qun. c Pht khuyn khch t ca Ngi thc hnh, pht trin, v sa i, tng. (A IV (9) IV.4) Thc hnh t c nh tng nhiu ln, cho n khi bn hon ton c th kim sot n, bt c khi no bn mun chng nghim n, th tng s xut hin v bn c th ha hp tm bn vo . Khi nh tng ln u tin xut hin trong lc ta ang hnh thin, th n c v tnh ti. Do nh c th pht sinh da trn . Nhng khi t tt c s ch tm vo tng , ta bt u thy rng tng t n thay i tng pht giy. Dn dn, ging nh tt c mi hin tng ty duyn khc, tng t n s hoi dit. Khi tng cng bin mt, tm khng cn i tng no khc ngoi chnh n tr vo, v th tm tr nh trong chnh n. Vo giy pht , tm xut hin mt cch ngn ngi. l s bt u ca s nht tm thin. Khi tm c duy tr khong vi giy, t c th pht khi. Gi th tm tr vng chi vo i tng. V tm khng cn lang thang y , mt trng thi h vi t hn xut hin, v tip ngay sau bi mt trng thi lc vi t hn. Bn thin chi ny khi ng thin nh. Gi nm thin chi ca s thin -tm, t, h, lc, v nh- cng vn hnh vi nhau nh mt. Ngi ta thng hi ti, Lm sao ti bit l ti t c s thin? Cu tr li rt n gin: nh chng ta ni trc , ch khi no tt c nm thin chi cng vn hnh nhp nhng vi nhau th lc ta mi c th ni rng ta chng c tng thin th nht hay Jhana. Hy tng tng rng bn ang tm kim mt cu vng. Trc khi tm c cu vng, bn c th thy mu y, mu xanh ng kia, hay mt mu hn hp. Chng c th l nhng gam mu p tuyt vi. Nhng khng phi l hin tng ca mt cu vng. Ch n khi ng lc nh sng mt tri phn chiu vo my, to nn mt vng cung xut hin vi tt c cc mu sc xp t theo mt cch m chng phi l, th bn mi c mt cu vng. Tng t, ch n khi ta c duyn, v tt c nm thin chi u xut hin, nu khng ta cha chng c thin.

259

Mt s ngi c ngh rng tm nh phi trng rng. H tng tng tm ca thin gi phi khng c cm gic -ging nh mt hn . Khng c g sai s tht hn th. Tm chng thin khng ngng ng m si ng. Trong s thin, tm c c c tnh mnh lit sau y: X, mt cm gic cn bng, khng kh chu m cng khng d chu. Thanh tnh, khng quan tm vi bt c iu g trn th gii, nh l chnh tr hay tnh yu. Nht tm. Cc trng thi tm ca xc, th, tng, hnh v thc. Tinh tn, quyt nh, nng lc v ch tm. Tm nh tr trong chnh n to ra mt ni lc mnh m. Ging nh mt h nc xoy, to ra mt ct nc mnh hn bao gi ht bng cch vn hnh trn chnh n. Ni lc mnh m ny c gi l nh lc. Hy ngh n, th d, ngun nng lng ca thy in. Khi mt lng ln nc chy qua mt l thot nh, lc nc b dn nn rt mnh lit n ni n c th lm chuyn ng trc quay to ra nng lng thp sng mt thnh ph. l do dng nc khng chy lan ta n cc i tng bn ngoi, th nng lng ca n c tch t bn trong. Tng t, khi tm khng b chi phi bi mt i tng bn ngoi hay bn trong, tm s thu t nng lc vo chnh n. Sau tm cng ging nh nc b y ra mt l thot nh. Lc nh ca tm ln n ni n c th qun st trc tip tnh v thng mc c bn nht, chi tit nht, vi t nht, ca thn v tm. Tm chng thin l mt trng thi thin ca s nht tm nh th. Tm nh mnh lit ny khng ging nh khi tm b dnh vo i tng thin qun. s l bm vu, s khin tm dao ng. Tm nh khng phi l tm ha hp vi i tng; l tm ha hp vi chnh n. i tng ch c dng nh l mt n by vo tm. Nu tm chp vo mt i tng, khng phi l thin; l tm nh vi s bm vu. Tic

260

thay, l loi thin m mt s thin gi thc hnh, nhng n khng th mang n s gii thot. Ln u tin khi bn chng c s thin, bn s trn y nim h lc n ni cc trng thi tch cc ny c v nh l mt b phn khng th tch ri ca thn. Ging nh mui ha tan hon ton vo nc n ni ta khng cn c th phn bit mui v nc. Tng t, khi ton thn ta trn y h lc, ta khng th tch bit cc cm gic ny v cm gic ni thn. Cm gic an tnh tht tuyt vi n ni bn mun trong trng thi nh ny mi mi!

Tng Thin Th Hai

Sau khi t c tng thin nh th nht (s thin), ti khuyn bn khng nn c gng t c tng thin nh th hai (nh thin) ngay lp tc. l mt vic lm kh di dt, l mt tham vng tm linh v ch. Trc khi t c nh thin, bn phi hon thin s thin. Nu qu nn nng th chc rng bn s khng t c nh thin m cn c th nh mt kh nng chng s thin tr li. c Pht so snh mt thin gi qu nn nng nh th vi mt con b khi vn cn cha quen thuc vi cnh ng c ny, i sang cc cnh ng khc. V th, con b di kh ny b lc trong cc hang ni, khng c n, nc ung v khng th tm ng tr v nh. y khng phi l lc i tm nim hng phn mi. y l lc phi kin nhn rn luyn tm. Do , khi bn chng c tng thin th nht, bn cn nh li mnh lm g n c . y l ni bn cn n tm chnh nim ca mnh. Chnh nim gip bn nh li nhng bc bn thc hnh. Nu tm nh y xy ra cho bn mt cch bt ng, bn khng nh mnh tu tp, thc hnh nh th no, th thc s khng phi l thin chng. C th mt v thy no cho l bn chng c mt trong cc tng thin. Hy t mnh th nghim li iu ny. ng d di nghe theo nhng kin m ngi khc c th t do tuyn b. Sau khi qun xt li cc bc tu tp, sau bn quyt nh vi tm chnh nim chng s thin ln na, quyt nh duy tr trng thi tm nh

261

ny lu hn, v quyt nh khi no trng thi ny s chm dt. Sau khi lp ra ba quyt nh ny, bn s thc hnh theo cc bc cn thit chng c s thin nhiu ln. Khi lp i lp li qu trnh ny nhiu ln, ta s khng cn quan tm n tm v t na. S thay i ny c th xy ra trong mt hay nhiu thi kha thin. Th d, bn chng c s thin nm chc ln, m mi ln chng thin bn li thy bt quan tm n tm v t. Ri, trong ln chng thin th nm mi mt, bn hon ton b qua hai yu t ny, khng ch tm g n chng v bn hon ton nh mt s hng th i vi chng. Ngay giy pht iu ny xy ra, hai chi thin bin mt, c ngha l bn chng tng thin th hai (nh thin). Trong nh thin, khng cn c nhng suy ngh khin tm b quy nhiu v cn tr s nht tm. Cc thin chi cn li l nht tm, h v lc mnh m hn. H v lc trong nh thin t ho nhong v nhiu vi t hn, v n khng cn da vo vic tm cm thy t ti v loi tr c cc chng ngi. Gi h v lc c da trn nh. Mt cm gic t tin mi m cng c mt do thnh qu m bn t c cho ti giy pht y -t tin vo kh nng c th tin b ca mnh, t tin vo phng php, v t tin vo gio l ca c Pht. nh cng c tng thm sc mnh.Hy tng tng mt h nc mt m do nc t mt mch sui ngm trong lng t tro ln. Dng nc trong lnh t mch sui ha ln vi dng nc mt lnh ca h, lm nc h lun sch m khng b xo trn. Tng t, trong nh thin, nim h lc thanh cao do nh mang ti tip tc dng tro trong tm. Tm c ti tm v thn hon ton ngp trn trong h lc.

Tng Thin Th Ba
S dng cng mt quy trnh nh trn, hnh gi ti lp tng thin nh th hai nhiu ln. Ln u tin khi t c nh thin, nim hoan h m ta cm nhn c tht tuyt vi v mi m. Tuy nhin s lp i lp li khin nim vui tr thnh n iu. Dn dn, ta bt u l l vi n. V th chi thin h cng dn qua i. Ngay giy pht h ri khi tm ta, ta chng tam thin.

262

X v nh tr nn mnh m hn. iu ny khin tm chnh nim ca ta tr nn vng chi, mnh m hn. Tm ta trn ngp lc mt mc su xa v vi t hn. Th d hy ngh n mt h y hoa lc bnh n trong nc. Nhng bng hoa ny sinh ra trong nc, sng di nc v c nui dng bi su ca nc. Chng hon ton thm m nc, bn trong cng nh bn ngoi, mi t bo ca chng cha y nc. Tng t, tng thin th ba, thn ta hon ton thm m v trn ngp lc. Trong nh thin, phn no c s hot ng, s phn khch, ging nh s di chuyn ca dng nc sui ti mt vo h. Nhng tng th ba ny, ta khng cm thy c nhu cu phi c ti tm bi lc n t bn ngoi. Tm lc vi t c c tnh ca tnh lng v lc hon ton trn ngp thn tm.

Tng Thin Th T
Ging nh cc ln trc, hnh gi lp li tng thin nh th ba nhiu ln, cho n khi hnh gi cng khng cn quan tm n lc na. Khi lc qua i, tm chnh nim tr nn cng trong sng hn do s c mt ca x -cm gic khng kh cng khng lc ca mt s cn bng tnh cm hon ho. Hnh gi s nhn thy rng chnh nim v x cn thanh tnh hn l lc. V khi hon ton bung b lc, hnh gi bc vo tng thin nh th t (t thin), ni chnh nim c thanh lc bi nng lc ca x. Ta nh li rng trong tam thin cng c mt ca x, nhng v ta cha bung b c lc, nn x cha mnh thanh lc chnh nim. tng thin nh th t (t thin), tm hon ton lng ng, an nh v vng chi. V tt c cc trng thi tm tiu cc c ch ng, tm khng cn b lay ng. Tm trong sng, r rng bao ph ton thn ta nh mt tm vi trng, sch, mm mi qun quanh thn. Tm vi sch y mm mi n ta gn nh khng cm nhn c n; nhng n che ch ta khi nng, lnh, gi, cn trng. Tng t khi tm trong sch, r rng, th khng c g c th khin n tr nn bm vu hay sn hn. Tm duy tr c trng thi x ly. Ngay nu nh thn c b cn trng cn rt, b nng, hay b lnh, tm vn khng b nh hng. Ngay c khi c ai ko o ta, bt chuyn, tm vn khng quan tm n s ph ri ny, vn gi c nh v khng lay ng.

263

Vo thi im ny, hnh gi bit c sc mnh thc s ca nh. Tm c cng c, tr nn trong sch, r rng, thot khi chng ngi v vng chi. Tm nhu nhuyn nhng bnh tnh, mnh m v sc bn trong nhim v quan trng nht ca n. Khi hnh gi ch tm nh vo mt i tng, hnh gi s nhn thy n nh n thc l. Ni mt cch khc, tm an nh vin mn c th nhn xuyn sut vo bn cht thc s ca thc ti. ____________________ Bn tng thin nh qu tuyt vi n ni ta c th mun m chm trong tn hng an lc, m khng mng n vic hng tm n tu gic. Tuy nhin, nu hnh gi ch lo an lc m khng pht trin cc phng cch s dng tm nh, th hnh gi hn ch sc mnh ca nh. Tm nh ca hnh gi vn l thin, v khng c g sai tri vi iu . Nhng nu hnh gi khng s dng tt tm nh ca mnh th cng ging nh c tng mt con nga ua nhanh nht th gii c hun luyn chu ton, m ch dng n i do quanh khu ph. Tm thin chng cng l mt cng c qu qu gi, khng nn ung ph. Nu trong nh, hnh gi s dng chnh nim qun st thc ti, nh lc y c th gip hnh gi t c gii thot.

Chnh Nim V Chnh nh

C ba thi tt nht khi hnh thin. u tin l bt u thi thin bng n lc chng thin. Mt khi t c iu , hnh gi s dng nh hnh minh st. l hnh gi s dng nh qun st v tnh v thng, kh v v ng (tam tng) ca sc, th, tng, hnh v thc. Phng cch th hai l bt u thi kha thin vi minh st qun. Khi hnh gi hnh thin minh st th bt c khi no mt i tng pht khi, hnh gi s qun st cho n khi n qua i, qun st tnh v thng, kh v v ng ca n. Sau hnh gi th gin ri tr v vi i tng thin qun ban u, nh l hi th. Mi ln tr v vi hi th, th tm lng su hn. Nu chng ngi c sinh khi, hnh gi ch ng n, iu cng gip tm lng su. Khi tm lon ng dn yn tnh, hnh gi s khng cn quan tm n

264

nhng i tng m trc y vn li ko tm chy theo chng. Cc i tng ny nh nhng qua i trong tm thc. Dn dn tng nh xut hin, theo sau bi tm v t, ri cui cng nh xut hin theo nh din t trn. Trong trng thi nh , hnh gi tip tc minh st, qun st tnh v thng, kh v v ng ca sc, th, tng, hnh v thc. Phng cch th ba l bt u hoc bng thin minh st hoc n lc t nh, v chuyn qua, chuyn li gia hai cch ny. Th d, ta bt u bng cch ch tm vo hi th, khng quan tm n cc i tng khc trong n lc t nh. Nu khng thnh cng, tm tr nn bc bi, v ta s dng thin minh st qun st nhng chuyn i trong cm xc bc bi. Khi cm gic ny qua i, ta xt xem c chng ngi no khc xut hin. Khi tm vng chi, ta tr v qun st hi th su lng hn, khng quan tm n cc i tng nu chng pht khi, v li n lc t nh. Do trong phng cch th ba ny, s ch tm v chnh nim kt hp nhun nhuyn vi nhau dn mang n nh su lng v khin tu gic thm sc bn. Ri c mt ngy, khi tu gic hu nh hon thin kh nng thy bit, v nh gn nh vin mn, c hai s ha nhp. Do du bn hnh thin bng phng cch no, nim v nh, c s dng mt cch thin xo, ri cng ha hp, vn hnh cng nhau. Nu khi ngi xung chiu thin, bn thy rng cc chng ngi c th d dng c iu phc v tm khng tn lon, th bt u bng thin ch tt hn. Tri li, nu tm lon ng, khng th bt n yn ngay lc u, th bn khng nn c gng pht trin nh m nn bt u bng thin minh st. Hay chuyn i hai phng cch ny qua li. Bt u bng phng cch no ty thuc vo trng thi tm ca bn lc . Du bn bt u bng phng cch no, mt khi nim v nh kt hp vi nhau, bn cn s dng chng dit tr ba kit s u tin. bit c mi vt u khng c t ng, bn khng cn tin vo mt ci ng thng hng, bt bin. Bn s thy gii cm th tht v ngha l. Nhn chn c T Diu r rng hn bao gi ht v khng cn nghi ng g v con ng n gic ng ca c Pht. Hy s dng tm nh ging nh tia laser t chy mt vt cng. nhm tia laser chnh xc, bn phi dng n mt nhn. Nu ch lo nhn

265

quanh qut, bn khng th nhm chnh xc, cui cng th vt khng cn t b t, hoc l khng c g b t c. V d nhin l nu bn khng bt nt laser ln, th du bn c ngi c ngy cng khng t c vt g! Trong n d ny, i mt ging nh tu gic. Tia laser l tm nh. Tu v nh vn hnh cng nhau. Khng c tu, th tia sng ca nh cng s vng vi, hoc nhm sai i tng. Khng c tia sng ca nh, th con mt tu du c nhn thy i tng cng khng th t chy n c. Chng ta mun t ci g? U nhim. Tm bt thin. Chng ta cn phi nhn thy chng bng con mt tu v hy dit chng bng tm nh. Nh th, mt khi bn t c chnh nh, bn s nhm vo i tng no? Bn nhm nht tm thin vo s bin i khng dng ca cc thnh phn cu to nn thn v tm: sc, th, tng, hnh v thc. Bn ch tm n tnh v thng, kh v v ng ca cc thnh phn ny. Khi bn ch tm n mt trong cc thnh phn ny, bn nhn ra rng tt c u bin i. Bn thy c s lin h gia v thng v kh do s bm vu ca bn vo cc dc lc chng qua. Nhn ra c tnh v thng, kh v v ng ca sc, th, tng, hnh v thc l nhim v chnh yu ca thin minh st. Khi nhim v hon thnh, bn s c gii thot khi vic bm vu vo cc un hp thnh thn v tm. Khng cn g bm vu vo, bn c gii thot. Khi cc thin gi vun trng nh v nim. H c th ln tr li trong tm nhng hnh nh ca cc s kin, thi gian, suy ngh, v hnh ng trong qu kh cho n khi h nhn ra c s kt ni gia dng chy khng dng dt trong hin ti v cc s kin, suy ngh, v hnh ng trong qu kh. Si dy ni kt ny l tham i v v minh. H t nhn ra s lin h gia v thng, lng tham i i vi vt cht v thng, v kh. Tu gic thm su ca v thin gi cng nhn bit c tt c mi tiu cc trong mi kha cnh v chng pht sinh th no v ti sao. Tu gic nhn thc c rng tt c mi tiu cc u n t s bm vu; v s bm vu ny c th chm dt, bng cch chm dt chnh tm tham ca mnh. Qua tu kin ny, thin gi hiu bit bng kinh nghim trc tip ni bn thn rng mi th u v thng, rng bm vu vo bt c th g v thng u mang n kh, v rng tt c vn php hin hu u khng c mt bn

266

th thng hng. Hiu c nh th l chng ta thy c cnh ca i vo gic ng.

ng Dng Tm nh
Vo m gic ng, c Pht pht trin thin nh mnh m khng phi ri thi m Ngi mang n ra ng dng. Trong mt st na mnh lit, y uy lc, ba chng ng v v thng, kh, v v ng, tt c cng bng v v c Pht t c mc ch ca mnh. Mang s chng thin ra s dng l cha kha. Alarakarama v Uddaka Ramaputta, hai v thy trc kia ca thi t Sidhattha Gotama (c Pht trc khi Ngi gic ng), t c nh. Tuy nhin h khng t rn luyn hng s ch tm ca h vo sc, th, tng, hnh, v thc c th nhn thy c bn cht thc s ca chng. Thay vo h tr nn bm vu vo s an lc ca nh v ngh rng cm gic an lc l gic ng. Thi t Siddhattha Gotama bo rng cc v thy trc ca Ngi, ging nh Ngi, cng c lng tin, tinh tn, chnh nim, nh, v tu. Ging nh Ngi, tu gic gip h hiu c s nguy him ca cc chng ngi, v s cn thit phi ch ng chng. Nhng khng ging nh thi t Siddhattha Gotama, cc v thy ny khng bit rng h ch s dng tm nh nn chng ngi, khng phi hy dit chng. H khng khm ph ra cc kit s tim n -ngun lc tri buc chng sanh vo vng sinh t khng dng dt. Ch ring thi t Siddhattha Gotama s dng thin nh ca mnh thy r rng rng cc chng ngi v kit s tri buc chng ta nh th no. c Pht t c s hiu bit g? Nh chng ta bit, nm chng ngi tham, sn, hn trm thy min, tro hi, v nghi- cn tr thin gi c chng thin. Do , lc tu tp pht trin nh, thin gi c gng gt chng qua mt bn. Tuy nhin cc kit s, m t cc chng ngi ny sinh, tip tc hin hu trong tim thc ca ta. Mi kit s l: tin rng c mt ci ng hay linh hn thng hng (thn kin), nghi, tin vo s hu hiu ca cc nghi l (gii cm th), tham, sn, c mun c ti sinh trong ci sc gii, c mun c ti sinh trong ci v sc gii, ng mn, tro hi v v minh. Nhng hun tp bt thin ca tm vn ng yn trong lc ta ta

267

thin. V cc kit s tim n ny vn ng ngm trong tm thc, khi ta x thin, cc chng ngi tr li. Lc ta mun chng t tr li mt tng thin nh, ta li phi gt cc chng ngi qua mt bn, do du ta rn luyn tm, ta cng gt b c cc chng ngi d dng hn. Ging nh khi chng ta qut bi trn mt sn bng t. Mc du ta va qut xong, khng lu sau, bi li xut hin. Mt sn tip tc nt, tng nt, th l ta li c mt ng bi. thot khi bi ta c th qut c nh, vy nc trn mt sn, hay vi thng nc bin mt t thnh bn. Tuy nhin, ri bi cng s tr li. Nhng nu ta o su xung tn lp , b tt c ct bi, ri cement vo th bi t khng cn l mt vn . o tt c ct t ln th ging nh thin minh st ch ng cc chng ngi v kit s. cement tng trng cho vic bc vo gic ng -khin cho tm c cng rn, khng th lay chuyn bi nhng cm d th gian. Mt khi lm c iu , khng c g c th lay chuyn tm ta. Cc v thy ca thi t Siddhattha Gotama, Alarakarama v Uddaka Ramaputta, cng c tr tu. H bit c s nguy him ca dc lc v ch li ca thin nh, v th h tm thi xua ui c tt c mi chng ngi v c chng thin. Tuy nhin, cc chng ng ny khng gii thot h ra khi nhng kit s tri buc h vi lun hi sinh t khng dng dt. Ch thun c nh khng th hy dit cc kit s. c th hy dit chng, ta phi kt hp nh, nim v s ch tm. Nu khng, ta s bm vu nim h lc ca nh, ging nh cc v thy ca thi t Siddhattha Gotama, v khng i n u c. Tu gic ca c Pht rt c bit. Vi tu gic ny Ngi khng nhng thy c s nguy him ca dc lc, ch li ca thin nh, m Ngi cn s dng tu gic ny vt xa hn thin nh. Ngi s dng tr tu ca mnh khm ph rng cc chng ngi m Ngi chuyn ha c trong trng thi nh ch l du hiu ca mt vn su xa hn, mnh m hn: cc kit s. Ngi thy cc kit s quy nhiu tm nh th no, to cc o tng v thc ti, a n cm gic kh v ng. Vi tm chnh nim thanh tnh trong nh, Ngi tm ra c phng cch chuyn ha cc kit s: nhn thy c tnh v thng, kh, v v ng trong tt c cc php hu vi. Khi chng ta nhn thy c ba tnh cht ny mi kha cnh ca hin hu, th tham, sn, v si cng vi cc kit s khc, s mi mi khng cn.

268

ng T La Di Mnh!
Khi chng ta c gng em gio l ca c Pht ra thc hnh, chng ta phi cn thn ng t la di mnh. Mt s ngi bo rng khi h vo su trong nh, h khng cm thy g, khng nghe g hay khng c bt c suy ngh no. H ni rng h chm su trong nh n ni h khng cn nh ti thi gian qua. cc kha tu thin do chng ti t chc, ti c gp cc v y lc l ging nh nhng thn cy mong manh trc gi. S bt thnh lnh ri vo trng thi v thc khng c gi l nh. N c gi l ng! Mt s v cn ngy na. Ngay khi chng ti nh chung chm dt thi kha thin, th cc v thin gi ny ra khi nh su xa ca h v ni, Ti c mt bui ta thin tuyt vi. Hm nay ti c th t c tng thin th t. ng t la di mnh! ch l mt o tng. Nu thin gi thc s t c bt c tng thin nh no, th hn trm bun ng bin mt, tm s c tt c nhng tnh cht tch cc nh c nhc ti trn. Thin nh ch c th t c vi ch tm. Ta s thy bit r rng cc bc m ta tri qua t c thin chng. Do ta c th lp li cc bc sau ny khi ta mun. Thin nh xut hin qua nhiu giai on, v ch khi tm nh kt hp vi chnh nim mi c th gip ta tin trn con ng n gic ng. Ngoi ra, cng ng t di gt mnh vi suy ngh rng nh cng ging nh l gic ng. S gic ng khng qu d dng v nhanh chng nh th. Hnh gi phi tri qua cc qu trnh ch ng cc chng ngi, phi t c nh v kt hp tm nh tnh vi tu hy dit cc chng ngi v kit s. Khng cn bit bn ngi thin bao lu ngay c khi bn trong tng thin cao c nht m khng hy dit c cc kit s th bn cng khng th t c gic ng, d ch l giai on u ca gic ng. Cui cng, ng t la di mnh vi suy ngh rng ch c tm chnh nim thi cng a ta n gic ng. Chng ta khng th ni, Ta khng quan tm n nh hay gii. Ti ch cn thc hnh chnh nim. Khng th tch chnh nim ra khi cc bc khc trn o l. Nhng ngi khng thc hnh cc bc khc trong Bt Chnh o thng nhn ra l h khng

269

th tn dit c tham, sn, si, do khng thnh cng trong s thc hnh chnh nim ca h.

Hy Kin Nhn
Nhng ngi c gng t c an ch nh gip h thc hnh thin minh st i khi lo lng rng h khng th lm c iu . ng nn ch! i khi phi mt hng nm mi c th t c nh. Nu hnh thin vi s dn dt ca chnh nim, th hnh gi s cm thy t ti du hnh gi c chng thin hay khng. ng c gng c to ra nh. Mi khi ta hnh thin, l ta tin gn n nh hn. Phi mt bao lu ty theo ta c hnh thin thng xuyn khng v ta thc hnh cc ngnh khc ca Bt Chnh o nh th no. C ngy bn ch tm tt, v c ngy th chnh nim tt hn. Nu bn tng t c nh trong qu kh nhng khng hnh thin mi ngy v khng thc s lm ch c tm nh , th khi c gng chng thin tr li, bn c th gp kh khn. T hn na, nu bn cc chng ngi tng ng yn, hot ng tr li, hoc bn lm iu bt thin, th vic gn nh bt kh thi. Vo nhng ngy khi vic ch tm hnh thin c kh khn, bn ch cn chnh nim n tm ang hot ng ca mnh ch ng t ra qu lo lng hay ni ln rng bn khng th hnh thin. S qun st mt cch y chnh nim nhng g ang xy ra lm tng thm s sc bn ca minh tr su sc ca bn i vi thc ti m bn ang tri nghim. Khi no bn cn tip tc thc hnh tt c cc bc trn o l (Bt Chnh o) v tip tc c gng -m khng c chp- t c nh, th bn c th tin rng Chnh nh s dn xut hin, v bng cch s dng cng c a nng ny, bn s t c hnh phc tuyt i.

Tm Lc V Chnh nh
Nhng im chnh yu t c hnh phc qua Chnh nh l: Chnh nh c ba c tnh: thin, nht tm, v n vn hnh vi chnh nim.

270

 c Pht truyn dy cho chng ta mt phng php tu tp dn dn, tng bc, t c chnh nh. Thin nh l loi nh gii thot ta khi tham, sn, si. Khng cn c nm chng ngi. pht trin c chnh nh, trc ht phi thc hnh thin nh bng cch ch ng cc chng ngi. Ch tm vo hi th hay cc i tng thin qun chn khc v khng tm n cc i tng va mi pht sinh. Sau khi bn thc hnh thin nh mt thi gian, hi th ca bn tr nn rt vi t, gn nh l bin mt. S ghi nh v hi th ni ta t ch tm, nh l chp mi, s c chuyn sang mt cm gic d chu gi l nh tng (sign of concentration). Nht tm m ch tm tr vo chnh n sau khi nh tng bin mt. Nht tm l mt yu t ca thin nh hay jhana. Tng thin nh th nht (s thin) c nh du bng tm, t, h, lc, v nh vn hnh vi nhau. t nht phi t c s thin th mi t c gic ng. Mt khi bn bit cch t c s thin, hy quyt tm t c thin chng ny ln na, quyt nh xem bn s trong tng thin ny trong bao lu, v khi no bn mun xut nh. Thc hnh t c s thin nhiu ln cho n khi bn hon ton lm ch n. Nh thin (tng thin nh th hai) pht khi khi bn t c s thin qu nhiu ln n ni bn khng cn quan tm n tm v t na, khin cho cc chi thin ny bin mt. Tam thin (tng thin nh th ba) xut hin khi s lp li thng xuyn ca nh thin khin tm khng cn quan tm n h. Khi h qua i, lc tr nn vi t, lng ng v x nim tr nn r rng hn. T thin (tng thin th t) pht khi khi bn khng cn quan tm n lc v tm nim ca bn tr nn thanh tnh bng s bung x su lng. Trong trng thi nh, tm y p cc tnh cht thin, mnh m, quyt lit, khng tr ra nh hay ging nh ai ang ng.

271

 Thin nh to ra cht lng v sc mnh cn thit thc hnh thin minh st. Khng cn bit bn trong tng nh mnh m nht trong bao lu, nhng nu ch c th, s khng mang n gic ng cho bn. t c gic ng, bn phi hy dit c cc kit s. Bn c th bt u mt thi kha ta thin bng phng php thin ch, vun trng an ch nh hay bng s thc hnh chnh nim, ty thuc vo s n nh ca tm bn ngy . Hay bn c th chuyn qua chuyn li gia hai phng php ny. Khng cn bit bn bt u mt thi kha thin nh th no, nh v nim phi i vi nhau to thnh mt tr tu vin mn. Bn cn c mt tri gic sc bn nhn ra c tnh v thng, kh v v ng ca tt c mi hin hu. Tu gic cho php ta thy c vai tr ca tham trong vic mang n kh, ta c th bung b n. Ch c nh hay ch c nim khng th a ta n gic ng. Gic ng ch c th xy ra khi nh kt hp vi nim hy dit cc kit s qua tu gic. C th ch cn vi ngy hay rt nhiu nm mi t c thin nh. ng nn ch nu n chm n v cng ng c gng p t n.

272

LI KT

Li Ha Kh Ca c Pht
S phn chia con ng o ca c Pht ra tm bc khng c ngha l ta phi bc tng bc. Khng cn phi lm ch c bc ny trc khi tin n bc khc. o l ging nh mt vng xon c. Khi bt u bc trn ng, l bn c mt s hiu bit v tt c tm bc. Khi bn tip tc thc hnh, cc bc ny ngy cng tr nn r rng hn trong tm bn, v bn c th tin ln giai on k tip. Tuy nhin, c mt s phng cch c th gip ta ngh v o l nh l mt tng th. R rng l tham, sn, v si, l ba php bt thin c hi nht v l ngun gc ca tt c mi kh au. i nghch vi chng l ba ngnh quan trng nht ca o l: Chnh Kin v gio l ca c Pht; Chnh Tinh Tn ch ng tham, sn, si; v s thc hnh Chnh Nim nh l phng tin ch ng cc php bt thin ny. Ba ngnh ny Chnh Kin, Chnh tinh tn v Chnh nim- h tr ln nhau, vn hnh cng nhau gip ta tin bc trn o l. Mun thu hiu c gio l ca c Pht, hnh gi cn c nhiu n lc. Chc chn s d dng hn nu ta khng phi c gng, khng cn thay i, c sng d di v tip tc suy ngh, hnh ng theo nh cc thi quen m ta hun tp. Tuy nhin c Pht dy rng mt khi chng sanh khng nhn bit chn l, h s ngh rng h khng c vn g hoc vn ca h khng th gii quyt c. Tuy nhin, nu bn c n lc, bn s hiu nhiu hn. Chnh nim c th h tr bn. Tht ra, nu khng c chnh nim, bn s khng bao gi hiu g ht! Bn c th n lc; bn c th tranh u; nhng nu khng c chnh nim, bn s khng bao gi tin b trong s hiu bit ca mnh. Vi chnh nim, bn c th nhn bit chn l v kh, ngun gc ca n, s tn dit ca n v con ng dn n s tn dit . Hn th na khi thc hnh chnh nim, bn s n lc gii thot tm khi tham, sn, v si. Do thc hnh chnh

273

nim i hi phi c n lc, v s kt hp ca chnh nim v n lc gii thot tm khi t kin. Cc chi ngnh khc trong Bt Chnh o cng da trn ba yu t ny. Chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng v chnh nh ch c th c vun trng vi s h tr ca chnh kin, chnh tinh tn v chnh nim. Khng c chnh kin, bn s khng th hiu ti sao vic tu tp chuyn ha cuc i bn l quan trng. Khng c chnh tinh tn, bn s khng th no tin n mc ch chuyn i tch cc. V chnh nim l cng c hon ho bc nht ca thc v ch tm gip bn ch ng tm bt thin, v phn u n gii thot. Mt ci nhn khc v cch m tm bc ca Bt Chnh o vn hnh vi nhau nh th no l chia chng thnh ba nhm: gii, nh, v tu. Mi nhm thc y bn tin n vic thc hnh nhm k tip ti v tin n s thng sut hn v Bt Chnh o nh l mt tng th. Lm th no c nh th? Nhm u tin bt u vi mt s hiu bit no . Th d, ta hiu rng tham khin ta tht vng nh th no, v th ta bt u thc tp x. Ta cng hiu sn hn mang n au kh cho ta v ngi khc nh th no, v th ta quyt nh thc hnh thng yu v bi mn. Ba t duy ny - x, tnh thng, v lng bi mn- l chnh t duy. Mun vun trng nhng t duy tch cc ny, ta phi c tr tu. Tr tu ny pht xut t chnh kin. Do , chnh kin v chnh t duy kt hp vi nhau nh l mt kha cnh tr tu ca Bt Chnh o. Nhm th hai pht sinh t nhm th nht. Khi qun st cuc i mnh vi con mt tr tu, ta s thy hnh phc v an bnh bit bao khi ta bit suy ngh v hnh ng thin. Tr tu cng gip ta hiu rng nhng au kh m ta phi hng chu l do tham i, bm vu m ra, v rng khi ta hy dit c nhng nguyn nhn ny th kh s chm dt. S hiu bit ny thc y ta sa i hnh ng ca mnh. V ta thy rng ni di, ni li c c, ni li th tc v ni xu em li au kh, ta trnh cc loi c ng v quyt nh ch ni nhng li l php v y ngha. V ta thy rng au n v thng tm l do cc hnh ng git, trm cp, s dng cc cht gy m, v t dm, ta trnh nhng hnh ng tiu cc ny. Thay vo , ta tn trng s sng

274

ca nhng chng sinh khc v c gng cu h; ta tn trng ti sn ca ngi khc; ta trnh s dng nhng cht gy m v khng quan h tnh dc ba bi. V ta hiu c nhng kh au, tai ha gy ra do cc phng tin kim sng khng lnh mnh, ta c gng kim sng mt cch lng thin h tr cho s tu tp tm linh ca mnh. Nhng s thay i bn ngoi do nh hng ca chnh ng, chnh nghip, v chnh mng c nhm li vi nhau nh l mt kha cnh o c (gii) ca o l. Nhm th ba da trn s hiu bit rng nu ch c nhng s thay i bn ngoi thi, ta s khng th chm dt c kh. Ta cng bit rng hnh ng bt u bng ngh v nhng ngh bt thin t chng s em n cho ta rt nhiu kh au. Do ta c gng rn luyn, k lut tm. Khi bt u qun st tm mnh, ta thy rng du ta c hng thin, nhng cc bt thin php nh tham, sn, si, v nghi vn khi ln trong tm thc ta. Ta cng nhn thy xa hn na rng phng cch duy nht chng li cc cm by ca tm l p dng s tinh tn min mt v thnh khn trnh cc thi quen suy ngh tiu cc, ch ng chng khi chng pht khi, v gieo trng, duy tr cc thin php. Hn th na, ta thy rng chnh nim rt cn thit cho s chuyn ha tch cc, ngoi ti cng nh ni tm. Nu khng c nh, ta kh pht trin c tm chnh nim, v chnh nh gip ta nhn thy s vic nh chng tht s l. Ba yu t ny chnh tinh tn, chnh nim, v chnh nh kt hp li vi nhau nh l kha cnh nh Bt Chnh o. V th, ht ln ny ti ln khc, chng ta lun thc hnh tm bc ca con ng o ny. Vi mi ln thc hnh, lng tham, sn, v si ca ta li gim bt. Vi mi ln thc hnh, s hiu bit ca ta v s tht ca kh, nguyn do ca kh v cch tn dit kh s thm su hn. Khng cn bit lc bt u, trnh hiu bit ca bn ra sao, kt qu ca con ng o vn khng khc chm dt kh au, v cui cng, l mc cao nht ca hnh phc v bnh an.

Gic Ng
Nhiu ngi khng tin c gic ng. Trn cc din n trong internet (chat room) tho lun v Pht php, ti nhn thy c mt s ngi dng li l m l -nhng li th tc, gin d- ni v gic ng. C th h hiu sai v

275

gic ng. Gic ng khng g hn l s on dit nim au chy bng do tham, sn, si to nn. Gic Ng dp tt i mt ln v mi mi ngn la ca sinh, gi, bnh, cht, bun, kh, n au, v tht vng. C th ngi ta ch diu s gic ng v s rng khi h dp tt ngn la , h s khng cn g sng tip trong bng ti lnh lo ca tht vng. C th h ln ln ngn la ni tm au n vi ngn la khi dy nn vn minh, hay vi ngn la ca in lc. Nhng khi ngn la kh au ca o tng c dp tt, nhng g hin ra sau khng phi l khng kh lnh lo ca mt m ng en ti. khng phi l mt trng thi u m, thiu sinh kh. Khng nh th cht no. Khi ngn la ca tham, sn, si, sinh, gi, bnh, cht, au n, khc than, phin no . . . c dp tt, kt qu l s an bnh trn vn, thanh tnh trn vn, v hnh phc khng th din t, trong khi tm v cc gic quan, cng lc, mt trm phn trm trong sng, thanh cao, y sinh lc. Gic ng l nh sng ca ni tm, s chiu sng, s m p ca ni tm. Khi t xung gnh nng ca tt c mi phin no trong tm tham, sn, si thn v tm s cm thy tht khe khon. Chng ta khng quen vi cm gic nh nhng ny. Chng ta quen c mt ci u ng cng, mt tri tim tru nng, mt thn th phc phch. Vin nh c c mt tri tim thanh thot nh th khin chng ta e d. Chng ta s rng s nh nhng thanh thot s khin u ta l lng. S nng n, s au kh qu quen thuc n ni chng ta s rng mnh s cm thy mt phng hng nu ta bung b chng. iu ny xy ra cho mt ngi bn ca ti. Do cng vic anh ta phi chuyn nhim s v dn n mt cn h cnh mt ga xe la n o. Lc u, anh khng th ng c v s n o ni nh ga. Mt vi nm sau anh li phi dn nh ln na. Cn h mi ca anh rt yn tnh. Ln na, trong nhiu m, anh ta khng th ng. Anh tr nn qu quen thuc vi ting ng, vi s n o m anh thc s cn th gin v i vo gic ng! Tng t, chng ta cng qu quen thuc vi tm phin no, kh au n ni chng ta s s thay i. iu ny cng khin ti nh n cu chuyn v mt ngi m ti c c trong bo khi ti sng Washington D.C. Ngi ny phi chu n

276

chung thn v ti git ngi. Nh chp hnh k lut nghim tc, sau mi nm, anh ta c n x. Mt phng vin phng vn anh. Chc ng rt hnh phc khi bit mnh c n x? Khng. ng ni vi ti v vic n x, ngi n ng tr li mt cch bc bi. Anh ni rng anh cm thy rt thoi mi vi cuc sng trong t. Anh ta tn hng nhng quyn li nh c coi ti vi, v cuc sng trong t khng c nhng s bt an nh bn ngoi. Nhng, ti t hi, c phi anh thc s tr nn qu quen thuc vi s bo ng trong t, s h khc, s tn nhn ca nhng ngi cai t? C phi anh qun nim vui c sng bn ngoi bc tng t ti, cm gic ca khng kh mt m, khng gian rng m thng thong, nhng mn n ngon, s t do c gp g nhng ngi t do khc, c phi anh tr nn qu bm vu vo nhng iu kin bn trong t n ni c t do c v xa l v khng hp dn? Nhng ngi ch diu, m l gic ng hn cng ging nh ngi n ng trong t kia. H bm vu vo nhng g h ang c. H khng mun xa ri s quen thuc d chu ca kh au. Nhng h khng bit h thiu st, mt mt iu g. Gic ng khng phi l mt iu g ta mun l c c. l mt trng thi m bn c c khi tt c mi ham mun khng cn. Nh c Pht dy, Nu nc khp ni, ta cn g o ging? Nu bng sch r tham, ta cn tm kim g? (Ud VII.9 [Do Ireland dch]) Khi bit mnh cn thiu thn iu g , ta s lun i tm. Tri li, khi c tt c mi th mnh mong mun, ta s thi khng tm kim. V t c hnh phc tuyt i, s ha hp hon ton, bn cm thy bng lng cho mi ngi khc cng c sng trong hnh phc v ha hp.

277

 cui bi kinh i Nim X (Maha Satipatthana Sutta), c Pht m bo rng bt c ai thc hnh thin chnh nim theo li ch dy ca c Pht th ngi chc chn s t c gic ng ngay trong kip sng ny. Nu khng c hon ton gic ng v cn mt s kit s vi t cn tr, th ngi t nht cng tr thnh mt v Bt lai (non-returner), t c tam thin. (D 22) c Pht khng hm rng v hnh gi ch thc hnh mt phn gii hn ca o l m c th t c Gic Ng. Mun c gic ng bn phi pht trin ton vn mi kha cnh ca gii, nh, v tu. Hn th na, trong li ha kh ng ngc nhin ny, c Pht khng ch ni rng mt s tu tp d di, khng thng xuyn -lc c lc khng l . Tri li, Ngi c dy rng t c gic ng, ta phi tu tp mt cch tinh tn, kin tr v t nguyn. t c nh, s n lc ca bn phi c h tr bng gii c hon ton trong sng. Thin chng ca bn phi thin v nht tm. Tm nh mnh lit ny phi c vun trng bi tm chnh nim cng mnh lit khng km. Ri th tr tu gii thot s xut hin vi s h tr ca gii lut thanh tnh v chnh nh. Tuy nhin, mt s ngi vn cn ngh rng nhng li ca c Pht l nhng li ha khng thc t. Ti khng bit h da vo u nghi ng n. H c ging nh ngi ght xung nc li nghi ng rng lm g c ai li nhanh nh cc vn ng vin Olympic? Hay ging nh ngi cha bao gi chy mt bc li nghi ng rng lm sao c ai chy c hai mi su dm marathon? D nhin li ha kh ca c Pht c v khng thc t i vi nhng k cha tng ngi trn gi thin hay c gng qun st hi th mnh trong mt pht! V li ha cng khng chc chn i vi nhng ai ngi thin nhiu nm nhng chng bao gi thc hnh c tm bc ca Bt Chnh o bao gm gii, nh, v tu. Thc hnh thin qun i hi nhng gii lut kht khe. Bn chp nhn cc gii lut ny khng phi gy n tng i vi ai, m l gii thot tm khi nhng au kh gy ra bi chnh nhng s bt thin ca bn. Nu bn n vi o l nh mt th tiu khin, hay mt s su tm, th bn s khng bao gi thnh cng. Tm ngnh ca Bt Chnh o khng phi l

278

nhng iu m bn ch nghin cu, tm hiu, ri ch em ra thc hnh khi cn. ng l bn ch thc hnh Bt Chnh o khi cn nhng bn cn n chng mi giy pht trong cuc i bn! Tuy nhin, s chnh nim ca bn v tm bc trn con ng ca Pht, khng cn phi hon thin trc khi bn c th bt u thc tp. Nu s chnh nim ca bn v Bt Chnh o c th b suy gim, ng lo lng. Ch cn chnh nim v s khng chnh nim ngay khi bn c th. S thnh cng trn bc ng tu tp ca bn ty thuc vo vic bn c gi c ch mnh m lun chnh nim, ch khng phi l vic bn thc s c kh nng lm c nh th hay khng. Khi bn tip tc nhc nh bn thn phi chnh nim, th s xao lng cng ngy cng t hn, cho ti mt ngy, s chnh nim v con ng o tr nn t ng. Nu bn c c s n lc nh th, bn s tin b rt nhanh. Lc bn s l loi t m c Pht ngh n trong tm khi Ngi lp li ha kh ny.

Hy n Thy
Quyn sch ny ch a ra nhng li hng dn cn bn gip bn i theo con ng o. Khi tin b trong vic thc hnh, nu bn thnh thong xem li, bn c th thy l n vn cn hu ch cho bt k trnh hiu bit no. Nhng quyn sch ny khng th gii thch tt c nhng iu bn mun bit v Pht php, v s tu tp, v kinh nghim ca bn v v nhng g bn s t c. Mi c nhn s c cn bn gio dc, thc, s hiu bit v Php, v nhng trnh tin b tm linh khc nhau. Hn th na, ngy mai cc cu hi ca bn s rt khc vi nhng cu hi ca ngy hm nay. Ngay chnh c Pht cng khng th trong mt bi kinh c th ni ht v mi kha cnh cho mi ngi. l l do ti sao Ngi c hng ngn bi php. Quyn sch ny ch l mt bng tm tt ca nhng iu ny v mt vi gii thch v nhng im quan trng nht ca chng. Nhng g cn li bn s phi thm vo qua s thc tp ca mnh. Giy pht hin ti l thy ca bn. Hy bin n thnh mt phng th nghim cho chnh c nhn bn. Hy ch tm. Hy qun st. Ch c bn mi c th mang li tr tu cho bn thn. Bn thc hin c iu bng cch theo ui cc thin php.

279

Nhng thnh gi c lng nghi hoc c ln hi c Pht rng ti sao h cn phi tin Ngi, khi h nghe qu nhiu nhng v o s khc, ai cng t nhn mnh nm c chn l. c Pht tr li rng h khng nn tin bt c iu g ch v mt ai , u , ni rng l chn l. Nhng ngun tin c nghe qua, c bo co, nhng nim tin lu truyn qua nhiu th h, kinh sch c coi l thnh in, li ca mt v thy c knh tin, v gio hun t mt ai m bn ngh l rt thng thi -tt c u khng c s bo m ca chn l. c Pht dy rng tt c nhng iu ny khng nn c chp nhn ch da trn lng tin. c Pht cng dy rng ta khng th ch dng l tr khm ph ra chn l. Ngi thuyt rng khng nn tin mt iu g ch v n c v logic, hoc dng nh mang ta n gn vi mc ch ca mnh hn, hoc thch hp vi ch hng ca ta hay c v ng sau khi ta suy ngh v n. Ti sao? V Php vn cn mt kha cnh m khng c g, ngay c s suy lun qun chiu, c th nm bt c: s tri nghim ca bn thn ta. c Pht a ra mt quy lut tng qut i vi nhng g chng ta nn chp nhn. Quy lut ny khng da trn bt c loi lng tin hay l lun no. ng hn, c Pht dy, khi qun chiu mt hnh ng, hy t hi, da vo kinh nghim bn thn, rng mt hnh ng nh th c tn hi cho ai khng, k c bn thn ta. Nu n tn hi, bt thin, th hnh ng khng nn lm. Nu n hu ch cho mi ngi, k c bn thn ta, v nu ngi tr cng chp nhn th n l thin. v hnh ng nn lm. (A I (Ba) VII.65) Sau c Pht dy thm rng ta cn phi qun st li sau mi hnh ng thc hin. Ta nn t hi, Hnh ng thc s xy ra nh th no? N c thin xo khng? Nu khng, v ta phi nhn lnh hu qu vi nc mt, th hnh ng cn phi c trnh trong tng lai. Tri li, nu hnh ng thin xo, v ta gt c kt qu vi nim vui trong mt, th hnh ng cn phi c lm lp li. (Dh 67-68) Nu ta ch tm v thnh tht vi bn thn v nhng g ta bit l ng, th khng cn phi tin vo bt c iu g ngi khc ni- ta c th chn la hnh ng pht trin tm thanh tnh v tr tu, v iu mang n nhiu hnh phc cho ta. Ch c ta l ngi gi cha kha i vo ca gii thot ca mnh. Cha kha l lng quyt tm qun chiu ni tm v quyt nh hnh ng no l thin, mang n cho ta nhng kt qu tt p.

280

Bn c mun c thy Php khng? Hy qun chiu nhng tri nghim ca mnh. Hy s dng kinh nghim bn thn nh l mt tm gng phn chiu Php. Tt c bn tnh ca mi chng sanh cng phn chiu qua . Trong cuc sng hng ngy v trong tng giy pht hin hu, ta c th thy tt c nhng g ta cn thy bt c ni u: nhn qu, v thng c biu hin qua dng chuyn i khng dng mi mc , au kh c mt bt c ni no c tham i, chp ng, v s tht rng du ta c c gng tm kim t ng mt cch kh s nh th no, ta cng khng th tm thy g. Bn c mun bit v kinh nghim ca mnh khng? Hy qun tng Php. Qua bn s thy tt c cc thnh phn v mu mc chung, khng ca ring ai to ra con ngi bn. bn cng thy rng nhng g bn tri qua, trn cn bn, cng ging nh nhng g m mi chng sanh khc tri qua. Php c mt khp mi ni. Th d, ngay c khi qun st mt con b ang vy vng trong t nc, c th cng bng ln trong tm tr bn v thc ti ca s s cht m bn cng nh tt c mi chng sanh khc u cm thy. Vn php u hin l trong tt c mi mt ca cuc sng, trong tng giy pht, tng ngy. N c mt ngay ta nhn dng, khng cn c mt nim tin m qung hay mt l thuyt lun gii no. T vic qun st rt ro ny, ta c c t tin trong vic tu tp v tin bc trn con ng o. Nu ta khng tr nn quen thuc, thnh tho vi o l v nhn ra c chn Php t chnh kinh nghim bn thn, th tri thc ta thu thp c t quyn sch ny s ch l l thuyt sung. Nu ti ch v hng sao Bc u, bn c th tr mt nhn ti v t hi, Ti sao ng ta ch v hng ? L ra ng phi ch v hng kia m? Lm sao ta c th gii thch mt ngi sao vi ngi chng bao gi ngc mt nhn ln tri vo ban m? Cho n khi bn c th nga u nhn cc ngi sao v theo di cc phng hng qun st bu tri, hay cho n khi bn c th ch ra sao Bc u, th nghi hoc vn cn trong tm bn. Tm nghi hoc s dn n loi cu hi. Nhng khi bn nhn ra c sao Bc u v t qun st cch m mi th khc vn hnh quanh n, th bn khng cn nghi ng g na c. Tng t, trc khi n ch ca con ng, bn s cn nhiu cu hi v o l, v gio l, v s thc hnh ca bn, v v l do ti sao ti ni mt s iu nh th trong quyn sch ny. Lm sao c th dng t ng din

281

gii c Nit bn l nh th no, khi Nit bn khng phi l iu c th th nghim c? Kinh nghim ta c c qua cc gic quan, m khi dng bt c tn gi no din t nhng trng thi khng th tri nghim c, cng u sai lc, v chng da vo kinh nghim gic quan. Chng ta nh phi bc theo cc bc ca Bt Chnh o n tn cng, t mnh c thy. Bn tng th ch cho con mo thy mt vt g t xa cha? Bn cng c a tay ch, con mo cng mun gm ngn tay bn, v khng bao gi mun nhn xa hn ngn tay ch. Nu bn c xong quyn sch ny v ni, Ch c vy thi sao? Cn chn l tuyt i th u? Quyn sch ny khng gip c g cho ti, th bn cng lm ging nh ch mo ri. Hy nhn xa hn nhng g c ni trong sch. Hy hnh ng theo li c Pht dy tm ra mt cch hiu khc. Hy t mnh bc trn o l. o l ny tri di xuyn sut mi kinh nghim sng ca bn khi bn gieo trng s thin xo ngy cng nhiu hn trong ngh, li ni v hnh ng. Khi bn bc nhng bc vng chi, kho lo trn o l thanh tnh ha tm, cui cng bn s nm bt c chn l v tnh v thng ca vn php, v kh do tm bm vu vo cc php v thng, v v s thiu vng mt t ng trong tt c nhng g v thng v kh. Bn s thy tham i su kt mi kh au nh th no. Lc bn s t mnh thy, v tt c mi nghi hoc u chm dt. Nu bn khng tin vo nhng mc ch ln hn c ni n trong sch, cng chng sao; quyn sch vn c th ch li cho bn. Hy s dng quyn sch ny n c th gip bn t vn v nhng tri nghim trong i mnh. Bt c iu g xy ra cho bn cng em li mt bi hc. c Pht thng dy, Hy n thy! Qua , Ngi mun khuyn ta hy t qun st thn v tm tm ra chn l, l Php. Bn s khng th tm c bt c ni no khc.

282

HIU NH & TI LIU THAM KHO

- A Anguttara Nikaya, Gradual Sayings, Kinh Tng Chi B, Chng 7, S 65. Vit Dch: Ha Thng Thch Minh Chu, NXB Tn Gio - D Dighta Nikaya The Long Discourses of the Buddha, Trng B Kinh Th d D 22 ch Kinh s 22) Vit Dch: Ha Thng Thch Minh Chu, NXB Tn Gio - Dh Dhammapada, hay Word of the Doctrine, Kinh Php C (Th d: Dh 5 m ch K s 5) Vit Dch: Ha Thng Thch Minh Chu, NXB Tn Gio - DhA Dhammapada Atthakatha, hay Dhammapada Commentary, Ch Gii Php C (Th d: DhA 124 ch phn 124 ca Ch Gii, gii thch K s 124) - J Jataka, hay Jataka Story, Chuyn Tin Thn c Pht. ( Th d: J 26 ch chuyn s 26) - M Majjhima Nikaya, hay The Middle Length Discourses of the Buddha, Kinh Trung B ( Th d: M 80 ch Kinh s 80) Vit Dch: Ha Thng Thch Minh Chu, NXB Tn Gio - MA Majjhima Nikaya Atthakatha, hay Commentary to the Middle Length Discourses Buddha, Ch Gii Tng Chi B Kinh (Th d: MA i 225 ch B 1, trang 225 Bn Kinh Pali.) - Mhsv Mahavamsa, hay the Great Chronicle of Ceylon (B K ca Ceylon). (Th d: Mhvs V ch Chng 5.) - Miln Milindapanho, hay The Questions of King Milinda, Kinh Na Tin Vn p. (Th d: Miln 33 [V], ch trang s 33; Chng 5 c thm vo gip tm ra cu k.)

283

- S Samyutta Nikaya, hay The Connected Discourses of the Buddha (Tng ng B Kinh). Vit Dch: Ha Thng Thch Minh Chu, NXB Tn Gio - Sn Sutta Nipata, hay the Group of Discourses II. ( Th d: Sn 657 ch cu s 657) - Thag Theragatha, hay Poems of Early Buddhist Monks, (Cc Bi K Ca Cc Trng Lo Tng). (Th d: Thag 303 ch cu s 303) - Thig Thergatha, hay Poems of Early Buddha Nuns, (Cc Bi K Ca Cc Trng Lo Ni). (Th d: Thig 213 ch cu s 213) - Ud Udana, hay Verses of Uplift. (Th d: Ud VI.2 ch Chng 6, chuyn s 2.) V Vinaya, hay Book of the Discipline (Lut Tng). (Th d: V ii 292 ch B s 2, trang 292, bn kinh ting Pali) - Vsm Visuddhimagga, hay The Path of Purification, Thanh Tnh o. (Th d Vsm I [55] ch chng 1, on s 55.) (1) Mindfulness In Plain English (Chnh Nim - Thc Tp Thin Qun, dch gi Nguyn Duy Nhin). (2) Kinh Php C, Ni Trng Thch N Hunh Lin chuyn dch. (Lu hnh ni b) (3) Con ng Thin Ch v Thin Qun (Path Of Serenity & Insight, Thin S Henepola Gunaratana), T Kheo Php Thng dch, NXB Vn Ha Si Gn 2002.

284