B GIO DC V O TO TRNG I HC KINH T TP.

HCM
-----------------

CNG TRNH D THI GII THNG NGHIN CU KHOA HC SINH VIN NH KINH T TR NM 2011

TN CNG TRNH:

NG DNG M HNH VECTO T HI QUY VAR KIM NH V D BO THC TRNG LM PHT VIT NAM

THUC NHM NGNH: KHOA HC KINH T

MC LC
Danh mc t vit tt Danh mc bng Danh mc ph lc PHN M U PHN NI DUNG

CHNG 1

TNG QUAN V LM PHT

1.1. Cc quan im v lm pht cch o lng lm pht. .................................. 1 1.1.1. Cc quan im v lm pht. ..................................................................... 1 1.1.1.1. Lun thuyt lm pht lu thng tin t. .................................. 1 1.1.1.2. Lun thuyt lm pht cu d tha tng qut. ........................... 1 1.1.2. Cch o lng lm pht. ........................................................................... 2 1.1.2.1. Cc o lng lm pht trn th gii. ............................................ 2 1.1.2.2. Cch o lng lm pht ca Vit Nam. ....................................... 3 1.2. Cc loi lm pht. .............................................................................................. 4 1.3. Nguyn nhn gy ra lm pht. .......................................................................... 5 1.3.1. Lm pht do cu ko. ................................................................................ 5 1.3.2. Lm pht do chi ph y............................................................................ 7 1.4. Tc ng ca lm pht. ..................................................................................... 8 1.5.Cc nhn t c xem xt khi nhc n lm pht. ....................................... 111

CHNG 2 THC TRNG LM PHT TI VIT NAM GIAI ON 2000 - 2011

2.1. Tnh hnh lm pht ca Vit Nam t 2000 n 2011...................................... 13 2.1.1. Lm pht trong giai on t nm 2000 n nm 2003. ............................ 13 2.1.2. Lm pht Vit Nam giai on t nm 2004 n nm 2006. ..................... 14 2.1.3. Lm pht giai on t nm 2007 n nm 2009. ..................................... 16 2.1.4.Lm pht Vit Nam t nm 2010 n nay. ............................................... 17 2.2. Nguyn nhn ch yu gy ra lm pht Vit Nam t 2000 n 2011. ......... 19 2.2.1. Nhm nguyn nhn trong nc. .............................................................. 19 2.2.1.1. u t cng km hiu qu. ........................................................ 19 2.2.1.2. Chnh sch tin t . .................................................................... 21 2.2.1.3. Chnh sch m ca ca Vit Nam trong tin trnh hi nhp. ...... 22 2.2.1.4.Yu t tm l, u c, lm gi. ................................................... 23 2.2.1.5. Thu nhp ca dn c. ................................................................ 24 2.2.1.6. Vai tr iu hnh ca NHNN v s phi hp ca cc c quan chc nng. ..... ...24 2.2.1.7. Tng gi in, xng du............................................................. 25 2.2.2. Nhm nguyn nhn ngoi nc............................................................... 25 2.2.2.1. Tc ng ca dng tin nng. .................................................... 25 2.2.2.2. Chi ph nguyn vt liu nht khu gia tng. ............................... 26 2.2.2.3. nh hng ca cuc khng hong ti chnh th gii. ................ 26

CHNG 3 XY DNG M HNH KIM NH CC YU T TC NG N LM PHT V D BO

3.1. Cc m hnh o lng lm pht. ..................................................................... 30 3.1.1. Mt s m hnh o lng lm pht truyn thng. .................................... 30 3.1.1.1. M hnh ng cong Phillips. ................................................... 30 3.1.1.2. M hnh chi ph y. ................................................................. 31 3.1.1.3. M hnh lm pht do cu ko. ................................................... 34 3.1.1.4. M hnh lm pht theo quan im k vng. ............................... 35 3.1.1.5. M hnh lm pht theo trng phi tin t. ................................ 36 3.1.2. Mt s m hnh nghin cu lm pht trong thi gian va qua v ngha ca n. ...................................................................................................................... 40 3.2. Gii thiu m hnh t hi quy vecto VAR ( Vecto Autoregression). ............. 44 3.2.1. M hnh t hi quy vecto VAR. .............................................................. 44 3.2.1.1. Khi nim ................................................................................. 45 3.2.1.2. Phng php c lng m hnh Var. ....................................... 46 3.2.1.3. Mt s vn trong xy dng m hnh Var. .............................. 46 3.2.2. ng dng M hnh VAR cu trc nghin cu tc ng ca chnh sch tin t trn th gii........................................................................................................... 46 3.2.2.1. ng dng m hnh t hi quy vecto VAR M. ....................... 47 3.2.2.2. M hnh VAR cu trc nghin cu tc ng ca chnh sch tin t n lm pht trn 7 quc gia ng . ....................................................................... 48 3.3. ng dng m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam. ................................................................................................................ 49 3.3.1. C s d liu. ......................................................................................... 49

3.3.2. Xy dng m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht. ......................................................................................................................... 50 3.3.2.1. La chn bin cho m hnh . ..................................................... 50 3.3.2.2. M hnh VAR c bn ph hp Vit Nam. .............................. 52 3.3.3. D bo lm pht trong thi gian sp ti. ................................................. 54

CHNG 4 NHNG BIN PHP NHM KIM SOT LM PHT VIT NAM
4.1. Nhng gii php tnh th. ............................................................................... 57 4.2. Cc bin php ch yu chng lm pht Vit Nam. .................................... 58 PHN KT LUN Danh mc ti liu tham kho Ph lc

DANH MC T VIT TT

FED NHTW NHNN TNN NHTM CSTT DNNN TTCP

Cc d tr lin bang M Ngn hng trung ng Ngn hng nh nc u t nc ngoi Ngn hng thng mi Chnh sch tin t Doanh nghip nh nc Th tng chnh ph

DANH MC BNG BIU

Bng 2.1 : Ch s gi tiu dng cc thng trong nm t nm 2000 n nm 2003 Bng 2.2 : Tnh hnh thc hin mt s ch tiu kinh t x hi nm 2004 Bng 2.3 : Tc tng gi tiu dng qua cc qu giai on 2004 2006 Bng 2.4 : Ch s gi tiu dng cc thng trong nm t nm 2007 n nm 2009 Bng 2.5 : Ch s gi tiu dng cc thng trong nm 2010 v 5 thng u nm 2011 Bng 2.6 : H s ICOR ca Vit Nam giai on 1995-2010 Bng 2.7 : Mc lng ti thiu trong c quan nh nc t nm 1999 n 2010

DANH MC HNH
Hnh 2.1 : Thm ht ngn sch, vay n trong nc, vay n nc ngoi 2000-2010 Hnh 2.2 : C cu u t ca khu vc nh nc, ngoi nh nc v FDI Hnh 3.1 : C ch dn truyn ca li sut n lm pht. Hnh 3.2 : Chi ph tng y gi ln cao Hnh 3.3 : M hnh chi tiu qu kh nng cung ng Hnh 3.4 : M hnh tng cung-tng cu

DANH MC PH LC
Ph lc 1 : H 10 phng trnh trong m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010. Ph lc 2 : D liu s dng trong m hnh t hi quy vecto VAR c bn. Ph lc 3 : Kt qu kim nh tr ca m hnh VAR 10 bin. Ph lc 4 : Kt qu kim nh m hnh VAR c bn 10 bin. Ph lc 5 : Kt qu kim nh phn d ca M hnh. Ph lc 6 : Kt qu d bo ca M hnh.

PHN M U

1.

L DO CHN TI

Lm pht khng phi l mt khi nim mi m i vi cc nh hoch nh chnh sch cng dn c. N thay i lin tc, c khi tm lng, c khi thuyn gim, c khi li ln cn st, trong mi giai on pht trin kinh t x hi lm pht c nhng sc thi ring. Lm pht mi ln xut hin u mang theo mt sc mnh tim n, lm ri lon nn kinh t, lm phc tp x hi v lm gim mc sng ca ngi dn. Chnh v th, vic xc nh nhng nhn t v ang tc ng n lm pht t ra nhng gii php thch hp cho thc trng lm pht Vit Nam l mt vn bc thit hin nay. iu thi thc chng ti nghin cu ti ng dng m hnh vecto t hi quy var kim nh v d bo thc trng lm pht vit nam. 2. MC TIU NGHIN CU

Xy dng c mt m hnh thc s ph hp vi tnh hnh kinh t Vit Nam, c th ch ra u l nguyn nhn c bn gy ra lm pht trong nhng khon thi gian nht nh v c th d bo c tnh hnh lm pht trong thi gian sp ti. T xut cc gii php ph hp nhm kim sot thc trng lm pht Vit Nam. 3. PHNG PHP NGHIN CU

Bi nghin cu s dng ch yu phng php nh tnh, nh lng, thng k, so snh v tng hp nhm lm r nhng vn cn nghin cu. Nghin cu nh lng c s dng trong bi l m hnh T hi quy vecto VAR nhm phn tch v lm r vai tr ca cc bin s kinh t v m gp phn y lm pht ln cao.

4.

NI DUNG NGHIN CU

Chng 1: Tng quan v lm pht v cc tc ng ca lm pht. Chng 2: Phn tch cc yu t gy nn thc trng lm pht Vit Nam t nm 2000 n 5/2011. Chng 3: Tm hiu v cc m hnh o lng v kim nh lm pht t xy dng mt m hnh kim nh cc yu t tc ng n lm pht trong nc v d bo tnh hnh lm pht trong thi gian sp ti. Chng 4: ra mt s bin php kim sot tnh th v cc bin php lu di nh m kim sot cht ch lm pht v gp phn n nh kinh t v m. 5. NG GP CA TI

ti l mt bc tranh tng quan v thc trng lm pht Vit Nam, nguyn nhn cng nh din bin lm pht t nm 2000 n nm 2011. ng thi, ti cng ng gp mt cng c nh lng gip cho cc nh iu hnh chnh sch v m c mt ci nhn r hn v cc yu t tc ng n lm pht t c cc gii php iu chnh thch hp gip kim sot tnh hnh lm pht. 6. HNG PHT TRIN CA TI

ti hng n vic xc nh tt c cc nhn t kinh t khch quan ln ch quan, trong nc v ngoi nc tc ng ln lm pht v d bo tnh hnh lm pht sp ti ca Vit Nam. Bi nghin cu cng gp khng t hn ch v thiu st. V th, hng i tip theo ca ti l tip tc nghin cu v kim nh cc nhn t v m cng nh vi v tc ng n lm pht.

CHNG 1: TNG QUAN V LM PHT

1.1. Cc quan im v lm pht cch o lng lm pht 1.1.1. Cc quan im v lm pht Lm pht l vn khng my xa l vi mt nn kinh t v hu ht chng ta u c th chng kin hay tri qua thi k lm pht ty theo mc khc nhau. Cho n thi im ny, nhiu nh kinh t hc a ra cc khi nim v lm pht. Song chng ta vn cha c thng nht hon ton v lm pht. C ngi tip cn lm pht theo nhng nguyn nhn ca n, c ngi tip cn theo hng tp trung vo nhng nh hng ca lm pht. Chnh v iu , c th k ra mt s quan im v lm pht sau y: 1.1.1.1. Lun thuyt lm pht lu thng tin t Quan im ny cho rng lm pht l a nhiu tin tha vo lu thng lm cho gi c tng ln. Lm pht trong mi lc mi ni u l hin tng cu lu thng tin t. L m pht xut hin v ch xut hin khi s lng tin trong lu thng tng ln vi nhp nhanh hn so vi sn xut. 1.1.1.2. Lun thuyt lm pht cu d tha tng qut Cc tc gi theo lun thuyt tin t M gii thch rng: Lm pht l cu d tha thng xuyn do pht hnh tin qu mc. Nguyn nhn ch yu ca lm pht l nhng vi phm qu trnh ti sn xut nm trong lnh vc tin t. V lu thng tin t c nh hng mang tnh quyt ng ti s pht trin tch cc ca nn kinh t. 1.1.1.3. Lun thuyt lm pht gi c Nhng ngi theo lun thuyt ny coi s gia tng gi c l lm pht. Bt c thi k no m gi hng ha tn khng k lu hay mai, c tnh cht chu k hay t xut u l thi k ca lm pht.

Trn y mi ch l mt vi lun im v lm pht. iu cng cho chng ta nhn nh rng lm pht l vn ht sc phc tp v nghin cu rt kh khn. Khi ni n lm pht, c nhng ngi ngh ngay n lm pht tin t, nhng cng c ngi li khng ngh vy, v nu a tin vo lu thng ng quy lut khin gi c hng ha khng tng th khng l lm pht. Ngc li, vi mt l do t bin no m lm cho gi c hng ha tng ln, d nhin khng lin quan n vic pht hnh tin, l biu hin ca lm pht.Tm li, c hai quan im v lm pht c ng h v s dng ph bin nht: Th nht, l lm pht l s d tha tin trong lu thng dn n s gia tng trong gi c hng ha. Th hai, l lm pht l s suy gim trong sc mua ca ng tin mt cch qu mc. Sc mua ca ng tin c o lng bi s bin i nghch o ca mc gi chung. Hai quan im ny tuy khc nhau v nguyn nhn nhng li thng nht vi nhau v kt qu lm pht u lm cho gi c hng ha tng ln. 1.1.2. Cch o lng lm pht. 1.1.2.1. Cc o lng lm pht trn th gii. M, cc d tr lin bang M (FED) chn ch s trt gi tng tiu dng c nhn lm c s cho cc quyt nh ca mnh. Ch s ny rng hn CPI v khng b nh hng bi s thay i thi quen tiu dng trong dn chng nn n l thc o rt tt cho tnh trng lm pht hin thi. Vi cc nc khc, ngn hng trung ng (NHTW) thng s dng CPI c hiu chnh yu t ma v v khng c c s liu trt gi tng tiu dng c nhn tt nh M. FED v mt s NHTW ca C, New Zealand, Nht Bn loi b mt s hng ha c bin thin ln ( lng thc, nng lng) ra khi hng ha tnh CPI lm pht c bn. Lp lun ny l nhng thnh phn mc d c dao ng ln nhng v lu di khng lm nh hng n xu hng chung ca lm pht. Ngoi ra, s bin ng ca

nhng yu t ny thng nm ngoi kh nng kim sot v tm nh hng ca NHTW. 1.1.2.2. Cch o lng lm pht ca Vit Nam Lm pht c o lng bng cch theo di s thay i trong gi bn l ca mt lng ln cc hng ha, dch v trong nn kinh t. Gi c ca cc loi hng ha v dch v c tp hp vi nhay a ra mc gi c trung bnh gi l mc gi trung bnh ca tp hp cc sn phm. Ch s gi c l t l mc gi trung bnh thi i m hin ti i vi mc gi trung bnh ca nhm hng tng ng thi im gc. T l lm pht th hin qua ch s gi, l t l phn trm mc tng ca mc gi trung bnh hin ti so vi mc gi trung bnh thi im gc. Lm pht c o lng bng t l lm pht, l sut tng ca mc gi tng qut theo thi gian. Hai thc o thng dng phn nh mc tng qut l ch s gi tiu dng (CPI) v ch s thu nhp quc dn iu chnh. Ch s gi tiu dng l t s phn nh gi ca r hng ha trong nhiu nm khc nhau so vi gi ca cng r hng ha trong nm gc. Ch s gi ny ph thuc vo nm c chn lm nm gc v s la chn r hng ha tiu dng. Trn c s xc nh ch s gi tiu dng bnh qun, t l lm pht phn nh s thay i mc gi bnh qun ca giai on ny so vi giai on trc theo cng thc: T l lm pht = (mc gi hin ti mc gi nm trc)/ mc gi nm trc X 100%. Nhc im ca ch s ny l mc bao ph cng nh s dng trng s c nh trong tnh ton. Mc bao ph ca ch s ny ch gii hn i vi mt s hng ha c bn ca ngi dn thnh th mua vo nm gc. nhng nhc im m ch s ny gp phi khi phn nh gi c sinh hat l khng phn nh s bin ng ca gi c hng ha c bn, khng phn nh s bin i trong c cu hng ha tiu dng cng nh s thay i trong phn b ch tiu ca ngi tiu dng cho nhng hng ha khc nhau v mt thi gian.

1.2.

Cc loi lm pht

Ty vo cc tiu chun khc nhau m ngi ta c th phn chia lm pht thnh nhiu loi khc nhau: Cn c vo mc biu hin ca gi c trn th trng, lm pht c chia thnh 2 loi: lm pht ngm v lm pht cng khai. Cn c vo biu hin bn ngoi ca bn cht lm pht ngi ta chia ra thnh lm pht lu thng tin t, lm pht gi c, lm pht sc mua v lm pht suy thoi. Cn c vo nguyn nhn lm pht chia ra thnh cc loi lm pht: cu d tha tng qut, lm pht cung, lm pht chi ph, lm pht c cu, lm pht nhp khu, lm pht ti chnh tn dng, lm pht h thng bn yu t. Cn c vo tc lm pht, c chia thnh 3 loi: lm pht va phi, lm pht phi m, siu lm pht. 1.2.1. Lm pht va phi Mc tng ca gi c cao hn t trn vi phn trm n mc ln hn khng nhiu so vi tc tng trng kinh t hng nm c gi l lm pht va phi lm pht kim sot c. i vi loi ny th ty theo chin lc v chin thut pht trin kinh t mi thi k m cc chnh ph c th ch ng nh hng mc khng ch trn c s duy tr mt t l lm pht l bao nhiu gn vi mt s mc tiu kinh t khc nh kch thch tng trng kinh t, tng cng xut khu, gim t l tht nghip trong cc nm ti kha nht nh. 1.2.2. Lm pht phi m Mc tng ca gi c hng ha lc ny cng nh mt con nga bt kham ang tung v chy. Nhn chung lm pht phi m duy tr trong thi gian di s gy ra nhng bin dng kinh t nghim trng. Trong bi cnh , ng tin s mt gi nhanh, cho nn mi ngi ch gi lng tin ti thiu va cho giao dch hng ngy. Mi ngi c xu hng tch tr hng ha, mau bt ng sn, chuyn sng s dng vng v cc ngoi t mnh lm phng tin thanh ton cho cc giao dch ln v tch ly ca ci.

Khi lm pht phi m xy ra, sn xut nh tr, ti chnh ca nn kinh t b ph hoi v nu khng c bin php thch hp ghm chn ch nga th nn kinh t s d dng ri vo tnh trng siu lm pht 1.2.3. Siu lm pht Siu lm pht l lm pht xy ra mc ln hn lm pht phi m. Siu lm pht thng xy ra do cc bin c ln dn n o ln trt t x hi nh: chin tranh, khng hong chnh trKhi nhng bin c ln xy ra, s thm ht ngn sch khin chnh ph phi pht hnh tin giy b p dn n siu lm pht. Siu lm pht c sc ph hy ton b hot ng nn kinh t, dn n suy thoi nghim trng. Mt trng hp c ghi nhn chi tit v siu lm pht l nc c sau th chin th nht. Gi mt t bo ng t 0,3DM vo thng 1 nm 1992 ln n 70.000.000 DM ch trong cha y 2 nm sau . Gi c cc mt hng khc cng tng tng t. T thng 1/1992 n thng 11/1993, ch s gi tng t 1 ln 10.000.000.000. Nh vy, c th phn loi lm pht theo nhiu mc khc nhau c nhng bin php kim sot thch hp. Song bin php phng bnh hay cha bnh cng cn phi cn c vo nguyn nhn gy bnh. 1.3. Nguyn nhn gy ra lm pht

C nhiu nguyn nhn gy ra lm pht, song nguyn nhn tr c tip ca bt k cuc lm pht no cng xut pht t cc l do y tng cu tng qu mc (lm pht do cu ko) hoc tng cung gim do chi ph tng ln (lm pht do chi ph y). 1.3.1. Lm pht do cu ko Lm pht do cu ko hay lm pht nhu cu l lm pht xy ra do tng cu tng vt mc cung hng ha ca x hi, dn n p lc lm tn gi c. Khi tng cu tng, tc c nhiu ngi mua v sn sng mua hng ha, trong khi lng cung khng tng hoc tng t hn dn n trn th trng s xy ra tnh trng thiu ht hng ha. Theo quy lut cung cu th gi c th trng s tng ln, tc l xut hin lm pht.

Nu gi tng l AD th AD = C+I+G+X-M Trong : C: chi tiu h gia nh. G: chi tiu ca chnh ph. I: u t nn kinh t. X: nhu cu hng ha cho xut khu. M: lng hng ha nhp khu. Tng cu tng ln c th do mt s nguyn nhn sau: Chi tiu ca chnh ph cho an ninh quc phng, tng cc khon u t ca Chnh ph lm tng tng cu. Thm ht ngn sch ko di v c i th bng cch vay mn trong nc, ngoi nc hoc NHTW, khi lng tin t lu thng tng ln. Vay nc ngoi cng lm khi lng tin tng. Vay trong nc khi tr m thu khng chi cng phi pht hnh v lm cho khi lng tin t tng. Khi lng tin t tng lm cho tng chi tiu bng tin tng. Chi tiu dng ca cc h gia nh tng do mc thu nhp tng hoc c Chnh ph gim thu, hoc ch an sinh x hi hay bo him tt nn quyt inh ct gim tit kim chi tiu, hoc Chnh ph tng tr cp. Tm l thch tiu dng hay tit kim ca dn chng a n s gia tng tc lu thng tin t. Nu dn chng c khuynh hng thch tiu dng, tc lu thng tin t gia tng nhanh hn. u t ca cc doanh nghip tng ln do d on v trin vng pht trin kinh t trong nc v c ngoi nc hay do li sut gim.

Do chnh sch tin t m rng to nn iu kin cho cc doanh nghip, ngi dn d tip cn ngun vn, c th vay d dng hn, vay nhiu hn dn n nhu cu chi tiu nhiu hn. Cc yu t lin quan n nhu cu nc ngoi nh: t gi hi oi, mc thu nhp ca c dn nc ngoilm gia tng nhu cu hng ha xut khu ko theo tng cu gia tng. Trong cc phn tch trn y, tng cu tng gy p lc tng gi lm xy ra tnh trng lm pht trong ngn hn. Song, nu nn kinh tees cha t c mc sn lng tim nng, th vic tng tng cu trong trng hp ny tr thnh mt chnh sch lm pht c hiu qu thc y sn xut x hi lm cho nn kinh t tng trng, khi tng cung s tng, sn lng ca nn kinh t s tng ln theo. Ngc li vi lm pht do nguyn nhn t pha cu l lm pht do nguyn ngn t pha cung gi l lm pht do chi ph y. 1.3.2. Lm pht do chi ph y Trong hon cnh sn xut khng tng hoc tng t trong khi chi ph tng l n (chi ph sn xut tng vt mc tng ca nng sut lao ng) th s sinh ra lm pht chi ph y. Chi ph sn xut tng ln s to p lc y gi bn sn phm tng ln hay c th lm gim mc cung hng ha ca x hi, nh vy trong trng hp ny l do cc yu tt sn xut v tiu dng hng ha gy ra. Chi ph tng ln c th xut pht t cc nguyn nhn sau y: Mc tng tin lng vt mc tng nng sut lao ng. Cc doanh nghip trong nn kinht th trng phi chu rt nhiu p lc v vn tin lng. Trong ngn hn, chi ph cng nhn n nh do b hn ch bi hp ng lao ng nhng trong di hn do p lc ca cng on, do thu thu nhp v cc yu t khc lm cho nhn vin to sc p nng tin lng, khi lng tng, gi c hng ha s tng. Quy trnh ny tc ng bi yu t hnh chnh, c ngha tng ln, cc doanh nghip phi tng gi bn m bo lai nhun. Khi gi c hng ha ni chung v tiu dng ni ring tng ln th ngi

lao ng tm mi cch tng lng. Khi lng tng, gi c tng, n lc mnh, cc doanh nghip li tng gi bn m bo li nhun. Do gi nhp khu tng ln tc ng trc tip ti gi c trong nc (nu l hng tiu dng trc tip) hoc tc ng gin tip thng qua vic lm tng chi ph sn xut ( nu l u vo ca qu trnh sn xut). Gi hng nhp khu tng ln c th do lm pht ca nc ngoi cao lm cho gi nguyn liu nc xut khu tng, hay do ng ni t b mt gi so vi ng tin ca nhng nc c quan h mu dch. Do thu sut tng ln lm nh hng ti mc sinh li ca cc nh u t do vy y gi c tng ln. duy tr mc sinh li mong mun, hoc cc doanh nghip tng t l li nhun bng bin php tng gi bn hng ha s lm cho gi c tng, vic tng gi trong trng hp ny mang tnh bt hnh chnh tch cc nhm duy tr li nhun mc mong mun. Vic ny thng xy ra trong iu kin c quyn. Mt s nc gi l lm pht hnh chnh. Nh vy, mt ln na khi phn tch v lm pht cu ko v lm pht chi ph y u cho thy lm pht xy ra s lm cho gi c hng ha tng ln. Trong khi phn tch v cc loi lm pht, nguyn nhn ca lm pht, cc nh kinh t tha nhn khng phi lm pht tch cc hay tiu cc cho nn kinh t, song nhng hu qu m n li khng nhiu th t cng tc ng n nn kinh t. 1.4. Tc ng ca lm pht

Lm pht c th tc ng tch cc ln tiu cc i vi tc tng trng kinh t thng qua nhiu knh khc nhau, vi mc nh hng tng th khc nhau ng k ph thuc vo c cu th ch ( c Nh nc v t nhn ) ca nn kinh t, ph thuc vo kh nng thch nghi vi mc lm pht hin hnh v kh nng d bo lm pht. 1.4.1. Tc ng tch cc Lm pht c xem l gip tng trng kinh t thng qua vic khuyn khch huy ng vn v tng tnh linh hot trong gi c. T l lm pht thp c th gip bi trn th trng hng ha, lao ng v tng tnh linh hot tng i i vi gi c. Nu gi c (k c tin lng v gi cc nhn t khc) gim xung vi tnh linh hot thp v

nu cc ngnh sn xut khc nhau c mc cu v nng sut tng khng ng u th gi c tng nh c th to ra mt mc linh hot gi c tng i ln cn thit cho vic phn b hiu qu cc ngun lc. Mt t l lm pht thp v n nh s to ra mt trong nhng ng lc mnh nht gip t c mc tng trng n nh. 1.4.2. Tc ng tiu cc Ngc li khi lm pht xy ra ngoi d tnh, n to ra s bin ng bt thng v gi tr tin t v lm sai lch ton b thc o cc mi quan h gi tr, nh hng n mi hot ng kinh t - x hi. C th k ra mt s hu qu ca lm pht sau y: 1.4.2.1. Lm pht km hm tng trng kinh t Lm pht lm cho thu nhp thc ca ngi lao ng b st gim, c th ko theo cc cuc nh cng i tng lng vi quy m ln, di ngy v lm nh tr hot ng sn xut, gy ngng tr s tng trng ca nn kinh t. Lm pht lm cho li sut danh ngha tng ln bi t l lm pht d tnh tng ln ( li sut thc = li sut danh ngha t l lm pht), nu lm pht d tnh khng ph hp vi lm pht thc t n s lm nh hng n mc li sut thc. Kt qu l nh hng n tit kim, u t v nh hng n mc tng trng ca nn kinh t. Trong lnh vc sn xut kinh doanh, do lm pht, gi c vt liu, hng ha, nguyn liu u gia tng lm cho khi vc sn xut kinh doanh thu hp dn, trong khi , bun bn, thng mi, dch v pht trin dn n khng hong kinh t v trt t kinh t b thay i. Trong lnh vc u t, s bin ng bt thng ca lm pht gy kh khn cho vic xc nh mc li chnh xc ca cc khon u t, khin cc nh u t ngn ngi khi tin hnh u t, nht l u t vo cc d n di hn, lm nh hng n s tng trng kinh t. Trong lnh vc lu thng v phn phi, gi c hng ha tng gy nn tnh trng u c tch tr hng ha, dn n lm mt cn i gi to quan h cung cu lm cho lnh vc lu thng b ri lon.

10

1.4.2.2. Lm pht lm cho i sng dn c gp kh khn Khi lm pht tng ln, tng thu nhp danh ngha tng ln, gi c hng ha tng, trong khi thu nhp khng tng, hoc tng chm (c bit nhng ngi lm cng n lng) ngy cng kh khn. 1.4.2.3. Lm pht lm ri lon h thng tin t Trong lnh vc tin t tn dng, lm pht lm cho sc mua ng tin gim, lu thng tin t din bin khc thng, tc lu thng ca tin t tng ln mt cch t bin cng lm cho sc mua ca ng tin gim xung nhanh chng hn. Hot ng ca h thng tn dng ngn hng ri vo tnh trng khng hong, do ngun tin gi trong x hi b st gim nhanh chng, nhiu ngn hng b ph sn do mt kh nng thanh ton v thua l trong kinh doanh. Tnh hnh lm cho h thng tin t b ri lon v khng th kim sot. 1.4.2.4. Lm pht lm xu i tnh trng cn cn thanh ton quc t Nu t l lm pht trong nc cao hn t l lm pht nc ngoi ( c quan h mu dch) th gi c hng ha trong nc tr nn c hn so vi gi c hng ha nc ngoi, do lm gim xut khu, tng nhp khu, lm xu i tnh trng ca ti khon vng lai. T l lm pht cao cng vi bi chi ti khon vng lai c th tho nn tm l trng i mt s gim gi ca ng ni t so vi ngoi t to nn p lc tng t gi, t gi tng cng y mc gi c chung tng ln. 1.4.2.5. Lm pht lm gia tng t l tht nghip Mc gi chung tng ln c th gy nn s gim st ca tng cu v cng n vic lm, do gia tng t l tht nghip (v l do khu vc sn xut s b thu hp). Nh vy, c th thy ngoi tr trng hp lm pht va phi cn c tc ng tch cc n nn kinh t cn li ni chung lm pht u gy nh hng xu n nn kinh t. V vy, vic tm gii php thch hp kim ch lm pht l mt vn cn thit.

11

1.5.

Cc nhn t c xem xt khi nhc n lm pht

Qua nhng phn tch tng quan trn y, chng ta cng c th nhn thy vn l m pht khng cn l xa l vi Vit Nam. Tuy nhin cn phi nhn nhn rng, lm pht vn mi l vn nng v chim s quan tm c bit ca cc nh lm chnh sch, cc nh kinh t hc v c chnh ngi lao ng. V gii quyt vn khng l nhng kh khn ny khng phi l cng vic n gin, bi nghin cu s i su vo vic phn tch nhng nhn t tc ng mnh nht n lm pht trong giai on hin nay. 1.5.1. Chnh sch tin t Chnh sch tin t l mt trong 2 cng c (cng vi chnh sch ti kha) m chnh ph s dng mnh m v nhiu nht khi c lm pht. Vic thay i li sut thng qua cc quyt nh ca NHTW c xem l nhng con bi ch cht gii quyt vn lm pht. Tuy nhin khng phi lc no cng t c mong mun. Mt chnh sch tin t a ra s ko theo nhiu nhn t lm tc ng mnh n nn kinh t. Mt s nhn t khi chng ta nghin cu nhn thy s lin quan v tng thch mc cao l t gi hi oi, mc cung tin, li sut. 1.5.2. Chnh sch ti kha Cng vi chnh sch tin t, chnh sch ti kha c xem l c ch bi ca chnh ph khi thc hin cc chnh sch kim ch lm pht. Thng qua thu v thu chi ngn sch, chnh ph c th tc ng n lm pht lm n nh tnh hnh. Khi xem xt chng ta cn ch n cc yu t nh: chnh sch thu, chi tiu cng, mc n cng, cc chnh sch an sinh x hi 1.5.3. S nh i mc tiu tng trng v lm pht Mt trong nhng nhn t mi xut hin giai on gn y l s nh i gia mc tiu tng trng vi lm pht. Liu rng chnh ph ca mt quc gia c la chn liu pht kim sot lm pht mc n nh hay s quan tm n tc tng trng nn kinh t m b qua vic kim ch lm pht. l mt bi ton kh v s c quan tm khi chng ta nghin cu v kim nh Vit Nam.

12

KT LUN CHNG 1
Chng 1 tng quan nhng l lun c bn v lm pht. Nhng cch nhn cng nh cc cch tip cn khc nhau v lm pht, nguyn nhn gy ra lm pht, phn loi lm pht. iu khin cho lm pht tr thnh vn bc thit l khi lm pht gia tng qu mc n gy nn nhng tc ng tiu cc n kinh t quc gia v nh hng trc tip n i sng ngi dn. Vi nhng g cp chng 1 s gip chng ta c c cch nhn ton din v tng quan bc sang chng 2, chng ta s n vi thc trng lm pht Vit Nam giai on t nm 2000 n nay v cc yu t v ang tc ng n lm pht .

13

CHNG 2: THC TRNG LM PHT TI VIT NAM GIAI ON 2000 - 2011

2.1. Tnh hnh lm pht ca Vit Nam t 2000 n 2011 2.1.1. Lm pht trong giai on t nm 2000 n nm 2003 S liu thng k cho thy ch s gi tiu dng giai on t nm 2000 n nm 2003 ca nc ta mc thp v n nh di 5%. Bng 2.1 : Ch s gi tiu dng cc thng trong nm t nm 2000 n nm 2003 2000 Thng trc = 100% Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4 Thng 5 Thng 6 Thng 7 Thng 8 Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Bnh qun thng 100.4 100.3 101.1 100.9 101.6 100.4 102.2 102.2 98.9 99.3 99.4 99.5 99.4 99.3 99.5 99.8 99.2 99.4 2001 2002 2003

100.0 100.0 100.3 99.9 99.7 99.7 99.9

100.0 100.1 99.8 99.9

100.1 100.0 100.1 99.8

100.5 100.2 100.1 99.8

100.1 100.0 100.3

100.9 100.2 100.3 100.6 100.1 101.0 100.3 100.8 100.0 100.1 100.3 100.2

Ngun : Tng cc thng k Ch s gi tiu dng nm 2000 l -0.6, ch s gi tiu dng mt s thng trong giai on ny cng mc m. Nn kinh t ri vo tnh trng gim pht, thut ng kch cu ln u tin xut hin trong cc chnh sch iu hnh kinh t ca chnh ph, mt

14

k hoch kch thch kinh t thng qua ni lng tn dng v m rng u t nh nc bt u c thc hin t nm 2000. Tng s vn u t pht trin nm 2002 tng trn 20 nghn t so vi nm 2001, vn u t trong dn tng 20,7% chim 25,3% trong tng s vn u t pht trin. Nh nhng bin php kch cu , mt chuyn bin quan trng c ghi nhn trong nm 2002 l nn kinh t chuyn t thiu pht lin tc v ko di sang lm pht nh, CPI tng 4%, va kch thch u t trong nc( tng trng kinh t t 7.04% hon thnh mc tiu 7-7.3% m Quc Hi ra cho nm 2002). Cng vi vic kim sot c lm pht, vn gii quyt vic lm cng t thnh tch ng k. Bc sang nm 2003, lm pht c tip tuc gi mc thp, ch s gi tin dng tng 3%, tng trng GDP nm 2003 vn tip tuc ca nm 2001, t 7,24%. Cng vi , t l tht nghip trong tui lao ng thnh th gim t 6.01% nm 2002 xung cn 5.8% nm 2003. T l s dng lao ng nng thn tng 2.29%, t 77.7% ( ngun : tng cc thng k) 2.1.2. Lm pht Vit Nam giai on t nm 2004 n nm 2006 Sau mt thi gian h nhit th n nm 2004 lm pht li tng tr li. Ch s CPI ca nm 2004 mc 9,5%. Vt xa so vi k hoch quc hi ra l 4 5 %. Nhng cc ch tiu kinh t x hi cn li u hon thnh so vi k hoch ra.

15

Bng 2.2 : Tnh hnh thc hin mt s ch tiu kinh t x hi nm 2004

Ngun : tng cc thng k Trc tnh hnh lm pht tng cao, Quc hi c gng t l lm pht thp hn tc tng trng kinh t ( 6.5 % so vi 8-8.5% ), tng kim ngch xut khu tng 1416%, gim t l tht nghip thnh th xung cn 5.5%... cui cng th t l lm pht c gi mc 8.3%, bng tc tng trng kinh t. Bc sang nm 2006, chnh ph li tip tc thnh cng trong vic khng ch lm pht, t l lm pht l 6.6% thp hn 1.6% so vi tc tng trng kinh t. im lu trong giai on ny l lm pht khng theo quy lut vn c, l tng vo qu cui nm v qu I nm sau, tng t hoc gim vo qu II v qu III m tng lin tc qua cc qu.

16

Bng 2.3 : Tc tng gi tiu dng qua cc qu giai on 2004 2006

Ngun : Tng cc thng k 2.1.3. Lm pht giai on t nm 2007 n nm 2009 Lm pht Vit Nam tng mnh trong giai on ny. Gi tiu dng thng 12 nm 2007 tng ti 2,91%, khng nhng cao hn so vi cc thng trong nm m cn tng cao nht so vi tc tng trong thng 12 ca hn mi nm qua. Lm pht nm 2007 tng ln 8.3% nhng vn cha cao nh nm 2008. Ch tnh ring trong 6 thng u nm 2008 ch s CPI ca c nc tng 18.44%, cao nht so vi mc tng c nm trong 15 nm qua k t nm 1993 (din bin lm pht 6 thng u nm 2008 ln lt l: T1: 2,38%; T2: 3,56%; T3: 2,99%; T4: 2,2%; T5: 3,91%; T6: 2,14% ) mc d n ht 6 thng u nm, khi GDP tng khong 6,8% th tc tng M2 c khng ch ch cn mc tng khong 6% so vi u nm v tc tng tn dng cng ch mc 12%, nguy c thiu thanh khon ca nhiu NHTM c gii to t gia thng 7... v tnh hnh din bin th trng ni chung cng nh vn chng lm pht ni ring, trong 6 thng cui nm 2008 c rt nhiu du hiu kh quan nhng lm pht c nm 2008 vn mc cao 22.96%. n cui nm 2009 lm pht c xu hng gim, lm pht nm 2009 mc 6.88%.

17

Bng 2.4 : Ch s gi tiu dng cc thng trong nm t nm 2007 n nm 2009 Thng trc = 100% Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4 Thng 5 Thng 6 Thng 7 Thng 8 Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Bnh qun thng 2007 101.1 102.2 99.8 100.5 100.8 100.9 100.9 100.6 100.5 100.7 101.2 102.9 101.0 2008 102.4 103.6 103.0 102.2 103.9 102.1 101.1 101.6 100.2 99.8 99.2 99.3 101.5 2009 100.3 101.2 99.8 100.4 100.4 100.6 100.5 100.2 100.6 100.4 100.6 101.4 100.5

Ngun : tng cc thng k 2.1.4. Lm pht Vit Nam t nm 2010 n nay Tip sau xu hng gim ca nm 2009, lm pht li tng tr li mnh m t thng 9 nm 2010 khin cho ch s gi tiu dng CPI cho 11 thng tng ln n 9,58% so vi 20,71% v 5,07% ca cng k nm 2008 v 2009. Ch s gi tiu dng thng 12/2010 so vi thng 12/2009 tng 11,75%. Ch s gi tiu dng bnh qun nm 2010 tng 9,19% so vi bnh qun nm 2009. Tuy nhinTnh chung, CPI c nm 2010 tng 11,75% so vi thng 12-2009 (nm 2009, CPI c nm tng 6,52% so vi thng 12-2008) ( ngun : tng cc thng k). tng nhm hng, c n 5/11 nhm hng c ch s gi tng t 12% n 20% so vi thng 12 nm trc. Trong nm, khu vc thnh th c ch s tng gi cao hn khu vc nng thn, ln lt l 11,97% v 11,52%.

18

Tnh hnh kinh t 5 thng u nm 2011 din ra trong iu kin gp nhiu kh khn do gi hng ha trn th trng th gii tng, gi c hu ht cc mt hng trong nc mc cao. Theo thng k ca Tng cc thng k th ch s gi tiu dng thng 3/2011 tng 6,12% so vi thng 12/2010, tng 13,89% so vi cng k nm trc. Ch s gi tiu dng bnh qun qu I nm nay tng 12,79% so vi bnh qun cng k nm 2010. Mc tiu u tin hng u ca chnh ph l kim ch lm pht, Ngh quyt s 11/NQCP ngy 24 thng 02 nm 2011 do Chnh ph ban hnh c nhng du hiu kh quan, i km theo l tnh hnh kinh t v m bc u c nhng chuyn bin tch cc. Tuy nhin, vn lm pht hin nay vn cn l mt cn bnh nhc nhi ca ton x hi. Ch s CPI thng vn tng cao mc d c gim nh vo thng 5 va qua. Bng 2.5 : Ch s gi tiu dng cc thng trong nm 2010 v 5 thng u nm 2011 Thng trc = 100% Thng 1 Thng 2 Thng 3 Thng 4 Thng 5 Thng 6 Thng 7 Thng 8 Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Bnh qun thng 2010 101.36 101.96 100.75 100.14 100.27 100.22 100.06 100.23 101.31 101.05 101.86 101.98 100.90 102.31 2011 101.74 102.09 102.17 103.32 102.21

Ngun : tng hp t tng cc thng k Nh vy c th ni lm pht vit nam t nm 2000 n nay lun thay i tht thng.

19

2.2. Nguyn nhn ch yu gy ra lm pht Vit Nam t 2000 n 2011 Lm pht Vit nam t nm 2000 n nay bt ngun t nhiu nguyn nhn, trong c nguyn nhn ch quan ln khch quan, do tc ng ca nhn t trong nc ln nhn t nc ngoi, c nhng nguyn nhn trc tip v c gin tip. Sau y l mt s nguyn nhn lm pht ni cm. 2.2.1. Nhm nguyn nhn trong nc 2.2.1.1. u t cng km hiu qu Trong thi gian va qua h tr tng trng kinh t chnh ph c k hoch nng cp c s h tng t nc v lin tc bi chi ngn sch trong nhiu nm. Ngun thu ngn sch khng p ng nhu cu chi tiu ca Chnh ph. Vay n l mt trong nhng gii php m chnh ph la chn b p thm ht ngn sch. Phn ln ngun vay n ca Chnh ph l vay n nc ngoi trong di hn, vic ny s gy sc p nghim trong ln t gi v n lt t gi gy sc p v lm tng lm pht trong nc. Bn cnh chnh sch ti kha ni lng kch thch sn xut kinh doanh pht trin, nn kinh t ly dn li c tc tng trng cao nhng ko theo CPI cng gia tng. Hnh 2.1 : Thm ht ngn sch, vay n trong nc, vay n nc ngoi 2000-2010.

Ngun: B Ti Chnh Vn u t chy vo nn kinh t ch yu thng qua knh dn l cc doanh nghip nh nc ( DNNN) v d n u t do nh nc qun l. u t nhiu song hiu qu thp

20

cng vi tnh trng lng ph, tham , tht thot ti sn nh nc, u t sai mc ch v ang l nhng nhn t y gi thnh sn phm ca khu vc nh nc ln cao v ko theo vic tng chi ph u vo ca c nn kinh t. Hnh 2.2 : C cu u t ca khu vc nh nc, ngoi nh nc v FDI

Ngun : Tng cc thng k u t dn tri, trn lan ngy cng ph bin. chng hn nhiu tp on nh nc bnh trng sang lnh vc ngn hng v bt ng sn v ang lm tng chi tin ca nh nc vo lnh vc lu thng song khng em li hiu qu v ay l cc lnh vc u t hon ton mi v khng phi l s trng c cc tp on ny. S d n u t tng nhanh qua cc nm khng tng xng vi tc tng trng ca vn u t. Nhiu d n cha th tc cng c cp vn v nhiu d n khng c vn cng cho trin khai, nhiu d n cng trnh ko di do thiu vn, thm ch khng theo k hoch. Phn b ngun vn dng tri dn n tnh trng mt cn i gia nhu cu v kh nng, tnh hnh n ng rt ln, s lng d n u t d dang cao, cng trnh chm a vo sn xut s dng gy lng ph ln. Theo nh gi tng th v u t nm 2010 ca B KHT cng b mi y trong s 34.607 d n ang thc hin u t, th c ti 3.386 d n chm tin , chim 9,78% s d n thc hin trong k. Bng 2.6 : H s ICOR ca Vit Nam giai on 1995-2010.

Ngun: NHNN u t khng hiu qu th hin qua h s ICOR cn cao v phn ln nhng u t ca nh nc l nhng ngun u t di hn. Vn u t ny c t trng ln trong

21

tng u t ca nn kinh t nn vic tng chi tiu ca chnh ph cng l mt yu t gp phn lm tng cu t lm tng mt bng gi c trong nc. Bng 2.6 cng cho thy lm pht trong giai on ny cng l do lm pht c cu, nn kinh t vn hnh km hiu qu, u t khng ng hng lm cho lm pht ko di. 2.2.1.2. Chnh sch tin t Thng th chnh sch tin t ca chnh ph thng c tr nht nh ln nn kinh t. chnh v th m CSTT theo hng kch cu ca chnh ph trc y by gi mi pht huy hu qu ca n. Chnh sch tin t kch cu m chnh ph p dng c tc dng khi thng dng vn, kch thch tiu dng ca cc tng lp dn c v lm tng tng cu, cng t chnh sch m lng tin trong lu thng tng ln. Nh nm 2000, khi NHNN bi b li sut trn, chuyn sang iu hnh theo li sut c bn, to iu kin cho cung-cu v vn theo c ch th trng v cc NHTM ch ng hn trong kinh doanh. V vo ngy 24/5/2001 TTCP ban hnh Ngh quyt s 05/NQ-CP quy nh li sut tn ng u t pht trin ca nh nc gim xung cn 5.4%/nm. Ring li sut cho vay ngn hng phc v ngi ngho i vi khu vc III l 5.4%/nm v i vi khu vc khc l 6%/nm. Li sut tin gi ca h thng ngn hng cng lin tc gim xung n mc thp. C nhiu tin hn v d hn th vic tiu dng cng thong hn. Chnh sch kch cu trong giai on ny v vic duy tr chnh sch kch thch tng i lin tc trong nhng nm sau , mt mt gip nn kinh t ly li phn no tng trng, nhng mt khc tch t nhng mm mng gy ra lm pht cao bt u bc l t gia nm 2007. Gn y nht khi ng trc nhng tc ng tiu cc ca khng hong ti chnh ton cu v ngn chn suy gim kinh t. T u nm 2009, chnh ph a ra gi kch thch kinh t. Gi kch thch kinh t trin khai c phn thnh cc phn : (1) gi h tr li sut 4%; (2) gi h tr tiu dng bao gm min thu thu nhp c nhn v h tr ngi ngho n Tt; (3) gi h tr u t bao gm min, gim, gin thu doanh thu, thu VAT cho cc doanh nghip v cho nng dn vay vn khng li sut mua thit b, my mc sn xut cng nghip; (4) u t cng bao gm xy dng kt cu h tng, nh cho sinh vin v khu chung c cho ngi thu nhp thp. V c bn gi

22

kch thch kinh t ny t c mc tiu ra l ngn chn c suy gim kinh t, gp phn quan trng lm cho h thng ngn hng ci thin c tnh thanh khon v duy tr kh nng tr n ca khch hng. Tuy nhin, bn cnh nhng kt qu trn, gi kch thch kinh t bc l nhiu tn ti v h ly. l vic thc hin c ch h tr li sut cng vi vic thc hin chnh sch ti kha m rng v chnh sch tin t ni lng lm cho tng phng tin thanh ton v tn dng tng mc cao gy nguy c ti lm pht, gy t bin trn th trng ngoi hi, th trng vng, th trng bt ng sn. Gp phn y lm pht ln cao trong thi gian va qua. Cng vi chnh sch kch cu th chnh sch cung tin v li sut ca chnh ph cng tc ng n lm pht Vit Nam. Chng ta bit rng mt trong nhng n thuc chng lm pht trong c ch th trng l thc hin li sut thc dng. Tc l li sut tin cho vay phi cao hn li sut tin huy ng v li sut tin huy ng phi cao hn mc lm pht. Nhng n trc nm 2007, NHNN vn cha thc hin nguyn tc ny khin ng Vit Nam b coi r v ko di nn d tha tin trong lu thng, trong khi cc ngn hng mt tnh thanh khon v ngng tr hot ng cho vay. V d bt tay vo chng lm pht trong c 2 nm 2007, 2008 cc ngn hng Vit Nam mi ch m bo c li sut tin cho vay ln hn li sut huy ng, cn li sut huy ng thp hn nhiu mc lm pht. Do vy, lng tin tha trong lu thng vn qu nhiu. Ngoi ra qua vic qun l lng lo v khng mnh tay vi h thng ngn hng ca chnh ph khin cho cc ngn hng lm dng vay thiu m bo v cho vay mang tnh u c cao trong lnh vc kinh doanh bt ng sn v kinh doanh chng khon, cng nh cc k nng nghip v hoch ton li gi-l tht trong hot ng ca mt s ngn hng nu khng c nhn din v x l kp thi, s rt d to ngi n nhy cm cho cc chn ng ti chnh trong tng lai nc ta. 2.2.1.3. Chnh sch m ca ca Vit Nam trong tin trnh hi nhp Vi nhng thnh tu pht trin kinh t ni bt cng vi chnh sch thng thong ci m, trong nhng nm qua, Vit Nam tr thnh im n l tng ca cc nh TNN. Lng vn ca cc nh TNN vo Vit Nam lin tc mc cao thng qua knh u t trc tip v gin tip. Vic gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) vo thng 11/2006 m ra mt thi k hi nhp su rng cha tng c, khin mc giao lu thng mi v u t

23

quc t tng vt, lm dng vn vo (c u t trc tip ln gin tip) tng mnh. Ko theo lng USD trong lu thng tng mnh, nn gi c sc mnh cnh tranh trong xut khu. Chnh ph nc ta la chn bin php can thip bng th trng m, NHNN tung ra lng tin VND rt ln mua ngoi t. iu ny khin cho d tr ngoi hi ca Vit Nam tng trng hn 100%. D tr ngoi t tng qu nhanh lm cho lng cung ng tin t theo ngha rng hng nm phi tng 20-30%, thc y vt gi trong nc tng cao. n thng 8 nm 2007, lm pht Vit Nam ln u tin mc 2 con s k t thng 4 nm 2004. n thng 10 nm2007, Vit Nam bt u ni lng vic khng ch t gi hi oi, cho php ng Vit Nam tng gi. Kt qu, ng Vit Nam tng gi rt mnh, nhp siu trong 5 thng u nm 2008 bng c nm 2007, dn n tnh trng lm pht. Do , khi ng tin chung tng gi, Vit Nam khng trnh c quy lut chung l t gi danh ngha khng tng nhng thc t c tng. iu ny khng nhng khng gii quyt c tnh trng thm ht trong cn cn thng mi, m cn do tc ng ca lm pht lm bng n cao tro bn tho ng Vit Nam. u t trc tip nc ngoi l ngun vn m lu nay Vit Nam vn da vo b p nhp siu. l cch lm tng i chc chn song TNN tng qu nhanh s lm cho nn kinh t pht trin qu nng v gia tng p lc lm pht. Nm 2007, cuc khng hong ti chnh M n ra lm cho th trng chng khon ton cu b chao o trong c c th trng chng khon Chu . Vn nc ngoi gim st mnh, cc nh u t lo s rt vn v nc. Vit Nam ng b bn tho, u t trc tip nhanh chng b ri vo tnh trng xu. Lm pht Vit Nam thi k mt ln na cnh bo chnh ph phi thn trng trong vic m ca i vi vn t bn nc ngoi. Bt k l thu ht vn di hn hoc ngn hn ca nh TNN u phi thch hp vi trnh pht trin kinh t v sc chu ng ca th trng. 2.2.1.4. Yu t tm l, u c, lm gi Gi c ca mt s mt hng ( nht l cc mt hng c quyn) Vit Nam tng cha hn l do chi ph u vo tng cao m do vic qun l iu hnh v m cha tht tt, cc doanh nghip kinh doanh li dng u c, tng gi. V gi tng ri th s khng gim hoc gim rt chm trong khi cn st gi quc t h nhit. iu ny gy thit hi kinh t cho ngi tiu dng, gim s cng bng v cnh tranh lnh mnh th

24

trng, thm ch cn lm suy gim lng tin, tn nhim ca dn chng v doanh nghip vo nng lc iu hnh ca chnh ph. C mt thc t l trong mt s lnh vc sn xut, dch v m DNNN chim th phn ln, xut hin hnh vi c quyn v li dng v tr c quyn thng lnh th trng cnh tranh khng lnh mnh. Nhng vic lm khng c li cho nn kinh t xut hin nh p c gi c, p gi khi thu mua, tng hoc gim gi thiu cn c, lng on th trng 2.2.1.5. Thu nhp ca dn c Thu nhp ca ngi dn trong nhng nm va qua lun tng ln mt phn lm tng tng cu v mt khc to tm l tng gi cc mt hng tiu dng khc. Bng 2.7 : Mc lng ti thiu trong c quan nh nc t nm 1999 n 2010 Nm S tin ( 1000) 180 210 290 350 450 540 650 730 1999 2001 2003 2005 2006 2008 2009 2010

Ngun : www.laodong.com.vn 2.2.1.6. chc nng NHNN b ng v i khi ch quan trong thc thi chnh sch tin t nhm kim ch lm pht. S b ng ny mt phn l do NHNN thiu tnh c lp v t ch trong vic quyt nh v thc thi chnh sch tin t. Thng trc khi thng qua mt quyt nh no , NHNN phi xin php hoc hi kin Chnh Ph. iu ny dn n s chm tr trong trin khai chnh sch tin t, trong khi chnh sch tin t lun c mt tr nht nh. Bn cnh , do cng tc d bo yu km cng vi s chm tr trong vic cng b cc ch tiu kinh t nn khi hin tng lm pht c khuynh hng bng pht nhanh th NHNN khng kp tr tay. Vai tr iu hnh ca NHNN v s phi hp ca cc c quan

25

2.2.1.7. Tng gi in, xng du Xng v in l 2 mt hng, nhin liu c nh hng rt ln n sn xut v tiu dng. Chnh v th m vic tng gi xng du v tng gi in tc ng lm tng gi hu ht cc mt hng trong nn kinh t. Nhng vic chnh ph tng gi xng l mt vic khng trnh c. Gi xng du trn th gii tng v Vit Nam l mt nc nhp cng xng du nhiu hn gp bi lng xng du xut khu. V ng nh vy, Ngh Quyt s 11/NQ-CP ban hnh ngy 24/2/2011, cho php gia tng gi xng du trong nc cho ph hp vi gi xng du th gii v gi in trong nc theo c ch th trng. Tnh t u nm n nay gi xng du c iu chnh gia tng 2 ln: mt ln l vo ngy 24/2/2011, khi gi xng tng t 16.400 ng ln 19.300 ng v ln th 2 c iu chnh tng thm 2.000 - 2.800/lt ln mc 21.300 ng i vi xng A92. in c iu chnh tng 15,28% t 1/3 gp phn lm gia tng ch s gi tiu dng. Tng gi in v xng nh hng n tt c mi lnh vc kinh t v trc tip lm nn lm pht trm trng thm. y l mt hin tng chi ph y. 2.2.2. Nhm nguyn nhn ngoi nc 2.2.2.1. Tc ng ca dng tin nng Tin nng l mt loi vn u t lu ng khng nhm vo mt vic c th no m ch dnh c li nhun ln vi mc ri ro t nht. N mang tnh cht u c mt thi gian ngn v lu ng rt nhanh chng trn th trng ti chnh quc t. c trng ni bt ca n l ngn hn, u c, vo-ra rt kn o, rt kh quan st v kim ch. Vit Nam ang trong tin trnh hi nhp su rng, cc trang thit b, kin trc thng tng v iu kin u t khng ngng c ci thin. Chnh v th m Vit Nam ang tr thnh mt th trng thu ht dng tin nng. c bit, th trng c phiu v th trng nh t c gi thp, kim sot li lng lo, thiu chuyn gia gii to iu kin cho vn tin nng ra vo, vn hnh v chuyn dch li nhun y bo b. c nhn inh l mt th trng tim nm, Vit Nam khng th khng tr thnh i tng honh hnh ca dng tin nng. My nm gn y, Vit Nam i nhanh trong vic m ca vi bn ngoi v ci cch t ha ha trong nc, lm cho dng tin nng

26

vo nhiu. T nm 2004-2007 xy ra tnh trng xu trong u t trc tip v s thm ht trong ti khon cng vi tnh trng tng nhanh trong d tr ngoi hi, vn u t vi hnh thc khng phi l vn u t trc tip vo trong nc ht sc ln, vt xa quy m trc tip, trong vn tin nng quc t chim mt t trng khng nh. Khi tnh hnh kinh t trong nc c chuyn bin xu, lp tc vn tin nng rt ra sau khi c li. Khi tin nng rt ra nhanh th t o thnh mt nhn t thc y kinh t chuyn bin xu. vn TNN t nhin dng li hoc rt ra nhanh c th lm h thng ti chnh b khng hong v ri lon nng hn. u t c tnh cht u c rt ra nhanh c th lm bin dao ng ln hn gy thit hi nng hn. Mt s du hiu cho thy, vn tin nng tm cch rt ra khi th trng Vit Nam t qu IV/2007. Trong mt s khon u t trc tip FDI vo Vit Nam vn c vn tin nng tr hnh, ngy to di hnh thc l vn u t hp php. Chnh v th chng ta cn phi cnh gic cao hn na vi cc khon u t t nh TNN. 2.2.2.2. Chi ph nguyn vt liu nht khu gia tng Chi ph nguyn vt liu nhp khu cng tc ng n ch s gi tiu dng thng qua vic lm tng gi cc sn phm u ra. Xt t nm 2000 tr li y, cc s liu thng k ca IMF cho thy, sau hai nm bin ng theo xu th gim, ch s gi nguyn liu th gii nm 2003 bt u tng mnh (trn 13%), v lin tc trong 3 nm 2004-2006 t tc tng cao ngt ngng trong khong 20-30%. iu ny dn n gi nguyn liu nhp khu u vo gia tng v tc ng lm thi bng lm pht trong nm 2004. Kinh t th gii tip tc phc hi th sn xut s tng ln v nhu cu v nguyn, nhin, vt liu cho sn xut trn th gii s tng ln. V khi cu tng ln th ch s gi nguyn, nhin, vt liu u vo m chng ta b ph thuc vo nc ngoi cng s tng ln, tip tc nh hng n chi ph u vo. cng chnh l tc ng ca lm pht do chi ph y trong iu kin sng nh vo ngun nguyn liu nhp khu m chng ta buc phi chp nhn. 2.2.2.3. nh hng ca cuc khng hong ti chnh th gii Cuc khng hong ti chnh bt u t M vi hng lot cng ty ph sn hay gp kh khn nghim trng v ti chnh. Cuc khng hong ny nh vo lng tin ca cc

27

nh u t, khin h phi tm cch hn ch ri ro, thu hp tnh lu ng ca th trng u M. Cc nh u t bt u chuyn vn ca h vo cc nc ang pht trin chia s bt thit hi v ri ro. V hn ch bt tnh trng khan him tin t do khng hong gy ra, FED p dng mt s bin php nh gim li sut c bn tng bc, m rng tnh lu ng ca USD, th lng USD mt gi. iu khin cho dng tin nng bt u chy ra khi nc M. Di tc ng ca chnh sch gim gi USD v gim ngun vn u t quc t ca M, gi cc mt hng c bn tnh bng USD trn trng quc t nh du, lng thc, nguyn vt liu tng mnh. Trong khi , hn 70% nguyn vt liu phc v cho cc ngnh sn xut ca Vit Nam u phi nhp khu t nc ngoi, vic tng gi thnh sn phm trong nc v ch s gi tiu dng l kh trnh khi. nh hng ca cuc khng hong ti chnh i vi Vit Nam cn th hin qua thm ht mu dch. Xt v gc sc mua, lm pht cao v t gi hi oi di hn lun song hnh vi nhau. ng Vit Nam mt gi lm tng thm p lc lm pht. Xt theo tm v m, lm pht cao lm cho gi thnh sn phm tng, lm gim li nhun v thanh khon ca doanh nghip. Tnh trng ny lm cho hng nhp khu tng mnh, t thm ht mu dch ca Vit Nam cng tng nhanh. Bn thn cc doanh nghip Vit Nam thiu sc cnh tranh, da nhiu vo vic vay tin li sut thp nhng lc ny li sut cho vay tng ln mnh m i i vi gi thnh t liu sn xut ln cao. H ly l, ton b cc ngn hng v nn knh t phi gnh chu tnh trng xu trn. Khng hong ti chnh khng phi l nguyn nhn chnh gy ra lm pht Vit Nam song r rng n l lc lng thc y kinh t Vit Nam ri vo tnh cnh kh khn nh hin nay.

28

T nhng phn tch trn ta c th khi qut nguyn nhn gy ra lm pht Vit nam giai on t nm 2000 n thng 5/2011 qua m hnh sau:

LM PHT

NGUYN NHN BN TRONG

NGUYN NHN BN NGOI

KHCH QUAN: 1. Thu nhp dn c tng. 2. Thc hin l trnh iu chnh theo gi th trng gi in v xng.

CH QUAN: 1. u t cng km hiu qu. 2. NHNN iu hnh chnh sch tin t cha hp l. 3. Chnh sch m ca ca Vit Nam trong tin trnh hi nhp.

KHCH QUAN: 1. Tc ng ca dng tin nng. 2. Chi ph nguyn vt liu nht khu gia tng. 3. nh hng ca cuc khng hong ti chnh th gii.

4. Qun l gi cha tt.

29

KT LUN CHNG 2
Chng 2 ca bi nghin cu cho ta mt ci nhn tng qut v tnh hnh lm pht Vit Nam t nm 2000 cho n nay. Qua , chng ta c th d dng thy c tnh hnh lm pht Vit Nam lun thay i tht thng v nhn thy im khc bit gia l m pht giai on hin nay so vi lm pht cc giai on trc. Chng 2 cn tp trung phn tch nhng yu t khch quan ln ch quan, trong nc v ngoi nc gp phn khin cho lm pht Vit Nam tng cao. Tuy nhin, chng ta vn cha bit c trong nhng nhn t tc ng , nhn t no l ch o lm lm pht tng cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc? Chng 3 ca bi nghin cu s tp trung vo khi qut cc m hnh o lng lm pht c p dng trn th gii v xy dng m hnh ph hp cho Vit Nam nhm tr li cho cu hi va ri.

30

CHNG 3 : XY DNG M HNH KIM NH CC YU T TC NG N LM PHT V D BO

Qua chng 1 v 2 ca bi nghin cu, c th nhn thy rng lm pht xy ra do nhiu nguyn nhn v ti Vit Nam cng khng t yu t tc ng n lm pht. tr li cho cu hi : trong nhng nhn t tc ng n lm pht, nhn t no l ch o lm lm pht tng cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc? ng thi d bo tnh hnh lm pht Vit Nam sp ti. Bi nghin cu xin im qua mt s m hnh o lng lm pht trn th gii nhm phn tch cc yu t c bn tc ng n lm pht, lm nn tng c s l thuyt cho vic phn tch cc nhn t c bn tc ng n l m pht Vit Nam. V sau cng l xy dng m hnh T Hi Quy Vecto (Var). 3.1. Cc m hnh o lng lm pht 3.1.1. Mt s m hnh o lng lm pht truyn thng 3.1.1.1. M hnh ng cong Phillips Xut pht t bi bo The Relation Between Unemployment and the Rate of Change of Money Wage Rate in the UK, 1861-1957 Phillips(1958) vit trn c s iu tra quan h gia s thay i tin lng v t l tht nghip. Minh ha v l thuyt ny c nh hng nht l Lipsey. T tng ch o trong m hnh Phillips- Lipsey l lm pht lng c gii thch bi s d cu trong th trng lao ng, trong d cu c m t bng t l tht nghip. Sau ny c hai nh kinh t hc l Samuelson v Solow tng qut li khi nim ng cong Phillips bng cch ch ra quan h gia lm pht v tht nghip thay cho quan h tin lng v tht nghip to c s cho cc nh hoch nh chnh sch trong vic la chn mc tiu lm pht v tht nghip. Theo Samuelson v Solow cc nh hoch nh chnh sch phi i mt vi s nh i gia lm pht v tht nghip m ng cong Phillips li th hin mi quan h ny.

31

M hnh ng cong Phillips ngy nay m cc nh kinh t hc s dng a ra nhng d bo ca mnh a thm yu t ngu nhin vo m hnh ca mnh m hnh ng cong Phillips ngy nay c vit di dng (3.1), n khng nh lm pht ph thuc vo ba yu t: lm pht k vng (t-1) lch ca tht nghip so vi tht nghip t nhin gi l tht nghip chu k ( ut-ut-1) v cc c sc cung (t) hay l mt yu t ngu nhin M hnh nh sau: t = t-1 + b( ut-ut-1) + t (3.1)

Theo , khi ngi dn k vng lm pht trong tng lai tip tc tng th s khng mun gi tin na m thay vo s tng u t vo cc ti sn khc nh: bt ng sn, vng, t lm gia tng lng tin trong lu thng gy mt cn bng tin-hng t gy ra lm pht. Hoc cc t dch, hn hn, hay vic a thm cc loi tin mi vo trong lu thng ca chnh ph lm cho ngi ta k vng rng lm pht s tng trong tng lai. Hoc c th khi nhn thy lm pht hin ti th c nhn vi d tnh duy l rng trong sp ti gi c s cn tip tc tng cao nn y mnh tiu dng trong hin ti qua lm tng cu tng ln qu mc lm mt cn bng cung cu dn n lm pht. Cc c sc cung cng gp phn vo lm pht: Nu nh tng cu khng i hoc tng ln nhng ngun cung t ngt gim th iu ny s lm cho mt cn bng cung- cu v lm cho mc gi chung tng ln v gy ra lm pht. 3.1.1.2. M hnh chi ph y Lm pht chi ph y xy ra khi ng tng cung dch chuyn sang tri do chi ph sn xut tng nhanh hn nng sut lao ng. Bn loi chi ph c th gy ra lm pht loi ny l:tin lng, thu gin thu, li sut v gi nguyn liu nhp khu. Lm pht chi ph y thng xut hin khi tin lng tng trc m cha tng nng sut lao ng hay mc gi chung. y c th l kt qu t k vng sai lm pht hoc s thay i trong phn b thu nhp. Khi cng on thnh cng trong vic y tin lng ln cao, khi doanh nghip s tm cch tng gi. Nu h lm c iu ny th lm pht s gia tng. Vng xoy i ln trong tin lng v gi c s tip din khi chnh ph

32

tm cch trnh mt cuc suy thoi bng cch s dng chnh sch tin t m rng. Vic chnh ph tng cc loi thu tc ng ng thi ti tt c cc nh sn xut cng c th gy ra lm pht. Thu gin thu k c thu nhp khu cng ng mt vai tr quan trng trong vic tng gi c trong nc, bi l thu gin thu s c cng trc tip vo gi ca cc mt hng nhp khu, tiu dng cho nn vic tng gim cc loi thu ny t nhiu cng c nhng nh hng nht nh n vic tng gim gi trong nc bng vi mc thu. Ngoi ra, nu mt loi nguyn liu ng vai tr quan trng trong sn xut th khi nu gi nguyn liu thay i cng c th gy ra nhng thay i ng k v gi ca cc mt hng trong nc m nguyn liu l thnh phn chnh t gy p lc lm mt bng gi c s tip tc tng. c bit i vi cc nc ang pht trin khi phn ln nguyn vt liu l phi nhp khu t bn ngoi nn s thay i gi ca chng tc ng ln n tnh hnh lm pht trong nc. V phng din l thuyt th li sut danh ngha v t l lm pht c mi quan h cng chiu theo hiu ng Fisher. Khi lm pht tng th li sut danh ngha tng m bo mc li sut thc c chp nhn bi cc ch th trong nn kinh t. Trin vng ca li sut thc c nh hng n k vng lm pht. Sau khi xc nh c k vng lm pht, nu ngi tiu dng tin rng li sut tit kim s khng thay i hoc tng rt thp, ngha l li sut thc s m th h s c khuynh hng rt tin gi tit kim v u t vo bt ng sn hoc chng khon bo v sc mua. iu ny s lm xy ra bong bng trn th trng bt ng sn v s gy p lc lm CPI c xu hng tng ln. V th, li sut thc l mt bin s quan trng tc ng n tiu dng v c bit l lm pht k vng. Ngoi ra, mi quan h gia li sut v lm pht cn hnh thnh da trn s nh hng ca li sut n tng cu. Trong c cu ca tng cu th hai thnh phn chu tc ng trc tip ca li sut l u t v tiu dng, trong li sut v tiu dng c mi tng quan nghch chiu, li sut v u t nhn chung c mi tng quan nghch nhng cn ty thuc vo co gin ca cu u t so vi li sut. Do , li sut c xem l mt yu t, mt cng c quan trng tc ng n lm pht mc tiu v lm pht k vng hin hu.

33

Hnh 3.1 : C ch dn truyn ca li sut n lm pht. Nhng yu t nu trn c th c tc ng ring l, nhng cng c th gy ra tc ng tng hp, lm cho lm pht gia tng. Khi cc doanh nghip s i ph li bng cch tng gi c hng ha v lm xut hin lm pht mc d cu v sn phm ca h khng tng. Hnh (3.2).

Hnh 3.2: Chi ph tng y gi ln cao. Khi chi ph u vo tng ln lm dch chuyn ng tng cung AS0 n AS1. Mi mc sn lng Y c sn xut vi mc chi ph cao hn. D cu hng ha xut hin ti mc gi P0. iu ny dn n s tng ln ca mc gi chung t P0 n P1. Gi tng sn lng gim v c th km theo l tht nghip.

34

3.1.1.3. M hnh lm pht do cu ko Cc nh kinh t hc thuc trng phi Keynes coi lm pht l do s dch chuyn sang phi ca ng tng cu pht sinh t s gia tng no trong tng chi tiu. Trng phi Keynes khng cho rng gi c lun lun c nh m khng nh gi c s tng bt c khi no c s gia tng tng cu trong ngn hn. Tuy nhin theo Keynes l m pht tht s ch xy ra khi c s gia tng ca gi c m khng c s m rng ca sn lng. iu ny hm lm pht ch xy ra khi tng cu tng cao hn mc sn lng tim nng. Lm pht cu ko xy ra khi tng cu tng ln mnh m. Theo s tng ln ca tng cu c th c gii thch bng phng trnh s nhn chi tiu ca Keynes:

Trong : Y: tng thu nhp, mpc: khuynh hng tiu dng bin, C: chi tiu dng ca khu vc t, I: u t ca khu vc t, G: chi tiu ca chnh ph, X-M: cn cn thanh ton, : ch s thay i ca cc bin trn. Qua ta thy bt k s gia tng no trong bn thnh t trn u c th lm tng tng cu. Nu mpc cng ln th s nhn chi tiu 1/(1-mpc) cng ln s ko theo s thay i ca tng cu cng ln. Lm pht cng c nguyn nhn t nhu cu xut khu, khi nhu cu xut khu tng lm cho mc cung trong nc gim t lm tng gi cc mt hng trong nc. Nhu cu xut khu v lung vn chy vo trong nc cng c th gy ra lm pht c bit trong ch t gi c nh, v iu ny c th lm gia tng lng ni t lu thng trong nn kinh t.

35

Hnh 3.3 : M hnh chi tiu qu kh nng cung ng. Minh ha lm pht cu ko theo quan im kinh t v m : cc cng ty tuyn thm nhn vin mi trong th trng lao ng bng cch tng lng. Ngi lao ng cn c vo mc lng k vng thc t W/P* m quyt nh cng vic (W l lng danh ngha, P* l gi k vng).V gi k vng P* s c iu chnh theo s thay mc gi chung nhng c tr nht nh nn ngi lao ng hiu nhm l s tng ln trong mc lng thc t. iu ny dn n tng vic lm v sn lng thc t vi ng tng cung AS0 s dch chuyn t A n B. Trong m hnh lm pht cu ko vic tng ln trong tng cu lm ni rng sn lng t Y0 n Y1 v y gi ln t P0 ln P1. Nu vn dng l thuyt k vng gii thch, chng ta xt ti im B ca (hnh 3.3.) y khng phi l mt v tr n nh. Sau mt giai on no , cc cng nhn s nhn ra tin lng ca h khng tng ln do mc gi chung tng ln. H s i hi phi tng mc lng cao hn b p s tng ln ca gi c. V vy s tng ln trong lng danh ngha y lng thc t v v tr cn bng v ng tng cung dch chuyn sang tri. Ti im cn bng mi C mc lng thc t cng nh ti A nhng lng danh ngha v mc gi chung u tng. 3.1.1.4. M hnh lm pht theo quan im k vng Yu t k vng l mt trong nhng im khc bit ca cc l thuyt v lm pht c pht trin sau ny. Mc d cc nh kinh t ni ting nh: Keynes, Hicks, Lange, c bn v yu t k vng nhng n tht s c nghin cu rng ri nht l vo thp nin 1970 tr li y. Kt qu ca cc nghin cu ny cho thy : Cc k

36

vng lm pht nh hng n lm pht thng qua hai gc : th nht, chng nh hng n mc li sut thc v v th m n nh hng n bt k t l li sut danh ngha c th no v t nh hng n lm pht. Th hai,chng nh hng n gi c v tin lng v v th n nh hng n lm pht thc t trong giai on tip theo sau . C ch hnh thnh lm pht k vng l tnh trng lm pht trong qu kh v nhng ng thi ca chnh ph trong giai on hin ti. C hai loi k vng c nghin cu trong thi gian qua l: K vng thch nghi. K vng thch nghi l k vng c a ra da vo nhng thng tin trong qu kh. Nu d bo lm pht theo cch ny s dn n nhng sai lm h thng. K vng thch nghi ch ph hp cho trng hp xc nh k vng ph thuc vo s thay i ca lm pht qu kh. K vng hp l. K vng hp l gi nh mi ngi s dng ti u tt c cc thng tin hin c trong c c cc thng tin trong hin ti a ra nhng d bo cho tng lai. K vng c xem l hp l khi chng trng vi cc d bo t l thuyt kinh t lin quan. 3.1.1.5. M hnh lm pht theo trng phi tin t Lm pht tin t l lm pht do lng tin trong lu thng tng ln (chng hn c th do Ngn hng trung ng mua ngoi t trnh gy ra s mt gi ca ng ngoi t so vi ng trong nc, hoc cng c th Ngn hng trung ng tng cung tin kch thch nn kinh t hoc c th ti tr thm ht ngn sch lm tng lng tin trong lu thng gy ra lm pht). Nh chng ta bit, khi ngn sch b thm ht c th do nhu cu chi tiu ca chnh ph cho chin tranh hay do nn kinh t suy thoi cn kch cu u t v ti tr thm ht ngn sch thng qua pht hnh tin l cch n gin nht. Tuy nhin, c nhiu cch ti tr thm ht ngn sch khc nhau nh: pht hnh tri phiu, vay n nc ngoi, song do ngn sch b thm ht ko di lm gim lng tin ca nh u t vo kh nng tr n cho nn h s t chi mua tri phiu ca chnh ph. iu ny lm hn ch phng n ti tr thm ht ngn sch ca chnh ph. Nht l cc nc ang pht trin th trng ti chnh cha pht trin

37

nn chnh ph cng kh khn hn trong vic tm kim ngun ti tr cho ngn sch thc hin cc d n u t ca chnh ph. Cho nn in tin l gii php m chnh ph cc nc lc chn. V cc nc ang pht trin do ngn sch b gii hn v cc d n u t ca chnh ph phn ln c ti tr bi cc ngn hng thng mi quc doanh v ngun tin m cc ngn hng ny cho vay l c h tr t ngn hng trung ng. Do , mc d ngn sch thm ht khng ln nhng do chnh sch tn dng mm cng gy ra lm pht. C nhiu cch tip cn khc nhau ca cc nh kinh t trong trng phi ny. Tuy nhin, yu t trung tm gy ra lm pht vn l tin tng trong lu thng, c hai cch tip cn c tha nhn rng ri l : m hnh lm pht theo l thuyt nh lng v tin, m hnh v khong chnh lch sn lng ln t l lm pht M hnh lm pht theo l thuyt nh lng v tin. Nhng nh kinh t hc c in v tn c in dng thuyt s lng tin gii thch lm pht. Thuyt s lng tin t da trn phng trnh trao i nh sau: MV = PT Trong : M, l khi lng tin. V, l vng quay ca tin. P, mc gi chung trong nn kinh t. T, khi lng giao dch thc. Vi gi thuyt T bng vi sn lng Y ca nn kinh t. ng tng cung AS c gi nh l cho trc v mc ton dng hay ni cch khc sn lng ang trng thi cn bng di hn: AS = Y (3.2) Vi Y l tng sn lng thc c cho bi hm sn xut trong di hn, trong khi tng cu AD c xc nh nh sau: AD = (MV)/P (3.3) Cn bng trong th trng hng ha v dch v xy ra khi AS = AD t ta c : MV=PY (3.4)

38

T phng trnh (3.3), ta c phng trnh s lng c vit di dng phn trm thay i nh sau: lnM + lnV= lnP + lnY (3.5) %thay i M + % thay i V = % thay i + % thay i Y %thay i P = %thay i M + % thay i V- % thay i Y (3.7) (3.8)

Cc nh kinh t c in v tn c in gi nh rng V l mt hng s khng thay i trong ngn hn c bi iu ny ph thuc vo h thng ti chnh nn yu t ny khng th thay i ngay c. Fisher a thm gi nh l Y l hng s trong di hn. Vi gi thuyt V khng i th bt c s gia tng cung tin no cng lm gia tng GDP danh ngha. V cc nhn t sn xut v hm sn xut quyt nh mc GDP thc t v xem GDP thc t khng i nn mi s thay i GDP danh ngha phi th hin s thay i mc gi. V vy l thuyt s lng ng rng gi c t l thun vi mc cung tin. M hnh nh hng ca khong chnh lch sn lng ln t l lm pht. Theo m hnh tng cung-tng cu th chnh sch tin t h tr tng trng kinh t s c tc dng trong ngn hn, nu s dng trong di hn th s khng lm tng trng kinh t m tc ng n lm pht. (Xem hnh 3.4):

Hnh 3.4 : M hnh tng cung-tng cu

39

Trong : AD: Tng cu, AS: tng cung, Y: sn lng thc t, Y*: sn lng tim nng, P: mc gi. Theo tn dng tc ng n tng trng kinh t trong ngn hn thng qua 3 knh: tiu dng, u t, xut khu-nhp khu. Nu m rng tn dng trn c 3 knh ny ko theo tng cu, tc l sn lng Y tng ln. Nu thu hp tn dng th 3 knh ny gim v mt gi tr, s ko theo tng cu gim, tc Y gim. Tuy nhin tn dng ch c tc dng tch cc trong ngn hn cn trong di hn th tng trng tn dng s lm mt cn i kinh t v m gy ra lm pht. C th: Tng trng tn dng trong ngn hn s ko theo tng cu, sn lng Y tng ln: Trong di hn, nn kinh t lun t mc cn bng ti sn lng tim nng Y*. Do , gi s ban u nn kinh t trng thi cn bng ti im (1) vi mc gi P1 v sn lng tim nng Y*. Khi Ngn hng Trung ng thc hin chnh sch tin t ni lng (tn dng tng, li sut gim) khin cho u t, tiu dng v xut khu rng tng lm ng tng cu AD1 dch chuyn sang phi AD2, im cn bng chuyn sang (1) vi mc gi P2>P1 v sn lng Y ln hn sn lng tim nng (Y>Y*). Tc ng ca chnh sch tin t ni lng n tng trng kinh t trong di hn: Nh trnh by trn chnh sch tin t ni lng trong ngn hn tc ng n tng sn lng v Y> Y* do ng tng cu AD1 dch chuyn sang AD2. Nhng trong di hn, khi sn lng ln hn sn lng tim nng (Y*) th do cc ngun lc ca sn xut c s dng vt mc nn kinh t thc c, ngay lp tc tin lng v chi ph sn xut tng ln lm ng tng cung (AS1) dch chuyn sang tri (AS2), im cn bng chuyn sang (2) v sn lng li quay tr v v tr c (Y*). Nu chnh sch tin t tip tc ni lng, ng tng cu tip tc dch chuyn sang phi (AD3) v ng tng cung li tip tc dch chuyn sang tri (AS3). Nh vy, c th thy trong ngn hn, tc ng ca chnh sch tin t m rng c th lm tng tng cu t Y* sang Y1 ri Y2, nhng trong di hn th sn lng khng tng v vn gi mc sn lng tim nng Y* cn gi c th tng t mc P1 ln P3. Nh vy, chnh sch tin t ch tc ng n tng trng trong ngn hn, cn tc ng n lm pht l di hn.

40

3.1.2. Mt s m hnh nghin cu lm pht trong thi gian va qua v ngha ca n 3.1.2.1 Cc nghin cu nc ngoi Mohammad (1999) nghin cu lm pht Trung Quc trong ngn hn v di hn bng m hnh hiu chnh sai s ECM. Nghin cu ny da trn m hnh tin t truyn thng nhng thm mt s bin khc ph hp vi c trng nn kinh t.

Trong : P: ch s gi chung, M: Cung tin, g: khong chnh lch sn lng so vi sn lng tim nng, i din d cu, W: lng c bn, AP: l ch s sn lng nng nghip, IP:l ch s sn xut nng nghip, (L):l ton t tr, : bin ngu nhin. Nghin cu ca Mohammad s dng phng php Johansen Juselius phn tch quan h di hn ca cc bin trong m hnh (3.9) v m hnh hi u chnh sai s ECM xc nh s ph thuc gia ngn hn v di hn v quan h nhn qu gia gi v tin. ngha ca m hnh: Mohammad s dng cng c nghin cu hin i l ki m nh ng lin kt Johansen Juselius v kim nh sai s ECM nghin cu bin ng ca gia tin t v gi c, ngoi ra cn km thm cc yu t c cu: nng sut cng nghip v nng sut nng nghip xt lm pht. Gerlach v Peng (2006) dng m hnh ng Phillips phn tch lm pht Trung Quc.

(3.10)

41

Trong : t :t l lm pht, gt l phn thiu ht sn lng v cc c sc t pha cung c biu din bi phn d t. Sau khi c lng v kim nh nhm nghin cu a ra m hnh cui cng nh sau:

(3.11) Trong bin Z c gi thit l bin t hi quy. Bin Z i din cho cc bin khng gii thch c nh: s thay i gi c, m rng thng mi, ngha ca m hnh: Gerlach v Peng a ra cch hiu chnh nhm khc phc cc khuyt tt ca m hnh bng bin cng c mi Z vi gi nh bin ny l bin t hi qui theo lut t hi qui bc hai. T c cch nh gi xc ng cho l m pht Trung Quc. Ramakrishnan v Vamvakidis (2002): thc hin nghin cu thc nghim ca

cc yu t trong nc v nc ngoi ln lm pht Indonesia. M hnh cp lm pht gi tiu dng c th do lm pht tin t, lm pht lng, lm pht nhp khu. Lm pht tin t xut hin khi t l trng trng tin vt qu kh nng ca nn kinh t nn kim sot tng trng tin t c th kim sot c lm pht. Lm pht trong nc c gii thch bi cc bin nh: lng trung bnh, t l tht nghip hay khong sn lng nng sut lao ng. Gi hng ha nhp khu tc ng ln lm pht trong nc hoc trc tip bi mt hng nhp khu trong gi hng ha hoc gin tip bng nh hng ca chi ph sn xut do nguyn liu th nhp khu. Gi nhp khu c th tng do 2 l do: lm pht nc ngoi tng nn gi nhp khu tng hoc s st gi ca ng tin trong nc dn n nhp khu gia tng. V vy, tc gi cho rng trong ngn hn cc yu t chnh xc nh lm pht l cung tin, lng ti thiu, nng sut lao ng, khong chnh lch sn lng so vi sn lng tim nng, li sut, t gi, lm pht nc ngoi. bit v tr nn kinh t hin ti c quan h vi cu trc cn bng trong di hn nh th no, cc tc gi c lng lch cung tin, lao ng, v cc bin ngoi sinh so vi cn bng di hn em

42

cc bin vo m hnh nh l yu t xc nh lm pht. Do , tc gi c lng m hnh nh sau:

(3.12) Trong : DCPI: Lm pht gi tiu dng(%), DCPI*: Lm pht gi tiu dng ca nc ngoi. DEXC:T l tng t gi hoi i, DM: t l tng trng tin danh ngha. LWAG: T l tng trng tin lng ti thiu, LPRO:s thay i nng sut lao ng(GDP/ngi). OG: Khong chnh lch sn lng so vi sn lng tim nng, DR: phn chnh lch li sut. ecmM: dao ng ca cung tin so vi trng thi n nh di hn. ecmL: dao ng ca lao ng so vi trng thi n nh di hn. ecmE: lch ca cc c sc ngoi sinh so vi mc n nh di hn. CRISIS: Bin gi nh nhn gi tr 1 trong giai on 1997Q3-1998Q4. SEAS: Cc bin gi kim tra mc nh hng ca yu t ma v. Nhm tc gi kt lun rng t gi hi oi v lm pht nc ngoi l yu t then cht nh hng lm pht trong nc, cung tin ch c ngha thng k cn mc tc ng th t.

43

ngha ca m hnh: Nhm tc gi a phn chnh lch ca cc bin cung tin, lao ng so vi mc cn bng di hn vo m hnh lm pht xem xt chnh xc hn mc lm pht ca Indonesia. 3.1.2.2 Tnh hnh nghin cu trong nc

V Tr Thnh (1997) dng m hnh tr a thc nghin cu cc yu t xc nh lm pht Vit Nam na u thp k nm 1990 vi m hnh nh sau:

(3.13)

Trong : : t l lm pht, gM: t l tng trng cung tin danh ngha.

gY: t l tng trng sn lng. : o lng lch gia t l mt gi tin ni a v li sut. e: lm pht k vng. Kt lun ca m hnh: vi chui s liu 1990:12-1994:12, tc gi kt lun , gM c ngha cao nn y l yu t dng d bo lm pht, gY ch tc ng trong ngn hn.

Dng Th Thanh Mai (2002) nh gi lm pht ca cc nc ang pht trin, ph thuc vo ba yu t: tng lng cung tin, tng thu nhp, t gi. M hnh hi qui nh sau:

(3.14) Trong : lnMt: logarit c s t nhin ca cung tin danh ngha. lnYt: logarit c s t nhin ca sn lng trong nc. lnNERt: logarit c s t nhin ca t gi hi oi. t: sai s. Vi chui d liu t nm 1997-2000, tc gi i n cc kt lun l t gi khng c tnh hiu bo trc cho lm pht. Khi kim nh m hnh trong ba giai on t nm

44

1989-1992, 1993-1996, 1997-2000, tc gi cng cho kt lun l t gi khng c tn hiu bo trc cho lm pht. Vi cc kt qu nh trn tc gi khuyn cc nh lm chnh sch c th iu hnh chnh sch t gi linh hot m khng phi quan tm n lm pht. Vin nghin cu VEPR (2011) : xy dng m hnh VECM da trn c s lm pht c din t l s thay i trong mc gi logP, ph thuc vo s thay i ca gi hng ha thng mi logPT, gi hng ha phi thng mi logPN v gi c kim sot logPC. Mi quan h ny c th c din t trong phng trnh sau: logP = 1logPT + 2logPN + (1 1 + 2)logPC trong 1+ 2<1. Kt lun ca m hnh : tri ngc vi nhng nghin cu c, kt qu ca m hnh VECM cho thy t gi, c th l vic ph gi, c tc ng ng k lm tng p lc lm pht. S khc bit trong kt qu ny c th c gii thch mt phn l do cc nghin cu trc y ch yu nghin cu trong cc giai on t gi c gi tng i cng nhc. Nh vy, thng qua tng hp cc m hnh nghin cu lm pht, chng ta c th nhn thy: Hu ht cc nghin cu u cho rng trong nhng nm u thp k 1990, nhp tng cung tin c tc ng nhiu n lm pht vi tr t 1-2 thng. V ngoi cung tin th cc yu t nh t gi, li sut, GDP, lm pht nc ngoi, nhu cu xut khu cng c tc ng khng nh n lm pht. Tuy nhin vn cha c m hnh no tng hp tc ng ca tt c yu t trn ln lm pht Vit Nam. Nguyn nhn mt phn l do cc yu t tc ng n lm pht cn c tc ng ln nhau v lm pht cn tc ng n cc yu t ny nn rt kh xem xt. Xut pht t thc trng trn bi nghin cu s s dng m hnh T Hi Quy Vecto VAR nhm xc nh t l m cc nhn t tc ng ln lm pht Vit Nam v d bo lm pht cho cc k k tip. (3.15)

3.2.

Gii thiu m hnh t hi quy vecto VAR 3.2.1. M hnh t hi quy vecto VAR

45

Nh chng ta bit, mi quan h gia cc bin s kinh t khng n thun ch theo mt chiu, bin c lp (bin gii thch) nh hng ln bin ph thuc m trong nhiu trng hp n cn c nh hng ngc li. Do m ta phi xt nh hng qua li gia cc bin ny cng mt lc. Chnh v th m hnh kinh t lng m ta phi xt n khng phi l m hnh mt phng trnh m l m hnh nhiu phng trnh. Tuy nhin, c lng c cc m hnh ny ta phi m bo rng cc phng trnh trong h c nh dng, mt s bin c coi l ni sinh (bin m gi tr c xc nh bi m hnh, l bin ngu nhin) v mt s bin khc c coi l ngoi sinh hay xc nh trc (ngoi sinh cng vi ni sinh tr). Vic nh dng ny thng c thc hin bng cch gi thit rng mt s bin c xc nh trc ch c mt trong mt s phng trnh. Quyt nh ny thng mang tnh ch quan v b Chrishtopher Sims ln ting ch trch. Theo Sims, nu tn ti mi quan h ng thi gia mt s bin th cc bin ny phi c xt c vai tr nh nhau, tc l tt c cc bin xt n u l bin ni sinh. Da trn tinh thn m Sims xy dng m hnh vector t hi quy Var. 3.2.1.1. Khi nim M hnh Var v cu trc gm nhiu phng trnh (m hnh h phng trnh) v c cc tr ca cc bin s. Var l m hnh ng ca mt s bin thi gian. Ta xt hai chui thi gian Y1 v Y2. M hnh Var tng qut i vi Y1 v Y2 c dng sau y:

Trong m hnh trn, mi phng trnh u cha p tr ca mi bin. Vi hai bin m hnh c 22p h s gc v 2 h s chn. Vy trong trng hp tng qut nu m hnh c k bin th s c k2p h s gc v k h s chn, khi k cng ln th s h s phi c lng cng tng.

46

3.2.1.2. Phng php c lng m hnh Var Xt tnh dng ca cc bin trong m hnh. Nu cha dng th s dng k thut ly sai phn a v cc chui dng. La chn khong tr ph hp. Xem xt mc ph hp ca m hnh chy ra (bng vic kim nh tnh dng ca phn d. Nu phn d ca m hnh dng th m hnh nhn c ph hp vi chui thi gian v ngc li. So snh cc m hnh v la chn m hnh ph hp nht. 3.2.1.3. Mt s vn trong xy dng m hnh Var Bn cnh nhng u im ni tri ca m hnh Var : khng cn xc nh bin no l bin ni sinh v bin no l bin ngoi sinh hay l ta c th s dng phng php OLS cho tng phng trnh ring r th m hnh Var cn vng phi mt s hn ch: Khi xt n m hnh Var ta cn phi xt n tnh dng ca cc bin trong m hnh. Yu cu t ra khi ta c lng m hnh Var l tt c cc bin phi dng, nu trong trng hp cc bin ny cha dng th ta phi ly sai phn m bo chui dng. Cng kh khn hn na nu mt hn hp cha cc bin c tnh dng v cc bin khng c tnh dng th vic bin i d liu khng phi l vic d dng. Kh khn trong vic la chn khong tr thch hp. Gi s m hnh Var bn ang xt c ba bin v mi bin s c 8 tr a vo tng phng trnh. Nh xem xt trn th s h s m bn phi c lng l 32.8+3=75. V nu ta tng s bin v s tr a vo mi phng trnh th s h s m ta phi c lng s kh ln. Ngoi ra, kh khn trong vic la chn khong tr cn c th hin ch nu ta tng di ca tr s lm cho bc t do gim, do vy m nh hng n cht lng cc c lng. 3.2.2. ng dng M hnh VAR cu trc nghin cu tc ng ca chnh sch tin t trn th gii Hn 15 nm qua, nh gi thc nghim cc tc ng ca ng thi chnh sch tin t s dng rng ri m hnh T Hi Quy Vecto ( VAR).

47

c lng ca m hnh VAR cho cc nn kinh t ng ca v hi nhp a ra mt s kt qu hp l c th gii thch c v v vy kt qu thng c chp nhn v mt s quy lut thc nghim vn cn mt li gii thch cui cng. Nhng vn nan gii cng thc y mt s cc li ch trch gii quyt cho phng php VAR. im quan trng trong cch tip cn VAR phn tch chnh sch tin t l vic xc nh cc c sc chnh sch tin t khc bit nh th no vi cc hnh ng chnh sch tin t. Cc nh hoch nh chnh sch hnh ng p ng mc pht trin hin ti trong nn kinh t; hiu ng ny t c nh mt hm phn ng chnh sch. Cc ng thi cn li trong cng c chnh sch, lch ca cc c quan t quy tc ca h, c hiu nh nhng c sc chnh sch tin t v tc ng ca chng c th c iu tra bng phng php hm k thut phn ng (the impulse response function techniques). 3.2.2.1. ng dng m hnh t hi quy vecto VAR M Bernanke v Mihov (1998) xut mt phng php VAR c th bao gm tt c cc bin chnh sch trc y xut i vi Hoa K nh l chi tit k thut c th ca m hnh ni chung. Fabio Canova, Luca Gambetti (2008) iu tra s ng gp ca chnh sch tin t n nhng thay i trong tng trng sn lng v ng lc lm pht M bng cch xc nh mt c sc chnh sch v quy t c chnh sch trong mt h s thi gian thay i VAR s dng s gii hn du hiu mnh m. M hnh VAR vi YT l mt vc t bao gm li sut ngn hn, t l lm pht, tng trng sn lng v tc gia tng M2 theo th bt. YT c th hin :

A0,t c thi gian chn khc nhau, Ai,t l ma trn h s ca cc thi gian khc nhau. i = 1,..., p v t l mt php kh nhiu trng Gauss (a Gaussian white noise) vi s khng c ngha v cc ma trn hip phng sai thi gian khc nhau t .

48

3.2.2.2. M hnh VAR cu trc nghin cu tc ng ca chnh sch tin t n lm pht trn 7 quc gia ng Ngn hng thanh ton quc t (BIS,2006) s dng m hnh vc t t hi quy (VAR) nhm kim nh tc ng ca chnh sch tin t vo hot ng kinh t v gi c. M hnh VAR ( Vector Autoregressions) c s dng phn tch nhng tc ng ca chnh sch tin t trong by nn kinh t ng . C th l Indonesia, Hn Quc, Malaysia, Philippines, Singapore, i Loan, Trung Quc v Thi Lan. Nh c m t trong Bernanke v Mihov (1998), gi s rng c cu kinh t ng l m hnh ng khng b gii hn truyn tnh th ta c h phng trnh sau :

(1)

(2)

Cc Bi , Ci , Ay, Di , Gi v Ap l ma trn h s vung. Phng trnh (1) v (2) phn vng cc bin c xem xt thnh hai nhm : khi phi chnh sch (Y) v khi chnh sch (P). Cc Yt vector bao hm cc bin phi chnh sch kinh t v m nh sn lng v gi c, cc yu t ny c phn ng trc nhng c sc chnh sch tin t s c kim tra. Cc Pt vector bao gm cc bin chnh sch hay bin tin t hoc c tim nng thng dng nh l cc ch bo v chnh sch tin t, v d nh li sut ngn hn. Lu rng cc NHTW c th khng hon ton kim sot cc bin chnh sch bi v NHTW cng b nh hng bi nhng c sc khc. Tuy nhin, NHTW c mt tc ng ng k n cc bin ny trong giai on hin nay. Trong h thng ny, mi bin c php ph thuc vo gi tr hin ti hoc tr s tr (ln n tr k) ca bt k bin no trong h thng. Cc vector Vy v Vp khng c tng quan nhiu ln nhau cu trc hoc c bn. M hnh VAR c bn theo BIS s tr li cho cu hi liu cc yu t v tin t, nh tn dng cho nn kinh t v li sut ni a ng mt vai tr quan trng trong vic xc

49

nh lm pht hay khng ngoi t gi VND/USD. H thng VAR c bn bao gm cc bin ni a nh : t gi VND/USD, CPI v M2, tn dng trong nc, li sut, gi hng ha ( gi xng, gi go) v cc bin s nh cung tin M. 3.3. ng dng m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm

pht Vit Nam 3.3.1. C s d liu D liu trong bi nghin cu c tng hp, thu thp v tnh ton t nhiu ngun khc nhau. m bo s chnh xc cho chui d liu trong qu trnh x l, a s d liu c ly trong cc bo co ca nhng t chc uy tn nh : IFS (T chc thng k ti chnh quc t thuc IMF), EIU ( C quan tnh bo kinh t Anh), Tng cc thng k VN ( TCTK), bo co ca NHNN Vit Nam Bin Ch s gi tiu dng(%) (nm 2005=100) Tng sn phm trong nc(gi ss 1994) Gi du (USD/thng) K hiu CPI GDP OIL IFS. TCTK, IFS. www.eia.gov Ngun

Tc gia tng cung tin M2 (t ng)

M2

IFS, EIU www.oanda.com

T gi bnh qun lin ngn hng TG USD/VND Li sut tin gi k hn 3 thng (%) Gi go Thi Lan (USD/tn) D tr ngoi hi (triu USD) LSTG RICE IR

TCTK, Bo co NHNN IFS IFS IFS, EIU

Tn dng trong nc (domestic creadit)(t CREDIT ng)

50

Cung tin M2 M ( t USD) Xut nhp khu rng (triu USD) (CIF)

M2US XNK

IFS, EIU B cng thng, TCTK

3.3.2. Xy dng m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht Mc ch chnh ca phn ny l xy dng mt m hnh VAR c bn - m hnh c s dng ph bin d bo cc h thng chui thi gian c lin quan vi nhau v phn tch tc ng ngu nhin i vi h thng ca cc bin s. Phng php VAR khc phc nhc im ca m hnh cu trc bng cch x l mi bin ni sinh nh l mt hm cc gi tr tr ca tt c cc bin s ni sinh trong h thng. M hnh VAR nh gi cc yu t ca chnh sch tin t tc ng n lm pht Vit Nam s da trn m hnh VAR ca Chris Sims v m hnh VAR c bn BIS (2006) xc nh cc yu t ca chnh sch tin t ln lm pht :

3.3.2.1. La chn bin cho m hnh Da trn c s nhng khi nim v nhng phn tch ca chng 1, chng 2, nhng nhn t c kim nh trong cc m hnh trc. 10 bin c la chn kim nh tc ng ln lm pht ln lc l : 1. Ch s gi tiu dng (kim nh lm pht k trc v k vng lm pht ca ngi dn tc ng n lm pht). 2. Tc tng trng cung tin (xem xt tc gia tng cung tin ni t c nh hng ln n lm pht). 3. Tn dng trong nc(gia tng trong tn dng s nh hng n lm pht).

51 4. Tng sn phm trong nc(tc tng trng ca nn kinh t nh hng n lm

pht). 5. D tr ngoi hi (xem xt yu t thm ht ngn sch tc ng n lm pht). 6. Gi du (Vit Nam l mt nc nhp cng xng du nhiu hn gp bi lng xng du xut khu. Hn ht, xng l nguyn liu u vo ca rt nhiu ngnh kinh t nn gi xng cng s nh hng khng nh n lm pht). 7. Gi go(Vit Nam l nc nng nghip, gi go l mt nhn t quan trng trong gi hng ha ca nc ta. ng thi, gi lng thc cng l mt nhn t nh hng n lm pht). 8. Tc gia tng cung tin M2 M(kim nh xem lm pht nc ngoi c nh hng n lm pht trong nc khng). 9. Xut nhp khu rng( tnh hnh nhp siu ca nc ta trong nhiu nm gn y c nh hng nhiu n lm pht khng). 10. Li sut tin gi k hn 3 thng(kim nh chnh sch ca NHNN nh hng ln lm pht). M hnh VAR c bn da trn m hnh VAR ca Chris Sims v BIS (2006) kim nh tc ng ca chnh sch tin t ln lm pht. Nn trong qu trnh xy dng m hnh, bi nghin cu ng trc s la chn mt trong 2 bin GDP hoc t gi (chnh sch tin t hng vo tng trng hay chnh sch tin t hng vo t gi). Cc nghin cu mi y1 ch ra tc ng ca t gi n lm pht. Nu ta xt n nhng bin ng gn y trn th trng ngoi hi, c bit l th trng t do, trong nm 2009 v 2010 do nim tin ca vo tin ng b st gim, do hot ng u c v tnh trng la ha dn n k vng v lm pht tr li ca ngi dn tng ln. iu ny c th khin cho tc ng ca t gi i vi lm pht tng ln. Nhng m hnh VAR c bn xy dng kim nh tc ng ca chnh sch tin t n lm pht t nm 2000 n cui nm 2010 m t cui nm 2008, NHNN mi tin hnh ph gi nhiu hn v vi mc ln hn nn tc ng ca t gi n lm pht gn y mi th hin r.
1

Vin nghin cu VEPR (2011)

52

Chnh v th, bi nghin cu s la chn bin GDP (chnh sch tin t hng vo tng trng). (iu ny khng c ngha l t gi khng tc ng n lm pht) 3.3.2.2. M hnh VAR c bn ph hp Vit Nam M hnh VAR c bn 10 bin nhm kim nh tc ng ca cc nhn t n lm pht Vit Nam giai on t nm 2000 n cui nm 2010 v d bo tnh hnh lm pht trong thi gian sp ti c xy dng gm c cc bin ni sinh (khi chnh sch) : CPI(ch s gi tiu dng), CREDIT (tn dng ni a), GDP (tng sn phm trong nc) , IR (d tr ngoi hi), LSTG (li sut tin gi), XNK (xut nhp khu rng), M2 v cc bin ngoi sinh (khi phi chnh sch): OIL(gi du), RICE (gi go), M2US (cung tin M). Tt c cc bin u c ly log, ring xut nhp khu rng l tr log tr tuyt i ca gi tr XHK theo qu, li sut khng ly log. M hnh c c lng gm 1 h phng trnh vi 10 phng trnh :

(1) Vi : k l gi tr tr. , , , z, , , , , , , : l ma trn h s vung. CPI : l ch s gi tiu dng ,CREDIT : l tn dng ni a, GDP : Tng sn phm trong nc, IR : l d tr ngoi hi, LSTG: l li sut tin gi, XNK: l

53

xut nhp khu rng, M2 : tc gia tng cung tin, OIL: ch s gi du, RICE : gi go, M2US : cung tin M. : l sai s ngu nhin. ( 9 phng trnh cn li trong m hnh : ph lc 1) Kim nh tnh dng cho chui d liu thu c kt qu cc bin trong m hnh dng bc 2. Tin hnh ly sai phn bt 2 ca cc bin v xc nh tr 2 cho m hnh. ( kt qu : ph lc 3). Kim nh phn d ca m hnh u dng (ph lc 5) iu ny chng t m hnh VAR c bn c xy dng l hon ton ph hp vi chui d liu v cc bin c la chn. Kt qu s dng m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010 ( ph lc 4) nh sau :

Tc ng gii thch lm pht sau 4 qu CPI CREDIT GDP IR M2 OIL M2US LSTG 25.31% 14.32% 2,78% 11.37% 21.83% 18.12% 3.76% 1.47%

Tc ng gii thch lm pht sau 8 qu. 5.94% 3.81% 11.42% 8.89 % 52.6% 6.78% 4.06% 1.59%

54

XNK RICE Tng cng

0.54 % 0.5% 100%

3.42% 1.49% 100%

T bng kt qu, ta ch n nhn t gii thch nhiu nht cho lm pht qua 4 qu l cung tin M2, CPI, tn dng ni a, d tr ngoi hi v gi du. Xp theo th t mc gii thch cho lm pht sau 4 qu ta c th thy rng : CPI gii thch c l m pht mc 25,31% tc lm pht ca cc qu trc v k vng lm pht ca ngi dn nh hng nhiu nht n lm pht sau 4 qu. Tip theo sau l cung tin M2(21.81%), gi nguyn liu u vo v c th y l du gii thch c 18.12%. tip l tn dng ni a(14.32%) v d tr ng oi hi (11.37%). Nhng sau 8 qu ta c th thy rng M2 l nhn t gii thch nhiu nht cho lm pht, M2 gii thch c 52,6% lm pht. Theo sau l GDP, GDP gii thch c 11.42% lm pht sau 8 qu. iu ny cho thy nn kinh t cng tng trng pht trin th lm pht cng tng cao. D tr ngoi hi cng gp phn gii thch 8.89% lm pht sau 8 qu. Sau l gi du(6.78%) v CPI (5.94%). Tn dng c t l gii thch lm pht sau 4 qu kh cao, nhng sau 4 qu na t l ny li gim i ng k. So snh vi nhng bin ng thc t ca lm pht th chng ta thy kt qu m mnh chy ra ph hp vi nhng bin ng ca nhng yu t gy ra lm pht. 3.3.3. D bo lm pht trong thi gian sp ti Kt qu m rng mu v d bo ca m hnh VAR c bn cho lm pht qu 1 nm 2011 v qu 2 nm 2011 ( ph lc 6) nh sau:

55

Thi gian Qu I nm 2011 Qu II nm 2011

D bo 5.56% 4.92%

Thc t 6%2

Sai lch 9.15%

Kt qu cho thy m hnh gii thch c s bin ng ca lm pht. Theo d bo ca m hnh th CPI qu 2 nm 2011 s tng khong 4.92 % so vi qu I nm 2011. Thm vo , din bin ca lm pht my thng gn y ang c xu hng gim dn cho thy tnh d bo ca m hnh kh chnh xc.

Ngun : tng hp t TCTK.

56

Nhng hn ch ca m hnh : M hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010 cha kim nh c yu t chi tiu cng v n cng ca chnh ph tc ng n lm pht ( y cng l mt trong nhng nguyn nhn quan trng lm lm pht Vit Nam tng cao). Khi xy dng m hnh phi ng trc s la chn gia chnh sch tin t hng vo tng trng hay chnh sch tin t hng vo t gi v nu la chn c 2 chnh sch th cc bin trong m hnh s c nhng tc ng phc tp ln nhau khin cho m hnh khng cn ph hp. iu ny khin cho m hnh phi b qua nhn t t gi ( thi gian gn y c nh gi l mt trong nhng nguyn nhn gy ra lm pht).

KT LUN CHNG 3
Chng 3 ca ti im qua mt s m hnh o lng lm pht trn th gii nhm phn tch cc yu t c bn tc ng n lm pht, lm nn tng c s l thuyt cho vic phn tch v xy dng m hnh T Hi Quy Vecto (Var) xc nh cc nhn t c bn tc ng n lm pht Vit Nam. Qua chng 3 bi nghin cu a ra mt m hnh nh gi tc ng ca cc nhn t ti s bin ng ca lm pht. Qua gip chng ta c c mt ci nhn su sc hn v cc yu t tc ng ti s bin ng ca lm pht v hn ht l nhm gip cc nh qun l c c nhng bin php kim ch lm pht .

57

CHNG 4 : NHNG BIN PHP NHM KIM SOT LM PHT VIT NAM
4.1. Nhng gii php tnh th Nhng bin php ny c p dng vi mc tiu gim tc thi cn st lm pht trn c s s p dng cc bin php n nh tin t lu di . Cc bin php ny thng c p dng khi nn kinh t lm vo tnh trng siu lm pht. Th nht : Cc bin php tnh th thng c chnh ph cc nc p dng , trc ht l gim lng tin giy trong nn kinh t nh ngng pht hnh tin vo lu thng. Bin php ny cn gi l chnh sch ng bng tin t . T l lm pht tng cao ngay lp tc ngn hng trung ng phi dng cc bin php c th a n tng cung ng tin t nh ngng thc hin cc nghip v chit khu v ti chit khu i vi cc t chc tn dng, dng vic mua vo cc chng khon ngn hn trn th trng tin t, khng pht hnh tin b p bi chi ngn sch. Nh nc p dng cc bin php lm gim lng tin cung ng trong nn kinh t nh: NHTW bn ra cc chng khon ngn hn trn th trng tin t , bn ngoi t vvay , pht hnh cc cng c n ca chnh ph vay tin trong nn kinh t b p cho bi chi ngn sch nh nc , tng li sut tin gi c bit l tng li sut tin gi tit kim dn c . Cc bin php ny rt c hiu lc v trong mt thi gian ngn n c th gim bt c mt khi lng kh ln tin nhn ri trong dn c do gim c sc p ln gi c hng ho v dch v trn th trng . Vit Nam cc bin php ny dc p dng thnh cng vo cui nhng nm 80, u nhng nm 90. Th hai : Thi hnh chnh sch ti chnh tht cht nh tm hon nhng khon chi cha cn thit trong nn kinh t , cn i li ngn sch v ct gim chi tiu n mc c th c . Th ba : Tng cng cng tc qun l iu hnh ngn sch nh nc trn c s tng cc khon thu cho ngn sch mt cc hp l , chng tht thu , c bit l tht thu v thu , nng cao hiu qu ca cc khon chi ngn sch nh nc.

58

4.2. Cc bin php ch yu chng lm pht Vit Nam thc hin mc tiu tng trng v pht trin kinh t t mc tiu dn giu nc mnh x hi cng bng dn ch vn minh. Thc hin mc tiu cng nghip ho v hin i ho t nc, vn chng lm pht cn c bo m v lun duy tr mc hp l. Trong nhng nm gn y, cuc u tranh kim ch v y li lm pht tuy thu c kt qu nht nh, nhng kt qu cha tht vng chc v nguy c ti l m pht cao vn cn tim n. Do kim ch v kim sot lm pht vn l mt nhim v quan trng. kim ch v kim sot c hiu qu, cn p dng tng th cc gii php: y mnh pht trin sn xut, gim chi ph sn xut v lu thng, trit tit ki m trong chi tiu, tng nhanh ngun vn d tr, bo m cc cn i ln ca nn kinh t nhm bo m tc tng trng kinh t theo d kin, ng thi phi y mnh c ch qun l kinh t ph hp vi c ch th trng c s qun l ca nh nc, lm cho cc yu t tch cc ca th trng ngy cng c hon thin v pht trin. Vy thc hin chng lm pht chng ta c nhng ch trng v gii php sau: Tp trung mi ngun lc, nng cao nng sut lao ng, trit tit kim, gim chi ph sn xut y mnh sn xut. Th tng chnh ph giao cho b k hoch v u t phi hp vi cc B cc ngnh c lin quan nghin c u b sung hon thin cc c ch chnh sch chung v qun l kinh t, bo m cc cn i ln cho nn kinh t tng trng nhanh v bn vng; tp chung mi ngun lc nhm y mnh pht trin sn xut vi hiu qu ngy cng cao; gi vng chn chnh h thng doanh nghip Nh nc hot ng c hiu qu hn, sp xp tt mng li lu thng hng ho, xy dng khi lng d tr lu thng mnh, nht l nhng mt hng thit yu, Nh nc c kh nng can thip vo th trng, bnh n gi c, to mi trng thun li cho cc doanh nghip hot ng bnh ng, tham gia cnh tranh lnh mnh, hng ho lu thng thng sut t sn xut n tiu dng. Cc gii php tin t ti chnh Khng ch tng phng tin thanh ton ph hp v yu cu ca tng trng kinh t mc tng ti a trong khong 21%; d n tn dng tng khong 20%-22%, huy

59

ng vn tng 20% - 25% , trong vn trong nc tng 10%-15%; tip tc iu chnh li sut ph hp vi yu cu pht trin ca nn kinh t-x hi trong giai on mi. thc hin mc tiu trn. NHNN phi phi hp cht ch vi b k hoch v u t. B ti chnh v cc B, cc ngnh c lin quan tp trung thc hin kin quyt mt s gii php sau y: Tip tc trin khai pht trin th trng vn ngn hn, cng c th trng tn phiu kho bc. Ngn hng nh nc cn phi hp vi B ti chnh t chc iu hnh c hiu qu hot ng ca cc th trng ny nhm thc y tng trng kinh t, gp phn kim sot lm pht nht l trong dip tt Nguyn n. Ngn hng nh nc iu hnh cht ch phng tin thanh ton d kin: Thu hi n n hn v qu hn, khng ch hn mc tn dng kim sot nh mc d tr bt buc theo php lnh Ngn hng, loi b tn phiu kho bc trong c cu d tr bt buc v tng tng ng phn tin gi trn ti khon ca Ngn hng nh nc. Ngn hng Nh nc cn s kt kinh nghim iu hng th trng ngoi t lin ngn hng c nhng sa i b sung cn thit nhm p ng yu cu mua bn ngoi t gia cc ngn hng vi cc t chc kinh t. Vic mua ngoi t ca ngn hng nh nc ch thc hin khi c Quyt nh ca Th tng Chnh ph. Tng cng kim tra kim sot v tng bc thc hin nhanh hn ch trng trn t Vit Nam ch tiu tin Vit Nam. Bn cnh cc cng c iu hnh chnh sch tin t trc tip, cn p dng thnh cc chuyn gin tip iu hnh li sut th trng, iu ho lu thng tin t, m rng vic thanh ton. Ngn hng nh nc theo di kim tra ti cc ngn hng thng mi vic gim li sut cho vay so vi hin nay c phng n gi m tip li sut cho vay kch thch u t. Cc bin php v ngn sch nh nc

Phn u tng thu, thc hin trit tit kim chi nhm gim bi chi ngn sch nh nc, tng d tr ti chnh bo m cn i ngn sch nh nc vng chc, lnh

60

mnh l bin php c bn gp phn kim ch lm pht. Cc ngnh, cc cp phi c vic ch o thu, chi ngn sch l nhim v trng tm ca mnh. i i vi vic nghin cu chnh sch thu. B ti chnh, Tng Cc hi quan v u ban nhn dn cc cp cn tng cng cng tc qun l thu v chng tht thu thu, bo m thu ng, thu theo quy nh ca php lut. Phi hp vi cc nghnh cc cp qun l cht ch i tng np thu, u tranh chng bun lu v kinh doanh tri php lut, khai man doanh s v chy trong vic np thu. T chc thanh tra v kimt tra vic thu thu, ci tin th tc np thu, trnh phin h cho ngi np thu. Cc B ngnh a phng v n v c s thc hin nghim tc ch th ca Ban B th, Ngh quyt ca Quc hi v thc hin tit kim, chng lng ph, chngtham nhng, chng bun lu, t chc s dng vn ngn sch Nh nc ng mc ch, c hiu qu v phi chu trch nhim i vi khon chi sai ch lm tht thot ti sn v nhng khon chi lng ph, ph trng hnh thc. Tip tc sp xp li khu vc doanh nghip nh nc nhm nng cao nng sut lao ng, chng tht thot, lng ph vn ti sn Nh nc. B tichnh khn trng hon thnh n i mi c ch qun l doanh nghip nh nc trnh Th tng Chnh ph, trin khai rng ri ch k ton mi trong cc doanh nghip, tng cng kim tra, hng dn a hot ng ti chnh ca doanh nghip i vo n np, ng ch . Nn thc hin cc m hnh hp tc cng t nh PPP (Public - Private Partner) . Hp tc cng - t m theo nh nc cho php t nhn cng tham gia u t vo cc dch v hoc cng trnh cng cng ca nh nc. Vi m hnh PPP, Nh nc s thit lp cc tiu chun v cung cp dch v v t nhn c khuyn khch cung cp bng c ch thanh ton theo cht lng dch v. y l hnh thc hp tc ti u ha hiu qu u t v cung cp dch v cng cng cht lng cao, n s mang li li ch cho c nh nc v ngi dn v tn dng c ngun lc ti chnh v qun l t t nhn, trong khi vn m bo li ch cho ngi dn Cc bin php v iu hnh cung cu th trng Thc hin cc bin php hng ho lu thng thng sut trong c nc nh m ngn chn cc hin tng u c, tch tr khan him gi to, kch gi tng ln thit hi

61

cho sn sut v i sng. B thng mi ch tr cng cc b ngnh lin qun sm c n qun l th trng, tiu th hng ho ph hp vi c ch th trng c s qun l ca Nh nc. Xy dng mng li thng nghip vi s tham gia ca cc thnh phn kinh t, trong doang nghip quc doanh phi ch ng chi phi th trng Vic qun l th trng phi gn vi c th ca tng khu vc. V diu hnh cn i cung cu hng ho. B K Hoch v u t ch tr phi hp vi cc c quan qun l ngnh hng phi hp vi c quan chc nng chu trch nhim theo di din bin cung cu nhng mt hng thuc B, c quan ca mnh qun l. Pht hin v s l kp thi nhng mt cn i pht sinh trong qu trng iu hnh. B thng mi c trch nhim iu ho hng ho trong c nc, nht l nhng mt hng quan trng gii quyt nhng mt cn i cc b tng khu vc. i vi nhng mt hng quan trng cho sn xut v i sng ( lng thc, ng, xng du, xi mng... ) th vic cn i cung cu phi tin hnh tng qu, tng thng. i vi cc mt hng ny, phi xy dng lc lng d tr lu thng hng ho l cng c khng th thiu iu ho th trng. Cc B, cc c quan qun l ngnh hng, hi ng qun l, cc tng cng ty ny sm trnh Chnh ph n v c ch lu thng, bo mc d tr cn thit, d sc chi phi khi th trng pht sinh mt cn i. ngn chn ngay t u nhng du hiu dn n pht sinh bin i gi. Ban vt gi Chnh Ph phi theo di st din bin gi c th trng, nm bt kp thi nhng thng tin v tnh hnh sn xut, xut nhp khu, lu thng hng ho, tin t trn th trng, t xut vi Th tng Chnh Ph nhng bin php bnh n gi c, gip cc B ngnh qun l sn xut, kinh doanh, hnh thnh cc mc gi c th theo nh hng ca Nh nc. chn ng tnh trng gi c tng cao thng din ra vo nhng thng u nm, cc B ngnh cn nghim chnh chp hnh nhng yu cu ca Th tng Chnh ph. B lao ng thng binh x hi ch tr phi hp vi cc B ngnh c lin quan t chc xem xt tin lng, nng sut lao ng, chi ph sn xut, lu thng v vic hnh thnh gi mt s n v sn xut, kinh doanh cc loi hng ho i din cho cc ngnh kinh t quc dn sut chnh sch v bin php gii quyt tin lng gn vi nng sut lao ng i vi khu vc sn xut kinh doanh.

62

PHN KT LUN
Lm pht mi ln xut hin mi hon cnh v iu kin khc nhau th rt khc nhau nn mang mu sc mun hnh, mun v. Lm pht hin nay ang gy lo ngi ln cho cc cp hoch nh chnh sch, cc doanh nghip v cho ngi dn. Tm hiu nguyn nhn v nh lng cc yu t ny nhm tm ra bin php kim sot lm pht, gp phn vo n nh tnh hnh kinh t - x hi v vn cp bch. Qua ti chng ta phn no c ci nhn su hn v nhng nhn t tc ng n lm pht Vit Nam trong nhng nm gn y. ti xy dng mt m hnh kim nh hu ht cc nhn t tc ng ln lm pht v d bo tnh hnh lm pht sp ti. Thng qua ti chng ti hi vng s mang n cho cc nh hoch nh chnh sch mt m hnh c th phn tch c trong nhng nhn t tc ng n lm pht, nhn t no l ch o lm lm pht tng cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc. M hnh VAR c bn m ti xy dng cng l mt cng c hu hiu d bo tnh hnh lm pht trong thi gian sp ti. ti vn cn mt s hn ch cha i su vo phn tch cc tc ng qua li theo vng trn khp kn ca cc nhn t v m hnh Var c bn vn cha kim nh c tt c cc yu t tc ng n lm pht. Hn na lm pht l vn phc tp, ngy cm v bin ng lin tc nn bi nghin cu khng trnh khi sai st. V th chng ti rt mong nhng bn nghin cu sau ny s pht trin thm ti v hi vng nhn c s ng gp kin gip ti khc phc nhng thiu st v khng ch dng li vn cp m cn m rng ra nhiu vn khc.

DANH MC TI LIU THAM KHO

Ting vit : 1. GS.TS Trn Ngc Th, PSG.TS Nguyn Ngc nh (2011) Gio Trnh B Mn Ti Chnh Quc T trng i hc Kinh t tp HCM. 2. PGS.TS. Phan Th Cc ( 2008) Din Bin Lm Pht Vit Nam V Gii Php Kim Ch Linh Hot. 3. Hong Ngc H ( 2010) Gii Php Kim Ch Lm Pht Ti Vit Nam. 4. Trn Quc Hng ( 2010) Gii Php Kim Sot Lm Pht Vit Nam Trong Giai on Hin Nay. 5. V Tr Thnh (1997), Inflation Stabilization : The Vietnamese Experience In The 1980s And 1990s, PhD These, Australian National University. 6. Dng Th Thanh Mai (2002), Vn Dng M Hnh Phn Tch Chnh Sch T Gi Vit Nam, Lun n Tin s kinh t, i hc Kinh t Quc Dn, H Ni. 7. Vng Th Tho Bnh(2008), Tip Cn V Phn Tch ng Thi Gi C -L m Pht Ca Vit Nam Trong Thi K i Mi Bng Mt S M Hnh Ton Kinh T, Lun vn Thc s, i hc Kinh t Quc dn H Ni. Ting anh : 1. Bernanke, B. S. and I. Mihov (1998), Measuring monetary policy Quarterly Journal of Economics 2. Ben S C Fung( 2002), A VAR analysis of the effects of moneytary policy in East Asia, BIS working paper. 3. Gerlach, S. and W. Peng (2006) Output Gaps and Inflation in Mainland China Working Papers, BIS.

4. Uma Ramakrishnan and Athanasios Vamvakidis (2002), Forecasting Inflation in Indonesia, IMF Working Paper. 5. Sajawal Khan And Abdul Qayyum (2004),Measures of Monetary Policy Stance: a case of Pakistan. 6. Marshall Carter, Moodys Analytics (2011) Vietnam Outlook: Inflation Prompts Policy Tightening. 7. Nguyen Thi Thu Hang, Nguyen Duc Thanh ( 2011) Macroeconomic Determinants Of Vietnams Inflation 2000-2010: Evidence And Analysis. 8. Fabio C. Bagliano, Carlo A. Favero(1999), Information from financial mar kets and VAR measures of monetary policy. 9. Chris Sims (2002) Structural VARs. 10. Bernanke, B and I Mihov (1997): What does the Bundesbank target? European Economic Review. 11. Bernanke, B and I Mihov (1998): Measuring monetary policy, Quarterly Journal of Economics. 12. Blinder, A (1998): Central banking in theory and practice, Cambridge: MIT Press. 13. Christiano, L, M Eichenbaum and C Evans (2000): Monetary policy shocks: what have we learned and to what end? in J Taylor and M Woodford (eds), Handbook of Macroeconomics, North Holland. 14. Crosby, M and G Otto (2001): Persistence of output fluctuations under alternative exchange rate regimes, Hong Kong Institute of Monetary Research Working Paper. 15. De Arcangelis, G and G Di Giorgio (1998): In search of monetary policy measures: the case of Italy in the 90s, mimeo.

16. Fung, B S C and M Kasumovich (1998): Monetary shocks in the G-6 countries: is there a puzzle?, Journal of Monetary Economics. 17. Fung, B S C and M Yuan (1999): The stance of monetary policy, in Mo ney, Monetary Policy and Transmission Mechanism, proceedings of a conference held by the Bank of Canada, November 1999, Ottawa: Bank of Canada. 18. Leeper, E, C Sims and T Zha (1998): What does monetary policy do?Brookings Papers on Economic Activity 19. Mojon, B and G Peersman (2001): A VAR description of the effects of monetary policy in the individual countries of the euro area, Working Paper, 92, European Central Bank. 20. Peersman, G and F Smets (2001): The monetary transmission mechanism in the euro area: more evidence from VAR analysis, Working Paper, 91, European Central Bank. 21. Sims, C (1980): Macroeconomics and reality, Econometrica. 22. Smets, F (1997): Measuring monetary policy shocks in France, Germany and Italy: the role of the exchange rate, BIS Working Papers. 23. Turner, P and J Vant dack (1993): Measuring international prices and cost competitiveness, BIS. Cc trang Web tham kho chnh: 1. ADB: http://www.adb.org 2. B cng thng: http://www.moit.gov.vn 3. Ngn hng nh nc: http://www.sbv.gov.vn 4. Tng cc thng k: http://www.gso.gov.vn 5. IMF: http://www.imf.org 6. WB: http://www.worldbank.org 7. IEA: http://www.iea.org

PH LC 1

H 10 phng trnh trong m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010.

(1)

(2)

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

(10)

PH LC 2

D liu s dng trong m hnh t hi quy vecto VAR c bn kim nh 10 nhn t tc ng n lm pht Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010.

Qu 2000-1 2000-2 2000-3 2000-4 2001-1 2001-2 2001-3 2001-4 2002-1 2002-2 2002-3 2002-4 2003-1 2003-2 2003-3 2003-4 2004-1 2004-2 2004-3

GDP 70176 70907 71040 71472 71186 71027 71053 70881 70821 71120 71166 71379 70960 70734 71831 71678 71080 95954 89537

CPI 101.57 100.01 98.89 99.53 100.17 99.20 99.14 99.76 102.73 103.19 103.40 104.20 106.73 106.90 106.31 106.90 111.33 114.53 116.64

LSTG 11.12 11.54 10.69 9.29 11.84 9.62 8.22 7.74 7.36 7.71 8.47 8.30 8.82 8.94 9.17 8.51 7.09 6.44 6.87

M2 158723 170328 181777 195353 213454 228276 238895 248660 253558 264499 274004 281374 298614 324971 347353 373189 401290 421721 453788

XNK -247 -437 -371 -130 -74 -154 71 -742 -512 -481 -497 -1143 -783 -1587 -1096 -1585 -855 -1340 -1185

2004-4 2005-1 2005-2 2005-3 2005-4 2006-1 2006-2 2006-3 2006-4 2007-1 2007-2 2007-3 2007-4 2008-1 2008-2 2008-3

105864 76371 103670 97829 115161 81984 111361 106416 125612 88263 120257 115706 137118 94901 127257 123195

117.48 121.40 123.76 125.44 127.46 131.47 132.90 134.46 136.02 140.06 142.68 146.78 152.90 165.64 180.46 189.48

8.33 9.32 8.76 8.72 9.03 11.07 11.11 11.14 11.18 11.18 11.21 11.31 11.41 12.18 13.17 14.17

487576 531412 547383 589148 636763 651139 653676 677353 710333 771219 803353 849863 972480 312039 310978 323417 962167 442273 804501 429337 294310 306438 621770 561938

-2086 -1194 -2064 -550 -1043 66 -1955 -1470 -1458 -1712 -3065 -3218 -4572 -8350 -6900 1511

2008-4 2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2 2010-3

122130 119342 120811 122628 123797 122466 123160 124017

188.93 149.46 150.80 150.28 149.86 160.00 168.42 178.36

15.16 14.52 13.27 12.01 10.75 13.37 13.50 14.00

-1594 1499 -3646 -3809 -5608 -3430 -3188 -2450

2010-4

124202

180.14

15.27

587811

-3954

Qu 2000-1 2000-2 2000-3 2000-4 2001-1 2001-2 2001-3 2001-4 2002-1 2002-2 2002-3 2002-4 2003-1 2003-2 2003-3 2003-4 2004-1 2004-2 2004-3 2004-4 2005-1

OIL 25.81 28.78 27.97 27.13 23.11 23.68 22.73 16.68 18.53 23.021 25.16 23.81 29.19 23.825 26.3 26.88 29.13 32.67 36.45 38.45 40.28

RICE 228.80 197.86 178.14 183.57 177.09 167.76 173.00 179.38 189.29 202.00 188.48 185.27 196.95 203.67 202.86 197.00 240.35 244.23 252.00 278.43 295.00

CREDIT 119730 130069 135924 155236 163569 167600 177047 191204 201387 211385 224637 239921 246524 274776 290358 317771 341468 372387 391389 442978 473036

IR 3591.62 3531.89 3541.17 3416.51 3330.30 3432.45 3692.22 3674.57 3900.74 3804.54 3851.35 4121.05 5419.14 6330.26 6082.95 6224.18 6278.03 6392.56 6733.87 7041.46 7923.70

M2US 4703.20 4762.30 4843.10 4914.80 5064.50 5169.20 5345.00 5430.90 5497.30 5545.90 5655.30 5778.70 5857.60 5993.80 6074.00 6067.40 6148.80 6269.20 6334.30 6409.40 6440.70

2005-2 2005-3 2005-4 2006-1 2006-2 2006-3 2006-4 2007-1 2007-2 2007-3 2007-4 2008-1 2008-2 2008-3 2008-4 2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2 2010-3 2010-4

45.2 55.19 50.91 54.52 62.9 63.51 52.71 53.21 61.51 69.6 82.2 90.21 113.38 113.32 54.162 40.15 55.84 66.02 71.67 74.76 74.8 72.46 80

287.05 287.41 277.27 297.74 305.59 312.90 309.29 326.18 326.29 330.00 378.00 672.64 834.60 722.00 550.75 625.25 548.60 593.67 606.00 540.13 458.55 519.95 536.78

511064 548234 597715 607180 642557 669875 734391 768309 837905 927617 1100080 1198370 1252780 1251160 1403750 1501840 1706590 1888720 2040050 2063080 2244800 2421730 2591251.1

7865.06 8609.24 9050.56 10742.20 11293.30 11904.30 13384.10 18317.30 20792.60 22575.40 23479.40 26436.10 22262.40 23848.30 23890.30 23008.20 20260.40 18768.70 16447.10 13853.90 14120.80 14111.20 14534.54

6496.60 6592.00 6675.50 6758.50 6834.30 6929.30 7072.50 7160.20 7271.90 7404.30 7502.60 7685.70 7746.60 7894.10 8255.30 8409.90 8453.00 8459.30 8542.80 8519.90 8604.60 8709.20 8836.90

PH LC 3

Kt qu kim nh tr ca m hnh VAR 10 bin :

VAR Lag Order Selection Criteria Endogenous variables: D(D(LCPI)) D(D(LCREDIT)) D(D(LGDP)) D(D(LIR)) D(D(LM2)) D(D(LM2US)) D(D(LOIL)) D(D(LRICE)) D(D(LSTG)) D(D(LXNK)) Exogenous variables: C Date: 06/25/11 Time: 01:15 Sample: 2000Q1 2011Q2 Included observations: 35 Lag 0 1 2 LogL 248.8104 377.1996 579.7194 LR NA 176.0767 162.0158* FPE AIC SC HQ

5.61e-19 -13.64631 -13.20192* -13.49291 1.38e-19 -15.26855 -10.38031 -13.58113 2.04e-21* -21.12682* -11.79473 -17.90539*

* indicates lag order selected by the criterion LR: sequential modified LR test statistic (each test at 5% level) FPE: Final prediction error AIC: Akaike information criterion SC: Schwarz information criterion HQ: Hannan-Quinn information criterion

PH LC 4

Kt qu kim nh m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht vit nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010.

PH LC 5
Kt qu kim nh phn d ca M hnh: 1. Kim nh tnh dng ca phn d 1 : Null Hypothesis: RESID01 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. => phn d 1 ca m hnh dng. 2. Kim nh tnh dng ca phn d 2 : Null Hypothesis: RESID02 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. => phn d 2 ca m hnh dng. -5.641142 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0000 -4.800280 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0005

3. Kim nh tnh dng ca phn d 3 : Null Hypothesis: RESID03 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 2 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. => phn d 3 ca m hnh dng. 4. Kim nh tnh dng ca phn d 4 : Null Hypothesis: RESID04 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 3 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. => phn d 4 ca m hnh dng. -3.933116 -3.699871 -2.976263 -2.627420 Prob.* 0.0057 -5.058550 -3.679322 -2.967767 -2.622989 Prob.* 0.0003

5. Kim nh tnh dng ca phn d 5: Null Hypothesis: RESID05 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. => phn d 5 ca m hnh dng. 6. Kim nh tnh dng ca phn d 6 : Null Hypothesis: RESID06 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. -5.914532 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0000 -6.385277 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0000

=> phn d 6 ca m hnh dng.

7. Kim nh tnh dng ca phn d 7 : Null Hypothesis: RESID07 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. -7.395734 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0000

=> phn d 7 ca m hnh dng.

8. Kim nh tnh dng ca phn d 8 : Null Hypothesis: RESID08 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. -5.512214 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0001

=> phn d 8 ca m hnh dng.

9. Kim nh tnh dng ca phn d 9 : Null Hypothesis: RESID09 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. -5.415968 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0001

=> phn d 9 ca m hnh dng. 10. Kim nh tnh dng ca phn d 10 : Null Hypothesis: RESID10 has a unit root Exogenous: Constant Lag Length: 0 (Automatic based on SIC, MAXLAG=8) t-Statistic Augmented Dickey-Fuller test statistic Test critical values: 1% level 5% level 10% level *MacKinnon (1996) one-sided p-values. -6.891468 -3.646342 -2.954021 -2.615817 Prob.* 0.0000

=> phn d 10 ca m hnh dng.

PH LC 6

Kt qu d bo ca M hnh :

2000Q1 2000Q2 2000Q3 2000Q4 2001Q1 2001Q2 2001Q3 2001Q4 2002Q1 2002Q2 2002Q3 2002Q4 2003Q1 2003Q2 2003Q3 2003Q4 2004Q1 2004Q2 2004Q3 2004Q4 2005Q1 2005Q2 2005Q3

101.57 100.01 98.89 99.53 100.17 99.2 99.14 99.76 102.73 103.19 103.4 104.2 106.73 106.9 106.31 106.9 111.33 114.53 116.64 117.48 121.4 123.76 125.44

2005Q4 2006Q1 2006Q2 2006Q3 2006Q4 2007Q1 2007Q2 2007Q3 2007Q4 2008Q1 2008Q2 2008Q3 2008Q4 2009Q1 2009Q2 2009Q3 2009Q4 2010Q1 2010Q2 2010Q3 2010Q4 2011Q1 2011Q2

127.46 131.47 132.9 134.46 136.02 140.06 142.68 146.78 152.9 165.64 180.46 189.48 188.93 149.46 150.8 150.28 149.86 160 168.42 178.36 180.14 190.155 199.518