You are on page 1of 15

n tt nghip GVHD: Ts.

Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 1

Chng I: GII THIU B NGHCH LU
I. Gii thiu chung:
B nghch lu l b bin i tnh, m bo bin i mt chiu thnh xoay
chiu. Ngun cung cp l mt chiu, nh cc kho chuyn mch lm thay i cch ni
u vo v u ra mt cch chu k to nn u ra xoay chiu. B nghch lu hot ng
ph thuc vo loi ngun v ti.
Cc b nghch lu c phn lm hai loi: (phn loi theo qu trnh in t xy
ra trong nghch lu)
- B nghch lu p c cung cp t ngun p mt chiu.
- B nghch lu dng c cung cp t ngun dng mt chiu.
Ngun mt chiu thng thng l in p chnh lu, c quy v cc ngun mt chiu
c lp khc. Loi ngun s xc nh quan im chuyn mch.
in p hoc dng in ra ca b nghch lu p hay nghch lu dng c to
nn t mt sng trong mt na chu k gi l b nghch lu c iu khin ton sng.
Do s pht trin ca cc linh kin bn dn cng sut v phng php iu khin,
ngi ta s dng phng php iu bin rng xung PMW (Pulse Width
Modulation) mi na chu k c to nn t nhiu sng c rng thch hp, nh
d dng lc in p v dng in ra. V th bt u nghin c cn nghin cu s
lm vic vi iu khin ton sng v lm c s so snh vi s lm vic vi iu bin
rng xung. Tip theo s cp n b bin tn cng hng c in p hay dng
in cung cp gn tn s cng hng ca mch cng hng t suy gim. Chng
thng c s dng cung cp cho cc ti tn s trung bnh c h s cng sut rt
nh (t nng bng cm ng), chng i hi iu khin c bit. B bin tn nghch
lu dng hoc p thng c s dng trong truyn ng in xoay chiu c tc
thay i.

II. B nghch lu p mt pha:
B nghch lu p mt pha c cung cp bng ngun p mt chiu c tr
khng rt nh, do in p U khng chu nh hng ca bin thin dng in qua
n. in p v mt chiu c chuyn mch to nn in p ra xoay chiu U ( vi
tn s tu ).
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 2
Dng in ra I v dng in vo I
d
ph thuc ti pha xoay chiu. Ti ny c
th bt k vi iu kin khng phi l mt ngun p khc ( in dung hay sc in
ng xoay chiu ) mc trc tip vo u ra.
nghin cu cc b nghch lu p mt cch tng qut, ta gi thit ti dng
xoay chiu l l tng, ngha l dng in ti I l hnh sin.
C ba loi b nghch lu mt pha :
- B nghch lu c my bin p im gia (b nghch lu y - ko ).
- B nghch lu phn p vo in dung ( b nghch lu bn cu ).
- B nghch lu cu.
Hai b nghch lu u ch cn hai kho chuyn mch nhng phi c mt im
gia pha ra xoay chiu hoc pha vo mt chiu, trong khi b nghch lu cu
cn bn kho chuyn mch.
* Hin nay ngun p vn l ngun c s dng ph bin trong thc t. Hn
na in p ra ca nghch lu p c th iu ch theo cc phng php khc nhau
c th gim c sng iug ho bc cao. Trc kia nghch lu p b hn ch trong
ng dng v cng sut ca cc van ng lc iu khin hon ton cn nh. Hn na
vic s dng nghch lu p bng Tiristo khin cho hiu sut ca b bin i gim, s
iu khin phc tp. Ngy nay cng sut cc van ng lc nh: GTO, IGBT cng
tr nn ln v c kch thc gn nh, do nghch lu p tr thnh b bin i thng
dng v c chun ho trong cc b bin tn cng nghip.
Trong qu trnh nghin cu ta gi thit cc van ng lc l cc kho in t l
tng, tc l thi gian ng v m bng khng, nn in tr ngun bng khng.
II.1. Cu to:

Hnh 1.1a S b nghch lu cu mt pha ngun p
E
C
0
D
1
T
1
T
2
D
2
D
3
T
3
T
4
D
4
i
d
i
t
Z
t
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 3
S c m t trn hnh 1.1a. S gm 4 van ng lc ch yu l: T
1
, T
2
,
T
3
, T
4
v cc it D
1
, D
2
, D
3
, D
4
dng tr cng sut phn khng ca ti v li v
nh vy trnh c hin tng qu p u ngun.
T C c mc song song vi ngun m bo cho ngung u vo l ngun
hai chiu ( ngun mt chiu thng c cp bi chnh lu ch cho php dng i
thgeo mt chiu). Nh vy t C thc hin tip nhn cng sut phn khng ca ti,
ng thi t C cn m bo cho ngun u vo l ngun p (gi tr C cng ln ni tr
ca ngun cng nh v in p u vo c san phng).
II.2. Nguyn l lm vic:
na chu k u tin (0
2
u ), cp van T
1
, T
3
dn in, ph ti c u vo
ngun. do ngun l ngun p nn in p trn ti U
1
= E ( hng dng in c trn
hnh v). Ti thi im
2
u u = , T
1
v T
3
b kho, ng thi T
2
v T
4
m ra. Ti s c
u vo ngun theo chiu ngc li, tc l du in p trn ti s i chiu v U
t
= -E
ti thi im
2
u . Do ti mang tnh tr cm nn donmgf vn gi nguyn hng c, T
1
,
T
3
b kho nn dng khp mch qua D
2
, D
4
. Sut in ng cm ng trn ti s tr
thnh ngun tr nng lng thng qua D
2
, D
4
v t C (ng nt t).
Tng t nh vy khi kho cp T
2
, T
4
dng ti s khp mch qua D
1
, D
3
. th in
p ti U
t
, dng ti i
t
, dng qua it i
D
v dng qua Tiristo c biu din hnh 1.1b.

Hnh 1.1b: th biu din cc thng s ca nghch lu cu 1 pha ngun p
i
D1,3
i
D2,4
i
i
D1,3
i
t
U
t
0
0
0
0
i
T1, T3
t
t
t
t
t
1
t
2
t
3
t
4
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 4
II.3. Cc phng php chn van cho s :
II.3.1. Phng php ton t Laplace:
Dng in p xoay chiu trn ti Ut c th chuyn i v dng bin i Laplace
nh sau:
( )
}

=
t
pt
pt t
dt E e
e
p U
0
. .
1
1

( )
( )
( ) p Z
p U
p I
t
t
=
( )
(
(
(

+
=

T
L
R
t
L
R
t
t
t
t
t
e
e E
p L
.
.
t
1
. 2
1
R

Phng php ny phc tp nn t dng.
II.3.2. Phng php iu khin sng vung:
Ti l (R+L)
Ta c biu thc dng ti i (T
1
, T
3
m): E i R
dt
di
L = + . =>
R
E a
i a
dt
di .
. = +
Dng Laplace:
( ) ( )
p R
E a
p I a i p pI
.
.
. 0 ) ( = +
Vi iu kin ban u: i(0) = -I
m
;
L
R
a = => ( )
at
m
at
e I e
E
i

= . 1
R

Khi T2, T4 m ta c phng trnh:
E i R
dt
di
L = . =>
|
.
|

\
|
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|
=
2 2
. 1
R
T
t a
m
T
t a
e I e
E
i
in p ti c dng hnh sin ch nht i xng. N l mt hm l, chu k . Trin
khai Fourier ta c:
|
.
|

\
|
+ + + = ... 5 sin
5
1
3 sin
3
1
sin
4
t t t
E
u e e e
t






n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 5
* Tnh chn IGBT v it:
p dng cng thc:
( )
at
m
at
e I e
E
i

= . 1
R

ng vi
2
T
t = , i = I
m
=>
2
2
1
1 .
T
a
T
a
m
e
e
R
E
I

+
|
|
.
|

\
|

=

Vi
1
t t = , i = 0 =>
( )
1 1
. 1
R
0
at
m
at
e I e
E

=
=>
|
|
|
|
.
|

\
|
+
=
R
E
I
R
E
R
L
t
m
ln
1

- Tr trung bnh ca dng qua it:
( )
|
|
.
|

\
|

|
.
|

\
|
+ + =
(

= =


} }
a
e
I
E
f t
E
f I
dt e I e
R
E
T
idt
T
I
at
m D
t t
at
m
at
D
1
1 1
1
.
R
. .
R
.
. 1
1 1
1
0 0

- in p ngc max t ln it l E (V)
=> T gi tr I
D
v in p ngc t ln it ta chn c loi it cho D
1
, D
2
,
D
3
, D
4

- Tr trung bnh dng qua IGBT:
( )
} } (

= =

2 2
1 1
. 1
1 1
T
t
T
t
at
m
at
T
dt e I e
R
E
T
idt
T
I

|
|
|
.
|

\
|

|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
=

a
e e
I
E
f t
T E
f I
at
T
a
m T
1 2
1
.
R
.
2 R
.

- in p ngc ln nht t ln IGBT: -E (V)
- in p thun ln nht t ln IGBT: E (V)
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 6
=> T gi tr I
T
kt hp vi in p thun v in p ngc t ln IGBT ta chn
c IGBT cn tm.
II.3.3. Phng php iu bin rng xung PWM:
Thc t thng s dng gim bt kch thc ca b lc m bo cht lng
in p ra c dng gn hnh sin. iu ch rng xung cn phi c thc hin theo
qui lut iu khin sin.
S cu trc:


Tn hiu hnh sin u
m
(t) c tn s bng tn s ra v bin t l vi bin in p ra
ca nghch lu s c so snh vi tn hiu rng ca u
p
(t) v to ra cc xung c
rng tng ng cc thi im m u
m
(t) = u
p
(t) (hnh 1.2).
ng cong sng iu ho bc 1 u ra ca nghch lu s c t l sng iu ho bc
cao rt nh so vi sng bc 1. Trong qu trnh iu ch ngi ta c th to ra xung 2
cc hay mt cc. Xung hai cc tnh c ti bng cch so snh in p rng ca vi
in p ch o hnh sin. Xung rng ca l xung c hai cc tnh trong c chu k iu
bin, do in p trn ti (in p ra ca nghch lu) s l xung hai cc tnh c
rng thay i theo quy lut sin:
t K t O = A sin
Trong : At l rng xung; K l h s; O l tn s ca nghch lu.
Bin sng hi ca iu bin rng xung lng cc c biu thc tng qut:
( )
}
=
t
u u o
t
0
. sin
2
d n E U
nm

Khi n = 1 ta c: ( ) 2 cos 2 1 cos 2 1
E 4
sin sin sin
3
4
1
0
2
1
2 /
2
1
o o
t
u u u u u u
t
o o
o
t
o
+ =
(

+ =
} } }
d d d
E
U
m

U
2m
= 0
( ) 2 3 cos 2 1 3 cos 2 1
4
3
o o
t
+ =
E
U
m


| | 2 cos 2 1 cos 2 1
4
o o
t
n n
E
U
nm
+ =

My pht sin B iu ch Nghch lu
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 7
i vi trng hp ang xt, mun loi tr sng hi bc 3 v 5 cn phi c iu kin
sau:
1 2cos3o
1
+ 2cos3o
2
= 0
1 2cos5o1 + 2cos5o2 = 0

Bng phng php tnh gn ng ta tm c o
1
= 23
o
6, o
2
= 33
o
3. Nh vy
in p ra ch cha sng c bn v cc sng hi bc cao 7,9,11 C th xem:
t
E
u e
t
sin
4
=
Dng phng php iu bin rng xung c: Kt qu in p ra dng sin v dng
in ra cng dng sin. y xt ti (R + L) nn dng tr pha hn p mt gc .

Hnh 1.2: iu bin rng xung lng cc

u
U
1m
i
2t
0
T
1
, T
3
T
2
, T
4
D
1
D
3
D
1
D
3
D
1
D
3
T
2
T
4
T
2
T
4
T
1
T
3
T
2
T
4
T
1
T
3
T
1
T
3
D
2
D
4
D
2
D
4
D
2
D
4
U
m U
p
2t
t
u
U
U
+E
-E
o
1
o
2
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 8

Hnh 1.1c: th biu din cc thng s ca nghch lu cu 1 pha ngun p
Phn tch dng in p trn ti U
t
ra chui ta c:
( )

=
1
1 2
1 2 sin 4
k
t
k
t k E
U
e
t

Nu ch ly thnh phn sng iu ho c bn th:
t
E
U
t
e
t
sin
4
=
V ) sin( e = t
Z
U
i
t
t
t

Trong :
2 2
t t t
X R Z + =
X
t
= e.L
t
t
t
R
X
arctg =
* Dng trung bnh qua it l:
( ) | |
}
= =
1
0
cos 1
2
1
sin
2
1
u

t
e e
t
m m D
I t d t I I
=> Kt hp vi in p ngc ln nht t ln it l: -E ta chn c loi it
cho s tc chn c D
1
, D
2
, D
3
, D
4
* Dng trung bnh qua van ng lc (IGBT):
( ) ( )
t
e e
t
t
u
cos 1
2
1
sin
2
1
1
+ = =
}
m m T
I t d t I I
u
u
u
u
u1 u2
u3
u4
i
T1,3
0
0
0
0
U
t
i
t
i
D1,3
i
i
D2,4
i
D1,3
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 9
Mt khc ta c:
in p ngc max t ln IGBT: -E (V)
in p thun max t ln IGBT: E (V)
=> Ta chn c IGBT cho s thit k

III. B nghch lu p ba pha:
III.1 Cu to v hot ng:
S c ghp t ba b nghch lu mt pha (hnh 1.3a).
Gi thit:
- Van l tng, ng m tc thi.
- Ngun c ni tr v cng nh v dn in theo hai chiu
- Van ng lc c bn lm vic vi dn in = 180
o
.
- Tng tr cc pha Z
A
= Z
B
= Z
C
.
Cc it D
1
D
6
lm chc nng tr nng lng v ngun. T C m bo ngun l
ngun p v tip nhn nng lng phn khng t ti.

Hnh 1.3a: S b nghch lu cu 3 pha ngun p
=> to ra in p 3 pha i xng, lut dn in ca cc van phi tun theo:
- T
1
v T
4
dn lch nhau 180 v to ra pha A
- T
2
v T
5
dn lch nhau 180
o
v to ra pha C
E
C
T
1
T
3
T
5
T
4
T
6
T
2
D
1
D
3
D
5
D
6
D
2
D
4
Z
a
Z
b
Z
c
A B C
N
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 10
- T
3
v T
6
dn lch nhau 180
o
v to ra pha B
Cc pha lch nhau 120
o

Dng in p ra trn ti c xc nh nh sau:
* Trong khong 0t
1
: T
1
, T
6
, T
5
dn, s thay th c dng nh hnh 1.4a. T s
thay th ta thy U
ZA
= E/3.
* Trong khong t
1
t
2
: T
1
, T
2
, T
6
dn, s thay th c dng nh hnh 1.4b. T s
thay th ta thy U
ZA
= 2E/3.
* Trong khong t
2
t
3
: T
1
, T
2
, T
3
dn, s thay th c dng nh hnh 1.4c. T s
thay th ta thy U
ZA
= E/3.




n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 11

Hnh 1.3b: Lut iu khin v in p trn ti

U
CN
U
BN
U
AN

T
-E/3
-2E/3
-E/3
-2E/3
-E/3
-2E/3
2E/3
E/3
E/3
2E/3
E/3
2E/3
T
2
T
5
T
2
T
5
T
6
T
6
T
3
T
3
T
4
T
1
T
1
U
Zc
U
Zb
U
Za
0
f)
e)
d)
c)
b)
a)
t
t
t
t
t
t
t
6
t
5
t
4
t
3
t
2
t
1
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 12

Hnh 1.4a Hnh 1.4b Hnh 1.4c

Gi tr hiu dng ca in p pha l:
( ) E d U U
pha pha
3
2
2
1
2
0
2
= =
}
t
u u
t

Suy ra: ( ) t t U
A
e sin .
3
2
=
( ) ) 120 sin( .
3
2
o
B
t t U = e
( ) ) 120 sin( .
3
2
o
C
t t U + = e
Gi tr t C c tnh: ( ) 2 ln 2 1
. 3
.

A
=
C t
t
U R
T E
C

III.2. Tnh chn van v it:
III.2.1. Theo phng php iu khin sng vung:
Xt pha A (hnh 1.5)
in p pha ti c dng 6 bc trong mt chu k nn chia chu k ra thnh 6 giai on
gii bi ton, ly gi tr cui giai on ny lm s kin cho giai on k.
Ta c:
Phng trnh tng ca dng pha A trong mt giai on:
A A
A
U i R
dt
di
L = + .
( )
| | ( )
at
A
at A
A
e i e
U
i

+ = . 0 1
R





E
Z
B
Z
A
Z
C
E
Z
A
Z
B
Z
C
Z
B
Z
A
Z
C
E
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 13

Hnh 1.5
- Giai on 1:
T (0T/6) c T
1
, T
6
, T
5
dn v i
A
(0) = -I
2
; U
A
= E/3
Ta c:
( ) ( )
( )

=
+ =

1 1
1
6 /
. 0 1
3
I T i
e i e
R
E
i
A
at
A
at
A

=>
6
2
6
1
. 1
3R
T
a
T
a
e I e
E
I

= (1.1)
- Giai on 2:
T (T/6T/3) c T
1
, T
6
, T
2
dn v i
A
(0) = I
1
; U
A
= 2E/3
Ta c:
( ) ( )
( )

=
+ =

3 2
2
3 /
. 0 1
3
2
I T i
e i e
R
E
i
A
at
A
at
A

=>
3
1
3
3
. 1
3R
2
T
a
T
a
e I e
E
I

+
(

= (1.2)

- Giai on 3:
t
t
U
Za
2E/3
E/3
-2E/3
-E/3
T
1
T
2
T
3
T
4
T
5
T
6
T
6
T
3
T
2
2T
3
5T
6
T
i
A
0
I
3
I
2
I
1
-I
1
-I
2
-I
3
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 14
T (T/3T/2) c T
1
, T
3
, T
2
dn v i
A
(0) = I
3
; U
A
= E/3
Ta c:
( ) ( )
( )

=
+ =

2 3
3
2 /
. 0 1
3
I T i
e i e
R
E
i
A
at
A
at
A

=>
2
3
2
2
. 1
3R
T
a
T
a
e I e
E
I

+
(

= (1.3)
Gii h 3 phng trnh 3 n [(1.1), (1.2), (1.3) ]
Thay (1.2) vo (1.3) ta c:
2 3
1
2
2
. .
3
2
3
2
1
3R
T
a
T
a
T
a
e e
R
E
I
R
E
e
E
I

(

|
.
|

\
|
+ +
(

=
6
5
6
5
1
2
2
.
3
2
. .
3 3
T
a
T
a
T
a
e
R
E
e I e
R
E
R
E
I

+ + =
Thay (1.1) vo:
6
5
6
5
6
2
2
2
.
3
2
. .
3 3
.
3 3
T
a
T
a
T
a
T
a
e
R
E
e e I
R
E
R
E
e
R
E
R
E
I

|
.
|

\
|
+ + + =
aT aT
T
a
T
a
e I e
R
E
e
R
E
e
R
E
R
E
I


+ = . .
3
.
3
.
3 3
2
6
5
2
2

aT
aT
T
a
T
a
e
e
R
E
e
R
E
e
R
E
R
E
I


+
+
=
1
.
3
.
3
.
3 3
6
5
2
2
(1.4)
Thay I
2
vo (1.1) ta c gi tr I
1
:
6 /
2 1
.
3 3
aT
e I
R
E
R
E
I

|
.
|

\
|
+ = (1.5)
Thay I
1
vo (1.2) ta c gi tr I
3
:
3 /
2 3
.
3
2
3
2
aT
e I
R
E
R
E
I

|
.
|

\
|
= (1.6)
* Tr trung bnh dng qua it:
Xt it D
1
:
( )
| | ( ) ( )
at at at
A
at
A
e I e
R
E
e i e
E
i

= + = . 1
3
. 0 1
3R
2 1

Ti thi im t
1
c: i
A1
(t
1
) = 0 nn: ( )
1 1
. 1
3
0
2
at at
e I e
R
E

= =>
R
E
I
R
E
a
t
3
3
ln
1
2
1
+
=
n tt nghip GVHD: Ts. Nguyn Vn Minh Tr
SVTH: Phm Cao Thng - Lp 032A Trang 15
Tr trung bnh dng qua it D
1
l:
( )
} } (

|
.
|

\
|
+ = =

1
0
1
0
2 1 1
.
3 3
1 1
t t
at
A D
dt e I
R
E
R
E
T
dt i
T
I
a
e
I
R
E
f t
R
E
f I
at
D
1
2 1 1
1
.
3
.
3
.

|
.
|

\
|
+ + = (1.7)
in p ngc ln nht t ln it l (-E)
=> Kt hp vi (1.7) ta chn c it cho s thit k
* Tr trung bnh dng qua IGBT:
Xt cho T
1
:
} } }
+ + =
6
1
3
6
2
3
3 2 1
.
1
.
1
.
1
T
t
T
T
T
T
A A A T
dt i
T
dt i
T
dt i
T
I (1.8)
Ta c:
( )
} }



|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
=
(

=
6
1
6
1
1
6
2 1 2 1
.
3 6 3
. 1
3
.
T
t
T
t
at
T
a
at at
A
a
e e
I
R
E
t
T
R
E
dt e I e
R
E
dt i (1.9)
( )
} }



|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
=
(

+ =
3
6
3
6
6 3
1 1 1
.
3
2
6 3 3
2
. 1
3
2
.
T
T
T
T
T
a
T
a
at at
A
a
e e
I
R
E T T
R
E
dt e I e
R
E
dt i (1.10)
( )
} }



|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
=
(

+ =
2
3
2
3
3 2
3 3 1
.
3 3 2 3
. 1
3
.
T
T
T
T
T
a
T
a
at at
A
a
e e
I
R
E T T
R
E
dt e I e
R
E
dt i (1.11)

Thay (1.9), (1.10), (1.11) vo (1.8) ta c:
a
e
R
E
I
T a
e
R
E
I I
a
e
I
R
E
T a
e
R
E
I I
T RT
t E
R
E
I
T
a T
a
at
T
a
T
2
3
3
1 3
1
2
6
2 1
1
1
.
3
1
.
3
.
3
1
.
3
1
3
.
18
4

|
.
|

\
|

|
.
|

\
|
+ +
|
.
|

\
|
+
|
.
|

\
|
+ + =
=> T U
thmax,
U
ngmax
v I
T
ta chn c IGBT.

You might also like