Professional Documents
Culture Documents
Laplace - 1
CHNG 10
PHP BIN I LAPLACE
DN NHP
PHP BIN I LAPLACE
Php bin i Laplace
Php bin i Laplace ngc
CC NH L C BN CA PHP BIN I LAPLACE
P DNG VO GII MCH
CC PHNG PHP TRIN KHAI HM P(S)/Q(S)
Trin khai tng phn
Cng thc Heaviside
NH L GI TR U V GI TR CUI
nh l gi tr u
nh l gi tr cui
MCH IN BIN I
in tr
Cun dy
T in
__________________________________________________________________________________________
_____
10.1 DN NHP
Php bin i Laplace, mt cng c ton hc gip gii cc phng trnh vi phn, c
s dng u tin bi Oliver Heaviside (1850-1925), mt k s ngi Anh, gii cc mch
in.
So vi phng php c in, php bin i Laplace c nhng thun li sau:
* Li gii y , gm p ng t nhin v p ng p, trong mt php ton.
* Khng phi bn tm xc nh cc hng s tch phn. Do cc iu kin u c a vo
phng trnh bin i, l phng trnh i s, nn trong li gii y cha cc hng s.
V phng php, php bin i Laplace tng t vi mt php bin i rt quen
thuc: php tnh logarit
(H 10.1) cho ta so snh s ca php tnh logarit v php bin i Laplace
Cc con s
Ly logarit
logarit ca cc
s
Cng cc s
Ly logarit ngc
Tng logarit
Kt qu cc
ca cc s
php tnh
Pt sau
Pt vi tch
___________________________________________________________________________
Bin
i
phn
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
k u
Php tnh i s
k u
Bin i Laplace ngc
lnh vc thi gian
Lnh vc tn s
(H 10.1)
lm cc php tnh nhn, chia, ly tha . . . ca cc con s bng php tnh logarit ta
thc hin cc bc:
1. Ly logarit cc con s
2. Lm cc php ton cng, tr trn logarit ca cc con s
3. Ly logarit ngc c kt qu cui cng.
Thot nhn, vic lm c v nh phc tp hn nhng thc t, vi nhng bi ton c
nhiu s m, ta s tit kim c rt nhiu thi gian v c th s dng cc bng lp sn (bng
logarit) khi bin i. Hy th tnh 1,43560,123789 m khng dng logarit.
Trong bi ton gii phng trnh vi tch phn dng php bin i Laplace ta cng thc
hin cc bc tng t:
1. Tnh cc bin i Laplace ca cc s hng trong phng trnh. Cc iu kin u c a
vo
2. Thc hin cc php ton i s.
3. Ly bin i Laplace ngc c kt qu cui cng.
Ging nh php tnh logarit, cc bc 1 v 3 nh s dng cc bng lp sn chng ta
c th gii quyt cc bi ton kh phc tp mt cch d dng v nhanh chng.
L[f(t)] = F(s) =
f(t).e st dt
(10.1)
f(t) .e t dt <
(10.2)
l s thc, dng.
iu kin ny hu nh c tha i vi nhng hm f(t) gp trong mch in. V e-t
l hm m gim khi t tng nn khi nhn vi |f(t)| ta cng c kt qu tng t.
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
Vi n=1, ta c
1
t
0 t.e dt = 2 , > 0
Vi gi tr khc ca n, tch phn trn cng xc nh vi 0
n
C nhng hm dng eat khng tha iu kin (10.2) nhng trong thc t vi nhng
kch thch c dng nh trn th thng t tr bo ha sau mt khong thi gian no .
2
eat , 0 t t 0
Th d
v(t)=
K , t > t 0
v(t) trong iu kin ny tha (10.2)
bin i hm f(t) trong lnh vc thi gian sang hm F(s) trong lnh
Ta ni ton t
vc tn s phc. Hai hm f(t) v F(s) lm thnh mt cp bin i
Th d 10.1
Tm bin i Laplace ca hm nc n v
1 , t 0
u(t) =
0 , t < 0
L[u(t)] =
Nu
1
1
est dt = est =
0
0 s
s
V
f(t)=Vu(t) [Vu(t)] =
s
Th d 10.2
Tm bin i Laplace ca f(t) = e-at, a l hng s
L[e
- at
1 ( a + s)t
1
e
=
0 s+ a
s+ a
f(t)
u(t)
e-at
F(s)
1
s
1
s+ a
L THUYT
1 1 + j
(10.3)
F(s)est ds
2j 1
y l tch phn ng, ly dc theo ng thng ng s=1, t -j n +j
1
f(t) =
F(s) =
+j
1
-j
(H 10.2)
(10.4)
st
dt
= a f 1 (t)e - st dt + b f 2 (t)e - st dt
L[cost] = L[ e +2e
L[cost] = s +s
jt
jt
]=
1 1
1
s
[
+
]= 2
2 s j s + j s + 2
Tng t:
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
L[sin t] = L[ e 2je
L[sin t] = s +
jt
jt
]=
1 1
1
]= 2
2j s j s + j s + 2
L[e
L[e
- at
-at
f(t)] = F(s + a)
(10.5)
Khi hm f(t) nhn vi e-at, bin i Laplace tng ng e-at f(t) c c bng cch thay
F(s) bi F(s+a)
Th d 10.4
Tm bin i Laplace ca e-atcost v e-atsint
Ch cn thay s bi s+a trong cc cc kt qu bin i ca hm sint v cost trn.
s+ a
[e - at cost] =
(s + a)2 + 2
[e - at sint] =
(s + a)2 + 2
L
L
Th d 10.5
6s
s + 2s + 5
Vit li F(s) , sao cho xut hin dng F(s+a)
6(s + 1) - 6
6s
=
F(s) =
2
2
(s + 1) + 2
(s + 1)2 + 22
Dng kt qu ca th d 10.4 vi a = 1 v = 2
F(s) =
Tm f(t) ng vi
F(s) = 6
f(t) =
(s + 1)
2
-3
2
2
(s + 1) + 2
(s + 1)2 + 2 2
-1
[F(s)]=6e-tcos2t - 3e-tsin2t
L[f(t ).u(t )] =
i bin s: x= t-
L[f(t ).u(t )] =
L[f(t ).u(t )] = e
f(x).e - s( + x ) dx = e- s f(x)e - sx dx
-s
F(s)
(10.6)
L THUYT
L
L
L
-1
[G(s).F(s)]= g( )f(t )d
0
(10.7)
t
0
g( )f(t )d
(10.8)
Th d 10.7
Tm kt hp 2 hm e-t v e-2t
Dng (10.8)
e-t * e-2t =
t
0
e- .e 2(t ) d
t
= e 2t e d
0
-1
1
]
(s + 1)2
2
Dng nh l kt hp vi F(s)=G(s)=
1
s +1
2
Ta c f(t)=g(t)=sint
1
-1
[ 2
]= -1[F(s).G(s)]
2
(s + 1)
= g(t)*f(t) =sint*sint
L
t
= sin .sin(t )d
0
L THUYT
-1
1
1
]= [sint-tcost]
2
2
(s + 1)
10.3.5 Bin i ca o hm
o hm bc 1
d
df(t)
=
f(t)e st dt
0 dt
dt
Ly tch phn tng phn
t
u = e-st
du = -s e-st
dv=df(t) v = f(t)
df(t)
L
L
L df(t)
= sF(s) - f(0 )
dt
(10.9)
Ldtd df(t)
dt
df(t) df(0 + )
=s
dt
dt
L
Trong
df 2 (t)
df(0 + )
= s2 F(s)- sf(0+ ) 2
dt
dt
(10.10)
df(0 + )
df(t)
l gi tr ca
khi t 0+
dt
dt
o hm bc n
T kt qu trn, ta suy ra trng hp o hm bc n
d n f(t)
df n - 1 (0 + )
n
n-1
n-2 df(0 + )
=
s
F(s)
s
f(0
)
s
-...+
dt
dt n
dt n - 1
(10.11)
L f(t)dt =
t
[ f(t)dt ]e st dt
0
u= f(t)dt du = f(t)
0
1
dv=e-stdt v= est
s
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
st
t f(t)dt = e
0
s
Khi
t e-st 0
t
0
f(t)dt
t =0
t
0
1
+
0 s
f(t)dt
f(t)e st dt
L f(t)dt = 1s F(s)
t
(10.12)
t
-
f(t)dt c th
chia lm 2 phn
t
-
s
s
(10.13)
dF(s)
=
f(t)e st dt = - tf(t)e st dt
0 ds
0
ds
L [-tf(t)]
L [tf(t)]= dF(s)
ds
(10.14)
Th d 10.9
Tm bin i ca hm tu(t) v tcost
f(t)=u(t) F(s)=
1
s
L [tu(t)=] = dsd ( 1s ) = s1
L [tcost] = dsd s
s
s + 2
2
s
s2 2
=
+ 2 (s2 + 2 ) 2
Da vo cc nh l c bn ta c c mt s cp bin i. Kt hp cc nh l ny
vi nh ngha ca php bin i ta c thm mt s cp bin i thng dng.
Bng 1 di y cho bin i ca mt s hm
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
f(t)
(t)
u(t)
F(s)
1
1
s2
t n 1
, n nguyn
(n 1)!
1
sn
eat
teat
t n 1 at
e , n nguyn
(n 1)!
1
s- a
1
(s - a)2
1
(s - a)n
1- eat
1
(eat ebt )
a b
10
Sint
11
Cost
12
Sin(t+)
13
Cos(t+)
14
e-at Sint
15
e-at Cost
1
s
-a
s(s- a)
1
(s a)(s b)
2
s + 2
s
2
s + 2
ssin + cos
s2 + 2
scos sin
s2 + 2
(s + a)2 + 2
s+ a
(s + a)2 + 2
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
s 2
s
2
s 2
Sinht
16
17
Cosht
18
df(t)
dt
d 2 f(t)
dt 2
d n f(t)
dt n
19
20
21
sF(s)-f(0+)
s2F(s) - sf(0+) - df(0 + )
dt
snF(s) - sn-1f(0+) - sn-2 df(0 + ) -...dt
f(t ).u(t )
23
24
af1(t) + bf2(t)
25
tf(t)
dt n - 1
F(s) f (0+ )
+
s
s
f(t)dt
22
df n - 1 (0+ )
e-s F(s)
a F1(s) + b F2(s)
F(s+ a)
e-at f(t)
dF(s)
ds
* Khi s dng bng 1, phi nhn f(t) vi u(t), ni cch khc, f(t) tha iu kin l f(t)=0 khi t<0
(2)
1 I(s) f 1(0+ )
V
+
[
] + RI(s) =
C s
s
s
(3)
(H 10.3)
(1)
Vi f-1(0+)= idt = q 0
dng
Pt (3) c vit li
I(s) q 0
V
(4)
+
+ RI(s) =
Cs Cs
s
V q 0 /C
1
(5)
I(s)=
R
s + 1/RC
Dng bng 1 ly bin i Laplace ngc c i(t)
t
V q 0 /C RC
i(t)=
e
R
Dng sng ca i(t)
(H 10.4)
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
I(s)=
=
R
s (sL + R)
L
s(s+ )
L
RI(s) + L[sI(s) - i(0 + )] =
(H 10.5)
(3)
Dng ca I(s) khng c trong bng 1.
Vit li I(s) sao cho gm tng ca cc hm n gin
A
B
=
+
R
R
s
s+
s(s+ )
L
L
A, B l 2 hng s cn xc nh
Qui ng mu s v 2, cn bng 2 v, ta c:
R
R
A(s + ) + Bs A + (A + B)s
L
= L
R
R
s(s+ )
s(s+ )
L
L
R V
V
A=
A =
L L
R
V
A+B=0 B = - A=
R
Thay A v B vo (4)
V 1
1
I(s)= (
)
R
R s
s+
L
R
t
V
i(t) = (1 e L ) , t 0
R
I(s)=
V
L
(4)
L THUYT
(H 10.6)
Cun dy
di L (t)
1 t
Hay iL(t) = v L (t)dt
dt
L
Bin i Laplace tng ng
VL(s)=L[sIL(s)-iL(0+)]
V (s) Li (0+ )
IL(s) = L + L
sL
sL
hay
sLIL(s) = VL(s)+L iL(0+)
Biu thc (10.16a) cho mch bin i (H 10.7b)
Biu thc (10.16b) cho mch bin i (H 10.7c)
vL(t)=L
(a)
(10.16a)
(10.16b)
(b)
(H 10.7)
(c)
T in
d v C (t)
1 t
hay vC(t)= i C (t)dt
dt
C
Bin i ca vC(t)
1 I (s) q(0+ )
VC(s)= [ c +
]
C s
s
q(0+ )
Vi vC (0+ ) =
l in th do t tch in ban u
C
v (0+ )
1
(10.17a)
VC(s)=
Ic (s) + C
sC
s
Hay Ic (s) = sCVC (s) - CvC (0+ )
(10.17b)
v (0+ )
t
V1 (s) = VC ( s ) C
s
V (s) 1
Bin i tng tr ca t l: ZC(s)= 1 =
I C (s) sC
Biu thc (10.17a) cho mch bin i ca t (H 10.8b)
Biu thc (10.17b) cho mch bin i ca t (H 10.8c)
iC(t)=C
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
(a)
(b)
(H 10.8)
(c)
Th d 10.12
Xc nh i(t) khi t>0 ca mch (H 10.9a). Cho i(0)=4A v v(0)=8V
(a)
(H 10.9)
(b)
s+ 1 s+ 2 s+ 3
Suy ra, khi t>0
i(t)=-13e-t+20e-2t- 3e-3t A
Th d 10.13
Xc nh v(t) ca mch (H 10.10a). Cho i(0)=1A v v(0)=4V
(a)
(b)
(H 10.10)
=0
4 3s s 24 24
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
V(s)=
v(t)=-16e-2t+20e-4t V
P(s)
P (s)
= A 0 + A 1s + .....+ A m n sm n + 1
Q(s)
Q 1 (s)
P1(s) v Q1(s) c bc bng nhau v ta c th trin khai P1(s)/Q1(s)
(10.18)
(10.19)
(10.20)
Th d 10.14
s 1
, xc nh i(t)= -1[I(s)]
s + 3s + 2
Phng trnh s2+3s+2=0 c 2 nghim s1=-2 v s2=-1
K
K
s 1
I(s)= 2
= 1 + 2
s + 3s + 2 s + 2 s + 1
P(s)
K 1 = (s + 2)
=3
Q(s) s=-2
K 2 = (s + 1)
P(s)
= -2
Q(s) s=-1
3
2
s+ 2 s+ 1
___________________________________________________________________________
I(s)=
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
i(t)= 3e-2t-2e-t
Trng hp 2
Q(s)=0 c nghim a trng bc r
P(s)
P(s)
K
K2
Kr
=
= 1 +
+ . .... +
r
2
Q(s) (s - si ) s - si (s - si )
(s - si ) r
xc nh K1, K2, . . . Kr, ta xt th d sau:
(10.21)
Th d 10.15
P(s)
s+ 2
=
Q(s) (s + 1)2
P(s) K 1
K2
=
+
(1)
Q(s) s + 1 (s + 1)2
Nhn 2 v phng trnh (1) vi (s+1)2
s+2=(s+1)K1+K2
(2)
Cho s=-1, ta c K2=1
Nu ta cng lm nh vy xc nh K1 th s xut hin cc lng v nh
xc nh K1, ly o hm theo s phng trnh (2)
1+0=K1+0 K1=1
Tm li
P(s)
1
1
=
+
Q(s) s + 1 (s + 1)2
V i(t) = e-t + te-t
Vi Q(s)=0 c nghim kp, mt hng s c xc nh nh o hm bc 1.
Suy rng ra, nu Q(s)=0 c nghim a trng bc r, ta cn cc o hm t bc 1 n
bc r-1.
Trin khai
Trng hp 3
Q(s)=0 c nghim phc lin hp s= j
P(s)
P(s)
=
Q(s) (s - - j)(s - + j)
P(s)
K
K*
=
+
Q(s) (s - - j) (s - + j)
Cc hng s K xc nh bi
P(s)
K = (s + j)
= Ae j ,
Q(s) s= j
V
K* = (s j)
P(s)
= Ae + j
Q(s) s=+ j
(10.22)
(10.23)
(10.24)
Th d 10.16
P(s)
1
= 2
Q(s) s + 4s + 5
Q(s)=0 c 2 nghim -2 j
Trin khai
I(s)=
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
P(s)
K
K*
=
+
Q(s) (s + 2 + j) (s - 2 - j)
K = (s + 2 + j)
1 1
P(s)
= j = ej90
2 2
Q(s) s= 2 j
K* = (s + 2 j)
I(s)=
P(s)
1 1
= j = e j90
Q(s) s= 2+ j
2 2
j1/2
j1/2
s+ 2 + j s+ 2 - j
ejt e jt
1
i(t)= j [e ( 2 j )t e( 2+ j )t ] = e 2t [
]
2
2j
Hay
i(t)=e-2tsint A
i(t)=
-1
[I(s)] =
-1
n
P(s)
P(s)e st
] = (s s j )
Q(s)
Q(s) s =s
j =1
j
(10.25)
Hoc
P(sj ) sj t
e
j = 1 Q' (sj )
n
i(t) =
(10.26)
i(t)= 3e-2t-2e-t A
i(t)=
-1
[I(s)] =
-1
r -n
r
P(s)
1
t n 1 d R(sj )
s jt
[
]=e
Q(s)
dsr - n s = sj
n = 1 (r - n)! (n 1)!
(10.27)
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
(10.28)
Th d 10.18
Gii li th d 10.15 bng cng thc Heaviside
P(s)
s+ 2
=
I(s)=
Q(s) (s + 1)2
Q(s)=0 c nghim kp, r=2, sj=-1
Ap dng cng thc (10.27)
s+ 2
Vi
R(sj ) =
(s + 1)2 = s + 2
2
(s + 1)
1 t 0 d(s + 2) 1 t 1
i (t) = e [
+
(s + 2)]
1! 0! ds
0! 1!
i(t) = e-t + te-t A
t
; s = 1
Th d 10.19
Cho mch in (H 10.11), t C tch in n V0=1V v kha K ng t=0. Xc nh
dng i(t)
t
di
Ri + L + i dt = 0
dt
Ly bin i Laplace
1
L[sI(s)-i(0+)]+RI(s)+
[I(s)+q(0+)]=0
Cs
Dng in qua cun dy lin tc nn
i(0+)= i(0-)=0
q(0+): in tch ban u ca t:
q(0+ ) Vo
1
=
=
Cs
s
s
( du ca in tch u trn t ngc chiu
in tch np bi dng i(t) khi chy qua mch)
Thay gi tr u vo, sp xp li
1
1
I(s) = 2
=
s + 2s + 2 (s + 1)2 + 1
i(t)=
-1
[I(s)]=e-tsint.u(t)
Th d 10.20
Cho mch (H 10.12), kha K ng t=0 v mch khng tch tr nng lng ban u.
Xc nh i2(t)
Vit pt vng cho mch
di 1
+ 20i 1 10i 2 = 100u(t) (1)
dt
di 2
+ 20i 2 10i 1 = 0
(2)
dt
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
(s+20)I1(s)-10I2(s)=
100
s
(3)
(4)
100
s
10
0
1000
I2(s)=
=
2
s + 20 10
s(s + 40s+ 300)
10 s + 20
Trin khai I2(s)
3,33
5
1,67
I 2 (s) =
+
+
s
s + 10 s + 30
s + 20
i2(t)= 3,33-5e-10t+1,67e-30t
10.6 NH L GI TR U V GI TR CUI
10.6.1 nh l gi tr u
T php bin i ca o hm:
= sF(s)-f(0+)
L df(t)
dt
Ly gii hn khi s
lim
] = lim
L df(t)
dt
lim
s
Vy
lim
[sF(s)-f(0+)]
]= lim
L df(t)
dt
df(t) st
e dt =0
dt
[sF(s)-f(0+)]=0
f(0+) l hng s nn
f(0+)= lim
sF(s)
(10.29)
10.6.2 nh l gi tr cui
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
Ly gii hn khi s 0
lim
s0
m
Vy
] = lim
L df(t)
dt
s0
df(t) st
e dt = lim [sF(s)-f(0+)]
dt
s0
df(t) st
e
dt
lim
=
=
0 dt
0 df(t) = f() - f(0+)
s0
s0
f()-f(0+)= lim [sF(s)-f(0+)]
lim
s0
Hay
f()= lim
sF(s)
(10.30)
s0
BI TP
10.1 Mch (H P10.1). Kha K ng t=0 v mch khng tch tr nng lng ban u. Xc
nh i(t) khi t> 0
10.2 Mch (H P10.2). Xc nh v(t) khi t> 0. Cho v(0)=10V
(H P10.1)
(H P10.2)
L THUYT
(H P10.3)
(H P10.4)
(H P10.5)
(H P10.6)
10.7 Mch (H P10.7) t trng thi thng trc t=0- vi kha K v tr 1. Chuyn K sang v
tr 2, thi im t=0. Xc nh i khi t>0
(H P10.7)
10.8 Mch (H P10.8) t trng thi thng trc t=0. Xc nh v khi t>0
(H P10.8)
10.9 Mch (H P10.9) t trng thi thng trc t=0- Xc nh i khi t>0
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT
(H P10.9)
(H P10.10)
___________________________________________________________________________
Nguyn Trung Lp
MCH
L THUYT