A¡[»¡ "¤t¡à¹

&¤}
³åÒà´¶àƒ (Îà@)

Î}A¡ºA¡ @
[A¡l¡ü. &Î. Jà>
(Òü-볺 @ hydelect@vsnl.com)

šøA¡àÅA¡ @
Òà¹ì³à[> &r¡ *ìÚºìó¡Ú๠šà¤[ºìA¡Åà>
³å´¬àÒü -78
 (2)
³à‹¤ ³àìι Ç¡AášìÛ¡¹ 12 t¡à[¹ìJ A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ \–µ Ò줡ú (A¡[»¡ šå¹ào-
A¡[»¡ "¤t¡à¹ &¤} ³åÒà´¶àƒ (Îà@) 2 @ 15)
A¡[»¡ "¤t¡à¹ δ¬ìÞê¡ t¡=¸ * t¡w @
v š[¤y šå¹àìo ¤ºà ÒìÚìá ë™ Î¤¢ì³ài¡ 24 \> "¤t¡à¹ "àìá &¤} ëKït¡³
¤å‡ý¡ Òìº> 23 t¡³ "¤t¡à¹¡ú
®¡àK¤t¡ šå¹àìo l¡ü[À[Jt¡ "àìá ë™ 24 t¡³ "¤t¡à¹Òü A¡[»¡ "¤t¡à¹¡ú A¡[»¡ "¤t¡à¹ ëA¡à=àÚ \–µàì¤> ?
ëKït¡³ ¤å‡¡ý tò¡à¹ ">åÎà¹ã >–ƒìA¡ ¤ìºìá>, ‘‘*ìÒ >–ƒ, "à[³ >à šø=³ ¤å‡¡ý δ±º Nøàì³ A¡[»¡ "¤t¡à¹ \–µàì¤>¡ú
"๠>à ëÅÈ ¤å‡ý¡¡ú "à³à¹ šì¹ "à¹* &A¡\> ¤å‡ý¡ "àÎì¤>¡ú tò¡à¹ >à³ Òì¤
‘‘î³ìyڒ’¡ú (ëKàÎ욺 "ó¡ ¤å‡ý¡, A¡¸à¹àÎ, šõË¡à >}-217)
A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ šà[¹¤à[¹A¡ '[t¡Ò¸ [A¡ Òì¤ ?
v Ѭà³ã [¤ì¤A¡à>–ƒ, P¡¹ç¡ >à>A¡[\ &¤} [Җƒå ‹³¢ÅàìÑ|¹ [¤J¸àt¡ š[“¡t¡
š[“¡t¡šø¤¹ Î喃¹ºàº Åø㤺¹à³ [Î} šà[¹Òà¹, l¡@ 뤃šøA¡àÅ l¡üšà‹¸àÚ, l¡@ [š. 0 A¡[»¡ "¤t¡à¹ šø‹à> šåì¹à[Òìt¡¹ ¤àØl¡ãìt¡ \–µàì¤>¡ú tò¡à¹ [št¡à¹ >à³ Òì¤ [¤Ìå¡-
&ÒüW¡. ëW¡ïì¤, l¡@ ¹ì³Å šøÎàƒ KK¢, š[“¡t¡ ƒèK¢àÅS¡¹ Ît¡¸à=ã¢, Åøã A¡àÅã[¹ºàº ™Å¡ú (®¡K¤t¡ šå¹ào-12 @ 2 @ 18)
®¡Kt¡ šø³åJ ÎÒ³t¡ šøA¡àÅ A¡ì¹ìá> ë™, "¤t¡à¹ ³àì> & >Ú ë™, ѬÚ} #Å«¹
šõ[=¤ã¹ ¤åìA¡ \–µ [>ìÚìá>, ¤¹} "¤t¡à¹ ³àì> Ғº ëA¡à> &A¡ ¤¸[v¡û¡ [™[>
#Å«ì¹¹ šø[t¡[>[‹â« A¡ì¹> &¤} tò¡à¹ ¤àoã ëšïìá ëƒ> "=¢à; [t¡[> &A¡\>
¤àoã¤àÒA¡¡ú (ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ "àl¡ü¹ ®¡à¹t¡ãÚ ‹¹³Nø”‚-ÿ-l¡@ &³. &. Åøã¤àÑz¤)
"¤t¡à¹ ëA¡> "àìÎ> ? v A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ ³àt¡à¹ >à³ Òì¤ Îå³[t¡¡ú (A¡[»¡ šå¹ào, 2 @ 4 &¤} 2 @ 11)

A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ [A¡ í¤[Åʸ =àA¡ì¤ ?

"=¢ à ; ™J> γàì\ ƒå Í H õ [ t¡A¡à¹ã샹 "à[‹št¡¸ ¤õ [ ‡ý ¡ šàÚ &¤} šõ [ =¤ãìt¡
"³à>[¤A¡t¡à ëáìÚ ™àÚ, t¡J> "¤t¡àì¹¹ "à[¤®¡¢à¤ ÒÚ¡ú šõ[=¤ã¹ ¤åA¡ ë=ìA¡ '
ƒåÍ[õH t¡ Å[v¡û¡¹ "šì>àƒ> A¡ì¹ Åà[”z * ³à>¤t¡à šø[t¡Ë¡à¹ \>¸ &¤} ³à>åìȹ ³™¢àƒà
* δ¶à> šå>@ šø[t¡Ë¡à A¡¹à¹ \>¸¡ú
ëÅÈ "¤t¡à¹ ëA¡à>ô ™åìK "àÎì¤> ?
v Usborne ‘‘&>ÎàÒüìAáà[š[l¡Úà "ó¡ *ÚàÁ¢¡ [Ò[Ðö’’ ">å™àÚ㠚õ[=¤ã >à³A¡
&Òü NøìÒ¹ ¤ÚΠҒº 4550 [³[ºÚ ¤á¹¡ú
v [Җƒå ‹³¢ÅàÑ| ">å™àÚã '[t¡Òà[ÎA¡ ™åK ¤à γÚA¡àºìA¡ W¡à¹[i¡ ®¡àìK ®¡àK A¡¹à
ÒìÚìá¡ú
šø=³ ™åK-ÿ-Ît¡¸™åK¡ú &Òü ™åKìA¡ Aõ¡t¡ ™åK* ¤ºà ÒÚ¡ú &¹ γÚA¡àº 17 ºÛ¡
28 Òà\๠¤á¹¡ú
[‡t¡ãÚ ™åK-ÿ-ëyt¡à ™åK¡ú &¹ γÚA¡àº 12 ºÛ¡ 96 Òà\๠¤á¹¡ú
tõ¡t¡ãÚ ™åK-ÿ-‡àš¹ ™åK¡ú &¹ γÚA¡àº 8 ºÛ¡ 64 Òà\๠¤á¹¡ú
ëÅÈ ™åK-ÿ-A¡[º ™åK¡ú &¹ γÚA¡àº 4 ºÛ¡ 36 Òà\๠¤á¹¡ú
v ¤t¢¡³à> ™åK Ғº A¡[º ™åK &¤} &J> &Òü A¡[º ™åìK¹ "à>å³à[>A¡ 5100 ¤á¹
"[t¡¤à[Òt¡ ÒìÚ ëKìá¡ú
v ëÅÈ "¤t¡à¹-ÿ-™àìA¡ A¡[»¡ "¤t¡à¹ ¤ºà ÒÚ¡ú [t¡[> A¡[º ™åìK \–µàì¤>¡ú
(®¡K¤t¡ šå¹ào-12 @ 2 @ 27)
v ®¡K¤t¡ šå¹àìo (12 @ 2 @ 19) ¤ºà ÒìÚìá, [t¡[> "ài¡[i¡ l¡üv¡³ P¡ìo
P¡oà[Þt¡ Òì¤>¡&¤} "àì¹àÒì>¹ \>¸ ‰ç¡t¡Kà³ã "Å« 냤ƒèt¡ ‡à¹à šøàœ Òì¤>¡ú
tò¡à¹ Òàìt¡ =àA¡ì¤ t¡¹¤à[¹¡ú [t¡[> [¤Å« š[¹yàt¡à [ÒÎàì¤ ÎA¡º ƒå¤õ¢v¡ìƒ¹ìA¡ ƒ³>
A¡¹ì¤>¡ú
v ®¡K¤t¡ šå¹àìo ¤[o¢t¡ ÒìÚìá ë™ A¡[»¡ "¤t¡à¹ Òìº> ëÅÈ &¤} Wè¡lØ ¡à”z "¤t¡à¹¡ú
(®¡K¤t¡ šå¹ào, 1 @ 3 @ 24)
v A¡[»¡ šå¹àìo ¤ºà ÒìÚìá š¹Ç¡¹à³ A¡[»¡ "¤t¡à¹ìA¡ &A¡ šàÒàìØl¡¹ P¡ÒàÚ `¡à>
ƒà> A¡¹ì¤>¡ú
v A¡[»¡ šå¹àìo "à¹* ¤ºà ÒìÚìá ë™ A¡[»¡ "¤t¡à¹ l¡üv¡¹à[®¡³åìJ ™àyà A¡¹ì¤>
&¤} t¡à¹š¹ [ó¡ì¹ "àÎì¤>¡ú
v A¡[»¡ šå¹ào (2 @ 5)-& ¤ºà ÒìÚìá ë™, A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ W¡à¹\> ÎÒW¡¹
=àA¡ì¤ ™à¹à tò¡àìA¡ "Îå¹ Å[v¡û¡¹ l¡üš¹ [¤\Úã Ò*Ú๠\>¸ ÎÒàÚt¡à A¡¹ì¤>¡ú
v A¡[»¡ šå¹ào (2 @ 7)-& ¤ºà ÒìÚìá ë™ A¡[»¡ "¤t¡à¹ìA¡ 냤ƒèt¡ (ëó¡ì¹Ñzà)
ÎÒì™à[Kt¡à A¡¹ì¤>¡ú
v ®¡K¤t¡ šå¹ào (12 @ 2 @ 20)-ìt¡ ¤ºà ÒìÚìá ë™, A¡[»¡ "¤t¡à¹ Òì¤>
"t¡¸”z ³à‹å™¢¸³Ú ¤¸[v¡û¡ì⫹ "[‹A¡à¹ã¡ú

ëA¡à>ô ¤áì¹ A¡[»¡ "¤t¡à¹ \–µàì¤> ?

[>³ãW¡–ƒø Î}A¡[ºt¡ í\> ‹ì³¢¹ [yìºàA¡ÎàK¹ Nø씂 ¤ºà ÒìÚìá-ÿ-ë™ ³Òà¤ã¹ Ѭà³ã¹
³õt塸¹ 605 ¤á¹ 5 ³àÎ š¹ ÅàA¡¹à\ \–µàì¤> &¤} ÅàA¡¹àì\¹ ³õt塸¹ 394 v (®¡K¤t¡ šå¹ào 12 @ 2 @ 21)-& ¤ºà ÒìÚìá ë™, A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ ëƒÒ
¤á¹ 7 ³àÎ š¹ A¡[»¡ "¤t¡à¹ \–µàì¤>¡ú ë=ìA¡ [³[Ê KÞê¡ ë¤¹ Òì¤ &¤} t¡à¹ ó¡ìº tò¡à¹ W¡à¹šàìŹ š[¹ì¤Å* Îå¹[®¡t¡ ÒìÚ
l¡ük¡ì¤¡ú

v l¡üv¡¹ šå¹ào ">å™àÚã ³Òà¤ã¹ Ѭà³ã¹ ³õt塸¹ &A¡ Òà\๠¤á¹ š¹ A¡[»¡
"¤t¡àì¹¹ \–µ Ò줡ú (P¡o®¡‰à Òü[“¡Úà> &[–i¡[A¡l¡ü[¹ : Vol.x up 143)
0 ë³ài¡à³å[i¡®¡àì¤ ³Òà¤ã¹ Ѭà³ã¹ ³õt塸 ÒÚ 500 JøãÐ šè¤¢à즡ú "t¡&¤ A¡[»¡
"¤t¡àì¹¹ δ±à¤¸ \–µ ÎຠҒº 500 JøãÐডú
ëA¡à>ô [ƒì> A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ \–µ Òì¤ ?
v ®¡K¤t¡ šå¹ào-&¹ [‡t¡ãÚ "‹¸àìÚ¹ 12 ">åìZáìƒ l¡ü[À[Jt¡ ÒìÚìá ë™, A¡[»¡
"¤t¡àì¹¹ [>쳗àv¡û¡ "ài¡[i¡ [¤ìÅÈ P¡o =àA¡ì¤¡@ šø`¡à, δ¶à>ãÚ ¤}Å (δ¶à>ãÚ
šà[¹¤à[¹A¡ '[t¡Ò¸), Î}™³, šøt¡¸à[ƒÊ `¡à>, ëÅ, [³t¡®¡àÈã, "t¡¸”z ƒà>Åãº,
&¤} Aõ¡t¡`¡[W¡v¡t¡à¡ú
 (3)
A¡[»¡ "¤t¡à¹ í¤[ƒA¡ ‹ì³¢¹ šø[t¡Ë¡à A¡¹ì¤>¡ú
A¡[»¡ "¤t¡à¹ δšìA¢¡ "à³¹à ™ì=Ê \à>ºà³¡ú &J> "àÎå> [>o¢Ú A¡[¹ [t¡[>
&J>Òü "àÎì¤> >à &ìÎ ëKìá> >à [A¡ &ìÎ W¡ìº* [KìÚìá>¡ú
[¤ìÅÃÈo @
[¤-52 "àì³[¹A¡à> ë¤à³à¹ç¡ [¤³à> "àó¡Kà[>Ñzàì>¹ ®è¡[³ њŢ >à A¡ì¹
"àyû¡³o Åà[oìÚ šå>¹àÚ "àì³[¹A¡àÚ [>¹àšìƒ [ó¡ì¹ ëKº¡ú l¡üšNøÒ [>Ú[”|t¡
ëÛ¡š>àìÑ|¹ ÎàÒà외 "àì³[¹A¡à Îàó¡ìº¸¹ ÎìU šà[A¡Ñzàì> "àuìKàš> A¡ì¹ =àA¡à
t¡à[º¤à>샹 "àyû¡³o A¡¹ìt¡ Îó¡º ÒÚ¡ú
Îåt¡¹à} "à³¹à &³> &A¡ ™åìK ¤àÎ A¡[¹ ë™Jàì> ³à>åÈ šõ[=¤ã¹ ëA¡à> &A¡
šøàì”z "àyû¡³o ëÒì> ѬÑà‚ ì> [ó¡ì¹ ë™ìt¡ šà칡ú "à¤à¹ W¡àºA¡Òã> l¡üšNøÒ [>Ú[”|t¡
ëÛ¡š>àÑ| [ƒìÚ 3000 [A¡. [³. ƒèì¹¹ Åy硚ìÛ¡¹ [Å[¤ì¹ Îå[>[ƒ¢Ê [>Åà>àÚ "àQàt¡
Òà>ìt¡ ÎÛ¡³¡ú
³à>åÈ Jå¤ ÅãQø "”z¹ãìÛ¡ l¡üšNøìÒ¹ ³à‹¸ì³ ëºÎ๠Kà> [ƒìÚ ™å‡ý¡ A¡¹ì¤ &
[¤ÈìÚ Jå¤ ‰ç¡t¡t¡à¹ Îàì= Kì¤Èo๠A¡à\ &[KìÚ W¡ìºìá¡ú &A¡=à [A¡ "à³¹à
&J>* [¤Å«àÎ A¡¹ìt¡ šà[¹ ë™, ‘"[”z³ "¤t¡à¹’ ëQàØl¡àÚ W¡ìØl¡, Òàìt¡ t¡¹¤à[¹
[>ìÚ Åy硚ìÛ¡¹ ë³àA¡à[¤ºà A¡¹ì¤> ? &³>[i¡ Òìt¡ ëKìº í¤`¡à[>A¡ l¡üÄÚ>ÎÒ
&Òü ³à>¤ ή¡¸t¡àìA¡ Τ¢š=ø ³ ‹ÿ¤}Î A¡ì¹ ëó¡ºìt¡ Ò줡ú t¡à¹š¹ ™à¹à ëA¡à>¹A¡ì³
ë¤òìW¡ ™àì¤> t¡à¹à šå>¹àÚ Î®¡¸t¡à¹ Åè>¸ "¤Ñ‚à ë=ìA¡ >tå¡> A¡ì¹ \ã¤> Ç¡¹ç¡
A¡¹ì¤¡ú "๠t¡J> ë™ Îà³à>¸ ƒå’W¡à¹\> ë¤òìW¡ =àA¡ì¤>, t¡à샹 ³ì‹¸ ë=ìA¡ ƒåÍ[õH t¡
δšÄ ³à>åÈìA¡ ëQàØl¡àÚ W¡ìØl¡, t¡¹¤à[¹ [ƒìÚ šø[t¡Òt¡ A¡¹ìt¡ Ò줡ú ™[ƒ &³> Qi¡>à
Î}Q[i¡t¡ ÒÚ t¡àÒìº šõ[=¤ã ‹ÿ¤}ìι šì¹ "à¤à¹ šõ[=¤ã¹ š[¹yàt¡à¹ ƒ¹A¡à¹
[A¡ ? "t¡&¤ "à³¹à ™[ƒ &Òü®¡àì¤ ® à¤ìt¡ =à[A¡ t¡àÒìº ëÎÒü ®¡à¤>à ®å¡º ®¡à¤>à¡ú
1100 JøãÐঠë=ìA¡ "๤¹à [¤ìÑ£¡à¹A¡ ít¡[¹¹ \>¸ ëÎàl¡à &¤} A¡Úºà¹
Pò¡Øl¡à ¤¸¤Ò๠A¡ì¹ "àÎìá>¡ú "t¡&¤ A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ ™åK 1100 JøãÐà즹
"àìK Ò*Úà l¡ü[W¡t¡¡ú
v l¡üv¡¹ šå¹ào &¤} [yìºàA¡ ÎàK¹ ">å™àÚã A¡[»¡ "¤t¡à¹ ³Òà¤ã¹ Ѭà³ã¹ ³õt塸¹
&A¡Òà\๠¤á¹ š¹ \–µàì¤> ¡ú "=¢à; t¡à 䱤t¡@ 500 JøãÐডú &J> "à³à샹
">åÎÞê¡à> A¡¹à ƒ¹A¡à¹ 500 JøãÐàì¦ ®¡à¹ìt¡ ëA¡à> [¤J¸àt¡ ‹ì³¢¹ ¤¸[v¡û¡ì⫹
\–µ ÒìÚìá [A¡>à¡ú
v 24 t¡³ "¤t¡à¹ "š[¹[W¡t¡ ëA¡à> ¤¸[v¡û¡ Òìt¡ šàì¹ >à¡ú [t¡[> "[t¡ "¤Å¸Òü
[¤J¸àt¡ Òì¤> 뙳> šè¤¢¤t¡ã¢ "¤t¡à¹¹à [áìº>¡ú 뙳>-ÿ-ëKït¡³ ¤å‡ý¡, ÅøãAõ¡Ì¡,
Åøã¹à³ šö³åJ¡ú tò¡à¹à 뙳> [¤J¸àt¡ ët¡³[>Òü γÑz ³à>åÈ tò¡à샹 \àì>>¡ú [A¡”ñ
ƒå®¡¢ àìK¸¹ [¤ÈÚ Ò’º 500 JøãÐà즹 [>A¡i¡¤t¡ã¢ γìÚ ®¡à¹ìt¡ \–µ [>ìÚìá> &³>
ëA¡à> [¤J¸àt¡ ¤¸[v¡û¡ìA¡ Jòåì\ šàÒü >à, [™[> "¤t¡à¹ Òìt¡ šàì¹>¡ú
v "t¡&¤ tò¡àìA¡ ®¡à¹ìt¡¹ ¤àÒüì¹ ">åÎÞê¡à> A¡[¹¡ú [¤Kt¡ 1500 ¤áì¹¹
Òü[t¡ÒàìΠΤ¢à[‹A¡ šø®¡à¤Åàºã ¤¸[v¡û¡¹ ">åÎÞê¡à> A¡[¹¡ú &ìÛ¡ìy W. H. Hart
¹[W¡t "The most 100 influential Person in History" >à³A¡ ¤Òü[i¡¹
l¡üìÀJ A¡¹à ë™ìt¡ šà칡ú ' ¤ÒüìÚ Î¤¢šø=³ ë™ >à³[i¡ ¹ìÚìá t¡à Ғº ҙ¹t¡
³åÒà´¶ƒ (Îà@) &¤} [™[> 571 JøãÐà즹 [>A¡i¡¤t¡ã¢ γìÚ \–µNøÒo A¡ì¹>¡ú
v A¡[»¡ "¤t¡à¹ &¤} ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@)-&¹ "à[¤®¢¡à줹 γÚA¡àº &A¡Òü
Î³Ú Ò*ÚàÚ ¤ºà ë™ìt¡ šàì¹ l¡ü®¡ÚÒü &A¡Òü ¤ìº šøt¡ãÚ³à> ÒÚ¡ú šå¹àìo ¤[o¢t¡
®¡[¤È¸t¡¤àoã * ">åšåTP¡[ºìA¡ [³[ºìÚ ëƒJìº šøt¡ãÚ³à> ÒÚ ë™ [™[> A¡[»¡
"¤t¡à¹ [t¡[>Òü ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@)
\–µ t¡à[¹J @
\–µ тà> @
šà[¹¤à[¹A¡ ëšøÛ¡àši¡ @
[št¡à¹ >à³ @
³àt¡à¹ >à³ @
tò¡à¹ [ÅÛ¡A¡ ¤à `¡àì>¹ l¡ü;Î @ tò¡à¹ ƒàÚ-ƒà[Úâ« @
tò¡à¹ ÎÒW¡¹¤õ–ƒ @
tò¡à¹ ¤¸[v¡û¡ì⫹ ë³ï[ºA¡â« @
ëÅÈ "¤t¡àì¹¹ í¤[Åʸ @
t¡;δš[A¢¡t¡ ">¸à>¸ ®¡[¤È¸;¤àoã γèÒ @
v \–µ t¡à[¹J
A¡[»¡ šå¹ào (2 @ 25) ">å™àÚã A¡[»¡ "¤t¡à¹ \–µàì¤> ³à‹¤ ³àìι
Ç¡AášìÛ¡¹ 12 t¡à[¹ìJ¡ú ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@) \억[áìº> Ç¡AášìÛ¡¹ 12Òü
¹[¤l¡üº "àl¡üÚຠ³àìÎ-ÿ-™à ³à‹¤ ³àìι γt塺¸¡ú
v \–µÑ‚à>
‘δ±º’ >àì³ ®¡à¹ìt¡ ëA¡à> тà> ë>Òü¡ú 몧šå¹ &¤} δ±¹ ëºA¡ >àì³ ƒå’[i¡
тà> "àìá¡ú [A¡”ñ ' ƒå’[i¡ тàì> & š™¢”z &³> ëA¡à> ³oãÈã¹ \–µ ÒìÚìá ¤ìº
A¡àì¹à¹ \à>à ë>Òü¡ú
l¡. 뤃šøA¡àÅ l¡üšà‹¸àÚ (šøÚàK [¤Å«[¤ƒ¸àºìÚ¹ Î}ÑHtõ ¡ š[“¡t¡) ¤ìºìá> ë™,
‘δ±º’ тà>[i¡¹ í¤[ÅʸìA¡ "=¢¤Ò A¡ì¹ìá, t¡à¹ >à³ìA¡ >Ú¡ú î¤[ƒA¡ Î}ÑHõìt¡
‘Î೒ Å즹 "=¢ Ғº Åà[”z¡ú "=¢à; δ±º "=¢ Òº -ÿ-&³> &A¡ тà> ë™Jàì>
Åà[”z [¤¹à\³à>¡ú
³åÒà´¶àƒ (Îà@) ³B¡àÚ \–µà>¡ú &Òü ÅÒ¹ìA¡ ‘‘¤àºà[ƒº "à[³>’’ (ëA¡à¹"à>-
95 @ 3) >àì³ "[®¡[Òt¡ A¡¹à ÒÚ¡ú ‘¤àºàƒ’ "=¢ Òº ÅÒ¹ "๠‘"à³ã>’ "=¢ Òº
Åà[”z¡ú "t¡&¤ ëÎi¡à &³> &A¡ ÅÒ¹ ë™Jàì> ³à>åÈ\> Åà[”z ëšìt¡ šàì¹>¡ú
v šà[¹¤à[¹A¡ ëšøÛ¡àši¡
®¡K¤t¡ šå¹ào ">å™àÚã A¡[»¡ "¤t¡à¹ šø‹à> šåì¹à[Òìt¡¹ ¤à[Øl¡ìt¡ \–µNøÒo
A¡¹ì¤>¡ú "à¦åº ³åv¡à[º¤ [áìº> ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ [št¡à³Ò¡ú [™[> E¡à¤à¹
(³B¡à) šø‹à> šåì¹à[Òt¡ &¤} ¹Û¡oàì¤Û¡oA¡à¹ã¡ú
v [št¡à-³àt¡à¹ >à³
A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ [št¡à¹ >à³ Òì¤ [¤Ìå¡ ™Å¡ú ™à¹ "=¢ Ғº [¤Ì塹 l¡üšàÎA¡ ¤à
#Å«ì¹¹ l¡üšàÎA¡¡ú ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@)-&¹ [št¡à¹ >ೠҒº "à¦åÀàÒ "=¢à;
#Å«ì¹¹ ƒàΡú
A¡[»¡ šå¹ào ³ìt¡ A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ ³àt¡à¹ >à³ Òì¤ ‘Îå³[t¡’¡ú ™à¹ "=¢ Ғº
Åà[”z * ³>>Å㺡ú ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ ³àt¡à¹ >à³ [áìºà "à³ã>à¡ú t¡à¹ "=¢ Ғº
Åà[”z[šøÚ, ëA¡à³º &¤} ³>>Å㺡ú
A¡[»¡ šå¹ào ³ìt¡ A¡[»¡ "¤t¡à¹ tò¡à¹ ÅÒ¹ ë=ìA¡ l¡üv¡ì¹ K³> A¡¹ì¤> &¤}
šå>¹àÚ [ó¡ì¹ "àÎì¤>¡ú
³åÒà´¶àƒ (Îà@) ³[ƒ>àÚ [Ò\¹t¡ A¡ì¹> ™à tò¡à¹ ÅÒ¹ ³B¡à ë=ìA¡ l¡üv¡¹[ƒìA¡
"¤[тt¡¡ú 8 ¤á¹ š¹ [t¡[> ³B¡à [¤\Ú A¡ì¹ [ó¡ì¹ "àìÎ>¡ú
A¡[»¡ šå¹ào ³ìt¡ A¡[»¡ "¤t¡à¹ šàÒàìØl¡ K³> A¡¹ì¤> &¤} ëÎJàì> [t¡[>
š¹Ç¡¹àì³¹ ë=ìA¡ `¡à> "àÒ¹o A¡¹ì¤>¡ú &i¡à &A¡ '[t¡Òà[ÎA¡ Qi¡>à ë™, ³åÒà´¶àƒ
(Îà@) >è¹ šàÒàìØl¡¹ Wè¡Øl¡àÚ ëÒ¹à P¡ÒàÚ >㹤 * K®¡ã¹ ‹¸àì> ³N— =àA¡ìt¡>¡ú 40
¤á¹ ¤ÚÎA¡àìº (냤ƒèt¡) [ó¡[¹Ñzà [\¤øàÒü캹 A¡àá ë=ìA¡ š[¤y ëA¡à¹"àì>¹ `¡à>
ºà®¡ A¡ì¹>¡ú
v ®¡K¤t¡ šå¹ào (12 @ 2 @ 9)-& l¡üìÀJ "àìá A¡[»¡ "¤t¡à¹ Òì¤> [¤Å«yàt¡à¡ú
š[¤y ëA¡à¹"àì> ¤ºà ÒìÚìá @ "à[³ ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-ìA¡ ‘‘¹Ò³àtå¡[Àº
"àºà³ã>’’ (A¡¹ç¡o๠³èt¡¢ šøt¡ãA¡) A¡ì¹ šà[k¡ìÚ[á (21 @ 107)¡ú ¹Ò³t¡ "=¢ Ғº
Åà[”z, "àºà³ã> "=¢ Ғº [¤Å«³Ú¡ú "=¢à; ³åÒà´¶àƒ (Îà@) A¡àá ë=ìA¡ Îà¹à[¤Å«
Åà[”zšèo¢ \ã¤> ™àšì>¹ š= [>샢[ÅA¡à, ">”z Îà󡺸 * ³å[v¡û¡ ºà®¡ A¡¹ì¤¡ú
v A¡[»¡ šå¹ào (2 @ 5) ">å™àÚã A¡[»¡ "¤t¡à¹ tò¡à¹ W¡à¹\> ÎÒì™à[K¹ ÎàÒà외
ƒåÍHõ[t¡¹ ƒ³> A¡¹ì¤>¡ú
W. L. Langer -¹ ‘‘&> ÎàÒüìAáà[š[l¡Úà "ó¡ *ÚàÁ¢¡ [Ò[Ðö’’ (šõ@-
184) l¡üìÀJ A¡ì¹ìá> ë™, ³åÒà´¶àƒ (Îà@) šì¹ tò¡à¹ W¡à¹ ÎÒW¡¹ "=¢à; "à¤å
¤A¡¹ (¹à@), *³¹ (¹à@), *γà> (¹à@) &¤} "à[º (¹à@) Òüκàì³¹ ¤àoã
[¤Ñz๠Q[i¡ìÚìá>¡ &¤} Ñ÷Ê๠&A¡ì⫹ [¤Å«àìι ³‹¸ [ƒìÚ ÎA¡º ¹A¡ì³¹ šå¹àì>à
"³à>[¤A¡ ¹ã[t¡>ã[t¡-šø=à-š‡ý¡[t¡¹ "¤Îà> Q[i¡ìÚ[áìº>¡ú
v A¡[»¡ šå¹àìo (2 @ 7) l¡üìÀJ "àìá ë™, A¡[»¡ "¤t¡à¹ìA¡ ™å‡ý¡ìÛ¡ìy 냤ƒèt¡
(ëó¡ì¹Ñzà) ÎàÒà™¸ A¡¹ì¤>¡ú
¤ƒì¹¹ šøà”zì¹ ëA¡¤º³ày 313 \> Îà=ã샹 [>ìÚ Ò™¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@)
Åyç ¡ šìÛ¡¹ 1000 íÎì>¸¹ [¤¹ç ¡ ì‡ý ¡ ºØ l ¡àÒü A¡ì¹[áìº>¡ú ‘š[¹Jà ™å ì ‡ý ¡ ’
 ( 4)
³å Î º³à>샹 íÎ>¸Î}J¸à [Ạ3,000¡ú Åyç ¡ šìÛ¡¹ íÎ>¸Î}J¸à [áìºà 3. Muhammad (pbuh) and Bharatiya Dharam Grantha-by
15,000¡ú &Òü ƒåÒü ™å‡¡ý ÎÒ "ì>A¡ γìÚ [t¡[> ѬKã¢Ú ÎàÒà™¸ šøà[œìt¡ [¤\Ú ºà®¡ Dr. M. A. Shribastav
A¡ì¹>¡ú š[¤y ëA¡à¹"àì>* &Òü Ît¡¸t¡à l¡üìÀ[Jt¡ ÒìÚìá¡ (3 @ 123-125), 4. Muhammad (pbuh) in World Scripture-by A. H. Vidyarthi
(8 @ 9), (23 @ 9) Òüt¡¸à[ƒ¡ú
v í¤[ƒA¡ ‹³¢³ìt¡ ë¤ï‡ý¡¹à Òìº> 23 t¡³ "¤t¡àì¹¹ ">åÎà¹ã¡ú ëA¡>>à ëKït¡³
v ®¡K¤t¡ šå¹àìo (12 @ 2 @ 21) ¤ºà ÒìÚìá ë™, tò¡à¹ ëƒÒ ë=ìA¡ [³[Ê KÞê¡ ¤å‡ý¡ [áìº> 23 t¡³ "¤t¡à¹¡ú
뤹 Òì¤ &¤} t¡à¹ ó¡ìº tò¡à¹ W¡à¹šàìŹ š[¹ì¤ÅìA¡ Îå¹[®¡t¡ A¡ì¹ t塺줡ú
v í¤[ƒA¡ ‹³¢à>å™àÚã ³åÎ[º³¹à Ғº 24 t¡³ "¤t¡àì¹¹ ">åÎà¹ã¡ú ëA¡>>à, A¡[»¡
Òàƒãìι Nø씂 ¤ºà ÒìÚìá ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@) ™J> Ç¡ìÚ[áìº> t¡J> "¤t¡à¹ Òìº> 24 t¡³ "¤t¡à¹ &¤} ³åÒà´¶àƒ (Îà@) Òìº> A¡[»¡ "¤t¡à¹¡ú
l¡üì´¶ Îຳà tò¡à¹ ëƒÒ [>@Îõt¡ Qà³ "àÒ¹o A¡ì¹>¡ú [t¡[> ë\ìK l¡üìk¡ [\`¡àÎà
A¡¹ìº>, "à³à¹ Qàì³ ët¡à³à¹ [A¡ šøìÚà\> ? [t¡[> l¡üv¡ì¹ ¤ìº>, ÎåK[Þê¡ [ÒÎàì¤ v ™J> ³>åìA¡ (ҙ¹t¡ >èÒ, ¤àoã¤àÒA¡) "[¤Å«àÎã¹à šøt¡¸àJ¸à> A¡ì¹ [áìºà t¡J>
¤¸¤Ò๠A¡¹¤¡ú γNø [¤Å« Τ¢Nàø Îã ®¡Úà¤Ò ¤>¸à¹ A¡¤ìº [>š[t¡t¡ ÒìÚ[áìºà¡ú ëA¡¤º³ày ³>å &¤}
#Å«¹ [¤Å«àÎã¹à ë¤òìW¡ ™à> &¤} ">¸à>¸¹à ‹ÿ¤}ìι A¡¤ìº [>@ìÅÈ ÒìÚ [KìÚ[ạú
ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ ÎìU ëA¡l¡ü A¡¹³ƒ¢> A¡¹ìº t¡à¹ Òàt¡ γÑz [ƒ>
Îå¹[®¡t¡ ÒìÚ =àA¡ìt¡à¡ú (Åà³àìÚìº [t¡¹[³[™, šõË¡à-208) [¤Å«¤¸àšã šÃà¤ì>¹ š¹ ™[ƒ ³>å &¤} tò¡à¹ ">åKà³ã¹à í¤[ƒA¡ ‹ì³¢¹ t¡àÒìº
ÒüκೠÎ[t¡¸A¡à¹ "ì=¢ í¤[ƒA¡ ‹³¢¡ú ëA¡>>à ³åÒà´¶àƒ (Îà@) ëA¡à> >tå¡> ‹ì³¢¹
ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ "à>àÎ >à³A¡ &A¡ Jà샳 ¤ìº>, "à³¹à ÎA¡º šø¤t¢¡> A¡ì¹>[>¡ ¤¹} ³>å &¤} šè¤¤¢ t¡ã¢ šÚK´¬¹Ko ë™ [ÅÛ¡à ë¹ìJ ëKìá> t¡à¹Òü
Î³Ú l¡üƒNø㤠ÒìÚ =àA¡t¡à³ A¡J> [t¡[> tò¡à¹ A¡Û¡ ë=ìA¡ 뤹 ÒìÚ ¤àt¡àÎìA¡ Îå[³Ê [t¡[> šå>¹ç¡ðã> Qi¡à>¡ú š[¤y ëA¡à¹"àì>¹ [>쳗àv¡û¡ ëÅÃàA¡[i¡ ëÎÒü Ît¡¸t¡àìA¡ tå¡ìº
KìÞê¡ ®¡[¹ìÚ t塺ì¤>¡ú (Life of Muhammad-by sir Willium Muir, ‹ì¹ìá¡ú
page-342)
‘‘[t¡[> ët¡à³à샹 \>¸ ‡ãì>¹ ëÎÒü [>Ú³-[¤‹à> [>[ƒ¢Ê A¡[¹Úà [ƒÚàìá>¡ú
v ®¡K¤t¡ šå¹àìo ([¤®¡àK 2, "‹¸àÚ-2) l¡üìÀ[Jt¡ "àìá ë™, A¡[»¡ "¤t¡àì¹¹ ™àÒ๠×A塳 [t¡[> >èÒìA¡ [ƒìÚ[áìº>¡ú "๠™àÒà (ëÒ ³åÒà´¶àƒ) &J> ët¡à³à¹ šø[t¡
[>쳗àv¡û¡ 8[i¡ [¤ìÅÈ P¡o =àA¡ì¤-ÿ-šø`¡à, δ¶à>ãÚ ¤}Å (δ¶à>ãÚ šàã[¹¤à[¹A¡ "à³¹à "Òã¹ ÎàÒà외 šàk¡àÒüÚà[á¡ú "๠™àÒ๠ë҃àÚàt¡ "à³¹à Òü¤¹àÒã³, ³åÎà *
'[t¡Ò¸), Î}™³, šøt¡¸à[ƒÊ `¡à>, ëÅ, [³t¡®¡àÈã, "t塸ZW¡ ƒà>Åãºt¡à &¤} Aõ¡t¡`¡ #ÅàìA¡ [ƒÚà[áºà³-ÿ-&Òü t¡à[A¡ƒ ÎÒA¡àì¹ ë™, A¡àìÚ³ A¡¹ &Òü ‡ã>ìA¡ &¤} ÒüÒàìt¡
Òꡃڡú [áÄ[®¡Ä ÒÒüÚà ™àÒü* >à¡ú’’ (ëA¡à¹"à> - 42 @ 13)
ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@)-&¹ &Òü [¤ìÅÈ P¡oऺã δšìA¢¡ "³åÎ[º³ ëºJA¡¹à v ëA¡à¹"à> [ÅÛ¡à ëƒÚ-ÿ-\ã¤ì>¹ ë³ï[ºA¡ >ã[t¡³àºà, [ÅÊàW¡à¹, Îढ\>ã> ëšø³,
[>쳗àv¡û¡ ¤ÒüP¡[ºìt¡ ÎÒ³t¡ ëšàÈo A¡ì¹ìá> @-ÿ- #Å«ì¹¹ &A¡â« Òüt¡¸à[ƒ¡ú &Òü ΤP¡[º¹ c¡ºA¡ í¤[ƒA¡ Nø”΂ ³èìÒ "à³¹à ëƒJìt¡ šàÒü¡ú
1. Life of Muhammad-by Sir Willium Muir, v A¡[»¡ "¤t¡à¹ * ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ ³ì‹¸ ë™ Î³Ñz ÎàƒõŸP¡[º "à³¹à
"àìºàW¡>à A¡ì¹[á¡ú ëA¡l¡ü "¤Å¸ ¤ºìt¡ šàì¹> &Òü "àìºàW¡>à "à³à샹
Published by Smith Elder & Co. (London) A¡¿>àšøÎtè ¡¡ú A¡[»¡ "¤t¡à¹Òü ³åÒà´¶àƒ (Îà@) ¤à šå¹àìo¹ ®¡[¤È¸;¤àoã ë™, ³åÒà´¶àƒ
2. Introduction the Speeches of Mohammad (Îà@) δšìA¢¡Òü A¡¹à ÒìÚìá t¡à¹ [>®¢¡¹ì™àK¸ ëA¡à> šø³ào ë>Òü¡ú
by Lane Poole, Published by Macmillan & A¡[»¡ "¤t¡à¹ [>¹ê¡šì> &¤} šå¹àìo ¤[o¢t¡ ®¡[¤È¸;¤àoã ">å™àÚã ҙ¹t¡
Co. (London) ³å Ò à´¶àƒ (Îà@) δšìA¢¡ [>@Îì–ƒÒ Ò*Ú๠\>¸ [Җƒå‹ì³¢¹ š[¤y Nø”‚P¡[º¹ [>³—
¤[o¢t¡ ëÅÃàA¡P¡[º¹ l¡ü‡ýõ¡[t¡ ëƒ*Úà Ғº¡ú
3. Mohammad & Mohammad-by R. Bos Worth Smith
v ®¡K¤t¡ šå¹àìo (12 @ 2 @ 19) l¡üìÀJ "àìá, [t¡[> 8[i¡ [¤ìÅÈ P¡ìo [¤®è¡[Èt¡
&¤} [t¡[> γõ‡ý¡Åàºã Òì¤> 냤ƒèt¡ ‡à¹à šøàœ "àì¹àÒ>ì™àK¸ ‰ç¡t¡Kà³ã "ìÅ«¡ú
tò¡à¹ Òàìt¡ =àA¡ì¤ t¡¹¤à[¹¡ú [t¡[> š[¹yàt¡à [ÒÎàì¤ ÎA¡º ƒå¤õ¢v¡ìƒ¹ìA¡ ƒ³>
A¡¹ì¤>¡ú
ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@) 냤ƒèìt¡¹ A¡àá ë=ìA¡ ë¤à¹¹àA¡ >à³A¡ [¤ìÅÈ ‹¹ì>¹ v ®¡[¤È¸ šå¹àìo ¤[o¢t¡ ÒìÚìá @ ">¸ &A¡ ëƒìÅ ">åKà³ãÎÒ &A¡\> ¤àoã¤àÒA¡
‰ç¡t¡Kà³ã "Å« ëšìÚ[áìº>¡ú ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ [>\Ѭ 7[i¡ ëQàØl¡à &¤} 9[i¡ "àÎì¤>¡ú tò¡à¹ >à³ Òì¤ ‘³Òà³àƒ’ &¤} [t¡[> ³¹ç¡®è¡[³¹ ëƒìÅ "à[¤®è¢¡t¡ Òì¤>¡ú
t¡¹¤à[¹ [ạú [t¡[> &ÒüP¡[ºìA¡ #Å«ì¹¹ ¤ào㠚øW¡àì¹¹ \>¸ ¤¸¤Ò๠A¡¹ìt¡> Åà[”z¹ š[“¡t¡ ‹¹³¤ã¹ l¡üšà‹¸àÚ ‘‘"[”z³ #Å«¹ ƒèt¡’’ >à³A¡ &A¡ [¤J¸àt¡ šåÑAz ¡ ¹W¡>à
šì= [A¡}¤à ™å‡ý¡[¤NøìÒ¡ú A¡ì¹ìá> ™à 1923 Îàìº >¸àÅ>¸àº [šø[–i¡} ëšøÎ, ƒ[¹ÚàKg, [>l¡ü [ƒÀã ë=ìA¡
v ®¡K¤t¡ šå¹àìo (1 @ 3 @ 24) l¡üìÀJ "àìá, A¡[»¡ "¤t¡à¹ Òìºà ëÅÈ šøA¡à[Åt¡¡ú tò¡à¹ šåÑzìA¡ [t¡[> [ºìJìá>, ‘A¡K-¤åy[–ƒ’ &¤} ‘Kà¹ç¡ƒ’ Åøã¹àì³¹
"¤t¡à¹¡ú š[¤y ëA¡à¹"àì>* l¡üìÀJ "àìá ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@) ëÅÈ ¤àoã¤àÒA¡¡ú ÎàÒW¡ì™¢ =àA¡ì¤> ƒãQ¢A¡àº, tò¡à¹à Ç¡‹å³ày ">åKà³ã =àA¡ì¤> >à ¤¹} Åøã¹àì³¹
(ëA¡à¹"à>-33 @ 40) [ÅÛ¡à Îà‹à¹o ³à>åìȹ ³àìc¡ [¤Ñz๠A¡¹àì¤>¡ú t塺Î㠃àÎ[\ ">è[ƒt¡ Î}Nøà³
šå¹àìo* & A¡=๠l¡üìÀJ ¹ìÚìá¡ú [t¡[> [ºìJìá> ë™, Å}A¡¹\ã tò¡à¹ šåìy¹ A¡àìá
v š[¤y šå¹àìo "àìá A¡[»¡ "¤t¡à¹ í¤[ƒA¡ ‹ì³¢¹ šø[t¡Ë¡à A¡¹ì¤>¡ú ³åÒà´¶àƒ
®¡[¤È¸ìt¡¹ ‹³¢ δšìA¢¡ ®¡[¤È¸;¤àoã A¡ì¹[áìº> [>³—¹ê¡ìš @
(Îà@) ëA¡à¹"à> ">å ™ àÚ㠋³¢ [ÅÛ¡à [ƒìÚìá>¡ú š[¤y 뤃 &¤} š[¤y
ëA¡à¹"àì>¹ Î๠[ÅÛ¡à &A¡Òü¡ú "๠t¡à Ғº &A¡ #Å«ì¹¹ "à¹à‹>à * ³à>¤t¡à¡ú v t塺[Î ƒàÎ\ã¹ ®¡[¤È¸;¤àoã @
t¡àÒü Òüκೠ* í¤[ƒA¡ ‹³¢ "Teachings of Vedas & Quran" >à³A¡ ¤Òü[i¡
šØl¡ìº "à³¹à l¡ü®¡Ú Nø씂¹ γà=¢A¡ ëÅÃàA¡P¡[º "¤ìºàA¡> A¡¹ìt¡ šà¹ì¤à¡ú
v A¡[»¡ "¤t¡à¹ δšA¡ã¢t¡ ™à¤t¡ãÚ ®¡[¤È¸;¤àoã ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-&¹ ÎìU
[³ìº ™àÚ¡ú ë¤Åã¹ ®¡àK Î}ÑHõt¡ š[“¡t¡¹à 뙳> l¡. 뤃šøA¡àÅ l¡üšà‹¸àÚ, l¡. &³. šÛ¡šàt¡ ³åv¡û¡ ÒìÚ "à[³ Δz, 뤃 &¤} šå¹àìo¹ [ÅÛ¡à ¤o¢>à A¡¹[á¡ú
&. Åøã¤àÑz¤, š[“¡t¡ ‹>¤ã¹ l¡üšà‹¸àÚ šø³åJ ¤ìºìá> ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@)-Òü
Òìº> A¡[»¡ "¤t¡à¹-ÿ-™ò๠\>¸ ÎA¡ìºÒü "ìšÛ¡àÚ "àìá>¡ú
>¹àÅ}Îà, A¡[»¡ "¤t¡à¹ &¤} ҙ¹t¡ ³åÒà´¶àƒ (Îà@) δšìA¢¡ [¤Ñzà[¹t¡ [t¡[> Μ³ [¤yû¡³ã Åt¡à¦ãìt¡ W¡à¹ t¡à¹A¡à ÎÒ \–µNøÒo A¡¹ì¤>¡ú
&¤} K®¡ã¹ `¡à> "àÒ¹ìo¹ \>¸ [>쳗àv¡û¡ ¤ÒüP¡[º ">åNøÒ A¡ì¹ "‹¸Ú> A¡¹ìt¡
šàì¹>¡ú
1. Kalki Autar and Hazrat Muhammad (pbuh)-by Dr. Ved [t¡[> ÅàÎ> A¡¹ìt¡ ÎÛ¡³ Òì¤>- ™å[v¡û¡, (ëšø³ * šø`¡à) "=¤à Å[v¡û¡¤ìº¡ú [t¡[>
Prakash Upadhyay tò¡à¹ ¤àoãìA¡ l¡üšº[§¡ A¡¹àìt¡ ÎÛ¡³ Òì¤>¡ú
2. Narashansha Aur Antim Rishi-by Dr. Ved Prakash
Upadhyay
 (5)
tò¡à¹ W¡à¹\> ÎÒA¡à¹ã =àA¡ì¤, t¡à¹ \>¸ t¡ò๠">åÎà¹ã¹ Î}J¸à ¤õ[‡ý¡ šà줡ú
šõ[=¤ã¹ ¤åìA¡ ' 'ÅãNø”‚ ™t¡[ƒ> =àA¡ì¤ ³åÒà´¶àƒ ¤¸[t¡ì¹ìA¡ ëA¡à>¹ê¡š ³å[v¡û¡
šà*Úà 䱤 >Ú¡ú
³åÒà´¶à샹 >àì³¹ ³[Ò³àÚ ƒã>Òã> ³à>åÈ, A¡ãi¡-št¡U, \”ñ-\àì>àÚ๠ÎA¡ìºÒü
#Å«ì¹¹ ">åKt¡ ÒìÚ ™à줡ú
tò¡àÒ๠š¹ &³> ëA¡l¡ü "๠\–µàì¤> >à¡ú t塺Î㠃àÎ ™à ¤ìº t¡à "¤Å¸Òü Ît¡¸
Ò줡ú (Hazrat Muhammad (pbuh) in Bharatiya Dharam
Granth, by Dr. M. A. Shrivastav, p-18)
v >ìK–ƒø>à= ¤Îå δšà[ƒt¡ &>ÎàÒüìAáàìš[l¡Ú๠[‡t¡ãÚ ®¡àìK l¡üš[>È샹 [A¡áå
ëÅÃàA¡ #Å«¹ * ³åÒà´¶àƒ (Îà@) δšA¢¡ãt¡ l¡üìÀ[Jt¡ ÒìÚìá, t¡à [>쳗 šøƒv¡ Ғº¡ú
(&Òü ëÅÃàA¡[i¡ ">å¤àƒ A¡¹à ™àÚ[>¡ú)
YAG(ÒüÚàK) ™åK ë=ìA¡Òü "àÀàÒ¹ l¡üšàÎ>à A¡¹à ÒìZá¡ú Îè™,¢ W¡–ƒø, t¡à¹à ΤÒü
"àÀàÒ¹ Îõ[Ê¡ú
"àÀàÒ Ò’º ˜¡[È (Δz), [t¡[> Τ¢ìÅøÊ, [t¡[> Òü–ƒø ë=ìA¡ "à[ƒ &¤} ³Òà[¤Å«
ë=ìA¡* ¹Òθ³Ú¡ú
"àÀàÒ¹ "[Ñzâ« ®è¡šõË¡, "”z¹ãÛ¡ &¤} ³Òà[¤ìÅ«¹ Τ¢yÒü [¤¹à\³à>¡ú
"àÀàÒ Î¤¢ìÅË¡ "àÀàÒ Î¤¢ìÅË¡, ëA¡l¡üÒü tò¡à¹ γA¡Û¡ >Ú¡ú
*ò³ "=¢ "àÀàÒ, "à³¹à tò¡à¹ "à[ƒ * "”z [A¡áåÒü [>‹¢à¹o A¡¹ìt¡ šà[¹ >à¡ú
"à³¹à ' "àÀàÒ¹ A¡àìáÒü šàš ë=ìA¡ ¹Û¡à šà*Ú๠\>¸ šøà=¢>à A¡[¹¡ú ëÒ
"àÀàÒ "à³à샹 Τƒ¢ à ¹Û¡à A¡¹-ƒåÍìõH t¡¹ ƒåÍ[õH t¡ ë=ìA¡, š=°ÊA¡à¹ã ‹³¢ãÚ ³à>åÈ
ë=ìA¡, &¤} Û¡[t¡A¡¹ \º\ šøàoã ë=ìA¡¡ú
"àÀàÒ Ò’º "Îå¹ Å[v¡û¡¹ [¤>àÅA¡à¹ã &¤} ³Òà> ³åÒà´¶ƒ "àÀàÒ¹ ¹Î庡ú
"àÀàÒÒü "àÀàÒ, ëA¡l¡üÒü tò¡à¹ γA¡Û¡ >Ú¡ú
Òü[t¡ "àìÀàš[>ȃ
(ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ Î@ Òü> ®¡à¹t¡ãÚ ‹¹³ Nø”‚, l¡@ &³. & Åøã¤àÑz¤, šõË¡à 30)
ëKà¹Û¡šåì¹¹ Kãt¡à ëšøÎ ë=ìA¡ šøA¡à[Åt¡ ‘‘[ƒ A¡º¸ào’’ š[yA¡à¹ [¤ìÅÈ
Î}J¸à ‘‘l¡üš[>ȃà}Œ’-Ú 220[i¡ l¡üš[>È샹 l¡üìÀJ ¹ìÚìá¡ú &Òü 220[i¡
l¡üš[>È샹 ³ì‹¸ "àìÀàš[>ȃ 15t¡³ тàì> "àìá¡ú l¡@ 뤃 šøA¡àÅ l¡üšà‹¸àÚ
* t¡à¹ ‘‘î¤[ƒA¡ Îà[Òt¡¸ &A¡ [¤ì¤W¡>’’-& "àìÀàš[>È샹 ¤o¢>à A¡ì¹ìá>-
ÿ-™à šøƒãš šøA¡àÅ> ë=ìA¡ 1989-ìt¡ šøA¡à[Åt¡¡ú
v š[¤y 뤃 šøàÚ W¡à¹ Òà\๠¤áì¹¹ šå¹àt¡>¡ú ‘‘줃’’-&¹ š¹ ë™ Î³Ñz
'ÅãNø”‚ "¤t¡ão¢ ÒìÚìá ëÎJàì>* ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà@) δšìA¢¡ ®¡[¤È¸; ¤o¢>à
ëƒJà ™àÚ [>ì³à—v¡û¡ ®¡àÈàÚ¡ú
Òü׃ã샹 ‹³¢Nø씂¹ ®¡[¤È¸;¤àoã @-
‘‘"à[³ t¡à샹 ®¡àÒü샹 ³‹¸ ë=ìA¡ &A¡\> ¤àoã¤àÒA¡ìA¡ l¡ük¡àì¤à [™[>
tò¡à¹ (³åÎà) ³t¡ &¤} "à³à¹ A¡=à t¡à¹ ³åìJ ¤Îàì¤à¡ &¤} ëÎ t¡à샹 ÎA¡ºìA¡
t¡àÒü ¤ºì¤ ™à "à[³ t¡àìA¡ [>샢 Å A¡¹ì¤à¡ú’’ (- *Á¡ ëi¡Ðà쳖i¡,
[l¡l¡üìi¡ì¹àì>à[³ 18 @ 18)
JõÐà> ‹ì³¢¹ ®¡[¤È¸;¤àoã @-
š[¤y ¤àÒüì¤ìº ™ãÇ¡JõÊ ¤ìºìá> @ ‘‘šøA¡õt¡šìÛ¡ "à[³ ët¡à³à샹
ƒã[Û¡t¡ A¡[¹ ">åt¡à욹 l¡üš¹ \º [ƒìÚ [A¡”ñ [t¡[> -ë™ "à³à¹ šì¹ "àÎì¤>,
[t¡[> "à³à¹ ë=ìA¡ "ì>A¡ Å[v¡û¡Åàºã, ™ò๠\åìt¡à ¤Ò> A¡¹à¹ Û¡³t¡à "à³à¹
ë>Òü¡ú [t¡[> ët¡à³à샹 ƒã[Û¡t¡ A¡¹ì¤> š[¤y 냤ƒèt¡ "๠"àP¡ì>¹ ÎàÒà외¡ú’’
(St. mathew 3 : 11)
v ¤àÒü줺 ³èºt¡ [Ò¤ø审àÈàìt¡ "¤t¡ão¢ ÒÚ¡ú *Á¡ ëi¡Ðà쳖i¡ [Ò¤øå ®¡àÈàÚ¡ú
Solemen ¤Òü &¹ 5>} "‹¸Ú ìÅÃàA¡ >} 16-ìt¡ l¡üìÀJ "àìá¡@-
‘‘[ÒA¡Aå¡ ³å[³t¡ôt¡à[A¡³ l¡üÒü Aå¡Àå ³åÒà´¶à[ƒ³ ë™Òôƒìè ƒÒ *Úà ë™Ò¹àÒü ¤àÚ>à
ë\¹ç¡Îà캳¡ú’’
‘‘ *ìÒ ë\¹ç¡Îàìºì³¹ ƒå[Òt¡à¹à¡ú tò¡à¹ ³åJ Jå¤ Îå³‹å¹ "=¢à; Î줢àt¡®¡àì¤ [t¡[>
Jå¤ Î喃¹¡ú ³åÒà´¶ƒ "à³à¹ "[t¡[šøÚ &¤} ëΠҒº "à³à¹ ¤Þêå¡¡ú’’
([Ò¤øåìt¡ δ¶à> \à>ì>๠\>¸ >àì³¹ šì¹ im ë™àK A¡¹à ÒÚ¡ú ëÎÒü A¡à¹ìo
Mohammad-&¹ ÎìU im ë™àK A¡ì¹ Mohammadim A¡¹à
ÒìÚìá¡ú)
ë¤ï‡ý¡ ‹ì³¢¹ ®¡[¤È¸;¤àoã @-
šå¹àìo ¤ºà ÒìÚìá- ëKït¡³ ¤å‡¡ý Òìº> 23t¡³ "¤t¡à¹¡ú ëKït¡³ ¤å‡¡ý t¡ò๠®õ¡t¡¸
‘‘>–ƒ’’ìA¡ ¤ìºìá> @ ‘‘*ìÒ >–ƒ ! &Òü [¤ìÅ« "à[³Òü šø=³ ¤å‡ý¡ >Òü [A¡}¤à
"à[³Òü ëÅÈ >Òü¡ú γڳt¡ &Òü [¤ìÅ« "à¤à¹ ¤åì‡ý¡¹ "àK³> Òì¤-ÿ-[™[> Ît¡¸ "à¹
¤àƒ>¸t¡à¹ [ÅÛ¡à ëƒì¤>¡ú tò¡à¹ Ѭ஡à[¤A¡ šø¤õ[v¡ Òì¤ šåt¡ * š[¤y¡ú [t¡[> Òì¤>
ë>t¡à &¤} γÑz ³à>åÈìA¡ [t¡[> š= ëƒJàì¤>¡ú [t¡[> Îìt¡¸¹ [ÅÛ¡à ëƒì¤>-ÿ-ÿ
"à[³ 뙳> Îìt¡¸¹ [ÅÛ¡à [ƒìÚ =à[A¡¡ú [t¡[> [¤Å«ìA¡ &A¡ \ã¤> ¤¸¤Ñ‚à ƒà>
A¡¹ì¤>-ÿ-™à Òì¤ š[¤y &¤} δšèo¢¡ú *ìÒ >–ƒ, tò¡à¹ >à³ Òì¤ í³ìyÚ¡ú’’
(Gospel of Buddha by Carus, page 217)
v l¡@ 뤃 šøA¡àÅ l¡üšà‹¸àÚ t¡à¹ šåÑzA¡‡ìÚ šø³ào A¡ì¹ìá> (šåÑzA¡ ƒå[i¡¹ >à³
"àìK ëƒ*Úà ÒìÚìá) ë™, γÑz ‹³¢ãÚ Nø”‚P¡[ºìt¡ ë™ ®¡[¤È¸;¤àoãP¡[º A¡¹à
ÒìÚìá t¡à ΤP¡[ºÒü ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà) δšìA¢¡Òü¡ú
&P¡[º ëºJ๠l¡üì„Ÿ [A¡ ? @-
v ™[ƒ "à³¹à [¤ìƒìÅ ™àÒü ëÎJà>A¡à¹ Τ[A¡áåÒü "à³à샹 \>¸ >tå¡> &¤}
"š[¹[W¡t¡¡ú "๠™[ƒ "à³¹à \à>ìt¡ šà[¹ ë™ t¡à샹 ³ì‹¸ &A¡\> "à³à샹
[>ì\샹 ëƒìŹ¡ú t¡J> ' ¤¸[v¡û¡ δ¬ìÞê¡ [A¡áå \à>à >à =àA¡ìº*, "à³¹à ¤Þê¡å â«,
">å¹àK * "àA¡È¢o t¡à¹ šø[t¡ ">审¤ A¡[¹¡ú ëA¡>>à [A¡áå &A¡i¡à "à³à샹 &¤}
t¡à¹ ³àìc¡ &A¡ ¹ìÚìá¡ú "๠ëÎi¡à Òìºà "à³à샹 ³àtõ¡®è¡[³ ¡ú ³àtõ¡®è¡[³¹ &Òü
">å®è¡[t¡Òü ƒåÒü "š[¹[W¡ìt¡¹ ƒè¹â« A¡[³ìÚ ëƒì¤¡ú
&³>Òü [A¡áå Qi¡ìt¡ šàì¹, ™[ƒ "à³¹à [ÅÛ¡à [>ìt¡ šà[¹ ë™ ">¸ ‹ì³¢¹
ÎìU "à³à샹 ëA¡à=àÚ [³º ¹ìÚìá¡ú
&J>Òü "à³¹à \à>ìt¡ šà¹ºà³ [Җƒå샹 >¹àÅ}Îà "๠³åκ³à>샹
ҙ¹t¡ ³åÒà´¶ƒ (Îà) &A¡Òü¡ú &Òü Îà‹à¹o ">å®è¡[t¡Òü [Җƒå-³åÎ[º³ìƒ¹ ³àìc¡
[¤¹à[\t¡ šà¹Ñšà[¹A¡ Qõoà * ƒè¹â« A¡[³ìÚ [ƒìÚ Î´šA¢¡ìA¡ Ѭ஡à[¤A¡ A¡ì¹ ëƒì¤¡ú
šà¹Ñšà[¹A¡ Qõoà-[¤ì‡È "šì>àƒì> &¤} &Òü [¤ìÅ« ³à>¤\ã¤ì> Åà[”z
* γõ[‡ý¡ "à>Úì>-"àÎå> "à³¹à &Òü `¡à>ìA¡ Îà‹à¹o ³à>åìȹ ³àìc¡ [¤Ñzà¹
Qi¡àÚ¡ú
[A¡l¡ü.&Î. Jà> [>³—[º[Jt¡ šåÑzA¡P¡[º¹ ¹W¡[Út¡à
1) Òð KàÒül¡ ¤åA¡ (Òü}¹à\ã,[Ò[–ƒ, l¡üƒ¢å, P¡\¹à[i¡ &¤} ¤à}ºà)
2) º "ó¡ ÎàA¡ìÎÎ ó¡¹ ë¤à= [ƒ *ÚàÁ¡¢Î(Òü}¹à\ã, ³à¹àk¡ã, [Ò[–ƒ)
3) [l¡\àÒü> &r¡ ³¸à>åó¡¸àA¡W¡à[¹} "ó¡ ÒàÒüìl¡öà[ºA¡ ëšøìÎÎ (Òü}¹à\ã)