1

o| Hoc o Nng - Iruong o| hoc 8och Khoo

Khoo |n - Nhom Chuyn mn |n Cng Ngh|p
G|oo trnh MAY IN 1
8|n soon: 8u| In Lo|


Phn I MAY BIN AP



Chuong 1
NGbYN LY VA Cb IAO M.8.A

1.1 KHAI NIM CHUNG V M.B.A
1.1.1. Vo| tro vo cng dung.
dn in t nha may phat in n h tiu thu cn phai co ng dy tai
in (hnh 1.1). Nu khoang cach t ni san xut in n h tiu thu ln, mt vn
t ra la vic truyn tai in nng i xa lam sao cho kinh t nht.

MBA
gam ap
MBA
tng ap
Z tai in
May phat in
H tiu
thu in
Hnh 1.1 S cung cp in n gian




Ta co, dong in truyn tai trn ng dy:
I = P/(Ucos)
Va tn hao cng sut trn ng dy:
P = R

I
2
= R
d
P
2
/(U
2
cos
2
)
Trong o: P la cng sut truyn tai trn ng dy; U la in ap truyn tai cua li
in; R
d
la in tr ng dy tai in va cos la h s cng sut cua li in,
con la goc lch pha gia dong in I va in ap U.
T cac cng thc trn cho ta thy, cung mt cng sut truyn tai trn ng
dy, nu in ap truyn tai cang cao th dong in chay trn ng dy se cang be,
do o trong lng va chi ph dy dn se giam xung, tit kim c kim loai mau,
ng thi tn hao nng lng trn ng dy se giam xung. V th, mun truyn
2
tai cng sut ln i xa t tn hao va tit kim kim loai mau ngi ta phai dung in
ap cao, thng la 35, 110, 220, 500kV. Trn thc t cac may phat in ch phat ra
in ap t 3 21kV, do o phai co thit b tng in ap u ng dy. Mt khac
cac h tiu thu thng yu cu in ap thp, t 0.4 6kV, v vy cui ng dy
phai co thit b giam in ap xung. Thit b dung tng in ap u ng dy
va giam in ap cui ng dy goi la may bin ap (MBA).
1.1.2. |nh ngho.
May bin ap la thit b in t tnh, lam vic theo nguyn ly cam ng in t,
dung bin i mt h thng dong in xoay chiu in ap ny thanh mt h
thng dong in xoay chiu in ap khac, vi tn s khng thay i.
1.2. NGUYN LY LAM VIC CUA MAY BIN AP LY TUONG
May bin ap ly tng co cac tnh cht nh sau :
1. Cun dy khng co in tr.
2. T thng chay trong loi thep moc vong vi hai dy qun, khng co t
thng tan va khng co tn hao trong loi thep.
3. t thm cua thep rt ln ( = ), nh vy dong t hoa cn phai co
sinh ra t thng trong loi thep la rt nho khng ang k, do vy st cn sinh ra
t thng trong loi thep cho bng khng.
Hnh 1.2 ve s nguyn ly cua MBA mt pha hai dy qun. Dy qun 1 co
N
1
vong dy c ni vi ngun in ap xoay chiu u
1
, goi la dy qun s cp. Ky
hiu cac ai lng pha dy qun s cp u co con s 1 kem theo nh u
1
, i
1
, e
1
, ..
Dy qun 2 co N
2
vong dy cung cp in cho phu tai Z
t
, goi la dy qun th cp.
Ky hiu cac ai lng pha dy qun th cp u co con s 2 kem theo nh u
2
, i
2
,
e
2
, ..
t in ap xoay chiu u
1
vao dy qun s, trong dy qun s se co dong i
1
.
Trong loi thep se co t thng moc vong vi ca hai dy qun s cp va th cp,
cam ng ra cac s e
1
va e
2
. Khi MBA co tai, trong dy qun th se co dong in i
2

a ra tai vi in ap la u
2
. T thng moc vong vi ca hai dy qun s cp va
th cp goi la t thng chnh.
Gia th in ap u
1
sin nn t thng cung bin thin sin, ta co:
t sin
m
= (1.3)
Theo nh lut cam ng in t, cac s cam ng e
1
, e
2
sinh ra trong dy qun
s cp va th cp MBA la:
) 90 t sin( E 2 ) 90 t sin( N
dt
d
N e
0
1
0
m 1 1 1
= =

= (1.4)
3
) 90 t sin( E 2 ) 90 t sin( N
dt
d
N e
0
2
0
m 2 2 2
= =

= (1.5)
trong o, E
1
, E
2
la tr s hiu dung cua s s cp va th cp, cho bi:

m 1 m 1
m 1
1
fN 44 , 4 fN 2
2
N
E = =

= (1.6)

m 2 m 2
m 2
2
fN 44 , 4 fN 2
2
N
E = =

= (1.7)
T s bin ap k cua MBA:

2
1
2
1
N
N
E
E
k = = (1.8)
Hnh 1-2. S nguyn ly cua
MBA mt pha hai dy qun

u
2
u
1
i
1
i
2
Z
t

Nu gia thit MBA a cho la MBA
ly tng, ngha la bo qua sut ap gy ra
do in tr va t thng tan cua dy
qun th E
1
U
1
va E
2
U
2
:
k
N
N
E
E
U
U
2
1
2
1
2
1
= = (1.9)
Nu bo qua tn hao trong MBA th:
U
1
I
1
= U
2
I
2

Nh vy, ta co:
k
I
I
U
U
2
1
2
1
= = (1.10)
Nu N
2
> N
1
th U
2
> U
1
va I
2
< I
1
: MBA tng ap.
Nu N
2
< N
1
th U
2
< U
1
va I
2
> I
1
: MBA giam ap
1.3. CU TAO MAY BIN AP
May bin ap co cac b phn chnh sau dy : loi thep, dy qun va vo may.
1.3.1. Lo| thep M8A.

Hnh 1.3 Mach t MBA kiu loi: a) mt pha. b) ba pha
(a) (b)






4
Loi thep MBA dung dn t thng, c ch tao bng cac vt liu dn t tt,
thng la thep ky thut in co b day t 0,35 1 mm, mt ngoai cac la thep co
sn cach in ri ghep lai vi nhau thanh loi thep. Loi thep gm hai phn: Tru va
Gng (hnh 1.3). Tru T la phn t dy qun con gng G la phn ni lin gia
cac tru tao thanh mach t kn.
1.3.2. Dy qun M8A.












Nhim vu cua dy qun MBA la nhn nng lng vao va truyn nng lng
ra. Dy qun MBA thng lam bng dy dn ng hoc nhm, tit din tron hay
ch nht, bn ngoai dy dn co boc cach in. Dy qun gm nhiu vong dy va
lng vao tru thep. Gia cac vong dy, gia cac dy qun va gia dy qun va loi
thep u co cach in. May bin ap thng co hai hoc nhiu dy qun. Khi cac
dy qun t trn cung mt tru th dy qun in ap thp t sat tru thep con dy
qun in ap cao t bn ngoai. Lam nh vy se giam c vt liu cach in.
Dy qun MBA co hai loai chnh nh :
Hnh 1-4. Dy qun May bin ap
(a) (b)
(c) (d)
1. Dy qun ng tm : dy qun ng tm tit din ngang la nhng vong
tron ng tm. Nhng kiu dy qun ng tm chnh gm : Dy qun hnh tru
(hnh 1.4a,b), dung cho ca dy qun ha ap va cao ap; Dy qun hnh xon (hnh
1.4c), dung cho dy qun ha ap co nhiu si chp; dy qun hnh xoay c lin tuc
(hnh 1.4d), dung cho dy qun cao ap, tit din dy dn ch nht .
2. Dy qun xem ke : Cac bamh dy cao ap va ha ap ln lt xen ke nhau doc
theo tru thep.
5




















Hnh 1-5 Moy b|n op du bo pho 1000kVAJ110kV

1. moc vn chuyn; 2. S cao ap 110kV; 4. S trung ap 38.5kV; 5. S ha ap 10.5kV; 7.
ng phong n; 8. Bnh gian du; 10. Thc ch du; 12. Xa ep gng; 13. Bnh hut m;
16. Dy qun cao ap; 18. B loc i lu; 22. Vo thung; 23.B tan nhit; 24. Cap cp
in cho ng c; 25. ng c quat gio lam mat. 26. B truyn ng chuyn mach.

1.3.3. Vo M8A.
Vo MBA lam bng thep gm hai b phn : thung va np thung.
1. Thung MBA: Trong thung MBA (hnh 1-5) t loi thep, dy qun va du
bin ap. Du bin ap lam nhim vu tng cng cach in va tan nhit. Luc MBA
lam vic, mt phn nng lng tiu hao thoat ra di dang nhit lam dy qun, loi
thep va cac b phn khac nong ln. Nh s i lu trong du va truyn nhit t cac
b phn bn trong MBA sang du va t du qua vach thung ra mi trng xung
quanh.
2. Np thung MBA : Dung y trn thung va trn o co cac b phn quan
trong nh:
+ S ra cua dy qun cao ap va dy qun ha ap. Lam nhim vu cach in.
+ Bnh dan du (bnh du phu) co ng thuy tinh xem mc du.
6
+ ng bao him : lam bng thep, thng lam thanh hnh tru nghing, mt
u ni vi thung, mt u bt bng mt a thuy tinh. Nu v ly do nao o, ap sut
trong thung tng ln t ngt, a thuy tinh se v, du theo o thoat ra ngoai
MBA khng b hong.
+ L nho t nhit k.
+ Rle hi dung bao v MBA.
+ B truyn ng cu dao i ni cac u iu chnh in ap cua dy qun
cao ap.
hiu ro hn v MBA ta xem hinh dang bn ngoai MBA ba pha hai dy
qun cng sut 250kVA, in ap 22/0.4kV cua nha may ch tao Thit B in
(hnh 1.6).

Hnh 1. MBA du ba pha, hai dy qun











1.4. CAC DAI LUONG DJNH MUC CUA MBA
Cac ai lng nh mc cua MBA qui nh iu kin ky thut cua may. Cac ai
lng ny do nha may ch tao qui nh va ghi trn nhan cua MBA.
1. Dung lng (cng sut nh mc) S
m
(VA hay kVA) la cng sut toan phn
hay biu kin a ra dy qun th cp cua MBA.
2. in ap dy s cp nh mc U
1m
(V, kV) la in ap cua dy qun s cp.
7
3. in ap dy th cp nh mc U
2m
(V hay kV) la in ap cua dy qun th
cp khi MBA khng tai va in ap t vao dy qun s la nh mc U
1
= U
1dm
.
4. Dong in dy s cp nh mc I
1m
(A hay kA) va th cp nh mc I
2m
la
nhng dong in dy cua dy qun s cp va th cp ng vi cng sut va in ap
nh mc.
i vi MBA mt pha:

dm 1
dm
dm 1
U
S
I = ;
dm 2
dm
dm 2
U
S
I = (1.11)
i vi MBA ba pha:

dm 1
dm
dm 1
U 3
S
I = ;
dm 2
dm
dm 2
U 3
S
I = (1.12)
5. Tn s nh mc f
m
(Hz). Cac MBA in lc co tn s cng nghip 50Hz.
Ngoai ra trn nhan MBA con ghi cac s liu khac nh: tn s, s pha m, s
va t ni dy...
1.5. CAC LOAI MBA CHINH.
1. MBA in lc truyn tai va phn phi cng sut trong h thng in lc.
2. MBA chuyn dung s dung lo luyn kim, cac thit b chnh lu, MBA han ...
3. MBA t ngu dung lin lac trong h thng in, m may ng c khng
ng b cng sut ln.
4. MBA o lng dung giam cac in ap va dong in ln a vao cac dung
cu o tiu chun.
5. MBA th nghim dung th nghim in ap cao.
MBA co rt nhiu loai song thc cht hin tng xay ra trong chung u ging
nhau. thun tin cho vic nghin cu, sau y ta xet MBA in lc mt pha hai
dy qun.