Mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt

nh»m gi¶m thiÓu ¶nh h­ëng cña giã b·o vµ lèc xo¸y ®èi víi nhµ d©n
TS. NguyÔn Xu©n ChÝnh
TS. NguyÔn §¹i Minh
TS. Vò ThÞ Ngäc V©n
ViÖn KHCN X©y Dùng

Theo sè liÖu ngµy 3/10 cña Ban chØ huy PCLB T¦: B·o sè 6 ®· lµm sËp 6.256 ng«i nhµ vµ
lµm tèc m¸i, h­ h¹i nÆng 220.975 ng«i nhµ cña 7 tØnh miÒn Trung ... Th¶m kÞch nµy dÉn ®Õn hËu
qu¶ hµng tr¨m ngµn ng­êi d©n bçng chèc trë nªn kh«ng nhµ cöa, nhÊt lµ khi ®a phÇn hä lµ d©n
lao ®éng (B¸o TiÒn phong sè 222 ngµy 4/10/2006). Trong lÜnh vùc x©y dùng, nh÷ng th¶m h¹i trªn
cã thÓ sÏ ®­îc h¹n chÕ nÕu chóng ta cã nh÷ng gi¶i ph¸p kü thuËt hîp lý từ quy ho¹ch, kiÕn tróc,
kÕt cÊu, vËt liÖu đến thi công và giằng chống khi mùa bão tới. Víi mong muèn giíi thiÖu nhanh
tíi nh©n d©n lao ®éng ven biÓn miÒn Trung vµ ®ång bµo n«ng th«n, miÒn nói kh¸c, chóng t«i xin
giíi thiÖu mét sè gi¶i ph¸p kü thuËt nh»m gi¶m thiÓu các thiÖt h¹i do tác động của cña giã b·o vµ
lèc xo¸y ®èi víi nhµ d©n. §©y lµ mét phÇn trong kÕt qu¶ §Ò tµi biªn so¹n Quy ph¹m H­íng dÉn
x©y dùng phßng chèng thiªn tai thuéc tho¶ thuËn ký kÕt gi÷a Gi¸m ®èc dù ¸n UNDP VIE/01/014
vµ ViÖn tr­ëng ViÖn Khoa häc C«ng nghÖ X©y dùng (IBST), Hµ Néi.

1. C¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch

Nªn lµm: Khi chän ®Þa ®iÓm x©y dùng, nªn chó ý lîi dông ®Þa h×nh, ®Þa vËt ®Ó ch¾n giã b·o cho
c«ng tr×nh. Lµm nhµ tËp trung thµnh tõng khu vùc, bè trÝ c¸c nhµ n»m so le víi nhau.
Kh«ng nªn: lµm nhµ t¹i c¸c n¬i trèng tr¶i, gi÷a c¸nh ®ång, ven lµng, ven s«ng, ven biÓn, trªn ®åi
cao hoÆc gi÷a 2 s­ên ®åi, s­ên nói. Tr¸nh bè trÝ c¸c nhµ th¼ng hµng, dÔ t¹o tói giã hoÆc luång
xo¸y nguy hiÓm.

2. C¸c gi¶i ph¸p kiÕn tróc

Nªn lµm: - KÝch th­íc nhµ ph¶i hîp
lý, tr¸nh nhµ m¶nh vµ dµi. §¬n gi¶n
nhÊt lµ mÆt b»ng h×nh vu«ng vµ h×nh
ch÷ nhËt cã chiÒu dµi kh«ng lín h¬n
2,5 lÇn chiÒu réng;
- Bè trÝ mÆt b»ng c¸c bé phËn cÇn hîp
lý, tr¸nh mÆt b»ng cã thÓ t¹o tói høng
giã nh­ mÆt b»ng h×nh ch÷ L, ch÷ T
vµ ch÷ U v.v.;
- T¨ng c­êng kÕt cÊu xung quanh
nh÷ng phßng quan träng, ®ßi hái an H×nh 1. KÕt hîp hµi hoµ gi÷a kh«ng gian bªn
toµn nhÊt, cã thÓ lµm chç tró Èn cho trong vµ bªn ngoµi nhµ - N¬i ®Æt bµn thê cã t­êng
nh÷ng ng­êi ®ang cã mÆt trong khi ch¾n hai ®Çu t¨ng ®é cøng theo ph­¬ng ngang nhµ
xÈy ra thiªn tai; Ph¶i kÕt hîp hµi hoµ phÝa trªn cã ho¹ tiÕt trang trÝ kÕt hîp lµm gi»ng
gi÷a kh«ng gian bªn trong và bªn t¨ng ®é cøng theo ph­¬ng däc.
ngoài nhà (h×nh 1);

1
- Kh«ng nªn sö dông nh÷ng d¹ng
m¸i nhµ cã thÓ t¹o dßng rèi côc bé.
Nªn sö dông m¸i hiªn rêi, gi¶m sù
thß dµi cña m¸i (h×nh 2);

H×nh 2. M¸i hiªn rêi gi¶m sù thß dµi cña m¸i

3. C¸c gi¶i ph¸p kÕt cÊu
- VÒ tæng thÓ ph¶i cã liªn kÕt chÆt
chÏ, liªn tôc cho c¸c kÕt cÊu tõ m¸i
tíi mãng theo c¶ 2 ph­¬ng ngang vµ
ph­¬ng th¼ng ®øng;

- ­u tiªn hÖ kÕt cÊu gåm cét vµ dÇm

t¹o ra mét l­íi kh«ng gian cã ®é
cøng tèt. HÖ kÕt cÊu cµng đơn giản,
rõ ràng cµng tèt;
- Nªn dïng cét chèng ®øng bªn
trong nhµ vµ nh÷ng vïng më réng.
(H×nh 3a, b).
3.1 NÒn mãng nhµ
- NÒn nhµ ph¶i ®­îc ®Çm chÆt hoÆc
®ãng b»ng cäc tre.
- Mãng nhµ ph¶i được dự đoán ®ñ
søc chÞu được các t¶i träng tác dụng
lên kết cấu.
- Sö dông gi»ng mãng ®Ó t¹o kh¶
n¨ng chÞu lùc tæng thÓ theo c¸c
H×nh 3. Sö dông gi»ng mãng, gi»ng t­êng ®Ó t¹o
ph­¬ng (H×nh 3c).
kh¶ n¨ng chÞu lùc tæng thÓ

2
- VËt liÖu lµm mãng:
+ Mãng chÞu ®­îc b·o lµ mãng ®¸
vµ mãng g¹ch ®Êt sÐt nung x©y b»ng
v÷a tam hîp hoÆc XM - c¸t;
+ Mãng trô tre, luång, gç cã kh¶
n¨ng chèng b·o lôt, tuy nhiªn cÇn cã
biÖn ph¸p cÊu t¹o ®Ó gi÷ æn ®Þnh
chung cho c¶ ng«i nhµ (H×nh 4). H×nh 4. C¸c cäc ®­îc nèi chÐo hoÆc x©y kÝn ch©n
mãng.

3.2 T­êng nhµ

+ Tường nhà ph¶i ®¶m b¶o ®é bÒn
chÞu giã ®Èy vµ giã hót, chèng lËt,
kh«ng bÞ biÕn d¹ng;
+ T­êng ph¶i ®ñ søc truyÒn t¶i träng
tõ bªn trªn xuèng mãng qua c¸c liªn
kÕt;
+ Khi t­êng yÕu ph¶i cã gi»ng chÐo
trong t­êng vµ c¸c gãc t­êng. C¸c
bøc t­êng g¹ch dµi cÇn ®­îc t¨ng
c­êng ®é cøng b»ng bæ trô hoÆc bè
trÝ c¸c dÇm vµ c¸c cét liªn kÕt b»ng
bª t«ng cốt thép (H×nh 5 vµ 6).

H×nh 5. Gia cè t­êng b»ng c¸c trô bª t«ng

H×nh 6. Khung nhµ cã gi»ng chÐo

3
+ T­êng g¹ch v­ît m¸i
ph¶i ®­îc t¨ng c­êng
b»ng dÇm bª t«ng cốt
thép, neo xuèng d­íi ®Õ
theo c¸c kho¶ng ®Òu
nhau; t¹i mót khe co
gi·n vµ c¸c ®Çu mót. C¸c
s­ên t¨ng cøng t­êng
cÇn ®­îc bè trÝ ë c¸c
kho¶ng c¸ch ®Òu nhau tõ
2 ÷ 3 m; CÇn cã khe co
gi·n ®Ó tr¸nh ¶nh h­ëng
cña gi·n në, däc trô t¹i
khe co gi·n cÇn ph¶i gia
c­êng cèt thÐp theo
ph­¬ng ®øng (H×nh 7).
+ C¸c bøc t­êng ®Çu håi
cÇn ®­îc gia cè hîp lý,
H×nh 7. Ph­¬ng ph¸p t¨ng ®é cøng cho t­êng ®Çu håi
cã thÓ bè trÝ mét dµn m¸i
(v× kÌo) t¹i t­êng ®Çu
håi (H×nh 7).
- VËt liÖu lµm t­êng:
+ T­êng chÞu ®­îc
b·o lµ t­êng x©y b»ng
®¸, g¹ch ®Êt sÐt nung vµ
v÷a tam hîp hoÆc XM-
c¸t;
+ T­êng g¹ch sß má
cã thÓ dïng ë vïng kh«
r¸o. §Ó t¨ng c­êng kh¶
n¨ng chèng b·o cÇn x©y
t­êng b»ng v÷a v«i cã
pha 50 kg XM hoÆc 20
kg tro r¬m, trÊu/1m3 c¸t
x©y.
+ T­êng g¹ch sß ®óc v«i
c¸t m¸c thÊp cÇn cã
biÖn ph¸p cÊu t¹o t¨ng
cøng ®Ó gi¶m thiÓu ¶nh
h­ëng cña b·o (v÷a v«i
bao che, c¸c gãc vµ trô
t¨ng c­êng b»ng g¹ch H×nh 8. Neo ®ßn tay vµo t­êng vµ kÌo gi¶
x©y v÷a XM - c¸t).

4
 + T­êng khung gç v¸ch gç víi hÖ khung kh«ng gian cã kh¶ n¨ng chÞu giã b·o tèt;
+ C¸c lo¹i t­êng khung gç tre, v¸ch liÕp tre cã líp tr¸t hoÆc kh«ng cã líp tr¸t chØ nªn coi
lµ ph­¬ng ¸n t¹m thêi khi ch­a cã ®ñ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, do vËy ph¶i thùc hiÖn c¸c gi¶i
ph¸p chèng ®ì tr­íc c¬n b·o.
§Ó h¹n chÕ h­ háng cho c¸c lo¹i t­êng x©y do m­a b·o t¹t hoÆc lò khi triÒu d©ng
cÇn sö dông líp tr¸t cã ®ñ ®é bÒn n­íc: líp tr¸t b»ng v÷a v«i tû lÖ 1 : (4,5 đến 5) cã pha
thªm 50 kg xi m¨ng hoÆc 20 kg tro r¬m, trÊu/1m3 c¸t x©y.

3.3 M¸i nhµ

+ M¸i nhà tèt nhÊt lµ b»ng bª t«ng cèt thÐp;
+ NÕu m¸i dèc ph¶i cã trÇn, ®é dèc m¸i nªn lÊy tõ 20o ÷ 30o. KÌo ®ì b»ng gç nhãm 1 ÷ 2,
méng cøng.
+ Gi÷a c¸c kÕt cÊu ph¶i cã gi»ng liªn kÕt theo 2 ph­¬ng ®øng vµ ngang. Xµ gå, cÇu phong,
li t« ph¶i neo ch¾c víi kÕt cÊu m¸i vµ t­êng håi (các H×nh 8, 9). Nªn cã gi»ng chÐo ë c¸c
gãc m¸i.

H×nh 9. Neo kÌo vµo t­êng vµ trô H×nh 10. Ngãi cã lç neo chèng tèc m¸i

+ TÊm lîp ph¶i neo chÆt vµo x­¬ng m¸i. Nªn sö dông ngãi cã lç buéc (H×nh 10), t¨ng
c­êng liªn kÕt cña hÖ kÌo, xµ gå (H×nh 11).
+ M¸i ngãi th­êng ph¶i cã d©y thÐp buéc. Dïng d©y thÐp Φ2 buéc vµo li t«, cÇu phong. V×
kÌo ph¶i ®­îc liªn kÕt xuèng tíi mãng (H×nh 12).
+ §èi víi c¸c c«ng tr×nh ngãi kh«ng neo ®· x©y dùng, cã thÓ h¹n chÕ h­ h¹i b»ng kª v÷a
phÇn mòi viªn trªn vµo phÇn g¸y viªn d­íi ë c¸c vïng riÒm m¸i, 3 ÷ 4 hµng s¸t bê nãc, bê
ch¶y vµ lµm trÇn hiªn b»ng cãt hoÆc tre (H×nh 13, 14). X©y hµng g¹ch chØ ch¹y däc theo ®é
dèc m¸i c¸ch nhau 0,9 đến 1,2 m ®Ó chèng tèc m¸i (H×nh 15);
+ Nãc m¸i b»ng ngãi bß hoÆc g¹ch chØ, chÌn kü b»ng v÷a xi m¨ng m¸c 50.

5
 H×nh 12. Neo chèng nhµ khung tre gç

H×nh 11. T¨ng c¸c liªn kÕt b»ng ®ai s¾t

H×nh 13. X©y bê nãc bê ch¶y

H×nh 14. ChÝt m¹ch ngãi T©y

H×nh 15. Chèng tèc m¸i b»ng con tr¹ch

6
 + Lµm g¸c löng
chèng b·o sÏ t¨ng
kh¶ n¨ng, cã thÓ
sö dông th­êng
xuyªn vµ t¨ng ®é
cøng cña nhµ.
+ KÌo tre luång
cho m¸i lîp ®¬n
x¬ (cä, r¬m) chØ
cã thÓ h¹n chÕ
thiÖt h¹i b»ng
biÖn ph¸p chèng
®ì tr­íc c¬n b·o
(H×nh 16, 17, 18).
Víi m¸i r¬m, r¹,
nªn ®an phªn, cãt
Ðp v.v. để tạo
thµnh l­íi «
vu«ng ®Æt trªn H×nh 16. LiÕp chÆn m¸i l¸ ngãi
m¸i. Gh×m vµ ®Ì
vµo c¸c thanh kÌo
b»ng c¸c c©y tre,
nøa. C¹nh m¸i
ph¶i ®­îc g×m
vµo cÇu phong, xµ
gå hoÆc kÌo b»ng
d©y thÐp.
+ §ßn tay, rui
mÌ luång lµ vËt
liÖu hiÖu qu¶ vÒ
kü thuËt vµ kinh H×nh 17. Chèng tèc m¸i b»ng c©y tre gç bao c¸t
tÕ trong vïng b·o.

H×nh 18. Chèng tèc m¸i b»ng tre gç

7
+ Lµm riÒm m¸i:
Tuú thuéc vµo
chiÒu dµi nh« ra,
có thể lựa chọn
c¸c gi¶i ph¸p
diÒm m¸i cã trÇn
hoÆc kh«ng cã
trÇn (h×nh 19) vµ
sö lý kü thuËt nh­
sau:
* Khi m¸i ®ua ra
≤ 30 cm: lµm
riÒm m¸i bµng gç
dµy 15 mm - h×nh
19a.
* Khi m¸i ®ua ra
≤ 50 cm: ngoµi
viÖc lµm riÒm
m¸i, cßn ph¶i lµm
a, b,
thªm trÇn (b»ng
H×nh 19. Mét sè gi¶i ph¸p diÒm m¸i
v«i r¬m hoÆc
tranh tre v.v.) -
h×nh 20a.
+ Khi m¸i ®ua ra
> 50 cm: cÇn t¸ch
phÇn m¸i ®ua ra
(H×nh 2).

a, b,
H×nh 20. Lµm trÇn cho hiªn vµ diÒm m¸i

8
3.4 Cöa ®i vµ cöa sæ
- Cöa cµng kÝn giã
chèng b·o cµng tèt.
Tèt nhÊt lµ dïng b¶n
lÒ ch«n s©u vµo
t­êng hoÆc dïng lo¹i
cöa ®Èy, cöa lËt (xem
H×nh 21).
- Khuôn cửa ph¶i cã
thÐp ®u«i c¸ vµ cửa
phải được chÌn cÈn
thËn vµo t­êng.
- Cöa liÕp, cöa gç
nên gia c­êng thªm
c¸c thanh ch÷ Z buéc
hoÆc ®ãng ®inh cÈn
thËn

Nh­ vËy, ®Ó gi¶m thiÓu ¶nh h­ëng cña gÝo b·o vµ lèc xo¸y tíi nhµ d©n, ngoµi viÖc chñ
®éng lùa chän gi¶i ph¸p kü thuËt thÝch hîp víi ®Þa h×nh, ®iÒu kiÖn nguyªn vËt liÖu x©y dùng t¹i
®Þa ph­¬ng ®Ó x©y dùng, ®èi víi c¸c nhµ ë ®· x©y dùng ®ång bµo cã thÓ sö dông c¸c biÖn ph¸p
chèng ®ì t¹m thêi chèng tèc m¸i vµ t¨ng æn ®Þnh cho ng«i nhµ nh­ ®· tr×nh bµy ë trªn.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. TS. NguyÔn Xu©n ChÝnh vµ c¸c céng t¸c viªn. B¸o c¸o tæng kÕt §Ò tµi biªn so¹n Quy ph¹m
H­íng dÉn x©y dùng phßng chèng thiªn tai thuéc tho¶ thuËn ký kÕt gi÷a Gi¸m ®èc dù ¸n UNDP
VIE/01/014. Hµ Néi, n¨m 2006.
2. PGS. TS. NguyÔn TiÕn C­êng, PGS. TS. TrÇn Chñng vµ c¸c CTV. Nghiªn cøu gi¶i ph¸p kü
thuËt phßng chèng b·o lôt cho nhµ ë vµ c«ng tr×nh x©y dùng. B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi 06B - 02 -
02, thuéc Ch­¬ng tr×nh tiÕn bé khoa häc kü thuËt cÊp Nhµ n­íc 06B "Nghiªn cøu phßng tr¸nh vµ
h¹n chÕ thiÖt h¹i do thiªn tai b·o lôt g©y ra ë n­íc ta, ®Æc biÖt lµ c¸c tØnh miÒn Trung", Hµ Néi,
01-1992.
3. TS. §Æng H÷u Th«ng, KTS. §Æng Thanh Tïng vµ CTV. H­íng dÉn, chuyÓn giao c«ng nghÖ
x©y dùng vµ gia c­êng nhµ ë vïng b·o, lò. TËp 1, Tµi liÖu tËp huÊn, Hµ Néi, 5 – 2000, Bé X©y
dùng.
4. K. J. Macks. H­íng dÉn kü thuËt x©y dùng nhµ vïng b·o lôt. Nhµ xuÊt b¶n X©y dùng, Hµ Néi,
1997 (biªn dÞch KS. TrÞnh Thµnh Huy).