1.

Giáo án môn văn

Qua tìm hiểu em hãy cho biết NT va ND chính của bài thơ ?
(bài thơ với những từ ngữ được gọt giũa chắt lọc đã giúp tác giả thể hiện thành
công nỗi nhớ QH tha thiết ,chân thành trong đêm thanh vắng )
*ghi nhớ
(HTL sgk trang 124)
Hướng dẫn làm bài tập 1
Củng cố :
tấm lòng ,tình cảm của CB voi Qh được thể hiện như thế nào qua bài
thơ,nhờ nét như thế nào ?

Dặn dò :
HTl của phiên âm ,ca dịch thơ và phân tích bài
Soạn :Hồi hương ngẫu thư – giờ sau học
--Tiết 38 :Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê (Hồi hương ngẫu thư )
Yêu cầu cần đạt
Thấy được tính độc đáo trong việc thể hiện tình cảm quê hương sâu nặng
của nhà thơ .
Tiếp tục nhận biết phép đối trong câu cùng HĐ của nó
Các bước
1.Tổ chức :
2.Ktra :HTL phiên âm và bản dịch thơ tĩnh dạ trí và phân tích T dụng của phép
đối trong việc thể hiện tâm trạng của nhà thơ ?
3, Bài mới :qt bài
Cũng là một bài thơ viết về quê hương nhưng được viết trong một hoàn cảnh
đặc biệt :chủ thể trữ tình bị coi là khác lạ ngay trên chính \quê hương mình ,bởi
chính những người đồng hương của mình . Nếu “Tĩnh dạ trí “là một nỗi buồn
nhớ quên khi xa thì ở đây là nỗi buồn vì khi trở lại quê hương để sống nốt quãng
đời còn lại thì trở thành khách .trở thành người dưng

1
H đ 1 : tìm hiểu tác giả tác phẩm ?
những hiểu biết của em về Hạ Tri
Chương ( dựa vào chú thích và sgk Trả lời I, Tác giả tác phẩm (SGK)
,gv tóm tắt lại những nét chính )
H đ 2: đọc ,tìm hiểu chung Đọc và tìm hiểu chung
Giáo viên đọc 1 lần và gọi hs 1, đọc
đọc(chú ý nhịp thơ và nhận xét nhịp Hai học sinh
thơ ) đọc
Có từ nào được nhắc lại nhiều lần ?
Em hiểu nghĩa từ “hương” là gì ? và
tìm những từ HV có yếu tố “hương “
Đặt câu có từ hương
Giải nghĩa câu 1,2,3 Giải nghĩa
Hđ 3 : Hướng dẫn tìm hiểu chi tiết III ,tìm hiểu chi tiết
Gọi hs đọc phiên âm và dịch thơ
Nhận xét phần bản dịch so với Đọc 1.hai câu thơ đầu
nguyên âm - con người tác giả : thay
Hai câu thơ đầu tác giả đã giới thiệu đổi vóc dáng ,màu tóc và
sự viêc gì sau một thời gian dài trở Trả lời tuổi tác
về quê hương con người tác giả có
gì làm chúng ta chú ý ?
(thay đổi vóc dáng ,màu tóc và tuổi
tác ) 3 yếu tố này có sự thay đổi nhờ
yếu tố khách quan ,sự nghiệt ngã Trả lời  giọng nói của quê
của thời gian ,có yếu tố nào ko thay hương vẫn ko thay
đổi .trong một khoảng thời gian dài đổi
hàng nửa thế kỉ : giọng nói quê  NT : Tiểu đối để nhấn
hương của tác giả vẫn ko thay đổi mạnh tình cảm với
quê hương ( dù thời
.tg đã sử dụng cách nói nào (sd Suy nghĩ gian đổi thay
phép tiểu đối ) đối như vậy nhằm
mục đích gì ? thể hiện tình cảm : Trả lời
nhấn mạnh dù có sự thay đổi về thời
gian nhưng giọng nói vẫn ko thay
đổi)
Việc tác giả trở về quê hương gợi Trả lời
cho em những suy nghĩ gì ? tác giả
dùng p thức biểu đạt gì ?( ông là
người gắn bó sâu nặng với q hương
qua kể và cảm – kể là chính )

2
 ? Kể và tả như vậy nhằm mục đích gì (kể sự Trà lời
việc về quê hương => Tc với quê hương )
? Đọc hai câu thơ cuối và cho biết trong hai câu Đọc Hai câu thơ cuối
thơ cuối có tình huống nào độc đáo ? Trả lời

( tâm trạng bồi hồi mong gặp bạn ,gặp lớp trẻ )

Khi gặp trẻ con ,chúng đã cười lạ ‘ko quen mặt Trả lời Tiểu vấn
thể hiện tâm trạng nào của tác giả ?( những
ngừoi thân ko còn ) chỉ gặp nhi đồng =>tâm  buồn ,bồi hồi
trạng buồn ngay trên quê hương mình . ,xót xa

Ông về quê ,sau cái cười của chúng ,nét độc đáo
: ông bị coi là khách ngay chính tại quê hương
mình =>ko bồi hồi xót xa sao được khi mình về
quê hương bị coi là khách
=> ta hiểu thêm tại sao tác giả lại viết bài thơ 2 câu thơ đầu nhớ
này :sd tiếng cười để b hiện tâm trạng thương >< 2 câu thơ
cuối xót xa
? nội dung 2 câu thơ đầu và cuối có mối quan hệ Trả lời
ntn ?( đối lập nhớ thương >< xa lạ )
? đọc ghi nhớ ( SGK) Đọc ,ghi nhớ • ghi nhớ ( Htl
SGK)
• nội dung(thể
hiện tình yêu q
hương)
• Nt : thơ tứ tuyệt
Liên hệ : tình cảm gắn bó quê hương của chúng
và nghệ thuật
ta ,
tiểu đối

4, dặn dò : học bài ,học ghi nhớ (141)

Sưu tầm thơ đường và tranh ảnh
Soạn : từ trái nghĩa Giờ sau học

3
 Tiết 39 Tiếng việt -- Từ trái nghĩa
Yêu cầu cần đạt
Củng cố và nâng cao kiến thức về từ trái nghĩa
Thấy được tác dụng của việc ssd từ trái nghĩa
Các bước :
1, tổ chức :

2,kiểm tra : thế nào là từ đồng nghĩa ? các loại từ đồng nghĩa và cách sử dụng từ đồng
nghĩa + làm bài tập 8 ( 177)

3, Bài mới * Gt bài

Hđ1 : giải quyết các bt sau
Cho 2 câu ca dao :
Khúc sông kia bên lở bên bồi Theo dõi I, Tìm hiểu bài
Bên lở thì đục bên bồi thì trong Chép vào
Trong hai câu ca dao trên có cặp từ nào có nghĩa vở -lởn >< bồi : loại từ
ngược nhau ? Suy nghĩ trả ( động từ chỉ hoạt động
( lở >< bồi ; đục ><trong lời ngược nghĩa nhau
? cô cho từ ngắn , hãy tìm từ ngược nghĩa : ( dài ) Đục >< trong : thể loại
tương tự cho từ ( cao) hãy tìm từ ngược nghĩa ( thấp Tìm từ ( tính từ chỉ tính chất va
) ngược nghĩangược nghĩa nhau )
? vậy ngắn ><dài ; cao >< thấp trên cơ sở chung
nào ? ( trái x dài ,trái x chiều cao )

? em có nhận xét gì về các cặp từ vừa tìm hiểu ?

( trái nghĩa trên cơ sở chung )
? gọi các cặp từ vừa tìm hiểu là từ trái nghĩa ,hãy
nhắc lại từ trái nghĩa . Trả lời
II ,Bài học
BT nhanh : bài tập 1 muc I 1, Từ trái nghĩa : có
Làm nhanh nghĩa trái ngươc nhau
bài tập trên cơ sở chung nào đó

4
 Em có nhận Học sinh lên bảng viết
xét gì về số
từ trái nghĩa
Chúng ta thử tìm hiểu xem các cặp từ trái nghĩa trong hai
nhằm mục đích gì ? câu này
a.đêm tháng năm chưa …..sáng Từ trái
Ngày tháng mười …..tối nghĩa được
cặp từ trái nghĩa nhằm nhấn mạnh đêm tháng năm sử dụng
và ngày tháng mười ngắn nhiều trong
thành ngữ
b, chị em như chuối nhiều tàu ,tục ngữ , 2, Tác dụng
tấm lành che tấm rách đừng nói nhau thơ ,lời đối
…
->> cặp từ “lành “ “rách” dùng ở đây nhằm mục
đích gì ? nhấn mạnh sự yêu thương đùm bọc đối với
anh chị em trong gia đình là rất quan trọng

?vậy theo em sử dụng từ trái nghĩa đúng lúc đúng

chỗ có tác dụng gì ?

Đọc lại bài ( thiên trường v vọng ) và tìm những từ

trái nghĩa ? nêu tác dụng
Thôn hậu>< thôn tiền

Nhằm tả cảnh buổi chiều khiến cảnh quê vào buổi

chiều chập chờn ,trầm lặng mà đẹp  câu thơ giàu Sử dụng đúng lúc đúng
hình ảnh ,sinh động ,gây ấn tượng chỗ sẽ nêu được ý cần
Trả lời nhấn mạnh
Như vậy ngoài tác dụng nêu được ý cần nhấn
mạnh .qua ví dụ vừa tìm hiểu theo em sử dụng từ
trái nghĩa còn có tác dụng nào nữa ?
** BT nhanh : Làm bài tập mục I (128) Nêu tác
dụng thứ
? Cô có một số từ : quả chin ,cơm chin ,bát lành nhất
,tĩnh lặng .hãy tìm từ trái nghĩa và nêu nhận xét ?
( quả chín >< quả xanh ,cơm chin >< sống , tính
lành >< tính dữ .bát lành >< bát vỡ ,bát mẻ ,bát nứt • lời nói câu thơ
…. ,câu văn giàu
 một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái Nêu tác hình ảnh ,sinh
nghĩa khác nhau ( trên cơ sở chung nào đó ) dụng thứ động ,gây ấn
Cho thành ngữ : “ một miếng khi đói bằng một gói hai tượng mạnh
khi no và câu tục ngữ :” học ăn ,học nói ,học gói Làm nhanh
,học mở “

5
3, Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái a với một từ đặc
nghĩa khác nhau • nhiề biêt trong thành
( trên một cơ sở chung nào đó) u từ ngữ ,tục ngữ
trái * ghi nhớ ( SGK 128)
nghĩ

III Luyện tập

BT1 +2 : học sinh đã làm .còn lại tự làm

BT3 : thay bằng BT : Tìm các cặp từ trái nghĩa trong hai bài tĩnh dạ trí và Hồi hương
ngẫu thư
BT4 : sưu tầm các tục ngữ ca dao ,đối ngữ có sử dụng từ trái nghĩa
DẶN DÒ : giờ sau học tập làm văn : luyện nói : văn biểu cảm về sự vật con người
Soạn bài trước : làm kĩ đề 2 ;và đề 4

Tiết 40 TLV Luyện nói :

Văn biểu cảm về sự vật con người

Yêu cần cần đạt :

 Rèn luyện kĩ năng nói trước tập thể theo chủ đề biểu cảm
 Rèn luyện kĩ năng tìm ý .lập dàn bài
Các bước :
1. tổ chức
2. kiểm tra : sự chuẩn bị của h/s
3. bài mới
giáo viên chép đề bài lên bảng :
cho học sinh đọc kĩ phần yêu cầu trong 6. tư thế ,tác phong
sgk( 130 ) 7. thử cho điểm
chia tổ ,nhóm để hs nói trước tổ nhóm
,các bạn nhận xét ,bổ xung
gv theo dõi chung .cố gắng cho nhiều hs
được nói trong nhóm Đề bài :
gọi đại diện các nhóm lên trình bày : mỗi Dãy 1 : đề 1 :
nhóm một em Cảm nghĩ về thầy cô giáo , những
y/c hs duới lớp theo dõi và nhận xét bài “người lái đò “ đưa thế hệ trẻ “ cập bến”
của bạn về : tương lai
1. sự chuẩn bị ở nhà
2. nội dung trình bày
3. chọn phương thức biểu đạt ra sao
? đúng yêu cầu thể loại ko ? Dãy 2 : đề 2 :
4. trình bày có rõ ràng ,mạch lạc ,có Cảm nghĩ về một món quà mà em đã
sự liên kết ko ? …..thời thơ ấu
5. có thoát ly văn bản ko

6
*chú ý • củng cố : nhấn mạnh tầm quan
trọng của việc luyện nói trước
• giáo viên theo dõi ,đánh giá ,tổng lớp
kết giờ học

Dặn dò :

lập dàn ý cho 2 đề còn lại

soạn : Bài ca nhà tranh bi gió thu phá
• Dặn dò nội dung ôn tập chuẩn bị k tra 1 tiết ( t 42)
1. ca dao hai chủ đề : Tình cảm gia đình và tình yêu quê hương đất nước

2. thơ trữ tình trung đại

Bài 1 : Thiên trường văn vọng ( thuộc lòng tác giả thể loại )
Bài 2 : bánh trôi nước : phân tích lớp nghĩa thứ 2 của bài

Tuần 11 : bài 11
Tiết 41 : Bài ca nhà tranh bị gió thu phá ( Mao ốc vị thu phong sở phá ca )
( Đỗ phủ )
Yêu cầu cần đạt
Cảm nhận được tinh thần nhân đạo và lòng vị tha cao cả của nhà thơ Đỗ phủ
- bước đầu thấy đươc vị trí và ý nghĩa của những yếu tố m tả và tự sự trong thơ trữ
tình
- Bước đầu thấy được đặc điểm của bút pháp đỗ phủ qua những dòng thơ m tả và
sự tự sự

Các bước :
1. tổ chức :

2. kiểm tra

3. bài mới : * gt Bài : các con đã được học và được làm quen với hai nhà thơ nổi
tiếng TQ đời đường là Lý Bạch và Hạ Chi Trương ,bài hoc hôm nay các con lại
được làm quen thêm một nhà thơ cũng rất nổi tiếng TQ đời đường , ông đươc
mệnh danh là thánh thơ . đó là thi nhân Đỗ Phủ .

7
 ? theo em
Hđ1 : Hướng dẫn tìm hiểu tác giả tác phẩm cách chia
? Đọc thầm chú thích về tác giả ( sgk) nào hợp lý
Và nêu những hiểu biết khái quát của em về Đỗ phủ hơn ? vì
? ( gv nhận xét ,chốt lại hai ý chính về Đỗ phủ ) sao ? ( có
Bổ sung : Bởi nội chiến và loạn lạc cuộc sống của thể có Trả lời
người dân TQ hết sức cơ cực . đỗ phủ và gia đình nhiều cách
cũng trong số đó .con trai ông bị chết đói và bản song để
thân tác giả chết trong đói rét và bệnh tật trên một nổi bật ND
chiếc thuyền tư tưởng
Thư ông mang tính hiện thực và tràn đầy tinh thần của nhà
nhân đạo , ông đã để lại cho đời 1400 bài thơ và thơ thì
đươch đánh giá là nhà thơ h thực lớn nhất trong thơ cách 2 là
ca cổ của trung quốc hợp lí
HĐ2 : hơn )
H dẫn đọc và tìm hiểu chung
Gv đọc diễn cảm 1 lượt Cho ý kiến của riêng mình
Gọi 1 hs đọc 3 khổ đầu
1 hs đọc khổ cuối và gv nhận xét Đọc
GV lưu ý : bài thơ này viết theo loại cổ thể nên ko Trả lời I , giới thiệu tác giả tác phẩm
bị qui định chặt chẽ về số câu chữ và niêm luật BT 1. tác giả
Tuy vậy em hãy thống kê số câu thơ và thử lý giải - là nhà thơ nổi tiếng đời đường của
vì sao nhiều đoạn có số câu lẻ và 1 số câu trong TQ
đoạn cuối có số chữ nhiều hơn các câu khác trong - sống nhiều năm trong nghéo khổ
bài bệnh tật
( bài thơ có 3 đoạn gồm 5 chữ cái và các câu trong 2. tác phẩm ( sgk)
đoạn cuối đều dài hơn 7 chữ là hiện tượng hiếm có
trong thơ ca cổ TQ ; nhà thơ ko bị công thức ,khuôn
khổ gò bó mà theo nhu cầu diễn đạt qui định II .Đọc – tìm hiểu chung
? theo em bài thơ có thể chia thành mấy phần ? ý
của từng phần ?
Có thể có hai cách chia :
+ dựa vào nội dung của cac SV :
1. gió thu cuốn mát lá tranh 2 hs đọc
2. trẻ con cắp tr
3. nỗi khổ gđ
4. ước mơ
+ dựa vào nội dung tư tưởng : 2 phần Thống kê
1. 3 khổ thơ đầu : những nỗi khổ cực của nhà thơ lý giải
2. khổ cuối : ước mơ cao đẹp của tác giả

8
 ko ? ( đó
là nỗi đau
nhân tình ? nỗi khổ của tác giả được miêu tả cụ
thế thái , thể ntn ?
cuộc sống
khổ cực Chi tiết nào trong khổ thơ cho thấy
làm mất nỗi khổ của tg còn nhân lên gấp bội ?
tính cách vì sao?
trẻ thơ ? trong ba khổ đầu tg đã sử dụng
( cuộc nội phương thức biểu đạt chủ yếu nào ?
chiến của hãy xđ ở từng khổ
tổng An , ( khổ 1 : miêu tả + tự sự ) ( khổ 2 : tự
Lộc Sơn sự+ biểu cảm ) ( khổ 3 : m tả + biểu
2, bố cục : hai phần chống lại cảm)
* ba khổ đầu : những nỗi khổ cực của nhà thơ . triều đình
* khổ cuối : ước mơ cao đẹp của nhà thơ làm đời
sống nd Đọc 3 khổ thơ đầu .trả lời
cùng cực
trong 8
năm ( 755
HĐ 3 : hướng dẫn tìm hiểu chi tiết ? —763) nd
đọc lại 3 khổ thơ đầu và cho biết 3 khổ thơ đề cập đến TQ đã chết Phát hiện các từ ngữ
những nỗi khổ nào của nhà thơ ? 2/3 ) Trả lời

( Gv khai quát : 3 khổ thơ đầu nói về nhiều nổi khổ ? khổ thơ
khác nhau của nhà thơ : các lớp tranh của căn nhà tg bị thứ 3 tập Tìm các từ -- nêu tác dụng
gúo cuốn đi ;tranh bị trẻ con cướp giật ;mưa ướt lạnh trung thể
dột khắp nhà làm tác giả suốt đêm không ngủ ) hiện rõ Trả lời
? hãy tìm những từ ngữ cho thấy sự tàn phá ghê gớm nhất nỗi
của cơn gió mạnh ?--> khổ cực Tìm các chi tiết ,từ ngữ ,
? các từ ngữ đó giúp em hiểu tâm trạng của tác giả như của trong Trả lời
thế nào ? đêm thu
mưa lạnh
? tìm các từ trái nghĩa trong khổ thơ và cho biết t dụng ,dột ướt.
của chúng? em hãy
( cao – thấp các lớp tranh rơi ở nhiều vị trí khác nhau cho biết
, khó tìm ,khó lấy lại ) những yếu
Lại còn trẻ con cướp giật .tác giả có tâm trạng ntn ?( bất tố thời Suy nghĩ ,trả lời
lực ,đau xót ,ấm ức ) gian và
? hãy tìm những từ ngữ thể hiện sự bất lực ,đau xót ,ấm không gian
ức áy của tác giả ) góp phần
thể hiện
? qua việc bị trẻ con cướp tranh ,ngoài nỗi đau do mất nội dung Trả lời
mát của cải còn nhận thấy tg còn nỗi đau xót nào nữa đó ntn ?

9
 Có ý kiến
cho rằng • Sơ kết + chuyển : 3 khổ thơ
tg đã thể đầu với nhiều phương thức b
hiện rất đạt khác nhau đã thể hiện
sinh động sinh động khúc chiết nỗi khổ
và khúc , trong hoàn cảnh đó nhà thơ
chiết có suy nghĩ gì ?
III , tìm hiểu chi tiết những nổi ? phương thức biểu đạt chủ yếu ở
1. những nỗi khổ cực của nhà thơ khổ của khổ thơ cuối là gì ? ( biểu cảm trực
mình , ý tiếp )
kiến của
a, các lớp tranh của căn nhà tg bị gió thu mạnh cuốn đi em ( các Nếu có 5 dòng thơ cuối bài thơ đã
các từ ngữ : cuộn ,rải khắp ,treo tót ,quay lộn  sự phá sự việc hoàn chỉnh chưa ( hoàn chỉnh , vẫn
hoại ghê gớm của gio mạnh và nỗi kinh sợ của nhà thơ trong 3 là một bài thơ hay , có g trị biểu cảm
khổ thơ cao )
liên quan Tuy vậy 5 dòng thơ cuối đã góp phần
rất chặt thể hiện sâu sắc ND tư tưởng của bài
chẽ với thơ  chúng ta cùng phân tích để
nhau : từ làm rõ
sự việc Trong nỗi khổ cùng cực của mình tg
này mà đã bộc lộ ước mơ gì ? em có cảm
dẫn đến sự giác gì về ước mơ đó của tác giả ?
B, tranh bị trẻ con cướp giật việc kia .từ
Lòng ấm ức ,bất lực đau xót nỗi khổ ít ( Vì sao có thể nói đó là 2 ước mơ cao
gió cuốn cả và rất đẹp ?
tranh ) đến Hai câu thơ cuối của bài cho ta thấy
nỗi khổ gì ở tác giả ?( lòng vị tha đến xả thân
nhiều ( trẻ và sẵn sang hi sinh vì hạnh phúc
cắp chung  đặt nỗi khổ của người
tranh ) và nghèo trong thiên hạ lên trên nỗi khổ
đến tột của riêng mình ,chú ý cụm từ trong
C, nỗi khổ cực của nhà thơ trong đêm thu mưa lạnh đỉnh khi khổ thơ cuối
,dột ướt . suốt đêm
+ thời gian : gió nổi lên buổi chiều đêm mưa thu đổ mưa to , Bố cục hai phần của bài thơ đó có
xuống và kéo dài suốt đêm . nhà dột ,tg quan hệ chặt chẽ với nhau , em hãy
+ không gian :màn đêm đen đặc k,mưa như trút , nhà đã nhiều làm rõ điều đó ?
dột khắp nơi đêm không( bởi vì từ nỗi đau tột cùng mà tác
+ nỗi khổ dồn dập : chăn cũ lạnh như sắt , ướt át , ngủ vì giả vút lên ước mơ cao cả ,từ nỗi đau
con quậy phá ,lo lắng vì loạn lạc . loạn lạc , bản thân mà liên hệ đến nỗi đau của
+ chi tiết “ từ trải cơn loạn ít ngủ nghê “ nỗi khổ giờ lại ướt người nghèo khổ khác  đã đặt nỗi
cùng nhân lên gấp bội lạnh , con đau khổ của người khác lên trên nỗi
- tg sử dụng nhiều phương thức biểu đạt khác nhau quậy phá
đau của mình  tạo lên giá tri hiện
để thể hiện nỗi khổ cực của mình không ngủ
thực và nhân đạo cao cả của bài thơ
được )

10
Qua tìm hiểu em hãy cho biết những nét chính về ND Phân tích
và NT của bài thơ
Gọi hs phát biểu
GV chốt lại

Trả lời

Ước mơ : có được ngôi nhà vững

Trả lời chắc ngàn vạn gian để che chở cho
tất cả những người nghèo trong thiên
hạ .
+ ước mơ cao cả vì : chan chứa lòng
vị tha ( chỉ nghĩ đến người khác )
- tràn ngập tinh thần nhân đạo
mong cho mọi người được
sung sướng )
Trả lời + ước mơ đẹp vì bắt nguồn từ cuộc
sống
• hai câu thơ cuối cho ta thấy
Suy nghĩ trả lời tg vị tha đến độ xả thân của
tác giả
• cụm từ :” lòng ta tan nát “
2, ước mơ • ko chỉ thể hiện tinh thần xả
cao cả và thân mà còn làm cho bố cục
Trả lời tình cảm bài thơ hết sức chặt chẽ ,hoàn
Nêu cảm nghĩ cai quúy chỉnh
Trả lời của tác *ghi nhớ (HTL sgk 133)
giả

IV , luyện tập
1.Đọc diễn cảm 2 khổ thơ cuối bài
2.nêu chủ đề của bài thơ .
HĐ5:củng cố ,dặn dò
-htl bài thơ và phần ghi nhớ
-làm tiếp BT2 phần luyện tập sgk
- soạn bài 11 : từ đồng âm và chuẩn bị kiểm tra tiết thứ 2

tiết 42: kiểm tra 1 tiết văn học

yêu cầu cần đạt :

11
-kiểm tra ,đánh giá hs kiến thức về ca dao và thơ trữ tình trung đại vừa học , qua đó củng cố hiểu biết về
thi pháp ca dao và những hiểu biết về thơ trữ tình trung đại cùng những nội dung , tư tưởng mà các bài
ca dao ,các bài thơ gửi gắm
- giáo dục học sinh ý thức tự giác tíc cực trong giờ kiểm tra
_ rèn luyện kĩ năng làm văn
Các bước
1. tổ chức :
2. kiểm tra : sự chuẩn bị của học sinh
3. bài kiêmt tra
I . đề bài :
Câu 1 : trình bày những hiểu biết cả em về cái hay cái đẹp của bài ca sao :
Rủ nhau xem cảnh kiếm hồ
Xem cầu thê húc , xem chùa ngọc sơn
Đài nghiên tháp bút chưa mòn
Hỏi ai gây dựng lên non nước này ?

Câu2 : chép thuộc lòng bản phiên âm bài thơ Thiên trường văn vọng của Trần nhân tông và giới thiệu
những nét chính về tác giả của bài thơ ? bài thơ thuộc thể thơ nào ? hãy cho biết đ đ của thể thơ ấy

Câu 3 bài thơ : “ BTN “ là bài thơ đa nghĩa . em hãy tìm và pt nét nghĩa thứ 2 của bài
II, đáp án – biểu điểm
Câu 1 phân tích được cáo hay cái đẹp về ND va NT của bài thơ : 3 điểm

Chú ý cách gợi ( Tả = cách gợi ) ca ngợi cảnh đẹp của Thăng long , Hồ gươm qua cảnh hồ , cầu Thê
Húc , chùa Ngọc Sơn , Đài nghiên , Tháp bút – nhắc nhở thế hệ sau lòng biết ơn và giữ gìn bảo tồn ..qua
đó bộc lộ niềm tự hào

Câu 2 : mỗi ý 1 điểm

Câu 3 : tìm được nghĩa thứ 2 : 1 đ

Pt được : 2 điểm

Tiết 43 : Tiếng việt : Từ đồng âm

Yêu cầu cần đạt

- hiểu được thế nào là từ đồng âm

_ biết cách xác định nghĩa của từ đồng âm
_ có thái độ cẩn trọng ,tránh gây nhầm lẫn hoặc khó hiểu do hiện tượng đồng âm
Các bước
1.tổ chức : 52/52
2. kiểm tra : thế nào là từ tráu nghĩa ? tác dụng và những chú ý khi sd từ trái nghĩa ? làm bt 4
3. bài mới
Hđ 1 : H dẫn tìm hiểu thế nào là từ dồng âm

12
Gv h dẫn hs làm bt 1,2 mục I ( 135)
 giải thích nghĩa của mỗi từ “ lồng “
trong hai câu và cho biết nghĩa của Giải thích
các từ “ lồng “ trên có liêne quan gì
với nhau kô ?
“ lồng “ ở câu 1 : ĐT : chỉ hoạt động
“ lồng “ ở câu 2 : DT : chỉ vật
 nghĩa của các từ “ lồng” trên ko liên quan gì với
nhau .
? gọi “ lồng” trong hai câu trên là từ đồng âm .em Trả lời Ghi nhớ 1:Những từ giống
hãy nhắc lại thế nào là từ đồng âm và cho ví dụ nhau cề âm thanh nhưng nghĩa
khác xa nhau ko liên quan gì
Hđ2 : Hướng dẫn tìm hiểu việc sử dụng từ đồng với nhau
âm ? nhờ đâu mà em phân biệt được phát hiện Phát hiện
nghĩa của các từ “ lồng “ trong hai câu ( ngữ cảnh II. sử dụng từ đồng âm
sử dụng từ lồng Trả lời

? câu : “ đem cá về kho “ nếu tách khỏi ngữ cảnh

có thể hiểu thành mấy nghĩa ? hãy thêm vào câu
này vài từ để câu trở thành đa nghĩa ? ( nếu tách Suy nghĩ
khỏi ngữ cảnh có thể hiểu câu này thành mấy
Trả lời
nghĩa

Thêm vào câu 1 : đem vá về nhập kho

Thêm vào câu 2 đem cá về kho với tương

Ghi nhớ 2: trong giao tiếp phải
Để tránh những hiểu lầm do hiên tượng đồng âm chú ý đầy đủ đến ngữ cảnh để
gây ra cần phải chú ý điều gì khi giao tiếp ? ( chú Suy nghĩ tránh hiểu sai nghĩa của từ
ý đến ngữ cảnh ) để tránh hiểu sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước
hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do h tượng đồng Trả lời đôi dio hiện tượng đồng âm
âm)

III. luyện tập

Cho học sinh thảo luận nhóm

13
Củng cố b,tìm từ đồng âm với dtừ “ cổ” và cho biết nghĩa của từ đó
Dặn dò 3. BT 3 : Hs tự tìm hiểu
4. BT 4 : Anh chàng nọ đã sử dụng bút pháp dùng từ đồng âm
để lấy lý do ko trả lại cái vạc cho người hàng xóm ,nếu sd b
pháp chạt chẽ về ngữ cảnh mà hỏi anh chàng nọ rằng : “ Vạc
của ông hàng xóm là vạc bằng đồng cơ mà “ thì anh chàng nọ
sẽ phải chịu thua

Chú ý trong việc sử dụng từ đồng âm

Soạn bài : các yếu tố tự sự ,miêu tả trong văn biểu cảm

1. bt1 : học sinh tự làm ( xem

thêm từ điển )
2. bt2 : học sinh tự làm ( xem
thêm từ điển )
a, tìm các nghĩa khác nhau của dt
“ cổ” và giải thích các nghĩa đó

Tiết 44 : TLV

Các yếu tố tự sự .miêu tả trong văn biểu cảm

Yêu cầu cần đạt

Hiểu vai trò cuat các yếu tố tự sự ,miêu tả trong văn biểu cảm và có ý thức vận dụng chúng

14
Luyện tập vận dụng 2 yếu tố đó

Các bước :

1 , tổ chức

2. kiêm tra : thế nào là từ trái nghĩa ? tác dụng và cách sử dụng từ trái nghĩa

Làm BT về nhà

3, bài mới

? hãy chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài : Tìm và trả lời I.tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm
“ bài ca nhà tranh bị gió thu phá “ và nêu ý nghĩa
của chúng đối với bài thơ ? ( chú ý mối liên hệ Đ1 : tự sự ( hai câu đầu )
giữa cảnh gió phá má nhà , cảnh trẻ con cướp
tranh ,cản nhà ướt và ước mơ cao thượng của nhà M tả (3 câu sau )  có vai trò tạo
thơ ) Đ1 : tự sự ( hai dâu thơ đầu ) : miêu tả ( 3 bối cảnh chung
câu sau)  tọ bối cảnh chung
Đ2 : tự sự và biểu cảm  uất ức vì
Đ2 : tự sự _ biểu cảm  uất ứcvì già yếu già yếu

Đ3 : tự sự ,miêu tả và hai câu cuối biểu cảm  Đ3 : tự sự , miêu tả và hai câu cuối
cam phận biểu cảm  cam phận

Đ4 : thuần túy biểu cảm  T cảm cao thượng vị Đ4 : thuần túy biểu cảm  T cảm
tha vươn lên sáng ngời  ước mơ cao cả của nhà cao thượng , vị tha vươn lên sang
thơ ngời

? em hãy cho biết vtrò của các yếu tố tự sự và m Trả lời

tả đ/với bài thơ này ? ( để biểu cảm tg đã sd rất
thành công p thức tự sự và m tả để gợi ta đtượng
bcảm .căn nhà tranh bị gió thi phá nát ) và gửi
gắm cảm xúc ( ước mơ cao cả của nhà thơ ở cuối
bài )

KL : ghi nhớ đươc thể hiện trong đoạn ? nếu ko có yếu tố tự

? đọc to mục ghi nhớ ?
Đọc đoạn trích của Duy khas (bt2) và chỉ rõ các
yếu tố tự sự miêu tả và cảm nghĩ của tác giả
sự và mtả thì bcảm có thể bộc lộ đươc hay kô a?
? đoạn văn trên miêu tả tự sự trong niềm hồi
tưởng . cho biết tc nào ddax chi phối tự sự và
miêu tả ?

15
? cho biết yếu tố tự sự và m tả thông thường Đ3 : bôc lộ tình cảm thương yêu sâu sắc của
nhằm mục đích gì ? một người con đ/với bố
 việc m tả bàn chân bố và kể chuyện bố ngâm
( tự sự : trình bày lại diễn biến sự việc chân nước nóng muối , nố đi sớm về khuya làm
M tả : tái hiện laịi trạng thái sự vật , con người ) nền tảng cho cảm xúc thương bố ở cuối bài
? vậy mục đích của các y tố tự sư và m tả trong
đoạn văn trên là gì ? kể và tả trong bối cảnh
nào ?( gợi cảm xúc cho người đọc : tình thương
đối với người cha . kể và tả trong hồi tưởng )
GV chốt : niềm hồi tưởng đã chi phối viêc m tả
và tự sự - m tả trong hồi tưởng ko phải m tả trực
tiếp ,cách này góp phần khêu gợi cxúc cho
người đọc
( đọc ghi nhớ 2 sgk 138 )

Ghi nhớ 1: ( sgk 138)

2 ,BT2
Đ1 : m tả những ngón chân ,bàn cân bố và kể
chuyện bố ngâm chân nước muối
Đ2 : kể chuyện cả c/đời người cha đi làm ăn vấ
cả .đi sớm về khuya = đôi chân ấy
Tiết 45 : VH : Cảnh khuya
Rằm tháng riêng
( hồ chí minh)
Yêu cầu cần đạt :

16
Cảm nhận và pt được tình yêu thiên nhiên gắn liền với lòng yêu nước , phong thái ung dung của HCM
biểu hiện trong hai bài thơ . biết được thể thơ và chỉ ra được những nét đăc sắc NT của hai bài thơ
Các bước :
1, tổ chức :
2, kiểm tra : đọc thuộc lòng khổ thơ cuối bài thơ “ bào ca nhà tranh bị gió thu phá “ của Đ ỗ Phủ . nêu
những nhận xét chính về ND , NT vủa bài thơ và cảm nhận của em về nhà thơ qua cả bài thơ ấy
3, bài mới
HĐ 1 : giới thiệu bài : trong nhiều bài thơ viểt về thiên nhiên của bác ta thường bắt gặp hình ảnh trang
đẹp rạng ngời .trăng giúp ta hiểu tâm hồn thi sĩ của bác . và cũng chính hình ảnh trăng giúp ta hiểu
phong thái ung dung tự tại của thi sĩ – chiến sĩ HCM . hai bài thơ “ cảnh khuya +RT giêng “ là hai
trong số những bài thơ mang nội dung ấy  ghi bảng Tiết 45 : cảnh khuya
Rằm tháng giêng
Hđ 2 giới thiệu về tác giả ,tác phẩm I , vài nét về tác giả tác phẩm
? những hiểu biết củe em về tác giả HCM? 1. tác giả ( chú thích *)
( dựa vào tiểu dẫn gt về tg) 2. tác phẩm
? hai bài thơ sang tác trong hoàn cảnh nào ? Viết những năm đầu của cuộc kccP ( 1947 –
( bác viết ở chiến khu việt bắc trong những năm 1954)
đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp 46-54)
Gv nói thêm về tình hình 46-54
Hđ3 : hd đọc – tìm hiểu chung II , đọc – tìm hiểu chung
• gv nêu yêu cầu đọc : bài CK chú ý nhập
C19(3/4) C2 92/5). Bài RTG đoc cả
phiên âm chữ hán + bài thơ dịch lục bát
• gv đọc mẫu
• gọi 3 hs đọc theo yêu cầu + 2 hs nhận
xét
Lưu ý chú thích và giải nghĩa từ hán ( chú thích
2 : giải nghĩa yếu tố và từ hán bài “ nguyên tiêu”
?
So sánh hai câu bài nguyên tiêu ở bản phiên âm Dịch thơ ( thiếu một từ xuân)
và dịch nghĩa với bản dịch thơ ( phiên âm : ở từ
“:xuân” nhấn mạnh vẻ đẹp và sứ sống mùa xuân
đang tràn ngập đất trời + dịch thơ : thiếu một từ
xuân )

? hai bài thơ được làm theo thể thơ nào ? vận dụng thơ tứ tuyệt thất - bài Ck ctrúc nội dung
những hiểu biết về thể thơ này ,hãy chỉ ra đặc điểm về ngôn ( 4 câu thơ theo đúng trình tự :khai
số tiếng ( chữ ) trong mỗi câu thơ ?số câu của một bài mỗi câu 7 tiếng ,, thừa chỉnh hợp :hai câu
, cách gieo vần , ngắt nhịp của hai bài thơ ( thể loại : 3 vần ,: câu 1,2,4 đầu tả cảnh , hai câu sau
thể hiện tâm trạng

17
 • khác vê ngắt nhịp : ở câu 1 (3/4) c4 ( 2/5)
:nhịp thông thường là 4/3
Bài “ nguyên tiêu “ theo sát mô hình cấu trúc bài tứ
tuyệt ,kể cả ngắt nhịp , dòng thơ
Bản thơ RTG theo sát ý từng câu nhung chuyển thành
thơ lục bát và có thêm những tính từ miêu tả  lồng
lộng , bát ngát ) và động từ ngâm . có những từ dịch
ko sát  thiếu ý xuân
? đọc lại 2 câu thơ đầu bài CK và cho biết hai câu thơ
đó tả gì ? ( vẻ đẹp đêm trăng rừng ) Đọc
? khung cảnh ấy đươc miêu tả như thế nào ? Trả lời
( gợi ý : chú ý âm thanh và cách so sánh trong câu thứ III , tìm hiểu chi tiết
nhất có gì đặc sắc ? vẻ đẹp của m tả ở câu thứ hai / BÀi 1 : vẻ đẹp đêm trăng rừng
hình dung tả lại ) • âm thanh: tiếng suối như
• âm thanh : tiếng mối – như tiếng hát xa  so tiếng hát xsa  so sánh
sánh đặc sắc : tiếng suối – tiếng tự nhiên so đặc sắc :tiếng suối ( âm
sánh với âm thanh của con người thanh tự nhiên ) tiếng
tiếng suối trở lên gần gũi với con người . sống động hát , âm thanh con người
.trẻ trung hơn  tiếng suối gần gũi với
• hình ảnh : “ trăng lồng … lồng hoa” con người , có sức sống
• 2 cách hiểu : + ánh trăng lồng vào vòm cây cổ • * hình ảnh : “ trăng lồng
thụ bó cây lồng vào các bong hoa “
+ ánh trăng chiếu rọi vào các vòm
lá cổ thụ in bong xuống mặt đất như muôn nghìn
bong hoa
 vẻ đẹp của bức tranh nhiều tầng lớp, đường nét
hình khối đa dạng ( có dáng vươn cao tỏa rộng của
vòm cổ thụ ở trên cao lấp loáng ánh trăng , có
bóng lá , bong cây , bong trăng in vào khóm lá , in
trên mặt đất thành những bong hoa thêu dệt …
cảnh rừng ko chỉ đẹp mà còn ấm áp tràn đầy sức
sống
 chuyển ý

Suy nghĩ Thể loại : thơ tứ

Trả lời tuyệt thất ngôn
( 4 câu , mỗi
câu 7 tiếng 3 Hai câu thơ cuối biểu hiện tâm
vần : câu 1,2,4 ) trạng gì của tác giả ?
Bài : CK : cấu Có từ nào được lặp lại ở hai câu
trúc , nội dung đó .việc lặp lại như thế có tác
theo sát trình tự

18
dụng như thế nào với viêc thể hiện tâm trạng của nhà “ cảnh khuya như vẽ …
thơ ? ( yêu mến ,say mê vẻ đẹp cảnh đêm trăng rừng ) …..nỗi nước nhà
- lo lắng cho vận mệnh của đất nước Câu 3 : “ cảnh khuya .. chưa
- điệp ngữ : “ chưa ngủ “ mang 2 nét tâm trạng : ngủ “
+ chất nghệ sĩ trong tâm hồn HCM : đó là sự rung - yêu mến say mê vẻ đẹp
động , mềm say mê trước vẻ đẹp đem trăng rừng việt cảnh đêm trăng rừng
bắc - lo lắng cho số phận của
+ với lo lắng thao thức vì vận mệnh của đất nước : đất nước
đây là vẻ đẹp và chiều sâu mới trong tâm hồn nhà thơ - điệp ngữ “ chưa ngủ “ :
 jhai nét tâm trạng ấy thống nhất và hòa hợp trong chất nghệ sĩ hòa quyện
con người bác ( thể hiện sự hòa hợp thống nhất giữa trong chất chiến sĩ
nhà thi sĩ và chiến sĩ trong nhà lãnh tụ ) -  nỗi lo lắng thao thức
vì vận mệnh của đất
nước

Bài : nguyên tiêu ( rằm tháng riêng )

? đọc bản dịch nghĩa ?
? đầu bài thơ được mở ra bằng hình ảnh không gian
Hãy nhận xét về hình ảnh không gian và cách miêu tả 1 , Vẻ đẹp của hình ảnh không
không gian trong bài thơ ? gian :
( k gian ntn ? hình dung và tả lại ) Khung cành không gian cao
Cách dùng từ ngữ ở câu thứ hai gợi được vẻ đẹp của rộng bát ngát tràn đầy ánh sáng
không gian đêm trăng rằm tháng riêng ntn ) và sức sống của MX trong rằm
Câu 1: mở ra khung cảnh bầu trời cao rộng trong trẻo . tháng riêng
nổi bật lên trên bầu trời ấy là vầng trăng tràn đầy , tỏa
ra khắp trời đất
Câu 2 : vẽ ra một k gian xa rộng bát ngát như ko có 2, Vẻ đẹp của hình ảnh con
giớ hạn với con sông ,mặt nước tiếp liền với bầu trời người
- từ “ xuân “ được lặp lại . nhấn mạnh  d tả vẻ Chất thi sĩ của nhà thơ
đẹp và sức sống mùa xuân đang tràn ngập Chất chiến sĩ của lãnh tụ HCM
? em cảm nhận được gì về vẻ đẹp của con người trong  hai con người hòa nhập
bài thơ ? trong tư thế rất thực và cũng rất
lãng mạn
“ CK” và “ RTG” được viết trong những năm đầu rất • ghi nhớ :
kk của cuộc kháng chiến chống pháp . hai bài thơ đã Nd : - thể hiện tâm hồn nhạy
thể hiện được tâm hồn và p thái của Bác ntn trong cảm ,tình yêu thiên nhiên của
hoàn cảnh ấy một tâm hồn thi sĩ
-tc yêu nước sâu sắc và phong
thái ung dung lạc quan của bác
* NT : nhiều h/ ảnh tự nhiên
đẹp có màu sắc cổ điển mà bình
dị tự nhiên ,so sánh , điệp từ
2, tâm trạng của
tác giả

19
 Luyện tập
Học sinh trình bày miệng
1 .câu 5 ( SGK 142)
2 . câu 7 ( SGK 142)
Cùng tả cảnh trăng chiến ku VB nhưng mỗi bài đều có vẻ đẹp riêng
Cảnh khuya: cảnh trăng rừng lồng vào vòm cây hoa lá tạo nên bức tranh nhiều tầng nhiều đường nét
Rằm tháng riêng: trăng rằm trên sông nước có không gian bát ngát tràn đầy sức xuân
Dặn dò : HTL 2 bài ; ôn Tv tiết sau kiểm tra 1 tiết

Tiết 46 : kiểm tra tiếng việt

Yêu cầu cần đạt :
Kiểm tra , đánh giá tình hình học tập Tiếng Việt của h/s từ đầu năm đến nay , đặc biệt một số kiến thức
cơ bản
Rèn luyện cho học sinh kĩ năng làm bài kiểm tra tiếng việt ở các dạng khác nhau , giáo dục ý thức tự
giác , tích cực , nghiêm túc khi kiểm tra
Các bước :
1 . tổ chức :
2 . kiểm tra :
3 . đề bài
Câu 1 : giải nghĩa những từ hán việt : tử yên , bộc bố . quải , phi lưu , trực há , nghi thị ( Xa ngắm thác
núi lư )
Sàng tiền , minh nguyệt , nghi thị , cử đầu , đê đầu ,cố hương ( tĩnh dạ trí ) (2 đ)
Câu 2 : cho các yếu tố hán việt : sơn , hà , giang , san , thủy . em hãy phát triển thành những từ ghép hán
việt (2đ)
Câu 3 : chữa lỗi sd QHT trong các câu sau :
a , qua các bài ca dao đã cho ta thấy phần nào cuộc sống của người xưa
b, trong bài thơ bạn đến chơi nhà của nguyễn khuyến đã thể hiện tình bạn đậm đà thắm thiết ( 2đ)
câu 4 : viết đoạn văn pbcn của em về một thầy cô giáo mà em yêu quý trong đó có sử dụng một số đại từ
và quan hệ đã cho ( 3 đ)

1 điểm trình bày

Tiết 47 : trả bài tập làm văn số 2

Yêu cầu cần đạt

20
Trường THCS Chu Văn An
Họ tên :
Lớp : Kiểm Tra Tiếng Việt
Thời gian : 45’
I- phần trắc nghiệm (4đ) làm ra đề kiểm tra
khoanh tròn vào chữ cái những câu trả lời đúng
1- có mấy từ ghép đẳng lập trong nhóm từ sau :
học hành ,xe đạp , đất cát ,tươi cười , mặt mũi xoài tượng, mưa rào , xinh đẹp
A-bốn B-năm C-sáu D- bảy
2-có mấy từ ghép đẳng lập trong nhóm từ sau :
Đông đủ ,mạnh mẽ, nhanh nhẹn , đền đài ,thuốc thang ,bồn chồn ,loang loáng , gậy gộc .
A – hai B –ba C –bốn D – năm
3- chữ thiên trong từ nào dưới đây ko có nghĩa là trời ?
A – thiên lý B –thiên thư C – thiên hạ D – thiên thanh
4- câu ca dao nào dưới đây có chứa đại từ chỉ số lượng ?
A : ai làm chobề kia dày
B: ai đi đâu đấy hỡi ai
C : bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu
D : mình về mình có nhớ chăng
5 – từ Hán Việt nào dưới đây không phải là từ ghép đẳng lập
A –xã tắc B –sơn thủy C –giang sơn D – quốc kì
6- trường hợp nào sau đây không bắt buộc dùng quan hệ từ ?
A –cái bút của bạn B – cái bút bằng gỗ
C – đi học bằng xe đạp D – sách của nó
7- trong các dòng sau đây dòng nào sử dụng quan hệ từ ?
A – ao sâu nước cả B – mướp đương hoa C –ta với ta D – cà với nụ
8-dòng sông nào có nghĩa là dòng sông phía trước ?
A –tử yên B – mặt tiền C – cửa tiền D – tiền bạc
10- từ vọng có nghĩa là :
A –ánh sáng B – trông xa C - cúi xuống D – cảm nghĩ
11- yếu tố “ hồi “ trong từ nào sau đây không cùng nghĩa với yếu tố còn lại ?
A – hồi hương B – hồi cư C – hồi hộp
12- cặp từ trái nghĩa nào phù hợp để điền vào chỗ chống trong câu văn sau :
A – ao sâu nước cả B – mướp đương hoa C –ta với ta D – cà với nụ
Non cao tuổi vẫn chưa già
Non sao …nước , nước mà ….non
A – xa –gần B – đi – về C – nhớ -quên D – cao –thấp
13- nghĩa của yếu tố “ đồng “ trong nhóm từ :
Trống đồng , đồng ruộng , đồng lòng , đồng tiền . là hiện tượng :
A – từ nhiều nghĩa B – từ đồng âm C – từ đồng nghĩa D – từ trái nghĩa
14- thành ngữ nào sau đây có ý nghĩa là ý tưởng viễn vông , thiếu thực tế , thiếu tính khả thi
A – đeo nhạc cho mèo B – thầy bói xem voi
C – đẽo cày giữa đường D - ếch ngồi đáy giếng
15- câu nào không phải là thành ngữ ?
A- tóc bạc da mồi B – lánh đục về trong
C – sông sâu nước cả D – có công mài sắt có ngày lên kim
16- dòng nào sau đây chỉ những từ đồng âm
A – đánh mìn ,đánh đàn , đánh luống
B – ăn diện , ăn ảnh , ăn chơi
C – đảng phái , đảng viên , đảng phí
D – nốt la , con la , la hét
II – phần tự luận (6 đ) làm ra giấy kiểm tra
1- câu 1 ( 2 đ) : trong bài thơ “ qua đèo ngang “ bà huyện Thanh Quan viết :
“ lom khom dưới núi tiều vài chú
Lác đác bên sông chợ mấy nhà Hãy xác định từ láy và cho biết hiệu quả của nó trong những câu thơ trên ?
2- câu 2 ( 4đ) viết đoạn văn khoảng 10 câu với nội dung bài thơ “ tĩnh dạ trí : của Lí Bạch để thể hiện tình yêu
quê hương của một người sống xa quê trong cảnh đêm trăng thanh tĩnh (sử dụng thành ngữ ,từ trái nghĩa)

21
Trường THCS Chu Văn An
Lớp 7 Đề kiểm tra văn
( thời gian : 45 phút )
I – trắc nghiệm : ( 2đ) làm ra đề kiểm tra
Khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng
1. hãy trọn câu định nghĩa đúng về thể thơ đường luật thất ngôn bát cú :
A- thể thơ làm theo luật thơ có từ thời nhà đường ( Trung Quốc ) mỗi bài thơ có 8 câu , mỗi câu có 7
chữ ,gieo vần cuối các câu 1,2,4,6 có phép đối giữa câu 3 cà 4 , giữa câu 5 và 6 , có luật bằng
trắc
B- thể thơ làm thưo luật thơ có từ thời nhà đường ( Trung quốc ) mỗi bài có 8 câu mỗi câu 7 chữ ,
giưo vần cuối các câu 2,4.6 có phép đối giữa câu 3 và 4 giữa câu 5 và 6 , có luật bằng trắc
C- thể thơ làm theo luật thơ có từ thời nhà Đường ( Trung quốc ) mỗi bài thơ có 8 câu mỗi câu có 7
chữ , gieo vần cuối các câu 1,2,4 có phép đối giữa câu 3 và 4 , giữa câu 5 cà 6 ,có luật bằng trắc
D- thể thơ làm theo luật thơ có từ thời nhà Đường ( Trung quốc ) mỗi bài có 8 câu , mỗi câu 7 chữ
,có gieo vần ( chỉ một vần ) ở chữ cuối các câu 1,2,,4,6 ,8 có phép đối giữa các câu 3 va 4 giữa
câu 5 và 6 , có luật bằng trắc
2. văn b ản nào dưới đây không phải là thơ đường ?
A – cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh
B – sau phút chia ly
C – xa ngắm thác núi lư
D – bài ca nhà tranh bị gió thu phá
3. bài thơ “ Thiên trường vãn vọng “ đuợc miêu tả vào thời điểm nào trong ngày ?
A . buổi trua C- buổi tối
B . bắt đầu buổi đêm D – buổi chiều tà
4 . trong “ bài ca côn sơn “ có bao nhiêu từ “ ta”
A – hai C . bốn
B – ba D . năm
5 . câu ca dao “ ơn cha nặng lắm ai ơi “
Nghĩa mẹ bằng trời chin tháng cưu mang “
Thuộc chủ đề nào ?
A . câu hát than thân C – câu hát về tình yêu quê hương đất nước
B – câu hát châm biếm D – câu hát về tình cảm gia đình
6. dòng nào ghi đủ các đối tượng được nhắc đến trong câu thơ thứ 2 của bài “ qua đèo ngang “ ( bà
huyện thanh quan )
A – cỏ , cây , hoa , lá C – cỏ , cây , đá ,lá , hoa

B – cỏ , cây , đá , hoa , quả D – cỏ ,cây ,đá , lá , cành

7. kết cấu bài thơ “ bạn đến chơi nhà “ của Nguyễn Khuyến độc đáo ở chỗ nào ?
A- chỉ có 3 phần : đề - luận – kết C : chỉ có 3 phần : đề - thực – kết
B . chỉ có 3 phần : đề - thực – luận D chỉ có 3 phần : thực – luận – kết
8. bài thơ “ Nam quốc sơn hà “ được coi là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta vì văn bản
đã :
A – khẳng định biên giới lãnh thổ của đất nuớc

22
 B- khẳng định chủ quyền của dân tộc
C – khẳng định ý chí quyết tâm bảo vệ tổ quốc và chủ quyền dân tộc
D – cả 3 ý kiến trên

II . tự luận : ( 8 đ) làm ra giấy kiểm tra

Câu 1 ( 5 đ) bài thơ “ bánh trôi nước “ của Hồ xuân hương thể hiện khá đặc sắc hình tượng người
phụ nữ xưa
Hãy làm rõ nội dung trên bằng một đoạn văn có độ dài khoảng 15 câu
- câu 2 ( 3 đ)
kết thúc bài thơ “ Qua đèo Ngang “ ( Bà Huyện Thanh Quan ) và “ Bạn đến chơi nhà “ (Nguyễn
Khuyến ) là cụm từ “ ta với ta “ . vậy ý nghĩa của chúng có giống nhau không ? tại sao ?

Tiết 48 : tiếng việt Thành ngữ

yêu cầ cần đạt :
hiểu thế nào là thành ngữ , biết sử dụng thành ngữ khi nói và viết
- hiểu được nghĩa của các thành ngữ khi dùng chúng : nghĩa thực và nghĩa bong (nghĩa hàm ẩn )
- rèn luyện kĩ năng nhận biết thành ngữ , từng vốn thành ngữ để dùng đúng lúc đúng chỗ
các bước :
1. tổ chức
2. kiểm tra : thế nào là từ đồng âm ? cho VD ? từ đồng âm và đồng nghĩa khác nhau ntn ? dùng từ
đồng âm chú ý điều gì ?
3. bài mới : * gt bài
Hđ 1: tìm hiểu khái niệm thành ngữ và nghĩa của I , tìm hiểu bài
thành ngữ 1, thế nào là thành ngữ
Thao tác 1 : tìm hiểu đ đ cấu tạo của thành ngữ (1) vd về thành ngữ
 khái niệm
? tìm một số thành ngữ em được nghe hằng ngày Tìm ví dụ
( lên voi xuống chó , mưa to gió lớn , ăn đói mặc
rách , sơn hào hải vị )
? nhận xét về cấu tạo của cụm từ “ lên thác xuống Suy nghĩ (2)VD SGK ( 143)
ghềnh” trong câu ca dao “ nước non lận đận …. ,nhận xét
Thân cò lênh …..bấy nay Có thể thay : lên núi xuống đèo “, lên non
xuống bể
? có thể thay một vào từ trong cụm từ này bằng từ Trả lời
không thể thêm hay xen từ nào khác vào 
khác được không khó thay đổi
? có thể thay đổi vị trí của các từ trong cụm từ được có thể thay đổi vị trí các từ “ xuống ghềnh
không ? qua tìm hiểu em hãy cho biết thế nào là Nêu định lên thác “ nhưng rất hãn hữu
thành ngũ ?  kl a(1) nghĩa -TN là loại cụm từ có cấu tạo cố định
Thao tác 2 : tìm hiểu nghĩa của thành ngữ biểu thị ý hoàn chỉnh
? các thành ngữ “ mưa to gió lớn “ ; “ ăn đói mặc Suy nghĩ trả 2 , nghĩa của thành ngữ “ mưa to gó
rách “ lời lớn “ “ ăn đói mặc rét “  là những
Nghĩa là gì ? hiểu các thành ngữ trên có cần hiểu thành ngữ hiểu ngay từ nghĩa đen .
theo nghĩa khác không ? nghĩa bề mặt

23
“nhanh như chớp “ nghĩa là gì ? NT được dùng trong Giải nghĩa Nhanh như chớp  rất nhanh .có thể
câu TN này là gì ?tác dụng của NT đó ? ,trả lời lướt hay x/hiện như tia chớp (a/sáng)
 nt so sánh  để ngừoi đọc hình
dung được mức độ nhanh như thế
nào
? cụm từ lên thác xuống ghềnh “ có nghĩa lạ gì ? tại Giải nghĩa -“ lên thác …”
sao lại nói như vậy ? Nghĩa đen ( thật )leo lên thác nước
dựng đứng , xuống ghềnh đá sâu khó
đi  hai trạng thái
Nghĩa hàm ẩn : chỉ sự vất vả ,lận đận
vượt qua nhiều khó khăn  mượn
hình ảnh cụ thể để d tả NP ý nghĩa
khác
Qua tìm hiểu BT 2 hãy cho biết nghĩa cuat thành ngữ Trả lời Cách nói giữa hình ảnh gợi cảm 
khi tìm hiểu về nó ?  KL2  ghi nhớ 1 (2) sự liên tưởng ẩn dụ
• chú ý : TN thường cố định về cấo tạo nhưng Ghi chú ý  ghi nhớ 1(2) : nghĩa của thành
một số thành ngữ có thể biến đổi . hãy biến ngữ có thể bắt nguồn trực tiếp từ
đổi thành ngữ : nghĩa đen của các từ tạo nên nó hoặc
(1) đứng núi này trông núi nọ Biến đổi ,
thông qua một số phép chuyển nghĩa
(2) sông cạn đá mòn nhận xét , bổ
như ẩn dụ so sánh
(3) châu chấu đá xe xung
 (1) đứng núi này trông núi khác
(đứng núi nọ trông núi kia )
(2) sông có thể cạn , núi có thể mòn (HCM)
(3) châu chấu đá ô voi ( ng công trứ )
( châu chấu đá voi )( HCM)
Bt nhanh : thử tìm thành ngữ
HĐ 2 : tìm hiểu việc sử dụng thành ngữ 3, sử dụng thành ngữ
a, chức năng Np của thành ngữ
? x/ định vai trò NP của 2 câu thành ngữ trong 2 vd p/tích vai trò -CN
SGK ( 139) “ bảy nổi ba chìm “ ;” tắt lửa tối đèn “ NP -VN
;và “ lời ăn tiếng nói là biểu lộ văn hóa của con - trạng ngữ
người “ ; “ vận động viên đó khỏe như voi” “ hôm Phụ ngữ trong cụm danh từ ,cum
qua trời nổi mưa to gió lớn “ ? động từ
Lời ăn tiếng nói : CN ; khỏe như voi : VN ; tắt lửa tối
đèn : T2n ; mưa to gió lớn : PN của CD từ …..

? vậy theo em thành ngữ có vai trò như thế nào trong Trả lời ,phân *ghi nhớ 21(144)
câu ? Pt cái hay của việc dùng các thành ngữ từ đó tích * ghi nhớ 22(144)
cho biết t/d của thành ngữ khi nói và viết ( ghi nhớ 2 Thành ngữ ngắn gọn ,hàm xúc ,có
) tính hình tượng , tính biểu cảm cao

24
 Luyện tập
BT1 : SGK ( 145) tìm và giải nghĩa các thành ngữ
A, sơn hào hải vị
B, nem công chả phượng
C, khỏe như voi : VN rất khỏe
Tứ cố vô thân : không có anh em thân thích
D, da mồi tóc sương : sa có những nốt như vảy đồi mồi , tóc bạc  già yếu
BT2 : h/s tự làm ở nhà
BT3: h/s điền ( ăn , sống ,tốt , áo , cỏ )
BT4 : h/s sưu tầm

Dặn dò : học kĩ bài + làm bt 2,3 ( 145) ‘soạn : nhớ lại đề bài và k tra văn + t việt
Giờ sau trả hai bài kiểm tra tiết 42 va 46

TV + VH :
Tiết 49 : trả bài kiểm tra văn + bài kiểm tra tiếng việt
Yêu cầu cần đạt :
- sau kiểm tra , đánh giá kến thức về tiếng việt và văn học của học sinh thời gian qua . trên cơ sở
đó phát hiện những ưu điểm và hạn chế của học sinh để từ đó kịp thời phat huy và khắc phục ưu
điểm và hạn chế
- chỉ rõ và giúp học sinh chữa những lỗi phổ biến

các bước :
1, tổ chức
2, k tra
3, giờ trả bài

A , bài kiểm tra văn

I , đề bài + yêu cầu theo tiết 42 đã soạn
II, nhận xét chung
1, ưu điểm
Hầu hết các em có học bài , hiểu đề bài , nhìn chung nêu và pt được nội dung cơ bản và nét đặc sắc về
NT của bài ca dao ca ngợi cảnh đẹp kiếm hồ ; một số học sinh cảm thụ tốt
- Tuyệt đại đa số chép được nguyên bản phiên âm bài thơ “ thiên trường vãn vọng “
, viết sạch sẽ và nêu được những nét cơ bản về tác giả Trần Nhân Tông , chỉ ra được đặc điểm của thể
thơ trong bài
Tìm được và phân tích được lớp nghĩa thứ hai của bài thơ “ Bánh trôi nước “
2 , nhược điểm :

25
Một số cảm thụ bài ca dao chưa tốt ,diễn đạt vụng , viết sơ sài
-việc phân tích lớp nghĩa thứ hai của bài “ Bánh Trôi Nước “ ở một số em còn qua loa , đại khái ,diễn đạt
nôm na ,vụng về chưa thoát ý ,chưa thuyết phục
III, cụ thể
Bài tốt : Mai Hương , Quỳnh Anh …..
Bài yếu : thế Tùng , trung B , P . Quân
B .Bài kiểm tra tiếng việt
I , đề bài + yêu cầu theo tiết 46
II , nhận xét chung :
1, Ưu điểm :
- đa số h/s hiểu đề ,có học bài , hiểu và giải nghĩa được một số từ Hán Việt trong các bài học
Phát triển được các yếu tố Hv đã cho thành từ hán việt
- hầu hết phát hiện và sửa được lỗi về QHT trong các câu cho có lỗi về QHT
- viết đoạn văn có sd đại từ và QHT theo yêu cầu khá đạt
2, hạn chế
- một số h/s chưa chăm học , chưa đọc kĩ đề nên chưa giải nghĩa hoặc chưac biết cách giải nghĩa từ HV
- một số h/s không chú ý tìm hiểu và ôn bài nên chưa sửa đúng 1 hoặc cả 2 câu cho sai về ngữ QHT
- bài viết đoạn văn có một số h/s viết xuống dòng nhiều lần hoặc viế rất so sài mặc dù đã có sd được 1 số
đại từ và QHT
III, cụ thể
1, bài tốt : Mai Hương , Quỳnh Anh , N Trung
2, bài yếu : thế Tùng , Vân Thủy

Dặn dò : “ cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học “ giờ sau học

Tiết 50 TLV : cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
Yêu cầu cần đạt :
Giúp hs : biết trình bày cảm nghĩ về tác phẩm văn học
Tập trình bày cảm nghĩ về 1 số tác phẩm văn học đã học trong chương trình
Tích hợp TLV khai thác hình ảnh nghệ thuật
Các bước :
1, tổ chức
2, kiểm tra : muốn lập dàn ý bài văn biểu cảm ta thường có những cách nào ? ( liên tưởng , hồi tưởng ,
suy ngẫm , tưởng tượng
3 , bài mới

26
Hđ 1 : hướng dẫn tìm hiểu khái niệm
PBCN về một tác phẩm văn học
? đọc diễn cảm bài văn trong sgk ( 146) I, Thế nào là bài văn biểu cảm về
và cho biết cx của tác giả được khơi gợi tác phẩm văn học
từ cơ sở nào ? ( CX được khơi gợi trong
bài ca dao , từ cảnh minh họa trong bài
học )
? để nâng cảm xúc tác giả đã sử dụng
cách nào trong cách lập ý bài văn biểu
cảm ? ( tg sử dụng : tưởng tượng , liên
tưởng )
? hãy tìm trong bài văn những tưởng
tượng , liên tưởng , suy ngẫm của tg ? Các biện pháp được sử
( cho h/s phiếu học tập điền theo nhóm , dụng để lập dàn ý Cơ sở
gv chia bảng để hs điền ) (1) liên tưởng do hai cặp ca dao đầu và cảnh
? để có những liên tưởng , tưởng tượng , Đây là một người quen minh họa trong bài học vì nó
suy ngẫm đó tác giả phải dựa vào đâu ? như một người họ hàng gần gũi quen thuộc
hãy chỉ ra cơ sở của từng liên tưởng , ruột thịt • được khơi nguồn từ cặp ca
tưởng tượng và suy ngẫm trong bài ( gv Giải ngân hà dao thứ 3 và từ hình ảnh
gợi ý từ những hình ảnh , từ ngữ nào các vì sao như cát , như
trong bài cd để tác giả bộc lộ cx ) gv kẻ thủy tinh vào ra là sông
bảng ngân hà
 nhắc đến điển tích về ngưu
lang chức nữ -- tình cảm vợ
chồng xúc động thắm thiết

con sông Tào Khê

cặp câu ca dao thứ 4

(2) tưởng tượng

* con nhện lơ lửng giữa
khoảng không câu ca dao thứ 3
* nghe thấy tiếng gió
* nghe thấy tiếng nấc gọi qua lời thầy giảng
từ cặp câu ca dao thứ 2
“ buồn trông con nhện giăng…
Mối ai “
(3) suy ngẫm
* của tác giả với bài ca dao
* tình người trong bài ca + qua bài ca dao
dao Từ điển tích và hiện thực
Ngoài liên tưởng , tt , suy ngẫm tác gỉa
còn dùng BC trực tiếp không ? em hãy

27
Chỉ ra ?
( BC trực tiếp : bất ngờ phát hiện :
A ! sông Ngân !sông Ngân ! ôi ! tào khê !
nước Tào Khê ! chung thủy của ta
? qua tìm hiểu bài văn PBCN của nhà văn
N Hồng về một bài ca dao em hiểu thế
nào là PBCN về một tác phẩm ?  kl1
 ghi nhớ 1
? đọc ghi nhớ 1
Hđ2 : tìm hiểu bố cục bài PBCN
? đọc thầm lại bài : đây là bài phát biểu
cảm nghĩ hoàn chỉnh ; em hãy tìm bố cục
của bài và nêu y/c nội dung từng phần ?
 ghi nhớ 2
? đọc ghi nhớ 2
* biểu cảm trực tiếp
“ A ! sông Ngân ! sông Ngân ! ôi !
Tào khê …. Chung thủy của ta
 lời nhắn nhủ của tác giả với
lòng mình và với tình người trong
bài ca dao . khẳng định lòng nhớ
mong chung thủy
Ghi nhớ 1 ( sgk 147)
II , bố cục bài PBCN
3 phần
1 , mở bài : giới thiệu tác phẩm và
hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm
2, thân bài : những cảm xúc , suy
nghĩ do nội dung và nghệ thuật
của tác phẩm gợi lên tẩp trung vào
1 hoặc hai chi tiết thấy xúc động
nhất
3 , kết bài
ấn tượng về tác phẩm
ghi nhớ 2 ( sgk )
28
III , luyện tập
PBCN về một trong những bài thơ : cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh , ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về
quê, cảnh khuya , rằm tháng giêng
 các bài thơ h/s đều đã học , tùy học sinh chọn lựa bài để PBCN
gợi ý :
gv cho học sinh nhớ lại yêu cầu của bài tập loại này là h/s phải biết tưởng tượng và trình bày cảm
xúc của mình
VD về bài thơ cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh có thể tưởng tượng trong một đêm nào đó trong cuộc
đời phiêu bạt giang hồ , Lí Bạch bỗng thức dậy thấy trăng ….
BT2 : lập dàn ý cho bài PBCN về bài thơ “ Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê “
* gợi ý :
Lập dàn ý theo 3 phần
Phần thân bài phảo nêu được ấn tượng sâu sắc nhất về bài thơ:
VD : bài thơ để lại trong lòng người đọc …. Riêng với em bài thơ gây xúc động mạnh về tình yêu
quê hương mãnh liệt , đằm thắm của một người phải sống xa quê nhiều năm
4 ,củng cố : nhắc lại khái niệm và bố cục bài PBCN
5 , dặn dò hướng dẫn về nhà :
Viết thành văn BT2 vùa gợi ý
Soạn : tiếng gà trưa ( 2 tiết ) giờ sau học văn học

29
 BÀI 13 : TIẾNG GÀ TRƯA ( XUÂN QUỲNH )

Yêu cầu cần đạt :

Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng , đằm thắm về những kỉ niệm về tuổi thơ và tình cảm của bà cháu
được thể hiện trong bài thơ
Thấy được NT biểu hiện tình cảm , cảm xúc của tác giả qua những chi tiết tự nhiên , bình dị
Các bước :
Tổ chức :
Kiểm tra bài cũ :đọc thuộc lòng bài thơ : “ CK + RTG “ và trình bày cảm nhận về cái hay cái đẹp vủa
một trong hai bài thơ ấy
Bài mới :
Giới thiệu bài
Tiết 1 (53)

đọc câu “ cục Lắng nghe

Hđ 1 : giới thiệu tác giả tác phẩm cục tác cục ta
? qua đọc và chuẩn bị bài em hãy cho biết những “ và câu “
hiểu biết khái quát về XQ và bài thơ ? nghe gọi về
( XQ ( 1942- 1988) quê làng La KHê ven thị xã Hà
đông ( Hà Tây ) bây giờ là Hà Nội là nhà thơ nữ Giới thiệu vài
xuât sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam nét chính I , giới thiệu tác giả tác phẩm
Thơ XQ thường viết về những tình cảm gần gũi 1,tác giả :
bình dị trong cuộc sống gia đình và c/s hàng ngày - Xuân Quỳnh ( 1942 – 1988)
biểu lộ những tình cảm sâu xa và khát vọng chân - nhà thơ nữ xuất sắc nền thơ hiện
thành của một trái tim PN đằm thắm thiết tha nhân đại việt nam
hậu -thường viết về những tình cảm gần
Tiếng gà trưa là bài thơ được viết trong thời kì đầu gũi , bình dị
của cuộc KCCM in trong tập “ hoa dọc chiến hào
“ ( 1968) . trong bài thơ tác giả khai thác cx từ
những điều bình dị những KN của chính mình để từ
đó góp vào những tc chung của thời đại . XQ cùng
chị sống với bà suổt thời thơ ấu . qua những chi tiết 2, tác phẩm
sinh hoạt đời thường bài thơ đã gợi lại một cách - viết thời kì đầu chống Mỹ
cảm động những kỉ niệm tuổi thơ và tình bà cháu - in trong “ hoa dọc chiến hào “
( 1968)
HĐ2 : đọc – tìm hiểu chung bài thơ
? nhận dạng thể thơ và xác định cách đọc ở từng
đoạn ?
( Gv nhận xét nêu yêu cầu : bài thơ chủ yếu là thơ 5
tiếng xen một số câu 3 tiếng do đó mỗi câu bắt đầu Trả lời
bằng tiếng gà trưa đọc chậm thể hiện sự hồi tưởng II , đọc – tìm hiểu chung
với tình cảm tha thiết - ở đoạn đầu xuống giọng khi

30
 qua - tuổi thơ
xa ) vừa như
ngưng lại :
nghe gọi về
tuổi thơ
? từ âm thanh
Tuổi thơ “ vừa xuống giọng vừa đọc chậm hơn các đó tác giả liên
câu khác tưởng đến
Đoạn cuối các câu “ vì lòng yêu tổ quốc – vì xóm điều gì ? ( tác
làng thân thuộc “ giọng khỏe giả liên tưởng
3 câu sau : nghỉ hơi và xuống giọng thể hiện niềm đến tiếng gà
yêu quý và biết ơn bà ,sự gắn bó với Kn sâu sắc của trua của thời
tuổi thơ thơ ấu )
* giáo viên đọc một lượt
* gọi 3 h/s đọc theo yêu cầu của giáo viên
* gv nhận xét uốn nắn

Qua phần đọc theo em cảm hứng của tác giả trong
bài tho dược khơi gọi từ việc gì ? ( … từ việc nghe
thấy tiếng gà nhảy ổ : cục …cục tác ..cục ta trong
hoàn cảnh nào ? ( khi dừng chân trong một xóm nhỏ Nghe giáo
, giữa chặng đường hành quân viên đọc
? mạch cảm xúc trong bài thơ diễn biến ntn ? ( nghe 3 học sinh đọc
âm thanh đó tác giả cảm thấy xao động cảm thấy
bàn chân đỡ mỏi cảm thấy vì kỉ niệm tuổi thơ ùa về

Em có nhận xét gì nghệ thuật thể hiệ:n các câu thơ

: “ cục cục tác cục ta “ . nghe xao động nắng trưa .
nghe bàn chân đỡ mỏi , nghe gọi về tuổi thơ ( câu
thơ : cục tác cục ta “ qua việc lặp âm và sử dụng
các câu chấm lửng tác giẻ mô phỏng rất thực tiếng
gà trưa nhảy ổ , chính việc mô phỏng rất sát ấy là
điều kiện để x hiện các câu thơ sau 1 cách chân thực
. cả 3 câu sau tác giả đều sd lối AD ch đổi cảm giác
, lấy thính giác thay cho thị giác lặp ĐT ( nghe) ở vị
trí đầu câu tới 3 lần đem lại cảm giác tiếng gà vừa Thảo luận
như mở ra theo hướng từ gần đến xa :buổi trưa nhóm
trong xóm nhỏ - những chặng đường hành quân đã

31
 Tiết 2 ( 54)

HĐ 3 : hướng dẫn tìm hiểu chi tiết ( lần thứ 4 :

? phần nội dung tác phẩm có mấy câu thơ “ tiếng gà tiếng gà trưa …
trưa” ? ” mỗi câu thơ tgt gợi ra điều gì ? đặc sắc của nt sắc trứng “ )
thể hiện những điều được gợi ra từ tgt “? ( trong bài thơ chính tình cảm
từ đó x hiện 4 lần , mỗi lần có một đắc sắc riêng : ấy đã biến tiếng
Lần thứ 1 : 6 câu thơ sóng đôi từng cặp :cứ 1 câu kể gà thành niềm
xen 1 câu tả như thể đường nét kỉ niệm thoắt hiện về đã mơ ước cả
định hình ấn tượng , nếu ở khổ thơ trên từ “ nghe” điệp trong giấc ngủ
đến 3 lần làm cho âm thanh “ cục ..cục ta “ còn cứ vang tuổi thơ . không
vọng mãi thì ở khổ thơ thứ 2 từ này được nhắc đến 2 những thế tiếng
lần có tác dụng liệt kê . đặc biệt việc đảo “ khắp mình “ gà trưa còn trở
lên trước “ hoa đốm trắng “ và ss lông óng như màu thành hành
nắng , việc pha sắc ( hồng , trắng ,vàng ) cùng màu ổ trang cùng
rơm , màu trắng …” người cháu lên
đường đi chiến
Lần thứ 2 : tiếng gà trưa gợi về 1 chi tiết chân thực rất đấu
đời thường , gắn với 1 kỉ niệm khó quên : người cháu bị Trả lời
bà mắng yêu khi tò mò xem gà đẻ Tìm

Tiếng gà trưa lần 3 gợi ta hình ảnh nào ? nhận xét NT Trả lời
nhịp thơ của 6 dòng đầu và tiếng reo ở 4 câu tiếp
III , tìm hiểu chi tiết
lần 3 : tiếng gà trưa gợi ra hình ảnh bàn tay người bà “
khum soi trống “ . đó vừa là hình ảnh đặc tả động tác
soi trứng rất cẩn trọng vừa thể hiện sự tần tảo chắt chiu
hết lòng vì cháu của bà . không những thế ( gv đọc từ :”
cứ hàng năm …. Áo mới “  điệp ngữ hàng năm gợi Lần thứ nhất :
về cả một thời gian khó , 6 dòng thơ thực chất chỉ là 1 Tiếng gà trưa …lông óng
câu đơn phát triển , việc thay đổi cắt ngắt nhịp ở mỗi
dòng rất linh hoạt ( 3/3, ¼ , 2/3 ,3/2, 2/3 ) nhìn chung
làm cho nhịp thơ chậm nhằm đạc tả sự quan tâm rất tỉ
mỉ của bà
4 câu thơ tiếp bắt đầu một tiếng gieo rất ngộ nghĩnh
. tiếng reo ấy được thể hiện bên cạnh những từ :sương
muối , chéo go , chúc bâu có tác dụng tái hiện mồn một
những Sh gian khó của một thời , giúp người đọc cảm Suy nghĩ ,trả lời
nhận được niềm vui rạng rỡ người cháu đồng thời thấm Lần 2 : tiếng gà trưa … lòng dai
thía hơn những tình cảm thầm lặng của bà thơ lo lắng  gợi về một chi
Tiếng gà trưa lần thứ 4 có gì đặc biệt ? tiết chân thực rất đời thường ,

32
gắn với một kỉ niệm khó quên : người cháu bị bà mắng vần ,, về số câu hình dung ,liên tưởng mới – “
khi tò mò xem gà đẻ ( dòng) thơ tiếng gà trưa “ vừa gợi đến
trong mỗi khổ ? những kỉ niệm gian khó của
Lần 3 : ( bài thơ chủ thời thơ ấu nhưng trong bối
Gợi ra hình ảnh bàn tay bà “ khum soi trứng “ yếu được trình cảnh ra đời của tác phẩm nó có
 hình ảnh đắc tả bày bằng thể thể xem là hình ảnh ẩn dụ cho
Sự tần tảo chắt chiu hết lòng vì cháu của bà thơ 5 tiếng ước mơ về 1 c/s thanh bình yên
“ hàng năm “ điệp ngữ gợi 1 thời gian khó nhưng có ả
Nhịp linh hoạt: những chỗ biến ? theo em , bài thơ có những nội
3/3;1/4;2/3;3/2;2/3  đặc tả sự quan tâm rất tỉ mỉ của đổi linh hoạt , dung chính nào ? hãy nêu
bà xen một số câu những nd đó ( đọc ghi nhớ SGK
3 tiếng , số câu )
thơ và cách
gieo vần của
mỗi khổ thơ
cũng có những
biến đổi : khổ
*lần 4 : thứ nhất : câu 1
“tiếng gà trưa ….”  niềm ao ước cả trong giấc ngủ vần với câu 4,5
 hành trang cùng nguời cháu trên đường đi chiến đấu ,7 ; câu 2 vần
.. với câu 3 ; khổ
Các điệp từ “vì “ khẳng định ý chí chiến đấu mãnh liệt thứ 2 : 2-4 ; 3-5
của những chiến sĩ vì ty tổ quốc , tình yêu quê hương Khổ thứ 3 : 2-6
thiêng liêng và cao cả . trong đó có tc sâu sắc của người …việc thay đổi
cháu đối với bà ,với những kỉ niệm tuổi thơ gắn bó số lựợng câu
thơ và thay đổi
? bài thơ đã biểu hiện những tc đẹp đẽ nào trong tâm trật tự vần ở
hồn tuổi thơ năm xưa và trong lòng người vừa đi vào mỗi khổ thơ tạo
cuộc chiến đấu ? biên độ mở ra Trả lời
( bài thơ thể hiện những kỉ niệm của 1 người cháu có cho mỗi câu thơ
tâm hồn trong sáng có tình cảm trân trọng yêu quý đối và cả bài thơ
với bà ; đồng thời cũng thể hiện 1 ý chí mãnh liệt của trong việc thể
người chiến sĩ chiến đấu vì tổ quốc vì quê hương ) hiện sự phong
phú đa dạng
? qua bài thơ em có cảm nhận gì về hình ảnh người bà của tình cảm
và tình cảm của người cháu ? câu tgt được
( hình ảnh người bà trong bài thơ rất đỗi nhân hậu , thân lặp lại nhiều lần Suy nghĩ
thương , dành trọn vẹn tình yêu thương , sự quan tâm trong bài thơ ở Trình bày cảm nhận
chăm sóc cháu . qua đó tc bà cháu cũng được thể hiện vị chí nào và có
trong nỗi nhớ và ý chí chiến đấu của người cháu rất tác dụng ra sao
cảm động , thiêng liêng ( tất cả được lặp
lại ở vị trí đầu
? bài thơ làm theo thể 5 tiếng , nhưng có những chỗ khổ thơ , mỗi
biến đổi khá linh hoạt . em có nhận xét gì về cách gieo lần mở ra một Suy nghĩ nhận xét

33
 Tình cảm bà cháu trong nỗi
Chỉ rõ và nêu tác dụng Điệp từ “vì” nhớ và ý chí chiến đấu của cháu
Khẳng định : rất cảm động ,thiêng liêng
-ý chí chiến đấu
-tc của cháu với
bà

“ tiếng gà trưa “
- vị trí : đầu khổ thơ
+ gợi những kỉ niệm gian
khó thời thơ ấu
+Âd cho ước mơ về cuộc
sống thanh bình

Đọc thuộc lòng ghi nhớ

Hình ảnh người

bà rất đỗi thân
thương

IV , luyện tập
? theo em tại sao bài thơ lại có tên là tên là tiếng gà trưa ? ( đặt như vậy vì tác giả tgt
là đầu mối cảm xúc , cảm hứng chủ đạo xuyên suốt bài thơ
Tiếng gà trưa đã đi vào kkỉ niệm được gợi lại trên đuờng hành quân trở thành yếu tố
khắc sâu thêm tc thiêng liêng với quê hương đất nước
? cho biết các hình ảnh “ ổ rơm hồng những trứng và “ ổ trứng hồng tuổi thơ “ trong
bài có giá tru biểu đạt gì ? ( đây là câu hỏi MR – nâng cao )
Cả hai đều là hình tượng song cái đầu mới là hình tượng đẹp , bất ngờ của thế giới
hiện thực , cái sau là hình tượng nghệ thuật lung linh của thế giới tâm tưởng mãi mãi
được lưu giữ trong kí ức như là một ngọn nguồn tình cảm sâu xa của con người đem
đến 1 sức mạnh tinh thần to lớn để chiến đấu cho những mục đích cao đẹp cảu c/ đời
củng cố : cn của em về bài thơ
Dặn VN : HTL bài thơ
Soạn : điệp ngữ giờ sau học

34
 Tiết 55
Tiếng việt : điệp ngữ
Yêu cầu cần đạt :
Hiểu được thế nào là điệp ngữ và giá trị của điệp ngữ
Biết sử dụng điệp ngữ khi cần thiết
Các bước
1, tổ chức 50/50
2, kiểm tra : thế nào thành ngữ ? cách xác định nghĩa của thành ngữ ?
Chức vụ cú pháp của thành ngữ trong câu ? làm bt
3 ,bài mới : * gt bài
HĐ 1 : tìm hiểu kn điệp ngữ và tác dụng của - từ “ cho thị giác đem lại
điệp ngữ nghe” cảm giác tiếng gà mở
? đọc tại khổ thơ đầu và khổ cuối của bài “’ nhấn ra từ gần  xa
tgt” roìi ncho biết có những chỗ nào đc lặp mạnh khổ cuối : từ được lặp lại là
lại ? ( khổ đầu từ được lặp lại “ cục” , “ nghe “ hiệu từ “ vì “  tác dụng : khẳng
- từ “ cục” nhấn mạnh tiếng gà nhảy ổ  quả định ý chí chiến đấu mãnh
mở ra những kỉ niệm về tiếng gà thời thính kiệt của người chiến sĩ vỉ ty
thơ ấu giác tổ quốc vì quê hương , vì bà
thay

35
? việc lặp lại từ ngữ như vậy chính là điệp và tác dụng của điệp
ngữ vậy em hiểu thế nào là điệp ngữ và tác I , tìm hiểu ngữ
dụng của nó bài ĐN: lặp lại từ ngữ ( hoặc cả
? đọc ghi nhớ SGK 152 * VD: tiếng 1 câu )
HĐ 2 : tìm hiểu các dạng điệp ngữ gà trưa TD: làm nổi bật ý gây cảm
GV : trong thực tế việc sử dụng đn rất đa * khổ đầu : “ xúc mạnh
dạng ? nếu xem đn là trong khổ đầu bài TGT cục” ,” nghe 2. các dạng điệp ngữ
là Đn cách quãng thì “ a, ĐN cách quãng
 mở ra
những hồi
niệm về tiếng
hà thời thơ ấu Đ n trong đoạn thơ của P
Tiến Duật ( sgk mục aII
trang 152)là dạng điệp ngữ
nào ?

• khổ Pt lặp lại “ rất lâu “ : nhấn

cuối : mạnh sự nối tiếp của thời
từ gian
được -“khăn xanh “ : nhấn mạnh
lặp lại ấn tượng về màu sắc
: “ vì “ - “ thương em “ nhấn mạnh
 mức độ tình cảm
khẳng  đn nối tiếp
định ý ? tìm và cho biết các Đn
chí trong VD bII sgk 152 là
mãnh dạng đn nào
liệt của - lặp lại “ thấy “ nhấn
người mạnh đối tượng chú ý
chiến - ‘’’’’’’’’: “ ngàn dâu”
sĩ nhấn mạnh sự xa cách
II , bài  dạng ĐN vòng
học tròn
1. định ? vậy có những dạng điệp
nghĩa ngữ nào ( 3 dạng)

36
 • Bt nhanh về lỗi lặp từ ( BT3 sgk trang
153

 tìm ra lỗi lặp từ  chú ý **

Luyện tập :

1, bt1: lặp từ “ dân tộc “

Đn vòng ( chuyển tiếp )
* t.d : khẳng định ý chí và bản lĩnh nhấn mạnh
đanh thép quyền đl tự do bất khả xâm phạm của d
tộc Viêt Nam . b, lặp từ “ trông”
Ghi nhớ 2 ( sgk 152) ( 3
Td : biểu đạt mạnh mẽ những h/ cảnh lđ , tâm lý dạng điệp ngữ )
bấp bênh của người nông dân trong xh cũ

2, bt 2 : các Đn “xa nhau”  đn cách quãng

** chú ý : ĐN là sự lặp lại
có ý thức những tư ngữ
“ một giấc mơ “  đn nối tiếp nhằm mục đích nhấn mạnh
ý , gây ấn tượng sâu sắc
Bt 3 : thay = bt # : tìm một số câu cd , đoạn thơ có hoặc gợi những cảm xúc
sử dụng đn và pt giá trị biểu cảm của chúng
,mới ,xác định

B , đn nối
tiếp

Đoạn tham khảo BT : đn và giá trị biểu đạt của đn trong đoạn văn : “ tự xung phong vào
xe tăng đại bác .tre giữ làng giữ nước ,giữ mái nhà tranh giữ đồng lúa chín ,tre hi sinh để
bảo vệ con người ,tre anh hung chiến đấu “
VD : hình tượng cây tre từ bao đời nay đã từng được ca ngợi nhiều trong văn chương .
nhưng tre trong “ cây tre việt nam “ của thép mới lại là cây tre thật đặc biệt . tre được

37
nhân cách hóa trở lên mạnh mẽ , gần gũi lạ thường . điệp từ “tre” được nhắc đi nhắc lại
nhiều lần càng khẳng định thêm điều đó : “ tre .. con người “ . vậy đấy , cây tre được gắn
liền vào máu thịt của mỗi người dân . tre là bất tử
B, đoạn TK cho BT : Pt g trị biểu đạt của điệp từ trong đoạn thơ cuối bài “ tre việt nam “
của Nguyễn Duy :
“ mai sau
mai sau
mai sau “
đất xanh xanh mãi xanh màu tre xanh “
VD: cuộc sống là hành trình dài để mỗi con người tìm ra cho chúng ta những chân lý cho
chính mình và các thế hệ luôn nối tiếp nhau để tiếp tục hành trình đó . đó là điều mà
Nguyễn Duy gửi gắm qua bài thơ “ Tre Việt Nam “ được thể hiện thành công bằng NT
điệp ngữ , hai chữ “ mai sau “ kết thúc bài thơ nhưng mở ra cả một chân trời mới : tre
trường tồn mãi mãi cùng dân tộc Việt Nam

BTVN :
Viết 1 đv 6 -8 câu nêu cảm nghĩ của em về loài cây em yêu trong đó có sd ĐN
Chuẩn bị bài giờ sau luyện nói vê PBCN về tác phẩm văn học
Đề 1 : PBCN về bài thơ “ hồi hương ngẫu thư “

Tiết 57 :
VH : một thứ quà của lúa non : Cốm
( Thạch Lam )
Yêu cầu cần đạt :

38
Cảm nhận được phong vị đặc sắc , nét đẹp văn hóa trong một thứ quà độc đáo và giản dị
của dân tộc
Thấy và chỉ ra được sự tinh tế , nhẹ nhàng mà sâu sắc trong lối văn tùy bút của Thạch
Lam

Các bước
1 . tổ chức
2 . kiểm tra : đọc thuộc lòng bài thơ “ tiếng gà trưa “ ,nêu và nhận xét đặc sắc về ND,NT
của bài thơ và tr bày cảm nghĩ của em về bài thơ
3 . bài mới * gt Bài

HĐ 1 : tìm hiểu về tác giả tác phẩm

Đọc gt về tg trang chú thích sgk và gt tóm tắt
những hiểu biết về tác giả tác phẩm ?
( tác giả : TL ( 1910- 1942 ) là cây bút văn
xuôi đặc sắc thành viên của nhóm tự lực văn
đoàn trước cách mạng tháng 8
. gđ NT sâu sắc tiến bộ , thương quan tâm đến
những người bình thường và nghèo khổ trong
xã hội .ông rất nhạy cảm tinh tế với văn , nhẹ
nhang sâu lắng …. Có sở trường trong chuyện
ngắn và thành công trong tùy bút “ HN ba sáu
phố phường . tập tùy bút không chỉ có giá trị
về văn hóa phong tục mà còn chứa đựng
những tình cảm , quan niệm của tác giả rất
đáng trân trọng
HĐ2 : đọc và tìm hiểu chung
• giáo viên y/c xđ giọng
I , vài nét về đọc : bài giàu chất trữ
tác giả tác tình , đọc truyền cảm
phẩm • g/v đọc đoạn 1
1. tác giả • gọi h/s đọc tiếp
2. tác phẩm kiểm tra việc đọc chú thích –
giải thích thêm một vài từ
Đọc giả thiết và tóm tắt khó
? hãy chỉ ra các phương thức
biểu đạt bài văn ? ( tùy bút )

39
trong bài có những đoạn miêu tả ,kể nhận xét thuyền rồng : hương thơm
bình luận nhưng nổi bật vẫn là yếu tố trữ tình của cốm và sự hình thành hạt
cốm
Phần 2 : đ3 : sự phát hiện và
ca ngợi giá trị của cốm
Đọc thầm lại đoạn đầu của bài văn và nhận xét Đọc thầm Phần 3 : đoạn 4 : bàn về sự
cách giới thiệu của tác giả ? ( cảm hứng được  nhận xét thưởng thức cốm : ý nghĩa
gợi lên từ hương thơm của lá sen trong làn gió của việc thưởng thức cốm và
mùa hạ lướt qua vừng sen của mặt hồ . hương lời đề nghị của tác giả
thơm ấy gợi nhắc hương vị của cốm  cách
dẫn nhập : tự nhiên gợi cảm III. Tìm hiểu chi tiết

1 . hương thơm của cốm và

sự hình thành hạt cốm
? hãy tìm và pt những từ ngữ miêu tả hương vị * cách giới thiệu của tác giả
và cảm giác của tác giả và hạt cốm ? về bài : tùy bút
Cảm hứng : từ hương thơm lá
sen  gợi lên vị cốm  tự
nhiên gợi cảm
• cảm giác của tác giả :
-lướt qua , thanh nhã , tinh
khiết , tươi mát , trắng thơm ,
phảng phất ,trong sạch  từ
ngữ chọn lọc tinh tế . tính từ
miêu tả  thấm đậm cảm
Tác giả giới thiệu về sự hình thành hạt cốm và xúc của tác giả
thể hiện cảm xúc của mình về Nt làm cốm * sự hình thành hạt cốm
ntn ? - nghề làm cốm : làng vòng
:đó là cả một nghệ thuật
II , đọc – truyền từ đời này sang đời
tìm hiều khác , một sự trân trọng của
chung tác giả
2 hs đọc tiếp
Bố cục : 3
phần
Chỉ rõ Phần 1 : đ 1
+ 2 : từ 1 

40
Tác giả đã nx ntn về tục lệ dùng hồng , cốm Suy nghĩ và 2, sự phát hiện giá trị của
làm đồ sêu tết của nd ta ? sự hòa hợp , tg trả lời cốm
- việc dùng hông và cốm làm
lễ vật sêu tết : rất thích hợp
và có ý nghĩa sâu xa

Đọc lại đoạn văn từ : “ cốm không phải là …

đến hết “ và cho biết sự tinh tế và thái độ trân Đọc , trả lời
trọng của tác giả đ/với việc thưởng thức 1 món , nx bổ xung 3, bàn về sự thưởng thức cốm
quà bình dị đã được thể hiện ntn ? - ăn cốm là sự thưởng thức
nhiều giá trị được kết tinh ở
cốm  cái nhìn văn hóa
- đưa ra những lời đề nghị y/
cầu : hãy nhẹ nhàng . trân
trọng ….
 cái nhìn thấu đáo và 1 thái
độ văn hóa

? Em cảm nhận thế nào về nx của tác giả :” Suy nghĩ và

cốm là thứ quà riêng , đặc biệt của đất nước , trả lời
là thức dâng của cánh đồng lúa bát ngát xanh ,
mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc . gian
dị và thanh khiết của đồng quê cỏ nội AN
NAM ?

41
? nội dung chính của bài văn ? IV , tổng kết và ghi nhớ
? bài văn thể hiện nét đặc sắc của ngòi bút TL 1, nội dung
là thiên về cảm giác tinh tế , nhẹ nhàng mà sâu 2, nghệ thuật ( sgk t 163)
sắc , phân tích một số ví dụ để chứng minh ?
( - bộc lộ nhiều cảm giác để nhận biết về đối V . luyện tập
tượng : 1 , bt sgk
-có cài nhìn tinh tế trong việc mtả 2, bt thêm
- dựa trên một phương thức biểu đạt là cx trực Cn của em về tình cảm của
tiếp cuat tg tác giả đ/v 1 thứ quà của lúa
non

Củng cố : ngòi bút tinh tế nhẹ nhàn mà sâu sắc

của TL qua bài viết ?
Dặn dò : học kĩ bài + làm BT
Soạn Tv “ chơi chữ “ giờ sau học

42
 Tiết 58 : chơi chữ
Yêu cầu cần đạt
- Hiểu được thế nào là chơi chữ và tác dụng của chơi chữ
- hiểu được một số lối chơi chữ thường dùng
- bước đầu cảm thụ được cái hay của phép chơi chữ

Các bước :
1, tổ chức
2, k tra :
3, bài mới
HĐ 1 : tìm hiểu thế nào là chơi chữ và tác dụng
của chơi chữ
? đọc bài cd “ bà già ….không còn “ I , chơi chữ và tác dụng của
Và trả lời các câu hỏi chơi chữ
Em có nhận xét gì về nghĩa của các từ “ lợi “ 1 , thế nào là chơi chữ
trong bài ca dao này ?
( lợi 1 : thuận lợi , lợi lộc ; lợi 2 ,3 : nghĩa khác :
nướu của răng )
? việc sử dụng từ “ lợi “ ở cuối của bài ca dao là
dựa và hiện tượng gì của từ ngữ ? ( đây là nghệ
thuật đánh tráo chữ nghĩa , dựa vào hiện tượng Chơi chữ là sự vận dụng linh
đồng âm , gây cảm giác bất ngờ thú vị  chơi hoạt tiềm năng về ngữ âm ,
chữ ) ? gọi cách dùng từ lợi là chơi chữ , em hiểu chữ viết về nghĩa để tạo ra sự
thế nào là chơi chữ ? bất ngờ thú vị trong dòng liên
tưởng của người đọc
2 . tác dụng : làm câu thơ câu
? việc sử dụng từ “ lợi như trên có t/d gì ? qua đó văn thêm hấp dẫn , thú vị
chơi chữ có tác dụng gì ?

43
Hđ 2 : tìm hiểu các lối chơi chữ
? ngoài lối chơi chữ dựa vào dùng từ ngữ đồng âm II , các lối chơi chữ :
,còn một số lối chơi chữ khác . em hãy chỉ rõ lối Thường gặp các lối :
chơi chữ trong các câu dưới đây ? - dùng từ đồng âm
( 1-> 4 sgk 164) - dùng lối nói gần âm
( từ đồng âm : sử dụng nhiều trong thúy kiều - dùng các điệp âm
Điệp âm đầu : nỗi niềm chi rứa Huế ơi - dùng lối nói lác
Mà mưa xối xả trắng trời thừa thiên - dùng từ trái nghĩa gần
? chơi chữ thường được sử dụng ở đâu ? khi nào ? nghĩa , đồng nghĩa ,
• Bt : tìm cách chơi chữ trong các tác phẩm : điệp âm
QĐN, một số câu đối của NK , truyện Kiều ) chơi chữ được sử dụng
trong cuộc sống hàng
ngày , trong văn thơ
,đặc biệt là trong thơ
văn trào phúng , trong
câu đối ….
III .luyện tập
1 ,BT 1: bài nào tác giả vừa chơi chữ , vừa đồng
âm , vừa chới chữ theo lối dùng các từ có nghĩa
gần nhau : + các từ chỉ các loài rắn :liu điu , rắng
hổ lửa , mai gầm . ráo , lằn , hổ mang
2, BT2 câu 1 : thịt , mỡ , nem , chả
Câu 2 : nứa , tre ,trúc , hóp
3 ,BT 3 : h/s tự sưu tầm
4 , BT 4 : trong bài thơ Bác đã sử dụng lối chơi
chữ ntn :
+ thành ngữ : khổ tận cam lai
- nghĩa bóng :hết khổ sở đến lúc sung sướng
( khổ : đắng , tận : hết cam : ngọt lại đến ->
Bác đã sd lối chơi chữ đồng âm

cho học sinh đọc mục đọc thêm và h dẫn tìm

hiểu

44
 Tiết 59 ,60
làm thơ lục bát
yêu cầu cần đạt
giúp h/s :
- hiểu được luật và nắm vững cấu tạo thơ lục bát
- kích thích sáng tạo NT , tập làm thơ LB , tập trình bày , phân tích bài thơ lục bát
các bước
1, tổ chức
2, kiểm tra
- thế nào là chơi chữ ? chơi chữ có tác dụng gì ? các lối chơi chữ thường gặp ?
- tìm một số VD chơi chữ ngoài SGK và phân tích cái hay của nó
3 , bài mới
H đ 1 : hướng dẫn tìm hiểu luật tho LB
T tác 1 : Gv chép cặp câu cd lên bảng
Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông …………….gà Thọ
xương
Cặp thơ lục bát trên mỗi dòng có mấy
tiếng ? ( dòng trên có 6 , dòng dưới có 8 I , luật thơ lục bát
)
Có tiếng nào vần với nhau không ? ở
những vị trí nào ? ( tiếng thứ 6 của câu
lục vần với tiếng 6 của câu bát )
? đọc bài ca dao “ anh đi anh nhớ “ sgk t
155 và cho biết vì sao lại gọi là lục bát ?
vẽ lại sơ đồ ( sgk ) 156 ) vào vở và điền
các kí hiệu B,T ,V ứng với mỗi tiếng

45
 2, Bt3:tự làm thơ lục bát
bt2 Chia hai dãy lớp thành
: hai đôi , một đôi làm câu
câ lục , đôi kia làm câu bát
u1 để tạo thành một bài thơ
: theo các chủ đề
sử Tình mẹ con bà cháu
a“ Tình cảm thầy trò bạn
Của bài ca dao ấy ? nhẫn xét tổng quan bò bè
thanh điệu giữa tiếng thứ 6 và tiếng thứ 8 ng Tình yêu mái trường ,
trong câu 8 ? ( gọi là lục bát vì cứ câu lại “ quê hương , thiên nhiên
tiếp theo câu 8 tiếng thà
Trong câu 8 nếu tiếng thứ 6 là thanh nh
ngang ( bổng ) thì tiếng thứ 8 phải là “
thanh huyền ( trầm ) và ngược lại cũng xo
vậy ài
? Qua tìm hiểu ,em có nhận xét gì luật “
thơ lục bát ? ( các tiếng ở vị trí 1,3 5,7
không bắt buộc theo luật bằng trắc , tiếng Câ
thứ 2 thường là thanh bằng , tiếng thứ 4 u2
thường là thanh trắc ( ngoại lệ : tiếng thứ :
2 thanh trắc thì tiếng thứ 4 dổi thành sử
thanh bằng ) a“
Vậy theo em thế nào là thơ lục bát và luật tiế
thơ lục bát ? n
Đọc ghi nhớ sgk t 156 ? lên
Tìm một số câu và bài ca dao mà em đã “
thuộc ? thà
Gv nhận xét – cho điểm nếu h/s nếu hs nh
tìm được nhiều bài ca dao ngoài sgk “ h/s tìm
tiế
III , luyền tập n
1 , bt1 : yc : điền từ phù hợp và có sự nh
tương quan về thanh điệu , luật b-t an
h“
Câu 1 : điền từ xa và ở nhà
Câu 2 : điền từ “ mới lên con người “

46
Tiết 61 : tiếng việt : chuẩn mực sử dụng từ
Yêu cầu cần đạt :
Nắm vững được các yêu cầu trong việc sử dụng từ
Trên cơ sở nhận thức các yêu cầu đó , tự kiểm tra thấy được những nhược điểm của
bản thân trong việc sử dụng từ , có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực , tránh thái độ
cẩu thả khi nói và viết
Các bước
1 : tổ chức
2 : kiểm tra
3 . bài mới

Hđ1 : hướng dẫn sử dụng từ hoặc bị ảnh văn cảnh của

đúng âm , đúng chính tả hưởng của tiềng câu ?
Gv đưa ra 3 ví dụ sgk ( bảng phụ địa phương Từ việc phân
) ( vd1) , sử dụng tích bài tập1
? đọc 3 vd và cho biết các từ in từ sai âm ( vd2) em rút ra
đậm trong những câu trên dùng liên tưởng sai những KL gì
sai ntn ( VD : từ “ tập tọe “ , “ (vd3) về việc sd từ ?
khoảnh khắc “ là dùng sai . ? hãy chữa lại Bt nhanh : hãy
? vì sao các từ đó lại bị dùng những từ đó cho chỉ ra các lỗi
sai ? ( viết không đúng chính tả đúng và hợp với sai về âm và

47
ctả mà em và các bạn em thường đó ? hãy giải
mắc phải và nêu hướng khắc nghĩa các từ
phục dùng không
chính xác ấy ?

Gv đưa nghĩa
các từ ( theo
từ điển )
+ sáng sủa
( nhà cửa ) có
nhiều ánh sáng
I , Tìm hiểu bài tự nhiên chiếu
* bt1: 3 vd fần 1 sgk vào gây cảm
* nhận xét : giác thích thú ,
1,tập tẹ -> bập bẹ có nhiều nét lộ
2, khoảng khắc -> khoảnh khắc vẻ thông minh
* ng nhân dùng sai : ( trẻ em )
Viết không đúng chính tả hoặc bị ( cách diễn đạt
ảnh hưởng tiếng địa phương ) ,Rõ rang,
Sd từ sai âm rành mạch , dễ
Liên tưởng sai hiểu n,tốt đẹp
và cho thấy có
nhiều triển
vọng ( của
một cá nhân )
Hđ2 : hướng dẫn + cao cả : cao
sd từ đúng nghĩa quý đến mức
Gv đua ra 3 vd không còn có
phần 2 : ( bảng thể hơn
phụ )
+ biết : có ý
Đọc to 3 vd và niệm về người
cho biết trong 3 , vật hoặc điều
vd trên có những gì đó có thể
từ nà dùng không khẳng định sự
chính xác ? vì sao tồn tại của
II bài học ? em hãy phân nhân vật hoặc
biệt được điều điều đó , có

48
 khả năng làm được việc gì đó ,
có khả năng ứng dụng được do
học tập , rèn luyện , co khi do
bản năng . nhận rõ được thực
chất hoặc g trị để có thể đc đối
xử thích đáng

? căn cứ vào nghĩa 3 từ trên

chúng ta thấy 3 từ được sử dụng
trong câu trên là không hợp lý
,vậy theo em phải thay đổi bằng
các từ nào

h/s đọc 3 vd phần 3 Giáo viên

nhận xét các
từ thay của
học sinh rồi
chọn những từ
đúng –đưa lên
bảng phụ các
từ giáo viên
BT2 : 3 vd phần II chọn :
• nhận xét + tươi đẹp
1, sáng sủa + tươi sáng :
2, cao cả tươi đẹp và
3, biết sáng sủa
+ sâu sắc : có
t/ chất đi vào
chiều sâu . vào
những vấn đề
thuộc b/ ch .
có ý nghĩa
nhất . có t/ ch

49
 cơ bản , có ý nghĩa quan trọng - không phân biệt
và lâu dài đúng từ gần nghĩa
( t cảm ) rất sâu sắc trong lòng , ,đồng nghĩa
ko thể phai - dùng từ tùy tiện
+ có : động tử biểu thị trạng thái • khắc phục
tồn tại nói chung dùng sai từ khi đã
? qua 3 vd vừa phân tích hãy cho hiểu rõ nghĩa ,
biết những ng nhân nào dẫn đến nếu chưa biết rõ
dùng từ sai nghĩa ? khắc phục phải tra từ điển
bằng cách nào ?
 KL ghi nhớ 2 Dử dụng đúng
Hđ 3 : hướng dẫn sử dụng từ nghĩa
đúng t/ chất ngữ pháp của từ
Gv đưa 4 vd mục III ( 167) BT 3: sgk mục III
? các từ in đậm trong vd 4 trên là ( 167)
sai ? vì sao ? ( nx gì về giá trị Nx :
các từ in đậm trong các câu ? các 1 ,hào quang -> ( dt )
từ đó thuộc loại gì ? việc đảo trật Hào nhoáng -> ( tt)
tự các từ như vậy có hợp lý 2, ăn mặc ( đt )
không vì sao ? Sự ăn mặc …
Trong TV không thể đảo tùy tiện Chị ăn mặc thật giản
trật tự các từ trong câu . vậy 3 vd dị -> đổi kiểu câu
trên sai trong trường hợp nào ? 3 ,” với nhiều” thay
Qua 4 ví dụ trên em hiểu thêm bằng “ rất” vì từ sau Sử dụng từ đúng
về việc sd từ đúng chuẩn mực ? là tính từ tính chất ngữ
Gv gi bảng ý 3 4 giả tạo phồn vinh pháp của từ
-> phồn vinh giả tạo

• nguyên nhân dùng sai

- không hiểu rõ nghĩa của từ

50
Đọc + soạn ở nhà cho đoạn văn
biểu cảm # văn tự sự ở điểm
nào Trả
lời

Nói chung văn tự sự nhằm kể lại một

câu chuyện ( sự việc ) có đầu có cuối .có
nguyên nhân , diễn biến và kết quả
• văn biể cảm : trong văn biểu cảm yếu
tố tự sự chỉ làm nền nhằm nói lên cảm
xúc qua sự việc . do đó yếu tố tự sự
trong văn biểu cảm thương là nhớ lại
những sự việc trong qua khứ , những
sự việc để lại những ấn tượng sâu
đậm chứ không đi sâu vào ng nhân
kết quả ( tuy vậy nhiều khi khó tách
Câu 3 : đọc lại câu 3 rồi trả lời bạch rạch ròi các loại văn nói trên )

Đọc câu 3 : tự sự và miêu tả trong văn biểu

và trả cảm đóng vai trò làm giá đỡ cho tc ,
lời cx của tác giả , thiếu tự sự ,miêu tả thì
tc mơ hồ không cụ thể , bởi tc ,cx của
con người nảy sinh từ sự việc , cảnh
Câu 4 : đọc lại đề bài câu 4 và vật cụ thể
cho biết hướng giải quyết của
em câu 4 : các bước thực hiện lập ý lập
Đọc dàn bài cho đề :CN mùa xuân
và bước 1 : tìm hiểu đề và tìm ý ( xác
nêu định bài văn cần những b hiện những
hướn tc gì , đối với người hay cảnh gì )
g giải bước 2 : lập dàn bài
quyết bước 3 : viết bài
bước 4 : đọc lại và sửa chữa
 đối với đề trên : ta thấy CN mx phải
bắt đầu từ ý nghĩa của mx đv con
người , ý nghĩa đó có thể ở 3 mặt

51
 1 , mùa xuân đem lại cho 3, ân là mùa mử đầu cho 1 nam ,cho một
con người 1 tuổi trong đời mù kế hoạch .1 dự định -> với 3 mặt đó
2, mx là mùa đâm chồi nảy a đem lại cho em suy nghĩ , cx gì
lộc .là mùa sinh sôi xu

Câu 5 : các biện pháp tu từ thường gặp trong văn b cảm ? ss ,n hóa , ad , điệp ngữ
Ngôn ngữ văn b cảm gần gũi với nn thơ là vì nó có mục đích biểu cảm như thơ . trong
cách b cảm trực tiếp , người viết sd ngôi thứ nhất ( xưng tôi , em , chúng em ) trực
tiếp bộc lộ cx của mình . trong cách b cảm gián tiếp tình cảm ẩn trong các hình ảnh
Củng cố : phân biệt văn tự sự , m tả , b cảm , và cách làm bài văn biểu cảm
Dặn dò : viết thành văn đề bài câu 4 : phần thân bài , sọan : sài gòn tôi yêu ( giờ sau
học )
Tiết 63
Văn học : Sài Gòn tôi yêu ( Minh Hương)

Yêu cầu cần đạt

Cảm nhận được nét đẹp riêng của Sài Gòn với thiên nhiên , khí hậu và nhất là phong
cách con người
Nắm được NT biểu hiện tc ,cx qua những hiểu biết cụ thể , nhiều mặt của tác giả về
SG
Các bước :
1 . tổ chức
2 . kiểm tra : chọn đọc thuộc lòng 1 đoạn văn từ 3 đến 5 câu em thích nhất trong bài
gồm : một thứ quà của lúa non và cho biết ND, NT chính của bài tùy bút ?
Bài mới
Hđ 1 : tìm hiểu tác giả tác phẩm
Nêu những hiểu biết của em về bài
tùy bút và tác giả của nó

I ,tác giả tác phẩm

Bài tùy bút này là bài mở đầu trong
tập tùy bút – bút ký NHỚ … Sài Gòn
tập 1 của tác giả MINH HƯƠNG xb
1994

52
TiÕt 75,76 T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn
TLV

Yªu cÇu cÇn ®¹t :

- HiÓu ®îc nhu cÇu cña nghÞ luËn trong ®êi sèng x· héi cña con ngêi.
- RÌn luyÖn t duy n¨ng lùc biÓu ®¹t nh÷ng quan niÖm t tëng s©u s¾c tõ ®ã hiÓu râ thÕ nµo
lµ v¨n nghÞ luËn , ®Æc ®iÓm v¨n nghÞ luËn
- RÌn kÜ n¨ng luyÖn tËp nhËn diÖn.

C¸c bíc tiÕn hµnh:

1) T/chøc:
2) Ktra :

3) Bµi míi : *giíi thiÖu bµi

53
H®1 : Híng dÉn t×m hiÓu nhu I. Nhu cÇu nghÞ luËn
cÇu nghÞ luËn vµ kh¸i niÖm v¨n vµ vb nghÞ luËn
b¶n nghÞ luËn. §oc+t 1)Nhu cÇu cña nghÞ
Gäi h/s ®äc c¸c c©u hái sgk r¶ luËn?
(tr7)1I. lêi - khi gÆp nh÷ng v/®Ò
a) V× sao con ngêi ph¶I cã b¹n cÇn bµn b¹c, trao ®æi,
bÌ? (Con ngêi ko thÓ thiÕu bµy tá quan ®iÓm
t×nh b¹n.B¹n lµ nh÷ng ngêi ®¸nh gi¸..,
gÇn gòi , th©n quen ,cïng së cÇn s/d v¨n nghÞ
thÝch , dÔ chia sÎ niÒm vui , luËn.
nçi buån …) +Trong b¸o chÝ : x·
LÝ luËn, BL,
? TrÎ em hót thuèc l¸ tèt hay gi¶i +Trong cuéc häp : ph¸t
xÊu?cã lîi hay cã h¹i?(..xÊu , cã biÓu ý kiÕn,trao ®æi ý
h¹i) kiÕn
Tr¶
?Muèn tr¶ lêi nh÷ng c©u hái lêi
trªn, t¹i sao ta ko dïng ph¬ng
thøc tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m ?
(kh«ng tho¶ m·n yªu cÇu )

?Qua c¸c VD trªn, theo em khi

nµo ta cÇn nghÞ luËn ? t/dông KÓ
cña nghÞ luËn? (khi s/d kh¸I tªn
niÖm, rÌn luyÖn t duy, n¨ng lùc mét
biÓu ®¹t, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµi
trong cuéc sèng.) kiÓu
Tr¶ lêi c©u hái b»ng c¸ch nµo? vb.
(lÝ lÏ, d/c sè liÖu)

?H·y kÓ tªn mét vµi kiÓu v¨n b¶n

nghÞ luËn mµ em biÕt tªn trªn
b¸o chÝ, qua ®µi ph¸t thanh §äc –
truyÒn h×nh? tr¶ lêi
?§äc vb “chèng n¹n thÊt häc “ vµ
cho biÕy B¸c viÕt vÒ ®iÒu
g×?cho ai?
(vÊn ®Ò bøc thiÕt lóc nµy lµ tr¶ lêi
n©ng cao d©n trÝ vµ quyÒn lîi;
bæn phËn cña mäi ngêi d©n suy
VN ) nghÜ
?B¸c viÕt v¨n b¶n nµy nh»m môc +tr¶
®Ých g×?(kªu gäi chèng n¹n thÊt lêi
häc)
?Bµi cã mÊy ®o¹n?nh÷ng ®o¹n
nµo n»m trong 1 ý kiÕn?nh÷ng ý
kiÕn Êy diÔn ®¹t thnah luËn
®iÓm nµo?(6 ®o¹n, 3 ®o¹n sau
n¨m trong 1 ý kiÕn.Nh÷ng y/k
Êy®îc diÔn ®¹t thanh 3 luËn
®iÓm:
Chèng n¹n thÊt häc.
Mét trong nh÷ng c«ng viÖc
cÊp thiÕt lóc nµy lµ n©ng cao
d©n trÝ.
Mäi ngêi ph¶I biÕt quyÒn lîi vµ
bæn phËn cña m×nh: biÕt ®äc,

54
 viÕt ch÷ quèc ng÷.)

?T×m c¸c c©u ¨n mag luËn t×m

®iÓm ? lµ lo¹i v¨n ®îc x¸c lËp
(nhan ®Ò + 2 c©u v¨n trong bµi tr¶ lêi cho ngêi ®äc,ngêi
tr8) gnhe 1 t tëng, quan
Gäi vb trªn lµ v¨n NL em hiÓu ®iÓm nµo ®ã.
thÕ nµo lµ v¨n v¨n NL (ghi nhí 2
tr9) t×m-
nªu 3)Yªu cÇu vµ ®Æc
râ ®iÓm cña v¨n NL .
?§Ó ý kiÕn cã søc thuyÕt phôc
bµi viÕt ®· ®· nªu lªn nh÷ng lÝ lÏ
nµo?h·y kiÖt kª
c¸c lÝ lÏ Êy? Ph¶I cã luËn ®iÓm râ
(T×nh tr¹ng thÊt häc tríc CM . rµng,cã lÝ lÏ, dc thuyÕt
Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn cã ®Ó phôc.
ngêi d©n tham gia x©y dùng níc tr¶ lêi

55
 nhµ.
 Nh÷ng kh¶ n¨ng thc tÕ trong Nh÷ng t tëng , quan
viÖc chèng n¹n thÊt häc.) ®iÓm trong bµi v¨n NL
?Mçi ý trong bµi, ®Æc biÖt ý ph¶I híng tíi gi¶I quyÕt
3(®3), c©u nµo cã tÝnh chÊt nªu suy nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt
luËn ®iÓm?(mäi ngêi VN) nghÜ ra trong ®êi sèng th×
C©u nªu l/® cã ®Æc ®iÓm g×?( + míi cã ý nghÜa.
kh¼ng ®Þnh t tëng) tr¶ lêi
T¸c gi¶ cã thÓ thùc hiÖn ®îc
môc ®Ých cña m×nh b»ng v¨n
k/d, miªu t¶ ®îc ko? v× sao?(ko
tho¶ m·n)
VËy y/c cña vb NL lµ g×?

? bµi häc gåm cã nh÷ng néi dung chÝnh nµo?* ghi nhí (HTC sgk)
h·y nh¾c l¹i.
Cv cèt :trong v¨n NL cã nhiÒu phÐp lËp luËn: chøng minh, gi¶i thÝch .
II.luyÖn tËp
1.cho häc sinh tham kh¶o 3 bµi v¨n NLtrong ch¬ng tr×nh TLV8
2.cho häc sinh ®äc thamkh¶o 2 bµi x· luËn trªn b¸o NH¢N D¢N sè:
T2 : nh¾c l¹i kh¸i niÖm,yªu cÇu v¨n NL

3.BT1 (sgk tr 9-10) Bµi v¨n nghÞ luËn.

?§©y cã ph¶i lµ VNL ko?v×
sao?T¸c gi¶ ®Ò xuÊt ý kiÕn
g×?M§?Nh÷ng dßng, c©u
v¨n nµo thÓ hiÖn ý kiÕn
®ã?§Ó thyÕt phôc ngêi ®äc
t/g nªu ra nh÷ng lÝ lÏ vµ dÉn
chøng nµo?
?V/®Ò bµi nµy ®a ra cã nh»m
tróng vÊn ®Ò trong thùc tÕ?
4.BT2:(bt3 sgk tr10): Su tÇm 2
®o¹n v¨n nghÞ luËn vµ chÐp
vµo vë.
(H/s chÐp xong ,gv thu mét sè
bµi gäi mét sè häc sinh lªn
b¶ng viÕt,mét sè häc sinh díi
líp ®äc,h/s nhËn xÐt, gv ghi
®iÓm sau khi nhËn xÐt,uèn
n¾n.
§èi tîng v/®:cÇn t¹o ra thãi
quen
Muc ®Ých: gióp ngêi ®äc
,ngêi nghe hiÓu thÕ nµo lµ thãi
quen xÊu vµ t¸c h¹i thãI quen
tèt.
(+lÝ lÏ: thÕ nµo lµ thãi quen tèt
,xÊu.Cã ngêi biÕt ph©n biÖt
nhng v×….-giÉm ph¶i ch¶y
m¸u
+D/chøng:ch¼ng h¹n v×….
Mét thãi quen xÊu…)
v/®Ò thùc tÕ cÇn thiÕt hiÖn
nay.

5.B14(sgk tr10) gäi häc sinh

®äc vµ lµm t¹i líp.H/s díi líp nx-
gv nhËn xÐt,uèn n¾n,cho
®iÓm.

56
DÆn dß: 1.vn tiÕp tôc su tÇm 2 bµi x· luËn b¸o ND
2.chÐp 2 ®.v nghÞ luËn mµ em t©m ®¾c
3.So¹n tôc ng÷ vÒ GD-XH giê sau häc

57
 TiÕt 77
V¨n häc : Tôc ng÷ vÒ con ngêi vµ x· héi
Môc tiªu cÇn ®¹t
- HiÓu néi dug,ý nghÜa vµ mét sè h×nh thøc diÔn ®¹t (so s¸nh ,Èn dô,nghÜa ®en
vµ nghÜa bãng )cña nh÷ng c©u tôc ng÷ trong bµi häc.
- Thuéc lßng nh÷ng c©u tôc ng÷ trong VB
C¸c bíc:
1) T/Chøc:
2) Ktra : §äc thuéc lßng 4 c©u tôc ng÷ vÒ l®sx ë bµi tríc vµ ph©n tÝch
nd ý nghÜa+h×nh thøc biÓu ®¹t cña chóng?
3)Bµi míi:*giíi thiÖu bµi

H®1:hdÉn ®äc – t×m

hiÓu chó thÝch (tr12 sgk) I.§äc : T×m hiÓu chung
Gv híng dÉn c¸ch ng¾t
nhÞp cho ®óng ë tõng
c©u tôc ng÷
Ktra viÖc ®äc – hiÓu chó ®äc II. T×m hiÓu chi tiÕt
thÝch
Gäi häc sinh ®äc – Gv ®äc
mÉu

?Ph©n tÝch c¸c c©u tôc

ng÷ 1,2,3,7,8,9 theo
nh÷ng néi dung:NghÜa ®äc+pt *C©u 1:
cña c©u tôc ng÷ gi¸ trÞ néi dung + ND – ý nghÜa: ngêi
cña KN mµ c¸c TN thÓ nt quÝ h¬n cña gÊp
hiÖn? nhiÒu lÇn.
Kh¼ng ®Þnh t t¬ng
C©u 1: “Mét mÆt ngêi coi träng con ngêi,gi¸
b»ng 10 mÆt cña” trÞ con ngêi.
a.NghÜa:ngêi quÝ h¬n cña + NghÖ thuËt:so s¸nh
gÊp nhiÒu lÇn ,nh©n ho¸
dg ®Æt con ngêi lªn trªn
mäi cña c¶i
Kh¼ng ®inh t tëng coi
träng con ngêi,gtrÞ con
ngêi cña nd©n ta.
?ND, t tëng Êy ®îc diÔn
®¹t b»ng h×nh thøc nt
nµo?(ss¸nh,nh©n ho¸
(mÆt cña))

?H·y t×m mét sè c©u TN

kh¸c cã néi dung t¬ng tù?

58
?§äc c2 vµ ph©n tÝch NDNT §äc+ * C©u 2:
*C©u 2: C¸i r¨ng………..con ng- pt +ND :- søc khoÎ
êi - h×nh thøc,tÝnh
+ND:2 nghÜa –r¨ng tãc thÓ c¸ch,t c¸ch con ngêi.
hÞªn phÇn nµo cña con ngêi + NT : so s¸nh
-thÓ hiÖn mét
phÇn h×nh thøc,tÝnh t×nh,tc
c¸ch cña con ngêi
khuyªn nhñ gi÷ g×n r¨ng *C©u 3:
,tãc. §äc+ +ND: - nghÜa ®en
+NT: so s¸nh “ lµ “ pt - nghÜa bãng
?§äc vµ ptÝch ND,NT c©u 3
+ND - nghÜa ®en:Dï ®ãi ph¶I
¨n uèng hîp vÖ sinh,¨n mÆc +NT : -2 vÕ ®èi rÊt
s¹ch sÏ. chØnh
-NghÜa bãng:Dï nghÌo - Èn dô
khæ vÉn ph¶i sèng trong
s¹ch,ko lµm ®iÒu xÊu xa téi *C©u 4:
lçi. Tr¶ +ND:kh nh con ngêi
+NT:-2 vÕ ®æi rÊt chØnh lêi ph¶I häc ®Ó mäi hµnh
-Èn dô :hµm Èn vi , øng xø ®Òu chøng
tá m×nh lµ ngêi lÞch
?C©u 4 nãi g× qua nghÖ thuËt sù,tÕ nhÞ,thµnh th¹o
nµo? c«ng viÖc.
+ND:-2 vÕ “häc ¨n,häc
nãi”khuyªn nhñ c¸ch ®èi xö
hµnh vi
-2 vÕ “häc gãi, …
më”(khÐo tay ,lÞch thiÖp/ häc
lµm)
khuyªn nhñ con ngêi ph¶i
häc ®Ó mäi hµnh vi øng xö
®Òu chøng tá m×nh lµ con
ngêi lÞch sù, tÕ nhÞ ,thµnh
th¹o c«ng viÖc.
+NT:-2 vÕ võa cã quan hÖ ®èi
lËp,võa cã quan hÖ bæ sung
cho nhau.
-§iÖp tõ “häc”:4 lÇn(nhÊn
m¹nh më ra nh÷ng ®iÒu ph¶I
häc)
?C©u 7 muèn ®Ò cËp ®Õn
néi dung g×?Qua h×nh thøc  c©u 9:
diÔn ®¹t nµo? +ND: søc m¹nh cña
+ND : kh nh con ngêi yªu ngêi lßng ®oµn kÕt.
kh¸c nh chÝnh b¶n th©n +NT : Èn dô,®èi lËp
m×nh. gi÷a 2 vÕ .
+so s¸nh ngang b»ng *So s¸nh c©u 5 – c©u
?Ph¢n tÝch néi dung ,nghÖ 6.
thuËt cña c©u 8?
+ND:- nghÜa ®en
- nghÜa bãng
Kh¸i qu¸t : lßng biÕt ¬n.
+ NT : Èn dô.
?§äc vµ ph©n tÝch NT c©u 9
- +ND:- nghÜa bãng :
søc m¹nh cña ®oµn
kÕt.
+ NT : Èn dô , ®èi lËp gi÷a 2
vÕ.
?§äc vµ tr¶ lêi c©u hái 3 sgk

59
tr13?
+C©u 5: “ko thÇy….mµy lµm
nªn “:kh¼ng ®Þnh vai
trß,c«ng ¬n ngêi thÇyph¶I
biÕt kÝnh träng thÇy.
+C©u 6 :” Häc thÇy…häc b¹n
“: ®Ò cao ý nghÜa, vai trß cña
viªc häc b¹n.
Ko h¹ thÊp viÖc häc thÇy, ko
coi träng viÖc häc b¹n quan
träng h¬n häc thÇy mµ muèn
nhÊn m¹nh tíi ®èi tîng
kh¸c,ph¹m vi kh¸c bëi häc b¹n
cã nh÷ng u thÕ suy nghÜ dÔ
häc hái, thi ®ua phÊn ®Êu…
kÕt b¹n.
+So s¸nh: - 1 c©u nhÊn m¹nh
vai trß thÇy III.LuyÖn tËp
- 1 c©u nhÊn m¹nh BT: t×m nh÷ng c©u
tÇm quan träng häc b¹n. TN ®ßng nghÜa – tr¸I
míi ®äc tëng >< nhng thùc ra nghÜa víi nh÷ng c©u
chóng bæ sung ý nghÜa cho trong bµi.
nhau. *Tr¸I nghÜa:
“Cña träng h¬n ngêi”
?Chøng minh vµ ph©n tÝch gi¸
trÞ cña c¸c ®Æc ®iÓm trong “¡n ch¸o ®¸ b¸t”
tôc ng÷ diÔn ®¹t b»ng so s¸nh
: b»ng c¸ch dïng h/¶nh Èn dô,
tõ vµ c©u cã nhiÒu?
(vÒ nhµ c/m + p/t )
Gîi ý:
a) diÔn ®¹t b»ng so s¸nh
(1,6,7)
b) d/® b»ng h/¶nh
A,D,C,8,9
c) tõ vµ c©u cã nhiÒu
nghÜa:c©u 2,3,4,8,9

*§ång nghÜa:
1. “Ngêi sèng h¬n ®èng vµng
.”
LÊy cña che th©n ko ai lÊy
th©n che cña .”
2. Uèng níc nhí nguån.”

DÆn dß:
- Häc thuéc lßng 9 c©u tôc
ng÷ + ph©n tÝch.
- So¹n rót gon c©u giê sau häc

60
61
 TiÕt 78
Ng÷ ph¸p Rót gän c©u

.Môc tiªu cÇn ®¹t:

- N¾m ®îc c¸ch rót gän c©u
- HiÓu ®¬c t/d c©u rót gän.C¸ch dïng c©u rót gän

.C¸c bíc trªn líp:

1,T/chøc:
2.Ktra:
3. Bµi míi:

62
H®1:HdÉn t×m hiÓu thÕ nµo I.ThÕ nµo lµ rót gän
lµ rót gän c©u c©u
BT (sgk 14-15): Ct¹o cña 2 c©u ®äc 1.BT1.(sgk 14-15)
sau cã g× kh¸c nhau: ,suy nxÐt: c©u a:v¾ng
a) Häc ¨n ,häc gãi,häc nghÜ,tr cn
gãi, häc më ¶ lêi c©u b:®n CN-
b) Chóng ta häc ¨n,…häc VN
më
*GîI ý:
Tt¸c1:T×m xem trong 2 c©u
a,b cã tõ ng÷ nµo kh¸c
nhau:C©u b thªm t÷,”chóng
ta”
Tõ “chóng ta”®ãng vai trß g×
trong c©u?
lµm chñ ng÷
Nh vËy c©u a,b#nhau ë chç:
C©u a v¾ng chñ ng÷;c©u b Mçi h/s
cã CN. T×m 2).Nh÷ng tõ cã thÓ
TT¸c 2:T×m nh÷ng tõ cã mét tõ lµm CN
thÓ lµm CN trong c©u ng÷ cã
a:VD:chóng ta häc ¨n. thÓ
Em,(chóng em)häc ¨n… lµm CN
ra nh¸p
?Tôc ng÷ cã nãi riªng vÒ mét
ai kh«ng?hay nã ®óc rót tõ
nh÷ng KN chung,®a ra lêi 3.)CNtrong c©u a bÞ
khuyªn chung. lîc bá lµm cho c©u
TT¸c 3: gän h¬n,th«ng tin
gi¶i thÝch vi sao CN trong c©u ®îc nhanh
a cã thÓ lîc bá(V× ®©y lµ mét h¬n,tr¸nh lÆp
c©u TN ®a ra mét lêi khuyªn nh÷ng tõ ®· xuÊt
cho mäi ngêi hoÆc nªu mét hiÖn trong c©u tríc.
nh©nk xÐt chung vÒ ®Æc
®iÓm cña ngêi ViÖt Nam). 2,BT2(sgk tr15)
*nxÐt:
C©u a:lîc bá VN
C©u b :----------CN-
Tt¸c 4:t×m thµnh phÇn c©u VN
®îc l¬c bá vµ gi¶i thÝch
n/nh©n lîc bá t/phÇn ®ã.
a)hai ba ngêi ®uæi theo nã
.Råi ba bèn ngêi,s¸u b¶y ngêi.
b)Bao giê cËu ®i Hµ Néi?
-Ngµy mai
*T×m TP c©u lîc bá vµ gi¶i
thÝch nguyªn nh©n?
*Thªm nh÷ng tõ ng÷ thÝch
hîp vµo c¸c c©u in ®Ëm ®Ó
chóng ®îc ®Çy ®ñ nghÜa
*Dùa vµo sù so s¸nh sau khi
®· thªm tõ ng÷ víi c©u ban
®Çu,hdÉn h/s x®Þnh nh÷ng
tphÇn c©u ®îc l¬c bá
CN:®uæi theo nã(VDa)
CN-VN :m×nh ®i HN(VDb) *ghi nhí 1(sgk tr 15)

?T/sao cã thÓ lîc bá VN ë VDa

vµ c¶ CN+VN ë VDb?(lµm sao
cho c©u gän h¬n nhng vÉn

63
®¶m b¶o ®îc lîng th«ng tin
truyÒn ®¹t).C¸c VD võ t/hiÓu
lµ rót gän c©u.Em hiÓu thÕ
nµo lµ rót gän c©u?(ghi nhí
1)

64
 H®2: HdÉn t×m hiÓu c¸ch II.C¸ch dïng c©u rót
dïng c©u rót gän. gän.
HdÉn lµm Bt1(II tr15)
?T×m c¸c tphÇn ®îc lîc bá
trong c©u in ®Ëm?c¸c c©u
®Òu thiÕu CN.

?NxÐt viÖc rót gän c©u?cã

nªn rót gän nh vËy ko?v×
sao?(rót gän c©u nh vËy
thiÐu hîp lÝ.ko nªn v× rót gän
nh vËy lµm cho c©u khã -kh«ng lµm cho ngêi
hiÓu. nghe ,ngêi ®äc hiÕu
V¨n c¶nh kh«ng cho phÐp sai hoÆc hiÓu ko ®Çy
kh«i phôc ®ñ ndung c©u nãi.
CN 1 c¸ch dÔ dµng. -ko biÕn c©u nãi thµnh
1 c©u
?§äc BT2 vµ cho biÕt c©u tr¶ céc lèc ,khiÕm nh·.
lêi cña con cã lÔ phÐp
ko?ph¶i thªm ntn?
(C©u tr¶ lêi ko ®îc lÔ
phÐp.Ph¶i thªm “¹”hoÆc
“mÑ a” ë cuèi c©u
?VËy khi rót gän c©u ta cÇn
uý
nh÷ng g×?

III.LuyÖn tËp
BT1:C¸c c©u rót gän lµ c©u b,c
rót ngän ®Ó c©u ng¾n gän,th«ng tin nhanh ma vÉn ®Çy ®ñ ko bÞ lÆp.
BT2:a)c©u rót gän :1;7 kh«i phôc C1:Ta; C7:Ta
b)C©u rót gän:1,2,5,6,8.
BT3:HiÓu nhÇm v× nã qu¸ v¾n t¾t thiÕu tp
Bµi häc:Nãi ph¶i cã ®Çu cã ®u«i,truyÒn ®¹t ®ñ tin cÇn thiÕt.
BT4:Chi tiÕt cã t¸c dông g©y cêi vµ ®¸ng phª ph¸n
Nãi n¨ng céc lèc
Tham ¨n tôc uèng

DÆn dß:häc kÜ bµi ,lµm l¹i c¸c bµi tËp.

So¹n ®Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn,giê sau häc

65
 TiÕt 79
TLV: §Æc ®iÓm cña v¨n b¶n nghÞ luËn

Môc tiªu cÇn ®¹t:

- NhËn biÕt râ c¸c yÕu tè c¬ b¶n cña bai v¨n NL vµ mèi quan hÖ cña chóng víi nhau.

C¸c bíc:
1) T/chøc:
2) Ktra:thÕ nµo lµ VBNL?Yªu cÇu chung cña v¨n b¶n NL
Tr×nh bµy 1 trong 2 VD vÒ ®v nghÞ luËn ®· cho vn
3) Bµi míi:

Gäi h/s ®äc dßng ®Çu sgk sau I.LuËn ®iÓm,luËn cø vµ

®ã gi¶i thÝch cô thÓ thÕ nµo lµ lËp luËn
luËn ®iÓm. 1.LuËn ®iÓm
? §äc thÇm l¹i v¨n b¶n “chèng n¹n
thÊt häc “ bµi 18 vµ cho biÕt luËn
®iÓm chÝnh cña bµi viÕt lµ
gi?(“chèng n¹n thÊt häc “) tr¶ *LuËn ®iÓm:lµ y/ cÇu
lêi thÓ hiÖn t tëng cña bµi
?luËn ®iÓm ®ã ®îc ®a ra díi v¨n NL.
d¹ng nµo?vµ cô thÓ ho¸ thµnh
phÇn nh÷ng
c©u v¨n ntn?
*§îc thÓ hiÖn trong
(díi d¹ng khÈu hiÖu vµ ®¬c nhan ®Ò díi d¹ng c¸c
tr×nh bµy ®Çy ®ñ ë c©u “mäi c©u kh¼ng ®Þnh n/vô
ngêi vn “=ch÷ “Quèc ng÷”) chung(luËn ®iÓm
? VËy theo em l® ®ãng vai trß g× chÝnh) ; n/vô cô
trong bµi v¨n NL?(®ãng vai trß lµ thÓ(l®iÓm phô)
linh hån,t tëng ,quan ®iÓm).
?Qua tim hiÓu,em h·y cho biÕt *lµ linh hån bµi viÕt,nã
thÕ nµo lµ luËn ®iÓm. thèng nhÊt ®o¹n v¨n
§Ó cã søc thuyªt phôc th× luËn thµnh mét khèi.
®iÓm ph¶i ®¹t yªu cÇu g×? *L®iÓm ph¶i ®óng
®¾n,ch©n thËt ®¸p
øng nhu cÇu thùc tÕ
?§äc sgk môc 2 vµ cho biªt luËn th× míi cã søc thuyÕt
cø lµ gi? phôc
gv gi¶ng gi¶i vµ chèt kiÕn thøc
lcø (lµ nh÷ng lÝ lÏ,d/c lµm c¬ s¬ 3) LuËn cø:
cho luËn ®iÓm.LÝ lÏ lµ nh÷ng *§N:
®¹o lÝ,lÏ ph¶i ®· ®¬c thõa Lµ lÝ lÏ,d/c ®a ra lµm
nhËn,nªu ra lµ ®îc ®ång c¬ s¬ cho l®iÓm.
t×nh.D/c lµ sù viÖc ,sè liÖu,b»ng
chøng ®Ó x¸c nhËn cho luËn
®iÓm)

?H·y chØ ra nh÷ng luËn cø trong

bµi “
chèng n¹n thÊt häc “?vai trß cña
lcø vµ theo em ®Ó cã søc thuyÕt
phôc th× luËn cø cña bt trªn ®·
®¹t y/c gi?
(lcø1:Do chÝnh s¸ch ngu
d©n..tiÕn bé ®îc”
lcø 2:Nay níc ta ®éc l©p…thÊt
häc”
lµm c¬ së cho l®iÓm”chèng
n¹n thÊt häc” *Y/c: luËn cø ph¶i
Lcø ®· ®¹t ®îcy/c ch©n ch©n thËt ,®óng
thËt,®óng ®¾n vµ tiªu biÓu. ®¾n,tiªu biÓu.

66
 Qua ®ã theo em luËn cø trong
vb¶n ph¶i ®¹t ®îc nh÷ng y/c
g×?
(ch©n thËt,®óng ®¾n, tiªu
biÓu).

67
?T/chøc c¸c luËn cø liªn kÕt lµm 3)lËp luËn
c¬ s¬ cho
luËn ®iÓm chóng ta ph¶i lµm
g×?(cã thÓ
s¾p xÕp ko theo thø tù ko?)
(LËp luËn lµ c¸ch lùa chän s¾p *§N
xÕp ,tr×nh bµy luËn cø sao Lµ c¸ch nªu luËn cø
cho chóng lµm c¬ së v÷ng ®Ó dÉn ®Õn luËn
ch¾c cho luËn ®iÓm) ®iÓm.

?ChØ ra tr×nh tù lËp luËn cña

VB ”chèng n¹n thÊt häc” vµ cho
biÕt lËp luËn nh vËy tu©n theo
thø tø nµo vµ cã u ®iÓm g×?
(Tr×nh tù lËp luËn:
+Nªu lÝ do ph¶i chèng n¹n thÊt
häc?(d/c)
+Chèng n¹n thÊt häc ®Ó lµm *y/c:lËp luËn ph¶i chÆt
g× ?(d/c) chÏ,hîp lÝ th× bµi viÕt
+Chèng n¹n thÊt häc b»ng míi cã søc thuyÕt phôc.
c¸ch nµo?(d/c) *ghi nhí
thø tù nµy cã u ®iÓm:chÆt (HTC sgk)
chÏ

?Qua t×m hiÓu ,theo em mét

bµi VNL cÇn ph¶i cã ®Æc
®iÓm nµo?(l®iÓm,lcø,lËp
luËn)

?NÕu thiÕu mét trong 3 ®¨c

®iÓm trªn hoÆc s¾p xÕp ko
theo qui luËt th× bµi v¨n NL cã
®¹t hiÖu qu¶ ko?v× sao?(ko
thÓ thiÕu 1 trong 3 ®Æc
®iÓm cña v¨n NL (l®iÓmlcø
lËp lô©n) vµ ph¶i s¾p xÕp
theo tr×nh tù.

II.LuyÖn tËp
1)Cho h/s lµm BT môc luyÖn tËp:(nÕu cßn thêi gian)
ChØ ra lcø,lËp luËn trong bµi”cÇn t¹o ra thãi quen tèt trong ®êi sèng”
2)X¸c ®Þnh luËn ®iÓm,luËn cø, lËp luËn trong bµi “Häc thÇy, häc b¹n”(sgk tr9,10)
Cñng cè:®Æc ®iÓm cña mét bµi v¨n NL.Nh¾c l¹i ghi nhí

BTVN: T×m1 v¨n b¶n NL råi tù xÊc ®Þnh l®iÓm,lcø,lËp luËn cña bµi.
§äc + So¹n : §Ò v¨n NL vµ viÖc lËp ý cho bµi v¨n NL giê sau häc.

68
 TiÕt 80 §Ò v¨n nghÞ luËn vµ viÖc lËp ý
TLV cho bµi v¨n nghÞ luËn.

Môc tiªu cÇn ®¹t:

Gióp h/s lµm quen víi mét sè ®Ò v¨n NL,biÕt t×m hiÓu ®Ò vµ c¸ch lËp ý cho
bµi v¨n NL.

C¸c bíc tiÒn hµnh:

1. Tæ chøc:
2. Ktra : trong bµi v¨n NL ph¶i cã l®iÓm,lcø vµ lËp luËn?vËy em hiÓu thÕ
nµo vÒ tõng ®¨c ®iÓm Êy cña bµi v¨n NL? Ktra bt cho vÒ nhµ.
3. Bµi míi:

H®1: t×m hiÓu vÒ v¨n I.§Ò v¨n nghÞ luËn:

NL.(ND vµ tÝnh chÊt) 1. ND vµ tÝnh chÊt
gviªn dïng b¶ng phô lôc giíi cña ®Ò v¨n nghÞ
thiÖu c¸c ®Ò v¨n tr21. luËn.
?C¸c ®Ò v¨n trªn cã thÓ xem
lµ ®Ò bµi,®Çu ®Ò ®îc
ko?NÕu dïng lµm ®Ò bµi tíi *ND:Mçi ®Ò ®Òu nªu ra
®©y em viÕt cã ®îc ko?(§îc mét sè kh¸i niÖm,1 v/®Ò
v× nã ®Òu nªu ra ®îc 1 néi lÝ luËn (lµ nh÷ng nhËn
dung(chñ ®Ò)). ®Þnh,nh÷ng quan
?T¹i sao cho r»ng ®©y lµ c¸c ®iÓm…) ®Ó ®ßi hái ngêi
®Ò v¨n NL .C¨n cø vµo ®©u viÕt ph¶i bµy tá ý kiÕn cña
®Ó nhËn ra ®iÒu ®ã? m×nh.
(Mçi ®Ò nªu ra 1 sè kh¸i
niÖm,1 sè vÊn ®Ò lÝ luËn (lµ
nh÷ng nhËn ®Þnh,nh÷ng
quan ®iÓm,luËn ®iÓm…®äi
hái ngêi viÕt ph¶i bµy tá
y/c cña m×nh .)
Víi c¸c ®Ò trªn,chØ cã
ph©n tÝch chøng minh th×
míi gi¶i quyÕt ®îc.
§Ò ko ra nh÷ng y/c cô thÓ
kÝch thÝch sù chñ ®éng,t
tëng cña h/s.
?Trong c¸c ®Ò trªn cã nh÷ng *T/chÊt cña ®Ò:TÝnh
nhãm,®Ò cã t/chÊt ®Þnh híng cho bµi
ntn?T/chÊt cña ®Ò v¨n cã ý viÕt,chuÈn bÞ cho 1 th¸i dé
nghÜa g× ®èi víi viÖc t¹o ,1 giäng ®iÖu
lËp v¨n b¶n NL?
2 )T×m hiÓu v¨n nghÞ luËn

69
 TiÕt 81 Tinh thÇn yªu níc cña nh©n d©n ta.
V¨n häc: (Hå ChÝ Minh)

Môc tiªu cÇn ®¹t:

- Gióp h/s hiÓu ®îc tinh thÇnyªu níc lµ mét truyÒn thèng quÝ b¸u cña d©n
téc ta
- N¾m ®îc NT nghÞ luËn chÆt chÏ, s¸ng gän,cã tÝnh mÉu mùc cña bµi v¨n.
- Nhí ®¬c c©u chèt cña bµi vµ nh÷ng c©u cã h×nh ¶nh so s¸nh trong bµi v¨n.
-
C¸c bíc:
1) T/chøc:
2) Ktra:
3) Bµi míi : *ktra b»ng c¸ch y/c häc sinh nh¾c l¹i KN v¨n NL vµ g/thÝch
®Ó h/s hiÓu ®©y lµ 1 mÉu møc vÒ v¨n NL.

H§1 :h/dÉn ®äc: T×m hiÓu --§äc – t×m hiÓu chung

chung 1.XuÊt xø:
?Bµi v¨n ®îc viÕt trong Trong b¸o c¸o chÝnh trÞ –
hoµn c¶nh nµo?cña ai? C/T HCM §H lÇn -
(Bµi v¨n trÝch trong b¸o §L§VNAM.
c¸o trÝnh chj cña Chñ tÞch
Hå ChÝ Minh t¹i §H ,th¸ng
2/1951 cña §L §¶ng VN). 2.§äc – t×m hiÓu thÓ
v¨n.
?X¸c ®Þnh c¸ch ®äc bµi Chó thÝch.
v¨n ?®äc thö 1 ®o¹n
gäi 2 h/s ®äc tiÕp ®Õn
hÕt.

?Bµi v¨n nµy NLvÒ vÊn ®Ò

g×?Em h·y t×m(ë phÇn
më ®Çu)c©u chèt th©u
tãm ND vÊn ®Ò nghÞ luËn
trong b·i? (Bµi v¨n NL vÒ T×m bè côc
lßng yªu n¬c cña nh©n
d©n ta.C©u chèt : ”D©n
ta cã mét lßng nång nµn 2. Bè côc
yªu níc.§ã lµ truyÒn thèng
quÝ b¸u cña ta)
*Ktra phÇn ®äc – hiÓu
chó thÝch cña häc sinh.

? T×m bè côc cña bµi v¨n

vµ lËp dµn ý theo tr×nh tù
lËp luËn trong bµi?
*MB: tõ d©n talò cíp n-
íc : nªu v/®Ò
NL: tinh thÇn yªu níc lµ
mét truyÒn thèng quÝ b¸u
cña nh©n d©n ta,®ã lµ
m«t søc m¹nh to lín trong
c¸c cuéc chiÕn ®Êu chèng
qu©n x©m lîc (LuËn ®iÓm
xuÊt ph¸t) .
*TB:tõ lÞch sö ta lßng ---T×m hiÓu chi tiÕt.
nång nµn yªu níc: chøng 1)MB : v/®Ò NL : lßng
minh tinh thÇn yªu n¬c yªu níc lµ mét truyÒn
trong lÞch sö chèng ngo¹i thèng quÝ b¸u cña d©n
x©m cña d©n téc vµ trong §äc téc ta.
cuéc kh¸ng chiÕn hiÖn t¹i, thÇm,tr¶ lêi - :Mçi khi TQ bÞ
*KB: cßn l¹ i: NhiÖm vô x©m l¨ng…nã lít
cña §¶ng lµ ph¶I lµm cho qua,nhÊn ch×m, kÕt

70
tinh thÇn yªu níc cña nh©n thµnh..
d©n ®îc ph¸t huy m¹nh mÏ 2)TB: chøng minh lßng
trong mäi c«ng viÖc kh¸ng §äc thÇm yªu níc cña nh©n d©n ta
chiÕn. ph¸t hiÖn trong lÞch sö vµ hiªn t¹i
a)trong l/sö chèng
?MB t¸c gi¶ nhËn -D/c tiªu biÓu
®Þnh:”D©n ta cã 1 lßng - Tr×nh tù thêi gian tríc
nång nµn yªu níc.§ã lµ sau.
truyÒn thèng quÝ b¸u cña b)Trong cuéc kh¸ng
ta”,truyÒn thèng Êy thÓ chiÕn chèng Ph¸p hiÖn
hiÖn râ nhÊt khi nµo? nhËn t¹i.
xÐt c¸ch s/d tõ ng÷ ? (D/c
:mçi khi TQ bÞ x©m l¨ng Tr¶ lêi
nã lít qua…,nhÊn ch×m…)
§éng tõ m¹nh gîi t¶.
?§äc thÇm khæ 2(24) vµ
cho biÕt t/g ®· ®a ra
nh÷ng dÉn chøng
nµo?s¾p xÕp theo tr×nh
tù nµo?(D/c: Bµ Trng – Bµ
TriÖu,TrÇn Hng §¹o, Lª
lîI,Quang Trung…--d/c tiªu
biÓu,theo tr×nh tù thêi
gian tríc sau.

?§äc thÇm l¹i ®/v¨n

tõ”§ång bµo ta…ngµy
nay”®Õn “ n¬I lßng nång
nµn yªu níc”vµ cho biÕt:
a) C©u më ®o¹n vµ
c©u kh¼ng ®Þnh?
(C©u M§ :§ßng bµo ta…
ngµy tríc”.
C©u k®:”nh÷ng nghÜa cö
cao quÝ ®ã…yªu níc”)
b) C¸c d/c trong ®o¹n
nµy ®îc s¾p xÕp 4) KB: Bæn phËn cña
theo c¸ch nµo? §¶ng.
(Thñ ph¸p liÖt kª
®¬c sd thÝch hîp
 thÓ hiÖn ®îc sù
Lµm cho….
phèi hîp víi hiÒu
nghÜa lµ ph¶I ra søc
biÓu hiÖn ®a d¹ng
g/thÝch,tuyªn
cña tinh thÇn yªu
truyÒn,tæ chøc l·nh
níc trong níc,ë mäi
®¹o….
tÇng líp,giai cÊp,ë
mäi ®Þa ph¬ng. Ph¸t huy søc m¹nh cña
c) tinh thÇn yªu níc.
?C¸c sù viÖc vµ con ngêi
®îc liªn kÕt theo m« h×nh:
“Tõ..®Õn..” cã mèi liªn hÖ
víi nhau ntn? (quan hÖ hîp
lÝ,®îc s¾p xÕp theo cïng
mét b×nh diÖn nh :løa
tuæi,tÇng líp,giai cÊp,nghÒ
nghiÖp,®Þa bµn,c tró).
?§o¹n cuèi ®Ò cËp ®Õn
bæn phËn cña §¶ng lµ ph¶I
biÕt ph¸t huy truyÒn thèng
yªu níc cña nh©n d©n.§Ó
thÓ hiÖn ®iÒun nµy t/gi¶
®· sö dông thñ ph¸p nghÖ

71
thuËt ®Æc s¾c nµo?
t/dông?(H/¶nh so s¸nh r¸t
®Æc s¾c:”Tinh thÇn yªu
níc còng nh mét thø cña
quÝ ”gióp ngêi ®äc
h×nh dung rÊt râ hai tr¹ng
th¸I cña t×nh yªu níc: tiÒm
tµng,kÝn ®¸o vµ béc lé râ
rµng,®Çy ®ñ.

72
 TiÕt 82
TiÕng viÖt: C©u ®Æc biÖt

Môc tiªu cÇn ®¹t : gióp h/s

- N¾m ®îc kh¸I niÖm c©u ®Æc biÖt vµ t/dông cña nã.
- BiÕt sö dông c©u ®Æc biÕt khi giao tiÕp vµ khi cÇn ph¶I sö dông trong c©u ®Æc biÖt.
Ph¬ng ph¸p:
TiÕn tr×nh trªn líp:
1) Tæ chøc: 5
2) Ktra : - ThÕ nµo lµ rót gän c©u?C¸ch dïng c©u rót gän?
- Lµm bµi tËp 2 (3) Sgk
3) Bµi míi:

H/®1: híng dÉn t×m I. ThÕ nµo lµ c©u ®Æc

hiÓu k/niÖm biÖt?
*Gäi h/s ®äc vµ lµm bt 1)Bt (sgk):
sgk tr27 C©u: “¤I,em Thuû!”P/¸n c
VD kh¸c: §ã lµ 1 c©u kh«ng thÓ cã
CN vµ VN.
2)KL1= ghi nhí 1(sgk tr28).
C©u dÆc biÖt : lo¹i c©u
kh«ng cÊu t¹o theo m« h×nh
H/®2:híng dÉn t×m CN – VN.
hiÓu t/d
*Treo b¶ng phô BT sgk II.T¸c dông cña c©u ®Æc
tr28 biÖt
gäi h/s lªn b¶ng ®¸nh 1) BT sgk tr28 :§¸nh
dÊu. dÊu x
2) NhËn xÐt:
C1:Mét ®ªm mïa xu©n 
x¸c ®Þnh thêi gian.
C2: TiÕng reo.TiÕng vç tay
liÖt kª sù tån t¹i cña sù vËt.
C3: “Trêi ¬I “béc lé c¶m
xóc.
C4: - S¬n ! Em S¬n ! S¬n
¬I !(gäi ®¸p)
- ChÞ An ¬I !
(--------)
3)Kl2 = ghi nhí 2 sgk tr29
(t/dông cña c©u ®Æc biÖt)

III.LuyÖn tËp
BT1: a)*ko cã c©u ®b.
*C©u rót gän.
- Cã khi ®îc trng bµy …trong
h«m.
C¸c - NghÜa lµ ph¶I ra søc…
c©u kh¸ng chiÕn.
®Æc b)*C©u ®Æc biÖt :
biÖt Ba gi©y..n¨m
gi©y..L
©u qu¸!
*ko cã c©u rót gän.
c)C©u ®Æc biÖt : L¸
C©u ¬I !
rót gän C©u rót gän:[..] H·y
kÓ..®i!
- B×nh thêng l¾m
ch¼ng cã g×
kÓ ®©u.
BT2: T/dông cña mçi c©u

73
 ®Æc biÖt vµ rót gän.
Chia h/s ra lµm 4 - X¸c ®Þnh ®îc thêi gian(cÇu
nhãm, gäi ®¹i diÖn 4 Ba gi©y…N¨m gi©y)
nhãm lªn tr×nh bµy. - Béc lé c¶m xóc: “L©u qu¸ !
”
- Lkª,th«ng b¸o vÒ sù tån t¹i
cña sù vËt,hiÖn tîng(c©u c)

- Lµm cho c©u gän h¬n

tr¸nh lÆp l¹i tõ(a)
- Lµm cho c©u gän h¬n.C©u
mÖnh lÖnh thuêng rót gän
chñ ng÷(c©u thø 1 trong d)
- Lµm cho c©u gän h¬n
tr¸nh lÆp l¹i tõ(c©u thø 2
trong d)
Bt3: ViÕt 1 ®/v¨n ng¾n t¶
c¶nh quª h¬ng trong ®ã cã
c©u ®b.

74
 TiÕt 83: Bè côc vµ ph¬ng ph¸p lËp luËn trong
TLV bµi v¨n nghÞ luËn.

Môc tiªu cÇn ®¹t: gióp häc sinh:

- BiÕt c¸ch lËp luËn bè côc vµ lËp luËn trong bµi v¨n nghÞ luËn
- N¾m ®îc mèi quan hÖ gi÷a bè côc vµ ph¬ng ph¸p lËp luËn cña bµi v¨n nghÞ luËn.
-
C¸c bíc:
1. T/chøc:
2. Ktra:
3. Bµi gi¶ng:

H®1:H/dÉn h/s t×m hiÓu mèi I. Mèi quan hÖ gi÷a bè

quan hÖ gi÷a bè côc vµ lËp côc vµ lËp luËn.
luËn.
*Thao t¸c 1:gäi h/s ®äc thÇm
nhanh l¹i vb “Tinh thÇn yªu níc
“
*Thao t¸c 2: quan s¸t l¹i s¬ ®å
,xem l¹i phÇn chuÈn bÞ bµi ë 1) Bè côc bµi v¨n
nhµ. NL: 3 phÇn:
*Thao t¸c 3 :nhËn xÐt vÒ bè I.MB: nªu v/®Ì NL: tinh
côc. thÇn yªu níc vèn lµ
?Nhí l¹i xem bµi v¨n cã mÊy truyÒn thèng.®Ó lµm
phÇn?mçi phÇn cã mÊy nªn chiÕn th¾ng.
®o¹n?Mçi ®o¹n cã nh÷ng luËn II.TB: chøng minh tinh
®iÓm nµo?Tõ ®ã rót ra : mçi thÇn yªu níc trong lÞch
bµi v¨n NL thêng cã bè côc sö chèng gi¨c ngo¹i x©m
mÊy phÇn?néi dung chÝnh cña cña d©n téc tõ xanay.
tõng phÇn? III.KB : Bæn phËn cña
(Bµi v¨n cã 3 phÇn: mçi ngêi d©n.
+MB(luËn ®iÓm xuÊt ph¸t)
:§o¹n I(1) D©n ta cã 1 lßng
nång nµn yªu níc. 2)LËp luËn
+TB:2 ®o¹n(II 2+3)2 lÞch sö
3 ngµy a) Hµng ngang
nay ë hµng gnang 1 :lËp luËn
+KB:®o¹n III (4) Bæn phËn theo quan hÖ nh©n qu¶.
cña mçi ngêi d©n + §¶ng( kÕt
luËn nh»m kh¨ng ®Þnh t t-
ëng,th¸I ®é ,quan ®iÓm cña
bµi) ë hµng 2 : còng lËp luËn
*Thao t¸c 4: híng dÉn qu¸ theo quan hÖ nh©n qu¶.
tr×nh dÉn d¾t,lËp luËn. Oö hµng 3 : lËp luËn
?Quan s¸t l¹i s¬ ®å sgk vµ cho theo qhÖ T –P – H.
biÕt hµng ngang lËp luËn theo
quan hÖ g×?Hµng 2 ,hµng 3
lËp luËn theo quan hÖ g×?(ë
hµng ngang 1 lËp luËn theo ë Hµng ngang 4 : lËp
qhÖ nh©n qu¶:cã lßng nång luËn theo qhÖ suy luËn t-
nµn yªu nãc të thµnh truyÒn ¬ng ®ång.
htèng vµ nã nhÊn ch×m tÊt c¶
lò b¸n níc vµ lò cíp níc..T¬ng tù
ë hµng 2 lµ quan hÖ nh©n –
qu¶ : lÞch sö cã nhiÒu cuéc b)quan hÖ ë hµng däc.
kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i nh Bµ Trng
– Bµ TriÖu,chóng ta ph¶I ghi
nhí.LËp luËn ë hµng ngang 3
lËp luËn theo quan hÖ T – P –H
tøc lµ ®a ra nhËn ®Þnh chung
råi d/c b»ng c¸c trêng hîp cô
thÓk/luËn lµ mäi ngêi ®Òu

75
cã lßng yªu íc.LËp luËn ë hµng
4 lµ lËp luËn t¬ng ®ång : tõ
truyÒn thèng mµ suy ra bæn
phËn cña chóng ta lµ ph¸t huy
lßng yªu níc.§ã lµ kÕt lu©n,lµ
môc ®Ých,lµ nhiÖm vô tríc
m¾t.)
Quan hÖ cña hµng däc (1) lµ
g×?Nãi quan hÖ hµng däc mét
lµ quan hÖ t¬ng dång cã
®óng ko?(§óng v× :

76
 TiÕt 84 LuyÖn tËp ph¬ng ph¸p lËp luËn
TLV trong bµi v¨n nghÞ luËn

Môc tiªu cÇn ®¹t: qua giê luyÖn t¹p gióp h/s hiÓu kÜ h¬n vÒ ph¬ng ph¸p l©pl luËn trong bµi
v¨n NL .
TiÕn tr×nh trªn líp:
1) T/chøc :
2) Ktra : cho biÕt bè côc cña bµi v¨n NL vµ mèi quan hª gi÷a bè côc vµ lËp luËn trong bµi
3) Bµi míi :gt bµi
H®1: - híng ®Én t×m hiÓu I.LËp luËn trong ®êi sèng.
lËp luËn trong ®êi sèng 1)Bµi tËp:
- cho häc sinh ®äc VD
môc 1 phÇn I sgk tr2 vµ híng
dÉn t×m hiÓu VD. 2) nhËn xÐt
a) LuËn cø :
*H«m nay trêi ma.
*Em rÊt thÝch ®äc s¸ch.
*Trêi nãng qu¸!
b)KluËn
- Chóngta kh«ng ®I ch¬I
c«ng viªn n÷a.
- V× qua s¸ch em häc ®îc
nhiÒu ®iÒu.
- §I ¨n kem ®I !
*Mèi quan hÖ luËn cø vµ kl
VÞ trÝ luËn cø cã thÓ thay lµ quan hÖ nh©n qu¶.
®æi cho nhau. c)VÞ trÝ luËn cø vµ kl cã
VD:chóng ta ko ®I V× thÓ thay ®æi cho nhau.
h«m nay
ch¬I c«ng viªn mµ
trêi ma
(kÕt luËn)
(luËn cø)
kÕt qu¶ cña q®Þnh 
n/nh©n chÝnh

2)Bæ sung lu©n 2)Bæ sung luËn cø cho

77
 TiÕt 75,76 T×m hiÓu chung vÒ v¨n nghÞ luËn
TLV

Yªu cÇu cÇn ®¹t :

- HiÓu ®îc nhu cÇu cña nghÞ luËn trong ®êi sèng x· héi cña con ngêi.
- RÌn luyÖn t duy n¨ng lùc biÓu ®¹t nh÷ng quan niÖm t tëng s©u s¾c tõ ®ã hiÓu râ thÕ nµo
lµ v¨n nghÞ luËn , ®Æc ®iÓm v¨n nghÞ luËn
- RÌn kÜ n¨ng luyÖn tËp nhËn diÖn.

C¸c bíc tiÕn hµnh:

4) T/chøc:
5) Ktra :

6) Bµi míi : *giíi thiÖu bµi

H®1 : Híng dÉn t×m hiÓu nhu I. Nhu cÇu nghÞ luËn
cÇu nghÞ luËn vµ kh¸i niÖm v¨n vµ vb nghÞ luËn
b¶n nghÞ luËn. §oc+t 1)Nhu cÇu cña nghÞ
Gäi h/s ®äc c¸c c©u hái sgk r¶ luËn?
(tr7)1I. lêi - khi gÆp nh÷ng v/®Ò
b) V× sao con ngêi ph¶I cã b¹n cÇn bµn b¹c, trao ®æi,
bÌ? (Con ngêi ko thÓ thiÕu bµy tá quan ®iÓm
t×nh b¹n.B¹n lµ nh÷ng ngêi ®¸nh gi¸..,
gÇn gòi , th©n quen ,cïng së cÇn s/d v¨n nghÞ
thÝch , dÔ chia sÎ niÒm vui , luËn.
nçi buån …) +Trong b¸o chÝ : x·
LÝ luËn, BL,
? TrÎ em hót thuèc l¸ tèt hay gi¶i +Trong cuéc häp : ph¸t
xÊu?cã lîi hay cã h¹i?(..xÊu , cã biÓu ý kiÕn,trao ®æi ý
h¹i) kiÕn
Tr¶
?Muèn tr¶ lêi nh÷ng c©u hái lêi
trªn, t¹i sao ta ko dïng ph¬ng
thøc tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m ?
(kh«ng tho¶ m·n yªu cÇu )

?Qua c¸c VD trªn, theo em khi

nµo ta cÇn nghÞ luËn ? t/dông KÓ
cña nghÞ luËn? (khi s/d kh¸I tªn
niÖm, rÌn luyÖn t duy, n¨ng lùc mét
biÓu ®¹t, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµi
trong cuéc sèng.) kiÓu
Tr¶ lêi c©u hái b»ng c¸ch nµo? vb.
(lÝ lÏ, d/c sè liÖu)

?H·y kÓ tªn mét vµi kiÓu v¨n b¶n

nghÞ luËn mµ em biÕt tªn trªn
b¸o chÝ, qua ®µi ph¸t thanh
truyÒn h×nh?

78