Professional Documents
Culture Documents
chuons 1:
BNH HI RAU
i. NM HI RAU
1. SNG R BP CI (Pasmodiophora bmssicae Woronin)
Bnh hi trn h hoa thp t c bit l vng c kh hu mt m. nc ta bnh
t ph bin.
a. Triu chng:
Bnh hi r v gc thn nm su
trong t. Te bo b bnh ln gp 3-4
ln t bo bnh thng, s lng t
bo tng ln dn n lm thnh cc u
sng sn si. Cc u sng lc u c
mu tng t mu r, b mt nhn,
bn trong rut trng v cng, v sau
chuyn sang mu nu, thi mc. Cy
b bnh l chuyn vng, mt sc
bng, cy cht ho dn.
b. Nguyn nhn:
Bnh do nm Plasmodiophora brassicae gy hi; h Plasmodiophoraceae; b
Plasmodiophorales; lp Myxomycetes.
L loi nm k sinh chuyn tnh, c quan sinh trng dng hp bo
(Plasmodium). Qu trnh pht trin ca nm hu nh ch tin hnh trong r cy.
Bo t hnh cu, n bo, khng mu, v dy, b mt nhn, kch thc 3,3- 3,9
im. u sng v gii phng bo t vo t.
c. c im pht sinh, pht trin:
Ngun bnh ly lan trn ng rung v cho nm sau v sau l cc bo t tnh
nm trong t v cc tn d r cy b bnh.
58
[Phytophthora
infestans (Mont) de
Bary.]
a. Triu chng:
Bnh
thng
xut hin u tin
ra l to thnh vt
xm xanh nht sau
lan rng vo phin l.
Phn gia vt bnh
chuyn mu nu en
v xung quanh vt
bnh thng c lp
cnh bo t mu trng
xp bao ph nh mt
lp mc trng nh
sng mui lm cho
l cht li nhanh
chng.
Bnh khi hi
cung l, cnh v thn
lc u l vt nu
hoc thm en, sau lan
rng bao quanh v ko
di thnh on. Bnh
lm cho thn cnh thi
mm v d gy gc.
Bnh c th hi
trn qu lm thi
hng.
59
Nguyn nhn:
Nm gy bnh l
Alternara brascae Sacc.; h
Dematiaceae, b Moniliales, lp nm bt ton (Deuteromycetes).
60
61
62
Nhit thp, m cao l iu kin thun li cho bnh pht sinh, pht
trin.
d. Phng tr:
Ch yu l phng, tr khi cn thit.
Tiu dit tn d cy bnh, v sinh ng rung ngay khi thu hoch.
S dng ging tt.
Tin hnh phun thuc kp thi ngay sau khi mi chm b bnh.
4.2.Bnh sng mai rau dip, x lch (Bremia lactucae Regel):
a. Triu chng:
Trn l to ra vt m mu xanh trong hoc xanh hi vng, dng bt nh hnh
hoc nhiu gc cnh gii hn bi gn l. Trn vt bnh mt di phin l thng hnh
thnh mt lp nm mu trng xm.
Trn thn v cung hoa gy s bin dng v hy hoi m t bo b bnh.
b. Nguyn nhn:
Do Bremia lactucae gy hi; h Peronosporaceae; b Peronosporales, lp nm
to.
Si nm khng mu, phn nhnh, n bo; cnh bo t phn sinh khng mu,
phn nhnh chc i, nh cnh phnh rng c nhiu mu li kiu rng kh.
Bo t phn sinh on bo khng mu, hnh trng hay hnh bu dc.
Bo t trng mu nu hnh bu cu.
c. c im pht sinh, pht trin:
Ngun bnh bo tn ch yu l bo t trng v si nm trn tn d cy bnh,
trn ht ging nhim bnh.
m >96%, nhit <19c thun li cho hnh thnh bo t; Bo t c th ny
mm trong kong nhit 0- 30c.
d. Phng tr:
+ S dng ging sch bnh v c kh nng khng bnh cao.
+ Thu dn tn d cy bnh ngay sau khi thu hoch.
+ Thc hin ch lun canh cy trng hp l.
+ Ch ti nc va phi, trnh ng nc trn rung.
+ Gieo trng vi mt va phi; ta cnh, l nhm to thng thong trn ng
rung.
+ Khi cn thit phi phun thuc ho hc (Ridomil, Zinep, Aliet,...).
5. L C R U , DA LEO, DA GANG, DA HU,.. 0Rhizoctonnict
63
soani Kuhn):
L mt bnh hi ph bin trn nhu loi cy trng khc nhau c bit l trn cc
loi rau, u , mt s cy n qu. Bnh hi giai on cy con, khng hi giai on
cy ln c m cng.
a. Triu chng:
Bnh hi c r v gc st mt t. Lc u xut hin chm nh mu en sau
lan rng ra bao quanh gc thn lm cho b phn b bnh teo tp li. Cy b bnh l ho
r, cy cht r trn ng rung.Trn vt bnh thng xut hin lp nm mu trng xm
b. Nguyn nhn:
Do nm Rhizoctonia solani Kuhn gyhi; Nhm nm tr.
Si nm a bo, phn nhnh thng gc, ch phn nhnh hi eo tht, gip ngay
ch c mng ngn ngang, mu nu vng.
c. c im pht sinh, pht trin:
Nm pht trin tt trong iu kin nhit 18- 25c, m > 90%. Ngun bnh
tn ti dng si v hch nm trong t v trn cc tn d cy bnh. Chn t kh thot
nc v ma nng tht thng d b bnh nng.
d. Phng tr:
Lm t k trc khi gieo; ln lung cao v san phang mt lung trnh
ng nc.
Dng ging sch bnh, t trng phi cao ro, bn phn chung hoai mc, v
ch bn vi. Lu mt , su gieo ht. Theo di bnh thi k cy con.
Sau khi ma phi kp thi xi xo, ph vng, nh cy b bnh kp thi, ta cy v
vun cao gc.
Thu nht ht tn d cy bnh v p dng lun canh vi cy trng khc. Cy su
t, i sm.
Mt s nm gy hi trn c r v gc st mt t khc l Fusarium solani f.s.
phaseoli Thielaviopsis,...
+ Nm Fusarium gy hi thng xut hin lp nm mu trng hng khi gp thi tit
m t. chnh l bo t phn sinh v cnh bo t phn sinh.
+ Nm Thielaviopsis gy hi th trn vt bnh c lp nm mu nu nht, r thm
en, c r v gc b thi. Si nm c th hnh thnh bo t hu trong m mch dn. Bo
t phn sinh hnh thnh chui, n bo.
Bin php phng tr ging c r.
Cc loi nm bnh ny cn gy thi tri da chut ngay trong thi k sinh
trng v sau khi thu hoch. Sau khi nhim bnh cc loi vi sinh vt gy bnh khc tip
tc pht trin lm qu chng thi hng mt gi tr s dng.
6.
cocodes)
64
65
lm cho
r cy b t
+ Trn c:
Nm to gy hi to cc vt bnh c hnh sao, mp ni g mm, phn xung
quanh vt bnh c mu xm.
Bnh g sao c khoai ty l mi gii truyn bnh virus xon nh c (PMVT)i
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Do nm Spongospora subterrneo, gy hi; h Plasmodiophoraceae; b
Plasmodiophorales; thuc lp nm c sinh.
s. subterrnea c cu to dng hp bo. Bo t tnh tn ti trong t v gi c
sc sng qua nhiu nm.
S xm nhim ca nm ph thuc vo ng thi hai yu t l nhit thp v
m cao. Neu mt trong hai yu t khng tha mn th bnh khng xy
Nhit thch hp cho bnh pht sinh, pht trin l 12,5- 15c (ngng 12,520C)
c. Phng tr:
Ni chung phng bnh l ch yu tr dit kh thc hin.
X l t.
S dng ging chng bnh.
X l ging.
Vit nam bin php phng chng bnh l KDTV.
8.
66
hu.
d. Phng tr:
Thc hin mt bin php phng tr tng hp c hiu qu:
-
'uligena)
Bnh hi trn hu ht h bu b. Bnh lm gim din tch quang hp ca cy
nghim trng.
a. Triu chng:
Lc u trn l xut hin chm mu vng, bao ph mt lp nm trng. Bnh
cng tin trin lm thnh mt lp nm dy c mu trng nh bt phn, l kh chy v
d rng. Cy bnh sinh trng km cho nng sut thp.
b. Nguyn nhn:
Do hai loi nm l Erysphe cichoracearum v Sphaerothecaugena gy ra; h
Erysiphaceae; b Erysiphales; lp Ascomycetes.
L loi nm ngoi k sinh, chuyn tnh. Si nm bm trn b mt l v hnh
thnh vi ht chc su vo trong t bo e ht cht dinh dng.
Cnh bo t phn sinh mc thng gc vi si nm, khng phn nhnh, khng
mu. Bo t phn sinh hnh trng hoc hnh bu dc khng mu, n bo.
Qu th nu c hnh thnh c hnh cu, c lng bm n gin, nh, mu en,
bn trong cha cc ti. Erysiphe cichoracearum c khong 10-15 ti, mi ti cha 2- 8
bo t ti; Sphaerotheca uligena ch c mt ti, trong ti cha 8 bo t ti.
c. c im pht sinh, pht trin:
Ngun bnh ly lan nm trn cc k ch trng trn ng rung. Ngun bnh ly
lan nh' gi.
Ngun bnh tn ti trn tn d dng qu th v si nm l ngun ly lan cho
nm sau v sau.
Nhit thch hp 20- 24c, m khng kh cao.
d. Phng tr:
Quan tm n bin php canh tc:
Dn sch tn d cy bnh ri rng trn ng rung.
Phun thuc ngay sau khi mi pht hin bnh th mi c hiu qu.
10. G ST U [Uromyces appendicuatus (Pers) nger = romyces phaseoi
67
Winter]
a. Triu chng:
Bnh ch yu hi trn l gi v l bnh t, bnh c th hi trn c thn v
cnh.
Trn l, lc u l mt im nh hi vng, ni g. Sau ng knh to dn c
th n 2mm, biu b nt l 0 bo t h ra ngoi mu nu g st.
b. Nguyn nhn:
Nm gy bnh l Uromyces appendiculatus =u. phaseol, h Uredinaceae; b
Uredinales; lp Basidiomycetes.
L loi nm c chu k pht trin hon ton.
Bo t xun n bo hnh bu dc hoc bt nh, mng mng c nhiu gai nh.
Thng thy vng n i.
Bo t h on bo, hnh cu hoc hnh bu dc, mu vng nht, c gai nh v hai
l mm i din nhau. Bo t h l ngun lan truyn bnh trong sut thi k sinh trng
ca cy.
Bo t ng hnh cu hoc hnh bu dc, n bo, mu nu m, mng dy,
nhn bng, c cung ngn gc v nh li ln nh nm v. Bo t ng nm trong tn
d cy bnh l ngun bo tn qua ng ca nm vng c kh hu lnh.
c. c im pht sinh, pht trin:
Vng nhit i nm bo tn ch yu bng bo t h v si nm.
Bo t h lan truyn nh gi, nc ma, nc ti, cc dng c, cn trng, con
ngui,...
Nhit thch hp cho bo t h ny mm l 16- 22c (phm vi 1035C)
Nm ny mm v xm nhp trong iu kin c git nc, git sng hoc m
>95%.
Trong iu kin thch hp, thi k tim dc ca bnh l 15 ngy, pht trin thm
8- 9 ngy na mi ph v biu b pht tn bo t h ra ngoi.
d. Phng tr:
p dng mt h thng phng tr tng hp:
-
68
a. Triu chng:
Bnh c th hi trong tt c cc giai on sinh trng ca cy.
Trn l s vt bnh hnh trn, mu nu en, hi lm. Trn thn cy con vt bnh
ko di, mu nu vng, hi lm xung v nt n. Bnh nng lm cho cy con cht rp.
Trn cy ln, vt bnh nm dc theo gn l, hnh trn, a gic hoc bt nh, vt
bnh lc u c vng nu, sau chuyn nu sm, c vin mu . Trn vt bnh c nhiu
chm ni mu nu en, l a cnh ca nm. Sau vt bnh kh rch nt.
Trn cung l, thn, cnh vt bnh ko di mu nu sm, hi lm, cy ci cc, l
vng d rng. Bnh trn cnh hoa, i hoa lm hoa rng, khng u qu. Trn v qu
vt bnh c mu nu vng hoc xm, lm su, xung quanh ni g mu .
Trn ht vt bnh nh mu nu hoc nu en, thng ph hoi trn v ht, i
lc vo phi ht.
b. Nguyn nhn gy bnh:
Do nm Colletotrichum indemuthianum; b Melanconiales; lp nm bt
ton.
Si nm a bo, phn nhnh, mu nu nht. a cnh mu en, c lng gai en,
mc ring r. Cnh bo t phn sinh hnh gy, n bo, khng mu, i khi c mu sm
gc. Bo t phn sinh n bo, khng mu, hnh bu dc hoc hnh tr trn, thng
hoc hi cong.
c. c im pht sinh, pht trin:
Si nm th tn ti trong phi mm v trong v ht hoc trn cc tn d cy
bnh.
Bo t phn sinh lan truyn nh gi, nh nc; ny mm xm nhp vo cy k
ch thng qua vt thng hoc c th xm nhp trc tip.
Nhit thch hp 16- 22c, nhit >27c hoc <10c bnh ngng pht trin.
Am >80% nu m <80% bnh ngng pht trin.
69
Dn sch tn d cy b bnh, cy vi tn d.
Bn phn cn i N.P.K.
II.
BP CI {Erwinia carotovora)
a. Triu chng
Bnh hi trn hu ht h hoa thp t nhng quan trng nht l trn ci bp.
Lc u vt bnh dng ng nc, sau chuyn mu nu nht, b phn b bnh tr nn
mm nhn thnh mt khi ly nhy, mu nu bn, c mi kh ngi.
b. Nguyn nhn gy bnh
Do vi khun Erxvinia carotovora gy hi; h Bacteriaceae
Vi khun dng hnh gy, c 6- 8 lng roi bao quanh, chuyn ng c trong mi
trng nc, khun lc c mu
vng, nhum Gram m, ym kh,
70
71
Phng tr
ta cc l gi.
73
b. Nguyn nhn
- Do vi khun Pseudomonas solanacearnm Smith gy hi. Vi khun hnh gy, hai
u hi trn, c mt lng roi mt u, nhum gram m.
- Nhit thch hp 26- 30c (phm v nhit : 10- 41C), VK cht nhit
55C; pH thch hp 6,8- 7,2 (phm vi pH = 6- 8).
- Vi khun c kh nng dch ha glatin, khng thy phn tinh bt, to H2S, khng
to indon.
c. c im pht sinh, pht trin
- Ngun bnh trong t c th sng 5- 6 nm, trong ht ging, trong c th k ch
(7 thng).
- Vi khun lan truyn nh nc, tuyn trng, cc loi cn trng ph hoi khc. Vi
khun xm nhp vo k ch thng qua lng ht, chp r, vt thng,
- Khi vo cy vi khun tit ra c t lm thm en mch dn lm mt chc nng
vn chuyn nc, cy ho nhanh chng.
- Bnh ho xanh c chua pht sinh ph thuc nhiu vo iu kin sinh thi.
- Giai on ra hoa n khi hnh thnh qu mn cm vi bnh nht
- Ging, t ai, phn bn, thi v, mt , ch nc, u c nh hng n
mc b bnh.
- Bnh c th hi trn nhiu loi cy trng khc nhau nh thuc l, c chua, khoai
ty, c tm, t,....
d. Phng tr
- t vn m phi dn sch s tn d cy bnh, cn phi i hoc ngm nc lu
ngy e dit bt ngun bnh tn ti trong t.
ng.
BNH DO VTRUS
*. VIRUS HI C
CHUA
C nhiu loi
virus hi c chua, ty
vo nguyn nhn m
c triu chng khc
nhau. Bnh c th
gy triu chng khm
vng, xon l, m
hnh nhn, ln bi,...
Mi
gii
truyn bnh virus hi
c chua c nhiu loi
khc nhau, l:
+ Nhng virus lan
truyn bng dng c
lao ng gm ToMV (Tomato Mosai Virus); TMV(Tobacco Mosai Virus); PVX (Potato
X Virus).
+ Rp truyn virus gm c PVY (Potato Y Virus); TEV (Tobacco Eth Virus); CMV
(Cucumber Mosai Virus).
+ B tr ruyn virus TSWV (Tomato Spotted Wilt Virus)
+ B phn truyn virus TLYCV (Tomato Yellow Leaf Curl
Virus)
nc ta bnh hi ph bin v nghim trng
nhtl do virus TYLCV
gy hi c truyn bi b phn.
TLYCV lm xon l ngn, l co qup, cy thp nh, hoa pht trin km d b
rng. Neu b nhim bnh lc cn nh cy ci cc, kh pht trin, khng c hoa, qu, cy
tn li.
Virus gy bnh thc nhm Germini virus, hnh gy kch thc 18 X 30nm.
Virus truyn bng b phn Bemissa tabaci theo kiu truyn bn vng t cy
bnh sang cy khe.
Thng thung trn rung b bnh nng th khng ch mt loi virus gy hi m
c khi gp 4- 5 virus.
*. VIRS HI TRN H BU B
Rotylenchus sp.;
t,
thit.
- Tng cng cng tc kim dch thc vt vi nhng tuyn trng i tng.
Chirng 2:
BNH HI CY N QU
I.
NM HI
1.
a.
trin:
b
Peronosporales; lp nm
c.
Phng tr
a. Triu chng
Bnh hi cc b phn trn mt t, ch yu l v qu.
+
Trn l non: Lc u xut hin nhng chm nh mu vng dng git du
sau ni g. vt bnh ln ln mu hng nu, xung quanh c qung vng, vt bnh thng
ni thnh hnh chp trn mt l, mt di lm. Bnh pht trin nhiu lm cho l b d
hnh, bin dng.
+ Trn qu: Bnh xut hin ging trn l. Qu b d hnh, v kh dy, t nc.
Bnh khng n su vo rut qu.
+
Trn thn, cnh: vt bnh thng ln hn lm cnh kh chthoc thc
y pht trin.
Bnh hi trn hoa lm hoa d rng.
b. Nguyn nhn
Bnh do nm Esnoe fawcetti Bil et Jenk gy hi, h Myriangiaceae; b
Myriangiales; thuc nhm c qu th bu; lp nm ti.
c. c im pht sinh, pht trin bnh
Nm thch hp nhit 15- 23c, cao nht 28c. Lan truyn nh ma, gi, cn
trng v con ngi. Bnh hay pht sinh giai on mm non, qu non kt hp vi c
ma. Nhng vn cy c su v ba thng hay b bnh nng. Cc ging c l h t
nhin ln cng d b nhim bnh.
d. Phng tr:
Tiu dit ngun bnh, ch ch thm canh; tiu dit su v ba, cc loi su
n l khc; trnh gy vt thng lc ra hoa, ra lc.
3.
a. Triu chng:
Bnh ch ph hoi qu. Lc u l mt in trn, mng nc mu vng nu,
sau lan dn, hi lm xung, m bnh thi ng. Trn b mt vt bnh lc u xut
qu.
a. Triu chng:
vt bnh ban u l chm nh mu xanh vng, sau chuyn mu nu, gia vt
bnh c mu xm, trn b mt c mt lp nm xm; nhiu vt bnh lin kt vi nhau
lm l kh rng v cht.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Do nm Cercospora musae gy hi; h Dematiaceae; b Moniliales; lp nm bt
ton.
Cnh bo t phn sinh mc thnh cm, mu nu; bo t phn sinh hnh di trng
thon di, thng hoc hi cong, khng mu.
0,
II.
a. Triu chng:
Bnh hi cc b phn trn mt t,
ch yu l v qu.
+ Trn l non: Lc u xut hin
nhng chm nh xanh git du, xut hin
mt di l trc, vt bnh ln dn,
biu b nt ra lm vt bnh c mu nu
xm v hi ni g' trn mt l, sau vi tun
th vt bnh mu nu xm cng li, nhng
khng d hnh, vt
8
82
a. Triu chng:
Bnh hi phn tim hoa th, nn cy. Lc u phn gc l nn thi c mu trng c,
chuyn dn sang mu vng nu nht. Ranh gii m bnh v m khe l mt ng vin mu
nu m r rt. B phn b thi nhy t, c mi hi kh chu. Cm tay rt nh b phn nn ri
ra r rng. Bnh c th lan xung thn v r d dng t nn b thi.
Neu bnh pht sinh trn nhng cy mang qu non th cung qu b thi, lan su vo tht
qu, lm qu gy gc, khng cho thu hoch.
b. Nguyn nhn:
Do vi khn Pseudomonas ananas. Vi khun c
dng hnh gy ngn,
nhum gram m, c lng roi mt u, khun lc mu
trng kem, hnh trn,
nhn bng, c kh nng dch ha gelatin, thy phn tinh bt, phn gii glucose, saccharose,
maltose, khng kh nitrat, khng to H2S, NH3.
c. c im pht sinh, pht trin:
-
nn
d b
d. Phng tr:
-
III.
BNH VIRUS
83
VIRUS HI U :
Virus hi u l mt trong nhng nhm bnh gy hi nghim trng trong cc vn
trng u . C nhiu loi virus gy hi khc nhau, c th gy qut ngn, c th gy khm,..
*. Phng tr:
3.
84
- Bnh truyn lan c th qua sinh sn v tnh hoc qua mi gii truyn bnh l rp
Pentalonia nigronervosa theo kiu truyn bn vng, bnh khng truyn qua con ng tip
xc c hc.
- Bnh pht trin mnh trn vn chui lu nm, trn vng t xu, chm sc km; trn
t i t chua, t tht bnh ph hoi nng hn trn t ct pha, t ph sa ven sng.
Chui tiu, chui trung tiu nhim bnh nng hn chui ty, chui l, chui ng.
c. Phng tr:
- Ch yu l chn ging sch bnh. o b nhng khm c cy nhim bnh. Chm sc
vn chui tt, ta b l gi, chi hp l nhm to thng thong trong vn chui.
-
Chng 3:
BNH HI HOA - CY CNH
I.
a. Triu chng:
Bnh hi trn l non, chi non; bnh nng hi
c trn thn, cnh, nhoa.
Bnh lm cho l bin dng, kh, rng; thn kh,
n t, hoa khng n, thm ch c
th cht cy.
b. Nguyn nhn:
Bnh do nm Sphaerotheca pamosa gy hi. H Erysiphaceae, b Erysiphales, lp nm
ti. (xem bnh phn rang bu b)
c. c im pht sinh, pht trin (xem bnh phn tang bu b):
Bnh hi nng trn ging hng lt. Cc ging hng khc bnh nh hn
d. Phng tr: (xem bnh phn trng bu b).
2.
85
gia vt bnh mu xm hi lm, xung quanh c vin mu nu hoc mu en. Trn m bnh
v sau xut hin cc ht nh li ti mu en l cc a cnh.
+ Bnh m mt cua (Cercospora rosae).
+ Bnh m vng (Alternaria rosae).
II.
a. Triu chng:
vt bnh xut hin gc thn hoc c r c mu nu, sau ln dn lm kh tp on thn
gn gc v c r, thn v gc c mu en. Cc l pha trn chuyn sang mu vng, cong queo,
d hnh.
Cy con thng cht sau 2- 3 tun nhim bnh. Nhng cy b bnh trong cn hnh
thng c mt di mu tm hoc mu hng nht.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Do nm Fusarium oxysporum gy ra (xem bnh ho vng c chua).
Bnh hi tt c cc ging lan; hi nng trn ging Dendrobium.
c. Phng tr:
Ch nht l ch nc ti cho cy.
S dng thuc ha hc dit tr ngun bnh v cha tr khi cy mi chm b bnh.
Bn phn hp l, to iu kin thun li cho cy sinh trng, pht trin tt trnh hin
tng cy b bnh sinh l l tin cho bnh truyn nhim ph hoi.
2.
a. Triu chng:
vt bnh thng c hnh thoi hoc hnh trn nh, ng knh trung bnh lmm, mu xm
nu, xut hin mt di l. Bnh nng lm l vng, chng rng, cy cn ci, sinh trng km.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Do nm Cecospora sp. gy hi; h Dematiaceae; b Moniliales; lp nm bt ton.
Si nm a bo, mu hi vng. Sinh sn v tnh ngoi sinh cho cnh bo t phn sinh,
cnh bo t phn sinh phn nhnh km, bo t phn sinh hnh di trng mu vng nu.
Nhit thch hp 27- 30c, m >80%, dinh dng km bnh nng.
Bnh hi ph bin trn ging lan Oncidium v Dendrobium.
Cy trng suy dinh dng, sinh trng, pht trin km to iu kin thun li cho bnh.
86
c. Phng tr:
Ch ch dinh dng to iu kin thun li cho cy sinh trng, pht trin tt.
Lu ngun nc ti.
S dng thuc ha hc khi cn thit.
BNH THN THU (Colletotrichum gloeosporiodes)
3.
a. Triu chng:
4.
III.
1.
BNH HI HOA cc
BNH L C R (Rhizoctonia soani)
87
a. Triu chng:
Phn c r st mt t, c vt bnh mu xm nu, l lot, r b thi mm. B phn trn
mt t cnh l b ho kh, nh cy ln d dt gc.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Do nm Rhizoctonia solani gy hi; nhm nm tr (xem l c r da leo).
c. Phng tr:
Chn ni lm t cao ro, trnh ng nc, cy ba k, ln lung cao. Thu gom sch
tn d cy bnh em t hoc vi su trong t.
C ch phn bn hp l, s dng phn chung hoai mc.
X l dt khi cn thit, cy i kt hp bn vi.
Dng thuc ha hc khi cn.
88
BNH M L:
2.1. m l do nm Cercospora chrysanthemi gy hi:
vt bnh dng hnh trn hoc hnh bt nh, mu nu nht hoc nu en, nm ri rc
mp l, dc gn l hoc gia phin l. Khi iu kin m t vt bnh thi nt. Bnh thng
lan t pha gc ln trn.
2.
chuons 4:
BNH H CY LNG THC
IV.
NM HI
thuc
vo mc
phn ng ca cy.vt bnh
in
hnh c hnh thoi, mu xm
tro gia, bn ngoi c qungvng.
Trong iu
kin m mi trng cao th c mt lp nm mu mc xm l cnh bo t v bo t ca
nm.
+ Trn c bng, t thn: Lc du l mt chm nu hay nu en sau lan dn, vt bnh
cng tin trien v sau bao quanh t thn, c bng lm eo tht li. Neu b sm lm cho bng
bc; Neu b mun lm cho bng gy, nng sut gim.
+ Trn ht: vt bnh khng c hnh dng nht nh, c th l nhng chm en hay sc nu.
Bnh nng n su vo trong ht la lm cho ht go b thm en.
b. Nguyn nhn:
Do nm Pyricularia oryzae gy nn. H Moniliaceae; b Moniliales; lp Nm Bt Ton.
90
pht.
Bo t ch c th ny mm trong iu kin m cao, c git nc, bng
ti.
Nhng ngy tri m u, lc sng, lc rm bnh pht sinh, pht trin mnh.
Nm thch N cc dng NO3', NH4+, cc dng hp cht c gc NH2.
Nm thch c dng gluxit nh Glucose, Fructose, Mantose,...
Trong qu trnh gy bnh nm tit ra hai cht c l axit a-picolinic (C 6H5N02) v
piricularin (Ci8Hi4N203) c tc dng km hm h hp v phn hy cc enzim cha kim loi ca
cy.
c. c im pht sinh, pht trin ca bnh:
+ Ngun bnh ban u l bo t phn sinh v si nm, nm trn tn d cy bnh, trn c
di, ht ging.
+ Bnh thng pht sinh, pht trin trn cc chn rung trng nc hoc qu kh hn, t
tt.
+ V la ng xun bnh nng hn v h thu.
+ Bn nhiu m, bn phn khng cn i bnh nng.
Phn silic c tc dng lm gim mc bnh ca cy; ln t c nh hng n kh nng
chng bnh ca cy trong trng hp c ln.
+ Ging chu phn, cng cy, tp trung, t s trng lng thn trn trng lng 20 cm
gc nh ng rm dy,., l nhng ging th hin kh nng chng chu bnh tt.
Trong ging la chng chu bnh thng thng cha nhiu polyphenol, c kh nng sn
sinh fitoalexin vi hm lng ln.
d. Phng tr
+ Phng:
- S dng ging sch bnh. Nu b bnh th x l bng nc nng 54c trong 10 pht
hoc bng thuc tr o n.
-
91
92
93
4.
94
Trn cc vt bnh
u c hnh thnh hch
nm mu nu hnh trn
dt hoc hnh bu dc,
hch nm d dng ri
khi vt bnh v ni trn
mt nc. y l ngun
bnh lan truyn trn ng
rung v tn ti cho nm
sau, v sau.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
+ Bnh do nm Rhizoctonia solani Palo gy ra; giai on hu
tnh c
tn
gi l Pellicularia sasakii Shirai = Corticium sasakii. Nm l loi bn k sinh, c tnh chuyn
ha rng.
Nhit thch hp cho nm sinh trng l 28- 32C; <10c hoc >38c nm ngng
sinh trng. Hch nm hnh thnh nhiu nhit 30- 32C; khi t< 12c hoc t>40c
nm khng hnh thnh hch.
c. c im pht sinh, pht trin
Ngun bnh ch yu l hch nm ngoi ra cn c si nm.
Ngun bnh tn ti ch yu trn tn d cy bnh, gc rm
r, trong t.
Hch nm c th sng mt thi gian di sau khi thu hoch; thm ch trong iu kin ngp nc
vn c th c 30% s hch gi c sc sng, ny mm thnh si nm xm nhp gy hi cho
v sau.
Bnh pht sinh mnh trong iu kin nhit v m cao. Nhit 24- 32c, m
bo ha hoc lng ma cao th bnh pht sinh, pht trin mnh, tc ly lan nhanh.
Mc b bnh khc nhau cc giai on sinh trng khc nhau ca la. Bnh t khi
xut hin giai on m v giai on la nhnh. Bnh nng t khi la tr n chn.
Bnh lin quan n ch nc trong rung cng nh ch phn bn. Bn nhiu
m, bn thc ng nhiu m s b bnh nng, cy qu dy bnh cng pht trin.
Cc ging la hin nay u nhim nng n trung bnh, cha c ging no c kh nng
chng chu kh.
d. Phng tr:
+ Phng:
95
Tiu dit ngun bnh trong t bng cch cy su vi lp hch nm, dn sch cc tn d
cy trng b bnh.
Gieo cy ng thi v, bo m mt hp l, ch nc, phn bn hp l, trnh bn
m tp trung giai on lm ng.
iu tra pht hin kp thi + Bin
php tr:
S dng thuc ho hc (Validamycin, Anvil,..). Lu khi s dng thuc ha hc l
phi phun tip xc vi tng l di ca cy kt hp rt cn nc trn rung.
S dng ch phm nm Trichoderma trong iu kin c th.
5.
96
+ Trn la con gi: cy la cao hn bnh thng (c trng hp thp hon), l chuyn xanh
vng, t thn di hon, thng xut hin chm r ph t thn, c th thy lp nm pht
hng xung quanh t thn trong iu kin m t
97
98
d. Phng tr:
Dit ngun bnh tn d ri rt trn ng rung.
Chn ging sch bnh; khng ly ging nhng vng b bnh cng nh vng
gn vng b bnh.
X l ht ging nhit 54c hoc dng cc loi thuc ha hc nh Benlate.
Trnh t, dp nt chi m; nh b cy b bnh trong qu trnh lm c sc bn;
bn phn hp l cho cy sinh trng tt.
Thng khng dng thuc ha hc dit tr bnh von.
6.
99
si nm
l ch
canh
vi
+ om l nh: vt bnh lc u nh mi kim, hi vng; sau lan rng thnh hnh trn hay
hnh bu dc, mu nu hoc gia hi xm, c vin nu .
b. Nguyn nhn gy bnh:
Do nm Helminthosporium turcium (m l ln) v H. maydis (m l nh); h
Dematiaceae; b Moniliales; lp nm bt ton.
Sinh sn v tnh ngoi sinh cho cnh bo t' phn sinh v bo t' phn sinh. Cnh a
bo, khng phn nhnh, mc thnh cm; bo t phn sinh hnh con nhng c 2- 9 ngn ngang,
100
Dn sch tn d cy bnh
Bn y N, p, K kt hp ch nc.
101
Bo
90%.
em
102
11.
VI KHUN
1. BNH BC L LA (Xanhomonas oryzae Dowson)
L mt bnh kh nghim trng hu ht cc vng trng la. Vit nam bnh ph hoi
nng trn cc ging la nhp ni c nng sut cao cy trong v chim xun c bit l v ma.
Ty theo giai on hi khc nhau m thit hi ca bnh khc nhau.
a. Triu chng:
Bnh bc l pht sinh ph hoi sut thi k sinh trng ca cy la, nhng triu chng
in hnh l giai on la nhnh n tr.
Trn m triu chng khng c trng v d nhm ln vi kh u l do sinh l. mp
l, mt l c nhng vt vi di ngn khc nhau, c mu xanh vng, nu bc ri kh xc.
Trn la, vt bnh t mp l, mt l lan dn vo trong phin l hoc ko di theo gn
chnh (c khi t gia phin l lan rng ra), vt bnh lan rng theo ng gn sng mu vng,
m bnh xanh ti, vng lc, l nu bc, kh xc. Thng thng ranh gii gia m bnh v m
khe kh r rng.
Trong iu kin nhit , m cao trn b mt vt bnh d xut hin nhng git dch
vi khuan hnh trn nh c mu vng c, khi keo rn cng c mu nu h phch. Bng phng
103
53c.
m > 80%.
pH 5,7- 8,5, thch hp nht l 6,8- 7,2.
c im xm nhp: vi khun xm nhp qua l h t nhin, qua vt thng xy xt.
c. c im pht sinh, pht trin:
Ngun bnh ch yu tn ti ht ging v cc tn d cy bnh, ngoi ra cn tn ti
dng vin keo vi khun, trn c di.
Bnh thng pht sinh, pht trin mnh v h thu v cui v ng xun trn nhng
ging cy mun.
Bnh pht trin mnh vo giai on la lm ng n chn sa.
Neu iu kin nhit m bo cho bnh pht trin th m v lng ma ln c
ngha quyt nh n mc b bnh. Ma c tc dng lm cho s lng keo vi khun c
hnh thnh nhiu, mt khc to vt thng c gii gip cho vi khun xm nhp c d dng.
Bnh pht sinh pht trin mnh trn cc chn rung bn phn khng cn i nht l bn
m v c nhiu.
Chn t trng, t nhiu mn, la b bng cy che th bnh pht trin mnh hn.
Nhn chung cc ging la u nhim bnh bc l nhng ging nhp ni d b bc l hn.
Mt s ging nc ta c xc nh l c kh nng khng bnh bc l nh: x22, X21,..
d. Bin php phng tr:
hp.
- Dng ging chng bnh v ging sch bnh.
- iu khin s sinh trng ca cy trnh giai on la lm ng, tr trng vi
nhng iu kin thun li cho bnh pht trin.
- Bn phn ng k thut, ng giai an.
- iu chnh mc nc thch hp trong rung (5- 10 cm), nu la chm b bnh
th c th rt nc kh rung 2-3 ngy nhm lm hn ch s sinh trng ca cy.
- Tiu dit ngun bnh trn ng rung, x l t.
- Khi cn thit c th dng thuc ha hc hn ch bnh, nh vi, Kasuran 0,10,2%; Sankel 1/200,...
2. BNH THI EN HT {Pseudomonas glumae Kurita)
104
trin,l m b avng;
+ Trn ht: Xut hin sau giai on la tr. Lc u trn v tru xut hin vt bnh
mu trng trong, dn sang xanh vng, nu v nu en.
Bnh c th lm cho ton b v ht b en v ht lp hon ton. Neu b nh th
phi ht c m en v cht lng ht gim trm trng.
b. Nguyn nhn:
Do vi khun Pseudomonas glumae gy hi.
Vi khun dng hnh tr, c 1- 3 lng roi mt u, nhum gram m, kch thc
0,5- 0,7 X 1,5- 2,5|am, khng sinh nha bo, c v bc. Khi nui cy trn mi trng
PPGA khun lc c mu trng kem, ra trn nhn, b mt t.
Nhit thch hp cho vi khun: 30- 32 C; m > 80%.
C ma phn din bin bnh nhanh.
c. c im pht sinh pht trin ca bnh:
- Ngun bnh: Vi khun c th tn ti trn ht (l ngun duy nht tn ti cho
nm sau v v sau) ngoi ra cn tn ti trong t, trn cy la cht.
- Bnh ph hoi nng trong v h thu, v la ma cc vng trng la chnh
min bc v min trung nc ta.
- Giai on la tr tr i l quan trng nht, c bit l lc la tr c 5 ngy.
Bnh pht sinh pht trin trong vng 20- 25 ngy k t khi la tr. en giai on chn
sp vi khun gy bnh chm hoc gn nh khng pht trin. Thi k tim dc ca bnh
5-7 ngy.
- Ch nc ti c nh hng n s pht sinh pht trin ca bnh. Rung c
ti thng xuyn t l bnh thp v ngc li rung mt nc lin tc t l bnh cao.
- Khi c ngun bnh nu s dng ch phn bn khng hp l th din bin
bnh nhanh. Ln v kali c tc dng lm tng kh nng khng bnh.
- Ging nhp ni din bin bnh nhanh hn ging a phng. Ging mn cm
vi bnh nht hin l ging CR-203.
d. Phng tr:
Trn thc t phng tr rt kh khn.
+ S dng ging sch bnh.
+ Lu tm ch ti nc, phn bn. Khi la tr phi kt hp NPK.
*
105
1.
III.
1.
VIRUS
BNH VNG LI LA:
Bnh vng li la c pht hin Vit nam nm 1910 ti Ty bc. L loi bnh
nguy him ph hoi trn la nc ta nhng thp nin 60.
a. Triu chng:
Bnh xut hin t thi k m cho nkhi ht vo chc.
+ M b bnh cc l chuyn vng, c b l xp st nhau
cy ci cc km pht trin, nhiu cy b cht kh.
mt s l xe ngang,
+ Trn la: Lc u l chuyn mu xanh ti, sau mt hai ngy cht l chuyn vng
t' lan rng ra phin l, lc u mu vng nht sau chuyn vng da cam ri vng nu.
L tr nn th cng, gin, phin l hp, ngn; cy thp ln, c b l rt li, xp st nhau,
la b ngn ng, tr khng thot, ht go en, c v ng; r cy pht trin km, c
nhiu r thm en.
+ Bnh ny d nhm vi cc bnh sinh l nh thiu kali, rt, nght r,...
b. Nguyn nhn:
Do virus gy nn. Thi gian tn ti ca virus trong dch cy chit xut 48 gi
0- 4c, mt hot tnh 40- 45C; ngng pha long cc siu vi trng l 103 (i vi
dch cy) 10-4 (i vi dch chit xut t ry xanh ui en.
Ry xanh ui en Nephotettix bipuncatus (N. impicticep) v N. apicalis l mi
gii truyn bnh duy nht ca bnh ny. Ry truyn bnh c tnh cht di truyn (con,
chu khng tip xc vi cy bnh nhung vn c kh nng truyn bnh khi b m chng
tip xc vi cy bnh)
c. c im pht sinh pht trin:
Ngun bnh ch yu t ry, trn cy bnh.
Din bin ca bnh hon ton ph thuc vo mt ry trn ng rung.
Bnh xut hin v ph hoi nng trong v chim xun hn v h thu nht l vo
thng 8.
Cc ging la khc nhau mc nhim bnh khc nhau. Ni chung cc ging
la c kh nng khng ry th c kh nng chng bnh. Trng c canh mt ging trong
thi gian di d b bnh.
d. Phng tr:
S dng ging sch bnh.
C cu ging hp l, ch dng cc ging chng ry.
Dit ry xanh ui en.
V sinh ng rung lm mt ni n nu ca ry.
106
Khi c bnh khng di chuyn m b bnh i ni khc, phn loi rung b bnh
nhm chm bn, dit ry kp thi cy la c th hi phc.
*
107
+ La ln xon l.
MT SO BNH TRN LA DO RY
NU TRUYN VI RT (VIRUS)
Bnh Ln xon l
Bnh La c
Bnh Vng ln
108
a. Triu chng:
Bnh hi tt tt c cc giai on sinh trng ca la, nhng triu chng th hin
r nht giai on la ng ci - ng tr. Cht l bin mu trng xm, m cht tp ra,
l v l ng xon li, cy thp ln, t dnh, ngn ng, bng ngn, ht lp, chn mun.
b. Nguyn nhn, c im pht sinh, pht trin v gy hi:
Do tuyn trng Aphelenchoides oryzae; h Aphelenchoididea; b Tylenchida.
Tuyn trng c v ci hnh giun, di 0,44- 0,84mm, ng knh 14- 22im. kim
chch ht nh, di. Con c ui nhn, c 4 mu hnh sao; l giao phi ca tuyn trng
ci nm 1/3 thn v pha ui.
Tuyn trng nm di lp v tru, thi gian bo tn ca tuyn trng trong ht
thc c th ko di 8 nm. Ht ging mang tuyn trng l ngun bnh u tin. Cc ht
thc mang ngun bnh nhn khng khc cc ht thc thng.
Tuyn trng nm trong ht thc, sau khi gieo theo mm ra khi v ht, nm trong
l nn, sinh sn nhanh, nm trong nch l, b l dng kim chch ht
109
Chung 5:
BNH HT CY CNG NGHIP
I.
BNH HI MA
110
c mu nht hon. Am cao trn vt bnh xut hin cc chm nh, mu en chnh l
cc a cnh, vt bnh di thng lm gn nt dc v
gy.
+ Trn thn: Lc bnh mi xut hin nu ch nhn b ngoi khng thy c v bnh
pht sinh gy hi trong rut lm cho rut , c khi vt bnh ko di 2- 3 t. Ma b
ln men ru chua, khi v ngoi b mt sc bng, tp nh, c cc ht en nh li ti
trn v chnh l a cnh bo t. Neu b nng ton thn kh cht.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Bnh do nm Coletotrichum falcatum\ h Melanconiaceae; b Melanconiales; lp
nm bt ton.
Nm thch hp iu kin nhit 27- 32c.
Nm ly lan ch yu bng bo t v tnh qua vt thng hoc l c ca su.
Si nm v a cnh trn thn l l ngun bnh tn ti trong t nhin.
Bnh pht sinh trong iu kin tri nng m ma nhiu.
Nhng rung b su c thn nhiu bnh thng nng.
Bnh pht trin nhanh t thi k ma vn lng tr i.
Cc ging ma v xanh d b nhim hn cc ging ma v vng, cc ging ma
v dy, cng chng bnh tt hon cc ging ma v mng v mm.
c. Phng tr:
+ S dng ging sch bnh.
+ V sinh ng rung, bc l kp thi to thng thong trn ng mng.
+ Phng tr su c thn, thu hoch bo qun tt, trnh cht ng, ng.
2. BNH THAN EN (Ceratostomella paradox)
a. Triu chng:
Bnh hi thi k trng hom, ma con v thi k sp thu hoch.
hom ging, u tin trn u hom ct c mu hng
nht ri xut hin
vt en, trn mc ra lp nm mc en nh than. trn
thn, bnh
xm nhp
vo rut ma lm en thi, c mi da thi, lu ngy rut bnh ch cn li x en.
b. Nguyn nhn v c im pht trin bnh.
+ Bnh do nm Ceratostomella paradoxa gy nn.
+ Nm k sinh yu ch xm nhp qua vt thng. Nm c th sinh trng trong
nhit 13- 34c, nhng thch hp nht l 28c. nhit < 7c hoc cao hon 37 c
nm hon ton ngng sinh trng.
+ Nhng rung trng ma lin tip, ma gc lu nm, t tht b nc, hom trng
vo lc gp nhit thp, mm ma mc chm, yu s b nhim nng hn.
+ Sau khi thu hoch nu iu kin ct tr vn chuyn khng tt, xp ng cht, b
m t, ng nc ma lm bnh rt d ly lan ph hoi lm thi hng nhiu, gim
phm cht ma ch bin.
+ Ngun bnh ch yu l dng si nm v bo t hu tn ti trong m cy bnh,
hom ging v trong t. Bo t hu trong t c th sng 4 nm, khi gp iu kin
111
BNH HI CY CAO su
1. X M CAO SU (Phytophthora pamivora Butl)
a. Triu chng:
Bnh hi sut thi k sinh trng ca cy.
+ Trn cy con: Bnh hi trn thn cnh v cung l. T v tr b hi nha chy
thnh git hay thnh dng. Bnh nng vt bnh n su vo li g, trn b mt g thn c
cc sc mu en sm. Trong iu kin m t trn vt bnh xut hin lp nm mu
trng.
+ Trn cy khai thc nha: Trn cnh non v cung l vt bnh tng t nh trn
cy con. Trn cnh ln v trn thn, nha chy dc theo thn, nhng v tr nha chy
hi ni C1T1 c mu nu nht, phin nha thm en, c mi hi kh chu; b mt li g
trn thn b bnh cng thm en.
+ Trn ming co: Bnh hi trn ming co lm m chy dai, m chy ra c mu
vng, mi kh chu, ly dao khot ming co th thy vt bnh mu nu en chy song
song vi thn.
b. Nguyn nhn:
Do nm Phytophthora palmivora gy hi; h Pythiaceae; b Peronosporales; lp
nm to.
Si nm a bo phn nhnh km, khng mu. Sinh sn v tnh ngoi sinh cho
cnh bo t phn sinh phn nhnh cp 1. Bo t phn sinh n bo, hnh hi bu dc,
nh thon nhn. Sinh sn hu tnh cho bo t trng hnh trn, v nhn, khng mu.
Bo t phn sinh l ngun bnh ly lan trn ng rung. Bo t' phn sinh c th
ny mm trc tip sinh ra ng mm hoc c th ny mm gin tip sinh ra bo t' ng.
Nhit thch hp 10- 30c (thch hp nht 20- 25C); m >80%.
Giai on nm ny mm xm nhp cn m bo ha, c git nc.
Nm thch hp trong iu kin c hm lng N cao.
c. c im pht sinh, pht trin:
Ngun bnh: Ngun bnh nm ngay trn cy trng, trn cc cy k ch xung
112
Ch khi m ming co
2.
vn cao
su
nc ta
a. Triu chng:
+ Trn l non mu ng tm dn mt sc bng, d hnh sau chuyn mu tm ti, kh
rng. Mt di l bnh c lp nm mu trng; ngn cnh thng ph y nm trng.
+ Trn l chuyn sang mu xanh nht: Bnh l chm nh mu vng, trong, trn mt
ph lp nm mn.
+
nm btton.
ph thuc vo
Ma xun bnh pht trin - Ma h bnh dng tim sinh - Ma thu bnh khi
phc - Ma ng bnh ng ngh.
Si nm l ngun bnh bo tn cho cc k nhim bnh sau; bo t phn sinh l
ngun bnh ly lan trn ng rung c vai tr trong cc ln xm nhm lp li gy nn
dch trn vn cao su.
113
c. Phng tr:
III.
BNH HI C PH
G ST C PH (Hemieia vastatrix Berk et Br.)
a. Triu chng:
1.
114
hn.
10,11.
Trng rng chn gi, v sinh ng rung, tiu dit ngun bnh.
115
a. Triu chng:
Bnh thng ph hoi trn thn v cnh. Bnh lm cho thn cnh d gy, b
phn b bnh bao ph mt lp nm mu trng, sau chuyn hng, dn dn chuyn en do
cc nm khc ph hoi km theo.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
-
- Bnh lan truyn nh' gi, xm nhp qua l h t nhin, cc vt nt, vt thng
xy xt.
- Bnh hi nng trn c ph ch; c ph cng gi bnh cng d pht sinh gy hi;
c ph trng di bng ti b bnh nh hn (s pht sinh, pht trin ca bnh ph thuc
nhiu vo mc nt v ca c ph).
c. Phng tr:
cy.
Ct ta cnh bnh em t.
116
nng.
Trong iu kin sng m, rung trng, rung dng dinh dng khng cn i,
gieo ht qu su d b nhim bnh; ging bng nhp ni bnh gy hi nng.
d. Phng tr:
- S dng ging sch bnh.
- V sinh tiu dit ngun bnh nm trn tn d cy bnh ri rt trn ng rung.
V.
a. Triu chng:
C r v gc thn ngm st mt t c vt bnh mu nu, biu b nt v, thi
mc, cnh l ho cong, mt sc bng, hi xanh vng, c r thm mc, trn vt bnh bao
ph mt lp nm mc en, nh cy d t, b mch ha nu.
b. Nguyn nhn:
Do nm Aspergillus nger gy hi; h Aspergillaceae; b Plectascales, lp nm
ti.
Si nm a bo mu vng nu. Sinh sn v tnh cho cnh bo t phn sinh n
bo, khng mu, nh cnh phnh to hnh cu mu xm, trn mc ra nhiu cung
nh m tia, mu nu, sinh ra tng chui bo t phn sinh n bo.
Sinh sn hu tnh cho bo t ti; bo t ti n bo hnh bu dc, mu nu en.
117
a. Triu chng:
Cy bnh ho r, xanh vng hoc hi vng, c r v thn ngm b bnh c vt
bnh mu nu thi mc, kh xc, nh cy ln cy d dt gc. Trn gc cy bnh mc
mt lp nm trng m tia lan rng ra c mt t, hnh thnh nhiu hch nm hnh trn
nh nh ht ci mu trng v sau c mu nu.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
Do nm Sclerotium ros Sacc Thuc nhm nm tr gy hi.
Si nm trng, hch non mu trng, hch gi mu nu, hnh trn, nhn. L loi
k sinh a thc ph hoi trn nhiu loi cy trng khc nhau. Nm xm nhp trc tip
qua biu b hoc qua vt thng xy xt.
Ngun bnh tn ti trn tn d cy bnh, trong phn rc, trong ht ging,
Bnh pht sinh iu kin nhit tng i cao, m t, cy sinh trng km,
trn tn d cha hoai mc.
l.
c. Phng tr:
V sinh ng rung, dn sch tn d cy bnh, lun canh cy trng hp
118
119
BNH HI CY H TIU
1.
a. Triu chng:
Bnh lm cy cn ci, suy yu, dy ho dn, l vng vt v ho r, cht l en
dn trc khi rng; r c nhiu nt sng dn n nghn mch, khi bnh nng tiu c
th b cht nht l khi gp nng hn. Cy s cht nhanh hn khi c mt cc loi nm
bnh xm nhp qua cc vt chch ht nha ca tuyn trng.
b. Nguyn nhn v c im pht sinh, pht trin:
- Bnh do tuyn trng Meloidogyne icognita gy hi, b Tylenchidae.
Tuyn trng c giao phi xong sau cht. Tuyn trng ci c hnh qu chanh,
hnh thoi.
Khi xm nhp vo cy tuyn trng nm trong cy tit ra men kch thch t bo
sinh trng v s lng v kch thc, dn n lm nghn mch.
Trn vng t c kt cu nh, pH hi chua. Cy tiu cn ci chng chu bnh
km, nhng cy sinh trng tt chng chu tuyn trng kh.
c. Phng tr:
Phng bng cch gi cho vn tiu tht thot nc, bn thm phn chung v
thm vi nng cao pH.
-
Khi pht hin c tuyn trng ph hoi tiu, s dng thuc ha hc:
I.
1.
3.
4.
6.
120
7.
4.
4. Seed - Borne diseases and seed health Testing of rice - p.c. Agarwal &
Carmen Nieves Mortensen & s. B. Mathur - Copenhagen, 1989.
5. Vegertable diseases A practical Giude - Lowel L. Black - ASIAN
Vegertable Research and Development Center - Shanhua - Taiwan.
BNH SNG MAI HI TRN MT S LOI RAU KHC:
L loi bnh gp kh ph bin trong cc loi rau trng trong v ng xun khi thi tit
lnh v c nhiu sng m. Bnh c th hi trn nhiu loi cy
121