1

o| Hoc o Nng - Iruong o| hoc 8och Khoo

Khoo |n - Nhom Chuyn mn |n Cng Ngh|p
G|oo trnh MAY IN 1
8|n soon: 8u| In Lo|




Chng 15
KHOI ONG VA Ib CHNH IOC O
ONG CO IN KHONG ONG 8O


14.1. KHOI DNG DNG CO KHNG DNG B
Phng trnh cn bng mmen trong qua trnh khi ng:

dt
d
J M M
c

=
trong o:
M : Mmen in t cua ng c in: f
1
().
M
C
: Mmen can cua tai: f
2
().
J : Mmen quan tnh.
Ta thy: + Tng tc thun li khi d/dt > 0 M > M
C

+ (M - M
C
) cang ln th tc tng cang nhanh.
+ May co quan tnh ln th thi gian khi ng t
k
lu.
Dong in khi ng I
k
: khi khi ng = 0 , s = 1 nn :

2
2 1 1
2
2 1 1
1
) x C x ( ) r C r (
U
I
' '
k
+ + +
=
Thng th : I
k
= (47)I
m
ng vi U
m
.
Mmen khi ng M
k
:

2
2 1 1
2
2 1 1
2
2
1
1
1
) x C x ( ) r C r (
r U m
M
' '
'
k
+ + +

=
Yu cu khi khi ng ng c :
Mmen M
k
phai ln thch ng vi c tnh tai.
Dong I
k
cang nho cang tt khng anh hng n cac phu tai khac.
Thi gian t
k
cn nhanh may co th lam vic c ngay.
Thit b khi ng n gian, re tin, tin cy va t tn nng lng.
Nhng yu cu trn la trai ngc nhau, v th tuy theo yu cu s dung va cng
sut cua li in ma ta chon phng phap khi ng thch hp.
2
14.1.1. Kho| dng truc t|p
Trn hnh 14.1 la s ni dy khi ng trc tip ng c khng ng b.
ong cu dao CD ni trc tip dy qun stato vao li, ng c quay.
u im cua phng phap nay:
+ Thit b khi ng n gian.
+ Mmen khi ng M
k
ln,
C
CD
Hnh 1-1 Khi ng trc tip
U
1
+ Thi gian khi ng t
k
nho.
Khuyt im cua phng phap nay la dong
in khi ng I
k
ln lam anh hng n cac
phu tai khac. Do vy phng phap ny dung
cho nhng ng c cng sut nho va cng sut
cua ngun ln hn nhiu ln cng sut ng
c.

14.1.2. Kho| dng bng coch g|om d|n op dt voo dy qun stoto
Cac phng phap sau y nhm muc ch giam dong in khi ng I
k
. Nhng
khi giam in ap khi ng th mmen khi ng cung giam theo.
1. Khoi dng dung cun khang mc ni tip vao mach stato:
Trn hnh 14.2 la s ni dy khi
ng ng c khng ng b dung cun
khang CK. Khi khi ng : CD2 ct,
ong CD1 ni dy qun stato vao li
in thng qua CK, ng c quay n
nh, ong CD2 ngn mach in
khang, ni trc tip dy qun stato vao
li.
C
CD1
CD2
CK
U
1
Hinh 14. 2 Khi ng dung in
in ap t vao dy qun stato k:
U
k
= kU
1
(k < 1)
ong in khi ng:
I
k
= kI
k

Vi I
k
: dong khi ng trc tip vi U
1
.
Mmen khi ng:
M
k
= k
2
M
k
.
2. Khoi dng dung mba tu ngu:
Trn hnh 14.3 la s ni dy khi ng ng c khng ng b dung may
bin ap t ngu (MBA TN). Trc khi khi ng : ct CD2, ong CD3, MBA TN
v tr in ap t vao ng c khoang (0.60,8)U
m
, ong CD1 ni dy
3
qun stato vao li in thng qua MBA TN, ng c quay n nh, ct CD3, ong
CD2 ngn mach MBA TN, ni trc tip dy qun stato vao li.
Khi khi ng, ng c c cp
in:
U
k
= k
T
U
1
(k < 1)
Luc o dong in khi ng:
I
k
= k
T
I
k

vi I
k
: dong khi ng trc tip.
Dong in MBATN nhn t li in:
I
1
= k
T
I
k
= k
2
T
I
k
Mmen khi ng:
M
k
= k
2
T
M
k
.


U
1



3. Khoi dng bng cach di ni Y :
Trn hnh 14.4 la s ni dy khi ng bng cach i ni sao Y sang
dng c khng ng b. Phng phap nay ch dung cho ng c luc may lam vic
bnh thng ni , khi khi ng ni Y, sau khi tc quay gn n nh chuyn v
ni lam vic.
in ap pha khi khi ng:

k
'
kf
U U
3
1
=
Dong in khi khi ng ni Y:

kf
'
kf kY
I I I
3
1
= =
Dong in khi khi ng trc tip:

kf k
I I 3 =

Ta co: 3
3
3
= =

kf
kf
kY
k
I
I
I
I

Mmen khi ng M
k
giam i 3 ln.

14.1.3. Kho| dng bng coch thm k
p
voo moch rto dy qun:
Phng phap ny ch dung cho nhng ng c rto dy qun v c im cua
loai ng c nay la co th thm in tr phu vao mach rto. Khi in tr rto thay
Hnh 14.3 Khci ccng cung M8/ IN
C
CD1
CD2
TN
CD3
CD1
CD2
U
1
Hnh 14. 4 Khci ccng i ni Y
C

Y
4
i th c tnh M = f(s) cung thay i theo. Khi iu chnh in tr mach rto
thch ang th M
k
= M
max
(ng 3). Sau khi rto quay gi mt mmen in t
nht nh trong qua trnh khi ng ta ct dn in tr ni thm vao mach rto lam
cho qua trnh tng tc ng c t c tnh ny sang c tnh khac va sau khi ct
toan b in tr th se tng tc n im lam vic cua c tnh c t nhin.













Hnh 14. 5 Khci ccng ccng cc rcIc ccy ucn.
c) Sc cckhci ccng: L) cc I|nh khci ng
r
2
+ r
p2
+r
p1
r
2
+ r
p2
r
2
M

s
1
0
(b)
CD1
U
1
r
p1
K
2
K
1
r
p2
C
(a)
3
u im cua phng phap ny la M
k
ln con dong in khi ng I
K
nho.
Nhc im cua phng phap ny la ng c rto dy qun ch tao phc tap
hn rto lng soc nn gia thanh t hn, bao quan kho khn hn va hiu sut cung
thp hn.
14.2. DIU CHINH TC D DNG CO KHNG DNG B
Trc y, nu co yu cu iu chnh tc cao thng dung ng c in
mt chiu. Nhng ngay nay nh ky thut in t phat trin nn vic iu chnh tc
ng c khng ng b khng gp kho khn my vi yu cu pham vi iu
chnh, bng phng khi iu chnh va nng lng tiu thu.
Ta thy cac phng phap iu chnh chu yu co th thc hin :
+ Trn stato : Thay i in ap U a vao dy qun stato, thay i s i cc t
p dy qun stato va thay i tn s f ngun in.
+ Trn rto : Thay i in tr rto, ni cp hoc a s phu vao rto.
14.2.1. |u chnh tc d bng coch thoy d| d|n op
Ta a bit, h s trt ti han s
m
khng phu thuc vao in ap. Theo (14.40) va
(14.43), nu r
2
khng i th khi giam in ap ngun U
1
, h s trt ti han s
m
se
khng i con M
max
giam t l vi . Vy ho c tnh thay i nh hnh (14.7) lam
cho tc thay i theo. Phng phap ny ch thc hin khi may mang tai, con khi
may khng tai giam in ap ngun, tc gn nh khng i.
2
1
U

5

Hnh 14. ieu ch|nh Icc cc Lcng ccch Ihcy cci cien cp ngucn cien
c) Sc cc mcch ccng |uc: L) cc I|nh cc vci ccc U khcc nhcu

U
1
U
2
U
3
<
<
M
C
M
n
n
m
0
(b) (a)
C
A B C














14.2.2. |u chnh tc d bng coch thoy d| tn s
Vi iu kin nng lc qua tai khng i, co th tm ra c quan h gia in
ap U
1
, tn s f
1
va mmen M. Trong cng thc v mmen cc ai, khi bo qua in
tr r
1
th mmen cc ai co th vit thanh :

2
1
2
1
f
U
C M =
max
;
Trong o C la mt h s.













n
M
f


g
i
a
m

M
C
0
(b) (a)
Hnh 14.7. ieu ch|nh Icc cc Lcng ccch Ihcy cci Icn :c ngucn cien
c) Sc cc khci: L) cc I|nh cc U
1
/f khcng cci
Rectifier
(ac- dc)
Invertor
(dc - ac)
IM
V control f control
3

Gia thit U
1
va M la in ap va mmen luc tn s f
1
, cn c vao iu kin
nng lc qua tai khng i, ta co :
6
M
M
M
M
max max
'
'
=
hay
2
1
2
1
2
1
2
1
'
'
max
max
' '
f U
f U
M
M
M
M
= =
Do o ta co:
M
M
f
f
U
U ' '
'
1
1
1
1
=
Trong thc t ng dung, thng yu cu mmen khng i, nn ta co :

1
1
1
1
f
f
U
U '
'
=
hay const
f
U
=
1
1

Trng hp yu cu cng sut P
c
khng i, ngha la mmen t l nghch vi tn
s, ta co :

'
'
1
1
1
1
f
f
M
M
= ;
Th vao trn ta c :
1
1
1
1
f
f
U
U '
'
=
Tom lai, khi thay i tn s f
1
, ta phai ng thi thay i U
1
a vao ng c.
Trng hp U
1
/f = C
te
va tn s giam co c tnh c nh hnh 14.7b, cach iu
chnh nay co cac c tnh thch hp vi loai tai cn M
C
= C
te
khi vn tc thay i.
14.2.3. |u chnh tc d bng coch d|u chnh d|n tro rto
Thay i in tr dy qun rto, bng cach mc thm bin tr ba pha vao mach
rto cua ng c rto dy qun nh hnh 14.15a.
Do bin tr iu chnh phai lam vic lu dai nn co kch thc ln hn bin tr
khi ng. Ho c tnh c cua K rto dy qun khi dung bin tr iu chnh tc
trn hnh 14.15b. Khi tng in tr, tc quay cua ng c giam.
Tn s ong ct va in tr tng ng cua mach BX :

T
1
t t
1
f
2 1
=
+
= ; = =
+
=
1
1
1
2 1
1
1 C
R
T
t
R
t t
t
R R
Phng phap ny gy tn hao trong bin tr nn lam hiu sut ng c giam.
Tuy vy, y la phng phap kha n gian, tc c iu chnh lin tuc trong
pham vi tng i rng nn c dung nhiu trong cac ng c cng sut c trung
bnh.

7

r
2
+ r
p2
+r
p1
r
2
+ r
p1
r
2
M

s
1
0
(b)
s
4
s
5
s
2
s
3
s
1
CD1
U
1
r
p
(a)
IM








U
C
R
I
d

+
R
c
IM
3

(c)














Hnh 14.8 ieu ch|nh Icc cc ccng cc rcIc ccy ucn cung cien Irc
c) Sc cc cieu ch|nh: L) cc I|nh: c. Sc cc mcch hc: c. Sc cc mcch k|n
IM
U
C
R
I
d
3

+
R
c
Tach
n

I
d
n
*
+
+

(d)

14.2.4. |u chnh tc d bng coch n| cp tro nng |uong v ngun
Nng lng trt tn s f
2
= sf
1
le ra tiu hao trn in tr phu c chnh lu
thanh nng lng mt chiu (hnh 15.9), sau o qua b nghch lu c bin i
thanh nng lng xoay chiu tn s f tra v ngun.
Quan h gia h s trt s va goc m cua thyristor :
in ap ra cua chnh lu cu ba pha : U K s , U
D C
35 1 =
in ap ra cua nghch cu : = cos U K , U
B N
35 1
Vi
1 1
2 2
dq
dq
D
k W
k W
K = ; sK
D
U: in ap ra cua rto; K
B
: t s bin ap
8



CD1
U
























Vy, t cac cng thc trn ta co:
= cos
K
K
s
D
B

vi 90
0
< < 180
0
nn cos < 0



BA

U
CL
C
U
NL
B CL B NL
(a)

Hnh 14. iu chnh tc C bng cach tra nng lng v ngun
a. S mach h; b. S mach kn
IM
U
CL
I
d
3

+
Tach
n

I
d
n
*
+
+

U
NL

(b)