Mt s gii php tng vn t c ca ngn hng thng mi nhm nng cao nng lc cnh tranh khi bc vo hi nhp

IRV - Trong nhng nm qua, h thng ngn hng thng mi Vit Nam pht trin mnh c v quy m v cht lng hot ng, gp phn khng nh vo s nghip cng nghip, ho hin i ho t nc. Song, cng nh cc ch th kinh t khc, cc doanh nghip ca ngnh ngn hng cng ang ng trc nhng c hi v thch thc to ln ca qu trnh hi nhp. Thc trng hot ng ca cc ngn hng thng mi Vit Nam (NHTMVN) cho thy, nng lc cnh tranh khi bc vo hi nhp kinh t quc t cn rt nhiu yu km. Biu hin quan trng v ni bt l vn t c ca cc NHTMVN u nh b v c cu cha hp l so vi cc NH tin tin trong khu vc v th gii. Trong h thng NHTMVN, cc ngn hng thng mi nh nc (NHTMNN) hin ang ng vai tr ch o, nhng nhng biu hin yu km cng khng kh quan hn cc ngn hng thng mi c phn (NHTMCP).

Mc d trong thi gian qua, cc NHTMVN u tch cc tm nhiu gii php tng vn t c, song bin php tng vn t c c bn nht ca h thng NHTMNN c thc hin l thng qua pht hnh tri phiu c bit ca Chnh ph. Hin nay, khi nh u t c thi gian hn 4 nm lm quen vi Th trng Chng khon v chnh sch c phn ho doanh nghip nh nc tho g c nhiu vng mc, th vic cc NHTMNN c th s dng phng php tng vn t c thng qua pht hnh c phiu l mt bin php kh thi v hiu qu. Trong thi gian trc mt cn cho php cc NHTMNN pht hnh hai loi c phiu sau:

1. Pht hnh c phiu u i c tc : C phiu u i c tc vi c trng c bn l c tc c nh ( Nu cn c th thay i hng nm), ngi s hu ch c quyn chuyn nhng, m khng c quyn bu c, ng c trong doanh nghip; NHTMNN c th mua li khi ngi ch s hu cn bn l hon ton thch hp vi loi hnh NHTMNN mun tng vn m cha c phn ho v Nh nc l ch s hu nm gi t l chi phi. iu ny cng ph hp vi lut Doanh nghip, loi hnh doanh nghip l cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin ( iu 46 Lut Doanh nghip) v ph hp vi Lut Doanh nghip nh nc (doanh nghip 100% vn Nh nc). Song hin nay, Lut Doanh nghip nh nc li cha c quy nh cho php doanh nghip 100% vn Nh nc pht hnh loi c phiu ny v Lut Doanh nghip nh nc sa i ang d tho cng cha tnh n trng hp ny. Nh vy, vic sa i Lut, cho php doanh nghip 100% vn Nh nc pht hnh loi c phiu u i c tc l cn thit v cp bch i vi D tho sa i Lut Doanh nghip nh nc.

2. Tng vn t c ca NHTMNN bng bin php pht hnh c phiu thng, thng qua Th trng Chng khon: Theo Lut Cc t chc tn dng, hin nay, cc NHCP phi c vn c phn ca DNNN. S bt buc ny ca Lut lm cho vic tng vn ca NHTMCP gp rt nhiu kh khn, phc tp v: + Cc NHTMNN c vn t c rt hn ch, nn ch c mt s t NHTMNN tham gia vn vi NHCP v v mc tiu an ton h thng, nn lng vn tham gia cng rt t. i vi cc DNNN ngoi h thng NH, vic tham gia vn vi cc NHTMCP cng b hn ch hn v cc DNNN hin nay chim trn 90% l DNVVN, vn t c rt mng nn vic tham gia vn c phn vi NHTMCP li cng kh khn v t kh thi hn. + Cc NHTMCP cha c NH no tham gia pht hnh v nim yt c phiu trn th trng chng khon, v vy khng c c hi tip cn rng ri vi cc nh u t. Theo chng ti, trn c s cc c im, cc hn ch nu trn, c th m rng kh nng tng vn cho NHTMCP th cn phi b sung, sa i Lut Cc t chc tn dng, cho php cc NHTMCP tng vn di hnh thc pht hnh c phiu thng, khng nht thit phi c c ng l doanh nghip nh nc. Trc mt, c th s dng cc gii php sau: B sung vo vic pht hnh c phiu. C th cho php pht hnh 2 loi c phiu l loi c phiu nim yt v loi c phiu khng nim yt. + Pht hnh c phiu nim yt ( Pht hnh qua TTGDCK): Trong giai on nm 2004-2005, ch nn la chn mt s NHTMCP qua giai on chn chnh, cng c t tiu chun nhm A ( nhm cao nht) nim yt c phiu trn TTCK. Cc NHTMCP cha t tiu chun nhm A th tip tc cng c v s nim yt sau nm 2005. + Pht hnh c phiu cha tiu chun nim yt: Cho php cc NHTMCP cha tiu chun nim yt, song c tnh hnh ti chnh lnh mnh ( nh gi qua kim ton) c th pht hnh c phiu trn th trng khng tp trung vi tiu chun u tin tng lng vn t c. Mc tiu t ra cho cc NHTM CP c nng lc ti thiu tham gia cnh tranh trn th trng khi hi nhp l: Quy m vn n nm 2005 phi t gp i mc vn bnh qun thi im hin nay, tc l phi t ti thiu 20 triu USD (tng ng 300 t VN)/ 1 ngn hng.

Ch c tng vn t c thng qua con ng pht hnh c phiu, cc NHTMNN mi c th ph b c th b tc trong vic tng vn t c hin ang tn ti, thng qua con ng pht hnh tri phiu c bit ca Chnh ph, ng thi cng to ra kh nng tng vn khng hn ch ch o NHTMNN. Nu khng s dng gii php tng vn thng qua pht hnh c phiu, m ch s dng gii php pht hnh tri phiu nh hin nay, th cc NHTMNN s gp phi hng lot cc vn nan gii sau: + Thc trng tc tng trng tn dng cao hn tc tng vn t c nh hin nay, lm cc NHTMNN u lm vo tnh trng mt an ton do h s an ton vn (HSATV) qu thp - hin nay, HSATV ca cc NHTMNN ch t ti a khong 5%, trong khi HSATV theo quy c quc t ti thiu phi t 8%. Thng k qua cc nm t 1995 n nay (Cha tnh ti tnh trng tng trng tn dng qu nng ca nm 2002 v 2003) cho thy, d n tn dng bnh qun ca cc NHTMNN tng hng nm l 20%, trong khi HSATV ch tng bnh qun ti a khong 5% l mt chnh lch qu ln, phn nh mc mt an ton nghim trng. Nu mun t h s an ton v vn cc NHTM khng ch phi tng tc huy ng vn t c, m cn phi ngay lp tc ngng cho vay. + Nu ch tng vn t c cho cc NHTMNN thng qua con ng pht hnh tri phiu c bit ca Chnh ph, th bn cht ch l tng vn trn danh ngha, cn v lu di s l gnh nng cho NHNN, v cui cng, cng ch bng con ng pht hnh b p thm ht NSNN, khi tri phiu c bit n hn thanh ton sau ny. + Khi hi nhp kinh t quc t, cc chun mc gim st ngn hng s c p dng rng ri v bnh ng, khng cn l do g cc NHTMNN Vit Nam nm ngoi i tng gim st ca h thng chun mc. Nu khng nng cao HSATV ngang vi chun mc th gii ang p dng, th cc NHTMNNVN s d dng b loi khi cuc chi, vic mt th phn l ng nhin. + Nu nhng th phn cho cc i th nc ngoi ang hot ng ti th trng Vit Nam v hot ng ng vi nng lc ca mnh trong h thng gim st quc t, th NHTMNN khng cn gi c vai tr ch lc, ch o, nh nh hng chin lc pht trin kinh t ca t nc m ng v Nh nc vch ra. Nh vy, gii php cho php NHTMNN c pht hnh hai loi c phiu (c phiu u i v c phiu thng) ngay trong nhng nm 2004 2005, theo phng n nu l cn thit v cp bch, nhm nng cao

nng lc cnh tranh ca cc NHTMVN khi bc vo hi nhp kinh t quc t.

3. Khuyn khch cc NH lin doanh b sung vn t c: Cc NH lin doanh hin nay khng phi l NHCP nn khng th pht hnh c phiu tng vn iu l. Mun tng vn iu l, NH lin doanh ch c th da vo cc ngun sau: + Ngun do cc NH tham gia lin doanh chp nhn b sung thm. + Ngun do li nhun tch lu c, nhng khng chia m b sung vn t c. Cc NHTMVN tham gia lin doanh phi c quan im phi nm gi c phn ln bnh ng vi cc i tc nc ngoi trong lin doanh. tranh th ngun vn u t di hn t nc ngoi, cn c bin php tng vn theo hnh thc b sung thm ca cc bn lin doanh, nhm tng nng lc ti chnh ca cc NH lin doanh ni ring v h thng NHVN ni chung. Song song vi tng vn theo ngun th nht cng cn khuyn khch tng vn iu l ca NH lin doanh theo ngun th hai, v bin php ny c tnh kh thi cao, do hu ht cc NH lin doanh hot ng u c li nhun. Trong giai on 2004-2005, mc tiu tng quy m ti chnh i vi cc NH lin doanh l t 20 triu USD/1 NH. t c iu ny, ngoi s t nguyn tng quy m vn t c ca NH lin doanh, Nh nc cn c bin php h tr v mt chnh sch (Chnh sch vn php nh, chnh sch thu, chnh sch chuyn li nhun v nc ca bn i tc nc ngoi...) Vi mt s xut gii php c th v tng quy m vn t c cho cc NHTMVN khi tham gia qu trnh hi nhp, hy vng nu c thc thi s ci thin ng k nng lc ti chnh ca cc NHTM thi im nm 2005. iu ny s l ng lc quan trng, bc i cn thit trong chin lc tng th tng kh nng cnh tranh cho cc NHTMVN. V tt nhin sau nm 2005, cn phi tip tc c gii php mnh m hn h thng NHTMVN c nng lc cnh tranh trong th trng m ca c s tham gia ca cc NHTM t cc quc gia thnh vin ca WTO./