You are on page 1of 66

BI TIU LUN Kh ho than

LI NI U L do chn ti Nng l ng trong th k XXI ang l vn nng hi trn ton c u. Khi ngu n nhin liu du v kh t d bo s c n kit trong vng 50 n 60 nm t i, dn n gi du, kh ngy mt tng cao v do n lm cho nhiu ngnh sn xut ph thuc nhiu vo ngun nhin liu ny ph i lao ao c bit l nhng quc gia nhp khu du, kh. Cc ngu n nng lng ti to nh : nng l ng mt tri, nng l ng gi, a nhit, nng l ng bin trong nh ng nm gn y ng i ta nghin cu ng dng kh nhiu, nh ng hiu su t ca cc thit b ny cn r t thp, ch a th p ng c nhu c u s d ng nng l ng hin nay. Trong khi ngu n nhin liu ho thch than vi tr l ng cn r t l n v phn b r ng kh p trn ton cu. V vy, gii quyt v n nng l ng hin nay v vi trm nm t i th vic s d ng than v n l gi i php c u th nht. Nh ng v n l ngu n nhin liu ny nu s d ng theo li truyn thng th n pht thi rt ln iu ny l khng th c trong th i i ngy ny. Trong nhng nm gn y, ngi ta ng dng nhiu phng php t v chuyn nhin liu than thnh cc dng nhin liu khc rt c hiu qu, n gim thiu c ngun kh thi gy nhim mi trng, nh chuyn than thnh nhin liu lng, ra than...v c bit l kh ho than .

Trang1 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Kh ho than l mt phng php chuyn than thnh kh t hoc dng lm nguyn liu tng hp ha cht. Phng php ny c ng dng nhiu trong nhng nm gn y.

c bit Vit Nam vi vic pht hin ra m than di lng ng bng Sng Hng vi tr lng rt ln gn 210 t tn s l mt ngun ti nguyn khng l cho ngnh nng lng v cc ngnh cng nghip khc.Tuy nhin iu kh khn y l m than ny nm su di lng t v c cu to a cht khng n nh, lp t v vch tr rt mm nn khng th khai thc theo phng php thng thng nh hm l v l thin. V vy vic thm d a cht b sung nghin cu cng ngh phc v pht trin b than ng bng Sng Hng ang l nhng trng tm hot ng ca cng ty nng lng Sng Hng (SHE) . SHE ang ch ng trin khai hp tc nghin cu, chuyn giao cng ngh ha kh than ngm (UCG) vi cc i tc Trung Quc, Nhtc, M.

Chnh v vy chng ta cn phi nghin cu ng dng v lm ch c cng ngh ny cho vic khai thc b than ng bng Sng Hng mt cch c hiu qu th y s l mt tim nng v cng to ln vi
Trang2 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


n c ta. m b o chin lc an ninh nng l ng c a t n c. Nhn th c c v n , b n thn quyt nh i su vo lnh vc ny vi mc ch tm hiu r hn v cng ngh ha kh than cng nh kh nng ng dng cng ngh ny Vit Nam. ngha thc tin
ti c th ch r hiu qu ca vic s dng ha kh than chuyn than thnh nhin liu kh, nhm s dng hiu qu ngun than cn di do hin nay m khng gy nhim mi trng ln nh vic t than trc tip cng nh li ch kinh t m n mang li.

Qua gip chng ta thy c tm quan trng ca cng ngh ha kh than trong qu trnh pht trin ca mi quc gia ni chung v Vit Nam ni ring. CHNG I TNG QUAN V HA KH THAN 1.1. Lch s pht trin ca ngnh kh ha than 1.1.1.Kh ho than trn th gii.
Cng ngh ho kh than l cng ngh s n xut kh t, khi oxy ho kh i hu c trong than khng hon ton. Cng ngh ho kh than c m t l ch s lu i tng tri qua nhng thi k pht trin v suy gi m. Kh t t than thu c ln u tin vo nm 1792 Merdok n c Anh, lc kh t c xem l sn phm i km khi sn xut "d u trong" t than. Vo nhng nm 50 ca th k XIX, c cc nh my s n xu t kh t than trong cc thnh ph l n v va cc nc chu u v bc M i vo hot ng cung cp kh t cho dn thnh ph dng cho cc m c ch si m, sinh hot v chiu sng. Lc ny, chnh l thi k "th k vng" ca cng ngh ho kh than. n u nm 1960, khai thc du m c n ng v ty Xibir v i gi r h n kh sn xut t than, lm cho ngnh cng nghip ho
Trang3 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


kh than gn nh b loi b, ch cn li m t t vng him hoi nh cc nh my ho kh than Nam Phi do vng ny b c m mua du m v vng ny tr thnh vng cng nghip ho kh than u tin ca th gi i t n t i cng du m . Nhng n nm 1972, cuc "khng hong nng lng th gii bng n", gi du m t nhin tng vt t 5 -7 USD/thng ln 24USD/ thng. Cuc khng hong ln ny mang n cho th gii mt bi hc ht sc quan trng v ti nguyn nng lng, l s hn ch v tr lng v s phn b khng ng u ca nguyn liu cacbua hydro v kh nng cn kit ca chng. Trong khi tr lng ca cc khong sn rn chy nh cc loi than, phin cha du, ct bitum li phn b kh ng u, tr lng kh phong ph vi thi gian cn kit ca chng c nh gi l cn ti nhiu trm nm na. Chnh cuc khng hong c tc dng ln, lm cho thc tit kim nng lng ca loi ngi c nng cao thm. Sau cuc khng hong , cc nc c nhiu than, t than v khng c du m bt u pht trin cng ngh ch bin than t nhng ng than c cn lu li t trc theo cng ngh ho kh than.
Trong thi k 1970-1980, cc nh khoa hc d on l than s tr li thi k th hai ca "th k vng" v kh nng cn kit ca du m khng cn xa na. Chnh nhng d on dy ln nhng cng trnh nghin cu qu trnh cng ngh mi v ch bin than. Nhng cng trnh nghin cu u tin thu c sn phm nhin liu lng t than bng cc phng php trc tip v gin tip cc nc M, c, Anh, Nht Bn, Lin X c bt u xy dng chng trnh cng ngh ch bin than qui m nh nc. c hng trm hng c tn tui trn th gii tham gia trc tip vo lnh vc ny.Tnh n nm 1980, c hng chc loi thit b v cc xng
Trang4 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


hng d n ch bin than theo cng ngh ho kh, ho lng v nhit phn l n l t ra i.
Ha kh than c pht trin mnh m nht vo nhng nm 1990 s n xut nng lng bng phng php s d ng chu k nh phn g m kh chy c s d ng cho tuc bin kh, cn li sn phm t c s d ng cho tu c bin hi . Nh my in u tin c qui m th ng m i bng kh ho chu k trong l Cool water bang California M v i cng sut 100 MW (60 tn than/gi) c xy dng t nm 1983. Nh my s d ng my sinh kh Texaco cp nhin liu d ng huyn ph than. n nm 1993, c ti 18 nh my in hot ng theo ph ng php ho kh chu k trong s d ng nhin liu rn vi cng sut ca m i nh my t 60-300MW ca cc nc trn th gii c a vo s d ng. T ng cng su t c a thit b ho kh than ca th gii n nm 1995 ln ti trn 30000 MW.h v n nm 2002 l gn 50000 MW.h, d on nm 2004 s ln n trn 60000 MW.h. Cng ngh ho kh than ca th gii pht trin mt cch nhanh chng, trong xu hng chung l i theo phng php ho kh than chu k trong l ph ng php m bo tnh an ton cho sinh thi,do kh than c lm sch s b , l ng cc ch t kh c hi nh: SO2, NOx v cc ht bi rn gim bt . Ngoi ra, ho kh than do s d ng chu k nh phn nn h s c ch c a nh my in tng ln, nh m gi m c tiu hao nhit ring. Nh my in ho kh than chu k trong vi nhin liu rn li c gii hn cht nhim thp hn. V v y, hin nay, ho kh than chu k trong c xem l hng pht trin c trin vng nht trong ngnh nng lng. T nm 1970 n nay, cc nc trn th gii sn xut c 3 loi l sinh kh ho kh than c cng sut tnh theo than l 100 tn/gi qui m cng nghip, l:

Trang5 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


- L sinh kh ho kh than theo lp. Tng s l sn xut c cho n nay l 930 l, trong c hn 160 l sinh kh kiu "Lurgi" .

- L sinh kh tng si kiu Vinklera. Tng s l c sn xut l 40l. - L sinh kh than cm kiu Kopperxa-Totxeka. Tng s l c a vo s dng l 50 l . c l n c c cng l n trong nghin c u pht trin cng ngh ch bin than, trong c cng ngh ho kh than. Nghin cu v phn tch cc cng trnh cng ngh ho kh than cho thy, l sinh kh c trin vng nht l loi l sinh kh thc hin c cc nguyn l cng ngh sau: - S dng l phn ng nhit t ng mt tng.
- S dng nhin liu c ht b, thng l t 100 micron tr

xung.
- S dng p sut cao, thng l 3 MPa. Kinh nghim cho thy, nu tng p sut ln cao hn s khng t hiu qu, ng thi s dn n lm cho cu to l thm phc tp v gim tin cy.

Nhit ho kh trong khong 1500 2200 C l thch hp nht, vi nhit s m bo c bn vt liu ch to v x lng tch ra
L sinh kh ho kh bng than cm l loi l c cng sut d tr ln, t kng knh v n gin trong ch to. Nhng loi l ny c nhc im l h s tc dng c ch ca ho kh thp, thng l ch t c trong khong 7072%, trong khi cc l khc t ti 80%. khc phc nhc im ny, c nhiu c quan nghin cu ca nhiu nc tin hnh theo cc hng khc nhau, trong c c nghin cu h nhit a vo thit b xung 1000 1100 C, Php cng
0

Trang6 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


nghin c u hn ch nhit lm mm x ho ... nhng u khng nng c h s tc d ng c ch ca ho kh than.
Trong th i k 1990-1992, Vin Katekhii v than ca Nga nghin c u l sinh kh kiu mi t c h s tc dng c ch ca ho kh than ln ti 77 80 %, nh ng v n m bo c nng su t ca thit b khng b gim xung, l l sinh kh "Katek". L sinh kh "Katek" loi b c gii php c truyn l bo v thnh l khng b x bm. L phn ng c th c hin d ng ngn, m i ngn c v bc sinh hn v nc i vo thit b theo phng tip tuyn bo v thnh l. Ht x nng chy khi ri vo lp ranh gii cnh thnh l phn ng s c lm ngui nhit di nhit lm mm v rn, li khng bm c vo thnh l. Gii php cng ngh ca l "Katek" cho php chuyn pha "x lng sang x rn" lm cho phn khong ca than khng bm c vo thnh l phn ng. Nh gii php ny m chi ph Oxy gim xung t 16 25 % v tng h s tc dng c ch ca ho kh than ln n 77 80 %. Chi ph nc ca l l 20 100 kg/tn than ph thuc vo cng sut l sinh kh.

1.1.2. Hin trng s d ng cng ngh ha kh than ca mt s quc gia trn th gii 1.1.2.1. Kh ha than Trung Quc Trung Quc l nc c mc tiu th than chim 1/3 tng lng than ton cu v than tham gia vo hn 70% ngun nng lng ca quc gia ny. Ngay c khi c s pht trin ngun nng lng sch hn khc th Trung Quc vn s l nc ngy cng tng mc tiu th than, c bit vo cc lnh vc sn xut ha cht v in nng. Vn m Trung Quc ang quan tm l s dng than c hiu qu hn v t tc hi mi trng hn.

Trang7 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Cho n nh ng nm 90 ca th k trc tng lng NH 3 lng s n xu t t i Trung Quc vo khong 21,289 triu tn. Trc , trong nh ng nm 1970 - 1980, Trung Quc xy dng 16 nh my sn xut NH3, m i nh my c cng sut 1000 tn NH3/ ngy.

Trong s cc nh my c 4 nh my i t than do Cng ty Lurgi thit k v i cng sut 900 tn NH3/ ngy, sn phm thu c l DAP, t ti Lucheng, Shanxi. Hin nay cc nh my sn xut NH3 i t than in hnh Trung Qu c l Ha cht Ng Kinh, Liu Ha, H Tr, An Ha, L Nam, Th ch Gia Trang... a s cc nh my ny vn s d ng cc l kh ha kiu c (LURGI) vi kch c 2745, 3000 v3600 kh ha than. Trong s cc nh my ny c m t s nh my ang s d ng l kh ha than theo cng ngh TEXACO, nh l cc nh my L Nam, Ng Kinh...
Trong vi nm gn y, Cng ty Shell Global Solution v Sinopec c a Trung Qu c tin hnh mt s d n lin doanh 50 - 50, s dng cng ngh kh ha than theo cng ngh SHELL s n xut phn bn.

Nh my SINOPEC/ SHELL cng sut than 2000 tn/ ngy t ti Dongting - Hunan, cch ng Nam Thng Hi 900km.
Nh my s s dng nguyn liu than thay th cho Naphtha s n xu t kh t ng hp phc v ngnh s n xut phn bn. Vo nm 2004 nh my tr gi 140 triu USD ny s i vo vn hnh.
SINOPEC v SHELL cng s cho vn hnh hai nh my sn xu t phn bn t than tng t t ti H Bc (cng sut 2000 tn than/ ngy) v An Huy (1500 tn than/ ngy), d kin vn hnh vo nm 2005. Cng ty SHELL cn cung cp bn quyn cng ngh kh ha than cho m t s nh my khc na Trung Quc, nh nh my Yingcheng cng sut 900 tn than/ ngy v Lan Chu cng sut 1200
Trang8 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


t n/ ngy s n xut phn bn. Mt lin doanh SINOPEC v SHELL n a tr gi 136 triu USD ti Yueyang ang c xy dng c cng sut 2000 tn than/ ngy. Cc nh my sn xut m t than Trung Quc s gim c chi ph ng k sau khi chuyn s d ng ngun nguyn liu t tin naphtha sang nguyn liu than khai thc ti cc a phng. Cng ngh tin tin hin nay cng gip Trung Quc gim ph thuc vo nhp kh u cc loi than t tin. Trung Qu c hin rt ang quan tm ti Cng ngh CCGI - sn xu t in - m ca SHELL. Cc nh my in d kin a vo vn hnh nm 2007 - 2008 Trung Quc s d ng cng ngh c a SHELL gm c: - Nh my CCGI Yantai cng sut 3000 tn than/ ngy ti Yantai. - Nh my s d ng than cc v than cm d kin sn xut in, s ho t ng vo nm 2008. i Loan cng d nh cho vn hnh nh my in trn c s kh ha than theo Cng ngh SHELL t ti Changbin, s d ng 2000 tn than/ ngy, cho cng sut 250 MW vo nm 2007. Ni tm li, Trung Quc l nc hin c nhiu nh my sn xu t phn bn t than (c khong 60 nh my m t than c nh dng l 2.000 s d ng than c c kh ha, sn xut NH3, NH4 NO3 v khong 40 nh my c trung bnh, s d ng loi l 3000 6000 v i tng cng sut 100.000 tn NH3/ ngy).
Trung Qu c hin hin i ha (t ng ha) cng ngh s n xut NH3 t khu kh ha than n tng hp NH3, in hnh l cc nh

my Ng Kinh, An Ha ... iu quan trng t ng ha l ngun cung cp than phi n nh v cht lng, thit b s dng phi c
Trang9 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


tin cy cao, h thng iu khin phi c chnh xc ln, bn v mt khc trong iu hnh phi tun th nghim ngt quy trnh thao tc.

1.1.2.2. Kh ha than Nam Phi Nam Phi c nhng tr l ng than ln, t loi than antraxit cht l
ng r t cao n loi than bitum cht lng thp (hm lng tro cao). Than bitum ny c s dng nh ngun cung cp nhit nng cho cc nh my nhit in v cung cp cacbon cho cc nh my ha cht . Sn l ng amoniac hin nay c a Nam Phi t 627000 tn/nm, ch y u d a trn cng ngh kh ha than.

1.1.2.3. Kh ha than n
Kh nng s n c khai thc s d ng l yu t c b n chi phi vic la chn nguyn liu cho ngnh sn xut phn bn ca n . Xu hng nguyn liu ti y dch chuyn t nguyn liu rn (than) v kh l cc trong thp nin 1960 sang nguyn liu lng (naphtha v du nhin liu) trong thp nin 1970, ri n kh thin nhin vo thp nin 1980. Ni chung, trong nhng nm qua cc cng ty n thng u tin s dng kh thin nhin hoc naphtha, cn cc c s phn bn s dng nguyn liu than dn dn b ng ca. Nhng c nhng thi gian ngun cung kh thin nhin rt eo hp do b cnh tranh bi nhu cu t cc nh my pht in. Lng kh thin nhin cn cho mt nh my sn xut ur cng sut 2200 tn /ngy tng ng lng kh cn cho mt nh my nhit in 250 MW. n c gng gii quyt vn nguyn liu bng nhiu cch khc nhau, t nhp khu kh thin nhin ha lng (LNG) n xy dng cc h thng ng ng vn chuyn quy m ln. Ngi ta cho rng vic s dng nhng tr lng than ln ca n cho sn xut amoniac v ur c th s gp phn gii quyt bi ton ny.

1.1.2.4. Kh ha than M
Trang10 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Hin nay than chim khong 52% ngun nhin liu cho cc nh my in c a M . Nh ng d bo t l ny s gim dn trong 20 nm t i, xu ng cn khong 45%. Cng nh n , vic s d ng ngy cng nhiu kh thin nhin cho mc ch pht in M y gi kh ln cao, khin cho ngnh cng nghip ha cht khng mun tip tc trng cy vo ngun nguyn liu ny na. Trong thp nin 1990, nhiu nh my sn xut amoniac v ur theo cng ngh kh ha than M cht yu, k c nh my COGA Industries ti Ilinois, l nh my s d ng than c hm l ng l u hunh cao sn xut 900.000 tn ur/nm. Vo thi im , ch cn duy nht mt nh my vn hnh theo cng ngh kh ha than, l mt nh my ti Dakota. Nh ng n nm 2000, khi gi kh thin nhin ln n nh cao, ng i ta tr l i nhng k hoch xy dng cc nh my amonic theo cng ngh kh ha than. ng thi cc quy nh mi v pht tn kh thi t o ra ng lc mi cho cng ngh ny,v than kh ha c coi nh ngu n nng lng t ng i sch. Nm 2001, Cng ty Farmland Industries bt u xy dng nh my kh ha than gn c s s n xu t amonic c a mnh ti Enid, Oklahoma. Cc nh sn xut khc cng cn nhc n vic lm theo cng ty ny. Chnh ph M ang khuyn khch p dng cng ngh kh ha than nh m t phng php gi m thiu mc nhim mi trng c a cc nh my nhit in t than. Chnh ph nc ny phn b 2 t USD cho chng trnh nghin cu gi l "Cng ngh than sch". l s pht trin c th m ng cho s xut hin cc nh my tng hp, va sn xut in va sn xut cc ha cht i t kh tng hp nh amonic v metanol. ng lc ny l mt hin tng rt ng quan tm, v cho n nay trn th gii ngi ta vn coi sn xut amonic i t than l mt cng ngh c v khng hiu qu, cng l
Trang11 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


l do v sao cc n c khng pht trin mnh cng ngh ny. Nhng cc ng lc mi t M c th s to ra bc t ph quan trng trn ton th gii cho sn xut amonic i t nguyn liu than.

1.2. Ha kh than ti Vit Nam 1.2.1. Tnh hnh nhin liu s d ng ti Vit Nam Trc y, khi cc loi nhin liu nhp ngoi (xng, du) c gi cn thp th phn nhiu chng ta s dng cc loi nhin liu nhp ngoi . Hin nay, vi vic tng gi nhin liu du trn th gii, sc p v chi ph nhin liu ca cc c s sn xut ang tng mnh v cc c s sn xut ang c xu hng thay th cc nhin liu nhp ngoi bng cc ngun nhin liu sn c trong nc v nht l cc nhin liu r tin. Mt trong nhng ngun nhin liu sn c th than ang c xem l ngun nhin liu mang tnh chin lc ca quc gia. Bng di y s cho chng ta mt ci nhn tng quan v chi ph than so vi cc loi nhin li khc.
Bng 1.1: So snh mt s nhin liu v gi thnh sn xut nhit

[13]

Trang12 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

T l chi ph nhin liu so vi than

Hnh 1.1: So snh chi ph nhin liu T b ng v th cho chng ta thy:


+ Khi chuyn t dng Gas sang dng du FO th chi ph cn 71,9

Trang13 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


+ Khi chuyn t dng Gas sang dng du DO th chi ph cn 52,3

%
+ Khi chuyn t dng Gas sang s d ng than th chi ph cn

18,3%
+ Khi chuyn t dng Gas sang dng than cm th chi ph cn

10,9% * Tm l i nu s d ng m t cch hiu qu cc loi nhin liu ho thch trong nc th gim c rt nhiu chi ph cho cc c s s n xut. 1.2.2. ng dng cng ngh ha kh than ti Vit Nam Nh v y vi tr l ng than ln, c th s dng mt cch hiu qu ngu n nng l ng ho th ch ny sao cho va c li ch v kinh th, v a c l i ch v mi trng th ng dng cng ngh kh ho than l yu t c n thit v khn trng. Hin nay, rt nhiu c s s n xut trong nc ang hng ti cng ngh ny trong chin lc gim thiu chi ph nng lng. Tuy nhin hu nh Vit Nam cha c mt n v no nghin cu v ch t o thit b ny nn c m t s c s nhp thit b t Trung quc. M c d thit b nhp ngoi tng i t tin ( 1.5 t VND vi cng sut nhit 2224000 kj/h, trng lng thit b 15tn) nhng vn cha ph hp vi iu kin Vit Nam. Thit ngh nh nc nn khuyn khch cc nh khoa hc i su vo lnh vc ny c th t vn cho cc nh sn xut trong nc ng dng cng ngh ny mt cch hiu qu nht. Vi c tnh than Vit Nam nh vy th chng ta c th ng dng cng ngh kh ho than tng c nh v tng si p sut bnh thng l ph hp nht.

Trang14 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


u im c a hai loi ny l: n gin, d ch t o, hiu sut cng t ng i l n, n m trong kh nng ca chng ta. 1.3. Cc vn mi trng lin quan n than v tm quan trng ca ha kh than 1.3.1. Cc vn mi trng lin quan n than 1.3.1.1. nh hng ca vic khai thc than C hai dng m than c b n l va than l thin trn b mt (su < 30m) v hm m than nm su trong lng t.
Vic khai thc cc va than trn mt (surface - mining) c nhng u im so v i khai thc di cc hm m (subsurface - underground mining) nh t tn km hn, an ton hn cho ngi th m v ni chung, n cho php khai thc than trit h n. Tuy nhin, khai thc trn b m t l i gy ra vn mi trng nh n "xa s" hon ton thm th c v t v l p t mt, lm gia tng xi mn t cng nh lm mt i n i tr ng c a nhiu sinh vt . Hn na, nc thot ra t nhng m ny ch a axit v cc khong c, gy nhim nc, nhim t

Vic khai thc than di cc hm m su trong lng t li kh nguy him, xc sut ri ro cao. M, trong sut th k 20 c hn 90.000 ng i th m cht v cc tai nn hm m, v thng cc cng nhn hm m u c nguy c cao v bnh ung th v nm phi.

1.3.1.2. nh hng ca vic t than


H n ch l n nh t c a vic s d ng nhin liu ha thch ni chung v than ni ring l n gy ra nhim khng kh do s pht thi CO2, SO2, NOx... Tnh trn mt n v nhit lng pht ra th t than thi ra nhiu cht nhim hn cc nhin liu ha thch khc (du, kh). Chnh v vy, vic t than gin tip gp phn vo qu trnh

Trang15 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


bin i kh hu lm suy thoi mi trng ton cu m ni bt l hin t ng hiu ng nh knh v ma axit. * Hiu ng nh knh: Chng ta bit rng, bc x mt tri l bc x sng ngn (nng l ng l n) nn n d dng xuyn cc lp kh CO2 v t ng ozon chiu xu ng tri t . Ngc li, bc x nhit t mt t pht vo v tr l b c sng di (yu hn), nn n b h p th (khng xuyn qua c) bi CO2 v hi nc trong kh quyn. Cn b ng CO2 c duy tr nh s h p th c a thc vt v ha tan trong n c bin i dng.
Nh v y, vi m t mc no , lng CO2 trong kh quyn l c n thit cho s n nh nhit trn tri t cng nh cho qu trnh quang h p c a th c vt. Tuy nhin, ngy nay, con ngi thi CO2 vo kh quyn v t qu m c cn b ng bnh thng c a n. Ch ring t than , mi nm thi vo kh quyn 2,5 .1013 tn CO2. iu ny dn n s gia tng nhit trn tri t . Ngi ta c tnh nu n ng CO2 trong kh quyn tng ln gp i th nhit trung bnh b m t tri t s tng ln 3,6 C. S nng ln ton c u ny s lm tan bng hai c c, dng mc n c bin, ngp l t nhng vng ven bin. N c th gy ra bo lt mt s vng v hn hn nhng vng khc. Nh ng s bin i bt thng ny ca kh hu vn cha th l ng ht c. Than, nht l than bitum, cha: S, N. Khi t, chng thi vo kh quyn cc l u hunh oxit, nit oxit... Cc oxit ny to nn v tc dng v i h i n c trong kh quyn lm cho ma ri xung.
0

1.3.2. Tm quan trng ca ha kh than 1.3.2.1. V mt li ch kinh t

Trang16 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


y ta xem xt m t v d in hnh khi thay nhin liu kh ha lng (LPG) v kh than (KT). Bng 1.3: Thng s c trng ca kh ho lng (LPG) v kh than (KT). [13]

1. Gim chi ph nhin liu. Gi s cng sut nhit cn cung cp l 350.000kcal/h 1.463.000kj/h th: Lng kh ho l ng cn dng: MLPG = 1463000 45000 = 32,5 [kg / h] Lng kh than (KT) cn dng: Mkt = 1463000 4407 = 332 [kg / h] Nh v y v gi tr nhit th: 1kg (LPG) 10,2 (KT) V d c th: Cng ty kt cu thp VNECCO.SSM KCN Ho Khnh trong nm 2006 s d ng ht 150.000 kg LPG tng ng s tin: 1.500.000.000 ( 1 t nm trm triu ng). Nu cng ty s d ng kh than thay th LPG th lng tin tit kim c l: 1.500.000.000 * 49% = 735.000.000 (ng) Vi chi ph tit kim c dng u t ban u vo h thng kh ho than
Trang17 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


( khong 1 t ng) th t nm th 2 tr i cng ty c th thu nh p m t khon tin ln hn so vi khi dng LPG. 2. Gim chi ph qut, in Lng khng kh l thuyt cn thit dng t chy hon ton 1m LPG:
T phng trnh chy LPG : C3H8+ 5O2 = 3CO2 + 4H2O C4H10 +2/3 O2 = 4CO2 + 5H2O VoLPG = 0,5 (5+213 )21100 = 27,3 [m khng kh/Nm LPG] Lng khng kh l thuyt cn thit t chy hon ton 1m
3 3 3

KT VoKT = 0,01(2,36CO + 2,38H2 + 9,52 CH4 O2) (1+ 0,00124d) [m kk/Nm nl ]


Trong : CO, H2 , CH4 thnh ph n [%] th tch cc kh trong kh
3 3

than d = 19 g/kg KKK kh ca khng kh iu kin bnh thng Thay cc thng s vo ta c: VoKT = 1,2 [m khng kh /Nm KT] Da vo 2 kt qu tnh trn ta thy khi t kh than th lng khng kh l thuyt gim i rt nhiu so vi khi t LPG (= 1,2/27*100% = 4,4 %) v h qu t t yu l chi ph cho qut v chi ph cho in gi m hn. 1.3.2.2. V mt mi trng Ta th so snh s pht thi kh nh knh ca hai 2 phng php t c a cng m t loi than cc 3 c cc thng s c trng cho b ng 3.1 S pht thi CO2 khi t theo phng php truyn thng.
3 3

Trang18 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


3

VttCO2 = 0,0187Clv [m /kg] {Cng thc I.18/ [ 7]}= 0,0187 * 80 = 1,5 m /kg S pht thi CO2 khi chuyn than thnh kh than ri t.
V ktCO2 =0,01.(CO+CO2+CH4) [m /m ] {Cng thc I.20/[7]} y CO, CO2, CH4 l thnh phn % th tch ca chng trong kh than (Bng 1.3) Thay s vo ta c:
V ktCO = 0,33 [m /m ] 0.29 [m /kgkt] S pht thi CO2 khi dng LPG. V LPGCO2 = 0,01 (C3H8 + C 4H10) [m /m ] {Cng thc I.20/[7]} C3H8, C4H10 t ng ng l thnh phn % th tch trong nhin liu
3 3 3 3 3

(Bng 1.3) Thay s vo ta c: V


LPG

= 1[m /m ] 0,43 [m /kgLPG]

So snh cc kt qu ta thy: cng mt n v khi lng th kh than pht thi ra mi trng lng kh nh knh l thp nht.

Tm li: Phng php ch bin than bng cch kh ho than s mang li cho
nh ng nc nhp kh u d u, kh nh ng l i c tr l ng than ln nhiu l i ch v cng to l n v mt kinh t cng nh mi trng.

1.4. Mt s quy trnh kh ha kh than c p dng trn th gii hin nay G n 20 nm nay, nghin cu kh ha than ca th gii t c nh ng thnh tu ng ch v a ra c mt s quy trnh kh ha than c hiu qu nh: 1.4.1. Kh ha than p sut kh quyn (ACG)

Trang19 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


y l quy trnh c s d ng trong a s cc nh my kh ha than c, c nh c a Trung Quc t nhng nm 1950. Thit b kh ha s d ng than c c c kch thc 25 27mm v b n nhit tt, nh antraxit hay c c, m bo lng hyrocacbon thp trong kh than. Thit b hot ng p sut kh quyn v than c kh ha bng khng kh v hi nc trong tng c nh. Nhit sinh ra t phn ng t a nhit gi a than v khng kh c lu gi trong tng phn ng cung cp nhit cho phn ng gia than v hi nc, l giai on m u cht trong qu trnh kh ha.

Kh ha than p sut kh quyn l mt qu trnh n nh v s d ng khng kh p sut kh quyn, khng cn cng on tch kh, trang thit b t ng i r - r h n khong 30% so vi nhng qu trnh khc (tnh theo tn sn phm). Tuy nhin, tiu hao nng lng cao, kho ng 57 kJ/t n amoniac v qu trnh cng thi ra nhiu cacbon monoxit v hyro sunfua, nn cn cng on x l kh ui. Quy trnh ny khng thch hp vi cc dy chuyn cng sut ln. 1.4.2. Quy trnh Koppers Totzek y l quy trnh c s d ng trong nhng nh my Nam Phi, n v Trung Qu c. Trong thit b kh ha, than c nghin thnh ht mn v c p cho l t. Oxy c d n vo tr c tip t pha trc ca thit b kh ha v cng v i lng nh h i n c, hn h p i vo vng phn ng qua ming ca l t vi tc cao. Nhit gia ngn la c th t 200 0 C. Kh tng hp i ra qua nh ca thit b sinh kh nhit 150 160 0 C v qua ni hi c t nng bng nhit thi. Phn ln tro thi ra khi thit b phn ng dng lng v c ha rn thnh ht nh lm ngui nhanh bng nc. 1.4.3. Quy trnh ca Shell
Trang20 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Quy trnh kh ha than theo cng ngh ca Shell hin nay cha c s d ng trong nh my amonic no, nhng l mt cng ngh kh ha than hin i v in hnh. Quy trnh ny ang c dng H Lan trong t h p kh ha than v pht in 250 MW.

Trung Qu c cng ang xy dng mt s nh my sn xut phn m ur H Nam, H B c, An Huy..., trong phn kh ha than s p d ng cng ngh c a Shell vi cng sut kh ha 1000 2000 tn than/ngy v i vo hot ng t nm 2005. 1.4.4. Quy trnh Texaco Quy trnh ny t thnh cng ln Trung Quc thay th cho quy trnh kh ha than p sut kh quyn, v trong mt s trng hp thay th cho c quy trnh t napta.
Hng Lurgi a ra m t s cng ngh kh ha, trong thit b kh ha v i tng c nh, y kh ca Lurgi hin c s d ng nhiu nh t. Qu trnh kh ha c thc hin bng hi nc v oxy. Than di chuyn xu ng pha di rt chm, cn tro c tho ra qua y. Nhit kh ha tng i thp so vi cc qu trnh khc. Trong kh thu c c nh ng t p ch t nh phenol v hyrocacbon. Hm lng metan trong kh c th ln n khong 10%. Chnh v th kh khng s ch.

CHNG II C S L THUYT CA QU TRNH HA KH THAN 2.1. C s l thuyt ca qu trnh kh ha than


Kh ha than l qu trnh dng oxy (hoc khng kh, hoc khng kh giu oxy, hoc oxy thun, hi nc hoc hydro, ni chung gi l
Trang21 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


ch t kh ha) phn ng vi than nhit cao chuyn nhin liu t dng rn sang dng nhin liu kh. Nhin liu ny c gi chung l kh than vi thnh phn chy c ch yu l CO, H2, CH4... dng lm nhin liu kh dn dng, trong cng nghip hoc s dng lm nguyn liu cho tng hp NH3, tng hp CH3OH...

2.1.1. Qu trnh kh ha nhin liu (tng c nh)


Nguyn l lm vic ca qu trnh kh ha c th nu vn tt nh

sau:

Qu trnh kh ha c tin hnh trong thit b c bit c gi l l sinh kh. l mt l ng, pha trn c b phn np than vo l, pha di c b nc loi tro,x . Tc nhn kh ha l khng kh v hi nc a vo qua m gi pha di, nhin liu kh to thnh s theo ng ng pha trn ra ngoi.
Theo chiu i t trn xung di, nhin liu ln lt c sy, chng kh, kh, xy ha v cui cng to thnh x. Thng thng vng
Trang22 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


sy v vng ch ng kh gp li thnh vng chuyn b nhin liu, vng kh v vng xi ha thnh vng kh ha. T i vng sy, hi m ca nhin liu c tch ra, ng thi nhin liu c t nng ln. Lng nhit cung cp cho qu trnh sy v t nng ny c truyn t kh, khi dng kh i qua l p nhin liu sy ny. Khi nhin liu c t nng n 250 350 C, nhin liu s i vo vng chng kh. Ti y cc sn phm dng kh v hi c tch ra l: Oxyt cacbon , hydro, mtan, cacbua hydro nng (ch y u l tylen), sunphuahydro, amniac, nha than.
Sau khi tch ht cht bc, nhin liu tr thnh cc, than cc ny c nung nng v i vo vng kh ha. Ti y s tin hnh cc phn ng ha hc phc tp gia than cc nung v tc nhn kh ha nh khng kh v hi nc. Trn ng i t di ln trn, khng kh tc dng vi than cc thnh kh CO2 v CO, hi nc phn ng vi cacbon thnh kh CO v hydro. Nhng kh CO, H2 mi to thnh li chy trong dng kh thnh CO2 v H2O v trong dng kh vn cn O2. Cng ln pha trn lng Oxy cng gim, cui cng khng cn na. V vy, hm lng kh CO v H2 ngy cng tng . n vng kh kh CO2 v H2O tc dng vi cacbon nung to thnh CO v H2. Nh vy, vng kh kh hm lng CO v H2 kh cao. Cc phn ng oxy ha u ta nhit ny s cung cp cho cc phn ng kh v t nng than cc, kh...Tc phn ng trong vng kh ph thuc rt nhiu vo mc chuyn b nhin liu ngha l mc tr b hon ton hi m v cht bc . Nu nhin liu cng m,cng cha nhiu cht bc th thi gian nm vng kh ha cng lu. Ngoi ra cc phn ng trn ph thuc kh nhiu vo nhit , nhit cng cao cc phn ng kh
0

Trang23 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


o

cng m nh. nhit 1000 C th hu ht cc kh CO2 b kh thnh kh CO, cho nn nhit vng kh ha phi duy tr khong 1000 C.
Nh v y, kh than nhn c l do sn phm ca cc phn ng x y ra vng kh ha v kh nhn c t vng chng kh. Thnh ph n c a kh than ra khi vng kh ha cng c s thay i . Mt s kh CO v H2 c tham gia vo vic to ra sn phm tng hp d ng lng v CH4. Ngoi ra phn trn ca nhin liu c th tin hnh phn ng:
o

2CO CO2 + C
Nh ng s bin i ny c ngha ln nu c cht xc tc. Cht xc tc c th c a t bn ngoi vo hay c ngay trong tro nhin liu hoc lp gch lt l. V d s t l cht xc tc cho phn ng:

2CO CO2 + C Trong iu kin thng thng ca k thut nhng bin i ny c th b qua. Tr c khi a kh than i dng ngi ta thng phi lm sch n v sn ph m ra khi l kh ha thng ln nhiu kh khc nhau cng nh mang kh nhiu x , b i, m hng. 2.1.2. Cc loi kh than
Ty theo tc nhn kh ha m ngi ta thu c cc loi kh than khc nhau nh kh than kh, kh than t, kh than hn hp... di y ta nghin c u qu trnh to ra cc loi kh than .
2.1.2.1. Qu trnh to kh than kh 2.1.2.1.1. Bn cht ca qu trnh

Kh than kh l kh than nhn c khi tc nhn kh ha l khng kh. Ti vng kh ha s x y ra cc phn ng sau:
C + O2 = CO2 + 399499 kj (1) 2C + O2 = 2CO + 232384 kj (2) C + CO2 = 2CO + 167023 kj (3)
Trang24 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

2CO + O2 = 2CO2 + 566474 kj (4)


Phn ng (1) v (2) tin hnh n tn cng cn phn ng (3) v (4) tin hnh thun nghch. a s nhng phn ng trn l phn ng ta nhit, do dn t i tng nhit trong vng kh ha, kt qu lm cho cc m u than mm ra v nng chy to thnh nhng cc x l n. V v y, vic phn b khng kh theo ton b l p nhin liu b ph v lm qu trnh kh ha tr nn xu i. pha di vng kh ha trong pham vi xy ha, nng xy ha cao hn, nn tin hnh cc phn ng oxy ha hon ton v mt phn xy ha khng hon ton. Kh CO to thnh g p xy t do s chy thnh CO2. n vng kh, CO2 tc dng v i than cc nung t o thnh kh CO. Kh cng nhiu CO th cht l ng c a chng cng tng ln. Kh CO l thnh phn chnh ca kh than kh. Nu kh nng phn ng c a than c c cng cao th s phn hy CO2 cng m nh v kh cng giu CO, ngay c trong trng hp nhit vng kh h thp xung di 1000 C.
o

2.1.2.1.2. Thnh phn ca kh than kh

2.1.2.1.3. Mt s c im c a qu trnh sn xut kh than

kh

Trang25 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


c tr ng l n nh t c a qu trnh sn xut kh than kh l nhit trong cc khu v c u cao, c bit l trong khu vc chy nhit c th ln n 1000 1700 C.
Trong iu kin nh v y tro x u b chy lng, cc lp lt trong l b n mn rt mnh v x lng nng tc dng rt mnh vi cc v t liu chu l a. Do vy, vt liu lt l thng phi l cc loi cao c p, nh g ch chu l a manhzit. Tho x dng lng.
0

Kh than kh c nhiu nhc im, ch y u l kh nng sinh nhit thp, t ng hm lng CO, H2 thp. T n tht nhit trong qu trnh s n xu t cao do nhit c a sn phm kh ra khi l kh cao (800 900 C), hiu sut kh thp. Trong l kh ha, nhit khu vc chy r t cao nn v t liu lt l chng b h h ng, phi sa cha thng xuyn v phi s d ng vt liu t tin. Tuy vy cng c mt s u im. Do nhit l r t cao nn cho php tho x l ng v do c th dng nhng loi nhin liu nhiu tro, nht l tro c nhit chy mm thp, kh ha. C th cho vo than cc vt liu c kh nng lm gim nhit chy l ng c a tro (nh CaO).
Do nhit trong l cao nn c c ng kh ha cao v vn v tch tro, x khng b h n ch nh cc phng php khc.
0

2.1.2.1.4. Lnh vc s d ng kh than kh Do thnh phn kh than kh c hm lng CO v H2 thp, nn gi tr s d ng v gi tr kinh t thp. Trong trng hp kh c hm l ng H2 thp v CO cao hn th c th ng dng tng hp ha hc. 2.1.2.2. Qu trnh to kh than t dng hi nc 2.1.2.2.1. Bn cht ca qu trnh

Trang26 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Kh than t l sn phm nhn c ca qu trnh kh ha than nu tc nhn kh ha l hi nc. Trong vng xy ha s tin hnh cc ph n ng sau: C + H2O = CO + H2 - 125788 (kj) (5)
C + 2H2O = CO2 + 2H2 - 84594 (kj) (6) CO + H2O = CO2 + H2 + 41235 (kj) (7)

C + CO2 = 2CO - 167023 (kj) (8) Phn ng phn hy hi nc km theo thu nhit, cho nn nhit cng cao th phn ng phn hy hi nc cng mnh lit v ch yu l theo phn ng (5). S phn hy ny cn ph thuc vo hot tnh c a nhin liu. Kh CO2 thu c cc ph n ng (6) v (7) s tc dng v i than cc nung vng kh n m pha trn vng kh ha t o th nh kh CO. Do ph n ng kh ha bng h i n c l phn ng thu nhit m nh nn hi n c a vo l c n phi c nhit cao thc hin iu , c th s d ng cc bin php sau: a. Phng php gin on Nung nng cc l p than trong l bng cch a khng kh vo l tr c thc hin ph n ng chy, lm cho lp than b nng ln, c nhit cao, sau mi a hi nc vo thc hin phn ng kh ha.
Khi a khng kh vo, trong l xy ra phn ng chy to nhit

mnh:

C + O2 = CO2 + 94.250 kcal/kmol 2C + O2 = 2CO + 52.285 kcal/kmol

Lc ny nhit l s cao, nhit c gi l i trong cc lp than ca l.


Trang27 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Ng ng a khng kh, ng thi chuyn hi nc vo l lc l ang c nhit cao.
Phn ng kh ha than vi hi nc s x y ra: C + H2O H2 + CO - Q

S n ph m kh lc ny cha ch y u CO v H2, ng th i nhit c tch ly t trc s b tiu hao dn lm cho nhit trong l h xu ng, t c phn h y h i n c gim dn. Lc ny phi nh ch vic a hi nc vo l v l i tip tc tin hnh a khng kh vo l duy tr phn ng chy, to nhit cung cp nhit cho qu trnh kh ha tip theo. Cc qu trnh ny phi tin hnh gin on v lp li theo nh ng chu k nh t nh vi cc tc nhn khng kh - hi nc - khng kh, ... b. Phng php lin tc
Khng c n nung nng cc l p than trong l trc m tin hnh a ngay hn hp h i n c v ch t gia nhit dng kh c nhit cao 1100 1150 C vo l v nh nhit lng c a n m c c nhit l ng c n thit cho phn ng kh ha thu nhit.
Qu trnh sn xut theo phng php ny tin hnh lin tc. Trong s hai phng php trn, phng php sn xut gin
0

o n theo chu k khng kh - hi nc - khng kh c dng ph bin hn c . Cc phng php s n xu t lin tc cho sn phm kh tt nh ng p d ng h n ch v ph c t p, t tin v gi thnh cao.
Cn ch l nu tng cao nhit c a lp than bng cch tng c ng qu trnh chy khi thi gi vo l th ng thi vi phn ng oxy ha tng nhanh li km theo phn ng kh CO2 thnh CO cng tng nhanh, kt qu l lm nhit c a lp than ngui i v ng thi cng gy t n tht cacbon. Hiu sut tng cng ca qu trnh kh ha t n

Trang28 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


m t gi tr c c i ch trong nhng iu kin nhit thch hp no ch khng ph i nhit cng cao cng tt.
c tr ng cho iu kin nhit ca l l cng thi khng kh v hi nc trn ton b tit din ngang ca l. Trong cc l sn xu t kh than t gin on, ng knh trong ca lng l t 3 n 3,6 m, vn t c khng kh thi vo hp l nht khi kh ha than antraxit thng l 0,7 0,8 m/s, khi dng than cc cao cp thng l 1,5 m/s. Vn t c hi n c thng l 0,2 0,25 m/s, c khi ti 0,3 m/s. Cc phn ng phn hu h i nc l phn ng thu nhit nn nhit c a cc l p than trong l ngy cng gim i v do mc phn hu h i nc gim xung rt nhanh, phm cht kh ngy cng x u i. S thay i ny c th thy r trong bng di y.

kh c phc s dao ng v thnh phn kh sn phm, xu hng chung l rt ngn thi gian cc pha n mc c th v thay i lun phin gi a hai pha rt nhanh.
M t khc s d ng ton b nhit tch tr trong cc lp than c a l, ng i ta thng th i gi lnh vo theo kiu: gi lnh vo t
Trang29 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


d i ln r i li cho t trn xung. Tt c cc pha nh vy to thnh m t chu trnh, mi chu trnh bao gm cc pha nh sau: Pha 1: thi khng kh t d i ln vi mc ch t o nhit trong cc lp than. Kh thot ra c thnh phn gn nh khng kh, s c thi ra hoc s d ng vo mc ch khc. Pha 2: thi hi nc t d i ln ui cc sn phm trong pha 1 cn l u l i trong l, ngn nga nh hng lm bn hi nc ca pha sau. Thi gian cho pha ny r t ngn. Pha 3: thi hi nc t d i ln t o sn phm kh than t. S n ph m c d n vo b ch a kh s dng.
Pha 4: thi hi nc t trn xung nhm to thm sn phm kh than t, t n d ng nhit cn tch l i trong cc l p trn c a l. Sn ph m cng c d n vo b ch a s d ng.
Pha 5: thi hi nc t d i ln nhm to thm sn phm kh than t c a pha tr c, thu vo b ch a v cn t o iu kin an ton cho pha sau. Sn phm cng c dn vo b cha s d ng.

Pha 6: thi khng kh t d i ln y ht kh than t cn l u l i pha trn ca l. Sn phm vt ny cng c a vo b cha s dng.
Hnh 2.2 : S ch to kh than t theo phng php lin tc

Trang30 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

Qua tng pha nh v y, thnh phn kh sn phm cng thay i lin t c ( xem bng di).

Vic thay i lin tc cc pha ny c th c thc hin bng tay hoc t ng. Khi iu khin bng tay ch c n 4 pha, b pha 2 v pha 4. Tng s th i gian cn thit cho mt chu trnh khi iu khin bng tay c th c n n 9 12 pht, nu iu khin bng phng php na t ng c th cn 5 7 pht, cn khi iu khin t ng ch c n 3 4 pht. 2.1.2.2.2. Thnh phn kh than t t than antraxit Bng 2.4 : Thnh phn kh than t t than antraxit [13]
Trang31 of 65

BI TIU LUN than


Thnh phn

Kh ho
H2S 0,3 CO H2 O2 N2 m
3

CO2 6,5

Qthap,kcal/ 2490

%V

7 50 0,2 6 2.1.2.2.3. Mt s c im c a qu trnh sn xut kh than L kh ha than dng gi hi nc c hiu sut kh ha thc t

t t 50 60%. Nh v y nu tnh tng s mt mt do than phi qua qu trnh chy ( c p nhit cho phn ng kh) theo x v tht thot ra mi tr ng xung quanh (kho ng 5%) th c 100 kg nguyn liu ch cn 50 60 kg than tham gia phn ng C + H2O s n xut kh than t sn phm. y chnh l nhc im ln nht ca phng php sn xut kh than t theo phng php gin on. 2.1.2.2.4. Lnh vc s d ng kh than t Kh than t ch yu tng hp ha hc. V l nguyn liu c nhiu H2 nn kh than t c dng tng hp NH3, hoc lm nhin liu. tin hnh tng hp NH3 phi loi b CO theo phng php dng nc hp thu 20 atm. C th loi tr CO theo phn ng chuyn ha: xc tc CO + H2O CO2 + H2 + Q Cr2O3 + Fe2O3
Ngoi ra kh than t cng l loi nhin liu kh cao cp. Nhc im ca phng php l lm vic gin on l hiu

sut thp ( = 50 60%), nhit v thnh phn kh thay i theo thi gian, d gy hn hp n trong l v ng ng.
Trang32 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Phng php t ng c nh s n xut kh than t gin on i hi cht l ng nguyn liu cao cp nh than cc, bn cc hay antraxit c bn nhit cao, kch thc ht ln. S d i hi nguyn liu cao c p nh vy v nhit trong l thay i rt t ngt, t pha nng sang pha lnh v ngc li . V vy nu nguyn liu khng c b n nhit cao s b v v n d i tc d ng c a s thay i t ngt nhit . Ngoi ra phng php sn xut kh than t gin on cn tc gi cao nn phi dng than kch thc ht ln. Chnh v vy m ht than v i kch thc ht nh h n 35 50 mm khng th dng c. Do nh c im trn nn gi thnh ca sn phm kh than t s n xu t theo phng php t ng c nh gin on tng i cao.

Tuy c nh ng nhc i m trn nh kch thc ht ln. Chnh v v y m ht than vi kch thc ht nh h n 35 50 mm khng th dng c.
Do nh c im trn nn gi thnh ca sn phm kh than t s n xu t theo phng php t ng c nh gin on tng i cao. Tuy c nh ng nhc im trn nhng phng php ny vn c s d ng r t ph bin trong cng nghip, v y l phng php c dy chuyn sn xut n gin, thit b r tin, d thit k thi cng v v n hnh khng ph c t p. nc ta s n ph m kh than t c dng s n xu t phn bn ti Cng ty Phn m v Ha cht H Bc

2.1.2.3. Sn xut kh than t dng hi nc v oxy 2.1.2.3.1. Bn cht ca qu trnh


l ph ng php sn xut m gi l hn hp ca oxy v hi

nc.
S d trong cng nghip i n ph ng php sn xut ny v hai

l do:

Trang33 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


- Nhit chy ca sn phm kh ln (cha nhiu nit khi dng khng kh kh ha) khng cao, 1200 1400 kcal/m v khng p ng c trong m t s tr ng h p c n nhit cao. Nu dng kh ln t trong sinh hot th khng t yu cu kinh t v phi vn chuyn m t l ng l n nit theo ng ng. Trong tr ng hp ny dng kh than t th th tch kh gim i nhiu.
3

- Nu kh sn phm tng hp ha hc m khng cn dng nit th khng nn dng kh ln v vic loi b nit ra khi hn hp kh l mt vn rt kh khn. Cc phn ng ch yu xy ra trong qu trnh kh ha vi gi gm hi nc v oxy l: C + O2 = 2CO + 52285 kcal/k mol C
C + H2O = CO + H2 + 31690 kcal/k mol C Lng oxy cn l 0,1 m O2 /kg C hoc 0,38 kg O2/kg C
3

2.1.2.3.2. Cc phng php sn xut v ng dng ca kh than t 1. Phng php tho x r n


sn xut kh than t theo phng php ny, ngi ta c th dng l ca phng php kh ha tng c nh. Tc nhn kh ha l hi nc c pha thm oxy k thut. X thi ra di dng rn.

Trong mt s trng hp do yu cu v thnh phn hn hp kh dng cho cng nghip v cng c th do tit kim oxy k thut, ngi ta c th pha trn thm khng kh iu chnh thnh phn kh cng nh cc yu cu sn xut khc. Bng di y trnh by th d v thnh phn kh sn phm ph thuc vo nng oxy cp (dng than cc lm nguyn liu). Bng 2.5 : Thnh phn kh than khi nng xy trong gi kh thay i i [13]
Trang34 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

Bng trn cho thy khi tng nng oxy trong gi th nng CO2, H2 v CO trong kh sn phm tng, nng N2 gi m, nhit chy tng. Do kh ng ch c t l O2, N2, H2O trong gi nn c th iu ch nh c nhit l kh ha theo mun. Phng php ny cho php dng cc loi than c nhit chy mm c a tro khc nhau, ng thi cho php dng c cc loi than c bin tnh thp, cng kh ha tng i cao. Sn phm kh than t s n xu t b ng ph ng php ny c th dng t ng hp NH3, CH3OH, dng t cc l cng nghip, hoc lm kh t dn dng. 2. Phng php tho x l ng y cng l phng php kh ha thuc ph ng php tng c nh song x c tho ra di d ng l ng. Gi c p vo l g m hi n c v oxy (ho c h i nc oxy + khng kh). Gi cp c a vo l theo cc l chu vi y l. y l c l tho x ra ngoi. L tho x l ng khng c ghi. Do gi c ln oxy nn 0 nhit c a qu trnh kh ha c th rt cao, t ti 1600 1700 C. Phng php tho x l ng cho php s d ng cc loi than c nhit nng chy ca tro thp v c hm lng tro cao. Phng php

Trang35 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


ny cho php s d ng than c kch thc ht nh (d = 5 mm) v cng kh ha rt ln.
Bng 2.6 : So snh thnh phn kh sn phm ca hai phng php tho x l ng v r n, nguyn liu l than bn cc c [13]

Qua bng s liu trn ta thy tho x r n phi dng nhiu hi n c h n h n ch kt khi x trong l, v tha nhiu hi nc nn

t o iu kin tin hnh phn ng CO + H2O = CO2 + H2 + Q . V vy tho x r n kh cha nhiu CO2 , H2 hn tho x l ng. L ng h i nc dng trong phng php tho x lng t hn phng php tho x rn 4 l n, nh vy tit kim c hi nc. 4. Phng php dng p sut cao (p = 20 atm),tho x r n

iu kin k thu t c a ph ng php ny l p = 20 atm, nhit l phn ng 900 1000 C, gi l oxy k thut + hi nc, than kh ha c th l than bin tnh thp.
Vic tng p sut l phn ng lm tng cng kh ha. Bng 2.7 : Cng kh ho than theo p sut t kh ho [13]
o

p sut

1atm

20atm
Trang36 of 65

BI TIU LUN than


C ng kh ha 200-250 2 kg/m .gi

Kh ho
2

1000 kg/m .gi

a. u im ca phng php S n xu t dng p sut cao lm tng cng kh ha ca l ln 4 5 l n. Do phn ng th c hin nhit thp (900 1000 C) nn khng b kt x trong l iu ny cho php dng cc loi than c nhit chy mm ca tro thp. Tuy dng than cht lng thp nhng c th cho sn phm kh c nhit chy cao t 3200 4000 kcal/ . cc nh my sn xut kh theo phng php p sut cao, lng oxy dng kh ha 1 kg than t hn dng kh ha p sut thng t 2 3 ln. b. Nhc im c a phng php
Thit b phi chu c p sut cao dn n vn u t cao. Trong ph ng php kh ha p sut cao vi gi cha oxy hi
m 0

n c v tho x r n th kh sn phm cn cha nhiu CH4 v cc loi hydrocacbon khc. Nu mun s d ng kh ny lm nguyn liu tng hp ha hc cn phi thm cng on tinh ch, ch yu gim cc loi hyrocacbon. 5. Phng php kh ha than di p lc, tho x lng y l phng php kh ha than di dng bn, p sut cao 20 30 atm, tho x lng (cng ngh Texaco, M) . Bn cht phng php: bi than c trn vi nc theo t l 40/60 (hoc 60/40) trong lng thnh dng bn. Hn hp bn c a vo thit b bay hi p sut 20 30 atm, nhit tng ng l 370 540 C. Hi nc ko theo bi than vo l kh ha. Kh oxy k thut c a vo l v qu trnh kh ha xy ra. X tho ra dng lng, nhit l 1600 1700 C.
Trang37 of 65
0 0

BI TIU LUN Kh ho than


Kh thu c c thnh phn: CO2 = 10 25%; CO + H2 = 74 89%; CH4 = 1%
Tiu hao oxy l 350 m cho 1000 m kh sn ph m. H s tc d ng hu ch 80 90%. Cng kh ha 4800 kg/m2.gi.
3 3

p sut 1 atm 20 atm Cng kh ha 200 250 kg/m2.gi 1000 kg/m2.gi


Cc phng php kh ha than theo cng ngh Shell, Preflo...

cng l nhng ph ng php kh ha di p lc v tho x l ng nhng c khc phng php m t v m t s iu kin k thut cng ngh, c bit l cch np than nguyn liu. Trong cc phng php ny than np vo l d ng bi kh. 2.1.3. Cc yu t nh hng n qu trnh kh ha than 2.1.3.1. nh hng ca p sut Qu trnh kh ha xy ra p sut nht nh. Thc t th qu trnh ha kh hot ng th p sut ti thiu phi l 10bar v c th t n 100bar.
p su t cao c c , nh vic t ng hp amonic ( 130 150bar ) hay nh qu trnh ha kh p sut p sut 70 100bar tr ln th khng thc t cho yu cu thit b. p sut qu cao th kch thc thit b s ln cng nh vic la chn vt liu lm l ha kh tr nn kh khn dn n chi ph kinh t s rt cao.

V vy vic la chn p sut cho qu trnh ha kh l ty thuc vo yu cu ca qu trnh hay thit b v mc ch s dng cui c ng sao cho chi ph u t l thp nht. Hnh 2.3 : S thay i thnh phn kh tng hp khi p sut thay i ng vi nhit 1000 C [12]
o

Trang38 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

Qua th hnh 2.3 ta c th nhn thy c 1000 C khi p sut cng tng ln th thnh phn ca kh CO v H2 trong kh t ng hp s gim xu ng trong khi thnh phn ca CO2, CH4 v H2O li tng ln.Nh v y m i gi tr p sut nht nh th thnh phn kh tng hp s thay i khc nhau. Nh v y ty thuc vo sn phm kh ra theo yu cu cn s dng m ta chn mt gi tr p sut nht nh tng ng vi mi kiu cng ngh ha kh than thch hp. 2.1.3.2. nh hng ca nhit Nhit ca qu trnh ha kh nhn chung c la chn trn c s ca trng thi tro ( trng thi di im mm ca tro v trn im nng chy ca x ) . i vi than im nng chy ca tro rt cao, l s thun li thm cht kh ha vo than gim nhit nng chy ca tro xung. Ha kh nhit cao s lm tng lng oxy tiu th ca qu trnh v s gim ton din hiu sut ca qu trnh ha kh. V vy trong qu trnh ha kh ta lun m bo nhit trong l khng c vt qu gi tri cho php.
Cc qu trnh ha kh hin i u hot ng p sut 30bar v nhit trn 1300 C. iu kin nh vy c tc dng lm tng gi tr sn xut kh tng hp vi thnh phn mtan gim xung. Trong
Trang39 of 65
0

BI TIU LUN Kh ho than


tr ng hp ny th nhit cao l cn thit, ng thi qu trnh ha kh thun li hn ngi ta cn s d ng thm cht xc tc trong qu trnh phn ng. Hnh 2.4 : S thay i thnh phn kh tng hp khi nhit thay i v i p sut 30bar [12]

Qua th hnh 2.4 ta c th thy rng vi s tng ln ca nhit th kh sinh ra c lng CO tng ln, trong khi cc thnh phn CO2, H2O, CH4, li gi m xung.
2.1.3.3. nh hng ca nhin liu 2.1.3.3.1. m c a nhin liu

Cc loi nhin liu c m cao nh c i g, than bn ... mun chuyn chng thnh nhin liu kh bng qu trnh kh ha thng phi th c hin sy s b . Ni chung nu m ca nhin liu khong 50-60% th nhit kh ra khi lp nhin liu thng thp, nu nhit y ch t 8090 C th s t ng ng vi nhit im sng v ng ng t h i n c v nh a than xut hin, qu trnh kh ha b c n tr. Nu tng chiu cao c a l kh ha th c th t n dng nhit sy cc loi nhin liu c m cao .
0

Trang40 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

Hnh 2.5 : nh h ng c a chiu cao v m c a nhin liu n qu trnh kh ha Tuy nhin, iu b h n ch v phi cp nhit nhiu cho vng s y qu di v d xu t hin s ng ng t h i nc v nh a than. Nu chiu cao t yu cu v m ca nhin liu khng l n th nhin liu c t nng ti nhit g n bng nhit c a kh lc ra kh i vng kh ha v nhit c a kh lc ra khi lp nhin liu s cao hn nhit im sng ngha l hi nc trong kh tr ng thi hi qu nhit (hnh 3.4a). Cng trong iu kin , nu tng chiu cao l p nhin liu(hNH3.4b) th nhit kh ra khi lp nhin liu b h thp khng ng k v vng nhit cao b ko di ra.

Ng c l i nu chiu cao l p nhin liu b gim ng k (hnh 3.4c) th nhit kh ra khi lp nhin liu s tng cao v lng nhit yu cu cung c p cho vng sy gim xung. Nh v y, mt lng hi m ng k i cng nhin liu vo vng kh ha s lm gim nhit c a vng ny. Kt qu lm gim cht lung kh than v trong thnh ph n c a n thnh phn CO2 v hi nc tng ln. Nu nh m ca nhin liu qu l n c th d n ti trng hp nhit l ng ca kh khng m bo cung cp cho s chuyn b nhin liu. Trong iu kin , nu tng chiu cao lp nhin liu th nhit kh ra khi lp nhin

Trang41 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


liu s thp h n nhit im sng, lm cho nc ngng t l i v nh t ca nha than tng ln (hnh 3.4d).
Tm l i, nu m ca nhin liu tng cao th chng nhng tiu t n nhit vo qu trnh bc hi m v t nng hi m n nhit

kh m cn lm gim cht lng kh than. V mt cng ngh kh ha ng i ta li phi t ch c l p nhin kiu c chiu cao thch hp hoc thay i ch kh ha. cng l nguyn nhn lm tng gi thnh cho m t n v nhin liu chun. 2.1.3.3.2. nh hng ca nha than Nh a than c th t ti 7 8% nu ta kh ha ci, than non, than bn. V i cc nhin liu rn khc nha than c hm lng thp hn. Nh a than c th t n ti d ng lng hoc hi v nh hng ti ch t l ng kh than v i mc khc nhau. Nhit sinh ca nha than kh cao (t i 31400kj/kg), v vy nu n nm d ng hi th cht lng kh than tng ln nhiu. iu cng gii thch ti sao kh than sinh ra t than non c cht lng cao hn kh than sinh ra t than gi nh antraxit.
Tuy nhin, v iu kin no ( m nhin liu hoc chiu cao l p nhin liu t ch c khng hp l) th nha than tch ra d ng l ng. Trong tr ng hp ny cht lng c a kh than gim xung v qu trnh kh ha gp kh khn do nha than tch ra trong l lm dnh kt cc l p nhin liu, cn tr s l u thng kh v s d ch chuyn nhin liu. Nu nh a than tch ra trn ng dn kh hoc v tr cc van trn ng d n s gy t c tai cc v tr trn ng dn. khc ph c iu khi b tr vn chuyn kh than i ti ni s d ng hoc kt ch a, ng i ta phi dng thit b c bit tch n ra khi kh than (gi l thit b lm sch kh).

2.1.3.3.3. nh hng ca tro x


Trang42 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Tro c tch ra trong qu trnh kh ha c chuyn xung ph n di ca l. T i vng ny tro x c th nng ln v nhit m n tip xc kh cao. Nu nhit chy ca x thp, n s k t thnh tng x l n c n tr qu trnh kh ha v l b b t kn mt phn hay hu ht. Khi hin t ng kt t ng x x y ra, gi s t p trung vo nh ng vng ch a b dnh kt x, ngha l s phn b gi hay tc nhn kh ha s t p trung vo vng ny, kt qu lm cho tc nhn kh ha vt qu mc bnh th ng, v vy hm lng CO2 v N2 c a kh than s tng ln. Mt khc nu qu trnh tip din lu ti cc v tr , nhit tai y s tng nhanh bi nhit t a ra do cc ph n ng t a nhit lm cho x tip tc b dnh kt l i dn t i s t c l lm ngng qu trnh kh ha v lm cht lng kh than gim xung nghim trng. trnh s kt dnh x, ngi ta phi kp thi pht hin v dng cc bin php sau x l: - Dng chong ph cc tng x. - Dng cc o nc bao quanh thn l chng s kt dnh x vo thnh l. - Dng ghi quay ph cc tng x to thnh.
Nu phi kh ha loi nhin liu d chy, ngi ta c th dng phng php thi x dng lng trnh cc hin tng trn.

2.1.3.3.4. nh hng ca sn phm chng kh Hm lng sn phm chng kh cng cao, cht lng ca kh than cng tng.
Trong s nhng sn phm chng kh c loi c gi tr cao c tch ra khi lm sch kh, v d axit axtic (CH3COOH) v ru phenol ... l nhng sn phm quan trng trong cng ngh ha hc.
Trang43 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Ty tng loi nhin liu m lng sn phm chng kh t c kh cao khi kh ha nhin liu c hm lng cht bc cao nh ci, than bn, than nu ... 2.1.3.3.5. nh hng ca kch thc ht than
Kch th c h t than v ht cc c vai tr ng k trong qu trnh kh ha. Ta bit rng nu kch thc cc ht nh th tng din tch tip xc c a cc ht vi tc nhn kh ha tng ln do hot tnh tng ln,t c ph n ng trong qu trnh kh ha tng. Tuy nhin nu kch th c h t qu nh th sc cn thy lc tng, d gy tc l lm cn tr qu trnh kh ha. V vy, vic to ra kch thc hp l cho qu trnh kh ha tin hnh thun li cng c ngha quyt nh.

Vi mi loi nhin liu, kch thc c la chn theo kinh nghim, v d than nu, than c th to kch thc trong khong 20 50mm, vi antraxt kch thc khong 13 25mm. Nhin liu d kt khi, hoc d to bt vn th sc cn thy lc cng tng, do thng phi liu hai loi nhin liu ny. Nu kh ha than d kt khi, nn dng l kh ha c nghi quay v trong qu trnh quay cc tng x v cc b ph v lin kt. Nu kh ha than bi hay than cm nn dng l kh ha kiu tng si. 2.2. Cc kiu cng ngh kh ha than * Khi sn xut kh than, ngi ta phi cn nhc hai yu t:
a) Th loi v cht lng than s dng lm nguyn liu kh ha.

b) Mc tiu s dng cc sn phm kh thu c. Mi loi than c th s dng lm nguyn liu cho nhiu phng php kh ha than khc nhau. Ty thuc kch c ca than a vo l kh ha m c th p dng mt trong ba kiu cng ngh kh ha ph bin hin nay l: kh ha than tng c nh; kh ha than tn g si v kh ha than dng cun.
Trang44 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


- Than cc to, ng knh 10 - 100mm: thch hp kiu cng ngh kh ha than tng c nh. - Than cc nh, ng knh 0 - 10mm: thch hp cng ngh kh ha than tng si. - Than cm, ng knh 0 - 2mm: thch hp cng ngh kh ha than dng cun (kh v t).

Theo phng php ny th than c np vo t trn nh l xu ng pha di, gi (khng kh, hi nc...) i vo l t y l cn s n phm kh i ra c a l pha trn. Nh v y gi v than i ngc chiu nhau. * Qu trnh c mt s c im sau:
Trang45 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


a. Phn chia chiu cao l thnh tng vng phn ng, vng n k tip vng kia. Di cng l vng x, tip l vng chy, vng kh (vng to ra sn phm kh ha) , vng bn cc, vng sy than v trn l tng khng nh l.
b. Do c s phn b cc vng phn ng nh vy nn nu i t di ln th vng chy c nhit cao nht, tip l vng kh c nhit thp hn do c cc phn ng thu nhit, vng bn cc c nhit thp hn na v tip l vng sy c nhit cng thp hn na do phi tiu tn nhit vo qu trnh bc hi nc.

C th tm tt nhit cc vng nh sau: T vng chy > t vng kh > t vng bn cc > t vng sy Nh vy nhit lng vng chy phn phi cho cc vng khc thc hin qu trnh kh ha. S truyn nhit t vng nhit cao n vng nhit thp ch yu bng con ng i lu, cn bng cc con ng khc (nh bc x v dn nhit) th t quan trng hn.
c. Khi i t trn xung di, trng lng v kch thc ht than gim dn v than tham gia vo cc phn ng phn hu nhit (bn cc), phn ng kh, phn ng chy. Hm lng cacbon cn li trong x cn li tng i t. Ti vng x, hm lng tc nhn O2 v H2O li cao do gi vo t y l v chuyn ng ngc chiu vi than.
o o o o

Khi xem xt qu trnh kh ha theo chiu cao l, ta thy:


Bt u gi i t ghi l (y l ng thi l vng x l), tip theo vng chy, vng kh... v cui cng l n tng khng nh l.
* Vng x: Vng ny ch yu l cha x chun b a ra khi l, nhit y tng i thp, tuy nhin oxy cng c phn ng vi phn than cn li trong x cn nng nn hm lng oxy gim

Trang46 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


i cht t. vng ny ch y u khng kh c gia nhit i tip vo vng chy.
Hnh 2.7: Bin thin nhit v thnh phn kh theo chiu cao

* Vng chy (oxy ha): Trong vng chy xy ra phn ng chy

cacbon 4C + 3O2 2CO + 2CO2 + 529 kj/mol * Vng kh: Trong vng ny CO2 v h i n c i t vng chy vo c th gy ra cc phn ng sau: C + CO2 = 2CO - 162 kj/mol C + H2O = CO + H2 + 119 kj/mol C + 2H2O = CO2 + 2H2 + 42 kj/mol y l 3 phn ng quan trng nht vng kh v chnh 3 phn ng ny to ra cc kh c th hoc dng lm kh t hoc dng lm nguyn liu cho cng nghip tng hp ha hc (CO v H2) trong sn xut phn m v cc ha cht khc...
* Vng bn cc (nhit phn): Kh ra khi vng kh c nhit thp hn vng kh do nhit phi cp cho cc phn ng kh. Nhit ca kh (nhit khong 500 700 C) c cung cp cho than vng
Trang47 of 65
o

BI TIU LUN Kh ho than


bn c c. Nu than dng cho kh ha l than bin tnh thp (nh than nu, than bn...) th khi b bn cc ha, cc sn phm phn hu c a than ch a nhiu hydrocacbon v kh CO2... Kt qu l kh sn phm khng

ch cha CO, H2, CO2 m cn c c cc h p cht hu c khc v s n phm kh ny ch thun l i khi dng lm nhin liu ch khng thun li cho cc qu trnh tng hp ha hc. Nu than dng cho qu trnh kh ha l than antraxit th s cho sn phm kh CO, H2 c tinh khit cao, thun li cho qu trnh tng hp ha hc.
* Vng sy kh : Tng ny trn tng phn hy cacbon, l tng b mt ca nhin liu than. Kh ha than ang nng i ln gp phi than mi vo th trao i nhit vi nhau lm cho hm lng nc trong than b bc hi do nhit. Than c sy kh.

Hnh 2.8: Qu trnh kh ha thun do bc x v dn nhit.

Theo ng gi vo, t trn xung di bao gm cc vng sau:


Trang48 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Vng sy kh Vng bn cc Vng chy Vng kh Vng tro v x. Than b nhit phn, sau chy ngay v i tip vo vng kh . S n phm c a qu trnh nhit phn vng bn cc khng thot ra ngoi m tip tc i qua vng chy, vng kh v vng tro x ri mi thot ra ngoi cng vi kh than. b. Hnh thc trao i nhit trong l kh ha thun Trong l kh ha nghch, vng c nhit cao nht l vng chy, n c xu hng trao i nhit vi cc khu vc xung quanh. Nhit truyn cho vng kh ch y u do qu trnh i lu, cn nhit truyn ln pha trn (vng cc ha) ch y u l kh than
c. nh hng ca qu trnh bn c c (nhit phn than) i vi qu

trnh kh ha thun
Trong l kh ha thun, sn phm ca qu trnh nhit phn (bn c c) thot ra phi i qua khu vc chy, c d oxy v nhit cao nn i b phn kh v cht lng nhit phn b chy v b phn hy tip, nn s n phm c a qu trnh kh ha thun ch y u ch c CO, H2, H2O, v m t l ng nh cc lo i nh a, hydrocacbon... Hm l ng nha trong qu trnh kh ha thun l thp, khng qu 0,3 0,5 g/m , trong khi kh sn xu t theo qu trnh kh ha nghch c hm lng nha cao, n 30 40 g/m . S n phm kh t qu trnh kh ha thun c cht lng t t h n t qu trnh kh ha nghch nn kh c th dng chy cc ng c t
3 3

trong hoc ch bin ha hc. 2.2.1.1.3. Kh ha lin hp


Qu trnh kh ha lin hp l qu trnh kt hp phng php kh ha thun v phng php kh ha nghch trn cng mt thit b.
Trang49 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Than i t nh l xung, gi cng i t trn xung cng chiu v i than to iu kin cho qu trnh kh ha thun. Trong qu trnh ny than i qua vng sy 1, vng bn cc 2, vng chy 3, vng kh 4 (y l vng t o sn ph m kh), sau sn phm kh ra ngoi theo. ng thi gi cng a vo theo hng t d i ln, i qua vng x 7, n vng chy 6 v vng kh 5. y sn phm kh c to thnh v cng i ra c a II cng v i sn phm kh ca qu trnh kh ha thun.

* u nhc im c a phng php kh ha lin hp: Qu trnh kh ha thun c u im l trong sn phm c hm l ng nh a r t b, nh ng khuyt im l c m t phn than cha tham gia hon ton vo cc phn ng kh ha b thi i. Qu trnh kh ha ngh ch c u im l than tham gia hon ton vo cc phn ng chy v kh.
Qu trnh kh ha lin hp khc phc c nhc im ca c hai qu trnh kh ha. Song kh khn ln nht ca phng php lin hp ny l nu vn tc gi a t d i ln qu ln chng s c kh nng th a oxy, thot ln trn gy chy cc sn phm kh CO, H2. Nu v n tc gi qu b, l ng than cn li trong tro x l i tng ln.

Do v y tuy ph ng php kh ha lin hp tuy c u im nhng c dng r t hn ch, ch c dng s n xu t kh chy ng c t nh ng lo i than c tro cao v than bn.
2.2.1.2. Gii thiu cu trc mt s l kh ha kiu tng c

nh
Di y gi i thiu loi l kh ha than tng c nh, v quay v i t c rt chm khong 120 pht/vng nhm tho x khi l.

Thn l gm hai phn : - Phn di l v bc sn xut hi nc t ngun nhit lm lnh l


Trang50 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


- Phn trn lt gch chu la, than v cht kh ha i ngc chiu. Hnh 2.9 : L kh ha than tng c nh v quay

1. Tm phn phi nhin liu; 2. Mm tho x; 3. M phn phi gi; 4. H truyn ng quay mm x; 5. Dao g t v h iu khin dao; 6. Ca tho x; 7. V bc nc thn l; 8. Thng pht sinh hi nc; 9. Ni bunke than; 10. ng thi gi (khng kh + hi nc hoc b sung oxy) 2.2.1.3. u nhc im c a qu trnh kh ha tng c nh Nh sp xp cc vng phn ng trong l, vng n k tip vng kia, nn nhit trong l gim dn t di ln trn, than cng i xung di cng nng.
Phng php kh ha tng c nh, nht l phng php kh ha thun lin hp, c u im l c th s dng c tt c cc loi nhin liu ban u khc nhau (v m v tro) m khng nh hng nhiu n cht lng kh than. Than i t vng sy qua vng
Trang51 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


bn c c nn m v ch t bc thot ht, do vy khi n vng kh v vng chy than vn gi c nhit c n thit cho cc phn ng kh v ph n ng chy, v th cht l ng kh sn phm y vn tt. Chnh v vy phng php ny cho php kh ha c tt c cc loi than, t than non n than gi, k c loi du c hm lng tro cao (n kho ng 50% tro) v ci g, (c m n 30%). Phng php khng dng c i v i cc loi than cm v than bi.

Phng php kh ha tng c nh cho php sn xut kh than c ch a nhiu hydrocacbon, v vy kh sn phm c nhit chy cao, rt c l i khi dng vo mc ch lm kh t.
M t mt cacbon theo x than phng php ny tng i t, v theo chiu chuyn ng ca than t trn xung di th nng cc tc nhn kh nh O2, H2O tng ln cn nng cacbon trong pha rn gi m dn. Nhc im c a ph ng php ny l mt mt nhit theo x kh nhiu v vng tro x tip xc trc tip vi vng chy, l vng c nhit cao, do hiu sut nhit ca qu trnh khngcao.

2.2.2. Kh ha than kiu tng si ( ng knh cc than t 0 10 mm ) Trong khai thc than cc m, khi lng than cm v than bi kh nhiu, c th t i 50% tng s lng than khai thc. V vy vic p d ng cc cng ngh thch hp s d ng cc loi than c kch thc ht nh l rt cn thit.
Than cm v than b i c kch thc ht kh nh 0 - 10mm v 0 - 2mm, nu xp cc loi than ny vo l kh ha th tr l c ca lp than s kh l n. V vy nu kh ha dng cht tng c nh th phi dng t c gi l n mi kh c ph c c tr l c m bo cho l c nng sut nht nh. Nhng nu tng tc gi s khng trnh khi c

Trang52 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


m t s h t than "si" ln, mt s h t c kch thc nh h n li bay l lng trong kh hoc bay ra ngoi l phn ng. Nh v y ch kh ha kiu t ng c nh khng cn gi nguyn ch hot ng. Do vy i vi cc loi than cm, than bi phi p dng phng php kh ha khc, l ph ng php kh ha than theo phng php tng si v dng dng cun. 2.2.2.1. Nguyn l kh ha than kiu tng si Theo phng php kh ha than tng si nhin liu v gi i cng m t hng t d i y l . Nhin liu si l l ng trong l v ti y cc kh t c to ra. Kh sn phm ra c a trn nh l qua thit b lc bi, trc khi a vo s dng.

.
gia lc y ca gi v trng lc ca than. Tc gi lc c gi l tc ti hn, c xc nh theo cng thc: Trang53 of 65

BI TIU LUN than


g yt C yk d

Kh ho

Wt i h n =

m/s

yt : Trng lng ring ca than yk : Trng lng ring ca kh d : Kch thc ht than

C : H s ph thuc vo hnh dng ca ht than v ph thuc

vo Re Nu Wgi > Wt ihn th than s bay ra ngoi l theo kh. V vy Wgi khng cho php vt qu Wtihn. Nh vy than c kch thc d ln th Wt ihn cng cng ln. Kh ha tng si thng dng kch thc ht 0,5 - 3mm.
2.2.2.2. Gii thiu cu trc mt s l kh ha kiu tng si

L lp si thuc loi thit b trn l tng. Ti trng thi lm vic n nh tnh cht ca h (bao gm tnh cht ha hc - V d thnh phn h, tnh cht vt l) ng nht trong ton khong khng gian lp si. y khng cn phn zn phn ng na.
Thit b ny mang y u im v nhc im ca loi l ny trong phn ng kh rn. Loi l sm nht l l ca F. Winkler.

Hnh 2.11 : L lp si Winkler (p sut thng)

Trang54 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

1. Bunke than; 2. Bunke bi; 3. Thn l; 4. Tm gt x; 5. Ghi l; 6. Vt v tn tho x than; 7. H truyn ng; 8. ng than; 9. Bunke x;

10. H i chnh; 11. Hi th


L l p si dng than cm, kch thc ht c 10 mm. Cht kh ha l hi nc pha oxy; 70% lng cht kh ha a vo t y l vi v n tc 8 10m/sec qua v phn phi to lp si v 30% b sung trn nh l p si. Chiu cao l p si chng 1000 1200 mm. Hnh 2.12 gii thiu c u t o m t loi l c ng knh 5,5 m, dng than nu, nng sut c th ti 6.000 10.000 Nm /h.
3

Hnh 2.12 : L l p si Winkler khng c v phn phi kh

Trang55 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

Ch thch: 1. Hi th; 2. Hi chnh; 3. Vt thp x; 4. Vt cp than; 5. Bunke than Xem hnh 2.11 ta thy than t bunke - c nit chng chy, qua vt v tn a vo l p si. Cht kh ha i t y l qua ghi to lp si. Cung cp h i th vo nh lp si tr gip cho phn ng kh ha. Thn l cao ti 12 15m, nhm to iu kin chy ht than mn v i kch thc nh h n kch thc bnh qun, ng thi tch mt phn bi. X tho ra kh i l p si qua vt v tn a vo bunke. Kh than ra kh i nh l.
2.2.2.3. u nhc im c a qu trnh kh ha than kiu tng

si a. u im - Than lin tc chuyn vo l kh ha.

Trang56 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


- Than c o trn trong lp si nn qu trnh truyn nhit rt cao, iu lm cho s phn b nhit ng u theo chiu cao l.

- C u t o l n gin, v n u t thp. - Khi thi gi vo l, cc ht ln s t p trung y l. Cc ht nh pha trn v d dng bay ra ngoi l theo gi. lm gim lng b i than bay theo gi ra ngoi ngi ta a than gi bc 2 khong gi a l tng c ng qu trnh kh ha. Nhng gi bc 1 thi t d i y l ln vn l ch y u .
- Khi kh ha tng si, nhin liu v gi i cng mt hng t d i y l, nh vy than c tip xc ngay vi vng c nhit cao. Qu trnh sy, bn cc cng xy ra trong vng ny. Lng cht b c sinh ra gp oxy trong gi s chy ht thnh CO2 v H2O, m t phn nh khc b nhit phn. V vy kh sn phm ra khi nh l khng c cc s n ph m l ng, khng c cc loi hyrocacbon nn kh ra sch, dng cho tng hp ha hc rt c li.
- V kh ha tng si nn cc ht than lun chuyn ng v trong l khng c ranh gii r rt gia cc vng phn ng (nh vng chy, vng kh, vng nhit phn... trong kh ha tng c nh) v nhit trung bnh ca l gim xung. V c im ny nn nhit ca l trong phng php kh ha tng si ch t t 900 n 1000 C.
0

b. Nhc im - nng cao nhit l, c th dng thm oxy v hi nc vo gi, tuy


th cng khng th nng nhit phn ng cao qu 1150 C, nhit c th lm ch y x. Do nhit l khng nng cao c nn cc loi than gi, than antraxit c tc phn
0

Trang57 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

Hnh 2.13:Qu trnh kh ha kiu dng li

cun

2.2.3.1.Nguyn l kh ha than dng li cun Nguyn l hon ton ging qu trnh ha kh tng si, nhng s d ng cho than b i , cm c ng ng knh 0 2 mm. Theo cng ngh ny ng i ta phi tng p c a vo l dng cun. Trong qu trnh kh ha p sut tng ln. Di y nu mt ph ng php kh ha than dng dng cun kiu Koppers - Totzek: - Theo phng php ny th nguyn liu c th l than hoc nguyn liu cha cacbon th rn hoc lng. Ngi ta kh ha than b ng oxy v hi nc p sut kh quyn. Quy trnh ny c thi gian c coi nh l phng php in hnh kh ha than dng dng cun (bi).
- Than nguyn liu, c th c tro < 40%, c nghin mn n kch th c < 0,1mm, m khng qu 6 - 8% i vi than nu, 1 - 2% vi than . Sy v nghin c thc hin cng mt cng on.
Trang58 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


- L kh ha l thit b trn nm ngang pha trong c lt bng v t liu chu nhit. Vi phun chuyn nhin liu, oxy, hi nc (cn gi l u kh ha) c b tr i din nhau.
- Hin nay phng php kh ha dng dng cun (bi) kiu Koppers - Totzek c dng sn xut kh tng hp amonic. Phng php kh ha nhit cao t hiu sut nhn kh tng hp cao, do khi tt c cc cht hu c ca than chuyn ha

thnh CO2, CO, H2, H2O. Do khi lm lnh kh khng cn c cng on tch cc cht nha, du, benzen, phenol... Nh qu trnh lm sch kh ni chung n gin.
2.2.3.2. Gii thiu cu trc mt s l kh ha kiu dng li

cun
Khi u cng ngh ny l l ca c: KT.Koppers Totzek.

1. ng dn kh than, ni hi; 2. Bunke than; 3. B phn lm lnh x; 4. Thng cha x; 5. Tho x

Trang59 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

1. Bunke than; 2. B phn pht sinh hi nc; 3. L Koppers Totzek; 4. N i hi nhit tha; 5. Thp ra lm sch kh; 6. Lm lnh kh
Vi lo i l ny nguyn liu di dng bt than hoc bn cng cht kh ha c phun vo nh l to ngn la chy kh mnh, nhit tm li la c th ln ti 2000 C. Trong dng chy ht th huyn ph. Kch thc ht than c 0,1mm. Ton b qu trnh kh ha kt thc trong min c ly 0,5m cch ming phun, thi gian phn ng c 0,1 giy. Tng thi gian dng ca than trong l khong 1 giy. y thc s to mt dng chy lin tc. X ha lng c phun nc lm lnh to vin, 70% tch ra khi y l, cn 30% theo kh, l lm vic p sut thng. Cht kh ha gm:
o

Lng oxy: 0,85 0,9 kg/kg than, t l hi nc/than: 0,3 0,34 kg/kg than, hiu sut s dng than 98%. Sau ny nhiu cng ty ci tin nhm nng cao cng v nng lc sn xut ca l. V d l Shell - Coppers lm vic p sut cao, l TEXACO nng nng sut ln 910 tn/ngy. Hnh 2.16 v hnh 2.17 gii thiu cu to v cng ngh ny.
Trang60 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Hnh 2.16 : C u t o l Shell - Coppers lm vic p sut cao

1. Thn l t; 2. Cm vi phun; 3. Vi phun oxy; 4. Nc lm l nh; 5. N c lm lnh ra; 6. Gch ch u l a; 7. Bu ng lm lnh; 8. B ph n ch a x ; 9. Thng trn than to bn than Hnh 2.17 : Dy chuyn cng ngh TEXACO

1. G u than; 2. Bunke; 3. Thng bi than; 4. Bnh trn; 5. Bm cao p; 6. Bung t; 7. Bu ng lm lnh; 8. X; 9. N i hi; 10. Thp ra; 11. Gom bn
Theo cng ngh ny than c nghin mn to bn c nng cao i khi cn pha thm mt s ph gia nh vi, dolomit nhm nng cao nhit nng chy ca x, cng oxy phun vo l qua mt vi phun,
Trang61 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


th ng dng loi vi phun c 3 l p. ng trung tm pha 15% lng oxy, khe ng l bn than, v ngoi phun 85% oxy cn li.
Thnh l lt gch chu la c bit: Nhit cao, chu bo mn, ch u n mn c a x. Qua phn ng nhit ln ti 2600 C. X ha l ng; Kh than hoc trc tip hoc gin tip lm lnh xung 700 C s n xu t h i nc cao p - qua ni hi h nhit tip t 700 C xung 300 C, sau dng nc lm lnh trc tip xung 200 C.
0 0 0 0 0

Nng sut thng c 6,35 tn than/gi, hiu sut chy ca than t 98% 99%.
2.2.3.3. u nhc im ca qu trnh kh ha dng li cun

- Than cm, than bi c gi thnh r so vi than cc.


- C th s dng nhiu loi than, k c than c tnh kt dnh

cao. - Sn phm kh khng cha sn phm ph nh (nh a, du, phenol, axit bo...) nn khng c n thit phi lm tinh ch.
- C th thay th than bng cc nhin liu hyrocacbon lng hay

kh.
Ta thy phng php kh ha theo dng dng cun c nhiu u im, kh c th dng cho mc ch dn dng hoc cho tng hp ha hc. Phng php ny c dng nhiu M. Cu to thit b hin c ci tin v c th p ng c nhu cu sn xut kh tng hp cho cng nghip sn xut amoniac v ure dng cho nng nghip.

CHNG III H THNG KH HA THAN TNG C NH KI U NGC CHIU 3.1. S nguyn l h thng ha kh than

Trang62 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

19 20 8 13 16 1 17 15 14 3 12 11 18 2 6 5 4 7 9

10

Hnh 3.1 : S nguyn l h thng kh ha than tng c nh kiu ng c chiu 1.Thn l ha kh; 2. o nc; 3. Van thy lc; 4.Phu cha than; 5. ng dn khng kh t b sy ti l ha kh; 6. M gi; 7. Xicln nng;
8. ng dn kh; 9. B s y khng kh; 10. Qut ht; 11. Thng cha bi; 12. ng ng d n hi t bao h i ti l ha kh; 13. Bao hi;

14. ng ng d n n c t bao h i xu ng o n c; 15. ng ng d n hi t o nuc ln bao h i; 16. Cc ng o nhit ; 17. ng m i l a; 18. Qut cp gi vo b s y; 19.C c u cp than vo l; 20. H thng gu ti. * Nguyn l h thng :

Trang63 of 65

BI TIU LUN Kh ho than


Than c cp vo l kh ha nh h thng gu ti (20) v c c u cp than (19). Than sau khi vo l kh ha thc hin cc phn ng ha hc vi cht kh ha i t di ln to thnh kh than v ta ra mt nhit lng rt cao, c bit ti zn kh ha. Ti zn kh ha c thit b o nc (2) nhm mc ch gim nhit vng kh ha ng thi sn xut ra lng hi nc cn thit cung cp cho qu trnh. Hi nc sinh ra c cha ti bao hi (13). Kh than sau khi ra khi l i qua xcln lc bi (7) ri i qua b sy khng kh (9) trao i nhit vi khng kh ri i ti ni tiu th nh qut ht (10). Khng kh bn ngoi c cp vo b sy khng kh nh qut (18) nhn nhit ca kh than ln n mt nhit theo yu cu ri ha trn vi hi nc t bao hi thnh cht kh ha i vo l kh ha thc hin cc phn ng ha hc vi than.

Trang64 of 65

BI TIU LUN Kh ho than

KT LUN

ti ny gip chng ta hiu thm kin thc v kh ho than hin nay trn th gii,v Vit Nam. ti tm hiu kh ho than a ra nh ng v n sau :
- Ti nguyn than rt ln ca th gii ni chung v nc ta ni ring

- Nh ng l i ch to l n m cng ngh ha kh than mang li c v mt kinh t cng nh mi trng - S lc v cc qu trnh kh ha v cng ngh ha kh than - ti cn cho thy kh nng ng dng cng nh ch to c cc h thng kh ha l trong tm tay ca chng ta. Thit ngh Nh Nc nn c nhng chnh sch c th khuyn khch cc nh khoa hc i su nghin cu v cng ngh ny nhm p dng mt cch hiu qu nht cho t nc
Sau nhiu n lc tm kim,v s gip nhit tnh ca gio vin L Th Kim Huyn chng ti hon thnh ti ny.

Trang65 of 65

You might also like