You are on page 1of 21

CHÖÔNG 1: COÂNG THÖÙC LÖÔÏNG GIAÙC

I. Ñònh nghóa
Treân maët phaúng Oxy cho ñöôøng troøn löôïng giaùc taâm O baùn kính R=1 vaø ñieåm M
treân ñöôøng troøn löôïng giaùc maø sñ AM = β vôùi 0 ≤ β ≤ 2π
Ñaët α = β + k2π, k ∈ Z
Ta ñònh nghóa:
sin α = OK
cos α = OH
sin α
tgα = vôùi cos α ≠ 0
cos α
cos α
cot gα = vôùi sin α ≠ 0
sin α
II. Baûng giaù trò löôïng giaùc cuûa moät soá cung (hay goùc) ñaëc bieät

Goùc α ( )
0 0o π
( )
30 o
π
( )
45o
π
( )
60 o
π
( )
90 o
Giaù trò 6 4 3 2
sin α 0 1 2 3 1
2 2 2
cos α 1 3 2 1 0
2 2 2
tgα 0 3 1 3 ||
3
cot gα || 3 1 3 0
3

III. Heä thöùc cô baûn


sin 2 α + cos2 α = 1
1 π
1 + tg 2 α = 2
vôùi α ≠ + kπ ( k ∈ Z )
cos α 2
1
t + cot g 2 = vôùi α ≠ kπ ( k ∈ Z )
sin 2 α
IV. Cung lieân keát (Caùch nhôù: cos ñoái, sin buø, tang sai π ; phuï cheùo)
a. Ñoái nhau: α vaø −α
sin ( −α ) = − sin α
cos ( −α ) = cos α
tg ( −α ) = −tg ( α )
cot g ( −α ) = − cot g ( α )
b. Buø nhau: α vaø π − α
sin ( π − α ) = sin α
cos ( π − α ) = − cos α
tg ( π − α ) = −tgα
cot g ( π − α ) = − cot gα
c. Sai nhau π : α vaø π + α
sin ( π + α ) = − sin α
cos ( π + α ) = −cosα
tg ( π + α ) = t gα
cot g ( π + α ) = cot gα
π
d. Phuï nhau: α vaø −α
2
⎛π ⎞
sin ⎜ − α ⎟ = cos α
⎝2 ⎠
⎛π ⎞
cos ⎜ − α ⎟ = sin α
⎝2 ⎠
⎛π ⎞
tg ⎜ − α ⎟ = cot gα
⎝2 ⎠
⎛π ⎞
cot g ⎜ − α ⎟ = tgα
⎝2 ⎠

π π
e.Sai nhau : α vaø + α
2 2
⎛π ⎞
sin ⎜ + α ⎟ = cos α
⎝2 ⎠
⎛π ⎞
cos ⎜ + α ⎟ = − sin α
⎝2 ⎠
⎛π ⎞
tg ⎜ + α ⎟ = − cot gα
⎝2 ⎠
⎛π ⎞
cot g ⎜ + α ⎟ = − tgα
⎝2 ⎠
f.
sin ( x + kπ ) = ( −1) sin x, k ∈ Z
k

cos ( x + kπ ) = ( −1) cos x, k ∈ Z


k

tg ( x + kπ ) = tgx, k ∈ Z
cot g ( x + kπ ) = cot gx

V. Coâng thöùc coäng


sin ( a ± b ) = sin a cos b ± sin b cosa
cos ( a ± b ) = cosa cos b m sin asin b
tga ± tgb
tg ( a ± b ) =
1 m tgatgb

VI. Coâng thöùc nhaân ñoâi


sin 2a = 2sin a cosa
cos2a = cos2 a − sin 2 a = 1 − 2sin 2 a = 2 cos2 a − 1
2tga
tg2a =
1 − tg2 a
cot g2 a − 1
cot g2a =
2 cot ga

VII. Coâng thöùc nhaân ba:


sin 3a = 3sin a − 4sin 3 a
cos3a = 4 cos3 a − 3cosa

VIII. Coâng thöùc haï baäc:


1
sin 2 a = (1 − cos2a )
2
1
cos2 a = (1 + cos2a )
2
1 − cos2a
tg 2 a =
1 + cos2a

IX. Coâng thöùc chia ñoâi


a
Ñaët t = tg (vôùi a ≠ π + k 2 π )
2
2t
sin a =
1 + t2
1 − t2
cosa =
1 + t2
2t
tga =
1 − t2

X. Coâng thöùc bieán ñoåi toång thaønh tích


a+ b a−b
cosa + cos b = 2 cos cos
2 2
a+b a−b
cosa − cos b = −2sin sin
2 2
a+ b a−b
sin a + sin b = 2 cos sin
2 2
a+b a−b
sin a − sin b = 2 cos sin
2 2
sin ( a ± b )
tga ± tgb =
cosa cos b
sin ( b ± a )
cot ga ± cot gb =
sin a.sin b

XI. Coâng thöùc bieån ñoåi tích thaønh toång


1
cosa.cos b = ⎡ cos ( a + b ) + cos ( a − b ) ⎦⎤
2⎣
−1
sin a.sin b = ⎡ cos ( a + b ) − cos ( a − b ) ⎦⎤
2 ⎣
1
sin a.cos b = ⎡⎣sin ( a + b ) + sin ( a − b ) ⎤⎦
2

sin 4 a + cos4 a − 1 2
Baøi 1: Chöùng minh =
sin 6 a + cos6 a − 1 3
Ta coù:
sin 4 a + cos 4 a − 1 = ( sin 2 a + cos2 a ) − 2sin 2 a cos2 a − 1 = −2sin 2 a cos2 a
2

Vaø:
sin 6 a + cos6 a − 1 = ( sin 2 a + cos2 a )( sin 4 a − sin 2 a cos2 a + cos 4 a ) − 1
= sin 4 a + cos 4 a − sin 2 a cos2 a − 1
= (1 − 2sin 2 a cos2 a ) − sin 2 a cos2 a − 1
= −3sin 2 a cos2 a
sin 4 a + cos4 a − 1 −2sin 2 a cos2 a 2
Do ñoù: = =
sin 6 a + cos6 a − 1 −3sin 2 a cos2 a 3

1 + cos x ⎡ (1 − cos x ) ⎤
2

Baøi 2: Ruùt goïn bieåu thöùc A = = ⎢1 + ⎥


sin x ⎢⎣ sin 2 x ⎥⎦
1 π
Tính giaù trò A neáu cos x = − vaø < x < π
2 2
1 + cos x ⎛ sin x + 1 − 2 cos x + cos2 x ⎞
2
Ta coù: A = ⎜ ⎟
sin x ⎝ sin 2 x ⎠
1 + cos x 2 (1 − cos x )
⇔A= .
sin x sin 2 x
2 (1 − cos2 x ) 2sin 2 x 2
⇔A= = = (vôùi sin x ≠ 0 )
sin 3 x sin 3 x sin x
1 3
Ta coù: sin 2 x = 1 − cos2 x = 1 − =
4 4
π
Do: < x < π neân sin x > 0
2
3
Vaäy sin x =
2
2 4 4 3
Do ñoù A = = =
sin x 3 3

Baøi 3: Chöùng minh caùc bieåu thöùc sau ñaây khoâng phuï thuoäc x:
a. A = 2 cos4 x − sin 4 x + sin 2 x cos2 x + 3sin 2 x
2 cot gx + 1
b. B = +
tgx − 1 cot gx − 1

a. Ta coù:
A = 2 cos4 x − sin 4 x + sin 2 x cos2 x + 3sin 2 x
⇔ A = 2 cos4 x − (1 − cos2 x ) + (1 − cos2 x ) cos2 x + 3 (1 − cos2 x )
2

⇔ A = 2 cos4 x − (1 − 2 cos2 x + cos4 x ) + cos2 x − cos4 x + 3 − 3cos2 x


⇔ A = 2 (khoâng phuï thuoäc x)

b. Vôùi ñieàu kieän sin x.cos x ≠ 0,tgx ≠ 1


2 cot gx + 1
Ta coù: B = +
tgx − 1 cot gx − 1
1
+1
2 tgx 2 1 + tgx
⇔B= + = +
tgx − 1 1
− 1 tgx − 1 1 − tgx
tgx

2 − (1 − tgx ) 1 − tgx
⇔ B= = = −1 (khoâng phuï thuoäc vaøo x)
tgx − 1 tgx − 1

Baøi 4: Chöùng minh


1 + cosa ⎡ (1 − cosa ) ⎤ cos2 b − sin 2 c
2

⎢1 − 2
⎥+ 2 2
− cot g 2 b cot g 2 c = cot ga − 1
2sin a ⎢ sin a ⎥ sin bsin c
⎣ ⎦
Ta coù:
cos2 b − sin 2 c
* − cot g 2 b.cot g 2 c
sin b.sin c
2 2

cotg 2 b 1
= − 2 − cot g 2 b cot g 2 c
sin c sin b
2

( ) ( )
= cot g 2 b 1 + cot g 2 c − 1 + cot g 2 b − cot g 2 b cot g 2 c = −1 (1)

1 + cosa ⎡ (1 − cos a ) ⎤
2

* ⎢1 − ⎥
2 sin a ⎢ sin 2 a ⎥
⎣ ⎦
1 + cosa ⎡ (1 − cos a ) ⎤
2

= ⎢1 − ⎥
2 sin a ⎢ 1 − cos2 a ⎥
⎣ ⎦
1 + cosa ⎡ 1 − cosa ⎤
= 1−
2sin a ⎢⎣ 1 + cosa ⎥⎦
1 + cosa 2 cosa
= . = cot ga (2)
2 sin a 1 + cos a
Laáy (1) + (2) ta ñöôïc ñieàu phaûi chöùng minh xong.

Baøi 5: Cho ΔABC tuøy yù vôùi ba goùc ñeàu laø nhoïn.


Tìm giaù trò nhoû nhaát cuûa P = tgA.tgB.tgC

Ta coù: A + B = π − C
Neân: tg ( A + B) = −tgC
tgA + tgB
⇔ = −tgC
1 − tgA.tgB
⇔ tgA + tgB = −tgC + tgA.tgB.tgC
Vaäy: P = tgA.tgB.tgC = tgA + tgB + tgC
AÙp duïng baát ñaúng thöùc Cauchy cho ba soá döông tgA,tgB,tgC ta ñöôïc
tgA + tgB + tgC ≥ 3 3 tgA.tgB.tgC
⇔ P ≥ 33 P
⇔ 3 P2 ≥ 3
⇔P≥3 3
⎧tgA = tgB = tgC
⎪ π
Daáu “=” xaûy ra ⇔ ⎨ π ⇔ A=B=C=
⎪⎩0 < A,B,C < 2 3

π
Do ñoù: MinP = 3 3 ⇔ A = B = C =
3
Baøi 6 : Tìm giaù trò lôùn nhaát vaø nhoû nhaát cuûa
a/ y = 2 sin 8 x + cos4 2x
b/ y = 4 sin x − cos x
4
⎛ 1 − cos 2x ⎞
a/ Ta coù : y = 2 ⎜ ⎟ + cos 2x
4

⎝ 2 ⎠
Ñaët t = cos 2x vôùi −1 ≤ t ≤ 1 thì
1 4
y = (1 − t ) + t 4
8
1 3
=> y ' = − (1 − t ) + 4t 3
2
Ta coù : y ' = 0 Ù (1 − t ) = 8t 3
3

⇔ 1 − t = 2t
1
⇔t=
3
1 ⎛1⎞
Ta coù y(1) = 1; y(-1) = 3; y ⎜ ⎟ =
27 ⎝ 3⎠
1
Do ñoù : Max y = 3 vaø Miny =
x∈ x∈ 27

b/ Do ñieàu kieän : sin x ≥ 0 vaø cos x ≥ 0 neân mieàn xaùc ñònh


⎡ π ⎤
D = ⎢ k2π, + k2π ⎥ vôùi k ∈
⎣ 2 ⎦
Ñaët t = cos x vôùi 0 ≤ t ≤ 1 thì t = cos x = 1 − sin x
4 2 2

Neân sin x = 1 − t4
Vaäy y = 1 − t − t treân D ' = [ 0,1]
8 4

−t 3
Thì y ' = − 1 < 0 ∀t ∈ [ 0; 1)
2. (1 − t
8
)
4 7

Neân y giaûm treân [ 0, 1 ]. Vaäy : max y = y ( 0 ) = 1, min y = y (1) = −1


x∈ D x∈ D

Baøi 7: Cho haøm soá y = sin4 x + cos4 x − 2m sin x cos x


Tìm giaù trò m ñeå y xaùc ñònh vôùi moïi x
Xeùt f (x) = sin 4 x + cos4 x − 2m sin x cos x
f ( x ) = ( sin 2 x + cos2 x ) − m sin 2x − 2 sin 2 x cos2 x
2

1
f ( x) = 1 − sin2 2x − m sin 2x
2
Ñaët : t = sin 2x vôùi t ∈ [ −1, 1]
y xaùc ñònh ∀x ⇔ f ( x ) ≥ 0∀x ∈ R
1 2
⇔ 1− t − mt ≥ 0 ∀t ∈ [ −1,1]
2
⇔ g ( t ) = t 2 + 2mt − 2 ≤ 0 ∀t ∈ [ −1, 1]
Do Δ ' = m2 + 2 > 0 ∀m neân g(t) coù 2 nghieäm phaân bieät t1, t2
Luùc ñoù t t1 t2
g(t) + 0 - 0
Do ñoù : yeâu caàu baøi toaùn ⇔ t1 ≤ −1 < 1 ≤ t 2
⎧⎪1g ( −1) ≤ 0 ⎧−2m − 1 ≤ 0
⇔⎨ ⇔ ⎨
⎪⎩1g (1) ≤ 0 ⎩2m − 1 ≤ 0
⎧ −1
⎪⎪ m ≥ 2 1 1
⇔⎨ ⇔− ≤m≤
⎪m ≤ 1 2 2
⎪⎩ 2
Caùch khaùc :

g ( t ) = t 2 + 2mt − 2 ≤ 0 ∀t ∈ [ −1,1]
⇔ max g (t ) ≤ 0 ⇔ max { g (−1), g (1)} ≤ 0
t ∈[ −1,1 ]

⎧ −1
⎪⎪ m ≥ 2
⇔ max {−2m − 1),− 2m + 1)} ≤ 0 ⇔ ⎨
⎪m ≤ 1
⎪⎩ 2
1 1
⇔− ≤m≤
2 2

π 3π 5π 7π 3
Baøi 8 : Chöùng minh A = sin4 + sin4 + sin4 + sin4 =
16 16 16 16 2
7π ⎛π π ⎞ π
Ta coù : sin = sin ⎜ − ⎟ = cos
16 ⎝ 2 16 ⎠ 16
5π ⎛ π 5π ⎞ 3π
sin = cos ⎜ − ⎟ = cos
16 ⎝ 2 16 ⎠ 16
Maët khaùc : sin 4 α + cos4 α = ( sin 2 α + cos2 α ) − 2 sin 2 α cos2 α
2

= 1 − 2sin2 α cos2 α
1
= 1 − sin2 2α
2
π 7π 3π 5π
Do ñoù : A = sin4 + sin4 + sin4 + sin4
16 16 16 16
⎛ π π ⎞ ⎛ 4 3π 3π ⎞
= ⎜ sin 4 + cos4 ⎟ + ⎜ sin + cos4 ⎟
⎝ 16 16 ⎠ ⎝ 16 16 ⎠
⎛ 1 π⎞ ⎛ 1 3π ⎞
= ⎜ 1 − sin 2 ⎟ + ⎜ 1 − sin 2 ⎟
⎝ 2 8⎠ ⎝ 2 8 ⎠
1⎛ π 3π ⎞
= 2 − ⎜ sin 2 + sin 2 ⎟
2⎝ 8 8 ⎠
1⎛ π π⎞ ⎛ 3π π⎞
= 2 − ⎜ sin 2 + cos2 ⎟ ⎜ do sin = cos ⎟
2⎝ 8 8⎠ ⎝ 8 8⎠
1 3
= 2− =
2 2

Baøi 9 : Chöùng minh : 16 sin 10o .sin 30o .sin 50o .sin 70o = 1
A cos 10o 1
Ta coù : A = = (16sin10ocos10o)sin30o.sin50o.sin70o
cos 10 o
cos 10 o

1 ⎛1⎞
o (
⇔ A= 8 sin 20o ) ⎜ ⎟ cos 40o . cos 20o
cos 10 ⎝2⎠
1
o (
⇔ A= 4 sin 200 cos 20o ) . cos 40o
cos10
1
o (
⇔ A= 2 sin 40o ) cos 40o
cos10
1 cos 10o
⇔ A= sin 80 =o
=1
cos10o cos 10o

A B B C C A
Baøi 10 : Cho ΔABC . Chöùng minh : tg tg + tg tg + tg tg = 1
2 2 2 2 2 2
A+B π C
Ta coù : = −
2 2 2
A+B C
Vaäy : tg = cot g
2 2
A B
tg + tg
⇔ 2 2 = 1
A B C
1 − tg .tg tg
2 2 2
⎡ A B⎤ C A B
⇔ ⎢ tg + tg ⎥ tg = 1 − tg tg
⎣ 2 2⎦ 2 2 2
A C B C A B
⇔ tg tg + tg tg + tg tg = 1
2 2 2 2 2 2

π π π π
Baøi 11 : Chöùng minh : 8 + 4tg + 2tg + tg = cot g ( *)
8 16 32 32
π π π π
Ta coù : (*) ⇔ 8 = cot g − tg − 2tg − 4tg
32 32 16 8
cos a sin a cos a − sin a
2 2
Maø : cot ga − tga = − =
sin a cos a sin a cos a
cos 2a
= = 2 cot g2a
1
sin 2a
2
Do ñoù :
⎡ π π⎤ π π
(*) ⇔ ⎢ cot g − tg ⎥ − 2tg − 4tg = 8
⎣ 32 32 ⎦ 16 8
⎡ π π⎤ π
⇔ ⎢ 2 cot g − 2tg ⎥ − 4tg = 8
⎣ 16 16 ⎦ 8
π π
⇔ 4 cot g − 4tg = 8
8 8
π
⇔ 8 cot g = 8 (hieån nhieân ñuùng)
4

Baøi :12 : Chöùng minh :


⎛ 2π ⎞ ⎛ 2π ⎞ 3
a/ cos2 x + cos2 ⎜ + x ⎟ + cos2 ⎜ − x⎟ =
⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠ 2
1 1 1 1
b/ + + + = cot gx − cot g16x
sin 2x sin 4x sin 8x sin16x

⎛ 2π ⎞ ⎛ 2π ⎞
a/ Ta coù : cos2 x + cos2 ⎜ + x ⎟ + cos2 ⎜ − x⎟
⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠
1 1⎡ ⎛ 4π ⎞ ⎤ 1 ⎡ ⎛ 4π ⎞⎤
= (1 + cos 2x ) + ⎢1 + cos ⎜ 2x + ⎟ ⎥ + ⎢1 + cos ⎜ − 2x ⎟ ⎥
2 2⎣ ⎝ 3 ⎠⎦ 2 ⎣ ⎝ 3 ⎠⎦
3 1⎡ ⎛ 4π ⎞ ⎛ 4π ⎞⎤
= + ⎢ cos 2x + cos ⎜ 2x + ⎟ + cos ⎜ − 2x ⎟ ⎥
2 2⎣ ⎝ 3 ⎠ ⎝ 3 ⎠⎦
3 1⎡ 4π ⎤
= + ⎢ cos 2x + 2 cos 2x cos ⎥
2 2⎣ 3⎦
3 1⎡ ⎛ 1 ⎞⎤
= + ⎢cos 2x + 2 cos 2x ⎜ − ⎟ ⎥
2 2⎣ ⎝ 2 ⎠⎦
3
=
2
cos a cos b sin b cos a − sin a cos b
b/ Ta coù : cot ga − cot gb = − =
sin a sin b sin a sin b
sin ( b − a )
=
sin a sin b
sin ( 2x − x ) 1
Do ñoù : cot gx − cot g2x = = (1 )
sin x sin 2x sin 2x
sin ( 4x − 2x ) 1
cot g2x − cot g4x = = ( 2)
sin 2x sin 4x sin 4x
sin ( 8x − 4x ) 1
cot g4x − cot g8x = = ( 3)
sin 4x sin 8x sin 8x
sin (16x − 8x ) 1
cot g8x − cot g16x = = (4)
sin16x sin 8x sin16x
Laáy (1) + (2) + (3) + (4) ta ñöôïc
1 1 1 1
cot gx − cot g16x = + + +
sin 2x sin 4x sin 8x sin16x

Baøi 13 : Chöùng minh : 8sin3 180 + 8sin2 180 = 1


Ta coù: sin180 = cos720
⇔ sin180 = 2cos2360 - 1
⇔ sin180 = 2(1 – 2sin2180)2 – 1
⇔ sin180 = 2(1 – 4sin2180+4sin4180)-1
⇔ 8sin4180 – 8sin2180 – sin180 + 1 = 0 (1 )
⇔ (sin180 – 1)(8sin3180 + 8sin2180 – 1) = 0
⇔ 8sin3180 + 8sin2180 – 1 = 0 (do 0 < sin180 < 1)
Caùch khaùc :
Chia 2 veá cuûa (1) cho ( sin180 – 1 ) ta coù
( 1 ) ⇔ 8sin2180 ( sin180 + 1 ) – 1 = 0

Baøi 14 : Chöùng minh :


1
a/ sin4 x + cos4 x = ( 3 + cos 4x )
4
1
b/ sin 6x + cos 6x = ( 5 + 3 cos 4x )
8
1
c/ sin8 x + cos8 x = ( 35 + 28 cos 4x + cos 8x )
64
a/ Ta coù: sin 4 x + cos4 x = ( sin 2 x + cos2 x ) − 2 sin 2 x cos2 x
2

2
=1− sin2 2x
4
1
= 1 − (1 − cos 4 x )
4
3 1
= + cos 4x
4 4
b/ Ta coù : sin6x + cos6x
= ( sin 2 x + cos2 x )( sin 4 x − sin 2 x cos2 x + cos4 x )
1
= ( sin4 x + cos4 x ) − sin2 2x
4
⎛3 1 ⎞ 1
= ⎜ + cos 4x ⎟ − (1 − cos 4x ) ( do keát quaû caâu a )
⎝4 4 ⎠ 8
3 5
= cos 4x +
8 8
c/ Ta coù : sin 8 x + cos8 x = ( sin 4 x + cos4 x ) − 2 sin 4 x cos4 x
2
1 2
( 3 + cos 4x ) − sin4 2x
2
=
16 16
2
1 1 ⎡1 ⎤
=
16
( 9 + 6 cos 4x + cos 2
4x ) 8 ⎢⎣ 2
− ( 1 − cos 4x ) ⎥⎦
9 3 1 1
= + cos 4x + (1 + cos 8x ) − (1 − 2 cos 4x + cos2 4x )
16 8 32 32
9 3 1 1 1
= + cos 4x + cos 8x + cos 4x − (1 + cos 8x )
16 8 32 16 64
35 7 1
= + cos 4x + cos 8x
64 16 64

Baøi 15 : Chöùng minh : sin 3x.sin3 x + cos 3x.cos3 x = cos3 2x

Caùch 1:
Ta coù : sin 3x.sin3 x + cos 3x.cos3 x = cos3 2x
= ( 3sin x − 4 sin 3 x ) sin 3 x + ( 4 cos3 x − 3 cos x ) cos3 x
= 3sin4 x − 4 sin6 x + 4 cos6 x − 3cos4 x
= 3 ( sin 4 x − cos4 x ) − 4 ( sin 6 x − cos6 x )
= 3 ( sin 2 x − cos2 x )( sin 2 x + cos2 x )
−4 ( sin 2 x − cos2 x )( sin 4 x + sin 2 x cos2 x + cos4 x )
= −3 cos 2x + 4 cos 2x ⎡⎣1 − sin 2 x cos2 x ⎤⎦
⎛ 1 ⎞
= −3 cos 2x + 4 cos 2x ⎜ 1 − sin 2 2x ⎟
⎝ 4 ⎠
⎡ ⎛ 1 ⎞⎤
= cos 2x ⎢ −3 + 4 ⎜ 1 − sin 2 2x ⎟ ⎥
⎣ ⎝ 4 ⎠⎦
= cos 2x (1 − sin 2 2x )
= cos3 2x
Caùch 2 :
Ta coù : sin 3x.sin3 x + cos 3x.cos3 x
⎛ 3sin x − sin 3x ⎞ ⎛ 3 cos x + cos 3x ⎞
= sin 3x ⎜ ⎟ + cos 3x ⎜ ⎟
⎝ 4 ⎠ ⎝ 4 ⎠
3 1
= ( sin 3x sin x + cos 3x cos x ) + ( cos2 3x − sin2 3x )
4 4
3 1
= cos ( 3x − x ) + cos 6x
4 4
1
= ( 3cos 2x + cos 3.2x )
4
1
= ( 3 cos 2x + 4 cos3 2x − 3 cos 2x ) ( boû doøng naøy cuõng ñöôïc)
4
= cos3 2x
3 +1
Baøi 16 : Chöùng minh : cos12o + cos18o − 4 cos15o.cos 21o cos 24 o = −
2
Ta coù : cos12o + cos 18o − 4 cos15o ( cos 21o cos 24o )
= 2 cos15o cos 3o − 2 cos15o ( cos 45o + cos 3o )
= 2 cos15o cos 3o − 2 cos15o cos 45o − 2 cos15o cos 3o
= −2 cos15o cos 45o
= − ( cos 60o + cos 30o )
3 +1
=−
2

Baøi 17 : Tính P = sin2 50o + sin2 70 − cos 50o cos70o


1 1 1
Ta coù : P = (1 − cos100o ) + (1 − cos140o ) − ( cos120o + cos 20o )
2 2 2
1 1 ⎛ 1 ⎞
P = 1 − ( cos100o + cos140o ) − ⎜ − + cos 20o ⎟
2 2⎝ 2 ⎠
1 1
P = 1 − ( cos120o cos 20o ) + − cos 20o
4 2
5 1 1 5
P = + cos 20o − cos 20o =
4 2 2 4

8 3
Baøi 18 : Chöùng minh : tg30o + tg40o + tg50o + tg60o = cos 20o
3
sin ( a + b )
AÙp duïng : tga + tgb =
cos a cos b
Ta coù : ( tg50 + tg40 ) + ( tg30o + tg60o )
o o

sin 90o sin 90o


= +
cos 50o cos 40o cos 30o cos 60o
1 1
= +
sin 40 cos 40
o o
1
cos 30o
2
2 2
= +
sin 80 o
cos 30o
⎛ 1 1 ⎞
= 2⎜ + ⎟
⎝ cos10 cos 30o ⎠
o

⎛ cos 30o + cos10o ⎞


= 2⎜ o ⎟
⎝ cos10 cos 30 ⎠
o

cos 20p cos10o


=4
cos10o cos 30o
8 3
= cos 20o
3
Baøi 19 : Cho ΔABC , Chöùng minh :
A B C
a/ sin A + sin B + sin C = 4 cos cos cos
2 2 2
A B C
b/ socA + cos B + cos C = 1 + 4 sin sin sin
2 2 2
c/ sin 2A + sin 2B + sin 2C = 4 sin A sin B sin C
d/ cos2 A + cos2 B + cos2 C = −2 cos A cos B cos C
e/ tgA + tgB + tgC = tgA.tgB.tgC
f/ cot gA.cot gB + cot gB.cot gC + cot gC.cot gA = 1
A B C A B C
g/ cot g + cot g + cot g = cot g .cot g .cot g
2 2 2 2 2 2

A+B A−B
a/ Ta coù : sin A + sin B + sin C = 2sin cos + sin ( A + B )
2 2
A + B⎛ A−B A + B⎞
= 2 sin ⎜ cos + cos ⎟
2 ⎝ 2 2 ⎠
C A B ⎛ A + B π C⎞
= 4 cos cos cos ⎜ do = − ⎟
2 2 2 ⎝ 2 2 2⎠
A+B A−B
b/ Ta coù : cos A + cos B + cos C = 2 cos cos − cos ( A + B )
2 2
A+B A−B ⎛ A+B ⎞
= 2 cos cos − ⎜ 2 cos2 − 1⎟
2 2 ⎝ 2 ⎠
A+B⎡ A−B A + B⎤
= 2 cos ⎢ cos − cos +1
2 ⎣ 2 2 ⎥⎦
A+B A ⎛ B⎞
= −4 cos sin sin ⎜ − ⎟ + 1
2 2 ⎝ 2⎠
C A B
= 4 sin sin sin + 1
2 2 2
c/ sin 2A sin 2B + sin 2C = 2 sin ( A + B ) cos ( A − B ) + 2 sin C cos C
= 2 sin C cos(A − B) + 2sin C cos C
= 2sin C[cos(A − B) − cos(A + B) ]
= −4 sin Csin A sin( − B)
= 4 sin C sin A sin B
d/ cos2 A + cos2 B + cos2 C
1
= 1 + ( cos 2A + cos 2B ) + cos2 C
2
= 1 + cos ( A + B ) cos ( A − B ) + cos2 C
= 1 − cos C ⎡⎣cos ( A − B ) − cos C ⎤⎦ do ( cos ( A + B ) = − cos C )
= 1 − cos C ⎡⎣cos ( A − B ) + cos ( A + B ) ⎤⎦
= 1 − 2 cos C.cos A.cos B
e/ Do a + b = π − C neân ta coù
tg ( A + B ) = −tgC
tgA + tgB
⇔ = −tgC
1 − tgAtgB
⇔ tgA + tgB = −tgC + tgAtgBtgC
⇔ tgA + tgB + tgC = tgAtgBtgC
f/ Ta coù : cotg(A+B) = - cotgC
1 − tgAtgB
⇔ = − cot gC
tgA + tgB
cot gA cot gB − 1
⇔ = − cot gC (nhaân töû vaø maãu cho cotgA.cotgB)
cot gB + cot gA
⇔ cot gA cot gB − 1 = − cot gC cot gB − cot gA cot gC
⇔ cot gA cot gB + cot gB cot gC + cot gA cot gC = 1
A+B C
g/ Ta coù : tg = cot g
2 2
A B
tg + tg
⇔ 2 2 = cot g C
A B 2
1 − tg tg
2 2
A B
cot g + cot g
⇔ 2 2 = cot g C (nhaân töû vaø maãu cho cotg A .cotg B )
A B 2 2 2
cot g .cot g − 1
2 2
A B A B C C
⇔ cot g + cot g = cot g cot g cot g − cot g
2 2 2 2 2 2
A B C A B C
⇔ cot g + cot g + cot g = cot g .cot g .cot g
2 2 2 2 2 2

Baøi 20 : Cho ΔABC . Chöùng minh :


cos2A + cos2B + cos 2C + 4cosAcosBcosC + 1 = 0

Ta coù : (cos2A + cos2B) + (cos2C + 1)


= 2 cos (A + B)cos(A - B) + 2cos2C
= - 2cosCcos(A - B) + 2cos2C
= - 2cosC[cos(A – B) + cos(A + B)] = - 4cosAcosBcosC
Do ñoù : cos2A + cos2B + cos2C + 1 + 4cosAcosBcosC = 0

Baøi 21 : Cho ΔABC . Chöùng minh :


3A 3B 3C
cos3A + cos3B + cos3C = 1 - 4 sin sin sin
2 2 2
Ta coù : (cos3A + cos3B) + cos3C
3 3 3C
= 2 cos (A + B) cos (A − B) + 1 − 2sin2
2 2 2
3 3 3C
Maø : A + B = π − C neân ( A + B ) = π −
2 2 2
3 3π 3C
=> cos ( A + B ) = cos ⎛⎜ − ⎞⎟
2 ⎝ 2 2 ⎠
⎛ π 3C ⎞
= − cos ⎜ − ⎟
⎝2 2 ⎠
3C
= − sin
2
Do ñoù : cos3A + cos3B + cos3C
3C 3 ( A − B) 3C
= −2 sin cos − 2sin2 +1
2 2 2
3C ⎡ 3 ( A − B) 3C ⎤
= −2 sin ⎢cos + sin ⎥ +1
2 ⎣ 2 2 ⎦
3C ⎡ 3 ( A − B) 3 ⎤
= −2 sin ⎢cos − cos ( A + B ) ⎥ + 1
2 ⎣ 2 2 ⎦
3C 3A −3B
= 4 sin sin sin( ) +1
2 2 2
3C 3A 3B
= −4 sin sin sin +1
2 2 2

Baøi 22 : A, B, C laø ba goùc cuûa moät tam giaùc. Chöùng minh :


sin A + sin B − sin C A B C
= tg tg cot g
cos A + cos B − cos C + 1 2 2 2
A+B A−B C C
2 sin cos − 2 sin cos
sin A + sin B − sin C 2 2 2 2
Ta coù : =
cos A + cos B − cos C + 1 A+B A−B C
2 cos cos + 2 sin 2
2 2 2
C⎡ A−B C⎤ A−B A+B
2 cos ⎢cos − sin ⎥ cos − cos
2⎣ 2 2⎦ C 2 2
= = cot g .
C⎡ A−B C⎤ 2 cos A − B + cos A + B
2 sin ⎢cos + sin ⎥
2⎣ 2 2⎦ 2 2
A ⎛ B⎞
−2 sin .sin ⎜ − ⎟
C 2 ⎝ 2⎠
= cot g .
2 A B
2 cos .cos
2 2
C A B
= cot g .tg .tg
2 2 2

Baøi 23 : Cho ΔABC . Chöùng minh :


A B C B C A C A B
sin cos cos + sin cos cos + sin cos cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B C A B B C A C
= sin sin sin + tg tg + tg tg + tg tg ( *)
2 2 2 2 2 2 2 2 2
A+B π C ⎛ A B⎞ C
Ta coù : = − vaäy tg ⎜ + ⎟ = cot g
2 2 2 ⎝ 2 2⎠ 2
A B
tg + tg
⇔ 2 2 = 1
A B C
1 − tg tg tg
2 2 2
⎡ A B⎤ C A B
⇔ ⎢ tg + tg ⎥ tg = 1 − tg tg
⎣ 2 2⎦ 2 2 2
A C B C A B
⇔ tg tg + tg tg + tg tg = 1 (1)
2 2 2 2 2 2
A B C B C A C A B
Do ñoù : (*) Ù sin cos cos + sin cos cos + sin cos cos
2 2 2 2 2 2 2 2 2
A B C
= sin sin sin + 1 (do (1))
2 2 2
A⎡ B C B C⎤ A⎡ B C C B⎤
⇔ sin ⎢cos cos − sin sin ⎥ + cos ⎢sin cos + sin cos ⎥ = 1
2⎣ 2 2 2 2⎦ 2⎣ 2 2 2 2⎦
A B+C A B+C
⇔ sin cos + cos sin =1
2 2 2 2
A+B+C π
⇔ sin = 1 ⇔ sin = 1 ( hieån nhieân ñuùng)
2 2

A B C 3 + cos A + cos B + cos C


Baøi 24 : Chöùng minh : tg + tg + tg = ( *)
2 2 2 sin A + sin B + sin C
Ta coù :
A+B A−B ⎡ C⎤
cos A + cos B + cos C + 3 = 2 cos cos + ⎢1 − 2 sin 2 ⎥ + 3
2 2 ⎣ 2⎦
C A−B C
= 2sin cos + 4 − 2sin2
2 2 2
C⎡ A−B C⎤
= 2 sin ⎢ cos − sin ⎥ + 4
2⎣ 2 2⎦
C⎡ A−B A + B⎤
= 2 sin ⎢cos − cos +4
2⎣ 2 2 ⎥⎦
C A B
= 4 sin sin .sin + 4 (1)
2 2 2
A+B A−B
sin A + sin B + sin C = 2sin cos + sin C
2 2
C A−B C C
= 2 cos cos + 2 sin cos
2 2 2 2
C⎡ A−B A + B⎤
= 2 cos ⎢ cos + cos
2⎣ 2 2 ⎥⎦
C A B
= 4 cos cos cos (2)
2 2 2
Töø (1) vaø (2) ta coù :
A B C A B C
sin sin sin sin sin sin + 1
(*) ⇔ 2 + 2 + 2 = 2 2 2
A B C A B C
cos cos cos cos cos cos
2 2 2 2 2 2
A⎡ B C⎤ B⎡ A C⎤ C⎡ A B⎤
⇔ sin ⎢cos cos ⎥ + sin ⎢ cos cos ⎥ + sin ⎢ cos cos ⎥
2⎣ 2 2⎦ 2⎣ 2 2⎦ 2⎣ 2 2⎦
A B C
= sin sin sin + 1
2 2 2
A⎡ B C B C⎤ A⎡ B C C B⎤
⇔ sin ⎢cos cos − sin sin ⎥ + cos ⎢sin cos + sin cos ⎥ = 1
2⎣ 2 2 2 2⎦ 2⎣ 2 2 2 2⎦
A B+C A B+C
⇔ sin .cos + cos sin =1
2 2 2 2
⎡A + B + C⎤
⇔ sin ⎢ ⎥⎦ = 1
⎣ 2
π
⇔ sin = 1 ( hieån nhieân ñuùng)
2
A B C
sin sin sin
Baøi 25 : Cho ΔABC . Chöùng minh: 2 + 2 + 2 =2
B C C A A B
cos cos cos cos cos cos
2 2 2 2 2 2
Caùch 1 :
A B A A B B
sin sin sin cos + sin cos
Ta coù : 2 + 2 = 2 2 2 2
B C C A A B C
cos cos cos cos cos cos cos
2 2 2 2 2 2 2

A+B A−B
sin cos
1 sin A + sin B 2 2
= =
A
2 cos cos cos B C A B C
cos cos cos
2 2 2 2 2 2
C A−B ⎛ A − B ⎞
cos .cos cos ⎜ ⎟
= 2 2 = ⎝ 2 ⎠
A B C A B
cos .cos .cos cos cos
2 2 2 2 2
⎛ A − B⎞ C A−B A+B
cos ⎜ ⎟ sin cos + cos
⎝ 2 ⎠+ 2 2 2
Do ñoù : Veá traùi = =
A B A B A B
cos cos cos cos cos cos
2 2 2 2 2 2
A B
2 cos cos
= 2 2 =2
A B
cos cos
2 2

Caùch 2 :
B+C A+C A+B
cos cos cos
Ta coù veá traùi = 2 + 2 + 2
B C C A A B
cos cos cos cos cos cos
2 2 2 2 2 2
B C B C A C A C
cos cos − sin sin cos cos − sin sin
= 2 2 2 2 + 2 2 2 2
B C C A
cos cos cos cos
2 2 2 2
A B A B
cos cos − sin sin
+ 2 2 2 2
A B
cos cos
2 2

⎡ B C A C A B⎤
= 3 − ⎢ tg tg + tg tg + tg tg ⎥
⎣ 2 2 2 2 2 2⎦
A B B C A B
Maø : tg tg + tg tg + tg tg = 1
2 2 2 2 2 2
(ñaõ chöùng minh taïi baøi 10 )
Do ñoù : Veá traùi = 3 – 1 = 2

A B C
Baøi 26 : Cho ΔABC . Coù cot g , cot g , cot g theo töù töï taïo caáp soá coäng.
2 2 2
A C
Chöùng minh cot g .cot g = 3
2 2
A B C
Ta coù : cot g , cot g , cot g laø caáp soá coäng
2 2 2
A C B
⇔ cot g + cot g = 2 cot g
2 2 2
A+C B
sin 2 cos
⇔ 2 = 2
A C B
sin sin sin
2 2 2
B B
cos 2 cos
⇔ 2 = 2
A C B
sin sin sin
2 2 2
1 2 B
⇔ = (do 0<B< π neân cos > 0 )
A C A+C 2
sin sin cos
2 2 2
A C A C
cos cos − sin sin
⇔ 2 2 2 2 = 2 ⇔ cot g A cot g C = 3
A C 2 2
sin .sin
2 2

Baøi 27 : Cho ΔABC . Chöùng minh :


1 1 1 1⎡ A B C A B C⎤
+ + = ⎢ tg + tg + tg + cot g + cot g + cot g ⎥
sin A sin B sin C 2 ⎣ 2 2 2 2 2 2⎦
A B C A B C
Ta coù : cot g + cot g + cot g = cot g .cot g .cot g
2 2 2 2 2 2
(Xem chöùng minh baøi 19g )
sin α cos α 2
Maët khaùc : tgα + cot gα = + =
cos α sin α sin 2α
1⎡ A B C A B C⎤
Do ñoù : ⎢ tg + tg + tg + cotg + cotg + cotg ⎥
2⎣ 2 2 2 2 2 2⎦
1⎡ A B C⎤ 1 ⎡ A B C⎤
= ⎢ tg + tg + tg ⎥ + ⎢cotg + cotg + cotg ⎥
2⎣ 2 2 2⎦ 2 ⎣ 2 2 2⎦
1⎡ A A⎤ 1 ⎡ B B⎤ 1 ⎡ C C⎤
= ⎢ tg + cot g ⎥ + ⎢ tg + cot g ⎥ + ⎢ tg + cot g ⎥
2⎣ 2 2⎦ 2⎣ 2 2⎦ 2⎣ 2 2⎦
1 1 1
= + +
sin A sin B sin C

BAØI TAÄP
1. Chöùng minh :
π 2π 1
a/ cos − cos =
5 5 2
cos15 + sin15
o o
b/ = 3
cos15o − sin15o
2π 4π 6π 1
c/ cos + cos + cos =−
7 7 7 2
d/ sin 2x sin 6x + cos 2x.cos 6x = cos3 4x
3 3

e/ tg20o.tg40o.tg60o.tg80o = 3
π 2π 5π π 8 3 π
f/ tg + tg + tg + tg = cos
6 9 18 3 3 9
π 2π 3π 4π 5π 6π 7π 1
g/ cos .cos .cos .cos .cos .cos .cos =
15 15 15 15 15 15 15 27
⎡π ⎤ ⎡π ⎤
h/ tgx.tg ⎢ − x ⎥ .tg ⎢ + x ⎥ = tg3x
⎣3 ⎦ ⎣3 ⎦
k/ tg20o + tg40o + 3tg20o.tg40o = 3
3
e/ sin 20o.sin 40o.sin 80o =
8
m/ tg5 .tg55 .tg65 .tg75 = 1
o o o o

⎧sin x = 2 sin ( x + y )

2. Chöùng minh raèng neáu ⎨ π
⎪ x + y ≠ ( 2k + 1) ( k ∈ z )
⎩ 2
sin y
thì tg ( x + y ) =
cos y − 2
3. Cho ΔABC coù 3 goùc ñeàu nhoïn vaø A ≥ B ≥ C
a/ Chöùng minh : tgA + tgB + tgC = tgA.tgB.tgC
b/ Ñaët tgA.tgB = p; tgA.tgC = q
Chöùng minh (p-1)(q-1) ≥ 4
4. Chöùng minh caùc bieåu thöùc khoâng phuï thuoäc x :
a/ A = sin 4 x (1 + sin 2 x ) + cos4 x (1 + cos2 x ) + 5 sin 2 x cos2 x + 1
b/ B = 3 ( sin 8 x − cos8 x ) + 4 ( cos6 x − 2 sin 6 x ) + 6 sin 4 x
c/ C = cos2 ( x − a ) + sin2 ( x − b ) − 2 cos ( x − a ) sin ( x − b ) sin ( a − b )
5. Cho ΔABC , chöùng minh :
cos C cos B
a/ cot gB + = cot gC +
sin B cos A sin C cos A
A B C 3A 3B 3C
b/ sin3 A + sin3 B + sin3 C = 3cos cos cos + cos cos cos
2 2 2 2 2 2
A B−C B A−C
c/ sin A + sin B + sin C = cos .cos + cos .cos
2 2 2 2
C A−B
+ cos .cos
2 2
d/ cotgAcotgB + cotgBcotgC + cotgCcotgA = 1
e/ cos2 A + cos2 B + cos2 C = 1 − 2 cos A cos B cos C
f/ sin3Asin(B- C)+ sin3Bsin(C- A)+ sin3Csin(A- B) = 0
6. Tìm giaù trò nhoû nhaát cuûa :
1 1 π
a/ y = + vôùi 0 < x <
sin x cos x 2

b/ y = 4x + + sin x vôùi 0 < x < ∞
x
c/ y = 2 sin 2 x + 4 sin x cos x + 5
7. Tìm giaù trò lôùn nhaát cuûa :
a/ y = sin x cos x + cos x sin x
b/ y = sinx + 3sin2x
c/ y = cos x + 2 − cos2 x
TT luyện thi đại học CLC Vĩnh Viễn

You might also like