Professional Documents
Culture Documents
Trong những năm gần đây, máy vi tính dược sử dụng rộng rãi trong nhà
trường với tư cách là phương tiện dạy học với nhiều loại phần mềm được thiết kế
dưới các quan điểm khác nhau. Hình thức sử dụng máy vi tính vào dạy học rất
đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, bài giảng điện tử là một hình thức sử dụng
phổ biến hiện nay. Bài giảng điện tử có thể được viết dưới bất kỳ ngôn ngữ lập
trình nào tuỳ theo trình độ công nghệ thông tin của người viết hoặc dựa vào
các phần mềm trình diễn sẵn có như Frontpage, Publisher, PowerPoint. Trong
đó thiết kế bài giảng điện tử trên Microsoft PowerPoint là đơn giản nhất.
Nhưng bài giảng điện tử hay giáo án điện tử là gì? Muốn soạn bài giảng điện
tử ta phải bắt đầu từ đâu? Phải qua các bước nào? Cần phải biết những phần
mềm gì? Mong rằng đề tài này sẽ giúp ích quý đồng nghiệp một phần trong việc
bắt tay vào soạn một bài giảng điện tử.
Mục lục
1. Khái niệm bài giảng điện tử 2
1
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
2
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
2.2. Lựa chọn kiến thức cơ bản, xác định đúng những nội dung
trọng tâm
Những nội dung đưa vào chương trình và sách giáo khoa phổ thông được chọn lọc từ
khối lượng tri thức đồ sộ của khoa học bộ môn, được sắp xếp một cách lôgíc, khoa
học, đảm bảo tính sư phạm và thực tiễn cao. Bởi vậy cần bám sát vào chương trình
dạy học và sách giáo khoa bộ môn. Đây là điều bắt buộc tất yếu vì sách giáo khoa là
tài liệu giảng dạy và học tập chủ yếu; chương trình là pháp lệnh cần phải tuân theo.
Căn cứ vào đó để lựa chọn kiến thức cơ bản là nhằm đảm bảo tính thống nhất của nội
dung dạy học trong toàn quốc. Mặt khác, các kiến thức trong sách giáo khoa đã được
qui định để dạy cho học sinh. Do đó, chọn kiến thức cơ bản là chọn kiến thức ở trong
đó chứ không phải là ở tài liệu nào khác.
Tuy nhiên, để xác định được đúng kiến thức cơ bản mỗi bài thì cần phải đọc thêm
tài liệu, sách báo tham khảo để mở rộng hiểu biết về vấn đề cần giảng dạy và tạo khả
năng chọn đúng kiến thức cơ bản.
Việc chọn lọc kiến thức cơ bản của bài dạy học có thể gắn với việc sắp xếp lại cấu
trúc của bài để làm nổi bật các mối liên hệ giữa các hợp phần kiến thức của bài, từ đó
rõ thêm các trọng tâm, trọng điểm của bài. Việc làm này thực sự cần thiết, tuy nhiên
không phải ở bài nào cũng có thể tiến hành được dễ dàng. Cũng cần chú ý việc cấu
trúc lại nội dung bài phải tuân thủ nguyên tắc không làm biến đổi tinh thần cơ bản
của bài mà các tác giả sách giáo khoa đã dày công xây dựng.
3
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
- Tiến hành sưu tập hoặc xây dựng mới nguồn tư liệu sẽ sử dụng trong bài học.
Nguồn tư liệu này thường được lấy từ một phần mềm dạy học nào đó hoặc từ internet,
. . . hoặc được xây dựng mới bằng đồ hoạ, bằng ảnh quét, ảnh chụp, quay video, bằng
các phần mềm đồ hoạ chuyên dụng như Macromedia Flash. . .
- Chọn lựa các phần mềm dạy học có sẵn cần dùng đến trong bài học để đặt liên
kết.
- Xử lý các tư liệu thu được để nâng cao chất lượng về hình ảnh, âm thanh. Khi sử
dụng các đoạn phim, hình ảnh, âm thanh cần phải đảm bảo các yêu cầu về mặt nội
dung, phương pháp, thẩm mỹ và ý đồ sư phạm.
2.5. Lựa chọn ngôn ngữ hoặc các phần mềm trình diễn để xây
dựng tiến trình dạy học thông qua các hoạt động cụ thể
Sau khi đã có các thư viện tư liệu, giáo viên cần lựa chọn ngôn ngữ hoặc các phầm
mềm trình diễn thông dụng để tiến hành xây dựng giáo án điện tử.
Trước hết cần chia quá trình dạy học trong giờ lên lớp thành các hoạt động nhận
thức cụ thể. Dựa vào các hoạt động đó để định ra các slide (trong PowerPoint) hoặc
các trang trong Frontpage. Sau đó xây dựng nội dung cho các trang (hoặc các slide).
Tuỳ theo nội dung cụ thể mà thông tin trên mỗi trang/slide có thể là văn bản, đồ hoạ,
tranh ảnh, âm thanh, video clip. . .
Văn bản cần trình bày ngắn gọn cô đọng, chủ yếu là các tiêu đề và dàn ý cơ bản.
Nên dùng một loại font chữ phổ biến, đơn giản, màu chữ được dùng thống nhất tuỳ
theo mục đích sử dụng khác nhau của văn bản như câu hỏi gợi mở, dẫn dắt, hoặc giảng
giải, giải thích, ghi nhớ, câu trả lời. . . Khi trình bày nên sử dụng sơ đồ khối để học
sinh thấy ngay được cấu trúc logic của những nội dung cần trình bày.
Đối với mỗi bài dạy nên dùng khung, màu nền (backround) thống nhất cho các
trang/slide, hạn chế sử dụng các màu quá chói hoặc quá tương phản nhau.
Không nên lạm dụng các hiệu ứng trình diễn theo kiểu “bay nhảy” thu hút sự tò
mò không cần thiết của học sinh, phân tán chú ý trong học tập, mà cần chú ý làm nổi
bật các nội dung trọng tâm, khai thác triệt để các ý tưởng tiềm ẩn bên trong các đối
tượng trình diễn thông qua việc nêu vấn đề, hướng dẫn, tổ chức hoạt động nhận thức
nhằm phát triển tư duy của học sinh. Cái quan trọng là đối tượng trình diễn không
chỉ để thầy tương tác với máy tính mà chính là hỗ trợ một cách hiệu quả sự tương tác
thầy-trò, trò-trò.
4
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
Cuối cùng là thực hiện các liên kết (hyperlink) hợp lý, logic lên các đối tượng trong
bài giảng. Đây chính là ưu điểm nổi bật có được trong bài giảng điện tử nên cần khai
thác tối đa khả năng liên kết. Nhờ sự liên kết này mà bài giảng được tổ chức một cách
linh hoạt, thông tin được truy xuất kịp thời, học sinh dễ tiếp thu.
5
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
3.2. Nhập nội dung văn bản, đồ hoạ cho từng Slide
Trước tiên cần dự kiến số slide và nội dung cụ thể cho từng Slide. Có rất nhiều cách
khác nhau để nhập nội dung văn bản vào slide. Cách thuận lợi có được từ thanh Menu
Drawing cuối màn hình, nhấn trỏ chuột vào ô hình chữ nhật. Sau đó, vẽ ô ở màn hình
và đặt trỏ chuột vào trong ô, nhấp phím chuột phải, chọn mục Add text để nhập ký
tự.
Hiệu chỉnh định dạng ký tự: vào Format, xuất hiện hộp thoại Font. Trong hộp thoại
Font, có các mục chọn sau: Font (chọn các loại Font chữ), Font Style (dạng chữ), Size
(cỡ chữ), Color (màu chữ), Under line (gạch dưới), Shadow (tạo bóng mờ), Emboss
(chữ nổi), SuperScript (chữ ở chỉ số trên), SubScript (chữ ở chỉ số dưới). Những định
dạng chữ ở trên có thể dùng phím nóng hoặc dùng biểu tượng trên thanh công cụ
Formatting.
Tạo Bullets Numbering (định dạng đầu dòng): chọn Formatand Numbering, hộp
thoại Bullets and Numbering xuất hiện, chọn dạng cần thiết trong các ô mẫu, chọn
màu trong khung Color, chọn kích cỡ trong khung Size. Để chọn các Bullets, kích vào
Customize hoặc Picture.
Canh đầu dòng (Alignment): chọn Formatlàm xuất hiện các lựa chon: Align left
(Ctrl + L) (canh đều trái), Center (Ctrl + E) (canh giữa), Align Right (Ctrl + R)
(canh đều phải), Justify (Ctrl + J) (canh đều hai bên).
Thay đổi khoảng cách giữa các dòng (Line Spacing): chọn FormatSpacing, xuất hiện
hộp thoại Line Spacing, có các khung hiệu chỉnh sau: Line Spacing (khoảng cách giữa
các dòng), Before paragraph (khoảng cách phía trên đoạn văn bản), After paragraph
(khoảng cách phía dưới đoạn văn bản).
Sử dụng thanh công cụ Drawing để thực hiện đồ hoạ. Nếu thanh Drawing chưa
xuất hiện, vào trình đơn Viewđể làm xuất hiện công cụ đồ hoạ. Cũng có thể sử dụng
các hình mẫu trong AutoShapes.
3.4. Chèn hình ảnh, đồ họa, âm thanh, video clip vào Slide
Chèn ảnh ClipArt: Chọn Insert, xuất hiện cửa sổ ClipArt, chọn hình ảnh muốn chèn.
6
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
Chèn tập tin ảnh: Chọn InsertFile, xuất hiện cửa sổ From File, trong cửa sổ này
muốn chèn hình ảnh ở thư mục nào thì mở thư mục đó ra, chọn các File ảnh thích hợp
(có dạng *.bmp, *.jpg, *.tif, *.emf, *.wmf).
Chèn sơ đồ tổ chức (Organization Chart): Chọn InsertChart, chọn các mẫu sơ đồ
thích hợp.
Chèn phim ảnh và âm thanh: Chọn Insertand Sound trong trình đơn này có các
mục sau:
- Movie from Gallery: chèn phim từ thư viện của chương trình Microsoft Office.
Drag chuột vào phim muốn chèn từ thư viện phim vào slide cần chèn.
- Movie from File: chèn tập tin dạng *.avi tự chọn.
- Sound from Gallery: chèn âm thanh từ thư viện của chương trình Microsoft Office.
- Sound from File: chèn tập tin âm thanh tự chọn.
- Play CD Audio Track: chèn âm thanh từ đĩa Audio CD (phải đưa đĩa vào ổ đĩa
CD-ROM).
- Record Sound: ghi âm.
7
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
3.6. Thực hiện liên kết giữa các Slide, các File, chương trình
Để thực hiện liên kết, ta chèn các nút điều khiển bằng cách: chọn Slide ShowButtons
(hoặc có thể vào AutoShapesButtons), sau đó chọn loại button, và drag trên màn hình
để tạo button. Sau khi tạo button xong, xuất hiện cửa sổ Action Setting để thiết lập
công dụng cho button.
Trong Action Setting, có hai bảng lựa chọn để thiết lập biến cố.
Mouse (biến cố chuột): nhấn chuột trên đối tượng thì lệnh sẽ được thực hiện.
Mouse Over (đưa trỏ chuột đến): chỉ cần đưa trỏ chuột đến đối tượng để thực hiện
lệnh.
Trong khung Action on (mouse over), có các lệnh sau:
Hyperlink to (liên kết đến): mở khung liên kết để lựa chọn lệnh Next Slide (đến
trang sau), Previous Slide (về trang trước), First Slide (về trang đầu), Last Slide (đến
trang cuối), End Show (kết thúc trình diễn), Slide. . . (liên kết đến một Slide bất kỳ),
Other PowerPoint Presentation (liên kết đến một File PowerPoint khác), Other File. . .
(liên kết với một File của bất kỳ chương trình nào khác).
Run Program (chạy chương tình khác): nhập đường dẫn và tên tập tin chạy chương
trình, hoặc nút Browse để tìm chọn tập tin.
Object Action (tùy chọn các loại đối tượng nào mà sẽ có các lệnh khác nhau).
Play Sound (âm thanh): mở khung để chọn loại âm thanh.
Đối với một bài giảng, vấn đề liên kết giữa các Slide là rất cần thiết. Khi tiến hành
liên kết đến các slide cần chú ý trở về lại trang mà đã được liên kết nới nó, tránh hiện
tượng xuất hiện các trang liên kết nhầm lẫn khi tiến hành giảng dạy trên lớp.
8
Hướng dẫn thiết kế bài giảng điện tử Nguyễn Thanh Tuấn - Sư Phạm Toán 49
Choose Destination (chọn vị trí ghi tập tin đóng gói): vào nút Browse để chọn thư
mục cần chứa tập tin đóng gói, sau đó vào nút Next.
Đối với Link (liên kết), có hai mục có thể chọn hoặc không: Include Linked (chép
theo các tập tin liên kết với một hoặc các tập tin đang đóng gói), Embed True Type
Fonts (chép theo các Font chữ có dùng trong chương trình).
Viewer (chương trình chạy tập tin dạng .pps), có hai mục lựa chọn: Don’t include
the Viewer (không chép theo chương trình Viewer), Viewer for Windows 95 or NT
(chép theo chương trình Viewer), nên chọn mục thứ hai nếu MT cần trình diễn không
có Microsoft PowerPoint, sau đó vào nút Finish để bắt đầu đóng gói.
Sau khi đóng gói xuất hiện hai tập tin pres0.ppz và pngsetup.exe.