UAN

L ltN

L t

NUU

V it I

N AM

5 0H S W M a X iC & K

N h ng th n h vin ch c ng ca Ban lin lc

M t h Ng thn T Bn - ng Mai - H Ty c (08.01.2009) inh b a 1: i t n m ng L k h n h th n h Lng m H n Q uc cng.

H N G VI T N A M XA & NA Y

BAN LIN LC H NG VIT NAM

H NG VIT NAM XA & NAY

NH XUT BN LAO NG H NI - 2010

B A N BIN TP:

Ng Vui: Trng ban Ng Gia Biu: y vin Ng S Phan: y vin Ng Tho: y vin

& t

G [ ) u A n

^ i n h

nyi

2010
Kdp> c lt *i m K X u n n, oe

'^ i 4^ J lo 4 i it n 44i p tlu e m

/^iJ^c& VuosH d i t tu c n 4 .J *t^ ifi t tk

V c U M i tc *H ( m o K ( > ^ t c -

'^ - tt K C si t H C.

t u f

Q k i n cSnc, tnoH ^

cn < fu di>c

^ t Kitc nn nUtt u i i c5i l

BAN LIN LC H NG VIT NAM

HO NG VIT NAM XA & NAY

H NG VIT NAM XA & NAY

1. HOT NG CA DNG H NG TRONG NM 2009

Ng Vui
Trn han Lin lc h Ng Vit Nam

Trong L tng nim Tin Ng vng nhn ngy gi ln th 1065 c t chc ti Cu lc b Thanh nin H Ni, s' 1 Tng Bt H ngy 15/02/2009, Ban Lin lc h Ng Vit Nam ln u tin cho pht hnh N i san h Ng Vit Nam v ngh rng, Ni san c th thay cho Bn bo co hng nm ca BLL. Nhng ngay trong bui l c nhiu i biu yu cu c cung cp Bn bo co, nh mt mn qu u nm v cho con chu c. Khi bit BLL khng c ch trng pht Bn bo co nh mi nm, th mt s' v mn chng ti bn gc i ph t ly. Sau , nhiu v qua in thoi ngh chng ti nn tip tc phn pht Bo co, v n cng l mt knh thng tin qung b cc hot ng ca dng h rt c hiu qu, mt phn no khng th mang li t Ni san. Th theo nhng kin , t s Ni san ny ngoi vic bo co cc cng vic lm trong nm, chng ti s lc bo co

HOA 7 NG D )NG TC

mt S nt chnh lm c trong nm trc, b con c bit v khi cn c th dng qung b cho dng h. 1. Nhng vic lm trong nm 2008. 1.1 Nm 2008 l nm i hi Ng tc ton quc ln th VII. Nhn dp ny t chc L tng nim Tin Ng vng nhn 1064 nm ngy mt. L c t chc ti 2 ni: H Ni v ng Lm trong 2 ngy 23 - 24 thng 2 nm 2008, tc ngy 1 7 - 1 8 thng Ging Mu T ti 2 a im Nh Vn ha Thanh nin H Ni, s 1 Tng Bt H v n th Ng Quyn ti thn Cam Lm x ng Lm TP. Sn Ty. Gn 500 con chu khp c nc v d. Nhiu Ban Lin lc a phng nh Ph Th, Bc Ninh, nhiu chi h nh Qung B, Ph L, Thng Ct, cm Ph, Xun Lng, Hng Mc... t t chc xe a ng o b con v d. Qu tht y l mt ngy Hi ca b con h Ng c nc. 1.2. T chc trng cy lu nim ti n th ng Lm. Sau L Dng hng v i hi Ng tc ton quc, ngy Mng 9 thng 2 Mu T tc 16/3/2008 Ban Lin lc h Ng Vit Nam, t chc L trng cy lu nim ti n. Cy c trng l cy ngc lan, cy ging do Ban Lin lc h Ng Ph Th, vi s h tr ca B th Tnh y Ng c Vng ly t vn cy m n Hng. 1.3. Mt s cng vic thng xuyn trong hot ng dng h cng c tin hnh u n nh; - D L rc bng Di tch Lch s Vn ha ti h Ng ng Duyn, Thng Tn, H Ty. - D gi T v nng cp m T h Ng Phong Cc, Yn Hng, Qung Ninh; thm v trao i vic h vi h Ng Yn Hi gn .

HO NG VIT NAM XA & NAY

- D L T Xun ti h Ng Hng Mc, T Sn, Bc Ninh. - Giao lu vi h Ng p cu cm n chi h c i t n phc v L dng hng. - Hp Ban Lin lc kim im cng vic v quyt nh ra Ni san h Ng, chn v mi ngi vo Ban bin tp. - i ng Lm thm cy v phng iu C Lc - th nhan n ng Lm, ngi cng tc gip h rt nhiu trong cng vic t chc L Dng hng hng nm. - Bn vic Ph vi h Ng Hng Mc. - Tham d T Thu ti ng Lm do a phng t chc, ng thi t chc Dng hng n Cho, th Tin Ng Vng ti Thanh Uyn, Tam Nng, Ph Th. - Gip chi h Ng nh Cng (Hong Mai, H Ni) v Nam nh tm qu gc. 2.Nhng vic lm trong nm 2009; - Ngy 03/01/2009 v Dng Ph (Chnh Ngha, Kim ng, Hng Yn) hi tho vi chi h v vic kt ni cha tht chun xc trc y, v vic tm li ngi M T tht lc do s kt ni sai . - Ngy 07/01/2009 v d L khnh thnh M T v chp h h Ng Mai Lnh, x ng Mai, huyn Thanh Oai, H Ni. - Ngy 10/01/2009, cng l ln u tin BLL h Ng Vit Nam c mt on i biu v Kim Chm (M c, An Lo, Hi Phng) d Gi T chi h Ng ti y. - Ngy 11/01/2009 v d ngy Chp h ca h Ng Thng Ct, T Lim, H Ni. - Ngy 12/02/2009 tc ngy 18 thng Ging nm inh Su, ngy chnh k Tin Ng Vng, BLL h Ng Vit Nam v BLL h Ng Ph Th v ng Lm dng hng T.

________________________________ HO T NG DNG TC

- Ngy 15/02/2009, t chc L dng hng tng nim nhn 1065 nm ngy mt ca Tin Ng Vng ti Cu lc b Thanh Nin H Ni, s 1 Tng Bt H c ng o b con trong h H Ni, Bc Ninh, Ph Th, Qung Ninh,... v d. - Ngy 19/02/2009 v d Gi t v trao i vic h vi h Ng c thn Ng X, x Pht Tch, huyn Tin Du, Bc Ninh. - Ngy 26/4/2009 v d l Khnh thnh t ng h Ng Nam Cao huyn Kin Xng, Thi Bnh. - Ngy...........v Ph V, huyn ng Ho (nay l x Tn Phc, huyn n Thi, Hng Yn) trao i vi chi h v vic lp H s di tch cho dng h c n 4 v tin s thi L v bn gii php c kh nng di i ngi m t ly t lm ng cao tc H Ni - Hi Phng. Ngoi ra cn gip mt s chi h trong vc thm nh bn dch gia ph, xc nh th th, nh hng trong h nh vi h Ng Chi Cc, x Vit Ha, TP. Hi Dng hoc chi h Ng Lin Phng, Thng Tn... Sau , BLL tp trung cng sc cho cng vic trng tm ca nm 2009 l vn ng quyn gp tin v t chc xy dng m Hn Quc cng Ng Lan, ngi c cng to ln i vi quc gia cng nh h tc m hin ti con chu tht truyn, v vn ny, xin xem bi "Ghi chp ca Ng Gia Biu - Ph BLL h Ng Vit Nam kim Trng ban xy dng Lng Hn Quc cng" di. Trn y l mt s nt v hot ng ca dng h Ng ta trong nm 2009, trong phm vi hp m BLL ch ng thc hin. Cn hot ng ca BLL cc a phng, cc dng h th chng ti mi nm c my nt nh; * Ban Lin lc h Ng Thi Bnh l mt trong nhng BLL a phng hot ng mnh v c hiu qu nht. Thng nin u

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ _

t chc L Dng hng ti n th do tin ca, cng sc ca b con h Ng trong tnh ng gp xy dng. Vi cc nm chn, th c t chc t l long trng hn cc nm thng. * Ban Lin lc h Ng Ph Th, tuy mi c thnh lp cha lu, nhng cng l mt BLL a phng hot ng nng n tch cc v c nhiu hiu qu. Hng nm u c t chc L Tng nim, ngy Gi 18 thng Ging v T thu u t chc v Dng hng ti ng Lm. BLL Ph Th cn lp c mt s BLL mt s huyn hoc lin huyn. cng tc v h tr rt nhiu cho BLL h Ng Vit Nam sut my nm qua. * Tuy mi c thnh lp, nhng BLL lm thi h Ng Hi Phng cng nng n vn ng b con cng tin tin bc xy dng m Hn Quc cng vi s lng kh, ng thi t chc xe a b con vo ng Phang d L ng th tm kim di ct Hn Quc cng. Tt c b con u l ln u tin vo t t h Ng v dng hng Phc Quang T ng. Ch tnh t ngy lm l ng th 12/10/2009 cho n khi lm l ct bng khnh thnh cng trnh Lng M Hn Quc cng vo ngy 29 - 30/12/2009 phi ngc xui khi ng Phang, khi Ninh Vn (Ninh Bnh) kim tra n c cng vic, nhm bo m cho Lng M uy nghim honh trng v bn vng theo thi gian. Tuy vy nhng cng vic t xut khc trong thi gian cng c BLL quan tm gii quyt tha ng, v nh: Ngy 01/12/2009 D khai mc trin lm ca ha s tr Ng Vn sc ti Vin bo tng M thut Vit Nam ng vin khch l mt ti nng tr c nhiu trin vng ca ngnh Hi ha Vit Nam. (Bi gii thiu s b v ha s ti nng ny s c bi ring di).

^>2_________________________________

ho t

n g

d n g t c

n ngy 26/12/2009, BLL vo ng Phang kim tra ln cui. Mi cng vic u hon thnh m mn, chun bi cho l hon cng v knh co t tin vo ngy 29 - 30/12/2009. L knh co t tin tin hnh vo ti 29, sng 30 l Khnh thnh c t chc trang nghim, trng th ti Lng M, sau vo Phc Quang T ng tin hnh nghi l knh co T tin v th lc. C hn 200 con chu xa gn v d, ai ny u phn khi, tm tt khen Lng M Ngi cc k honh trng v k vng Ban Lin lc h Ng Vit Nam nn tip tc vn ng, quyn gp kinh ph xy dng Lng M cho cc C T khc cng ng hong, to p nh th hoc hn th sao cho tng xng vi mt dng h Vn Hin.

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ 13

2. CH TRNG TRNG TU TN TO PHN M HN QUC CNG NG LAN

Ti L Tng nim Tin Ng Vng nhn ngy gi ln th 1065 vo ngy 15/02/2009, Ban Lin lc h Ng Vit Nam khi xng vic trng tu, tn to phn m Hn Quc cng Ng Lan, ngi c cng lao to ln i vi quc gia dn tc cng nh vi dng h. c nhiu chi h cng nh b con ng tinh, ng h, nn trong cuc hp BLL ngy 11 thng 5 nm 2009, bn v i n thng nht ch trng pht ng cuc vn ng b con h Ng c nc cng tin tin ca tn to phn m Ngi cho tng xng vi cng lao ca Hn Quc cng li cho con chu. Nay Ban Lin lc h Ng Vit Nam c vn bn sau y gi n ton th b con h Ng c nc

Kinh gi: - Cc chi h Ng trong c nc - Cc Doanh nhn v Doanh Nghip h Ng - Cc Nh khoa hc v Chnh khch h Ng - Cc C, cc ng B, cc Anh Ch Em h Ng trong v ngoi nc.

Ngi xa ni: "Quc hu s nh gia hu ph" c ngha l: Quc gia c s cng nh gia tc c ph.

^ ___________________________________ HO T N G D N G TC

S ghi chp s thnh suy ca mt quc gia, mt dn tc. Ph ghi chp v ngun gc, v th th ca mt h tc. V it Nam ph xut hin u tin vo thi Nh L. l: "L triu ngc ip" v "Hong tng ngc ph" l ph ca dng di nh vua. Cn thc s gia ph ch xut hin vo th k 15, sau khi L Li ln ngi: Cun ph sm nht ca h Ng V it Nam cho n nay c bit l cun ph do Hn Quc cng Ng Lan bin son nm inh Du thi Hng c (1477). Chnh nh m ngy nay chng ta mi c c cun ph: "Ph h h Ng vit Nam". T rong th th h Ng Vit Nam tri di trn 1200 nm gm hn 40 i. H Ng Vit Nam l mt trong nhng h tc c ph sm nht Vit Nam. Hn Q uc cng Ng Lan c nhiu ng gp cho Vng triu L, nm 1469 cng vua L Thnh Tng chinh Chim Thnh, c Ton t hgh\ nhn cng lao. Sinh thi, Ngi c triu nh vinh phong: in tin kim im , Thi bo, Hn Q uc cng. C hc nhiu ngi ngh rng, vi mt ngi c cng lao to ln nh vy th hn phn m phi khang trang, to p lm! Nhng thc ra khng phi nh vy. Phn m Ngi ng Phang (x nh Ha, huyn Yn nh, tnh Thanh Ha) c Ban Lin lc h Ng Thanh Ha xy dng t nm 1995 tht n s, nay xung cp (Mi xem nh). Nhn phn m ca Ngi hn ai cng thy mi lng v cm thy minh cha tht phi o vi Ngi v ngy nay mi chi h, mi gia nh chng ta u xy dng, tn to, tu b phn m ca t tin h mnh, gia nh mnh vi quy m tht honh trng, trong khi m Ngi th qu gin d, n s (con chu Ngi u tht truyn).

H O NG VIT N A M XUA & NAY

15

Chnh v vy m, ti L tng nim Tin Ng Vng c t chc ti H Ni ngy15/02/2009, Ban Lin lc h Ng Vit Nam khi xng vic trng tu tn to phn m Hn Q uc cng tn vinh xng ng cng lao ca Ngi i vi quc gia dn tc cng nh VI h tc. V qui m cng trnh; Trn c s khun vin hin nay s tn to phn m ca Ngi thnh tam cp, p hoa cng. Trn m s xy dng nh m mi b tng ct thp dn ngi gm hai tng. Ngy 31 thng 5 nm 2009, BLL h Ng V it Nam mi mt nh ngoi cm c uy tn v mt kin trc s vo ng Phang kho st ti thc a. Kt qu kho st bc u cho bit ngi m hin ti khng ng v tr huyt, tng vy bn phi ngang ln hi ct. V vy vic xy li m Ngi l iu bt buc. Trc khi tin hnh xy dng, BLL s cho thm nh mt ln na nh v chnh xc huyt m. Ri xy li ton b tng hoa xung quanh, ct cng. Quy hoch vn hoa cy cnh v lt sn, ng.

M Hn Quc cng Ng Lan ti ng Phang x nh Ho, huyn Yn nh, tnh Thanh Ho nh; Ng Mnh Thng

^>6________________________________

ho t

n g

d n g t c

Kinh ph cng trnh: D kin 60 triu ng (su mi triu ng). Ban Lin Lc h Ng Vit Nam ku gi cc chi h, cc nh khoa hc, cc doanh nhn cng nh cc thnh vin ca h Ng Vit Nam trong v ngoi nc hy pht tm cng c ng gp vo vic trng tu tn to phn m Hn Quc cng Ng Lan tn vinh Ngi mt cch xng ng. Trc mt ngh cc chi h cho kin v qui m v ng gp mi chi h ti thiu mt triu ng. Cc c nhn xin ty tm. Cc kin ng gp v kinh ph xin c gi v a ch: Ng Vui - Trng Ban lin lc h Ng Vit Nam. S 7B1 Ng 79 Dng Qung Hm, cu Giy, H Ni. T: 04.38342494 E - mail: nqovui36@vahoo.com Ring tin ng gp v cng tin c th chuyn vo ti khon ca Ban Lin lc h Ng Vit Nam. Ch ti khon: Ng Gia Biu. Ngn hng Si Gn Thng tn SACOMBANK chi nhnh ng a. S' ti khon: 481100018444 Ban Lin lc h Ng Vit Nam hy vng nhn c s hng ng nhit tnh ca cc chi h, cc thnh vin ca h Ng vit Nam trong v ngoi nc trong nm K Su kho st thit k, khi cng xy dng v hon thnh cng trnh c nhiu ngha ny trc ng ch nm nay 07/11/K Su (22/12/2009).
TM. BAN LIN LAC H NG VIT NAM TRNG BAN

Ng Vui

| ^ J H NG VIT NAM XA & NAY

17

3. THNH LP BAN LIN LC (LM THI)

h n g h ip h

n g
Ng ng Duyn

Nm 1988 BLL h Ng - Vit Nam c thnh lp. Nhiu tnh, thnh ph trong c nc thnh lp BLL h Ng t hng chc nm ri. Hi Phng l ni c n th Tin Ng vng (Lng Xm T - phng Nam Hi, qun Hi An), l ni din ra trn i thng trn sng Bch ng lch s nm 938, khng ch nh tan trm vn qun ca Lu Hong Tho m cn chn vi vnh vin tham vng xm chim nc ta ca nh Nam Hn. Hi Phng - sng Bch ng, ni vinh danh Ng Quyn. Con chu h Ng trn t Hi Phng lun t ho v c T v lun mong c xng ng vi Tin Ng vng. T nhiu nm nay, nhng ngi mang h Ng trn t cng lun trn tr v vic thnh lp BLL h Ng Hi Phng, cng nhau tn vinh, th phng T Vng ca mnh. Ti nh ng Ng c Uy c nhiu cuc hp bn, ti y gia ch xy ring mt ngi nh lm ni hng khi T vng v l ni lm vic ca BLL h Ng Hi Phng khi ra i. Chng ti lm vic vi BLL h Ng Vit Nam, i thm, hc hi cc BLL h Ng Thi Bnh, Nam nh, v mt s h Ng trong thnh ph, nh h Ng thn Kim Chm - M c - An Lo, h Ng Vnh Bo, tham kho kinh nghim ca ngi i trc, xin kin ca mt s v cao nin h Ng. Vi s chun b k cng, BLL (lm thi) h Ng Hi Phng c thnh lp. y cng l thi gian

^18________________________________ HO T NG DNG TC

Hi Phng ang chun b xy dng tng i Ng Quyn vi quy m rt honh trng (kch thc xy dng 9,27m X 5,64m X 3,92m; tng chiu cao tng l 11,37m; cht liu c Granit, ph ng in phn. Tng kinh ph xy dng d kin 14 t ng s c thc hin bng x hi ho). Ngay sau khi tu sa li n th Ng Quyn vi quy m ln, nay n vic dng tng Ngi l nhng s kin ln ti thnh ph Hi Phng, l nim vui ln vi cc con, chu h Ng trn t Cng. V vy BLL (lm thi) h Ng Hi Phng chn ngy 20-9-2009 lm l ra mt. D l ra mt BLL (lm thi) h Ng Hi Phng c i din BLL h Ng Vit Nam: ng Ng Vui - Trng ban v ng Ng Gia Biu - Ph trng ban. on i biu BLL h Ng Thi Bnh do ng Ng Vn Dng - Trng ban lin lc lm trng on, BLL h Ng Qung Ninh do ng Ng Vn Thi - Trng ban lin lc lm trng on cng c mt ti bui l. v pha a phng c i din Hi Khoa hc lch s Hi Phng, i din qun u, UBND qun Hi An, phng ng Hi. ng vui v xc ng hn c l s c mt ca hng trm cc c, cc c bc anh ch em, con chu ni ngoi, du r h Ng Hi Phng. H c sng trong khng kh m m, thn tnh ca nhng ngi cng chung dng h Ng trn t cng, h cng nhau xum vy hi t. T nay c ni i v hi t, cng nhau "tn vinh t tin ca mnh thng qua vic t t hng nm, qua vic xy dng T ng, tn to phn m t tin, b sung ph h, truy tm kt ni dng tc, th hin o l; "Ung nc nh ngun lun thm m trong tim mi con chu trong ml chi h. l nim t ho ca dng h Ng ta (pht biu ca ng Ng Vui - Trng ban lin lc h Ng Vit Nam trong bui l 20-9-2009 ti Hi Phng).

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ 1^

Trong nhiu pht biu ca mnh, i din cc chi h cm n BLL h Ng Vit Nam, BLL h Ng Hi Phng to c hi cho h c gp mt nhng ngi cng dng tc trong cuc on t y ngha ny. iu cng c bit hn vi nhng ngi Hi Phng ang xa T quc c mt ti bui l (20.9.2009). Tt c h u mong mun BLL h Ng Hi Phng hot ng tch cc hn, tp hp ngy cng ng vui hn cc c dn mang h Ng Hi Phng trong t chc ng t ho: H Ng Hi Phng. Ch trong thi gian ngn BLL (lm thi) h Ng Hi Phng tp hp c hng chc dng h Ng. C nhng dng h ln nh h Ng Kim Chm - An Lo - Hi Phng hin c hn 500 xut inh. H Ng - Tn Hng - Vnh Bo vi nhiu di ch c lu gi. H Ng M Lc - Tin Thng - Tin Lng tuy mi c 15 i nhng tp hp c nhiu chi h xa qu: mt Nguyt ng (An Lo), 01 L Thin (An Dng) v 01 Tn Hng, M Hng (Lng Giang, Bc Giang). Cc chi h phn chi t M Lc c trn di 10 i. Va qua cng nhau xy lng m T ti M Lc, lng bng khang trang, hin i. Hin nay Hi Phng trong mt thn, mt x c hai ba h Ng m cha tm c ci ngun chung. C th ni, nhu cu truy tm kt ni dng tc hin nay l rt ln. N phn nh i sng tm linh hng v ci ngun dng tc ca mi ngi, mi chi h, l ci ngun, l ng lc cho s hnh thnh, pht trin, hon thin nhn cch v cho s thnh t ca mi con ngi, mi dng h. V t mi con ngi, dng h thnh t chnh l s thnh t hng thnh cho qu hng, t nc. Dng nh cng ngy ngi ta cng nhn thc su hn v nhng iu nh vy. l mt nt gi gn bn sc vn ha dn tc. Trong dng suy ngh ny l mt trong nhng ng lc thc y s ra i ca BLL h Ng Hi Phng.

20_______________________________ HOA T DNG LX 'WG TC

Ban Lin lc (lm thi) h Ng Hi Phng do ng Ng c Uy lm trng ban, Ph ban l cc ng Ng ng Duyn, Ng Quang Kh, Ng Vn on; u vin thng trc l cc ng Ng Cc, Ng Vn Hun, Ng Xun Huy, Ng Minh Duyn cng 9 v l u vin hp thnh BLL (lm thi) h Ng Hi Phng l 17 ngi, ng Ng ng Li, Ch tch Hi Khoa hc lch s Hi Phng l c vn ca BLL h Ng Hi Phng. C th ni BLL (lm thi) h Ng Hi Phng thu ht c mt s nh khoa hc, mt s cn b qun l ca cc cp, cc ngnh Hi Phng, mt s' doanh nhn tiu biu, mt s l trng tc h Ng. BLL (lm thi) c nhim v tuyn truyn tp hp cc dng h Ng Hi Phng tin ti i hi ln th nht vo nm 2010. Ti bui l ra mt BLL (lm thi) ng Ng c Uy, trnh by mt s hot ng hng ti i hi h Ng Hi Phng ln th nht vi nim phn khi tin tng i hi s thnh cng tt p sau mt nm chun b y hng khi v tn tm. Trong khng kh trang nghim v xc ng cc i biu d l knh cn dng hng Tin Ng Vng, xin Ngi chng gim, ph h. Mi hng lan ta, iu nhc trm hng, nghi l t tng cung knh uy nghi, lm xc ng lng ngi, hng tm linh mi ngi v vi ci ngun dng tc vi lng thnh thin v t ho su sc l con chu h Ng - T Vng Ng Quyn, cng nguyn mi mi xng ng vi Ngi.
Hi Phng thng 8-2009

H NG VIT NAM XA & NAY

21

4. VIC TM KIM V XY DNG LNG M H N QUC CNG NG LAN

Ghi chp ca N g G ia B iu Ph Ban LL h N V it N am Tring ban xy dng LAng

T nm 2007, 2008 mi khi vo dp L dng hng Tin Ng Vng, ng Ng Vui - Trng BLL h Ng Vit Nam ni vi ti nh mt iu mong c, l lm sao quyn gp c tin tn to m Hn Quc cng Ng Lan ti t t h Ng, thn ng Phang, x nh Ha, huyn Yn nh, Thanh Ha. C Ng Lan l em trai b Hong Thi hu Ng Th Ngc Dao, l cu rut vua L Thnh Tng, ngi c cng bin son bn Ph h Ng u tin nm 1477. Cng lao ca c i vi t nc, vi triu nh nh L cng nh vi dng h ln nh vy m phn m ca c tht n s v ang b h hng. Chng ta l con chu, tht c li vi c bit chng no. Nhng nm gn y, chng ti nhn thy mt s con chu h Ng lm n, cng tc, hc hnh cha thnh t, cn gp nhiu trc tr ch khng thun li nh mt s h khc. Tm s iu trn tr y vi mt s nh ngoi cm thn quen thi c bit, iu y c nhiu nguyn nhn, nhng c th t vic phn m ca cc bc tin t cha c tt, hoc tht lc... C th l nh th chng? Qu l ngi xa c ni: Sng v m m....

22________________________________ h o

n g

d n g t c

V l m nhn L dng hng Tin Ng Vng Xun K Su - 2009, BLL h Ng Vit Nam a vn tn to phn m Hn Quc cng ra bo co v bn bc trc h tc. c s nht tr cao ca b con, nhiu ngi xin cng c ngay ti hi trng nh cc ng Ng Quang Nam, Ng S Phan, Ng Th Mi, Ng Vui, Ng Gia Biu, Ng Tin Qu, Ng Nht Dn, Ng Tho, Ng c on, Ng Trng M, Ng Cng Hon, Ng Bch Luyn, vv-.Tip theo l cc chi h nh; Qung B, Phong Cc, La Kh, nh Cng, Ph Th, Dng Ph, Ph Cc, Mai Lnh, Ph L, p cu, Ng Thi, Thng Ct, Hi Phng, Sn, Ng Ph - Hi Quan v rt nhiu b con, con chu c ni ngoi du r lin tc gi tin cng c v Thng trc BLL. Nm nay tuy suy thoi kinh t, nhiu gia nh c kh khn hn trc, nhng c nhiu ngi cng c vi mc kh, tiu biu nh: Ng Trng M 5 triu ng; Ng Gia Biu 5 triu ng; Ng Ngc Bch 3 triu ng, Ng Th Mi 3 tru ng, Ng Quang Nam 4 triu ng, Ng Vui 2 triu ng, Ng S Phan 2 triu ng... c bit ha s Ng Quang Nam, sau khi vo kho st khu m c, ch sau 5 ngy thit k xong khu lng m mi vi tng rt c o v hon chnh, ph hp vi kinh ph c th huy ng c. V vy bn n thit k c BLL thng qua nhanh chng. Mt iu na cng rt ng tn vinh l Cng ty c phn Xy dng Thy li Ph Th do ng Ng Trng M, Ch tch HQT kim Gim c xin ng ra chu trch nhim thi cng cng trnh phi li nhun nhng bo m cht lng tt nht. Sau y l nhng ghl chp chi tit sut c qu trnh kho st, thit k xy dng Lng;

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

- Ngy 31/5/2009 kho st ln th nht: BLL h Ng Vit Nam gm ng Ng Vui, Ng S Phan, Ng Th Mi, v chng Thiu tng Ng Tin Qu, v chng Ng Gia Biu, Ng Vn Hin, KTS Ng nh Ng. h Ng nh Cng c Ng Vn Hng, Ng Vn Hu, h Ng Ph Th c gia nh Ng Trng M. Ngoi ra, ng Ng Tin Qu c mi nh ngoi cm Nguyn Vn L cng i. Chuyn i ny do gia nh ng Ng Tin Qu v Ng Gia Biu ti tr mi chi ph. - Ngy 06/9/2009 kho st ln th hai: BLL h Ng Vit Nam gm Ng Vui, Ng S Phan, Ng Gia Biu. Ngoi ra cn c ai t Ng Vn Giao, Vin trng Vin Thuc n BQP. Chuyn i ny nhm xc nh v tr huyt m v mt s vn lin quan khc trc khi quyt nh khai qut tm kim phn m c v phng n xy dng. Chuyn i ny do ng Giao ti tr mi ph tn. Kt qu qua hai in kho st nh v c huyt m. Do vy, sau khi tham kho thm kin ca b con trong h tc cng nh b con sng quanh khu m, quyt nh L ng tho vo ngy 12/10/2009 (24/8/K Su). Theo k hoch, chiu hm 11/10 b con h Ng ng Phang bm kit nc trong ao pha trc m c v o thm mt on di ao v pha tri m. Bui chiu hm BLL cng c cc ng Ng Vui, Ng S Phan, Ng Quang Nam vo phi hp lo cng tc chun b. - Ngy 12/10/2009 - ngy ng th tm kim di hi Hn Quc cng, Thm mt on na gm Ng Gia Biu, Ng Vn Hu cng hai xe ca BLL h Ng Hi Phng gm 15 ngi, do ng Ng c Uy trng ban LL dn u, mang l vo t 02 gi sng kp gi hnh l vo hi 8h30. Sau L ng th th

24

HOA T NG DNG TC 1 ^ 1

bt u o t tm kim theo phng n BLL d nh, cho n 11 gi th xm thy ni nghi l phn m c.

Bt u trin khai cng vic khai qut theo hng xc nh (Pha sau, gia hai cy i l phn m xy nm 1996)

Ngh tra xong li tip tc o cho n 16 gi th thy vn quan quch cng lp than en lt y quan. Ngay lp tc cho ngi i th trn Qun Lo mua quan quch bng snh, vi lim, vng hng,., thu my pht in chun b bc hi ct vo bui ti. n 17 gi, kt hp gia con chu o bi tm kim v s hng dn t H Ni do tng Qu v nh ngoi cm Nguyn Vn L khi y ang qu nh H Nam, con chu tm thy hi ct c. n 20 gi vic san ct hon thnh bi hai th

l i HO NG VIT NAM XA & NAY

25

chuyn nghip, cng l con chu trong h l Ng Vn Ph, Ng Vn Dc cng 4 ngi tr gip trc s chng kin ca BLL, Ban tc biu h Ng ng Phang v ng o b con s ti. n 22h15 th hon thnh vic bc ht, tuy qua 500 nm, nhng hi ct c cn nhiu, c tng b phn: xng n, xng tay, xng ng chn... c bit tm thy pha tay phi c mt c kim c l bng sng, cn thanh kim b tiu hy theo thi gian.

t quan quch vo ng v tr c.

n 23 gi, di ct c c sp xp khm lim chu o, qun tm ni m c. ct c con chu trc sut m thp hng v canh gi cho n sng. 8 gi ngy 13/10/2009, BLL, Ban tc biu h Ng ng Phang cng ng o b con trong h tin hnh L mai tng

26________________________________ h o

n g

d n g t c

1^1

hi ct ng v tr v hng c, ni c yn ngh sut 500 nm. n 10 gi mi cng vic hon tt, cng nhau v Phc Quang T ng lm l knh co t tin, th lc tuy n s nhng ht thy mi ngi u mn nguyn. Sau khi hon tt cc cng vic trn, m KTS Ng nh Ng vn cha c phng n thit k, nn BLL giao cho ha s Ng Quang Nam. Sau 5 ngy mt mi lm vic, n 18/10/2009 th hon thnh thit k tng th. Sau hai ngy xem xt, n 20/10/2009 BLL chnh thc thng qua. Ngay sau , ng Ng Quang Nam vo mt c s lm Ninh Bnh chn v t ch tc. Ton b phn ht 47 triu ng (k c kinh ph vn chuyn, lp t). Ngy 21/11/2009 (05/10/K Su), BLL gm ng Vui, ng Phan, ng Ng Tho, v chng ng Biu, ng M - GCTXD Ph Th cng mt cn b k thut vo ng Phang trc chun b cho sng hm sau lm l khi cng xy dng Lng M mi. n 8h30, sau khi tin hnh L khi cng, cng vic c ng b trin khai: Bm ht nc, ph d m c, san lp mt bng, o mng... Ngy 24/11/2009 phn mng m xy xong. Ngy 27/11/2009 ton b phn mng khu lng m hon thnh. Vic san lp mt bng khun vin m hn 200m^ xong, chc t ch cc cu kin c th ti tn ni lp t. n ngy 30/11/2009, khun vin m v c bn c hnh thnh, cn ch khu lm xong a vo lp t, khi y mi xy tng bao. Ngy 07/12/2009, bn thnh vin BLL gm ng Vui, ng Biu, ng Nam, ng Phan vo c s lm ca anh

H NG VIT NAM XA & NAY

27

nh Su thn H x Ninh Vn, huyn Hoa L, Ninh Bnh kim tra vic ch tc v khc ch, gp vi ch c s khc phc mt vi chi tit cha tht hon m, nh ch Hn trn bia qu b mt cn i vi kch thc ca bia, hoc ch Hn cu i hi gy... Sau on vo ng Phang kim tra mt bng xy dng, pht hin mt vi sai st nh, in cho G CTXD khn trng khc phc kp ngy 17/12/2009 (l ngy trc y d nh khnh thnh) ch cc cu kin bng t Ninh Bnh vo lp t.

Phi cnh Lng Hn Quc cng Ng Lan (theo thit k ban u)

m 16/12/2009, bn thnh vin ca BLL gm ng Vui, ng Biu, ng Phan, ng Nam i vo ng Phang sng hm sau n xe ch cc cu kin t Ninh Bnh vo phi hp lp t. Cng vic lp t c khn trng tin hnh t 7 gi sng, nhng v c bn cu kin bng nguyn khi nng, cu t hnh b ln nn sau hn 10 gi mi c hon tt.

28_________________________________

ho t

n g

d n g t c

n ngy 26/12/2009, hai ng Biu v Phan vo cu Mai Lnh mua hai cy thin tu trng trong khun vin m. ng thi cng l kim tra ln cui. Mt iu th v l c bn cy, tn Thu, khi a cy vo cp xe, trng thy c thng Cng c, mi bit hai ng khch ni thc l cy c mua trng Lng M, c ta xin php cng c trc 50.000! Mi cng vic u hon thnh m mn, chun b cho l hon cng v knh co t tin vo ngy 29 - 30/12/2009. Ngy 28/12/2009, hai v chng ng Vui, ng Phan, ng Biu, ng Nam vo ng Phang trc, mang theo mi dng c vt phm c chun b trc phc v cho L t m. Ngy 29/12/2009, mt chuyn xe na gm b Mi, v v con trai con du ng Biu xut pht t H Ni 5 gi sng mang theo cc thit b hin i quay phim, chp nh lm t liu cho Ni san h Ng s II nm Canh Dn. L knh co t tin tin hnh vo ti 29, trong phm vi ni tc. ng tic, ngy hm y b ct in cho n 20h30, khi y con chu xa u tp kt v th trn Qun Lo, nhng v mt in qu lu, b con i xa mi mt nn khng vo ng Phang tham d c. y l tr ngi u tin v cng l tr ngi duy nht trong sut 7 thng tin hnh cng vic kho st, tm kim huyt m v xy dng Lng. Sng 30, l Khnh thnh c t chc trang nghim, trng th ti Lng M, c i din chnh quyn x: Ch tch L Vn Xng cng hai y vin y ban, c hai i din ca hai h L, V trong lng cng ng o con chu t cc ni nh Qung Ninh, Thi Bnh, Ph Th, H Ni v b con ni ngoi quanh vng thuc x nh Ha v d. Sau khi hon tt L ct bng Khnh thnh u t UAJ ti

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Phc Quang T ng tin hnh nghi l knh co T tin v th lc. C hn 200 con chu xa gn v d, ai ny u phn khi, tm tt khen Lng M Ngi cc k honh trng v k vng Ban Lin lc h Ng Vit Nam s tip tc vn ng, quyn gp kinh ph xy dng Lng M cho cc C T khc cng ng hong, to p nh th hoc hn th sao cho tng xng vi mt dng h Vn Hin. ng Ch tch x L Vn Xng cng rt tm c vi cc kin xut trn ca mt s b con. n g cho bit: X c d kin s khai qut mt trong ba khu vc chc chn c bia b chn vi trc y trong phong tro "chng m tn d oan". Rt may d kin ca x nh Ha cng trng vi nh hng cng tc ca Ban Lin lc h Ng Vit Nam trong nm Canh Dn - 2010. m o bn mm c n s, nhng ai ny u phn khi t ho l b con t t cn ngho, nhng nh con chu xa vi tm lng thm tho hng v ngun ci vn ng quyn gp mt khong tin ln, xy nn mt cng trnh kin trc c th ni l "mang tm c quc gia". Cn b con xa v th h hi: Chng ti nhn c thng bo ca BLL v ngy khnh thnh hm nay, ng thi cng l vn ng quyn gp t hai, trong c "Phi cnh Lng Hn Quc cng" th b con sung sng hnh din lm. Nhng khi vo y, c "mc s th", th c th ni Lng M cn p hn rt nhiu so vi "Phi cnh" ban u. Sau khi th lc xong, Ban Lin lc h Ng trao i thm vi Ban Tc biu h Ng ng Phang mt s cng vic cn thit khc, n 15 gi chng ti gm Ng Vui, Ng S Phan, Ng Quang Nam, Ng Gia Biu ra Lng thp nn hng t bit Ngi. Khi nhn k L hng th hng ha t lc no! Nhiu

30___________________________________ H O T EHpNG D N G TC

on tn hng c chng 5 - 7 cm ph y mt lp trn mt L. Ai ny u kinh ngc v rt i vui mng v khng ngh vi thi tit m t nh th, vi lng hng khng nhiu li c th ha c! Vi nim vui khn xit xua tan mi nhc m t sau mt thi gian di t chc thi cng, chng ti tm bit ng Phang t t ra v, lng thm hn s cn quay li trong m t thi gian khng xa.

H NG VIT NAM XA & NAY___________________________^

Vn bia:

HN QUC CNG NG LAN (TH K XV)

Hn Quc cng l con trai th Din D Vng Ng T v l em Hong Thi hu Ng Th Ngc Dao. Ngi vn v song ton ph vua L Thnh Tng nh gic, nh yn b ci. Do c cng ln nn c phong Bnh nhung Thng tng qun, in tin kim im, vinh phong Thi bo Hn Quc cng, tham d triu chnh. Khi mt, ban thy Phc Kh thng s. Ngi l ngi u tin vit Ph h Ng. Bn Ph c vit nm 1477 cn lu li ti ngy nay. Do iu kin lch s, m Ngi b xm hi. Nm 1996, Ban Lin lc h Ng Thanh Ha t chc xy ngi m bng gch. Do m lch v tr nn nm 2009, Ban Lin lc h Ng Vit Nam ku gi cng c v tm chnh xc m Ngi, sang ct v khi cng ngy 24 thng 8 nm K Su (12/10/2009), khnh thnh ngy Mng 2 thng 11 nm K Su (17/12/2009). tri bao ln cuc b du Nm trm nm trc, m cng u Ph vua git gic gm ngi sng Gip nc bnh vn bt m mu Ngc ph ngn nm lu du mi Cng khanh mun thu ting thm lu ng Phang cy gc mun cnh ta Che mt Ng gia bng rp u
B LL

n N G

VIT NAM

32

HOA T E)NG DNG TC

T ^ y ^ pm ^ Ch Hn trn trn bia Cu i ch Hn

Hin Hch V Cng Bnh Chim Tiu Vit Quc

Quang Huy Vn Nghip

B
3 am

K Ph Biu Ng

Gia

Tm dch ngha; Bnh Chim, hin hch v cng nu nc Vit. Vit ph, v vang vn nghip rng nh Ng

1 1 ^

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Cu i Nm: Ph tc ngn i lu hu th Gm thn mun thu gi non sng Vn khn L Khnh Thnh lng Hn Quc cng

A: VN KHN THN LINH TH A

Vit Nam dn ch cng ha - Cng ha x hi ch ngha Vit Nam tu th lc thp t nin - K Su nin, thp nht nguyt, thp t nht, vng nht. Ngy 14 thng 11 nm K Su (2009). Thanh Ha tnh, Yn nh huyn, nh Ha x, ng Bng thn, x ng Phc Hp, m trch Hn Quc cng. ng tn ch Ng tc Th h tn: + Ban Lin lc h Ng Vit Nam. + Ban lin lc h Ng Thanh Ha. + Ban Tc biu h Ng ng Phang. Thay mt con chu h Ng c nc ng knh co Thn linh Th ia cai qun x ny: C nhn dy: t c Th cng, sng c H b. Hm nay, ti 14 thng 11 nm K Su, l l Tin thng knh co Thn linh cng Vong hn Hn Quc cng n ngy mai 15 thng 11 nm K Su l ngy hon thnh vic ci ct cho c t i th 21 h Ng Vit Nam: Bnh nhung thng tng qun, in tin kim im, tham d triu chnh, vinh phong Thi bo Hn Quc cng, thy Phc Kh thng s. Ngi mt ngy Mng 5 thng Ging, m tng ti ng Phc Hp. Chng con thay mt h tc knh ly c Hong thin Hu th ch vi tn thn.

34______________________________ h o

n g

d n g t c

j^ |

- Chng con knh ly cc Ngi Long mch, Sn thn, Th a, Thn linh cai qun trong x ny. - Chng con cng h tc tun theo nghi l, sm sa hng hoa l vt dng ln n ta tn thn cng ch v uy linh, ci xin chng minh, ph h cho tc Ng chng con c bnh an khang thi, vn s hanh thng. Chng con l bc tm thnh ci xin ph h. Nam m A di Pht!

B. VN KHN T M
Vit Nam dn ch cng ha - Cng ha x hi ch ngha Vit Nam tu th l thp t nin - K Su nin, thp nht nguyt, thp t nht, vng nht. Ngy 14 thng 11 nm K Su (2009). Thanh Ha tnh, Yn nh huyn, nh Ha x, ng Bng thn, x ng Phc Hp, m trch Hn Quc Gng. ng tn ch Ng tc Th h tn: + Ban Lin lc h Ng Vit Nam
- Trng ban: Ng Vui

- Cc Ph trng ban; Ng Quang Nam, Ng Gia Biu - Cc y vin Thng trc: Ng S Phan, Ng Tin Qu, Ng Th Mi, Ng Vn Hng. + Trng ban Lin lc h Ng Thanh Ha: Ng Hu. + Trng ban Tc biu h Ng ng Phang; Ng S . + Trng ban xy dng Lng Hn Quc cng: Ng Gia Biu. + Trng ban thi cng: Gim c cng ty TNHH Xy dng Thy li tnh Ph Th: Ng Trng M.

1 ^ 1 H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Hm nay, ti 14 thng 11 nm K Su, l l Tin thng knh co hng hn Hn Quc cng n ngy mai 15 thng 11 nm K Su, i din con chu h Ng c nc s t tu ti y c hnh L ct bng khnh thnh cng trnh Lng M Ngi. Ngi tn hy l Ng Lan, tn thy Phc Kh thng s, tc Thi bo Hn Quc cng. Chng con tm cm ch thnh, cn dng bn son kim ngn, hng ng hoa qu, phm vt. Knh l: - Ng tc th h tn tm nguyn: M phn, m trch, long ct Hn Quc cng thn quang kh vng, trng tn linh ng. - N g tc th h tn tm nguyn: Linh kh Hn Quc cng ng ch v Thy t, Vin t l bc khai quc nguyn hun, chung c tinh anh ca sng M sng Lng cng ni Qui ni Phng. ng Phang ct a din trng, chu con l bc danh tng thi Trung Hng, c tin th tch ly m cng, nn v sau cc bc vng cng hu b, quan chc khoa danh u trung trinh mt d, gip nc ht lng, n hu khp mun dn, nim vui ln mi cho con chu. Con chu cu mong c t tin ph tr mi mi, c th cng thn qun, long qun cha mch, ch v thn linh anh minh ph h th h tn Ng tc, ton tc khoa danh thnh t, cng danh s nghip hng vng. Phc vng t c, mc thy gim lm thng hng!

ng Bng, ngy 14 thng 11 nm K Su. X ng Phc Hp, m trch m phn Hn Quc cng

Khnh thnh. Knh co!

36_____________________________ HOT NG DNG TC

D N VN CA BAN LIN LC H NG VIT NAM TI L KHNH THNH LNG M HN QUC CNG

Knh tha vong linh tin t: Thi bo Hn Quc cng

- Knh tha cc v i biu thay mt cho ng y, Hi ng nhn n, y ban nhn dn, Mt trn t quc x nh Ha huyn Yn nh tnh Thanh Ha. - Knh tha cc v i biu i din cho cc dng h bn trong x nh Ha. - Knh tha cc v i din Ban Lin lc h Ng cc tnh: Thi Bnh, Qung Ninh, Ph Th, Hi Phng. -

Knh tha cc v i din cho cc chi h: La Kh, Mai Lnh,

nh Cng, Qung B, Khc Thy (H Ni), chi h Ph M, Tam Quan (Bnh nh), ch h L Trai, Hng Bnh (Ngh An), Trnh Ph, Hng Vn, hai chi h Th trn Hng H (Thi Bnh), chi h Cm Kh (Ph Th), chi h Phong Cc (Qung Ninh), Ha Ngha, Tin Thng, Lm ng, Phng X (Hi Phng), hai chi h Nng cng (Thanh Ha). - Knh tha ton th b con, con chu ni ngoi, du r xa gn c mt ti bui l trang nghim v long trng ny. Hm nay, ngy 15 thng 11 nm K Su, tc ngy 30 thng 12 nm 2009, chng ta vui mng v xc ng hp mt tai y, ti x ng Phc Hp, m phn Hn Quc cng, mt v t i th 21 ca Ng tc thn yu ca chng ta.

H NG VIT NAM XA & NAY___________________________ ^

Hn Quc cng tn hy l Lan - con trai th Din D Vng Ng T v l em b Hong Thi hu Ng Th Ngc Dao. Ngi vn v song ton ph vua L Thnh Tng nh gic, nh yn b ci. Do c cng ln nn c phong Bnh nhung Thng tng qun, in tin kim im, vinh phong Thi bo Hn Quc cng, tham d triu chnh. Khi mt, ban thy Phc Kh thng s. Ngi l ngi u tin vit Ph h Ng. Bn Ph c vit nm 1477 cn lu li ti ngy nay, nh th m chng ta bit c gc tch ca dng h. Do iu kin lch s, con chu Ngi tht truyn, m Ngi b xm hi. Nm 1996, Ban Lin lc h Ng Thanh Ha t chc xy ngi m bng gch. Do m lch v tr nn nm 2009, Ban Lin lc h Ng Vit Nam ku gi cng c v nh cc nh ngoi cm phi hp vi s ch dn ca b con ti a phng nn tm c chnh xc huyt m Ngi, ct tng v khi cng xy dng ngy 24 thng 8 nm K Su tc 12/10/2009. Trc y, d nh khnh thnh vo ngy Mng 2 thng 11 nm K Su tc 17/12/2009. Nhng do kinh ph huy ng khng kp, nn tin thi cng chm li. Ban Lin lc h Ng Vit Nam quyt nh ly ngy Mng 2 thng 11 K Su lm ngy lp t cc cu kin bng , nh tt c chng ta ang c mc s th, v di ngy Khnh thnh cho n hm nay, tc ngy 15 thng 11 nm K Su (30/12/ 2009). Vy c bi minh rng; Th s bin thin Phong tc i di M Ngi lc nm. n nm Bnh T Tm c di ct Sau nm trm nm.

c Tc pht tm
Xy lng tm mi

38

HO T NG DNG TC

Con chu lng thnh Xy nn phn m. Nhng nm lc huyt Tc h khng nh Nh thy ngoi cm Cng vi b con Sng ni qu gc

Hng v khang trang ng ni huyt c. Nay c ngy lnh Thnh Ngi yn v Vnh vin t y Ph h chu con Phc y mi mi.

c c kt qu nh ngy hm nay, trc ht l nh hn thing tin t m ph, nh s gng sc ht lng ca mt s thnh vin trong BLL. Ch tnh t cui thng 5/2009 n nay, phi vo ra, xui ngc H Ni - ng Phang - Ninh Bnh va ng 10 ln kho st, t chc tm kim huyt m, bc ht di ct ct tng ng ni huyt c, ch o vic t chc thi cng, tm c s ch tc c uy tn ri kim tra vic chm khc ha tit, m ch v vn bia bng Xanh ni Nhi, Cc chuyn i u cn thit bo m cho Lng Hn Quc cng c thi cng ng thit k, bo m tnh thm m v tnh bn vng ca cng trnh. Trong 10 chuyn i th c 2 chuyn c ti tr mi chi ph, cn 8 chuyn BLL ch phi h tr tin xng. Cc thnh vin BLL t tc mi chi ph n . Vic thanh quyt ton cng trnh y ngha ny s c bo co chi tit trong L tng nim u nm 2010 v ng trong Ni san h Ng s II. Ti hm qua, 14 thng 11, nm K Su, Ban Lin lc h Ng Vit Nam phi hp vi Ban tc biu h Ng ng Phang t chc l T M, cng l l Tin thng knh co ln Ngi Hn Quc cng ngy hm nay s c ng o con chu trong dng tc t nhiu min t nc t tu ti y c hnh long trng

1 ^ 1 H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

L Ct bng Khnh thnh Lng M Ngi trn khun vin c din tch hn 200m^ - Ti bui l trng th ny, trc anh linh Thi bo Hn Quc cng, BLL h Ng Vit Nam chn thnh cm n y ban nhn dn x nh Ha gip to iu kin thun li cho chng ti trong vic cp t con chu Ng tc xy dng cng trnh s v honh trng ny. - Chng ti cng ghi nhn s phi hp cht ch ca Ban tc biu h Ng ng Phang, s tham gia nhit tnh ca mt s b con h Ng s ti. - Chng ti cng ghi nhn s ng gp ca Thiu tng Ng Tin Qu trong vic t chc v ti tr cho chuyn i u tin crig nh ngoi cm Nguyn Vn L n tn thc a nhm xc nh s b hng v v tr huyt m. Nhn y chng ti xin cm t s gip v t ca nh ngoi cm. - Chng ti cng ghi nhn s ng gp tch cc ca ng Ng S Phan v i t Ng Vn Giao t chc v ti tr cho chuyn i thc a th hai dng phng php trc nghim cm x hc, mt ln na xc nh thm hng cng nh v tr huyt m. - Chng ti cng ghi nhn s ng gp ca anh Ng Vn Hi v anh V Hng Thm l nhng ngi gn 20 nm trc tn mt nhn thy tm vn th ca ngi m hung tn v cho chng ti nhng thng tin ng tln cy v hng m. Phi hp ba knh thng tin c c, ng thi tham kho thm cc bc cao nin trong lng k c ngi ngoi h, i ti xc nh chnh xc hng m. Thc tin xy ra ng nh vy. - Chng ti cng ghi nhn s ng gp vi nhit tm trong sng ca ng Ng Quang Nam, ngi thit k Lng M v

40________________________________h o

t n g d n g t c

tm c s Ch tc vi cht lng tt, gi thnh r ch bng hai phn ba gi th trng. - Chng ti ghi nhn s ng gp v iu kin trong vic nhn lnh thi cng cng trnh ca Gim c Cng ty TNHH Xy dng Thy li tnh Ph Th Ng Trng M, c cn b k thut trc tip t chc ch o thi cng ti hin trng trong sut thi gian thi cng, khng nhn tin cng t chi ph ca cng trnh, m do Cng ty chi tr. Nhn y chng ti cng c li cm n anh Lu Quc Nam, cn b K thut ca Cng ty khc phc mi kh khn trong sinh hot, trong vic ng thi va iu hnh sn xut ca i do Cng ty giao trong dp cui nm bn rn, va ch o trc tip vic t chc thi cng Lng t h Ng. - Chng ti xin cm n s nhit tm ca c s ch tc ca anh nh Su thn H x Ninh Vn huyn Hoa L tnh Ninh Bnh, nhn ch tc, chm khc cc ha tit, m , vn bia, cu i, l hng, ngh , phng , bp sen bng nhng nt khc chm tinh xo vt qu yu cu so vi hp ng, nhng khng ly thm tin. - Chng ti c li cm t s hin din ca qu v i biu ca chnh quyn a phng, ca i din cc h tc bn trn a bn, gp phn lm cho bui l Khnh thnh thm phn long trng. - Chng ti cng c li cm t s hin din ca i din BLL h Ng cc a phng, cng cc chi h xa khng qun ng s xa xi, tn km v y th hin s cng ng chm lo, quan tm n cng vic ca dng tc, ch khng coi y l vic ring ca BLL h Ng Vit Nam vi b con h Ng s ti. - Chng ti cng c li cm t tt c b con a phng c mt trong bui i Khnh thnh hm nay.

I I

h o n g v i t n a m x a

&

nay

41

Chng con knh thnh Hn Quc cng, ng nhp Phc Quang T ng th lc ca con chu gn xa dng ln knh co t tin hon thnh vic xy dng Lng m Hn Quc cng tht uy nghi honh trng, thng qua Ngi knh co tin linh tin t b trn v dn dt con chu b di ca Ngi cng v phi hng. T sau bui l Khnh thnh hm nay, vic chm nom qun l Lng Hn Quc cng s do Ban tc biu h Ng ng Phang chu trch nhim khng nhng k v thc xm hi, xc phm n vong linh ngi khut, ng thi to iu kin thun tin cho con chu xa v cng nh b con trong cng nh ngoi h Ng u c chim bi, dng hng ln Hn Quc cng. Vi cng lao to ln i vi quc gia dn tc v i vi h tc, Ngi xng ng c ngn nm hng ha. Cui cng, mt ln na chng ti thay mt Ban Lin lc h Ng Vit Nam cng con chu trong dng tc xin chn thnh cm n s hin din ca tt c cc qu v. Knh chc qu v mnh khe, thnh t trong mi hot ng kinh t, x hi v hnh phc trong cuc sng gia nh.
ng Phang, ngy 30 thng 12 nm 2009 Ban Lin lc h Ng Vit Nam

42______________________________ h o t e)ng D ng t c

My dng th chc mng

V VI CI NGUN
Tm v ngun ci xa xa N m trm nm mun di da thi gian Vt qua sng thm ni ngn Gp mng tin t phc trn lp sau Th thi lon lc c cu Dng di ly tn ngi u vn v m minh quyn gi sn kh Lng trung thn thc bn b nh thng N g Quyn dng v phi thng Th ca nghe rn ni vng Ng Th Danh nhn hin khp trng thi Tin s i nh ly chi ong lng Miu vn ra i bia chng M y thi su v khi hng nghing mnh Ni sao chng vi ngha tinh Phc ng cha chng sinh hu Tri ty Yn nh m i m Sng Chu ht mi hn qu dng y Bc chn dn m i chn y N m chu bn bin tri m y nh nh
Kinh dng Ng Cng Qung B - Ty H - H Ni Thng 12/2009

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________ ^

LNG M T HN QUC CNG

V ng Phang ving Lng M T Nh n Ngi vit Ph h Ng Ni dng Hng Quc Ng Kinh c Ng Lan ht minh ph vua Bng ti tr thng minh uyn bc vit nn Ph tc Ng gia Ngn cnh mun l n hoa ng Phang cy gc ta ra mi min Do bin c thin nhin mai mt Nm trm nm sai lch m phn c ban Ng tc tnh Thanh cho tn to mt ln trc y Nh ngoi cm n nay tm c C m phn hi ct cn nguyn Nh ban Ng tc Vit Nam V xy Lng M ngn nm trng tn Nhiu tng nh hn ni ln a v xy p m phn Tc nn Lng M hoa vn Mi min hu th mun nm lu truyn "Hin hch v cng binh Chim tiu Vit quc Quang huy vn nghip k ph biu Ng gia"

44______________________________ HO T E>NG DNG TC

Thnh thi ngm cnh c th Nh cng c T h Ng m mu Lng M T m ai sau cn L chu con phi bit cng lao Thng nm hng khi nguyn cu Ngi ph h m nh giu khang trang Tm thnh dng hin tun nhan Chc Ngi an gic c ngn nin d. ng Phang, ngy 15/11 K Su Ng Kim Chung - Tc trng dng Ng Khc Cung Knh bi

Khai qut tm kim huyt m Hn Quc cng, ngy 12 thng 10 nm 2009

Tm thy di ct Hn Quc cng, bc ht vo ban m

Lp t m ch Lng M Hn Quc cng

Lng M Hn Quc cng xy xong

1 ^ 1 H NG VIT NAM XA & NAY_________________________ ^

NHNG MU CHUYN CHUNG QUANH VIC XY LNG HN QUC CNG

Ng S Phan

Di y chng ti xin cung cp thng tin, t liu, cn ph n suy ngm , bnh lun xin ginh cho b con v c gi.

1. C mt cch nay hn 500 nm, ngun nng lng no ta thn kh "pht sng"? cho nh ngoi cm nhn bit m truyn dch li cho anh em chng ti thm d, khai qut ri ci tng? 2. Nu tn ngi ch l mt k hiu, mt m... gi nhau, xng h, giao tip, hay ghi vo ph s bnh cng, lun ti, th hn 500 nm, bao nhiu th h tr v vi ct bi.,., m sao khi con chu thnh c V... li ng l c nh mnh. Quan ti trong quan ngoi quch, c ung dung ng b trong triu phc. 3. Sng Rm thng Mi mt, t chc L Khnh thnh, ti 14 thng 11 K Su, chng ti t chc L Co c, l phm v l nghi rt nh nhng, thanh m v ht sc yn tnh nh L Tin thng, nh con cng cm hm cha m. Th nhng, sau b con mang l vt n "cu yn", "xin qu" rt ng v xy ra hai tnh hung: Mi ngi ang xi sp khn vi lm rm, th mt c gi ngoi hai mi tui n trc m c ku khc thm thit; no l "cha i, m i con kh lm" v.v... nhiu ngi n khuyn can khng c. Thy vy, b Ng Th Mi qun tm thnh c,

46________________________________ h o

n g

d n g t c

nng kh pht cng, n quyt...C b ang go khc bng git mnh tnh kh. Mi ngi xm li hi c va ni g lm g.... c tr li: "khng, em c lm g u?" V nh cha h c vic g xy ra. T nhin trong u ti ny sinh mt s lin tng th v, nhng ti khng tin chc nn lng l nh b Mi gii thch vic "x l" va ri. B Mi bo, c mt vong lang thang, nhp vo c b... Ti cho n "thng" khi quy ph. Ngy mng 2 thng 8 (tc l cch ngy 15/11 hn 3 thng, nh ngoi cm Nguyn Vn L "nhn" thy gn m Hn Quc cng cn c mt vong b v ch... Liu c mi lin h g gia s vic trn vi ci vong cu b v ch lang thang kia khng? - Trong l co tin thng, anh em chng ti tin vo s thnh tm, trong sng ca mnh nn khng ai trong chng ti n "hi c" c chp nhn li thnh cu hay khng bng hai ng m dng hoc qu lc cm x, nhng rt ng b con em c a v tin xin m dng... Nhiu ngi cu mt i c ngay, nhng c mt b xin n by i m u khng c. Ti t m ln la hi chuyn b con xung quanh th c bit, b ta va c hai ci tang gn. Ti ch bit ni kh mt cu gn nh v ngha: "Ti qu... bit lm sao by gi". 4. Ngy xu - Ngy tt - Ban Lin lc h Ng Vit Nam tt c anh ch em u H Ni, ni n lm vic l Yn nh, Thanh Ha, ch tc lng m xng Ninh Vn, Ninh Binh. V th trc nhng chuyn i lm vic, chng ti phi chun b rt cn thn, nht l chn ngy lm sao nhng thnh vin "ch cng" phi i c, thi

1 ^ 1 H NCX!) VIT NAM XA & NAY__________________________

gian ti Thanh Ha l t nht v phng tin phi thu hoc mn, ngoi ra cn c nhng cng vic cn kp khc ang b d nh.... Trong 10 chuyn i ni chung l c "chn ngy" 9 chuyn, cn mt chuyn v c phng tin t xut, nn xy s c nh v sc khe li xe. M theo Thiu tng Qu th l mt ln hi hu trong hng chc nm qua. Tuy tt c anh em trn xe c tin lng mt ngy khng tt, nhng vn khng ai hiu ht ch ng. V phi thm d, kho st m khu vc ngp nc, nn t u nm chng ti chn s tin hnh sau ma ma. C th l ngy 24 thng 8 m lch. Ngy 23/8, chng ti vo trc, tri vn ang ma. Ngy 24/8 tri tnh, khng ma, nng nh. Vic thm d, kho st, khai qut, ci tng cho C xong, chng ti thp hng co C ra v. C tng nng ma l chuyn ca tri... Hng chy lp le trong mn ma nh nh, xe chuyn bnh, lng chng ti quay li. Khng ai khc nhng nc mt tun tro nh nhng ht ma, khi tng tri vng dng kh giao ha. Sang ngy hm sau th tri ma tm t mt tun l lin! Nh kt qu ngoi d kin: ci tng c cho C do phi thay i thit k, phng n ch tc lng m, khm bng nguyn khi thay cho phng n xy gch. Chng ti chn lp rp vo ngy mng 2 thng 11 m lch, sau khi kim tra vic ch tc, mt bng, mng v ng cu vo. Nhng cu kin nguyn khi c ch tc tinh vi, hoa vn mm mi c thn, ch ngha sc so c hn, mi phin nng hn 3 tn c cu ln lp rp chnh xc n tng m.m. Tuy cha chi chut, ty trn nhng hnh hi mt cng trnh uy nghi, honh trng ngh chu hc v xua tan s hoi nghi

48_______________________________

ho t

n g

d n g t c

ca nhng k nh kin, a nghi. Thc t' thc tnh h..., ri b con "thc mc": sao mi ln cc ng vo lm xong mt cng vic th tri...li ma. - n nh m 14/11/m lch L Co C. Ngy 15/11 L Khnh thnh. Khng ni th mi ngi cng r ngha ca d nh trn, nhng vo hai ngy ma, nng li l mt vn phi suy ngh; giy mi pht, l cng trnh tm linh, ha vi C ri th khng th hon, v ti chnh, nu ma to s phi chi thm my triu ng, nhng ng tin tm huyt! Chng ai bit c mnh tri, nn mt mt chng ti chun b phng n hai l ngy tri ma to. Mt khc dng trc nghim cm x v c kt qu: * Ti 14/11 ti Khu Lng tri ma nh. * Ngy 15/11 ti Khu Lng khng nng, khng ma to v con lc cm x ch vo gia ma nh v rm mt.... Lm trc nghim ti H Ni, e nng lng khng mnh, nhng sau trc nghim ti Khu Lng cng cho kt qu nh trn. Sau thng ngy ch i, bui L Khnh thnh c t chc ng ngy v ng nh linh bo. L Khnh thnh xong, ch khch gn xa b con trong h v nh th th lc hn huyn chuyn h, chuyn i... Th lc xong chng ti ra Lng Co C tr v H Ni. Tri vn ma bay bay, nhng c i hng ha, tn hng trng mt mu tinh khit. Nim vui v nh mt xc ng ca bao th h chu con... Chng ti lng l ln xe... nh tic nui va tin C.

Ng Quang Nam, ngi thit k v v trang tr Lng M Hn Quc cng

Ng Trng M, ngi gp nhiu cng sc xy dng Lng M Hn Quc cng

B con t Q u n g N inh v d L kh n h th n h Lng M H n Q u c c n g ,

L kh n h th n h Lng M H n Q u c c n g , n g y 30 th n g 12 nm 2 0 0 9

H NG VIT NAM XA & NAY

49

H NG VIT NAM XA & NAY

1. Lc PH H NG VIT NAM
(tip theo k trc)
Ng Vui
17. N g R (? - 1336) Nsnh trne Tng i tot Thi lo Hng quan

18.

N g Ty Tng H bn tng qun

N g Trng Tham c Hu du Lc nghip Th Nghip Xun Trng Nam nh N g Kinh (1350-1439) Nhp ni Hnli khin Thi ph Hng Quc cng Lan Ton Thi t Thiu bo

19.

N g Thnh (tt)

50

KT NI THI GIAN m

2. NGH QUC CNG NG TRNG V CON CHU

Hn Quc cng Ng Lan vit bn ph h Ng vo nm 1477, nh ni trn, c l v Ng Kinh l con th, nn ng ch vit dng trc h ca mnh, m khng vit con chu ca Ng Ty. Phi hp cc bn ph c khc, th c bit Ng Ty c bn con trai nh trn lc . Thy t h Ng - Lc Nghip l Ng Nm nh c v cht H on, Hi Dng (nay thuc An Hi, Hi Phng). Ng Nm c 5 con trai, th ngi con th 3 l Ng Phc Sn li H on trng nom phn m cha m, cn hai ngi anh v hai ngi em th di c, lp nghip ni khc trong c Lc Nghip. T nm 2000 tr v trc c dng h u ngh rng h mnh thuc dng th Ng Chng, v H on nm trong a bn hot ng ca Ng B khi ngha chng nh Trn t nm 1344 n 1360. Do mi ngh rng bn ngi con ca Ng Nm chy v Lc Nghip l trnh ha tru di. Nhng n nm 2000, do tnh c pht hin mt bn ph c c du k trn u hi nh, mi bit l khng phi vy. Bn ph c vit nm 1699, qua bn ln tc bin, ln cui cng l nm 1959, gp CCR, ng trng tc s b tch thu, nn du k m khng cho ai bit. Bn ph cho bit, Ng Nm (tc Nam) gp thi lon mi chy t ni P Rinh (Thanh Ha) ra H on, v rng Ng Nm l con chu Ng Ty. i chiu nin i th' th, th thy Ng Nm l tng tn Ngh Quc cng.

l i S I H NG VIT NAM XA & NAY

Lc nh di y:
N g Trng Tham c, Ngh Quc cng

51

20
21

N g Lin Trng Quc cng Lc Nghip M khuyt danh

22

N g Nm (Nam)

y Phc Scm H on An Hi Hi Phng cha c th th Nhn Th n i 29 th v Nam in nay l x Xun Vinh

M Nay xc nh vo Qung Bnh

23

24

Thanh Lim 1 Ng Xi 1 Ng N gc Ht (con th) 1 N g Minh Lc 1 N g C c (con th) 1 N g Gia Trinh

.. { ... N g Php H
Duyn Khng

N g Nhn Ty

25

L .

N g Nhn Xcmg

V
Phc Lng N g Nguyn Thy

26

Phc Hng Nhn Tm

27

N g Hng Binh

...

28

Ng Cao Thng

Nhn Tim N g c Th

29

52__________________________________ KT N I THI GIAN

H Ng Lc Nghip hin n i th 43. Con chu h Ng Lc Nghip v sau phn c nhiu ni, i th 11 c c Ng nh Phin v Lc Thy (nay l x Xun Hng) dy hc, ly con gi h V ri i sang h V n nay 12 i, nhng con chu vn khng qun gc t v h gc l h Ng. Hin ti h ny mang h kp V Ng.

HO NG VIT NAM XA & NAY

53

CON CHU NG NM CHUYN C I NI KHC

H N g nh D im

Ng Nm c 5 con trai, trong ngi th 2 v th 5 l khuyt danh (ngi th 5 tht truyn). Cc vn bn thi Hng c (1470 - 1497) c chu 8 (nhng tn) ca Ng Nm la Ng Gia Trinh (x chnh) v Ng c Th (x s) x Lc Nghip nm 1694 sao li, cho bit 5 anh em Ng Lin c chim x vng t hoang ha, s vt m lp ra x Lc Nghip t nm 1470. Nh vy, sau khi "gp thi lon" cha con Ng Nm chy t Thanh Ha ra H on c hn 10 nm, th ri b H on v chim x t Lc Nghip. T khi m t Lc Nghip, cho n nm 1699 l hn 200 nm, dng h mi bin son Gia ph, vy m ngoi hai v i th hai khuyt danh ra, th khng c bt k mt v no khc trong sut 21 th h con chu khuyt danh c. iu chng t cc chi phi u c ghi chp danh tnh ca t tin phi minh. Ring hai v i th 2 khuyt danh, chng ti cho rng, l thy t ca hai chi h Ng thn Vn Xun v i Phc, x Vn Ninh, huyn Qung Ninh, Qung Bnh (chi tit xin xem K chuyn ni thi gian ca Ng Vu. Thy t ca h Ng - Vn Xun l ngi anh Ng T Hy. Thy t h Ng i Phc l ngi em Ng Tng Long, ng Ng T Hy l "Bt Hi qun, Hi Dng nhn, tng L di lai, khai ph dinh in, lp thnh x hiu" n Vn Xun vo thi Hng c, sau khi khai ph mng vn, trng cy, lm nh ca xong th quay ra n v con vo, nhng v ng khng vo m ch c hai

54

KT NI THI GIAN

con v ngi em rut theo vo thi. Hn 500 nm qua, ngy nay chng ta cng kh bit c l do thc s vic khuyt danh trong ph h Lc Nghip ca hai anh em T Hy v Tng Long. n y, ta c th in khuyt hai ngi con khuyt danh ca Ng Nm. Tm li Ng Nm c 5 con trai l: Ng Lin, Ng T Hy, Ng Phc Sn, Ng Nhn Th v Ng Tng Long. Di y l Lc Ph h Ng V n Xun - V n Ninh - Qung Ninh - Qung Bnh
23 N g T Hy

24

N g Khc Kin

N g Khc Hnh

25

N g Khc Thn

i
26 N gU 27

Ng p

N g ^ n h Tn

28

N g ^ n h Nghim

29

N g ^ n h S_______

30 Ng ih Truyn Ng nh An

31

Ng nh Thc

Ng nh Trng

32 nh on

nh Pht nh ng

nh Gii

-^

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________ ^

- Ng nh on: Di c vo i Phong, Phong Thy, L Thy

- Ng nh Pht: T h a y trng.

- Ng nh ng: Con chu lm quan to triu Nguyn, An Ha, Hu. - Ng nh Gii: cn Chnh hc s, thy hc ca hong , hong t. ng l chu ngoi h V (h ca i tng V Nguyn Gip) v l Cao t ca Ng nh Dim. Nh vy, Ng nh Dim vo i th 36 h Ng Vit Nam.
(K sa u ng tip)

56

KT NI THI GIAN

3. MT CH KHUT TRONG LCH s CN LM SNG T HAY ANH v K N THEO THI Y VIT QUC CNG L THNG KIT
N g V ui

Trong qu trnh chun b t liu cho vic bin son Ph h h Ng Vit Nam, chng

ti phi tm c mt khi lng kh

ln cc ti liu t nhiu ngun vit v cc tin t h Ng. Khi c cc ti liu v L Thng Kit, chng ti nhn thy chc tc ca Anh V ging chc tc ca L Thng Kit gn nh tng ch mt. Chc tc ca Anh V trong bia "C Vit thn Din Phc t bi minh c tt c 87 ch; cn chc tc ca L Thng Kit trong bia"A/gtv0/ig Sn Linh Xng t bi minh" c 82 ch th ch c 4 ch khc nhau. Theo chng ti, c l ch c 2 ch bt buc phi khc nhau l t tn h v ngha ; cn hai ch cn li l do nhm ln khi khc li bia vo thi Trn; l m inh chnh v m n h. C th, nh di y: Cc ch khc nhau c in m.

Chc tc ca Anh V trong "C vit thn Din

Chc tc ca L Thng Kit trong "Ngng Sn Linh

Phc t bi minh" nh sau;

Xng t bi minh" nh sau:

H NG VIT NAM XA & NAY

57

Suy thnh, hip mu, bo

tit th chnh, t l, d i

Suy thnh, hip mu, bo tit th chnh, t l, dc i cng thn, th thng th lnh, khai ph, nghi ng tam ti, nhp ni ni th, snh tri, kim hiu thi y kim ng s i phu dao th ch trn tit s, ng trung th mn h bnh chng s, thng tr quc, thin t ngha , ph quc thng thng qun, Vit Quc cng, thc p mt vn h, thc thc phong bn ngn h.

cng thn, th thng th lnh, khai ph, nghi ng tam ti, nhp ni ni th, snh tri, kim hiu thi y kim ng s i phu dao th ch trn tit s, ng trung th minh chnh bnh chng s, thng tr quc, thin t t tnh, ph quc thng tng qun nguyn soi i thng, Vit Quc cng, thc p mt vn h, thc thc phong bn ngn h.

Hc gi Hong Xun Hn nhn xt rng, khi c m ch Anh V m "ngi c khng tht ch , th s nhm l m ch L Thng Kit". Cn nu ai c dp n nhng lng th Anh V vng huyn Yn M, Khoi Chu, tnh Hng Yn, nghe dn lng k s tch c Thnh Lc m h th, th khng th khng ngh rng y chnh l m v ni th t L Thng Kit, v "c Thnh" cng nh Tng, bnh Chim - m chnh l v cng ca L Thng Kit. Do vy Nh B S (1788 -1867) khi vit vn bia n Ng X cng nh i Nam nht thng ch nhm ln l s d nhin. Chng ti t hi: Ti sao li c s l i nh th v c i tm cu tr li.

58____________________________________ KT N I THI G IA N

Trn bn hnh chnh thi huyn Yn M, tnh Hng Yn c x Thng Kit. Chng ti tm v , nhng khng thy c n no th L Thng Kit c. Dn lng cho bit n th x Tn Vit bn cnh ch khng phi x Thng Kit. thn Cnh Lm, x Tn Vit c ngi cha c tn gi cha Din Phc, b ph hy hon ton trong hai cuc chin tranh, mi gn y dn lng mi quyn gp xy dng li. Tuy cha mi c dng li, nhng y cn tm bia c dng t thi L ng thi vi vic xy dng ngi cha. Nhng ngi cha ny cng khng phi l ni th L Thng Kit. M l ngi cha do m Anh V dng nm 1156, trc khi Anh V cht 2 nm, sm hi ti li ca a con "i c", st nhn ca mnh. Bng chng l ta in trung tm ca cha Din Phc c th hai v Pht tng trng cho s qu bo ca kip lun hi l Tu Tin Nhn v Cng Lc Thin N, m L Th Lin v Tng Trung Tn gii thiu trn Kho c hc, s 1-1999. Ci tn cha l Din Phc cng ni ln phn no mc ch dng ngi cha ny ca b m Anh V. Do ch l "nh nghin cu nghip

d',

khng c thng tin,

nn phi t chc i dp bia v tim hiu dn lng cc a phng c th Anh V, k c m v ni chnh th ng ta thn Yn Lc, x ng Tin, huyn Khoi Chu, tnh Hng Yn. Qua hai cuc in d cng vi vn bia c th l gii c phn no "s tr tru ca lch s" hay l s c "nh in con en" gia mt k i c, c tn vinh thnh bc thnh; "c Thnh Lc" vi mt bc v nhn, anh hng pht Tng bnh Chim gin gi non sng i Vit: L Thng Kit.

1 ^ 1 HO NG VIT NAM XA & NAY

59

. ' ;r {

Tm bia cha Din Phc c t nm 1156 nh Ng Khc Vin

Trn c s , chng ti c bi V n co in nhi, ng trn Xa & Nay s' 231 thng 3-2005. Chng ti xin php nu tm tt my nt chnh: Anh V l chu b th l v Sng Hin hu. Chng may L Nhn Tng khng c con trai, nn con b l Dng Hon c chn lm Hong thi t ni ngi. B th

60____________________________________ KT N I THI G IA N I g

bit li dng c hi , nn nm 1124, khi 13 tui Anh V c a vo cung giao cho Thi s L B Ngc nui lm con, n nm 1127 th c a vo chu trong ni cm. Nm sau (1128), L Nhn Tng mt, Dng Hon ln ngi, l vua L Thn Tng. V Thn Tng l b L th, chu gi L B Ngc bng ch, cng l ch thn tnh vi Anh V. Khi Thn Tng cht, con l Anh Tng mi 3 tui ln ngi, b L th phi bung rm nhip chnh. B m chng th bt nng du L th phi trao cho chu b l Anh V chc Cung in lnh tri ni ngoi s ri ngay sau trao cho ng ta chc Thi y. Da vo th lc ca hai ngi n b th v L th, Anh V tc oai, tc qui, "lng lon d tn" trong khong 10 nm. Khi Thn Tng m sp cht, ng ta by mu tnh k ph b Hong thi t Thin Lc lp con b L th l Thin T ln ngi, tc l vua Anh Tng (1136 I 1138 - 1175). n nm 1147, ch da vng chc nht ca ng ta l b c th cht, th nm sau (1148), Anh V b ba v trong tng tht cng ph m Dng T Minh lin kt vi in tin ch huy s V i v mt s th lc khc vu cho ng ta ti t thng vi L thi hu, lm u miu ng, mi ni ln chng li. Kt qu l Anh V phi i lm in nhi co ng (tc l i lm rung cho nh nc vng Nht To (ng Ngc, T Lim). Khng r ng ta phi cy rung bao nhiu nm, nhng chc l khng lu, th c Hong thi hu L th cu ra. K thc th khng phi l ti ca ng ta, vi ng ta l quan hon. Khi c quay v triu, Anh V c trao li cho chc Thi y, v ngay lp tc ng ta tr th nhng th lc chng mnh trc kia, st hi rt nhiu quan tng ca triu nh. Ton th cho bit s ngi b hi ch n con s hng chc, nhng dn chng quanh vng Yn M,

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

ni

cha Din Phc, cho mi n ngy nay cn truyn tng

cu: "nht d st bch quan". Th nhng ng ta li c Anh Tng v L Thi hu tin dng hn xa. V chnh l ci gi ca ngi bu vy. Li dng s tin dng, sng i , Anh V tng bc xy dng th lc cho h mnh ngy cng mnh hai triu Anh Tng v Cao Tng: Anh V a hai chu gi con ngi anh h l Th

(khuyt danh) v Thy Chu vo lm v vua

Anh Tng v em trai hai b ny l An Di vo hu h trong cung. V sau An Di tr thnh Thi s di triu Cao Tng (1176 - 1210). n nm 1158, Anh V cht, nhng th lc h ny vn cn sc lm nghing vng triu L. B em Thy Chu sinh cho Anh Tng ba con trai vo cc nm 1154, 1156, 1158; cn b ch mi n nm 1173 mi sinh c Long Trc. Sau khi sinh c Long Trc, ba con ngi h y lm mt cuc ph lp mi: Ph Long Xng lc ny 24 tui, qua mt Kin Khang vng Long ch cng trng thnh a Long Trc ln ngi Hong thi t, ri 2 nm sau ln ngi Hong (1176), tc l L Cao Tng. Bng vic ph lp, ginh ly quyn ph chnh nhng ng vua hy cn l nhng a tr (Anh Tng ln 3, Cao Tng ln 4), nhng ngi h tr thnh nhng ng vua khng ngai, h mc sc ban pht n uy, iu hnh t nc theo ca ring minh, lm cho nh L suy vi. Chnh lc ny l thi c n n ngha tr cho k c cng mang li vinh quang cho h cng nh em li ngai vng cho Thin T (Anh Tng) v Long Trc (Cao Tng). Chnh h dng quyn vua php nc thc

62____________________________________ K TN I THI GIAN

hin thnh cng tr "nh ln con en", bin mt k i c l Anh V thnh mt v Thnh. l Thnh Lc (Lc l tc danh lng Yn Lc qu m ng ta, cng l ni c n th ng ta), v cng chnh h ph php cho "c Thnh" cng nh Tng, bnh Chim khin hu th nhm tng Thnh Lc cng l L Thng Kit. Ci ti gii ca nhng k lm tr "o thut" , l ch mi n hn 850 nm sau cn lm la c mt mt s v quan chc ngnh vn ha: n th k st nhn c c Anh V ti Yn Lc - ng Tin - Khoi Chu - Hng Yn c xp hng Di tch Lch s Vn ha! V cng lao L Thng Kit i vi quc gia dn tc cng nh ti v lc ca ng, chng ti xin nhng li cho cc nh khoa hc. L con chu ca dng h Ng, chng ti mun "trnh nhng li t mnh ca ngi t tin mnh" nn xin kt thc bi pht biu ny ti y bng vic trch my dng trong sch L Thng Kit m hc gi Hong Xun Hn vit hn 50 nm v trc; "Cng L Thng Kit l to. Ti cm qun Thng Kit l cao nh, m n chnh sch ni tr v ngoi giao ca Thng Kit cng kho. Thng kit li khng t i qu, bit trng quyn li chung. Nu khng th sao khi vua cn nh, ng cm ht quyn binh v qun i trong tay, m khng bt chc L Hon hay L Cng un, ch ra mt lnh l cp c ngai vng? Nu khng, th sau khi thy tnh th ngoi giao vi Tng tr nn kh khn bi mnh, ng li chu b ngi t ph m ra li thi trn Thanh Ha. Tuy sch s ta chp chuyn s si. Nhng xt qua nhng s cn ghi trong nhng sch Tng ta cng hiu c t nhiu c tnh ca L Thng Kit.

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Ch tic rng ring v c nhn ca ng, th khng c nhng chng lm cho ta bit r rng hn. Ngoi ci bia cha [Linh Xng Thanh Ha] cn li tuyt nhin khng cn c vt g k nim mt v n nhn ca dn tc ta. Tng nay n lc ta c th n b cng c ca L Thng Kit".
Bi vit chun b cho Hi tho v L Thng Kit do Trng HKHXH & NV QG s t chc trong dp K nim 1000 nm Thng Long - H Ni

KT NI THI GIAN

4. L THNG KIT QUA VN BIA, SC PHONG

Anh hng dn tc Ng Tun - L Thng Kit, l mt ngi con ca Thng Long, c nhiu cng lao to ln trong s nghip nh Tng, bnh Chim, tn ph u cha, gi gn non sng i Vit. Trong qu trnh vn ng tin ti k nim 1000 nm Thng Long, nhiu nh khoa hc c bi trn cc phng tin thng tin i chng v thn th cng nh s nghip ca Ngi. Chng ti xin trch gii thiu bi vit ca Phm Tn trn bo Tin phong cui tun, s 47 (21-27/11/2009) v 48 (28/11 - 4/12/2009)
Phm Tn

L Thng Kit - mt nhn vt lch s kit xut ca dn tc Vit Nam hi th k XI, u th k XII chnh l ngi h Ng c ngun gc Thanh Ha. Khi L Cng un ln ngi vua (1010), Ng An Ng ra lm mt chc quan v nh "Sng bang lang tng" v a gia nh v sng phng Thi Ha, Thng Long. V ti y ng sinh ra Ng Tun (tc L Thng Kit) vo nm 1019. L Thng Kit tr thnh ngi con ca kinh thnh Thng Long vn hin trong quc gla i Vit. Mc d cha mt lc 13 tui (1031) v m mt lc 18 tui (1036), nhng L Thng Kit c chng ca ngi c l T c ng vin gip nn ng quyt ch hc v, hc ch v rn ch gip nc, lm v vang cho cha m.

 ^ l H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Theo s ghi chp ca ph h Ng v vn bia n Ng X (tc n L Thng Kit x H Ngc, H Trung, Thanh Ha nay) do Nh B S son vo nm T c th 29 (1876) th trong thi gian cn nh th cha m, L Thng Kit ly v. Bia Ng X cho bit ngi ch r T c khuyn ng ly chu l T Thun Khanh (...). v vic L Thng Kit c ly v hay khng cng cn c nhng kin khc nhau. Nhng mt chng c m chng ti mi pht hin l hai sc phong thi Nguyn cho v thn c th Ngh A (nay thuc lng A , x Yn Trung, huyn n nh, Thanh Ha) chng minh vic L Thng Kit c ly v trc khi vo ni nh nh bia Ng X v ph h Ng chp l c c s, nh: - Sc phong: Dch ngha: "Sc cho thn in, x A , huyn Yn nh, tnh Thanh Ha theo nh l trc phng th Chnh phu nhn T Th Thun Khanh l v ca Thi bo Vit Quc cng L Thng Kit triu nh L, ni nim nghim thy linh ng. Ti nay vua i n ni tr mnh sng t nc, nh v cng lao ca thn trc y, gia phong thm m t l bc Dc bo Trung hng Linh ph. Cho php phng th theo tng nm thn ngm gip bo h dn ta. Vng sc. Ngy 18 thng 3 nin hiu Khi nh th 2 (1918)". n nm 1925, nhn l Khnh th 40, vua Khi nh li c mt sc phong na "(...) gia tng thm m t; Trung vi thng ng thn. c bit cho php phng th, dng theo l quc khnh m phng php t t di theo php in xa". Qua hai sc Khanh chnh l Kit ly lm v ngi A c phong ny cho php khng nh T Th Thun ngi chu m T c khuyn L Thng nh bia Ng X chp. V rt c th b l cng c vi lng nn mi c th ti y.

66_____________________________________ KT N I THI G IA N

lng A li cng tng c n th L Thng Kit m hin nay vn cn nn mng. iu chng t hai v chng L Thng Kit chc chn l c s gn b, k nim vi vng t ny. Nh vy, t mt chng trai khe mnh tun t, tng c v c con v tham gia vo i k binh gi chc k m y, L Thng Kit li c vi vo cung, vo ngch th v hu cn vua tr thnh mt chc quan hon (nh bia cha Linh Xng v bia Ng X ni Ngng Sn chp). V t y ng phng s di 3 triu vua L Thi Tng (1028 - 1054), L Thnh Tng (1054 - 1072) v L Nhn Tng (1072 - 1128), L Thng Kit nhanh chng c tin dng v bng ti nng, c cng cng lao to ln trn nhiu lnh vc, ng tng bc t ti nhng nc thang danh vng cao nht trong triu (di vua). Tm tt thn th s nghip ly lng ca L Thng Kit, bia cha Linh Xng chp; "Lc quan Thi y cn tr c chn vo cm nh hu vua Thi Tng, cha y mt k, ting khen nc ni nh. n khi vua Thnh Tng ni ngi tr nc, Thi y ht lng gip . Ra sc sing nng, ni bt trong hng t hu, c thng chc kim hiu thi bo. Khi nc Pht Th (Chim Thnh) khinh nhn php tc, khng chu vo chu, vng s rm r tin nh. Thi y thao lc hn ngi, vo cung vua m nhn mu chc, ch qun lc m ui nh qun th. Hon Vng khng ng chy trn, nh t b tay m chu ct tai. Bt c y ri, Thi y mi rt qun v. Vua ngh cng ln y, bn ban khen v thng chc. Gia khong nin hiu Thn V (1069 - 1072) c phong chc Thi y ng trung th mn h bnh chng s gip vic chnh s ca nc nh, mun dn c nh n rt nhiu vy.

H NG VIT N A M XA & N A Y ____________________________ ^

u nin hiu Thi Ninh (1072 - 1075), c kim thng Minh hiu hong ln ngi (tc Nhn Tng), Thi y ly t cch l Y Don, Hoc Q uang c nh vua giao ph nhip chnh v gi gm cng vic x tc. Bng chc qun bin gii nh Tng dm ng nc ta.Thi y nm sn mu chc ca triu nh, thng lnh qun s, dit ba chu, bn tri d dng nh b cnh g mc. C hng bao lu [qun gic] t ko n sng Nh Nguyt, th tr th cho ba chu.Thi y li cm qun nh gic. Thi y ly t cch bin s m phn tch cho gic, khng v t v m bri' u s r ri, nht ch. Th l gi c an ninh cho x tc. Vua mn Thi y dng cm nn cng thm sng knh. u nm A nh V C hiu Thng (1076 1084),Thi y c phong lm em vua, trng, nom vic qun cc chu thuc trn Thanh Ha, qun cu Chn, chu i v phong cho thi p m t vn h V i t Thng". "n nm Nhm Tut (1082), nh vua c bit ban thm mt qun Thanh Ha cho ng lm phong p, chu mc u ngng m phong thanh, mun dn u mn c chnh". Sau hn bn chc nm triu nh nh L gip vua bnh Chim, ph Tng v iu hnh chnh s cho quc gia c yn n. n nm 1082, khi 63 tui. L Thng Kit c bit phi vo cai qun trn Thanh Ha trong 19 nm bo v vng t phn giu quan trng pha nam ca t quc. Trong 19 nm y (1082 - 1101), vi quyn lc ti cao v m ang danh l Thin t ngha (em vua), L Thng Kit c ton quyn quyt nh mi vic trong trn. L mt trung qun sng sut, khoan ha v c cho nn ng lun l ngi mang li li ch cho dn trn mnh cai qun. V i s Hi chiu Php bo - mt ngi lm vic di quyn ng trong nhng nm lm tng trn Thanh Ha tng chng kin tn m t nhng vic ng lm cho nn c

68

K T N I TH I G IA N

nhng li ca ngi c th ht li trong bia Linh Xng: "Thi y trong th sng sut khoan ha, ngoi th nhn t gin d. Nhng vic i di phong tc, no c qun cng. Lm vic th sing nng, sai bo dn th n hu, cho nn dn c nh cy. Khoan ha gip dn chng, nhn t yu ht mi ngi, cho nn nhn dn knh trng. Dng uy v tr bn gian c, em minh chnh gii quyt ngc tng, cho nn hnh ngc khng qu lm. Thi y bit dn ly m no lm u, nc ly ngh nng lm gc, cho nn khng l thi v. Ti gii m khng khoe khoan, nui dng c n ngi gi ni thn d, cho nn ngi gi nh m c an thn. Php tc nh vy c th gi l ci gc tr nc, ci thut yn dn, s p tt u y c. Gip chnh s cha ba triu, dp yn lon bin ti, ch khong vi nm m lm tm phng yn lng, cng lao tht to ln.

n Ng Quyn H Ngc, H Trung, Thanh Ha nh Ng Mnh Thng

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Trong thi gian lm tng trn Thanh Ha, ngoi vic ch trng n vic nng tang, cy ba cy hi, lm sao cho khng b mt ma, L Thng Kit cn rt chm lo n vic o knh dn nc v m mang thm nhiu lng xm, rung ng. Truyn thuyt lng A ni v vic L Thng Kit l ngi trc tip ch huy vic o vt knh nh L ni sng M vi sng Lng qua a bn ny v chnh ng l ngi cho lp ra trang A . V vy m y mi c n th ng v phu nhn l b T Thun Khanh nh ni trn. Qua vn bia cha Bo n ni An Hoch, ta bit tt c nhng ngha c cho dn ca ng lm cho "cc chu mc u ngng m" v "mun dn u mn c chnh". Cng theo s ghi chp ca bia cha Bo n cho chng ta bit, c th chnh L Thng Kit l ngi u tin mang li ngh c cho dn lng Nhi, ni c cha Bo n. V t lng bit n tri pht, vua v cng c ca L Thng Kit m nhn dn x Thanh chn t v gp cng, gp ca xy dng khu vc ni Nhi mt ngi cha vi ci tn y ngha - l cha Bo n. Rt tic l s sch c ca nc ta u khng chp mt cch c th, r rng v hnh trng ca L Thng Kit trong 19 nm cai qun trn Thanh Ha, nhng rt may l nh cc tm bia thi L cn li, chng ta khng nhng bit c kh y v thn th s nghip ni chung, m cn bit c kh k v cng lao to ln ca ng i vi x Thanh. Cng t nhng bia k nu v i chiu vi cc ti liu s sch c lin quan, chng ta thy L Thng Kit trong thi gian 19 nm trn tr Thanh Ha, ngoi vic lm cho vng t phn giu ca t nc c yn n, vng mnh, ng cn c cng rt ln trong vic pht trin cha chin v lm cho o Pht y

70_____________________________________ KT N I THI G IA N

hng thnh hn bao gi ht. Nh li Hi Chiu i s ni trong bia cha Linh Xng th ng "tuy thn vng vic i, m lng vn hng v o Pht". V chnh v c tm lng v t tng hng Pht y m thi thc ng chuyn lm nhng iu thin i vi dn, vi nc. Chnh ng l ngi trc tip xy dng cha Linh Xng ni Ngng Sn. V vy dn a phng cn gi tn l cha L Thi y. Bia cha Linh Xng son lc L Thng Kit cn Thanh Ha, nhng mi 21 nm sau khi ng mt, tc nm 1126 mi c dng. Bia ny chp kh tng tn qu trnh tm t v xy dng ngi cha (...). C th ni du n ca L Thng Kit - nhn vt lch s kit xut, v i ca dn tc trong 19 nm trn Thanh Ha qu l rt m nt. Trong 19 nm y, vi s c mt ca L Thng Kit, vi s giao thoa vn ha Thng Long kinh k vi x Thanh phn giu cng c iu kin pht trin mt cch thun li. Vi nhng s sch v bi k cn li chng ta c bit nhiu nhn vt tn tui nh Thi ph Lu Khnh m v cc v i s nh Sng Tn, o Dung cng nhiu ngi khc mang sc thi vn ha Thng Long vo x Thanh v gip L Thng Kit m mang khai tr nhng vng t cn "mc mc", "thun phc" thnh nhng ni rc r n i, cha pht,... V ngc li khi L Thng Kit tr v triu (1102) ng li tuyn chn nhiu nhn ti x Thanh ra Thng Long phc v triu nh. Sau khi ri x Thanh ch vi nm, n nm 1105, v anh hng kit xut L Thng Kit qua i, th 86 tui. Ngay sau khi ng qua i, mnh t m lc sinh thi ng t chn lm Th thn ng ngay ni Ngng Sn (ni lin k vi ch ngi cha Linh Xng m ng xy dng) tr thnh mt ngi n quc t th ng mi mi. V cho n hm nay, ni n thing vn khi hng nghi ngt. qua ri gn mi

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ 7^

th k, nhng hnh nh v cng lao ca L Thng Kit vn cn sng mi trong tm thc, tnh cm ca ngi dn x Thanh. V ni Ngng Sn vi cha Linh Xng v n L Thng Kit chnh l mt qun th lch s vn ha v kin trc ngh thut rt c gi tr m nh nc xp hng. Ri y, vi s h tr thit thc ca nh nc v Ban k nim ngn nm Thng Long cng s c gng, n lc ca Thanh Ha, khu di tch thng cnh ny chc chn s c phc dng nh xa t lng tri n thnh knh i vi anh hng dn tc L Thng Kit.

72

KT N I THI G IAN

5. BIA SN LNG

Bia Sn Lng l bia m Hong Thi hu Ng Th Ngc Dao ti Lam Kinh. Vn bia do Nguyn Bo, Tin s khoa Nhm Thn (1472), Hu th lang b L v Nguyn Xung Xc, Tin s khoa K Su (1469), tham chng Hn lm vin s bin son nm Mu Ng, nin hiu cnh Thng nm u (1498). Vn bia do cc danh s ng thi vit, nn rt chun xc v ng tin cy. V vn bia qu di, nn chng ti xin trch gii thiu vi bn c Ni san h Ng phn c lin quan n dng h b con tham kho.

"Chng ti knh cn da vo gia ph cc i m ghi li: Hong thi hu h Ng tn hy l Ngc Dao, ngi huyn Yn nh, ph Thiu Thin, tnh Thanh Ha. Cao t kho tn hy l R, mt h ln thi Trn. Cao t t l qun cha kim Bo t cung Thi hong b inh Th Qunh Khi. Tng t kho l Ty, triu L tng Kin Tng hu. Tng t t l inh Th Ngc Son c tng Kin Tng qun phu nhn. T kho l Kinh, truy phong Hng Qun cng. T t l inh Th Mi c tng Hng c quc phu nhn. Kho l T lm Tuyn ph s, Thi t thiu bo, Quan ni hu tng tc Chng Khnh cng, thng ln Quc cng. T inh Th Ngc K tng Quc thi phu nhn. Hong thi hu l con gi th ba.

HO NG VIT NAM XA & NAY

73

Ngoi t l Trn Th Ngc Huy l dng di T Thnh Thi s triu Trn, Chiu Vn i vng Trn Nht Dut. Hong thi hu t nh m ci m, c b ngoi nui. C ln gp mt ngi l ni rng: "C b ny s ng lm m thin h". Ni xong ngi y bin mt. l im tt.

IR -

Bia Sn Lng Lam Kinh nh; Ng Mnh Thng

Ch rut ca Hong thi hu l Ngc Xun c vo hu vua Thi T Cao hong l ni vinh hin, ting thm ly sang t . Nin hiu Thiu Bnh th 3 (1435), Thi hu 16 tui, con nh lng thin c tuyn vo cung. Li ni thnh gio hun, nt na hp khun php. i bc trn ng l , tip k di c n tnh, c Thi Tng Vn hong rt mn yu.

74_____________________________________ KT N I THI G IA N

Ln u sinh Diu Quc trng cng cha, tc l con gi th 5 ca Vn hong , ln sau sinh Thnh Tng hong , tc l con trai th t ca Vn hong . Nin hiu i Bo th nht (1440), sch phong Tip d cung Khnh Phng. Thi hu bit l cung ca b Chiu nghi h L t nhng ngy u nn khng dm nhn, t chi 2 - 3 ln. Trn di mi ngi u khuyn khch. Thnh Tng hong mi sinh vi thng th Thi Tng Vn hong qua i. Nhn Tng hong ln ngi, phong Thnh Tng hong lm Phin vng bnh nguyn. Tuyn t Hong thi hu ng triu, v Thi hu l m ca thn vng, nn c cch thng sung vin coi vic phng th Thi miu. Nin hiu Din Ninh th 6 (1459), vo thng 10, ma ng nm K Mo, Lng Sn vng l Nghi Dn gy bin. Tuyn t Hong thi hu v Nhn Tng Vn hong b

git hi. Cng thng nt, kh ni ht c. Nm sau vo thng 6, ma h Canh Thn (1460), cc quan i thn Nguyn X, inh Lit, L Nim, L Th Vc,... cng con em cc i thn dp c lon, ri rc Thnh Tng hong ' t bin gii v triu ln ni ngi vua, lp li th thng, dng ngc sch tn m l Hong thi hu in Tha Hoa. Hong thi hu ng Triu, n chay nim pht thanh m, sng sut, khe mnh sng lu rt l vui v, ly kim cn m rn dy ngi i, ly nhn hu m nhc nh quan gia. Thnh Tng hong ti cao c ln, anh dng thng minh, bit nghe tng li m dy, ngy m chm lo l nhc vn chng, pht huy php lut, thun phong m tc, mi i thay, hon ho u c cng ca Hong thi hu.

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Thng 3, nm Bnh Thn (1496), i ving lng v th mc bnh l. Gi Hi ngy 26 thng 3 nhun, nin hiu Hng c th 27, b mt chnh tm Tha Hoa in, hng th 76 tui, gip vua 37 nm. Lc Hong thi hu mi b mt nng, Thnh Thng hong lc l Hong thi t ngy m chu chc bn ging bnh, thuc thang cm nc t vua nm trc. Trong th cng t tin, ngoi th nghe dn chng cu khn cc thn khng thiu ni no. Khi b khng c ng c na, khng mong cu c, vua t t hiu m gi ri ku khc, Hong thi hu v th c m ming mun ni m khng ra ting. Vic khm lim, phm hm u do vua t lm, vit iu vn, t quan ti in ving, nh thng 10 rc v Sn Lng, nhng Thnh Tng hong cng bng h nn cha lm l an tng c. Ngy 6 thng 2 nm inh T (1497), nin hiu Hng c th 28, (L Hin Tng) ln ngi Hong , t co tri t ri ra lnh tin hnh tang l, dng sch truy tn, bo n ng b, tin t. Lng thng tic, l tng chung, c i hiu ca thnh nhn l tt bc....".
Theo Hong Thi hu sinh vua L Thnh Tng ca L B Chc. Nh xut bn Thanh Ha, nm 2001. C chnh l.

76

DANH NHN, DANHS V DOANH NHN HO NG

H N G V I T N A M X A & N A Y

r'W I!t-ffil!() M

1. NG CHN LU NGI KHUNG PH N c VIT

/Vg Chn Lu tn hy l Xng T, i th 8 h Ng, con th ca Thin Sch Vng Ng Xng Ngp, em Ng Xng X - s qun Bnh Kiu. Chi tit xin xem Ph h h Ng Vit Nam, NXB VHTT - HN - 2003.

Nguyn Hu Chi

Tn quen thuc l i s Khung Vit, nh s v nh vn Vit Nam i inh v Tin L, ngi hng Ct Li, huyn Thng Lc, nay thuc tnh Thanh Ha. Lc b hc o Nho, ln ln ra thnh i La hc o Pht vi Thin s Vn Phong cha Khai Quc tr thnh th h th t dng thin Quan Bch. Nm 40 tui ni ting tinh thng thin hc, c inh Tin Hong mi v Hoa L trao cho chc Tng thng v ban hiu Khung Vit i s. Nm 980, L Hon ln ngi, cng ht sc trng i, cho tham d nhng cng vic

H NG VIT NAM XA & NAY________________________ tj_

trng i ca triu nh. Nm 986, ng v nh s Php Thun c c ra n tip s Tng L Gic, v gi, tr v tu mt
ngi cha trong ni Du H gn qu qun.

Ng Chn Lu ch cn li khc ca Vng lang quy, hai

cu th tng hc tr v mt bi k ng khu lc sp mt. Vng lang quy

khng hn l mt tn ring, m ch l tn mt

th loi t khc m tc gi m phng. y l mt ng vn nng tnh cht ngoi giao, li l nhn nhng, th hin ch trng b ngoi chu nhn, bn trong t cng ca L i Hnh, mt ng vua c tinh thn dn tc. v ngh thut, y l mt bi t iu luyn m iu m i, li l "nn n tng c th vc c" (L Qu n), nhng ng thi mt i cm t cng c nhng hm ngha su xa, lp lng, khin ngi c ngy nay vn c nhiu kin khc nhau trong khi tip nhn. Ra i trong iu

kin vn n V it Nam cn xa l vi th t, bi Vng lang quy

chng t ti s dng ngn ng ngh thut ch Hn cng nh kh nng theo st bc pht trin cao nht ca nn vn ha Trung Hoa ng i ca tng lp tr thc dn tc bui u thi t ch. C l y cng l bi t sm nht cn li trong lch

s vn hc Vit Nam. Hai cu th Thy Chung, gii thch cho

hc tr a Bo v cch hiu phm tr "thy chung" (m u v kt thc) theo tinh thn Pht hc. Bi th ng khu lc sp mt, nguyn ha le li t tng duy vt; la cng nh cc yu t khc to ra vt cht, l ci c sn trong vt cht, khng h mt i cng khng ai to ra c v lun lun c bo ton theo chu trnh dit ri sinh khng ngng. (Ngun: T in Vn hc, NXB Khoa hc x hi - 1984)

78

D A N H N H N , D A N H S V DO ANH N H N H NG ^ 1

2 .THCH THNH LM P TRC LC L NG T AN

l cu ngn ng ni n vic ngi Chim Thnh xy thnh nay cn du tch Honh Sn ngn chn s xm ln ca i Vit, cn Ng T An m li vt Honh Sn. Ng T An l con Ng Xng sc, ch tn S qun Bnh Kiu Ng Xng X, thuc th h th 10 h Ng. Khng r ng sinh v mt nm no. Nm 950, Nam Tn Vng Ng xng Vn ph trut c Dng Tam Kha, sai n anh l Ng Xng Ngp v Kinh s cng trng coi vic nc. n nm 954, Thin Sch Vng mt, Nam Tn Vng tip tc gi ngi cho n nm 965 th mt. Sau khi Hu Ng vng Xng Vn mt th xy ra lon 12 s qun, nm sau, nm 966 s qun Bnh Kiu Ng Xng X b inh Tin Hong thu phc, cha ng i Ng Xng Sc chy v n c Thng du chu i, ri sinh ra ng . Khi ln ln, Ng T An theo L Hon lp ra nh Tin L v c tn l Ph quc vng triu ny. Nm 983, khi chun b nh Chim Thnh, vua L i Hnh sai Ng T An em qun o v vt cc khc sng ni sng y vi sng Hot trnh ca Thn Ph hay c gi bo, vt cc khc sng t Yn nh n Tnh Gia, gm Knh Son, Knh St v sng a Ci (Ngh An), to thnh con ng thy cho thuyn b i thng t sng y n ca St (H Tnh).

111^ H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Theo c Ng c Thng th s nghip o sng ca Ng T An, di tch cn li l mt ci ngh bng c hu bnh khc ba ch "Thy Thch Tin" trong mt hang thuc a phn x Qunh Lc, huyn Qunh Lu, Ngh An. Tng truyn c hai bi th khc vo vch . Nhng do vic khai thc nn nay khng cn. n nm 992, vua L li sai Ph quc Ng T An em ba vn ngi i m ng b t ca bin Nam Gii n chu a Ly ca Chim Thnh (nay l huyn Qung Ninh, Qung Bnh) l con ng b u tin ni i Vit vi t Chim Thnh, vt qua dy Honh Sn o Ngang.
BTV

80______ DAN H N H K DANHS V DOANH NHN H NG ^ 1

3. NG S LIN - DI MT CC NH s HC
Ng S Lin ngi lng Chc L huyn Chng M tnh H ng (nay thuc H Ni) nm sinh nm mt cha r. Tin s khoa 1442, ng tri qua cc chc trong Hn Lm vin, st vin. Di triu L Thnh Tng (1460 - 1497), ng lm s quan c giao nhim v bin son sch "i Vit s k ton th" gm 15 quyn. B s ny l cng trnh tp th qua nhiu thi i. Phn ng gp ring ca Ng S Lin l ngoi phn chnh l li cc bn c ca L Vn Hu, Phan Ph Tin, ng vit phn Ngoi k (t Hng Bng n Thc An Dng Vng). Phn bn k quyn 10 vit v L Thi T. Sch lm xong lm 1479. Khi xut bn cun VSKTT nm 1993, gio s s hc Phan Huy L c bi,gii thiu v Ng S Lin, v VSKTT trong c on nh sau; "Trong qu trnh bin son VSKTT, Ng S Lin gi mt vai tr quan trng (...). Theo i Vit lch triu ng khoa lc, ng th 98 tui, ng tng tham gia khi ngha Lam Sn (1418 - 1427) v Tin s khoa Nhm Tut nm i Bo th 3 (1442) i L Thi Tng (1434 - 1442). Di triu L, Ng S Lin gi chc ng s i L Nhn Tng (1443 - 1459), ri L b Hru th lang, triu lit i phu, kim Quc t gim t nghip, kim s quan tu son i L Thnh Tng (1460 - 1497). Cng nh Phan Ph Tin, Ng S Lin hot ng trong hai c quan chuyn trch v vn ha v gio dc l

H NG VIT N A M XA & NAY____________________________ ^

Quc t gim v Quc s vin. Nm 1479, L Thnh Tng "sai s quan tu son Ng S Lin son VSKTT 15 quyn". Vo u th k th XV, qun Minh trong thi gian h v xm lc nc ta (1406 - 1427) tiu hy v cp mang v nc khng bit bao nhiu tc phm thuc nhiu dn tc ca ta lnh vc vn ha. l th on hy dit vn ha nm trong m mu ng ha thm c ca qun xm lc, gy ra nhng tn tht nng n cho nn vn ha dn tc ca ta. Sau khi ginh li c lp, L Qu n cho bit: "Triu ta (triu L) dp lon, lp li tr bnh, cc bc danh nho nh Nguyn Tri, Nguyn T Tn, Phan Ph Tin cng nhau su tm cc sch v, nht nhnh tng t giy cn st li; nhng sau cuc binh ha, mi phn ch cn c bn nm phn". L Thnh Tng hai ln h chiu "tm ti nhng d s, thu thp nhng truyn k c kim cn cha trong cc nh ring, cu nhng sch cn st li em cha ct b cc". Trn c s nhng t liu c thu thp li, Quc s vin thi L Thnh Tng c nhiu c gng bin son quc s. Li ta sch VS K TT ca Ng S Lin c on vit: "Khong nm Quang Thun (1460 - 1469) xung chiu tm kim d s v cc truyn k xa nay do cc t nhn ct gi, u ra lnh dng c ln sn tham kho. Li sai cc nho thn tho lun, bin xp. Thn lc trc n khi thn li c vo

s vin c d vo vic y. s vin th sch y dng ln cha

ng Cc, khng c trng thy na". Nh vy l trong nhng nm u i L Thnh Tng, Q uc s vin triu L bin son xong mt b s, cha ng Cc. Ng S Lin c tham gia cng trnh bin son ny, nhng na chng phi v chu tang gia nh. Khng r ai ch tr b s ny v v sao khng c vua L cng nhn nh m t b quc s v cho ban hnh.

82________D A N H N H K D A N H S V D O A N H N H N H N G j ^ |

Cho n nay, b s khng li mt du vt no trong kho tng th tch Vit Nam. n nm 1497, Ng S Lin bin son xong b VSKTT 15 quyn trn c s "ly hai b sch ca tin hin ra, hiu chnh bin son li, thm vo m t quyn Ngoi k. "Hai b sch ca tin hin" l hai b i Vit s k ca L Vn Huu v Phan Ph Tin ni trn. Ng S Lin mt m t nh ga cao nhng nh s hc tin bi ny: "Vn Hu l i th bt i Trn, Ph Tin l bc c lo ca thnh triu ta, u vng chiu bin son lch s nc ta, tm thm cc sch v cn st li, gom li thnh sch cho ngi xem i sau khng c g phi tic na l c". Mc khc Ng S Lin cng nu ln nhng nhc im ca ca hai b quc s : "Song ghi chp c ch cha , ngha l cn c ch cha ng, vn t cn c ch cha n th i i, thnh thong gp nhng vic thin c c th khuyn rn c, th gp kin qu ma sau". Qua c th thy phn tu b ca Ng S Lin i vi hai b quc s ca L Vn Hu v Phan Ph Tin khng phi l t. Ng S Lin vit r trong Phm L: "Sch lm ra, gc hai b i Vit s k ca L Vn Hu v Phan Ph Tin, tham kho thm Bc s, d s, cc bn truyn ch v nhng vic nghe thy truyn li, ri kho nh bin tp m thnh". Phn bin son mi ca Ng S Lin l phn N goi k chp lch s t h Hng Bng n i An Dng Vng. C s t liu v phng php bin son phn ny c ng nu ln nh sau: "Nhng vic chp trong N goi k l gc d s. nhng vic qui n th b i khng chp". Tuy c hn ch ca trnh khoa hc lc , nhng phi ghi nhn y l m t cng hin to ln ca Ng S Lin. Vi phn b sung ny, thi i m nc cn mang tnh cht na huyn thoi na lch s bao gm cc

| ^ [ H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

i Kinh Dng vng, Lc Long Qun, Hng Vng, An Dng Vng ln u tin c chnh thc a vo quc s. T L Vn Hu n Ng S Lin, b quc s u tin ca chng ta c bin son mt cch c h thng t i Hng Bng cho n nm 1427. Cng vic bin son cn tip tc, nhng c th ni, n y b VSKTT cn li ngy nay c nh hnh v cu trc v xc lp v quan im vit s.
(Ngun: T in vn ha Vit Nam)

84

DANH NHN, DANH S V DOANH NHN H NG

4. NG QUANG BCH V cuc CHNG PHP CUI TH K XIX

C uc i quan trng v s nghip chng P hp ca N g Q uang Bch ko di 21 nm (1 8 6 9 - 1890), a bn ho t ng ca ng tri rng khp hai m in Trung Bc. Trong P h Th (H ng H a) l ni ng dng chn lu nht, 15 nm. Q u gc ca ng vn m in Trung (T han h H a), cui th k th X V II c t chuyn ra lp nghip trn t B c lng Trinh Ph, K in Xng, Thi Bnh. N hn dp k nim 2 0 0 nm ng y m t ca ng, chng ti xin trch gii thiu bi vit di y ca tc gi

Nguyn Vn Nguyn

v h ca ng c lc ghi l Ng, c khi ghi l Nguyn, khin cho nhiu ngi lm tng l ng c triu Nguyn phong quc tnh, nhng thc ra l v hon cnh. Vo i th t, hai
ngi con trai h Ng phi sang lm con nui bn h ngoi l

h Nguyn nn mang tn h . n Nguyn Quang Bch (1832 - 1890), i th 7, ng i li h Ng (1). H ny vn l mt h ni ting trong lch s vi nhng danh nhn nh Ng S Lin, Ng Th Nhm, Ng Vn S ri n Ng Quang Bch; ng l ngi tha k c c hai mt vn v v ca dng h .

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ ^

Nm 1861 c nhn, nm 1869 tin s, vo thi nh nh nguyn, sau ng c b dng gi chc tri ph Din Khnh, sau thng ln n st Bnh nh ri Sn Ty. Do c cng lao vt tri, nm 1875 ng c gi v triu v gn nh mt lc ng c phong hai chc quan trng: T tu Quc t gim (Hiu trng) v Tng ti Quc s qun (duyt quc s). Trong tnh th Php nh chim Nam k, nay chng li gy ri trn t Bc hng chim trn nc ta, sau khi cn nhc triu nh quyt nh c ng ra Bc gi chc chnh s sn phng kim tun ph Hng Ha. Vua Hm Nghi ln ngi, sau v chnh bin Hu tht bi (1885) nh vua h chiu cn vng, Ng Quang Bch hng ng v c phong nhiu chc tc. Cuc chin do ng lnh o Bc k chia lm hai giai on: 1879 - 1883 v 1884 -1890.
G ia i o n 1 8 7 0 - 1 8 8 3

Nam k b mt vo tay qun Php. Bc k lm vo tnh trng ri lon, gic gi ni ln nh ong, trong ng gm nht l gic C en do Lu Vnh Phc tung honh cp bc khp vng Yn Bi, Ph Th. Triu nh c Ng Quang Bch ra trn tr ph Lm Thao thay chn vin tri ph c bt lc. b thi hi. Triu nh dng trm phng ngn k dp lon m khng ni, nay c l phi dng sch "Tm cng" ca Nguyn Tri l nh vo lng ngi. Ng Quang Bch tm gp ng bn ngi Hoa ang lm ngh mi v nc ta, tng l bn ca Lu Vnh Phc, nh ng ny lm mi gii mi tng gic v chi ph ng. Vnh Phc vn l mt nng dn, tham gia khi ngha Thi Bnh Thin Quc b tht bi phi chy sang Vit Nam, nh

86______ D A N H N HN, D A N H S V DOANH NH N H NG

lm liu kim ming n, nay c i i trng th, ging gii ch tnh, li c giao cho vng t Bo Thng (Yn Bi) lm ni ng qun, lm n sinh sng, vui v nhn v hp tc vi Ng Quang Bch. S bin ny c tc ng ln n nhng ton gic khc, bn th ra hng, bn th lng l gii th, x hi dn n nh tr li. y qu l mt chin cng c o ca Ng Quang Bch khng phi dng mt lnh m n nh c tnh hnh. Binh php xa c cu: "khng nh m thng l i tng", ln u ra qun m ng c tm vc ca mt tng ti. ng c nh vua tng danh hiu "Thanh lim chi quan" v thng ln chc n st tnh Sn Ty, cn Lu Vnh Phc cng chnh thc c nhn mt chc v ca triu nh: "Bo Thng phng ng s". Sau xy ra v xm lc Bc k ln th nht ca gic Php do vin i y Prancis Garnier ch huy. Ngy 20-11-1872, chng chim c H Ni, tng c Nguyn Tri Phng b thng, b gic bt, nhn n m cht. Tha thng ch vi vi trm qun, Php nh rng ra v chim c nhiu tnh ng bng Bc B nh Hi Dng, Hng Yn, Nam nh, Thi Bnh, thm ch c ni ch c 7 tn lnh m chng chim c c tnh thnh. chun b i ph, Ng Quang Bch cho mi Lu Vnh Phc v t dinh bn bc, hai ng thng nht cho qun mt phc p st thnh H Ni, ng thi dng mt lc lng nh lun phin tp kch gy ri, khin cho bn gic ng trong thnh s hi phi ku th nh v cu. Quen thi ngo mn, vi u c ch quan khinh ch, va n ni Garnier thn chinh ra trn, th l sa ngay vo li phc kch. C hn v B en ni - vin ch huy ph u b b mng ti cu Giy ngy 21-12-1872,

1 ^ ^ H NG VIT NA M XA & NAY__________________________ ^

bn lnh sng st rt chy xung tu mong thot nn. Nhng gia lc th triu nh vi ra lnh lui binh ngng chin ngh ha v k vi Php (k bi trn) mt hip c (1874) trong c nhng iu khon bt li cho ta nh: Vit Nam khng c t k hip c thng mi vi nc ngoi, hoc nu c lon, Php s em qun dp gip. Ri th nhng ngi c cng cng c triu nh thng thng. Lu Vnh Phc ln chc Ph c cn Ng Quang Bch th c vi v triu nhn chc v cao hn. Ln th hai vin c Bc k c lon, vin vo hip c 1874, Php em qun ra can thip. Mt ln na triu nh li c Ng Quang Bch ra Bc vi nhng chc tc to cho ng c iu kin hn i ph vi gic: Chnh s sn phng, Hip bin i hc s kim tun ph Hng Ha. Ln ny tn i t Henri Rivire c c lm ch huy vi lc lng tng gp bi so vi ln trc. u thng 4, chng ti H Ni a th khiu chin, ngy 25 cng thng chng m cuc tn cng. Tng c Hong Diu lc yu, th c khng gi ni thnh tht c t t. Chim c H Ni, Rivire cng lin m rng cuc tn cng nhng bi bn hn ln trc, mt mt tung qun cp tc chim Hi Phng, Hn Gai, khng ch vng bin ngn chn s can thip ca qun Thanh, mt khc chng chia qun i ln lt nh chim cc tnh l va thc vng ng bng sng Hng nhm c ngun lng thc ti ch i ph vi cuc chin c th ko di. Ring vng Sn Ty, Hng Ha, Php cha dm ng ti v e ngi lc lng chnh quy do Hong K Vim ch huy cn nm bt ng .

88_______ D A N H N H N , D A N H S V DO ANH N H N H NG

Bit trc nguy c s ti, vt ln s tr tr ca Hong K Vim, Ng Quang Bch t chc cuc gp ca ba nhn vt ch cht trn t Bc l hai ng vi tng Lu Vnh Phc, ngoi ra ng cn m rng cho mt s v c b vng Php chim tm n vi ng c tham d. Mt li khiu khch mi li c din ra nh va thch , va hm da v dng c "h sch" l nguyn ra, chi bi. Qu nhin nh mt k pht khng, Rivire cho m ca thnh tt bt xng ra bp "l gic man r", v qu hm h, qun mt bi hc c, sa vo vt xe , Rivire li b mt mng cch ch Garnier vi xc ln trc khng xa. Trn thng th, cc cnh qun ca c Ng, Quang in, Lu Th Trung theo lnh Ng Quang Bch cng hp sc vi qun C en mang thang, vc ba quyt ph thnh v chim li H Ni. ang hm h th Hong K Vim h lnh ngng chin, mi ngi ut c xin Ng tng qun c cho nh, ng nghn ngo ni vi qun s, ng ta l cp trn nn nh phi tun lnh, ni ri ng lng ngi suy ngh, gic ang tan tc nh rn mt u, dp ny m b qua th kh c c hi nh ni chng na. Cuc thm bi ln th hai ca gic cu Giy tuy c lm cho d lun nc Php xn xao, song thc dn Php ang vo th pht trin, nn chng lin tng vin quyt tm chim cho bng c Bc k, mt th trng bo b ang b lm k dm ng. c giao nhim v ln ny l vin c Courbert trn ng i ra Bc, gp lc vua T c bng h (17-7-1883), triu nh ang tronq tnh trng "tang gia bi ri", chp thi c Courbert cho chin thuyn tn cng thng vo ca Thun An,

| ; I h n g v i t n a m x a & NAY_______________________________^

Hu u hng k hip c Harmand nhn s h ca Php trn ton ci Vit Nam. T y cuc chin u ca Ng Quang Bch chuyn sang mt giai on mi.

(1) Chng ti xin ni li ch ny cho r: Ngi u tin di sang h Nguyn l Nguyn Ng Thiu (1763 - 1824). Chu ni Nguyn Ng Thiu l Nguyn Quang Bch c hai con trai cng cn mang h Nguyn l Nguyn Quang Tim, Nguyn Quang oan. Theo Gia l "Ng i mai thn ch", th sang i chu ni Nguyn Quang Bch mi nht lot xin ly li h Ng. (Vi khun kh Ni san, chng ti khng ng phn cui ca bi vit. Kinh mong tc gi v bn dc thng cm. Bn no c nhu cu c tip xin xem Xa & Nay s 339 thng 9-2009).

90

DANH NHN, DANHS V DOANH NHN H NG \

5. NH TH TIN S NG NHO
Nguyt c

Ng

Nho

(sinh nm

1756 m t ngy

11

thng ging

nm 1787) l Tin s, nh ngoi giao tr tui thi L - Trnh th k XVIII, ni ting l thn ng. T nm ln 8 ng gii lm th, hay ch, nm 14 tui trng cch k thi kho hch huyn, nm 18 tui thi Hng Gii nguyn, nm 1785 Tin s lm quan n Cp s trung b H. Tnh tnh ng khng khi cng trc. N m 1787, triu nh L - Trnh c ng lm Ph S ca Phi on ngoi giao vo Ph Xun thng ngh vi Ty Sn v phn t Ngh An b chim. Trn ng tr v thi thuyn b chim, TS Ng Nho v c on s b u b cht. Tn tui, s nghip nh khoa bng c ghi chp kh chi tit trong cc s sch (L triu lch khoa Tin s danh bi k, ng khoa lc su ging, Lch triu tp k, Hong L nht thng ch, Khm nh Vit s thng gim cng mc, Vit s cng mc tit yu...). Nhng cn di tch nh th Tin s Ng Nho c qui m kin trc ra sao v hin trng th no th cha thy ti liu no cp. Xin cho bit r v Nh th v Tin s ny?
on Qung Minh

(qun Long Bin, H Ni)

Nh th Tin s Ng Nho ta lc trn th t p cao ro, nhn theo hng Ty Nam v tr gia thn Tri Ch, x Tri Trung,

1 ^ ^ H NG VIT NAM XA & NAY_________________________^

huyn Ph Xuyn, H Ni. Tri Ch c (cn c tn l lng Tr hay Tr) nm trong vng chim trng ca ng bng chu th sng Hng, c bi p cch nay hn ngn nm. Du tch kho c hin vt nh: li ru ng, bia ghi dng ch "M Vin chi th" l bng chng. Di tch l ngi nh ngang 3 gian, 2 vi kin trc ni t ngoi khch. Pha ngoi di tch c xy chng dim, hai tng lp ngi mi nh, hai u b nc p u inh, cui b gii xy dt cp. Gia hai tng mi l phn chng dim chia lm 3 . gia ghi 4 ch i t "Ng tc t ng", hai bn p ni hnh tng Tng, Mai. Cu i gian gia:
"Ng tc khai danh ph c m tin linh lu hu du T ng lp t n q u an g th p h quyt tng lai"

(Phc m t tin khai sng dng h Ng c lu truyn vn i. T ng l ni hi t dng h mun i sau phi on kt gn gi lu di). Ti nh th cn lu gi sc phong cnh Hng nm th 46 (1785). Pha trn b th c treo bc honh phi 3 ch Hn "T t thng" c ngha TS Ng Nho c nh vua ban thng nhiu ln. i cu i ca ngi cng trng ca TS Ng Nho:
K h a i tin truyn gia m c cu c nin tn tr. K hi hu hu s cng kh oa hon lch i u sn.

Dch ngha:
C n g danh v sau cng ln cng d y tm gng ln nh ni cao bin rng. M n h n t tin kh ai sng khoa vn rng r m un i sn ln huy hong.

Nh th TS Ng Nho l mt loi hnh di tch ring. Ni y gp phn ng k trong vic bo tn nhng gi tr vn ha

92________D A N H N H N , D A N H S V D O A N H N H N H N G

truyn thng ca dng h, gio dc tinh thn hiu hc, tnh yu qu hng t nc cho cc th h a phng. Nh th tng l ni hi hp, nui du cn b trong cuc khng chin chng thc dn Php v l ni mt s c quan Nh nc s tn trong khng chin chng M. Pht huy tinh thn hiu hc ca t tin v TS Ng Nho, t nm 1999 dng h sm lp Qu khuyn hc v nhiu lp con chu ca dng h Ng Tri Ch trng thnh, m nhn nhng vai tr quan trng trn cc [nh vc ca Nh nc, trong c ngi l i biu Quc Hi, ging vin Hc vin Hnh chnh Quc gia H Ch Minh, hc vin Chnh tr Qun s cp cao... (Ngun: Bo Ph n Th d,

s'ra ngy 061512009)

HO NG VIT NAM XA & NAY

93

6. NG NGC BCH c u CHIN BINH DOANH NHN THNH T

Ng Gia Biu

Bc Ninh l mt tnh c nhiu lng ngh ni ting nh: c ng Ng X, thp xy dung a Hi, giy Phong Kh, g m ngh ng K,... Tuy gi l lng ngh g m ngh ng K, nhng thc ra l khu vc sn xut g m ngh ny bao gm ba x lin k l ng Quang, Ph Kh, Hng Mc, ba x ny u thuc th trn T Sn, nay l th x T Sn, tnh Bc Ninh, vng th ngoi vi th H Ni v pha Bc. Khu lng ngh g m ngh ng K thuc x ng Quang, c rt nhiu c s sn xut, cng ty, h kinh doanh c th chuyn sn xut g m ngh, nhng ni ti Cng ty Hng Ngc Bch th ai cng bit. Cng ty Hng Ngc Bch do Ng Ngc Bch lm Gim c, ni ting xa gn bi cch lm n ng hong, c uy tn khng ch trong nc m c th trng nc ngoi. Ting lnh n xa, cng ty Hng Ngc Bch c nc bn Lo nh o to gip my kha th g m ngh, c nc bn nh gi cao v tng bng khen. Khng ch c vy, cng ty Hng Ngc Bch cn thng xuyn tham gia cng tc t thin, o to ngh min ph cho con em din chnh sch, cho b con ngho a phng,

^ _______ D A N H NHN, D A N H S V DO ANH N H N H NG

to cng n vic lm cho nhiu ngi. Ngoi ra, anh Ng Ngc Bch cn gp nhiu tin cng c cho dng h tn to t ng, m t, hng nm ti tr hng chc triu ng t chc nhng bui sinh hot vn ngh mang c trng vn ha Kinh Bc nhn ngy gi t ca dng h. Anh Ng Ngc Bch sinh nm 1958 trong mt gia nh c ngh g m ngh truyn thng ti thn Hng Mc, x Hng Mc, th x T Sn, tnh Bc Ninh. Hc ht ph thng 10 nm nm 1976, Ng Ngc Bch hng hi nhp ng tham gia b i, thuc qun on 3. Anh tham gia chin u chin trng Campuchia, chin trng Lo, chin trng bin gii pha Bc, u l cc chin trng gian kh, c lit. Nm 1981, sau hn 5 nm chin u trn cc chin trng, anh c xut ng v lng. Ng Ngc Bch yu qu qu hng, yu qu lng ngh, anh quyt nh lp nghip ngay chnh ti qu hng mnh bng ngh g m ngh truyn thng ca cha ng. Vi hai bn tay trng dn dy t chin trng tr v, vi ch ca ngi lnh c H, v chng Ng Ngc Bch tn to va lm va hc, hc nng cao tay ngh, hc qun l sn xut kinh doanh. Nm 1995, Ng Ngc Bch thnh lp Cng ty TNHH Hng Ngc Bch chuyn sn xut kinh doanh g m ngh. Ci tn Hng Ngc Bch l do cc quan chc tnh Bc Ninh yu qu t cho, vi mong mun Cng ty anh tr thnh im sng nh ci tn ca n: Hng Ngc Bch. Qua hn 15 nm lin tc phn u khng mt mi trong c ch th trng cnh tranh quyt lit, sng lc lin tc, Cng ty

H NG VIT NAM XA & NAY__________________________ 95

Hng Ngc Bch khng ph lng yu qu ca cc v lnh o tnh, thi x v ngi tiu dng. Cng ty Hng Ngc Bch tr thnh mt trong nhng doanh nghip sn xut g m ngh hng u ca lng ngh, hng u ca tnh Bc Ninh. Hng g m ngh ca Cng ty Hng Ngc Bch l hng trung, cao cp khng nhng tiu th khp c nc m cn xut khu sang Campuchia, Lo v c bit l th trng kh tnh v rng ln Trung Quc cng rt a chung mu m ca g m ngh Cng ty. g m ngh ca Cng ty Hng Ngc Bch tham d nhiu cuc trin lm trong nc v quc t v t c 2 Huy chng Vng hng Vit Nam cht lng cao, nhiu Huy chng cc Hi ch khc trong nc, l mt trong 14 doanh nghip cu chin binh tiu biu ton quc, c Th tng Nguyn Tn Dng ti thm v tng bng khen. Ring Gim c Ng Ngc Bch, hin l y vin Hi G tnh Bc Ninh, Thng v Ban chp hnh Hi hu ngh Vit - Lo tnh. Anh l i biu ca tnh Bc Ninh tham d i hi nhng ngi c cng vi cch mng ton quc, c Tng B th Nng c Mnh tip v tng bng khen hai nm lin 2007, 2008. Phng lm vic ca Gim c Ng Ngc Bch, trn tng treo la lit cc loi bng khen cho Cng ty, cho c nhn Gim c, nh chp chung vi Th tng Nguyn Tn Dng, vi Tng b th Nng c mnh v nhiu ng ch inh o cao cp ca Trung ng v a phng. Cng ty TNHH Hng Ngc Bch thc s l mt im sng, xng ng vi ci tn m lnh o tnh Bc Ninh t cho.

^ ______ DAN H N H K DANHS V DOANH NHN H NG

Gim c Ng Ngc Bch khng nhng l mt nh doanh nghip ti nng, mt cu chin binh thnh t m cn l mt con ngi lun coi trng cng tc t thin i vi ngi ngho, cng c ng gp vi dng h, gip ng h cc phong tro ca a phng, th x v tnh. Lun coi s thnh t ca Cng ty mnh hm nay l nh vo hng phc ca dng h t tin, vo s gip ng vin ca chnh quyn a phng, ca cc ng ch lnh o cao cp ca ng v Nh nc cng s ng h ca khch hng trong nc cng nh quc t.

C Ng Th Quy, C Khi Long Bin, i th 101 tui

Th tng Nguyn Tn Dng gp Gim c Ng Ngc Bch

Ng Vn sc - ha s tr ti nng (hng 2, th 2 t phi sang)

Ng Bo Chu ng vin sng gi ca Huy chng Pields

^HO NG VIT NAM XA & NAY

97

1. NG THNH NG - THIN TI HAY MT NGI IN?

B m ng xm ng Yn,... M cht sm, ng l con trng, em trai l Ng Ngc Tiu i b i, hy sinh nm 1972, em gi Ng Th Phng c chng l Nguyn Vn Duy (th cng cha m ng v ng) trng cp hai Long Thnh x Lin Thnh (Yn Thnh, Ngh An) Sch duy nht ca ng c xut bn l Khm ph v cc b n ca con ngi v th gii sng Nxb Nng n hnh. Lun n cu ng v bn cht v ngun gc ca tr tu nm 1988 khng c thm nh. ng t t cht nm 1997. Chng ti xin trch bi ca Phng Nguyn trn Tin phong ch nht s 28 ngy 13/7/2003. "C mt ngi mt i gn chc nm ri nhng cho n nay bn b, cc nh khoa hc vn cn bn khon t cu hi; Anh l thin ti hay l ngi in. l Ng Thnh ng - cuc i ngn ngi, d thng ca ngi ny hn s lm khng t bn c ngc nhin, tic nui, thng cm... Thu nh Thnh ng hc rt gii nn c gi l Thn ng. Hc ht PTTH Thnh

98__________________________________ NH KHOA HC

ng c sang Lin X hc khoa Sinh vt ti trng H Kishinhp. Ti y Thnh ng hc vo loi xut sc, nm hc th 3 c cuc thi sinh vin tranh lun v ngun gc s sng. ng tham gia vi bn tham lun "i thoi vi Gio hong Janpol //" v ot gii nht. Trong bn tham lun ny Thnh ng a mt quan im rt mi ca c nhn mnh: Nu khng gian vt l ca Anhxtanh c bn chiu th Khng gian sinh hc ca Ng Thnh ng c 6 chiu v Thnh ng sn sng i thoi vi gio hong Ging Pn II v vn ny. Khi tt nghip, trng H Kisinhp cho ng li lm nghin cu sinh, nhng s phn khng mm ci vi anh. Tuy hc gii nhng tnh tnh ca Thnh ng li gn, b hi ng hng cho l v k lut, kin ngh cho v nc lm vic, v nc, Ng Thnh ng quyt nh lm khoa hc vi ng lng cht i ch khng nhn cng tc u c. Anh sut ngy ngi trong nh c sch v tip tc theo ui ti ngun gc s sng. Lc gio s Phm c Dng - Ch tch hi nghin cu ng Nam ang lm cng trnh "Mi trng ng x ca c dn ng Nam - T truyn thng n hin i", bit ng c hiu bit v lnh vc ny nn GS Phm c Dng a anh vo nhm cng trnh. T mi quan h gia hai ngi tr nn thn tnh. Theo gio s Dng th hi Thnh ng sinh hot nh mt nh tu hnh kh hnh. Vo thi im u nhng nm 90 ca th' k trc nhng ng khng dng in m ch thp n du, khng c xe p nn mun n ni no trong thnh ph anh phi i b. ng sng c thn, cm niu nc l, ba nay lo ba mai lm khoa hc. Cui cng th ng vit xong cun sch v ngun gc s sng dy 700 trang bng ting Nga. Nhng khi cng trnh hon thnh, ng a cho bn b xem th hu nh khng ai hiu c (...).

H NG VIT NA M XA & NAY_______________________________ ^

Lc , gip Ng Thnh ng, GS Phm c Dng m mt cuc hi tho mi cc nh khoa hc c tn tui n d, cho anh trnh by cng trnh nghin cu ca mnh (...) Ng Thnh ng trnh by xong th mi ngi c mt trong hi tho u v tay nhng khng ai pht biu. Theo phn on ca GS Phm c Dng th c l chng ai hiu r cng trnh ca ng. Mt dp khc GS Phm c Dng sang cng tc ti Lin X, ng yu cu Ng Thnh ng tm tt cng trnh ca anh ng sang nh cc nh khoa hc bn thm nh. Sang Lin X, GS Phm c Dng n Vin nghin cu lch s cc khoa hc v ngh vi cc nh khoa hc - vn l ch thn tnh vi GS (...) gip . Cc nh khoa hc y nhn li. Nhng Ng Thnh ng khng gp may v ch mt thi gian sau th Lin X sp . Thy Ng Thnh ng bun b bi quan v cng trnh nghin cu v ngun gc s sng khng c in, GS Phm c Dng li yu cu ng chuyn cng trinh nghin cu y sang ting Vit. Khi ng chuyn xong, GS Phm c Dng nh mt ngi hc tr cng tc ti NXB Nang cho in cun sch . Ngi hc tr nhn gip thy nhng v sch kh bn nn xin thy mua gip 200 cun... GS Dng khng c s' tin tr cho NXB, nn sch khng c in. Ng Thnh ng st rut lm, tun no cng i b t Kim Lin ln nh GS Phm c Dng i cn nhc chuyn in sch. Sau nh s gip ca ng on T Huyn - Gim c trung tm Vn ha v Ngn ng ng Ty, cng trnh nghin cu ca Ng Thnh ng c in thnh sch. Nhng khi cun sch cha ra i th Ng Thnh ng cht. l mt ci cht bt c k t v cho n nay vn cha r nguyn nhn. Trc khi cht Thnh ng kp hon thnh cun "L thuyt v con ngi v tr tu".

100__________________________________ NH KHOA HC
Cun sch ra i cng khng gy mt d lun no trong gii khoa hc, n chm vo lng qun. Trong cun sch ny Ng Thnh ng t vit ra nhiu cng thc ton hc v nhiu hnh v kh hiu. n tn hm nay cc nh khoa hc vn cha th khng nh rng nhng cng thc hnh v, nhng dng ni v s sng v ci cht, v Lmnxp, v trit hc, sinh hc trong cun sch... l sng to ca mt thin ti hay mt ngi in". Sau khi bi bo c ng thu ht c s quan tm ca nhiu nh khoa hc v c bit l bn b Ng Thnh ng thi sinh vin Lin X. Mi ngi u thng nht nhn nh: "Ng Thnh ng cha phi thin ti, cng khng phi l mt ngi in". Li c mt v PGS. TS nui tic "Gi nh ngy y Ng Thnh ng tip tc c hc nghin cu sinh..." Khng bit ci "gi nh ngy 'y" nu tr thnh hin thc th c th cu c mng sng ca Ng Thnh ng hay khng. Nhng d sao th n xy ra nh mt nh mnh. Ngi bin tp li nhng bi bo vit v Ng Thnh ng ch mong "gi nh' c vi ba chc triu ng in cng trnh "L thyt v con ngi v tr tu" ca Ng Thnh ng hin cn ang nm im trn gi sch ca GS Phm c Dng hn chc nm nay, coi nh mt nn hng thp cho ngi a ti mnh bc, ng thi cng to iu kin thun li cho cc nh khoa hc thm nh cng trnh ny, ng nh tc gi Phng Nguyn vit trong li kt bi bo " n lc cn mt cu tr li".
BTV

(Ngun: Tin phong ch nht s 28 ngy 13/7/ 03 ca Phng Nguyn; s 29 ngy 20 /7/ 03 ca Nguyn Th Thu (cng hc vi ng Lin X) v s 30 ngy 27/7/03 ca Trn Tun).

H NG VIT NAM XA & NAY_____________________________101

2. NG BO CHU MT VINH QUANG TON HC CA VIT NAM

Hm Chu

"C th ni thnh tu ton hc nh cao mi y ca Ng Bo Chu - c tng gii thng ton hc Clay khi mi 32 tui - l mt kt qu hp thnh ca nhiu yu t; nng khiu bm sinh, hon cnh gia nh, mi trng hc tp v nghin cu, trnh hiu bit v ch bn thn" - l li m u bi bo vi nhan trn ca nh bo Hm Chu. Ng Bo Chu sinh nm 1972 trong mt gia nh tr thc cha l GS TSKH c hc Ng Huy cn, m l PGS TS dc hc Trn Lu Vn Hin, thuc th h th 15 h Ng thn To Kh x To Dng Vn huyn ng Ha, H Ni. T tin anh "thuc dng h thi th" c ngi tng gi chc ng cc i hc s chuyn ging "sch thnh hin" cho thi t triu Nguyn. Thi hin ti c bc l nh ton hc ni danh Ng Thc Lanh. Ngay t nhng nm cp hai, Bo Chu c hc ti cc lp chuyn ton ca thnh ph. Ln cp ba, Chu thi vo Khi Ph thng chuyn ton Trng i hc Tng hp H Ni (nay l Trng Khoa hc t nhin i hc Quc gia H Ni) c cc thy gio l nhng nh ton hc ni danh rn cp, ti nng ton hc ca Ng Bo Chu c pht huy. Ma h nm 1988, khi mi 16 tui ang hc lp 11, Chu lt vo i tuyn hc sinh gii ton nc ta i thi Olympic Ton quc t

102__________________________________ NH KHOA HC
(IMO) ti Australia v ginh Huy chng Vng vi s im tuyt i 42/42. Ma h nm sau, 1989, mt ln na Chu lt vo i tuyn quc gia i d IMO ti c. V mt ln na, Chu ginh Huy chng Vng. Sau khi tt nghip PTTH, Chu c nh nc d nh cho sang Hungary hc ton; nhng bn ng u xy bin c Bc tng Berlin sp , chnh quyn Hungary khng tip tc nhn sinh vin Vit Nam sang du hc. Nh c GS Paul Germain, Tng th k Vin Hn lm Khoa hc Php can thip Chnh ph nc ny cp hc bng ngoi l cho Chu vo i hc Paris 6. i vi mt sinh vin Php hay Vit Nam bnh thng c vo hc ti Pars 6 l mn nguyn lm ri, nhng Chu th khng! Anh lun lun kht khao vn ti nh cao. Hai nm sau anh quyt nh thi vo h o to trn i hc ca cole normale suprieure, i hc ni ting aht nc Php, ni tng o to nhiu nh bc hc Php lng danh cng nh ca Vit Nam nh Hong Xun Hn, L Vn Thim, Trn c Tho. V Chu th khoa k thi tuyn sinh nm y. Ng Bo Chu bo v thnh cng lun n tin s nm 25 tui ri lun n habilitation (tng ng TSKH) nm 31 tui. u nm 2004, khi cha y 32 tui, Chu c 2 trng i hc ln Paris mi lm gio s. Cng trong nm y, vo thng 4, Ng Bo Chu v Grard Laumon cng b di dng tin n phm (prpublication) v a ln mng Internet cng trnh ton hc dy 100 trang vit bng ting Php nhan : "B c bn cho cc nhm unita". Nhng ai qua bc i hc ngnh khoa hc t nhin v k thut u hiu "B " l ci g. l mt mnh ph b tr

H NG VIT N A M XA & NAY______________________________

cho mt mnh chnh - tc l mt nh l no . Nhng "B c bn cho cc nhm unita" - ni gn l "B ", th khng phi nh vy. l do mt nhn nh ch quan sai lm ca ngi khai sinh ra n l nh ton hc ngi M Robert Langlands. "B " y cng tc l cng trnh ca hai nh ton hc tr Ng Bo Chu - Grard Laumon i vo mt vn thi s ton hc, gii quyt mt bi ton ln tng c nhiu nh ton hc hng u trn th gii lao vo chng minh trong sut hn hai chc nm qua, nhng cha ai thnh cng k c Robert Langlands. Gii ton hc th gii nh gi kt qu ca vic chng minh thnh cng "B " ny l "gt b mt chng ngi l lm trn dng ch lu ca ton hc". V l m A. Wiles, "Nh ton hc lng danh nht th k 20" ng ra tin c Ng Bo Chu v Grard Laumon nhn Gii thng Nghin cu ca Vin Ton hc Clay dnh cho cng trnh ton hc xut sc nht th gii nm 2004. L trao Gii thng Clay nm 2004 din ra gin d m trng th trong phin hp hng nm ca Vin ti Ging ng i hc Harvard ngy 5-11-2004. Cho ti lc y, mi ch c 12 nh ton hc trn th gii c tng gii thng ny. 5 nm tri qua k t ngy y, n nay chng ti mi c iu kin gii thiu i nt v Ng Bo Chu trn Ni san h Ng. Chng ti mong c gia nh v chnh bn thn Ng Bo Chu cung cp cho bn c Ni san h Ng bit qu trnh rn luyn tr thnh "mt vinh quang ton hc Vit Nam" cng nh nhng thnh cng tip theo ca anh trong vic chinh phc "n Hong" xinh p nhng kh tnh ny.

(Ngun; Ng Bo Chu mt vinh quang ton hc ca Vit Nam" ca Hm Chu. Vn ngh s 52 ngy 25-12-2004).

104

N H KHOA HOC

NG BO CHU NG VIN SNG GI CA HUY CHNG PIELDS

cng l tiu mt bi vit khc ca Hm Chu trn bo Thi Nay s' 2, ngy 7-1-2010. Tc gi cho bit: Ton hc l "N hong ca cc khoa hc" li khng c gii thng Nobel. i hi Quc t cc nh ton hc nm 1924 Toronto (Canada) nu tng tng hai Huy chng vng vo mi k i hi, cho cc nh Ton hc c sng trnh xut sc nht th gii di 40 tui (Hin nay l 2 - 4 huy chng, thay v hai trc kia). Huy chng Pields c coi l Gii thng Nobel trong ton hc. Sau khi nhn c Gii thng Clay nm 2004, Ng Bo Chu cn nhn c Gii thng Obewolfach, nm 2007. y l Gii thng ba nm mi tng mt ln, cho mt hoc hai nh ton hc di 36 tui c cng trnh c bit xut sc chu u. Nm ch mt mnh Ng Bo Chu l c vinh d nhn Gii thng ny. Nu nm 2004, cng vi G. Laumon, anh mi a ra p n v "B c bn cho cc nhm unita", th gi y, anh chng minh c B ny trong trng hp tng qut. c din vn ti ti bui l trao gii thng vo u nm 2008, GS Rapoport coi cng trnh mi ca Ng Bo Chu l "mt thnh tu sng chi". Theo GS Ng Vit Trung, Vin trng Vin Ton hc Vit Nam, Vin s Vin Hn lm Khoa hc th gii th ba, th cng trnh

H NG VIT N A M XA k NAY______________________________

ca GS Ng Bo Chu c gii ton hc quc t nh gi thuc loi cng trnh "bom tn"! Cng trnh hon chnh ca Ng Bo Chu c cc nh ton hc nhiu nc kim tra k lng v cng nhn vo nm 2009. Chnh v vy, tp ch Time (M) mi xp cng trnh ca anh vo nhm 10 khm ph khoa hc ni bt trn th gii trong nm 2009. l nhng c s chng ta tin rng trong thng 8 nm 2010, ti i hi Quc t cc nh ton hc s din ra tai n , Ng Bo Chu ca chng ta s c tn vinh xng ng vi nhng g m anh t im thm cho "n Hong" ngy cng xinh p hn. Ni san h Ng tin thg Ng Bo Chu ln ny cng s mt ln na mang vinh quang v cho t nc.
B TV

106

MH KHOA H O C

3.

NG NH BNH-

NGI A TING VIT VO HARVARD

Gio s Ng Nh Bnh c nhiu ngi bit n vi t cch l mt chuyn gia gii trong b mn Ngn ng v vn minh ng i hc Harvard. T nhiu nm qua, vi tm lng hng v qu hng, nh tr thc ngi Vit ny khng ngng em kin thc chuyn mn duy tr v truyn li ting ni v vn ha qu hng cho cc th h ngi Vit ang sinh sng ti nc M. Chuyn gia ngn ng Nga - Vit ti nng Sinh ra v ln ln H Ni, sau khi hc xong ph thng nm 1968, chng trai Ng Nh Bnh theo hc ti Khoa ting Nga, i hc S phm Ngoi ng, H Ni. L sinh vin xut sc, sau khi tt nghip i hc, Ng Nh Bnh c trng gi li lm ging vin ging dy ti Khoa ting Nga. Nm 1979, ng sang Lin X (c) lm nghin cu sinh chuyn ngnh l thuyt ngn ng ting Nga ti Vin ting Nga, Vin Hn lm Khoa hc Lin X. ng thi, ng cn ging dy ngn ng hc v ting Vit ti Hc vin cc nc - Phi, thuc i hc Tng hp Quc gia Mtxcva mang tn M.v. Lomonosov. Nm 1982 Ng Nh Bnh bo v thnh cng Lun n Tin s vi ti "Trng ng ngha trong ting Nga". Sau , ng tip tc ging dy ting Vit ti i hc Tng hp Lomonosov n nm 1991, ri chuyn t Nga sang M lm vic ti i hc Harvard.

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

Trong thi gian dy ting Vit ti Lin X (c) v Nga, Gio s Ng Nh Bnh bin son mt s gio trnh dy ting Vit c nh gi cao phc v cho vic ging dy sinh vin quc t. Cun sch sau cng ng xut bn trc khi ri Mtxcva sang M l "Gio trnh ting Vit cho nm th nht" bin son cng hai ng nghip ngi Nga, xut bn ti Mtxcva nm 1989, hin vn c s dng ti i hc Tng hp Lomonosov, Hc vin Quan h Quc t Mtxcva, i hc Khoa hc Nhn vn Nga, i hc Qun s B Quc phng Nga Mtxcva. Ting Vit

hc H arvard

Ti i hc Harvard trng i hc hng u nc M ny, Gio s Bnh ging dy ting Vit ti B mn Ngn ng v Vn minh ng (Department of East Asian Languages and Civilizations). Trc khi Gio s Ng Nh Bnh n M, ting Vit c dy i hoc Harvard hn 20 nm. Nhng khi y nh trng cha c chng trnh ting Vit bi bn. Sau khi Gio s Ng Nh Bnh ging dy c hai nm, i hc Harvard quyt nh xin kinh ph c bin ch dy ting Vit ti B mn Ngn ng v Vn minh ng , do Gio s Bnh l ch nhim chng trnh. Ngoi ra Gio s Ng Nh Bnh cn c ban lnh o i hc Harvard tn nhim bu vo tiu ban c vn v ngoi ng ca ton trng i hc Harvard. Thnh vin trong tiu ban u l nhng "cy a cy " trong lnh vc ngn ng hc. Trong nhiu nm thng ng trn ging ng i hc Harvard, Gio s Ng Nh Bnh ra sc gii thiu v Vit Nam - t nc ca mt dn tc c b dy lch s, c nn vn ha lu i - n cc sinh vin M. i vi nhng sinh vin ngi M gc Vit, qua ngn ng, ng lun c gng gip h tm v ci ngun. "Ngay nm th hai i hc, ti
L fa

mt s' tc phm vn hc Vit Nam vo

108

NH KHOA HOC i

khai thc ting Vit, v d truyn ca Nguyn Huy Thip, th ca Nguyn Bnh. n nm th ba th chng trnh ting Vit c dy ton b tc phm vn ha Vit Nam", GS Ng Nh Bnh cho bit. Hc gi khng ngng truyn b ngn ng Vit ra th gii Bng ti nng, uy tn v n lc ca mnh, GS Ng Nh Bnh a ting Vit tr thnh mn hc ng ngang hng vi cc ngn ng Trung, Nht, Hn ti Khoa ngn ng hc ca i hc Harvard cng nh ti cc trng i hc M. n nay, chng trnh ting Vit ca i hc Harvard lin tc thu ht c s sinh vin n nh. Ngoi ra, GS Ng Nh Bnh cn m nhim vai tr Ch tch Hi cc trng i M ging dy ting Vit nc ngoi (GUAVA); Ph ch tch Hi ging vin cc ngn ng ng Nam (C O S TE A L).

Gio s Bnh (phi) cng mt ng nghip M trong chuyn v Vit Nam

-^

H NG VIT NAM XA & NAY____________________________

Bn cnh vic nghin cu, ging dy, GS Ng Nh Bnh cn bin son mt s cun sch gio khoa c s dng ph bin trong nhiu trng i hc ti M. Mt trong nhng cun sch gio khoa nh vy l Ting Vit s cp (Elementary Vietnamese) km theo 8 CD ghi m do nh xut bn Charles E. Tuttle Publishing Inc xut bn ln u tin nm 1999 v bn nm sau, c sa i, chnh l v xut bn ln hai. Cun sch cn c s dng ti cc trng i hc Canada, c. Hn Quc, Nht Bn,... ng cng bin son mt s chng trnh dy ngn ng cho ngi Vit Nam M nh "Conversational Vietnamese" (Ting Vit hi thoi), chng trinh dy ting Anh cho ngi Vit "English for Vietnamese Speakers". Cc chng trnh ny u da theo phng php Pimsleur do nh xut bn Simon & Schuster pht hnh. Ngoi ra, GS Bnh cn cng hai ng nghip ti hai i hc khc M bin son Chun nh gi trnh k nng (Proiciency Guidelines) dnh cho ngi hc ting Vit v Hng dn ging dy v hc ting Vit (Teaching and Learning Framework for Vietnamese). c hai cun ang c s dng rng ri ti cc trng i hc M v nc ngoi.
Ng Tin Dng

(Trch theo bo Khuyn hc & Dn tr s' 20 ngy 14/5/209)

110

T GII THIU \

H NG VIT NAM XA & NAY

V;.E^S)aP->
' l/StTillP'

1. H DNG PH I TM M T
Thy t h Ng - Dng Ph l C Ng M khng r t u n y lp nghip c 11 i con chu. Hn 10 nm trc c Ng c Thng v ng Ng Nguyn Hm cn c vo tng truyn c Ng M gc T Thanh Oai, nn thng nht xc nh: C Ng M l Ng Thi c, hiu Thun M. Nhng Ng Thi c c m ti Km Quan, huyn Thch Tht, H Ty, gi 20/11; cn c Ng M t Cng Nhn mt ngy 6 - 4 m t ti nn ng M thn Dng Ph. S khc nhau y khin mt s ngi trong h bn khon, c i tim cu tr li. Chng ti xin gii thiu bi vit ca hai tc gi thuc i th 10 ca chi h.
N Khc Vin - Ng c on

Vo thp nin 60, ng h ti l Ng Nguyn Hm may mn tm c cun gia ph ca h b tht lc t lu, ch cn mt s t rch nt v b chy mt mt gc. ng chp bt vit cun "Khi tho lc s h Ng trn t Dng Ph" (thuc x Chnh Ngha, huyn Kim ng, tnh Hng Yn by gi).

H NG VIT N A M XA & N A Y___________________________

Nm 1974, anh c ti mn cun ny ca ng, ti ly c, mng qu v chp li, khi ti mi 12 tui cn cha bit nhiu v h m ch bit C, Bc v Ch l anh, ch em rut ca b ti. Cng c ti cng thy vui v bit thm nhiu ngi gp nhng cha r mi quan h vi mnh th no? V l "khi tho" nn cn thiu nhiu, m t s ln ti cng ng v c ln ti i mt mnh n mt vi gia nh trong h b sung. T nm 1985 ti i cng tc xa khng c thi gian tham gia cng ng na. n nm 1999 khi v cng tc n nh ti H Ni ti dnh thi gian hn hp quan tm n cun Gia ph ca h. Thi im ny ng Hm m t c vi nm ri. Nh li ngy ng cn sng, ng tm s vi ti "hy vng chu s l ngi vit tip cun Gia ph h" v ti chp bt nhng cha vit c g nhiu. Trong cun "khi tho" v cun gia ph c (ti uc nghe cc C cao tui trong h ni li) c ghi C t tn l Ng M, t Cng Nhn, m t ngy 6-4 m t ti nn ng M thn Dng Ph. Vy m cun gia ph mi in ln 2 th khng c tn C na. Ti c bn khon t hi: sao ph c c m ph mi li khng ghi? Cn c ti liu ng Hm li ti c gng tm hiu nguyn c v u li nh th? Sau tt inh Hi b v ng Hm cho ti mt a CD ni v cc nh ngoi cm . Nghe a xong ti lp tc i tm ch Phan Th Bch Hng nh tm C t h ti by gi u v C t u v Dng Ph lp nghip? n c quan ch cng tc, chng ti khng gp c ch m ch xin c a ch v s in thoi nh ch. Chng ti tm n nh ch nhng ch khng c nh, ngi hng xm ca ch cho bit cn c anh Nguyn Khc By cng lm c vic v bc ni khi no chng ti n th bc s a vo gp anh By. Bui u tin chng ti n khng c

112________________________________________ T G I I THIU

vic g v anh By bn qu, my ngy sau mi gp c anh. Hm l ngy 21-8 m lch. Anh ni vi ti rng: Nh anh mt bn ngi m ti s tm gip. 14gi cng ngy hai v chng ti a anh v qu ti, gp b ti, anh Ng Khc Tn con bc Trng tc v Lc em rut ti. Ngi i din vi anh Tn, anh By nhn anh Tn v ni: M c vn cn to trn mt ci nn nh cch nh b ti 1,5 km v hng ng, khu ny trc y ch c nm ngi m trong c mt ngi l c gi ngi Tu, my ngi khc chuyn i nay ch cn li ngi m ca C. M C c ngi o n tiu, cnh m C l mt hng ro ct b tng, dy thp gai xung quanh c cam, qut v chui, cnh l con mng ct, gn vi gc tng gch. Lc rt ngc nhin lm sao li c hng ro ct b tng, dy thp gai c ch? V ch y l th in n khu ny nhiu ln, nh ai gn y ch cng bit c, tng gch c, mng c, cn hng ro? Khng i lu ti v Lc i ngay ra . n gn khu vc ny Lc bo ti i ng qua nh anh Hi nhng ti khng i, dng li mt lc ti bo Lc i theo hng ca ti. Tht k diu nh c ai dn ng ch l, trong i ti ln u tin t chn n y m ti i thng ti m khng mt cht do d no. n ni ch em ti ng ngng nhn hng ro dy thp gai vi ct b tng y ht nh anh By m t. Gn hai v chng anh Hi ang lm vn. Khi c hi: Lu nay anh c thy ai n thm ving ngi m ny khng? Anh Hi cho bit, anh c my nm ri khng thy ai n thm ving, ngay c dp thanh minh. Ngi m nm trn khu t ca anh Nam em rut ca v anh Hi. Anh Hi cho bit anh Nam o ao chuyn i mt s' ngi ri cn ngi ny ang o d dang, nh chuyn i nhng th no li thi v ni i xem c nh ai nhn khng? Nu khng, cui nm chn ngy mt m s chuyn i. Tht khng cn bn khon g na ti ni vi anh Hi: y l m h Ng nh ti, anh gip ti ni vi mi ngi l xin ng ai lm g na.

H NG VIT N A M XA & N A Y ___________________________ 2 i

Trong lc ang trao i th chung in thoi ca ti reo ln. Mi ngi nh ngh rng ti cha ra n ni nhng anh By ni rng n ni ri v nhc v ti gi cho ti. Anh cm my hng dn ti: bc sang phi hai bc y l tiu ca C. Mi ngi nh lc v cng ngc nhin. V ti, trc m C trong lng tro dng nim vui kh t, ti h h vi iu k diu ny v nhc Lc i mua hng v thp trn m C. Ngay lc y ti li nghe in thoi ca v ti ni rng anh By bo anh khng phi lm g, anh By dn sau mt tun anh s tr li v tm gip m t s ngi m khc na. Cho ly C anh em ti ra v. Khi v ti nh, anh By gi ti li v ni mt s iu ti lm ngoi m. ng qu! ti v cng knh n v c cm gic nh anh i cng ti vy. ng hn m t tun sau, v chng ti cng anh v li qu ti. Hm ti ngh vi b ti mi thm my ch na trong h l em ca b ti. T nh ra m, anh Ng Khc Tn a anh By bng xe my, trn ng i anh By ni vi anh Tn rng: Hin ti c mt c gi tr ang di nc ln m C, n ni th thy con gi anh Nam ang dng vi nc ti cy con ging xu ho tht. Chp tay trc m C t pht anh By ni: C nm, chn v hng ng ng nam, u hng v Ty Ty bc, ng nh trong Gia ph li "To kin, hng tn", v cc con trng ca H u sng xa, ngm thy ng qu, nhng sau ny khi m C c xy ln th cc con, cc chu s ko v ng vui k c nc ngoi. Mi ngi trong h i cng chng ti hm mng lm. Bui sng hm y anh cn gip gia nh ti tm thm my ngi m na. Cho n nay ng hay cha ng, tin hay cha tin th vn cn thm nhiu thng tin khc na k c phng php khoa hc, tuy rng cc c cao tui trong h u cho kin c m

114_________________________________________ T G I I THIU

C T v tr ni trn, c ngi vi ln i thanh minh n thp hng ngi m ny. Ngy 21 thng chp nm anh Tn cng ch Ng Thi (ngi cng i vi b ti), v 3 em ti: Ng Lc, Ng Nhin, Ng Nhn ra m t l, thp hng knh co C xin c thm m C. Sau dng cy thun xc nh v tr tiu ri o, nhng nghi ng, thy nn nh dng, v tiu b v di hn bnh thng. Theo Nhn k li lc mt mnh nng bng ln chy v nh mi b l ng Ng Vn Kiu ra m, nm ng gn 80 tui mc d au yu do bnh huyt p cao hnh h, ng vn chng gy ra m, ng vin mi ngi o tip. V Nhn l ngi u tin lun tay xung s bn mt xung quanh tiu vi c np thin. Khi rt tay khi tiu ch y tht ln: y ng l m C nh mnh ri, v khi chm tay vo tiu th thy trong lng nh nhm n l thng khng cn c cm gic nng n nh trc na. Sau ny mt ngi ch ti trong h ni li rng tiu ca con trai C cng nh th. Trong qu trnh o t gp mt con rn rt bo, m mng trong M, con rn khng h sy st g mc d mi ngi thun v o c my chc pht lin. Em ti xin anh Nam ci bao cha con rn. Tht trn trng anh Nam lng l git bao sch s ri mi a cho em ti. Nhn dng l chui lt tay bt rn, con rn khng h phn ng g khi nng trn tay, m cn qun cht ly cnh tay ca ch y. Th vo bao, con rn nm im. n tra mi vic hon tt, t xung quanh M c p li, mi ngi th rn ra. Con rn b li m, ui th no cng khng i u m cun trn nm im trn M. Lc em ti ly mt l bp ci to y con rn li v mi ngi ra v. Chiu 30 tt nm Nhn ra thp hng th thy xc rn lt, nm ngang trn M.

S HO NG VIT NAM XA & NAY

115

Ngy mi ngi thm m C th ti ang H Ni. Lc trao i vi ti iu nghi ng v tiu, ti lin gi in cho nh ngoi cm khc tn l Thin m ti bit anh gip mt ngi Qung Ninh tm thy m ng ni b bn bun cp ca ri git cht cch y gn 50 nm Cao Bng. Anh qu Qung Bnh vo TP H Ch Minh cng tc mi ra H Ni lm i din c hai nm. mt s ln ti gi cho anh nhng cha gp c th m hm gi cho anh, anh nhn li ngay v hn ti hm sau gp nhau trn tng hai mt qun caf s 12 ph L Thng Kit, H Ni. Khi ti, anh v ngi con t ca ng Hm l Ng Hng H bt u vo cu chuyn th c tng khng cn ai ngoi ba chng ti. Ti t vn V I anh rng: anh xem gip h ti c ngi m C T m qu mi ngi qun mt v tr cng lu ri. Anh Thin ni vi ti: ng m C b qun t i ng ni ca anh ch khng phi t i b anh hay i anh. (Sau ny hi li th ng t i ng ni ti c tin n h khc c m y chuyn nhm m C nh mnh i ni khc nn chng ai n y na) M C vn cn , u hng v cha, chn v hng ng c trm bm nay b ph ri nu v hi vn cn nhiu ngi bit, cnh nn l ci ao, khu vc y ch c t m nhng li v pha cha thi m nhiu v k. Khu t C nm b o bi nhiu, m C c xy bng gch cun trn nh ci ging, thp di mt nn, tiu mu en, trong khng cn g. iu ny rt khp vi thc t. Thi im chng ti kt thc cu chuyn th cng l lc khch ko n nhiu ci ni rm ran v chung in thoi ca anh cng reo ln cn trc trong sut cuc ni chuyn di hn 40 pht anh khng h c cuc gi no. Chng ti chia tay, ch Hng H tht n tht k l, khi chng ta ni chuyn xung quanh khng c ai nhng khi kt thc cu chuyn th khch ko n ng th. C iu g linh thing chng?

116

T G I I T H I U

Hai ngy sau ti v qu, ra M C c gi thm ch em h l Ng Nhin m hm trc lm l ving C. Ti gi cho anh Thin v m loa in thoi c hai chng ti cng nghe. Chng ti v cng sung sng v t H Ni anh ch cho chng ti ng v tr . Em Nhin khng ni cu g thm m n n ci mn nguyn. Ngoi ch dn ca hai nh ngoi cm trn, chng ti cn tip tc lm thm mt s th tc khc na. H ti c m t on n s 1 ph' ng Tc, H Ni vi mong mun gp cc C nh mnh hi thm nhiu iu hn. V cng phi n thng 2 nm K Su, ch Ng c on em ti cng l ngi trong h, nh nh ngoi cm th ba: anh Nguyn Hu Mn va thc hin th tc tm m, va thc hin th tc p vong v th chng ti gp c chu ni ca C M l c Ng c D, ngi m trong Gia ph ghi li c sinh ra v pht trin h Ng Dng Ph by gi. Mt ln na chu ca C ch bo ngi M chng ti tm l ng. Khen cc chu c tm , dn cc chu c gng hn na. C D ni s ph h cho cc chu, C cn ni ra nhiu iu xy ra trong h t cch y kh lu m trong h chc chn nhiu ngi bit. n nay trong h mi ngi nht tr ly ngy 6-4 l ngy gi T chnh ca h sau mi m y nm lng qun. H Ni thng 1 nm 2009

L ^ J H NG VIT NAM XA & NAY

117

2. H NG NAM CAO XY DNG T NG

Xy dng T ng ca dng h th phng t tin l vic thng ca nhiu dng h. Tuy nhin, t nc ta tri qua hn 30 nm chin tranh, nhiu T ng b bom n ph hng, vic th phng cng do th m b xem nh. Ngy nay, sau hn 20 nm t nc i mi, cuc sng c nhiu khi sc, dn chng ni chung no v giu c hn. Do nhu cu tm linh c tn to, xy dung phn m, T ng tr nn bc thit. Tuy nhin, th h tr ngy nay khng bit r vic thit lp cc khu vc v cc ban th trong t ng c b tr ra sao v c ngha nh th no. H Ng Nam Cao c sng kin thit lp mt gian th cc v v t, v hu nhm gii ta tm l cn nng n v vic phi c con trai ni di tng ng. Chng ti xin trn trng gii thiu cng bn c kinh nghim qu bu ny ca h Ng Nam Cao.
Ng Vn m

Dng h Ng thn Cao Bt, x Nam Cao, huyn Kin Xng, tnh Thi Binh trc y c ba nh th nh ca 3 cnh, thi khng chin chng Php u b gic t ht. T ngy t nc ha bnh, i sng nhn dn ni chung c nng cao, con chu h Ng - Nam Cao mi c iu kin xy dng li t ng c ba cnh. Nm 2008, c h xy dng t ng hp nht. Mt dng h c khong 800 nhn khu mt x vng nng thn, m ch trong 16 nm xy 4 ngi t ng ln nh,

118

T G I I TH IU ^ |

qu l mt c gng ln. Du kh khn n my th vn phi c ni th t chu o, khng ch l tm linh i vi t tin khut m cn gio dc ch hiu cho con chu. X Nam Cao c hai thn l Cao Bt v Nam ng. Ni y, thi khng chin chng Php l cn c du kch mnh; gic cn i qut li nhiu ln, nhiu trn nh c lit vi ch xy ra, gic tn tht cng nhiu m nhn dn ni y hy sinh cng lm. S hy sinh y cn tip tc n thi chng M. Sau my trn cn c lit ca ch nm 1951-1952 gn nh c x khng cn mt ngi nh nguyn vn. X ny khng c rng ni, xm lng c xy dng ln u do sc ngi lp t t bi bi, nn khi gic t ph ht nh ca, cc cng trnh cng cng th coi nh bng a. Tuy nhin, x c nhiu th mnh: Rung t mu m, trng cy cho thu nhp cao. Trong x c nhiu ngnh ngh ph, c bit l ngh dt. Nhn chung nhn dn cn c, kho tnh ton lm n, nh vy ch trrn 30 nm trong cnh ha bnh, b con Nam Cao xy dng li qu hng mnh c cc tiu ch: in, ng, trng, trm. Ton x khng cn h ngho, nh tranh vch t, m ton nh xy, trong c nhiu nh cao tng. i sng vn ha tinh thn cng c nng cao r rt. Phong tro xy dng li t ng Nam Cao cng pht trin nhanh v mnh. Hu ht cc h d ln d nh cng u xy dng c t ng, kiu cch dng v rt khc nhau, mang c c th, sc thi ring. T ng h Ng - Nam Cao c my c im sau: 1 - T ng c hin tin (tin snh), hu cung, nh gia bi t, hi hp. Hu cung chia thnh 3 gian; Gian gia th chung t c thy t n cc i sau, gian bn phi th cc danh nhn lit s, gian bn tri th ch linh v b c, ng mnh, ngi v t hoc v hu. Cch b tr cc gian th nh trn gii p c nhiu bn khon, thc mc, lo lng cho nhiu ngi, nht

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

l nhng ngi c ng cha, c bc mnh ri vo hon cnh c bit m lu nay s th cng khng c u n. iu tng nh n gin y li gip lm yn lng nhng ngi hin khng c con trai, nhng v phi thc hin "k hoch sinh ", buc phi chp nhn sinh con mt b. T nay v sau h Ng - Nam Cao hng nm n cc l tit: Vu lan, Thanh Minh, 27/7... nhng v chn linh c hon cnh c bit nh trn u c c h th cng. 2 - Cc honh phi cu i: C ni dung theo c th, lch s ring ca dng h, khng i xin hoc mua honh phi cu i c sn. V d: Honh phi gian chnh gia : "NG TC TN QU", honh phi th danh nhn, lit s ; "V DN H QUC", honh phi th b c, ng mnh, ngi v t : "HI T LINH UNG"; v cu i, nh cu ct thin tin: Ba cnh hp nht lp t ng bi t C h cng chung lm tc ph lu tng T trc h Ng - Nam Cao cc chi u c nh th, nhng n nay c h mi xy dng c t ng hp nht, mi vit c tc ph chung; cu i trn phn nh s kin . 3 - Bc bt hng v l t t Ngy bc bt hng, chng ti mi nh s v c canh. c canh, mt hnh thc ph bin trc y trong cc ngy l cha, l cc t gia, dng h. Ngy nay hu ht u b tc c canh. Thnh ng c cu; "Mt nhn nh c vn t t", thc th vn t t rt kh vit, bl v phi bit lch s ca dng h, nht l thnh tch, chin tch, vn ha mi mt v danh nhn, c ch cho dng h, cho t nc, nhng iu phi c nu trong vn t gio dc con chu. Li phi vit theo cc th th nh: Bin ngu, Lc bt, Song tht lc bt. Chng ti hc cch vit

120______________________________________ T GII THIU

ca nhiu dng h khc, vit bng th th Song tht lc bt, c ni dung ring ca dng h, khng s dng vn t chung chung c in trong cc sch. m lin hoan ngy gi t mng 10-7, chng ti mi CLB UNESCO ca nhc dn tc H Ni v phc v, a phn cc bi ht theo th loi ca tr, chu vn, xm, cho, quan h... chng ti t vit li ca ring dng t v ca ngi qu hng, t dng cc bi ht c li ca sn. c i t nam dng h Nguyn Thin cng x gip t t rt honh trng. Trong k hoch, th ri y t ng s l ni sinh hot vn ha ca dng h Ngy khnh thnh v t t, dng h chng ti vinh d c on tip rt nhiu on i biu i din cho chnh quyn a phng s ti, i din cc chi h Ng trong vng cng nh i din cc dng h khc v d, c bit c i din Ban Lin lc h Ng Vit Nam do ng Ng Vui trng ban, Ban Lin lc h Ng Thi Bnh do ng Ng Vn Dng trng ban v Ban Lin lc h Ng huyn Kin Xng v d ng . Nhiu i biu khen ngi v tm c vi nhiu nt c th ca t ng h Ng - Nam Cao. V l , chng ti c bi vit ny cho Ni san h Ng trao i cng cc chi h.
Thi Binh thng 8-2009

HO NG VIT NAM XA & NAY

121

3. H NG - HNG CNG TM G c
Ng Tim

H Ng - Hng cng khng c bn ph gc, c ph do nguyn i t Ng Tun Phng, trng chl th su tm m lp nn gii thiu trang 247 PHHNVN. Trong ph ny ch xin ci chnh mt chi tit c lin quan n tn c thu t Ng Vn Qun. Theo ghi chp ca ng Ng Tun Phng, tn ca c Thu t l Ng Vn Qun (Qung). Nh vy tn c c th l Qung hoc Qun. Cng c th Qung l tn hu, cn Qun l tn chc quan v nh Qun gip, Qun lnh m c kinh qua. iu ny hp l hn nn di y s gi tn ca c thu t h Ng - Hng Cng l Ng Vn Qung (I). C Thu t Ng Vn Qung c m tng ch cy a ng Chm v c hu du dng h t chc xy li. Cho n by gi, phn m cng hu du ca c minh chng cho s hin din ca c y, nhng chng ai bit c t u n, vo thi gian no v v sao? Theo tng truyn trong dng h th c Thu t h Ng Hng Cng gc Thanh Ho c Tin t l "ng B , B X cha". S tch ny cn lu truyn n ngy nay do cc c k li hng nm vo dp thanh minh khi a con chu i to m. Tht l tuyt vi t ngy xa cc c gio dc cho con chu v ngun ci khng ch bng hnh ng thc t m cn bng cc s tch khng cn phi ghi chp v lu tr m vn hin hu vi thi gian.

122_________________________________________ T G I I THIU

Tuy nhin cho n nay h Ng - Hng Cng cha c ln no t chc i tm qu gc. l do iu kin khng cho php cng nh cha c nh hng v a danh. Nh chng ta bit h Ng Phm X c linh bo v gc ng Phang, song cng phi mt my nm sau mi tm c, hung h y l c tnh Thanh Ho rng ln. By gi tht may mn lm sao khi chng ta c trong tay cc ti liu do Ban Lin lc h Ng Vit Nam xut bn. T y cnh ca h m, hy vng nhn ln. Nhng khng ch c th. Nhng trang ti liu ny hp dn chng ti mt cch k l, lm ta hiu hn cm xc v s "hp dn khng th cng li c" ca ng Ng Vui khi tip xc vi kho t liu v h Ng trong thi k lm vic cng c Ng c Thng. Sau ny chc con chu chng ta s nh gi y hn vi lng bit n BLL v nhng ti liu ny, nhng trc mt n thi thc chng ti i tm gc ca h mnh. H Ng - Hng Cng tnh t c Ttiu T n nay c 9 i. i th 6 c ng Ng Vn Phan, chin s cch mng tin khi ngha, c thng hun chng c lp hng 3. ng l ng vin cng sn t 1936, tham gia tuyn truyn t chc lc lng v trang trong huyn Bnh Lc chun b khi ngha, lnh o lc lng v trang ny ph kh thc ca Nht V B v Bnh Lc chia cho dn, t chc cp chnh quyn t tay Pht xt Nht ph Bnh Lc thng 8 nm 1945. Sau a lc lng v trang y thnh v quc on tip tc cuc khng chin chng Php v tr thnh Lit s thng 03/1951, gia nh c tng bng t quc ghi cng. Thng qua Phng thng binh v x hi huyn Bnh Lc, c bit ng Ng Vn Phan sinh nm 1909, km ng Ng Gia T

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

1 tui. Theo kt qu nghin cu gn y ca Ng Vui trong K chuyn ni thi gian (KCNTG) (tr.47) th ng Ng Gla T thuc i th 38 (chu 7 i c Ng Vn o), vy ng Ng Vn Phan cng thuc i ny. Tnh t i ng Ng Vn Phan ngc li, th c Thu T h Ng Hng Cng thuc i th 33 trong ph h h Ng Vit Nam. Theo thi gian c th c Thu T h Ng - Hng Cng sinh vo nm 1909 - 5
X

28 = 1769. n cui i cnh Hng 1786,

c 17 tui. Ngha l vo nm 1786, khi Ty Sn ra Bc H c vo tui c th t lp. iu ny c ngha l khi Ty Sn ra Bc H c th do c thuc lc lng ph L nn lnh nn v Hng Cng, hoc do hon cnh kinh t no m di c n y. Trong bn ph do Ng Trn Thc vit tuyt i a s cc i 29, 30, 31 u khng c hu du. L do l sau khi Ng Trn Thc mt th khng ai su tm bin chp tip. Chnh v vy to thnh cc nhnh ct trong cy ph h h Ng Vit Nam. Theo nh hng ny chng ti tm thy c Ng Vn Qung (II) i th 31, hu du dng Th Qun cng Ng cnh Hu, l mt trong nhng nhnh ct (xem trang 74 PHHNVN). Tuy nhin, trong phn kho cu ngay trang tip theo cho bit; "Ng Phc Trinh (tng t Ng Vn Qung) c th khng phi l con m l hu du 3 - 4 i ca Ng Phc Honh (con th Ng Cnh Hu). Da vo ph ca cc dng h c lin quan chng ti lp c lc ni t c Ng Vn Qung (II) hu du dng Th Qun cng Ng cnh Hu ti tin t Ng R, nhn vt trong s tch "ng B , B X cha" (xem bng di, tm ci Ng Vn Qung i 31).

124

T C I I TH I U

i 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17

Phn ph ni ghp trch trong Ph h h Ng Vit Nam Ng Vn Qung (II) Ng Huy Mai Ng nh Tnh Ng Phc Trnh (Xem trang 74 PHHNVN) Ng Phc Honh Ng Cnh Hu (Xem trang 73) Ng Phc Thanh Ng Phc H Ng Phc Hi Ng Nc (Xem trang 48) Ng Kh (Xem trang 46) Ng T (Xem trang 36) Ng Kinh Ng Ty Ng R (Xem trang 30)

Cn t Ng R n khi t Ng Nht i, c th xem lc trong trang 30 Ni san 2009 Ban Lin lc h Ng Vit Nam. Nh vy hai c Ng Vn Qung, mt c c gc ni ti khi t nhng khng r hu du, mt c c hu du li khng r gc, c nhiu im chung:

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

- Chung s tch, ngha l cng gc. - C th th ph hp. - c xem l cng tn. Liu hai c c th l mt hay ch l s trng-hp ngu nhin? n y ta li gp trng hp tng t nh c Ng ng Chiu, con t ca b v th 10 Ng ng S sinh ra C Thn x H Ph - H Trung - Thanh Ho (tht truyn). Cn h Ng Ngoi, thu t c tn l Ng ng Chiu - hai ngi c th l mt? (trang 331 KCNTG). y d bit r l mt c Ng ng Chiu tht truyn, nhng tc gi vn cha dm kt lun hai c l mt th trong trng hp hai c Ng Vn Qung cng kh kt lun hn, bi v c Ng Vn Qung (II) trong ph khng cho bit r l tht truyn, v t hay khng r hu du. Hn th na, nhng im chung m hai c Ng Vn Qung c c ch l d on theo ti liu hin c. Chnh v th trn y ch dm xem l nh hng v vi kht khao tm gc h Ng - Hng Cng, chng ti xin ng bi kho cu ny nh mt thng ip gi n Ban Lin lc h Ng Vit Nam v cc h c lin quan c gip cung cp thm thng tin v c kim chng. Chng ti tht lng bit n s quan tm qu bu ny. n y c th rt ra mt s kt lun; 1. Vn nh hng ni ph, ngha l vic xc nh hai u

im ni l cng vic ph bin ca nhiu h Ng nu nh khng mun ni l tt c h Ng ang khng r gc. V th cn tp trung tho g vn ny.

126___________________________________________ T G I I T H I U
2. Vic ni ph l gii quyt s vic xy ra hng trm

nm trc, by gi phi tho g tuy trong iu kin tt hn rt nhiu v mi mt song cng khng phi l d dng, v th cn s gip ca nhiu ngi. trc ht l BLL h Ng Vit Nam, cc h Ng c lin quan v cui cng l Trung tm Nghin cu tim nng con ngi thng qua cc nh ngoi cm hoc cc cuc ni chuyn vi ngi m. Ch c nh vy cng vic ni ph mi hy vng c hon tt tt p. H Ni, thng 10 nm 2009

HO NG VIT NAM XA & NAY

127

4. H NG vTH CNG HONG MAI H NI

Ng Vn Hu

nh Cng trc thuc huyn Thanh Tr, ngy nay thuc phng nh Cng, qun Hong Mai, H Ni. Vng t m ngy nay con chu h Ng nh Cng sinh sng vn xa kia l Xm Tri hay Xm Tri Hong Anh. y l t phong, c th l t in ca mt ngi h Ng v trong h c ngi con gi lm nh mu ca vua. Theo ph c li th ngi n khai ph Hong Anh Tri l b h Phm hiu T Bi cng con trai Ng Phc Thun (khng r tn hy). C Ng Phc Thun sinh nm Tn Mi (1651), l con trai c Ng Thin Hnh vi b v th h Phm, bn qun thn Ht, x Thim Lc nay thuc x Yn Chnh huyn Yn. Bn ph do Trng tc i th 7 l c Ng Tin Vn bin son vo nm ng Khnh nguyn nin (1886). H Ng nh Cng ly c Ng Thin Hnh lm i th nht, n nay c con chu vo i th 14 gm 2 chl vi hn 300 nhn khu gn 200 sut inh sng qun t 8 t dn ph thuc cm dn c s 6 v 7. Trong cuc khng chin chng Php, nh Cng thuc vng t, nhng c nhiu gia nh l c s cch mng, l ch da tin cy i v ca cc chin s hot ng ni thnh. Ring h Ng nh Cng c nhiu gia nh cho con em ra vng t do theo khng chin, trong gia nh c Ng nh Trung c 3 con thot ly i hot ng v hy sinh.

J 2 8 ________________________________________________ T GII THIU

Tri Hong Anh xa l mt vng t m ao hoang ha, nh bn tay lao ng cn c ca bao th h con chu c Ng Phc Thun, dn dn tr nn tr ph. Sau my trm nm t tri pht trin thnh lng x, ri t lng x tr thnh ph' phng vi nhng Khu th mi cao tng hin i. S bin i lm thay i cnh quan ca c mt vng m ao ly li. Cuc sng ca dn chng ni chung v b con h Ng nh Cng ni ring nay khc xa, mc sng c nng cao hin i theo thi th. Nhng c mt ci khng bao gi thay i l tm lng tri n ca con chu i vi t tin v cc bc tin nhn c cng khai ph vng t ny, ri t i ny qua i khc khng ngng t im cho n ngy cng tr ph giu p hn m ngy nay con chu ang c th hng. Ci o l "Ung nc nh ngun" bt di bt dch y lun thm m trong tm khm mi ngi, c th hin bng hnh ng thc tin l t nguyn gp cng gp ca tn to t ng, m t cho tng xng vi cnh quan phng ph cng nh t gia cao tng sang trng ca con chu trong h. Ch trong vng chc nm tr li y, h Ng nh Cng xy dng ri tn to nng cp t ng i tn, t ng tiu chi vi tng din tch hn 300m^ H tc cng xy dng khu m t khang trang vi kinh ph ln n hng trm triu ng t tm lng t nguyn cng tin ca con chu l ch yu; cn vic "b sut inh" ch l "liu php tm l". Sau khi xy dng xong t ng, m t, h tc quyt nh tp trung sc gii quyt bl ton; Tm v ngun. Bn ph ca c Trng Vn (tc Ng Tin Vn) bin son nm 1886 nh ni trn c L trng Vn Bng (nay thuc x Lin Minh, huyn V Bn, Nam nh) xc nhn v ng mc sau 18 nm, tc nm 1904 cho bit v ml quan h thm

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________ ^

tnh gia con chu h Ng nh Cng v b con bn qun: B Phm th sau khi cng con trai Ng Phc Thun ln nh c t phong vn cn tr v thm li bn qun vo dp tt cng vi ngi con gi Nng Hoa 9 tui. Trong nhng ngy vui xun , trong khi chi u chng may Nng Hoa b ng cht, v c mai tng tai . V th nam i th 5 Ng Phc Thin (1761 - 1836) li quay v thn Ht ly v. Ph do Trng tc vit r rng nh vy v cng ch mi 120 nm, nhng tng nu tm v thn Ht th vic nhn h c th khng gp tr ngi no, nu h Ng cn Gia ph. Thng 6 nm 2004, c s gip ca ng Ng Vui, Trng BLL h Ng Vit Nam, h Ng nh Cng c 3 ngi l Ng Gia Biu, Ng Quc n v Ng Vn Hu cng ng Vui i tm v ci ngun. Trc ht chng ti v ci ni m ng 100 nm trc l trng lng y Nguyn Vn Uy k xc nhn vo bn Gia ph. Nhng lng Vn Bng ch c mt h Ng mi n nh c c 7 i, th th c Thy t Ng Thin Hnh ca h chng ti khng th thuc v h Ng y. Ngay cnh Vn Bng l thn Lng Kit, ni y c mt h Ng c 19 i, rt c th h chng ti phn chi t y chng? Chng ti n tm v c ng Ng Minh Thng (s.1936, i 16) vui v tip chuyn v cho xem Ph. Nhng bn Ph ca h ny bng Vit ng, ch khng cn bn ch Hn; hn th na tn trong Ph ton l tn thy, nn khng c tn no trng vi tn v Thy t ca h chng ti, v tn c t chng ti l tn hy hoc tn t, tc l tn ca c dng khi cn sng; cn tn thy l tn t khi cht dng thay cho tn hy. Vic tng chng n gin nhng li chuyn ra phc tp. Th l on chng ti tm v a danh ghi trong Gia ph l x Thim Lc, Thim Lc nay l x Yn Chnh c n 9 h Ng

130________________________________________ T GII THIU

nhng u mt ph, cc h u mi su tm ghi chp li mt s i gn y, nhiu nht cng ch c 11 i. Chng ti tm n mt h c s i nhiu nht. Ngi cao nin nht h v cng l ngi dnh nhiu tm huyt nht cho cng vic lp li gia ph l c Ng Min (s.1928, i th 6) phn khi em cho chng ti xem nhng t liu c su tm ghi chp c. Chng ti cng phi xem qua cho phi php, ch khng my may hy vng tm c tn c Thy t h mnh trong . Khi chng ti hi c Min v a danh thn Ht, th c tr li l khng bit v khng nh rng y khng c thn Ht v rng ci tn ln u tin c c nghe chng ti ni n. Th l chuyn i khng mang li kt qu mong mun. Hn l c mt iu un khut g y. Tm trong a ch Nam nh, chng ti thy c thn Ht gn th trn Lm huyn l Yn nn n cui nm 2007, chng ti li tm v , nhng vn khng c kt qu g. Sau hai ln h tc i tm kim gc t ca ng h khng thu c kt qu, chng ti mi dm ngh n tng truyn Hong Anh Tri l t phong hoc t in cho con chu ngi n b c cng dng bu sa ca mnh nui dng u cha. Lc tm trong chnh s th thy c mt b h Ng c c hn hnh , sau c phong lm phi ca cha Trnh Cn. l "Thun phi thy Diu Tnh h Ng, lng ng i huyn Thin Bn, nh lng Bo Ng, c cng nui Trnh Cng". B c th cng Chiu t Khang vng Trnh Cn (1633*1682 - 1709) nh Kim tht th 2. Huyn Thin Bn cng tc l huyn V Bn ngy nay, cn lng ng i, lng Bo Ng chng ti cha tra cu c. Bl vit ny coi nh mt thng ip knh co n tt thy b con trong cng nh ngoi h Ng, nhng ai c c thng ip

 HO NG VIT NAM XA & NAY

131

ny, nu bit thi xln vui lng ch gip. Chng ti cng mong nhn c thng tin qu gi t h Ng lng Bo Ng hoc lng ng i hay con chu h Ng hai lng y, tha c nguyn tm v ngun ca b con h tc chng ti. Chng ti v cng cm kch v bit n v nhng thng tin m qu v gi n a ch: Ng Vn Hu, cm dn c s 6, phng nh Cng, qun Hong Mai, H Ni. in thoi (04)3855.4683 hoc 0989.552039.
H Ni, thng 10 - 2009

Nh th i tn h Ng nh Cng - Hong Mai - H Ni

132

T GII THIU-

5. THM MT H TM NGUN
Ng Tho

Trong cun sch t v ngi Qung Tr do Nh xut bn Chnh Tr Quc Gia xut bn nm 2005, c bn ngi h Ng thuc mt gia nh thn Hunh Cung Nam, x Vnh Nam (mt phn ca x Vnh Hong xa) huyn Vnh Linh, tnh Qung Tr, nm pha Bc V Tuyn 17. l ng ni ti, cha, ch v ti. Mi nm li y, ti v xy m cho ng Khai Khn, cng ng b ni - B ni ti l b M Vit Nam anh hng, c 3 ngi con l lit s v 4 ngi l cn b cch mng lo thnh. iu lm chng ti phn vn l xut x ca chi h Ng chng ti. Theo cc bc trng lo k li, ng c chng ti vn lng Thy Cn, thuc x Vnh Kim, mt lng gip bin gn ca Tng. H Ng c mt cun gia ph bng ch Hn. Tri bao nm chin tranh, bom n c lit ni u cu gii tuyn, m cc c vn gi c. My nm trc ti nh c Ng c Thng dch. Nhng rt tic, cc c xa chc hc hnh cng c hn, li khng khoa hc khi ghi gia ph, nn ch ghi c tn ngi m khng c nm sinh v thn th s nghip. Cng theo li cc c, ca Tng l mt ca bin p. Ngy trc cc vua triu Nguyn thng ra ngh mt. Vua Hm Nghi chn v ngi vng ny. Cng d hiu, nhiu trai trng

|^

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

ni y vn gii v ngh, ngh bin, ngh sn bn nn c tuyn vo i lnh bo v ni cung. Nm 1865, khi vua Hm Nghi cng khai chng Php, b tn cng, kinh tht th. ng c chng ti l Ng Tnh l mt cai i, i tin phong m ng mu cng Tn Tht Thuyt a vua Hm Nghi ra khi cung. T xy dng c s Khng chin Tn s - Cam L ri ra Qung Bnh i vng qua Lo v lp cn c Hng Kh - H Tnh. Cuc khng chin ko di ba nm. V cui, Tn Tht Thuyt xut bn sang Trung Quc cu vin. B phn bi, vua Hm Nghi b bt phi hi cung ri b y i Angerie. on lnh theo vua tan tc. Khng th tr v lng c, v b coi l phn t phn nghch, ng c chng ti ti mt vng rng hoang v t, khai hoang, lp nghip, n g v qu c di di phn m thn ph v nl lp p. Cho n trc Cch Mng thng Tm, vng Hunh Cung vn l mt vng i ni cy ci rm rp, h, ln rng cn vo lng quy ph. Trong khng chin chng Php l vng cn c ca du kch. Ch n thi chin tranh chng M, bom n cc loi ca gic mi bin Vnh Linh thnh bnh a. ch bt khut, tm lng yu nc y, c truyn li cho con chu, ng ni ti ch lm ngh thuc ng y, nhng rt c uy tn trong lng. Tuy vng qu xa, nhng cc con trai gi u c i hc. V chnh nh tip xc vi phong tro yu nc Qung Tr, Hu, m t nm 1929, h tham gia Cng Hi . Nm 1930 lp chi b Cng sn u tin Vnh Linh. Nh th

134______________________________________________ T GII THIU

h Ng do ng ch ti l Ng Hu s to dng, ng vo ng nm 1930, mt 2008, th 95 tui. Khi ng mt, Gio s s hc Trn Quc Vng c ving i cu i: Quc ni v dn lit s tam Tc trung cch mng lo thnh t. Ch tic, cho n by gi, con chu lp sau vn cha tm c ngun gc h Ng Vnh Linh.

HO NG VIT NAM XA & NAY

135

6. HNH TRNH TM M c T H NG TIN THN OI, X TAM GIANG, HUYN YN PHONG, TNH BC NINH
N g T i n Q u

Ngy 24-11-2009, Th tng Chnh ph pht lnh khi cng xy dng tuyn ng cao tc H Ni - Thi Nguyn. Tuyn ng ny i qua nhiu a phng, trong c huyn Yn Phong - tnh Bc Ninh. T u nm 2008, cn b d n phi hp vi chnh quyn a phng cm mc gii v kho st thc a chun b cho vic gii phng mt bng. Nm trong mc gii qui hoch, h Ng Tin - Thn oi, x Tam Giang, huyn Yn Phong, tnh Bc Ninh c 6 ngi m d xy phi di di, trong c m C T ca dng h (C Ng Tin Trc), ngi m c xy gch xi mng kin c t hn chc nm nay. Mc d a phng cha yu cu di di cc ngi m, nhng xc nh trc sau th cng phi lm to iu kin thun li cho cng trnh quan trng ca quc gia, nn trong h c s chun b chu o. Sau khi hp bn thng nht trong h, thi gian c chn thc hin di di cc ngi m l t chiu ti ngy 21-12-2008 (tc ngy 25 thng mi mt. nm Mu T). Theo phng n c lp, bui chiu ngy 21-12 tp kt vt liu xy dng, chun b my pht in lm m..., lm l xin chuyn m, th t 16h n 18h bt nm cc

136________________________________________________ T G I THIU

ngi m h cnh tiu, ng thi tin hnh o cc phn huyt mi v sau Oh ngy 22-12 (tc ngy ngy 26 thng mi mt, Mu T, l ngy c Sao Tt chiu v Trc Thnh - ngy tt) th chuyn tiu sang huyt mi. Khi thc hin, c 5 ngi m sau khi pht nm l tiu. Ring m C T n 18h30ph vn khng tm thy tiu di nm. Sau khi o su di phn nm chnh (ng knh khong 3 mt), dng thun st kim tra bn xung quanh khng thy g, tip tc o m rng, n hn 20h vn cha tm thy tiu. Lc ny, ng Ng Tin D v Ng Tin Khi in vo cho ng Ng Tin Qu ang cng tc thnh ph H Ch Minh nh s tr gip ca cc nh ngoi cm. T gi pht ny "hnh trnh" tm m C T h Ng Tin din ra vi rt nhiu s c gng ca con, chu trong h v s tr gip tn tnh, hiu qu ca cc nh ngoi cm (do ng Qu lin h t trc). Ban u, ng Qu in nh B Hin ( Thanh Xun, H Ni). B Hin xc nh s tm thy C v hin tiu nm cch nm 3 mt v hng ty - ty bc, n 21h30 s thy tiu. Theo ch dn ny, o m rng hnh d qut tm kim theo hng ty - ty bc, khi cch nm 3 mt th gp mt vng t mm, t qu trng trn a th trng "tr" c khong vi chc giy. Xc nh ch c th l v tri ngi m, nhng khi o su xung n phn t st lin th th vn khng thy tiu. n 21h30, ng Qu lin h tip vi nh ngoi cm (cu) Nguyn Vn L ( Kim Lin, H Ni) th cu L cho bit l t hi gia nm 2008, khi v thm m C th thy di nm khng c tiu, nhng khng ni g vi h tc m khi chuyn m C th s hng dn tm tiu C. Cn ch t trng u trn a th trc y tiu nm , nhng b di chuyn i ch khc ri. cn tm mt ngi n ng trong lng,

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

hn 40 tui, ngi nh, da ngm en, cm nhn hi th s bit tiu ca C ang u. Theo ch dn ca cu L, tm hiu c bit c mt gia nh trong lng ang canh tc khu rung v ngi n ng ch gia nh (l chu h ca gia tc) c nhng c im ng nh cu L m t. Mnh rung ny lin t bi (trc y ch C nm l phn bi tha ma), nn gia nh c m rng trng la. Khi m rng rung, c chuyn mt s tiu tm thy ra ra tha rung. Khi c hi, gia nh ch cho ni chn ct 04 chic tiu m h di chuyn, v tr cch m c gn 2 mt v hng bc. Trong s bn chic tiu c di chuyn th c ba tiu nh v mt tiu ln. Con chu trong h o tm v thy c c bn tiu. Tuy thy, nhng ban u khng bit c tiu ca C T trong khng, nn quyt nh lp li gi in hi cu L xin ch dn. Lc ny l 21 h 42ph. V phi gi "lng vng": gi v qu, sau li gi cho cu L, sau li gi v qu..., nn ng Qu ngh v c cu L ng l qu lin h trc tip vi cu c ch dn tip. Cuc gi u tin cho cu L di 3,30 pht. Ngay khi gi, cu L ni l tiu ca C b chuyn n chn st thng nc (v tr ny trc y l b ca mt thng su do ly t p b mng to nn, hin ti thng nc b lp lm rung), ch mi c 4 tiu; 1 tiu ngi ln (l tiu ca C) v 3 tiu tr con, tt c tiu u ch di chn hai ngi ang ng cm cuc xng (hai ngi va mi lp t vi 4 tiu thy). Theo cu L ch dn, mi ngi quyt nh o li 4 tiu. Khi h ton b th ch thy c 3 tiu (hai tiu nh, mt tiu ln hn) v mt ti da mu trng (nm ngoi cng) ch khng phi l tiu (khi gia nh lm rung chuyn tiu, tiu b v nn cho tt c vo ti da trng chn).

138______________________________________________ T GII THIU

n 22h13, li phi in thoi cho cu L (cuc gi ko di 5,05 pht). Ngay khi nhn in, cu L nhc tn b Bnh (mt b con gi trong h Ng Tin) v ni C ang qu v sao h tc c cng vic ln th m khng c mt ngoi ng (Trong h phn cng tt c trai trng th ra ng, cn ph n th nh lo hu cn). Trong cuc thoi cu ni thy c mt ti mu trng nm cnh cc tiu. Lc ny con chu trong h hi v tr tiu ca C trong s cc tiu mi o ln, cu ni tiu C nm v tr th 2 t pha thng nc ln, trc tiu C l ti mu trng v cu ni tn cc vong theo th t l Dng, Khnh, Hoa. Trong h ngh cu hi gip tn C xc nhn thng tin, cu bo C ni tn C bt u bng ch T v kt thc ch

(khi l lt con

chu cng C vi tn Trc). Tip tc cuc thoi, hi cu th t cc tiu t pha nm m ra, c tr li m C l tiu th 3 v cui cng l ti mu trng. Nh vy, qua hai ln hi cu L th v tr tiu ca C T trong bn tiu c xc nh. V sau ny ng s i qua, nn h tc quyt nh di chuyn tt c cc tiu mi tm thy: 3 tiu nh trc, cn tiu ca C th li di di lc sau Oh nh d nh. Khi o ly tiu bc trong ti trng ln va phi gch, thm d xc nh kh nng c tiu th 5. Lc ny l 23h21ph, nhng vn phi gi tip cu L. Khi gi, cu L ni thy mt tiu na, nhng y l ngi m khc ch khng phi ngi m c 4 tiu. Hi tn ngi m cu ni vong khng cho bit tn m ch ni tn ngi nh l Quyt hay Quyn (nghe khng r). Trong cuc gi, hi cu hng cc ngi m th trong s 5 tiu c bn tiu t theo hng bc - nam cn tiu th 2 t ngc (tiu tn vong l Khnh t ngc, hng bc - nam, v tr ny l hng thy t, hng p). Khi a tt c cc tiu ln v o th thy tiu ca C c kch thc ln nht. mt ln na khng nh chnh xc m C,

H NG VIT NAM XA & NAY_____________________________

gi in cho cu L (lc l 23h38ph - cuc gi di 5,48 pht). Trong cuc gi xc nh li tn ca cc vong v cu ni c vong ca ng Sn (mt ngi trong h mi mt hn 1 nm) cng c mt hin trng v ang ng bn mi ngi tm m C T. Khi hi cc c im nhn bit tiu ca C, cu ch r: 4 gc tiu c ng du ging ng xu (theo cu L thi y l du bn quyn ca ngi sn xut tiu) v pha trn tiu c vin gch th 2 b gy i. Tt c cc thng tin c con chu kim chng, u chnh xc. Khi hi cn c c im g nhn bit tiu C khng, cu ni tiu C b v gc di chn tri, thng tin ny cng hon ton chnh sc. Sau cc cuc in thoi vi nh ngoi cm v qua tt c thc tin din ra trong qu trnh tm m, tt c con chu ni ngoi c mt xc nhn chnh xc m C T h Ng Tin. M c cng tt c cc ngi m trong dng tc, cc ngi m c tm thy trong qu trnh tm m C T u c di di ra khi khu vc ch gii ng theo ng thi khc sau Oh ngy 22-12-2008. Nh c s ch dn ca cc nh ngoi cm v s c gng ca con chu trong h, sau hng chc nm tht lc m khng bit (nm mt ni, tiu mt chn), m C T h Ng Tin c tm thy v di di ng thi gian nh v sng hm sau, con chu ni ngoi cng nhau xy ct cho C ngi nh mi khang trang hn trong nim hn hoan v tn.

140

NGI H NG VIT, V

H NG VIT NAM XA & NAY

1. NGI NNG DN c BN TAY TI HOA

Trn Ngc Doig

y l chuyn v ngi nn tng cho cha t St (Bu Sn t) Sc Trng. Ngi cha ny do ng Ng Kim Ty xy dng. ng l ngi Bc vo y c ng v lp nghip cch ngy nay chng 200 nm. Ban u ch l mt ci am nh ca gia inh, ri dn tu c n ng dn. n i ng Ng Kim nh th ci am cng theo ngy mt m rng, tu sa thnh mt ci cha nh ngy nay. Dng h Ng dng cha khng phi vi mc ch r b bi trn, chuyn tm tng kinh nim pht, m h l nhng c s ti gia, t tu ngoi gi lao ng rn tm, rn c. Nm 1909, ng Ng Kim nh sinh h c chng trai Ng Kim Tng. Nm 20 tui, Ng Kim Tng quyt ch lm n, ri thu hai cng t bn b sng Tin thuc vng Ph Hu lm ry. Tuy nhin, lm ry c mt thi gian th bnh rt nng. Mi cc thy, nhng u khng bit bnh g, cha cng khng khi. Gia nh ch cn bit khing ng v t trong cha

H NG VIT NAM XA & NAY____________________________ Cu tri khn pht. Th ri va ung thuc va ngi thin, tnh

tm chng li bnh tt, dn d ng khe li. ng th cho l do pht thng nn quyt ch i tu. T , mi bui sng, sau khi luyn kh cng xong, ng Tng i n khu rung trng cch cha khong 1km khng c ai canh tc, o t st gnh v cha. Sau khi phi kh ng cho vo ci v dng chy gi nhuyn, loi b ct v tp cht, ri t tr tng tng ca mnh m to ra cc hnh tng khc nhau. Khi ng Tng mi ngoi 20 tui, mi hc ht lp 3 trng lng. Trnh hc vn km, khng hiu bit g v m thut, song bng i tay kho lo, ng to nn c nhng tng pht v cng tinh xo. Nhng sn phm t t st m ng to ra cch ngy nay 80 nm hin vn cn nguyn vn v du khch u c th "thc mc s th". Ni bt gia ngi cha l b tam gio cng ng vi h thng tng Pht nh: A Di , Quan Th m B Tt, Ngc hong thng , i Th Ch, Vn Th Ph Hin, Khng T, Lo T, Di Lc... Cng trnh c sc nht l thp a Bo 13 tng, mi tng 16 ca c p nm 1939. Ton thn thp c 208 ca vi 208 v pht v 156 tng rng tng mi thp. Cnh thp a Bo c Bo ta thnh pht tr th truyn php lun. Bo ta c mt ta sen gm c 1000 cnh tay sen, li c 1000 v pht ngi ta thin Nhn ci ta thp v ta sen ny, ngi ta phi ngh rng, y l cng trnh ca mt nh iu khc ni ting v k l hng u th gii, ch khng phi ca mt ngi ch hc ht lp 3 trng lng, khng hiu bit g v ngh thut hi ha. Tuy nhin, nhiu du khch tham quan li by t nim khm phc vi h thng tng t st k li s tch Pht Thch Ca t lc ging sinh cho n khi nhp ci nit bn. Nhn 24 cy ct t st ln, vi hnh nh rng bay phng ma cc k tinh t, ngay nhng ngi hiu v to hnh cng khng th hiu ni lm

1^2_____________________________________ NGI H NG VIT, V 1 ^

sao t st li c th to ra nhng nt tinh vi nh si ru, si tc c v iu k l l gn th k qua, n khng nt n, ri rng bi thi tit khc nghit. Xung quanh cha, canh gi cho h thng tng Pht l 200 mu tng th vi v vn nhng loi th va l va quen. Ni bt v p nht l cc cp Kim Ln, Thanh S, Long M, Bch Tng, Bch H... con th hin lnh ng nh, con th d dn nh chc v mi. Con no cng to ln nh tht, li c ph sn hoc kim nh, du bng ging nh lm bng ng. Theo ng Ng Minh Hip, chu gi ng Ng Kim Tng bng bc rut, rt nhiu nh khoa hc n nghin cu u nh gi cao nht cy n c gi l Lc Long ng. Lc Long khng l bng t st treo di trn nh trung tm ngi cha. Cy n ny l tc phm cui i ca ng Ng Kim Tng. Sau khi hon thnh cy n, ng lm trng bnh ri mt. Lc Long ng gm 3 chp nh vi 6 con rng ln, un cong, ui chm vo nhau, u th ra cc pha. y n l mt bng sen nng . Thn rng hon ton bng t st vi ngn vn chi tit tinh vi, li c trng lng kh nng, vy m treo my chc nm nay, vn khng h b bin i g. Khch tham quan cn thch th nht khi tn mt nhn thy nhng cy nn khng l. Cho n lc ny, nhng ngi trong gia nh h Ng vn khng hiu ng Tng ly u ra tin mua c lng sp nn ln n 1,4 tn, d ng khng c v con v cng chng lm g khc ngoi vic nn tng. Ch vi nhng tm tn b li, ng nu sp thnh 4 i nn khng l, ri trang tr cho cc ngn nn bng nhng con rng nn t t st. Trong s c 6 cy nn to, mi cy nng 200kg, hai cy nh nng 100kg. Hai cy nn nh ny c thp t ngy ng Tng mt (18/7/Canh Tut - 1970), tnh n nay (2008) 38 nm. Theo d on, phi chng 4 - 5 nm na hai cy nn mi

^ jif H NG VIT N A M XA & NAY__________________________ ^

chy ht... Sau khi hai cy nn ny chy ht, hai cy nn ln s tip tc c thp ln. Nh vy, phi hn 250 nm sau, nhng cy nn ny mi chy ht. Ngoi ra trong cha cn c 3 cy hng khng l, mi cy cao 1,5m, nng 50kg v hin cha t. iu k l nht i vi cc nh khoa hc, cng nh nhng ngi trong gia nh h Ng ny, l v sao ng Ng Kim Tng li t dng tr thnh mt nh iu khc, nh nng tng, nh ha s ti hoa n vy? Theo ng Ng Minh Hip, rt nhiu nh kho c hc H Ni vo cha nghin cu, song h cng u lc u trong vic tm li gii thch trc nhng tuyt tc c nn t t st. Trong sut 40 nm nho t nn tng, hng ngy ng Tng ch n mt ba vi mt chn cm vo gi Ng. Thc n ca ng ch l mt a rau, nhng iu l l ng ch gp mt ln duy nht, n g cng ch ung duy nht mt cc nc. n ngy trn 58 tui, ng t nhin khng n cm na. vn mi ngy mt ba, nhng ng ch n vi ba bng hoa trang, bng vn th. n ung ch c vy, nhng ng lm vic hu nh sut ngy sut m. Lm vic n gn sng, ng li ngi trc tng Pht nhm mt ta thin. V khi ting g gy bo sng, ng li bt u lm vic. Ngi ch c ca ng, b Ng Bch Tuyt, ngi theo st ng Tng sut 40 nm ln lng ra ng o t nn tng, cng khng hiu c v sao ngi em trai vn gy g m yu ca mnh t nhin lj c sc khe v bin nh vy. nhiu ln b Tuyt hi ngi em trai, song ng cng khng l gii c m ch bo: "C l do Tri Pht ban cho". Khi lng t st ng o ngoi ng gnh v trn on ng 1.000 thc, gi nhuyn, nn tng ln n c trm tn. n g ch dng lm vic n mt ngy m ng cho l rt p ... "ha". ng Ng Minh Hip cn nh nh in ci ngy ngi bc ca mnh ri ci tc v vi Pht. Sng ngy 14-7 Canh Tut (1970),

144 ______________________________________ NGI H NG VlT, V

sau khi hon thnh tuyt tc nh cao l cy n Lc Long, ng Ng Kim Tng tm gi sch s ri ngi tng kinh. Tay ng g m u n, ming c kinh rm r. Con chu thy chuyn l, lin t hp trong cha, ng Ng Kim Tng dn d con chu: "Ngy 18-7 Canh Tut l ngy p nht ti v tri. Ti s ha vo hm , mi ngi trong nh khng c g phi lo lng, bun phin c". Gia nh ngh ng mc bnh trng, nn khing ng i bnh vin. Cc bc s sau khi khm bnh t m th kt lun huyt p ng Tng bnh thng, tim p ng nhp, khng thy c biu hin bnh tt g. Cc bc s lin truyn nc vo c th ca ng, nhng c th khng tip nhn. Con chu cho ng ung nc, nhng nc li chy ngc ra. Nm vin n tra ngy 17, ng t dng ngi dy, ming u u c "Nam m a di Pht", ri nht quyt ku dng tc a ng v cha, v n cha, ng Tng yu cu mi ngi trong h nim Pht theo ng. Nim lin tc nh vy n 3 gi sng ngy 18, ng t nhin dng li, nhn ln lt tng ngi trong thn tc, mm n ci mn nguyn, ri ng t trn trong t th ngi thin, n g Ng Kim Tng th 61 tui. Trc khi mt, ng Tng cn dn mi ngi trong h rng, khi no c "lnh" ca Pht th s thp hai ngn nn u tin. Nhng con chu cho rng ng Ng Kim Tng l ngi k l, khc thng, th gian ny u c ngi th hai, nn ngay khi ng mt, gia nh cho thp hai ngn nn u tin, ng v tri 38 nm nay, nhng hai ngn nn nh nht vn chy cha ht. V mt iu k l na, l trong sut 38 nm nay, hai ngn nn ny cha mt ln b tt.
(Ngun: theo Trn Ngc Dng trn An ninh th gii s' 744, Ra ngy 5-4-2008)

HO NG VIT N A M XA & NAY

145

2. NGI N B VIT PH CHO H

Ng Vui

H Ng Tro Nha l mt dng h ln, c l l dng h ln nht trong cc dng h Ng Vit Nam. Theo thng k cha y d, cho n nay dng h ny pht trin thnh gn 70 chi, phi c tr trn 60 a phng khp t Bc n Nam; nhng ch yu l qu gc H Tnh. Bn ph u tin ca dng h ny c Thch Xuyn Thut Trai Ng Phc Lm t Thin Tch bin son nm Bnh Dn nin hiu Cnh Hng th 7 (1746), khi mi 22 tui. Bn ph c Hong gip Nguyn Nghim vit li ta sau hai nm, tc vo nm Mu Thn (1748). Bn ph c ta : Thch H Tro Nha Ng th truyn gia tp lc. Bn ph c con trai ng l Ng Phc Trng tc bin sau 90 nm, tc l vo nm Minh Mng th 18 (1837) vi nhan Tn tp Hoan Chu Thch H Tro Nha Ng th truyn gia tp lc. Tuy nhin, ch l bn ph i tn, tc l ch vit v dng trng v cng ch c 10 i. Trc khi ng Ng Phc Trng tc bin bn ph ni trn, th ng Ng Din bin son bn Truyn gia tp lc chi th V vo nm K T Gia Long th 8 (1809). Bn Tp lc ny c Tin s Phan Huy ch hiu nh v vit li bt trong cng nm . Tuy vit l Truyn gia tp lc chi th V, nhng ngoi lc gm 6 i ca chi V t c t chi Phng Qun cng Ng Phc H

146_____________________________________ NGI H NG VIT, V

cho n tc gi km theo thy hiu 4 i tin t ra, cn ch yu vit v ng b l Honh Qun cng Ng Phc Phng. Ng Phc Phng (1712 - 1804) sng trong giai oan .lch s y bin ng L mt - Ty Sn, cho nn nhmg trang Tp lc cha nhiu thng tin c gi tr m chnh s khng c c, v nh tc phong ca i t m Ng Vn s l Chn Qun cng, hay nh chi tit vic kiu binh gy lon kinh thnh nm 1783 v vic chng ph nh b ng nm 1784. Cho mi n nhng nm 80 ca th' k XX, mt ngi con ca dng h Tro Nha, c Ng c Thng (1912 - 1998) dnh hn 20 nm vo vic su tm t liu lch s, tp hp gia ph cc chi h Ng l hu du ca Thy t Ng Nc bin son tp gia ph y hn ca h Tro Nha. Nhng su tm, bin chp ca c c in trong cc quyn Lch s h Ng Tng hp, pht hnh trong cc nm 1991, 1994, 1997, v sau c chn lc bin tp vo Ph h h Ng Vit Nam do Nxb VHTT xut bn nm 2003. C th ni l nhng thng tin y nht v dng h Ng Tro Nha cho n lc ny. Nhng nh trn ni, dng h Ng Tro Nha sau hn 500 nm t mt ngi pht trin thnh mt h ln c n gn 70 chi, phn chi ln nh sinh sng trn mi min t nc, th kh c th c ngi tp hp c y gia ph cc nh bin son thnh mt bn ph chung cho c h. V vy m vic lm ca b Ng Minh Tm rt ng c hoan nghnh v cn pht huy rng ri trong mi chi, phi khng ch ca h Ng Tro Nha m cho c cc dng h ln khc nh h L Trai, h Ng Thi, v.v... Dng Tro Nha - chi V H Ni ch l mt nhnh nh ca chi V h Tro Nha, ch cha phi l mt nhnh ca h Ng Tro Nha. Chi V dng Tro Nha t chi l Phng Qun cng

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

Ng Phc H, truyn 5 i n i t Honh Qun cng Ng Phc Phng, ng Ng Phc Phng c 5 con trai, th con t Ng Din v con chu u sinh sng H Ni, nn gi l phi Ni thnh ca chi V. Ng Din chnh l ngi bin son Truyn gia tp lc chi th V, cho n nay ng c 8 i con chu. B Ng Minh Tm t lu chia s vi ti nh bin son mt bn gia ph tht y cho chi V phi Ni thnh, tc l bn ph v con chu ca Din V b Ng Din, nhng v nhiu l do, cho mi n hm nay bn ph mi c hon thnh. Khi trao bn tho cho ti, b bo: "Anh chiu c' c nhanh gip ti v cho kin v qu thi gian ca ti khng cn nhiu". Ti thc s cm ng v li ni y. Nhng c l trong su thm tm hn, ti cm ng v hnh ng ca b; Mt ngi n b li l con chu xut thn ca th li ng ra gnh vc trng trch ca con trai xut thn ca trng. Bn gia ph tuy ch c 9 i, nhng do con chu ng, cc i tin t v con chu li sng trong giai on bin ng nht ca lch s dn tc, nn vic thu thp t liu gp nhiu tr ngi. Tri thin tai, ch ha v c sai lm trong nhn thc ca my th h ngi cm li, gia ph b mt mt, tht lc, vic ghi chp ph k b xao nhng, s phng t t tin b coi nh, l v ln n trong vic mu sinh khin cho con chu gn cng ha xa. Trong bi cnh y, vic lm ca b thp sng o l "Ung nc nh ngun" trong tm hn con chu. Mi ngi d l trai hay gi, d l ni hay ngoi u ht lng ng h b. Mc chun xc, c th v ht sc chi tit ca mi thng tin v mi mt nhn vt trong s hng my trm con chu khin cho ti v cng kinh ngc. Chnh iu ni ln s ng tnh ca con chu v vic lm ca b m l ra khng phi l nhim v;

148____________________________________ NGI H NG VIT, V

Nu con chu khng ng tnh, ng h b th u h c cung cp thng tin chi tit n mc y cho b chp vo gia ph. Ngy xa, cc b c trong h khi gp cnh ngang tri trong cuc i th thng xin quay v h, nng nh t tin mong c sng thanh thn nhng nm cui i. B cng vy, nhng li khng phi vy: B cng gp bt hnh trong cuc sng gia nh; b b chng b ri khi c vi nhau 4 mt con. Trong lc ngi n b cn s s chia ca ngi chng th ngi y li i theo k khc. Khi y ngoi vic chm lo cho 4 a con ra th b ngh v dng h t tin, mong lm c mt iu g c ngha cho cuc i b thm ngh lc sng cho con. V b chn cng vic kh khn m l ra l khng phi ca b. Phi chng l ht thy con chu v yu thng, qu trng b m ht lng ng h b trong ci cng vic y kh khn vt v i vi bt k ai hung chi l vi mt b gi ngoi tm mi? Khng bit c thc s cn mt li gii thiu cho bn gia ph m b bin son hay khng, v c gi ch l con chu trong chi phi, nn u bt't b c. Nhng vi lng knh trng, nn b c li, th ti khng th t chi m coi l mt ngha v. v chng, vi ngi ngoi dng Tro Nha th ti l ngi nm chc ph h ca dng h v c c cc bn gia ph c cng nh mi. Bn Gia Ph h Ng - dng Tro Nha - chi 5 H Ni do b bin son, c th ly lm "khun mu" cho ph tiu chi ca bt c chi h no, bi l vi s th h va phi nhng cha rt nhiu thng tin cn thit cho con chu hiu v mt con ngi no . Vi lng thng tin nh th, nu khng bit cu trc th s rt ri rm, phc tp. y, bng cch dng cc "Ch thch" b khc phc c s ri rm , gip ngi c cm thy thoi mi, hi lng: Khi no cn th s c n ch thch.

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________ 1 ;^

l ci gii ca b, nu khng qua nhiu trn tr th khng th c c iu y. Duy c mt iu ti bn khon l bn ph h Ng m li chp qu su v bn ngoi, n cht ngoi cng c tn. Nhng y cng ni ln ci kho ca b trong vic x l vn ny. Phm l chu hay cht ngoi th b u khng chp h, nhng khi c th ta vn bit r nhng ngi y mang h g. C c iu y hn cng khng phi l ngu nhin. Mong rng, bn Gia ph h Ng dng Tro Nha - chi 5 H Ni tha mn c lng k vng ca ht thy con chu trong chi h, ng thi cng l ngun khch l cho mi chi phi khc ca dng Tro Nha noi gng b bin son cho chi, phi mnh mt bn ph tiu chi hm sc nh th con chu hiu r hn v ci ngun dng tc cng nh quan h huyt thng trong chi h ca mnh.
H Ni, Ma ng K Su - 2009

150

NGI HO NG VIT, V

3. TH BN V GC TCH H NG
Gia Hng Ng Gia Chn

Ti thng thc mc v cng vic kho cu ngun gc h ta, nn lc no cng tm kim, kho st cc bia, cc s sch nhn vt trong a ht. Cng c nhiu bia ghi tn h Ng! Cc c nh mnh hay sao? M trong tnh hay cc tnh ln cn cng c h Ng; gn nht l lng a Mai (dng di Ng T Vn) Hong Vn (Ng Tin Sinh) c ny l bn ch thn ca Ng Gia Chn ta. o Ngn (Ng Phn Rung), p cu (H Ng Th). Cn nh M ta th duy nht c Ng Hu v Ng Tr mi l chnh dng di h Ng cn ngoj gi l h b h ca h m theo mnh (ta gi l b h). Ci phong cch ngy xa khi ngi ta b lp v th mt khi nnh nt hay da vo th lc ca pha mnh, c quyn, nht l trong lng x th hay xin ci h, xin lm u con nui ri lu ngy qun mt gc gc rng ly h ngi lm h mnh. (Trong s sch chng minh: L Thng Kit tn chnh l Ng Tun, nh lng ta h Ng Vn thuc dng di ca Nguyn Cng Hng Ph Chn m ra). Nm 1940 c ngi bn Sn Ty mi ti ln tm h ngi t, nhn dp ti Sn Ty hn mt thng i khp y. Xem trong sch c lng ng Sng c kiu t p. Mt hm ang theo ui trn cc cnh ng th c gp mt ngi lng ng Sng p l cng nhau ri tha chuyn.

H NG VIT N A M XA & NAY_________________________

ng ny lc u l li ni: "t y c nhn lm c rl: kia ngi cha ng Sng ng trn t y; pht bao nhiu ri! Khch quan cha bit hay sao?" Ti tip li: Tha thc cha bit. t ny pht c Phng Hng lm vua nc ta. K

n Ng Quyn nh ng dp bc gy dng nn c nh Ng, m mn cho nn c lp ca T quc, dng quc hiu, t nn t ch t y. Ni n y ti ngt li: Tha ng, c Ng Vng, ngi ng An (by gi) c m? - Tha phi, c hai C ngi lng ti c. - Th sao t ng Sng m li pht ngi ng An? - Tha, t y lm cha hng tng, ng An chng ti cng th cng chung c hai cha y, nn c tng ti cng pht, ng Ngh, ng Bng v s (nh Kiu Onh Mu b Phan K Toi). Ti li tip: C Ng Vng ng An cch y c xa khng. - Tha gn ! Gn y lm, cch ci dc ny, pha di lng ng Sng, pha trn l ng An. Hai x ch cch nhau c mt cnh ng hnh con mc thi ! - Gn qu! Ti c tng l xa! Th cn con chu ca Ngi th sao? Tha kh lm, C no con ci cng c tinh thn. Chnh bn thn ti y cng dng di h Ng. Trc ti cng theo hc ch nho, thi hai kha khng . Quay v xin hng s. c t lu ngh, lm Chnh hi. Ti cng c kho v phong thy a o, nay thy c n y ti xin php tip kin.

152_______________________________ NGI H NG VIT, V

- Tha! t chng ti y cn my ngi bng, th nh v Ty Cam Gi Thnh c mt ngi ri. Ch ta gi qu, t nhin c tn Ty bun n mua bao nhiu rung ri ly ch ta. Ch ny pht chc ha ra sung sng. Ci tr ph qu sinh l ngha, bn em tng m m. o ln thy m m y vn xng, o qun cha rch li vi lp xung. S vic mi xy ra y 9 thng (duy tm cho l l thin c). Chuyn tr hi lu ng khch ng An mi hai thy tr ti v chi nh, lm cm n th tri va ti. n cm xong chng ti ng li. Ti vn c mun i su vo vn bn hi: - Trn ny cn di tch g li v s di c ca cc Ngi khng? - Tha khng! Ch bit c mt nh xung tnh Sn bun bn, nay hi th khng thy tung tch g na. Cng nhau gi i gi li cun gia ph xem i xem li hai ba ln cng khng pht hin c vn g lin h ti vic trn. - Cc c Bc c du tch g li khng? - Tha khng. Ch c l i n lu truyn qua i kia l ngi Sn Ty n t Bc m thi. - Khng nh rng c th l c mt chi y sang Bc ri. T y lp trng st li gn nhau, c th v s k ng ny m coi nhau nh rut tht. Mt khi cu chuyn hp tm u ri th nhiu t tung ci m ra vanh vch. - H ti vn Trung Quc sang, lu c y n nay khng bit l bao nhiu i ri m du vt l ngi n th c Ng Vng (ch v pha ni) l di tch c nht ca c h nn mi nhn h Ng nh ti l con chu Ngi.

1 ^ 1 H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

Li tip: dng h ti mang mt huyt thng c bit: tnh kh nng ny, lm g cng mong bng uc mun xong ngay, ni cu no cng mt mc, ming ni chn bc lin, x s rt qu quyt, lm vic rt mc cng bng, t th an xo quyt, m hay ph suy hn ph thnh. Ni mt cch khc c l l vt chc kiu dng nh mt k tht phu sao? Khng, 100% khng! M xut pht hiu nhiu, trng ngha khinh ti khng hay khut phc trc sc mnh v l. Coi l kh kho i th c l l im ph suy hn ph thnh, khng a chung li ra lun vo ci, th p bng cho trong, hy sinh c thn th cho mt vic ngha l cng khng t, do dp may d mt. Lng nghe li tm s pht biu lin h vi dng di nh ti min Bc qu thy l ng thanh tng ng gn gi nhau trong nhiu quan im v tht l lng vo nhau nng nhng u cng nh khuyt. Cn mt iu xu na l tnh km nhn ni bn b, hay b d trong kh khn hng lc sm trc thng li. C th ngc li vn th chng ta l cng mt gc gc,

cng mt ng t. ng bn nghe tm tm ci c v thng cm v tng thm phn thn i tha thit hn ln. ng h im 24 gi. Chng ti cho nhau i ng mai li trao i tip. Sng ra, ch nh bo: By gi ti a ng ln bi yt n Vua: Ti v chu (tc Ng Hu Lng) bn cng tm gi sch s n 9 gi th thy tr sm sa l vt ri cng nhau theo ch hng dn ln chim bi ngi n T c knh. Ra ngoi hng v pha Ty Nam c nhng dy ni bao la chp chng trn non cao xanh bic, thm thm mt bu tri bao

154______________________________ NGI H NG VIT, V j ^ |

la bt ngt cy ci um tm, thnh thong c dng nc quanh co, sui tun rc rch. Tht l hng v thay! Tht l lu luyn xit bao! Con sng con li cn ngon ngoo t pha Ba V dn ti, nc chy quanh nm hnh nh v tn. Tuy l lu lng nh b nhng cng l mt phng tin giao thng c ch cho Sn Ty. T trong ng lng i ra ni vi i l r vo, tc l mt ng ba, th c mt ng thng tp dn ln ni n, ng rng 4m, hai bn trng ton dui, tc truyn Vua Ng thit k con ng ny. Trng cy dui vi mc ch buc voi, l dng cho voi n. Nhng cy ny k qui, to ln v chng, thn cy s s, mc mc, ch lm vo c th cha c mt ngi n ma, m cy no cng xe ra nh mt ci rng con, cao l m ln lao cng l! C gc to ti 4 - 5 ngi m mi xu. Gi ci lm sao! c knh lm sao! Khin cho khch vng li chnh lng hoi c. S lng no c phi l t u? C th c lng ti 100 cy v i nh th ta nh qun quyn by hng che lng rp mt dy c mt khc tri khin cho chnh tng ti tin nhn. Khong gia con ng l mt qun c, chng ti vo ngh. Khng bit lm t bao gi, quan st k th ton l gch c rt to v li dy. Ngi lp bng loi 6 hn gch vung. Qun ny to bng ba gian nh ta . Tc truyn c Vua sinh qun ny. Php cm hng cho qun ny thc l sn thy hu tnh, c long chu h phc, coi nh l mt ngi t c gi tr. Li c thuyt do c T Ao cm hng (nu nh vy mi c 300 - 400 nm) qun ny cho mt ngi bn hng h ISg.

H NG VIT NAM XA & NAY_________________________

D du sao vn l ngi qun c m dn lng c bn phn bo v v sa cha. Cng nhau i ln n, trng th gn m i li xa. Va i va ni chuyn nn khng my chc n ni. y tuy khng c vn ht, nhng sn chim ku, hoa c phn vinh, mc l nh hin ln mt con ng gp ghnh cheo leo ging nh phong cnh ni H Long. i mt qung na ti sn n, ngm ngha hi lu, xung quanh tng xy ton gch c. C cng gia l ca cm, hai bn l ca ra vo, trng tht n s m tn nghim, hng v, l mt ngi n xng ng tn th mt v anh hng lp quc ting di mun i. Qua sn lt gch, gch cng tht c. Tro mt ci thm nm bc ln ti n. Hai bn c hai cy dui cng lu i (c l Ngi thch th cy ny). Ti lng l s vo ci cha kha then cu, tra vo kha m, y ca mnh mt ci, bng c ngi trong n chy ra chn ca, tip sau c con h ngoe nguy ui. Tht s! Ti rng ri hn va. c trn tnh th nhn ra l mt pho tng. Thong th ung dung bn ti ni: khng vo c, phi khp ca li rt ci then bu ca ra, ri y ca ln na th tng v h cp gm hu. Ti v chu knh cn dng l! L on, ra sn bn ti thut: "n ny lp t i thng c, do th Trung Quc lm h ci h thng my ng ca ny. Ai khng bit m theo ng qui cch th tng chy ra ngn ca, khng cho vo. Nu bit thao tc ng th tng h ng

156______________________________ NGI H NG VIT, V

cho. Chng qua cng nh tru ca Khng Minh la T M m thi! L bi xong ng ca li ri cng ra v, vng thi dng x, i ng hai ngi cng h cng giao c vi nhau s ti ng. T by cho n nay khng c ha bnh, yn tnh, nn vic i vo chiu rng v su vn nh b d, trong trung "Chin quc" ny bit bao gi tr li vi c mun ca chng ta!
(Bi ny c rt t Gia ph chi h Ng M , Bc Giang. Tc gi l ngi trong chi h , bi c vit nm 1940).

HO NG VIT NAM XA & NAY

157

4. NG VN SC - HA s TR TI NNG
Li Giang

Ng Vn sc sinh nm 1981 ti H Ni, trong mt gia nh c truyn thng nng khiu v hi ha. Nm 2004 tt nghip i hc M thut, bn nm sau, tc nm 2008, anh nhn bng Thc s M thut, Ging vin ti chnh ngi trng m anh hc. Hi vin Hi M thut Vit Nam. Ngay khi cn l sinh vin, sc bc l ti nng thin bm: nm 1999, khi mi 19 tui, sc c gii khuyn khch trin lm sinh vin m thut ton quc, ti; "Vit Nam t nc ti". Ba nm sau, 2002 sc tham gia 3 cuc trin lm H Ni. Nm 2003, anh tham gia hai cuc trin lm Vit Nam v Lo. Nm 2004 l nm cui cng Ng Vn sc ngi trn gh nh trng, anh tham gia bn cuc trin lm vi bn ti khc nhau H Ni, trong sc ot Gii Nh trin lm sinh vin M thut ton quc. Sau khi ra trng, nm 2005, Ng Vn sc tham gia Trin lm m thut ton quc ti H Ni. Nm 2006,
anh th a m g ia trin lm qu c t N an n in g - T ru n g Q u c. N m

2007, Ng Vn sc tham gia hai cuc trin lm: Trin lm tranh La ton quc v trin lm quc t ln th nht - Kualalumpur Malaysia. Sang nm 2008, l nm Ng Vn sc tham gia nhiu trin lm nht: 9 cuc. ng ch l bn cuc trin lm quc t ti Vin - o, ti Kennimajor - Hungary, ti Xeoul - Hn Quc, ti Kualalumpur - Malaysia. u l nhng cuc trin lm nhm hay c tranh gi tham gia. Ring trong nm 2008,

158______________________________ NGI H NG VIT, V

Ng Vn sc c mt trin lm quc t ca c nhn ti Gallery Atlort - Kualalumpur - Malaysia. Nm 2009, Ng Vn sc c hai cuc trin lm ti Bo tng M thut Vit Nam, trong c mt cuc trin lm c nhn. Nh vy, khi cha y 30 tui i, 6 nm tui ngh, Ng Vn Sc tham gia 25 cuc trin lm ln nh vi nhng cht liu khc nhau, trong c 8 cuc trin lm quc t. Cho thy, anh l mt ha s a ti y trin vng. Ch mi chng u ca bc ng s nghip, nhng chng ta cng tin rng Ng Vn sc cn tin xa trn con ng Hi ha. Nm nay, 2010, Ng Vn sc tui "tam thp nhi lp", chc rng anh s t c nhiu thnh tu to ln hn trn con ng s nghip ca mnh.

K I HO NG VIT NAM XA & NAY

159

6. NGI H NG TR TUI HIN NAY

Ng Tho

Nm nay, Th H Ni k nim 1000 nm triu L nh . Lch s cn ghi, lm nn s tch huy hong ca triu L c mt danh tng h Ng. l Ng Tun. V ng gp to ln vo vic bo v v m rng b ci i Vit, ng c ban h ca nh vua vi tn L Thng Kit. Sut 35 nm ngoi vic bnh Tng pha Bc, ng cn b ln trc tip xut chinh, dp yn gic Chim, m rng b ci c pha Nam vi ba chu: B Chnh, Lm Bnh (vn l a L), Minh Linh (vn l Ma Linh) tc Qung Bnh v bc Qung Tr v a dn chu Hoan, chu i (Ngh An, Thanh Ha) vo khai canh lp p. chnh l l do nhng ngi h Ng ton quc khi tm v ngun ci u tm v x Thanh - Ngh Cc cuc di dn ln thng i bng thuyn. Nn khng c g l khi hu ht cc dng tc, trong c h Ng u tm thy ngun ci gn cc a phng ven bin. T h mi pht trin, tin su vo t lin. Cho n nay, my cun gia ph Ng tc mi ch c t liu h Ng t min Trung tr ra. t Nam Trung B, Nam B t min ng sang Ty cn cha c dy cung cp. Chng ti ngh, y l trch nhim ca cc bn tr h Ng hin nay. Hng ngy, trn bo ch v cc knh truyn thng i chng, tn tui nhng ngi h Ng c nhc ti vi tn s' khng h thp. H c mt khp mi ngnh ngh, cng v x hi t chnh tr, kinh t, khoa hc t nhin, khoa hc x hi, vn hc ngh thut, th thao vn ha...

160_______________________________ NGI H NG VIT, V ^ -

Chng ti th gi mt thng k y thiu st cc bc lo thnh v con chu gp thm: Nm 2008, hai nam thanh n t ca quc gia u con chu h Ng; - Hoa hu th' gii Ngi Vit: Ng Phng Lan. - Hoa Vng th gii: Ng Tin on. Dn gian c cu: "Ru np ci, gi h Ng". Hay cn c cu: "Thi xi, chn go np ci Ly v, chn gi h Ng". Xin cung cp mt s tn tui con gi h Ng ng thi: - Ng Th Hu (v c Tng B th Nguyn Vn Linh). - Ng Th Don Thanh - Ch tch Hi ng nhn dn Thnh ph H Ni. - Ng Th Thanh Hng - Ph Ch tch UBND Thnh ph H Ni - Ng Th Tuyn - Anh hng thi chng M. Gii Vn ngh thut: - Ng Th Kim Cc - Nh vn. - Ng Hong Giang - Nh bo. - Ng Thanh Hoi - NSND ht cho.
- N g K iu N g n - N S N D m a ba l.

- Ng Thanh Vn - Din vin in nh. - Ng Thi Uyn - Nh thit k. - Ng M Uyn - Ngi mu, o thut gia. - Ng Hng Vn - Gim c kch Ph Nhun, y vin BCH Hi Ngh s Sn khu Vit Nam Hy vng bn thng k ny s c b sung tip tc.

| $ i HO NG VIT NAM XA & NAY

161

1. N TH, NH TH, LNG t M, M M DI NH SNG PHONG THY

Ng S Phan
Trong ni san H Ng Vit Nam nm 20 09, chng ti cp n nhng ni dung: a / Vic chn hng cho cng trnh, b/ Kch thc, c/ V tr bt hng, d/ Rn trn m e/ Tam cp g/ Cy trng khu nh th, chung quanh m. h/ Chn ngy gi. Trong s ny chng ti xin trao l vi b con c bc trong h vn sau; i/ Ch ngha, cu i, honh phi, bia, m ch (xin gi chung l ch ngha). C th ni ch ngha trong nh th, trn lng m l lch s c ng ca mt dng h, qua y nh ln Hin ti v Tng lai. Nhng honh phi, cu i chnh v hinh thc, su sc, thm

162_______________________________________ VIC TM L IN H

thy v ni dung tr thnh bt h li cho con chu nhng bi hc v nim t ho chn chnh. Trong bi bo ngn ny chng ti mun nu kha cnh khc: xin php c nu mt vi th d bun b con tham kho; - C dng h c tn 17 i tin t v con chu, hu cung c t lu, nhng khi tn bi ng trc, trn thng c "Tn to 200...". M c t 17 i, trn bia (m chO 2002! - Nhiu nh th (ch yu cc nh th nh c a chi) trn ban th gian gia rt trang trng treo Honh phi "Phng t ng". Ba ch y va tha li va thiu, tha v l nh th th vic g phi "gii thiu" l "nh th t"; thiu l khng bit t no, h no... qu chung chung v khng lm giu thm thng tin, kin thc cho con chu. - C nh th trn nc "Ng ng tc". Ng ng tc theo vn phm ch Hn l h Ng ng. H Ng ta c dng Ng Tr, Ng S, Ng c, Ng Xun, Ng Vn,... ch u c dng Ng ng. Ngay h Ng chng ti nu ra y cng khng phi h Ng ng. Thc ra n l "Ng tc t ng", v thy 4 ch khng tin nn rt gn thnh "Ng tc ng". Do ch "ng" Hn t i xng nn "tc gi" nht vo gia cho "p", nhng c bit u sai mt ly i mt...dm - Tr mt s rt t bia th ph, bia cng c c bi "bi k" y chi tit, cn cc m ch trn m, trn lng cn ngn gn, c ng, thng tin, khng tha, khng thiu. V d; C Ng Vn X... 1867 - 1924 Rm - 11 - Gip T Ngn y thng tin cho ta bit c sinh 1867 (inh Mo), c mt 1924 (Gip T); gi ngy rm thng 11 (thng T); cn mun bit thm thn th s nghip ca c th phi c v nghin cu ph...

L ^ i H NG VIT NAM XA & NAY

163

Cch H Ni 250km v pha nam, mt lng qu (*) kp gia quc l lA v ng st xuyn Vit, con sng Bng hnh n trc mt lng, minh ng ln l bin c, ni c n th An Dng Vng l bnh phong,... Bn tn bom M trn u mi ngi dn ni y tr thnh lng anh hng, x anh hng c vinh danh l "lng i bom i hc". Trong ci ti bom by, pho hm M , vy m qun th n th cc c Hong gip, Tin s vn ngi i cu i vua ban: "Khoa danh thin h hu Ph t th' gian v" t lu con chu trong h, ngoi lng trc khi i thi, sau khi t u v nh th cc c cu xin v t n. Tri qua 182 khoa thi vi 2889 Tin s cng bao nhiu n i lng miu tn vinh cc bc khoa danh, nhng cu i trn vn cha b ai mn , rnn li. Honh phi, cu i... ch ngha trong nh th, trn lng m khng ch l nhng t liu, nhng thng tin m cn l tinh thn, kh tit ni qu kh lch s vi hin ti v nhn nh con chu trong tng lai. Honh phi, cu i nhng v tr linh thing y phi l mu tht ca chng ta, ca tng gia nh, gia tc. Chng ta c quyn t ho nhng khng nn (hay khng c) ngi ch, gm nhm vinh quang ca qu kh! Chng ta c gng hc tp tu dng nhm lm rng danh tin t xng ng l lp con chu "hu sinh kh y" m t tin k thc cho ta.

(*) Lng ng Trai, x L Trai, huyn ng Thnh, Ngh An, nay l lng ng Trai, x Din K, huyn Din Chu, Ngh An.

164____________________________________ VIC TM LINH

2. NHNG NGY XUT HIN SAO I HUNG

TRONG NM 2010
Linh Giang

Thc ra cc ngy i Hung c tnh theo lch can chi,

nhng tin cho b con theo di v chim nghim, chng ti ghi theo ngy thng dng lch.

A. n c: Chuyn xy ra - Ngy 26-12-2003 c sao Th t - cu trn hc o, xy

ng t Iran cht hn 3.300 ngi.

- Ngy 26-12-2004 c sao Th t - Thin cng, xy

ng t v sng thn Xumtra cht 312.000 ngi. - Ngy 26-9-2 007 c sao St ch, Huyn v hc o sp cu Cn Th cht 53 ngi.

- Ngy 08-10-2005 ng t Iran cht 73.000 ngi. Ngy y c sao Thin Cng - Huyn v hc o.
- Ngy 03 -5-2 008 c sao Thin a chuyn st, cu ton hc o ng t T Xuyn cht 60.560 ngi, mt tch 25.000 ngi.

- Ngy 06-3-2009 c sao Th t, ng t lm cht 292

ngi. Gi nh chc trch Italya bit lng nghe li cnh bo ca Giuliani, th chc tn tht hn nhiu!

S I

H O NG VIT N A M XA & NAY

165

B. Tri tn: D bo cc ngy c sao (xem bng)

i Hung

nm 2010

Bng d bo cc ngy thng xut hin cc sao i hung: Thin cng, St ch, Th t theo dng lch nm 2010.

Ghi ch:
V Ni san h Ng s' sau n thng 3 nm 2011 mi pht hnh, nn chng ti xin cung cp cho b con cc ngy c sao: St ch; Th t; Thin cng (theo th t) ca cc thng 1, 2, 3 nm 2011 b con tin s dng : Thng 01/2011; (01; 13; 25); (06; 18; 30); (07; 19; 31). Thng 02/2011: (07;19); (12; 24); (07; 19). Thng 3/2011: (03; 10; 22); (14; 26); (03; 10; 22).

1 6 6 _______________________________________________ VIC TM LINH

- Ring cc sao trng tang, trng phc, tam tang ch trnh cho ngy ci tng; nu ngi cht mai tng ngay trong 03 ngy u th khng cn trnh (mai tng sm cn gim c hung khQ. Nhng l 35, 49, 100 ngy, gi u, gi on tang nu trng vo cc ngy xu trng tang, trng phc, tam tang th nn trnh v t chc vo nhng ngy trc c ct tinh, sau th theo ng chnh k lm gi khng cn trnh. - Nhng ngy xut hin cc sao xu k trn nu trng vi ngy xung bn mnh, ngy hc o th tnh hung cng tng ln. - Tuy nhin cc ngy c sao xu nhng gp cc cung hong o mnh th thm ct, gim hung - Nhng hon cnh bt kh khng th "lun" tnh tng sinh, tng khc ca ng hnh, hin tng tc thi ca ngoi qui v dch l tm gii php ti u.
(Ngun: m dng i lch)

I S | H NG VIT NAM XA & NAY_____________________________

3. S K L C TH Gll THCH
Xun Tng

Ngi Thy t Ng Hn h tc chng ti t Hu vo, hin c 14 th h. Nm 1994, h tc chng ti ch trng vn ng con chu trong h t nguyn ng gp tin ca xy dng M T. Mc d iu kin kinh t lc y cn c nhiu kh khn, nhng nh tm lng hiu tho ca con chu, nn ch cha y mt nm, s tin con chu t nguyn ng gp tha xy dng ngi M T khang trang vo hng nht nh trong vng thi im y. cng l vic bnh thng nh vi bt k mt ng h no khc, chng c g ng ni. C iu l, trong h c hai ngi ha t nguyn ng gp, nhng c l ch l li ha cho qua chuyn bi v mnh l b trn. Cho n khi M T xy xong, tin cng khng gi v cho trng tc. y l ngi m Thy T ca dng h, nn cng l ngi m T u tin c xy ct khang trang, bng vic vn ng ng gp t nguyn ch khng phn b theo sut inh nh phn ng cc chi h khc (khng k m ca phi; phi no lo cho phi y). V l m h tc ch trng dng bia lu nim ng vin con chu tip tc ng gp xy dng cc ngi M T khc. Cho n u nm 2009, cng bng cch , h tc xy dng khang trang c 12/13 ngi M T Nhng khi chp nh lu nim th tnh c tiu im ng knh li ri ng vo ch tn hai v cha np tin.

1 68

VIC T M LINH

(v tr bia lu nim trn nh v mi khc mang v t chp nh ch v tr chnh pha i din).

---- ........ .....

? 0 i l ( l l i I I Q I I 6 K l i f l U C N | i ; ^ M t!
ti
u las , MUI u utiii: Iii;:: B m n o i.u iit Kiniuiii K tii B iM iU R a ^ C m in T ts n s I S *S W ^ U 3 tnBic lcn I
'n id H |> 0 UII KCCC

fl-i
li* B k i

.'t-w
C l

tdC
iCCS ;

K li K

s iin t .C n iin iu s lsEi

Bmsmmin muN I Blfiiifp R O I I BtuM i-ri: ?!::r

" ' ' ; . MIttK I? 5 . MUItintKZ:!A:H,r W . t - . c - ^ .

R rng hin tng trn l c th gii thch theo khoa hc, nhng h tc th phn ng thin v kha cnh tm linh. Li mt s trng hp na lin quan n mt trong hai v "ci c" ni trn. l, ng thi vi vic vn ng xy dng cc ngi M T, dng h cn t chc bin son Gia ph lu truyn li cho con chu.

K I H NG VIT NAM XA & NAY

169

Mi ngi trong h c "mt bng trch ngang", nh trong nh. Trong s 170 ngi, th ch c duy nht mt v (trong s hai v trong cu chuyn trn), in n ln th 3 trong 3 ngy khc nhau nhng u khng hin ch trong khung (xem nh)

NG KHI
G ' U i t i t
i .a

^ #

Ni^KKii
Ng Vn 1^0.1963
S'gA T h i M H n g . 1 9 6 4

con

: i / io

oxtng.
C oo

N f T Q ttn h tc o o h c).

ch^ikhxU i-t)!

Ng Xun (rti 4).

Ciin ha Ihu M>' vo.'ii> T h Thu. /9 .y C h | H <vV *nLvK. I'V Con H T k iT h u H .t'*^ .'^

t> iH h v S k N g V nTin.1% 3
\ t f i T iu K H u im g . 9 4 a>f>n-

w .l

//*K ln /*

H T h V u ,k : .> . !'* ' H<i Hu rh u < \ . H T k : T h u L s / r.H .T h :h u T t u < H ' l

t\> n

- -4 x .^

V hin tng ny, nu ai lm vic vi my vi tnh cng u xc nhn l c th xy ra (mc d rt him). Nhng b con trong h tc chng ti u ngh l vic tm linh xui khin ra, ch khng phi do k thut, bi l h khng bit n my vi tnh v rng, nu do li k thut th sao khng xy ra vi nhng ngi khc trong s 170 ngi? Chuyn l nh vy, c chp nh lm bng, ai mun hiu th no th ty ; cn h tc chng ti bo m cc bc nh ny l tht ch khng h ngy to.

170

T I C H N H

H N G VIT N A M XA & N A Y

V III. T IC H N H
A. DANH SCH C NHN, N V CNG TIN XY M HN QUC CNG NG LAN
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 H v Tn Ng Quang Nam Ng Vui Ng Gia Biu Ng S Phan Ng Tin Qu Ng Trng M Ng Th Mi Ng Tho Ng Nht Dn H Ng H Ng Ng Ngc Bch Ng c on a ch Trnh Ph, Tin Hi, Thi Bnh M Li, Ph M, Bnh nh v cc con: nh Cng, Hong Mai, H Ni Din K, Din Chu, Ngh An Thn oi, Tam Giang, Yn phong, Bc Ninh Ph Kh, Cm Kh, Ph Th Tam Quan, Hoi Nhn, B Vnh Nam, Vnh Linh, Q Tr Thu Li, Tin L, Hng Yn Qung B, Ty H, H Ni Phong Cc, Yn Hng, QN Hng Mc, T Sn, Bc Ninh Dng Ph, Khoi Chu, HY S tin 4,000,000 2,000,000 5,000,000 2,000,000 1,500,000 5,000,000 3,000,000 1,000,000 1,000,000 4,000,0(X) 2,000,000 3,000,000 3,000,000

HO NG VIT NAM XA & NAY

171

STT 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31 32 33 34 35 36

H v Tn Ng Cng Hon H Ng Ng Vn Hu Ng Vn nh Ng Vn Sm Ng Vn Hin Ng Vn Chnh

a chi M Tr Thiig, T Lim, H N

nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong Mai, H N

S tin 1,000,000 ! ,000,000 1,200,000 500,000 100,000 50,000 200,000 500,000 200,000 100,000 200,000 100,000
100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 200,000 5,000,000

nh Cng, Hong Mai, HN

Ng Minh Phcmg inh Cng, Hong Mai, H N Ng Vn Long Ng Mnh Hng Ng Th Mang Ng Quc n Ng Vn Thng
Ng Th Thanh nh Cng, Hong M ai, H N

nh Cng, Hong Mai, HN

nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N

nh Cng, Hong Mai, HN

nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H N nh Cng, Hong M ai, H,N nh Cng, Hong M ai, H N La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, H Ni

Ng Vn Bnh Ng Vn Dng Ng Vn Tn Ng Vn Ti Ng Vn Chnh Ng Quc Hng Ng Trung Sn H Ng Ng Bch Luyn

1,000,000

172

TI CHNH

STT 37 38 39

H v Tn Ban Lin lc H N g H N g

a chi H Ng Ph Tli Dfng Ph,Chnh Ngha. HY H Ph Cc, Ng Lo, Kim ng, Hng Yn Ph Cc, Ng Lo, Kim ng, Hng Yn Mai Lnh, Thanh Oai, HN Mai Linh, Thanh Oai, HN Ph L, Sc Sn, H Ni Ph L, Sc Sn, H Ni Ph L, Sc Sn, H Ni Ph L, Sc Sn, H Ni

S lin 2,3s0,000 1,000,000 1,000,000

40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57

N g Cng Thnh H Ng N g Don Chn H N g N g Minh Quang N g Th Ho N g Thu Nga

500,000 2,000,000 500,000 2,130,000 200,000 200,000

100,000 100,000 100,000

1,000,000

Ng Th Bch Ng Th Lan
N g Mnh Cng H N g

Ph L, Sc Scm, H Ni Ph L, Sc Sn, H Ni
V n, Thanh Ba, Ph Th

p Cu, Bc Ninh p Cu, Bc Ninh

T Tlianh Oai, Thanh Tr, HN Thiig Ct, T Lim, HN Thnh ph' Hi Phng Cm Ph, Qung Ninh H on, An Hi, Hi Phng Vn Trng, Thi Tliu, TBnh

1,000,000 1,000,000
1,000,000

Nguyn Th Bch
H N g Thi H N g H N g N g Th Chung N g Quang Tinh N g Vn Dng

1,000,000 1,000,000
1,000,000 1,000,000 1,000,000

H O N G VIT N A M XA & NAY

173

STT 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69
70 71 72 73 74 75 76 77 78 79

Ho v Tn ll Ng
N s uc Khnh Ng c Uy N g Quang Kh N g Vn Hun N g Minh Duyn N g Vn on Ng ng Duyn Ng Th Lin Ng Vn Quang N g Vn Ct inh Tin Vinh
N gu yn V n H iu

f)ia chi Sii. H;>i Phng Cm Ph. Qung Ninh Trng BLL. h N g HP Ph BLL ho Ng Hi Phng u vin BLLh N g HP U vin BLLh N g HP Ph BLL h Ng Hi Phng Ph BLL h Ng Hi Phng Hi vin h Ng Hi Phng H Ng Hi Phng H Ng Hi Phng Chu Ngoi h N g HP

S tin
1.()()(),000 1.000.000

500,000 100.000 300,000 200,000 300,000 200,000 200,000 200,000 200,000 200,000
200,000 100,000 200,000 200,000 100,000

Chu Ngoi h Ng HP H Ng Hi Phng H Ng Hi Phng H Ng Hi Phng

H N g Hi F hng

Ng Vn Trng
Ng Vn Cy

Ng Vn Thu
Ng Vn Nam

H Ng Ph
Ng Ph c
N g Ph N hn

Hi Quan. Tng Giang, T Scm, Bc Ninh

1,000,000
100,000

Hi Quan, T Scm, Bc Ninh

H i Quan, T Sii, Bc N in h

1,000.000 1.000,000
200,000

Ng Ph Hu

Hi Quan, T Som, Bc Ninh Hi Quan, T Sn, Bc Ninh

Ng Ph Nhng

174

TI CHNH ; ^ J H v Tcn N g Ph Thi N g Ph Hi N g Th Nhiu N g Th Phn N g Vn Giao N g Th Hin H N g N g Vn Tc N g Nhm N g Th An N g Dng Huy N g Vn Hng N g Vn Qung N g oan N g Tun N g Giang N g Hi N g Quang An N g Quang Lm i nhc a chi Hi Quan, T Sii, Bc Ninli Hi Quan, T Scfii, Bc Ninh Hi Quan, T Sn, Bc Ninh Hi Quan, T Sii, Bc Ninh Vin trcmg Vin thuc n Qu Ngh An, Thng tr QN ch L, Nam Vn, Nam nh ch L, Nam Vn, Nam nh (1 ch vng) ch L, Nam Vn, N ch L, Nam Vn, N An Nng, Nam Tin, N An Nng, Nam Tin, N An Nng, Nam Tin. N Trc ao, Trc Ninh, N S Nng nghip TNT N Thnh Ph Nam nh Trc Khang, Trc Ninh, N Trc o, Trc Ninh, N HT trng PTTH Ch Linh nh Ho,Ycn nh, THo S tin 200,000 200,000 10,000 10,000 2,000,000 200,000 1,000,000 2,400,000 100,000 50,000 200,000 100,000 300,000 200,000 50,000 100,000 500,000 1,000,000 500,000 100,000 50,000 50,000

STT 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99

100 N g Xun Triig nh Ho,Yn nh, THo 101 N g N gc Ca nh Ho,Yn nh, THo

I H O NG VIT N A M XA & NAY

175

STT

H v rn

a chi'

S in 10,000 20,000 50,000 50,000 10,000 20,000 30,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 100,000 10,000 100,000 20,000 20,000 50,000 30,000

102 N g Vn Dc 103 N g Th Thu 104 N g Hu L 105 N g Vn Trng 106 N g Th Xuyn 107 N g Thin Thn 108 N g Hng Nga 109 N g Xun Cng 110 N g Vn Minh 111 N g Vn Ngn

nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho.Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, THa nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, THo
nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, THo

112 N g Xun Triu 113 N g Th Cy 114 V Th a 115 Ng Th nh 116 Ng Vn Chun 117 L Vn Khoa 118 N g Kim Chung 119 Ng Th 'rhi 120 N g ng Ninh 121

Ng Mnh Hnh

122 Ng Vn C

123 Ng Hu Thoan 124 Ng Long Hi

nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, T Ho

10,000 20,000

176

T! C H N H

sn

H v Tn

a ch nh Ho,Yn nh, THo nh Ho,Yn nh, T Ho nh Ho.Yn nh, T Ha Lam Scm, Th Xun, THa Lam Sn. Th Xun, THa Nguyn Hng, Thanh Ho H N g huyn Th Xun, TH v gia inh. TP Thanh Ho M Tr Thng, TL, HN La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, H Ni La Kh, H ng, Ni La Kh. H ng, H Ni Mai Lnh, H ng, H Ni Mai Lnh, H ng, H Ni Mai Lnh, H ng, H Ni Qung B, Ty H, H Ni Qung B, Ty H, H Ni Qung B, Ty H, H Ni

S tin

125 Ng Xun Chung 126 N g Th L 127 Dng Th T 128 N g Vn Phong 129 N g c Nm 130 L Th M 131 Ban Lin lc 132 N g Hu 133 H N g
134 N g Duy Tm

50,000 100,000 20,000 100,000 100,000 100,000 1,000,000 500,000 1,000,000 1,000,000 500,000 300,000
1,000,000 500,000 200,000 200,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 200,000 100,000

135 N g Trng ng 136 N g Q uc Hi 137 N g Mnh Trung

138 N g T h D 139 N g c Thng 140 N g Duy Ton 141 N g Xun Phim

142 N g Don Thanh 143 N g Don Lim 144 N g Don Khang 145 N g Vn Bn 146 N g Vn Phi 147 N g Vn Chcmg

1 ^
STT

HO NG VIT NAM XA & NAY

177
S tin 100,000 100,000 200,000 100,000 100,000 100,000 2,200,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 1,000,000 1,000,000

H v Tn

a ch Qung B, Ty H, H Ni Qung B, Ty H, H Ni Qung An, Ty H, H Ni Qung An, Ty H, H Ni Qung An, Ty H, H Ni Qung An, Ty H, H Ni Thi Bnh Hi Yn, Mng Ci, QN Hi Yn, Mng Ci, QN Thanh Scfn, Ung B, QN Cm Ph, Qung Ninh Cm Bnh, cm Ph, QN B th Tnh u Ph Th CTy thu li Vit Tr, Ph Th (gim st cng trnh) Hunh Thc Khng - H N i (Con ng Nam) Hunh Thc Khng - H N i (Con ng Nam) Dcmg Qung Hm - H Ni (v ng Vui) Dcfng Qung Hm - H N i (con ng Vui) Dcmg Qung Hm - H Ni (con ng Vui)

148 N g Tin Dng 149 N g Quang nh 150 N g Chin 151 N g Cng 152 N g Hu H 153 N g Quang Tnh 154 H N g 155 N g Thi Ho 156 V c Tin 157 N g Tin Dng 158 N g Chin 159 N g Th Yn 160 N g c Vng 161 Lu Quc Nam Ng Bnh Nam Giang Ng Quang Dcmg Trn Th Thanh Vn

162

100,000

163

100,000

164

100,000

165 Ng Mnh Hng

100,000

166 Ng Hng Thu

100,000

178

T I C H N H

STT

H v Tn

a ch Ty Sn, ng a, H Ni (v ng Biu) Ngoi phong b bn cy cu Mai Lnh, H ng, H Ni Cm Ph, Qung Ninh Tnh n ht ngy 30/12/2009

S tin 100,000 191,500 50,000 4,000,000 105,951,600

167 on Th Thoa 168 Khng tn 169 C Thu 170 H Ng Tng cng

H NG VIT NAM XA & NAY

179

B. CHI PH XY DKG KHU LNG M HN QUC CNG NG LAN

Ngy 31/05/09: Ban lin lc h Ng a nh ngoi cm vo kho st ln th nht (chuyn i do Thiu tng Ng Tin Qu v ng Ng Gia Biu ti tr mi chi phQ. - Mua 4 l (nh th 2, m 2): Ngy 06/09/09: Ban Lin lc i kho st ln hai xc nh thm hng v huyt m. Chuyn i do ng Ng Vn Giao. Vin trng Vin thuc phng thuc n, ti tr mi chi ph. - Mua l hng hoa: Ngy 11/10/09: L ng th tm kim v ci tng phn m Hn Quc cng, chi ph bao gm: - l ti nh th v m Ngi: - Tin mua tiu, quch, vi lim vng hng, tin cng v bi dng lmm...: - Thng cho hai th bc v sang ct hi ct Ngi: - Tin xng xe hai chuyn trong ln cng tc ny: 250.000 3.180.000 200.000 1.820.000 80.000 400.000

>80

TI CHNH

Ngy 22/10/09: I^ng Ng Quang Nam vo Ninh Bnh t 7 hng mc bng cho cng trnh, tin xe t i li: Ngy 22/11/09: i^Thi cng xy dng khu Lng m, gm: bm ht nc khu ao, xy mng bao quanh, xy phn mng m, san lp mt bng 214m^ - l hng hoa: - Tin xng xe t cho chuyn i: Ngy 30/11/09: - ng Ng Quang Nam i kim tra vic ch tc . - Tin thu t: Ngy Q7/12/09: - Ban Lin lc vo Ninh Bnh kim ch tc 7 hng mc bng , ri vo ng Phang kim tra nn mng ca cng trnh; - Tin xng xe v l ph: Ngy 12/12/09: - ng Biu cng ng Vui, ng Phan vo ng Phang kim tra ln cui iu kin c th lp t cc hng mc bng , c khi nng ti hng chc tn:. - Tin xng xe v l ph; 980.000 travic 500.000 lOO.OOO 980.000

500.000

980.000

m N G VIT N A M XA & NAY_______________________________ 'IQ '*

Ngqy 17/12/09: - K a n Lin lc vo ng Phang ch o vic lp t cc hng mc bng ; - TPhanh ton 7 hng mc bng : - Trhng cho xe v cu: 2.000.000 - Cng Ng Quang Nam chi ph in v vt t ttrong thit k ha tit cho ton b Lng m; - >D l hoa qu; - x<ng xe v l ph: Ncgy 24/12/09: - TTin sn cc mu; - NVIua cc vt dng phc v cho L Khnh Ithnh v in n ti liu: - Lm vi tnh b cu i bng ch quc ng: N<gy 25/12/09: - Ban Lin lc vo kim tra v ch o hon tt cng trnh, trng cy, chun b L khnh thnh. - Mua 2 cy vn tu: - /Xng xe v l ph: Nigy 29-30/12/09: - IL Khnh thnh v quyt ton cng trnh: - Thanh ton cng trnh phn xy mng bao quanh, mng v cc hng mc khc, san lp mt bng xy cc cng trnh xung quanh, lt nn gch, p ng, cy c... 350.000 950.000 235-OOO 790.000 150.000 1.OOO.OOO 50.000 950.000 45.000.000

39.500.000d

182

T I C H N H

- Thng cho cn b ch o cng trinh: - l cng t ti 29/12: - Chi cho L Khnh thnh, th lc cm tra (24 mm, 150 ngi) - Thu dng rp bt a, bn gh, my pht in - Bi dng i t: - Bi dng i nhc t: - Bi dng 5 chu hc sinh phc v L ct bng khnh thnh: - Chi tin li hng khi Phc Quang T ng: - Chi cho chuyn pht nhanh cng vn, vn bn vn ng ng gp ln 2: - Xng xe v l ph: - Chi ph cho vic quay phim, chp nh lm t liu: Tng chi:

2.0{j0,000 260,000 5.020,OOO 900.000 200.000 lOO.OOO lOO.OOO 2.000.000 497.000 980.000 1.200.000

114.472.000 ng
H Ni, ngy 31 thng 12 nm 2009 TR NG BAN XY DNG
N g G ia Biu

Ghi ch: Nh vy, cng trnh xy Lng Hn Quc cng, Qu h phi ng ra hn 8,5 triu ng.

H i N G VIT NAM XA & NAY

83

C: QUYT TON TI CHNH NM 2009

Thiu nm 2009 - Tin qu nm 2008 chuyn sang: - Tin cng c ti L dng hng 21/1 K Su - ng Ng Nht Dn ti tr chuyn xe i Kim Chm - Hi Phng - V chng ng Trn Vn Tuyn - b Ng Th Thu h Kim Chm ti tr: - Tin li tit kim: - Tin bn Ni san: Tng thu nm 2009: 50.485.000 20^00.000 1.650.000 l.soo.ooo 3.060.000 7.290.000 83.985.000

Chi nm 2009 Ngy 3/01/09 Ban LL v h Ng DUng Ph, Chnh Ngha Khoi Chu, Hng Yn trao i vic chp ni sai trc y.. -L: Ngy 07/01/09: D gi t h Ng ng Mai, Thanh Oai, H Ni, - L: Ngy 10/01/09: D gi t h Ng Km Chm, M c, Hi Phng: -L: lOO.OOO 350.000 lOO.OOO

184

TI CHNH ^

- Tin thu t - Chi giy mi, tem th chun b cho L dng hng u nm 2009: A - Ngy 11/01/09; D l Chp h h Ng Thng Ct, T Lim, H N i: Ngy 22/01/09: Chi Ni san s I - 2009: Ngy 31/01/09: i m ma ng Ng Xun Hm: Ngy 12/02/09: i ng Lm thp hng Tin Ng Vng: Nhn ngy chnh k 18/Ging; Ngy 15/02/09; L dng hng Tin Ng Vng ti H Ni - L; - Chi tip i t n h Ng p cu: - Tin xe t a n i t: - Tin thu Hi trng nh VHTN ( c gim gi) Ngy 19/02/09; D gi t h Ng Pht Tch, Tin Du, BN -L : - Xng xe v l ph: Ngy 8/3/09; D l T Xun h Ng p Cu: Ngy 1/4/09; Ban LL thm ng Vui m Ngy 25/4/09: D L Khnh thnh T ng h Ng Nam Cao, Kin xng, Thi Bnh:

1,6C0 OOO 15 OOO 3C4 OOO 14.8) OOO 300 OOO

120.000

48D OOO 1.495,000 1.eOD.OOO 3.5OD.000

311000 OO.OOO 300.000 209.000

310.000

I H NG V I T NAM XA & NAY_________________________

^ Ngy 27/6/09: Thm ng Mnh, thnh vi n B L L <Chi cho trng cy lu nim ca h Ng ti n th ng Lm: Ngy 20/9/09: D l ra mt BLL lm thi h Ng Hi Phng --l: - - Cng tin: - - Xng xe v l ph: Ngy 26/4/09: Ban LL mua bc ph iu tng ng Ng c Nhun, Thnh vin BLL v sc khe yu xin ngh: Ngy 02/12/09: D Khai mc trin lm M thut ca h s tr ti nng Ng Vn Sc: Lng hoa Tng chi nm 2009: Tin qu nm 2009 chuyn sang nm 2010 l: Tng thu 2009 - Tng chi 2009: 83.985.000 - 29.965.000 = 54.020.000 180.000 29.965.000 HO.OOO 300.000 432.000 lOO.OOO 1,960.000

250.000

H Ni, ngy 31 thng 12 nDm 2009 PH BLL PH TRCH TI CHNH

Ng G ia B i u

186

TI CHNH ^

D. BNG V N G DNG H N M 2009 D A N H SCH NHIVG C N H N , N V CNG TIN T 200.000 N G N N G TR LN (Danh sch y xin xem bn k chi tit)
STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 H v tn Ng Gia Bo Ng Ngc Bch Ng nh Bnh Ng Gia Biu a ch Ri Cc - Ng Lo - Kim ng Hng Yn S tin 200,000

Hng Mc, Hng Mc, T Sn, 3,000,000 B. N i^ S 14/294 Kim M, H Ni S122 Ty Sn, ng a, H Ni. 200,000 200,000 200,000 300,000 200,000 200,000 200,000 200,000 200,000 200,000 200,000

Ng Xun Chung 109 ng 5 Hong Quc Vit, CXj, HN Ng Nht Dn Ng Minh Diu Ng con Ng Trng Hiu 14B ng E),HN 14/25 Pho i Lng,

S' 750/31 Nguyn Kim, Ph Nhun, TP.HCM B12A L 4 Khu TM nh Cng, HM, HN 19 Phng Hng, Hon Kim, HN Hi Quan, Tng Giang, T Sn, B. Ninh M Tr, T Lim, HN

10 Ng Ph Hu 11 Ng Cng Hng

12 Ng Quc Khnh 36/603 Lc Long Qun, Ty H, HN i3 Ng Hng Lnh Ni Pht, Tam Hp, Bnh Xuyn, V. Phc

| ^ [ H NG VIT NAM XA & NAY

187

14

Ng Hu Minh

S 33, B4, ng 28 B in Bin Ph. Ba nh. HN P.20I TT Ban i ngoi T , Ngc Khnh, Ba nh. HN Hi Quan, Tng Giang, T Sn, B. Ninh

200,(XX)

15

Ng Vn Minh

200,000

16

Ng Ph Nhn

300,000

17 18 19 20 21 22

B Ng Huy Phan 22 B Triu, HN Ng Tin Qu Ng Tho Ng Trng Tit Ng c Trn Ng Vit S 32/113 Vnh H, HN 60 Hng Bng, H Ni Lc Thy, ng Kt, Khoi Chu, HY Vin Y hc c truyn Qun E)i

200,000 500,000 200,000 500,000 300,000

S' 34 ng 670/38 H Huy Tp, Yn 2000,000 Vin Lc Thy, E)ng Kt, Khoi Chu, HY H Qung B, Qung An, Ty H, HN H ng, H Ni C Bn, E)ng Mai, Thanh Oai, HN Thng Ct, T Lim, H Ni h Ng Cm Ph, Qung Ninh M c, An Lo, Hi Phng 300,000 200,000 1,000,000 200,000 200,000 500,000 200,000

23 24 25 26 27 28 31

Ng Trng Ym Ng Vn Bn H La Kh H Mai Lnh H Ng Hu Ban Lin lc H Kim Chm

1 8 8 ___________________________________________ TI CHNH

MC LC
'rang I. h o t n g d n g t c .............................................................7 1. Hot ng ca dng h Ng trong nm 2009........................ 7 2. Ch trng trng tu tn to phn m Hn Quc cng Ng Lan..................................................................................13 3. Thnh lp Ban lin lc (Lm thi) H Ng Hi Phng.......17 4. Vic tm kim v xy dng Lng m Hn Quc cng Ng Lan..................................................................................21 Hn Quc cng Ng Lan (Th k XV)...................................31 A: Vn khn thn linh th a ....................................................33
B. Vn khn T M ................................................................................. 34

Din vn ca Ban lin lc h Ng Vit Nam ti l khnh thnh Lng m Hn Quc cng................................. 36 V vi ci ngun....................................................................42 Lng m t Hn Quc cng.................................................. 43 Nhng mu chuyn chung quanh vic xy Lng Hn Quc cng............................................................................. 45 II. KT NI THI GIAN..................................................................49 1. Lc ph h Ng Vit Nam (tip theo k trc)...................49 2. Ngh Quc cng Ng Trng v con chu............................ 50 Con chu Ng Nm chuyn c i ni khc.......................... 53 3. Mt ch khut trong lch s cn lm sng t hay Anh V k n theo Thi y Vit Quc cng L Thng Kit....................................................................... 56

H H i NG VIT N A M XA & NAY____________________________^

4. L IL Thng Kit qua Vn bia, sc phong..................................64 5. E , [Bia Sn Ln g................................................................................72 I. DAA^NH NHN, DANH S V DOANH NHN H N G .............76 1.1. INg Chn Lu ngi khung ph nc V i t............................ 76 2 . Thch thnh Lm p trc Lc l Ng T A n ........................... 78

3 .1 . Ng S Lin - di mt cc nh s hc.................................... 80 4. . Ng Quang Bch v cuc chng Php cui th' k X IX ......... 84 5. . Nh th tin s Ng N h o .............................................................90 6.). Ng Ngc Bch cu chin binh - Doanh nhn thnh t.......... 93 IV. NHH KHOA H C ............................................................................ 97 1 .. Ng Thnh ng - Thin ti hay mt ngi i n ? .................97 2.!. Ng Bo Chu mt vinh quang ton hc ca Vit Nam.... 101 Ng Bo Chu ng vin sng gi ca Huy chng R elds........104

3.1. Ng Nh Bnh - Ngi a ting Vit vo Harvard...............106 V. HC NG KHP NI T GII T H I U ......................................... 110 11. H Dng Ph i tm M T .................................................... 110 21. H Ng Nam Cao xy dng t ng.................................... 117 3. H Ng - Htmg Cng tm g c ...................................................121 4. H Ng nh cng Hong Mai H Ni.................................... 127 55. Thm mt h tm ngun............................................................132 3. Hnh trnh tm m c T h Ng Tin Thn oi, x Tam Giang, huyn Yn Phong, tnh Bc N inh................. 135 VI. NGI H NG VIT, NGI H NG V ........................... 140 1. Ngi nng dn c bn tay ti hoa......................................... 140 2. Ngi n b vit Ph cho h .................................................145

1 9 0 ____________________ T I C H N H
3. Th bn v gc tch h N g ....................................................150 4. Ng Vn s c - ha s tr ti n n g .......................................... 157 6. Ngi h Ng tr tui hin nay................................................ 159 VII. VIC TM LINH V TH C N G ............................................... 161 1. n th, nh th, lng tm, m m di nh sng phong th y ...................................................................................161 2. Nhng ngy xut hin sao i hung trong nm 2 0 1 0 ..... 164 3. S k l c th gii thch...........................................................167 VIII. TI CHNH.................................................................................... 170 A. Danh sch c nhn, n v cng tin xy m Hn Quc cng Ng L a n ................................................................ 170 B. Chi ph xy ng khu Lng m Hn Quc cng Ng L a n .................................................................................... 179

c. Quyt ton ti chnh nm 2009......................................... 183

D. Bng vng dng h nm 2009................................................186

H NG VIT NAM XA & NAY

N H XUT BN LAO NG 175 Ging V - H Ni T: (04) 37366574 Fax: (04) 38515381 Email: nxblaodong@vnn.v'n

Chu trch nhim xut bn L HUY HA Bin tp: Ba: sa bn in: U NH CUNG TIN T L NGA

In 1.000 cun, kh 16 X 24cm ti cty in Sng Lam. QXB s 111/QLK/L ngy 02/02/2010 KKH s' 1174-2009/CXB/12-175/L ngy 29/12/2009. In xong v np lu chiu qu 1/2010.

V chng Tng Qu trc PQT trong chuyn i kho st ln th nht (31.5.

Cc thnh vin ch cng ca BLL, gm: B Mi, cc ng Vui,Tho, Biu, Phan, t ng Phang v, ngh gii lao dc ng.