Bi 3: TH NGHIM XC NH GII HN CHY (NHO), GII HN DO CA T

A. XC NH GII HN CHY CA T BNG PHNG PHP QU DI THNG BNG

I. Mc ch - Bi th nghim ny trnh by phng php xc nh gii hn do v gii hn chy ca t trong phng th nghim, phc v cng tc xy dng. - Gii hn do ca t tng ng vi m m t loi st c kt cu b ph hoi chuyn t trng thi cng sang trng thi do. Gii hn do (Wp) c c trng bng m (tnh bng phn trm) ca t sau khi nho trn u vi nc v ln thnh que c ng knh 3 mm, th que t bt u rn nt v t thnh nhng on ngn c chiu di khong t 3 n l0mm. - Gii hn chy ca t tng ng vi m m t loi st c kt cu b ph hoi chuyn t trng thi do sang trng thi chy. Gii hn chy (WL) c c trng bng m (tnh bng phn trm) ca bt t nho vi nc m qu di thng bng hnh nn di tc dng ca trng lng bn thn sau 10 giy s ln su hn l0mm. - Ch s do (IP) ca t c tnh theo cng thc (l): IP = WL WP (l) Trong : WL - gii hn chy ca t; WP - gii hn do ca t. - Ch s st (IL) ca t c tnh theo cng th c (2):
IL W - WP (2): WL - WP

Trong : W m t nhin ca t, tnh bng phn trm II. Dng c th nghim Xc nh gii hn chy, cn dng cc dng c ch yu sau y (hnh l): - Qu di thng bng m b phn ch yu ca n l mt khi hnh nn nhn bng thp khng r, c gc nh 300 v cao 25mm. Trn qu di, theo chiu cao ca hnh nn, cch nh l0mm c khc mt ngn
12

trn. B phn thng bng gm hai qu cu bng kim loi gn vo hai u mt thanh thp nh un thnh hnh na vng trn, ng knh 85mm, lng qua v gn cht vi y qu di. tin s dng v t thng ng khi th nghim, y qu di c mt nm tay cm. Khi lng ca dng c l 76 0,2g; Khun hnh tr bng kim loi khng r c ng knh ln hn 40mm v chiu cao ln hn 20mm thng bng; ng mu t th nghim; - Cc tm knh nhm (hoc vt c kh nng thm, ht nc c kch thc khong 40 x 60 cm2); - Ry vi kch thc l lmm; - Ci s v chy c u bc cao su; - Bnh thy tinh c np; - Cn k thut c chnh xc n 0,01g; - Cc nh bng thy tinh hoc hp nhm c np dng xc nh m; - T sy iu chnh c nhit ; - Bt s trng men hoc s; - Dao nho trn. III. Th ngim - Nu mu t c hong kh trong iu kin t nhin, dng phng php chia t ly khong 300g t, loi b cc di tch thc vt ln hn 1 mm ri cho vo ci s v dng chy c u bc cao su nghin nh. Cho t nghin qua ry 1 mm v loi b phn trn ry. a t lt qua ry ng vo bt, rt nc ct (hoc nc ngm ni l y mu) vo bt ng t, dng dao con trn u cho n trng thi nh h c. Sau , t mu th nghim vo bnh thy tinh, y kn trong khong thi gian khng t hn 2 gi trc khi em th nghim. - Nu l t m t t nhin, ly khong 150g cho vo bt, nho k. C th dng tay nht b phn ht v tn tch thc vt c ng knh ln hn l mm hoc dng ry 1 mm loi tr (c th thm t nc ct vo nu thy cn). Sau , t mu t vo bnh thy tinh y kn trong khong thi gian khng t hn 2 gi trc khi em th nghim. Ch thch: + Nn nho t vi nc vo hai bt, sao cho t trong mi bt c trng thi khc nhau xc nh gii hn chy v gii hn do. C th dng t cn tha lc xc nh gii hn chy xc nh gii hn do. + Nu phn ht ln hn 1mm b loi tr nhiu hn 10% khi lng mu t, th
13

phi hiu chnh cc gii hn do v chy th nghim c cho ph hp vi tnh cht ca t thin nhin. Trong trng hp ny, trc khi xc nh cc gii hn chy v gii hn do, cn phi ly mt phn mu t phn tch thnh phn ht. - Dng dao con nho k mu t c chun b vi nc ct (vi lng nc va phi c th ln t c; nu t t qu th dng vi sch thm kh bt nc). Sau ly mt t t v dng mt phng trong lng bn tay hoc cc u ngn tay ln t nh nhng trn knh nhm (hoc vt th ht nc) cho n khi thnh que trn c ng knh bng 3mm. Nu vi ng knh , que t vn cn gi c lin kt v tnh do, th em v n thnh hn v tip tc ln n chng no que t t ng knh 3mm, nhng bt u b rn nt ngang v t n gy ra thnh nhng on nh di khong 3 n 10mm. Ch thch: Khi ln, phi nh nhng, kh n u ln que t v chiu di ca que t khng c vt qu chiu rng lng bn tay. Nu vi ng knh ln hn 3 mm que t rn nt, m ca t cn thp hn gii hn do; nu vi ng knh ng bng 3 mm v c rn nt, nhng b rng gia, vn phi loi b que t. Nu t h t c chun b khng th ln thnh que c ung knh 3mm (t ch ri ra), th c th xem t ny khng c gii hn do. - Nht cc on ca que t va t, b vo cc bng thy tinh hoc hp nhm c np, bit trc khi lng, nhanh chng y cht np li gi cho t trong hp khi b kh. - Ngay sau khi khi lng t trong hp t ti thiu 10 g, tin hnh xc nh m ca t trong hp. Kt qu tnh ton c biu din bng phn trm, vi chnh xc n 0,1%. - i vi mi mu t phi tin hnh khng t hn hai ln th nghim song song xc nh gii bn do. Ly gi tr trung bnh cng ca cc kt qu xc nh song song lm gii hn do ca mu t. Sai lch cho php v m trong cc ln xc nh song song khng c ln hn 2%. - Dng dao nho k li v ly mt t cho vo khun hnh tr. Trong qu trnh cho vo khun nn chia t thnh tng lp v g nh khun ln mt mt n hi trnh pht sinh trong va t nhng hc nh cha khng kh. Sau khi nhi y t vo khun, dng dao gt bng mt mu t vi mp khun (khng gt nhiu ln qua li). - t khun ng mu t ln gi g v a qu di thng bng hnh nn ( c lau sch v bi mt lp m hoc vadlin mng) ln mt mu t ng trong khun, sao cho mi nhn hnh nn va chm b mt mu t; th dng c hnh nn n t ln vo trong t di tc dng ca trng lng bn thn. - Nu sau 10 giy m hnh nn ln vo cha c 10mm, th m ca t cha t ti gii hn chy. Trong trng hp , ly t ra khi khun v nhp vo va t ch to trong bt, cho thm t nc vo bt, nho trn tht k, ri lm li cc cng
14

vic sau 10 giy hnh nn ln vo c 10mm. Khi ln ca hnh nn sau l0 giy ln hn 10mm (iu ny chng t m ln hn gii hn chy), phi ly t ra khi khun v nhp vo cng vi va t trong bt, nho trn li va ny bng dao n kh bt nc. Sau lp li cc bc nh trn sau 10 giy hnh nn ln vo c 10mm. - Nu sau 10 giy m hnh nn ln vo va t ng l0mm (mt tip xc ca t ngang vi vch khc trn qu di hnh nn), th m ca t t n gii hn chy. Ly di thng bng ra v gt b phn t dnh vadlin trong khun. - Dng dao ly trong khun mt khi lng t khng t hn l0g v cho vo hp nhm hoc cc thy tinh c np xc nh m. - Gii hn chy c tnh theo cng thc (3):
WL m1 - m 2 m2 - m

Trong : WL gii hn chy ca t, tnh bng phn trm; m1 khi lng t m v hp nhm hoc cc thu tinh c np, tnh bng gam; m2 khi lng t kh v hp nhm hoc cc thu tinh c np, tnh bng gam; m khi lng ca hp nhm hoc cc thu tinh c np, tnh bng gam. Kt qu c tnh ton chnh xc n 0,1%. - i vi mi mu tin hnh khng t hn hai ln th nghim song song xc nh gii hn chy. Sai s v m gia hai ln xc nh song song khng c ln hn 2%. Ly tr s trung bnh cng ca kt qa cc ln xc nh song song lm gii hn chy ca mu t.

B. XC NH GII HN CHY CA T BNG PHNG PHP CASAGRANDE

I. Mc ch - Xc nh gii hn Atterberd l xc nh cc gii hn do v gii hn nho; tc xc nh cc gi tr m cc gii hn do v nho, t xc nh c trng thi v tn ca t dnh. WP : m gii hn do (t trng thi cng sang trng thi do). WL : m gii hn nho hay chy (t trng thi do sang trng thi nho). + Ch s nho/chy ( st):
W - WP WL - WP + Ch s do: I P = WL - WP IL

II. Dng c th nghim:

15

(Dng cho th nghim gii hn nho) - Dng c Casagrande (chiu cao nng chm cu l 1cm) - Dao ct rnh - Dao trn, knh trn, mung xc t, ry N40 (k ht 0,42mm), bnh nc, lon ng mu, cn ( chnh xc 0,1g), l sy

Hnh 2. Dng c th nghim nho III. Th nghim

* Th nghim gii hn nho: - Dng khong 100g t lt qua ry N40, trn vi nc va nho. - Ly t va trn trt vo khong 2/3 chm cu (trnh bt kh). - Dng dao ct rnh, chia t trong chm cu thnh 2 phn bng nhau (khong cch khe h 2mm, dy 8mm). - Cho chm cu nng ln v ri xun hr = 1cm, vn tc v = 2 ln/sec, m s ln ri N cho n khi t 2 phn chm cu khp li.
Tre t a t va o cho m a u Du ng dao ca t ra nh va ch mo t ng a t khe p la i sau khi quay

2mm

8 mm

- Ly t ni khp li trong chm cu b vo lon, cn, em mu sy kh (24h), cm mu t kh; xc nh m. - Ly t trong chm cu ra, trn u cho bc ht hi nc, lm li TN nh trn. - Lm th nghim tng t khong 3 4 ln, xc nh s ln ri Ni-1 < 25 < Ni. * Th nghim gii hn do: - Ly phn t d t th nghim gii hn nho, trn u, cho bc ht hi nc. - Sau dng tay ve trn thnh nhng con ln (dng 4 ln ngn tay ln). Khi thy nhng que t d = 3mm v bt u nt th em nhng mu t cn, sy kh xc nh m (nu d > 3mm, nt th thm nc; cha nt th gp li xe tip). - i vi th nghim do th lm 2 ln song song v ly kt qu trung bnh; sai s 2 ln th nghim < 2%.
16

IV. Tnh ton kt qu - Xc nh gii hn nho: v biu quan h gia W ~ logN; WL tng ng vi W ti N = 25. - Xc nh gii hn do bng trung bnh cng ca kt qu th nghim do
W

WL

25

LogN

Biu xc nh gii hn nho - Xc nh ch s nho ( st):

W - WP WL - WP - Xc nh ch s do: I P = WL - WP IL

* Xc nh tn v trng thi t theo TCVN: Ch s nho IL IL > 1 0 < IL 1 IL < 1 Ch s do IP 1 IP 7 7 < IP 17 IP > 17 Trng thi ca t Nho, long, st Do Cng Tn t t ct pha st t st pha ct t st

Ngoi ra cc gii hn cho t dnh cn c chia ra: Ch s nho IL Trng thi ca t 0< Cng 0 0,25 Na cng 0,25 0,50 Do cng 0,50 0,75 Do mm 0,75 1,0 Do nho >1 Nho
17

* Xc nh tn v trng thi t theo ASTM: + Tn (phn loi) da theo WP, IP v ng A = 0,73 (WL 20) + Trng thi: IL < 0 : Trng thi cng IL = 0 1 : Trng thi do IL >1 : Trng thi chy
Ch so de o IP 60 50 40 30 a t se t t de o CL 20 10 CL - ML 0 10 20 30 40 50 a t h u c ra t de o MH a t se t ra t de o CH IP = 0,73(WL - 20)

a t h u c ra t de o O H 60 70 80 90 100 Gi i ha n cha y WL

Gin Cassagrande V. Nhn xt ca SV * Ch : - Xc nh loi t da vo tiu chun ASTM: Gi tn v k hiu t; xc nh trng thi ca t. - Nu xc nh loi t da vo TCVN: Trong th nghim ny chng ta dng dng c Casagrande xc nh cc gii hn nn mun nh gi t theo TCVN ta c th chuyn i cc gi tr gii hn do v gii hn nho cho ph hp vi quy phm VN WL = a.WC b Trong : WL , WC l cc gii hn chy theo Vaxiliev v Cassgrande; vi a = 0,73 v b = 6,47% ng vi t c gii hn chy t 20% 100% .

18