Mét vµi biÖn ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ chÊt l−îng næ

m×n trong thi c«ng hÇm

Some methods to improve effective of blasting in tunnelling

KS. Vò ThÞ Thuú Giang

Phßng CTN – ViÖn KH&CN GTVT
PGS. TS. §ç Nh− Tr¸ng
Khoa CTQS – Häc viÖn KTQS

Tãm t¾t: Trong c¸c ph−¬ng ph¸p thi c«ng hÇm hiÖn nay, ph−¬ng ph¸p khoan næ lµ ph−¬ng
ph¸p ®−îc sö dông phæ biÕn trong ®Êt ®¸ cøng vµ cøng võa. −u ®iÓm cña ph−¬ng ph¸p nµy lµ
cã thÓ t¹o ®−îc biªn hÇm cã c¸c h×nh d¹ng phøc t¹p, gi¸ thµnh thi c«ng thÊp vµ cã thÓ sö
dông linh ho¹t ë c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. Mét trong nh÷ng tiªu chuÈn quan träng nhÊt cña
ph−¬ng ph¸p khoan næ lµ viÖc t¹o biªn ph¼ng theo ®−êng biªn hÇm thiÕt kÕ. Trong bµi b¸o ®·
®−a ra mét sè biÖn ph¸p thi c«ng t¹o biªn ph¼ng b»ng c¸ch t¹o mÆt tho¸ng, bè trÝ kho¶ng
c¸ch hîp lÝ c¸c lç khoan, møc ®é nhåi thuèc trong c¸c lç khoan vµ so s¸nh mét sè th«ng sè
cña næ biªn ph¼ng so víi khoan næ th«ng th−êng.
Abstract: Nowaday, in many tunnelling methods, blasting is used popular in hard rocks and
moderately rocks. Advantages of blasting can be made tunnel contour with geometric
complex, low construction cost and flexibly used in different conditons. One of the most
importance criteria of blasting is made smooth tunnel contour which was designed. This
paper presents some construction methods to make smooth contour such as made free face,
appropriate space between boreholes, degree of charging and then compative some
parameters between smooth blasting and conventional blasting.

1. Më ®Çu:
Môc ®Ých quan träng cña c«ng t¸c thiÕt kÕ thi c«ng hÇm b»ng ph−¬ng ph¸p khoan næ lµ thiÕt
lËp ®−îc mét hé chiÕu khoan næ phï hîp víi ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt hiÖn tr−êng (theo ®Æc tr−ng c¬
lý ®¸, thÕ n»m, sù ph©n líp,..) ®Ó g−¬ng hÇm ®¹t ®−îc h×nh d¹ng ®óng thiÕt kÕ, phÇn ®µo lÑm
kh«ng qu¸ lín (<10%), ®¸ sau khi næ ph¸ nhá ®Òu kh«ng v¨ng xa, thuËn lîi cho c«ng t¸c bèc
xóc, biªn ph¼ng c¶ trªn chu vi vµ theo däc trôc hÇm. Ngoµi ra khi bè trÝ c¸c lç khoan cÇn xÐt
tíi ®iÒu kiÖn sao cho c«ng t¸c khoan ®−îc thuËn lîi vµ ®¬n gi¶n nhÊt.
ChØ tiªu chÊt l−îng cña næ biªn ph¼ng nh− sau [6]:

1
 - Møc ®é ®Ó l¹i vÕt tÝch lç khoan: trong ®¸ cøng kh«ng ®−îc nhá h¬n 80%, ®¸ cøng võa
kh«ng ®−îc nhá h¬n 50%.
- Ýt nøt nÎ do t¸c ®éng næ ph¸
- §Êt ®¸ xung quanh hÇm sau khi næ m×n kh«ng ®−îc låi lâm qu¸ lín, ®−êng kÝnh cña
c¸c m¶nh vôn ®¸ v−ît qu¸ ®−êng kÝnh thiÕt kÕ trung b×nh nhá h¬n 150mm.
§Ó ®¹t ®−îc nh÷ng tiªu chÝ trªn cÇn cã rÊt nhiÒu yÕu tè ¶nh h−ëng nh− lo¹i thuèc næ, chÊt
l−îng thuèc, lo¹i ®¸, ... ®Æc biÖt viÖc bè trÝ ®óng c¸c lç khoan trong khi ®µo hÇm cã ý nghÜa rÊt
quan träng v× diÖn tÝch g−¬ng ®µo th−êng lµ nhá vµ h×nh d¹ng chu vi phøc t¹p.

2. ViÖc sö dông thuèc næ vµ c«ng nghÖ khoan næ: [2]

Thuèc næ ®−îc nÐn chÆt trong mét kh«ng gian t−¬ng ®èi nhá (trong c¸c lç khoan) khi næ sÏ
g©y ra c¸c ph¶n øng ho¸ häc t¹o ra l−îng lín khÝ næ vµ nhiÖt. Chóng t¹o thµnh mét øng suÊt
v−ît qu¸ ®é bÒn cña ®¸ trong mét ph¹m vi nhÊt ®Þnh. øng suÊt nµy sÏ g©y ra c¸c ®íi cã ¶nh
h−ëng nh− sau:
- §íi ®Êt ®¸ n¸t vôn.
- §íi ®Êt ®¸ bÞ v¨ng xa.
- §íi ®Êt ®¸ g·y vì.
- §íi ®Êt ®¸ nøt nÎ (rung chÊn).
Trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng, thuèc næ khi ®−îc nhåi trong lç khoan sÏ ph¸ ®Êt ®¸ thµnh mét
phÔu næ cã gãc nghiªng lµ 45°. ViÖc lùa chän chiÒu s©u lç khoan, chiÒu dµi n¹p thuèc trong lç
khoan vµ bè trÝ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c lç khoan sÏ quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c khoan næ.
Thuèc næ ®−îc n¹p vµo ®¸y cña lç khoan cã chiÒu s©u m theo lÝ thuyÕt sÏ t¹o thµnh phÔu næ
víi gãc cña phÔu lµ α. ThÓ tÝch cña phÔu lµ:
m
V = π r2
3
π
Víi r = mtgα ta cã V = m tg α
3 2

3
Theo Lebrun [2], mèi t−¬ng quan gi÷a khèi l−îng cña thuèc næ (L) vµ chiÒu s©u lç khoan (m)
3
m L
sÏ lµ: L = C khi ®ã ta cã: m = cos α
3 3

cos α
3
C
Víi C lµ hÖ sè cã gi¸ trÞ cña nã phô thuéc vµo ®é bÒn cña ®¸ vµ khèi l−îng thuèc næ ®−îc sö
dông. Do vËy:

2
 π L
V = cos α tg α
3 2

3C
TÝnh giíi h¹n cña gi¸ trÞ nµy theo α sÏ lµ:
π L
( 2sin α cos α − sin α )
dV
=
2 3

dα 3C

Giíi h¹n sÏ b»ng kh«ng khi 2 cos α = sin α víi α = 2 vµ α = 54°44.

2 2

4 L
V× vËy, chiÒu s©u ph¸ ®Êt ®¸ t−¬ng øng víi phÔu næ hîp lý sÏ lµ: m0 = 3

7 C
Nh−ng trong thùc tÕ th× chØ cã kho¶ng 70-80% l−îng thuèc næ ph¸t huy hiÖu qu¶ næ ph¸ ®Êt
®¸, sè l−îng thuèc næ cßn l¹i bÞ ph©n t¸n vµ tæn thÊt n¨ng l−îng.
ViÖc nghiªn cøu vÒ c¸c ®íi chÞu ¶nh h−ëng do t¸c ®éng cña næ m×n ®−îc øng dông th«ng qua
viÖc sö dông ph−¬ng ph¸p næ vi sai, víi c¸c kÝp næ cã ®é chËm sai kh¸c nhau ®Ó t¹o t¸c dông
céng h−ëng cña c¸c sãng næ t¹i c¸c ®íi ®Êt ®¸ kh¸c nhau xung quanh lç m×n nh»m gi¶m chÊn
®éng cña ®Êt ®¸ xung quanh hÇm vµ t¨ng hiÖu qu¶ næ ph¸.

H×nh: Sù h×nh thµnh phÔu næ trong lç khoan víi c¸c mÆt tho¸ng kh¸c nhau

3
 H×nh: §−êng cong ¸p lùc næ – thêi gian (theo mËt ®é thuèc næ)

B¶ng 1: Mét sè lo¹i thuèc næ cña n−íc ngoµi trong x©y dùng hÇm vµ c«ng tr×nh ngÇm

Lo¹i §Æc tÝnh øng dông §Æc tÝnh kÜ thuËt

ANFO ANFO t−¬ng ®èi khã nh¹y næ víi va
ch¹m, c¸c t¸c c¸c t¸c ®éng ma s¸t
hoÆc c¬ häc trong c¸c ®iÒu kiÖn sö
dông b×nh th−êng. ChÊt næ nµy chØ
chøa c¸c thµnh phÇn kh«ng nh¹y næ
vµ sÏ bÞ bÞ v« hiÖu ho¸ ngay khi gÆp
n−íc.
Power gel Powergel t−¬ng ®èi khã nh¹y næ víi
2500 va ch¹m, c¸c t¸c ®éng ma s¸t hoÆc c¬
Series häc trong c¸c ®iÒu kiÖn sö dông b×nh
th−êng. Sù kÝch næ cã thÓ x¶y ra khi
bÞ va ch¹m m¹nh hoÆc bÞ ®èt nãng
qu¸ møc.
Powergel C¸c ®Æc tÝnh khãi t¹o ra sau khi næ
Magnum cña P3151 lµm cho nã thÝch hîp víi
ChØ phï hîp víi c¸c lç khoan kh« C−êng ®é ph¸ vì
vµ ph¶i ®−îc gi÷ kh« cho ®Õn tËn t−¬ng ®èi =100%
khi næ Tèc ®é truyÒn næ:
3.0 – 4.5 km/s
§−îc thiÕt kÕ ®Æc biÖt ®Ó sö dông Tèc ®é truyÒn næ:
trong c¸c øng dông næ −ít. §é 4.10 – 5.70 km/s
tin cËy rÊt cao trong hµng lo¹t
c¸c øng dông. Chuyªn dïng cho
thi c«ng hÇm.
Lµ lo¹i thuèc næ bao gãi kh«ng Tèc ®é truyÒn næ:
thÊm n−íc, t¹o ra n¨ng l−îng lín. 5.4 km/s

4
3151 viÖc sö dông c¶ trªn mÆt ®Êt lÉn d−íi
c¸c«ng tr×nh ngÇm. P3151 t−¬ng ®èi
khã bÞ næ ngÉu nhiªn do va ch¹m, ma
s¸t hoÆc t¸c ®éng c¬ häc ë ®iÒu kiÖn
b×nh th−êng. P3151 kh«ng dÔ ch¸y
nh−ng vËn ph¶i ®Ó xa löa vµ nguån
nhiÖt m¹nh.
Sù kÒt hîp gi÷a tèc ®é truyÒn næ
cao, n¨ng l−îng lín vµ tÝnh bÒn
v÷ng lµm cho P3151 ®−îc −a
dïng khi gÆp ®iÒu kiÖn kh¾c
nghiÖt hoÆc ®Êt ®¸ ®ßi hái ph¶i sö
dông thuèc næ cã n¨ng l−îng
cao. P3151 cã thÓ ho¹t ®éng ë
®é s©u tíi 150m d−íi n−íc víi ®é
tin cËy cao.

B¶ng 2: TÝnh n¨ng mét sè lo¹i thuèc næ trong n−íc sö dông trong x©y dùng hÇm
Lo¹i thuèc næ §Æc tÝnh
Uy lùc næ Kh¶ n¨ng næ Tèc ®é truyÒn C«ng næ MËt ®é thuèc
3
(mm) (cm ) næ (km/s) (Kcal/kg) næ (g/cm3)
Gramonit 79/21 20-25 360-370 3.2 –4.0 850 1.1-1.3
Granunit AC-8B 22-28 410-430 3.0-3.6 955 1.1-1.25
Granunit AC-4B 26-28 390-410 2.6-3.5 870 1.05-1.2
0
Amonit cøng N 1 nÐn 22 450-460 4.8-5.3 1055 1.4-1.58
Amonit 6 ж в 14 365 3.6-4.8 850 1.0-1.2
Detonit M 18 450 4.2-4.8 1030 1.0-1.2

3. Mét sè biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l−îng khoan næ:

a. T¹o mÆt tho¸ng:
ViÖc t¹o mÆt tho¸ng ®Çu tiªn cã ý nghÜa tÊt quan träng trong viÖc bãc t¸ch ®Êt ®¸ ë g−¬ng
hÇm. Nh÷ng lç t¹o mÆt tho¸ng lµ nh÷ng lç ®−îc næ ®Çu tiªn, sè l−îng vµ s¬ ®å bè trÝ phô
thuéc vµo kÝch th−íc, h×nh d¹ng g−¬ng ®µo vµ ®iÒu kiÖn ®Þa chÊt. Nh− ë trªn ®· ph©n tÝch vÒ
sù h×nh thµnh phÔu næ cho thÊy r»ng: khi lç khoan vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng g−¬ng th× khèi
l−îng ®Êt ®¸ bÞ ph¸ ra lµ nhá nhÊt. NÕu lç khoan bè trÝ nghiªng mét gãc víi mÆt ph¼ng g−¬ng
th× ®Êt ®¸ bÞ ph¸ ra sÏ t¨ng lªn. NghÜa lµ sè l−îng mÆt ho¸ng cã ¶nh h−ëng rÊt lín ®Õn khèi
l−îng ®Êt ®¸ bÞ ph¸ ra. NÕu khèi l−îng ®Êt ®¸ bÞ ph¸ tÝnh lµ 100% cho mét mÆt tho¸ng th× víi
hai mÆt tho¸ng sÏ lµ 215% vµ ba mÆt tho¸ng lµ 360% [1].
Do ®ã, khi chän s¬ ®å bè trÝ lç khoan trªn g−¬ng hÇm cÇn ®¶m b¶o sè mÆt tho¸ng lín nhÊt cã
thÓ.
Tuy nhiªn, ®èi víi c¸c g−¬ng hÇm cã diÖn tÝch nhá th× viÖc bè trÝ c¸c lç khoan ®ét ph¸ t¹o mÆt
tho¸ng ®Çu tiªn theo h−íng xiªn gãc víi mÆt ph¼ng g−¬ng vµ h−íng cña gãc nghiªng theo

5
®óng thiÕt kÕ kh¸ phøc t¹p (nhÊt lµ khi chiÒu s©u lç khoan lín). Do vËy, xu h−íng hiÖn nay
th−êng sö dông c¸c lç khoan vu«ng gãc víi g−¬ng hÇm kÕt hîp c¸c lç khoan “mï” – hay cßn
gäi lµ c¸c lç khoan trèng (kh«ng n¹p thuèc).
Lç khoan “mï” lµ nh÷ng lç khoan cã ®−êng kÝnh lín, kh«ng n¹p thuèc, ®−îc bè trÝ trªn g−¬ng
®µo nh»m môc ®Ých t¨ng thªm c¸c mÆt tho¸ng cho c¸c lç khoan cã n¹p thuèc. ViÖc sö dông
c¸c lç khoan “mï” cßn cã t¸c dông t¨ng hiÖu qu¶ ph¸ næ cña thuèc næ, gióp cho ®Êt ®¸ ®−îc
®Ëp vôn ®ång ®Òu thuËn lîi cho c«ng t¸c bèc dì ®Êt ®¸.
§−êng kÝnh cña c¸c lç khoan “mï” th−êng xÊp xØ 2 ~3 ®−êng kÝnh lç khoan hoÆc tõ 75-
105mm. C¸c lç khoan nµy ®−îc bè trÝ t¹i trung t©m cña mÆt c¾t g−¬ng hÇm.

H×nh: Bè trÝ lç khoan mÉu kiÓu Canada [3]

b. C¸ch thøc bè trÝ lç khoan:
Trong c¸c hé chiÕu khoan næ m×n, viÖc bè trÝ c¸c lç khoan trªn g−¬ng ®µo cã ý nghÜa rÊt quan
träng trong viÖc t¹o biªn vµ chÊt l−îng ®¸ næ phôc vô c«ng t¸c bèc xóc vµ gi¶m c¸c ¶nh h−ëng
chÊn ®éng ®èi víi ®Êt ®¸ xung quanh hÇm.
C¸c lç khoan (cã n¹p thuèc) ®−îc chia thµnh c¸c lo¹i:
- Lç khoan ®ét ph¸ (®ét khÈu): ®−îc bè trÝ t¹i vÞ trÝ trung t©m cña mÆt c¾t hÇm, l−îng næ tËp
trung vµ m¹nh. Lç khoan nµy ®−îc t¹o ra nh»m môc ®Ých ph¸ vì ®Êt ®¸ t¹o mÆt tho¸ng ®Çu
tiªn cho hÇm.
- Lç khoan ph¸: ®−îc n¹p næ víi l−îng thuèc næ ®ñ m¹nh ®Ó ph¸ vì ®Êt ®¸ trong ph¹m vi
bªn trong cña mÆt c¾t g−¬ng. Môc ®Ých cña lo¹i lç khoan nµy lµ ®Ó ph¸ vì ®Êt ®¸ víi c¸c
kÝch th−íc phï hîp cho c«ng t¸c bèc xóc.
- Lç khoan biªn hay cßn gäi lµ lç khoan viÒn nh»m t¹o ra mÆt tho¸ng ®−êng biªn hÇm theo
thiÕt kÕ. §©y lµ lç khoan quyÕt ®Þnh ®Õn chÊt l−îng cña viÖc t¹o biªn ph¼ng.

6
Th«ng th−êng, c¸c lç khoan ®−îc bè trÝ phï hîp víi h×nh d¹ng g−¬ng ®µo: theo c¸c ®−êng
®ång t©m (d¹ng trung t©m), d¹ng cét ®øng hoÆc cét ngang. Tuy nhiªn, trong c¸c tr−êng hîp
®Êt ®¸ ph©n líp nhiÒu th× viÖc sö dông c¸c lç khoan bè trÝ theo nguyªn lÝ bãc t¸ch ®Êt ®¸ theo
d¹ng h×nh xo¾n èc (xo¸y ®uæi), h×nh ch÷ V hay theo kiÓu rÎ qu¹t. ¦u ®iÓm cña viÖc bè trÝ c¸c
lç khoan kiÓu nµy lµ bãc t¸ch ®Êt ®¸ vµ t¹o biªn hÇm phï hîp nhÊt víi thiÕt kÕ nh−ng l¹i khã
®Ó ®o vÏ hoÆc khoan c¸c lç khoan trªn g−¬ng ®−îc chÝnh x¸c.

a. Lç khoan d¹ng ch÷ V b. Lç khoan d¹ng rÎ qu¹t

H×nh: C¸c d¹ng lç khoan theo nguyªn lÝ bãc t¸ch ®Êt ®¸

c. Bè trÝ lç khoan viÒn:

C¸c lç khoan viÒn ®−îc khoan nghiªng gãc h−íng ra phÝa ngoµi kho¶ng 10° vµ chiÒu dµi cña
chóng kh«ng ®−îc v−ît qu¸ ®−êng biªn lÝ thuyÕt cña mÆt c¾t ngang hÇm qu¸ 10cm.
§Ó thùc hiÖn ®−îc næ biªn ph¼ng th× c¸c lç khoan viÒn ®−îc n¹p c¸c thái thuèc næ nhá, l−îng
næ yÕu h¬n so víi thuèc næ trong c¸c lç khoan ph¸ vµ cã thÓ bè trÝ thuèc næ d¹ng ph©n ®o¹n.
Kho¶ng c¸ch cña c¸c lç khoan viÒn ®−îc bè trÝ sao cho phï hîp víi ®−êng lùc kh¸ng xung
quanh lç khoan.

7
 H×nh: §o vÏ hé chiÕu næ m×n trªn g−¬ng (dù ¸n thuû ®iÖn Bu«n Kuèp –§¾kl¾k)

H×nh: Mét d¹ng hé chiÕu thi c«ng gi¶ ®Þnh

Ngoµi c¸c lç khoan biªn cã n¹p thuèc, nªn bæ sung c¸c c¸c lç kh«ng n¹p thuèc ë nãc vµ h«ng
hÇm nh»m t¹o thªm c¸c mÆt tho¸ng, ®Þnh h−íng vµ rót ng¾n ®−êng lùc kh¸ng xung quanh lç
khoan.

8
 Chuçi næ vi sai cña c¸c lç m×n biªn ®−îc thùc hiÖn theo tr×nh tù næ ë h«ng tr−íc, råi ®Õn c¸c
lç m×n ë nãc vµ nÒn hÇm. ChiÒu dµi thuèc næ trong lç khoan ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn:
ltn ≤ llk k d
Víi:
B¶ng 3. C¸c tham sè næ trong c¸c lo¹i ®¸ kh¸c nhau
Lo¹i ®¸ C−êng ®é nÐn ®¬n trôc Kho¶ng c¸ch c¸c lç §−êng lùc kh¸ng Tiªu tèn thuèc
b·o hoµ (MPa) khoan biªn (mm) xung quanh lç (mm) næ (kg/m)
§¸ cøng >60 450-600 700-850 0.3-0.35
§¸ cøng võa 30-60 400-500 600-750 0.2-0.3
§¸ mÒm <30 300-400 400-600 0.07-0.15

H×nh: S¬ ®å n¹p thuèc trong c¸c lç khoan

4. So s¸nh mét sè th«ng sè gi÷a khoan næ th«ng th−êng vµ næ biªn ph¼ng:

a. HÖ sè sö dông lç khoan:
Sau khi næ, kh«ng ph¶i hoµn toµn ®Êt ®¸ trªn chiÒu dµi lç khoan bÞ ph¸ vì mµ ë cuèi th−êng bÞ
thu hÑp l¹i gièng nh− h×nh phÔu. ChiÒu s©u cña phÔu phô thuéc vµo lo¹i thuèc næ vµ ®é cøng
cña ®Êt ®¸, do ®ã khi tÝnh khèi l−îng ®Êt ®¸ bÞ ph¸ cÇn ph¶i nh©n thªm hÖ sè sö dông lç khoan
lhq
ηlk = ≤ 1.
llk

Trong ®ã:
llk: ChiÒu dµi lç khoan .
lhq: ChiÒu dµi lç khoan hiÖu qu¶ ( thùc tÕ)
Th«ng th−êng trong thùc tÕ, gi¸ trÞ hîp lÝ lµ ηlk = 0.8-0.9 l
b. HÖ sè ®µo lÑm:

9
PhÇn ®Êt ®¸ bÞ v−ît ra ngoµi chu vi thiÕt kÕ ban ®Çu hoÆc kh«ng ®¶m b¶o ®−îc ®−êng biªn
thiÕt kÕ ®−îc gäi lµ hÖ sè ®µo lÑm; bao gåm: hÖ sè thõa tiÕt diÖn μ1 (over break) vµ hÖ sè
kh«ng ph¸ hÕt μ2 (under break). Gi¸ trÞ cña chóng ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau [1]:
Stt max Stt min
μ1 = ; μ2 =
Stc Stc
Víi :
Stc: DiÖn tÝch tiÕt diÖn thi c«ng
Sttmax: diÖn tÝch tiÕt diÖn thùc tÕ cã kÓ tíi phÇn ph¸ thõa ra.
Sttmin: DiÖn tÝch tiÕt diÖn thùc tÕ cã kÓ tíi phÇn kh«ng ph¸ hÕt.
HÖ sè thõa tiÕt diÖn lµ mét trong nh÷ng tiªu chuÈn quan träng ®Ó ®¸nh gi¸ chÊt l−îng cña c«ng
t¸c khoan næ. Khi thùc hiÖn næ biªn ph¼ng, hÖ sè ®µo lÑm ®−îc gi¶m ®i ®¸ng kÓ, kho¶ng dao
®éng n»m trong kho¶ng 1.05 –1.1.
c. Chi phÝ bèc xóc, gia cè
Khi thùc hiÖn næ biªn ph¼ng, chi phÝ bèc xóc vµ gia cè hÇm ®−îc gi¶m ®i ®¸ng kÓ, c¸c chÊn
®éng cña sãng næ m×n ®èi víi vïng ®Êt ®¸ vïng l©n cËn xung quanh g−¬ng ®µo còng gi¶m ®i
vµ do ®ã lµm t¨ng æn ®Þnh cña khoang hÇm. B»ng viÖc sö dông næ biªn ph¼ng trong sÐt kÕt,
chiÒu s©u ph¸ ho¹i gi¶m ®i 2.5 –3 lÇn, vµ trong c¸t kÕt chiÒu s©u nµy gi¶m ®i 7-8 lÇn (b¶ng 2).
Gi¸ thµnh cho c«ng t¸c xóc th¶i ®−îc gi¶m nhá do phÇn ®Êt ®¸ næ thõa Ýt, l−îng ®¸ ph¸ ra cã
kÝch th−íc hîp lý vµ kh«ng v¨ng xa.

B¶ng 4: So s¸nh chiÒu s©u thu dän vµ ph¸ ho¹i cña næ th«ng th−êng vµ næ biªn ph¼ng [1]

TT Lo¹i ®Êt ®¸ Ph−¬ng ph¸p næ ChiÒu s©u thu dän ChiÒu s©u ph¸ ho¹i
1 SÐt kÕt Næ th«ng th−êng 0.42 1.25
Næ biªn ph¼ng 0.13 0.45
2 C¸t kÕt Næ th«ng th−êng 0.19 0.62
Næ biªn ph¼ng 0.03 0.07
3 §¸ cøng Næ th«ng th−êng - 0.56
Næ biªn ph¼ng - 0.1
4 §¸ rÊt cøng Næ th«ng th−êng - 0.68
Næ biªn ph¼ng - 0.08
Trong ®ã:
- ChiÒu s©u thu dän ®−îc xem lµ chiÒu s©u tÝnh tõ chu vi g−¬ng vÒ phÝa ®Êt ®¸- chÝnh lµ
phÇn ®Êt ®¸ ph¸ v−ît ra ngoµi chu vi thiÕt kÕ.
- ChiÒu s©u ph¸ ho¹i ®−îc xem lµ chiÒu s©u vÕt nøt tÝnh tõ chu vi g−¬ng thiÕt kÕ vÒ phÝa ®Êt
®¸.

10
 a. Næ m×n th«ng th−êng b. Næ biªn ph¼ng
H×nh: Sù kh¸c biÖt gi÷a næ m×n th«ng th−êng (a) vµ næ biªn ph¼ng (b) [4]

H×nh: KÕt qu¶ næ biªn ph¼ng (nh×n thÊy vÕt tÝch cña c¸c lç khoan biªn) [5]

5. C¸c kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ:

- Tõ c¸c th«ng sè ®· ®−îc ®−a ra cho thÊy lîi Ých cña thiÕt kÕ næ m×n t¹o biªn ph¼ng trong
thi c«ng hÇm vµ c«ng tr×nh ngÇm.
- Bµi b¸o ®· ®−a ra mét sè biÖn ph¸p ®Ó t¹o biªn ph¼ng b»ng c¸ch t¹o mÆt tho¸ng, bè trÝ c¸c
lç khoan, lç khoan viÒn . Sau ®ã, so s¸nh mét vµi th«ng sè quan träng nh− hÖ sè sö dông lç
khoan.

11
 Tμi liÖu tham kh¶o

[1]. §ç Nh− Tr¸ng, Gi¸o tr×nh c«ng tr×nh ngÇm PhÇn III, NXB Qu©n ®éi nh©n d©n, 2002.
[2]. Dù ¸n thuû ®iÖn Bu«n kuèp, §¨kl¨k, Hå s¬ thiÕt kÕ thi c«ng.
[3]. Karoly Szechy, The art of tunnelling, Akademial Kiado Budapest, 1966
[4]. Stig Olofsson, Applied Explosives Technology for Construction and Mining. Nora
Boktryckeri AB, APPLEX Pub., ÄRLA, Sweden.Applied, 1991.
[5]. Hoek, Rock engineering, 2000
[6]. GB - 50086 - Specifications for bolt – shotcrete support , Chi na, 2001

12