You are on page 1of 7

CHÖÔNG VI: PHÖÔNG TRÌNH ÑAÚNG CAÁP

a sin2 u + b sin u cos u + c cos2 u = d


Caù c h giaû i :
π
• Tìm nghieäm u = + kπ ( luùc ñoù cos u = 0 vaø sin u = ±1)
2
• Chia hai veá phöông trình cho cos2 u ≠ 0 ta ñöôïc phöông trình :
(
atg 2u + btgu + c = d 1 + tg 2u )
Ñaët t = tgu ta coù phöông trình :
( a − d ) t 2 + bt + c − d = 0
Giaû i phöông trình tìm ñöôï c t = tgu

Baø i 127 : Giaû i phöông trình


cos2 x − 3 sin 2x = 1 + sin2 x ( *)
Vì cosx = 0 khoâ n g laø nghieä m neâ n
Chia hai veá cuû a (*) cho cos2 ≠ 0 ta ñöôï c
( )
( *) ⇔ 1 − 2 3tgx = 1 + tg 2 x + tg 2 x
Ñaë t t = tgx ta coù phöông trình :
2t2 + 2 3t = 0
⇔ t = 0∨ t = − 3
π
Vaä y ( * ) ⇔ tgx = 0 hay tgx = − 3 ⇔ x = kπ hay x = − + kπ, k ∈
3

Baø i 128 : Giaû i phöông trình


cos3 x − 4 sin 3 x − 3 cos x sin 2 x + sin x = 0 ( *)
π
• Khi x = + kπ thì cos x = 0 vaø sin x = ±1
2
thì (*) voâ nghieä m
• Do cos x = 0 khoâ n g laø nghieä m neâ n chia hai veá cuû a (*) cho cos 3x
ta coù (*) ⇔ 1 − 4tg 3 x − 3tg 2 x + tgx (1 + tg 2 x ) = 0
⇔ 3tg 3 x + 3tg 2 x − tgx − 1 = 0
( )
⇔ ( tgx + 1) 3tg 2 x − 1 = 0
3
⇔ tgx = −1 ∨ tgx = ±
3
π π
⇔ x = − + kπ ∨ x = ± + kπ, k ∈
4 6
Baø i 129 : Giaû i phöông trình
3 cos4 x − 4 sin 2 x cos2 x + sin 4 x = 0 ( * )
Do cosx = 0 khoâ n g laø nghieä m neâ n chia hai veá cuû a (*) cho cos4 x ≠ 0
Ta coù : (*) ⇔ 3 − 4tg 2 x + tg 4 x = 0
⇔ tg 2 x = 1 ∨ tg 2 x = 3
⎛ π⎞ ⎛ π⎞
⇔ tgx = ±1 = tg ⎜ ± ⎟ ∨ tgx = tg ⎜ ± ⎟
⎝ 4⎠ ⎝ 3⎠
π π
⇔ x = ± + kπ ∨ x = ± + kπ, k ∈
4 3

Baø i 130 : Giaû i phöông trình sin 2x + 2tgx = 3 ( * )


Chia hai veá cuû a (*) cho cos2 x ≠ 0 ta ñöôï c
2 sin x cos x 2tgx 3
(*) ⇔ 2
+ =
cos x cos x cos2 x
2

( )
⇔ 2tgx + 2tgx 1 + tg 2 x = 3 1 + tg 2 x ( )
⎧t = tgx
⇔⎨ 3
⎩2t − 3t + 4t − 3 = 0
2

⎧⎪t = tgx
⇔⎨
(
⎪⎩( t − 1) 2t − t + 3 = 0
2
)
⇔ tgx = 1
π
⇔x= + kπ, k ∈
4

Baø i 131 : Giaû i phöông trình


sin x sin 2x + sin 3x = 6 cos3 x ( * )
( *) ⇔ 2 sin2 x cos x + 3sin x − 4 sin3 x = 6 cos3 x
• Khi cos x = 0 ( sin x = ± 1 ) thì ( * ) voâ nghieäm
• Chia hai veá phöông trình (*) cho cos3 x ≠ 0 ta ñöôï c
2sin2 x 3sin x 1 sin3 x
( *) ⇔ + . − 4 =6
cos2 x cos x cos2 x cos3 x
( )
⇔ 2tg 2 x + 3tgx 1 + tg 2 x − 4tg 3 x = 6
⇔ tg 3 x − 2tg 2 x − 3tgx + 6 = 0
(
⇔ ( tgx − 2 ) tg 2 x − 3 = 0 )
⇔ tgx = 2 = tgα ∨ tgx = ± 3
π
⇔ x = α + kπ ∨ x = ± + kπ, k ∈ ( vôùi tgα = 2)
3
Baø i 132 : (Ñeà thi tuyeå n sinh Ñaï i hoï c khoá i A, naê m 2003)
Giaû i phöông trình
cos 2x 1
cot gx − 1 = + sin2 x − sin 2x ( *)
1 + tgx 2
Ñieà u kieä n sin 2x ≠ 0 vaø tgx ≠ −1

Ta coù :
cos 2x cos2 x − sin2 x cos x cos x − sin x
= =
2
( 2
)
1 + tgx sin x cos x + sin x
1+
cos x
= cos x ( cos x − sin x ) ( do tgx = −1 neân, sin x + cos x ≠ 0 )
cos x 1
Do ñoù : ( *) ⇔
sin x
( )
− 1 = cos2 x − sin x cos x + sin2 x − sin 2x
2
cos x − sin x
⇔ = 1 − sin 2x
sin x
2
⇔ ( cos x − sin x ) = sin x ( cos x − sin x )
⇔ cos x − sin x = 0 hay 1 = sin x ( cos x − sin x ) (**)
⎡ tgx = 1 ( nhaän so vôùi tgx ≠ −1)
⇔⎢ 1 sin x
⎢ = − tg 2 x ( do cos x ≠ 0 )
⎢⎣ cos x cos x
2

⎡ π
⎢ x = + kπ, k ∈
⇔ 4

⎢⎣2tg x − tgx + 1 = 0 ( voâ nghieäm )
2

π
⇔x= + kπ, k ∈ ( nhaän do sin 2x ≠ 0 )
4
Löu yù : coù theå laø m caù c h khaùc
1 1
( * *) ⇔ 1 − sin 2x + (1 − cos 2x ) =0
2 2
⇔ 3 = sin 2x + cos 2x
⎛ π⎞
⇔ 3 = 2 sin ⎜ 2x + ⎟ : voâ nghieäm
⎝ 4⎠
Baø i 133 : Giaû i phöông trình sin 3x + cos 3x + 2 cos x = 0 ( * )
( *) ⇔ ( 3sin x − 4 sin3 x ) + ( 4 cos3 x − 3 cos x ) + 2 cos x = 0
⇔ 3sin x − 4 sin3 x + 4 cos3 x − cos x = 0
Vì cosx = 0 khoâ n g laø nghieä m neâ n chia hai veá phöông trình cho cos3 x ≠ 0 ta
ñöôï c
( *) ⇔ 3tgx (1 + tg 2 x ) − 4tg 3 x + 4 − (1 + tg 2 x ) = 0
⇔ − tg 3 x − tg 2 x + 3tgx + 3 = 0
⎧ t = tgx
⇔⎨ 3 2
⎩ t + t − 3t − 3 = 0
⎧⎪ t = tgx
⇔⎨
( )
⎪⎩( t + 1) t − 3 = 0
2

⇔ tgx = −1 ∨ tgx = ± 3
π π
⇔ x = − + kπ ∨ x = ± + kπ, k ∈
4 3
5sin 4x.cos x
Baø i 134 : Giaû i phöông trình 6sin x − 2 cos3 x = ( *)
2 cos 2x

Ñieà u kieä n : cos 2x ≠ 0 ⇔ cos2 x − sin2 x ≠ 0 ⇔ tgx ≠ ±1


⎧ 10 sin 2x cos 2x cos x
⎪6 sin x − 2 cos x =
3
Ta coù : (*) ⇔ ⎨ 2 cos 2x
⎪⎩cos 2x ≠ 0
⎧6 sin x − 2 cos3 x = 5 sin 2x cos x
⇔⎨
⎩ tgx ≠ ±1
⎪⎧6 sin x − 2 cos x = 10 sin x cos x ( * *)
3 2
⇔⎨
⎪⎩tgx ≠ ±1
Do cosx = 0 khoâ n g laø nghieä m cuû a (**), chia hai veá phöông trình (**) cho
cos3 x ta ñöôï c
⎧ 6tgx
− 2 = 10tgx
( * *) ⇔ ⎪⎨ cos2 x
⎪⎩tgx ≠ ±1
⎧⎪t = tgx vôùi t ≠ ±1
⇔⎨
( 2
)
⎪⎩6t 1 + t − 2 = 10t
⎧t = tgx vôùi t ≠ ±1 ⎧t = tgx vôùi t ≠ ±1
⇔⎨ 3 ⇔⎨
⎩3t − 2t − 1 = 0 ⎩(t − 1) (3t + 3t + 1) = 0
2

⎧ t = tgx vôùi t ≠ ±1
⇔⎨ : voâ nghieäm
⎩t = 1
Baø i 135 : Giaû i phöông trình sin x − 4 sin 3 x + cos x = 0 ( * )

• Vì cosx = 0 khoâ ng laø nghieä m neâ n chia hai veá phöông trình cho cos 3 x thì
( *) ⇔ tgx (1 + tg 2 x ) − 4tg 3 x + 1 + tg 2 x = 0
⎧t = tgx
⇔⎨ 3 2
⎩−3t + t + t + 1 = 0
⎧⎪t = tgx
⇔⎨
(
⎪⎩( t − 1) 3t + 2t + 1 = 0
2
)
⇔ tgx = 1
π
⇔x= + kπ, k ∈
4

Baø i 136 : Giaû i phöông trình tgx sin 2 x − 2 sin 2 x = 3 ( cos 2x + sin x cos x )( * )

Chia hai veá cuû a phöông trình (*) cho cos 2 x

( *) ⇔ tg x − 2tg x =
3 2 (
3 cos2 x − sin 2 x + sin x cos x )
cos2 x
(
⇔ tg 3 x − 2tg 2 x = 3 1 − tg 2 x + tgx )
3 2
⇔ tg x + tg x − 3tgx − 3 = 0
⎧ t = tgx
⇔⎨ 3 2
⎩ t + t − 3t − 3 = 0
⎧⎪ t = tgx
⇔⎨
(
⎪⎩( t + 1) t − 3 = 0
2
)
⇔ tgx = −1 ∨ tgx = ± 3
π π
⇔x=− + kπ ∨ x = ± + kπ, k ∈
4 3

Baø i 137 : Cho phöông trình


( 4 − 6m ) sin 3 x + 3 ( 2m − 1) sin x + 2 ( m − 2 ) sin 2 x cos x − ( 4m − 3) cos x = 0 ( *)
a/ Giaû i phöông trình khi m = 2
⎡ π⎤
b/ Tìm m ñeå phöông trình (*) coù duy nhaá t moä t nghieä m treâ n ⎢ 0, ⎥
⎣ 4⎦
π
Khi x = + kπ thì cosx = 0 vaø sin x = ±1 neâ n
2
(*) thaøn h : ± ( 4 − 6m ) ± 3 ( 2m − 1) = 0
⇔ 1 = 0 voâ nghieäm
chia hai veà (*) cho cos3 x ≠ 0 thì
( *) ⇔ ( 4 − 6m ) tg 3 x + 3 ( 2m − 1) tgx (1 + tg 2 x ) + 2 ( m − 2 ) tg 2 x − ( 4m − 3) (1 + tg 2 x ) = 0
⎧⎪ t = tgx
⇔⎨ 3
⎪⎩ t − ( 2m + 1) t + 3 ( 2m − 1) t − 4m + 3 = 0 ( * *)
2
⎧⎪t = tgx
⇔⎨
(
⎪⎩( t − 1) t − 2mt + 4m − 3 = 0
2
)
⎧⎪t = tgx
a/ Khi m = 2 thì (*) thaø nh ⎨
(
⎪⎩( t − 1) t − 4t + 5 = 0
2
)
π
⇔ tgx = 1 ⇔ x = + kπ, k ∈
4

⎡ π⎤
b/ Ta coù : x ∈ ⎢ 0, ⎥ thì tgx = t ∈ [ 0,1]
⎣ 4⎦
Xeù t phöông trình : t 2 − 2mt + 4m − 3 = 0 ( 2 )
⇔ t 2 − 3 = 2m ( t − 2 )
t2 − 3
⇔ = 2m (do t = 2 khoân g laø nghieä m )
t−2
t2 − 3
Ñaët y = f ( t ) = ( C ) vaø (d) y = 2m
t−2
t 2 − 4t + 3
Ta coù : y ' = f ( t ) = 2
( t − 2)

Do (**) luoâ n coù nghieä m t = 1 ∈ [ 0,1] treâ n yeâ u caà u baø i toaù n
⎡( d ) y = 2m khoâng coù ñieåm chung vôùi ( C )
⇔⎢
⎢⎣( d ) caét ( C ) taïi 1 ñieåm duy nhaát t = 1
3
⇔ 2m < ∨ 2m ≥ 2
2
3
⇔ m< ∨m≥1
4
Caù c h khaù c :
Y C B T ⇔ f(t) = t 2 − 2mt + 4m − 3 = 0 ( 2 ) voâ nghieä m treâ n [ 0,1 ) .
⎧Δ ≥ 0
⎪af (0 ) ≥ 0
⎪⎪
Ta coù (2) coù nghieä m ∈ [ 0,1] ⇔ f (0). f (1) ≤ 0 hay ⎨af (1) ≥ 0

⎪0 ≤ S ≤1
⎪⎩ 2
⎧m2 − 4 m + 3 ≥ 0

⎪4 m − 3 > 0 3
⇔ ( 4 m − 3) (2m − 2) ≤ 0 hay ⎨ ⇔ ≤ m ≤1
⎪ 2m − 2 > 0 4
⎪⎩0 ≤ m ≤1
3
Do ñoù (2) voâ nghieä m treâ n [ 0,1 ) ⇔ m < hay m >1 hay f (1) = 0
4
3
⇔m< ∨m≥1
4

BAØI TAÄP
1. Giaû i caù c phöông trình sau :
a/ cos3 x + sin x − 3sin2 x cos x = 0
b/ sin 2 x ( tgx + 1) = 3sin x ( cos x − sin x ) + 3
c/ 2 cos2 x + cos 2x + sin x = 0
1 − cos3 x
d/ tg 2 x =
1 − sin3 x
e/ sin3 x − 5sin2 x cos x − 3sin x cos2 x + 3cos3 x = 0
f/ cos3 x + sin x − 3sin2 x cos x = 0
g/ 1 + tgx = 2 2 sin x
h/ sin3 x + cos3 x = sin x − cos x
k/ 3tg 2 x + 4tgx + 4 cot gx + 3cot g 2 x + 2 = 0
3(1 + sin x) π x
m/ 3tg 2 x − tgx + − 8 cos 2 ( − ) = 0
cos x2
4 2
sin x + cos x
n/ =1
sin 2x

2. Cho phöông trình : sin 2 x + 2 ( m − 1) sin x cos x − ( m + 1) cos2 x = m


a/ Tìm m ñeå phöông trình coù nghieä m
b/ Giaû i phöông trình khi m = -2 ( ÑS : m ∈ [ −2,1])
Th.S Phạm Hồng Danh
TT luyện thi đại học CLC Vĩnh Viễn

You might also like