Lin kt l lin kt km bn vng, nn chng d b t ra to thnh lin kt vi cc nguyn t khc. Trong gii hn ca ti ti ch cp n phn ng cng hiro vo lin kt ca hirocacbon khng no, mch h. Khi c mt cht xc tc nh Ni, Pt, Pd, nhit thch hp, hirocacbon khng no cng hiro vo lin kt pi. Ta c s sau: Phng trnh ho hc ca phn ng tng qut CnH2n+2-2k + kH2 CnH2n+2 [1] (k l s lin kt trong phn t) Tu vo hiu sut ca phn ng m hn hp Y c hirocacbon khng no d hoc hiro d hoc c hai cn d Da vo phn ng tng qut [1] ta thy, - Trong phn ng cng H2, s mol kh sau phn ng lun gim (nY < nX) v chnh bng s mol kh H2 phn ng Mt khc, theo dnh lut bo ton khi lng th khi lng hn hp X bng khi lng hn hp Y (mX = mY). Ta c: Vit gn li : [3] - Hai hn hp X v Y cha cng s mol C v H nn : + Khi t chy hn hp X hay hn hp Y u cho ta cc kt qu sau Do thay v tnh ton trn hn hp Y (thng phc tp hn trn hn hp X) ta c th dng phn ng t chy hn hp X tnh s mol cc cht nh: . + S mol hirocacbon trong X bng s mol hirocacbon trong Y [5] 1) Xt trng hp hirocacbon trong X l anken Ta c s : Phng trnh ho hc ca phn ng CnH2n + H2 CnH2n+2 t - Nu phn ng cng H2 hon ton th: + TH1: Ht anken, d H2 Vy: [6] + TH2: Ht H2, d anken Vy: [7] + TH3: C 2 u ht Vy: [8] Nu phn ng cng hiro khng hon ton th cn li c hai Nhn xt: D phn ng xy ra trong trng hp no i na th ta lun c: Do khi bi ton cho s mol u nX v s mol cui nY ta s dng kt qu ny tnh s
mol anken phn ng.
Nu 2 anken c s mol a, b cng hiro vi cng hiu sut h, ta c th thay th hn hp hai anken bng cng thc tng ng: . Ch : Khng th dng phng php ny nu 2 anken khng cng H2 vi cng hiu sut 2) Xt trng hp hirocacbon trong X l ankin Ankin cng H2 thng cho ta hai sn phm CnH2n-2 + 2H2 CnH2n+2 [I] CnH2n-2 + H2 CnH2n [II] Nu phn ng khng hon ton, hn hp thu c gm 4 cht: anken, ankan, ankin d v hiro d. Ta c s : II. BI TP P DNG Bi 1: Hn hp kh X cha H2 v mt anken. T khi ca X i vi H2 l 9. un nng nh X c mt xc tc Ni th n bin thnh hn hp Y khng lm mt mu nc brom v c t khi i vi H2 l 15. Cng thc phn t ca anken l A. C2H4 B. C3H6 C. C4H8 D. C4H6 Bi gii: = 9.2 = 18; = 15.2 = 30 V hn hp Y khng lm mt mu nc Br2 nn trong Y khng c anken Cc yu t trong bi ton khng ph thuc vo s mol c th ca mi cht v s mol ny s b trit tiu trong qu trnh gii. V vy ta t chn lng cht. bi ton tr nn n gin khi tnh ton, ta chn s mol hn hp X l 1 mol (nX = 1 mol)mX = 18g Da vo [3] v [6] ta c: nanken = 1- 0,6=0,4 mol Da vo khi lng hn hp X: . CTPT : C3H6. Chn B Bi 2: Hn hp kh X cha H2 v hai anken k tip nhau trong dy ng ng. T khi ca X i vi H2 l 8,4. un nng nh X c mt xc tc Ni th n bin thnh hn hp Y khng lm mt mu nc brom v c t khi i vi H2 l 12. Cng thc phn t ca hai anken v phn trm th tch ca H2 trong X l A. C2H4 v C3H6; 70% B. C3H6 v C4H8; 30% C. C2H4 v C3H6; 30% D. C3H6 v C4H8; 70% Bi gii: = 8,4.2 = 16,8; = 12.2 = 24 V hn hp Y khng lm mt mu nc Br2 nn trong Y khng c anken T chn lng cht, chn s mol hn hp X l 1 mol (nX = 1 mol) mX = 16,8g Da vo [3] v [6] ta c:
n2 anken = 1- 0,7=0,3 mol
Da vo khi lng hn hp X: Ta c: CTPT: C3H6 v C4H8; . Chn D Bi 3: ( TSC nm 2009) Hn hp kh X gm H2 v C2H4 c t khi so vi He l 3,75. Dn X qua Ni nung nng, thu c hn hp kh Y c t khi so vi He l 5. Hiu sut ca phn ng hiro ho l A. 25% B. 20% C. 50% D. 40% Bi gii: = 3,75.4 = 15; = 5.4 = 20 T chn lng cht, xem hn hp X l 1 mol (nX = 1 mol) Da vo [3] ta c: ; p dng s ng cho : Da vo [9] ta c: . Chn C Bi 4: ( TSH KB nm 2009) Hn hp kh X gm H2 v mt anken c kh nng cng HBr cho sn phm hu c duy nht. T khi ca X so vi H2 bng 9,1. un nng X c xc tc Ni, sau khi phn ng xy ra hon ton, thu c hn hp kh Y khng lm mt mu nc brom; t khi ca Y so vi H2 bng 13. Cng thc cu to ca anken l A. CH3-CH=CH-CH3. B. CH2=CH-CH2-CH3. C. CH2=C(CH3)2. D. CH2=CH2. Bi gii: = 9,1.2 = 18,2; = 13.2 = 26 V hn hp Y khng lm mt mu nc Br2 nn trong Y khng c anken T chn lng cht, chn s mol hn hp X l 1 mol mX = 18,2gam Da vo [3] v [6] ta c: nanken = 1- 0,7=0,3 mol Da vo khi lng hn hp X: . CTPT: C4H8. V khi cng HBr cho sn phm hu c duy nht nn chn A. Bi 5: Hn hp kh X cha H2 v mt ankin. T khi ca X i vi H2 l 4,8. un nng nh X c mt xc tc Ni th n bin thnh h...