Néi dung bµi gi¶ng

Bµi 1: Mét sè vÊn ®Ò t©m lý vµ t©m lý

häc
Bµi 2: C¬ së TN vµ XH cña hiÖn t­îng
t©m lý ng­êi
Bµi 3: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ý thøc
Bµi 4: Qu¸ tr×nh nhËn thøc c¶m gi¸c
Bµi 5: Qu¸ tr×nh nhËn thøc tri gi¸c
Bµi 6: Qu¸ tr×nh nhËn thøc t­ duy
Bµi 7: Qu¸ tr×nh nhËn thøc t­ëng t­îng
Bµi 8: TrÝ nhí vµ ng«n ng÷
Bµi 9: Nh©n c¸ch
Bµi 1: Mét sè vÊn ®Ò vÒ t©m lý
vµ t©m lý häc
1.1. C¸c quan ®iÓm vÒ HTTL ng­êi
1.2. Mét sè vÊn ®Ò vÒ t©m lý häc
1.3. Vµi nÐt vÒ lÞch sö ph¸t triÓn
t©m lý häc
1.4. Chøc n¨ng HTTL ng­êi
1.5. Ph©n lo¹i HTTL ng­êi
1.6. Mét sè bµi tËp thùc hµnh
.

1.1. C¸c quan ®iÓm vÒ HTTL ng­

êi
* Mét sè c¸ch hiÓu vÒ HTTL ng­
êi
* Quan niÖm duy t©m
* Quan niÖm duy vËt tÇm th­
êng
* Quan ®iÓm DVBC chøng vÒ
. * Mét sè c¸ch hiÓu vÒ HTTL
ng­êi
- Trong tõ ®iÓn tiÕng ViÖt (1988) ®Þnh
nghÜa mét c¸ch tæng qu¸t: T©m lý lµ ý
nghÜ, t×nh c¶m…lµm thµnh ®êi sèng
néi t©m, thÕ giíi bªn trong cña con ng­
êi
- Theo nghÜa ®êi th­êng ch÷ “t©m” th­
êng ®­îc dïng víi c¸c côm tõ nh­ “t©m
t­, t©m t×nh, t©m giao, t©m can, t©m
®Þa, nh©n t©m, thiÖn t©m, ¸c t©m…
vv” th­êng cã nghÜa nh­ ch÷ “lßng”
thiªn vÒ t×nh c¶m. Ch÷ “Hån” th­êng
®Ó diÔn ®¹t t­ t­ëng, tinh thÇn, ý thøc,
.

* Quan niÖm duy t©m

T©m lý con ng­êi do th­îng ®Õ, trêi
sinh ra vµ nhËp vµo thÓ x¸c con ng­êi.
T©m lý ng­êi kh«ng phô thuéc thÕ giíi
kh¸ch quan - t©m lý ng­êi lµ sù thÇn
bÝ
Giai thÝch hiÖn t­îng ®èt vÝa cña nh÷ng ng­êi b¸n hµng ?
Hån, vÝa, khÝ lµ g×? ( body, mind, energy )
- Sinh viªn n¨m cuèi ®Òu cã t©m lý muèn cã viÖc lµm sau
khi tèt nghiÖp
- B¹n cña t«i cã t©m lý cø s¾p thi lµ chuÈn bÞ ” phao”
- C« gi¸o d¹y t©m lý mµ ch¼ng t©m lý g× c¶ , cø qui chÕ
mµ lo¹i sinh viªn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn dù thi.
- Anh b¹n t«i rÊt t©m lý víi b¹n g¸i, anh ta biÕt tÆng nh÷ng
mãn quµ mµ c« ta thÝch vµ vµo nh÷ng ngµy rÊt hîp lý
®Ó tÆng quµ.
- B¹n t«i cã t©m lý rÊt phong phó, hiÓu biÕt nhiÒu vµ quyÕt
t©m cao

T©m lý häc lµ g× ?
Psyche ( linh hån, tinh thÇn), logos( häc thuyÕt, khoa häc )
Psychologie
.

* Quan ®iÓm duy vËt tÇm th­êng

T©m lý, t©m hån ®Òu ®­îc cÊu t¹o tõ
vËt chÊt, do vËt chÊt trùc tiÕp tham gia
nh­ gan tiÕt ra mËt → §ång nhÊt c¸i vËt
lý, sinh lý, t©m, lý, phñ nhËn vai trß
cña chñ thÓ, b¶n chÊt x· héi lÞch sö
t©m lý ng­êi
* Quan ®iÓm duy vËt biÖn
chøng
- T©m lý ng­êi lµ chøc n¨ng cña
n·o
- T©m lý ng­êi lµ sù ph¶n
øng cña hiÖn thùc kh¸ch quan
vµo n·o
- T©m lý ng­êi mang tÝnh chñ thÓ
- T©m lý ng­êi mang b¶n chÊt x·
- T©m lý ng­êi lµ chøc n¨ng cña
n·o
c¸c hiÖn t­îng t©m lý ng­êi cã c¬ së
sinh lý lµ hÖ thèng chøc n¨ng thÇn
kinh c¬ ®éng cña toµn bé n·o, t©m
lý lµ chøc n¨ng cña n·o.
- T©m lý ng­êi lµ sù ph¶n ¸nh
HTKQvµo n·o
§iÒu kiÖn ®Ó cã ph¶n ¸nh t©m lý

HTKQ N·o ng­êi

khoÎ
m¹nh

⇒S¶n phÈm ph¶n ¸nh lµ h×nh ¶nh t©m

lý mang tÝnh sinh ®éng, phong phó
vµ s¸ng t¹o.
- T©m lý ng­êi mang tÝnh chñ thÓ

C¸c chñ
thÓ kh¸c H×nh
nhau ¶nh,
T¸c Cïng 1 chñ DÉn
1 ph¸n
®é thÓ ë c¸c ®Õ
HTTL ¸nh
ng thêi ®iÓm, n
t©m lý
hoµn c¶nh, kh¸c
tr¹ng th¸i nhau
kh¸c
nhau...
- Nguyªn nh©n?
 - T©m lý ng­êi mang b¶n chÊt x·
héi lÞch sö

* Nguån gèc: thÕ giíi kh¸ch quan,

trong ®ã nguån gèc x· héi (c¸c quan
hÖ x· héi) lµ c¸i quyÕt ®Þnh.
* S¶n phÈm: do ho¹t ®éng vµ giao tiÕp
cña con ng­êi trong mèi quan hÖ x· héi
vµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng víi víi c¸c s¶n
phÈm lao ®éng.
* C¬ chÕ h×nh thµnh t©m lý: - c¬
chÕ lÜnh héi.
KÕt luËn s­ ph¹m:
1. Khi nghiªn cøu, h×nh thµnh vµ c¶i t¹o TL
ng­êi ph¶i nghiªn cøu hoµn c¶nh trong ®ã
con ng­êi sèng vµ H§
2. Trong d¹y häc, gi¸o dôc, quan hÖ øng xö
ph¶i chó ý ®Õn nguyªn t¾c s¸t ®èi t­îng
3. TÝch cùc tæ chøc ho¹t ®éng vµ c¸c quan
hÖ giao tiÕp hµi hoµ, tuy tõng løa tuæi ®Ó
nghiªn cøu, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn t©m
lý con ng­êi.
4.Chó ý gi¸o dôc thÓ chÊt, PT n·o bé vµ c¸c
gi¸c quan.
5. Nh×n nhËn häc sinh theo quan ®iÓm
ph¸t triÓn, t«n träng ®Æc ®iÓm løa
* Mét sè vÊn ®Ò vÒ t©m lý häc
Kh¸i niÖm vÒ t©m lý häc: T©m lý
häc lµ mét khoa häc chuyªn nghiªn cøu
c¸c HTTL t©m lý ng­êi
§èi t­îng cña t©m lý häc: C¸c hiÖn t­
îng t©m lý víi t­ c¸ch lµ mét hiÖn t­îng
tinh thÇn do hiÖn thùc kh¸ch quan t¸c
®éng vµo n·o ng­êi sinh ra, hîp thµnh
c¸c ho¹t ®éng t©m lý. V× thÕ t©m lý
häc nghiªn cøu sù h×nh thµnh, vËn
hµnh, c¸c quy luËt, ho¹t ®éng vµ sù
 NC b¶n chÊt cña ho¹t ®éng
TL, c¸c quy luËt ph¸t sinh vµ
NhiÖ ph¸t triÓn, c¬ chÕ diÔn biÕn
m vô vµ thÓ hiÖn TL, c¸c quy luËt
cña gi÷a c¸c HTTL víi nhau
TLH Xem xÐt nh÷ng yÕu tè chñ
quan vµ kh¸ch quan nµo ®· t¹o
ra t©m lý ng­êi
VÞ trÝ cña TLH T/H

TLH
KHTN KHXH
.

Kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm DVBC

vµ DVLS, ®Êu tranh chèng l¹i
c¸c quan ®iÓm ph¶n khoa häc
ý vÒ t©m lý con ng­êi.
ngh øng dông trong c¸c lÜnh vùc
Üa khoa häc kh¸c nh­ c«ng nghiÖp,
cña tin häc, ngo¹i giao…..
TLH
Trùc tiÕp phôc vô cho khoa
häc gi¸o dôc
1.3. Vµi nÐt vÒ lÞch sö t©m lý
häc
Nh÷ng t­ t­ëng t©m lý häc thêi cæ
®¹i
C¸c t­ t­ëng vÒ t©m lý häc ®· cã tõ rÊt
xa x­a nh­ : Kh¸i niÖm vÒ “hån”,
“ph¸ch”, trong kinh phËt gi¸o, thiªn
chóa gi¸o. Khæng Tö vµ c¸c häc trß nãi
vÒ “nh©n, lÔ, nghÜa, chÝ, tÝn”; X«crat
– nhµ triÕt häc Hy L¹p víi mét c©u nãi
næi tiÕng “h·y tù biÕt m×nh”,…
Mét sè tr­êng ph¸i t©m lý häc hiÖn
®¹i
ThuyÕt hµnh vi: John B.Watson x©y
dùng thuyÕt Hµnh vi. Hµnh vi = tæng sè
c¸c cö ®éng bªn ngoµi n¶y sinh ë c¬ thÓ
nh»m ®¸p øng l¹i mét kÝch thÝch nµo ®ã.
Hµnh vi theo c«ng thøc: S - R . Häc tËp
còng theo c«ng thøc nµy
T©m lý häc cÊu tróc: Vecthaim¬, C«l¬,
C«pca ®i s©u nghiªn cøu c¸c quy luËt vÒ
tÝnh æng ®Þnh vµ tÝnh trän vÑn cña tri
gi¸c, quy luËt “bõng s¸ng” cña t­ duy. Trªn
c¬ së thùc nghiÖm hä kh¼ng ®Þnh c¸c
Ph©n t©m häc: S.Freud x©y dùng nªn:
con ng­êi chia thµnh 3 khèi: C¸i Êy, C¸i t«i vµ
C¸i siªu t«i. Ba ho¹t ®éng nµy ho¹t ®éng qua
l¹i víi nhau t¹o nªn ®êi sèng t©m lý con ng­
êi.. Trong ®ã c¸i Êy (c¸c b¶n n¨ng) quyÕt
®Þnh toµn bé ®êi sèng t©m lý con ng­êi.
T©m lý häc nh©n v¨n: Carl Rogers vµ
Abraham Maslow quan niÖm b¶n chÊt con ng­
êi lµ tèt ®Ñp, cã lßng vÞ tha, cã tiÒm n¨ng k×
diÖu.
Rogers cho r»ng con ng­êi cÇn ph¶i ®èi xö víi
nhau mét c¸ch tÕ nhÞ, cëi më, biÕt l¾ng nghe
vµ chê ®îi, c¶m th«ng víi nhau
Cßn Maslow ®­a ra 5 nhu cÇu c¬ b¶n, cÇn
ph¶i tho¶ m·n lÇn l­ît c¸c nhu cÇu tõ thÊp ®Õn
T©m lý häc nhËn thøc: Jean Piaget vµ
Brunner lÊy chÝnh ho¹t ®éng nhËn thøc
lµm ®èi t­îng nghiªn cøu. Nghiªn cøu t©m
lý, nhËn thøc cña con ng­êi trong mèi quan
hÖ víi c¬ thÓ, víi m«i tr­êng vµ n·o bé

T©m lý häc ho¹t ®éng: T©m lý häc

ho¹t ®éng do c¸c nhµ t©m lý häc X« viÕt
s¸ng lËp nh­ L.X Vygotsky; X.L.Rubinstªin;
A.N.Lª«nchev; A.R.Luria…Dßng ph¸i t©m lý
häc nµy lÊy triÕt häc M¸c – Lªnin lµm c¬ së
lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p luËn, x©y dùng
nÒn t©m lý häc lÞch sö ng­êi. Coi t©m lý lµ
1.4. Chøc n¨ng cña hiÖn t­îng t©m
lý ng­êi
Chøc n¨ng cña HTTL
ng­êi

Chøc Chøc n¨ng

n¨ng ®iÒu khiÓn,
lËp kÕ ®iÒu chØnh
ho¹ch hµnh vi
1.5. Ph©n lo¹i c¸c hiÖn t­îng t©m lý
C¨n cø vµo thêi gian tån t¹i ta cã:
HTTL

Qu¸ Tr¹ng Thuéc

tr×nh th¸i tÝnh
t©m lý t©m lý t©m lý
NhË C¶ H§ ý Xu h­ TÝn KhÝ N¨n
n m chÝ íng h chÊt g
thøc xóc c¸ch lùc
1.6. Mét sè bµi tËp thùc hµnh
Bµi 1: Nh÷ng c©u nµo d­íi ®©y nãi lªn
quan ®iÓm duy t©m, duy vËt tÇm th­
êng vµ duy vËt biÖn chøng?
a) HiÖn t­îng t©m lý cã s½n trong gen di
truyÒn.
b)Mçi sù thÓ hiÖn x¸c ®Þnh bªn ngoµi
®Òu t­¬ng øng chÆt chÏ víi mét hiÖn t­
îng t©m lý.
c)Nh÷ng hiÖn t­îng t©m lý kh¸c nhau cã
thÓ ®­îc thÓ hiÖn ra bªn ngoµi mét c¸ch
gièng nhau.
d)HiÖn t­îng a,
* Duy t©m: t©md lý cã thÓ
* Duy diÔnth­êng:
vËt tÇm ra mµc *
BiÖn chøng:
kh«ng cã métb biÓu hiÖn bªn trong hoÆc
Bµi 2: Ph©n biÖt nh÷ng hiÖn t­îng
d­íi ®©y lµ qu¸ tr×nh, tr¹ng th¸i vµ
thuéc tÝnh t©m lý?

a) Håi hép khi nghe thÊy ®äc kÕt qu¶

thi lªn líp
b) Nghe vµ nghÜ vÒ nh÷ng ®iÒu thÇy
gi¶ng
c) Ch¨m chó ghi chÐp bµi ®Çy ®ñ
d)*Ch¨m chØ,e trung thùc, kh«ng quay
Qu¸ tr×nh:
* Tr¹ng th¸i: a, c
cãp
* Thuéc tÝnh:d
e) Gi¶i bµi tËp
 Bµi 2: C¬ së TN vµ XH vÒ HTTL
ng­êi
2.1. C¬ së tù nhiªn
2.1.1. Di truyÒn vµ t©m lý
2.1.2. N·o vµ c¸c ®Þnh khu chøc n¨ng
TLtrong n·o
2.1.3. Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ t©m lý
2.1.4. Quy chÕ ho¹t ®éng thÇn kinh cÊp
cao
2.2. C¬ së x· héi
2.2.1. NÒn v¨n ho¸ x· héi vµ t©m lý
2.1.1. Di truyÒn vµ t©m lý
§Þnh nghÜa: Di truyÒn lµ sù t¸i t¹o
thÕ hÖ tr­íc ë thÕ hÖ míi nh÷ng ®Æc
®iÓm sinh vËt vµ sù t¸i t¹o nµy th«ng
qua c¬ chÕ m· ho¸ c¸c tÝn hiÖu vµ gi¶i
m· c¸c
Vai tÝn hiÖu ®­îc
Kh«ng göi
quyÕt vµo trong
®inh, c¸c
Gen.
trß chØ ¶nh h­ëng ®Õn
sù PTTL
Giíi h¹n vµ ChÝnh yÕu
¶nh h­ëng tè sinh lý
®Õn tèc còng bÞ
®é ph¸t thay ®æi
triÓn trong ®êi
2.1.2. N·o vµ c¸c ®Þnh khu chøc n¨ng t©m
lý trong n·o

* C¸c vïng ho¹t ®éng phèi hîp ®Ó t¹o ra mét

HTTL
* C¸c vïng theo nguyªn t¾c ph©n c«ng nhÞp
2.1.3. Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ t©m
lý
Ph¶n
Kh©ux¹ ®­îc thÓkÝch
1: NhËn hiÖnthÝch,
trongbiÕn
cung ph¶n
thµnh h­ x¹
ng 4phÊn
gåm theo ®­êng h­íng t©m dÉn
kh©u:
truyÒn vµo n·o.
Kh©u 2: Vá n·o tiÕp nhËn kÝch thÝch vµ
xö lý, ra lÖnh … t¹o ra ho¹t ®éng t©m lý.

Kh©u 3: KÕt thóc dÉn truyÒn thÇn kinh

tõ trung ­¬ng theo ®­êng ly t©m g©y lªn
ph¶n øng cña c¬ thÓ.
Kh©u 4: Liªn hÖ ng­îc t¹o h×nh ¶nh t©m
lý trªn n·o

S¬ ®å cung ph¶n x¹
.
Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn lµ ph¶n x¹ tù t¹o
C¬ së gi¶i phÉu sinh lý cña ph¶n x¹ cã
®iÒu kiÖn lµ vá n·o vµ ho¹t ®éng
§Æc
b×nh th­êng cña vá n·o.
®iÓ Lµ qu¸ tr×nh thµnh lËp ®­êng liªn hÖ
thÇn kinh t¹m thêi
m
cña Thµnh lËp víi kÝch thÝch bÊt k×, ®Æc
ph¶ biÖt lµ tiÕng nãi.
n x¹ B¸o hiÖu gi¸n tiÕp kÝch thÝch kh«ng
cã ®iÒu kiÖn sÏ kÝch thÝch vµo c¬ thÓ.
®iÒ XuÊt hiÖn kh«ng th­êng xuyªn, mµ cã
lóc t¹m thêi, ng­ng trÖ hoÆc bÞ k×m
u
h·m kh«ng ho¹t ®éng. HiÖn t­îng ®ã
kiÖ ®­îc gäi lµ øc chÕ ph¶n x¹ cã ®iÒu
n kiÖn.
. !.3. Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn vµ t©m lý
C¬ tuyÕn
(Ph¶n øng
C¸c vïng n·o D©y thÇn kinh li t©m c¬)
tiÕp nhËn (§iÒu chØnh)
kÝch thÝch, xö Xung thÇn kinh ®iÒu
lý, ra lÖnh khiÓn)

Liªn hÖ
ng­îc ®Ó
l¹i trong
n·o h×nh
¶nh

KÝch thÝch

Gi¸c quan tiÕp D©y thÇn

nhËn kÝch kinh h­íng
t©m (C¸c
thÝch qua d©y
xung thÇn
thÇn kinh kinh)
(xung TK) H3. S¬ ®å cung ph¶n x¹ theo
truyÒn ®Õn P.K.An«khin
2.1.4. C¬ chÕ ho¹t ®éng thÇn kinh
cÊp cao Quy luËt ho¹t ®éng theo hÖ
Quy
luËt thèng
ho¹t Quy luËt lan táa vµ tËp trung
®én
g Quy luËt phô thuéc vµo c­êng ®é
thÇ kÝch thÝch
n
kinh Quy luËt c¶m øng qua l¹i
cÊp
cao
C¶m C¶m C¶m øng C¶m
øng øng qua l¹i d­ øng
qua l¹i qua l¹i ¬ng qua l¹i
 2.2.1. NÒn v¨n ho¸ x· héi vµ t©m
lý
TL C¸c quan hÖ x· héi t¹o nªn
ng­êi b¶n chÊt con ng­êi
cã
C¬ chÕ chñ yÕu cña sù ph¸t
b¶n
triÓn t©m lý ng­êi lµ c¬ chÕ
chÊt
lÜnh héi nÒn v¨n hãa x· héi
XH
vµ Nguån gèc cña t©m lý ng­êi
mang chÝnh lµ ®êi sèng x· héi loµi
tÝnh ng­êi
lÞch
2.2.2. Ho¹t ®éng vµ t©m lý
* §Þnh nghÜa: Ho¹t ®éng lµ mèi quan hÖ
t¸c ®éng qua l¹i gi÷a con ng­êi vµ thÕ giíi
(kh¸ch thÓ) ®Ó t¹o ra s¶n phÈm c¶ vÒ
phÝa thÕ giíi,
TÝnhc¶ vÒ
®èiphÝa con
t­îng ng­êi.
cña ho¹t
Nh÷n ®éng
g TÝnh môc ®Ých cña ho¹t
®Æc ®éng
TÝnh gi¸n tiÕp cña ho¹t
®iÓm
®éng
cña TÝnh chñ thÓ cña ho¹t
ho¹t ®éng
®éng TÝnh x· héi cña ho¹t ®éng

* CÊu tróc cña ho¹t ®éng

.
CÊu tróc chung cña ho¹t ®éng theo
A.N.Lªonchev
Ho¹t §éng c¬
®éng

Hµnh Môc
®éng ®Ých
Thao Ph­¬ng
t¸c tiÖn
S¶n
phÈm
VÒ mÆt chñ VÒ mÆt ®èi t­
quan cña chñ îng cña ho¹t
thÓ ®éng
* Ho¹t ®éng ®èi víi sù ph¸t triÓn
t©m lý, ý thøc
Ho¹t ®éng quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh
vµ Sù
ph¸t triÓn ý thøc cña mçi c¸ nh©n.
Qu¸ tr×nh chñ thÓ
ph¸ ho¸
t
triÓ
n
t© Qu¸ tr×nh kh¸ch
m thÓ ho¸
lý
c¸
2.3. Giao tiÕp vµ t©m lý
* §Þnh nghÜa giao tiÕp
* C¸c lo¹i giao tiÕp
* H×nh thøc giao tiÕp
* Vai trß cña giao tiÕp víi sù h×nh thµ
nh, PTTL
* Giao tiÕp vµ ho¹t ®éng víi sù h×
nh thµnh vµ PTTL ng­êi
* §Þnh nghÜa: Giao tiÕp lµ sù t¸c
®éng qua l¹i gi÷a con ng­êi víi con
ng­êi trong ®ã diÔn ra sù tiÕp xóc
t©m lý ®­îc biÓu hiÖn ë sù trao ®æi
th«ng tin, ë sù rung c¶m lÉn nhau,
hiÓu biÕt nhau vµ ¶nh h­ëng ®Õn
nhau
* C¸c lo¹i giao tiÕp Giao tiÕp vËt
Theo ph­ chÊt
Giao tiÕp ng«n
¬ng tiÖn ng÷
giao tiÕp Giao tiÕp phi
C¸c ng«n ng÷
lo¹i Giao tiÕp trùc
Theo
tiÕp
gia kho¶ng Giao tiÕp gi¸n
o c¸ch giao tiÕp
tiÕ tiÕp
Giao tiÕp chÝnh
p Theo quy
thøc
c¸ch giao Giao tiÕp kh«ng
tiÕp chÝnh thøc
* C¸c h×nh thøc giao tiÕp
Gi÷a c¸ nh©n víi c¸
nh©n
H×n Gi÷a c¸ nh©n víi
h nhãm
thø
c Gi÷a c¸c nhãm
gia
o
Gi÷a c¸c céng
tiÕp
®ång….
* Vai trß cña giao tiÕp víi sù PTTL
+ §èi víi c¸ nh©n: gióp ra nhËp c¸c
quan hÖ x· héi, lÜnh héi nÒn v¨n hãa x·
héi, chuÈn mùc x· héi, nhËn thøc b¶n
th©n m×nh, ®èi chiÕu m×nh víi ng­êi
kh¸c, víi chuÈn mùc x· héi, tù ®¸nh gi¸
b¶n th©n m×nh nh­ mét nh©n c¸ch
®Ó h×nh thµnh mét th¸i ®é gi¸ trÞ-
c¶m xóc nhÊt ®Þnh ®èi víi b¶n th©n.
+ §èi víi x· héi: Giao tiÕp lµ yÕu tè
quyÕt ®Þnh h×nh thµnh nªn x· héi loµi
ng­êi víi t­ c¸ch lµ mét céng ®ång ng­êi,
tøc lµ nhê cã giao tiÕp mµ liªn kÕt ®­îc
* Giao tiÕp vµ ho¹t ®éng ®èi víi sù
PTTL
X· héi (c¸c quan hÖ x·
héi)
Giao tiÕp

Con ng­êi §èi t­îng giao

tiÕp
(Chñ thÓ - H§-
GT
T©m lý ý thøc - §èi t­îng ho¹t
Nh©n c¸ch) ®éng

Ho¹t
®éng
 Bµi 3: Sù h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ý thøc
3.1. Kh¸i niÖm vÒ ý thøc
3.2. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ý thøc
3.3. C¸c cÊp ®é cña ý thøc
3.4. Chó ý-§iÒu kiÖn cña ho¹t
®éng cã ý thøc
3.1. Kh¸i niÖm vÒ ý thøc
* §Þnh nghÜa
* C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña
ý thøc
* CÊu tróc cña ý thøc
* §Þnh nghÜa
ý thøc lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh t©m
lý cao nhÊt chØ cã ë ng­êi, lµ sù
ph¶n ¸nh b»ng ng«n ng÷ nh÷ng g×
con ng­êi ®· tiÕp thu ®­îc trong qu¸
tr×nh quan hÖ qua l¹i víi thÕ giíi
kh¸ch quan.
 * C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña ý
thøc ThÓ hiÖn n¨ng lùc nhËn thøc
cao nhÊt cña con ng­êi
C¸c
thué ThÓ hiÖn th¸i ®é cña con ng­
c êi víi TG
tÝnh
c¬ ThÓ hiÖn sù ®iÒu chØnh
b¶n hµnh vi cña con ng­êi
cña
ý Tù ý thøc: ®¸nh gi¸ b¶n th©n
thøc phï hîp víi HTKQ
* CÊu tróc cña ý thøc
CÊu tróc cña ý
thøc
MÆt nhËn MÆt th¸i MÆt n¨ng
thøc: HiÓu ®é:Th¸i ®éng:
hiÕt ®é lùa gióp con
HTKQ, chän, c¶m ng­êi tÝch
h×nh xóc, ®¸nh cùc ho¹t
dung tr­íc gi¸ cña ®éng,
kÕt qu¶, chñ thÓ ®iÒu
x©y dùng ®èi víi TG khiÓn,
kÕ ®iÒu
3.2. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ý thøc

* XÐt vÒ ph­¬ng diÖn loµi

* XÐt vÒ ph­¬ng diÖn c¸ thÓ
* XÐt vÒ ph­¬ng diÖn loµi
Vai
trß X©y dùng m« h×nh, c¸ch lµm tr­
íc khi H§
cña S¸ng t¹o vµ sö dông c«ng cô vµo
lao lao ®éng
§èi chiÕu, hoµn thiÖn, ®¸nh gi¸
®é
s¶n phÈm
ng
Vai Cã ý thøc vÒ m« h×nh ho¹t ®éng
trß
cña Sö dông c«ng cô, ®èi chiÕu,
ng« ®¸nh gi¸ s¶n phÈm
n Ho¹t ®éng x· héi, hîp t¸c, hiÓu
ng÷ biÕt…..vv
* XÐt vÒ ph­¬ng diÖn c¸ thÓ
H×nh thµnh trong ho¹t ®éng
vµ thÓ hiÖn trong s¶n phÈm
ho¹t ®éng cña c¸ nh©n
H×nh H×nh thµnh trong quan hÖ giao
thµnh tiÕp cña c¸ nh©n víi ng­êi kh¸c
TL
trªn H×nh thµnh b»ng con ®­êng
ph­ lÜnh héi nÒn v¨n ho¸ x· héi
¬ng
diÖn H×nh thµnh b»ng con ®­êng tù
-c¸ nhËn thøc, tù ®¸nh gi¸, tù
thÓ ph©n tÝch hµnh vi cña m×nh
3.3. C¸c cÊp ®é cña ý thøc
* CÊp ®é ch­a ý thøc
* CÊp ®é ý thøc vµ tù ý thøc
* CÊp ®é ý thøc nhãm vµ ý
thøc tËp thÓ
* CÊp ®é ch­a ý thøc
§Þnh nghÜa: lµ HTTL ë tÇng bËc ch­a ý thøc.
V« thøc ®iÒu khiÓn nh÷ng hµnh vi mang
tÝnh b¶n n¨ng, kh«ng chñ ®Þnh vµ tÝnh
kh«ng nhËn thøc ®­îc
Kh«ng nhËncña con
thøc, ng­êigi¸ ®­îc
®¸nh
§Æc c¸c HTTL, hµnh vi, ng«n ng÷, suy
®iÓ nghÜ, t×nh c¶m….
Hµnh ®éng kh«ng cã dù kiÕn,
m
kh«ng chñ ®Þnh, ®ét ngét, g¾n, ë
QK, HT vµ t­¬ng lai kh«ng theo mét
trËt tù nµo
ë tÇng b¶n n¨ng, d­íi ng­ìng ý thøc,
BiÓ
hiÖn t­îng t©m thÕ, hµnh ®éng
u
lÆp l¹i nhiÒu lÇn chuyÓn thµnh d­íi
hiÖ
ng­ìng ý thøc
* CÊp ®é ý thøc vµ tù ý thøc
CÊp Con ng­êi nhËn thøc, tá th¸i ®é cã
®é chñ t©m vµ dù kiÕn tr­íc hµnh vi
ý cña m×nh, lµm cho hµnh vi cã ý
thø thøc
c C¸ nh©n tù nhËn thøc vÒ b¶n th©n
m×nh tõ h×nh d¸ng, t©m hån,
kiÕn thøc, vÞ trÝ x· héi...
CÊp Cã th¸i ®é ®èi víi b¶n th©n, tù
®é nhËn xÐt,®¸nh gi¸
tù ý Tù ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh hµnh
thø
vi theo môc ®Ých tù gi¸c
c
Cã kh¶ n¨ng tù gi¸o dôc, tù hoµn
thiÖn m×nh
* CÊp ®é ý thøc nhãm vµ ý thøc
tËp thÓ
Trong mèi quan hÖ giao tiÕp vµ ho¹t
®éng, ý thøc cña c¸ nh©n dÇn ®Õn
cÊp ®é ý thøc x· héi, ý thøc nhãm, ý
thøc x· héi
 3.4. Chó ý - ®iÒu kiÖn ho¹t
®éng cã ý thøc
* Kh¸i niÖm
* C¸c lo¹i chó ý
* C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n
cña chó ý
* Kh¸i niÖm
Chó ý lµ sù tËp trung cña ý thøc
vµo mét hay mét sè c¸c sù vËt
hiÖn t­îng ®Ó ®Þnh h­íng ho¹t
®éng, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn thÇn
kinh – t©m lý cÇn thiÕt cho ho¹t
®éng tiÕn hµnh cã hiÖu qu¶
* C¸c lo¹i chó ý

Chó ý kh«ng chñ

®Þnh
C¸c
lo¹i
Chó ý cã chñ
chó
®Þnh
ý
Chó ý sau chñ
®Þnh
 * C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña
chó ý Søc tËp trung cña chó ý

C¸c Sù bÒn v÷ng cña chó ý

thué
Khèi l­îng cña chó ý
c
tÝnh Sù ph©n phèi chó ý
c¬
b¶n Sù dao ®éng cña chó ý
cña
chó ý Sù di chuyÓn cña chó ý
Bµi 4: Qu¸ tr×nh nhËn thøc
c¶m gi¸c
4.1. §Þnh nghÜa c¶m gi¸c
4.2. C¸c lo¹i c¶m gi¸c
4.3. C¸c quy luËt cña c¶m gi¸c
4.4. Vai trß cña c¶m gi¸c
4.1. §Þnh nghÜa c¶m gi¸c
C¶m gi¸c lµ mét qu¸ tr×nh t©m lý ph¶n
¸nh tõng thuéc tÝnh riªng lÎ cña sù vËt,
hiÖn t­îng khi chóng ®ang trùc tiÕp t¸c
®éng vµo gi¸c
Métquan cña chóng
qu¸ tr×nh t©m lýta
§Æc Ph¶n ¸nh: Nh÷ng
®iÓ thuéc tÝnh riªng lÎ bÒ
m ngoµi.
cña Ph¶n ¸nh: trùc tiÕp.
c¶m S¶n phÈm: c¸c c¶m gi¸c
gi¸c riªng lÎ
Mang b¶n chÊt XH lÞch
sö
4.2. C¸c lo¹i c¶m gi¸c
C¸c lo¹i c¶m
gi¸c
C¶m gi¸c C¶m gi¸c C¶m gi¸c
thô c¶m thô c¶m thô c¶m
ngoµi: trong: b¶n thÓ:
C¶m gi¸c C¶m gi¸c C¶m gi¸c
thÞ gi¸c, c¬ thÓ vËn ®éng,
thÝnh ph¸n ¸nh th¨ng
gi¸c, khøu t×nh tr¹ng b»ng, rung
gi¸c, vÞ ho¹t ®éng
gi¸c, m¹c cña c¸c c¬
gi¸c quan néi
4.3. C¸c quy luËt cña c¶m gi¸c
* Quy luËt ng­ìng c¶m gi¸c
* Quy luËt thÝch øng cña c¶m gi¸c
* Quy luËt t­¬ng ph¶n cña c¶m gi
¸c
* Quy luËt t¸c ®éng qua l¹i gi
÷a c¸c c¶m gi¸c
 * Ng­ìng c¶m gi¸c
Ng­ìng c¶m gi¸c lµ c¸i giíi h¹n mµ ë
®ã c­êng ®é kÝch thÝch (tèi thiÓu
hoÆc tèi ®a) vÉn cßn ®ñ ®Ó g©y
ra c¶m gi¸c cho con ng­êi. PhÝa
PhÝa d­ Tèt
íi nhÊt trªn
16 Hz 1000 Hz 20.000
Hz

TÝnh nh¹y c¶m (E) = 1/p. (p ng­ìng

d­íi)
Ng­ìng sai biÖt (k) = ∆ p/p. (∆ p-
* Quy luËt thÝch øng cña c¶m gi¸c
ThÝch øng lµ kh¶ n¨ng thay ®æi ®é
nh¹y c¶m cña c¶m gi¸c cho phï hîp víi c­
êng ®é vËt kÝch thÝch.
C¸c lo¹i thÝch
øng
C¶m gi¸c T¨ng Gi¶m
mÊt hoµn tÝnh tÝnh nh¹y
toµn khi nh¹y c¶m c¶m cña
kÝch thÝch cña c¶m c¶m gi¸c
kÐo dµi vµ gi¸c khi khi kÝch
c­êng ®é kÝch thÝch
kh«ng thÝch m¹nh.
* Sù t­¬ng ph¶n cña c¶m gi¸c
Lµ sù thay ®æi c­êng ®é hay chÊt l­îng
cña c¶m gi¸c d­íi ¶nh h­ëng cña hai
nhãm kÝch thÝch cã ®Æc ®iÓm t­¬ng
ph¶n t¸c ®éng ®ång thêi hoÆc nèi tiÕp
vµo mét c¬ quan c¶m gi¸c
T­¬ng ph¶n ®ång thêi

T­
¬ng
ph¶n T­¬ng ph¶n nèi tiÕp
 * Sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c c¶m
gi¸c
TÝnh nh¹y c¶m cña mét c¶m gi¸c chÞu
¶nh h­ëng cña mét c¶m gi¸c kh¸c
T¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c
c¶m gi¸c
ChuyÓ C¶m øng
n c¶m cña c¶m
gi¸c gi¸c
HiÖn t­îng HiÖn t­îng
¸t c¶m t¨ng c¶m
gi¸c gi¸c
4.4. Vai trß cña c¶m gi¸c

H×nh thøc ®Þnh h­íng ®Çu tiªn cho

ho¹t ®éng
Vai
trß Cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho nhËn
cña thøc lý tÝnh
c¶
Con ®­êng nhËn thøc HTKQ
m
gi¸
c Lµ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o, b¶o vÖ
tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña hÖ thèng
thÇn kinh vµ n·o bé
Bµi 5: Qu¸ tr×nh nhËn thøc tri
gi¸c
5.1. §Þnh nghÜa tri gi¸c
5.2. So s¸nh gi÷a c¶m gi¸c vµ tri
gi¸c
5.3. C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña tri
gi¸c
5.4. C¸c lo¹i tri gi¸c
5.1. §Þnh nghÜa tri gi¸c
Tri gi¸c lµ mét qu¸ tr×nh nhËn thøc,
ph¶n ¸nh mét c¸ch trän vÑn d­íi h×nh
thøc h×nh t­îng nh÷ng sù vËt hiÖn t­îng
cña hiÖn thùc kh¸ch quan khi chóng trùc
tiÕp t¸c Tri
®éng vµo gi¸c quan cña chóng
gi¸c lµ mét qu¸ tr×nh nhËn
ta. thøc
§Æc Tri gi¸c ph¶n ¸nh trän vÑn c¸c
®iÓ thuéc tÝnh bÒ ngoµi cña SCHT
m
cña Ph¸n ¸nh trùc tiÕp
tri
gi¸c Tri gi¸c kh«ng ph¶i lµ tæng sè c¸c
c¶m gi¸c
 5.2. So s¸nh c¶m gi¸c vµ tri gi¸c

Lµ hiÖn t­îng t©m lý

Lµ qu¸ tr×nh t©m lý

Gièn
g Ph¶n ¸nh trùc tiÕp
nhau
XuÊt ph¸t vµ chÞu sù ®¸nh
gi¸ kiÓm nghiÖm cña thùc
tiÔn
 Lµ 2 møc ®é cao thÊp kh¸c nhau
C¶m gi¸c ph¶n ¸nh riªng lÎ tõng
thuéc tÝnh bÒ ngoµi
Kh¸c Tri gi¸c ph¸n ¸nh trong mét cÊu
nha tróc chän vÑn cña sù vËt hiÖn t­
u îng
VÒ c¬ së sinh lý: C¸c gi¸c quan
ch­a cã sù kÕt hîp víi nhau cßn
tri gi¸c cã phèi hîp theo mét hÖ
thèng nhÊt ®Þnh
C¶m gi¸c lµ c¬ së cho tri gi¸c
Qua
n hÖ Tri gi¸c quy ®Þnh chiÒu h­íng
lùa chän c¸c c¶m gi¸c thµnh
phÇn, møc ®é vµ tÝnh chÊt cña
5.3. C¸c thuéc tÝnh c¬ b¶n cña
tri gi¸c
* TÝnh ®èi t­îng cña tri gi¸c
* TÝnh cÊu tróc cña tri gi¸c
* TÝnh æn ®Þnh cña tri gi¸c
* TÝnh cã ý nghÜa cña tri gi¸c
* TÝnh chän läc cña tri gi¸c
* TÝnh ®èi t­îng cña tri gi¸c
Cã ®èi t­îng
Tri
H×nh ¶nh chøa ®ùng HTKQ
gi¸c
vµ ®Æc ®iÓm t©m lý chñ
lµ
thÓ
mét H×nh t­îng lµ h×nh ¶nh cña
hµn chÝnh ®èi t­îng ®­îc ®èi t­
h îng
Tri ho¸ C¸ H×nh
®én gi¸ i ¶nh c¸i
g c c Ph¶n ¸nh c©y
c©y
©thùc
Ph¶n ¸nh t©m lý con
ng­êi y
* TÝnh cÊu tróc cña tri gi¸c
C¸c thuéc tÝnh riªng lÎ, c¸c bé phËn cña
sù vËt hiÖn t­îng mµ con ng­êi ph¶n ¸nh
kÕt hîp víi nhau thµnh mét thÓ thèng
nhÊt, ®­îc x¾p xÕp theo mét quan hÖ
nhÊt ®Þnh ®Ó t¹o ra mét h×nh ¶nh
trän vÑn vÒ ®èi t­îng tri gi¸c.
* TÝnh æn ®Þnh cña tri gi¸c
Lµ kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh sù vËt hiÖn t­
îng kh«ng thay ®æi khi c¸c ®iÒu
kiÖn tri gi¸c bÞ thay ®æi.
* TÝnh cã ý nghÜa cña tri gi¸c
* TÝnh chän läc cña tri gi¸c
5.4. C¸c lo¹i tri gi¸c

C¸c lo¹i tri

gi¸c

TG c¸c TG TG sù
thuéc c¸c chuyÓ
tÝnh thuéc n
kh«ng tÝnh ®éng
gian thêi cña
cña gian ®èi t­
®èi t­ cña îng
îng ®èi t­
5.5. Quan s¸t
* §Þnh nghÜa: lµ lo¹i tri gi¸c tÝch cùc,
cã chñ ®Þnh, diÔn ra t­¬ng ®èi ®éc
lËp vµ l©u dµi, nh»m ph¶n ¸nh ®Çy
®ñ, râ rÖt c¸c sù vËt hiÖn t­îng.
Lµ mét qu¸ tr×nh tri gi¸c cã
§Æc
chñ ®Þnh
®iÓ
m ThÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc cña
cña chñ thÓ
quan
s¸t G¾n víi t­ duy
* N¨ng lùc quan s¸t: Lµ kh¶ n¨ng tri
gi¸c mét c¸ch nhanh chãng vµ chÝnh x¸c
nh÷ng ®iÓm quan träng, chñ yÕu vµ
®Æc s¾cX¸ccña®Þnh
sù vËt, hiÖn t­îng.
môc ®Ých, ý nghÜa,
Yªu yªu cÇu
cÇu
ChuÈn bÞ ph­¬ng tiÖn, tri thøc,
®èi
kÕ ho¹ch
víi
Quan s¸t cã hÖ thèng, kÕ ho¹ch,
viÖ
sö dông ng«n ng÷
c
qua
n Thu thËp, tÝch luü tµi liÖu
s¸t
Bµi 6: Qu¸ tr×nh nhËn thøc t­
duy
6.1. Kh¸i niÖm t­ duy
6.2. §Æc ®iÓm cña t­ duy
6.3. C¸c giai ®o¹n t­ duy
6.4. C¸c thao t¸c t­ duy
6.5. C¸c h×nh thøc t­ duy
6.6. C¸c phÈm chÊt t­ duy
 6.1. Kh¸i niÖm t­ duy

Lµ mét qu¸ tr×nh t©m lý

nhËn thøc
§Þn
Ph¶n ¸nh nh÷ng thuéc tÝnh
h
b¶n chÊt
ngh
Üa Ph¶n ¸nh nh÷ng mèi liªn hÖ
vµ quan hÖ cã tÝnh quy luËt
Vai trß cña t­ duy?
6.2. C¸c ®Æc ®iÓm cña t­ duy
* T­ duy xuÊt hiÖn trong hoµn c¶
nh cã vÊn ®Ò
* T­ duy g¾n chÆt víi ng«n ng÷
* T­ duy ph¸n ¸nh kh¸i qu¸t
* T­ duy ph¸n ¸nh gi¸n tiÕp
* T­ duy kh«ng t¸ch rêi nhËn thøc
c¶m tÝnh
* T­ duy liªn hÖ h÷u c¬ víi ho¹t ®
* T­ duy chØ xuÊt hiÖn trong hoµn
c¶nh cã vÊn ®Ò
Hoµn c¶nh cã vÊn ®Ò lµ hoµn c¶nh
trong ®ã chøa ®ùng nh÷ng yÕu tè míi
mµ con ng­êiCã ta míi,
c¸i ch­ahoÆc
biÕt c¸i
hoÆc
biÕtbiÕt mµ
nh÷ng
Mét
con
t×nh
ng­êi ch­a
quyªngi¶i quyÕt ®­îc.
huèn NhËn thøc, cã nhu cÇu gi¶i
g cã quyÕt
vÊn
Phï hîp kh¶ n¨ng nhËn thøc cña
®Ò
HS

Vai trß cña hoµn c¶nh cã vÊn ®Ò

* T­ duy g¾n víi ng«n ng÷
Ph­¬ng tiÖn cña qu¸ tr×nh t­
duy (ng«n ng÷ thÇm)

T­ Duy Ng«n
ng÷
Lµm cho ng«n ng÷ cña con ng­êi
phong phó vµ s©u s¾c h¬n

KÕt luËn s­ ph¹m?

* T­ duy ph¸n ¸nh kh¸i qu¸t

T­ Ph¸n ¸nh b»ng

duy KN, QL, Dïng
ph¸ NN
n
¸nh
Tr­íc khi t­ duy
kh¸i
diÔn ra qu¸
qu¸
tr×nh trõu t­îng
t do
ho¸
ý nghÜa s­ ph¹m?
* T­ duy ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp
Ph¸n ¸nh gi¸n tiÕp lµ g×?

Sù vËt t¸c ®éng gi¸n tiÕp

T­
duy
ph¶ SVHT kh«ng chØ diÔn ra ë
n hiÖn t¹i mµ cßn trong qu¸ khø
¸nh vµ t­¬ng lai
gi¸n T­ duy ph¶n ¸nh c¸i b¶n chÊt,
tiÕp c¸i kh¸i qu¸t, ph¶n ¸nh c¸i quy
luËt vµ dïng ng«n ng÷ lµm
ph­¬ng tiÖn.
 * T­ duy kh«ng t¸ch rêi qu¸ tr×nh
nhËn thøc c¶m tÝnh
Tham gia, cung cÊp cung
cÊp nguyªn liÖu cho t­
duy
NhËn
T­ thøc
duy c¶m
lµm cho nhËn thøc c¶mtÝnh
tÝnh phong phó h¬n vµ
mang mét chÊt l­îng míi.
ý nghÜa gi¸o dôc?
 * T­ duy liªn hÖ h÷u c¬ víi ho¹t
®éng thùc tiÔn
ChØ ®¹o, ®Þnh h­íng
cho ho¹t ®éng thùc
tiÔn cã hiÖu qu¶
Ho¹t
T­ ®éng
duy thùc
tiÔn
KiÓm nghiÖm tÝnh x¸c
thùc, ®é chÝnh x¸c cña
vÊn ®Ò t­ duy
ý nghÜa gi¸o dôc?
 * C¸c giai ®o¹n cña t­ duy
T­ duy lµ mét qu¸ tr×nh gåm c¸c b­íc
sau NhËn thøc vÊn
®Ò
XuÊt hiÖn c¸c liªn t­
ëng
Sµng läc liªn t­ëng
vµ h×nh thµnh gi¶
thuyÕt
ChÝnh Phñ
x¸c ho¸ KiÓm tra gi¶
®Þnh
thuyÕt
Hµnh
Gi¶i quyÕt ®éng t­
vÊn ®Ò duy míi
6.4. C¸c thao t¸c t­ duy

Thao t¸c ph©n tÝch-

tæng hîp
C¸c
tha So s¸nh
o
t¸c Trõu t­îng ho¸ vµ cô
t­ thÓ ho¸
du
y Kh¸i qu¸t ho¸
6.5. C¸c h×nh thøc t­ duy

H×n Ph¸n
h ®o¸n
thø
c t­
Suy lý
duy
 6.6. C¸c phÈm chÊt t­ duy

PhÈm chÊt t­ duy kh¸i qu¸t

C¸c s©u s¾c
phÈ
m PhÈm chÊt t­ duy linh ho¹t
chÊt
t­
duy PhÈm chÊt t­ duy ®éc lËp
6.7. C¸c lo¹i t­ duy

T­ duy trùc quan hµnh

C¸c ®éng
lo¹i
T­ duy trùc quan h×nh
t­
t­îng
du
y T­ duy trõu t­îng
Bµi 7: Qu¸ tr×nh nhËn thøc T­ëng
t­îng
7.1. Kh¸i niÖm t­ëng t­îng
7.2. So s¸nh t­ duy vµ t­ëng t­îng
7.3. Vai trß cña t­ëng t­îng
7.4. C¸c lo¹i t­ëng t­ëng t­îng
7.5. C¸c c¸ch s¸ng t¹o cña t­ëng t­
îng
.
7.1. Kh¸i niÖm t­ëng t­îng
Lµ mét qu¸ tr×nh t©m lý ph¶n ¸nh
nh÷ng c¸i ch­a tõng cã trong kinh
nghiÖm cña c¸ nh©n b»ng c¸ch x©y
dùng nh÷ng h×nh ¶nh míi trªn c¬ së
nh÷ng biÓu t­îng ®· cã
.

Lµ mét qu¸ tr×nh t©m lý

C¸c H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong

®Æc lao ®éng
®iÓ
Ph¶n ¸nh c¸i míi d­íi d¹ng
m
h×nh ¶nh tõ nh÷ng biÓu t­îng
cña
®· cã
t­
C¬ chÕ sinh lý: sù ph©n gi¶i
ëng
hÖ thèng liªn hÖ thÇn kinh
t­îng
t¹m thêi kÕt hîp thµnh hÖ
thèng míi trªn vâ n·o
7.2. So s¸nh gi÷a t­ duy vµ t­ëng
t­îng
* Gièng nhau
* Kh¸c nhau
* Mèi quan hÖ gi÷a t­ duy vµ t­
ëng t­îng
.

§Òu lµ nh÷ng hiÖn t­îng t©m

lý

Gièn Lµ qu¸ tr×nh t©m lý nhËn

g thøc thuéc møc ®é nhËn thøc
nhau lý tÝnh

§Òu xuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn vµ

do thùc tiÔn kiÓm nghiÖm.
.
Kh¸c nhau gi÷a t­ duy vµ t­ëng t­
îng
T­ duy T­
ëng t­îng
Hoµn c¶nh cã V§: Râ rµng
BÊt ®Þnh
S¶n phÈm míi: Kh¸i niÖm, t­ t­ëng H×nh
¶nh, m« h×nh
Ph­¬ng thøc p¸: C¸c thao t¸c Ch¾t
ghÐp, kÕt hîp
S¶n phÈm: KN, Ph¸n ®o¸n, Suy lý M«
h×nh, HA míi
. - T­ duy t¹o ý ®å cho t­ëng t­îng
- §¶m b¶o tÝnh logic, hÖ thèng, hîp lý cho
c¸c h×nh ¶nh
- KiÓm tra bít tÝnh bay bæng, phi thùc tÕ
T­ T­
du ëng
y t­îng
HA t­ëng t­îng chøa ®ùng vµ béc lé t­ t­ëng do
TD t¹o ra
V¹ch h­íng cho TD, lÊp chç trèng t¹m thêi, g¾n
liÒn víi c¶m xóc
 7.3. Vai trß cña t­ëng t­îng
CÇn cho mäi ho¹t ®éng,
h×nh dung tr­íc kÕt qu¶ cña
ho¹t ®éng
Vai T¹o ra nh÷ng h×nh ¶nh t­¬i
trß s¸ng ®Ó con ng­êi v­¬n ®Õn

Cã ¶nh h­ëng lín ®Õn kÕt

qu¶ häc tËp vµ viÖc lÜnh héi
tri thøc
 7.4. C¸c lo¹i t­ëng t­îng
C¸c lo¹i t­ëng t­
îng
Gãc ®é Dùa ¦íc m¬-
nhËn trªn ý lý t­
thøc nghÜa ëng
T­ëng T­ëng T­ëng T­ëng
t­îng t­îng t­îng t­îng
t¸i t¹o s¸ng tÝch tiªu
t¹o cùc cùc
 7.5. C¸c c¸ch s¸ng t¹o cña t­ëng
t­îng Thay ®æi kÝch th­íc, sè l­îng, thµnh
phÇn sù vËt
NhÊn m¹nh c¸c chi tiÕt, thµnh phÇn,
thuéc tÝnh SV
C¸c L¾p ghÐp c¸c bé phËn mét c¸ch s¸ng
c¸c t¹o
h
Liªn hîp c¸c bé phËn cña c¸c sù vËt
s¸n
g
t¹o §iÓn h×nh ho¸

Suy diÔn
 Bµi 8: TrÝ nhí vµ ng«n ng÷
8.1. Kh¸i niÖm trÝ nhí
8.2. C¸c qu¸ tr×nh trÝ nhí
8.3. C¸c lo¹i trÝ nhí
8.4. Quªn vµ c¸ch chèng quªn
8.5. C¸c quy luËt ph¸t triÓn trÝ nhí
8.6. Sù kh¸c biÖt c¸ nh©n vÒ trÝ nhí
8.7. Kh¸i niÖm ng«n ng÷
8.8. Chøc n¨ng ng«n ng÷
8.9. Sù kh¸c biÖt c¸ nh©n vÒ ng«n
ng÷
8.1. Kh¸i niÖm vÒ trÝ nhí
Lµ mét qu¸ tr×nh t©m lý
§Þn
Ph¸n ¸nh sù vËt ë thêi qu¸
h
khø
ngh BiÓu t­îng (lÇn 1)
Üa
H×nh ¶nh gi¸n tiÕp
§Æc
®iÓ Kh«ng ph¸n ¸nh nguyªn si, cã c¶i
biÕn
mBi
Võa kh¸i qu¸t, võa trùc quan
Óu
t­îng Theo con ®­êng ghi nhí, g×n gi÷
vµ t¸i hiÖn
8.2. C¸c qu¸ tr×nh trÝ nhí
Ghi nhí m¸y
Qu¸ tr×nh ghi mãc
nhí Ghi nhí ý
nghÜa

G×n gi÷ tiªu

Qu¸ tr×nh cùc
g×n gi÷ G×n gi÷ tÝch
cùc

NhËn l¹i
Qu¸ tr×nh t¸i
hiÖn Nhí l¹i
8.3. C¸c lo¹i trÝ nhí
C¸c lo¹i trÝ nhí

Dùa Dùa vµo Dùa vµo

vµo gi¸c sù g×n
môc quan gi÷ vµ
®Ých: chiÕm ­u cñng cè
thÕ: tµi liÖu:
Nhí
H×nh
kh«ng Ng¾n
¶nh, vËn
chñ h¹n, dµi
®éng,
®Þnh vµ h¹n vµ
c¶m xóc,
nhí cã thao t¸c
tõ ng÷
 8.4. Quªn vµ c¸ch chèng quªn

* §Þnh nghÜa: Quªn lµ kh«ng nhËn

l¹i hay nhí l¹i nh÷ng sù vËt hiÖn t­îng
khi cÇn thiÕt.
Quªn cã nhiÒu møc ®é: T¹m thêi, côc
bé, hoµn toµn

* Lµm thÕ nµo ®Ó nhí l©u h¬n?

 8.5. C¸c quy luËt ph¸t triÓn cña
trÝ nhí
Quy luËt liªn t­ëng
C¸c
quy
luËt
ph¸t Quy luËt c¶i biªn trong trÝ
triÓn nhí
trÝ
nhí
Quy luËt quªn vµ chèng
quªn
 8.6. Sù kh¸c biÖt c¸ nh©n vÒ trÝ
nhí Tèc ®é ghi nhí vµ thêi gian
Sù g×n gi÷
kh¸c Møc ®é tham gia cña c¸c c¬
biÖt quan ph©n tÝch khi ghi nhí
c¸
nh©
n VÒ ®Æc ®iÓm tµi liÖu ghi nhí
vÒ
trÝ VÒ løa tuæi, giíi tÝnh
nhí
8.7. Kh¸i niÖm ng«n ng÷
Ng÷ ng«n quy ®Þnh ng«n ng÷, nÕu
kh«ng cã ng÷ ng«n th× kh«ng cã ng«n
ng÷
Ng÷ Ng«
ng«n n
ng÷
Ng«n ng÷ lµ n¬i biÓu ®¹t, duy tr× vµ
tån t¹i cña mét ng÷ ng«n nhÊt ®Þnh
 8.8. Chøc n¨ng cña ng«n ng÷

Chøc n¨ng th«ng b¸o, trao

®æi, lÜnh héi vµ g×n gi÷ kinh
Chø nghiÖm x· héi lÞch sö
c Chøc n¨ng thÓ hiÖn nh©n c¸ch
n¨n vµ t¸c ®éng lªn nh©n c¸ch ng­
g êi kh¸c
ng«
n Chøc n¨ng lËp kÕ ho¹ch
ng÷
 8.9. Sù kh¸c biÖt c¸ nh©n vÒ ng«n
ng÷ Ng«n ng÷ vµ v¨n ho¸
Sù
kh¸c Vèn tõ, tõ lo¹i, ph¸t ©m, cÊu
biÖt tróc c©u, giäng, ..
c¸
nh© Phong c¸ch biÓu ®¹t
n vÒ
ng« N¨ng lùc ng«n ng÷ h×nh thµnh
n trong cuéc sèng
ng÷ C¸ch luyÖn tËp ng«n ng÷
 8.10. C¸c lo¹i ng«n ng÷
Ng«n ng÷ bªn
C¸c lo¹i ngoµi
ng«n
ng÷ Ng«n ng÷ bªn
trong

* 5 Giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t

triÓn ng«n ng÷
* 5 Giai ®o¹n h×nh thµnh vµ ph¸t
triÓn ng«n ng÷

Giai ®o¹n 1: Ho¹t ®éng víi ®å vËt

Giai ®o¹n 2: Ho¹t ®éng víi m« h×nh

Giai ®o¹n 3: Ho¹t ®éng víi lêi nãi to

Giai ®o¹n 4: Ho¹t ®éng víi lêi nãi

thÇm
Bµi 9: Nh©n c¸ch
9.1. Kh¸i niÖm nh©n c¸ch
9.2. C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña
nh©n c¸ch
9.3. CÊu tróc t©m lý cña nh©n
c¸ch
 9.1. Kh¸i niÖm nh©n c¸ch
ChØ bao hµm nh÷ng ®Æc ®iÓm nãi
lªn bé mÆt t©m lý, cèt c¸ch lµm ng­
êi, gi¸ trÞ x· héi cña mçi c¸ nh©n

Lµ mét cÊu t¹o t©m lý míi, tæng hîp

Nh c¸c ®Æc ®iÓm t©m lý ®Æc tr­ng víi
©n mét c¬ cÊu x¸c ®Þnh
c¸c
Quy ®Þnh b¶n s¾c riªng cña c¸
h
nh©n thèng nhÊt trän vÑn víi c¸i
chung
BiÓu hiÖn ë 3 cÊp ®é: C¸ nh©n, liªn
c¸ nh©n vµ biÓu hiÖn b»ng ho¹t
®éng vµ s¶n phÈm
9.2. C¸c ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña
nh©n c¸ch
* TÝnh thèng nhÊt cña nh©n c¸
ch
* TÝnh æn ®Þnh cña nh©n c¸ch
* TÝnh tÝch cùc cña nh©n c¸ch
* TÝnh giao l­u cña nh©n c¸ch
* TÝnh thèng nhÊt cña nh©n c¸ch
TÝnh thèng nhÊt cña nh©n c¸ch ®­
îc thÓ hiÖn ra ë chç cã sù thèng nhÊt
gi÷a c¸i chung vµ c¸i riªng, c¸i c¸
nh©n vµ c¸i x· héi, néi dung vµ h×nh
thøc, c¸i sinh vËt vµ c¸i x· héi
Th¶o luËn? Cho vÝ dô
* TÝnh æn ®Þnh cña nh©n c¸ch
CÊu tróc nh©n c¸ch xÐt trong tæng
thÓ lµ t­¬ng ®èi trän vÑn vµ æn
®Þnh – Ýt nhÊt lµ trong mét qu·ng ®êi
nµo ®ã cña con ng­êi
* TÝnh tÝch cùc cña nh©n c¸ch

Con ng­êi - nh©n c¸ch kh«ng chØ

lµ kh¸ch thÓ mµ cßn lµ chñ thÓ cña
c¸c quan hÖ x· héi thÓ hiÖn ë chç tÝch
cùc tiÕp thu cã chän läc tÊt c¶ nh÷ng
t¸c ®éng bªn ngoµi, s¸ng t¹o x©y
dùng nh©n c¸ch cña m×nh
* TÝnh giao l­u cña nh©n c¸ch
Nh©n c¸ch chØ cã thÓ ®­îc h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn, tån t¹i vµ thÓ hiÖn
trong ho¹t ®éng vµ c¸c mèi quan hÖ
giao tiÕp víi nh©n c¸ch kh¸c.
ý nghÜa gi¸o dôc: gi¸o dôc b»ng tËp
thÓ vµ trong tËp thÓ
 9.3. CÊu tróc t©m lý cña nh©n
c¸ch
Xu h­íng

CÊu
TÝnh
tróc
c¸ch
nh©
n
N¨ng lùc
c¸ch

KhÝ chÊt
* Xu h­íng:
Xu h­íng lµ mét thuéc tÝnh t©m lý, t¹o
®éng c¬, ®Þnh h­íng, ®iÒu khiÓn, ®iÒu
chØnh ho¹t ®éng, cã 3 mÆt ho¹t ®éng
t©m lý:
NhËn
thøc

Hµnh T×nh
®éng c¶m
.
Nhu cÇu: ®èi t­îng, do ®iÒu kiÖn
vµ ph­¬ng thøc tho¶ m·n quy
®Þnh, mang tÝnh x· héi cao, ®a
d¹ng- vËt chÊt – tinh thÇn, mang
CÊu tÝnh chu k×.
tróc Høng thó: Th¸i ®é con ng­êi víi
®èi t­îng, mang ý nghÜa x· héi vµ
cña
kho¸i c¶m c¸ nh©n
xu h­ Lý t­ëng: Mét h×nh ¶nh ®Ñp l«i
íng cuèn th«i thóc con ng­êi ho¹t
®éng
ThÕ giíi quan vµ niÒm tin
HÖ thèng ®éng c¬
* TÝnh c¸ch:
Lµ thuéc tÝnh TL, bao gåm hÖ thèng th¸i
®é víi hiÖn thùc thÓ hiÖn trong hÖ
thèng hµnh vi, cö chØ, c¸ch nãi n¨ng

Mang tÝnh æn ®Þnh, bÒn v÷ng,

thèng nhÊt
§Æc
®iÓ Võa thÓ hiÖn c¸i chung võa thÓ
m hiÖn c¸i riªng biÖt ®éc ®¸o cña
tÝnh mçi c¸ nh©n
c¸ch TÝnh c¸ch c¸ nh©n chÞu sù quy ­íc
cña x· héi
.
HÖ thèng th¸i ®é
- Th¸i ®é víi tËp thÓ, x· héi
- Th¸i ®é ®èi víi lao ®éng
CÊu - Th¸i ®é ®èi víi mäi ng­êi
tróc
cña - Th¸i ®é ®èi víi b¶n th©n
tÝn
h HÖ thèng hµnh vi
c¸c Ng«n ng÷ nãi, viÕt, cö chØ
h ®iÖu bé, phong c¸ch thÓ
hiÖn...
* N¨ng lùc: Lµ tæ hîp c¸c thuéc tÝnh
®éc ®¸o cña c¸ nh©n, phï hîp víi yªu
cÇu cña mét ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh, ®¶m
b¶o
C¸c cho ho¹t ®éng ®ãN¨ng
®¹tlùc
hiÖu qu¶
mø
c Tµi n¨ng
®é
n¨n Thiªn tµi
g
lùc
Ph N¨ng lùc chung
©n
lo¹i
n¨n N¨ng lùc riªng
g
* KhÝ chÊt: Lµ thuéc tÝnh TL, biÓu hiÖn
c­êng ®é, tèc ®é, nhÞp ®é cña ho¹t
®éng t©m lý thÓ hiÖn s¾c th¸i hµnh vi,
cö chØ, c¸ch nãiKiÓu
n¨ng cña c¸ nh©n
thÇn
kinh
M¹nh YÕu

C©n C©n K0 C©n

b»ng b»ng b»ng
Linh K0 linh
ho¹t ho¹t
H¨ng B×nh Nãng ¦u t­
h¸i th¶n n¶y
Bµi 10. T×nh c¶m vµ ý chÝ
10.1. Kh¸i niÖm t×nh c¶m
10.2. C¸c møc ®é cña t×nh c¶m
10.3. C¸c quy luËt t×nh c¶m
10.4. Kh¸i niÖm ý chÝ vµ hµnh
®éng ý chÝ
10.5. KÜ x¶o vµ thãi quen
10.1. Kh¸i niÖm t×nh c¶m
* §Þnh nghÜa t×nh c¶m
* Ph¸n ¸nh nhËn thøc vµ ph¶n ¸nh
t×nh c¶m
* T×nh c¶m vµ xóc c¶m
T×nh c¶m
Lµ th¸i ®é c¶m xóc æn ®Þnh cña
con ng­êi víi nh÷ng SVHT cña hiÖn
thùc kh¸ch quan, ph¶n ¸nh ý nghÜa
cña chóng trong mèi liªn hÖ víi nhu
cÇu vµ ®éng c¬ cña hä
* Ph¸n ¸nh nhËn thøc vµ ph¸n ¸nh
t×nh c¶m Ph¸n ¸nh NT Ph¶n ¸nh TC
§Æc ®iÓm
§èi t­îng ChÝnh SVHT Víi nhu cÇu,
®éng c¬ chø
kh«ng ph¶i chÝnh
b¶n th©n SVHT
Ph¹m vi Mäi SVHT SVHT tho¶ m·n 1
nhu cÇu nµo ®ã
cña con ng­êi
Ph­¬ng thøc HA, biÓu t­îng Rung ®éng,
tr¶i nghiÖm
kh¸i niÖm
TÝnh chñ §Ëm nÐt §Ëm nÐt
nhiÒu h¬n
 * Xóc c¶m vµ t×nh c¶m
Xóc c¶m
T×nh c¶m
Cã ë ng­êi vµ vËt ChØ ë con
ng­êi
T¹m thêi, ®a d¹ng X¸c ®Þnh
vµ æn ®Þnh
ë tr¹ng th¸i hiÖn thùc ë tr¹ng th¸i
tiÒm tµng
XuÊt hiÖn tr­íc XuÊt hiÖn
sau
10.2. C¸c møc ®é cña t×nh c¶m
Møc1: MÇu s¾c xóc c¶m cña
c¶m gi¸c
Møc2 Xóc ®éng
C¸c
mø : Xóc
c¶m T©m tr¹ng
c
®é
T×nh c¶m ®¹o
TC
Møc3 ®øc
T×nh c¶m trÝ
:
tuÖ
T×nh T×nh c¶m
c¶m thÈm mÜ
T×nh c¶m ho¹t
®éng
 10.3. C¸c quy luËt cña t×nh
c¶m Quy luËt l©y lan cña t×nh
c¶m
Quy luËt thÝch øng cña
C¸c t×nh c¶m
qu Quy luËt t­¬ng ph¶n cña
y t×nh c¶m
luË Quy luËt Quy luËt di
t chuyÓn TC
TC Quy luËt pha trén t×nh c¶m

Quy luËt vÒ sù h×nh thµnh

t×nh c¶m
10.4. Kh¸i niÖm ý chÝ vµ hµnh
®éng ý chÝ
* Kh¸i niÖm ý chÝ
* Kh¸i niÖm hµnh ®éng ý chÝ
* Kh¸i niÖm ý chÝ
ý chÝ lµ mÆt n¨ng ®éng cña ý thøc,
biÓu hiÖn ë n¨ng lùc thùc hiÖn nh÷ng
hµnh ®éng cã môc ®Ých, ®ßi hái ph¶i
cã sù nç lùc khã kh¨n
TÝnh môc ®Ých (tù gi¸c)
Mét
sè TÝnh ®éc lËp
phÈ
m TÝnh quyÕt ®o¸n
chÊt
cña TÝnh kiªn tr×
ý TÝnh tù chñ
chÝ
* Kh¸i niÖm hµnh ®éng ý chÝ
Hµnh ®éng ý chÝ lµ hµnh ®éng cã ý
thøc, cã chñ t©m, ®ßi hái nç lùc
kh¾c phôc khã kh¨n ®Ó thùc hiÖn
môc ®Ých ®ÒXuÊt
ra hiÖn khi gÆp khã
§Æc kh¨n
®iÓ Do c¬ chÕ ®éng c¬ ho¸
m hµnh ®éng
hµn ý thøc râ, chøa ®ùng néi dung
®¹o ®øc
h ý thøc ®iÒu khiÓn, ®iÒu
®én chØnh ®Ó kh¾c phôc khã
gý kh¨n
10.5. KÜ x¶o vµ thãi quen
KÜ x¶o lµ hµnh ®éng tù ®éng ho¸ ®­îc
h×nh thµnh mét c¸ch cã ý thøc , nghÜa lµ
hµnh ®éng tù ®éng ho¸ nhê luyÖn tËp
Thãi quen lµ lo¹i tù ®éng ho¸ æn ®Þnh,
trë thµnh nhu cÇu cña con ng­êi
KÜ x¶o Thãi
quen
Mang tÝnh kÜ thuËt Nhu cÇu, nÕp
sèng
G¾n t×nh huèng cô thÓ, BÒn v÷ng, ¨n
s©u vµo nÕp
cã thÓ bÞ mai mét sèng
.

Quy luËt vÒ sù tiÕn bé kh«ng

®ång ®Òu cña c¸c kÜ x¶o
Quy
luËt Quy luËt ®Ønh cña ph­¬ng ph¸p
h×n luyÖn tËp
h Quy luËt vÒ sù t¸c ®éng qua l¹i
thµn gi÷a kÜ x¶o ®· cã vµ kÜ x¶o míi
h kÜ
x¶o Quy luËt dËp t¾t kÜ x¶o