You are on page 1of 69

TCH PHN SUY RNG

Bi ging in t

TS. L Xun i
Trng i hc Bch Khoa TP HCM Khoa Khoa hc ng dng, b mn Ton ng dng Email: ytkadai@hcmut.edu.vn

TP. HCM 2013.


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 1 / 64

Tch phn suy rng loi 1

+ nh ngha tch phn dng a f (x )dx

nh ngha Cho hm s f (x ) xc nh x a v kh tch trn mi on [a, b ]. Khi trn [a, +) xc b nh hm s (b ) = a f (x )dx . Gii hn
b

I = lim (b ) = lim
b +

b +

f (x )dx
a +

c gi l tch phn suy rng loi 1 ca hm s f (x ) trn [a, +) v c k hiu l


a
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 2 / 64

f (x )dx .

Tch phn suy rng loi 1

+ nh ngha tch phn dng a f (x )dx

nh ngha
b

Nu gii hn I = lim

b + a

f (x )dx tn ti v hu

hn th tch phn suy rng loi 1 c gi l hi t. Nu gii hn I khng tn ti hoc bng th tch phn suy rng loi 1 c gi l phn k.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

3 / 64

Tch phn suy rng loi 1

ngha hnh hc

ngha hnh hc Trong trng hp f (x ) 0, x [a, +), gi tr ca tch phn suy rng hi t c ngha hnh hc l din tch ca hnh phng v hn c gi hn bi x = a, trc Ox v th hm f (x )

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

4 / 64

Tch phn suy rng loi 1

ngha hnh hc

Ch .

T ngha hnh hc ca tch phn suy rng, ta c nu tn ti gii hn hu hn v khc 0


x +

lim f (x ) = A = 0
+

v f (x ) kh tch trn mi on [a, b ] [a, +) th tch phn suy rng


a

f (x )dx phn k

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

5 / 64

Tch phn suy rng loi 1

b nh ngha tch phn dng f (x )dx

nh ngha Cho hm s f (x ) xc nh x b v kh tch trn mi on [a, b ]. Khi trn (, b ] xc b nh hm s (a) = a f (x )dx . Gii hn
b

I = lim (a) = lim


a

f (x )dx
a

c gi l tch phn suy rng loi 1 ca hm s


b

f (x ) trn (, b ] v c k hiu l

TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG

f (x )dx .
TP. HCM 2013. 6 / 64

Tch phn suy rng loi 1

b nh ngha tch phn dng f (x )dx

nh ngha
b

Nu gii hn I = lim

a a

f (x )dx tn ti v hu

hn th tch phn suy rng loi 1 c gi l hi t. Nu gii hn I khng tn ti hoc bng th tch phn suy rng loi 1 c gi l phn k.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

7 / 64

Tch phn suy rng loi 1

ngha hnh hc

ngha hnh hc Trong trng hp f (x ) 0, x (, b ], gi tr ca tch phn suy rng hi t c ngha hnh hc l din tch ca hnh phng v hn c gi hn bi x = b , trc Ox v th hm f (x )

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

8 / 64

Tch phn suy rng loi 1

+ nh ngha tch phn

nh ngha Nu hm s f (x ) xc nh trn R v kh tch trn mi on [a, b ] th c R tch phn suy rng loi 1 ca hm f (x ) trn (, +) c xc nh bi
+ c +

f (x )dx =

f (x )dx +
c

f (x )dx

Tch phn suy rng ny c gi l hi t nu c hai tch phn v phi u hi t khng ph thuc ln nhau.
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 9 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Cng thc Newton-Leibnitz

Cng thc Newton-Leibnitz Cho hm s f (x ) c nguyn hm l F (x ) trn [a, +) v kh tch trn mi on [a, b ]. Tch
+

phn suy rng loi 1


a

f (x )dx hi t khi v ch

b +

khi tn ti gii hn hu hn lim F (b ) = F (+). Khi


+ a . f (x )dx = F (+) F (a) = F (x )|+ a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

10 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Cng thc Newton-Leibnitz

Lp lun tng t, ta cng c


b

f (x )dx = F (b ) F () = F (x )|b .
b

Tch phn suy rng

f (x )dx hi t khi v ch
a

khi tn ti gii hn hu hn lim F (a) = F ()

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

11 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Cng thc Newton-Leibnitz

f (x )dx =

F (c ) lim F (a) +
a

Tch phn suy (x )dx hi t khi v ch khi tn ti gii hn hu hn lim F (a) v


a b + +

b + + rng f

lim F (b ) F (c )

lim F (b )
f (x )dx = F (+) F () = F (x )|+ .
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 12 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d

Tnh tch phn suy rng I =


0

cos xdx .

I = sin x | 0 = lim sin b sin 0 = lim sin b .


b b

Gii hn ny khng tn ti nn tch phn suy rng I phn k.


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 13 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d
1

Tnh tch phn suy rng I =


1

dx x2

1 I = x

= 1 + lim

1 = 1. a a

Nh vy, tch phn I hi t.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

14 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d
+

Tnh tch phn suy rng I =

dx 1 + x2

I = arctan x |+ = lim arctan b lim arctan a = b + a

= . 2 2 Vy, tch phn I hi t. =


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 15 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d
+

Tnh tch phn I =


0

xe x dx

1 2 I = e x 2

+ 0

1 2 1 1 = lim e b + = b + 2 2 2

Nh vy, tch phn I hi t.


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 16 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn suy rng


+

I =
a

dx , x

a > 0, R

Nu = 1 th I = 1 1
x +

lim 1

1 x 1

1 a1

Khi > 1 ta c lim Tch phn I hi t.


TS. L Xun i (BK TPHCM)

x +

x 1

a1 . = 0 nn I = 1
TP. HCM 2013. 17 / 64

TCH PHN SUY RNG

Tch phn suy rng loi 1

V d

Khi < 1 ta c lim

1 x 1

x +

= + nn I phn

k. Khi = 1 ta c I = lim ln |x | ln a = +
x +

nn I phn k. Tm li
1

Nu > 1 th I = Nu

hi t. x a + dx 1 th I = phn k. x a
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 18 / 64

+ dx

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

Tnh cht c bn ca tch phn suy rng loi 1

Cho f (x ) kh tch trn mi on [a, b ] [a, +) v c > a. Khi tch phn


+ +

f (x )dx ,
a c

f (x )dx

cng hi t hoc cng phn k. Nu chng cng hi t th


+ c +

f (x )dx =
a
TS. L Xun i (BK TPHCM)

f (x )dx +
a c

f (x )dx
TP. HCM 2013. 19 / 64

TCH PHN SUY RNG

Tch phn suy rng loi 1

Tnh cht c bn ca tch phn suy rng loi 1

Nu tch phn
+ +

f1(x )dx ,
a + a

f2(x )dx

hi t th
a
+

[1f1(x ) + 2f2(x )]dx hi t v


+ +

[1 f1 (x ) + 2 f2 (x )]dx = 1
a a

f1 (x )dx + 2
a

f2 (x )dx

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

20 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Hi t tuyt i v hi t c iu kin

Du hiu hi t ca tch phn suy rng ca hm c du khng i c xc nh theo tiu chun so snh. Tuy nhin, vi hm c du ty trong khong ly tch phn th ta s kho st s hi t tuyt i ca tch phn suy rng nh l Nu hm f (x ) v |f (x )| kh tch trn mi on [a, b ] [a, +) v tch phn suy rng
+ +

|f (x )|dx hi t th tch phn


a
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG

f (x )dx hi t.
a
TP. HCM 2013. 21 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Hi t tuyt i v hi t c iu kin

Chng minh Vi x [a, +) ta c |f (x )|


+

f (x )

|f (x )| 0
+

f (x ) + |f (x )|

2|f (x )|

V 2
a

|f (x )|dx hi t nn
a

(f (x ) + |f (x )|)dx hi t.

Mt khc, ta c
+ + +

f (x )dx =
a + a

(f (x ) + |f (x )|)dx
a

|f (x )|dx

nn tch phn
a
TS. L Xun i (BK TPHCM)

f (x )dx hi t.
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 22 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Hi t tuyt i v hi t c iu kin

nh ngha Nu tch phn a |f (x )|dx hi t th tch phn + suy rng a f (x )dx c gi l hi t tuyt i. nh ngha Nu tch phn a f (x )dx hi t nhng tch + phn a |f (x )|dx phn k th tch phn suy
+ a + +

rng

f (x )dx c gi l hi t c iu kin.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

23 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 1

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 1

Ta ch xt nhng hm f (x ) 0, cn trng hp f (x ) 0 th ta a v hm f (x ) 0 v
+ +

f (x )dx v
a a

f (x )dx cng hi t hoc cng

phn k Nu hm f (x ) c du thay i trn [a, +) th ta xt s hi t ca hm |f (x )|

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

24 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 1

nh l Cho f (x ) v g (x ) kh tch trn mi on [a, b ] [a, +) sao cho 0 f (x ) g (x ), x a.


+
1

Nu
a +

g (x )dx hi t th
a

f (x )dx hi t.
+

Nu
a

f (x )dx phn k th
a

g (x )dx phn

k.
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 25 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 1

Ch . Bt ng thc 0 c th ch cn ng x
c a

f (x ) c > a v

g (x ), x
c

f (x )dx v
a

g (x )dx l tch phn xc nh nn gi tr ca chng khng nh hng n s hi t ca tch phn suy rng. V d Kho st s hi t ca tch phn suy rng dx I = 2 0 x + 2x + 2
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 26 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 1

1 1 < , x > 0. Tuy nhin x 2 + 2x + 2 x 2 dx 1 nu xt th khng c v khng xc nh 2 2 x x 0 ti x = 0. Do 1 + dx dx + , I = 2 + 2x + 2 2 + 2x + 2 x x 0 1 + + dx dx trong hi t v hi t , 2 + 2x + 2 2 x x 1 1 1 dx cn l tch phn xc nh nn I hi 2 + 2x + 2 x 0 t Ta c 0 <
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 27 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 1

nh l Cho f (x ) v g (x ) kh tch trn mi on [a, b ] [a, +) f (x ) = v f (x ), g (x ) 0, x a. Xt lim x g (x )

Nu = 0 v Nu > 0 th
a

g (x )dx hi t th
a a

f (x )dx hi t.

g (x )dx v
a

f (x )dx cng hi t hoc

cng phn k.
3

Nu = + v
a

g (x )dx phn k th
a

f (x )dx phn

k
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 28 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + dx I = x 2 2x + 3 1 1 Ta c > 0, x 1 v x 2 2x + 3 1 1 ,x x 2 2x + 3 x m


dx 1

phn k nn I phn k.
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 29 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + (x + 1)dx I = 3 7 x 3x 2 2 x +1 Ta c > 0, x 2 v 3 7 x 3x 2 x +1 x 1 = ,x 3 7 7/3 4/3 x x x 3x 2

m
2

dx hi t nn I hi t. x 4/3
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 30 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d
+

Kho st s hi t ca tch phn I =

e x dx

I =
x 2

e x dx +
0

e x dx = I1 + I2 e x 0 v lim x = 0 x + e
TP. HCM 2013. 31 / 64

Ta c e
+

, e x > 0, x

m
0

e x dx hi t nn I2 hi t.
TCH PHN SUY RNG

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

V d

Ta c e
0

x 2

, e x > 0, x

e x = 0 m 0 v lim x e x

e x dx hi t nn I1 hi t.

Vy I hi t

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

32 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + (3 + sin x )dx I = 3 4 x + x +1 1 (3 + sin x ) > 0, x 1 v Ta c 3 4 x + x +1 3 + sin x 4 4 ,x 3 4 3 4 x + x +1 x + x + 1 x 4/3 4dx + 4dx m hi t nn hi t v 3 4 4/3 x x + x + 1 1 1 I hi t.
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013.

33 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + dx I = x + cos2 x 1 1 Ta c > 0, x 1 v x + cos2 x

1 1 ,x x + cos2 x x

m
1

1 dx phn k nn I phn k. x
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 34 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + 1 4 3 I = x sin2 dx x 1 1 4 Ta c x 3 sin2 > 0, x 1 v x 1 1 1 4 x 3 sin2 x 3/4 2 = 5/4 , x x x x 1 m dx hi t nn I hi t. 5/4 x 1
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 35 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + (2x 3 7) arcsin(1/x ) dx I = 3 6 x + 5 x 2 2 (2x 3 7) arcsin(1/x ) Ta c > 0, x 3 6 x + 5x 2 2 v

(2x 3 7) arcsin(1/x ) 2x 3(1/x ) 2 = ,x 3 6 2 0 x x x + 5x 2

m
2

2dx phn k nn I phn k.


TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 36 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d
+

Kho st s hi t ca tch phn I =


1

dx x . ln x

Trng hp 1: Nu > 1 th = 1 + 2a, a > 0. Khi 1 1 1 = . . Xt x 1+a x a . ln x x . ln x 1 1 . + dx x 1+a x a . ln x x + hi t I hi t 0, 1 x 1+a 1 x 1+a


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 37 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

Trng hp 2: Nu < 1 th = 1 2a, a > 0. Khi 1 1 1 . = . Xt x 1a x a . ln x x . ln x 1 1 + . 1 a a dx + x x . ln x x +, phn k I phn k 1 x 1a 1 x 1a Trng hp 3: Nu = 1 th t t = ln x . Khi


+

I =
0

dt . t 1 th I phn k.
TP. HCM 2013. 38 / 64

Vy nu > 1 th I hi t, nu
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG

Tch phn suy rng loi 1

V d

Tm li
1

Nu > 1 th I =

dx hi t. . ln x x 1 + dx Nu < 1 th I = phn k. 1 x . ln x + dx Nu = 1 th I = hi t nu 1 x . ln x > 1, phn k nu 1.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

39 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn + x m arctan x I = dx n+1 x 1 x m arctan x Hm f (x ) = lin tc nn kh tch xn + 1 trn [1, +). Nu m = n th lim f (x ) = nn x + 2 I phn k.
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 40 / 64

Tch phn suy rng loi 1

V d

x m arctan x Nu m = n th Ta c > 0, x xn + 1 x m arctan x /2 ,x xn + 1 x n m Do nu n m > 1 th I hi t. Cn nu n m 1 th I phn k.

1 v

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

41 / 64

Tch phn suy rng loi 1

Bi tp

Tnh tch phn


1

dx . p s. 2 5 x + 4x + 9 + 2 1 dx . p s. + 21 2 x ( x + 1) 2 2 1 + ln 3. 3 2 + dx 2 . p s. ln 1 + 2 3 1 x x +x +1 + arctan x ln 2 dx . p s. + 2 x 4 2 1
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 42 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

Bi tp

Kho st s hi t ca tch phn sau

sin2 3x dx 3 4 x + 1 1 + dx 4x + ln x 1 + 1 + arcsin(1/x ) dx 1 + x x 1 + ln x dx 2 1 x x 1
+
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 43 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 1

Bi tp

Tm tch phn sau hi t


1

e x ln x dx . p s. > 1 + 2 )2 (1 + x 3 + e x dx . p s. < 0 ln x ( x 1) 2 + ln xdx . p s. > 1. x 1 + e 1/x 1 ln 1 + dx , = 0. p s. 1 phn k


+
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 44 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 2

b nh ngha dng a f (x )dx trn [a, b )

Cho hm s f (x ) xc nh trn na khong [a, b ) v khng b chn khi x b . Gi s f (x ) kh tch trn mi on [a, ] [a, b ). Khi trn [a, b )

( ) =
a

f (x )dx

nh ngha Gii hn ca hm s ( ) khi b c gi l tch phn suy rng loi 2 trn [a, b )
b

f (x )dx = lim ( ) = lim


a
TS. L Xun i (BK TPHCM)

f (x )dx
a
TP. HCM 2013. 45 / 64

TCH PHN SUY RNG

Tch phn suy rng loi 2

b nh ngha dng a f (x )dx trn [a, b )

nh ngha Nu gii hn lim ( ) = lim


b

a b

f (x )dx tn ti

v hu hn th tch phn suy rng loi 2 hi t, cn nu gii hn ny bng hoc khng tn ti th tch phn suy rng loi 2 phn k

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

46 / 64

Tch phn suy rng loi 2

ngha hnh hc

ngha hnh hc Trong trng hp f (x ) 0, x [a, b ), gi tr ca tch phn suy rng hi t c ngha hnh hc l din tch ca hnh phng v hn c gi hn bi x = a, x = b trc Ox v th hm f (x ), trong x = b l tim cn ng ca hm s f (x )

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

47 / 64

Tch phn suy rng loi 2

b nh ngha dng a f (x )dx trn (a, b ]

Cho hm s f (x ) xc nh trn na khong (a, b ] v khng b chn khi x a. Gi s f (x ) kh tch trn mi on [, b ] (a, b ]. Khi trn (a, b ]
b

( ) =

f (x )dx

nh ngha Gii hn ca hm s ( ) khi a+ c gi l tch phn suy rng loi 2 trn (a, b ]
b b

f (x )dx = lim ( ) = lim


a TS. L Xun i a+
(BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG

a+

f (x )dx
TP. HCM 2013.
48 / 64

Tch phn suy rng loi 2

b nh ngha dng a f (x )dx trn (a, b ]

nh ngha Nu gii hn lim ( ) = lim


a+ b a+

f (x )dx tn ti

v hu hn th tch phn suy rng loi 2 hi t, cn nu gii hn ny bng hoc khng tn ti th tch phn suy rng loi 2 phn k

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

49 / 64

Tch phn suy rng loi 2

ngha hnh hc

ngha hnh hc Trong trng hp f (x ) 0, x (a, b ], gi tr ca tch phn suy rng hi t c ngha hnh hc l din tch ca hnh phng v hn c gi hn bi x = a, x = b trc Ox v th hm f (x ), trong x = a l tim cn ng ca hm s f (x )

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

50 / 64

Tch phn suy rng loi 2

b nh ngha tch phn a f (x )dx , c [a, b ] l im gin on

Nu hm s f (x ) khng b chn khi x c , vi c (a, b ) th tch phn suy rng


b c b

f (x )dx =
a a

f (x )dx +
c

f (x )dx

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

51 / 64

Tch phn suy rng loi 2

b nh ngha tch phn a f (x )dx , c [a, b ] l im gin on

nh ngha
b

Tch phn suy rng


a c

f (x )dx c gi l hi t
b

nu c 2 tch phn
a

f (x )dx v
c

f (x )dx u hi

t khng ph thuc ln nhau.

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

52 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Cng thc Newton-Leibnitz

Cng thc Newton-Leibnitz Cho hm s f (x ) khng b chn khi x b nhng c nguyn hm l F (x ) trn mi on
b

[a, ] [a, b ). Tch phn suy rng loi 2


a

f (x )dx

hi t khi v ch khi tn ti gii hn hu hn lim F ( ) = F (b 0). Khi


b b a

f (x )dx = F (b 0) F (a) = F (x )|b a .


TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 53 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 2

Cng thc Newton-Leibnitz

Cng thc Newton-Leibnitz Cho hm s f (x ) khng b chn khi x a+ nhng c nguyn hm l F (x ) trn mi on
b

[, b ] (a, b ]. Tch phn suy rng loi 2


a

f (x )dx

a+

hi t khi v ch khi tn ti gii hn hu hn lim F ( ) = F (a + 0). Khi


b a

f (x )dx = F (b ) F (a + 0) = F (x )|b a+ .
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 54 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 2

Cng thc Newton-Leibnitz

Cng thc Newton-Leibnitz Cho hm s f (x ) khng b chn khi x c nhng c nguyn hm l F (x ) trn on [a, c ] v nguyn hm G (x ) trn on (c , b ]. f (x ) kh tch trn mi on [a, ] [a, c ) v [, b ] (c , b ]. Ngoi ra, tn ti gii hn hu hn lim F ( ) = F (c 0) v
c c + b

lim G ( ) = G (c + 0) Khi f (x )dx = F (c 0) F (a) + G (b ) G (c + 0).


a

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

55 / 64

Tch phn suy rng loi 2

V d

V d
1

Tnh tch phn I =


0

dx x

Ta thy lim

1 = + nn x = 0 l im k d x 0+ x
a0+

I = ln |x ||1 0 = ln 1 lim ln |a| = + Nh vy, tch phn I phn k.


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 56 / 64

Tch phn suy rng loi 2

V d

V d
1

Tnh tch phn I =


1

arccos x dx 2 1x

arccos x Ta thy lim = + nn x = 1 l im k x 1+ 1 x2 arccos x = 1. d. Cn ti x = 1 th lim x 1 1 x2 I = 1 arccos xd (arccos x ) = . (arccos2 x ) 2 1


1 1 1

1 2 = (arccos2 1 lim arccos2 x ) = a1+ 2 2 Nh vy, tch phn I hi t.


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 57 / 64

Tch phn suy rng loi 2

V d

V d
b

Tnh tch phn I =


a

dx , (a < b ) (b x )

I = lim

dx 1 = lim (b x )+1 (b x ) + 1 0

b a

1 1 lim +1 + (b a)+1 1 0 + 1
0

Nu < 1 th lim +1 = 0. Nu > 1 th lim +1 = .


0
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 58 / 64

Tch phn suy rng loi 2

V d

Nu = 1 th b dx b I = lim = lim ln |b x ||a = 0 a b x 0 lim ln || + ln(b a) = .


0

Vy
1

Nu < 1 tch phn I hi t Nu 1 tch phn I phn k

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

59 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Hi t tuyt i v hi t c iu kin

nh l Cho hm f (x ) v |f (x )| kh tch trn mi on [a, ] [a, b ) v khng b chn khi x b . Nu


b

tch phn suy rng


a b

|f (x )|dx hi t th tch phn

f (x )dx hi t.
a

Tng t i vi trng hp hm f (x ) v |f (x )| kh tch trn mi on [, b ] (a, b ] v khng b chn khi x a+.


TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 60 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Hi t tuyt i v hi t c iu kin

nh ngha
b

Nu tch phn
a b

|f (x )|dx hi t th tch phn suy

rng
a

f (x )dx c gi l hi t tuyt i.

nh ngha Nu tch phn a f (x )dx hi t nhng tch phn b a |f (x )|dx phn k th tch phn suy rng
b b

f (x )dx c gi l hi t c iu kin.
a
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 61 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 2

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 2

Ta ch xt nhng hm f (x ) (a, b ]) cn trng hp f (x )


b

0, x [a, b ) (hoc 0 th ta a v hm
b a

f (x )

0 v
a

f (x )dx v f (x )dx cng hi

t hoc cng phn k Nu hm f (x ) c du thay i trn [a, b ) (hoc (a, b ]) th ta xt s hi t ca hm |f (x )|

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

62 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 2

nh l Cho hm s f (x ) v g (x ) kh tch trn mi on [a, ] [a, b ) v khng b chn khi x b . Ngoi ra, vi x [a, b ) lun c 0 f (x ) g (x ).
b

Khi nu tch phn suy rng a g (x )dx hi t b th tch phn a f (x )dx hi t, cn nu tch phn b b f ( x ) dx phn k th tch phn a a g (x )dx phn k.
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 63 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Du hiu hi t ca tch phn suy rng loi 2

nh l Cho hm s f (x ) v g (x ) kh tch trn mi on [a, ] [a, b ) v khng b chn khi x b . Ngoi ra, vi f (x ) x [a, b ) lun c 0 f (x ), 0 g (x ), lim = x b g (x )
b
1

Nu = 0 v
a b

g (x )dx hi t th
a b

f (x )dx hi t.

Nu > 0 th
a

g (x )dx v
a b

f (x )dx cng hi t hoc


b

cng phn k.
3

Nu = + v
a

g (x )dx phn k th
a
TCH PHN SUY RNG

f (x )dx phn
TP. HCM 2013. 64 / 64

k
TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 2

V d

V d Kho st s hi t ca tch phn 1 cos2 x dx I = 3 2 1 x 0


cos2 x cos2 x 1 lim = lim . = x 1 3 1 x 2 x 1 3 1 + x (1 x )1/3 nn x = 1 l im k d. cos2 x cos2 x 1 cos2 1 1 = . . , 3 3 3 1 + x (1 x )1/3 2 (1 x )1/3 1 x2 1 khi x 1 . Ta c = < 1 nn I hi t. 3
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 65 / 64

Tch phn suy rng loi 2

V d

V d
1

Kho st s hi t ca I =
0

ln(1 + 3 x ) dx e sin x 1

ln(1 + 3 x ) x 1/3 1 lim = lim = lim = x 0+ x x 0+ x 2/3 x 0+ e sin x 1 nn x = 0 l im k d. ln(1 + 3 x ) x 1/3 1 = e sin x 1 x x 2/3 khi x 0+. Vy = 2 3 < 1 nn I hi t
TS. L Xun i (BK TPHCM) TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 66 / 64

Tch phn suy rng loi 2

Bi tp

Kho st s hi t ca tch phn


1

+ e x 2

x2 0 + x arctan x
0 +

dx

1 + x3

dx 2 x dx

1 cos
0 1

0 1
5

dx e x 1 dx tan x x
3
TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 67 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 2

Bi tp

Tm tch phn sau hi t

0 1
2

0 /2
3

1 cos x dx x e 2 + x 2 e cos x dx x
2

cos2 2x e 4x dx x . tan x 0 /2 . cos x e 1 + 2 cos x dx cos5 x 0 1 ln 1 + 2x xe x dx 1 cos x 0


TCH PHN SUY RNG TP. HCM 2013. 68 / 64

TS. L Xun i (BK TPHCM)

Tch phn suy rng loi 2

Bi tp

THANK YOU FOR ATTENTION

TS. L Xun i (BK TPHCM)

TCH PHN SUY RNG

TP. HCM 2013.

69 / 64

You might also like