B GIO DC V O TO

TRNG I HC KINH T THNH PH H CH MINH

NGUYN BCH LIN XC NH V KIM SOT CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG NG DNG H THNG HOCH NH NGUN LC DOANH NGHIP (ERP) TI CC DOANH NGHIP VIT NAM

LUN N TIN S KINH T

Chuyn ngnh: K ton M ngnh: 62.34.30.01 HNG DN KHOA HC: PGS.TS NGUYN VIT Nm 2012

LI CAM OAN

Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti. Kt qu nu trong lun n l trung thc v cha tng c cng b trong bt c cng trnh nghin cu no.

NGUYN BCH LIN

MC LC
Trang ph ba Li cam oan Mc lc Danh mc vit tt Danh mc bng biu Danh mc hnh v PHN M U ......................................................................................................1 CHNG 1. CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP ..........................................................................................................................13 1.1 H THNG HOCH NH NGUN LC DOANH NGHIP ERP ..........13 1.1.1. 1.1.2. 1.1.3. 1.1.4. 1.1.5. Qa trnh hnh thnh, pht trin v nh ngha h thng ERP.................13 c im c bn ca h thng ERP .......................................................15 Li ch ERP ............................................................................................20 Hn ch ca ERP ....................................................................................23 Phn loi phn mm ERP ........................................................................24

1.2. CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP .....26 1.2.1. Cht lng thng tin ................................................................................26 1.2.2. Cht lng thng tin k ton ..................................................................32 1.2.2.1. Quan im hi ng chun mc k ton ti chnh Hoa k FASB .34 1.2.2.2. Quan im hi ngchun mc k ton quc t IASB ..................35 1.2.2.3. Quan im hi t IASB- FASB ......................................................37 1.2.2.4. Quan im chun mc k ton Vit Nam ......................................38 1.2.2.5. Theo tiu chun ca COBIT ...........................................................39 1.2.3. La chn ca lun n v tiu chun cht lng thng tin thng tin k ton trong mi trng ERP .........................................................................40 1.3. NH HNG CA ERP TI CHT LNG THNG TIN K TON ...43 1.3.1. nh hng ca ERP ti h thng thng tin k ton ................................43 1.3.2. nh hng ca ERP ti cht lng thng tin k ton ............................47

CHNG 2. XC NH CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM .............................................................................................51 2.1. CC QUAN IM NGHIN CU CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON ...........................................................................51 2.1.1. Quan im sn phm cn ph hp vi ngi s dng ...........................51 2.1.2. Quan im thng tin l mt sn phm v b nh hng bi qui trnh to sn phm .............................................................................................52 2.1.3. Quan im TQM v m hnh PSP/IP ......................................................52 2.1.4. M hnh h thng hot ng quan im kt hp k thut v x hi ...54 2.1.5. Nhn xt cc quan im nh hng nghin cu cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton .......................................................................57 2.2. NG DNG M HNH H THNG HOT NG XY DNG M HNH NGHIN CU....................................................................................60 2.2.1. L do chn m hnh h thng hot ng xy dng m hnh nghin cu ............... ..................................................................................................60 2.2.2. H thng ERP di gc nhn ca h thng hot ng ............................64 2.2.3. ng dng m hnh h thng hot ng trong phn tch nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ..........................68 2.3. C IM NG DNG ERP TI VIT NAM ..........................................91 2.3.1. 2.3.2. 2.3.3. 2.3.4. 2.3.5. 2.3.6. 2.3.7. 2.3.8. c im phn mm ERP ti Vit Nam .................................................91 c im qui m cc doanh nghip ng dng ERP ................................93 c im nh t vn v trin khai ERP ti Vit Nam .............................94 c im qun l ca cc doanh nghip Vit Nam ................................96 c im x l thng tin v hot ng k ton ti Vit Nam .................98 c im con ngi v vn ha doanh nghip Vit Nam .......................99 c im qun l nh nc v gim st ..................................................100 Kt lun chung c im ng dng ERP ti VitNam nh hng ti nhn t nh hng cht lng thng tin k ton .........................................101

2.4. NHN DIN CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM ....................................................................................................................102

2.5. KHO ST, PHN TCH V KT LUN CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG NG DNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM .................................................105 2.5.1. Thit k cu hi kho st .........................................................................105 2.5.2. Cu hi v gi thit nghin cu ...............................................................107 2.5.3. Phn tch kt qu kho st .......................................................................108 2.5.3.1. Phn tch tin cy thang o v d liu kho st ..........................108 2.5.3.2. Phn tch s khc bit quan nim gia cc i tng kho st v nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam ............................................................112 2.5.3.3. nh gi tng qut trung bnh cc thnh phn nhn t ..................117 2.5.3.4. Phn tch khm ph nhn t mi ....................................................121 2.5.4. Kt lun v bi hc t kt qu nghin cu ..............................................131 CHNG 3. KIM SOT CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP TI DOANH NGHIP VIT NAM .......................................................................................136 3.1. KIM SOT NI B V M HNH KIM SOT .....................................136 3.2. QUN L CNG NGH THNG TIN V COBIT .....................................140 3.2.1. Qun l cng ngh thng tin ..................................................................140 3.2.2. Khun mu CobiT ..................................................................................143 3.2.3. Qui trnh ng dng CobiT vo qun l h thng thng tin .....................151 3.3. NH GI THC TRNG KIM SOT HOT NG TRIN KHAI V S DNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM .........................155 3.4. XY DNG KIM SOT CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM ....................................................................................165 3.4.1. Quan im chung v xy dng gii php kim sot nhn t ..................165 3.4.2. Kim sot nhn t Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn trin khai ERP .............................................................................................167 3.4.3. Kim sot nhn t Kinh nghim, phng php ca nh t vn trin khai v cht lng d liu ........................................................................170 3.4.4. Kim sot nhn t Cht lng phn mm ERP ...................................181

3.4.5. Kim sot nhn t Th nghim h thng v hun luyn nhn vin ....182 3.4.6. Kim sot nhn t m bo h thng ERP tin cy .............................190 3.4.7. Kim sot nhn t Chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn.193 3.5. CC VN LIN QUAN M BO DUY TR H THNG KIM SOT .....................................................................................................194 3.5.1. iu kin xy dng v duy tr h thng kim sot ..................................195 3.5.2. Vn o to gio dc ..........................................................................197 KT LUN ..................................................................................................200 DANH MC CC CNG TRNH CNG B TI LIU THAM KHO PH LC Ph lc 1. Cu hi kho st cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton ti cc doanh nghip vit nam trong mi trng ng dng ERP.i Ph lc 2. Cu hi kho st tnh hnh thc t kim sot ERP ti cc doanh nghip Vit Nam...xii Ph lc 3. Kt qu x l nh gi tin cy thang o v d liu xvii Ph lc 4. Kt qu phn tch Kruskal Wallis cho cc bin c s khc bit gia cc i tng kho st.xxv Ph lc 5. Kt qu x l one way ANOVA cc bin c s khc bit gia cc i tng kho st..xxxi Ph lc 6. Trung bnh thnh phn nhn txLvi. Ph lc 7. Phn tch khm ph nhn t..........L. Ph lc 8. Tng hp kt qu kho st tnh hnh thc t kim sot ERP ti cc doanh nghip Vit Nam..Lxi Ph lc 9. Cc vng x l CNTT ca CobiT Lxvi Ph lc 10. Lin kt mc tiu CNTT v x l CNTT.Lxviii Ph lc 11. Danh sch cc doanh nghip kho st vn lin quan ERPLxx

DANH MC VIT TT

AICPA: Hip hi K ton vin cng chng Hoa K CEO: Gim c iu hnh doanh nghip CICA (Canadian Institute of Chartered Accountants) Hip hi k ton vin cng chng Canada CIO: Gim c/ qun l CNTT

COBIT: (Control Objectives for Information and related Technology): Kim sot cc vn i vi thng tin v k thut lin quan. COSO (the Committee of Sponsoring Organizations of Treadway Commission): y ban chng gian ln bo co ti chnh CNTT: Cng ngh thng tin FASB (Financial Accounting Standards Board): Hi ng chun mc k ton ti chnh Hoa K IASB (International Accounting Standards Board): Hi ng chun mc k ton quc t IT (Information Technology): Cng ngh thng tin ERP H thng hoch nh ngun lc doanh nghip. MRP (Materials Requirement Planning): H thng hoch nh nhu cu nguyn vt liu MRP II (Manufacturing Requirement Planning): H thng hoch nh sn xut PMO (Project Management Officer): Qun l d n
PSP/IP (Product and Service Performance Model for Information Quality) : M hnh thc hin sn phm v dch v cho cht lng thng tin

TQM (Total Quality Management): Qun l cht lng ton b WS (work system): H thng hot ng Cc vng mc tiu ca CobiT PO: Lp k hoch v t chc AI: Hnh thnh v trin khai DS: Phn phi v h tr ME: Gim st v nh gi S RACI R (Responsible): Ngi c trch nhim thc hin A (Accountable): Ngi c trch nhim gii trnh, xt duyt C (Consulted): Ngi c t vn I (Informed): Ngi c thng bo.

DANH MC BNG BIU

Bng 1.1. c tnh cht lng thng tin theo tng hp ca Knight v Burn Bng 1.2. M hnh PSP/IP ca Kahn and Strong, 1998 Bng 1.3. nh hng ERP ti h thng thng tin k ton v cht lng thng tin k ton Bng 2.1. Nhn xt cc quan im v quan h cht lng thng tin v h thng thng tin nh hng nghin cu cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP Bng 2.2. Cc thnh phn h thng ERP theo gc nhn H thng hot ng Bng 2.3. Kt qu kim nh khc bit quan im gia cc i tng kho st Bng 2.4. M t thng k cc thnh phn nhn t Bng 2.5. Xp hng nhn t mi khm ph Bng 3.1. Trch nhim thc hin kim sot nhn t Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn Bng 3.2. Trch nhim thc hin kim sot nhn t Kinh nghim v phng php ca nh t vn Bng 3.3. Trch nhim thc hin kim sot cht lng d liu Bng 3.4. Trch nhim thc hin kim sot cht lng phn mm ERP Bng 3.5. Trch nhim thc hin kim sot Th nghim h thng Bng 3.6. Trch nhim thc hin kim sot Hun luyn, o to nhn vin Bng 3.7. Trch nhim thc hin kim sot m bo h thng ERP tin cy Bng 3.8. Trch nhim thc hin kim sot nhn t Chnh sch v qun l nhn s

DANH MC HNH V
Hnh 2.1. M hnh h thng hot ng (Alter 2002) Hnh 2.2. Qui trnh phn loi ri ro ca Alter (Alter, 2002) Hnh 3.1. Kim sot v qun l CNTT (Trch t IT Control Objectives for Sarbanes Oxley) Hnh 3.2. Cc chiu ca CobiT (Trch t IT Control Objectives for Sarbanes Oxley) Hnh 3.3. M hnh thc xc nh mc tiu qun l h thng thng tin ((Trch t CobiT 4.1) Hnh 3.4. M hnh trng thnh ca h thng thng tin. (Trch t CobiT 4.1) Hnh 3.5. Quan h gia cc thnh phn CobiT (Trch t CobiT 4.1)

PHN M U
TNH CP THIT CA TI Thng tin k ton, m t vn ti chnh doanh nghip, l kt qu ca h thng thng tin k ton. N c cung cp cho nh qun l cc cp trong doanh nghip, hi ng qun tr v ngi s dng bn ngoi doanh nghip h ra quyt nh ph hp. Cht lng thng tin k ton l vn cc k quan trng v n nh hng trc tip ti cht lng v hiu qu quyt nh ca ngi s dng thng tin. Trong nhng nm gn y, c rt nhiu gian ln trong bo co ti chnh c cng b v d Enron, WorldCom, Tyco, Xerox v.v. S gian ln ny dn ti thit hi ti chnh rt ln i vi cc nh u t, v c bit n c th dn ti s ph sn ca cng ty. V vy vn cht lng thng tin k ton c quan tm hng u trong hot ng qun tr, chng hn nh M ban hnh o lut Sarbanes Oxley m cht lng thng tin ti chnh, hoc cc t chc ngh nghip c hng lot cc nghin cu v bo co v cc khun mu, chun mc m bo cht lng thng tin k ton. H thng hoch nh cc ngun lc doanh nghip ERP (enterprise resource planing ERP) l thut ng c Gartner Group of Stamford, CT, USA s dng t nhng nm u ca thp nin 70 ca th k trc (1970s) nhm m t h thng phn mm doanh nghip c hnh thnh v pht trin t nhng h thng qun l v kim sot kinh doanh gip doanh nghip hoch nh v qun l cc ngun lc bn trong v bn ngoi doanh nghip. Mc hiu qu trong hot ng ca h thng ERP l da ch yu vo cc thng tin thu thp, x l v cc ngun lc, trong c ngun lc ti chnh. Ngc li, qu trnh thc hin hot ng ERP cng chnh l qu trnh x l thng tin, tin to thng tin ti chnh, k ton. V vy cht lng thng tin k ton l mt trong nhng nhn t tc ng ti cht lng hot ng ca h thng ERP, v ng thi l thc o nh gi hiu qu hot ng ca h thng ERP.

ng dng EPR l tt yu v nhng li ch khng th chi ci c. Theo thng k, ti thi im 02-2010 c 102 doanh nghip Vit Nam thc hin thnh cng ERP (http://eac.vn) v danh sch ny cng ngy cng di chng t xu th ng dng
U T 1 T 1 U

ERP ngy cng nhiu ti Vit Nam l khng th quay ngc. Hn ai ht, cc doanh nghip, nht l cc tp on, cng ty ln phi chu sc p cnh tranh t gia nhp WTO v nim yt trn th trng chng khon cng nh cc doanh nghip va v nh (cng b p lc tn ti trong th gii kinh doanh y cnh tranh) u hiu r s cn thit phi ng dng ERP do n gip doanh nghip nng cao hiu qu hot ng, tng sc cnh tranh trn th trng. V tm quan trng nh vy nn c nhiu nghin cu lin quan ti vn cht lng thng tin k ton, nht l trong mi trng ERP. Cht lng thng tin k ton nh hng trc tip ti cht lng qun l cng nh hot ng ca ERP. ng dng c ERP, doanh nghip cn xy dng li cu trc t chc v qui trnh kinh doanh, cc yu cu x l cng nh thay i thng tin v d liu qua cc vng chc nng ca doanh nghip, xy dng c s d liu gm d liu tp tin nghip v v d liu tp tin chnh (Saharia et al., 2008). Vy th s thay i ny c lm nh hng ti cht lng thng tin k ton hay khng? Nhn t no nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP; kim sot chng nh th no? y l nhng cu hi rt quan trng t ra cho cc nh qun l trong doanh nghip ng dng ERP. c nhiu nghin cu v ERP trn th gii. Theo tng kt ca Moon (Moon, 2007) v cc bi nghin cu c ng trn tp ch t 2000 n 31/05/2006, c 313 bi lin quan ERP c ng trn 79 tp ch. Cc bi nghin cu ny c th phn thnh cc nhm sau (1) Trin khai h thng ERP 135 bi, (2) S dng ERP 44 bi, (3) M rng chc nng ERP 37 bi, (4) Gi tr ERP 24 bi, (5) Khuynh hng v k vng 55 bi, (6) o to, hun luyn 18 bi. C th: Trin khai h thng ERP yu cu s cam kt v thay i trong ton doanh nghip cng nh yu cu v rt nhiu ngun lc trong doanh nghip v d n ERP l d n ln nht i vi mt doanh nghip. C rt nhiu tht bi v

nhiu thnh cng lin quan ti trin khai ERP. V vy c 135 bi, chim hn 40% cc bi nghin cu lin quan ti trin khai ERP. Cc nghin cu v trin khai c th phn thnh cc nhm nh hn: o Nghin cu tnh hung. Cc nghin cu ny tp trung vo kho st cc kinh nghim trin khai ti mt hoc nhiu cng ty v cung cp c s liu v quan st thc. o Nghin cu cc nhn t thnh cng ch yu. y l nhm nghin cu ph bin nht tm hiu xem nhn t no c xc nh l thnh cng hay tht bi ca vic trin khai ERP. Mt s nghin cu tp trung vo vic to mt danh sch lit k cc nhn t, mt s nghin cu khc th thc hin phn tch d liu lin quan ti cc nhn t ny. o Nghin cu qun tr thay i. Trin khai ERP tc ng ti tt c cc hot ng, cc b phn chc nng ca doanh nghip v doanh nghip cn ti cu trc qun l. V vy, cc thay i trong doanh nghip din ra rt mnh m. Mt lot cc nghin cu lin quan ti qun tr thay i, chng hn nh gii thch ti sao qun tr thay i l quan trng trong trin khai ERP, hoc l lm sao qun tr hiu qu cc thay i ny, cc bi hc thu hi c v cc chin lc qun tr thay i. o Nghin cu cc giai on cn ch trng. V trin khai ERP l mt chu k pht trin di t khi doanh nghip quyt nh s trin khai ERP cho ti khi a ERP vo s dng. Cc nghin cu xem xt tng giai on ring bit trong qu trnh trin khai nh la chn h thng, ty chnh h thng, v.v.. o Nghin cu cc vn v vn ha. Cc nghin cu tp trung tm hiu s ging v khc nhau gia vn ha v quc gia trong trin khai ERP v n tc ng th no ti s thnh cng ca ERP S dng ERP l cc nghin cu tm hiu cc vn lin quan trong qu trnh sau trin khai, chng hn nh nh hng ca ngun lc ti qu trnh s dng ERP, vic chp thun hay hi lng ca ngi s dng, ti vic ti cu trc sau trin khai ERP, ti qun tr s thay i, thit k cc x l tr li nguyn

vt liu, hoc cc vn ph hp vi yu cu ca o lut SarbanesOxley. Ngoi ra cc vn rt c quan tm l nng cp ERP, qun tr d liu bn, tc ng ca cng ty t vn v vai tr chnh tr ca h thng ERP. 44 bi nghin cu ny c th c phn thnh cc nhm chi tit : o Nghin cu chung : 21 bi l cc nghin cu chung tt c vn v giai on s sng ERP. o H tr quyt nh : 4 bi o Cc vng chc nng trong h thng ERP 11 bi. o Bo dng h thng : 8 bi. Nghin cu s m rng cc chc nng ERP c 37 bi. Cc cng ty sau khi trin khai, hi lng vi vic s dng ERP hin hnh s ngh ti vic m rng cc chc nng ca h thng ERP v d nh kinh doanh in t, qun tr chui cung ng, qun tr khch hng, thng minh kinh doanh, h thng iu hnh sn xut v.v.. Cc nghin cu ny tp trung nghin cu v k thut, cng nghip lin quan ti vic m rng. Mt s nghin cu gii thch kh nng cng ngh vi vic m rng v tch hp hoc lm sao m rng cc chc nng ERP hin hnh. Mt s nghin cu khc a ra vin cnh tt cho vic tch hp gia h thng ERP nh cung cp v khch hng. Nghin cu gi tr ERP. Bi v vic u t v c gng trong vic trin khai v s dng ERP l quan trng vi t chc do cu hi t ra l h thng ERP em li nhng gi tr g cho t chc? lm sao o lng nhng gi tr ny. Cc gi tr ERP em li cho t chc rt a dng nh li ch hot ng, li ch ti chnh, li cho nh u t, hi lng ca ngi s dng. Gi tr ca ERP cn c th o lng da trn quan st s phn ng ca th trng. Khuynh hng v trin vng. Cc nghin cu ny thng lin quan ti gii thiu ERP, nh ngha v cc vn ERP, khuynh hng hin nay ca ERP. Cc nghin cu ny cung cp thng tin hng dn cho ngi qun l v cc ngi bt u tm hiu ERP. Cc nghin cu ny c th phn thnh cc loi : o Tng quan v ERP nh cc nghin cu m hnh khi nim ERP, cc thnh phn ca phn mm ERP

o Cc nghin cu chung v ERP trong cc vng lnh vc hot ng nh cc t chc cng, cc t chc gio dc, cng nghip sn xut, dch v Gio dc. ERP c chp nhn rng ri trong thc t v do l vn nghin cu quan trng v ph bin trong cc trng i hc. Tuy nhin cc bi bo lin quan ch chim khong 5% (18 bi). C 1 nghin cu m t kinh nghim vic thc hin mt phin bn h thng ERP trong gio dc. Mt vi bi c gng nghin cu xa hn bng cch p dng cc l thuyt thay i. Vit Nam cc nghin cu c ng ti trn tp ch v ERP khng nhiu, ch yu l cc bi vit c tnh cht c kt cc kinh nghim trin khai ERP, cc nhn t thnh cng hay tht bi ERP ti Vit Nam. Vn cht lng thng tin, kim sot cht lng thng tin trong ERP l quan trng nhng theo nh cc tng kt v nghin cu trn th gii v Vit Nam th c nhiu nghin cu v cc nhn t thnh cng ch yu ti trin khai ERP nhng nghin cu v giai on s dng ERP khng nhiu (44 bi) m c bit c rt t nghin cu cp ti cht lng thng tin k ton v kim sot cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Lin quan trc tip ti vn cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton, mt nghin cu c cng b trong lun n tin s 2003 ca i hc Southern Queensland Critical Success Factors for Accounting Information Systems Data Quality. Tuy nhin nghin cu ny ch dng trong phm vi h thng k ton ni chung ch khng phi h thng ERP. Ngoi ra lun n trn s dng cch tip cn xy dng m hnh nghin cu trn quan im qun l cht lng tng th ch khng s dng m hnh h thng thng tin, h thng hot ng khi phn tch. T tm quan trng ca vn , t ch s lng nghin cu v vn ny cha nhiu ; n l vn mi, cn khong trng trong nghin cu ti mi trng Vit Nam, lun n chn ti Xc nh v kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng h thng hoch nh ngun lc doanh nghip ti cc doanh nghip Vit Nam .

Lun n tip cn gii quyt vn cht lng thng tin trn gc ca qui trnh to lp thng tin ch khng phi gc ca ngi s dng thng tin ra quyt nh. iu ny ngha l da vo cc phng php k ton hay chun mc k ton xy dng, h thng thng tin s to ra cc thng tin ph hp v chnh xc theo phng php hay chun mc ny v m bo s an ton, chnh xc d liu tin hc. Cc nghin cu lin quan ti vic thay i phng php k ton hay thay i cc chun mc k ton gia tng cht lng trn bo co ti chnh phc v vic ra quyt nh kinh t s nm ngoi phm vi ca lun n. V phm vi h thng ERP, lun n ch dng li nghin cu mi trng ERP c ng dng ti cng mt vng lnh th a l l cng mt quc gia. Nh vy, lun n s loi tr cc nhn t nh hng bi s khc nhau v vng a l, v mi gi hay v chnh sch thu ca doanh nghip a quc gia khi ng dng ERP. V phm vi cc nhn t nh hng cht lng thng tin, lun n khng nghin cu vn lin quan ti chnh v h thng hot ng th chc chn l cn chi ph, nhng c im ERP l khi ban qun l cp cao doanh nghip chp nhn ng dng ERP th trong k hoch pht trin phi tnh ti yu t chi ph (chi ph bn quyn, chi ph trin khai, chi ph bo tr hng nm tr nh t vn trin khai) v chp nhn n nh mt iu kin c bn bt buc ban u. Lun n ch tp trung vo cc nhn t lin quan ti bn thn h thng, cc nhn t lin quan qui trnh to lp v s dng h thng. Vn ti chnh c coi nm ngoi phm vi lun n. MC TIU LUN N Lin quan ti ti ca lun n, 3 cu hi c t ra cn gii quyt l : Quan im ca 3 nhm: ngi t vn, trin khai ERP; doanh nghip s dng ERP ; v nhm ngi nghin cu ging dy ERP v cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton ging nhau hay khc nhau? Trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam th nhn t no nh hng ti cht lng thng tin k ton? Xp hng cc nhn t ny th no?

Cc th tc kim sot no cn thit kim sot nhng nhn t nh hng ny nhm lm gia tng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam?

PHNG PHP NGHIN CU t c mc tiu t ra, lun n cn gii quyt 3 vn chnh c quan h cht ch vi nhau, l : (1) Cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Mc ch ca phn ny l tm ra cc tiu chun ca cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP hay ni cch khc n chnh l cc thang o cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP; (2) Cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti doanh nghip Vit Nam. Mc ch ca phn ny l tm ra nhng nhn t no nh hng ti cht lng thng tin k ton v cc thang o nhn t nh hng ny trong mi trng ERP ti doanh nghip Vit Nam ; v (3) Kim sot cc nhn t nh hng nhn din trn nhm nng cao cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Mc ch ca phn ny l xy dng cc kim sot cn thit kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. gii quyt vn (1) Cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP , lun n s dng phng php so snh cc l thuyt nn v cht lng thng tin, cc quan im ca cc t chc ngh nghip c tnh quc t hay cc c quan qun l nh nc c tnh php l v vn lin quan chn ra mt quan im cht lng thng tin k ton ph hp trong mi trng ERP. gii quyt vn (2) Cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP , lun n s dng phng php nghin cu suy din- nh lng. Do hin nay cc nghin cu trc tip xc nh cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP cha nhiu nn lun n phi s dng vic suy din nhn din nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. C th, lun n thc hin qua 2 bc c bn. Bc 1, s dng phng php suy din xc nh ban u cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Suy din ny c bt u t l thuyt nn v

(a) Sn phm c cht lng l sn phm cn ph hp vi ngi s dng ca J.M.Juran; (b) Thng tin l mt sn phm b nh hng bi qui trnh to thng tin; (c) Quan im qun l cht lng ton din (TQM) v m hnh ca Kahn v Strong nm 1998: m hnh thc hin sn phm v dch v cho cht lng thng tin (PSP/IQ) ; (d) quan im nu h thng thng tin ERP thnh cng, tin cy m bo chc nng x l thng tin th s to ra sn phm thng tin cht lng (Romney and Steinbart, 2006) ; v (e) da trn cc nguyn l trn, lun n tip tc da vo m hnh h thng hot ng v da trn cc kt qu nghin cu c cng b trn th gii v vn cht lng thng tin k ton v cc nhn t thnh cng hay cc ri ro lin quan ti vic thnh cng ca d n ERP; lun n iu chnh cho ph hp vi cc c im doanh nghip Vit Nam xy dng m hnh nghin cu cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton ti doanh nghip Vit Nam ng dng ERP. Bc 2, lun n s dng phng php kim nh phi tham s KruskalWallis kt hp vi phn tch ANOVA v phng php phn tch khm ph nhn t EFA tr li cu hi nghin cu th 1 v th 2. Lun n s dng phng php chn mu kho st thun tin kt hp phng php pht trin mm (Nguyn nh Th, 2011) thc hin kho st. Phm vi nghin cu l doanh nghip Vit Nam. i tng nghin cu l nhng ngi to h thng, to thng tin v s dng thng tin, i tng nghin cu ging dy ERP. Phng php nghin cu c tm tt trn s nghin cu sau:

Cht lng sn phm ph thuc vo ngi s dng (J.M. Jura & Wang) Thng tin l sn phm ca h thng thng tin. Cht lng thng tin ph thuc cht lng h thng to sn phm thng tin v cung cp dch v thng tin (m hnh PSP/IQ Kahn &Strong) Nhn t lm h thng thng tin tin cy hoc thnh cng l nhn t nh hng cht lng thng tin ca h thng M hnh h thng hot ng Nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP thang o nhn t iu chnh v xc nh m hnh nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP trong cc doanh nghip Vit Nam

Suy din

H thng thng tin tin cy s to thng tin c cht lng (Marshall Romney & Paul Steinbart)

Phn tch Kruskall- Wallis kt hp Anova Phn tch EFA

gii quyt vn (3) Kim sot cc nhn t nh hng nhn din nhm nng cao cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP , lun n s dng m hnh kim sot CobiT 1 lm nn tng trin khai xy dng kim sot cc nhn t
F 0 P P

cht lng thng tin k ton nhn din vn (2) trn c s kho st nh gi thc trng kim sot cc nhn t ny ti cc doanh nghip Vit Nam.

CobiT Control Objectives for Information and related Technology- do Vin qun l cng ngh thng tin (IT Governance Institute) thuc Hip hi v kim sot v kim ton h thng thng tin (ISACA-Information System Audit and Control Association) ban hnh nm 1996. COBIT nhn mnh n kim sot trong mi trng tin hc.

10

PHM VI V I TNG NGHIN CU Phm vi nghin cu l cc doanh nghip Vit Nam - khng phi cc doanh nghip a quc gia Vit Nam - tt c cc lnh vc ng dng ERP. i tng nghin cu. o Tm hiu cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton, lun n s chn i tng nghin cu l 3 nhm ngi, bao gm (1) cc nh t vn trin khai c kinh nghim v k ton trong mi trng ERP; (2) doanh nghip s dng ERP gm: ban qun l doanh nghip cc cp, kim ton vin ni b v k ton; (3) v cc nh gio dc, o to lin quan vn ERP. Ngoi ra, kim ton vin c lp cng l i tng c kho st. y l cc nhm ngi c trch nhim chnh hoc quyn li lin quan ti h thng ERP doanh nghip hoc c kin thc vng chc v h thng ERP. o Tm hiu thc trng kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton ti cc doanh nghip Vit Nam, lun n chn i tng nghin cu l qun l cng ngh thng tin (CNTT) hoc k ton trng ca cc doanh nghip s dng ERP v h l mt trong nhng ngi ch cht theo sut d n t khi lp k hoch cho ti khi hon thnh v s dng ERP. CC NG GP CA LUN N V mt l thuyt, lun n kt ni, phn tch cc khi nim cht lng thng tin, qun l cht lng ton b v m hnh thc hin sn phm v dch v cho cht lng thng tin PSP/IQ, m hnh lin quan h thng thng tin gii quyt cc l lun v phng php xc nh cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Lun n s dng cch tip cn mi trong xc nh nhn t nh hng, l phn tch da trn m hnh h thng hot ng c mt ci nhn ton din, logic, r rng vn nghin cu. Kt qu phn tch EFA xc nh c cc nhn t mi v thang o nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam. Kt qu ny l nn

11

tng gip pht trin cc m hnh nghin cu tc ng qua li gia cc nhn t d dng hn. ERP l mi trng qun l mi ti Vit Nam nn rt nhiu doanh nghip lng tng trong vic qun l, kim sot cng nh kim ton m bo v nng cao cht lng thng tin k ton trong mi trng ny. Lun n pht trin t CobiT xy dng cc kim sot cc nhn t mi. Do , v mt thc tin, kt qu nghin cu ca lun n s l mt tham kho hu ch gip cc nh qun l doanh nghip s dng ERP cng nh cc nh t vn trin khai ERP lp k hoch trin khai v s dng cng nh gim st, kim sot h thng ERP ca doanh nghip ph hp v hiu qu nht. Kt qu nghin cu ca lun n cng l mt tham kho rt c gi tr i vi cc kim ton vin trong vic xy dng k hoch kim ton cc doanh nghip s dng ERP ti Vit Nam Ngoi ra, kt lun ca lun n cng gip cc nh nghin cu, ging dy xy dng chng trnh v ni dung o to lin quan ERP ph hp hn v cht lng hn. TRNH BY V KT CU LUN N t mc tiu ra, lun n cn gii quyt 3 vn va mang tnh c lp va mang tnh k tha cht ch. l (1) vn cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP; (2) vn xc nh nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP; v (3) xy dng kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin nhn din. Do mi vn cn mt phng php nghin cu ring trn nhng nn tng l thuyt ring, nn lun n khng chn cch trnh by truyn thng m chn cch trnh by theo tng vn tng chng khc nhau nhng c mi lin h cht ch vi nhau. Kt qu nghin cu chng trc s l tin cho vic gii quyt vn chng sau. Mi vn u bao gm c s l thuyt v cc nghin cu lin quan, thc trng Vit Nam v vn nghin cu t xy dng m hnh nghin cu v x l kim nghim m hnh ph hp. Lun n c kt cu thnh cc ni dung nh sau;

12

Phn m u: gii thiu v cc l do chn la ti, mc tiu nghin cu, phng php nghin cu v kt cu ti. Chng 1. Cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP Chng 2. Xc nh cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Chng 3. Kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Kt lun chung lun n

13

CHNG 1. CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG H THNG HOCH NH NGUN LC DOANH NGHIP ERP
H THNG HOCH NH NGUN LC DOANH NGHIP ERP Qu trnh hnh thnh, pht trin v nh ngha h thng ERP

1.1

1.1.1.

H thng hoch nh ngun lc doanh nghip (EPR) pht trin cng phng php qun l kinh doanh v cc ngun lc doanh nghip. ERP c th c din t khc nhau ty theo nhng gc khc nhau. Trc khi xem xt cc khi nim, chng ta cng im s qu trnh hnh thnh v pht trin ca ERP (Shehab et al., 2004) Vo nhng nm 1960, h thng phn mm t hng (Reoder Point System) ra i p ng yu cu qun l hng tn kho nhm xc nh yu cu b sung hng tn kho; qun l vic t hng tn kho v cng nh vic s dng hng trong kho v bo co hng tn kho. Nhng nm 1970s, phn mm hoch nh nhu cu nguyn vt liu (MRP) gip doanh nghip lp k hoch sn xut v mua nguyn vt liu v mt thi gian, nhu cu. y l cch tip cn lp k hoch da trn nhu cu. Li ch ca MRP gip doanh nghip gim mc d tr hng tn kho, gia tng dch v khch hng, tng tnh hu hiu v hiu qu ca hot ng. Nhng nm 1980s, phn mm hoch nh sn xut (MRP II) c pht trin t MRP. Mc tiu chnh ca MRP II l tch hp cc chc nng ch yu nh sn xut, marketing v ti chnh vi cc chc nng khc nh nhn s, k thut v mua hng vo h thng lp k hoch gia tng hiu qu cho doanh nghip sn xut. MRP II b sung thm vic qui hoch nng lc v xy dng lch trnh cng nh n c, gim st vic thc hin k hoch sn xut. Gia nhng nm 1990s l giai on chn mui ca h thng phn mm lp k hoch ngun lc doanh nghip. H thng tch hp cc hot ng kinh doanh ca nhiu vng hot ng trong ni b doanh nghip thnh mt h thng chung vi mt c s

14

d liu chung. N bao gm cc phn h c bn nhm h tr cc hot ng marketing, ti chnh, k ton, sn xut v qun tr ngun nhn lc. Trong khi MRP II ch tp trung ch yu vo lp k hoch v lch trnh cho cc ngun lc ni b doanh nghip th ERP hng ti lp k hoch v lch trnh ti c ngi cung cp ngun lc cho doanh nghip trn c s lp k hoch nhu cu v lch trnh khch hng mt cch nng ng. y chnh l im khc nhau c bn gia MRP II v ERP. T sau nm 2000, cng vi s pht trin ca thng mi in t, mt th h mi ca ERP cn gi ERP II, l phn mm cho php doanh nghip trao i thng tin v hot ng x l qua mng cng nh cho cc i tng bn ngoi truy cp vo h thng c s d liu ca doanh nghip. Nh vy h thng ERP c hnh thnh v pht trin t nhng h thng qun l v kim sot kinh doanh hay ni cch khc l t cc phng php qun l kinh doanh. S pht trin ca ERP cng gn ng thi vi s pht trin ca cng ngh my tnh, t nhng giai on phn mm c chy trn nhng my tnh ln, sau trn cc my tnh PC vi gii php khch ch 2 v hin nay l thi k mng Internet cho cc
F 1 P P

x l kinh doanh in t. C nhiu nh ngha khc nhau v ERP, ty theo quan im tip cn. ng gc qun l, ERP l mt gii php qun l v t chc da trn nn tng k thut thng tin i vi nhng thch thc do mi trng to ra (Laudon and Laudon, 1995). H thng ERP l mt phng thc qun l dng gii php k thut v t chc gip doanh nghip gia tng v lm gn nh mt cch hiu qu x l kinh doanh ni b v n i hi phi ti cu trc qui trnh hot ng kinh doanh v t chc doanh nghip cng nh thay i phong cch qun l doanh nghip, ngha l n tc ng thay i qui trnh qun l, nh hng c chin lc, t chc v vn ha ca doanh nghip.
Mi trng khch ch (client/server) l mi trng m my ch lu tr d liu, duy tr s ton vn, nht qun v x l cc yu cu ca ngi s dng t cc my ngi s dng. Vic x l d liu v cc ng dng c phn chia gia my ch v my ngi s dng
2

15

Theo quan im h thng thng tin, h thng ERP l cc gi phn mm cho php doanh nghip t ng v tch hp phn ln cc x l kinh doanh, chia s d liu chung cho cc hot ng ton doanh nghip, to ra v cho php truy cp thng tin trong mi trng thi gian thc (Marnewick and Labuschagne, 2005). 1.1.2. c im c bn ca h thng ERP Ni ti h thng ERP, ngi ta ni ti h thng qun l vi s h tr ca cng ngh thng tin. Mt h thng ERP bao gi cng bao gm cc thnh phn c bn: Qui trnh qun l. y l qui trnh thc hin v x l cc hot ng kinh t trong qu trnh thc hin hot ng kinh doanh. Chng ta bit, mt hot ng kinh doanh mun thc hin cn kt hp ng thi c hot ng x l kinh doanh v x l thng tin. V d nhn vin bn hng mun thc hin hot ng bn hng cn x l nhng thng tin lin quan ti yu cu khch hng, thng tin hng tn trong kho v thng tin lin quan ti gi bn, iu kin bn hng. Da vo kt qa x l ny, nhn vin bn hng quyt nh chp thun hay khng yu cu ca khch hng. Nh vy vic thc hin hot ng x l kinh doanh lin quan ti t hng ny cng ng thi l qui trnh x l thng tin v t hng ca khch hng. V l do ny, qui trnh qun l v qui trnh x l ca phn mm ERP cn ph hp v gn cht vi nhau. Phn mm x l l phn mm ERP H thng thit b l h thng gm cc my tnh n l ni vi nhau thnh mt h thng mng v h thng truyn thng ni b. C s d liu ton doanh nghip l tt c cc d liu ca ton b doanh nghip c lu tr chung. Con ngi tham gia trong qui trnh x l ca h thng ERP.

Tt c cc thnh phn c bn ny trong h thng ERP kt hp vi nhau, cng hot ng theo mt nguyn tc nht nh theo nhng c im sau: Tnh phn h v tch hp. Phn mm ERP l tch hp nhiu phn h x cc hot ng kinh doanh, chia s v chuyn thng tin thng qua mt c s d liu

16

chung m cc phn h ny u c th truy cp c. mc c bn, mt phn mm ERP thng bao gm cc phn h x l hot ng (Marnewick and Labuschagne, 2005). Ti chnh, k ton: bao gm h thng qun l chnh, h thng s ci ca doanh nghip. Phn h ti chnh l phn h xng sng, khng th thiu ca bt c phn mm ERP no. Ngun nhn lc. Dng qun tr ngun nhn lc bao gm tnh, tr lng; tuyn dng; hun luyn v kim sot s dng nhn lc. Phn h ny s tch hp vi phn h ti chnh v vn tnh lng, chi ph s dng nhn lc, pht hnh SEC thanh ton lng. Lp k hoch v kim sot sn xut. Phn h ny qun l cc hot ng sn xut gm k hoch sn xut, k hoch yu cu nguyn liu, theo di hot ng sn xut. Qun tr chui cung ng. Phn h ny qun l ton b cc hot ng v cc thng tin lin quan vic chuyn hng ha trong qu trnh mua hng t ngi bn ti nh my hoc kho ca doanh nghip cng nh chuyn thnh phm hay hng ha trong qu trnh bn hng t doanh nghip ti khch hng. Cc thng tin c qun l lin quan thng l cc t hng, cp nht tnh trng giao nhn hng. Qun tr quan h ngi cung cp. Lin quan ti hot ng mua hng, doanh nghip cn la chn v quyt nh nhanh nh cung cp, thit lp cc chnh sch quan h vi ngi bn. Phn h ny gip doanh nghip c y thng tin h tr doanh nghip t cc mc tiu lin quan d dng. Qun tr quan h vi khch hng. y l phn mm vi s h tr ca Internet qun l quan h khch hng vi doanh nghip nhm gip doanh nghip bit tt nht nhu cu v phn hi thng tin ca khch hng v dch v v hng ha yu cu; gip doanh nghip kt ni nhu cu khch hng vi k hoch sn xut v bn hng ca doanh nghip; gip doanh

17

nghip v c khch hng kim tra vic thc hin t hng v cung cp dch v khch hng, bit lch s giao dch ca doanh nghip vi khch hng. Phn h ny gip doanh nghip a ra chnh sch, thc hin kim sot tt nht v hiu qu nht vic p ng nhu cu ca khch hng. Thng minh kinh doanh. y l cng c h tr quyt nh thng qua vic phn tch, nh gi nhiu chiu thng tin vi cc d liu cp nht kp thi nht. Chng hn nh thng tin qu kh, hin ti, d on tng lai theo nhiu gc nhn v so snh khc nhau. Nh cng c ny vic ra quyt nh s hiu qu, kp thi v nhanh nhy hn rt nhiu. Tuy nhin tn v s lng cc phn h c th trong mt phn mm ERP rt khc nhau ty theo nh cung cp phn mm. V d nh SAP t tn l phn h k ton ti chnh trong khi Oracle li gi n l ti chnh. ng t pha doanh nghip, ty theo nhu cu v kh nng ti chnh c th la chn v ci t nhiu hay t hn cc phn h trong phn mm ERP nhng vn phi m bo mc c bn nhng phn h v ti chnh, bn hng, kim sot kho hng, qun l ngi bn v khch hng. C s d liu qun l tp trung v chia s thng tin. Tt c cc d liu ca cc phn h tch hp c qun l tp trung v t chc theo kiu h qun tr c s d liu (database management system). Cc phn h u c th truy cp v s dng chung ngun d liu ny. Cch t chc d liu tp trung ny gip vic thu thp v lu tr d liu khng b trng lp, khng mu thun vi nhau, cc d liu c s dng hiu qu cao. Hoch nh ton b ngun lc ca doanh nghip. y chnh l im ct li, c bn trong h thng ERP. Ngun lc ca doanh nghip c th chia thnh 3 loi chnh l ti chnh, nhn lc v vt lc. Lin quan ti mt ngun lc s c nhiu b phn tham gia t khi yu cu, hnh thnh cho ti khi s dng v thng tin v chng c lun chuyn qua cc b phn trong qu trnh thc hin hot ng kinh doanh. V d, khi nguyn vt liu c b phn sn xut yu cu s c mua bi b phn mua hng, c tr tin bi b phn ti chnh v c s dng bi b phn sn xut.

18

Nh vy thng tin lin quan nguyn vt liu c lun chuyn t khi bt u c nhu cu (ti ni yu cu) ti khi hnh thnh (ti b phn mua hng) v ti khi c s dng (ti b phn sn xut). Kt thc qu trnh lun chuyn ny l thng tin v vic s dng ngun lc nh hng ti tnh hnh ti chnh. Tng t nh vy cho ngun nhn lc. Vy ERP h tr g trong vic hoch nh cc ngun lc ny? Qui trnh x l v lun chuyn thng tin ca ERP c thc hin nh sau: (Salim and Ferran, 2008) H thng ghi nhn k hoch hay yu cu hot ng kinh doanh s din ra, v d nhn t hng t khch hng. H thng kim tra k hoch trong c s d liu trc khi bt u hay cho php thc hin cc hot ng kinh t nh hng ti ngun lc lin quan (v d kim tra hng tn kho trc khi chp nhn t hng ca khch hng). Trong trng hp nhng ngun lc ny sn sng cho hot ng kinh t th ERP s cp nht thng tin nh du ngun lc s c s dng cho hot ng kinh t s din ra. Nu trng hp ngun lc khng c hoc khng p ng cho hot ng kinh t th ERP s to ra mt k hoch yu cu b sung ngun lc phc v hot ng kinh t bao gm k hoch mua hay sn xut b sung ngun lc, k hoch chun b ti chnh cho vic mua hoc k hoch sn xut. T ERP s tnh ton v lp k hoch sn xut c th nh nhn lc, my mc thit b, yu cu nguyn vt liu phc v k hoch sn xut ny. V cc k hoch lin quan c th c xy dng. iu chnh k hoch hin hnh cho ph hp vi cc kh nng p ng ngun lc. Thng bo cho cc b phn lin quan v cc k hoch yu cu hoc k hoch iu chnh. Ghi nhn vic thc hin k hoch t ra v thng bo cc b phn lin quan v vic thc hin ny. D liu ny chnh l d liu v hot ng kinh t thc s pht sinh v s lm thay i tnh hnh ti chnh thc t ca doanh nghip.

19

ERP ghi nhn v x l thng tin theo qui trnh hot ng kinh doanh. H thng ERP ghi nhn v x l thng tin theo nguyn tc: nu bc hot ng trc cha c ghi nhn d liu vo h thng th s khng c cn c h thng cho php bc hot ng sau thc hin. V d khi nhn vin bn hng nhp d liu t hng ca khch hng, h thng tm kim thng tin xt duyt tn dng t ng, kim tra hng tn kho t ng v.v. v to lnh bn hng. Tuy nhin lnh bn hng ny phi c ngi qun l xt duyt bng cch bm nt cho php chuyn trng thi t hng ch xt duyt sang trng thi t hng c duyt. Lc thng tin v lnh bn hng mi c chuyn sang cc b phn kho hng v gi hng; k ton v cc b phn lin quan mi bit mnh c php thc hin iu g v th no. c im ny gip d liu c kim sot cht ch trong sut qu trnh thu thp d liu theo qui trnh hot ng kinh doanh v gia tng cp nht kp thi ca d liu. ERP to nhng thay i x l kinh doanh hay ti cu trc qun l v qui trnh kinh doanh. y l h qu ca c im x l kinh doanh theo qui trnh. Mun ng dng ERP th iu rt quan trng l chui qui trnh hot ng kinh doanh gm x l qun l (xt duyt, ra quyt nh); x l hot ng (thc hin hot ng theo xt duyt); v x l thng tin (thu thp v x l d liu v xt duyt v thc hin hot ng) phi c xy dng thnh qui trnh hon chnh v n nh. Tuy nhin, hin nay do vn v chi ph, kinh nghim to lp v trin khai ERP nn thng thng cc doanh nghip s dng phn mm ERP ng gi c vit theo mt qui trnh chun v hot ng kinh doanh. Phn ln cc doanh nghip khi trin khai ERP s ng thay i quy trnh qun l, ct gim nhng qui trnh x l kinh doanh hay x l thng tin khng hp l ca doanh nghip ph hp vi ERP nhm t cht lng phc v khch hng tt nht. V l do ny, ngi ta ni ERP gip doanh nghip ti cu trc qun l v hot ng kinh doanh. Do , ERP khng ch l phn mm qun l m cn l mt phng php qun l.

20

1.1.3. Li ch ca ERP Vic ng dng h thng ERP em li cc li ch i vi doanh nghip nh sau (Mishra Alok, 2008): Li ch v mt hot ng, c th gm: o Tng hiu qu hot ng. V ERP i hi phi tch hp v chun ha cc qui trnh hot ng ca doanh nghip nn n gip doanh nghip gim chu trnh thi gian thc hin mi hot ng ca cc vng hot ng lin quan, gia tng khi lng cng vic c x l trong mt khon thi gian v gim thi gian cht khng hiu qu. , n gip doanh nghip gim chi ph lao ng trong tt c cc vng hot ng dch v khch hng, ti chnh, qun l ngun lc, mua hng, dch v cng ngh thng tin v hun luyn. o Ngoi chi ph nhn cng, ERP cn gip doanh nghip hoch nh d tr, lun chuyn hng tn kho tt hn nn gim chi ph lu kho bng cch gim s lng hng tn, gim chi ph qun l kho hng. Do tng lun chuyn thng tin nn doanh nghip cng gim c chi ph qun l, in n ti liu, chng t lin quan. o Gia tng cht lng hot ng kinh doanh, hot ng x l thng tin. Do ERP l hot ng c c im kt hp nhiu giai on, cng kim tra ln nhau nn khi thc hin hot ng, vic sai st s b pht hin ngay v i hi s sa cha kp thi. Nh vy n gip doanh nghip gim t l sai st, gia tng tnh chnh xc ca d liu. o Gia tng dch v khch hng do ngi thc hin hot ng dch v khch hng d dng truy cp d liu v cc yu cu lin quan ti dch v mnh thc hin. Li ch v mt qun l. o Qun tr ngun lc ca doanh nghip tt hn. Cc ngun lc c qun l tt v mt hin vt, cht lng cng nh cc ghi chp v cc ngun lc ny. Chng hn nh vic lun chuyn hng tn kho s c qun l d dng hn nht l doanh nghip c nhiu chi nhnh nhiu vng a l

21

khc nhau. Doanh nghip cn d dng kt hp vic cung ng v nhu cu, do thc hin sn xut v kinh doanh vi chi ph thp hn. o Gia tng vic lp k hoch v ra quyt nh. Nh vic c cung cp thng tin kp thi v phong ph v tt c cc vng hot ng ca doanh nghip cng nh vic kim sot chi ph cht ch hn, vic a ra cc quyt nh cng nhanh chng v d dng hn. Nh cc thng tin y , kp thi nn vic ng ph vi cc thay i mi trng kinh doanh cng tt hn, nhanh hn. o Gia tng hiu qu vic thc hin qun l tt c cc cp qun l. Thng tin hu ch gip ngi qun l thc hin hot ng tt hn, hiu qu hn. o ERP l cng c gip doanh nghip ti cu trc hiu qu hn. Li ch v mt chin lc. ERP gip doanh nghip thc hin d dng v hiu qu cc chin lc bng cch tng cng vic cnh tranh lnh mnh. N c th hin thng qua vic: o H tr doanh nghip pht trin kinh doanh o H tr doanh nghip lin kt cc hot ng ph hp vi chin lc pht trin chung ton doanh nghip o H tr vic to cc dng sn phm ph hp vi nhu cu th trng o ERP cng gip doanh nghip thc hin cc hot ng thng mi in t mt cch hiu qu v do c th m rng hot ng cng nh gia tng cnh tranh trong phm vi ton cu. Li ch v mt t chc ERP i hi cc c nhn hp tc v tun th nghim ngt cc yu cu cng nh k lut doanh nghip. Kt qu hot ng mi c nhn s nh hng quan trng ti kt qu hot ng ca cc c nhn khc trong ton doanh nghip, nh hng ti tin thc hin hot ng ca c doanh nghip v nh th li ch mi c nhn s nh hng ti li ch ca ton doanh nghip v ngc li. Li ch v mt t chc c th hin qua quan im, o c v ng lc mi c nhn

22

cng nh nhng giao tip, hp tc gia cc nhn vin trong doanh nghip. iu ny to nn vn ha chung ton doanh nghip l tt c hng ti mc tiu chung ca doanh nghip, phong cch lm vic mi: k lut, hp tc v chu trch nhim. Li ch c s h tng cng ngh thng tin. c im ERP l tch hp v trnh d tha, trng lp. V vy ng dng ERP s gip doanh nghip loi bt cc trung tm d liu ring l, tch bit v do gim bt cc chi ph lin quan ti h thng c s h tng cng ngh thng tin nh thit b lu tr, trnh trng lp chng trnh x l. Ngoi ra nh tch hp h thng mt cch khoa hc v chun mc nn hiu qu hot ng ca cc h thng tng ln, chng hn nh hn ch c s khng ng b c s h tng dn ti cc tc nghn x l thng tin, tip nhn v truyn thng tin. Li ch v cung cp thng tin. V phng din thng tin, ERP c th cung cp cc li ch sau (Brazel and Li, 2005) o Thu thp d liu kp thi, gim thi gian lp bo co nn ERP cung cp cho ngi s dng thng tin kp thi hn. V ERP l h thng tch hp thng tin v cc hot ng x l trn c s thng tin cho tt c cc vng hot ng ca doanh nghip nn ERP khng nhng tch hp thng tin t cc b phn, cc vng hot ng khc nhau m n cn cho php chia s thng tin, d liu. o ERP s dng thng tin tch hp nn n cng gip ngi qun l c nhiu thng tin phong ph, nh gi tnh hnh ti chnh doanh nghip mt cch tng hp, y , ton din hn. o ERP loi tr c cc ro cn gia cc vng chc nng ca doanh nghip nn n cho php ngi qun l truy cp thng tin kp thi v do tng tnh sn sng ca thng tin.

23

Trong nghin cu thc nghim ca mnh, Spathis (Spathis and Constantinides, 2004) a ra kt lun v li ch m h thng k ton nhn c t mt h thng thng tin doanh nghip. N cng gm cc li ch chi tit lin quan ti 5 phn nhm nh trn. C th : Li ch v mt t chc: o Gia tng quyt nh da trn c s thng tin k ton tin cy v kp thi. o Gia tng chc nng kim ton ni b. Li ch v mt hot ng: o Gim thi gian kha s. o Gia tng kim sot vn lu ng o Gim nhn s b phn k ton Li ch v qun l o Gia tng vic s dng phn tch t s ti chnh o Gia tng tnh linh hot trong to thng tin o Gia tng cht lng bo co k ton 1.1.4. Hn ch ca ERP Vn g cng c hai mt. Vic ng dng ERP thng em li li ch cho cc doanh nghip ln nhiu hn v gy mt s hn ch i vi doanh nghip qui m nh (Shehab et al., 2004) nh chi ph cho ERP qu ln, thi gian thc hin d n lu di (t 2-5 nm) v i hi doanh nghip chun b cc iu kin v cng ngh, v hun luyn kh nng qun l v thay i vn ha doanh nghip nn nhiu khi ng dng ERP lm xo trn v thm ch gy l, thit hi ti chnh cho doanh nghip. Chng hn, cc nh cung cp phn mm ERP nh Baan, PeopleSoft cng nh SAP tnh ton rng khch hng cn tiu tn chi ph cho vic trin khai ERP gp t 3-7 ln so vi mua phn mm ERP (Theo Scheer v Habermann, 2000 trch t nghin cu ca Shehab v cng s 2004). Mt kh khn khc lin quan ti ng dng ERP l cha c mt chun y cho cc phn mm ERP. Ty nh cung cp, cc phn h ca ERP c th thay i v do

24

s c nhng kh khn khi tch hp cc ng dng khc nhau ca cc nh cung cp khc nhau. Mt kh khn ni bt khc ca vic ng dng ERP l s khng ph hp hay ni cch khc l khong cch gia cc chc nng c cung cp bi phn mm ERP v yu cu ca t chc s dng ERP v cc vn t chc d liu, x l v ni dung cng nh hnh thc thng tin. Kh khn khc cng rt quan trng trong vic thc hin ERP l t l gia ti cu trc doanh nghip v mc tiu ty chnh (sa cha theo yu cu khch hng). Khng phi qui trnh x l v kinh doanh no ca ERP vit sn no cng ph hp vi doanh nghip s dng n. Tuy vy, nu vic sa cha theo yu cu ty chnh s mt rt nhiu thi gian, chi ph v thm ch lm mt lun mc tiu ban u ca phn mm ERP l nng cao cht lng cho x l kinh doanh. Ngoi ra trong mi trng ERP, ngi s dng c th li dng k thut cng ngh cao thc hin cc hot ng gian ln i vi thng tin, vi ti sn ca doanh nghip. 1.1.5. Phn loi phn mm ERP

Ni ti h thng ERP l ni ti 3 vn : phng php qun l v qui trnh hot ng; phn mm x l ERP v h thng thit b v mng phc v tnh ton v giao tip ngi v my. Phn mm ERP khng ch l phn mm x l d liu n thun m n l cng c tch hp qui trnh qun l vo cc x l t ng c lp trnh trong phn mm. V vy nhiu ngi gi n l gii php ERP. Trong phn ny chng ta cng xem xt cc phn loi gii php v ng dng cc gii php ny trn th gii v Vit Nam. Phn loi theo qui m ca phn mm Phn mm ERP nc ngoi cp thp. y l cc phn mm bn trn th gii v c dnh cho cc doanh nghip nh do gia nh lm ch v ch hot ng mt a im. N ch hiu qu i vi cc hot ng k ton n gin. Thuc loi ny c Quickbooks, Peach Tree v MyOB. Vit Nam

25

hin nay cc phn mm ny khng c cc doanh nghip s dng na m thay vo nu l doanh nghip nh, p dng phn mm k ton t sm v bc u b sung 1 s phn h qun l khc th h thng chn gii php cc phn mm c ngun gc ni a. Phn mm ERP nc ngoi cp trung bnh vi mc chi ph khng qu ln c gi tr trung bnh t 20.000 USD n 150.000USD k c chi ph trin khai (Mekong Capital 2004), chng hn nh SunSystems, Exact Globe 2000, MS Solomon, Navision, Scala, Accpac, Intuitive ERP, Marcam Tuy nhin, ty nhu cu v mc s dng, gi tr ca phn mm c th tng thm. Cc phn mm ny u h tr hu ht cc qui trnh kinh doanh nh mua hng, bn hng, sn xut, k ton, nhn s, kho hng v c thit k cho vic s dng trn h thng mng vi cu trc khch/ch, trong phn mm chnh chy trn mt my ch v cho php my khch truy cp t mng cc b. Phn mm ERP nc ngoi cao cp vi gi tr trung bnh hng trm ngn cho ti c triu dollas M. y l cc phn mm c thit k cho mc ch chnh l cc cng ty a quc gia c nhiu a im hot ng, nhiu chi nhnh v nhiu ngi s dng cng mt lc nhm phc v cc qui trnh kinh doanh phc tp vi cc yu cu hot ng kht khe. V d bao gm: Oracle Financials, SAP, PeopleSoft, Baan. Phn loi ERP theo th phn tng ng qui m doanh nghip trin khai ERP Theo bo co ca Tp on t vn Panorama khi thc hin nghin cu Tnh hnh ng dng ERP 2008 SAP chim 35% th phn chung ton th gii, Oracle 28%, Microsoft 14% v cn li 23% cho cc gii php khc nh Baan, Epicor, Exact, IFS, Infor, Lawson, Netsuite, Sage, Syspro v nhiu gii php khc. Phn loi theo qui m doanh nghip s dng ERP th SAP chim 30% (doanh nghip nh), 43% doanh nghip ln. Oracle 30% doanh nghip nh, 33% doanh nghip ln. Phn cn li chia cho cc gii php Microsoft v cc gii php khc nh m t trn.

26

Phn loi phn mm ERP theo ngnh ngh ng dng Cng theo s liu thng k ca Tp on t vn Panorama (Panorama 2008), th phn phn mm ERP theo cc ngnh ngh c phn b nh sau. Tt c cc gii php ERP u p dng tt c cc ngnh, c th SAP c s dng cho ngnh bn l 30% (bng vi Microsoft), 39% cho cc ngnh sn xut hng tiu dng (ln nht trong ngnh tiu dng), ln n 44% ngnh cng nghip nng khc. Oracle c ng dng 25% trong doanh nghip bn l, 32% trong sn xut tiu dng v 29% trong sn xut cng ngip nng. Microsoft c ng dng ch yu trong bn l 30% v doanh nghip sn xut tiu dng 16%, sn xut cng nghip nng 6%. Tm li trn th gii, gii php SAP v Oracle c s dng rt ph bin, k n l Microsoft. 1.2. CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP

1.2.1. Cht lng thng tin. Thng tin l nhng s kin, con s c th hin trong mt hnh thc hu ch vi ngi s dng phc v vic ra quyt nh. Thng tin c ch vi vic ra quyt nh v n gim s khng chc chn v tng tri thc v vn c cp (Gelinas and Dull, 2008). C rt nhiu quan im v tiu chun khc nhau v cht lng thng tin. Chng hn, theo Wang v cng s nm1999 cht lng thng tin c th nh ngha l thng tin ph hp cho vic s dng ca ngi s dng thng tin (y l quan im ph bin nht v cht lng thng tin v n xut pht t cc nghin cu c tnh kinh in v cht lng ca Deming nm 1986, Juran and Gryna nm1988, Figenbaum 1991(Khalil et al., 1999)); hoc theo Kahn, Strong nm 1998 cht lng thng tin l c tnh ca thng tin gip t c cc yu cu hay s mong i ca ngi s dng thng tin; hoc theo Lesca, Lesca nm 1995 cht lng thng tin c nh ngha l s khc bit gia thng tin yu cu c xc nh bi mc tiu v thng tin t c. Trong mt tnh hung l tng s khng c s khc bit gia thng tin yu cu v thng tin t c. Vic o lng cht lng thng tin c tnh

27

cm tnh v s khc bit gia thng tin yu cu v thng tin t c cng nh th cht lng thng tin cng cao (Eppler and Wittig, 2000). Tuy cc nh ngha v quan im ca cc nh nghin cu v cht lng thng tin c s khc nhau, nhng chng u c 1 s c im chung, l: Cht lng thng tin hay cht lng d liu ty thuc cm nhn ca ngi s dng thng tin. N c nhiu c tnh (hay tnh cht) khc nhau ty thuc vo quan im trit l ca ngi s dng hay nghin cu v n cn c xem xt trong bi cnh (hay ng cnh) c th ca ngi s dng thng tin (Knight and Burn, 2005). iu ny c th c l gii r rng rng cng mt thng tin nh nhau nhng vi ngi ny cho rng th l tt nhng vi ngi khc li khng ph hp. Hoc cng mt thng tin nh nhau, nu c ly t ngun l giy t, bo ch th ngi s dng c th cm thy tin tng hn l ly t trn mng v kh kim chng ngun gc d liu. Eppler v Wittig (Eppler and Wittig, 2000) thc hin mt tng hp v cc nghin cu cht lng thng tin trong khong thi gian 10 nm t 1989- 1999. Nhng nghin cu v cht lng thng tin m cc tc gi trn la chn cn m bo 4 mc tiu: (1) Cung cp mt b cc tiu chun cht lng thng tin ngn gn, sc tch v c th nh gi c; (2) Cung cp mt m t y mi quan h gia cc tiu chun gip vic phn tch v gii quyt vn cht lng thng tin; (3) Cung cp c s cho vic o lng v qun l cht lng thng tin; (4) C th cung cp cho gii nghin cu mt bn c tnh logic cu trc c (hay sp xp, gii thch c mt cch logic) cc cch tip cn khc nhau, nhng l thuyt khc nhau v cc hin tng lin quan ti cht lng thng tin. Kt qu tng hp v phn tch t 7 trong s 20 nghin cu cht lng thng tin cho thy cc tiu chun cht lng thng tin thng bao gm: Kp thi hoc hin hnh. Mt s nghin cu m t kp thi l khi nim thng tin c cp nht kp thi, m t c tnh hin hnh ca thng tin. Mt s khc nh ngha kp thi l vic giao kt qu x l nhanh, kp thi ti ngi s dng. C th truy cp hoc c th t c.

28

Khch quan. Ph hp Chnh xc. Nht qun y . Cc nghin cu ny cng ch r nhng hn ch gia mt s cc tiu chun cht lng thng tin, chng hn nh gia tiu chun an ninh v c th truy cp (v cng m bo an ninh tt th cng kh truy cp); hoc gia chnh xc v kp thi; gia phm vi tng qut thng tin v mc chi tit thng tin (cng nhiu thng tin chi tit th cng t mang tnh tng qut). Knight v Burn cng thc hin mt tng hp t 12 nghin cu cht lng thng tin c chp nhn rng ri trong khong thi gian t 1996- 2002. Kt qu cho thy c ti 20 tiu chun cht lng thng tin c cp ti trong bng 1.1 sau y: Bng 1.1. c tnh cht lng thng tin theo tng hp ca Knight v Burn c tnh 1. 2. Chnh xc Nht qun S ln c Gii thch cp trong cc nghin cu 8 Thng tin c tnh ton chnh xc, khng sai st t nhng d liu tin cy 7 Thng tin c th hin trong cng mt cch trnh by v ph hp vi nhng d liu trc . 7 Gii hn ng cc truy cp duy tr an ninh 7 Thng tin c cp nht mt cch y cho mc tiu ang thc hin 5 Thng tin khng b b st, rng v su cho mc tiu ang thc hin 5 Thng tin c th hin c ng, r rng nhng y 5 Thng tin chnh xc, tin cy 4 4 Thng tin sn sng hoc vic truy cp d dng v nhanh chng Thng tin c th truy cp c

3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

An ninh Kp thi y Sc tch Tin cy C th truy cp Sn sng

29

10. 11. 12.

Khch quan Thch hp (Relevancy) C th dng c (useability) C th hiu c S lng thng tin C th tin c y D dng tm kim Thng dng Hu ch Hiu qu Gi tr gia tng

4 4 4

13. 14. 15. 16.

5 3 3 3

Thng tin trung lp, khng b thnh kin, khng thin v Thng tin hu ch, ph hp mc tiu thc hin Thng tin r rng v d s dng. V d, trong bi cnh s dng my tnh, thng tin c ni dung tt nhng c thc hin trong ngn ng m ngi c khng th hiu th thng tin cng khng cht lng. Thng tin r rng, khng m h S lng thng tin (mc chi tit) sn sng v ph hp vi mc tiu Thng tin t ngun trung thc v tin cy Thng tin c tm thy d dng v lin kt d dng (trng hp ny cho bi cnh tm kim thng tin trn mng) Thng tin d dng tm kim t cc ngun d liu Thng tin ni dung hu ch v c th s dng c cho mc tiu ang thc hin Thng tin c to nhanh v hiu qu t cc d liu cho mc ch ang thc hin Thng tin cung cp nhng d on tt cho mc tiu ang thc hin

17. 18. 19. 20.

3 3 3 3

Ngun: trch t (Knight and Burn, 2005) Giai on 1996-2001 l giai on chn mui v pht trin mnh m ca vic ng dng cng ngh thng tin trong qun l. Cng ngh, phng php qun l pht trin cao v km theo l k thut ca cc tin tc (Hacker) cng rt pht trin. R rng, giai on ny c rt nhiu c tnh v cht lng thng tin c b sung v cp nhiu hn trong cc nghin cu so vi giai on trc, chng hn nh an ninh, hiu qu, truy cp, tm kim v.v..ph hp hn vi bi cnh s dng mi ca ngi s dng thng tin. Tuy vy, cc c tnh o lng cht lng thng tin nh m t trn c nhiu s trng lp, chng cho vi nhau. Vic nghin cu, xem xt cc c tnh ca cht lng thng tin v phn loi n thnh cc chiu (dimensions) tiu chun do c nhng nh nghin cu hc thut v

30

c nhng ngi hay t chc ng dng thc t thc hin. c th d dng xy dng cc khi nim v cht lng, cc chiu tiu chun phn loi c tnh thng tin c khi xng u tin bi Ballou and Pazer 1982,1985,1987 v Ballou et all 1987,1993 (Xu et al., 2002), v cho n hin nay c chp nhn v s dng bi nhiu nh nghin cu cht lng thng tin, cht lng d liu (Lee et al., 2002). l, thng tin cht lng l thng tin m bo c: Bn cht bn trong ca thng tin (Intrinsic IQ). Chiu phn loi ny cp ti nhng c tnh c bn nht ca cht lng thng tin. N thng m t v tnh chnh xc ca thng tin, d liu; tnh y (theo ngha thng tin khng b b st hay khng c php x l t nhng ngun d liu khng y ), nht qun ca tnh ton, x l thng tin; tnh khch quan ca thng tin; v s tin cy ca ngun gc d liu to thng tin. Bi cnh ca thng tin (Contextual IQ). Chiu phn loi ny nhn mnh yu cu cht lng thng tin cn xem xt trong bi cnh ca mc tiu v hot ng ang thc hin. N cn m bo tnh thch hp, kp thi, y (y theo ngha l cc thng tin chi tit cn v ph hp vi mc tiu ang thc hin), thch hp v mt s lng thng tin c th gia tng gi tr thng tin. Biu hin ca thng tin (Representational IQ). Chiu phn loi ny nhn mnh ti yu cu thng tin cn c th hin trong mt hnh thc c th gii thch c, hiu c, r rng, sc tch, nht qun, so snh c i vi ngi s dng thng tin. Trong mi trng ng dng cng ngh thng tin, v d liu lu tr trong h thng theo ngn ng nh phn, nn chiu phn loi ny nhn mnh tm quan trng ca vic thng tin cn din t v th hin trong cch thc c th din t c, d hiu, v c th d dng tip tc x l i vi ngi s dng. C th truy cp c ca thng tin (Accessibility IQ). Chiu phn loi ny nhn mnh trong mi trng ng dng cng ngh thng tin cc d liu, thng tin cn c lu tr trong cch thc ngi s dng c th truy cp

31

c, kt ni c tm kim v truy cp thng tin nhng phi m bo an ton, an ninh. Bn chiu phn loi c tnh ca thng tin rt hu ch cho vic pht trin cc khi nim v cht lng thng tin v n bao ph hon ton cc khi nim ca cht lng thng tin. Tuy nhin, cc phn loi ny khng hu ch trong vic xc nh ci g cn gia tng cht lng thng tin. M hnh thc hin sn phm v dch v cho cht lng thng tin PSP/IQ (Product and Service Performance Model for Information Quality) ca Kahn and Strong 1998 gip tr li c cu hi ny d dng hn. (Khalil et al., 1999) M hnh PSP/IQ c xy dng trn 2 nguyn tc c bn l: (1) Qun l cht lng ton b (Total Quality Management TQM) ngha l cht lng ngoi c nh gi da trn bn thn ni dung nh thit k hay cc tiu chun ca chnh sn phm thng tin, cht lng cn c nh gi trn s t c mong i hay cm nhn ca ngi s dng sn phm thng tin; v (2) Theo nguyn tc ca th trng th c s phn bit gia cht lng sn phm v cht lng dch v. Da vo 2 nguyn tc ny m hnh PSP/IP m t cht lng thng tin gm 2 phn v chia thnh 4 chiu cht lng thng tin, v c m t bng 1.2 sau y. Bng 1.2. M hnh PSP/IQ ca Kahn and Strong, 1998 t yu cu nh thit k sn phm Cht lng sn phm Chiu cht lng thng tin: Thng tin tt Chnh xc, khng sai st y Hnh thc nht qun v ph hp t s mong i ca ngi s dng Chiu cht lng thng tin: Thng tin hu ch S lng ph hp vi mc ch ang thc hin Thch hp, ph hp vi mc ch ang thc hin C th hiu c C th din t c Khch quan Chiu cht lng thng tin: Thng tin c th s dng c S tin cy

Cht lng dch v

Chiu cht lng thng tin: Thng tin tin cy Kp thi An ton

32

C th truy cp D dng s dng C ngun gc tt, tin cy Ngun : (Khalil et al., 1999) Nh vy: Thng tin l mt loi sn phm. Mt sn phm thng tin tt s ch hu dng nu n ph hp v t c nhu cu theo mc ch ca ngi s dng. Sn phm thng tin mun ti tay ngi s dng cn c dch v cung cp thng tin. Mt dch v thng tin tin cy ch c th hu ch nu ngi s dng c th s dng c dch v ny mt cch d dng v thun tin. Tm li, cht lng thng tin l mt khi nim rng bao trm nhiu c tnh c th ty thuc vo nhu cu v bi cnh c th ca ngi s dng. nh gi cht lng thng tin ty thuc vo cm nhn ca ngi s dng. Thng tin m bo cht lng l thng tin p ng c bn cht bn trong ca thng tin; ph hp vi bi cnh thng tin theo mc tiu s dng; hnh thc th hin thng tin ph hp v s dng c; v thng tin c th truy cp c, tm kim c. Cc c tnh m bo thng tin cht lng thay i ty ngi s dng v bi cnh s dng v thng c cp l chnh xc, kp thi, y , khch quan, d hiu, c th dng c, c th truy cp c v an ton. Mt cch nhn khc, cht lng thng tin bao gm cht lng sn phm thng tin v cht lng dch v thng tin. Cch nhn ny gip ngi nghin cu cng nh ngi lm thc t d dng xc nh ci g hay lm th no gia tng cht lng thng tin. 1.2.2. Cht lng thng tin k ton. Thng tin k ton v bn cht l thng tin nn khi nim cht lng thng tin k ton cng c xy dng v pht trin trn nn tng ca cht lng thng tin. Hin nay, c nhiu quan im v tiu chun cht lng thng tin k ton. Tuy nhin, lun n s chn cc tiu chun cht lng thng tin k ton theo cc quan im hay khun mu no t c 5 mc tiu, bao gm 4 mc tiu nh Eppler

33

v Wittig m t (Eppler and Wittig, 2000), l (1) Cung cp mt b cc tiu chun cht lng thng tin ngn gn, sc tch v c th nh gi c; (2) Cung cp mt m t y mi quan h gia cc tiu chun gip vic phn tch v gii quyt vn cht lng thng tin; (3) Cung cp c s cho vic o lng v qun l cht lng thng tin; (4) C th cung cp cho gii nghin cu mt bn c tnh logic cu trc c (hay sp xp, gii thch c mt cch logic) cc cch tip cn khc nhau, nhng l thuyt khc nhau v cc hin tng lin quan ti cht lng thng tin; V mc tiu th 5 l (5) tiu chun ny phi c cng nhn v ng dng rng ri bi cc t chc ngh nghip, cc ngi lm thc t v cng ng nghin cu v tiu chun cht lng thng tin. V l do trn nn lun n chn cc quan im cht lng thng tin k ton ca cc t chc ngh nghip k ton nh Hi ng chun mc k ton quc t; Hi ng chun mc k ton ti chnh Hoa K, theo chun mc k ton Vit nam v COBiT so snh, phn tch v la chn tiu chun cht lng thng tin k ton ph hp nht cho lun n. Theo nhm t chc ngh nghip k ton nh Hi ng chun mc k ton quc t; Hi ng chun mc k ton ti chnh Hoa K hoc theo chun mc k ton Vit nam, cht lng thng tin k ton c nh gi qua cht lng bo co ti chnh vi mc tiu gii thch tnh hnh ti chnh ca doanh nghip cho nhiu i tng s dng khc nhau vi nhng mc ch khc nhau. Mc ch ca n l tng tnh so snh c ca thng tin ti chnh gia cc doanh nghip ti cc quc gia khc nhau. Trn c s ny cc phng php ghi chp, hch ton k ton c xc nh ph hp. Trong khi , theo quan im ca cng ngh thng tin, do c th x l v truy cp thng tin, vai tr ca dch v cung cp thng tin rt quan trng v nu dch v cung cp thng tin ny khng m bo s tin cy th cht lng thng tin cng khng m bo. V vy ngoi cc tiu chun m bo ni dung thng tin chnh xc, y th tiu chun cht lng thng tin cn tp trung ch yu vo cc tiu chun m bo s an ton, bo mt v sn sng s dng ca thng tin i vi ngi s dng.

34

c mt nhn tng qut nhm la chn c tiu chun cht lng thng tin k ton cho lun n, chng ta cng xem xt cc nhm quan im ny. 1.2.2.1. FASB Theo quan im ca FASB, cht lng ca thng tin trn bo co ti chnh c chia lm 2 nhm c im bao gm: (1) c im c bn gm thch hp v ng tin cy; v (2) nhm cc c im th yu l nht qun v c th so snh c. FASB cng a ra cc hn ch ca cht lng thng tin l vn : cn nhc chi ph hiu qu; trng yu v thn trng. Thch hp. Thng tin k ton thch hp l thng tin gip ngi ra quyt nh (ngi s dng) c th thay i quyt nh ca mnh. N phi bao gm: o C gi tr d on hay nh gi. Thng qua vic d on hay nh gi li cc d on trong qu kh, ngi ra quyt nh c th thay i cc tin on trc v do c th thay i quyt nh ca mnh. o Kp thi. Kp thi l mt c tnh h tr cho tnh thch hp ca thng tin. Kp thi c hiu l thng tin phi sn sng cho ngi quyt nh trc khi thng tin ny b mt kh nng nh hng ti vic ra quyt nh. ng tin cy. Thng tin k ton ng tin cy l thng tin trnh by trung thc, khng c sai st hoc thin lch v trong phm vi c kh nng kim chng. o Trnh by trung thc. Vic nh gi to thng tin v vic din t thng tin k ton phi ph hp vi nghip v hoc s kin mun trnh by. o C th kim chng. C th kim chng l kh nng ng thun gia nhng ngi nh gi c nng lc v c lp m bo thng tin ti chnh ph hp vi vi nghip v hoc s kin mun trnh by hoc phng php nh gi to thng tin khng c sai st hoc thin lch. Quan im ca Hi ng chun mc k ton ti chnh Hoa K -

35

o Trung lp hay khch quan. Yu cu thng tin phi khch quan, khng c thin lch to ra mt kt qu nh trc hay chu nh hng ca mt tc ng c bit no nhm t v hnh nh thng tin tc ng ln quyt nh theo mt hng c bit no . Kh nng so snh c v nht qun o So snh c. So snh c l yu cu thng tin gip ngi s dng c th nhn thy s khc bit v tng t gia hai hin tng kinh t. Cc hin tng ging nhau phi c phn nh ging nhau; cc hin tng khc nhau phi c phn nh khc nhau. o Nht qun i hi s thng nht gia cc k bo co thng qua vic khng thay i th tc v chnh sch k ton. Khi cn p dng phng php k ton mi, m bo kh nng so snh c th thng tin cn c thm phn thuyt minh gii trnh thch hp. Cc c im cht lng trong nhiu tnh hung khng th thc hin y . FASB a ra cc hn ch lin quan ti cht lng thng tin, bao gm: Quan h chi ph li ch. Li ch c c t vic s dng thng tin cn c xem xt trong mi quan h vi chi ph cung cp thng tin . Quan h li ch v chi ph l gii hn c nh hng rng ti cht lng thng tin. Trng yu. Trng yu l tm quan trng ca vic b st hay trnh by sai thng tin m trong mt hon cnh nht nh no , s sai st ny nh hng ti vic xt on lm thay i quyt nh ca ngi s dng thng tin . Thn trng. L phn ng thn trng vi cc tnh hung cha r rng m bo cc tnh hung cha r rng v cc ri ro tim tng c xem xt mt cch y . 1.2.2.2. Quan im ca Hi ng chun mc k ton quc t - IASB

Theo quan im ca IASB, cc c im cht lng ca thng tin trn bo co ti chnh gm: c th hiu c, thch hp, ng tin cy v c th so snh c. IASB cng a ra cc hn ch ca cht lng thng tin l cn i gia li ch- chi ph; s kp thi v s cn i gia cc c im cht lng.

36

C th hiu c. Ngi s dng phi hiu c bo co ti chnh th thng

tin mi hu ch. Ngi s dng bo co ti chnh c gi thit l c mt kin thc nht nh v kinh t, kinh doanh v k ton cng nh phi c thin ch v n lc c bo co ti chnh. Tuy nhin thng tin v mt vn phc tp nhng cn thit cho vic ra quyt nh th khng c loi tr ra khi bo co ti chnh d n kh hiu i vi mt s i tng s dng bo co ti chnh. Thch hp. Thng tin c coi l thch hp khi n gip ngi c nh gi qu kh, hin ti (tnh xc nhn), tng lai (tnh d on) hoc xc nhn hay iu chnh cc nh gi trc y. Tnh thch hp chu nh hng ca ni dung v tnh trng yu thng tin. ng tin cy. ng tin cy l c im cht lng yu cu: o Phn nh trung thc cc s kin hay nghip v cn trnh by o Thng tin cn xem trng ni dung hn l hnh thc, ngha l phi trnh by ph hp vi bn cht kinh t ch khng ch cn c v hnh thc php l. o Thng tin phi trung lp, khch quan. o Thn trng. Khi thc hin mt s xt on hay c tnh trong iu kin cha r rng phi m bo sao cho ti sn v thu nhp khng b thi phng, n phi tr khng b giu bt. o Thng tin phi y trong phm vi ca trng yu v chi ph. Mt s b st c th lm thng tin b hiu lm hay sai lch v do s nh hng n tnh ng tin cy. C th so snh c. Mun thng tin so snh c cn s dng nht qun phng php v th tc k ton qua cc k. Vic thuyt minh l cn thit trong trng hp doanh nghip thay i chnh sch k ton hoc theo yu cu ca chun mc. IASB cng a ra cc hn ch lin quan ti cc c tnh cht lng thng tin. N bao gm:

37

S kp thi. Thng tin c bo co chn tr s mt i tnh thch hp nhng ngc li vic cung cp thng tin ng tin cy phi c thi gian. V vy cn phi cn i gia yu cu kp thi v tnh ng tin cy ca thng tin. Cn i gia li ch v chi ph. Li ch tmang li t thng tin cn cn i vi chi ph cung cp chng. Cn i gia cc c im cht lng. 1.2.2.3. Quan im hi t IASB- FASB

D n hi t IASB v FASB c tin hnh nm 2004 xc nh hai c im cht lng c bn, bn c im cht lng b sung v hai hn ch. c im cht lng c bn Thch hp. Thng tin thch hp l thng tin gip ngi s dng c th thay i quyt nh thng qua vic gip h: o o Cung cp u vo cho qu trnh d on trin vng tng lai Xc nhn hoc iu chnh cc nh gi trc .

Trnh by trung thc. Thng tin trn bo co ti chnh phi trung thc v cc hin tng kinh t mun trnh by. C th: o y : Ngha l phi bao gm mi thng tin cn thit trnh by trung thc mi hin tng kinh t mun trnh by. o Trung lp. Ngha l khng b sai lch mt cch c ch ch t mt kt qu d nh trc hoc nh hng ln quyt nh theo mt hng c bit no . o Khng c sai lch trng yu Cc c im cht lng b sung C th so snh. L yu cu thng tin phi gip ngi s dng c th nhn tht s khc bit v tng t gia hai hin tng kinh t. Mun vy, phi s dng nht qun phng php v th tc k ton qua cc k v trong cng k. C th kim chng. L thng tin t c mc ng thun gia cc ngi s dng c kin thc v c lp v cc mt:

38

o Thng tin trnh by trung thc v hin tng kinh t mun trnh by m khng c sai st hay thin lch trng yu. o Cc phng php ghi nhn hay nh gi chn khng c sai st hay thin lch mt cch trng yu. Tnh kp thi. Thng tin c c cho ngi ra quyt nh trc khi n mt kh nng nh hng vi quyt nh C th hiu c. Lin quan ti vic, phn loi, din gii v trnh by mt cch r rng v sc tch. Cc hn ch hay gii hn ca cht lng thng tin Trng yu. Thng tin nu c sai st hoc trnh by sai nu nh hng ti quyt nh ca ngi ra quyt nh th s c coi l thng tin trng yu. Trng yu c xem l gii hn v n nh hng ti tt c cc c im cht lng thng tin. Chi ph. Li ch ca bo co ti chnh phi bin minh c cho cc chi ph ca vic lp bo co ti chnh trn c hai phng din nh lng v nh tnh. 1.2.2.4. Quan im ca chun mc k ton Vit Nam

Theo chun mc k ton Vit nam, cht lng thng tin c trnh by ni dung cc yu cu c bn i vi k ton, bao gm: (B ti chnh, 2002) Trung thc. Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp v bo co trn c s cc bng chng y , khch quan v ng vi thc t v hin trng, bn cht ni dung v gi tr ca nghip v kinh t pht sinh Khch quan. Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp v bo co ng vi thc t, khng b xuyn tc, khng b bp mo. y . Mi nghip v kinh t, ti chnh pht sinh lin quan ti k k ton phi c ghi chp v bo co y , khng b b st. Kp thi. Cc thng tin v s liu k ton phi c ghi chp v bo co kp thi, ng hoc trc thi hn qui nh, khng c chm tr.

39

D hiu. Cc thng tin v s liu kt ton trnh by trong bo co ti chnh phi r rng, d hiu i vi ngi s dng. Thng tin v nhng vn phc tp trong bo co ti chnh phi c gii trnh trong phn thuyt minh.

C th so snh. Cc thng tin v s liu k ton cn c tnh ton v trnh by nht qun. Trng hp khng nht qun th phi gii trnh trong phn thuyt minh ngi s dng bo co ti chnh c th so snh v nh gi.

1.2.2.5.

Theo tiu chun ca CobiT 3

F 2 P

Trong mi trng ng dng cng ngh thng tin, cht lng thng tin k ton trc ht cn p ng yu cu cht lng thng tin trong mi trng ng dng cng ngh thng tin. Theo quan im ca kim sot cng ngh thng tin (CNTT), cht lng thng tin cp ti cc kha cnh lin quan ti ni dung thng tin chng hn nh vn v tin cy ca thng tin hay vn gian ln thng tin, an ton thng tin, sn sng ca thng tin. Theo nh ngha ca CobiT, cht lng thng tin c nh gi qua 7 tiu chun nh sau (IT Governance Institute, 2006) Hu hiu. Thng tin c coi l hu hiu nu ph hp vi yu cu x l kinh doanh ca ngi s dng; p ng kp thi, chnh xc trong tnh ton s hc, nht qun phng php tnh ton theo nhng phng php k ton chn la v hu ch cho vic ra quyt nh kinh t theo ng cc phng php k ton la chn. Nh vy n p ng vic tun th cc qui nh, yu cu k ton qun tr, chun mc k ton ti chnh. N m bo chiu bn cht thng tin v bi cnh s dng thng tin. Hiu qu. L tiu chun lin quan ti m bo s dng cc ngun lc (con ngi, thit b, c s h tng, phn mm v.v..) trong qu trnh thu thp, x l, to thng tin nhm m bo hiu qu v kinh t nht.

COBIT Control Objectives for Information and related Technology- do Vin qun l cng ngh thng tin (IT Governance Institute) thuc Hip hi v kim sot v kim ton h thng thng tin (ISACA-Information System Audit and Control Association) ban hnh nm 1996. COBIT nhn mnh n kim sot trong mi trng tin hc, c chia thnh 4 vng lnh vc (domain): hoch nh v t chc, hnh thnh v trin khai, phn phi v h tr; v gim st h thng thng tin (KSNB b mn kim ton)

40

Bo mt. m bo thng tin c bo v nhm trnh vic truy cp (xem,

sa, thm vo, hy) hay cng b s dng khng c php. N m bo an

ton cho thng tin. y l tiu chun lin quan ti cht lng dch v cung cp thng tin. Ton vn. L tiu chun lin quan ti tnh chnh xc v y cng nh hp l ca thng tin ph hp vi nghip v kinh t nhm m bo cc d liu lu tr trong c s d liu chnh xc v tin cy c. N c nh gi qua 2 ni dung: (a).m bo cc thng tin ng, , khng b trng lp ti cc im pht sinh d liu; v (b). Khng b lm khc bit trn qui trnh khai thc. iu ny m bo thng tin c to ra t nhng d liu ph hp vi nhau v khng b sa cha trong c s d liu. V d bt c phn h no th tn hay m khch hng u ging nhau c th thc hin cc hot ng x l, khai thc thng tin ging nhau. Sn sng. y l c tnh th hin thng tin sn sng p ng phc v cho x l kinh doanh hin ti v tng lai. Nh vy sn sng thng tin cung cp, n i hi tnh an ton ca cc ngun lc cn thit lin quan. y l tiu chun lin quan chiu cht lng dch v cung cp thng tin. Tun th. y l tiu chun yu cu thng tin phi ph hp lut php cng, chnh sch hoc cc tiu chun x l kinh doanh. ng tin cy. ng tin cy l tiu chun yu cu cung cp thng tin thch hp cho qun l iu hnh hot ng doanh nghip v thc thi cc trch nhim lin quan trong lp bo co. 1.2.3. La chn ca lun n v tiu chun cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP Cc tiu chun cht lng thng tin hay thng tin k ton khc nhau gia cc quan im xut pht t cc mc tiu khc nhau trong bi cnh s dng khc nhau. FASB, IASB v chun mc k ton Vit Nam u da trn quan im chnh l cht lng thng tin k ton ng ngha vi cht lng bo co ti chnh, ngha l lm sao gii thch tnh hnh ti chnh doanh nghip r rng, ph hp, tin cy d hiu

41

vi ngi s dng nhm gip h a ra cc nh gi v d on tnh hnh ti chnh doanh nghip v cc vn ngun lc doanh nghip, kt qu hot ng kinh doanh hay d on v thi gian v tnh khng chc chn ca dng tin v cc ngha v vi cc ngun lc doanh nghip. T cc i tng s dng ny a ra cc quyt nh kinh t ph hp. Cc tiu chun cht lng thng tin ch yu tp trung: Lin quan ti ni dung thng tin gm: Chnh xc; y ; C thc; Kp thi; Thch hp Lin quan ti phng php ghi nhn v x l thng tin: Nht qun; Khch quan Lin quan ti trnh by thng tin: C th hiu c. Nu xt theo cc chiu cht lng thng tin th n tha mn 3 chiu l bn cht ca thng tin, bi cnh ca thng tin v biu hin hay trnh by ca thng tin. Chiu th 4 khng c cp y v xut pht im ban u l tp trung vo cht lng bo co ti chnh v khi im l mi trng x l bng tay. Trong khi , trong mi trng ng dng cng ngh thng tin, cht lng thng tin khng ch dng vic p ng bn cht ca thng tin, bi cnh ca thng tin v biu hin ca thng tin m vn truy cp an ton thng tin rt quan trng. Nu thng tin khng th truy cp v khng an ton th bn cht thng tin cng khng th p ng c hay ni cch khc nu cht lng cung cp dch v thng tin khng tin cy v khng thc hin c th sn phm thng tin cng tr thnh v ch v khng th thc hin c. V vy quan im cht lng sn phm thng tin khi ng dng cng ngh thng tin l s dng cng ngh thng tin trong x l thng tin t c tnh chnh xc v mt s hc v chnh xc theo phng php tnh ton chn la, an ton bo mt v sn sng i vi ngi s dng. iu ny ngha l quan im ca cng ngh thng tin ch ch trng ti kha cnh th no l phng php tnh ton ph hp, chnh xc to ra thng tin ngi s dng mong mun. Ni dung thng tin th no l ph hp vi i tng s dng th khng phi l vn quan tm trong quan im ny, ngha l nhng vn v phng php k ton, v chun mc k ton khng nm trong phm vi nghin cu,

42

Do mc tiu ca lun n l tm hiu cc tc ng ca mi trng ng dng cng ngh thng tin trong x l thng tin mi trng s dng ERP ti cht lng thng tin k ton nn lun n ch xem xt v la chn cc tiu chun cht lng thng tin theo CobiT. iu ny l hp l v thc cht phm vi lun n ch gi gn trong vn tc ng nh hng ca mi trng ng dng cng ngh thng tin trong x l thng tin ti cht lng thng tin k ton. Cc tiu chun lin quan gn vi cc chun mc k ton u khng nm trong phm vi ti. Tm li cc tiu chun cht lng thng tin k ton la chn trong lun n s l: Hu hiu. Tiu chun ny lin quan ti vic m bo tun th theo ni dung thng tin k ton v phng php x l thng tin k ton la chn trc . Ngha l tiu chun ny gip thc hin theo ng chun mc k ton hay cc phng php k ton c chp nhn m doanh nghip la chn v cn tun th cho vic lp bo co ti chnh hoc bo co qun tr. Thng tin c coi l hu hiu nu ph hp vi yu cu x l kinh doanh v p ng ngi s dng kp thi, chnh xc, nht qun v ph hp. Nh vy hu hiu y chnh l tnh ph hp v tin cy v cc ni dung thng tin cng b. Hiu qu. L tiu chun lin quan ti vic s dng cc ngun lc to thng tin hiu qu v kinh t nht. Bo mt. m bo thng tin c bo v nhm trnh vic s dng v cng b khng c php. Ton vn. L tiu chun m bo thng tin c to ra chnh xc v tin cy. N c to ra t cc d liu chnh xc, y v hp l. Tnh ton vn c nh gi qua 2 ni dung: (a).m bo cc thng tin ng, , khng b trng lp ti cc im pht sinh d liu; v (b). Khng b lm khc bit trn qui trnh khai thc. iu ny m bo thng tin c to ra t nhng d liu ph hp vi nhau v khng b sa cha trong c s d liu. Nh vy tiu chun ny m bo chiu bn cht ca thng tin.

43

Sn sng. Th hin thng tin sn sng p ng nhu cu khi cn s dng ca ngi s dng. Tun th. y l tiu chun yu cu thng tin phi ph hp lut php, chnh sch hoc cc tiu chun x l kinh doanh v cc tha thun rng buc. Do h thng cn m bo kim sot cc sa cha hay thay i qui trnh khng c y quyn v kim sot cch cng b v s dng thng tin c nhn ca nhn vin, khch hng, nh cung cp. ng tin cy. ng tin cy l tiu chun yu cu cung cp thng tin thch hp ban qun l iu hnh hot ng doanh nghip v thc thi cc trch nhim lin quan. 1.3. NH HNG CA ERP TI CHT LNG THNG TIN K TON Trong phn ny, chng ta cng phn tch nhng tc ng nh hng ca ERP ti cht lng thng tin k ton. Thng tin k ton l sn phm ca h thng thng tin k ton, v vy mun phn tch tc ng ca ERP ti cht lng thng tin k ton th cn phn tch tc ng nh hng ca ERP ti h thng thng tin k ton. T y, ta mi c th phn tch c tc ng nh hng ca ERP ti cht lng thng tin k ton. 1.3.1. nh hng ca ERP ti h thng thng tin k ton Khi xem xt nh hng ti h thng, c nhiu cch tip cn, hoc xem xt theo qui trnh x l ca h thng, hoc xem xt theo cc thnh phn ca h thng hoc theo mc tiu cn t c ca h thng. Lun n ny s tip cn phn tch nh hng ca ERP ti h thng k ton theo nhng thnh phn c bn ca h thng v chc nng ca h thng 1.3.1.1. nh hng ERP ti qu trnh thu thp d liu ca h thng k ton

D liu thu thp bao gm c d liu lin quan ti chnh v phi ti chnh. Trong mi trng ERP, cc d liu thu thp v hot ng kinh doanh khng ch lin quan thng tin ti chnh m cn c nhng thng tin khng ti chnh. V d, thng tin t hng ca khch hng khng ch c thng tin lin quan ti hng ha

44

c t m cn c nhng thng tin v thi gian, v tr thc hin t hng, ngi tin hnh giao dch, nhn t hng hoc thm ch thng tin v s hi lng ca khch hng khi tin hnh t hng. V d liu nhiu hn nn thng tin qun tr cung cp s nhiu hn, lm tng gi tr chui thng tin k ton (Sutton, 2006) D liu hot ng kinh doanh c ghi vo h thng do nhn vin thc hin hot ng kinh doanh ngay ti thi im pht sinh nghip v. Trong h thng thng tin k ton bng tay hay x l bng phn mm k ton ring bit, cc d liu nghip v kinh t pht sinh c nhn vin k ton ghi nhn vo h thng bng cch ghi vo s bng giy hay nhp liu bng my. Trong khi , trong h thng ERP, d liu v hot ng kinh t pht sinh c cc nhn vin thc hin hot ng a ngay vo h thng trong qu trnh thc hin hot ng kinh doanh. Cc d liu v hot ng kinh t ny c lu tr trong c s d liu chung ton doanh nghip v nhn vin k ton ch vic ly d liu trong c s d liu ny x l. c im ny gip vic thu thp d liu c kp thi v chnh xc ngay ti ngun d liu. Truy li ngun gc d liu d dng. V h thng ghi nhn d liu ngay khi nghip v kinh t pht sinh nn h thng c th truy ngc li ngi v ngun gc ghi nhn thng tin x l nghip v kinh doanh cng nh x l cp nht thng tin u vo cho k ton (Sutton, 2006). iu ny gip vic kim sot tnh chnh xc ca d liu v hot ng kinh t thng qua vic d dng tm kim v kim chng d liu hot ng kinh t. Phng php thu thp d liu thay i thng qua vic s dng h thng truyn thng qua mng internet gia cc h thng d liu khch hng v ngi cung cp. iu ny gip gim bt sai st v vic nhp liu. 1.3.1.2. ERP nh hng ti hot ng x l ca h thng thng tin k ton

H tr doanh nghip p dng cc phng php hay cc ch tiu phn tch mi. ERP l h thng gm nhiu phn h x l t ng tch hp vi nhau v cng s dng chung c s d liu. V vy thay i ln nht khi p dng ERP vi x l k ton l doanh nghip c th p dng thm nhiu phng php x l v phn tch d liu

45

m trc h thng k ton bng tay hay x l bng phn mm k ton ring bit u kh thc hin. Spathis v Constantides thc hin iu tra 26 doanh nghip vi cc loi hnh cng nghip (chim 50%), thng mi (31%), cn li l doanh nghip dch v v cc loi hnh doanh nghip khc ti Hy Lp v kt qu cho thy cc phng php v x l k ton c s dng nhiu hn sau khi p dng ERP nh: H tr cc qun l phi ti chnh (18/26 doanh nghip, 69%); Phn tch li nhun theo hot ng kinh doanh hoc vng hot ng (17/26 doanh nghip, 66%); Phn tch li nhun theo n v sn phm (15/26, 58%); Phn tch t s ti chnh (14/26, 54%); Kim sot tin (13/26, 50%); Xy dng k hoch chnh (13/26, 50%); Trung tm li nhun (13/26, 50%); Qun l chi ph tiu hao (13/26, 50%); Phn tch li nhun theo khch hng (12/26; 46%); Phn tch chi ph theo vn u t (10/26, 39%); ABC (7/26, 27%); Chi ph theo mc tiu (5/26, 19%); Chi ph theo bin ph, nh ph (5/26, 19%) (Spathis and Constantinides, 2004) 1.3.1.3. ERP nh hng ti chc nng to thng tin ca h thng

ERP gip phn tch v cung cp thng tin hu ch hn cho ngi s dng thng tin. Do c th ca ERP l s dng c s d liu dng chung v d liu nghip v kinh doanh c thu thp nhiu chi tit hn v c thng tin ti chnh v phi ti chnh. V vy phn h thng minh kinh doanh c th s dng cc k thut phn tch v tnh ton OLAP v khai ph d liu phn tch v cung cp thng tin nhiu chiu hn nhm khm ph cc qui lut kinh doanh. Khai ph d liu l k thut tm kim cc thng tin tim n da vo cc d liu lu tr phn tch tm ra cc qui lut kinh doanh phc v cho vic ra quyt nh. Khai ph d liu thng dng cc thut ton nh lut kt hp, phn lp, gom cm, d bo v.v. Mt s v d v vic ng dng cc thut ton ny trong khai ph d liu kinh doanh nh sau. Thng qua vic phn tch cc mt hng t cc ha n mua hng ca khch hng, h thng s tm ra cc qui lut kt hp cc sn phm mua chng hn nh nu khch hng mua bia th s mua km mn nem chua v.v hoc nu khch hng mua sa v mua khn giy th s mua bia. V nh vy ngi qun l s

46

quyt nh cch sp xp cc sn phm by bn trn k hng lm sao thun tin v bn c nhiu hng nht cho khch hng. Hoc thng qua vic phn tch tun t v mt thi gian v sn phm th c th kt lun c 82% khch hng mua ci xay tht Trung Quc th sau s mua ph tng thay th trc quay, hay c 96% khch mua giy, vt tenis th sau s thu sn bi. Da vo thng tin chi tit nh vy ngi qun l c th xy dng nh mc d tr v mua cc mt hng t l ph hp vi nhau. Rt ngn thi gian to thng tin v ngi s dng c th to thng tin trc tip t c s d liu. Mt s th tc x l lin quan ti k ton c lp trnh t ng trong h thng ERP v d phn b, kha s nn thi gian lp v truyn thng bo co c rt ngn li. Mt s bo co ti chnh c th c to ra t nhng ngi s dng ch khng nht thit phi do k ton ti chnh to ra v cc th tc x l k ton c bn c m ha vo qui trnh x l ca h thng ERP. K thi gian lp bo co c tnh cht lin tc. Thng thng bo co bng tay c lp nh k nhng trong mi trng ERP v thng tin c cp nht lin tc theo qa trnh thc hin hot ng kinh doanh v qui trnh lp bo co tng i t ng nn vic lp bo co ti chnh c th c lp lin tc v thi gian nhn thng tin ti chnh c rt ngn li, chng hn thay v cui mi thng bo co k ton mi c lp 1 ln th h thng c th lp bo co sau 15 ngy hot ng (Sutton, 2006). 1.3.1.4. ERP nh hng ti chc nng kim sot ca h thng

Cng theo Sutton, ERP gip doanh nghip tng tnh kim sot hot ng kinh doanh v do tng kim sot thng tin do thng tin c thu thp v a vo h thng theo trnh t qui trnh hot ng kinh doanh. V vy d liu thu thp c i chiu t ng nhm m bo tnh xt duyt, tnh c thc, y , chnh xc v kp thi v hot ng kinh doanh.

47

Do vic tnh ton v x l t ng theo chng trnh lp sn nn ERP gip hn ch nhng sai st, nhm ln trong tnh ton. Phng php thu thp d liu loi b nhiu chng t bng giy nn nh hng tnh kim sot d liu thu thp. Ni dung v tnh chnh xc ca d liu trong c s d liu ph thuc duy nht vo ln nhp d liu nghip v kinh t. Ngoi ra, do d liu tp trung, nhiu ngi cng truy cp vo h thng nn nh hng ti phng php kim sot d liu ca h thng. Nghin cu gn y ca Wright and Wright 2002; Hunton et al.2004; Brazel and Agoglia 2007 ch ra rng c s gim st v hiu qu ca kim sot ni b v cht lng kim ton trong thit lp h thng ERP (Sutton, 2006). Kt hp kh nng gia tng truy cp ca ngi qun l v s yu km ca h thng kim tra trong h thng ERP c th to c hi cho ngi qun l c th iu chnh chnh sch k ton lin quan ti li nhun t mc tiu ca mnh hay ca b phn mnh qun l (Brazel and Li, 2008). 1.3.1.5. ERP nh hng ti vai tr ca ngi k ton

Theo Booth v cng s (Booth et al., 2000) ERP thay i vai tr ca nhn vin k ton, l gim bt vic ghi chp s liu v lp bo co, chuyn nhiu sang vic phn tch thng tin h tr cho ngi ra quyt nh. 1.3.2. nh hng ca ERP ti cht lng thng tin k ton Qua cc phn tch 1.3.1, ta thy r rng ERP nh hng nhiu ti h thng thng tin k ton v do s nh hng ti cht lng thng tin k ton. Bng 1.3 sau y tm tt cc nh hng ca ERP ti h thng thng tin k ton v do nh hng ti cht lng thng tin k ton.

48

Bng 1.3. nh hng ERP ti h thng v cht lng thng tin k ton ERP nh hng ti h thng thng tin k ton Ni d liu ERP tc ng nh hng ti cht lng thng tin k ton

dung Thu thp nhiu d liu lin Ni dung thng tin s phong ph quan ti vn ti chnh v hn, tng cht lng hu hiu v phi ti chnh hiu qu ca thng tin.

Thi im Thc hin thu thp d liu Gia tng cht lng hu hiu, hiu v phng ngay khi nghip v kinh t qu v sn sng thng tin v d php thu pht sinh bng cc thit b ghi liu m bo kp thi, chnh xc v phn thc hin hot ng loi b nhiu hot ng thu thp kinh doanh thc hin. ERP d liu bng chng t nn nu gip truy nguyn li ngun khng kim sot tt s gim tnh gc d liu thu thp Phng php x l d c trnh lp chng trnh c lp sn gn km cng qu trnh x l kinh doanh v thu thp d liu lp trnh t ng kh cao hu hiu, ton vn ca thng tin. X l d liu t ng theo Gim sai st, tng tnh chnh xc thng tin tng kim sot d liu nh tnh i chiu theo qui trnh thc hin kinh doanh. T nh hng ti cht lng hu hiu, hiu qu v sn sng, ton vn, bo mt ca thng tin Tng thm ERP gip ngi s dng p Gia tng cht lng hu hiu, tin cc phng dng tng nhiu phng php cy ca thng tin. php ton tr k k ton qun tr nh ABC, qun cc t s phn tch liu Qu trnh x l thng tin Gim s sai st d liu v gia thp d liu nhn d liu t ng v do b y hn. Tuy nhin, do ERP

Qui trnh kha s c Gim thi gian kha s

49

ERP nh hng ti h thng thng tin k ton phng tch d liu Thng

ERP tc ng nh hng ti cht lng thng tin k ton

Tng thm ERP gip p dng phng Thng tin hu ch hn. Nh vy php phn tch, khai ph kho n nh hng ti cht lng hu khai minh kinh doanh php phn d liu trong phn h thng hiu v hiu qu ca thng tin thc c s tin V ngi s dng phn mm Tng tnh kp thi theo thi gian

to ra trc ERP c th truy cp trc tip thc ca thng tin, nh hng ti tip t c vo c s d liu dng chung cht lng sn sng ca thng tin. s d liu ly thng tin ty theo nhu Tuy nhin mt tri ca n l do dng chung cu ngi s dng c th truy cp d liu, d on tng i chnh xc li nhun hay kt qu phn tch no nn c th can thip bng nhng th thut iu chnh cui k k ton i vi d liu k ton hoc cng b thng tin chm hay sm hn. Do n nh hng ti cht lng hu hiu ca thng tin Vai nhn k ton tr Vai tr ca k ton khng Vic tp trung vo chc nng phn vin cn tp trung vo hot ng tch, gim st ca k ton s gip ghi chp, kt chuyn, tnh tng s hu ch, ph hp ca thng ton d liu m chuyn sang tin to ra h tr ngi qun l vai tr phn tch d liu, doanh nghip. Nh vy vic thay thng tin cng nh gim st, i vai tr ca k ton tc ng ti kim sot cht lng hu hiu, hiu qu, tin cy ca cht lng thng tin. Ngun: Tc gi tng hp v phn tch

50

Tm li ERP nh hng tc ng ti cc hot ng x l ca h thng k ton, t nh hng nhiu ti cc c tnh cht lng thng tin k ton. ERP nh hng tc ng tng cht lng hu hiu, hiu qu, sn sng v tin cy ca thng tin, c th l tng tnh chnh xc, kp thi, c thc, y v ph hp ca cht lng thng tin k ton. Tuy nhin, bn cnh tc ng lm tng cht lng thng tin k ton, n li c kh nng lm gim st cht lng tin cy thng tin: v tnh chnh xc v kim sot nu ngi qun l qu lm dng kh nng can thip ca mnh vo cc hot ng x l iu chnh kha s cui k k ton bng cch s dng quyn linh hot trong c tnh k ton nhiu hn trong bo co cc khon c tnh phn b hay c tnh.

51

CHNG 2. XC NH CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG NG DNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM.
2.1. CC QUAN IM NH HNG NGHIN CU NHN T NH Quan im sn phm cn ph hp vi ngi s dng
3 P F P

HNG CHT LNG THNG TIN K TON 2.1.1.

J.M.Juran 4 a ra quan im sn phm cht lng l sn phm trc ht phi ph hp vi ngi s dng. c c sn phm ph hp vi ngi s dng, cn lu cc nhn t sau: Ngi s dng sn phm. Ngi s dng sn phm nh hng ti yu cu ni dung, hnh thc v cht lng sn phm. Do ngi s dng sn phm rt quan trng v n quyt nh yu cu lin quan nhng vn thuc tiu chun cht lng thng tin. Ngun lc kinh t no c s dng bi ngi to sn phm sn phm. Lin quan ti khi nim ny cn l vic s dng c th cc ngun lc trong vic to cc qui trnh hay th tc to sn phm. Sn phm c s dng th no? Cho mc ch g Li ch kinh t no c em li t sn phm i vi ngi s dng Mc an ton ca sn phm i vi ngi s dng Theo quan im ny, t 1996- 2007 c 74 bi nghin cu v cc nhn t nh hng cht lng thng tin. Trong c khong 30 cp nghin cu v nhn t ngi s dng nh hng ti cht lng thng tin; 140 cp v nh hng ca cc ngun lc v cch s dng cc ngun lc trong h thng ti cht lng thng tin; khong 10 cp v vn li ch ca cc ngun lc ny nh hng ti cht
Joseph Moses Juran (28/12/1904- 28/02/208) l nh t vn qun tr th k 20, nghin cu v truyn b v vn cht lng v qun tr cht lng. ng vit rt nhiu sch c gi tr v c tnh kinh in v lnh vc ny. ng cng chnh l ngi nghin cu v xut nguyn l Pareto (80-20. 80% vn b gy ra bi 20% nguyn nhn) v p dng hiu qu nguyn l ny trong qun l cht lng. Ngoi ra ng ch trng ti vn chng i thay i hay p dng nguyn l cross- functional management trong qui trnh qun l: k hoch cht lng, kim sot cht lng v pht trin cht lng. ng cng l ngi truyn ging nhng l thuyt qun l Nht bn cho phng Ty (theo Wikipedia)
4

52

lng thng tin v ch khong 5 cp l nghin cu v vn an ton i vi ngi s dng v cht lng thng tin (Neely and Cook, 2008) 2.1.2. Quan im thng tin l sn phm v b nh hng bi qui trnh to thng tin Wang v cc cng s tng hp cc nghin cu, nh gi v cht lng d liu ca rt nhiu nh nghin cu v a ra mt ngh l thng tin cng c hnh thnh v xem xt nh sn phm vt l (Wang et al., 1998). Do thng tin l mt sn phm nn h thng to thng tin v qu trnh to sn phm hay qun l h thng s nh hng ti cht lng sn phm. Da vo quan im Wang, Neely.M.P.v Cook.J. tng kt 74 nghin cu c pht hnh trong 4 tp ch Communication of the ACM (CACM); Information Systems (IS); Journal of Management Information Systems (JMIS) v Journal of Database Management (JDBM) t 19962007 ca nhiu tc gi v 7 thnh phn nh hng cht lng thng tin: trch nhim qun l; chi ph hot ng v bo dng h thng thng tin, c s d liu; nghin cu v pht trin h thng; sn phm; phn phi sn phm; qun tr nhn s; v vn php l (Neely and Cook, 2008) 2.1.3. Quan im TQM - total quality management - qun l cht lng ton b v m hnh PSP/IQ (Product and Service Performance Model for Information Quality) Thut ng Total Quality Management (TQM) c xut hin ln u ti B t lnh kim sot h thng khng qun ca Hi qun Hoa K (US Naval Air Systems Command) vo u nhng nm 1980s da trn trit l qun l l trch nhim gia tng cht lng sn phm v x l kinh doanh thuc v cc nhm ngi lin quan ti vic to ra v s dng sn phm do doanh nghip cung cp nhm m bo t c s hi lng ca khch hng mt cch n nh, lu di. Nhm ngi ny bao gm ngi qun l, tt c cc nhn vin trong doanh nghip, nh cung cp nguyn liu, dch v cho khch hng v bn thn khch hng.

53

Trit l qun l ny c pht trin bi mt s nh t vn qun l ca M, bao gm W.Edward Deming, Joeseph Juran v A.V Feigenbaun. Ban u trit l ny c s tn thng t i ti M nhng c p dng vo Nht t nhng nm 1950s v nhng nh qun l Nht rt thch th v tm c vi trit l ny ti mc h t ra Gii thng Deming trao tng hng nm cho nhng nh qun l sn xut xut sc. Ct li ca TQM l mi quan h c tnh ph thuc ln nhau gia 2 bn nhn (c coi nh khch hng) v bn giao (c coi nh nh cung cp) mt sn phm hay mt dch v no . N c th l mi quan h ca b phn ny giao dch v cho b phn khc trong cng doanh nghip hoc nh cung cp giao sn phm, dch v cho khch hng ca mnh. Mi quan h ny phi c t trn s cam kt i vi cht lng, truyn thng ip cht lng v vn ha doanh nghip nhm mc ch to cht lng ton b. chnh l nn tng ca TQM. Nn tng ny c s h tr ca con ngi, h thng v x l trong doanh nghip. TQM c th c p dng cho tt c cc loi doanh nghip. c rt nhiu nghin cu da trn trit l v quan im ca TQM xc nh cc nhn t quan trng trong qun l cht lng. Chng hn nghin cu vn o lng qun l ca Oakland nm 1993, ca Mann & Kehoe nm 1994; Vn hun luyn cht lng ca Snell & Dean nm 1992, ca Blackburn & Rosen nm 1993; Vn s tham gia nhn vin trong gia tng cht lng ca Oliver nm 1988, ca Bowen & Lawler nm 1992, ca Flynn, Schroeder & Sakakibara nm 1995. Hoc nghin cu tin lng v nh gi trong qun l cht lng ca Lawler, Mohrman & Ledford nm 1992; Lawler nm 1994; Waldman nm 1994; Flynn, Schroeder & Sakakibara, 1995. v.v.(Xu, 2003). Kt qu ca cc nghin cu ny a ra c 8 nhn t quan trng nh hng qun l cht lng trong doanh nghip. l: Tm nhn ca ban qun l cp cao v chnh sch cht lng Vai tr ca qun l cht lng Hun luyn Thit k sn phm hoc dch v Qun tr cht lng nh cung cp

54

Qun l x l kinh doanh Cht lng d liu v bo co Mi quan h nhn vin Da trn nguyn tc ca TQM, Kahn v Strong nm 1998 xy dng m hnh PSP/IQ (Product and Service Performance Model for Information Quality) ( trnh by chng 1 ca lun n). Theo m hnh ny, cht lng thng tin gm 2 phn cht lng bn thn sn phm thng tin v cht lng dch v cung cp thng tin. Mc ch ca m hnh ny l gip nh nghin cu hoc ngi lm thc t d dng tm ra cu tr li ci g v lm cch no gia tng cht lng thng tin. Theo m hnh ny, mun gia tng cht lng thng tin th cn gia tng cht lng h thng to sn phm thng tin v to dch v cung cp thng tin. 2.1.4. M hnh h thng hot ng quan im kt hp k thut x hi Thut ng h thng hot ng xut hin ln u tin trong 2 bi bo ca s u tin ca tp ch MIS Quarterly, l thut ng c cc nh nghin cu k thut x hi v mt s ngi hot ng thc t s dng. Sau n c cp trong nhiu bi bo ca cc tc gi Bostrom v Heinen nm 1979; Mumford v Weir nm 1979; Davis va Taylor nm 1979 hoc Tris nm 1981 vi thng ip h thng hot ng l cc h thng thc hin mt nhm cc hot ng c xc nh trong cc h thng nh nm trong mt tng th h thng ln. Trong bi vit nm 2000, Momford tng kt cc cch nhn vn kt hp k thut- x hi v vn h thng hot ng: h thng hot ng nn c xem l mt chui cc hot ng kt hp trong mt tng th ln ch khng nn xem l mt nhm cc cng vic ring bit: v n nn c qun l bi cc thnh vin ca n ch khng phi ca cc gim st bn ngoi h thng. Bi vit nm 2000 ca Land cp phng php k thut x hi tp trung trong vic thit k h thng hot ng nhm gia tng cht lng sng cho ngi lao ng. Thit k li h thng hot ng nhm ch yu gia tng cht lng hot ng h thng. Nh vy quan im k thut x hi l hm m t mt h thng kt hp c vn k thut v cc lin quan ti con ngi, li ch con

55

ngi v h thng ny c th thuc h thng khc ln hn v bao trm n (Alter and Sherer, 2004, Alter, 2002, Alter, 2003). Alter pht trin thut ng h thng hot ng bng nh ngha: mt h thng hot ng l h thng trong ngi tham gia v my mc thit b thc hin cng vic bng cch s dng thng tin, cng ngh, v cc ngun lc khc to sn phm hoc dch v cho cc ngi s dng trong v ngoi h thng. Phng php h thng hot ng c Alter cp ln u tin nm 1999 v sau c m rng v pht trin r rng hn vo nm 2002. Phng php h thng hot ng s dng khi nim h thng hot ng lm im trung tm trong vic hiu, phn tch v gia tng cc h thng trong t chc bt k l c h thng CNTT hay khng. H thng hot ng m t c mi quan h gia cc thnh phn k thut v cc thnh phn c tnh cht x hi trong mt t chc. H thng hot ng c th l mt d n, mt h thng thng tin, mt h thng hot ng kinh doanh (v d nh h thng bn hng v.v.). H thng hot ng c xc nh gm 9 thnh phn c quan h cht ch vi nhau. Hnh sau m t cc thnh phn ca mt h thng hot ng (Sherer and Alter, 2004).

Khch hng

Sn phm &Dch v

Thc hin cng vic

Ngi tham gia

Thng tin

K thut/ Cng ngh

C s h tng

Hnh 2.1. M hnh H thng hot ng Ngun (Alter, 2002)

56

H thng hot ng gm 9 thnh phn nh sau: Thc hin cng vic. L mt chui gm nhiu bc hot ng theo qui trnh nht nh. Cc hot ng c th l x l thng tin, truyn thng, ra quyt nh v cc hot ng thc hin kinh doanh. Ngi tham gia. L nhng ngi thc hin cc cng vic trong hot ng x l kinh doanh, hot ng x l thng tin, truyn thng v ra quyt nh. Thng tin. L nhng thng tin hay d liu cn thit m ngi tham gia cn s dng thc hin cc cng vic theo nhim v ca mnh. K thut/cng ngh . L nhng cng c (chng hn nh in thoi di ng, n chiu, my quyt v.v..) v cc cng c phn mm m ngi tham gia s dng trong lc thc hin cng vic theo nhim v ca mnh. Sn phm. L cc sn phm hin vt, cc thng tin, dch v, c xc nh c 2 kha cnh vt l v khng vt l (chng hn nh s hi lng, thoi mi). Khch hng. L ngi nhn li ch trc tip t sn phm v dch v do h thng cung cp. Khi nim khch hng cn c m rng khng ch l khch hng thc s m cn l nhng ngi tham gia trong h thng (v d nhn vin, ngi ra quyt nh). Mi trng. L khi nim bao gm t chc, vn ha, lut php hoc qui nh, s cnh tranh, k thut. H thng hot ng hot ng trong phm vi mi trng ny. Chin lc. L cc vn lin quan ti chin lc t chc v chin lc h thng hot ng. C s h tng. L khi nim bao gm con ngi, thng tin v ngun lc k thut, c s d liu h thng c th hot ng. Mt H thng hot ng c pht trin theo cc chu trnh pht trin h thng bao gm cc giai on phn tch, thit k, thc hin v vn hnh h thng. V vy khi nh gi cc nhn t nh hng cht lng sn phm cn xem xt mi quan h ca cc cc thnh phn ca h thng cng nh cn c xem xt trong ton b cc giai on pht trin ca h thng.

57

Phng php h thng hot ng c Alter ng dng xc nh v phn loi cc ri ro lin quan ti h thng ni chung v h thng thng tin c th. T xc nh cc nhn t thnh cng ch yu. 2.1.5. Nhn xt cc quan im nh hng nghin cu cc nhn t nh hng

cht lng thng tin k ton. C nhiu quan im khc nhau v c tnh k tha v vn cht lng thng tin v cc nhn t nh hng cht lng thng tin. Mi quan im c cch tip cn ring v c u hoc nhc im ring. Lun n phn tch nhng u, nhc ca mi cch tip cn ny v kt qu phn tch c trnh by bng 2.1 sau. Bng 2.1. Nhn xt cc quan im nh hng nghin cu cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton Quan im Sn phm Tip cn cht lng sn Qun im ch ra nn tng ct li ph ngi dng hp phm gc tc ng ca cht lng sn phm, n ph hp s ca ngi s dng. Ngi vi nh ngha thng tin ch hu ch s dng quyt nh cht khi ph hp vi nhu cu ca ngi lng sn phm th no. s dng. Tuy nhin, nu ng dng y l l thuyt c bn v phn tch cc nhn t nh hng cht cht lng sn phm lng thng tin th s b phin din v thng tin l sn phm c bit. Nu ch lin quan ti tnh ph hp nhu cu ni dung thng tin m khng quan tm ti nhng vn v tnh chnh xc, kp thi, tnh an ton bo mt th nhiu khi thng tin cng tr nn v ngha vi quyt nh ca Bn cht ca quan im Nhn xt u, nhc im

58

Quan im

Bn cht ca quan im

Nhn xt u, nhc im

ngi s dng Thng l phm qui to tin tin Quan im ny ch trng u im l thy c cht lng sn ti h thng v vic qun l thng tin ph thuc vo cht lng v h thng to sn phm qu trnh hnh thnh v qun l h trnh thng tin thng thng x l thng tin, qu trnh x l thng tin t khi hnh thnh ti khi truy xut, truyn thng tin. Tuy nhin, nhc im c bn ca quan im chnh l cha ch ra mi quan h cc thnh phn trong cu trc h thng nh hng cht lng sn phm. iu ny c th gy kh khn khi xy dng m hnh nghin cu. TQM m v L cch tip cn c cu u im: khc phc nhc im ca hnh trc v ton din i vi c 2 quan im trn. Cho thy c qun tr t chc nhm gia bn cht cu to cht lng thng tin tng cht lng sn phm. v nhn mnh vai tr qun l v cc X l ca TQM c chia i tng tham gia trong ton b qui thnh 4 nhm theo trnh t: trnh pht trin h thng to v Lp k hoch, thc hin k cung cp sn phm thng tin. hoch, kim tra v xy Nhc im : Cch tip cn cha th dng qui nh thay i. hin r cc thnh phn chi tit ca h Cht lng thng tin gm thng v mi quan h r rng gia h cht lng sn phm thng thng vi x l, con ngi, vn ha, tin v cht lng dch v cam kt v truyn thng. Ngoi ra, h

PSP/IQ

59

Quan im

Bn cht ca quan im

Nhn xt u, nhc im

cung cp thng tin.

thng theo quan im TQM c coi l mt thnh phn tch bit ring vi thnh phn con ngi v thnh phn x l lm ngi c d b nhm ln vi khi nim h thng theo quan im h thng thng tin (h thng thng tin bao gm c vn con ngi, x l, thit b v.v..)

thng Tip cn vn theo m u im : cch tip cn to ci nhn hnh ha 1 h thng vi cc y v tc ng ln nhau gia cc thnh phn lin quan, tc thnh phn ca h thng cng nh ng vi nhau. V bn cht tc ng cc yu t thuc qun l vi m hnh ny m t c cc thnh phn h thng. Ngoi ra mi quan h sn phm quan im cng xem xt h thng thng tin v ngi s dng theo gc tnh (cu trc h cng nh cc thnh phn thng) v ng (giai on pht h thng to thng tin (gm trin h thng). Thm na. m hnh c thnh phn c tnh k cng cp ti mi trng tc ng thut v tnh x hi, qun v chin lc lin quan cht lng l ca h thng. thng tin, chin lc hot ng nh nhng nhn t ring bit. Thm vo , vic s dng m hnh hot ng gip ngi nghin cu d dng xy dng m hnh nghin cu cc nhn t thnh cng hay nh hng cht lng thng tin k ton.

hot ng

Ngun : Tng kt ca tc gi.

60

Tm li, tip cn theo quan im TQM cng m hnh PSP/IQ hay h thng hot ng u gip ngi nghin cu c ci nhn cu trc v ton din v h thng doanh nghip hay h thng bt k no c gc nhn tnh cng nh ng . Tuy nhin, lun n chn quan im h thng hot ng trong nghin cu quan h gia 3 vn cht lng sn phm thng tin, h thng thng tin v ngi s dng thng tin v n khng nhng phn nh c quan im thng tin cn ph hp vi ngi s dng v ph thuc vo cht lng h thng thng tin m cn th hin r mi quan h gia cc thnh phn trong h thng c v thnh phn k thut, con ngi, qun l, vn ha - theo cch nhn ng v tnh , cch nhn rt gn gi v quen thuc v mt h thng thng tin. 2.2. NG DNG M HNH H THNG HOT NG XY DNG L do chn m hnh hot ng xy dng m hnh nghin cu

M HNH NGHIN CU 2.2.1.

Nh phn tch 2.1, m hnh h thng hot ng l mt cch tip cn c nhiu u im ni bt so vi cc quan im tip cn khc. Lun n chn la quan im m hnh hot ng phn tch cc nhn t nh hng cht lng thng tin trong mi trng ERP do nhng l do sau : 1. Thng tin ch c coi l cht lng khi n ph hp vi nhu cu ngi s dng. M hnh h thng hot ng c cp ti thnh phn con ngi trong h thng nn n gip ngi nghin cu d dng xem xt vn ny trong qu trnh phn tch. 2. Thng tin l sn phm ca h thng thng tin do cht lng sn phm ph thuc vo cht lng h thng thng tin th hin qua vic h thng phi tin cy (Romney and Steinbart, 2006). Hip hi K ton vin cng chng Hoa K (AICPA) v Hip hi k ton vin cng chng Canada (Canadian Institute of Charterd Accountants) xc nh 5 nguyn tc c bn to h thng thng tin tin cy, l (1) An ton (kim sot c cc tuy cp ti h thng v d liu ca h thng), (2) Bo mt (cc thng tin quan trng hay nhy cm c bo v t cc cng b hay s dng khng c y quyn), (3)

61

Ring t (thng tin c nhn khch hng c thu thp, s dng v cng b theo mt cch thc ph hp), (4) X l chnh xc (d liu c thu thp chnh xc, y , kp thi), (5) Sn sng (h thng sn sng cho s dng khi yu cu). Cht lng h thng thng tin ph thuc vo cht lng h thng to sn phm thng tin v cung cp dch v sn phm thng tin, v chng ph thuc vo ton b qui trnh pht trin h thng t khi hnh thnh cho ti khi s dng, bo dng ch khng ch n thun l giai on s dng h thng x l v cung cp thng tin. V vy khi phn tch cc nhn t nh hng cht lng thng tin cn phn tch y tt c cc thnh phn ca h thng thng tin cng nh ton b qui trnh pht trin h thng thng tin. M hnh h thng hot ng gip ngi nghin cu nhn nhn cc thnh phn ca h thng v mi quan h ca cc thnh phn ny mt cch y v nhiu chiu t khi hnh thnh ti khi s dng, nht l trong mi trng ERP phc tp. 3. C nhiu im tng ng gia m hnh h thng hot ng vi l thuyt h thng thng tin v cu to mt h thng thng tin. Theo quan im l thuyt h thng thng tin th bt c mt h thng thng tin no cng bao gm cc thnh phn: Con ngi tham gia trong h thng Th tc, qui trnh x l ca h thng: bao gm qui trnh thu thp, x l, lu tr d liu v hot ng ca t chc. Cc qui trnh ny cn bao gm c cc th tc kim sot h thng Cc thnh phn k thut, cng ngh v c s h tng phc v cho h thng thng tin: Phn mm, thit b x l, thit b thu thp, thit b lu tr, thit b v mng truyn thng D liu h thng: Tt c cc d liu v t chc v x l ca h thng Sn phm ca h thng thng tin l thng tin c truyn thng cho ngi s dng

62

Bt c h thng thng tin no cng b nh hng bi mi trng hot ng ca n nh mi trng php l, mi trng qun l, vn ha doanh nghip. Do khi xem xt, phn tch, nh gi v thit k h thng u lun xem xt ti mi trng hot ng ca h thng thng tin. Mt h thng thng tin c hnh thnh v pht trin theo 4 giai on chnh: phn tch h thng, thit k h thng, thc hin h thng v vn hnh, nh gi h thng. V vy khi xem xt, nh gi mt h thng cng cn lu qui trnh pht trin ca n. M hnh h thng hot ng cng phn nh c quan im ca quan im TQM v m hnh PSP/IQ 4. M hnh h thng hot ng c th ng dng xc nh vn hay c hi i vi h thng. Khi phn tch vn hay c hi, ngi ta thng nhn vn phin din. Nu l h thng kinh doanh th ngi ta thng ngh vn l qui trnh hot ng kinh doanh; cn nu l h thng thng tin th ngi ta hay ngh ti vn thit b hay phn mm, ch t khi nhn mt cch ton din ti nhiu thnh phn khc. V vy, khi xc nh vn hay c hi vi h thng, trc ht khoanh vng vn lin quan ti h thng nh nht c th. V d c s khng hi lng v doanh thu bn hng th khoanh vng xem xt trong h thng bn hng. Sau , lit k tt c cc thnh phn h thng nh khch hng, sn phm, ngi tham gia, m t qui trnh hot ng khng qu 10 hot ng c bn v m t ngn gn nhng k thut, thng tin quan trng nht ca h thng hot ng cn xem xt nhm xem xt cc thnh phn m t trong mt mi lin h rng buc ln nhau mt cch y . iu ny gip xem xt h thng mt cch ton din. 5. ng dng khi nim h thng hot ng phn loi ri ro hay cc nhn t thnh cng quan trng trong h thng. Alter (tc gi ca lot bi nghin cu v h thng hot ng) nghin cu v tng hp 46 bi bo nghin cu v ri ro c ng trong 3 tp ch (c xp hng l cc tp ch tt nht nghin cu v h thng thng tin) l

63

MISQ, ISR v JMIS. Alter nhn thy c rt nhiu cch tip cn khc nhau nghin cu v ri ro v ng tng kt thy c 2 phn loi ln v ri ro: (Sherer and Alter, 2004) Nhm 1 : Ri ro v cc kha cnh hay phm vi o lng kt qu thnh cng ca h thng hay d n, bao gm : ri ro v ti chnh, ri ro v an ton h thng, ri ro k thut, ri ro kinh doanh, ri ro v chc nng h thng, ri ro con ngi v.v. Nhm 2 : Ri ro c trnh by nh cc nhn t nh hng ti vic khng thnh cng, tc l cc nguyn nhn dn ti vic khng thnh cng ca h thng hay d n. Chng hn nh nhn t c ng dng k thut mi, nhn t thiu s cam kt hay h tr ca ngi qun l v.v.. Alter s dng m hnh WS phn loi ri ro nh sau :
Ri ro: Kt qu o lng mc tiu Phn tch theo tng giai on pht trin h thng Mc tiu kim sot Nhn t ri ro

H thng hot ng: 9 thnh phn h thng

Hnh 2.2. Qui trnh phn loi ri ro ca Alter Ngun (Alter, 2002) Trc ht, da vo mc tiu ca h thng v tng thnh phn ca h thng xc nh cc nhn t ri ro nh hng ti mc tiu kim sot. Da cc nhn t ri ro ny, xc nh cc nh hng ti cc kha cnh nh gi s thnh cng hay mc tiu. Tt c cc vn lin quan nh trn u c xem xt theo tng giai on pht trin ca h thng.

64

M hnh phn loi ri ro trn cng c p dng phn tch cc c hi hay cc nhn t thnh cng ch yu. 6. Thng tin k ton l mt trong cc sn phm ca h thng ERP. Bn thn h

thng ERP cng l mt h thng thng tin kt hp vi h thng qun l nn n iu kin tha mn khi nim h thng hot ng . Phng php nhn din nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP c xy dng trn nguyn tc suy din l: v cht lng thng tin ph thuc cht lng h thng to v cung cp dch v thng tin nn nu nhn t no nh hng ti s thnh cng ca h thng (m bo h thng t mc tiu tin cy, cht lng) th cng chnh l nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. V vy trong mi trng ERP, nhn t no nh hng ti s thnh cng v to cht lng h thng ERP cng chnh l nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Da vo nguyn tc ny, lun n s dng m hnh h thng hot ng phn tch tng thnh phn ca h thng ERP nh hng ti cht lng ERP th no. T , nhn din ra nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. 2.2.2. H thng ERP di gc nhn h thng hot ng

Theo khi nim h thng hot ng th ERP chnh l mt h thng hot ng. V lun n s dng m hnh h thng hot ng phn tch cc nhn t nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP, nn chng ta cn xem xt cc thnh phn h thng ERP theo cch nhn h thng hot ng bng 2.2 sau. Bng 2.2. Cc thnh phn h thng ERP theo gc nhn h thng hot ng Thnh phn Qui thc hin/qui Khi nim h thng hot ng Khi nim h thng ERP theo gc nhn h thng hot ng

trnh L mt chui gm nhiu bc L qui trnh x l thng tin t x l theo qui trnh nht nh c sn phm mong mun. Qu c thit k to sn trnh thc hin hot ng kinh doanh lun gn km cng qui trnh x l thng tin. V vy, n gm

trnh hot phm hay dch v.

65

Thnh phn ng

Khi nim h thng hot ng

Khi nim h thng ERP theo gc nhn h thng hot ng ton b qui trnh x l tt c cc b phn chc nng kinh doanh v k ton tham gia trong qui trnh ca h thng ERP.

Ngi tham gia

L nhng ngi tham gia L nhng ngi thc hin thun trong qui trnh thc hin m ty cng vic kinh doanh nh nh t trn. qun l hoc nhn vin (cng ng thi l ngi a d liu hot ng kinh doanh vo h thng hay truy xut d liu t h thng thc hin cng vic) hoc l cc nhn vin k ton, nhn vin CNTT x l thng tin.

Thng tin L nhng thng tin hay d N c th l d liu u vo c (hay liu) d liu m ngi tham gia s thu thp trc tip t qu trnh thc dng thc hin cc cng hin hot ng kinh doanh hoc t vic theo nhim v ca mnh. h thng khc (v d bn hng nhn d liu t hng t h thng t hng ca khch hng) hoc t d liu lu tr trong c s d liu h thng. r rng, cc phn tch sau ny, lun n s dng ch d liu thay cho ch thng tin. K L nhng cng c c s Gm tt c cc thit b thu thp, x thng iu khin thit b trong h

thut/Cng dng trong qui trnh thc l, lu tr d liu, phn mm h

66

Thnh phn ngh

Khi nim h thng hot ng hin,

Khi nim h thng ERP theo gc nhn h thng hot ng thng ERP v phn mm x l thng tin ERP

Sn phm L sn phm cui cng ca h Ty mc phm vi, c th l thng dch v thng tin ca tng h thng thng tin v d h thng bn hng, mua hng, h thng k ton. gc h thng ERP th thng tin k ton l thng tin lnh vc cui cng ca mt chu k kinh doanh m doanh nghip cn quan tm. Khch hng L ngi nhn li ch trc tip Nu l h thng thng tin phc v t sn phm do h thng cung ni b th khch hng l cc c cp nhn trong ni b doanh nghip. Nu l h thng k ton th khch hng l cc i tng trong v ngoi doanh nghip. Mi trng L khi nim bao gm t L khi nim bao gm t chc, vn chc, vn ha, lut php hoc ha, lut php hoc qui nh m h qui nh, vn k thut m thng ERP hot ng. V ERP l h H thng hot ng hot thng thng tin ton doanh nghip ng trong phm vi mi nn vn k thut khng cn l trng ny. mi trng h thng ERP na.

Chin lc L cc vn lin quan ti Chin lc pht trin h thng ERP chin lc t chc v hot (hnh thnh, cht lng, nhn s, ng h thng. qun l thay i v.v.)

67

Thnh phn

Khi nim h thng hot ng

Khi nim h thng ERP theo gc nhn h thng hot ng

C s h C s h tng bao gm ngun C s h tng cho h thng ERP tng lc con ngi, ngun thng hot ng c th bao gm nhn tin v k thut m h thng vin h tr, hun luyn/o to, c thng tin da trn hot s d liu, phn mm, k thut ng. Ngun : tc gi t tng hp H thng ERP ca doanh nghip cng c hnh thnh v pht trin theo chu trnh pht trin h thng. Theo l thuyt qu trnh pht trin h thng gm 4 giai on c bn l phn tch, thit k, thc hin v vn hnh s dng h thng da trn k hoch pht trin h thng ca n v. Nhn t gc thc t, a phn doanh nghip s dng ERP ng gi nn giai on phn tch v thit k b trng lp v kh tch ri. Trong thc t, ngi ta thng s dng thut ng trin khai h thng ch giai on t khi nh cung cp phn mm hoc dch v t vn phn tch h thng hot ng ca doanh nghip cho n khi ci t h thng ERP v hun luyn s dng ERP. Kt thc giai on trin khai l giai on vn hnh s dng, bo dng h thng ERP c ci t v s dng. Trong qu trnh pht trin h thng ERP, cc bn tham gia lin quan nh sau : Doanh nghip c nhu cu thc hin hot ng pht trin h thng ERP. Nh cung cp phn mm (software vendor): l ngi to ra sn phm ERP, v d Oracle, SAP... Nh bn l vi dch v gia tng: y l h thng phn phi cho nh cung cp phn mm. Nhng n v ny trc tip pht trin th trng v bn sn phm ERP. Thng thng h lm lun vic nghin cu yu cu, tnh trng thc t ca khch hng v t vn v ERP, cng nh t vn v l trnh mua v trin khai, tc l cung cp cc dch v gia tng cho khch hng, chng hn nhng mng, nh ca, vn phng

68

hng kim ton hng u, nh Accenture (M) c tch ra t hng Andersen Worldwide; Cap Gemini Ernst & Young t s hp nht ca b phn t vn ca Ernst & Young v cng ty t vn tin hc hng u chu u Cap Gemini; IBM Consulting t s hp nht b phn t vn ca IBM v b phn t vn ca hng kim ton PriceWaterhouseCoopers v.v... Ti Vit Nam, cc nh bn l vi dch v gia tng ny cha chnh thc hin din, mc d cc hng kim ton sinh ra chng nh KPMG/Arthur Andersen, Ernst & Young, Price Waterhouse Coopers u c mt t lu. Nh t vn trin khai: y l ngi trc tip trin khai ERP cho khch hng. H cng thng l nhng ngi cung cp dch v h tr sau trin khai. V vy, trong sut qu trnh trin khai v h tr, khch hng thng ch lm vic vi nh t vn trin khai. a s cc nh t vn trin khai u c quan h cht ch vi nh cung cp phn mm v c cp nht thng xuyn v nhng thay i trong sn phm, v h cng thng phi vt qua cc k kim tra thng xuyn v ngt ngho ca nh cung cp phn mm Vit Nam nh t vn trin khai cng kim lun l nh bn l vi dch v gia tng . 2.2.3. ng dng m hnh h thng hot ng trong nhn din cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP V thng tin k ton l mt sn phm ca h thng ERP. thc hin vic phn tch cc nhn t trong mi trng ERP nh hng ti cht lng thng tin k ton, lun n da vo tng thnh phn h thng theo m hnh h thng hot ng theo tng giai on trong qu trnh pht trin mt h thng v cc kt qu nghin cu v ERP c cng b trn cc tp ch (cc nhn t thnh cng, ri ro trong trin khai, s dng h thng ERP), nhn din cc nhn t lm h thng ERP tin cy, thnh cng nhm m bo s tin cy ca h thng nh chc nng ca n. V theo nguyn l suy din bc cu (cht lng sn phm ph thuc vo ngi s dng v h thng to v cung cp sn phm), lun n s nhn din chnh l cc thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin ERP.

69

2.2.3.1.

Giai on lp k hoch pht trin h thng.

Doanh nghip mun trin khai ERP cn lp k hoch pht trin h thng ERP gm xy dng chin lc pht trin h thng gn vi chin lc pht trin doanh nghip; lp cc tiu chun trnh t pht trin v cc tiu thc la chn, nh gi d n, k hoch ngn sch, thi gian, nhn s tham gia d n. Sn phm ca giai on ny l k hoch pht trin ERP bao gm cc chin lc v k hoch thc hin chin lc nh vn chin lc cht lng h thng thng tin, la chn nh cung cp v t vn trin khai; chin lc hnh thnh v pht trin h thng ERP; k hoch ngn sch, thi gian, nhn s pht trin h thng; k hoch la chn, nh gi nh cung cp v t vn trin khai. Cht lng k hoch l nn tng quyt nh s thnh cng ch yu ca cc giai on sau, do nh hng ti s thnh cng, ti cht lng h thng ERP, v l nn tng m bo cht lng thng tin. Trong phm vi lun n, s thnh cng ca d n ERP l t c h thng ERP cht lng, ngha l to c thng tin chnh xc, tin cy v cc chc nng ERP hiu qu (Wang and Chen, 2006). Ban qun l cp cao doanh nghip v qun l h thng thng tin chu trch nhim chnh v k hoch ny nn nhn t nh hng ti cht lng sn phm l tm nhn ca ban qun l cp cao doanh nghip (Hi ng qun tr doanh nghip v tng gim c hoc gim c doanh nghip) v qun l h thng thng tin. Nh vy tm nhn ca ban qun l cp cao doanh nghip l mt trong nhng thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Tm nhn ca ban qun l cp cao doanh nghip th hin qua vic xy dng c cc chin lc pht trin h thng ERP ph hp chin lc v yu cu qun l doanh nghip.; Bit hoch nh ng v r rng cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip. 2.2.3.2. Giai on phn tch h thng

Da vo k hoch pht trin ERP, ban qun l cp cao doanh nghip thit lp i d n tham gia vic trin khai h thng. i d n gm i din doanh nghip, nhn vin cc b phn chc nng lin quan hot ng kinh doanh, k ton, kim ton ni

70

b v b phn cng ngh thng tin ca doanh nghip. i d n cng nh t vn trin khai tin hnh cc hot ng trong d n trin khai ERP. Ban qun l d n gm tng gim c, k ton trng, trng cc b phn chc nng lin quan. Trong giai on phn tch, nh t vn trin khai tm hiu hot ng kinh doanh v hin trng h thng thng tin ca doanh nghip cng nh cc yu cu ca doanh nghip i vi h thng ERP. Kt thc giai on ny nh t vn trin khai s a ra gii php cn thit lin quan n hot ng ca doanh nghip c th ng dng ERP. Thng thng l cc vn s lng v trnh t cc phn h s s dng trong ERP ca doanh nghip, gii php c ti cu trc qui trnh x l kinh doanh doanh nghip hay khng, v theo qui trnh no lm sao dung ha gia nhu cu, kh nng ca doanh nghip v gii php phn mm ERP. Sau khi c chp thun ca ban qun l cp cao doanh nghip v gii php ngh, nh t vn v trin khai ERP s quyt nh gii php k thut lin quan ti phn mm ERP nh gi nguyn hay chnh sa phn mm. Tip theo giai on phn tch l giai on ci t v hun luyn s dng phn mm ERP. Sau y l phn tch cc thnh phn ca h thng ERP trong giai on phn tch h thng v tc ng ca thnh phn phn tch ti cht lng thng tin k ton. Sn phm dch v: l kt qu hot ng phn tch h thng ERP. N bao gm : Tnh hnh thc t v yu cu ca doanh nghip vi h thng ERP; Gii php qui trnh qun l v hot ng kinh doanh ca doanh nghip; quyt nh la chn phn mm ERP v cc phn h ph hp; La chn h thng thit b c s h tng gn km; v cc kim sot h thng c xc nh. Thc hin cng vic. L qu trnh phn tch hot ng kinh doanh ca doanh nghip, xc nh cc yu cu qun l v thng tin t ngi s dng, tm hiu h thng thng tin hin hnh a ra quyt nh ti cu trc qui trnh kinh doanh v qun l ph hp cng nh a ra quyt nh chn h thng ERP v nh cung cp ph hp, xc nh cc chnh sch kim sot. y l nn tng ct li cho s

71

thnh cng ca d n ERP nhng n l kt qu v ph thuc ca nng lc v kinh nghim nh t vn cng nh kh nng ca i d n. Ngi tham gia. Trong giai on ny ngi tham gia phn tch h thng l Nh t vn trin khai, i d n doanh nghip v Ban qun l cp cao doanh nghip.. o Nh t vn trin khai gi vai tr quan trng trong s thnh cng d n ERP v: Cung cp cc kin chuyn mn v kinh doanh v k thut lin quan gii php ERP theo nh nghin cu ca Thong nm 2001 v hun luyn ngi s dng y v k thut. y l nhn t c bn cho s thnh cng d n (Wang and Chen, 2006). Theo nghin cu thc nghim ca Wang v cc cng s, cht lng ca nh t vn th hin qua kinh nghim k thut v kinh doanh, kh nng truyn thng hiu qu vi i d n c th hiu r v y nhng thng tin cn thit cho gii php v gii quyt c cc mu thun hay yu cu ca doanh nghip trong mt cch thc ph hp v hiu qu nht. V vy lun n chn kinh nghim v nng lc nh t vn, trin khai l mt ni dung nh hng cht lng thng tin k ton giai on ny. N c nh gi qua am hiu lnh vc hot ng ca doanh nghip khch hng; hiu k ton v kim sot ni b ; c phng php phn tch h thng ng ; v c kinh nghim trin khai ERP. o Ban qun l cp cao doanh nghip. i vi doanh nghip, d n ERP thng tn km ti chnh, thi gian v quan trng l s to s xo trn, thay i qui trnh qun l v kinh doanh ca doanh nghip. V vy s quyt tm theo ui hay ngng d n ca ban qun l cp cao l nhn t c tnh ct li ca s thnh cng d n. Ban qun l cp cao cn cn c nhng quyt nh kp thi gii quyt cc mu thun trong quyt nh gia i d n v nh t vn ERP. y l kt qu ca cc cng b nghin cu ca Ewus Mansah nm 1997, Jurison nm 1999, Parr and Shanks nm 1999, Sauer nm 1999, Standish nm 1999 (Wang and Chen, 2006). Kt thc giai on phn tch, ban qun l cp cao doanh nghip cn xt

72

duyt cc gii php t nh t vn ngh. V vy lun n chn s cam kt v h tr ca ban qun l cp cao, tm nhn ca ban qun l cp cao trong xt duyt gii php l ni dung nh hng cht lng thng tin k ton. N c o lng qua kh nng la chn c nh t vn trin khai ph hp ; Kh nng quyt nh, xt duyt cc gii php ngh t nh t vn v i d n; s cam kt i mi qui trnh v thc hin h thng ERP ; H tr, gii quyt cc mu thun trong quyt nh gia i d n v nh t vn. o i d n cn c nng lc, hiu bit a ra cc m t hot ng doanh nghip cng cc yu cu qun l, yu cu thng tin v yu cu kim sot qun l v x l thng tin cng nh cn c nng lc hp tc tt vi nh t vn trin khai ERP. Kt qu ny u c cp ti trong cc nghin cu ca Standish nm 1999, Sumner nm 1999, Parr and Shaks nm 1999, Shattock nm 2001, Standish 1999 (Fitz and Carroll). Nh vy nng lc i d n l mt ni dung nh hng cht lng thng tin k ton. m bo nng lc ca i d n, l thuyt pht trin h thng nhn mnh i d n cn c y i din ca cc b phn trong doanh nghip lin quan d n ERP. D liu. L cc d liu cn thit v hot ng kinh doanh v qun l hin hnh. Tuy nhin, nh t vn c kinh nghim v i d n c nng lc u c th c c cc d liu ny y . V vy trong giai on ny, d liu khng nh hng nhiu ti s thnh cng ca d n ERP. K thut. L k thut phn tch h thng ca nh t vn v i d n. N ph thuc vo kinh nghim, kh nng ca nh t vn v i d n nn n c nhn din qua nhn t nng lc ca nh t vn trin khai ERP. Khch hng. L doanh nghip m i din l i d n v ban qun l cp cao doanh nghip. Mi trng. L thnh phn m t vn v vn ha doanh nghip, t chc, gim st, kim tra, lut php lin quan hot ng doanh nghip v phn mm ERP.

73

o Mi trng vn ha doanh nghip. Vn ha l vn phc tp v c nhiu mt th hin. Khi nim vn ha thng c dng m t nhng vn lin quan ti nim tin c chia s gia cc thnh vin, nhng gi tr, chun mc hng dn cch hnh x trong mt cng ng c th, n c hnh thnh qua qu trnh hc hi v nh hnh t nhng thi quen v cch ng x l khi nim c cc nh nghin cu Kessing- Strathern nm 1998, Kroeber- Kluckhohn 1952 s dng (Iivari, 2005). Vn ha doanh nghip gp phn to nn s khc bit gia cc doanh nghip v c coi l truyn thng ca ring mi doanh nghip, n l ti sn ring ca doanh nghip, n l cng c qun l v mang li li th cnh tranh cho doanh nghip. N gm 5 yu t c bn: (1) Gi tr: xut pht t nhu cu ca cc thnh vin, ngi lnh o cn la chn mt nh hng gi tr ph hp, m mi ngi u ao c v mong t c; (2) Chun mc: hng dn cch hnh x mi ngi phn u thc hin tt mc tiu m t chc t ra; (3) Biu hin ca t chc: s dng h thng cc biu tng, nh: L-g, thng hiu, trang phc, cc nghi thc trong giao tip, truyn thng ; ngn ng s dng... ;(4) Xy dng cc qui c tinh thn nh s chia s, on kt hay tn trng gi tr trong t chc doanh nghip; (5) Xy dng phong cch qun l chng nh mi quan h gia ch doanh nghip hay ban qun l vi nhn vin ; qun l theo tinh thn dn ch hay c on v.v... Vn ha doanh nghip l nhng hoi bo, trit l kinh doanh ca doanh nghip do hi ng qun tr v qun l doanh nghip a ra, nhm n nh cch c x, cch gii quyt trong cng vic ca cc thnh vin trong doanh nghip, t hnh thnh vn ha doanh nghip. gc qun l, vn ha doanh nghip l cng c quan trng hng dn, iu chnh t duy v hnh ng nhn vin trong doanh nghip, l cht kt dnh cc phng ban chc nng trong doanh nghip, to s rng buc gia cc thnh vin doanh nghip vi t chc. Vn ha doanh nghip khng n nh m n lun pht trin, l qu trnh chuyn ha v u tranh gia nhm vn ha nh trong doanh

74

nghip. Vn ha doanh nghip l mt nguyn nhn quan trng cho vic thnh cng hay tht bi trong thay i. Ni dung ny c cp trong cc nghin cu ca Johnston nm 1987 &1990 ; ca Hackney, Mcbride 1995 (Jackson and Philip, 2005). C nhiu cch tip cn khc nhau trong nghin cu vn ha doanh nghip lin quan h thng thng tin v u i ti kt lun l vn ha doanh nghip c nh hng ti hoc l mt cng c kim sot thay i trong h thng thng tin (Shanks et al., 2000, Iivari, 2005, Jackson and Philip, 2005). giai on phn tch h thng, vn ha doanh nghip nh hng ti s thnh cng h thng ERP l to mt s nim tin v ng x quyt tm thc hin ERP thnh cng. Nh m t trn, vn ha doanh nghip c t nn mng t ban qun l cp cao v t n nh hng v hng dn hnh x ca cc thnh vin trong doanh nghip hng ti mc tiu chung doanh nghip. Nh vy lc ny vn ha doanh nghip th hin qua s cam kt ca ban qun l cp cao doanh nghip ( chn l nhn t nh hng cht lng thng tin k ton) nn lun n khng chn vn mi trng vn ha nh nhn t nh hng s thnh cng ca ERP giai on ny. o Php l. H thng ERP ch c coi l thnh cng nu vic la chn hay iu chnh phn mm ERP phi ph hp vi yu cu bo co theo lut nh. Tuy nhin iu ny th hin qua nng lc ca c nh t vn, i d n v ban qun l cp cao doanh nghip trong vic a ra quyt nh iu chnh phn mm. Ni dung ny c la chn nhn t lin quan ban qun l cp cao doanh nghip v nh t vn trin khai nn lun n khng la chn php l nh mt nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. o Kim tra, gim st. giai on phn tch, sau khi cc bn tham gia ( bao gm cc chuyn vin v kim ton, k ton) a ra quyt nh v gii php gii quyt cc vn trong doanh nghip t mc tiu, ban qun l cp cao doanh nghip quyt nh chp thun hay khng da trn cc tiu chun a ra giai on lp k hoch. giai on ny, gim st, kim tra th hin

75

trong chnh vai tr ca ban gim c v i d n trong qu trnh thc hin ph duyt cc gii php v qui trnh x l la chn ca d n ERP. Chin lc. y l cc chin lc pht trin d n nh tiu chun chn la nh cung cp v phn mm ERP (th hin qua tm nhn ban qun l cp cao), mc u tin v phm vi ca d n cho ph hp ti chnh v thi gian, chin lc hay chnh sch hun luyn, kim sot, chnh sch cht lng s c p dng trong giai on s dng h thng. Ph hp mc tiu h thng ERP t cht lng s m bo v mt cht lng thng tin ca h thng, lun n chn tiu chun v cht lng thng tin v chnh sch kim sot l ni dung nh hng thnh cng ERP v do nh hng cht lng thng tin k ton. Qu trnh pht trin d n ERP to ra nhng thay i trong doanh nghip c v vn k thut, vn con ngi, vn qun l v vn ha doanh nghip. V vy cn chin lc hay chnh sch qun l thay i. Qun l thay i l cc x l nhm m bo cc thay i khng nh hng xu ti cht lng h thng (Romney and Steinbart, 2006). Vic thay i trong qu trnh pht trin ERP tc ng ti vn ha doanh nghip thng qua vic to thi quen lm vic hp tc, tun th k lut. Qu trnh pht trin ERP to thay i v k thut x l thng tin nn to ra nhiu ri ro lin quan an ton, tin cy, bo mt v sn sng ca h thng x l thng tin v do lm thay i nhng kim sot h thng v thng tin. Qu trnh thay i cn to ra s chng i ca nhn vin vi qu trnh thay i. Vic chng i hay phn ng ny th hin qua vic gy hn, bt hp tc trong s dng h thng, li sai st cho h thng hoc thm ch ph hoi h thng. Chnh sch qun l thay i v k thut th hin qua chnh sch kim sot h thng; chnh sch qun l thay i vn ha doanh nghip c th hin qua vic to tm nhn chung, to s cam kt, gn b trong doanh nghip v do c phn tch thnh phn mi trng vn ha doanh nghip . S chng i hay phn ng ca nhn vin i vi thay i h thng l mt trong nhng nhn t nh hng ti s thnh cng ca h thng. V vy lun n chn nhn t

76

qun l thay i, c th l qun l s phn ng (chng i) ca nhn vin l ni dung nh hng cht lng thng tin k ton C s h tng. L cc h thng thit b x l thng tin (nh my tnh, thit b thu thp, lu tr d liu), mng truyn thng. Giai on ny vai tr ca thnh phn ny khng quan trng ti s thnh cng ca ERP. Tm li, trong giai on phn tch, nh hng ca cc thnh phn nhn t ln s thnh cng ca d n ERP, v cng l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton bao gm: S cam kt, h tr v kh nng quyt nh ca ban qun l cp cao doanh nghip. N c th hin qua: quyt nh la chn nh cung cp ng v ph hp; quyt tm theo ui d n ; quyt nh v xt duyt gii php x l v kim sot ca doanh nghip khi thc hin ERP; v cc gii php n nh, h tr trnh s phn ng chng i ca nhn vin. Kinh nghim v nng lc ca nh t vn, trin khai a ra gii php qui trnh kinh doanh v iu chnh ERP ph hp N c nh gi qua am hiu lnh vc hot ng ca doanh nghip khch hng; hiu k ton v kim sot ni b ; c phng php phn tch h thng ng ; v c kinh nghim trin khai ERP. Nng lc ca i d n: l nng lc ca nhn vin doanh nghip tham gia d n c th m t ng, , r rng cc c im hot ng v yu cu qun l ca doanh nghip, yu cu kim sot, bit hp tc vi nh t vn, trin khai. Chnh sch, chin lc pht trin h thng : tiu chun cht lng thng tin (cch s dng thng tin c nhn), chnh sch kim sot h thng v x l thng tin, chnh sch nhn s Chnh sch qun l thay i : qun l s phn ng ca nhn vin vi thay i h thng.

77

2.2.3.3.

Giai on ci t v hun luyn nhn s.

Kt thc giai on phn tch, nu doanh nghip chp thun th nh t vn trin khai s tin hnh ci t, hun luyn v chy th nghim phn mm ERP. Kt thc giai on ny doanh nghip s s dng chnh thc h thng ERP. Trong thc t hot ng th nghim thng ko di, c th c nhiu sa cha hoc thay i so vi gii php ban u giai on phn tch v mc thnh cng ca n ph thuc trc tip vo giai on phn tch. Giai on ny c th gy ra rt nhiu xo trn trong hot ng kinh doanh v x l thng tin ti doanh nghip. Sau y l cc ni dung trong giai on ci t, th nghim v hun luyn nh hng ti cht lng thng tin k ton. Sn phm. Phn mm ERP c ci t v qui trnh x l kinh doanh v x l thng tin c hon chnh v sn sng s dng (c km c hot ng kim sot); H thng c s h tng ph hp vi h thng ERP ; H s k thut v hun luyn s dng h thng ERP. Thc hin cng vic. y l qui trnh ci t, hun luyn, th nghim h thng ERP trc khi s dng chnh thc. Ci t h thng l qu trnh ci t phn mm ERP, h thng my tnh v h thng mng truyn thng trong doanh nghip. Kt qu ca vic ci t c kim nghim qua hot ng th nghim h thng vi mc tiu l t c phn mm ERP cht lng tt, x l hiu qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip v to thng tin hu ch cho ngi s dng, mm ERP ph hp vi h thng thit b. Mt mc tiu khc l ngi s dng cn hiu v t c k nng thnh tho trong s dng v khai thc h thng ERP. Cc nghin cu u cho rng hun luyn y ngi s dng l nhn t thnh cng vic trin khai ERP (Sumner, 2000, Vosburg and Kumar, 2001, Plant and Willcocks, 2007). V vy lun n chn hun luyn y ngi s dng v th nghim h thng l ni dung nh hng cht lng thng tin k ton. Ngi tham gia. Nh t vn, trin khai ERP; i d n v Ban qun l cp cao doanh nghip. Cng tng t nh giai on phn tch, nhm ngi ny c

78

vai tr chnh trong qu trnh ci t, hun luyn, th nghim h thng ERP. V vy lun n chn nhn t s cam kt v h tr ca ban qun l cp cao ; kinh nghim v nng lc nh t vn trin khai v vic hun luyn, th nghim h thng v nng lc i d n l cc ni dung nh hng cht lng thng tin k ton. D liu. Kt thc giai on ci t, h thng cn c th nghim ban u v th nghim chnh thc (hay th nghim chp thun t ngi s dng) trc khi chnh thc s dng. giai on ny, cc d liu ca h thng c c chuyn i sang h thng mi hon chnh v y trc khi s dng. Nh vy cht lng d liu chuyn i t h thng c sang h thng mi s quyt nh cht lng d liu ca h thng (Vosburg and Kumar, 2001) v quyt nh cht lng thng tin ca h thng. Lun n chn cht lng d liu chuyn i l ni dung nh hng cht lng thng tin k ton. K thut. L k thut ci t, hun luyn, th nghim ca nh t vn. N th hin trong kinh nghim, kh nng ca nh t vn. Khch hng. Chnh l doanh nghip m i din t ban qun l cp cao v i d n. Mi trng. Cng l lun tng t nh giai on phn tch. Chin lc, chnh sch. Giai on ci t, hun luyn ny c thc hin theo cc chin lc, k hoch vch ra giai on lp k hoch v phn tch h thng. Trong giai on ci t, hun luyn, s phn ng ca nhn vin vi h thng ERP cng l ni dung nh hng cht lng h thng ERP v do nh hng cht lng thng tin k ton C s h tng. Tt c cc vn v t chc c s d liu, h thng k thut hin hnh phc v ci t h thng nhng khng nh hng trc tip ti cht lng thng tin k ton. Tm li trong giai on ci t, ngoi cc nhn t ging nh giai on phn tch, lun n nhn din thm 1 s nhn t mi l hun luyn, th nghim h thng ERP v cht lng d liu chuyn i t h thng c sang h thng mi. Cc

79

ni dung nh hng ti s thnh cng ca d n ERP v cng l nh hng ti cht lng thng tin k ton, l : Kinh nghim, nng lc nh t vn trin khai th hin qua vic tun th qui trnh th nghim, hun luyn ngi s dng h thng, gii quyt s c trong giai on thc hin h thng. Cam kt v h tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip. Th hin s cam kt i mi, quyt tm theo i d n, cc bin php h tr n nh doanh nghip Nng lc i d n trong qu trnh tham gia th nghim h thng Hun luyn ngi s dng h thng ERP Th nghim h thng : th hin phng php v thng tin phc v th nghim. Cht lng d liu chuyn i t h thng c sang h thng mi. N c nh gi qua ni dung, hnh thc ph hp ca d liu chuyn i cng nh c y h s chuyn i d liu. Chnh sch Qun l thay i : Qun l s phn ng ca nhn vin 2.2.3.4. Giai on vn hnh s dng.

y l giai on h thng ERP c s dng chnh thc. Trong giai on ny cc b phn chc nng trong doanh nghip s dng phn mm ERP thc hin cc hot ng theo chc nng ca mnh. Sn phm thng tin k ton c to ra trc tip t giai on ny. Sn phm dch v. L cc bo co v thng tin ti chnh doanh nghip, thng tin hot ng doanh nghip. i vi k ton, cht lng thng tin k ton chnh l cht lng sn phm thng tin ca h thng ERP. Thc hin cng vic. L qui trnh x l gm: thu thp, nhp liu, x l thng tin ca cc phn h trong h thng ERP. Do c im ERP, qui trnh x l thng tin gn km cng qui trnh qun l v thc hin hot ng kinh doanh (xt duyt v thc hin) v kim sot ; v n cng chnh l qui trnh x l ca phn mm ERP. Qui trnh ny cn ph hp vi nhu cu x l kinh doanh

80

v x l thng tin ca doanh nghip v n quyt nh cht lng sn phm thng tin. V vy cc nghin cu u nhn nh y l nhn t quyt nh thnh cng h thng ERP, th hin thnh cng ti cu trc qui trnh x l v chn la phn mm ERP ph hp (Plant and Willcocks, 2007). Lun n chn qui trnh x l l ni dung c nh hng cht lng thng tin k ton. Ngi tham gia. Trong giai on s dng, c rt nhiu ngi tham gia vo qui trnh hot ng kinh doanh v x l thng tin. Trong doanh nghip, ngi tham gia h thng gm (1) nhn vin thc hin hot ng kinh doanh; (2) nhm ngi qun l, gim st v xt duyt hot ng; (3) nhn vin k ton a cc d liu lin quan nghip v c tnh k ton cui thng nh bt ton kha s, iu chnh; (4) nhm ngi CNTT xy dng cc chnh sch lin quan ti chnh sch an ton h thng v x l thng tin k ton; (5) nhm kim ton nh gi, kim tra ton h thng v (6) ban qun l cp cao doanh nghip. Bn ngoi doanh nghip l nh t vn, trin khai ERP cung cp dch v h tr nhm ngi tham gia ca doanh nghip. o Nhm nhn vin thc hin hot ng kinh doanh. H va l ngi trc tip thc hin hot ng kinh doanh, va l ngi a d liu ban u v hot ng kinh doanh hng ngy vo h thng. Cht lng ca d liu v thng tin ph thuc ch yu vo hot ng a d liu vo h thng ca nhm ngi ny. V vy k nng thao tc h thng cng trnh nghip v, hiu bit dng thng tin v s tun th theo cc chnh sch v k lut doanh nghip l ni dung rt nh hng ct li ti cht lng thng tin. o Nhm ngi gim st. H cn a ra cc xt duyt hot ng khng ch trn giy t m cn trn h thng ERP m bo kp tin theo qui trnh hot ng v m bo kim sot hot ng kinh doanh. o Nhm nhn vin k ton. Trong k, k ton cn nhp cc d liu lin quan hot ng kinh doanh nhng cha nhp b phn hot ng kinh doanh nh mua dch v hoc chi ph to gi tr cho cc ti sn hin vt c a vo h thng t b phn hot ng kinh doanh. Cui k, k

81

ton nhp cc d liu c tnh k ton, to cc bt ton kha s v cc bo co k ton lin quan. Nhm ngi ny rt cn k nng v hiu bit v k ton v h thng c th pht hin kp thi cc sai st v d liu trong h thng lin quan hot ng kinh doanh cng nh a ra cc phn tch thng tin hu hiu cung cp ngi s dng. Ngoi ra k ton vin thc hin cc c tnh k ton cui k nn tnh tin cy ca thng tin b nh hng bi s xt on ca k ton o Nhm ngi xy dng cc chnh sch an ton thng tin v h thng (Nhm ngi qun l cp b phn). Trong mi trng ERP, ngi s dng c c hi truy cp vo d liu h thng nhiu hn, c th d on d dng hn kt qu lin quan ti vic hon thnh cc mc tiu ti chnh cho trung tm hay b phn ca mnh, do h c khuynh hng can thip vo cc d liu c tnh c tnh hay iu chnh bi chnh sch (Brazel and Li, 2005, Brazel and Li, 2008). V l ny, vai tr ca nhm ngi xy dng chnh sch an ton h thng v thng tin rt quan trng. H cn xy dng chnh sch quyn truy cp h thng v d liu nh nhp liu tp tin chnh (khai bo d liu), nhp liu nghip v pht sinh, xem d liu, chnh sa d liu. c bit vic khai bo v chnh sa d liu khai bo v cc chnh sch l cc k quan trng nhm hn ch nhng iu chnh linh hot phc v vic hon thnh mc tiu ti chnh b phn. V d khai bo v iu chnh chnh sch khu hao v chnh sch d phng, phn b, kt chuyn chi ph. H cng cn xy dng h s bo mt, an ton truy cp v cm nang hng dn thao tc bo mt cho cc nhn vin khc chng hn nh mt khu truy cp, thi quen thao tc h thng v.v. o Nhm kim ton. H c chc nng sot xt v nh gi vic tun th quy nh ca doanh nghip, cc tnh tin cy ca bo co v kim sot h thng. o Ban qun l cp cao doanh nghip. H c vai tr h tr cho cc hot ng ca tt c cc thnh vin trong doanh nghip, gii quyt cc mu

82

thun hay chng i ca nhn vin doanh nghip vi vic thc hin ERP. y l nhn t thnh cng h thng ERP (Wang and Chen, 2006, Xu et al., 2002) o Nh t vn trin khai. H c vai tr h tr doanh nghip trong qu trnh s dng h thng ERP. y l nhn t thnh cng h thng ERP (Plant and Willcocks, 2007, Wang and Chen, 2006) Cc nghin cu ch ra cc nhm ngi tham gia trong doanh nghip nh hng quan trng ti cht lng h thng ERP, i hi h c k nng v hiu trch nhim trong vai tr v v tr ca mnh (Vosburg and Kumar, 2001, Grabski et al.) v do nh hng ti cht lng thng tin k ton. Lun n chn nhm ngi trong doanh nghip vi tiu k nng v hiu bit ca ngi tham gia h thng l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. K nng v hiu bit ca ngi tham gia (ngi s dng h thng) th hin vic tun th qui trnh s dng, mc thnh tho v thun thc thao tc h thng, cch khai thc thng tin t h thng. S h tr ca ban qun l cp cao doanh nghip v H tr ca nh t vn trin khai cng c chn l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. D liu. l d liu thu thp trong qu trnh thc hin hot ng kinh doanh v cc d liu lu tr trong c s d liu v chnh sch qui nh, hot ng kinh doanh thc hin v d liu k ton lin quan. Rc vo rc ra l thut ng cc sch tin hc thng hay dng ch tm quan trng ca d liu vi cht lng thng tin. Thut ng d liu bn c dng trong tin hc ch nhng d liu: khng chnh xc, khng nht qun trong qu trnh thu thp, lu tr d liu nhng v tr khc nhau trong qu trnh thu thp, lu tr, truy cp d liu (Vosburg and Kumar, 2001). Mt v d d liu bn nh: cng mt khch hng c th c lu tr vi 2 thng tin khc nhau 2 m khch hng khc nhau; hoc cng thng tin t hng nhng khi lu b phn bn hng khc vi thng tin b phn k ton v ngy giao hng hay thc hin. Yu cu d liu cn

83

ton vn ngha l cn: y , chnh xc, nht qun, c nh vy mi to c thng tin ton vn v tin cy nh s chnh xc, y , nht qun vi nhau. Do tm quan trng ca d liu to thng tin nn lun n chn cht lng d liu thu thp v lu tr l mt thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Cht lng d liu thu thp v lu tr th hin qua s chnh xc, kp thi v y , ph hp nhu cu thng tin ca ngi s dng; an ton trong lu tr d liu. K thut. giai on s dng, k thut chnh l qui trnh x l v phn mm ERP. Trong mi trng ERP, qui trnh x l hot ng kinh doanh v x l thng tin c thc hin qua hot ng ca phn mm ERP. N th hin qua vic p ng yu cu x l hot ng kinh doanh v x l thng tin ca doanh nghip, kim sot qu trnh x l thng tin, phn mm ERP n nh, sn sng s dng; thun tin, d s dng, d nng cp. Nh vy cht lng thng tin b nh hng trc tip bi qui trnh x l v cht lng phn mm ERP. Lun n chn qui trnh x l v cht lng phn mm ERP lm thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Khch hng/ ngi s dng sn phm. L ngi nhn v s dng thng tin k ton do h thng cung cp. Trong mi trng ERP, khch hng gm khch ni b (cng ng thi l tt c cc nhn vin, ngi qun l ni b cn cc thng tin k ton cho cng vic ca bn thn) hoc nhng ngi bn ngoi h thng chng hn khch hng hay nh cung cp (nu ERP II c trin khai), nh u t. Khch hng c th truy cp trc tip vo h thng ERP hoc gin tip thng qua knh truyn thng doanh nghip ly thng tin. i vi ngi s dng trong ni b, h chnh l ngi va a d liu vo h thng, va ly thng tin do h thng x l nn thao tc, thi s dng h thng ca h gp phn quyt nh s n nh v chnh xc, kp thi x l thng tin. Theo kinh nghim trin khai ERP ca chnh cng ty FPT, do nhiu nhn vin ly qu nhiu d liu so vi nhu cu thc nn i hi h thng phi truy xut d liu lu tr t nhiu ni vi nhiu mc thi gian khc nhau, dn ti h thng b tc

84

nghn, lm h thng x l chm, gim tnh sn sng ca thng tin. V h cng chnh l ngi tham gia h thng nn c la chn ni dung k nng v hiu bit ca ngi tham gia h thng i vi ngi s dng bn ngoi, h l ngi i hi mc thng tin chnh xc, tin cy ra quyt nh u t, cho vay. V th tc ng ngc li i vi yu cu m bo tnh chnh xc, tin cy, kp thi ca h thng v nh hng cht lng thng tin, v lun n chn ngi s dng bn ngoi l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Mi trng. L thnh phn m t vn v vn ha doanh nghip, t chc, gim st, kim tra, lut php lin quan hot ng doanh nghip v phn mm ERP. o Mi trng vn ha doanh nghip. Nh trnh by trong giai on phn tch h thng, vn ha doanh nghip l nhng hoi bo, trit l kinh doanh ca doanh nghip do hi ng qun tr v qun l doanh nghip a ra, nhm n nh cch c x, cch gii quyt trong cng vic ca cc thnh vin trong doanh nghip. N l cng c quan trng hng dn, iu chnh t duy v hnh ng nhn vin trong doanh nghip, l cht kt dnh cc phng ban chc nng trong doanh nghip. Mi trng ERP to s gn b, ph thuc ln nhau trong qu trnh thc hin cng vic. Trong giai on s dng h thng, vn ha doanh nghip hng ti vic hp tc cc c nhn, gn b chia s vi nhau trong qu trnh x l hot ng kinh doanh v x l thng tin. N l nn tng gip hot ng h thng ERP kp thi, hiu qu, nh hng to thng tin kp thi, hiu qu. Lun n chn mi trng vn ha l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton o Php l. Lin quan ch yu ti vic la chn, iu chnh phn mm trong qu trnh trin khai h thng. N c th hin qua nng lc ca c nh t vn, i d n v ban qun l cp cao doanh nghip trong vic a ra

85

quyt nh iu chnh phn mm nn lun n khng chn vn php lut y nh ni dung nh hng cht lng thng tin k ton. o Kim tra, gim st. Theo l thuyt v kim sot, hot ng gim st kim tra l thnh phn quan trng gip h thng pht hin sai st v iu chnh h thng nhm gip vic qun l h thng t mc tiu qun l. giai on s dng h thng, kim tra, gim st qu trnh s dng v bo dng h thng cc k quan trng v n l giai on trc tip x l d liu, to thng tin. Vic gim st kim tra trc v trong qu trnh x l nghip v s do ngi gim st, qun l b phn thc hin, vic gim st sau nghip v s do cc nhn vin kim ton ni b hay kim ton c lp thc hin. V vy lun n chn mi trng kim tra, gim st l mt thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Thnh phn nhn t ny c nh gi qua hot ng kim tra gim st h thng nh k, gim st thng xuyn vic truy cp h thng. Ngoi ra, mi trng kim tra, gim st cn c nh gi qua trnh v s hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton vin. Chin lc. L cc chin lc, chnh sch qun l kinh doanh, nhn s, x l thng tin trong h thng ERP. N bao gm cc chin lc, chnh sch: o Kim sot h thng ERP. m bo kim sot h thng ERP, cn c cc chnh sch kim sot qui trnh thc hin hot ng kinh doanh, truy cp h thng v d liu, thng tin xy dng cc hot ng kim sot v kim tra gim st h thng ERP. V vy lun n chn la chnh sch kim sot h thng ERP l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. o Nhn s: Chnh sch s dng, khen thng, k lut v o to hun luyn nhn vin. N rt quan trng v l nn tng cho vic m bo v duy tr cht lng nhn vin doanh nghip. V vy lun n chn chnh sch kim sot nhn s l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton.

86

o Qun l thay i. Trong giai on s dng, cc chnh sch qun l thay i v k thut th hin trong chnh sch kim sot h thng ERP nhm m bo h thng t c s tin cy, an ton, bo mt, ton vn v sn sng (Romney and Steinbart, 2006) nn lun n khng chn la qun l thay i k thut. Trong qu trnh s dng h thng ERP, nu doanh nghip khng phn ng kp thi vi cc thay i ca nh nc v vn hch ton th cht lng thng tin k ton chc chn s b nh hng. Vn v phn ng ca ngi s dng trong giai on s dng h thng cha c trnh by cc phn khc nn lun n la chn chnh sch qun l s phn ng ngi s dng v qun l phn ng vi thay i ca nh nc) l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. C s h tng. L cc vn v h thng thit b, mng truyn thng lin quan h thng ERP. Nu c s h tng b h hng hay ngng tr trong qu trnh s dng s nh hng cht lng thng tin k ton. V vy lun n chn cht lng thit b, c s h tng l thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. N c nh gi qua s n nh ca h thng v s bo dng h thng. Tm li, trong giai on s dng, cc nhn t nh hng s thnh cng ca ERP nhiu hn v c th phn thnh cc thnh phn: Qui trnh x l kinh doanh v x l thng tin, kim sot hot ng kinh doanh v x l thng tin ph hp v p ng c im hot ng v nhu cu qun l, cung cp thng tin Cht lng phn mm ERP: kim sot hot ng x l thng tin, s n nh v sn sng s dng, d s dng, d nng cp khi c phin bn mi Cht lng d liu thu thp v lu tr: kp thi, chnh xc, y v ph hp nhu cu thng tin ca ngi s dng Cht lng C s h tng thit b, truyn thng: s n nh, sn sng s dng

87

K nng v hiu bit ca ngi tham gia trong qu trnh x l kinh doanh v x l thng tin v mc thun thc thao tc v cch truy xut thng tin. S h tr ca ban qun l cp cao doanh nghip S h tr ca nh t vn trin khai: bo dng h thng v h tr trc trc s dng h thng Chin lc, chnh sch s dng v kim sot cht lng h thng ERP, kim sot an ton d liu v k thut. Chin lc, chnh sch o to hun luyn v s dng nhn s Chin lc, chnh sch qun l phn ng ca ngi s dng v thay i qun l k ton ca nh nc Vn ha doanh nghip : gn b, chia s ca nhn vin doanh nghip Kim tra, gim st h thng Nhn t c tnh nh hng: ngi s dng bn ngoi h thng. 2.2.3.5. Kt lun v nhn din cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP theo m hnh h thng hot ng Theo kt qu phn tch cc thnh phn theo m hnh h thng hot ng p dng cho h thng ERP theo y cc giai on pht trin h thng, lun n tng hp 12 thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. Chng gm: Thnh phn 1. Tm nhn, cam kt v h tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip (gi tt l Ban qun l). Thnh phn nhn t ny c o lng (nh gi) qua (1) vic xy dng k hoch pht trin h thng ERP ph hp chin lc pht trin chung doanh nghip v (2) hoch nh ng v r rng cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip. ( m t giai on lp k hoch h thng). Tm nhn cn th hin qua (3) kh nng quyt nh hay xt duyt ng qui trnh qun l v cc gii php do nh t vn trin khai v i d n ngh (4) hiu bit ERP chn la ng nh t vn, cung cp ERP (phn tch giai on phn tch h thng) (5) s cam kt i mi qui trnh qun l v thc hin h thng ERP trong tt c cc giai on trin khai (phn tch, hun luyn, ci t h thng) v s dng h thng ( phn tch giai on

88

phn tch h thng, ci t hun luyn v s dng h thng); (6) s h tr ca ban qun l cp cao doanh nghip qua vic gii quyt cc bt ng, tranh chp gia cc b phn, phi hp hot ng gia cc b phn v (7) ban qun l cp cao phn ng kp vi nhng phn ng xu (chng i) ca ngi s dng h thng ERP ( phn tch giai on phn tch h thng, ci t hun luyn v s dng h thng). Thnh phn nhn t 2. Nng lc v kinh nghim v s h tr ca nh t vn trin khai (gi tt l Nh t vn trin khai) Thnh phn nhn t ny c nh gi qua (1) kin thc v lnh vc qun tr kinh doanh; (2) am hiu lnh vc hot ng ca doanh nghip; (3) am hiu k ton; (4) am hiu kim sot ni b; (5) phng php phn tch h thng ng; (6) c kinh nghim trong trin khai ERP; (7) cht lng hot ng h tr v bo hnh sn phm ERP. Thnh phn nhn t 3. Nng lc i d n (gi tt l i d n). Thnh phn ny c nh gi qua: (1) c y i din cc b phn chc nng doanh nghip tham gia d n ERP; (2) c kh nng chuyn mn v hiu bit v hot ng doanh nghip; (3) bit xc nh ng v yu cu qun l doanh nghip, yu cu thng tin chi tit; (4) kh nng phi hp vi nh t vn; (5) hiu bit v kim sot (phn tch giai on phn tch, ci t v hun luyn h thng) Thnh phn nhn t 4. Th nghim h thng. Thnh ph ny c ni dung (1) qui trnh v phng php th nghim h thng ERP; (2) ngi s dng cn th nghim h thng y trc khi s dng; (3) c h s k thut v hng dn s dng h thng ERP y . (phn tch giai on ci t, hun luyn h thng) Thnh phn nhn t 5. Hun luyn v tham gia ca nhn vin doanh nghip (gi tt l hun luyn v nhn vin). Thnh phn ny c ni dung: (1) hiu r qui trnh s dng h thng; (2) Hiu mc nh hng ca hot ng bn thn ti cc b phn hoc c nhn khc trong doanh nghip; (3) hiu r cc tiu chun cht lng thng tin; (4) Tun th qui trnh thc hin ERP; (5) mc

89

thun thc thao tc h thng ERP; (6) Nhn thc v cch khai thc thng tin t h thng ERP. ( phn tch giai on ci t hun luyn ngi s dng v giai on s dng h thng) Thnh phn nhn t 6. Cht lng d liu. (Ni dung c phn tch giai on ci t hun luyn h thng v giai on s dng h thng). N bao gm cht lng trong qu trnh chuyn i d liu t h thng c sang h thng mi v cht lng trong qu trnh thu thp d liu hot ng kinh t. N bao gm: (1) Chuyn i y ni dung v ph hp hnh thc d liu vi h thng mi; (2) y h s chuyn i h thng; (3) D liu c nhp chnh xc; (4) D liu c nhp kp thi; (5) Ni dung d liu nhp y v ph hp nhau cu thng tin ngi s dng; (6) An ton lu tr d liu Thnh phn nhn t 7. Qui trnh x l v cht lng phn mm ERP (gi tt qui trnh x l v phn mm ERP). Trong mi trng ERP, v qui trnh x l ca h thng gn lin cng phn mm ERP, nn lun n nhp qui trnh x l v phn mm ERP thnh mt nhn t nh hng cht lng thng tin k ton. ( phn tch giai on s dng h thng). Qui trnh x l v phn mm cn p ng nhu cu ngi s dng, kim sot c qu trnh s dng h thng v d liu, thun tin cho ngi s dng. N c nh gi c th qua: (1) phn mm p ng c nhu cu x l v cung cp thng tin ngi s dng; (2) phn mm kim sot c qu trnh nhp liu (gm nhc nh kim sot nhp liu v to mt s ni dung t ng trong qu trnh nhp liu); (3) phn mm kim sot c truy cp d liu v h thng; (4) phn mm c giao din thun tin s dng; (5) phn mm cho php d dng b sung ti khon v phng php k ton theo yu cu ngi s dng; (6) phn mm d dng nng cp khi c phin bn mi; (7) s n nh ca phn mm. Thnh phn nhn t 8. Cht lng thit b, c s h tng gi tt l C s h tng. (c phn tch giai on s dng): (1) s ph hp v n nh ca h thng my, h thng mng doanh nghip;

90

Thnh phn nhn t 9. Chin lc, chnh sch pht trin ERP. Do c nhiu chin lc, chnh sch nh hng cht lng thng tin k ton (nh phn tch c 3 giai on phn tch h thng, ci t hun luyn h thng v vn hnh s dng h thng) lun n s tch thnh tng nhm chin lc, chnh sch ph hp. Nh vy y l khi nim a hng. Chnh sch kim sot cht lng. c o lng qua cc ni dung: Kim sot s dng h thng. Gm: (1) phn chia trch nhim y , r rng; (2) s dng mt m kim sot truy cp d liu; (3) mc chi tit phn quyn s dng; (4) s dng mt m kim sot s dng h thng; (5) kim sot vic iu chnh d liu tp tin chnh lin quan c tnh k ton ca ngi Qun l b phn k ton. Kim sot cht lng thng tin v s dng thng tin c nhn. Gm (1) xy dng tiu chun cht lng thng tin r rng; (2) qui nh cch cng b v s dng thng tin c nhn; (3) xt duyt trc khi cng b thng tin c nhn khch hng; Kim sot n nh h thng: thng xuyn kim tra h thng my v mng ni b Chnh sch kim sot nhn s. Gm (1) bng m t cng vic r rng nhn vin; (2) m t v hng dn s dng h thng; (3) m t r rng c cu t chc h thng; (4) chnh sch lun chuyn nhn s; (5) qui nh khen thng k lut nhn vin; Chnh sch qun l thay i. Gm (1) chnh sch v k hoch phn ng kp vi thay i qui nh nh nc v ti khon v phng php hch ton; (2) chnh sch ng ph vi phn ng xu ca nhn vin. Thnh phn nhn t 10. Mi trng vn ha doanh nghip gm (1) s hp tc ca cc c nhn trong qui trnh thc hin h thng; (2) s sn sng chia x cng vic ca nhn vin. Thnh phn nhn t 11. Mi trng gim st, kim tra. N bao gm (1) s gim st kim tra truy cp h thng ca ngi qun tr h thng; (2) gim st,

91

kim tra nh k h thng v thng tin ca h thng; (3) s hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton ni b; (4) s hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton c lp. Thnh phn nhn t 12. Ngi s dng bn ngoi doanh nghip. 2.3. C IM NG DNG ERP TI VIT NAM Vit Nam ti thi im ny, cc vn lin quan ti ERP ch yu c vit v tng kt di dng cc bi bo ca cc chuyn gia ERP hay ngi qun l doanh nghip s dng ERP v kinh nghim trin khai hoc cc hi tho v vn ERP ti Vit Nam ch cha c mt nghin cu hn lm, thc nghim no v cc c im ng dng ERP ti cc doanh nghip. V vy trnh by c im ng dng ERP ti Vit Nam, lun n tng hp t cc bi bo mng hoc din n vit v kinh nghim trin khai ERP, thc trng ERP trn cc trang web v ERP nh http://eac.vn; http://www.pcwold.com.vn; http://perp.vn; http://erp4vn.net; http
U T 1 T 1 U U T 1 T 1 U U T 1 T 1 U U T 1 T 1 U U T 1

://solutions.eqvn.net v c truy cp t 2009 n 2011.

T 1 U

Mc ch vic phn tch cc c im ng dng ERP ti Vit Nam nhm xc nh nhng c th c tnh ring bit ca Vit Nam nh hng ti cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton c nhn din mc 2.2. T , lun n s iu chnh cc nhn t nhn din nhm xc nh ng m hnh nghin cu v cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. 2.3.1. c im phn mm ERP ti Vit Nam .

Ti cc doanh nghip Vit Nam cc gii php phn mm thng c a vo doanh nghip theo 2 cch (Mekong Capital, 2004): Phn mm ERP t pht trin. y l trng hp doanh nghip yu cu mt nhm lp trnh vin trong hoc ngoi doanh nghip vit mt phn mm ERP theo yu cu ring ca doanh nghip. Thng thng cc phn mm ny ch tp trung vo nhng hot ng m cng ty ch trng tin hc ha nh phn mm k ton, bn hng v.v.., khng c cc phn h ca h thng ERP v

92

thng hn ch v cc gii php x l kinh doanh. Pht trin phn mm theo cch ny c th ph hp nhu cu ban u ca doanh nghip nhng s tht l ri ro trong trng hp ny l cao nht v mt h thng ERP i hi mt nhm lp trnh vin ln vi y kin thc v qun tr v c kinh nghim trong trin khai ERP nhiu nm, nn nhm lp trnh ny kh p ng c yu cu cao v gii php cng nh t vn. Phn mm ERP c thit k v xy dng sn. y l la chn ca rt nhiu doanh nghip , ang v s tch hp ERP vo h thng thng tin qun l ca bn thn doanh nghip. Nhng h thng phn mm ny c cc cng ty trong nc hoc cc cng ty ni ting trn th gii trong lnh vc nghin cu trin khai ERP vit ra. N c ng dng cng lc cho nhiu cng ty, doanh nghip trn th gii, c pht trin lin tc da trn kinh nghim trong qu trnh trin khai rt nhiu doanh nghip nn qu trnh trin khai s nhanh hn, an ton v tit kim chi ph hn v c bit l cht lng gii php tt hn nhiu so vi mt d n ERP t xy dng mi. o Cc phn mm thng mi c vit sn do cc cng ty Vit Nam thc hin v d LacVits AccNet 2000, MiSA-AD 5.0, Fast Accounting, VSDCs AC Soft, BSCs Effect, Scietecs KTV 2000, Gen Pacifics CAM, DIginets Lemon 3v.v.. Ngoi phn h k ton, mt s cng ty phn mm trong nc cng pht trin mt s phn h ERP khc nh theo di t hng v.v..nhng khng y cc chc nng hay qui trnh nh cc phn h ERP ca nh cung cp nc ngoi thng c. Vi nhng doanh nghip nh, c th chn cc phn mm ERP do cc cng ty Vit Nam vit. Tuy nhin, cc ERP ni a hu ht cha c phn h sn xut; s lin kt gia cc phn h cha tht tt; tc gi ca cc ERP ni a phn ln l nhng k s tin hc, trong khi thc cht ERP l quy trnh, l qun tr, v th h c th khng lng ht cc tnh hung qun l c th xy ra. Cc nh cung cp gii php ERP Vit Nam th tp trung phn khc cc doanh nghip va v nh Vit Nam.

93

o Hin nay cc gii php ERP nh Oracle, SAP, Tectura, Atos, Soltius, MS Dynamics xm nhp th trng phn mm Vit Nam. C Oracle v SAP u k kt i tc chin lc vi chnh nhng nh t vn trin khai gii php ERP ca Vit Nam l FPT, PythisXu hng sp ti cc nh t vn v trin khai FPT s bn a ha cc phn mm SAP, Oracle, MS Dynamics Bao gm vic Vit ha ng dng bng cch xy dng kho thut ng ting Vit cho cc phn h c bn: Financials, Logistics, Business warehouse, Basic v CrossApplication Components; a cc yu cu c th ca th trng Vit Nam vo b ci t v b sn phm trin khai nh cp nht cc chun mc ti chnh, cc nghip v v bo co c th ca Vit Nam. V c ngun cung cp gii php ERP phong ph nh vy nn doanh nghip c thun li l c nhiu c hi la chn phn mm. Tuy nhin, ngc li, c im ny yu cu ban qun l cp cao doanh nghip phi c kinh nghim, hiu bit v rt tnh to chn c phn mm ph hp, khng b sa vo vn thng hiu, chi ph phn mm m cui cng khng chn c phn mm ph hp nht vi doanh nghip. 2.3.2. c im qui m cc doanh nghip ng dng ERP

Mc d hin nay cc nh sn xut trong nc v nhp khu u a ra c nhiu gii php cho nhiu i tng khch hng khc nhau vi gi t vi ngn n vi triu dollas M (PC World B s thng 11/2003) nhng phn ln cc cng ty Vit Nam quan tm n trin khai ERP hin nay u l nhng cng ty ln vi doanh s t vi trm t ng tr ln. Chnh v th h quan tm n cc gii php hng u th gii nh SAP v Oracle, l hai gii php c th phn ln nht th gii. V vy danh sch 102 doanh nghipVit Nam ng dng thnh cng ERP u dng 2 gii php ny - theo s liu thng k thng 02/2010, trch http://eac.com. Hin nay s doanh
U T 1 T 1 U

nghip trin khai v ng dng ERP ch khong 1,1% s doanh nghip c nc

94

Cc doanh nghip c qui m nh v va thng kh c kh nng p ng v mt ti chnh cho cc gii php ERP hng u th gii nn thng chn cc gii php mc thp hn nh Microsoft hoc cc gii php ni. mt h thng ERP hot ng hiu qu, ngoi chi ph bn quyn phn mm cn cn cc chi ph trin khai, hun luyn, bo dng phn mm (m thng thng nhng chi ph ny c th cao bng hoc hn chi ph bn quyn). Ngoi ra, qu trnh trin khai h thng ERP thng ko di t 1 nm ti 18 thng hoc hn ty qui m. Do rt cn mt ban qun l doanh nghip c kinh nghim v kin thc chn la gii php ERP ph hp qui m, kh nng ti chnh v ngun lc nhn s; C quyt tm v cam kt theo ui d n chn. 2.3.3. c im nh t vn v trin khai ERP ti Vit Nam

Trn th gii, xu hng hin nay l chuyn mn ha gia nh sn xut phn mm, nh bn l vi dch v gia tng v nh cung cp dch v trin khai m bo tnh chuyn mn ha, nng cao cht lng sn phm, dch v v th phn. Tri vi xu hng ny, cc nh sn xut phn mm Vit Nam kim lun vai tr nh bn l v trin khai dch v t vn, ci t phn mm v vy c cc hn ch v s a dng th trng v cht lng cht lng phn mm. i vi cc sn phm ERP ngun gc nc ngoi, hin ti Vit Nam c nhiu nh t vn trin khai (hoc ch t vn c lp cch gii quyt v sau chuyn doanh nghip khc trin khai ERP) trong ln nht l 2 nh t vn v trin khai FPT v Pythis. H l cc i tc chin lc ca SAP, Oracle ti Vit Nam. Cc sn phm ca SAP v Oracle c FPT v Pythis trin khai tp trung ch yu cc doanh nghip c qui m ln. Tuy vy, th trng qui m va v nh cng ang c quan tm. Hin nay s lng cc nh t vn trin khai Vit Nam vn cn hn ch v kinh nghim do s lng doanh nghip trin khai cha nhiu. Do thc t qun l v k ton Vit Nam c nhiu khc bit vi gii php chun ca ERP, nn mt phn mm ERP khng th p dng nguyn bn hon ton vo mt

95

doanh nghip m s phi c cc ty chnh. Ty vo tnh cht ca cc cng vic, c th phn loi ty chnh gm cc vic sau:

Pht trin thm cc nghip v m h thng cha c hoc p ng cha y cc tnh hung xut hin ti doanh nghip.

Pht trin thm cc bi ton ring ca ngnh hoc do quy trnh cng ngh sn xut khc bit c ti doanh nghip. V d bi ton qun l kch c hoc tnh ton d bo phn loi sn lng tm s b da trn xc sut nh bt tm ti cc im ngu nhin hoc kt ni h thng h tr thit k vo chng trnh qun l ERP

Pht trin cc bo co c th m doanh nghip mong mun khai thc t c s d liu.

Pht trin hon thin cc tin ch nng cao nng sut khai thc v s dng phn mm.

Khi tin hnh kho st s b tm hiu gii php cng nh trong giai on m phn hp ng, vic xy dng c cc thng s c th ring cho doanh nghip l rt kh. Mt khc, khch hng nu khng c kin thc v kinh nghim pht trin h thng thng kh nu ra ht cc yu cu ngay t u giai on phn tch m s pht sinh cc yu cu mt cch t t cc giai on tip theo. V vy nu nh t vn c kinh nghim th s xc nh r rng khi lng cng vic v mc hon thnh mi giai on, bit cch gi m v trnh by cc yu cu ca doanh nghip r rng hn ch c cc pht sinh bt ng gia nh t vn v doanh nghip giai on sau. Nh t vn v trin khai cn cn nhc a ra gii php gii quyt ph hp. Vi nhng quyt nh ty chnh kiu u tin cn phn nh r nghip v cn thiu hoc cha x l tnh hung thc t hay l doanh nghip yu cu phn mm ERP phi theo quy trnh c hin hnh ca doanh nghip. Ngi s dng thng c xu hng a nguyn cng vic hot ng hin ti vo h thng m t ch n yu t thay i quy trnh qun l cho ti u hn dn n cc yu cu ty chnh b sai.

96

Vi cc yu cu c th ngnh th cn ch n kh v nh hng ca thi gian thc hin ty chnh n tin d n cng nh kinh ph pht sinh quyt nh thc thi. C nhiu trng hp do doanh nghip qu ch tm vo yu cu ny dn n tin b nh hng ln, n khi vn hnh khai thc li t hiu qu thp nh v d ca FPT v ty chnh bo co nu trn. Mt trong cc yu cu ty chnh khc m doanh nghip khch hng thng yu cu l chnh sa cc tin ch c trong phn mm. V d nh ngi nhp liu thay v phi ch lnh xt duyt trn h thng mi c tip tc thao tc hot ng ca mnh th li yu cu khng cn xt duyt ny na v c chng t chng minh. Cc yu cu kiu ny cn c xem xt nghim tc di gc nh qun l v bin gii gia thun li cho ngi dng v vic ph v quy trnh chun ca phn mm l rt mong manh. V th khi gp cc yu cu thay i v mt tin ch, c bit l vn hiu chnh d liu, nh t vn cn phi gi vng nguyn tc trnh sa ly vo nhng yu cu khng cn thit gip h thng khai thc ng vi quy trnh t ra. Theo tng kt th thng thng cc nh t vn Vit Nam rt d chiu theo cc yu cu ty chnh ca khch hng. V vy, nh t vn c kinh nghim tt s bit dung ha gia yu cu doanh nghip v qui trnh chun mt cch hp l v ph hp gip doanh nghip c mt gii php ERP ph hp Do vic ng dng ERP Vit Nam cn mi, khc rt nhiu so vi thi quen cng nh qui trnh h thng hin hnh hoc khi b sung, chnh sa theo yu cu qui nh k ton. V vy dch v t vn, sa cha, bo hnh, bo tr h thng, khc phc s c l rt quan trng. Thc t ti Vit nam cc doanh nghip u u tin la chn cc nh nh cung cp dch v trin khai ERP vi cam kt h tr ti a v thi gian v tin sa cha. 2.3.4. c im qun l ca cc doanh nghip Vit Nam ng dng ERP l ng dng qui trnh v phng php qun l mi. V vy khi nh gi vic ng dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam cng cn xem xt im bt u qun l trc khi ng dng ERP ca cc doanh nghip ny.

97

Theo l thuyt v qun tr doanh nghip, cc m hnh qun l doanh nghip trn th gii pht trin ln lt t qun l theo thun tin ti qun l theo s hp l bao gm theo chc nng, theo qui trnh v theo mc tiu. Qun l theo s thun tin l cch c cu t chc c xy dng trn nguyn tc thun tin theo cng vic nh phng hnh chnh, sn xut, k thut, k hoch m khng n tnh cht ca chng (i hi tr c, chn tay..). Nhng cng vic lin quan vi nhau, thun tin, c gom chung vo mt b phn. V d phng k hoch tnh ton chng trnh sn xut, yu cu xut, mua nguyn vt liu. thun tin, phng k hoch thc hin lun vic i mua nguyn vt liu. T phng k hoch - vt t ra i v.v.. V y cng chnh l m hnh qun l ca a phn cc doanh nghip Vit Nam trc nm 1990 (Nguyn Ngc Bch, 2005). Qun l theo cng vic l m hnh qun l m cc cng vic c thc hin chuyn mn ha, cc cng vic c tnh cht ging nhau c sp xp theo tng b phn chc nng. Vic qun l ch trng vo mc tiu cng vic l lm ci g, bao nhiu, cht lng th no. Mi quan h gia cc b phn chc nng cha thc s cht ch. Qun l theo qui trnh ngha l cc hot ng trong doanh nghip c phn thnh cc cng on nh trong qui trnh. Mi ngi hoc nhm ngi thc hin mt cng on nh. Nh vy mt sn phm cn c thc hin bi nhiu ngi hoc nhiu nhm ngi. Vic qun l v kim sot c thc hin theo qui trnh ni b ra thng qua cc s c cu t chc, m t cng vic, chnh sch cng ty. Hin nay a phn doanh nghip Vit Nam chuyn sang qun l theo qui trnh, mt s doanh nghip qun l theo ISO. Tuy nhin, gia cc b phn hay nhm cng vic vn thc hin chuyn giao thng tin v xt duyt mt cch th cng v qui trnh cha c chun ha r rng. Trong khi , phng php qun l trong ERP ch yu l qun l theo qui trnh vi s h tr ca phn mm x l thng tin. V vy cc doanh nghip mun ng dng thnh cng ERP trc ht phi xy dng li v chun ha qui trnh x l kinh doanh v qun l cho ph hp.

98

Do phng thc vn hnh v qui trnh x l hot ng kinh doanh ca phn mm ERP rt khc bit vi qui trnh hin ti ca doanh nghip cng nh yu cu v thng l k ton ca Vit Nam. Ban qun l cp cao doanh nghip cn quyt nh chin lc v chnh sch lm nn tng cho vic quyt nh m hnh ti cu trc doanh nghip chn la phn mm ERP v ty chnh phn mm; nhng chnh sch lin quan kim sot chung ton b h thng, bo mt thng tin; chnh sch cn i tnh y v kp thi ca thng tin v chnh sch bo mt thng tin. Qu trnh thay i ny i hi s cam kt i mi qui trnh v thc hin ERP; v s h tr ca ban qun l cp cao. Khi trin khai ERP, doanh nghip cn i mt vi nhiu vn : Chi ph ln (gp 2 n 3 ln chi ph cho gi ban u (http://eac.com
U T 1 T 1 U

19-03-2009); thi gian trin khai ERP ko di, gy rt nhiu xo trn doanh nghip trong giai on th nghim; hiu qu v l thuyt th rt tt nhng thc t c rt nhiu doanh nghip tht bi trin khai ERP (v d Savimex tht bi ti 4 ln khi trin khai ERP); To s mt mi, gy phn ng chng i ca nhn vin trong qu trnh trin khai; bt ng gia i d n v nh t vn v.v.. V vy lc ny vai tr ca ban qun l v cng quan trng. Theo kinh nghim c kt v trin khai ERP t cc cng ty Vit Nam, yu t u tin c nhn mnh quyt nh s thnh cng ca d n l s cam kt quyt tm theo ui d n v cc bin php h tr, gim st cht ch ca ban qun l cp cao doanh nghip i vi nhng giai on hot ng ban u ca d n. Theo li ng Bi Quang Ngc, Ph tng gim c cng ty FPT, trng ban Qun l d n ERP ca FPT (p dng cho chnh FPT) yu t quyt nh trc tin l s cam kt rt cao ca lnh o, i ng lnh o phi tham gia ch o h tr hng ngy i vi d n. Th hai l cam kt thay i con ngi v quy trnh tc nghip theo hot ng ca h ERP trong ton doanh nghip. 2.3.5. c im x l thng tin v hot ng k ton ti Vit Nam

a phn cc doanh nghip Vit Nam trc khi s dng ERP u thc hin cc x l bng Excel ti cc b phn hoc phn mm k ton n l vi mc ch c bn l phc v bo co k ton ti chnh. Theo nh gi ca chuyn gia t vn c lp ERP, hin trng v x l thng tin ca cc doanh nghip hin nay a phn tp trung

99

vo x l thng tin phc v hot ng ring l tng b phn v thin v hng qun l tc nghip hng ngy, phc v lp cc bo co ti chnh php qui. D liu cha c cp nht kp thi do hn ch v phng php x l thng tin v c s h tng cng ngh thng tin. H thng k ton qun tr cn yu, d liu cha cho phn tch a dng nhiu chiu thng tin phc v cho qun l theo hng chin lc di hn. V vy vic khai thc thng tin qun l cc ngun lc ca doanh nghip cn hn ch. H thng ti khon k ton Vit Nam thng nht v thay i theo qui nh nh nc. Cch x l ti khon theo k ton th cng hoc phn mm ring l mc no khc vi x l ti khon trn h thng ERP (v d cch s dng ti khon trung gian kim sot nghip v v lun chuyn d liu gia cc b phn thc hin hot ng kinh t hoc cch iu chnh, sa cha bt ton); hoc vic phn tch hot ng kinh t, xy dng qui trnh thu thp v lun chuyn thng tin gia cc b phn cng khc nhau gia k ton th cng hay phn mm k ton ring bit vi phn mm ERP. Ngoi ra, mt s nguyn tc x l ERP trn phn mm ERP nc ngoi cng khc nguyn tc x l k ton ca Vit Nam, chng hn nh bt ton iu chnh. V vy vic quyt nh ty chnh phn mm ERP ti mc no v nh th no cho ph hp vi doanh nghip v ph hp qui nh php l l rt quan trng. Hn na, cch nhn nhn vn ca k ton vin khi x l nghip v kinh t vn tp trung vo ti khon hn l vo tc ng ca nghip v ti tnh hnh ti chnh v lun chuyn thng tin theo qui trnh. V th k ton vin cm thy kh khn tip cn quan im mi v x l ca ERP. y cng l vn s nh hng ti vic hun luyn, o to nhn vin, vn chn la i i d n. 2.3.6. c im con ngi v vn ha doanh nghip Vit Nam

Vn ha doanh nghip Vit Nam nm trong vn ha chung ca chu , nn vn mang nng tnh tun th v du n ca ngi sng lp. Nhiu doanh nghip, nht l cc doanh nghip va v nh, gim c thng nhng tay vo hu ht cc

100

quyt nh ln nh ca doanh nghip v thng a ngi thn vo nm cc v tr trng yu trong cng ty. Doanh nghip Vit Nam thng thch cc thng v em li li ch ngay ch t chu xy dng quan h vi tm nhn di hn v t thch s dng cc dch v h tr kinh doanh. Chng hn, i vi cc nh t vn, trin khai nc ngoi, khi cho gi ERP, h tch bit r gia chi ph bn quyn phn mm v chi ph trin khai (thng l bng hoc ln hn gi tr phn mm). Ngc li, cc hng phn mm v khch hng Vit Nam (vn theo thi quen trin khai phn mm k ton) th cc ph ny thng gp chung. V vy mun bn c phn mm, nhiu doanh nghip c th ct gim bt chi ph trin khai nn cht lng t vn, trin khai s b hn ch. a phn cc doanh nghip hin nay ang thc hin qui trnh qun l v kinh doanh th cng. Mc d chuyn sang qun l theo qui trnh, nhng cc qui trnh hot ng vn mang tnh n l, ri rc v lp k hoch mang tnh chp v theo nh nhn nh ca ng L Thnh Cng, ch tch hi ng qun tr cng ty c phn tp on Ngun Lc Vit; mc hp tc gia cc b phn thc hin v tun th theo qui trnh cha cao. Hiu bit v ERP ti Vit Nam vn cn mi m. V vy vn v k nng v thao tc cng ngh ca ngi lao ng cn yu. thc v tun th k lut cha cao v k nng ngoi ng cn hn ch (theo kinh nghim trin khai ca FPT). i vi vic thc hin ERP, vn vn ha doanh nghip quyt nh rt quan trng v n chi phi quan im v cch hnh ng ca nhn vin cng nh nh qun l doanh nghip. Th nhng, ti cc doanh nghip Vit Nam hin nay, t doanh nghip nhn thc r nh hng ca vn ha doanh nghip ti hiu qu hot ng doanh nghip nn vn cha ch trng vic xy dng vn ha doanh nghip. 2.3.7. c im qun l nh nc v gim st

Hin nay cha c bt c qun l Nh nc ring bit v vic h tr v kim sot, gim st trong lnh vc ERP. Kim ton vn ch yu da trn ngun d liu bng giy hn l kim ton h thng phn mm. Cc qui nh ca nh nc nhiu khi vn

101

i sau, cha ph hp vi thc t. V d nh trong thng t 103/2005/TT-BTC ngy 24/11/2005 Hng dn tiu chun v iu kin ca phn mm k ton, a rt nhiu qui nh nhng rt chung chung v yu cu cht lng phn mm nhng cui cng vn yu cu mi s sch, chng t phi in ra giy mi l hp l. Vic kim tra, kim ton vn trn h thng s bng giy. Vy th lc ny phn mm k ton cng ch nh mt cng c tnh ton x l n thun, ch khng cn l cng c kim sot x l na?. Ngoi ra, thng t cp rt t ti vic nh gi, kim nh phn mm trc khi a vo s dng, cng nh vic kim ton trn phn mm. V l do , tnh p dng thc tin ca thng t khng cao. 2.3.8. Kt lun chung c im ng dng ERP ti Vit Nam nh hng

ti nhn t nh hng cht lng thng tin k ton Qua phn tch cc c im v nh t vn trin khai, v xut pht im vn ha doanh nghip, qun l doanh nghip cng nh nhng vn lin quan qun l nh nc, lun n rt ra kt lun: a phn cc c im ca doanh nghip Vit Nam ging cc c im ca cc nc khi trin khai, ng dng ERP. Ngoi ra, c 6 c im cn lu ti vic nh hng cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton, l: Thi quen lm vic theo qui trnh v tun th k lut ca cc doanh nghip Vit Nam cha cao. C nhng kh khn v ngn ng khi s dng phn mm ERP Kinh nghim trin khai ca cc nh t vn trin khai cha nhiu Xut pht im ca cc doanh nghip trc khi s dng ERP l thc hin k ton bng Excel hoc phn mm k ton ring bit, n l. Nguyn tc k ton Vit Nam v yu cu thng tin c mt s khc bit so vi thng l x l ca cc phn mm ERP gc Kim ton ch yu trc tip trn giy t th cng, cha trc tip trn phn mm ERP

102

V l do ny, lun n quyt nh b sung thm ni dung x l c khc bit gia ERP nguyn thy v qui nh x l ca Vit Nam vo ni dung thnh phn nhn t 7 qui trnh x l v cht lng phn mm ERP. B sung thm ni dung ngoi ng trong qu trnh s dng vo ni dung thnh phn nhn t 10 mi trng vn ha doanh nghip 2.4. NHN DIN CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG

TIN K TON TRONG MI TRNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM. Da vo kt qu nhn din cc thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP mc 2.2; da vo kt lun c im ng dng ERP ti Vit Nam 2.3, lun n tin hnh iu chnh li cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton cho ph hp vi mi trng ng dng ERP Vit Nam. Tm li, cc nhn t nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti doanh nghip Vit Nam c xc nh khng khc cc nhn t nhn din trong mi trng ERP ni chung. N bao gm 12 thnh phn nhn t c nhn din ban u vi nhng thang o c th c iu chnh trong mi trng doanh nghip Vit Nam nh sau: Thnh phn nhn t 1. Tm nhn, cam kt v h tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip. N bao gm (1) vic xy dng k hoch pht trin h thng ERP ph hp chin lc pht trin chung doanh nghip v (2) hoch nh ng v r rng cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip (3) kh nng quyt nh hay xt duyt ng qui trnh qun l v cc gii php do nh t vn trin khai v i d n ngh (4) hiu bit ERP chn la ng nh t vn, cung cp ERP (5) S cam kt i mi qui trnh qun l v thc hin h thng ERP trong tt c cc giai on trin khai (phn tch, hun luyn, ci t h thng) v s dng h thng (6) S h tr ca ban qun l cp cao doanh nghip trong vic gii quyt cc bt ng, tranh chp gia cc b phn, phi hp hot ng gia cc b phn (7) vic phn ng kp vi nhng phn ng xu (chng i) ca ngi s dng h thng ERP..

103

Thnh phn nhn t 2. Nng lc v kinh nghim v s h tr ca Nh t vn trin khai. Thnh phn nhn t ny c nh gi qua: (1) kin thc nh t vn v lnh vc qun tr kinh doanh; (2) vic am hiu lnh vc hot ng ca doanh nghip; (3) s hiu k ton ca nh t vn; (4) s hiu kim sot ni b ca nh t vn; (5) phng php phn tch h thng ng; (6) c kinh nghim trong trin khai ERP; v (7) cht lng hot ng h tr v bo hnh sn phm ERP. Thnh phn nhn t 3. Nng lc i d n. c nh gi qua; (1) C y i din cc b phn chc nng doanh nghip tham gia d n ERP; (2) C kh nng chuyn mn v hiu bit v hot ng doanh nghip; (3) Bit xc nh ng v yu cu qun l doanh nghip, yu cu thng tin chi tit; (4) Hiu bit i d n v ERP v kh nng phi hp vi nh t vn; (5) Hiu bit v kim sot. Thnh phn nhn t 4. Th nghim h thng. C th qua ni dung (1) qui trnh v phng php th nghim h thng ERP; (2) ngi s dng cn th nghim h thng y trc khi s dng; (3) c h s k thut v hng dn s dng h thng ERP y . Thnh phn nhn t 5. Hun luyn v tham gia ca nhn vin doanh nghip. Ni dung c nh gi qua: (1) Hiu r qui trnh s dng h thng; (2) Hiu mc nh hng ca hot ng bn thn ti cc b phn hoc c nhn khc trong doanh nghip; (3) Hiu r cc tiu chun cht lng thng tin; (4) Tun th qui trnh thc hin ERP; (5) Mc thun thc thao tc h thng ERP; (6) Nhn thc v cch khai thc thng tin t h thng ERP. Thnh phn nhn t 6. Cht lng d liu. N bao gm: (1) Chuyn i y ni dung v ph hp hnh thc d liu vi h thng mi; (2) y h s chuyn i h thng; (3) D liu c nhp chnh xc; (4) D liu c nhp kp thi; (5) Ni dung d liu nhp y v ph hp nhau cu thng tin ngi s dng; (6) An ton lu tr d liu Thnh phn nhn t 7. Qui trnh x l v cht lng phn mm ERP. N c o lng qua: (1) phn mm p ng c nhu cu x l v cung cp thng tin

104

ngi s dng; (2) phn mm kim sot c qu trnh nhp liu (gm nhc nh kim sot nhp liu v to mt s ni dung t ng trong qu trnh nhp liu); (3) phn mm kim sot c truy cp d liu v h thng; (4) phn mm c giao din thun tin s dng; (5) phn mm cho php d dng b sung ti khon v phng php k ton theo yu cu ngi s dng; (6) phn mm d dng nng cp khi c phin bn mi; (7) s n nh ca phn mm. (8) Phn mm x l c khc bit gii php ERP v qui nh ca k ton Vit Nam Thnh phn nhn t 8. Cht lng thit b, c s h tng gm (1) S ph hp v n nh ca h thng my, h thng mng doanh nghip; Thnh phn nhn t 9. Chin lc, chnh sch h thng ERP. Thnh phn ny bao gm 3 khi nim: Chnh sch kim sot cht lng; Chnh sch kim sot nhn s; v Chnh sch qun l thay i. Chnh sch kim sot cht lng. N c o lng qua cc ni dung: (1) Phn chia trch nhim y , r rng; (2) S dng mt m kim sot truy cp d liu ; (3) Mc chi tit phn quyn s dng; (4) S dng mt m kim sot s dng h thng ; (5) Kim sot vic iu chnh d liu tp tin chnh c tnh k ton ca ngi Qun l b phn ngoi b phn k ton; (6) xy dng tiu chun cht lng thng tin r rng; (7) Qui nh cch cng b v s dng thng tin c nhn; (8) Xt duyt trc khi cng b thng tin c nhn khch hng; (9) Kim sot s n nh h thng qua vic thng xuyn kim tra h thng my v mng ni b. Chnh sch kim sot nhn s, gm (1) Bng m t cng vic r rng nhn vin; (2) M t v hng dn s dng h thng; (3) M t r rng c cu t chc h thng; (4) Chnh sch lun chuyn nhn s; (5) Qui nh khen thng k lut nhn vin; Chnh sch qun l thay i, gm (1) Chnh sch v k hoch phn ng kp vi thay i qui nh nh nc v ti khon v phng php hch ton; (2) Chnh sch ng ph vi phn ng xu ca nhn vin.

105

Thnh phn nhn t 10. Mi trng vn ha doanh nghip gm (1) S hp tc ca cc c nhn trong qui trnh thc hin h thng; (2) S sn sng chia x cng vic ca nhn vin; (3) Ngoi ng trong qu trnh s dng h thng. Thnh phn nhn t 11. Mi trng gim st, kim tra, gm (1) S gim st kim tra truy cp h thng ca ngi qun tr h thng; (2) Gim st, kim tra nh k h thng v thng tin ca h thng; (3) S hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton ni b; (4) s hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton c lp. Thnh phn nhn t 12. Ngi s dng bn ngoi doanh nghip. 2.5. KHO ST, PHN TCH V KT LUN CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG NG DNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM 2.5.1. Thit k cu hi kho st v thu thp mu kho st.

Mc ch ca kho st l thu thp d liu kim chng cc nhn t nhn din mc 2.4 c ng trn thc t mi trng Vit Nam hay khng v mc nh hng ca cc nhn t ny th no. Ngoi ra, vic kho st cng nhm tr li cu hi liu vic nhn thc cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton c ging nhau gia cc nhm ngi t vn trin khai ERP, nhm doanh nghip s dng ERP v nhm nghin cu ging dy ERP hay khng? Kho st s dng thang o Likert 5 mc (thang o khong) vi 68 bin quan st gii thch cho 12 thnh phn nhn t. Bn cu hi gm 68 cu i din 68 bin quan st c xy dng tng ng 68 ni dung chi tit ca 12 thnh phn nhn t trnh by mc 2.4. Cu hi chi tit c trnh by phn ph lc 1 Cu hi kho st cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Lun n s dng phng php thu thp mu thun tin v phng php pht trin mm (Nguyn nh Th, 2011). i tng kho st l cc nh t vn trin khai ERP; cc i tng nh qun l, nhn vin CNTT, k ton, kim ton doanh nghip

106

s dng ERP, cc nh nghin cu hoc ging dy ERP. y l cc i tng tham gia trc tip vo qu trnh trin khai, s dng h thng ERP ti doanh nghip to thng tin, khai thc thng tin v cc nh nghin cu l thuyt ERP. xc nh s lng mu kho st bao nhiu l ph hp, lun n tm kim cc ti liu cp v kch thc mu kho st ph hp. Kt qu cho thy hin nay cha c mt l thuyt thng k no xc nh kch thc tp mu ti thiu (N) trong phn tch nhn t nn l bao nhiu l . C rt nhiu cng trnh khoa hc nghin cu xut nhiu gi tr khc nhau v kch thc tp mu. Nhn chung c hai hng xut v kch thc tp mu kho st. Cch 1: Ly gi tr tuyt i cho tp mu kho st (N). Hng ny khuyn co kch thc tp mu nn t nht l 100 mu. Mt s tc gi Comrey. 1973, 1978; Gorsuch, 1983; Guilford, 1954; Hair et al., 1979; Lindeman et al., 1980; Loo, 1983 ng h hng ny. (Velicer and Fava, 1998). ng quan im ny, Joseph v cng s trong ti liu Multivariate Data Analysis with readings ngh kch thc ti thiu ca tp t nht l 100 (Hair et al., 1990) hoc MacCallum v cng s trong nghin cu Sample Size in Foctor Analysis cng a ngh tng t (MacCallum et al., 1999). Cch 2: Theo t s N/p ( N l s mu v p l s bin quan st). Mt s tc gi theo hng ny nh Baggaley,1982 ; Brislin, Lonner, & Thorndike, 1974; Cattell, 1952, 1978; Gorsuch,1983; Hair, Anderson, Tatham, & Grablowsky, 1979; Kunce, Cook, & Miller, 1975; Lindeman, Merenda, & Gold, 1980; Marascuilo & Leven, 1983; Nunnally, 1978 a ra ngh t l N/p bin thin t 2:1 n 20:1 (Velicer and Fava, 1998) Lun n chn cch tip cn s mu kho st c lng ti thiu l 100 v t l 2:1 theo bin quan st nhm dung ha 2 quan im trn v ph hp vi iu kin ca lun n l vn cn mi Vit Nam, s lng doanh nghip s dng ERP v cc i tng kho st ph hp cha nhiu. V vy vi tng s bin quan st l 68, lun n thu thp c tng mu kho st l 143 mu v s dng chng trong cc phn tch tip theo.

107

2.5.2.

Cu hi v gi thit nghin cu

Lin quan ti vn xc nh cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton, c 3 mc tiu t ra tng ng 3 cu hi: 1. Liu cc nhm ngi khc nhau c quan im khc nhau v nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam hay khng? 2. Nhng nhn t no nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam? Mc xp hng nh hng ca cc nhn t ny ti cht lng thng tin k ton th no? 3. C nhng nhn t mi no c khm ph nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. x l a ra kt lun cho tng cu hi, lun n xy dng gi thit nghin cu tng ng nh sau: Cu hi 1. Liu cc nhm ngi khc nhau c quan im khc nhau v nhn t nh hng cht lng thng tin k ton hay khng? Ho: cc nhm i tng khc nhau c quan im v cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton ging nhau (tc l trung bnh nhm ging nhau) H1: t nht c mt nhm i tng khc nhau c quan im v cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton khc nhau. Cu hi 2. Nhng nhn t no nh hng cht lng thng tin k ton? Ho: Trung bnh nhn t <3 (Nhn t khng nh hng ti cht lng thng tin k ton) H1: Trung bnh nhn t >= 3 (Nhn t nh hng ti cht lng thng tin k ton).

108

2.5.3.

Phn tch kt qu kho st

c th phn tch kt qu kho st nhm tr li cho 3 cu hi t ra phn 2.5.2, lun n s dng SPSS 16.0 x l d liu ln lt theo cc bc phn tch nh sau, mi bc c trnh by mt mc chi tit. Bc 1. Phn tch tin cy v gi tr ca d liu kho st cng nh gi tr thang o. Mc ch ca bc ny l kim tra s tng quan gia cc bin quan st v nh gi tin cy ca cc thang o (hay bin quan st) da trn mc tng quan cc bin quan st vi nhn t (s dng nh gi Cronbachs Alpha) Bc 2. S dng phn tch Kruskal Wallis kt hp vi phn tch phng sai mt yu t ANOVA tr li cho cu hi th 1 v quan im ca cc nhm t vn trin khai, doanh nghip v ngi nghin cu c khc nhau hay khng v nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Bc 3. S dng thng k m t nh gi trung bnh cc thnh phn nhn t (hay nhm nhn t ban u) nhm tng qut nh hng ca cc thnh phn nhn t v tng thnh phn chi tit (tng bin quan st) ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti doanh nghip Vit Nam. Bc 4. Phn tch khm ph nhn t (EFA). Lun n s dng php xoay nhn t vung gc gip vic khm ph nhn t mi nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam. 2.5.3.1. nh gi tin cy thang o v d liu kho st.

Mc ch ca phn tch tin cy thang o v d liu kho st l nh gi s tng quan gia cc bin quan st trong tng nhm thnh phn nhn t nh hng cht lng thng tin k ton xem bin quan st c quan h cht ch vi nhau trong vic o lng khi nim ca nhn t nh hng m lun n ang tm hiu hay khng. Lun n chn mc Cronbachs Alpha >0,6 lm mc chp nhn bin quan st v khi nim o lng ny l mi i vi ngi tr li trong bi cnh nghin cu

109

ca lun n (Hong Trng and Chu Mng Ngc, 2008). Cc bin quan st c h s tng quan tng bin (Corrected Item-Total Correlation) nh hn 0,3 hoc Alpha if Item Deleted (Alpha nu b i mc hi) ln hn Alpha ca nhm th s b loi b. Ngc li, bin o lng t tin cy. Cn c kt qu kim nh Cronbachs Alpha cho tng thnh phn nhn t c trnh by trong bng ph lc 3 Kt qu x l nh gi thang o v d liu, kt lun v tin cy thang o v d liu nh sau: Thnh phn nhn t Ban qun l cp cao doanh nghip c 7 bin quan st; trung bnh mi bin quan st u >3.0; Cronbachs Alpha tng nhm l 0.776. Cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.776. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy. Thnh phn nhn t Nh t vn trin khai ERP c 7 bin quan st; Trung bnh mi bin quan st u >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.804. Cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.804. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy. Thnh phn nhn t i d n c 5 bin quan st, trung bnh mi bin quan st >3.0, Cronbach's Alpha nhm 0.792. Cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.792. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy. Thnh phn nhn t Th nghim h thng c 3 bin quan st, trung bnh mi bin quan st >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.792. Cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.792. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy. Thnh phn nhn t Hun luyn v s tham gia ca nhn vin c 6 bin quan st, trung bnh mi bin quan st >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.716. Bin quan st Cch ly d liu hoc thng tin ca ngi s dng c h s tng quan bin 0.206 < 0.3. Nh vy cn loi bin ny ra khi nhm thnh phn nhn t. Nm bin quan st cn li t c tin cy.

110

Thnh phn nhn t D liu c 6 bin quan st, trung bnh mi bin quan st >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.783. Cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.783. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy.

Thnh phn nhn t Qui trnh x l v phn mm c 9 bin quan st, trung bnh mi bin quan st >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.810. Trong ln kim nh th 1, bin quan st S n nh ca phn mm ERP c h s tng quan bin 0.299<0.3 nn khng iu kin tin cy, cn loi b. Trong ln kim nh th 2, Cronbach's Alpha nhm 8 bin c gi tr 0.813. Bin D dng nng cp mc phn mm khi c phin bn mi tuy c h s tng quan bin 0.347>0.3 nhng Alpha nu b i mc hi 0.818>0.813, nn cng cn loi bin ny ra khi thanh phn nhn t. Trong ln kim nh th 3, tt c cc bin cn li u t tin cy.

Thnh phn nhn t Thit b, c s h tng c 1 bin quan st, trung bnh bin >3.0 nn khng kim nh Cronbachs Alpha. Thnh phn nhn t Chnh sch. y l thnh phn nhn t c xy dng trn 3 khi nim Chnh sch cht lng v kim sot; Chnh sch nhn s; v Chnh sch qun l thay i. y l thang o a hng nn cn kim nh Alpha cho tng khi nim ring bit ca thnh phn nhn t Chnh sch.

Thnh phn Chnh sch cht lng v kim sot c 9 bin quan st, trung bnh mi bin u >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.805. Sau 3 ln kim nh, c 2 bin quan st Ngi Qun l b phn c php chnh sa d liu khng cn xt duyt cp cao hn v bin quan st Doanh nghip xy dng c tiu chun cht lng thng tin b loi b. Tt c 7 bin quan st cn li t tin cy.

Thnh phn Chnh sch nhn s c 5 bin quan st, trung bnh mi bin u >3.0, Cronbachs Alpha nhm 0.859, cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.859. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy.

111

Thnh phn chnh sch qun l thay i c 2 bin quan st, trung bnh mi bin u >3.0 nn khng cn kim nh Cronbachs Alpha v gi ton b 2 bin ny.

Thnh phn nhn t Mi trng vn ha c 3 bin quan st, trung bnh mi bin u >3.0; Cronbach's Alpha nhm 0.702. Bin phi s dng ngoi ng trong qu trnh thao tc phn mm ERP tuy c h s tng quan bin 0.363>0.3 nhng Alpha nu b i mc hi 0.807>0.702 nn khng iu kin tin cy, cn loi b. Hai bin cn li c gi li.

Thnh phn nhn t Mi trng gim st, kim tra c tng bin quan st 4, Cronbach's Alpha nhm 0.770; Tt c cc bin quan st u c h s tng quan bin ln hn 0.3 v Alpha nu b i mc hi nh hn 0.770. Kt lun tt c cc bin trong nhm u t tin cy.

Thnh phn ngi s dng bn ngoi c 1 bin quan st nhng trung bnh bin l 2.65<3.0 nn loi ra khi bin x l lin quan ti cht lng thng tin k ton.

Kt lun sau khi kim nh Cronbach's Alpha Sau khi kim nh tin cy ca thang o, lun n loi 7 bin nh sau: Cch ly d liu v thng tin ca ngi s dng (tng ng mc hi 28) D dng nng cp phn mm (tng ng mc hi 42) S n nh ca phn mm k ton (tng ng mc hi 43) Qun l b phn c php chnh sa d liu khng cn xt duyt cp cao (tng ng mc hi 49) Doanh nghip xy dng c tiu chun cht lng thng tin r rng (tng ng mc hi 50) S dng ngoi ng trong thao tc h thng ERP (tng ng mc hi 63) Ngi s dng bn ngoi h thng (tng ng mc hi 68) do trung bnh bin 2.66 <3.

112

2.5.3.2.

Phn tch s khc bit quan nim gia cc i tng kho st v

nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam Mc ch ca phn phn tch ny l tr li cho cu hi nghin cu s 1: Cc nhm ngi kho st khc nhau c quan im khc nhau v mc nh hng ca cc nhn t nh hng ti cht lng thng tin k ton hay khng?. y chnh l bi ton kim nh gi thuyt v s bng nhau ca trung bnh cc nhm tng th. Trong trng hp nghin cu ca lun n, c 3 nhm tng th cn kim nh gi thit v trung bnh tng th l (1) nhm nh t vn trin khai; (2) nhm doanh nghip s dng ERP; v (3) nhm ngi nghin cu v ging dy ERP. Do trong cc nhm i tng kho st c nhm 3 - nhm ngi nghin cu ging dy ERP c s mu quan st khng ln 18 <30 nn lun n chn kim nh phi tham s Kruskal Wallis. Tuy nhin, khi dng SPSS kim nh Kruskal Wallis, kt qu kim nh khng ch ra s khc bit quan im c th gia cc nhm i tng kho st nn lun n s dng thm phn tch phng sai mt yu t (one-way ANOVA) v phn tch su ANOVA xc nh ch khc bit. Gi thit t ra trong kim nh trung bnh tng th ny l: Ho: Trung bnh ca cc tng th bng nhau (ngha l khng c s khc bit v quan nim v mc nh hng ca cc nhn t gia cc nhm tng th) H1: C t nht mt cp c trung bnh tng th khc nhau (ngha l c s khc bit v quan nim v mc nh hng ca cc nhn t gia cc nhm tng th). Lun n chn tin cy ca php kim nh 95% tc l mc = 0.05. Kt qu kim nh cho thy gia cc nhm kho st c quan im khc nhau v mc nh hng ca cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton i vi mt s bin quan st s trnh by bng sau y. V kch c trang giy c hn nn bng tm tt ny ch trch dn cc thng s quan trng cho kt lun kt qu kim nh. Bng trch dn m t thng s ca c 2 php kim nh Kruskal Wallis v ANOVA ca cc bin c s khc bit v quan nim gia cc nhm tng th.

113

Trong phn m t Kruskal Wallis, lun n trch dn thng s Chi-Square v Asym.sig. Do s bc t do ca php kim nh l 2, nn mc ngha = 0.05, nu Chi Square > 5.99 (tra bng thng k Chi Square mc = 0.05, bc t do 2) hoc Asym Sig <0.05 th gi thit Ho b bc b. Trong phn m t ANOVA c 2 thng s quan trng cho vic nh gi khc bit, (1) Kim nh trung bnh tng th nhm (ANOVA sig); v (2) kim nh s khc bit nhm (Post Hoc Test). mc tin cy 95%, Ho b bc b nu Sig trung bnh <0.05 v kt qu s nh du * nhng nhm c khc bit ng k. Bng 2.3 tng hp kt qu kim nh Kruskal Wallis v ANOVA c trnh by ph lc 4 Kt qu phn tch Kruskal Wallis cc bin c s khc bit gia cc i tng kho st v ph lc 5. Kt qu x l one way ANOVA cc bin c

s khc bit gia cc i tng kho st. M nhm i tng 1 l nh t vn

trin khai ERP; m i tng 2 l nhm doanh nghip s dng ERP; m nhm i tng 3 l nh nghin cu, ging dy ERP. Bng 2.3. Kt qu kim nh khc bit quan im gia cc i tng kho st

Tn bin quan st

Kruskal Wallis
Chi
Square

ANOVA
Sig trung bnh 0.009 Khc bit nhm

Asym. sig
0.009

1. ng v r rng
cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip BQL C

BQL hoch nh 9.353

C du * ca nhm 1&2

So snh Trung bnh nhm khc bit (M) M1> M2

Kt lun

2. nng

kh 9.981 quyt nh/xt duyt ng qui trnh qun l v cc gii php ngh

0.007

0.004

M1>M2 C du * ca nhm 1&2

C s khc bit ng k gia nh t vn trin khai (TV) v doanh nghip s dng ERP (DN). Nhm TV nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm DN C s khc bit ng k gia TV v DN. Nhm TV nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm DN.

114

3.

BQL la chn 7.26 ng nh t vn, trin khai ERP

0.027

0.025

M1>M2 C du * ca nhm 1&2 M1>M2 C du * nhm 1&2

4. khai ERP am

Nh t vn trin 7.980

0.018

0.011

hiu v lnh vc hot ng ca doanh nghip mua ERP Mc thun 8.653 5. thc trong thao tc h thng v nhp liu ca nhn vin nhp liu D liu c 14.488 6. lu tr an ton

0.013

0.014

M2>M1 C du * nhm 1&2

0.001

0.002

M2>M1 C du * nhm 1&2

7. php tm kim

Phn mm cho 7.081

0.029

0.034

thi gian v phn h truy cp, s dng h thng Phn mm cho 7.433 8. ngi s dng d dng b sung ti khon v cc phng php k ton Ngi s dng 10.480 s dng Password ph hp mi c truy cp d liu Ngi s dng 7.313 s dng Password ph hp mi c

M2>M1 C du * nhm 1&2

0.024

0.027

M3>M1 C du * nhm 1&3

9. phi

0.005

0.010

M2>M1 C du * gia 1&2

10. phi

0.026

0.037

M2>M1 C du * gia 1&2

C s khc bit ng k gia nhm TV v DN. Nhm TV nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm DN. C s khc bit ng k gia nhm TV v DN. Nhm TV nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm DN. C s khc bit ng k gia nhm TV v DN. Nhm DN nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm TV. C s khc bit ng k gia nhm TV v DN. Nhm DN nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm TV. C s khc bit ng k gia nhm TV v DN. Nhm DN nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm TV. C s khc bit ng k gia nhm TV v nh nghin cu, ging dy ERP.Nhm nghin cu ging dy nh gi mc nh hng ca bin cao hn so vi nhm TV. C s khc bit ng k gia nhm TV v DN. Nhm DN nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm TV. C s khc bit ng k nhm TV vi DN. Nhm DN nh gi mc nh hng bin

115

truy cp h thng thit b Doanh nghip 7.875 11. xy dng c qui nh cch cng b, s dng thng tin c nhn khch hng, ngi cung cp, nhn vin Thng xuyn 6.683 12. kim tra h thng my tnh v h thng mng ni b C bng m t 7.302 dng h thng ERP

0.019

0.012

M2>M1 C du * gia 1&2

cao hn so vi nhm TV. C s khc bit ng k nhm TVvi DN. Nhm DN nh gi mc nh hng bin cao hn so vi nhm TV.

0.035

13. v hng dn s

0.026

14. h thng gim

Ngi qun tr 10.268 st thng xuyn truy cp h thng ERP Gim st, kim 8.968 thng ERP

0.006

15. tra nh k h

0.011

C s khc bit ng k gia nhm nghin cu ging dy ERP vi nhm TV v nh gi cao mc nh hng bin so vi nhm TV. M3>M2 C s khc bit ng 0.033 C du * >M1. k gia ging dy nhm M1&M2 nghin cu ERP vi tng 1&3; nhm cn li. Nhm ng. 2&3 nghin cu ERP nh gi mc nh hng ca bin cao hn cc nhm cn li. M1<M2 C s khc bit ng 0.002 C du * <M3. k gia nhm TV vi M2 &M3 nhm cc nhm cn li. tng 1&3; Nhm TV nh gi ng. 1&2 mc nh hng ca bin thp nht so vi cc nhm khc. M3>M1 C s khc bit ng 0.015 C du * k gia nhm TV v nhm nghin cu, ging dy 1&3 ERP. Nhm nghin cu ging dy ERP nh gi cao hn mc nh hng ca bin so vi nhm TV.
0.037

M3>M1 C du * nhm 1&3

Ngun: Tng hp t kt qu kim nh Kruskal Wallis v ANOVA Tm li. Kt qu kim nh cho thy c s khc bit ng k gia cc nhm i tng kho st v mc nh hng ca cc bin ti cc nhn t nh hng cht lng thng tin

116

k ton v s khc bit th hin 15 bin quan st c th trnh by trn. Cc khc bit ny ch yu gia nhm nh t vn trin khai ERP v doanh nghip s dng ERP v cc vn : vai tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip; v s cn thit ca kin thc v am hiu ca nh t vn v lnh vc hot ng ca doanh nghip mua ERP; v mc thun thc thao tc h thng ca nhn vin; v an ton lu tr d liu; tiu chun lin quan phn mm; vn kim sot truy cp v nhng vn chnh sch nhn s v mi trng gim st kim tra h thng ERP. Ngoi ra, nhm nh nghin cu, ging dy ERP c quan im khc bit ng k v vn chnh sch nhn s trong vic hng dn m t s dng h thng v chnh sch lin quan ti gim st, kim tra h thng. Nhm nh t vn trin khai nh gi mc nh hng ca nhm bin lin quan ti vai tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip ti cht lng thng tin k ton cao hn so vi nhm doanh nghip s dng ERP. V mt l thuyt v cc kt qu nghin cu cng b th vai tr ca Ban qun l rt quan trng, nhng nhm doanh nghip s dng ERP cha nh gi cao vai tr ban qun l trong vic chun b v xt duyt lin quan chun b cho ERP. Tuy nhin do i tng kho st thuc nhm doanh nghip s dng ERP a phn l qun l IT doanh nghip v k ton nn hu qu ca nhn thc cha ng ny khng cao v t nh hng thc s ti hot ng ca Ban qun l. Chng ta bit, trong doanh nghip, nhng ngi qun l IT l ngi xut ban u v cc tiu chun chn la mt nh t vn trin khai. Nhng, nu h khng cho rng s am hiu lnh vc hot ng khch hng ca nh t vn, trin khai ERP nh hng nhiu ti cht lng thng tin k ton nh quan im ca nhm cc nh t vn trin khai th c th dn ti vic ngi qun l IT ca doanh nghip s khng u tin xut tiu chun ny trong nhng tiu chun chn la nh t vn, trin khai. Doanh nghip s dng ERP c mc ng thun cao hn so vi nhm t vn trin khai ( lch chun trung bnh bin 0.846 so vi 0.933) v mc nh hng ln hn ca bin Mc thun thc trong thao tc h thng v nhp liu ca nhn

117

vin nhp liu ti cht lng thng tin k ton. iu ny cho thy, doanh nghip cn lu quan im ny ca nh t vn trin khai c th gim st cht vic hun luyn t nh t vn, trin khai v mc thun thc thao tc ca nhn vin c th b nh hng bi c 2 yu t l hun luyn t pha nh t vn, trin khai v bn thn o to ca doanh nghip. Kt qu phn tch cn cho thy doanh nghip s dng ERP u c quan im nh gi cao hn hn nh t vn trin khai v cc vn lin quan ti vic thun tin cho thao tc s dng ERP, d dng b sung ti khon, phng php k ton; cc chnh sch lin quan nhn s, an minh d liu, h thng v chnh sch, hot ng gim st kim tra h thng. y l tn hiu ng mng i vi doanh ngip s dng ERP v nhng ngi s dng nhn bit c tm quan trng ca cc vn ny trong hot ng s dng ERP. Nh vy, s khc bit ng k trong quan im v mc nh hng ca cc vn nh cp trn ti cht lng thng tin k ton ch yu l tn hiu tt, ng mng. Tuy vy, ngi qun l doanh nghip cn lu thng nht trong vic xy dng cc iu khon dch v t vn trin khai v hun luyn nhn vin trong qu trnh trin khai ca nh t vn trin khai ERP. Nghin cu cng ch ra c s khc bit ng k v quan nim tm quan trng ca cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton gia nh nghin cu, ging dy ERP vi nh t vn trin khai v doanh nghip s dng ERP. iu ny cng l mt gi cho vic xy dng ni dung chng trnh ging dy ERP trong trng hc lm sao ni dung ging dy c hiu qu hn v thc t hn. 2.5.3.3. nh gi tng qut trung bnh cc thnh phn nhn t

Da 61 bin quan st cn li sau khi kim nh tin cy d liu v thang o, lun n tip tc nh gi trung bnh ca tng bin quan st v trung bnh tng thnh phn nhn t c th c ci nhn tng qut v mc nh hng ca cc thnh phn nhn t ny ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam.

118

Kt qu thng k ca 61 bin quan st cho thy trung bnh ca chng ln hn 3 nn c th kt lun c 61 bin quan st ny u nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Mc nh hng ca tng bin quan st ti cht lng thng tin k ton c trnh by ph lc s 6 Trung bnh thnh phn nhn t Ban u, lun n xy dng 12 thnh phn nhn t, tng ng 12 thnh phn nhn din theo m hnh hot ng. Tuy nhin, thnh phn chnh sch, c o lng theo 3 khi nim khc nhau do tnh tng i khc bit v tm quan trng ca n, l chnh sch kim sot cht lng, chnh sch kim sot nhn s v chnh sch qun l thay i. V vy c tng cng 14 nhm thnh phn nhn t c nh gi tng qut. Sau bc kim nh tin cy thang o, thnh phn ngi s dng ngoi doanh nghip b loi do c 1 bin quan st v bin ny c trung bnh l 2.65 <3.. Nh vy tng cng c 13 thnh phn nhn t cn xem xt. Sau y l bng 2.4. m t thng k ca 13 nhm thnh phn nhn t c sp xp theo mc trung bnh gim dn ca chng.

119

Bng 2.4. M t thng k cc thnh phn nhn t

STT Thnh phn nhn t Tm nhn, cam kt v s h tr ca BQL cp cao doanh nghip Nng lc, kinh nghim v s h tr ca nh t vn trin khai Nng lc i d n doanh nghip Cht lng d liu Hun luyn v s tham gia ca nhn vin doanh nghip Th nghim h thng Cht lng thit b, c s h tng Qui trnh x l v cht lng phn mm ERP Chnh sch qun l thay i Chnh sch cht lng v kim sot Mi trng vn ha doanh nghip Mi trng gim st , kim tra Chnh sch nhn s N 143 143 143 143 143 143 143 143 143 143 143 143 143 Gi tr nh nht 2.43 2.29 2.20 2.33 1.40 1.00 1.00 2.00 1.50 1.29 1.00 1.50 1.00 Gi tr ln nht Trung bnh lch chun .52752 .53537 .54902 .55237 .57695 .77488 .82109 .59674 .71708 .64057 .83807 .71339 .73878

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

5.00 4.1119 5.00 4.0859 5.00 4.0601 5.00 3.9149 5.00 3.8965 5.00 3.8765 5.00 3.8741 5.00 3.6963 5.00 3.6958 4.86 3.6334 5.00 3.6259 5.00 3.5997 5.00 3.5343

Ngun: tng hp t kt qu x l trung bnh thnh phn nhn t Kt qu phn tch cho thy cc doanh nghip Vit Nam s dng ERP, tt c 13 nhm thnh phn nhn t trn u nh hng ti cht lng thng tin k ton v mc chnh lch nh hng gia cc thnh phn khng qu cao. Tuy vy, mc ng thun trong nh gi mc nh hng ca cc thnh phn nhn t (th hin qua thng s lch chun ct cui cng) kh chnh lch gia cc i tng kho st ny. Chng ta thy mc ng thun trong tr li c th chia thnh 2 nhm tng i r. Nhm cc thnh phn nhn t c nh gi kh ng thun, c lch chun t 0.5-0.65, gm: Tm nhn, cam kt v h tr ca Ban qun l doanh nghip, Nng lc, kinh nghim i d n, Nng lc, kinh nghim, h tr ca t vn trin khai ERP, Hun luyn, tham gia ca nhn vin, Cht lng d

120

liu, Qui trnh v phn mm ERP, v Chnh sch cht lng v kim sot. Nhm th 2 gm cc thnh phn cn li, ch yu l lin quan ti chnh sch, mi trng vn ha, kim tra gim st c lch chun t 0.7-0.85. Trong cc thnh phn nhn t, Tm nhn, cam kt v h tr ca Ban qun l doanh nghip c nh gi quan trng nht i vi vic thnh cng ca d n ERP cng nh qu trnh s dng ERP v do rt nh hng ti cht lng thng tin k ton. iu ny hon ton hp l v ph hp vi cc l thuyt v h thng cng nh cc nghin cu c cng b trn tp ch quc t. K tip l thnh phn Nng lc nh t vn, trin khai v Nng lc i d n. c xp hng cui cng l nhng thnh phn nhn t lin quan mi trng vn ha, chnh sch nhn s v gim st kim tra. y l mt iu kh bt ng v lun n tm cc l do l gii cho vn ny. Nu xem li kt qu phn tch s khc bit quan im ca cc i tng kho st v nhn t nh hng cht lng thng tin k ton bng k thut ANOVA (xem kt lun phn 2.5.3.2), chng ta thy khc bit ng k v quan im gia 3 nhm ngi kho st tp trung nhiu vo thnh phn lin quan ti chnh sch qun l nhn s, qun l thay i v mi trng gim st, kim tra (5/15 bin, tng ng 30%) v mc ng thun trong mi nhm cng khng cao. Quan im ca cc nh t vn trin khai l nh gi cao mc nh hng ca cc nhm nhn t thuc Ban qun l, nh t vn v i d n v cha nh gi cao mc nh hng ca cc chnh sch nhn s, kim tra gim st. Nh vy phi chng h thuc trng phi tn sng h thng cng ngh, nh gi cao vai tr cng ngh hn vai tr ca ngi gim st? c bit trong nhm nhn t mi trng gim st kim tra, nhm ngi t vn trin khai nh gi mc nh hng ca bin Ngi qun tr h thng gim st thng xuyn truy cp h thng ERP ti cht lng thng tin k ton rt thp so vi cc nhm i tng kho st cn li (mean 2.94 so vi mean 3.54 v 3.67) v mc phn tn trong cu tr li ca nhm t vn trin khai ERP cao hn cc nhm cn li ( lch chun trung bnh 1.134 so vi 0.903 v 0.840), c bin thin tr li t hon ton khng ng ti hon ton ng . y l s ngc nhin ln

121

nht i vi lun n v vai tr ca ngi qun tr h thng gm 4 chc nng chnh: (1) m bo h thng vn hnh lin lc v ghi li cc s c xy ra vi h thng tm cch khc phc; (2) Ghi nhn ton b yu cu b sung pht sinh thay i vi h thng tm ra cch gii quyt; (3) m bo cc hot ng lu tr d phng d liu v khi phc d liu trong trng hp trc trc; v (4) m bo an ninh h thng, kim sot c nhng truy cp h thng. Do vic ngi qun tr h thng gim st truy cp h thng ERP thng xuyn s gip pht hin c nhng truy cp bt hp php vo h thng tm ra gii php kim sot truy cp ny, nn y l nhn t rt quan trng ti cht lng thng tin k ton. tm ra nguyn nhn v sao kt qu phn tch li tri ngc vi logic v vai tr ngi qun tr h thng, tc gi lun n phng vn trc tip mt s nh t vn trin khai c cu tr li hon ton khng ng hay khng ng trong bng kho st. Kt qu phng vn cho bit, nhng ngi tr li ny hiu sai cu hi. H ngh cu hi mun ni rng Ngi qun tr h thng gim st truy cp h thng ERP s c th c c hi sa d liu v do lm sai lch d liu, lm nh hng cht lng thng tin. R rng, chng ta thy c nhiu s khc bit v vic nh gi tm quan trng ca chnh sch qun l, kim sot i vi cht lng thng tin k ton gia cc nhm ngi kho st nn lm trung bnh chung ca thnh phn thp. Bn thn vn chnh sch qun l, kim sot v vn ha l phc tp v thng c nhn thc khc nhau nn cn c cc nghin cu su thm v chnh sch qun l, kim sot v mi trng vn ha doanh nghip nh hng ti cht lng thng tin k ton c th a ra kt lun chnh xc hn. 2.5.3.4. Phn tch khm ph nhn t mi

Mc ch bc phn tch ny nhm khm ph nhn t mi nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam v kim nh s hi t ca bin quan st vi nhn t mi ny gii thch cho khi nim nhn t mi. Cn c trn 61bin quan st c gi li sau kim nh thang o, lun n s dng kim nh KMO (Kaiser-Meyer-Olkin) v Barletts Test of Sphericity nh gi

122

mc tng quan cc bin vi nhau trong vic gii thch khi nim nhn t. Kt qu 0.5<KMO=0.798 1, sig=0.000<0.05 cho thy cc d liu thch hp cho phn tch nhn t v cc bin c tng quan vi nhau trong tng th. Lun n tip tc s dng php xoay nhn t khm ph v xc nh nhn t mi nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam vi mc n nh trc s nhn t l 6. y l mt phng php xc nh s lng nhn t c hu ht cc phn mm x l thng k cho php (Hong Trng and Chu Mng Ngc, 2008). L do lun n n nh trc 6 nhn t l v khi kim nh KMO-Barlett, da trn tiu ch Eigenvalue >1, kt qu x l cho thy c th phn thnh 16 thnh phn, nhng h thng khng th xut ra bng cc nhn t c xoay (Rotated Componance Matrix). Sau lun n th n nh trc s lng nhn t l 13 th kt qu cho ra c bng xoay nhn t, tuy nhin c mt s nhn t ch c 2 bin quan st v mc ch lun n mun tm ra s lng nhn t mi t hn cc thnh phn nhn t ban u. Lun n tip tc n nh trc 9, 8, 7 nhn t nhng kt qu cho ra kh gii thch mt cch hp l bn cht nhn t mi. Kt qu thc hin php xoay to 6 nhn t mi cho thy phng sai trch ra ca cc nhn t (Cummulative %) gii thch c 53.287% bin thin ca d liu. Kt qu xoay 6 nhn t mi c th hin ph lc 7 Phn tch khm ph nhn t. Phn tch d liu bng Rotated Component Matrixa, bin i d n hiu
P P

bit v kim sot c h s nhn t gn nh bng nhau cho 2 nhn t mi hai v ba (0.528 v 0.527), nh vy chng cng o lng cho c 2 nhn t v nu ni dung bin khng quan trng, nn loi bin (Nguyn nh Th, 2011). Bng 2.5 tng hp kt qu xoay 6 nhn t mi, gm cc bin theo tng nhn t mi v trng s nhn t tng ng ca bin.

123

Bng 2.5. Kt qu x l xoay d liu, xc nh nhn t mi Nhn t 1

1 2 3 4 5 6 7 8

9 10 11 12 13

Doanh nghip xy dng c qui nh cch cng b , s dng thng tin khch hng, ngi cung cp, nhn vin Xt duyt trc khi cng b thng tin c nhn ca khch hng C bng m t cng vic r rng cho tng nhn vin trong DN C bng m t v hng hng dn s dng h thng C bng m t r rng c cu t chc h thng nh k lun chuyn cng vic nhn vin C qui nh khen thng, k lut nhn vin r rng C chnh sch v k hoch phn ng kp thi vi thay i qui nh nh nc v ti khon v phng php hch C chnh sch ng ph kp thi vi s phn i ERP ca nhn vin S hp tc ca cc c nhn trong qui trnh thc hin hot ng S sn sng chia s cng vic ca nhn vin khi cn thit S hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca Kim ton vin ni b Hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton vin c lp

Trng s nhn t
.522 .635 .480 .422 .693 .740 .768 .501

.607 .566 .731 .650 .716

Nhn t 2

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Nh t vn am hiu v kim sot ni b Nh t vn trin khai ERP c kinh nghim trin khai ERP Phng php phn tch v tm hiu h thng ca nh t vn Cht lng hot ng h tr ngi s dng ERP v bo hnh sn phm ERP ca nh t vn trin khai Phi hp tt ca i d n vi nh t vn trin khai ERP Mc thun thc trong thao tc h thng v nhp liu ca nhn vin nhp d liu Cht lng vic chuyn i d liu cn thit t h thng c sang hnh thc ca h thng mi C h s nh ngha y v r rng d liu v chuyn i d liu Tnh chnh xc ca d liu nhp vo h thng Ni dung d liu nhp vo h thng ph hp yu cu thng tin ca ngi s dng Phn chia trch nhim y , r rng v cng vic gia cc nhn vin c th kim sot ln nhau Thng xuyn kim tra h thng my tinh v h thng mng ni b

Trng s nhn t
.453 .588 .682 .595 .542 .493 .592 .472 .606 .628 .689 .558

Nhn t 3

1 2 3 4

Nh t vn trin khai ERP am hiu v k ton C y i din ca cc b phn chc nng tham gia i d n ERP Qui trnh v phng php chy th nghim h thng Ngi s dng h thng ERP chy th nghim h thng trc khi s

Trng s nhn t
.545 .560 .649 .707

124

6 7

dng chnh thc C y h s k thut v h s hng dn s dng h thng mi ERP Nhn vin hiu r qui trnh thc hin hot ng ca h thng ERP Nhn vin hiu mc nh hng x l d liu ca bn thn mnh ti hot ng ca cc b phn khc trong qui trnh x l ERP Nhn vin (cc b phn trong doanh nghip) hiu r cc tiu chun cht lng thng tin k ton S tun th qui trnh h thng ERP ca nhn vin D liu c lu tr an ton Phn mm cho ngi s dng d dng b sung ti khon v cc phng php k ton

.401 .664 .566 .495

9 10 11

.464 .422 .449

Nhn t 4

Trng s nhn t
.547

4 5

10

BQL C tm nhn xy dng c chin lc pht trin h thng ERP ph hp chin lc v yu cu qun l doanh nghip BQL hoch nh ng v r rng cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip BQL C kh nng quyt nh hay xt duyt ng qui trnh qun l v cc gii php do nh t vn v i d n ngh BQL la chn ng nh t vn, trin khai ERP BQL cam kt i mi qui trnh qun l v thc hin cam kt trong qu trnh trin khai v s dng h thng ERP S h tr ca BQL trong vic gii quyt cc vn bt thng, tranh chp gia cc b phn v phi hp cc b phn trong qu trnh trin khai v s dng ERP Thc hin cc phn ng kp thi i vi cc chng i ca nhn vin v nhng thay i do h thng ERP em li Nh t vn trin khai ERP c kin thc tt v lnh vc qun tr doanh nghip Nh t vn trin khai ERP am hiu v lnh vc hot ng ca doanh nghip mua ERP i d n Xc nh ng v y cc yu cu qun l doanh nghip, yu cu thng tin chi tit

.629

.653 .587 .566

.605

.628

.603

.581

.470

Nhn t 5

Trng s nhn t
.675 .487 .515

1 2 3

Phn mm cho php to mt s ni dung t ng Phn mm cho php tm kim thi gian v phn h truy cp Phn mm c giao din thun tin cho s dng

125

4 5 6 7 8

Phi s dng password truy cp d liu Phi s dng password truy cp h thng thit b Mc chi tit ca phn quyn truy cp Ngi qun tr h thng gim st thng xuyn truy cp h thng ERP Gim st, kim tra nh k h thng ERP

.690 .775 .614 .631

Nhn t 6

Trng s nhn t
.481

.631

Qui trnh x l ca phn mm ERP p ng nhu cu x l hot ng kinh doanh v yu cu thng tin ca doanh nghip Phn mm x l c cc khc bit trong x l ca ERP v qui nh x l ca Vit Nam Mc y ca kim sot nhp liu

.497 .537

Ngun: trch t kt qu phn tch EFA Da vo kt qu kim nh EFA, chng ta cng phn tch nhn t mi khm ph. Nhn t 1 gm 13 bin sau: 1. Doanh nghip xy dng c qui nh cch cng b, s dng thng tin khch hng, ngi cung cp, nhn vin 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Xt duyt trc khi cng b thng tin c nhn ca khch hng C bng m t cng vic r rng cho tng nhn vin trong DN C bng m t v hng hng dn s dng h thng C bng m t r rng c cu t chc h thng nh k lun chuyn cng vic nhn vin C qui nh khen thng, k lut nhn vin r rng C chnh sch v k hoch phn ng kp thi vi thay i qui nh nh nc v ti khon v phng php hch ton 9. 10. 11. 12.
13.

C chnh sch ng ph kp thi vi s phn i ERP ca nhn vin S hp tc ca cc c nhn trong qui trnh thc hin hot ng S sn sng chia s cng vic ca nhn vin khi cn thit S hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca Kim ton vin ni b Hiu bit cng ngh thng tin v ERP ca kim ton vin c lp

126

R rng ni dung bin 1 v 2 lin quan ti qui ch v s dng v cng b thng tin c nhn khch hng, ngi bn v nhn vin doanh nghip; cc bin cn li u lin quan ti vn v nhn s, qun l nhn s. Theo COSO, nhn t chnh sch nhn s v vic p dng thc t (thuc thnh phn Mi trng kim sot) l thng ip ca doanh nghip v tnh chnh trc, nng lc, o c m doanh nghip mong i t nhn vin. Chnh sch ny c thc hin qua cc tiu chun tuyn dng nhn vin, o to, qun l nhn vin, chnh sch qui nh khen thng k lut nhn vin (B mn kim ton i hc Kinh t TP H Ch Minh, 2010). V vy lun n chn tn Chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn lm tn ca nhn t 1. Nhn t 2. Nhn t ny gm 12 bin 1. 2. 3. 4. Nh t vn am hiu v kim sot ni b Nh t vn trin khai ERP c kinh nghim trin khai ERP Phng php phn tch v tm hiu h thng ca nh t vn Cht lng hot ng h tr ngi s dng ERP v bo hnh sn phm ERP ca nh t vn trin khai 5. 6. Phi hp tt ca i d n vi nh t vn trin khai ERP Mc thun thc trong thao tc h thng v nhp liu ca nhn vin nhp d liu 7. Cht lng vic chuyn i d liu cn thit t h thng c sang hnh thc ca h thng mi 8. 9. 10. C h s nh ngha y v r rng d liu v chuyn i d liu Tnh chnh xc ca d liu nhp vo h thng Ni dung d liu nhp vo h thng ph hp yu cu thng tin ca ngi s dng 11. Phn chia trch nhim y , r rng v cng vic gia cc nhn vin c th kim sot ln nhau 12. Thng xuyn kim tra h thng my tinh v h thng mng ni b

Nh vy ni dung cc bin quan st ca nhn t 1 c th chia thnh 2 nhm nh c quan h cht ch v c ngha. Nhm nh th 1 l v nh t vn trin khai (bin

127

1,2,3,4,5) gm kinh nghim lm vic, phng php lm vic v cc hot ng cn lm trong qu trnh trin khai ERP. Nhm ni dung th 2 lin quan ti cht lng d liu (7,8,9,10) gm cht lng vic chuyn i d liu t h thng c sang h thng mi, cht lng d liu u vo trong qu trnh x l nghip v kinh t v cc h tr cho m bo cht lng d liu trong qa trnh x l (6,11,12) nh phn chia trch nhim nhn vin v an ton h thng my tnh, mng truyn d liu. V l do ny lun n t tn bin mi l kinh nghim, phng php t vn trin khai v cht lng d liu Nhn t 3. Gm 11 bin quan st 1. 2. 3. 4. Nh t vn trin khai ERP am hiu v k ton C y i din ca cc b phn chc nng tham gia i d n ERP Qui trnh v phng php chy th nghim h thng Ngi s dng h thng ERP chy th nghim h thng trc khi s dng chnh thc 5. 6. 7. C y h s k thut v h s hng dn s dng h thng mi ERP Nhn vin hiu r qui trnh thc hin hot ng ca h thng ERP Nhn vin hiu mc nh hng x l d liu ca bn thn mnh ti hot ng ca cc b phn khc trong qui trnh x l ERP 8. Nhn vin (cc b phn trong doanh nghip) hiu r cc tiu chun cht lng thng tin k ton 9. 10. 11. S tun th qui trnh h thng ERP ca nhn vin D liu c lu tr an ton Phn mm cho ngi s dng d dng b sung ti khon v cc phng php k ton C ti 5 bin m t v nhng yu cu cn thit cho nhn vin (bin 6,7,8,9,10) nh h s hng dn s dng, hiu qui trnh, hiu mc nh hng d liu trong h thng, hiu tiu chun cht lng thng tin v lu tr d liu an ton, l nhng ni dung cn thit trong s dng h thng. Nh vy n ni ln yu cu v vic hun luyn o to nhn vin c hiu bit v nhn thc cho vic thc hnh s dng

128

h thng ERP. 5 bin (bin 2, 3,4,5,11) lin quan ti vic th nghim h thng v thnh phn ca i d n. Chng ta bit vic th nghim h thng phi c thc hin ban u t i d n ri sau ti th nghim chp thun ca ngi s dng. Nu i d n c thnh phn cc phng ban, b phn chc nng th kh nng nh gi kt qu th nghim v cc vn lin quan h thng ERP cng y v hiu qu hn. Ring bin cn li (bin 1) khng c quan h mt cch r rng vi cc ni dung trn nhng v n chim t trng nh nn c th b qua. V vy lun n chn tn th nghim h thng ERP v hun luyn nhn vin lm tn cho nhn t 3. Nhn t 4. Gm c 10 bin 1. BQL C tm nhn xy dng c chin lc pht trin h thng ERP ph hp chin lc v yu cu qun l doanh nghip 2. BQL hoch nh ng v r rng cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip 3. BQL C kh nng quyt nh hay xt duyt ng qui trnh qun l v cc gii php do nh t vn v i d n ngh 4. 5. BQL la chn ng nh t vn, trin khai ERP BQL cam kt i mi qui trnh qun l v thc hin cam kt trong qu trnh trin khai v s dng h thng ERP 6. S h tr ca BQL trong vic gii quyt cc vn bt thng, tranh chp gia cc b phn v phi hp cc b phn trong qu trnh trin khai v s dng ERP 7. Thc hin cc phn ng kp thi i vi cc chng i ca nhn vin v nhng thay i do h thng ERP em li 8. 9. Nh t vn trin khai ERP c kin thc tt v lnh vc qun tr doanh nghip Nh t vn trin khai ERP am hiu v lnh vc hot ng ca doanh nghip mua ERP 10. i d n Xc nh ng v y cc yu cu qun l doanh nghip, yu cu thng tin chi tit

129

Nh vy c ti 7 bin u tin lin quan ti vai tr, trch nhim v nng lc ca Ban qun l doanh nghip trong qu trnh pht trin h thng. 2 bin sau (8,9) lin quan ti kin thc v hiu bit ca nh t vn. Bin cn li lin quan ti yu cu nng lc ca i d n. V vy lun n chn tn nng lc, cam kt ca Ban qun l v kin thc ca nh t vn trin khai lm tn ca nhn t 4. Nhn t 5. Gm c 8 bin 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Phn mm cho php to mt s ni dung t ng Phn mm cho php tm kim thi gian v phn h truy cp Phn mm c giao din thun tin cho s dng Phi s dng password truy cp d liu Phi s dng password truy cp h thng thit b Mc chi tit ca phn quyn truy cp Ngi qun tr h thng gim st thng xuyn truy cp h thng ERP Gim st, kim tra nh k h thng ERP

Chng ta thy bin 2,4,5,6,7 lin quan ti kim sot truy cp h thng v d liu. Bin 1,3 lin quan ti thun tin v kim sot nhp liu; bin 8 lin quan ti gim st kim tra h thng. Theo khun mu tin cy ca dch v Trust Services do Hip hi K ton vin cng chng Hoa K (AICPA) v Hip hi k ton vin cng chng Canada (CICA) ban hnh, 5 tiu chun m bo h thng tin cy l An ninh h thng (kim sot c cc truy cp ti h thng v d liu); Bo mt thng tin quan trng; Ring t (thng tin c nhn cn c thu thp, s dng v cng b ng cch); D liu ton vn trong thu thp v x l; V m bo h thng sn sng cho vic s dng (Romney and Steinbart, 2006). Nh vy ni dung ca nhn t 2 lin quan ti kim sot, gim st truy cp d liu, h thng; Kim tra nh k h thng ERP m bo h thng hot ng n nh, sn sng s dng; Phn mm d dng s dng v h tr kim sot nhp liu nhm m bo tnh chnh xc, ton vn cho d liu; Vy l cc ni dung nhn t 5 lin quan ti 4 trong s 5 mc tiu kim sot m bo cho h thng tin cy.

130

Lun n chn tn kim sot m bo h thng ERP tin cy cho nhn t 5 Nhn t 6. Gm 3 bin quan st 1. Qui trnh x l ca phn mm ERP p ng nhu cu x l hot ng kinh doanh v yu cu thng tin ca doanh nghip 2. Phn mm x l c cc khc bit trong x l ca ERP v qui nh x l ca Vit Nam 3. Mc y ca kim sot nhp liu

R rng cc bin ny lin quan ti cht lng phn mm ERP m bo p ng yu cu x l kinh doanh, cung cp thng tin; p ng yu cu kim sot v x l c s khc bit ca ERP nguyn thy v k ton Vit Nam. V vy lun n t tn bin cht lng phn mm ERP. Tm li, thc hin php xoay nhn t, lun n khm ph ra 6 nhn t mi nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam, l: Nhn t 1 (NF1) Chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn Nhn t 2 (NF2) Kinh nghim, phng php t vn trin khai v cht lng d liu Nhn t 3 (NF3) Th nghim h thng ERP v hun luyn nhn vin Nhn t 4 (NF4) Nng lc, cam kt ca Ban qun l v kin thc ca nh t vn trin khai Nhn t 5 (NF5) Kim sot m bo h thng ERP tin cy Nhn t 6 (NF6) Cht lng phn mm ERP

Cc nhn t mi ny c xp hng theo th t gim dn nh sau trong bng 2.6.

131

Bng 2.6. Xp hng nhn t mi khm ph

Nhn t mi N 1 Gi tr nh nht
2.33

Gi tr ln nht
5.00

Trung bnh
4.1554

lch chun
.50146

Nng lc, cam kt ca Ban qun l v kin thc ca nh t vn trin 143 khai Kinh nghim, phng php t vn 143 trin khai v cht lng d liu Cht lng phn mm ERP
143

2.58 1.67 1.60 1.25 1.46

4.92 5.00 4.90 4.88 5.00

3.9458 3.9394 3.8650 3.5699 3.5621

.53709 .58091 .57129 .68121 .66028

3 4

Th nghim h thng ERP v hun 143 luyn nhn vin 5 Kim sot m bo h thng ERP 143 tin cy 6 Chnh sch nhn s v qun l 143 thng tin c nhn

(Ngun: tng hp t kt qu xoay nhn t- khm ph nhn t mi) R rng 6 nhn t ny phn nh c y cc thnh phn quan trng lin quan h thng l d liu, phn mm ERP, con ngi v cc vn qun l, pht trin h thng nh nng lc ban qun l, kin thc, kinh nghim, phng php ca nh t vn , chnh sch nhn s v th nghim, hun luyn nhn vin. Mc nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti doanh nghip Vit Nam c xp theo th t gim dn nh sau: (1) Nng lc, cam kt ca Ban qun l v kin thc nh t vn trin khai; (2) Kinh nghim, phng php nh t vn trin khai v cht lng d liu Th nghim v hun luyn nhn vin; (3) cht lng phn mm ERP; (4) Th nghim h thng v hun luyn nhn vin; (5) Kim sot m bo h thng ERP tin cy; (6) Chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn 2.5.4. Kt lun v bi hc t kt qu nghin cu Qua kt qu nghin cu cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam, lun n a ra cc kt lun sau:

132

1.

C s khc nhau v quan im cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton gia 3 nhm ngi kho st l nh t vn trin khai ERP, doanh nghip s dng ERP v cc nh nghin cu, ging dy ERP. S khc bit ng k v mt thng k tp trung vo nhng ni dung chi tit nh: Vai tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip trong (1) hoch nh ng v r rng cc ch tiu kt qu cn t c ca cc b phn trong doanh nghip; (2) quyt nh hay xt duyt ca Ban qun l cp cao doanh nghip v gii php do nh t vn hay i d n ngh; (3) La chn ng nh t vn trin khai. S khc bit ny ch yu l gia nhm i tng t vn trin khai v doanh nghip s dng ERP. Tm quan trng v kin thc ca nh t vn trin khai trong cc vn am hiu lnh vc hot ng doanh nghip. S khc bit ny ch yu l gia nhm i tng t vn trin khai v doanh nghip s dng ERP. Mc thun thc trong thao tc h thng v nhp liu ca nhn vin. D liu c lu tr an ton Quan im phn mm gm (1) phn mm cho php tm kim thi gian v phn h truy cp giao din thun tin cho s dng ca phn mm ERP; (2) Phn mm cho ngi s dng d dng b sung ti khon v cc phng php k ton. S khc bit ny ch yu l gia nhm i tng t vn trin khai vi doanh nghip s dng ERP v vi nh nghin cu ging dy ERP V tm quan trng ca vic xy dng cc chnh sch cho doanh nghip trong vic (1) phi s dng password trong truy cp d liu v (2) truy cp h thng; (3) xy dng c qui nh cch cng b, s dng thng tin c nhn; (4) Thng xuyn kim tra h thng my tnh v mng ni b; (5) C bng m t v hng dn s dng h thng. S khc bit ng k v nhng quan nim ny xy ra c 3 nhm ngi kho st l nh t vn trin khai, doanh nghip s dng ERP v nh nghin cu, o to ERP.

133

V tm quan trng ca vic kim tra gim st hot ng h thng, gm (1) Ngi qun tr h thng gim st truy cp h thng ERP; (2) Gim st kim tra nh k h thng ERP; C 3 nhm i tng kho st u c quan im khc nhau v cc vn trn. Nh t vn, trin khai ERP nh gi tm quan trng ca kim tra gim st i vi cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP thp hn 2 nhm i tng kho st l doanh nghip s dng ERP v nh nghin cu, ging dy ERP. 2. Tt c 13 nhm chi tit thnh phn nhn t u nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Mc nh hng ca cc nhm chi tit thnh phn ny ti cht lng thng tin k ton c xp theo mc gim dn nh sau: (1) Tm nhn, cam kt v s h tr ca BQL cp cao doanh nghip; (2) Nng lc, kinh nghim v s h tr ca nh t vn trin khai; (3) Nng lc i d n doanh nghip; (4) Cht lng d liu; (5) Hun luyn v s tham gia ca nhn vin doanh nghip; (6) Th nghim h thng; (7) Cht lng thit b, c s h tng; (8) Qui trnh x l v cht lng phn mm ERP; (9) Chnh sch qun l thay i; (10) Chnh sch cht lng v kim sot; (11) Mi trng vn ha doanh nghip ; (12) Mi trng gim st, kim tra; (13) Chnh sch nhn s. Nguyn nhn thnh phn nhn t chnh sch v mi trng vn ha c mc nh hng c nh gi thp hn cc nhm khc ch yu do c s bin thin rt ln v quan im ca cc i tng kho st, t mc hon ton khng ng ti mc hon ton ng . V cc s khc bit ng k v thng k gia cc nhm i tng kho st cng tp trung vo cc thnh phn ny. 3. Theo kt qu phn tch khm ph nhn t, c 6 nhn t mi nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Cc nhn t mi c xp hng mc nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam nh sau: (1) Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn trin khai; (2) Kinh

134

nghim, phng php nh t vn trin khai & cht lng d liu; (3) Cht lng phn mm ERP; (4) Th nghim v hun luyn nhn vin; (5) Kim sot m bo h thng ERP tin cy; V (6) Chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn. Vic p dng ERP hin nay ti cc doanh nghip Vit Nam ngy cng pht trin v m rng nhng vn ang trong nhng giai on u, cha thc s c nhiu kinh nghim v do s lng nghin cu c thc nghim kho chng v vn cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP rt t. V vy kt qu nghin cu c ngha ln gip cc doanh nghip s dng ERP, nh t vn trin khai ERP v nh nghin cu o to lp k hoch v thc hin hot ng theo k hoch v gim st vic thc hin hot ng lin quan vn trin khai, s dng ERP nhm gip doanh nghip nng cao cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. C th cc gi da trn kt qu nghin cu nh sau gp phn nng cao cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam: Doanh nghip s dng ERP cn ch xy dng cc iu khon trong hp ng vi nh t vn u t mt cch r rng v cc vn hun luyn v hng dn s dng h thng, nhng h s lin quan hot ng hun luyn s dng h thng. Ngoi ra, c 2 bn cng lu xem xt giao din phn mm ERP c th nh gi mc tin dng v d dng cho ngi s dng v chng s nh hng ti cht lng nhp liu. Doanh nghip s dng ERP cng cn ch truyn thng v chnh sch cht lng, chnh sch kim sot d liu, kim sot an ninh h thng ERP v cc vn to mi trng vn ha doanh nghip i vi nhm nhng ngi lm k ton. Cc doanh nghip t vn trin khai cn lu v quan im ca cc nhn vin t vn trin khai v tm quan trng ca vic hun luyn, hng dn v s dng h thng cho ngi s dng v mc bin thin v quan im ny rt ln trong nhm ngi t vn trin khai. Nu dch v hng dn s dng h thng khng tt c th dn ti kh khn i vi ngi s dng h thng v

135

do cng d dng dn n s tht bi ca d n. Ngoi ra, cc doanh nghip t vn trin khai cng cn lu quan im khng coi trng vic kim tra gim st h thng ERP ca nhn vin t vn, trin khai v n c th nh hng ti vic truyn thng tm quan trng gim st h thng ti doanh nghip trong qu trnh phn tch v hun luyn nhn vin doanh nghip. Vic ging dy h thng thng tin k ton hay h thng ERP cng cn lu v ni dung kim sot h thng thng tin, vn chnh sch qun l h thng thng tin cho sinh vin chuyn ngnh k ton v cng nh cc nhm i tng khc, nhm k ton trong doanh nghip t quan tm ti vn chnh sch v kim sot. K hoch kim ton cn lu cc ni dung lin quan ti cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton, nht l cc nhn t cht lng d liu, an ninh h thng ERP.

136

CHNG 3. KIM SOT CC NHN T NH HNG CHT LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG NG DNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM.

3.1.

KIM SOT NI B V M HNH KIM SOT

Khng c mt nh ngha duy nht cho thut ng kim sot. phng din qun l, kim sot hay kim sot ni b l cng c cung cp mt m bo hp l gip mt t chc t c mc tiu cng nh nhng phn ng hu hiu i vi cc ri ro xy ra trong qu trnh qun l (Gelinas and Dull, 2008). nh ngha kim sot ni b c pht biu khc nhau. Chng hn nh COSO 5 nh ngha Kim sot ni b l mt
F 4 P P

qu trnh b chi phi bi ngi qun l, hi ng qun tr v cc thnh vin ca n v, n c thit lp cung cp mt s m bo hp l nhm t c cc mc tiu: (1) s hu hiu v hiu qu ca hot ng; (2) s tin cy ca bo co ti chnh; (3) S tun th php lut v cc qui nh. Trong khi , CobiT 6 li nh ngha
F 5 P P

Kim sot l cc chnh sch, th tc, cc thc hnh v cu trc t chc, c thit
5

COSO (the Committee of Sponsoring Organizations of Treadway Commission) l mt y ban thuc Hi ng quc gia Hoa K v vic chng gian ln bo co ti chnh (National Commission on Financial reporting hay cn gi l Treadway Commission). y ban COSO c thnh lp 1985 vi mc ch nghin cu v kim sot ni b v c s bo tr ca 5 t chc ngh nghip: Hip hi k ton vin cng chng Hoa K AICPA (American Institute of Certified Public Accountants, Hip hi k ton Hoa K AAA (American Accounting Association), Hip hi qun tr vin ti chnh FEI (Financial Executive Institute), Hip hi k ton vin qun tr IMA (Institute of Management Accountants), Hip hi kim ton vin ni b IIA (Institute of Internal Auditors). Nm 1992 COSO ban hnh khun mu kim sot ni b (Internal Control- Integrated Framework) gm 5 thnh phn mi trng kim sot, nh gi ri ro, hot ng kim sot, thng tin truyn thng v gim st. Bo co ny nhanh chng c chp nhn rng ri nh nhng chun mc v kim sot ni b v c s dng n a vo cc chnh sch, nguyn tc p dng cho cc hot ng kim sot Nm 2004, COSO ban hnh bo co th 2 Enterprise Risk Management: integrated Framework vi nh ngha 8 thnh phn: mi trng ni b doanh nghip, thit lp mc tiu, xc nh s kin, nh gi ri ro, p tr ri ro, hot ng kim sot, thng tin truyn thng v gim st. Tuy nhin y cng ch l chi tit cho bo co 1992 ch khng nhm thay th cho bo co ny Nm 2006, COSO pht hnh Internal Control over Financial Reporting guidance for small Public companies). :kim sot ni b i vi bo co ti chnh- hng dn cho cc cng ty cng qui m nh ( B mn kim ton i hc kinh t - Kim sot ni b)

COBIT Control Objectives for Information and related Technology- do Vin qun l cng ngh thng tin (IT Governmence Institute) thuc Hip hi v kim sot v kim ton h thng thng tin (ISACAInformation System Audit and Control Association) ban hnh nm 1996.

137

k cung cp m bo hp l rng mc tiu doanh nghip s t c v cc s kin khng mong mun c ngn nga hoc pht hin v sa cha (Gelinas and Dull, 2008). Ty phm vi mc tiu khc nhau, i tng kim sot khc nhau, cng c kim sot c nhng cch thc thc hin khc nhau. gip ngi lin quan trong mt t chc bt k c th s dng c cng c kim sot hu hiu, cc t chc ngh nghip u a ra cc chun, hng dn, nhng qui nh v cc thc hnh tt nht, cc cch thc o lng mc tiu v thc hin v do hnh thnh cc khun mu kim sot khc nhau. M hnh kim sot mt thut ng c s dng nhiu ti liu ca cc t chc chnh thng ban hnh cc hng dn kim sot - m t mt khun mu kim sot lin quan ti mc tiu kim sot v thc hnh kim sot. N cung cp cc hng dn trch nhim i vi kim sot; Cung cp hng dn lin quan ti k thut nh gi mc tiu kim sot, thit k, pht trin v thc hin kim sot; Cung cp cc hng dn, cng c gim st v nh gi kim sot. Mt m hnh kim sot mun c gi tr th cn c xy dng da trn cc nguyn tc c cn c vng v logic; C kh nng ng dng v linh hot trong qu trnh ng dng; D hiu; V quan trng l c chp nhn v s dng rng ri i vi cc hot ng ngh nghip lin quan. C rt nhiu m hnh kim sot khc nhau ty mc tiu, phm vi v i tng kim sot. Lin quan ti kim sot ton b doanh nghip hng ti bo co ti chnh v qun tr, cc m hnh kim sot chng hn nh COSO (ban hnh 1992, 2004, 2006) M; hoc Turnbull (ca Anh), CoCo 7 ca Canada; hoc King South America.
F 6 P P

Lin quan ti kim sot ch ring lnh vc cng ngh thng tin c Security Code of Conduct ca phng thng mi v cng nghip- (Department of Trade and
CoCo (Criteria of Control) c pht hnh nm 1995 bi Hip hi k ton cng chng Canada (Canadian Institute of Chartered Accountants) trn nn tng ca COSO nhm hng dn cc thit k, nh gi v bo co kim sot ca doanh nghip. Khun mu kim sot ca CoCo xc nh kim sot ni b c 4 thnh phn: Mc ch; kh nng; cam kt; v gim st v hc hi.
7

138

Industry - DTI)- thuc Anh (UK); Hoc hng dn kim sot cng ngh thng tin (Information Technology Control Guidelines) ca Hip hi k ton vin cng chng Canada (Canadian Institute of Chartered Accountants - CICA) v.v..Hoc lin quan ti kim sot cht lng sn phm, cht lng k thut c Sys Trust (Principles and Crireria for Systems reliability); ITIL (IT infrastructure Library); ITCG (Information Technology Control Guidelines) hoc ISO, ISO 9000 v.v.. lm mt cu ni gia kim sot kinh doanh ca doanh nghip v kim sot cng ngh thng tin (CNTT), m hnh kim sot CobiT c xy dng trn c s khun mu ca COSO, cc cng c o lng ca CMMI (Capability Maturity Model Integration), ph hp vi nhiu tiu chun chi tit khc nh ITIL, PMBOK, ISO/IEC. CobiT l m hnh kim sot c chp nhn rng ri trong lnh vc qun l cng ngh thng tin; l mt khun mu mc tng qut cao nn c th lin kt v s dng kt hp vi cc tiu chun khc, cc hng dn thc hnh tt nht khc chng hn nh ITIL cho vic qun l dch v, c s h tng CNTT; kt hp vi ISO 17799 cho vic qun l an ton thng tin (IT Governance Institute, 2007b). Trong cc m hnh v kim sot, m hnh COSO to lp mt c s l thuyt rt c bn v kim sot ni b (B mn kim ton i hc Kinh t TP H Ch Minh, 2010), n to c s cho cc nh ngha kim sot ca cc khun mu kim sot c tnh quc t khc nh Cadbury Report, CoCo, CobiT, King v.v (Gelinas and Dull, 2008). COSO c pht hnh nhm mc tiu l gia tng kim sot doanh nghip bng cch xc nh mt h thng kim sot ni b tch hp ton doanh nghip, gip qun l iu hnh cp cao t nhim v v mc tiu (IT Governance Institute, 2006a). Mc tiu kim sot theo COSO l (1) s hu hiu v hiu qu ca hot ng; (2) s tin cy ca bo co ti chnh; (3) S tun th php lut v cc qui nh. Mt h thng kim sot ni b theo m hnh COSO gm 5 thnh phn c quan h cht ch vi nhau: Mi trng kim sot: L nn tng thc, l vn ha ca t chc tc ng n thc kim sot ca tt c thnh vin trong t chc v n l nn tng

139

cho bn thnh phn cn li. N c th hin qua tnh k lut, c cu t chc, gi tr o c, tnh trung trc, trit l qun l v phong cch iu hnh. nh gi ri ro c hiu l hot ng nhn dng, phn tch v qun l cc ri ro e da mc tiu ca t chc. Hot ng kim sot l cc chnh sch, th tc kim sot nhm m bo cc ch th ca nh qun l c thc hin t mc tiu ca t chc. Thng tin truyn thng. L cc thng tin cn nhn dng, truyn thng v c x l truyn t thng tin gia cc thnh vin trong doanh nghip, gia doanh nghip vi cc bn lin quan ngoi doanh nghip tt c h cng hiu r cc thnh phn h thng kim sot ni b. Gim st l qu trnh nh gi cht lng ca h thng kim sot ni b nhm khc phc cc hn ch v pht huy cc im mnh ca h thng kim sot ni b ny. Khi xy dng h thng kim sot ni b, vn u tin l ban qun l doanh nghip v b phn cn xc nh r mc tiu hot ng ca t chc. T y, doanh nghip nhn din v phn tch ri ro lin quan mc tiu v xy dng cc th tc kim sot, gim st ph hp. Tt c cc hot ng ny u da trn nn tng ca mi trng kim sot v s h tr ca thng tin truyn thng. COSO l mt nghin cu ton din nht v kim sot ni b. N c p dng cho nhng mc tiu sau (IT Governance Institute, 2006a): Tip cn c cu trc nh ngha 1 h thng kim sot ni b Gia tng hiu qu ca kim sot ni b nh gi cc kim sot ni b Xy dng cu trc kim sot ni b Hng dn lp bo co cho cc i tng bn ngoi cn tun th theo lut Sarbanes-Oxley ca M

140

3.2.

QUN L CNG NGH THNG TIN V COBIT

3.2.1. Qun l cng ngh thng tin Trong bt c t chc no c ng dng cng ngh thng tin, hot ng qun l v x l kinh doanh ca doanh nghip cng u gn lin cng hot ng qun l h thng thng tin hay hot ng cng ngh thng tin ca doanh nghip. Chng quan h vi nhau qua hnh v sau (IT Governance Institute, 2006b):
Kim sot cp ton doanh nghip v ton h thng thng tin
X l kinh doanh (Ti chnh)

Qun l iu hnh

X l kinh doanh (vn ti )

X l kinh doanh (sn xut)

X l kinh doanh (..)

Thit lp sc thi v vn ha ca doanh nghip. Kim sot cp ton h thng thng tin l mt phn ca mi trng kim sot ca doanh nghip.

Kim sot ng dng gn kt vi phn h x l kinh doanh

Dch v cng ngh thng tin (phn mm, d liu, mng truyn thng...)

Kim sot chung cng ngh thng tin

Hnh 3.1. Kim sot v qun l CNTT Ngun: trch t IT Control Objective for Sarbanes Oxley Trong cc ni dung gm: Qun l iu hnh l cc hot ng thit lp v lin kt chin lc vo tng hot ng kinh doanh. cp doanh nghip, cc mc tiu, chnh sch kinh doanh c thit lp, cc quyt nh c thc hin qun l cc ngun lc ca t chc. Lin quan ti vn cng ngh thng tin, qun l iu hnh l xy dng cc chin lc, chnh sch pht trin h thng thng tin ng dng cng ngh thng tin nhm ph hp chin lc v chnh sch pht trin, qun l doanh nghip v c truyn thng ton n v. Cc kim sot cp

141

ny gm xy dng k hoch, chin lc; xy dng cc chnh sch, th tc, nh gi ri ro, hun luyn o to, gim st kim ton ni b. X l kinh doanh l cc hot ng thc hin cc kinh doanh c th to ra cc gi tr chuyn giao cho ngi s dng lin quan. Qui trnh x l kinh doanh ny c tch hp cng qui trnh x l thng tin ca h thng cng ngh thng tin trong mi trng ERP. Kim sot lin quan hot ng x l kinh doanh l cc kim sot ng dng gn cng qui trnh x l kinh doanh v x l thng tin kinh doanh nhm m bo mc tiu kim sot y , chnh xc, y quyn v cng b. Dch v cng ngh thng tin. Dch v cng ngh thng tin c hiu l cc ngun lc cng ngh thng tin (nh d liu, cng ngh, mng truyn thng vin thng, phn mm x l phc v cho tt c cc vng hot ng ca doanh nghip. Kim sot vng phm vi ny l cc kim sot chung gn vo x l cng ngh thng tin nhm to mt mi trng hot ng cng ngh thng tin tin cy h tr hot ng kim sot ng dng. Cc kim sot chung gm kim sot pht trin h thng, kim sot thay i chng trnh ng dng, kim sot truy cp, kim sot h thng thit b my tnh v truyn thng. Cp t chc h thng l m t mc hay phm vi nh hng ti ton b h thng cng ngh thng tin v tt c cc mt hot ng (chnh sch, thc hin chnh sch) v cc vn vn ha Cp hot ng l m t mc hay phm vi nh hng ti ring tng b phn chc nng trong h thng CNTT v cc vn chnh sch, hot ng v kim tra gim st. C 5 phm vi cn tp trung trong qun l CNTT. l: Ph hp chin lc. Qun l CNTT cn m bo mi lin kt ph hp gia kinh doanh v k hoch CNTT. N xc nh k hoch CNTT, m bo vic duy tr v thc hin k hoch nhm m bo hot ng CNTT ph hp vi hot ng doanh nghip.

142

Giao gi tr. Qun l CNTT nhm m bo vic thc hin dch v cung cp thng tin v dch v CNTT t cht lng nh cam kt theo chin lc t ra, nhm m bo ti u ha chi ph s dng ngun lc CNTT cho vic to thng tin hay dch v ny.

Qun tr ngun lc. Qun l CNTT nhm m bo qun l c ti u ha cc u t vo ngun lc CNTT (phn mm ng dng, thng tin, c s h tng v con ngi).

Qun tr ri ro. Qun l CNTT nhm m bo cc ri ro cn c nhn din bi cc cp qun l, hiu r rng cc mc tiu kim sot ri ro ca doanh nghip, xc nh v hiu r cc yu cu thc hin kim sot ri ro, gn c kim sot ri ro vo qui trnh thc hin hot ng ca doanh nghip.

o lng thc hin. Qun l CNTT nhm xc nh v thc hin cc chin lc gim st, kim tra thng qua vic o lng nh gi theo cc tiu chun xy dng trong phn chin lc pht trin CNTT.

Lin quan qun l CNTT, c nhiu m hnh hay nhiu tiu chun ty mc ch v phm vi kim sot. Chng hn nh: ITIL (IT Infracstructure Library) c pht hnh v gi bn quyn bi Central Computer & Telecommunication Agency (CCTA), hin l British Office of Government Commerce (OGC). Mc ch ch yu cho qun tr dch v CNTT, tp trung ch yu vo (1) Xc nh x l cung cp dch v trong t chc CNTT; (2) Xc nh v gia tng cht lng dch v; (3) Xc nh v thc hin dch v h tr khch hng. i tng s dng ITIL ch yu l ngi c trch nhim qun tr dch v CNTT trong cc doanh nghip thuc mi qui m. ISO/IEC 17799: 2005 Code of Practice for Information Security Management. y l mt tiu chun quc t v qun tr an ton thng tin. N c ban hnh bi T chc quc t cho tiu chun (International Organisation for Standardisation (ISO) v y ban k thut in t quc t (International Electrotechnical Commission (IEC)- v vy gi chung l

143

ISO/IEC. Mc ch ca tiu chun l cung cp thng tin cho cc bn c trch nhim lin quan nhm thc hin an ninh thng tin trong doanh nghip. Tiu chun ny c coi l nhng thc hnh tt nht cho vic pht trin v duy tr tiu chun an ninh v thc hnh qun tr trong doanh nghip nhm gia tng tnh tin cy trong an ton thng tin. i tng c th s dng tiu chun ny l nhng ngi c trch nhim cho vic thit lp, thc hin v duy tr an ninh thng tin. Tng t nh vy cho cc ISO/IEC TR 13335; ISO/IEC 15408: 2005 CMMI (Capability Maturity Model Integration) c pht hnh bi Vin k thut phn mm (Software Engineering Institute) ca i hc Carnegie Mellon University, Pittsburgh, Pennsylvania, USA. N cung cp mt m hnh gia tng x l cho h thng, c th: o nh gi mc t c ca x l o Gia tng x l v cu trc t chc o Gia tng tnh hiu qu v gim thp ri ro d n o Gim li ca phn mm. o Gia tng s hi lng ca khch hng. N c dng ch yu cho cc i tng l ngi pht trin phn mm, qun tr phn mm, chng trnh v h thng. Tuy c nhiu tiu chun hay hng dn chi tit cho tng mc tiu qun l CNTT, nhng CobiT l mt khun mu tch hp nhiu tiu chun nht. N l mt m hnh qun l CNTT hiu qu (IT Governance Institute, 2006a). 3.2.2. Khun mu COBIT Pht trin trn nn tng nh ngha kim sot ca COSO, nm 1996 Vin qun l cng ngh thng tin (IT governance Institute-ITGI) thuc Hip hi v kim sot v kim ton h thng thng tin (ISACA-Information System Audit and Control Association) ban hnh khun mu CobiT Cc mc tiu kim sot trong cng ngh thng tin v cc lnh vc lin quan - Control Objectives for Information and

144

related Technology nhm xc nh cc kim sot cng ngh thng tin lin quan hot ng qun l iu hnh, x l hot ng kinh doanh v dch v cng ngh thng tin gip t mc tiu kim sot cng ngh thng tin. CobiT c cng nhn v s dng ton cu. N l khun mu linh hot, cn thit, gn kt v ng hnh vi yu cu v qun l kinh doanh ca doanh nghip. N c s dng bi nh qun l, nh t vn v kim ton : Xc nh cc kim sot cn thit nhm gim thiu ri ro trong qun l CNTT v tng thm gi tr doanh nghip. Xy dng o lng v gia tng dch v CNTT mt cch hiu qu nh gi v kim ton quan l CNTT v m bo rng qun l CNTT h tr, gn kt v ng hnh vi qun l doanh nghip Khi nghin cu v CobiT, ngi ta xem xt 3 chiu quan trng lin quan vi nhau l cht lng thng tin, ngun lc cng ngh thng tin cn v cc x l (hay kim sot) cng ngh thng tin, th hin 3 ni dung cn kim sot ca CobiT. Mc tiu chnh ca h thng thng tin l cung cp thng tin phc v cc hoat ng kinh doanh v iu hnh, qun l doanh nghip. V vy thng tin cn t cht lng yu cu, l chiu th nht. Mun to thng tin cn ngun lc cng ngh thng tin to thng tin, l chiu th 2; Cc ngun lc cng ngh thng tin ny cn kt hp vi nhau theo qui trnh x l no to thng tin, l chiu th 3. C 3 chiu ny u cn kim sot nhm t mc tiu kim sot. Mi quan h gia 3 chiu vn cn kim sot ny th hin theo hnh v 3.2 sau y (IT Governance Institute, 2007a)

145

Cht lng thng tin

X l cng ngh thng tin

Vng hot ng X l X l chi tit

Ngun lc cng ngh thng tin

Hnh 3.2. Cc chiu ca CobiT (Ngun: trch t IT Control Objectives for Sarbanes Oxley) Cht lng thng tin c nh gi qua 7 tiu chun p ng yu cu: Yu cu cht lng gm: o Hu hiu. Thng tin c coi l hu hiu nu ph hp vi yu cu x l kinh doanh v p ng ngi s dng kp thi, chnh xc, nht qun v hu ch ph hp vi cc phng php x l la chn. o Hiu qu. L tiu chun lin quan ti hiu qu, kinh t ca vic s dng cc ngun lc to thng tin. Yu cu an ninh thng tin gm o Bo mt. m bo thng tin c bo v nhm trnh vic s dng khng c php. o Ton vn. L tiu chun lin quan ti tnh chnh xc v y cng nh hp l ca thng tin nhm m bo cc d liu lu tr trong c s d liu chnh xc v tin cy c. m bo cc thng tin ng, , khng b trng lp ti cc im pht sinh d liu; v Khng b lm khc bit trn qui trnh khai thc. iu ny m bo thng tin c to ra t nhng d liu ph hp vi nhau v khng b sa cha trong c s d liu o Sn sng. Th hin thng tin sn sng p ng phc v cho x l kinh doanh hin ti v tng lai. Nh vy sn sng cung cp thng tin, n i hi tnh an ton ca cc ngun lc cn thit lin quan.

146

Yu cu tin cy o Tun th. y l tiu chun yu cu thng tin phi ph hp lut php, chnh sch hoc cc tiu chun x l kinh doanh v cc tha thun rng buc. o ng tin cy. ng tin cy l tiu chun yu cu cung cp thng tin thch hp cho vic iu hnh hot ng doanh nghip v thc thi cc trch nhim lin quan. Ngun lc cng ngh thng tin bao gm:

H thng ng dng (cng ngh): l cc phn mm hoc cc th tc th cng x l thng tin. Thng tin. L cc d liu u vo ca h thng, d liu c x l, kt xut ca h thng thng tin. Tt c cc d liu v thng tin ny c th c hnh thnh v lu tr bt c hnh thc no v d giy t, tp tin in t v.v..

C s h tng. Bao gm k thut v cc phng tin h tr nh thit b phn cng, h thng hot ng, h qun tr c s d liu, h thng mng, phng tin truyn thng v mi trng ca chng (nh l nh ca, cng c dng c h tr khc)

Con ngi. L nhng ngi lin quan ti vic lp k hoch, t chc, xc nh yu cu, hnh thnh h thng, thc hin x l v to thng tin, h tr, gim st v nh gi h thng thng tin v dch v. H c th l nhn vin trong doanh nghip, ngi bn ngoi thc hin dch v cho h thng hoc cung cp sn phm lin quan h thng thng tin

X l cng ngh thng tin (hay cc hot ng x l hay hot ng kim sot cng ngh thng tin) c hiu l tt c cc hot ng, cc x l lin quan ton b qu trnh pht trin h thng thng tin theo chu trnh PDCA lp k hoch (Planing); thc hin (Do); kim tra (Check); v nhng sai st cn c iu tra v sa cha (Act) nh l thuyt qun l ca Deming nhm th hin mt chu trnh pht trin lin tc. Chu trnh ny th hin cc nhu cu thng tin (phc v cho nhu cu qun l doanh nghip) v vic cung cp thng tin (th hin qun l CNTT) u cn

147

lp k hoch m bo c th thc hin v o lng c. Cc k hoch ny cn c thc hin, thng tin cn phi c cung cp gi l thc hin. Nhng vic thc hin ny cn c o lng da vo cc ch tiu o lng c xy dng giai on lp k hoch, gi l kim tra. Nhng sai st pht hin giai on kim tra cn c iu tra tm nguyn nhn v phi sa cha nhng sai st ny. Bng cch p dng nguyn l theo l thuyt PDCA trn, CobiT chia cc hot ng x l CNTT thnh 4 vng mc tiu chnh bao gm (1) Hoch nh v t chc; (2) Hnh thnh v trin khai; (3) Phn phi v h tr; v (4) Gim st. Mi vng mc tiu gm nhiu x l chi tit vi tng cng 34 hot ng x l kim sot chi tit v cc hot ng chi tit c th. N cng chnh l cc hot ng kim sot. Cc vng mc tiu chnh bao gm. Lp k hoch v t chc (PO) l cc hot ng thit lp chnh sch, mc tiu ca h thng thng tin v cch thc hin cng ngh thng tin nhm phc v cho vic t mc tiu qun l ca t chc nhm t 2 mc tiu kim sot quan trng l thit lp tm nhn chin lc cho h thng thng tin v pht trin tm nhn chin lc ny thnh cc mc tiu hay k hoch c th nhm t c chin lc ny. N gm 11 x l kim sot chi tit. Hnh thnh v trin khai (AI). Da vo cc chin lc v k hoch pht trin h thng thng tin, cc yu cu v gii php c th h thng thng tin cn c xc nh v tin hnh mua hay hnh thnh n. Nh vy y chnh l qu trnh phn tch, thit k v thc hin h thng thng tin. N gm 6 hng dn x l kim sot chi tit Phn phi v h tr (DS). Khi h thng hnh thnh th s dng v do to cc thng tin cn thit cho ngi s dng v c tch hp cng qui trnh x l kinh doanh ca doanh nghip. Nh vy y chnh l qu trnh phn phi sn phm thng tin v mun to c thng tin ti ngi s dng th cn cc hot ng h tr ngi s dng cch s dng v gii quyt cc vn trc trc ca h thng. Bn cht ca vng hot ng ny l cc kim sot m bo an ton h thng trong qu trnh s dng nh kim sot truy cp h

148

thng, an ton vt l, phn mm v bao gm c kim sot ng dng nh nhp liu, x l v to kt qu x l. N gm 13 hng dn x l chi tit. Gim st v nh gi (ME). Tt c hot ng ca h thng thng tin cn c gim st v nh gi pht hin cc sai st, yu km xy ra. N gm 4 hng dn x l kim sot chi tit Nu xem xt mi quan h gia cc kim sot h thng CNTT vi mc nh hng ti phm vi hot ng doanh nghip, cc hot ng x l CNTT hay kim sot CNTT c th phn thnh kim sot chung v kim sot ng dng. Cc hot ng kim sot x l chi tit trn nu phn theo mc nh hng cp hot ng c th phn thnh: Kim sot chung l cc kim sot gn vi tt c thnh phn ca h thng thng tin nhm cung cp mt mi trng hot ng tin cy v h tr kim sot ng dng hot ng hiu qu. Kim sot chung c mc nh hng ti cp ton b h thng thng tin v cp hot ng, lin quan ti cc hot ng hnh thnh, s dng, bo dng v gim st h thng thng tin. Kim sot ng dng l kim sot gn kt trc tip ti hot ng x l kinh doanh nhm h tr trc tip mc tiu kim sot tnh hu hiu, ton vn thng tin to ra. N nh hng trc tip cp hot ng, v d cc kim sot qui trnh x l nhp liu, x l d liu v to thng tin, hoc kim sot s tng thch gia y quyn truy cp (xc nh kim sot chung) v ngi thc hin truy cp x l nghip v kinh t. Khun mu CobiT xy dng 4 ni dung c bn (hay gi 4 thnh phn c bn) cho mi vng x l CobiT: 1. M t x l. y l phn ni dung m t tng qut cc mc tiu kim sot v cch thc hin, nh gi mc tiu ny (c xy dng theo m hnh thc gm: M t mc tiu p ng yu cu kinh doanh no? c thc hin bng cch no? c nh gi thc hin th no). Trong phn m t x l, CobiT cn m t cc ngun lc no c kim sot bi x l; n p ng tiu chun cht lng thng tin no; p ng cc phm vi qun l CNTT

149

no. Hnh 3.3 m t m hnh thc xc nh mc tiu qun l CNTT v cch thc hin, nh gi mc tiu: X l CNTT Tn X l CNTT p ng yu cu kinh doanh i vi CNTT Tm lc mc ch CNTT quan trng nht Bng cch tp trung vo mc tiu Mc tiu x l hay cc kim sot CNTT quan trng t c bng Mc tiu hot ng CNTT c th c nh gi qua Ch tiu/ tiu chun o lng Hnh 3.3. M hnh thc xc nh mc tiu x l CNTT Ngun . Trch Cobit 4.1 2. M t mc tiu x l/kim sot CNTT. Ni dung ny m t c th cc x l chi tit c m t ban u ni dung 1 bn trn. 3. Hng dn qun l. y l cc hng dn c th thc hin, nh gi v o lng mi trng CNTT ca doanh nghip. C th: S RACI: hng dn cc ngi hoc cc b phn lin quan ti hot ng x l CNTT nhm t mc tiu kim sot. Ai l ngi c trch nhim thc hin R (Responsible); Ai l ngi c trch nhim gii trnh, xt duyt A (Accountable); Ai c t vn C (Consulted); Ai c thng bo I (Informed). Cc mc tiu v cc o lng vi tng mc tiu theo cc cp tng qut, chi tit.

150

Cc ch tiu o lng kt qu (Cc CobiT trc gi l KGIs -Key Goal Indicators) o lng xem s kin xy ra t mc mc tiu t ra th no. Nhng ch tiu ny ch c o lng sau khi s kin hay mt hot ng xy ra. Ch bo thc hin (CobiT trc kia gi l KPIs -Key performent Indicators) ch ra cc mc tiu t ra c kh nng thc hin c hay khng? N chnh l KGIs ca bc chi tit c thc hin k trc, c dng lm cn c xy dng hoc iu chnh mc tiu t ra cho ph hp vi kh nng c th thc hin k ny.

4. M hnh trng thnh(Maturity Model). M hnh ny dng nh gi cp t c (mc trng thnh) ca h thng thng tin. M hnh ny c xy dng da trn 6 nhm ch tiu o lng, gm: (1) Nhn din, cnh bo v truyn thng; (2) Chnh sch, k hoch v th tc; (3) Cng c v s t ng; (4) K nng v chuyn mn; (5) Thc hin v chu trch nhim/gii thch; (6) thit lp mc tiu v o lng. M hnh s dng thang o 6 mc (c nh ngha c th mc tng mc). Hnh 3.4. m t m hnh trng thnh ca h thng.

Hnh 3.4. M hnh trng thnh ca h thng. Ngun : Trch t CobiT 4.1)[21]

151

Mi quan h gia cc thnh phn ca CobiT c m t trong hnh 3.5 sau

Mc tiu kinh doanh
Yu cu
Mc tiu IT

Thng tin

X l IT
Kim sot bi Kim ton vi

Hot ng quan
Thc hin

bi

Cho thc hin hot ng

Th nghim kt qu kim sot

Bt ngun t

Mc tiu KS

Cho kt qu hot ng

Kim ton vi

Thc hin vi

S trch nhim

Ch th hot ng

o lng kt qu

M hnh trng thnh

Th nghim thit k kim sot

D a trn

Thc hnh kim sot

Hnh 3.5. Quan h gia cc thnh phn CobiT Ngun: Trch t CobiT 4.1 3.2.3. Qui trnh ng dng CobiT vo qun l h thng thng tin. gip doanh nghip d dng p dng CobiT trong qun l h thng thng tin hay mt h thng CNTT bt k, vin qun l CNTT ban hnh mt hng dn thc hin qun l CNTT, gm 5 giai on v chi tit thnh cc bc c bn nh sau nhm c th kim sot qu trnh hnh thnh v s dng h thng ng dng cng ngh thng tin. (IT Governance Institute, 2007b)

152

Giai on 1. Xc nh nhu cu. Nhu cu y c hiu l cc nhu cu lin quan qun l CNTT nh nhu cu thng tin hay dch v cn cung cp p ng yu cu qun l kinh doanh; cc nhu cu phc v vic kim sot cc ri ro; nhu cu ngun lc CNTT; nhu cu ti chnh cn thit. iu ny rt quan trng, c tnh quyt nh cho cc giai on sau. Trch nhim ca cc thnh phn lin quan nh sau: (1) Ban qun l cp cao v gim c iu hnh doanh nghip s thit lp chin lc, k hoch kinh doanh; xc nh phng hng cho chng trnh qun l CNTT; xc nh quan im ng ph ri ro; h tr v cam kt thc hin cc h tr trong ton b qu trnh thc hin chng trnh qun l CNTT. (2) Qun l b phn thc hin hot ng kinh doanh s lm vic vi qun l CNTT xc nh cc mc tiu kinh doanh v yu cu thng tin hay dch v CNTT mt cch r rng; Cung cp cc m t hot nng kinh doanh nh gi cc ri ro lin quan CNTT r rng; Cung cp cc ngun lc cho CNTT (ch yu ngun nhn lc) v cam kt h tr CNTT trong qu trnh thc hin chng trnh. (3) Qun l CNTT s gn kt cc yu cu v mc tiu kinh doanh vi mc tiu CNTT; xc nh cc cch tip cn m bo cung cp thng tin v dch v CNTT nhm p ng yu cu doanh nghip. (4) kim ton CNTT lm chuyn gia v t vn v ri ro v kim sot. Giai on ny gm 5 bc chi tit: t s cam kt v thit lp chng trnh t mc tiu. Bc ny nhm hiu c mc tiu qun l CNTT doanh nghip, t c cc hiu bit s b hot ng doanh nghip lin quan CNTT; Xc nh chnh sch, mc tiu v nhim v qun l h thng CNTT; V t c cc cam kt ca cc nh qun l thc hin cc chnh sch mc tiu ny. Ngun ti liu u vo thc hin bc ny l cc chin lc, chnh sch v k hoch kinh doanh ca doanh nghip. Bo co kim ton doanh nghip v kim ton CNTT cng l ngun ti liu quan trng. Kt qu ca bc x l ny l cc m t thc trng doanh nghip, cc bo co chin lc, mc tiu CNTT. CobiT cung cp mt lin kt 28 mc tiu qun l CNTT v cc x l CNTT gip t mc tiu ny (xem ph lc s 10. Lin kt mc tiu CNTT v x l CNTT).

153

Xc nh phm vi. N bao gm vic xc nh cc nhim v c th ca CNTT da trn mc tiu CNTT xc nh bc trn, t xc nh phm vi chng trnh qun l CNTT. iu ny cn c cn nhc gia yu cu v hin trng c th. Cc vic cn t c bc ny l: o Hiu r mi quan h gia mc tiu kinh doanh v mc tiu CNTT o Xc nh nhu cu, yu cu thng tin cn cung cp o Xc nh mi trng CNTT hin hnh o Xc nh cc x l quan trng nh hng ti mc tiu CNTT v mc tiu kim sot ca mi x l quan trng ny.

nh gi ri ro. N bao gm vic nhn din ri ro, xc nh mc ri ro v khuynh hng ri ro, xc nh mc chp nhn ri ro i vi tt c cc thnh phn h thng CNTT lin quan ti mc tiu kim sot v mc tiu CNTT. thc hin c bc ny, cn c cc bo co kim ton, chnh sch qun tr ri ro. Kt qu l cc bo co nh gi ri ro.

Xc nh ngun lc CNTT v kh nng cung cp thng tin, dch v. N bao gm vic xy dng chng trnh qun l ri ro v thit k phn chia trch nhim ca cc b phn hay cc c nhn lin quan ti vic thc hin chng trnh qun l ri ro ny v c th tin hnh iu chnh li cc mc tiu CNTT, phm vi chng trnh qun l CNTT cho ph hp da vo nh gi kh nng ngun lc v cc nh gi KGIs, KPIs trc v xy dng li KGIs mi cho ph hp. Chng trnh qun l CNTT c th hiu l mt d n pht trin h thng CNTT c th, h thng thng tin c th no hoc ch l mt chng trnh qun l nhm nng cao hiu qu hot ng v kim sot h thng CNTT, h thng thng tin.

Lp k hoch chng trnh. Da trn chng trnh qun l CNTT c chp thun, xy dng k hoch thc hin chng trnh qun l CNTT, gm: o Hnh thnh cc ngun lc con ngi cn thit cho vic qun l CNTT; cc qu cn thit cho chng trnh ny cng cn hnh thnh, ngi qun l chng trnh qun l CNTT cng cn ch nh r rng. o Lp mc quan trng v thi gian hon thnh chng trnh

154

o Lp k hoch cch tip cn v phng php gii quyt tng nhim v hay mc tiu ra trong chng trnh o Lp k hoch v k thut tip nhn phn hi v vic ng ph, iu chnh k hoch cho ph hp thc t. Giai on 2. M t hnh nh gii php. Giai on ny ch yu m t bng hnh nh cc hin trng v mong mun mc kim sot x l CNTT ca doanh nghip xy dng gii php ph hp. Tham gia thc hin giai on ny ch yu l qun l CNTT vi s h tr ca ban qun l cp cao doanh nghip, qun l hot ng kinh doanh v kim ton CNTT. Giai on ny c chia thnh 3 bc chi tit.

nh gi mc hin hnh ca h thng CNTT. Bc ny s dng m hnh trng thnh nh gi mc ca cc x l CNTT hin hnh hay cc kim sot CNTT hin hnh ca doanh nghip lin quan trong chng trnh qun l CNTT.

Xc nh mc mong mun ca h thng CNTT. Mc ny cng cn ph hp vi mc tiu p ng yu cu thng tin v dch v cho hot ng kinh doanh v th hin n trn m hnh trng thnh.

Phn tch khong cch gia mong mun v hin hnh v tm gii php gia tng t mc mong mun.

Giai on 3. Lp k hoch gii php (cc bin php). Da trn mc mong mun ca cc x l CNTT, qun l CNTT s xy dng k hoch gii php t c mc mong mun ny bao gm xc nh c th mc tiu kim sot, xy dng cc ch tiu o lng kt qu thc hin kim sot. Lu , gii php y hiu theo ngha l cc bin php cn thc hin, n c th l phn mm, thit b, bc thay i trong qui trnh x l v.v t mc tiu mong mun. Giai on 4. Thc hin gii php. Da trn k hoch gii php c lp, qun l CNTT v cc b phn lin quan cng thc hin theo k hoch ny. Giai on ny c chia thnh 3 bc:

155

Thc hin gii php. Vic thc hin ny bao gm vic hnh thnh c gii php thng qua mua hay to ra; Kim tra th nghim gii php hnh thnh v thc hin vic hun luyn, truyn thng thc hin gii php.

Gim st vic s dng (vn hnh) gii php. Kt qu nh gi hot ng s dng s c thng bo cho cc i tng lin quan gii php cng nh ban qun l cp cao doanh nghip. ng thi cc khuyn co, ngh cng c a ra kt qu t c tt hn.

nh gi hiu qu chng trnh qun l CNTT.

Giai on 5. Pht trin cu trc qun l CNTT v x l CNTT. Da trn cc nh gi hiu qu v cc ngh i vi chng trnh qun l, qun l CNTT vi s h tr t cc b phn lin quan s xy dng cc h s hon chnh cu trc qun l cng nh cc x l CNTT. 3.3. NH GI THC TRNG KIM SOT HOT NG TRIN KHAI V S DNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM Lun n tin hnh kho st thc trng kim sot giai on trin khai v s dng ERP ti doanh nghip Vit Nam. kho st kim sot hot ng trin khai ERP, cu hi kho st xoay quanh cc vn v vai tr ca ban qun l cp cao doanh nghip, chnh sch v k hoch la chn nh t vn trin khai, la chn phn mm ERP, vn i d n, hun luyn o to nhn vin. Lin quan ti giai on s dng ERP, cu hi tp trung kho st v cc chnh sch v thc hin chnh sch an ton, bo mt d liu, h thng; vn xt duyt hot ng, vn xy dng mi trng vn ha doanh nghip. Lun n tin hnh ly mu kho st thun tin, gi 30 bn kho st cho cc doanh nghip ang trin khai v s dng ERP, nhn phn hi 18 bn (t mc 66,66%). Trong s 18 doanh nghip phn hi c 17 doanh nghip hon thnh trin khai v a vo s dng t 1- 5 nm, l nhng doanh nghip qui m ln v va; c 1 doanh nghip (tp on Hong Anh Gia Lai) ang trong giai on trin khai, d nh thng 07/2012 s a vo s dng. Sau khi tng hp cc kho st

156

nhn c bng giy hoc email, tc gi c tin hnh phng vn trc tip mt s doanh nghip kho st tm hiu su thm v cc ni dung kho st. chng 3 ny, lun n ch s dng phng php thng k c bn tnh t l % x l d liu nn s lng mu ch cn >5% so vi tng th l t yu cu. Theo s liu thng k ti thng 02/2010 c 102 doanh nghip trin khai thanh cng ERP. Nu tnh tc trung bnh mi nm tng thm 10% doanh nghip ng dng ERP so vi nm 2010 th ti nm 2012, tng s doanh nghip ng dng ERP khong 120. Nu s mu kho st l 18/120 th n chim t l khong 15% tng doanh nghip ng dng ERP. Nh vy s lng 18 doanh nghip iu tra t yu cu i din cho tng th doanh nghip ng dng ERP. Kt qu tng kt c t kt qu kho st nh sau: giai on trin khai ERP a s cc doanh nghip pht trin ERP bng cch thu nh t vn trin khai bn ngoi v a phn khng s dng nh t vn c lp. Cc phn h p dng trong ERP u l cc phn h c bn nh ti chnh, k ton; bn hng, mua hng; kho hng v logistics; sn xut; nhn s v c bit c 5 doanh nghip s dng h thng BI (Business Intelligence). C 2 doanh nghip t pht trin h thng. Cc doanh nghip khi ng dng ERP u cn thay i qui trnh kinh doanh trong khong t 10-40%; C bit c doanh nghip thay i ti 60% so vi qui trnh thng thng ca doanh nghip; Mc cn thay i v iu chnh phn mm ERP so vi tiu chun t 5-40%, trong c 2 doanh nghip (11,1% doanh nghip kho st) c mc iu chnh phn mm so vi chun ln ti 60%-70%. Cc thay i iu chnh phn mm ny tp trung ch yu do bo co chun ca phn mm khng ph hp vi chun mc k ton Vit Nam; hoc do qui trnh chng t gi t cc nh cung cp bn ngoi doanh nghip hoc nhng ni dung lin quan vn thng k sn xut c nh hng ti qui trnh sn xut; hoc do lm n gin bt cc chc nng sn c trn mn hnh ngi s dng b ri.

157

a phn cc doanh nghip u c k hoch pht trin ERP da trn chin lc pht trin doanh nghip v u c k hoch chi tit pht trin ERP (77,78% kho st). Trong k hoch ny a phn nu r rng cc tiu chun la chn nh cung cp v phn mm ERP (72.22% kho st). Trong qu trnh trin khai, c 77,78% doanh nghip kho st tin hnh truyn thng rng ri v d n ERP v o mc hiu r ca nhn vin v d n ti 50-80%. Kt qu nhm doanh nghip ny khng gp phi hoc gp phi khng ng k phn ng xu ca nhn vin ti d n ERP. Trong s cn li c 11,1% doanh nghip kho st khng truyn thng rng ri hoc truyn thng cha t hiu qu nn nn mc hiu ca nhn vin v ERP ch khong 10-40%. iu ny gy mt s kh khn cho doanh nghip v nhng vn ng tnh, chp nhn ERP cc b phn s dng. Phng vn su v nguyn nhn gy phn ng hay khng hi lng ca nhn vin ti ERP ch yu tp trung vo cc vn : (1) ngi thay i thi quen lm vic; (2) mt s b phn hoc phng ban cm thy b mt quyn lc kim sot thng tin hay cung cp thng tin. V d khi thc hin qui trnh bng tay hay cc phn mm x l thng tin ring bit, d liu v thng tin khng c chia s nn ngi s dng thng tin ph thuc nhiu vo ngi hay b phn cung cp thng tin; (3) do doanh nghip s tin hnh tinh lc nhn s bng cch thay i, thuyn chuyn cng vic cho ph hp; (4) mt s b phn thc hin hot ng kinh doanh buc phi nhp d liu nhiu hn so vi lm th cng nn h cm thy dng nh ang phi lm thm cng vic ca ngi khc; (5) Phi s dng ngoi ng v thao tc cng ngh cng l mt l do nhiu ngi khng mun v nhiu v tr ch cht trong doanh nghip l nhng ngi ln tui nn kh tip cn ngoi ng v cng ngh. Cn li a phn nhn vin ng h vic s dng ERP. C 77,78% s doanh nghip c kho st nh gi ban qun l cp cao doanh nghip v qun l d n ERP phn ng kp thi v hiu qu khi gp s c trong trin khai ERP; 100% doanh nghip kho st u kim sot cht ch, nh gi thng xuyn tin trin khai ERP. C ti 38,89% nh t vn

158

b bt mt s cng vic trong bc hun luyn nhn vin. L do mt s doanh nghip cho rng nhn vin bit hoc do thay i qui trnh s dng hoc do b p lc v thi gian trin khai. Nh t vn trin khai u h tr kp thi trong qu trnh trin khai d n; Ch c 2 doanh nghip cho rng nh t vn trin khai khng h tr kp thi cho doanh nghip. Tuy vy mc hi lng vi nh t vn trin khai thay i gia cc doanh nghip rt nhiu, thm ch c doanh nghip nh gi mc hi lng <20%, nhng c doanh nghip hi lng ti 80-100%. Tnh trung bnh, mc hi lng ca cc doanh nghip khong 60-80%. An ton d liu, thit b, phn mm trong giai on s dng ERP C 72,22% doanh nghip kho st thc hin phn chia cng vic v 88,89% doanh nghip c bng m t cng vic, hng dn s dng ERP r rng bng vn bn. 100% doanh nghip kho st u yu cu nhn vin s dng password khi truy cp d liu, 77,78% doanh nghip i hi password khi truy cp h thng thit b. Ch c 72,22% cc doanh nghip yu cu thay i password mt cch nh k, v 88,89% doanh nghip yu cu nhn vin lu tr d liu thng xuyn trong qu trnh thao tc s dng h thng. Trong s cc doanh nghip ny c 1 doanh nghip u t nhm m bo phn mm cho php khi phc d liu khi b mt v rt ch trng lu tr d liu hng ngy. iu ny cho thy tuy s dng ERP nhng vn thc an tan d liu ca cc doanh nghip khng ng u. Ch c 77,78% cc doanh nghip kho st thc hin kim tra thng xuyn s tun th qui nh ca cc nhn vin. iu ny cng cho thy vn kim tra gim st m bo s tun th ca nhn vin cha thc y . Kt qu kho st cho thy 94,44 % doanh nghip thc hin kim tra nh k h thng thit b, 55,56% kim tra thng xuyn phn mm, 5,88% (1 doanh nghip) kim tra khi c s thay i v 17,65% khng thc hin vic kim tra thng xuyn ny. Ch c 55,56% doanh nghip lp bin bn y v cc

159

ln kim tra, 22,2% khng lp bin bn y v 22,2% khng r. Ch c 72,22% doanh nghip kho st tin hnh phn tch nh gi kt qu kim tra h thng v phn mm. iu ny cho thy nhiu doanh nghip vn cha thc s quan tm ti vn an ton phn mm trong qu trnh s dng cng nh cc hot ng phn tch kt qu ca s phn hi kim tra. C 22,22% doanh nghip kho st gp trc trc, ngng tr h thng bt ng. Ch c 38,89% doanh nghip c h thng khc thay th khi ERP b ngng tr bt ng, 33,33% khng c h thng thay th v 27,78% khng r. iu ny chng t doanh nghip cha ch trng k hoch d phng trong trng hp h thng b trc trc hay ngng tr. Hun luyn, o to v nh gi nhn vin trong qu trnh s dng C 61,11% doanh nghip kho st thng xuyn m cc lp hun luyn nhn vin v s dng v an ton h thng. 33,33% doanh nghip khng thc hin vn ny v 5,56% doanh nghip khng r. Nh vy thc v vic hun luyn thng xuyn an ton h thng cho nhn vin cha c coi trng. C 61,11% doanh nghip kho st xy dng c cc tiu chun nh gi kt qu hot ng ca nhn vin v nhn vin cng hiu r qui nh ny. Kim sot khai bo thng s trn h thng. Kt qu kho st cho thy tt c cc doanh nghip kho st u ch trng kim sot vic phn quyn truy cp khai bo thng s ca h thng hoc phn h. Quyn thay i khai bo thng tin chung v cc chnh sch lin quan ton doanh nghip u do hoc Tng gim c doanh nghip, hoc qun l CNTT. Cc thay i khai bo lin quan ring tng phn h s c cp cho trng b phn lin quan nghip v ca phn h nhng cn c thng bo vi ph trch CNTT. C 61,11% doanh nghip kho st thng xuyn phn tch cc thay i lin quan khai bo h thng v 61,11% doanh nghip kho st thc hin thng xuyn hp giao ban gia b phn CNTT v cc b phn lin quan v vn

160

anh ton h thng v h tr hot ng ERP. iu ny chng t cn nhiu doanh nghip cha quan tm ti vic gim st thng xuyn cng nh h tr an ton h thng. Kim sot khc. Kho st cho bit c 77,78% doanh nghip c vn bn qui trnh kim tra v truyn thng y v qui trnh ny cho cc b phn trong doanh nghip. 66,67% doanh nghip c kho st t nh gi l tun th nghim ngt theo qui trnh kim tra ny. C 72,22% doanh nghip ny s dng dch v kim ton c lp, v 44,4% trong s ny c kim ton trc tip trn h thng. y l mt t l tng i cao v nhiu ngun thng tin t cc n v kim ton cho bit khng kim ton trc tip trn h thng m ch kim ton trn h thng chng t v s sch bng giy. Mi trng vn ha doanh nghip. Tt c cc doanh nghip kho st u xy dng c vn ha tun th v hp tc, h tr trong cng vic. Cc ch tiu nh gi tng hp ca cc doanh nghip kho st nh gi mc p ng ca h thng ERP doanh nghip so vi k hoch pht trin ERP: C 55,56% doanh nghip kho st cho rng h thng ERP p ng ti 60-80% so vi k hoch; 27,78% cn li cho rng ERP doanh nghip t 80-100% so vi k hoch pht trin ERP ban u, s cn li ch t so vi k hoch 20-40% hoc 40-60%. nh gi chung mc p ng ca ERP so vi nhu cu thc t: c 50%, s doanh nghip cho rng ERP doanh nghip p ng 80-100% nhu cu x l cng vic, 38,89% cho rng p ng 60-80%. Hu ht s cn li cho rng ERP p ng c 40-60% nhu cu x l cng vic hin ti, ch ring 1 doanh nghip cho rng ERP ch p ng 20-40% yu cu x l cng vic.

161

a phn cc doanh nghip u hi lng vi dch v ca nh t vn trin khai. C 77,77% doanh nghip kho st nh gi mc hi lng cao vi nh cung cp t (60%-100%). Tuy nhin c 1 doanh nghip ch nh gi mc hi lng <20%, 2 doanh nghip nh gi mc hi lng 20-40%, 1 doanh nghip ch hi lng 40-60%. iu ny chng t cht lng v mc p ng ca nh t vn khng ng u. C 83.33% doanh nghip kho st nh gi mc tun th ca nhn vin trong s dng ERP l tt, 5.6% nh gi cha tt v 11,1% cho rng mc tun th ca nhn vin khi thc hin ERP mc bnh thng. y l du hiu tt v vic tun th ca nhn vin. Theo m hnh nh gi mc trng thnh ca CobiT, c 72,2% doanh nghip kho st cho rng mc an ninh h thng v an ton d liu t mc 3 v 11,1% doanh nghip t nh gi an ninh h thng v an ton d liu t mc t 4 v thm ch c doanh nghip nh gi mc 5. y l mc cao trong m hnh, ngha l cc vn v an ninh h thng v an ton d liu u c c kim sot tt, c k nng v phng php kim sot r rng; h thng kim sot c lp qui trnh bng vn bn, truyn thng y ; cc hot ng gim st, kim tra c tin hnh hiu qu. Tuy vy, theo kin ring ca tc gi, tng hp t kt qu iu tra, mc cao nht v an ninh v an ton h thng mi ch dng mc 3-4, cha th ln ti 5. Kt lun v thc trng kim sot giai on trin khai v s dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Theo s liu thng k, ti thng 02/2010 c 100 doanh nghip ng dng thnh cng ERP. Ti thi im hin nay cha c 1 s liu thng k c th s doanh nghip s dng ERP. Tuy nhin, nu chng ta c lng trung bnh mi nm tng s doanh nghip ng dng ERP tng thm 10% th n nay c th c lng khong 120 doanh nghip Vit Nam s dng ERP ti thi im nm 2012. Vy th, mc d lun n ch kho st c 18 doanh nghip s dng ERP, nhng cng c th

162

c lng t khong 15% tng s doanh nghip s dng ERP. Theo nguyn tc nghin cu th mu iu tra t t 5% so vi tng th l c th chp nhn c. Da trn phn tch kt qu kho st t 18 doanh nghip, lun n a ra mt vi kt lun nh gi thc trng kim sot trin khai v s dng ERP theo 6 nhn t c khm ph mi nh sau: Nhn t Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn trin khai. y l nhn t to mi trng kim sot h thng. Kt qu kho st cho thy mi trng kim sot tng i tt th hin vic ban qun l doanh nghip ch xy dng k hoch pht trin ERP ph hp vi chin lc v k hoch pht trin doanh nghip v xy dng k hoch chi tit pht trin ERP, xy dng c cc tiu chun chn nh t vn, trin khai ERP. Cc doanh nghip u xy dng c vn ha hp tc, tun th trong doanh nghip. y l mt yu t rt quan trng lm nn tng cho vic s dng v kim sot ERP. Ban qun l doanh nghip a ra quyt nh kp thi v hiu qu khi gp s c trong qu trnh trin khai d n ERP. Nh vy ri ro lin quan ti kim sot mc tiu p ng yu cu kinh doanh nhm ph hp vi chin lc kinh doanh, mc tiu p ng yu cu qun l theo nh hng ca Ban qun l doanh nghip v mc tiu m bo CNTT tun th lut php, qui nh v hp ng cc doanh nghip Vit Nam s dng ERP khng cao. Nhn t Kinh nghim, phng php ca nh t vn trin khai v cht lng d liu. Kho st VN cho thy 15/18 doanh nghip kho st xc nh mc hot ng thc t ca ERP p ng t 60%-100% so vi k hoch ban u; 16/18 doanh nghip nh gi ERP doanh nghip p ng 60%-100% nhu cu thc t; v 14/18 doanh nghip kho st c mc hi lng t 60%-100% i vi nh t vn trin khai. Vi kt qu kho st nh vy cho thy tuy hot ng t vn trin khai cha c kt qu ng u gia cc doanh nghip nhng i a s doanh nghip u chn la c nh t vn trin khai c cht lng hot ng tt, a phn doanh

163

nghip hi lng v cht lng ca nh t vn trin khai. Lin quan ti cht lng d liu ti doanh nghip Vit Nam, kho st cho thy ch c 88.89% doanh nghip yu cu nhn vin thc hin lu tr thng xuyn trong qu trnh thao tc d liu. iu c ngha hn 11% doanh nghip kho st s i mt vi vic d liu c th b mt, hoc phi thc hin li cng vic nu c trc trc h thng. V h qu l d liu khng m bo cho sn sng s dng. C 72.22% doanh nghip c vn bn r rng v phn chia trch nhim v qui trnh x l cho nhn vin. iu ny cng gy ri ro ln lin quan ti cht lng d liu u vo. Nhn t cht lng phn mm ERP. Kho st cho thy mc p ng ca phn mm ERP so vi nhu cu thc t x l v cung cp thng tin tng i cao. C 50% doanh nghip kho st c phn mm ERP p ng c 80-100% yu cu thc t; c 38,89% doanh nghip kho st cho rng phn mm p ng c 60-80% nhu cu thc t. Cn li 5,56% doanh nghip kho st cho rng phn mm p ng 40-60% nhu cu thc t v 5,56% doanh nghip kho st nh gi phn mm ch p ng 29-40% nhu cu thc t. Ngoi ra ch c 16,67% doanh nghip cn iu chnh phn mm t 49-70% cho ti khi th nghim h thng. iu ny cho thy a phn cc doanh nghip u la chn c phn mm ph hp nhu cu thc t. Nhn t Th nghim v Hun luyn h thng. Kho st Vit Nam cho thy 11,1% doanh nghip kho st phi iu chnh li qui trnh x l kinh doanh t 40%-70% so vi qui trnh thng thc hin v a phn iu chnh phn mm ERP mc trung bnh t 10%-40% so vi qui trnh chun. C 3 doanh nghip c mc iu chnh phn mm t 40%-70% so vi qui trnh chun. Theo kinh nghim ca cc nh t vn trin khai, nu mt phn mm ERP b iu chnh nhiu hn 30% so vi cu trc chun th c th coi nh ERP khng thnh cng v bn cht phng php v trit l qun l ca ERP b thay i. Vic th nghim h thng ERP ng n v y ti cc doanh nghip Vit Nam l cc k quan trng v mc iu chnh qui

164

trnh x l v phn mm tng i cao v gip doanh nghip trnh c ri ro ln l khng pht hin c sai st trong h thng v c kh nng s dng mt h thng ERP khng ph hp, khng p ng c nhu cu doanh nghip. Kho st cho thy c 38, 89% doanh nghip kho st c b bt qui trnh hun luyn nhn vin do nguyn nhn ch yu l nhn vin bit cch s dng (thng xy ra vi doanh nghip c mc ng dng tin hc cao, hoc ERP c pht trin v kt ni vi mt s phn mm x l thng tin ang dng ti doanh nghip) hoc do c thay i dch v k kt vi nh t vn, trin khai. C 61,11 % doanh nghip kho st thng xuyn m cc lp hun luyn hay ti o to nhn vin v s dng v an ton h thng. V ch c 66,67% doanh nghip c nhn vin hiu r qui trnh cng vic v cc ch tiu nh gi kt qu cng vic. Nh vy v c bn, vic hun luyn, o to nhn vin cha tt ti cc doanh nghip, dn ti kh nng ri ro v thc v thc hin hot ng ca nhn vin trong qu trnh s dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Nhn t Kim sot m bo h thng ERP tin cy. Phn ln doanh nghip u xy dng c qui trnh kim sot gm nhng kim sot quan trng nh kim sot truy cp d liu, lu tr d liu, kim sot truy cp h thng, kim sot khai bo cc thng s chung ton h thng v thay i password truy cp v nh k kim tra h thng my, mng ni b. Tuy nhin trong mi trng ERP, c mt kim sot rt quan trng l k hoch d phng thay th h thng trong trng hp h thng b ngng tr hay trc trc bt thng th ch c hn 1/3 doanh nghip thc hin. Cc qui trnh kim sot phn ln c lp vn bn truyn thng cho nhn vin nhng cc qui trnh ny ch 2/3 doanh nghip tun th nghim ngt. Ch c gn 2/3 doanh nghip kho st thc hin kim tra (test) phn mm ERP thng xuyn. Cc hot ng gim st, kim tra cha thc s tt th hin vic ch c 2/3 doanh nghip thc hin vic phn tch kt qu kim sot truy cp (l kim sot quan trng) v hp nh gi thng xuyn v an ton h thng. Cc qui trnh gim st kim tra ny cng ch c xy dng r rng khong 2/3 doanh nghip.

165

Nh vy mc an ninh h thng v an ton thng tin ch xung quanh mc 3/5 theo thang o ca CobiT, tnh tin cy ca h thng ERP to ra thng tin tin cy ti doanh nghip Vit Nam cha thc s cao. Nhn t chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn. Ti cc doanh nghip Vit Nam, 72.22% kho st c vn bn phn chia trch r rng v cn khong 1/5 doanh nghip kho st vn cha xy dng c cc ch tiu nh gi kt qu hot ng ca nhn vin. Ton b cc doanh nghip u xy dng c vn ha tun th v hp tc trong doanh nghip. Tuy nhin, vic hun luyn cng l mt trong nhng ni dung phn nh cht lng ca chnh sch qun l nhn s nn v mt tng th, chnh sch qun l nhn s trong cc doanh nghip Vit Nam s dng ERP vn cha hiu qu. T nh gi tng quan nh trn, nu chiu theo m hnh trng thnh ca CobiT v 6 nhm vn (1) nhn thc, truyn thng; (2) chnh sch, k hoch, th tc; (3) Cng c v mc t ng gn vi gii php; (4) k nng v s thnh tho; (5) trch nhim v xt duyt; v (6) Thit lp mc tiu v o lng th cc nhm vn ny ch c thc hin mc nhn bit v xc nh vn , c qui trnh, c vn bn h s truyn thng, nhng tt c cc vn ny cha thc hin c nghim ngt v chun ha. V vy, lun n ch nh gi vic kim sot an ton d liu, h thng ERP ch mc 3 hoc ln hn 3 mt cht. Tuy nhin nu theo thang o lng ca CobiT th y cng l mt mc chp nhn c cho h thng thng tin ng dng cng ngh thng tin. mi trng doanh nghip Vit Nam, trong bi cnh ERP mi c pht trin, th y l mt mc kh tt. 3.4. XY DNG KIM SOT CC NHN T NH HNG CHT

LNG THNG TIN K TON TRONG MI TRNG ERP TI CC DOANH NGHIP VIT NAM. 3.4.1 Quan im chung v xy dng kim sot nhn t C nhiu m hnh kim sot cng ngh thng tin nhng lun n ng dng m hnh CobiT xy dng cc kim sot trong mi trng ERP v n mang

166

tnh tng qut, linh hot, y hn cc m hnh khc v c th kt ni vi cc m hnh kim sot khc d dng. Qui trnh ng dng CobiT vo qun l cng ngh thng tin mt doanh nghip c th gm 5 giai on ln ph hp vi mt d n hay chng trnh qun l cng ngh thng tin c th. Trong thc t tt c cc bc ny u phi tun theo, khng b bt. Tuy nhin, phn ni dung ny, lun n trnh by kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam ni chung, khng phi mt doanh nghip c th hay mt d n qun l h thng thng tin c th nn lun n s b qua mt s giai on hoc ni dung trong giai on trong qui trnh ng dng ERP kim sot, qun l CNTT v khng th c cc thng tin chi tit cho tng giai on hay bc b qua. Chng hn nh, trong giai on 1 xc nh nhu cu, lun n ch trnh by bc hot ng nh gi ri ro, b cc bc t s cam kt v thit lp chng trnh t mc tiu, b bc xc nh phm vi, b bc xc nh ngun lc CNTT v kh nng cung cp thng tin dch v, b bc lp k hoch chng trnh. Lun n cng b giai on 4 thc hin gii php v giai on 5 pht trin cu trc qun l CNTT, x l CNTT v y l giai on thc hin nhng thit k cc giai on trc ti 1 doanh nghip c th. Lun n s dng k thut phn tch da trn ri ro xy dng cc gii php kim sot cho 6 nhn t mi pht hin chng 2, ngha l da trn vic xc nh mc tiu qun l CNTT cn t c cho tng nhn t, phn tch ri ro, nh gi mc trng thnh hin hnh ca nhn t v xy dng cc hot ng kim sot ph hp da trn cc hng dn ca khun mu CobiT. Khi xy dng cc kim sot, vic chn la cc hng dn ca CobiT p dng kim sot cho tng nhn t c xem xt theo nguyn l chu trnh bnh xe Deming: lp k hoch, thc hin, kim tra.

167

3.4.2.

Kim sot nhn t Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn

trin khai ERP Nhn t ny c o lng bi 2 nhm ni dung (1) Ban qun l cp cao c tm nhn v kh nng hoch nh ng cc ch tiu kt qu cn t c cho cc b phn, kh nng xt duyt, la chn ng gii php do nh t vn ngh, hot ng h tr v phn ng kp thi vi cc chng i thay i ca nhn vin; v (2) kin thc ca nh t vn trin khai v qun l doanh nghip, lnh vc kinh doanh ca doanh nghip v k ton. Mc tiu kim sot nhn t nhm gip doanh nghip xy dng c cc chnh sch qun l ngun lc CNTT, t vn v la chn ng gii php p ng yu cu qun l, yu cu cho vic thc hin kinh doanh ca doanh nghip cng nh tun th vi lut php. Mc tiu kim sot CNTT ny c CobiT m t mc tiu s 1 p ng yu cu kinh doanh nhm ph hp vi chin lc kinh doanh, mc tiu 2 p ng yu cu qun l theo nh hng ca Ban qun l doanh nghip v mc tiu 27 m bo CNTT tun th lut php, qui nh v hp ng. Ri ro ln nht l Ban qun l khng nng lc v thc v trch nhim v hnh ng ca mnh chn la nh t vn c nng lc v kin thc ph hp cng nh xt duyt la chn ng gii php do nh t vn ngh v hnh ng chnh sch ph hp qun l ngun nhn lc trong qu trnh thay i ny. Ti cc doanh nghip Vit Nam s dng ERP, cc ri ro lin quan ti kim sot mc tiu CNTT 1, 2 v 27 khng cao. t c mc tiu ny, CobiT hng dn cc x l PO1, PO2, PO4, PO10, AI1, AI6, AI7, DS1,DS3, DS11, ME1, ME2, ME3, ME4. Tuy nhin, v mi mt x l c th cho nhiu mc tiu CNTT khc nhau. V vy, lun n ch chn nhng hng dn x l ph hp nht vi mc tiu la chn, l PO1, PO4, PO10, DS2, AI6, ME1, ME3 v trong mi x l ny cng ch la chn nhng kim sot ph hp. gip gim cc sai st trong quyt nh ca ban qun l, nn ch cc kim sot:

168

Cn nht thit xy dng chin lc kinh doanh ton doanh nghip v chin lc pht trin h thng thng tin ph hp, thng xuyn cp nht cc thng tin v cng ngh v ng dng cng ngh trn th gii cng nh Vit Nam. Truyn thng mt cch y v ph hp k hoch chin lc pht trin ERP cho cc b phn chc nng lin quan. Thit lp ban qun l d n ERP. Bi v thng qua vic xy dng cc chin lc v k hoch c th vi s tham gia, t vn ca cc b phn chuyn mn lin quan s hn ch c nhng sai st trong quyt nh ca ngi qun l Cn xy dng cc k hoch pht trin h thng ERP c th v c s tham gia thm nh ca cc b phn chuyn mn lin quan. Xy dng cc tiu chun la chn nh t vn trin khai ERP; Thc hin ng qui trnh mi v nh gi nh t vn trin khai ERP. Nn c s tham kho vi nh t vn c lp v ERP. Tt nht nn tch bit nh t vn c lp v nh trin khai ci t ERP. Xy dng k hoch chin lc pht trin nhn s bao gm: k hoch s dng vi yu cu v phm cht o c v chuyn mn ph hp; k hoch tuyn dng, hun luyn nhn s v nh gi nhn s. Xy dng k hoch qun tr nhng thay i trong doanh nghip nh phn ng vi thay i chnh sch v phng php k ton ca nh nc, s phn ng ca nhn vin, s chng i vi thay i h thng. Tm hiu v nh gi qui m, kh nng ca nh t vn trin khai thng qua s lng d n, lnh vc ngnh ngh m nh t vn trin khai trin khai. Tun th trit qui trnh pht trin h thng, khng b bt rt ngn giai on pht trin Ngoi ra, hn ch cc ri ro lin quan ti quyt nh ca ban gim c th cn ch trng ti hot ng gim st ca kim ton ni b, kim ton c lp v tng giai on pht trin h thng Kt qu ca cc x l ny l cc bo co hay sn phm c th:

169

K hoch chin lc, chin thut pht trin ERP; chin lc ngun lc cho h thng ERP K hoch chi tit pht trin ERP C cu t chc th hin vai tr, trch nhim lin quan qui trnh thc hin k hoch pht trin ERP Bo co tnh trng thc hin ERP Bo co nh gi qui trnh trin khai v s dng ERP

Trch nhim chnh thc hin cc kim sot ngh trong bng 3.1 sau Bng 3.1. Trch nhim thc hin kim sot nhn t Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn Hot ng
Xy dng cc k hoch chin lc pht trin doanh nghip Xy dng k hoch kt ni mc tiu kinh doanh v mc tiu, chin lc ERP Xy dng k hoch chin lc pht trin ERP Xy dng k hoch chi tit pht trin ERP Thc hin k hoch pht trin ERP I I/C I A/R A R R C/I I I A R I C C A/R R
Hi ng qun tr

CEO CIO PMO Kim

ton

A/R

(Ngun: Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT) Trong : CEO gim c iu hnh doanh nghip CIO Gim c/qun l cng ngh thng tin PMO: (Project Management Officer) qun l d n Kim ton y l b phn kim ton ni b hoc ban kim sot A (Accountable)- Ngi chu trch nhim cui cng (xt duyt- chu trch nhim chnh) R (Responsible) Ngi thc hin trch nhim c giao t ngi chu trch nhim cui cng.

170

C (Consulted) Ngi c hi kin v phn hi li kin. Quan h thng tin 2 chiu I (Informed) Ngi c thng bo. Quan h thng tin mt chiu 3.4.3. Kim sot nhn t Kinh nghim, phng php ca nh t vn trin khai v cht lng d liu Theo kt qu pht hin nhn t mi, nhn t ny gm 2 ni dung: (1) kinh nghim, phng php ca nh t vn trin khai c th hin qua phng php phn tch v tm hiu hot ng doanh nghip; S am hiu ca t vn, trin khai v kim sot ni b; Kinh nghim trong trin khai t vn ERP; Phi hp tt vi i d n ERP; v cht lng h tr ca nh t vn, trin khai trong qu trnh s dng h thng ERP v (2) Cht lng d liu. Kinh nghim, phng php ca nh t vn trin khai. Trong qu trnh trin khai ERP, vai tr ca nh t vn trin khai rt quan trng v chnh h l ngi phn tch, tm hiu h thng a ra gii php ph hp v trin khai, gn kt c gii php vo hot ng ca doanh nghip, l vn ct li ca h thng ERP. V vy rt cn mt nh t vn c kin thc, kinh nghim cho vic trin khai ERP. giai on s dng, tuy vai tr ca nh t vn nh hn nhng cng nh hng nhiu ti s thnh cng ca ERP. Lm cch no chn la ng nh t vn cng nh gim st v kim sot c h trong qu trnh trin khai ERP. Nh t vn l i tng bn ngoi doanh nghip. V vy, kim sot c nh t vn trin khai, cn cn c vo mc tiu kim sot cn t c ca hot ng t vn v mc tiu la chn nh t vn xc nh mc tiu kim sot t vn trin khai. Mc tiu l: Chn la c nh t vn ph hp v m bo s hi lng trong quan h vi bn th ba (mc tiu CNTT 10) (Nh t vn cn) nh ngha c chc nng kinh doanh, yu cu kim sot v chuyn n vo cc gii php t ng (mc tiu CNTT 6).

171

(Nh t vn cn gip doanh nghip) t c v duy tr mt h thng ng dng chun ha v tch hp (mc tiu CNTT 7). (Nh t vn cn gip doanh nghip) t c v duy tr mt cu hnh CNTT chun ha v tch hp (mc tiu CNTT 8). (Nh t vn cn gip doanh nghip) tch hp ng dng vo x l kinh doanh mt cch lin lc (mc tiu CNTT11) (Nh t vn cn) m bo hon thnh d n t cht lng trong phm vi thi gian, ngn sch (mc tiu CNTT25)

Lun n t ni dung nh t vn cn gip doanh nghip vo ngoc n v CobiT xy dng mc tiu ny cho doanh nghip ch khng phi cho nh t vn. V vy khi vn dng cc hng dn x l CNTT ca CobiT p ng mc tiu kim sot, lun n cn vn dng nhng x l CNTT ph hp cho nh t vn. Ri ro ln nht vi doanh nghip l chn la sai nh t vn, trin khai ERP v khng gim st c h trong qu trnh trin khai d n. Thc t kho st VN cho thy tuy hot ng t vn trin khai cha c kt qu ng u gia cc doanh nghip nhng i a s doanh nghip u chn la c nh t vn trin khai c cht lng hot ng tt, a phn doanh nghip hi lng v cht lng ca nh t vn trin khai. CoBiT hng dn cc kim sot CNTT t mc tiu kim sot nh cp trn bn gm DS 2, PO 3, PO 8, PO 10.4, AI 1, AI 2, AI 5. Da trn cc hng dn ny, lun n trin khai nhng kim sot cn thit nhm t mc tiu kim sot trnh by trn: Xy dng k hoch pht trin h thng ERP y , ton din v chi tit v tt c cc vn nh hng pht trin ERP: mc tiu pht trin, thi gian, nhn s, chi ph v tiu chun chn la nh t vn trin khai. Lu tiu chun la chn nh t vn trin khai cn c nguyn tc v th t u tin cc tiu chun. Nhiu doanh nghip c th a th t u tin chi ph ln hng u nhng thc t v l thuyt u khng nh l gi c khng quan trng

172

bng kinh nghim v hiu bit ca nh t vn. Lun n ngh mc th t u tin nh sau: o Kinh nghim t vn, trin khai. Kinh nghim trin khai s nh hng trc tip ti phng php trin khai m c th l phn tch h thng v a ra gii php gii quyt cho h thng. Kinh nghim trin khai c nh gi thng qua s lng d n trin khai v mc thnh cng ca d n. o Qui m ca doanh nghip trin khai v t vn. Cng vic trin khai mt h thng ERP i hi c kin thc v kinh nghim v qun l, v tin hc v v vn ha doanh nghip. Ngoi ra vic trin khai ERP thng kp di nn nu doanh nghip trin khai c qui m nh th thng thng nhn vin thc hin trin khai phi gnh nhiu v tr, vai tr v kin thc tng hp v d n, nn mc chuyn su s khng cao v h kh c kh nng tp trung eo ui lu di mt d n nn d n c kh nng b chm tr hoc ph sn o S n nh, cam kt hot ng lu di. V ERP i hi c cc h tr sau trin khai nn cn mt s cam kt hot ng lu di t pha nh cung cp dch v t vn. o Gi c dch v trin khai. Tuy gi c quan trng i vi ngn sch doanh nghip cho d n ERP nhng nu gp trng hp doanh nghip trin khai khng c kinh nghim th c th doanh nghip khch hng b ko di thi gian trin khai hoc c nhng b sung chi ph do nh t vn khng lng trc c (v d nh ty chnh) m nu doanh nghip khng chi thm th d n c th dn ti ph sn hoc cht lng khng tt. Xc nh cc nh t vn, trin khai ph hp tiu chun. Tm hiu qui m, mc uy tn ca nh t vn trin khai thng qua s lng d n trin khai, lnh vc ngnh ngh m doanh nghip t vn trin khai, s lng khch hng v nh gi ca khch hng. Ngoi ra cn tm hiu thm v vn

173

ti chnh, ban qun l doanh nghip v chin lc pht trin ca chnh doanh nghip t vn . K kt hp ng gia 2 bn. Cn xc nh r rng cc ni dung khon mc v ngha v, trch nhim v quyn li mi bn trong hp ng. Cc vn v ty bin v chi ph, thi gian lin quan v cc dch v h tr sau khi trin khai ERP cng cn tho lun v qui nh r trong hp ng. Yu cu nh t vn cung cp cc bo co tm hiu v phn tch doanh nghip nh yu cu thng tin, c im hot ng v qui trnh x l kinh doanh, bo co phn tch ri ro lin quan v bo co chn la gii php v cng ngh lin quan Thng xuyn cp nht cc khuynh hng v cng ngh, gii php; cp nht khuynh hng mi trng php l v qui nh. Xt duyt gii php ngh ca nh t vn, trin khai. Kim sot vic nh t vn tun th nghim tc qui trnh pht trin h thng bng cch gim st cht ch tng giai on trong qui trnh pht trin h thng v thng xuyn nh gi d n sau mi bn giao hng mc d n. Trch nhim ca b phn lin quan trong qu trnh thc hin kim sot c trnh by bng 3.2 sau. Bng 3.2. Trch nhim thc hin kim sot Kinh nghim v phng php ca nh t vn Hot ng
CEO CIO
Ph trch BP hot ng

PMO

Nh t vn

BP hun luyn

Kim ton

Lp k hoch chi tit cho d n ERP Tm hiu/phn tch h thng ngh gii php ERP Xt duyt gii php Gim st thc hin trin khai ERP

C/I C A A A

A/R C/I R R R C/I R C

R R R R R R I I A/R R

C/I

C R

nh gi trin khai d n ERP

(Ngun: Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT)

174

Cht lng d liu Trong h thng ERP, ton b d liu ca doanh nghip c lu tr v dng chung, gm d liu v cc chnh sch qun l kinh doanh, hot ng kinh doanh, chnh sch k ton v cc d liu k ton lin quan. D liu l mt trong nhng thnh phn c bn, quan trng ca h thng ERP. H thng mun hot ng lin tc v n nh cn d liu y , tin cy. Cht lng d liu nh hng trc tip ti cht lng thng tin. Cht lng d liu lu tr ph thuc cht lng d liu chuyn i ban u t h thng c sang h thng mi; cht lng d liu thu thp v nhp vo h thng trong qu trnh x l kinh doanh; ph thuc vo cht lng lu tr v kim sot truy cp d liu. Mc tiu kim sot cht lng d liu gm: m bo s hi lng ca ngi s dng vi thng tin c cung cp (mc tiu CNTT 3) Gim thiu cc khim khuyt ca gii php v giao dch v thng tin cng nh phi thc hin li cng vic (mc tiu CNTT 16) D liu sn sng cho vic s dng (mc tiu CNTT 23)

Mi trng ERP c nhiu c th khc vi mi trng s dng phn mm k ton ring l hoc mi trng k ton bng tay trong vn nh hng ti cht lng thng tin k ton. V vy, c th xy dng kim sot cht lng d liu, chng ta cn phn tch c th ca ERP s nh hng ti kh nng gian ln lin quan d liu v thng tin k ton th no. Phn tch nguyn tc t chc d liu ERP. Hin nay, cc m hnh t chc d liu trong ERP theo m hnh lin kt thc th, trong cc d liu c th chia thnh 2 nhm ln: d liu nghip v kinh t pht sinh c lu trn tp tin nghip v (ta c th hiu nm na tng t nh cc d liu trn nht k) v d liu theo tng i tng cn lu thng tin trn tp tin chnh (ta c th hiu nm na l cc d liu trn cc s chi tit, s ci. Tuy nhin, khi nim tp tin chnh rng hn khi nim s chi tit, s ci). Khi nhp liu nghip v

175

kinh t pht sinh, cc d liu c lu trong tp tin nghip v v t ng cp nht tp tin chnh vi iu kin nhng thng tin nhn din i tng trn tp tin nghip v (kha ngoi) ph hp thng tin nhn din i tng trn tp tin chnh (kha chnh). Tng t nh vy, khi d liu tp tin nghip v sau nu lin quan vi d liu tp tin nghip v trc th cng cn c thng tin nhn din ph hp. y cng chnh l cch xy dng cc kim sot t ng theo qui trnh hoc t ng xt duyt i tng hay hot ng no . Da vo nguyn tc t chc v x l d liu c th ny, cn lu vic phn chia trch nhim gia ngi khai bo ban u d liu tp tin chnh, ngi nhp liu cc tp tin nghip v m bo gia tng hiu qu kim sot t ng. Vic nhn din ri ro trong phn chia trch nhim cn phn tch theo mc ri ro lin quan ti cc tp tin theo tng loi hot ng kinh doanh. V d, trong chu trnh doanh thu, vic ghi nhn khng hot ng bn hng c th thc hin trt lt bng cch lt qua kim sot ban u v vic khai bo d liu tp tin chnh khch hng m khng c s y quyn; to d liu khch hng mt ln ri s dng vt qua kim sot h thng v quan h nghip v t hng khch hng v tp tin khch hng. V vy trong chu trnh doanh thu cn ch trng kim sot phn chia trch nhim khai bo tp tin chnh khch hng v nhp liu tp tin nghip v t hng. Tng t nh vy i vi tp tin chnh ngi bn v tp tin nghip v t hng mua trong chu trnh chi ph. V cng l lun tng t nh vy cho vic kim sot phn chia trch nhim trong cc chu trnh nhn s, sn xut, ti chnh v h thng bo co, k ton tng hp. Phn tch dng lun chuyn thng tin trong h thng ERP. Cc d liu c a vo h thng ln lt theo qui trnh thc hin hot ng kinh doanh. D liu trong h thng phi gm chnh sch hay mnh lnh hot ng (bt ngun t ngi qun l b phn), d liu hot ng kinh doanh lin quan ti ti sn vt l (bt ngun t cc b phn thc hin hot ng, qun l ti sn) v d liu gi tr lin quan hot ng kinh doanh (bt ngun t b phn ti chnh hay k ton). Nh vy dng lun chuyn thng tin ny s t ng i chiu

176

vi nhau theo trnh t qui trnh ERP. Cui k, cc d liu c tnh c tnh k ton hay kha s lp bo co l trch nhim t b phn k ton. Ri ro ln nht lc ny l cht lng nhp d liu v tnh khch quan, kim chng, kim sot ln nhau ca d liu. Ngoi ra, ERP cn c th nhn nhng thng tin yu cu nghip v kinh t (v d t hng ca khch hng) t cc phn h bn hng qua h thng mng Internet. Lc ny cn lu kim tra tnh xc thc ca khch hng. Phn tch cc gian ln thng tin lin quan bo co ti chnh. Theo nghin cu nm 2008 ca hip hi cc nh iu tra gian ln Hoa K (ACFE), cc phng php thc hin gian ln bo co ti chnh bao gm: che giu cng n (chim 45% gian ln), ghi nhn doanh thu khng c tht (chim 45%), nh gi sai ti sn (chim 37,5%), ghi nhn sai nin (chim 28,3%), khng cng b thng tin quan trng (chim 48%) (trch b mn kim ton p49). Theo phn tch ca ACFE, che giu n phi tr v chi ph bng cch ghi chm li cc chi ph pht sinh v dch v gim bt chi ph, tng li nhun hoc ngc li; hay ghi nhn vn ha cc khon chi ph khng c php vn ha, hay khng lp d phng n phi tr. Trong mi trng ERP, ni nhp d liu vo h thng phc v cc x l ny hon ton thuc b phn k ton Ghi nhn doanh thu khng c tht l phng php ghi khng hot ng bn hng hay dch v thng qua to khch hng ma, gi mo giy t hot ng bn hng v k sau iu chnh li bng hot ng gim gi hng bn. Ghi nhn doanh thu cao hn thc t bng cch ghi nhn doanh thu khi cc iu kin giao hng cha hon tt hay khng ghi nhn hng bn tr li vo cc khon gim tr doanh thu. Trong mi trng ERP, cc d liu lin quan ti hot ng giao hng, t hng ca khch hng c a vo t cc b phn bn hng, giao hng hay kho hng nn gian ln ny kh thc hin hn. Tuy nhin k ton vn c th can thip trong trng hp ghi nhn hng bn tr li bng cch khng a vo khan gim tr doanh thu. kim sot vn

177

ny cn c c s tham gia ca khch hng trong xc nhn bin bn v qui trnh nhp liu ca kho hng nhn hng tr li vi m thu thp d liu l tr li hng v qun l hay gim st b phn bn hng xt duyt hot ng tr li hng. nh gi sai ti sn c thc hin bng cch khng ghi gim gi tr hng tn kho khi b h hng, khng lp d phng y hoc nh gi sai ti sn c nh v hnh, ti sn mua do st nhp v.v..hoc phn loi sai ti sn. a phn phng php ny c ly ngun d liu t nhng xt on ca ngi k ton. V vy trong mi trng ERP cn lu vic khai bo danh mc ti sn v nhp d liu hin vt kim k cng nh mc h hng ti ni qun l hin vt v phn chia trch nhim b phn thc hin hot ng kim k v b phn k ton trong vic nhp, xem, sa, hy cc d liu lin quan ny. Ghi sai nin k ton l phng php ghi nhn sm hay tr k k ton ty mc ch gian ln. Trong mi trng ERP, d liu a vo h thng lin quan ti doanh thu hay chi ph ca ti sn hin vt th c s tham gia ca b qun qun l hay s dng, nhng nu khng bt ngun t ti sn hin vt th hon ton do k ton a vo. Do cn lu th tc kim sot th cng trn ngun chng t bng giy ca kim ton hay gim st, qun l. Khng khai bo y thng tin l phng php hn ch kh nng phn tch ca ngi s dng bo co ti chnh nh khng khai bo cc khon n tim tng, cc s kin sau ngy kt thc nin , thay i chnh sch. Cc quyt nh khai bo hay khng hon ton ph thuc vo k ton. Tuy nhin, trong mi trng ERP, phng php ny vn c th trnh c bng cch yu cu h thng ghi nhn v t ng gn km vo bo co cc thng tin v nhng thay i chnh sch k ton. Cc khai bo khc th cn gim st bng kim ton th cng hn l trn h thng. Ngoi ra, trong mi trng ERP cn c gian ln bo co ti chnh bng cch iu chnh hay c tnh qu mc theo s linh hot ca k ton. Khi kha s, lp bo co k ton, ngoi cc nghip v c th tnh ton t ng da vo cc

178

s liu khai bo sn trong h thng nh khu hao ti sn c nh, phn b cng c dng c nhiu ln th cc hot ng khc hon ton l xt on, cha c lp trnh sn nh lp d phng, xa n v,v. Trong trng hp ny, kh nng gian ln, sai st nh hng ti bo co ti chnh rt cao v cc qun l cp trung, qun l b phn c th xem trc v d on thng tin d dng hn. Do cn lu kim sot gim st vic iu chnh chnh sch, qui nh v phn tch r sot pht hin bin ng bt thng. Phn tch cc gian ln thit b x l v lu tr d liu. Cc d liu v thng tin c x l v lu tr trong c s d liu trong cc thit b c kch thc nh, c th tho rp, di chuyn d dng v cng d dng h hng do cch s dng, thao tc, do ngun in, do ph hoi bng cc chng trnh hacker, virus. Phn tch gian ln truy cp h thng v d liu v Phn tch gian ln lin quan sa i chng trnh x l. Tuy cc giam ln nh hng nhiu ti cht lng d liu nhng nguyn nhn do truy cp h thng, d liu sa i chng trnh nn lun n s phn tch nhn t kim sot m bo h thng ERP tin cy. Tm li cc ri ro ln nht vi cht lng d liu trong mi trng ERP l: Chuyn d liu t h thng c sang h thng mi khng y , ph hp Thu thp khng ni dung d liu cn thit Ngun d liu khng m bo v khng ph hp mc tiu kim sot xt duyt, y , c thc, kp thi. Tuy nhin phn ln tiu thc kim sot ny c th c h tr thng qua i chiu d liu t ng lin quan trong h thng Sai st hay gian ln trong nhp liu Phn chia trch nhim lin quan tip cn, truy cp d liu khng y v ph hp trong mi trng ERP D liu lu tr b h hng do thit b lu tr

179

Thc t ti Vit Nam, kt qu kho st cho thy kim sot cht lng d liu ti cc doanh nghip cha tt. kim sot cht lng d liu, CobiT hng dn x l PO8.4, DS11. Lun n da vo hng dn ny trin khai cc ngh kim sot sau: Xy dng tiu chun cht lng d liu v thng tin v mc u tin gia cc tiu chun ny v gia chng c s hn ch ln nhau, v d tiu chun chnh xc c th hn ch tnh kp thi ca d liu. Nu phn thnh 3 nhm mc u tin th trong h thng ERP tiu chun cht lng cn u tin trc ht, l hu hiu, ton vn v bo mt nhm la chn cc phng php logic gii quyt vn ni dung v tnh chnh xc ca d liu nhp, lu tr v an ton d liu; m bo d liu khng b xa, sa v ly do truy cp bt hp php. Nhm quan trng th 2 l cc tiu chun sn sng, tun th, ng tin cy. Nhm cui cng l hiu qu d liu. Cn phn tch xc nh chnh xc yu cu ngi s dng nhm xc nh r ni dung v mc chi tit ni dung d liu cn vo h thu thp v nhp vo h thng. V l d liu dng chung nn khi phn tch cn thu thp nhu cu thng tin t cc b phn s dng, loi tr nhng trng lp d liu v quyt nh d liu g s c thu thp u, lc no. Cch hiu qu nht l phn tch theo qui trnh kinh doanh Xy dng t in d liu trnh vic trng lp hay mu thun nhau ca d liu nhp vo h thng. Nh vy n gip m bo tnh ton vn ca d liu v thng tin. Phn chia trch nhim cho nhn vin kim sot vic tip cn, truy cp d liu. Theo phn tch c im x l ERP, cc d liu hot ng v mnh lnh chnh sch cn tch bit v do nhiu ngi khc nhau a vo h thng m bo s khch quan, tin cy khi h thng t ng i chiu d liu. Nguyn tc chung phn chia trch nhim khi thc hin ERP l: Ngi thc hin hot ng kinh doanh khc ngi xt duyt hot ng kinh doanh v khc ngi bo qun ti sn lin quan. Lin quan ti d liu th ngi khai

180

bo d liu tp tin chnh nn l ngi c v tr tng ng vic xt duyt nghip v hoc t ra cng khc ngi thc hin nghip v (ng thi cng l ngi a d liu nghip v kinh t vo h thng) khc vi k ton ph trch phn hnh lin quan. Xy dng th tc lu tr d liu nh cp , thi gian v phng php lu tr d liu. Thng thng m hnh ERP l m hnh khch ch, v vy lu tr d liu cng cn phn loi d liu theo mc quan trng v phm vi nh hng xc nh trnh t thi gian lu tr (lu tr thng xuyn, lu tr nh k) v cp lu tr (my khch, my ch). Qui trnh ny cn c m t r trong cm nang nhn vin Xy dng th tc kim sot ng dng nhp liu nh ngun d liu, kim sot qu trnh nhp liu gn km vo phn mm x l; kim sot x l v kim sot kt qu x l. o Ngun d liu a vo h thng c th l cc chng t hoc thu thp trc tip t nghip v (v d my qut m vch sn phm hoc qua h thng thu thp d liu in t). Ngun d liu ny cn c m bo mc tiu kim sot l tnh xt duyt, tnh c thc, tnh chnh xc, kp thi v y . t mc tiu ny cn th tc kim sot chng t nh i chiu chng t, kim tra cc ni dung trn chng t v ch k chng t. y l kim sot th cng. o Qu trnh nhp liu c kim sot t ng qua cc th tc kim sot c lp trnh nh kim sot hp l: Trnh t d liu, kiu d liu, di vng d liu, kim sat c thc d liu, kim sot y , kim sot mc nh v t ng d liu. Ngoi ra vic kim sot d liu nhp cn c kim sot t ng theo kiu i chiu d liu t ng theo qui trnh nghip v v d liu trong c s d liu. Xy dng th tc kim sot pht hin vic truy cp v sa cha d liu bt hp php. Xy dng th tc khi phc d liu nu b h hng hay mt mt d liu.

181

Thng xuyn kim tra h thng my tnh m bo tnh n nh, lin tc ca h thng. Trch nhim ca b phn lin quan trong qu trnh thc hin kim sot c trnh by trong bng 3.3 sau: Bng 3.3. Trch nhim thc hin kim sot Cht lng d liu Hot ng
Chuyn i d liu h thng c sang h thng mi Phn chia trch nhim v chuyn cc yu cu s hu d liu lin quan trch nhim vo th tc x l Xc nh, duy tr v thc hin th tc qun l th vin d liu Lu tr d phng d liu Xc nh, duy tr v thc hin cc th tc khi phc d liu Xc nh, duy tr v thc hin cc th tc an ton thit b A R C A A R R I A R C A R/I C/I
CIO
BP hot ng/k ton

PMO

Kim ton

(Ngun. Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT) 3.4.4. Kim sot nhn t Cht lng phn mm ERP

Cht lng phn mm k ton c nh gi ch yu qua vic m bo p ng c yu cu x l kinh doanh v cung cp thng tin v m bo kim sot qu trnh nhp liu. Nh vy vic kim sot nhm p ng 2 mc tiu quan trng: t c v duy tr c h thng ng dng t tiu chun v tch hp (mc tiu CNTT 7) m bo vic x l cc nghip v kinh doanh v trao i d liu tin cy (mc tiu CNTT 20)

182

Thc t Vit Nam hin nay c rt nhiu nh cung cp v cc gii php khc nhau vi nhiu mc gi ph hp vi yu cu loi hnh hot ng v qui m doanh nghip khc nhau nhng a phn cc doanh nghip hi lng vi phn mm ERP m h la chn. p ng cc mc tiu ny, chng ta c th s dng hng dn s dng AI2, AI5 v AI7 ca CobiT. C th: Phn tch hot ng kinh doanh v yu cu thng tin y . Xc nh v thit k cc yu cu phn mm p ng y cc yu cu kinh doanh Xy dng cc tiu chun la chn phn mm v nh cung cp ph hp Xy dng qui trnh v phng php th nghim phn mm ph hp

Trch nhim ca b phn lin quan trong qu trnh thc hin kim sot c trnh by trong bng 3.4 sau: Bng 3.4. Trch nhim thc hin kim sot Cht lng phn mm ERP Hot ng
Phn tch hot ng kinh doanh v yu cu thng tin Chuyn nhng yu cu thng tin v x l vo thit k yu cu phn mm Xc nh nhng yu cu kim sot vo thit k yu cu phn mm nh gi la chn nh cung cp ph hp Th nghim phn mm A A R R A/R C C A C R R A C R C
CIO
BP hot ng/k ton

PMO

Kim ton

Ngun. Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT 3.4.5. Kim sot nhn t Th nghim h thng v hun luyn nhn vin

Th nghim h thng ERP. Th nghim h thng l hot ng chy th, kim tra h thng trc khi chp thun s dng chnh thc h thng. Th nghim ban u t ngi cung cp phn mm v h thng th c th dng s liu gi nh, nhng khi th nghim chp thun th phi

183

dng s liu thc. V vy trong giai on th nghim bao gm c vic chuyn i d liu v h thng. Hot ng th nghim h thng gip doanh nghip t nhiu mc tiu nh: m bo h thng ERP tch hp c vo qui trnh x l hot ng kinh doanh, x l cc hot ng ca doanh nghip, p ng cc yu cu thng tin ca doanh nghip (mc tiu CNTT1, CNTT11) m bo p ng s ph hp gia thit b v phn mm ERP v cc sai st ca h thng c pht hin trc khi s dng chnh thc, t m bo s tin cy vi h thng ERP (mc tiu CNTT 12,15,20,21). Thc t kho st Vit Nam cho thy kim sot th nghim h thng cc k quan trng v mc iu chnh qui trnh x l kinh doanh kh cao, vic iu chnh phn mm ERP cng cn mc chp nhn ti a, gn ti mc b nh gi l ERP thay i bn cht nguyn thy. hot ng th nghim t mc tiu, CobiT hng dn s dng AI7 trong thit k kim sot th nghim h thng. Kt hp hng dn ca AI7 v cc nguyn tc kim sot th nghim h thng, lun n ngh cc kim sot sau: Xc nh phng php th nghim v lp k hoch th nghim h thng. K hoch ny cn xc nh trnh t thi gian v trnh t cc phn h trong qui trnh th nghim v ngi chu trch nhim vic th nghim. Qu trnh bt u t th nghim tng phn h mc chi tit t b nh hng bi phn h khc trc ri mi ti cc phn h chu nh hng u vo t cc phn h khc lin quan ri ti ton b h thng; T th nghim ca nh t vn, trin khai n th nghim ngi s dng. Ngi qun l b phn phi nh gi v chp thun kt qu th nghim. Nu ngi s dng cha chp thun h thng th cha a vo s dng chnh thc. V mc iu chnh qui trnh v phn mm ERP Vit Nam cao nn bt buc sau khi th nghim, h thng mi vn cn chy song song vi h thng c mt khong thi gian

184

tng i, t 1- 3 thng (l khong thi gian tng i cho cc hot ng x l quan trng lin quan hot ng kinh doanh v bo co ti chnh). Thc hin y qui trnh th nghim theo k hoch. Lp bin bn th nghim h thng v phn tch kt qu th nghim y v a ra kt lun r rng hoc chp nhn hoc ngh sa cha. Sau khi th nghim, cn xy dng h s s dng h thng vi y h s k thut, h s hng dn s dng h thng. nh gi cht lng hot ng th nghim bng cch thc hin vic nh gi h thng sau mt thi gian s dng thng qua t l hay s lng phn h hoc s lng d liu c th nghim nhng vn phi sa cha trong qu trnh s dng h thng do th nghim khng tt gy ra. V d s lng d liu khng c nh ngha y giai on chy th hay phn h hng tn kho khng qun l c hng ha tn kho theo b, nhng s dng theo tng chi tit trong qu trnh thc hin hot ng kinh doanh. Trch nhim lin quan trong hot ng th nghim h thng c xc nh nh bng 3.5 sau. Bng 3.5. Trch nhim thc hin kim sot Th nghim h thng Hot ng
Xy dng v xem xt k hoch v phng php th nghim h thng Thc hin chuyn i h thng v chuyn i d liu Thc hin kim tra (test) h thng Phn tch kt qu th nghim v ngh A A/I A/R R R R C C I A/R I C

CIO
A/R

Ph trch b PMO Kim phn hot ng ton

C/I

Ngun: Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT Bo co h s lin quan th nghim h thng: K hoch th nghim h thng nh gi, phn tch v ngh kt qu th nghim h thng

185

Hun luyn nhn vin. Trong h thng ERP, ngi s dng h thng l ngi to d liu v ly d liu, gim st, kim tra h thng ERP. C th: Ngi qun l cc b phn s a ra cc chnh sch qun l ca b phn, xt duyt th cng, xt duyt gim st nghip v trn h thng; Nhn vin b phn chc nng kinh doanh s a cc d liu v hot ng kinh doanh theo qui trnh x l kinh doanh; Nhn vin k ton thc hin cc thao tc v a cc d liu lin quan ti chi ph dch v hay gi tr ti sn lin quan nghip v kinh t, cc c tnh k ton cui k nh khu hao, phn b hay lp d phng; K ton trng a cc chnh sch k ton vo h thng nh phng php hch ton v tnh gi hng tn kho, phng php hch ton v tnh gi thnh sn phm, phng php khu hao v.v..Qun tr h thng thng tin kt hp cng cc qun l b phn a ra cc chnh sch an ton h thng, truy cp h thng v d liu v kim sot bt thng s dng h thng; Kim ton gim st v nh gi tun th hot ng kinh doanh, cht lng thng tin v bo co. Vic hun luyn, o to cc nhn vin doanh nghip nhm p ng c mc tiu kim sot h thng l :

m bo s hi lng ca ngi s dng vi cc dch v c cung cp (Mc tiu CNTT s 3). t c v duy tr cc k nng cng ngh thng tin p ng chin lc cng ngh thng tin (mc tiu CNTT 9) m bo s dng ng v tun th cc qui nh v k thut v thao tc h thng ERP (mc tiu CNTT s 13) Ti u ha vic s dng ngun lc thng tin (mc tiu CNTT 15) Gim cc khim khuyt v phi lm li trong nhng hot ng cung cp v giao dch v CNTT (mc tiu CNTT s16)

Nu phn tch v tr, vai tr ca nhm ngi tham gia hot ng, cc ri ro ln nht c th xy ra l: Sai st hoc c tnh iu chnh d liu nhp vo h thng

186

iu chnh cc d liu mnh lnh hoc chnh sch ph hp d liu thc hin c a vo t mt b phn nhp liu khc. Tr hon hoc lm chm vic nhp liu. Khng hiu tm quan trng nh hng cng vic ca bn thn vi cc b phn khc nn khng tun th nghim ngt cc qui trnh qui nh h thng ERP. Khng c thc tun th qui trnh hot ng ca h thng do nhn thc khng ng vn cht lng thng tin v nh hng ca cht lng thng tin, dch v ti ngi s dng cui cng. Vic hun luyn, o to nhn vin cha tt ti cc doanh nghip s dng ERP ti Vit Nam, dn ti kh nng ri ro v thc v thc hin hot ng ca nhn vin trong qu trnh s dng ERP. t cc mc tiu kim sot lin quan hun luyn, o to nhn vin, CobiT hng dn cc x l CNTT PO6.5, PO7.2, PO 7.4, AI4, DS7. V nguyn tc, mt hng dn x l CNTT bao gi cng p ng nhiu mc tiu kim sot, v vy lun n ch chn ra cc kim sot ph hp. Hun luyn nhn s c thc hin ty theo giai on ca qu trnh pht trin h thng ERP. giai on ci t, hun luyn vic hun luyn nhn vin doanh nghip hon ton do nh t vn, trin khai thc hin. giai on s dng h thng, vic hun luyn ny vn cn tin hnh nh k v c th do chnh doanh nghip m nhn hoc c th thu cc nh t vn, n v o to thc hin. Trc khi hun luyn, ph trch b phn CNTT (CIO, qun l i d n, ph trch cc b phn s dng v b phn hun luyn o to thuc phng nhn s cn xy dng mt k hoch xc nh nhu cu cn hun luyn nhn vin ty theo tng nhm nhn vin. T y, xc nh nhng ni dung hun luyn no cn c thc hin giai on trin khai do nh t vn thc hin, nhng ni dung hun luyn no cn c thc hin giai on s dng do b phn hun luyn cng ty m trch.

187

Xc nh cc nhu cu cn hun luyn v o to nhn vin. Cc nhu cu ny thng bao gm cc vn Chin lc v mc tiu kinh doanh hin ti v tng lai. Thng tin l mt ti sn ca doanh nghip v c gi tr nh ti sn. Gi tr doanh nghip nh gi tr o c, vn ha doanh nghip Cch thc hot ng ca h thng K nng cn thit v trch nhim ca nhn vin trong vic thc hin v an ton h thng Cc k nng cn thit hin ti v tng lai, nhng bng cp, thnh tch chng t vic thch hp vi cng vic v s phn u ca nhn vin. Giai on ci t, hun luyn h thng ERP. Giai on hun luyn ny do nh t vn trin khai ERP m nhn lin quan ch yu ti cch thc hot ng h thng, nhng k nng v trch nhim cn thit hot ng v an ton h thng. y cng l mt trong nhng ni dung th hin kinh nghim v kh nng ca nh t vn, trin khai ERP Lp k hoch hun luyn. K hoch cn t mc tiu xc nh v hun luyn c nhn vin v cc thay i h thng v k nng v hiu bit h thng kp thi gian trc khi h thng chnh thc s dng. o K hoch ny cn xem xt ton din v c vn thi gian, ni dung hun luyn v cc nhm ngi c hun luyn. Theo li khuyn ca chuyn gia, vic thit lp chng trnh hun luyn nn bt u cng sm cng tt v c th bt u ngay khi thit k thay i h thng (ty chnh) m bo vn v tin thi gian ca c doanh nghip v nh t vn. o Phng php hun luyn c th kt hp c hun luyn l thuyt trn lp, hun luyn mu m phng qua hun luyn in t E-learning v trn phn mm thc t; v qua cc cm nang hng dn s dng v hng dn k thut h thng.

188

o Ni dung hun luyn cn cung cp nhn vin kin thc v k nng thc hin hot ng lin quan, bao gm c qui trnh hot ng kinh doanh, lun chuyn cng vic (workflow) trong h thng, thao tc s dng h thng, k nng nhp liu v ly thng tin, hiu bit v k nng v an ton thng tin, h thng v rt quan trng l tm quan trng ca thc tun th v thi s dng ca ngi s dng i vi h thng. o Phn loi nhm ngi cn hun luyn v ni dung hun luyn lin quan. Nhm ngi cng ngh thng tin trong doanh nghip cn c hun luyn ch yu v nhng vn thit b, mng truyn thng, c s d liu v cc vn lin quan yu cu k thut. Nhm i d n cn c hun luyn nhng k nng trnh by m t vn , k nng phn tch thit k h thng ( mc c bn) v k nng v qun tr d n. Nhm ngi s dng cn c hun luyn ch yu qui trnh hot ng kinh doanh, lun chuyn cng vic, k nng thao tc h thng a d liu, ly thng tin, k nng kim sot ngun d liu, an ton v lu tr d liu v tun th k lut h thng. Thc hin hot ng hun luyn v nh gi hot ng hun luyn Xy dng h s hun luyn: gm hng dn s dng h thng ERP, h s k thut h thng ERP, hng dn gii quyt cc sai st hay cc trc trc k thut n gin. Giai on s dng h thng. Giai on ny ch yu hun luyn nhm ngi s dng v cng ngh thng tin nhm cp nht v nng cao kin thc v h thng v thao tc h thng, v x l kinh doanh. Ngoi ra cn thng xuyn hun luyn v o to ngi s dng h thng nng cao nhn thc v qun l an ton thng tin, chnh sch qun l an ton thng tin ca doanh nghip. Vic hun luyn c th do nh t vn trin khai, nh t vn c lp hoc cc t chc o to, gio dc. C th gm:

189

Lp k hoch hun luyn gm ni dung hun luyn, thi gian hun luyn, phng php hun luyn v trch nhim thc hin k hoch. K hoch ny cn xy dng chi tit cho tng nhm nhn vin theo mc tiu v trch nhim ca h ti doanh nghip Thc hin k hoch hun luyn o to nh gi vic thc hin. Thng thng c nhiu cch nh gi nh kho st trc tip t nhn vin, t ngi qun l v s dng nhn vin v t bo co ca b phn hun luyn. Cc ch tiu nh gi hun luyn nh: s ln v mc thc hin hun luyn; nh gi thc hin k hoch hun luyn; T l nhn vin c hun luyn; T l % nhn vin hi lng hun luyn; gia tng hiu qu hot ng nhn vin/ hay mc sai st ca nhn vin; S lng cc cuc gi ti b phn h tr dch v v h tr dch v. Cc bo co hay h s ca hot ng hun luyn gm: K hoch hun luyn Bo co thc hin hun luyn Cc h s hun luyn Trch nhim thc hin hun luyn, o to nhn vin c trnh by bng 3.6. Bng 3.6. Trch nhim thc hin kim sot Hun luyn, o to nhn vin Hot ng
Xc nh k nng CNTT cho nhn vin Xy dng nhu cu hun luyn & o to nhn vin Xy dng k hoch/chng trnh hun luyn & o to nhn vin Thc hin hun luyn Xy dng v pht trin h s hng dn s dng nhn vin nh gi kt qu hun luyn CIO A/R A A A A A/R
Ph trch b phn hot ng

PMO C C C C C C

BP hun luyn

Kim ton

I R R C C R/I

R R R R R

C I I I C

(Ngun: Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT)

190

3.4.6.

Kim sot nhn t m bo h thng ERP tin cy.

H thng ERP tin cy l h thng cn t c 5 tiu chun l An ninh h thng; Bo mt thng tin quan trng; Ring t ca thng tin c nhn; D liu ton vn trong thu thp v x l; v H thng sn sng cho vic s dng (Romney and Steinbart, 2006) Mc tiu kim sot m bo h thng ERP tin cy l: m bo thng tin quan trng v b mt c bo v t nhng ngi khng c truy cp (mc tiu CNTT 19). m bo nghip v kinh t v thng tin trao i gia cc nghip v x l v h thng x l c tin cy (mc tiu CNTT20) m bo hn ch vic h thng b ngng tr do sai st, tn cng hoc thin tai; m bo hi phc h thng v thng tin trong nhng tnh hung ny (mc tiu CNTT 21) m bo gim thiu ti a nh hng xu hot ng kinh doanh trong trng hp h thng b ngng tr hay thay i (mc tiu CNTT 22) m bo cc dch v CNTT sn sng cho s dng (mc tiu CNTT 23).

Trong mi trng ERP, hu ht cc hot ng x l kinh doanh v x l thng tin c thc hin t ng v mc ph thuc vo tnh lin tc, tin cy ca h thng rt cao. Ri ro ln nht ca kim sot h thng ERP l hot ng kinh doanh b ngng tr; d liu v thng tin h hng, khng hi phc c; thng tin c nhn v d liu, b mt ca doanh nghip b mt, b cng b khng ng lut v do h thng to ra thng tin khng tin cy, khng kp thi. Mi trng ERP cho php c th truy cp h thng v c s d liu dng chung t rt nhiu ni trong doanh nghip v vic truy cp v sa cha d liu v nguyn tc th khng li du vt. V vy e da v im xung yu nht ca h thng ERP l truy cp v lu tr d liu.

191

Kt qu kho st ti doanh nghip Vit Nam s dng ERP cho thy mc an ninh h thng v an ton thng tin ch xung quanh mc 3/5 theo thang o ca CobiT. Ri ro v m bo tnh sn sng h thng ERP kh cao. kim sot m bo h thng ERP tin cy, CobiT hng dn cc x l PO 6, DS 3, DS4, DS5, DS8, DS12, DS13.3 v ME 2. Da vo cc hng dn ny, lun n pht trin v ngh cc kim sot sau: Lp k hoch an ninh h thng ERP. Xy dng cc chnh sch v th tc an ninh h thng gn vo qui trnh x l kinh doanh v thao tc h thng. Xy dng qui ch gim st hot ng an ninh h thng. Cn xy dng kim sot truy cp h thng my tnh: bao gm truy cp v mt vt l (tip cn hin vt), truy cp logic vi chng trnh, d liu ca h thng. Qui trnh kim sot truy cp logic vi h thng v chng trnh gm: o Xy dng ma trn quyn truy cp v thng tin ma trn ny c a vo h thng trn nguyn tc l ngi s dng lin quan phn hot ng no th c truy cp vo phn hnh . Truy cp d liu th da trn nguyn tc phn chia trch nhim trnh by phn kim sot cht lng d liu. o Xc nh ngi s dng thng qua ti khon ngi s dng o Xc nh y quyn s dng da trn mt m hoc cc nhn din khc nh sinh trc hc (vn tay, mu mt, ging ni) v.vm trc ngi s dng a vo h thng h thng nhn din v cho php s dng o S dng tp tin hay h thng gim st quyn truy cp ca ngi s dng. Vic ny c kim sot t ng bng h thng v nh k ngi gim st h thng kim tra bo co s dng h thng Cc d liu quan trng v nhy cm cn c m ha trong qu trnh truyn thng tin qua h thng mng Cn c hng dn qui trnh s dng v an ton thit b

192

Thng xuyn v nh k kim tra, bo dng thit b, an ton thit b nh virus. Xy dng, cp nht v kim tra thng xuyn k hoch d phng h thng m bo thng xuyn v n nh ca h thng, nhm gim thiu vic ngng hot ng ca h thng.

Thng xuyn cp nht khuynh hng gian ln h thng ERP (c ca doanh nghip v trn th gii) v cc k thut an ninh h thng c th cp nht thng xuyn k hoch an ninh h thng

Truyn thng v hun luyn nhn vin qui trnh s dng v an ton cho h thng thit b cho v cc thng tin hun luyn ny cn ghi r trong cm nang nhn vin.

Thng xuyn gim st, nh gi vic thc hin k hoch an ninh h thng. C th dng mt s ch tiu nh gi nh s lng v thi gian h thng ngng hot ng; S lng v t l ngi s dng khng tun th nguyn tc bo mt v an ton h thng; S lng bui hp hay hun luyn an ton nhn vin; Mc y v cp nht h s an ninh h thng (gm k hoch, bo co thc hin k hoch v nh gi thc hin k hoch).

Cc trch nhim lin quan thc hin kim sot c trnh by Bng 3.7. Bng 3.7. Trch nhim thc hin kim sot nhn t m bo h thng ERP tin cy Hot ng
Xy dng v duy tr k hoch an ninh h thng ERP Xy dng v duy tr kim sot truy cp h thng Lu tr d phng v bo v d liu Xy dng v thc hin k hoch d phng h thng Phn tch truy cp v nh gi an ninh h thng, an ton d liu
CEO CIO
Ph trch BP hot ng

PMO

BP Hun luyn

Kim ton

A/R A/R A

C R R R/C/I I

C/I C/I I

A A/R

R R

(Ngun: Tc gi tng hp v pht trin t hng dn CobiT)

193

3.4.7. nhn

Kim sot nhn t Chnh sch nhn s v qun l thng tin c

Con ngi lun l ngun lc quan trng nht trong h thng ERP. V vy chnh sch nhn s trong h thng ERP l mt vn cc k quan trng nh hng ng k ti cht lng thng tin k ton v n gp phn to mt mi trng kim sot tt. Mc tiu kim sot chnh sch nhn s l: p ng yu cu ph hp vi nh hng ca hi ng qun tr (mc tiu CNTT 2) t v duy tr k nng CNTT p ng chin lc pht trin ERP (mc tiu CNTT 9) CobiT hng dn thc hin cc x l PO4, PO7 nhm t c cc mc tiu ny. Da vo cc hng dn ny, lun n ngh cc kim sot sau: Xy dng chnh sch nhn s da trn chin lc v nh hng pht trin ERP. Chnh sch nhn s cn xc nh cc yu cu ngun nhn lc (s lng v cc tiu chun o c, k nng ngh nghip v thc) v chin lc thc hin yu cu ngun nhn lc ny (tuyn dng, o to, s dng ngun nhn lc, mi trng lm vic). Xy dng bng m t c cu t chc h thng, trch nhim mi b phn trong c cu t chc ny v yu cu k nng ngh nghip o c cn c. Xy dng v thc hin qui trnh tuyn dng nhn vin. Xy dng qui trnh v thc hin hot ng hun luyn, o to nhn vin. V h thng ERP phc tp, vic s dng ERP cn chun xc v ngk thut nn ngoi k nng thc hin v x l hot ng kinh doanh, vic hun luyn o to cn ch trng ti kin thc v cng ngh thng tin, s dng v an ton h thng thng tin. c bit, vi nhn vin kim ton ni b nhng kin thc ny rt quan trng h tr vic kim ton trc tip trn h thng. Xy dng cc ch tiu nh gi kt qu hon thnh nhim v ca nhn vin v nh gi thc hin cng vic ca nhn vin mt cch thng xuyn.

194

Gn vic nh gi kt qu hot ng ca nhn vin vi qui ch khen thng, k lut nhn vin Thc hin qui nh v ngh php v lun chuyn nhn vin v y l cch va bo dng nhn s, va l kim sot pht hin bt thng cng vic c. Tuy trong kho st vic lun chuyn nhn vin mt cch nh k nh hng khng nhiu ti cht lng thng tin k ton (trung bnh 3.12) nhng y vn l bin php kim sot gian ln n gin v hiu qu (B mn kim ton i hc Kinh t TP H Ch Minh, 2010). To mi trng lm vic hp tc, chia s trong cng vic. Thng xuyn nh gi vic thc hin k hoch nhn s v cp nhn thng xuyn k hoch ny. Trch nhim thc hin cc kim sot lin quan chnh sch v qun l nhn s c trnh by bng 3.8 sau. Bng 3.8. Trch nhim thc hin kim sot nhn t Chnh sch v qun l nhn s Hot ng
Xy dng chnh sch nhn s da vo chin lc pht trin ERP Thit lp m t cu trc t chc h thng ERP v trch nhim s hu d liu Thc hin chnh sch nhn s: tuyn dng nhn s cho h thng nh gi hot ng nhn vin A R R A R C/I A/R R I C
CEO CIO
Ph trch nhn s
BP Hun luyn Kim ton

A/R

Ngun: Tng hp v pht trin t hng dn CobiT 3.5. SOT Trong phn 3.4 lun n trnh by kim sot cc nhn t nh hng ti cht lng thng tin k ton ti cc doanh nghip Vit Nam trong mi trng ERP, l mt trong hai ni dung chnh ca lun n. Trong phn 3.5 ny, lun n tng hp v CC VN LIN QUAN M BO DUY TR H THNG KIM

195

xut thm mt s thng tin c tnh h tr cho cho ni dung xy dng kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton ti doanh nghip Vit Nam s dng ERP. 3.5.1. iu kin xy dng v duy tr h thng kim sot Kim sot ni b l qu trnh v s hu hiu ca n l mt trng thi ca qu trnh. xy dng h thng kim sot ni b hu hiu v duy tr s hu hiu ny cn c nhng iu kin v nhng tc ng nh hng. Cc ni dung bao gm (B mn kim ton i hc Kinh t TP H Ch Minh, 2010): Xc nh mc tiu kim sot. Mc tiu t chc, mc tiu kim sot l tin ca h thng kim sot ni b v khng nm trong h thng kim sot ni b. H thng kim sot l cng c t mc tiu, do mun xy dng hay p dng cc kim sot cn xy dng mc tiu kim sot ph hp. Xuyn sut chng 3 ca lun n, mc tiu y l kim sot c cc nhn t trong mi trng ERP t c cht lng thng tin k ton nh la chn l hu hiu, ton vn, bo mt, sn sng, tun th, tin cy v hiu qu. Cc bn trong doanh nghip c trch nhim lin quan Lun n trnh by r vai tr ca cc bn trong doanh nghip khi xy dng kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti doanh Vit Nam bng phn chia trch nhim thc hin cc th tc kim sot ti cui mi kim sot nhn t. phn ni dung ny, lun n mun cp ti gc nhn thc, nn tng cn thit cho cc bn trong doanh nghip thc hin trch nhim ca mnh. Hi ng qun tr. Hi ng qun tr c trch nhim thay mt i hi c ng lnh o, gim st ton b hot ng ca n v, gim st hot ng iu hnh ca ban gim c. Hi ng qun tr cn bit kt hp nhiu knh thng tin khc nhau nhn bit vn v iu chnh kp thi. Nh qun l. Cc cp, t qun l cp cao, qun l cp trung v qun l b phn l ngi chu trch nhim ch yu v h thng kim sot ni b. H cn thc v

196

trch nhim trong vic thit lp mc tiu, chin lc hot ng, nhn din ri ro, xy dng th tc kim sot i ph ri ro, ch o v gim st cc hot ng t chc. H cn nhn thc y v nng lc ca mnh trong kim sot; cp nht thng xuyn cc kin thc v kim sot thng qua hun luyn v t o to, theo di thng xuyn cc nghin cu v kim sot, gian ln c nhng quyt nh qun l ph hp. Ngi qun l cn cn thng xuyn nh gi tnh hu hiu ca cc b phn h thng kim sot ni b a ra cc phn ng qun l ph hp Kim ton ni b. H l nhng ngi gi vai tr quan trng trong vic nh gi s hu hiu ca kim sot ni b v m bo gi vng s hu hiu ny thng qua cc dch v kim sot, gim st cung cp cho cc b phn trong doanh nghip. H cn c thng xuyn nng cao trnh cng ngh thng tin v kin thc ERP. Nhn vin. Thng qua hot ng hng ngy h thc hin cc hot ng kim sot cc mc khc nhau xt duyt, thc hin kinh doanh, thc hin x thng tin, bo co cc rc ri hay vi phm o c m h nhn bit c v.v.. Do thc, kh nng, o c ca h l v cng quan trng cho s vn hnh ca h thng kim sot ni b. Qun l nh nc, cc t chc ngh nghip Qun l nh nc, cc t chc ngh nghip nh hng ti hot ng kim sot doanh nghip thng qua vic ban hnh nhng lut l hoc qui nh gip doanh nghip nhn thc v c gng thc hin nhng hot ng theo khun kh ca php lut hoc qui nh. Chng hn M, sau hng lot cc v gian ln b bi bo co ti chnh gy ra cc s v doanh nghip v thit hi nghim trng ti x hi, Quc hi M ph chun lut Sarbanes- Oxley ngy 30.7.2002 nhm tng cng cht lng v tnh minh bch ca bo co ti chnh, tng cng trch nhim ca Hi ng qun tr, Ban gim c v kim ton vin. o lut yu cu r hng nm Ban gim c phi gi cho y ban chng khon M v h thng kim sot ni b v cho bit trch nhim ca ban gim c trong vic thit lp, duy tr kim sot bo co ti chnh v s hu hiu ca c cu kim sot ni b doanh nghip. Vit Nam hin nay cha c o lut no tng t rng buc nh qun l trch nhim lin quan

197

kim sot ni b. Tuy nhin, vi doanh nghip giao dch trn sn chng khon y ban chng khon nh nc yu cu doanh nghip np bo co ti chnh c xc nhn kim ton. y cng l cch kim sot nh nc i vi bo co ti chnh ca doanh nghip giao dch trn sn chng khon. Kim ton c lp, kim ton nh nc thng qua cc kim ton bo co ti chnh hoc kim ton tun th s pht hin v cung cp thng tin v nhng yu km trong kim sot ni b nhm gip Hi ng qun tr v Ban gim c chn chnh kp thi. i tng khc bn ngoi doanh nghip. Cc i tng bn ngoi nh nh u t, ch n tim tng hay hin hu cng gp phn nh hng ti cc kim sot ni b v h to p lc v s hu hiu ca kim sot ni b nhm m bo s tin cy thng tin trn bo co ti chnh ra quyt nh ph hp cho vic u t, giao dch. Ngoi ra cc gii truyn thng, phn tch ti chnh cng c nh hng quan trng ti p lc to bo co ti chnh tin cy v minh bch. 3.5.2. Vn gio dc, o to

Tuy gio dc, o to khng nh hng trc tip ti kim sot ni b doanh nghip nhng nh hng ti ngun nhn lc cho doanh nghip (bao gm c ngun lc v qun l kinh t, ngun lc v cng ngh thng tin) nhm cung cp kin thc h thng thng tin, v cng ngh thng tin v cc phng php qun l, qun tr doanh nghip vi kin thc l thuyt v thc tin cho cc ngun lc ny.. Cc giai on ng dng cng ngh thng tin vo doanh nghip ti Vit Nam c th phn thnh: (1) Giai on s khai l giai on s dng my tnh cho cc ng dng n gin nh son tho vn bn, s dng bng tnh Excel c bn, lu tr vn bn, h thng email, lp cc lch cng tc v c th trao i mng i thoi (forum). Giai on ny tc ng ti tng c nhn, tng thnh vin trong cng ty. (2) Giai on mc ng dng tc nghip. L giai on doanh nghip s dng cc phn mm ring l x l tng hot ng ring bit nh k ton, qun l bn hng, qun l nhn s, tin lng v.vcho tng b phn chc nng v ch nh hng ti ring b phn hay phng ban ng dng phn mm m thi. c im vic ng dng ny mang

198

tnh ring bit, hng ti tc nghip hot ng hng ngy. Vic qun tr, iu hnh cng bc u ng dng cng ngh thng tin nhng t v thng tin khng c cp nht kp thi. y l mc ng dng ph bin ca cc doanh nghip Vit Nam. (3) Giai on mc ng dng chin lc. L giai on doanh nghip s dng h thng thng tin tch hp ERP hoch nh tt c cc ngun lc doanh nghip. Vic ng dng ERP khng ch phc v cc hot ng hng ngy (tc nghip) m cn phc v qun tr doanh nghip vi d liu trc tuyn, kp thi, tnh chin lc cao. Hin nay cc doanh nghip Vit Nam ang dn tng bc chuyn sang giai on ny. (4) Giai on ng dng thng mi in t. Giai on ny doanh nghip dng Internet hnh thnh cc quan h thng mi in t nh B2B, B2C v B2G. Thng mi in t y khng n thun ch l thit lp Website, gii thiu sn phm, nhn n hng, chm sc khch hng qua mng m l k tha v ni di hot ng ca h thng ERP doanh nghip. V vy vic xy dng chin lc pht trin v ng dng ERP vo doanh nghip l cc k quan trng. Theo nh gi ca cc nh nghin cu ERP Vit Nam, ngun nhn lc thit k v to phn mm ERP Vit Nam, nhn lc t vn ERP cn thiu ht v s lng v cht lng cha p ng y . Nhiu nh qun l cn m h v vn ERP v cng ngh thng tin. Nhn lc c kinh nghim v thnh tho s dng h thng ERP cha nhiu. V vy vn t ra l vic o to gio dc v qun l v cng ngh thng tin cn t ra nh mc tiu cp bch. Trong lnh vc kinh t, k ton, vic o to ng dng CNTT ch trng l thuyt h thng mt cch ton din nhng thc hnh vn ph bin giai on ng dng cc phn mm x l ring bit. ERP bt u c ch trng trong nghin cu v o to, nhng vn cha ng b v h thng, cn mang nng tnh l thuyt, t thc t. Trong lnh vc cng ngh thng tin, vic o to cn b khp khing mng qun l kinh t nn ngun nhn s cha p ng c y cho nhu cu to ra, trin khai v s dng ERP. Mt s doanh nghip cung cp phn mm ERP hp tc vi cc trng i hc hoc vin nghin cu trong vic o to ERP nhng li gp nhiu kh khn v c s h tng my mc thit v c ch. Hin nay mt s cng ty trong lnh vc cng ngh thng tin

199

thnh lp cc trung tm o to ERP hoc trng i hc (FPT) o to v cng ngh thng tin v ERP. y l tn hiu ng mng cho pht trin ERP ti Vit Nam. c th p ng c vic o to ngun nhn lc v ERP c cht lng cao cho doanh nghip rt cn c ch v s h tr nh nc v chnh sch o to; cc nh qun l v xy dng chng trnh o to cn tm nhn c tnh chin lc di hn v cp nht kp thi nhu cu thc t ca doanh nghip nhm m bo sinh vin c c hiu bit, kin thc v l thuyt qun l v l thuyt h thng thng tin cng nh kin thc thc t v c hai mng ny.

200

KT LUN
ng dng ERP em li nhng thay i to ln vi h thng k ton v cht lng thng tin k ton theo c hng gia tng cht lng v c to iu kin lm gim cht lng thng tin k ton do nhng ngi v tr qun l, nht l qun l cp trung ca doanh nghip c th can thip nhiu hn ti cc hot ng c tnh k ton lc cui k nhm t mt s mc tiu qun l nh d nh sn. Trong qun l, ERP gip doanh nghip ti cu trc v sp xp li qui trnh hot ng mt cch hiu qu nhm gip doanh nghip cnh tranh tt hn. C nhiu quan im v tiu chun khc nhau v cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP v lun n chn tiu chun cht lng thng tin ca CobiT lm tiu chun cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP. Cu hi t ra l quan im v cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton gia cc nhm t vn trin khai, doanh nghip s dng ERP v nh nghin cu, ging dy ERP c khc nhau hay khng? Nhng nhn t no nh hng cht lng thng tin k ton? Mc xp hng nh hng ca chng th no? C nhiu quan im khc nhau v cc nhn t nh hng cht lng thng tin v lun n chn ra 4 quan im c bn so snh v la chn. M hnh h thng hot ng c s dng nhn din cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP v n truyn ti c phn ln tng ca cc quan im cp trong la chn, so snh. M hnh h thng hot ng phn nh c quan im l thuyt nn l: cht lng thng tin khng nhng ph thuc vo ngi s dng m cn ph thuc vo cht lng h thng to thng tin. M hnh h thng hot ng cng gip nh nghin cu nhn h thng theo nhiu chiu khc nhau, do d dng xc nh cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP phc tp. Ngoi ra, m hnh h thng hot ng c chng minh bi mt l thuyt r rng v c s tng ng cao vi cu trc h thng thng tin, qui trnh pht trin h thng thng tin v n c ng dng hiu qu cho cc nghin cu lin quan ri ro, c hi thnh cng ca h thng. M

201

hnh ny l mt cch tip cn khc gii thch c cc nghin cu ca cc nh nghin cu khc c cng b trn tp ch quc t v vn ri ro v c hi. Da vo phn tch ERP theo m hnh h thng hot ng v kt hp vi cc c im ca doanh nghip Vit Nam ng dng ERP, lun n nhn din c 12 thnh phn nhn t ban u (trong c mt thnh phn c thang o a hng, nn c th coi l tng cng 14 thnh phn nhn t n hng) nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti doanh nghip Vit Nam v chng c o lng bi 68 bin quan st. Sau khi tin hnh kim nh tin cy ca d liu v thang o (Cronbachs Alpha), lun n loi ra c 7 bin quan st, gi li 61 bin quan st tip tc x l. Thc hin kim nh phi tham s Kruskal Wallis kt hp kim nh su ANOVA, kt lun cho thy c s khc bit v quan im gia 3 nhm i tng nghin cu l nh t vn trin khai ERP, doanh nghip s dng ERP v nh nghin cu ging dy ERP i vi tm quan trng cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. Cc khc bit ng k gia 3 nhm i tng ny ch yu tp trung vo vai tr ca Ban qun l cp cao doanh nghip; v s cn thit ca kin thc v am hiu lnh vc hot ng khch hng ca nh t vn; v vn chnh sch cht lng, kim sot, chnh sch nhn s v mi trng gim st kim tra h thng ERP. Ngoi ra, cc nhm c s nh gi khc bit v tm quan trng ca cc vn lin quan mc thun thc thao tc nhp liu; lu tr d liu an ton v phn mm d dng tim kim thi gian, phn h s dng cng nh d dng b sung ti khon v phng php k ton. c ci nhn tng qut v mc nh hng ca cc thnh phn nhn t ny ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ng dng ERP ti doanh nghip Vit Nam, lun n nh gi trung bnh ca 61 bin quan st cn li sau khi kim nh tin cy ca d liu v thang o. Kt qu thng k cho thy trung bnh ca 61 bin quan st u ln hn 3 nn c th kt lun c 61 bin quan st ny u nh hng ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP.

202

13 thnh phn nhn t (loi bt 1 thanh phn do mc nh hng <3) u nh hng ti cht lng thng tin k ton v mc nh hng ca chng ti cht lng thng tin k ton chnh lch khng qu cao. Tuy vy, mc ng thun ca cc i tng nghin cu trong nh gi v mc nh hng ca cc nhn t kh chnh lch. Nhm cc nhn t c nh gi kh ng thun, c lch chun t 0.5-0.65, gm: Tm nhn, cam kt v h tr ca Ban qun l doanh nghip, Nng lc, kinh nghim i d n, Nng lc, kinh nghim, h tr ca t vn trin khai ERP, Hun luyn, tham gia ca nhn vin, Cht lng d liu, Qui trnh v phn mm ERP, v Chnh sch cht lng v kim sot. Nhm th 2 gm cc thnh phn cn li, c lch chun t 0.7-0.85 lin quan ti mi trng vn ha, chnh sch nhn s v gim st kim tra v nhm nhn t ny c xp hng mc nh hng ti cht lng thng tin k ton thp nht. Tm nhn, cam kt v h tr ca Ban qun l doanh nghip c nh gi quan trng nht ti cht lng thng tin k ton l hon ton hp l v rt ph hp vi cc l thuyt v h thng cng nh cc nghin cu c cng b trn tp ch quc t. tm hiu ti sao nhm nhn t lin quan ti mi trng vn ha, gim st kim tra b nh gi nh hng thp nht ti cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam, lun n kt hp phn tch chi tit thng s thng k v phn tch ANOVA ca cc bin quan st lin quan v nhn thy nguyn nhn chnh l do quan nim khc bit nhau kh ln gia cc i tng kho st bi bn cht phc tp ca vn qun l, kim sot v vn ha doanh nghip. V vy nn c cc nghin cu su hn v vn vn ha, chnh sch qun l c th a ra kt lun chnh xc. Lun n tip tc thc hin phn tch khm ph nhn t v tm ra 6 nhn t mi nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam v mc xp hng nh hng ca chng ln lt l: (1) Nng lc Ban qun l v kin thc nh t vn trin khai; (2) Kinh nghim, phng php nh t vn trin khai & cht lng d liu; (3) Cht lng phn mm k ton; (4) Th nghim v

203

hun luyn nhn vin; (5) Kim sot m bo h thng ERP tin cy; V (6) Chnh sch nhn s v qun l thng tin c nhn. Trn c s nh gi thc trng kim sot trong qu trnh trin khai v s dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam; Da trn khun mu kim sot ca CobiT, lun n xy dng cc kim sot cho tng nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam. S dng k thut phn tch da trn ri ro, lun n xc nh mc tiu kim sot CNTT ph hp, phn tch c th v ri ro lin quan ti nhn t trong mi trng ERP, xy dng cc th tc kim sot v xy dng s RACI phn chia trch nhim thc hin cc kim sot ny. Kt qu nghin cu ca lun n v cc nhn t v kim sot cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam l mt ng gp khng ch v vn l lun cho vic xy dng m hnh nghin cu nhn t nh hng cht lng thng tin k ton trong mi trng ERP m cn l mt tham kho c gi tr cho cc doanh nghip t vn, trin khai ERP v doanh nghip s dng ERP trong vic hoch nh, thc hin trin khai v s dng ERP nhm nng cao cht lng thng tin k ton v trnh nhng bt ng do quan im khc nhau trong hot ng trin khai ERP ti doanh nghip. Kt qu nghin cu cng l mt tham kho hu ch cho vic xy dng cc chng trnh v ni dung o to h thng thng tin cho sinh vin ngnh k ton v ngnh cng ngh thng tin. Hn ch ca lun n l s lng cc mu kho st mi mc ti thiu, cc mu kho st tp trung nhiu ti thnh ph H Ch Minh, ch c rt t c thu thp ti H Ni. V vy kt qu phn tch cn hn ch v mt a l lin quan. Da trn kt qu nghin cu hin ti, lun n s tip tc pht trin xy dng m hnh nghin cu mi quan h gia cc nhn t nh hng cht lng thng tin k ton v xem xt xu th thay i ca cht lng thng tin k ton theo cc nhn t nh hng trong mi trng ng dng ERP ti cc doanh nghip Vit Nam.

CC CNG TRNH KHOA HC CNG B

1. Nguyn Bch Lin, 2004 ng dng CNTT phc v cng tc k ton doanh nghip v thanh ton ca ngn hng , tp ch th trng ti chnh v tin t, s 158, trang 14-16,18 2. Nguyn Bch Lin, Phc, 2010 An application of data mining to revenue cycle in ERP and E-commerce environment , Proceedings of the Sixth International Conference on Information Technology for Education and Research, do Vietnam National University, HCMC- University of Information Technology v FPT University ng t chc. 3. Nguyn Bch Lin, Phc, 2010 Using work system method to indentify factors affecting the quality of accounting information in the ERP environment, Proceedings of the Sixth International Conference on Information Technology for Education and Research, do Vietnam National University, HCMC- University of Information Technology University ng t chc. 4. Nguyn Bch Lin, V Quc Thng, 2011 Hoch nh ngun lc doanh nghip (ERP) t gc nhn h thng hot ng, Tp ch khoa hc i hc m TP.H Ch Minh, s 4 (22) trang 81-90 5. Nguyn Bch Lin, 2011 H thng hoch nh ngun lc doanh nghip v cht lng thng tin k ton, Tp ch Ngn hng, s 21, 11/2011, trang 3439. v FPT

TI LIU THAM KHO 1. B mn kim ton trng i hc Kinh t Thnh ph H Ch Minh, 2010. Kim sot ni b, Nh xut bn Phng ng. 2. B ti chnh, 2002. H thng chun mc k ton Vit Nam. 3. Mekong Capital, 2004. Nhng Vn Quan Trng Khi nh Gi Phn Mm K Ton V ERP Vit Nam. 4. Hong Trng v Chu Mng Ngc, 2008. Phn tch d liu nghin cu vi SPSS, Nh xut bn Hng c. 5. Nguyn nh Th, 2011. Phng php nghin cu khoa hc trong kinh doanh - thit k v thc hin, Nh xut bn lao ng - x hi. 6. Nguyn Ngc Bch, 2005. Nhn dng qun l doanh nghip Vit Nam. Tp ch nh qun l, 08/11/2005. 7. Trn Th Giang Tn, 2011. C s l lun v thc tin ca vic thit lp cc quy nh v kim sot cht lng cho hot ng kim ton c lp Vit Nam. ti nghin cu cp b, trng i hc kinh t TP H Ch Minh. 8. V Hu c, 2010. Nhng vn c bn v l thuyt k ton. Nh xut bn Lao ng. 9. Alter, S., 2002. The work system method for understanding information systems and information system research. Communication of the Association for Information systems, 9, 90-104. 10. Alter, S., 2003. 18 Reasons why IT-reliant work systems should replace the IT artifact as the core subject matter of the IS field. Communication of the Association for Information systems, 12, 366-395. 11. Alter, S. & Sherer, A. S., 2004. A general, but readily adaptable model of information system risk. Communication of the Association for Information systems, 14, 1-28. 12. Booth, P., Matolcsy, Z. & Wieder, B., 2000. The impacts of Enterprise Resource Planning Systems on Accounting Practice- The Austratian Experience. Australian Accounting Review 10 No.3, 4-18.

13. Brazel, J. F. & Li, D., 2005. The effect of ERP System Implementation on usefulness of Accounting Information. Journal of Information System, October 2005 14. Brazel, J. F. & Li, D., 2008. The Effect of ERP System implementations on the Management of Earnings and Earnings release Dates. Journal of Information System Vol.22 (2), 1-21. 15. Eppler, M. J. & Wittig, D, 2000. Conceptualizing Information Quality: A review of Information Quality Frameworks from the Last Ten Years. Proceedings of the 2000 Conference on Information Quality. 16. Fitz, L. & Carroll, J. The role of Governance in ERP System Implementation. 17. Gelinas, U. J., JR & Dull, R. B., 2008. Accounting Information Systems, Canada, Thomson South-Western. 18. Grabski, S. V., Leech, S. A. & Bai, L. Risks and Controls in the Implementation of ERP Systems. The International Journal of Digital Accounting Research, 1 No.1, 47-69. 19. Hair, J. F., Anderson, R. E. & Tatham, R. L. 1990. Multivariate Data Analysis with readings, New York Macmillan Publishing Company. 20. Iivari, N, 2005. the Role of Organizational Culture in Organozational Change Identifying a Realistic Position for prospective IS Research. European Conference on Information Systems (ECIS). 21. IT Governance Institute, 2006a. CobiT Mapping: Overview of International IT Cuidance, 2nd Edition. United States Of America. 22. IT Governance Institute, 2006b. IT control Objectives for Sarbanes - Oxley: The role of IT in the Design and Implementation of Internal Control Over Financial Reporting 2nd. United States of America. 23. IT Governance Institute, 2007a. CobiT 4.1. United States of America. 24. IT Governance Institute, 2007b. IT Governance Implementation Guide: Using CobiT and Val IT, United States of America.

25. Jackson, S. & Philip, G.,2005. Organizational Cultrure and the Management of Technology Change: a theoretical Perspective. European Conference on Information System (ECIS). 26. Khalil, O. E. M., Strong, D. M., Kahn, B. K. & Pipino, L. L., 1999. Teaching Information Quality in Information Systems Undergraduate Education. Informing Science, 2 No, 53-59. 27. Knight, S.-A. & Burn, J., 2005. Developing a Framework for Assessing Information Quality on the World Wide Web. Information Science Journal, 8, 159-172. 28. Laudon, K. C. & Laudon, J. P., 1995. Essentials of Management Information Systems- Organization and Technology, Prentice Hall. 29. Lee, Y. W., Strong, D. M., Kahn, B. K. & Wang, R. Y., 2002. AIMQ: amethodology for information quality assessment. Information &

Management 40, 133-146. 30. Maccallum, R. C., Widaman, K. F., Zhang, S. & Hong, S. 1999. Sample Size in Factor Analysis. Psychological Methods, Vol 4. No.1, 84-99. 31. Marnewick, C. & Labuschagne, L, 2005. A conceptual model for enterprise resource planning (ERP). Information Management & Computer Security 13 No.2. 32. Mishra Alok, 2008. Achieving Business Benefits From ERP Systems. In: Salim, R. & Ferran, C, ed. 2008. Enterprise Resource Planning for Global Economies: Managerial Issues and Challenges. IGI Global, p77-93 33. Moon, Y. B., 2007. Enterprise Resource Planning (ERP): a review of the literature. Int.J.Management and Enterprise Development, Vol.4 (3), p235264. 34. Neely, M. P. & Cook, J.,2008. A Framework for Classification of the Data and Information Quality Literature and Preliminary Results (1996-2007). Preceedings of the Fourteenth Americas Conference on Information Systems, 2008 Toronto, On, Canada August 14th -17th 2008.: Association for Information Systems.

35. Plant, R. & Willcocks, L., 2007. Critical Success Factors in International ERP Implementations: a case rearch approach. Journal of Computer Information Systems, spring 2007. 36. Romney, M. & Steinbart, P., 2006. Accounting Information Systems, United States of American, Pearson Prentice Hall. 37. Saharia, A., Koch, B. & Tucker, R., 2008. ERP Systems and Internal Audit. Issues in Information Systems, VOL IX, No. 2 38. Shanks, G., Parr, A., Corbitt, B., Thanasankit, T. & Seddon, P. Differences in Critical Success Factors in ERP Systems Implementation in Australia and China: a Cultural Analysis. European Conference on Information Systems (ECIS) 2000. htttp://aisel.aisnet.org/ecis2000/53. 39. Shehab, E. M., Sharp, M. W., Supramaniam, L. & Spedding, T. A, 2004. Enterprise resource planning: An integrative review. Business Process Management Journal 10 No.4, 359-386. 40. Sherer, A. S. & Alter, S., 2004. Information system risks and risk factors: Are they mostly about information systems? Communication of the Association for Information systems, 14, 29-64. 41. Spathis, C. & Constantinides, S., 2004. Enterprise resource planning systems' impact on accounting processes. Business Process Management Journal, 10 No.2. 42. Sumner, M., 2000. Risk factors in enterprise wide/ERP projects. Journal of Information Technology, 15. No 2, 234-247. 43. Sutton, S. G., 2006. Enterprise systems and the re-shaping of accounting systems: A call for research. International Journal of Accounting Information Systems 7 1-6. 44. Velicer, W. F. & Fava, J. L. 1998. Effects of Variable and Subject Sampling on Factor Pattern Recovery. Psychological Methods, Vol.3. No.2, 231-251. 45. Vosburg, J. & Kumar, A, 2001. Managing dirty data in organizations using ERP: lesson from a case study. Industrial Management & Data Systems, 101/1, 21-31.

46. Wang, E. T. G. & Chen, J., H.F, 2006. The Effects of Internal Support and Consultant Quality on Consulting Effectiveness and ERP System Quality. Decision Support Systems, 42, 1029- 1041. 47. Wang, R. Y., Lee, Y. W., Pipino, L. L. & Strong, D. M., 1998. Manage your Information as a Product. Sloan Management Review, 39, 95-105. 48. Xu, H. J., 2003. Critical Success Factors for Accounting Information Systems Data Quality. dissertation for Doctor of University of Southern Queensland. 49. Xu, H. J., Nord, J. H., Brown, N. & Nord, G. D., 2002. Data quality issues in implementing an ERP. Industrial Management & Data Systems, 102/1, 4758. Philosophy 2003,