Chương 3 Đạo hàm và vi phân:

chuong3a – nick yahoo, mail: chuong2a@gmail.com

* định lý: ................................................................................................................5

* ..............................................................................................................................6
* .............................................................................................................................6
...............................................................................................................................6
* .............................................................................................................................7
................................................................................................................................7
................................................................................................................................7
................................................................................................................................8
................................................................................................................................8
................................................................................................................................8
................................................................................................................................9
................................................................................................................................9
...............................................................................................................................9
.............................................................................................................................10
.............................................................................................................................10
.............................................................................................................................10
.............................................................................................................................11
.............................................................................................................................12
* Đạo hàm tổng (hiệu):..........................................................................................13
* Đạo hàm tích:.....................................................................................................13
* Đạo hàm thương:................................................................................................14
* Đạo hàm của hàm số hợp: .................................................................................14
4/ Đạo hàm của hàm ẩn:...........................................................................................20
Công thức Maclaurin.............................................................................................25
Công thức Maclaurin 1 số hàm cơ bản:.................................................................25
..............................................................................................................................25
..............................................................................................................................25
..............................................................................................................................26
..............................................................................................................................26
.............................................................................................................................27
..............................................................................................................................28
.............................................................................................................................28
..............................................................................................................................29
..............................................................................................................................29
1
 ..............................................................................................................................29
..............................................................................................................................30
..............................................................................................................................30
7/ Quy tắc L’hopital: ..............................................................................................32
8/ Tính đạo hàm dạng: .........................................................................................34
Bài tập:......................................................................................................................34
1/ Bài tập tính đạo hàm dạng: .................................................................................34
1/ .........................................................................................................................34
2/ ..........................................................................................................................34
3/ ..........................................................................................................................35
..............................................................................................................................35
2/ Bài tập tính đạo hàm của hàm ẩn:.....................................................................40
3/ Bài tập các định lí trung bình:...........................................................................41
4/ Bài tập khai triển Maclaurin..............................................................................42
5/ Bài tập tính giới hạn = công thức Taylor:........................................................43
6/ Bài tập tính giới hạn = qui tắc L’Hopital:........................................................45
7/ Bài tập tính giới hạn ko dùng được qui tắc L’Hopital: .................................48
*/ Find x, know: ...................................................................................................49

∆y f ( x o + ∆x ) − f ( x o )
1/ Định nghĩa (definition): f ( x o ) = lim
'
= lim
∆x → 0∆x ∆x → 0 ∆x
' ' '
' '  u  u .v − u.v
( u + v) '
=u +v '
( u.v ) '
= u .v + u.v '
  =
v v2
1
y'x = y'u .u 'x y'x =
x 'y
Đạo hàm (derivation, derivative): 1/ định nghĩa (definition) :
f ( x ) − f ( x 0) f ( x 0+ ∆x ) − f ( x 0)
f ' ( x 0) = lim = lim
x →x0 x − x0 ∆x →0 ∆x
∆y
y' ( x 0) = lim ∆x = x − x 0, ∆y = f ( x 0+ ∆x ) − f ( x 0)
∆x →0∆x
∆x là 1 số rất nhỏ dần tới 0, x là các giá trị dao động nhỏ quanh x0
∆x is a little number to come to zero, x is values
∆x: số gia của đối số tại điểm x0 – increment of argument at point x0
∆y: số gia tương ứng của hàm số tại điểm x0
định lý 1: nếu hàm số y = f(x) có đạo hàm tại điểm x0 thì nó liên tục tại điểm đó
chứng minh: ta có
∆y
lim ∆y = lim .∆x = y ' ( x 0) .00
=
∆x →0 ∆x →0∆x
Vậy hàm số liên tục tại x0.
2
Chú ý: đảo lại ko đúng. 1 hàm số liên tục tại điểm x0, có thể ko có đạo hàm tại điểm đó.
Vd: xét hàm số y = f(x) =│x│tại điểm x0 = 0.
Cho số gia ∆x tại x0 = 0 ta có:
∆y = f(0 + ∆x) – f(0) = f(∆x) – 0 = │∆x│.
Vậy hàm số đã cho liên tục tại x0 = 0.
Mặt khác ta có:

( )
f ' 0− = lim
∆x →0 −
∆y
∆ x
= lim
∆x →0 −
∆x
∆ x
= lim
∆x →0 −
−∆x
∆ x
= −1.

( )
f ' 0+ = lim
∆x →0+
∆y
∆x
= lim
∆x →0+
∆x
∆x
= lim
∆x →0+
∆x
∆ x
= 1.

⇒ f ' ( 0− ) ≠ f ' ( 0+ ) Vậy hàm số đã cho ko có đạo hàm tại điểm x0 = 0

Nếu hàm số f(x) có đạo hàm tại điểm x o thì nó liên tục tại điểm ấy, ngược lại không đúng.

1/ Bảng đạo hàm các hàm sơ cấp cơ bản:

s inx
* định lý: lim = 1...........................................Error: Reference source not found
x →0 x
* ( sin x ) ' = cos x ....................................................Error: Reference source not found
* ( cos x ) ' = − sin x ..................................................Error: Reference source not found
' 1
( 2
)
* ( cot gx ) = − 2 = − cot g x + 1.......................Error: Reference source not found
sin x

* Đạo hàm tổng (hiệu):............................................Error: Reference source not found

* Đạo hàm tích:......................................................Error: Reference source not found
* Đạo hàm thương:.................................................Error: Reference source not found
* Đạo hàm của hàm số hợp:.....................................Error: Reference source not found

3
 '
1/ C = 0 ( C la hang so ) 2/ x = a.x
'
( )
a '  1
a −1
⇒  =−
x
1
x2
'
x =
1
( )
2x

( ) ( ) 1 ' 1
' '
4/ ( log a x ) = ⇒ ( ln x ) =
'
3/ a x = a x .ln a ⇒ e x = e x
x.ln a x
1
= 1+ tg 2x
' ' '
5/ ( sin x ) = cos x ( cos x ) = − sin x ( tgx ) =
cos 2x
1
(
( cot gx ) ' = − 2 = − 1+ cot g 2x
s in x
)
' 1 −1
6/ ( arcsin x ) = ( arccos x ) ' =
1− x 2 1− x 2
1 −1
( arc tgx ) ' = 2 ( arc cotgx ) ' = 2
x +1 x +1
' '
 1  1 
'
7/ ( sec x ) =   = sec x.tgx ( csec x ) = 
'
 = −csec x.tgx
 cos x   sin x 
' '
  1  1  1 −1
'
8/ ( arcsecx ) =  arccos    = ( arccsecx ) =  arcsin    =
'
  x  x x 2− 1   x  x x 2− 1
'
9/ ( shx ) = chx ( chx ) ' = shx ( thx ) ' = sech 2x ( coth x ) ' = −csch 2x
( sechx ) ' = sechx.thx ( cschx ) ' = −cschx.cothx
' 1 1
10/ ( arg shx ) = ( arg chx ) ' =
1+ x 2 x 2− 1

e x − e− x
Sin hyperbolic : sinh x =
2
ex + e− x
cosin hyperbolic : cosh x =
2
1 2
csc hyperbolic : csechx = =
sinh x e x − e− x
1 2
sec hyperbolic : sechx = =
cosh x e x + e− x
shx e x − e− x
tang hyperbolic : tanh x = =
chx e x + e− x
chx e x + e− x
cotang hyperbolic : cothx = =
shx e x − e− x

4
 2
2
 e x + e− x  e2x + e−2x + 2
cosh x =   = ,
 2  4
 
2
2
 e x − e− x  e2x + e−2x − 2
sinh x =   =
 2  4
 
⇒ cosh 2x = 1+ sinh 2x, sinh 2x = cosh 2x − 1
s inx
* định lý: lim =1
x →0 x
 π π
Because x → 0 so we xét a trong một khoảng nào đó chứa 0, chẳng hạn x ∈  − ; 
 2 2
 π
Giả sử x ∈  0;  .
 2
Trên đường tròn lượng giác ta đặt cung AM có số đo x rad. OM cắt trục tang tại T.
Khi đó: Diện tích ∆ OAM < diện tích hình quạt OAM < diện tích ∆ OAT
1 1 1 x 1
sinx < x < tgx ⇔ 1< <
2 2 2 s inx cos x
  π 1 
 x ∈  0; 2 ⇒ s inx > 0,chia cac ve bdt cho 2s inx 
   
s inx  π   π
⇔ cos x < < 1neu x ∈  − ; 0 thi dat x = − t ⇒ t ∈  0; 
x  22  
s inx s in( − t) − sin t sin t
khi do : cos x = cos(− t) = cos t, = = =
x −t −t t

 π sin t s inx
because : t ∈  0;  ⇒ cos t < < 1⇒ cos x < <1
 2 t x
 π π s inx
⇒ ∀x ∈  − ;  and x ≠ 0, ta có : cos x < <1
 2 2 x
s inx
because : lim cos x = 1⇒ lim = 1(x ∈ R)
x →0 x →0 x

5
* ( sin x ) ' = cos x
a. Cho so gia ∆x tai x, ta có :
 ∆x  ∆x
∆y = sin(x + ∆x) − sinx = 2cos  x +  .sin
 2 2
∆x
sin
∆y  ∆x  2
b. = 2cos  x + .
∆x  2  ∆x
∆x
sin
' ∆y  ∆x  2
c. y' = ( sin x ) = lim = lim 2cos  x + .
∆x →0∆x ∆x →0  2  ∆x
∆x
sin
Vi: lim 2 = 1and lim cos(x + ∆x ) = cos x
∆x →0 ∆x ∆x →0 2
∆y '
(tinh lien tuc cua ham so cosx) nen: lim = cos x ⇒ ( sin x ) = cos x
∆x →0∆x

* ( cos x ) ' = − sin x

' '
' '  π  π  π  π
y = (cos x) =  sin  x +   = cos  − x  .  − x  = − cos( − x) = − sin x
  2  2  2  2
*Đạo hàm hàm số y = tgx:
1
= tan 2x + 1
'
* ( tan x ) =
cos 2x
π  1
= tg 2x + 1
'
Hàm so y = tan x có dao hàm voi moi x ∈ R \  + kπ, k ∈ Z  và ( tgx ) =
2  cos 2x
π 
Trên D = R \  + kπ, k ∈ Z  ta có :
2 
cos 2x + sin 2x
'
 sin x  cos x ( sin x ) − sin ( cos x )
'
1
= tg 2x + 1
'
y = ( tgx ) = 
'
 = = =
 cos x  2 2 2
cos x cos x cos x

6
* ( cot x ) = −
sin x
' 1
2 (
= − cot 2x + 1 )
Hàm so y = cot anx có dao hàm tai moi x ∈ R \ { kπ, k ∈ Z}

and ( cot x ) = −
' 1
sin 2x
(
= − cot 2x + 1 )
' '
 π
'  1 π 
y = ( cot x ) =  tan  − x   =
'
. − x 
 x   cos 2 π − x   2 
 
2 
=−
1
2
sin x
= − cot 2x + 1( )
x
1
*Thừa nhận định lý: lim 1+  = e
x →∞  x
1
Hệ quả: lim (1+ x) x = e
x →0
Chứng minh:
1 y
1  1
Dat : x = , ta có : x → 0⇔ y → ∞ ⇒ lim (1+ x) x = lim 1+  = e
y x →0 y→∞  y

( ) = ex
'
* ex

( ) = ex
'
* hàm so mu u = e x có dao hàm tai moi x ∈ R and e x
∆x
x +∆x x x ∆x ∆y xe −1
Cho so gia ∆x tai x ∈ R, ta co: ∆y = e − e = e (e − 1) =e
∆x ∆x
∆x
' xe −1 x e∆x − 1 x
⇒ y = lim e = e lim = e .1= e x
∆x →0 ∆x ∆x →0 ∆x

* a ( ) = a x .ln a
x '
( 0< a ≠ 1)
Because : a = eln a ⇒ y = a x = e x ln a

( ) ( ) = ex ln a ( x ln a ) ' = ex ln a ln a = a x ln a
' '
=> a x = e x ln a

7
 1 '
* ( ln x ) = x ∈ R *+
x
Cho x > 0so gia ∆x, ta có:
x + ∆x ∆x
∆y = ln(x + ∆x) − ln x = ln = ln(1+ )
x x
∆x
ln(1+ )
∆y 1 ∆x 1 ∆x
⇒ = ln(1+ )=
∆x
x Vi ∆x → 00
⇒ →
∆x ∆x x x x
x
∆x ∆x
ln(1+ ) ln(1+ )
nên lim x = lim x
∆x →0 ∆x ∆x ∆x
→0
x x x
∆x
ln(1+ )
x ∆y 1 ' '
và : lim = 1cho nên : lim = = y = ( ln x )
∆x →0 ∆x ∆x →0∆x x
x

* ( log a x ) =
'1
x ln a
(
x ∈ R*+ R * là R bo so 0 )
ln x ' 11
Vi y = log a x = ⇒ y' = ( log a x ) = ( ln x ) ' =
ln a ln a x ln a

( ) = a.xa −1 x ∈ R*+
'
* xa

x > 0thi: x = eln x , vi vay : y = x a = ea ln x

( ) ( ) = ea ln x ( a ln x ) ' = xa .a. 1x = axa −1

' '
⇒ y' = x a = ea ln x

8
 ' 1
* ( arcsin x ) =
1− x 2
π π
Cách 1: dat y = arcsin x ⇒ x = sin y ≤y≤ −
2 2
Lay dao hàm theo hàm hop cua x = siny, ta dc:
1 ' 1
cos y.y'x = 1⇒ y'x = ⇒ ( arcsin x ) = = sec ( arcsin x )
cos y cos ( arcsin x )
1 1
= =
1− sin 2( arcsin x ) 1− x 2
π π
Cách 2: Vi − ≤ y ≤ ⇒ cos y ≥ 0⇒ cos y = 1− s in 2y = 1− x 2
2 2
' 1
⇒ ( arcsin x ) = y'x =
1− x 2

' −1
* ( arccos x ) =
1− x 2
' −1
* ( arccos x ) = dat y = arccos x ⇒ x = cos y 0≤ y ≤ π
2
1− x
Lay dao hàm theo hàm hop cua x = cosy, ta dc:
−1 ' −1
− sin y.y'x = 1⇒ y'x = ⇒ ( arccos x ) = = − csc ( arccos x )
sin y sin ( arccos x )
2 −1
Vi 0≤ y ≤ π ⇒ sin y ≥ 0⇒ sin y = 1− ( cos y ) = 1− x 2 ⇒ ( arccos x ) = y'x =
'

1− x 2

' 1
* ( arctan x ) =
x 2+ 1
' 1
* ( arctan x ) = dat y = arctan x ⇒ x = tan y −∞≤ y≤∞
x 2+ 1
Lay dao hàm theo hàm hop cua x = tan y, ta dc:
y'x
= 1⇒ y'x = cos 22
'
y ⇒ ( arctan x ) = cos ( arctan x )
2
cos y
1 1
⇒ ( arctan x ) = y'x = cos 2y =
'
=
1+ tan 2y 1+ x 2

9
 ' −1
* ( arc cot x ) =
x 2+ 1
' −1
* ( arc cot x ) = dat y = arc cot x ⇒ x = cot y −∞≤ y≤∞
x 2+ 1
Lay dao hàm theo hàm hop cua x = cot y, ta dc:
− y'x
= 1⇒ y'x = − sin 22
'
y ⇒ ( arc cot x ) = − sin ( arc cot x )
2
sin y
−1 −1
⇒ ( arc cot x ) = y'x = − sin 2y =
'
=
1+ cot 2y 1+ x 2

' 1
* ( arcsecx ) =
x x 2− 1
x2
' '
'   1  −1  1 1 1
* ( arcsecx ) =  arccos    = . −  = =
  x  1  x  x 2 x 2− 1 x x 2− 1
1−
x2
 1 
 sec x = 
 cos x 

' 1
* ( arg chx ) =
x 2− 1
' 1
* ( arg chx ) = dat y ( x ) = sinh x ⇒ y' ( x ) = cosh x
x 2− 1
1 1 1 1 ' 1
⇒ x' ( y) = = = = ⇒ ( arg sinh x ) =
y' ( x ) cosh x 1+ sinh 2x 1+ y2 1+ x 2
dat y ( x ) = cosh x ⇒ y' ( x ) = sinh x
1 1 1 1 ' 1
⇒ x' ( y) = = = = ⇒ ( arg cosh x ) =
y' ( x ) sinh x 2
cosh x − 1 2
y −1 x 2− 1

10
 e x − e− x e x + e− x
Sin hyperbolic : sinh x = cosin hyperbolic : cosh x =
2 2
1 2 1 2
csc hyperbolic : csechx = = sec hyperbolic : sechx = =
sinh x e x − e− x cosh x e x + e− x
shx e x − e− x chx e x + e− x
tang hyperbolic : tanh x = = cotang hyperbolic : cothx = =
chx e x + e− x shx e x − e− x
2 2
 e x + e− x
2
 e2x + e−2x + 2 2
 e x − e− x  e2x + e−2x − 2
cosh x =   = , sinh x =   =
 2  4  2  4
   
⇒ cosh 2x = 1+ sinh 2x, sinh 2x = cosh 2x − 1

e x − e− x x
' e +e
−x
sinh x = ⇒ ( sinh x ) = = cosh x
2 2

* ( tanh x ) = 1− tanh 2x
'

'
shx e x − e− x ' e −e
x −x 
tanh x = = ⇒ ( tanh x ) =  
chx e x + e− x  e x + e− x 
 

( )( ) ( )( )
' '
e x − e− x e x + e− x − e x − e− x e x + e− x
=
2
( e x + e− x )
2 2

=
( e x + e− x ) ( ) = ( e2x + e−2x + 2) − ( e2x + e−2x − 2)
− e x − e− x

( e2x + e−2x + 2) ( e2x + e−2x + 2)

2
4  2 
= =
( −x 
e2x + e−2x + 2  e + e 
x
)

11
( tanh x ) = sec h 2x =
'
= 11

−
e x
− e − x 2
1
 = −
e2x + e−2x − 2 ( )
2
cosh x  x
e +e 
−x 
e2x + e−2x + 2 ( )
⇒ ( tanh x ) = 1− tanh 2x
'

1 1
* dat y = tanh x ⇒ x = arg tanh y ⇒ x ' y = =
y'x 1− tanh 2x
' 1
⇒ ( arg tanh x ) =
1− tanh 2x

shx e x − e− x
tanh x = = , put y = tanh −1x = arg tanh x
x
chx e + e − x

e y − e− y
⇒ x = tanh y =
y
e +e −y (
⇒ e y − e− y = x e y + e − y )
y + ln ( x +1) − y + ln ( x −1)
⇔ e y ( x − 1) + e− y ( x + 10
) = ⇔e +e =0
y + ln ( x +1) y −ln ( x −1)
⇔e .e ⇔ y + ln ( x + 1) − ln ( x − 10
= 02 )=
1 x −1
⇒ y = tanh −1x = arg tanh x = .ln
2 x +1

* ( coth x ) = 1− coth 2x
'

'
chx e x + e− x ' e +e
x −x 
* coth x = = ⇒ ( coth x ) =  
shx e x − e− x  e x − e− x 
 

( )( ) ( )( )
' '
e x + e− x e x − e− x − e x + e− x ex − e− x
=
2
( e x − e− x )
2 2

=
( e x − e− x ) ( ) = ( e2x + e−2x − 2) − ( e2x + e−2x + 2)
− e x + e− x

( e2x + e−2x − 2) ( e2x + e−2x − 2)

2
−4 2 
= = −
( )

e2x + e−2x − 2  e x − e− x 

12
 2
' 2 −1  ex + e− x 
( coth x ) = −csech x = = 1−  
sinh 2x  e x − e− x 
 

= 1−
( e2x + e−2x + 2)
⇒ ( coth x ) = 1− coth 2x
'

( e2x + e−2x − 2)
1 1
* dat y = coth x ⇒ x = arg coth y ⇒ x ' y = =
y'x 1− coth 2x
' 1
⇒ ( arg coth x ) =
1− coth 2x

* Đạo hàm tổng (hiệu):

Nếu hàm số u = u(x), v = v(x) có đạo hàm tại điểm x, thì tổng của chúng có đạo hàm tại x và
( u + v ) ' = u ' + v'
Cho so gia ∆x tai x, sô gia tuong ung cua u là ∆u, cua v là ∆v va cua y = u + v là
∆y ∆u + ∆v ∆u ∆v
∆y = [ (u + ∆u) + (v + ∆v) ] − (u + v) = ∆u + ∆v ⇒ = = +
∆x ∆x ∆x ∆x
∆y  ∆u ∆v  ∆u ∆v
lim = lim  +  = lim + lim so ( nen ) : y' = u ' + v'
∆x →0∆x ∆x →0 ∆x ∆x  ∆x →0∆x ∆x →0∆x
'
tuong tu : ( u − v ) = u ' − v'
* Đạo hàm tích:
Nếu hàm số u = u(x),v = v(x) có đạo hàm tại điểm x, thì tích của chúng có đạo hàm tại x và
( u.v ) ' = u ' .v + u.v' Cho sô gia ∆x tai x,
sô gia tuong ung cua u là ∆u, cua v là ∆v va` cua y = u.v là
∆y = (u + ∆u)(v + ∆v) − uv = uv + ( ∆u)v + u( ∆v) + ( ∆u)(∆v) − uv
∆y ∆u ∆v ∆u
= (∆u)v + u( ∆v) + (∆u)(∆v) ⇒ = v+ u+ ∆v
∆x ∆v ∆x ∆x
Give ∆x → 0, because u và v ko phu thuoc vao ∆x,
so when ∆x → 0, u and v là nhung hang so
∆y  ∆u   ∆v   ∆u  
⇒ lim =  lim  v + u  lim  +  lim   lim ∆v 
∆x →0∆x  ∆x →0∆x   ∆x →0∆x   ∆x →0∆x   ∆x →0 

13
Because v có dao hàm tai x, nên v lien tuc tai x ⇒ lim ∆v = 0
∆x →0
∆u ∆v
and lim = u ' ; lim = v' ⇒ y' = u ' .v + v.u ' + 0.u '
∆x →0∆x ∆x →0∆x
'
he qua : if k là hang so ⇒ ( k.u ) = k ' .u + k.u ' = 0+ k.u ' = k.u '

( u.v.w ) ' = u ' .v.w + u.v' .w + u.v.w '

* Đạo hàm thương:
Nếu các hàm số số u = u(x), v = v(x) có đạo hàm tại điểm x và v(x) ≠ 0 , thì thương u/v có đạo
hàm tại x và
' ' '
 u  u.v − v.u
  =
v v2
Cho so gia ∆x tai x, so gia tuong ung cua u là ∆u, cua v là ∆v
u
vi v ( x ) ≠ 0, nên voi ∆x du nho thi v + ∆v ≠ 0, so gia tuong ung cua y = ( v ≠ 0) là :
v
u + ∆u u (u + ∆u)v − u(v + ∆v) v.∆u − u.∆v
∆y = − = =
v + ∆v v v(v + ∆v) v(v + ∆v)
∆u ∆v ∆u ∆v
v −u v lim − u lim
∆y ∆x ⇒ lim ∆y = ∆x →0∆x ∆x →0∆x = vu '− uv '
⇒ = ∆x
∆x v(v + ∆v) ∆x →0∆x lim v(v + ∆v) v2
∆x →0

* Đạo hàm của hàm số hợp:

Nếu hàm số u = g(x) có đạo hàm theo x ký hiệu là u 'x và hàm số y = f(u) có đạo hàm theo u
ký hiệu là y'u thì hàm số hợp y = f(g(x)) có đạo hàm theo x ký hiệu y'x and y'x = y'u .u 'x
Cho so gia ∆x tai x, so gia tuong ung cua u là ∆u,
with so gia do, f ( u ) có so gia tuong ung là ∆y.
∆y ∆y ∆u
Gia su ∆u ≠ 0⇒ = .
∆x ∆u ∆x
∆y ∆y ∆y ∆u
⇒ y'x = lim = lim = lim . lim
∆x → 0∆x ∆x → 0∆x ∆x → 0∆u ∆x → 0∆x
∆u
When ∆x → 0⇒ → u 'x
∆x
∆u
⇒ ∆u = .∆x → u 'x .00
= ⇒ ∆u → 0
∆x
∆y ∆y ∆u
y'x = lim = lim . lim = y'u .u 'x
∆x →0∆x ∆x →0∆u ∆x →0∆x

14
2/ Các trường hợp phải dùng định nghĩa tính đạo hàm:
 2  1
 x .sin   , x ≠ 0
a/ f ( x ) =  x
0, x=0

Solution:
Dễ thấy f(x) liên tục tại x o = 0. Tại x ≠ 0 ta có:
 1  1
f ' ( x ) = 2x.sin   − cos  
x x
Vậy hỏi hàm f(x) có đạo hàm tại x o = 0? Ta tính theo định nghĩa:
f ( 0+ ∆x ) − f ( 0)  1   1 
f ' ( 0) = lim = lim ∆x.sin   = 0  Vì − 1≤ sin   ≤ 1
∆x →0 ∆x ∆x →0  ∆x    ∆x  
Như vậy ta thấy f ' ( 0) không thể tính được từ công thức f ' ( x ) rồi cho x = 0or x → 0

b/ Tính đạo hàm của hàm y = [ x ] .x với [x] là phần nguyên của x
Solution:
Hàm y = [ x ] .x xác định với mọi x thuộc R
Voi k ∈ Z, x ∈ [ k, k + 1] ⇒ y ( x ) = kx ⇒ y' = k, x ∈ [ k, k + 1]
f ( x) − f ( k) ( k − 1) x − k 2 −k −
Khi x = k, k ∈ Z : f k '
( ) = x→limk−
−
x−k
= lim
x →k − x−k
=
0 −
= +∞

f ( x) − f ( k) x.k − k 2
'
( )
+
f k = lim
x →k + x − k
= lim
x →k + x − k
=k

Vậy f ( k ) ( k ∈ Z ) ko tồn tại.

'

c/ f ( x ) = x − a g ( x ) , trong đó g(x) là hàm liên tục tại a và g ( a ) ≠ 0. Cm f(x) ko có đạo hàm

tại a.
Solution:
f ( x) − f ( a) x − a g( x) − 0
( )
f ' a ± = lim
x →a ± x − a
= lim
x →a ± x − a
= ± lim g ( x ) = ±g ( a )
x →a ±
Do g ( a ) ≠ 0nên f '+ ( a ) ≠ f '− ( a ) ⇒ hàm so ko có dao hàm tai x = a
2/ Vi phân: định lí: hàm f(x) khả vi tại x o khi nó có đạo hàm tại x o .
∆f ( x o ) ∆f ( x o )
Cm : ∃ lim = f ' ( x o ) ⇒ α = o ( ∆x ) = − f ' ( x o ) → 0 ( ∆x → 0)
∆x →0 ∆x ∆x
⇒ ∆f ( x o ) = f ' ( x o ) .∆x + o ( ∆x )

Vi phân của hàm hợp, tính bất biến của dạng vi phân cấp 1:
Cho y = f ( x ) ⇒ dy = y'x .dx ( 1)
15
Bây giờ có x = g ( t ) , vậy ta có hàm hợp y = f ( g ( t ) ) .
Với biến độc lập t, ta có vi phân: dy = y't .dt
Mà y't = y'x .x 't ⇒ dy = y'x .x 't .dt = y'x .dx . Như vậy ta quay lại công thức (1) đã biết. Điều đó
có nghĩa là: dạng của vi phân cấp 1 không thay đổi dù x là biến độc lập hay 1 hàm số. Tính chất
đó được gọi là tính bất biến của dạng vi phân cấp 1.
Vi phân cấp cao: để tính vi phân cấp cao, cần biết rằng dx là 1 số không phụ thuộc x, cho nên
đạo hàm (or vi phân của nó sẽ bằng 0)
( ) ( ) ( )
d 2y = d ( dy ) = d y'x .dx = d y'x .dx + d ( dx ) .y'x = d y'x .dx = y''x dx 2

tuong tu : d n y = y( ) dx n
n

Khác với vi phân cấp 1, công thức vi phân cấp cao không có tính bất biến nếu x không phải là
biến độc lập mà là 1 hàm số. Giả sử x = x ( t ) , khi ấy dx không phải là hằng số mà phụ thuộc t
nên d ( dx ) = d 2x ≠ 0. Khi ấy:

( ) ( )
d 2y = d y'x .dx = d y'x .dx + d ( dx ) .y'x = y''x dx 2+ y'x .d 2x
Ứng dụng vi phân tính gần đúng: cho hàm số f(x) khả vi tại x o :
f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) = f ' ( x o ) + 0( ∆ x )
Nếu bỏ phần vô cùng bé cấp cao 0∆ ( x ) ta có công thức tính gần đúng:
f ( x o + ∆x ) = f ( x o ) + f ' ( x o )
VD: a/ Tính gần đúng số s in29o . Giải: Xét hàm số

π π π π 3
y = sin x, x o = , ∆x = − y' = cos x, y'   = cos   =
6 180  6  6 2
o π π  π 3 π
⇒ s in29 = sin  −  = sin   − . ≈ 0484
,
 6 180  6
  2 18 0
1
b/ Tính gần đúng 328. Ta có: 328= 327+ 1= 331+ Xét hàm số
27
1 1
y = 3x , x o = 1, ∆x = y ( x o ) = 1, y' ( x o ) =
27 3

(
⇒ 328= 3 y ( x o ) + y' ( x o ) .∆x = 31 )
 1 1
 + .  = 3+
 327
1
27
≈ 30
, 4

3/ Công thức Leibnitz tính đạo hàm cấp n:

n
( n)
∑ Ckn .f ( ) .g( ) ; Ckn = k!( n − k ) ! (1)
k n −k n!
( )
fg =
k =0
Giả sử (1) đúng đói với n = k, Ta chứng minh (1) đúng đối với n = k + 1:

16
 n +1
( fg ) ( n +1) = ∑ Ckn +1.f ( k ) .g( n +1−k )
k =0
n ' n n
( fg ) ( n +1) = ∑ k  ( k ) ( n −k ) 
Cn . f .g
 
= k ( k +1) ( n − k )
Cn .f .g ∑ + Ckn .f ( ) .g(
k
∑
n − k +1)

k =0 k =0 k =0
Dat k1= k + 1 k = 0⇒ k1= 1 k = n ⇒ k1= n + 1
n n +1 n +1
k ( k +1) ( n − k ) k1−1 ( k1) ( n − k1+1)
Ckn −1.f ( ) .g(
k n − k +1)
∑ Cn .f .g = Cn .f .g∑ = ∑
k =0 k1=1 k =1
n n
Ckn .f ( ) .g(
k +1 n − k )
Ckn .f ( ) .g(
k n − k +1)
∑ + ∑
k =0 k =0
n +1 n
Ckn −1.f ( ) .g(
n − k +1)
Ckn .f ( ) .g( ) + C0.f ( ) .g( n +1) ( k = 0)
k k +1 n − k +10
= ∑ + ∑ n
k =1 k =1

∑ ( Ckn −1+ Ckn ) .f (

n
k)
.g( ) ( ) .g( n +1) ( k = 0)
n − k +10
= + C0
n .f
k =1

+Cnn +1.f ( ) (
n +10
.g ) ( k = n + 1) ( Ckn−1+ Ckn = Ckn+1)
n
∑ Ckn +1.f (
k)
.g( ) ( ) .g( n +1) ( k = 0) + Cn +1.f ( n +10
) .g( ) ( k = n + 1)
n − k +10
= + C0
n .f n
k =1
n +1  n n +a 
Ckn +1.f ( ) .g(
k n +1− k )
= ∑  ∑ a k = ∑ ai ( i = k + a ) 
 
k =0  k =0 i =a 
Chú ý: ta ko có:
( n)
( )
n
y x = y u .u x ⇒ y( ) x = y'u .u 'x ∑ Ckn .y(
' ' n +1 ' n +1) ( n −k +1)
= u .u x (sai)
x k =0
Trong công thức Leibnitz, f và g là các hàm theo biến độc lập x, còn ở đây y là hàm theo biến
phụ thuộc u.
2
( ) ( )
'
y( ) ( x ) = y'u .u 'x = y''u . u 'x + y'u .u ''x
2

' '
' 22 '
( )  ''
( ) ''   ''
( ) 
( )
'' '' '
y( ) ( x ) = y'u .u 'x
3
=  y u . u x + y u .u x  =  y u . u 'x '
 + y u .u x
   
3
3
( )
= y( ) u . u 'x + 2u 'x .u ''x .y''u + y'u .u ( ) x + y''u .u 'x .u ''x
3

(óe, cái công thức này ghê qué, ai bít dạng tổng quát của nó hem?)

17
 k 
n n k
k n −k
Cn  a i .b k −i  .cn −k
n
( a + b + c) = ∑Cn ( a + b ) .c
k
=
 ∑ ∑
k =0 k =0  i =0 
k ( i ) .b( k −i )  .c( n −k )
k n
( a.b.c ) ( n )
∑ n∑
C =
 a

k =0  i =0 
Đạo hàm cấp cao 1 số hàm cơ bản:
( n)
( )
a / xk = k ( k − 1) ( k − 2) ... ( k − n + 1) x k −n =
k!
( k − n) !
x k −n = A nk .x k −n

 k1
( n) k1
k1  k 2 k1 k1  k1   k1  k 2−n
Dat k = ta có :  x  =  − 12 −  ...  − ( n − 1)  x
k2   k k
2 2  2 k   2 k 
 
k1( k1− k 2) ( k1− 2k 2) ... ( k1− ( n − 1) k 2) k 2 k −nk
= . x 1 2
n
k2
n −1
k1
( k1− i.k 2) k1−n
∏
k2 k2 k2  k! 
= A n . x k1−nk 2 = i =0 .x ,  A kn = 
n
k2  ( k − n ) ! 

( n)
−1 ( n )
 1 
b/ 
 ax + b 
= ( ax + b ) ( = a n ( −12 )
) ( − ) ... ( −n )
1
( ax + b ) n +1
n!  1 
( n) a n .n!
n
=a n
( −1) .   =
( ax + b ) n +1  b − ax  ( b − ax ) n +1
1 1 ( 1+ x ) + ( 1− x ) 1 1 1 
c / f ( x) = = = =  +
1− x 2 ( 1− x ) ( 1+ x ) 21 ( − x ) ( 1+ x ) 2 1+ x 1− x 
n!  ( −1) 
n
( n) 1
⇒ f ( x) =  + 
n +1 2 ( 1+ x ) n +1
 ( 1− x ) 

18
 k −1 k −2
, f '' ( x ) = a 2k ( k − 1) ( ax + b )
k
d / f ( x ) = ( ax + b ) ⇒ f ' ( x ) = ak ( ax + b )

k ( n) a n .k!
f ( ) ( x ) = ( ax + b )  ( ax + b ) k −n
n
=
  ( k − n) !
( n) n −1
 k1  k1
 k2 
∏ ( k1− i.k 2) k2
−n
e /  ( ax + b )  = i =0 .a n ( ax + b )
  n
  k2
 

'  π
f / f ( x ) = sin ax ⇒ f ' ( x ) = ( sin ax ) = a cos ax = a sin  ax + 
 2
'
 π  π π
( sin ax ) = a  sin  ax +   = a 2cos  ax +  = a 2sin  ax + 2 
''
  2   2  2
π π
Gia su f ( ) ( x ) = a n sin  ax + n  là dung, ta cm : f ( ) ( x ) = a n +1sin  ax + ( n + 1) 
n  n +1 
 2  2
'
  π  π π
f ( ) ( x ) = a n  sin  ax + n   = a n .a cos  ax + n  = a n +1sin  ax + ( n + 1) 
n +1  
  2   2  2

'
g / f ( x ) = cos ax ⇒ f ' ( x ) = ( cos ax ) = −a.sin ax = a.sin ( ax + π )
π   π  π
= a.cos  − ax − π  = a.cos  −ax −  = a.cos  ax + 
2   2  2
'
 π  π π
( cos ax ) = a  cos  ax +   = −a 2sin  ax +  = a 2sin  ax + 3 
''
  2   2  2
π π  π
= a 2cos  − ax − 3  = a 2cos ( −ax − π ) = a 2cos  ax + 2 
2 2  2

π π
gia su f ( ) ( x ) = a n cos  ax + n  là dung, ta cm : f ( ) ( x ) = a n +1cos  ax + ( n + 1) 
n  n +1 
 2  2
'
 π  π π
f ( ) ( x ) = a n  cos  ax + n   = −a n .a sin  ax + n  = a n +1sin  ax + ( n + 2) 
n +1   
  2   2  2
 π
= a n +1cos  ax + ( n + 1) 
 2

19
 ( ax + b ) ' a
h / f ( x ) = ln ( ax + b ) ⇒ f '
( x) = =
( ax + b ) ( ax + b )
'
 1 
 ln ( ax + b ) 
( n +1)
= ( −1)( n −1) n
a ( n − 1) ! 
 ( ax + b ) n 
 

= ( −1) ( ) a n ( n − 1) !
n −1 (
( −1) ( ax + b ) n '
) = ( −1) ( ) a n ( n − 1) !
n n ( ax + b )
n −1
( ax + b ) '
( ax + b ) 2n ( ax + b ) 2n
( −1) ( n ) a n +1( n ) !
=
( ax + b ) n +1

1 cos ( 2ax ) ( n)
g / f ( x ) = sin 2( ax ) =
2
−
2
⇒ sin 2( ax ) ( 1
2
n 
) π
= − ( 2a ) cos  2ax + n 
 2
1 cos ( 2ax ) ( n) 1 n 
2
f ( x ) = cos ( ax ) = +
2 2
2
⇒ cos ( ax ) ( π
= ( 2a ) cos  2ax + n 
2  2
)
4/ Đạo hàm của hàm ẩn:
Nếu hàm số y = f(x) thỏa pt F ( x, y ) = 0, x ∈ ( a, b )
x 2 y2
VD: Viết pt tiếp tuyến đối với elip + = 1tại điểm ( x o , yo ) trên elip
2 2
a b
Giải: lấy đạo hàm 2 vế theo x, ta được:
'
 x2 y 2 2x 2y.y'x
 +  = + = 0Cho x = x o thi y = yo va y'o = y' ( x o )
 a2 2
b  a 2
b 2

2x o 2yo .y' ( x o ) b 2.x o
⇒ + = 0⇒ y ( x o ) = −
'
a2 b2 a 2.yo
b 2.x o
ta dc pt tiep tuyen : y − yo = −
2
( x − x o ) ⇒ a 2.yo .y + b2.x o .x = a 2.yo2+ b2.x o2
a .yo
x o .x x o2 yo2
yo .y
⇔ + = + =1
a2 b2 a 2 b2
x o .x yo .y
Vậy pt tiếp tuyến có dạng: 2 + 2 = 1
a b
5/ Các định lí về giá trị trung bình:

20
1/ Định nghĩa: hàm f(x) được gọi là đồng biến trong khoảng (a, b) nếu
x 2> x1⇒ f ( x 2) > f ( x1) hay ∆x > 0⇒ f ( x o + ∆x ) > f ( x o )
f(x) đồng biến trong khoảng (a, b) ⇒ f ' ( x o ) > 0∀x ∈ ( a, b )
f ( x o + ∆x ) − f ( x o )
( )
f ' xo+ = lim
∆x → 0+ ∆x
> 0 ( Vì f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) > 0, ∆x > 0)

∆x < 0⇒ f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) < 0 ( do ham f ( x ) dong bien )

f ( x o + ∆x ) − f ( x o )
( )
⇒ f ' xo− = lim
∆x → 0− ∆x
>0

hàm f(x) được gọi là nghịch biến trong khoảng (a, b) nếu
x 2> x1⇒ f ( x 2) < f ( x1) hay ∆x > 0⇒ f ( x o + ∆x ) < f ( x o )
f(x) nghịch biến trong khoảng (a, b) ⇒ f ' ( x o ) < 0∀ x ∈ ( a, b )
f ( x o + ∆x ) − f ( x o )
( )
f ' xo+ = lim
∆x → 0+ ∆x
< 0 ( Vì f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) < 0, ∆x > 0)

∆x < 0⇒ f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) > 0 ( do ham f ( x ) nghich bien )

f ( x o + ∆x ) − f ( x o )
( )
⇒ f ' xo− = lim
∆x → 0− ∆x
<0

Hàm đồng biến, nghịch biến trên khoảng (a, b) được gọi là đơn điểu trên khoảng (a, b)
2/ Định lí Fermat: cho hàm f(x) xác định trong lân cận điểm x o , và đạt cực trị tại x o . Nếu tại
x o tồn tại đạo hàm f ' ( x o ) thì f ' ( x o ) = 0.
Giả sử f(x) đạt cực đại tại x o , vậy trong 1 lân cận của x o ta có:
f ( x o + ∆x ) − f ( x o )
 '

( )
−
f ( x o ) = f x o = lim
'
∆x → 0− ∆x
≥0
f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) ≥ 0⇒ 
f ' x = f ' x + = lim f ( x o + ∆x ) − f ( x o ) ≤ 0
 ( o) o ( )
∆x → 0+ ∆x

⇒ f ' ( xo ) = 0

3/ Định lí Rolle: cho hàm số f(x): 1/ liên tục trên đoạn [a, b]
2/ Khả vi trên khoảng (a, b) 3/ f(a) = f(b)
Khi ấy ∃c ∈ ( a, b ) sao cho f ' ( c ) = 0
Chứng minh: f(x) liên tục trên đoạn [a, b] nên f(x) đạt giá trị lớn nhất M và giá trị nhỏ nhất m
trên [a, b].
Nếu M = m thì f(x) = const (hằng số) trên đoạn [a, b] ⇒ f ' ( x ) = 0

21
Nếu M ≠ m khi ấy 1 trong 2 số m, M phải khác f(a) = f(b), giả sử M ≠ f(a) = f(b). Vậy hàm
f(x) đạt giá trị lớn nhất M tại điểm bên trong c ∈ ( a, b ) ⇒ f ' ( c ) = 0
4/ Định lí Lagrange: cho hàm số f(x): 1/ liên tục trên đoạn [a, b]
2/ Khả vi trên khoảng (a, b)
f ( b) − f ( a )
Khi ấy: ∃c ∈ ( a, b ) : = f ' ( c)
b−a
f ( b) − f ( a )
Chứng minh: xét hàm: g ( x ) = f ( x ) − ( x − a ) dễ thấy g(x) thỏa định lí Rolle
b−a
f ( b) − f ( a )
g ( a ) = g ( b ) = f ( a ) ⇒ ∃c ∈ ( a, b ) : g ' ( c ) = 0⇒ g ' ( c ) = f ' ( c ) − =0
b−a
Nếu lấy b = a + h thì công thức Lagrange có dạng: f ( a + h ) = f ( a ) + h.f ' ( a + θ h )
( 0< θ < 1⇔ 0< θh < h ⇔ a < a + θh < a + h )
Ý nghĩa hình học của công thức Lagrange: cho 2 điểm A(a, f(a)), B(b, f(b)) thuộc đồ thị hàm
f ( b) − f ( a )
số y = f(x). Khi ấy cát tuyến AB có hệ số góc k = . Công thức Lagrange chứng tỏ
b−a
là tồn tại điểm C(c, f(c)) c ∈ ( a, b ) sao cho tiếp tuyến tại C song song cát tuyến AB.
5/ Định lí Cauchy: cho hàm số f(x), g(x) : 1/ liên tục trên đoạn [a, b]
2/ Khả vi trên khoảng (a, b) 3/ g’(x) ≠ 0 trên khoảng (a, b)
f ( b) − f ( a ) f ' ( c)
Khi ấy: ∃c ∈ ( a, b ) : =
g ( b ) − g ( a ) g' ( c )
Chứng minh: Dễ thấy g(b) ≠ g(a) vì nếu ngược lại thì ∃x o ∈ ( a, b ) sao cho g ' ( x o ) = 0trái với
giả thiết 3
f ( b) − f ( a )
Xét hàm số h ( x ) = f ( x ) − f ( a ) − . ( g ( x ) − g ( a ) ) thỏa định lí Rolle trên [a, b] h(a)
g ( b) − g ( a )
f ( b) − f ( a ) f ( b) − f ( a ) f ' ( c)
= h(b) = 0 ⇒ ∃c ∈ ( a, b ) : h ( c ) = 0⇒ f ( c ) −
' '
.g ( c ) = 0⇔
'
=
g ( b) − g ( a ) g ( b) − g ( a ) g' ( c )
6/ Công thức Taylor: 1/ công thức taylor với phần dư Lagrange:
Cho f(x) khả vi đến cấp n + 1 trong khoảng (a, b). Khi ấy với x o , x ∈ ( a, b ) , ta có công thức
Taylor:

22
 n f ( k) ( x ) ( c) f(
n +1)
k n +1
f ( x) = ∑ o
.( x − x o ) + .( x − x o )
k =0 k! ( n + 1) !
With c ∈ ( x o , x ) c = x o + θ ( x − x o ) , 01<θ<
n f ( k) ( x )
k n +1
Dat R ( x ) = f ( x ) − ∑ o
.( x − x o ) ; G ( x ) = ( x − xo )
k =0 k!
 f ( 0) ( x ) n f ( k) ( x ) 
0 k
Ta có : R ( x o ) = f ( x o ) −  o
.( x o − x o ) + ∑ o
.( x o − x o )  = 0
 0! k =1 k! 
 

' '
 f ( 0) ( x )   f ( 1) ( x ) 
0 1
R ( x) = f ( x) −
' '  o
.( x − x o )  −  o
.( x − xo )
 0!   1! 
 x  x
n f ( k +1) ( x ) n f ( k +1) ( x )
k −1 k −1
−∑ o
.k ( x − x o ) = f ( x) − f ( x) −
' '
∑ o
.k ( x − x o )
k =2 k! k =2 k!
( k)
f ( xo )
Vì là hang so
k!

n f ( k +1) ( x )
k −1
⇒ R ( xo ) = f ( xo ) − f ( xo ) −
' ' '
∑ o
.k ( x o − x o ) =0
k =2 k!
n −1f ( k ) ( x ) ( n) ( x )
k ' f '
R( ) ( x ) = f ( ) ( x ) − o  o 
( x − x o ) n 
n n
∑ ( x − x o )  −
k =0 k! n!
n −1f ( k ) ( x ) ( n) ( x )
( n) k! k −n f
= f ( x) − ∑ o
. ( x − xo ) − o
.n!
k =0 k! ( k − n ) ! n!

⇒ R( ) ( xo ) = f ( ) ( xo ) − f ( ) ( xo ) = 0
n n n

Vay :R ( x o ) = R ' ( x o ) = ...R ( ) ( x o ) = 0, G ( x o ) = G ' ( x o ) = ...G ( ) ( x o ) = 0

n n

Theo dinh lí Cauchy, ta có :

R ( x) R ( x ) − R ( xo ) R ' ( x1)
= = With x1∈ ( x o , x ) x1= x o + θ ( x − x o ) , 01
<θ<
G ( x) G ( x ) − G ( xo )
G ( x1) '

Ta sử dụng định lí Cauchy 1 lần nữa:

23
R ' ( x1) R ' ( x1) − R ' ( x o ) R '' ( x 2)
= =
G ' ( x1) G ' ( x1) − G ' ( x o ) G '' ( x 2)
With x 2∈ ( x o , x1) x 2= x o + θ ( x1− x o ) , 01
< θ < , sau n + 1buoc ta dc :

R(
n +1)
R ( x) R ' ( x1) ( x n +1) f ( n +1) ( x n +1)
= = ... =
G ( x ) G ' ( x1) G ( n +1)
( x n +1) ( n + 1) !
n f ( k) ( x ) f(
n +1)
( x n +1) .( x − x o ) n +1
k
⇒ R ( x) = f ( x) − ∑ o
.( x − x o ) =
k =0 k! ( n + 1) !
With c = x n +1∈ ( x o , x n ) x n +1= x o + θ ( x n − x o ) , 01
<θ<

f(
n +1)
( x n +1)
Bieu thuc R n ( x ) = ( x − x o ) n +1 dc goi là phan du Larrange
( n + 1) !
Cho f(x) khả vi đến cấp n – 1 trong khoảng (a, b), ∃f ( n ) ( x o ) ( x o ∈ ( a, b ) ) . Khi ấy với
x o , x ∈ ( a, b ) , ta có:
n f ( k) ( x )
f ( x) = ∑
k =0
o k
.( x − xo ) + o ( x − xo )
k!
n
( )
(
o ( x − xo )
n
) doc là micro ( vô cùng bé) cua ( x − x ) o
n

Bieu thuc R n ( x ) = o ( x − x o ) ( n
) dc goi là phan du dang Peano
n f ( k) ( x )
k
Cm : With R ( x ) = f ( x ) − ∑ o
.( x − x o )
k =0 k!

R( ) ( x ) = R( ) ( x ) − R( ) ( xo ) = R( ) ( xo ) ( x − xo ) + o ( x − xo ) = o ( x − xo )
n −1 n −1 n −1 n

chú thích : R ( ) ( x o ) = 0
n

∆f ( x o ) ∆f ( x o )
∃ lim = f ' ( x o ) ⇒ α = o ( ∆x ) = − f ' ( x o ) → 0 ( ∆x → 0)
∆x →0 ∆x ∆x
tiep tuc voi R (
n − 2)
⇒ ∆f ( x o ) = f ' ( x o ) .∆x + o ( ∆x ) ( x ) , ta có :
R(
n − 2)
( x ) = R ( n −2) ( x ) − R ( n −2) ( x o ) = R ( n −1) ( c ) ( x − x o )
= o ( ( c − x o ) ) .( x − x o ) = o ( x − x o ) ( 2
) because c nam giua x and x o

Tiếp tục quá trình trên, ta được: R n ( x ) = o ( x − x o ) ( n

)
24
Công thức Maclaurin
Công thức Taylor với n = 0 được gọi là công thức Maclaurin:
n f ( k ) ( 0) f(
n +1)
( c ) n +1
f ( x) = ∑ k
.x + .x With c ∈ ( x, 0) c = θ.x, 01
<θ<
k =0 k! ( n + 1) !
Nếu đặt x = c + h thì ta có:
f ( ) ( c ) n f ( ) ( c + θh ) n +1
n n +1
f ' ( c)
f '' ( c ) 2
f ( c + h ) = f ( c) + h+ h + ... h + h
1! 2! n! ( n + 1) !
Với n = 1, ta có công thức Larrange: f ( c + h ) = f ( c ) + h.f ' ( c + θh )

Công thức Maclaurin 1 số hàm cơ bản:

n xk
x
* e = ∑
k =0 k!
Solution:
2 n n xk
* f ( x ) = e ⇒ f ( ) ( x ) = e x , f ( ) ( 01
x k k x x
) = ⇒ e x = 1+ x + + ... + o x n =
2! n!
( ) ∑
k =0 k!
x2 xn n xk
tu day ⇒ bdt : e > 1+ x + x
2!
+ ...
n!
+o x = ∑
n
k =0 k!
( )
2m −1( −1) 2k −1.x 2k −1
2/ sin x = ∑ ( 2k − 1) !
k =1
Solution:
π
2/ f ( x ) = sin x ⇒ f ( ) ( x ) = sin  x + k 
k 
 2
π
⇒ f(
2m )
( 0) = sin ( mπ ) = 0, f ( 2m −1) ( 0) = sin  2mπ −  = ( −1)
m −1
 2
2m f ( 2k ) ( 0) 2m −1f ( 2k −1) ( 01
) 2k −1 2m −1( − ) 2k −1.x 2k −1
2k
Therefore: sin x = ∑ x + ∑ ( 2k − 1) ! x = ∑ ( 2k − 1) !
k =0 2k! k =1 k =1
x3 x5 2m −1
=x− +
3! 5!
+ ... + ( −1)
2m −1 x
.
( 2m − 1) !
+ o x 2m ( )
2m −1( −1) 2k −1.x 2k −1
⇒ bdt: sin x > ∑ ( 2k − 1) !
k =1

25
 2m ( −1) k 2k
3/ cos x = ∑ ( 2k ) ! x
k =0
Solution:
π
3/ f ( x ) = cos x ⇒ f ( ) ( x ) = cos  x + k 
k 
 2
π
⇒ f(
2m )
( 0) = cos ( 2mπ ) = ( −1) m , f ( 2m−1) ( 0) = cos  2mπ − =0
 2
2m f ( 2k ) ( 0) 2m −1f ( 2k −1) ( 01
) 2k −1 2m ( − ) k 2k
2k
So cos x = ∑ x + ∑ ( 2k − 1) ! x = ∑ ( 2k ) ! x
k =0 ( 2k ) ! k =1 k =0

x2 x4 2m 2m ( −1 ) k 2k
= 1− +
2! 4!
+ ... + ( −1)
m −1 x
.
( 2m ) !
+o x 2m +1
( )
⇒ inequality: cos x > ∑
k =0( 2k ) !
x

n
a
4/ f ( x ) = ( 1+ x ) = ∑ Cak .x k
k =0
Solution:
4/ f ( x ) = ( 1+ x ) , x > −1, a ∈ R ⇒ f ( ) ( x ) = a ( a − 1) ... ( a − ( k + 1) ) ( 1+ x )
a k a −k

f ( ) ( 0) =
a! a!
= ( 1+ x ) a −k , k ∈ N k
= A ak
( a − k) ! ( a − k) !
∞ f ( k ) ( 0) ∞ a! n
a
⇒ ( 1+ x ) = ∑ k
.x = ∑ k!( a − k ) ! x k
= ∑ Cak .x k
k =0 k! k =0 k =0

a ( a − 1) 2 a ( a − 1) ( a − 2) 3
= 1+ a.x + x + x + ...
2! 3!

( )
n
1
= ∑ ( −1) x k = 1− x + x 22
k
dac biet, ta có : +o x with x < 1
1+ x k =0
Điều kiện này ta sẽ xét trong chuỗi lũy thừa

26
 ( k)
−1 ( k )
( k)  1 
f ( x) =   = ( 1
 1+ x 
+ x ) ( = ( −12 )
) ( − ) ...( −k )
1
( 1+ x ) k +1
= ( −1) .
k k!
( 1+ x ) k +1
n f ( k ) ( 01
) k n ( − ) k k! n
⇒ f ( ) ( 01
) = ( − ) k k! = A k−1⇒ ( 1+ x ) −1=
k
∑ k!
.x = ∑ k!
x = k
∑ Ck−1.x k
k =0 k =0 k =0
2 3
1+ x = ( 1+ x )
12
/ x 11
 x
= 1+ +  − 1
111
  x
+  − 1 − 2
2 2 2  2! 2 2  2  3!
+ o x3 ( )
x x 2 3x 3
= 1+ − +
2 8 83 . !
+ o x3 ( )
x 1 1  x 2 1 1  1  x 3
1
1+ x
= ( 1+ x )
−12
/
= 1− −  − − 1 −  − − 1 − − 2
2 2 2  2! 2 2  2  3!
+ o x3 ( )
x 3x 2 15x3
= 1− +
2 8 83
−
. !
+ o x3 ( )
f ( ) ( c ) n f ( ) ( c + θh ) n +1
n n +1
f ' ( c)
f '' ( c ) 2
f ( c + h ) = f ( c) + h+ h + ... h + h
1! 2! n! ( n + 1) !
1 1− m
1
( ) ( )
−
1+ x −n ⇒ f ' ( x ) = −n. 1+ x − n m = −n. 1+ x − n m
m
f ( x) =

⇒ f ' ( 1) = −n. 21−m

m

1− 2m
 n ( m − 1)   n ( m − 1)  m 12
f '' ( x ) = 
 m
(
 . 1+ x

−n
) m ⇒ f '' ( 1) =

. 2
m
− m

4 4
Given n = m = 4: f ( x ) = 1+ x −4, f ' ( 14
) = − . 2−3
a1/a 2
* f ( x ) = ( 1+ x )
Solution:

a1
−k
a1/a 2 ( k )
( a a
)  a1   a1  a2
= 1 1 − 12
a /a
* f ( x ) = ( 1+ x ) 1 2⇒ ( 1+ x )  −  ...  − ( k − 11
) ( + x)
a 2 a 2  a 2   a 2 
a1 a1 a1
−k −k
=
(
a1( a1− a 2) ( a1− 2a 2) ... a1− ( k − 1) a 2
. ( 1+ x )
a2 ) a2
= A k . ( 1+ x )
a2
k
( a 2)
27
 k −1 k −1
a1
∏ ( a1− i.a 2) a2
−k ∏ ( a1− i.a 2)
⇒ f ( ) ( 0) = i =0 f ( ) ( 01 f ( ) ( 0) = 1
01 a
= i =0
k
. ( 1+ x ) )=
( a 2) k ( a 2) k a2
k −1
a1
f ( ) ( 0)
k 2 ∏ ( a1− i.a 2) .x k
a2 ∞ a x a (a −a ) x
⇒ ( 1+ x ) = ∑ x k = 1+ 1 + 1 1 2 ... + i =0
a 2.1! 2 k
k =0 k! ( a ) .2! (a 2 2) .k!

n k
k −1x
6/ f ( x ) = ln ( 1+ x ) = ∑ ( −1)
k =0 k
Solution:
( −1) 0.0! ( −1) 1.1!
6/ f ( x ) = ln ( 1+ x ) ⇒ f ( x ) = '
,f ''
( x) =
1+ x ( 1+ x ) 2
( 3) ( −1) 2.121 2
!. ( + x ) ( −1) .2! ( 4) ( −1) 3.2!.31
( + x ) 2 ( −1) 3.3!
f ( x) = = , f ( x) = =
4 3 6 4
( 1+ x ) ( 1+ x ) ( 1+ x ) ( 1+ x )
Theo quy nạp ta được:
n −1
f ( ) ( x ) = ( ln ( 1+ x ) )
( n ) = ( −1) . ( n − 1) !
⇒ f ( ) ( 01
n n
) = ( − ) n −1.( n − 1) !
( 1+ x ) n
n f ( k ) ( 01
) k n ( − ) k −1.( k − 1) ! n k
k −1x
⇒ ln ( 1+ x ) = ∑ .x = ∑ k
x = ∑ ( −1)
k =0 k! k =0 k! k =0 k

x 2 x3 n
⇒ ln ( 1+ x ) > x − +
2 3
+ ... ( −1)
n −1 x
.
n
+ o xn ( )
n
k −1( x − 1)k
7/ ln ( x ) = ∑ ( −1)
k =0 k
Solution:
( −1) 0.0! ( −1) 1.1!
7/ f ( x ) = ln ( x ) ⇒ f ( x ) =
'
,f ''
( x) =
x x2

Theo quy nạp ta được: f ( n ) ( x ) = ( ln x ) ( n ) =

( −1) n −1.( n − 1) !
xn
Ta gặp khó khăn khi tính f ( n ) ( 0)

28
 k
k −1( x − 1)
n
Ta biến đổi: ln ( x ) = ln ( 1+ ( x − 11
)) = ∑ (− )
k =0 k

x3 x5 2n +1
8/ f ( x ) = arctan x = x −
3 5
+
n x
+ ... ( −1) .
2n + 1
+ o x 2n + 2 ( )
1
= 1− x 2+ x 4+ ... ( −1) .x 2n (đúng)
' n
Cm: ta đạo hàm 2 vế: ( arctan x ) = 2
1+ x

x3 x5 n x 2i +1
9/ tan x = x + + + ... = ∑
3 5 i =02i + 1
Solution:
9/ f ( x ) = tan x ⇒ f ' ( x ) = tan 2x + 1⇒ f ' ( 0) = 1

( )
f '' ( x ) = 2tan x ( tan x ) = 2tan x tan 2x + 1 ⇒ f '' ( 00
'
)=
2
( ) ( ) ( )
'
3  =  tan 2x + 12+ tan 2x tan 2x + 1 ⇒ f ( 3) ( 02
f ( ) ( x ) = 2 tan x tan 2x + 12 )=
   
 
3 f ( k ) ( 0) f ' ( 0)f ( ) ( 0) 3
3
2x 3 x3
⇒ tan x = ∑ k!
k
.x =
1!
.x +
3!
.x = x +
3!
=x+
3
k =0
because f ( 0) = f '' ( 00
)=
x3 x5 n x 2i +1
tan x = x + + + ... = ∑
3 5 i =02i + 1

n 2i +1
1  π
* cot x = − ∑ . x − 
i =02i + 1 2
Solution:
Hàm cotgx ko có khai triển Maclaurin vì ko có đạo hàm tại điểm x o = 0
π
Ta khai triển Taylor cotgx tại điểm x o =
2
π
 2
( π
* f ( x ) = cot x ⇒ f   = 0, f ' ( x ) = − cot 2x + 1 ⇒ f '   = −1
 2
)
( π
)
f '' ( x ) = −2cot x. ( cot x ) = 2cot x cot 2x + 1 ⇒ f ''   = 0
'
 2

( ( )) ( ) ( )
'  ' 
f ( ) ( x ) = 2 cot x cot 2x + 12=  ( cot x ) cot 2x + 1 + cot 2x + 1 .cot x 
3 '
 

29
 2


( ) 

3 π
= 2 − cot 2x + 1 − 2cot 2x cot 2x + 1 ⇒ f ( )   = −2 (
 2
)
( k)  π 
3f   k
π  2
3
 2  π  π
f ( x ) = cot x = ∑ . x −  = −  x −  −  x − 
k =0 k!  223
   ! 2
n 3 2i +1
 π  1 π 1  π
= −  x −  −  x −  ⇒ cot x = − ∑ . x − 
 2 3 2 i =02i + 1 2

a
a a ( a − 1) 23a ( a − 1) ( a − 2) a!
( 1+ x ) = ∑ Cak x k = 1+ a.x + x + x + ..., Cak =
k =0 2! 3! i!( a − i ) !
a ( a − 1) 4 a ( a − 1) ( a − 2) 6
( 1− x )
a
2a
Cak x 2k = 1− a.x 2+
k
= ∑ ( −1) 2!
x −
3!
x + ...
k =0
−12 x 2 1131135
( )
/       
1− x 2 = 1+ + .  −  .  −  .x 4− .  −  .  −  −  .x 6+ ...
2 2!  2  2 3!  2  2 2
x2 3 4 135 . . 6 n x 2i i
.x + ... = ∑ . ( 2k − 11
) + , where x < 1
i ∏
= 1+ + .x +
2 2!.22 3!.23 i =1i!. 2 k =1

n x 2i +1 i
*/ arcsin x = ∑ .∏ ( 2k − 1) + x
i
i =1i!.22 ( i + 1) k =1
n x 2i i
2 −12
1
( )
' /
* ( arcsin x ) = = 1− x = ∑ . ( 2k − 11
∏ ) + , where x < 1
2 i
1− x i =1i!.2 k =1
 n x 2i i  n x 2i +1 i
⇒ arcsin x = ∫  ∑ . ( 2k − 11
)+  .dx = ∑ .∏ ( 2k − 1) + x
 i!.2i ∏  i!. i
22 ( i + 1) k =1
 i =1 k =1  i =1

n x 2i +1 i
* arccos x = −∑ .∏ ( 2k − 1) − x
( i + 1) k =1
i =1i!.22
i

n x 2i i
2 −12
−1
( )
' /
* ( arccos x ) = = − 1− x =− ∑ . ( 2k − 11
∏ ) − , where x < 1
2 i
1− x i =1i!.2 k =1
 n x 2i i  n x 2i +1 i
⇒ arccos x = − ∫  ∑ . ( 2k − 11
)+  .dx = −∑ .∏ ( 2k − 1) − x
 i!.2i ∏  i!. i
22 ( i + 1)
 i =1 k =1  i =1 k =1

30
VD1: Viết công thức Maclaurin cho esin x đến cấp x 3:
Solution:
sin 2x s in 3x
esin x
= 1+ sin x +
2
+
6
+ o s in 3x( )
2
x3  x3 
Mat khac: sin x = x −
6
4 2
( )
+ o x ⇒ sin x ≈  x −

 6
+ o x4 


( )
9 
4 2
4 ( )
x 3.o x 4
=x +2 x
( )
+ o x
36 
−
 3
x
( ) 3
+ 2x.o x 4 −

= x 2+ o ( x 5) + o ( x8) + o ( x 3) + o ( x 5) + o ( x 7) = x 2+ o ( x 3) sin 3x = x 3+ o ( x 4)

 x 3  x 2 x2
+ o ( x )  + ( x + o ( x ) ) + o ( x ) = 1+ x +
 1
⇒e sin x
= 11+ − + 33433
+ o( x )
 6   2  6 2
   

1+ x + x 2
VD2: Khai triển f ( x ) = đến bậc 4 của x. Tính f ( 4) ( 0)
2
1− x + x
Solution:
1+ x + x 2 1+ x 1+ x 3+ 2x + 2x 2 −1
We have : f ( x ) = .
1− x + x 2 1+ x
=
1+ x 3
+ x + 2x 2 1+ x 3
= 12 ( )( )
)( ( ))
−1
(
And : 1+ x 3 ) ( )
= 1− x 3+ o x 6 ⇒ f ( x ) = 12 (
+ x + 2x 2 1− x 3+ o x 6

= 1+ 2x + 2x 2− 2x 4+ o x 4 ( )
( 4) ( 0)
4 f
x 4⇒ f ( ) ( 0) = −24
Theo công thức Maclaurin: −2x = 4
. ! = −48
4!
Sử dụng công thức Taylor tính giới hạn:
e x − e− x − 2x
1/ Tính lim
x →0 x − sin x
Solution:
x x 2 x3 − x x 2 x3 x3
Ta có : e = 1+ x + + , e = 1− x + − , sin x = x −
2! 3! 2! 3! 3!
e x − e− x − 2x  x 33 x   11 
⇒ lim = lim  ÷ = ÷ =2
x →0 x − sin x x →0 33 !   36 

31
  2  1 
2/ Tính lim  x − x ln 1+  
x →∞   x 
Solution:
 1 1 1  1  1 2  1  1
Ta có : x − x 2ln 1+  = x − x 2 − + o   = + x .o  2 = ( x → ∞)
2 2 22
 x   x 2x  2x    2x 

7/ Quy tắc L’hopital:

 0
định lí 1: dạng  
 0
Cho các hàm f(x), g(x) khả vi trên khoảng (a, b) và:
1/ xlim f ( x ) = 0, lim g ( x ) = 0 c ∈ ( a, b )
→c x →c
2/ g '
( x ) ≠ 0trên khoảng (a, b)
f ' ( x) f ( x)
3/ lim ' =A khi ấy tồn tại giới hạn: lim =A
x →c g ( x ) x →c g ( x )
Cm: Vì f(c) = 0, g(c) = 0 nên hàm f(x), g(x) thỏa định lí Cauchy trên đoạn [x, c],
f ( x) f ( x ) − f ( c) f ' ( d)
x ∈ ( a, b ) ⇒ = = x<d<c
g( x) g ( x ) − g ( c) g' ( d )
g ( x ) − g ( c ) ≠ 0vi g ( x ) ≠ 0tren ( a, b ) . Cho x → d ⇒ c → d
f ( x) f ' ( d)
⇒ lim = lim =A
x →c g ( x ) d →c g ' ( d )

∞
định lí 2: dạng  
∞
Cho các hàm f(x), g(x) khả vi trên khoảng (a, b) và:
1/ xlim f ( x ) = ∞, lim g ( x ) = ∞ c ∈ ( a, b ) 2/ g ' ( x ) ≠ 0trên khoảng (a, b)
→c x →c
f ' ( x) f ( x)
3/ lim ' =A khi ấy tồn tại giới hạn: lim =A
x →c g ( x ) x →c g ( x )

ε f ' ( x)
Cm: Với ε > 0từ 3/ sẽ tồn tại c1∈ ( a, b ) sao cho ∀x ∈ ( c1,c ) : ' −A < ( ε → 0)
g ( x) 2
Sử dụng công thức Cauchy cho đoạn [ c1, x ] với c1< x < c < b , ta được:

32
f ( x ) − f ( c1) f ' ( c2)
= c1< c2< x < c < b Khi x → c thi c2→ c
g ( x ) − g ( c1) g ' ( c 2)
f ' ( c2) f ( x ) − f ( c1) f ( x ) − f ( c1) ε
⇒ lim = lim =A⇒ −A < ( 1)
c2→c g ' ( c2) x →c g ( x ) − g ( c1) g ( x ) − g ( c1) 2

f ( x) f ( c1) − A.g ( c1)  g ( c1)  f ( x ) − f ( c1) 

Ta có : −A= + 1−  − A  ( 2)
g( x) g ( x)  g ( x ) 
 g ( x ) − g ( c1) 

f ( c1) − A.g ( c1) ε g ( c1)

Vì : g ( x ) → ±∞ ( x → c ) ⇒ < , 113
− < ( )
g( x) 2 g( x)
f ( x)
Tu ( 1) , ( 2) , ( 3) ⇒
g ( x)
−A <ε ( ε → 0+ ) ⇒ xlim→c gf (( xx )) = A
1− cos x sin x 1
VD1: lim = lim =
x →0 x2 x →0 2x 2
 1 1 x 2− sin 2x
VD2: I = lim  −  = lim
x →0 sin 2x x 2 x →0 x 2sin 2x

Tất nhiên có thể dùng ngay quy tắc Lhopital, nhưng để đơn giản trước khi dùng quy tắc
Lhopital ta sử dụng vô cùng bé tương đương (hay khai triển Taylor ứng với số hạng đầu tiên):
x 2sin 2x : x 4
x 2− sin 2x 2x − 2sin x.cos x 22
− cos 2x 4sin 2x 1
Vay I = lim = lim = lim = lim =
x →0 x4 x →0 4x 3 x →0 x2
12 x →0 24x 3

1 ln x  −1
 
x −1 x −1  x 
VD3: I = lim x = lim e = lim e = e −1
x →1 x →1 x →1
 1  1  1
VD4: I = lim x.ln x = lim  ln x ÷  = lim  ÷  − =0
+ +  x  + x 2 
x →0 x →0 x →0   x  

33
 v( x )
8/ Tính đạo hàm dạng: f ( x ) = u ( x )

v( x ) f ' ( x)
⇒ ln f ( x ) = v ( x ) .ln u ( x ) ⇒ ( ln f ( x ) ) = = ( v ( x ) .ln u ( x ) )
' '
f ( x) = u ( x)
f ( x)
'
( v x '
)
⇒ f ' ( x ) = f ( x ) .( v ( x ) .ln u ( x ) ) ⇒ ∫ u ( x ) ( ) .( v ( x ) .ln u ( x ) ) dx = u ( x ) ( )
v x

y = u v ⇒ ln y = v.ln u ⇒ d ( ln y ) = d ( v.ln u )
dy vdu  vdu  v vdu 
⇒ = ln u.dv + ⇒ dy = y  ln u.dv +  = u  ln u.dv + 
y u  u   u 
 vdu 
⇒ ∫ u v  ln u.dv + =u
v
 u 

Bài tập:

1/ Bài tập tính đạo hàm dạng: f ( x ) = u ( x ) v( x )

Solution:
n
1/ f ( x ) = ( a1x + b1) ( a 2x + b 2) ... ( a n x + b n ) = ∏ ( a k x + b k )
k =1
'
n f ' ( x)
 n  n ak
∑ ln ( a k x + b k ) ⇒ ( ln f ( x ) )
'
⇒ ln f ( x ) = = =  ∑ ln a k x + b k  =∑
k =1 f ( x )  k =1 
 k =1a k x + b k
n
ak n n ak
⇒ f ' ( x) = f ( x) .∑ = ∏ ( a k x + bk ) . ∑
k =1a k x + b k k =1 k =1a k x + b k
 n n ak  n
⇒ ∫  ∏ ( a k x + bk ) . ∑ dx = ∏ ( a k x + bk )
 a x + b 
 k =1 k =1 k k  k =1
n n dy n d ( u k ) n d( u )
y = ∏ u k ⇒ ln y = ∑ ln u k ⇒ d ( ln y ) = =∑ ⇒ dy = y. ∑ k
k =1 k =1 y k =1 u k k =1 u k
n n d( u ) n n d( u ) n
= ∏ uk . ∑ k
⇒ ∫ ∏ uk . ∑ k
= ∏ uk
k =1 k =1 ku k =1 k =1 k u k =1
(tính đạo hàm cấp n làm sao em bó tay)

n n
m
2/ f ( x ) = ∏ ( a k x + b k ) ⇒ ln f ( x ) = m ∑ ln ( a k x + b k )
k =1 k =1
Solution:

34
 '
f ' ( x)  n  n m.a k
⇒ ( ln f ( x ) )
'
= = m  ∑ ln a k x + b k  =∑
f ( x) 
 k =1

 k =1a k x + b k
n
m.a k n n m.a k
m
⇒ f ( x) = f ( x) .∑
'
= ∏ ( a k x + bk ) . ∑
k =1a k x + b k k =1 k =1a k x + b k
 n m
n m.a k  n
m
⇒ ∫  ∏ ( a k x + bk ) . ∑ dx = ∏ ( a k x + bk )
 
 k =1 k =1a k x + b k  k =1

( ) ( )
n m n
2
3/ f ( x ) = ∏ a k x + bk x + ck ⇒ ln f ( x ) = m ∑ ln a k x 2+ b k x + ck
k =1 k =1
Solution:
'
f ' ( x)  n  n m. ( 2a x + b )
⇒ ( ln f ( x ) ) = m  ∑ ln a k x 2+ b k x + ck
'
 ∑
k k
= =
f ( x) 
 k =1
 2
 k =1a k x + b k x + ck
m. ( 2a k x + b k ) m. ( 2a k x + bk )
( )
n n m n
2
⇒ f ( x) = f ( x) .∑
'
= ∏ a k x + bk x + ck .∑
2 2
k =1a k x + b k x + c k k =1 k =1a k x + b k x + c k
 n m n m. ( 2a k x + b k ) 
∫ ∏( ) ( )
n m
⇒  a k x 2+ b k x + ck . ∑ dx = ∏ a k x 2+ bk x + ck
 2 
 k =1 k =1a k x + b k x + c k  k =1

4/ y = x x
Solution:
y'
4/ y = x ⇒ ln y = x.ln x ⇒ = 1+ ln x ⇒ y' = y ( 1+ ln x ) = x x ( 1+ ln x )
x
y
Cho a(x) là hàm ngược của y = x x . Tính a ' ( x ) theo a ( x )
1 1 1
Ta có : y'x = x x ( 1+ ln x ) ⇒ x ' y = = =
y'x x x ( ln x + 1) y ( ln x ( y ) + 1)
1
⇒ a' ( x ) =
x ( ln a ( x ) + 1)
2 y'
5/ y = x x ⇒ ln y = x 2.ln x ⇒ = 2x.ln x + x
y
2
⇒ y' = y ( 2x.ln x + x ) = x x ( 2x.ln x + x )

35
 x ( x − 1)
6/ Tính đạo hàm của hàm số y = tại những điểm đạo hàm tồn tại.
( x − 2)
Giải: hàm số xác định ∀x ∈ [ 012
, ] ∪ ( , +∞ )
'
1 ' y 1 1 1 1 
ln y =
2
( ln x + ln x − 1+ ln x − 2) ⇒ ( )
ln y = =  + − 
y 2 x x − 1 x − 2
y  111
'  x 2− 4x + 2
⇒y =  + − =
2 x x − 1 x − 2 3
2 x ( x − 1) ( x − 2)

tgx y' ln ( sin x ) '

7/ y = ( sin x ) ⇒ ln y = tgx.ln ( sin x ) ⇒ ( ln y ) = = +1
y 2
cos x
tgx  ln ( sin x ) 
⇒ y' = ( sin x )  + 1
2
 cos x 

8/ Cho u(x), v(x) có đạo hàm với mọi x ∈ R , y = u 2( x ) + v2( x ) Tính y'x
Giải: đặt t = u 2( x ) + v2( x ) ⇒ y = t

' ' ' 2u ( x ) .u ' ( x ) + 2v ( x ) .v' ( x ) u ( x ) .u ' ( x ) + v ( x ) .v' ( x )

y x = y t .t x = =
2t u 2( x ) + v 2( x )

' ' (
d u 2+ v 2 ) =1 1
⇒∫
u.u + v.v
u 2+ v 2
dx = ∫
u.du + v.dv
u 2+ v 2
=∫
2 u 2+ v2 2∫
(u 2
+v ) d ( u 2+ v2)
2 −2

1
+1
( )
−
1 u 2+ v 2 2 1
1
( 1
) ( ) ( )
−
= ∫ u 2+ v 2 2d u 2+ v 2 = = u +v 2 22
2 2 1
− +1
2

( )
n
9/ Cho u(x), v(x) có đạo hàm với mọi x ∈ R , y = u m ( x ) + v m ( x ) Tính y'x

Dat t = u m ( x ) + v m ( x ) ⇒ y = t n
m n −1
' '
⇒ y x = y t .t x = n.t ' n −1 '
.t x = n u ( m
+v ) (
.m u m −1.u ' + v m−1.v' )
10/ Cho u i ( x ) ( i = 12
, ,...a ) có đạo hàm với mọi x ∈ R ,

36
 n
 a m 
y =  ∑ u i i ( x )  Tính y'x
 
 i =1 

( )
a a
, t x = ∑ mi .u i mi −1( x ) .( u i ) x
'
Dat t = ∑ u i mi
( x) ⇒ y = t n '
i =1 i =1
n −1 a
∑( )
 a m 
y x = y t .t x = n.t .t x = n  u i i  . mi .u i mi −1( u i ) x
n −1 ' '
' ' '
  ∑
 i =1  i =1
n −1 a n
∑( )
 a m   a 
⇒ n  u i i  . mi .ui mi −1( u i ) x dx =  ui mi ( x ) 
'
∫ ∑    ∑
 i =1  i =1  i=1 

1 a
11/ Neu n = ⇒ y = 1∑ u i mi ( x )
n
n1 i =1
1

∑( )
a n1 a
mi .u i mi −1( x ) . ( u i ) x
n1 ' '
t = ui ( x ) ⇒ y = t
∑ mi
= t, t x =
i =1 i =1
1 1− n1
−1

∑( )
n1 '  a
mi  n1
a
. mi .u i mi −1( x ) . ( u i ) x
'
' ' '
y x = y t .t x = n1.t .t x = n1 u i 
  ∑
 i =1  i =1

1− n a

( )
a  a 
.∑ mi .u i mi −1( x ) . ( u i ) x
'
Dat n1= n, ta có : y = n ∑ u i mi ( x ) ⇒ y'x = n.n  ∑ u i mi 
 
i =1  i =1  i =1
1− n a

( )
 a m  mi −1
a
⇒ n.∫  ∑ u i i 
n
 
.∑ mi .u i ( x ) .( ui ) 'x dx = n ∑ u i mi
 i =1  i =1 i =1

n1
n  a  n2
Neu n = 1 ⇒ y =  ∑ u i mi ( x ) 
n2  
 i =1 
n1

( )
a n2 ' a
, t x = ∑ mi .u i mi −1( x ) . ( u i ) x
'
t = ∑ ui mi
( x) ⇒ y = t
i =1 i =1

37
 n1 n1
−1 −1
n1 a mi
( )
n n 2 '  n2 a
1 .∑ mi .u i mi −1( x ) . ( u i ) x
'
' ' '
y x = y t .t x =
n2
.t .t x =  ui
n 2 i =1
∑ 

 i =1
 n1
−1 a  n1

( )
n1   a  n 2   a m  n2
.∑ mi .u i mi −1( x ) . ( u i ) x
'
  ∑ ui i ( x )   dx =  ∑ u i i ( x ) 
m
⇒ ∫
n 2   i =1    
  i =1  i =1 
 
k
k −1
k
Cho u i = a ki x + a ( k −1) i x + ...a1i x + a oi = ∑ a ti x t . Ta có tổng lặp:
t =0
 n1
−1 m −1 
n1   a  k   n2 a  k  i  k t −1

⇒ ∫   ∑  ∑ a ti x t   .∑ mi .  ∑ a ti x t   ∑ t.a ti x   dx
n 2   i =1 t =0 


i =1  t =0



 t =1



 
n1
 a  k   n2
=  ∑  ∑ a ti x t  
  
 i =1 t =0 
(đạo hàm tiếp em ko làm nổi, anh nào super làm đi ~^_^~ )

( n)
( )
12/ x k = k ( k − 1) ( k − 2) ... ( k − n + 1) x k −n =
k!
( k − n) !
x k −n = A nk .x k −n

( n +1)
( )
xk = k ( k − 1) ( k − 2) ... ( k − n ) x k −n −1=
k!
( k − n − 1) !
x k −n −1= A kn +1.x k −n −1

( n +1) ( n) x k −n
⇒∫ x ( )
k
( )
dx = ∫ x k
⇒
k!
( k − n − 1) ! ∫ x k − n −1
dx =
k!
. =
k!
( k − n − 1) ! k − n ( k − n ) !
x k −n

hay ∫ A kn +1.x k −n −1= A nk .x k −n

 k1
( n) k1
k   k k  k1   k1  k 2−n
Dat k = 1, ta có:  x k 2 = 1 1 − 12
 −  ...  − ( n − 1)  x
k2   k 2 k 2  k 2   k 2 
 
k1

=
(
k1( k1− k 2) ( k1− 2k 2) ... k1− ( n − 1) k 2 k 2 k1−nk 2
. x
) k 2 k 2 k1− nk 2
= An . x
k 2n

38
 n −1 n
( n +1)
∏ ( k1− i.k 2) k1
k2
−n  k1 ∏ ( k1− i.k 2) k1
k2
− n −1
 k 2
= i =0 x x = i =0 x
n n +1
k2  k2

 n  n −1
( n +1) ( n)
 ∏ ( k1− i.k 2) ( k1− i.k 2) k1−n
 1k  1k k1
k2
− n −1 ∏ k2
 k 2  k 2  i =0  i =0
∫ 
x dx =  x  ⇒ ∫ n +1
x  dx =
n
x
     k 2  k 2
     
 

13/ Cho u(x), v(x) có đạo hàm với mọi x ∈ R , tính đạo hàm của
y ( x ) = log u ( x ) v ( x ) ( u ( x ) > 0, v ( x ) > 0, u ( x ) ≠ 1)

v'x u 'x
ln u − ln v
ln v v u 1  v' ln v u ' 
y ( x ) = log u ( x ) v ( x ) = ⇒ y ( x) =
'
=  − . 
ln u 2 ln u  v ln u u 
ln u 
1  v' ln v u '  ln v
⇒∫  − . dx = log u( x ) v ( x ) =
ln u  v ln u u  ln u

Cho v = sin x, u = cos x

1  cos x ln ( sin x ) ( − sin x )  ln ( cos x )
⇒∫  − . dx = logsin x cos x =
ln ( cos x )  sin x ln ( cos x ) cos x  ln ( sin x )
Cho v = sin n x, u = cos m x

⇒∫

1n. ( sin x )
n −1
−
n
.
( )
cos x ln sin x m.cosm −1x ( − sin x )

dx
(
m 
ln cos x 
 ) sin n
x m
ln cos x (
cos m x ) 



= log m
cos x =
(
ln cos m x )
sin n x
(
ln sin n x )
n m
Cho v = ∑ a i xi , u = ∑ bk x k
i =0 k =0

39
  n  n  m 
 ∑ i.a i x i − 1 ln  ∑ a i x i  ∑ k.b k x k −1
1  i =1   
⇒∫ −  i =0  . k =1
 n m dx
 m   m 
ln  ∑ bk x k   ∑ a i x
k 
ln  ∑ b k x k  ∑ b k x
i
    
 k =0   i =0  k =0  k =0 
 n 
ln  ∑ a i x i 
 n  
i  i =0 
= log m  ∑ i a x =
 
 ln  k
m
 ∑ bk x k   i =0
∑ k 
   b x 
 k =0 
 k =0 

dv du
ln u − ln v
ln v 1  dv ln v du 
y = log u v = ⇒ dy = v u =  − . 
ln u 2 ln u  v ln u u 
ln u
1  dv ln v du  ln v
⇒∫  − . =
ln u  v ln u u  ln u

2/ Bài tập tính đạo hàm của hàm ẩn:

1/ Tính đạo hàm y' ( 0) của hàm ẩn y(x) cho bởi pt: x 3+ ln y − x 2e y = 0

2 y
'
y 2xe y − 3x 2
2y ' '
3x + − 2xe − x e y = 0⇒ y =
Lấy đạo hàm 2 vế theo biến x, ta được: y 1 2y
−x e
y
Khi x = 0, từ pt x 3+ ln y − x 2e y = 0⇒ ln  y ( 00
)  = ⇒ y ( 01
)=
2xe ( ) − 3x 2
y 0
y ( 00
)= 1
'
=
Thế x = 0, y(0) = 1 vào biểu thức 2 y( 0)
−x e
y ( 0)
y 2 2
2/ Tính dy nếu hàm y = y(x) được cho dưới dạng ẩn bởi pt: ln   = x .y
x
Lấy vi phân 2 vế ta được:

40
   y  1  y  x  xdy − ydx  dy dx
d  ln    = .d   = .  = −
  x  y / x  x  y  x2  y x

( ) ( ) ( )
d x 2.y 2 = x 2.d y 2 + y2.d x 2 = 2x 2ydy + 2xy 2dx

dy dx  11
  
⇒ − = 2x 2ydy + 2xy 2dx ⇔ dy  2x 2y −  = −dx  2xy 2+ 
y x  y  x
 2x 2y2− 1  2x 2y 2+ 1 y  2x 2y 2+ 1
⇔ dy   = −dx   ⇔ dy = −  
 y   x  x  2x 2y 2− 1
     

3/ Bài tập các định lí trung bình:

1/ Có thể áp dụng định lí Rolle trên đoạn [ −11 , ] cho hàm f ( x ) = 3x 2 ko?
2
) = nhưng trong khoảng (–1, 1) đạo hàm f ' ( x ) = 3 ko có nghiệm
Dù f ( −1) = f ( 11
x
Ko tồn tại c ∈ [ −11, ] sao cho f ' ( c ) = 0. Hàm f(x) ko có đạo hàm tại x = 01
∈ [ − , 1] nên ko áp
dụng được định lí Rolle
Định lí Rolle: : cho hàm số f(x): 1/ liên tục trên đoạn [a, b]
2/ Khả vi trên khoảng (a, b) 3/ f(a) = f(b)
Khi ấy ∃c ∈ ( a, b ) sao cho f ' ( c ) = 0
2/ Viết công thức Larrange cho hàm số f ( x ) = x trong đoạn [1, 4] và tìm giá trị của điểm c.
1
Ta có: f ( 11
) = , f ( 42
) = , f ' ( x) =
2x
1 9
Công thức Larrange cho ta: 2− 1= ( 4− 1) ⇒ c = ∈ ( 14 , )
2c 4
3/ Cm bất đẳng thức sin x − sin y ≤ x − y
Hàm f(x) = sinx thỏa định lí Larrange trên mọi khoảng nên:
sin x − sin y = ( x − y ) cos c ⇒ sin x − sin y = x − y cos c ≤ x − y
4/ Cho hàm f(x) liên tục trên [a, b] và khả vi trên (a, b). giả sử f ( x ) ≠ 0 ∀x ∈ [ a, b ]
f '( c)
( a −b )
Cm: ∃c ∈ a, b sao cho f ( a ) = e f ( c)
( )
f ( b)
Xét hàm g ( x ) = ln f liên tục trên [a, b] và khả vi trên (a, b).
Theo định lí Larrange:
f ( b) f ' ( c)
∃c ∈ ( a, b ) sao cho g ( b ) − g ( a ) = ( b − a ) g ( c ) ⇒ ln
'
= ( b − a)
f ( a) f ( c)

41
Vì hàm f(x) liên tục và ko triệt tiêu trên [a, b] nên f(x) ko đổi dấu trên [a, b]
f '( c) f '( c)
f ( b) f ( b) ( b −a ) f ( a) ( a −b )
f ( c) f ( c)
⇒ = =e ⇒ =e
f ( a) f ( a) f ( b)
4/ Bài tập khai triển Maclaurin
4 1
1/ Khai triển Maclaurin đến số hạng x cua hàm f ( x ) =
cos x
1 1 x2 x4
Ta có : = Dat W = cos x − 1= − + + ...
cos x 1+ ( cos x − 12
) ! 4!
1 1
Khi x = 0thì W = 01
⇒ = = − W + W 2− W3+ W 4+ ...
cos x 1+ W
2
 x 2 x 4  x 2 x 4 x 2 5x 4
= 1−  − + +
  − +  = 1+ +
 2 ! 4!   2! 4!  2 ! 4!
2/ Khai triển đến số hạng x 4 ở lân cận x o = 0cua hàm f ( x ) = e cos x
x2 x4 x2 x4
Ta có : cos x = 1−
x2
+
x 4
( )
+ o x 4 ⇒ ecos x = e
1− + +o x 4
2! 4! ( )
= e.e 2! 4!
( )
− + +o x 4
2! 4!
x2 x4 u2
Dat u = −
2! 4!
+ 4
( )u
+ o x ta dc e = 1+ u +
2
+ o u2 ( )
  2 4 2
x x 1 x 2 x 4 
⇒e cos x
= e 1+  − +  + − +  
  2! 4!  2 2! 4!  
     
  x 2 x 4 1 x 4   x 2 x 4
= e 1+  −
  2!
+
4!



+
2


 4



+ o x 4


= e 1−

 2!
+
6
( )



3/ Viết công thức Taylor cho hàm f ( x ) = 3x tới số hạng bậc 3 của (x – 1)
13 1 11 1
Viet 3x = 1+ ( x − 11 )  = + ( x − 11 ) +  −  . ( x − 1) 2
3 3 3  2!
1 1  1  1 3
+  − 1 − 2 . ( x − 1) + o ( x − 1)
3 3  3  3!
3
( )
 n f ( k ) ( 0) n a! n 
a
 ( 1+ x ) = ∑ .x = ∑
k
x = ∑ Ca .x
k k k
 k =0 k! k =0 k!( a − k ) ! k =0

 
 a ( a − 1) 2 a ( a − 1) ( a − 2) 3 
 = 1+ a.x + x + x + ... 
 2! 3! 

42
 1 / 1
We have : f ( x ) = 3x ⇒ f ( 11 ) = , f ' ( x ) = .x −23 ⇒ f ' ( 1) =
3 3
1 2 2 3 1 2 5 10
⇒ f '' ( 1) = − , f ( ) ( x ) = .  −  −  .x −83 ⇒ f ( ) ( 1) =
3
f '' ( x ) = .  −  .x −53
/ /
3 3 32 3 3 3 33
( x − 1) 2 ( x − 1) 2 25
. ( x − 1)
3
3
Vay x = 1+
1!
−
2 2!
3
+
3
.
3 3!
+ o x4 ( )
5/ Bài tập tính giới hạn = công thức Taylor:

1/ Tinh lim
(
a 1− cos3x )
x →0bx 2+ cx 3+ dx 4

(
: − cos3x = ( 1− cos x ) 1+ cos x + cos 2x = 31
Ta có khi x → 01 )
( − cos x )
bx 2+ cx 3+ dx 4: bx 2

(
a 1− cos3x ) 3a ( 1− cos x ) x2
⇒ lim
x →0bx 2+ cx 3+ dx 4
= lim
x →0 bx 2
mà cos x = 1−
2!
( )
+ o x2

x2
⇒ lim
3a ( 1− cos x ) 3a
= lim 2!
+ o x2
=
( )
3a
x →0 bx 2 2b x →0 x2 2b

x2 x4
cos x − 1+ −
2/ Tinh lim 2! 4!
x →0a.sin x + b.sin x + c.sin8x
6 7

Ta có khi x → 0: a.sin 6x + b.sin 7x + c.sin8x : a.sin 6x : a.x 6 ( Vì sin x : x )

x2 x4 x6 x2 x4 x6
cos x = 1− + − ⇒ cos x − 1+ − =−
2! 4! 6! 2! 4! 6!
x2 x4 x6
cos x − 1+ − −
2 4 1
⇒ lim ! ! = lim 6! = −
x →0a.sin 6x + b.sin 7x + c.sin8x x →0a.x 6 a.6!

43
 x − 1− sin ( 2x − 2)
3/ Tinh lim
x →1x − 1+ sin ( 3x − 3)
2( x − 1)
Ta có: sin ( 2x − 2) = sin2( x − 1) = + o ( x − 1)
1!
3( x − 1)
sin ( 3x − 3) = sin3( x − 1) = + o ( x − 1)
1!
x − 1− sin ( 2x − 2) − ( x − 1)
x − 12 − ( x − 1) 1
⇒ lim = lim = lim =−
x →1x − 1+ sin ( 3x − 3) + ( x − 14
x →1x − 13 ) x →1 ( x − 14 )

  1 
4/ Tinh lim  x − x 2ln 1+  
x →∞   x 
 1 1 1  1   1 
ln  1+  = − + o  ⇒ lim  x − x 2ln  1+  
 x  x 2x 2  x 2 x →∞   x 
 1 1  1    1 2  1 1
= lim  x − x 2 − + o    = lim  + x .o  2  =
2
x →∞   x 2x  x 2   x →∞  22  x 

tgx − sin x
5/ Tinh lim
x →0 x 3− x 4
3
x x3
tgx = x + sin x = x − Khi x → 0: x 3− x 4: x 3
3 3!
x3  x 3
x+ −x −  x3 x3
3  3!  +
⇒ lim
tgx − sin x
= lim = lim 3 6=1
x →0 x 3− x 4 x →0 x3 x →0 x 3 3

1+ x − 1− x
6/ Tinh lim
x →0 x
x x
Ta có : 1+ x = 1+ + o ( x ) 1− x = 1− + o( x)
2 2
x  x
−− 
1+ x − 1− x 2  2
⇒ lim = lim =1
x →0 x x →0 x

44
 1 1  1 1 cos x   sin x − x.cos x 
7/ lim  − cot gx  = lim  −  = lim  
x →0x  x  x →0x  x sin x  x →0 x 2sin x 
 x3  x 2 
x− − x.  1−  x3
 6  2   1
== lim  
 = lim 3 =
x →0 x3  x →0x
3 3
 
 

sin x ln ( cos x ) sin x sin x.ln ( cos x )

1− ( cos x ) 1− e 1− e
8/ lim = lim = lim
x →0 x3 x →0 x3 x →0 x3

= lim
(
1− 1+ sin x.ln ( cos x ) + o x 3 ( ) ) = lim −x.ln ( cos x ) + o ( x3)
x →0 x3 x →0 x3

− ln ( cos x ) + o x 3 ( ) = lim − ln 

1− sin 2x  + o x 3

( )
= lim
x →0 x2 x →0 x2

= lim
1
2
(
− ln 1− sin 2x + o x 3
= lim
) ( )
1
− − sin 2x + o x 3
2 lim
(
x2 1
=
) ( )
2 2 2 2
x →0 x x → 0 x x → 02x

6/ Bài tập tính giới hạn = qui tắc L’Hopital:

x 2− sin 2x
 0
1/ Tinh lim  dang 
x →0 x 2.sin 2x  0
Có thể dùng ngay qui tắc L’Hopital, nhưng để đơn giản hơn, trước khi dùng qui tắc L’Hopital
ta sử dụng vô cùng bé tương đương Khi x → 0: x 2.sin 2x : x 4
x 2− sin 2x x 2− sin 2x 2x − 2sin x.cos x 2x − sin 2x
⇒ lim = lim = lim = lim
x →0 x 2.sin 2x x4 x →0x →0 4x 3 x →0 4x 3
2− 2cos 2x 4sin 2x 42. x 1
= lim = lim = lim =
x →0 12x 2 x →0 24x x →024x 3

45
 xx − x x x ( 1+ ln x ) − 1 x x +1( 1+ ln x ) − x
2/ lim = lim = lim
x →1ln x − x + 11x →1 1 x →1 −x
−1
x
  1  2
x x +11+ ln x  1+ + ln x  + ln x +  − 1
  x  x
= lim = −2
x →1 −1

( )
ln  x x +1( 1+ ln x )  = ln x x +1 + ln ( 1+ ln x ) = ( x + 1) ln x + ln ( 1+ ln x )
 

'
 x x +1( 1+ ln x ) 
( )
'
⇒ ln  x x +1( 1+ ln x )  =   = x + 1ln x + ln 1+ ln x '
(( ) ( ))
   x x +1( 1+ ln x ) 
 
1
' 1+
' ' ( 1+ ln x ) 1 x = ln x + 1+ x + 1
= ( x ) ln x + ( ln x ) .x + = ln x + .x +
1+ ln x x 1+ ln x x ( 1+ ln x )

( )
'  x +1 
⇒  x x +1( 1+ ln x )  = x x +1( 1+ ln x )  ln x + 1+ 
 
 x ( 1+ ln x ) 
 2 x + 1
= x x +1 ( ln x + 1) +


x  x →1

) 2+
lim x x +1 ( ln x + 11

x + 1
x 
 = . ( 0123
2
(
+ ) + )=
ax a x .ln a a x .ln 2a
3/ Cho a > 1, b > 0: lim = lim = lim ...
x →+∞ x b x →+∞ b.x b −1 x →+∞ b ( b − 1) x b −2
a x .ln k a ln k a
= lim = lim a x .x k −b = ∞ ( k − b > 0)
x →+∞ b ( b − 1) ...( b − k + 1) x b−k b ( b − 1) ... ( b − k + 1) x →+∞
πx sin ( x − 1) cos ( x − 1) 2
4/ lim sin ( x − 1) .tg ( dang 0.∞ ) = lim = lim =−
x →1 2 x →1 cot g πx x →1− π . 1 π
2 2 sin 2πx
2

46
  ln m x 
x →+∞
( n m
)
5/ lim x − ln x ( dang ∞ − ∞ ) = lim x  1−
x →+∞ 
 x

n 

n

m.ln m −1x
ln m x x m.ln m −1x m ( m − 1) ln m −2x
Ta có : lim = lim = lim = lim
x →+∞ x n x →+∞ n.x n −1 x →+∞ n.x n x →+∞ n 2.x n
= lim
x →+∞ n m
m!
+1
.x n
= 0 ⇒ lim x n − ln m x = +∞
x →+∞
( )
1
6/ Tinh lim x 1− x
x →1
( dang 1∞ )
1
 1  1
ln x
lim ln  x 1− x  = lim = lim x = −1 ⇒ lim x 1− x = e−1
x →1   x →11− x x →1−1 x →1
 
d
7/ Tinh lim
x →+∞
( ) ( dang ∞0)
ax + b cx x

d d.ln ( ax + bcx ) ( ax + b )
cx '
lim ln ( ax + bcx ) x = lim = d. lim
x →+∞ x →+∞ x
(
x →+∞ ax + bcx
)
2 3
a + c.bcx .ln b bcx . ( c.ln b ) bcx . ( c.ln b )
= d. lim = d. lim = d. lim = d.c.ln b
x →+∞
( ax + b ) cx x →+∞ a + c.bcx .ln b x →+∞ bcx . ( c.ln b ) 2

d
⇒ lim
x →+∞
( )
ax + bcx x = ed.c.ln b = ec.d .eln b = b.ec.d

( ) ( )
'
1 ln ax + b x ax + b x
(
Neu c = 1, d = 1: lim ln ax + b x x = lim ) = d. lim
x →+∞ x →+∞ x x →+∞ ax + b x
( )
2 3
a + b x .ln b b x . ( ln b ) b x . ( ln b )
= lim = lim = lim = ln b
(
x →+∞ ax + b x
) x →+∞ a + b x .ln b x →+∞ b x . ( ln b ) 2

1
⇒ lim
x →+∞
( )
ax + b x x = eln b = b

47
7/ Bài tập tính giới hạn ko dùng được qui tắc L’Hopital:
1
x 2.sin
x  0
1/ lim  dang 
x →0 sin x  0
có thể dùng qui tắc L’Hopital để khử dạng vô định này ko?
'
 2 1 1 1
 x .sin  2x.sin − cos
Ta có : 
x x x ko có gioi han khi x → 0
=
'
( sin x ) cos x
1 1
Xet 2day : x n = , x 'n = ⇒ lim x n = lim x 'n = 0khi dó :
2nπ  1 x →∞ x →∞
 2n +  π
 2
 1
f ( x n ) = cos   = cos ( 2nπ ) = 1⇒ lim f ( x n ) = 1
x
 n n →∞
 1
( )
f x ' n = cos 
 n
 π
 = cos  2nπ +  = 0⇒ lim f x ' n = 0
 x'   2 n →∞
( )
{ }
như vậy 2 dãy { x n } , x n có cùng giới hạn là 0 nhưng 2 dãy hàm tương ứng
'

{f ( x ( ) } có 2 giới hạn khác nhau nên xlim

n) , f x n
'  1
cos   không tồn tại
→0  x 
1
x 2.sin
x = lim x  1
Ta có : lim  x.sin  = 100
. =
x →0 sin x x →0sin x  x
 1  1 
 vì : lim x.sin x ≤ lim x = 0⇒ lim  x.sin x  = 0
 x →0 x →0 x →0  

x − sin x  ∞
2/ lim  dang 
x →∞ x + sin x  ∞
( x − sin x ) ' 1− cos x
= ko có gioi han khi x → ∞ nen ko dùng dc qui tac L 'Hopital
( x + sin x ) ' 1+ cos x
sin x
1−
x − sin x x = 1  Vì lim sin x = 0
lim = lim  
x →∞ x + sin x x →∞ 1+ sin x  x →∞ x 
x

48
 ...
*/ Find x, know: x x x
e = 10
We have:
...
xx
⇒ f ( x) = x ( )
f x
Put f ( x ) = x
...
f ( x) xx
e =e ⇒ f ( x ) = ln 10
= 10 ⇒ x ln10= ln 10
⇔ x = ln10ln 10

1 −1
( arcsin x ) ' = ( arccos x ) ' =
1− x 2 1− x 2

( )
'
' 1− x 2

' −  1− x 2 −
'' 1    2 1− x 2 x
( arcsin x ) =  = = =
 2
 1− x  1− x 2 1− x 2 3
( 1− x )22

3  3 '
( ) ( )
'
  1− x 2 2− x.  1− x 2 2
   
( 3) 
( arcsin x ) = 
x  =  
3 3
 1− x 2 2
  ( ) ( 1− x 2 )
3  3 '
( )
1− x 2 2− x.  1− x 2 2
 ( )  (thôi em bó tay rồi)
=  
3
( 1− x 2 )
Làm giúp em mấy bài này:
Tim : ( arcsin x ) ( ) , ( arccos x ) ( ) , ( tgx ) ( ) , ( cot gx ) ( ) , ( arctgx ) ( ) , ( arc cot gx ) ( )
n n n n n n

( sec x ) ( n ) , ( cs ecx ) ( n ) , ( arcsec x ) ( n ) , ( arccsec x ) ( n ) , ( thx ) ( n ) , ( coth x ) ( n )

( n) ( n)
( arg shx ) ( n ) , ( arg chx ) ( n ) , ( sec hx ) ( n ) , ( csc hx ) ( n ) , ( sin m x ) (
, cosm x )
49
 1 1 
1/ Tinh lim  − cot gx  2/ lim
1− ( cos x )
sin x
3/ lim
( 1+ x x ) − 1
x →0x  x  x →0 x3 x →0 sin 2x
1
x
e − ( 1+ x ) tg ( tgx ) − sin ( sin x )
4/ lim 5/ lim
x →0 x x →0 tgx − sin x

50