Professional Documents
Culture Documents
1
Goi α ( 0 ≤ α ≤ π ) là so do bang radian cua goc MON hay cung MN ( ¼ .
)
uuuu
r uuur
Xét tích vô huong : OM.ON = OM.ON.cos α = 1.1.cos α = cos α ( 1)
uuuu
r r r uuur r r
Because : OM = ( cos a, sin a ) = i.cos a + j.sin a ON = ( cos b, sin b ) = i.cos b + j.sin b
r r rr r2 r2
voi i là vector don vi tren truc Ox, j là vector don vi tren truc Oy, i.j = 0, i = j = 1
uuuur uuur r r r r
( )(
⇒ OM.ON = i.cos a + j.sin a i.cos b + j.sin b )
r2 r2 rr
= i cos a cos b + j .sin a sin b + i.j ( cos a sin b + cos bsin a ) = cos a cos b + sin a sin b ( 2 )
2
* Tính chất hàm cosx, sinx
* cos ( − x ) = cos x = cos ( x + k2π ) ,
sin ( π − x ) = sin x = sin ( x + k2π )
cos ( π − x ) = − cos x, sin ( − x ) = − sin x,
tan ( x + kπ ) = tan x, cot ( x + kπ ) = cot x
π π π
cos x + = cos x.cos − sin x.sin = − sin x
2 2 2
π π π
sin x + = sin x.cos + cos x.sin = cos x
2 2 2
π π π
cos x + = − cos π − − x = − cos − x = − sin x
2 2 2
π π π
sin x + = sin π − − x = sin − x = cos x
2 2 2
sin ( π + x ) = sin ( −2π + π + x ) = sin ( x − π ) = − sin ( π − x ) = − sin x
cos ( π + x ) = cos ( −2π + π + x ) = cos ( x − π ) = cos ( π − x ) = − cos x
π π
cos − x = sin x, sin − x = cos x,
2 2
π 1 π 1
tan − x = cot x = , cot − x = tan x =
2 tan x 2 cot x
( )
2 / cos 2a = cos ( a + a ) = cos 2 a − sin 2 a = cos 2 a − 1 − cos 2 a = 2cos 2 a − 1
( )
= 2 1 − sin 2 a − 1 = 1 − 2sin 2 a ⇒ sin 2 a =
1 − cos 2a
2
, cos 2 a =
1 + cos 2a
2
2tga 1 + cos 2a 1 − cos 2a
3 / tg2a = tg ( a + a ) = 4 / cos 2 a = 5 / sin 2 a =
1 − tg 2 a 2 2
3
(
sin3a = sin ( 2a + a ) = sin 2a.cos a + cos 2a.sin a = 2sin a.cos 2 a + 1 − 2sin 2 a .sin a )
( ) ( )
= 2sin a 1 − sin 2 a + 1 − 2sin 2 a .sin a = 3sin a − 4sin3 a ⇒ sin 3 a =
3sin a − sin 3a
4
( )
cos 3a = cos ( 2a + a ) = cos 2a.cos a − sin 2a.sin a = 2cos 2 a − 1 .cos a − 2sin 2 a.cos a
( )
= 2cos3 a − cos a − 2 1 − cos 2 a .cos a = 4cos3 a − 3cos a ⇒ cos3 a =
cos 3a − 3cos a
4
( ) (
= 4sin a.cos a 1 − 2sin 2 a = 1 − 2sin 2 a − 4sin 4 a − 4sin 2 a + 1 )
= −4sin 4 a + 2sin 2 a
( )
2
cos 4a = cos ( 2a + 2a ) = cos 2a.cos 2a − sin 2a.sin 2a = 2cos 2 a − 1 − 4sin 2 a.cos 2 a
( )
= 4cos 4 a − 4 cos 2 a + 1 − 4 1 − cos 2 a cos 2 a = 8cos 4 a − 8cos 2 a + 1
a
3/ Công thức tính sina, cosa theo t = tg
2
a a
2sin .cos
2 2
a a
cos 2 2tg
a a 2 2 = 2t
sin a = 2sin .cos = =
2 2 1 a 1 + t2
1 + tg 2
a 2
cos 2
2
a a
cos 2 − sin 2
2 2
a a
cos 2 1 − tg 2
2a 2a 2 2 1 − t2
cos a = cos − sin = = =
2 2 1 2 a 1 + t2
1 + tg
2a 2
cos
2
2t
sin a 1 + t 2 2t
tga = = =
cos a 1 − t 2 1 − t 2
1 + t2
4
4/ Công thức biến đổi tích thành tổng:
cos ( a − b ) = cos a.cos b + sin a.sin b cos ( a − b ) + cos ( a + b ) = 2cos a.cos b
Ta có : ⇒
(
cos a + b ) = cos a.cos b − sin a.sin b cos ( a − b ) − cos ( a + b ) = 2sin a.sin b
1
cos a.cos b = 2 ( cos ( a − b ) + cos ( a + b ) )
⇒
sin a.sin b = 1 ( cos ( a − b ) − cos ( a + b ) )
2
sin ( a − b ) = sin a.cos b − cos a.sin b sin ( a − b ) + sin ( a + b ) = 2sin a.cos b
⇒
sin ( a + b ) = sin a.cos b + cos a.sin b sin ( a − b ) − sin ( a + b ) = −2cos a.sin b
1 1
⇒ sin a.cos b = ( sin ( a − b ) + sin ( a + b ) ) cos a.sin b = ( sin ( b − a ) + sin ( a + b ) )
2 2
A+B A−B
sin ( a + b ) − sin ( a − b ) = 2 cosa.sin b ⇒ sin A − sin B = 2cos
.sin
2 2
π sin a sin b sin a.cos b + cosa.sin b sin ( a + b )
voi dk A, B ≠ + kπ, ta có : tga + tgb = + = =
2 cosa cos b cosa.cos b cosa.cos b
sin ( a − b )
tga − tgb =
cosa.cos b
5
π π π 2 π
cos a + sin a = cos a + cos − a = 2cos .cos a − = 2. cos a −
2 4 4 2 4
π π 3π 3π π
= 2.sin − a − = 2.sin − a = 2.sin π − − a = 2.sin a +
2 4 4 4 4
π π
vay cos a + sin a = 2 cos a − = 2.sin a +
4 4
π π π π
cos a − sin a = 2 cos −a − = 2 cos a + = 2.sin −a + = − 2.sin a −
4 4 4 4
a
2tg
tga = 2 ⇔ 1 − tg 2 a .tga = 2tg a ⇔ tg 2 a .tga + 2tg a − tga = 0 dat t = tg a
2a 2 2 2 2 2
1 − tg
2
2
2t 1 1
2
⇒ t .tga + 2t − tga = 0 ⇔ t +2
−1 = 0 ⇔ t + − 1 − =0 ( dk : tga ≠ 0 )
tga tga tg 2 a
2
1 tg 2 a + 1 1 tg 2 a + 1 1 tg 2 a + 1
⇔ t + −
= 0 ⇔ t + − t + + =0
tga 2
tg a tga 2
tg a tga tg a
2
a tg 2 a + 1 1 tg 2 a − tga + 1
tg = − =
2 tg 2 a tga tg 2 a
⇔
a
tg = −
tg 2 a + 1 1
− =
(
− tg 2 a + tga + 1 )
2 tg 2 a tga tg 2 a
1/ hàm số y = acrsinx
Hàm số y = sinx không là hàm 1:1 trên toàn miền xác định ( = R). Nhưng nếu chỉ hạn chế trên
π π
đoạn − ≤ x ≤ thì hàm số y = sinx là hàm đơn điệu tăng chặt và có miền giá trị [ −1,1] .
2 2
π π
Khi ấy hàm số y = sinx có hàm ngược trên đoạn − , kí hiệu là:
2 2
π π
y = acrsinx với miền xác định là [–1, 1] (là miền giá trị của y = sinx) và miền giá trị − ,
2 2
(là miền xác định của y = sinx).
π π π π
y = acrinx ⇔ x = sin y − ≤ y ≤ acr sin ( sin x ) = x − ≤ x ≤
2 2 2 2
sin ( acr sin x ) = x ( −1 ≤ x ≤ 1)
6
4π 4π π π
VD1 Tính acr sin sin . Góc không nằm trong đoạn − , nên không sử dụng trực
5 5 2 2
tiếp công thức nêu trên. Ta biến đổi:
4π π π 4π π π
sin = sin π - = sin Vay acr sin sin = acr sin sin = . Vậy:
5 5 5 5 5 5
Tính cos ( acrsin0,6 )
Dat ϕ = acr sin 0, 6 ⇒ sin ϕ = sin ( acr sin 0,6 ) = 0,6 ⇒ cos ϕ = cos ( acr sin 0,6 )
2
= 1 − s in 2 ϕ = 1 − ( 0, 6 ) = 0,8
2/ Hàm số y = arccosx:
miền xác định: −1 ≤ x ≤ 1 và miền giá trị: 0 ≤ y ≤ π
y = acrcosx ⇔ x = cos y ( 0 ≤ y ≤ π ) acrcos ( cos x ) = x ( 0 ≤ x ≤ π)
y = cos ( arccos x ) = x ( −1 ≤ x ≤ 1)
Từ tính chất bù của sin và cos ta có:
π
Cho x + y = ⇒ sin x = cos y = z, x = arcsin ( sin x ) , y = arccos ( cos y )
2
π π π
⇒ arcsin ( sin x ) + arccos ( cos y ) = ⇒ arcsin z + arccos z = ⇒ arcsin x + arccos x =
2 2 2
3/ hàm số y = arctanx
π π
miền xác định: −∞ < x < ∞ và miền giá trị: − < y <
2 2
π π π π
y = arctan x ⇔ x = tan y − < y < arctan ( tgx ) = x − ≤ x ≤
2 2 2 2
y = tg ( arctan x ) = x ( −∞ ≤ x ≤ ∞ )
π π
arctan ( +∞ ) = , arctan ( −∞ ) = −
2 2
4/ hàm số y = arccotgx:
miền xác định: −∞ < x < ∞ và miền giá trị: 0 < y < π
π
Cho x + y = ⇒ tan x = cot y = z, x = arctan ( tan x ) , y = arc cot ( cot y )
2
π π π
⇒ arctan ( tan x ) + arc cot ( cot y ) = ⇒ arctan z + arc cot z = ⇒ arctan x + arc cot x =
2 2 2
π
arctgx + arc cot x =
2
7
1
5/ hàm số y = secx =
cos x
1 1
có hàm nguoc : y = acr sec x = arc = arccos x ≥ 1
cos x x
1 1 1 1
y = arc ⇒x = y = arccos ⇒ = cos y
cos x cos y x x
1
6/ hàm số y = c sec x =
sin x
1 1
có hàm nguoc : y = acrcsecx = arc = arcsin x ≥ 1
sin x x
1 1 1 1
y = arc ⇒ x = y = arcsin ⇒ = sin y
sin x sin y x x
8
e y − e− y e2y − 1
y = arcshx ⇔ x = shy = = ⇔ e2y − 2xe y − 1 = 0
2 y
2e
2x ± 4x 2 + 4
⇒e = y
= x + x 2 + 1 x − x 2 + 1 < 0 ( loai )
2
⇒ y = arcshx = ln x + x 2 + 1 ch −1x = ln x + x 2 − 1 ( x ≥ 1)
shy e y − e− y e2y − 1
y = arctan hx ⇔ x = tanh y = = = ⇔ e2y ( x − 1) = − ( x + 1)
chy e y + e− y e 2y
+1
1+ x 1 1+ x
⇔ e2y = ⇔ y = ln ( −1 < x < 1)
1− x 2 1− x
1 1+ x
⇒ tanh −1 x = ln ( −1 < x < 1)
2 1− x
Đạo hàm và nguyên hàm của hàm lẻ là hàm chẵn, Đạo hàm và nguyên hàm của hàm chẵn là
hàm lẻ:
'
Cho f ( x ) là hàm chan : f ( − x ) = f ( x ) ⇒ f 'x ( x ) = f 'x ( − x ) . ( − x ) x = −f ' ( x )
F ( x ) = ∫ f ( x ) .dx = ∫ f ( − x ) .dx = − ∫ f ( − x ) .d ( − x ) = −F ( − x )
'
Cho f ( x ) là hàm le : f ( − x ) = −f ( x ) ⇒ f 'x ( x ) = −f 'x ( − x ) . ( − x ) x = f ' ( x )
F ( x ) = ∫ f ( x ) .dx = − ∫ f ( − x ) .dx = ∫ f ( − x ) .d ( − x ) = F ( − x )
' 1
⇒ ( arctan x ) = là hàm chan ⇒ arctan x là hàm le, arctan x = − arctan ( − x )
1 + x2
1
( arcsin x ) ' = là hàm chan ⇒ arcsin x là hàm le, arcsin x = − arcsin ( − x )
2
1− x
−1
( arccos x ) ' = là hàm chan ⇒ arccos x là hàm le, arccos x = − arccos ( − x )
2
1− x
−1
( arc cot x ) ' = 2 là hàm chan ⇒ arc cot x là hàm le, arc cot x = − arc cot ( − x )
x +1
9
* z = tan ( arcsin x )
* y = arcsin x ⇒ x = sin y, z = tan y ⇒ y = arctan z ⇒ x = sin ( arctan z )
sin ( arcsin x ) x x
z = tan ( arcsin x ) = = =
cos ( arcsin x ) 1 − sin 2 ( arcsin x ) 1 − x2
z2
z=
x
1− x 2
( ) (
⇒ z2 1 − x 2 = x 2 ⇒ x 2 1 + z2 = z2 ⇒ x 2 = ) 1 + z2
z z π
⇒ x = sin ( arctan z ) = = khi 0 ≤ arctan z <
1 + z2 1 + z2 2
−z π
x = sin ( arctan z ) = khi − < arctan z < 0
1 + z2 2
π π
The function y = arctan z has range: − < y <
2 2
1 − x2
* y = tan ( arccos x ) =
x
sin ( arccos x ) 1 − cos 2 ( arccos x ) 1 − x2
* y = tan ( arccos x ) = = =
cos ( arccos x ) x x
1 − x2
y=
x
( )
⇒ y2 .x 2 = 1 − x 2 ⇒ x 2 y 2 + 1 = 1 ⇒ x 2 =
1
(
1 + y2
)
1 1
⇒ x = cos ( arctan y ) = =
1 + y2 1 + y2
π π
because hàm so z = arctan y có mien giá tri : − < y < , trong mien do cos z > 0
2 2
10
1 − x2
* y = cot ( arcsin x ) =
x
cos ( arcsin x ) 1 − sin 2 ( arcsin x ) 1 − x2
* y = cot ( arcsin x ) = = =
sin ( arcsin x ) x x
1
y = cot ( arcsin x ) = = tan ( arccos x )
tan ( arcsin x )
1 − x2
y=
x
( ) (
⇒ y2 .x 2 = 1 − x 2 ⇒ x 2 y 2 + 1 = 1 ⇒ x 2 =
1
1 + y2
)
1 1
⇒ x = sin ( arc cot y ) = cos ( arctan y ) = =
1 + y2 1 + y2
because z = arc cot y có mien giá tri 0 < z < π, trong mien này sin z > 0
x
* y = cot ( arccos x ) =
1 − x2
cos ( arccos x ) x x
* y = cot ( arccos x ) = = =
sin ( arccos x ) 1 − cos 2 ( arccos x ) 1 − x2
1
y = cot ( arccos x ) = = tan ( arcsin x )
tan ( arccos x )
y2
y=
x
1− x 2
( ) (
⇒ y2 1 − x 2 = x 2 ⇒ x 2 1 + y2 = y2 ⇒ x 2 = ) 1+ y 2
y y π
⇒ x = cos ( arc cot y ) = sin ( arctan y ) = = khi 0 < arc cot y ≤
1 + y2 1 + y2 2
−y π
x = cos ( arc cot y ) = khi < arc cot y < π
1 + y2 2
π π
because z = arc cot y có mien giá tri 0 < z < π, z = arc cot y = ⇒ y = cot z = cot = 0
2 2
11
x 1 x
sin ( 2arctan x ) = 2sin ( arctan x ) .cos ( arctan x ) = . =
1 + x2 1 + x2 1 + x2
2
1 −x 2
cos ( 2 arctan x ) = 2 cos2 ( arctan x ) − 1 = −1 =
2 1 + x2
1+ x
sin ( arccos x ) = 1 − cos2 ( arccos x ) = 1 − x 2
= 2x 1 − sin 2 ( arcsin x ) = 2x 1 − x 2
sin ( 2arccos x ) = 2sin ( arccos x ) .cos ( arccos x )
= 2x 1 − cos 2 ( arccos x ) = 2x 1 − x 2
(
cos ( 2 arcsin x ) = 2 cos2 ( arcsin x ) − 1 = 2 1 − sin 2 ( arcsin x ) − 1 )
= 1 − 2sin 2 ( arcsin x ) = 1 − 2x 2
cos ( 2 arccos x ) = 2 cos 2 ( arccos x ) − 1 = 2x 2 − 1
( )
* x = arc sin 2 y
( )
y = sin 2 x, dat x = arc sin 2 y là hàm nguoc cua y = sin 2 x
1 − cos 2x
y = sin 2 x = ⇒ 1 − cos 2x = 2y
2
arccos ( 1 − 2y )
⇔ cos 2x = 1 − 2y ⇒ x =
2
= arc sin 2 y( )
arccos ( 2y − 1)
y = cos 2 x =
1 + cos 2x
2
⇒ cos 2x = 2y − 1 ⇒ x =
2
= arc cos 2 y ( )
1 x x
* tan .arctan =
2 a a + a2 + x2
12
1 x 1 x 1 x
sin .arctan 2sin .arctan .cos .arctan
1 x 2 a 2 a 2 a
* tan .arctan = =
2 a 1 x 1 x
cos .arctan 2cos 2 .arctan − 1 + 1
2 a 2 a
x x
sin arctan 2 2
a a + x x
= = =
x a
cos arctan + 1 + 1 a + a2 + x2
a a2 + x2
x x/a x x 1 a
sin arctan = = , cos arctan = =
a
1 + ( x/a )
2
a2 + x2 a
1 + ( x/a )
2
a2 + x2
π π
y = arctan ( cot x ) = arctan tan − x = − x
2 2
π π
arc cot ( tan x ) = arc cot cot − x = − x
2 2
Logarit Fuction
m = ln a ⇒ a = em , n = ln b ⇒ b = en , p = ln ( a.b ) ⇒ a.b = ep = em + n
a
⇒ ln a + ln b = ln ( a.b ) , ln a − ln b = ln
b
1 x π
tan .arctan + tan
1 x π 2 a 4
* tan .arctan + =
2 a 4 1 x π
1 − tan .arctan .tan
2 a 4
x
1+
a + a 2
+ x 2 a + x + a2 + x2 2x
= = =1+
x
1− a − x + a2 + x2 a − x + a2 + x2
a + a2 + x2
' '
' 1 x π 2x
y = tan .arctan + = 1 +
2 a 4 a − x + a 2 + x 2
13
'
2 a − x + a 2 + x 2 − 2x. a − x + a 2 + x 2
=
2
a − x + a2 + x2
x
2 a − x + a 2 + x 2 − 2x. −1 +
2 2
a +x
=
2
a − x + a2 + x2
=
( )
2a. a 2 + x 2 + 2 a 2 + x 2 − 2x 2
=
2a. a 2 + x 2 + 2a 2
2 2
2 2 2 2 2 2 2 2
a + x . a − x + a + x a + x . a − x + a + x
2a. a 2 + x 2 + 2a 2
2
2 2 2 2
a + x . a − x + a + x
' y'
( ln y ) = =
y a + x + a2 + x2
a − x + a2 + x2
2a. a 2 + x 2 + a
a − x + a2 + x2
= .
2 2 2
a 2 + x 2 . a − x + a 2 + x 2 a + x + a + x
2a. a 2 + x 2 + a
=
a 2 + x 2 . a − x + a 2 + x 2 2 2
a + x + a + x
2a. a 2 + x 2 + a
=
2
2
2
a + x . a + a + x − x 2
2 2
2a. a 2 + x 2 + a
1
=
a 2 + x 2 . 2a 2 + x 2 + 2a. a 2 + x 2 − x 2 a2 + x2
14
2(sin 6 x + cos6 x) − sin x cos x
Solve the equation =0
2 − 2sin x
2(sin 6 x + cos6 x) − sin x cos x 2 π
= 0Đk : 2 − x
2sin ⇔
sin x ≠ ⇔
x ≠ k2
+ π
2 − 2sin x 2 4
( )
pt ⇔ 2 sin 6 x + cos6 x − sin x cos x = 0
( ) (
)
3
⇔ 2 sin 2 x + cos 2 x − 3.sin 2 x.cos 2 x sin 2 x + cos 2 x − sin x cos x = 0
3 1
⇔ 2 1 − sin 2 2x − sin 2x = 0 ⇔ 3sin 2 2x + sin 2x − 4 = 0
4 2
sin 2x = 1
⇔ 4
sin 2x = − < −1 ( loai )
3
π π π
⇔ sin 2x = 1 = sin ⇔ 2x = + k2π ⇔ x = + kπ
2 2 4
π
( so sánh dk xac dinh ) ⇒ x = + ( 2m + 1) π
4
2
x x
* sin + cos + 3 cos x = 2 ⇔ 1 + sin x + 3 cos x = 2
2 2
π
⇔ sin x + 3 cos x = 1 ⇔ 2 cos x − = 1
6
x kπ
* cot x + sin x 1 + tan x tan = 4Đk : sin 2x 0≠ ⇔ sin 2x sin≠ k( π ) ⇔ x ≠
2 2
x x x
sin x sin cos x cos + sin x sin
pt ⇔ cot x + sin x 1 + 2 = 4 ⇔ cot x + sin x 2 2 =4
cos x cos x x
cos x cos
2 2
15
x
cos x −
2 cos x sin x
⇔ cot x + sin x = 4 ⇔ cot x + tan x = 4 ⇔ + =4
x sin x cos x
cos x cos
2
cos 2 x + sin 2 x 1 1 π
⇔ =4⇔ = 4 ⇔ sin 2x = ⇔ sin 2x = sin
sin x cos x sin x cos x 2 6
π π
⇔ 2x = + k2π ⇔ x = + kπ
6 12
( ) ( )
* 1 + sin 2 x cos x + 1 + cos 2 x sin x = 1 + sin 2x
2
⇔ cos x + sin 2 x cos x + sin x + cos 2 x sin x = ( sin x + cos x )
2
⇔ ( sin x + cos x ) + sin x cos x ( sin x + cos x ) − ( sin x + cos x ) = 0
π
(
t = sin x + cos x = 2 cos x − − 2 ≤ t ≤ 2
4
)
2 t2 −1
t = 1 + 2sin x cos x ⇒ sin x cos x =
2
π
2 2 cos x − = 0
t −1 1 1 t = 0 4
pt ⇔ t + t − t2 = 0 ⇔ t t2 − t + = 0 ⇔ ⇔
2 2 2 t = 1 π
2 cos x − = 1
4
16
2
* 2 ( sin 2x ) + sin 7x − 1 = sin x ⇔ 1 − 2 cos 4x + sin 7x − sin x − 1 = 0
cos 4x = 0
⇔ −2cos 4x + 2 cos 4x sin 3x = 0 ⇔ 2 cos 4x ( sin 3x − 1) = 0 ⇔
sin 3x = 1
2 2
1 3 1 81
* sin 3 x + + cos x + = cos 2 8x
sin 3 x cos3 x 4
3 64 81
⇔ 1 − sin 2 2x 1 + + 4 = cos 2 8x
4 sin 6 2x 4
3 1 64 81 81
1 − sin 2 2x ≥ ;1 + ≥ 65 ⇒ VT ≥ , VP ≤
4 4 sin 6 2x 4 4
17