1

HNG NH NAM B
(T GC NHN PHONG THU PHNG NG)

TS. Trn Long Khoa Vn ha hc

H.KHXH&NV, HQG. TP. HCM
Bi ng Bn tin i hc Quc gia Tp.HCM, s Xun 2012

Trong phong thu phng ng, khi dng la bn nh phng v nh , ngi ta da vo trc trc - sau ca ngi nh. Pha ngi nh quay mt ra gi l hng, pha ngi nh da lng vo gi l ta. Khi dng nh, ngi ta rt coi trng hng. T xa xa, ngi Vit Nam c cu: Ly v n b lm nh xem hng hoc Ly v n b, lm nh hng Nam. Khi tm hiu v cch lm nh ca c dn Nam B, nhiu nh nghin cu cho rng lm nh hng Nam khng cn l nguyn tc c u tin vng ny, thay vo l lm nh quay ra ng b v ng thy. y s tin li trong giao thng chi phi hng nh hn l s tun th mt quan nim phong thy no . Tt nhin khng th loi tr mt s nh c xy ct theo nhng nguyn tc phong thy (Nguyn Qui, Phan Vn Dp, 1999: 250-251). C kin cho rng s d di trong vic chn hng nh l do con ngi y c u c thc t hn, khng bo th v qu c chp trong vic xy dng nh, chn hng nh, min sao tin li cho cuc sng l c. Nh vy, Nam B, quan nim lm nh hng Nam tuy vn cn c bo lu nhng b ln t bi nhng yu t t nhin khc thuc v A ch khng phi thuc v THIN; l ng b v ng thy. Tuy nhin, nu ni rng, s thay i trong thi ng x vi t nhin ca c dn ni y xut pht t tnh thit thc ca ngi Nam B th cha hn; bi l khi hng nh tr ra ng giao thng tuy c thun tin cho cuc sng nhng nu thin nhin khng cho php th gia s tin li v sc kho, chc chn ch nh s chn sc kho. Vy yu t t nhin thuc v THIN u i c dn ni y nh th no khi t hng nh, h khng phi lo v mt sc kho, ct sao t tin li l c. Trc ht, hy tm hiu nguyn tc lm nh hng Nam trong vn ho c tr ngi Vit Nam. Do sng v tr a l phi chu s tc ng ca khi kh lnh Xi b ri t pha Bc trn xung v hin tng fn (do khi kh lnh n Dng di chuyn to ra) t pha Ty Nam thi qua nn c dn min Bc v min Trung lun coi trng hng nh. L phn h nht so vi pha sau v hai bn, mt trc ca ngi nh ct phi trnh kh lnh v c kh nng lun vo bo v sc kho ch nhn. Kinh nghim ct nh quay mt v pha Nam hoc ng Nam khng phi nhm trnh s tn ph ca t nhin i vi ngi nh m trc ht l trnh s xm hi ca t nhin i sc kho ca con ngi. Bi l, theo quan nim ca ngi Vit Nam th ngi lm ra

ca ch khmg phi ca lm ra ngi. Do nhn thc ny m mi m au bnh tt ngi ta cho ti hng nh (hoc hng nh) sai lch: Mt tot l ti hng nh, C lng mt tot phi mnh em u?

Hnh 1: Hng tc ng ca hai khi kh lnh Xi b ri v n dng n Vit Nam

T bi cnh t nhin ny, c dn Nam lp ra m hnh Ng Hnh tng ng vi cc phng v ca khu vc ng . Trong Ng Hnh, phng Bc c xp vo hnh Thu v l ni khi pht kh lnh, hot ng mnh vo ma ng, sc tri en. Phng Nam c xp vo hnh Ho v l ni khi pht kh nng, hot ng mnh vo ma h, sc tri . Hng ng c xp vo hnh Mc v l ni xut pht gi mt v kh m gip cy c ti tt, hot ng mnh vo ma xun, sc tri xanh. Phng Ty c xp vo hnh Kim v l ni xut pht kh kh ro, hot ng mnh vo ma thu, sc tri trng. Trung tm c xp vo hnh Th v ph sa tch t, mu vng tr thnh mu tiu biu. y l nhng yu t thng gp trong thut phong thu phng ng.

Hnh 2: Nhn thc Ng Hnh trong khu vc ng

Trong thc t, Vit Nam, gi Nam, gi ng v gi ng Nam li i qua vng bin ng nn lun c iu ho, khng cn mang ci nng gay gt ca vng nhit i. V vy nh quay v cc hng ny khng gy hi cho sc kho con ngi. Sut hng chc th k, c vua cha v dn chng Vit Nam ni ring v khu vc ng ni chung u coi hng Nam (hoc hng ng) l hng tt ca ni c ng. Ct nh hng Nam hoc hng ng tr thnh nguyn tc ca phong thu ng l do vy. Cng theo thut phong thu ng, th t hi Ng Hnh li l ni pht vng. V vy, cc v vua lun c gng d tm th t hi Ng Hnh nh . M hnh ca phong thu ng da trn Ng Hnh, xt theo phng v t hu, tin hu gm: t Thanh Long, hu Bch H, tin n, hu chm, minh ng hi t. Theo m hnh ny, tin n nm v phng Nam. V bn cht, nu mt cng trnh kin trc trong khu vc ng nu hi cc yu t ny s t c s cn bng m dng. Theo cch nhn hin i, l cc tiu ch cn v to nn mt mi trng sinh thi.

Hnh 3: Th t hi Ng Hnh

Hnh 4 M hnh phong thu theo Ng Hnh

Qua nhng iu trnh by, tuy m hnh phong thu theo Ng Hnh trng k b v cch lun gii c phn phc tp, t nhiu mang tnh giai cp nhng bn cht ca n vn khng nm ngoi cch ng x ca con ngi vi mi trng t nhin trong khu vc ng . Tr li vn cc yu t t nhin thuc v THIN u i c dn Nam B, chng ta cn c ci nhn tng qut v kh hu vng ny. Vi tnh cht hai ma ma v kh kh r rt, kh hu Nam B din bin nh sau:

Hnh 5: Kh hu Nam B

So vi kh hu Bc B v Trung B, kh hu Nam b c nhiu thun li. Th nht, Nam B khng chu nh hng trc tip ca gi ma ng Bc v cc li cao p lnh lo pha Bc trn xung. Khng kh lnh b cc h thng ni vt ngang min Trung chn li nn khi xung ti Nam B th yu hn. Kt qu l ci kh lnh ui hi theo nhng cn gi ma t phng Bc trn xung lm cho ma kh ca phng Nam nng nng tr nn mt m v d chu. Th hai, khi kh lnh n Dng khng s nn khng trn mnh nh khi kh lnh Xi b ri. Nam B li nm kinh tng i xa tm ca khi kh lnh n Dng (104045 - 1080) nn t chu tc ng trc tip ca kh lnh. Mt khc, do nm trong v ca vng nhit i (8027B - 10025B) nn phn ln kh lnh b v hiu ho khi tung tc vng ny. H qu l, gi ma Ty Nam thi vo Nam B khng mnh, khng lnh v khng to nhiu lc xoy. Ma Nam B khng vt v v khng dai dng. Nhng yu t ny lm cho thi tit Nam B n ho d chu, nh ngi dn ni y d lm n sinh sng. Th ba, Nam B c ma gi Chng. Tuy c gy kh chu i cht i vi c dn vng duyn hi nhng l gi ng Nam nn khng nh hng ln sc kho ngi dn Nam B ni chung. Th t, trong khi c dn min ngoi xy nh bn b sng, b sui tn dng tc ng kp ca gi v hi nc ch yu vo ma nng nng (ma h) th c dn ni y tn dng tc ng kp ca gi v hi nc trong mi trng mt m quanh nm.

Theo nhng phn tch trn, cc yu t t nhin thuc v THIN Nam B cho php c dn ni y quay hng nh theo nhiu phng v khc nhau m khng s b thin nhin lm hi n sc kho. iu kin thun li ca cc yu t t nhin thuc v THIN cng gip cho c dn Nam B khai thc tt nhng u th thuc v A. Nam B, hng nh khng ch quay ra cc trc l giao thng ng thu v ng b m cn c th quay ra m bin, pha ng rung, pha rng (vng U Minh), pha ni (vng Tht Sn) Pha mt tin ca ngi nh cng khng nht thit phi c tm bnh phong che chn gi. iu ny c l do v phong thu. Trong ci a th gi n khng mnh th khi nim Tin n d b b qun. V, khi sng rch chng cht hi t bao nhiu l gi, nh sng, hi nc th khi nim Minh ng hi t cng chng cn c ch trong t duy ca phong thu phng Nam. C l do th nn cch ni biu tng v mt vng t da theo phong thu truyn thng kiu nh ni Nng sng T (Thng Long-H Ni), sng Lam ni Quyt (Vinh), sng Hng ni Ng (Hu), ni n sng Tr (Qung Ngi), ni Nhn sng (Ph Yn) khng xut hin Nam B d ni y khng thiu cnh sng ni hu tnh. Xt trong th Tam Ti, c dn Nam B khng phi vt v i mt vi nhng tc hi ca THIN v A nh c dn sng Bc B v Trung B. iu kin t nhin gip con ngi Nam B d ho nhp vo t nhin v t nhin cng d ho nhp vo con ngi. iu ny gi cho chng ta nh ti tng ca Bacon: mun lm ch thin nhin th phi thun theo quy lut ca n. V cng khng phi ngc nhin khi c ai cho rng, lc ban s li sng tri theo dng nc ca nhng c dn khn hoang ni y rt gn vi quan nim sng thun theo t nhinca Lo Trang ngy trc. Ni n hng nh Nam B m khng cp n hin nh l mt thiu st ln. Hin l ch thch nht trong ngi nh, v lm hin th bao gi cng thong mt, quay ra hng gi, vng n cnh p. (Nguyn Huy Cn 2004: 25). Nam B hng hin trc nh cn c gi l hng ba. Hng ba khng cn phi kin c vng chi, tc khng c biu hin thi i ph mnh m, quyt lit vi t nhin. Hng ba min sao trnh c ma tt khi ma ma v lm gim bt ci nng nng khi ma kh. y, ch nh c th cng nhng ngi thn thch tn hng khng kh mt lnh trong nhng ngy nng v c ngy ma. Hng ba l ch giao kh gia bn trong v bn ngoi, cng l ni ngi Nam B m lng mnh vi b con li xm, ni rng ra l vi cng ng bt c thi gian no trong nm. Hin nh hin nhin tr thnh mt trong nhng nhn t hnh thnh tnh cch bao dung, phng khong, ci m ca ngi Nam B. Tm li, khi xt hng nh Nam B theo gc nhn phong thu th trc ht phi tha nhn rng phong thu ca vng ny l rt c th. l th phong thu t ti s hi ho mt cch t nhin, hi ho n mc khng phi quan tm nhiu n n na. C l do th m ngi Nam B hiu v gn b vi thin nhin bng s cm nhn hn l bng s suy xt l tnh. Nu ng nh vy th y l iu cn tnh n khi nghin cu tnh cch Nam B./.

TI LIU THAM KHO 1. L Vn Qun Chu dch v tr quan. NXB. Gio dc, H.1995. 2. Ng Nguyn Phi Phong thu v phong thu Vit Nam. Nxb. Vn ho Thng tin, H. 2002. 3. Nguyn Qui, Phan Vn Dp ng Thp Mi nghin cu pht trin. NXB. Khoa hc X hi, H. 1999. 4. Nguyn Huy Cn Kin trc v mi sinh. NXB. Xy dng, H. 2004.