You are on page 1of 92

LI CAM OAN

Sau mt thi gian hc tp va nghin cu an, ti xin cam oan an tt nghip


ca ti khng hoan toan ging voi bt c an nao hay la cng trinh nghin cu
nao truoc y.
Sinh vin thuc hin
Nguyn Duong Nht Huy
1
2
Li cm n
Ti xin chn thanh cam on giao vin huong dn thac s Pham Vinh
Minh tn tinh huong dn, giup ti trong qua trinh thuc hin an nay.
Ti xin chn thanh cam on cac thy, c khoa Cng ngh thng tin va
Din tu Vin thng ca trung Dai Hc Bach Khoa Dai Hc Da Nng, cung
nhu cac thy c giao truc tip giang day va trang bi cho ti nhung kin thc co
ban ti co th hoan thanh an.
Xin chn thanh cam on cac ban ng vin va ong gop y kin xy
dung chuong trinh.
Trong qua trinh thuc hin an khng tranh khoi thiu sot, vi vy rt
mong nhn uoc su gop y ca cac thy, c giao va cac ban.
Da Nng, ngay 10 thang 05 nm 2005
Sinh vin thuc hin
Nguyn Duong Nht Huy
MC LC
3
CC K HIU, CC CH VIT TT
CBC : Cipher block chaining
CFB : Cipher Ieed back
CPT : Yu-Yuan Chen, Hsiang KangPan and Yu-Chee Tseng
DES : Data Encryption Standard
IP : Initial Permutation
IP(-1) : Inverse Initial Permutation
GCD : Greastest Coommn Divion
LUC : Edouard Lucas
LSB : Least signiIicant bit
MIT : Massachusetts Institute Technology
NIST : National Institute oI Standards and Technology
NSA : National Security Agency
PC-1 : Permuted Choice 1
PC-2 : Permuted Choice 2
RSA : Ron Rivest, Adi Shamir and Len Adleman
WL : M.Y.Wu and J.H.Lee
4
M U
!" L# $% c&'n () *+i
Ngay nay cung voi su phat trin manh m ca khoa hc Cng ngh thng tin,
Internet tro thanh mt nhu cu, phuong tin khng th thiu i voi mi ngui.
Voi luong thng tin uoc truyn qua mang ngay cang nhiu thi nguy co du liu bi
truy cp trai phep cung tng ln, vi vy vn an toan va bao mt tin tc cho du
liu truyn trn mang la rt cn thit.
D am bao an toan va bi mt cho mt thng ip truyn i, thi gian gn
y xut hin mt cach tip cn moi truyn cac thng tin bi mt, o la giu
cac thng tin quan trng trong nhung bc anh mau thng thung. Nhin b ngoai cac
bc anh co cha thng tin cung khng co gi khac voi cac bc anh khac nn han ch
uoc tm kim soat ca i phuong, mt khac du cac bc anh o bi phat hin ra la
co cha thng tin trong o thi voi cac khoa co bao mt cao thi vic tim kim
uoc ni dung ca thng tin cung rt kho co th thuc hin uoc.
Xet theo khia canh tng quat thi giu thng tin cung la mt h m mt nhm
am bao tinh an toan ca thng tin, nhung phuong phap nay uu im la giam uoc
kha nng phat hin su tn tai ca thng tin trong cac ngun mang. Khng ging nhu
m hoa thng tin la chng su truy cp va sua chua mt cach trai phep thng tin,
muc tiu ca giu thng tin la lam thng tin trn ln cac im anh. Diu nay s anh
lua su phat hin ca cac tin tc, do o s lam giam kha nng bi gii m.
Voi nhung thng tin trn ti chn tai ' T,m &i)- c.c /0 *&-1* 2i3- *in
*4%n2 n& lam an tt nghip.
5" M6c (7c& 8+ 2i9i &:n n2&i;n c<-
5"!" M6c (7c& n2&i;n c<-
Nghin cu cac k thut mt m, cac k thut giu tin trong anh mau anh
gia va so sanh cac k thut giu tin trong anh mau. Trn co so o, xy dung chuong
trinh giu tin trong anh bao mt thng tin.
5
5"5" =i9i &:n n2&i;n c<-
Bao mt thng tin la mt vn rng lon. D an nay chi gioi thiu nhung
vn lin quan n cac k thut giu tin trong anh mau lam co so xy dung
chuong trinh thuc hin k thut giu tin trong anh.
>" C.c n&i?m 86 n2&i;n c<-
Nghin cu cac h thng m hoa co ban.
Nghin cu cac k thut giu tin trong anh mau.
Danh gia va so sanh cac k thut giu tin trong anh mau.
@" A&Bn2 C&.C n2&i;n c<-
D an uoc thuc hin dua trn phuong phap nghin cu ly lun. Tim hiu,
phn tich cac h thng bao mt, h thng m hoa thng tin va cac k thut giu tin
trong anh mau. Tu o xy dung chuong trinh thuc hin k thut giu tin trong anh
mau.
D" C3- *4Ec cFG (H .n
D hoan thanh nhim vu ra, an uoc chia thanh nm chuong, mi
chuong tim hiu mt phn khac nhau v giu tin trong anh.
Chuong 1 K thut mt m: tim hiu v cac h thng m hoa i xng va
khng i xng.
Chuong 2 Tng quan v giu thng tin trong anh: tim hiu v cu truc Iile
anh BMP, cac kiu nen trong Iile anh BMP va cac k thut giu tin trong anh.
Chuong 3 Cac k thut giu tin trong anh: tim hiu cac thut toan giu tin
trong anh.
Chuong 4 Danh gia va so sanh cac k thut giu tin trong anh: gioi thiu
cac tiu chun anh gia tu o anh gia va so sanh cac k thut giu tin nu
trong chuong 3.
Chuong 5 Chuong trinh thuc hin: thuc hin giu tin trong anh bng thut
toan giu tin trong anh voi ma trn khoa K.

6
CHIJN= ! K KL THUMT MMT MN
!"! =i9i *&i?- c&Bn2
Chuong 1 gm hai phn chinh la gioi thiu nhung khai nim co ban v mt
m va cac h thng m hoa gm m hoa i xng va m hoa khng i xng, ma
tiu biu cho hai kiu m hoa nay la m hoa DES va m hoa RSA.
Cu truc chuong gm:
1.1 Gioi thiu chuong.
1.2 Khai nim co ban v mt m.
1.2.1 K thut mt m.
1.2.2 H thng mt m.
1.3 Cac h thng m hoa co ban.
1.3.1 Cac h thng m hoa i xng.
1.3.2 Cac h thng m hoa khng i xng.
1.4 Kt lun chuong.
!"5 K&.i ni?m c On 8) m1* mP
!"5"! K0 *&-1* m1* mP
K thut mt m la k thut lam bin i hoc m hoa tin tc, bin i
nhung tin tc co mt thanh nhung vn tu co m hn loan, lam cho bn tin tc kho
long ma c hiu uoc, tu o s at uoc hai muc ich: lam cho bn tin tc khng
bit lam th nao giai m va lam cho tin tc khng th giai tin tc voi chui mt
m hn loan nhu th.
Tin tc uoc m hoa gi la vn ban r, mt m co th em vn ban r bin
i thanh mt loai khac, gi la vn ban mt. Su bin i vn ban r thanh vn ban
mt gi la m hoa bao mt. Qua trinh ngui thu nhn hop phap khi phuc tu vn
ban mt tro thanh vn ban r uoc gi la qua trinh giai m. T hop quy tc uoc
dung giai m i voi vn ban uoc gi la phep tinh tng cung bao mt.
!"5"5 H? *&Qn2 m1* mP
So khi ca h thng tin tc mt m thng thung nhu hinh 1.1

H thng thng tin mt m gm nhung b phn sau y hop thanh:


- Khng gian tin tc vn ban r M.
- Khng gian tin tc vn ban mt E.
- Khng gian khoa mt m K
1
va K
2
.
- Bin i tng cung bao mt E
k1
: M E trong o k
1
K
1
.
- Bin i giai mt D
k2
: EM trong do k
2
K
2
.
Gi chung (M,E,K
1
,K
2
,E
k1
,D
k2
) la h thng mt m.
Di voi tin tc vn ban r inh truoc m, khoa mt m k
1
K
1
, bin i tng
cung bao mt bin vn ban r thanh vn ban mt c:
c I(m
1
,k
1
) E
k1
(m) m M, k
2
K
2
.
Ngui thu hop phap, dung khoa giai m k
2
bit tin hanh giai m khi
phuc tin tc ca vn ban r.
M D
k2
(c) m M, k
2
K
2
Con tin tc thi loi dung ham s bin i h chn, tin hanh i voi vn ban
mt c ly uoc.
mh(c), m M, k
2


K
2
.

K xm nhp
phi phap
Ngui phn tich
mt m nghe trm
Dung tin hiu ni vao m
c
m m
Ngui thu
nhn
Ngun
tin M
B tng cung
bao mt
B giai m
Ngun khoa
m K
1
Ngun khoa
m K
2
c
Dung tin hiu
khoa m
K
1
K
2
H,n& !"! K MR &,n& &? *&Qn2 *&Rn2 *in m1* mP
Noi chung m m. Nu m m, thi tin tc giai dich thanh cng .
Hin nay ngui ta thit k ra nhiu loai h thng mt m. Nu ly khoa mt
m lam tiu chun, co th phn khoa mt m ra thanh mt m i xng (con gi la
mt m khoa on hoc mt m khoa ring) va mt m khng i xng (con gi la
mt m khoa i hoc mt m khoa cng).
Trong th ch khoa on, khoa mt m m hoa bao mt ging voi khoa giai
m (tc la K
1
K
2
), luc nay khoa mt m k phai i qua ung tin hiu khoa mt m
tu phia ngui m hoa vn ban truyn cho phia ngui thu.
th ch khoa i, khoa m hoa va giai m la khac nhau, luc nay khng cn
co ung tin hiu an toan truyn ua khoa mt m, chi cn b phat sinh khoa m
tai ch tao ra khoa giai m k
2
K
2
.
!"> C.c &? *&Qn2 mP &SG c On
!">"! C.c &? *&Qn2 mP &SG (Qi T<n2
!">"!"! =i9i *&i?- &? *&Qn2 mP &SG (Qi T<n2
Cac h thng m hoa dung khoa i xng uoc su dung trong thuong mai
in tu tu nhung nm 0, c im co ban la no su dung mt khoa duy nht thuc
hin cho ca m hoa va giai m (hinh 1.3).
D thuc hin bao mt theo co ch nay ca hai h thng nhn va gui phai bit
mt gia tri du liu su dung lam khoa, khoa nay uoc giu bi mt khng mt ai

Thng ip
Thng tin
Bn tham du
Co cu bin
i bao mt
Bn tham du
Co cu bin
i bao mt
Thng ip
Thng tin
Knh thng tin
Trung gian an toan
Trusted third party
H,n& !"5 K MR &,n& mP &SG
bit ngoai tru hai bn trao i du liu cho nhau va nhu vy chi hai bn moi co kha
nng giai m thng ip.
Mt h thng m hoa i xng tt, ngoai tru tt ca cac bits ca khoa uoc
cung cp mt cach chinh xac cho ham giai m ma khng mt thng tin nao ca
thng ip gc co th bi tit l bng ham giai m.
Mt h thng m hoa i xng co th hoat ng o dang m khi hoc m
lung. Voi h thng dung m khi, ham m hoa thuc hin trn mt khi voi dai
c inh n-bits va sinh ra mt khi dai c inh cung voi n-bits cho ciphertext
(thung mt khi co dai 64 bits). Nguoc lai ham giai m cung hoat ng voi
n-bits block ca ciphertext sinh ra n-bits block ca plaintext. Trong trung hop
m hoa lung, ham m hoa thuc hin trn toan b thng ip hoc mt lung du
liu voi kich thuoc khng c inh va sinh ra mt thng ip m hoa voi cung kich
thuoc voi thng ip nguyn dang, mt dang in hinh la no xu ly trn mt dy cac
ky tu, o y mi ky tu co th uoc xem xet trn mt bit hoc mt nhom bits.
Trn thuc t, m hoa lung thung uoc su dung kt hop voi m khi. Hin
nay co hai kiu ph bin nht hin uoc su dung rng ri cho cac ng dung xu ly du
liu la CBC (Cipher Block Chaining) va CFB (Cipher Feed Back).
D hiu cac qua trinh bao mt thng tin su dung co ch m hoa i xng,
chung ta phn tich thut toan m hoa tiu biu la DES.
!">"!"5 T&-1* *%.n mP &SG UVW XUG*G Vnc4YC*i%n W*Gn$G4$Z
H thng m hoa i xng u tin uoc phat trin trn linh vuc thuong mai
in tu la m hoa du liu DES do hng IBM xut nm 14 va uoc chinh thc
cho dung lam phep tinh m hoa bao mt o M tu 01.
M hoa du liu DES la phep tinh mt m khoa on, lam vic theo phuong
10
M hoa Giai m
Plaintext
Ciphertext Plaintext
Khoa
H,n& !"> K MR &,n& mP &SG (Qi T<n2
thc phn nhom in hinh. Phn mi 64 bits la mt nhom, dung khoa mt m 64
bits tin hanh m hoa bao mt 16 vong thay i va hoan vi, cui cung hinh thanh
vn ban mt. Diu luu y ca DES la trinh tu ua vao khoa mt m, cac buoc m hoa
bao mt va giai m la hoan toan ging nhau. Sau khi DES xut hin, ngui ta
chng minh uoc no la phep tinh m hoa bao mt du liu co tinh nng tt, khng
nhung tinh ngu nhin tt, phc tap tuyn tinh cao, ma con d thuc hin, do o
DES uoc ng dung rng ri o nhiu linh vuc va nhiu nuoc trn th gioi.
M hoa DES uoc thuc hin voi hai u vao (hinh 1.4): du liu cn m hoa
va khoa. Trong o du liu vao la 64 bits va khoa cung la 64 bits, nhung thuc t khoa
chi co 56 bits, bit con lai la nhung bit LSB ca mi byte uoc dung kim tra li.
11
G" [-. *4,n& *:% /&SG K XH,n& !"DZ
12
H,n& !"@ \ [-. *4,n& mP &SG cFG &? *&Qn2 UVW

Nhu noi o trn, thuc t thi m hoa DES chi su dung 56 bits khoa K.
13
KV]
PERMUTED
CHICE 1
C
0
D
0
LEFT
SHIFT
LEFT
SHIFT
C
1
D
1
LEFT
SHIFT
LEFT
SHIFT
C
n
D
n
PERMUTED
CHICE 2
K
1
PERMUTED
CHICE 2
K
n
LEFT
SHIFT
LEFT
SHIFT
C
16
D
16
PERMUTED
CHICE 2
K
16
H,n& !"D \ [-. *4,n& *:% /&SG K

Buoc u tin, 64 bit khoa K i qua mt b hoan vi gi la hoan vi chn


1,PC-1 ( Bang 1.1). Chu y la trong bang nay khng co cac bit , 16, 24, 32, 40, 4,
56, 64 vi chung la cac bit parity.
Vi du: bit 30 sau khi i qua b hoan vi chn 1 tro thanh bit 41, vi vy bit 30
trong khoa K 64 bits tro thanh bit 41 trong khoa K 56 bits.
64 bit khoa K sau khi i qua b PC 1 thi chi con lai 56 bit. Buoc tip theo
dung khoa K nay tao 16 khoa con 4 bit K1 K16 dung trong qua trinh m
hoa va giai m.
Th tuc tao khoa con gm nhung buoc nhu sau:
Buoc 1: thit lp gia tri vong R 1.
Buoc 2: tach 56 bit khoa K lam hai khi, L (2 bit bn trai) va R (2 bit bn
phai).
Buoc 3: dich khi bit L sang trai voi s bit tuong ng cho tung vong (bang
1.2), va dich khi bit R sang trai tuong tu nhu vy.
Buoc 4: kt hop hai khi bit L va R tao thanh khoa K moi.
Buoc 5: khoa K moi uoc i qua b hoan vi chn 2, PC 2 ( Bang 1.3)
tao thanh khoa con KR.
14
^i*_!5>@D`!544133251a15504234261
!D10255143352551113605244365b635
543312315>`62544633022@>14661534
532D_21135220124
^n2 !"! \ H%.n 8c c&'n !

Buoc 6: tng R ln 1 va lp lai qua trinh nay tao 16 khoa con K1K16
O" [-. *4,n& c&-dn Oc mP &SG
Truoc khi uoc m hoa, vn ban r (plaintext) uoc ua qua b hoan vi, gi
la hoan vi ban u (IP: Initial Permutation ) (Bang 1.4). Qua trinh nguoc lai voi IP
la hoan vi nguoc (IP(-1): Inverse Initial Permutation) (Bang 1.5), vn ban uoc
15
e%-n$ N-mOf4!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D!`N-mOf4 %h Oi*i *%
4%*G*f1122222212222221
^n2 !"5 \ Ucc& /&Qi Oi*
^i*_!5>@D!141112415g321562110!>23
112426!b162201325D4152313455>
!30405145334>g4443563453@>464250
36232
^n2 !"> \ H%.n 8c c&'n 5

ua qua b hoan vi nguoc truoc khi tao thanh vn ban mt (ciphertext).


16
^n2 !"@ \ H%.n 8c OGn (j-
^i*_!5>@D`g!5504234261102b605244362201
24!g625446330221465D6456440322416>>54
41332511@!551433521113@b615345322
1135Dg635543312315

^n2 !"D \ H%.n 8c n2Bkc


^i*_!5>@D`g!4041656246432b341555236331!
g364614542262305D3545135321612>>364441252
20602@!353431151152@b3424210501526Dg33
14141525

c" H+m n&ln UVW


Sau khi qua trinh tao khoa con K1-K16 va chun bi m hoa uoc hoan
thanh thi qua trinh m hoa hoc giai m uoc thuc hin voi thut toan DES. Khi du
liu 64 bit o ng vao uoc tach thanh hai khi, L va R. L la khi gm 32 bit bn
trai, R la khi gm 32 bit bn phai. Qua trinh nay uoc lp lai 16 ln trong qua trinh
thuc hin 16 vong ca chun DES, tao thanh 16 khi L0-L15 va 16 khi R0-
R15.
Buoc 1: ua RI - 1, trong o I la s vong, bt u voi I 1 i qua b chn
bit E ( Bang 1.6 ). E dung chuyn RI - 1 tu 32 bits ln 4 bits chun bi cho
buoc tip theo.
Buoc 2: 4 bits RI - 1 uoc XR voi KI va uoc luu tru trong b m
tam thi, vi vy RI - 1 vn khng thay i.
Buoc 3: 4 bits RI - 1 sau khi uoc XR voi KI thi uoc chia ra lam
phn, mi phn 6 bits. 6 bits bn trai la B1, 6 bits bn phai la B. Mi khi bit
B1-B uoc ua qua b S tuong ng S1-S ( Bang 1. Bang 1.14). S la
mt mang hai chiu dung chuyn du liu tu ng vao 6 bits sang ng ra 4 bits.
Buoc 4: bt u voi B1, bit u tin va bit cui cung lam chi s dong, 4 bits
1
^n2 !"D \ H%.n 8c n2Bkc
^i*_!5>@D`g!4041656246432b341555236331!
g364614542262305D3545135321612>>364441252
20602@!353431151152@b3424210501526Dg33
14141525

o giua lam chi s ct ca S1. Lp lai voi B2-B ta co S2-S. Kt hop S1-
S ta co 32 bit kt qua.
Buoc 5: 32 bit kt qua ca buoc 4 uoc ua qua b hoan vi P (Bang 1.15).
Buoc 6: 32 bit kt qua sau khi uoc ua qua b hoan vi P thi XR voi LI-1
, ri uoc chuyn vao RI. RI-1 uoc chuyn vao LI.
Buoc : luc nay ta co LI va RI moi. Chung ta tng I va thuc hin lai ham
nhn cho n khi I 1, co nghia la thuc hin 16 vong voi khoa K1-K16.
Qua 16 vong thi ta co uoc L16 va R16, ca hai kt hop lai tao thanh 64
bits, L16 la 32 bits bn phai, R16 la 32 bits bn trai. 64 bits nay uoc gi la khi
tin ng ra.
Khi tin ng ra sau khi i qua b hoan vi nguoc IP(-1) tao thanh vn ban
m ciphertext.
C&E #m thut toan trn uoc su dung cho ca m hoa va giai m, tuy nhin
trong qua trinh giai m co mt s thay i. Trong qua trinh m hoa, khoa K cung
cp tu K1-K16 thi trong qua trinh giai m khoa K uoc cung cp tu K16-K1.
buoc 2 ca ham nhn DES, nu qua trinh m hoa la RI-1 XR KI thi trong
qua trinh giai m la RI-1 XR K1-I.
1
^i*_!5>@D!3212345g456!>10111213!b12
1314151615D161112021>!202122232425>
g242526222@>223031321
^n2 !"` \ ^n2 c&'n Oi* V


1
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_1441312151131061250!015414213110612
115354114136211151231050>1512241511314100613
^n2 !"g \ Wq!r
^n2 !"a \ Wq5r
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_1001463155113121142!1303461025141
21115151364153011121251014>1101306415143115212
^n2 !"b \ Wq>r
e%n o
C%p-mn
_ ! 5 > @ D ` g a b !_ !! !5 !> !@ !D
_ 15 1 14 6 11 3 4 2 13 12 0 5 10
! 3 13 4 15 2 14 12 0 1 10 6 11 5
5 0 14 11 10 4 13 1 5 12 6 3 2 15
> 13 10 1 3 15 4 2 11 6 12 0 5 14
20
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_1001463155113121142!1303461025141
21115151364153011121251014>1101306415143115212
^n2 !"b \ Wq>r
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_1314306101251112415!13115615034212
1101451060121113151314524>3150610113451112214
^n2 !"!_ \ Wq@r
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_2124110116531513014!141121241315015
103654211110131512563014>1112114213615010453
^n2 !"!! \ WqDr
21
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_2124110116531513014!141121241315015
103654211110131512563014>1112114213615010453
^n2 !"!! \ WqDr
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_1211015260133414511!10154212561131
4011351415521230410113116>4321251510111416013
^n2 !"!5 \ Wq`r
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_4112141501331251061!13011411014351
2215651411131231410156052>6111314105015142312
^n2 !"!> \ Wqgr

22
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_4112141501331251061!13011411014351
2215651411131231410156052>6111314105015142312
^n2 !"!> \ Wqgr
e%n o
C%p-mn_!5>@D`gab!_!!!5!>!@!D_1324615111103145012!11513103412561
1014251141121420610131535>2114410131512035611
^n2 !"!@ \ Wqar
Vi du: lam r hoat ng ca cac b S, ta co vi du gm 4 bits nhu sau
011101000101110101000111101000011100101101011101
D thuc hin buoc 3, 4 bits uoc tach ra lam khi 6 bits, B1-B.
011101 000101 110101 000111 101000 011100 101101 011101
khi bits kia uoc ua qua b S tuong ng
B1 S1(01, 1110) S1114 3 0011
B2 S2(01, 0010) S212 4 0100
B3 S3(11, 1010) S3310 14 1110
B4 S4(01, 0011) S413 5 0101
B5 S5(10, 0100) S524 10 1010
B6 S6(00, 1110) S6014 5 0101
B S(11, 0110) S36 10 1010
B S(01, 1110) S114 1001
Chui bit sau khi i qua S chuyn thanh
00110100111001011010010110101001
Cac co cu m hoa trong DES i khi lam phc tap va rc ri cho qua trinh
23
^i*_!5>!162021D21221
b1152326!>513110!g22
4145!32235D1133065b2
211425
^n2 !"!D \ H%.n 8c A

truyn du liu, vi ly do nao o vic truyn hoc nhn mt dy bits ca ciphertext bi


li nho thi sau qua trinh giai m du liu thu uoc s khac rt nhiu so voi plaintext
ban u. Tuy nhin iu nay cung hoan toan hop ly, nu khng mt thay i nho
trong ciphertext tuong ng voi mt thay i trong plaintext thi s d tim ra uoc
mt th tuc lam v hiu hoa qua trinh m hoa. Nhu vy i voi DES, mt thay
i nho trong khoa, plaintext hoc ciphertext cung la nguyn nhn lam bin i rt
lon ca du liu u ra trong qua trinh m hoa.
Tom lai, tu thut toan m hoa DES, ta rut ra mt s kt lun sau:
u im ca m hoa i xng la tinh an toan cao, tc giai m nhanh.
Nhuoc im ca m hoa i xng la khng co cach nao giai quyt vn
xac nhn tin tc, thiu nng luc kim tra tu ng.
!">"5" MP &SG /&Rn2 (Qi T<n2
!">"5"!" =i9i *&i?- &? *&Qn2 mP &SG /&Rn2 (Qi T<n2
Voi su phat trin ca cng ngh thng tin, nhiu h thng m hoa uoc
ua ra, mt in hinh la tiu chun m hoa du liu DES ca IBM. Tuy nhin, DES
dua vao nhung cng cu rt co ban la su thay th va hoan vi.
M hoa khng i xng su dung khoa cng khai ua ra mt su chuyn
huong co ban tu cac phuong phap truoc o. Cac thut toan khoa cng v co ban la
cac ham toan hc hon hn su thay th va hoan vi. Mt vn quan trng hon, m
hoa khoa cng su dung mt cp khoa, khac hn voi phuong phap m hoa i xng
truyn thng chi su dung mt khoa duy nht. Vic su dung cp khoa c lp co anh
huong hoan toan toi bao mt, su phn phi khoa va qua trinh xac nhn.
s N2-Y;n p# c On cFG c.c &? *&Qn2 mP &SG /&Rn2 (Qi T<n2
M hoa khng i xng uoc ua ra tu vic giai quyt hai vn kho khn
tn tai voi m hoa truyn thng:
- Do la vn phn phi khoa ma v co ban la t chc trung tm phn phi
khoa va cac ung truyn chia s mt khoa bao mt duy nht.
- Mt vn lin quan n trao i thng tin in tu s o la chu ky s.
Cac thut toan m hoa khng i xng su dung mt cp khoa: mt dung
24
m hoa va mt dung cho giai m. Cac thut toan nay mang mt s c tinh quan
trng sau:
Khng th xac inh uoc khoa cho giai m, no chi uoc ua lai su nhn
bit thut toan m hoa va khoa m hoa.
Mi mt trong hai khoa co quan h voi nhau co th uoc su dung cho m
hoa va khoa con lai cho giai m.
[-. *4,n& Tt p# mP &SG /&Rn2 (Qi T<n2 (Bkc mR * n&B iG- X&,n& !"DZm
Buoc 1: H thng u cui trong mt mang sinh ra mt cp khoa su dung
cho m hoa va giai m thng tin ma no nhn uoc.
Buoc 2: Mi h thng cng b khoa m ca no gi la khoa cng khai, khoa
cung i voi no uoc giu bi mt.
Buoc 3: Nu A mun goi thng ip cho B, vic m hoa thng ip uoc su
dung khoa cng khai ca B.
Buoc 4: Khi B nhn uoc thng ip, no thuc hin giai m bng khoa mt
ca no. Khng mt ngui nao khac nhn uoc thng ip co th giai m uoc boi vi
chi co B moi bit mt m ca B.
Gia su rng, ngun A mun gui mt thng ip X cho B, B sinh ra mt cp
khoa voi khoa cng khai KU
b
va khoa mt KR
b
, tt nhin KR
b
uoc giu bi mt va
chi co KU
b
la A uoc bit.
Voi thng ip X uoc m hoa boi khoa KU
b
co dang:
Y E
KUb
(X)
Va bn nhn co th giai m thu uoc thng tin nguyn dang voi khoa mt:
X D
KRb
(Y)
25
Trong trung hop A gui thng ip cho B va m hoa bng khoa mt ca A
khi truyn i, B co th giai m thng ip khi su dung khoa cng khai ca A. Chi co
A moi co khoa mt m hoa ban tin o, cho nn trong trung hop nay co th coi
o nhu su chng minh cho ban tin.
Co hai trung hop xay ra:
Th nht, thng ip uoc truyn va nhn bi mt, khi o A m hoa thng
ip bng khoa cng khai ca B ri goi cho B, B nhn uoc thng ip s giai m
no bng khoa mt ca B.
Th hai, chng thuc. Khi o A m hoa ban tin bng khoa mt ca A
truyn cho B va khi B nhn uoc s giai m bng khoa cng khai ca A. Chi co A
moi co khoa mt m hoa ban tin o nn co th coi o la chng thuc cho ban tin.
Nhu vy, ta co th kt hop ca chc nng nay co mt m hinh bao mt dung khoa
cng khai hai cp an toan hon nhu sau:
YE
KUb
E
KRa
(X) 4
XD
KUa
E
KRb
(Y) 4
Ban u ban tin uoc m hoa bng khoa mt ca A, sau o no uoc m hoa
mt ln nua bng khoa cng khai ca B va gui cho B, B nhn uoc s phai giai m
hai ln, mt ln bng khoa mt ca B va ln hai bng khoa cng khai ca A.
u vn2 $6n2 cFG c.c &? *&Qn2 mP &SG /&Rn2 (Qi T<n2
26
User A Thut
toan m
hoa
Thut
toan giai
m
Plaintext Ciphertext
Plaintext
User B
Khoa
cng khai
ca B
Khoa
mt ca
B
H,n& !"D K MP &SG $wn2 /&SG cRn2 /&Gi
- M hoagiai m: ngui gui m hoa ban tin bng m cng khai ca ngui
nhn.
- Trao i khoa: thuc hin cho vic trao i khoa phin hai phia, mt s
trung hop khac cho phep thuc hin ca voi khoa mt ca mt hoc hai bn.
s ];- cj- (Qi 89i 8i?c mP &SG Oxn2 /&SG /&Rn2 (Qi T<n2
Cac h thng m hoa trn phu thuc vao cac thut toan m hoa va cp khoa,
mt s iu kin cac thut toan phai thuc hin nhu sau:
- Vic tinh toan phai on gian cho i tac B sinh ra cp khoa.
- Vic tinh toan phai on gian cho ngui gui A m hoa thng ip M sinh
ra thng ip m hoa tuong ng:
C E
KUb
(M)
- Vic tinh toan phai on gian cho ngui nhn B giai m ciphertext:
M D
KRb
(C) D
KRb
E
KUb
(M)
- Vic tinh toan phai khng thuc hin uoc i voi tin tc mun tim khoa
mt KR
b
khi bit khoa cng khai KU
b
.
- Vic tinh toan phai khng thuc hin uoc voi nhung ngui bit khoa cng
khai KU
b
, thng ip m hoa C chuyn i v thng ip ban u M.
!">"5"5 T&-1* *%.n mP &SG /&Rn2 (Qi T<n2 eWA
Thut toan uoc phat trin vao nm 1 do ba hc vin ca Hc vin Cng
ngh Massachusetts (MIT) la Ron Rivest, Adi Shamir va Len Adleman (RSA),
thut toan RSA uoc cng b ln u tin vao nm 1, cung la mt th ch mt
m khoa i hoan thin cho n ngay nay v phuong din ly lun. Tinh an toan ca
no dua vao su phn giai ai s nguyn. Thut toan RSA la thut toan tiu biu dung
cho m hoa khng i xng.
RSA co dang m khi, plaintext va ciphertext la cac s nguyn trong khoang
0 n n-1 cho mi n.
MR * *&-1* *%.nm
Thut toan su dung biu din cac ham mu, plaintext uoc m hoa trong cac
2
blocks voi mi block co mt gia tri nhi phn nho hon mt s n nao o. Vic m hoa
va giai m theo mt Iorm cho mi plaintext block M va ciphertext block C:
C M
e
mod n 4
M C
d
mod n 4
Cho p,q la 2 s nguyn t phn bit, n pq, (n) (p-1)(q-1), 1 e ,
e va la hai nguyn t cung nhau, d e
-1
mod , 1 d , 0 m n va
c m
e
mod n thi m c
d
mod n.
Chng minh: do ed 1 mod n, tn tai 1 s nguyn k thoa ed 1 k, theo
inh lut Euler, ta co m

1 mod n, vi th: 4
(m

mod n)
k
1
k
mod n 1 mod n.
((m

mod n)
k
mod n) m (1 mod n) m m mod n m.
m (m
k
mod n)(m mod n) m
1k
mod n m
ed
mod n.
Vy c
d
mod n (m
e
)
d
mod n m.
Thut toan RSA dua vao kho ca su phn tich mt s thanh hai s nguyn
t, vi vy voi thut toan RSA, p va q phai lon khng th tim ra uoc p, q tu n.
Ca ngui gui va ngui nhn u phai bit gia tri n. Ngui gui bit gia tri ca
e va chi ngui nhn moi bit gia tri ca d. Vi vy, y la mt thut toan m hoa voi
khoa cng khai la KUe,n va mt khoa mt la KRd,n.
TG cS *&y Oiy- $izn *{n2 OB9c eWA n&B iG- m
p,q la hai s nguyn t Duoc chn bi mt
n pq Duoc tinh toan, cng khai
e, voi gcd((n),e) 1, 1 e n Duoc chn, cng khai
d, de 1 (mod (n)) Duoc tinh toan, bi mt
Tim gia tri d o buoc 4 co th vit lai la tim gia tri s nguyn x sao cho :
d x(p-1)(q-1) 1 e voi d cung la s nguyn.
gcd((n),e) 1: uoc s chung lon nht ca (n) va e la 1.
Khoa mt la t hop ca d,n va khoa cng khai la t hop ca e,n.
Gia su A cng b khoa cng khai ca minh va B mun gui thng ip M cho
A. Khi o B tinh C M
e
(mod n) va gui C. Khi nhn uoc thng ip m hoa nay,
2
ngui su dung A s giai m bng vic tinh:
M C
d
(mod n)
TG cS *&y *4,n& O+Y *|n2 }-.* *&-1* *%.n eWA n&B iG-m
s Win& /&SGm
Chn p,q p va q la hai s nguyn t khac nhau
Tinh n pq
Chn s nguyn e gcd((n),e) 1 , 1en
Tinh d de 1( mod (n))
Khoa cng khai KU e,n
Khoa bi mt KR d,n
s MP &SG m
Plaintext: M n
Ciphertext: C M
e
mod n
s =ii mP m
Ciphertext: C
Plaintext: M C
d
mod n
Vic m hoa va giai m trong RSA u thuc hin trn s nguyn voi mt s
nguyn lon. Nu vic luy thua uoc thuc hin hoan toan trn cac s nguyn thi cac
gia tri trung gian s rt lon.
Ta su dung mt c tinh toan hc xu ly rut gn kt qua trung gian:
(a mod n) x (b mod n) (a x b) mod n
Vi du: p 11, q 3.
n p x q 33.
(n) (p -1)(q-1) 20.
Chn e 3
Kim tra gcd(p-1,e) gdc(10,3) 1.
gcd (q -1, e) gcd(2,3) 1.
gcd((n),e) gcd(20,3) 1.
Tinh toan d
2
ed 1 (mod (n))
Tim d sao cho d x(p-1)(q-1) 1 e voi x la s nguyn duong.
d .
Khoa cng khai KU (n,e) (33,3).
Khoa bi mt KR (n,d) (33,).
Gia su ta mun m hoa ban tin m .
c m
e
mod n
3
mod 33 13.
ban tin m hoa c 13.
D giai m ta co m c
d
mod n 13

mod 33 .
Voi b khoa cng khai va khoa bi mt nhu trn ta co th m hoa cac gia tri tu
0 n 32 nhu sau :
c 0 1 2 3 4 5 6 10
m 0 1 2 31 26 1 13 1 3 10
c 11 12 13 14 15 16 1 1 1 20 21
m 11 12 1 5 4 2 24 2 14 21
c 22 23 24 25 26 2 2 2 30 31 32
m 22 23 30 16 20 15 2 6 25 32
s T:% /&SG m
Truoc khi ng dung cac h thng m hoa khoa cng khai, mi ngui tham
du phai phat sinh ra mt cp khoa. No bao ham nhung cng vic sau:
- Xac inh hai s nguyn p va q.
- Lua chn mt trong hai s e va d va tinh cai kia.
- Truoc ht, vi gia tri n pq co th bit va v mt tng quat thi cac s
nguyn t p va q phai uoc chn trong mt tp lon, trong trung hop khac
phuong an uoc su dung tim mt s nguyn t lon phai hop ly.
Mt vn nua hoan thin qua trinh sinh khoa o la xac inh gia tri e va
tinh gia tri d hoc nguoc lai xac inh gia tri d va tinh gia tri e. Gia su ta cn lua
chn gia tri e, e uoc chn sao cho gcd((n),e)1 va tinh de
-1
mod (n). D thuc
30
hin cng vic nay, noi chung su dung mt thut toan tim uoc s chung lon nht ca
hai s nguyn, nu gcd1 xac inh nghich ao ca mt trong hai s nguyn modulo
voi s kia.
TSm p:i m Tu thut toan RSA ta rut ra mt s kt lun sau:
u im ca mt m khng i xng la thun tin cho cng tac quan ly khoa
va mt s chc nng moi ca h thng.
Nhuoc im ca mt m khng i xng la phep tinh mt m khoa i, noi
chung la tuong i phc tap, tc giai m chm.
!"@ K~* p-1n c&Bn2
Qua phn tich tim hiu v cac h thng m hoa, m hoa i xng va m hoa
khng i xng. Ta thy ca hai h thng u co tin cy v bao mt thng tin cao.
M hoa i xng tuy thi gian giai m nhanh nhung lai oi hoi phai co ung
truyn khoa bao mt ring truyn khoa dung chung cho m hoa va giai m. M
hoa khng i xng tuy thi gian giai m nhanh, nhung lai su dung khoa cho m
hoa va giai m ring bit nn khng cn phai co ung truyn ring truyn khoa
giai m.
31
CHIJN= 5 K TN= [UAN V =IU THN= TIN TeON=
NH
5"! =i9i *&i?- c&Bn2
Chuong 2 gm ba phn chinh, o la gioi thiu v cu truc Iile anh BMP, cac
kiu nen su dung trong anh mau, gioi thiu so luoc v giu thng tin trong anh mau
va cac k thut giu thng tin trong anh mau.
Cu truc chuong 2 gm:
2.1 Gioi thiu chuong
2.2 Tng quan v giu thng tin trong anh.
2.2.1 Gioi thiu v cu truc anh.
2.2.2 Cac kiu nen h tro trong anh mau.
2.3 Gioi thiu v k thut giu thng tin.
s 2.3.1 Giu thng tin trong anh s.
2.3.2 Giu tin trong anh mau.
2.3.2.1 Thay th least signiIicant bit (LSB).
2.3.2.2 Su dung bang mau
2.4 Kt lun chuong
5"5 T|n2 }-Gn 8) 2i3- *&Rn2 *in *4%n2 n&
5"5"! =i9i *&i?- 8) c3- *4Ec n&
File anh BMP uoc tao boi MicrosoIt va IBM, do o no tun th theo kin
truc phn cng ca hai hng nay.
5"5"!"!" C.c /&.i ni?m c On
G" AiTfp (Picture Element): gi la phn tu anh. Mt anh la mt tp hop cac
pixel. Mi pixel gm mt cp ta x, y va mau. Cp ta x, y tao nn phn
giai ca anh. Khi uoc s hoa, no thung uoc biu din boi mang hai chiu
A(m,n), gm m x n pixels, va ky hiu A(m,n) chi mt pixel. nh trong thuc t la
mt anh lin tuc v khng gian va v gia tri sang.
O" =4GY pf8fp (mc xam): mc xam la su m hoa tuong ng mt cung
32
sang ca mi im anh voi mt gia tri s. Cach m hoa kinh in thung dung la
16, 32, hay 64 mc. M hoa 256 mc, mi pixel s uoc m hoa boi bits.
c" A&ln p%:i n&: co nhiu loai anh uoc chun hoa nhu: JPEG, PCX,
BMP, Ngui ta co th chuyn i cac kiu anh bng cac phn mm chuyn
dung. Do vy, trong gioi han ca an nay chi su dung anh bitmap co ui ^MA.
File anh BMP co th cha cac hinh anh co inh dang 1, 4, , 16 hoc 24 bits mi
pixels. Cac anh 1, 4, bits co bang anh xa mau, trong khi anh 16, 24, bits co mau
truc tip.
5"5"!"5 C3- *4Ec cFG n& ^MA
Mi Iile anh BMP gm 3 thanh phn:
- BitmapHeader
- Palette mau
- BitmapData
C3- *4Ec c6 *&y cFG n& ^MAm
- BitmapHeader:
^Y*f n2&G =i. *4c
1-2 Nhn dang Iile
Loai Bitmap hay loai khac.
Thit lp gia tri BM nu la
Iile anh Bitmap (Windos).
'BA: anh Bitmap (S2)
3-6 Kich thuoc Iile Kiu Long trong Turbo
-10 Danh ring Mang gia tri 0
11-14 Byte bt u vung du liu IIset ca byte bt u vung
du liu
15-1 S byte cho vung inIo
2h - Windos
0Ch - S2 1.x
F0h - S2 2.x
1-22 Chiu rng anh BMP Tinh bng pixel
23-26 Chiu cao anh BMP, noi cach
khac no la s dong quet ca bc
anh
Tinh bng pixel
2-2 S planes mau C inh la 1
33
2-30 S bit cho mt pixel
Co th la 1, 4, , 16, 24,32
1 : nh trng en
4 : nh 16 mau
: nh 256 mau
16 : nh 16 bit (high color)
24 : nh 24 bit (true color)
32 : nh 32 bit (true color)
31-34 Kiu nen du liu
0 : Khng nen
1 : Nen runlength bitspixel
2 : Nen runlength 4 bitspixel
35-3 Kich thuoc anh Tinh bng byte
3-42 D phn giai ngang Tinh bng pixelsmeter
43-46 D phn giai dc Tinh bng pixelsmeter
4-50 S mau su dung trong anh
51-54 S mau uoc su dung khi hin
anh
0: nu tt ca mau trong bang
mau u su dung hin anh
- Palette mau : bang mau ca anh, chi nhung anh nho hon hoc bng bits
mau moi co Palette mau.
- BitmapData: phn nay nm ngay sau phn palette mau ca anh BMP. Dy
la phn cha gia tri mau ca im anh trong BMP. Cac dong anh uoc luu tu duoi
ln trn, cac im anh uoc luu tu trai sang phai. Gia tri ca mi im anh la mt
chi s tro toi phn tu mau tuong ng ca palette mau.
Khi lam vic voi anh bitmap thi phai dua vao ch mau. Ch mau xac
inh c tinh mau ca anh va uoc m ta theo cac mau thanh phn. Ch mau
RGB bao gm cac gia tri mau o, xanh luc va xanh da tri va ch mau CMYK
bao gm cac gia tri mau xanh bin, o tuoi, vang va en.
Co th su dung cac phn mm v su ly anh bin i anh bitmap tu ch
mau nay sang ch mau khac.
Dinh dang anh ca Windos h tro 2 loai nen: RLE va RLE4.
5"5"5 C.c /iy- nn & *4k *4%n2 n& m+-
34
5"5"5"! Nn 4-npfn2*& a Oi*ioCiTfp XeLVaZ
Wu dung i voi inh dang anh bits, gm co 2 mode la mode m hoa va
mode tuyt i.
Mode m hoa gm co 2 byte: byte u tin chi r s pixel lin tip su dung
cung mt chi s mau, byte th hai cha gia tri chi s mau ca cac pixel o. Nu
byte u tin ca 2 byte o co gia tri 00 thi byte th hai cha gia tri kt thuc dong,
hoc kt thuc bitmap, hoc delta.
Gia tri nghia
0 Kt thuc dong.
1 Kt thuc anh.
2 Delta. Byte th hai chi khoang cach theo phuong ngang va phuong
dc ca pixel k tip tu vi tri hin thi.
Mode tuyt i: byte u tin lun gia tri 0, byte th hai co gia tri tu 03H n
FFH. Byte th hai tuong ng voi s byte tip theo su dung mode tuyt i. Nu
byte th hai co gia tri it hon 03H thi o la gia tri thoat nhu mode m hoa.
Vi du : gia tri ca anh nen bit.
03 04 05 06 00 03 45 56 6 00 02 00 02 05 01 02 00 00 0
1E 00 01
Gia tri trn co y nghia la :
04 04 04
06 06 06 06 06 06
45 56 6

Di chuyn sang phai 5, xung duoi 1 k tu pixel hin tai.

Kt thuc dong
1E 1E 1E 1E 1E 1E 1E 1E 1E
Kt thuc anh RLE.
5"5"5"5 Nn 4-npfn2*& @ Oi*ioCiTfp XeLV@Z
35
Su dung i voi inh dang anh 4 bits, gm co hai mode la mode m hoa va
mode tuyt i.
Mode m hoa: byte u tin cha s pixel cung su dung chi s mau trong
byte th hai. Byte th hai cha ung 2 chi s mau, 4 bits cao cha chi s mau th
nht, 4 bits thp cha chi s mau th hai. Pixel u tin su dung chi s mau u
tin, pixel th hai su dung chi s mau th hai, pixel th ba su dung chi s mau u
tin va lin tip nhu vy cho n pixel cui cung.
Mode tuyt i: byte u tin lun gia tri 0, byte th hai cha s chi s mau
trong mode nay. Va no cung co gia tri thoat: kt thuc dong, kt thuc anh va delta
nhu trong RLE.
Vi du: gia tri ca anh nen 4 bits.
03 04 05 06 00 06 45 56 6 00 04 00 02 05 01 04 00 00 0
1E 00 01
Gia tri trn co y nghia la:
0 4 0
0 6 0 6 0
4 5 5 6 6

Di chuyn sang phai 5, xung duoi 1 k tu pixel hin tai.

Kt thuc dong
1 E 1 E 1 E 1 E 1
Kt thuc anh RLE
5"> =i9i *&i?- 8) /0 *&-1* 2i3- *&Rn2 *in
D giu thng tin, ngui ta chuyn thng tin cn giu sang dang bit va co th
su dung k thut nhung thng tin vao mt ngun a phuong tin gi la mi trung,
chng han nhu Iile m thanh, anh ng, anh tinh, ban s Muc ich ca che
giu thng tin la lam cho no tro nn khng th nhin thy. Diu o co nghia la i
phuong khng nhn thy su tn tai ca du liu uoc nhung vao cho du co nhin
36
tht cn thn vao mi trung co giu du liu. Cac phuong phap giu tin uoc ap
dung trn cac Iile co dang nhi phn, ban s..., mi k thut giu tin trong cng
tac bao mt thng tin gm :
Chuyn thng tin sang dang bit.
Thut toan giu tin.
B giai m thng tin.
Chuyn tu dang bit thanh thng tin ban u.
Kt hop cac k thut giu tin trong cac loai anh mau ta co th nng cao an
toan cho vic truyn tin. So kt hop khi o s nhu sau:
- Chuyn vn ban R thanh Iile R co dang bit.
- A giu R trong anh mau F thu uoc anh mau F.
- A gui anh mau F cho B.
- Nhn uoc F, B lc tin thu uoc Iile dang bit R.
- Chuyn Iile dang bit R thanh vn ban R.
Thut toan giu tin uoc dung giu thng tin vao mt phuong tin mang
bng cach su dung mt khoa bi mt uoc dung chung boi ngui m hoa va ngui
giai m. Vic giai m thng tin chi co th thuc hin uoc khi co khoa. B giai m
thuc hin qua trinh giai m trn phuong tin thng tin mang cha du liu va tra
lai thng ip n trong no (hinh 2.3).
3
5">"! =i3- *&Rn2 *in *4%n2 n& iQ
Giu tin trong anh s la mt phn ca khai nim giu thng tin voi vic su
dung anh s lam phuong tin mang tin. Giu thng tin trong anh s co nhiu ng
dung trong thuc t nhu trong vic giu cac thng tin cn bao mt va chuyn giao du
liu mt cach an toan.
nh ngun ma ta em nhung thng tin vao uoc gi la anh mi trung hay
anh gc, thut ngu n& mRi *4Bn2 thay cho anh ngun. nh thu uoc sau khi
giu thng tin gi la n& /~* }-. nh kt qua cang it nhiu cang kho gy ra
nghi ng v su tn tai thng tin trong anh. Thng thung ta khng nn chn nhung
bc anh nhiu ngui bit lam anh mi trung ma nn chn nhung bc anh la nhu
anh ca nhn, anh phong canh,
Mi k thut giu tin trong anh co nhung c im nht inh cn quan tm
nhu: mi lin h giua du liu nhung voi phuong tin mang tin, ai la ngui s giai
m thng tin, co bao nhiu ngui nhn, khoa la dung chung hay la bi mt, tc
nhung cao hay thp, vic giai m co la vn quan trng khng
Co nhiu cach phn loai cac k thut giu thng tin trong anh s, dua trn
linh vuc ap dung ca k thut ngui ta chia k thut giu thng tin trong anh thanh
hai loai: atermarking va image hiding.
G*f4mG4/in2 con uoc gi la thy vn, la k thut nhung mt biu tuong
3
Thng tin
giu
Thut toan
nhung
Phuong tin
mang
Truyn qua
mang
B giai m
Thng tin
giu
Khoa K
Khoa K
H,n& 5"! K LBkc (H c&-n2 c&% /0 *&-1* 2i3- *&Rn2 *in
vao trong anh mi trung xac inh quyn so huu anh mi trung. Kich thuoc
ca biu tuong thung nho. K thut nay cho phep am bao nguyn vn biu tuong
khi anh mi trung bi bin i boi cac phep thao tac nhu lc, nen mt du liu, hay
cac bin i hinh hc,
ImG2f &i$in2 la k thut dung mt anh mi trung luu tru va chuyn
giao cac du liu quan trng voi kich thuoc tuong i lon mt cach an toan. Muc
ich ca image hiding la lam cho du liu tro nn khng quan sat uoc i voi thi
giac ca con ngui.
Hin nay giu thng tin trong anh la k thut con tuong i moi va ang co
xu huong phat trin rt nhanh.
5">"5 =i3- *in *4%n2 n& m+-
Giu thng tin trong anh k thut s la mt cng ngh tuong i moi va co
kha nng giai quyt uoc nhiu vn quan trng. Linh vuc nay tuy moi uoc
nghin cu gn y nhung ang phat trin rt nhanh va cho nhung kt qua kha
quan. Mt vai thut toan uoc thuc hin trn mt s kiu anh cu th.
Maxemchuk ua ra mt phuong phap giu thng tin trong cac Iile anh vn ban
loi dung khoang trng giua cac dong va giua cac ky tu. Tuy nhin cach thuc hin
nay bi han ch i voi cac loai anh en trng khac va s luong thng tin uoc giu
trong anh la rt han ch.
Koch va hao cung ua ra thut toan giu thng tin trong anh en trng
su dung nhung khi bit anh co t l bit en va bit trng la nho hon hoc lon hon 1,
mc du thut toan nay nhm vao vic giu sao cho kho bi phat hin nhung thuc t
chng minh no khng an toan. Nhung k thut nay lai mo ra mt y tuong moi
la giu thng tin vao trong mi phn nho ca anh gi la khi anh va uoc ap
dung cho hu ht cac thut toan giu thng tin trong anh.
Di voi anh mau noi chung, vic phat trin cac k thut giu tin co nhiu
thun loi hon vi anh mau uoc su dung rt nhiu va cung cp luong du liu lon hon
cho vic giu thng tin do mi im anh uoc biu din bng nhiu bit. Hon nua,
voi anh mau thi vic thay i mt gia tri nho o mt im anh thi cht luong anh
3
dung nhu khng i va do o kha nng bi phat hin la rt thp duoi thi giac ca
con ngui.
Duoi y la mt s phuong phap uoc ap dung rng ri cho vic giu thng
tin trong anh mau.
5">"5"! T&GY *&~ pfGi* ii2nihicGn* Oi* XLW^Z
LSB la khai nim chi bit it c trung nht trong cac bit biu din mt im
anh. Thay th LSB la mt trong nhung k thut giu thng tin uoc dung ph bin
nht. Vic thay th hai hay nhiu hon nua cac bit LSB ca mi im anh lam tng
dung luong nhung lam giam an toan ca thng tin uoc giu. Vi vy cn quan
tm toi an toan ca mi k thut giu tin dua trn su thay th LSB.
5">"5"5 Wt $6n2 On2 m+-
Thay vi tach cac bit LSB ca cac im anh ta tach cac bit LSB ca bang mau
va thuc hin qua trinh giu tin trn cac bit vua thu uoc. Qua trinh nay cung tuong
tu nhu khi ta giu tin trong anh 24 bit mau voi kich thuoc anh la 256 im anh (anh
bits mau), do o luong thng tin giu uoc s rt it, bi gioi han boi kich thuoc
bang mau. Chng han i voi anh bits mau, chn kich thuoc khi la 10 x 10, r 4,
ly tu mi mau ra 3 bits ta s chi giu uoc mt luong thng tin cuc ai la 2 bits
bng thut toan trn.
u im ca su dung bang mau la d thit k mt k thut an toan i voi
mt s ngun anh nht inh. Han ch ca no la dung luong giu phu thuc va bi
gioi han boi kich thuoc bang mau, d gy ra nghi ng boi su ging nhau ca ba
mau lin tip trong bang mau. Hon nua, bang mau co th bi sp xp lai hoc iu
chinh lai boi phn mm xu ly anh trong qua trinh hin thi hay luu lai anh dn n
thng tin uoc giu co th s bi mt i khng khi phuc lai uoc.
5"@ K~* p-1n c&Bn2
Qua tim hiu o chuong 2 ta bit uoc v cu truc inh dang Iile anh BMP, tu
o tuy thuc vao mi loai inh dang Iile anh BMP khac nhau, co nen hay khng
nen, co su dung bang mau hay khng su dung bang mau lua chn k thut giu
tin trong Iile anh BMP cho thich hop.
40
CHIJN= > K CC KL THUMT =IU THN= TIN TeON=
NH MU
>"! =i9i *&i?- c&Bn2
Sau khi tim hiu v mt m va cu truc ca anh bitmap BMP thi o chuong 3
nay, chung ta s tim hiu v cac thut toan giu tin trong anh, va cac k thut giu
tin cho cac kiu anh BMP khac nhau, anh nho hon hoc bng bits mau, anh hi-
color, anh true-color, ....
Cu truc chuong gm:
3.1 Gioi thiu chuong
3.2 Cac k thut giu thng tin trong anh th cp.
3.2.1 Dt bai toan.
s 3.2.2 Cac khai nim co ban.
s 3.2.3 Cac k thut giu tin trong anh th cp.
s 3.3 Cac k thut giu tin trong cac loai anh mau.
s 3.3.1 nh nho hon hoc bng bits mau.
s 3.3.2 nh hi-color (16 bits mau).
s 3.3.3 nh true-color (24 bits mau).
s 3.4 K thut giam nhiu trn anh kt qua
3.5 Kt lun chuong
>"5 C.c /0 *&-1* 2i3- *&Rn2 *in *4%n2 n& *&< c3C
>"5"! * O+i *%.n
Trong muc nay cp toi cac k thut on gian va ang tin cy giu
nhung thng tin quan trng vao mt anh th cp (anh en trng) bng cach su dung
k thut m hoa dung khoa i xng voi cac trung hop cu th nhu sau:
- Su dung khoa bi mt K co chiu dai c inh.
- Su dung khoa bi mt K voi chiu dai thay i.
- Su dung khoa bi mt K la mt ma trn anh.
- Su dung khoa bi mt K la ma trn khoa kich thuoc m x n (ma trn nhi phn
41
dung chung boi ngui gui va ngui nhn ) va ma trn trng s cp r, kich thuoc m x
n cung uoc dung boi ngui gui va ngui nhn.
^+i *%.nm Gia su ta co thng tin quan trng B cn gui qua mang. Ngui ta
dung mt anh mi trung F lon giu thng tin B, sau o gui i bc anh
cha thng tin B ma khng so bi nghi ng v su tn tai ca thng tin trong o. Su
dung mt k thut giu tin trong anh (chn khoa bi mt K la ma trn va co th kt
hop voi ma trn trng s) ta bin i anh F thanh anh F co mang luong thng tin
trn ma khng lam cho F sai khac nhiu so voi F. D thu uoc thng tin B giu,
chi cn co anh kt qua va cac khoa ma khng cn toi anh mi trung.
K# &i?-m
F : anh mi trung uoc dung mang du liu B, uoc chia thanh tung khi
F
i
kich thuoc m x n.
K : dung chung boi ngui gui va ngui nhn (nu K la ma trn khoa thi co
kich thuoc m x n, la ma trn chi gm 0 va 1).
W : ma trn trng s cp r, kich thuoc m x n cung uoc dung chung boi
ngui gui va ngui nhn.
r : s luong bit uoc giu trong mi khi anh kich thuoc m x n ca F, r phai
thoa mn bt ng thc 2
r
-1 m x n.
B: k x r bit du liu cn giu, uoc tach thanh k chui r bit.
>"5"5 C.c /&.i ni?m c On
>"5"5"! n& *&< c3C 8+ mG *41n n&c C&ln
Truoc ht ta quan tm toi i tuong chinh la cac anh th cp hay anh 1 bit
mau. Do la nhung bc anh ma mi im anh chi la nhung im en hoc trng,
uoc quy inh bng 1 bit, nu bit mang gia tri 0 thi im anh la im en, nu bit
mang gia tri 1 thi im anh la im trng. Do o biu din mt anh en trng ta
co th dung mt ma trn nhi phn, la ma trn ma mi phn tu chi nhn mt trong
hai gia tri 0 hoc 1.
>"5"5"5 K&SG O7 m1*
Khoa bi mt K co th:
42
- Co dai khng thay i.
- Co dai bin thin.
- Khoa bi mt la mt ma trn anh.
- Khoa bi mt la mt ma trn nhi phn co cung kich thuoc voi kich thuoc
khi anh uoc dung chung boi ngui giu tin va ngui giai m thng tin.
>"5"5"> MG *41n *4'n2 iQ c3C 4
Ma trn trng s cung la mt ma trn s co cung kich thuoc voi khoa va
uoc su dung boi ngui giu tin va ngui giai m thng tin. Tuy nhin ma trn
trng s cn phai uoc thoa mn mt s yu cu xac inh.
Mt ma trn W kich thuoc m x n uoc gi la ma trn trng s cp r nu mi
phn tu ca tp hop 1,2,,2
r
-1 xut hin trong W it nht mt ln va cac phn tu
ca W chi nhn gia tri trong tp hop 1,2,,2
r
-1 voi m, n, r la cac s tu nhin
thoa mn 2
r
-1 m x n.
Ngoai ra thuc hin vic giu tin trong anh mau ngui ta thm vao sau ma
trn hai tham s: tham s cha s bit cn giu trong anh F
i
va kich thuoc ca Iile
vn ban cn giu.
>"5"5"@ A&C (% Oi*
Phep ao bit la mt phep bin i trn cac bit nhi phn. Dao bit tuong uong
voi phep bin i thay no boi phn bu ca no, tc la nu ban u no nhn gia tri 0
thi sau khi ao no s nhn gia tri 1 va nguoc lai, nu ban u no co gia tri 1 thi ao
no s mang gia tri 0.
>"5"5"D C.c C&C *%.n *4;n mG *41n
Truoc ht, ta coi mt anh bitmap nhu mt ma trn cac s nguyn, vi vy
thut ngu bitmap va ma trn i khi uoc dung voi nghia tuong uong.
Gia su co ma trn B, ky hiu:
- Bi, la phn tu nm o hang th i ct th ca ma trn B.
- SUM(B) la tng tt ca cac phn tu ca ma trn B.
Cho hai ma trn A va B co cung kich thuoc, ta inh nghia hai phep toan trn
ma trn:
43
- Phep hoc loai tru trn 2 ma trn:
la phep toan trn hai ma trn nhi phn xac inh nhu sau:
A B C
Ai, Bi, Ci,
Vi du 1:
G O G O
0 0 0
0 1 1
1 0 1
1 1 0
- Phep nhn trn hai ma trn:
Ky hiu A B la phep toan xac inh nhu sau:
A B C
Ai, Bi, Ci,
Vi du 2: Gia su co F
1
, K, W nhu sau:
0 1 0
F
1
1 1 1
1 0 0
0 0 0
K 0 1 0
0 1 0
2 1 3
W 2 1 3
2 1 3
Khi o phep hoc loai tru giua hai ma trn nay cho ta kt qua:
0 1 0
44
F
1
K 1 0 1
1 1 0
Tip theo thuc hin phep nhn voi W:
0 1 0
F
1
K W 2 0 3
2 1 0
va SUM((F
1
K) W) 1 2 3 2 1
>"5"> C.c /0 *&-1* 2i3- *in *4%n2 n& *&< c3C
>"5">"! Wt $6n2 /&SG O7 m1* K cS ( $+i cQ (cn&
G" T&-1* *%.n
MP &SG
Gia su chung ta cn giu bit b vao trong anh th cp F. Ct mt oan gm co
k im anh va giu b vao trong anh. Trong o k la khoa
d Fk s oan
^B9c !m Dc lin tip k im anh. Gi la I
Ky hiu Sum(I): la tng s bit 1 co trong k. Dt b t mod 2
^B9c 5m So sanh t va b:
Nu t va b cung tinh chn l: thi khng lam gi ca.
Nu t va b khac tinh chn l: thi ta tim cach sua ung 1 bit trong I. Khi o I
I: sao cho I va b la cung tinh chn l.
^B9c >m Vic sua bit uoc tin hanh nhu sau:
- Nu co nhiu im en va co im trng thi sua im trng thanh im en.
- Nu co nhiu im trng va co im im en thi sua im en thanh im
trng.
- Nu co im en va im trng xp xi bng nhau thi chn ngu nhin 1 bit
sua.
- Nu bit khng quan trng, bit nm o u nhung oan cung mau thi vic sua
tp trung vao bit khng quan trng ca nhung oan cung mau lon nht.
45
=ii mP
Chi cn co anh F va khoa k
^B9c !m Dc k im anh lin tip. Gi la I
^B9c 5m Tinh Sum(I) :
- Nu Sum(I) chn bit b 0
- Nu Sum(I) l bit b 1
Vi du 3: Cac bit cn giu la: 10110, anh F va khoa K nhu hinh 3.1
MP &SG
- Dc lin tip 5 im anh va giu b
i
vao trong anh. Gi la I
i
. Cu th:
- S
1
Sum(I
1
) 4. Vi (4 mod 2) 0 b
1
1 va I
1
01111 nn ta chn bit
I
1
(1,1) sua.
- S
2
Sum(I
2
) 4. Vi (4 mod 2) 0 b
2
nn ta khng thay i I
2
.
- S
3
Sum(I
3
) 5. Vi (5 mod 2) 1 b
3
nn ta khng thay i I
3
.
- S
4
Sum(I
4
) 3. Vi (3 mod 2) 1 b
4
nn ta khng thay i I
4
.
- S
5
Sum(I
5
) 3. Vi (3 mod 2) 1 b
5
0 va I
5
01110 nn ta chn bit
I
5
(1,1) hoc chn I
5
(1,5) sua.
=ii mP
Chi cn co anh F va khoa K 5.
46
n&
0111111110111
110011101110
K&SG
K D
n&
!11111111011111
00111!1110
H,n& >"!K MR * O+i *%.n 8+ /~* }- *&f% 87 $6 >
Dc lin tip 5 im anh . Gi la I
i
- S
1
Sum(I
1
) 5 b
1
1 (Vi S
1
l)
- S
2
Sum(I
2
) 4 b
2
0 (Vi S
2
chn)
- S
3
Sum(I
3
) 5 b
3
1
- S
4
Sum(I
4
) 3 b
4
1
- S
5
Sum(I
5
) 4 b
5
0
Vy chui uoc giai m la: 10110
c (iym cFG *&-1* *%.n
Giai m nhanh. Nhung vi khoa co chiu dai c inh nn d bi phat hin.
Co th cai tin thut toan bng cach nen truoc khi m hoa hoc su dung mt
trong cac k thut m hoa o chuong 1 truoc khi m hoa.
O" T7n& (En2 cFG *&-1* *%.n
Tinh ung ca thut toan uoc chng minh bng cach dua trn chinh vn ban
ca thut toan trinh bay.
>"5">"5 Wt $6n2 /&SG K 89i c&i)- $+i *&GY (|i
G" T&-1* *%.n
MP &SG
Gia su chung ta cn giu bit b vao trong anh F. Ct 1 oan gm co k
i
(i
1,2,...., n ) im anh va giu b vao trong anh. Trong o k la khoa, la s tu nhin
ngu nhin.
k (k
1
,k
2
,k
3
,.....,k
n
)
d (n x m)sum(k
1
,k
2
,...,k
n
) s oan
Giai thut dua vao tinh chn l:
^B9c !m Dc lin tip k
i
im anh. Gi la I
i
Ky hiu Sum(I
i
): la tng s bit 1 co trong k
i
. Dt b t mod 2
^B9c 5m So sanh t va b:
Nu t va b cung tinh chn l: thi khng lam gi ca.
Nu t va b khac tinh chn l: thi ta tim cach sua ung 1 bit trong I. Khi o I
4
I: sao cho I va b la cung tinh chn l.
^B9c >m Vic sua bit uoc tin hanh nhu sau:
Ta chn chinh sach:
- Nu co nhiu im en va co im trng thi sua im trng thanh im en.
- Nu co nhiu im trng va co im en thi sua im en thanh im trng.
- Nu s im en va im trng xp xi bng nhau thi chn ngu nhin 1 bit
sua.
- Nu bit khng quan trng, bit nm o u nhung oan cung mau thi vic sua
tp trung vao bit khng quan trng ca nhung oan cung mau lon nht.
=ii mP
Chi cn co anh F va khoa k
1
.
^B9c !m Dc k
i
im anh lin tip. Gi la I
i
^B9c 5m Tinh Sum(I
i
):
Nu Sum(I
i
): chn bit b
i
0
Nu Sum(I
i
): l bit b
i
1
Vi du 4: cac bit cn giu la 10100, anh F va khoa K nhu hinh 3.2
MP &SG
- Giu bit b
1
: c lin tip 5 im anh va giu b
1
vao trong anh. Gi la I
1
. S
1

Sum(I
1
)4 . Vi (4 mod 2)0 b
1
1 va I
1
01111 nn ta chn bit F(1,1) sua.
- Giu bit b
2
: c lin tip 4 im anh va giu b
2
vao trong anh. Gi la I
2
. S
2

Sum(I
2
)4. Vi (4 mod 2)0 b
2
nn ta khng thay i I
2
.
- Giu bit b
3
: c lin tip 5 im anh va giu b
3
vao trong anh. Gi la I
3
. S
3
Sum(I
3
)4. Vi (4 mod 2)0b
3
1 va I
3
01111 nn ta chn bit F(2,5) sua.
4
n&
01111111101111100
11101110
K&SG
KXD,@,D,`,>Z
n&
!11111111!111
110011101110
H,n& >"5 K MR * O+i *%.n *&f% 87 $6 @
- Giu bit b
4
: c lin tip 6 im anh va giu b
4
vao trong anh. Gi la I
4
. S
4

Sum(I
4
) 4. Vi (4 mod 2)0b
4
nn khng thay i I
4
.
- Giu bit b
5
: c lin tip 3 im anh va giu b
5
vao trong anh. Gi la I
5
. S
5
Sum(I
5
) 2. Vi (2 mod 2)0 b
5
nn khng thay i I
5
.
=ii mP
Chi cn co anh F va khoa k (5,4,5,6,3).
- Dc lin tip 5 im anh. Gi la I
1
. S
1
Sum(I
1
) 5 b
1
1 (vi S
1
l).
- Dc lin tip 4 im anh. Gi la I
2
. S
2
Sum(I
2
) 4 b
2
0 (vi S
2
chn).
- Dc lin tip 5 im anh. Gi la I
3
. S
3
Sum(I
3
) 5 b
3
1.
- Dc lin tip 6 im anh. Gi la I
4
. S
4
Sum(I
4
) 4 b
4
0.
- Dc lin tip 3 im anh. Gi la I
5
. S
5
Sum(I
5
) 2 b
5
0.
Vy chui uoc giai m la: 10100
c (iym cFG *&-1* *%.n
Khi chn cac bit thay i trong tung oan phu hop thi bc anh sau khi giu
du liu s it thay i hon so voi bc anh ban u.
I- (iym cFG *&-1* *%.n
- Mt s bit du liu uoc n trong bc anh co th khng lam thay i hinh
anh ban u ca bc anh. Do o an toan s cao hon.
- Vi khoa k thay i nn vic tim cach giai m ca i phuong s gp nhiu
kho khn. Khoa k chi uoc trao i giua ngui gui va ngui nhn.
O" T7n& (En2 cFG *&-1* *%.n
Tinh ung n ca thut toan uoc chng minh bng cach dua trn chinh vn
ban ca thut toan trinh bay gm cac buoc nhu trn.
>"5">"> Wt $6n2 /&SG O7 m1* / p+ m* mG *41n n& X$% M"]"- Gn$ "H"Lff ()
T-3*m 2'i ** p+ *&-1* *%.n LZ
G"T&-1* *%.n L
Ta xem mt bc anh chinh la mt ma trn nhi phn F, khoa K la mt ma trn
anh kich thuoc m x n va mt s bit cn giu. D on gian ta xem kich thuoc ca anh
4
F la bi s ca m x n. Vic giu bng cach thay i mt s bit ca F.
MP &SG
^B9c !m chia F thanh nhung khi, mi khi co kich thuoc m x n.
Tinh S Sum(F
i
A K) , S
k
Sum(K). 6
^B9c 5m voi mi khi F
i
, kim tra iu kin 0 S S
k
thi cho phep giu tin
vao F
i
. Nu khng thoa mn iu kin thi giu nguyn F
i
, khng thay i bit nao.
^B9c >m xem bit mun giu vao khi F
i
la b, sau o thuc hin cac buoc sau
thay i F
i
:
Nu (S mod 2 b ) thi giu nguyn F
i
. 6
Nu S 1 thi chn ngu nhin 1 bit F
i
,k 0 ma K,k 1 thi i F
i
,k v
1. 6
Nu S S
k
1 thi chn ngu nhin 1 bit F
i
,k 1 ma K,k 0 thi i
F
i
,k v 0. 6
Nu 1 S S
k
thi chn ngu nhin 1 bit F
i
,k ma K,k 1 ri ao F
i
,k.
=ii mP
Gia su F
i
uoc bin i thanh F
i
thi ta co bt bin sau:
0 Sum(F
i
A K) Sum(K) sum(F
i
A K) b mod 2. 6
^B9c !m chia F thanh nhung khi, mi khi co kich thuoc m x n
Tinh S Sum(F
i
A K), S
k
Sum(K)
^B9c 5m voi mi khi F
i
, kim tra iu kin 0SS
k
thi cho giai m tu F
i
.
Nu khng thoa mn iu kin thi giu nguyn F
i
, khng bit nao giu trong F
i
.
^B9c >m xem bit giu vao khi F
i
la b. Khi ngui thu xac inh uoc (0
Sum(F
i
A K) Sum(K)) thi co th tim ra uoc bit giu b:
b Sum(F
i
A K) mod 2 6
Vi du 5: chui cac bit cn giu la: 101, anh F va khoa K uoc cho o hinh 3.3.
50

!

5
011101111100111
101001101110111
011000
>

@

>

@
K&SG K
101010101

!

5
01110_1111001111010
01101110_11011000

>

@
H,n& >"> K MR * O+i *%.n *&f% 87 $6 D
F la mt khi anh co kich thuoc 6x6 va K la mt anh co kich thuoc 3x3.
MP &SG
Truoc tin ta chia F thanh 4 khi F
1
, F
2
, F
3
, F
4
.
s =i3- Oi* (j- *i;nm vi S Sum(F
1
A K) 5 nn khi F
1
khng giu du liu,
F
1
uoc giu nguyn.
Vi S Sum(F
2
A K) 2S
k
, mt bit du liu s uoc giu vao trong F. Vi bit
u tin cn giu la bit 1 nn chn ngu nhin mt bit trong F
2
ma F
2
,k K,k
1 thi ao F
2
,k v 0 am bao thoa mn biu thc trn (chn F
2
1,3 1).
s =i3- Oi* *&< &Gim vi S Sum(F
3
A K) 4S
k
, mt bit du liu s uoc giu
vao trong F. Vi bit th hai cn giu la bit 0 va S mod 2 0 b nn giu nguyn F
3
.
s =i3- Oi* *&< OGm vi S Sum(F
4
A K) 4S
k
, mt bit du liu s uoc giu
vao trong F. Vi bit th ba cn giu la bit 1 va S S
k
1 nn chn F
4
,k 1, K,k
0 ri i F
4
,k v 0 am bao thoa mn biu thc trn (chn F
4
2,1 0).
=ii mPm chi cn anh kt qua F va ma trn anh K.
Truoc tin ta chia F thanh 4 khi F
1
, F
2
, F
3
, F
4
.
=ii mP Oi* *&< n&3*m
Vi S Sum(F
1
A K) Sum(K) 5 nn khi F
1
khng co giu du liu.
Vi S Sum(F
2
A K) 3S
k
nn co mt bit du liu uoc giu o trong F
2
va
51

!

5
011101111100111
101001101110111
011000
>

@

>

@

!

5
01110011110011110
10011011100110110
01
>

@
K&SG K
101010101
H,n& >"@ K MR &,n& n& 8+ /&SG K
S mod 2 1, suy ra bit u tin co gia tri la 1.
=ii mP Oi* *&B &Gim
Vi S Sum(F
3
A K) 4S
k
nn co mt bit du liu uoc giu trong F
3
va S
mod 2 0, suy ra bit th hai co gia tri 0.
=ii mP Oi* *&< OGm
Vi S Sum(F
4
A K) 3S
k
nn co mt bit du liu uoc giu trong F
4
va S
mod 2 1, suy ra bit th ba co gia tri 1.
Vy chui uoc giai m la 101.
c (iym cFG *&-1* *%.n
Giai m nhanh. D phc tap uoc nng cao hon so voi hai thut toan trn.
Cho phep giu nhiu nht 1 bit du liu vao trong mt khi. Nu khi cang
lon thi ti l giu tin cang it.
O" T7n& (En2 cFG *&-1* *%.n
Ngui ta chng minh tinh ung n ca thut toan bng cach dua trn chinh
vn ban ca thut toan uoc nu qua cac buoc m hoa va giai m.
>"5">"@ Wt $6n2 /&SG K p+ mG *41n /&SG /7c& *&B9c m T n XmG *41n n&c C&lnZ
$wn2 c&-n2 Oi n2Bi 2ti 8+ n2Bi n&1n /~* &kC 89i mG *41n *4'n2 iQ c3C 4,
/7c& *&B9c m T n cn2 (Bkc $wn2 c&-n2 Oi n2Bi 2ti 8+ n2Bi n&1n X$% ]-K
]-Gn C&fn, HiiGn2KKGn2AGn Gn$ ]-KC&ff Tifn2 () T-3*m 2'i ** p+ CATZ
G"T&-1* *%.n CAT
Voi khi anh F
i
, khoa K, ma trn trng s W ta cn giu r bit thng tin
b
1
b
2
...b
r
vao F
i
bng cach ao nhiu nht 2 bit ca F
i
. Muc ich ca ta la bin i F
i
thanh F
i
sao cho no thoa mn yu cu sau:
Sum((F
i
K) W) b
1
b
2
...b
r
(mod 2
r
). 6
MP &SG
Qua trinh bin i gm bn buoc sau:
^B9c !m tinh ma trn T F
i
K.
^B9c 5m tinh Sum Sum((F
i
K) W).
^B9c >m voi ma trn T va voi mi 1,2,....,2
r
-1 ta xac inh tp hop S

nhu
52
sau:
S

(,k),( W,k A T,k 0) ( W,k 2
r
- A T,k 1) 6
D nhn thy S

la tp hop cac ta (,k) ca ma trn F


i
,k sao cho khi
ao bit F
i
,k thi Sum o buoc 2 tng ln . Thuc vy ta co:
Trung hop 1: nu W,k va T,k 0
Khi o ao bit F
i
,k s lam cho T,k 1, do o Sum tng ln
Trung hop 2: nu W,k 2
r
va T,k 1
Khi o ao bit F
i
,k s lam cho T,k 0, do o Sum s giam i 2
r
, tc
la tng ln theo mod 2
r
.
Quy uoc rng voi mi (mod 2
r
) trong o 1,2,....,2
r
1, ta co S

.
^B9c @m ky hiu: d (b
1
b
2
....b
r
) Sum((F
i
K) W) (mod 2
r
). 6
Ta cn thuc hin vic ao bit trn F
i
uoc F
i
sao cho tng Sum tinh uoc
o buoc 2 khi thay F
i
boi F
i
s tng ln d.
Nu d 0: khng thay i F
i
.
Nu d 0:
1. Chn h bt ky thuc tp 0,1,2,...,2
r
- 1sao cho S
hd
va S
-(h - 1)d

2. Chn (,k) bt ky thuc S
hd
va ao bit F
i
,k (nu la 0 thi i thanh
1 va nguoc lai, 1 i thanh 0).
3. Chn (,k) bt ky thuc S
-(h - 1)d
va ao bit F
i
,k.
R rang la tng Sum ln d, ta co th chn hai tp khac rng S
hd
va S
-(h - 1)d
.
Tht vy, hai tp hop nay cha cac vi tri bit trong khi F
i
ma ta co th ao tng
Sum ln hd va (h - 1)d mt cach tuong ng, kt qua cui cung la Sum s tng ln
la hd (-(h - 1)d) d.
Tuong tu nhu cac tp S

khac ta cung co th coi tp S


0
la tp cha cac vi tri
ma khi ao nhung bit co vi tri nay trn F
i
thi s tng Sum ln 0. Kt qua nay cung
at uoc nu ta khng ao bt ky bit nao trn F
i
. Vi vy ta co th coi S
0
la tp trng
va khi noi ao 1 bit co vi tri thuc tp S
0
co nghia la khng cn lam gi ca.
53
=ii mP
Khi nhn uoc bc anh kt qua, ngui nhn chi cn tach cac bit it c trung
nht ca tung im anh va chia thanh tung khi F
i
kich thuoc m x n.
Qua trinh bin i gm ba buoc sau:
^B9c !m tinh ma trn T F
i
K
^B9c 5m tinh tng Sum Sum((F
i
K) W)
^B9c >m su dung ma trn khoa va ma trn trng s tinh gia tri ca r bit
thng tin uoc giu trong mi khi anh bng cng thc sau:
(b
1
b
2
....b
r
) Sum((F
i
K) W) (mod 2
r
)
Vi du 6: cho F gm (F
1
F
2
F
3
F
4
), K, W nhu sau:
Gia su ta cn giu bit thng tin B 11011101 vao F. Chia F thanh bn khi
kich thuoc 3x3 F
1
, F
2
, F
3
, F
4
, mi khi ta s giu r 2 bit ca B.
Thuc hin phep hoc loai tru F
i
voi K thu uoc T
i
, nhn voi W ri tinh tng
cac phn tu ma trn kt qua:
54

!

5
011101111100111
101001110110111
011001
>


@

K&SG K
10101010
1
MG *41n
12345612
H,n& >"D K MR * O+i *%.n *&f% 87 $6 `
Voi F
1
ta co S Sum((F
i
K) W) 14 va (S mod 2) 2, giu 2 bit
u tin ca B la 11 vao F
1
ta cn bin i F
1
sao cho Sum tng ln 1. Vi (F
1
K)
3,3 0 va W3,3 1, ta co th sua F
1
3,3 uoc F
i
.
Voi F
2
ta co S Sum((F
i
K) W) va (S mod 4) 1, giu 2 bit tip
theo ca B la 01 thi khng cn phai thuc hin bin i trn F
2
.
Voi F
3
ta co S Sum((F
i
K) W) 13 va (S mod 4) 1, giu 2 bit
tip theo ca B la 11 ta cn bin i sao cho Sum tng ln 2. Vi (F
3
K)1,2 0
va W1,2 2, ta co th sua F
3
1,2 uoc F
3
.
Voi F
4
ta co S Sum((F
i
K) W) 22 va (S mod 4) 2, giu 2 bit
tip theo ca B la 01 ta cn bin i sao cho Sum tng ln 3 hoc Sum giam xung
1, vic nay khng th thuc hin bng cach ao 1 bit trong F
4
ma phai cn toi 2 bit.
Ta chn ao 2 bit F
4
1,2 va F
4
3,2. Kt qua nhn uoc nhu o hinh 3.2.
=ii mP
Khi nhn uoc bc anh kt qua F, ngui nhn tach cac bit it c trung nht
ca tung im anh va chia thanh tung khi F
i
kich thuoc 3 x 3.
Qua trinh bin i gm bn buoc sau:
^B9c !m tinh ma trn T F
i
K

55

!
K
5
K
11000010111001000
01000111001011101
00
>
K
@
K
MG *41n
12345611

!
K
5
K
01110111110011_1010
!11_01101110110!1
>

K
@
K
H,n& >"` K [-. *4,n& Oi~n (|i *&+n&

!
K
5
K
11000010111001100
01100011001011101
10
>
K
@
K
K&SG K
101010101
MG *41n
12345612
^B9c 5m tinh tng S
i
Sum Sum((F
i
K) W)
Ta co:
S
1
Sum((F
1
K) W) 15
S
2
Sum((F
2
K) W)
S
3
Sum((F
3
K) W) 15
S
4
Sum((F
4
K) W) 21
^B9c >m su dung ma trn khoa va ma trn trng s tinh gia tri ca r bit
thng tin uoc giu trong mi khi anh nhu sau:
(b
1
b
2
) Sum((F
1
K) W) (mod 4) 15 mod 4 3 b
1
b
2
11
(b
3
b
4
) Sum((F
2
K) W) (mod 4) mod 4 1 b
3
b
4
01
(b
5
b
6
) Sum((F
1
K) W) (mod 4) 15 mod 4 3 b
5
b
6
11
(b

) Sum((F
1
K) W) (mod 4) 21 mod 4 1 b

01
Vy chui uoc giai m la : b
1
b
2
b
3
b
4
b
5
b
6
b

11011101
c (iym cFG *&-1* *%.n
I- (iymm chi cn thay i ti a 2 bits o ma trn anh mi trung nhung co
th giu uoc mt luong bit tuong i lon.
D an toan va bao mt ca thut toan kho bi giai m.
N&Bkc (iymm mc du sua ti a 2 bits giu du liu nhung phuong phap
nay khng iu tit cht luong anh sau khi giu tin. Dc bit bit uoc giu la uoc
chn ngu nhin, chua quan tm n vi tri bit cn sua i.
56

!
K
5
K
11000010111001100
01100011001011101
10
>
K
@
K
K&SG K
101010101
MG *41n
12345612
H,n& >"g K [-. *4,n& 2ii mP
>"> C.c /0 *&-1* 2i3- *in *4%n2 c.c p%:i n& m+-
Kt qua thuc nghim cho thy vic su dung anh en trng lam anh mi
trung em lai hiu qua rt thp vi vic bin i im anh tu en sang trng hay
trng sang en rt d tao ra cac nhiu trn anh va d bi phat hin boi h thng thi
giac ca con ngui. Hon nua anh en trng cung cp luong du liu tuong i nho
thuc hin cac thao tac giu tin. Vi du nhu mt bc anh en trng kich thuoc 300
x 300 pixel chi cung cp cho ta mt luong du liu vao khoang 0 kilobytes (KB)
trong khi mt bc anh 24 mau kich thuoc tuong ng co th cho toi 2000 KB. Han
ch nay uoc khc phuc bng cach su dung anh mau lam anh mi trung.
Di voi vic chn anh mau lam anh mi trung ta cn thuc hin thm mt
buoc xu ly nua. Truoc ht ta quan tm toi khai nim bit it c trung nht LSB. LSB
la bit co anh huong it nht toi vic quyt inh mau sc ca mi im anh, vi vy khi
ta thay i bit it c trung nht ca mt im anh thi mau sc ca im anh moi s
tuong i gn voi im anh cu. LSB ca mt im anh cung tuong tu nhu chu s
hang on vi ca mt s tu nhin, khi ta thay i gia tri ca chu s nay thi chnh lch
giua chu s cu va s moi s it hon so voi khi ta thay i gia tri ca chu s hang
chuc hoc hang trm. Vic xac inh LSB ca mi im anh trong mt bc anh phu
thuc vao inh dang ca anh va s bit mau danh cho mi im anh ca anh o.
Qua trinh giu tin vao anh mau cung tuong tu nhu voi anh th cp nhung
truoc ht ta chn tu mi im anh ra bit it c trung nht tao thanh mt anh nhi
phn gi la anh th cp. Su dung anh th cp nay nhu la anh mi trung giu tin,
sau khi bin i anh th cp ta tra no lai anh ban u thu uoc anh kt qua.
nh mau cho hiu qua cao hon anh en trng vi vic thay i bit it c trung
nht trong nhung anh nay dung nhu khng lam thay i mau sc ca im anh
trong khi vic thay i mi bit trong anh en trng lam cho im anh chuyn mau tu
en sang trng hoc nguoc lai tu trng sang en do o rt d bi phat hin. Di voi
anh 16 bit mau hoc 24 bit mau vic xac inh LSB tuong i on gian, tuy nhin
i voi anh nho hon hoc bng bits mau (nhung anh co su dung bng mau) thi rt
phc tap. Kho khn nay co th uoc khc phuc nu ta sp lai bang mau ca anh
5
hoc su dung nhung mau khng dung n trong bang mau ca anh nho hon hoc
bng bits mau.
>">"! n& n& &n &%c Oxn2 a Oi*i m+-
Nhung anh thuc loai nay gm co anh 16 mau (4 bits mau) va anh 256 mau
( bits mau), anh mau voi s bit mau nho hon hoc bng khng phai lun lun
uoc sp bang mau. Nhung mau o lin k nhau trong bang mau co th rt khac nhau
chng han nhu mau en voi mau trng vn co th uoc xp canh nhau. Vi vy vic
xac inh bit LSB ca anh loai nay rt kho. Nu ta chi thay i bit cui cung ca mi
im anh tao thanh anh th cp thi mi thay i 0 1 hoc 1 0 trn anh th
cp co th lam cho mau ca im anh cu va moi tuong ng thay i rt nhiu du chi
s mau ca chung cung chi tng hoc giam 1 ma thi. Ngui ta thung dung k
thut sp xp lai bang mau.
>">"!"! K0 *&-1* iC T~C p:i On2 m+-
Ta co th sp xp lai bang mau ca anh mi trung sao cho hai mau lin tip
khac nhau it nht bng cach so sanh thanh phn mau ca tung cp im voi nhau.
Tuy nhin mau ca im anh la mt vetor ba thanh phn khng sp th tu nn vic
so sanh chi mang tinh tuong i. Qua trinh sp lai bang mau tin hanh nhu sau:
Buoc 1: chn mt mau bt ky trong bang mau, gia su la mau A(z,y,z) ua
vao vi tri u tin trong bang mau trong o x la thanh phn Red, y la thanh phn
Green, z la thanh phn Blue.
Buoc 2: duyt tt ca cac mau con lai trong bang mau, voi mi mau B(m.n,p)
chua uoc sp ta tinh ai luong:
s(A,B) sprt(x-m)
2
(y-n)
2
(z-p)
2

Buoc 3: chn mau B co s(A,B) nho nht xp canh mau A trong bang mau,
quay lai buoc 2 tip tuc tim mau chua uoc sp gn voi B nht.
Qua trinh kt thuc khi mi mau ca bang uoc sp.
Buoc 4: sau khi sp mau ta phai thay i lai chi s ca mi im mau trong
anh mau ca im anh khng bi thay i. Chng han nu sau khi sp lai bang
mau, mau co chi s 15 trong bang mau cu mang chi s moi la 5 trong bang mau
5
moi thi mi im anh co gia tri la 15 phai uoc i thanh 5.
So voi anh 16 bits mau hoc 24 bits mau, anh bits mau cung nhu anh 4 bits
mau co v kho giu thng tin hon vi vic thay i du chi mt bit trn mt im anh
cung co th dn n su thay i nhn thy uoc v mau sc ca im anh, cho du
bang mau ca anh uoc sp xp lai. Tuy nhin dua vao c im khng phai anh
nao cung su dung tt ca mau trong bang mau hin thi anh ta co th su dung
nhung mau khng dung n kt hop voi vic sp bang mau lam min anh kt qua.
D bit nhung mau nao uoc dung, mau nao khng dung n trong bang mau
ta duyt toan b cac mau trong bang va anh du nhung mau co chi s xut hin
trong du liu anh.
Gia su trong bang mau co mt mau C khng dung n, voi mi im mau A
khi tim uoc mau B co su dung trong bang mau sp canh A ma gia tri s(A,B) vn
con lon hon mt ngung nao o ta s chen mau C vao giua mau A va B, ng
thi i lai mau ca C sao cho ging A va B nht co th.
Trung hop s mau uoc su dung nho hon hoc bng 6 mau (i voi anh
256 mau) hay nho hon hoc bng 6 (i voi anh 16 mau) thi vic sp lai bang mau
cho ta kt qua giu tin rt p. Khi o qua trinh sp lai bang mau tin hanh theo cac
buoc sau:
Buoc 1: duyt bang mau xac inh mau nao co uoc su dung, mau nao
khng uoc su dung.
Buoc 2: sp cac mau co su dung vao cac vi tri th 3 x k ca bang mau voi k
0,1, 2, ... (vi tri u tin trong bang mau la vi tri th 0).
Buoc 3: chen cac mau khng dung n vao cac vi tri con lai ca bang mau.
Buoc 4: voi mi mau A(x,y,z) co su dung n nm o vi tri 3 x k ca bang
mau moi, ta copy mau A vao mau nm o vi tri 3 x k 1 vao mau nm o vi tri 3 x
k -1.
Buoc 5: chinh lai chi s mau ca mi im anh thu uoc anh moi ging
ht anh cu khi hin thi.
Qua trinh sp lai bang mau s cho ta mt anh moi khng h khac anh cu khi
5
hin thi, tuy nhin vn co su khac nhau v mt gia tri. Tin hanh giu tin trn anh
th cp ca anh vua thu uoc bng cach tach bit cui cung trong mi im anh.
Vic ao bit trn anh th cp lam cho gia tri ca im anh tng hoc giam 1, tc la
im anh moi s mang mau ca co chi s 3 x k 1 hoc 3 x k -1 (gia tri cu la 3 x
k), nhung ca hai nay u co mau ca 3 x k nn im anh moi khng h co su
thay i v mau sc so voi im anh cu. Nhu vy anh kt qua khng co nhiu, tc la
2 anh s ging ht nhau.
>">"!"5 K0 *&-1* 2i3- *in 8+% On2 m+-
Tc la thay vi tach cac bit LSB ca cac im anh ta tach cac bit LSB ca
bang mau va thuc hin qua trinh giu tin trn cac bit vua thu uoc. Qua trinh nay
cung tuong tu nhu khi ta giu tin trong anh 24 bits mau voi kich thuoc anh la 256
im anh (anh bits mau), do o luong thng tin giu uoc s rt it, bi gioi han boi
kich thuoc bang mau. Chng han i voi anh bits mau, chn kich thuoc khi la 10
x 10, r 4, ly tu mi mau ra 3 bits ta s chi giu uoc mt luong thng tin cuc
ai la 2 bits bng thut toan trn.
Tuy nhin giai phap nay cung co nhung han ch vi anh kt qua co bang mau
c bit, d gy ra nghi ng boi su ging nhau ca ba mau lin tip trong bang
mau. Hon nua bang mau co th bi sp xp lai hoc iu chinh lai boi phn mm xu
ly anh trong qua trinh hin thi hay luu lai anh, dn n thng tin uoc giu co th
s bi mt i khng khi phuc lai uoc.
>">"5 n& &iKc%p%4 X!` Oi*i m+-Z
>">"5"! K0 *&-1* *.c& ! Oi* *{ n& mRi *4Bn2
nh 16 bits mau thuc t chi su dung 15 bits cho mi im anh, trong o 5
bits biu din cung tuong i ca mau o, 5 bits biu din cung tuong i
ca mau xanh lam, 5 bits biu din cung tuong i ca mau xanh lo. Con lai 1
bit khng dung n la bit cao nht ca byte th hai trong mi cp 2 byte biu din
mt im anh, o chinh la bit LSB ca anh 16 bits mau. Vic thay i gia tri ca
nhung bit nay s khng h anh huong n mau sc ca tung im anh trong mi
trung. Do o ta s chn nhung bit nay tao thanh anh th cp va sau bin i thu
60
uoc anh kt qua khng h co nhiu.
Nu chi ly nhung bit nay tao thanh anh th cp thi luong thng tin giu
uoc s bi han ch. Chng han mt anh 256 mau co kich thuoc 200 x 200 pixel co
s mau uoc su dung nho hon hoc bng 6 mau s giu uoc luong thng tin bng
luong thng tin ma anh 16 bits mau cung kich thuoc giu uoc, trong khi kich
thuoc tinh bng byte ca anh 256 mau chi bng mt nua ca anh 16 mau. Hon nua
ca hai anh mi trung nay u cho anh khng co nhiu.
>">"5"5 K0 *&-1* *.c& n&i)- &n ! Oi* *{ n& mRi *4Bn2
D tng luong thng tin giu uoc trong anh 16 bits mau, ta co th ly nhiu
hon 1 bit tu mi im anh. Nu anh s 16 bits ca mi cp 2 byte biu din mt
im anh ln luot tu bit thp nht ca byte th nht la 1 toi bit cao nht ca byte nay
la , k tip la bit thp nht ca byte th hai uoc anh s cho toi bit cao nht ca
byte nay la 16, truoc ht ta s ly bit th 16 sau o co th ly cac bit uoc anh s
1, 6, va 11 tao thanh anh th cp. Khi tra anh th cp lai cho anh mi trung ta
cung theo ung th tu tra bit ung vi tri.
>">"> n& *4-fKc%p%4 X5@ Oi*i m+-Z
>">">"! K0 *&-1* *.c& ! Oi* *{ ! OY*f cFG n& mRi *4Bn2
nh true-color su dung 3 byte cho mi im anh, mi byte biu din mt
thanh phn trong cu truc RGB. Trong mi byte cac bit cang thp cang it anh huong
toi mau ca im anh. Vi vy cac bit cui cung ca mi byte trong phn du liu anh
la cac LSB ca anh true-color.
>">">"5 K0 *&-1* *.c& n&i)- &n ! Oi* *{ ! OY*f cFG n& mRi *4Bn2
D tng luong thng tin giu uoc vao anh mi trung, tu mi byte ca anh
true-color ta s ly nhiu hon 1 bit tao thanh anh th cp. Thng thung chi nn
ly nhiu nht la 4 bits cui cung ca mi byte anh kt qua khng bi nhiu ang
k, khi o luong thng tin ti a co th giu trong anh cung tng ln gp bn ln
so voi luong thng tin ti a giu uoc trong anh o nu chi ly 1 bit cui cung o
tung byte. Nh vy luong thng tin giu uoc trong anh mau tuong i lon. Chng
han mt bc anh Kodak voi phn giai 1024 x 64 im anh 24 bits mau theo
61
inh dang RGB co th giu uoc 331.6 byte du liu (tuong uong voi -10 trang
giy A
4
ca vn ban Word) nu tach tu mi byte ca im anh ra 4 bits va ma trn
khoa co kich thuoc 4 x 4.
Bng kt qua thuc nghim ta thy rng vic thay toan b cac bit cui ca mi
byte trong phn du liu ca anh true-color cung khng gy ra su khac bit nhiu so
voi anh gc. Diu nay lam ta nghi toi vic thay toan b cac bit nay boi cac bit du
liu ca thng tin cn giu va khi o luong thng tin giu uoc la rt lon, co th at
toi mt phn tam kich thuoc anh mi trung. Tuy nhin phuong phap thay th on
gian nay cho an toan bng khng vi co uoc thng tin giu chi cn tach cac
bit cui cung ca mi byte anh kt qua. Mc du vy, huong i nay co th s em lai
nhiu kt qua kha quan nu khc phuc uoc yu im v an toan. Mt trong
nhung cach giai quyt la su dung thm mt khoa thay th bin i thng tin
truoc khi giu va ap dung giai thut di truyn.
>"@ K0 *&-1* 2im n&iz- *4;n n& /~* }-
Cac k thut giu thng tin trong anh uoc su dung mt khoa bi mt (khoa K
va co th co mt ma trn trng s W) bao v du liu cn che giu. Khoa bi mt la
c inh va gui cho ngui s giai m thng tin tu anh kt qua, vi vy kich thuoc
mi khi anh m x n la khng th thay i uoc. Diu nay khin cho vic phn b
thng tin trn anh mi trung co th khng u, nhung im anh bi thay i s tp
trung gn nhau, do o nhiu d nhin thy hon so voi khi ma cac im anh bi thay
i nm rai rac trn toan b bc anh.
D cac im anh bi bin i phn b u trn anh thay vi ly cac bit LSB
lin tip ta chi ly cac bit LSB cach nhau x vi tri, x uoc chn sao cho s bit ly ra
giu thng tin ban u va ca gia tri x (nhung khi u tin s uoc su dung
giu gia tri x).
>"D K~* p-1n c&Bn2
Qua chuong nay ta tim hiu v cac thut toan giu tin trong anh, uu im
ca tung thut toan va y chinh la co so xy dung chuong trinh giu tin trong
62
anh BMP o chuong cui. Va tng cung hon nua bao mt cho thng tin uoc
giu, chung ta co th kt hop thut toan giu thng tin trong anh voi thut toan m
hoa co ban nhu DES, RSA ... Do chinh la huong mo cho an nay.
63
CHIJN= @
NH =I V WO WNH CC THUMT TON =IU TIN
TeON= NH MU
@"! =i9i *&i?- c&Bn2
Chuong nay nhm gioi thiu v cac tiu chun anh gia va so sanh cac k
thut giu tin trong anh va qua o anh gia va so sanh cac k thut giu tin trong
anh nu o chuong 3.
Cu truc chuong gm:
4.1 Gioi thiu chuong.
4.2 Cac tiu chun anh gia va so sanh cac k thut giu tin trong anh mau
4.2.1 Tinh tin cy
4.2.2 Tinh kha dung
4.2.3 Tinh an toan va bao mt
4.2.4 Tinh hoan chinh
4.2.5 Tinh ung n ca thut toan
4.3 Danh gia va so sanh cac k thut giu tin trong anh mau
s 4.3.1 Tinh tin cy
4.3.2 Tinh kha dung
4.3.3 Tinh an toan va bao mt
4.3.4 Tinh hoan chinh
4.3.5 Tinh ung n ca thut toan
4.4 Kt lun chuong
@"5 C.c *i;- c&-dn (.n& 2i. 8+ i% i.n& c.c /0 *&-1* 2i3- *in *4%n2 n& m+-
Mt k thut giu tin trong anh uoc anh gia dua trn mt s c im sau:
- Tinh tin cy.
- Tinh kha dung.
- Tinh an toan va bao mt ca thng tin.
64
- Tinh hoan chinh.
- Tinh ung n ca thut toan.
@"5"! T7n& *in c1Y
Tinh tin cy la c tinh ca h thng tin tc trn mang co th trong mt iu
kin nht inh va trong mt thi gian xac inh, hoan thanh mt chc nng quy inh.
Tinh tin cy la mt trong nhung yu cu co ban nht v an toan ca h thng, la
muc tiu xy dung va vn hanh ca tt ca h thng tin tc trn mang. Tinh tin cy
co th dung cng thc miu ta la:
R MTBF(MTBF MTTR)
Trong o: R biu thi tinh tin cy.
MTBF biu thi qung thi gian trung binh giua hai su c.
MTTR biu thi thi gian trung binh khc phuc hai su c.
Vi vy phuong phap co hiu qua lam tng tinh tin cy la lam sao tng
uoc qung thi gian trung binh giua hai su c, hoc rut ngn thi gian trung binh
khc phuc su c.
Tinh tin cy ca mang luoi thng tin ch yu co ba yu t: tinh chng hong,
tinh bn vung va tinh huu hiu.
Di voi cac k thut giu tin trong anh mau, tinh tin cy dua trn c im
ca h thng thi giac ca con ngui. Thng tin nhung la khng thy uoc, mt
ngui voi thi giac binh thung khng phn bit uoc anh mi trung va anh kt
qua. Trong khi Image Hiding yu cu tinh v hinh ca thng tin giu o mc cao
thi Watermarking lai chi yu cu o mt cp nht inh.
@"5"5 T7n& /& $6n2
Tinh kha dung la c tinh ma tin tc trn mang uoc cac thuc th co y
quyn tip cn va su dung theo yu cu, la c tinh ma dich vu tin tc ca mang
luoi khi cn thit cho phep ngui su dung hay thuc th y quyn khac su dung.
Luong thng tin giu so voi kich thuoc anh mi trung cung la mt vn
cn quan tm trong mt thut toan giu tin. R rang la co th chi giu 1 bit thng tin
vao mi anh ma khng cn lo lng v nhiu ca anh nhung nhu vy s rt kem
65
hiu qua khi ma thng tin cn giu co kich thuoc tinh bng KB. Cac thut toan u
c gng giu at uoc muc ich lam th nao giu uoc nhiu thng tin ma khng
gy ra nhiu ang k.
@"5"> T7n& Gn *%+n 8+ O% m1*
Tinh an toan va bao mt la c tinh tin tc khng bi tit l boi ngui su dung
khac khi mun xm nhp vao.
Thut toan nhung tin uoc coi la co tinh an toan va bao mt nu thng tin
uoc nhung khng bi tim ra khi bi tn cng mt cach co ch ich trn co so nhung
hiu bit y v thut toan nhung tin va co b giai m (tru khoa bi mt), hon nua
con co uoc anh mang thng tin (anh kt qua). Di voi Image hiding y la mt
yu cu rt quan trng. Chng han i voi thut toan do tin trong anh th cp, kich
thuoc m x n, phc tap vn con ln toi 2
mn
khi bit ma trn trng s dung trong
qua trinh giu tin.
@"5"@ T7n& &%+n c&n&
Tinh hoan chinh la c tinh tin tc ma trong qua trinh chuyn dn am bao
khng bi xoa bo, sua i, gia mao, lam ri trt tu, v.v. Tinh hoan chinh la mt loai
tinh an toan tin tc, no yu cu giu nguyn dang tin tc, tc la tai tao, luu tru,
truyn dn chinh xac tin tc.
Yu cu cui cung la thut toan phai cho phep ly lai uoc thng tin giu
trong anh ma khng cn co anh mi trung.
@"5"D T7n& (En2 (n cFG *&-1* *%.n
Thut toan phai th hin uoc su ung n, cu th voi du liu vao cho truoc,
thut toan hoat ng sau mt s buoc huu han, buoc s dung va cho kt qua mong
mun. Kt qua mong mun thung uoc xac inh qua inh nghia. D chng minh
tinh ung n ca thut toan ngui ta co th cn c vao mt trong ba nhn xet sau
y:
1. Bng phep thu chi co th phat hin tinh sai ca thut toan ch khng th
khng inh tinh ung ca thut toan.
2. Mun khng inh tinh ung ca thut toan phai tin hanh chng minh.
66
3. Co th va nn chng minh tinh ung n ca thut toan bng cach dua trn
chinh vn ban ca thut toan.
@"> .n& 2i. 8+ i% i.n& c.c /0 *&-1* 2i3- *in *4%n2 n& m+-
@">"! T7n& *in c1Y
Cac k thut giu tin trong anh mau trong bn trung hop khoa bi mt nu o
bang 3.1 uoc anh gia nhu sau:
- Khng phn bit uoc anh mi trung va anh kt qua.
- D tin cy tng dn theo ung th tu ca khoa bi mt.
@">"5 T7n& /& $6n2
Cac k thut giu tin trong anh mau trong trung hop khoa bi mt nu o
bang 3.1 uoc anh gia nhu sau:
- Luong thng tin giu so voi kich thuoc anh mi trung tng dn theo th tu
ca khoa bi mt uoc ghi o bang 3.1. Cu th:
Voi khoa K co dai khng i va khoa K co dai thay i thi s
bit cn giu uoc cn c vao kich thuoc n x m ca anh th cp va dai khoa.
Voi khoa K la ma trn anh thi s bit cn giu cn c vao kich thuoc
ma trn anh K va kich thuoc n x m ca anh th cp.
Voi khoa K la ma trn anh va co thm ma trn trng s thi s bit cn giu
cn c vao kich thuoc ma trn anh K va kich thuoc n x m ca bc anh th cp va
dai ca cac bit cn giu trong mt khi anh.
- D nhiu ca anh ca thut toan tng dn theo th tu ca loai anh mau va
k thut trich bit trong mi khi anh. nh mau 16 bits va 24 bits co nhiu it so
voi anh nho hon hoc bng bits mau.
- Cac thut toan u c gng giu at uoc muc ich lam th nao giu
uoc nhiu thng tin ma khng gy ra nhiu ang k.
@">"> T7n& O% m1*
Cac k thut giu tin trong anh mau trong bn trung hop khoa bi mt nu
trn uoc anh gia nhu sau:
- Trong bn trung hop thut toan nhung tin co tinh bao mt nu thng tin
6
uoc nhung khng bi tim ra khi bi tn cng mt cach co ch ich trn co so nhung
hiu bit y v thut toan nhung tin va co b giai m.
- Tinh bao mt ca bn thut toan giu tin trong anh u uoc th hin la
mt yu cu rt quan trng. Chng han voi thut toan do tin trong anh th cp kich
thuoc m x n phc tap vn con ln toi 2
mn
khi bit anh kt qua.
@">"@ T7n& &%+n c&n&
Cac k thut giu tin trong anh mau trong bn trung hop khoa bi mt nu
trn uoc anh gia nhu sau:
- Cac thut toan u cho phep ly lai uoc thng tin giu trong anh ma
khng cn co anh mi trung ban u.
@">"D T7n& (En2 (n cFG *&-1* *%.n
Cac k thut giu tin trong anh mau trong bn trung hop khoa bi mt nu
trn uoc anh gia nhu sau:
- Cac thut toan u th hin tinh ung n, cu th voi du liu vao cho truoc,
thut toan hoat ng sau mt s buoc huu han s dung va cho kt qua mong mun.
Kt qua mong mun thung uoc xac inh qua inh nghia.
@"@ K~* p-1n c&Bn2
Chuong 4 trinh bay cac tiu chun anh gia cac k thut giu tin trong
anh, qua o cho ta thy an toan ca thng tin trong cac k thut giu tin uoc
bit trong chuong 3.
6
CHIJN= D K CHIJN= TeNH THC HIN
D"! =i9i *&i?- c&Bn2
Sau nhung tim hiu v mt m, cu truc anh BMP, cac k thut giu tin trong
anh thi trong chuong nay ta bt u thuc hin chuong trinh. Chuong trinh thuc hin
giu tin trong anh voi thut toan la su dung ma trn khoa K uoc gioi thiu trong
chuong 3.
Cu truc chuong gm:
5.1 Gioi thiu chuong
5.2 Mi trung lam vic
5.3 Ngn ngu thuc hin
5.4 T chc va thuc hin chuong trinh
5.4.1 M hoa
5.4.2 Giai m
5.5 Kt lun chuong
D"5 MRi *4Bn2 p+m 8i?c
Mi trung lam vic ca chuong trinh la Windos (2000 hoc XP).
D"> N2Rn n2 *&c &i?n
Vic chn ngn ngu lp trinh cho mt bai toan cung la mt vn rt quan
trng giai quyt bai toan vi mi ngn ngu lp trinh u co uu im va nhuoc
im nht inh. Chuong trinh su dung i tuong la cac anh, cac thao tac xm nhp
vao cu truc ca Iile anh. Su dung ngn ngu Visual C 6.0 cho phep ta lam iu
o, voi bin con tro va mang ng xm nhp vao du liu anh theo tung bit.
D"@ T| c&<c 8+ *&c &i?n c&Bn2 *4,n&
Chuong trinh thuc hin thut toan nu ra trong chuong 3 bao gm cac
buoc sau:
D"@"! MP &SG
^B9c ! m Chuyn vn ban Word tu dang ky tu sang dang bit giu vao Iile
anh.
6
void CHidingdatainbitmapDlg::nBsourceIile()

CString strFilter
strFilter.Empty()
strFilter "Word Doccument (.doc),.doc"
CFileDialog penFile(true,NULL,NULL,FNHIDEREADNLY,
FNVERWRITEPRMPT,strFilter)
penFile.DoModal()
mESourceFile.SetWindoText(penFile.GetPathName())
CFile IDocFile
IDocFile.pen(penFile.GetPathName(),CFile::modeRead,
CFile::typeBinary)
iI(IDocFile.GetFileName()!"")
numsource1
iI(numresultnumbmpnumsource3)

CWnd ButtonMatrixGetDlgItem(IDCBMATRIX)
ButtonMatrix-~EnableWindo()

int lenDocFile IDocFile.GetLength()


unsigned char DocBuIIer ne unsigned charlenDocFile
IDocFile.Read(DocBuIIer,lenDocFile)
IDocFile.Close()
delete DocBinary
DocBinary ne char lenDocFile16
mlenDocBinarylenDocFile16
char DocLengthne char24
int a 0,b
int lenlenDocFile2
0
do

lenlen2
iI(Imod(len,2)) DocLengtha'1'
else DocLengtha'0'
a

hile(len~1)
Ior(bab24b)

DocLengthb'0'

Ior(b0b24b)

DocBinarybDocLengthb

CString temp
int 24
Ior(int i0ilenDocFilei)

temp BinDocBuIIeri
DocBinarytemp0
DocBinary1temp1
DocBinary2temp2
DocBinary3temp3
DocBinary4temp4
DocBinary5temp5
DocBinary6temp6
DocBinarytemp
1

delete DocBuIIer

C&E # m D thun loi trong vic giai m va chuyn vn ban giu trong anh v
lai vn ban gc thi ta cn luu lai ca gia tri v kich thuoc ca Iile vn ban.
^B9c 5 m Chuyn du liu Iile anh sang dang nhi phn.
void CHidingdatainbitmapDlg::nBbitmapIile()

CString strFilter
strFilter "Bitmap File (.bmp),.bmp"
CFileDialog penFile(true,NULL,NULL,FNHIDEREADNLY ,
FNVERWRITEPRMPT,strFilter)
penFile.DoModal()
mEBitmapFile.SetWindoText(penFile.GetPathName())
CFile IBmpFile
IBmpFile.pen(penFile.GetPathName(),CFile::modeRead,CFile::typeBinary)
iI (IBmpFile.GetFileName() ! "")
numbmp1
iI(numsourcenumbmpnumresult3)

CWnd ButtonMatrixGetDlgItem(IDCBMATRIX)
ButtonMatrix-~EnableWindo()

int lenBmpFile IBmpFile.GetLength()


delete BmpBuIIer
BmpBuIIer ne char lenBmpFile
2
IBmpFile.Read(BmpBuIIer,lenBmpFile)
IBmpFile.Close()
delete BmpBinary
BmpBinary ne char (lenBmpFile-54)
mlenBmpBinary(lenBmpFile-54)
CString temp
int 0
Ior(int i 54ilenBmpFilei)

temp Binunsigned char (BmpBuIIeri)


BmpBinarytemp0
BmpBinary1temp1
BmpBinary2temp2
BmpBinary3temp3
BmpBinary4temp4
BmpBinary5temp5
BmpBinary6temp6
BmpBinarytemp

^B9c > m Nhp khoa bi mt K bao mt thng tin.


void CHidingdatainbitmapDlg::nBmatrix()

CKeyMatrix Matrix
CString Key
CWnd BHide GetDlgItem(IDCBHIDE)
3
Matrix.DoModal()
Key Matrix.mEMatrix
mlenKeyBinary Matrix.mEMatrix.GetLength()
-2Matrix.mEMatrix.Remove(13)
delete KeyBinary
KeyBinary ne charmlenKeyBinary
int 0
int lenSKey.GetLength()
Ior(int i0ilenSi)

iI(Keyi'1' ,, Keyi'0')

KeyBinaryKeyi

else iI(Keyi!0x0D && Keyi!0x0A)

AIxMessageBox("Please input binary array !")


Key.Empty()
Matrix.mEMatrix.Empty()
break

iI(Matrix.mEMatrix.GetLength()~0)

BHide-~EnableWindo()

4
^B9c @ m Giu thng tin vao anh BMP.
void CHidingdatainbitmapDlg::nBhide()

CFile IResultFile
int sumK0
int sumF
int i,h,l
int 0,n0
int temp
int i0,i1,i2,i3,i4,i5,i6,i,intDoc
Ior(i0imlenKeyBinaryi)

iI(KeyBinaryi'1') sumK

do
bool I true
sumF0
Ior(imlenKeyBinaryi(1)mlenKeyBinaryi)

iI((BmpBinaryi'1' && KeyBinaryi-mlenKeyBinary


'0') ,, (BmpBinaryi'0'&& KeyBinaryi-mlenKeyBinary'1')) sumF

iI(sumK~sumF)

iI(DocBinaryn'1') intDoc1
else intDoc0
iI(Imod(sumF,2)!intDoc)
iI(sumFsumK-1)
Ior(h0hmlenKeyBinaryh)
5
iI(Imod(mlenKeyBinaryh,)5 ,,
Imod(mlenKeyBinaryh,)6 ,,
Imod(mlenKeyBinaryh,))
lh
iI(BmpBinarymlenKeyBinaryh'1' && KeyBinaryh'0')

BmpBinarymlenKeyBinaryh'0'
IIalse
break

else iI(BmpBinarymlenKeyBinaryh
'0' && KeyBinaryh'1')

BmpBinarymlenKeyBinaryh'1'
IIalse
break

iI(I)

iI(BmpBinarymlenKeyBinaryl'1'
&& KeyBinaryl'1') BmpBinarymlenKeyBinaryl'0'
else
BmpBinarymlenKeyBinaryl'1'
n--

else
Ior(h0hmlenKeyBinaryh)
6

iI(Imod(mlenKeyBinaryh,)5 ,,
Imod(mlenKeyBinaryh,)6 ,, Imod(mlenKeyBinaryh,))

iI(BmpBinarymlenKeyBinaryh'1')

BmpBinarymlenKeyBinaryh'0'
break

else

BmpBinarymlenKeyBinaryh'1'
break

hile((mlenBmpBinary - mlenKeyBinary ~ mlenKeyBinary) &&


(mlenDocBinary~n))
iI(mlenDocBinary!n) AIxMessageBox("Size oI Document Iile is too
large !")
else

h54
Ior(i0imlenBmpBinaryi)

iI(BmpBinaryi'1') i01
else i00
iI(BmpBinaryi1'1') i11
else i10
iI(BmpBinaryi2'1') i21
else i20
iI(BmpBinaryi3'1') i31
else i30
iI(BmpBinaryi4'1') i41
else i40
iI(BmpBinaryi5'1') i51
else i50
iI(BmpBinaryi6'1') i61
else i60
iI(BmpBinaryi'1') i1
else i0
temp12i0 64i1 32i2 16i3 i4 4i5 2i6
i
BmpBuIIerhtemp
h

delete BmpBinary
IResultFile.pen(resultIile,CFile::modeCreate,CFile::modeWrite,
CFile::typeBinary)
IResultFile.SeekToBegin()
IResultFile.Write(BmpBuIIer,mlenBmpBinary54)
IResultFile.Close()
AIxMessageBox("File hide as successIul")

D"@"5 =ii mP
^B9c !m Chuyn Iile anh BMP giu thng tin sang dang bit ly cac bit
thng tin.
void CHidingdatainbitmapDlg::nBhbitmapIile()

CString strFilter
strFilter "Bitmap File (.bmp),.bmp"
CFileDialog penFile(true,NULL,NULL,FNHIDEREADNLY,
FNVERWRITEPRMPT,strFilter)
penFile.DoModal()
mEHBitmapFile.SetWindoText(penFile.GetPathName())
iI(penFile.GetPathName()!"") numrbmp1
iI(numrbmpnumrIile2)

CWnd ButtonRMatrixGetDlgItem(IDCBRMATRIX)
ButtonRMatrix-~EnableWindo()

CFile IRBmpFile
VERIFY(IRBmpFile.pen(penFile.GetPathName(),CFile::modeRead,
CFile::typeBinary))
int lenRBmpFile IRBmpFile.GetLength()
char RBmpBuIIer ne charlenRBmpFile
IRBmpFile.Read(RBmpBuIIer,lenRBmpFile)
IRBmpFile.Close()
delete RBmpBinary
RBmpBinary ne char(lenRBmpFile-54)

mlenRBmpBinary(lenRBmpFile-54)
CString temp
int 0
Ior(int i54ilenRBmpFilei)

temp Binunsigned char(RBmpBuIIeri)


RBmpBinary temp0
RBmpBinary1temp1
RBmpBinary2temp2
RBmpBinary3temp3
RBmpBinary4temp4
RBmpBinary5temp5
RBmpBinary6temp6
RBmpBinarytemp

delete RBmpBuIIer

^-9c 5 m Nhp ung dn luu Iile sau khi ly thng tin


void CHidingdatainbitmapDlg::nBrecoverIile()

CString strFilter
strFilter "Word Doccument (.doc),.doc"
CFileDialog penFile(Ialse, NULL, NULL, FNHIDEREADNLY ,
FNVERWRITEPRMPT, strFilter)
penFile.DoModal()
mERecoverFile.SetWindoText(penFile.GetPathName())
recoverIile penFile.GetPathName()
0
iI(penFile.GetPathName()!"") numrIile1
iI(numrbmpnumrIile2)

CWnd ButtonRMatrixGetDlgItem(IDCBRMATRIX)
ButtonRMatrix-~EnableWindo()


^B9c > m Nhp va kim tra ma trn khoa K.
void CHidingdatainbitmapDlg::nBrmatrix()

CKeyMatrix Matrix
CString Key
Matrix.DoModal()
Key Matrix.mEMatrix
int lenMatrix.mEMatrix.GetLength() - 2Matrix.mEMatrix.Remove(13)
delete RKeyBinary
int lenS Key.GetLength()
RKeyBinary ne charlen
int 0
mlenRKeyBinary 0
Ior(int i0ilenSi)

iI(Keyi'1' ,, Keyi'0')

RKeyBinaryKeyi
mlenRKeyBinary

1
else iI(Keyi!0x0D && Keyi!0x0A)

AIxMessageBox("Please input binary array !")


Key.Empty()
Matrix.mEMatrix.Empty()

iI(Matrix.mEMatrix.GetLength()~0)

CWnd BRecover GetDlgItem(IDCBRECVER)


BRecover-~EnableWindo()

^B9c @ m Ly cac bit thng tin trong anh va khi phuc lai Iile vn ban .
void CHidingdatainbitmapDlg::nBrecover()

CFile IRecoverFile
int i,sumK 0
int sumF
int 0,k0
int i0,i1,i2,i3,i4,i5,i6,i
char tempne charmlenRBmpBinarymlenRKeyBinary
int hex
Ior(i0imlenRKeyBinaryi)

iI(RKeyBinaryi'1') sumK

do
sumF0
2
Ior(imlenRKeyBinaryi(1)mlenRKeyBinaryi)

iI((RBmpBinaryi'1' && RKeyBinaryi-mlenRKeyBinary


'0') ,, (RBmpBinaryi'0'&& RKeyBinaryi-mlenRKeyBinary'1'))
sumF

iI(sumK~sumF)

iI(Imod(sumF,2)) tempk'1'
else tempk'0'
k

hile(mlenRBmpBinary - mlenRKeyBinary ~ mlenRKeyBinary )


int lenDocFile0
int sum
Ior(i0i24i)

iI(tempi'1') sum1
else sum0
lenDocFilesumint(po(2,i))

char DocBuIIer ne charlenDocFile


int h0
i24
Ior(int l0llenDocFilel)

iI(tempil'1') i01
3
else i00
iI(tempil1'1') i11
else i10
iI(tempil2'1') i21
else i20
iI(tempil3'1') i31
else i30
iI(tempil4'1') i41
else i40
iI(tempil5'1') i51
else i50
iI(tempil6'1') i61
else i60
iI(tempil'1') i1
else i0
hex12i0 64i1 32i2 16i3 i4 4i5 2i6 i
DocBuIIerhhex
h

IRecoverFile.pen(recoverIile,CFile::modeCreate,CFile::modeWrite,
CFile::typeBinary)
IRecoverFile.SeekToBegin()
IRecoverFile.Write(DocBuIIer,lenDocFile)
delete DocBuIIer
IRecoverFile.Close()
AIxMessageBox("File Recovered successIul")

D"D K~* p-1n c&Bn2


4
Chuong trinh thuc hin tt vic giu tin trong anh, ban tin sau khi uoc
giu trong anh la hoan toan trong sut i voi thi giac con ngui. Trong trung hop
kich thuoc khoa K lon thi cho du tin tc co bit uoc co ban tin giu trong anh
thi voi 6.1.46.36 ( K6,6 ) trung hop i voi khoa K cung cho nhung
ngui to mo mun tim ban tin cung phai nan long.
5
KT LUMN V HIN= AHT TeIN TI
D an trinh bay co so nghin cu v k thut mt m, cac k thut giu
tin trong anh mau. Dua ra mt s phuong phap giu tin trong anh mau uu im nhu
chi giu thng tin trong cac bit LSB lam nhiu trn anh kt qua, tranh su nghi ng
ca tin tc, mt s phuong phap m hoa co bao mt cao, v.v
Qua qua trinh thuc hin an, ti nhn thy vn con nhung vn cn tip
tuc nghin cu cai tin chuong trinh uoc hoan thin hon:
D nng cao bao mt ca thng tin, ta co th cai tin mt k thut giu tin
trong anh mau bng cach kt hop voi cac phuong phap m hoa khac nhu DES,
RSA. Chung ta co th m hoa hoa ban tin 2 ln nng cao bao mt thng tin,
truoc tin ban tin uoc m hoa bng thut toan DES, sau o uoc m hoa ln th
hai bng thut toan giu tin trong anh.
D nng cao dung luong giu tin trong anh, giu uoc nhung ban tin co
dung luong lon, chung ta co th su dung giu ban tin trong nhiu bc anh lin tip.
6
TI LIU THAM KHO
1 Luong Manh Ba, Nguyn Thanh Thy, 'Nhp mn xu ly anh s, 1.
2 Dng Xun Ha, 'Computer Netorking, 2005.
3 Duong Dc Hai, 'K thut giu tin mt trong anh tinh su dung cac bit
LSB, 2006.
4 Bui Don Khanh, Nguyn Dinh Thuc, 'Giao trinh M hoa thng tin,
Nha xut ban Lao Dng X Hi, 2004.
5 W.Bender, D.Gruhl, N.Morimoto, A.Lu, ' Techniques Ior Data Hiding ,
16.
6 Yu-Yuan Chen, Hsiang-Kuang Pan, Yu-Chee Tseng, ' A sercue Data
Hiding Scheme Ior Binary Images, 2002.
Wim Wouters, 'BMP Format, 1.
NIST, ' Federal InIormation Processing Standards Publication 46-3,
1.
Wikipedia, 'RSA, 2006

AH LC
Giao din chuong trinh thuc hin :

File vn ban cn giu DeThi.doc co ni dung nhu sau :


THI TU]N WINH NM 5__!
MN VMT L
Cl- ! m Hy trinh bay :
G" H thc Einstein giua nng luong va khi luong.
O" D hut khi va nng luong lin kt.
c" Phn bit phan ng hat nhn toa nng luong va phan ng hat nhn thu
nng luong.
Cl- 5 m Mt may phat dong in ba pha co tn s I 50 Hz.
G. Cac cun dy phan ng ca may uoc mc theo hinh sao. Bit hiu in
th hiu dung giua mi dy pha va dy trung hoa la U
p
200 V. Tim hiu in th
hiu dung U
d
giua cac dy pha voi nhau.
O" Ta mc cac tai vao mi pha ca mang in:
- Tai
1
vao pha mt, gm mt in tro thun va mt cun cam thun mc
ni tip nhau.
- Tai
2
vao pha hai, gm mt in tro thun va mt tu in mc ni tip
nhau.
- Tai
3
vao pha ba, gm mt in tro thun, mt cun cam thun va mt tu
in mc ni tip nhau.
Cho R 6 , h s tu cam L 2,55. 10
-2
H, C 306 F.
Hy:
- Tim cung dong in hiu ng qua cac tai o.
- Tim cng sut ca dong in ba pha nay.
Cl- > m Cho mt h gm hai thu kinh
1
va
2
co truc chinh trung nhau va
t sao cho tiu im anh ca thu kinh
1
trung voi tiu im ca thu kinh
2
.
Chiu mt chum tia sang song song theo mt phuong bt ky vao thu kinh
1
.
G. Chng minh chum tia lo ra khoi
2
cung chum tia song song.

O" V hinh ng voi cac trung hop sau:


-
1
va
2
la cac thu kinh hi tu.
-
1
la thu kinh hi tu,
2
la thu kinh phn ky.
-
1
la thu kinh phn ky,
2
la thu kinh hi tu.
c" Dt mt vt phng AB, vung goc voi truc chinh, truoc
1
va cach
1
mt
khoang tuy y. Tinh phong ai k ca anh cui cung.
.............................................................
0
nh truoc khi giu Iile vn ban
1

nh sau khi giu Iile vn ban DeThi.doc
2

You might also like