You are on page 1of 63

V gio dc trung hc

B gio dc v o to

Hng dn thc hin chun kin thc k nng


Ca chng trnh gio dc ph thng
Mn ho hc lp 11
Chng trnh nng cao

H ni - 2009

CHNG 1: S IN LI
Bi 1: S IN LI
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c khi nim v s in li, cht in li.
Hiu c nguyn nhn tnh dn in ca dung dch cht in li v c ch ca
qu trnh in li.
K nng
Quan st th nghim, rt ra c kt lun v tnh dn in ca dung dch cht
in li.
Phn bit c cht in li, cht khng in li.
B. Trng tm
Bn cht tnh dn in ca cht in li (nguyn nhn v c ch n gin)
Vit phng trnh in li ca mt s cht.
C. Hng dn thc hin
Hnh thnh khi nim cht in li bng thc nghim (c TN phn chng v cht
khng in li).
Da vo kin thc v dng in hc trong Vt l lp 9 thy nguyn nhn
dn in ca cc cht in li (phn bit r phn t no tch in dng, phn t no
tch in m v tr s in tch bng bo nhiu trong mt phn t cht in li)
Hnh thnh khi nim cht in li, phn bit c cht in li v cht khng
in li t th nghim v gii thch c nguyn nhn tnh dn in (theo A-re-ni-ut )
l do trong dung dch c cc tiu phn mang in tch chuyn ng t do c gi l
cc ion.
T cu to phn t H2O c cu to dng gc v s hnh thnh lin kt O-H
trong phn t gii thch c phn t H 2O l phn t c cc. T gii thch c
ch ca qu trnh in li ca NaCl trong nc, qu trnh in li ca HCl trong nc.
Dng php m phng phn tch:
+ Cu trc lng cc ca phn t nc
+ C ch ca s in li HCl, NaOH v NaCl trong nc.

Vit phng trnh in li da vo bng tnh tan ca cc cht, nhng cht c


k hiu T th phng trnh in li s dng mi tn mt chiu (), nhng cht c
k hiu K th khng vit phng trnh in li hoc nu vit phng trnh in li th

) biu din cn bng in li gia mt phn tan cn


s dng mi tn hai chiu (

bng vi phn khng tan.


Luyn tp: + Nhn bit c cht in li
+ Gii thch c ch s in li ca axit, baz, mui tan...
Bi 2: PHN LOI CC CHT IN LI
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Hiu c :
Khi nim v in li, hng s in li.
Cht in li mnh, cht in li yu v cn bng in li, nh hng ca s pha
long n in li.
K nng
Quan st th nghim phn bit c cht in li mnh, cht in li yu.
Vit c phng trnh in li ca cht in li mnh, cht in li yu.
Gii c mt s bi tp c ni dung lin quan.
B. Trng tm
Phn bit c cht in li mnh, yu da vo in li ()
p dng in li () trong cn bng in li
C. Hng dn thc hin
Dng TN thy mc mnh, yu ca cht in li. T th nghim phn bit
c cht in li mnh, cht in li yu, hnh thnh khi nim in li, cc cht
khc nhau c in li khc nhau. in li ch mc phn li ra ion ca cht in
li trong dung dch.
Gii thiu in li () v s dng phn bit cht in li mnh, yu. Vit
biu thc tnh in li .

Da vo biu thc tnh in li xc nh cht in li mnh( = 1), cht in


li yu (0 < <1). Qu trnh in li t n trng thi cn bng gi l cn bng in li.
Ch : cn bng in li c thit lp i vi cht in li yu nn cn bng in
li v in li c quan h mt thit vi nhau, nhng yu t nh hng n in li
(nh bn cht cht in li, s pha long...) cng nh hng n cn bng in li.
Cn bng in li l cn bng ng cng dch chuyn theo nguyn l L Sa-t-li.
p dng tnh nng mol ion trong phn ng trao i ion.
Luyn tp: + Xc nh cht in li mnh yu da vo in li
+ Tnh nng mol ca ion trong dung dch khi bit in li v
ngc li
+ Xt s bin i in li khi thay i nng cht tan.

Bi 3. AXIT, BAZ V MUI


A. Chun kin thc v k nng.
Kin thc
Bit c:
- nh ngha: axit, baz, hiroxit lng tnh v mui theo thuyt A-r-ni-ut.
- Axit nhiu nc, baz nhiu nc.
- nh ngha: axit, baz theo thuyt Bron- stt, hng s phn li axit, hng
s phn li baz
K nng
- Phn tch mt s th d axit, baz, mui c th, rt ra nh ngha, ly th d
minh ho.
- Nhn bit c mt cht c th l axit, baz, mui, hiroxit lng tnh.
- Vit c phng trnh in li ca cc axit, baz, mui, hiroxit lng tnh c
th.
- Vit biu thc hng s phn li axit v hng s phn li baz cho mt s trng
hp c th.

- Gii c bi tp: Tnh nng mol ion trong dung dch cht in li mnh v
cht in li yu ; mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm
Vit c phng trnh in li ca axit, baz, hiroxit lng tnh v mui theo Are-ni-ut
v theo Bron-stt.
- Vit biu thc hng s phn li axit v hng s phn li baz cho mt s trng hp
c th.
C. Hng dn thc hin:
Hnh thnh khi nim axit baz theo A-re-ni-ut bng cch vit phng trnh
in li ca mt s axit baz kim.
T th nghim nu ra hai dng tn ti ca hiroxit lng tnh vit c
phng trnh in li ca hiroxit lng tnh theo A-re-ni-ut.
- Hnh thnh khi nim axit- baz theo Bron-stt bng cch vit qu trnh
nhng v nhn proton ca mt s axit baz ( axit v baz c th l phn t hoc
ion), t hnh thnh khi nim cht lng tnh(va c th nhng,va c th nhn
prroton).
- Vit c biu thc hng s phn li axit v hng s phn li baz cho mt cht
c th.
Phn bit thnh phn mang in tch ca mui trung ha, mui axit, mui phc
tp vit c phng trnh in li ca mui trung ha , mui axit v mui phc tp
.
Luyn tp: + Vit phng trnh in li axit, baz, mui tan theo a-re-ni-ut v
theo Bron-stet
+ Thit lp biu thc ca hng s phn li axit v hng s phn li baz cho mt
s axit, baz c th.
+ p dng tnh hng s Ka hoc Kb theo nng cho trc v ngc li
BI 4. S IN LI CA NC.PH. CHT CH TH AXIT-BAZ
A. Chun kin thc v k nng:

Kin thc
Hiu c:
Tch s ion ca nc, ngha tch s ion ca nc.
Khi nim v pH, nh ngha mi trng axit, mi trng trung tnh v mi
trng kim.
Bit c: Cht ch th axit - baz : qu tm, phenolphtalein v giy ch th vn
nng
K nng
Tnh pH ca dung dch axit mnh, baz mnh.
Xc nh c mi trng ca dung dch bng cch s dng giy ch th axitbaz vn nng, giy qu tm hoc dung dch phenolphtalein.
B.Trng tm:
Xy dng c biu thc tch s ion ca nc, vn dng xc nh nng
ion H+ v OH- trong dung dch. v nu c ngha ca biu thc ny.
nh gi axit, baz ca dung dch da vo nng ion H + , OH- , pH ,
pOH
S dng c mt s cht ch th axit, baz xc nh tnh axit, kim ca
dung dch.
C. Hng dn thc hin:
T phng trnh in li ca nc xy dng biu thc tch s ion ca nc, xc
nh nng ion H+ v OH- trong dung dch.
Nu c ngha ca tch s ion ca nc l mt hng s khng i gii
thch c vic nh gi axit v kim ca dung dch l da vo nng ion H +
v bit cch dng gi tr pH vi quy c [H +] = 1,0.10-a pH = a xc nh mi
trng axit, mi trng baz, mi trng trung tnh.
Mi trng trung tnh: [H+]=1,0.10-7 M pH = 7
Mi trng axit :

[H+] >1,0.10-7 M pH < 7

Mi trng kim

[H+] < 1,0.10-7 M pH >7

Da v s chuyn mu ca giy qu v dung dch phenophtalein xc nh c


mi trng ca dung dch, da vo mu ca giy ch th vn nng c th xc nh
c gn ng gi tr pH ca dung dch.
Luyn tp: + Xc nh mi trng da vo nng [H+]; [OH] v pH
+ Xc nh pH khi bit hng s Ka hay Kb v ngc li
+ Xc inh pH ca dung dch sau khi phn ng xy ra
BI 6. PHN NG TRAO I ION TRONG DUNG DCH CC CHT IN LI
A. Chun kin thc v k nng:
Kin thc:
Hiu c:
Bn cht ca phn ng xy ra trong dung dch cc cht in li l phn ng gia
cc ion.
xy ra phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li phi c t nht
mt trong cc iu kin: + To thnh cht kt ta.
+ To thnh cht in li yu.
+ To thnh cht kh.
Khi nim s thy phn ca mui, phn ng thy phn ca mui
K nng
Quan st hin tng th nghim bit c phn ng ha hc xy ra.
D on c kt qu phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li.
Vit c phng trnh ion y v rt gn.
Gii c bi tp : Tnh khi lng kt ta hoc th tch kh sau phn ng; tnh
% khi lng cc cht trong hn hp, bi tp khc c ni dung lin quan.
B.Trng tm:
Hiu c bn cht , iu kin xy ra phn ng trao i ion trong dung dch cc
cht in ly v vit c phng trnh ion rt gn ca cc phn ng.
Khi nim phn ng thy phn, phn ng thy phn ca mui.

Vn dng vo vic gii cc bi ton tnh khi lng v th tch ca cc sn


phm thu c, tnh nng mol ion thu c sau phn ng.
C. Hng dn thc hin:
T cc th nghim rt ra c bn cht ca phn ng xy ra trong dung dch
cc cht in li l phn ng gia cc ion v iu kin xy ra phn ng trao i ion
trong dung dch cc cht in li l c t nht mt trong cc iu kin sau: to thnh
cht kt ta, cht in ly yu v cht kh.
Vn dng d on kt qu phn ng trao i ion trong dung dch cc cht
in li, vit c cc phng trnh ion y v thu gn ca cc phn ng trao i
ion trong dung dch cht in li v p dng vo vic gii cc bi ton tnh khi lng
v th tch cc sn phm thu c.
T th nghim hnh thnh khi nim phn ng thy phn v gii thch c qu
trnh phn li ra ion ca cc dung dch mui to ra cc mi trng axit hoc kim ty
theo mui l sn phm ca phn ng gia axit mnh v baz yu hay baz mnhv
axit yu.
Luyn tp: + Vit phng trnh ion v phng trnh ion rt gn
+ Bi ton tnh mt trong cc yu t: nng , in li, Ka, Kb khi bit cc
yu t cn li

Bi 8: THC HNH TNH AXIT BAZ


PHN NG TRAO I ION TRONG DUNG DCH CC CHT IN LI
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh v k thut thc hin cc th nghim c th :
Tc dng ca cc dung dch HCl, CH3COOH, NaOH, NH3 vi cht ch th mu.
Phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li :
+ Dung dch Na2CO3 vi CaCl2.
+ Dung dch HCl v kt ta to thnh trn.
+ CH3COOH vi dung dch NaOH c phenolphtalein.

+ Dung dch CuSO4 tc dng t t vi dung dch NH3 d.


K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c thnh cng, an ton cc th
nghim trn.
Quan st hin tng th nghim, gii thch v rt ra nhn xt.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Tnh axit baz ;
Phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li.
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Nh git cht lng ln giy ch th bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ Gn cht lng ra khi ng nghim gi li kt ta

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt


Th nghim 1. Tnh axit - baz
a) mu ca giy ch th c pH = 1
b) + Dung dch NH4Cl 0,1 M: khong pH = 2,37
+ Dung dch CH3COONa 0,1 M: khong pH = 11,63
+ Dung dch NaOH 0,1 M: c pH = 13
Th nghim 2. Phn ng trao i ion trong dung dch cc cht in li
a) c vn c CaCO3:

Ca2+ + CO 3 CaCO3

b) kt ta tan ra dung dch trong dn: CaCO3 + 2H+ Ca2++ CO2 + H2O
c) + Dung dch chuyn mu hng

2H2O
+ Dung dch mt mu hng: H3O+ + OH

d) kt ta tan dn dung dch trong dn

Zn2+ + 2OH Zn(OH)2

Zn(OH)2 + 2OH Zn(OH) 24

CHNG 2. NHM NIT


Bi 9. KHI QUT V NHM NIT
A. Chun kin thc v k nng:
Kin thc
Hiu c:
- V tr ca nhm nit trong bng tun hon, cu hnh electron lp ngoi cng ca
nguyn t.
- S bin i tnh cht cc n cht (tnh oxi ha- kh, kim loi - phi kim).
Bit c s bin i tnh cht cc hp cht vi hiro, hp cht oxit v hiroxit.
K nng
- Vit cu hnh electron dng lng t ca nguyn t trng thi c bn v
trng thi kch thch.
- D on, kim tra d on v kt lun v s bin i tnh cht ho hc ca cc
n cht trong nhm.
- Vit cc phng trnh ha hc minh ha quy lut bin i tnh cht ca n cht
v hp cht.
B. Trng tm
- Mi lin quan gia cu hnh electron nguyn t, bn knh nguyn t v m
in vi tnh cht ca cc n cht v hp cht ca cc nguyn t trong nhm (Tnh
oxi ha kh, tnh kim loi phi kim, s bin i tnh cht cc hp cht vi hiro v
hiroxit)
C. Hng dn thc hin:
- Da vo nhng kin thc hc chng 1, 2 lp 10 : T v tr cu, hnh
electron nguyn t (dng lng t ca nguyn t trng thi c bn v trng thi
kch thch ) gii thch kh nng to thnh lin kt ha hc ca cc nguyn t nhm
nit v kh nng to thnh cc s oxi ha khc nhau .

10

- Gii thch quy lut chung v s bin i tnh oxi ha, tnh kh, m in da
vo s oxi ha ca cc nguyn t nhm nit thay i t - 3; 0; +1; +2; +3; +4; +5 nn
cc nguyn t nhm nit th hin tnh oxi ha v tnh kh, kh nng oxi ha gim
dn t Nit n Bitmut ph hp vi chiu gim m in. Tnh phi kim gim dn
ng thi tnh kim loi tng dn.
- Da vo kin thc hc v bng tun hon gii thch c bn ca hp
cht vi s oxi ha + 5 gim xung vi N v P s oxi ha +5 l c trng. tnh baz
ca cc oxit v hiroxit tng cn tnh axit gim.
Bi 10. NIT
A. Chun kin thc k nng:
Kin thc
Hiu c:
- V tr ca nit trong bng tun hon cu hnh electron dng lng t ca
nguyn t. nit.
- Cu to phn t, trng thi t nhin ca nit.
- Nit kh tr nhit thng, nhng hot ng hn nhit cao.
- Tnh cht ho hc c trng ca nit: tnh oxi ho (tc dng vi kim loi mnh,
vi hiro), ngoi ra nit cn c tnh kh (tc dng vi oxi).
Bit c:
- Tnh cht vt l, ng dng chnh, iu ch nit trong phng th nghim v trong
cng nghip .
K nng
- D on tnh cht, kim tra d on v kt lun v tnh cht ho hc ca nit.
- Vit cc PTHH minh ho tnh cht ho hc;
- Gii c bi tp : Tnh th tch kh nit ktc tham gia trong phn ng
ho hc, tnh % th tch nit trong hn hp kh, mt s bi tp khc c ni
dung lin quan.
B. Trng tm:

11

- Gii thch cu to phn t ca nit, kh nng lin kt, kh nng hot ng ha


hc.
- Tnh cht ha hc c trng ca nit (tnh oxi ha, tnh kh)
C. Hng dn thc hin:
- T cu to phn t ca nit (vit cng thc electron, cng thc cu to) , kh
nng to thnh lin kt ba trong phn t nit v da vo nng lng lin kt ca phn
t nit l rt ln nn phn t nit rt bn v v vy gii thch c v sao nit kh tr
nhit thng nhng hot ng hn nhit cao.
- Da vo m in ca nit v m in ca cht phn ng m d on c
tnh cht ha hc c trng ca nit ( nhit cao phn t nit th hin tnh oxi ha:
tc dng vi hiro, tc dng vi kim loi, th hin tnh kh khi tc dng vi oxi),
kim tra d on bng cc phng trnh ha hc minh ha cc tnh cht .
- Luyn tp: + Vit phng trnh ha hc cho s to thnh N 2, NO, NO2, NH3,
Li3N, Mg3N2 t NH4NO2
+ Tnh th tch cc kh trong hn hp N2, H2, NO, NO2, NH3,
+ Tnh ton hn hp N2, H2, NH3 da vo hng s cn bng
Bi 11. AMONIAC V MUI AMONI
A. Chun kin thc k nng:
1. Amoniac:
Kin thc
Bit c:
- Tnh cht vt l, ng dng chnh, cch iu ch amoniac trong phng th nghim
v trong cng nghip .
Hiu c:
- Cu to phn t, tnh cht ho hc ca amoniac: Tnh baz yu (tc dng vi
nc, dung dch mui, axit) v tnh kh (tc dng vi oxi, clo, vi mt s oxit kim
loi), kh nng to phc.
K nng

12

- D on tnh cht ha hc, kim tra bng th nghim v kt lun c tnh cht
ho hc ca amoniac.
- Quan st th nghim hoc hnh nh..., rt ra c nhn xt v tnh cht vt l v
ha hc ca NH3.
- Vit c cc phng trnh ha hc dng phn t hoc ion rt gn.
- Phn bit c amoniac vi mt s kh bit bng phng php ho hc.
- Gii c bi tp : Tnh th tch kh amoniac sn xut uc ktc theo hiu
sut.phn ng, mt s bi tp tng hp c ni dung lin quan.
2. Mui amoni:
Kin thc
Bit c:
- Tnh cht vt l.
- Tnh cht ho hc: phn ng trao i ion, phn ng nhit phn ( mui amoni to
bi axit khng c tnh oxi ha, mui amoni to bi axit c tnh oxi ha) v ng dng
K nng
- Quan st th nghim, rt ra c nhn xt v tnh cht ca mui amoni.
- Vit c cc PTHH dng phn t, ion thu gn minh ho cho tnh cht ho hc.
- Phn bit c mui amoni vi mt s mui khc bng phng php ha hc.
- Gii c bi tp : Tnh % v khi lng ca mui amoni trong hn hp phn
ng, mt s bi tp khc c ni dung lin quan
B. Trng tm.
- Gii thch c cu to phn t ca amoniac .
- Amoniac th hin tnh baz yu , tnh kh mnh v c kh nng to phc
- Mui Amoni c phn ng vi dung dch kim, phn ng nhit phn.
- Phn bit c amoniac vi mt s kh khc, mui amoni vi mt s mui khc
bng phng php ho hc.
- Vit c cc phng trnh ha hc dng phn t v ion thu gn
C. Hng dn thc hin

13

- Da vo cu to nguyn t nit v nguyn t hiro m t s hnh thnh phn t


NH3 bi ba lin kt cng ha tr; vit CT electron, CTCT gii thch s phn cc phn
t v da vo s m t c cu to v dng hnh hc ca phn t NH 3 (nu r
trng thi lai ha ca N trong NH3)
- T th nghim NH3 tan mnh trong nc to thnh dung dch amoniac lm hng
phenol phtalein, d on tnh cht ha hc ca NH 3 l tnh baz (tc dng vi nc,
tc dng vi axit, tc dng vi mui). Gii thch tnh baz ca NH 3. (da vo hng s
Kb thy tnh baz yu ca NH3)
- T th nghim nghin cu amoniac tc dng vi Cu(OH) 2 rt ra tnh cht ca
NH3 l c kh nng to phc.
- Da vo s oxi ha ca N trong phn t NH 3 (s oxi ha 3 l thp nht c
kh nng to ra cc s oxi ha l 0; + 2; + 4) d on NH 3 th hin tnh kh (tc dng
vi oxi, vi clo vi mt s oxit kim loi), tin hnh th nghim hoc a ra cc
phng trnh ha hc chng minh cc d on trn.
- Tin hnh th nghim nghin cu (tc dng ca mui amoni vi dung dch kim
v phn ng nhit phn) rt ra tnh cht ha hc ca mui amoni.
- Luyn tp: + Vit cc phng trnh ha hc v tnh cht ca NH 3 v NH +4 di
dng s hoc di dng cu hi thc hnh c gii thch.
+ Bi tp nhn bit kh amoniac v mui amoni bng phng php ha hc.
+ Bi ton v nng dung dch, pH v cc hng s K b, Ka ca NH3 v NH
+
4

Bi 12. AXIT NITRIC V MUI NITRAT


A. Chun kin thc k nng
1. Axit nitric
Kin thc
Bit c:
- Cu to phn t, tnh cht vt l, ng dng, cch iu ch HNO 3 trong phng th
nghim v trong cng nghip (t amoniac).
Hiu c :

14

- HNO3 l mt trong nhng axit mnh nht.


- HNO3 l axit c tnh oxi ho mnh ( ty thuc vo nng ca axit v bn cht
ca cht kh): oxi ho hu ht kim loi ( kim loi c tnh kh yu, tnh kh mnh,
nhm v st, vng) , mt s phi kim, nhiu hp cht v c v hu c.
K nng
- D on tnh cht ha hc, kim tra d on bng th nghim v kt lun.
- Tin hnh hoc quan st th nghim, hnh nh..., rt ra c nhn xt v tnh
cht ca HNO3.
- Vit cc phng trnh ha hc dng phn t, ion rt gn minh ho tnh cht ho
hc ca HNO3 c v long.
- Gii c bi tp : Tnh thnh phn % khi lng ca hn hp kim loi tc
dng vi HNO3, khi lng dung dch HNO3 c nng xc nh iu ch c theo
hiu sut, bi tp tng hp c ni dung lin quan.
2. Mui nitrat
Kin thc
Bit c:
- Tnh cht vt l.
- Tnh cht ha hc: L cht oxi ha nhit cao do b nhit phn hy to thnh
oxi v sn phm khc nhau ( ty thuc l mui nitrat ca kim loi hot ng,, hot

ng km, hot ng trung bnh); phn ng c trng ca ion NO 3 vi Cu trong mi


trng axit.
- Cch nhn bit ion NO 3 .
- Chu trnh ca nit trong t nhin.
K nng
- Tin hnh hoc quan st th nghim, rt ra c nhn xt v tnh cht ca mui
nitrat.
- Vit c cc phng trnh ha hc dng phn t v ion rt gn minh ho cho
tnh cht ho hc.

15

- Gii c bi tp : Tnh thnh phn % khi lng mui nitrat trong hn hp,
nng hoc th tch dung dch mui nitrat tham gia hoc to thnh trong phn ng;
mt s bi tp tng hp c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
- HNO3 l mt trong nhng axit mnh nht.
- HNO3 l axit c tnh oxi ho mnh ( ty thuc vo nng ca axit v bn cht
ca cht kh): oxi ho hu ht kim loi ( kim loi c tnh kh yu, tnh kh mnh,
nhm v st, tr Au, Pt), mt s phi kim, nhiu hp cht v c v hu c.
- Tnh cht ha hc ca mui nitrat: b nhit phn hy to thnh oxi v sn phm
khc nhau
- Cch nhn bit ion NO 3 .
C. Hng dn thc hin:
- Vit c cc phng trnh ha hc chng minh HNO3 l mt trong nhng axit
mnh, c y tnh cht chung ca mt axit.
- T s oxi ha cao nht ca N trong phn t axit HNO3 l + 5 d on tnh cht
ca HNO3 l tnh oxi ha mnh, sn phm to thnh N c s oxi ha c th l 3;
0;+1;+ 2;+ 4; (ty thuc vo nng ca axit v bn cht ca cht kh): oxi ho hu
ht kim loi (tr Au, Pt, ring nhm v st b th ng trong HNO3 c, ngui), mt
s phi kim, nhiu hp cht v c v hu c.
- Lm th nghim Cu, Fe tc dng vi HNO 3 v a ra cc phng trnh ha hc
kim chng li cc d on trn.
- Lm th nghim v thuc n en thy: Mui nitrat l cht oxi ha nhit
cao do b nhit phn hy to thnh oxi v sn phm khc nhau (ty thuc l mui
nitrat ca kim loi hot ng, hot ng km, hot ng trung bnh);

- Phn ng c trng ca ion NO 3 vi Cu trong mi trng axit dng nhn

bit ion NO 3 .
- Luyn tp: + Vit cc phng trnh ha hc dng phn t, ion rt gn v tnh
oxi ha ca HNO3 di dng s hoc di dng cu hi thc hnh c gii thch.
+ Bi tp nhn bit ion NO 3

16

+ Bi ton kim loi hoc hn hp kim loi tc dng vi HNO3 to hn hp cc


sn phm NO, N2O, NO2, NH +4
+ Bi ton hn hp cc mui nitrat v amoni.

17

Bi 14. PHOTPHO
A.Chun kin thc k nng:
Kin thc
Bit c :
- Cc dng th hnh, tnh cht vt l, ng dng, trng thi t nhin v phng
php iu ch photpho trong cng nghip.
Hiu c :
- V tr ca photpho trong bng tun hon cc nguyn t ho hc, cu hnh
electron nguyn t.
- Tnh cht ho hc : Photpho va c tnh oxi ho (tc dng vi mt s kim loi
K, Na, Ca) va c tnh kh (kh O2, Cl2, mt s hp cht).
K nng
- D on, kim tra bng th nghim v kt lun v tnh cht ca photpho.
- Quan st th nghim, hnh nh .., rt ra c nhn xt v tnh cht ca photpho.
- Vit c PTHH minh ho.
- S dng c photpho hiu qu v an ton trong phng th nghim v trong
thc t
- Gii c bi tp: Tnh khi lng sn phm to thnh qua nhiu phn ng, bi
tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
- So snh 2 dng th hnh ch yu ca Photpho l P trng v P v cu trc
phn t, mt s tnh cht vt l.
- c im cu to nguyn t ca Photpho.
- Tnh cht ho hc: Photpho va c tnh oxi ho (tc dng vi mt s kim loi
nh Ca) va c tnh kh (kh O2, Cl2,).
C. Hng dn thc hin:
- Lp bng so snh 2 dng th hnh ch yu ca P trng v P v cu trc phn
t, mt s tnh cht vt l nh: trng thi, mu sc, khi lng ring, tnh tan, c
tnh

18

- T cu hnh electron nguyn t ca photpho, t s oxi ha ca P trong cc hp


cht c th tng t 0 n + 3 hoc + 5 v c th gim t 0 n 3, d on tnh cht
ha hc ca P va th hin tnh oxi ha (tc dng vi mt s kim loi nh Ca),
va th hin tnh kh.( tc dng vi oxi, vi clo..). Dng th nghim hoc vit cc
phng trnh ha hc chng minh nhng d on .
- Luyn tp: + Vit phng trnh ha hc v tnh cht (c th dng so snh, gii
thch hoc dng s )
+ Bi ton v cc phn ng th hin tnh oxi ha kh ca photpho.
Bi 15. AXIT PHOTPHORIC V MUI PHOTPHAT
A. Chun kin thc k nng
Kin thc
Bit c:
- Cu to phn t, tnh cht vt l, ng dng, cch iu ch H 3PO4 trong phng th
nghim v trong cng nghip (phng php chit, phng php nhit).
- H3PO4 khng c tnh oxi ho, b tc dng bi nhit, l axit trung bnh ba ln axit
.
- Tnh cht ca mui photphat (tnh tan, phn ng thu phn), cch nhn bit ion
photphat
K nng
- Vit cc phng trnh ha hc dng phn t hoc ion rt gn minh ho tnh cht
ca axit H3PO4 v mui photphat.
- Nhn bit c axit H3PO4 v mui photphat bng phng php ho hc.
- Gii c bi tp: Tnh khi lng H 3PO4 sn xut c, % khi lng mui
phot phat trong hn hp phn ng, mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
- H3PO4 khng c tnh oxi ho nh HNO3, b tc dng bi nhit v l axit trung
bnh ba ln axit .

19

- Tnh cht ca mui photphat (tnh tan, phn ng thu phn), cch nhn bit ion
photphat
C. Hng dn thc hin:
- Vit c CTCT ca H3PO4 xc nh c s oxi ha cao nht ca P l + 5 bn
nn H3PO4 khng c tnh oxi ha,
- Di tc dng bi nhit. H3PO4 b tch bt nc v chuyn thnh cc axit
photphoric dng khc (axit iphotphoric H4P2O7 ; axit metaphotphoric HPO3 )
- H3PO4 l axit ba ln axit c mnh trung bnh, trong dung dch phn li thnh 3
nc nn H3PO4 c tnh cht chung ca mt axit tuy nhin do l axit 3 ln axit nn khi
tc dng vi oxit baz hoc baz ty theo lng cht tc dng m to thnh mui
3

trung ha (PO 4 ), mui axit (HPO 4 ; H2PO 4 ) hay hn hp mui.


- Da vo bng tnh tan nu c tnh tan ca cc mui photphat ;
- Cc mui photphat b thy phn nn dung dch Na3PO4 c mi trng kim ;
- Lm th nghim rt ra c phng php nhn bit ion PO 34 bng AgNO3.
- Luyn tp : + Vit phng trnh ha hc v tnh cht ca axit H3PO4 v mui
photphat (c th dng so snh, gii thch hoc dng s ). Ch s to tng loi
mui ca axit H3PO4
+ Phn bit axit H3PO4 vi cc axit khc v mui photphat vi cc mui khc
+ Bi ton v s trung ha axit H3PO4 theo tng nc v hn hp cc loi mui
photphat
Bi 16. PHN BN HA HC
A. Chun kin thc k nng:
Kin thc
Bit c:
- Khi nim phn bn ha hc v phn loi.
- Tnh cht, ng dng, iu ch phn m, ln, kali v mt s loi phn bn khc
( phc hp v vi lng).
K nng
- Quan st mu vt, lm th nghim nhn bit mt s phn bn ha hc.

20

- Bit cch s dng an ton, hiu qu mt s phn bn ho hc.


- Gii c bi tp: Tnh khi lng phn bn cn thit cung cp mt lng
nguyn t nht nh cho cy trng, mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm
- Bit thnh phn ha hc ca cc loi phn m, phn ln, phn kali, phn phc
hp, tc dng vi cy trng v cch iu ch cc loi phn ny.
C. Hng dn thc hin:
- Quan st mt s mu phn bn ha hc.
- i vi tng loi phn bn lp bng in cc ni dung kin thc v phn bn
theo cc yu cu: Thnh phn chnh; Phng php iu ch; Tc dng vi cy trng.
- Luyn tp: + Vit phng trnh ha hc ca cc phn ng iu ch mt s loi
phn bn t nguyn liu t nhin.
+ Vit phng trnh ha hc ca cc phn ng biu din tnh cht c trng
ca mt s loi phn bn m ng dng ca chng da trn cc tnh cht
+ Phn bit cc loi phn bn
+ Bi ton v iu ch phn bn km theo hiu sut phn ng

Bi 18: THC HNH TNH CHT CA MT S HP CHT


NIT, PHOTPHO
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh v k thut thc hin cc th nghim :
iu ch kh NH3, th tnh cht baz yu ca dung dch.
Phn ng ca dung dch HNO3 c, nng v HNO3 long vi kim loi ng sau
hiro.
Phn ng KNO3 oxi ho C nhit cao.
Phn bit c mt s phn bn ho hc c th : Nhn bit amoni sunfat, phn
bit
dung dch kali clorua v supephotphat kp.
K nng

21

S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th


nghim trn.
Quan st hin tng th nghim, vit cc phng trnh ho hc.
Loi b c mt s cht thi sau th nghim bo v mi trng.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Tnh cht mt s hp cht ca nit ;
Tnh cht mt s hp cht ca photpho .
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Trn cc cht rn v cho vo ng nghim
+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Th cht rn vo ng nghim khng v ng nghim cha cht lng
+ Lc ng nghim
+ Lp gi ng nghim theo hnh v
+ un nng ng nghim

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt


Th nghim 1. iu ch NH3 v th tnh cht ca dung dch NH3.
a) Tc dng ca NH4Cl vi Ca(OH)2 (hoc NaOH) gii phng kh NH3. Kh
NH3 to thnh tan trong nc thnh dung dch NH3.
b) + ng 1 xut hin mu hng dung dch NH3 c mi trng baz
+ ng 2 xut hin kt ta trng Al(OH)3
Th nghim 2. Tnh oxi ha ca axit nitric c v long
+ ng 1 c kh mu nu (NO2) bay ln v dung dch c mu xanh
+ ng 2 c kh khng mu (NO) bay ln, mt lc sau nhum mu nu (NO2)
v dung dch c mu xanh
Th nghim 3. Phn bit mt s loi phn bn ha hc
a) Mui amoni tc dng vi dung dch NaOH gii phng kh NH 3 c tnh baz
trong nc nn lm xanh qu tm m.

22

b) ng cha dung dch KCl c kt ta trng (AgCl) xut hin; cn ng cha


dung dch Ca(H2PO4)2 khng c hin tng g
CHNG 3. NHM CACBON
Bi 19. KHI QUT V NHM CACBON
A. Chun kin thc v k nng:
Kin thc
Hiu c:
- V tr ca nhm cacbon trong bng tun hon, cu hnh electron lp ngoi cng
dng lng t ca nguyn t cc nguyn t.
- Tnh cht chung ca cc nguyn t nhm cacbon, s bin i tnh kim loi, phi
kim, tnh oxi ho.
Bit c s bin i tnh cht ca oxit, hp cht vi hiro, kh nng to lin kt
cng ho tr v to mch ng nht.
K nng
- D on tnh cht chung v s bin i tnh cht n cht trong nhm.
- Vit cu hnh electron dng lng t. trng thi c bn v trng thi kch
thch.
- Vit cc phng trnh ha hc minh ho cho s bin i tnh cht ca n cht,
tnh cht ca hp cht.trong nhm.
- Gii c mt s bi tp c ni dung lin quan.
B. Trng tm
- Mi lin quan gia cu hnh electron nguyn t, bn knh nguyn t v m
in vi tnh cht ca cc nguyn t trong nhm (tnh oxi ha kh, tnh kim loi
phi kim, s bin i tnh cht cc hp cht vi hiro v hiroxit)
C. Hng dn thc hin:
- Da vo nhng kin thc hc chng 1, 2 lp 10 : T v tr cu, hnh
electron nguyn t (dng lng t ca nguyn t trng thi c bn v trng thi
kch thch ) gii thch kh nng to thnh lin kt ha hc ca cc nguyn t nhm
cacbon v kh nng to thnh cc s oxi ha khc nhau . +4; +2;- 4

23

- Gii thch quy lut chung v s bin i tnh cht ca cc n cht ca nhm
cacbon: Tnh phi kim gim dn ng thi tnh kim loi tng dn.
- Da vo kin thc hc v bng tun hon vit c cng thc chung ca
cc nguyn t nhm ccbon vi hiro l RH4; vi oxi c hai loi oxit l RO v RO2
- CO2 v SiO2 l cc oxit axit, cc oxit khc trong nhm v cc hiroxit tung
ng l hp cht lng tnh.
Bi 20. CACBON
A. Chun kin thc ,k nng:
Kin thc
Bit c:
- V tr ca cacbon trong bng tun hon cc nguyn t ho hc, cu hnh electron
nguyn t , cc dng th hnh ca cacbon, tnh cht vt l , ng dng.
Hiu c:
- Cacbon c tnh oxi ho yu (oxi ha hiro v canxi), tnh kh ( kh oxi, oxit
kim loi). Trong mt s hp cht v c, cacbon thng c s oxi ha +2 hoc +4.
K nng
- D on tnh cht ho hc ca cacbon, kim tra v kt lun.
- Vit cc PTHH minh ho tnh cht ho hc ca cacbon.
- Gii c bi tp: Tinh khi lng cacbon tham gia phn ng vi hn hp cht
kh hoc % khi lng cc cht trong sn phm, mt s bi tp tng hp c ni
dung lin quan.
B.Trng tm:
- Mt s dng th hnh ca cacbon (kim cng, than ch, fuleren )c tnh cht vt
l khc nhau do cu trc tinh th v kh nng lin lt khc nhau.
- Tnh cht ha hc c bn ca cacbon: Va c tnh oxi ha (oxi ha hiro v kim
loi ), va c tnh kh (kh oxi, kh mt s oxit kim loi)
C. Hng dn thc hin:

24

- T cc hnh nh hoc m phng, da vo kh nng lin kt ca cacbon trong cc


dng th hnh (kim cng, than ch, fuleren) khc nhau gii thch mt s tnh cht
vt l khc nhau ca cc dng th hnh ca cacbon.
- T cu hnh electron nguyn t ca cacbon, kh nng lin kt trong cc hp cht
ca cacbon d on tnh cht ha hc c bn ca cacbon: th hin tnh kh (kh oxi,
oxit kim loi), trong cc hp cht ca C vi nhng nguyn t c m in ln (O,
Cl, F, S...) nguyn t C c s oxi ha +2 hoc +4, th hin tnh oxi ha (oxi ha
hiro v kim loi), vi nhng nguyn t c m in nh hn (H, kim loi) nguyn
t C c s oxi ha m.Vit cc phng trnh ha hc chng minh cc tnh cht .
- Luyn tp: + Vit phng trnh ha hc ca cc phn ng biu din tnh oxi ha
kh ca cacbon
+ Bi ton v cn bng ha hc vi cc phn ng biu din tnh oxi ha kh
ca cacbon
Bi 21. HP CHT CA CACBON.
A. Chun kin thc k nng:
Kin thc
Hiu c:
- CO c tnh kh mnh (tc dng vi oxi, clo, oxit kim loi).
- CO2 l mt oxit axit, c tnh oxi ha yu ( tc dng vi Mg, C )
- H2CO3 l axit yu, hai nc, khng bn da vo hng s cn bng Kc.
Bit c:
- Tnh cht vt l ca CO, CO2 v mui cacbonat.
- Tnh cht ha hc ca mui cacbonat (nhit phn, tc dng vi axit, vi dung
dch kim).
- iu ch kh CO2, CO trong cng nghip (to kh l ga, kh than t) v trong
phng th nghim.
- Thnh phn ho hc, ng dng ca mt s mui cacbonat quan trng
K nng

25

- Vit c cng thc cu to ca CO, CO2.


- Suy on tnh cht t cu to phn t ( s oxi ho ca C), kim tra v kt lun.
- Thc hin mt s th nghim, quan st hnh nh th nghim, rt ra nhn xt.
- Vit cc phng trnh ha hc minh ho tnh cht ho hc ca CO, CO 2, mui
cacbonat.
- Gii c bi tp : Tnh thnh phn % mui cacbonat trong hn hp ; tnh %
khi lng oxit trong hn hp phn ng vi CO; tnh % th tch CO v CO 2 trong
hn hp phn ng, mt s bi tp tng hp khc c ni dung lin quan.
B.Trng tm:
- Cu to phn t ca CO, CO2 .
- CO c tnh kh mnh (tc dng vi oxi, clo, oxit kim loi).
- CO2 l mt oxit axit, c tnh oxi ha yu ( tc dng vi Mg, C )
- H2CO3 l axit yu, hai nc, khng bn da vo hng s cn bng Kc.
- Tnh cht ca mui cacbonat.
C. Hng dn thc hin:
- T cng thc cu to ca CO, CO2 gii thch lin kt to thnh, xc nh s oxi
ha ca C trong phn t CO l +2, phn t CO2 l + 4. D on tnh cht ha hc ca
CO c tnh cht kh mnh (Tc dng vi O2 ,Cl2 , oxit kim loi), CO2 l mt oxit axit
c tnh oxi ha yu ( Tc dng vi Mg,Al...).
- Vit phng trnh phn li theo 2 nc ca H 2CO3 da vo hng s cn bng Kc
nhn xt H2CO3 l axit rt yu v km bn.
- Da vo bng tnh tan bit v kh nng tan ca cc mui cacbonat.Vit cc
phng trnh ha hc chng minh tnh cht ca mui cacbonat (Tc dng vi axit,
vi kim v c phn ng nhit phn)
- Luyn tp: + Vit phng trnh ha hc ca cc phn ng biu din tnh cht
v cch iu ch cc hp cht ca cacbon.
+ Phn bit cc hp cht ca cacbon bng phng php ha hc.
+ Bi ton thnh phn hn hp cc hp cht ca cacbon
Bi 22. SILIC V HP CHT CA SILIC

26

A. Chun kin thc k nng:


Kin thc
Hiu c:
- V tr ca silic trong bng tun hon cc nguyn t ho hc, cu hnh electron
nguyn t dng lng t.
- Tnh cht ho hc : L phi kim hot ng ho hc yu, nhit cao tc dng
vi nhiu cht (oxi, flo, cacbon, dung dch NaOH, magie).
Bit c:
- Tnh cht vt l, trng thi thin nhin, ng dng (trong k thut in), iu ch
silic (Mg + SiO2).
- SiO2: Tnh cht vt l , tnh cht ho hc ca SiO 2 (tc dng vi kim c, nng,
vi dung dch HF).
- H2SiO 3: Tnh cht vt l , tnh cht ho hc ( l axit yu, t tan trong nc, tan
trong kim nng).
K nng
- Vit c cc PTHH th hin tnh cht ca silic v cc hp cht ca n.
- Gii c bi tp: Tnh % khi lng SiO2 trong hn hp phn ng, mt s bi
tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
- Si l phi kim hot ng ho hc yu, nhit cao tc dng vi nhiu cht
(oxi, flo, cacbon, dung dch NaOH, magie).
- SiO2 l mt oxit axit (tc dng vi kim c, nng, vi dung dch HF).
- H2SiO 3: l axit yu, t tan trong nc, tan trong kim nng.
C. Hng dn thc hin:
- T cu hnh electron nguyn t ca Si, s oxi ha ca Si l -4; 0; +2;+ 4 , d
on tnh cht ha hc c bn ca Si va th hin tnh kh (Tc dng vi phi kim nh
O2; F2, tc dng vi hp cht : dd NaH...) th hin tnh oxi ha ( tc dng vi kim
loi nh nh Ca,Mg,Fe...).
- SiO2: l oxit axit (tc dng vi kim c, nng, vi dung dch HF).

27

- T th nghim hoc phng trnh ha hc chng minh H2SiO 3 l axit yu, t tan
trong nc, tan trong kim nng.
- Luyn tp: + Vit phng trnh ha hc ca cc phn ng biu din tnh cht
v cch iu ch cc hp cht ca Si v hp cht ca Si.
+ Bi ton thnh phn hn hp cc hp cht ca Si v hp cht ca Si.
Bi 23. CNG NGHIP SILICAT
A. Chun kin thc k nng:
Kin thc
Bit c:
- Cng nghip silicat bao gm cc ngnh sn xut gm, thu tinh, xi mng.
- Thnh phn ho hc, tnh cht ng dng ca mt s loi thu tinh (thu tinh
kali, pha l, thch anh, thu tinh mu)
- gm: phn loi, thnh phn ho hc, cch sn xut, tnh cht ca gch ngi,
gch chu la, snh, s v men.
- Thnh phn ho hc v phng php sn xut xi mng, qu trnh ng cng xi
mng.
K nng
- Bo qun, s dng c hp l, an ton, hiu qu vt liu thu tinh, gm,
xi mng.
- Gii c bi tp: Biu din thnh phn chnh ca thu tinh, xi mng di dng
hp cht cc oxit theo % khi lng ca cc oxit, bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
- Thnh phn ho hc, tnh cht ng dng ca mt s loi thu tinh ( thu tinh
kali, pha l, thch anh, thu tinh mu), gm (gch ngi, gch chu la, snh s,
men).
- Thnh phn ha hc v phng php sn xut xi mmg.
C. Hng dn thc hin:

28

- Gii thiu ngnh cng nghip silicat bao gm cc ngnh sn xut thy tinh,
gm, xi mng.
- Da vo cc cht, cc sn phm trong i sng v vn kin thc c sn ca HS
gii thiu thnh phn ha hc, phn loi, cch sn xut ca thy tinh, gm, xi
mng.
+ Thy tinh bao gm cc loi nh thu tinh kali, pha l, thch anh, thu tinh
mu
+ gm gm gch ngi, gch chu la, snh s, men
+ Xi mng c thnh phn ha hc ch yu l g, qu trnh sn xut xi mng
nh th no (c th dng s l quay sn xut clanhke m t s vn hnh ca l).
- Luyn tp: + Thnh phn ha hc ch yu ca cc hp cht silicat
+ Vit cc phng trnh ha hc biu din tnh cht c trng ca cc hp cht
silicat
m ng dng ca chng da trn c s cc tnh cht ny

CHNG 4: I CNG V HA HC HU C

Bi 25, 26, 27, 28: HA HC HU C V HP CHT HU C


PHN LOI V DANH PHP
PHN TCH NGUYN T V CNG THC PHN T
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Khi nim ho hc hu c v hp cht hu c, c im chung ca cc hp
cht hu c.
Phng php tch bit v tinh ch hp cht hu c (chng ct, chit, kt tinh).
Phn loi hp cht hu c theo thnh phn nguyn t (hirocacbon v dn
xut), nhm chc.

29

Danh php hp cht hu c : Tn thng thng, tn h thng (tn gc - chc, tn


thay th).
Phng php phn tch nguyn t : Phn tch nh tnh (xc nh cc nguyn t
cacbon, hiro, nit, halogen), phn tch nh lng (nh lng cc nguyn t cacbon,
hiro, nit v nguyn t khc).
Khi nim, cch thit lp cng thc n gin nht v cng thc phn t.
K nng
Phn bit c hirocacbon v dn xut ca hirocacbon theo thnh phn phn
t.
Gi tn mt hp cht c th theo danh php gc - chc v danh php thay th.
Gii c bi tp: Tnh thnh phn phn trm khi lng ca C, H, O, N cn c
vo cc s liu phn tch nh lng; Tnh c phn t khi ca cht hu c da vo
t khi hi; Xc nh c cng thc n gin nht v cng thc phn t khi bit cc
s liu thc nghim, mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im chung ca cc hp cht hu c.
Phng php tch bit v tinh ch hp cht hu c (chng ct, chit, kt tinh).
Phn loi hp cht hu c theo thnh phn nguyn t (hirocacbon v dn
xut), nhm chc
Phng php phn tch nguyn t: phn tch nh tnh v phn tch nh lng
Cch thit lp cng thc n gin nht v cng thc phn t.
C. Hng dn thc hin
a cc v d (c tnh so snh gia hp cht v c v hp cht hu c) gip
HS thy c im chung ca cc hp cht hu c:
+ Lun cha nguyn t C (cn c cc nguyn t khc)
+ Lin kt ha hc thng l lin kt cng ha tr
+ Thng c nhit nng chy, nhit si thp, d bay hi v thng t tan
trong nc (d tan trong cc dung mi hu c)
+ a s b oxi ha bi O2 (chy); cc phn ng thng xy ra chm, khng
hon ton (cn xc tc, un nng) v theo nhiu hng khc nhau.

30

Lm mt s TN HS bit phng php tch bit v tinh ch hp cht hu c:


+ Chng ct: nhm tch cc cht lng c nhit si khc nhau
+ Chit: nhm tch cc cht lng khng tan vo nhau v c khi lng ring
khc nhau
+ Kt tinh: nhm tch cc cht rn c ha tan khc nhau
Dn ra mt s hp cht hu c gip HS phn loi hp cht hu c theo
thnh phn nguyn t, theo loi lin kt, theo nhm chc...
Phng php phn tch nguyn t :
+ Hng dn HS cch xc nh cc nguyn t: cacbon (CO2, Na2CO3); hiro
(H2O, HCl, NH3); nit (N2, NH3); halogen (X2, HX)...
+ Hng dn HS cch xc nh lng cc nguyn t da vo nh lut thnh
phn khng i: CO2, Na2CO3 C ; H2O, HCl H ; N2, NH3 N v.v...
Hng dn HS cch thit lp cng thc n gin nht v cng thc phn t:
+ Lp cng thc t % khi lng nguyn t
+ Lp cng thc t khi lng sn phm phn ng chy
s mol (CxHyOzNt) =

mC mH mO mN
m
m
m
m
=
=
=
x:y:z:t= C = H = O = N
12 x
y 16 z 14t
12
1
16 14

+ Tnh khi lng mol phn t t t khi v khi lng ring


Luyn tp: + Tnh thnh phn phn trm khi lng ca C, H, O, N cn c vo
cc s liu phn tch nh lng; Tnh c phn t khi ca cht hu c da vo t
khi hi;
+ Xc nh c cng thc n gin nht v cng thc phn t.

Bi 30: CU TRC PHN T HP CHT HU C


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Ni dung thuyt cu to ho hc, cht ng ng, cht ng phn.
Cc loi lin kt trong hp cht hu c, cc loi cng thc cu to.
ng phn cu to : Khi nim, phn loi.

31

Cch biu din phn t hu c trong khng gian: Cng thc phi cnh, m
hnh phn t.
ng phn lp th : Khi nim, mi quan h gia ng phn lp th v ng
phn cu to; Khi nim cu to ho hc v cu hnh, cu dng.
K nng
Vit c cng thc cu to ca mt s cht hu c c th.
Biu din c ng phn cu to v ng phn lp th ca mt s cht hu c.
Phn bit c cht ng ng, cht ng phn (da vo cng thc cu to c
th).
B. Trng tm:
Ni dung thuyt cu to ho hc, cht ng ng, cht ng phn
ng phn cu to v ng phn lp th
C. Hng dn thc hin
Gii thiu ni dung thuyt cu to ho hc,
Dn ra mt s v d hnh thnh khi nim: cht ng ng, cht ng phn.
Dn ra mt s v d gip HS thy cc loi lin kt trong hp cht hu c:
lin kt n v lin kt bi (lin kt i v ba).
Dn ra mt s v d gip HS thy s ging v khc nhau gia ng phn cu
to v ng phn lp th. T gii thiu mt s ng phn cis trans.
Luyn tp: + Vit c cng thc cu to ca mt s cht hu c c th theo
dy ng ng ca n (ngc li phn bit ng ng v ng phn t cc cng thc
cu to c th).
+ Biu din c ng phn cu to v ng phn lp th ca mt s cht hu
c.

Bi 31: PHN NG HU C
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc

32

Bit c :
Phn loi phn ng hu c c bn : Th, cng, tch da vo s bin i hp
cht hu c tham gia phn ng.
Cc kiu phn ct lin kt cng ho tr : Phn ct ng li, phn ct d li, to
thnh gc cacbo t do v cacbocation.
K nng
Nhn bit c loi phn ng theo cc phng trnh ho hc c th.
Nhn bit c cc kiu phn ct d li, ng li, to ra cacbo t do hoc
cacbocation trong trng hp c th.
B. Trng tm:
Phn loi phn ng hu c c bn : Th, cng, tch ...
C. Hng dn thc hin
Dn ra mt s phn ng hu c v hng dn HS nhn xt phn bit mt s
loi phn ng hu c c bn: th, cng, tch.
Dng hnh nh hoc phn mm m phng gii thiu cho HS bit cc kiu
phn ct lin kt cng ho tr: ng li, d li. Qua gii thiu gc cacbo t do (to
thnh khi xy ra s phn ct ng li) v cacbocation (to thnh khi xy ra s phn ct
d li).
Luyn tp: + Nhn bit c loi phn ng theo cc phng trnh ho hc c
th.
+ Vit cc gc cacbo t do hoc cacbocation (thng qua s phn tch cc kiu
phn ct ng li, d li).
CHNG 5: HIROCACBON NO
Bi 33, 34, 35: ANKAN
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha hirocacbon no, ankan v xicloankan.

33

ng ng, ng phn, danh php, tnh cht vt l chung.


Phng php iu ch metan trong phng th nghim v khai thc cc ankan
trong cng nghip. ng dng ca ankan.
Hiu c :
c im cu trc phn t (s hnh thnh lin kt, cu trc khng gian ca
ankan).
Tnh cht ho hc ca ankan : Tng i tr nhit thng nhng di tc
dng ca nh sng, xc tc v nhit, ankan c tham gia :
+ Phn ng th (c ch phn ng halogen ho ankan).
+ Phn ng tch hiro, crckinh.
+ Phn ng oxi ho (chy, oxi ho khng hon ton to thnh dn xut cha
oxi).
K nng
Quan st th nghim, m hnh phn t rt ra c nhn xt v cu trc phn t,
tnh cht ca ankan.
Vit c cng thc cu to, gi tn mt s ankan ng phn mch thng,
mch nhnh.
Vit cc phng trnh ho hc biu din phn ng ho hc ca ankan.
Gii c bi tp : Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to ca mt
s ankan ; Tnh thnh phn phn trm v th tch trong hn hp v tnh nhit lng
ca phn ng chy ; Mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu trc phn t ca ankan, ng phn ca ankan v tn gi tng
ng.
Tnh cht ho hc ca ankan
Phng php iu ch metan trong phng th nghim
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng v tn gi: ankan Cng thc tng qut ca ankan.
Da vo kin thc ng phn ( hc bi trn) gip HS vit c cu to
v tn gi ca cc ng phn ankan (c < 7 nguyn t C) t cng thc phn t.

34

Tnh cht ho hc ca ankan : Tng i tr nhit thng nhng di tc


dng ca nh sng, xc tc v nhit, ankan c tham gia :
+ Phn ng th (c ch gc cacbo t do to Cl ; CnH2n+1Cl).
as
CnH2n+2 + Cl2
CnH2n+1Cl + HCl
as
.............+ Cl2
CnHCl2n+1 + HCl
as
CnHCl2n+1 + Cl2
CnCl2n+2 + HCl
0

t ,xt
+ Phn ng tch hiro, crckinh. CnH2n+2
CnH2n + H2
0

t ,xt
C nH2n+2
CxH2x+2 + CnxH2(nx)

(x < n v n x 2)
+ Phn ng oxi ho (chy, oxi ho khng hon ton to thnh dn xut cha
oxi).
CnH2n+2 + (

3n + 1
t0
) O2
nCO2 + (n+1)H2O
2

(t l mol

2
> 1)
C2

t ,xt
CH4 + O2
H-CH=O + H2O
0

t ,xt
C4H10 + 2,5O2
2CH3COOH + H2O

Phng php iu ch metan trong phng th nghim (t CH3COONa v


Al4C3).
Luyn tp: + Vit cng thc cu to, gi tn mt s ankan ng phn mch
khng phn nhnh, mch phn nhnh.
+ Vit cc phng trnh ho hc biu din phn ng ho hc ca ankan.
+ Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to ca mt s ankan ;
+ Tnh thnh phn phn trm v th tch trong hn hp v tnh nhit lng ca
phn ng chy ;
Bi 36: XICLO ANKAN
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
ng phn, danh php ca mt s monoxicloankan, tnh cht vt l.
iu ch v ng dng ca xicloankan.

35

Hiu c :
Cu trc phn t ca xiclopropan, xiclobutan.
Tnh cht ho hc.
+ Phn ng cng m vng ca xiclopropan (vi : H2, Br2, HBr) v xiclobutan
vi H2.
+ Phn ng th v phn ng oxi ho.
K nng
Quan st m hnh phn t,... rt ra c nhn xt v cu to ca xicloankan.
T cu to phn t, suy on c tnh cht ho hc c bn ca xicloankan.
Vit c phng trnh ho hc dng cng thc cu to biu din tnh cht
ho hc ca xicloankan.
Gii c mt s bi tp c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
Cu trc phn t ca xiclopropan, xiclobutan, xiclohexan.
Tnh cht ho hc ca xiclopropan, xiclobutan, xiclohexan.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu mt s xicloankan v tn gi Cng thc tng qut ca mono
xicloankan.
Da vo kin thc ng phn ( hc bi trn) gip HS vit c cu to
v tn gi ca mt s ng phn xicloankan (c < 7 nguyn t C) t cng thc phn
t.
Tnh cht ho hc ca xicloankan :
+ Phn ng cng m vng:
* vi : H2, Br2, HBr (ch xy ra vi xicloankan c vng ba cnh)
* vi H2: (xy ra vi xicloankan c vng 4 cnh)
+ Phn ng th v phn ng oxi ho (tng t ankan).
Luyn tp: Vit c phng trnh ho hc dng cng thc cu to biu
din tnh cht ho hc v cch iu ch ca xicloankan.

36

Bi 38: THC HNH PHN TCH NH TNH


IU CH V TNH CHT CA METAN
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim c th.
Phn tch nh tnh C v H.
Nhn bit halogen trong hp cht hu c.
iu ch v th mt vi tnh cht ca metan :
+ t chy kh metan u ng dn kh, xc nh sn phm to thnh.
+ Dn kh metan sc vo dung dch thuc tm, sc vo nc brom.
K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th
nghim trn.
Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Phn tch nh tnh C, H;
Nhn bit halogen trong hp cht hu c.
iu ch v th tnh cht ca metan
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Nghin cht rn
+ Trn cht rn v cho hn hp vo ng nghim
+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Cun dy ng hnh l xo v t trn ngn la n cn
+ un nng ng nghim
+ a u ng dn kh vo cht lng trong ng nghim
+ a que dim ang chy n u ng dn kh

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt

37

Th nghim 1. Xc nh s c mt ca C, H trong hp cht hu c


+ Phn cht rn trong y ng nghim chuyn dn t mu en (CuO) mu
(Cu) cht hu c b CuO oxi ha.
+ Bng rc CuSO4 khan chuyn t mu trng mu xanh (CuSO4.5H2O)
c H2O to thnh
+ ng nghim ng dung dch Ca(OH)2 d c vn c (CaCO3) c CO2 to
thnh
Th nghim 2. Nhn bit halogen trong hp cht hu c
a) Ngn la khng cn b nhum mu xanh l m CuO to thnh trn b
mt
b) nhit cao, hp cht hu c b phn hy tch clo (dng HCl). Phn ng
ca HCl vi CuO to CuCl2 lm cho ngn la chy li nhum mu xanh l m.
Th nghim 3. iu ch v th tnh cht ca metan
a) Khng c hin tng g CH4 khng lm mt mu dung dch KMnO4.
b) Khng c hin tng g CH4 khng lm mt mu dung dch Br2.
c) Ngn la chy sng CH4 b t chy
d) mu s c ng git nc Phn ng chy CH4 to H2O
CHNG 6: HIROCACBON KHNG NO
Bi 39, 40: ANKEN
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Khi nim hirocacbon khng no, anken, ankaien, ankin.
Dy ng ng v cch gi tn theo danh php thng thng v danh php h
thng/ thay th ca anken.
Tnh cht vt l chung ca anken.
Phng php iu ch anken trong phng th nghim v sn xut trong cng
nghip.

38

ng dng ca anken.
Hiu c :
Cu trc electron, cu trc khng gian v ng phn ca anken.
Tnh cht ho hc ca anken :
+ Phn ng cng hiro, cng halogen (clo, brom trong dung dch), cng HX
(HBr v nc) theo quy tc Mac-cp-nhi-cp, s lc c ch cng.
+ Phn ng trng hp.
+ Phn ng oxi ho (chy v lm mt mu thuc tm).
K nng
Tin hnh v quan st mt s th nghim, m hnh, rt ra nhn xt v c im
v cu to v tnh cht.
Vit cng thc cu to v gi tn cc ng phn tng ng vi mt cng thc
phn t (khng qu 6 nguyn t C trong phn t).
Vit cc phng trnh ho hc ca mt s phn ng cng, phn ng oxi ho,
phn ng trng hp c th.
Phn bit c mt s anken vi ankan c th.
Gii c bi tp : Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to, gi tn anken,
tnh thnh phn phn trm th tch trong hn hp kh c anken c th ; Bi tp khc c ni
dng lin quan.
B. Trng tm:
Dy ng ng v cch gi tn theo danh php thng thng v danh php h
thng/ thay th ca anken.
Cu trc electron, cu trc khng gian v ng phn ca anken.
Tnh cht ho hc ca anken.
Phng php iu ch anken trong phng th nghim v sn xut trong cng
nghip.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng v cch gi tn thng thng v tn thay th ca
anken.

39

Da vo kin thc ng phn gip HS vit c cu to v tn gi ca mt


s ng phn anken (c < 6 nguyn t C) t cng thc phn t (ng phn mch C,
ng phn v tr lin kt i). T ch ra cc cng thc cu to c ng phn hnh
hc v gi tn cis trans.
(Ch lin h cng thc chung dn n ng phn mch vng xicloankan)
Tnh cht ho hc ca anken :
+ Phn ng cng hiro, cng halogen (clo, brom trong dung dch), cng HX
(HBr v nc) theo quy tc Mac-cp-nhi-cp, s lc c ch cng (c ch to
cacbocation).
0

Ni ,t
CnH2n + H2
CnH2n+ 2

CnH2n + Br2 CnH2nBr2

(lm mt mu dung dch brom)

CnH2n + HX CnH2n+1X
CnH2n + H2O CnH2n+1OH (ancol)
+ Phn ng trng hp etylen, propen, but-1-en v but-2-en.
+ Phn ng oxi ho (chy v lm mt mu thuc tm).
CnH2n + (

3n
t0
) O2
nCO2 + nH2O
2

(t l mol

2
= 1)
C2

3CnH2n + 2KMnO4 + 4H2O 3CnH2n(OH)2 + 2MnO2 + 2KOH


Phng php iu ch anken:
+ Trong phng th nghim: tch nc ca ancol
+ Trong cng nghip: tch hiro hoc crckinh ankan
Luyn tp: + Vit cng thc cu to v gi tn cc ng phn tng ng vi
mt cng thc phn t (khng qu 6 nguyn t C trong phn t).
+ Vit cc phng trnh ho hc ca mt s phn ng cng, phn ng oxi ho,
phn ng trng hp c th.
+ Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to, gi tn anken, tnh thnh
phn phn trm th tch trong hn hp kh c anken c th ;

Bi 41: ANKAIEN
A. Chun kin thc v k nng

40

Kin thc
Bit c :
Cng thc chung, phn loi ankaien.
Phng php sn xut buta1, 3ien t butan v isopren t isopentan trong
cng nghip.
Hiu c :
c im cu trc ca lin kt i lin hp.
Tnh cht ho hc ca buta1, 3ien v isopren : Phn ng cng hiro, cng
halogen v hiro halogenua, phn ng trng hp.
K nng
Quan st c th nghim, m hnh phn t, rt ra nhn xt v cu to phn t v
tnh cht.
Vit c cng thc cu to ca mt s ankaien c th.
D on c tnh cht ho hc, kim tra v kt lun.
Vit c cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca buta
1,3ien v isopren.
Gii c bi tp : Tnh khi lng sn phm to thnh ca phn ng trng hp
qua nhiu phn ng ; Bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu trc ca lin kt i lin hp.
Tnh cht ho hc ca buta1, 3ien v isopren.
Phng php sn xut buta1, 3ien t butan v isopren t isopentan trong
cng nghip.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu mt s ankaien v tn gi Cng thc chung ca ankaien v c
im cu to (c bit l ankaien lin hp).
Tnh cht ho hc ca buta1, 3ien v isopren : Phn ng cng hiro, cng
halogen v hiro halogenua, phn ng trng hp to cao su.

41

Phng php sn xut buta1, 3ien t butan v isopren t isopentan trong


cng nghip bng cch ehiro ha ankan.
Luyn tp: + Vit c cng thc cu to ca mt s ankaien c th.
+ Vit c cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca buta
1,3ien v isopren.
+ Tnh khi lng sn phm to thnh ca phn ng trng hp qua nhiu phn
ng ;

Bi 42: KHI NIM V TECPEN


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
S lc v tecpen, thnh phn v c im cu to ca mt vi dn xut cha
oxi ca tecpen.
Ngun tecpen thin nhin v s lc v phng php khai thc.
ng dng ca tecpen trong cng nghip thc phm v dc phm.
K nng
Quan st c m hnh phn t ca mt s tecpen c th, rt ra nhn xt v
thnh phn cu to.
Gii c bi tp c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu trc ca mt vi dn xut cha oxi ca tecpen.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu mt s hp cht loi tecpen cng thc chung (C5H8)n vi n 2; c
c im cu to dng nh l do isopren kt hp vi nhau theo kiu u ni
vi ui
Gii thiu mt s dn xut cha oxi ca tecpen dng mch h, mch vng.
Luyn tp: Vit cu to mt s hp cht tecpen v mt vi phng trnh ha
hc ca phn ng vi H2, Br2, Na...da trn cu to ca cc hp cht

42

Bi 43: ANKIN
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha, cng thc chung, c im cu trc phn t, ng phn, danh php,
tnh cht vt l ca ankin.
Phng php iu ch v ng dng axetilen trong phng th nghim, trong cng
nghip.
Hiu c :
Tnh cht ho hc tng t anken : Phn ng cng H2, Br2, HX, phn ng oxi
ho.
Tnh cht ho hc khc anken : Phn ng th nguyn t H linh ng ca
ank1in ;
K nng
Quan st th nghim, m hnh phn t, rt ra nhn xt v cu trc v tnh cht.
Vit c cng thc cu to ca mt s ankin c th.
D on c tnh cht ho hc, kim tra v kt lun.
Vit c cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca axetilen.
Bit cch phn bit ank1in vi anken, ank1in vi ankaien bng phng
php
ho hc.
Gii c bi tp : Tnh thnh phn phn trm th tch kh trong hn hp cht
phn ng ; Mt s bi tp khc c ni dung lin quan.

43

B. Trng tm:
c im cu trc phn t, ng phn, danh php ca ankin.
Tnh cht ho hc ca ankin
Phng php iu ch axetilen trong phng th nghim, trong cng nghip.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng v cch gi tn ca ankin.
Da vo kin thc ng phn gip HS vit c cu to v tn gi ca mt
s ng phn ankin (c < 6 nguyn t C) t cng thc phn t (ng phn mch C,
ng phn v tr lin kt i).
(Ch lin h cng thc tng qut dn n ng phn ankaien)
Tnh cht ho hc ca ankin :
+ Phn ng cng hiro, cng halogen (clo, brom trong dung dch), cng HX
(HBr v nc) theo quy tc Mac-cp-nhi-cp.
0

Pd ,t
Ni ,t
CnH2n2 + H2
CnH2n hoc CnH2n2 + 2H2
CnH2n+ 2

CnH2n2 + 2Br2 CnH2n2Br4

(lm mt mu dung dch brom)

CnH2n2 + HX CnH2n1X hoc CnH2n2 + 2HX CnH2nX2


HgSO ,H SO
CH3CH=O (andehit axetic)
CHCH + H2O
80 C
4

+ Phn ng ime ha v trime ha axetilen


+ Phn ng th bi ion kim loi nng (Ag)
HCCH + 2[Ag(NH3)2]OH AgCCAg + 4NH3 + 2H2O
RCCH + [Ag(NH3)2]OH RCCAg + 2NH3 + H2O
+ Phn ng oxi ho (chy v lm mt mu thuc tm).
CnH2n2 + (

3n 1
t0
) O2
nCO2 + (n1)H2O
2

(t l mol

2
< 1)
C2

Phng php iu ch axetilen:


+ Trong phng th nghim: CaC2 + 2H2O Ca(OH)2 + C2H2
o

1500 C
+ Trong cng nghip: 2CH4
C2H2 + 3H2
lm lnh nhanh

44

Luyn tp: + Vit cng thc cu to v gi tn cc ng phn tng ng vi


mt cng thc phn t (khng qu 5 nguyn t C trong phn t).
+ Vit cc phng trnh ho hc ca mt s phn ng cng, phn ng oxi ho,
phn th c th. Phn bit anken vi ankin v ank-1-in vi ank-2-in
+ Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to, gi tn ankin, tnh thnh
phn phn trm th tch trong hn hp kh c ankin c th ;

Bi 45: THC HNH TNH CHT CA HIROCACBON KHNG NO


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim c th.
iu ch v th tnh cht ca etilen : Phn ng chy, phn ng vi dung dch
thuc tm, vi nc brom.
iu ch v th tnh cht ca axetilen : Phn ng chy, phn ng vi dung dch
brom, vi dung dch AgNO3 trong NH3.
K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th
nghim trn.
Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
iu ch v th tnh cht ca etilen ;
iu ch v th tnh cht ca axetilen.
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ t kh sinh ra u ng vut nhn

45

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt


Th nghim 1. iu ch v th tnh cht ca axetilen
a) Brom b mt mu nu (do C2H2 to ra phn ng vi Br2)
b) KMnO4 b mt mu tm (do C2H2 to ra phn ng vi KMnO4)
c) Trn mu s trng c ng git nc (C2H2 chy to ra H2O)
Th nghim 2. Phn ng ca hirocacbon khng no vi nc brom
a) Du thng lm mt mu brom, do trong du thng c mt tecpen (-pinen
C10H16) phn ng cng Br2.
b) Nc c chua () lm chuyn mu brom (nu) thnh sn phm c mu tm
nht, sau chuyn thnh mu xanh nht, do trong nc c chua c mt tecpen
(licopen C40H56) phn t c nhiu lin kt i lin hp phn ng cng Br2; (ngoi
ra cn c s trn mu)

CHNG 7: HIROCACBON THM


NGUN HIROCACBON THIN NHIN

Bi 46: BENZEN V ANKYL BENZEN


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha, cu trc phn t, ng ng, ng phn v danh php.
Tnh cht vt l.
Hiu c :
Mi lin quan gia cu trc phn t v tnh cht ho hc.

46

Tnh cht ho hc : Phn ng th ca benzen v toluen : Halogen ho, nitro ho


(iu kin phn ng, quy tc th ; S lc c ch th) ; Phn ng cng Cl2, H2 vo
vng benzen ; Phn ng oxi ho hon ton, oxi ho nhm ankyl.
K nng
Vit c cu trc phn t ca benzen v mt s cht trong dy ng ng.
Vit c cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca
benzen, toluen ; Vn dng quy tc th d on sn phm phn ng.
Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to v gi tn.
Gii c bi tp : Tnh khi lng benzen, toluen tham gia phn ng hoc
thnh phn phn trm khi lng ca cc cht trong hn hp ; Mt s bi tp khc c
ni dung lin quan.
B. Trng tm:
Cu trc phn t ca benzen v mt s cht trong dy ng ng.
Tnh cht ho hc benzen v toluen.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng v cch gi tn ca benzen v ankylbenzen.
Hng dn HS vit c cu to v tn gi ca mt s ng phn ankyl benzen
(c 7, 8 nguyn t C) t cng thc phn t (ng phn mch C, ng phn v tr
nhm th trn vng benzen).
Tnh cht ho hc: Gip HS nhn xt mi lin quan gia cu trc phn t v
tnh cht ho hc ca ankan, anken. T suy ra cc phn ng c trng ca benzen
v ankylbenzen.
+ Phn ng th ca benzen v toluen : Halogen ho, nitro ho (iu kin phn
ng, quy tc th ; S lc c ch th) ; Quy tc th vng benzen.
+ Phn ng cng Cl2, H2 vo vng benzen ;
(so snh phn ng th vi ankan v phn ng cng vi anken)
+ Phn ng oxi ho hon ton, oxi ho nhm ankyl nhm cacboxyl
Luyn tp: + Vit c cu to ng phn mt s cht trong dy ng ng.
+ Vit c cc phng trnh ho hc biu din tnh cht ho hc ca
benzen, toluen ; Vn dng quy tc th d on sn phm phn ng.

47

+ Xc nh cng thc phn t, vit cng thc cu to v gi tn.


+ Tnh khi lng benzen, toluen tham gia phn ng hoc thnh phn phn
trm khi lng ca cc cht trong hn hp ;

Bi 47: STIREN V NAPHTALEN


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c : Cu to phn t, tnh cht vt l ca stiren v naphtalen.
Hiu c :
Tnh cht ho hc ca stiren : Trng hp, ng trng hp, phn ng oxi ho,
cng (vo nhnh hoc vng benzen).
Tnh cht ho hc ca naphtalen : Phn ng th brom v nitro ho ; Cng
hiro ; Oxi ho bng oxi khng kh (c xc tc V2O5).
K nng
Vit cng thc cu to, t d on c tnh cht ho hc ca stiren v
naphtalen.
Vit c cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca stiren v
naphtalen.
Phn bit mt s hirocacbon thm bng phng php ho hc.
Gii c bi tp : Tnh khi lng sn phm thu c sau phn ng trng hp
v bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
Cu trc phn t ca stiren v naphtalen.
Tnh cht ho hc ca stiren v naphtalen.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu cu to phn t ca stiren v naphtalen.

48

T cu to phn t hng dn HS suy ra:


+ Tnh cht ho hc ca stiren : Trng hp, ng trng hp, phn ng oxi ho,
cng (vo nhnh hoc vng benzen).
+ Tnh cht ho hc ca naphtalen : Phn ng th brom v nitro ho ; Cng
hiro ; Oxi ho bng oxi khng kh (c xc tc V2O5).
Luyn tp: + Vit cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca
stiren v naphtalen.
+ Phn bit mt s hirocacbon thm bng phng php ho hc.
+ Tnh khi lng sn phm thu c sau phn ng trng hp

Bi 48: NGUN HIROCACBON THIN NHIN


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Thnh phn ho hc, tnh cht, cch chng ct v ch bin du m bng
phng php ho hc ; ng dng ca cc sn phm t du m.
Thnh phn ho hc, tnh cht, cch ch bin v ng dng ca kh m du v kh
thin nhin.
Cch ch bin, ng dng ca cc sn phm t than m.
K nng
c, tm tt thng tin trong bi hc v tr li cu hi, rt ra nhn xt.
Tm c thng tin t liu v du m v than Vit Nam.
Tm hiu c ng dng ca cc sn phm du m, kh m du v kh thin
nhin, than m trong i sng.
B. Trng tm:
Thnh phn ho hc, tnh cht, cch chng ct v ch bin du m bng
phng php ho hc; cch ch bin kh m du v kh thin nhin.
C. Hng dn thc hin
Dng s , tranh nh gii thiu:

49

+ Thnh phn ho hc, tnh cht, cch chng ct v ch bin du m bng


phng php ho hc ;
+ ng dng ca cc sn phm t du m.
+ Thnh phn ho hc, tnh cht, cch ch bin v ng dng ca kh m du v
kh thin nhin.
+ Cch ch bin, ng dng ca cc sn phm t than m.

Bi 50: THC HNH TNH CHT CA HIROCACBON THM


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim c th :
Phn ng ca benzen, toluen vi dung dch thuc tm khi ngui v khi un
nng.
Tnh cht thng hoa ca naphtalen.
K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th
nghim trn.
Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Tnh cht ca benzen ;
Tnh cht ca toluen.
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ un nng ng nghim
+ Cho cht rn vo ng nghim

50

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt


Th nghim 1. Tnh cht ca benzen
+ ng th nht (thm benzen) v ng th ba (thm hexan) khng lm i mu
brom v tch thnh hai lp ring bit khng phn ng vi nc brom v khng tan
trong nc
+ ng th hai (thm du thng) sau khi lc thy brom nht mu dn thng
cha mt loi tecpen (-pinen C10H16) phn ng cng Br2.
Th nghim 2. Tnh cht ca toluen
+ Khi cha un nng: ng A, toluen ha tan I2 dung dch c mu sm;
ng B khng c hin tng g v c hai lp cht lng ring bit (lp mu tm di,
lp khng mu trn); ng C toluen ha tan Br2 tt hn nc nn mu nu chuyn
t lp nc ( di) sang lp toluen ( trn)
+ Khi un nng ng B, mu tm nht dn toluen b KMnO4 oxi ha (nhm
CH3 thnh nhm COOH) v KMnO4 (mu tm) thnh MnO2 (mu en)
CHNG 8: DN XUT HALOGEN ANCOL - PHENOL

Bi 51: DN XUT HALOGEN CA HIROCACBON


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
Khi nim, phn loi dn xut halogen, ng phn v danh php.
Tnh cht vt l v hot tnh sinh hc, ng dng.
Hiu c : Tnh cht ho hc c bn : Phn ng th nguyn t halogen (trong
phn t ankyl halogenua, anlyl halogenua, phenyl halogenua) bng nhm OH ; S
lc c ch phn ng th ; Phn ng tch hiro halogenua theo quy tc Zai-xp, phn
ng vi magie.
K nng
Gi tn cc dn xut halogen theo 2 cch.

51

Vit cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc v mt s ng dng


chnh.
Vit cng thc cu to v gi tn cc ng phn tng ng theo cng thc phn
t.
Phn bit mt s cht dn xut halogen c th.
Gii c bi tp : Tnh khi lng nguyn liu sn xut mt khi lng xc
nh dn xut halogen, bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
Tnh cht ho hc ca dn xut halogen.
C. Hng dn thc hin
Gii thiu mt s hirocacbon no v dn xut halogen tng ng km theo tn
gi v bc ca mi cht

iu ch dy tnh cht ha
Da vo mi quan h hu c tnh cht

hc:
Dng bi tp s hoc iu ch m dn xut halogen l cht trung gian
gii thiu kh nng phn ng ca dn xut halogen.
T hai cch to ra dn xut halogen:
+ Thay th nhm OH trong ancol bng nguyn t halogen
+ Cng hp halogen hoc hiro halogenua vo anken
suy ra hai tnh cht ha hc chnh ca dn xut halogen l:
+ Thay th nguyn t halogen (trong phn t ankyl halogenua, anlyl
halogenua, phenyl halogenua) bng nhm OH. S lc c ch phn ng th (to
cacbocation)
+ Tch hiro halogenua to anken (theo quy tc Zai-xep)
+ Phn ng vi magie to hp cht c magie
Luyn tp: + Vit cu to cc ng phn dn xut halogen (mch C v v tr
nguyn t halogen) v gi tn.
+ Vit cc phng trnh ha hc ca phn ng th, tch, vi magie ca dn
xut halogen (di dng s hoc bi tp iu ch)
+ Phn bit mt s dn xut halogen c th theo halogen, theo bc, theo gc

52

+ Bi ton tnh khi lng (nguyn liu hoc dn xut halogen) c hiu sut.
Bi 53, 54: ANCOL
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha, phn loi, ng phn v danh php ca ancol.
Tnh cht vt l v khi nim lin kt hiro ; Phng php iu ch, ng dng
ca etanol v ca metanol.
Hiu c : Tnh cht ho hc : Phn ng th H ca nhm OH (phn ng chung
ca R OH, phn ng ring ca glixerol) ; Phn ng th nhm OH ancol ; Phn ng
tch nc to thnh anken hoc ete ; Phn ng oxi ho ancol bc I, bc II thnh
anehit, xeton ; Phn ng chy.
K nng
Vit c cng thc cu to cc loi ng phn ancol c th.
c c tn khi bit cng thc cu to ca cc ancol (phn t c t 1C 5C).
Vit c phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca ancol v
glixerol.
Gii c bi tp : Phn bit c ancol no n chc vi glixerol bng phng
php ho hc, xc nh cng thc phn t, cng thc cu to ca ancol, mt s bi tp
c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu to v cch gi tn ancol
Tnh cht ho hc v phng php iu ch ancol.
C. Hng dn thc hin
c im cu to, phn loi, ng phn v danh php ca ancol: v ancol etylic

hc lp 9 THCS nn t cht ny v thm mt s ancol khc (gc khng no, nhiu


nhm OH) gip HS t rt ra:
+ c im cu to: gc hirocacbon + nhm OH

53

Cng thc tng qut : CnH2n+1OH (no, n chc) mch h.


CnH2n1OH (khng no, mt ni i, n chc), mch h.
CnH2n+2Ox hay CnH2n+2x(OH)x (no, a chc), mch h.
+ ng phn: mch C, v tr nhm OH
Tnh cht vt l v khi nim lin kt hiro
+ GV cho HS n li kin thc v lin kt hiro hc lp 10 hnh thnh
lin kt hiro ca ancol vi ancol v ancol vi nc.
+ Da vo bng hng s vt l ca mt s ancol (trang 222 SGK) t vn v
sao
nhit si, tnh tan (ca ancol c th) khc nhau? (gi n lc lin kt phn t
v yu t lm tng lc lin kt phn t)
+ Kt lun v nh hng ca lin kt hiro n nhit si v tnh tan
Tnh cht ho hc: da vo tnh cht ca ancol etilic hc lp 9 THCS gip
HS thy:
+ Phn ng th H ca nhm OH (phn ng chung ca ancol, phn ng ring
ca
glixerol); Hng dn HS lm hai TN ny khc su s khc nhau.
+ Phn ng th nhm OH ancol (to dn xut halogen hoc este)
+ Phn ng tch nc to thnh anken hoc ete ;
+ Phn ng oxi ho ancol bc I anehit, axit; ancol bc II xeton, Phn
ng chy
Phng php iu ch etanol (hirat ha, ln men) v metanol (oxi ha CH4,
tng hp t CO v H2)
Luyn tp: + Vit c cng thc cu to cc loi ng phn ancol c th v
gi tn
+ Vit c phng trnh ho hc cho cc phn ng th, tch, oxi ho, ha
este ca
ancol v glixerol (thc hin di dng bi tp l thuyt)
+ Phn bit c ancol no n chc vi glixerol bng phng php ho hc.
+ Xc nh cng thc phn t, cng thc cu to ca ancol

54

Bi 55: PHENOL
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c : nh ngha, phn loi phenol, tnh cht vt l.
Hiu c :
Tnh cht ho hc : Phn ng th H nhm OH (tnh axit : tc dng vi natri,
natri hiroxit), phn ng th vng thm (tc dng vi nc brom), nh hng qua
li gia cc nhm nguyn t trong phn t phenol.
Mt s phng php iu ch hin nay, ng dng ca phenol.
Khi nim v nh hng qua li gia cc nguyn t trong phn t hp cht hu
c.
K nng
Vit cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca phenol.
Phn bit dung dch phenol vi ancol c th bng phng php ho hc.
Gii c bi tp : Tnh khi lng phenol tham gia v to thnh trong phn
ng, mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu to v tnh cht ha hc ca phenol
Phng php iu ch phenol.
C. Hng dn thc hin
c im cu to phenol: T cng thc cu to cua ancol, GV a ra mt cu
to m
khi thay gc ankyl bng gc phenyl th c tnh cht g khc khng? Dng TN i
chng (etanol v phenol) vi NaOH HS thy tnh cht ho hc khc hn. GV
ngh HS so snh cu to v rt ra nhn xt phenol c nhm OH kt hp trc tip
vi vng benzen
(GV a ra mt cu to ca ancol thm so snh v phn bit ancol thm vi
phenol v mt cu to)

55

Tnh cht ho hc: cn phi khc su kin thc nh hng hai chiu ca vng
benzen ti nhm OH v nhm OH ti vng benzen (lm mt s TN i chiu to
tnh hung)
+ Phn ng th H nhm OH (tnh axit, tc dng vi natri, natri hiroxit), lin
h gii thch v sao ancol khng tc dng vi NaOH?
+ phn ng th H vng benzen (tc dng vi nc brom), lin h gii thch
v sao benzen khng tc dng vi nc brom?
+ Kt lun v nh hng qua li gia cc nhm nguyn t trong phn t
Mt s phng php iu ch phenol hin nay (t benzen qua cumen hoc qua
dn xut halogen)
Luyn tp: + Vit cc phng trnh ho hc ca phn ng gia phenol vi Na,
vi NaOH, nc brom.
+ phn bit dung dch phenol vi ancol c th bng phng php ho hc
+ Tnh khi lng phenol tham gia v to thnh trong phn ng

Bi 57: THC HNH TNH CHT CA DN XUT HALOGEN


ANCOL PHENOL
A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim c th :
Thu phn 1,2 icloetan hoc mt dn xut monoclo.
Glixerol tc dng vi Cu(OH)2.
Phenol tc dng vi nc brom.
Phn bit ba dung dch ring bit khng dn nhn : Etanol, glixerol v phenol.
K nng
S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th
nghim trn.
Chn thuc th thch hp phn bit c mi dung dch.
Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc.

56

Vit tng trnh th nghim.


B. Trng tm
Tnh cht ca dn xut halogen ;
Tnh cht ca ancol.
Tnh cht ca phenol.
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ un nng ng nghim
+ Gn cht lng ra khi ng nghim gi li kt ta

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt


Th nghim 1. Thy phn dn xut halogen
+ C kt ta trng (AgCl) xut hin dn xut halogen b thy phn bng
kim to NaCl, sau AgNO3 tc dng vi Cl to kt ta.
Th nghim 2. Tc dng ca glixerol vi Cu(OH)2.
+ ng th nht, kt ta mu xanh lam tan dn thnh dung dch mu xanh da
tri. ng th hai kt ta khng bin i.
+ Khi nh t t dung dch HCl vo c hai ng nghim: ng th nht thy kt
ta xut hin tr li, sau kt ta li tan ra thnh dung dch mu xanh lam; ng th
hai kt ta tan thnh dung dch mu xanh lam
Th nghim 3. Tc dng ca phenol vi nc Br2.
+ C kt ta trng xut hin do phenol tc dng vi nc Br2 to
C6H2Br3OH
Th nghim 4. Phn bit ancol, glixerol v phenol
+ Phng n l thuyt.
* C ba cht u tc dung c vi Na gii phng H2
* Ch c mt cht tc dng c vi dung dch NaOH v nc Br2
* Ch c mt cht ho tan c Cu(OH)2 thnh dung dch mu xanh

57

+ Cch thc hin:


* Nh nc brom, cht no to kt ta trng l phenol
* Thm kt ta Cu(OH)2 v lc, cht no ho tan kt ta thnh dung
dch
mu xanh l glixerol. Cht cn li l etanol
CHNG 9: ANDEHIT XETON AXIT CACBOXYLIC

Bi 58: ANDEHIT V XETON


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha anehit v xeton, c im cu trc phn t, phn loi, danh php.
Tnh cht vt l.
Phng php iu ch anehit t ancol bc I, iu ch trc tip anehit fomic
t metan, anehit axetic t etilen.
Mt s ng dng chnh ca fomanehit, axetanehit, axeton.
Hiu c :
Tnh cht ho hc ca anehit : Phn ng cng (cng hiro, nc, hiro xianua)
; Phn ng oxi ho (tc dng vi nc brom, dung dch thuc tm, dung dch bc
nitrat trong amoniac) ; Phn ng gc hirocacbon.
Xeton c phn ng cng vi hiro v phn ng gc hirocacbon.
K nng
D on c tnh cht ho hc c trng ca anehit v xeton, kim tra
d on v kt lun.
Quan st th nghim, hnh nh, rt ra c nhn xt v cu to v tnh cht.
Vit c cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca anehit,
axeton.

58

Gii c bi tp : Phn bit c anehit v xeton bng phng php ho hc,


tnh khi lng hoc nng dung dch anehit tham gia phn ng ; Mt s bi tp
khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu trc phn t v tnh cht ho hc ca andehit v xeton.
Phng php iu ch andehit v xeton
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng ca andehit fomic (bng trang 239 SGK)
+ Cng thc tng qut: CnH2nO hay Cn1H2n1CH=O vi n 1 (no, n chc)
+ Cch gi tn: * Thng thng:

andehit + tn axit tng ng

* Thay th:

tn hirocacbon tng ng + ui AL

c im cu trc phn t ca anehit v xeton: HS quan st cng thc c th


v rt ra nhn xt
+ nhm nh chc, lin kt ha hc trong nhm nh chc,
+ s phn cc ca nhm >C=O, nhm th no th phn t thuc loi anehit?
nhm th no th phn t thuc loi xeton?...)
+ c lin kt hiro lin phn t khng? so snh nhit si vi ancol v
a dn chng v nhit si ca anehit v ancol minh chng
Tnh cht ho hc:
+ Phn ng ca nhm >C=O : Phn ng cng (cng hiro, hiro xianua) ;
+ Phn ng ca nhm CH=O : Phn ng oxi ho (tc dng vi nc brom,
dung dch thuc tm, dung dch bc nitrat trong amoniac) ; tin hnh TN trng bc vi
CH3CH=O
+ Phn ng gc hirocacbon.
Phng php iu ch:
+ Oxi ha ancol: ancol bc I anehit ; ancol bc II xeton
+O
H-CH=O ;
+ Oxi ha hirocacbon: CH4
xt ,t
2
0

+ O2

CH3CH=O ;
CH2=CH2
PdCl ,CuCl ,t
2

59

Luyn tp: + Vit cu to cc ng phn CnH2nO (mch C, v tr nhm chc,


loi nhm chc anehit hoc xeton) v gi tn
+ Vit cc phng trnh ho hc cho phn ng cng, phn ng oxi ha, phn
ng th ca anehit, axeton (c th di dng s ).
+ Phn bit c anehit v xeton bng phng php ho hc;
+ Tnh khi lng hoc nng dung dch anehit tham gia phn ng.

Bi 60, 61: AXIT CACBOXYLIC


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c :
nh ngha, phn loi, danh php.
Phng php iu ch axit cacboxylic trong phng th nghim v trong cng
nghip.
ng dng ca axit axetic v axit khc.
Hiu c :
Cu trc phn t, tnh cht vt l v lin kt hiro.
Tnh cht ho hc :
+ Tnh axit v nh hng ca nhm th (phn li thun nghch trong dung dch,
xt hng s Ka, nh hng ca gc hirocacbon, ca nhm th c m in ln).
+ Tc dng vi baz, oxit baz, mui ca axit yu hn, kim loi hot ng
mnh.
+ Phn ng to thnh dn xut axit (tc dng vi ancol to thnh este, tch
nc lin
phn t).
+ Phn ng gc hirocacbon (no, khng no, thm).
K nng
Tin hnh th nghim, quan st th nghim, m hnh, rt ra c nhn xt v
cu to v tnh cht.

60

Phn tch mi lin h gia cu trc nhm cacboxyl vi lin kt hiro v tnh
cht ho hc ca axit, tnh cht ho hc ca axit cacboxylic c gc no, khng no,
thm.
Vit cc phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc.
Phn bit axit c th vi ancol, phenol bng phng php ho hc.
Gii c bi tp : Tnh khi lng hoc nng dung dch ca axit tham gia
phn ng, mt s bi tp khc c ni dung lin quan.
B. Trng tm:
c im cu trc phn t ca axit cacboxylic.
Tnh cht ho hc ca axit cacboxylic
Phng php iu ch axit cacboxylic
C. Hng dn thc hin
Gii thiu dy ng ng ca axit fomic (bng trang 249 SGK)
+ Cng thc tng qut: CnH2nO2 hay Cn1H2n1COOH vi n 1 (no, n chc)
+ Cch gi tn: * Thay th:

tn hirocacbon tng ng + ui OIC

c im cu trc phn t:
+ nhm nh chc, lin kt ha hc trong nhm nh chc,
+ s lin hp gia cp e t do trn nguyn t O ca nhm OH vi lin kt
ca nhm >C=O mt e di chuyn v pha nguyn t O ca nhm >C=O s
phn cc mnh nhm OH tnh axit (nguyn t H trong nhm OH axit linh ng
hn nguyn t H trong nhm OH ancol).
+ c lin kt hiro lin phn t khng? mc lin kt so vi ancol? so snh
nhit si gia axit vi ancol, anehit c cng s nguyn t C (v cng thc biu
din lin kt hiro lin phn t).
Tnh cht ho hc :
+ Tnh axit: a mt s axit km theo hng s Ka yu cu HS so snh mc
v rt ra nhn xt v nh hng ca nhm th (phn li thun nghch trong dung
dch, nh hng ca gc hirocacbon, ca nhm th c m in ln...).

61

* hng dn HS lm mt s TN minh ha tc dng vi qu tm, baz, oxit


baz, mui ca axit yu hn, kim loi hot ng mnh.
+ Phn ng to thnh dn xut axit (tc dng vi ancol to thnh este, tch
nc lin
phn t to anhirit axit).
+ Phn ng gc hirocacbon (th gc no, thm v cng, trng hp gc
khng no).
Phng php iu ch: dng mt s bi tp ch ra mi lin h gia axit vi
cc hp cht hc
+ Trong phng th nghim: * Oxi ha hirocacbon, ancol axit
+

H O ,t
* Thy phn R-CN
R-COOH
3

+ Trong cng nghip: oxi ha ancol, anehit...


Luyn tp: + Vit cu to cc ng phn axit CnH2nO2 (mch C, v tr nhm
chc) v gi tn
+ Vit cc phng trnh ho hc minh ho cho cc phn ng: tnh axit, to dn
xut axit, th-cng-trng hp gc hirocacbon.
+ Phn bit axit c th vi ancol, phenol bng phng php ho hc.
+ Tnh khi lng hoc nng dung dch ca axit tham gia phn ng.

Bi 63: THC HNH TNH CHT CA ANDEHIT V AXIT CACBOXYLIC


A. Chun kin thc v k nng
Kin thc
Bit c mc ch, cch tin hnh, k thut thc hin cc th nghim c th :
Phn ng trng gng : HCHO tc dng vi dung dch AgNO3 trong NH3.
Phn bit ba dung dch ring bit khng dn nhn : Axit axetic, anehit fomic
v etanol.
Phn bit ba dung dch ring bit khng dn nhn : Fomalin, axit fomic v
glixerol.
K nng

62

S dng dng c, ho cht tin hnh c an ton, thnh cng cc th


nghim trn.
Chn thuc th thch hp phn bit c mi dung dch.
Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc.
Vit tng trnh th nghim.
B. Trng tm
Tnh cht ca andehit ;
Tnh cht ca axit cacboxylic.
C. Hng dn thc hin

Hng dn HS cc thao tc ca tng TN nh:


+ Rt cht lng vo ng nghim
+ Nh git cht lng vo ng nghim bng cng t ht
+ Lc ng nghim
+ un nng ng nghim

Hng dn HS quan st hin tng xy ra v nhn xt


Th nghim 1. Phn ng trng gng
+ lp Ag trng bc bm mt lp mng trn thnh ng nghim
Ch : s dng ng nghim sch, dung dch NH3 khng qu c, ch lc nh ng
nghim khi trn dung dch, khi un nng cn gi nguyn ng nghim v a ngn la
n cn lt nh theo thnh ng nghim.
Th nghim 2. Phn ng c trng ca anehit v axit cacboxylic
+ dng qu tm nhn c axit axetic qu tm ha
+ dng phn ng trng gng nhn c anehit axetic Ag
+ Cht cn li khng phn ng l etanol

63

You might also like