Professional Documents
Culture Documents
Th trn
Ven sng
T truyn
NH XUT BN VN HC - 2014
Nguyn Khnh
chp m ln nhau, nhng ci tui tri thin mnh m nhn li th ai cng thy c chnh mnh. Khnh cn vit kh thnh cng v thi th u ca mnh vi t v ngi Tin K cng dng sng Tin chy ngc y m p k nim thn thng. , t con tru phi ct vi sau ui lm du cho n si dy my thay cho ci tht lng u c anh k kh sinh ng hp dn. Ai tng c mt vng qu k c mi cm nhn ht v quyn r khng th no qun ca nhng cnh chun chun, con cua , ch o trn nh qu trng g v nhng m c tui th p c i ngi. Vic Khnh k phi ci v khi cn l hc sinh cp 2 tr thnh ngi c c gia m bn b, hay t co trc u nh t t khi nghe tin thi rt T ti th khng phi ai cng c. Nhng cht ring t c o trong tp sch gp phn to nn s cun ht v hnh dung ra mt Nguyn Khnh khng phi khng c c tnh. V na, nu chng k n phn vit c tn l Hoa go th rt d ngh rng Khnh hi kh khan. phn ny, Khnh miu t nhiu, v tri lng ra thoi mi hn vi cnh p qu hng v mt ngi con gi khng tn cui cng nhn ra Hoa go khng khoe sc, khng c mt ai trao tng suy tn, hoa ch m thm lng l, tn ti em mt ngt gi chim mung bay v qun t quanh mnh nh chnh cuc i thm lng ca ngi thy vng qu khut lp. Khnh cng lng mn ng yu lm y ch?
5
Nguyn Khnh LI M
gi mt mnh nghe tri cui ng lnh lnh, li nh v nhng thc phim i mnh: Cuc i l mt cuc ua ng trng, nu khng c gng th s b b li pha sau v khng bao gi ti ch. i ti cng vy!. Ti ang chy trn ng cha bao gi n ch v cng khng phi l ngi li pha sau, ang l d lng chng gia ng i cha ht. ng ti i bt u t nhng thng ngy th b, m dt tay n trng. Sau bui hc v ng ngh rong chi cng tru b b bi ven sng v ci v lc cn hc cp hai, thnh ngi ngoi o trong m bn hc chung trng chung lp. Ln cp ba thm n trong ma thi rt say tnh nhn ra bn tay chai sm ca cha trn u trc ca mnh.
Di mi trng i hc Vn Khoa thi bui lon ly vi c m gin n ht chin tranh "Dn ta v cy ba o cm no". Ngy thng nht t nc v nh nm p chiu, s thng bn thn vng gii phng mi v tm mnh dn ng nhp cuc. ng ti i nh ng b m cha v con anh em nng bc v ng ch ng nghip gip s chia. ng ti i, nh bi hc au i tha hnh mnh lnh bt tri ng nghip chu ti v thng hc tr, nh tm nhn hn hp sai lm lc xut ch trng.
7
Nguyn Khnh
Nh ti c nui hai con tru ba ti cy rung nh v cy i cng cho b con lng xm. Ti thng theo ba m a tru i cy, i chn tru, ct c cho tru n. Ngy no cng rong rui theo tru i khp lng. Ti ngy ng th di, theo ba m ra ng, xung sng, ln ry. Nh c ln ba ti bo ti t nh tru ra ng Ln. rung cn khng c nc, b con b li, khng cy c. Ni l tng cho bn tr th tru n c. Lng M An ca ti, c hng chc a tr chn tru nh ti. Nhiu a nghch ngm chi rn, cn ti hin nh t, ngu ng nh ngh lc m, n ni s mt tru nn ti ct mnh gi trn ui tru. My a tr nghch trong lng i ming gi vo ui tru nh khc khi ti la tru v chng h mt tru. Ti khc! Cn chng b ra ci toe tot tru chc. Lu ri thnh quen! Chi mi vi m bn nghch ngm y, ti tr nn dn d v tng tri, ci tng tri ca cu b chn tru mi ri v m, ming cn hi sa, bt u thy mnh khng c bn tr trong lng tip tc bt nt na. Ngy hai bui chn tru, ti thng lng sc khp ni. Khng c b rung mnh vn no ti khng n bt chim, hi qu. Tm c qu i chn vng l nh tm c bu vt. Hi ri, nm trn c xanh, nga mt ln tri, nhn nhng ng my giang h bnh bng tri khng nh hng, ming cn mt ci, qu i nm gn mt phn ba trong mm, i ngm v cht cht, chua chua, ngt ngt vi mi thm lng lng. Nghe ting chim g, ting d ku, nh nhng m vang ca ng qu.
11
Nguyn Khnh
Nh ti c m t n vi so nm bn b sng Tin. M ti vn l ngi hay lam hay lm, ba ti cn c chu kh lao ng, bn ma thng r ti xung n, ht trng u trng rau li trng ng, trng sn. Mi nm nc sng Tin trn vo mang ph sa bi p nn t lun mu m. Nh vy m v rau no cng tt, la ng no cng thu nhng qu b bng bp tay m mang ra ch bn. Mi nm nc sng Tin vo, nhng ch d nm di lng t phi chui ln mt nc bm vo nhng ngn sn ung a trong ln nc c. Nhng lc nh th, ti tha h bt nhng ch d ti nghip kia cho vo gi, em v nh b ln ni rang n thm bo ngy. Tui th ti u ch tng y! M l tt c ca t ai rung vn, b tre con sui, lng qu... c t tin ng b cha m, anh em, b con chm xm. , con ngi sng bn mt cho t, bn lng cho tri, c cc quanh nm m khng sng. H thiu nhiu th nhng h c y ngha tnh, s bao dung rng lng v tha ca con ngi. iu y to ra th ti sn tinh thn v gi h vt qua kh khn tng thiu, iu y cho ti nim tin ln ln.
13
n by tui, vo nm 1962, ti c m a n trng thn M An hc lp V lng tng ng vi lp Mu gio ln sau ny. Cn nh nh in gi l trng nhng y ch c mt phng hc, tng xy tp l, mi lp ngi xi-mng. Lp hc c vi chc hc sinh do thy gio Nguyn Nm ph trch. Bi hc u tin l tp nh vn x ht acha, t t.
K nim su sc nht l mt hm, thy gio kim tra bi c, thy yu cu hc sinh c thuc bi Ph ng Thin Vng. n lt, thy gio gi ti ng dy c bi trc lp, ti git mnh ng ngc nhn thy v cc bn ri c lin mt mch tht nhanh bi hc: " Ph ng Thin Vng ng nm cu b ln ba Vn vai ng dy c nh ngc nhin Roi ng nga st nhy ln... Lic nhn c hc tr bn cnh, khng hiu v sao ti li bt ci: H h h... Thy gio nhn thng vo ti, mt nghim li t v gin d. Thy qut: V l!. Sau , thy nm ci thc cm tay bay thng vo mt ti. Ti nghe c mt loi nc g trn trn chy xung m vo khe ming mn mn, cht cht. a tay chi trn mt, khng ng l mu t trn chy xung do ci thc ca thy va vo. Ti khc che ln cn thy
14
Nguyn Khnh
th bnh tnh ly khn lau sch mu. Sau , thy ra pha sau lp ngt my cng rau m nhai nh ri p ln vt thng cm mu cho ti. Nhng nm sau ny, ti t hi v sao thy gio li qu trch nng nh vy ? V t l gii: V mnh c tnh bp chp hp tp. B thy pht nh th l ng i ri!. M qu nht l c ci nh, sa nhng tt xu bt u xut hin t tui mi hc v lng. Ma h nm sau, m li dn ti xung x Tin Chu gi cho thy Trnh Biu - Hiu trng nh trng. Khng hiu v sao ti khng hc lp Nm m li vo hc lp T. So vi chng trnh hc lp T l ti hc bng mt lp. Thy gio dy ti l thy Nguyn Ging ngi cng lng M An. Nhim v u tin l chp thi kha biu. Phi cht vt lm gn mt bui, ti mi hon thnh cng vic ny. bc Tiu hc phi hc ngy hai bui. M phi gi cm vi mui m ti mang theo n tra li trng. Thu y, ti cn nh, gn nh b m nh, bi mnh ch c mt b qun o, qun xanh ka ki lu ngy chuyn thnh mu tm, o trng thnh nu en. Do khng c tht lng nn ti ly mt dy my nh thay th. Mt hm vo ba cho c th hai u tun, thy gio phn cng ti ln ko c. ng trc gn by tm chc hc sinh, ti nghe c ting x xo ca nhiu bn v nhng nh mt dn vo ti. Ha ra bn hc tr pht hin ra ci dy my ti nghip ti mang trn ngi.
15
16
Nguyn Khnh
Lng c nhiu xm. Ngy xa lng ti mi xm c mt tn gi nh xm Cha, xm Vn nh, xm Miu Dn dn tn gi ca xm cng mai mt i theo thi gian. T bao i t ca lng vn th, khng sinh si ny n nhng dn lng th ngy mt ng. Khng u xa, na th k trc y, lng ch c vi chc h, bn nm chc khu, sng trong nhng ngi nh g lp tranh xinh xn v nhng khu vn rng trng chui, cau, ch, qu. Mt s nh gn sng, b con a thuyn xung sng bt tm, bt c mang ra ch bn. Cn li a s lm rung lm vn. M lm rung lm vn th nh no cng c ci cy ci ba, ci xay, ci gi, n xc, nong nia thng, mng, gin, sng ngn np mt ni trong nh. Con tru l u c nghip. Nh no c tru th i cy i ba. Nh khng c tru phi nai lng cuc co gi t. n ngy ma, cc ch em hi ra gt, cc anh b li tng b, ri gnh ko c, ko kt v nh, chun b cho p la ban m. Nh qu, m trng m p la th vui phi bit! Cc anh xm nhau m nhng si lt buc b la ra, gc xung t, ngn ln tri, cht thnh ng trn ri dt tru i vng quanh, vng quanh trn nh la. Trng ln cao, chnh chch bng v khuya, hng la mi thm lng lng. La rng ht ht xung sn nn, cc ch gom nhng cng rm khng cn ht ra vn. Chung quanh nh la, c bit bao nhiu cu chuyn lc rm ran, lc si ni. Tiu lm, c tch, c! Chc gho nhau, c! C c nhng cu h khoan i p cho nhng mi tnh trai gi ca lng thnh chng thnh v.
19
Nguyn Khnh
trong lng n rng: Mt hm c a con trai trong xm nghch ngm ng t ln thn cy th, khi leo ln hi qu, b pht ri xung gy tay Cha l ni dn lng th cng. Trc y vo nhng nm tri hn, khng ma, dn lng n cha cu ma l c tri cho nc xung. Cha tr thnh ci tm linh ca dn lng. Ni n cha T Sn ai cng phi king k, i qua con ng trc ng cha u phi knh cn nghing mnh ly nn m xung. Nm 1982, ba ti c my ng lnh o x yu cu huy ng b con trong lng n tho d cha, ly vt liu nh ct ko n tay v x lm nh i sn xut, trng hc. Cng vic din ra chp nhong trong mt ngy. Ti li khi v nh trong gic ng, ti nghe ng la . Ting la lc mt ln. Ti hi: " Chuyn g ba la vy? M ! Ba ti bo:" Ba thy c ng gi tc bc ru di b tay ba. Ti bo: "Thi ba ng i! Khng c g u. Ba nm gi tay ln u mu khng lu thng nn thy vy!". Chiu hm sau, ti ngi trc ca nh bng nghe c ting ku nh ting n ch tre pha trc ng nh. Nhn ra ng thy ba ti m ci tay gy chy vo sn. Ba ti ni: "Tau dt con tru C nh mnh v n ng, khng ng n pha sau xng ln bng vo ngi tau ci tay gy lm i y n!". Ni xong m hi trong ngi ba ti v ra, ngi xy xm, qy xung. Mu vt thng trn cnh tay chy rng rng. Ti hong qu
21
Nguyn Khnh
sng ca dn lng i mi hn, cn mt dng sng bn l bn bi, cn ci vn qu chu thng chu kh, chn cht, mc mc, bao dung rng lng, gn b thy chung ca dn lng nhng li mt i ngi cha, b tre, cy vng, bi ct... Tt c ri ch cn k nim, l k c ngi ln v c tch vi tr con. Tin rng cuc sng nay mai ca con ngi bn s y cn c nhn vn (nhn hu) lng c an bnh ti p nh tn gi ca n xa nay.
23
Nguyn Khnh
tre, ci bn g v bn ci gh u. Ci chi bp nh bn h k ba ng to bng , mt ci sp tre treo trn vi ci ni t. Nh c ci chung g cng lm bng tre nui vi con g cho gi k. Trc nh c ci lu snh di gc cy cau. Ni ct vo my ngn tu cau lc tri ma, nc chy t thn cau vo lu ung. Trc ng nh ni c cy dui to v con ng nh chy ra n ging nm di gc cy go bn ng. Hi nh, lc chn tru, lc i hc v, ti thng n nh ni n cm, tro ln cy i sau vn hi qu, leo ln my cy cau tm chim, c lc nm bn ni nghe ni k chuyn c tch, chuyn cuc i nh sau ny ba ti thng k. ng c ti l Nguyn Bnh sinh c ba ngi con trai v mt con gi. Ni ti, ng Nguyn Tnh l con th hai, sinh nm 1890. Ni c nc da ngm, ngi cao, hi gy. Ni c vn trn rng, i mt p, nt mt cng ngh, hi thanh nin ni in trai lm. Ni rt thch tr con, sng vui v hot bt nim n, thng ngi. Hai mi tui ni mi i hc ch Hn, ch Nm. Thi Php thuc, nm ba mi lm tui, ni lm Ban Hng chc x Sn Yn, ri gi chc Hng mc trng coi dn inh trong x i dn cng, i xu, lm ng. n nm 1945 cch mng thng Tm thnh cng, tui ln, ni nh chm sc con chu. Ni ci v. B ti, V Th Ni sinh nm 1892 qu Tin M. B c dng ngi nh thp, nc da trng, hin thc m ang phc hu nh nhng t ni.
25
Nguyn Khnh
Ti bn ni khng c nhiu. Ln ln i hc trn tnh, lu lu mi tranh th vi ngy ngh hc v thm ni. Lc ny ni ln tui. Ngi ni yu, tc bc nhiu, lng bt u cng xung, mt m c. Nghe ting chn ti vo n ca nh, ni bit ti v. Ni ln ting: Khnh v h con? Vo y!" Ti d v n ngi bn ni. Nhn ni ngi da lng vo phn, thn hnh gy hai tay khng khiu m thy nao nao trong lng. Ni lc ti ly my ng bc a cho ti v ni: Con cm my ng bc xung Tam K ung nc!. Ti mt mc t chi khng nhn nhng ni khng chu. Ni ni: ng va bn c my lng qu. C tin, con nhn i. Nh mnh cng thiu tin nhng c thiu th vay mn b con hng xm, con i hc xa nh thiu th mn ai c!. Sau ny, ln ln ti mi hiu c gi tr my ng bc ca ni l ln lm. Nm 1970, ba m ti mi ni v chung cng nh m hm chm sc ni. Ni ng bnh mt nm 1972 hng th 82 tui. m tang ni vy kn ni bun thng. B con tin ni v vn bn G Th. m tang i trong ngy ma st si. u cht khn tang, ti bc li trn con ng trn trt tin ni v vi t. Ti khc! Tri ma! Lng tro dng ni xt thng cay ng, ti thm ngh, ci ngh c eo ng c i ti Hon cnh gia nh lm ni kh. Sao ni khng sng n khi con trng thnh con c chm sc ni. Ni i! Ni i!".
27
Nguyn Khnh
n lo vic tang ma cho tang ch. m tang ng ngoi ti cng vy! ng ngi v k. m tang i di tri ma tm t. M con ti a ng v ni yn ngh cui cng trn mt i cao. Ngoi mt li trn i vn ti sn qu nht. l su ngi con. M ti, ri ln lt n cu Chng, d T, cu Nm, cu Su, cu By. Nh ngoi theo o Cao i. Nh mi ln v n gi thng i cng cu kinh rt lu hng ting ng h. Cng xong, mm c c dn xung ton thc n chay m m Chng lm rt k cng. Trong mm c ram, ch, bnh xo, c, tht, bn m... Th no cng u ch bin bng bt v cc vt liu t tin nh kim chm ph chc trng nh tht v n th g cng ngon ming. Ti thch nht l mn bnh xo chm vi x du v mn bnh gng m ti lm. Nghe Hong, con ca cu Chng k li: M ti thng lm loi bnh gng trong dp tt. Phi chun b vt liu rt sm t na thng chp. Trc ht, chn loi np ci thm ngon em xay thnh bt, cho bt vo ni un la hp chn, xong em ra gi n khi bt qunh li tng khi, ni bong bng th dng. Sau cn mng thnh tng ming dy gn nm ln ci bnh trng, ri ct thnh ming nh bng ngn tay em ra phi nng cho kh. Sau vi l thu u nm ngy nm m. Ch khi ngui phi b ngay tng ming bt nh vo ci ni ng sn si un nng, rc lp si nng ln trn, y vung li hp. Tng ming bt gp si nng phng ln nh nhng nhnh gng to xp. Cho chic bnh va hp vo nc ng thng sn vi nc gng, ri rc n bn ngoi, bi mt t phm vo
29
30
Nguyn Khnh LT LN NM SU T
h li trn lt ln vo ma ng nm 1964. Tht l khng khip. Lt c min Trung ch khng ring g qu ti. Lc y, ti mi 10 tui nh vi m v em T. Ba ti i n gi nh cu ti bn Tin Cnh. Trong my ngy lin, my ko v m u xm xt. Nhng lp my en nng tru chng xung m ly c bu tri. Ri nhng cn ma p n. Ma nh trt nc lin tc. Nc t tri ri xung nh xi x ln mi nh. Cc c gi bo nhau: Lt nh th ny l c n sao ri!. Nc t sng Tin dng vo rung thp, ln rung cao, chng my chc cnh ng lng ti thnh sng nc c ngu chy cun cun nh thc. Va mi sng, ra ng chy v, ti bo vi m: Nc n ng nh mnh ri m i! M ti bo: Bt qu nc n ng ri rt thi!. Long mt ci, nc ln n gia ng. B con xm di ko nhau ln nh ti. V chng v my a em con ch ti cng va mi n. Ngi ch t sng, run cm cp. Ch ni: Nc vo nh ch ri, phi lm ci tri my ang la nn mi t ht, va lm tri xong nc li vo, phi chy li y!. B con xm di cng n nh ti lc mt ng hn, phn ln l ph n v tr con. n ng nh vn chuyn c trong nh ln ch cao. M ti nu cm chia cho mi ngi mt chn n. Ch ma tnh
31
Nguyn Khnh
trnh nc. Sng hm sau thy chung quanh b c nhng tru b heolm ngm bi mt lc ri chm. T b nhn ra chung quanh nh mt bin nc mnh mng cun theo cy ci, nh ca. C ngi n ng bm vo thn cy cao nhn v hng ti, a tay vy vy, con nc mnh chy qua cun thn cy rp xung ri bung ln. C th mt lc, khng cn thy ngi n ng na. Gia bin nc mnh mng, dm ba mi nh tri nhanh nh nhng chic thuyn nan b lt p c vi ngi ang bm vu pha trn gi cu cu tht thanh. Nhng cn gi mnh tip tc thi v, mi nh xoay trn pht chc lt nho, tan ra tng mnh. Ma vn trt, gi vn thi. Nhng ngi bt hnh kia tri i, chm ni gia dng xoy, xa dn, xa dn, ri mt ht. Nc li dng ln b ni m con ti ng. Mt s ngi leo ln cy a bn cnh. B tc, bt lc, m v ch ti ly dy buc ti v my a em vo thn cy a trn b t c cht cn xc cho ba ti v chn. ng trn b , da vo thn cy nhn nc ngp n chn, ln bng, ri n c. Cng may m nc khng ln na. Ti khng cn cm gic cht sng. Ni khc hn lc by gi ti khng bit th no l cht l sng. M ti ng bn, ku tri v khc. Va i, va t cng, ti l ngi, lm dn Ngy hm sau, tri chng ma, nc bt u rt. Mt chic thuyn nan n ch chng ti qua lng bn cnh t la m v cho cu sng b con xm ti.
33
34
Nguyn Khnh CI V LC I HC
m 1967, ti ln mi mt tui vo hc lp tht trng Trung hc Tin Phc. Trng ta lc trn mt khu t rng nhng ch c bn phng hc v mt vn phng nh. Trng c 8, lp gn 400 hc sinh. Sn trng vo ma ng lc no cng xm xp nc ma t m t cao trc cng trng trn vo, m hc tr chng ti b bt nhng bn t v phi li b t nh n trng. Nh sing nng chm ch nn ti c xp loi hc sinh kh ca nh trng. Thnh thong c c s mi bi vi mn. Hc bc Trung hc m t im cao trong kim tra hc k, c thy c gio cho lm s mi cng im mn hc trong lp l t ho v cng. Thi hc sinh gii cui nm lnh phn thng ln lm. Nh anh Nguyn Sn Cc bn ti, hc sinh xut sc ton trng c nhn phn thng ca ng Qun trng trao, phi nh ba mang i gi ch to b n trng mi gnh ht s phn thng v nh. Cui nm lp Ng, (Lp tm sau ny) a hc tr cha hc ht cp Trung hc phi ly v. Chuyn l nh th ny: Xm ti c c gi tn l Dung, qu Tin H, theo gia nh i tn c ln lng M An. Dung l c b con mt gia nh ng con, gia nh c cuc sng c cc. Dung phi b hc t nh n gip vic cho ngi b con trong h ca ti. Ngoi gi
35
Nguyn Khnh
tt nng, hong hn ln, bng ti sp trm ly khng gian tnh mch cui chiu. Ti suy ngh mi. "C nn t t khng? Lc c! Lc khng!". V thc tnh ti khng mun cht nhng ngh khng i hc na l chm dt, ly tn v ht nn ti li quyt nh phi cht. Nghe ting gi ca ba ti Khnh i! Con u? Vo nh n cm i con! My ngy ri khng n cm nh. Sau ting gi, ba thy ti, nhn ti vi gng mt tiu ty hc hc, ng hiu iu g sp sa xy ra cho con trai mnh. Mt hoe, ng ni: Con lm chi vy? Ti sao phi nh th ?. Ni xong ng li ti vo nh. m hm , ba bn vi m ti: Ngy mai m mi ln ch mua qun o v sm t vt dng cho thng Khnh i hc . Th mi bit ngy xa m ln tnh hc th kh v cng. Chuyn c v nh ti m i hc li cng kh hn. Phi c ng c v quyt tm lm mi vt qua c hc.
37
Nguyn Khnh
n ung sinh hot hng ngy l vy nhng chuyn hc hnh vi ti bao gi cng nghim tc. Khng trn hc. Bi hc t trng v nh ti phi tranh th hc thuc mi ni n nhng cng vic khc. Ti hc rt kh cc mn Vn hc, Vn vt, Lch s, a l, o c hc, Trit hc, Tm l hc. Nhng mn t nhin hc chng chng, cn km nht l mn ngoi ng Php vn. Bn b ti lc ny khng nhiu lm. Ch nm by a gi l thn nh Nguyn Vui, Tr Cng Khim, V Vn Kim, Phan Vn Tn, Trn Di Hin, Trn Vn V, Phm Ngc Lam, Nguyn Th M Tin, Nguyn Th Qu... u qu Tin Phc i hc nh ti. Chng vn tip tc gi ti l Khnh Trng v ti c nc da trng gn nh bch tng. Sau gi hc chng ti thng r nhau i n ch. Nm khi mi ha mi ung c ly c ph en. Sng xa nh ti bt u thm tha ngh v cha m. Mt thng cha m thng chuyn xung Tam K cho ti khi th t lon np so xi, vi lon m lm mui, khi th qu trng, ci i g bi dng. n nm lp Nht (Lp mi hai sau ny) ti vo nh ng ch h Nguyn c Dc gn ch Vn Li hc vi Nguyn Th Bng con ch v Trn Di Hin bn ti. y l nm quyt nh cho vic hc thi ly bng T ti. Bng mi cch phi thi , nu khng phi i lnh. L hc tr chng ti a no cng s lnh hn s cp. Nhn tin c bn ti Nguyn Vui hc trc mt
39
Nguyn Khnh
Ch i! Lo lng! Ri ma thi cng n. Ti mang s bo danh 360181 thi Hi ng coi thi Trn Cao Vn-Tam K. Tr Cng Khim hc Trng B mang s bo danh 360182 cng thi cng phng vi ti. Nh vy l may mn lm ri. Thi y, thi c rt nghim ngt, cc thy c gio coi thi tnh khc n. Cn chm thi trong tn Si Gn. Th sinh phi lm bi c lp, hc mn no thi mn , khng c mang ti liu vo phng thi, khng quay cp, hc lch, hc t. Khng c chuyn nh v, gi gm... Bui sng ngy thi u tin, thm Bng nu xi cho Bng con thm, ti v Di Hin cng n cu may mn. Chng ti n trng thi, a no cng hi hp lo s, khng bit thi d hay kh? Mnh c lm bi c khng? Bn ngy thi tm mn qua, ti th pho nh nhm v kim tra li thy mnh lm c bi, thm ch c mn kh tt nh Vn hc, Vn vt, Trit hc, Tm l hc. Hy vng u trn chn mi phn trm. Sau ngy thi bn b tn nhau" Thng Khnh Trng v thng Khim nht nh phi u. Mt thng gii cc mn t nhin, mt thng gii cc mn x hi ngi thi gn nhau chung mt phng sao khng u c! ". Hn na thng sau, B Gio dc v Thanh nin bt u cng b kt qu thi. Ti n vi Khim ch i. Ting c pht thanh vin i Pht thanh Si Gn pht ra t chic Radio nh ca ch X, ch ca Khim nh gn khu Trung on Tam K: " y l ting ni Vit Nam, pht thanh t th Si Gn! Knh mi qu v thnh gi nghe cng b kt qu k thi T ti nm hc
41
42
gi trn xe Honda ca Tn, u c ti bng lnh khng ni g. Tn phi nhc ti nhiu ln: m k vo tao khng th ng xung ng! Con ng t Tam K v Tin Phc nhp nh g gh y nhng g tru, di chng hai lm cy s, i Honda trung bnh bn lm pht l n Tin Phc. Vy m long mt ci, Tn ch ti n nh.
Va n sn nh, ba ti chy ra hi C u khng con ? Ti lc u. Tn tr li thay ti: Khnh rt ri bc i!. Ba ti im lng cn m ti th ln ra khc. Tn ng vin ba m ti: Hai bc ng bun na. C gng ng vin Khnh hc li thi t hai ri vi v v Tam K v s tri ti. Nhn Tn ra khi nh, ti thm ngh trong bng Chng n u ht ri! Cn mnh li rt. V sao rt ? Lm g y? . Lc ny bn gi chiu. Ti lng thng ra ng ci, ri tt vo mt qun ct tc ven ng. Bc ht tc trc tui ba ti ang dn dp dng c vo trp chun b v nh. Thy ti vo ng phn trn: Sao con n tr th ? Ti ri! C ht tc ngy mai hy n!. Ti gt ging: Con cn ht tc ngay by gi, Bc c ht khng? Nghe kiu xng h cc lc ca ti, gng mt tng tri y np nhn ca ng bng dng nh teo li, i mt su vui thng ngy nh ln ni bun kn o ng vc, ng thm ngh a ci thng hin nh bt, sao hm nay li n ni th ny? Khng bnh thng ri!. Ri ng ni:
43
Nguyn Khnh
vy. Bt cht rng mnh cm thy lnh, c n v ngy di. Mnh l ai y? L mnh ch ai? Khng! khng phi l mnh. M khng phi l mnh th l ai nh? ng ri l mt thng thi rt vi tng lai m mt xm xt. Kh vy nhng ai hiu mnh y?. M i hi ai hiu mnh lm g nh? Trong lc mnh cng khng hiu ni mnh l ai th ng i hi ngi khc. Tri i! Kh qu! B lng! Ti but ming la ln. Ting la trong m lm khuy ng c khng gian yn tnh. Nghe c ting la lng, ch trong xm xm nhau sa. Mt con, hai con ri li nhiu con sa khp lng. Nghe ting ch, ti li ngh: ng ri ch c nhng con ch mi hiu mnh, mi p li mnh vy! Ti tip tc la ln nh in nh di. My ngi hng xm chy ra, thy ti, mt thng hng thi co trc lc ci u i gia cnh ng di trng khuya. c my bc hng xm du ti v nh lc na m. Ba m ti chong n ch i lo lng. u c ti cng trn, bc i long chong, vt v. Ln phn nm mt lc chm vo gic ng nng n m sng. Nghe c ting g gy vng vng, mt bn tay xoa nh trn u mnh, c c ting nc nh ca ai bn tai. Git mnh tnh dy. Ha ra l bn tay v ting khc ca ba ti. Hnh nh lc na m n gi nm bn ti, ng khng ti no ng c v au kh v lo lng. au kh v ti thi rt cn lo cho mt ngy gn y a con trai c nht ca gia nh phi i lnh. M i lnh th sm mun g cng nh thng Nguyn Vui con ng Ky xm ngoi va t trn! n y, ba ti khng dm ngh
45
46
Nguyn Khnh
b ra t lm bng thng phuy n cho thng Khim chi, cn mnh chi n Guitar. Chng ti n ht c ngy khng bit mt. Hm sau, ti i Tam K, n trng Trn Cao Vn ly giy chng nhn tt nghip. Sn trng ngy h vng tanh, gp thy Tng gim th Nguyn Vng, ti hi "Tha thy! Em tn l Nguyn Khnh hc lp nht A1 c u b sung. Hm nay em n trng xin giy chng nhn u T ti". Nhn ti, thy chau my ni" u b sung sao trng khng bit. Tin u? Ti tr li: "Tha thy! Trong bo in Tn ngy hm xa" Thy t thi khng tin: "Hi u em nghe i nghe bo! i ni lo bo ni hay! Thi v i, chun b thi ln hai" Th nh!. Nghe vy, ti tuyt vng au kh n cng cc. Lng thng ra khi sn trng, i u v u y? Khng th mang ci tin ny v nh! Qui c tht! Nh hm qua lm hai con heo n mng. Hm nay khng u, khng c giy chng nhn tt nghip. Lm sao y?! Thi c sao m kh th? Ti mun lao ra ng xe cn cht cho ri. Bnh tnh li Khnh i! Mi vic u cn c . Bit u thng bo n trng chm th sao. T nh lng mnh nh vy, ti quyt nh p xe ra S Hc chnh ng Nguyn Du. n ni hi cng khng ai bit. Lc va ra khi sn S Hc chnh, ti thy hai ngi bn veston tay xch vali i vo S. Trong u ti le ln suy ngh: Hay l my thy ny Si Gn v. Ti nh bo n hi: "Tha thy! Thy c bit Hi ng thi Trn Cao Vn c th sinh tn Nguyn Khnh
49
50
hng bit chic n gnh c con ngi lm ra t bao gi tr thnh mt cng c lao ng cho con ngi gnh gng kim sng. Ngy ngy, nhn ra ng thy ngi gnh la, gnh ci, nhn ra ch thy ngi gnh thu gnh mn tt t quanh nm, chic n gnh nh ngi bn ng hnh vi tng s phn ca con ngi t thi ny sang thi khc, lun gian trun vt v kh ngho?!.
Ni n chic n gnh, ti li quay qut nh n m ti. C i chic n gnh on trn vai m. Thi con gi m ly chng v vi ba ti, m l ngi ph n to tn chu thng chu kh lo toan mi vic trong nh. Ba ti ngoi thi gian lao ng lm my ang ging rung, trng khoai sn trn vi so t cn phi lm cng vic ca thn ca x. Nh lm nng nn mc thu nhp hng nm khng d gi g. Nhiu ma thu hoch tht bt khng gip ht, gia nh thng thiu n nn m phi gnh gng bun bn khp ni. Hng ngy m ti phi thc dy t bn gi sng quy gnh qua tn Hn Nhn bn thn Thanh Bi x Tin Chu hi ch thu. Gnh ch v n nh th tri ti mt. Nhiu lc m n ch m heo ly lng v nu cho ri sng gnh sang cc vng i ch, mt, khoai... C th g m i th y. Ngy hm sau m li
51
Nguyn Khnh
n bin tri ca ba m, khng qun c mn n n tnh ca chic n gnh mt thi mt i gn b thm m m hi nc mt ca m. By gi trn con ng c, ni m ti qua, mi khi tnh c gp mt ai vai ang gnh nng thng rau gnh ci, bt cht lng ti li tro dng nhng cm xc l thng, nim nh thng da dit hnh bng m vi chic n gnh ca i. Lng bng khung suy ngh khng bit n bao gi con ngi mi gii phng c i vai chic n gnh c nm yn ngi ngh ?.
53
u thng chn nm 1974, Ti, Phan Vn Tn v Tr Cng Khim ra Hu hc. Vin i hc Vn khoa Hu nm trn ng L Li nhn ra b sng Hng. Sau Vin l ng Phm Ph Th ba trm mt, ngn nht ca thnh ph nn chng ti thng gi: ng tnh Phm Ph Th.
n Vin lm th thc nhp hc xong, bn ti gp Hunh Th T, V Th Kim Hin, Trn Vn V, Hoi Phng. Tt c cng n vi ch L Uyn sinh vin Lut nm th ba trong cn nh c ng Hm Nghi sau nh th Ph Cam. nh tr, ch Uyn l ch c. Ch quan tm hng dn chng ti t vic n sinh hot n vic sp xp thi gian hc tp ng ngh nn ci cm gic b ng ban u cng chng qua. Chng ti, a no cng t ho khi vo hc Vin i hc v bit c th no l sng t lp, th no l sng xa nh tp th. Bui sng r nhau i n im tm xi u di nhng gc cy i th ven ng Ng Quyn ri n ging ng hc tp. Tra v lo ch ci, vo go, luc rau, rang mui. n ba, by anh ch em quy qun n cm trn ci bn trn, ni th chuyn, chuyn hc, chuyn i, chuyn phn chin Ti li, ai ny u t gic ngi vo bn hc. C a no li thi chnh mng, ch Uyn nhc nh ngay.
54
Nguyn Khnh
Ngy ch nht, chng ti i lang thang trn cc con ng ca thnh ph. T nh th Ph Cam xung ng Nguyn Trng T nhn hai hng cy x c ven ng cao vt, rm bng sut ngy, lang thang trn ng L Li bn b sng Hng th mng, thm cc lng vua Minh Mng, Thiu Tr, T c hoc vo i ni sng s trc v trm mc ca thnh quch xa. Nhiu lc bn thn ngi di cy ngc lan nhn nhng bng hoa trng mut ta ra mi thm phng pht m thy lng bnh yn d chu. ng trn cu Ph Cam nhn i b sng An Cu vi nhng hng cy phng cy ip, nhng gin hoa giy tm, hoa ti-gn hnh tri tim t trng n hng, hoa hong hu vng m bn ng, nghe lng bng khung bun v c. Cng vic ch yu ca sinh vin chng ti l ngy ngy n ging ng nghe gio s ging bi. Lp hc c hng trm sinh vin ngi cht nh nm. Sinh vin no n tr phi ng ngoi hnh lang nghe ging qua chic loa pht ra cui ging ng. V nh i tm sch in, cours bi ging ca thy hoc n th vin c sch, tm kim, hc hi nhng lung t tng hc thut ng, Ty, kim c... S nht l hc cc gi sinh ng c bn ting Anh. Lp hc ch c bn chc sinh vin. Thy gio l ngi nc ngoi, ging bi bng ting Anh. Thng u khng th nghe c nn vic hc rt cng. Phi c gng nghe c vit mi hiu c bi ging ca thy. Thi y, ca vo i hc rng m, thnh thang c bng T ti l tr thnh Sinh vin nhng li ra th cht
55
Nguyn Khnh
sinh vin khc ln tui tc di, n bn ti ni nh vo tai: ng c i u tranh chng Nguyn Vn Thiu tham nhng khng? T m mun bit th no l sinh vin i u tranh nn ti tr li ngay: C ch! Nhng i u tranh u?, nh th Ph Cam. V nh chun b ct rut xe p b vo trong chai xng vo v ct cht giy du trn u chai li. Ngoi ra cn chun b thm mt ci hp qut v mt gi vi. Sng mai 6 gi c mt. Tr li xong, anh sinh vin n cho ti v i nh chy v pha cui hnh lang ca Vin. Hm sau, ti i tht sm ra nh th Ph Cam. n ni thy sinh vin tp trung rt ng, c gn ngn sinh vin ng trc sn nh th ri. Gia sn nh th k ci bn nh ph khn trng vi ci micro gia bn. Trc cng nh th ging cu khu hiu nn xanh, ch trng o Nguyn Vn Thiu tham nhng! . Ti nhp vo m sinh vin hi hp ch i. Nm pht sau, mt sinh vin cao gy mc b qun b li bn nh, cm micro din thuyt. Anh ni: Hi cc bn sinh vin thn mn! Chng ta l th h tr Vit Nam, chng ta ang m c c mt t nc ha bnh c lp t do. Nhng khng c c, hng ngy chng ta chng kin bit bao s au thng cht chc, chng kin cnh u ri mu chy, s bt cng ca ch . Chng ta phi ni ln ting ni t tri tim ca ngi yu nc, i t do cng l, yu ha bnh, chng chin tranh, chng Tng thng Nguyn Vn Thiu tham nhng bt cng. Anh dng dc c bn co trng mi
57
Nguyn Khnh
ra khi m sinh vin, hong s ra sau nh th Ph Cam chy mt mch v nh. My a nh thy mt mi ti y nhng bt vi trng. Chng hi ti tham gia u tranh phn chin phi khng?. Ti ci. Ch Uyn cng ci. Ti hm ch Uyn r ti i n bnh bo V D. Nghe ch k v mnh, ti on ch ang trong t chc sinh vin phn chin. Ch a cho ti tp san ng Dao v ng Dy, loi ti liu c lu hnh trong ni b t chc sinh vin phn chin. Vi ngy sau, thng Tn lc trong gi ca ti thy hai tp san ny. n ba cm tra, Tn ni trng khng: Vit Cng khng trn ni m v n thnh ph ri! C khi ang ngi n cm vi chng ta y!. Mt ch Uyn hi anh li ri kp gin ra, Ch vui v na a na tht: Ch l Vit Cng y! Tn c s khng? Tn ni: Cha em tp kt ra Bc hi em cn nh. Vit Cng m nh cha em th em khng s!. Ting sng ngoi thnh ph m m c di v. Ch Uyn khng bit lm g m gn y i sut m, n g gy sng mi v. C khi my ngy lin khng thy mt ch. C a cn ngh: Hay ch lm sng Hng?! Hng ngy i hc trn ng Ng Quyn thy tng on xe ch y lnh nho nhc chy v pha bn xe An Cu. u xun nm 1975, Hu m m bng dng no lon. Nhng on ngi ko nhau v thnh ph i tng tp, tng tp gnh gng c qun o v tr con. C nhiu ngi lnh bn qun lnh, o s mi trng mang giy bt--s i theo. Ai cng hong ht lo s. Mt
59
60
Nguyn Khnh TR V
i, Tr Cng Khim, Trn Vn V, Phan Vn Tn t Hu v Tam K c vi hm ri chy ra Nng vo trong cn nh ca mt quan chc ch c va b nh i my hm trc. Ngy 24 thng 3 nm 1975 cch mng gii phng Tam K Qung Tn, ngy 26/3/1975 cch mng gii phng thnh ph Hu. Ngy ngy ting i bc n vang rn cc khu vc chung quanh thnh ph nh o Hi Vn, huyn i Lc, Duy Xuyn, in Bn...
Thnh ph Nng bt u hn lon. Cc lc lng ca cch mng tin nhanh p st thnh ph. Ngy quyn buc phi b k hoch co cm Nng v bt u di tn c vn M bng my bay. Trn ng ph cc binh lnh nhn nhc lo s do trn cc ng ng ch Khim, Hng Vng bn sng ba bi vo bt k ngi no, ch no h thch. Trn mt ng, c, xe c nm ln lc ngn ngang chn c li i. Hai bn ng c nhiu nh ng kn ca. Cng c mt vi nh khp h. Bn trong, ch nh ng lp l nhn ra ng thy m lnh i qua vi tht u vo ri khp ca li. Mt chic xe Jeep khng trn ch mt vi thy cha mc o c sa cng bn nm thanh nin cm c Pht gio vy vy. Chic loa phng thanh trn xe pht ra "y l ting ni ca Mt trn Dn tc Gii phng Min Nam ha hp ha gii dn tc. ngh tt
61
Nguyn Khnh
gi 30 pht ngy 29-3-1975, qun cch mng t o Hi Vn vo Ng ba Hu, c xe tng i cng phi hp vi cc lc lng qun s-chnh tr c sn, ng lot tn cng v ni dy nh chim cc mc tiu trong thnh ph. Phan Vn Tn ra ph mt lc ri ht hi chy v nh thng bo Ti bay i! Vit Cng vo thnh ph ri. Tau thy my ng Vit Cng ngi trn xe, bn o qun mi, tc ct ngn, tay cm sng c ci bng sng cht. Tui my ng nh bn mnh, nhn tao my ng vy tay ri ci! M rt p trai na ch! C bn cng chy ra ch on ng m Tn ch xem nhng khng thy. n 11 gi 30 tra ngy 29-3-1975, thnh ph Nng c gii phng. m Nng hm yn tnh, chng ti n tng ba ngi nh vng ch trn ng ng ch Khim. ang ngi bn chuyn ngy mai v Tam K th nghe nhiu ting n ca cc loi pho sng t hng sn bay Nng. Ra hnh lang nhn pho ging mu, tm thp tm cao sng c bu tri, ai cng th pho nh nhm nh vi ht ni lo. Lo chin tranh, lo cht chc, lo vo tri lnh, lo i u?, v u?... Sng sm hm sau, ti cng Tr Cng Khim, Phan Vn Tn i b v Tam K. i! Mt, ngh. Ri li i. Trn ng thy c nhiu ngi cng i nh ti. Thnh thong c vi chic xe lam, xe hng chy qua, ng cht ngi. n xe khng c, li i tip.
63
64
Nguyn Khnh
Khng tm c ti, m b tc au bun i b my ngy sau mi v n Tam K. M gh vo nh thm Bng Vn Li ngh. Thy m vo thm Bng chy ra ni: Kh cho ch qu! Khnh n v Tin Phc ri. M khc a. Mng m khc v bit ti khng cht, khng vo Si Gn m v vi m.
67
o ngy u gii phng, cc con ng Tin K, trung tm huyn l Tin Phc t ngi qua li. Thnh thong mi thy vi ng cn b cch mng i m ci, mang xch i cn, p xe p qua ng.
Khng kh tm l bao trm ln nhiu ngi dn khu vc mi gii phng lc ny l nim vui ln ln vi ni lo s. Vui v c mt ch mi, khng cn ting bom ri n rt x nt bu tri, khng cn cnh cht chc tang thng din ra hng ngy nh cm ba. S v a s b con sng trong vng ch qun l, t nhiu cng dnh dng n ch c. Khng con th chng, khng tham gia vo lnh a phng qun, Ngha qun, Bit kch th cng tham gia trong b my Ngy quyn t Lin gia tr ln. H hoang mang lo s khng bit cch mng i x nh th no vi h!?. Ti cng trong tm trng bt n nh vy! T Tam K v n nh nghe ba ti ni: M i tm con gn mt tun ri. Kh tht! Bit con u m i tm h m? Khng bit by gi m u?...Ti bn thn ra ging tm git ri ln phn nm suy ngh lo lng. Ti nh i tm m nhng ba ti bo: Khng tm c ti, th no m cng v nh. My ngy sau , ti nm rit nh. Ht ngh n vic hc dang d, li ngh n khng bit sp n mnh phi lm g. tui hai mi mt nh ti, vic hc
68
Nguyn Khnh
chim phn ln trong thi gian qua nn lm g c iu kin ngh n thi cuc, n chnh tr, n cch mng. Hi Hu ti c nghe long thong ch Uyn ni v cch mng nhng li khng tm. V th trc s thay i ln ca thi cuc, ti cm thy mnh b ht hng, mt phng hng. C ting ch sa. Nhn ra ngoi thy c mt thanh nin mc b xm, u i m ci, chn i dp cao su, vai mang xch i cn i t ng vo nh. Phn x t nhin, ti chy ra ca hng, n ngi di gc cy bn bon sau nh. Mt lc nghe c ting ba ti gi: Khnh i! Vo nh i con. C anh Nguyn Sn Cc vo tm con y!. Nghe ba gi, ti min cng vo nh. Thy Cc ngi ni chuyn vui v nim n vi ba ti. Nguyn Sn Cc bn ca ti, nh lng M An. Chng ti cng lng, cng hc ht bc Trung hc Tin Phc ri xung hc Trng Trn Cao Vn Tam K. Cc li hc rt gii nn ti thng n gp nh tr trao i vic hc tp. Ht nm lp Tam, thng 9 nm 1972 cch mng gii phng Tin Phc, Cc i thot ly theo cch mng. n nm 1975, Cc cng on qun gii phng v Tin Phc. Vi ti, gp li Cc ln ny l gp mt cn b cch mng, khng bit lnh hay d y? Thy ti vo nh, Cc vui v hi: -Ti n tm ng, ng s chy phi khng?. Ti lng tng:
69
Nguyn Khnh
chng ny my nm theo cch mng hc c cch ni thuyt phc nh vy. Ti hi Cc: - Nh mnh by gi lm c vic g? - Trc mt ban ngy ng ra Trng M An dy my em hc sinh Tiu hc, ti li t chc cho thanh thiu nin trong thn sinh hot ht my bi ht cch mng. Lm nh th c khi bun. Ch nm hoi nh nh trn th chn lm. Ti c ng lm Phn hi trng Phn hi Thanh nin thn M An. c khng? Ti do d: - xem li! Cc ni tip: - Xem g m xem! Khng cn con ng no khc hn u! Ri Cc a: ng khng nghe ti, ti bt ng i hc chnh tr mt thng l ng gic ng phi nghe thi! ng c ra lm i, ti lm hng o, ri ng s quen. Ni chuyn vi Cc mt hi ti qun mt mnh ang ni chuyn vi ng cn b cch mng. M ng! Cc l ng cn b cch mng ln u ti gp sau ngy gii phng, tr nn ngi bn c bit tm giao trong i ca ti sau ny. T, em ti ngoi ng thy m v, chy vo nh ku: - C i! Ba i! M v ri!
71
72
Nguyn Khnh
C! Hc tp chnh tr: C! Thanh thiu nin trong thn lc ny ch cn nghe thng bo i hp l cuc hp hm khng thiu mt ngi. Nu ai vng mt, hm sau s c Ban phn hi mi ra thn hi l do v tt nhin s b kim im nh gi cho l phn t thiu gic ng cch mng. Ni nh vy tht l oan! V ch hn mt thng hiu l m v cch mng, c bit l tng l ci g u m gi l gic ng. S cch mng th c! Ch gic ng cch mng lm sao c nhanh n th. Vy m nghe trn ni nh th no chng ti li ni nh th . Ban phn hi thanh nin thn M An c 3 ngi. Ti, anh Nguyn Lm v Em. Anh Nguyn Lm ln hn ti mt tui. Ngi gy t ni vi i mt mi khi nhn ai thng hay nhu li, nhn chch sang mt bn. Cn Em c gng mt p nh c m. Ba anh em trong Phn hi lm vic vi nhau rt n . Ban m ra thn, ngi th tp cho thiu nin ht cc bi ht Kt on, Ai yu Bc H Ch Minh hn thiu nin nhi ng, ngi th lo tp vn ngh chun b cho hi din ca x v phc v cho b con tn cng ng c x Tin Lc. Chng ti c sng kin t chc cho thanh nin i n ci bn gy qu cho hi. Mi ngi mt gi cm i t sng sm ln ni Ngh cht ci n na chiu mi v. Ngi th cng, ngi th gnh ci, mt l ngi nhng ai cng vui, chng ai than vn mi mt. Nhng ngy thng nhp cuc ban u nh th dn dn tr thnh nim vui, lm vic nhit tnh c mc ch
75
76
i i hc lp bi dng cp tc gio vin Trung hc ti Tam K trong 3 thng h, u nm hc 1975 - 1976, nhn quyt nh ca Ty Gio dc Qung Nam - Nng v dy hc Trng Trung hc ca huyn Tin Phc. Trng c gn 20 thy c gio, ging dy 11 lp vi hn 400 hc sinh. Mt s bn hc ca ti nh Tr Cng Khim, V Vn Kim, Tn Th Bch ocng v dy trng ny. Ti hc s phm ngnh vn nhng v thiu gio vin nn c hiu trng nh trng phn cng dy mn a, lm ch nhim lp 6/5 v ph trch cng tc thanh nin ca trng. Hc sinh lp ti ch nhim a s l con nh nng, a no nh cng ngho. Hu ht cc em u chm ngoan nhit tnh knh thy qu bn. Trong lp c mt s em km ti bn nm tui. L gio vin tr ln u di dy nn ti c gng t ra o mo, nghim khc trong qu trnh ging dy qun l cc em. Ngoi thi gian dy trng, ti thng tranh th n thm hu ht gia nh cc em, ng vin cc em c gng vt kh hc tp rn luyn. Trong nhng ngy thng gian kh y, ngh m cm ng tht! C mi ln n vi ph huynh, khng th no din t ht nhng tnh cm v s qu trng ca cha m cc em dnh cho ngi thy. Vi thi chn tnh nim n ph huynh no cng chy ra n u ng n thy gio vo nh, ri loay hoay xung bp c ci g qu nht l
77
Nguyn Khnh
Ngi ta gi l thc v ma ma, gi ma ng bc thi v di vo nhng hc ca thc to ra ting bo hiu th no cng c trn ma ln. ng trn thc nhn xung Tin Chu, Tin K thy nhng ng rung tri di, nhng lng xm, nh ca bnh yn nh mt bc tranh mu sc, lng nh nh chi vi trn tm cao ca tri t. Cc em hc sinh chia nhau ra, a i tm ci nhm la nu cm, a vo rng hi rau, a men theo con sui bt nhng con cua chun b cho ba tra. n cm xong, chng xung vc tm ri tn vo rng hi sim hi i. n chiu, ti i tm, gi ht ch ny n ch khc gn hai ting ng h mi tp hp ht hc sinh trong lp c mt xung ni. Vi ngy sau, c bit mt thanh nin cht ui di thc khi dn ngi yu ln tham quan ni ny. Ti qu liu lnh. May m khng c iu g xy ra. ng l s nhit tnh qu gii hn cng vi s thiu kinh nghim trong ngh dy hc d dn n nhng tai nn khng lng ht. Sau ny, c mi ln nh n chuyn y, ti li rng mnh.
79
hng 9 nm 1977, ti c iu ng n lm hiu trng Trng Ph thng c s Tin Hip. Trng dy t lp 1 n lp 9. n Tin Hip cng ti c Tr Cng Khim dy mn Ton, ti phn cng Khim ph trch dy lp 6 c s 2 ca nh trng ti x Tin Minh cch trng 25 cy s. Mt thng Khim mi v trng hp Hi ng S phm mt ln, c s ny khng c gio vin vn nn tun no ti cng n dy. i b rit mt thng, khng chu ni, ti phi phn cng cho Khim dy lun mn Vn. Ngy u lm hiu trng mi vic vi ti u mi l v lng tng. Ch ring mt vic chia thi kha biu 2 lp 6, ti phi by ln bn no l la cho mn Ton, go cho mn Vn, u en cho mn S, sn cho mn a.v.vri h hc chia ra cho ba bn gio vin nhn dy cc ngy trong tun. Cng vic ny phi mt mt bui mi xong!. Tin Hip, tht l nhiu k nim. Ti nh tng con ng n vi ph huynh v nhng em hc tr lp ti dy. Nh anh on Dn lm B th x, anh Ho lm y ban, anh Ph lm X on lc no cng quan tm n nh trng. Nh nht l cc thy c gio dy cng trng nh c Vit, c Lan hiu ph ph trch cp 1, thy Tng, thy Nguyn Duy Cu, Phm m, H Vn Sn, H u, Trn Quang Mai, Nguyn Quang Ha,
80
Nguyn Khnh
Phm Th Ngc nh t cc ni khc v trng cng tc v thy Nguyn Thanh Hoa, c Lng Th Tri ngi a phng l ch da ca chng ti lc lng chm go thiu. Trng x Tin Hip c 4 phng hc nm trn lng chng i, tng xy tp l mi lp tn. Chnh quyn a phng vn ng nhn dn lm cho mt ci nh tp th nh bng tranh tre, k vi ci ging mn ca Cng ty Cu ng ng bn cnh cc thy c gio nm tm. Nhng nm thng sau chin tranh, thi bao cp, t nc ang c cc hn gn vt thng. Nn d i sng ca ngi thy thiu ht v cng, nhng tm huyt trch nhim v tnh yu thng hc tr ca thy c th khng th o m ht. Ngi gio vin lun em ht sc lc v tm tr ging dy cho hc sinh, lng l m thm, mit mi cng trang gio n. Ngoi nhng tri thc truyn th cho hc sinh, thy c gio cn dnh cho hc sinh tnh yu thng ca ngi lm cha, lm m. l th ti sn qu nht ca ngi thy. Ti sn y ngi thy trao gi cho hc sinh m khng bao gi cn, ri khi ln ln, cc em vo i a no cng nh v thy c vi lng tin yu v knh trng. Hi y, lng ca gio vin mi thng vi ba chc ng. Nh nc cp cho mt s mua go vi nh mc 13 cn lng thc mi thng nhng ch mua c 4 k go, phn cn li l sn lt hoc bt m. Ti c c hc
81
Nguyn Khnh
bit ch. Ti nn cho ng my cy ng b thi quan liu hch dch, n ni ba bi ny!. Ti vi git cy sn v ko H u ra ngoi V trng k li cc thy c nghe cu chuyn ny, ai cng bun ci v mi khi trong x hi cho nhng ngi qun l vt cht ln ngi, ngi chiu trn th ngi thy gio nh chng ti phi xung ngi chiu di thi!. Nh c ln, ti b cm trong my ngy lin, n ba n chn cm trn m si vi mui rang m heo khng ti no nut ni. Bt cht nhn trong a mui rang c cht m, ti a a vo gp. Khng ng H Vn Sn cng cng gp nh ti. Hai i a dng li trn cht m. Ti but ming: Mnh au m! Khng hiu sao cu chuyn y li n tai nhiu thy gio trong huyn, mi sau ny c mi ln gp ti, anh em thng nhc li: Tau au m mi!. Mt hm, lng b chm gn na thng khng mua go c. Nhiu thy c gio dy xong c hc sinh mi v nh. Ti, Trn Quang Mai, Nguyn Duy Cu li nh tp th. n khuya, bng i ran rt, Cu li bn ti th thm: Anh Khnh! Mnh bt con g ca Phm m lm tht h? Trong bao cn mt nm go !. Bng ti ang i cn co, nghe Cu xut nh vy nn ti cng mun ng nhng ngh li khng th c. Trong my giy u tranh suy ngh c hay khng? Cui cng, ti tr li mt cu na vi vi Cu:
83
Nguyn Khnh
yn lng, v yn lng cng l mt quyt nh d dn n sai lm. n k nhn lng, ti bo Cu mua bn con g gi li cho m. m lm ba con g thy c bi dng. Ngi bn ni cho v a g, lng bun bun ti k vi thy c nghe cu chuyn ny. Ai cng thng cm v thy thng cho ci bng ca mnh. Sau ny ngh li ch c thi bao cp mi c chuyn con g vi ng thy gio nh vy.
85
Nguyn Khnh
Nh th nn d xa, huyn nh cn kh khn trng ti vn lun gi c phong tro thi ua, c lnh o phng Gio dc, a phng v ph huynh ht lng tin tng. trng ci kh nht vn l i sng. Hng thng nh trng c anh em gio vin v kho lng thc huyn mua go v mu. Vic vn chuyn lng thc v trng kh khn nn anh em bn ti ch ly tin v a phng mua li lng thc trong dn. C lc mua khng kp, cc thy c gio nh tp th nh qy thy Nguyn Vn Tin, Ch Anh, Nguyn Anh V, L Vn Tip, Nguyn Vn Hngphi chu bng i ln lp. n ba ngi bn ni xp sn nu vi rau m n qua qut cm hi ln lp. C hm gn n tt, thy L Vit Th nh my cy sn ri trng trc sn trng ri ra b rung nh rau m chun b cho ba n chiu. ng Ch nhim Hp tc x nng nghip a phng i ngang qua trng nhn thy Th sau gp ti, ng hi: Thy Th lm g di b rung thy? Ti tr li: "Thy nh rau m nu xp sn cho ba ti anh!" ng Ch nhim th di. Sng hm sau, ti c ng mi n Hp tc x h tr cho 30 k go, 10 k np, 1 con heo 30 cn v 5 chai ru chanh. Nh trng c thy Trn Hu Dng cng vi thy gio khc n Hp tc x nhn s hng ny v trng. Chiu hm m heo, nu xi, cho Hi ng S phm nh trng lin hoan. C Hi ng S phm ngi quy qun bn nhau, ai cng thy phn khi, thy vui nh tri hn gp ma.
87
Nguyn Khnh
Cuc i ngi thy gio khng phi ch c nhng tn tui c lu danh, m chnh l s lng l, m thm gnh vc trch nhim v vang ca thy, c x hi trn trng m trc ht l hc sinh ca mnh knh yu ghi nh. Ti nh n thy gio uy-sen, ngi thy u tin trong truyn ca nh vn Ai-ma-tp. Thy gio uy- sen dy hc tr n ht ch ri nhng tm lng v tnh yu thng ca thy i vi cc em th khng bao gi ht. Thy vun trng nhng c m cho cc em nh vn l nhng a tr ngho, tht hc trng thnh. C b hc tr ngho An- t- nai ca thy nm xa thnh Vin s nhng lc no cng nh v ngi thy u tin. Tm huyt trch nhim tnh yu thng hc tr ca ngi thy c ngha tht su sc, to ra ngh lc cho ngi thy vt qua kh khn th thch hon thnh s mnh trng ngi.
89
m 1980 ti v cng tc ti Phng Gio dc huyn. Phng bin ch thnh 2 t: T hu cn lo c s vt cht sch gio khoa, trang thit b dy hc v T chuyn mn lo ch o cc ngnh hc Mu gio, Ph thng v B tc vn ha. Ti c giao nhim v ch o ngnh hc ph thng.
Trng Phng Gio dc l thy L Tng Thc. Nh n thy L Tng Thc qu Thanh Ha l nh mi mt tm gng thy gio mu mc giu lng nhn i, nghim khc m chn tnh. Thy c dng ngi cao, tnh cch im m trm tnh, chn chn k lng trong mi cng vic. Ti c thy hng dn c th nhim v tham mu cho lnh o thc hin nhim v nh chn thy c dy gii v sinh hot trong mng li nghip v ca huyn, c cn b gio vin tham gia cc chuyn i mi phng php dy hc do Ty Gio dc t chc, kim tra t xut v nh k cc trng ph thng, t chc cc cuc thi hc sinh gii cp huyn v tuyn chn i tuyn bi dng d thi cp tnh Ngoi thy L Tng Thc -Trng phng cn c thy o Vn on Ph trng phng, thy Cao Ph Thng - B th Chi b - Cn b t chc, thy Lc ph trch B tc Vn ha, thy Triu Honh, thy H Tn Mun, thy Trn Hu, thy Trn Vn Li, C Tuyt Giao, C L Th Kim Oanh, c L Th Minhu l
90
Nguyn Khnh
nhng thanh nin nh ti lm vic hng hi nhit tnh, nng ng, khng ngi kh khn gian kh. Chng ti xc ni trc mi cng vic khng so o tnh ton d cuc sng rt cht vt c cc. Hi , tt c cn b gio vin tip nhn ni dung ci cch gio dc mt cch hm h si ni, tp trung thc hin chng trnh i mi sch gio khoa v phng php dy hc tng nm mt theo phng php cun chiu. Ht lp 1 n lp 2 Ht lp 6 n lp 7... Nh c ln ti ln tnh d chuyn ging dy mn vn. Chuyn nu ra yu cu ngi thy gio dy vn phi chn nhng t ng hay, hnh nh p nhng im ni bt trong nhn vt tc phm c gi l im sng thm m dy cho hc sinh. Ti em ny trnh by vi thy Th k Cng on Gio dc huyn v c my cu th rt tm c ca nh th Phm Ngc Cnh minh ha: "Hi Mu Thn ti c v... ...Gia dng sng p m su. Sng khng c sng vy m bng bnh M ng nghing m gp ghnh M hiu ht bun tnh anh n... c cha ht my cu th, thy Th k Cng on ct ngang li ti v ni:" Th cch mng lm g c bi th lng mn nh th. Lm g c "ng nghing gp ghnh hiu ht bun tnh" nh vy? Cu c gio dc ch Min Nam nn b nh hng nng n ca ch
91
Nguyn Khnh
Ti em l th cho thy Th K Cng on c. Sau khi c xong l th, thy ci v m tr li vi ti: th ttt th cu!. n y, ti cng ch bit ci thng cm cho thy. Cng may m thy th ti nn ti li bit thm nhiu iu th v b ch. Ph trch cng tc ch o ngnh hc ph thng nn ti n kim tra tt c cc trng Cp 1 v Cp 2 ca huyn. Cng vic chnh l kim tra vic thc hin chng trnh, n np dy hc, d gi thm lp. Mt ln, ti n kim tra trng em. Th m nm nm ri, sau khi chng ti khng lm cng tc thanh nin a phng na, ti i hc lp bi dng cp tc dy Cp 2 Tam K, cn em i hc lp bi dng dy Cp 1, sau v dy trng im ca huyn. By gi, ti d gi em vi bi hc vn nguyn m O lp 1. Say m vi ngh dy hc, c ngi trong lp hc quan st em dy, trc mt ti l hin thn ca ci p mt c gio t hnh dng thanh mnh pha mt cht kiu sa n ngn ng trong sng chun mc, thi im m t tin vui v v phong cch gn gi thn thin nh m hin trc bn chc hc sinh trong lp. Em nh c Tm t trong qu th bc ra vn hoa m mm cho i. Ti thc s xc ng. m ti lm th. Nguyn m o u i c dy em bit c. Nh ting g gy o ct ln trong bnh minh thc gic.
93
Nguyn Khnh
Th cho cha em ci cy i trc. Th cho m em cng lng tt nc, m hi thnh tht nh git ban tra. Em ca c, nay hiu cha? Khi ta hc xong vn ay ting my. My nc, my xay, my cy, my i. My ca tr khn loi ngi y li lc hu i xa. Pha trc chn tri T quc bao la Nu cuc sng l go nu thnh cm th th l cm ct thnh ru m t ra trn i ai cng mt ln say. Ti say nn gi tnh vo th chung. Ngh cho cng say tnh, say ngh cng l iu ng trn qu i.
95
Nguyn Khnh
lnh o hi ng ph bin quy ch thi, kim tra h s thi. Ni quy Hi ng yu cu tt c cn b gio vin trong hi ng chm thi phi n ti ch, ni bt xut ngoi bt nhp. Cc thy c gio trong hi ng u thc hin nghim tc quy nh ny. Ngy th hai, thy Ch tch hi ng ln huyn hp, giao cho ti v thy L iu hnh vic chm thi. Tra v, thy Ch tch hi ng triu tp ngay cuc hp t xut lnh o v Cng an bo v. Trong cuc hp, thy Ch tch thng bo: Theo s ch o ca trn tc ca huyn, hin nay trong vic t chc chm thi tt nghip ca ngnh ta c biu hin tiu cc. Ti nay lc 20 gi, i tng c th n phng ti thc hin hnh vi hi l. Do vi t cch l Ch tch, ti yu cu cc ng ch thc hin nghim tc mt s nhim v theo s phn cng sau: ng ch Khnh nu ng ch Cng an H pht hin c nhim v ly dy tri k tiu cc li. ng ch L kim k tang vt. ng ch T lin h vi Cng an huyn a xe n p gii ti phm. ng ch V vit bin bn. Cc ng ch ch y l mnh lnh ch o ca cp trn, tuyt mt, khng th l thng tin ra ngoi. Cuc hp kt thc. Chiu hm , cng vic chm thi din ra bnh thng. Ring chng ti ai cng lo, khng bit ti phm l ai m dm c gan n phng
97
Nguyn Khnh
tri tay thy Th ra pha sau. Thy Th ni nh vi ti: Anh tri va va, ch khng dy su rt li ti chu khng ni. Thy V c bin bn xong, tt c u k vo th nghe c ting xe n bch bch ca Cng an huyn chy vo sn trng. Cng an H dn thy Th xung cu thang ri leo ln xe. Xe n my ch thy Th i trong m ti nh mc. S vic xy ra chp nhong nh vy! Sau thy Ch tch yu cu chng ti cng vi Cng an H n tng phng ng g ca nh thc mi ngi dy kim tra tt c cc vt dng. Ai cng hong ht, mt nhm mt m t a xch, bt ra lnh o hi ng kim tra. Qua kim tra pht hin c mt s thng tin c ni dung lin quan n chm thi nh Quan tm n H1347, c gng nh nhng vi s F 1475!. Thy Ch tch Hi ng v phng dng in thoi bn bo ngay vi lnh o Ty Gio dc Qung Nam - Nng. Chn gi sng ngy hm sau, thy T..N Ph trng Ty Gio dc cng mt vi chuyn vin nh xe ln Tin Phc, lm vic vi Hi ng chm thi ca ti. Thy Ch tch Hi ng ra lnh dng vic chm thi hp ton th hi ng rt kinh nghim. Trong cuc hp, sau khi nghe thy Ch tch bo co din bin kt qu s vic xy ra khi hm, thy Ph trng Ty pht biu: Ti thay mt cho Ban ch o cc k thi tt nghip ca tnh Qung Nam - Nng tuyn b biu
99
Nguyn Khnh
ng chm thi. V ci trnh nhim y m thy b t. Ci nghip n vi ngh ca thy sm qu. Ti cn c bit thm l do thy L vng mt khng tham gia v . Khng bit r r nh th no m thng tin n tai thy. Thy ln hn ti my tui nn khn hn bng cch bo au bng nh khng tham gia vo v vic. Nm 1985, ti c bt lm Trng phng Gio dc. S vic ca thy Th c m thm m nh day dt ti mi. Nm 1986, ti quyt nh mi thy Th vo ngnh ging dy tr li b p mt phn no ci Bn lnh nh rut c qun ca ti.
101
rong cc hot ng ca Phng Gio dc th hot ng kim tra cc trng hc l vui nht v c tip cn vi thc tin mun hnh mun v ca nh trng, c gp anh em gio vin, c iu kin trao i tm t tnh cm. Nht l lnh o nh ti, c bit thm ci kh ci kh ca nh trng.
Thng thng l trc khi kim tra mt ngy, Phng mi cc thnh vin trong on hi xc nh mc ch yu cu, phn cng nhim v, sng hm sau n trng tht sm kp thi gian d gi thm lp. Cn lm Trng on nh ti c nhim v n vn phng nh trng lm vic vi hiu trng thng bo k hoch kim tra. Nhiu trng t ra lng tng lo lng, bt ng trc k hoch kim tra t xut ca Phng. Bit vy, ti ng vin cc thy c trong Ban Gim hiu: Hy c gng! Kim tra l chuyn bnh thng thi, ng lo lng g nhiu!. Lm nh vy mi nh gi c ht tnh hnh hot ng dy hc mt cch khch quan, gip hiu trng qun l nh trng tt hn! Ti tranh th trao i vi hiu trng mt s ni dung ri tm c cho c s bin bn hp Hi ng S phm ca trng. V tt c hot ng ca mt trng hc u c phn nh mt cch chn thc y sinh ng trong bin bn. Ngoi cng vic y ra, ti i do lng thng khp trng ri xung nh bp, vo
102
Nguyn Khnh
cc phng tp th gp gio vin ni th chuyn trn i. Bui tra, cng n cm vi anh em tp th. Gi l c g n ny nh yu cu vi hiu trng ban sng nhng trn bn bao gi cng c a tht heo hoc tht g kho mm km theo a rau, t canh b, canh bu, canh u Nh vy l sang nh Ty ri. Ti hi thy hiu trng v my c thy gio tp th: Sao ba n trng sang qu vy?. Hi nh th cho vui ch ti bit ba n thng ngy ca gio vin tp th ch yu l Mui m - Mm ui. Hm nay c on kim tra v, thy hiu trng, thy Ch tch Cng on phi phn cng ngi chy tt bt mi c ba n thnh son nh th. Bn rn v vt v tht nhng bit lm sao ? ng b ta thng ni: Khch n nh khng g th vt m! Thi th c gp nhau gia anh em trong on kim tra vi cc thy c gio ca nh trng, ngi bn mm cm m bc nh th l qu lm ri. Bn mm cm, c nhn nhau ni chuyn trn tri di t l vui lm ri. Tnh ng nghip ng ch anh em c khi nh th tr nn thn thit gn b kh qun. Ni vy ch mi ln v kim tra trng hc bn cnh nim vui bao gi ti cng thy kh tm. Anh em hiu trng thy Trng phng v trng l rt mng. Mng v c iu kin trao i xut vi lnh o quan tm gii quyt nhng kh khn ca nh trng. Ti bit trong i sng trng hc c bit bao ci kh ci kh t trn vai ngi hiu trng. Chng hn nh l trng dt! Hiu trng? Gh gy! Hiu trng?
103
Nguyn Khnh
S phm nh trng, ngoi vic cc t kim tra trao i rt kinh nghim nh nhng v cng tc chuyn mn, ti dnh thi gian chia s vi thy c gio nh trng v bc tranh vui nhng m bun m ti tng hp tch gp c qua kin ca cc thy c phn nh trong cc bin bn ca cuc hp Hi ng S phm. Ti thy mnh t trong cuc sng ca nh trng bc ra. Ti l hiu trng ch khng phi l trng phng. Ti ang chu t ng di ci phng hc lc ma b dt. Ti ang ngi trn ci gh gy nhn ci trng lng v ang n sn luc thay cm v khu tp th thiu goNghe ti ni, anh em trong on kim tra v cc thy c trong trng x xo hi nh vi nhau: V sao thy Khnh bit ht tt c nhng iu xy ra trng nh vy?. Ti im lng mt lc. C Hi ng S phm nh trng cng im lng. Im lng ch i ti c ni g na khng? M ti cng khng bit ni g thm na ngoi s ng vin hiu trng cng cc thy c gio hy bnh tnh, tm mi cch tho g vt qua th thch kh khn ca nh trng. Bn rn chia tay thy c gio nh trng, anh em trong on kim tra bc i tng bc nng n trong bng chiu hong hn. Ai cng thy trong lng nng tru vi mt tm trng bun bun, ai cng thng cm s chia trc nhng kh khn ca cc trng min ni.
105
it tri cui xun ma phn lt pht lnh lnh cng l ma hoa go n. Chng ti va ln khi dc Cht nhn nhng cy hoa go mu xm trng thn c m, lc lng khe khon vn cc nhnh cao thp rng di ngang dc n nhng bng hoa go chc nch cc mch ta nm cnh nh ngn la, bung ra rc c bu tri, rc c i ni xanh thm, nhp nh, chp chng trng ip nhng li rn ln nhiu khc ca ti vui ca cc loi chim cho mo, cht och, b chao, chch che chuyn cnh ht ru ran ru rt. Gia khng gian tnh mch y, bng dng em hi ti: " anh hoa go ging g?". Ti bo: "Ging ngi nng dn chn cht mc mc lam l sng quanh nm vi rung vn t ai". Nhn ti ri nhn bng hoa go va nht ln, em ni nh th thm: "Anh ni ng ch mt na v hnh thc, cn na kia v ni dung cha ni ht. Anh thy khng? Thn cy go th sn si m vng chi, nhng lp v trng nh mun v ra tng mnh nhng vn bm ly thn, chng t n c sc sng bn b do dai chu ng trc ma nng ca cuc i. Cn hoa go tht l tuyt! Hoa go rng rc chy! Mp trn, to nh ci cc, xe ra nm cnh ti. Em ch v pha c mt bng hoa go ri, ri ni tip: Anh thy khng? Hoa rng xoay trn nh ci chong chng tht l p!
106
Nguyn Khnh
Ti nh li cc loi hoa c mu nh hoa go u ta ra sc sng mnh m. Hoa chui mp trn mi khi n ra nhng cnh hoa ti nh nhng bn tay e p che ch nhng cng nhy trng nm xp np bn trong, ln ln thnh ni thnh tri. Nhng cnh phng hng chi ngi sc trn sn trng bo hiu cho ma chia tay ca hc tr. Hoa lu lp le nh la, hoa vng ng nh nhng ngn tay ti nhn hoc xe ra vn ln tri trng tht ng nghnh... To ha ban thng cho cuc i cc loi hoa c cung bc mu sc theo nhp iu ca thi gian. Mi loi p mt v: Thm kn c, rc r c, ti nguyn gia sc tri xanh, t . Nhn cc loi hoa lng ta cm thy trong vt, mnh mang thanh thn n l lng. Anh ngh g m th ngi ra vy? Thi i ch! Ngi thn ra ngm hoa n tra mt, lm sao kp thi gian chiu lm vic. Li em nhc ti quay v vi thc ti, vi nhim v trc mt Bui chiu, ti v em n thm mt lp hc trng thn ca x Tin Lnh. Phng hc c lm bng nh g lp tranh trn mt m t mt so. Lp hc c gn ba chc hc sinh cc tui. Mt vi em mang dp, cn li a s i chn trn bi t bm ln n u gi. Phng hc k by tm ci bn c cao bng ci gh. Khng c gh nn cc em phi ngi trn nhng ming vn di k di t. Gc phng c con g mi nh ai cn nm nguyn trong t, thnh
107
Nguyn Khnh
bit ngha v qun s l g c! Chng ti cng ci vi thy. Ci chia s ng vin thy khi thy thy tui cao, dy hc bng c tm huyt trch nhim ca mnh nhng sau trong lng c ni bun khng phi v c xut hin. Ti ngh: Sau ha bnh mi vic cn b bn hoang s. Sau chin tranh mi iu cn nhc nhi nh hnh nh ca ngi thng binh ngi trn chic gh di cuc t vun khoai trc lp hc. Mi iu dng nh ang ch i trng cy vo tng lai ca th h tr ang ngi hc trong phng hc thy ang dy. Nhng bun thay! Phng hc vn cn tm ti, phng php dy hc ca thy th Ch c i mt ca thy lun ngi sng cng nhng nh mt v t hn nhin d thng ca nhng hc sinh kia, tt c cha y nhng c m hoi bo kht vng. Sau tit hc, thy hi ti v Em: Ti dy nh th t yu cu ch thy c?. Ti ng vin thy: Nh th l thy c gng lm ri!. Sau , thy mi ti v Em v nh dng cm ti. Chng ti ngi bn mm cm y nhng thc n. Thy vui v ni: Bit thy c n thm lp ti. Nht nh th no ti cng phi mi thy c v nh n cm cng gia nh. y l mn c ning ti va nh li sng Tranh ti hm qua! y l mn tht heo rng ti chia vi ng hng xm nh by bt c. L ming lm! Mi cc thy c dng th!. Thy thy tn tnh chu o qu, chng ti thc s xc ng. Lng ti lin tng sao nhng cnh hoa go khoe sc sng nay li ging vi cuc i ca ng
109
110
Nguyn Khnh
c s n nh v pht trin cc ngnh hc cp hc a phng. n xc nh ngnh hc Mu gio mi x 1 Trng Mu gio dn lp ly tn theo tn x. Ch c Trng Mu gio Tin K i tn thnh Trng Mm Non. Bc hc Tiu hc mi x 1 trng, ch c x Tin Cnh, a bn rng dn s ng nn c 2 Trng Tiu hc. Trng Tiu hc Tin K l trng im nn mang tn Tiu hc Kim ng. Cc trng cn li mang tn x. Bc hc ph thng c tnh ton quy hoch theo lin x. Khu vc Tin Sn, Tin Cm, Tin H hc Trng THCS L Hng Phong Tin H, Khu vc Tin K, Tin M, Tin Chu hc trng THCS L T Trng Tin K. Khu vc Tin An Tin Lp, Tin Hip hc Trng THCS Nguyn Vit Xun Tin An. Khu vc Tin Lnh, Tin Ngc hc Trng THCS Nguyn Vn Tri, Tin Phong c Trng THCS L Vn Tm, Tin Th c Trng THCS Trn Ngc Sng, Tin Lc c Trng THCS L nh Chinh. C bn vic sp xp trng lp nh th lc by gi l n nh. Sau khi cn nhc cn thn y ban nhn dn huyn ph duyt n ny. Vy th n c g khng n m ti cho l khng c tm nhn xa? C y! Ti pht hin ra s bt hp l trong vic t tn trng. Hm t chc Hi khe Ph ng ton huyn nm 1995, ti nhn ra cc trng hc huyn Tin Phc u mang tn ca cc anh hng cch mng t nm 1930 tr li y. Ti ngh trong bng trng hc ca mnh l trng hc ca giai
113
Nguyn Khnh
Trng THCS Tin Chu khng t tn Trng THCS Nguyn nh Tu m t tn Trng THCS Nguyn Tri?" K thc ti cng hiu v lnh o kia cht vn v ngh ly tn danh nhn Nguyn nh Tu t tn trng l ng vi yu cu lch s a phng nhng ti li c ci l bt u nhn xa ca ti. Khi tr li cht vn thay v ti gii thch v sao, ti li hi li: "Tha qu v i biu! Tha qu v Hi ng nhn dn huyn! "Ngnh Gio dc ngh ly tn Anh hng dn tc Nguyn Tri t tn cho trng THCS Tin Chu c g sai?". Nghe ti hi, c hi trng im lng khng ai tr li. V i biu kia cng khng ni g thm. Vi ti y l k nim kh qun. Vy ! Mt vic tng nh bnh thng nhng ngi lnh o bit nhn rng ra, bit tng hp h thng li tt c s vt, s kin nhiu khi pht hin s sai lm cht ngi ang tim n bn trong, kh c c hi khc phc. T , ti nghim ra rng d cng v no th kh nng nhn xa trng rng s gip cho con ngi c tm nhn xa thc hin cng vic mt cch thnh cng.
115
a ng nm 1995 tri ma nh trt nc. Sn ga Nng nc ma ngp c bn chn. i mt mnh vo ga ly v ln chuyn tu m ra H Ni, ti n B Gio dc & o to xin kinh ph mua Cng ty xut nhp khu huyn vi gi 250 triu ng lm Trung tm Hng nghip dy ngh.
Hai mi gi tu chy xnh xch lc l, ti lc cp ly ra xem li T trnh ca Phng Gio dc & o to huyn gi B Gio dc & o to xin kinh ph. Chun b t trnh ny ti phi mt my ngy tham mu vi y ban nhn dn huyn, Ban Thng v huyn y, n Ban gim c S Gio dc & o to Qung Nam - Nng v cui cng l vo y ban nhn dn tnh Qung Nam - Nng xin ch k xc nhn ngh B Gio dc v o to h tr kinh ph cho nn ti gi l T trnh 4 du. Ch l hi trn B Gio dc v o to c Gio s Trn Xun Nh ngi qu huyn Qu Sn Qung Nam. Sau nm 1975, ng lm hiu trng lin Trng Cao ng S phm Quy Nhn - Nng. Hi c phong tro nh trng t chc cho sinh vin i lao ng trng sn. Mi ln lao ng thy hiu trng Trn Xun Nh n ng vin v hng dn sinh vin ging dy trng sn. Sau ny thy ln lm Th trng B Gio dc ph trch lnh vc c s vt cht trang thit b
116
Nguyn Khnh
trng hc. V th ti quyt nh i mt chuyn n B Gio dc gp thy, may chi thy thy ti Qung Nam - Nng ra H Ni, ngh n ch ng hng t Qung, thy s quan tm gii quyt. Nu khng c, th ti cng ht lng vi cng vic. Tu chy bng bnh xnh xch trong m, qua nhiu ni, dng li nhiu ga hiu ht nh n. Ma v gi rt qua khung ca s. Trn toa tu ngi no cng co ro mt lc ri chm vo gic ng. Ring ti, khng ng c! Ngi nghe ting gi rt bn ngoi ha vi ting son sot ca hng cy lt qua toa tu ti thy lng bn chn lo lng khng bit chuyn i c thnh cng khng. n B Gio dc v o to ni ti cha h n. Gp Th trng Trn Xun Nh, ngi ti cha tng quen. Tt c cn m h pha trc. i khi thy vic lm ca mnh sao m vin vng tht! n Ga Hng C H Ni vo chiu ti, tu chm li ri t t dng hn. Ti bc xung sn ga gi mt bc xe m nh bc ch n nh ngh no gn B Gio dc & o to nht, ngh qua m. Sng sm hm sau, ti n B Gio dc o to s 49 ng i C Vit H Ni. Tri tip tc ma tm t, ngi ra vo B rt t. Ti c anh bo v ngoi cng c quan dn vo Vn phng B. Sau khi nghe ti trao i mc ch cn gp Th trng Trn Xun Nh, mt cn b vn phng B cho ti bit: "Th trng Trn Xun Nh i cng tc ti Hi Phng ba bn ngy na mi v". Nghe thng tin ny, ti thy
117
Nguyn Khnh
thm thy. Th trng nhn ti mt cch thn thin v mi ti vo nh. Trong nh dn sn mm cm tra trn chic chiu tri di nn nh. Th trng gii thiu ti vi m, v, v con th trng ang ngi quanh mm cm. Th trng hi ti n cm cha? Ti ni tht: "D cha n!" Ni vy c ngi bn mm cm ca gia nh Th trng ch tht ra rut gan u m n lc ny. Th trng bo con gi ly thm chn a cho ti cng dng cm. Ti ly trong cp ra hai lon tiu v mt chai mt bn mm cm v tha chuyn: Ra H Ni n thm thy em mang theo t mt v tiu Tin Phc lm qu cho b v c. Thy cm n ti ri ni: "L ra thy i kim tra Hi Phng nhng do tri ma bo nn dng k hoch kim tra. Bn mm cm thy tr trao i nhiu chuyn. Thy k con ch ca nh thy ang nui c ng bn thn mi i nc ngoi v cho. Con ch Nht Bn n Trung Quc ri vo Vit Nam, by gi ang kn n nh thy. Thng trc, thy c v Nng kim tra. Cng vic B bn rn qu i sut ngy. Ch c tri ma bo i khng c mi nh. Ti tranh th k cu chuyn ngy xa thy lm hiu trng lin trng Cao ng S phm Nng - Quy Nhn, thy thng khuyn khch sinh vin ging dy trng sn cho thng hng. Hai thy tr ni chuyn hn na gi cui cng ti i vo vn trng tm. Ti n B. gp thy xin thy h tr kinh ph v mua Cng ty Xut nhp khu a phng lm Trung tm Gio dc hng nghip cho ngnh. Ti a cho thy xem t trnh c 4 du. Xem
119
Nguyn Khnh
nhiu. Nu c y cc yu t nhit tnh, thin ch, say m vi cng vic m thiu i mt cht may mn th mi d tnh c th l con s khng, mi tnh ton u l v b. Ti cng vy! May m tri ma Th trng nh nn ti c gp. Nu tri khng ma chc g cu chuyn ca ti li c hu nh vy... Ngi mt lc, ti chm vo gic ng mi mt, trong cn m hin ln mt v Th trng rt i thng, chn cht mc mc, chia s lc ti ang i, gp b vo chn ca ti ming ch gi to b.
121
Nguyn Khnh
Th ri nm 1999, m ti b tai bin thp t nht sinh phi n bnh vin chy cha gn ba thng mi ngi dy c nhng lit mt na ngi. Trong ba thng nm bnh vin khng lc no bn ging m vng ngi. Khng em ti, th v v cc con ti. Thy vy, ti rt mng! Khi xut vin c nh ti vui n m v trn mt chic xe ln. Ti y xe ln ch m i trn ng t bnh vin v nh di hn cy s. M con, b chu ni ci. Ti ngh nh th m thot cht. a m v nh, c gng luyn tp nht nh th no m cng s i c. tui 80, m cn sng, ngy ngy i ra i v trong nh vi con chu l qu lm ri. Mt bui tra, c nh ang n cm, nghe c ting ng nh trn ni m nm, chng ti chy n bn ging m, thy m nm sng soi di t. Chng ti vi m ng ln. Hi m mi bit v sao m ng. M tranh th ngi dy ri vn theo ci cy chng ti buc sn bn ging m tp i. Khng ng sc m yu, khng c ngi gi m nn ng xung. Nghe m ni au c xng i ti thy khng n ri, nn chuyn ngay m n bnh vin. Sau khi chp phim, bc s cho ti bit m gy c xng i. Khi nghe tin ny, ti au n a nc mt. Nh th l ht hy vng v ngi gi m gy c xng i th kh khn v cng. Hi bc s c chuyn vin xung Tam K xin m c khng? Bc s bo: Tui ca bc trn 80 ri li b tai bin, b hen suyn khng th no m c! Sau khi b bt c nh, ti bun b a m ti v nh. Vn by gi phi tp trung lo cho m khng b
123
Nguyn Khnh
Nng ngy mai hc. M nh th t con li v!. M ti dng nh bit trc ngy mt nn nm tay ti ni: Con nh vi m m nay na thi!. Ti ngh rng m mun ti nh nn ni vy! No ng tra hm sau va n cm xong v nh ngh Phn vin chnh tr Nng, c ting in thoi, linh tnh c iu chng lnh, ti run run nghe Hng con trai ti gi. B mt ri ba i!". D on trc s vic nhng nghe tin ny ti thy nh st nh, chao o v bt khc. Nh anh em cng hc bo cho nh trng ti xin ngh hc v th tang m. Ti ly xe Honda i v Tin Phc. Anh em Phng Gio dc bit tin m ti mt nn c thy Bi Xun Tam i dc theo ng xung Tam K ra Nng n ti. Va i ti va khc, khc n sng c mt, nhe c ng v nh. Hai gi chiu n nh, thy b con tp trung ng ngi i ti v. n bn ging m, ti m m vo lng m khng dm tin l m mt. Ti khng cn khc c na v chuyn xy n qu t ngt. Mi chiu hm qua, m bo ti nh. Nu nh ti nh vi m mt m na, m cui cng trc lc m i xa th lng ti au n, day dt bit bao!?. Nghe tin m ti mt, b con h hng, xm ging ng nghip xa gn ca ti ti thm ving rt ng, ai ai cng thng tic m ti v ni: M ti l ngi nhn hu, thng ngi, sng rt gin d, ci m vi tt c mi ngi.
125
126
gy em ti ly chng, dng ti n nh chi ni vi ba m ti: "Anh ch g chng cho T v ch chi m ngho qu th!" Ba m ti khng hi lng vi cu ni trn nhng khng phn i m ch gii thch: " Dng ni th ch giu m lm g, ci nhau ri v nm n cng ht. Ngho giu trong bn tay chng n!".
Qu thc ngy mi ci nhau gia nh v chng em ti rt kh khn. Trong cn nh tre cht chi ch k mt b vn g v mt ci ging tre. Hai v chng u l vin chc nh nc vi mc lng thu nhp t i khng trang tri cho cuc sng ti thiu ca gia nh ch ni g n vic khc. Ci nhau c vi ba nm, em ti sinh con trai u lng bnh vin Huyn. Sau khi sinh m ti bo Thnh em r a v v nh ti m ti chm sc. c vi ngy em ti ni mu sn hu nn st li b. C lc ln 41 , leo ln tng nh va ci va ni nh in. M ti em gi rch chi cn ra t tr t ma m vo em ti. Ti i lm v thy cnh tng nh th, ti ngh khng xong ri nn hi c nh chun b qun o a em ra bnh vin huyn. n bnh vin, em ti tip tc st, c ngi ni mn nh cm chy. Bc s chn on em ti b bnh si phi chuyn sang khoa ly. My ngy sau bnh cng nng hn nn ti quyt
127
Nguyn Khnh
gii quyt ngay cho ti mua l thuc Lancoxin cn tin nong bc ni: " tnh sau!". Cm l thuc trn tay ti mng n chy nc mt, p xe n bnh vin bc s tim cho em ti. Ti n, V Khc Trng em tin vo bnh vin cho ti mn 200 ng. Tnh ngha anh em bn l vy ! T , gia nh anh em ti v V Khc Trng tr nn thn thit. Thuc tt li ng bnh! Sau khi tim thuc mt m, sng hm sau em ti hn. Nm bnh vin vi ngy, em ti c bc s cho xut vin v. n nh, m ti mng qu, khe ra. V chng em ti, yu thng nhau, chm ch lm n, ngoi thi gian i lm c quan trng hc, v nh lo trng tiu, trng chui, nui g nui heo bn ly tin dnh dm tch gp dn dn sau ny xy c ngi nh, mua ci ging ci t, lm li ci sn...Nh ca tuy cng bnh thng thi nhng li gn gng sch s ngn np. Sau ny v chng em ti sinh c thm b Bo. Hai a con lc nh chm ngoan ln ln u c vic lm. V Nguyn Quc t i b i vi qun hm Trung y s quan chuyn nghip cn V Nguyn Hoi Bo con gi lm Vn phng Trng THPT Hunh Thc Khng. Em gi ti ging m ti v cng. Tnh nng ny m bc trc rng ri, tnh bp chp nhng chu o, thng ngi. nh c gi k, ci hi th no cng chun b nhng bnh chng, bnh t... lm qu cho
129
130
Nguyn Khnh
mi m n tt lm bong bng cho ti chi trong my ngy xun. Nh m thng cha m ngho v thng cc chu. Ti mua cho Nguyn An chic xe p, Anh Th ci xch mang i hc gi l phn thng ca ng ngoi tng cc chu hc gii. n gi c ming xi cng mang v. trng c ci bnh n na bui cng dnh cho chu. Tt Trung thu, Nguyn An li bn ti th thm: "ng ngoi! Ci u ln ngi ta bn c t khng? Ri n khng ni g thm. Ti hiu n cn g nn vi ngy sau, mua v ci u ln chng n ma cho vui d bit rng cha m chng khng chng n thiu. C cm nhn i iu v gia nh nh vy mi bit i khng ch sng cho ring mnh m sng l cho ngi khc. Quan tm n ngi khc l ngi khc quan tm n mnh. Mnh dng dng lnh nht vi ngi khc th ngi khc cng v cm bng gi vi mnh. ng b ta thng ni: C qua c li mi toi lng nhau!. ng trch nhau chi chuyn con chu bt hiu vi ng b cha m v thu nh chng chng kin cnh cha m chng sng gh lnh v tm v tnh vi ng b v ng b cng chng coi ra g cha m chng. c lai c bo! Nhn tin y thi! Cho nn ngn ng hin i mi cho rng con ngi l tm gng bit ta th nh sng diu k v bit thu ht th gii chung quanh vo mnh. Gng m khng ai soi c! Khng soi c khng cn l gng na, n s b v dng, vt i. Th mi hiu s nu gng v tnh thng ca con ngi l yu t quan trng nht to ra xc cm lng tin gip chnh con ngi tn ti pht trin.
133
ha ti sinh nm Su (1925). Hi cn nh, cha hc xong chng trnh Yu lc ( Bc Tiu hc). Sau gia nh kh khn, cha nh cho n nm 1947 tham gia chnh quyn cch mng, lm lp to tc c xng Tn An. Nm 1954 lm trong Ban Kinh t huyn ph trch cng tc ng v v on Thanh nin cu quc x Tin K. Khi k kt Hip nh Genve, cha ti nh. n ngy thng nht t nc nm 1975 tham gia mt s cng vic ca a phng thn x. Cha m ti l thn tng c bit tn th v ngng m ca i ti. Nghe nhiu ngi ni cha ti thi trai tr dng ngi cao ro trng tro hot bt. n sau i my rm l i mt sng long lanh hin t nh bit ni. M ti vn thng hay ni bng gi: Cha lun trong mt cc b, cc ch!. D hc t nhng cha bit ting Php v nh rt lu kin thc hc. Cha cn l mt ngi hay khai thc nhng cu chuyn Khng m c v nng v hng ngy. Ngi ta trng m trng u lm mn t ri mi gieo ht cn cha ti cy qua ba li t cn g gh lm chm nhng cha vn gieo m u trn . y th m ma no cng trng. B con hi v sao nh vy? Cha tr li: Ht m ht u ny mm i hn t bay ln!. Nhiu ngi nghe xong lc u nhng v nh ngh li thy cha ti ni ng v cy
134
Nguyn Khnh
ba k qu mt xp ca t lm cho cy chm pht trin. . Cha ti l ngi thm trm hin lnh dung d nhng nghim khc. Gp li cc bc cha ch, bn ca cha ti ngy xa, ai cng bo: ng Nguyn Khc Nim l mt ngi hin t c , hay gip mi ngi. Khi m ti sinh ti v T em gi ti, ngoi thi gian bn rn cng vic ng ng v cng vic x hi, cha thng dnh ht thi gian cn li cho gia nh con ci. Cha ti t ni nhng khi ni th c vn , i hi con chu phi suy ngh. Nh c ln, lm Phng Gio dc v o to, nm no Tt n ti cng ch nh vi ba ngy, khng tranh th thi gian thm b con lng xm. Cha ti thy vy cng thng cm cho thng con trai bn vic nc nn mi vic lau chi qut dn bn th ng b, nh ca, ng u lm ht. Mt hm sng mng mt Tt cha ti dy sm, thay nc thp hng trn bn th ng b ri gi ti n bo: Con thp hng bn th ng b i ri ba ni cho nghe mt vic. Ti thp hng ly ng b xong n ngi i din vi cha. ng y ly nc tr va mi pha v pha ti v ni: Ba con khi au rut tha con gi ai n khing i bnh vin? C phi con gi lng xm khng? Ti thy mnh v tm, v tnh qu! Cha ti ni tip: D c bn rn th no trong ba ngy Tt con cng phi sp xp thi gian i thm hi b con lng xm. Chc con hiu cu Nht i vi quan, vn i vi dn ri!. Ti ch cn bit ci u d mt ting.
135
Nguyn Khnh
da tinh thn ca b con lng xm. Hng xm m gi, khng ai khng mi ng v ng l ngi cao nin v cng l ngi c uy tn trong lng. Mi ln gia nh c gi k ng gi con chu v phn cng nhim v c th. a i mi b con xm lng, a ln thc n i ch, a vo bp nu nng. a no cng rm rp ngoan ngon nghe theo li ng. Nm 2014, cha ti vo tui 90, ci tui thng th ca i. Nhiu lc cha m chiu, bn thn ni vi ti: i ngho eo ng theo cha n hai phn i ngi. Cha chng kin mi th t thiu sang , t rch sang lnh, t nh tranh sang nh ngiXem i bo cha thy: Ni ny ku ca rng ht cy, sui cn dng, rc bn cht y u lng cui ph...phng tin giao thng pht trin, ng s cht hp, thc km ci ca con ngi lun rnh rp gieo ci cht cho con ngi. Cha nhn thy cuc i by gi so vi ngy xa sao m sp nga qu. Con ngi c cm gic mu m, tham lam, v cm hn cho ng tin thnh sc mnh dm cht lng tm, coi thng o l. Cha thy s nn dn d con chu phi cn thn sng cho tt vi i". Cha ti hc khng cao nhng bit rng, khng l nh hin trit nhng bit chim nghim chuyn th thi nhn tnh. ng l ngn gi mt lnh, l hi th m p, mn qu ngt ngo, l mt tri ta sng hin hu trong tm hn chng ti.
137
Nguyn Khnh
Cnh mt hai hc sinh snh vai nhau xut hin va nhy chn so va ht Tin Phc qu em h sang trn cnh phng . Ngn ve gi vang nghe ting chim ku. Cnh vng chiu u a. i cu m ht, Ngt ngo ca dao l bay cnh c qua (Nhn vo trong sn khu gi): Hc sinh 1: - C Chu! C Chu! Hc sinh 2: - C Chu i! Minh Chu: - C c y, c vic g th cc em? Hc sinh 1: - C ngi xung y em ni ci ny! Minh Chu: - C vic g m quan trng th cc em? Hc sinh 2: - C bit khng, khi hm em nm m thy c b v di xui, khng cn trn ny dy chng em na Minh Chu: - Nhng d sao cng ch l gic m thi! ng khng no ? Hc sinh 1: - C ni vy c ngha l C vn y vi chng em phi khng c? Minh Chu (Gt u, nhn cc em u ym): - c s li. Hc sinh 2: i! Th th vui qu! Em c b hoa rng tng c. Minh Chu (Cm ng):- C cm n cc em nhiu lm.
139
Nguyn Khnh
Minh Chu: - Cm n anh lo cho em! Nhng mi ngi vn sng v lm vic c y thi!. (Ch tay ra ngoi) - Anh nhn ka!(Ko Hong ch ra pha ngoi sn khu) Nhp sng vn ang hi hMi gio vin vn ln lp, cc em hc sinh vn n trng Mi ngi vn ang m hi cng sc xy dng cuc i ny tt p hn. Hong: (Kh nhn vai) - Nhng mi ngi khc! Em khc. Em u phi l ngi mnh t ny! Vy m phi chn vi tui xun ni y. Trong khi bit bao ngi sinh ra y, gi li bn nh xung thnh ph, em khng thy sao ? Minh Chu: (Lng tng, phn vn) - Anh lm em kh ngh qu! Hong: - Em chu kh nhiu ri, lc nh theo m chy hng rong, theo cha y xe th, by gi em c anh, d g anh cng l ngi trong gii xy dng, c quan h rng, anh chy vy vt v, hon tt h s xin chuyn em v thnh ph xin vic vi mc lng gp nhiu ln lng c gio ca em. Ri mnh t chc l thnh hn chng ta c gn nhau hn. em kh mi nh th sao c! Bn b s ngh anh nh th no?! Minh Chu: - Ti sao vic h trng nh vy anh khng bn trc vi em? Hong: (Qu quyt) - Anh bit th no em cng ng vi anh! Nn anh nh ng ch lm vic
141
Nguyn Khnh
ca m to sc p vi em. By gi em mi thc s mi hiu anh!. Anh Hong! Em mong anh hy suy ngh li i u c phi ai cng sng v tin. Hong: - Sng khng v tin th ly ci g sng ch! L hc tr ca em c nui em c i khng ? Anh quyt nh ri! Mt l em nghe anh v thnh ph Chng mnh s t chc l thnh hn. Cn nu khng th... Minh Chu: (Sng s) - Ka! Anh Hong! Anh thc s ngh nh vy hay l.. Hong: (Dt khot) - Anh quyt nh nh vy! Hm nay cha tr li c th c m ngh cho k i. Tr li sau vn cha mun. ng nhng hnh ng xun ngc s kt thc bng ni n hn. Cho em! (Hong vi v b i, Minh Chu au n gi vi theo) A...n...h H..o....n..g! (ri qy xung). n sn khu chuyn mu, n Tuple chiu vo Minh Chu. Tp ma hc sinh xut hin trong nn nhc Khi em bc vo i c l ngi u tin ht cho em nghe bi ht v mt con sng nh, Khi em bc vo i c l ngi u tin c cho em nghe bi th v s tch t nc, bi th! i bi th vang trong tim em li ca c m thm du hin, c l dng sng nh mang nng ht ph sa cho cy i n hoa... Sau sn khu gii thiu:
143
Nguyn Khnh
l cht lng hc k 1 va qua mn c dy, lp c ch nhim thp nht ton trng b ph huynh ch trch, hai l v hn phu yu qu ca c vi v chia tay. Tnh yu v nim say cng vic, lc ny sao m nghit ng n th! L tng v thc t y ry nhng mu thun. Minh Chu: - Anh chia s cng em y ? H: - Vng! ng nghip khng chia s lc ny th cn dp no qu hn. Minh Chu: - Sao em nghe c cht g cay ng qu! H: - Bi th cho nn c cn phi thc t hn mt cht. Nhn xa hn mt cht. Khi tm mt m rng ra, mi bit mnh thiu hiu bit n nhng no. Nh ti y Minh Chu: - Nh anh th sao ? H: - Th mm nn rn bung, sng phi bit thch nghi, mi tn ti c. Minh Chu: - ! Th ra l th! H:- (V hunh hoang) - Th c thy y! Trong c ch th thng hin nay, ngi ta ang cn n nhiu con s, nhiu ng tin, trong gio dc ngi ta ang cn n vt k hoch, hc sinh ln lp v thi tt nghip 100 %! Minh Chu: - Anh ni ng! Nhng th chng ta rt cn nhng n phi c c bng chnh sc lc
145
Nguyn Khnh
H: - Ch sao ? Minh Chu: - Nhng li anh ni sao em nghe k l qu! Em vn lun tm nim rng thi tch cc v trung thc l ti sn c gi tr nht ca ngi lm ngh dy hc. Nn vi em, d c vic g xy ra i chng na th em vn tin rng s kin tr v ch s gip em v hc sinh ca em vt qua tt c. H: - y! C li c tin vo m l thuyt sung y ri. Hn g ai cng bo c l con mt sch.( Ci to) C nn nh mt ngi li lc nh Gt m cng phi tht ln L thuyt u l mu xm cn cy i mi mi mi xanh ti ( Cng ci to). Ph huynh.( Ni ngoi) - Xin cho hi c c gio Minh Chu y khng ? Minh Chu( Ni vi ngoi) - D! C ti y ! Ph huynh( Tt t, nng ny chy vo): - Cho cc thy! cho c! H: - Vng, cho bc. Bc y ni chuyn vi c Chu. Ti xin php ra ngoi. Ph huynh: - thy i ( Cn li Minh Chu ph huynh) Minh Chu: Xin li! Bc tm chu c chuyn g ? Ph huynh A: - Tha c! Chuyn l th ny, va qua trong cuc hp ph huynh, ti khng i d c nn hm nay ti gp c hi c v sao cc em hc sinh hc mn Ton do thy H dy, em no cng cui
147
Nguyn Khnh
(a n cho Minh Chu), mong c gip cho gia nh ti. Minh Chu: (Bun b) - Nu bc qu quyt vy, th chu s xin kin ca thy Hiu trng v nguyn vng ca bc. Ph huynh:(Vn v) i! Th th tt qu! Trc ht xin cm n c! Thi cho c ti v. Ti v nghe!...Ti v nghe c!. Minh Chu: (m u, kh tm th thm) - Tri i! Anh Hong i! Gi gi ny anh hiu c lng em Hiu trng (Thy Tm Hiu trng vo): - Minh Chu! Hy ng ln i em! Minh Chu: - Thy! Hiu trng: - Hy ng ln v vng tin chnh mnh, trong cuc chin chng tiu cc ny em phi c bn lnh. Minh Chu: - Em kh lm thy i! (Gc u trn vai thy) Hiu trng (An i ng vin) - Thy hiu v tin em! Bi v em chn cho mnh hng i ng! Minh Chu: - Thy i! Nhng em s mnh s khng v ti ch! Hiu trng: - Hy c ln em! Khng c vinh quang no m khng c gian nan, gian nan cng nhiu th cng phi c gng em !
149
Nguyn Khnh
C c trng khng c? Minh Chu:- C! C y! Chuyn g th cc em? Hc sinh A: C i! Chng em ln mng xem c kt qu tt nghip ri, lp mnh u gn ht c ! Minh Chu: (Mng r)- Th ! Nhng em no rt? Hc sinh B: - Tha c! Ch c bn Cng rt thi ! Minh Chu - i! C chc mng cc em, chc mng c lp! Mt tp hc sinh khc chy vo: - Thy H i! Thy H! H: (Nhanh nhu) - Thy y! Vo y cc em! (Vn v) - Kt qu thi tt nghip lp mnh th no h cc em ? Hc sinh: - Thy i! Lp mnh rt ht ri! Ch c bn bn u thi! H: (Ht hong) - Sao ? Cc em ni sao ? Ni r cho thy nghe th no ? Ti sao li l rt ht ? Ph huynh B: - Khng! Khng th th c! V l qu! (Nhn thy H v Minh Chu) Cho thy! Cho C! (Li cm tay H) Ti hi thy v sao con ti b rt, cui nm mn Ton, con ti c tm phy, m by gi thi li khng im, cn my a hc lp c Minh Chu xp loi trung bnh, m li u ht trn ht tri. Qu thy, qu c gii thch gip cho ti. Ti sao li l nh
151
Nguyn Khnh
H: (Thn th) - V em phi tr gi cho sai lm ca mnh ? Thy Tm: - ng! Bi v trc y, chnh anh t tay bm cho mnh mt qu bong bng, nhn b ngoi th rc r sc mu nhng khi n v ra th ch l nhng mnh cao su v vn. H: - Tha thy Thy Tm: - Nhng d sao, ci gi m chng ta phi tr hm nay cng c phn trch nhim rt ln ca ti (m ngc au n). Minh Chu (Nhn thy chy li) - Ka, thy Tm! thy! ( thy Tm) H (V n hn) - Tha thy!.. Em Em Thy Tm: - Anh H ! Ngh ca chng ta l ngh ca cy bt,nhng con s ch vit khng nguy him nhng phi gi cho cy bt khi b tn thng, phi bo v mc nh bo v mu ca tri tim mnh. Nu khng chng ta s khng sng c trong ngh dy hc. H: (Hi hn) - Tha thy!... Em hiu! V em s ng ln t vp ng hm nay. Minh Chu (Vi H) - Anh H! Em tin rng anh s lm c iu ! H: (Vi Minh Chu) - Minh Chu! Em tm c CH NG cho mnh ri! cn anh, xng ng vi nim tin ca thy, ca em, anh s tm c
153
Nguyn Khnh
Kch bn Ch ng ca trng ti t gii A. Ngy hm sau trn mt Bo Qung Nam ng bi nhn xt tiu phm ca trng ti: "Khng ch c ni dung t tng tt, cc tiu phm u c cc thy gio, c gio - tc gi khng chuyn - th hin mt cch kh nhuyn trong vic xy dng ct truyn, xung t v gii quyt xung t cng nh din xut trn sn khu. Tiu biu trong s ny phi k n l tiu phm Ch ng ca trng THPT Hunh Thc Khng. Mt c gio tr (c Minh Chu) dm chp nhn b ng nghip ch, ph huynh phn ng, ngi yu quay lng ch v cc em hc sinh thn yu ri cui cng c nhn li c s ng h ca mi ngi v khng nh ch ng cao qu ca mnh trong nh trng, trong x hi".
155
Nguyn Khnh
- Chng ti an vo nhau Lm nn nhng chn tri. Ti hi ngi: - Ngi sng vi ngi nh th no? Ti hi ngi: - Ngi sng vi ngi nh th no? Ti hi ngi: - Ngi sng vi ngi nh th no? Khng phi ngu nhin, nh th Hu Thnh li by t nim bn khon trong ip khc: Hi "Ti hi ngi: Ngi sng vi ngi nh th no?". y cng l trn tr ca thy v mt hin tng o c ang dn tr thnh ph bin trong hc ng thi nay: Bnh v cm. Vy th no l v cm? Con ngi vn khc vi cc ng vt c im l con ngi c y nhng xc cm tinh t nht: Yu thng, hn gin, nh nhung, cm th, chn ght... Xc cm gip con ngi bo v chnh mnh v ng thi bo v v gn kt cng ng loi. Thi sng v cm khng hn l s trit tiu hon ton ca nhng xc cm. Ni mt cch chnh xc, v cm l s tn ph v bin thi ca xc cm: Ngi sng v cm ch tuyt nhin quan tm n li ch v xc cm ca ring mnh, m tr lnh trc li ch v xc cm lo lng ca ngi khc.
157
Nguyn Khnh
Cha m, nhng ngi sinh ra con ci, th ti sn qu nht trn i. lc no cng thng yu m bc, che ch nng cc con. C ming n ngon cng dnh ht cho con, i c th nhn n con c no. Di theo nhng bc chn ca con khi con n trng hc tp. m khng ng v lo cho con. l tnh cm thing ling nh tri bin ca cha m dnh cho con ci. y vy m cn mt b phn hc sinh, khng ngh n vn ny, t ra sng v cm lnh lng trc nhng tnh cm ca gia nh, khng lo rn luyn hc tp, trn hc b hc, hc i, xa hoa lng ph tin bc, thi gian vo nhng vic lm v b. Chuyn ca mt ph huynh k rng: "Chiu hm con h xin php n trng. n ti gia nh ch hoi, khng thy con v. Nng rut, gia nh in thoi cho con. Chung in thoi v con ct my tip tc cuc chi cng b bn. C m y, con khng v nh". Trng hp ny, s v cm nhim nng n em hc sinh kia v s bn b cng chi vi em y. V bit u thng tin trong c in thoi l mt tin d ca gia nh th s ct my khng tip in thoi ca hc sinh ny v s v tnh, v tm ca m bn b y, tht l ti li. C th n hn sut i. S v cm cng nguy him hn n mc phi ln n. chnh l con ngi ch bit hnh ng m khng bit suy ngh, ch bit chy theo nhng cm d tm thng m khng bit cao danh d c nhn. c bit i vi n sinh. Mt hc sinh n v qu vui vi bn b, khng lm ch c mnh, Mt hc sinh n thng
159
Nguyn Khnh
trng...Tt c l s v cm hon ton xa l vi con ngi c thc. V sao nh vy? Xt cho cng l thi khng tnh thng, khng bit chia s cng ngi khc. l thi th , lnh lng ca con ngi vi con ngi. l thi v tnh ca ngi ny trc mt vn ngi khc ang cn nhn c s s chia.. l thi v tm ca hc sinh vi thy c, bn b, vi gia nh v nh trng: Bi th nn v cm l cn nguyn v sau tr thnh bn ng hnh ca v tm, v tnh v nguy hi hn, dn con ngi n v o c, v nhn tnh, v lim s, lm nhng vic v ngha l, v nhn o tr thnh ti c, vi phm php lut... n y, cc em hc sinh thn yu ca thy thy c vn cp thit t ra l chng ta phi lm g v lm nh th no ngn chn bc chn hy dit ca s v cm nh vy, to ra ci tm, ci tnh, ci thin, ci tm ca hc sinh trng THPT Hunh Thc Khng, Tin Phc. Mi c nhn hc sinh nn r xt li suy ngh v thi sng ca mnh trong thi gian qua iu chnh bng cch sng mt cch c thc trong tng hnh ng ca cuc sng. Tuyt i ni khng vi mi manh mi v cm ny sinh v ng thi tiu dit mi thc, hnh vi v cm ang hin hu gm nhm bo mn tri tim v tm hn ca chnh mnh.
161
162
Nguyn Khnh
CHUYN THNH PH
hnh ph H Ch Minh vo nhng ngy sang ng, sau cn ma bt cht, ci nng bui chiu thng vng hoe v mt du. Trong my ngy bn rn, cng vic coi nh xong, thy Ci Vn Hng - Ph Hiu trng v thy Phm Tn Thc - Ph Ch tch Cng on va tranh th i gp my em hc tr c. Cn ti v nh ca Phm Anh Kit ngh mt cht ri chun b hnh l ln tu, v qu. in thoi cm tay chung. Ti bt my. my bn kia, ging mt thanh nin trm v m: - D! Em, Nguyn Duy Chu y! Xin li c phi thy Hiu trng khng?
Nghe ging ti tr li, Chu ni tip: - Cng vic ca Thy tr mnh thnh cng ri, bn em y c Tng, Kit, Thng v Vit, mun trc khi v, mi thy n nh hng Hoa Vit ng Mc nh Chi tm s mt t na...em chuyn my cho Bi Xun Tng ni chuyn vi thy nh! Bi Xun Tng ni: - Thy i! Thy nh ca Phm Anh Kit phi khng? Thy thu xp hnh l em in cho Hng Vn Tm chng 10 pht na n n Thy. C gng i nghe Thy?
163
Nguyn Khnh
tr quan trng trong x hi, l chic cu ni gia qu kh vi hin ti v tng lai ca mt dn tc. th cho nn ch phong kin t xa xc lp v tr ca ngi thy sau bc vng trong nm mi quan h m thuyt Ng lun ca o Khng quy nh mi ngi phi bit Tn s trng o. Bit Trng thy mi c lm thy! Nh ngy y, cch y gn 40 nm, thy Nguyn Hoi Thi, thy Nguyn Vn Tit v thy Trn Cng Ngc u dy hc trng ti. Lc y, mi ln n trng, chng ti thng quan st thy c mt cch y v chi tit. Mun tm ra thy c nhng khim khuyt nhng ri bng con mt th di ca mnh, chng ti khng hiu v khng th tm ra c. Bi v hnh nh ca qu thy c rt hon thin, rt p. Thy l tt c! Nh c ln trong gi Cng dn, chng ti nh ung trn li ging ca Thy: Cc em bit khng? Trong i ngi, vic g cng vy! Phi ly ch tm lm gc, ly ch nhn lm u gii quyt cc mi quan h x hi, tm ra l sng p. Mai ny ln ln, cc em s va chm vi cuc sng m cuc sng th lun th ght nhng ngi thiu ci tm, ci nhn; thiu ci tm, o c dn dn cng mt i, thiu ci nhn con ngi tr nn nng ny, tht bi. Tht l hnh phc khi c nghe nhng li dy nh vy. Nhng li ging y gip cho con ngi bit t i tm gi tr Chn - Thin - M, t bit hnh x
165
Nguyn Khnh
hm nay c gp li nhau anh ch em th hin mt ngha c cao p, vn ng s ng gp ca nhiu ngi trng ti c mt phng vi tnh dy tin hc cho hc sinh. Xin c cm n tt c qu thy gio, qu anh ch cng cc bn, cc em cho chng ti c c nhng pht giy gp mt tht cm ng hnh phc v hiu qu... C ting xe ngoi cng nh Phm Anh Kit, Hng Vn Tm n n, ch ti i. V khng bit r a im nn thy tr phi vng vo mt hn 1 gi mi tm c ch hn. Vi cc bia lnh, mt t lc rang, cu chuyn v trng xa bn c c th ko di, ti c c trong mt cc em nhng suy ngh hi tng v mt thi i hc, ci thi gian nan ln n cm cha no, o cha mc, y th m thy c vn c gng dy tt v hc tr cng ra sc hc tt. By gi, ti xut hin trc cc em gi li nhng d vng y p k nim p ca mt thi o trng. Mt thi rt i kh khn m Hong Hoi H x Qung qu mnh vit thnh th: Trong nhng ni cht vt ca i Ta d nhn ra nhng dng hnh ring ca ngi lm ngh dy hc. Nhng gng mt hc hc Nhng thn th gy cm Nhng mi u gi hn tui tc.
167
Nguyn Khnh
Mi chn gi. By gi l 18 gi 45 pht. Cn 15 pht na. Khng kp ri. Ti vi vng bo Nguyn Duy Chu ly xe ch mnh ra ga. D mt l ngi nhng Chu vn c gng i lch qua nhng ng ph cht nch ngi v xe c. Chung in thoi cm tay lin hi. Ti bit lc ny, sn ga thy Ci Vn Hng v thy Phm Tn Thc ang st rut i ti n. Thy i! ng vo ga l ng no h thy? Nguyn Duy Chu hi. Nh vy, l ti hiu c iu g s xy ra sau ... bit gi tr ca mt gi hy hi nhng ngi va l chuyn tu xa. Nhng ngi nh tu thng c cm gic tic r, trng tri, nhiu khi n bc bi, mt phng hng. Cn ti nh tu, ng mt mnh trn sn ga no trn nhng suy ngh. Mt cm gic an tm vui sng khi qua in thoi c bit thy Ci Vn Hng v thy Phm Tn Thc ln tu v qu. Mt cm gic mnh mng bng bnh n k l nghe nh mnh c ngi trn con tu ca tm tng mang theo cu chuyn thnh ph. Xin tm bit thnh ph ca ti, ni qu Thy, Anh ch, cc bn v cc em ang sinh sng. Ngy mai v vi ngi trng thn yu ca mnh, nht nh ti s k cho mi ngi cng nghe cu chuyn thnh ph trong mt chuyn tu i.
169
rn i vic gii quyt cc mi quan h gia cc thnh vin trong gia nh lng xm bn b, rng hn l mi quan h vi cc thnh vin trong tp th c quan, trng hc... l mt vn kh khn v phc tp nht, v chng c bi hc no c th dy cho ta phi thc hin tt cc mi quan h ny. ng b ta thng ni: " sao cho hp lng ngi. hp ngi ci, rng ngi ch". Kh tht! n nh th no hp vi mi ngi y? Cui cng phi chn gii php gii quyt tt cc mi quan h, con ngi cn bnh tnh, chn chn, im m, sng sut, suy tnh nhng iu hn thit th hin hnh vi thi ca mnh mi mong t kt qu. Nu t ra thi nng gin s lm v l cc cng vic. Vy th no l nng gin? Theo cc nh tm l hc gii thch nng gin l s phn ng mnh m trc mt kch thch t bn ngoi v c biu hin bng s nng ny, khng hi lng, gin d hoc tnh trng cm xc khi c th ri vo trng thi c ch cao bi mt l do no khin n phi p li bng mt phn ng mnh m. Ngi nng gin thng hay phn ng gay gt thng qua cch ni nng v hnh ng khng bnh thng v nh th s ph v i ci bnh thng trong mi quan h, nhiu khi l c hi lm n, tiu hao sc lc khng cn thit, hoc quan trng hn na, lm st m cc mi quan h vi nhng ngi thn yu vi ng
170
Nguyn Khnh
nghip bn b. Mt trong nhng yu t gy nn nng gin l do p lc ca mi trng gia nh, c quan, cng ng... c th gy cho mnh cm gic tc ti, bc mnh, tht vng dn n phn ng mt cch thiu chun mc. Ni n nng gin, nh c ln lm lnh o Phng Gio dc v o to, khi anh em thc hin cng vic chm tr khng theo mnh, ti thng t thi nng ny thiu bnh tnh, c lc to ting qut nt anh em. Khi ti t thi nh th, anh em thng im lng. Ngi khng chu c thng ni mt cu "Cha m ni oan, quan ni hip". Trch chi m trch!. Nghe au nh vy nhng k thc mun b tnh nng cng kh. i hi con ngi phi chu ng, phi kin nhn. C ngi cho rng ai c tnh nng phi t khc trong u mnh ch nhn. Khi c s vic xy ra khng theo mnh dn n trng thi cm xc tm l ca bn thn b c ch cao , hy ngh n ch nhn, lc y lp tc s cm thy bt cng thng, c thi gian bnh tnh li gii quyt tnh hung s vic tt hn. Mt ln ti c S Gio dc v o to Qung Nam Nng iu i kim tra cng tc qun l ca mt hiu trng Trng THPT Tam K. Trong lc hp gia on kim tra vi hiu trng nghe bo co tnh hnh nh trng. Thy gio Trng ty Gio dc Qung Nam Nng lm trng on yu cu ng ch hiu trng bo co nguyn nhn v sao nh trng c nhiu n ca gio vin khiu kin hiu trng. ng ch hiu trng tr li: "Bo co thy
171
172
i ti l th trn nh nm bn b sng Tin hin ha th mng. Nhng ngi i xa lu ngy mi v khng khi ng ngng trc mt th trn nh ven sng so vi ngy xa, nay khoc trn ngi tm o mi vi nhiu gam mu ti sng.
Th trn Tin K l th ph ca huyn Tin phc. T xa n by gi qua cc giai on lch s, th trn mang nhiu tn gi khc nhau. Thi phong kin th trn gm nhiu x nh ging nh lin thn by gi nh x Phc An, Sn Yn, T Sn, Bnh An, Hu Lm, T Lm. Nm 1945 n nm 1954, chnh quyn cch mng nhp chung li thnh x Tin K. T nm 1954 n nm 1975 nm trong vng tm chim, thi Ngy i tn thnh x Phc K. Sau ngy gii phng hon ton Min Nam thng nht t nc nm 1975, Th trn li mang chnh tn gi ca mnh do chnh quyn cch mng t ra thi chn nm khng chin. Nm 1982 c nh nc nng cp x thnh th trn: Th trn Tin K. Nh hi xa nhng nm 1960, ngy ngy ti i hc trn con ng t rng nm su mt t Tin Chu n Trng Trung hc Tin Phc trung tm th trn huyn l. Lc by gi Tin K ch c mt trc ng chnh t Tam K ln Tin Phc n ng ba nh ng Ph Ti (Nay l ng t Bu in) chy ngang qua
173
Nguyn Khnh
xch, u i cc loi nng sn khoai rau... t cc ni trong huyn tp np vo ch. Trong ch bn th hng ha. Nhng b bn mm ci, c chun i bu trc mt ngi trn chic n gnh cho mi vui v. B bn du phng ming nhai tru ngn ngon lun tay sp xp nhng chai du vo v tr trn sp. Ri n sp tp ha bn th sch v bt mc, dao ko, kp tc n sp bn vi vc qun o may sn, cui cng l sp bn tht, c ti kh.. Tt c u c k dn gn gng trt t ngn np. Ch th ng nhng rt v sinh, khng c mt t rc. Ch l ch ng ngi, ni bun bn hng ha tp np, giao thoa trao i tm tnh ca ngi dn. Do i li kh khn lu ngy mi c gp nhau trong phin ch nn ai cng hn h vui mng hi thm th chuyn trn i. Chuyn gia nh con chu, chuyn sc khe lm n... Ch tr thnh ni giao lu tnh cm vn ha ca con ngi, l mt du n kh qun trong mi i ngi. ng ch nhn xung i b sng Tin thy nhng hng tre vi tng tng, lp lp tre mng an xen, xanh mt vng chi soi mnh xung dng sng. Ma ng, nc trn ngun v cun theo nhng cy c th tri dp dnh theo dng nc c ngu hung d. Ma h, gia ci nng hng hc ca ban tra nhiu ngi xung sng ng tn ngn trn b nhn con nc mt lng l tri, mt lc sau ci ht o qun bi cy trn b, nhy m xung nc tm ri bi n nhng bi gnh m bt nhng con c p nm dn st mnh vo phin , tht l t nhin th v.
175
Nguyn Khnh
vo mt qun cc bn sng nhm nhi ly ru go vi mn c xo, nghe ngn gi mt t sng thi vo, lng nh nhm khoan khoi nh vi i nhng vt v trong mt ngy lm vic cht vt. Chic cu vnh cu to thun li cho vic i li, giao lu hng ha gia cc ni trong huyn, gia vng ng bng vi min ni. T , th trn nhanh chng thay da i tht. C cy cu mi! C ch mi! Cu chm ch c v bn xa i vo k c. Qua khi bn B T i v Tin Chu hai trm mt c cu L Ng. Gi l cu L Ng v c rt nhiu tre l ng vng ng c dn lng trng chung quanh. Ch c vi cy g bc qua cu, ngi gi tr con qua li phi c ngi cm tay dt qua. Nghe k rng nhng nm 1940 ca th k trc c trn i khng khip, hng trm ngi vo Huyn ng nhn pht chn, mi ngi nhn bn nm lon go, vi ba lon bp, mt t mui. Ai nhn ri, ngi pht chn qut mt vt l ngh trn mt phn bit vi ngi cha nhn. Nhiu ngi nhn xong, mng qu qun c chi l. Bng i khng chu ni nn n cu L Ng dng li mn ni nu cm, xung m khoai bn cu ngt ngn rau lang em luc. Thy b bn mm t di bin ln, i qua cu khng c dng li. Qua sng gp , b con b i em rau luc nhng ht vo bu mm ci. i lu ngy, n no tc bng, b bi thc, hng chc ngi ln ra cht bn cy cu ny. Xc ca h c
177
Nguyn Khnh
n ni phi che lu xung chim lng ng bn cu L Ng. Ch ng c bn ma. Ngy ngy xe c ngi mua k bn tp np ra vo ch. Nht l phin ch cui nm, ngi ng nh nm, phi chen chn mi vo c ch. Quanh cc con ng vo ch, nhng ngi nh kin c hai ba tng mc ln, l ni kinh doanh thun li cho b con th trn. So vi ngy xa ch huyn by gi b th hn nhiu. Ngy nay, th trn quy hoch m ra cc tuyn ng ngang dc. Khng cn cnh nhy nha trn trt nh ngy xa. Hu ht cc tuyn ng c ri thm nha hoc b tng ha. Hai bn ng nh ca c xy dng san st kin c i ba tng, c in ng sng thu m. Trc ng chnh ca th trn ngy xa, by gi thnh ng i rng trn 10 m gia c trng cy cnh v tr n cao p sng rc c bu tri, hng ngy xe c qua li khng khc g thnh ph. Khp cc ng lng ng xm trong th trn, nhiu nh trng nhng cy sa to um tm. Vo nhng ngy cui xun u h, trn vm l xanh non ca sa n ra nhng bng hoa mn mng ta hng thm sc nc. Thot mt ci qua m, sng hm sau hoa rng xung mt ng nh mt thm la vng. Nh th, mt ngy khng xa khch thp phng n vi Tin K Tin Phc ngoi ci tn Tin Phc Tin K nht nh h s b ng tht ln bng tn gi khc: "Ph th hoa sa vng" nghe m lng mn, m thi v bit bao!. Th mi bit c c ci hin thc ca m no
179
180
Nguyn Khnh
phi c gng xy dng cho c ni lm vic ng hong khang trang cc thy c gio ton huyn thy vui khi v Phng Gio dc v o to, ngi nh chung ca ngnh. Hnh phc khi chung quanh mnh c c nhiu ngi nhn hu tt bng nh cc thy cao nin L Tng Thc, o Vn on, Cao Ph Thng, Ng Honh, V Huyn, Triu Honh, Trn Phc Lm v nhng thy c th h sau nh Trn Ngc Lnh, Thi Vn Lc, ng Cng Dung. H Vn Phc, Trn Hong Vinh, Trn Vn Lc, Bi Xun Tam, Nguyn Ngc Mn, Trn Ngc Gio, Hunh Trc cc c Ng Th Loan, L Th T, Nguyn Th Mai, Ng Th Hng Phc v.v... v hn 1000 cn b gio vin nhn vin cc trng, mi ngi mt v, c ngi thm trm kn o, c ngi nng ny bc trc nhng tt c c im chung nht l chung thy vi ngh, tn lc vi nghip, tn tm vi ngnh, khi dy vun p cho ti nim tin bn lnh vt qua kh khn th thch ng vng cng v Trng phng, trong sut 20 nm. By gi sp sa chuyn sang cng tc mt mi trng rt quen m l. Lm sao ti khng lo lng suy ngh trn tr c!?. Chuyn g n n. Nhn Quyt nh b nhim lm hiu trng ca Ch tch y ban nhn dn tnh, bn giao cng vic cho thy ng Cng Dung Ph trng phng, ti v Trng THPT Hunh Thc Khng vo ngy 1 thng 1 nm 2006. Ni n Trng THPT Hunh Thc Khng Tin Phc l ni n truyn thng dy tt - hc tt ca cc th h thy c gio v hc
183
Nguyn Khnh
xem sao?. M thiu tin Th xem sao? cng ng thi! Lm sao tin c mt ngi thiu thc tin qun l trng THPT nh ti? Nhng iu thiu tin d chng y, ti bit, lng c v hn ai ht ti hiu c mnh ang thiu ci g, ngho ci g, khi v qun l nh trng. iu din ra ngay tun u tin trong cuc hi gio vin ch nhim. Ch vi thi gian 10 pht thi nhng ti di dng l thuyt nh ch tr hi ngh Phng Gio dc v o to n ni ht thi gian dnh cho thy c gio ch nhim ln lp. Kp thi rt kinh nghim iu chnh bng cch sau ci g cha quen ti u hi thy Ci Vn Hng - Ph hiu trng trc khi ra quyt nh hoc nh thy lm gip, cn ti lng l quan st hc hi. trng, ti c mt i ng ton tm ton ht lng vi cng vic. Trc ht phi k n thy Ci Vn Hng - Ph hiu trng! Thy c vc ngi mnh khnh sn chc, nc da ngm en, bc i nhanh nhn, i mt sng c chiu su. Thy c phong cch m phm th hin qua tng c ch, li ni, n ci. Hnh ng ca thy th kin quyt r rng dt khot nhng thu tnh t l, nht l khi gii quyt cc tnh hung s phm. T khi v trng, thy lun bn ti, tn tnh gip ti trong mi cng vic. Lm vic bn nhau lu ngy nhng anh em cha bao gi nng li vi nhau. Bn ti cn c thy Ph hiu trng on Kim Hng thuc lp th h thy gio tr sau ny. Thy l
185
Nguyn Khnh
sau quen. Thm thot gn hai nhim k ca hiu trng ri. Thi gian y, thy c trong trng hiu v ti. C th ni ti rt vui khi c lm vic trong mt bu khng kh tm l s phm on kt nht tr, thm m tnh ng nghip. Nhiu lc ngh l phc c ca mnh. Ni l phc c cho d nghe vy thi ch tht ra c c iu y ngi hiu trng phi m thm truyn la, chu kh lng nghe chia s tn trng kin ca ng nghip. Cng c lc vi c thy ni thng qu mc nhng tn ti trng nh tt nc vo mt nhng ti vn tnh to lng nghe. Trc nhng tnh hung nh vy, d mt c nng bng ln, tim c p nhanh i na, hiu trng cng phi bit kin nhn chu ng v bnh tnh gii quyt tng vic. Ti ngh sc mnh ca ngi hiu trng l phi xy dng chung quanh mnh nhng cng s bit t trng, t gic lm vic. Lm vic trc ht l v mc tiu dy tt - hc tt v sau l cho chnh h ch khng phi lm vic l v hiu trng. Hiu trng phi chn con ng ngn nht dn n tri tim say m ca ngi lm ngh dy hc l gi bn lun v nhng iu h ang quan tm nht khi gi nhng tim nng n khut ni h, gip h pht trin ngy mt tt hn. V ng c thc y su sc nht trong bn cht con ngi l s khao kht c th hin mnh. Nh li, hi mi v trng, trong cuc hp Hi ng s phm, mt thy gio ph bnh ti: "Thy hiu trng t thng xuyn c mt trng". Ti khng
187
Nguyn Khnh
c tnh khoan dung lng hn. Ti ngh ch trch mt ngi l vic khng kh. Vt ln trn s phn xt y c x rng lng, v tha vi mi ngi mi l iu ng qu. Tnh thng lng knh trng v c x rng lng vi ng nghip cng l to nn tnh thn i v sc mnh ca tp th Hi ng S phm nh trng. Sc mnh ca tp th nh trng ngay trong nhn thc vic lm thm lng thng ngy ca mi thy c ang ra sc to dng nh trng thnh mt mi trng dy hc thc s nghim tc, k cng, tnh thng, trch nhim. Tt c u ng tm hip lc hng n h thng cc gi tr c bn nh: Tinh thn, trch nhim, Sng to i mi, Cht lng hiu qu, on kt, dn ch, K cng, n np v Hp tc chia s m hnh ng xy dng nh trng tr thnh trng c cht lng cao, c uy tn v nim tin trong nhn dn. By gi nhn li, c s vt cht nh trng tng i c ci thin. Cc phng hc xung cp v khu nh tp th gio vin tm b nm xa c xy mi kin c. Bn cnh cy x c to ba bn m trong sn trng c thm nhiu cy bng lng, phng hng ln cao nm by thc ng thng hng thng li, to ra din mo mi cho mt mi trng gio dc. l mnh t mu m, ti tt ti v mi ngi c quyn k vng tin tng vo mt ngy mai khng xa, nht nh trng ti s tip tc pht trin, c v tr xng ng trong lng ngi dn t Qung.
189
Nguyn Khnh
cm gia a phng vi thy c. Mi ngi nghe anh ni ai cng mng v tham gia nhiu kin si ni Thy ti im lng, anh Phng Vn Huy mm ci thn thin, nhn ti v hi: Cn thy Khnh, thy th sao? Ti tm s: Trc ht l ti cm n cc anh. Ni cm n th khch so m khng ni th nh gio chng ti li o v cc anh ang t ra mt vic lm mang tnh nhn vn, c ngha c tt p. Cng vic ny, anh em chng ti mi ngi s c trch nhim suy ngh tm ra phng n tt nht cng qu anh t chc thnh cng bui gp mt. Nghe ti ni, anh Hng Vn Minh cho bit: Bui gp mt hm nay ch l khi u, sp n huyn s thnh lp Ban t chc v mi cc thy tham gia c th tng phn vic. Chc l cn nhiu cuc hp na. Huyn d kin s t chc bui gp mt tri n vo ngy 30 thng 7 nm 2012 v u thng 8 cc thy c n trng lm vic ri. Thi gian cn mt thng thi! gp lm ri! My mi nm mi lm c! Chng ta phi chy ua cng thi gian! Thi thn thin v nhng li ng vin chn thnh ca anh nhn c nhiu thin ch, hp tc ca nh gio chng ti. Ti tham gia nhiu cuc hp do huyn t chc thng nht chun b cc iu kin c th t chc bui gp mt. Vn quan tm nht l vic tp hp danh sch cc thy c gio trc nm 1986 cc ni v ging dy ti Tin Phc. Hin nay, ngi th v qu theo a ch c, ngi th chuyn n ni khc, rt kh khn trong vic tm a ch gi giy mi cho kp
191
Nguyn Khnh
tht cht, mt n ci h h, mt ci bt tay tha thit, mt cu hi chn tnh l hiu ngha c bit ca ngy hi ng m bt c ai quan tm cng c th cm nhn c. n 8 gi 30, i biu lnh o a phng v hn 500 thy c gio c mi c mt ng . Sau phn vn ngh cho mng, anh Hng Vn Minh - Ph B th huyn y - Ch tch y ban nhn dn huyn pht biu chia s nhng tnh cm v s trn trng ca lnh o a phng trc s ng gp to ln ca cc th h nh gio, nht l nhng thy c gio cng tc trong giai on 1975 -1985, thi k kh khn gian kh, cm khng n, o khng mc nhng cc thy gio c gio khp ni trn mi min t nc n vng qu rng thing nc l gieo ci ch, m mm tri thc cho con em ng bo Tin Phc..." Li pht biu xc ng tm huyt ca anh gi li mt thi cc nh gio c mt hm nay n c tri tn, nh li nhng k nim ngy xa, trng xa thm mi c cc nhng nng ngha n tnh gia nh gio vi cn b nhn dn ph huynh hc sinh. Th ri bit bao nhiu cu chuyn c c k rm r bn bn tic vi sn nu chm mui m, rau trn mt, c lc chin, bt m Qung... l nhng mn thu xa sang lm vi thy c. Chuyn k rng ngy xa, Trng Tin H thy Vn Ty lm hiu trng phn cng anh em i mua go huyn, tri ma nc ln khng cng go v trng c ng hiu trng v gio vin i quay i qut. Chuyn k rng thy Nguyn Vn Hng, thy
193
Nguyn Khnh
khc thun li hn nhng cha ai ngh n Anh Phng Vn Huy nhn ti, c mun ti pht biu. Bit ni g y khi mi vic kt thc tt p. Lc hnh phc hoc kh au n tt th nhiu khi con ngi ch bit lng im. Hy trn qu nhng vic lm tm c bi nu khng c n, chng ta s kh nhn c mn qu n ngha i.
195
Nguyn Khnh
Hoa gao o...........................................................106 Tam nhn..............................................................111 Gap th trng .....................................................116 Me i xa khong ve ...............................................122 V chong em toi...................................................127 V con..................................................................131 Cha toi .................................................................134 Cho ng..............................................................138 Benh vo cam trong hoc sinh ................................156 Chuyen thanh pho .............................................163 Cai nong cung biet khon ......................................170 Th tran ven song .................................................173 trng THPT Huynh Thuc Khang ....................181 Tam ac ...............................................................190
197
198
In 400 cun, kh 12,5 x 19,5 cm ti Cng ty C phn In - Pht hnh sch v Thit b trng hc Qung Nam. a ch: 260 Hng Vng, Thnh ph Tam K, Qung Nam. T: 0510.3812 276 - 0510.3859 367. Giy php xut bn S 1844/Q-VH do Nh xut bn Vn hc cp ngy 31/12/2013. In xong v np lu chiu thng 01/2014.