Giáo trình đường ống và bể chứa

Mc lc
Trang
TNG QUAN V BN CHA DU KH.................................................................3 1. Gii thiu...................................................................................................3 2. Phn loi bn cha du kh.......................................................................3 THIT K BN CHA...............................................................................................6 1. Xc nh cc thng s cng ngh bn cha .............................................6 2. La chn vt liu lm bn .........................................................................6 3. Xc nh gi tr p sut tnh ton ...............................................................7 4. Xc nh cc tc ng bn ngoi ..............................................................7 5. Xc nh chiu dy ca bn ......................................................................8 6. Xc nh cc l trn bn ............................................................................8 7. Xc nh chn v tai nng ....................................................................8 8. Cc nh hng thy lc n bn cha.....................................................8 THI CNG BN CHA ............................................................................................11 1. Tng quan thi cng bn cha..................................................................11 2. Cc phng php thi cng nn mng .....................................................11 3. Cc phng php thi cng bn cha......................................................14 5. Trnh t thi cng bn cha ......................................................................19 CC THIT B PH TR BN CHA..................................................................22 1. H thng Bm .........................................................................................22 2. H thng van (valves) .............................................................................25 3. Dng c o..............................................................................................33 THIT K H THNG NG NG...................................................................45 1. Tng quan ...............................................................................................45 2. Thit k khi nim cho ng ng ..........................................................46 3. Thit k c kh cho ng ng ...............................................................55 QU TRNH XY LP NG NG ...................................................................69 1. La chn v nh du tuyn ng ............................................................69 2. Quyn vn chuyn v qu trnh ph hoang .............................................69 3. Qu trnh o rnh ..................................................................................70 4. Qu trnh ri ng v un ng...................................................................72 5. Qu trnh hn ng ...................................................................................73 6. Ph ng v h ng xung rnh ...............................................................75 7. Qu trnh lp rnh ...................................................................................76 8. Thi cng ti cc v tr ct ngang ng qua cc khu vc c bit................77 9. Cc v tr hn on ni ng......................................................................78 10. Phc hi trang thi ban u...................................................................79 11. Cc k thut c bit s dng trong thi cng ng ng......................79 12. S an ton ............................................................................................81 BO V V CHNG N MN CHO H THNG NG NG ....................82 1. Phn loi n mn ....................................................................................82 2. Cc phng php kim tra v pht hin n mn ....................................87 3. Cc phng php bo v chng n mn ................................................91
http://www.ebook.edu.vn
Phn 1
K THUT BN B
Chng 1
TNG QUAN V BN CHA DU KH

1. Gii thiu
Trong cng nghip ho du, tt c cc hot ng sn xut, bun bn, tn tr u lin quan n khu bn b cha. Bn, b cha tip nhn nguyn liu trc khi a vo sn xut v tn tr sau sn xut.
Bn cha c vai tr rt quan trng, n c nhim v: tn tr nguyn liu v sn phm, gip ta nhn bit c s lng tn tr. Ti y cc hot ng kim tra cht lng, s lng, phn tch cc ch tiu trc khi xut hng u c thc hin. Ngoi ra n cn c h tr bi cc h thng thit b ph tr: van th, nn mng, thit b chng tnh in, mi che
2. Phn loi bn cha du kh

2.1 Phn loi theo chiu cao xy dng B ngm: c t bn di mt t, thng s dng trong cc ca hng bn l.
B ni: c xy dng trn mt t, c s dng cc kho ln. B na ngm: Loi b c chiu cao b nh ln mt t, nhng hin nay cn rt t. B ngoi khi: c thit k ni trn mt nc, c th di chuyn t ni ny n ni khc mt cch d dng. So snh hai loi b ngm v b ni B ngm B ni An ton cao: y l l do chnh v bo Chi ph xy dng thp m phng chy tt v nu c r r th du Bo dng thun tin: d dng cng khng lan ra xung quanh sc ra, sn v sa cha b t bay hi: do khng c gi, khng D dng pht hin v tr r r trao nhit vi mi trng bn ngoi xng du ra bn ngoi To mt bng thong 2.2 Phn loi theo p sut B cao p: p sut chu ng trong b > 200 mmHg B p lc trung bnh: p sut = 20 => 200 mmHg thng dng b KO, DO B p thng: p sut = 20 mmHg p dng b du nhn, FO, b mi phao. 2.3 Phn loi theo vt liu xy dng B kim loi: lm bng thp, p dng cho hu ht cc b ln hin nay. B phi kim: lm bng vt liu nh: g, composite,.. nhng ch p dng cho cc b nh. 2.4. Phn loi theo hnh dng. B tr ng: thng s dng cho cc kho ln.
B hnh tr nm: thng chn xung t trong ca hng bn l hoc ni trong mt s kho ln.
B hnh cu, hnh git nc: cn rt t mt s kho ln.
Chng 2
THIT K BN CHA
Bn cha trong ngnh du kh ch yu dng cha cc sn phm nhin liu nh: kh, xng, D.O, v cc nguyn liu ca ngnh ho du nh: VCM, butadiene, Cc sn phm du kh c kh nng sinh ra chy n cao, mc c hi nhiu nn i hi vic thit k cng nh tnh ton phi ht sc cn thn. Cc h thng ph tr km theo phi c b tr cn thn, tnh ton t m, nht l h thng phng chy cha chy, b tr mt bng nhm hn ch ti thiu kh nng xy ra chy n cng nh khc phc khi xy ra s c. Tuy nhin, vic tnh ton c kh cho bn cao p l quan trng nht v khi xy ra s c th vic khc phc ch mang tnh cht hnh thc, thit hi gy ra cho s c l kh lng. Qu trnh tnh ton bn cao p bao gm cc bc sau:
1. Xc nh cc thng s cng ngh bn cha

Cc thng s cng ngh ca bn bao gm: - Th tch ca bn cha V. - Cc kch thc c bn nh: chiu di phn tr (l), ng knh phn tr (d), chiu cao phn np bn cha (h), loi np bn cha. - Cc thit b lp t trn bn cha, bao gm: cc valve p sut, cc thit b o p sut, o mc cht lng trong bn, o nhit . - V tr lp t cc thit b trn bn cha. - Cc yu cu v vic lp t cc thit b trn bn cha.
2. La chn vt liu lm bn
Cc sn phm du kh cha trong bn thng c p sut hi bo ho ln, nhit ho hi thp v c tnh c hi. Mc n mn ca cc sn phm du kh ny thuc dng trung bnh, ty thuc vo loi vt liu lm bn, nhit mi trng m mc n mn cc sn phm ny c s khc nhau. Khi xt n yu t n mn, khi tnh ton chiu dy bn, ta tnh ton thi gian s dng, t tnh c chiu dy cn phi b sung m bo cho bn n nh trong thi gian s dng. Vic chn la vt liu cn ph thuc vo yu t kinh t, v i vi thp hp kim c gi thnh t hn nhiu so vi loi thp cacbon thng, cng ngh ch to phc tp hn, gi thnh gia cng t hn nhiu, i hi trnh tay ngh ca th hn cao. Sau khi la chn c vt liu lm bn, ta s xc nh c ng sut tng ng ca n, y l mt thng s quan trng tnh ton chiu dy bn. i vi
6
cc loi vt liu khc nhau th ng sut khc nhau, tuy nhin cc gi tr ny khng chnh lch nhau nhiu.
3. Xc nh gi tr p sut tnh ton

y l mt thng s quan trng tnh chiu dy bn cha. p sut tnh ton bao gm p sut hi cng vi p sut thy tnh do ct cht lng gy ra: Ptt = Ph + g H Trong : Ptt: p sut tnh ton. Ph: p sut hi. : Khi lng ring sn phm cha trong bn nhit tnh ton. g = 9.81 (m/s2): gia tc trng trng. H: Chiu cao mc cht lng trong bn. Thng ta tnh chiu dy chung cho c bn cha cng chu mt p sut (ngha l p sut tnh ton chung cho c bn cha). i vi cc sn phm du kh cha trong bn cao p, p sut tnh ton thng c gi tr: - Propan : 18 (at) - Butan : 9 (at) - Bupro : 13 (at)
4. Xc nh cc tc ng bn ngoi
Cc tc ng bn ngoi bao gm: 4.1 Tc ng ca gi Gi c th tc ng n bn, nh hng n n nh ca bn, lm cho bn b un cong hay tc ng n hnh dng ca bn. Tuy nhin i vi bn cao p, do hnh dng cng nh cch t bn nn nh hng ca gi tc ng ln bn nh. nh hng gi c th b qua nu nh ta xy tng bo v hoc t bn v tr kn gi. 4.2 Tc ng ca ng t y l tc ng hy hu, khng c phng n chng li. Tuy nhin khi xt n phng n ny, ta ch d on v ch m bo cho cc sn phm khng b tht thot ra ngoi, nhng vic ny cng khng th chc chn c. Phn ln cc tc ng ny ta khng th tnh ton c v s phc tp ca ng t. Tc ng ny gy ra hin tng trt bn ra khi chn , cong bn, gy bn. Tt nht ta chn khu vc n nh v a cht xy dng. - Cc ti trng tc ng ln n c th xy ra cng c xt n, chng hn nh cc thit b b tr trn thn bn: h thng cc thit b km theo, cu thang, gin ,Cc ti trng ny c tnh ton trong phn tnh ton bn.
- Ngoi ra cn xt n cc yu t bn ngoi do con ngi tc ng nh: o t, cc hot ng c th gy ra va p vi bn, cc hot ng mang tnh cht ph hoi. Chnh cc yu t i hi ta phi c cc phng n bo v thch hp nh thng xuyn kim tra, xy tng bo v, c cc k hiu cho bit y l khu vc nguy him, c th gy ra chy n ln v nh hng n cc vng ln cn, ng thi phi c nhng quy nh, ch ti c th i vi ngi vi phm.
5. Xc nh chiu dy ca bn
Cng vic xc nh chiu dy ca bn c thc hin theo cc bc sau: Xc nh tiu chun thit k: ASME section VIII.Div.1 Xc nh c ng sut cho php ca loi vt liu lm bn cha: cp Xc nh p sut tnh ton bn cha: Ptt Xc nh h s b sung chiu dy do n mn C = Cc + Ca Cc thng s cng ngh nh: ng knh bn cha (D), Chiu di phn hnh tr (L). Cc thng s v np bn cha: Loi np bn cha, chiu cao np bn cha.
6. Xc nh cc l trn bn
i km vi bn l h thng ph tr bao gm c cc ca ngi, cc l dng lp cc thit b o nh nhit , p sut, mc cht lng trong bn, cc l dng lp t cc ng nhp liu cho bn, ng xut liu, ng vt bn, lp t cc valve p sut, cc thit b o t nng hi sn phm trong khu vc bn cha. Cc thit b lp t vo bn c th dng phng php hn hay dng ren. Thng i vi cc l c ng knh nh ta thng dng phng php ren v d dng trong cng vic lp t cng nh trong vic sa cha khi thit b c s c. Khi to l trn bn cha cn ch n khong cch gia cc l cng nh vic tng cng cho l.
7. Xc nh chn v tai nng

Chn bn cha ta dng chn bng thp hn hay c th xy bng gch, btng. Tuy nhin, trong ngnh du kh ta thng dng chn bng thp hn. Ta chn vt liu lm chn , cc thng s chn sau kim tra bn. Cc yu cu khi kim tra bn: - Gi tr ng sut m ti trng tc dng ln gi khng ln hn 2/3 gi tr ng sut vt liu lm chn .
8. Cc nh hng thy lc n bn cha

8.1 p sut lm vic cc i L p sut ln nht cho php ti nh ca bn cha v tr hot ng bnh thng ti nhit xc nh i vi p sut . l gi tr nh nht thng
8
c tm thy trong tt c cc gi tr p sut lm vic cho php ln nht tt c cc phn ca bn cha theo nguyn tc sau v c hiu chnh cho bt k s khc bit no ca p thy tnh c th tn ti gia phn c xem xt v nh ca bn cha. Nguyn tc: p sut lm vic cho php ln nht ca mt phn ca bn cha l p sut trong hoc ngoi ln nht bao gm c p sut thy tnh nu trn cng nhng nh hng ca tt c cc ti trng kt hp c th xut hin cho vit thit k ng thi vi nhit lm vic k c b dy kim loi thm vo bo m n mn . p sut lm vic ln nht cho php c th c xc nh cho nhiu hn mt nhit hot ng, khi s dng ng sut cho php nhit . Th nghim p sut thy tnh c thc hin trn tt c cc loi bn sau khi tt c cc cng vic lp t c hon tt tr cng vic chun b hn cui cng v tt c cc kim tra c thc hin tr nhng yu cu kim tra sau th nghim. Bn cha hon tt phi tha mn th nghim thy tnh. Nhng bn thit k cho p sut trong phi c th p thy tnh ti nhng im ca bn c gi tr nh nht bng 1,5 ln p sut lm vic ln nht cho php (p sut lm vic ln nht cho php coi nh ging p sut thit k), khi tnh ton khng dng xc nh p sut lm vic ln nht cho php nhn vi t s thp nht ng sut S nhit th nghim v ng sut S nhit thit k. Th nghim thy tnh da trn p sut tnh ton c th c dng bi tha thun gia nh sn xut v ngi s dng. Th nghim p sut tnh ti nh ca bn cha nn l gi tr nh nht ca p sut th nghim c tnh bng cch nhn gi tr p sut tnh ton cho mi thnh phn p sut vi 1,5 v gim gi tr ny xung bng p sut thy tnh ti . Khi p sut ny c s dng ngi kim tra nn i hi quyn c yu cu nh sn xut hoc nh thit k cung cp cc tnh ton c s dng xc nh p sut thy tnh bt k phn no ca bn cha . Bung p sut ca nhng thit k kt hp c thit k hot ng c lp phi c th nh mt bn cha ring bit ngha l tin hnh th vi bn bn cnh khng c p. 8.2 Ti trng gi Ti trng gi bt buc phi c xc nh theo nhng tiu chun, tuy nhin nhng iu lut ca quc gia hoc a phng c th c nhng yu cu khc khe hn. Nh thu nn xem xt mt cch k lng xc nh yu cu nghim ngt nht v s kt hp yu cu ny c c chp nhn v mt an ton, kinh t, php lut hay khng. Gi thi bt k hng no trong bt k trng hp bt li no u cn phi xem xt. 8.3 Dung tch cha ln nht cho bn mi ni Khong 85 90% dung tch ca bn mi ni c s dng trong iu kin bnh thng, phn th tch khng s dng l do khong cht trn (dead space) nh v khong cht di (dead stock) y.
9
i vi bn mi ni, chn chiu cao bn t sc cha ln nht. Khong cht trn v cht di chu nh hng nhiu bi chiu cao hn l ng knh, do cng vi mt th tch th bn cao cha nhiu hn bn thp. Chiu cao ln nht t c c xc nh bi iu kin t ai ni t bn. Do , khi chn v tr t bn cha phi iu tra v lnh th ni t bn. Do khong cht trn nn b khng c cha y, nu qu nh mc th s c bo ng bi n bo ng mc high level.
10
Chng 3
THI CNG BN CHA

1. Tng quan thi cng bn cha
Nn bn cha phi c thit k nh mt chn do dai, vi bn thch hp m bo rng nn c th chu c s phn b mt cch hp l p lc khng cn bng trn nn. S bin dng ca nn di mt mc nht nh, to ra mt nn mng c bn thch hp. Cn phi loi tr s ln qu ln v ln khng ng u. Mi quan h gia cng ca v bn vi y bn v nn t cn quan tm. nghin c th c cung cp di v bn. Nhng vt liu ny gip chng li ng sut ct cng nh s ph hy trong sut qu trnh xy dng. C 2 loi bn chnh l bn s dng trong trng hp sc gi mnh v bn p thp c tnh n sc gi c k hiu HBC v BHD. B rng ca vai c chn ty thuc vo tnh n nh ca nn vai v nn c m bo kch thuc b rng vai nh nht nn l 1m cho bn cha cao 15m v 1,5m cho bn cha cao trn 15m. S phn tch nn bn cha cn c tnh thm kh nng tc ng ca gi, ng t, cc cht cha trong bn. Kh nng trt ca t cn c nghin cu k. nhng vng tnh trng v t cha c hiu bit mt cch cn k th nn gia tng chiu cao ca bn cha theo tiu chun c tnh n s nghin ln. i vi nhng khu vc c iu kin tht thng hay mc nc ln xung tht thng, khu vc ng bng vnh cu th phi s dng cc kt cu c bit ring.
2. Cc phng php thi cng nn mng

Cc tiu chun v nn mng c xem xt ph hp vi tt c sn phm thng thng s cha trong bn c trn th trng v kho cha k c du bi trn, nha ng vi nhit thay i. i vi nhng b cha LPG th c nhng tiu chun ring. Hin tng ln khng u ca bn mi ni do hin tng bp mo ca bn, iu ny lm h hng c cu bt kn. Loi ny c th xy dng trn nn t bnh thng (hoc ngay c yu), mt s trng hp ngi ta s dng phng php d phng l dng mt lp nghin nh hay vng c gia c bng b-tng pha di kt cu bn. Trng hp ny cng dng cho bn mi c nh. Cn c h thng thot nc pht hin r r trnh s tch t nc to nn p lc c th ph hy lp bao ph nn mng. Vi lc c s dng di lp
11
bao ph ca vai v ng dc ca vai ni m kh nng xi l nhng vt liu mn hin hu c th xy ra. Mt vng kim loi t di ngay nhng ch chu lc ct ca kim loi xung quanh chu vi bn. Xung quanh chu vi bn c bitume rng 150 mm dng lm m v chng thm. B c gia c v b ngoi c ph bi ming b-tng dy t nht 50 mm chng thm. Cc bc tin hnh c bn trc khi thi cng nn mng bao gm: 2.1 Kho st v tr Nh ngi t vn a cht ng tin cy kho st vng t (hiu r t ai a phng, c kinh nghim v vic t nn mng). y l bc quan trng, nh hng sut qu trnh thi cng. 2.2 Kim tra t Ngi ta thng dng php th thm hnh nn ca Dutch (DCTPs): nhng l khoan thay th hay php th thm tiu chun (SPT) s c chp nhn nu nhng php th DCPTs khng kh thi. Nhng php th trong phng th nghim trn nhng l khoan s xc nh tnh cht vt l, c hc v ha hc ca t nhng a im v su khc nhau. Tng qut, s ln php th DCPTs s c tin hnh trong phm vi 1m xung quanh nn mng b, i vi b c ng knh c 15m hay nh hn, ch cn tin hnh 1 php th gn khu trung tm ca nn mng v 1 hoc 2 l khoan ph. Chiu su ca php th DCPTs s ph thuc vo ng knh b cng nh iu kin t nhin ca t. Vn c bit quan trng khi ng knh ca b ln, bi v s gia tng ng knh b s to ra mt nh hng rt ln ln lp t bn di b. S ln ti thiu ca nhng php th DCPTs: 3DCPTs i vi b c ng knh 15m 5DCPTs i vi b c ng knh 50m 9DCPTs i vi b c ng knh > 50m su c xuyn qua khong gia c th t 3-5m di sn ca nn mng, xc nh bn cht ca nn t ngay di nn mng. 2.3 Vt liu thi cng nn mng Hn hp bitume-ct cho b bn cha: Ct sch v lng bn t hn 5%. Lng nguyn liu chy qua ry 200 mesh nn t 3-5% (iu ny c th t t nhiu ngun pha trn khc nhau), nhng hn hp yu cu c th c to thnh t nhiu loi ct vi nhiu kch c khc nhau. Mt s loi bitume thch hp cng vi khong nhit
12
Loi Shelmac50/100 Shelmac150/200 Shelmac200/300 Shelmac300/400 Shelmac400/500 Shelmac500/700 Shelmac S.125 Shelmac SRO MC 800 MC 3000 MC 3 MC 4 MC 5 Mexphalte 80/100 Mexphalte 60/70
Khong nhit 65-95 80-95 85-105 95-110 100-115 110-120 150-135 70-100 80-115 95-120 65-95 80-100 100-120 135-160 145-170
Cc loi my trn bitume-ct c th trn lin tc hay gin on, trong mt vi trng hp phi trn bng tay mc d chng ch c th thc hin khi hn hp c chnh xc cao. Ct phi c lm kh trn a thp bng la v bitume phi c nung trc khi trn vi nhau bng xng. Hn hp bitume-ct c th c ri bng tay, nhng phn ln thi cng u s dng thit b chuyn dng. B dy hn hp thng dng l 50 mm. Hn hp ct phi d dng lin kt v dng thit b lp bm hi c trc ln hoc my ko ln qua li thc hin qu trnh kt dnh, dng thm my ko lp st nhm y mnh qu trnh lin kt. Hn hp ct t cho vai ca : Ct khng nn cha hm lng bn ln hn 3%. Hn hp tha mn khng i hi gii hn cp , do hn hp c trn t nhiu ngun ct c cp rng. Tuy nhin, hn hp mong mun nn t 3-10% i qua ry 200mesh. Bitume l mt phn on kerosen c bit c pha ch sn vi tn thng mi l Shelmac SRO (Special Road Oil) vi nht t 40-50s STV(Standard Tag Viscocity) 250C. i vi iu kin nhit i, thng s dng bitume cng hn vi tn Tropical SRO, c th t hng t nh my lc du Shell. ph ln ct t ta cn thm vo cht hot ha to lin kt vi ph gia cha trong SRO. Cht hot ha hiu qu nht l Ca(OH)2 vi hm lng khong 90%. Mc d ch mt s lng t cn thit cho phn ng ha hc, nhng trn 2% tng khi lng hn hp c dng m bo phn tn tt trn ct. Xi mng Porland thng c thay th vi hm lng t 3%-4% do xi mng c khi lng ring ln. Cht hot ho c phn tn vo ct trc khi vi SRO. Lng cht hat ha khng nn dng vi lng ln hn do n khng dng cho phn ng ha hc, lc s cn lng SRO thm vo do cht hat ha c b
13
mt ring ln v ngoi ra n c th gy gim kh nng bn c lm hn hp dn v d v hn. Nc l thnh phn khng th thiu v thm ch ngay vi ct m th cn phi thm nc sao cho hm lng ca n ti thiu l 5%. Hm lng SRO nh nht c quyt nh bi vic kim tra n gin kt dnh. Mt hn hp c thnh phn: ct kh, 4%SRO, 2%Ca(OH)2 v 10% nc c trn bng tay. Ni chung, hn hp trn t hm lng SRO thch hp th thng t yu cu, nhng cng phi ch mt s iu kin trnh xy ra s khng ng cng ca hn hp do tnh khng thm nc s ngn s ha hi ca nc v dung mi. iu ny thng xy ra i vi nhng cp mn hay ct b d i hi hm lng SRO cao. Do phi kim tra bng cch ln trn mt ci khay, nu hn hp c tnh thm th hn hp c ln trc s bay i. Nu nh nc khng bay hi th hn hp em th s khng c tnh thm nc v phi loi b. Hn hp c em s dng v nn cht bng nhng phng php tng t nh i vi hn hp ct kh v bitume. 2.4 ca bn cha c dng gi sn phm trong khu vc c chn v ngn khng cho sn phm trn ra nhng khu vc xung quanh. Trong khong gia ca yu cu phi cc bc tng btng hay . Trong mt s trng hp khi khng kh nng cha lng yu cu th thm vo nhng ch trng. Thit k ca Tng thng c gia c bng b-tng, gch hay . Trong nhng trng hp phi quan tm t bit n mi ni m bo chng c cht. Quan tm n kh nng r r xuyn qua hoc bn di tng , ph thuc nhiu vo lp mt t v lp t ngay bn di ch xy tng. Sn Nn cha cht xp, vi khu vc c mc nc thp nht khng cn thit phi chng thm ra xung quanh vic r r chp nhn c. Ni c r r cao hay cc vng ln cn c th b nhim th cn ra phng n chng thm. Vn quan tm l kh nng chng thm khu vc c ma ln hay ni tn tr khng c ngi. Trng hp th mc thm nh hng quan trng n nn mng ca bn v tng t ca do chng bo ha vi cht lng to nn s phn r, xi l nhng l hng trong nn .
3. Cc phng php thi cng bn cha

i vi bn hnh tr, qu trnh dng bn c th tin hnh vi nhiu phng php khc nhau. Khng b buc mt phng php c th no i vi cc loi bn khc nhau. Tuy nhin i vi cc nh thu vy dng thng c kinh nghim, ng vi mt trng hp c th h s a ra mt gii php thch hp ty thuc vo qu trnh ti u ha v mt nhn cng v trnh k thut tay ngh
14
ca i cng nhn. Nhim v ca h l a ra mt quy trnh xy dng hon thin mang tnh kh thi, tho ng v c kh nng mang li mt kt qu tt.
dng mt bn cha cht lng mang tnh m quan c kh nng trnh c hin tng mp v mo bn, tnh ng n ca quy trnh hn cn c tun th i km vi qu trnh gim st nghim ngt. V th, hn ch ti a cc hin tng xu c th xy ra trong qu trnh xy dng, trc tin nh thu phi cn nhc k lng la chn phng php xy dng hp l m bo mang li mt kt qu tho mn. 3.1 Phng php hn hon thin v ghp dn (Progressive Assemply and Welding)
Trong phng php ny, trc tin cc tm thp dng gia cng mt y c lp ghp v hn li vi nhau. Theo sau l qu trnh gia cng thn bn. Quy trnh c tin hnh tng tng mt, cc tm thp c un cong, t ng v tr, kp cht vi tng bn di bng cc inh ghim sau th tin hnh qu trnh hn cc tm thp li vi nhau cho n khi hon chnh hon ton mi ghp tng ang gia cng. C th cc tng thp ln lt c chng ln cao cho n nh. Cui cng l cng on lp khung mi v mi bn trn 3.2 Phng php hn gin on v lp ghp tng th (Complete Assembly followed by Welding of Horizontal Seams)
15
Phng php ny tng t nh phng php trn, trc tin cc tm thp c tp hp gia cng y. Tip theo l qu trnh gia cng thn bn. Cc tm ghp c un cong, t ng v tr v kp cht, nhng y ch hn trc cc mi ghp dc, v gi nguyn cc mi ghp ngang. C th sau khi hon thin tng thp ban u tip tc n cc tng thp bn trn v cho n tng thp cui cng. Tip theo l qu trnh lp ghp khung mi v mi bn. Sau cng cc mi ghp ngang thn bn mi c hn hon thin hon ton cc mi ghp thn bn. Quy trnh ny c th thc hin t trn xung hay t di ln 3.3 Phng php nng kch bn (Jacking-up Method) Trong phng php ny, sau khi y bn c gia cng xong, tin hnh gia cng tm thp trn cng, sau lp rp gin mi v hn mi v np vi nhau. Qui trnh hn c thc hin trn y bn, cc b phn c thng qua cc con i. Sau khi tng thp trn cng ni vi np c hon thin xong, ngi ta kch cc con i nng chng ln mt cao va v chn vo cc tng thp bn di, tin hnh qui trnh hn hon thin. Sau khi tng thp c hon tt xong, cc tng thp bn di tip tc ln lt cho n khi hon thin xong tng thp di cng. Cui cng l cng on hn n vi y. u im ca phng php ny l khc phc cc kt qu xu khi va thi cng xong, c bit l hin tng mp bn. 3.4 Phng php ni ( Floation method)
16
Phng php ny p dng cho cc loi b ni. Trong giai on u, qu trnh c tin hnh tng t nh phng php hn hon thin v ghp dn cho n khi hai tng thp ban u c gia cng xong. Dng thit b nng a mi ni gia cng xong vo bn trong. Sau , nc c bm vo bn, mi ni dng ln n mt v tr cn thit. Ngi ta dng n nh mt sn nng cng tc hu hiu cho qu trnh thi cng. Ngoi ra, mt cn trc nh di ng cng c dng trn mi n cu vo ng v tr cho qu trnh hn. C mi khi mt tng thp c hon thin xong, ngi ta li bm nc vo bn d thao tc cho cc tng thp bn trn. Phng php ny ch c kh nng p dng ti cc cc khu t c kh nng chng ln cao v tin on c kh nng chng ln ca n.
4. Cht lng mi hn
Cht lng ca mi hn rt quan trng, n nh hng rt ln n cu trc ca bn, qu trnh vn hnh v ti th ca bn. Cht lng ca mt mi hn ph thuc vo rt nhiu nguyn nhn, trong c cc nguyn nhn chnh sau: 4.1 Trnh ca cc th hn Khi hn cc tm ghp bn, khung mi st, cu trc, khung trong qu trnh thi cng bn th phi c thc hin bi nhng ngi th c tay ngh, c chuyn mn k thut v c nhiu kinh nghim trong ngh. H phi vt qua c mt k thi kim tra trnh theo tiu chuyn quc t v h phi c bng cp, giy chng nhn v k nng, trnh hn. Trong qa trnh hn tm hay hn c nh i vi y bn, v bn, mi bn phi c sp xp sao cho gim thiu ti a gy ra nguyn nhn gy bin dng v mp bn do mi hn gy ra. Trong qu trnh hn y bn c th hn hoc khng hn tm kim loi vnh khuyn di y bn. Mc ch chnh ca nhng tm kim loi ny l chng thm 4.2 Cht lng ca qa trnh hn Ch u t trong qu trnh lp ghp phi c nhim v kim tra quy trnh hn ca mnh xem c ph hp vi nhng tiu chun quy nh hay khng (shell). Ngoi ra, kim loi hn cng c kim tra cc thng s nh tc ng nhit hay tc ng lc theo tiu chun quy nh . 4.3 iu kin thi tit Qu trnh hn khng nn tin hnh trong iu kin thi tit m t hoc ma gi, bo, tuyt, ma , v.v.tr khi ngi hn v qu trnh hn c che chn cn thn . Khng nn tin hnh hn khi nhit mi trng qu thp (nh hn 18oC). Trong trng hp ny, trc khi hn phi gia nhit trc c hai ch ni ca nhng tm kim loi nn. Trong sut qu trnh hn cc lp th nhit gia nhit gia tng lun c duy tr trong 1 phm vi nht nh. i vi thp carbon
17
hay thp c ng sut trung bnh v cao u phi c gia nhit trc theo nhng quy nh nht nh . 4.4 in cc hn v dy hn Vt liu hn phi c trong danh mc cho php vi cc vt liu hn m cc t chc c chc nng quy nh (mang tnh quc t). in cc hn phi c bo qun, gi gn trong thng carton hay nhng ni kh ro trnh b tc ng xu ca mi trng. Nu nh in cc hn b m t nhng khng h hi g th vn c th dng li khi c s ng ca nh sn xut in cc.Bt k in cc no b mt lp v bo v hay h hi th u phi b loi b. Nhng in cc c bn hoc in cc cha t Hydrogen s c dng cho nhng lp hn nn, iu ny l bt buc khi b dy ca tm kim loi >19mm hay nhit mi trng thp. in cc thp Hydrogen phi c bo v kh ro trong sut qu trnh hn, y l yu cu ca nh sn xut. in cc thp hydrogen c dng khi hn tay nhng kim loi c ng sut trung bnh cao. 4.5 Vt mp mi hn i vi qu trnh hn t ng th vic chun b mp hn phi c tin hnh theo quy nh chun tu thuc vo b dy v kim loi ca vt liu lm bn 4.6 Trnh t hn Hn tm thi c ng dng khi hn dc cc mi ni gia cc tm bn v nhng mi hn ngang gia hng cui ca v bn vi y bn trong sut qu trnh lp t bn, nhng sau n phi c loi b m khng li du vt g khi tin hnh hn c nh. Khi thi cng bn b th phng php hn t ng c p dng vi nhiu u im : - Nng sut hn t hiu qu cao . - Mi hn ng u v t gp nhng li do thao tc tay ca con ngi gy ra (ln x,l xp) - Tit kim c vt liu hn - To c s kt lng ng u gia kim loi nn v kim loi hn, do mi hn c m bo c tnh c, l, ha. - Gim c chi ph nhn lc v nhng thit b ph i km i vi thi cng bn b th ch yu c hai mi hn l hn dc v hn ngang. Trong nhng mi hn gm nhiu lp, mi lp hn ca kim loi hn u phi c lm sch x v nhng cht kt lng khc trc khi tin hnh hn lp tip theo. Mi hn c xem nh hon tt khi mi hn c lm sch. Phi lm v sinh cc lp x, cc cht bn bm bn ngoi trc khi c kim tra v qut sn. Trong sut qu trnh hn phi c s tng i gia tc hn v cht lng ca mi hn. Mi mi hn cn c thi gian kim loi hn v kim loi nn chy ra, lng kt hiu qu nht (gim ti thiu nhng ng sut ni bn trong
18
mi hn ) m bo cc tnh cht kim loi ng t l tng ng vi vt liu nn ban u.
5. Trnh t thi cng bn cha

5.1 Chun b thi cng ( Prefabrication) i vi v tr t bn nguy him hoc nm gn cc bn hin hu ang tn tr cc sn phm nh. V l do an ton, bn c th c gia cng trc v sau c vn chuyn n cng trng thi cng bng mt trong cc phng php sau: Gia cng bn trc ti cng xng (kch thc ti a ca bn ph thuc vo gii hn v kh nng ca phng tin vn chuyn, Thng thng gii hn ng knh ti a l 12m) v gia cng bn trc ti mt v tr tm thi an ton nm gn v tr t bn. Sau bn c vn chuyn n cng trng thi cng bng cn cu, xe ln hoc vng m kh. Cn lu tin hnh qu trnh th thu lc sau bn c c nh ti v tr xc nh. 5.2 Quy trnh thi cng bn H ging chng gi Trong qu trnh xy dng, bn phi c bo v c kh nng chng li s bin dng hoc cc h hi c kh nng xy ra do p sut tc ng bi gi bng cc loi cp neo hoc ct chng thch hp. Cc neo phi c c nh vng chc trong sut qu trnh thi cng cho n khi bn c hon chnh mi hn thn my v khung mi, i vi bn np h phi i cho n khi dm chng gi c hon thnh. Cn quan tm n n nh vng chc ca mu neo cho cp khi cng trng thi cng tm ngh vo cui tun hoc ngy l, t bit lu i vi cc loi t bn yu. Cp c b tr vi yu cu ti thiu mt cp mi 8m quanh chu vi bn. i vi khu vc c gi mnh, phng php ni l mt phng php hiu qu n nh, bo v bn trong qu trnh thi cng. V l do ny, phng php ngoi p dng cho cc bn np ni cn c th p dng linh ng xy dng cc bn h v bn np c nh. Ph tng ph tr: Gi , ai c, kp ghim v nhng thit b b tr trong qu trnh xy dng c th c hn gn vo thnh bn nhng khi hon tt qu trnh gia cng th phi tho g cc linh kin ny nhng khng c dng c o, km ko hoc git mnh cc b phn ny ra. Sau tin hnh gia bng cc phn kim loi nh ra do vt liu hn v lm sch b mt bn khi x hn. Khi pht hin cc ch lm phi dng cc vt liu cng bn cht hn nng chy in y ch khuyt v sau dng gia san bng. Qu trnh gn tng thp ban u vo y bn:
19
Trong qu trnh ny cn lu n khe h cho php gia hai b mt thn v y bn b tr vi hin tng co gin ca kim loi khi hn v di tc ng ca mi trng. Sau khi cc tm thp c un cong v t vo ng v tr, thn bn c i kim tra tnh trn u ca thn. Trc khi c hn dnh vo y, cn s dng kp kim loi gi cc tm thp ng v tr v cc thit b h tr khc gn vo y bn bo m tnh chnh xc sau khi i trong sut qu trnh hn. Kim tra tnh u n: Trc khi hn cc tm thp li vi nhau ( khi hon thnh tng di cng ni vi dy), cn kim tra tnh iu n thng hng v tn ti khe h hp l gia cc tm thp, bt c s sai lch no xc nh c sau qu trnh hn phi nm trong khon dung sai cho php. Nu ta tin liu c cc gi tr sai lch vt qu khon ga tr cho php th phi tin hnh cn chnh li cc tm thp trc khi qu trnh hn c bt u. Phi tht s cn trng, phi hp hiu qu cc qu trnh chun b trc vi qui trnh hn bo m hnh dng trn u ca ng knh v gim thiu s bin dng trong sut chiu di bn t y n nh bn. Nh u t c quyn t chi tip nhn bn chuyn giao khi pht hin bn c du hiu b on, mp hay bt c s bin dng no khc. Khi bn c hon thnh, khng c php nng chnh bn bng phng php gt ta t s u n trong mi trng hp. Sau khi tng mt c dng ln v hn xong, sai lch ca bn knh trong c xc nh t tm bn n bt k im no thnh trong ca bn so vi bn knh danh ngha khng c ln hn cc gi tr so vi ng knh bn =13mm D 12.5m =19mm 12.5 <D 45m =25mm D>45m Khung v mi tn lp mi: Trc tin phi kim tra c th s ln ca bn v nn chnh thn bn t c hnh dng yu cu trc khi dng khung mi v cc tm lp mi. Cc ct chng c dng ln tm thi lm chn cho qu trnh lp rp khung mi. Nh thu xy dng phi tnh ton ti trng ti a m cc ct phi chu tc ng. Sau tu theo kh nng chu lc ca tng loi ct m tnh ton ra s ct v b tr i xng nhng v tr thch hp. Khi cc ct dng xong, x dm hng tm, n tay v cc h ging ng v ngang c dng ln, cn lu v tr ca cc thanh ging phi c lp rp chnh mi c hnh dng cn xng v khng lch vi thn bn. Hon tt cng on ny thng qua qu trnh hn cc b phn li vi nhau. Sau c th tho ct v tin hnh qu trnh gia cng i vi tn lp mi. Trong qu trnh tp hp, b tr v lp rp cc tm lp li vi nhau cn sp xp sau cho chng c sp xp di xng vi nhau qua tm bn. Mc ch ca qu trnh ny l ti trng phn b i xng qua khung mi tc ti trng phn
20
b u xung quanh mng bn. Khi ti trng phn b khng u th s dn n ng lc tp trung ti mt v tr rt d dn n hin tng nghing bn khi qu trnh ln xy ra. Sau khi cc tm thp c cn chnh xong c th tin hnh qui trnh hn dnh vo khung mi. 5.3 Cc phng php di chuyn bn Di chuyn bn trn con ln: di chuyn bn trn nhng con ln, trc ht cn phi nng bn ra nhng nn mng tm thi xung quanh chu vi ngoi bin 6m. Mt h thng ng ray bng st, c bi trn bng m, thch hp vi ton b chiu di on ng, v hi nghing v pha nn mng mi. Nhng con ln bng thp nm trn ng ray s nng ton b bn trong sut qu trnh di chuyn . Khi bn nm trn con ln th n c y bng ti hay my ko. Khi n v tr mi, n s c nng ln li, h thng ray pha di s c loi b, sau bn c h n v tr mi. Trong qu trnh di chuyn th bn phi c kim tra gim st cht ch, trong nhng iu kin thi tit tht thng ma gi th khng nn thc hin, ng thi phi c bin php bo v bn bng cc h thng dy ai v dy neo. Di chuyn bn bng phng php ni: Phng php ny c thc hin bng cch o con mng theo l trnh, sau mng c lm y nc vi mt su thch hp bn c th ni khi nn mng ca n. Bn c lm ni, c y i n nn mng chun b ti v tr mi v cho php t n nh tr li khi ta tho nc ra khi mng. V d nh vi bn c ng knh 36m, chiu cao 12m th c th ni trn con mng vi chiu su 600mm. Khi bn ni c th c y bng ti hoc may ko, s dng h thng ring bit dy cp n nh n trong qu trnh di chuyn. Trong qu trnh di chuyn i vi bn np c nh c th di tr mt p lc ti a l 20 mbar trong bn nhm trnh c p lc nc gy ra khi bn ni. gi c v tr vung gc vi mt nc trong khi di chuyn ngi ta c th hn ch bng cch thm ci ti ng ct vo di y bn Phng php ny cng khng nn tin hnh trong iu kin thi tit ma gi. Di chuyn bn bng m khng kh: Hiu qu ca phng php ny da trn tnh l lng nhm lm gim trng ti ca bn trong qu trnh di chuyn. Mc khc phng php ny lm gim ti a chi ph, khng cn phi tn nhng chi ph lm ng st hay o . Trong phng php ny, bn c th di chuyn hay quay mt cch d dng. Vi cc on ng c tnh trng thng thng th khng c vn g xy ra, khng cn phi sa sang li on ng di chuyn, m mc chnh xc t bn rt cao. Sau khi bn c di chuyn n nn mng mi bi mt trong ba phng php trn, th cc mi hn y bn phi c kim tra li v ng sut v r r.
21
Chng 4
CC THIT B PH TR BN CHA
1. H thng Bm
1.1 Bm ly tm Bm ly tm lm vic theo nguyn tc ly tm. Cht lng c ht v y cng nh nhn thm nng lng (lm tng p sut) l nh tc dng ca lc ly tm khi cng gung quay. Bnh gung c t trong thn bm v quay vi vn tc ln. Cht lng theo ng ht vo tm gung theo phng thng gc ri vo rnh gia cc cng gung v chuyn ng cng vi gung. Di tc dng ca lc ly tm, p sut ca cht lng tng ln v vng ra khi gung theo thn bm (phn rng gia v v cnh gung) ri vo ng y theo phng tip tuyn. Khi tm bnh gung to nn p sut thp. Nh lc mt thong b cha (b h p sut kh quyn), cht lng dng ln trong ng ht vo bm. Khi gung quay, cht lng c ht v y lin tc, do cht lng chuyn ng rt u n. u ng ht c li lc ngn khng cho rc v vt rn theo cht lng vo bm gy tc bm v ng ng. Trn ng ht c van mt chiu gi cht lng trn ng ht khi bm ngng lm vic. Trn ng y c lp van mt chiu trnh cht lng khi bt ng dn v bm gy ra va p thu lc c th lm hng gung v ng c in (khi gung quay ngc do bm bt ng dng li). Ngoi ra trn ng y cn lp thm mt van chn iu chnh lu lng cht lng theo yu cu. Bm ly tm lc khi ng khng d ui ht khng kh ra khi bm v ng ht, to ra chn khng cn thit. V vy, trc khi m my bm, phi mi cht lng vo y bm v ng ht hoc c th t bm thp hn mc cht lng trong b ht cho cht lng t ng chon y thn bm. p sut ca cht lng do lc ly tm to ra hay chiu cao y ca bm ph thuc vo vn tc quay ca gung; vn tc cng ln th p sut v chiu cao y cng ln. Tuy nhin, khng th tng s vng quay bt k c, v lc y ng sut trong vt liu lm gung s tng v ng thi tr lc cng tng cng vn tc. Do d bm mt cp ch t c p sut ti a 40 n 50m, cn mun tng p sut cht lng ln hn na th phi dng bm nhiu cp.
22
Bm ly tm 1 cp trc ngang
Bm ly tm 1cp trc ng
23
u im ca bm ly tm: - To c lu lng u n p ng yu cu k thut, th cung cp u n khng to hnh sin. - S vng quay ln, c th truyn ng trc tip t ng c in. - Cu to n gin, gn, chim t din tch xy dng m khng cn kt cu nn mng qu vng chc. Do gi thnh ch to, lp t, vn hnh thp. - C th dng bm nhng cht lng bn v khe h gia cnh gung v thn bm tng i ln, khng c van l b phn d b h hng v tc do bn gy ra. - C nng sut ln v p sut tng i nh nn ph hp vi phn ln cc qu trnh. V vy, gn y bm ly tm dn dn thay th bm pittng trong trng hp p sut trung bnh v thp, cn nng sut trung bnh v ln. Tuy nhin bm ly tm cng tn ti nhiu nhc im cn nghin cu ci tin: - Hiu sut thp hn bm pittng t 10 n 15% - Kh nng t ht km nn trc khi bm phi mi y cht lng cho bm v ng ht khi bm t cao hn b cha. Nu tng p sut th nng sut gim mnh so vi thit k do hiu sut gim theo.
Bm a cp nm ngang
24
Bm a cp trc ng 1.2 Bm trc vt Bm trc vt c s dng khi bm cc sn phm vi bn c p lc ln v trnh to tia la in. Bm c th c mt, hai, hoc ba trc vt t v tr nm ngang hoc thng ng. Loi bm ba trc vt th trc gia l trc dn v hai trc bn l trc b dn. Khi lm vic bnh thng trc dn khng truyn momen xon cho cc trc b dn m cc trc ny xoay di p sut cht lng. Cc trc b dn ch c tc dng bt kn.
2. H thng van (valves)

Van c s dng thm trong h thng ngt chuyn hoc iu chnh dng cht lng. Da vo chc nng ca van, s thay i trong trng thi dng ca van, c th iu chnh c bng tay, hoc t ng nh ci tn hiu t thit b iu khin, hoc l van c th t ng tc ng thay i ch ca h thng. Mt s loi van v nhng ng dng ca chng s c m t trong phn ny.
25
2.1 Van chn Van chn l loi van c dng ngn dng chy hoc mt phn dng chy nhm t c mt dng chy mi sau van. Yu cu c bn thit k mt van chn l a ra tr lc dng ti thiu v tr hon ton m v t c c tnh dng kn v tr hon ton ng. Van cng, van cu, van bi, van bm, van mng c th p ng c tt c cc yu cu trn nhng mc khc nhau, v vy c s dng rng ri trong vic ng ct. Nhng kiu van thc t c nh gi bng cc thng s sau: - Chnh p - kn - c tnh dng cht lng - Kn h thng - Yu cu tc ng - Chi ph ban u - Bo dng Van cng hay van ca (gate valve): Van ca c thit k lm vic nh mt van chn. Khi lm vic, van loi ny thng l ng hon ton hoc l m hon ton. Khi m hon ton, cht lng hoc l kh chy qua van trn mt ng thng vi tr lc rt thp. Kt qu tn tht p lc qua van l ti thiu. Van ca khng nn dng iu chnh hoc tit lu dng chy bi v khng th t c s iu khin chnh xc. Hn na, vn tc dng chy cao v tr van m mt phn c th to nn s mi mn a v b mt trong van. a van khng m hon ton cng c th b rung ng.
Van ca bao gm ba b phn chnh: thn van, c van v khung van. Thn van thng c gn vi ng ng bng mt bt, ng vt, hoc ni bng hn.
26
C van bao gm cc phn chuyn ng c ghp vo thn thng thng l bng bulng cho php bo dng v lau chi. Khung van bao gm ty van, ca van, a van v van hnh nhn. Hai loi van ca c bn l kiu van hnh nm v kiu van hai a. Ngoi ra cn c mt s kiu van ci tin t hai loi a trn. Van cu (Globe valves): Van cu truyn thng dng chn dng chy. Mc d van cu to nn tn tht p lc cao hn van thng (V d: van ca, x, bi) nhng n c th dng trong trng hp tn tht o lc khng phi l yu t iu khin. Van cu bao gm: van cu kiu ch Y v van gc.
Van cu thng c s dng iu chnh lu lng. Di lu lng iu chnh, tn tht p lc v ti trng lm vic phi c tnh ton n khi thit k van phng van sm b hng v m bo vn hnh thng sut. Van cu thng l loi c ty ren trn tr van loi ln th c kt cu b ngoi bt bulng bng n gnh. Ph kin ca van cu cng ging nh ph kin van ca. Bo dng van cu th tng i d dng v a van v van cng pha. Vi a c nh, a thng c b mt phng p ngc vo van ging nh mt ci np. Kiu thit k van ny khng ph hp vi tit lu p sut cao v thay i. Van cu l nhng van tn ti thng xuyn nht. Nhng kiu van khc cng c thn cu. Do , n da vo cu trc bn trong xc nh kiu van. Li vo v ra ca van c sp xp theo nhng yu cu ca dng chy.
27
Van cu truyn thng dng chn dng chy. Mc d van cu to nn tn tht p lc cao hn van thng nhng van cu c th c dng trong trng hp tn tht p lc khng phi l yu t iu khin na. Van cu thng s dng iu chnh lu lng. Di lu lng iu chnh tn tht p lc v ti trng lm vic phi c tnh ton n khi thit k van phng van sm b hng v m bo vn hnh trong sut. Van phi chu p sut cao v thay i trong lnh vc tit lu phi c thit k kiu van phi rt c bit, thng s dng hai loi van sau: Van cu c ln in hnh ghp bch v van cu gc vi mp bt bulng.
Cu to gm cc b phn chnh nh: tay vn, c van, ty van, vng chn a c, thn van, a van, van. Hot ng: a van truyn thng ngc vi kiu a cm, to ra lp tip xc mng gia truyn thy hnh bp mng v b mt a. Din tch tip xc hp ny rt kh b ph v v vy lm kn p lc d dng. Kiu thit k ny cho php chn kn v tit lu hp ly trong van cu quay, a v hnh nhn thng c trng bng ng thau. Trong van cu bng thp dng n nhit vi 7500F, van thng c m thp khng r. Cc b mt thng c ti luyn nhit t c c gi tr cng khc nhau. Nhng loi vt liu khc, bao gm v hp kim Coban cng c s dng. B mt van l nn, m bo chc chn ton b b mt c tip xc khi van ng. Vi nhng loi c p lc thp hn, mt phng tip xc c duy tr bi cc a kho vt di. a quay mt cch t do quanh ty van trnh lm xc b mt a v hnh nhn. Ty van da vo mt tm chn cng, trnh lm xc ty van v a im tip xc. 2.2 Van iu chnh Van iu chnh c s dng thm cho h thng ng ng iu chnh dng cht lng, ph thuc vo mc ch ban u l iu khin dng chy, p lc hay l nhit m nhim v t ra l tng hoc gim dng cht lng qua van nhm tho mn tn hiu t b iu chnh p sut, lu lng hoc nhit . Yu cu u tin ca mt van iu chnh l iu chnh lu lng dng chy t v tr m n ng trong di p sut lm vic m khng b ph hu. Nhng
28
van thit k c bit nh l cu kim, bm, bi, mng c kh nng p ng nhng yu cu trn cc mc khc nhau. Cc nh sn xut nn chn la gii hn lm vic cho tng loi van c th. Van nt: Van nt cn gi l van ly, thng c dng duy tr lu lng y ging nh van ca ni cn phi tc ng nhanh. N thng c dng cho hi, nc, du, kh v cc p dng ho cht lng. Van ht thng khng c thit k iu chnh lu lng. Nh vy mt s loi van ny c thit k mt cch c bit dc dng cho mc ch ny, c bit l cho tit lu dng kh.
Thn v a hnh cn mang li nhng c tnh cn thit cho van ht. Thit k cn thn phn thn trong van c th mang li hiu sut dng chy rt cao. Ca ca a hnh cn thng l hnh ch nht. Tuy nhin, mt s loi van c th kt cu cng trn. Nhng kiu van ch yu l dng bnh thng, dng ng venturi ngn, ca trn v nhiu ca.
u im ca van nt ni chung c th c sa cha nhanh chng hoc l ra sch m khng cn thit phi tho thn van ra khi h thng c ng. N c th c s dng trong lnh vc t p sut chn khng n 10.000 psi v
29
nhit t -50 n 1500F. Cc van nt c th c trng vi rt nhiu vt liu khc nhau, ph hp vi nhiu ng dng cho ho cht. Van dng mng: Van dng mng c rt nhiu thun li trong nhng ng dng vi p lc thp m khng th t c bng cc van khc. Dng cht lng chy qua van mt cch u n, gim thiu tn tht p lc. Van ny rt ph hp vi nhng ng dng hin i vo lnh vc tit lu, n mang li c tnh lm kn tuyt vi. Dng cht lng c ngn khi nhng phn lm vicca van ngn chn tp cht, ho cht lng v s mi mn cc kt cu c kh. Bi v khng c r r dc theo xung quanh ty van nn loi van ny hon ton kn. c tnh ny lm cho van tr nn quan trng trong cc ng dng, v n khng cho php c r r ra khi hoc t ngoi vo h thng. Van mng bao gm thn van c van t dng chy, mng van mm do to nn mt vng p lc phi trn van, mt my nn kh dng to p lc ln mng ngc vi van, c van v tay vn bo v mng v thn van khi c tc ng t my nn.
p sut ti a m van mng chu c l kh nng chu p lc ca vt liu lm mng v nhit lm vic. V vy, tui th thit k ca van cng b nh hng bi mi trng lm vic. Ngoi ra, p lc thu lc ca h thng khi kim tra phi ln hn p lc ti a m mng c th chu c. Van mng dng ng thng dng trong cng nghip bia ru, n cho php s dng qu bng hnh cu chi van cng vi hi nc v dung dch kim m khng cn phi tho van ra khi ng ng. Van bi: Van bi l van xoay vng, ng dng cho kh, kh nn, cht lng v va xy dng. Vic s dng nhng vt liu lm kn, mm nh l nylon, cao su tng hp, polime to ra kh nng l kn tuyt vi t -450 n 5000F
30
Vn hnh van bi cng ging nh van ht, chng khng c mi ghp v to ra kn t. Van bi to ra tr lc l tng cho dng chy do c ca v thn van rt trn tru v u n. Cho nn, van bi c s dng ng\m hon ton trong qu trnh xut nhp. Nhng thnh phn chnh ca van bi l thn van, nt hnh cu v . Van bi c th c thit k 3 dng: ca van ng Venturi, ca trn, ca gim dn. Van ca trn c ng knh trong bng ng knh trong ca ng. Trong kiu van ca Venturi v ca gim dn, ca van thng b hn ng ng. Van kim (Needle valves): Van kim thng c dng cho dng c o, ng h, b ch bo v thit b o m. Van kim t c chnh xc cao v v vy n thng c dng trong cc ng dng c nhit cao v p lc cao.
31
Trong cu to van kim, im di ca ty van l u kim. Kim c khp mt cch chnh xc vo lng van, v v vy m bo hon ton kn v tc ng m ng nh nhng. Van bm: Van bm l van thit k hiu qu dng p lc thp, thng c dng iu khin v iu chnh lu lng. c trng ca van bm vn hnh nhanh v tn tht p lc thp. Van ch cn quay vng t v tr ng sang v tr m hon ton. 2.3 Van kim tra Van kim tra thng c dng ngn dng chy ngc. l dng van c a van t tc ng, m cho dng chy v ng rt nhanh khi c dng chy ngc li. Cc ng dng c b tc ng bng kh nn c th c dng ng nhanh van khi c tc ng ngc. Cc loi van kim tra l: van kim tra kiu ch T, kiu ci u, van kim tra a rn, van ch Y; trong van kim tra kiu ci u thng c s dng nht. 2.4 H thng x p Van an ton v van x p sut: Cc van an ton v van x p sut l cc thit b t ng x p sut s dng bo v qu p trong ng ng v thit b. Van bo v h thng bng cch x ra p lc d tha. p sut bnh thng, a van c ng vo van v c nh bi mt l xo b nn t trc khi p lc h thng tng ln, p lc to ra bi cht lng v a van tng gn bng p lc l xo. Khi m cc p lc trn cn bng, cht lng s chy ra qua ca van ra ngoi. Cc van an ton thng dng cho kh v c tnh khi m v ng ca n thch hp vi c tnh v s nguy him khi b nn ca cht kh.
Van x p thng dng cho cht lng. Chc nng ca cc van ny ging nh van x p an ton. Ch khc cht lng khng gin n, nn khng c lc ny
32
pht sinh thm tc ng vo a, v vy lc ny van gim bng p lc h thng. Van s ng khi p lc thp di p lc t sn.
a ph hu: Mt dng thit b x p c bit l a ph hu. Thit k thng l cc mt bch vi cc l dp su bng my bn kn h thng ngn chn n trt gia cc a. a c thit k b ph v mt p lc nh sn. Nhng thit b my c nhng u im c bit khi ta phi x mt lu lng ln kh hoc cht lng ra ngoi. a ph hu cng c th c dng vi van an ton dng l xo. Bng cch s dng a ph hu x p sut p sut vo khong 5-10% ln hn p lc t ca van an ton, a ph hu s tc ng nu van an ton x p khng hot ng tt. Cng vy ni m khng chp nhn vic r r, a ph hu cng c th c lp t gia van v b phn cn c bo v. Khi vt qu p sut thit k ca a ph hu, n s n v van x p s m ra khi p sut vt qu p sut t. Van ca hoc van x c th c lp trc a ph hu. Khi lp a ph hu, nhng van ny c m m bo rng h thng c bo v. Vic ng cc van ny li cn thit ct dng chy khi bo dng hoc thay a sau khi thc hin chc nng ph hu. p lc thit k ca a ph hu khng th iu chnh c. Cc thit b bm v van thng phi tha mn cc uu cu nh: - Hot ng n nh - D iu khin - Hn ch ti a s c trong qu trnh iu hnh (n mn,.) - Phng chy cha chy (hng u) dng bm ly tm (bm trc vt d pht sinh tia la in) - Hn ch t van trn ng ng y (ng ng ra) - Bm pittng khng c s dng do khng n nh v d pht sinh tia la in.
3. Dng c o
33
Trong cc b cha du th v cc sn phm du m, ngi ta thng s dng cc dng c o xc nh: - Cc thng s ho l ca sn phm nh nhit , p sut, . - Cc thng s ni ln tnh an ton ca sn phm trong tn tr nh bay hi, p sut hi bo ho trn b mt, nhit ca sn phm, - Cc thng s lin quan n vn vn chuyn nh l lng, khi lng, mc cht lng, - Tt c cc thng s trn c nhiu hnh thc hin th khc nhau tu theo loi dng c s dng: thang chia vch (scale), dng s (digital), lu (recorder) hay trn mn hnh my tnh (monotor). - Cc tnh cht bt bin nh: chnh xc, n nh, - Cc tnh cht ng nh: nhy, tin cy, 3.1 Thit b o nhit Chng ta cng bit rng qu trnh truyn nhit xy ra 3 hnh thc ch yu l i lu, dn nhit v bc x. Da trn nhng nguyn tc truyn nhit trn m ngi ta ch to cc thit b o nhit khc nhau. Cc dng c o trong cng nghip ni chung: nhit k thu ngn, nhit k lng kim, nhit k p sut l xo, cp nhit in, nhit k in tr, nhit k o nhit cao. Trong h thng bn b ca cng nghip du kh, ngi ta thng s dng cc loi nhit k sau: - Nhit k lng kim ( bimetallic thermometer) - Nhit k p sut l xo ( pressure spring thermometer) - Cp nhit in (thermocouple) - Nhit k in tr ( resistance thermometer) Nhit k lng kim C ch hot ng ca loi nhit k lng kim da trn nguyn tc hai kim loi khc nhau s c gin n nhit khc nhau.
Mt s nguyn t lng kim c to ra bng cch nung chy cho hai thanh kim loi dnh li vi nhau sau to thnh mt thanh hnh xon c. Di tc dng ca nhit , hai thanh kim loa gin n nhit khc nhau v lm cho thanh xon c co gin. Chuyn ng ca thanh xon c ny tc ng ln kim ch th trn mt ng h thng qua mt thanh kim loi khc. Tm li, nguyn tc hot ng ca loi nhit k lng kim l: nhit nguyn t lng kim co gin kim ng h quay
34
Nhit k lng kim dng xc nh nhit trong khong -1500C n 4200C. nhit cao hn na th kim loi c xu hng gin n qu lm cho php o khng cn chnh xc na. Loi nhit k ny rt ph bin trong cc bn b cha sn phm du m. Nhit k p sut l xo: u im ca nhit k ny so vi nhit k lng kim l v tr c nhit c th xa bn m khng cn c ti ch nh khi dng nhit k lng kim. Khi ngi k s c th trong phng hay mt v tr thun tin kim tra nhit ca bn.
Cu to chnh ca loi ny l mt ng xon rut g (ng Bourdon) c ni vi kim ch vch. ng ny c ni vi mt bu cha cht lng ( thng l thu ngn) hay hn hp lng kh ( thng l Nit). Di tc dng ca nhit th p sut trong bu tng ln do cht lng gin n hay p sut hi bo ho tng ln. S tng p sut ny tc ng ln ng xon rut g lm cho n gin ra lm chuyn ng kim ch vch. Tm li nguyn tc hot ng ca loi nhit k ny l: nhit p sut ng rut g co gin kim ng h quay gi tr nhit Cp nhit in: u im ln nht ca cp nhit l chuyn tn hiu nhit sang tin hiu in, t cc k s c th d dng x l tn hiu ny trong dy chuyn t ng ho v d nh dng tn hiu in ny iu khin cc thit b khc. Hn na gi tr nhit o c s v cng chnh xc v tn hiu in c th chuyn sang tn hiu s quan st trn mn hnh ( khng ph thuc tnh ch quan ca ngi quan st).
35
Cp nhit in bao gm hai kim loi khc nhau ni vi nahu hai u. u tip xc vi mi trng cn o nhit c ni dnh vi nhau, u cn li c ni vi milivn k. Nh vy cp nhit in s c mt u c nhit thay i: u d v mt u c nhit c nh: in cc tham kho. Khi nhit u d khng i th hiu in th hai u in cc tham kho cng khng i. Khi nhit u d tng th hiu in th in cc tham kho cng tng. Tn hiu in ghi nhn c chnh l s tng hiu in th. Trong milivn k c mt nam chm vnh cu rt nhy vi s thay i ca hiu in th. Nam chm ny lm quay cun dy ni vi kim ng h c thang chia nhit sn. V vy, milivn k ni vi cp nhit in khng phi o trc tip nhit m o s thay i hiu in th. Chnh v vy hiu in th thay i theo nhit nn chng ta mi c th xc nh c nhit thng qua milivn k. C ch trn c th tm gn nh sau: nhit hiu in th milivn k nhit c Nhit k in tr: Nhit k in tr cng c nguyn tc hot ng gn ging vi cp nhit in. S thay i hiu in th cng c dng xc nh s thay i nhit . u d ca nhit k l mt in tr gm dy ng, niken hay platin qun quanh mt vt cch in nh mica chng hn. in tr u d c mc vi 3 in tr khc to thnh cu Wheatstone. Dng in qua in tr cp bi pin. Khi nhit mi trng tng th in tr tng lm thay i hiu in th hai u cu Wheatstone. S thay i hiu in th ny c ghi nhn bi milivn k tng t nh trong cp nhit in.
Qu trnh trn c th tm tt nh sau: nhit in tr hiu in th milivn k 3.2 Thit b o p sut
nhit c
p sut trong bn dung kim tra an ton ca bn khi cha cc sn phm kh ho lng. Trong mt s trng hp p sut cn xc nh lng kh ho lng trong bn. Mc d cc bn u c van x p nhng vic theo di p
36
sut bn cng gp phn m bo cng tc vn hnh v bo tr, pht hin r r t bn cha Cc thit b o p thng c s dng l: ng Bourdon: ng Bourdon l nhn t nhn bit p lc chung nht. y l mt ng kim loai dt bng phng, c bt kn u cui cng v c un cong thng ch C hay hnh xon c, khi bn trong hay bn ngoi b mt ca ng c nhng khu vc khc nhau. S khng cn bng lc gy ra bi p lc s lm cho ng b bung ra. S thay i ny c th c trc tip trn dng c o hay chuyn thnh mt tn hiu in hay kh nn tng xng vi p lc. Cn phi bo dng trnh s n mn v ng cn bn trong ng v c th nh hng ti c tnh ca n. Trong bn b kn v bn b cha kh ho lng thng dng loi p k ng xon Bourdon. Mng ngn (mng chn): Mng chn c s dng rng ri nh mt thit b c chnh xc cao. N bng phng hoc c np gp da trn loi p lc c iu chnh bng tay v thch hp trong vic o p lc mt vi mmH2O hng ngn psi. Mng chn c thit k truyn lc hay gii hn s vn ng. Chng tt hn ng Bourdon bi v c ch to t kim loi chng n mn hay c ph mt lp n hi nh Teflon. 3.3 Thit b o mc cht lng Vi bn cha sn phm du m dng lng th ngi ta quan tm n mc cht lng. Khi xut th khng xut ht ( tr trng hp v sinh bn) v khi nhp th khng nhp y. m bo iu ny ngi vn hnh cn phi bit cht lng dng n mc no trong bn. Cc dng c o mc cht lng kh a dng, v d nh dng o trc tip: - Phao ni (float) - Phao chim ch (displacer) - u tip xc trc tip (contact) - u d in (electric probe) - Ngoi ra cn c cc loi dng c o mc cht lng gin tip nh: - Dng c o dng p sut thu tnh (hydrostatic pressure) - Dng c o dng bc x (radioactive device) - Dng c o s thay i khi lng (loss of weight device) Phao ni:
37
Phao ni l loi dng c kim sot mc cht lng thng dng nht. Phao ni n gin nht l loi phao ni mt v tr (single point float). Loi ny gm c mt phao bng nha ni vi mt cnh tay n. Cnh tay n ny iu khin van cp liu cho bn trng thi ng hay m. Ban u khi mc cht lng di mc cn thit th van trng thi m. Khi mc cht lng v tr mong mun, phao ni ngang vi mc cht lng cn bm, tc ng ln van thng qua cnh tay n lm ng van li. Phao ni c th gn bn trong bn hay gn trong mt bnh bn ngoi thng vi bn. Mt s loi phao ni khng dng cnh tay n m dng kh nn iu chnh van cp liu cho bn. iu ny c li ch tng nhy cho van nhng cng chi ph thit b ng k (my nn, ng ng dn kh). Loi phao ni di ng hnh bnh rn (doughnut shape) cho php ngi vn hnh theo di mc cht lng dng kn trong bn. Phao ni ny di chuyn dc theo mt ng nhng chm trong bn. Phao ny l mt nam chm. Mt nam chm khc t trong ng s dng theo khi phao dng nh lc t gia hai thanh nam chm. Kim trn thang chia vch c ni vi nam chm trong ng bng dy cp. Nh vy chuyn ng ca nam chm lm kim di chuyn v t c c gi tr mc cht lng. Phao chim ch: Nguyn tc hot ng ca loi ny da trn lc y Acsimet. V d mt cn khi cha nhng vo cht lng s c trng lng 3kg. Nh vy lc tc dng ln cn ch c trng lc ng vi 3kg. Khi chm trong cht lng cao khong 1m th phao cn chu thm lc y Acsimet ngc chiu vi trng lc. Khi lc tc dng ln cn gim i v cn ch gi tr 2kg. Cht lng dng cng cao th lc Acsimet cng mnh v gi tr khi lng ca phao trn cn cng gim. Bng cch quan st khi lng, ngi vn hnh bn c th bit cht lng dng n mc no. Thc t, ngi ta thng ni phao vi mt h thng kh nn. S thay i lc tc dng ln van kh lm thay i p sut kh. Quan st s thay i p sut kh cho php thay i mc cht lng d l rt nh. V th nhy ca loi dng c ny kh cao. Vi cc bn c chiu cao ln th ngi ta dng nhiu phao ni tip nhau cc v tr nht nh. Cht lng dng n phao no th lc tc dng ln ton b chui phao thay i n . Lc ny kch hot cc thit b kh nn nh ni trn v gip ta ghi nhn c mc cht lng trong bn. u tip xc trc tip: Phng php tip xc ch yu c dng cho bn cha cc ht rn, tuy nhin c th dng cho bn cht lng. V mt nguyn tc th khng c g khc bit khi thay i loi vt cht cha trong bn. Vi ht rn th u tip xc l mt qu nng cn vi cht lng l mt ci phao. y, chng ta xt cho bn b cha cht lng nn u tip xc l phao. u tip xc c ni vi u cm bin nh mt thanh kim loi. Nu ban u cht lng ngp phao th lc Acsimet s tc dng ln phao v cm bin s ghi nhn c lc ny. Cm bin s truyn tn hiu iu khin motor quay ko phao ln. Khi cm bin ghi nhn c gi tr lc ng vi gi tr s th hin qung
38
ng i ca phao. Hay ni cch khc l mc cht lng dng ln trong bn. Khi phao ni th cm bin li iu khin bm cp liu vo bn cho n khi cht lng ngp phao v qu trnh trn li tip tc din ra theo chu k. u im ln nht ca loi dng c ny l c th t ng ho hon ton vi chnh xc cao. Ngi k s c th lp trnh cho h thng vn hnh vi nhiu yu cu khc nhau v mc cht lng. D nhin chi ph cho h thng dng c ny kh cao do s dng cc cm bin t tin. u d in: u d dn in, in dung, sng siu m l cc loi u d in ph bin dng o mc cht lng trong bn. Hu ht cc loi u d ny dng kim sot mc cht lng mt v tr xc nh trc. Sau y chng ta xt nguyn tc hot ng ca 3 loi u d trn: - Vi cht lng dn in th u d l mt cc cn thnh bn l mt cc. Khi cht lng ngp u d th c dng in gia u d v bn. Mi trng truyn in chnh l cht lng. Dng in c ghi nhn nh cm bin cho bit cht lng dng n mc quy nh hay cha. B tr y d nhiu v tr khc nhau s cho bit mc cht lng nhiu v tr khc nhau. C th gn thm cc n bo mc cht lng hay chung reo gip cho qu trnh vn hnh d dng hn. - u d in dung c s dng vi nguyn tc gn ging vi u d dn in. Tuy nhin cht lng y phi khng dn in hay ni cch khc l phi c tnh in mi kh tt. Loi cht lng ny c th gp cc sn phm du m tinh khit nh nhin liu phn lc chng hn. Mt u d in dung gm cc bn cc nh trong mt t in. Khi mc cht lng dng ngp t th in dung ca t s c mt gi tr nht nh. Khi mc cht lng h xung th mt phn cc bn t s h ra. Khi cht in mi l hi bo ho ca cht lng. Nh vy in dung ca t s thay i bao hiu cht lng qua mc xc nh trn thnh bn. - u d sng siu m v c bn bao gm mt u pht v mt u thu gn lin vi np bn. Gia u pht v u thu c mt ch h. u pht v u thu u lm bng vt liu c cu trc l nhng tinh th p in (piezo electric crystal). u d sng siu m c ni vi b iu khin bng cp in. B iu khin trung tm ny s pht tn hiu in n u pht. Sau u pht b kch thch v to ra sng siu m. Tuy nhin ch khi no cht lng ngp y ch h th sng siu m mi truyn c n u nhn. Ti u nhn, tn hiu sng siu m li c chuyn sang tn hiu in. Tn hiu in ny c khuch i bng cc b phn trong b iu khin trung tm v kch hot mt rle in. Rle in ny c th dng iu khin bm, van, trong khi nhp hay xut liu. Loi u d ny tuy c gi thnh cao nhng li c bit hiu qu i vi cht lng c nht rt cao, cc loi cht lng c qunh hay c nht thp. Nguyn nhn l vi cht lng c nht cao s d bm dnh ln cc phao gy ra sai lch cho cc loi cm bin phao.
39
Khi dng u d sng siu m xc nh mc cht lng ti mt v tr xc nh th ngi ta s t u d ti mc thp v mt mc cao trong bn. Nu mun xc nh lin tc s dng ln ca cht lng th u d s c t np bn. ng vi mi mc cht lng khc nhau th khong thi gian t lc u pht truyn tn hiu sng siu m cho n khi u thu nhn tn hiu phn hi s khc nhau. Ghi nhn li thi gian ny th chng ta bit c cht lng dng n u. Nh vy nguyn tc ny cng ging nh cch ngi ta o su y bin. Dng c o dng p sut thu tnh: Dng c xc nh mc cht lng da trn p sut thu tnh n gin nht l ng h o p gn pha di y bn. Bt k mt s thay i mc cht lng no cng lm thay i p sut thu tnh v lm thay i gi tr ca ng h o p. Bng cch chia thang o ng h theo n v chiu di s gip xc nh mc cht lng trong bn. Vi cc sn phm du m c tnh n mn ln hay phi tn tr nhit cao th khng th cho cht lng tip xc trc tip vi ng h. Khi ngi ta s dng khng kh truyn tc ng ca lc thu tnh ln ng rut g gn trong ng h. C th dng cc lu cht khc nhng tt nht l khng dng khng kh v gi thnh r v lun c sn. Sau y l mt s dng c c ng h o khng tip xc trc tip vi cht lng cha trong bn: - By hi l mt hp nh c nhng chm su trong bn. Khi mc cht lng trong bn dng ln th p sut khng kh trong by s tng ln. Khng kh thng vi p k qua mt ng kim loi. Quan st p k hay chuyn thang o p sang thang o chiu di s xc nh c chiu cao mc cht lng. - Mng ngn cng c nguyn tc hot ng tng t by hi. im khc nhau ch khng kh c gi trong hp nh mng ngn che y hp. Mng ny rt linh ng v c co gin cao. Khi mc cht lng trong bn tng th p sut thu tnh tc ng ln mng ngn. Sau mng ngn tc ng ln khng kh trong h kn lm gin ng Bourdon trong ng h. Quan st thang chia c th bit c mc cht lng. - Phng php bong bng kh khng c s dng trong bn b cha sn phm du kh do to bt, kh quan st v cng khng chnh xc. - Cc phng php gin tip trn ch c dng khi bn h, thng vi kh tri. Vi bn cha cc sn phm kh ho lng th mt phng php gin tip c th s dng l p k o chnh lch p sut. l mt ng ch U c cha thu ngn. Mt u ng thng vi y bn cha cht lng, u cn li thng vi khong khng gian cha hi bo ho trn bn. p sut thu tnh do cht lng gy ra mc thu ngn trong nhnh thng vi cht lng xung v lm mc thu ngn bn u cn li dng ln. Chnh lch mc thu ngn cho ta bit chiu cao cht lng trong bn cha. Dng c o dng bc x: Loi dng c ny c th dng xc nh mc cht lng ti mt im hay theo di mc cht lng dng ln mt cch lin tc.
40
Phng php bc x c dng khi sn phm c tnh n mn cao (phn on du th c hm lng H2S ln), hay nhit tn tr cao (bitum). Mt s trng hp khng th b tr cc loi dng c o khc th c th dng cc cm bin bc x. Vi loi dng c o dng bc x, ngi ta b tr mt bn bn l cc u pht ra bc x, mt bn l u nhn tia bc x. Mc cht lng dng ln che cc u pht ra tia bc x. Cng bc x nhn c s gim dn. Tng ng vi s thay i cng bc x ca u nhn s quy ra chiu cao mc cht lng. Dng c o s thay i khi lng: Loi dng c ny c bn l dng cm bin khi lng (load cell) ghi nhn lng cht lng c trong bn. Trong cng nghip du kh, bn b rt ln v nn mng cng c nhng yu cu k thut nht nh. V vy s rt kh khn trong vic b tr cc load cell. Ngoi ra khi cc cm bin ny b h th vic ly ln thay ci mi khng phi d. Do ngi ta rt hn ch vic dng cc load cell. Tuy nhin loi dng c ny cng c nhng u th nht nh. Do c th ca sn phm du kh l d bay hi v tu theo nhit mi trng m th tch lng cht lng c th khc nhau. V vy trong bun bn, tn tr v nh gi sn phm ngi ta u da trn khi lng. Khi s dng li dng c o mc cht lng thng qua o khi lng s rt c li. Bn cnh vic kim sot c mc cht lng, chng ta cn bit khi lng xut nhp l bao nhiu 3.4 Cc thit b h tr khc Cc thit b ny gip kim tra bn, cc thng s k thut ca bn. Cc th nghim ny u theo tiu chun API. Cc thit b o chiu cao ca bn, ln ca nn, kim sot chu vi cng nh mo ca bn, b dy ca bn qua qu trnh tn tr, h thng ng ng ni vo bn. Ngoi ra cn c cc thit b o t trng, o nhit u, thit b o hm lng cn trong bn (theo API v ASTM). Song song cn thit k thm cu thang xon gip kim tra cc b phn trn nh bn nh np bn, h thng lm mt Ca ngi (hole man): Mi bn cha c 1-2 ca ngi lp t trn thnh bn, c ch to cng loi vt liu vi thn bn. Ca ngi c thit k thun li thao tc v sinh, sa cha bn cng nh quan st mc cht lng trong bn. chn la: Thng lm bng t hoc b tng, c b dy v chiu cao ln cha ht cht lng c trong bn nu c s c Trong trng hp xy ra s c (v bn, chy, ) bc tng ny s ngn cht lng li n khi n c bm sang bn khc hoc c bin php x l ng
41
thi n cn bo v, cch ly cc bn cha v cc cng trnh c s k cn trong trng hp xy ra s c, c lp m chy trnh ly sang cc khu vc khc. H thng lm mt: Trong qu trnh tn tr, trong nhng iu kin nhit mi trng cao qu nhit gii hn cho php lm cho nhit ca bn cng nh ca sn phm tn tr tng. y l nguyn nhn lm gim bn ca vt liu ch to bn cng nh vic gy tht thot v chy n nht l i vi nhng sn phm. Do ta cn phi lm mt bn bng h thng ng nc un cong theo thn bn pha tn np, dc theo ng ta khoan nhiu l trn cch u nhau cho nc c th lm mt ton b bn cha. H thng chng tnh in: Do cc sn phm du kh trong qu trnh tn tr s xut hin cc phn t tch in, khi s tch in ny ln s gy ra hin tng phng in gy ra s chy n rt nguy him. trnh hin tng phng in trong qu trnh tn tr ta cn phi dng bin php ni t thit b bng nhng cc tip t. Thit b pht hin r r: Trong qu trnh thi cng cc bn c kim tra v kh nng r r v nu t yu cu th mi i vo hot ng. Tuy nhin trong qu trnh vn hnh c th pht sinh cc vt nt, l rn do va chm c hc hay do tc ng n mn ca lu cht cha trong bn. Khi lu cht c th r r ra ngoi gy tht thot sn phm, nhim mi trng, d gy chy n, gim bn c ca bn. Vi cc s c r r ln ca cht lng hay cht kh th c th pht hin d dng bng cch quan st thng xuyn hay bng ng h o p. Vi cc v r r rt nh kh pht hin, lu ngy s nguy him th ngi ta tin hnh kim tra nh k bng cc thit b chuyn dng. H thng phng chy cha chy: Lp t cc ct thu li trong khu vc bn cha phng st, cc ct thu li ny phi cao v b tr iu trong khu vc. S dng cc thit b chuyn dng trong thao tc trnh tch in gy chy n. Lp t h thng vi tc trn cc bn, m bo nc ti cho cc bn. Trn h thng ng ny cy thm h thng ng dn bt cha chy. Nu c xy ra s c th bt cha chy s theo nc phun vo m chy c lp m chy ngn khng cho tip xc vi khng kh v dp tt m chy. Lp t cc ct nc cha chy nhng v tr thch hp sao cho c th cng lc cha chy cho hai khu vc khc nhau. Ngun nc phi m bo cung cp cho nhu cu. Cn phi duy tr p lc cho cc vi phun nc cha la m bo an ton cho nhn vin cha chy. Trn thnh chn la( firewall) b tr cc vi phun bt cha chy khi cn thit. Cc h thng phun nc v bt cha chy c th hot ng t ng khi c s c hoc bn t ng.
42
Lp t h thng vi nc trn mi bn cha d ti nc cho ton b vng cha bng 5 vi phung vi tc 0,04 lmp gal/min/ft2 b mt bn. Cc vi nc my phi c lp t ti nhng v tr thch hp sau cho n c th cung cp nc cha chy cho t nht hai v tr khi c s c. Ngun nc phi cung cp t nht trong 4 gi (k c lng nc dng ti cho bn). p sut ca vi cha chy phi ln hn hoc bng 8kg/cm2. Phi t nht mt h thng ti nc di ng, dng ti bo v cho ngi ng cc van gn ni ang chy. Van gim p lp t trn mi bn phi c ni trc tip vo phn hi bn trong bn bng ng thng hi thng ng cao t nht 2m. Phi c thm cc bnh cha chy bng ha hc thch hp. V tr t cc bnh ny phi gn nhng ni d xy chy n. Vi kho tn tr c 100m2 phi c mt bnh cha chy. Vi nhng h thng phn phi phi c mt hoc hai bnh ti bn cha
43
Phn 2
K THUT NG NG
44
Chng 5
THIT K H THNG NG NG
1. Tng quan
Mc tiu chnh ca thit k l thu thp s liu, hnh thnh cc tng chnh, la chn phng php thch hp, cung cp c s thng tin thc hin thit k chi tit. Cc qu trnh thit k cho cc ng ng t lin v ngoi bin tng t nhau v phng php tip cn vi phng din, v d nh la chn vt liu, thit k thu lc nhng li hon ton khc nhau cc kha cnh khc, v d nh la chn tuyn ng, la chn dy ng ng ng ngoi bin v trn t lin c cng mc tiu v mt an ton, tho mn mc ch ca h thng ng ng. Tuy nhin, v mt dch v v loi cp liu th chng hon ton khc nhau, ngoi ra cc iu kin mi trng, nguyn nhn h hng, phng php thi cng lp t cng khc nhau. Cc giai on trong qu trnh thit k khi nim thng c nh hng ln nhau, do qu trnh thit k h thng ng ng lun l qu trnh lp. Hiu qu ca qu trnh thit k khi nim ph thuc ch yu vo chnh xc ca cc s liu ban u. Cc d n ng ng c thit k theo ba giai on: 1.1 Thit k s b ban u C th dng phng php Broad brush xem xt tt c cc kh nng c th nh gi d n v mt kinh t. Nn tip cn vn mt cch d dt, va phi. Trong giai on ny khng cn thit tin hnh cc nghin cu su tr khi nh gi c rng d n c gi tr v nhy cm ca n thay i. 1.2 Thit k khi nim T k hoch c ngh trong thit k s b, trong giai on thit k khi nim ngi ta thc hin nhng thit k c nh gi l c li hn. giai on ny phi thc hin nhng nghin cu su nh gi phng php thit k ti u dng trong giai on thit k chi tit. Thit k khi nim nn chn ra k hoch thch hp thc hin tip tc d n trong giai on thit k c s (chi tit). 1.3 Thit k c s Trong giai on thit k c s, nh ngha cui cng ca ng ng c quyt nh. Qu trnh ti u ho k hoch thch hp c thc hin trong giai on thit k khi nim. Giai on thit k c s gm vic xem xt cc k hoch khc nhau trong s cc k hoch c tnh kh thi c a ra t giai on thit k s b. Mi phng n thit k c xem xt v nh gi qua qu trnh thit k so snh cc kh nng v la chn thit k kh d nht cho giai on thit chi
45
tit. Ngoi nhng tnh ton ti u ho thit k, giai on thit k c s c thc hin nhm: - La chn thit k ti u v cc qui lut vn hnh tip tc pht trin d n. - Hng dn qu trnh thu nhp d liu hon thin cht lng ca cng ngh mt cch chi tit. - Tin hnh cc nghin cu thc hin cc phng php cng ngh mi c ngh a vo trong d n. - Hng dn cc cng vic lp lch trnh v chi ph thc t cho giai on thc hin d n. - Chun b cc tiu chun k thut thc hin thit k chi tit. - Bt u tin hnh cc giao dch v t vn vi i tc th ba ca d n. - Ngoi ra, cc mc trch nhim i vi cc giai on khc nhau phi c lm r mt cch c th. Trch nhim i vi giai on thit k s b l phi xc lp c tnh kh thi v mt kinh t. - Trch nhim ca giai on thit k khi nim phc tp hn v lin qua n tnh kh thi v mt k thut, ti u ho v mt k thut v kinh t tng th. Trong giai on thit k chi tit trch nhim l an ton v mt kinh t
2. Thit k khi nim cho ng ng

Do tnh cht lp ca qa trnh thit k khi nim, nhiu mc trong qu trnh thit k c thc hin ng thi. 2.1 Thit lp chun thit k Ngi thit k phi lp dng ca c s d liu cho thit k, cc tiu chun cho thit c chp nhn trong sut qu trnh thit k khi nim. C s d liu nn bao gm cc thng tin lin quan n: - Cc yu cu v lut hoc yu cu ca quc gia bt k no khc. - Cc iu lut (regulations), qui tc (code), v cc tiu chun (standard). - Cc yu cu vn hnh. - D liu v sn phm, d liu v qui trnh v cc thng tin cng loi . - D liu mi trng (tuyn ng trn t lin): tc v hng gi c kh phn tn cht (thit b t l), cc mc v lu lng ma, su mc nc h thng bo v n mn ngm, bin thin nhit - D liu mi trng (tuyn ng ngoi bin): cc c tnh v mnh, hng v chu k ca gi, sng, dng chy. - Cc chi tit kho st v tuyn ng. - D liu t/y bin dc theo tuyn ng d kin. - Cc yu cu ca pha th ba ti ch ct nhau, a im cc di tch lch s hoc c tnh quan trong v mt mi trng, trung tm dn c - Hng pht trin khu vc, ly t k hoch pht trin d n. - D kin v gin/trm.
46
Ti liu ny nn c ph duyt bi ngi qun l d n v phi cp nht thng xuyn v lin tc khi c thay i. Vai tr ca ti liu ny rt quan trng v n hnh thnh nn tng cho qu trnh thit k. giai on thit k khi nim khng cn thit phi bo mt nhng d liu dng cho thit k chi tit, tuy rng bo mt mt vi loi thng tin c th hu ch. 2.2 La chn tuyn ng Cc yu t nh hng n vic la chn tuyn ng c th xem xt theo hai lnh vc tng qut sau: - Yu cu ca bn thn h thng s dng ng ng. - nh hng t bn ngoi bi pha th ba. Tuy rng vic tp trung vo cc yu cu ca qu trnh l quan trng, nhng cng khng nn xem nh nh hng ca cc yu t bn ngoi. S quan trng ca vic s dng t vn v xem nh pha th ba khng th nhn mnh thi qu. Vic thiu quan tm n cc vn ca pha th ba c th dn n vic phi thit k li c k hoch. V d, vi ng ng t lin, v tr ca trm my nn chin lt khng th thi cng c chng hn, khi ton b d n tr nn khng kh thi v mt kinh t. Thit k khi nim nn gii quyt tng quan ca tt c cc phng din x hi, chnh tr, mi trng v pha th ba bng cch kho st h tr ton b tt c cc tuyn c th. Cc kho st bao gm nghin cu gn nhau i vi tuyn ng t lin. ngha ca nghin cu gn nhau trong thit k khi nim ca ng ng t lin l ch ra cc v tr m ng ng c th gy ra nguy hi cho i sng c dn hoc ng thc vt ni bn a. cc v tr nh vy cn lu nhiu hn n vic gim ri ro cng nh nh hng ca bt k s c no n ng ng. Giai on thit k khi nim ny thng c thc hin trong qu trnh xc nh ca d n v nn loi b tt c cc tuyn ng khng nghim tc m khng c xem xt y . Mt cch in hnh, thit k khi nim nn bao gm: - Thit lp cc hnh lang tuyn ng c th. - Thit lp cc phng php xy lp cho mi hnh lang. - Thit lp cc vn nh hng ca mi trng x hi, chnh tr, pha th ba mt cch y . - nh gi v mt k thut ca hnh lang. - Thit lp hnh lang tt nht trong cc hnh lang xem xt. S xem xt thi qu tm quan trng ca nh hng t cc vn x hi, chnh tr, mi trng, pha th ba trong giai on ny c th to ra nh hng nghim trng n vic thc hin d n. iu quan trng l vn ny c gii quyt mt cch tng th v tt c cc vn phi c c s chp thun v cho php. Thc hin cng vic ny cn phi thn trng v nn thc hin sao cho khng gy ra qu nhiu s quan tm ca cng ng dn c i vi nhng tuyn ng khng thch hp, iu ny c th gy hi cho d n v mt chnh tr.
47
La chn tuyn ng t lin khc nhau ng k so vi ng ng ngoi khi nhng nhn chung chng cng tng t nhau mt s c im k trn. S khc nhau c th ca chng c bn lun phn tip theo. ng ng t lin Chn tuyn ng t lin l mt qu trnh lp da trn s xc lp mt cch tun t rng buc. Nhng ch dn ca chnh quyn i phng, qui tc v tiu chun l yu cu ti thiu, ngoi tr cc iu khon lin quan n vn an ton cho cng ng i vi tuyn ng dn kh. Cc qu trnh nh gi mi trng lm li cho qu trnh la chn tuyn ng bng cch xc nh r t u c nh hng nh vy. Cc so snh v chi ph khi chuyn hng tuyn ng trnh cc khu vc rng buc c th tr gip cho qu trnh thit k nhng iu ny ch c gi tr khi s lin h tng th ca c tuyn ng v mi trng dc theo tng tuyn ng c so snh trn c s tng ng nhau. Vic cho php ch t tc ng n vic la chn sp xp chi tit v vic la chn li tuyn ng chnh trnh nhng ngi phn i ch c tnh kh thi khi m din tch t c lin quan l ti thiu. ng ng ngoi khi Tuyn ng an ton ngn nht c la chn ph hp vi a hnh y bin v cc yu cu trnh cc khu vc y bin khng n nh, nhng im khng c thng tin r rng, ch m tu, lu cc vng hn ch th neo, ng trng nh c, bin gii quc gia v vng, cc k hoch pht trin trong tng lai. Cc vn lin quan n vic lp t cc ng ng gn vi gin, ging khoan di y bin, cc ng ng c sn th cn c quan tm c bit v nh hng khng nhng n cc tuyn ng mi m cn nh hng n s la chn phng php thi cng lp t. su c th cng l mt rng buc quan trng v i hi phi pht trin gii php k thut mi khi lp t ng ng, lp thm ng nhnh hay sa cha . Vic la chn v tr tip b v ct b bin i hi phi c kho st ton din v b nh hng bi v tr ca trm v cc thit b x l. iu ny c th d b nh hng bi mi trng do vy cn phi c nh gi ngay t giai on u. Ti ni tip b ng ng s chu nh hng phc tp ca dng chy y bin kt hp vi thy triu, sng khc x, sng v v cc dng chy ven b. c im vt l nh b mt vch , n ct c th phi c xem xt v mi gii php c xut c tnh kh thc hin hoc mi cn phi c nh gi. 2.3 Trm bm v chi ph Thit k khi nim ng ng i hi s cn bng ca cc yu cu mu thun nhau v mt kinh t. Trong trng hp c bit, s tng tc gia nng sut, ng knh, p sut, thit k bm v khong cch bm cn phi c xem xt cn thn. iu ny phc tp hn khi xem xt chi ph tng theo hai loi chi ph: chi ph u t v chi ph vn hnh.
48
Cc phng php tnh ton doanh thu ha vn (thng t l vi nng sut) cn phi c tham kho thm cc ti liu khc. Tuy nhin mc nh hng ca chi ph n thit k cn phi c lm r. Chi ph u t bao gm chi ph sn xut ng, ph ng, vn chuyn ng, o rnh (trn t lin), t ng, lm rnh (ngoi khi), cc chi ph ny tng khi ng knh tng. Khi p sut m thp hoc ng ng di c th cn n h thng bm. Khi chi ph u t bao gm bm, ng c, nh xng, ng giao thng, gin (ngoi khi) v cc thit b ph tr khc. C th thy rng, cng t trm bm hoc bm c cng sut cng nh thi ng knh ng tng ng phi cng ln, hoc ngc li, chi ph loi ny s tng khi ng knh ng gim. Chi ph vn hnh bao gm kim tra tuyn ng (thay i t nhiu tu theo kch thc ng), bo tr bm, chi ph nhn cng vn hnh v nhin liu. Cc yu t khc cng cn c xem xt bao gm chi ph dng h thng v bo tr. Nng sut ng ng nn c xem xt vi mt trong cc bm khng hot ng mc d iu ny c th c x l bng cch s dng nhiu bm hn mc song song hoc ni tip ti cc trm bm. Phn tch tin cy tng th phi c thc hin nu chi ph chi tit l yu t quan trng. 2.4 La chn kch thc ng Cc yu t cn c xem xt trong la chn kch thc tuyn ng l: - Nng sut thit k. - Nng sut ngu nhin. - Vn tc sn phm. - Tui th lm vic ca p sut ging. - S ti u ho cc yu t ng knh, p sut, b dy ng. Cc yu cu v thu lc dng chy v tn tr ca sn phm s c s dng trong vic nh gi s b ng ng knh. 2.5 La chn vt liu S r r t cc ng ng l iu khng th chp nhn c v yu t thng mi ln yu t an ton v nhim mi trng. iu ny dn n vic vn chuyn cc lu cht nh vy i hi h thng ng ng phi c s ng b cao nht, c kh nng chu c p sut thch hp m khng c nguy c h hng. tr gip ngi thit k trong qu trnh la chn vt liu, cc tiu chun cng nghip c to ra theo phn loi vt liu v qu trnh sn xut p ng cc yu cu phm cht hot ng, cc mc chp nhn c, bn, kim sot dung sai v kch thc Ngoi ra, hng lot cc tiu chun k thut cng ngh cng c h tr nhm pht trin v hon thin cc tiu chun cng nghip tho mn cc yu cu c th trong cng nghip du kh. Cc tiu chun k thut cng ngh xc nh cc yu cu k thut cho qu trnh thit k, mua bn, v lp t cc thit b ph tng ng ng khc nhau. Cc yu cu v hiu qu cn phi c la chn i vi vt liu v phng php hn. S hiu bit thu o v nh hng ca cc tiu chun thit k i vi h thng ng ng cui cng l rt cn thit. T y, cc tnh cht c hc v
49
ho hc, dung sai kch thc c th c xc lp. Cc yu cu c bit i vi h thng nh kh nng chng n mn v cc yu cu v lp t, xy lp cng nh hng lin i n qu trnh thit k khi nim. Thng ng c ch to bng thp, tuy nhin vic s la chn b hn ch do cc chng loi thp c s dng tho mn cc yu cu k thut. S la chn thp thng thng c xu hng chn sn phm c ch tiu k thut cao hn v l do kinh t. Khi cn phi hon thin hn cc c tnh k thut ca ng thp carbon. C th s dng thp khng r, ng c bc ngoi hoc lt bn trong. Cc vt liu c bit nh vy hin nay gi thnh cn kh cao so vi thp carbon, tuy nhin khi k thut sn xut tr nn tin tin hn th gi thnh ca chng c th gim. Cc vt liu phi kim loi v composite c sn sut cho cng nghip du kh dng cc ng do v cc ng c lt nhiu lp polymer. Vic s dng cc ng c lm hon ton t vt liu polymer rt ph bin i vi cc h phn phi kh p sut thp. Vt liu polymer c xem l vt liu hng u cho vic vn chuyn kh khi ri ro b ph hoi t pha th ba khng ln. 2.6 La chn b dy ng Cc tiu chun thit k ca cc quc gia khc nhau a ra cc tiu chun k thut khc nhau cho vic la chn b dy ng vn hnh c p sut. Khi la chn cc loi ng s dng cho cc nhu cu c bit, cn phi quan tm n hin tng tng p t ngt, c bit trong trng hp trong h thng khng c thit b x l hin tng ny. Cc yu t nh hng n b dy ng: - Ap sut thit k - Nhit thit k - n mn - Phng php lp t - a hnh y bin - n nh - Tui th thit k ca h thng ng ng Cc iu kin vn hnh v p sut cng c tc ng n vic chn ng sut bn ca vt liu theo yu cu b dy ng. C s khc nhau v mt s dng ng ng t lin do cng tc sa cha d dng hn v t tn km hn so vi mi trng ngoi khi. mi trng ngoi khi, xu hng chung l thc hin cc tnh ton thn trng i vi cc yu cu cho b dy ng. Tuy nhin cng phi cn thn trong trng hp ng ng t lin khi la chn tuyn ng v nghin ca gn nhau ti cc v tr c bit. V d cho trng hp ny l b dy ng ti trung tm dn c v trn cc nng tri phi c kh nng chu c cc va chm c hc vi cc thit b o t. Nu ng c ng knh ln th qu trnh thit k ng cn phi xem xt cn thn cc ngoi lc tc ng ln ng, cng nh kim sot cn thn qu trnh lp ng. iu ny c bit quan trng i vi ng mng chu p sut ca t m khng b nh hng v trn v tnh ton vn ca cu trc. Cc ng thp c t l ng knh/b dy vt qu 96 phi c kim sot cn thn.
50
Vic p dng b dy cho php n mn c th c tnh n nu c s hin din cc cht n mn cng vi nc: - CO2 n mn ngt - H2S n mn chua - O2 n mn oxi ho bng oxi Mc n mn c kim sot bi cc bin c vt l sau: - Nhit - p sut - dn - pH - Nng cht n mn - Tc dng chy Ngoi ra n mn chu tc ng ph nh: - Trnh cn thp - Cc loi ng sut (c nh v chu k) - Qu trnh x l nhit - Lin kt ca cc kim loi Cc ng b n mn tc thp c th c x l bng b dy b sung cho php n mn. Trng hp n mn tc cao hn c th c x l bng cch s dng cc cht c ch n mn hoc s dng vt liu thay th thch hp. Cht c ch n mn khng th t hiu sut bo v 100%, do vy ngi thit k phi lu n iu ny khi dng chng khng ch hin tng n mn. Tng tc lin kt gia sn phm v cht c ch n mn phi c gii qut mt cch ring r. Trng hp c hoc khng c s dng cht c ch n mn th tng cc b dy n mn cho php khng c vt qu 6mm v n mn thng thng khng th c gi tr cao nh vy. Trong qu trnh t ng th ng c th chu cc ng sut un trong qu trnh thao tc cng nh khi ng tip xc vi b mt y ca rnh. ng cn phi c b dy chng li cc ng sut un ny v hin tng on ng. 2.7 La chn lp ph chng n mn ng ng c th b n mn t bn trong do lu cht sn phm hoc nc bm vo hoc t bn ngoi do tc ng n mn mnh ca cc iu kin n mn t t hoc nc bin. Cc h thng lp ph ng ng thng c s dng l: - Cc lp ph bng nha ng c tng cng c tnh bng si thy tinh hoc nha than . - Polyenthylene (PE) - Cc lp ph epoxy lin kt bng phng php nng chy (FBE) 2.8 La chn lp cch nhit Trong qu trnh thit k khi nim nn xem xt n cc yu cu v cch nhit cho ng nu c. Lp cch nhit cho ng nhm gim lng nhit tht thot dc theo chiu di ng c th c yu cu cho mt s trng hp di y:
51
Lng tch wax (paraffin): Cc vn v nht cao c th xy ra do ngun gc du th khai thc ti cc vng khc nhau c th cha t l ln wax (paraffin), c khi ln hn 5% khi lng. nhit thp (thp hn im vn ccloud point) c th xy ra hin tng hnh thnh cc tinh th wax lng ng trn thnh ng lm gim hiu sut vn chuyn hoc c th lm tc nghn ng ng. Cc kt ta wax c th c x l bng cc phng php lin tc nh bm ha cht, duy tr nhit hoc thng thng nht l dng thoi co ng ng (pig). Cc k thut gin on (off-line) khc c th c s dng nh ngm ra ng ng bng xylene hoc thi sch ng bng kh nhng cc bin php ny cng c nhc im ln l tht thot sn phm trong qu trnh ngng hot ng nh my khi cc thit b can thip, v tin cy ca cc thit b nh vy khng bo m. S hnh thnh hydrate: S hnh thnh hydrate trong kh c th b c ch bng cch duy tr nhit trong ng cao hn nhit hnh thnh hydrate cng nh bng cch bm methanol hoc glycol. Vic vn chuyn cc ha cht ny n u vo ca ng ng s i hi: s dng cc bn cha hoc cc h ng ng b sung v thng i hi phi c thit b tch cui ng ng hoc cc thit b x l. La chn lp cch nhit: Mt s loi du th c nht rt cao nhit ng ng thng thng v i khi nu c nc ln vo th c th hnh thnh nh tng c nht cao. C ba bin php c th xem xt la chn mt cch ring r hay kt hp vi nhau di y: Tng ng knh ng, mc d iu ny c th tim tng nguy c n mn hoc cc vn ng cn trn ng ng khi vn hnh do tc dng chy b gim. Bm thm ha cht lm tng kh nng vn chuyn hoc ha cht ph h nh tng. Cc ha cht ny thng t c th i hi vic lp t thm cc ng ng hot ng ph tr hoc cc li trung tm c bit khi khai thc di y bin. Duy tr nhit dng chy bng cch s dng lp cch nhit v cc thit b gia nhit du hoc thit b b nhit. Chn ng cng l mt bin php quan trng lm tng kh nng cch nhit mc d i vi ng ng ngoi khi phng php ny c th kh thc hin hoc i hi chi ph cao. Tiu chun k thut khi giao nhn p ng cc yu cu nguyn liu u vo cho cc thit b ch bin cui ng ng, thng lu cht phi tha mn thng s ti thiu no v p sut nhit . Trong trng hp khng th p ng nhit v p sut yu cu c th dng cc bin php x l nh lp t thm thit b gia nhit v cc thit b tch b sung hoc c th cch nhit ng ng.
52
2.9 Vng b dn n Trc khi bt u thit k c mt s thng s cn phi c nh gi v phn tch nhy. Cc ng ng v phn b dn n thng c x l theo tiu chun tha mn ng sut. Cc thit b b dn n ngoi khi phi chu cc ti trng dn n v cc ti trng ca dng chy cng nh sng. Tt c cc loi ti trng u c th c lm gim. Dn n nhit c th c lm gim bng cch s dng phng php lp t ln cht (nh chn v ln ngoi bin) hoc tng trng lng ng (s dng neo v lp ph btng). Ti trng ca sng c th c lm gim bng cch chun b cc nh che chn hoc dng cc tm ph. 2.10 La chn phng php bo v chng n mn Cc ng ng ngoi khi thng c bo v bng cc loi anode hy sinh trong khi ngc li i vi ng ng t lin thng s dng h thng cung cp dng in t ngun ngoi. Loi, kch thc v khong cch cc anode phi c xc nh nhm xem xt cc vn sau: - Khi lng ca vt liu anode phi bo v ng ng trong sut qu trnh hot ng ca h thng ng ng, lun phi lu n thng s in tch ti a cc lp ph b nt gy hay ph hng trong qu trnh vn hnh ng. - Din tch b mt ca cc anode phi ln cung cp cng dng in bo v ng ng cho ti thi im cui cng ca tui th lm vic ca ng ng, lc hu ht cc anode b tiu hao trong qu trnh hot ng. - Khong cch gia cc anode c xc nh c c kch thc thch hp cho anode. Nu cc anode c lp t vo ng trn mt x lan t ng ngoi khi th chng phi c trng lng gii hn. B dy ca anode c th c xc nh bng chiu dy ca lp ph betone to trng lng. 2.11 Phn tch ct ng D liu c bn v cc yu cu ca pha th ba i vi cc v tr ct nhau ca ng nn c kim tra trong giai on thit k khi nim. Mt s im cn xem xt i vi ng ng ngoi khi l: - Gc ti im ct nhau. - Chiu cao yu cu ca ct d, cc im tip xc ng ti v tr ct nhau v hnh dng tng th ca ng ti v tr ct nhau. - Chiu di ca on ng t do v n nh ca n. - Kh nng chu ng ca ng i vi hin tng ct xoy v cc ti trng mi trng. - Kh nng chu ng ca t v khuynh hng b ln ca bt k ct . - Ngn nga hin tng ng b on ln. - Dung sai t ng i vi vic chun b ct nhau ca ng.
53
- Cc ti trng khi t ng, trong iu kin th thy lc, v trong iu kin vn hnh. - Cc ti trng xut hin do qu trnh ln, m ti v tr ct nhau. - Kh nng b ph hy bi neo ca cc tu nh c. - Cc yu cu ca cc ngi vn hnh, ngi ch ng ng ca pha th ba. Cc ng ng t lin i hi cc xem xt c bit bi khi nghin cu gn nhau v nghin cu tuyn ng c th xut hin cc yu cu cho ng ng ti v tr ct nhau vi cc c trng v a l v dn c khc nhau. Cc c trng c th bao gm: - Cc ng ng khc, thng ct qua rnh hoc mng, tuy rng xem xt v vn b sung b dy ng hoc c b dy ng c bit. S tng tc ca h thng bo v ng ng bng dng in ngoi cng phi c nh gi cn thn. - Cc v tr ct nhau qua sng hoc ca sng cng yu cu vic p dng cc k thut ko ng, v bn thn ng thng i hi phi c lp ph trng lng. - Cc v tr ct nhau qua ng b v ng st c th i hi cc k thut nh lm cu vt, bc ng hoc lm ng hm, tuy rng vic thi cng c th lm gin on giao thng nhng vn nn xem xt vic s dng phng php o h. - Cc ch ct nhau vi vng ly hay vng m ly c th bao gm vic ph trng lng cho ng, lm b mt ng tm thi v nhp b sung vt liu san lp. Cc v tr ct nhau c th p dng phng php khoan nh hng. Phng php ny bao gm vic khoan t u ny sang u kia, gi cho l m bng btng, ko ng qua l s dng dy khoan. K thut ny kh thng dng i vi cc v tr ct nhau vi sng, c khong cch ln hoc c mt lu thng ln. 2.12 Lp lch trnh Thit k khi nim nn quan tm n cc yu cu lch trnh xy lp ng ng. Cc ng ng t lin thng phc tp do phi ct qua qu nhiu ranh gii ca cc ch t khc nhau. Cc sp xp c bit cn phi c thc hin c quyn i li, s cho php s dng t, lm ng cng sm cng tt trc khi tin hnh cc hot ng xy lp ng ng. Thit k khi nim nn quan tm n s pht trin ca k hoch thc hin d n s b trong chi tit ha cc yu cu lch trnh ca tt c cc hot ng din ra trong thi gian di. Cc t l thi gian trong vic ch to gin v lp t, qu trnh xy lp trm t lin c th tham kho t trnh t cc hot ng trong vic pht trin mt m ngoi khi. Thng l khung thi gian c th cho qu trnh lp t ng v lin kt thit b lin quan n cc thi im khc nhau trong nm, s c sn ca cc x lan lp t, thi gian xy dng v thi gian lp t, v tr x lan t ng, v tr v kiu neo cho cc gin ni v cc tu trong khu m.
54
Thi gian cp php, thng tho vi ch s hu ca cc l khai thc khc, hoc cc i tng s dng vng bin khc cng thng ng vai tr rt quan trng. Thit k chi tit nn c thc hin trc khi lp t, tuy nhin cc mt hng thit b i hi thi gian ch to v t hng tng i lu nh van, bch, b phn ni cn phi c xc nh, thit k v ch nh trc cho qu trnh mua sm thit b sao cho vic giao nhn cc thit b nh vy c th c thc hin trc khi cng vic ch to v lp t c bt u. Do vy thng phi bn bc gii quyt dt im trong qu trnh thit k khi nim cc vt t thit b quan trng i hi thi gian di nh vy (thng cc loi vt t ny c chi ph cao) v mt mua sm thit b. Trong trng hp ny, lch trnh chnh xc v c tnh p ng thc t l2 yu t quan trng ti a ha tnh hu dng ca thit k khi nim.
3. Thit k c kh cho ng ng
ng ng phi c bn chng li cc ti trng tc ng ln n, trong qu trnh xy lp v th nghim ng ng v khi ng ng a vo vn hnh. Trong qu trnh xy lp, ng s b un, ko v xon. Khi ng a vo vn hnh n s b tc ng bi p sut bn trong t lu cht v t bn ngoi bi mi trng bin v t xung quanh, ngoi ra cn c cc ng sut gy ra bi s thay i nhit . ng ng c th chu ti trng bn ngoi, chng hn ng di bin, ti trng l cc va chm vi neo, neo li c, vi trng hp ng trn t lin, ti trng ngoi c th l s lng xung khc nhau ca t xung quanh ng, ti trng to ra t cc phng tin giao thng trn nh ng, hoc l va chm vi cc thit b o t. Cc yu cu v bn cho cc ng ng ngoi bin thng cao hn so vi ng ng t lin. Vn c trnh by sau y p dng khi thit k bn chng li p sut trong, p sut ngoi, ng sut dc trc, hin tng un ng, hin tng va chm v mp ng, hin tng un ng cong ln. 3.1 Thit k chng li p sut bn trong p sut bn trong to ra t lu cht vn chuyn trong ng l ti trng quan trng nht cho mt ng ng. Trong trng hp in hnh, mt ng 30 inch chu p sut trong 15Mpa chu ti trng tng l 11MN trn mi mt ng ng, th khi mi mt ng ng chu mt lc vng c ln l 5.5MN. Ngoi ra, ng sut vng to ra bi p sut trong c xc nh ch yu bng phng php thng k sao cho khng xy ra tnh trng ti phn b ng sut no ln v ng sut khng b b sung hoc lm suy gim bi ng sut n hi. Nu ng sut vng qu ln, ng ng c th b on theo hng chu vi, hin tng on din ra tip theo s lm mng ng ng v cui cng gy gy ng.
55
Cng thc n gin nht tnh ng sut vng sH gy ra bi p sut trong l phng trnh Barlow:
sH = pD 2t
vi p l p sut trong, D l ng knh ng, t l b dy ng. Cng thc ny khng c chnh xc kh tt. Kt qu tnh t phng trnh ny thng cao hn ng sut ti a, do vy nhiu quy tc chp nhn phng trnh ny khi thit k. Cng thc ny c th c vit li cho b dy ng l thuyt tho mn yu cu v ng sut vng gi tr tng ng sut n hi nh sau:
t= pD 2 f1 f 2Y
Vi: Y l ln ca ng sut n hi ca vt liu lm ng. f1 l h s thit k, din t ng sut vng ti a cho php l tch s ca ng sut n hi. f2 l h s dung sai ch to ng, cho php s sai lch ca b dy ng so vi b dy danh ngha, thng l 0.875, c ngha l b dy c th thp hn b dy danh ngha ti a cho php l 12.5%. H s thit k hay l h s s dng hay h s hu dng thng ly gi tr 0.72 cho ng ng v ly gi tr thp hn cho ng ng v cc on ng gn vi gin ngoi khi hoc cc vng b hn ch hay cc tuyn ng giao thng i vi ng ng trn t lin. Cc quy tc ch nh mt cch khc nhau cc gi tr ti a cho h s thit k, tu thuc vo v tr a l v cc xem xt xc ng khc. V d i vi ng ng 30 inch th D = 762mm; p = 15Mpa; Y = 413.7 N/mm2; f1 = 0.72; f2 = 0.875 v t = 21.9mm tnh ton theo cng thc trn. Trong thc t thng thng, kch thc ng ng c la chn tun theo tiu chun API. B dy k tip trong tiu chun API l 22.2mm, nn c th chn b dy ny cho ng trn. Trong trng hp c bit ng ng c th c ng knh v b dy bt k. V d trong trng hp ng ng ln v di th tit kim chi ph so vi s dng ng ng theo API l kh ng k. 3.2 Thit k chng li p sut ngoi p sut bn ngoi ln c khuynh hng lm cho ng ng tr nn oval v cui cng l ph hu chng. Mt ng ng trn hon ho chu tc ng bi p sut trong c ln tng dn mt cch n nh s vn khng b mo cho n khi p sut t n gi tr gi l p sut n hi ti hn, pcr cho bi phng trnh:
ER pcr = 1 n 2 4 t
3
56
Trong R l bn knh trung bnh, t l b dy ng, E l modul n hi v n l t s Poisson. Ti gi tr p sut n hi ti hn ng s b ph hy lp tc. i vi hu ht cc ng ng, p sut n hi ti hn thng c gi tr rt cao, v d i vi ng ng 30inch vi b dy 22.2mm, gi tr p sut n hi ti hn l 12.5Mpa, tng ng vi su nc l 1250m, khi s to ra ng sut vng khong 208N/mm2. S on ng theo hng chu vi do p sut c th xy ra, tuy nhin s ph hu ng bi n hi lun xy ra u tin ngoi tr vi ng ng rt mng. Cc ng ng thc t thng khng trn mt cch hon ho m c hnh oval mc no . oval ca ng thng c kim sot bng cc tiu chun k thut ca ng. Khi mt ng khng trn chu tc ng ca p sut bn ngoi, mo ca ng s tng lin tc v tr nn rt ln khi p sut t n gi tr tnh ton bi phng trnh tnh pcr trn. Hin tng on ng c th xy ra do nhiu nguyn nhn khc hn l do tc ng ca p sut bn ngoi, v d nh, qu trnh un ng khi thi cng cy lp hoc cc ph hu c hc do tc ng bn ngoi. Cc hin tng on ng nh vy thng pht trin dc theo chiu di ng ca p sut bn ngoi nh hn p sut ti hn xy ra hin tng ph hu do n hi. Hin tng ny c gi l hin tng on ng lan truyn v nu xy ra c th ph hu mt chiu di ng ng k. Hin tng on ng lan truyn cn c gii quyt trong qu trnh thit k khi nim. Cc ng ng chn di t cng chu tc ng ca cc ti trng lm oval ng do trng lng ca t v phng tin giao thng i qua trn pha trn ng. 3.3 Thit k chng ng sut dc trc Mt ng ng khi vn hnh chu ng sut dc trc cng nh ng sut vng. Cc ng sut dc trc xut hin ch yu t hai tc ng. Th nht l tc ng Poisson lm cho mt thanh kim loi b ko gin vi sc cng ng trc s b co li theo phng vung gc, do vy nu s co li theo phng vung gc ny b khng ch th s xut hin mt ng sut tng ng. Do , khi mt ng chu p sut bn trong, mt mnh ng sut ko theo phng chu vi s gy ra bin dng ko theo phng chu vi v bin dng nn theo phng dc trc. Ni mt cch khc, nu ng ch chu ng sut phng chu vi v khng chu ng sut dc trc th ng s b ko theo phng chu vi lm ng knh ng ln ln v b nn theo phng dc trc lm ng ngn li. Nu hin tng nn theo phng dc trc b hn ch, v d bi lc ma st v y bin hoc do b lin kt cht vi cc b phn c nh nh gin, khi s xut hin mt ng sut theo phng dc trc. Tc ng th hai c khuynh hng gy ra ng sut dc trc l nhit . Nu nhit ca ng tng ln, v ng c th dn n thoi mi theo mi hng, n s dn n theo c phng dc trc v chu vi. Dn n theo phng chu vi thng hon ton khng chu s ma st ca y bin v cc b phn lin kt. Theo
57
nu hin tng dn n b khng ch, th ng sut nn theo phng dc trc s xut hin trong ng. ng sut dc trc c hai thnh phn, th nht c lin quan n p sut v th hai c lin quan n nhit . Thnh phn p sut l dng (ko) v thnh phn nhit thng l m (nn). Kt qu cui cng l ko hay nn ph thuc vo ln tng i gia p sut v tng nhit . Ly v d cho ng c ng knh ngoi 30inch, b dy 22.2mm c minh ho trc y, p sut bn trong l 15Mpa v tng nhit l 900, thnh phn p sut ca ng sut dc trc l + 75N/mm2 v thnh phn nhit l -221 N/mm2, do ng sut dc trc cui cng l -146 n/mm2.
4. Phng php xy lp ng ng
Nu mt ng ng khng c xy lp, kim tra v th nghim tt th ng ng khng th c php vn hnh cho d n c thit k rt k lng v la chn vt liu rt ph hp. i vi c h thng ng ng t lin v ngoi khi, lun phi thc hin cc cng vic sau: vn chuyn v bo qun ng ng, ch to ng, kim tra ng. 4.1 Vn chuyn vt liu lm ng Vn chuyn ng ng Cc h hng cho ng ng v lp ph ca ng thng gy ra thit hi nghim trng do vy ng ng cn phi c x l mt cch cn thn. Bt k h hng cho ng ng thng gy cc im tp trung ng sut khi c p sut v c kh nng gy hng ng ng ti cc v tr . ng ng trc khi c vn chuyn n cng trng xy lp phi c ph hon chnh, hoc ti nh Vn chuyn ng my sn xut ng hoc ti Cng ty ph ng. Thng vic ph lp b tng cho ng c thc hin trc khi xy lp ng ng v khong cch gn so vi v tr thi cng xy lp ng ng. Cn phi kim tra ton b trc khi bt u bc d ng ln phng tin vn chuyn. Cn phi thng nht v chi ph n b cho nhng h hng ng ng xy ra trong qu trnh vn chuyn trong giai on ny. Cc s liu v s lng ng, s lng cc on, chiu di v tnh trng ca ng cn c lu tr s dng cho d n cng nh cho cc qu trnh thi cng ng sau ny nh qu trnh hn ng hay ko ng.
58
Ti cc v tr c bit cn phi xem xt cc yu cu c trng cho ng nh cc b dy ng khc nhau, cc ng c th nghim trc hay cc ng c ph b tng. Thng cc nh thu chi trch nhim nhn ng ti cc cng trng thi cng dc theo tuyn ng, qu trnh bc d ng khi vn chuyn trn ng v qu trnh ri ng cha gii quyt ng xong. Tuy vy thng vic ny lm phc tp cho qu trnh lu tr ti liu. Trn cc vng t phng v chc iu kin thi tit tt cc xe ti c th i khi cc ng ng dc theo chiu di lm vic nu cn. Thng thng hn, thng ngi ta s dng cc h cc dn ng cho cc khu vc kh thi cng hoc khu vc ct ngang ng ray gim thiu ti trng ca t ln ng. Ti cc vng c nhiu cy ci v cc khu vc khng th ra v hoc ti cc vng t khng chu c ti trng bc d cao c th s dng trc thng. Phng php ny rt hiu qu nu qu trnh d ng khng lm h hng cc ng gn . Ngoi ra c th s dng thuyn m kh cho cc vng c kh nng chu ti trng thp. X l cc vt liu C nhiu yu cu nghim ngt i vi qu trnh x l ng v chng cn c quan tm ngay c khi c mt s cng trng thi cng tm thi. Cn dng cc mc hoc nng ng thch hp trong mi giai on, chun b trc cc b hoc cc b phn bc bng vt liu mm nhm bo v ng khi cc h hng xy ra cho ng do qu trnh va chm i vi t v thit b khc. Vi tt c cc ng, s lng cc lp c sp xp s c gii hn trnh cc lc tc ng qu ln i vi cc lp thp hn do c th gy ra nhng h hng cho lp ph hoc trong trng hp ng c ng knh ln c th lm mo ng gy kh khn cho qu trnh hn ng sau ny. Ngoi ra cn phi quy nh chiu cao ti a nhm tha mn cc yu cu an ton chung cho cc qu trnh thi cng. i vi cc ng ng t lin, trc khi th ng, vic bo v i vi cc ng dy in hoc bin bo s hin din ca chng cn phi c thc hin v cn thit phi tun th cc yu cu an ton i vi cng nhn vn hnh. Nu c bin bo nguy him no b h hng cn phi thay th ngay lp tc, do mi nguy him khi tip xc vi ng dy in khi ang vn hnh. Nu c bin bo nguy him no b h hng cn phi thay th ngay lp tc, do mi nguy him khi tip xc vi ng dy in ang vn hnh c th l him ha ln cho cc cn cu trong qu trnh thao tc xy lp ng ng. Trong qu trnh th ng, thng tin hnh chuyn cc s ra pha ngoi ng ng, s dng cc mu hoc k hiu biu th s thay i ca cc c tnh ca ng. Cc ng ra vo cn phi c phc v cho cc dn c trong cc khu vc c bit, ngn cch bng cc hng ro, ngoi ra cn to mi lin h thng xuyn vi cc c dn trong khu vc c lin quan. Cn quan tm n cc quy nh vn chuyn trn ng giao thng v cc c im bt thng nh cc gii hn v trng lng trn cc ng v cc
59
chiu cao ca cu, chiu rng ca cc li ra vo, cc ch nghn c chai trong h thng giao thng, cc tuyn ng thng c s dng trong cc ngy ngh. Vic to mi quan h vi cc b phn qun l ng giao thng v c quan cnh st ng vai tr quan trng. Cc iu kin ca ng x nh ti trng qu mc chng hn cn phi c s ng ca ch ng v cp c thm quyn trc khi bt u qu trnh chuyn ch. Cc v tr cn phi c php ra vo c bit qua cc ng t nhn cn phi c sp xp trc trong giai on lp k hach v vic xy dng cc ng tm phi c thc hin trong giai on chun b cho yu cu chiu rng lm vic. Trong qu trnh vn chuyn ng ng ngoi khi nhiu vn trn khng hin din ngoi tr giai on vn chuyn ng n cc bn cng bc d ln tu chuyn ch ng. Ti bn tu tt c cc yu cu i vi qu trnh nng ng, x l ng v bo qun ng cn phi c tun th. Vic bc d ng ln tu chuyn ch phi c thc hin sao cho ng c phn b u trng lng v nm mt cch chc chn. Mt khi cc ng c bc d ln tu th chng cn phi c m bo hon ton cho qu trnh vn chuyn trn bin. Khi ng khng c c nh cht chng c th di chuyn khi ang c vn chuyn trn bin, gy ra cc h hng nghim trng cho tu chuyn ch v c th gy nguy him cho thy th on. Cc hng ha b dch chuyn c th nh hng nghim trng n gi tr i bin ca tu. 4.2 Qu trnh tn tr cc nguyn vt liu ng nn c xp ln gi thnh cc hng st nhau v c ct cht theo cch no ngn nga kh nng ph hng ng. Thng phi c u bt ng v b phn bo v phn vt mp ca ng trong tt c cc qu trnh x l, vn chuyn v tn tr ng. ng c th phi c bo v bn trong bng cc cht ht m c cho php v bt kn cc u chng s thm nhp ca hi nc. Thit k ca cc b phn bt ng nn c kh nng chu c cc mc nng ng trong qu trnh nng ng v x l ng. Khi tn tr cn xem xt cc vn sau: Hng ng di y cn phi c Tn tr ng nng cao khi mt t t nht 150 mm bng cch s dng cc thanh dm c ph bng cc tm polyethylene hoc cc thanh g m mc c sp xp v lm phng khng cho ng b ph hng. Cn phi kim tra thng bng trcv sau khi tin hnh buc cht ng.
60
Hng ng y nn c sp xp tch ri nhau khi cc on ng khng b ln, bng cc nm g hoc kp g. Cc ng nn c sp xp tch ri nhau khi cc ng khc bng cc b phn cch ly thch hp t theo chiu di ca ng. Khu vc tn tr ng nn c t ni sao c th tip cn trong mi iu kin thi tit. Cc b phn ni ng nh cc on ng cong, valve, tee nn c tn tr bng cch t chng ring bit nhau trn cc b mt c x l. B mt ny cn phi c lm sch v dp b bt k vt no co kh nng gy h hng cho cc b phn v thit b ang tn tr. Cc b mt ca bch c th c bo v bng cc s dng cc tm g v cc phn gc ca b phn ni c th c bo v bng cc u bt. Khi tn tr cc vt liu bng hp kim thp khng r cn phi c lp chng khi kh nng chng b nhim khi c t st vi cc ng bng thp carbon. 4.3 Cc quy trnh hn v phng php hn Trong qu trnh ch to ng cc on ng c sn xut ti cc nh my cn thp cc on ng ny sau c vn chuyn n cc cng trng xy lp ng ng v c hn vi nhau bng cc mi hn gip mi theo chu vi ng. Qu trnh hn cc ng ng thp thng c quy nh trong cc tiu chun nh API 1104 v BS. Phm vi tng qut ca cc tiu chun hn ng ng l thm nh trnh cc ch hn v cc quy trnh hn cng nh nng sut qu trnh hn. Cho php s dung nhiu quy trnh hn khc nhau. Cc quy trnh hn h quang kim loi bng tay hin nay c s dng rng ri nht. Cc quy trnh chung Phng php truyn thng ch to chiu di ng thp lin tc l hn chng vi nhau ti cc mt ct ng, chiu di ca ng c gi l on ng. S lng cc k thut c sn l rt nhiu. Qu trnh hn c th c thc hin trn t lin v trn cc x lan t ng. Phng php hn ng c s dng thng xuyn nht cho cc ng thp carbon l phng php hn h quang kim loi c bo v (Shield metalare welding AMAW). Phng php hn h quang chm t ng ha (Mechanized Submerged Arc Welding SAW) thng c s dng khi hn tng i ng vi nhau (gi l cc on ng i) trn cc x lan t ng hoc ti cc xng hn ng i khi s dng cho cc d n ng ng ln v do lm gim thi gian t ng. Khi qu trnh ni ng i s dng phng php hn SAW th ng c th c quay so vi u hn qu trnh hn c thc hin theo v tr nm ngang xui theo chiu ca tay ngi th hn. Vic hn ng l nh nhau cho n nay i vi ng ng c th quay so
61
Hn ni ng ti cng trng
vi ng ng trn c cng nh ngoi khi. Cc que hn c bc cellulose c s dng rt rng ri cho hn h quang kim loi. Cc que hn c bc hp cht cellulose s dng lp ph hu c hoc cc cht gy chy thng c tnh ht m, do vy trong thc t, s khng chy mt cch hiu qu khi cc cht gy chy ny b m. Cc in cc thng c s dng dc sut chiu di, qu trnh hn t nh ng i xung. Qu trnh ny c gi l qu trnh hn i xung hay hn ghp ng v thng c trng bng hm lng hydro cao v nng lng h quang thp. Cc iu kin nh th yu cu phi lu c bit trnh hin tng nt gy gy ra do hydro cao v nng lng h quang thp. Cc iu kin nh th yu cu phi lu c bit trnh hin tng nt gy ra do hydro trong cc mi hn. Cc lu nh vy thng l vic gia nhit trc cho ng v s dng cc dng c tiu chun cao cho qu trnh lm sch. Tuy nhin, trong qu trnh hn ng hin tng nt gy do hydro cng b hn ch phn no do tng quan kh ln gia cc thnh ng mng vi cc an ng c hn vi nhau. Qu trnh hn ghp ng thng c xu hng gy ra cc khuyt tt gc thnh ng nh hin tng thiu nng chy v ln s trong mi hn . Lp hn th hai, gi l lp hn nng, nn c thc hin cng nhanh cng tt sau khi mi hn nn b lm lnh qu mc. V l do ny, cng nh l do v nng sut hn, cc mi hn theo hng chu vi i vi cc ng c ng knh ln thng c thc hin bi hai th hn lm vic ng thi. (Lu rng qu trnh thc hin mi hn nn thng c dng xc nh vn tc qu trnh hn chung cho ng ng trn b, khi m c th s dng cc th hn khc nhau cho bc hn nn v hn lm y). Cc nguyn vt liu cho qu trnh hn: Cc nguyn vt liu cho qu trnh hn nh in cc, dy, que hn c sn xut bi nhiu cng ty khc nhau vi cc ngun nguyn liu khc nhau. Cc nguyn vt liu ny nn c ph duyt v loi v nhn hiu trc bi c quan c thm quyn cp chng ch thng tun theo cc tiu chun k thut quc t v d nh AWS 5.1-69 hoc BS 639 i vi cc in cc NMA. Tt c cc nguyn vt liu ny nn c tn tr, bo qun v x l tun theo cc quy trnh c khuyn co bi cc nh sn xut i vi cc sn phm c bit. Khi s dng phng php hn GMAW trong thc t i vi thp carbon l thp hp kim thp vic pha long kh bo v bng CO2 thng c s dng v l do kinh t. Khi thc hin vic ny nn tin hnh hon thin kh nng loi b oxy ca cc dy hn lm y bng cch thm vo cc cht kh oxy nh CO2 ng vai tr kh hot ng. Bng cch thc tng t oxy c th c thm vo kh bo v khi hn cc ng ng thp hp kim kp cng vi vic s dng cc dy hn lm y c hm lng silicon cao. i vi cc mi hn rt b hn ch nh hn cc b phn ni, hn tie-ins ti cc v tr sp xp kh khn hn, nn s dng qu trnh hn i ln vi in cc cellulose hoc in cc hm lng hydro thp.
62
V tr hn V tr hn l mt yu t quan trng i vi qu trnh hn v kim tra trnh cc th hn. Trong qu trnh hn ng t th ca th hn so vi ng c din t bng cc con s tham chiu theo ch G (ch rng l mi hn rnh - groove). Cc con s l: 1G Qu trnh hn c thc hin v tr phng xui theo tay th hn. Vic quay ng cho php hon tt mi hn gip m theo chu vi. Cc ng phn gii dc trc c hn rnh ti nh ca ng nm ngang. 2G Qu trnh hn c thc hin theo v tr nm ngang thng ng. ng c gn thng ng sao cho mi hn gip m nm ngang. y l v tr tng t vi qu trnh hn ng ng ca gin ti hin trng. 5G Qu trnh hn c thc hin theo v tr thng ng. ng c gn nm ngang vi mi hn gip m thng ng. y l v tr chnh ca mi hn gip m ng ng trong qu trnh xy lp ng. 6G Qu trnh hn c thc hin gc 450. ng c lm nghing mt gc 450 so vi phng ngang mi hn gip m c sp xp theo v tr ngc li 450. Qu trnh hn theo th tc c thc hin v tr ny c dng nh gi kh nng hn ti mi v tr khc. Mt vng hn ch khng gian i khi c thm vo khng gian pha trn ca ng trong qu trnh kim tra trnh th hn (kim tra 6GR) lm tng thm kh ca qu trnh kim tra hn. Th hn t c chng nhn kim tra trnh hn 6GR c th hn mi v tr. Ni chung, cc quy trnh c thc hin trong cc mi hn rnh cng c xem l tiu chun kim tra trnh cho cc mi hn lm y v tr tng t. Vt gc mi hn Cc on ng c sn xut theo tiu chun k thut API5L thng c sn xut vi u ng c vt gc 300 tr gip cho qu trnh hn. Gc vt ny thch hp cho qu trnh hn MMA s dng k thut hn i xung khi hai ng c t sao cho phn h gc ph hp vi loi in cc hn s dng. Trong thc t thng phi vt gc li cho ng trc khi hn nhm loi b tt c h hng xy ra trong qu trnh vn chuyn ng. i khi qu trnh vt mp li c thc hin nhm mc ch gim th tch hn yu cu (nhm lm tng vn tc hn) bng cch lm gim gc vt khi hn. Vic lm tng vn tc qu trnh hn nh vy t khi hiu qu do vic lm gim gc hn thng lm tng t l khim khuyt do mi hn c kh nng tip cn t hn. Qu trnh vt gc li mp ng cng c th thc hin khi s dng quy trnh hn khc. Cc vt mp kp c s dng cho php c tnh nng chy tt trong lp hn lm y. Gc vt mp v hnh dng ca chng l cc bin s rt quan trng i vi cht lng quy trnh hn, vic kim tra ti ch gc vt mp trc khi hn l yu t quan trng nh hng n cht lng mi hn.
63
Cc vt mp kp cng c th c s dng ph hp vi cc vt liu dy. Th tch hn c th c gim bng cch gim gc vt mp khi tch ri cc thnh ng ln cho php kh nng tip cn hiu qu khi hn nhm bo m qu trnh nng chy thnh ng. Cc qu trnh hn c gii ha Mt phng php hn mi khc c s dng trong hn cc ng ng trn b Nga cho cc ng c ng knh ln ti 56inch. Phng php ny ch cn ng vt mp 70. Thit b hn kp cht hai ng cn hn bng cc b phn tip xc c bit. Mt ng c c nh trong khi ng cn li c dch chuyn v pha ng c nh. Mt hiu in th cao c t gia hai ng v chng c dch chuyn chm cng nhau. Qu trnh phng in v nng chy xy ra ti b mt gia hai ng theo phng chu vi. Vn tc dch chuyn ca hai ng c kim sot cht ch sao cho qu trnh gia nhit hai u ng to ra s nng chy ni hai ng mt cch hon ho. 4.4 Qu trnh x l nhit Qu trnh x l dng gia nhit trc hay duy tr nhit ti thiu cc vng trung gian c th phi thc hin trong qu trnh hn nhm lm chm vn tc lm ngui ca vt liu c gia nhit khi nng chy do hn v bo m mi hn kh v khng b nhim hydrocarbon. Mc ch ca vic lm chm qu trnh lm ngui mi hn l hon thin vi cu trc ca cc vng b nh hng bi nhit trong vt liu ban u. Vic gia nhit trc cng lm tng nhit mi trng xung quanh mi hn trong qu trnh hn do vy hydro nu c trong mi hn s b tch khi v khng b gi li trong cc mi hn. Vic gia nhit trc cng vi nhit to ra do qu trnh hn (hoc nng lng h quang) s to ra hiu qu mong mun. S kt hp hiu qu ca vic lm gim hm lng hydro v hon thin vi cu trc s bo v mi hn khi hin tng nt gy do hydro. Nu mi hn b lm lnh nhanh, n s tch t hydro v to ra vi cu trc c khuynh hng b bin dng cao v dn n nt gy. Cc loi vt liu lm ng khc nhau c mc b nh hng n vi cu trc khc nhau. Thng thng cc vt liu c bn cao thng nhy vi thay i vi cu trc do yu cu kim sot nghim ngt nng lng hn v s gia nhit trc hn cc vt liu thng thng khc. Cc tnh cht vt l b nh hng bi s gia nhit trc v nng lng hn l cng v do. Mi qu trnh hn v bn cht ring c tim n hm lng hydro ph thuc vo kh nng mang m ca khi v kh bo v. Qu trnh hn MMA cellulose v mt bn cht c tim n hydro cao, nhng do thnh ng mng nn chng d dng c gia nhit bi h quang do vy lm gim nh hng ca hydro. Tuy vy, qu trnh gia nhit trc v gia nhit trung gian vn c vai tr quan trng.
64
Nhit trung gian v nhit ca mi hn bt u xy ra. Do i hi c nhit trung gian ti thiu vi cc l do tng t nh qu trnh gia nhit trc. C ba loi x l nhit c th thc hin: lm m, gia nhit trc v x l nhit sau (gii phng hydro hoc kh ng sut): Qu trnh lm m: Lm m ng trc khi hn nhm: - Lm kh ch sp hn v t ht cc vt du m, sn do lm gim thiu kh nng to l xp. - Tng cng b mt bn ngoi ca cc im hn nn do tnh thm t c tng cng ca ch sp hn. Khi hn nhit mi trng 100C cn lm m ng n 500C theo quy trnh thng thng. Qu trnh gia nhit trc: Qu trnh gia nhit trc nhm lm gim nguy c tn ti hydro trong cc im hn gy nt gy bi: - Lm gim cng ca lot mi hn u tin (loi mi hn nn). - H tr qu trnh gii phng hydro khi khu vc mi hn. - To s phn b tt hn ca cc ng sut do hin tng co. Theo quy lut chung qu trnh gia nhit trc i vi cc ng c ng knh ln / ng c thp chu ng sut cao / ng c thnh dy hn l t nhit 1001500C. C th d on nhit gia nhit trc theo cc yu t lng nhit to ra trong mt loi hn n, b dy ng, gi tr carbon tng ng ca thp lm ng (tnh bng %) nh s dng gin thc nghim. Qu trnh x ng sut: (qu trnh x l nhit sau khi hn) Qu trnh x ng sut nh hng n cc ng sut cn d sau qu trnh hn v cng ca mi hn cng nh vng b nh hng bi nhit. Him khi p dng cho cc mi hn ng ng c b dy di 25mm. Qu trnh c th yu cu i vi cc mi hn cho cc b phn ni kch thc ln, dy v khng i xng. X l nhit sau khi hn lm tng chi ph do c quan h mt thit vi thi gian mt mt thc hin n. Cc ng ng dn kh sn phm chua X l nhit sau khi hn: i vi cc ng ng vn chuyn sn phm chua, khi c s kt hp gia hm lng carbon tng ng cao vi b dy thnh ng ln v qu trnh gia nhit thp khng hn, v d nh qu trnh hn c gii ha s dng CO2 chng hn, c th phi tin hnh x l nhit sau khi hn nhm gim gi tr cng trong cc vng chu nh hng bi nhit. 4.5 Cc lp ph lin kt ti mi trng thi cng
65
Cc lp ph ti cc mi ni mi trng thi cng c p dng ti ch ph ln vng vt liu trn sau khi hon tt mi hn theo chu vi. Mi ph ny phi tng thch vi cc vt liu ph ng nguyn thy ban u. Cc lp ph thng dng l bng keo, ng co v epoxy: - Bng keo: sau khi hon tt v kim tra, vng mi ni c lm sch v mi hn c th c mi nu cn thit. Bng keo c qun quanh mi ni v ph ln lp ph sn c ca ng. - Cc ng co: c ch to t cht do b co la khi b gia nhit. Mi ni c x l v lm sch sau qun ng xung quanh v gia nhit bng n. - Cc lp ph epoxy: trong cc ng ng s dng lp ph FBE cc mi ni c gia nhit cc b sau khi x l v ph bt epoxy. Lp ph mi s tng t nh cc lp ph chnh ban u. - Cc lp ph lng: trong mt vi trng hp ch c th p dng lp ph thng dng bng cch phun sng hoc sn bng c ln trn mi ni c x l. 4.6 Cc loi khuyt tt mi hn thng thng Hin tng lm mi hn Hin tng ny gy ra bi cng cao v tc di chuyn in cc hn cao v xy ra do k thut hn km cht lng. S dch chuyn qu mc in cc hn nn trnh v gc ca in cc nn c kim sot lc tc ng ca h quang vn gi c kim loi ti cc gc ca mi hn. Hin tng lm mi hn thng c tm thy nhiu nht trong qu trnh hn MMA. Cc vt nt gy Tt c cc vt nt phi c xem l nghim trng v mt bn cht v phi loi b v ct b khi mi hn. Vic pht hin cc qu trnh gy nt gy cng bt u ngay vic tm hiu cc nguyn nhn c th gy ra nt gy. Cc vt nt c th to ra sai lm ca th hn trong thao tc hn v cng c th do s khuch tn hydro vo trong mi hn. Khuyt tt ny c th xy ra vi mi phng php hn nhng rt ph bin vi phng php hn MMA. xp xp v cc vt l trn b mt to ra do qu trnh thot kh t kim loi hn khi ang xy ra qu trnh ngng ng. Cc kh trong mi hn to ra t x hn, sn, hi m hoc cc ch bn trong qu trnh x l chun b cho hn do vy cn phi tin hnh mt cch nghim ngt qu trnh kim tra cht lng. Th hn cng c th gy ra hin tng xp nu s dng v tr di chuyn in cc qu cao v h quang qu di. Khuyt tt dng l xp d dng c pht hin bng phng php kim tra pht x. Chng lm gim kh nng chu lc ca vt liu do lm gim din tch tit din ngang. Cc quy chun ng ng cho php mt mc no hin
66
tng xp bng cc gin so snh cc cm l xp v tiu chun kch thc cho cc l xp ring bit. Hin tng ln x hn Hin tng ln x hn l cc khuyt tt mi hn to ra do cht lng km ca cc qu trnh lm sch trung gian. Cc tiu chun chp thun lit k kch thc, chiu di v ln ca x hn. Hin tng nhim x hn do cc cht gy chy to ra x do tt c cc qu trnh hn s dng cc cht gy chy nh vy u c xu hng b khuyt tt loi ny. Hin tng thiu nng nng chy Hin tng thiu nng nng chy b xy ra ti thnh ng ca mi hn v gia cc mi hn. Khuyt tt ny gy ra bi hn vi cng dng qu thp hoc di chuyn in cc vi vn tc qu cao. C ch c bn l khng nhit cc b cho qu trnh chy vt liu mt cch hon ton do vy hnh thnh cc vng lm lnh ph ln mi hn. Hin tng thiu nng chy l khuyt tt c trng ca qu trnh hn MIG trong kiu hn h quang trong dng ngn. Hin tng thiu nng chy l khuyt tt c bn ggy ra cc vt nt sau ny. Do cc vt nt kh b pht hin bng cc phng php pht x nu n khng nh hng thch hp vi cc tia pht x cho nn phng php siu m l phng php hiu qu nht pht hin khuyt tt ny v s lng v kch thc. Hin tng thiu xuyn thm Hin tng thiu xuyn thm l khuyt tt c bn ca qu trnh hn m mi hn khng xuyn thm qua ton b b dy mi ni. Khuyt tt dng ny c th b gy do khng cng dng hoc k thut hn km nhng thng l do mi hn khng c iu chnh cho va st. Mt khe h gc hoc mt b mt rng gc l cc nguyn nhn chnh. 4.7 Sa cha cc h hng ca lp ph ng Mt khi ng c chn di t hay nm di y bin, cc h hng trong lp ph ng ng c th pht trin thnh cc vn nghim trng trong tng lai. Bt chp v mt lng cht ca vt liu v cc quy trnh p dng, bt buc phi kim sot nghim ngt cc h hng ngay trc khi xy lp v tin hnh sa cha thch hp nu c h hng. Cc h hng in hnh c th pht trin trong lp ph mu ng ng Ti trng nn p: cc vt liu nh nha than , nha ng v phm vi t thng dng hn, l polyethylene, b mm i v mt bn c hc khi nhit tng ln, chng b bin dng chm di ti trng ti nhit phng. Cc ng c cht thnh ng hoc nm m khng c m cho vn lt s to ra cc ti trng nn cao c th lm cho vn lt xuyn thng lp ph ng. Cc lp ph
67
epoxy c tr lc cao hn nhiu i vi nhit v cc tc ng ca ti trng nh vy. Va chm: cc lp ph c th b h hng nn b va chm vi vt sc, nhn. Cc lp ph enamel nha than c th b bong xung quanh khu vc va chm. Cc l kim chm: kiu h hng ny thng i km vi cc h hng trong qu trnh x l hoc b dy mng bt thng ca lp ph. Nt gy: cc lp ph enamel nha than c tng cng c th rt dn, c bit ti nhit thp, th hin cc tnh cht chu kp thp km. Cc thao tc un khi thi cng do c th gy nt gy lp enamel. Vn ny khng thng xy ra vi lp ph PE hoc epoxy do chng c do cao hn. Cc phng php sa cha lp ph nh sau Cc lp ph nha than : do cc nguy c cho sc kho, sa cha bng dng nha than lng hin nay khng c khuyn khch. Sa cha lp ph nha than thng c thc hin vi cc bng ph ngui. Cc lp ph PE: vic sa cha c thc hin s dng cc bng cun ngui hoc cc ng co nh gia nhit. Bt epoxy: cc sa cha thng thng l hn ch vi cc khuyt tt l kim chm hoc cc din tch khuyt tt nh do va chm, c thc hin bng cch s dng cc vt liu hai thnh phn. Do thi gian ng rn thng ngn nn hai loi vt liu ny c trn ngay ti ni sa cha ngay trc khi s dng v c dng cho b mt ng c lm sch bng cch dng dao hoc bay. H thng sa cha thch hp phi tng thch hon ton vi lp ph nguyn thy ban u v nn c thm nh cht lng quy trnh sa cha v phi kim sot ton b.
68
Chng 6
QU TRNH XY LP NG NG
Qu trnh xy lp ng ng t lin i hi s chun b cn thn v lp k hoch chi tit, vi mt s ng ng c th di ti hng ngn kilmt, cc vn hu cn tr nn rt ln. Do , tt c cc cng vic tin hnh qu trnh xy lp phi c phi hp c bit cn thn cng trng xy lp khng tri di ra n hng trm kilmt vi qu trnh kim sot v gim st rt kh khn v thiu hiu qu. Qu trnh xy lp ng ng bao gm nhiu phng tin nh cc trm bm v my nn, cc thit b o m v phng thoi, h thng bo b cathode, cc phng iu khin, cc trm valve, bn chai km vi qu trnh lp t h thng ng ng tht s. y chnh l l do ca mc phc tp cao khi lp t mt h thng ng ng.
1. La chn v nh du tuyn ng
Vic da chn tuyn ng l cng vic then cht trong xy lp ng ng trn t lin v cn xem xt ton din cc vn lin quan n xy lp trc khi hon thnh tuyn ng. Thng thng sau khi xc nh tuyn ng s b bng cc bn c sn, cc k s phi kho st dc tuyn ng thay i tuyn ng cho ph hp vi cc v tr gy kh khn cho qu trnh lp t ng. Trong giai on ny ngi k s c th la chn cc tuyn ng thay th ti cc on trong tuyn ng c xc nh trc . Trong iu kin h thng giao thng tt vic vn chuyn thit b ra vo lp t tuyn ng tr nn d dng. Tuy nhin, nu iu kin giao thng ng b v ng st yu km, cc k s cn phi gii quyt vn vn chuyn mt s lng ln ng n cc v tr dc theo tuyn ng. Nu cc ng vn chuyn khng c sn th phi xem xt kh nng xy dng cc ng mi. Do vy thng tuyn ng c chn sao cho nm dc theo h thng ng b v ng st c sn. Qu trnh kho st la chn tuyn ng chnh xc i km vi qu trnh ng cc tr b tng nh du cc im giao nhau ca cc tuyn. Thng th c khong 250 mt s c ng mt cc b tng nh du tuyn ng.
2. Quyn vn chuyn v qu trnh ph hoang

Ni chung, vic mua ton b t ch p dng khi phi xy dng nh, xng cho cc trm bm hoc i vi phn t xy dng hng ro bo v cho cc trm van, o m, phng thoi. Cn phi chun b cho cc ng ra vo di hn cho cc cm thit b ny.
69
Nu phi xy dng cc cng trnh ph nh vy th cn phi t c cc quyn cho php c bn khc nh: giy php xy dng, quyn ra vo trn cc con ng chun b cho vic lp t v vn hnh bo tr cho cc thit b ca h thng bo v cathode. Quyn vn chuyn cc thit b xy dng tuyn ng phi t c trc khi bt u cng vic xy lp bi v cc on lch hng hoc thay i trong tuyn ng c th lm cho chi ph tng rt nhiu mt s khu vc b hn ch. Cc cng trnh xy dng ph tr c th c tnh php l v s hu trong vi nm hay vnh vin. Thng chi ph cho khon ny c tnh theo n v chiu di ca ng ng. Cc tho thun v quyn vn chuyn c th phi bao gm cc iu khon c bit gii quyt cho cc quyn b sung khc nh cc gii hn ca ng ra vo hoc cc hn ch ti v tr ng ng thc t. Chiu rng lm vic ca tuyn ng thng khong 15 mt v phn ln c t trn mt pha ca ng ng to iu kin cho vic vn chuyn thit b dc theo tuyn ng. Chiu rng ny c th tng ln khi i qua rng v i khi yu cu phi chp nh tuyn ng hoc kim sot tuyn ng bng my bay. Din tch t yu cu cho cc trung tm tn tr ng nn c thu cng sm cng tt. Cn thng tho v cc con ng vn chuyn ng ng v nhn s thi cng. Cc c im cn thc hin trong qu trnh ti lp hin trng sau khi hon tt thi cng ng ng. Cn sp xp iu kin thch hp bo qun cc thit b khi nh hng ca thi tit trong qu trnh tn tr. Vic tin hnh cng vic trn cc phn t bn ngoi gii hn ca cng trng thi cng tuyn ng nn gim thiu, c bit i vi phn t c cc hot ng sn xut nng nghip. to iu kin ra vo khu vc thi cng c th phi pht quang cy ci v cc chng ngi vt, nhng vi mc ti thiu nht nhm khng ngn cn tm nhn khi thi cng tuyn ng. Nu tuyn ng i qua khu vc sn xut nng nghip c th phi lp hng ro chn tm thi. Cc cng vic c thc hin trc khi bt u thi cng ng ng bao gm ng cc ct mc nh v, lm hng ro thi cng, pht quang, xy dng cc mng thot nc hoc lm cu qua sng sui. Vic san bng b mt nn thi cng tuyn ng cn lu n hot ng ti lp nn t sau khi thi cng xong. Thng ch tin hnh sau nn c nhng thay i t ngt v dc dc theo tuyn ng nh cc khe ni hoc b sng. iu quan trng nht l t c quyn ra vo khu vc thi cng v phi trit tiu hon ton cc tr ngi dc theo tuyn ng. iu ny c ngha l c th phi xy dng cc cu tm ngang qua cc mng thot nc hoc cc sng nh. Trong trng hp nu phi ct ngang qua sng ln c th khng xy dng cu tm v l do chi ph m phi xem xt kh nng i vng qua bng cch xy dng cc ng tm.
3. Qu trnh o rnh
70
Qu trnh o rnh bao gm cc cng vic lin quan n qu trnh o. Cng vic ny c th c thc hin bng cc my o rnh, my xc, thuc n, o bng tay hoc cc phng php khc. Kch thc ca rnh thay i tu thuc vo kch thc ca ng, v nn rng c th un ng t bn ny sang bn kia v su c th ph ng an ton. B mt nn ca y rnh thng ging nh phn trn mt t. Trong mt vi trng hp th o su hn to b mt bng phng hn, hoc khi ct ngang qua cc ng giao thng v sng sui. Khi qu trnh san nn c mt cc dng nc nh, cn thit phi lm cho cc rnh su to lp ph ca ng phi nm di bn mt nn t nhin. Thng thng, su ca lp ph c Qa trnh o rnh o c di cao nn mt t nguyn thu. Qu trnh to rnh phi khng c can thip vo hot ng ca cc mng thot nc, knh ti tiu hoc cc dng nc khc. Khi cn thit cc ng nn nhm ngang qua rnh ca ng ng c chc nng hng dng cho nc. Mt trong cc yu t quan trng nht nh hng n su ca rnh l yu cu sao cho ng ng khng b xm phm bi cc hot ng nng nghip. su ti thiu thng thng tho mn cho yu cu ny l 0,9 mt, trong trng hp c bit c th phi tng su ny ln n 1,2 mt. Ti cc vng c nhiu hoc c b mt g gh c phi tin hnh gim thiu nh hng ca chng. i khi rnh c lt bng t khng ln bo v lp ph ng ng khi cc loi sc cnh. Phng php khc l sp xp cc ti cc khong cch nht nh ng. Chiu rng ca rnh thay i tu thuc cc a im khc nhau. Ti v tr c quyn ra vo gii hn, rnh c th hp hn hn ch hin tng t o ln v rnh chim qu nhiu khng gian i khi rnh phi rng hn to khng gian cn thit cho ng c nm khng qu g b trong rnh, iu ny p dng cho cc ng ng c lp ph cn c bo v trong qu trnh h ng cn rnh c b rng ln hn. B rng rnh ti thiu trung bnh bng ng knh ng cng thm 300mm. Khi o rnh trong khu vc nhiu c th s dng cc phng php khc nhau nh dng thuc n, dng nm, my ph kh nn Tuy nhin trong trng hp s dng thuc n phi lu thn trng gn nhau, liu lng thuc n v thi gian thc hin cc v n. Trong cc rnh vng c nhiu ng ng phi c mt lp lt y ti thiu l 100mm bng cc vt liu c nghin mn, v trong iu kin thc t phi thc hin cc phng php b sung nhm bo v cho cc lp ph chng n mn ca ng ng.
71
t o ln t rnh phi c sng i tho mn iu kin khi c lp li. Khi ng ng i qua cc khu vc c thi tit c bit nh khe ni chng hn, ng ng phi c xem xt kha cnh b nc cun tri khi cha c lp li.
4. Qu trnh ri ng v un ng
4.1 Qu trnh x l ng K hoch tuyn ng c xc nh, cc trung tm tn tr ng cn c la chn cn thn. Cc trung tm nh vy thng bao gm cc im bt u v kt thc ca tuyn ng v cc v tr trung gian, thng khng cch nhau khng qu 30km v c th d dng ra vo bng ng b hoc ng st. Cn trnh lm h hng ng ng v cc b phn ni ng trong qu trnh vn chuyn, c bit l i vi cc ng c ng knh ln rt d b bp mo v h hng. Cc ng ng c ph lp chng n mn khng c ln v ko l trn t. C th dng cc ai lm t vi bt hoc cc vt liu khng c tnh bo mn khc, cc mc ng c thit k c bit khi di chuyn cc loi ng ny. Cc l, rnh v vt kha trn ng ng c th l nguyn nhn lm hng ng sau ny, do vy cn trnh cc khuyt tt ny. Cc l v rnh c th c khc bng cch mi nu bo m cc ch tiu k thut v b dy ng ng v c gim st chi tit bng cc qui trnh phn tch khuyt tt. Cc vt kha su vo ng ng l loi khuyt tt cn phi trnh ti a. c bit khi chng c trn cc vng tp trung ng sut nh cc vt try, rnh hoc vt chy do h quang th chng phi c ct b. iu ny c p dng tng t cho cc khuyt tt dng rnh c km theo bin dng v trn ca ng. 4.2 Qu trnh ri ng Qu trnh ri ng v un ng bao gm qu trnh x l ng v t cc on ng ng v tr dc theo chiu di ca tuyn thi cng ng v mt pha ca rnh chun b cho qu trnh hn ng. Qu trnh hng ng c th p dng phng php hn kp bng phng php SAW c c gii ho gn nh hon ton. ng c hn sau khi c vt cnh v c th hn trong hai hoc ba giai on hn khc nhau. Cc on ng n hoc ng i c ri dc tuyn ng bng cc phng tin chuyn ch c bit v phi lu bo m chiu di chnh xc cc on ng c t cc v tr khc nhau nhm trnh vic x l khng cn thit cc ng d. ng c ri pha ngc vi vt liu c o ln bng cc my ko cn cu hng c ai c thit k thch hp. Cc ng nn c bng cc gi g trnh lm h lp ph. Cc cng vic nng ng, hn ng, ph ng v t ng vo rnh c thc hin mt cch lin tc theo trnh t c kim sot bng cc n v ri ng. Cc n v ri ng thng bao gm cc thit b nh my ko, cn cu. Cc n v
72
hn ng c th bc ng sau khi hn, kim tra cht lng mi hn v lp ph lp t ng vo rnh. Cc n v ri ng c th tri di trn phm vi n 0,5km v c th bao gm ti thiu 6 xe ko cn cu hng h tr cho vic h ng vo rnh an ton v hiu qu. Do yu cu v thi gian thi cng c th c nhiu n v ri ng phn b trn cc n v khc nhau trong tuyn ng. Ti cc v tr c bit kh thi cng c th phi c n v ri ng c bit s dng cc k thut lp t chuyn dng nhm tho mn v mt nng sut thi cng cho tc ri ng chung trn ton tuyn. 4.3 Qu trnh un ng Mt trong cc cng vic c bit trong qu trnh ri ng l un ng thay i hng ng theo cc iu kin a hnh c trng. C th cho php un ng theo phng thng ng vi bn knh cong sao cho ng khng chu ng sut un vt qu 85% ng sut bn cho php. Cc qu trnh un ng theo phng ngang cn c thc hin bng thit b c gii chuyn dng ti nhit t nhin vi bn knh cong ti thiu phi gp 40 ln bn knh ca ng. Nu vt qu gii hn ny qu trnh un ngui khng c php v phi thc hin un nng ti xng sn xut vi cc trc un m bo cc kch thc yu cu. Lu rng qu trnh gia nhit c th nh hng xu n cc tnh cht c hc ca ng v cn phi phc hi cc tnh cht ny sau khi hon tt qu trnh un ng. Cc kch thc ca on ng un cn c ch V tr ng b un cong nh c th c th tho mn dung sai lp t (sp xp ng hoc hn ng) v cc yu cu cho qu trnh chy th/vn hnh ng ng (phng thoi). i vi cc on ng cong ngn, chng thng c ch to bng phng php nh hnh nng ti nh my sn xut ng. Thng thng nu la chn tuyn ng mt cch ng n th s lng cc on ng cong c bit c th c gim n ti thiu, khi ch cn cc on ng cong thng c un trc tip ti cng trng.
5. Qu trnh hn ng
Trc khi tin hnh ni cc on ng li vi nhau phi s dng thit b thng ng chy qua ch ni lm sch ng khi cc vt bn v cc vt
73 Hn ng http://www.ebook.edu.vn
bm theo ng ng. Khi kt thc qu trnh hn ng vo cui ngy cn dng cc tm thp hoc nt bt cht phn h cha hon tt ca ng trnh s xm nhp t bn ngoi ca cc vt th l v nc. Cc on ng ni thng thng nm gia hai on ng cong hoc nm gia cc im ct nhau c bit, khi s xut hin cc on tch ri trn tuyn ng v mt hn ng v t ng. Nu cc on phn cch ng nh vy khng xy ra th chiu di mt on ng khng nn vt qu khong 30 km nhm to iu kin thun li cho qu trnh th thu lc cho cc on ng hon tt v on ng cng di th vic pht hin cc v tr r r cng kh khn hn. Qu trnh hn ng c th c thc hin bng nhiu cch khc nhau. Cc on ng cn hn c nng cao bng cc xe ko cn cu v c gip mi vi phn ng c hon tt. Hai cui u ng c gi v tr cn thit bng cc thit b nh v nm bn trong ng. Trc khi thc hin vic nh v ng cn phi lm sch v vt cnh bng cc thit b c gii. Mi hn u tin l mi hn nn c thc hin mt hoc hai th hn bng phng php hng t trn xung. Khi hon tt mi hn ny b phn nh v ng c tho ra khi ng sau ng c kp cht ng v tr ri tip tc hn mi th hai gi l mi hn nng, mi hn ny c thc hin bng i hn ring bit vi phng php hn tng t nh trn v cng nhanh cng tt, sao cho nhit ca ng khng b gim thp qu sau khi va kt thc mi hn nn u tin. Cc mi hn lm y cn li c thc hin bng cc i hn ring bit vi s lng th hn ph thuc vo kch thc v b dy thnh ng. Bng phng php ny, cc n v ri ng c th di chuyn dc theo tuyn ng vi vn tc n nh sao cho cc i th hn c th tp trung lm vic trn cc on ng ngn. Cc qui trnh hn, cht lng th hn, v phn tch mi hn sao cho cc mi hn c tnh cht c hc thch hp v t yu cu theo tiu chun API 1104 cho cng nghip du kh v ha cht. iu quan trng l qu trnh hn nn c thc hin sao cho cht lng ca mi hn hon tt khng b lm yu v hng bi cc iu kin thi tit bn ngoi. Cc trm hn nn c bo v khi ma, gi v ct bng cc mi che di ng. Cc phng php th nghim khng ph hy mu bng tia phng x hoc siu m c thc hin theo tiu chun API 1104 hoc BS 4515. Ty vo ln ng sut phi chu khi vn hnh v tnh cht sn phm vn chuyn trong ng ng thit lp mc th nghim thch hp. V d ng ng vn hnh ti ng sut bng 20% ng sut cho php th ch cn th nghim ngu nhin 10% tt c mi hn sau khi hon tt cng vic thm nh cht lng ca cc th hn. Ti cc v tr c bit thng yu cu th nghim 90% tt c mi hn, v d ti cc im ct ngang qua sng, ng cao tc cng cng, ng st Tt c cc v tr ch ni ng cn phi th nghim mi hn 100%. Cc vt chy do h quang to ra cc im tp trung ng sut nguy him cho ng ng nn cn phi gim thiu. Vic sa cha cc mi hn phi tun th theo cc qui trnh chun.
74
Vi cc ng ng c b dy trn 32mm c th phi thc hin qu trnh gia nhit trc khi hn v x l nhit loi b ng sut d sau khi hn. Cc qu trnh chi ph cao nh vy c th trnh c nu trong giai on thit k chi tit s dng ng sut bn v thnh phn vt liu luyn kim thch hp. Trong vic xy dng cc ng ng ln thng s dng cc thit b hn cho lng th hn ln n 8 ngi v c thc hin trn cc xe ko to kh nng di ng tng t tt c cc thit b khc trn tuyn ng.
6. Ph ng v h ng xung rnh
ng ng thng c ph ti nh my ch to ng do vy ch cc u ng trn cho khu vc hn cn c lm sch v ph sau khi qu trnh hn hon tt. Tuy nhin c th xy ra trng hp ng c cung cp dng trn do vy cn c lm sch, sn lt v ph lp ph chng m mn. Cc cng vic ny c thc hin bng cc thit b chy dc theo ng ng, tuy nhin chng s khng ph hp khi iu kin thi tit bn ngoi lm cho ng khng th kh hon ton hoc khi c cc vt chng ngi trn tuyn ng lm cho cc thit b ny khng th vn hnh vi chiu di ng hp l. C th thc hin qu trnh ph ng nng bng cc thit b chuyn dng v vt liu thch hp. H ng xung rnh Cc di bng qun cho ng c th c thc hin mt cch d dng v khng i hi thit b chuyn dng tuy nhin chng d b h hng do cc tc ng c hc v d b nhim m ti cc ch chng ln nhau ca hai lp bng qun. Cng vic ph ng nn c thc hin ngay sau khi lm sch v sn ph ng. Cc xe ko cn cu hng nng cc ng ng c lp ph c trang b cc gin c bnh quay ng ng c th c a vo rnh khi cc xe ny di chuyn v pha trc dc theo tuyn ng. Nu t dc tuyn ng c nhiu , y ca rnh phi c lt ct trnh lm hng lp ph. Cc lp vt liu ph b sung, v d lp ph bo v tc ng ca c th tc dng cho mc ch Sn ph ng ny.
75
Tt c cc lp ph phi c kim tra khuyt tt bng thit b d bng dng in theo chu vi dc theo ng ng trc khi ng c h xung rnh. Cc thit b d ny s dng mt in p cao v s gy hin tng phng in ti cc ch h hoc khuyt tt trong lp ph ng ng. 6.1 Cc on ni ti cng trng Cc ng ng s dng loi ng c ph sn v c mt khu vc ng trn cn phi ph ti cng trng lp t ng sau khi hon tt qu trnh hn. Khuyn co chung l s dng vt liu ging hoc tng thch vi vt liu ca lp ph nguyn thy. Thng iu ny rt kh thc hin, c bit vi lp ph bng PE v cc vt liu khc m qu trnh s dng khng c php do tnh c hi ca chng. Trong trng hp nh vy, lp ph bng bng qun nhit thng c s dng. Cho d s dng phng php no i na th b mt kim loi cng phi c x l n mc tng ng vi ng ng c sn xut trong nh my. Vi cc ng ng c lp ph cch nhit cn phi quan tm c bit bo m tnh lin tc v n nh ca lp ph ny. iu quan trng nht Ni ng ti cng trng l cc lp ph ti cng trng xy dng phi khng lin kt qu yu n mc hi m c th xm nhp vo gy ra cc vt nt trong lp ph cch nhit. 6.2 Qu trnh h ng xung rnh Trc khi tin hnh cc cng vic lin quan n qu trnh h ng xung rnh cn lu c bit n tnh thch hp ca rnh cho php c th h ng xung m khng lm h hng lp ph v ng c hp l bng y rnh bng cch loi b , cc nh ln hoc cc vt th khc c th gy hng lp ph phn y ca rnh. Khng cho php ln v cc vt liu tng t trong giai on ny v cc h hng nu c phi c sa cha ngay lp tc.
7. Qu trnh lp rnh
Qu trnh lp rnh thng rt n gin, tuy nhin cng cn lu v mt s l do sau y: Cc cng vic lin quan n qu trnh lp Qu trnh lp rnh rnh cn c thc hin cng sm cng tt sau khi h ng xung rnh nhm trnh h hng ng v lp ph. Lp vt liu lp
76
rnh u tin khng c ln v cc ph liu xy dng khc trnh chng khng va p trc tip ln ng. Cc mng thot nc ct ngang rnh b lp khi bt u o rnh phi c ti lp hin trng ban u khi bt u lp rnh. Trong cc khu vc c dc theo ng ng cn lu c bit trnh lm hng ng ng v lp ph bo v n mn. Vic s dng cc vt liu cng khi lp ng c th gy h hng lp ph bo v ng tng ng vi trng hp do to ra. Thc t, lp ph u tin trn ng nn l t xp, khng c ng ng c ph ti thiu mt lp dy 150mm loi vt liu ny. Sau khi ng ng c lp kn, vt liu ph tip theo nn c m cng nhiu cng tt v b mt t khi hon tt qu trnh ny phi cao hn b mt t nhin cho php qu trnh ln sau ny. Do ng ng c th c xy lp trc khi tin hnh qu trnh chy th ng ng vi thng nn vic chy th h thng bo v cathode t giai an ny l rt quan trng gip bo v ng ng khi cc tc ng bt li t mi trng bn ngoi.
8. Thi cng ti cc v tr ct ngang ng qua cc khu vc c bit

Cc ch ct nhau qua sng, ng st, ng b l cc vn kh nht cn phi x l khi thi cng lp t ng ng v thng c hon tt sau cng. Cc phng php x l vn ny ph thuc vo tnh hnh thc t ti a phng v c phn ra theo hai loi: c lin quan n nc v khng lin quan n nc. 8.1 Ch ct nhau qua khu vc c nc Khi vt qua sng hoc sui, rnh c o qua y sng bng cc dy chuyn ko c hai bn b sng. ng ct ngang qua sng c ch to, th nghim v ph btng trc, sau c nng hoc ko vo rnh o trc . Nu mc nc nng v y sng n nh c th s dng bng cc xe ko cn cu hng. Trong trng hp vt qua cc knh o v mng cn s dng cc k thut khng lm nh hng n tnh tng th ca dng chy. Cc k thut ny bao gm lm ng hm, khoan ngang mi phng php c gii hn ring ca chng ph thuc vo cc iu kin t v chiu di ca phn ct ngang. Thc t thng thi cng theo cch ph thm lp btng bn ngoi hoc s dng cc tm m nng d ln trn ng trong qu trnh lp t. Thi cng ng ng ti khu vc Ty thuc vo chiu rng ca ch ct qua, c nc ng c th c t vo rnh o trc bng
77
cc x lan c cn cu v cc thanh trc hoc cc x lan neo c nh c trang b xe ko cn cu hng. Trong mi trng hp ng phi c th thy lc trc khi tin hnh lp t. Ti cc v tr ct qua ca sng hoc sng c chiu rng ln ng ng c ch to trn cc ln mt pha ca ch ct ngang v sau khi th nghim c ko qua sng bng cc h thng ti t b i din. Trong khi ko, ng c gi cho ni trn mt nc bng cc phao c xp xp dc theo chiu di ng. y l qu trnh phc tp v phi c thc hin trong thi im thy triu h hoc dng chy mc ti thiu. C th s dng cu c sn vt sng nu tuyn ng nm gn cu v c th t c s tha thun vi c quan hu trch hoc ch s hu ca cu. 8.2 Ch ct nhau qua ng b Phn ln cc ch ct nhau qua ng b c thc hin bng phng php ct m v ng t ng su ln hn thng thng do vy cn c phng php t bit h tr cho rnh hoc g ti ni vt qua. Nu phng tin c trng ti ln ng ti ch ct nhau phi c b dy ln hn so vi thng thng. Trc khi lp, rnh ng phi c bo v thch hp v phi lp t cc bng V tr ct nhau qua ng b bo hiu. Nn trnh s dng ng lt v chng lm gim kh nng bo v ca ng cathode. Nu khng c php ct m, c th s dng cc k thut to ng hm nh khoan l, nng ng, ng hm btng hoc khoan nh hng. Ngoi phng php nh hng ra, cc phng php cn li u yu cu phi c ng lt, trong trng hp ny cn c bin php t bit to mi trng khng n mn cho ng hoc s dng anode hy sinh dng di. 9. Cc v tr hn on ni ng Khi thc hin cng vic lp t ng thng cn thit phi c cc on ng khng c ni trn ng ng. Cc on ng ny phi c ni vi nhau bng cc on ng ngn v chng c gi l on ng ni. Vic ngt qung ng ng trong qu trnh lp t c th xy ra do cc nguyn nhn sau: Mt on ng nm di ng giao thng, ng st hay ct qua sng cha c hon tt. on ng cong gia hai an ng thng cha c o t v ch to. ng c h lm y nc cho th nghim. Cc an ng c s dng lm ng ni c ct chnh xc v vt cnh cho mi hn. Sau khi hn chng c kim tra bng tia X ton b mi hn, ph lp ph v qun bn ngoi trc khi lp ng li.
78
Do cn phi c c ch h chnh xc gia cc u ng c hn trc nn cn phi t bit thn trng khi thc hin hn ni ng m bo khng xut hin cc ng xut d trong qu trnh ny.
10. Phc hi trang thi ban u

Khi hon tt c cc cng vic v ng ng c lp t, mt t phi c a v trng thi ban u c th tip tc cc hat ng nng nghip bnh thng nh trc v khng thy c du vt ca s hin din h thng ng ng bng quan st thng thng. Quy trnh ny tr thnh mt trong cc giai an quan trng nht khi xy lp ng ng. Tm quan trng ca n l to c suy ngh tt nht ca c dn xung quanh i vi s hin din ca ng ng. Qu trnh ny c tin hnh cng hon ho cng tt c i vi cc ch t nhn ln cc cng trnh cng cng c lin quan n qu trnh xy lp ng ng. Cng vic ny cng lm sm cng tt sau khi hon tt ng ng. Mc tiu ca qu trnh ny l tr li hin trng cng gn so vi ban u cng tt. Vi cc khu t nng nghip, vic khi phc hin trng phi sao cho nhn dn canh tc bnh thng m khng phi lm cc cng vic nh lai b ra khi t, cc nhnh cy b cht, hoc cc ph liu xy dng khc v khng cn sang bng cc g m to ra do qu trnh xy lp ng ng. Cc ph liu ca qu trnh xy lp phi c loi b v x l sao cho khng lm phin n cc c t. Cc hng ro b ct trong qu trnh xy lp phi c khi phc nh c. Tt c cc ng tm, cu tm, ng dy in ngm, hng ro ngn gia sc v cc thit b tng t c s dng trong qu trnh xy lp phi c tho b, cc phn khng tho dnh cho cng nhn vn hnh sau ny phi c chp nhn ca cc ch t. Cc bin bo hiu nn c dng ti cc v tr ct nhau ch r s xp xp ca ng ng v nn c y thng tin ch r ch s hu, ng knh, bn cht sn phm vn chuyn, hng chy bnh thng trong ng, v cc v tr ch ct nhau. S in thoi lin lc trong trng hp khn cp cng nn th hin trong cc bin bo ny. Cc bin bo b sung c th cn thit ch r tuyn ng cho cc i tun tra ng. Cng vic lp t cc bin bo nh vy nht thit phi c s ng ca chnh quyn a phng.
11. Cc k thut c bit s dng trong thi cng ng ng

S lng cc k thut c bit s dng trong xy lp ng ng ty thuc vo loi t m ng ng i qua. 11.1 Phng php n
79
Cc loi mm thng thng c th c o bng cc my xc lt tiu chun. Tuy nhin trong trng hp c vi v cc loi cng khc c th phi s dng thuc n o rnh. K thut c s dng trong trng hp ny tng t vi cc cng vic n bt k khc. Sau khi o mt lot cc l dc ng lm rnh, thuc n c cho vo l vi lng thch hp sau gn ngi kch n, ph trong khong cch chn. Cc vt liu to ra sau qu trnh n c di i bng my xc thng thng hoc bng cc thit b o khc. 11.2 Thi cng qua m ly Cc ng ng nm qua ng ly tng t cc ng ng ngoi khi c xy dng bng cc x lan t ng. Tuy nhin trong trng hp ny s dng x lan c kch thc nh hn nhiu gi l x lan m ly. ng i qua m ly thng c pht quang bng x lan ring bit c trang b cc thit b dng pht quang cy ci trong m Ko ng qua m ly ly v nu cn thit c th o rnh bng phng php no vt. ng ng c chun b trn b, thng l hn kp, c ph lp chng n mn v khi cn thit l lp ph trng lng btng trc khi c a ln x lan. Qu trnh hon tt c thc hin trn x lan v vng mi hn c ph trc khi ng c a qua b t bit ui x lan v t rnh c o trc Loi cng vic ny l l tng i vi cc ng nm qua cc m ly c nhiu cy c ni khng th thc hin qu trnh ko mt chiu di ng lin tc vo ng v tr nh trng hp thi cng vng nc khng c gii hn v khng gian. 11.3 Thi cng qua cc vng cc Do nh hng ca nhit mi trng xung quanh thng xuyn thp v xp ca lp tuyt trn b mt, vic xy lp ng ng cn lu n cc c im: - Kt cu b cho ng ng. - Kt cu lp ph cho ng ng. - ng vn chuyn thit b v vt t cho thi cng. - Thit b thi cng trong iu kin tng ng.
ng ng vng cc
11.4 Thi cng qua cc cn ct Hin tng ny xy ra khi xy lp ng ng ti sa mc chng hn.

80
Cc cn ct c t tnh thng xuyn di chuyn t v tr ny sang v tr khc, do to ra s bt n nh v cao ca nn. Nu phng n ct qua cc cn ct qu tn km, ngha l chiu di ca ng ng tng ng k th ng ng phi i qua cc cn ct . Trong trng hp ny, ng ng phi c thit k c kh nng chu c mc cao nht ca trng thi dm t do trong cc khong cch cng ln cng tt. ng ng khi lp phi c c cu hnh nm trn ct, sau mt s ch s c ct chn vi v s khc nm treo t do gia hai cn ct. Mt khc ng ng s chu qu trnh bo mn do cc lung ct di chuyn do phi c thit k chng li hin tng ny.
12. S an ton
S an ton ca ton b h thng ng ng ph thuc nhiu vo cc tiu chun v cht lng ca cc th nghim thc hin trong tt c cc giai an thi cng xy lp ng ng hn l ph thuc vo cc im c trng n l khc. Ch u t v nh thu xy lp ng ng phi c i ng t vn kh nng m bo rng cc khuyn co ca cc quy chun quy phm v tiu chun c tun th hon ton. C mt s cc cng vic xy ra trong qu trnh xy lp ng ng cn phi xem xt c bit v an ton, mc d trong tt c cc d n xy dng vn an ton lun l xem xt hng u ti ni thi cng. Hai hot ng lin quan n qu trnh to rnh thng c nguy c gy nguy him l qu trnh n v qu trnh o bng my. Qu trnh n c s dng o rnh hoc lm bng phng tuyn ng. Tt c cc c dn ti cc nh ln cn khu vc din ra qu trnh n phi c thng bo c s cnh gic thn trng thch hp. Cc l cho thuc n nn c che ph nu cn khng lm h hng ng dy cp in thoi. Khng nn s dng phng php dng thuc n trong trng hp c th gy nguy him cho cc cng trnh ngm hoc cp in ngm, cc ng ng nc v kh. Qu trnh o bng thit b xc hot bng cc my o c hc khc cng c th lm h hng cc cng trnh ngm c bit l ng dy in ngm. Trong trng hp ny nn c bn t l tt nht cho khu vc c th c cc cng trnh ngm trc khi thi cng ng ng v c th phi o bng tay nu cn thit.
81
Chng 7
BO V V CHNG N MN CHO H THNG NG NG

Hin tng n mn l mt loi h hng ca h thng ng ng, n chim khong 20-25% nhng sai hng c ghi nhn, v thng rt nguy him. Cc bin php o t cn c thc hin thng xuyn n ngn chn qu trnh n mn hoc dng s dng kh pht hin nguy him trnh thm ho. Nhng h hng do tc ng ca ngoi lc nh hot ng o p, neo gi, lp t khng ng hay li vt liu c nh gi quan trng hn. Tuy nhin, h thng ng khi b n mn s gim kh nng chng chu li nhng ngoi lc trn hay lm nghim trng thm nhng im yu trong vt liu hoc kt cu. Ngn chn qu trnh n mn cn c quan tm n trong ton b qu trnh: t thit k, lp t, th nghim v trong sut thi gian hot ng. Mt khi qu trnh n mn xy ra, vic gim thiu tc ng ca n ln s ton vn ca h thng l rt kh khn. Thng s tch bit gia d n v vn hnh gy kh khn cho vic kim sot n mn. D n thng c gng trong vic to ra mt h thng ng ng c kh nng lm vic trong khung thi gian v ti chnh cn tht. Nh vy, qu trnh vn hnh c th phi nhn mt h thng khng ti u v chi ph chng n mn rt cao. Lun lun tn ti mt cn bng gia ngun vn v chi ph vn hnh, do cn phi phn tch cn thn la chn phng php chng n mn t c cn bng kinh t tt nht. Kh khn ln nht trong vic nh gi v kinh t l s khng cht chn v tui th v qu trnh hot ng ca n. Thng thng chi ph cho vic chng n mn chim khong10-20% tng vn d n v 0,3-0,5% chi ph vn hnh.
1. Phn loi n mn
1.1 Theo v tr ca qu trnh n mn Hin tng n mn ng ng c chia lm 2 loi l n mn bn trong v n mn bn ngoi. - Qu trnh n mn bn trong ph thuc vo vic hot ng ca ng ng, c chia thnh nhng loi sau : n mn ngt: Gy ra bi s hin din ca carbondioxide tan trong lu cht, hay cn gi l n mn carbonic acid, ch yu l n mn cc b v n mn l. n mn chua: Do hydrogen sulphide, qu trnh ny c th gy ra hng hc rt nhanh do lm nt lp thp ca ng ng. Nc trong ng ng: Qu trnh n mn do oxygen v nc. n mn do sinh vt: Do qu trnh pht trin ca sinh vt trong dng ng.
82
- Qu trnh n mn bn ngoi ch yu l qu trnh n mn in ho. 1.2 Theo hnh thi - n mn thng thng (generalcorrosion): rt him gp trong thc t, loi ny rt d o t v khng ch. - n mn cc b: Dng n mn rt thng thng, n l qu trnh n mn din ra do nhng bin i ca iu kin mi trng. Qu trnh ny d khng ch v ngn chn. Tuy nhin c th kh khn trong vic xc ng v tr o t. - n mn l: S khc bit gia n mn cc b v n mn l i khi gy nhm ln. n mn l tht s l do nhng v tr n mn c lp hon ton, phn ln kim loi xung quang khng b nh hng. i vi thp carbon, nhng l ny c khuynh hng ln ln theo hnh bn cu v vi l chng ln nhau to ra vng n mn ln hnh v s. i vi thp hp kim chng n mn, nhng l ny thng c ng knh nh nhng n su v thng to thnh cm. - Dng Intergranular (ni sn si) rt t gp i vi thp carbon tr khi c s khng ng nht ti nhng v tr c mi hn, thng gy ra do sulphide v nitrate, nhng loi thp hp kim rt nhy cm vi loi n mn ny. - n mn kt hp vi ng sut gy nt gy (Street Cracking corrosion): mt dng n mn m rng rt nguy him, c th hn ch v ngn chn bng cch cn thn v ng n trong vic la chn vt liu, lp t v vn hnh. Qu trnh n mn din ra c s kt hp ca ng sut xut hin v tnh trng c bit ca mi trng. Thp ng ng c th b nt trong mi trng chua (Hydrogen sulphide) hoc t c cha nhiu carbonate. Hp kim chng n mn c th b nt trong mi trng chloride. - Ni bt: xut hin trong mi trng chua, do c cu trc kim loi khng ng nht trong thp, ch yu xy ra trong cc bn cha. Phn ng n mn gii phng hydrogen nguyn t v mt s c th xm nhp vo cu trc ca thp, sau kt hp to thnh phn t kh hydrogen. Kh ny do khng th thot ra nn tp trung li to nn p sut cao gy ra nhng bt xut hin trn b mt. - n mn mi: t xy ra ng ng. Bt c s to thnh ng sut c tnh chu k no cng tr nn nguy him nu c s hin din ca tc nhn n mn. Mi trng c sulphide c bit nguy him vi loi ny. - n mn ngt: L do chnh cn phi nh gi v n mn trong h nhiu pha chnh l vic vn chuyn kh cha x l, kh m, kh-lng vi h thng ng ngoi khi. c bit vi vic pht trin h thng m v tinh, cc loi kh khng c x l ngay m c vn chuyn n mt trung tm x l ring, c th trn b hoc ngoi khi. Do vy yu t cn xem xt y l ng ng c th lm vi loi thp carbon thng hay phi thit k vi loi vt liu chng n mn t hn rt nhiu. n mn ngt ch yu dng n mn l v n mn cc b, v tr y ca ng ng chu nh hng mnh nht. B mt kim loi c bao ph bi mt lp filmsiderite nhng thng xuyn b ph v cc b, ti nhng v tr lp film b ph v qu trnh n mn din ra nhanh hn nhiu so vi nhng khu vc c lp film n nh.
83
Cc yu t nh hng n qu trnh n mn ngt: - Lng nc hin din trong du, kh - Din tch kim loi tip xc vi nc - Hin din ca H2S - Hm lng mui chlorite (hm lng mui ln lm tng tc n mn nhng nhanh chng c bo ho) i vi h du-nc: Khi t l nc trong du t, v vn tc di chuyn ca du ln, nc b cun theo dng chy ca duv khng thm t b mt thp nn khng xy ra qu trnh n mn. Khi vn tc thp hn gi tr nh mc, nc v du tch ri v bt u xy ra s n mn.Vn tc ny c th t tnh da trn nhiu yu t nh sc cng b mt ca du v nc, nhti vi phn ln loi du th, vn tc ny khong 0,8m/s. Lng nc gii hn c th mang theo du trc khi tr thnh pha lin tc c c tnh tu theo loi v bn cht ca du, khong 20-30% nc trong du th khng to ra qu trnh n mn. i vi h kh-lng: Trn 60oC s hin din ca CO2 dn n s hnh thnh lp carbonate bo v, ngn chn qu trnh n mn tip din, tuy nhin lp ny d b xi mn, nu tc xi mn thp, thp s to ra lp carbonate khc thay th. Tuy nhin khi vn tc xi mn cao, lp carbonate thay th khng hnh thnh kp thi, qu trnh n mn xy ra, hin tng ny gi l n mn-xi mn(erosion-corrosion). T nhng kinh nghim thc t, vn tc dng chy c th t n 20m/s, trn mc ny mi bt u nguy him, tuy nhin cn ph thuc vo nhiu yu t gy nhiu loi nh mi hn, on ni (join), g ni v on cong. - n mn do vt rn trong ng ng: S hin din ca nhng cht rn trong ng ng, c bit l kim lai, c tc ng rt ln. Do n ph v lp siderite lm qu trnh n mn din ra nhanh hn v c th gy ra thng l trong vi tun, qu trnh n mn ny gi l n mn-xi mn. i vi dng chy cho trc, h hng thy r nht ti nhng v tr cong hay nhng khu vc c dng chy ri cao. Do vic kim tra mc ct trong dng chy ti nhng tc khc nhau l cn thit. Mt lng nh ct khong 3-5lb /1000lbs c th b qua, khi lng ct ln hn mc cn phi c bin php gim thiu. i vi ng ng dn kh, s c mt ca ct cng gy tc n mn tng cao v c tnh ton tng t. - n mn chua: n mn chua xut hin trong ng ng khi lu cht cha hydrogen sulphide, mc ca sulphide nh gi l chua khng c nh ngha chnh xc nhng thng c chp nhn khi p sut ring phn ca n l 0,05psi (0,34Kpa). n mn do sulphide gy ra c nhng dng sau: n mn l t s lng ng ca cathod acid rn n mn l ti nhng v tr lp filmsulphide b ph v Nt gy do ng sut n mn sulphide Nt gy-to bt do p sut hydro - n mn im : Sulphide rn hnh thnh t phn ng ca lu cht vi st trong qu trnh n mn hay phn ng vi nhng kim loi nng trong lu cht, ch yu l st sulphide, mt t magan sulphide (MnS) v km sulphide, cc
84
sulphide rn ny tr thnh cc dng so vi st v hnh thnh qu trnh n mn in ho khi cng bm trn b mt. Mi phn t st sulphide ch c tnh cht ph hu i vi mt khi lng nht nh kim loi, sau khi ht s chng tr nn hot ng. iu ny c gii thch dc mt phn trn s hp th H2 vo mng tinh th sulphide, v mt phn da trn s hnh thnh hydroxyt bc lp sulphide. Trong lu cht chua c nng kim loi nng thp, hydrogen sulphide phn ng vi kim loi trn b mt hnh thnh lp mn sulphide. Lp film ny c tc dng ngn chn c s n mn tip tc i vi cc kim loi bn trong, tuy nhin nu lp film b trc v l kim loi, ti s hnh thnh mt pin galvanic vi cc m l phn kim loi b l ra, cc dng l ton b phn lp film sulphide, lm tc n mn din ra rt nhanh, lp film mi khng c kh nng to thnh. Trong mi trung chua nh, lp film c to thnh t hn hp siderite v st sulphide, phn % ca st sulphide trong hn hp tng dn khi nng hydrogen sulphide tng v t 100% khi nng hydrogen sulphide t 100ppm, v ti nng ny cc dng n mn khc nh nt gy do hydrogen hay to bt tr nn nghim trng. Khi nng sulphide thp n c kh nng lm gim n mn ngt do tng s do dai ca lp siderite, kh nng bo v ny c nh gi tt nhit cao, tuy nhin iu khng ng tinh cy v c th dn n n mn l. Nhng yu t nh hng n s n nh ca lp filmbao gm nng mui, chu k nhit v cu trc kim loi. Nt do ng sut n mn ca Hydrogen sulphide: Sulphide stress corrosion cracking (SSCC) l mt dng nt do ng sut n mn. SSCC hnh thnh do tc ng lm dn cng kim loi ca hydro, n kt hp tc ng ca ng sut v mi trng chua ln vt liu cng. Vn ny xy ra khi acid phn ng vi kim loi gii phng hydro ti b mt kim loi. Hydro to thnh theo cc bc sau: - Khuych tn cc ion n b mt kim loi - Ion hydrogen nhn mt electron v to thnh nguyn t hydrogen - Nguyn t hydrogen xm nhp vo b mt - S kt hp ca nguyn t hydrogen to thnh phn t hydro Nhng nguyn t hydrogen xm nhp vo thp v tp trung ti nhng ch trng trong thp, nhng ch trng ny l ch khuyt tt ca tinh th kim loi. Phn ln nhng l trng xut hin ti nhng ch c ng sut cao do s trt ln nhau ca nhng nguyn t kim loi. Hydrogen xm nhp v lm thp tr nn cng do ngn cn qu trnh gii to ng sut. Khi xut hin nhng cong-un cc b, nu ng sut vt qu gi tr chun thp tr nn dn v ng sut ln khng c gii to theo mn tinh th kim loi. Qu trnh gy chia thnh hai giai on: giai on bt u v lan truyn rng, c hai giai on ny u khng nh lng c. Qu trnh chun v mc ca hydrogen sulphide gy ra SSCC l khong 0.05psia (p sut ring phn) Nt gy do hydrogen: y l mt dng to thnh bt, cn gi l mt qu trnh nt gy do hydrogen, nt bc thang Nguyn t hydrogen khuych tn vo thp v b hp ph bi mangan sulphide trong thp. Ti nhng nguyn t
85
hydrogen kt hp li to thnh phn t, nhng phn t ny khng th thot ra ngoi, tp trung li v gy ra p sut cao hnh thnh nhng ch nt gy ra bn trong thp. Nhng vt nt nh ln dn ln v ni li vi nhau thnh vt nt ln. Mt khi qu trnh HIC din ra, SSCC c th thm nhp vo cu trc ca kim loi dn n nhng vt nt ln hn. ng ng b n mn dng ny vn c th hot ng n khi h thng ng ng mi thay th, tuy nhin hi gim p sut hot ng gim thiu tc n mn. - n mn do nc trong ng ng: Nc thng c bm vo m du bo m p sut, ng thi h tr trong vic hng du n m sn xut. Thnh phn n mn chnh trong nc bin l oxigen, nu s dng nc ngm th khng c oxigen, tuy nhin c th c CO2 hoc H2S v c th dn n n mn ngt hay n mn chua nh phn trn. Sn phm t qu trnh n mn thp thng rt nhiu v c th bt kn phn bm nc vo m, oxygen c loi b khi nc nhm gim thiu qu trnh n mn. Nu m c d kh c th loi b kh bng phng php tch kh (gas stripping) hoc c th loi b kh bng phng php c hc. i vi qu trnh dng kh tch kh, nc v kh cho chy ngc chiu nhau. Phng php ny c hiu qu cao trong vic loi b oxy nhng c th dn n vic acid ho nc nu carbondioxyt b hp ph nhiu. Trong cc bin php loi kh bng c hc, nc c bm vo p sut chn khng, qu trnh ny t hiu qu hn so vi phng php tch kh v i hi s h tr x l ho hc (nhng cht tch oxy nh amonium bisulphide NH4HS). Nc bin thng c tch kh gim thiu oxy, nng mong mun t 5-10ppb, tuy nhin mt mc thp nh vy tc n mn vn din ra rt nhanh. - n mn do vi sinh vt: ng ng dn du v nc c th chu s n mn t qu trnh pht trin ca vi khun kh sulphate (SRB: sulphate reducing bacteria). Loi vi khun ny pht trin cng vi nhiu loi vi khun khc. SRB l mt loi vi khun ym kh, n tn dng ngun acid bo c trong nc v s dng oxy c trong gc sulphate oxi ho cc acid bo. Nhng vi khun ny kch thch hot ng ca gc sulphide v lm tng cng qua trnh n mn sulphide. Trong qu trnh pht trin ca vi khun, pH mi trng tng cao do sulphide kt hp vi nc to thnh hydrogen sulphide, acid ny di chuyn v to ra mi trng acid ni khc. Do mc d vi khun pht trin mt ni nhng c th gy ra nhng vn ni khc. - n mn in ho : n mn in ha l mt hin tng ho hc c lin quan cht ch n kim loi, qu trnh n mn xy ra trong mi trng in ly, tc l c s hin din ca nc nh nh tng du, nc mui n mn in ho ch xy ra ch yu ti b mt bn ngoi ca ng ng. Ti khu anot, kim loi st (Fe) nhn electron v tan vo trong mi trng in ly. Electron ny chuyn n khu vc cathod, ti y n kt hp vi mt tc nhn no , v d nh oxy, carbonic, hydrosulphide, acid hu c
86
Phn ng anod: Fe 2e Fe2+
Phn ng cathod: O2 + 2H2O +2e 4OH-
2. Cc phng php kim tra v pht hin n mn

H hng do n mn c rt nhiu dng v thng xuyn xut hin ngu nhin nhng v tr khc nhau, do vic xc nh v kim tra n mn l khng d dng v t nh lng. C nhiu phng php xc nh khc nhau, tuy nhin la chn phng php c hiu qu nht th cn ph thuc vo nhiu yu t nh mi trng, loi n mn, tinh cy ca thit b. gim thiu tc n mn, cc chuyn gia khuyn rng nn tm kim trc khi chn la k thut xc nh n mn v cn thit phi c s h tr ca cc k s chng n mn nhiu kinh nghim. S dng cc phng php kim tra khc nhau lun mang li kt qu tt hn. Vic gi li kt qu kim tra n mn rt cn thit cho vic nh gi tc n mn trong mt thi gian di v h tr cho vic la chn h thng kim tra tng ng. 2.1 Mu th Phng php thng thng nht xc nh v kim tra n mn bng mu th, mt mu kim loi tng t kim loi lm ng ng t trong vng n mn sau em phn tch. Trong k thut ny bao gm vic s dng spool v thit b c bit d n mn. 2.2 Coupon Rt nhiu h thng ng ng vn chuyn v trong cc nh my c kim tra n mn bng phng php Coupon. Mt Coupon l mt mu kim loi c a vo trong php o n mn. Nhng Coupon c lm sch v cn thn a vo h thng. T s chnh lch khi lng, ngi ta xc nh c tc n mn mm/nm. Coupon c nhiu hnh dng v kch thc khc nhau gia b phn cch in hon ton vi mt phn kim loi cn li. Vi mt s cng c khc, vic s dng Coupon l khng th ph thuc vo cc yu t sau y: - V tr t Coupon: ch rng vic s dng Coupon phn nh tc n mn v s tng gp nm ln khi t Coupon gia ng so vi thnh ng. Do Coupon cn c t gn st vi v tr cn ch ni, vng chy ri, co - Mi trng: Do tnh cht ca lu cht nh hng ln ln n mn, v d nh Coupon c th b bao ph mt phn bi mt lp parafin. - Thao tc lp t v thu hi Coupon: phi m bo Coupon cha b n mn trc khi lp t v hn v s n mn din ra sau khi tho ra khi h thng. Cn trnh du tay bm trn b mt Coupon.
87
- Thi gian kim tra: l mt yu t quan trng, thi gian ngn thng cho kt qu khng chnh xc do mt s dng n mn nh n mn l cn mt vi tun mi xy ra. Mt s yu t khc nh vic chun b, lm sch cng nh hng. Sau khi cn v xc nh khi lng mt mt, tc n mn c xc nh nh sau: mm/nm = Vi m: l khi lung kim loi b mt(g) A: tit din b mt (cm2) : khi lng ring ca kim loi(g/cm3) t: thi gian (ngy) Gi tr tc n mn c tnh t lng kim loi b mt vi gi thit tc n mn ng iu trn ton b b mt ca Coupon, iu ny khng ng. Ngoi ra bo co cn thm kt qu v kho st b mt ca Coupon xc nh loi n mn. Mt s trng hp tc n mn tnh c trong khong gi tr c th chp nhn, tuy nhin iu ny khng th kt lun i vi n mn l, nhng l ny tp tc khoan su vo b mt kim loi trong mt thi gian ngn. 2.4 Khp ni kim tra v trc qun (test nipple spool) Nhng khp ni v trc qun c chun b sn a vo ng ng nh nhng Coupon ln v thng c thi gian hot dng kh lu, khong vi thng v thng kt hp vi nhng k thut o khc. N th hin c mc n mn cho ton b b mt ng ng, v c th o c chiu su ca nhng l n mn bng cch ct ra. 2.5 o bng cc thit b in t My d in tr Thit b o in tr corrosionmeter xc nh lng kim loi mt mt bng cch o mc tng in tr ca nhng mu kim loi khi din tch ngang ca chng b gim do n mn. Mu th hay u d c lm t kim loi tng t nh kim loi lm ng ng v c a vo qua ng vo c bit. Sau gi tr in tr s c xc nh khi u d trng thi cn bng vi mi trng (nhit v tnh trng b mt) ti nhng thi im cch iu. Nhng gi tr nhn c s c chuyn i sang tc n mn bng cc d liu v cng thc do nh sn xut cung cp. Vic phn tch gi tr thu c gp mt s gii hn ging nh vic s dng Coupon. V d nh u d c th b mt s cht bm, ngn cn s tip xc vi nhng cht trong mi trng n mn. My o in tr phn cc
88
m.3650 A. .t
Vi my o in tr phn cc, tc n mn l tc tc thi. Trong phng trnh ny, hin tng in ho c gi l in tr phn cc tuyn tnh c s dng. Nu mt in th E ca mt mu kim loi c gn vi cng dng in tng ng, mt ng cong phn cc c ghi nhn. Ti im m cng dng in bng 0, tc ca ng cong phn cc c gi l in tr phn cc. Rpol =
dE (di )i =0
Khi cng dng in bng 0, in th E bng vi in th n mn. Gia in tr phn cc v dng in n mn c quan h nh sau: Icorr =
B mA / cm 2 R pol
T nh lut Faraday, tc n mn bng 11,6.icorr (mm/nm) Hng s B ph thuc vo c ch n mn v c gi tr ring cho tng h. Theo phng trnh trn, tc n mn c th nhn c bng cch o Rpol. Trong thc t, thit b c hai in cc lm bng kim loi vi h thng c a vo mi trn n mn. Mt hiu in th nh (dE) khong 20mV, c p vo hai in cc, sau o dng dI. Cc c i ngc li v lp li qu trnh, t hai gi tr dng thu c, theo th chuyn i thnh gi tr tc n mn. Vic s dng thit b o in tr phn cc gii hn cho nhng dung dch dn in do dng in phi di chuyn qua dung dch khi i t cc ny n cc kia. Phng php ny khng p dng cho h gas hay du nhng c th o cho h du - nc nu nc l pha lin tc. My d Galvanic My d galvanic c lm t hai in cc kim loi khc nhau thng l ng v st. Chng c ni vi nhau v c a vo h thng (bn cha hoc ng ng). Sau khi cc in cc cn bng vi mi trng, mt cng dng in c ghi nhn. Gi tr ca cng dng in c lin quan n tnh n mn ca mi trng. Trong mi trng khng c tnh n mn gi tr dng thu c rt nh cn trong mi trng c tnh n mn cao dng o c rt ln. Phng php ny s dng ch c tnh nh tnh trong vic kim tra tc n mn ca thit b: - N ch yu c s dng o n mn do oxygen tan trong dung dch gy ra - t c s dng i vi n mn do CO2 v H2S - Cng c nhng gii hn tng t nh nhng phng php trn. My d Hydrogen
89
c cu to bi mt ng thp c thnh rt mng ni vi mt thit b o p, n c ch yu s dng trong mi trng chua. Trong phn ng n mn hydrogen sinh ra khuch tn qua thnh ng thp, ti n kt hp thnh phn t, qu ln c khuch tn ngc tr li, p sut do phn t hydrogen s c o v chuyn thnh gi tr tc n mn. Thit b ny c th dng o n mn mt cch nh tnh hay bn nh lng v thng c kt hp vi nhiu phng php khc. Hin nay c nhng my d phc tp hn c th o c lng hydro khuch tn qua thnh ng thit b. 2.6 Phn tch ha hc Xc nh hm lng st ha tan Mt phng php d on v nh gi n mn c hiu qu l xc nh lng st c trong lu cht thng qua mu ly. C mt vi phng php xc nh st c trong mu v mu phi tha mn cc yu cu nh: - Thit b ly mu phi tht sch. - Van ly mu phi khng b r v vy bn, van ny thng c lm bng ng hn ch yu t trn. - Mu ly phi i din cho ton b lu cht, khi mun xc nh ti mt im no , phi ly mu cng gn im cng tt. - Thi gian hot ng ca m, kt qu phn tch cho mt m mi hot ng vi ngy vi mt m hot ng lu l rt khc nhau. - n nh ca m, trnh ly mu khi m mi c sa cha hay thay th thit b - Thnh phn nc ging nhau mi ln ly mu. Phn tch sn phm n mn Phn tch ho hc sn hm n mn v nhng cht bm trn h thng l mt phn quan trng trong vic kim tra n mn. Mu c th ly t Coupon, nipple hay trc tip t h thng. Khi bit c thnh phn nhng cht c trong h thng c th gip nh gi v xc nh vn . Ch v tr v tnh trng mu khi ly l rt quan trng, mt s sn phm n mn thng b bin i v mt ho hc khi di chuyn ra khi h thng. V d nh st sulphide khi a ra khng kh b bin i thnh oxyt st, iu ny c th dn n nhng kt lun sai lm. Phn tch kh: Nhng kh quan trng trong nh gi n mn l CO2, H2S v O2. Trong m kh hoc nhng thit b dng kh, xc nh 3 kh trn tng i n gin nu
90
chng tp trung mt lng ln. Trong m du, xc nh cc kh kh khn hn. S c mt ca H2S v oxygen lng vt rt kh xc nh nhng rt quan trng, mt lng vt H2S c th gy nt gy cho ng thp chu lc cao. 2.7 Hot ng ca vi khun Hot ng ca vi khun c th gy ra nhiu vn khc nhau, c bit l trong cc ng ng dn nc. C mt s phng php xc nh hot ng ca vi sinh vt. Phng php quan trng nht l m s vi khun. Mu c cha vi khun s c nui cy trong mi trng nui dng c bit sau s c m v phn tch hot ng nh gi mc nh hng ca chng i vi qu trnh n mn. 2.8 Thit b kim tra b mt Kim tra bng siu m: K thut siu m s dng nng lng siu m o b dy ca vt th bng kim loi v xc nh ch rn nt trong kim loi. Thit b kim tra ng ng bng in t: Thit b ny c gn trn thoi, trong qu trnh hot ng ca thoi n s ghi nhn tnh trng ca thnh ng. S dng tia phng x: Trong sn xut du kh, phng php chp nh bng tia phng x ch yu dng kim tra cc mi hn v b mt bn trong ca ng ng v thit b.
3. Cc phng php bo v chng n mn

Phng php bo v chng n mn ng ng bao gm: - S dng vt liu chng n mn - S dng cht c ch chng n mn - Bo v bng cc lp bao ph - Bo v cathod bng anod hy sinh Bo v b mt bn ngoi thng dng cc phng php bao ph hoc bo v bng cathode hay anod, bn trong th dng cht c ch hay bao ph. 3.1 Vt liu chng n mn Vt liu chng n mn bao gm cc hp kim chng n mn v vt liu phi kim. Vt liu phi kim
91
Vt liu phi kim c s dng nhiu do hon ton khng b n mn, tuy nhin ng dng cn hn ch do nhng nhc im v khong nhit v p sut hot ng, kh nng chu va chm v rung ng km. Mt loi vt liu phi kim trc y thng c s dng l: GRE (Reinforced Epoxy) mt dng ca plastic c gia cng bng si thu tinh, lm ng ng trn b vi p sut hot ng thp, nhng hin nay ch yu ng dng trong cp thot nc. Hp kim chng n mn (CRAs) CRAs c s dng khi thp carbon mangan khng ph hp s dng, l do chnh l do lu cht vn chuyn qu n mn i vi thp carbon thng cho d c nhng bin php chng n mn khc nh s dng cht c ch hay lp ph thng thng. Cc CRAs c s dng thay th hon ton hoc ch bao ph b mt ng. Cc loi CrAs thng dng gm c: thp khng r duplex (duplex stainsless steel), hp kim nickel, ng thp carbon mangan c ph thp khng r austenic v mt s loi vt liu khc nh titan v hp kim ca n. Thp khng r c sn xut trn c bn thp carbon bng cch gim bt lng carbon, thm vo cc nguyn t khng r nh nickel, chromium. Thp khng r martansiric c s dng ch yu trong ng vn chuyn du v van, vt liu ny c sn xut t thp carbon mangan thm 13% chromium, hm lng Carbon gia khong 0,15%, kh nng chng n mn ngt tt, gi thnh gp 3 ln thp carbon thng thng, bn nhit thp km v rt kh hn. Loi thp ny thng c x l bng nhit trc khi s dng nng cao c tnh, c Kawasaki ci thin bng cch thm vo mt lng nh nickel, mangan v molipden, tnh chng n mn v kh nng hn tng ln r rt Thp khng r Austenic y l loi thp khnng nhim t c s dng ch yu trong nhng nh my ch bin v nh my v kh, hm lng nhng nguyn t khng r kh cao t 18%Cr, 8%nickel n 27%Cr, 30%nickel v 3% molipden, kh nng chng n mn cao, tuy nhin d b nt gy khi chu ng sut n mn nu c mt chlorine (nng gii hn ca chlorine l khong 50-100ppm nhit 60oC). N c s dng ch yu lm lp ph b mt trong cho nhng ng ng, b cha hay nhng chi tit nh bng vt liu thp carbon. Thp khng r austenic nhy cm vi nt gy, rt d h hng trn din rng khi kh nng chng n mn suy gim. Gi thnh gp 4 ln thp carbon thng thng, kh d hn. Tuy nhin cn trnh hin tng carbin ho mi hn v vng xung quanh do nhit cao lm gim kh nng chng n mn, tng cng kh nng n nh bng cch gim
92
hm lng carbon xung khong 0,05% v thm mt s nguyn t n nh nh titan hay niobi. Thp khng r Duplex Thnh phn C: 0,03-0,05%; Cr:22-25%; Ni:5-6%; Mo:3-6%, gi thnh gp 6 ln thp carbon thng thng, dng thp ny gn nh l mt hn hp ca ferrite v austenic, kh nng chng g tt, kh nng hn v bn cao hn thp austenic. Thp hp kim cao nickel Chi ph loi vt liu ny tng i cao so vi nhng loi khc, ch yu do hm lng ca nhng nguyn t chng r cao. Hm lng nh sau: Ni: 28-56%; Cr: 21-22%; Fe: 5-22%; Mo: 3-9%; Cu 2%; Nb 4%; Ti 1%. Kh nng chng n mn rt tt, thng thy s dng trong vic sn xut cc acid mnh. ng ng vn chuyn ngoi khi thng c ph mt lp thp hp kim cao, gi thnh gim tng i, khong t 7-10% thp carbon thng thng. 3.2 Lp ph chng n mn L phng php chng n mn hu hiu nht hin nay, thng thng s dng kt hp vi bin php bo v cathod. Nhng c tnh cn xem xt ca vt liu lm lp ph l: Kh nng bm dnh, mm do, in tr, kh nng cch nhit, chng chu cc tc ng c hc, tnh cht vt l ho hc n nh, d s dn v bn trong mi trng. Lp ph cho b mt ngoi Vt liu lm lp ph: Nhng loi vt liu quan trng dng bao ph bn ngoi nh: - Nha ng nng - PE v PP - FBE - Bng plastic - Asphal mastic - Epikote (mt loi nha xit pht t than ) Gii hn nhit s dng ca nhng loi vt liu trn theo bng sau: Loi vt liu Nha ng PE
93
Nhit ti a 60 65
PP FBE Bng plastic Asphalt mastic Epikote
* 100** 60 60 80
*: Nhit gii hn trn cha c shell thit lp, nhng c th ly khong 100 C
o
**: Ch ng trong iu kin mi trng kh ro. Trong iu kin m t, nhit nn ch ly 75oC Nha ng (hoc nha than ): c s dng kh lu trc y, dng ch yu cho nhng ng ng b chn lp hoc ng ng ngoi khi, thng c ph trc khi vn chuyn v lp t. Lp ph c to thnh bng cch cho nha ng nng chy t do bn ngoi ng, khng cn lc tp cht k cng, b dy cn t c t nht l 2,5mm cho ng ng trn b v t nht 5 mm cho ng ng ngoi khi. Bn ngoi c ph bng lp Qu trnh ph polypropylen(PP) vi si thu tinh hn ch tc ng c hc ca t v qu trnh lp t. Gn y ng dng khuynh hng s dng lp ph nh v mng hn nh PE, FBE cho ng ng trn b thay th cho lp ph nng n bng nha ng. Tuy nhin i vi ng ng ngoi khi, lp nha ng vn s dng rng ri bn di lp bc b tng. PolyEtylen: l loi vt liu c s dng rng ri nht hin nay, c coi l loi vt liu bo v bn ngoi tt nht khong 10-15 nm tr li y. B dy ca lp PE tu thuc vo ng knh ng, c th tham kho theo bng sau: B dy ti thiu ca lp PE(mm) Tiu chun 2.0 2.2 2.5 3.0 Gia cng 2.5 3.0 3.5 3.5
ng knh ng (mm) < 250 250-500 500-800 > 80
Qu trnh ph PE c tin hnh theo hai cch: Bt PE c ph ln b ngoi ca ng c lm sch v gia nhit trc n khong 300oC
94
hay lp PE nng c ko ph ln b mt c lm sch v gia nhit khong 120-180oC. Trong phng php ny cn phi s dng cht bm dnh ban u v d (cao su butyl) do PE khng dnh vo thp. Trong c hai phng php, tng cng s gn kt v kh nng chng bong trc, mt lp mng FBE c ph ln trc lp PE. Lp PE bn, chng tc ng c hc trong qu trnh vn chuyn, lp t tt, in tr cao, nn lm gim dng bo v cathod. FBE (Fusion Boned Epoxy): Lp bng epoxy mng hoc bt epoxy c s dng nhiu trong h thng ng ng, c bit l nhng h thng trn b, c th cho h thng c ng knh n 1600mm, hot ng nhit n 100oC v c nhiu tnh cht vt tri so vi Ph FBE nhng vt liu khc. Lp ph epoxy c to ra bng cch dng sng phun tnh in, phun bt nha ln b mt ng c lm sch v gia nhit trc n khong 230-240oC. Lp ph to thnh rt mng, t 350-450m, nhng rt bn, bm dnh tt vo thp, bn ho hc rt cao, tuy nhin trong mi trng m t, kh nng chu nhit gim st, ch hot ng tt 75oC. Lp ph d b hng bi cc va chm vi vt sc nhn, cn phi cn thn trc khi vn chuyn lp t. Nhng nhng va chm nh vy khng lm bong trc khu vc xung quanh v c th trm li bng nha epoxy ti hin trng. Bc bng bng plastic: K thut ny c thc hin t 1950. C rt nhiu loi vt liu plastic di dng bng bao gm PVC, PE c dy khc nhau, c th t bm dnh vo b mt hoc cn phi c mt lp tr dnh. Phng php ny c nhiu u im v d thc hin, tuy nhin c mt nhc im ln l d bong trc, c bit l ti nhng im chng ln nhau. Khi c s dng cng vi h thng bo v cathod, nhc im trn lm gim hiu qu ca dng bo v nn ngy nay phng php bc ng bng bng plastic khng cn c p dng trong h thng dn du v kh na. Lp ph asphalt mastic: Asphalt plastic, nh Somatic l mt hn hp ca asphalt, ct, bt vi, bt v si aming. Lp asphalt c thc hin ti nh my vi nhng thit b phc tp. Hn hp asphalt c nung nng v ph ln b mt ng c lm sch, lm thng rt dy, khong t 12mm tr ln, nhm iu khin b dy ca ng ng. Sau khi ph xong, asphalt khng cn c lp bc bn ngoi nh nhng trng hp trn .
95
Lp ph asphalt thng rt chc, nng v chng mn tt, do n ch yu c p dng cho ng ng ngoi khi, ni lun cn tng thm trng lng. Epikote: Nha Epikote l mt loi nha c ngun gc t than , c s dng trong mt s trng hp i vi ng ng chn lp v ng ng ngoi khi. N c ph lm nhiu lp ln b mt ng c lm sch, lp ph c b dy t nht 400m v c th chu nhit n 80oC, Tuy nhin ngy nay ngi ta s dng lp FBE c nhiu u im hn. Lp ph ti im ni Trn ng ng thng c nhng im r nhnh, ch lp t nhng thit b chuyn dng. Nhng v tr ny thng c bo v k hn m bo an ton cho h thng. Nhng loi vt liu sau y thng c s dng : - PolyEtylen: Loi bng PE c kh nng co li khi b t nng, c th chu c nhit n khong 90oC, n hi tt, t b cng v lo ho. N c ph bng cch qun xung quanh, sau s dng ngn uc h nng co li v bm cht vo b mt cn bao ph. Loi bng ny thng c dng che ph bn ngoi lp FBE hoc bao ph bng bt PE. - Ph bng bt FBE hoc bt PE: Thc hin bng cch lm sch b mt bn ngoi, gia nhit cho ng ng, sau phun lp bt FBE, PE hoc s dng dung dch ca chng, cui cng c bc bn ngoi bi lp bng PE nh ni trn. - Bng cold-applied: Ch yu c s dng cho ng ng ngoi khi, qun quanh cc mi hn, sau c ph ln bng mt lp asphalt mastic nng. Lp ph b mt bn trong ca ng ng: Lp ph bn trong nhm mc ch to ra mt ro ngn cch gia lu cht v b mt kim loi, chng li nhng qu trnh n mn ca nhng sn phm c tnh Sn ph bn trong n mn. Lp ph bn trong thng l lp sn epoxy, ngoi vic bo v chng n mn cn nhm mc ch gim ma st v to s sch s cho b mt bn trong ng. Qu trnh sn ph bn trong din ra nh mt thit b c rn gia hai thoi. Trc khi sn ph, b mt bn trong ng c sc ra sch bng mt dung dch acid ph hp, lm kh. Sau thoi s di chuyn v ton b b mt bn trong s c sn ph. Qu trnh sn ph c kim tra bng camera gn trn thoi.
96
Ph PU
3.3 S dng cht c ch Cht c ch ho hc c s dng gim tc n mn. N c cho vo lu cht vn chuyn hoc l ph gia trong lp sn ph ng ng. Cht c ch c chia lm 3 loi: - Cht c ch hot ng: n phn ng vi kim loi, to thnh mt lp film bo v chng n mn. - Cht c ch th ng: c hp ph vo b mt kim loi v to thnh mt b mt ngn cn s tip xc ca kim loi vi nhng tc nhn n mn. - Cht c ch thay i tnh n mn ca mi trng. - Cc cht sinh hc dng dit vi sinh vt cng l mt loi cht c ch nhm lm gim s lng vi sinh vt hot ng trong ng ng Cht c ch c a vo h thng theo tng t hoc lin tc. Bin php s dng cht c ch khng m bo vic bo v an ton ng ng nn phi s dng cng vi cc bin php bo v khc. Cht c ch hot ng Cht c ch loi ny c thm vo h thng vi nng thp v thng l loi cht rn c th tan hon ton trong lu cht vn chuyn. Chng phn ng vi kim loi v to thnh mt lp film bo v kim loi bn trong khng b n mn. Thng thng loi cht ny cha cc gc nitrite, chromate v phosphate. Cc cht c ch khng c s dng ring l m thng phi hp nhiu loi vi nhau, kt hp vi vic s dng cht dit khun, bin php hiu chnh pH lm tng hiu qu ca cht c ch. Chi ph cho vic s dng cht c ch thng kh cao. Cht c ch th n: Cht c ch loi ny to thnh lp film bao ph trn b mt kim loi, ngn chn cc phn ng cathod v anod, qua ngn chn kh nng n mn. Cht c ch loi ny thng l nhng hp cht cao phn t, cu to gm hai phn: phn u mang nhng nhm hot ng c kh nng hp ph vo b mt kim loi, phn ui mang nhng nhm hu c lm thnh mt lp ngn cng s khuych tn ca nhng tc nhn n mn vo b mt kim loi. Phn u thng l nhng gc amin, alcihol, acid, vng mang N2, sulphide hoc phosphate. Phn ui thng l vng thm hoc gc acid bo. Loi cht c ch ny thng khng hiu qu khi c mt oxy, tuy nhin hot ng ngn cn CO2 v H2S rt tt. Cht c ch th ng hp thu vo b mt kim loi v to thnh nhng lp film lin kt vi nhau bng nhng lin kt vt l, s lng lp film i khi dy c th thy c.
97
Nhng lp film thng b bc v to thnh lin tc. Khi la chn cht c ch th ng, ngi ta thng quan tm n nhng yu t sau: - Tng thch vi nhng cht ho hc trong du - Khng to nh tng vi nc hay du - n nh nhit - To kt ta bm dnh - Khng gy nhim mi trng: tt c nhng cht c ch sau khi c s dng iu c thy ra mi trng, do yu cu v kh nng phn hu nhanh v khng gy nhim mi trng l rt cn thit. - Gi c v kh nng cung cp Cht dit vi sinh Cht dit vi sinh vt c s dng nhm hn ch s pht trin ca vi khun kh sulphate (sulphate reducing SRB). Cht ny c cho vo tng t v c s dng khi mc vi khun trong ng ng khong 103/ml. Cht dit khun thng c kt hp vi cht c h khi tin hnh. 3.4 Phng php bo v Cathod Phng php bo v cathod c s dng bo v b mt pha ngoi ca ng ng, ch yu m bo ngn chn qu trnh n mn in ho xy ra ti nhng im lp bc b h hng. Qu trnh bo v ny c thc hin bng cch cung cp mt dng in mt chiu chy dc theo ng ng hoc ni ng ng vi mt kim loi khc to thnh mt cp pin in. Nguyn l ca phng php bo v Cathod Khi mt kim loi nm trong mi trng in ly (nc, t) n d dng b n mn theo c ch n mn in ho. n mn in ho xy ra khi phn ng din ra trn b mt kim loi bi cc tc nhn lm di chuyn electron t kim loi vo mi trng in ly. V d: O2 + 4e+ H2O 4OH to ra electron, nguyn t kim loi to thnh ion dng tan vo mi trng in ly V d: Fe 2e Fe2+ T , qu trnh n mn din ra. H thng bo v cathod cung cp mt ngun electron thay th, ngn chn phn ng to electron ca kim loi v qu trnh n mn. Ngun cung cp electron c th l mt ngun ngoi hoc ngun to thnh t cp pin galvanic gia thp v mt kim loi khc mnh hn thp nh Mg, Zn
98
S phc tp ca phng php l ch phi cung cp electron, khng d, ti tt c nhng khu vc cn bo v. Th in cc ca kim loi s cung cp thng tin v mc bo ho ca kim loi vi electron khi lng electron tng ln vt mc bo ho, th in cc ca kim loi to nn m hn v c tnh kh mnh hn. Trong t v trm tch c th c vi khun kh sulphate, hot ng ca vi khun lm phc tp thm tnh cht nhit ng ca kim loi. Lp sulphide to thnh do hot ng ca vi khun tr thnh mt cathod i vi st, do cn nhiu electron hn bo v. Trong thc t khi pht hin c hot ng ca vi khun SRB in th bo v cn tng thm 100mV H thng bo v cathod c th p dng i vi ng ng khng c lp bc, tuy nhin chi ph rt t. H thng ng ng trong thc t c bao ph hon ton, h thng bo v cathod ch m bo khng b n mn ti nhng ch h hng lp bc i vi mt h thng, lp bc tuyt i tt, cng dng bo v bng 0. Tuy nhin trong thc t ng ng mi cn cng dng bo v khong 100200mA v c th ln 50A cho h thng hot ng lu nm. i vi mt ng ng trn b, dng in thng cung cp bi mt my pht hoc t li in, qua mt b chuyn i thnh dng mt chiu qua mt thit b gi l T/R. i vi ng ng ngoi khi, khng th cung cp dng in, do ng ng c bo v bng anod hy sinh. Nhng anod ny c chn nhng khong cch c ng vi nhau v c ni vi ng ng bng dy dn. Vt liu lm anod thng l Mg v Zn nhng gn y nhm c s dng nhiu nht.
99

Giáo trình đường ống và bể chứa

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo trình đường ống và bể chứa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mc lc

TNG QUAN V BN CHA DU KH

2. Phn loi bn cha du kh

B hnh cu, hnh git nc: cn rt t mt s kho ln.

1. Xc nh cc thng s cng ngh bn cha

3. Xc nh gi tr p sut tnh ton

7. Xc nh chn v tai nng

8. Cc nh hng thy lc n bn cha

THI CNG BN CHA

2. Cc phng php thi cng nn mng

3. Cc phng php thi cng bn cha

mi hn ) m bo cc tnh cht kim loi ng t l tng ng vi vt liu nn ban u.

5. Trnh t thi cng bn cha

2. H thng van (valves)

Qu trnh trn c th tm tt nh sau: nhit in tr hiu in th milivn k 3.2 Thit b o p sut

2. Thit k khi nim cho ng ng

2. Quyn vn chuyn v qu trnh ph hoang

8. Thi cng ti cc v tr ct ngang ng qua cc khu vc c bit

10. Phc hi trang thi ban u

11. Cc k thut c bit s dng trong thi cng ng ng

11.4 Thi cng qua cc cn ct Hin tng ny xy ra khi xy lp ng ng ti sa mc chng hn.

BO V V CHNG N MN CHO H THNG NG NG

Phn ng anod: Fe 2e Fe2+

Phn ng cathod: O2 + 2H2O +2e 4OH-

2. Cc phng php kim tra v pht hin n mn

3. Cc phng php bo v chng n mn

PP FBE Bng plastic Asphalt mastic Epikote

ng knh ng (mm) < 250 250-500 500-800 > 80

You might also like