Xay Dung Bo Dieu Khien Moi Luoi Nang Luong Mat Troi

I HC THI NGUYN
TRNG I HC K THUT CNG NGHIP

------- o0o --------

PHM TH HNG ANH

XY DNG B IU KHIN NI LI NGUN
NNG LNG MT TRI

LUN VN THC S K THUT

THI NGUYN 2011

I HC THI NGUYN
TRNG I HC K THUT CNG NGHIP
------- o0o --------

PHM TH HNG ANH

XY DNG B IU KHIN NI LI NGUN
NNG LNG MT TRI
Chuyn ngnh: T NG HA
M s: 605260

LUN VN THC S K THUT

Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS LI KHC LI

THI NGUYN - 2011

S ha bi Trung tm Hc liu HTN http://www.lrc-tnu.edu.vn

LUN VN THC S

H v tn hc vin: Phm Th Hng Anh
Ngy thng nm sinh: Ngy 20 thng 10 nm 1986
Ni sinh: Thnh ph Thi Nguyn Tnh Thi Nguyn
Ni cng tc: Trng H Cng ngh thng tin v truyn thng
C s o to: Trng i hc K thut Cng nghip Thi Nguyn
Chuyn ngnh: T ng ha
Kho hc: 2009 - 2011

TN TI:
XY DNG B IU KHIN NI LI NGUN NNG LNG
MT TRI

Ngi hng dn khoa hc: PGS - TS Li Khc Li
Trng H K thut cng nghip Thi Nguyn

I HC THI NGUYN
TRNG I HC
K THUT CNG NGHIP
-----------------------
CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM
c lp - T do - Hnh phc
GIO VIN HNG DN

PGS - TS Li Khc Li
HC VIN

Phm Th Hng Anh
DUYT BAN GIM HIU

KHOA SAU I HC

LI CAM OAN

Ti xin cam oan nhng vn c trnh by trong bn lun vn ny l
nhng nghin cu ca ring c nhn ti, c tham kho mt s ti liu v bi bo ca
cc tc gi trong v ngoi nc c xut bn. Ti xin hon ton chu trch
nhim nu c s dng li kt qu ca ngi khc.

Tc gi

Phm Th Hng Anh

Lun vn thc s k thut - 1 - Mc lc

MC LC
Trang ph ba Trang
Li cam oan
Mc lc 1
Danh mc cc k hiu, cc ch vit tt 3
Danh mc cc bng 4
Danh mc cc hnh v 5
M u ............................................................................................................. 7
Chng 1. Nng lng mt tri v cc phng php khai thc, s
dng ...................................................................................................................
11
1.1. Ngun nng lng mt tri ............................................................... 11
1.1.1. Cu trc mt tri ......................................................................... 11
1.1.2. Nng lng mt tri .................................................................... 12
1.1.3. Ph bc x mt tri ..................................................................... 13
1.1.4. c im bc x mt tri trn b mt qu t ............................ 15
1.2. Cc phng php khai thc, s dng nng lng mt tri ........... 21
1.2.1. Tng quan v thit b s dng nng lng mt tri ................... 22
1.2.2. Hng nghin cu v thit b s dng nng lng mt tri ....... 26
1.3. Kt lun chng 1 .............................................................................. 29
Chng 2. Thit k mch ng lc h thng mt tri ni li ................. 30
2.1. S h thng nng lng pin mt tri .......................................... 46 30
2.1.1. B ng ct mm ..................................................................... 30
2.1.2. B nghch lu ........................................................................... 31
2.1.3. B Boost converter ................................................................... 31
2.1.4.Thit b iu khin .................................................................... 32
2.1.5. Pin mt tri................................................................................ 33
2.2. L thuyt v ha h thng in mt tri vi li ............................ 52 34
2.2.1. Cc iu kin ha ng b ......................................................... 52 34
Lun vn thc s k thut - 2 - Mc lc
2.2.2. ng v pha trong hai h thng ni li ..................................... 52 36
2.3. Thit k mch ng lc h thng in mt tri ............................... 57 36
2.3.1. S khi mch ng lc ......................................................... 36
2.3.2. Cc thng s k thut ................................................................ 37
2.3.3. B chuyn i DC-DC ................................................................ 37
2.3.4. Thit k b chuyn i DC-DC ................................................... 45
2.3.5. Thit k b chuyn i DC-AC ................................................... 50
2.3.6. M t s .................................................................................. 53
2.4. Kt lun chng 2 ............................................................................. 56
Chng 3. Mch iu khin h thng in mt tri ni li ...................... 57
3.1. M u ................................................................................................. 57
3.2. Mch to tn hiu iu khin cc van ca bin tn ......................... 59
3.3. Mch iu khin cng sut ................................................................ 84 63
3.4. Trnh hot ng ca h thng ...................................................... 64
3.5. Kt qu m phng 65
3.6. nh hng ca sng iu ch n in p ra v sng hi 67
3.7. Kt lun chng 3 69
Kt lun chung v lun vn . 70
Ti liu tham kho. 72

Lun vn thc s k thut - 3 - Danh mc bng, hnh v

DANH MC CC CH CI VIT TT

NLMT: Nng lng mt tri
DC: in p mt chiu
AC: in p xoay chiu
BK: B iu khin
DCM: Ch dng gin on
CCM: Ch dng lin tc
PV: Pin mt tri
HF: B chuyn i tn s cao
PWM: iu ch rng xung
PWMS: iu ch rng xung hnh sin
USPWM: iu ch rng xung hnh sin n cc
PR: Cng hng t l
PLL: Khung ng b tham chiu
BTL: Bp tin li
VN: Vit Nam


DANH MC CC BNG

Bng 1.1: Phn b ph bc x mt tri theo bc sng
Bng 1.2: Mu sc v bc sng ca nh sng mt tri
Bng 2.1: c im k thut ca h thng
Bng 2.2: Cc thng s ca Tranzitor trng
Bng 2.3: Cc thng s ca it chnh lu
Bng 2.4: c im b chuyn i HF


DANH MC CC HNH V

Hnh 1.1: Cu trc mt tri
Hnh 1.2: Thang sng in t ca bc x mt tri.
Hnh 1.3: nh ngha cc v tuyn (a) v kinh tuyn (b)
Hnh1.4 : Ph bc x mt tri bn trong v ngoi bu kh quyn
Hnh 1.5: nh nghi v cch xc nh airmas
Hnh 1.6: Pin mt tri
Hnh 1.7: Nh my s dng NLMT
Hnh 1.8: L sy s dng h thng NLMT
Hnh 1.9: Bp nu dng NLMT
Hnh 1.10: Thit b chng ct nc dng NLMT
Hnh 1.11: ng c stirling chy bng NLMT
Hnh 1.12: Thi dng nng
Hnh 2.1: S iu khin h thng ni li NLMT
Hnh 2.2: S khi mch ng lc
Hnh 2.3: B chuyn i DC-DC v DC-AC
Hnh 2.4: iu ch o pha
Hnh 2.5: Mch cn bng b chuyn i DC-DC
Hnh 2.6: Dng in chy trong ch 1
Hnh 2.9: Dng sng iu khin b chuyn i DC-DC
Hnh 2.10: Hm chuyn i cng sut i vi cc in p vo khc nhau
Hnh 2.11: S thay i ca tham s d cng vi in p vo vi n =1.2
Hnh 2.12: H thng chuyn i cng vi b chuyn i DC-AC

Hnh 2.13: S ca b ngun
Hnh 3.1: Mch ng lc bin tn
Hnh 3.2: S nguyn l khi to xung iu khin
Hnh 3.3: Sng sin tham chiu chnh lu
Hnh 3.4: Sng tam gic tn s cao
Hnh 3.5: Sng vung
Hnh 3.6: Sng iu ch v sng vung
Hnh 3.7: Lu thut ton lp trnh cho vi iu khin
Hnh 3.8: Cng sut tc dng pht vo li theo gc lch pha
Hnh 3.9: S m phng khi to xung iu khin
Hnh 3.10: in p u ra ca bin tn cha qua lc
Hnh 3.11: in p ra ca bin tn qua lc
Hnh 3.12: Sng iu ch rng xung hnh sin ng vi M
A
khc nhau

Lun vn Thc s k thut - 7 - M u

M U
1. Tnh cp thit ca ti
Hin nay, cc ngun nng lng trn tri t nh du m, than ang dn cn
kit, khng cn khai thc c na. Ngoi ra, nhng ngun nng lng ny l nguyn
nhn chnh gy ra s nhim khng kh lm nh hng n i sng con ngi.
Trong khi , ngun nng lng ti to kh di do, c kh nng thay th
ngun nng lng ha thch, gim thiu tc ng ti mi trng. V vy, tp trung
nghin cu ng dng nng lng ti to ang l hng i mi trong nng lng
cng nghip, nht l trong thi i ngy nay vn tit kim nng lng ang t
ln hng u. Vic khai thc nng lng ti to c ngha quan trng c v kinh t,
x hi, an ninh nng lng v pht trin bn vng.
Nng lng mt tri l mt trong cc ngun nng lng ti to quan trng nht
m thin nhin ban tng cho hnh tinh chng ta. ng thi, n cng l ngun gc
ca cc ngun nng lng ti to khc nh nng lng gi, nng lng sinh khi,
nng lng cc dng sng, l loi hnh nng lng c kh nng p dng hn
c ti cc khu vc th v cc vng m in li khng vn n c (vng ni,
vng hi o hay cc cng trnh ngoi khi, ). Nng lng mt tri c th ni l
v tn, khai thc, s dng ngun nng lng ny cn phi bit cc c trng v
tnh cht c bn ca n, c bit khi ti b mt qu t.
Vit Nam, nng lng mt tri c tim nng rt ln, vi lng bc x trung
bnh 5kw/m/ngy vi khong 2000 gi nng/nm. Mt s liu ca Trung tm
Thng tin Khoa hc Cng ngh Quc gia cho bit nm 2008 Vit Nam mi ch c
khong 60 h thng un nc nng bng nng lng mt tri cho tp th v hn
5.000 h thng cho gia nh. Trn tng th, in mt tri chim 0,009% tng lng
in ton quc. Mc d, c nhng chnh sch khuyn khch, nhng v nhiu l
do, vic pht trin nng lng mt tri, vn i hi u t ban u ln hn cc dng
nng lng truyn thng nn vic s dng vn cn hn ch.

Trong nhng nm gn y c nhiu nghin cu, ng dng nhm sn xut v
tch tr nng lng mt tri [1], [2], [3], [4], tuy nhin, vic s dng ngun nng
lng ny, ch yu vn ch dng li mc cc b ( tc l khai thc v s dng ti
ch ), nng lng d tha cha ha c ln li in quc gia (bn tr li cho li
in thng qua ng h o gim thiu ha n tin in ).
V vy, vic nghin cu, xy dng b iu khin thng minh khai thc nng
lng mt tri, cung cp in cho ph ti ng thi ha ti u ngun nng lng
ny ln li in quc gia ang l mt vn cp thit.
2. ngha khoa hc v thc tin
2.1. ngha khoa hc
Khi c nh sng mt tri s to ra nng lng mt chiu (DC), Ngun nng
lng mt chiu ny c chuyn i thnh in nng xoay chiu (AC) bi b
nghch lu. B iu khin c chc nng truyn nng lng ny n ph ti chnh
cung cp in cho cc thit b in trong gia nh. ng thi in nng d tha
c bn tr li li in qua ng h o gim thiu ha n tin in.
2.2. ngha thc tin
ti hon thnh s l mt ti liu quan trng thit k hon chnh h thng
li in thng minh (Smart Grid System). em li hiu qu to ln trong vic khai
thc v s dng hiu qu ngun nng lng sch; ng dng ti cc nh my, x
nghip, khu dn c s dng ngun nng lng mt tri.
Qu trnh nghin cu s gp phn tng ngun t liu phc v cho cng tc hc
tp v ging dy ti c quan ni hc vin cng tc.
3. Mc ch nghin cu
Nghin cu v thit k b iu khin nhm s dng v ha ti u cc ngun
nng lng ti to ln li in.
4. i tng nghin cu

- Nghin cu ngun nng lng mt tri: Phng php sn xut, s dng v
ha li.
- Nghin cu xy dng b iu khin ha li in ngun nng lng mt
tri: Tng hp dng, p. o cng sut (P, Q) ca li, ti nhm s dng v pht
nng lng d tha ln li.
5. Phng php nghin cu
5. 1. L thuyt:
- Tm hiu v nh gi mt vi phng php ho li in ph bin hin nay.
- Nghin cu l thuyt v xy dng m hnh mch ng lc, mch iu khin
h thng in mt tri ni li.
5. 2. M phng:
Xy dng m hnh v m phng h thng c s dng b iu khin ho li
ngun nng lng ti to trn phn mm MATLAB SIMULINK PLECS.
6. Tn ti
Xy dng b iu khin ni li ngun nng lng mt tri .
7. B cc lun vn
Lun vn thc hin theo b cc ni dung nh sau:
Chng 1: Nng lng mt tri v cc phng php khai thc, s dng.
Chng 2: Thit k mch ng lc h thng mt tri ni li.
Chng 3: Mch iu khin h thng in mt tri ni li.
Kt lun
Sau mt thi gian nghin cu, n nay lun vn hon thnh. Tc gi xin by
t lng bit n su sc ca mnh i vi s gip tn tnh ca thy gio PGS.TS.
Li Khc Li. Xin chn thnh cm n cc thy, c gio trong B mn T ng
ha - trng i hc K thut Cng nghip - i hc Thi Nguyn to iu
kin gip trong sut qu trnh tham gia kha hc. Xin chn thnh cm n Khoa
Lun vn Thc s k thut - 10 - M
u

sau i hc, bn b ng nghip v ngi thn to iu kin gip ti hon
thnh lun vn ny.
Do hn ch v thi gian, trnh nn lun vn khng th trnh khi sai st.
Tc gi rt mong nhn c nhng ch dn, gp ca cc thy gio, c gio cng
nh cc ng nghip lun vn c hon thin hn.
Tc gi xin by t lng bit n v chn thnh cm n!

Lun vn thc s k thut - 11 - Chng 1

CHNG 1
NNG L NG M T TR I V
CAC PHNG PHAP KHAI THAC, S DU NG

1.1. NGU N NNG L NG M T TR I
Nng lng mt tri l mt trong cc ngun nng lng ti to quan trng nht
m thin nhin ban tng cho hnh tinh chng ta. ng thi n cng l ngun gc
ca cc ngun nng lng ti to khc nh nng lng gi, nng lng sinh khi,
nng lng cc dng sng, Nng lng mt tri c th ni l v tn. Tuy nhin,
khai thc, s dng ngun nng lng ny cn phi bit cc c trng v tnh
cht c bn ca n, c bit khi ti b mt qu t.
1.1.1. Cu trc ca mt tri
C th xem mt tri l mt qu cu kh cch qu t 1,49.10
8
km. T tri t
chng ta nhn mt tri di mt gc m l 31
59. T c th tnh c ng
knh ca mt tri l R = 1,4.10
6
km, tc l bng 109 ln ng knh qu t v do
th tch ca mt tri ln hn th tch qu t 130.10
4
ln. T nh lut hp dn
ngi ta cng tnh c khi lng ca mt tri l 1,989.10
27
tn, ln hn khi
lng qu t 33.10
4
ln. Mt trung bnh ca mt tri l 1,4g/cm
3
, ln hn khi
lng ring ca nc (1g/cm
3
) khong 50%. Tuy nhin mt cc lp v khc
nhau ca mt tri rt khc nhau. phn li ca mt tri, do b nn vi p sut rt
cao nn mt ln ti 160 g/cm
3
, nhng cng ra pha ngoi mt cng gim v
gim rt nhanh.
Mt cch khi qut c th chia mt tri thnh hai phn chnh: phn pha trong
v phn kh quyn bn ngoi (hnh 1.1). Phn kh quyn bn ngoi li gm 3 min
v c gi l quang cu, sc cu v nht min. Cn phn bn trong ca n cng c
th chia thnh 3 lp v gi l tng i lu, tng trung gian v li mt tri. Mt s
thng s ca cc lp ca mt tri c cho trn hnh 1.1.



T mt t nhn ln ta c cm gic mt tri l mt qu cu la n nh. Thc ra
bn trong mt tri lun lun c s vn ng mnh m khng ngng. S n hin ca
cc m en, s bin i ca qung sng v s bng pht d di ca khu vc xung
quanh cc m en l bng chng v s vn ng khng ngng trong lng mt tri.
Ngoi ra, bng knh thin vn c th quan st c cu trc ht, vt th hnh kim,
hin tng pht khi, pht xung sng,.. lun lun thay i v rt d di.
1.1.2. Nng lng mt tri
V mt vt cht th mt tri cha n 78,4% kh Hydro (H
2
), Heli (He) chim
19,8%, cc nguyn t kim loi v cc nguyn t khc ch chim 1,8%.
Nng lng do mt tri bc x ra v tr l mt lng khng l. Mi giy n
pht ra 3,865.10
26
J, tng ng vi nng lng t chy ht 1,32.10
16
tn than
tiu chun. Nhng b mt qu t ch nhn c mt nng lng rt nh v bng
17,57.10
16
J hay tng ng nng lng t chy ca 6.10
6
tn than .
Nng lng khng l t mt tri c xc nh l sn phm ca cc phn ng
nhit ht nhn. Theo thuyt tng i ca Anhstanh v qua phn ng nhit nhit ht
nhn khi lng c th chuyn thnh nng lng. Nhit mt ngoi ca mt tri
khong 6000
0
K, cn bn trong mt tri nhit c th ln n hng triu . p
Hnh 1.1. Cu trc mt tri

sut bn trong mt tri cao hn 340.10
8
MPa. Do nhit v p sut bn trong mt
tri cao nh vy nn vt cht nhanh chng b ion ho v chuyn ng vi nng
lng rt ln. Chng va chm vo nhau v gy ra hng lot cc phn ng ht nhn.
Ngi ta xc nh c ngun nng lng ca mt tri ch yu do hai loi phn
ng ht nhn gy ra. l cc phn ng tun hon gia cc ht nhn Cacbon v
Nit (C.N) v phn ng ht nhn Proton.Proton.
Khi lng ca mt tri xp x 2.10
27
tn. Nh vy mt tri chuyn ho ht
khi lng ca n thnh nng lng cn mt khong thi gian l 15.10
13
nm. T
c th thy rng ngun nng lng mt tri l khng l v lu di.
1.1.3 . Ph bc x mt tri
Bc x mt tri c bn cht l sng in t, l qu trnh truyn cc dao ng
in t trng trong khng gian. Trong qu trnh truyn sng, cc vect cng
in trng v cng t trng lun lun vung gc vi nhau v vung gc vi
phng truyn ca sng in t. Qung ng m sng in t truyn c sau mt
chu k dao ng in t c gi l bc sng .
Trong chn khng vn tc truyn ca sng in t gn ng bng c = 3.10
8
m/s.
Cn trong mi trng vt cht, vn tc truyn ca sng nh hn v bng v = c/n,
trong n c gi l chit sut tuyt i ca mi trng, vi n > 1. Cc sng in
t c bc sng tri di trong mt phm vi rt rng t 10
.7
nm (nano met) n hng
nghn km . Hnh 1.2 trnh by thang sng in t ca bc x mt tri.

10
-10
10
-8
10
-6
10
10
10
-4
10
-2
10
0
10
2
10
4
10
6
10
8
10
12
10
14
Tia
v
tr
Tia
Rnghen
Tia t
ngoi
Tia
nhn
thy
Tia
hng
ngoi
Sng
ngn
Sng v tuyn
in

(m
)
Tia

Hnh 1.2. Thang sng in t ca bc x mt tri


nh sng nhn thy c bc sng t 0,4m n gn 0,8m, ch chim mt phn
rt nh ca ph sng in t ca bc x mt tri. Mc d c cng bn cht l sng
in t nhng cc loi sng in t c bc sng khc nhau th gy ra cc tc
dng l hc, ho hc v sinh hc rt khc nhau. Ni ring trong vng ph nhn thy
c, s khc nhau v bc sng gy cho ta cm gic mu sc khc nhau ca nh
sng. Khi i t bc sng di = 0,8m n gii hn sng ngn = 0,4m ta nhn
thy mu sc ca nh sng thay i lin tc t , cam, vng, lc, lam, chm, tm.
Mt ngi nhy nht i vi nh sng mu vng c bc sng = 580m. S phn
b nng lng i vi cc bc sng khc nhau cng khc nhau. Bng 1.1 cho thy
quan h gia mt nng lng ca bc x in t ph thuc vo bc sng ca
n, cn bng 1.2 l quan h gia mu sc ca nh sng v bc sng ca n. T
bng 1.1 ta thy rng mt nng lng bc x mt tri ch yu phn b trong gii
bc sng t = 0,2 m (t ngoi C, t l mt nng lng 0,57%) n = 3.0
m (hng ngoi, t l mt nng lng 1,93%), cn ngoi vng mt nng
lng khng ng k.
Khi bc x mt tri i qua tng kh quyn bao quanh qu t, n b cc phn t
kh, cc ht bi,... hp th hoc b lm tn x, nn ph v nng lng mt tri khi
n b mt qu t b thay i rt ng k.
Bng 1.1 : Phn b ph bc x mt tri theo bc sng
Quang ph Bc sng
Mt nng
lng (W/m
2
)
T l %
Tia v tr
Tia X
< 1nm
0,1nm
6,978.10
.5
6,978.10
.7

Tia t ngoi C
0,2 0,28m
7,864.10
6
0,57
Tia t ngoi B
0,28 0,32m
2,122.10
1
1,55
Tia t ngoi A
0,32 0,40m
8,073.10
1
5,90


Tia nhn thy
0,40 0,52m
2,240.10
2
16,39
0,52 0,62m
1,827.10
2
13,36
0,62 0,78m
2,280.10
2
16,68

Tia hng ngoi
0,78 1,40m
4,125.10
2
30,18
1,40 3,00m
1,836.10
2
13,43
3,00 100,00m
2,637.10
1
1,93

Sng v tuyn in
0,10 10,0cm
6,978.10
.9

10,00 100,0cm
6,978.10
.10

1,0 20,0 m
6,978.10
.9

Bng 1.2: Mu sc v bc sng ca nh sng mt tri
Mu sc Bc sng (nm) Vng sng (nm)
700
640 760
Da cam 620
600 640
Vng 580
550 600
Xanh 510
480 550
Lam 470
450 480
Tm 420
400 450

1.1.4. c im ca bc x mt tri trn b mt qua t.
1.1.4.1. Ph bc x mt tri
Qa t b bao bc xung quanh bi mt tng kh quyn c chiu dy H khong
7991 km bao gm cc phn t kh, hi nc, cc ht bi, cc ht cht lng, cht rn

v cc m my,... V vy, khi bc x mt tri xuyn qua lp kh quyn n
c mt t th nng lng v ph ca n b thay i ng k.

(a) (b)

bn ngoi lp kh quyn qu t, nng lng bc x mt tri l hng s v c
gi tr l 1353 W/m
2
. Ga tr ny c gi l hng s mt tri. Ph ca bc x mt tri
l mt ng cong lin tc c nng lng ch yu nm trong vng bc sng t
0,1m n ngoi 3 m (hnh 1.3). ng phn b ph ny gn ging ng phn b
ph bc x ca mt vt en tuyt i nhit 5726 K. Cc i ca ph bc x mt
tri nm bc sng 0,48m v ng vi mt nng lng 2 074W/m
2
.
Khi cc tia mt tri xuyn vo lp kh quyn qu t, gp cc phn t kh, hi
nc, cc ht bi, cc ht cht lng, b tn x, phn x v hp th nn mt phn
nng lng ca n khng ti c mt t. i vi nhng ngy trong sng th s
suy gim nng lng ca cc tia bc x mt tri do ba qu trnh vt l sau y xy
ra mt cch ng thi:
. S hp th chn lc do cc phn t hi nc H
2
O, O
2
, O
3
v CO
2

. S tn x Rayleith trn cc phn t kh, cc ht bi,
. Tn x Mie.

Kinh tuyn gc
(qua GreenWich)
Kinh tuyn
Cc Bc
Cc Nam
O
L
-ng xch
o v tuyn 0
V tuyn
Cc Bc
Cc Nam
O
Hnh 1.3. nh ngha cc v tuyn (a) v kinh tuyn (b)



Hnh1.4. Ph bc x mt tri bn trong v ngoi bu kh quyn
Tn x Rayleith l s tn x ca tia mt tri ln cc phn t kh hay cc ht bi
c kch thc rt nh so vi bc sng ca bc x. Theo l thuyt Rayleith th h
s tn x trong qu trnh ny t l vi
.4
. Mt cch gn ng, c th nh gi rng,
50% nng lng ca cc tia bc x tn x b mt i khi qua lp kh quyn tri t,
ch cn 50% n c qu t theo cc hng khc nhau, v c gi l bc x
nhiu x hay bc x tn x. S tn x xy ra trn cc ht bi ni chung c kch
thc ln hn nhiu so vi kch thc cc phn t kh nn vic tnh ton tr nn rt
kh khn. V kch thc v mt ca chng bin i t vng ny sang vng khc,
v cn ph thuc c vo cao v thi gian.
Tn x Mie l tn x xy ra khi kch thc ca cc ht bi ln hn bc sng
ca bc x, khi s suy gim cng bc x do hai nguyn nhn: do s tn x
thc s (phn b li nng lng ti) v do s hp th bc x bi cc ht bi. Trong
nguyn nhn th 2, mt phn nng lng ca bc x bin thnh nhit. Phn bc x
cn li sau tn x Mie, hng n qu t nn cng c gi l bc x nhiu x.
Do bc x b hp th bi cc phn t kh O
2
, O
3
cc vng cao ca lp kh
quyn nn vng bc sng t ngoi < 0,29m trong ph mt tri b bin mt
khi n mt t. Trong vng hng ngoi, s hp th xy ra ch yu do hi nc
H
2
O v CO
2
. Kt qu ca cc qu trnh ni trn lm cho cng bc x mt tri
Bc sng
(m)
m=0, E
0
=1353W/m
2

Vt en bc x T=5726K,
chun v E
0
=1353W/m
2
m=2, E=691,2W/m
2
m=2, khng b hp th
phn t

240
0

160
0

800

0

0,2

0,8

1,4

2,0

2,6

O
3

H
2
O
O
2

H
2
O
H
2
O H
2
O,CO
2
H
2
O,
CO
2

B
c

x

p
h

(
W
/
m
2
.
m
)

UV
Nhn
thy

ti mt t yu i rt nhiu so vi ngoi v tr v ng cong phn b ph ca
n mt t khng cn c lin tc nh ngoi kh quyn qu t, m b x
thnh nhiu rnh hoc cc vng rnh nh ch ra trn hnh 1.3.
Trong cc ngy my m, s suy gim bc x mt tri xy ra cn mnh hn.
Mt phn ng k bc x mt tri b phn x tr li v tr t cc m my, mt
phn khc b cc m my hp th, phn cn li truyn n qu t nh l bc x
nhiu x. Tng cc bc x mt tri b phn x tr li v tr do phn x v tn x t
cc m my, t cc phn t kh, t cc ht bi v phn x t mt t (bao gm cc
vt cn nh nh ca, cy ci,..) c gi l Albedo ca h kh quyn qu t, v c
gi tr vo khong 30%.
Tm li mt t nhn c hai thnh phn bc x:
. Bc x trc tip (cn gi l Trc x) l cc tia sng mt tri i thng t mt
tri n mt t, khng b thay i hng khi qua lp kh quyn.
. Bc x Nhiu x hay bc x khuch tn gi tt l tn x l thnh phn cc tia
mt tri b thay i hng ban u do cc nguyn nhn nh tn x, phn x,...
Hng ca tia trc x ph thuc vo v tr ca mt tri trn bu tri, tc l ph
thuc vo thi gian v a im quan st. Trong khi i vi bc x nhiu x
khng c hng xc nh m n im quan st t mi im trn bu tri.
Tng hai thnh phn bc x ny c gi l tng x, n chim khong 70%
ton b bc x mt tri hng v qu t.
1.1.4.2. S gim nng lng mt tri ph thuc vo di ng i ca tia
sng qua lp kh quyn (air mass)
Do cc qu trnh hp th, tn x, phn x ca tia mt tri xy ra khi n i qua
lp kh quyn nn cng bc x khi ti mt t ph thuc vo di ng i
ca tia trong lp kh quyn. di ny la ph thuc vo cao ca mt tri .V
d, khi mt tri im Zenith ( nh u) th cc tia bc x mt tri khi xuyn
qua lp kh quyn b tn x v hp th l t nht, v ng i ngn nht. Cn cc
im chn tri, lc mt tri mc hoc ln th ng i ca tia bc x mt tri qua

lp kh quyn l di nht, nn bc x b tn x v hp th nhiu nht. c trng
cho s mt mt nng lng ph thuc di ng i ca tia bc x mt tri qua
lp kh quyn ngi ta a vo mt i lng c gi l Air mass, k hiu m
(hay AM) v c nh ngha nh sau:
di ca tia trc x xuyn qua lp kh quyn theo phng quan st
dy ca lp kh quyn theo phng vung gc vi mt bin
T hnh 1.4 ta thy, nu tia mt tri n im A trn mt t theo hng BA,
th airmass i vi v tr ca mt tri v i vi im im A trn mt t c
th c xc nh bi cng thc sau :
|
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
+ |
.
|
\
|
= =
Z Z
H
R
H
R
H
R
CA
BA
m u u cos 1 2 cos
2 1
2
(1.1)
trong : bn knh qu t, R = 6 370km; H : chiu dy lp kh quyn qu t
ly bng 7 991km; u
Z
: gc Zenith ca mt tri.
Biu thc (1.2) cho thy, m c th tnh gn ng nh cc biu thc n gin
hn sau:
m = secu
Z
khi u
Z
< 70
0
v
m = coseco khi o >30
0
Nh vy, gi tr ca Airmass m v nng lng bc x trc x mt tri tng
ng i vi cc v tr mt tri khc nhau l khc nhau, v d:
- ngoi kh quyn qu t : m = 0, E = 1 353W/m
2

- Khi mt tri im Zenith (nh u) : m =1, E = 924,9 W/m
2

. Khi gc Zenith u
Z
= 60
0
: m = 2, E = 691,2 W/m
2

m =
Z
u
o
A
C
B
H
Z
u
o
C
A
B
H
R
Lp kh quyn
Hnh 1.5. nh nghi v cch xc nh airmas


1.1.4.3. Cng bc x mt tri bin i theo thi gian
M hnh l thuyt tnh ton cng bc x mt tri trc tip gi tt l
trc x c xy dng da trn cc ti liu o c kh tng trong nhiu nm. M
hnh ny da trn gi thit cho rng mc d cc thng s kh quyn thay i t
min ny n min khc v t thi gian ny n thi gian khc, nhng h s truyn
qua hiu dng ca bu tri thay i khng nhiu. V khi lng nc c th ngng
t trong kh quyn gim, th lng bi li tng ln v ngc li.
Theo nh ngha kh quyn chun (i vi ngy trong thng) l kh quyn m
lng hi nc c th ngng t l 15 mm, lng Ozon l 2,5 mm, bi c mt
300 ht/cm
3
v p sut 760 mmHg v vi hng s mt tri 1.353 W/m
2
. Khi
cng bc x trc tip c tnh theo biu thc:

m
I
N
) 3135 , 0 ( 1
1246
+
= |
.
|
\
|
2
m
W
(1.2)
trong m l airmass.
Mt cng thc khc tng qut hn cho cng trc x khi tia ti vung gc
vi mt phng nm ngang c Majumdar v cng s a ra l:
( )
25 , 0
1000
) 8507 , 0 ( ) 8644 , 0 ( 1331
Wm
pm
N
x I = W/m
2
(1.3)
Trong : p . p sut a phng quan st (milibar); m . Air mass; W =
dy lng hi nc c th ngng t (cm).
Cc cng thc trn (1.2) v (1.3) ch p dng c cho cc ngy trong sng.
1.1.4.4. Cng bc x mt tri bin i theo khng gian
Nh phn tch, bc x nhiu x ti mt t t tt c mi pha ca vm
bu tri v l do s tn x, phn x ca tia bc x mt tri trong kh quyn qu t.
Ngay c nhng ngy tri p nht, khi bu tri rt trong sng, vn c bc x nhiu
x ph thuc vo lng bi, Ozon v hi nc trong kh quyn. Trong nhng ngy
my m, lc ta khng nhn thy mt tri, th ton b bc x n c qu t ch l
bc x nhiu x. Vic tnh ton bc x nhiu x l rt kh khn do thiu cc s liu
v bu kh quyn. Ngoi ra, do s bin i ca thi tit nn s phn b bc x

nhiu x cng bin i ngu nhin theo khng gian v thi gian. Nhng cng thc
tnh ton l thuyt thnh phn ny ca bc x mt tri u phi da trn mt s gi
thit lm n gin bi ton. Theo l thuyt ca Buckuist v King th h s
truyn qua
S
, c trng cho bc x nhiu x ti mt mt phng nm ngang trn mt
t c xc nh bi biu thc:
( )

+
(
|
|
.
|
\
|
+ +
= ) exp(
4 ) 4 4 ( 1
exp ) 2 1 ( 2 1 2
634 , 0
0 1
0
0 0

t
L
L L
L
S
K
K K a
K
(1.4)
Trong :
0
= 1/m , m = airmass; K
L
. dy quang hc (quang l) ca lp
kh quyn; a
1
= tham s tn x d hng.
M hnh l thuyt ny ch c gi tr i vi bu tri khng c my m.
1.2. CAC PHNG PHAP KHAI THAC, S DNG NNG LNG
MT TRI
Vit Nam l mt quc gia ang pht trin, do nhu cu nng lng ngy cng
tng vi tc tng trng khong (15-20)%. Hin ti chnh sch quc gia ca
Vit Nam v nhu cu nng lng da vo vic thit lp h thng cc nh thy in,
nh my nhit in tua bin hi v tua bin kh, mt s nh my in nguyn t
Tuy nhin, m bo pht trin bn vng v c bit cn bng c nng
lng ca quc gia trong tng lai, Vit Nam v ang tp trung nghin cu pht
trin cc ngun nng lng mi trong Nng lng mt tri vn l mt ngun
nng lng ti u trong tng lai cho iu kin Vit Nam ng v phng din a
d v nhu cu pht trin kinh t. Ngun nng lng ny s gp phn vo:
+ Hn ch hiu ng nh knh v s hm nng ton cu.
+ Gii quyt nhim mi trng do vic gia tng dn s v pht trin x hi
ca quc gia trn th gii.
+ B tc vo s thiu ht nng lng trong tng lai khi ngun nng lng
trong thin nhin sp b cn kit.

V tr a l u i cho Vit Nam ngun nng lng ti to v cng ln, c
bit l nng lng mt tri. Vit Nam nm trong khu vc c cng bc x mt
tri tng i cao, trong nhiu nht phi k n TPHCM, tip n l cc vng
Ty Bc (Lai Chu, Sn La, Lo Cai) Tuy nhin, khai thc ngun nng lng
ny, i hi rt nhiu n lc. Nhng chuyn bin gn y cho thy, ng dng, khai
thc nng lng mt tri c nhng bc tin m i.
1.2.1. Tng quan v thit b s dng nng lng mt tri
Nng l ng m t tr i (NLMT) l ngun nng l ng ma con ng i bi t s du ng
t r t s m , nhng ng du ng NLMT va o ca c cng ngh sa n xu t va trn quy m
r ng thi m i chi th c s va o cu i th ki 18 v cng ch yu nhng nc nhiu
NLMT, nh ng vu ng sa ma c. T sau cc cuc khng hong nng lng th gii nm
1968 v 1973, NLMT ca ng c c bi t quan tm . Cc nc cng nghip pht
tri n a i tin phong trong vi c nghin c u ng du ng NLMT . Cc ng dng
NLMT ph bi n hi n nay bao g m ca c li nh v c
ch yu sau:
1.2.1.1. Pin m t tr i
Pin m t tr i la phng pha p sa n xu t i n tr c
ti p t NLMT qua thi t bi bi n i quang i n .
Pin m t tr i co u i m la go n nhe , c th lp
b t ki u co a nh sa ng m t t r i, c bi t trong
lnh vc tu v tr. ng dng NLMT di dng
ny c pht trin vi tc rt nhanh, nh t la ca c n c pha t tri n.
Ngy nay, con ng i a ng du ng pin NLMT cha y xe , thay th d n ngu n nng
l ng truy n th ng . Tuy nhi n, gi thnh thit b pin mt tri cn kh cao nn
nh ng n c ang pha t tri n pin m t tr i hi n m i chi co kha nng duy nh t la cung
c p nng l ng i n s du ng cho ca c vu ng su, xa ni ma ng i n qu c gia cha
c.
Vit Nam, v i s h tr cu a m t s t ch c qu c t ac th c hi nt ha nh cng
vi c xy d ng ca c tra m pin m t tr i co cng su t kha c nhau phu c vu nhu c u sinh
Hnh 1.6 Pin mt tri

hot v vn ha ca cc a phng vng su, vng xa, nh t la ng b ng sng C u
Long va Ty Nguyn . Tuy nhin, hi n nay pin m t tr i v n ang co n la mo n ha ng
xa xi i v i ca c n c nghe o nh chu ng ta.
1.2.1.2. Nh my nhit in s dng nng lng mt tri.
i n nng co n co th ta o ra t NLMT d a trn nguyn t c ta o nhi t cao
b ng m t h th ng gng pha n chi u va h i tu gia nhi t cho mi ch t la m vi c
truy n ng cho ma y pha t i n.
Hi n nay, trong ca c nha ma y nhi t i n s du ng NLMT co ca c loa i h th ng b
thu chu y u sau y: H th ng du ng parabol tru t p trung tia b c xa m t tr i va o
m t ng mi ch t t do c theo ng h i tu cu a b thu , nhi t co th a t t i
400
0
C. H th ng nh n nhi t trung tm b ng ca ch s du ng ca c gng pha n xa co
i nh vi theo phng m t tr i t p trung NLMT va o m t b thu t tiu i m cu a
gng, nhi t co th a t trn 1500
0
C. Hi n nay ng i ta co n du ng nng l ng m t
tr i pha t i n theo ki u tha p nng l ng m t tr i Solar power tower

Thp nng lng mt tri Nh my in mt tri
Hnh 1.7. Nh my s dng Nng lng mt tri


1.2.1.3. Thi t bi s y kh du ng NLMT
Hi n nay NLMT c ng du ng kha
ph bi n trong ca c li nh v c nng nghi p
sy cc sn phm nh ng cc , th c
ph m nh m gia m ty l hao hu t va tng
ch t l ng sa n p h m. Ngoi mc ch
s y ca c loa i nng sa n , NLMT co n c
dng sy cc loi vt liu nh g.
Hnh1.8. L sy s dng h thng NLMT
1.2.1.4. Bp nu dng NLMT
B p nng l ng m t tr i c ng du ng r t r ng ra i ca c n c nhi u NLMT
nh ca c n c chu Phi.

Hnh 1.9. Bp nu dng NLMT
Vit Nam vic bp nng lng mt tri cng c s du ng t nh ng nm
2000. Trung tm nghin c u thi t bi a p l c va nng l ng m i iho c a N ng
a ph i h p v i ca c t ch c t thi n Ha Lan tri n khai d a n (30000 USD) a b p
nng l ng m t tr i - b p ti n l i (BTL) vo s dng
cc vng nng thn ca tnh Qung Nam, Qung Ngi, d a n pha t tri n r t t t va
ngy cng c ng o nhn dn ng h . Trong nm 2002, trung tm d ki n se c
c 750 BNL va o s du ng cc x huyn Ni thnh v trin khai ng dng cc khu
dn c ven bi n ho co th n u n c , cm va th c n khi ra khi b ng NLMT .



1.2.1.5 Thi t bi chng c t n c du ng NLMT
Thi t bi chng c t n c th ng co hai loa i : Loi np knh phng c chi ph cao
khong 23USD/m2, tu i tho khoa ng 30
nm, v loi nm plastic c chi ph r hn
nhng hi u qua chng c t ke m hn.
Vit Nam c ti s dng thit
b chng ct nc NLMT dng ch ng
c t n c ngo t t n c bi n va cung c p
n c sa ch du ng cho sinh hoa t nh ng
vng c ngun nc nhim vi thit b
chng c t NLMT co gng pha n xa a t
c hi u su t cao ta i khoa Cng ngh nhi t i n lnh Tr ng a i ho c Ba ch khoa
a N ng.
1.2.1.6 ng c stirling chy bng NLMT
ng dng NLMT chy cc ng c
Stirling nga y ca ng c nghin c u va ng
dng rng ri dng bm nc sinh hot hay
t i cy ca c vu ng nng tra i . VN loa i ng
c cha y b ng NLMT na y cu ng a c nghin
c u ch ta o tri n khai, ng dng vo thc t.
Hnh 1.11. ng c stirling chy bng NLMT
1.2.1.7 Thi t bi un n c no ng bng NLMT
ng dng n gin , ph bi n va hi u qua
nh t hi n nay cu a NLMT la du ng un n c
nng. Cc h thng nc nng dng NLMT
c du ng r ng ra i nhi u n c trn th gi i.
Vit Nam , h th ng cung ca p n c nng
b ng NLMT a va ang c ng du ng r ng ra i
H Ni, tp H Chi Minh va a N ng. Cc h
Hnh 1.10. Thi t bi chng c t n c dng NLMT

Hnh 1.12. Thi dng nng

th ng na y a ti t ki m cho ng i s du ng m t l ng a ng k nng l ng , gpphn
r t l n trong vi c th c hi n chng tri nh t i t ki m nng l ng cu a n c ta ba o v
mi tr ng chung cu a nhn loa i.
H th ng cung c p n c no ng du ng NLMT hi n nay Vi t Nam cu ng nh trn
th gi i chu y u du ng b thu c i nh ki u t m ph ng ho c da y ng co ca nh nh n
nhi t n c s du ng 60
o
C thi hi u su t cu a b thu khoa ng 45%, cn nu s dng
nhit cao hn th hiu sut cn thp.
1.2.1.8 Thi t bi la m la nh va i u ho a khng khi du ng NLMT
Trong s nh ng ng du ng ca NLMT thi lm lnh v iu ha khng kh l ng
dng hp dn nht v ni no kh hu nng nht th ni c nhu cu v lm lnh
l n nh t, c bi t la nh ng vu ng xa xi he o la nh thu c ca c n c ang pha t tri n
khng co l i i n qu c gia va gia nhin li u qua t so v i thu nh p trung bi nh cu a
ng i dn. V i ca c ma y la nh la m vi c trn nguyn ly bi n i NLMT thnhf i n
nng nh pin m t tr i (photovoltaic) l thun tin nht , nhng trong giai oa n hi n
nay gia tha nh pin m t tr i co n qua cao . Ngoi ra cc h thng lnh cn c s
dng NLMT di dng nhit nng chy my lnh hp th , loi thit b ny ngy
cng c ng dng nhiu trong thc t , tuy nhin hin nay cc h thng ny vn
cha c thng ma i ho a va s du ng r ng ra i vi gia tha nh co n r t cao va hn n a
cc b thu dng trong cc h thng ny ch yu l b thu phng vi hiu sut cn
th p (d i 45%) nn di n t ch lp t b thu cn rt ln , cha phu h p v i th c t .
VN cng c mt s nh khoa hc nghin cu ti u ha b thu nng lng
m t tr i ki u h p ph ng mo ng c i nh co gng pha n xa ng du ng trong ky
thu t lnh, v i loa i b thu na y co th ta o c nhi t cao c p nhi t cho ma y
lnh hp th nhng din tch b mt cn lp t phi rng.
1.2.2. H ng nghin c u v thi t bi s du ng NLMT
Trong th i a i khoa ho c ky thu t p ht trin, nhu c u v nng l ng nga y ca ng
tng. Trong khi o ca c ngu n nhin li u d tr nh than a , d u mo , kh thin nhin
v ngay c thy in th c hn khin cho nhn loi ng trc nguy c thiu ht
nng l ng. Vi c tm kim v khai thc cc ngun nng lng mi nh nng lng

ht nhn, nng l ng i a nhi t , nng l ng gio va nng l ng m t tr i la m t trong
nh ng h ng quan tro ng trong k hoch pha t tri n nng l ng , khng nh ng i
v i nh ng n c pha t tri n ma ngay ca v i nh ng n c ang pha t tri n.
Nng l ng m t tr i (NLMT) ngu n nng l ng sa ch va ti m ta ng nh t
ang c loa i ng i th c s c bi t quan tm . Do o vi c nghin c u nng cao
hi u qua cc thit b s dng NLMT v trin khai ng dng chng vo thc t l
v n co ti nh th i s .
Vi t Nam la n c co ti m nng v NLMT , n m trong khu v c co c ng
b c xa m t tr i tng i cao, v i tri s t ng xa kh ln t 100 175 kcal/cm
2
,nm
do o vi c s du ng NLMT n c ta se em la i hi u qua kinh t l n . Thi t bi s
dng nng lng ny VN hin nay ch yu l h thng cung cp nc nng kiu
t m ph ng hay ki u ng co c nh nhn nhit. Nhng nhi n chung ca c thi t bi na y gia
thnh cn cao, hi u su t co n th p nn cha c ng i dn s du ng r ng ra i . Hn
n a, do c i m phn ta n va s phu thu c va o ca c mu a trong nm cu a NLMT , v
d ma ng thi c n n c no ng nhng NLMT i t , cn ma he khng cn nc nng
th nhiu NLMT do cc thit b s dng NLMT cha c tnh thuyt phc . S
mu thu n o o i ho i chu ng ta c chuy n h ng nghin c u du ng NLMT va o ca c
mc i ch kha c thi t th c hn nh : Chng c t n c du ng NLMT, dng NLMT chy
cc ng c nhit , nghin c u h th ng i u ho a khng khi du ng NLMT . H
th ng la nh h p thu NLMT la m t ta i h p d n co ti nh th i s va ang c nhi u
nh khoa hc trong v ngoi nc nghin cu, nhng v n s du ng b thu NLMT
no cho hiu qu v thc t nht th vn cn l mt ti cn phi nghin cu.
V n s du ng NLMT a c ca c nha khoa ho c trn th gii v trong nc
quan tm. M c du ti m nng cu a NLMT r t l n nhng ty tro ng nng l ng c
sn xut t NLMT trong tng nng lng tiu th ca th gii vn cn khim tn .
Nguyn nhn chi nh cha th thng ma i ho a ca c thi t b v cng ngh s dng
NLMT trong t ng nng l ng m t tr i la do co n t n ta i m t s ha n ch l n cha
c gia i quy t:

- Gi thnh thit b cn cao : v hu ht cc nc ang pht trin v km pht
tri n la nh ng n c c tim nng rt ln v NLMT nhng nghin cu v ng
dng NLMT li i hi vn u t rt ln , nh t la nghin c u ca c thi t bi la m
lnh v iu ha khng kh bng NLMT cn chi ph cao so vi thu nhp ca ngi
dn ca c nc nghe o.
- Hi u su t thi t bi co n th p : Nh t la ca c b thu nng l ng m t tr i du ng
c p nhi t cho ma y la nh h p thu c n nhi t cao trn 85
o
C thi ca c b thu ph ng t
c i nh bi nh th ng co hi u su t r t th p, do o thi t bi l p t co n c ng k nh cha
ph hp vi nhu cu lp t v mt thm my . Cc b thu c gng parabolic phn
x th thu c nhit cao tuy nhin vn nh hng nng theo phng mt
tr i r t ph c ta p nn khng thu n l i cho vi c v n ha nh.
- Vi c tri n khai ng du ng th c t co n ha n ch : v m t ly thuy t, NLMT la m t
ngu n nng l ng sa ch, r tin v tim tng , n u s du ng no h p ly se mang la i l i
ch kinh t va mi tr ng r t l n . Vi c nghin c u v ly thuy t a tng i hoa n
chnh. Song, trong i u ki n th c ti n , cc thit b s dng NLMT li c qu trnh
lm vic khng n nh v khng lin tc, hon ton bin ng theo th i ti t, v vy
r t kho ng du ng quy m cng nghi p cng nh s dng cho cc khu dn c.
khai thc v s dng NLMT mt cch hiu qu cn c mt h thng li
in thng minh. Khi c nh sng mt tri s to ra nng lng mt chiu (DC),
Ngun nng lng mt chiu ny c chuyn i thnh in nng xoay chiu
(AC) bi b nghch lu. B iu khin c chc nng truyn nng lng ny n
ph ti chnh cung cp in cho cc thit b in trong gia nh. ng thi, in
nng d tha c bn tr li li in qua ng h o gim thiu ha n tin
in.
Dng in sinh ra t h thng pin mt tri c s dng cho cc thit b in
trong nh thay cho in li. Nu cng sut in sinh ra ln hn cng sut in
tiu th th lng in tha s c np vo h thng tn tr (c quy). Ngc li,
khi lng in tiu th ln hn lng in mt tri sinh ra (vo ban m, hay lc

tri nhiu my) th dng in s c ly thm t li in nh bnh thng,
hoc t h thng tn tr (nu in li b ct).
1.3. KT LUN CHNG 1
Nng lng mt tri l mt dng nng lng ti to v tn vi tr lng ln.
l mt trong cc ngun nng lng ti to quan trng nht m thin nhin ban
tng cho hnh tinh chng ta. ng thi n cng l ngun gc ca cc ngun nng
lng ti to khc nh nng lng gi, nng lng sinh khi, nng lng cc dng
sng, Nng lng mt tri c th ni l v tn. Tuy nhin, khai thc, s dng
ngun nng lng ny cn phi bit cc c trng v tnh cht c bn ca n, c
bit khi ti b mt qu t.
Chng 1 gii thiu c cc vn :
- Cu trc ca mt tri v c im ca ngun nng lng mt tri.
- Cc phng php khai thc, s dng nng lng mt tri hin nay.
Xut pht t nhng vn l thuyt nu,chng 2, chng 3 gii thiu mt
trong nhng ng dng quan trng ca ngun nng lng ny, l thit k mch
ng lc v mch iu khin cho h thng ni li ngun nng lng mt tri.


CHNG 2
THIT K MCH NG LC H THNG MT TRI NI LI

2.1. S H THNG NNG LNG PIN MT TRI
Mt h thng nng lng pin mt tri c nh ngha l mt t hp ca cc thnh
phn sau y:
- Dn pin hay my pht pin mt tri.
- B tch tr in nng.
- Cc thit b iu khin, bin i in, to cn bng nng lng trong h thng.
- Cc ti (thit b) tiu th in.
Ta c s iu khin ni li nng lng mt tri nh sau:

2.1.1. B ng ct mm
- Nhim v: ng ct mch in cho mt thit b c kt ni hoc khng.
- Cu to: mi pha gm 2 Thyristor mc song song ngc.
Hnh 2.1. S iu khin h thng ni li NLMT

c quy

c im: Cho php ng ct vi thi gian ngn; thng qua thut ton iu
khin, cho php iu khin c cng sut cp cho ti v hng truyn cng
sut.
2.1.2. B nghch lu
B Bin i in (Inverter) c chc nng bin i dng in mt chiu
(DC) t dn pin mt tri hoc t B c qui thnh dng in xoay chiu (AC).
Cc thng s k thut chnh cn quan tm bao gm:
- Th vo V
in
mt chiu
- Th ra V
out
xoay chiu
- Tn s v dng dao ng in (hnh sin hay vung gc,...)
- Cng sut yu cu cng c xc nh nh i vi B iu khin, nhng
y ch tnh cc ti ca ring B bin i in.
- Hiu sut bin i q phi t yu cu q > 85% i vi trng hp sng in
xoay chiu c dng vung gc hay bin iu v q > 75% i vi B bin i c
sng in ra hnh sin. Vic dng B bin i in c tn hiu ra dng xung vung,
bin iu hay hnh sin li ph thuc vo ti tiu th. Nu ti ch l tivi, radio, tng
m,... th ch cn dng loi sng ra dng xung vung hay bin iu. Nhng nu ti
l cc ng c in, qut in,... tc l nhng thit b c cun cm th phi dng cc
b bin i c sng ra dng sin.
V hiu in th trong h ngun in pin mt tri thay i theo cng bc x
v trng thi np ca c qui, nn cc in th vo v ra ca BK cng nh B bin
i in phi c thit k trong mt khong dao ng kh rng no . V d i
vi h ngun lm vic vi in th V = 12V th BK v B i in phi lm vic
c trong gii in th t V
min
= 10V n V
max
= 15V.
2.1.3. B Boost converter
Nhim v: Tng tr s in p mt chiu ph hp vi in p mt chiu t vo
b nghch lu ca h thng nng lng mt tri, ng thi thng qua b Boost
converter ny thc hin iu khin bm cng sut cc i cho h thng.


2.1.4. Thit b iu khin
L b iu khin trung tm ca c h thng thc hin chc nng iu phi cng
sut gia h thng pin mt tri vi li nhm iu khin pht cng sut phn khng
ln li v pht cng sut tc dng cc i ln li, iu phi ti (ti cc b), iu
khin my pht bm li khi c li li.
B iu khin (controller or regulator) l mt thit b in t c chc nng kim
sot t ng cc qu trnh np v phng in ca b c qui. B iu khin (BK)
theo di trng thi ca c qui thng qua hiu in th trn cc in cc ca n.
Cc thng s k thut chnh cn phi c quan tm.
- Ngng in th ct trn Vmax:
Ngng in th ct trn Vmax l ga tr hiu in th trn hai cc ca B c
qui c np in no, dung lng t 100%. Khi nu tip tc np in cho B
c qui th c qui s b qu no, dung dch c qui s b si dn n s bay hi nc v
lm h hng cc bn cc. V vy khi c du hiu c qui c np no, hiu in
th trn cc cc B c qui t n V = Vmax, th BK s t ng ct hoc hn ch
dng np in t dn pin mt tri (PMT) Sau khi hiu in th B c qui gim
xung di gi tr ngng, BK li t ng ng mch np li.
- Ngng ct di Vmin:
Ngng ct di Vmin l gi tr hiu in th trn hai cc B c qui khi c qui
phng in n gi tr cn di ca dung lng c qui (v d, i vi c qui ch-
axit, khi trong c qui ch cn li 30% dung lng). Nu tip tc s dng c qui th
n s b phng in qu kit, dn n h hng c qui. V vy, khi BK nhn thy
hiu in th B c qui V s Vmin th n s t ng ct mch ti tiu th. Sau
nu hiu in th B c qui tng ln trn gi tr ngng, BK li t ng ng
mch np li.
i vi c qui ch- axit, hiu in th chun trn cc cc ca mt bnh l V = 12V,
th thng thng ngi ta chn V
max
= (14,0 -14,5) V, cn V
min
= (10,5 - 11,0) V.

- in th tr AV: l gi tr khong hiu in th l hiu s ca cc gi tr in
th ct trn hay ct di v in th ng mch li ca BK, tc l:
AV = V
max
- V hay AV = V
min
- V
, vi V
l gi tr in th ng mch tr li
ca BK. Thng thng AV khong 1 - 2 V.
- Cng sut P ca BK: thng thng nm trong gii:
1,3 P
L
s P s 2 P
L

Trong : P
L
l tng cng sut cc ti c trong h ngun, P
L
= EP
i
, i = 1, 2...
- Hiu sut ca BK phi cng cao cng tt, t nht cng phi t gi tr ln hn
85%.
2.1.5. Pin mt tri
Pin nng lng mt tri (hay pin quang in, t bo quang in), l thit b bn
dn cha lng ln cc diod p-n, dui s hin din ca nh sng mt tri c kh
nng to ra dng in s dng c. S chuyn i ny gi l hiu ng quang in.
Cc pin nng lng mt tri c nhiu ng dng. Chng c bit thch hp cho
cc vng m in nng trong mng li cha vn ti, cc v tinh quay xung quanh
qu o tri t, my tnh cm tay, cc my in thoi cm tay t xa, thit b bm
nc... Pin nng lng mt tri (to thnh cc module hay cc tm nng lng mt
tri) xut hin trn nc cc ta nh ni chng c th kt ni vi b chuyn i ca
mng li in.
Hiu sut l t s ca nng lng in t nh sng mt tri. Vo bui tra mt
ngy tri trong, nh mt tri ta nhit khong 1000 W/m. trong 10% hiu sut
ca 1 module 1 m cung cp nng lng khong 100 W. hiu sut ca pin mt tri
thay i t 6% t pin mt tri lm t silic khng th hnh, v c th ln n 30%
hay cao hn na.
Pin mt tri c sn xut v ng dng ph bin hin nay l cc pin mt tri c
ch to t vt liu tinh th bn dn Silicon (Si) c ho tr 4. T tinh th Si tinh khit,
c vt liu tinh th bn dn Si loi n, ngi ta pha tp cht Donor l Photpho (P) c ho

tr 5. Cn c vt liu bn dn tinh th loi p th tp cht Acceptor c dng pha
vo Si l Bo c ho tr 3. i vi pin mt tri t vt liu tinh th Si khi c chiu sng
th hiu in th h mch gia hai cc vo khong 0,55V, cn dng ngn mch ca n
di bc x mt tri 1000W/m2 vo khong (2530) mA/cm
3
. Hin nay cng c
cc pin mt tri bng vt liu Si v nh hnh (a-Si). Pin mt tri a-Si c u im l tit
kim c vt liu trong sn xut do c th c gi thnh r hn. Tuy nhin, so vi
pin mt tri tinh th th hiu sut bin i quang in ca n thp v km n nh khi
lm vic ngoi tri.
2.2. L THUYT V HA H THNG IN MT TRI VI LI
Ha ng b la m t trong ca c i u ki n ngun in (t my pht , pin mt
tri) c th hoa t ng ch la m vi c song song ho c cu ng n i chung va o m t
mng li in.
Cc ngun in khi hot ng ch lm vic song song vi mt ngun
khc, hoc nhiu ngun cng ni chung vo mt mng li in lun i hi mt s
iu kin. Mt trong cc iu kin l cc ngun in phi hot ng ng b vi
nhau.
2.2.1. Cac iu kin hoa ng b .
- i u ki n v t n s : Hai ngun pha i b ng t n s v i nhau , ho c t n s ngun
inpha i b ng t n s l i.
- i u ki n v i n a p : Hai ngun pha i cu ng i n a p v i nhau , ho c i n a p
ngun pha i b ng i n a p l i.
- i u ki n v pha : Hai ngun pha i cu ng th t pha n u s pha l n hn 1, v
gc pha phi trng nhau.
Ta th y i u ki n 1 v iu kin 3 c v nh mu thun vi nhau v nu mun
cho go c pha cu a 2 pha trng nhau th phi i u chi nh t n s , m iu chnh tn
s thi t n s khng th b ng nhau . Cn nu mun gi nguyn cho 2 t n s b ng
nhau thi kho co th i u chi nh c go c pha. Do o , i u ki n th c t la :


2.2.1.1. i u ki n v t n s
T n s cu a 2 ngun x p xi b ng nhau. Sai l ch n m trong khoa ng f A cho phe p.
f A ny l bao nhiu ty thuc vo vic chnh nh b iu tc v rle ha in t
ng, ho c rle ch ng ha sai.
Thng th ng, ng i ta i u chi nh sao cho f A c tr s > 0 m t chu t, ngha l
t n s ngun in cao hn t n s l i m t chu t . Nh v y, khi ho a va o l i ngun
in se bi t n s l i gi la i , ngha l ngun in s pht mt cng sut nh ra li
ngay th i i m o ng ma y c t.
2.2.1.2. i u ki n v i n a p
Ng i ta cu ng cho phe p i n a p co sai l ch chu t i t so v i i n a p l i va ng i
ta cu ng chi nh i nh sao cho i n p ngun in bng hoc hn in p li mt cht
khi ng in th cng sut v cng ca ngun in nhnh hn 0 m t chu t. i
v i i n a p thi co th i u chi nh cho in p ngun in bng in p l i chi nh
xc m khng c v n gi .
2.2.1.3. i u ki n v pha
y la i u ki n b t bu c va pha i tuy t i chi nh xa c . Th t pha th ng chi
ki m tra khi l p t ma y ho c sau khi co thao ta c s a ch a , bo tr m phi tho ri cc
i m n i.
V phi iu chnh tn s nn 2 t n s khng b ng nhau. Do o , gc pha s thay
i lin tu c theo t n s pha ch b ng hi u cu a 2 t n s . Cc rle phi d on chnh
xc thi im gc pha bng 0, bi t tr c th i gian o ng cu a my ct v phi cho ra
tn hiu ng my ct trc thi im ng b bng ng thi gian . Th ng
khong di 100 ms n va i trm ms.
Cc iu kin v in p v iu kin v tn s c th kim tra bng cc dng
c o tr c ti p nh vnk , t n s k nhng ca c i u ki n v pha: th t pha va ng
v pha (gc lch pha) c n pha i ki m tra nghim ng t hn.


2.2.2 ng v pha trong hai h thng li
i vi cc h thng phn on, h thng li mch vng, th ng v pha
c xc nh ngay khi thit k. Tuy nhin do nhng sai lch v in p ging trn
ng dy, trn tng tr ngn mch ca my bin p, do phi hp cc tng tr cc
my bin p trong mch vng khng tt v do s phn b ti trc khi ng, nn
gc pha gia 2 u my ct c th khc 0. Nhng thng l t thay i trong thi
gian ngn. Trong trng hp ny, ng my ct s khng gy ra nh hng g ln,
ngoi tr mt vi im no c kh nng qu ti. i vi mt s vng lin kt vi
h thng li bng 1 ng duy nht, hoc nhiu ng nhng do s c r ton
b, th khi ng li, gc pha s khng cn 0 na. Khi , gc pha s thay i lin
tc, v 2 tn s lc y s khng cn bng nhau. ng my ct lc phi y cc
iu kin v tn s nh ha ng b my pht in. V thng rt kh, kh hn ha
ng b my pht. V mun thay i tn s ca mt trong 2 h th khng th tc
ng ti ch c, m phi lin h t xa. bo m ng v pha, trn mch iu
khin cc my ct y phi c lp t r le ha ng b, hoc r le chng ha sai.
i vi trng hp th nht, r le c th chnh nh vi khong cho php kh
rng: gc pha c th sai t 5 n 10%, in p cho php sai t 5 n 10%.
ha ngun in t pin mt tri vo li cng khng n gin, do in p v
tn s kh tha mn iu kin ho. Do vy, ta khng nn ha trc tip, m ha in
thng qua b nghch lu. Cc b nghich lu ngy nay c th bin in p 1 chiu t
c quy thnh ngun c tn s v in p bt k.
2.3. THIT K MCH NG LC H THNG IN MT TRI
2.3.1. S khi mch ng lc

Hnh 2.2. S khi mch ng lc

Chuyn i
DC-DC

Chuyn i
DC-AC

Li
PV

B chuyn i 2 trng thi s dng mt b chuyn i DC-DC (1 chiu - 1
chiu) thch nghi vi mc in p v in tr t khi PV ( tm pin mt tri) v
mt b bin i DC-AC(1 chiu - xoay chiu) hnh sin thc hin kt ni li
230V v 50Hz. in p +5V c cung cp cho b chuyn i DC-DC v b
chuyn i DC-AC.
2.3.2. Cac thng s k thut
c im k thut ca h thng in mt tri c s dng ch to cc khi
c trong bng 2.1. Tt c cc thng s c gi nh bng vi gi tr danh nh ca
chng.
Bng 2.1: c im k thut ca h thng
c im k thut Gia tr
DC-DC in p vo 200 V - 400 V
DC-DC in p ra 450 V
DC-AC in p ra 230 Vac
Cng sut ra danh nh 3 kW
DC-AC chuyn i tn s 17 kHz
DC-DC chuyn i tn s 35 kHz
Bin p o t l 1.2
in p li 230 V +/- 20%
Tn s li 50 Hz
H s ngun trn 10% t l ngun > 0.9

2.3.3. B chuyn i DC-DC
B chuyn i 2 trng thi c tc dng kt ni li gm c mt b chuyn i
DC-DC cung cp in p v mt b chuyn i DC-AC iu khin dng in
t vo li.


Hnh 2.3. B chuyn i DC-DC v DC-AC
B chuyn i DC-DC c m t trong hnh 2.3 cng vi b chuyn i DC-
AC v b lc LCL. B chuyn i bao gm mt t lc u vo C1, b chuyn mch
gm Tranzitor trng M1-M6, su i t xoay t do, hai i t chnh lu D1 v D2,
mt bin p cao tn cng vi h s o cn bng 1.2 v mt t dn mt chiu C2.
My bin p cung cp in p cch ly gia tm pin mt tri v li, m bo s
an ton cho ton h thng . Cun khng c s dng ng vai tr chuyn i
ngun, thit b chng qu p v chng rung cho cc bng mch. S chuyn i pha
thch hp iu khin gia nhng chn u vo (M1-M4) v nhng chn kch hot
chnh lu (M5-M6) cho php nh hng dng in ca bin p. S iu ch o
pha c ch ra trong hnh 2.4.

Hnh 2.4. iu ch o pha


Tn hiu iu khin s dng cho Tranzitor trng M1 cng c dng iu
khin cho M4 v tn hiu iu khin s dng cho M3 cng c dng iu khin
cho M2. S iu ch cu u vo to ra mt sng vung trn u vo ca bin p
cao tn, n lun thay i gia +Uin v -Uin, s iu ch trn chnh lu to ra trn
phn th cp ca bin p cao tn mt sng vung thay i gia +Ubus v -Ubus,
trong , Ubus l in p trn t C2, in p ny c o pha so vi in p s
cp ca bin p mt gc bng vi gc o pha ca tn hiu iu ch, c ch ra
trong mch cn bng hnh 2.5, 2.6, 2.7, 2.8, 2.9, 2.10 v 2.11

Hnh 2.5. Mch cn bng b chuyn i DC-DC
in p s cp v in p th cp bin p c phn hi phn s cp quyt
nh tng hay gim sn dc ca dng in trong cun khng. Theo dng sng hin
ti ca cun khng, hai ch hot ng ca b chuyn i c th phn bit c:
- Ch dng gin on (DCM)
- Ch dng lin tc (CCM)
Trong c CCM v DCM, 2 ch hot ng chnh hoc khong ngh c ch
ra trong na chu k bin i. Trong CCM, dng in trong cun khng c th c
tnh nh sau:
- Ch 1, khong thi gian (t
0
- t
1
): t
0
M
1
v M
4
c m, M
6
cng m .
in p qua cun khng l:
n
U
U U
bus
in Lk
+ = (2.1)
Trong :
Lk
U l in p qua cun khng

in
U l in p s cp
Cun khang



bus
U l in p th cp
V dng in c th tnh nh sau: ) ( ) )( 1 (
1
) (
0 1
t i t t d U
L
t i
Lk in
k
Lk
+ + = (2.2)
Trong :
Lk
i l dng in qua cun khng

k
L l in cm ca cun khng

n U
U
d
in
bus
.
= l t l o bin p
n l mc cn bng in p
Khi dng in l m (hnh 2.9), dng in chy trong bng mch c m t
trong hnh 2.6.

Hnh 2.6. Dng in chy trong ch 1
Ch ny kt thc khi dng ca cun khng bng 0 t = t
1

1
- t
2
)
Khi dng in ca cun khng tin n 0, D
1
v D
2
ng cng vi chuyn mch
mm, dng t nhin tin n 0. Sau khong thi gian t = t
1
, M
6
vn cn ang m,
dng in chnh thay i phn cc v chy qua M
1
, M
4
. Phn th cp ca bin p b
on mch qua M6 v D2 nh c ch ra trong hnh 2.8. Dng in qua cun
khng c vit nh sau:
) ( ) (
1
) (
0 1
t i t t U
L
t i
Lk in
k
Lk
+ = (2.3)

TI



2
- t
3
)

2
t t = : M6 ng v M5 m. Mt in p dng bng +Ubus c t vo
cun th cp ca bin p. Dng in qua cun khng c tnh nh sau:
) ( ) )( 1 (
1
) (
2 2
t i t t d U
L
t i
LIk in
k
Lk
+ = (2.4)
Dng in nhnh trong bng mch c v trong hnh 2.8

Hnh 2.8. Dng in nhnh trong ch 3

TI

TI



Hnh 2.9. Dng sng iu khin b chuyn i DC-DC
Bi tnh i xng xuyn sut 2 na ca chu k chuyn mch, cc dng biu th
v dng nhnh c th c tnh tng t cho na th 2 ca chu k chuyn mch.
Nu d > 1 dng in trong cun cm d c th tin ti 0 v c mt ng ranh
gii gia CCM v DCM.
Trong DCM cng c 3 ch vn hnh, c ch ra nh hnh 2.10
0
- t
1
)
t = t
0
dng in r bng 0. Sau t = t
0
, M
1
v M
4
m v dng in cm ng
xut hin, c tnh theo cng thc di y:
) ( ) (
1
) (
1
t i t t U
L
t i
Lk in
k
Lk
+ = (2.5)


1
-t
2
)
t
1
: M
6
ng v M
5
m vi dng in bng 0. Dng in qua cun khng l:
) ( ) )( 1 (
1
) (
2 2
t i t t d U
L
t i
LIk in
k
Lk
+ = (2.6)
V tin ti 0
3
t t =
2
- t
3
)
Dng in qua cun khng l:
0 ) ( = t i
Lk
(2.7)
ng bao gia DCM v CCM ph thuc vo gc o pha, in p vo, in
p ra, t l o bin p v c tnh nh sau:
t
d
d
B
1
= u (2.8)
Bng cch t hp dng in r qua chu k chuyn mch v nhn vi gi tr in
p vo, cng sut chuyn i c th c tnh nh sau:
Vi
B
| | < :
2
2
) 1 ( 2
|
t e
=
d
d
L
U
P
k S
in
(2.9)
Vi ) (
) 2 ( 2
:
2
2
|
e
| | F
d
d
L
U
P
k S
in
B
+
= >
Trong :
S S
f t e 2 = l tn s chuyn mch tnh bng rad/s,
t
S
e | = l gc o pha v:
) 2 2 ( 2 ) 1 ( 4 ) 2 1 ( ) (
2
2
2 2
d d d d d d F + + + + + + =
t
|
| t |
T php tnh ca b chuyn i c miu t, da trn cc c im trong
bng 2.1, ta c hm chuyn i cng sut c v nh sau:



Hnh 2.10. Hm chuyn i cng sut i vi cc in p vo khc nhau
B chuyn i iu khin trong ch tng p, gi tr ca thng s d c
gi cao hn 1 vi mi gi tr ca in p vo yu cu m bo kh nng iu
khin c mc ngun thp. Trong thc t, nu d < 1 b chuyn i l c m t
bi mt mc ngun nh nht (di mc m b iu khin c th iu khin c).
V vy, bin p o t l c chn mc cn bng 1.2. Gi tr ca t cm r
cng s c chn tho mn gia gi tr dng in ln nht v nng lng
chuyn i ln nht gia u vo v u ra.

Hnh 2.11. S thay i ca tham s d cng vi in p vo vi n =1.2
Gi tr in cm r trong khong H 35 H 55 ph hp vi cng sut ngun
mong mun l 3kW vi in p vo khc nhau v bin p o t l 1.2


2.3.4. Thit k b chuyn i DC-DC
Da trn nhim v v nguyn l ca b chuyn i DC-DC, ta c th thit k
b chuyn i ny da vo cc c im trong bng 2.1
- Ngun vo: gi s 90% cng sut ca ngun vo l:
W
P
P
out
in
3333
9 . 0
= = (2.10)
Trong :
in
P l cng sut ngun vo

out
P l cng sut u ra
- Dng in vo trung bnh ln nht:
A
U
P
I
in
in
in
66 . 16
200
3333
min
= = =
(2.11)
Trong :
in
I - dng in vo trung bnh ln nht

in
P - cng sut ngun vo

min in
U - in p vo nh nht
- Dng in ra trung bnh ln nht:
A
U
P
I
out
out
out
5 . 7
min
= = (2.12)
Trong :
out
I - dng in ra trung bnh ln nht

out
P - cng sut u ra

min out
U - in p ra nh nht
- Gi tr dng in ln nht trn thit b l :
2
2
max
) 1 ( 3
1
2
+
+ +
=
K
K K
I D I
in rms
(2.13)
Trong : K = 0 vi dng sng tam gic v K= 1 vi dng sng ch nht. T
ta c gi tr dng in ln nht trong DCM l:
A I
D
K
K K
I D I
in in DCM rms
6 , 13
3
2
) 1 ( 3
1
2
max
2
2
max _
= =
+
+ +
= (2.14)

V gi s K= 0.6 i vi dng in dng sng hnh thang trong CCM:
A I
D
K
K K
I D I
in in CCM rms
2 , 27 15 , 1
3
2
) 1 ( 3
1
2
max
2
2
max _
= =
+
+ +
= (2.15)
- in p nh thng nh nht:
V U U 520 400 . 3 , 1 . 3 , 1
min
= = = (2.16)
- Bin p o t l:
L b chuyn i vn hnh trong ch tng p, trnh nhng s c khi iu
khin vi cc mc ngun thp, gi tr ca thng s d lun c to ra ln hn :
12 , 1
.
1
max
s s >
in
out
V d
V
n d (2.17)
Trong :
out
U - in p ra bin p

max in
U - in p vo cc i
Hn na, s tnh ton in p ri trn cun khng cho php iu khin b
chuyn i vi n =1.2 m khng gp nhng vn thng thng khi in p u
vo c gi tr cao ngun thp. Khi , in p nh thng l:
V n U U
T
576 2 , 1 . 400 . 2 , 1 . . 2 , 1 = = = (2.18)
- La chn ngun thit b
Theo tnh ton trn, 4 tranzitor trng (M1, M2, M3, M4) c chn cho cu
u vo v 2 tranzitor trng (M5, M6) c chn cho kch hot chnh lu. Nhng
c im chnh ca cc Tranzitor trng ny c ch ra trong bng 2.2 v 2.3

Bng 2.2: Cc thng s ca Tranzitor trng
in ap anh thng in tr Dong in nh mc in dung
650V 0.06O 29A 900pF

- La chn it chnh lu:
Cc thng s ca it chnh lu c chn trong bng sau:



Bng 2.3: Cc thng s ca it chnh lu
in ap thun Ngng anh thng Dong in thun Dong in ngc cc i
1,4 V 600V 60A 10,5A

- Gi tr ca t in u vo:
T in u vo C1 c thit k lm phng gn sng tn s cao ti u
vo ca bng PV. Nu dng in c to ra bi mdul c gi s l hng s v
dng in c v nn bi b chuyn i c gi s l xung lin tc th gi tr t
in u vo c tnh nh sau:

min
1
2
in array s
array
U U f
P
C
A
> (2.19)
Trong : P
array
l cng sut ra ln nht ca tm pin mt tri,
array
U A cho php
nh ni nh in p gn sng u vo ca bng , f
s
l tn s chuyn mch v
Uin
min
l gi tr iu khin nh nht i vi in p u vo. Gi s hiu sut b
chuyn i l 90%, v 0.1% cho php ca gn sng in p nh ni nh, gi tr
ca t in u vo l:
1 , 1
200 . 2 , 0 . 35000 . 2
33 , 3333
2
min
1
= =
A
>
in array s
array
U U f
P
C (mF) (2.20)
3 t in 330 F , 450 V c ni song song ti u vo ca b chuyn i
hn ch s nh hng ca gn sng tn s cao c to ra t tm pin mt tri.
- Gi tr t in u ra:
Gi tr ca t in chnh C2 c tnh tng t vi gn sng l ng hnh
sin c tn s bng hai ln tn s li.
mF
U U
P
C
bus bus grid
out
17 , 1
450 . 9 . 50 . . 2 . 2
3000
2
2
= =
A
>
t e
(2.21)

Trong : in p nh ni nh l 9V ph hp vi in p gn sng 1% ca
in p chnh l khng ng k v tn s li l 50 Hz.

- Thit k b chuyn i tn s cao (HF)
Vic thit k c da trn phng php nhn hnh hc. c im ca b
chuyn i c ch ra trong bng 2.4
Bng 2.4: c im b chuyn i HF
c im k thut K hiu Gi tr
in p vo danh nh
in
U 300V
in p vo cc i
max in
U 400V
in p vo cc tiu
min in
U 200V
Dng in u vo
in
I 27A
in p ra
out
U 450V
Dng in u ra
out
I 22,5A
Tn s b chuyn i f 35kHz
Hiu sut
q
99%
H s hiu chnh o 0,15
Mt thng lng
hot ng ti a
m
B 0,15T
H s s dng
u
K 0,3
Khong lm vic
max
D 0,5
Nhit tng ti a
r
T 70
o
C

Cng sut biu kin l:
6061 1
1
0 0 0
0
=
|
|
.
|
\
|
+ = + = I U P
P
p
t
q q
W (2.22)
H s tnh ton dng in c tnh bng:

4 2 2 2
10 . . . . 145 , 0

=
m f e
B f K K (2.23)
Trong 44 , 4 =
f
K l h s dng sng.
Nh vy: 7606 ) 10 ( ) 15 , 0 ( ) 350000 ( ) 44 , 4 .( 145 , 0
4 2 2 2
= =

e
K (2.24)

Tham s nhn i xng c tnh nh sau:

2
65 , 2
2
cm
K
P
K
e
t
g
= =
o
(2.25)
S lng ca phn o s cp i vi thit k lung dao ng l: 14
1
= N
Gi tr in cm chnh l:
) ( 48 , 2 12666 . ) 14 ( .
2 2
1
mH nH A N L
L p
= = = (2.26)

V S lng ca phn o th cp l: 17 .
1 2
= = N n N (2.27)
Tip theo ta la chn kch c ca dy theo yu cu lm cun s v th cp
35 kHz, s in tch i qua mt tit din dy
035 , 0
62 , 6
= =
f
o (cm) (2.28)
ng knh ca dy c la chn nh sau:
07 , 0 2 = = o d (cm) (2.29)
V tit din dy dn l: 0038 , 0
4
2
= =
d
A t (cm
2
) (2.30)
T tnh ton trn ta chn dy dn AWG21, c ng knh d = 0.072 v c tit
din dy l: A = 0,0040(cm
2
).
Vi cng dng in J =500 A/cm
2
th s si s cp c chn l:
5 , 13
21
= =
wAWG
wp
p
A
A
S (2.31)
T , ta chn 14 =
p
S
054 , 0 = =
J
I
A
rms
wp
(cm
2
) (2.32)
Dy dn AWG21 c in tr l cm / 420 O , in tr s cp l:
) / ( 30
14
420
cm r
p
O = = (2.33)
V gi tr ca in tr ca cun s cp l:
) ( 7 , 13 . 2 .
1
O = = m r N R
p p
(2.34)
Tng t vi cun s cp, ta c cc thng s ca cun th cp nh sau:

) ( 1 , 21 ), / ( 38 , 11 ), ( 045 , 0
2
O = O = = = m R cm r S cm A
s s n ws

Tng s lng ng s dng l:
9 , 20
2 2
= + = + =
s s in p s p cu
I R I R P P P (W) (2.35)
2.3.5. Thit k b chuyn i DC-AC
B chuyn i DC-AC (1chiu - xoay chiu) l mch 1 pha vi tranzitor M5,
M6 kt hp vi cc Tranzitor trng loi IGBT: IGBT1, IGBT2, IGBT3, IGBT4
(Z1, Z2, Z3, Z4) c miu t trong hnh 2.3. Mt b lc LCL c t gia cu v
li gim dng in iu ho c to ra bi s iu ch rng xung hnh sin
n cc (USPWM) 17kHz. B lc L hoc LC c la chn vi gi tr in cm
ln thc hin tt vic gim nhiu tn s cao v nhiu dng in ln qua t in
c th xut hin in p cao iu ho. B lc LCL c tc dng gim dng in iu
ho nhng chng c th s dn n s khng n nh ca vng lp iu khin do s
c mt ca lng ln tr khng li. S khng n nh ny cn do cc cm bin
trong mch. Vn ny c th gii quyt c bng cch thit k b lc thch hp
v bng cch thm vo mt in tr ni tip vi t lc.
T yu cu hn ch gn sng ca dng in, gi tr ca in cm
f
L
c thit k bng khong 10% gi tr dng in danh nh. N c tnh theo cng
thc:

( )
05 , 2
17000 . 3 , 1 . 2
72 , 0 324 450
. . 2
) (
=
=
A
=
sw
grid bus
f
f i
U U
L (mH) (2.36)
Gi tr ca t lc c thit k hn ch s thay i ca ngun phn khng
(di 5% gi tr ngun hot ng)

n
c
grid
reactive
P
X
U
P 05 , 0
2
s = (2.37)
Trong :
reactive
P l Cng sut phn khng

n
P l Cng sut ngun hot ng

grid
U l in p li.

Tr khng ca t l: ) ( 6 , 352
05 , 0
2
O = >
n
grid
C
P
U
X (2.38)
Gi tr ca t lc l: ) ( 9
1
F
X
C
c

e
= s (2.39)
trnh s cng hng i vi b lc thp v cao, yu cu tn s cng hng
l:
F C F
F C
res
C L L
L L
f
+
=
t 2
1
(2.40)
Tn s cng hng s nm trong khong gia 10 ln tn s li v mt na tn
s chuyn mch.

sw res grid
f f f 5 , 0 . 10 s s (2.41)
Tn s cng hng l: kHz f Hz
res
5 , 8 500 s s
Trong thc t, nu tn s cng hng qu nh, b lc cng hng s tng tn
s iu ho cn nu tn s cng hng qu cao s tng s iu ho ca tn s
chuyn mch.
Vi mt t lc c gi tr 3.3 F v mt in cm li c gi tr 2mH, ta c
tn s cng hng l 2771 Hz v nm trong vng d kin.
Gi tr ca in tr c chn bng 1/3 gi tr tr khng ca t in ti tn s
cng hng: ) ( 8 , 5
. . 3
1
O = =
C
R
res
e
(2.42)
Trong :
res
e l tn s cng hng
- La chn cc thit b bn dn:
Cc thit b bn dn c la chn cho b chuyn i DC-AC l 600V, 35A
cng vi cc it ni dn nhanh c s dng lm gim s nh hng ca qu
dng v qu p khi khi ng.La chn cc thit b bn dn cn phi m bo yu
cu gi c v hiu sut. Tranzitor c chn l loi STGW35HF60W.
S tn hao in p trong 1 pha gm tn hao dn, tn hao chuyn mch ca
tranzitor v tn hao it.
Tn hao dn v tn hao chuyn mch trong tranzitor c tnh nh sau:
Tn hao dn:

6 , 9 ) cos
3 8
1
( . ) cos .
8
1
2
1
( .
2
= + + + = |
t
|
t
ma
I R ma I U P
pk CE pk CE cond
(W) (2.43)
Tn hao chuyn mch:
94 , 1
_
= =
sw
on
on sw
f
E
P
t
(W) (2.44)
62 , 1
_
= =
sw
off
off sw
f
E
P
t
(W) (2.45)
Trong : 8 , 1 =
CE
U V
72 , 0
450
325
_
= = =
bus
pk grid
V
V
ma
1 cos = |
O = 02 , 0
CE
R
Tn hao it l:
3 , 1 ) cos
3 8
1
.( .
_
= = |
t
ma
I U P
pk F DC diode
(W) (2.46)
45 , 0
8
1
_
= =
sw pk rr rr RR diode
f U t I P (W) (2.47)
Trong : ) ( 88 ); ( 4 , 5 ); ( 450 ns t A I V U
rr rr pk
= = =
Tng suy hao ca b chuyn i mt pha l:
) ( 6 , 59 ) ( 4
_ _ _ _
W P P P P P P
cond off sw on sw RR diode DC diode
= + + + + = (2.48)
Tn hao ny bng 98% tn hao theo l thuyt ca b chuyn i trng thi. S
thay i trng thi iu khin cng vi s la chn cc thit b ngun in c th
ci thin hiu sut v trng thi lm vic ca b chuyn i DC-AC.


Hnh 2.12. H thng chuyn i vi b chuyn i DC-AC
Thit b ngun h p gm IGBT2 (Z2) v IGBT4 (Z4) l tranzitor chuyn mch
ti tn s 50 Hz theo phn cc li, trong khi , thit b cao p l tranzitor chuyn
mch ti tn s cao cng vi s iu ch rng xung.
Ta s dng tranzitor trng STW55NM60ND i vi phn cao p v
STGW35NB60SD u ni song song vi it i vi phn h p.Vi cch thc
hin ny, hiu sut tng khong 0.5% n 1%.
2.3.6. M t s
S khi ngun c ch ra trong hnh 2.13. in p vo c cung cp bi
tm pin mt tri v nm trong khong t 200V n 400V, c cung cp ti bng
mch ngun qua u ni J7. B lc u vo gm c 3 t in mt chiu in p cao
v 2 t in xoay chiu 0.1F c ni vi u vo cu nn gim s nh hng
ca in cm k sinh bi cp v ng PBC. Bn tranzitor u vo l
STW55NM60ND c ni song song vi mt it siu dn, hi phc chm
STTH30R06 - 600V, 30A . it ny ch mang mt dng in nh trong qu trnh
iu khin ca b chuyn i DC-DC.
Tranzitor trng trong b chnh lu hot ng c ni song song vi t xoay
chiu 4.7nF, 630V c s dng nh l b gim p gim thiu tn hao khi tt.
Bin p tn s cao c ch to s dng hai li E70/33/32 cng vi N87 phe
rt. Trong bin p ch c mt cun s cp v mt cun th cp, gi tr ca cm bin
r c tnh bng s ln o ca hai cun dy v s tng khong cch gia cc


cun dy. Tuy nhin, s sp xp khng gian ca nhng cun dy ny khng c
la chn tu , do s gii hn c hc c a vo bi hnh dng li c la chn
cho ng dng c bit. Nu cn tng gi tr ca in cm r ta thm vo mt cun
dy ni tip vi phn s cp hoc thay mt li st to hn cho bin p. in cm r
ca bin p c thit k khng c cun dy thm bin p nh gn v gi thnh
thp hn.
Mt gin t in mt chiu 330 F, 500V c ni song song vi nhau v c
t trn ng dn chnh b chuyn i lc tn s gn 100 Hz, cng vi mt t
xoay chiu 2.2 F lc thnh phn tn s cao c to ra bi b chuyn i DC-
DC. ng ra ca b chuyn i DC-DC c ni vi J9, mt u ni 2 chiu
c t trn b chuyn i theo yu cu cho php iu khin m khng ph
thuc vo c hai trng thi chuyn i. V d, bng s kt ni mt dng in np ti
J9 v mt ngun mt chiu ti J7 th s iu khin ca b chuyn i DC-DC c
th c lng c m khng ph thuc vo b chuyn i. Cng vi cch , ni
mt ngun in p DC ti J9 v loi b s iu ch ca b chuyn i DC-DC th
s iu khin ca b chuyn i DC-DC c th c c lng c hai trng hp
iu khin c lp hoc iu khin kt ni vi li. Trong ch iu khin c
lp, h thng c iu khin vi vng lp m, trong khi ch kt ni vi
li h thng iu khin vi vng lp khp kn.
B chnh lu cu y bao gm 2 chn c b xung cng vi tranzitor
STGW35HF60WD .Mt t in xoay chiu 0.1 F, 630V (CF1, CF2) c ni
cho vi mi chn. im gia ca mi chn sau c ni ti J8 cho php kt
ni vi hai in cm 1 mH c s dng nh l b lc tn s cao cng vi t in
C1. T in ny c t trn bo mch cm bin u ra v r le, c ni ti b lc
cm bin thng qua mt u kt ni hai ng J7 c t trn cng mt mch.
Dng in trong b lc in cm c kim tra bng phng php cm bin hiu
ng Hall CS1 v c s dng nh l mt ng hi tip dnh cho iu khin thut
ton. in p li cng nh vy, c kim tra bng mt ng hi tip dnh cho

iu khin thut ton v c s dng cho ng b dng thu c h s ngun
ng nht.
Cm bin Hall cch in gia li v s mch in iu khin, n rt n
gin s dng, ch cn mt ngun in cung cp +15 V/-15 V v mt in tr o
c. V nhng u im ny, gi thnh ca cm bin Hall cao hn so vi cc cm
bin khc.
Ngoi ra, gii php r hn c thc hin bng cch s dng mt b chia in
p n gin hoc mt in tr mc song song cng vi mt b cn quang cch
in gia ngun v phn iu khin. Trong phng php ny, gi thnh cn ph
thuc vo phc tp ca mch cm bin.
Vic ni li c thc hin bng 2 r le, c t trn mt ng thng v
trung tnh, n c iu khin bi mt cng vo/ ra (I/O) ca mch iu khin cng
vi b vi iu khin STM32, v c cung cp bi ngun 24 V c to ra bi b
ngun cung cp nhiu ng ra. Tn hiu phn hi c gi ti mch iu khin
bng cp ng trc c v bc ni ti J14 v J15 trn mch r le.


Hnh 2.13. S ca b ngun
in p ra ca mch cm bin c t vo vng in p ca b chuyn i
tng t s (ADC) ca b vi iu khin STM32 l 0 - 3,3V. Nhim v ny c
thc hin bi nhng mch n gin da trn khuch i iu khin.
2.4. KT LUN CHNG 2
Chng 2 a ra s h thng nng lng pin mt tri, l thuyt v ha ng
b h thng in mt tri ni li, thit k mch ng lc h thng in mt tri
ni li bao gm :
- S khi mch ng lc;
- Cc thng s k thut ca mch ng lc;
- Thit k cc b chuyn i DC-DC, DC-AC;
- M t s v gii thiu nguyn l lm vic ca b chuyn i ni li.

CHNG 3
MCH IU KHIN
H THNG IN MT TRI NI LI

3.1. M U
Mch iu khin h thng in mt tri ni li rt phc tp, bao gm nhiu
mch iu khin khc nhau. Trong lun vn ny ti ch i su thit k b iu khin
bin tn kt ni vi li in.
Mch ng lc bin tn c ch ra trn hnh 3.1, gm 4 Tranzitor trng loi
IGBT. Trong qu trnh chuyn i, bn van c nhm li thnh hai nhm, mt
nhm bao gm IGBT1 v IGBT2, mt nhm gm IGBT3 v IGBT4. Khi IGBT1 v
IGBT2 m th IGBT3 v IGBT4 ng, u ra ca bin tn s c 1 in p dng.
Khi IGBT3 v IGBT4 m th IGBT1, IGBT2 ng, u ra ca bin tn s c mt
in p m.

Mch iu khin s to ra tn hiu iu khin hot ng ca cc IGBT, tn hiu
ny c th to ra t mch tng t, vi iu khin s hoc c th kt hp c analog
v digital. Thng thng, tn hiu iu khin bin tn c thit k theo kiu iu

Ti
Hnh 3.1: Mch ng lc bin tn
+
-
G1
1
G2
2
G3
3
G4
4
IGBT3
IGBT2
IGBT4
IGBT1
ch rng xung (PWM). Tuy nhin trong mt s trng hp c bit, ngi ta s
dng iu ch rng xung hnh sin (SPWM) gim sng hi, nng cao cht
lng in p u ra.
i vi bin tn ni li chng c thit k khc vi bin tn lm vic c lp
hoc bin tn trong b iu khin tc ng c. in p u ra ca bin tn ni
li cn phi tha mn mt s iu kin chng c th ha li v chuyn nng
lng vo li. Cc iu kin l:
- ln v gc pha ca in p bin tn phi bng ln v gc pha ca in
p li;
- Tn s in p bin tn phi bng tn s in p li.
m bo cc iu kin u ngi ta thng ly mu in p li lm
tham chiu cho thit k tn hiu chuyn i.
Bn cnh ti ca bin tn ni li cng khc vi ti ca bin tn c lp
hoc bin tn iu khin tc ng c. Ti ca bin tn ni li l li in v c
cng sut ln hn rt nhiu so vi cng sut ca bin tn. Cng sut tc dng v
cng sut phn khng chy t bin tn vo li c th hin qua phng trnh
(3.1) v (3.2)
cos
sin
2
t
L B
t
B
t
L B
Z
U U
Z
U
Q
Z
U U
P

Trong : U
B
l in p u ra bin tn, U
L
l in p u ra li in, Z
t
l tr
khng ca ng dy lin kt, l gc lch pha gia U
BT
v U
L
.
T (3.1) ta thy, gc quyt nh n mc nng lng tc dng v phn khng
pht t pin mt tri (PV) vo li. Khi = 90
0
cng sut tc dng chuyn vo li
s cc i. Tuy nhin m bo gii hn n nh ca bin tn, gc cn nh hn
90
0
. Trong biu thc (3.1) gi tr sin c th dng hoc m. Khi sin dng cng
(3.1)
(3.2)
sut tc dng s chy t bin tn vo li, khi sin m chng chy theo hng
ngc li.
3.2. MCH TO TN HIU IU KHIN CC VAN CA BIN TN
C nhiu phng n khc nhau nhm to ra tn hiu iu khin vic ng m
cc van ca bin, nh s dng mch tng t, mch s hc kt hp c hai. Trong
lun vn ny ti xut s dng c mch tng t v mch s. Mch tng t c
s dng to ra tn hiu cn thit ng m cc IGBT trong mch ng lc, cn
mch s l h vi iu khin c vai tr nh b no kim sot hot ng ca mch.
Mch s s iu khin to ra tn hiu theo th t yu cu. Trong cc bin tn
thng thng, ngi ta thng ch s dng mt loi k thut chuyn mch. Trong
lun vn ny ti s dng kt hp gia iu ch rng xung hnh sin v xung
vung. Vi loi chuyn mch kt hp, tn tht thng qua chuyn mch ca bin tn
s gim ng k gim c tn s chuyn mch. S khi chuyn mch c ch
ra trn hnh 3.2

Hnh 3.2. S nguyn l khi to xung iu khin
Ti G1
Ti G3

Ti G2
Ti G4
Chnh
lu
Sng tam
gic cao tn
Sng vung
Nguyn l hot ng ca mch nh sau:
Sng tham chiu hnh sin c ly mu t li in bng cch s dng my
bin in p gim in p li in 230V xung 5V (hnh 3.3)

Do sng hnh sin tham chiu ly trc tip t li nn qu trnh ng b ha s
n gin hn, bi l sng sin ny c s dng pht ra tn hiu iu ch SPWM
khi tn s in p u ra ca bin tn s lun bng tn s li in. Sng sin ly
mu t li in c a ti b chnh lu na chu k sau c a ti khu so
snh so snh vi tn hiu rng ca tn s cao (Hnh 3.4)

Hnh 3.4. Sng tam gic tn s cao
Hnh 3.3: Sng sin tham chiu chnh lu
u ra khu so snh cho ta tn hiu iu ch rng xung hnh sin (SPWM).
Tn hiu ny c a ti 2 cng logic "V". Ngoi sng iu ch rng xung
SPWM, a ti 2 cng "V" cn c 2 sng vung tn s 50Hz v ngc pha nhau
(hnh 3.5). Vic to sng ngc pha c thc hin bng cch cho sng vung i
qua cng "NOT"
Cc tn hiu sng iu ch rng xung hnh sin (SPWM) v sng vung phi
hp vi nhau thng qua cng "V" to ra 4 tn hiu iu khin hot ng ca cc
van chuyn mch. Bn tn hiu iu khin c chia thnh 2 nhm: Nhm 1 c 2
tn hiu ng thi c a ti cc G
1
v G
2
to ra na chu k in p dng u
ra bin tn; nhm 2 bao gm tn hiu ng thi a vo G
3
v G
4
nhm ny s hot
ng na chu k th 2 cung cp in p m cho u ra ca bin tn (Hnh 3.6).

Hnh 3.5. Sng vung

Ngoi mch tng t to ra sng iu ch hnh sin (SPWM) v sng vung,
qun l tn hiu, m bo cho h thng hot ng ng trnh t ta s dng mch
s (vi iu khin). Vi iu khin s m bo cho sng vung to ra bi mch tng
t phi cng pha tn hiu hnh sin ly mu v sng tam gic tn s cao. Lu thut
ton lp trnh lm vic cho vi iu khin c ch ra trn hnh 3.7.

Bt u
c zero
Ti G1
Ti G3
Ti G2
Ti G4
Hnh 3.6. Sng iu ch v sng vung

3.3. MCH IU KHIN CNG SUT
Nh nu trn, chuyn nng lng t bin tn sang li cn tha mn
iu kin gc in p ca bin tn vt trc gc in p li. lm c iu
ny, ta s dng mch dch pha lp sau b ly mu sng sin t li in, sng ly
mu t li in sau khi qua b dch pha s to ra s vt trc iu khin nng
lng pht vo li.
chuyn cng sut cc i vo li, v mt l thuyt gc trong cng thc
(3.1) phi bng 90
0
. Tuy nhin, trong thc t, do vn n nh, gc khng bng
90
0
m thng thp hn 90
0
, vi gc hnh 3.8 cho thy cng sut tc dng a ra
ng vi gc khc nhau.
Bn cnh , tr khng ng dy Zt cng ng vai tr quan trng trong vic
chuyn nng lng vo li in. Trong hu ht cc thit k bin tn u c b lc
thng thp L-C mc u ra nhm gim nh hng ca sng hi. B lc ny s lm
tng tng tr Zt v kt qu s tng c cng sut cc i a vo li in theo
cng thc (3.1)


3.4. TRNH HOT NG CA H THNG
Hot ng ca bin tn ni li c chia thnh 2 giai on, giai on 1 l
ng b ha, giai on 2 l gi nng lng vo li.
Trong giai on ng b ha, bin tn s pht ra in p cng pha vi in p
li. iu ny c thc hin bi b ly mu sng sin v thit lp gc dch ca b
dch pha bng 0. Sng sin khng dch pha ny s c chnh lu v so snh vi
sng tam gic cao tn to ra sng iu ch SPWM. Tn hiu SPWM ny s qua
cng "V" vi sng vung to ra 4 b tn hiu nh hnh 3.8. Vi loi chuyn i
ny cng vi gc dch pha bng 0, in p u ra ca bin tn s cng tn s v
trng pha vi in p li. Khi 2 in p i qua im zero, mch ni li c kch
hot v bin tn s c ni vo li.
Sau khi c 2 in p c ni vi nhau s chuyn sang giai on iu khin th
2. Trong giai on ny, b dch pha trong mch iu khin s dch chuyn pha ca
in p bin tn chng vt trc in p li mt gc . Vi gc khc nhau,
bin tn s cho mt nng lng tc dng v nng lng phn khng khc nhau theo
phng trnh (3.1) v (3.2).
Ngoi ra, Khi mt in li , bin tn cn c c lp vi li trnh c in
chy vo li in c th gy ra tai nn. thc hin iu ny ta s dng b ngt
in c iu khin bng rle gim st. Khi li mt in, rle s tc ng v
chuyn ti b ngt mch.
3.5. KT QU M PHNG
kim tra hot ng ca h thng in mt tri ni li thit k trn, ta
tin hnh m phng h thng trn phn mm Matlab Simulink v Plecs. Nh
cp trn, phn ny ch tp trung m phng hot ng ca b nghch lu ni li.
S m phng khi to xung iu khin bin tn trong Matlab Simulink Plecs
c ch ra trn hnh 3.9.
f=50Hz1
f=10KHz
Scope1
>=
G1
G2
G3
G4
U2
U1
U3
PLECS
Ci rcui t
Mach dong l uc
AND
AND
|u|

Cc kt qu m phng qu trnh to tn hiu iu ch rng xung hnh sin
(SPWM) iu khin hot ng ca nghch lu c ch ra trong cc hnh t hnh
3.3 n hnh 3.6. in p u ra ca bin tn khi cha qua lc c biu din trn
hnh 3.10

Hnh 3.9. S m phng khi to xung iu khin

Hnh 3.11. in p ra ca bin tn qua lc
Hnh 3.10. in p u ra ca bin tn cha qua lc
3.6. NH HNG CA SNG IU CH N IN P RA V SNG HI
Mt trong nhng tham s quan trng ca chin lc chuyn mch iu ch
rng xung hnh sin v s nh hng n hiu sut ca bin tn l h s iu
ch bin , k hiu l M
A
. H s ny c nh ngha l t s gia bin sng
hnh sin tham chiu Ur, v din sng hnh tam gic U
c
(c coi nh sng mang)
M
A
c xc nh nh sau:
r
A
c
U
M
U
= (3.3)
M
A
ng mt vai tr quan trng trong vic xc nh in p u ra ca bin tn.
V mt l thuyt, gi tr gia tng M
A
, in p xoay chiu u ra ca bin tn cng
s tng ln. l v khi tng M
A
, khong thi gian "ON " ca tn hiu iu ch
SPWM s di hn, dn n nng lng trong cc cng in t trong trng thi "ON
" lu hn. Hnh 3.11 di y biu din sng sin iu iu ch rng xung ng
vi M
A
= 0,1 (hnh 3.12a) v M
A
= 0,9 (hnh 3.12b)


Bn cnh s nh hng n gi in p u ra ca bin tn, h s M
A
cng s
nh hng n sng hi u ra. Trong khong M
A
< 1, in p u ra ca bin tn
nh, song cc sng hi bc cao cng nh. Trong khong M
A
> 1 bin sng hi
tng ln ng k. V vy, c c mc in p cao c cha hi thp thit k
b lc l d dng hn, gi tr M
A
la chn gia 0,8 n 0,9.

Hnh 3.12. Sng iu ch rng xung hnh sin ng vi M
A
khc nhau
0 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.01
-0.2
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
0 0.001 0.002 0.003 0.004 0.005 0.006 0.007 0.008 0.009 0.01
-0.2
0
0.2
0.4
0.6
0.8
1
a)
b)
3.7. KT LUN CHNG 3
Chng 3 cp n vic thit k v m phng mch iu khin ni li in
mt tri, bao gm:
- Mch ly mu v chnh lu;
- Mch iu ch rng xunh hnh sin;
- Vi iu khin kim sot trnh t hot ng ca h thng;
- Mch to tn hiu iu khin bin tn;
- iu khin cng sut tc dng v phn khng;
- nh hng ca sng iu ch rng xung hnh sin n cht lng in p
ra v sng hi.

Lun vn thc s k thut - 70 - Kt lun&TLTK
KT LUN CHUNG V LUN VN

1. NH GI V NHN XT KT QU T C CA LUN VN.
1. Lun vn nghin cu v gii thiu ngun nng lng mt tri: Cu to,
phng php sn xut, s dng trong thc t.
2. T l thuyt v ha ng b , lun vn xy dng c s mch ng
lc ca h thng in mt tri ni li, chc nng, nhim v ca cc phn t v tnh
ton c th trong s .
3. Thit k b iu khin bin tn kt ni vi li in v m phng h
thng s dng b iu khin ho li ngun nng lng mt tri trn phn mm
MATLAB SIMULINK PLECS.

2. KT LUN CHUNG V HNG NGHIN CU TIP THEO.
Lun vn s dng cc ti liu ca cc thy c gio, Vin s, Gio s, Tin s,
v ca cc c quan chuyn ngnh cung cp c ghi trong phn ti liu tham kho.
Qua cc kt qu c trnh by trong lun vn, mch iu khin mi ch dng li
m phng, t m ra hng nghin cu tip theo:
Nghin cu pht trin l thuyt v cc h thng iu khin thng minh nhm thit
k hon chnh h thng li in thng minh (Smart Grid System), xy dng m hnh
v m phng hot ng ca h thng in mt tri ni li, p ng mt cch linh hot
i vi yu cu cng sut ca li in. Vn ny mang li hiu qu to ln trong vic
khai thc v s dng hiu qu ngun nng lng sch; ng dng ti cc nh my, x
nghip, khu dn c s dng ngun nng lng mt tri.
Ni dung ti nghin cu h thng ni li 1 pha cng sut va (3kW) cho
cc h gia nh nn c th pht trin theo hng xy dng h thng ni li 3 pha, h
thng ni li 1 pha kt hp vi nng lng gi.
Sau cng, mc d n lc lm vic ht sc di s hng dn ch bo tn tnh
ca thy gio PGS.TS. Li Khc Li nhng lun vn khng trnh khi nhng thiu
st. Knh mong hi ng gim kho, cc thy c, bn b ng nghip ng gp kin
lun vn tng thm gi tr khoa hc v thc tin. Xin chn thnh cm n!
Thi Nguyn, thng 10 nm 2011
TI LIU THAM KHO
[1] F. Blaabjerg and Z. C. amd S. Kjaer, Power electronics as efficient interface in
dispersed power generation systems, IEEE Transactions on Power Electronics, vol.
19, pp. 11841194, Sept 2004.
[2] H. Stephen Stoker, Spencer L. Seager, Robert L. Capener:
From Source to Use Energy, Linrary of Congress, Catalog Number 74-78255, ISBN
o.673-07947, USA
[3] H.P. Garg: Trease on solar energy, Vol. 1, Fundamentals of solar energy,
John Wiley and Sons, New York 1982.
[4] Martin Mc Phillips: The solar age, Everest House Publishers,
New Press,1979.
[5] Li Khc Li, Nguyn Nh Hin, H m v mng Nron, Nh xut bn Khoa
hc v K thut, H Ni.
[6] Trn Bch, Li in v H thng in, Nh xut bn Khoa hc v K thut,
H Ni, 2000.
[7] Phan Xun Minh, Nguyn Don Phc, L thuyt iu khin m, Nh xut
bn Khoa hc v K thut, H Ni, 1999.
[8] L Vn t, Phn tch v iu khin n nh h thng in, Nxb Nh xut bn
Khoa hc v K thut, H Ni, 2001.
[9] Nguyn Hng Anh, Nguyn Minh tr, ng dng h m iu khin SVC trn
li in Tp ch khoa hc s 15 + 16 i hc Nng.

Xay Dung Bo Dieu Khien Moi Luoi Nang Luong Mat Troi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Xay Dung Bo Dieu Khien Moi Luoi Nang Luong Mat Troi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

I HC THI NGUYN

TRNG I HC K THUT CNG NGHIP

You might also like