Professional Documents
Culture Documents
ne
t
I. Li ni u.
die
nd
an
toa
nh
oc
diendantoanhoc.net
.ne
t
a(x + y) + bx y = c
x 2 + y 2 = c
S = x + y
. Gii
P = x y
V d 1.
nh
oc
x 2 + y 2 2x 2y = 6
x + y x y = 5
Li gii:
t S = x + y, P = x y , ta thu c h mi tng ng:
S 2 2P 2S = 6
S P = 5
S 2 4S + 4 = 0
P = S 2
S = 2
P = 3
toa
X 2X 3 = 0 (X 3)(X + 1) = 0
x = 3, y = 1
x = 1, y = 3
an
p
x + y xy = 3
p
Gii h phng trnh: p
x +1+ y +1 = 4
(
Li gii:
nd
x + y px y = 3
x + y + 2 + px y + x + y + 1 = 16
Th t nh c: S = x + y, P = x y , h khi tr thnh:
die
p
S P = 3
S + 2pP + S + 1 = 14
p
S = P + 3
p
2 P + pP + 4 = 11 pP
S = P +3
p
3P 26 P 105 = 0
0 P 121
x + 1, b =
.ne
t
tng 2: t n a =
a + b = 4
nh
oc
p
a 2 + b 2 2 (a 2 1)(b 2 1) = 3
S = 4
S 2 2P 2 pP 2 S 2 + 2P + 1 = 3
S = 4
p
P 2 + 2P 15 = 11 2P
p
x + 1 + py 1 = 4
Gii h phng trnh: p
x + 6 + py + 4 = 6
V d 4.
toa
1 1 1
+ + =2
Gii h phng trnh: x2 y 1 z
=4
x y z2
(x + y)(1 + x y) = 4x y
(x 2 + y 2 )(1 + x 2 y 2 ) = 4x 2 y 2
an
Thc ra, dng h i xng kiu I c hng gii kh n gin, r rng vi vic t n v s
dng nh l Vi-t. Chnh v vy m h i xng kiu I thng gn vi vic gii v bin lun, mt
s trng ca phng php ny! Chng ta cng xt mt s v d sau.
V d 6.
Tm a h phng trnh
x 2 y + x y 2 = a
nd
Li gii:
a y + x + y = a + 1
t : S = x + y, P = x y , ta c h mi:
S + P = a + 1
SP = a
die
diendantoanhoc.net
x 2 + 2x = a + 1
2x 3 = a
x 2 + 2x (a + 1) = 0 ()
q
x = 3 a
2
V d 7.
Tm m h phng trnh sau c nghim:
V d 8.
a
= 1 a = 2.
2
.ne
t
2
h c nghim duy nht th () c duy nht 1 nghim x =
= 1
2.1
Th li thy tha mn. Kt lun gi tr cn tm l a = 2.
(Thi th H-C
THPT Lng Ngc Quyn, Thi Nguyn 2011)
nh
oc
p
x + 1 + py + 1 = a
Tm a h phng trnh sau c nghim:
x + y = 2a + 1
Nhn xt: Quan st th thy ngay khng th l h i xng kiu I. Nhng! Hy xem
Li gii:
toa
a 2 + 3ab + b 2 = 20
t a = x 1, b = 2y th h tr thnh:
(a + 1)2 + (b + 1)2 = 2
. ng l h i xng kiu I!
an
x 2 + 6x y + 4y 2 = 19 + 2y + 6y
(1)
x 2 + 4y 2 = 1 4y
(2)
die
nd
diendantoanhoc.net
x 2 y + x 2 + 2y 22 = 0
(x y)2 = 1 x 2 y 2
x(x y + y + 1) = y(x y + 1) + 1
.ne
t
x 4 4x 2 + (y 3)2 = 0
nh
oc
x 2 + y 2 = 5 + 4x 4y
3x + x y y = 15
V d 14.
x y 3x 2y = 16
x 2 + y 2 2x 4y = 33
x 2 + y 2 = 2
2x 2 + 3x y 2y 2 + 3x + y = 7
toa
Li gii:
(xem gii mc II. phng php 02)
Hn na, dng h i xng kiu I ny rt hay vn dng mt hng ng thc (ang c xu
1
1
y
+ y 2 = ( + y)2 2 .. Tip tc vi cc v d sau, bn s thy r.
2
x
x
x
y + y =6
V d 16. Gii h phng trnh: x12 x
+ y2 = 5
x2
an
x y + y 2 + x 7y = 0
x y + x 2 12y = 0
nd
1 2
2
2
(x + y ) 1 +
=9
xy
V d 18. Gii h phng trnh:
1 3
(x 3 + y 3 )(1 +
) =4
xy
die
x y(2x + y 6) + 2x + y = 0
(x + y ) 1 +
=8
xy
diendantoanhoc.net
.ne
t
nh
oc
Nhn dng: Cng nh loi I, loi II cng i xng nhng l i xng gia 2 phng trnh ch
khng khng phi l i xng trong tng phng trnh nh kiu I.
Mt cch nhn dng khc na l cho x = y th 2 phng trnh ca h nh nhau. Hay ni cch
khc x = y chnh l nghim ca h. y chnh l c im khai thc ca h ny.
Phng php: Thng thng, ta tr theo v ta thu c nghim x = y , v 1 s nghim khc.
Sau thay li tm ra nghim (x; y).
Cng xem xt mt s v d n gin.
x 2 + y = 5x + 3
y 2 + x = 5y + 3
Li gii:
Tr theo ca h thu c: x 2 y 2 = 6(x y) (x y)(x + y 6) = 0. Do , h phng trnh cho
tng ng vi:
"
x =y =1
x =y =3
"
x = 3, y = 3
x = 9, y = 15
x =y =1
x =y =3
x = 9, y = 15
toa
x = y
2
x 4x + 3 = 0
x+y =6
x 2 + x 5 (6 x) = 3
x 3 = 2y + 1
y 3 = 2x + 1
Li gii:
Tr theo v ca h ta thu c: x 3 y 3 = 2(y x) (x y)(x 2 + x y + y 2 + 2) = 0 x = y
y
2
3
4
an
nd
x 3 2x + 1 = 0 (x 1) x 2 + x 1 = 0
x =1
x2 + x 1 = 0
x =1
p
1 5
x=
2
)
p
1 5
;1
2
die
p
x + 10 + p y 1 = 11
Gii h phng trnh: p
y + 10 + px 1 = 11
Li gii:
diendantoanhoc.net
.ne
t
1
1
1
xy p
p
+p
=0x =y
p
y 1
x + 10 + y + 10
x 1
p
p
p
p
(V do x + 10 + y + 10 > x 1 + y 1 nn biu thc cn li v nghim).
p
x + 10
y + 10 +
x 3 + y 2 = 1
y 3 + x2 = 1
nh
oc
Th x = y vo ta d dng gii phng trnh ca h. M rng cch nhn v h i xng kiu II.
Trc ht, hy xem xt cch gii h phng trnh sau:
Li gii:
Tr theo v 2 phng trnh ca h ta thu c:
x3 y 3 + y 2 x2 = 0 x y x2 + x y + y 2 x + y = 0
"
x=y
x2 + x y + y 2 = x + y
toa
x3 + x2 1 = 0 x = y =
1
3
p
p
3
25 3 69
25 3 69
+
+
1
2
2
2
2
x 2 + x y + y 2 = x + y
an
x 3 + y 3 + x 2 + y 2 = 2
(x + y)2 x y = (x + y)
(x + y)3 3x y(x + y) + (x + y)2 2x y = 2
nd
t S = x + y , P = x y , h tr thnh:
S 2 P = S
S 3 3SP + S 2 2P = 2
(S 1)(S 2 + 1) = 0
die
P = S 2 S
S 3 + S 2 2 (3S + 2)(S 2 S) = 0
P = S 2 S
S = 1
P = 0
x = 1, y = 0
x = 0, y = 1
.ne
t
cho mt trong hai phng trnh i xng kiu I. V vic ly i nghim (x y) sau khi tr cng
li cho ta 1 phng trnh i xng na.
x 3 + y = 2
y 3 + x = 2
= x2 + y
2x y
= y2 + x
y + p
3
2
y 2y + 9
nh
oc
x + p
3
Nhn xt: Qu ng, khi cng hay tr ta khng th lm g vi ci cn khng khip kia. Tuy
nhin, mt s im ta li thy r v ng phi ngh l trong ci cn bc 3 kia, c mt ng thc:
p
3
(x 1)2 + 8 = x 2 2x + 9. Nhm nghim x = y = 1 v 8 = 2 (cn p!). Phi lin kt v s dng
chng nh th no?
Li gii:
Cng theo v 2 h ca phng trnh: p
3
2x y
x 2 2x + 9
S dng nh gi:
x 2 2x + 9 =
Tng t ta c:
2x y
p
3
y 2 2y + 9
xy p
3
p
3
2x y
y 2 2y + 9
(x 1)2 + 8 2 p
3
= x 2 + y 2.
2x y
x 2 2x + 9
2x y
= xy
2
toa
p
3
+p
3
2x y
x 2 2x + 9
+p
3
2x y
y 2 2y + 9
2x y = x 2 + y 2 (x y)2 x 2 + y 2
an
nd
2x 2 + x = 2
y
Gii h phng trnh:
y y 2 x 2y 2 = 2
diendantoanhoc.net
(y 3 2)x = 3
x 3 (2 + 3y) = 8
die
V d 28.
x 3 (2 + 3y) = 1
(y 3 2)x = 6
V d 29.
.ne
t
y2 + 2
3y =
x2
Gii h phng trnh:
2
x
+2
3x =
y2
V d 30.
(Olympic 30-4-2010)
nh
oc
p
x 2 + 2x + 22 p y = y 2 + 2y + 1
Gii h phng trnh: p
y 2 + 2y + 22 px = x 2 + 2x + 1
V d 31.
p
x + x 2 2x + 2 = 3 y1 + 1
Gii h phng trnh:
y + p y 2 2y + 2 = 3x1 + 1
p
x + x 2 2x + 2 = 3 y1 + 1
V d 32. Gii h phng trnh:
y + p y 2 2y + 2 = 3x1 + 1
toa
an
x 2 + y 2 =
5
Gii h phng trnh:
57
4x 2 + 3x
= y(3x + 1)
25
Li gii:
Nhn phng trnh sau ca h vi 2 ri cng theo v vi phng trnh u ta c:
12
119
144 3x + y + 1 = 5
2
9x + y + 6x y + 6x + 2y =
(3x + y + 1) =
12
25
25
3x + y + 1 =
5
2
nd
(x y)2 + y = 3
x 2 + 2x y 5y 2 5x + 13y = 6
die
Li gii:
Nhn 3 vo phng trnh u ri tr theo v vi phng trnh sau ta c:
2x 2 + 8y 2 8x y + 5x 10y = 3 2(x 2y)2 + 5(x 2y) 3 = 0
diendantoanhoc.net
"
(x 2y + 3)(2x 4y 1) = 0
x 2y = 3
2x 4y = 1
nh
oc
.ne
t
=0
toa
an
x 2 + y 2 =
5
Gii h phng trnh:
57
4x 2 + 3x
= y(3x + 1)
25
Li gii:
Nhn t vo phng trnh u ri cng theo v vi phng trnh sau ta c:
nd
t y 2 + y(3x + 1) + (t + 4)x 2 + 3x
5t + 57
=0
25
5t + 57
2
y = (3x + 1) 4t (t + 4)x + 3x
25
2
die
= (9 4t 2 16t )x 2 + 6x(1 2t ) + 1 +
4t (5t + 57)
25
4t (5t + 57)
0
2
2
x = 0 9(1 2t ) 4(9 16t 4t ) 1 +
=0
25
diendantoanhoc.net
(9 4t 2 16t )x 2 + 6x(1 2t ) + 1 +
10
D thy t =
.ne
t
4t (5t + 57)
(1 2t ) 1 2t 4(9 + 2t ) 1 +
=0
25
1
l gi tr tha mn.
2
(x y)2 + y = 3
V d 2. Gii h phng trnh:
x 2 + 2x y 5y 2 5x + 13y = 6
nh
oc
Li gii:
Chng ta cng thc hin cng vic nhn t nh trn: Nhn t vo phng trnh u ri cng theo
v 2 phng trnh ta c:
(t 5)y 2 + y [2x(t 1) + t + 13] + (t + 1)x 2 5x 3(t + 2)
toa
Khi xem xt phng trnh ny th nhn thy ngay t = 3 s cho ta f 2 (x) = 182
v t 2 + 7t + 12 = (t + 3)(t + 4). T ta c li gii.
Mt s v d thm:
x 2 + y 2 = x y + x + y
x 2 y 2 = 3
x 2 + 2y 2 = 3x 2
an
2(x + y 1) = 2x y
V d 5.
V d 6.
y 2 = (5x + 4)(4 x)
y 2 5x 2 4x y + 16x y 8y + 16 = 0
(H C khi A, nm 2008)
nd
x 2 + y + x 3 y + x y 2 + x y =
4
Gii h phng trnh:
5
x 4 + y 2 + x y(1 + 2x) =
4
die
x 2 y 2 = 3
x 2 + y 2 = x y + x + y
Cn linh hot trong vic chn la nhn t phng trnh no thun li trong vic phn
tch. . . . . . .
M rng phng php:
diendantoanhoc.net
11
.ne
t
lun gii c th nht thit phi yu cu l c 2 u bc 2. Tuy nhin, ci hay ca Ton chnh
l a dng, mun mu mun v, bt buc chng ta phi lun tinh t, sng to hn na trong
phng php v suy ngh. Bit 1 cha chc gii c 10. Trc ht, hy xem ci h sau.
V d 8.
(Thi th H C nm 2011)
x 4 + 2x 3 y + x 2 y 2 = 2x + 9
x 2 + 2x y = 6x + 6
nh
oc
x 4 + 2x 2 (x y) + (x y)2 = 2x + 9
x 2 + 2x y = 6x + 6
toa
1 + x 2 y 2 = 19x 2
x y 2 + y = 6x 2
an
Nhng c vn g cn bn y?
Nhp: Nhn t vo phng trnh sau ri cng li.
V d 11.
Li gii:
die
V d 12.
Li gii:
nd
V d 10.
Li gii:
V d 13.
Li gii:
diendantoanhoc.net
12
.ne
t
V d 14.
Li gii:
V d 15.
Li gii:
die
nd
an
toa
nh
oc
V d 16.
Li gii:
diendantoanhoc.net
13