TH TCH LNG TR

Dng 1:

Khi lng tr ng c chiu cao hay cnh y

V d 1: y ca lng tr ng tam gic ABC.ABC l tam gic ABC vung cn ti A c

cnh BC = a 2 v bit A'B = 3a. Tnh th tch khi lng tr.
Li gii:
Ta c
V ABC vung cn ti A nn AB = AC = a
ABC A'B'C' l lng tr ng AA ' AB
V AA 'B AA '2 = A 'B2 AB2 = 8a2
AA ' = 2a 2
Vy V = B.h = SABC .AA' = a3 2
V d 2:Cho lng tr t gic u ABCD.ABCD' c cnh bn bng 4a v ng cho 5a.
Tnh th tch khi lng tr ny
Li gii:
ABCD A'B'C'D' l lng tr ng nn
BD2 = BD'2 - DD'2 = 9a2 BD = 3a
3a
ABCD l hnh vung AB =
2
2
9a
Suy ra B = SABCD =
4
Vy V = B.h = SABCD.AA' = 9a3

C'

D'
A'
B'
4a

5a
C

D
A

V d 3: y ca lng tr ng tam gic ABC.ABC l tam gic u cnh a = 4 v bit

din tch tam gic ABC bng 8. Tnh th tch khi lng tr.
C'
+ Phn tch V= B.h tm B v h
A'
trong hnh l cc i tng no ?
+ Tm din tch B = SABC bng cng thc no ?
B'
+ T din tch V A 'BC suy ra cnh no ? ti sao ?
+ Tm h = AA' dng tam gic no v nh l g ?
Li gii:
Gi I l trung im BC .Ta c V ABC u nn
A
C

I
B

AI =

AB 3
= 2 3 & AI BC A 'I BC(dl3 )
2

2S
1
SA'BC = BC.A 'I A 'I = A'BC = 4
2
BC

AA ' (ABC) AA ' AI AA ' = A 'I2 AI 2 = 2

Vy : VABC.ABC = SABC .AA'= 8 3
V d 4: Cho hnh hp ng c y l hnh thoi cnh a v c gc nhn bng 600 ng
cho ln ca y bng ng cho nh ca lng tr. Tnh th tch hnh hp .

+ Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?

+ Tm din tch B ca hnh thoi ABCD bng cch no ?
+ Tm h = DD' trong tam gic vung no ? v nh l g ?
Li gii:
Ta c tam gic ABD u nn : BD = a
v SABCD = 2SABD =

a2 3
2

a 3
=a 3
2
V DD'B DD' = BD'2 BD 2 = a 2
a3 6
Vy V = SABCD.DD' =
2
V d 5: Mt tm ba hnh vung c cnh 44 cm, ngi ta ct b i mi gc tm ba mt
hnh vung cnh 12 cm ri gp li thnh mt ci hp ch nht khng c np. Tnh th
tch ci hp ny.
+ Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh
C'
D'
D'
C'
l cc i tng no ?
+ Tm h = AA' ? Ti sao ?
C C'
D' D
+ Tm AB ? Suy ra B = SABCD = AB2 ?
A'
B'
Gii
D
C
Theo bi, ta c
B B'
A' A
AA' = BB' = CC' = DD' = 12 cm nn ABCD l
hnh vung c AB = 44 cm - 24 cm = 20 cm
B'
A
A'
B
v chiu cao hp h = 12 cm
Vy th tch hp l V = SABCD.h = 4800cm3
Theo bi BD' = AC = 2

BI TP T RN LUYN
Bi 1: Cho lng tr ng c y l tam gic u bit rng tt c cc cnh ca lng tr bng a. Tnh th tch v
a3 3
tng din tch cc mt bn ca lng tr.
S: V =
; S = 3a2
4
Bi 2: Cho lng tr ng ABCD.A'B'C'D' c y l t gic u cnh a bit rng BD' = a 6 . Tnh th tch
ca lng tr.
s: V = 2a3
Bi 3.Lng tr ng t gic c y l hnh thoi m cc ng cho l 6cm v 8cm bit rng chu vi y bng 2
ln chiu cao lng tr.Tnh th tch v tng din tch cc mt ca lng tr.
s:V = 240cm3 v S = 248cm2
Bi 4: Cho lng tr ng tam gic c di cc cnh y l 37cm ; 13cm ;30cm v bit tng din tch cc mt
bn l 480 cm2 . Tnh th tch lng tr .
s: V = 1080 cm3
Bi 5: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti A ,bit rng chiu cao
lng tr l 3a v mt bn AA'B'B c ng cho l 5a . Tnh th tch lng tr.
s: V = 24a3
Bi 6:Cho lng tr ng t gic u c tt c cc cnh bng nhau v bit tng din tch cc mt ca lng tr
bng 96 cm2 .Tnh th tch lng tr.
s: V = 64 cm3
Bi 7.Cho lng tr ng tam gic c cc cnh y l 19,20,37 v chiu cao ca khi lng tr bng trung bnh
cng cc cnh y. Tnh th tch ca lng tr.
s: V = 2888
Bi 8. Cho khi lp phng c tng din tch cc mt bng 24 m2 .Tnh th tch khi lp phng
s: V = 8 m3
Bi 9:Cho hnh hp ch nht c 3 kch thc t l thun vi 3,4,5 bit rng di mt ng cho ca hnh hp
l 1 m.Tnh th tch khi hp ch nht.
s: V = 0,4 m3
Bi 10. Cho hnh hp ch nht bit rng cc ng cho ca cc mt ln lt l 5; 10; 13 . Tnh th tch
khi hp ny.
s: V = 6

Dng 2: Lng

tr ng c gc gia ng thng v mt phng

V d 1: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti B vi
BA = BC = a ,bit A'B hp vi y ABC mt gc 600 . Tnh th tch lng tr.
*) Tm hnh chiu ca A'B trn y ABC. Suy ra gc [A'B,(ABC)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ?
*) Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Li gii:
Ta c A 'A (ABC) A 'A AB& AB l
hnh chiu ca A'B trn y ABC .
ABA ' = 60o
Vy gc[A 'B,(ABC)] =
V ABA ' AA ' = AB.tan 600 = a 3
1
a2
SABC = BA.BC =
2
2
a3 3
Vy V = SABC.AA' =
2
V d 2: Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung ti A vi

AC = a , ACB
= 60 o bit BC' hp vi (AA'C'C) mt gc 300. Tnh AC' v th tch lng tr.
Phn tch

*)
*)
*)
*)
*)

Tm hnh chiu ca BC' trn (AA'C'C). Suy ra gc [BC',(AA'C'C)] = ?

Tm AC' trong tam gic no?Dng h thc lng gic g ?
Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ?
Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?

Li gii:
V ABC AB = AC.tan60o = a 3 .
Ta c: AB AC;AB AA ' AB (AA 'C'C)
nn AC' l hnh chiu ca BC' trn (AA'C'C).
Vy gc[BC';(AA"C"C)] =
BC'A = 30o
AB
V AC'B AC' =
= 3a
tan30o
V = B.h = SABC.AA'
V AA 'C' AA ' = AC'2 A 'C'2 = 2a 2
2
V ABC l na tam gic u nn SABC = a 3 . Vy V = a3 6
2
V d 3: Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung cnh a v ng cho BD' ca
lng tr hp vi y ABCD mt gc 300. Tnh th tch v tng din tch ca cc mt bn ca lng tr .
Phn tch
*) Dng hnh vung ABCD hay A'B'C'D' v cc cnh bn ca hnh lng tr .
*) Dng BD' v BD ?
phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Tm hnh chiu ca BD' trn y ABCD. Suy ra gc [BD',(ABCD)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca hnh vung ABCD bng cng thc no ?
*) Tm h = DD' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?

Gii: Ta c ABCD A'B'C'D' l lng tr ng nn ta c:

DD' (ABCD) DD' BD v BD l hnh chiu ca BD' trn ABCD .
Vy gc [BD';(ABCD)] =
DBD' = 300

V BDD' DD' = BD.tan 300 =

Vy V = SABCD.DD' =

a 6
3

a 3 6 S = 4S
4a 2 6
ADD'A' =
3
3

o
V d 4: Cho hnh hp ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh thoi cnh a v
BAD = 60 bit
AB' hp vi y (ABCD) mt gc 30o .Tnh th tch ca hnh hp.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Tm hnh chiu ca AB' trn (ABCD). Suy ra gc [AB',(ABCD)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Dng BD. Suy ra D ABD c hnh tnh g ? Suy ra din tch B ca ABCD bng cch no?
+Tnh h = BB' trong tam gic no ? Dng h thc lng gic no ?
2
Gii V ABD u cnh a SABD = a 3
4

SABCD = 2SABD =

a2 3
2

V ABB' vung tiB BB' = ABtan30o = a 3

3a3
Vy V = B.h = SABCD.BB' =
2
BI TP T RN LUYN
Bi 1. Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC vung cn ti B bit A'C = a v A'C hp vi mt bn
(AA'B'B) mt gc 30o . Tnh th tch lng tr
S: V = a 3 2 /16
Bi 2. Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC vung ti B bit BB' = AB = a v B'C hp vi y (ABC)
mt gc 30o . Tnh th tch lng tr.
S: V = a 3 3 / 2
Bi 3. Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a bit AB' hp vi mt bn (BCC'B')
mt gc 30o . Tnh di AB' v th tch lng tr .
S: AB' = a 3 ; V = a 3 3 / 2
Bi 4. Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC vung ti A bit AC = a v ACB = 60o bit BC' hp vi
mt bn (AA'C'C) mt gc 30o .Tnh th tch lng tr v din tch tam gic ABC'. S V = a 3

6;S =

3a 2 3
2

Bi 5. Cho lng tr tam gic u ABC A'B'C' c khong cch t A n mt phng (A'BC) bng a v AA' hp
vi mt phng (A'BC) mt gc 300 . Tnh th tch lng tr
S: V = 32a 3 / 9
Bi 6. Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c ng cho A'C = a v bit rng A'C hp vi (ABCD) mt
gc 30o v hp vi (ABB'A') mt gc 45o .Tnh th tch ca khi hp ch nht.
s: V = a 3 2 / 8
Bi 7. Cho hnh hp ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung . Gi O l tm ca ABCD v OA' = a
Tnh th tch ca khi hp khi:
1) ABCD A'B'C'D' l khi lp phng .
S V = 2a 3 6 / 9
2) OA' hp vi y ABCD mt gc 60o .
S V = a 3 3 / 4
3) A'B hp vi (AA'CC') mt gc 30o.
S V = 4a 3 3 / 9
Bi 8. Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung v BD' = a . Tnh th tch lng tr
trong cc trng hp sau y:
1) BD' hp vi y ABCD mt gc 60o .
S V = a 3 3 /16
2) BD' hp vi mt (AA'D'D) mt gc 30o . S V = a 3 2 / 8
Bi 9. Chiu cao ca lng tr t gic u bng a v gc ca 2 ng cho pht xut t mt nh ca 2 mt bn
k nhau l 60o.Tnh th tch lng tr v tng din tch cc mt ca lng tr .
s: V = a3 v S = 6a2
Bi 10.Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c AB = a ;AD = b;AA' = c v BD' = AC' = CA' = a 2 + b2 + c2
1) Chng minh ABCD A'B'C'D' l hp ch nht.
2) Gi x,y,z l gc hp bi mt ng cho v 3 mt cng i qua mt ng thuc ng cho.
Chng minh rng sin 2 x + sin 2 y + sin 2 z = 1 .

Dng 3:

Lng tr ng c gc gia 2 mt phng

V d 1. Cho lng tr ng tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti B vi BA = BC
= a ,bit (A'BC) hp vi y (ABC) mt gc 600 .Tnh th tch lng tr.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Nhn xt AB v A'B c vung gc vi BC khng ? ti sao?
*) Suy ra gc[(A'BC);(ABC)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ?
*) Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Li gii:
Ta c A 'A (ABC)& BC AB BC A 'B

ABA ' = 60o

Vy gc[(A 'BC),(ABC)] =

V ABA ' AA ' = AB.tan 600 = a 3 .

SABC =

1
a2
a3 3
BA.BC = Vy V = SABC.AA' =
2
2
2

V d 2: y ca lng tr ng tam gic ABC.ABC l tam gic u . Mt (ABC) to vi y mt

gc 300 v din tch tam gic ABC bng 8. Tnh th tch khi lng tr.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Nhn xt V A 'BC c hnh tnh g ? Suy ra I l trung im ca BC cho ta v tr AI v A'I th no vi
BC? Suy ra gc[(A'BC);(ABC)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) t BC = 2x . Suy ra A'I bi tam gic no ?
*) T din tch tam gi A"BC suy ra x bi cng thc no?
*) Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Gii. V ABC u AI BC m AA' (ABC) nn A'I BC (l 3 ).
'IA = 30o
Vy gc[(A'BC);)ABC)] = A
Gi s BI = x AI =

2x 3
= x 3 .Ta c
2

A' AI : A' I = AI : cos 30 0 =

AA = AI.tan 300 = x 3.

2 AI
3

2x 3
3

= 2x

3
=x
3

Vy VABC.ABC = CI.AI.AA = x3

M SABC = BI.AI = x.2x = 8 x = 2 .Do VABC.ABC = 8 3

V d 3. Cho lng tr t gic u ABCD A'B'C'D' c cnh y a v mt phng (BDC') hp vi y
(ABCD) mt gc 60o. Tnh th tch khi hp ch nht.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc[BDC');(ABCD)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ?
*) Tm h = CC' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Gii.
Gi O l tm ca ABCD . Ta c
ABCD l hnh vung nn OC BD
CC' (ABCD) nn OC' BD (l 3 ).

Vy gc[(BDC');(ABCD)] = COC'
= 60o
Ta c V = B.h = SABCD.CC'
ABCD l hnh vung nn SABCD = a2
V OCC' vung nn CC' = OC.tan60o = a 6 / 2
Vy V = a3 6 / 2

V d 4. Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c AA' = 2a ; mt phng (A'BC) hp vi y (ABCD)

mt gc 60o v A'C hp vi y (ABCD) mt gc 30o .Tnh th tch khi hp ch nht.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Nhn xt AB v A'B c vung gc vi BC khng ? ti sao?
*) Suy ra gc[(A'BC);(ABCD)] = ?
*) Tm hnh chiu ca A'C trn (ABCD) ? Suy ra gc[A'C,(ABCD)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ?
*) Tm AB v AC bi tam gic vung no? Dng h thc lng gic no ?
*) Tm h = AA' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Ta c AA' (ABCD) AC l hnh chiu ca A'C trn
(ABCD) .
Vy gc[A'C,(ABCD)] =
A 'CA = 30o
BC AB BC A'B (l 3 ) . [(A'BC),(ABCD)] =

A 'BA = 60o
V A 'AC AC = AA'.cot30o = 2a 3
V A 'AB AB = AA'.cot60o = 2a 3 / 3
V ABC BC = AC2 AB2 = 4a 6 / 3
Vy V = AB.BC.AA' = 16a 3 2 / 3

BI TP T RN LUYN
Bi 1. Cho hp ch nht ABCD A'B'C'D' c AA' = a bit ng cho A'C hp vi y ABCD mt gc 30o v
mt (A'BC) hp vi y ABCD mt gc 600 .Tnh th tch hp ch nht.
s: V = 2a 3 2 / 3
Bi 2. Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung v cnh bn bng a bit rng mt
(ABC'D') hp vi y mt gc 30o.Tnh th tch khi lng tr.
s: V = 3a3
Bi 3. Cho lng tr ng ABCA'B'C' c y ABC l tam gic vung cn ti B v AC = 2a bit rng (A'BC) hp
vi y ABC mt gc 45o. Tnh th tch lng tr.
s: V = a 3 2
Bi 4. Cho lng tr ng ABCA'B'C' c y ABC l tam gic cn ti A vi AB = AC = a v
BAC = 120o

bit rng (A'BC) hp vi y ABC mt gc 45o. Tnh th tch lng tr.

s: V = a 3 3 / 8
Bi 5. Cho lng tr ng ABCA'B'C' c y ABC l tam gic vung ti B v BB' = AB = h bit rng (B'AC)
hp vi y ABC mt gc 60o. Tnh th tch lng tr.
s: V = h 3 2 / 4
Bi 6. Cho lng tr ng ABC A'B'C' c y ABC u bit cnh bn AA' = a.Tnh th tch lng tr trong cc
trng hp sau y:
1) Mt phng (A'BC) hp vi y ABC mt gc 60o .
s: V = a 3 3
2) A'B hp vi y ABC mt gc 45o.
S: V = a 3 3 / 4
3) Chiu cao k t A' ca tam gic A'BC bng di cnh y ca lng tr.
S: V = a 3 3
Bi 7. Cho lng tr t gic u ABCD A'B'C'D' c cnh bn AA' = 2a .Tnh th tch lng tr trong cc trng
hp sau y:
1) Mt (ACD') hp vi y ABCD mt gc 45o .
S : V = 16a3
0
2) BD' hp vi y ABCD mt gc 60 .
S : V = 12a3
3) Khong cch t D n mt (ACD') bng a .
S : V = 16a 3 / 3
Bi 8. Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh vung cnh a. Tnh th tch lng tr trong cc
trng hp sau y: 1)Mt phng (BDC') hp vi y ABCD mt gc 60o
S : V = a 3 6 / 2 .
2)Tam gic BDC' l tam gic u.
S : V = a 3
0
3)AC' hp vi y ABCD mt gc 45
S : V = a 3 2
Bi 9. Cho lng tr ng ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh thoi cnh a v gc nhn A = 60o .Tnh th tch
lng tr trong cc trng hp sau y:
1) (BDC') hp vi y ABCD mt gc 60o . S: V = 3a 3 3 / 4
2)Khong cch t C n (BDC') bng a / 2 S : V = 3a 3 2 / 8
3)AC' hp vi y ABCD mt gc 450
S : V = 3a 3 / 2
Bi 10. Cho hnh hp ch nht ABCD A'B'C'D' c BD' = 5a ,BD = 3a.Tnh th tch khi hp trong cc trng
hp sau y:
1) AB = a
S : V = 8a 3 2
o
2) BD' hp vi AA'D'D mt gc 30
S : V = 5a 3 11
3) (ABD') hp vi y ABCD mt gc 300
S : V = 16a 3

Dng 4.

Khi lng tr xin

V d 1. Cho lng tr xin tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a , bit cnh bn l
a 3 v hp vi y ABC mt gc 60o . Tnh th tch lng tr.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc gia cnh bn vi y : Hnh chiu ca CC' trn (ABC) l g?
*) Suy ra gc[CC';(ABC)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ?
*) Tm h = CC' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Li gii:
Ta c C'H (ABC) CH l hnh chiu ca CC' trn (ABC)
Vy gc[CC',(ABC)] =
C'CH = 60o

V CHC' C'H = CC'.sin 600 =

SABC = =

3a
2

a 2 3 .Vy V = S .C'H = 3a 3 3
ABC
4
8

V d 2. Cho lng tr xin tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a . Hnh chiu ca A'
xung (ABC) l tm O ng trn ngoi tip tam gic ABC bit AA' hp vi y ABC mt gc 60 .
1) Chng minh rng BB'C'C l hnh ch nht.
2) Tnh th tch lng tr .
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc gia cnh bn AA' vi y ABC :
Hnh chiu ca AA' trn (ABC) l g? Suy ra gc[AA'';(ABC)] = ?
*) Chng minh BC AA' bng cch Chng minh BC mt phng no ? T c th BC CC' khng ?
ti sao? Vy BB'C'C l hnh g?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca tam gic ABC bng cng thc no ?
*) Tm h = AA'' trong tam gic vung no ? v dng h thc lng gic no ?
Li gii:
1) Ta c A 'O (ABC) OA l hnh chiu ca AA' trn (ABC)

' = 60o
Vy gc[AA ',(ABC)] = OAA
Ta c BB'CC' l hnh bnh hnh ( v mt bn ca lng tr)
AO BC ti trung im H ca BC nn BC A 'H (l 3 )
BC (AA 'H) BC AA ' m AA'//BB' nn BC BB' .Vy
BB'CC' l hnh ch nht.
2
2a 3 a 3
2) V ABC u nn AO = AH =
=
3
3 2
3

V AOA ' A 'O = AO t an60o = a

Vy V = SABC.A'O = a 3 3 / 4

V d 3. Cho hnh hp ABCD.ABCD c y l hnh ch nht vi AB =

0

0.

3 AD = 7 .Hai mt bn

(ABBA) v (ADDA) ln lt to vi y nhng gc 45 v 60 . Tnh th tch khi hp nu bit

cnh bn bng 1.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc gia mt bn vi y.Dng ng cao A'H v HN AD
HM AB Suy ra gc[(ABB'A');(ABCD)] =? gc[(ADD'A');(ABCD)] = ?
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ?
*) Tm h = A'H khng dng trc tip tam gic vung no c ? t x = A'H
*) Dng hai tam gic no bi nh l g to ra phng trnh theo x ?

Li gii:
K AH ( ABCD ) ,HM AB, HN AD
A' M AB, A' N AD (l 3 )
'NH = 60o

A 'MH = 45o,A

t AH = x . Khi AN = x : sin 600 = 2x / 3

AN =

AA' 2 A' N 2 =

3 4x 2
= HM
3

M HM = x.cot 450 = x

3 4x 2
3
Ngha l x =
x=
3
7
Vy VABCD.ABCD = AB.AD.x = 3 . 7 . 3 / 7 = 3

BI TP T RN LUYN
Bi 1. Cho lng tr ABC A'B'C'c cc cnh y l 13;14;15v bit cnh bn bng 2a hp vi y ABCD mt
gc 45o . Tnh th tch lng tr.
s: V = a 3 2
Bi 2. Cho lng tr ABCD A'B'C'D'c y ABCD l hnh vung cnh a v bit cnh bn bng 8 hp vi y
ABC mt gc 30o.Tnh th tch lng tr.
s: V =336
o
Bi 3. Cho hnh hp ABCD A'B'C'D'c AB =a;AD =b;AA' = c v
BAD = 30 v bit cnh bn AA' hp vi
y ABC mt gc 60o.Tnh th tch lng tr.
s: V = abc 3 / 4
Bi 4. Cho lng tr tam gic ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a v im A' cch u A,B,C bit
AA' =

2a 3 .Tnh th tch lng tr.

3

s: V = a 3 3 / 4

Bi 5. Cho lng tr ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a , nh A' c hnh chiu trn (ABC) nm
trn ng cao AH ca tam gic ABC bit mt bn BB'C'C hp vio y ABC mt gc 60o .
1) Chng minh rng BB'C'C l hnh ch nht.
2) Tnh th tch lng tr ABC A'B'C'.
s: V = 3a 3 3 / 8
Bi 6. Cho lng tr ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u vi tm O. Cnh b CC' = a hp vi y ABC 1
gc 60o v C' c hnh chiu trn ABC trng vi O .
1) Chng minh rng AA'B'B l hnh ch nht. Tnh din tch AA'B'B.
S : S = a 2 3 / 2
2) Tnh th tch lng tr ABCA'B'C'.
S: V = 3a 3 3 / 8
Bi 7. Cho lng tr ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u cnh a bit chn ng vung gc h t A' trn
ABC trng vi trung im ca BC v AA' = a.
1) Tm gc hp bi cnh bn vi y lng tr.
S : 30o.
2) Tnh th tch lng tr
S: V = a 3 3 / 8
Bi 8. Cho lng tr xin ABC A'B'C' c y ABC l tam gic u vi tm O. Hnh chiu ca C' trn (ABC) l
O.Tnh th tch ca lng tr bit rng khong cch t O n CC' l a v 2 mt bn AA'C'Cv BB'C'C hp vi
nhau mt gc 90o
s: V = 27a 3 / 4 2
Bi 9. Cho hnh hp ABCD A'B'C'D' c 6 mt l hnh thoi cnh a,hnh chiu vung gc ca A' trn(ABCD)
nm trong hnh thoi,cc cnh xut pht t A ca hp i mt to vi nhau mt gc 60o .
1) Chng minh rng H nm trn ng cho AC ca ABCD.
2) Tnh din tch cc mt cho ACC'A' v BDD'B'.
S: SACC'A' = a 2 2;SBDD'B' = a 2
3) Tnh th tch ca hp.

s: V =

a3 2
2

Bi 10. Cho hnh hp ABCD A'B'C'D' c y ABCD l hnh thoi cnh a v gc A = 60 o chn ng vung gc
h t B' xung ABCD trng vi giao im 2 ng cho y bit BB' = a.
1) Tm gc hp bi cnh bn v y.
S : 60o
2) Tnh th tch v tng din tch cc mt bn ca hnh hp.
S: V = 3a 3 / 4 &S = a 2 15

Dng 1:

TH TCH KHI CHP

Khi chp c cnh bn vung gc vi y

V d 1. Cho hnh chp SABC c SB = SC = BC = CA = a . Hai mt (ABC) v (ASC) cng vung gc vi

(SBC). Tnh th tch hnh chp .
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca SBC bng cng thc no ?

Li gii:

Ta c

a_

/
/

(ABC) (SBC)
AC (SBC)

(ASC) (SBC)

1
3

Do V = SSBC .AC =

1 a2 3
a3 3
a=
3 4
12

V d 2: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic vung cn ti B vi AC = a bit SA vung gc
vi y ABC v SB hp vi y mt gc 60o.
1) Chng minh cc mt bn l tam gic vung .
2) Tnh th tch hnh chp .
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc[SB,(ABC)] = ? Ti sao?
1

*) Phn tch V= 3 B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?

*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ? Tnh BA ?
*) Tm h = SA qua tam gic no bi cng thc g ?
Li gii:
S
1) SA (ABC) SA AB &SA AC
m BC AB BC SB ( l 3 ).
Vy cc mt bn chp l tam gic vung.
2) Ta c SA (ABC) AB l hnh chiu ca SB trn (ABC).
Vy gc[SB,(ABC)] = SAB = 60o .
C
V ABC vung cn nn BA = BC = a/ 2
a
A
1
a2
BA.BC
=
S
=
; V SAB SA = AB.tan60o = a 6
ABC
2
4
60o
2
2
3
Vy V = 1SABC .SA = 1a a 6 = a 6
3
34 2
24
B
V d 3. Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic u cnh a bit SA vung gc vi y ABC v
(SBC) hp vi y (ABC) mt gc 60o. Tnh th tch hnh chp .
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc[(SBC),(ABC)] = ? Ti sao?
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ?

*) Tm h = SA qua tam gic no v cng thc g ?
Li gii:
S
M l trung im ca BC,v tam gic ABC u nn
AM BC SA BC (l3 ) . [(SBC);(ABC)] =
SMA = 60o .
1
1
Ta c V = B.h = SABC .SA
3
3
C
A
3a
o
60
V SAM SA = AM tan60o =
2
a
M
3
Vy V = 1B.h = 1SABC .SA = a 3
B
3
3
8

V d 4. Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh vung c cnh a v SA vung gc y ABCD v
mt bn (SCD) hp vi y mt gc 60o.
1) Tnh th tch hnh chp SABCD.
2) Tnh khong cch t A n mt phng (SCD).
Phn tch bi dng hnh :
*) Dng t gic ABCD v cnh bn SA (ABCD) ? .
Hng dn hc sinh phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc[(SCD),(ABCD)] = ? Ti sao?
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ?

*) Tm h = SA qua tam gic no bi cng thc g ?
Li gii:
1)Ta c SA (ABC) v CD AD CD SD ( l 3 ).(1)
H

Vy gc[(SCD),(ABCD)] = SDA
= 60o .

V SAD vung nn SA = AD.tan60o = a 3

60 o

3
Vy V = 1SABCD.SA = 1a2a 3 = a 3
3
3
3
2) Ta dng AH SD ,v CD (SAD) (do (1) ) nn CD AH
AH (SCD)
Vy AH l khong cch t A n (SCD).
1
1
1
1 1
4
V SAD
=
+
=
+ =
. Vy AH = a 3
AH2 SA 2 AD2 3a2 a2 3a2
2

BI TP T RN LUYN
Bi 1: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic vung cn ti B vi BA=BC=a bit SA vung gc vi
y ABC v SB hp vi (SAB) mt gc 30o. Tnh th tch hnh chp .
s: V = a3 2 / 6
Bi 2. Cho hnh chp SABC c SA vung gc vi y (ABC) v SA = h ,bit rng tam gic ABC u v mt
(SBC) hp vi y ABC mt gc 30o .Tnh th tch khi chp SABC
s: V = h3 3/ 3
Bi 3. Cho hnh chp SABC c y ABC vung ti A v SB vung gc vi y ABC bit SB = a,SC hp vi
(SAB) mt gc 30o v (SAC) hp vi (ABC) mt gc 60 o .Chng minh rng SC2 = SB2 + AB2 + AC2 Tnh th
tch hnh chp.
s:
V = a3 3/ 27
Bi 4: Cho t din ABCD c AD (ABC) bit AC = AD = 4 cm,AB = 3 cm, BC = 5 cm.
1) Tnh th tch ABCD.
s: V = 8 cm3
2) Tnh khong cch t A n mt phng (BCD).
s: d = 12/ 34
Bi 5: Cho khi chp SABC c y ABC l tam gic cn ti A vi BC = 2a , BAC = 120o , bit SA (ABC) v
mt (SBC) hp vi y mt gc 45o . Tnh th tch khi chp SABC.
s: V = a3 / 9
Bi 6: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh vung bit SA (ABCD),SC = a v SC hp vi y mt
gc 60o Tnh th tch khi chp.
s: V = a3 3/ 48
Bi 7: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh ch nht bit rng SA (ABCD) , SC hp vi y mt
gc 45o v AB = 3a , BC = 4a. Tnh th tch khi chp.
s: V = 20a3
Bi 8: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh thoi cnh a v gc nhn A bng 60o v SA (ABCD)
Bit rng khong cch t A n cnh SC = a.Tnh th tch khi chp SABCD.
s: V = a3 2/ 4
Bi 9: Cho khi chp SABCD c y ABCD l hnh thang vung ti A v B bit AB = BC = a , AD = 2a ,
SA (ABCD) v (SCD) hp vi y mt gc 60o Tnh th thch khi chp SABCD. s: V = a3 6/ 2
Bi 10 :Cho khi chp SABCD c y ABCD l na lc gic u ni tip trong na ng trn ng knh
AB = 2R bit (SBC) hp vi y ABCD mt gc 45o.Tnh th tch khi chp SABCD. s: V = 3R3 / 4

Dng 2 :

Khi chp c mt mt bn vung gc vi y

V d 1: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung c cnh a. Mt bn SAB l tam gic u
nm trong mt phng vung gc vi yABCD,
1) Chng minh rng chn ng cao khi chp trng vi trung im cnh AB.
2) Tnh th tch khi chp SABCD.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) H l trung im ca AB. Chng minh SH (ABCD) ?
1
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3
*) Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ?
*) Tm h = SH qua tam gic no bi cng thc g ?
Li gii:
S
1) Gi H l trung im ca AB.
V SAB u SH AB
m (SAB) (ABCD) SH (ABCD)
Vy H l chn ng cao ca khi chp.
D
A

2) Ta c tam gic SAB u nn SA = a 3

2

suy ra V = 1SABCD.SH = a 3
3
6

H
a

V d 2: Cho t din ABCD c ABC l tam gic u ,BCD l tam gic vung cn ti D , (ABC) (BCD)
v AD hp vi (BCD) mt gc 60o .Tnh th tch t din ABCD.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc[AD,(BCD)] = ? Tm hnh chiuca AD trn (BCD) ?
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca BCD bng cng thc no ?

*) Tm h = AH qua tam gic no bi cng thc g ?
Li gii:
A
Gi H l trung im ca BC.
Ta c tam gic ABC u nn AH (BCD) , m (ABC) (BCD)
AH (BCD) .
a
Ta c AH HD AH = AD.tan60o = a 3
& HD = AD.cot60o = a 3/ 3
B
V BCD BC = 2HD = 2a 3 suy ra
60 o
D
H
3
3
V = 1SBCD.AH = 1. 1 BC.HD.AH = a 3
C
3
32
9
V d 3: Cho hnh chp S.ABC c y ABC l tam gic vung cn ti B, cBC = a. Mt bn SAC vung
gc vi y, cc mt bn cn li u to vi mt y mt gc 450.
a. Chng minh rng chn ng cao khi chp trng vi trung im cnh AC.
b. Tnh th tch khi chp SABC.
Phn tch bi dng hnh :
*) Dng tam gic ABC v SAC da vo (SAC) (ABC) ? .
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Xc nh gc[(SAB),(ABC)] = ? v gc[(SBC),(ABC)] = ?
*) So snh tam gic SHI v SHJ cho g ? Suy ra AH l g ca tam gic ABC ?
1

*) Phn tch V= 3 B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?

*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ?
*) Tm h = SH qua cc tam gic no bi tch cht g ?

Li gii:
a) K SH BC v mp(SAC) mp(ABC) nn SH mp(ABC).
Gi I, J l hnh chiu ca H trn AB v BC SI AB, SJ

BC, theo gi thit SIH = SJH

= 45o
Ta c: SHI = SHJ HI = HJ nn BH l ng phn
gic ca V ABC suy ra H l trung im ca AC.
b) HI = HJ = SH =

a
1
a3
VSABC= S ABC .SH =
2
3
12

BI TP T RN LUYN
Bi 1: Cho hnh chp SABC c y ABC u cnh a, tam gic SBC cn ti S v nm trong mt phng vung
gc vi (ABC).
1) Chng minh chn ng cao ca chp l trung im ca BC.
2) Tnh th tch khi chp SABC.

s: V =

a3 3
24

Bi 2: Cho hnh chp SABC c y ABC vung cn ti A vi AB = AC = a bit tam gic SAB cn ti S v
nm trong mt phng vung gc vi (ABC) ,mt phng (SAC) hp vi (ABC) mt gc 45o. Tnh th tch ca
SABC.

s: V =

a3
12

+Bi 3: Cho hnh chp SABC c BAC = 90o ;ABC

= 30o ; SBC l tam gic u cnh a v (SAB) (ABC).
Tnh th tch khi chp SABC.
s:
2
a 2
V=
24
Bi 4: Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic u;tam gic SBC c ng cao SH = h v (SBC)
4h3 3
(ABC). Cho bit SB hp vi mt (ABC) mt gc 30o .Tnh th tch hnh chp SABC.
s: V =
9
Bi 5: T din ABCD c ABC v BCD l hai tam gic u ln lt nm trong hai mt phng vung gc vi

nhau bit AD = a.Tnh th tch t din.

s: V =

a3 6
36

Bi 6 :Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung .Mt bn SAB l tam gic u c ng cao SH =
h ,nm trong mt phng vung gc vi ABCD,
1) Chng minh rng chn ng cao khi chp trng vi trung im cnh AB.
4h3
2) Tnh th tch khi chp SABCD .
s: V =
9
Bi 7: Cho hnh chp SABCD c ABCD l hnh ch nht , D SAB u cnh a nm trong mt phng vung gc
3
vi (ABCD) bit (SAC) hp vi (ABCD) mt gc 30o .Tnh th tch hnh chp SABCD s: V = a 3
4
Bi 8: Cho hnh chp SABCD c ABCD l hnh ch nht c AB = 2a , BC = 4a, SAB (ABCD) , hai mt bn
3

(SBC) v (SAD) cng hp vi y ABCD mt gc 30o .Tnh th tch hnh chp SABCD. s: V = 8a 3
9
Bi 9:Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh thoi vi AC = 2BD = 2a v D SAD vung cn ti S , nm
3

s: V = a 5
12
Bi 10: Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh thang vung ti A v D; AD = CD = a ; AB = 2a, D SAB
trong mt phng vung gc vi ABCD. Tnh th tch hnh chp SABCD.

u nm trong mt phng vung gc vi (ABCD). Tnh th tch khi chp SABCD .

3
s: V = a 3

Dng 3 :

Khi chp u

V d 1: Cho chp tam gic u SABC cnh y bng a v cnh bn bng 2a. Chng minh rng chn
ng cao k t S ca hnh chp l tm ca tam gic u ABC.Tnh th tch chp u SABC .
? Dng tam gic u ABC , t tm O dng SO (ABC) . Ti sao ?
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) So snh SA,SB,SC suyra OA,OB,OC bi tch cht no ?
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ?

*) Tm h = SO qua tam gic no bi nh l g ?
Li gii:
S
Dng SO (ABC) Ta c SA = SB = SC suy ra OA = OB = OC
Vy O l tm ca tam gic u ABC.
2a
Ta c tam gic ABC u nn
AO = 2 AH = 2a 3 = a 3
C
A
3
3 2
3
11a2
V SAO SO2 = SA 2 OA 2 =
O
3
a
H
a 11
1
a3 11

SO
=
.Vy
V
=
S
.SO
=
B
3 ABC
12
3
V d 2:Cho khi chp t gic SABCD c tt c cc cnh c di bng a .
1) Chng minh rng SABCD l chp t gic u.
2) Tnh th tch khi chp SABCD.
? Dng hnh thoi ABCD v t cu hi 1, dng SO (ABCD) . Ti sao ?
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Hnh thoi ABCD c ni tip trong ng trn khng? Suy ra g t gi thit?
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca ABCD bng cng thc no ?

*) Tm h = SO qua tam gic no bi nh l g ?
Li gii:
Dng SO (ABCD)
Ta c SA = SB = SC = SD nn
OA = OB = OC = OD ABCD l hnh thoi c ng trn
gnoi tip nn ABCD l hnh vung .
Ta c SA2 + SB2 = AB2 +BC2 = AC2 nn V ASC vung ti S
OS =

a 2
1
1 a 2 a3 2
V = S ABCD .SO = a 2
=
3
3
2
6
2

3
Vy V = a 2
6

V d 3: Cho khi t din u ABCD cnh bng a, M l trung im DC.

a) Tnh th tch khi t din u ABCD.
b)Tnh khong cch t M n mp(ABC).Suy ra th tch hnh chp MABC.
? Dng tam gic u ABC ,t tm O dng DO (ABC) . Ti sao ?
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Phn tch V=

1
B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3

*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ?

*) Tm h = DO qua tam gic no bi nh l g ?

*) Mt phng (DCO) (ABC) ? Dng MH OC suy ra iu g ?Tnh MH ?

Li gii:
a) Gi O l tm ca ABC DO ( ABC )
1
V = S ABC .DO
3

S ABC =

a2 3
2
a 3
, OC = CI =
3
3
4

DOC vung c : DO = DC 2 OC 2 =

1a 3 a 6 a 2
a 6
V =
.
=
3
3 4
3
12

b) K MH// DO, khong cch t M n mp(ABC) l MH

MH =

1
a 6
DO =
2
6

3
1
1 a2 3 a 6 a3 2
.Vy V = a 2
VMABC = S ABC .MH =
.
=
24
3
3 4
6
24

BI TP T RN LUYN
Bi 1: Cho hnh chp u SABC c cnh bn bng a hp vi y ABC mt gc 60o . Tnh th tch hnh chp.
s: V =
Bi 2: Cho hnh chp tam gic u SABC c cnh bn a, gc y ca mt bn l 45o.

3a3
16

1) Tnh di chiu cao SH ca chp SABC .

s: SH =

2) Tnh th tch hnh chp SABC.

s: V =

a3
6

a
3

Bi 3: Cho hnh chp tam gic u SABC c cnh y a v mt bn hp vi y mt gc 60o. Tnh th tch
a3 3
hnh chp SABC.
s: V =
24
o
Bi 4 : Cho chp tam gic u c ng cao h hp vi mt mt bn mt gc 30 .
3
Tnh th tch hnh chp.
s: V = h 3
3
Bi 5 : Cho hnh chp tam gic u c ng cao h v mt bn c gc nh bng 60o.
3
Tnh th tch hnh chp.
s: V = h 3
8

o
Bi 6 : Cho hnh chp t gic u SABCD c cnh y a v ASB = 60 .
2
s: S = a 3

1) Tnh tng din tch cc mt bn ca hnh chp u.

3
a3 2
2) Tnh th tch hnh chp.
s: V =
6
Bi 7 : Cho hnh chp t gic u SABCD c chiu cao h ,gc nh ca mt bn bng 60o.
2h3
Tnh th tch hnh chp.
s: V =
3
Bi 8: Cho hnh chp t gic u c mt bn hp vi y mt gc 45o v khong cch t chn ng cao ca
3
chp n mt bn bng a.Tnh th tch hnh chp .
s: V = 8a 3
3
o
Bi 9: Cho hnh chp t gic u c cnh bn bng a hp vi y mt gc 60 .
a3 3
Tnh th tch hnh chp.
s: V =
12
Bi 10: Cho hnh chp SABCD c tt c cc cnh bng nhau. Chng minh rng SABCD l chp t gic
3
u.Tnh cnh ca hnh chp ny khi th tch ca n bng V = 9a 2 .

s: AB = 3a

Dng 4 :

Khi chp & phng php t s th tch

V d 1.Cho hnh chp S.ABC c tam gic ABC vung cn B, AC = a 2 ,SA vung gc vi y
ABC , SA = a
1) Tnh th tch ca khi chp S.ABC.
2) Gi G l trng tm tam gic ABC, mt phng ( ) qua AG v song song
vi BC ct SC, SB ln lt ti M, N. Tnh th tch ca khi chp S.AMN

Phn tch:

*) Dng tam gic ABC vung cn ti B v SA (ABC).

*) Dng mt phng qua G v // BC , cho MN //BC . Ti sao ?
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
1
*) Phn tch V= B.h tm B v h trong hnh l cc i tng no ?
3
*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ?
*) Tm h = SA qua tam gic no bi nh l g ?
*) Tnh trc tip th tch SAMN qu phc tp ta phi lm sao ? Lp t s th tch ca SAMN v SABC ?
Suy ra iu g ?
Li gii:
1
a)Ta c: VS . ABC = S ABC .SA v SA = a
3
1 2
1 1
a3
+ ABC cn c : AC = a 2 AB = a S ABC = a VSABC = . a 2 .a =
3 2
6
2
b) Gi I l trung im BC. G l trng tm,ta c :

// BC MN// BC

SG 2
=
SI 3

SM SN SG 2
=
=
=
SB SC SI 3

3
VSAMN SM SN 4
=
.
= . Vy: VSAMN = 4 VSABC = 2a
VSABC
SB SC 9
9
27

V d 2. Cho tam gic ABC vung cn A v AB = a . Trn ng thng qua C v vung gc vi (ABC)
ly im D sao cho CD = a . Mt phng qua C vung gc vi BD, ct BD ti F v ct AD ti E.
a) Tnh VABCD
b) Chng minh CE ( ABD )
c) Tnh th tch khi t din CDEF.
Phn tch : *) Dng tam gic ABC vung cn ti A v SC (ABC)
*) Dng mt phng qua C v BD cho thit din CEF.
Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Phn tch V= Bh/ 3 tm B v h ca ABCD l cc i tng no ?
*) Tm din tch B ca ABC bng cng thc no ?
*) Chng minh CE vung gc vi 2 ng thng no trong mt phng (ABD)?
*) Tnh trc tip th tch CDEF phc tp ta phi lm sao ? Lp t s th tch ca DCEF v DABC bng t
s cc i lng hnh hc trong tam gic vung no ?
Li gii:
a)Tnh

VABCD : VABCD = 13SABC.CD = a6

b)Tac: AB AC , AB CD AB ( ACD) AB EC
Ta c: DB EC EC ( ABD )
c) Tnh

VDCEF :Ta c:

VDCEF DE DF
=
.
(*)
VDABC DA DB

M DE.DA = DC 2 , chia cho DA2

Tng t:

DF DC 2
a2
1
=
=
=
2
2
2
DB DB
DC + CB
3

DE DC 2
a2
1
=
=
=
2
2
DA DA
2a
2

T(*)

3
VDCEF 1
= .Vy VDCEF = 1 VABCD = a
VDABC 6
6
36

V d 3. Cho khi chp t gic u SABCD. Mt mt phng ( ) qua A, B v trung im M ca SC .

Tnh t s th tch ca hai phn khi chp b phn chia bi mt phng .
Phn tch.
*) Dng t gic u ABCD v SO (ABCD)
*) Dng (ABM) // CD c im N ?
*) Dng BD v BN . Ti sao ?
*) Phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
*) Phn tch hai chp t gic thnh cc chp tam gic no lp t s ?
*) Hy so snh th tch ca SABD v SBCD vi SABCD ?
*) Lp t s th tch ca SABN vi SABD ; SAMN vi SABC ?
Li gii:
K MN // CD (N SD) th hnh thang ABMN l thit din ca khi
chp khi ct bi mt phng (ABM).
VSAND SN 1
1
1
=
= VSANB = VSADB = VSABCD
*)
VSADB SD 2
2
4
VSBMN SM SN 1 1 1
1
1
=
.
= . = VSBMN = VSBCD = VSABCD
*)
VSBCD
SC SD 2 2 4
4
8
3
5
M VSABMN = VSANB + VSBMN = VSABCD . VABMN.ABCD = VSABCD
8
8
VSABMN
3
=
Do :
V ABMN . ABCD 5
V d 4. Cho hnh chp t gic u S.ABCD, y l hnh vung cnh a, cnh bn to vi y gc

60 .

Gi M l trung im SC. Mt phng i qua AM v song song vi BD, ct SB ti E v ct SD ti F.

a) Hy xc nh mp(AEMF)
b) Tnh th tch khi chp S.ABCD
c) Tnh th tch khi chp S.AEMF
Phn tch:
*)Xc nh gc gia SA v ABCD l gc no ?
*)Phn tch V = Bh / 3 tm B v h ca SABCD l cc i tng no ?
*)Tm h = SO qua tam gic v h thc lng gic no?
*)Phn tch hai chp t gic thnh cc chp tam gic no lp t s ?
*)Tnh th tch ca SAEMF qu phc tp th sao ?Lp t s th tch ca SAEMF v SABCD bng cch no ?
*) Hy so snh th tch ca SABD v SBCD vi SABCD ?
*) Lp t s th tch ca SAMF vi SACD ?
Li gii:
a) Gi I = SO AM . Ta c (AEMF) //BD EF // BD
1
2
b) VS . ABCD = S ABCD .SO vi S ABCD = a
3
+ V SOA c : SO = AO.tan 60 =
c) Phn chia chp t gic ta c

a 6
2

. Vy : VS . ABCD =

a3 6
6

VS . AEMF = VSAMF + VSAME

=2VSAMF

VS . ABCD = 2VSACD = 2 VSABC

Xt khi chp S.AMF v S.ACD Ta c :
SAC c trng tm I, EF // BD

SM 1
=
SC 2

SI SF 2 VSAMF = SM . SF = 1
=
=
VSACD SC SD 3
SO SD 3

V d 5. Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA vung gc y,

Gi B, D l hnh chiu ca A ln lt ln SB, SD. Mt phng (ABD) ct SC ti C.
a) Tnh th tch khi chp S.ABCD.
b) Chng minh SC ( AB ' D ')
c) Tnh th tch khi chp S.ABCD
Phn tch yu cu ca bi ra cc bi ton nh:
*) Phn tch V = Bh / 3 tm B v h ca SABCD l cc i tng no ?
*) Chng minh SC vung gc 2 ng thng no trong (AB'D') ?
*) Phn tch hai chp t gic thnh cc chp tam gic no lp t s ?
*) Hy so snh th tch ca SABC v SACD vi SABCD ?
*) Hy so snh th tch ca SAB'C' v SAC'D' vi SAB'C'D' ?
*) Lp t s th tch ca SAB'C' vi SABC . Suy ra iu g ?
Li gii:
1
3

a) Ta c: VS . ABCD = S ABCD .SA =

SA = a 2 .

a3 2
3

b) Ta c BC ( SAB) BC AB ' & SB AB ' Suy ra: AB ' ( SBC )

nn AB' SC .Tng t AD' SC.Vy SC (AB'D')
VSAB 'C ' SB ' SC '
=
.
(*)
c) Tnh VS . AB ' C ' : Ta c:
VSABC SB SC

SAC vung cn nn

SC ' 1
=
SC
2

SB ' SA2
2a 2
2a 2 2
= 2= 2
=
=
SB SB
SA + AB 2 3a 2 3
3
3
VSAB ' C ' 1
= VSAB 'C ' = 1 . a 2 = a 2
T (*)
VSABC
3
3 3
9

Ta c:

+ VS.AB'C'D ' = 2VS.AB'C' = 2a3 2 / 9

BI TP T RN LUYN
Bi 1. Cho t din ABCD. Gi B' v C' ln lt l trung im ca AB v AC. Tnh t s th tch ca khi t
din AB'C'D v khi t din ABCD.
s: k = 1/ 4
3
Bi 2. Cho t din ABCD c th tch 9m ,trn AB,AC,AD ln lt ly cc im B',C',D' sao cho AB = 2AB'
2AC = 3AD' ;AD = 3AD'. Tnh t tch t din AB'C'D'.
s: V = 2 m3
a
2a
Bi 3. Cho t din u ABCD c cnh a. Ly cc im B';C' trn AB v AC sao cho AB = ;AC'= . Tnh th

tch t din AB'C'D .

2
3
s: V = a 2
36

Bi 4. Cho t dinABCD c th tch 12 m3 .Gi M,P l trung im ca AB v CD v ly N trn AD sao cho

DA = 3NA. Tnh th tch t din BMNP.
s: V = 1 m3
Bi 5. Cho hnh chp SABC c y ABC l tam gic u cnh a 3 ,ng cao SA = a.Mt phng qua A v
vung gc vi SB ti H v ct SC ti K. Tnh th tch hnh chp SAHK.
s: V = a3 3/ 40
Bi 6. Cho hnh chp SABCD c th tch bng 27m3 .Ly A'trn SA sao cho
SA = 3SA'. Mt phng qua A' v song song vi y hnh chp ct SB,SC,SD ln lt ti B',C',D' .Tnh th tch
hnh chp SA'B'C'D'.
s: V = 1 m3
Bi 7. Cho hnh chp SABCD c th tch bng 9m3, ABCD l hnh bnh hnh , ly M trn SA sao cho 2SA =
3SM. Mt phng (MBC) ct SD ti N.Tnh th tch khi a din ABCDMN .
s: V = 4m3
Bi 8. Cho hnh chp SABCD c y l hnh vung cnh a, chiu cao SA = h. Gi N l trung im SC. Mt
phng cha AN v // BD ln lt ct SB,SDF ti M v P. Tnh VS.AMNP
s: V = a2h/ 9
Bi 9 : Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh bnh hnh v I l trung im ca SC.Mt phng qua AI
v song song vi BD chia hnh chp thnh 2 phn.Tnh t s th tch 2 phn ny. s: k = 1/ 2
SM
= x Tm x
Bi 10: Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh bnh hnh v ly M trn SA sao cho
SA
mt phng (MBC) chia hnh chp thnh 2 phn c th tch bng nhau.
s: x = 5 1
2

n tp khi chp v lng tr

5) Dng 5 :

V d 1: Cho hnh chp S.ABCD c ABCD l hnh vung cnh 2a, SA vung
gc y. Gc gia SC v y bng 60 v M l trung im ca SB.
1) Tnh th tch ca khi chp S.ABCD.
2) Tnh th tch ca khi chp MBCD.
+ Dng t gic ABCD v SA (ABCD)
+ Dng H trung im AB. Nhn xt MH vi AB ? Ti sao ?
+ Xc nh gc[SC,(ABCD)] = ? Ti sao ?
1
+ Phn tch V= B.h tm B v h ca SABCD l cc i tng no ?
3
+ Tnh h = SA trong tam gic no v h thc lng gic no ?
1
+ Phn tch V= B.h tm B v h ca SABCD l cc i tng no ?
3
+ MABCD c ng cao l g ? ti sao ? Tnh MH bi tnh cht g ?
Li gii:
S

a)Ta c V =

1
S ABCD .SA
3

2
2
+ S ABCD = (2a) = 4a
+ SAC c : SA = AC tan C = 2a 6

60o
D

2a

1 2
8a 3 6
V = 4a .2a 6 =
3
3
b) K MH / / SA MH ( DBC )
1
1
Ta c: MH = SA , S BCD = S ABCD
2
2
1
2a 3 6
VMBCD = V =
4
3

V d 2: Cho hnh chp tam gic S.ABC c AB = 5a, BC = 6a, CA = 7a. Cc mt

bn SAB, SBC, SCA to vi y mt gc 60o .Tnh th tch khi chp.
+ Dng tam gic ABC v SH (ABC) vi H (ABC) v H cch u 3 cnh tam gic ABC.
phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
+ Xc nh gc hp bi 3 mt bn vi y chp ?
1
+ Phn tch V= B.h tm B v h ca SABC l cc i tng no ?
3
+ Tnh B = SABC bng cng thc no ?
+ Tnh h = SH trong tam gic no v h thc lng gic no ?

Li gii:
H SH ( ABC ) , k HE AB, HF BC, HJ AC
suy ra SE AB, SF BC, SJ AC . Ta c

SEH = SFH
= SJH
= 60O
SAH = SFH = SJH nn HE =HF = HJ = r
( r l bn knh ng trn ngai tip ABC )
Ta c SABC = p( p a)( p b)( p c)
a+b+c
= 9a Nn SABC = 9.4.3.2 a 2
vi p =
2
S 2 6a
Mt khc SABC = p.r r = =
p
3
Tam gic vung SHE:
2 6a
SH = r.tan 600 =
. 3=2 2 a
3
1
2
3
Vy VSABC = 6 6 a .2 2 a = 8 3 a .
3

J
A

60

F
B

V d 3: Cho hnh hp ch nht ABCD.ABCD c AB = a 3 , AD = a,

AA = a, O l giao im ca AC v BD.
a) Tnh th tch khi hp ch nht, khi chp OABCD
b) Tnh th tch khi OBBC.
c) Tnh di ng cao nh C ca t din OBBC.
+ Dng hp ch nht , hnh chp OA'B'C'D' v OBB'C' .
phn tch yu cu ca bi ra cc yu cu nh:
+ Phn tch V= B.h tm B v h ca OA'B'C'D' l cc i tng no ?
1
+ Phn tch V= B.h tm B v h ca OBB'C' l cc i tng no ?
3
+ Tnh B = SBB'C' bng cng thc no ?
+ Tnh h = OM ? Dng tam gic no v tnh cht g ?
+ i vi chp OBB'C' chn nh C' v y l V OBB' ta c chiu cao yu cu v
dng cng thc no tm n ?

B
O

M
C

B'

A'
C'
D'

Li gii:
a) Gi th tch khi hp ch nht l V.
Ta c : V = AB. AD.AA ' = a 3.a 2 = a3 3

ABD c : DB = AB 2 + AD 2 = 2a
* Khi OABCD c y v ng cao
1
a3 3
ging khi hp nn: VOA ' B 'C ' D ' = V =
3
3
b) M l trung im BC OM ( BB ' C ')
1
1 a 2 a 3 a3 3
VO BB 'C ' = S BB 'C ' .OM = . .
=
3
3 2 2
12

c) Gi CH l ng cao nh C ca t
3VOBB 'C '
din OBBC. Ta c : C ' H =
SOBB '

ABD c : DB = AB 2 + AD 2 = 2a
SOBB ' =

1 2
a C ' H = 2a 3
2

V d 4: Cho hnh lp phng ABCD.ABCDc cnh bng a.

Tnh th tch khi t din ACBD.
1
B.h tm B v h ca ACB'D' l cc i tng no ?
3
+ Tnh trc tip th tch ACB'D' phc tp ? Ta phn tch lp phng thnh 4 khi t din c th
tch bng nhau no ?
+ Khi nhn xt VACB'D' v VCB'D'C' ? Suy ra iu g ?
+ Phn tch V=

Li gii:
Hnh lp phng c chia thnh: khi
ACBD v bn khi CBDC, BBAC,
DACD, ABAD.
+Cc khi CBDC, BBAC, DACD,
ABAD c din tch y v chiu cao
bng nhau nn c cng th tch.

1 1
3 2

2
Khi CBDC c V1 = . a .a =

A'

B'

+Khi lp phng c th tch: V2 = a

1
6

VACB ' D ' = a 3 4. a 3 =

C'
D'
a

1 3
a
6

1 3
a
3

V d 5: Cho hnh lng tr ng tam gic c cc cnh bng a.

a) Tnh th tch khi t din AB BC.
b) E l trung im cnh AC, mp(ABE) ct BC ti F. Tnh th tch khi CABFE.
1
B.h tm B v h ca A'B'BC l cc i tng no ?
3
+ Tnh trc tip th tch CA'B'FE phc tp ? Ta phn tch khi chp thnh 2
khi t din no m tnh th tch n gin hn ?
+ Phn tch V=

A
I

B
F

B'

A'
J
C'

Li gii:
a) Khi AB BC:Gi I l trung im AB,
2
3
1
VA ' B ' BC = S A ' B ' B .CI = 1 a . a 3 = a 3
3
3 2 2
12
b)Khi CABFE: phn ra hai khi CEFA
v CFAB.
+Khi ACEFc y l CEF, ng cao
AA nn VA 'CEF =

1
SCEF . A ' A
3

1
a2 3
a3 3
VA 'CEF =
SCEF = S ABC =
48
4
16
+Gi J l trung im BC. Ta c khi
ABCF c y l CFB, ng cao JA
1
nn VA ' B 'CF = SCFB' . A ' J
3
1
a2
SCFB' = SCBB ' =
2
4
1 a 2 a 3 a3 3
V A ' B ' CF =
=
3 4 2
24
+ Vy : VCA'B'FE

a3 3
=
16

Bi tp tng t:
Bi 1: Cho lng tr ng ABCA1B1C1 c ABC vung. AB = AC = a; AA1 = a 2 . M l trung
im AA1. Tnh th tch lng tr MA1BC1

3
s:V = a 2

12

Bi 2: Hnh chp SABCD c ABC vung ti B, SA (ABC). ACB

= 60o,
BC = a, SA = a 3 ,M l trung im SB.Tnh th tch MABC . s: VMABC = 14 a 3

Bi 3: SABCD c y ABCD l hnh thang vi y ln AB = 2, ACB

= 90o. SAC v SBD
l cc tam gic u c cnh bng
3 . Tnh th tch khi chp SABCD.

s: VSABCD =

6
4

Bi 4: Tnh th tch hnh chp tam gic u SABC trong cc trng hp sau:
2
12
11
b) AB = 1, SA = 2 .
s: V =
12
Bi 5. Cho lng tr ABCABC c di cnh bn = 2a, ABC vung ti A,
AB = a, AC = a 3 . Hnh chiu vung gc ca A trn (ABC) l trung im BC.
a3
Tnh VAABC theo a?
s: V =
2
Bi 6: Cho hnh chp SABC c y ABCD l hnh bnh hnh v SABCD = 3 v gc gia 2
ng cho bng 60o, cc cnh bn nghing u vi y 1 gc 45o.
3
Tnh VSABCD .
s: V =
3
o
o
Bi 7: Cho hnh chp SABC c SA = SB = SC = a. ASB = 60 , BSC = 90 ,
a 2
CSA = 120o.Chng minh rng ABC vung .Tnh VSABC .
s: V =
12
Bi 8: Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh vung cnh 2a, SA = a ,SB= a 3 v
mt phng (SAB) vung gc mt phng y. Gi M,N ln lt l trung im ca cc cnh
AB.BC.Tnh theo a th tch khi chp S.BMDN
a3 3
s: vS .BMDN =
3
Bi 9: Cho lng tr ng tam gic u ABCABC c cnh y v cnh bn u bng a. M, N,
E ln lt l trung im ca BC, CC, CA. Tnh t s th tch hai phn lng tr do (MNE) to
ra.
s: k = 1
Bi 10: Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh vung cnh a,mt bn SAD l tam gic u v
nm trong mt phng vung gc vi y .Gi M,N ln lt l trung im ca cc cnh
SB,BC,CD.Chng minh AM vung gc vi BP v tnh th tch ca khi t din CMNP.
a) Cnh y bng 1, gc ABC = 60o .

s: V =

s : vM .CNP

a3 3
=
96