Bn Thng Cuc

I. Gii Phng
Huy c
Smashwords Edition
*****
Published by
OsinBook 2012
Copyright 2012 by Huy c & OsinBook 2012
ISBN: 978-1-4675-5790-0
Huy c & OsinBook 2012 gi bn quyn
Thit k ba v trnh by:
Phng Vn Vinh & Trn Minh Trit
Bn giy in tai California, USA
ISBN: 978-1-4675-5791-7
Pht hnh ton cu
All rights reserved. Without limiting the rights under copyright reserved above,
no part of this publication may be reproduced, stored in or introduced into a
retrieval system, or transmitted, in any form, or by any means (electronic,
mechanical, photocopying, recording, or otherwise) without the prior written
permission of both the copyright owner and the above publisher of this book.
Bo luu ton bn quyn. Khng in lai, sao chp, ti bn, phn pht, mt phn
hay ton b cun sch, dui dang din t hay giy, khi chua c su dng bng vn
bn ca tc gi v nh xut bn.
Smashwords Edition License Notes
This ebook is licensed for your personal use only. This ebook may not be re-sold
or given away to other people. If you would like to share this book with another
person, please purchase an additional copy for each person you share it with. If you
are reading this book and did not purchase it, or it was not purchased for your use
only, then you should return to Smashwords.com and purchase your own copy.
Thank you for respecting the authors work.
Ch duoc php s dung sch din t ny cho muc dch c nhn. Khng duoc bn
lai hay chuyn cho ngui khc. Nu ban doc mun chia s cun sch ny cho ngui
khc, xin mua thm mt n bn cho tng ngui ban mun chia s vi. Nu ban doc
cun sch ny v khng mua n, hoc khng mua cho ring ban, th ban nn tr lai
Smashwords d mua n bn ca mnh. Chn thnh cm on ban doc d tn trong
quyn s hu bn quyn ca tc gi.
Bn Thng Cuc ca Huy c l quyn sch hay nht v lch s Vit Nam sau
1975 m ti duoc bit. - Trn Hu Dng, ai hoc Wright, Ohio, USA
Cun sch ny ni v nhng su tht khc lit, nhung v rt trung thuc nn n
khin ta bnh tnh hon trong th gii v gia dt nuc khc lit ngy nay. - Nguyn
Ngoc, ai hoc Phan Chu Trinh, Hi An, Vit Nam
Bn Thng Cuc l tc phm 'thuc nht, cho dn thi dim ny, ghi lai mt giai
doan lch s khc lit, thng qua tu liu, ca dn tc t bin c 1975 dn nay. -
inh Quang Anh Thi, Nht bo Ngui Vit, California, USA
Cun sch phn tch tnh hnh Vit Nam t nm 1975 - ca mt nh bo sinh ra
v ln ln trong ch d cng sn - mt cch chuyn nghip v cng bng him c.
N l mt kho tng d liu qu bu, c th lm ngac nhin c nhng chuyn vin
theo di chnh tr Vit Nam trong nhiu thp nin qua. - Nguyn Manh Hng, ai
hoc George Mason, Virginia, USA
"Huy c vit cng trnh kho cu lch s dc sc ny vi luong tm trong sng
v tay ngh lo luyn ca mt nh bo chuyn nghip c trch nhim truc vn
mnh ca dt nuc. C cng minh lch s mi c ha gii dn tc thuc su" - Chu
Ho, Nh Xut bn Tri Thc, H Ni, Vit Nam
Thuong yu tng My c
v hai con Thach Tho, c Trung
Suy cho cng trong mi cuc chin tranh
Bn no thng th nhn dn du bai
Nguyn Duy
Mc lc
My li ca tc gi
Li cm on
Phn I: Min Nam
Chuong I: Ba Muoi Thng Tu
i t bung bin
Xun Lc
Tung Big Minh
Trai Davis
Nguyn Hu Hanh
Si Gn trong vng vy
Xe tng 390
u hng
Tun tit
Chuong II: Ci tao
Nhng ngy du
"Nguy Quyn
"Nguy Qun
"on tu
"Phn dng
T v ci tao
"Thm Nui
"Hoc Tp
Chuong III: nh tu sn
"Chin dich X-2
i tin
"Gian thuong
"Ci tao cng thuong nghip tu doanh
Hai gia dnh tu sn
Kinh t mi
Chuong IV: Nan Kiu
i qun th nm
Hip dinh Geneva
"Chi ngn khng qut xa
Hong Sa
So "con ngua thnh Troy
"Nan Kiu
"Phuong n II
"Ban 69
Vu Ct Li
Chuong V: Chin tranh
Bin gii Ty Nam
Pol Pot
i dy
Khmer v Campuchia dn ch
"K Th Lich S
Tht bai trong tn cng ngn chn (Pre-emptive War)
"Nht Bin o
"o lnh lai khoc vo ngay
Chuong VI: Vuot bin
"Vuot bin
T "tr thc yu nuc
n "thung dn
Truc khi ti bin
ung ti cc trai ti nan
Chuong VII: "Gii Phng
Si Gn thay di
Kinh t mi
t sch
Cao ru
"Cch mang l do ln
Lng ngui
Nhng ngui duoc sinh ra khng dng ca
"Cnh ca Thanh nin Xung phong
"Ni loan
"Si Gn lai bt du gh l
Phn II: Thi L Dun
Chuong VIII: Thng nht
Nuc Vit Nam l mt
"Bc ha
Ch nghia x hi
"Con dung ca Bc
"Mi ngui lm vic bng hai
L Dun v mi tnh min Nam
Chp chnh v chuyn chnh
Chuong IX: X o
B tc
Mu dich quc doanh
My b khng, cng nhn cuc rung
Tho g
Nghi quyt Trung uong 6
B gi vo luong
Cm c x ro
Khon chui
ng Kit x ro, ng Linh lnh dan
"Ai thng ai
Chuong X: i mi
Hi nghi Lat
Nhm gip vic mi
Ngui ca nhng khc quanh lich s
T chnh sch Kinh T Mi
n choc thng thnh tr bao cp
Gi-Luong-Tin
N pho vo b tng
Khp lai trang s L Dun
Vai tr ca Mikhail Gorbachev
Tuyn ngn di mi
Bn tay L c Tho
Pht 89
Chuong XI: Campuchia
"Pot du phum ta cui phum
"Xut khu cch mang
Tu tung nuc ln
Bi c lp
Phuong Bc
Hi nghi Thnh
Campuchia thi hu Vit Nam
Phu luc 1. Su tht lich s v tng 390 v tng 384
Phu luc 2. Tung Big Minh sau 1975
Tc gi
Danh muc sch tham kho
My li ca tc gi
Khng ai c th di dn tuong lai mt cch vng chc nu khng hiu trung thuc
v qu kh, nht l mt qu kh m chng ta can du v c phn cng dng trch
nhim.
Cun sch ny bt du bng nhng cu chuyn xy ra trong ngy 30-4-1975.
Ngy m ti, mt cu b mui ba, truc gi hoc chiu, dang vt nhau ven di th
nghe loa phng thanh truyn tin "Si Gn gii phng. Thay v tip tuc n thua,
chng ti bung nhau ra.
Min Nam, theo nhu nhng bi hoc ca chng ti, s chm dt "hai muoi nm
rn xit lm than. Trong ci thi khc lich s y, trong du ti, mt sn phm ca
nn gio duc x hi ch nghia, xut hin nghi: phi nhanh chng vo Nam d
gio duc cc ban thiu nin lm dung lac li.
Nhung hnh nh min Nam dn vi ti truc c khi ti c co hi ri lng qu
ngho di ca mnh. Trn quc l Mt bt du xut hin nhng chic xe khch hiu
Phi Long thnh thong tp lai bn nhng lng xm xc xo. Mt anh chng tc ngang
vai, qun loe, nhy xung d khch ri du ngoi cnh ca gn nhu ch trong mt
giy truc khi chic xe r ga vot di. Hng chuc nm sau, ti vn nh hai ch "chay
sut bay bum, sc s son hai bn thnh xe. Cho ti lc y, th ting Vit kh ln
m chng ti nhn thy ch l nhng ch in hoa cng rn vit trn nhng bng khu
hiu ku goi xy dung ch nghia x hi v dnh M.
Nhng g duoc dua ra t nhng chic xe d Phi Long thoat du tht gin don:
my chic xe dap bng ln xp trn nc xe, cp nhn vng che trn ngn tay mt
ngui lng tp kt va v Nam thm qu ra, con bp b nhua - bit nhm mt khi
nm nga v c th khc oe oe - buc trn ba l ca mt anh b di phuc vin may
mn.
Nhng cun sch ca Mai Tho, Duyn Anh duoc cc anh b di giu dui dy
ba l d gip bon tr chng ti bit mt th gii vn chuong gn gi hon ng
Thm Tuyt Dy
1
, Thp Ti Th y
2
. Nhng chic my Akai, radio cassettes,
duoc nhng ngui hng xm tp kt mang ra, gip chng ti bit nhng ngui lnh
xa nh, dm tin dn cn nh m, nh em, ch khng ch c "dm Trung Son nh
Bc. C mt min Nam khng ging nhu min Nam trong sch gio khoa ca
chng ti.
Ti vn lai min Bc, chng kin thanh nin qu ti dp dp, do knh trong
nhng nm "c nuc tin nhanh, tin manh, tin vng chc ln ch nghia x hi,
chng kin kht vong "thay tri, di dt, sp dt lai giang san ca nhng ngui
va chin thng trong cuc chin min Nam, ri chng kin cng nhng con knh
d khng nhng v dung vi ch nghia x hi m cn gy ng lut qu ti mi ma
mua ti.
Nm 1983, ti c mt nm hun luyn Si Gn truc khi duoc dua ti
Campuchia lm chuyn gia qun su. Trong mt nm y, hai c em gi ca Trn
Ngoc Phong
3
, mt ngui ban hoc chung trung s quan, hng tun mang ti cho
ti bn, nm cun sch. Ti bt du bit dn rap chiu bng, Nhac vin v sn
khu ca nhac. Cho d d kit qu sau tm nm "gii phng, Si Gn vi ti vn l
mt "nn vn minh. Nhng nm y, gc ph no cng c my bc xch l va mi
mn doi khch va kn do doc sch. Ho mi trong cc trai ci tao tr v. Ti bt
du tm hiu Si Gn t cu chuyn ca nhng bc xch l quen nhu vy.
Ma h nm 1997, mt nhm phng vin v nhiu l do phi ri khi t bo Tui
Tr, gm on Khc Xuyn, ng Tm Chnh, Trung Qun, Nguyn Tun
Khanh, Hunh Thanh Diu, Huy c. Chng ti thung xuyn gp g, chia s v
trao di vi cc dng nghip nhu Thy Nga, Minh Hin, Th Thanh, Phan Xun
Loan... Th Thanh lc y cng va bi buc thi chc tng bin tp bo Phu N
Thnh Ph, v cng nhu Tng Bin tp bo Tui Tr Kim Hanh truc d, chi khng
duoc tip tuc ngh bo m mnh yu thch.
Chng ti ni rt nhiu v th su, v nhng g xy ra trn th gii v dt nuc
mnh. Mt hm nh Trung Qun, nh bo Tun Khanh, ngui va gp rc ri
sau mt bi bo khen ngoi ca s bi coi l chng cng Khnh Ly, but ming ni vi
ti: "Anh phi vit lai nhng g din ra dt nuc ny, dy l lich s. Khng ai d
dn cu ni ny ca Tun Khanh, nhung ti lai bi n deo bm. Ti tip tuc cng
vic thu thp tu liu vi mt quyt tm cu th hon: Ti hin giai doan lich s dy bi
kich ca Vit Nam sau nm 1975 trong mt cun sch.
t nhiu th h, k c con em ca nhng ngui d tng phuc vu trong ch d
Vit Nam Cng ha, sau ngy 30-4-1975 d tr thnh sn phm ca nn gio duc
x hi ch nghia. Nhiu ngui khng bit mt cch chc chn diu g d thuc su
xy ra thm ch vi ngay chnh cha m mnh.
Khng ch thung dn, cho dn du thp nin 1980, nhiu chnh sch lm thay
di s phn ca hng triu sinh linh nhu "Phuong n II
4
, nhu "30
5
cng ch duoc
quyt dinh bi mt vi c nhn, nhiu ngui l y vin B Chnh tri cng khng
duoc bit. Ni b ngui Vit Nam d c nhiu dung d, tranh ci khng cn thit v
ch c th tip cn vi lich s qua nhng thng tin duoc cung cp bi nh trung v
b my tuyn truyn. Khng ch cc thung dn, ti tin, nhng ngui cng sn c
luong tri cng s dn nhn su tht mt cch c trch nhim.
Cun sch ca ti bt du t ngy 30-4-1975 - ngy nhiu ngui tin l min Bc
d gii phng min Nam. Nhiu ngui thn trong nhn lai sut hon ba muoi nm,
git mnh vi cm gic bn duoc gii phng ha ra lai l min Bc. Hy d cho cc
nh kinh t, chnh tri hoc, v x hi hoc nghin cu k hon hin tuong lich s ny.
Cun sch ca ti don gin ch k lai nhng g d xy ra Si Gn, Vit Nam sau
ngy 30-4: ci tao, dnh tu sn, di tin Cun sch ca ti cng ni v hai cuc
chin tranh cui thp nin 1970, mt vi Khmer v mt vi ngui Trung Quc.
Cun sch ca ti cng ni v ln sng vuot bin sau nm 1975, v v su "dng
khi ca nng dn, ca cc tiu ch, tiu thuong d dnh ly ci quyn duoc tu lo
ly com n o mc.
Tu liu cho cun sch duoc thu thp trong hon hai muoi nm. Trong vng ba
nm, t thng 8-2009 dn thng 8-2012, ti d dnh ton b thi gian ca mnh d
vit. Bn tho cun sch d duoc gi ti mt s thn hu v mt s nh s hoc,
trong d c nm nh s hoc uy tn ca M chuyn nghin cu v Vit Nam. Sau khi
sa cha, b sung, thng 11-2012, bn tho hon chnh d duoc gi dn mt s
nh xut bn trong nuc, tuy nhin, n d bi t chi. Cho d mt s nh xut bn
ting Vit c uy tn tai M v Php dng in, nhung d lnh trch nhim c nhn v
gi cho cun sch mt vi tr khch quan, tc gi quyt dinh tu mnh dua cun sch
ny dn tay ban doc.
y l cng trnh ca mt nh bo mong mi di tm su tht. Tuy tc gi c
nhng co hi qu gi d tip cn vi cc nhn chng v nhng thng tin quan
trong, cun sch chc chn khng trnh khi nhng thiu st, v s cn duoc b
sung khi mt s ti liu duoc H Ni cng b. Hy vong ban doc s gip ti hon
thin n trong nhng ln xut bn sau. Lich s cn duoc bit nhu n d tng xy
ra, v su tht l mt con dung di hi chng ta khng bao gi b cuc.
Si Gn - Boston, 2009-2012
Li cm n
Trong qu trnh thu thp tu liu d vit cun sch ny, tc gi d nhn duoc su
gip d ch tnh ca nhiu nhn vt lich s, su hop tc ca cc nhn chng, su dng
gp ca cc dng nghip, v su ng h ca rt nhiu b ban.
Tc gi dc bit cm on cc nh lnh dao d tr li phng vn truc tip cho cun
sch ny: Th tung V Vn Kit, Th tung Phan Vn Khi, Tng B thu Mui,
Tng B thu L Kh Phiu, Ch tich Nuc L c Anh, Ch tich Quc hi Nguyn
Vn An, y vin Thung truc Thung vu B chnh tri Pham Th Duyt, Ph Th
tung Nguyn Manh Cm, Ph Th tung V Khoan, Ph Th tung Nguyn Khnh,
Ph Th tung Nguyn Cng Tan, B thu Trung uong ng Hong Tng, cc Ph
ch tich Hi dng B trung Nguyn nh Liu, Trn Phuong, on Duy Thnh, y
vin B chnh tri Nguyn H Phan, B thu Trung uong ng Phan Minh Tnh, B thu
Trung uong ng Trn Quc Huong, Th trung Ngoai giao Trn Quang Co, Thiu
tung Nguyn Trong Vinh, Trung tung V Vit Thanh
Xin cm on cc nh lnh dao d tr li cc cuc phng vn ca tc gi vi tu
cch l mt nh bo m mt phn ni dung duoc s dung trong cun sch ny: ai
tung V Nguyn Gip, Thuong tung Trn Vn Tr, Tng B thu Nguyn Vn Linh,
Tng B thu Nng c Manh, Ch tich Quc hi Nguyn Hu Tho, Ch tich Quc hi
L Quang ao, Ch tich Nuc Nguyn Minh Trit, B trung Cng an L Minh
Huong, ai tung on Khu, ai tung Pham Vn Tr, Ph Ch tich Nuc Nguyn
Thi Bnh, y vin Thung truc B Chnh tri Phan Din
Cun sch khng th hon thnh nu khng c su gip d, hop tc v tu vn
ca nhng ngui gip vic, nhng ngui c nhiu nm gn gi vi Ch tich H Ch
Minh, Th tung Pham Vn ng nhu ng Trn Vit Phuong, ng V K ca
nhm gip vic Tng B thu L Dun: Ph Ch tich Hi dng B trung Trn
Phuong, B trung B K hoach u tu u Ngoc Xun, thu k tng b thu, ng
ng Ngac ca nhm gip vic v chuyn gia tu vn ca Tng B thu Trung
Chinh: Tin s H Nghip, Gio su Trn Nhm, Gio su ng Xun K, Gio su
Duong Ph Hip, Gio su o Xun Sm, ng Trn c Nguyn ca nhng ngui
gip vic Tng B thu Nguyn Vn Linh: ng Trn Vn Giao, ng Hng ng, ng
Duong nh Tho, Tin s L ng Doanh ca nhng ngui gip vic Tng B thu
Mui: Thng dc L c Thy, Tin s Nguyn Vn Nam ca nhng ngui gip
vic Th tung V Vn Kit: Tro l V Quc Tun, Tro l Nguyn Trung, Tro l V
c am, ng Pham Vn Hng, ng Nguyn Vn Hun, Bc s inh Trn Nhung,
Thu k Nguyn Vn Trinh ca nhng ngui gip vic Th tung Phan Vn Khi:
Tro l Nguyn Thi Nguyn, Tro l Nguyn c Ha, Thu k Nguyn Vn Kch ca
ngui vit tu truyn cho ai tung L c Anh, ai t Khut Bin Ha.
Xin chn thnh cm on b Nguyn Thuy Nga, phu nhn Tng B thu L Dun, b
Ng Thi Hu, phu nhn Tng B thu Nguyn Vn Linh, b Phan Luong Cm, phu
nhn Th tung V Vn Kit d tr li phng vn v cung cp thng tin, tu liu. Xin
cm on su gip d ca Gio su H Ngoc ai, con r, v Tin s L Kin Thnh, con
trai Tng B thu L Dun b V Hiu Dn, con gi, v ng Phan Thanh Nam, con
trai Th tung V Vn Kit Gio su ng Xun K, con trai Tng B thu Trung
Chinh.
Cun sch cng nhn duoc su cng tc rt tn tnh ca cc vi tng dng vai tr
quan trong trong tin trnh hnh thnh chnh sch cc giai doan khc nhau ca
Vit Nam nhu B trung Tu php V nh He (1946-1960), B trung Tu php
Nguyn nh Lc (1992-2002), B trung K hoach u tu Trn Xun Gi, Tng
Cuc trung ia Chnh Tn Gia Huyn, cc di ch nhim Vn phng Chnh ph on
Trong Truyn, L Xun Trinh, Lai Vn C, on Manh Giao, B trung Thuong mai
L Vn Trit, B trung Thuong mai Truong nh Tuyn, Ch nhim Vn phng
Quc hi V Mo, Trung ban Tuyn hun Trung uong Trn Trong Tn, Trung ban
Tu tung Vn ha Trung uong Hu Tho
c bit cm on cc tung linh Qun di Nhn dn Vit Nam tng dng vai tr
quan trong trong chin tranh nhu Cuc trung Tc chin, Trung tung L Hu c,
Cuc ph Tc chin Thiu tung L Phi Long, Cuc ph Tc chin Thiu tung Phan
Hm, nhng ngui trong gia dnh ai tung L Trong Tn, Cuc trung Tnh bo
Qun di ai t L Trong Nghia, Chnh Vn phng Qun y Trung uong ai t
Nguyn Vn Hiu, Chnh Vn phng ai tung V Nguyn Gip, ai t Nguyn Vn
Huyn
Xin chn thnh cm on cc nh cch mang lo thnh d cung cp cho tc gi
hon nm muoi cun hi k, phn ln chua tng xut bn. C nhng cun c gi tri
tham kho dc bit quan trong, nhu cc tp hi k ca B thu Trung uong ng
Trn Quc Huong, mt ngui tng gn gi vi Tng B thu Trung Chinh, tng ch
huy mang lui tnh bo min Bc min Nam v tng l trung Ban Bo v Trung
uong ng. C nhng cun rt thng thn ca y vin Trung uong ng kha IV
Nguyn Thnh Tho, ngui tng ch dao kinh t mi v hop tc ha min Nam. C
nhng cun tit l xung dt dng phi thi k ngay sau 1945 ca ai t Cng an
Trn Tn Nghia, ngui nhn lnh truc tip m st v bt gi cc thnh vin dng
phi khng cng sn trong cc nm 1945, 1946. C nhng cun ni v thi k
"gip ban Campuchia ca ai s Ng in, ai s Trn Huy Chuong. Cng c
nhng cun rt th vi, gip tip cn vi nhng gc d khc ca cc nh lnh dao ti
cao nhu tu truyn ca b Ng Thi Hu, phu nhn Tng B thu Nguyn Vn Linh, hi
k ca b Nguyn Thuy Nga, ngui vo min Nam ca Tng B thu L Dun.
Tc gi xin chn thnh cm on cc s quan Qun di Vit Nam Cng ha: Chun
tung Nguyn Hu Hanh, Chun dc H Vn K Thoai, ngui ch huy trn hi
chin Hong Sa thng 1-1974 cm on Ph Th tung Vit Nam Cng ha Nguyn
Vn Ho, Dn biu H Ngoc Nhun, Dn biu Ng Cng c cm on nh vn Phan
Nht Nam, cc nh tho T Thy n, Trn Da T, nh vn Uyn Thao cm on Gio
su L Xun Khoa, b Khc Minh Tho, nhng ngui d gip tc gi hiu thm v
nhng n luc ca cng dng d gip nhng ngui t ci tao duoc dinh cu tai M.
Tc gi cng chn thnh cm on Gio su Thomas Bass (ai hoc Albany-SUN),
ngui d thu xp cuc phng vn cuu ngoai trung Henry Kissinger tai Boston vo
thng 2-2006 chn thnh cm on cc nh bo Nguyn Thi Ngoc Hi, n Ba,
Nguyn Khoa Diu An, Trn Ch Hng, Nguyn Giang, inh Quang Anh Thi,
Nguyn Khanh, L Thip, nh ph bnh Pham Xun Nguyn, nh ngoai giao inh
Hong Thng, nh nghin cu Luu Thu Huong, Tin s Trn T Loan d gip tc gi
tip cn vi nhiu nhn vt v nhiu ti liu lich s quan trong. Tc gi cng xin
chn thnh cm on hng trm chnh khch, s quan, nh tu sn, nh bo, thung
dn, cc thuyn nhn v nan nhn ca nhng bin dng sau nm 1975, nhng
ngui d gip tc gi c duoc nhng cu chuyn sinh dng. Nhng trch dn khng
c ch thch trong cun sch ny duoc ly t nhng cuc tr chuyn do tc gi thuc
hin truc tip vi cc nhn chng.
Xin cm on nh tho Bi Khuong H, ngui d doc nhng chuong du tin trong
bn tho du tin v c nhng kin xc dng gip tc gi diu chnh ni dung v
cu trc cun sch.
Tc gi cng xin chn thnh cm on nh vn Nguyn Ngoc, nh s hoc Duong
Trung Quc, Tin s Nguyn Thi Hu, Gio su Trn Hu Dng (ai hoc Wright,
Ohio), Gio su Nguyn Manh Hng (ai hoc George Mason, Virginia), nh s hoc
Sophie Quinn udge (ai hoc Temple), Gio su Shawn McHale (ai hoc George
Washington), Gio su H Hu Tm (ai hoc Harvard), Gio su Peter inoman (ai
hoc UC Berkeley), Gio su Ng Thanh Nhn (ai hoc New ork) d doc v tn tnh
gp d tc gi hon chnh bn tho cun sch ny.
Cun sch cng khng th hon thnh nu khng c nhm gip vic gm mt
s tr thc tr, mt s sinh vin m trong ln xut bn ny tc gi chua th nu tn
ho. Trong qu trnh thuc hin cun sch tc gi d lun nhn duoc su dng vin,
gip d ca nhng ngui ban nhu Nguyn Thanh Toai, ng Cao Thng, L Hi,
Trung Qun, H Tn Cuong, Nguyn Quang Lp, ng Tm Chnh, Bi Nguyn
Cm Ly, Trn Minh Khi, V Vn im, Hunh Kim Phung, o Ngoc Lm, Bi c
Thinh, Nguyn Vn Din, B.V.D, N.T.H, Nguyn c Quang, Trn Ngoc Phong, Mai
K, Xun Bnh, Nguyn Hi Phong, L Thi Hong Anh, Phng Vn Vinh, Trn Minh
Trit
Tc gi hy vong tip tuc nhn duoc su gp chn thnh d hon chnh cun
sch ny trong nhng ln xut bn ti.
Phn I: Min Nam
Chung I: Ba Mui Thng Tu
Ba muoi thng Tu nm 1975 l ngy kt thc chin tranh Vit Nam. Ngy m
nhng ngui anh em min Nam bung sng du hng min Bc. Ngy chm dt
hon hai muoi nm "da thit tn nhau, va trong tung vch. Nhung, khng phi c
sng ng vt di l s c ha bnh.
i t bung bin
Sng sm ngy 30-4-1975, "cnh ca ng V Vn Kit v ti mt khu "dm l
ti tri thuc huyn Bnh Chnh. Hai muoi hai ngy truc, ng L c Tho vo
Trung uong Cuc, sau d, cng b quyt dinh thnh lp B Tu lnh Chin dich H
Ch Minh
6
, dng thi trao quyt dinh c ng V Vn Kit lm b thu ng y c
bit y ban Qun qun Si Gn-Gia inh, c ng L c Anh lm ph b thu kim
ch tich y ban Qun qun, v ng Mui Cc Nguyn Vn Linh dm trch luc luong
ni dy phi hop vi qun ch luc.
T , cn c Trung uong Cuc huyn Lc Ninh, ng Kit cng mt b phn phuc
vu gon, khong hai trung di, chay xe Honda 67 boc qua pha Campuchia, ti ca
bin gii M Vt, Long An th b xe lai, di b. ng Kit khng lc no ri chic radio
ba ln sng hiu VC ca Nht. i H Ni lc d gn nhu lin tuc pht Bo Ni Ln
i, mt bi ht m nhip diu th hi h, li l th thi thc: "T Tri Thin bng qua
Ty Nguyn di ti bung bin lng ngui bng bng, cng tin ln thi co d dn
ri.
Thi co d dn Anh em phuc vu quan st th trung, trong lng cm thy ln
ny chc n. Nhung th trung vn im lng. Ngy 27-4, don vuot qua sng Vm
C ng, ti x M Hanh, huyn c Ha, gp cnh ng Mai Ch Tho d v truc
m qun d. ng Nm Xun Mai Ch Tho, ph b thu Khu u Si Gn-Gia inh vo
thi dim d, l ngui thng thao cc du mi hoat dng ni thnh. Hai don bt
du nhp lai lm mt. t ai nghi ri nhng ngui dn ng mc d b ba den, di dp
ru, mt mi khc kh, dang xn qun li rung d, ch vi ngy na s nm quyn
lnh dao Si Gn - Hn Ngoc Vin ng.
Sng hm sau, khi suong sm cn ph trng, t noi tam dng nhn qua pha
bn kia cnh dng, cnh ng Kit nhn thy l nh xe pho. Lc du c ngui tung
l xe tng "dich, ti khi suong m bt di mi nhn ra: "Co man tng. Tng mnh.
ng Kit vit thu, nim kn, ra lnh cho thu k ring l ng Pham Vn Hng (Ba
Hng), di kim Trung tung L c Anh. Tung L c Anh ti lc y vn l ph tu
lnh Chin dich H Ch Minh, duoc giao ch huy on 232, mt luc luong tuong
duong qun don, tin v Si Gn hung Ty Nam. Doc dung Ba Hng di, dan
pho nm la lit trn cc b rung, b knh dn cng rm rp, b di, xe tng lp
lp. Tung L c Anh vit thu tr li "Anh Su Dn (b danh ca ng Kit), ri
cng nim kn, dua Ba Hng cm v. Sau ny ng Pham Vn Hng mi bit d l
thng tin v gi G. Gi G, ngy N, tc 00 gi 00 pht ngy 29-4-1975, l gi quy
dinh cho tt c nm cnh qun ca qun Gii phng dng loat n sng tn cng
vo Si Gn.
Trua 29-4, don li bung, bng v vun thom Tn Nhut, Bnh Chnh, ha trai nu
com. Bp rom c khi, mt chic truc thng tr ti, lia vi bng dan vu vo. Cch d
khng xa lm l dn L Vn Manh, nhung lnh trong dn gi d d khng cn dm
ra ngoi. m y, lai Tn Nhut, Ba Hng mc vng bn canh ng Kit, nm nghe
ting pho, sau bit l "ta pho kch v Tn Son Nht, hai thy tr trn tr khng
lm sao ng duoc. Sng 30-4, ng Kit, trong khi trao di tnh hnh vi ng Mai Ch
Tho, khng qun phn cng ngui theo di di pht thanh v cho php anh em nu
n. T dm truc, chua ai c ht com no v bung.
Ti khong 9 gi 30 pht sng, i Si Gn im lng rt la, ri ting pht thanh
vin: "Mi dng bo nghe tuyn b ca Tng thng. Moi ngui xm lai quanh chic
radio theo di pht biu ca Tng thng Duong Vn Minh: "ung li, ch truong
ca chng ti l ho gii v ho hop dn tc d cu sinh mang dng bo. Ti tin
tung su xa vo su ho gii gia ngui Vit Nam d khi ph pham xuong mu
ngui Vit Nam. V l d, ti yu cu tt c cc anh em chin s Cng ho hy bnh
tinh, ngung n sng, v du d. Chng ti cng yu cu anh em chin s Chnh
ph Cch mang Lm thi Cng ho Min Nam Vit Nam ngung n sng. Chng ti
dy ch gp Chnh ph Lm thi Cng ho Min Nam Vit Nam d cng nhau tho
lun v l bn giao chnh quyn trong vng trt tu, trnh d mu v ch ca dng
bo.
Li Tung Minh va dt, V Vn Kit ra lnh: "Gin chnh d dac. i. on
ngui lc d chng kip n ung m vn no ti tn c, bng dng ra l, di v hung
Ph Lm, ca ng pha Ty Thnh ph. Doc dung, lnh Si Gn bt du trt b
qun phuc, sng ng, binh kh vt la lit. Anh em bo v lc du cn kh n xch,
sau thy lch thch qu, lai vt di. C noi lnh Si Gn ra hng c tiu don. Qun
Gii phng ch kip gii thch chnh sch ri ai du v d. Su tan r ca ch d Si
Gn din ra gp gp khin ng Kit qu st rut. ng goi Tu Thach v Chn Anh,
hai ngui cn v vn l dn thnh ph, dn, ra lnh: "Hai dng ch tm cch kim
xe, nhanh chng dua ai qun v Si Gn.
Chn Anh cng Tu Thach ra l, gp hai ngui bn d cng nhn, chay xe my t
pha Si Gn ra. Chn Anh ni: "Tui ti l Gii phng. Nh my anh quay lai, dua tui
ti v Si Gn. Hai ngui ny st sng: "Mi my anh. Chn Anh tnh di thng v
Ph Lm nhung mi ti xa l vnh dai th thy mt chic xe ti qun su hiu GMC
mi cu du sn bn l dung. Trn xe khng bit luc luong no d cm sn mt l
c Gii phng. Chn Anh hi: "My anh bit li xe khng. Mt ngui ni lin: "Ti
l ti x n. Chn Anh cho kim tra lai xe, thy xe tt, ku hai "chin s va duoc
"trung dung dua xe my v nh dn canh dung gi, ri li chic xe quay lai.
ai qun lc ny vn di b theo L 10, gp xe mng qu, nhanh chng leo ln.
Chn Anh ngi bn canh ti x, ng Kit v ng Nm Xun ngi k bn. Bn, nm
anh em khc bm hai bn thng xe d bo v. Mt tp thanh nin thy chic GMC
cm c Gii phng chay v ph, c th phng xe my theo. Doc dung, ch no
cng c lnh Vit Nam Cng ho ci o, ci giy, chay. Ngui dn gom v, ly ch
cho chic xe qun su M ch mt trong nhng nh lnh dao "Vit cng du tin
tin vo Si Gn.
ng V Vn Kit, ng Mai Ch Tho v nhng ngui trn chic xe GMC hm d, c
ngui d sut ba muoi nm mc vng nm rng. Gi ngm ph x chay vn vut
bn ca xe, mt ho cay x v sung sung. Khng ai trong s ho, sau d, c th din
dat lai duoc cm gic khi y ca mnh, nhung cuc di ho ri s kh lng c lai mt
nim vui no ln lao hon nim vui trong ci ngy 30-4 d.
Xun Lc
Trong khong thi gian cnh ng V Vn Kit tm cch di chuyn v ni thnh,
chnh nhng chic tng ca L don 203, Qun don II d vit nt nhng dng cui
cng ca mt trang s.
K hoach "bao vy chin luoc Si Gn bt du t ngy N. Lc du, theo Tung
Trn Vn Tr, pha Ty, on 232 do Tung L c Anh lm tu lnh cng gp
khng t kh khn pha ng, dm ngy 9 rang sng ngy 10-4, Qun don IV
gm hai su don tn cng thi x Xun Lc, tnh Long Khnh. Cuc tn cng d choc
thng tuyn phng ngu thi x bng nhiu mi, nhanh chng pht trin vo trung
tm. Tuy nhin, sau khi cm c trn dinh tnh trung v lm ch mt loat cc cn
c khc, ngy 10-4, mt l don d ca Vit Nam Cng ha duoc truc thng vn
dua ti thi x d chi vin gp v "gi tinh thn cho Su don 18.
Cho dn ngy 15-4, gn ht tng thit gip ca Qun don III v mt luc luong
tuong duong mt su don thuc qun tr bi d v thy qun luc chin ca Si Gn
d duoc diu v. Trn Xun Lc duoc duoc coi l khc lit nht trong ton chin
dich. Qun di Si Gn d nm xung dy hai loai bom c kh nng st thuong
hng loat: Daisy Cutler v CBU
7
. "Mt Xun Lc l mt Si Gn, moi sc manh c
th du duoc Tng thng Nguyn Vn Thiu s dung.
Hng UPI (M), ngy 12-4, cho rng, Xun Lc duoc chon lm noi th nghim
kh nng chin du ca qun Nam Vit Nam. Khi qun Gii phng gp kh khn,
thuong vong rt ln Xun Lc, bo ch Si Gn dnh gi kh nng chin du ca
Qun luc Vit Nam Cng ha d hi phuc, v cn d manh d gi vng ch d.
Theo Tung Trn Vn Tr, tnh hnh d khin cho "cc dng ch Pham Hng, Vn
Tin Dng v c anh L cTho rt lo lng. Tung Tr vit: "Trn dnh qu c lit,
e rng cc don vi ta bi thuong vong nng trong thi dim ny khng loi. V vy cc
anh goi c th cho anh em rt ra khi thi x ti d nghi cho ti dn tn noi, nm
r tnh hnh cu th tai ch v cng anh em nghin cu cch dnh. Cc anh du
dng
8
. Chiu 11-4, Tung Tr dn ch huy s ca Qun don IV dng trn b
sng La Ng. Sau khi nghe kin ca cc tung ch huy dy, Tung Tr kt lun:
"Xun Lc l dim then cht, ht sc quan trong trong tuyn phng ngu, nn dich
d tp trung nhiu luc luong c gi. Hin nay luc luong chng d chim uu th so
vi ta. Ta cng khng cn gi duoc yu t bt ng. V vy tip tuc dnh vo Xun
Lc l khng loi Nu ta chim ng ba Du Giy v gi vng lun th Xun Lc tu
dung mt ht tc dung v bi dt ra ngoi tuyn phng th. Bin Ha th s lp tc bi
uy hip
9
. Tt c nht tr vi phuong n tc chin ny.
chun bi cho chin dich duoc dt tn l H Ch Minh, Qun don I duoc diu
t min Bc vo Qun don II th va hnh qun va tc chin doc theo b bin.
Tung Tr vit: "C don vi vo ti, nhung dan duoc chua ti, c xe tng dn noi
nhung xng du ht, dan pho ch cn mt hai vin, cn phi b sung chn chnh.
Cn b tham muu v hu cn vi du vi cng vic, mi ngy lm vic gp my ln
ngy thung. Nhung tinh thn phoi phi
10
.
Ngy 18-4, ng L c Tho, dai din B Chnh tri d cng B Ch huy chin dich
duyt lai k hoach ln cui. Truc d, trong in s 07, ng L Dun vit: "Ti d
bn vi anh Vn (V Nguyn Gip), nhn thy cn chun bi thm my ngy na,
dn khi phn ln luc luong ca Qun don III v Qun don I (c b binh v binh
kh k thut) dn noi s bt du cuc tn cng ln, chua nn lm by gi
11
. ang
sng ngy 21-4, cc tuyn phng th cui cng ca chnh quyn Si Gn tai Xun
Lc sup d. Bn tiu don cn sng st ca Su don 18 qun di Vit Nam Cng
ha vi Tung Tu lnh L Minh o d phi thot khi thnh ph d nt y bng
my bay ln thng.
u thng 4-1975, trong mt cuc hop bo tai Nh Trng, khi cc phng vin
dt vn d loai b Nguyn Vn Thiu m dung cho mt chnh ph "c th ni
chuyn vi H Ni ln cm quyn, Tng thng M Gerald ord ni: "Ti khng tin
l ti c quyn ra lnh cho mt nguyn th quc gia duoc dn bu ri nhim s
12
.
Tuy nhin, hon hai tun sau, vo ngy 20-4-1975, c Tng thng Gerald ord v
Ngoai trung Henry Kissinger du dng d dai s M tai Si Gn Graham Martin
ni bng gi vi ng Thiu v vic nn "cn nhc t chc.
Nh Trng hy vong vi vic t chc ca ng Thiu, Lin X c th gip ni vi
min Bc dm phn d c "thm vi ngy so tn nhng ngui Vit Nam c lin h
vi M. "Vi mt diu b kh lanh lng, Thiu tr li rng ng s lm tt c nhng
g tt dp cho dt nuc ca ng
13
. Tuy nhin, vo bui trua hm sau, ngy 21-4-
1975, khi khng cn Xun Lc, Tng thng Nguyn Vn Thiu triu Th tung Trn
Thin Khim v Ph Tng thng Trn Vn Huong dn vn phng, thng bo l ng
t chc. Chiu ti hm d, Tng thng Nguyn Vn Thiu ln truyn hnh cng khai
quyt dinh ca mnh v giao quyn cho Ph Tng thng Trn Vn Huong.
Lc 3 gi 30 pht chiu ngy 22-4-1975, t H Ni, mt bc din k tn B thu
Th nht L Dun duoc chuyn vo chin trung: "Cc anh ra ch thi ngay cho cc
hung hnh dng kip thi, ch trong kt hop tn cng qun su v ni dy ca qun
chng, su hop dng gia cc hung cng nhu gia tin cng v ni dy s thuc
hin trong qu trnh hnh dng. Nm vng thi co ln, chng ta nht dinh ginh
ton thng
14
.
Ngy 26-4-75, Tung Vn Tin Dng, tu lnh Chin dich, v Tung Trn Vn Tr
di chuyn xung S Ch huy tin phuong hai ngy sau, L c Tho v Pham Hng
ti. n lc y th tnh hnh d ng ng. Si Gn hon ton bi vy hm. Pha Ty,
Su don 5 ca on 232 bt du tn cng vo Su don 22, t Tn An ln dn Cu
Voi Trung don 16 dnh chim cu Bnh in v cu An Lac hai Trung don dc
cng 115 v 117 chim Ph Lm. Xa hon v pha ty, L 4 bi ct Cai Ly.
Cng t ngy 26-4, Su don 8 Qun khu VIII d ct hon ton L 4 doan t ng
ba Trung Luong ln gip Tn An. Luc luong Qun khu IX cng khng ch duoc doan
Ci Vn-Ba Cng. Con dung chin luoc dc nht xuyn sut dng bng Cu Long
bi bm nt. V pha ng, Qun don II ngy 26-4 cng n sng tn cng cn c
hun luyn thit gip Nuc Trong, dnh chi khu Long Thnh ngy 27-4 chim thi
x B ia. ung 15 bi ct dt hon ton. Cng dm 26-4, Trung don dc cng
116 bt du dnh cu xa l ng Nai Trung don 10 dc cng dnh t Phuc
Khnh dn ng ba ng Tranh, kha cht dung sng. Sn bay Bin Ha bi bn
ph bng pho 130 ly. Ngy 23-4, sn bay Bin Ha bi dng ca cng lc vi ta
lnh su M thi x Bin Ha. Si Gn ch cn kim sot hai sn bay cui cng: L
T (Cn Tho) v Tn Son Nht
15
.
Tung Big Minh
u thng 4-1975, c nhng thng tin cho thy ngui M quan tm ti "phuong
n Big Minh. Ti liu ca CIA ni l ngy 2-4-1975, trm CIA tai Si Gn Thomas
Polgar gi mt bc din v Tng Hnh dinh d xut lt Thiu d dua Duong Vn
Minh ln thay, hy vong thnh lp duoc mt chnh ph lin hip "c kh nng lm
chm lai cuc xm luoc ca Bc Vit
16
. Theo Polgar, trung don Hungary trong y
ban Kim sot Bn bn ni H Ni cho bit nu Tng thng Nguyn Vn Thiu bi
loai th Bc Vit sn sng thuong thuyt. Tai Dinh Hoa Lan (vn l mt dinh thu ca
c T Cung s 3 Trn Qu Cp, nay l V Vn Tn, duoc Tng thng Ng nh
Dim ban tng cho Tung Minh), nhm ng Minh bt du tho lun v kh nng
chp chnh.
ai tung Duong Vn Minh
17
sinh nm 1916 tai M Tho. Cha ng, c ph s
Duong Vn Hu, c by ngui con. Em k ng Minh, Duong Thanh Nhut, "tp kt
ra Bc nm 1954. ng Minh, vn l mt s quan trong qun di Php, sau Cch
mang thng Tm d tng tham gia khng Php. T nm 1960, X y Nam B, khi
y duoc lnh dao bi ng Mui Cc Nguyn Vn Linh, d yu cu Cuc trung Cuc
ich vn V Vn Thi giao nhim vu cho Duong Thanh Nhut v Nam d tip cn vi
Duong Vn Minh. Thng 3-1961, Duong Thanh Nhut, by gi mang b danh Mui
Ty, v dn min Nam, v ti thng 8-1962 th mc ni duoc vi cu rut v vo l
S Thi Huong.
Ngy 1-11-1963, Duong Vn Minh, ngui hng ca Ng nh Dim, d nhn
danh ch tich Hi dng Qun nhn Cch mang pht lnh do chnh tng thng.
Nm 1967, khi Duong Vn Minh di Php, ng Mui Cc cng d c Mui Ty qua
Paris truc d, Mui Ty cng duoc dua qua Hng Kng tm Duong Vn Minh, nhung
c hai ln du khng gp
18
.
Gia thng 4-1975, tai mt nh hng dc sn ca Tung Mai Hu Xun nm
trong rng cao su trn xa l ai Hn c tn l ung Son Qun, ng Duong Vn
Minh t chc hop mt vi dng d bo gii trong v ngoi nuc, tuyn b "sn sng
thay Tng thng Nguyn Vn Thiu nhu mt gii php tnh hung d tm co hi ha
bnh cho min Nam. Sau cuc hop bo, ngy 17-4, ai s Php ean Marie Mrillon
d dn Dinh Hoa Lan bng xe c cm quc k Php. Hnh dng ca ng ai s
duoc bo ch Si Gn bnh lun l c tnh vi pham nguyn tc ngoai giao nhm cng
khai lp trung ca Php di vi tnh hnh chnh tri min Nam.
Sau khi t chc, ngy 21-4-1975, Tng thng Nguyn Vn Thiu v gia dnh vn
sng trong Dinh c Lp. Phe di lp v i H Ni lin goi Si Gn l "Chnh ph
Thiu m khng c Thiu. C Tng thng tam quyn Trn Vn Huong v Tung Big
Minh du dnh ting d ai s Martin thu xp dua ng Thiu di. V mt cng khai,
chuyn di ca ng Nguyn Vn Thiu v ai tung Trn Thin Khim l "cng cn.
Bui chiu ngy 25-4-1975, Tng thng Nguyn Vn Thiu vi su thp tng ca
mt s quan ty vin, Trung t Tn Tht i Chiu, di mt vng "hu dinh, noi
ca gia dnh ng, v ch ra yu cu chun bi d dac c nhn d dua v tu gia. Sau
d, ng dn vn phng tng thng. S quan ty vin ca ng Huong ni "Tng
thng dang hop. ng Thiu dua cho vin s quan mt phong thu, dn khi no
Tng thng hop xong th trnh.
Theo ng Nguyn c T, mt tro t v l em r ho ca ng Thiu, bc thu vit:
"Thua cu, theo ch thi ca cu, ti v ai tung Trn Thin Khim di gii dc tai cc
quc gia ban, cng vi don ty tng gm: ai t c, ai t Thit, ai t Din,
Trung t Chiu. Sau d, ng Nguyn Vn Thiu cng ty tng dn nh Tung
Khim B Tng Tham muu tai dy, mt tic nh d don sn. n xong, Tung
Nguyn Vn Thiu cng Trung t Chiu di b v nh, cng trong khun vin B
Tng. Khi ho quay lai th bn n nh Tung Khim d duoc dng lm bn th tuc
cho chuyn bay.
Khong 9 gi ti, ng Nguyn Vn Thiu cng ty tng duoc dua ra phi trung
bng ba chic xe do hai s quan CIA li. on xe ra khi cng B Tng Tham muu,
thay v r phi vo phi trung, d r tri di nguoc ra Si Gn, vo Cho Ln, qua
trung dua Ph Tho, Lng Cha C qua cng Phi Long, B Tu lnh Khng qun,
theo dung nguoc chiu chay vo sn bay. Tai "cng nh knh ca Khng qun,
dn tt, khng c nhn vin Vit Nam no lm vic, ch c thy qun luc chin v
qun cnh M. Sau khi nhn tn hiu bng dn pin, don xe di qua, chay thng ti
cu thang mt chic my bay C-118. d, ai s M Martin d dng ch dua tin.
m y, Tng thng Nguyn Vn Thiu bay di i Loan
19
.
Nhng ngy y, trong Dinh Hoa Lan, theo m t ca mt ngui k vai st cnh
vi ng Duong Vn Minh, Dn biu di lp H Ngoc Nhun, l "nhng ngy di nhu
v tn. Tng thng tam quyn Trn Vn Huong, ngui truc d duoc Tung
Nguyn Vn Thiu phong hm "ha s danh du d "quyt t th d Si Gn c phi
tm mu. Tung Big Minh ni vi Dn biu H Ngoc Nhun: "Toa (anh) lm th
no d th lm, nu ng Huong c ko di hoi th moa (ti) khng nhn du.
ng H Ngoc Nhun hiu dai t ting Php "toi m ng Tung ni l nhm ch
ng Nhun v nhm dn biu di lp dang "quy Quc hi d ng Huong t
chc. Nghe ng Tung ni "moa khng nhn, Dn biu H Ngoc Nhun nghi ti ci
gh tng thng m ti gi d "ai cng thy l khng cn ci chn no, ng Nhun
xt xa nghi: "ng Tung d tng mun xua di chn dng d cui cng chp nhn
ung chn dng cho ti cn sao
20
.
Sau d, trong mt cuc hop Dinh Hoa Lan, Dn biu H Ngoc Nhun khuyn
Tung Big Minh "thi. ng Duong Vn Minh ngac nhin: "Gi ny m toa cn ni
dm bang. ng H Ngoc Nhun b phng hop ln sn thuong. Dn biu Duong
Vn Ba sau d theo ln ni: "Anh dng bun. ng H Ngoc Nhun ni: "Nu ng
Tung nhn, ngui ta s lm nhuc, gi ny th ch c du hng thi. Cho d lu nay
hoat dng ca chng ta c gin tip tip tay cho ho (pha Cch mang), nhung ti
khng mun dng trong hng ng nhng ngui s bi ho bt qu gi, du hng. K
t d, ng Nhun khng tham gia cc cuc hop bn thnh lp "ni cc na, cho d
nhiu ngui mun ng Nhun, ngui d tng l qun trung Qun 8 v dang l mt
dn biu di lp hng du, ra tay "gip ng Tung m nhn lnh vai tr "d
trung.
Ngy 27-4-1975, Quc hi Si Gn nhm hop. Ch cn 136 nghi s trn tng s
219 ca lung vin c mt, phn dng trong s ho d di tn ra nuc ngoi. B
trung Quc phng Trn Vn n v Tng Tham muu trung Cao Vn Vin d dn
d thuyt trnh tnh hnh chin su. Mi ti 8 gi 54 pht ti hm y, cc nghi s mi
biu quyt thng qua nghi quyt: "u cu ng Trn Vn Huong trao quyn cho
Tung Duong Vn Minh d muu cu ha bnh cho dn tc.
Ngy 28-4, Tung Duong Vn Minh chnh thc cng b thnh phn chnh ph:
Lut su Nguyn Vn Huyn, cuu ch tich Thuong vin, gi chc ph tng thng
lut su V Vn Mu gi chc th tung. Ni cc cn c thm mt thnh vin chnh
thc na l Tng trung Thng tin L Qu Chung.
Quyt dinh du tin ca ai tung Duong Vn Minh l k Vn thu s 33TTVT
"mt - ha tc vi ni dung: Tng thng Vit Nam Cng Ha. Knh gi ng ai s
Hoa k tai Vit Nam. Thua ng ai s. Ti trn trong yu cu ng ai s vui lng ra
ch thi cho cc nhn vin ca co quan ty vin qun su DAO ri khi Vit Nam trong
vng hai muoi bn gi dng h k t ngy 29-4-1975 d vn d ha bnh Vit Nam
sm duoc gii quyt. Trn trong knh cho ng ai s. Si Gn ngy 28-4-1975. K
tn: ai tung Duong Vn Minh.
Trqi Davis
Sng 29-4-1975, mt ngui ban cng sinh hoat tn gio vi Ph Tng thng
Nguyn Vn Huyn l nh nghin cu Nguyn nh u ch dng gp ng Huyn
hi: "Chnh quyn ng Duong Vn Minh thnh lp duoc ni l d ha gii dn tc,
vy cc anh d tip xc g vi pha bn kia chua. Ph Tng thng Nguyn Vn
Huyn ni chua, v d nghi ng Nguyn nh u vo trai Davis gp dai din Cch
mang c mt d vi tu cch l thnh vin thuc y Ban Lin lac Bn bn theo
Hip dinh Paris.
T nm 1939, ng Nguyn nh u hoat dng trong phong tro Thanh Lao
Cng, mt t chc ca luc luong thanh nin Cng gio. Tai d, ng gp ng Nguyn
Manh H, nguyn gim dc Kinh t Bc k trong chnh ph thn Nht ca ng Phan
K Toai, ngui duoc ng V Nguyn Gip tin c lm b trung Kinh t sau Cch
Mang thng Tm. ng H chon ng Nguyn nh u lm b thu B, mt trong bn
vin chc chnh tri ca B
21
.
Phi don vo trai Davis hm 29-4-1975 gm ng Nguyn Vn Dip, ng
Nguyn nh u, K su T Vn Cang v ng Nguyn Vn Hanh. Doc dung di ho
gp rt nhiu tr ngai do binh lnh cn dung. trai Davis, mt cn b Cch mang
tip ho nhung ni l Phi don Chnh ph Cch mang khng c nhim vu tip xc.
Nhung khi trao di khng chnh thc, vi cn b ny goi : ch cn cc ng chp
nhn "Tuyn b ngy 26-4-1975 ca Chnh ph Cch mang Lm thi Cng ha
Min Nam Vit Nam
22
.
Tr v t trai Davis, ng Dip bo co vi Ph Tng thng Nguyn Vn Huyn.
Sau khi c tranh lun trong ni b Chnh ph, ng Nguyn Vn Dip v ng Nguyn
nh u v nh ng Dip cng soan tho bn tuyn b "Chp nhn iu kin
Ngng bn ca Mt trn Dn tc Gii phng Min Nam. Du tho vit xong lc 16
gi v ngay sau d duoc "Ph Tng thng dc trch dm phn Nguyn Vn Huyn
trnh ln Tng thng. Tung Duong Vn Minh chp thun. ng Nguyn Vn Huyn
d cng b bn ny trn i Pht thanh Si Gn vo lc 17 gi ngy 29-4-1975.
Cng trong ngy 29-4, sau ba com trua, Lut su Trn Ngoc Ling, mt ngui
hoat dng trong luc luong th ba, ti Dinh Hoa Lan gp Tng thng Duong Vn
Minh. ng Ling, mt ngui ca pha Cch mang, thng bo vi ng Minh v "bn
gin pho ca qun Gii phng dt quanh Si Gn v ni: "Nu anh chp nhn
khng chng cu th ti ln ngay trai Davis bo ny vi phi don Chnh ph Cch
mang Lm thi Cng ha Min Nam Vit Nam v yu cu ho khng pho kch vo
Si Gn, trnh cho nhn dn khi bi cht chc, Si Gn khng d nt. ng Minh
suy nghi ri ni: "Ling di di.
Khong 15 gi, "s b th hai gm Lut su Trn Ngoc Ling, Linh muc Chn
Tn, Gio su Chu Tm Lun vo trai Davis. Trung Phi don Chnh ph Cch
mang V ng Giang ra tip, nhn thng dip "Si Gn khng chng cu t ng
Ling. Do tnh hnh chin su, ng V ng Giang d gi "s b lai trai Davis cho
ti khi qun Gii phng vo dn Si Gn.
Truc d, mt ngui trong nhm ca Lut su Trn Ngoc Ling d duoc tin c d
Tng thng Duong Vn Minh b nhim vo chc gim dc Nha Cnh st thnh:
ng Triu Quc Manh, chnh Bin l Gia inh, mt "dng vin cng sn nm vng.
Trong ngy 29-4, Triu Quc Manh d kip thi hnh trit d lnh ca tng thng: th
ht t chnh tri.
Nguyn Hu Hqnh
Trong khi y, t Cn Tho, Chun tung hi huu Nguyn Hu Hanh lng l theo
di tnh hnh, nhn thy dy l co hi cui cng d mi quan h m thm vi Cch
mang gn chuc nm qua mang v kt qu.
ng Hanh vi ng Minh d c hon ba muoi nm bit nhau trn nghia thy tr.
Ngy dng lnh, ng Nguyn Hu Hanh duoc ngui Php dua vo mt don vi noi
ng Duong Vn Minh l thiu y dai di ph. Sau ba thng hun luyn vi su du
dt truc tip ca ng Minh, ng Hanh duoc phong trung s. Trong chin dich Thoai
Ngoc Hu, truy qut qun Bnh Xuyn nm 1956, ng Minh b nhim ng Hanh gi
chc tham muu trung chin dich.
ng Hanh c mt ngui bc, nhung nh tui hon ng, ng Nguyn Tn Thnh -
thung goi l Tm V Tu. ng Nguyn Tn Thnh "tru lai min Nam, trong khi
con trai ca ng, Nguyn Tn Pht
23
, duoc dua ra min Bc. My ln ng Tm V Tu
bi chnh quyn Si Gn bt, ng Nguyn Hu Hanh du kho lo s dung quyn luc
v cc mi quan h d cu ra. Khi ba ca ng Nguyn Hu Hanh mt, ng Hanh
mun dua v an tng qu lc by gi nm trong vng kim sot ca qun Gii
phng, ng Tm V Tu lai dng ra "dn xp. "ng kho lm, Chun tung
Nguyn Hu Hanh nh lai. Dn dn, ng Nguyn Hu Hanh nhn ra bc mnh, ng
Tm V Tu, dang thuc hin mt k hoach "binh vn do ng By Luong, tc L
Quc Luong
24
, phu trch.
Tung Nguyn Hu Hanh t ra hop tc tuy nhin, ng khn kho t chi li d
nghi "ra cn c dung c s quan yu nuc trong Mt trn Gii phng, t chi tham
gia luc luong th ba, v t chi tip xc vi "anh em Cch mang. Tung Nguyn
Hu Hanh ni vi ng Tm V Tu: "ng bi bt, ti cu, ti m bi bt khng ai cu
duoc. Gia nm 1974, Tng thng Nguyn Vn Thiu cho Nguyn Hu Hanh v
huu ng v Cn Tho, gp g binh vn nhiu hon nhung vn khng chiu "di hn
theo Cch mang. Tuy nhin, khi th c d gn nhu ng ng, dc bit, khi thy ng
thy Duong Vn Minh nhy ra chp chnh, Chun tung Nguyn Hu Hanh quyt
dinh nm ly co hi cui cng.
ng k: Sng 29-04-1975 ti dn gp ng Minh tai nh ring, vn phng khi y
vn cn nh ng, s 3 Trn Qu Cp. Trung tung Mai Hu Xun, phu trch su vu
ni vi ti: ai tung bn hop, Chun tung ch mt cht. ng Duong Vn Minh l
mt con ngui kn do, trm lng, nhung lc ny trn guong mt ng cng l r v
suy nghi lo u. Mt si quan ty vin vo trnh c ai s php dn. Ti sang phng
bn d ng Minh v ng Huyn tip Mrillon nhung vn nghe duoc ting ca ai s
Mrillon thng bo l Tng trung Ngoai giao Php d lin lac vi H Ni v vn d
thuong thuyt, nhung H Ni tr li t tic l d qu tr.
Hai ng Duong Vn Minh v V Vn Mu tip tuc trao di sau khi Mrillon ra v.
Ho quyt dinh tuyn b th ht t chnh tri. Ti hi ng Duong Vn Minh: Thua ai
tung, cn v tnh hnh qun su ra sao. ng Minh ni: Toa l qun nhn khng di
xem cn hi g L tng tu lnh qun di, nhung lc by gi ng Minh cng khng
nm ni tnh hnh m cn ph thc cho Trung tung ng Vn Khuyn phu trch
moi vic B Tng tham muu. Ti thy lc ny cn phi nm ly vic ch huy qun
di v ti don th no ng Minh cng trao vic ny cho ti. Ti ni: Ti v huu ri
di coi sao duoc. ai tung c cho quyn th ti mi di. Ngay lc d ng Minh phi
ti dn B Tng Tham muu xem xt tnh hnh qun su.
ng Nguyn Hu Hanh chua kip v ti nhim s th Tng Tham muu trung Cao
Vn Vin v Tung Nguyn Vn Minh, tu lnh Bit khu Th d, d b ra nuc ngoi.
Trung tung Vinh Lc duoc c gi chc tng tham muu trung, Thiu tung Lm
Vn Pht gi chc tu lnh Bit khu Th d. Tung Vinh Lc trao cho ng Nguyn
Hu Hanh b d qun phuc ca mt dai y v cho ng cp qun hm chun tung.
Chn ng Hanh di giy qun su nhung du th khng m, Tung Vinh Lc nhn, lc
du, chi th ri ni: "By gi chng n chay nhu chut.
Tnh hnh B Tham muu ri ren, b tc. Theo Tung Nguyn Hu Hanh, khi
ng Minh goi Tung Vinh Lc ti nh, c ng lm tng tham muu trung, th Tung
Vinh Lc t chi: "ai tung giao cho Ng Quang Trung di, sm nay ti cn thy
n Tng Tham muu. Qun don I ca Tung Trung va bi dnh tan tc Hu
v Nng, Tung Trung va mi chay ti Si Gn. Duong Vn Minh khng dng
.
Nhn khi ng Minh ri phng khch, Tung Nguyn Hu Hanh c thuyt phuc
Vinh Lc chp nhn. Tung Vinh Lc ln nm quyn nhung vn sp xp cho gia
dnh chun bi "di tn. ng Hanh nh lai: "Ci chc y bao nm qua nhiu k d
phi ginh git nhau, vy m by gi khng ai mun nhn na.
Si Gn trong vng vy
Theo Henry A. Kissinger, cui thng 4-1975, ngui M d hon thnh phn ln
vic di tn, k c hon mt trm nghn ngui Vit Nam c th bi nguy him do d
cng tc vi ngui M. Ngy 22-4-1975, B Tu php Hoa K d "chp thun yu
cu ca Tng thng Gerald ord, dng g b nhng diu kin han ch (extend
parole) cho "khong 130,000 dn ti nan dn t ng duong, trong d c 50,000
ngui thuc din nguy co cao. y l ln th hai B Tu php Hoa K "chp thun
mt trung hop ngoai l (ln du, nm 1960, duoc dnh cho "dn ti nan Cuba).
T ngy 21-4, cc my bay, C-141 vo ban ngy v C-130 vo ban dm, lin
tuc ct cnh t Si Gn, dua "khong 50.000 ngui Vit nam ra di. Hon 80.000
ngui Vit Nam khc "vi su tro gip ca M chay thot bng cc phuong tin
khc.
Tuy nhin, vo 4 gi sng ngy 29-4, khi qun Gii phng tn cng bng tn la
vo sn bay Tn Son Nht, 8.000 ngui Vit nam v 400 ngui M vn cn dang
tp trung d d ch ln my bay. Cuc so tn d phi tam ngung v dm dng
hong loan. Trong ngy hm y, Si Gn chng kin nhng dot rt chay cui cng
ca phi b M, truc thng ln xung m i trn vng tri Tn Son Nht, binh si dui
dt bn ln, tc gin.
Ba gi chiu ngy 29-04-1975, tnh hnh qun su duoc bo co v B tng tham
muu Si Gn: Hung C Chi, Su don 25 ca Chun tung L Tng B tht th vo
chiu 28-04-1975 sau khi cn c ng D bi mt. Bin Ha, Trung tung Ton
cho bit: trong ngy 28-04-1975, lc 18 gi 10 pht, Vit Cng dng xe tng dnh
chim chi khu Long Thnh 18 gi 50 pht mt tnh li B ia 19 gi 30 pht Bin
Ho bi bao vy ba mt.
Ti 29-04-1975, Thiu tung L Minh o ni vi Tung Nguyn Hu Hanh ng
dang bi boc hu v xin rt v bn ny sng ng Nai d c th. Theo ng Hanh th
giong Tung L Minh o lac di. Cch d mi hon mt tun, Tung o tuyn b
"C th Xun Lc, nhung ri Su don 18 d phi rt chay. Trong khi d, Su 22
dng tai Tn An, Chun tung Phan nh Nim d b trn. Hung Th Du Mt do
Su 5 trn gi d bi choc thng dm 29-04-1975, lin lac bi ct dt.
Khi qun Gii phng trn dn H Nai, Su don 18 v L don 5 thit gip lp
tuyn phng th bn ny sng ng Nai. m 29-04-1975, nhiu don xe ca
qun Gii phng t pha Hc Mn d tin v Si Gn. Tu lnh Bit khu Th d cho
bit d lp xong k hoach phn cng. Theo Chun tung Nguyn Hu Hanh, mun
ko di su phng th th cn ch thi sp xp qun lai. Tuy nhin, ng d khng bn
vi Tung Vinh Lc vic ny. Theo ch thi ca Tng thng Duong Vn Minh, "khng
duoc di chuyn qun d ch ng thuong thuyt.
Truc khi v gp tng thng, ng Nguyn Hu Hanh trnh by tnh hnh qun su
vi Trung tung Vinh Lc v Trung tung Nguyn Hu C: "Pha Tn Son Nht qun
ca Bit khu Th d dang cham sng vi Vit Cng. C th ho s gi ni nhung
phi chiu thit hai nhiu v ngui v vt cht. Tuy nhin pha Bin Ha v Th Du
Mt, Qun don III khng cn ch huy cc don vi ca ho, Trung tung Ton d b
chay Su don 18 v L don 5 thit gip kt tuyn sng ng Nai. Hung Th
Du Mt bi b ng. Mt don chin xa ca Vit Cng dang tin v Si Gn. Mt
trn pha ny chng ta khng c qun xung kch m ch c luc luong phng th. Ti
e trong thi gian ngn na chng ta s khng th g ni. Theo ng Nguyn Hu
Hanh: "Nghe xong, Tung Vinh Lc bin di sc mt, vi cm ly din thoai bo co
vi ng Duong Vn Minh. Sau d Vinh Lc bt tay ti, d l ci bt tay cui cng.
Tm gi sng 30-04-1975, vin tung dng di hong tc ny d cng gia dnh "di
tn bng dung thy.
ng Nguyn Hu Hanh nh lai: "Ti v Tung Nguyn Hu C chay di tm xe, ti
x d b di mt. Tung C phi goi din thoai v nh dua chic xe ring dn chng
ti dn nh ng Duong Vn Minh lc 6 gi sng. Gp ng Minh, Tung C trnh by
lai ton b tnh hnh qun su nhu ti d ni. ng Minh trm ngm. Ti ni thm:
Tnh hnh rt nguy ngp, xin ai tung quyt dinh gp. ng Minh quay lai hi:
By gi toa mun g Ti ni: Thua ai tung quyn chnh tri l ai tung, ring
v qun su th ai tung phi gii quyt, tnh hnh qu nguy ngp khng cho php
chng ta chn ch na. ng Minh suy nghi trm ngm mt hi ri ni: Thi d ti
di bn vi ng Huyn v ng Mu, cc toa ngi dy doi. Ti d nghi duoc di theo,
ng Minh dng .
ng Minh v ng Hanh ti Ph Th tung, s 7 dung Thng Nht (nay l dung
L Dun). Trn dung di ho chng kin su ht hong ca dn chng, tai ta dai s
M c nhiu k dang hi ca. ai s M Martin ri khi Si Gn vo lc 4 gi 58
pht sng 30-4-1975. Tuy nhin, chuyn truc thng cui cng ri khi ta ai s
M, theo Ngoai trung Kissinger, l vo lc 8 gi 53 pht sng 30-4, d so tn 129
lnh thy dnh b bo v cuc di tn ta ai s.
ng Duong Vn Minh yu cu cho xe dn ng Huyn v ng Mu. Xe ring ca
tng thng d dn ng Nguyn nh u truc khi qua nh ng Nguyn Vn Huyn.
ng u thut lai, trn dung di dn s 7 Thng Nht, ng Huyn c ni vi ng
u mt cu bng ting Php "Il faut se rendre(phi du hng).
Tnh hnh chin su mi pht cng nguy ngp. Lc 8 gi sng 30-4, ba ng
Duong Vn Minh, Nguyn Vn Huyn v V Vn Mu khng cn lua chon no hon l
don phuong tuyn b "bn giao chnh quyn cho Chnh ph Cch mang Lm thi
Cng ha Min Nam Vit Nam. ng V Vn Mu soan li tuyn b mt khong mt
ting dng h 9 gi ng Minh doc vo my ghi m, v lc 9 gi 30 pht li tuyn
b ny duoc pht di trn sng. Nhng ngui nhu ng V Vn Kit nhu trt duoc
gnh nng khi nghe duoc tuyn b ny pht trn di Si Gn.
Vo khonh khc Bn Tuyn b bn giao chnh quyn sp duoc doc vo my ghi
m, truc 9 gi ngy 30-04-1975, Tung Vannuxem dn Ph Th tung gp ng
Nguyn Hu Hanh nh ng Hanh dua vo gp ng Minh, khi d dang ngi trong
phng khch vi ng Nguyn Vn Huyn v ng V Vn Mu. Vannuxem l thiu
tung ngui Php d hi huu, thn M v thn c Tng thng Nguyn Vn Thiu v
Tung Cao Vn Vin. Vannuxem di ngay vo cu chuyn: "Ti Paris mi dn,
truc khi di c gp nhiu nhn vt, k c dai s Trung Cng. i Vannuxem yu
cu ng Minh ko di cuc chin t nht hai muoi bn ting dng h, tuyn b b
M di vi Bc Kinh. Theo ng Vannuxem, lm nhu vy Bc Kinh s gy p luc vi
H Ni d ngung chin tai min Nam. ng Minh khng dng . Khi Vannuxem v
ri, ng Duong Vn Minh ni: "Mnh d l di vi M, by gi lai bn nuc cho Trung
Cng sao.
Theo k hoach th chnh ph ca Th tung V Vn Mu s "ra mt vo lc 10
gi sng 30-4-1975, nhung khi cc nhn vt ca chnh ph c v mi dn s 7
Thng Nht th ho nghe duoc Tuyn b Bn giao Chnh quyn. Nhiu ngui trong s
ho d di chuyn sang Dinh c Lp khng phi d tuyn th m d ch doi.
Trong thi gian y, Tung Nguyn Hu Hanh mang Tuyn b Bn giao Chnh
quyn ca Tng thng Duong Vn Minh v Ch thi bung sng ca Phu t Tng
Tham muu trung Nguyn Hu Hanh sang pht trn i Pht thanh Si Gn. Khi
Tung Hanh tr lai Ph Th tung th noi dy d hon ton vng lng. ng Hanh
chay dn nh ng Duong Vn Minh s 3 Trn Qu Cp th duoc bit ng Minh v
gia dnh d vo Dinh c Lp. ng Hanh dn Dinh c Lp. Ngoi dung lc y im
phc. ng Nguyn Hu Hanh vo Dinh bng cng chnh, cng Dinh m, khng lnh
gc.
Truc thm Dinh, ng Hanh thy mt xe eep v mt xe GMC dy lnh v trang.
Tung Hanh hi mt s quan deo lon trung y mi bit Thiu t Tiu don trung
Tiu don Li H phng th Tn Son Nht dang gp ng Minh tng mt Dinh c
Lp. Tung Nguyn Hu Hanh dinh v B Tng tham muu, nhung ng Minh gi lai.
Va lc, din thoai tai phng lm vic ca Chnh vn phng Tng thng reng. Mt
thiu t xin gp Chun tung Nguyn Hu Hanh. l Thiu t Tiu don trung
Tiu don Li H phu trch phng th B Tng tham muu.
Vin thiu t hi: "Chun tung bo chng ti bung sng l lm sao Ti khng
du hng du, ti d bn chy ba xe tng. Tung Nguyn Hu Hanh gii thch v
khuyn: "Thiu t khng nn d cho mu d gi th 25. Vin thiu t yu cu
ni chuyn vi Tng thng, Tung Hanh mi ng Minh dn, nhung cu chuyn chua
xong th chic tng 843 xut hin. ng Minh ni: "Qun Gii phng d vo ti Dinh
ri, thi cp.
Xe tng 390
Lc d l 10 gi 45 pht ngy 30-4-1975. Truc d t pht, khi Tiu don trung
Li H phng th Tn Son Nht b di, mt dn biu thuc luc luong th ba, Trung
t Nguyn Vn Binh, d cn thn dng cng Dinh c Lp. Hnh dng ny ca
Trung t Nguyn Vn Binh d diu chnh mt chi tit trong lich s: Chic tng 843
di theo dung Thng Nht t S Th ti truc ri dng lai truc cng phu trong khi
xe tng 390 ti sau, nhung hng dng hc d cng chnh Dinh c Lp, cnh ca
cui cng ca cuc chin.
Vo lc 9 gi 30 pht sng 30-4, khi pha Ty Si Gn, ng V Vn Kit ra
lnh "gin chnh d dac, pha ng, Trung t Bi Vn Tng, chnh y L don
tng 203, cng nghe duoc tuyn b ca Tung Duong Vn Minh qua chic radio m
ng lun deo bn ngui. Pha sau ng, Tu lnh Qun don II, Tung Nguyn Hu
An, lun theo st dc chin. Ho nhu nhng ngui lnh xung trn linh cm duoc
chin thng, cng nng lng hon khi c th "s thy pha truc muc tiu cui
cng.
m 29-4, Tung Nguyn Hu An gi thu cho L don 203. Bc thu duoc Trung
t Bi Tng ghi ch "Nhn lc 24 gi ngy 29-4-1975 vit: "Anh Ti v Tng. By
chic tng v mt b phn b binh d dn cu xa l Bin Ha gp b phn dc cng
ca 116 gi d hai ngy nay. Tnh hnh nhu vy l thun loi do d phi manh dan
tin ln, dng d bon tn binh l t n cn tr. C gng dua ton b di hnh ca
cc anh qua bn Ty cu dm nay v d 3-4 gi sng 30-4 l ta xc duoc ti Si
Gn chim xong cu ach Chic v Tn Cng dn cu Si Gn. Ti d ni anh n
cho 2d (tiu don) ca E9 trn v pha cu xa l Bin Ha. Cc anh thi hnh khn
truong v gi lin lac vi ti thung xuyn. Muc tiu vo Si Gn l Dinh Tng
thng - i Pht thanh, BTL (B Tu lnh) Hi qun, ngn hng, ph dc y trung
uong tnh bo.An.
Truc d, vo lc 10 gi ngy 29-4-1975, ngay sau khi Tng thng Duong Vn
Minh ra lnh cho qun di Si Gn ngng di qun, B Chnh tri din: "Gi anh Su,
anh By, anh Tu, ng din anh Tn,B Chnh tri v Qun u dang hop th duoc
tin Duong Vn Minh ra lnh ngng bn. B Chnh tri v Qun u Trung uong ch thi:
Cc anh ra lnh cho qun ta tip tuc tin cng vo Si Gn theo k hoach tin
qun vi kh th hng manh nht, gii phng v chim linh ton b thnh ph, tuc
v kh ton b qun di dich, gii tn chnh quyn cc cp ca dich, dp tan trit d
moi su chng cu ca chng. Cng b dt thnh ph Si Gn-Gia inh dui quyn
ca U Ban Qun Qun do tung Trn Vn Tr lm ch tich. S c din tip, nhn
duoc din tr li ngay. Ba
25
.
ang sng ngy 30-4-1975, nhng chic tng du tin ca L don 203 chay
dn cn c Nuc Trong, Long Khnh. Lc by gi, Thiu y L Vn Phuong, trung
xe 390, vn chua bit chic tng T59 ca mnh s di vo lich s. Sng cht vn cn
gang tc. Khi cho xe dng lai dinh nu com bn mt ba rng cao su, pho th s
hai ca tng 390, Cao Trung, bi mt ton thy qun luc chin np trong vun
cao su bn bi thuong. Thiu y Phuong ra lnh quay nng pho vo vun cao su,
bn cho ti khi ton thy qun luc chin rt ht. Ho d Cao Trung lai cho du
kch ri bn anh em ln xe tin v Si Gn. Ti ng tu Hng Xanh, nhng chic
tng phi chay lng vng d tm dung.
Truc d khng lu, trong mt cnh rng cao su, Trung tung L Trong Tn giao
nhim vu cho Qun don IV: "dnh chim muc tiu quan trong nht. Tung
Nguyn Hu An, tu lnh Qun don II, hi: "Nu Qun don II vo truc c duoc
dnh chim muc tiu quan trong nht khng. Tung L Trong Tn gt du. Ngy
24-4, cng tai mt vun cao su Long Thnh, Tung Nguyn Hu An dt vn d
vi L don 203: "Cu Ti (Trung t Nguyn Tt Ti, l trung 203) tt nghip
Lin X, cu Tng tt nghip Hoc vin Thit gip Trung Quc, cc cu bit r Lin
X khi kt thc Th chin th II d dng mt su don tng d tn cng vo so
huyt cui cng. Tai sao mnh c mt l tng, mnh khng vo Dinh c Lp.
Ngay sau d, trong khi "mi thoc su ca Qun don IV l b binh th Tung
Nguyn Hu An d dua L tng ln tin phong. Xe 390 di truc nhung chay thng
theo dung Hng Thp Tu, thay v di hung t S Th ln nhu 843, nn khi vo dn
Dinh c lp lc 10 gi 45 pht, d thy xe 843 ca trung y Bi Quang Thn tp
qua bn tri, dng lai truc cng phu. Bi Quang Thn pht tay ra hiu cho xe ca
L Vn Phuong tin ln.
Thiu y L Vn Phuong ngi thup xung, dy np thp pho v lnh cho xe i
vo cng chnh. Anh nghe ting "rm v tip d l m thanh bnh xch nghin nt
cnh cng st. Bit cng khng c mn, L Vn Phuong m np thp pho, dng
nh ln na ngui, t xa anh thy mt n phng vin "Ty ngi trn thm c.
Nhung khi xe anh cn ln bi c th khng thy chi phng vin du na. Hai muoi
nm sau, L Quang Phuong s gp lai ngui phu n y, cn lc by gi th anh
khng c thi gian d tm xem chi du.
n thm Dinh, anh quay lai, thy xe 843 vn du ch c, nhung Trung y Bi
Quang Thn th d nhy xung, chay np theo sau xe 390, tay cm l c kh nh,
loai c duoc d sn rt nhiu trn mi xe d c chim duoc muc tiu quan trong
no lai cm ln. Pho th s 1 ca xe 390 cng cm c dinh nhy xung, nhung L
Vn Phuong ra lnh: "Anh Thn cm c ri, hy nap pho, chun bi. i L Vn
Phuong gi ly khu dai lin, ym tro. Nhung t lc y, ho khng cn phi bn mt
pht dan no
26
.
Khi chic tng 390 d lai, chnh tri vin dai di V ng Ton xch AK nhy
xung, ch dai di trung Bi Quang Thn cm c tin vo. C hai chay ln thm
Dinh trong tu th duoc m t l sn sng chin du. Bi Quang Thn nh lai l anh
d hoi lo khi thy bn trong c ngui mc qun phuc. C th v qu cng thng v
c th v l mt ngui lnh nng dn ln du dng truc mt tm knh khng l, Bi
Quang Thn lao vo ca knh manh dn ni anh ng bt ra pha sau trong khi tay
vn khng ri l c. T trong Dinh, mt ngui bn d dn su chay ra, mi vo.
Bi Quang Thn dng truc mt "Ni cc c l cng bi ri khng km. Khng
bit phi lm g hon, Bi Quang Thn d nghi V ng Ton lai "canh chng, ch
cp ch huy dn cn mnh th lm nt "vai tr lich s, cm c trn nc Dinh c
Lp. Ch huy luc luong Phng v Ph Tng thng, ai t Chim, duoc lnh hung
dn Bi Quang Thn di thang my ln nc Dinh. Cng di theo h tro c sinh vin
Nguyn Hu Thi (cuu Ch tich Tng hi Sinh vin Si Gn) v Tin s Hunh Vn
Tng
27
.
Khi y, thang b ca Dinh chua s dung duoc v ngy 8-4-1975 d bi phi cng
Nguyn Thnh Trung, mt ngui duoc Cch Mang ci vo qun di Si Gn, nm
bom lm hng. ai t Chim dn ba ngui dn truc thang my, loai phuong tin
m di vi Bi Quang Thn cn la hon nhng tm knh kh rng rt nhiu. Bi
Quang Thn nht quyt khng vo v sau anh k lai: "Lc d ti thy thang my
ging nhu... ci hm, vo d nh n nht mnh lun, bit bao gi mi ra duoc.
Sau khi nghe ai t Chim gii thch, Bi Quang Thn mi chiu dng thang my.
Phi mt kh lu, ba ngui di cng mi gip Bi Quang Thn ha l c ba soc
vng xung bi n kh ln v duoc buc giy chc chn. Bi Quang Thn ko l c
ca Mt trn Dn tc Gii phng na xanh na d c sao vng gia ln, sau khi
vit v k tn vo: "11g30 ngy 30-4. Thn"
28
.
u hng
Khi Bi Quang Thn duoc ai t Chim dn ln nc Dinh, Trung y V ng
Ton lai tng hai. Trung y Ton vit: Ti dn ton b ni cc Duong Vn Minh
vo mt ch. Dn xong th ng Nguyn Hu Hanh mi ng Duong Vn Minh ra
cho. Khi ng Minh va ra th anh Pham Xun Th cng hai tro l dn. Anh Th ni:
Ti l dai y Pham Xun Th, trung don ph Trung don 66.
Borries Gallasch, phng vin tap ch Tm Guong ca Cng ha Lin bang c,
ngui chu u duy nht c mt trong Dinh c Lp vo thi dim d, tung thut:
"Tay Th cm sng ngn d ln dan, mt khu K54 ca Nga, Th rt phn khch la
ln yu cu ng Minh ra di pht thanh. Nhung tung Minh khng mun di. ng ta
d nghi rng bi ni ca ng phi duoc thu m vo my thu trong Dinh. Ho tranh
lun vic d. Cng lc cng nhiu ngui lnh Gii phng chay vo. i ho bt du
tm my thu nhung khng c kt qu. Khng c mt ci my ghi m no trong Dinh
c. Su hoang mang chm dt khi ngui ch huy ca qun Gii phng, Chnh y Bi
Vn Tng, xut hin
29
.
ca Dinh, Trung t Bi Vn Tng, chnh y L don xe tng 203 d nghe bo
co: "C Tng thng Nguy. ng Tng qu mng: "V duoc c tng thng co .
Tng thng Duong Vn Minh thy ng Tng, mt ngui cao ln, buc vo, th lich
su cho: "Thua ng, chng ti doi cc ng vo d lu ri d bn giao chnh quyn.
ng Bi Vn Tng ni: "Cc ng l ngui bai trn. Cc ng khng c g d bn giao
c m ch c du hng v diu kin. ng Tng hi Chun tung Nguyn Hu
Hanh: "ung giy lin lac t dy qua di th no. ng Hanh ni: "Hu ht ri.
ng Tng quyt dinh cho dua vi tng thng bi bt gi dn di pht thanh.
Khi xe tng 390 dng lai, moi ngui xung ht, Trung s Nguyn Vn Tp, li xe
390, cng dinh di vo trong Dinh, nhung khi nhy ln bc thm ngonh lai thy
vng qu. Anh nghi, "nh dich quay lai chim mt xe mnh th sao, bn quay lai
nhy vo gh li ngi th du ra ngoi. Ch mt lc sau, Trung s Tp thy "Ni cc
Nguy ra, di rt hin ngang. Cng di c c Pham Xun Th nhung khi y anh Tp
ch nhn ra th trung ca mnh l Chnh y Bi Vn Tng. Trung s Tp c l lin
h dn bc nh ca Phan Thoan v li d ni ting ca T Hu: "O du kch nh
duong cao sng Thng M lnh khnh buc ci du, nn ku ln: "Th trung oi,
th trung bt n phi ci du xung ch Trung t Bi Vn Tng ni: "Vic y l
ca t.
Chic xe eep mang bin s 15770 m Trung don 66 thu duoc t chin trung
ai Lc, Qung Nam, do chin s o Ngoc Vn li, duoc trung dung d ch Tng
thng Duong Vn Minh di t Dinh c Lp qua di. o Ngoc Vn
30
k: "Ti thy
Trung don ph Pham Xun Th dn theo hai ngui dn ng tin lai chic xe eep
15770 m ti cm li. Trung don ph cng mt ngui ngi hng gh pha trn,
ngui kia ngi pha dui, cng Trung y Phng B am, Trung y Nguyn Khc
Nhu. Hai chin si Nguyn Huy Hong v Bng Nguyn Tht ngi hai bn thnh xe.
Mi sau ny ti mi bit ngui to bo, deo knh trng, di giy den ngi ngay bn
canh mnh l Tng thng Duong Vn Minh, v vi quan chc mc b complet, so mi
trng ngi pha sau l Th tung V Vn Mu.
Nh bo Borries Gallasch vit tip: "Ch c hai chic xe ca chng ti chay gia
thnh ph lc y - mt thnh ph d tng si suc m nay su so hi bng nhin
duoc lm diu di - qua Ta dai s M trng hoc, dn i Pht thanh nm trn
dung Nguyn Bnh Khim. Chng ti di vo phng thu nh trn lu mt. Nhng k
thut vin d ly chn dung ca Thiu t trn tung xung v nm qua ca s ra
sn. Chng ti ngi bt dng mt lt. ng Mu quat mt mnh bng mt quyn
sch. Tng thng Duong Vn Minh v Chnh y xe tng Bi Vn Tng ngi trn hai
chic gh v ti ngi gia ho tai mt chic bn nh. ng Tng tho vn kin du
hng trn mt mnh giy mu xanh
31
.
Trung t Bi Vn Tng nh lai: Ti vi ng Duong Vn Minh ngi cng mt
bng gh di. Khi y, sau 8-9 dm mt ng, ti c cm gic mt r ngui. Nhung
mt nghi chot thong qua, "ng m ni linh tinh th cht. M hi tu nhin tot ra
nhu tm, ngui tnh hn, ti ni: "ng phi tuyn b du hng v diu kin. Tng
thng Duong Vn Minh ni: "ng mun g hy ghi ra.
Trung t Bi Vn Tng vit ngn gon: "Ti, Duong Vn Minh, tng thng chnh
quyn Si Gn, ku goi Qun luc Vit Nam Cng ha ha v kh du hng khng
diu kin qun Gii phng Min Nam Vit Nam. Ti tuyn b Chnh quyn Si Gn
t trung uong dn dia phuong phi gii tn hon ton. T trung uong dn dia
phuong trao lai cho Chnh ph Cch mang Lm thi Min Nam Vit Nam.
Tung Duong Vn Minh doc xong, Trung t Bi Vn Tng ni tip vo my ghi
m: "Chng ti dai din luc luong qun Gii phng Min Nam Vit Nam long trong
tuyn b thnh ph Si Gn d duoc gii phng hon ton, chp nhn su du hng
khng diu kin ca tung Duong Vn Minh, tng thng chnh quyn Si Gn
32
.
Th tung V Vn Mu cng duoc dnh cho t pht d pht biu v dy, c l,
mi l "chnh kin ca nhm ng: "Trong tinh thn ha gii v ha hop dn tc, ti
- gio su V Vn Mu, Th tung - ku goi tt c cc tng lp dng bo vui v cho
mng ngy ha bnh ca dn tc v tr lai sinh hoat bnh thung. Cc nhn vin
ca cc co quan hnh chnh quay tr v vi tr c theo su hung dn ca chnh
quyn cch mang
33
.
ng V Vn Kit dn Dinh khi noi ny d duoc tip qun bi mt luc luong ca
Qun don IV. ng l vi trung uong u vin ng Lao dng Vit Nam du tin dn
Dinh c Lp. ng Kit nm thm tnh hnh qun su v nhc nh ch huy cc don vi
chim dng di x tt vi nhng ngui trong chnh ph ng Duong Vn Minh, ch
lnh.
ng Kit l b thu ng y c bit y ban Qun qun, l vi tr thuc su "dng
du Thnh ph lc by gi. Tuy nhin, ngui cng khai xut hin trong vai tr
dng du tai thi dim y lai l Trn Vn Tr. Ngy 1-5-1975, khi dang S ch
huy tin phuong, Thuong tung Trn Vn Tr duoc ng L c Tho v ng Pham
Hng thng bo: "in anh Ba L Dun ni B Chnh tri quyt dinh cu lm ch tich
U Ban Qun qun Si Gn-Gia inh. i ngay cho kip.
ng V Vn Kit cho rng dy l mt thay di hop l. Si Gn mi tip qun cn
mt qun nhn dng thi phi l mt qun nhn khng qu xa la vi dn chng.
Tung Tr tng l trung Phi don Qun su Chnh ph Cch mang Lm thi Cng
ho Min Nam Vit Nam trong Ban Lin hop Qun su Bn bn thuc thi Hip dinh
Paris. Nm 1973, ng d c mt thi gian kh lu Si Gn, v d tng duoc bo
ch Si Gn nhc dn.
Ngy 2-5, Tung Trn Vn Tr mi v dn Dinh c Lp. ng k
34
: "Theo ch thi
ca B Chnh tri, ti cho th tt c nhng nhn vt trong yu ca nguy quyn m
t hm gii phng Si Gn, b di ta d giam gi ho tai mt phng dy. Ti ch
gp nhng ngui dng du: Duong Vn Minh, tng thng, Nguyn Vn Huyn, ph
tng thng v V Vn Mu, th tung nguy quyn, gii thch cho ho chnh sch ca
cch mang l quang minh, chnh dai, d luong, khoan hng. Ti d nhn manh: Tt
c nhng vic lm d qua chng ti xp n vo qu kh, chng ti cn c vo thi
d v hnh dng t ngy nay tr di. Ti mong ho quan nim duoc su thng loi vi
dai ca dn tc va ri m tu ho rng mnh cng l ngui Vit Nam. C v ho t
ra xc dng. Duong Vn Minh d pht biu: Ti vui mng duoc l cng dn ca mt
nuc Vit Nam dc lp
35
.
Tun tit
Vi nm cnh qun Gii phng p st Si Gn trong sng 30-4, khng ai c th
d sc cung lai chin thng ca qun di min Bc. Tuy nhin, Vit cng ch thuc
su nm duoc min Ty vo chiu ti 30-4-1975.
Vo thi dim y, khng ch c s quan ch huy hai tiu don Li H xc vo
Dinh c Lp cht vn tng thng v quyt dinh bung sng. T my ngy truc,
cc su don khng qun cn lai ca Vit Nam Cng ha d di chuyn xung Tr Nc
v cc sn bay ln cn. Tung Nguyn Cao K cng bay xung, nhm hop vi cc
tung lnh, cc tnh trung ca Vng IV vi su tham gia ca Ph d dc Hi qun
Hong Co Minh, ngui khi y dang lm tu lnh Luc luong Thy b 211.
B Tu lnh Chin dich H Ch Minh b tr on 232 ca Tung L c Anh
hung Long An nhm phng nga kh nng luc luong ca Tung Nguyn Khoa Nam
t Cn Tho ln ng cu l c co s. Tuy nhin, ngay trong dm 29-4-1975, gn nhu
tt c luc luong hi qun du b trn.
Theo Thiu y Duong c Dng, phng vin mt trn ca Su 21 khng qun:
"Tung Nguyn Khoa Nam ra lnh oanh tac nhng k do ng nhung anh em khng
qun khng chp hnh. Sng 30-4-1975 vn cn lnh bay. My bay bt du trt
ht bom vo dng trng. Mt s phi cng ni vi Thiu y Dng: "Tui tao duoc lnh
di tn sang U-Tapao (Thi Lan), my c di th ln. Dng d lai. Bu tri Cn Tho
t lc y khng mt pht yn tinh. u tin l cc khu truc A1E, A1H, sau d l
A37 ri C123. Truc thng ta ln tri nhu chu chu.
By gi sng ngy 30-4-1975, Thiu tung Nguyn Khoa Nam, tu lnh Qun
don IV bo co v B Tng Tham muu bng din thoai: "Ti bi tn cng manh
ba noi: Vinh Bnh, Bac Liu v mt noi cch sn bay Tr Nc ba cy s. Nhung ti
d dy li duoc cuc tn cng ca Vit Cng. Ti s gi cc vi tr cn lai. Cc luc
luong Qun don v Qun khu IV, mc du c bi tn cng vi noi, nhung vn cn
nguyn vn
36
. Ph tung ca Nguyn Khoa Nam khi d l Chun tung L Vn
Hung, ngui m nm 1972 d tng t th An Lc. T B Tng Tham muu, Chun
tung Nguyn Hu Hanh nhc Tung Nam: "Anh c gng thi hnh lnh ca Tng
thng.
Nm gi 30 pht chiu 30-4-1975, Tung L Vn Hung ri B Tu lnh Qun
don IV, v B Ch huy phu. Khi dai din b di min Bc vo B Tu lnh Qun
don IV gp Tung Nguyn Khoa Nam yu cu "du hng, Tung Nam v Tung
Hung ch chp nhn "bn giao. Khi vi dai din min Bc ny qua khi cu Ci
ng, Tung Hung lin h vi Tung Mach Vn Trung v ra lnh diu dng hai chi
di thit gip ra n ng cu Ci ng v chim lai di pht thanh ri cho mi Mach
Vn Trung v ch huy cc don vi dng xung quanh vnh dai thi x Cn Tho v hop.
Su gi 30 pht chiu, khi cc vi si quan v ti cng B Ch huy ca Tung Hung,
mt nhm nhn si Cn Tho dn gp Tung Hung, xin ng dng phn cng d trnh
bi "Vit Cng pho kch vo thi x.
Tai Vinh Long, cc luc luong ca min Nam vn khng thi khng cu. Theo ng
Pham Vn Tr
37
: "Chiu ngy 30-4, sau khi b phn trinh st k thut ca B Tu
lnh tin phuong qun khu bt duoc sng di ca dich, anh Ba Trung d s dung
din di tuyn b vi vin tnh trung Vinh Long rng tnh mang ca y d nm
trong tay qun Gii phng. Nu du hng, cch mang s khoan hng, tha th li
lm truc dy, tnh mang, ti sn ca bn thn v gia dnh, vo con duoc bo ton
bng khng, y s phi dn ti v vo con, gia dnh cng kh b bo ton tnh mang,
mc d Cch mang khng mun diu d. Sau 30 pht suy tnh, vo lc 17 gi ngy
30-4, tnh trung Vinh Long chp nhn du hng v xin anh Ba Trung gi li ha
bo ton tnh mang
38
.
Chiu 30-4-1975, tai cn c ng Tm, Chun tung Trn Vn Hai, tu lnh Su
don 7 tu t bng thuc dc
39
.
Su gi 45 pht chiu, hai vi tung ch huy luc luong Qun luc Vit Nam Cng
ha min Ty vn trao di din thoai vi nhau. Tung Nam cho dn lc y vn
dinh pht li ku goi dn chng Cn Tho, nhung c hai du bit l qu tr. Theo ai
tung Vn Tin Dng: "Do sc p ca ta ngy cng manh, cc Trung don 31, 32,
33 nguy cng phn ln cc co quan ch huy su don nguy d tu dng vt b v kh,
ci b o lnh tr v nh. Ch cn mt s si quan nguy cao cp lai d xin du hng
ta vo lc 20 gi cng ngy
40
.
By gi 30 pht ti 30-4-1975, Tung L Vn Hung v phng ni li t bit vi
thuc cp v vo con. Tm gi 45 pht, t dui nh, vo ng, b Pham Thi Kim
Hong, nghe ting sng, chay ln. Khi cng ngui nh cay ca phng, b Hong
thy Tung Hung d cht vi mt pht sng tu bn vo du. Mui mt gi dm
hm d, Tung Nguyn Khoa Nam goi din thoai cho b Hong chia bun. Sng
hm sau, khong 7 gi 30 pht ngy 1-5-1975, Tu lnh Qun don IV, Qun don
cui cng ca Vit Nam Cng ha, Tung Nguyn Khoa Nam tu st.
Truc d, nhu mt hnh dng nhn lnh trch nhim ca mnh, ngy 29-4-
1975, Tu lnh Qun don II, Thiu Tung Pham Vn Ph, ngui dm trch cuc
trit thoi tht bai khi ba tnh Cao Nguyn, d tu t bng mt liu thuc dc gia
dnh d dua vo bnh vin Grall, nhung dn trua 30-4-1975, khi Duong Vn Minh
tuyn b du hng, th tt th.
Cng trua 30-4, tai Lai Kh, Tung L Nguyn V tu st tai B Tu lnh Su don
5 sau khi cho binh lnh r ng. Vo lc 2 gi chiu ngy 30-04-1975, ai t ng Si
Vinh cng gia dnh gm vo v by ngui con d tu t bng sng luc.
Nhung dy vn chua phi l nhng pht sng cui cng ca cuc chin tranh.
Nhiu qun nhn v danh vn tm dn ci cht trong nhng ngy sau d.
Chung II: Ci tqo
Sau hai muoi nm chia ct, lich s d dt nhiu gia dnh min Nam vo nhng
tnh hung v cng nghit ng. C nhng gia dnh trong khi vui mng dn da con
"nhy ni tr v th da con "ngu dang php phng nm ch trn gc c nhng
cn b cao cp t H Ni v mi bit da con m khi tp kt mnh d lai d tr
thnh "lnh ngu. D 175 nghn khu sng cc loai d duoc giao np ngay trong
my ngy du tin sau 30-4, nhung hon na triu s quan, binh lnh Vit Nam Cng
Ha tan r th vn dang nh ai ny . Tt c du cng ra ch doi.
Nhng ngy du
L don 203 duoc lnh rt v Long Bnh lc 5 gi chiu ngy 30-4, nhung cng
vic chim dng Dinh v bo v Si Gn cho Qun don IV. Nhung, theo ng Bi
Vn Tng, gn mt trm chic tng ca ng d khng th di chuyn, v gi d
ngui dn Si Gn bt du d ra dung. Sau nhng gi pht cng thng nht, nhu
soi dy cng ht c d dt tung ra, moi ngui Vit Nam, k c nhng ngui lnh,
cho d pha no, du cm thy chin tranh kt thc
Chin tranh kt thc. Ci cm gic y, thoat tin cng im ng nhu thnh ph lc
va thi ting sng, dt nhin v tung. Dng ngui a ra, trn ngp dung ph.
Mt vi thanh nin, hoc sinh manh dan tin vo vun hoa truc Dinh c Lp, s
vo nhng chic tng T54, nhng chin xa by gi d khng cn phi bn, dang
nm lng l.
"Vit Cng trn nhng chic xe tng va hc d cnh cng cui cng, gi dy,
va c ci cm gic vin mn ca nhng ngui chin thng, va c ci nh nhm
ca nhng ngui lnh d buc qua ngung ca su khc lit, tr nn d luong, hin
lnh. Thi d ny ca cc "ch b di d ko don ngui dn vi nhng chic T54
dng dn ln. Ho bt du tm hiu nhng khi nim v "Vit Cng, nhiu ngui
"tin ln, hi thm v "min Bc. Chua ai thuc su bit diu g s xy ra cho thnh
ph, cho mnh, nhung vn thy nh nhm v c khng t ngui cn cm thy
mng.
m 30-4, khu vuc trung Petrus K mt din mt lc. Mt vi chic tng ca
Qun Gii phng duoc lnh chay ra dung d "thi uy. Sng 1-5, mi khong 7 gi,
cng chc, gio vin Petrus K thy "Cch mang dng trong trung, luc tuc ra
"trnh din. "Qun qun lc by gi ai ny vn cn bn d b ba den, t ra rt
lng tng. ng Kit giao cho ng Duong Minh H, cn b Vn phng Thnh y, di
kim b d "coi duoc ra tip cc thy c gio.
Ngay trong dm 30-4, nhng cn b ca i Pht thanh Gii Phng t trn v
d tip qun i Pht thanh Si Gn v pht sng nhng mnh lnh du tin ca
y ban Qun qun v trt tu, an ninh, v thu nap v kh cht n. a s cc "lnh
d duoc ng H Ph Thun, chnh Vn phng Trung uong Cuc, "soan tho theo ch
dao ca ng U c bit t khi cn trn .
Khng ch c nim vui ca nhng ngui di t trong rng ra. Trong nhng ngy
du, mt s quan chc ca Chnh quyn Si Gn cng nui hy vong. Tin s
Nguyn Vn Ho l mt trong s d. Trua ngy 30-4-1975, ng Ho c mt Dinh
c Lp v cho dn khi chic tng 390 cn ln thm Dinh, Chnh ph ca Tng
thng Duong Vn Minh vn chua kip nhn bn giao. Khi y, Th tung Nguyn B
Cn d di tn. ng Ho, Ph th tung, tr thnh ngui cn lai c cuong vi cao
nht trong Chnh quyn Trn Vn Huong.
Truc d t hm, ng Ho c ku ng H Ngoc Nhun. Khi ng Nhun ti nh,
ng Ho b ba com ti, dua ng Nhun ln lu v ni: "Ti c vic mun nh ng
truyn dat dn Cch mang. Mt l v mui su tn vng, ngui ta ni ng Nguyn
Vn Thiu mang di, nhung tht su l ti d gi lai duoc
41
. Hai l v nan tht thot
cht xm. Ti d thuyt phuc duoc mt s anh em chuyn vin, tr thc lai,
nhung khng xu. Cch mang phi lm g d, phi ni ci g d cng sm cng tt.
Sng 3-5-1975, y ban Qun qun ra thng bo: "Cuc tng tin cng ni dy
ca qun dn min Nam ta nhm dp tan nguy quyn tay sai M d ginh duoc
thng loi hon ton. Thnh ph Si Gn, thnh ph duoc vinh du mang tn Ch tich
H Ch Minh vi dai, d hon ton gii phng. nhanh chng n dinh trt tu an
ninh trong thnh ph, xy dung trt tu cch mang mi, cng c v pht huy quyn
lm ch ca nhn dn. nhanh chng khi phuc v n dinh di sng bnh thung
ca cc gii dng bo trong thnh ph Si Gn - Gia inh. Cn c quyt dinh ca
Chnh ph Cch mang Lm thi Cng ho min Nam Vit Nam, chng ti xin thng
bo danh sch U ban Qun Qun thnh ph Si Gn - Gia inh.
y ban Qun qun lc y gm ch tich - Thuong tung Trn Vn Tr, v cc
ph ch tich - V Vn Kit, Mai Ch Tho, Thiu tung Hong Cm, Thiu tung Trn
Vn Danh v ng Cao ng Chim.
Khi chin dich bt du, Mt Trn Dn tc Gii phng Min Nam d tuyn truyn
v vic s lp min Nam mt "chnh ph ba thnh phn. Tuy nhin, khi c d
duoc cm trn Dinh c Lp, B thu Th nht L Dun quyt dinh dp b tung
ny. Ngy 1-5-1975, T Hu d chuyn "lnh ti Trung uong Cuc:
"Gi anh Tm, anh By Nh Trung uong Cuc chuyn anh Tm]. Xin bo d cc
anh bit: Theo kin anh Ba
42
, v Chnh ph, khng cn vn d ba thnh phn.
Cu tao Chnh ph khng th c bon tay sai M, khng d cho M c ch dua v
phi lm cho qun chng thy r sc manh, th manh ca cch mang ta va pht
dng qun chng lai va buc M phi thay di chin luoc. Chnh ph th hin tinh
thn d phi gm ta v nhng ngui yu nuc, tht su tn thnh lp trung ho
bnh dc lp, dn ch, ho hop dn tc, thng nht T quc ca ta. B Chnh tri ch
truong di vi nhng ngui d du hng ta nhu Duong Vn Minh chng han th
khng bt, nhung cn c cch qun l, gim st, ta ch trng tri bon ph hoai hin
hnh trong khi pht dng phong tro qun chng hnh dng cch mang, ch
chon loc, bi dung ct cn trong qun chng. c d cn b kip tung ra pht
dng qun chng, nn chon mt s cn b ca ng, don th v cn b qun di,
hun luyn ngn ngy v chnh sch, v phuong php cng tc, v k lut. Khi t
chc l mng trong c nuc, theo kin B Chnh tri, nn c don dai biu min
Nam ra du mt tin H Ni v c don Min Bc vo du Si Gn. LNH
43
.
Ngy 6-5-1975, ng V Vn Kit di ct tc chun bi l ra mt y Ban Qun
qun. Ngui tho ct tc thy mt ng dng tui di xe U-ot ti, trong khi ct tc c
b di dng ch, tuy khng bit r ng l ai, nhung ct tc cho ng xong, d l
php ci cho, ng tr tin th no cng khng chiu ly. Xe U-ot ca ng Kit di
ti du, ngui dn trnh ra nhung ch rng ri cho di. Nhng xe khc ca "Qun
Gii Phng cng duoc cu x nhu vy.
Nhiu tun sau d, "cc ch b di di xe but khng phi tr tin v ngui dn
bt du lm quen vi nhng chic xe qun su chay v dung cm. ng V Vn Kit
nh lai: "Lc d, uy th ca cch mang trm ln tt c. Ngay c nhng "tn c
n, k cup git, cc bng nhm cng ch lo gi thn hoc xem xt, theo di.
Nhung cng c nhng ngui qu hng hi. Hu ht dn ng trong cu x Ngn
hng tai An Ph, Th c noi ng Hunh Bu Son cu ngu gi d d di tn hoc bi
dua di ci tao. Mt ngui gc-dan, lu nay vn duoc goi l "thng Vng, bng dung
xung mt ci danh rt ku, nhy ra nm ly chc Trung ban Qun tri Cu x.
Nhng phu n cn lai trong Cu x, vn lu nay duoc coi nhu l cc mnh phu phu
nhn, khng chiu. Ho hop lai v bu ng Hunh Bu Son ln thay. ng Son nhanh
nhu gi ln x bo co kt qu ng duoc bu chon l Trung Ban. Bo co duoc
dng du t con du m Cu x vn dng t truc.
Lp tc, ng Hunh Bu Son bi triu tp. ng va ngi xung gh, d c hai b
di xch AK ra hi: "Anh bit ti g khng. "Da khng. "Cch mang d gii phng
ri m anh vn cn s dung con du ca Nguy. Ti anh dng bn. Nhung thi, t
nay, ng ny l Trung Ban. Ngui b di ni ri ch tay qua ng Vng, hnh nhu
d c mt dy t truc.
Cu chuyn ca ng Hunh Bu Son khng phi l hy hu. Ngy 29-6-1975,
mt cuc "du t vi hon "2000 dn d duoc nhm hop truc cho Thanh a:
"ng bo d si ni t co nhng tn L trung Cu x, din hnh l L Vn Minh,
Trung L 9, nguyn l mt vin chc Nguy quyn, nay tu xung l ngui ca Cch
mang Pht huy tinh thn lm ch Cu x, dng bo d yu cu chnh quyn loai
b 24 tn l trung phn dng do Nguy quyn d lai
44
.
Cuc cup chnh quyn sm nht Si Gn duoc ni l d din ra vo lc 7 gi
sng ngy 30-4-1975 tai phung Trn Quang Khi, qun Mt. Chi b ng b mt
dy d cho vy bt Tn inh, tuc v kh ca nhng cnh st vo gi y ch mong
sm duoc v vi gia dnh. Ngay sau khi ai tung Duong Vn Minh tuyn b Bn
giao chnh quyn, Qun 11, c cng duoc cm trong Dinh Qun trung.
Tin trnh "cup chnh quyn v xy dung chnh quyn thung duoc bt du
nhu trung hop phung Cy Bng: "Khi ting sng ca qun Gii phng bn ti
tp vo cc cn c qun su ca dich, nhn dn Phung Cy Bng dng lng ni dy
ph km, truy qut k dich, ginh quyn lm ch v tay mnh v trn ra dung dn
ch qun gii phng. Khi cc chin si ta tin vo, dng bo mng reo, hoan h
nhit lit. Ngay sau khi dp xong gic, u ban nhn dn cch mang lm thi tu
qun duoc thnh lp. Cc t chc nhn dn cch mang cng duoc khn truong xy
dung. n nay, 2-5, Phung Cy bng d thnh lp xong T An ninh, Hi M gii
phng, T Thng tin Tuyn truyn, T t v U ban tu qun. ang xc tin thnh
lp T Cu di v Phng chng Ho hoan
45
.
Truc 30-4-1975, tai Si Gn c 735 dng vin tai ch. Trung uong Cuc b sung
thm 2.820 cn b dng vin t trong cc co quan ca v. Nhung dn cui thng
5-1975, s dng vin d nhanh chng tng ln dn 6.553 ngui. Nhng chin s
cch mang nm vng, nhng ngui t trong cc cn c khng chin ra v cc "cn
b 30-4, nhanh chng nm gi cc vi tr then cht ca thnh ph, kim sot i
Pht thanh, thnh lp bo Si Gn Gii Phng v diu hnh mt h thng don th
xuyn sut t Thnh ph cho dn cc thn p.
Khng ch c "Cch mang 30-4, ng V Vn Kit tha nhn, khng ai trong s
nhng ngui tip qun Si Gn nm 1975 c kin thc v qun l nh nuc. Muc
tiu ln nht dt ra trong nhng ngy du l nhanh chng n dinh trt tu x hi, n
dinh ch yu bng cc gii php chnh tri. ing cc co s kinh t, gio duc, y t
th du dinh t trong l s d cho cc ngnh, ch yu t min Bc vo, tip qun
nhng co s c lin quan dn ngnh mnh.
"Ngy Quyn"
Theo ng Nguyn Vn Trn, y vin Thung vu Trung uong Cuc: "Khi tip qun
min Bc, cu H cho luu dung hu ht cc vin chc trong b my hnh chnh c
v bo luu mc luong c cn cao hon c luong chng ti. Cu H cn dm bo tnh
k tha nh nuc bng cch cng nhn hiu luc tip tuc ca mt s sc lut c t
thi Php. Cng vic xy dung chnh quyn mi, v th khng nng nhu khi chng
ti lm Si Gn.
H thng hnh chnh ca Si Gn bt du duoc thit lp quy c t thi Tng
thng Ng nh Dim. ng Dim vn l mt quan Thuong thu Triu Nguyn, nhung
khi nm quyn d thay di phuong thc tuyn chon quan lai thng qua cc k thi
Huong, thi Hi, thi nh, bng vic thnh lp trung Quc Gia Hnh Chnh. Trung
Quc Gia Hnh Chnh do tao: tham su, h hai nm cho cc chc vu nhu trung
ban, trung phng ca cc ty dc su, h bn nm cho cc chc vu ph qun,
trung ty v bc cao hoc cho cc vin chc hnh chnh cp b. Cho dn nm
1960, chc tnh trung thi ng Dim vn l mt vin chc chnh tri.
Khi Mt trn Dn tc Gii phng Min Nam ra di, dung li Cch mang min
Nam duoc xc dinh l phi bng "con dung bao luc, ng Dim dp lai bng cch
"qun su ho b my, b nhim cc qun nhn dng du co quan hnh php cp
tnh, cp huyn. Mt vin chc t trung Quc Gia Hnh Chnh ra, duong l qun
trung, nu mun tip tuc, phi ra Nha Trang hoc mt kha qun su su thng.
Nguoc lai, mt thiu t tiu don trung c nng luc c th duoc b nhim qun
trung sau khi tri qua mt lp v b binh cao cp v mt lp su thng v khoa
hoc hnh chnh, v sau d v thuc tp su thng dui quyn mt vin ph qun
truc khi duoc b nhim lm qun trung.
Tuy nhin, hnh chnh vn duoc coi l mt vn d cuc k chuyn mn, nn dui
thi Tng thng Nguyn Vn Thiu, d c nhng tr tr trong vic x l nhu cu
hnh chnh cho dn, bi cc vi qun trung quan tm dn qun su hon. Th tung
d cng vi B Ni vu k mt hung dn, theo d, cc tnh trung, qun trung
phi y quyn bt buc cho cp ph. Dui ch d Si Gn, cp tnh, cp qun ch
c mt cp ph v ngui ny phi l dc su tt nghip t Quc Gia Hnh Chnh ra.
cp phung x, tuy khng di hi phi tt nghip t trung ny, nhung mt
x trung, p trung sau khi duoc bu hay mt trung phung sau khi duoc b
nhim du phi di hoc su thng Trung o tao Cn b X p. Tng Thng
Nguyn Vn Thiu dnh gi cao vai tr ca cn b phung x ti mc ng thung
xuyn c mt trong l khai ging v b ging cc lp hoc ny v ni vi cc hoc
vin: "Ti l tng thng trung uong, cc anh l tng thng dia phuong.
Tuy nhin, "Chnh quyn Vit Nam Cng Ho t Trung uong ti dia phuong
truc khi c tuyn b ca ai tung Duong Vn Minh d bt du "tan r. Khong
gn 200 nghn ngui c quan h vi ngui M hoc dang lm vic trong b my
chnh quyn c d kip thi "di tn trong vi tun l truc "30-4. S cn lai gn
nhu cng d thc duoc tnh th ca mnh, tu dng "b trng nhim s. Nhung
cho d ho c lai, th vi muc tiu ca cuc chin tranh k t sau Hip dinh Paris l
"dp tan b my ca chnh quyn tay sai, vic nhng ngui chin thng s dung
chuyn mn ca nhng vin chc c trnh d cao trong b my Si Gn l diu kh
xy ra.
Cng in ngy 18-4-1975 ca Ban B thu xc dinh di tuong lm vic trong
chnh quyn c duoc luu dung: "Ta cn c chnh sch manh dan s dung nhng
ngui tht th phuc vu cch mang, nht l cng nhn, lao dng, cn b k thut,
tr nhng phn t th dich, bon mt vu, bon ph hoai hin hnh. Theo Ch thi
ngy 19-4-1975, cng ca Ban B thu, vi cp nhn vin, sau khi "duoc gio duc
tai phung, x: "a, i vi nhng tn tht th hi ci th tao diu kin cho ho tin
b, lp cng chuc ti b, i vi s cnh st, cu ho th c th s dung, tr bon
c n phn dng v ta phi dua cn b ct cn vo d qun l gio duc. T cp
qun ph tr ln, v hu ht cc ch huy cnh st t cp di tr ln du thuc
din dua di tp trung ci tao di han.
Mt "dng ch duoc gii thiu l "trung Ban Tuyn hun An ninh Min d tng
cng khai tuyn b: "Vic hoc tp ci tao di vi cng chc, nhn vin ngu quyn
s phi cng phu v gian kh v tinh thn hon so vi ngu qun v cng chc cao
cp ngu quyn l nhng ngui truc tip hoc tham gia tch cuc vo b my km
kp nhn dn. Ho duoc hun luyn k cng do d, nh hung ch d c v mt
nhn thc v tu tung kh su
46
.
Sau ngy "gii phng, cc ch truong ca nh nuc cng ch yu duoc vn
hnh thng qua cc phong tro chnh tri, cho d c s dung "nguy quyn luu dung
th kin thc chuyn mn ca ho cng khng bit d lm g. Chua k, trong con
mt ca chnh quyn, theo "dng ch Trung Ban Tuyn hun An ninh Min: "Ho
duoc hun luyn k cng d tham gia tch cuc vo b my km kp nhn dn
47
.
"Ngy Qun"
Mt tun sau, ngy 5-5-1975, y Ban Qun qun Si Gn ban b: "Mnh lnh
s 1 v vic ra trnh din, dng k v np v kh ca si quan, binh lnh, cnh st, v
nhn vin nguy quyn: iu I: Tt c cc si quan, binh lnh, cnh st, tnh bo mt
vu, nhn vin nguy quyn trong thnh ph Si Gn v tnh Gia inh du phi ra
trnh din v dng k. Thi han bt du t ngy 8-5-1975 cho dn ngy 31-5-1975
l ngy cui cng. iu II: Cp tung v t trnh din v dng k tai s nh 213
ai l Hng Bng, cp u trnh din v dng k tai u ban nhn dn cch mang
qun, cp ha si v binh lnh trnh din v dng k tai u ban nhn dn cch mang
phung. Cnh st, cng an tnh bo mt vu trnh din v dng k tai tru s Ban an
ninh ni chnh thuc y ban Qun Qan thnh ph Si Gn. Nhn vin cng chc
lm vic tai nhim s no trnh din v dng k tai nhim s ny. iu III: Khi ra
trnh din v dng k nht thit phi mang np chng minh thu, cc loai giy t c
nhn, tt c v kh, trang bi, h so ti liu, phuong tin, ngn qu iu IV: Ngui
no, nh no, tp th no, co s no c gi v ,kh cht n v cc phuong tin, kh
ti thng tin du phi ti khai v np tt c. iu V: Mnh lnh ny phi duoc trit
d chp hnh dn 24 gi ngy 31 (ba muoi mt) thng 5 (nm) nm 1975, nhng
ngui khng ra trnh din c tnh ln trn s bi nghim tri, nhng ngui d ra trnh
din, dng k nhung cn khai gian, giu dim v kh ti liu, phuong tin nghia l
chua thnh tht, sau ny pht hin ra th xem nhu chua tun lnh, ngui no dng
nap v kh, ti liu, kh ti vt tu qu gi v pht hin nhiu vn d c gi tri khc
s duoc xem xt khen thung xng dng. Tt c nhng ngui d ra trnh din dng
k tam thi truc khi c lich ny du phi lm dng k chnh thc lai theo mnh
lnh ny. Si Gn, ngy 5-5-1975Thay mt y ban Qun qun Thnh ph Si Gn-
Gia inhCh tichThuong tung TN VN T.
Vic ra trnh din khng ko qu di nhu du kin. Ch trong vng nm ngy, d
c 23 vin tung c mt tai Si Gn tu dng dn Trung tm Du bi Vin ai hoc Si
Gn: Tung V Vn Giai, tu lnh Su don 3 Tung tr Trn Quc Lich, 40 tui, tu
lnh Su 5 Tung Phan Duy Tt, ch huy trung Bit dng Qun khu II Tung H
Trung Hu, nguyn ph tu lnh Su on D Nhung ch yu l nhng vin tung
d ngh huu t truc: Trung tung Nguyn Hu C, Thiu tung Nguyn Thanh
Sng, Trung tung L Vn Nghim Cng c nhng ngui d thi chc t rt lu
nhu Trung tung L Vn Kim, v huu t nm 1964 Trung tung Nguyn Vn Vi,
nguyn Tng trung Quc phng, v huu t nm 1972 Thiu tung Lm Vn Pht,
ngui tng bi Si Gn kt n t hnh vng mt t nm 1965
Trong thi dim khc nghit nht ca ch d Si Gn, nhng ngui "ngoan c
d ra di hoc d tun tit nhu Tung L Vn Hung, ph tu lnh Tung Nguyn
Khoa Nam, tu lnh Qun on IV v mt s tnh trung Min Ty khc. Nhng
ngui cn lai lai v chp nhn nhng g s dn vi mnh
48
.
Si Gn, 443.360 ngui ra trnh din, trong d c hai muoi tm vin tung,
362 dai t, 1.806 trung t, 3.978 thiu t, 39.304 s quan cp u, 35.564 cnh st,
1.932 nhn vin tnh bo cc loai, 1.469 vin chc cao cp trong chnh quyn,
9.306 ngui trong cc dng phi duoc cch mang coi l "phn dng. Ch 4.162
ngui phi truy bt trong d c mt vin tung v 281 s quan cp t.
Gn mt thng sau sau Lnh Trnh din, ngy 10-6-1975, U Ban Qun qun ra
thng co "V vic Hoc tp Ci tao S quan, Ha s quan, Binh lnh v Nhn vin
Qun di Nguy, Tnh bo, Cnh st v Nguy quyn d trnh din dng k. Theo d:
Tt c ha s quan binh lnh v nhn vin qun di Ngu thuc cc qun binh chng
tai Si Gn-Gia inh, tnh bo cnh st v nhn vin Ngu quyn qun, phung,
khm, x, p d trnh din dng k phi di hoc tp ci tao trong ba ngy k t ngy
11-6-1975 dn ngy 13-6-1975. Nhn vin Ngu quyn t trung ph phng tr
xung thuc cc ph, b, vu, vin, nha, s, ty d dng k di hoc tp t ngy 18
dn ngy 20-6-1975. Thi gian hoc tp lin tuc t 7 gi dn 16 gi gi ng
Duong] trua ngh mt gi. Ngui di hoc tu mang thc n trua v chiu, sau khi hoc,
v nh ngh. Lnh hoc tp ny phi duoc tuyt di chp hnh ai khng di hoc tp
ci tao dng thi han coi nhu pham php.
Cng trong ngy hm y, lnh hoc tp ci tao duoc thng bo dn cc s quan
theo d, "s quan qun di Ngu, cnh st, tnh bo bit phi t thiu u dn dai
u duoc hung dn: "Phi mang giy bt, qun o, mng mn, cc vt dung c
nhn, luong thuc, thuc phm bng tin hoc hin vt] d dng trong mui ngy k
t ngy dn tp trung. "S quan cp tung, t, duoc hung dn mang theo "thuc
phm, luong thuc d dng trong mt thng.
T ngy 11-6, tt c ha s quan binh lnh d dn cc dia dim trong Thnh ph
hoc tp v ho cm thy yn tm khi thi gian hoc tp ch c ba ngy, dng nhu
thng bo v cch tin hnh th mang tnh "hoc tp nhiu hon l "ci tao. Bo ch
bt du duoc s dung d trn an nhng s quan cn c cht bn khon lo lng
trong lng.
Bi x lun "Tip tuc ci tao d tr thnh ngui cng dn chn chnh dng trn
bo Si Gn Gii Phng ngy 17-6-1975 vit: "ot hoc tp ci tao ca binh lnh, ha
s quan ngu qun v nhn vin ngu quyn m ra d duoc my ngy. Trong cc
thu hoach ca cc hoc vin, c mt dim chung lm moi ngui ch : hu ht du
pht biu tha nhn mnh truc kia d lm bt c vic g trong b my ngu qun,
ngu quyn, du l nhng ngui c ti vi nhn dn, vi cch mang. Ho du ha s
tu ci tao mnh thnh nhng con ngui tt. Cuc hoc tp ny d lm cho phn ln
binh s ngu bit phn bit ai l dich, ai l ta. Su phn bit ny rt quan trong. So
vi truc khi hoc dy l mt buc tin b du tin ca binh lnh ngu qun v nhn
vin ngu quyn. Nhung cng ch l mt buc tin du tin m thi. Phn bit duoc
dich, ta, ha phn du d tr thnh ngui tt, mi ch l tin b v mt nhn thc,
mi ch l su by t thi d. Ho c tht su tin b hay khng Thi d ca ho c
thnh tht hay khng Hay gi v tin b, gi v ha hn ct cho qua ca i ny,
ri tr trn vo cng dng dn tc vi nhng tu tung th dich vi dn tc i vi
nhng con ngui d tng bi gic M nhi nht nhng tu tung xu xa, thc chng
nhn dn, chng cch mang trong sut hai muoi nm qua th lm sao ho c th gt
ra ht trong ba ngy hoc tp V vy, cch mang tao cho ho diu kin d chng
minh su tin b ca mnh bng hnh dng. Nhn dn ta d c kinh nghim: dnh
gi mt con ngui phi cn c trn hnh dng ca ho. Ta gio duc ho nhng tu
tung dng, l ct d ho lm dng ch khng ch d ni dng m thi.
Mt bi bo khc dn li anh Trn Vn Lnh, mt trung s qun nhu, ni: "Truc
khi di hoc tp, ti d tung l s bi nguoc di, bi ha nhuc v c th bi dnh dp
na
49
. Nhung, "diu d d khng xy ra v sau hoc tp, anh Lnh d duoc cp
"Giy cng nhn hon thnh hoc tp ci tao - t giy c gi tri cng nhn nhng
ngui "lnh Nguy bt du duoc "tr lai lm ngui trong ch d mi. Mt ngui
khc, duoc gii thiu l "Binh nht L Cng c, th cho rng: "Qua cuc hoc tp
ny, chnh quyn cch mang d dt chng ti ra khi noi ti tm, dua chng ti v
vi no chnh nghia
50
. Nhng pht biu ny duoc cc s quan theo di st v khi
thy sau "ba ngy hoc tp binh lnh duoc tr v nh, thy "cch mang d lm
nhng g cch mang ni, cc s quan d yn tm hon.
Khng ai bit rng, t ngy 18-4-1975, Ch thi 218CT-TW ca Ban B thu d
quy dinh: "i vi s quan, tt c du phi tp trung giam gi qun l, gio duc v
lao dng sau ny ty su tin b ca tng tn s phn loai v s c chnh sch gii
quyt cu th. Nhng ngui c chuyn mn k thut k c lnh v s quan] m ta
cn th c th dng vo tng vic trong mt thi gian nht dinh, nhung phi cnh
gic v phi qun l cht ch, sau ny tu theo yu cu ca ta v tu theo su tin
b ca tng ngui m c th tuyn dung vo lm cc ngnh ngoi qun di. i
vi nhng phn t c n, tnh bo an ninh qun di, s quan tm l, bnh dinh
chiu hi, du s dng phi phn dng trong qun di, th bt k l lnh, ha s quan
hay s quan du phi tp trung ci tao di han, giam gi ring noi an ton v
qun l cht ch
51
.
nhiu dia phuong, mt s "tn c n du s d duoc "x l ngay v ch vi
ngy sau 30-4, cc s quan gn nhu d duoc dua di ci tao. Tuy nhin, Si Gn, noi
tp trung gn na triu s quan v binh lnh ch d c, noi tp trung su ch ca
du lun trong v ngoi nuc, nn moi quyt dinh du duoc Trung uong Cuc v
ng y c bit bn bac ln k hoach.
Ngay trong phng lm vic ca Tng thng Nguyn Vn Thiu, Trung uong Cuc
d bn cch dua cc s quan ca ng di "ci tao lu di. K hoach duoc goi l
Chin dich X-1. ng V Vn Kit tha nhn: Vic cng b ba mc thi gian hoc tp
- ha s quan binh lnh, ba ngy cp y, mui ngy tung, t, mt thng - l c
d cho cc di tuong ngm hiu rng, thi gian hoc tp ti da ca cc s quan ch
l mt thng.
Nh s hoc Ta Ch ai Trung, nm y l mt s quan bit phi vi qun hm
dai y, thuc din "hoc tp mui ngy vit: "Hu ht du bnh thn dn cng, xin
vo. C ngui cung con gi di theo d dn con r. C ngui thuc din "ba ngy
tin dua ban, ngi qun nhu ng ng cng theo ban vo cng cho vui. C ngui
gii ng nn n xin di hoc d c ci giy v d lm n. Nhung, qua con ngua st l
dng sng khng tr lai
52
.
Noi tp trung ca ng Ta Ch ai Trung l mt trung hoc, ng vit: "Sng 23-
6-1975, ti di vng gi t ph phung ri cm khc bnh m dn cng trung
Taberd. Mui gi 30 sng. Hai vin s quan cm sng lng l ch li vo. Ngoi
dung vng, cng trung kn ch cha ch lch, khng th bit bn trong c g
53
.
Nhng "s quan cp y y d bnh thn dn guichet (quy) np "tin n mui
ngy, ly bin lai cho dn khi vo hnh lang, cn b ti ra lnh b d kim kh ra,
mi thy c "ci g nng n lng vng, ri khi "tri cng v khuya, mua tm t th
"bt du mi rng mnh.
ai y Ta Ch ai Trung vit: "Ti mang mng ging trn tng gc hi trung
nhung khng ng duoc. T trn gc nhn ra bng ti nhiu hon nh sng nh dn
pha tri di trn sn nuc. Mt vi ngui lnh di lai mang B40 lp du dan khin ci
bng cng di ra
54
. Ti 25-6, ai y Trung cng cc chin hu nhn duoc lnh di
chuyn, "C ngui dn ra dung. Vng ngt. Xe du di ngt. i, thay v "hoc tp
mui ngy, ng thy day s Ta Ch ai Trung d phi tri qua cc trai t hm y
cho dn thng 6-1981.
Mui ngy, mt thng qua nhanh. Khng ai nhn duoc bt c tin tc g lin quan
dn nhng ngui thn bi dua di hoc tp. i dt nhin, mt s quan duoc tha v,
ngui d l Cuu Tng trung Quc phng, tung Nguyn Vn V.
Va ra khi trai, Tung V pht biu: "Chng ti n cn ngon hon b di. Ti
mong nhng ngui c thn nhn di hoc tp ci tao hy yn lng v tin tung Cch
mang, dng tin nhng li dn v cn c
55
. Tung Nguyn Vn V l ngui m
ngay hm du ra trnh din d pht biu: "Ti hiu r qun di trong ny lm, t
lm, xu lm v my ngy hm nay thy r b di Cch mang rt k lut, chng
chac, dng hong. Anh em vo nh ti cu Thi Ngh khng h bi mt mt g ht.
Cch mang vo yn n, thanh bnh ngay, ai cng yn tm v sung sung
56
.
thi dim Tung V pht ngn trn bo, dn chng khng cn phi nghe tin
dn, chng con ho bt v m tn d hon ba thng cho d "Cch mang ni si quan
cp y ch di hoc tp "mui ngy, cp t ch di "mt thng. Tuy nhin, dy cng
chua phi l thi dim m nhng ngui nh hay bn trong hng ro dy km
gai tuyt vong. Chnh quyn bit diu d v Tung V duoc tha d ni nhng li c
gi tri trn an. ng thi, "cc s quan v nhn vin nguy quyn bt du duoc
php v duoc dng vin vit thu v nh.
u thng By, bo Gii Phng, t bo trong ca Mt trn Dn tc Gii phng
Min Nam, cho dng l thu ca ng Trn Vn Tc "nguyn l dai y cnh st Cn
Son, gi vo l b "Nguyn Bch Thy, s 52-54 Nguyn Khc, Si Gn 2. Khi
cho dng l thu, t Gii Phng ni r l "d ban doc hiu thm cuc sng hin nay
ca cc si quan (trong qun di nguy truc dy) dang hoc tp ci tao
57
. Thng dip
m Chnh quyn mun gi qua bc thu ny duoc lng vo mt cch vung v: ",
thu truc anh qun dn em l dng tin li dn nhm ca bon phn dng ca bon
nguy tuyn truyn lm cho em v ba m nh hoang mang lo so. Nu ngui no
ni xuyn tac d l bon luu manh tha dip d lm tin hoc bon nguy phn cch
mang, em nn dn chnh quyn cch mang t co ho. Anh c gng hoc tp ci tao
tt d chnh ph cch mang khoan hng cho nhng da con lac li duoc thnh
ngui cng dn chn chnh v sm v don tu vi gia dnh tng gia sn xut
58
.
Hon mt thng sau, t Tin Sng c bi phng vn b "LQL, ngui va tr lai Si
Gn sau chuyn thm chng l "Thiu t Tiu on ph Tiu on 7, Thy Qun
Luc Chin Nguy. T Tin Sng khng ni r chi L thm chng trai no v chng
chi l ai, ch gii thiu: "Thiu t v c Tiu don 7 ca ng d bi tn tung nguy
Bi Th Ln b kt tai ca Thun An v d cng ton b binh lnh trong Tiu don 7
du hng qun di gii phng ngy 27-3 va qua. Cu chuyn trai ci tao duoc
t Tin Sng dn dt cho thy khng kh trong cc trai ci tao ta tua nhu mt trai
h
59
. Bi phng vn kt thc bng li dn d ca ngui chng: "Em yn tr v lo
lm n, dy em khi lo hai th ruou v gi, d lm hai da thung mt hanh
phc nhu truc kia. Cuc sng dy rt diu ha v lnh manh nhu em d thy,
chc chn bon anh s kh hon truc.
Ngui phng vn, phng vin Phan Bo An, s dung nhng ngn t nhu "tn
tung nguy, khin ngui doc c cm gic n duoc vit bi mt cn b tuyn hun
t " v hoc t Bc vo. Nhung Phan Bo An l bt danh ca ng Phan Xun Huy,
mt cuu dn biu Si Gn. ng Phan Xun Huy ni rng cuc phng vn ng thuc
hin duoc l tnh c ch khng phi do Chnh quyn sp xp
60
tuy nhin, v sau
ng mi pht hin ra "ngui vo l con ca mt gia dnh Cch mang.
Cho dn thng 9-1975, ch nhng ngui c nhn thn rt dc bit mi c th
vo trai thm thn nhn. L thu ca "ng Trn Vn Tc gi vo l b Nguyn Bch
Thy trng hop vi thi gian m cc trai ci tao, "nguy qun, nguy quyn duoc
yu cu vit thu v nh. Nh s hoc Ta Ch ai Trung, thi gian ny dang ci tao
Trng Ln, Ty Ninh, k: "Thu hng thng duoc coi nhu l mt n hu ca Nh
nuc ban cho ngui c ti phi ci tao,dua trn thc truyn thng thng cm vi
tnh gia dnh dm d ca ngui dn Vit Nam Thu gi duoc qun gio kim duyt.
Ni dung thu c phi ni hoc tp tt, lao dng tt v phi dng vin gia dnh
61
.
"on t"
C l khng my gia dnh min Nam khng dng thi c ngui thn va pha
bn ny va pha bn kia. V c l khng c du, thc h lai chia cch tnh
thn dn th. ng Tu Bn, gim dc Vit Nam Tng Pht hnh, c cu rut l mt
cn b cng sn ni ting, ng Mai Vn B, nhung vn khng thot vng lao l.
d lao Gia inh, ng B c vo thm nhung ngui chu dang bi lit vn tip tuc bi
giam cm.
Nh vn Don Quc Si l con r ca nh tho T M - ngui c tc phm duoc
min Bc dua vo sch gio khoa ph thng - nhung vn phi di t. Don Quc Si
bi t tng cng mui bn nm, trong thi gian d ng khng duoc gp mt b m
dang sng H Ni, thm ch khng duoc gp c ngui anh rut Don Nho l mt
nhac si con cung ch d.
Trung t Phan Lac Phc
62
cng c cng hon cnh nhu nh vn Don Quc Si.
ng Phc c mt ngui em rut l si quan Vit Nam Cng ha, nm 1962 tham gia
do chnh bt thnh, di theo Mt trn Dn tc Gii phng min Nam. Nhung sau
nm 1975, ng Phan Lac Phc vn phi chiu hon mui nm ci tao.
ai y D Phan Nht Nam
63
c cha l ng Phan Vn Trnh, vn l mt s quan
tnh bo duoc Vit Minh dnh vo S Mt thm Lin bang ng Php. Ngy 2-9-
1950, ng Trnh d lp cng bng cch ly h so ca S Mt thm mang ra Vit
Bc. Nhung, nhu s phn ca nhiu nh tnh bo khc, ng Phan Vn Trnh d
khng duoc tin dng. ng ch l mt cn b nh cng tc Hi Phng v sau nm
1975 v Nam ch nhn duoc chc ph ch tich mt phung Si Gn. ai y Phan
Nht Nam bit truc l khng th nh v duoc g vo b mnh. Bi chnh ng, nm
1973, d tng gy kh khn cho b
64
.
Theo ng Phan Nht Nam: "Nm 1981, M, khi Mt trn Hong Co Minh trao
gii cho cun sch ca ti, T binh v Ha bnh, trai Lam Son, Thanh Ha, t
ngy 7-9-1981, ti bt du bi cm trong phng bit giam. Trong hon cnh d,
ngy 8-5-1985, khi ba ti ln thm, ng vt v ra H Ni ch xin giy thm nui ti
Cuc Qun l trai giam, thay v c th xin trai nhu cc t nhn khc. Cuc thm
nui lai ch duoc din ra trong vng mui lm pht. Cho d d l ln du tin gp
nhau sau hon ba muoi nm, ti vn ni vi ng: Ba vt v qu, thi dng thm
nui na, doi khi ra t, con v
65
.
Cng c khng t quan chc Cch mang thay v bo lnh, d vn dng ngay
chnh nhng ngui trong gia dnh mnh di "hoc tp. C ngui mun chng minh vi
ng su "ch cng v tu. C ngui tin l cn thit di vi ngui thn ca ho.
Thiu y Vit Nam Cng Ha Luu nh Triu c ba m l cn b cao cp ca
Cch mang. Nm 1954, lc Luu nh Triu mt tui, chi gi Triu ba tui, anh d
duoc ba m d lai cho b ngoai d di tp kt. Trong sut hon hai muoi nm, hai chi
em Luu nh Triu d ln ln nhu nhng da tr m ci trong khi ba m mnh sng
H Ni trong mt phn cn bit thu trn dung in Bin Ph vi s mua hng
"Tn n. Ba anh l ng Luu Qu K, vu trung Bo ch Ban Tuyn hun Trung
uong kim tng thu k Hi Nh bo. Cn anh, nm 1972, khi Chnh quyn Si Gn
tam dng ca cc trung dai hoc v ha bt tui hon qun dich ca sinh vin, nhu
nhiu sinh vin khc, Luu nh Triu bi dng vin vo lnh.
Nm 1975, ng Luu Qu K tr v, Luu nh Triu nh lai: "Bao ln ti d nm
tung tuong ra cnh hi ng ny v nghi rng lc y ti s ht vang ci ting goi
m ti d thm kht hng chuc nm tri: Ba oi M oi. Nhung, ngay trong ngy
gp lai, Luu nh Triu d cm nhn duoc mt "h su thuc su.
Lc d, do tnh hnh di lai kh khn, ng Luu Qu K v Nam truc, vo v con
ng, nhng ngui sinh ra H Ni, d gi gm tnh cm vo chic my ghi m m
ng K mang theo. C em gi Triu sau khi thm hi anh chi, hn nhin hi: "T
hm gii phng ti gi anh chi bit bi ht no mi chua. Em v con Tho, con ch
Tn, hay ht lm. bon em ht cho anh chi nghe nh. i hai c gi H Ni ct
giong lanh lnh ht trong my ghi m: Si Gn d, qu ta oi Trong bin la vn
ngi ngi Ta di nhu sng cm hn dng tro X ln trn xc qun th hung
bao Ginh mt ma xun tuoi sng khp min Nam
Luu nh Triu vit: "Khi nghe ti d, tim ti nhu tht lai. Mt qun th dang
dng canh ba dy. Ba c bit khng C cm hn n khng T gi pht d, nim
vui hi ng trong ti gim hn. Ch c ni lo u, thc thm l mi dng tro.
Vi thng sau, Luu nh Triu vn phi di ci tao. Trong thi gian trai, Luu
nh Triu k: "Ban ngy chng ti phi hoc l lun, ban dm hoc ht nhng bi
nhu Bo Ni Ln i, m p buc Chn Ta i Trn ung Ph Si Gn Sau khi
duoc "ln lp v Truyn thng Chng Ngoai xm, ung li Sng sut ca ng
Ta, Cuc Chin tranh Chnh nghia, Chnh sch Khoan hng ca Chnh ph Cch
mang, cc trai vin phi tp trung tho lun, theo hung: phi phn tch duoc m
muu ca M - Nguy phi nhn ra Nguy quyn khng chnh nghia, ch c Cch
mang mi chnh nghia. Hoc xong lai phi "soi roi bn thn, k ra nhng ti li ca
mnh, mi ngui phi nghi cho ra mt diu phi nghia ca Qun di Vit Nam Cng
ha.
Luu nh Triu ni: "Ti dn chuyn lnh Su 7 hnh qun bt g, bt heo ca
dn. C ngui l lnh ti vu, c di ch di pht luong, vi mong mun duoc Chnh
ph khoan hng, d nhn pht luong cng coi nhu tao diu kin cho lnh di cn
quy. C ngui than, tao nghi khng ra ti, chng my a.
T thng th ba, Triu k: "Mi thng, trai vin duoc thm nui mt ln. Trong
s nhng ngui thm nui c ngui qu Bin Ha, ti nhn chi ti di thm. Ha ra,
khi y chi ti dang di H Ni. Khi chi ti v, ln trai dng lc trai cm thm nui v
mt su c do trai vin gy ra. Ti nhn thy chi ti, khot tay bo v nhung chi ti
c dng bn kia dung khng chiu. Mt ngui qun gio tt bung ti v vai, ni: i
theo ti. i ra, v binh chn lai nhung ngui qun gio can thip. Hai chi em nhn
nhau khc, khin ngui qun gio cng khc.
Ch huy trai khi y cng bit Luu nh Triu l con cn b cao cp nn ch dng
gi thu cho ng Luu Qu K, ni: "Chng ti bit anh, nu duoc, anh ln trai chng
ta ni chuyn v chu. ng Luu Qu K c ln nhung thay v gp con v bo lnh,
ng ch vit thu khuyn "con c gng hoc tp tt. Luu nh Triu nh lai: "Ti va
doc thu ba ti va x v va cay dng khc.
C nhng quan chc Cch mang khng bo lnh cho con chu ca mnh bi ho
tin rng nhng da con, da chu lm dung ca ho cn c thi gian ci tao. C
nhng quan chc cn trong bit rng t bo lnh di khi s l mt trong nhng ci
c d khi cn, cc dng ch ca mnh dem ra "x l. ng Trn Quc Huong nguyn
l mt nh ch huy tnh bo, tng l cp trn ca "ng c vn V Ngoc Nha v
"trung vn phng bo Time Pham Xun n. Nm 1950, ng Huong "dnh t H
Ni vo Nam mt cn b tnh bo c tn l T Cu. V hoat dng trong lng ch d
Si Gn nn con ci ca ng T Cu cng phi di lnh nhu nhng gia dnh khc. Sau
1975, ho cng phi di "hoc tp. Khi ng T Cu mt, cc con ng - thiu y T
Dng v thiu y T Tun - dang bi ci tao Minh Hi, gia dnh c don xin cho con
v d tang cha. ng Mui Huong ph don, chuyn Gim dc Cng an, xin cho ho
"duoc v d tang ri vo trai lai. Truc ai hi V, ng Trn Quc Huong
66
bi t co
"bn vn d, trong d, "mt dng ch trong tiu ban bo v ng t ng d can
thip cho "hai thiu y Nguy ra khi trai giam.
"Phn dng"
Mt din bin khc, xut hin ngay t nhng ngy Trung uong Cuc nhm hop d
trin khai "Chin dich X-1, X-2, duoc quan tm dc bit v lin quan dn an ninh
chnh tri. Ngy 3-9-1975, Trung uong Cuc duoc bo co:
"Bon chnh quyn co s di tp trung rt t. Bon Tuyn y cng di rt t. Cnh st
dc bit, du kin di 1.500, nhung chng tp trung dn 2.460 tn. Nhung, du kin
trn 1.000 tuyn y ch di 2 tn du kin trn 150 tn chin tranh tm l, di 46 tn
du kin 500 cnh st d chin ch di 190 tn Qun cnh di 140 tn Tnh bo du
kin 1000 ch di 142 tn Bit kch 1000 ch di 64 tn Chiu hi du kin 300 ch di
130 tn Bnh inh du kin 1500 ch di 55 tn Du kin dot I, (di tuong ny) l
10.200 nhung ch di 4.800 tn cn lai tn 5000 ta t chc bt trn 400 tn bon
co s, tnh bo, qun bo tai ch du kin 3 van mi lm duoc 8.290 tn. Theo bo
co th vic t chc hoc tp l tt. Hi nghi ch truong: i vi bon tuyn y cng
gio, pht gio v tin lnh gio, Ban Mt trn Thnh mi ti ni chuyn dng vin
khuyn khch di hoc cc tn gio tr v phi c kin vi tng ngui d ho di hoc.
Sau cuc ni chuyn s t chc bt nu ho khng chiu di trnh din. i vi bit
kch, gia han dng k mt thi gian d cao bon ra trnh din ku goi gia dnh dng
vin con em ho di hoc sau d t chc truy bt
67
.
Chnh sch ci tao cng d di vo lich s Ta thnh Vatican t ngy 15-8-1975,
khi c Gim muc Nguyn Vn Thun duoc mi ti Dinh c Lp, tai dy ng bi bt
gi v trong ngy hm y duoc di l ra trai giam Cy Vng, Ph Khnh.
Vic Ta Thnh b nhim Gim muc Nguyn Vn Thun, ngui goi ng Ng nh
Dim l cu rut, lm gim muc ph Tng Gio phn Si Gn vo ngy 25-4-1975
(ch chua dy mt tun truc khi "gii phng) d lm cho Cch mang lo lng. Bn
thn ni b cng gio cng c nhng hoat dng duoc cho l "m m mt s linh
muc duoc coi l "cp tin d m ch cc tn hu ca c Cha Thun l "phn
dng. Ngy 13-5-1975, mt nhm sinh vin cng gio d dt nhp vo Ta Tng
Gim muc di c Cha Thun phi t chc. Ngy hm sau, 14-5, chnh ho lai cng
dt nhp vo Ta Khm xua dui c Khm s Henri Lemaitre.
Chnh quyn khng dng ngoi nhng hoat dng "cp tin ny, nhung Chnh
quyn cng d hoang mang khi nhng hnh dng qu khch nhu vy tc dng tr
lai. ng V Vn Kit tha nhn l trong bui chiu bt c Cha Thun, Chnh quyn
d triu tp tt c cc linh muc, tu si nam n ti ta nh Quc hi Si Gn d nghe
"ni chuyn, nhm trnh nhng phn ng khin cho tnh hnh phc tap thm.
Ngui dn Si Gn quan st nhng din bin y trong ni lo so rt r rng,
nhung thi d ca mi ngui th mt khc. Nh bo on K Tung k: "Sng 29-
4-1975, ti v mt ngui ban gp nhau trn cu Si Gn, anh hi: i khng. Ti
ni khng lung lu: Khng. Ti cn m gi Qung Tri. Anh chia tay ti xung Tn
Cng, mt chic tu hi qun dang doi chng ti d. Nhung ti khng th ng
duoc l moi th sau 30-4 n lai do ln ln nhu th.
on K Tung sinh nm 1947 tai lng ng Duong, x Hi Duong, huyn Hi
Lng, Qung Tri. V cha tng di lnh Ty nn nm 1960 khi mi mui ba tui, ng
duoc dua vo hoc trung Thiu sinh qun Vng Tu, duoc hun luyn tr thnh
lnh Bit kch. T nm 1965 duoc dua ln tc chin vng Lc Ninh, B p, Phuc
Long. L lnh trn tht su, hai ln bi thuong, nhung chng trai tr mui tm tui
vn c cht mu Qung Tri, lm tho t trong rng su gi v cc t bo Si Gn
ri duoc kt nap vo Hi Vn - Ngh - S Qun di.
Nm 1969, nhn ai hi Vn - Ngh - S Qun di ton quc, on K Tung
nh Chu T
68
xin cho v lai Si Gn lm bo. Chu T, mt nh bo quen bit nhiu
nhn vt c th luc, d nh Trung tung L Nguyn Khang can thip, dua Tung
cui nm y v Si Gn lm trong t bo i ca Qun di. u nm 1970 khi Chu
T ra thm t nht bo Sng Thn, on K Tung va vit cho i va vit thm
cho Sng Thn. Tai dy, anh choi thn vi hoa s t (Hunh B Thnh), dang lm
cho bo in Tn. Tung k: "Bui trua chng ti vn cng nhau binh xp xm.
Nhung, sau ci ranh gii 30-4-1975, t v Tung khng bao gi c th "binh
xp xm vi nhau. Hunh B Thnh l mt cn b An ninh T4, bit nhng ngui
nhu on K Tung lai v "tu tung dang c nhng din bin phc tap. Trong
Hi nghi ngy 3-9-1975, Trung uong Cuc luu "cc di tuong lm vic cho cc co
quan M, vn ngh si, bo ch, k gi v phn cng: "An ninh phi hop vi Hoa
vn, tnh bo nghin cu d xut phuong n di vi Quc Dn ng, Tu dc vu v
nhn vin lm vic vi nhn vin M. Tuyn Hun Thnh v Thng tin Vn Ha
nghin cu k di vi vn ngh s, k gi
69
.
on K Tung k tip: "Ti trn trnh din d c qu kh l thiu y bit kch
ri cng ngui ban thn l Duong c Dng tham gia vo t chc Dn qun phuc
quc
70
... Chng ti in truyn don, in li ku goi v pht tn chng. Ngy 29-4-1975,
Tung Nguyn Cao K d ly truc thng bay ra hng khng mu ham Midway m
chng ti vn nghi l ng ln rng lp chin khu. Chng ti cng nhau ht: Ti di
theo anh, Nguyn Cao K, anh hng ca dn Ti di theo anh, Nguyn Cao K, anh
hng rng xanh
71
. Khi d, ti cn qu tr lai dy mu ngh s, c nghi nhng vic
lm ca mnh cng nhu mt cuc choi m sinh vin Si Gn vn lm hi truc
1975.
Nhung Si Gn d khng cn nhu "hi truc 1975. on K Tung k tip:
"Trong nhng ngy y, Hunh B Thnh c gp ti hi, nu mun lm bo Tin Sng
th Thnh s gip, nhung ti ch dp cut ln: Khng Ti s vo rng. m 22-10-
1975, Hunh B Thnh dn nh on K Tung cng tay ngui ban tng binh xp
xm hm no. Trong dm y, Duong c Dng, Thi Son v gio su L Vit Cuong
cng bi bt.
Gn bn thng sau, ngy 10-2-1976, Nguyn Vit Hung, Trn Kim inh bi bt.
m 12 rang sng 13-2-1976, luc luong an ninh Thnh ph bt du tn cng nh
th Vinh Son, thu gi cc thit bi pht thanh v in tin gi. Hai linh muc c th
trong nh th d dng sng v luu dan chng tr quyt lit, bn cht Nguyn Vn
ng, mt cn b an ninh. Mi ti gn sng, luc luong bao vy mi khng ch duoc
nh th, hai linh muc Nguyn Hu Nghi v Nguyn Quang Minh cng 3 ngui khc
bi bt.
Vu nh th Vinh Son chua kip lng xung th ngy 1-4-1976, xy ra mt vu n
H Con a
72
lm cho mt ngui cht, bn ngui bi thuong v ph hy hon ton
con ra lm bng dng dt gia h.
Hai ngy sau, bo Si Gn Gii Phng dng bn tin c tua d, "Tm gon tai ch
bon phn dng v ph hoai, vi my dng ngn gon: "Ngy 1-4, bon phn dng v
ph hoai, trong m muu ph ri trt tu tri an v cuc sng yn lnh ca nhn dn
ta, d gy ting n tai cng trung quc t (Qun 1, Thnh ph H Ch Minh). Mt
tn trong bon chng bi cht tai ch v bon cn lai d bi an ninh ta tm c dua v
diu tra
73
. Cng ngy, t Gii Phng, cng dng bn tin vi d di v ni dung:
"Trng tri tai ch bon phn dng v ph hoai: Ti 1-4-1976, bon phn dng v ph
hoai, trong m muu ph ri trt tu tri an v cuc sng yn lnh ca nhn dn ta,
d gy ting n tai cng trung quc t (Qun 1, Thnh ph H Ch Minh). Cng
trung ny ng tu dung Duy Tn, V Vn Tn v Trn Cao Vn gia c mt
vun hoa nh, dng bo ta thung ra ngoi hng mt. Mt tn trong bon phn
dng bi cht tai ch v bon cn lai d bi an ninh ta tm c dua v diu tra
74
.
Vu n xy ra lc 8 gi ti, duoc Hunh B Thnh k lai l "vang di t pha sau
lung dui ti, nh ca hai bn dung rung chuyn v d dy ting knh v roi ln
cn, kh khc
75
. Khi "trinh st dn hin trung, theo Hunh B Thnh: "Mi thuc
n vn cn kht lt. Mt cnh tuong hi hng truc mt Trung Son: mt thy
ngui dy mu, bay mt ci du v di bn tay, dang duoc anh em cnh st khing
lai d gn ch dt cht n. Bn thanh nin bi thuong mu me dy mnh duoc xe
cnh st tc tc dua di cp cu. Bn canh cnh tuong cht chc v thuong tch
rng ron y, con ra bng dng to tung bi cht n lm banh ra tng mnh nh,
vng ra vung vi. Theo gim dinh hin trung ca cc dng ch cn b cnh st
thuc b phn khoa hoc hnh su d xc dinh so b: cht n duoc dt ngay thn
con ra dng, loai TNT c sc cng ph uc chng mui dn mui lm kilogam
76
.
Vic Chnh quyn vi vng kt lun trn bo ch ngui cht l "mt tn trong
bon phn dng l chua c cn c. Hunh B Thnh, ngui m bo Tui Tr ni
rng d "tham gia diu tra t du cho ti khi kt thc vu n
77
, cng tha nhn
rng: "Khng tm thy giy t ty thn no trong ngui hn kh m kt lun tui
tc chnh xc khi ngui cht khng cn mt mi v hai bn tay. Nan nhn mc
chic qun jean M bac mu, chic o kaki d sn, chn di dp nhua mn st gt.
Cng tht kh m kt lun thnh phn x hi ca k dt cht n
78
.
Theo Hunh B Thnh th c t nht ba trung hop d dn cng an du th, mt
s k khc d bi bt khi dang ba hoa qun caf rng mnh l ch muu, nhung
"ha ra bon ho du l nhng k ho danh hoc c vn d v tm thn. Nhiu vu
"bt b mt d duoc ngnh an ninh thuc hin, mt trong s d l L Hung
79
. L
Hung khai nhn v theo Hunh B Thnh, trong ngui anh ta c mt mnh giy
ghi: "Lm thm ba th t vin t hop vn sn. Theo Thnh th vo chng nh vn
Trn Da T v Nh Ca
80
cng c mt t hop vn sn v Lu Ph Xu, theo dc tnh
ca Thnh l ng Hong H
81
, ngui m n dc tnh ny bit l thung xuyn qua
lai vi vo chng nh vn Nh Ca.
Trn thuc t, cho d mi ti ngy 6-4-1976 vu n mi "duoc lm sng t,
nhung ngy 2-4-1976, tc l ch mui hai gi sau vu n, nhng ngui nhu Nh Ca,
Trn Da T d bi bt. Nh vn Duyn Anh k: "Bui ti, mng 2-4-1976, ti dinh
xung Cy Quo kim Trn Da T hi xem T c dem v nh cun Em u no
khng. Em u l cun sch mi nht ca ti, nh Trn Da T in mun. Sch chua
kip v ba, th Si Gn mt. vo dung Ng Tng Chu, nhn con ng nh anh
chi Hong Vn c thy ti tm, bi ngi qu, tu nhin, ti dap xe v. m y, vo
chng Trn Da T - Nh Ca bi bt cng vi ng Hong H
82
, ng Hi Son. Nu ti
c mt nh T, ti cng bi bt lun. Cng dm y, Trinh Vit Thnh, Nguyn
Manh Cn ln dung truc ch S Cng an
83
.
Mt chin dich bt b vn ngh s duoc ko di cho dn ngy 28-4-1976. Duyn
Anh k tip: "m y, dm kinh hong, dm m du chin dich khng b vn ngh
si. Hm sau, c Si Gn xn xao vu bt b nh vn, nh tho, nh bo. Ti mng 3-
4, ti dn nh Mai Tho 101 Phan nh Phng xem Mai Tho bi bt chua. Ti ngi
ngoi xe hoi ca ng Xun Cn, bo Cn xung hi thm Nguyn ng Vin, anh
rut Mai Tho. Vin rt thng minh, anh tr li Mai Tho di vng v nh Cn, nu
gp Mai Tho, nhn v gp. Vin ra du cho Cn chun l. Cn hiu v d don ra
hai khch la nn ci, dp ru, nhn Cn khng chp mt. Ti r ga, vot mau. Cn
ngoi lai, hai khch cng an d phng ra va h. N dn bt Mai Tho, Cn ni. Ti
di tm du vt Mai Tho, khng lng ni tung tch Mai Tho. Cng an khng bt
duoc Mai Tho, d gi v qun ti. ti kim gim Mai Tho
84
.
n chiu ngy 8-4-1976 th chnh Duyn Anh cng chiu chung s phn. ng
k: "Truc d na ting dng h, ti dang bm thit, nu cho nui vo m, ng t
trung dn ph ca ti dn ng phung trung v cng an phung dn thm gia
dnh ti, hi chuyn sinh hoat phung khm v np sng mi. Ti b ni cho dui
bp d tip chnh quyn. Chng mui pht, mt ng cng an co li ra v. Mui
pht sau, mt vu p vo nh ti, sng ngn sng di dy d. Cng sn lun lun
choi chc n. Ho gi v thm ving ti. Khi bit dch xc ti c mt nh, ho mi
dn bt Cnh tuong gia dnh ti, by gi, tht bi thm. Vo ti dang dau nng, vut
tnh, tung mn chay ra phng khch. Ti nhn ci cng nhn hiu M do cng sn
sit dnh trn tay mnh, nhn vo ti mt my ti mt, nhn ba da con ti ngo ngc,
nuc mt chy rng rng. Ti doi cng an dn bt ti sau khi ti hay tin ho d bt
Nguyn Manh Cn, Trinh Vit Thnh, Don Quc Si
85
.
L do "bon phn dng cho n H Con a duoc Hunh B Thnh thut lai trong
cun sch m bo Tui Tr khng dinh l "mt cu chuyn hon ton c tht l
nhm ph con ra "m dui rng d cho dui rng quy ph ch d mi
86
.
Duyn Anh, mt nhn vt ca cun sch Vu n H Con a, nhn xt: "B qua
th vn chuong hang bt v th kin thc tnh bo giy dp ca Hunh B Thnh,
cng sn khng dinh chng ti l tay sai ca CIA gi lai. Cn nh s 104 dung
Cng L (sau ny di thnh Nam K Khi Nghia) ca vo chng ng Giao l tru s
lui ti hop bn ca chng ti. Bt hiu ca chng ti duoc nhai nhi hoi hoi ging.
ng Giao l Gia. Chu Thi Thy l Chu N. Vo chng Nh Ca, Trn Da T l L
Da, T Dung. Nguyn Manh Cn l Nguyn Cn. Ti l V Long Cng sn d cao
Hong H ng (tn tht ng Hong H) nhu mt lnh tu gh gm, ngang co vi
H Ch Minh thu hoat dng b mt. Tht ra, ng Hong H ch l anh phng vin
ti t, con ngui hin lnh, chua tng bit tnh bo l ci g. ua chng ti ln my,
trao mn v cho chng ti, cho chng ti tho lun chin luoc() vi cc dai c vn
M truc 1975 ri khi tm duoc chng ti th m t chng ti l nhng thng n
my, nhng thng di thuc phin tht thu vo t dn ti, v xung em vi n
cng an ngot xt
87
.
Trn thuc t, trong nhng ngy y cng c rt nhiu nhng ngui chng di
chnh quyn bng hnh dng, c nhng ngui - nht l gii vn ngh s - chng di
bng nhng li ni cho sung mm, c nhng k loi dung lng tin, by dt chng
di d la do tin tnh ca nhng ngui dn khng ua ch d. Nhung cng c
nhng ci by duoc dt du d.
Ngy 6-04-1976, Chnh quyn quyt dinh tn cng vo noi duoc coi l "so
huyt ca bon phn cch mang, dt trong mt khu rng Tng Nghia, Lm ng,
bn cht su ngui, bt sng "Ch tich Trn Duy Ninh v tm tn khc. Ngy 8-
04-1976, bn muoi ba muc tiu Si Gn bi dng loat tn cng: "bt thm nm
muoi tn, thu gi mt din di, hai my in bac gi, mt my pht din, ton b
my mc d xy dung di pht thanh, tm muoi sng cc loai, 100kg thuc n TNT
v mt s ti liu phn dng
88
.
Hnh dng ny cn mang nghia trn p, v ngy 29-4-1976, trn c nuc s
din ra mt su kin ht sc quan trong ca Chnh quyn Cch mang: Tng tuyn c
bu Quc hi Thng nht du tin ca Vit Nam. Chnh quyn mun dm bo rng
s khng xy ra su c. Nhiu ngui d bi bt m cho dn tn khi nhm mt la di
vn khng bit l do l g
89
.
Ngy 7-4-1976, hoa s Che bi bt.
Hoa s Che tn tht l Nguyn Hi Ch, trong thi gian "di trung s tai Phng
III, B Tng Tham muu, Che ni ting vi nhng tc phm bim hoa phn chin
dng trn bo ch Si Gn ch diu t C vn An ninh Quc gia Kissinger, Tng
thng Nixon cho ti Tng thng Nguyn Vn Thiu tranh ca Che cng chm
bim c b Nguyn Thi Bnh v ng L c Tho co quan Tng Tham muu: "Ha
si Nguyn Hi Ch b t truc dai tung Cao Vn Vin. Nhung hoa si Che th vi dai
gp nghn ln Cao Vn Vin
90
. Trong chin tranh, bim hoa ca Che duoc cc t
bo ni ting M dng.
Chnh quyn Si Gn cng khng ua g Che. Cui nm 1974, ng bi bt do vi
pham lnh "cm nhng ngui dang phuc vu trong qun di lm bo. "Khi dai tung
Tng tham muu qun luc Vit Nam Cng ha do ng trn khi Vit Nam qun doc
Hun thi, Nht lnh, nh dai t thi si Cao Tiu vit h th ha si Hi Ch cn nm
phng giam ca Cuc An Ninh qun di
91
. Ngy 30-4, chnh Cch mang d m ca
nh t cho Che.
Hoa s Che nh lai: "Mt hm di ngang qua qun c ph 104 Cng L ca Chu
Thi Thy - ng Giao, ti nghe Nh Ca ku, nn c vo ngi mt lc. l ln duy
nht ti ngi vi ho k t sau ngy 30-4
92
. Nhung su lin di ca Che khng ch bi
Hunh B Thnh luu trong ln c ph y.
Trong Vu n H Con a, Thnh d vit v mi quan h ca T Dung - Nh Ca
vi Barry Hilton: "Vin si quan CIA ngui M tn l Barry Hilton cm tay ch vic
cho T Dung, th n vn si ny bin thnh mt n bit kch chng cch mang mt
cch hon ton khng cn luong tri ca mt ngui tr thc. Cch ni d khng ch
co buc Nh Ca. Hunh B Thnh, cng tng l mt hoa s bim, bit Barry Hilton
dnh gi cao ti nng ca Che. Barry Hilton d tuyn tranh ca Che in thnh tp
The World of Choe. Sch d in nhung v Barry Hilton l cng chc thuc B Ngoai
giao M nn phi chp nhn khng pht hnh tp sch d kch B trung Ngoai
giao lc d.
Che bi bt khi dang lm vic ta soan bo Lao ng Mi. ng bi dn v nh
s 528 Quang Trung, G Vp, lc d 6 gi chiu cng an khm xt ti 9 gi dm
th gii ng v trai "tam giam. Hunh B Thnh l ngui bt Che.
Ba ngy truc tng tuyn c, 26-4-1976, An ninh ra lnh bt tip Lut su
Nguyn Ngoc Bch. ng Bch khng bao gi bit v sao mnh bi bt
93
. ng tng lm
cho co quan tro gip M USAID trong chuong trnh "cp cn cuc cho ngui t mui
su tui tr ln v sau khi tt nghip c nhn lut, ng nhn duoc hoc bng di hoc
thm mt nm tai ai hoc Harvard, M. Thng 4-1975, ng l "chuyn vin dc
nhim cho Tng cuc Du ha v Khong sn.
Nhng cuc bt b tuong tu ko di ti nm 1978. Mt trong s d l nh tr
thc cch mang H Hu Tung. T gia thp nin 1920 khi du hoc Paris, ng H
Hu Tung tng tham gia phong tro t Quc t cng vi cc ng Phan Vn
Trung, Ta Thu Thu. Mc d nm 1939, ng Tung t b ch nghia Marx v phong
tro t nhung nm 1940 ng vn bi ngui Php bt v dy ra Cn o cho ti
nm 1944. a t, vi tu cch l mt nh tr thc, ng Tung c nhiu bi vit ni
ting v c chnh tri, kinh t v vn ha ph bin H Ni. Nm 1946, ng lm c
vn cho phi don Vit Nam Dn ch Cng ha trong Hi nghi Lat. ng l mt
trong nhng ngui bin soan sch gio khoa ting Vit cho bc trung hoc ca nuc
Vit Nam, lc y, va tuyn ngn dc lp.
ng H Hu Tung bi ngui Php bt lai nm 1948 v nm 1957, sau khi v
sng Si Gn, bi chnh quyn Ng nh Dim tuyn n t hnh v lm c vn cho
Mt trn Thng nht ca Ha Ho, Cao i v Bnh Xuyn. Nh c su can thip ca
nhng nhn vt ni ting trn th gii nhu Albert Camus, Nehru, ng duoc gim
xung kh sai. ng duoc tr tu do sau khi chnh quyn Ng nh Dim bi lt d. a
t, ng duoc mi lm ph vin trung Vin ai hoc Van Hanh v nm 1967, ng
tham gia chnh trung vi tu cch l mt dn biu di lp. ng H Hu Tung
khng phi di ci tao cho dn khi ng c mt vi "sng kin chnh tri vo nm
1978, nm ng Tung su muoi tm tui
94
. Ba ln ng thot khi nh t, ca ngui
Php v ca ch d Ng nh Dim, nhung ti ln th tu th khng. Ngy 26-6-
1980, ng H Hu Tung duoc dua t trai 30D Hm Tn v Si Gn, nhung trn
dung di th ng mt.
Nm 1981, trong khun kh mt hoat dng ca US-VN econciliation Project, b
Lut su Ng B Thnh duoc mi ti ai hoc Harvard. Tai dy, b cho rng, nhng
ngui duoc di ci tao l may mn v nu ho bi dua ra mt phin ta nhu Nuremberg
th c th ho d bi x bn. Lut su Ng B Thnh khng bit rng con gi ca ng
H Hu Tung, ngui t ci tao va mi cht mt nm truc d, Gio su H Ti
Hu Tm lc y dang day lich s Harvard cng duoc ngui t chc chuong trnh,
ng ohn McAuliffe, mi du
95
. Lp lun ca b Ng B Thnh khng mi di vi H
Ni nhung rt ngac nhin khi n duoc ni ra bi mt lut su.
Vic dua vo t hng trm nghn con ngui d bung sng hoc khng h cm
sng, khng bng mt bn n ca ta, sau ngy 30-4-1975, v dc bit, cu
chuyn dua 1.652 con ngui trn tu Vit Nam Thuong Tn vo t duoc k lai sau
dy, tht kh d ni l may mn.
Trua 29-4-1975, Dn biu Nguyn Hu Chung c duoc mt "su vu lnh do Tng
thng Duong Vn Minh k cho php tu Vit Nam Thuong Tn thuc hin chuyn di
tn cui cng. Sng 30-4-1975, khi con tu ny ra ti ca sng, d bi B40 bn
theo, git cht nh vn Chu T, ch nhim Nht bo Sng. Con tu Vit Nam
Thuong Tn v hng nghn ngui nm doi do Guam gn nm thng. Su ch doi
truc mt tuong lai v dinh trong khi vo con, cha m vn dang kt lai qu nh d
khin cho nhiu ngui mun quay lai Vit Nam, noi m ho tin l d bt du thng
nht v chc chn c ha bnh.
Mt trong s y l ai y tnh bo V Tnh
96
. ng V Tnh duoc ngui M tao
diu kin dua ton b gia dnh di tn. Tuy nhin, cha ng ni: "Tao ch dn ngy
dt nuc thng nht, tai sao tao phi di khi ngy d gn k. Cn cha vo ng th khi
d dang mong hai ngui con trai tp kt t nm 1954 tr lai.
ng V Tnh d dinh lai Vit Nam, nhung vo nhng ngy cui thng 4-1975,
ngui M khuyn co l s v cng nguy him. ng Tnh duoc dua ra Ph Quc v
khi Tung Duong Vn Minh tuyn b du hng, ng duoc dua ra Ham di 7 d ri
sau d ti Guam. Cng nhu nhiu ngui lnh khc, ai y V Tnh khng chc c bi
"Vit Cng tr th trong khi, t trong thm su, ng nhn thy ch c Vit Nam
mi l t quc. Khng tm duoc l do hop l d b nuc, b cha m gi, ngui vo
tr v 3 da con tho, ai y V Tnh d tham gia vn dng d ngui M cho php
nhng ngui Vit quay lai Vit Nam bng con tu Vit Nam Thuong Tn.
Ngy 29-9-1975, sau khi Cao y Ti nan Lin Hip Quc nhn duoc su dng ca
Chnh ph Lm thi Cng ha Min Nam Vit Nam, tu Vit Nam Thuong Tn ri
Guam trong mt bui l tin dua trang trong: c nhng phu n mc o di, cho c
v duoc truyn hnh M tung thut. Trung t Hi qun Trn nh Tru duoc y
nhim ch huy chuyn tr v ca con tu ny.
Sau hai tun hi hnh, tu Vit Nam Thuong Tn v dn hi phn Vng Tu. Mi
ti hm sau, hai tu Hi Qun treo c d sao vng mi chay ra v dng lai cch tu
Vit Nam Thuong Tn gn 200m. Nhng ngui lnh Hi qun dng ng nhm quan
st rt k v sau my gi, ho hung dn tu Vit Nam Thuong Tn chay nguoc ra
pha min Trung. Nhng ngui tr v bt du linh cm diu g d bt thung nhung
ho vn cn hy vong v vn cn ch doi.
Ti Nha Trang, tu bi dn vo Trung Tm Hun Luyn Hi Qun. Tt c moi
ngui du bi dn ln nhng chic xe bt bng v khi duoc ch ti Trung Tm Thm
Vn ca Qun don II th moi ngui duoc lnh "phi trt b ht qun o, bi khm
xt rt nhiu ln t du dn chn, duoc pht cho hai b d lnh rng thng thnh,
mt chic chiu rng 8 tc ri dn di nht vo phng giam. Tr mt da b khi y
7 tui, tt c du phi di t, ngui t nht 9 thng, ngui lu nht - Trung t Trn
nh Tru - phi t ti 13 nm.
T v ci tqo
Cho d t hay ci tao th du l thn phn ca nhng ngui mt tu do. Nhung
duoc chuyn t lao Gia inh hay Ch Ha ra trai "ci tao vn l nhng g m
nhng "ngui t thm kht.
Duyn Anh vit: "Nu ti d phuc vu (trong qun di) nhu Thanh Tm Tuyn,
Phan Nht Nam, T Thy n
97
, ti s dng mt khon tin n mui ngy cho don
vi ti trnh din hoc tp trung Gia Long, trung Lasan Taberd hay c nhi vin
Don Bosco, chng han. i ti ch doi xe Molotova, xe GMC, xe d na, ch ti dn
trai no d Long Giao, Sui Mu, Long Thnh. Ti di t vi hng ngn, hng
van ban b, ti khng vic g m so hi. t ra, hai ba nm du, b di ho qun l ti
cng d di hon cng an. Ti di lai thong th khp trai v dm dm ca phng ti
khng bi kha cht. Nhung ti d thiu vinh hanh lm si quan qun luc Vit Nam
Cng Ha, ti l nh vn phn dng v cng an d dn cng tay ti, dua ti di mt
mnh
98
.
Khi d vo nhng nh t nhu s 4 Phan ng Luu, s 3c Tn c Thng hay Ch
Ha th mi thy duoc di ci tao cng l mt n hu. Lut su Nguyn Ngoc Bch k:
"Sau mt nm x lim, ti duoc dua ra phng giam tp th, giam chung vi su
muoi chn ngui khc trong mt phng. Mi ngui duoc mt phn sn xi mng rng
60cm di hai mt v duoc pht mt chic chiu. Trong phng, c cc tung linh,
cc b trung v cc vin chc cao cp ca Si Gn. Ti nhn ra trong d c nhng
ngui cng bi bt dot thng 4-1976 vi ti.
Bn canh nhng ngui t khng c n nhu on K Tung, Linh muc Thin, Lut
su V ng Dung, Dn biu V Long Triu, Nguyn Ngoc Tn, Nhu Phong, Lm Vn
Th, Nguyn Ngoc Tn, L Xuyn cc d lao c ca Si Gn cn c cc nh "tu
sn mai bn m trong d c mt s ngui c duoc "vinh du ra ta nhu Pham
Quang Khai, Trn Thnh, o Mu, Tng Ti, Nguyn Cng Kha, Bi Kim Bng,
Nguyn Vn Truong (Khai Tr), Truong Vn Khi v c nhng "tn phn dng bi
bt trong vu Nh th Vinh Son nhu Nguyn Vit Hung, Ali Hng, linh muc Nguyn
Vn Nghi, linh muc Nguyn Vn Chc, thiu t Tip
Cui thp nin 1970, ngay c ngui Si Gn cng khng my khi c gao trng,
c tuoi, com t khng th no trnh duoc c thiu, gao hm. Nuc cng l ni kht
khao ca cc t nhn. Ch Ha, t nhn on K Tung d tng t chc biu tnh
"di di tm. "Ho bi cai nguc dn dn mt phng trng. Bon trt tu cy co tri tay
ho lai v dm d hi dng. Ngui no cng tm bm mt, mu kh cn a trn
mp. i ho bi tng vo bit giam khu G. Khng chiu ni bit giam Ch Ha, ho
dnh lm Tu kim nhn li. ing on K Tung kin tr. Tt c lc du, th di
99
.
Nhiu th bnh di theo ngui t nhu tiu chy, kit li nhung thuc men gn
nhu khng c nhng nm d, ngay c cng an, b di v dn chng cng du phi
dng "xuyn tm lin cha b bnh
100
. Nhung, khng c g lm kh ngui t nhu
gh, l. Theo Duyn Anh: "Gh d lao ranh mnh lm. N c nh ca qu m lp
chin khu. T nhn ny ci trung, chng mng d t nhn no bi thuc. Bi xong,
vi vng ly quat lia. V thuc xt v cng
101
. Trong hon cnh y, nhng ngui t
lao Gia inh, Ch Ha coi vic duoc dua ti cc trai ci tao l gim nh.
Truc Tt 1977, hai phn ba vn ngh si v k gi, trong d c Nh Ca, duoc
tp trung tai khu A, Ch Ha, hoc tp mt thng ri duoc th v. Nhng ngui nhu
Don Quc Si, L Xuyn, Nguyn Manh Cn, ng Giao, Trn Da T, Che, Duyn
Anh phn ln vn " t c bit, nhng ngui cng du nhu on K Tung th bi
gi lai sut 10 nm Ch Ha. Trong khi d, mt s khc duoc chuyn t ch d t
sang "ci tao.
Nhung dy l cu chuyn xy ra truc nm 1978. Khi Chin tranh Bin gii Ty
Nam xy ra v pha Bc, Trung Quc bt du de doa, cc trai ci tao duoc chuyn
giao t qun di sang cho cng an. Theo ai y Phan Nht Nam: "Chng ti bt
du chiu cnh ti t khc nghit.
Ngy 8-5-1975, sau khi trnh din, ngoai tr Tung Nguyn Vn V bi bnh
nng, cc s quan cp tung
102
v cp t bi gi lai d hoc tp dot mt tai ai hoc x
Minh Mang, Cho Ln truc khi dua v Trung tm Hun luyn Quang Trung. Sau d,
cc tung duoc dua ra Bc bng my bay trong khi cc s quan cp thp hon duoc
dua ra Bc bng tu thy v xe la. Noi dn ca nhng ngui bi coi l "nguy him
ny l cc trai giam n Bi, Lo Cai, H Giang, H Ty, Nam H, Thanh Ha, Ngh
An.
Nhu nhng ngui t thm nin khc, Trung t Phan Lac Phc d tri qua nhng
nh t gian kh nht: Trai Long Khnh - Sui Mu, Lin trai 2 Son La, Trai n Ha
(Son La), Trai Tn Lp (Vinh Ph), Trai Thanh Phong (Thanh Ha), Trai Tn K
(Ngh Tinh), Trai Ba Sao (H Nam Ninh), Trai Xun Lc (ng Nai). u t chnh d
Phan Lac Phc chiu ci tao lu l v ng d tng hoc thng tin bo ch tai Hoa K,
tng lm ch bt Nht bo Tin Tuyn, bo ca Qun luc Vit Nam Cng ha.
Sau mt nm bi giam trai Long Giao v Sui Mu, ngy 10-6-1976, ng Phc
duoc dua ra Bc trong dot du tin. ng vit: "Chng ti dang ngi sn tp kt
trai Sui Mu th ngui ban thn cng ngnh ca chng ti l Ta Ty chay ht
hong: i chuyn ny h. a Bc dy. Th l nm nin dy. C nhn g v nh
khng Ti v Hng nhn nhau cui ni vi ban: Ni h vi gia dnh l tui ti di ra
Bc ngy hm nay. lai khe nha. Ngui ban hoa si ti danh ca min Nam ngm
ngi tam bit Hn gp lai nhau sm Si Gn
103
.
c Gim muc Nguyn Vn Thun nh lai bui ti ng bi dua ra khi Si Gn:
"Ngy 1-12-1976, lc 9 gi ti, bt thnh lnh ti bi goi cng vi vi t nhn khc.
Chng ti bi xch ngui ny vi ngui kia tng hai ngui mt v duoc dy ln mt
xe cam nhng. Cuc hnh trnh ngn dua chng ti ti Tn Cng. Chng ti thy
mt con tu truc mt, hon ton chm trong bng ti d dn chng khi d .
Chng ti bi dua ln tu di ra min Bc Ti bi dem xung hm tu, noi cha than.
Ch c mt ngon dn du nh leo lt chy. Chng ti tt c l 1.500 ngui, trong
mt tnh cnh khng th t duoc Ngy hm sau, khi mt cht nh sng mt tri
lot vo hm tu, ti nhn ra chung quanh ti nhng guong mt bun su v tuyt
vong ca cc t nhn khc. Bu khng kh su thm nhu dm tang. Mt t nhn d
tm cch treo c tu t vi mt soi dy thp. Nhng ngui khc goi ti. Ti dn ni
chuyn vi anh
104
. Trung t Phan Lac Phc cng duoc dua ra Bc bng tu v
chuyn di ca ng cng gian kh khng km g chuyn tu ca c cha Nguyn
Vn Thun, nhung nhng g m ho gp trong qung dung chuyn t ch mi l
nhng th thch ban du
105
.
"Thm Nui"
Thi gian ci tao cng tng thm th tin bac ca ngui nh t nhn cng nhu
ngn sch ca "Cch mang cng dn can kit. T Tt nm 1976, cc sut n bt
du bi ct bt dn cui nm 1977, luong thuc ca t nhn duoc thay bng la
mach, thung goi l bo bo. Theo ai y Ta Ch ai Trung, ti ma Thu nm 1978,
mi ngui ch cn 300g gao mt ngy. "au mung, rau lang khng kip ra dot non,
rau dai cng bi vt khi va mi nh. C chui bi do ht ln.
Khng phi hoc vin ci tao no cng bit rng lc y "ngoi x hi, ci bao
t ca thung dn cng khng no d hon. Chnh qun gio, ban ngy "hc th
nhung dm xung cng tm gp nhng ngui t va duoc thm nui d "xin t
m. Nhng ngy c d thm nui l nhng ngy trong trai tung bng. Nhng l
thu vit t trai nhng nm thng v sau ch yu l lit k cc "nhu yu thm nui.
ng Ta Ch ai Trung k: "Cng c ngui vn gi duoc tin, mi ln thm nui
lai c khun c vc, nhung cng c ngui ch c th mang theo my bnh m, li
thi vi chng: Khng bit ln sau c cn vay duoc tin di thm anh. Dn d,
nhng ngui t bt du bit thm nui dang tr thnh mt gnh nng cho nhng
ngui m, ngui vo qu cng dang di kh. di dn cc trai ci tao thm chng,
thm cha, nhng ngui con lnh, vo lnh d phi nm bit bao ti nhuc.
T nm 1978, hoa s Che bi dua ln trai Gia Trung, Gia Lai. Hai nm trai
"tam giam ca co quan An ninh iu tra, s 4 Phan ng Luu, Che ch duoc nhn
d ch khng duoc gp ngui nh. Hai nm y, do phi nm trn sn xi mng,
chn ng, vn phong thp, d gn nhu bi lit. n Gia Trung, duoc thm nui th
dung s lai qu xa xi, cch tr.
Vo Che, b Nguyn Thi Kim Loan, nm y phi mt mnh nui bn da con, d
dac trong nh gn nhu d bn ht. Cng nhu hng triu gia dnh Si Gn, nh b
cng duoc Chnh quyn cp cho "s gao, ni l gao nhung nhng nm y thung
ch c bo bo hoc khoai tiu chun mt k gao duoc Nh nuc bn thay th bng 2
k khoai. Khng ch nhng ngui vo c chng bi dua di ci tao, trong "ch d mi
dn ng tr thnh vai tr th yu v khng c vic lm, cuc sng ch cn c th
trng cy vo ti xoay x, mua bn lt vt ca nhng ngui phu n.
B Loan l mt phu n cng gio di cu t Pht Dim, d tng lm thu k trong
B Tng Tham Muu Vit Nam Cng ha, tng sng ht sc phong luu nh nhun
bt nhng bc tranh bim ca chng dng trn cc bo Si Gn, bo M. T khi
chng "di Gia Trung, b Loan phi mua tng b d c, tng bich x bng, chen
chc trn xe d, giu gim dem v An Giang qu chng, bn, kim tng dng
chnh lch gi.
Kim tin d di thm nui d kh, mi mt chuyn di t Si Gn ln Gia Lai l
c mt "doan trung. Truc ht, phi "chay xin ci giy ca Phung, ri t 3 gi
chiu d phi ra bn xe xp hng. Chnh sch "ci tao nhn dao d bin nhng
hng xe d tu nhn nhu Phi Long, Phi H mt thi khoanh tay mi khch mua v,
mi khch ln xe, tr thnh nhng "chuyn xe bo tp. C mt t chiu bn xe,
doi dn 3 gi sng "xe khch quc doanh bt du bn v, chen chc, la , nhung
c khi dn luot mnh th v ht v xe t, nh nuc uu tin bn truc cho cn b c
"giy cng tc.
Khng di duoc l bi kich v tin bac ginh dum mua c, mua thit kho d lu
khng duoc. Nh nuc so t tch tr thuc phm trn trai nn khng cho thm nui
d kh, ngay c mm ruc, mui m. Ln xe duoc ri cng v cng thc thm,
nhng nm y nn kinh t khng cn "l thuc nuc ngoi, phu tng khng c, xe
c hng hc gia dung l chuyn thung. May mn, chay sut ngy ra ti Phuc
Ti th dm, khng duoc ln do An Kh, ngi ng trn xe cho ti 6 gi sng.
Theo b Nguyn Thi Kim Loan: T ch xe dng vo ti trai hon ba cy s. Qun
gio khng cho thu ngui gnh. Ho ni, "Gi ny m cc chi vn khng b duoc
ci thi tiu tu sn . Dn Si Gn gnh khng quen, dau vai, dnh c phi xch.
Xch gi th nht lc l di ln chng trm thuc, quay lai xch gi th hai. i ba
cy s m mt ti hon hai gi. Nhng hm xe cht my, ln ti trai d l na dm
th hai, tri ti nhu bung, l dn b, con nt c nhm mt m di khng nhn ra li
r, buc thng v my nm m mi, ht ln. Qun gio chay ra mi bit d lac vo
trai khc, phi ng lai dy, ch sng hm sau tm dn ch giam chng. Ln li xa
xi nhu vy nhung ri cng ch duoc nhn thy mt chng mui lm pht. Trn mt
ci bn cy di, qun gio ngi hai du, mt bn l "pham, mt bn l thn nhn,
ho ch kip trao di vi nhau nhng li vi v.
Nm 1978, nh s hoc Ta Ch ai Trung cng dang hoc tp trai Gia Trung,
k: "C ngui xch bich d thm nui v phng m bn khon khng bit ngoi
lm sao vo nui ni my da con lai cn chay duoc tin di thm mnh. Nhung cng
c ngui thn nhin, phn v d quen di hi, phn v khng hnh dung ht nhng
g dang xy ra, lin tuc gi thu v giuc gi cho th ny, th no. Thm cnh gia dnh
xy ra t d.
ai y Duy Lut, tiu don trung Tiu don 248, Su 18. Ngy 19-4-1975,
don vi ng duoc diu t Bnh Tuy v Long Khnh, tham gia trn Long Khnh gy
tn tht nhiu cho qun Gii phng. Hai ngy sau khi ra trnh din, ng Lut bi dua
ln Long Giao. T thng th hai, ng duoc vit thu v nh nhung ch cho khai s
hiu trai l "L2T2 ch khng cho ni r dia danh. Vo ng, cng nhu vo ca nhiu
ngui lnh khc, phi di ht trai ny sang trai khc, np sau nhng bui cy canh b
ro d hi vi hy vong mong manh tm chng. Nhng chuyn di nhu vy lm khnh
kit dn cht gia ti mon ca nhng ngui vo lnh.
T nm 1978, ng Lut duoc di l t Son La v trai Ba Sao, Ph L. Mi ti cui
nm 1979, vo ng mi tm duoc ra thm. l ln gp nhau cui cng ca hai vo
chng. Khi tr v b pht bnh ung thu ri cht vo du nm 1980. Cng trong
nm y, ng duoc chuyn t Ba Sao v Hm Tn, vo trai 30D. Thng 6-1981,
ng duoc tha vi l do l vo cht. Khi ng Lut tr v, cn nh nh ca ng s 2
Duy Tn khng cn na, vo ng d phi bn, trang tri chi ph cho nhng chuyn di
thm chng v nui ba con nh.
Bn nh chua phi l bi kich ln nht. Theo ai y Ta Ch ai Trung: "C
nhng ngui vo d phi di bn thn. C nhng ngui vo d phi s dung th manh
ca dn b d kinh doanh, bun bn. Khi ngui tru ct kinh t l dn b, con gi v
tr em, lai phi tm cch qua mt cng an, lun lot cng quyn, ng bin khi so
tht ngay c trn dung xa th khng th no trch nhng ngui phu n y.
Chuyn mt b t tun c mang vi anh ti x xe hng, mt b vo s quan bn cho
tri cp vi anh lnh c ca chng mnh cng khng c g bt ng khi n duoc dua
vo trai
106
.
Cng c nhng ngui t ci tao thuong vo tht lng vit thu v ni: "Thi, di
anh nhu vy l ht ri, em nn di tm hanh phc mi, coi c ngui b di no.
iu d lai cham vo tu i ca mt s ngui qun gio duyt thu, nhiu anh d kiu
hng, mng: "Nh nuc giam gi cc anh khng phi nhm muc dch chia r gia
dnh, v chng ti chin du khng phi l d cup doat vo con ca cc anh
107
. C
l, nu c ai mt vo th cng ch v thi th. Vo ca nh tho Ta K d di ly chng
"Vit Cng khi ng cn bi giam trai T6, Long Khnh, cng vi nh s hoc Ta Ch
ai Trung v hoa s Trinh Cung.
Trai T6 c mt nh x hai ngn nm ngay ra dung vo ry ca dn, st b ro
dy km gai. Thi gian du, thn nhn chua duoc chnh thc thm nui, cc trai
vin T6 c sng kin dng nh x d nhn tin gia dnh v tr chuyn vi ngui thn
m khng bi qun gio pht hin. Cc trai vin thung thay phin nhau ra ngi
"truc d d ch nhn tin nhn, nhiu t nhn d gp duoc ngui thn, nhng
ngui ct cng di tm chng, tm con, tm cha, d ch d nhn thong thy mt nhau
trong giy lt hay ni tht nhanh mt cu bo tin nh. Ho thung phi ln dy
truc, muon qun o lm dng, cuc xng ca nhng nng dn sng gn trai d
nguy trang v nh chnh nhng nng dn ny che giu, men theo hng ro km gai
nhu nhng ngui dn di lm rung tnh c ngang qua h x. Cng chnh noi d,
nhng ngui t nn nao ngi ch
Mt ngy cn Tt nm 1976, dng vo phin "truc h x ca hoa s Trinh Cung,
ng nhn duoc tin nhn: Ta K gp m lc 2 gi trua nay. Trinh Cung vi bo tin
cho Ta K. Khi d, theo ng Trinh Cung: " l mt tin vui bt ng ca Ta K v d
na nm chua duoc thm nui. Nhung thng tin m anh nhn duoc t m ch l: Vo
con n ly thng Vit cng ri. nh c m lo sp nh, con yn tm. Khi duoc
php, m s di thm
108
. Khng ring Ta K, khng t s quan "Nguy t trai ci tao,
khi dt ngt tr v d phi dt ngt buc ra khi nh mnh, v "da con ngy chia
tay cn tho khng cn nhn ra mnh, trong khi trong nh lai treo ci nn ci
109
.
"Hc Tqp"
u thng 4-1865, khi vit thu du hng gi ai tung Tu lnh Qun min Bc
Ulysses S. Grant, ai tung obert E. Lee d xin cho nhng ngui lnh ca ng
duoc mang la ngua, m ho d dem t nh tham chin, tr v qu c lm n. Cn
ai tung Duong Vn Minh, cui thng 4-1975, d tuyn b du hng v diu kin.
Trong nhng dng thi chnh tri truc d, khng c du hiu no cho thy Tung
Minh v "b tham muu ca ng d lo lng cho s phn ca hng triu binh s min
Nam.
Cng tht kh d trch tung Minh. Truc khi tuyn b du hng, ng d khng
c co hi no d thuong luong vi nhng ngui chin thng. Nhung su khc nhau
cn bn gia hai cuc chin tranh nm ch: M, nm 1865, nhng chin binh
min Nam duoc cc tung thng trn m t nhu "mt don qun t toi, nhung hin
ngang, cn Vit Nam, nm 1975, nhng ngui lnh min Nam Vit Nam bi nhng
ngui Chin thng goi l "tay sai, l "d th.
Chua bao gi Chnh quyn cho cng b chnh xc s luong ngui bi dua di ci tao
110
.
Theo s liu dn trong Nghi quyt 01 ca B Chnh tri, tnh ti thng 9-1982 ch
ring Si Gn, Chnh quyn d tha v hon ba van s quan d tng l t ci tao.
Thng 1-1988, hng ngn t ci tao d duoc tha. T d, gn nhu ton b s t ci
tao tt c cc trai giam, k c t trai Nam H, khong 210 ngui, du duoc dua
v trai 30D. Ho gm cc s quan cp tung, cp t, hoc nhng ngui tng phuc
vu trong cc luc luong nhu an ninh qun di, cnh st dc bit, tnh bo. Nhiu
ngui trong s ho d phi t ti du nm 1992
111
.
Tung Trn Vn Tr v ng Cao ng Chim, hai dai din ca qun di v cng
an trong y Ban Qun qun, dm trch vic chun bi "Chin dich X-1. Tuy nhin,
theo ng V Vn Kit, ng y Qun qun v Trung uong Cuc cng d bn lun rt
nhiu, khng ch l tnh nhng th thut d hng trm nghn s quan qun di min
Nam tu mang khn gi vo t, m cn d ra muc tiu chnh tri cho vic tp trung
ci tao. Ch truong dua nhng s quan cao cp, nhng ngui c "no mu di ci tao
lu di cng khng hn l d "tr th m, theo ng Kit, cn "d ho thy sai, thy
su lm lac v hiu cuc chin tranh ca Cch mang l chnh nghia
112
.
C th doc duoc suy nghi y ca nhng ngui nhu ng Kit trong cc bi x lun
dng trn bo Si Gn Gii Phng ngay trong nhng ngy "Chin dich X-1 dang
din ra
113
.
Ngy 11-6-1975, ha s quan, binh lnh bt du ngy "hoc tp du tin. Ngy
12-6-1975, bo Si Gn Gii Phng c bi "Thm nhun tinh thn nhn dao Vit
nam, x lun: "Cch mang thng loi, gii phng dng bo ta, dng thi cng gii
phng lun c ngui lnh ngu. Cuc di lm lnh dnh thu cho d quc M d
chm dt. Ho khi phi cht. Ho thot khi kip sng cuc nhuc trong di qun
chng lai t quc. l hnh vi nhn dao du tin rt cn bn ca cch mang di
vi ho. Gi dy, d ho c bi bt giam hay khng, ho vn l nhng t, hng binh
trong tay cc luc luong v trang gii phng Tuy nhin, nu chng khng chng cu
th ta cng khng git chng. Chng cng l con ngui Vit Nam. quc M v
tay sai d bin chng t con ngui thnh ra d th. Cch mang phi ci tao chng
t th tr lai thnh ngui. Phi giam chng lai d chng khng lm hai nhn dn
duoc na. ng thi phi ci tao chng d chng ci t quy chnh
114
.
Ngy 15-6-1975, bo Si Gn Gii Phng x lun tip: "Ha hop l mt chnh
sch ln ca cch mang. Mun ho hop dn tc th diu co bn v du tin l phi
lm sao cho moi thnh vin trong cng dng dn tc c mt lp trung thng nht
lm co s. Gic M v bon tay sai bn nuc d dng mt chnh sch chia r t hai
nht. Chng gy th hn gia cc thnh vin ca dn tc, gia cc tn gio, gia
cc dia phuong. Chng c tnh chia ct nuc ta Nguy him hon c l chng d
dng moi th doan d nhi nht vo du c ca mt s ngui ch nghia chng cng
din cung d lm bnh phong che du muc dch xm luoc. Bi v chng bit rng
nhng ngui cng sn l nhng ngui yu nuc nht, l nhng ngui chng d
quc quyt lit nht Lm sao c th ho hop gia nhng ngui yu nuc vi
nhng ngui chng lai t quc, d dui bt c hnh thc no v nhn hiu no
Sng d np m tu tung chng cch mang vn cn th ho hop lm sao duoc... V
vy, ho hop dn tc l truc ht, ho phi gt sach nhng noc dc tu tung gic M
d gieo rc, tng buc tip thu nh sng chnh nghia ca dn tc. ot hoc tp t
chc cho binh s ngu qun, ngu quyn hin nay d m ra cho ho mt co hi tt
d lm vic d. Qua hoc tp, ho phi thy cho r m muu v ti c ca gic M v
tay sai, phi nhn ra chnh sch khoan hng dy nhn nghia ca cch mang, phi
thy ht li lm ca mnh di vi dn tc v con dung tt yu ho phi di t dy d
lm lai cuc di, tr thnh ngui cng dn Vit Nam chn chnh. l con dung
duy nht dua ho di dn ho hop vi dng do cc tng lp nhn dn
115
.
Cho ti du thp nin 1990, quan dim ca ng v vic tp trung ci tao vn
cn khc nghit. Thng bo nga`y 20-2-1991 ca Ban Tu tuo ng Vn hoa Trung uong
"V`nhu ng lun diu xuyn tac cua Bu`i Ti n trn da`i BBC vit: "Vic cai tao nhu ng
ph`n tudagy nhi` u ti ac hoc co` n mang nng tu tuong chng c ng, thu` dich
quyt lit voi cach ma ng thi` hoa` n toa`n khng phai la` vi pham nhn quy` n, ca`ng
khng phai la`vic la`m trai voi chinh sach ho`a hop, ho`a giai dn tc ma`chinh la`vic
la`m c`n thit dbao v cuc s ng ho` a bi`nh, yn vui cua nhn dn, bao vnhn
quy`n cho moi nguo`i va`dtng cuo` ng ho`a ho p dn tc.
ng nhu ng V Vn Kit tha nhn, di hi nhng s quan thua trn "tip thu
nh sng chnh nghia t nhng ngui dua mnh vo t l mt yu cu qu cao.
Cn b qun gio min Bc, nhng ngui truc tip gio duc lai cc "nguy qun v
nguy quyn l nhng ngui ln ln trong mt x hi hon ton khp kn. Nhng
giai thoai ni my ch b di ngy mi v, thy Si Gn giu c, d gi tu th cho
min Bc x hi ch nghia bng cch khoe: "Ngoi d, ti vi t lanh chay dy
dung, khng ch l nhng chuyn k khi hi. Chuyn b di tip qun bit thu,
cao c, nhn thy ci bn cu s trng tinh tung l bn ra rau, cho rau vo, git
nuc, thy rau tri mt bn ku: "Bon tu bn n gi by cng khng hn l tiu
lm chnh tri.
Hu ht b di min Bc du ra di t nhng lng qu ngho di. n khi vo ti
Si Gn th dn i Ting ni Vit Nam cng t c dip duoc nghe, sch bo th ngay
c Thp Ti Th y, ng Thm Tuyt Dy cng khng d doc. Ho duoc day
rng ngui dn min Nam dang phi rn xit, lm than nhiu thanh nin min Bc
trong ngy 30-4-1975 cn uc ao duoc nhanh chng vo Nam d gio duc nhng
thanh nin lm dung lac li.
Khng t qun gio khi tip xc vi nhng s quan duoc do tao chnh quy ca
min Nam d nhn ra sc hiu bit ca mnh dang du. Cng c nhng ngui v
mc cm d dng quyn uy ln t. Nhung cng c nhng ngui tip tuc trung
thnh vi nhng g duoc day. Su say sua lm "thy ca ho d tao ra khng t tnh
hung tr tru.
Theo ng Nguyn Vn Trn
116
, ngui duoc b sung vo Trung uong Cuc du
thng 4-1975, ch truong t truc ca B Chnh tri l: S nguy him th dua ra
min Bc ci tao, s khng nguy him th d lai trong Nam. Bn thn nhng ngui
trong cuc cng nhn thy nhng ngui duoc ci tao min Nam th cuc sng c
phn nh nhng hon, ngn han hon. Nhng ngui "t nng, t lu th ra Bc.
Nhng nm du vic ci tao do b di qun l, k t sau cuc chin tranh bin gii
17-2-1979, t ci tao duoc chuyn dn sang cc trai Nam H, Thanh Ha.
Khng ch bi hnh ha v tinh thn, tht kh l gii v sao nhng ngui chin
thng lai giam gi nhng di th d du hng mnh lu nhu vy. Cho ti du thp
nin 1990, nhng ngui lnh bit kch bi bt hi du thp nin 1960, nhng t binh
"Nguy bi bt hi Mu Thn (1968), hi Chin dich Ha Lo 1971 vn cn phi dang
"ci tao.
Nh tho T Thy n, sau mui nm t v d vit:
Ta v ci mi du suong dim
Nghe nng t tm luong dt tri
Cm on hoa d v ta n
Th gii vui t mi l loi
Ta v nhu l roi v ci
Bp la nhn qun m ti nay
Cht ruou hng dy xin rui xung
Gii oan cho cuc b du ny.
Ci tao khng ch l cu chuyn ca tng s phn m cn l mt phn trong
"cuc b du cui th k 20 ca Vit Nam.
Chung III: nh tu sn
Sau khi hng trm ngn binh lnh d duoc "hoc tp, d nhn thy "ti li ca
mnh, cn cc s quan th d bi gi trong cc trai ci tao, Si Gn lai no dng bi
chin dich dnh tu sn mai bn. Theo nhn thc ca nhng ngui cng sn, dnh
d giai cp tu sn l buc di tt yu, l nhim vu ca "cuc cch mang dn tc dn
ch nhn dn. Chua dy ba nm sau khi ch nghia x hi duoc p dung min
Nam, cc nh doanh nghip, vi tn goi mi l "tu sn, d phi tri qua hai ln bi
"dnh.
"Chin d|ch X-2"
Vo lc 7 gi 30 pht sng ngy 10-9-1975, y ban Qun qun Thnh ph Si
Gn hop bo, dua ra "Bn Tuyn b ca Chnh ph Cch mang Lm thi Cng ho
Min Nam Vit Nam, ra lnh "bt gi mt s tu sn mai bn c chng c du co
tch tr, ph ri thi trung: M H, vua la gao Luu T Dn, lng doan vi vc Bi
Vn Lu, nhp cng, du co phu tng xe my Hong Kim Quy, thu cung cp km
gai cho qun di M Trn Thin T, dc quyn xut cng c ph
117
. Hon by gi
truc d, phn ln cc di tuong nm trong danh sch su muoi tn dnh dot du
d bi bt.
Theo ng Nguyn Vn Trn, y vin Thung vu Trung uong Cuc, danh sch "tu
sn mai bn bi dnh trong dot ny ch yu tham kho t mt ti liu v "Chnh
sch hu chin duoc vit nm 1974 ca Chnh quyn Si Gn, trong d c phn
dnh gi vai tr lng doan thi trung ca cc "vua ngui Hoa Cho Ln. Gi G ca
Chin dich X-2 lc du duoc dinh l 5 gi sng ngy 10-9-1975, sau do truc trc
trong "hop dng tc chin, tin tc bi lot ra, nn phi trin khai t lc 12 gi khuya
ngy 9-9-1975. Hon 10.000 cng nhn, hoc sinh, sinh vin d duoc diu dng p
st cc muc tiu. Hng van "qun chng khc duoc dua xung dung d gy p
luc v du lun
118
.
V l lun, "tu sn mai bn duoc chnh quyn cch mang coi l "dich nn
phuong thc m Chin dich X-2 tin hnh duoc xc dinh r l "dnh. Ti liu d
dn vit tip: "Phn ng ca dich ni chung l yu. Tu sn mai bn di ph ch yu
bng cch phn tn ti sn cho b con thn thuc. S d bi bt th tuy hoang
mang, so st nhung lai tic ca nn ngoan c, khng chiu khai ra ca chm, tin
bac, ht xon
119
.
Ti 10-9-1975, "tin chin thng lin tuc duoc bo v "ai bn doanh ca Trung
uong Cuc dng tai Dinh c Lp. Con s bi bt cho dn khi y vn tng ln. Cc
don dua ra nhng con s chi tit: hng chuc triu tin mt, hng chuc k vng, c
"kho kim cuong, hng van mt vi v c mt co s chn nui gm "7.000 con g,
thu hoach 4.000 trng mi ngy
120
Th c. Mt nh tu sn dang nm vin bi
yu cu kim tra xem m tht hay co bnh, trong khi d con trai ng ta bi bt d
buc phi khai ra noi ct giu tin, vng. Do tin tc bi lot ra, mt s nh tu sn d
kip cao chay xa bay, c ngui bi bt khi dang chun bi trn.
Trong bui giao ban ca Thung vu Trung uong Cuc vo lc 7 gi ti ngy 10-9-
1975, tai Dinh c Lp, vi su c mt ca ng Pham Hng, b thu Trung uong Cuc,
ng Nguyn Vn Trn, y vin thung vu, cng cc lnh dao Qun qun nhu
Nguyn V Danh, Phan Vn ng, ng Mai Ch Tho cho rng cc don, cc di ch
mi bt duoc di tuong, mi nm duoc ti sn ni ch chua ly ht ti sn chm.
ng Mai Ch Tho tuyn b: "Mt tn tu sn Hoa c th c t 500 dn 1 ngn
luong vng. Qua chim linh v khai thc ta mi hi so ch chua luc xt, chua truy
su nn c thu duoc vng v ngoai t, nhung so vi s chng d c th chua bao
nhiu. V vy, cc don cn di su luc sot hon na trong nh chng d truy vng
bac v ngoai t. Phi dua vo qun chng, ngui lm cng mun pht dng ho d
pht hin noi giu ct. Mt tun truc khi Chin dich X-2 din ra, do vt gi tng
qu cao, chnh quyn d "dnh mt s di tuong bi quy l lng doan thi trung,
nht l thi trung bt ngot
121
.
i tin
Sau "Chin dich X-2, Thnh u nhn dinh: "Bon tu sn mai bn bi c lp rt
cao, chng d mt ht ch dua v mt qun su v chnh tri. Luc luong kinh t ca
chng d bi st m v dang bi tan v dui su tin cng ca ta
122
. Nhm "ging tip
nhng dn mi vo giai cp tu sn, ngy 22 v 23-9-75, dng tin c ca ch d
Si Gn d duoc thay th bi dng tin mi.
i tin cng duoc coi l "chin dich vi mt danh "X-3. Ba yu cu m Trung
uong Cuc dua ra cho Chin dich X-3 gm: "Thit lp mt ch d tin t mi ngn
chn giai cp tu sn s dung tin mt d thao tng thi trung, dng thi tuc doat
bt phuong tin hoat dng ca bon gin dip, tnh bo dy li lam pht
123
. Vi
nhn thc tin cn l "phuong tin hoat dng ca bon gin dip, tnh bo, Chnh
ph Cch mang Lm thi Cng ho Min Nam Vit Nam ch cho di mt s tin han
ch.
Mi h gia dnh duoc di ti da 100.000 dng tin "Chnh quyn Si Gn c-
500 dng tin "Chnh quyn Si Gn c di duoc mt dng tin mi Ngn hng
Vit Nam. Cn b cng nhn vin chc trong cc t chc tp th duoc di mi
ngui 15.000 h kinh doanh tiu cng ngh, thuong nghip, vn ti duoc di
100.000 dng t chc kinh doanh ln duoc di t 100.000 dn 500.000 dng
khch vng lai, mi ngui duoc di 20.000, s cn lai np cho ban di tin, ly bin
lai v dia phuong gii quyt. Cc h kinh doanh v h gia dnh nu c nhiu tin
hon mc duoc di ngay th phn cn lai s quy di thnh tin mi, ghi vo s tit
kim, hoc s tin gi tai Ngn hng Quc gia Vit Nam.
Chp ti ngy 21-9-1975, ngnh ngn hng huy dng 10.000 cn b. B Tu
lnh thnh huy dng 17.921 b di cc qun huy dng 35.000 ngui. Tt c duoc
dua dn cc qun, cc khu vuc, m khng bit truc s duoc giao nhim vu g. Ho
phi k khai tt c tin bac, tu trang mang theo ngui v t d, "ni bt xut,
ngoai bt nhp. Trong dm 21-9, ho duoc tp hun cng tc thu di tin. ng 2
gi sng ngy 22-9-1975, ho duoc trin khai xung cc "bn di tin.
Theo k hoach, dng 5 gi sng, moi cng tc chun bi phi hon tt. Tuy
nhin, "do diu dng mt s luong ngui khng l v phi chuyn ti liu xung tn
cc bn, nhn su lai ch duoc tp hun vi, trong khi lai phi k khai v xt duyt
mt nhiu thi gian, nn cng tc k khai, dng k cho dn 11 gi ngy 22-9-1975
vn chua xong. Truc tnh d, Ban thu di Thnh ph quyt dinh ko di thi gian
dng k k khai ti 21 gi ngy 22-9-1975 v ch thi cho cc qun coi dy l khu
quan trong nht, l khu quyt dinh ca chin dich di tin. n ngy 23-9-1975,
cc noi bt du thu tin c, di tin mi cho dng bo nhung do tnh hnh phc tap,
dng bo vn ko ti dng k k khai vi nhiu l do: hai ba h, trong mt nh h
ghp] ch mi hung duoc tiu chun ca mt h dn tr hoc dn m nhn vin
di tin lm khng kip Trong tnh hnh d, Ban thu di tin pht hin duoc m
muu phn tn tin ca tu sn nn quyt dinh chm dt vic dng k k khai tai
bn
124
.
C nhng s quan dang ngi trong trai tp trung ci tao khi nghe thng bo di
tin mi git mnh v khng ai nh bit noi giu tin. Nm ngy sau, Chnh ph d
phi lp "hi dng cu xt tng trung hop v c s quan t trai ci tao d duoc
dua v tn nh d ch cho gia dnh noi giu tin.
Quyt dinh di tin duoc bo Si Gn Gii Phng coi l d kt thc "30 nm
sng do va`cht nhuc cua d` ng bac Sa`i Go`n
125
. ng tin Si Gn bt du duoc
pht hnh nga`y 1-1-1955, duoc Chnh quyn mi gn cho nhiu ti li
126
. Ba nga`y
sau di tin, bo ng Si Gn vit: "Mi` n Nam d comt n` n ti`n tmoi, khai
sinh tu`sudc lp toa` n ve n cua xuso, nhn dn tha`nh phH`ChiMinh danng niu
tu`ng to`bac cua Ngn ha` ng Vit Nam voi mt ni`m ha nh di n chua tu`ng thy sau
bao nhiu thkymt nuoc, phai e p mi`nh s ng voi d` ng bac cua ngoai bang
127
.
Khng bit "ti nhuc d mt di bao nhiu sau Chin dich X-3, nhung rt nhiu tin
bac ca ngui dn min Nam d tr thnh giy ln.
K t sng 23-9-1975, nhng ai cn dng bac ca chnh quyn Si Gn c m
chua dng k th coi nhu ht gi tri. Sng sm ngy 23-9-1975, ng Pham Vn Tu
ch vo, b V Thi Mai, t thi trn Sng Mao, Hi Ninh, Bnh Thun v Phan Thit
sinh. Va rang sng th xe ng bi chn lai. Du kch cho bit l c lnh khng cho bt
c ai ra ngoai tnh nhung khi thy mt b bu dang m bung, ho hi ri cho di.
ua vo vo nh bo sanh xong, d c con gi Pham Thi Mai Hoa
128
, nm y ln tm
tui lai, ng Tu nhanh chng quay v nh.
Do thung xuyn cn tin cho trai cua hoat dng nn khi y nh ng c ti ba
bao ti tin mt tri gi gn 7.000 luong vng. n nh, ng Tu phn tn tin dinh
nh b con mi ngui di gim mt t nhung k hoach bi bai l. Du kch bao vy
nh ng, bc loa tuyn b: "Ni bt xut, ngoai bt nhp. Hm sau, nhng bao
tin d bi nm tung ra, bay trng c vun.
ng Pham Vn Tu ch l mt ch trai cua, nhung kh "c ting thi trn Sng
Mao, nn khi Si Gn, "tu sn mai bn bi dnh, dia phuong bt du qun l trai
cua ca ng. ng Tu cng mt ngui Hoa, ng Kim K, mua lai trai cua ny nm
1964, khi "Vit Cng bt du nm gi cc khu rng, dn kinh doanh lin quan dn
g phi di dy d khng lm mt lng hai pha. Chin tranh cng lan rng, thi trn
Sng Mao tr nn nhn nhip khi tr thnh cn c ca Su don 23 Qun luc Vit
Nam Cng ha, cng vic lm n ca ng Tu cng thm pht dat.
Vo nhng ngy cui thng 3-1975, ng Kim K ,ngui d chay khi Trung Quc
nm 1949, khuyn ng Tu nn di tn. Nhung ng Tu khng d g t b mt sn
nghip d gy dung c cuc di, khng d g ra di khng bit noi dn th no vi
by ngui con dang tui n hoc. Trong khi d, nhng Vit Cng m ng Tu gp
trong rng cng kh d thuong. Khi ng cung cp dn pin, d la, thuc k ninh,
ho d trn an ng rng ng vn duoc tip tuc lm n nhu c. Khi nhng ngui c
mu mt trong vng lng l ti Phan xung tu, vo chng ng Tu vn lai.
Ngy 10-9-1975, Chnh quyn p vo nh kim k tng lui cua, vng bi trong
nh ng v tuyn b qun l xung cua. ng Tu hm y vn chua thc duoc l
ti sn ca ng dang bi tuc doat. Sng hm sau, nhu thung l, ng vn mang
xung xung mt m nuc ch cho anh em tho. Va ti xung, ng bi mt ngui
tho chn lai: "Trai cua ny khng cn l ca ng, t gi n l ca cng nhn, ng
khng duoc dn dy na
129
. ng Tu sng lai nu cui trn guong mt ng t t mo
di. Hon mui ngy sau th xy ra vu di tin. ng Tu gn nhu pht din. C em vo
nghe, chay qua bi du kch chn lai. ng ngoi ba rung, nhn thy anh r mnh c
cui sng sc. Thuong anh, c ch bit mt mnh lng l khc.
Hu, chiu ngy 21-9-1975, Hiu ph kim B thu on trung Nguyn Tri
Phuong Trn Kim on
130
duoc Thnh don Hu giao phi hop vi on trung
ng Khnh, dn 200 don vin theo ca Thuong T vo ai Ni. Truc khi di,
Thnh don ra lnh: "Chun bi khn gi, thc n ba ngy, sn sng chin du.
ng on k: "Tui ti hi hp: M quay lai hay binh lnh Si Gn ni dy Ti 3 gi
sng th mi hay tin sng mai di tin. Khi y ti cn tr, ho hng vi nhng ci
mi nn nghe ni mt dng tin mi gi tri bng 500 dng tin c cng c ci g d
tu ho. Sng ra vn t xung hu dt dn dc don vin hon thnh nhim vu.
Nhung, ti trua, theo ng Trn Kim on: "i du cng thy dn ku go tht
vong. Ba gi chiu, ti tranh th v nh, thy vo ngi thn th, nuc mt lung
trng: Anh Mnh trng tay ri. Mi gia dnh ch duoc di ti da 100 nghn tin Si
Gn trong khi tin mt trong nh vn cn ti gn mui triu. Khng ch nh ng
on, nhiu gia dnh bun bn ca ng Ba, hng xm ca ng, cng dang ku
khc.
Nhng ngui cng tin tung vo ch d mi cng mt mt ln hon, v khi chin
tranh kt thc, ho d do vng ln bn, ly vn kinh doanh. ng on k: "Ti tr
v ai Ni. Mt vi ch huy luc luong di tin bit chuyn ku lai ni: Mun di bao
nhiu cng duoc nhung phi chia 5:5. V xm coi c ai th ku ho di lun. Ti v
ly tin v mc ni vi my ngui trong xm. ng l di bao nhiu cng duoc
tht.
Gn mt thng truc d, ngy 28-8-1975, Ch tich Hi ng Chnh ph Lm
thi Cng ha Min Nam Hunh Tn Pht d k Nghi dinh "nh ch vinh vin 16
ngn hng tu nhn. Ngy 3-9-1975, bo Si Gn Gii Phng thng bo vic "rt
tin tit kim, theo d, "nhng ngui c truong muc dui mt triu c th rt dn
tin v, s trung bnh mi nhn khu c th rt l 10 nghn dngthng, cn
nhng truong muc trn hai triu "s duoc ngn hng quc gia cu xt ring r.
Trn thuc t, khng my ai rt duoc dng tit kim no truc ngy di tin, 22-9-
1975.
Cng trong ngy 3-9-1975, Ngn hng Quc gia tuyn b "Cng kh phiu
khng cn gi tri, Chnh quyn gii thch: "Cc loai cng kh phiu d ca cc
ngn hng hay ca tu nhn l nhng giy no ca Nguyn Vn Thiu vay d thm
ngn sch cho gung my chin tranh, nay Nguyn Vn Thiu v b l d mang
tin ca tho chay, Chnh quyn Cch mang hin dang qun l ti sn ca ton
dn, khng l g v khng c quyn ly tin nhn dn tr no th cho Nguyn Vn
Thiu
131
.
Ngui dn min Nam tng nghe nhng "lun diu nhu Vit Cng v th s ly
km rt mng nhng ai son mng tay, bt dn b con gi ly thuong binh. t ai
lung duoc s c nhng mi km m i hon nhu... di tin. Nu nhu "dnh tu sn
mai bn ch lin quan dn my trm gia dnh, th di tin v chnh sch mi v s
tin gi c trong cc ngn hng lin quan dn moi ngui. Tin bac cng gip nhng
ngui nhu ng on hiu thm v con ngui trong ch d mi.
"Gian thung"
Thng 8, thng 9-1975, gi c cc mt hng thit yu, dc bit l bt ngot, tng
vot. Chnh quyn Cch mang, lc ny va kim sot tuyt di cc phuong tin
truyn thng, d cho rng d l "ti c ca cc trm tu bn. Bo Si Gn Gii
Phng ngy 27-7-1975 chay tt: "Con st bt ngot d lm cho dng bo nhn r
bon trm gian thuong du co tch tr.
Khng ch c bt ngot tng gi. Truc thng 6-1975, mt k mui bt gi by
muoi dng, dn thng 8-1975, gi d ln ti 300 dng mt k mt vin d la d,
gi thng 6-1975 l mui dng, hai thng sau d ln dn su muoi dng gi mt
chic bu-gi xe lam tng t 500 dng ln 1.100 dng mt b v, rut xe Honda
tng 7.000 ln 17.500 dng. Ngy 30-4-1975, mt k bt ngot gi ch 3.000- 3.500
dng, dn thng 8-1975 d tng ln 17.000-18.000 dng.
Ngay trong s bo ra ngy 10-9-1975, Tui Tr d c bi "diu tra, khng dinh:
Ni bt ngot khan him l v "d dua ht ra Bc l mt "lun diu tuyn truyn c
n. Dn li mt "bc Hai lm ngh khun vc cho Cu Mui, bi bo kt lun:
"Bon gian thuong ch khng ai ht. Tui n bc lt xuong mu ca nhn dn lao
dng nhu th quen ri. Cng theo mt "cng nhn khun vc duoc trch dn trong
bi bo ny th, "ti c ca bon chng, phi t hnh mi tho mn ch ca nhn
dn. cc tnh Min Ty, trong tun l th hai ca thng 9-1975 cng c ti "hon
nm muoi tay gc tu sn mai bn d bi bt gi.
Ti liu do Chnh ph Cch mang Lm thi Cng ha Min Nam Vit nam, dng
trn cc bo ra ngy 10-9-1975, nu "mui ti c ca tu sn mai bn
132
. phn
bit tu sn mai bn vi tu sn dn tc, ng Nguyn Nam Lc, y vin Tuyn-Vn-
Gio ca Lin hip Cng don Thnh ph ni: " dy ta khng di su vo gii thch
danh t. Ta ch hiu tu sn dn tc dai d l nhng ngui b vn ra kinh doanh va
c loi cho ho va c loi cho dn tc. Ho khng dua vo th luc kinh t chnh tri ca
ngoai bang hay tay sai ca ngoai bang
133
.
Khi bi Ta n Nhn dn c bit dua cng khai xt x, "mt s tn tu sn mai
bn, trong d c "tn Hong Kim Quy, d bi x "hai muoi nm t, tich thu ton b
ti sn. "Ti trang ca ng Hong Kim Quy duoc y vin Cng t Nguyn Hon
kt lun danh thp: "Bc thu y Hong Kim Quy] gi cho Tng trung Ngoai giao
Nguy thc giuc Chnh quyn vay ca -p X-t 500 triu d la d mm hoi cho
chin tranh Vit Nam Ha ca M dang ph sn v tr di han bng cch cho du
tu khai thc m du thm luc dia Vit Nam. Quy d suy nghi v hnh dng nhu
mt tn xm luoc M vi thc chng cng su sc, cam tm bn dng c min
Nam d duy tr ch d thi nt ca Nguy quyn Hong Kim Quy d khng mo h
v muu d ca d quc M. iu y tht su mo h l khng hiu ht sc manh ca
nhn dn ta. Khng hiu ht duoc thng loi thn k ca Cch mang Vit Nam d
nhanh chng lm d quc M tht bai v ph v k hoach kinh doanh bc lt ca y
phuc vu cho ch nghia thuc dn mi
134
.
Cng vi cch lun ti nhu trn, my mc nng cu nhp khu ca "tn tu sn
mai bn Luu Trung duoc y vin Cng t Nguyn Hon gn vi mt "m muu xo
quyt ca "d quc M dng vin tro kinh t d "bin nng thn thnh ch dua
ca nguy quyn
135
. Tin trnh co gii ha ca nn nng nghip min Nam duoc
Cng t y vin Nguyn Hon phn tch: "Thng qua vin tro M v nng nghip,
chng tm cch tao ra cnh phn vinh gi tao, nhm la mi nng dn, li ko ho ra
khi nh hung ca Cch mang
136
. Phin ta din ra theo th tuc dc bit. Cho d,
"vi bn cht ngoan c, tn tu sn mai bn Luu Trung tm cch ni quanh co d che
lp phn no ti trang ca y
137
, nhung moi lp lun k c ca bo cha vin nhn
dn du bi "ta bc b.
Nhng "tn tu sn mai bn khc nhu L Sen, kinh doanh st thp, Truong Di
Nhin, "nhp cng v sn xut phim nh di truy phn dng cng du ln luot
lnh n t. Ngui dn Si Gn khi y mi ch nghe qua Marx-Lenin, chua duoc trang
bi "trnh d l lun d hiu v "tch ly gi tri thng du thng qua bc lt sc lao
dng, d hiu v sao mt ngui mua bn my nng co nhu Luu Trung lai lin quan
dn mt m muu su xa "lm du ra luc luong lao dng nng thn d cho Chnh
quyn Si Gn bt lnh.
Chnh quyn Cch mang dnh gi: "Nhn chung, cc tng lp qun chng co
bn, tu sn dn tc, tiu thuong, tiu ch du phn khi v tn thnh vic dnh tu
sn mai bn v ai cng cm th tng lp tu sn mai bn hai dn, hai nuc
138
.
Nhng dnh gi y khng dua trn bt c mt kt qu thm d du lun no m ch
yu cn c vo nhng pht biu ca lnh dao Thnh. Theo ng Mai Ch Tho: "Trong
gii ngho lao dng c du lun bn tn cng sn ly tin nh giu cho nh
ngho
139
.
Truc Chin dich X-2, chnh quyn d "bt chn muoi hai tn tu sn mai bn du
s, d mi ra lm vic bn muoi by ngui. c ba b trn v mt tu st
140
.
Nhng g m Cch mang ly duoc ca "nh giu trn ton min Nam duoc lit k:
"V tin mt ta thu duoc 918,4 triu dng tin min Nam 134.578 M Kim trong
d c 55.370 USD gi ngn hng] 61.121 dng tin min Bc 1.200 dng
phrng (tin Php) vng: 7.691 luong hat xon: 4.040 ht kim cuong: 40 ht
cm thach: 97 ht n trang: 167 th dng h cc loai: 701 ci. Trong cc kho
tng ta thu duoc: 60 nghn tn phn 8.000 tn ho cht 3 triu mt vi 229 tn
nhm 2.500 tn st vun 1.295 cp v rut xe 27.460 bao xi mng 644 t 2
cao c 96.604 chai ruou 13.500 k tr 1000 my cole 20 tn bnh qui 24 tn
bo 2.000 king deo mt 457 cn nh ph 4 trai g khong 30.000 con v mt
trai g gi 800 triu 4.150 con heo 10 con b, 1.475.000 USD thit bi tiu dng
19 cng ty 6 kho 65 x nghip sn xut 4 rap ht 1 dn din c ph, nho, to
rng 170 hecta Lat
141
.
Nm 1976, tnh hnh tip tuc kh khn. Mt dot "dnh tu sn lai duoc tin
hnh, ln ny tp trung hon vo gii tu sn ngui Hoa. Ngy 10-9-1976, voch`ng
nh tu sn ngui Hoa, ng a`o Tc Kinh, bibt "trong luc dang d`n ti`n va`cua quy
va`o tm va li dchay trn. Sng sm hm ng o Tc Kinh bi bt, "cac luc luong
qun di, an ninh votrang dabt giunhi`u tn tu san mai ban lu ng doa n, d`u co
tich tru, phari thi truo` ng nhu LyHon, Lm Hu H`, Duong Hai, Trang Trinh
Nguyn, MaTuyn, Tr` n Thanh Ha`, Tr`n Lit H` ng, LyHn. Ngay sau khi bt gi
cc nh tu sn, chnh quyn lp tc trn p trn din rng v mt du lun.
Sang 11-9-1976, ha` ng nga`n nguo` i Hoa tai Cho Lo n d duoc chnh quyn huy
dng cho mt cuc biu tnh duoc bo ch m t l "si suc cm ph n tcao ti ac
cua bo n tu san mai ba n boc lt va`yu c`u Chinh phuba`i tru`chu ng tn g c. Ti
cng ngy, g`n ba muoi cuc mit tin d duoc t chc onhi`u noi trong thnh ph.
Si Gn lai duoc bo ch m t l "si suc kh th cch mang.
Chnh mt s ngui Hoa duoc bo ch dn li cho rng: "Bon tu san mai ban Hoa
ki`u ca`ng gia`u bao nhiu thi`chung ti ca`ng co cuc by nhiu. Phai tru`h t bon na`y,
nguo`i Hoa moi coths ng yn n va`ha nh phuc. Ho di "chanh quy`n cach ma ng
nghim khc tru`ng tri bon tu san mai ban lung doan, d`u co tich tru, phari thi
truo` ng, la`m gia`u trn xuong mau nhn dn
142
. Nhng hoat dng qun chng ny,
khng ch l gii cho cc hnh vi bt b m cn chun bi du lun cho mt chnh
sch mi sp sa ban hnh.
"Thhi n ychi, ti`nh cam va`nguy n vong tha thit cua toa`n dn ta, trong ky`
ho p thunht khoa VI, "trn co sohoa`n toa`n tan tha`nh ba n ba o cao chinh tricua
d` ng chiBithu thunht Ban Ch p ha`nh Trung uong ang Lao dng Vit Nam,
Quc hi chung canuoc dakh ng di nh nhim vu chi n luoc cua cach mang Vit
Nam trong giai doan moi la`: "Hoa`n tha`nh th ng nht nuoc nha`, dua canuoc tin
nhanh, tin ma nh, tin vu ng chc ln chunghia xah i. Mi`n Bc phai ti p tuc dy
manh sunghip xy du ng chunghia xahi va`hoa`n thi n quan hsan xut xahi
chunghia mi` n Nam d` ng tho`i ti n ha`nh cai tao xahi chunghia va`xy du ng chu
nghia xahi
143
.
Nga`y 25-9-1976, Ph Th tung Nguyn Duy Trinh d k "Tuyn bcua Chnh
ph C ng ho`a Xahi Chunghia Vit Nam v`chinh sach d i voi cng thuong nghip
tu ban tu doanh omi`n Nam. Theo tuyn b ny: "Chinh phuchutruong xy du ng
n` n kinh txah i chunghia trong canuoc ta va`tchuc cho n` n kinh ty th ng
nht trong ca nuoc xoa bo d`n d` n nhu ng su khac bit cua mi mi`n: tao ra
nhung co sokinh tco ban cho n`n kinh tdc lp, khng biphuthuc va`o nuoc
ngoa`i tchuc lai lao d ng va`tao ra mt suphn phi moi cng b`ng, bao dam do` i
sng nhn dn, nht la`nhn dn lao dng xoa bomoi bt cng trong xahi va`li
la`m n gian di, phi phap.
Cho d di "xoa botu san mai ba n va`nhu ng ta`n du boc lt phong kin min
Nam, trong giai doan ny, chnh quyn vn chutruong "sudu ng nhung nha`tu san
covn ling, cokythut, nhu ng nguo` i la`m n ring le, canhu ng nguo`i bun ba n
nho. Thi gian du, cc nh tu sn nh vn c th tu mnh kinh doanh trong mt
s ngnh ngh nht dinh nhung phi chuyn xc x nghip ca mnh thnh cng tu
hop doanh
144
. Chnh ph cng dua ra danh muc "cac nga`nh ngh`nhu ng nha`tu san
va`tu nhn duoc kinh doanh
145
rt han ch.
Theo bn tuyn b ny, nhng ngnh bun ban va`kinh doanh dich vudu phi
"do nha`nuoc va`cac tchuc qu`n chu ng chiu trach nhim. Nh nuc bt du dc
quyn "nm toa`n bnguyn li u nhp khu, nhu ng nguyn li u quan trong trong
nuoc va`h` u ht ha` ng hoa thit y u. Nha`nuoc se"nm h` u ht xut nh p kh u va`
caban bun trong nuoc. Nhu ng tu nhn la`m thuong nghi p "seduoc cho n loc va`
sudung mt ph` n la`m dai lycho m u dich quc doanh co`n nhu ng nguo`i khac, nha`
nuoc segiup dochuyn sang san xut. Bn tuyn b vit: "Duoi chdta, tha`nh
ph`n kinh tquc doanh giudia vilanh da o. i voi cng thuong nghi p tu ban tu
doanh, kinh tquc doanh cotrach nhim huong d n, giup do di d`n tu` ng buoc
ln chunghia xahi thng qua con duo` ng cai tao.
Bn tuyn b ngy 25-9-1976 cng nhn manh: "Truoc gio`phut vinh quang cua
Tquc, cac nha`tu ban tu doanh hay nhn ronhim vulich suluc na`y, nhn ro
con duo` ng phat trin tt y u cua dn tc ta, nh n roti`n d`xan lan cua Tquc
Vit Nam, ma`tip thu tt sucai tao xah i chunghia. ng thi tuyn b khuyn
co: "Cu`ng voi nhn dn lao d ng di ln theo con duo`ng y, cac nha`tu ba n secoco
hi tucai tao mi`nh trotha`nh nguo`i du ng trong ha`ng ngudai gia di`nh dn tc Vit
Nam. ola`con duo`ng mora mt tuong lai tt de p cho ban thn mi`nh va`cho con
chau.
Mi ti sang 1-11-1976, tai Dinh c Lp lc by gi d mang tn Hi truo` ng
Thng Nht, Chnh quyn mi t chc Hi nghi Lin tich U y ban Mt tr n va` cac
doa` n thcp trung uong va`tha` nh phd phbi n ban tuyn bngy 25-9-1976.
Khng phi l nhng ngui cng sn t H Ni vo, doa` n chutich hi nghig`m:
Lut su Nguy n Huu Tho, khi y l phochutich nuoc kim chutich Uy ban Trung
uong Mt trn Dn tc Giai phong Mi`n Nam Vit Nam Hoa` ng Quc Vit, chutich
T ng Cng doa`n Vit Nam Lut su Trinh i`nh Tha o, chutich U y ban Trung uong
Lin minh cac Luc luong Dn tc, Dn chuva`Ho`a bi`nh Vit Nam Ho`a thuong Thich
Minh Nguyt Truong ban Cai tao Cng thuong nghip tu doanh Trung uong, ng
Nguyn Vn Trn, bithu Trung uong ang, ngui duoc b sung vo Trung uong Cuc
truc khi Si Gn sup d, cng c mt trong hi nghi.
Lut su Nguy n Hu u Thopht biu: "Chinh phudad`ra chinh sach hop ti`nh hop
lydi voi cac nha`cng thuong nghip tu ba n tu doanh, giup cho hothy rohon con
duo`ng tin ln cua Cach mang va`tao cho hodi`u kin do ng go p cng suc cu` ng voi
toa`n dn xy du ng Tquc Vit Nam gia`u manh, vn minh va`hanh phuc, trong do
coquy` n loi chinh dang cua ho va` cua con chau ho. Cn Trung ban Ci tao
Nguyn Vn Trn th ngn gon: "Ban tuyn bcua Chinh phudamora mt tuong
lai tt dep, mt ti`n d`xan lan cho cc nha`tu san cng thuong nghip
146
.
T ngy 21-11-1976, gii cng thuong ch phi "dng ky kinh doanh cng
thuong nghi p va`dich vutu nhn. n ngy 13-12-1976, 98% "cac don viva`h
san xut kinh doanh, dich vu dakhai tri`nh va`93% shna`y daduoc chnh quyn
cp qun "xet cp giy chung nhn "dadng kykinh doanh. "Nhi`u nguo`i khai
tri`nh du ng dn (nhung) cu ng co` n khanhi`u nguo`i, nhut la`cac hkinh doanh lo n
d` u khai tri`nh thi u, sai bit xa voi ta`i san hocotht. Mt snguo` i ti`m moi cach
phn tan ta`i san nhi`u noi, thm chiconguo` i du` ng xe choha`ng tu tan sang qu n
khac dabibt quatang canguo`i ln ha`ng. Conguo`i gy can tro, vu kh ng can b
di thm tra hay du`ng thudoan mua chuc can b, trao ha`ng xu va`o ha` ng tt
147
.
Chnh quyn d gia han vic "dng k dn ngy 2-1-1977 v cnh bo rng:
"Nhung hna` o daduoc cha nh quy` n ku goi, giao du c nhi` u l`n nhung khng thy
loi ich chung xy du ng dt nuoc ma`... vn co`n tip tuc cothai dchng di, gi u
dim, phn tan, khng chiu khai tri`nh bsung la`tumi` nh tach khoi ha`ng ngunhung
nha` cng thuong chp ha` nh du ng chanh sach cua Nha` nuoc va` bi coi la` bt ho p
phap
148
.
Sau khi k khai, cc hkinh doanh vn duoc cp giy chung nhn dadng ky
kinh doanh v vn hoat dng gn nhu bi`nh thuo` ng. Nhung k t dy, ranh gii ca
mt nh tu sn dn tc vi "gian thuong phari thitruo`ng, phahoai chutruong
bt du tr nn mong manh, nht l di vi mt s ngnh kinh doanh "phuc vu nhu
cu thit yu ca nhn dn. Mt trong nhng ngnh chiu su ci tao sm hon v
quyt lit hon l ngnh giao thng vn ti.
Truc 30-4-1975, tai cc tnh pha Nam, s ch xe l tu sn chuyn doanh vn
ti t chim 3,5%, ch l tu sn khc kim kinh doanh vn ti t l 1%, tiu
ch hon 95%. Ban Ci tao Giao thng vn ti cc tnh pha Nam tng dnh gi:
"Trong luc luong tiu ch, dai b phn c lng yu nuc, c cm tnh vi Cch
mang, nhiu ngui d l co s tt nui giu cn b, ch ngui, ch v kh ra vo
thnh ph, ng h vt cht cho Mt trn Gii phng. Chnh luc luong ny theo li
ku goi ca Mt trn, su huy dng ca y ban Qun qun d tu nguyn mang hng
trm xe ch b di, binh kh k thut, hu cn cp tc hnh qun truy kch dich
pha Nam
149
. Nhng cng lao duoc ghi nhn ny d khng gip ho gi duoc ngh
nghip v xe c.
Ngay t du, Ban B thu Trung uong ng v Chnh ph d ra ch thi: "Cng tc
ci tao v xy dung ch nghia x hi di vi luc luong vn ti tu doanh min Nam
dang duoc trin khai v yu cu phi lm gp
150
. Mt th trung ca B Giao thng
duoc c vo Nam v ngay sau d, xe c, k c xe ca cc "qun chng yu nuc,
du bi sung cng. y khng ch l mt chnh sch ring l ca chnh quyn Vit
Nam. Vn ti l ngnh, theo Tuyn ngn ng Cng sn, phi do nh nuc thng
nht qun l.
T thng 2-1977 dn thng 9-1978, Ban Ci tao d "trung mua v mua, trung
thu v tich thu hu ht phuong tin vn ti ca tu nhn
151
. Ni l mua v trung
mua, nhung thuc cht, "gi xe do Nh nuc dinh trn thuc t ch tuong duong vi
1% gi tht. vy, cng ty ch mua chiu tr dn, mi ln mt t. C ngui dn khi
khng cn cng ty, hoc d cht vn chua duoc tr ht. M d c duoc tr ht th
khon tin d cng khng d mua chic xch l
152
.
Truc ngy 30-4-1975, ng Trn Vn Thnh
153
l ch xe ca chay tuyn min
Trung. Cuc sng gia dnh ng duoc m t l "thung n com tim v cui tun
thung di mua sm. Sau "gii phng, gia dnh ng phi va vt trong nhng chui
ngy kh khn: "Sau ba com dam bac, cha con dua dy nhung nhau bt com
dn, ng Thnh xch ti ra xe ko theo ci nhn lo u v ting th di ca ngui
thn. Bi ci xe ca ng qu c nt khng an ton khi bt buc phi ch qu ti
trn nhng doan dung trung, bi chc chn ng s phi c tm mt vi mt hng
lu d b vo tin xng du, bom v
154
.
Nhung su thiu thn chua phi l tt c nhng g m nhng ngui kinh doanh
trong ngnh phi chiu dung. T li xe, nm 1973 ng Thnh mua duoc mt chic
xe ca tri gi 3,5 triu dng
155
. Nu thi cuc khng thay di, cng vic kinh doanh
thun loi c th gip ng Thnh lp duoc mt hng xe. Nhung cng nhu cc ch xe
khc, ng Thnh d phi "bn xe cho Nh nuc. "Bn xe xong, ai bit li xe th
duoc nhn lm cng nhn ca cng ty. Li theo chuyn, n luong theo quy dinh. Ai
khng bit li xe th coi nhu mt xe C nhng ng ch hng xe 30-40 chic, cai
qun hng trm li, phu xe, sau ci tao mun qu giang 30-40km nu khng mua
duoc v th vn bi dy xung bn xe ngo ngc trong bui khi. Nhiu ng ch xe xin
mi mi duoc lm phu xe, ri cn bi anh li xe mnh thu ngy xua mng m mi
khi tri
156
.
"Ci tqo cng thung nghip tu doanh"
Nu nhu di tuong ca Cch mang ch c chn muoi hai nh tu sn giu c nht
min Nam th sau nm 1975, nn kinh t vn cn co hi d hi sinh. Nhung, hai
nm rui sau, "giai cp tu sn lai bi "dnh trong mt chin dich mi duoc goi l
"Ci tao Cng Thuong nghip Tu doanh, mt chin dich duoc ng Mui trin
khai vi "bn tay st.
L do ca dot ci tao ny duoc ni trong Thng bo ngy 23-3-1978 ca y ban
Nhn dn Thnh ph H Ch Minh: "Cc nh tu sn thuong nghip, bng hoat dng
du co, bun bn cho den, tch tr hng ha v tin mt d lng doan kinh t v thi
trung, nng gi hng ha bn ra, ph ri vic thu mua ca nh nuc, gy cnh
hn loan thi trung d lm giu bt chnh, thm ch tung hng gi ra thi trung d
gat gm v bc lt ngui tiu dng. Ho dng moi th doan xo quyt mc hng ca
x nghip, kho tng nh nuc, n cp nhng b mt kinh t quc gia, nhm duc
khot kinh t x hi ch nghia dang buc du xy dung v lm hu hng mt s cn
b nhn vin nh nuc, ri qua d m ni xu ch d
157
. Co s php l ca dot "ci
tao thuong nghip tu bn ch nghia, duoc ni l theo Quyt dinh s 100 CP ngy
12-4-1977, nhm "xy dung nn thuong nghip x hi ch nghia theo hung
"chm dt kinh doanh thuong nghip ca cc nh tu sn, chuyn cc nh tu sn
thuong nghip sang sn xut.
Truc dy, khi Trung Ban Ci tao X hi Ch nghia Trung uong Nguyn Vn
Linh gp gii cng thuong, "nhiu anh chi em cng thuong khi pht biu kin, d
"hoan nghnh chnh sch ci tao cng thuong nghip tu bn tu doanh. Thm ch c
nhng kin d "ni ln nhng tn tai ca gii cng thuong, ch trch "mt s nh
cng thuong cn theo li kinh doanh c, vi pham cc chnh sch lut l ca chnh
quyn cch mang. Ln y, sau khi "nu ln chnh sch dng dn, c tnh, c l ca
dng v nh nuc, ng Nguyn Vn Linh d "ku goi cc nh cng thuong ra sc
ci tao bn thn, dem ht kh nng v nhng hiu bit ca mnh d tham gia xy
dung t quc, lm cho dn giu, nuc manh, xy dung thnh cng ch nghia x
hi
158
. Sau hai ngy lm vic y, ng Linh "hn s c dip ni chuyn mt cch dy
d hon v chnh sch ci tao.
Nhung bn thn ng Nguyn Vn Linh cng chua hnh dung duoc d ci tao
ca ng L Dun. u nm 1978, chc trung Ban Ci tao m ng Linh dang nm
gi duoc Tng B thu L Dun trao lai cho ng Mui. Ngy 16-2-1978, sau khi
Th tung Pham Vn ng k "Ch thi 115, ng Mui dua qun tp kt vo Si
Gn d bt du k hoach.
Sng 23-3-1978, khi ngui dn Si Gn chua kip thc dy th truc nhng ca
tim, ln c, nh c, d l nh tng tp thanh nin, mt my nghim trong. Ho ch
ch ch nh thc dy l p vo, kim k, nim phong hng ha v bt du cht
gi. m hm truc, ton b luc luong thanh nin d duoc Thnh don huy dng:
sinh vin cc trung dai hoc th ngh hoc, cng nhn trong cc nh my th ngh
lm, nhng ngui chua c cng n vic lm th duoc phung trung dung.
Cng trong bui sng hm d, cc bo cho dng Quyt dinh 341Q-UB ca y
Ban Nhn dn Thnh ph H Ch Minh, cng b nm diu quan trong ca chnh sch
ci tao: nh ch moi hoat dng kinh doanh thuong nghip ca tu nhn ra lnh
kim k hng ha tn kho cm cc nh tu sn lm ngh bun bn v "khuyn
khch ho chuyn sang sn xut
159
.
Ngui k Quyt dinh 341, ng V nh Liu
160
, tha nhn: "Quyt dinh duoc k
nhn danh y ban, luc luong ni l ca Thnh ph, nhung nng ct l Trung uong
dua v, k hoach Trung uong dua v. cp Thnh ph cng c Ban Ci tao nhung
t thnh ph cho ti qun huyn du c ngui duoc ng Mui dua t H Ni
vo. Ho mi l ngui dua ra quyt dinh. au xt nht l ho c theo tiu ch tu sn
H Ni d p dung cho Si Gn. Quy sai thnh phn d khin cho ci tao tr thnh
cuc chin trn din rng
161
.
Theo ng Nguyn Vn Trn, vin trung Vin Kinh t Trung uong: "Khi bt du
chin dich, B Chnh tri chuyn anh Nguyn Vn Linh sang lm Dn vn ri dua anh
Mui vo v anh Mui d lm ci tao cng thuong nghip H Ni. Anh Mui
vo Si Gn p dung y chang nhng g d lm min Bc trong nm 1960. Theo
ng Hong Tng: "Nm 1955, khi dnh tu sn Hi Phng, Mui cng cho xa
sach. ng Hong Tng tha nhn l thoat du ng d cng ng Mui vo Nh
khch Trung uong tai Si Gn (T78), vit bi ng h chin dich ny, nhung sau
thy Mui dnh c tiu thuong ng b v. ng Mui hi: "Sao v. Hong Tng
ni: "Ti theo anh, ti sa ly.
Trong sut thi gian dt "Tng hnh dinh tai Th c, ng Mui t khi xut
hin cng khai. Nhung quyn luc ca ng l bao trm v cch m ng tin hnh th
cng nhc dng nhu nhng giai thoai v ng lc d
162
. Theo ng Hong Hi, dai
biu Quc hi Kha IX, ngui duoc phn cng "pht dng giai cp cng nhn tham
gia luc luong ci tao: C "dnh xong ngnh no th cc ngnh tuong ng t Trung
uong - phn d vo t truc, phn mi vo theo ng Mui - lp tc nhy vo
tip qun. V du B Cng nghip nh tip qun ngnh Dt B Giao thng tip qun
cc co s lin quan dn xe c, bn cng Lin hip Cng don Gii phng th tip
qun s 14 Cch Mang Thng Tm, noi vn l tru s Lin don Lao dng ca Trn
Quc Bu.
ng Hong Hi ni: "Luc luong cng nhn do ti ch huy lc d ht sc phn
khi v Thnh y dnh 35% qu nh ci tao chia cho giai cp cng nhn, coi nhu d
l mt chnh sch ln ca ng di vi thnh phn nng ct. Ngy cao dim, chng
ti huy dng ti 3000 cng nhn, sng ra pht cho mi ngui mt bnh m ri khi
c lnh l ln xe dn cht nh ca tu sn. Truc d, nhng luc luong khc d xc
vo cc ca hng, pht hin, k bin hng ha, dng thi du tranh chng cc
hnh vi xu.
Cn b lm cng tc ci tao duoc m t: " nh nhn, dng muc, nhung rt
cuong quyt, dt khot, trong sach d lm tht bai mt s vu mua chuc xu xa
ca giai cp tu sn. Nhiu cng nhn lao dng chng nhng pht hin cc h tu sn
thuong nghip lot s, t gic cc kho hng ct giu, m cn cuong quyt t chi v
du tranh chng lai hnh dng hi l ca mt s h tu sn
163
.
Mt nhn vin ci tao t chi nhn hi l d duoc Ban Ch dao "thng bo cho
ton qun v duoc kt nap vo on Thanh nin Cng sn vo ti ngy 26-3-1978
ngay tai noi c tham gia cng tc ci tao. Ngui dn cng duoc pht dng d "kip
thi pht hin, ph phn, du tranh, t gic, chng nhng hnh vi xu nhu hi l,
tu tn hng ha, tuyn truyn xuyn tac, chia r ca mt s h tu sn khng thc
thi
164
.
Hu nhu khng c chng di, ch mt s tu sn ngui Hoa phn ng mc thm
d. Vo lc 7 gi sng ngy 23-3-1978, khi xung mt phung Qun 5, ng Mai
Ch Tho duoc bo co: "Nhiu nh tu sn bit truc lnh ci tao d kha ca b di,
cn b ti khng c ch nh d dua lnh kim k ti sn. ng Mai Ch Tho suy
nghi ri ra lnh: "Cho nim phong tt c ca ra vo, cho mt t cht truc nh
nhng ngui di vng. Thng bo cho ho mt thi han, nu khng tu gic th cc
dng ch c cho ph ca vo lp bin bn
165
. Tr mt s trn di lun, phn ln d
tr v chiu d chnh quyn k bin ti sn.
Tai Si Gn, 28.787 h tu sn bi ci tao, phn ln bi "dnh ngay trong bn
ngy du vi 6.129 h "tu sn thuong nghip, 13.923 h "trung thuong. Nhng
thng sau d c thm 835 "con phe, 3.300 "tiu thuong ba ngnh hng, 4.600
"tiu thuong v trung thuong cho tri bi truy qut tip. Theo ng Hunh Bu Son,
ngui trng coi kho vng ca Ngn hng, trong dot dnh tu sn ny, Cch mang
thu thm khong hon nm tn vng, chua k hat xon v cc loai d qu. C
nhng gia dnh tu sn giu vng khng k, luc luong ci tao tm duoc, khui ra, vng
cht dy trn chiu.
Nhng nm sau 1975, c mi khi c mt thnh phn no d trong x hi tr
thnh di tuong ca Chnh quyn, lai c mt thnh phn khc, goi l qun chng,
duoc dua dng ra ln n. Chn muoi hai nh tu sn mai bn va bi dnh vo rang
sng ngy 10-9-1975 th sng hm sau, 11-9-1975, d c "1.200 nh tu sn dn
tc, tiu thuong, tiu ch m dai hi bt thung tai rap ex d "by t quyt tm
bi tr bon tu sn mai bn, du co tch tr, lng doan, ph ri thi trung
166
.
Thm ch, "gii ngui Hoa t mun Chnh quyn cng b dy d danh sch v
ti trang ca tt c cc tn gian thuong d bi sa lui. Gim dc mt x nghip tai
Cho Ln (xin giu tn) l ngui H, cho bit, theo ng nn tich thu ton b ti sn
ca bon gian thuong, dem x cng khai truc nhn dn v cho bon ny di ci tao
lao dng lu di d chng bit gi tri ca lao dng. ng gim dc ngui H ny khi
y chc khng ng c ngy mnh cng tr thnh di tuong ca "nhn dn lao
dng.
Hai gia dnh tu sn
Tuy khng so khai nhu thi k Ci cch rung dt, nhung phuong thc "du
tranh giai cp ca th h cng sn sau nm 1975 cng c nhng dim tuong dng.
Ngay t thng 9-1975, on Thanh nin Cng sn d "dnh tu sn mai bn bng
chnh ting ni ca con ci cc nh tu sn.
Trn bo Tui Tr, Anh Thanh Tng, mt hoc sinh ngui Hoa hoc lp 12, trung
L Phong, ni: "Bn thn ti thy r chnh sch ca chnh ph l dnh bon gian
thuong bc lt nhn dn ch khng dnh vo ngui Hoa. Tu sn mai bn du co
tch tr th d l Vit hay Hoa du c ti vi nhn dn, l k th ca nhn dn. n
ung, hoc sinh lp 9 trung Vit T, th cho rng: "Chng ta phi pht dng qun
chng dng ln tiu dit bon gian thuong. Cn L M, hoc sinh lp 10, trung L
Phong, th ni: "Ti nghi rng nhng nh tu sn no mun hop tc vi chnh quyn
cch mang d xy dung kinh t th d l diu tt. Nhung phi tiu dit bon tu sn
mai bn, c nhu th mi n dinh di sng nhn dn
167
.
Nm 1978, thay v ch tuyn b, L M, con gi mt nh tu sn ngui Hoa, va
tr thnh don vin, d dn cc "dng ch ca mnh vo nh, ch cho ho nhng ti
sn m cha m mnh dang c giu. C duoc ca ngoi trn bo ch: "Hai nm qua dt
nuc ta chuyn mnh di ln ch nghia x hi, cng nhu nhiu ban tr khc, L M
d ha mnh trong ngon la triu thi dai y
168
. Chnh L M cng vit trn trang
du tin ca nht k: "Hy du tranh d ginh hanh phc. Nhung qua nhng dng
ghi chp ca c, cuc du tranh y khng ch mang v hanh phc
169
.
L M thuc th h trung thnh trong khun vin Thnh don
170
, doc Pavel
Korchagin v duoc nghe cc nh l lun t min Bc vo ging gii lun dim ca
Marx v kinh t. Mt bn l nhng nim tin mi ca c v mt x hi tt dp, mt
bn l k sinh nhai ca gia dnh. T thng 6-1977, khi ci tao chua bt du, L M
d phi "nut nuc mt d thuyt phuc cha m mnh nghe theo nhng g c duoc
on day bo. L M ni vi m: "Sng nhu vy con thy phi php qu. Gia dnh
L M khi y c mt ca hng kinh doanh vi trn dung Cch Mang Thng Tm.
Khi Nh nuc "ci tao cng thuong nghip tu doanh, L M dang l hoc sinh lp
12C, trung Trn Khai Nguyn. Ngy 23-3-1978, khi "nhiu ton thanh nin dng
cht nhng ca hng ln trn con dung m c di qua, L M vit: "i dy cuc
sng s tr nn phong quang hon, di sng dng bo s tr nn d chiu hon khi
nhng ung nhot ca mt co th d duoc gii phu t ngy hm nay - ngy m du
mt cuc du tranh ln.
Trong nhng ngy sau d, L M d "bm tng giy, tng pht d vn dng gia
dnh k khai ti sn. Bo Tui Tr theo st, tung thut tng li ni, hnh dng
ca c. Ci ngy m ton b gia sn ca gia dnh bi k bin, L M d khng giu
duoc nim vui hon thnh nhim vu: "M ku m di ng d mnh lm cng vic k
khai cng vi ton cng tc dang cht tai dy. m 24-3-78, M thc dn ba gi
khuya - khng phi d thao thc, trn tr trong su kh s - m d sao bn bn k
khai trong mt su vui sung trn tr. Lng M rn rng nhu ln du tin bit mnh
duoc dng vo hng ng ca on
171
.
Cun Nht k ca M khp lai vo lc 3 gi sng ngy 25-3-1978: "M d yn
tm ri. Cn mnh lai cng yn tm hon khi gia dnh mnh d chm dt qu kh t
ngy hm qua d chun bi buc vo tuong lai. Mnh khng cn mc cm vi ban
b, nhn dn lao dng v gia dnh mnh khng cn sng bng ngh bt chnh. Mnh
d du tranh, d thuc hin duoc l tung, uc mo ca mnh. Hy ct cao ting ht,
hy tin ln. Khng c g c th ngn cn duoc buc tin ca mnh. Mnh tr lai
phn khi ri, vui qu. Nhung diu m lc y L M tung l nim vui, ri s
khot vo lng c mt nhu vt thuong - mt vt thuong khng bao gi c kh nng
khp lai.
Cho d duoc bo Nhn Dn
172
ca ngoi, duoc don vin t khp noi trong c nuc
vit thu thm hi, dng vin v by t lng ngung m, L M cng ch l mt sn
phm hy hu ca Thnh don. Con ci ca cc nh tu sn khc, trong nhng ngy
y, d bi buc phi trung thnh d cng cha m bo v ti sn gia dnh truc nguy
co ci tao. Gia dnh ng V Quang Tr, mt trong nhng ngui giu c Si Gn
lc by gi, l mt v du.
Nm 1960, ng Tr dua gia dnh di cu t Qung Nam v Si Gn. Thi gian du,
chng lm thu k cho mt cng ty, vo lm tho dt. Khi d, x By Hin cn rt
hoang so. Ch mt thi gian ngn sau, ng V Quang Tr cng mt s ngui di cu
bn bac khi phuc ngh dt ca Qung Nam. Bt du l dt, k tip l h, ri tin
ti bun bn hng to soi. T tay trng, ho nhanh chng tr thnh nhng ngui giu
nht.
Sng 30-4-1975, gia khi sng dan vn cn dng dong, ng Tr d ch con
bng xe Vespa t nh ring 177C L Thung Kit ln By Hin ly gn mt trm
l c Gii phng v phn pht cho hng xm. Nhung su ho hng ny ca ng
khng ko di duoc bao lu. Mt hm di lm v, ng thy, tm bin "tru s cng an
phung tu nhin duoc treo ln truc mt ngi nh ca mnh By Hin. Khi ng di
vng, my ngui "Cch mang 30-4 mang bng ti, ni: Chng ti mun dng tng
trt lm tru s cng an, ri treo ln m khng ch ch nh dng .
Sau Chin dich X-2, quan st ban b bi "dnh tu sn mai bn, ng Tr di truc
mt buc bng cch dua nh my vi hon 5.000 cng nhn ca mnh "hin cho
Nh nuc dui danh nghia lp x nghip "cng tu hop doanh
173
, ri nhn chc ph
gim dc trong nh my ca mnh theo su phn cng. Mt s ln my mc v tin
bac khc duoc ng Tr dua v qu, xy thm hai nh my cng tu hop doanh, ri
hin cho Nng.
Ngay trong ngy 23-3-1978, mt t ci tao nm ngui d dn cht truc tin
snh ngi nh s 57 H Tn c noi gia dnh ng Tr dang cu ngu. Ho d hai dot,
tng cng su thng. V Quang Dng, con trai ng Tr, sinh nm 1964, k: "Hng
ngy bt du t sng sm, ho thm vn tng thnh vin trong nh, lp di lp lai
gn nhu ch mt cu: tin vng giu du. Khng ai, k c vo con, bit vng ng
Tr giu du. Gn nhu khng c mt vin gach no trong nh l khng bi cay
ln. Nhung nhng muu su k dy m truc dy cc gia dnh Cch mang d dng
d qua mt cnh st Si Gn, nui giu cn b, gi dy duoc chnh nhn dn p
dung mt cch trit d thot khi Chnh quyn Cch mang.
Ngay t rt sm, ng Tr d c cc phuong n d phng. Ngy 26-11-1975,
mt ton nm tn cup c v kh dt nhp vo ngi nh 177C L Thung Kit ca
ng, bn cht b m gi tm muoi tui. Vo ng khi d dang bi tai nan, nm trn
giung, chng kin cuc du sng ko di gia cng an v tn cup c th trong
nh cho dn khi hn ta bi cng an bn ha. Sau d, ng Tr quyt dinh chuyn nh
ln By Hin. Chnh trong thi gian xy nh 57 H Tn c vng By Hin, ng
Tr d cho lm hai cn hm b mt c nhiu tng: mt dui gm cu thang, mt
ngay dui bn n gia dnh. Hon mui nghn luong vng d duoc ng xp trong
nhng lon guygoz, boc giy du ri xp xung hm.
Quan st thy luc luong ci tao ch khm ngui, ti xch ca hai vo chng ng
Tr v ca ngui gip vic ch khng khm ngui my da con - dc bit l hai
da tr: V Quang Dng, mui bn tui V Thi Anh o, mui hai tui - ng Tr
bt du cho thuc hin k hoach. Mi dm, ng mang ln khong nm muoi luong
vng. Ti gi di hoc, ng cho vng vo rut tuong, buc ngang bung Dng v o,
ri d cc con tu di ra ngoi.
V Quang Dng k: "Chng ti bi tuc mt tui tho t d. Vn l nhng da tr
v tu, nhung hng ngy hai anh em du phi dng kich, gi v vui v ra khi nh,
khi th vi qu bng, khi th vi mt mn d choi, d qua mt t ci tao dang dng
canh truc ca. T cng, khi th xch l, khi th taxi, khi th mt bc xe m dng
dn. Ho ch ti di mt dung, em gi ti di mt dung. Mi ngy, chng ti di dn
mt dia dim m ba ti cho bit ch vi pht truc khi ra khi nh. d, mt ngui
duoc ba ti dc bit tin cn v hun luyn truc d ch sn, dn chng ti, nhn
hng ri di ngay lp tc.
Cng vic vn chuyn vng ra khi nh truc mt luc luong ci tao trong sut
su thng tri d khin cho cha con ng V Quang Tr tr thnh nhng ngui c v
ngoi lanh lng. Nm 1979, anh em Dng vuot bin khng thnh tr v, gp nhau
ngoi ng nhung cha con ch kh gt du nhu va di du d ngoi dung v. Mi ti
khi vo bn trong nh, ng Tr mi m ly cc con v c my cha con cng bt
khc.
Kinh t mi
Khng ch bi "tuc doat ti sn, cc nh tu sn cn bi buc phi ri thnh ph,
cho d, cng nhu nhiu chnh sch lm xo trn x hi lc by gi, ch truong dua
cc nh tu sn di kinh t mi cng khng duoc cng b mt cch cng khai, minh
bach. Ngy 10-4-1978, trn bo Si Gn Gii Phng xut hin mt bi bo dui
dang "hi-dp, kiu nhu mt ti liu duoc soan sn ri pht cho cc co quan bo
ch. Tnh cung bc ca chnh sch m ti liu ny th hin l rt manh m.
Cc nh tu sn thuong nghip bi ph phn l ch bit "lm giu, n choi ph
phn, bc lt ngui lao dng v n cp ca nh nuc, coi khinh lao dng v ni xu
ch d trong khi "ba nm qua trn 700.000 nhn dn lao dng hi huong lp
nghip
174
. "V nhng hnh vi ti li d, nhn dn lao dng v chnh quyn cch
mang d khng bn git, khng bt giam, khng dy i, khng du t, khng tich
thu mc d c dy d sc manh v l l d lm nhu vy. Nhn dn lao dng v
chnh quyn ch buc ho chm dt nhng hnh vi d, chm dt trit d v vinh
vin... Khng nhng cc nh tu sn thuong nghip phi chuyn sang sn xut nng
nghip, ngh c, ngh rng l chuyn v cc tnh, m c sn xut cng nghip v
tiu th cng nghip cng chuyn v cc tnh, theo su b tr mng lui cng nghip
v tiu th cng nghip dia phuong
175
.
Hai ngy sau khi bo ng dng bi "hi-dp ny, mt cuc "hi tho ko di
hai ngy, 12 v 13-4-1978, vi su tham gia ca "hon 200 tr thc d duoc chnh
quyn t chc. Pht biu trong "hi tho
176
, Bc s L Cu Trung ni rng: "L li
kinh doanh tu bn ch nghia khng th tip tuc ko di trong mt x hi dang tin
ln con dung xa b ch d ngui bc lt ngui. ng Phuong Kin Khnh, ngui
duoc gii thiu l dang cng tc Phn Vin Ngh thut, cho rng: "Chuyn cc
nh tu sn thuong nghip sang sn xut l tr ho v vi thin chc con ngui, l
gii phng ho khi kip n bm, bc lt.
Ti 17-4-1978, tai sn vn dng Thng Nht, "40.000 cng nhn vin chc dai
biu cho gn na triu cng nhn lao dng d "hung ng ch truong xa b kinh
doanh ca cc tu sn thuong nghip. Pht biu trn sn vn dng Thng Nht,
Ch tich V nh Liu ni: "Chng ta dang trong giai doan du tranh giai cp c
phn gay gt v cuc du tranh vn cn tip tuc
177
.
Ngy 10-6-1978 l "han cht d cc nh tu sn thuong nghip ri thnh ph di
sn xut. Chnh quyn ca ngoi nhng ngui tch cuc dng k cc chuong trnh kinh
t mi nhung dng thi cng ni vi ho rng: "y l mt chnh sch ln... nhm
gip cc nh tu sn tu gii thot khi con dung bc lt, bin ho t mt luc luong
phi sn xut gy tc hai cho x hi thnh mt luc luong sn xut c ch cho x
hi
178
. Khng t nh tu sn duoc trch li trn bo ni, ho chuyn sang sn xut l
d "ty ra ci mc cm bc lt ti li ca mnh. Nhung, nhu pht biu ca ng V
nh liu, "cuc du tranh giai cp din ra bn trong tng gia dnh dng l dang
"c phn gay gt.
Nht k ngy 8-6-1978 ca L M cho thy khng kh trong gia dnh c "tht la
v cng thng. Ba c tuyn b "s di kinh t mi nhung giong ni ca ng lm
cho c "nghi ng. Cng nhu nhiu gia dnh tu sn, dc bit l tu sn ngui Hoa
khc, gia dnh L M bit r, "kinh t mi l noi dy i, dy kh khn gian kh
khng th no sng duoc. Phn ln cc nh tu sn sau d d vuot bin. Nht k
ca L M vit: "Cng gia dnh b trn hay lai. Ti nghi, ti phi can dm ln,
chp nhn du tranh v mt mt, ti s khng trn di noi no c. Nu gia dnh
khng lay chuyn, ti bng lng lai sng c don, khng ti sn ca ci g ca cha
m d lai, ti s gp vt v, kh khn v sng gi. ng ch Paven oi, ni kh v su
phn du ca ti c nghia g so vi dng ch
179
.
ng V Vn Kit tha nhn: "Lc du, ti cng c tung ci tao tu sn s khc
vi ci cch rung dt, mt sai lm m nhng ngui min Nam chng ti nhc
nhau phi trnh. Nhung, tin hnh ri mi thy, cch ci tao tu sn thuong nghip
m anh Mui lm, cng khng khc g dnh tu sn mai bn nhung trn lan hon.
Anh Mui lm ci tao cng thnh tht lm. Gia thp nin 1980, khi ti ra H
Ni vn thy anh Mui ku nhng ngui bun bn l bon con bun.
Ngay trong thi gian dang ci tao, nhng cuc tranh ci n ra gn nhu thung
xuyn gia ng V Vn Kit, ng Nguyn Vn Linh vi ng Mui. Nhung khi y
Mui dang nm trong tay "thuong phuong bo kim. ng V nh Liu tha
nhn: "Hop Thung vu chng ti cng c kin, di co s v chng ti cng c
kin, nhung bi bn anh Mui cu
180
. Tuy tranh ci phuong thc, nhung c ng V
Vn Kit, ng Nguyn Vn Linh vn thng nht vi ng Mui v ch truong. ng
V Vn Kit tha nhn: "Lc du ti nhn thc, ci tao l chuyn tt yu v coi nhu
d l con dung d di ln ch nghia x hi. Cho ti lc y, ti ch di cc nuc ng
u, thy cuc sng ca ho so vi mnh d l nhng g m mnh uc mo. Ti nghi,
phi kinh qua nhng buc nhu mnh dang lm by gi mi c ngy dat duoc nhu
nhng g ho c. Nhung ri khi nhn c thnh ph vn l mt trung tm thuong mai
tr nn tiu diu, tan hoang, nht l khi nhn thy chnh nhng n nhn ca cch
mang cng tr thnh nan nhn, nhng ngui d tng bm tru min Nam, Si
Gn bt du nhn lai nhng g m mnh dang thuc hin.
Khi ng Hong Hi mi v 14 Cch Mang Thng Tm chun bi "ci tao tu
sn, ng Trn Vn uc - mt co s d tng nui giu v cu mang ng Hi trong
Mu Thn 1968 - ngy no cng nu com ri cho ngui mang sang. Cng nhu trong
chin tranh, ng uc khng bit r ng Hi dang lm g, ch gip d v bit ng
Hi l ngui "bn Cch mang. Khi ng Trn Vn uc chay dn bo: "Bc bi ngui
ta mang xe ti ch ht king di ri, ng Hi vn tung rng: "Chc l c su nhm
ln.
Con trai ng Trn Vn uc l lit s. Tim king ca ng m tai nh ring s
12 Ng Tng Chu ch l mt ngi nh cp 4, chiu ngang bn mt, di mui bn
mt, tung gach, lop ngi. Nhung ng uc vn bi quy vo din tu sn thuong
nghip, king hng ha v c nh ring ca ng du bi "sung cng. Khng ch c
trung hop ng Trn Vn uc. Nm 1957, ng Lai Ninh d bt chp nguy him ti
tnh mang, li xe dua ng L Dun do thot sang Phnom Penh trong su truy lng
gt gao ca Chnh quyn Si Gn. Nm 1978, khi ng L Dun dua ng Mui
vo Nam, nh my xay la ca gia dnh ng Lai Ninh d bi sung cng. Con gi ng,
b Lai Kim Dung, mt tu sn ngui Hoa, cng bi xp vo thnh phn ci tao.
"Cng cuc ci tao cng thuong nghip tu bn tu doanh min Nam, tin hnh
t sau 1975, d ci tao 3.560 co s tu bn tu doanh cng nghip, trong d c
1.354 co s ca tu sn mai bn bi cng hu ha, tich thu, 498 co s bi chuyn
thnh cng tu hop doanh chuyn 5.000 tu sn thuong nghip sang sn xut
chuyn chn van tiu thuong sang sn xut s dung 15.000 ngui vo mang lui
thuong nghip x hi ch nghia. Sau Ci tao, dui dang kinh t quc doanh v cng
tu hop doanh, Nh nuc nm: 100% ngnh nng luong 45% ngnh co kh 45%
ngnh xay xt luong thuc 100% ngnh bia, nuc ngot, bt ngot, thuc l 45%
trong cc ngnh ch bin dung, du thuc vt 60% ngnh dt 100% ngnh sn
xut giy 80% ngnh sn xut bt git, x phng. Thuong nghip quc doanh nm
80% ngun hng cng nghip 92% s x trn ton min Nam c hop tc x mua
bn
181
.
Truc khi ci tao cng thuong nghip tu doanh, nh nuc d tm moi cch d tp
trung moi ngun hng vo tay mnh. Khng ch c sn phm ca cc x nghip quc
doanh phi tiu thu qua thuong nghip ca nh nuc, "cc x nghip tu bn, cc
hop tc x, cc tp don v co s sn xut th cng, c th, duoc nh nuc cung
cp luong thuc, my mc, thit bi, nguyn liu, nhin liu, din cho vay vn
(cng) phi bn sn phm cho thuong nghip quc doanh
182
. Chnh quyn tin rng:
"Ngnh thuong nghip x hi ch nghia l co quan hu cn ca ton dn, l ngui
ni tro ca ton x hi
183
. Chng bao lu sau, nim tin ny s nhanh chng tan
thnh my khi.
Chung IV: Nqn Kiu
Nm 1978, H Ni pht hin Bc Kinh hu thun cho Pol Pot quy ph bin gii
Ty Nam. Hon mt triu ngui Hoa Vit Nam d tr thnh mi lo "con ngua thnh
Troy cho mt cuc chin tranh khi y duoc tin l khng trnh khi. Ba "phuong n
dua ngui Hoa ra khi Vit Nam d duoc trin khai. Bc Kinh t co Vit Nam gy
ra vu "nan Kiu. Vit Nam t co Bc Kinh "kch dng. gia "hai ln dan, cng
dng ngui Hoa Vit Nam d phi tri qua con bin dng khng k ht dau
thuong.
i qun th nm
u nm 1978, ng L Dun dua Mui vo min Nam thay th Nguyn Vn
Linh ch huy cng cuc "Ci tao cng thuong nghip tu nhn. Sau nm 1986, su
kin ny d duoc nu ln nhu l mt bng chng d ni ng Nguyn Vn Linh l
ngui chng lai ci tao tu sn. Tuy nhin, theo ng Trn Phuong, ngui c su
thng lm ph cho ng Nguyn Vn Linh Ban Ci tao cng thuong nghip Trung
uong: "Trong vn d ci tao, Mui Cc ch khc Mui cch lm ch khng khc
quan dim ci tao hay khng ci tao. thi dim y, L Dun chon Mui v
dng sau lung Mui v ng mun gii quyt vn d ngui Hoa gp. iu m L
Dun khng tin l Mui Cc lm duoc.
ng Trn Quc Huong, khi y l ph b thu Thnh y, k lai: Vo Thnh ph H
Ch Minh, Tng B thu L Dun mi ng dn T78, hi v tnh hnh ngui Hoa. C
nuc khi y c khong mt triu hai trm ngn ngui Hoa. min Nam chim mt
triu v ring Thnh ph H Ch Minh c khong hon na triu. ng Mui Huong
bo co: "Ngui Hoa Thnh ph hoat dng trn nhiu mt, nhung manh nht l
v kinh t. T sau khi ta ch truong dnh tu sn mai bn, hoat dng kinh t ca
ngui Hoa c bi gim st, nhung ho vn c vai tr. Gi c vng v ngoai t c mi
sng sm lai duoc quyt dinh bi ngui Hoa mt s noi trong Cho Ln. ng L
Dun ni: "Khng th th duoc. Ng nh Dim cm ngui Hoa khng duoc kinh
doanh mui mt ngnh ngh, theo ti ch cn mt thi l cm ngui Hoa khng
duoc kinh doanh bun bn. Nhn c nhiu ngui dang di tn, thnh ph nn c
cch dua ngui Hoa ra di.
"Ngui Hoa khng duoc kinh doanh bun bn duoc ngm hiu nhu mt tu
tung ch dao ca chin dich "ci tao cng thuong nghip tu doanh. Gia thng 3-
1978, ng Mui nhanh chng tp kt luc luong tai cc bit thu trong khu Tho
in, Th c. Trung Ban Hoa vn Thnh y, ng Nghi on, k: "ng Mui
vo l ku ti ln bo co ngay, ng ni cho ti bit, Cho Ln l trong dim ca dot
ci tao.
Cho Ln l trung tm bun bn ln nht ca ngui Hoa Vit Nam. Theo ng
Pham Vn Hng, thung goi l Ba Hng, Thu k ring ca ng V Vn Kit: "Trung
uong cho rng tht bt loi khi gi 500.000 ngui Hoa trong thnh ph. Ho s nm
kinh t v ri ho s tr thnh di qun th nm. Trung uong ch truong dua bt
ngui Hoa ra khi thnh ph. ng Hng ni: "C anh V Vn Kit, Mai Ch Tho v
Trn Quc Huong du khng dng , nhung Trung uong gi kin, Trung uong
mun x ngui Hoa ra, dua v cc tnh. ng V Vn Kit tha nhn: "Ci tao
cng thuong nghip tu doanh, v mt chnh sch, ch yu nhm vo gii bun bn,
nhung trn thuc t bun bn lai l s trung ca ngui Hoa, do d, mc nhin ho
tr thnh s dng trong di tuong dnh vo ci tao. Cng c lc c ch truong dua
bt ngui Hoa ra khi Thnh ph, b tr ngui Hoa sng xen vi ngui Vit theo
kiu xi du, khng d ho tp trung. Vic ny duoc lm manh tay hon do cng
thng ca mnh v Trung Quc.
Theo thng k dn thng 3-1979 ca Thnh ph H Ch Minh: Truc ngy 30-4-
1975 c 200 nh tu sn ln ngui Hoa b chay khi Si Gn - Cho Ln chn muoi
tm tu sn ngui Hoa trong s 161 tu sn mai bn cn lai Si Gn d bi "dnh
trong khong t thng 9-1975 dn nm 1977. Hon 4.000 h tu sn ngui Hoa khc
d bi ci tao trong khong hai tun du sau khi ng Mui bt du chin dich.
Trong s 28.787 h bi quy l tu sn thuong nghip v bi ci tao, ngoi 2.500 h "c
cng vi Cch mang hoc l "co s Cch mang duoc " lai thnh ph theo din
chnh sch, mt s chuyn sang sn xut tai ch, mt s "duoc b tr vo mang
lui phn phi x hi ch nghia, 3.494 h bi dua di cc tnh dui danh nghia "dng
k di kinh t mi.
Cng c mt s thuong nhn du tnh "chuyn sang sn xut tht. Nhung khi
dn Lm ng hay xung ng Thp Mui, nhn nhng cn ln vch l tunh
tong, bn trong nn nh, c cy m dt khng kip ct don, cc nh tu sn hiu ra
muc tiu ca chnh quyn. Nh vn Nguyn Nht nh, khi y dang l mt thanh
nin xung phong, k: "Chng ti duoc giao nhim vu xy dung cc lng kinh t mi
d dn dng bo. Cng l nhng thanh nin mi t thnh ph xung, chng ti
cht cy, ct tranh dung cp tc hng loat... Nhung, lm xong nhn lai, thy dn
thanh nin xung phong cng kh lng m trong nhng tp lu nhu th. Nhiu
ngui tr lai thnh ph ngay, nhiu ngui tam dng lai t ba d nghe ngng. t lu
sau, cc nh tu sn, dc bit l tu sn ngui Hoa, duoc mc ni, ku np vng d
duoc ra di "bn hop php.
ng Trn Quc Huong ni tip: "Ln th hai, Tng B thu L Dun cho goi ti
dn T78. Ln ny ng khng ni g nhiu, ch nhc, tnh hnh gia ta v Trung Quc
thm xu di, Thnh ph cn khn truong dua ngui Hoa ra di. Sau bui lm vic
d vi Tng B thu L Dun, ng Trn Quc Huong ni ng d c "nhiu dm khng
ng. Trong nhng nm 1938-1940, cc nh lnh dao ng nhu L Hng Phong,
Nguyn Thi Minh Khai, khi t Trung Quc v Si Gn, nhiu lc d phi dua vo
ngui Hoa Cho Ln. Truc khi ra Bc, ng L Dun c rt t nhng lin h c nhn
vi cc nh lnh dao Trung Hoa Cng sn. Nhung ngui cn v vo sinh ra t nht
muc trung thnh ca ng l mt ngui Vit gc Hoa, ng Nm Honh. Ngui li
chic xe ord bn ch ch ng L Dun t Si Gn theo dung cng khai sang
Phnom Penh cng l mt nh tu sn ngui Hoa, ng Lai Thanh. Ngui duoc phi t
H Ni vo Phnom Penh chuyn l thu ca ng Pham Hng gi cho ng L Dun
cng l ngui Vit gc Hoa, n tnh bo H Anh. Ngui nhn l thu ny t H Anh,
ng Q.M., lai l mt cn b thuc Hoa Kiu vu ca ng Cng sn Trung Quc hoat
dng tai min Nam Vit Nam.
Nm 1949, Q.M. d gp ng L Dun ng Thp Mui. T Phnom Penh, Q.M.
trong vai mt ngui chu dn "ng cu L Dun "chui xung mt hm tu cht
chi v nng bc, trong sut nm ngy, xui dng Mekong ra bin ri di ti
Hongkong. T Hongkong, cn b l tn ca ng Cng sn Trung Quc d ch sn,
dn "hai cu chu ng L Dun di lm giy t nhp cnh theo din "kiu dn Trung
Hoa v nuc. Ngy 23-5-1957, phi vin Trung Quc d cng vi H Anh dua ng
L Dun v Tnh y Qung Chu. Theo b H Anh, cc nh lnh dao Trung Quc d
dn tip ng L Dun rt trong thi. Trn dung bay tr lai Vit Nam, nhng dng
ch Trung Hoa tinh t d ly l do "thi tit xu, cho dng my bay ch ng L
Dun Nam Ninh. Tai d, cc "dng ch Trung Quc sp xp d ng L Dun c
cuc don tu cm dng vi L Tuyt Hng, ngui con gi duoc sinh ra khi ng L
Dun dang trong t. Tuyt Hng khi d dang duoc Trung Quc nui n hoc k
tc x Qu Lm.
Hip d|nh Geneva
Th tung Pham Vn ng ngi vo bn dm phn Hi nghi Geneva mt ngy
sau khi Tung Gip bt sng Tung De Castries cng vi 16.000 qun Php in
Bin Ph. Nhng ngui Vit Nam Cng sn lc y tin rng ho s ginh duoc c nuc
nu tip tuc chin du.
Nam b, Hip dinh Geneva duoc coi l "xn non. ng V Vn Kit nh lai:
"Tung ng Vn Cng dnh mt dm gii phng hng chuc dn Ty, Nguy hoang
mang tt d, c h l chay. Ch cn gi thm mt thng na l mnh s lm ch
ht vng nng thn Nam b. ng Kit ni: "Tui ti tic khng th tung tuong
duoc. Khi thay mt Trung uong trin khai Nghi quyt thi hnh Hip dinh Geneve
min Nam, ng L Dun ni: "Ta khng tn thnh, dy l do Trung Quc v Lin X
p.
Hnh dng ca Chu n Lai ti 22-7-1954 cng khin cho nhiu nh ngoai giao
min Bc Vit Nam "d bung. Hm y, sau khi k Hip dinh Geneva, Chu t chc
mt da tic chia tay, mi c Ng nh Luyn, ngui ca pha Vit Nam Quc gia.
Trong ba tic, Chu cn d nghi chnh quyn Si Gn m co quan dai din ngoai
giao Bc Kinh: "Tt nhin, v mt thc h th Pham Vn ng gn gi chng ti
hon, nhung diu d khng loai b vic c dai din t min Nam. Suy cho cng,
chng phi tt c cc dng ch du l ngui Vit Nam, v chng phi tt c chng
ta du l ngui chu hay sao.
Trong hi k duoc cng b chnh thc trn bo Nhn Dn
184
, thu k kim phu
trch bo ch ca don Vit Nam trong Hi nghi Geneva, ng Nguyn Thnh L, goi
su kin Chu n Lai mi Ng nh Luyn m ta lnh su tai Bc Kinh l "cu kt vi
Php v tay sai. ng L cho rng "Bc Kinh d p buc H Ch Minh phi chia di
Vit Nam theo Vi tuyn 17. Theo ng Hong Tng, ngy 3-7-1954, sau khi dat
duoc tha thun vi M v Php, Chu ri Geneva v gp H Ch Minh v V Nguyn
Gip tai Liu Chu, thng bo vi H Ch Minh kin ca Molotov v ca ng ta, du
dinh chia ct Vit Nam thnh hai min Vi tuyn 17.
V Nguyn Gip v H Ch Minh nht quyt di, du c li cng ch Vi tuyn 15
hoc ti thiu l 16. Mt mt, Chu n Lai "doa, Hoa K c th nhy vo vng chin
v khi d, Lin X v Trung Quc s khng th h tro cho H Ch Minh. Mt mt,
ng ta mm do: "Ghi nh li dn ca H Ch tich, nhung xin php, tung ngoi
bin i duoc cn c vo tnh hnh thuc t m quyt dinh. Theo ng Vit Phuong,
mt thu k trong on dm phn Hip dinh Geneva ca Vit Nam: "V sau Pham
Vn ng tha nhn, khi Chu n Lai ni sng Bn Hi s duoc ly lm gii tuyn,
ng Pham Vn ng khng bit l Vit Nam c con sng y. Ho d nghin cu k
dn nhu vy d p chng ta.
Trung Quc, Lin X r rng d khng lm ht sc mnh cho Vit Nam trn "tinh
thn quc t v sn, nhung Vit Nam khng th no dc lp khi khng ch l thuc
"hai ng anh ln v v kh d dnh nhau vi ngui Php in Bin Ph m cn l
thuc c phuong tin dm phn trong Hi nghi Geneva. Theo ng Vit Phuong, lc
d don dm phn khng c diu kin d trao di vi ng v Chnh ph. Tt c
moi thng tin lin lac du phi nh qua Trung Quc. Tng cuc hop mt, Pham Vn
ng bo co v cho H Ch Minh du phi s dung din di v mt m ca on
Trung Quc. Trong thi gian ngh, Chu n Lai lai bay v gp V Nguyn Gip v H
Ch Minh. Moi tnh ton ca on v ch dao nh du trong tay Trung Quc.
thc h d tng tao ra su gn gi gia H Ni vi Bc Kinh. Nhung mi quan
h qu tin cy ln nhau di khi lai rt d gy nghi k. Trung Quc, Lin X khi x l
vn d Vit Nam, v ngay c Vit Nam trong mi quan h vi ngui Khmer cng
phi uu tin loi ch quc gia. Trong khi d, nhng nh lnh dao cc dng "dn em
lai ch doi cc "ng anh bo boc trong tinh thn v sn. Chnh thc h d lm
cho nhng ngui cng sn nuc nh tu huyn hoc v s mnh "tin dn
185
di
dn ch bi hut hng khi bi dem ra mc c cho quyn loi ca cc siu cung khc.
"Chi ngn khng qut xa"
Nu nhu khi min Nam, ng L Dun ch nghi dn ngui M v k th truc tip
ca ng, "chnh quyn tay sai Ng nh Dim, th khi ra ti H Ni, theo ng u
Ngoc Xun: "Anh Ba dnh gi, mun dnh M th truc tin phi c ba ci khng
so: khng so M, khng so Lin X, khng so Trung Quc. ng Hong Vn Hoan
nghe, trn mt: sao ni khng so Trung Quc. ng Hong Tng xc nhn: "Cu H
lc y cng trong tnh trang ngonh mt sang T e S gin, quay du sang S,
so T ghen. ng u Ngoc Xun k tip: "Truc khi hop B Chnh tri bn v cch
mang min Nam, anh Ba mt ba dm khng ng d suy nghi v thi d ca Lin
X, Trung Quc ho gip mnh nhung c chi phi dung li chin tranh ca mnh
khng l ci gay gt nht.
Theo b Nguyn Thuy Nga - vo th hai ca ng L Dun, ngui m t nm
1957-1962, khi dang hoc Bc Kinh, thung thp tng L Dun vo Trung Nam
Hi v duoc Mao Trach ng goi l "L Phu nhn - nm 1973, t Khu IX ra H Ni,
b duoc ng L Dun tm su: "Khi ta ch truong gii phng min Nam, hai ng ban
ln d lm anh rt dau du. Lin X so mnh dnh s n ra chin tranh th gii th
III Trung Quc mun mnh trung k mai phuc ch Trung Quc manh s dy M
xung Bin ng. Anh khng d mt lng ai nhung lc no cng phi gi cho dng
tnh cht dc lp, tu ch ca dn tc Vit Nam
186
. Trn thuc t, lp trung ca
Trung Quc di vi cuc chin tranh min Nam Vit Nam d thay di vo gia
thp nin 1960.
Cui thp nin 1950, khi ng L c Anh cng Tng Tham muu trung Vn Tin
Dng dn Trung Quc, xin sng trung lin, dai lin v K d dua vo Nam, Trung
Quc ch cho "ton sng trung K44 bn pht mt, ho bo d trang bi cho dn qun
du kch min Nam phng chng cn
187
. Nhung, cui nm 1966, khi thp tng Th
tung Pham Vn ng sang Trung Quc, ng L c Anh thy on d duoc dn
tip bi Mao Trach ng cng dai din B Quc phng, B Ngoai thuong.
Theo ng L c Anh: "Khi Mao hi: Qun M vo min Nam Vit Nam dng, tu
tung ca ngui dn v chin si th no Hin nay cch mang Min Nam ca cc
dng ch c kh khn g, Th tung Pham Vn ng d d nghi d ng L c
Anh tr li. Tung L c Anh ni: M vo dng vy ch dng hon na th b di
v nhn dn min Nam cng quyt dnh. Hin nay, xe tng v my bay ca M rt
nhiu nhung Vit Nam thiu v kh chng tng, bn my bay v bn tu thy, thiu
d la d mua gao, v t truc dn nay cch mang Min Nam Vit Nam vn mua gao
Campuchia v Thi Lan l ch yu, m mua bn d phi mua bng d la. Nghe
bo co vy, ng Mao lin ch tay vo cc quan chc, nhng ngui dui quyn ng
dang c mt tai d: Hy gii quyt cho cc dng ch Vit Nam
188
.
Trn thuc t, mi khi min Bc diu chnh dung li "cch mang min Nam du
phi sang bn vi Trung Quc. Theo ng Hong Tng: "Khng bn th ho khng
vin tro. ng Nguyn Nht Hng xc nhn: "Trung Quc giao ngoai t vin tro
theo phuong thc ri du tng thng, tng qu. Nhu cu vin tro duoc B29 ln k
hoach trnh ng Pham Hng v L Thanh Nghi duyt. Tuy nhin, k hoach thung bi
Trung Quc thay di theo dinh ca ho. Trong nhng nm chin tranh, ngoi v
kh, trang bi k thut
189
, Trung Quc cn vin tro rt ln v tin mt. Theo Bo co
ngy 25-11-1979 ca B29, co quan dc trach chi vin cho mi`n Nam, phn tin mt
do Trung Quc truc tip vin tro t nm 1964-1975 chim ti 626.042.653 USD.
Nm 1973, khi ng V Vn Kit ra Bc gp ng L Dun, L Dun hi: "C tin
mua sng dnh duoc khng. ng Kit mng r: "Mua duoc sung Mym dnh M
th qu da. ng L Du n hoi Ph Th tung L Thanh Nghi: "Coti` n dua Sau Dn
khng. Theo yu cu ca L Thanh Nghi, ng Nguyn Nht Hng kim tra quy
thy co`n trn hai triu USD ti`n mt. ng Hng ni vi ng Nghi: "Mun nhiu hon
thi`c`n tho`i gian d xin. L Thanh Nghinoi: "Hai triu la`anh Sau mng lm r`i. S
tin trn duoc giao cho thu k mi ca ng V Vn Kit l ng Pham Vn Hng. Ln
du tin cm hai triu USD ti`n mt, ng Ba Hng ni: "Thi khi dm. Trong s
ca B29 ch luu lai ch ca ng Pham Vn Hng ghi: "Nhn du2 tn A.
Qu tin mt dc bit ny duoc Trung Quc chi kh ho phng. Nhiu khi, ng
Nguyn Nht Hng ch cn dn mt ngn hng do Trung Quc ch dinh, vo phng
gim dc l duoc giao lun c mt va-li tin. Mt ln khi ng Hng cm chic va-li
c mt triu USD di tu t Qung Chu v H Ni, khi ti Thm Duong c con tu bi
Hng V Binh bt gi. ng Hng bi gi lai dy mt tun mi lin lac duoc vi H Ni
d can thip Bc Kinh gii thot. Mc d d chi kh ho phng cho cc nhu cu
chin tranh, nm 1975, qu tin mt nm tai kt ca B29 vn cn nm muoi triu
triu USD ca Chin trung B2 v Khu V vn cn nm muoi ba triu
190
.
Su ho phng d ca Trung Quc khng lm cho ng L Dun lo l cnh gic, c
l d l phn xa ca mt ngui d sng nhiu nm bi truy lng gt gao. ng Hong
Tng cng xc nhn, mi ln Qun y bn ch truong du hop trong B Tng Tham
muu, nhng y vin B Chnh tri c mi lin h m ng L Dun cho rng l "qu
thn vi Trung Quc, hoc c giai doan l "qu thn vi Lin X, du duoc bit rt
t dn cc k hoach chin tranh.
Theo mt tro l ca B thu L Dun, ng u Ngoc Xun, gn nhu cc cuc hop
quan trong, anh Ba du triu tp khi ng Hong Vn Hoan dang cng tc hoc ngh
mt nuc ngoi. Thnh thong, ng Hoan lai thc mc vi ng V Tun, chnh
Vn phng Trung uong: "ng B Chnh tri khng bn chuyn qun su h. ng
V Tun ni: "Anh sang Bc m hi. Theo ng Trn Phuong: "Bit Hoan nhu vy
m phi sau khi gii phng min Nam, ai hi IV, L Dun mi dm dua Hoan ra
khi B Chnh tri.
Trong ch ring tu, vo L Dun, b Nguyn Thuy Nga k: "Anh (L Dun) ni:
Ln Vit Nam xin dan pho d chun bi gii phng min Nam, Trung Quc ni
khng c, nhung Vit Nam d du tr t lu d dan d dnh. Khi xin 2.000 chic xe
vn ti Gii phng th Trung Quc ra diu kin phi cho 500 li xe Trung Quc
theo. Anh ni: Mt thng ti cng khng cho, nu khng c xe th chng ti vc
b, th bng xe dap. Cc anh khc bo: Anh lm g m cng th. Anh ni: Trung
Quc ni lm dung cho Lo sau d ho lp lng Trung Quc trn dt Lo. By gi
ho mun thm d ta v dung Trung Son th nay mai ho s chim Trung Son. V
chin luoc, ai dng chn trn dnh Trung Son ngui d s khng ch c ng
Duong, cho nn mnh phi tnh
191
.
Nhng ngui thn ca Tng B thu L Dun thung c khuynh hung m t ng
nhu l mt ngui cnh gic vi cc m muu ca Trung Quc ngay c khi dang xin
vin tro. Tuy nhin, theo ng Hong Tng, phi sau nm 1972 thi d ca L Dun
di vi Trung Quc mi bt du thay di
192
. Theo ng Trn Phuong: "Nm 1972, khi
Trung Quc tip Nixon, L Dun ni, chng ta d bi bn r cho M d ngui Trung
Quc thay i Loan ngi vo chic gh Hi dng Bo an Lin Hip Quc. Nm
1954, Lin X c loi ch khi ha hon vi M cn Trung Quc th mun Vit Nam bi
chia ct d vinh vin th chu hu.
Cng nm 1973, ng L Dun k vi b vo Nguyn Thuy Nga: "Khi Nixon thuong
luong vi Trung Quc, n ra diu kin nu Trung Quc d cho M nm bom B52 ra
min Bc th M s nhung hn do Hong Sa cho Trung Quc. Truc kia Trung
Quc c ha nu M dnh min Bc th Trung Quc s can thip, nhung sau chuyn
di ca Nixon, Trung Quc tuyn b mi khng dung dn ta, ta khng dung dn mi.
Do d, M cho my bay bn ph lin tuc mui hai ngy dm H Ni, Hi Phng,
dnh cc d diu min Bc, vi d dua min Bc vo thi k d d. M dng
B52, dng 111A, hai loai my bay hin dai nht. Sau d, Chu n Lai sang gp anh
H Ty. ng di dui bc thang ln dua tay, anh khng bt. Anh ni: Cc dng ch
d bn dng chng ti. Cc dng ch ly xuong mu ca dn tc Vit Nam d tr
gi vi M. Chng ti bit nhung chng ti khng so, chng ti s dnh dn cng
v nht dinh chng ti s thng
193
.
Sau cuc gp ny vi L Dun, Chu n Lai ti nh khch L Thach d gp Hong
thn Sihanouk, khi y cng dang H Ni. Theo Sihanouk: "Chu trng mt mi v
c v bi kch dng bi cuc tho lun m ng va tin hnh vi cc dng ch Bc
Vit Nam ca ng. Hnh nhu ng dang cu
194
. Theo Sihanouk th dy l chuyn di
m Chu n Lai mun gii thch chnh sch mi ca Trung Quc vi ngui M. Chu
d ni vi cc nh lnh dao Bc Vit Nam "gay gt v cng rn rng mi quan h
mi d s dn ti ha bnh ng Duong.
Khng ch phn ng trong hi dm, khi dua tin Chu n Lai, thay v di cng thy
tr Chu ra tn chn cu thang my bay, L Dun d dng lai ngay ca nh ga sn
bay Gia Lm. Cc quan chc Vit Nam tt nhin cng phi dng lai. Chu n Lai v
ngui phin dich, Luong Phong, gn nhu phi li thi buc ln my bay di v.
Luong Phong cho rng hnh dng d ca ng L Dun l rt phn cm
195
. Sau
chuyn di ny ca Chu, Trung Quc bt du "kim chuyn trn vng bin gii.
Ngy 05-06-1973, Chu n Lai lai dn H Ni khuyn ng L Dun nn thu gin
v xy dung luc luong, trong khong nm dn mui nm ti nn d min Nam Vit
Nam, Lo, v Campuchia ha bnh, dc lp, v trung lp. Trong s cc nh lnh dao
Bc Kinh thi by gi, Chu n Lai duoc dnh gi l kh chn thnh. Nhung theo ng
Trn Phuong, v sau, khi kt ni cc su kin, "anh Ba cay lm v Trung Quc
khuyn Vit Nam lm theo nhng g m ho d tha thun vi M
196
.
Ph Th tung Trn Phuong ni tip: "Nm 1972, khi Mao Trach ng ni vi
Pham Vn ng: Chi ngn khng qut duoc xa, L Dun d bt du hiu lng da
ca ngui Trung Quc. Ho ch mun cung cp v kh d Vit Nam chin du gi
chn ngui M min Nam thay v c th tin gn ho. Nm 1973, khi Chu n Lai
khuyn gi trung lp min Nam, L Dun bit, nu c gii phng min Nam th
khng th no trnh lm cho Bc Kinh tc gin.
Hong Sa
Cu chuyn mc c gia M v Trung Quc v "pham vi mui hai hi l duoc
ng L Dun ni vi vo t nm 1973, chng t tin tc tnh bo m H Ni nm
duoc l kh tt.
Ngy 4-4-1972, khi qun di min Bc dang tn cng d di vo Qung Tri,
ngui M cn mt p luc t pha Bc Kinh vi H Ni, Kissinger d phi Winston
Lord ti New ork gp Hong Hoa, dai s Trung Quc tai Lin Hip Quc, d trao
mt "bc din ming nhn Trung Quc: "Hi qun M s duoc lnh lai tai khong
cch mui hai dm k t qun do Hong Sa
197
.
Hong Sa v Trung Sa l hai qun do m cc Cha Nguyn d dua ngui ra
khai thc t th k XVII. Nm 1816, vua Gia Long chnh thc thit lp ch quyn
ca Vit Nam trn qun do ny. ai Nam Nht Thng Ton , bn v nm 1838
ca Nh Nguyn d th hin hai qun do vi tn goi l Hong Sa v Van L Trung
Sa.
Nm 1920, Chnh quyn Php, vi tu cch l nh nuc bo h ng Duong, d
tuyn b ch quyn v hin din lin tuc trn c Hong Sa v Trung Sa. Thng 4-
1946, qun Php dua qun di ra kim sot cum pha Ty Hong Sa. Thng 11-
1946, qun Tung Gii Thach d b ln do Ph Lm thuc Hong Sa, v thng 12-
1946 d b ln Itu Aba thuc Trung Sa. Nm 1950, qun Tung rt khi hai qun
do ny. Mt nm sau Chnh quyn Mao Trach ng mi tuyn b "bo luu ch
quyn ca Trung Quc.
Nm 1954, theo Hip dinh Geneva, Hong Sa pha Nam Vi tuyn 17 s thuc
v chnh quyn min Nam Vit Nam. Nhung dn thng 4-1956, khi luc luong Hi
qun Vit Nam Cng Ha ra tip qun, hai do ln nht d bi "qun gii phng
Trung Quc tha co chim mt. Chnh quyn Vit Nam Cng Ha trn thuc t cai
qun lin tuc bn do chnh: Pattle (Hong Sa), obert (Cam Tuyn), Duncan
(Quang Ha ng) v Drummond (Duy Mng). ing trn do Pattle, Vit Nam cn
c mt di kh tuong thuc h thng quc t. T nm 1956, vic tranh chp phn bi
Trung Quc chim dng vn tip tuc din ra gia Vit Nam Cng Ha v Trung
Quc.
Sng 16-1-1974, Hi qun Vit Nam Cng Ha pht hin tu c Trung Quc
xut hin trong vng do ch quyn Vit Nam. Khi ngui nhi ca hi qun Vit
Nam d b ln do Duncan v Drummond th d d c mt ton qun nhn Trung
Quc. Hm y, Tng thng Nguyn Vn Thiu dang "kinh l min Trung. Trong ba
com ti tai mt cn c ca qun di M Kh, Tng thng duoc dc H Vn K
Thoai trnh by so b "bin c Hong Sa. Theo Tung H Vn K Thoai: "Nghe
xong, Tng thng quyt dinh sng hm sau s dn Vng Mt Duyn hi d xem xt
tnh hnh.
Sng 17-1-1974, Ham di HQ16 bo co tip: "Hai tu dnh c Trung Quc
khng tun linh ra khi lnh hi. Ngoi ra, hai tu khc ch qun Trung Cng dang
dn gn do v trn b c cm nhiu c Trung Cng. Ham trung HQ16, Trung t
L Vn Thu, cho mt ton d b ln do, nh c Trung Quc thay bng c Vit Nam
Cng Ha. Ton d b gp nhiu ngui Trung Quc nhung di bn du km ch.
B Tu lnh Hi qun Si Gn sau khi nghe Tung Thoai cp nht tnh hnh d
phi Khu truc ham Trn Khnh Du ca Trung t V Hu San ra tng cung. Ton b
tnh hnh duoc trnh Tng thng Nguyn Vn Thiu lc 8 gi sng cng ngy khi ng
truc tip ti B Tu lnh Vng Mt. Nghe xong, Tng thng ngi xung ly giy bt
truc tip vit "Ch thi cho Tu lnh Hi qun Vng Mt: Tm cch n ha mi cc
chin ham Trung Quc ra khi lnh hi Vit Nam. Nu ho khng thi hnh th duoc
n sng cnh co truc mi cc chin ham ny. Nu ho ngoan c th ton quyn s
dung v kh d bo v su vn ton lnh th Vit Nam Cng Ha.
Ngy 18-1-1974, theo y nhim ca dc H Vn K Thoai, ai t H Vn
Ngac ln tun duong ham Trn Bnh Trong ca Trung t Pham Trong Qunh, truc
ch Hong Sa. V l s quan c cp bc cao nht trong vng chin su lc d, ai t
Ngac tr thnh ngui ch huy cuc chin bo v Hong Sa. Cng di c H tng ham
Nht To ca Thiu t Nguy Vn Th. Khi hi di ca ai t Ngac dn Hong Sa, c
t nht bn chin ham ca Trung Quc c mt. Truc thi d khiu khch ca cc
tu Trung Quc, ai t Ngac bo vi Tung Thoai qua b dm, "vic cham sng
chc l khng sao trnh khi. Sng 19-1-1974, cc chin ham ca di bn du gy
p luc nng n ln nhau. ai t Ngac dng vi Tung Thoai "khi tnh hnh cng
thng qu th s khai ha truc d gim thiu thit hai.
Khong 10 gi 30 pht sng 19-1-1974, ai t Ngac bo co: "Bt du khai
ha. My v tuyn vn d "on, Tung H Vn K Thoai nghe r nhng ting n
cht cha ca cuc chin du. Khi chng kin tu Trung Quc bc chy, "ton d
b thuc tu HQ16 dang ngi trn xung cao su d cng ct vang bi ht "Vit
Nam, Vit Nam.
Trn dnh bt cn sc y din ra ch trong vng ba muoi pht. Pha Trung Quc:
hai h tng ham bi bn chm, hai truc li ham bi bn hng, mt d dc, su dai t
v hng chuc s quan cp t, cp y khc t trn. Pha Hi Qun Vit Nam: h tng
ham Nht To bi chm, Thiu t Nguy Vn Th cng vi hai muoi bn chin s khc
hy sinh, hai muoi su chin s mt tch khu truc ham Trn Khnh Du bi hu hai, hai
chin s hy sinh tun duong ham Trn Bnh Trong bi hu hai, hai chin s hy sinh
cng vi hai nhn vin ngui nhi tun duong ham L Thung Kit bi trng dan,
nghing mt bn mt lin lac vi ton d b gm mui lm thy th (v sau, chic
xung ch mui lm thy th ny tri dat nhiu ngy v Quy Nhon, duoc thuyn
dnh c cu vt, mt ngui cht v kit sc) hai muoi ba thy th khc cng tri
dat trn bin, may mn duoc tu Skopionella ca hng Shell (M) cu vt.
Ngy hm sau, 20-1-1974, mui chin ham Trung Quc bt du d qun ln hai
hn do Cam Tuyn v Hong Sa, bt di bn muoi ba ngui, gm hai muoi tm
qun nhn v cc nhn vin kh tuong. Mt ngui M, Gerald Kosh, tnh c theo tu
L Thung Kit ra Hong Sa choi hm 15-1-1974, cng bi bt. Trong thi dim y,
theo Tung Thoai: "Cc chin ham thuc Tht Ham i ca Hoa K rt gn
cc vi tr chin ham Vit Nam. Truc khi trn chin xy ra, B Tu lnh Hi qun ni
vi dc Thoai l "yn tm nhung trong sut c qu trnh sau d, Ham di By
ca M d khng lm g k cu vt cc dng minh lm nan. Hong Sa ca Vit Nam
bi Bc Kinh chim dng k t ngy 19-1-1974. Cn min Bc Vit Nam, khi y dang
dua vo Trung Quc nhu mt dng minh d tin hnh cuc chin tranh min
Nam, cng gn nhu im lng.
Tung Gip ni rng ng nhn duoc tin mt Hong Sa khi dang diu tri bnh si
mt Lin X. Ngy 25-3-1975, sau "chin thng Bun Ma Thut, Tung Gip vi
tu cch l b thu Qun y Trung uong kin nghi B Chnh tri "tin hnh gii phng
cc do v qun do qun nguy dang chim gi
198
. Ngy 2-4-1975, Tung Gip
truc tip ch thi cho Tung L Trong Tn lc by gi dang Nng: t chc tin
cng gii phng cc do, dc bit l qun do Trung Sa. Truc d, ngy 30-3,
Qun y cng din cho V Ch Cng v Chu Huy Mn yu cu ch dao thuc hin.
Chiu 4-4-1975, Qun y din tip cho Qun khu V: "Kip thi dnh chim cc hn
do vng Nam Hi, dc bit l cc do Nam Sa. Vic ny phi chun bi gp v b
mt, ch d cn b c trch nhim bit
199
.
Ngy 9-4-1975, Cuc Qun bo c tin qun di Si Gn rt khi cc do, Qun y
gi din "ti khn cho V Ch Cng, Chu Huy Mn v Ph Tu lnh Hi qun Hong
Hu Thi: "Cc anh cho kim tra v hnh dng kip thi Nu d chm, c th qun
nuc ngoi chim truc, v hin nay mt s nuc ngoi dang c d xm chim
200
.
Ngy 13-4-1975, Tung Gip nhc thm: "Ch dnh cc do qun nguy min Nam
chim dng
201
. T ngy 14-4-1975 dn ngy 28-4-1975, Qun di Nhn dn Vit
Nam ly xong nhng hn do do qun di Si Gn chim gi, nhung trnh dung ti
cc do Hong Sa dang tay Trung Quc.
Thng 9-1975, trong chuyn di du tin dn Bc Kinh, sau khi ginh thng loi
min Nam, B thu Th nht L Dun ti Trung Nam Hi. ng Dun d dn tn
giung bnh ca Mao Trach ng d ni li cm on vi Mao Trach ng: "Nuc
chng ti chua c bao gi vui nhu hm nay. Nu chng ti khng c Trung Quc l
hu phuong ln bao la, khng c dung li ca Mao Ch tich, khng c su vin tro
ca cc dng ch cung cp, chng ti khng th thnh cng duoc
202
. "Vi nu cui
kh nhoc trn guong mt ngui mang bnh, Mao Trach ng hoi vy tay, t ra hin
ha thn thit Ngui d dng nhng cu ni khng duoc mach lac lm d ni vi
L Dun: Nhn dn Vit Nam thng loi ri, Nam Bc d thng nht ri, ti rt phn
khi, rt phn khi.
Chc hn l L Dun d khng ch x su theo php tc ngoai giao khi dn tn
giung bnh ca Mao Trach ng d xc nhn: "Khng c vin tro ca Trung Quc,
chng ti khng th thnh cng. Khng my ngui dn Vit Nam l khng bit dn
sng AK, nn ci, luong kh, gao sy, thit hp duoc cung cp t Trung Quc. B
di min Bc thi chin tranh c th ni l d duoc Trung Quc trang bi dn tng
"ci kim, soi ch. Nhung ngoi chuyn n nghia vi dng minh, ng L Dun cn
phi chiu trch nhim truc quc gia m ng lnh dao. Trong chuyn di Trung Quc
y, ngy 24-9-1975, khi gp ng Tiu Bnh, ng L Dun d yu cu Ph Th
tung ng Tiu Bnh dm phn vn d Hong Sa nhung d bi ng Tiu Bnh t
chi. B my tuyn truyn ca Bc Kinh d lm cho ngui dn Trung Quc nghi
rng Hong Sa d thuc v Trung Quc.
Ngy 5-5-1975, khi nghe i Ting ni Vit Nam cng b, "Ngy 11-4-1975, Hi
qun Vit Nam d gii phng qun do Trung Sa, mt phng vin Tn Hoa X tn
l Lng c Quyn (Ling Dequan) - khi y dang chun bi ri H Ni vo min Nam -
d cm thy "nhu mt c sc. Quyn gii thch vi nh bo M Nayan Chanda: "V
truc d ho d cng nhn ch quyn ca Trung Quc trn nhng hn do y.
Ngui Trung Quc cho rng: "T nm 1958, Th tung Vit Nam Pham Vn
ng d thng bo cho Th tung Chu n Lai r rng xc nhn hai qun do Ty
Sa v Nam Sa thuc lnh th Trung Quc. Nhung hin nay ho tin hu bt nht
ngang nhin tuyn truyn dy l lnh th ca ho, sa di bn d v hai qun do
Hong Sa v Trung Sa vo bn d Vit Nam
203
. Nm 1958, Th tung Vit Nam
Pham Vn ng, trong vai tr dng minh, c cng hm ng h Tuyn b ca Chu
n Lai v "hi phn mui hai hi l k t dt lin ca Hoa Luc
204
. Tuyn b ny
duoc dua ra trong tnh trang chin tranh vi M bt du leo thang, Ham di 7 ca
M hoat dng trn eo bin i Loan c du hiu vi pham vng bin ch quyn
Trung Quc.
y l mt giai doan m mi quan h quc t v sn vi Bc Kinh duoc tin cy
hon mi quan h gia nhng ngui Vit Nam vi nhau m khng c cng thc h.
Theo ng Duong Danh Di
205
: "Hai nm truc d, Trung Quc d ch dng tr lai cho
Vit Nam do Bach Long Vi m ho gi gip t nm 1954 khi duoc trao tr t tay
ngui Php. Lc du, Vit Nam chua nhn v than phin l khng c phuong tin ra
do. Th l Trung Quc tng lun hai chic ca-n. Nim tin vo su v tu ca Trung
Quc tng ln, tm l d ban gi (do) cho cn hon d trong tay Nguy khng phi
l khng xut hin.
ng Trn Vit Phuong, ngui c hai muoi lm nm lm thu k ring cho Pham
Vn ng, tha nhn: "Lc by gi quan h Vit-Trung dang rt tt. Vit Nam dang
c quan nim ngy tho v ch nghia quc t v sn, quan nim ngy tho t ngui
cao nht ca ta ch khng phi cp d va
206
. Trung Quc hiu ra su ngy tho d
v d c d khng tt. Tuy nhin, dn tc Vit Nam c trong mu hng nghn
nm kinh nghim vi Trung Quc, cho d c su ngy tho quc t v sn cng
khng dn mc c th dn ti su nhm ln hon ton. Vit Nam d c kinh nghim
v su loi dung ca Trung Quc trong Hip dinh Geneva. Nhung thi dim y, Vit
Nam dang cn ho. Cng theo Vit Phuong, truc khi k cng hm ny, Pham Vn
ng c bn bac vi H Ch Minh v vn d cn duoc dua ra bn "cp cao nht.
V thuc cht, khng th coi nhng ti liu y c d gi tri php l d cng nhn
ch quyn ca Trung Quc trn hai qun do Trung Sa v Hong Sa. Truc ngy
30-4-1975, min Bc khng c thm quyn d ni v Hong Sa v Trung Sa, by
gi dang l phn lnh th hop php ca Vit Nam Cng Ha, mt quc gia dang
hin din Lin Hip Quc.
Sq "con nga thnh Troy"
Truc ngy 30-4-1975, tai khu vuc Si Gn-Cho Ln c mt s dng vin ng
Cng sn Trung Quc hoat dng. Theo nguyn tc ca Quc t Cng sn, dng vin
cng sn bt c l ngui nuc no, dang sng du th phi tham gia hoat dng
vi dng noi nuc mnh dang . K t khi ng Cng sn Vit Nam ra di, d c
mt s dng vin cng sn Trung Quc Nam K hoat dng dui quyn ca X y
Nam B.
T nm 1959, theo d nghi ca Bc Kinh, nhng dng vin thuc ng Cng
sn Trung Quc Si Gn nhu Lm Lp, Trinh Nam, s chiu trch nhim xy dung
co s trong gii "ngui Hoa lp trn, cn dng vin ngui Hoa thuc quyn lnh
dao ca ng Cng sn Vit Nam th xy dung co s trong gii "ngui Hoa l cng
nhn, lao dng. Theo ng Nghi on, trung Ban Cng Tc Ngui Hoa: "Nhm
Lm Lp, Trinh Nam, Trm Nhan t Trung Quc chay sang Vit Nam hi cui thp
nin 1940 sau khi bi Quc Dn ng khng b. Ngay trong ngy 30-4-1975, Lm
Lp d cho mt luc luong c v trang ti chim ta ai s i Loan nm trn dung
Hai B Trung
207
. Thnh y phi thuyt phuc rt kh khn, Lm Lp mi chp nhn
gii gii. ng Pham Vn Hng k: "Ho c luc luong, c nhng dng vin ca Lm
Lp c chn trong cc qun y.
Khi y, nhng co s dng ngui Hoa thuc ng Cng sn Vit Nam nhu Ng
Lin, Nghi on, cng phi du tranh vi Lm Lp. Lm Lp khng mun bn giao
cc co s ca mnh cho ng Cng sn Vit Nam m mun duy tr cc hoat dng tai
Si Gn-Cho Ln vi tu cch l nhng co s dng nhn lnh t Trung Quc. i hi
d khng duoc Vit Nam chp nhn. Khi Lm Lp dn 41 T Xuong d gp ng V
Vn Kit, ng Kit giao thu k Pham Vn Hng tip, vi nhim vu l lm sao phi
truyn duoc thng dip cho Lm Lp: "Ht nhim vu, mi cc dng ch v. n
cui nm 1976, nhm Lm Lp mi chp nhn tr v Trung Quc.
Nhng t chc cng sn vn cn chn rt tai Si Gn l mt trong nhng
nguyn nhn khin cho H Ni lun tr hon vic cho php Bc Kinh m lnh su
qun tai Thnh ph H Ch Minh cho d Trung Quc d cho Vit Nam lp nuc ho
ti ba ta lnh su.
Mi ti ngy 15-6-1978, khi su kin ngui Vit-gc-Hoa n ra, B ngoai giao
Vit Nam mi gi cng hm thng bo cho pha Trung Quc bit: Chnh ph Vit
Nam dng d Trung Quc dt tng lnh su qun tai Si Gn vo du qu 4-1978.
Thng bo ny ch cn gi tri luu tr. Ngay ngy hm sau, 16-6-1978, B Ngoai
giao Trung Quc gi cng hm cho bit quyt dinh ca Chnh ph Trung Quc:
"ng ca ba tng lnh su qun Vit Nam Qung Chu, Cn Minh, Nam Ninh v
yu cu ton b cn b nhn vin Vit Nam ba tng lnh su qun ny rt v nuc
trong thi gian ngn nht.
Theo ng Trn Phuong, vi mc d cnh gic qu cao di vi cn b gc Hoa,
nm 1978, Ban B thu c Ch thi 53, theo d: "Nhng vi tr quan trong khng giao
cho ngui gc Hoa
208
. Vic thi hnh Ch thi 53 d tao ra mt khng kh chnh tri v
cng ngt ngat, t chc d rt manh tay vi nhng cn b c cha ng dn t Trung
Quc.
ng Trn Phuong, nm y l b trung, ph ch nhim y ban K hoach, k:
"Ph Vn phng y ban l con ng Hong Mu, b thu Thnh y Hi Phng, nhung
b Hong Mu lai l ngui Hoa, d ng cng c tham gia cch mang. Cu y cng
ng Chnh Vn phng dn gp ti ni: Em xin anh, cho em chuyn v mt vu
khng quan trong. Ti ly ch thi ra ni: Cu c ngi dy, cu l ai, b cu l ai ti
bit. Nhung, cu y vn khng khng: Thi, anh c cho em di, em ngi dy nh c
ngui nghi ng g th cht em. V sau ti chuyn cu y sang Vu Vn x. Nhiu dia
phuong, nhiu co quan lm rt rt ro. trung con ti hoc c mt ng gio gc
Hoa, mnh khuyn ng lai nhung ng vn di Canada, ng ni: Em thy, em di th
nh nhng hon l lai.
Thnh ph H Ch Minh d lm nh Ch thi 53 bng cch gi hu ht cn b
ngui Hoa cuong vi c, tr ngui dng du cc co quan ni chnh. Tuy nhin, l
lich ca hu ht cn b d bi luc tung, trong d c c l lich ca ng Tu Kt, cuu
thu k ca ng Mai Ch Tho. Tu Kt ngay lp tc bi buc thi chc trung Phng An
ninh Bo v Ni b PA 25 v cng tc S Vn ha Thng tin Thnh ph. Nghe tin
thu k c ca mnh l ngui Hoa, chnh ng Mai Ch Tho cng phi ku ln: "Tao c
thy thng Tu Kt Hoa cht no du. Bn thn ng Tu Kt cng ch bit r gc
gc ca mnh khi Ch thi 53 duoc thi hnh. Ngy xua, do nh ngho, b ngoai d
phi g m ng, mt c gi hai muoi tui, cho ng La c, mt tiu ch ngui Hoa
chuyn luyn thuc phin, nm y d su muoi tui, d gip nhng ngui con trai
khc ca b ngoai c vic lm. ng La c mt khi Tu Kt hy cn trong bung m.
Khng c mt ch thi thnh vn no ni r phi truc xut ngui Hoa. Nhung theo
nh nghin cu Duong Danh Di, cc cp y duoc trin khai: " ngui Hoa lai,
dng b phi chiu trch nhim v moi hu qu an ninh chnh tri. Su so hi ca
nhng cn b gc Hoa trong thi gian y ln ti mc mt tr thc cch mang tng
lm b trung B Cng Nghip Nh nhu ng Kha Vang Cn m nm 1979, khi con
trai ng sinh chu, ng Cn d khuyn con nn cho chu mang ho Vit ca m d
v sau n khng cn bi k thi
209
.
Ch thi 53 khng ch nh hung ti ngui Hoa. ng Hong Chnh, ngui vo
ng Cng sn ng Duong t nm 1937, d bi bt nm 1978 khi dang cng tc
Vn phng Chnh ph. L do theo ng V Cm, ph ch tich Qung Ninh: "Khi lm
b thu tnh Hi Ninh, ng Hong Chnh d ch truong d Hi Ninh kt nghia vi mt
tnh ca Trung Quc v c quan h vi Triu T Duong, thi y dang l b thu tnh
T Xuyn.
"Nqn Kiu"
Thng 8-1978 tai Ga Hng C, v sau d Lang Son, d n ra hai cuc biu tnh
ca ngui Hoa. Chnh quyn nhanh chng dp tt, tuy nhin, chuyn "gin dip
Trung Quc duoc ni dn gn nhu vo mi ti th By hng tun trong tit muc
"K chuyn cnh gic ca i Ting ni Vit Nam.
Tung Nguyn Trong Vinh tha nhn: "Ban du pha Trung Quc gy ra vic du
d p buc ngui Hoa Vit Nam v nuc d tm c xa lnh Vit Nam, bt tay vi
M... Nhung ni cho khch quan, pha lnh dao ca ta cng thnh kin v nghi ng
ngui Hoa s l di qun th nm ca Trung Quc nn cng mun tng ngui Hoa
di cho rnh. mt s dia phuong, vn d ngui Hoa d ngm ngm xy ra t
truc d.
Nm 1955, sau khi tip qun Qung Ninh v Hi Phng, Ban Hoa vn d vn
dng ngui Hoa b ch "kiu trong tn goi cc cng dng ngoai kiu khc d tr
thnh mt dn tc trong cng dng Vit Nam. Ho d phi "bnh dng chiu "ci tao
trong chin dich ci tao cng thuong nghip tin hnh min Bc cui thp nin
1950 v bt du chiu p luc nhiu hon k t sau ngy Bc-Nam thng nht.
T cui nm 1976, ngui Hoa Hi Phng, Qung Ninh, d khng duoc lm
nhng ngh "c th lm gin dip nhu tho ct tc, tho din gia dung, khng duoc
quan h vi ngui nuc ngoi ng Trinh Vn Trong c vo, nh tho Du Thi Hon, l
ngui Hoa Hi Phng. ng Trong k khi chin dich "nan Kiu bt du, ngui Hoa
Qung Ninh, Hi Phng, ra dung th bi ku l "thng Hn gian, v nh th gp
cn b phung ti phn tch: "Tnh hnh Vit Nam-Trung Quc rt cng, nu lai
khng bit diu g s xy ra. ng v Nh nuc tao diu kin cho ngui Hoa tr v
T quc.
Cc chnh sch p dung Qung Ninh cn cng rn hon bi bn tay ca B thu
Tnh y Nguyn c Tm. Gia thp nin 1970, Qung Ninh c hon mui su van
ngui Hoa ni cc th ting khc nhau, mi dn tc c mt trung ring d day con
em ho. Ngui Hoa sng thnh tng cng dng ring bit. ng V Cm, khi y l
trung Ty Gio duc Qung Ninh, ni: "Ti xung cc trung cng phi cn phin
dich. Nm 1976, theo ng V Cm, B thu Tnh y Nguyn c Tm goi ng ln
yu cu: "Anh phi xa ht trung Hn, ting Hn. ng Cm d nghi ng Tm xem
lai v cc trung s ny hnh thnh dy d t lu di, nhung ng Tm khng chiu.
ng V Cm ni: "Ti khng r ng Tm nhn ch truong ny t ai nhung ng
ni nhu ra lnh bng mt ch thi mm ch bn thn ng cng khng dm ra nghi
quyt. Ti nghi mi v cui cng do ng Tm thc p dnh phi tho mt vn bn,
khng ni l gii tn cc trung ca ngui Hoa m ni l thng nht h thng gio
duc, mt x ch c duy nht mt trung ph thng day bng ting Vit. Soan ri,
ti khng dm k, giao cho cc ph Ty, cc ph ca ti cng khng anh no chiu
k. Ti ln bo co B Gio duc, B bo ty dia phuong nhung cng khng dm ra
vn bn. Cui cng, ti phi k. Tuy nhin, d dm bo cuc sng cho di ng gio
vin ngui Hoa, ti quy dinh: cc gio vin ngui Hoa duoc hung nguyn luong d
di hoc ting Vit.
Nhung ch t lu sau, cng nhu mui su van ngui Hoa khc, diu de doa di
vi nhng gio vin ny khng cn l vn d vic lm. Nm 1978, theo ng V
Cm: "ng Nguyn c Tm gp cc tnh y vin ngui Vit ni, thi d Trung
Quc di vi Vit Nam khng tt, chng ta khng nn bu ngui gc Hoa vo cp
y. Khi d, trong tnh y Qung Ninh vn cn hon mui ngui gc Hoa, c nhng
ngui rt c cng nhu anh L Bach Lun d tng l ph b thu tnh Hi Ninh, sau khi
nhp tnh, anh Lun lm ph ch tich tnh mi - tnh Qung Ninh. Khi Trung Quc
rt cc k thut vin gip Vit Nam khai thc m, ho vn dng anh hng lao dng
Vong Ni Hoi, mt k thut vin gii, b Vit Nam v Trung Quc. Theo ng V
Cm: "Nhn dy, ng Nguyn c Tm c sng kin, anh rt v th ti cho ngui
Hoa v ht lun
210
.
Trong lich s di dn ca loi ngui, cuc di dn cung bc ca ngui Hoa nm
1978 Qung Ninh c l l mt trong nhng chuong bi thuong nht. Nhiu ngui
Hoa d dn dy t nhiu di, d chon Vit Nam lm qu huong nhiu ngui khng
ni ting Hoa, khng h nh gc gc mnh t du. Tt c du bi khp vo thnh
phn phi tr v Trung Quc.
Bi p qu, mt ph ch tich Mt trn T quc Tnh, ng Voong Hi, d tu st
bng cch tu m bung. Theo ng V Cm, ng Hi sau d duoc cu sng, tuy
khng cn bi dui di na nhung phi chiu k lut khai tr ng. ng V Cm k:
"Mt cn b ca ti, anh Lm Anh Vn, dang l trung Phng Gio duc huyn
Qung H, cng bi cng an bt phi tr v Trung Quc. Anh ta gp ti ni, buc di
th di ch anh s khng sang Trung Quc du.
x H An, huyn n Hung, c mt gia dnh, chng l Trn Vinh Ngoc, hiu
trung mt trung ph thng, vo l Chu Thi Hoa. Chi Hoa qu Thi Bnh, l ngui
Vit Nam. Anh Ngoc sinh Vit Nam, c m l ngui Vit, cha l ngui Hoa, nhung
ng cht t khi anh cn nh. Trn Vinh Ngoc duoc xp vo din ngui Hoa. Theo
ng V Cm: "Bi cng an yu cu phi tr v Trung Quc, Ngoc ti gp ti xin lai
v n c bit qu qun du du, ting Hoa cng khng bit. Ti gp B thu Tnh y
Nguyn c Tm bo co. ng Tm lanh lng bo ti dng can thip vo, d cho
cng an ngui ta lm. B tc, Ngoc v bt ba da con qung khn d di vin thiu
nin tin phong H Ch Minh, buc nm ln giung ri ly chn bng d ln cho ti
cht. Xong, anh ta ly ba dp v du vo ri ly dao tu dm vo tim mnh. Nghe
tin, ti chay xung th c gia dnh du d cht. Ti bo cu Trung Phng Gio duc
phi lm tang l t t ri di bo Nguyn c Tm. Tung Tm s phi suy nghi ai
d ng ta st d ni k, guong mt gn nhu v cm.
ng V Vn Kit k: "Nm 1978, ti ra Qung Ninh khi anh Nguyn c Tm
dang Mng Ci truc tip ch dao vn d ngui Hoa. Ti c cm gic nhu dy
cng c khng kh ci tao, rt nhiu ngui Hoa d sng lu di Vit Nam bi dua
v Trung Quc. Qung Ninh, Mng Ci vng ngt. Theo cun ia ch Qung Ninh
Tp 1, ngui Hoa vn sng tp trung chn huyn trong tnh, nhung sau nm 1978
ch cn lai 5.000 ngui 160.000 ngui Hoa Qung Ninh d phi ra di trong vu
"nan kiu. Nhng anh hng lao dng mt thi duoc bo ch ca ngoi tung bng nhu
Vong Ni Hoi, Mu Nhip Mi cng phi v Trung Quc.
Ngui dn Qung Ninh vn nh, ngay c khi Trung Quc d dng ca khu, xe
cng an vn ch ngui Hoa di v bin gii. Theo ng V Cm, mi lng mi x nhu
vy may ra ch cn st lai mt hai gia dnh ngui Hoa. Khi vu ngui Hoa xy ra, ng
Nguyn Vit Ln, nguyn b thu Tnh don Hi Ninh
211
, nguyn ph b thu Mng Ci,
tuy khng bi dui nhung bi buc phi vo su bn trong. ng V Cm k: "Cu y
vo Ha Long lm ngh cn m soi. Ti mun gip nn thnh thong lai mang bt m
dn cho cu y gia cng. Cu y hi: ng khng so ti b thuc dc . Ti bit
cu y bi o p lm. Cng an rnh rp kn, h sut ngy. Mt dm cu y m ti-vi
oang oang trong nh, bt dn sng d dnh la cng an ri dua c nh xung tu
vuot bin sang c.
Hi Phng l dia phuong tip theo p dung chnh sch kh thng tay vi ngui
Hoa. ng on Duy Thnh, nm 1978 l ph ch tich Thnh ph Hi Phng, tha
nhn: Hon ba muoi nghn trong s ba muoi by nghn ngui Hoa thnh ph ny
d phi ra di. c bit, Ct B, truc c gn mui nghn ngui Hoa, nm 1978 ch
cn vi chuc ngui lai. Nh tho Du Thi Hon vit v cnh ra di Hi Phng: "Tt
thanh minh nm y, khng ng lai l ba tic cui ca sum hop dai gia dnh, hnh
nh m v cc em cc chu ti chen ln trong dng ngui l luot ra ga, leo ln tu
ha. Th thm nht l dn b con tr, ho lch thch, hn loan, v yu t, ho giao
ph ni ht hong cho bt k ai c mt hm d, giao ph cho don tu ch ho ti
mt dt nuc duoc goi l t quc trong mun vn bt trc v mong manh Ho tr
v qu huong v khng hiu tai sao, v l g Chi chng ti ra tn nh ga m ly ba
m con ti dang go khc nhn don tu mt ht trong dm ti.
Si Gn, theo Ph B thu Thung truc Thnh y Trn Quc Huong: "Chng ti
khng dui m thng bo ai mun ri Vit Nam th dng k, hon 90% ngui Hoa
Thnh ph d dng k ra di. Lut su Nguyn ng Trng, nm y l ph Phng
chng phn dng bnh trung b quyn Cng an Thnh ph H Ch Minh, tha
nhn: "Cng an cng d manh tay c lp nhng di tuong tnh nghi l cn quan h
vi Trung Quc. Mt trong nhng "di tuong m ng Nguyn ng Trng truc tip
thu l lc y l ng L Ban.
ng L Ban thuc mt trong s cc dng vin Vit Nam chay sang Din An sau
cuc khng b ca Php nm 1930-1931. Sau Cch mang thng Tm, t cn c
ca nhng ngui cng sn Trung Quc, L Ban cng cc dng ch Vit Nam khc
ca ng Din An tr v trong dot du nhu Nguyn Khnh Ton, Nguyn Son,
Truong i Dn, Cao T Kin. ng d tng l y vin du khuyt Trung uong ng,
th trung B Ngoai thuong.
Nm 1978, nhiu thng tin ni rng ng L Ban c nhng mi lin h cht ch
vi Trung Quc. "Tinh thn ch dao l phi c "bin php dc bit, khng d cc di
tuong trong dim nng, khi tnh hnh xu din ra th pht huy tc dung. ng L
Ban bi bt. Sau mt thi gian cch ly d diu tra, ng Trng tha nhn: "T ra ng
L Ban l mt ngui rt trung thnh vi ng. Nhac s Lm m dang l bin ch
S Vn ha Thng tin cng bi bt d sau d khng tm thy bt c bng chng
"phn dng no. Mt thi gian sau, Phng chng phn dng bnh trung b quyn
yu cu S Vn Ha Thng tin "bo lnh, ng Lm m duoc tha. Nhung, theo ng
Tu Kt: "Va c lnh th ra th nhac s Lm m bi tai bin v cht.
"Nhng thng du nm 1978, thnh ph ph nm muoi hai vu nhen nhm chnh
tri, phn dng, bt 1.106 tn (gp ba ln nm 1977) s trn di nuc ngoi cng
tng gp ba ln (2.130 vu vi 8.139 ngui)
212
. Trong s 8.139 ngui bi bt du
nm 1978 c ng L Tch Chuong, cha ca L M - "tm guong din hnh trong
chin dich "Ci tao cng thuong nghip tu doanh.
Khi ng L Tch Chuong bi bt, L M dang duoc "ng v Nh nuc dua di
Cuba tham gia Lin hoan Thanh nin Th gii. Theo L M: "Khi ti Cuba, ba ti
m phi vo bnh vin Saint Paul. Mt chiu c em t ca ti lc y mi chn tui
mang com cho ba, vo ti noi, goi tn khng thy, nhn vin bnh vin ni, trong
phng ca ng gi ton cng an, hm y ho vo v bt di nhiu bnh nhn ngui
Hoa dang diu tri trong bnh vin. Sau mt thng Cuba, khi L M v, ng Mai
Ch Tho dua xe dn Thnh don dn, ni l cho di thm ba nhung vo trai giam th
ng L Tch Chuong duoc th. t ra, sc khe ng Chuong suy sup, gia dnh
quyt dinh "di.
Trn cc phuong tin truyn thng, Bc Kinh goi ngui Vit-gc-Hoa l "nan
kiu H Ni ni Bc Kinh "bia dt. Bo Tui Tr ngy 30-6-1978 vit: "Bi tc
dng bi chin dich cung p di cu ca pha Trung Quc ngui Hoa] d ko nhau
hng loat di Trung Quc mt cch bt hop php. Cng theo bi bo ny: "Ta d
bt qu tang mt s tn thuc hin chin dich ny dui su ch dao ca ai s qun
Trung Quc tai H Ni nhu L Nghip Phu, Trn Hoat, T Minh Nguyn, n Thinh
Nm, L Giang ng, Quan Gia Nghia, L o L. Cng theo Bo Tui Tr: "Ngy
30-4, ch nhim Vn phng cng vic Hoa kiu thuc Quc vu vin Trung Quc,
ng Liu Tha Ch, cng khai ln ting, gin tip d trch nhim cho Vit Nam.
Ngy 4-5-1978, B Trung Ngoai giao Xun Thy tuyn b: "ng v Chnh ph
Vit Nam truc sau nhu mt, vn di x vi b con ngui Hoa nhu bt nuc dy. C
mt s b con ngui Hoa trn di Trung Quc, d l do bon xu tc dng. Ngy 24-
5-1978, ngui pht ngn Vn phng cng vic Hoa kiu Quc vu vin Trung Quc
ra tuyn b chnh thc phn di Vit Nam "bi xch, khng b, xua dui Hoa kiu.
Ngy 28-5-1978, B Ngoai giao Vit Nam gi cng hm cho B ngoai giao Trung
Quc yu cu chm dt tuyn truyn kch dng dai din hai nuc gp nhau cng
sm cng tt, c th vo du thng 6-1978, d cng nhau bn bac, gii quyt
nhng bt dng v vn d ngui Hoa Vit Nam, v bn c d nghi ca Trung
Quc dua tu sang Vit Nam dn ngui Hoa v Trung Quc. Ngy 2-6, B ngoai
Trung Quc gi cng hm cho B ngoai giao Vit Nam khuc t cc d nghi ni trn
ca Vit Nam, dng thi tuyn b Trung Quc "d quyt dinh dua tu sang thnh
ph Hi Phng v thnh ph H Ch Minh vo ngy 8-6-1978 d dn ngui Hoa v
nuc. B ngoai giao Vit Nam "ph phn thi d ngang nguoc ni trn ca nh
duong cuc Trung Quc. Ngy 5-6, B Ngoai giao Vit Nam mt mt "ku goi b
con ngui Hoa hy yn tm lai Vit Nam lm n bnh thung, mt khc dua ra
cam kt: "B con no mun ri khi Vit Nam di Trung Quc th s duoc chnh
quyn Vit Nam gip lm cc th tuc xut cnh d ra di thun tin.
Truc thng Ging nm 1979, c khong 30.000 ngui Hoa chay sang Vit Nam,
ch yu l t Campuchia. Ngoi ra cn c hon 4.000 ngui Khmer khc. S ngui
Hoa v nuc trn hai con tu ca Trung Quc ch mang tnh tuong trung, theo ng
Mai Ch Tho, trong chuyn du ho ch ch duoc 2.400 ngui. Mt dng ngui khc
d phi gng gnh v pha bn kia theo dung b
213
.
Tai cuc hop bo ngy 15-6-1978, Ch tich Thnh ph H Ch Minh Mai Ch Tho
ni: "Chng ta tu hi, nu ho thuc tm mun chm lo cho Hoa kiu, tai sao ho lai
khng ln ting di vi vic Hoa kiu bi bon cm quyn phn dng Campuchia xua
dui tn c, nguoc di ng l nhng Hoa kiu ho cn phi ruc truc ht l
ngui Hoa dang sng dau kh, ti nhuc dui ch d tn bao ca bon cm quyn
phn dng Campuchia. Thi d tri nguoc ca pha Trung Quc khng khi lm cho
moi ngui nghi ng vic ho t chc ruc Hoa kiu v nuc chng qua l nhm thuc
hin mt d khc. Thuc t ho ch mun gy kh khn cho Vit Nam m thi
214
.
Cu chuyn ca Tng Duc Hnh, dng trn bo Tui Tr s ra ngy 23-6-1978,
cho thy tuong lai tr v "t quc ca ngui Hoa cng kh ti tm: "Chng ti dp
xe la H Ni di Lo Cai, t ga Lo Cai dn Cu Kiu chng ti phi qua mt tram
cng an Vit Nam. Tai dy ho thu lai tt c nhng giy t m chnh ph Vit Nam
cp cho ngui Hoa chng ti t truc dn nay Nhn v pha Trung Quc ti nghe
duoc rt r ting loa, ting nhac quen thuc ca i Pht thanh Bc Kinh v nhn
thy rt dng ngui dang ch dn tip Ngy th ba trn dt Trung Quc, 3-6-
1978. Bui chiu, sau khi np xong bn khai l lich, chng ti duoc mt ng cn b
ngui Trung Quc ni giong Bc ting Vit Nam rt rnh cho bit chng ti phi
dng k di nng trung trng cao su Mng Xi, nu ai chm tr th phi di Ty
Tang.
Theo Tng Duc Hnh, v so di Ty Tang, anh v ngui ban Ch Tin Thnh cng
hai thanh nin Hi Phng na d li qua sng Hng ngay truc khi nuc chy rt
xit d trn v Vit Nam vo ngy 7-6-1978, v duoc "cc dng ch cng an Vit
Nam gip d cho v thnh ph. Tng Duc Hnh ni tip: " H Khu, ti bit l c
80 dn 90% b con mun tr v lai Vit Nam nhung khng dm
215
.
"Phung n II"
Cng trong nhng ngy y, min Nam, cng an bt du trin khai "Phuong n
II. Theo ng Nguyn ng Trng, ph Phng chng phn dng bnh trung b
quyn, Phuong n II cng l mt trong nhng bin php "nghip vu nhm dua "di
tuong ra khi dim nng - vn d l di tuong ca phuong n ny l c triu ngui
Hoa dang sng Vit Nam.
Ch rt t ngui duoc bit dn Phuong n II. Tuy l ph b thu thung truc Thnh
y Thnh ph H Ch Minh, ng Trn Quc Huong cng ch duoc nghe gim dc S
Cng an thnh ph cho bit, Phuong n II l mt k hoach duoc "ph bin ming
d gi b mt, theo d: Ngui di tn duoc dng vng d cng an mua thuyn hoc
dng thuyn cho di m khng so bi bt hay gy kh khn. Vic thuc hin Phuong
n II ch do ba ngui l b thu, ch tich v gim dc cng an tnh quyt dinh. Cng
an duoc giao lm nhim vu dng ra thu vng v t chc cho ngui di tn.
Ngy 19-11-1978, ng L Tch Chuong dua gia dnh ri Vit Nam theo Phuong
n II. Cuc du tranh di - bt du din ra trong nh L M khi c dang hoc nm
th nht, khoa L, tai ai hoc Su pham. Theo L M th mt trong nhng l do c
khng vuot bin cng gia dnh l v khi sang Cuba v Lin X c cm thy "nuc
ngoi rt xa la vi nhng g m c dang sng. Nhung L M cng khng ph nhn
mt l do quan trong khc l khi y "Thnh don cng tp trung ginh git c.
B thu Thnh don Pham Chnh Truc v cc "dng ch khc trong Thung vu d
truc tip dng vin ban trai khi y ca c cng l mt mu ngui cng sn l
tung. ch thn Ch tich Thnh ph Mai Ch Tho nhiu hm cng dua L M v
nh n com. Bn canh L M lc y cn c nhng ban b ngui Hoa khng vuot
bin cng gia dnh nhu Lai Kim, Long. Ho cng duoc ng Mai Ch Tho quan tm,
ng ni: "My ch cng rt dau lng khi tui by phi lua chon nhu vy, nhung, v t
quc, v tnh th. Khi y, nu nhng ngui nhu L M m vuot bin th ci thn
tuong m Thnh don dung ln s sup d. Thnh don d thng, L M lai.
l nhng ngy thng m L M ni l "nn qun di trong cuc di, nhung
nhng g d xy ra cng chua phi l cay dng nht. Gia dnh va di duoc my hm
th mt ti, khi L M di hoc v dn nh, thy kha ca bi dp, trong nh c kh
dng ngui. L M hi th duoc ni ho c quyt dinh vo "cht cn nh ca M.
Nu vic ng L Tch Chuong bi bt c th v lot vo trong mt chin dich "dai
tr th "tich thu nh lai l diu t ai nghi Cch mang s lm vi mt "din hnh
nhu L M. N xy ra trng tron v qu mau l. L M cn rng di tm d dac th
thy hu nhu trong nh khng cn g qu gi. Cn nh 531A Cch Mang Thng Tm
ca gia dnh M vn l mt ca hng bch ha ln v sang trong, gi y tan hoang.
C bo Thnh don, bo ng Mai Ch Tho. Nhng ngui d tng bn L M khi c
nhit tm "ci tao gia dnh dn gi dy bng dung im lng.
L M d mt nhiu nm d xin lai cn nh ca cha m mnh m khng kt qu.
Nm 1985, Thnh ph cp mt cn nh khc cho c Qun 5. Trung hop ca L
M l rt dc bit, trong khi hng ngn ngui vuot bin theo Phuong n II d khng
di duoc m cn mt c vng ln nh. ng Nguyn Thnh , ngu tai 21-23 T Hin
Thnh, Qun 10 l mt v du.
Ngy 29-4-1975, khi ngui em r - s quan Vit Nam Cng Ha - ku di tn,
ng d khng di. ng ni: "Thi, Cng sn d g cng l ngui Vit, qua bn
ton M. Cng nhu nhiu ngui khc, ng d tr gi dt cho quyt dinh xut
pht t quan nim dng bo. Cho d khng phi l ngui Hoa, nhung nm 1979,
ng vn duoc mc ni dng k "xut cnh bn chnh thc. Gia dnh ng chn
ngui, phi dng cho ch "tu 224 tng cng 200 luong vng thay v ch dng tm
luong mt ngui theo quy dinh.
Ngy 17-6-1979, gia dnh ng xung Minh Hi d chun bi ln tu, nhung
khng may cho ng, va xung ti noi th c lnh tam ngung thuc hin Phuong n
II. Nghi mnh ra di theo hung dn ca nh nuc hn hoi, gia dnh ng cng nhiu
ngui khc rng nn lai d di lai s vng d np. Nhung, "bc thang ln hi ng
gii.
Sau gn hai thng ch vng, gia dnh ng quay lai Si Gn, mi bit ngy 23-6-
1979, tc l ch sau su ngy ng v Minh Hi, cn nh 21-23 T Hin Thnh d
bi Qun 10 "qun l. Gia dnh ng duoc "xt s dung tng trt nh 23 v duoc
"chiu c khng phi tr tin thu nh mnh. Chnh quyn Qun 10 "qun l cn
nh 21-23 l chiu theo Ch thi 14 ngy 2-4-1977ca Thnh ph, theo d: "X l
tam thi ti sn ca nhng ngui trn di nuc ngoi bi bt.
Tuy nhin, gia dnh ng khng phi "trn di nuc ngoi cng nhu chua h
"bi bt. Nh ng cng chua thuc din "nh vng ch theo Thng tri s 201-BXD
N, ngy 23-6-1978 ca B Xy dung. Ngy 4-8-1980, ng quay lai Minh Hi
lm don xin xc nhn l ng "xut cnh dng hong. Tnh t chc ca Phuong n
II duoc dia phuong xc nhn r rng bng muc den, giy trng
216
.
Theo Bo co kim tra vic thuc hin Phuong n II ca Ban 69 th thi dim
y, s ngui c hon cnh nhu ng Nguyn Thnh cc tnh min Nam, tc l
d "lm nghia vu np tin v vng m khng di duoc v lnh ngng, ln ti 18.435
ngui. T cui nm 1979, ng Nguyn Thnh bt du hnh trnh di lai nh v
cng k t nm d, gia dnh ng gm mui hai ngui phi sng tng trt nh 23
T Hin Thnh vi din tch tng cng 35m2.
"Ban 69"
Theo ng Trn Quc Huong, khi B Chnh tri quyt dinh thnh lp Ban 69, ng
Trn Vn Sm (Hai Sm), y vin Trung uong ng, thnh vin Ban 69 cho bit
Ban d c bui lm vic vi Ch tich Nuc Trung Chinh d bo co tnh hnh cu th
nhng dia phuong "thu vng nhiu v np ln trn t. Ch tich Trung Chinh cho
Ban bit: "Ch truong ny chua bao gi duoc dua ra B Chnh tri d bn v quyt
dinh, cho nn khi vo Thnh ph H Ch Minh nghe duoc thng tin v Phuong n II,
Ch tich d d nghi hop B Chnh tri cho ngung ngay v thnh lp Ban Kim tra
xem xt vic thi hnh.
Ban 69 duoc Ban B thu quyt dinh thnh lp ngy 20-3-1981 nhm "kim tra
cc tnh Min Nam vi ba ni dung: "Vic cho ngui Hoa di nuc ngoi (goi tt l
Phuong n II - PA2) vic bun bn lu vi tu nuc ngoi ca mt s tnh vic bt
gi vuot bin tri php. Tuy nhin, Ban 69 ch yu xem xt vic thuc hin Phuong
n II.
Bo co ngy 20-10-1981 ca Ban 69 phn tch: "Cay c truc thng loi vi dai
ca su nghip cch mang gii phng Min Nam, thng nht t quc ca nhn dn
ta, bon bnh trung Bc Kinh s dung bon Pn-pt dnh ph ta t pha Ty nam,
dng thi m muu dng di qun th nm d gy bao loan lt d t bn trong phi
hop vi hnh dng chin tranh t bn ngoi, gy ra vu nan kiu tao nguyn c cho
cuc chin tranh xm luoc bin gii pha Bc. Phi hop vi cc th luc d quc,
phn dng quc t, chng m chin dich tuyn truyn ni xu ta va kch dng
ngui Hoa chay v Trung Quc vi ci chng goi l nan kiu. ph tan mt nguy
co c th gy ra tnh hnh phc tap v chnh tri, Trung uong ch truong gii quyt
di vi ngui Hoa vi ba phuong n: cho ho ra nuc ngoi theo con dung Lin Hop
Quc HC (goi tt l PA1) cho ho ra nuc ngoi lm n (goi tt l PA2) cho ho di
cc dia phuong sn xut theo kh nng ca ho (goi tt l PA3). Nhung ho chon con
dung di lm n nuc ngoi, Trung uong giao cho B Ni vu truc tip t chc thuc
hin PA2 ny.
Theo Ban 69: "C dia phuong lc du thy thuc hin c nhiu kh khn, dn dn
do du, lng chng, nhung sau du quyt tm thuc hin. Theo ch dao ca B Ni vu
th cc tnh duoc php t chc thuc hin PA2 ngay t du gm c: Qung Nam-
Nng, Nghia Bnh, Ph Khnh, Thun Hi, ng Nai, Bn Tre, Kin Giang, TP. H
Ch Minh, Tin Giang, Minh Hi cc tnh khng duoc php lm nhung sau d xin
lm: Sng B, An Giang, Hu Giang, Cu Long, Long An. Cng theo Bo co ca
Ban 69: "Sau 1 dot ta t chc cho ngui Hoa di c xy ra tai nan, bon d quc v
phn dng quc t m chin dich tuyn truyn ni xu ta. tao thun loi cho
cng tc chnh tri ngoai giao di vi th gii, Th tung Chnh Ph d c mnh lnh
vo thng 12-1978 ngung vic cho ngui Hoa di nuc ngoi. V cn mt s ngui v
tu d dng k dng nghia vu bi kt lai chua di duoc gy ra nhng kh khn phc
tap cho dia phuong. Thng 4-79 Th tung cho php tip tuc di dn ht thng 5-79
phi chm dt. Mt s noi c xin php cp trn cho di 13.000 ngui nhung thuc di
7-8 van ngui m vn cn dong lai hng van ngui v hng trm tu thuyn.
Bo co ca Ban 69 tha nhn: "L mt cng vic h trong c quan h dn
chnh sch di ni, di ngoai ca ng v Nh nuc, nhung Ban B thu trung uong
ng khng c mt vn bn no v lnh dao v ch dao cc cp y ng lnh dao
v thuc hin PA2 ny, cc cp y ng dia phuong rt lng tng. B Ni vu c k
hoach 244 nhc cc gim dc s, trung ty cng an cc tnh, thnh bo co ban
thung vu tnh y, thnh y d xin kin lnh dao, nhung khi ph bin truc tip
thm cu ni do yu cu b mt nn cng tc ny ch c b thu, ch tich v trung
ty cng an bit. V vy, vic thuc hin PA2 ny, hu ht ban thung vu tnh y,
thnh y du khng bit. Tnh y, thnh y lai cng khng bit, ch c ba dng ch
b thu, ch tich, trung ty cng an bit thi.
Thu k ring ca ng V Vn Kit thi dim d, ng Pham Vn Hng, ni: "Cng
nhu ng Mui Huong, ng Kit khng dng vi nhn dinh ca Trung uong, coi
ngui Hoa Cho Ln l dao qun th nm, nhung khi chnh sch ci tao dy dn
ch ngui Hoa phi vuot bin th ng Kit thy rng d ho ra di c t chc vn tt
hon l ra di hon ton bt hop php, nn ng tn thnh Phuong n II.
Theo ng V Vn Kit, Thnh ph cng ch t chc rt han ch. ng ni: "Ti
bo co l Thnh ph khng c kh nng dng tu, d cc tnh thuc hin Phuong n
II th tt hon. Bo co ca Ban 69 cho bit: "ng ch V Vn Kit, y vin du
khuyt B Chnh tri, b thu Thnh y Thnh Ph H Ch Minh, c ln mi cc b thu
tnh y ln ch thi v vic t chc cho ngui Hoa Thnh Ph H Ch Minh di nuc
ngoi. Chnh v cch lm ny m tuy con s ngui Hoa Thnh Ph H Ch Minh ra
di ch "phi kim duoc trn 10.000 ngui, nhung theo Ban 69, thuc t di duoc
"khong 70.000 ngui.
Kt qu kim tra ca Ban 69 cho thy c mt su khc bit rt ln gia bo co
ca B Ni vu v thuc t thuc hin Phuong n II. Bo co ca B ni vu ni rng:
"T thng 8-78 dn 6-79, mui lm tnh, thnh d cho ngui Hoa di nuc ngoi
bng tu, thuyn gm 156 chuyn vi s ngui l 59.329 ngui, d thu 5.612 kg
vng, nm triu dng Vit Nam, nm muoi by ngn d la M, 235 t, 1.749 nh
v gian nh. Nhung, s liu sau khi Ban 69 kim tra cho thy: "S tu d cho di:
533 S ngui d di: 134.322 Thu vng: 16.181kg Ngoai t: 164.505 d la Tin
ngn hng VN: 34.548.138 dng Mt s ti sn khc: 538 t, xe du lich 4.145
nh v gian nh
217
.
Bo co ca Ban 69 nhn xt: "Tuy di tuong cn dua di cc tnh truc ht l
Thnh ph H Ch Minh chua gii quyt ht yu cu, vic phi hop dua 70 ngn
ngui Hoa Thnh Ph H Ch Minh trong tng s gn 140 ngn ngui Hoa d di l
mt thnh tch ln. Vic thu vng v ti sn ca PA2 cng l mt thnh tch rt
ln. Tuy nhin, qua kim tra, Ban 69 "d rt ra duoc mt s kinh nghip v
nguyn tc lnh dao, nguyn tc tp trung dn ch trong sinh hoat ni b ng
cng nhu trong t chc thuc hin v cng tc qun l ca chnh quyn. Theo d,
"khuyt dim bao trm gm: "V chnh tri nhiu noi xt duyt danh sch khng
thm tra xc dinh d lot ngui Vit, ngui khng di tuong cho di m k dich dang
tm moi cch t chc, s dung d thuc hin m muu lu di l dnh ph tr lai
chng ta. Cc dia phuong phi kim chua cht s ngui Hoa tnh khc dn dng
k di tnh mnh.
c bit, theo Bo co ca Ban 69: "Nhiu tnh vn dng cho ngui di nuc
ngoi, khi ho xung tu ri t chc bt thu ti sn (Bn Tre, Qung Nam- Nng).
Nhiu tnh cho di sau khi c lnh cm thng 5-79 (Minh Hi, ng Nai, Bn Tre,
Cu Long, Nghia Bnh, Ph Khnh, Long An, Sng B) do nng v loi ch chnh tri v
kinh t ca dia phuong... V khch quan do dich tch cuc ph hoai mua chuc.
Nhung v ch quan do ta qun l khng cht ch v tu tung v do cn b hu
hng. Mt s cn b cng an, cn b cc ngnh c lin quan dn PA2 c sai pham.
Trong luc luong v trang mui bn tnh d c 105 si quan t thuong t dn chun
y vi pham (k c chng bt vuot bin).
Theo Ban 69 th B Ni vu "quy dinh ch d, nguyn tc, quyn han khng cht
ch, lm cho mt s cn b tham , hi l, xm pham ti sn x hi ch nghia, lm
qu ring dia phuong, bun bn vi nuc ngoi, gy tht thot ln. Bo co ca
Ban 69 cho bit: "Sau khi B Ni vu t chc rt kinh nghim v hung dn mc
dng nghia vu thng nht vo ngy 20-11-1978, nhiu dia phuong khng chp
hnh dng. Ngui ra di c kh nng dng gp m ta chua tch cuc thu cng mt
quy dinh ca B Ni vu, c dia phuong thu d, c dia phuong thu khng d. Bon
trung gian, du mi, thu ca ngui di nhiu nhung np cho ta t. Tnh ht cc khon
trn dy th ch s tht thot cng gn bng s thu duoc. Con s tht thot ln
chua tng thy L cng cu sc bn ca ng, ca luc luong chuyn chnh v sn,
nhung tnh t chc k lut ca cn b cng an lm Phuong n II rt yu: qu trnh
thuc hin PA2 cp dui khng bo co dy d ln cp trn khng so tng kt bo
co gian di Mt s cn b ch cht cc ty cng an sai pham, cn b v luc
luong ngnh mt s hu hng, thoi ha, tham tp th kh r, c nhiu du lun
xu, ni b nghi ng nhau. K dich, phn t xu d kch luc luong chnh quyn v
sn.
Mt s "vn d ni ln khi thuc hin Phuong n II, duoc Ban 69 ch ra trong
Bo co: "i tuong cn dua di chua dua di ht. lot ngui Vit trn di, mt s
noi d kim tra cho thy: Bn Tre c 81 ngui Vit Ph Khnh c 466 ngui Vit
Thun Hi, 29 ngui Vit Nghia Bnh c 32 ngui (mi kim tra hai phung)
Qung Nam- Nng, 2 An Giang, 8 Cu Long, 43 Sng B, 30. Th can pham
dang bi giam d cho di, khng trao di d c su nht tr vi cc co quan ta n v
vin kim sot nhn dn cng cp: Hu Giang, 17 Ph Khnh, 22 ng Nai, 63
Minh Hi, 80 Bn Tre, 11 Qung Nam- Nng, 40. Danh sch khng duoc thm
tra k, ch yu dua vo tu khai ca ch tu. S TP H Ch Minh dng k di cc
tnh, cc tnh khng phi hop thm tra: 70.000 ngui Hoa TP H Ch Minh d di
mi pht hin duoc 10.000 ngui.
c bit, theo Ban 69, "nguy him ch khng xt duyt k d lot di tuong ra
di ri tr lai hoat dng ( Minh Hi, thng 6-79 c 60 ngui xut cnh sang M Lai,
sau 20 ngy lai tr v) cho dai din mc tu nuc ngoi khng qun l ht d n
mc ni t chc dung dy dua ngui vo, ngui ra (TPHCM), d lot h ca H Thi
t c quan h dn ch dao ca bon Hong Kong (Bn Tre). Vic min gim khng
duoc tp th Ban ch dao PA2 thng qua, hu ht cc noi du min gim cho tr em
t 4 tui dn 12 tui c noi cn gim cho ngui 15 tui. Sa tui d min gim
dng nghia vu: Hu Giang, 179 trung hop Bn Tre 102 Cu Long 20 Cng an
dt x, sa di sch v gian di s tu, ngui, vng, tin: Hu Giang, Kin Giang,
Ninh Hi, Bn Tre, Nghia Bnh, ng Nai, Ph Khnh, Thun Hi, Qung Nam-
Nng. Dng nghip vu d di ph vi kim tra: bt mt s ngui d bit du mi
nhu Kin Giang, Minh Hi.
C nhiu trung hop "gi tin Phuong n II lm ca ring. Nghim trong hon,
phng bo v chnh tri Ty Cng an tnh An Giang d cp bin xe, chng nhn ho l
nhn vin nh nuc, lm giy k hop dng vi ho v vic t chc d cho ngui Hoa
di lai hoat dng. Cp bao nhiu giy chua r, hu qu ca n chua lung ht duoc.
Theo Ban 69, "mt s noi c nhn vn bn 244, c duoc ph bin nhung khng thu
dng quy dinh ca B Ni vu gy tht thu nhu: Hu Giang, 4.866 luong Minh Hi,
48.195 luong Bn Tre, 3.789 luong Cu Long, 27.000 luong Nghia Bnh, 27.000
luong Ph Khnh, 10.987 luong Thun Hi, 1.220 luong An Giang, 1.445 luong.
Theo Bo co ca Ban 69, Ban d pht hin ra mt s co quan cp tnh lp qu den
tri php
218
.
V Ct Li
c bit, bo co ca Ban 69 cho bit: "Do kim tra khng cht ch v cng tc
bo dm an ton, d c chn tu bi tai nan cht 902 ngui: ng Nai, mt tu Bn
Tre, mt tu, cht nm muoi bn ngui Sng B, mt tu hu, tu Lin X ko vo
Tin Giang, ba tu, cht 504 ngui Long An, mt tu, cht ba muoi tm ngui
Thnh ph H Ch Minh, mt tu, cht 227 ngui Nghia Bnh, mt tu, cht by
muoi tm ngui.
Vu chm tu Phuong n II cht hng trm ngui Thnh ph xy ra vo gia
nm 1979, gn bn ph Ct Li, Th c, nhung gn nhu rt t ngui sng Si
Gn vo thi by gi nghe ni ti cu chuyn dau lng ny. ai t Pham Ngoc Th,
khi y l ph Phng Hu cn Cng an Thnh ph, ngui dm trch vic tm xc v
chn ct cc nan nhn, k: Hm y l ngy th 7, dng gi G, ch tu bc loa ku
nhng ngui d c danh sch ra di xung tu. m hm truc ho d b mt tp kt
xung quanh d, cng an canh phng cn mt cho ho vng ngoi. V ai cng st
rut ch dn giy pht y nn hng trm ngui tranh nhau xung tu rt nhanh.
Tu c ba tng, nhng ngui mua ch tng dui, r hon, khi tu chua chay thy
ngt ngat qu leo ln, ngi c trn mui, khin cho con tu chng chnh. Cng
chng chnh, ho lai cng chay qua, chay lai, khin cho tu nghing hn v nhanh
chng bi chm. ng Th ni, nu con tu y khng chm tai bn th khi ra khoi n
cng s khng chiu ni v n vn ch l mt chic tu ko.
Trn thuc t, ni Phuong n II l do cng an t chc, nhung gn nhu moi vic t
thu tin, mua tu du khon ht cho "Ban lin lac nhng ngui ra di bn hop php.
Theo ai t Th, ho nghi mt con tu c th ko duoc hng chuc chic ghe th cng
c th ch duoc hng trm ngui, nn ho mua v thit k lai trong ba thng. Con
tu di khong 30m, rng 10m, khoang cha d gi cn bng duoc sa lai d tr
nuc, thay my, thay cu trc cc khoang. ng xong, nhn con tu c v rt ngon,
nhung n c nhu l mt ci ht vit. Khi chm, tu chi xung, cm mi xung bn,
nhng ngui d chui v khoang khng c cch no d ra. Phn ln nhng ngui di
trn chuyn tu ny, k c trung tu, du l ngui Hoa lm ngh bun bn, khng
h c cht kinh nghim sng nuc g.
Theo ai t Pham Ngoc Th th khi y Thnh y phi diu hai cn cu su muoi
tn t Vng Tu v d "ko ri ri tng cht. Cng phi ti ngy th ba th mi dua
tu ln duoc. Con s ngui cht theo bo co ca Ban 69 l 227 ngui. Theo ai t
Pham Ngoc Th: "C khong hon bn muoi ngui sng st. C mi ci xc duoc
dua ra, chng ti ch dm d hai muoi pht d b phn nghip vu ly du tay ri
chuyn qua ngay cho b phn mai tng, v d bt du nng mi. C hng chuc xc
mt duoc xp ln xe, ph bat, ri chay t Ct Li v mai tng khu dt cch dy
chng ba cy s.
ai t Pham Ngoc Th k: "Chng ti vt sach hm cc qun. Khm lim xong
vn cn du my ci v c bn trung hop phi chn di bi cc b m truc khi cht
m cht ly con m chng ti th khng n tho khp tay ho ra d chia la tnh mu
t. ng Th ni: "Thnh y ra lnh cho chng ti chn ct ho rt chu do mt
khu vuc cch cu Ging ng T, Thanh M Loi, khong 500m. Theo ng Th th
nhng ngui sng st cng c nhu mt hn v chng kin xc ngui thn ca mnh
dang truong ln, phi kh khn lm mi dua ra duoc khi con tu d chm ba, bn
ngy dui nuc.
Tuy gy ra nhng hu qu nhu vy nhung Phuong n II vn "l mt ch truong
ln ca b chnh tri, nhim vu mi m, phc tap, c quan h di ni, di ngoai, tin
hnh trong thi dim c chin tranh bin gii Ty Nam v bin gii pha Bc. Th
trong gic ngoi, bon phn dng quc t tm moi cch dnh ph ta trn moi linh
vuc, do tnh cht b mt, khng ph bin rng, ch giao ph B Ni vu t chc thuc
hin. V th, Ban 69 d nghi "thnh cng v thiu st du phi duoc dnh gi trong
diu kin lich s d. Ban 69 cng luu : "Vic thuc hin PA2 hu ht du thuc cc
ng b Min Nam. Nu c c sai pham l k lut th cc dng ch lnh dao ch
cht, cc cp y Min Nam phi chiu. Nu vic x l k lut nhiu cp y, nhiu
dng ch ch cht cc ng b Min Nam th trong lich s ng ta s d lai mt
n tuong cho th h mai sau. V vy vic x l k lut trong thuc hin PA2 cn duoc
cn nhc theo tnh cht dc bit ca n.
Chung V: Chin tranh
Mc d t gia nm 1977, Pol Pot bt du duoc ni ti nhu nhng bng ma o
den, dm dm cm dao qum ln sang git chc doc bin gii Ty Nam, nhung
ngui dn Vit Nam vn sng s khi ngy 25-1-1978, tnh trang chin tranh duoc
Chnh ph cng khai tha nhn. K t khi H Ch Minh doc tuyn ngn dc lp, dt
nuc tri qua ba muoi nm chin tranh lin tip chin tranh. Chua kip hung mt
ngy thuc su yn vui, trai trng lai phi khoc ln vai cy sng, ln ny l dnh
nhau vi nhng "ngui anh em Cng sn.
Bin gii Ty Nam
Ngy 25-1-1978, tai Thnh ph H Ch Minh, ng Ng in, vu trung Vu Thng
tin Bo ch B Ngoai Giao, ch tr hop bo, cho bit nh cm quyn Campuchia d
huy dng phn ln luc luong qun di ca ho dn dng doc bin gii, m nhng
cuc tin cng quy m tiu don, trung don, ri su don vo su trong lnh th
Vit Nam. Cuc hop bo ca ng Ng in din ra bn ngy sau khi Khmer kt
thc mt cuc tn cng ko di trn vng bin gii Ty Nam.
T ngy 11 dn 19-1-1978, ba trung don Khmer d dnh vo vng Tinh
Bin, Ph Cung b dng knh Vinh T, su hon 3km trong lnh th Vit Nam.
Ngy 18-1-1978, hai trung don khc d tin cng ln chim khu vuc Giang Thnh,
thuc huyn H Tin, Kin Giang. Trong ngy 21-1-1978, ba tiu don Khmer
chim c Xy, mt khu vuc su trong dt Vit Nam t 10-12km. ng Ng in
ni: "Nghim trong l ngy 19-1-1978, ln du tin ho (Pol Pot) dng pho tm xa
c ln dt trn dt Campuchia bn hng trm qu dan vo thi x Chu c v vng
chung quanh thi x Ty Ninh lm cht v bi thuong nhiu ngui, ph hoai nh ca
v ti sn ca nhn dn Vit Nam
219
.
ng in dc bit luu : "Luc luong v trang Campuchia khng ch tn st ngui
Vit Nam m cn tn st mt s ngui Campuchia doc bin gii, m bung, moi gan
ri quay phim chup nh nhm muc dch vu co Vit Nam. Hai t binh Khmer do
ng Ng in dua dn cuc hop bo d "tha nhn nhng hnh dng ca Pol Pot
v tit l: "Ban ch huy trung don ni vi chng ti rng, Vit Nam mun xm luoc
Campuchia, Vit Nam l k th s mt
220
. Khmer d khai chin mt ngy sau
khi ho chim duoc Phnom Penh.
Ngy 18-4-1975, ngay sau khi Khmer chim duoc thnh ph Ta Keo, Soeun,
ch huy trung don 120, d cho trin khai qun doc bin gii Vit Nam. Seoun, con
r ca Ta Mok, tu lnh qun di Khmer , tuyn b: "Chng ta phi dnh Vit
Nam v mui tm tnh ca chng ta, k c Prey Nokor (Si Gn) dang d. Ngy
19-4-1975, mt ngui con r khc ca Ta Mok, Khe Muth, d cho hi qun d b
ln do nh thuc vinh Thi Lan v tn cng do Ph Quc.
Qun di Si Gn d phi chin du vi qun ca Khe Muth cho ti tn ngy 30-
4-1975. Ngy 1-5-1975, Khmer quy ri nhiu noi doc theo bin gii t Ty
Ninh dn H Tin. Ngy 4-5-1975, mt luc luong d b ln do Ph Quc, nhung d
bi Qun di Nhn dn Vit Nam, va thay th Qun di Si Gn, dnh dui. Ngy
10-5-1975, Pol Pot cho qun d b ln qun do Th Chu, trit ph lng mac, bn
git v bt di 515 ngui.
ng Pham Vn Tr, khi y l trung don trung Trung don U Minh, don vi truc
tip dnh chim do Ph Quc v Poulo Vai t tay Khmer , k: "Hng trm ngu
dn ca ta sinh sng lu nay trn do Ph Quc, thy tu d qun Pol Pot ln b
lai nghi l qun Gii phng, khng d phng v khng kip chay, lin bi chng bt
ngay lp tc. Ch nhng ai di vng mi thot nan. Lnh Pol Pot tp trung tt c
thung dn v ti, x sng bn cht ri ht xc xung bin
221
.
Ngy 2-6-1975, ng Nguyn Vn Linh, dai din cho ng Lao dng Vit Nam ti
Phnom Penh gp B thu Pol Pot. Trong chin tranh, hai ngui d tng bit nhau v
tai cuc gp ny, Pol Pot ni: "Qun di Campuchia do khng nm duoc dia l nn
d d xy ra va cham d mu rt dau xt
222
. Pol Pot ni vy, nhung mi cho ti
ngy 6-6-1975, khi Qun di Vit Nam tin dnh, bt sng su trm t binh, Khmer
mi b chay v bi truy dui ti mt hn do m pha Vit Nam goi l Hn Troc,
pha Campuchia goi l Poulo Vai.
Mt tun sau, Pol Pot, Nuon Chea v Ieng Sary ving thm H Ni, d nghi Vit
Nam k mt "hip uc hu nghi, tn trong dc lp, ch quyn ca nhau. Do Pol
Pot lng vo vn d ranh gii trn vinh Thi Lan nn lc d "hip uc chua duoc
k.
T trung tun thng 5-1975, B Ch huy chin dich gii phng cc do m pha
Vit Nam goi l Hn ng, Hn B, pha Campuchia goi l Poulo Wai, duoc thnh
lp. Poulo Wai nm cch thi x ach Gi 220km v cch An Thi, Ph Quc 113km
v pha ty. Hn ng cao nm muoi mt mt, Hn B cao su muoi mt mt, nm
song song, cch nhau ba cy s, din tch tuong duong nhau. Mi do c mt bi
ct vng cn lai bn b ca do du l vch d dung dng. Qun di Si Gn tng
xy trn do Hn B mt cy dn bin v mt sn bay d chin, ch yu cho truc
thng v my bay trinh st L.19 du. Trung don U Minh duoc giao dnh chim
Poulo Wai trong vng hai dn ba ngy. Mc d duoc trang bi tu h mm v c su
hip dng tc chin ca my bay nm bom A.37, truc thng v trang v my bay
trinh st L.19, nhung do luc luong Pol Pot chim do s dung ha luc manh nn
chin su ko di t ngy 5-6-1975 cho dn sng 14-6-1975, Trung don U Minh
mi lm ch hon ton hai do, bt sng 782 lnh Khmer
223
.
Ngy 2-8-1975, dch thn B thu Th nht L Dun dn Phnom Penh, k vi Pol
Pot mt bn thng co chung. Pha Vit Nam dng tr lai Poulo Wai cho
Campuchia. Ngy 4-8-1975, khi Nuon Chea, ph b thu Trung uong ng
Campuchia, ti H Ni, ng ta duoc Nguyn Vn Linh thng bo: "Luc luong v
trang Vit Nam khng cn do Troc na. Nun Chea ni: "Vn d do Wai, thay
mt ng, chng ti xin cm on su sc. Nhung khi ng Linh thc mc v s phn
ca 515 ngui dn Th Chu bi Khmer bt di hm 10-5-1975, Nun Chea ch
ha: "S gii quyt
224
. T dy, s khng ai cn duoc nghe ni ti s phn ca 515
ngui dn Vit Nam ny.
Thng 4-1976, hai dng Campuchia v Vit Nam tha thun s c cuc gp vo
thng 6 nm d gia lnh dao cp cao d bn bac gii quyt vn d bin gii, tao
tin d cho vic k kt v mt nh nuc mt hip uc v bin gii
225
. Cuc dm
phn gn nhu khng dat duoc kt qu no, nhung ngy 23-5-1976 trong thu gi B
Chnh tri ng Lao dng Vit Nam, Nuon Chea vn dng nhng li l thm thit:
"Cng vic ca hai don chng ta trong thi gian qua d dat duoc thng loi ln,
cng c v pht trin hon na tnh don kt chin du Hai don chng ta d hiu
bit, thng cm vi nhau v ht sc chn thnh trn tinh thn l ban chin du l
anh em cch mang
226
.
Khmer cho dn lc by gi vn duoc goi l dng ch, v H Ni d khng
phn tch dng mc cc bo co ca b di bin phng lc by gi. Theo ng Ng
in: "Nm 1978, ti dua don nh bo nuc ngoi dn vng bin gii An Giang v
Ty Ninh, bn thn ti sng s, gh tm truc hnh dng d man ca bon dit
chng. V H Ni, ti gp anh Pham Vn X, y vin Trung uong ng. Khi Trung
uong Cuc min Nam anh thung duoc giao lin h vi bon Pol Pot - Ieng Sary. Ti
thut lai cho anh nhng diu mt thy tai nghe v ti c ca Pol Pot. Cho dn lc
d, anh Hai X vn cn cho rng nhng ti c dy c th do ch truong ca lnh
dao dia phuong
227
.
Ch trong nm thng du tin sau ngy Pol Pot cm quyn, d c hon 150 nghn
ngui t Campuchia chay sang ti nan tai cc tnh bin gii Vit Nam tr nhng
ngui gc Vit, hng chuc nghn ngui Hoa v ngui Khmer d bi buc quay tr lai.
S phn ca ho, cng nhu ca hng triu ngui Campuchia khc, duoc tin l d bi
cc Angkars dt dui dao, dui ba
228
. Hng trm ngui thn ca nhng ngui
Khmer Issarak tp kt ra min Bc Vit Nam, tr v gia nhp Khmer t nm
1970, cng d bi git khi dn Campuchia tm chng, cha, sau ngy "Phnom Penh
gii phng.
Pol Pot
Cui thng 7-1976, ln du tin mt don nh bo nuc ngoi duoc php dn
Campuchia. on do ng Trn Thanh Xun, ph tng gim dc Thng tn x Vit
Nam, dn du.
Tuy vn rt lich lm, thn thin v t r "tnh hu nghi gia hai dn tc, nhung
trong sut qu trnh lm vic, Pol Pot vn gi tu th nguyn th quc gia vi ng
Xun. Khng ai bit, trong thi gian hoc dai hoc Paris, cng nhu nhiu ngui
Khmer cng sn khc, Pol Pot thung xuyn dn nh ng Xun, c khi ch l d luc
com ngui. Paris, nh ng Xun duoc nhng ngui Khmer coi nhu mt co s ca
ng Duong Cng sn ng. C ch ring tu duy nht m ng ta th hin l truc
khi chia tay don nh bo, Pol Pot gh tai ng Xun hi nh: "Chi c khe khng
anh.
Thi tho u, Pol Pot duoc m t l mt cu b nghim tc hoc hnh thay v tham
gia cc tr choi vi ban b cng la. Cha m Pol Pot, mt ph nng vng
Kongpong Thom, "c su con tru v chn hecta rung. Pol Pot - da con t ca
ho, sinh ngy 19-5-1925 vi tn goi l Saloth Sar - thay v lm rung qu nh, d
duoc dua dn Phnom Penh, noi chi gi dang l mt cung n v anh trai dang lm
vic trong ban nghi l Hong cung thi vua Monivong.
Sau mt nm sng trong mi trung khp kn ca Hong gia, cu b Saloth Sar
bt du su nm trong mt trung dng qu tc. Nm mui su tui, Saloth Sar
quay lai Kongpong Thom hoc trung hoc. Lc y, Phnom Penh dang no dng bi cc
phong tro di dc lp ca gii thanh nin hoc sinh. Thnh ph ln nht m Saloth
Sar dt chn ti l Si Gn, chng ngh truc khi xung tu sang Php sau khi nhn
duoc hoc bng hoc ngnh v tuyn din. Nm 1949, ti Paris, Saloth Sar bt du
hoat dng cho d duoc ngui anh trai lm vic Hong cung khuyn l khng nn
dnh dng ti chnh tri. Tai dy, Saloth Sar gp eng Sary, mt sinh vin ngui
Khmer sinh ra Vit Nam.
Trong dm cui ca eng Sary vi Khieu Thirith - mt sinh vin dang hoc v vn
chuong Anh tai Sorbonne - Saloth Sar d gp v sau d cui Khieu Ponnary, chi gi
Thirith. Ho cng tham gia phi b Campuchia trong ng Cng sn Php. Trong
thi gian d, chng sinh vin Saloth Sar vn duoc coi l mt con ngui lich lm,
khim tn. Ban b c cm gic cu ta khng git ni ngay c mt con g.
Thng 1-1953, Saloth Sar tr v Campuchia v bi ct hoc bng sau ba nm lin
tip thi rt. Nhng ngy d, Sihanouk va ra lnh thit qun lut, trn p phong
tro di dc lp d tr nn cuc doan Phnom Penh. Sar theo anh trai, Saloth
Chhay, bt lin lac vi t chc cng sn tai Campuchia. Sau khi xc minh dng
Saloth Sar dang l dng vin ng Cng sn Php, Pham Vn Ba - mt dng vin
ngui Vit Nam - dng cho anh ta sinh hoat trong ng Nhn dn Cch mang
Khmer.
Sau ai hi ln th II - thng 2-1951, ng Cng sn ng Duong di tn
thnh ng Lao dng Vit Nam - nhng ngui cng sn Lo, Khmer trong nm y
d duoc gip d d lp ra dng ring. Ngy 21-9-1951, L c Tho v Nguyn
Thnh Son triu tp cc dng vin ngui Khmer c mt Vit Bc t chc ai hi
thnh lp ng Nhn Dn Cch mang Khmer Anchar Mean, ngui duoc bit nhiu
vi ci tn Vit Nam l Son Ngoc Minh, duoc c lm ch tich.
Son Ngoc Minh l ngui sng lp Phong tro Isarak nm 1948, mt phong tro
c nh hung trn dia bn bn tnh gn Vit Nam. Tuy nhin, cc t chc cng sn
trn dt Khmer lc y vn duoc lnh dao bi nhng dng vin ngui Vit. Saloth
Sar v mt s dng vin d tng du hoc Php v duoc dua vo sinh hoat trong
mt chi b phn ln l dng vin Vit Nam v do mt ngui Vit lm b thu. Nhng
ngui Khmer ny thung ch duoc cc dn anh Vit Nam giao nhng cng vic tap
vu diu ny d d lai cho ho nhiu n tuong khng tt.
Ngui Php trao tr dc lp cho ng hong Sihanouk t nm 1953. Chnh ph
Hong gia d ngn cn vic Hip dinh Geneva dnh cho nhng ngui Khmer Cng
sn c duoc mt vng "tp kt nhu nhng ngui khng chin Issara ca Lo. Hon
1.000 dng vin ngui Khmer duoc dua ra min Bc Vit Nam vo nm 1954, trong
d c Son Ngoc Minh. Nhng dng vin lai hoat dng b mt dui quyn ca Sieu
Heng v Tou Samouth, chiu su truy lng gt gao ca chnh quyn Sihanouk. Nm
1959, Sieu Heng du hng, nhiu co s ng bi dn p.
Thng 9-1960, ng Nhn dn Cch mang Khmer t chc dai hi bu Tou
Samouth, mt ngui c quan h tt vi min Bc Vit Nam, lm b thu. Nhung,
nm 1962, Tou Samouth d "mt tch khi va t H Ni v Pol Pot, khi y dang l
ph b thu, duong nhin tr thnh b thu. Th h nhng ngui Khmer Cng sn gc
nng dn v cc Pht t ng h nhng ngui cng sn Vit Nam bt du duoc thay
th bi nhng ngui d tng du hoc Paris, nui tinh thn chng Vit Nam, cho d
khi y Khmer phi dat v vng rng ni gip Vit Nam v phi dua vo nhng
ngui Vit Nam Cng sn.
i dy
Norodom Sihanouk duoc coi l mt "ng hong di dy. Tuy nhin, trong na
cui th k 20, khng ch c ng - vi vua ca mt mt quc gia th thn bn mt -
cc bn dnh lu dn cuc chin tranh Vit Nam du c nhng mi quan h phc tap
vi nhau. Trong khi truc loi vai tr trung lp ca Phnom Penh, tt c du d mc
cho Pol Pot pht trin nhanh phong tro Khmer .
K t khi ngui Vit m mang b ci xung pha Nam, nh Nguyn bt du nhn
thy vi tr chin luoc ca Lo v Campuchia di vi an ninh quc gia. Hong d
Minh Mang d tng coi Campuchia l "phn du trong th chng lai qun Xim.
Ngui Php cng d khng dng tham vong thuc dia ca ho Vit Nam m dua
qun nguoc dng Mekong, dn Lo, Campuchia, ri gp chung ba quc gia khc
bit v vn ha thnh mt x goi l ng Duong. Trong chin tranh chng Php,
ai tung V Nguyn Gip coi "ng Duong l mt don vi chin luoc, l mt chin
trung. Khi min Bc xc dinh, "bao luc l "dung li ca cch mang min Nam,
mt con dung men theo lnh th Lo, Campuchia - thung duoc goi l dung mn
H Ch Minh - bt du duoc thit lp.
Ngui M bit rt r min Bc Vit Nam s dung cc cn c Ha Lo v
Campuchia nhu mt bn dap cho cc cuc tn cng vo min Nam Vit Nam. Khi
chua chnh thc vo Nh Trng, Nixon d yu cu "bo co chnh xc v nhng g
k dich c Campuchia, dng thi dt ra muc tiu "ph hy cc cn c duoc xy
dung d. Ngui M cng bit kh chnh xc vic min Bc s dung cng
Sihanoukville d nhn v kh t Lin X.
Trong thp nin 1960, Sihanouk d kh thng tay vi Cng sn, Chnh ph
Hong gia tuyn n t hnh vng mt Saloth Sar nm 1967, ba b trung cnh t -
Khieu Samphan, Hou oun, Hu Nim - d phi b vo rng vi Khmer . Nhung
Sihanouk lai l "ban thn vi Bc Kinh v H Ni. ng lm ngo cho min Bc Vit
Nam lp cn c trn lnh th ca mnh. Mi quan h khng kht ca Sihanouk vi
H Ni, Bc Kinh v cc quc gia trong Phong tro khng lin kt d gy lo ngai cho
Vit Nam Cng ha. Tng thng Ng nh Dim duoc ni l d ng h lnh tu di
lp Sam Sary v gip d cuc ni loan ca Tung Dap Chuon. ai s Vit Nam
Cng ha Ng Trong Hiu tng bi co buc dng sau lung mt vu muu st
Sihanouk bng bom.
Thng 8-1963, Sihanouk ct quan h ngoai giao vi min Nam Vit Nam v sau
d t chi vin tro kinh t, qun su ca M. Thng 5-1965, Sihanouk ct quan h
vi M v sang thng 6-1965, ng cng khai ng h Mt trn Dn tc Gii phng
Min Nam Vit Nam.
Min Bc Vit Nam dnh gi cao vai tr ca Hong thn Sihanouk ti mc, cui
nm 1964, khi Pol Pot theo dung mn H Ch Minh ra H Ni, ng ta d duoc d
nghi ng h chnh sch "chng ngoai bang ca ng Hong. Pol Pot d ghi diu ny
vo "s den nhu mt bng chng cc dng ch Vit Nam d khng ht lng vi ng
ta. Muc tiu ca Pol Pot khng phi l chng M m l cm quyn, nhung lm sao
c th cm quyn khi Chnh ph Hong gia vng manh.
T H Ni, Pol Pot dn Bc Kinh v lai dy nm thng. Thi gian d, Cch
mang Vn ha dang ngu tri dt nuc Trung Hoa. Pol Pot chia s nhiu muc tiu ca
cuc cch mang ny v nhn ra su khc bit trong con dung cch mang ca Pol
Pot v H Ni. T du nm 1968, Khmer bt du tin hnh nhng hoat dng du
kch l t, bt cc, phuc kch nhm vo cc quan chc trong Chnh quyn Sihanouk.
Mt s cuc ni dy do Pol Pot t chc nng thn bi Sihanouk khng b tn khc.
Du kch Khmer xin Vit Nam v kh d tu v, nhung pha Vit Nam khng th
dp ng v khi y min Bc dang cn Sihanouk.
Sihanouk, tt nhin, phc tap hon rt nhiu so vi nhng g m cc bn dnh
gi. Mt mt, ng lm ngo cho min Bc lp cc cn c trn dt Campuchia mt
khc, ngy 10-1-1968, khi gp Chester Bowles, phi vin ca Tng thng M
ohnson, Sihanouk ni: "Chng ti khng mun c ngui Vit Nam no
Campuchia. Chng ti s rt vui mng nu cc ngi c th gii quyt duoc vn d
ny. Chng ti khng phn di vic truy tm ro rit nhng vng b hoang. Cc
ngi s gii phng chng ti khi Vit Cng
229
.
Nh Trng d "dich cu ni ny theo nghia "Sihanouk mi M tn cng vo
nhng cn c y. Hai thng sau dot oanh kch b mt ca M, ngy 13-5-1969,
trong mt cuc hop bo, Sihanouk ni: "Khng c ai bi mt nh ca hay thit mang
trong dot nm bom ny, khng c ngui Campuchia no c
230
. Nm 1969,
Sihanouk tm cch ni lai quan h ngoai giao vi Washington, nhung truc khi vic
thnh, nm 1970, ng bi Lonnol do chnh.
Ngy 7-1-1970, Sihanouk cng b hong Monique v ty tng gm mui mt
ngui ri th d Phnom Penh. Trong khi ng dang nm "cha bnh bo ph, bnh
mu, v chng tiu tin ra Anbumin chu u, tai Phnom Penh, cc tung t v
chnh tri gia - nhng ngui nm 1963 d phn di vic ng t chi vin tro kinh t
ca M v sau d, nm 1965, ct dt quan h ngoai giao - bt du buc ti ng bt
luc khi d qun di Bc Vit Nam "trn ngp vng bin gii. Ngy 8-3-1970, tai
Svay ieng, mt cuc biu tnh chng Vit Nam n ra. Ngy 11-3-1970, khong
20.000 thanh nin Campuchia d cup ph ta dai s ca Bc Vit Nam tai Phnom
Penh.
L ra, ngy 13-3-1970, Sihanouk phi v Phnom Penh d kim sot tnh hnh,
nhung ng vn dn th d Moscow (Lin X c) theo k hoach. Ch tich X-Vit Ti
cao Nikolai Podgorny d khuyn ng v nuc ngay, nhung Sihanouk d lai d nm
ngy. Ngy 18-3-1970, Quc hi Campuchia ph trut chc quc trung ca ng.
Sihanouk chong vng khi Th tung Lin X Kosygin cho hay tin trn dung tin
ng ra sn bay. Khng ai trong don ty tng dm c gan bo tin ny cho ng c.
Tt nhin, min Bc Vit Nam c bi tn tht sau cuc do chnh. ng Nguyn
Nht Hng, ngui thanh ton cc chi ph b mt d vn chuyn v kh qua ng
Campuchia, xc nhn diu Kissinger vit trong cun Ending the Vietnam War: k t
sau nm 1970, cng Sihanoukville khng cn duoc min Bc dng d cung cp v
kh cho min Nam na. ng Hng k: "Khi Trung Quc va` Lin X xung dt vi
nhau, dong cua bin gioi, hng ha t Lin X khng th chuyn bng tu lin vn
qua bin gii Trung Quc, min Bc phi thu ta`u vin duong ch v kh vin tro
ca Lin X v`cang Sihanoukville. Vic ny duoc c Sihanouk va`Lonnol dng .
i lai, mt khon "lt tay bng 20% tri gi hng nhp cng s duoc chi cho hai
ngui. Phng Thanh ton c bit B29 m cho Sihanouk v Lonnol mi ngui mt
ti khon b mt Thuy S
231
. Trong nhng nm 1966-1969, luong hng ha m
min Bc Vit Nam chuyn qua cng Sihanoukville gm: 20.478 tn vukhi, 1.284
tn qun trang, 731 tn thuc men, 65.810 tn gao, 5.000 tn mui, v 4.115 tn
thuc phm h p va`kh.
Theo ng Nguyn Nht Hng: "T nm 1969, Lonnol yu cu khon 10% ca
ng phi duoc tr bng v kh. Ti nghi, cc nh phn tch tnh bo ca ta c th
don bit duoc d do chnh ca Lonnol khi ng ta ly sng thay v ly tin. Theo
ng Hng, "khon thanh ton dc bit chi lt dung ny duoc bn "Bo co Tng
kt cng tc ngoai hi dc bit do ng Mai Hu ch k ngy 25-11-1979, ghi l "chi
phivn ti tuyt mt, vi tng s tin ln ti 36.642.653 USD.
Lich s dung nhu d xp dt d ng Hong Sihanouk kt thc mt chng
dung chnh tri ca mnh tai Bc Kinh, noi vn t chc dn tip ng theo nghi thc
ca mt ng hong dang tri v. Th tung Chu n Lai d ra tn cu thang my bay
m hn, v pha sau ng, "gn nhu ton b ngoai giao don Bc Kinh c mt.
Sau khi ln chic xe cm c c ca Campuchia v Trung Hoa, Chu n Lai ni vi
Sihanouk: "m qua, ti d cho tt c cc trung don ngoai giao bit rng Chnh
ph Trung Quc vn coi ngi l quc trung hop php duy nht ca Campuchia. Ti
cng cho ho bit l ti rt mong mun tt c cc dai s c mt d dn ngi tai sn
bay
232
.
Su tinh t ca ngui Trung Hoa khng dng dy. Chu n Lai d tng Sihanouk
mt dinh thu vo loai dp nht Bc Kinh. ng minh thn cn nht ca Bc Kinh l
Bc Triu Tin, cng ch trong vi thng, xy cho ng Hong luu vong mt dinh thu
kiu cung din nhn ra mt h. Tai dy, Sihanouk vn l mt ng vua. ch thn
Kim Nht Thnh thung xuyn mi Sihanouk v thn quyn thit nung, trng c v
ruou vang Php. Nhng phim phuong Ty mi nht m cha con ng Kim nhp v
sau khi xem xong du chuyn cho Sihanouk muon. Nm 1991, Sihanouk d dua di
s quan cn v ngui Bc Triu Tin do Kim Nht Thnh "tng v Phnom Penh s
dung.
Trong cuc "hi dm ngy 19-3-1970, Chu chuyn li ca Mao Trach ng
nhn vi Sihanouk: "Nu Hong thn khng chp nhn vic d ri v quyt dinh
lnh dao mt phong tro khng chin chng M gii phng Campuchia th Trung
Quc s ng h v sn sng tro gip nhng g c th
233
. Tuy nhin, c Chu n Lai
v Mao Trach ng khi y chua ai nghi dn kh nng bt tay gia Pol Pot v
Sihanouk. Ngy 21-3-1970, Th tung Pham Vn ng v B thu Trung uong Cuc
Pham Hng b mt ti Bc Kinh, c hai thuyt phuc Chu n Lai v Pol Pot cng hop
tc.
Hai hm sau, ngy 23-3-1970, Sihanouk dua ra "tuyn b nm dim, bt tay
vi Khmer , nhng ngui d tng bi chnh ng ta "x t hnh vng mt.
Sihanouk cng tuyn b s thnh lp "qun di gii phng v "mt trn thng nht
dn tc, ng dng thi ca ngoi cuc du tranh chng M ca nhng ngui Cng
sn Vit Nam, Lo v Campuchia. Tai Bc Kinh, "Chnh ph Sihanouk duoc cung
cp vt cht v c nhn ng duoc chm sc nhu mt nguyn th quc gia
234
.
Ngy 24-4-1970, Sihanouk duoc dua tr v vng "ba bin gii d tham gia Hi
tho Thuong dnh v cc Dn tc ng Duong cng vi Thi t Souvanouvon ca
Pathet Lo, Ch tich Nguyn Hu Tho ca Mt trn Gii phng Min Nam, v Pham
Vn ng. Khi tr lai Bc Kinh vo ngy 27-4-1970, Sihanouk ra mt tuyn b
chung cam kt "h tro c di c lai trong "cuc khng chin chng k th chung:
quc M. Truc d, luc luong min Bc Vit Nam tai Campuchia d t chc ri
truyn don v pht li ku goi ca Sihanouk, t chc tuyn dung v hun luyn
gip Sihanouk mt luc luong goi l Khmer umdo.
Kissinger co buc min Bc Vit Nam nui dung Khmer v gip d d Pol
Pot chim duoc chnh quyn. Kissinger cho rng: "Nu c ngui no d gy ra cuc
chin tranh Campuchia v bin su dit chng ca Khmer thnh hin thuc th
d chnh l H Ni
235
. Tuy nhin, bom dan M d dng mt vai tr quan trong
236
.
Bng nhng chin dich tuyn truyn, va h doa, va kch dng lng cm th M
v chnh quyn Lonnol, Khmer d tuyn duoc hng trm nghn thanh nin tham
gia luc luong ca ho
237
. Nm 1974, moi thanh nin t mui su tui tr ln bi buc
gia nhp luc luong Khmer , nhng ngui t chi c th bi Khmer bn cht.
Nhng da tr bi buc phi cm sng trong giai doan ny d tr nn v cng hung
hn.
Khi dm phn Hip dinh Paris, L c Tho d di loai b cc co cu phi cng sn
Campuchia. Khi y, ng Tho v cc dng ch ca ng H Ni khng th no ng,
chnh "ng anh Trung Cng khng h mong mun mt chin thng v thc h
Campuchia. Thng 6-1972, Chu n Lai ni vi Kissinger: "Trung Quc mun Lo
v Campuchia c mt kt cuc trong d cc nhn t tu bn c th tham gia trong
chnh ph v gii cm quyn truyn thng c th l ngui dng du quc gia
238
.
Chu ni thng vi Kissinger: "Chng ti c th tin rng Thi t Sihanouk l ngui
dng du nh nuc Campuchia v ngui dng du nh nuc Lo s l nh
vua
239
. Thng 2-1973, khi Kissinger thm Bc Kinh sau chuyn di ti H Ni, ng
nhn ra: "Cc lnh dao Bc Kinh bt du hiu rng vic H Ni chi phi ng
Duong c th l mt thng loi v thc h nhung l mt tht bai v dia chnh tri
di vi Trung Quc
240
.
Campuchia cng ngy cng tr thnh mt vn bi phc tap, c qu nhiu ngui
choi m khng ai tin tung ai. Trung Quc bit Khmer l luc luong chnh nhung
cng so Khmer manh ti mc lm hng con bi Sihanouk.
Tht kh d dinh luong trong chnh sch th dich vi Vit Nam ca Pol Pot c
bao nhiu l do t vic H Ni st sng ng h Hong thn Sihanouk. Thng 4-
1970, khi B thu Th nht L Dun d nghi thit lp mt luc luong qun su phi hop
gia Khmer v luc luong ng h Hong gia, Pol Pot lc y dang gh qua H Ni,
d thng thng t chi. "Con bi Sihanouk khng ch lm mt lng Pol Pot m cn
khin cho nhng ngui Khmer tp kt chanh lng. K t khi luu vong, nm no
Sihanouk cng sang Vit Nam n Tt. lm dp lng ng Hong, nhng khi
Sihanouk dn H Ni, nhng ngui Khmer Issarak, cuu th ca ng, sng Th d
du duoc "mi di cc tnh khc. Theo ng Ng in: "C Th tung Chn Si, mt
cn b tp kt gn b vi Vit Nam, khi tm su v diu ny d rom rm nuc mt,
trch ta coi nh nhng ngui cng sn Campuchia m d cao qu mc vua cha
241
.
Nm 1973, Vit Nam d dua Sihanouk tr v "vng gii phng, noi v danh
nghia ng l ngui dng du nhung trn thuc t dang do Khmer nm. Sihanouk
d nhiu ln d nghi Chu n Lai thu xp chuyn di ny nhung Chu n Lai t chi.
Sau Hip dinh Paris, Sihanouk gp truc tip eng Sary, dai din ca Khmer tai
Bc Kinh, nhung cng bi eng Sary lng trnh. Sau d, Sihanouk d cu cu H Ni
v duoc Th tung Pham Vn ng st sng nhn li, ng d nh Bc Kinh tc
dng thm d Pol Pot chp nhn chuyn di ca Sihanouk
242
. Khmer d khai thc
duoc trit d uy tn ca Sihanouk trong chuyn di ny d gy thanh th di ngoai,
nhung v di ni, Pol Pot khng cho pht bn tuyn b ca ng. c bit, Khmer
d tranh th chuyn di d ni xu Vit Nam vi Sihanouk
243
.
Khmer v Campuchia dn ch
Ngui M tin rng min Bc Vit Nam d trang bi pho binh hang nng v tro
gip cng binh cho Khmer trong chin dich cui cng tin vo Phnom Penh.
Tung Gip xc nhn: "Lc ny, qun v dn Campuchia d tng buc ph v sc
d khng ca qun di Lonnol ngoai vi th d Phnom Penh. uoc ta tro gip dan
sng ln, ban d n pho vo trung tm thnh ph. Ngy 12-4, M t chc cuc
hnh qun mang tn Diu Hu, di tn c vn v binh lnh M ra khi th d bng
dung khng. Ngy 17-4, Phnom Penh duoc gii phng
244
.
m truc khi duoc Khmer "gii phng, Phnom Penh gn nhu khng ng,
phn v c thnh ph chm trong ting sng, phn v ngui dn ch doi mt bin c
mi cho d khng ai lc y c th tung tuong duoc nhng diu m Pol Pot s lm.
Vo lc 7 gi 30 sng 17-4-1975, Chnh quyn Lonnol ra lnh cho qun di du
hng. C trng duoc nhn thy khp noi, trong khi hng ngn ngui dn, ch yu
l thanh nin, hoc sinh, d xung dung cho dn Khmer vi nim tin d ti
ngy ha bnh. Thoat du, ngui dn t ra yn tm khi thy nhng ngui lnh
Khmer ch bn ch thin nhm ngn chn nan hi ca v vn hi trt tu. Khong
1 gi trua, khi luc luong Khmer t Qun khu Bc tin v chim i Pht thanh
Quc gia, ra lnh cho tt c cc b trung, tung linh, cc vin chc cao cp ca
Chnh quyn Lonnol ra trnh din vo lc 2 gi chiu, sch bo "ca bon d quc
bt du bi nm ra dung v dt.
Hong thn Sirik Matak v Th tung Long Boret t chi di tn theo d nghi ca
ai s M. Sirik Matak sau d bi bt khi ti nan trong ta ai s Php cn Long
Boret th goi din thoai ch dung cho Khmer ti tn nh. C hai du bi git.
Sng sm hm sau, 18-4-1975, s phn ca nhng ngui ra trnh din duoc dinh
doat: cc tung linh ca Lonnol bi dua di hnh quyt tai sn vn dng Olympic, cc
quan chc dn su bi git Hi qun Th thao. Hai anh em nh Lonnol, Ch tich
Quc hi Ung Bun Hor, nh su Saundech Saugh, cc tung linh v nhiu b trung
cng bi git. Chnh quyn cc dia phuong cng bi di x tuong tu. Ngy 23-4-
1975, Battambang, cc s quan duoc Khmer dua ln su chic xe ni l di dn
Sihanouk nhung kt qu l ho d bi hnh quyt mt noi hoang vng.
Nhung phi dn khi Pol Pot truc xut ton b dn chng ra khi tt c cc d thi
trn c nuc th ngui dn mi bit r trong s cc nan nhn ca ch d gm c c
mnh. Nu nhu trong ngy 18-4-1975, dn chng Phnom Penh cn c th hi han
khi nghe lnh so tn th ngy hm sau, ho phi di din vi nhng tn lnh mui
bn, mui lm tui lm lm sng trong tay: hoc ra khi nh, hoc n luu dan.
Khng ch c cnh co, nhng ngui phn di d bi bn cht truc mt ngui thn.
Ngui dn ch kip nht nhanh vi th d dac, nh ca bi buc phi b lai dng sau.
Ch vi ngy sau, ho s nhn ra ti sn khng dng gi so vi nhng g s mt.
Nhiu gia dnh phi li tn, vo chng, con ci bi x, mi ngui bi dua ti mt noi.
Ho d phi di b nhiu ngy, c ngui phi di b nm, su tun lin tuc, v cc
vng m Pol Pot du dinh xy dung cc hop tc x bc cao. Nhng ngui m yu bi
vt lai. Ngui dn bt du nhn thy tuong lai ca mnh qua nhng xc cht nm la
lit trn dung. Khong 0,53% s dn Phnom Penh d bi cht trn dung di
245
. Tnh
c s cc quan chc bi hnh quyt v ngui dn bi bn do khng chiu chp hnh,
hon hai muoi nghn ngui d bi git trong nhng ngy du "Phnom Penh gii
phng.
Pol Pot nhn duoc "tin chin thng khi dang Oudong vi Khieu Samphan.
Khieu Samphan nh lai: "Khi y, chng ti trnh th hin cm xc. Khng c ting
sng cho mng hay diu g tuong tu. Ti khng chc mng ng ta (Pol Pot). ng
ta ni don gin dy l mt chin thng vi dai m nhn dn Campuchia tu ginh
duoc
246
. Pol Pot lng l v Phnom Penh vo ngy 24-4-1975, sau khi ra lnh dua
ton b ngui dn thnh ph v cc vng nng thn.
Ngy 17-4-1975, eng Sary dang Qung Tri. Thay v theo dung H Ch Minh
di attanakiri, eng Sary bay nguoc tr lai Bc Kinh d ngy 24-4-1975, duoc dua
tr v Phnom Penh bng mt chic Boeing 707. Sau ba ngy dai hi dc bit ton
quc, khi duoc giao pht ngn cho Chnh quyn, Khieu Samphan cho rng chnh
"mu xuong ca nhn dn d vit nn "trang s chi la ca dn tc
247
.
Pol Pot, vi mt guong mt duoc m t l t t, nu cui lun thung truc trn
mi v rt kim li, bt du ban hnh chnh sch tm dim: di tn ton b dn
chng ra khi tt c cc thnh ph th tiu tt c cho ba ngung luu hnh tin
t buc cc nh su phi lao dng tai cc nng trang hnh hnh cc nh lnh dao
Lonnol thnh lp cc hop tc x cao cp trn ton quc, p dung ch d nh n
tp th truc xut ton b ngui Vit Nam trin khai qun doc bin gii, dc bit l
bin gii Vit Nam
248
.
Trong s ra thng 8-1975, Tung Padevat, t bo ni b ca Khmer , gii thch
vic dua ht dn chng ra khi Phnom Penh l nhm xa s hu tu, bt tu sn phi
lao dng chn tay nhu nhng ngui nng dn. Bi bo vit: "Su tht l, chng ta
manh hon v c nh hung hon khu vuc tu nhn khi chng ta vng nng thn.
Vic bi b s dung dng tin, theo bi bo ny, khng ch d dnh giai cp tu sn,
m: "Tin bac s dn dn s hu tu Nu chng ta s dung tin, n s ri vo tay
tu nhn Nu dng tin roi vo tay k xu hoc k th, chng s dng tin d hi
l, lm tha ha cn b i, trong mt nm, mui nm, hai muoi nm na, ci x
hi trong sng ca Campuchia s tr thnh Vit Nam
249
.
Kht vong vuot cc "dng anh em trong xy dung ch nghia cng sn, ti lp
d ch Angkor, d bin Pol Pot t mt k tri g khng cht tr thnh mt tn git
ngui din r. Trong mt ti liu mt ca Trung uong pht hnh ngy 19-9-1975,
nghia l sau va dng nm thng xy dung ch nghia x hi, Khmer khng
dinh: "So snh vi cch mang Trung Quc, Bc Hn v Vit Nam, chng ta dang
di truc ho ba muoi nm
250
. Hng triu ngui bi buc phi lao dng nng nhoc 12-
15 gi mi ngy, trong khi n khng d no v gao phi d dnh cho ch tiu xut
khu hai triu tn trong nm 1977.
Trong tuyn b ca Khieu Samphan dua ra vo ngy 27-4-1975, ngay sau ai
hi Ton quc c bit, Sihanouk vn duoc coi l "mt nh yu nuc vi dai v vn
duoc gi vi tr dng du nh nuc. Trong thi gian y, Sihanouk dang Bnh
Nhung, noi Kim Il Sung xy cho ng mt ta lu di nhn ra mt h Chhang Sou
On. Thng 9-1975, Pol Pot gi Ph Th tung Khieu Samphan v B trung Thng
tin eng Thirith, vo eng Sary, ti Bnh Nhung mi Sihanouk tr lai Phnom Penh.
Khieu Samphan ni vi ng: "Chng ta d c diu kin d tr thnh 100% cng
sn. Chng ta c th vuot qua thm ch ngui anh Trung Hoa. Vi buc dai nhy
vot, chng ta c th tin dn muc tiu ch nghia cng sn b qua giai doan ch
nghia x hi
251
. Ho cng di tu tr lai Bc Kinh, d, Khieu Samphan thp tng
Sihanouk v b hong Monique dn thm Mao Trach ng v Chu n Lai. Mao lc
y tm muoi hai tui "gn nhu trn trung trn giung bnh
252
nhung c v nhu
ng vn hnh dung duoc nhng g hoc tr ng dang lm Campuchia. Mao ch thi
cho dai din Khmer : "ng dua Hong thn Sihanouk v b Hong ti cng x.
Nhng li ca Mao d c gi tri cu mang Sihanouk. Chu n Lai, khi y cng
dang trn giung bnh ung thu giai doan cui, ni vi Khieu Samphan v eng
Thirith vi giong m Sihanouk m t l khn ni: "Xin hy di tng buc ln ch
nghia cng sn. ng di theo m hnh dai nhy vot sai lm ca chng ti.
Sihanouk nh lai l c Khieu Samphan v Thirith du "cui ranh mnh. Khmer
khng cho rng ho c hoc tp ai d, thm ch c Mao Trach ng ho mun xy
dung mt x hi chua tng c trong lich s.
Ngy 9-9-1975, Sihanouk ri Bc Kinh trong c hoa, ng Tiu Bnh goi dy l
"su tr v trong vinh quang. Su tht l Pol Pot ch cn uy tn ca Sihanouk d ly
lai chic gh ca Campuchia tai Lin Hip Quc. Phnom Penh, khi ng Hong d
nghi Pol Pot cho gp mt ngui ch gi v mt ngui d ca ng bi dua di cng x
t hi thng 4-1975, ng d bi t chi. ai din Pol Pot ni vi Sihanouk l ng s
duoc gp ho sau chuyn di dn ai hi dng Lin Hip Quc.
Trong sut chuyn di New ork, eng Sary lun cp k bn ng. Khi ho chuyn
tip tai Paris, khng ai trong s nhng ngui ban c ca Sihanouk c th lot vo noi
ca ng d duoc gp ng truc tip. Sihanouk tha nhn l khi y ng d nhn ra
khng kh cht chc Campuchia, nhung v "trch nhim v nim kiu hnh c
nhn, thng 12-1975, Sihanouk cng b hong Monique, m vo v hai muoi hai
ngui con, chu ca ng d tr lai Phnom Penh. Kt cuc l trong hon ba nm sng
vi Khmer , Sihanouk d tr thnh mt t nhn nm ngui con v mui ba
ngui chu ca ng d bi Angkar dua dn cc cng x d ri khng bao gi nghe
nhc dn tn ho na.
Sihanouk khi mi tr v vn l quc trung ca Chnh ph Hong gia duoc lp ra
Phnom Penh, nhung ng v Th tung Pen Nouth, ngui trung thnh ca ng, ch
c hu danh. Ngy 20-3-1976, Quc hi Campuchia duoc bu vi thnh phn ch
yu l cc b thu qun khu v chi khu ca Khmer . Theo hin php mi,
Campuchia s c mt hi dng ch tich nh nuc do Quc hi bu ln. Sihanouk
phi d don t chc d cho Khieu Samphan lm ch tich. Hai ph ch tich th nht
v th hai l hai vi tu lnh qun khu: So Phim, Qun khu ng v Nhim os, Qun
khu Ty Bc. Ngy 12-4-1976, Pol Pot bt du xut hin cng khai vi vai tr th
tung, eng Sary lm b trung Ngoai giao, Son Sen lm b trung Quc phng.
Ngy 22-7-1975, truc 3000 dai biu ca cc don vi qun di, Pol Pot ni: "Trn
ton th gii, trong lich s du tranh cch mang v k t khi nuc M ra di, khng
ai, khng c quc gia no, lai c th dnh dui d quc dn tn cui cng v ginh
thng loi hon ton
253
nhu Khmer cn Pol Pot cho rng: "y l mt thng loi
mu muc cho nhn dn th gii.
"K Th L|ch S"
T o tung ny, tai lp chnh tri t chc cho 700 cn b ch cht ca ng
trong hai thng cui nm 1975, Nuon Chea cho rng Campuchia by gi va l
cng trung lao dng, va l chin trung chng Vit Nam. Chnh sch th dich vi
Vit Nam m Khmer tin hnh khng ch bng dinh kin lich s duoc dn nn
qua nhiu th k, m cn bng c mi quan h ngn ngi gia nhng ngui cng
sn khi cng sinh hoat trong ng Cng sn ng Duong.
Nm 1930, ng Cng sn Vit Nam duoc Trn Ph, theo lnh Quc t Cng
sn, thay bng mt dng ca ba nuc Vit Nam, Lo, Campuchia. Tuy l ng Cng
sn ng Duong, nhung ngay c nhng phi b Lo hay Campuchia du c luong
dng vin ngui Vit Nam chim s dng. T nm 1935, "Lin bang ng Duong
bt du duoc nhng ngui theo dung li Quc t Cng sn cuc doan tnh ti.
Thng 7-1946, H Ch Minh ti onteinebleau. Khi nhng ngui Vit Nam trong
ng Cng sn Php gii thiu nhng dng vin ngui Khmer vi phi don Vit
Nam v d nghi ho "di gp Bc H, Thiounn, ngui v sau l mt b trung ca Pol
Pot, ni: "Chng ti tr li, ng ta khng phi l bc ca chng ti. Ho lai bo,
chng ta l anh em, cc ban nn th hin su tn trong, nhung chng ti cng t
chi
254
.
T nm 1970, nhiu don vi Vit Nam dng qun tai cc cn c nm doc theo
bin gii Campuchia d bi tn cng m th pham v sau duoc xc dinh l luc luong
ca Khmer . Khng ch hung su th dich vo ngui Vit, t nm 1973, Khmer
bt du chng lai c Khmer umdo, luc luong n ha, ng h Sihanouk v tng
duoc Vit Nam hun luyn.
Ngy 4-11-1973, sau khi bt cc ba nhm Khmer umdo, luc luong Khmer
thuc Khu 25 Kandal, gp nhng ngui Khmer umdo Prey Veng, yu cu
Khmer umdo hy b ch truong hop tc vi cc luc luong min Bc Vit Nam.
Nhng ngui Khmer umdo t chi. Cuc tranh ci d dn dn mt cuc do sng
v vi su tham gia ca cc don vi Vit Nam, Khmer umdo d tiu dit bn muoi
hai lnh Khmer , dy lui phn cn lai. T d, cc cuc dung d gia hai luc luong
gn nhu thung xuyn xy ra.
My thng truc d, khi di chuyn t Khu IX ln Trung uong Cuc, ng V Hng
Thm, thu k ring ca ng Kit, d bi Khmer git khi va chay xung qua bin
gii Campuchia doan tip gip vi Hng Ngu, ng Thp. Ci cht ca ng Thm
khng phi l c bit. u thp nin 1970, cc don vi nh l ca qun Gii phng
min Nam Vit Nam vn thung bi tp kch. Ch sau khi cc don vi min Bc Vit
Nam tn cng trng phat, Khmer mi tam han ch quy ri.
Nm 1970, hon 800 cn b ngui Khmer tp kt ra min Bc Vit Nam duoc dua
tr lai Campuchia d bi Khmer dn dn th tiu v coi ho l nhng "ngui
Khmer, du Vit. Mt s chay thot sang Vit Nam, nhung theo ng V Vn Kit:
"Thoat du, Trung uong Cuc ch truong tr lai cho Khmer , kt qu l tt c ho
khi v ti c ca Pol Pot du bi git. V sau, Trung uong Cuc thng nht vi Pol Pot,
pha Vit Nam ch trao tr nhng cn b no chp nhn tr lai hng ng Khmer
. Sau ngy 30-4-1975, Vit Nam cng dang say sua vi chin thng, nhng
chin dich gy hn bin gii ca Pol Pot d khng duoc dnh gi dng mc v cc
nh lnh dao, trong cc chuyn di ti Campuchia, cng d khng d nhay cm d
nhn ra Khmer l ai, v d khng c n tuong dy d truc khng kh cht chc
dang bao trm quc gia cha thp.
Ngy 2-6-1975, Ph B thu Trung uong Cuc Nguyn Vn Linh theo dung b t
Thnh ph H Ch Minh dn Phnom Penh gp Pol Pot d gii quyt cc vu dung d
cc do Ph Quc v Poulo Wai. ung di gn 200km qua ba tnh truc khi tin
dn th d, nhung ng d khng nhn thy du hiu khc thung g. ng hai
thng sau, B thu Th nht L Dun lai dn du don dai biu ng Lao dng Vit
Nam dn Campuchia trong mt chuyn thm dp tr chuyn di ngy 12-6-1975 ca
Pol Pot, Nuon Chea v eng Sary. Mt thnh ph Phnom Penh vng tanh d khng
tr thnh mi bn khon ca ng v ty tng.
ng mt nm sau d, Pol Pot cho php mt don nh bo Vit Nam di dn
nhiu noi Campuchia, cc nh bo c nhn ra su "vng v la thung Phnom
Penh nhung ri d chong ngop khi Pol Pot trnh din "tnh anh em gia hai dng v
hai dn tc
255
. Theo mt thnh vin ca don, nh bo T Quyn, Chnh ph Pol
Pot- eng Sary d ti hin "tnh don kt chin du v hu nghi tuoi dp y bng
mt dm trnh din vn ngh tai nh ht ln th d Phnom Penh. Cn Th tung
Pol Pot th tip di don v cng nng thm
256
.
Ch my tun sau khi don nh bo Vit Nam ri Phnom Penh, cuc thanh trng
nhng nhn vt Khmer c dnh lu ti Vit Nam bt du duoc Pol Pot tin hnh.
Nm y, mt s nh lnh dao Khmer vn l dng vin t thi ng Cng sn
ng Duong nhu Keo Meas d nghi t chc k nim ln th 25 ngy thnh lp
ng Campuchia, tnh theo ngy 30-9-1951, ngy m tai Vit Bc, lnh tu Son
Ngoc Minh tuyn b thnh lp ng Campuchia. Tuy nhin, d l mt qu kh m
Pol Pot khng mun dnh lu.
Mui ngy truc sinh nht ng, Pol Pot ra lnh dnh ch vic chun bi l k
nim, dng thi ra lnh bt Keo Meas v Nay Sarang, mt nh lnh dao cao cp
khc. Ho bi dua dn nh nguc ni ting, Tuol Sleng, bi tra tn cho dn khi "nhn
ti ri bi git cht. Pol Pot d vit lai lich s bng cch ra mt vn bn, xc dinh
thi dim thnh lp ng khng phi l nm 1951 m l 1960, nm ng
Campuchia t chc dai hi v, sau d, bu ng ta lm ph b thu. Pol Pot gii thch:
"Chng ta cn dt lich s ng vo trong nhng g trong sach v hon ho, vach ra
dung li dc lp v tu ch cho chng ta
257
.
Sihanouk nhn ra thi d ca Khmer vi Vit Nam t truc khi ng tr v
Phnom Penh. Theo Nayan Chanda: Nhn dip Quc khnh Vit nam, 2-9-1975, Th
tung Pham Vn ng d mi Sihanouk v Khiu Samphan, khi y dang l khch
ca Vit Nam, du "tic gia dnh. Thnh phn tham gia gm H Ni, Chnh ph Lm
thi Cng ha Min Nam Vit Nam, cc nh lnh dao Lo, v Khmer . Khieu
Samphan d lm Sihanouk "mt tinh thn v ngac nhin khi "lanh lng t chi v
ni rng Campuchia mun mt ba tic song phuong. Sau d, Khieu Samphan gii
thch vi Sihanouk: "Chng ta khng bao gi d roi vo ci by ca ngui Vit Nam,
k dang mun thng tri v nut chng Campuchia bng cch li ko vo lin bang
ng Duong ca ho
258
.
Thng 12-1976, khi Vit Nam t chc ai hi ng ln th IV, dai hi nhu mt
dai l mng chin thng, Khmer ch gi din mng thay v c dai biu dn H
Ni nhu hai muoi chn "dng anh em khc
259
. Nhung dn tn lc y, Vit Nam vn
coi bin gii Ty Nam l noi tip gip vi mt "ngui anh em. Trn ton tuyn bin
gii di hon 1.000km y, Vit Nam ch b tr bn muoi hai dn bin phng trong
khi d, bn su don Khmer gp rt hon thnh tuyn cng su dy dc ko di
t b Vinh Thi Lan dn vng Sng B.
Tht bqi trong tn cng ngn chqn (Pre-emptive War)
Ngy 14-1-1977, gn mt trung don Pol Pot tn cng cc dn, cht Vit Nam
khu vuc Buprang, gy cho pha Vit Nam nhng thit hai nghim trong. Dn tnh lo
lng, cn b cc cp cng bt du ht sc bn khon. Chin tranh bt du leo
thang trong nm 1977: 30-4-1977, Pol Pot cho qun tn cng trn tuyn bin gii
thuc dia bn Qun khu IX thng 8-1977, tn cng trn dia bn Qun khu VII
thng 10-1977, tn cng trn dia bn Qun khu V.
Qun khu IX lc y, ch mt su don b binh duoc gi trang thi thung
truc, trong khi hai su don b binh cn lai chuyn sang lm kinh t - Su 4 t gic
Long Xuyn, Su 8 ng Thp Mui, ch yu do kinh
260
. Tinh thn ca b di, v
th, cng c nhng "din bin kh phc tap. Theo Tung Tr: "Sau bao nhiu nm
chin du lin tuc, gian kh, c lit, chnh sch hu phuong qun di chua duoc gii
quyt tha dng yu cu duoc ngh php, phuc vin ca anh em chua duoc gii
quyt, nht l s anh em qu min Bc, hng nm, by nm, thm ch c chuc nm
bin bit xa nh ri tu tung x hoi, ngh ngoi, b di dang t thnh ph, thi x
nay ln vng bin khai hoang, lm kinh t, trn mnh sut ngy vi c dai, cy
hoang, snh ly, chua phn thiu thn co cuc d b
261
.
Ton bin gii Ty Nam cng hu nhu khng c b binh thung truc, nn khi Pol
Pot tn cng th vo th bi dng, di ph lng tng v chiu tn tht ln. Tung L
c Anh tha nhn: "Cc tnh, cc qun khu pha Nam thiu sn sng chin du,
bin gii b ng ch huy tc chin nng v dnh theo li chnh quy hip dng binh
chng nn tiu hao dan duoc th ln m hiu sut chin du rt thp. Thng 9-
1977, Thung vu Qun y Trung uong hop d nghi B Chnh tri c ch truong gii
quyt tnh hnh bin gii Ty Nam.
m 30-4-1977, Khmer dua qun dnh ln sut mt di bin gii t Ty
Ninh dn H Tin, Kin Giang. Tang tc lai bao trm khng ch noi xy ra chin
su. Trn tuyn bin gii do Qun khu IX dm trch, t huyn Mc Ha, Long An dn
H Tin, Kin Giang, Pol Pot dng by tiu don qun chnh quy cng vi luc luong
dia phuong thuc qun khu Ty Nam dnh thng vo khu vuc By Ni, Tinh Bin-
An Giang. Hng trm dn thung dn bi tn st, hng trm ngi nh bi dt.
Cc don vi dng chn gn bin gii ca Qun khu IX tuy d n luc tc chin,
nhung theo ng Pham Vn Tr: "Hu ht dang lm nhim vu sn xut xy dung
kinh t, chua chun bi di ph vi dich, nn c phn bt ng, bi dng, lng tng,
thm ch bi tn tht. Ngay dm 30-4-1977, Tung L c Anh ra lnh cho Su don
330 chuyn sang trang thi sn sng co dng ln tuyn bin gii dnh dich, dng
thi, theo ng Tr, Qun khu cng duoc trn dng cho thnh lp thm Su don
339 lm nhim vu sn sng chin du. Bt du t dy, chin su khng cn xy ra
trn dung bin.
Mt thng rui sau, Tu lnh Qun khu IX L c Anh quyt dinh dua mt luc
luong gm hai trung don b binh c xe boc thp M113, mt trung don tng thit
gip, hai phi di my bay tim kch, dnh hip dng binh chng quy m su don
t hung Kin Giang, thoc su vo dt Campuchia, vng v tiu dit phn ln luc
luong Khmer dang chim gi m Chch, x Vinh in. Nhung, theo Tung
Pham Vn Tr, khi Su don 4 dang khi phuc tuyn bin gii H Tin th Khmer
trn qua ca khu Vinh B, dnh su vo lnh th tnh ng Thp, chim mt s
khu vuc, trong d c khu vuc tng gia sn xut tp trung ca Su don 8. Tung L
c Anh lai phi lnh: "ua ngay mt trung don ln ng Thp
262
.
Sau khi Trung don 1, Su 330, bi diu ln ln ng Thp theo lnh ca Tung
Anh, mt hung quan trong l Tinh Bin v Tht Son bi b trng. Va ly lai phn
dia bn ca Su 8 bi Khmer chim gi th Ba Chc, Tinh Bin ca An Giang lai bi
Khmer tp trung mt luc luong ln dnh vo. Su don 4 buc phi li v pha
sau, Khmer mc sc tn st ngui dn vng Ba Chc. Tung L c Anh lai phi
diu Trung don 1, su 330, tr v gii vy ri dy qun Pol Pot li qua bn kia knh
Vinh T. Khng lu sau, khi Trung don 1 va rt di, qun Pol Pot lai quay lai dnh
Ba Chc vi quy m cp su don, luc luong ca Tnh di An Giang khng gi duoc.
Trung tun thng 12-1977, Qun khu IX d thi hnh phuong thc phng th m
Tung Tr goi l hoc theo k "tin pht ch nhn ca L Thung Kit thi chng
Tng. Su don 330, gm ba trung don b binh chnh quy, cng hai tiu don dia
phuong qun An Giang, duoc trang bi mt s xe M-113, dnh thng vo khu vuc c
th ca Khmer ni Tham ung v ni Som su trong dt Campuchia t hai
muoi dn ba muoi cy s. Ton tuyn phng th ca Pol Pot t Ki i Vng dn qun
l Minh thuc tnh T Keo bi choc thng khng my kh khn. Tht tr tru khi
ngui dn Campuchia d vui mng khi thy qun di nuc ngoi dnh ti
263
. Cc luc
luong ca Qun khu IX d lai trn dt Campuchia tng cng hai muoi ngy.
Chua dy hai tun sau khi qun Vit Nam rt v, gia thng 1-1978, qun Pol
Pot tin dnh at vo cc x Nhon Hi, Khnh Bnh, thuc huyn Chu c, An
Giang. c bit, ngy 15-1-1978, by tiu don ca Trung don 14 cng vi Trung
don 15 thuc Su don 2 ca Pol Pot dnh chim Ba Chc v ni Ph Cung thuc
huyn Tinh Bin.
Su don 4 v luc luong dia phuong ca An Giang lai mt ln na khng gi duoc
dia bn, d qun Khmer tin su vo lnh th Vit Nam trn nm cy s, ph
sp hai cy cu trn truc dung t thi trn Nh Bng di Ba Chc, Chi Lng. i ti
du, lnh Khmer x sng bn git ti d, chng bt c tr em, ngui gi v
ngang nhin dp ph cha chin, tuong Pht. S ch huy tin phuong ca Su don
330 dng trn ni Tr Su bi bao vy ba b. Lnh Khmer lai mc sc st hai ngui
dn Ba Chc.
Lnh Khmer khng ch nm luu dan, x sng bn cht hng nghn thung dn
hai ngi cha, nhiu thung dn khc cn bi gii ra dng, x sng bn cht
264
.
Theo ng Tr: "Xc cht cht thnh dng trong xm p v ngoi dng. Khng kh
cht chc bao trm qua den bay dy tri. Theo Tung Pham Vn Tr, sau khi
dnh tan luc luong Khmer Ph Cung v Ba Chc, bi chin trung duoc gi
lai gn mt tun l d cc nh bo trong nuc v quc t dn quay phim. Chin
tranh bin gii vi Campuchia bt du duoc cng b
265
.
"Nht Bin o"
Hon hai nm truc d, trong l mng chin thng, t chc vo ngy 15-5-1975
tai H Ni, B thu Th nht L Dun d lm cho hng triu con tim "sn gai c khi,
vi giong Qung Tri trm m, ng tuyn b: "Cho mng t quc vinh quang ca
chng ta t nay vinh vin thot khi ch n dich ca nuc ngoi, vinh vin thot
khi hoa chia ct, cho mng non sng gm vc Vit Nam lin mt di t Lang Son
dn mi C Mau, t nay hon ton dc lp, tu do v vinh vin dc lp tu do
266
.
B thu L Dun ni tip: "Trong 4.000 nm lich s ca dn tc ta th hon 100
nm lai dy l chng dung du tranh chng ngoai xm gay go nht, quyt lit
nht, nhung cng thng loi v vang nht. Tai bui l long trong ny, ng L Dun
by t nim tin: "Mt dn tc d lm nn nhng chin cng hin hch y xng duoc
hung ha bnh, tu do v hanh phc. Dn tc y cng nht dinh c d tinh thn v
nghi luc, sc manh v ti nng d vuon ln nhng dnh cao ca thi dai, bin dt
nuc ngho nn lac hu, bi chin tranh tn ph nng n v trn d, d quc M d
gieo bit bao ti c, thnh mt nuc vn minh, giu manh, thnh tr bt kh xm
pham ca dc lp dn tc, dn ch v ch nghia x hi ng Duong v ng
Nam
267
.
Ngay sau d, B Quc phng cho gii th hng loat cc don vi chin du. Thng
10-1976, B Chnh tri ra nghi quyt "v vn d qun di lm kinh t, xc dinh:
"Cch mang nuc ta d chuyn sang giai doan mi, giai doan lm cch mang x hi
ch nghia. Khu hiu "Tt c cho tin tuyn t lc y cng bt du duoc thay
bng khu hiu: "Tt c cho sn xut, tt c d xy dung ch nghia x hi. H Ni
gn nhu khng c phn ng chnh thc ngay c khi Pol Pot d cho dnh ti quy m
cp su don
268
.
p luc t cc don vi qun di v cc dia phuong tng dn ln. ng Nguyn
Thnh Tho k: Cui nm 1977, trong mt ln dua Tng B thu L Dun thm Cn
Gi bng tu qun su, dn Vn phng Huyn y d khong 12 gi, anh Ba ni, "Mt
qu cho ti ngh mt lt. Anh ngh mt lc ri ni: "Cc anh c g hi, ti gii dp.
Anh em chng ti c khong ba muoi ngui, phn khi r ln: "Xin hi K n quy
ri bin gii ta, tn st cup ph rt d man, sao ta di ph rt li thi, chng ti
kh hiu. Anh L Dun tr li: "Cc dng ch hi dng vo mt tnh hnh c nuc
dang quan tm. Chng ti dau du lm, ng khng duoc. Khng phi l vn d
Khmer , vn d Pol Pot m l vn d ai dng sau Khmer , dng sau Pol Pot.
Ta d dua dai qun du, bon n lm sao chng ta ni, nhung ta dnh n, Trung
Quc dnh ta thi. Nu ta khng chim K, Trung Quc cng khng chim ta.
Cui nm 1977, khi dnh su vo dt Campuchia, theo ng Trn Phuong, qun
di Vit Nam pht hin nhiu ti liu cho thy Trung Quc dng sau lung Pol Pot.
Thng 1-1979, khi tin vo Phnom Penh, Qun di Vit Nam cn thu duoc vn bn
hip dinh vin tro qun su khng hon lai m Tung Wang Shangrong, ph Tng
Tham muu trung Qun Gii phng Nhn dn Trung Quc, k vi Son Sen tai
Phnom Penh ngy 10-2-1976. Trong cc nm 1977, 1978, Trung Quc cung cp
cho Khmer pho binh, pho phng khng, thuyn tun tiu c bit, 500
chuyn gia qun su Trung Quc d duoc gi sang d hun luyn Khmer s dung
nhng v kh, kh ti qun su y. C vn Trung Quc thm ch cn gp c ngui ca
luc luong ulro dang hoat dng chng Chnh quyn Vit Nam vng Ty Nguyn
269
.
Ln sng ngui Khmer ti nan, nht l nhng ngui ti nan qua ng Thi Lan, d
gip th gii bit duoc phn no ni tnh Campuchia. Trung Quc s khng dm bt
chp du lun quc t d ng h mt ch d dit chng, nht l ng h nhng hnh
vi chin tranh, nu Vit Nam khng d co hi bnh thung ha quan h vi M roi
vo tay Trung Quc.
Sau ngy "chin thng d quc M, theo ng u Ngoc Xun: "Cuba nhiu ln
thit tha mi anh Ba L Dun sang thm. idel c giuc mi, nhiu dng ch nhc,
anh Ba mng: Cc ch mun dn di . i, anh Ba ni vi B Ngoai Giao: ng
l idel sang ta my ln, nhung ta mi thng M, sang Cuba khng tuyn b chng
M th Cuba khng chiu, tuyn b chng M th, cc ch thy, sang canh nh n
chi n, n cm vn mnh sut di th mnh cht. V loi ch quc gia, ti chua th di
duoc. i anh Ba c L c Tho di, anh dn: Nn ni vi dng ch idel, ti rt
mun sang, nhung sc kho c vn d, bc si khng cho di my bay xa, dng ch
idel thng cm.
Theo ng u Ngoc Xun, lc y, nhiu ngui d bt ng truc tu duy mm do
ny ca ng L Dun. Cng thi dim y, theo ng Xun: "Khi B Chnh tri bn v
vn d ta c tha k c phn IM m chnh quyn Si Gn c c tham gia khng,
c ngui ni: Ta m k tha Ngu , c ngui luu : IM l tu bn dy, anh Ba
qut: tai sao khng. ng Tiu Bnh d dnh trng mi lo ca L Dun khi v sau
s v Vit Nam l Cuba phuong ng trong bi cnh Vit Nam dang c nhng n
luc bt thnh ni lai bang giao vi M.
ng Trn Quang Co, nm y l vu trung Vu Bc M, k, ch hon mt thng sau
khi lm ch Si Gn, Vit Nam c nh Lin X chuyn cho M mt thng dip
ming
270
. Tip d, Th tung Pham Vn ng ni truc Quc hi: "Vit Nam mi goi
Hoa K bnh thung ha v yu cu chnh quyn M chi tin ti thit nhu d ha.
Cc dai din ca hai ngn hng M, Bank of America v irst National City Bank,
duoc mi hop v kh nng c th giao thuong, v cc cng ty M duoc thng bo
rng ho c th k kt tm du thm luc dia Vit Nam.
p lai nhng tn hiu ny, ngy 7-5-1976, Tng thng Gerald . ord d nghi
Quc hi M tam ngung cm vn Vit Nam trong su thng d tao diu kin cho
vic di thoai gia hai nuc. Ngy 8-5-1976, Ngoai trung Kissinger gi cng hm
cho Quc Vu khanh B Ngoai giao Nguyn Co Thach, d nghi tho lun vn d "bnh
thung ha. Ngy 6-1-1977, B Ngoai giao M dua ra l trnh ba buc bnh thung
ha quan h vi Vit Nam v truc mt c th dt quan h ngoai giao cp dai s.
Tuy vy, Tng thng M Geral . ord c v nhu vn chua sn sng khi dua ra
diu kin d ni lai bang giao: Vit Nam phi lm dy d h so v lnh M mt tch
(MIA), trong d c vic trao tr hi ct M. Pha Vit Nam cng di bng duoc M
phi bi thung chin tranh, trong khi M cho rng Vit Nam d vi pham Hip dinh
Paris nn khng th bn dn khon tin tha thun truc khi k Hip dinh Paris
duoc. Theo ng u Ngoc Xun, sau nhng din tin ny, ng L Dun ni: "Bnh
thung ha l thua trn ln th hai, ho khng chiu du.
Nm 1977, khi immy Carter nhm chc tng thng, ng d gim diu kin "lm
dy d h so lnh M mt tch xung cn "lm dy d trong kh nng c th.
Thng 3-1977, Carter gi mt phi don sang H ni d bn v vic ni lai bang
giao. Ngy 17-3-1977, tai H Ni, Ph Th tung Nguyn Duy Trinh d tip c
phi vin ca Tng thng M Leonard Woodcock. Cng ngy, Woodcock dn cho
Th tung Pham Vn ng.
Nhng n luc bnh thung ho dui thi Carter l c tht. Ch ba muoi pht sau
khi tuyn th nhm chc, Tng thng immy Carter ri l di di vo bn trong ta
nh Quc hi, v truc khi sang Nh Trng, ng k lnh n x cho nhng ngui M
d tng chay sang Canada trn lnh nhm trnh cuc chin tranh Vit Nam. ng
Carter tha nhn d l "mt quyt dinh kh khn v ng d phi nhn nhng li
ch trch. Nhung Tng thng Carter ni: "Ti nghi d l mt buc cn thit d khi
du vic hn gn v dua chng ta ra khi ni m nh Vit Nam d di ti mt k
nguyn mi tt dp hon
271
. Ngy 4-5-1977, chnh quyn ca ng Carter dng d
Vit Nam vo Lin Hip Quc.
Sau chuyn di ca ng Leonard Woodcock, M ch truong bnh thung ha v
diu kin. Ngy 3-5-1977, phin dm phn du tin gia hai phi don Vit-M d
din ra tai ai s qun Vit Nam Paris. ng Trn Quang Co
272
, ngui tham gia
cuc don dm phn ny, nh lai: "Mt trong nhng diu ngng tr tin trnh dm
phn l do chng ta c khng khng di M phi chi 3,2 t d-la bi thung chin
tranh.
S tin vin tro 3,2 t d-la duoc coi nhu l mt "thnh cng kp m C vn L
c Tho mang v t nhng cuc hi dm Paris
273
. Khon tin ny d tng duoc
nhng nh hoach dinh k hoach kinh t hu chin ca Vit Nam tnh ton nhu mt
ngun quan trong d thuc thi k hoach. Truc khi don ln dung sang Paris dm
phn bnh thung quan h Vit-M, theo ng Trn Quang Co, ng L c Tho, theo
cung cch xin vin tro ca Lin X, d cung cp cho don c mt danh sch di bao
nhiu my cy, bao nhiu my ko d di Washington phi tr. ng Trn Quang Co
nh lai: "Holbrook ni thng vi ng Phan Hin: thi th c dt phng quyn loi di,
c bnh thung ha ci d ri khon tin 3,2 t chng ti s tm cch vin tro sau.
Trung don lc y l ng Phan Hin lp tc bay v H Ni bo vi ng Nguyn Co
Thach, ng Thach thuyt phuc B Chnh tri nhung khng duoc.
Khi Bin gii Ty Nam gn nhu duoc dt trong tnh hung chin tranh v Trung
Quc d duoc Ban Chp hnh Trung uong coi l "k th, Vit Nam bt du nhn
thy vai tr ca vic quan h bnh thung vi mt siu cung nhu M. u nm
1978, Tokyo (Nht), Th trung Ngoai giao Vit Nam Phan Hin tuyn b: "Vit
Nam sn sng bnh thung ha v diu kin vi M. Lc ny, immy Carter gn
nhu d nghing v ch truong "choi l bi Trung Quc d ngn chn Lin X theo
d nghi ca C vn An ninh Quc gia . Brzezinski. Tng thng imy Carter tha
nhn: "u cu lc du ca pha Vit Nam l chng ta phi bi thung chin tranh
theo mt s cch thc. Nhung cui cng, ti nh l nm 1978, ho rt lai di hi
ny. iu phc tap l cng nm d, ti phi dn tm tr v dch thn dm phn
bnh thung ho vi Trung Quc. Nhng cuc hi dm gia Israel v Ai Cp lc y
cng dang din ra tai trai David. Ti phi ni rng, nm 1978, vn d Vit Nam
khng cn l uu tin hng du ca ti na
274
.
Cng thi gian ny, BI tung ra vu "gin dip lin quan dn dai s Vit Nam tai
Lin Hip Quc, ng inh B Thi. onald Humphrey, nhn vin ca Co quan thng
tin Hoa K, cng David Truong, ngui ca Hi Vit-M, bi bt v ly cp my bc
din tn duoc coi l khng quan trong lm ca M. ai s inh B Thi bi truc xut.
19-5-1978, mt ngy truc khi Brzezinski ti Bc Kinh, ng Tiu Bnh tuyn
b: Trung Quc l NATO phuong ng dng thi ng v Vit Nam vi Cuba, mt
"tin dn ca Lin X bn canh M. Ngy 23-8-78, B trung Ngoai giao M,
Cyrus Vance di thm Bc Kinh.
Ngy 21-8-78, by ha nghi si thuc c hai dng Dn ch v Cng ha do Ha
nghi si Dn ch G.V.Montgomery, ch tich y ban POWMIA, dn du vn dn H
Ni. Vit Nam d c by t thin ch bng cch trao tr cho M mt s b hi ct v
c ng Trn Quang Co dch thn dn don vo min Nam, thm thnh tht Cao i
v mt trai ngui Campuchia ti nan chin tranh bin gii Ty Ninh. on ca Ha
nghi s Montgomery l don ngui M du tin duoc php thm Si Gn k t sau
30-4-1975. Nhung, theo ng Trn Quang Co, quyt dinh chp nhn cng thc do
pha M dua ra "bnh thung ha v diu kin vo lc y d l qu mun.
Cui thng 9-1978, Th trung Ngoai giao Nguyn Co Thach ti M sau mt thi
gian ng nm Nng du tho Hip dinh Hop tc Ton din vi Lin X. Cuc
dm phn gia ng Thach v Holbrooke din ra lanh nhat. Theo ng Trn Quang
Co, ngui c mt trong cuc dm phn ny, Holbrooke ni: "M coi trong chu ,
M cn bnh thung ha quan h gia hai nuc nhung lo ngai Lin X dt cn c
Cam anh. Lc d, theo du don ca ngui M, c khong t 3.500-4000 c vn
Lin X dang c mt Vit Nam
275
.
Nhng ngy sau khi kt thc chin tranh, L Dun d kh thn trong trong mi
quan h vi Lin X v Trung Quc, nhung dc lp lun bi thch thc trong mi
quan h vi nhng ngui "anh em cng sn. C Lin X ln Trung Quc du dt
Vit Nam vo th phi dng hn v mt bn.
Ngy 31-8-1975, trn dung di du Quc khnh Vit Nam, Tung Trn Tch Lin,
y vin B Chnh tri, tu lnh Qun khu Bc Kinh, d khng di thng ti H Ni m
dng chn tai Khu Gang Thp Thi Nguyn. Tai Nh my dang duoc xy dung bi
Trung Quc ny, Tung Lin doc mt din vn ku goi "chng b quyn m ai
cng bit l chng Lin X. H Ni d kh mm do khi Th tung Pham Vn ng
vn "m hn thm thit Trn Tch Lin, nhung cc bo xut bn tai Vit Nam
khng ni g ti bi din vn "chng b quyn ca Trung Quc.
Cui thng 9-1975, khi L Dun ti Bc Kinh, ng Tiu Bnh, ngui mi duoc
phuc chc ph th tung sau khi bi "b l bn tn dua ra khi Trung Nam Hi, nu
vn d "chng b quyn v ngm khuyn nh Vit Nam lin kt vi Bc Kinh
chng lai Moscow. Khi dp t, L Dun d trnh d cp ti "b quyn dng thi
"cm on su gip d ca cc nuc x hi ch nghia anh em tt nhin l bao gm
Lin X. Su n trnh dng hn v pha Trung Hoa v vn d Hong Sa d khin cho
chuyn di ca L Dun hon ton tht bai: Trung Quc t chi vin tro L Dun t
chi tho lun thng co chung tic lin hoan bi hy b.
Trung Quc cng ng vuc Vit Nam hon khi mt thng sau d, trong chuyn di
ti Moscow, L Dun c mt "Thng co chung, theo d, Vit Nam nht tr vi Lin
X trong dung li di ngoai. y l mt thay di ln. Thng 3-1976, khi tham du
ai hi XXV ca ng Cng sn Lin X, L Dun nhn manh: Mi dng cng sn
c th theo dui mt dung li ring, ph hop vi diu kin ca mi nuc
276
.
Lin X d tng bt ng khi Vit Nam t chi gia nhp khi Comecon
277
trong khi
xin gia nhp IM. Thng 12-1976, khi dn H Ni du ai hi ng ln th IV,
Suslov duoc m t l d gin d khi ln th hai tht bai trong vic thuyt phuc Vit
Nam vo Comecon
278
. Nhung d "tin nhanh ln x hi ch nghia, Vit Nam lai rt
cn tin bac. Trong khi d, Trung Quc ct vin tro, Lin X t chi gip d, hy
vong vo 3,2 t d la "bi thung chin tranh ca Washington tiu tan. Pham Vn
ng bi cc nuc ln nhu Anh, c cu tuyt v ngui Php th lanh nhat. trong
nuc, t nm 1977, chnh sch "sn xut ln p dung vi vng lai gy ra di km,
mt ma.
Ngy 2-6-1977, trn dung t ng u tr v, ai tung V Nguyn Gip gh
qua Bc Kinh, nhung ngui di dng vi ng l B trung Quc phng Dip Kim
Anh d khng ra sn bay dn. Tung Gip gn nhu d bi lm nhuc trong sut
chuyn di ny
279
. Mt tun sau, khi Th tung Pham Vn ng dng chn Bc
Kinh, Ph Th tung Trung Quc L Tin Nim chnh thc co buc H Ni "lt long
di vi Cng hm 1958.
Sau nhng su c ngoai giao d, Vit Nam cng cnh gic cao vi Bc Kinh. Ngy
2-5-1978, y ban Thung Vu Quc hi ra Quyt dinh di mt dng tin dng chung
cho hai min. Theo d, mt dng ngn hng min Bc duoc di bng mt dng tin
mi 0,80 dng tin min Nam "n duoc mt dng. Khng c bin dng dng k v
ln di tin ny khng nhm "ci tao tu sn d duoc dua ra ngay sau "ci tao tu
sn. L do cng khai l "d thng nht tin t trong c nuc. Nhung, theo ng
Nguyn Nht Hng, dng tin Chnh ph Lm thi Cng ha Min Nam Vit Nam
pht hnh tai min Nam t ngy 22-9-1975 l tin thuc l "Hng 65 duoc Trung
Quc gip in. Tuy nhin, sau khi in, bn km bi "ban gi lai, Vit Nam xin lai my
ln khng duoc. Nm 1978, nhm trnh Trung Quc s dung bn km m ho dang
gi d in tin tung ra ph hoai, Chnh quyn cho di "Hng 65 bng mt loai tin
mi duoc in t Tip Khc.
Su cng thng gia Trung Quc-Vit Nam cng thm kich tnh sau ci cht ca
n ngh s Thanh Nga. m 26-11-1978, vo lc 23 gi 30, xe ca ngh s Thanh
Nga ri rap ht v dn truc nh ring s 114 Ng Tng Chu, Qun 1, th bi mt
k la mt dng sng khng ch ngui bo v v chng ca ngh s Thanh Nga, lut
su Pham Duy Ln. Cng lc, k la mt th hai dung xe honda, nhy vo bt con
ca Ngh s Thanh Nga l b Cc Cu dang ngi gh sau vi m. Ngh s Thanh
Nga chng tr quyt lit, Lut su Ln t gh li xe quay lai h tro vo, lp tc bi k
la mt n sng bn cht. Thanh Nga ht ln v dn luot chi cng bi bn. Hai k la
mt tu thot.
Ci cht ca vo chng ngh s Thanh Nga lm rng dng c nuc v khi bi bn,
chi chua kip thay b d "Thi hu Duong Vn Nga, mt vai din hng huc la
chng "k th phuong Bc. Truc d, Thanh Nga cng d nhn duoc mt s thu t
de doa khi chi din vai Trung Trc trong Ting Trng M Linh v d tng bi nm luu
dan khi dang din trn sn khu Lux. Vu n Thanh Nga v th lc du duoc coi nhu
l mt chuyn n chnh tri. Quan ti hai vo chng qun tai 81 Trn Quc Tho thu
ht hng van ngui Si Gn
280
.
Su cu tuyt ca Trung Quc v M cui cng d dt Vit Nam vo th "nht bin
do. T thng 7-1977, cc phi don qun su ca Lin X bt du dn cc cn c
qun su c ca M min Nam. Thng 10-1977, chuyn thm Vit Nam ca phi
don qun su Lin X duoc cng khai trn cc phuong tin truyn thng. Cng lc,
Trung Quc tng cung vin tro qun su cho Pol Pot.
Gia thng 10-1978, New ork, Nguyn Co Thach hi thc cc nh dm phn
Hoa K k tha thun bnh thung ha. C l ng Thach cng mun c mt n luc
cui cng. Nhung Hoa K d t chi v ba tr ngai mi: su th dich ca Vit Nam
vi Campuchia, mi quan h vi Lin X, v tnh trang gia tng thuyn nhn Vit
Nam. Sau mt thng tri ch doi, Nguyn Co Thach phi ri New ork tay khng,
ng chuyn tip Paris, ri t d qua thng Moscow. Truc d, sng 30-10-1978,
L Dun, Pham Vn ng d ri H Ni trn mt chic Ilyyushin-62 bay ti Lin X.
Ngy 3-11-1978, Hip uc Hop tc Ton din vi Lin X trong vng hai muoi lm
nm, bao gm diu khon cho Lin X s dung cng Cam anh nhu mt cn c
qun su, d duoc k kt.
Hip uc d nhu mt "mn qu di vi ng Tiu Bnh. Hai ngy sau, ng ta
dn Thi Lan, bt du chuyn cng du ASEAN, thuyt phuc cc quc gia dy coi
Vit Nam v Lin X, thay v Trung Quc, l mi de doa chnh. Trong khi d, vng
tin vo mi quan h vi "siu cung, Vit Nam bt du x l mi bn tm pha
Ty Nam dt nuc.
"o lnh lqi khoc vo ngay"
281
T thng 6 dn thng 12-1978, ng Cng sn Vit Nam t chc bn hi nghi
B Chnh tri, Qun y v Ban Chp hnh Trung uong d bn v vn d Campuchia.
Tnh t thng 12-1977 dn ngy 14-6-1978, c 6.902 b di Vit Nam bi hy sinh,
23.742 bi thuong ngoi ra, c 4.100 thung dn bi thuong v bi git. Trung uong
xc dinh phi gii quyt cuc chin tranh bin gii Ty Nam cng nhanh cng tt.
Ngy 13-12-1978, 1019 su don ca Pol Pot tn cng Vit Nam trn ton tuyn
bin gii. Ba su don d dnh vo Bn Si hng chim Ty Ninh. Hai su don dnh
vo Hng Ngu, ng Thp. Hai su don dnh vo By Ni, An Giang. Hai su don
dnh vo H Tin. Mt su don dnh vo Tr Ph, Tr Tin, Kin Giang.
Ngy 23-12-1978, Luc luong qun Vit Nam vi nng ct l ba qun don ch
luc cng vi luc luong ca cc Qun khu V, VII, IX, dui su ch huy ca Tung L
Trong Tn, bt du tn cng trn ton mt trn, dy Khmer li dn v pha Ty.
Khmer khng bt ng truc nhng phn ng ny. Nhung thay v tp hop luc
luong d di ph vi Vit Nam, Pol Pot d tranh th thanh loc qun di, dng v c
nhn dn, d c nhng "ngui Khmer thun khit nhm "bo v dt dai v ni
ging
282
.
Nhng cuc thanh trng ca Pol Pot d dy hng loat s quan ca Khu ng
phi chay vo rng nhu Ouk Bun Xuon, Heng Somrin, Chea Sim, Hun Sen. Nhng
ngui ny v sau d ti Vit Nam. Trong thi gian d, ng L c Tho bay vo Nam
d chun bi cho mt gii php chnh tri. Mt nhm lnh dao gm by ngui do L
c Tho lua chon t s nhng ngui Khmer tp kt cn st lai v s va chay sang
t Khu 203. L c Tho cng dung ln mt "y ban Trung uong Mt trn on kt
Cu nuc gm mui bn ngui ri dua v Campuchia t chc l ra mt tai Mimot
vo ngy 2-12-1978.
Mt luc luong dc cng cng duoc giao nhim vu dt nhp Hong cung d tm
Hong thn Sihanouk nhung tht bai. L bi Sihanouk ln no cng duoc Trung
Quc khai thc hu hiu hon Vit Nam. Ngy 5-1-1979, Pol Pot d nghe li khuyn
ca Bc Kinh, d nghi Sihanouk dn Lin Hip Quc ln n "hnh dng xm luoc
ca Vit Nam. Ngy 6-1-1979, ng Hong d ln chic Boeing 707 ca Bc Kinh
bay sang BangKok.
Ngy 7-1-1979, Qun di Vit Nam vuot ph Neak Luong ti Phnom Penh nhanh
ti mc luc luong Khmer ch kip ri thnh ph truc khi dai qun ti khong mt
gi. Ngy 11-1-1979, eng Sary mi chay dn bin gii Thi Lan v duoc qun di
Thi dua v BangKok d di tip ti Bc Kinh. Ngy 13-1-1979, eng Sary bi ng
Tiu Bnh trch mng. Trong khi d, Lin Hip Quc, Sihanouk doc din vn ln
n "hnh dng xm lng ca Vit Nam dng thi t co ch d bao tn ca Pol
Pot.
Theo d nghi ca Sihanouk, Lin Hip Quc d dua ra tho lun nghi quyt buc
Vit Nam rt qun khi Campuchia. Tuy nhin, nghi quyt ny d bi Lin X dng
quyn luc Thung truc Hi dng Bo an ph quyt. T phin hop ca Lin Hip
Quc, Sihanouk b mt tm gp ai s M Andrew oung, nhung nuc M d dy
Sihanouk tr lai tay ca ng Tiu Bnh khi t chi yu cu ca ng xin ti nan.
Ch hai ngy sau khi Vit Nam dua qun vo Phnom Penh, 9-1-1979, Ngoai
trung M Cyrus Vance tuyn b vi ng Trn Quang Co: "Cc cuc ni chuyn M-
Vit v bnh thung ha d tan v do cuc xm luoc Campuchia ca Vit Nam
283
.
Ngy 15-12-78, M v Trung Quc ra thng co chung, chnh thc cng nhn nhau
v tuyn b thit lp quan h ngoai giao t ngy 1-1-79. Ngy 29-1-1979, immy
Carter dn ng Tiu Bnh tai Washington bng hai muoi pht dai bc. ng Tiu
Bnh bit nh hung quc t ca cuc chin tranh xm luoc Vit nam nn d thng
bo vi Tng thng Carter mc d "gii han ca cuc tn cng. Tuy khuyn ng
"khng nn c hnh dng xm luoc, nhung trong cuc hop ring gia hai ngui,
Carter khng cho ng thy l cuc tn cng s nh hung dn bang giao ca hai
nuc.
Vo lc 5 gi 25 sng ngy 17-2-1979, Trung Quc n sng trn ton tuyn
bin gii Vit Nam, dnh chim t cuc Ty Bc (Phong Th, Lai Chu) dn cuc ng
Bc (dia du Mng Ci). Ting pho cht cha hung ng ng v pha dc
Chp Chi, Lang Son d dung ngui dn dy khi m sng. Vo thi dim y, Trung
Quc tp trung st bin gii khong 450 nghn qun
284
v s dung 200 nghn qun
trong ngy du xm luoc
285
.
Vit Nam bi bt ng hon ton
286
. Cc luc luong tu v khu vuc Hu Nghi Quan
hu ht bi qun Trung Quc git cht ngay t nhng pht du tin. Phu n, tr em
ch kip chay v pha sau ht hong. hung Tr Linh, Cao Bng, hng trm ngui
dn d phi chay vo hang ni trnh pho v sng ra, ho nhn thy qun Trung
Quc i goi nhau ngay st dui chn.
Thng 2-1979, bin gii, Trung Quc c ti su muoi su don tinh nhu, trong
khi pha Bc, theo Tung L Phi Long, cuc ph Cuc Tc chin, luc luong v trang
Vit Nam tng cng ch cn khong mui mt su don. i qun ch yu lm kinh
t y d phi phn cng trong diu kin ht sc bt ng. Ch huy cc don vi dng
tai Lang Son, ngy 15-2-1979, cn duoc triu tp d nghe nhn dinh: "ich s
dnh cp su don vo ngy 22-2
287
. Cao Bng, sng 16-2, tt c cc dn
trung bin phng du duoc triu tp v thi x Cao Bng nhn lnh. Sng hm sau,
khi ho c tm v don vi th Trung Quc d trn sang. Sng 17-2, ai di 22 ca thi
x Cao Bng mi duoc trang bi thm mui by khu sng chng tng B41. Nhiu
noi, ch khi nhn thy ch "Bt Nht trn xe tng Trung Quc, ngui dn mi hay
dt nuc lai chin tranh.
Ch ring Cao Bng trong ngy 17-2, Trung Quc d s dung ti su su don,
Lang Son ba su don v Lo Cai ba su don. Hm sau, 18-2, Trung Quc tng
cung cho hung Cao Bng mt su don v bn muoi tng Lang Son, mt su don
v bn muoi tng Lo Cai, hai trung don v bn muoi tng. Luc luong Trung Quc
p st bin gii vo ngy 17-2 ln ti chn qun don ch luc
288
. Ngy 17-2, Trung
quc tin vo Bt Xt, Lao Cai chiu 23-2, Trung Quc chim ng ng 24-2,
Trung Quc chim thi x Cao Bng ngy 27-2, Lang Son, Trung Quc dnh vo
thi x.
Tai Lo Cai, khu m Apatit bi dp nt t cc nh my cho dn cc thit bi, my
mc hai nh ga gn nht l Gc a v Lng Png bi ph tan hoang chic cu ni
dung st qua con sui chy ra t lng Cc cng bi lnh Trung Quc dnh sp. Sapa
ch cn l mt dng gach vun. ng ng, Lang Son cng bi tn ph. Tai Cao Bng,
qun Trung Quc ln luot dp nt tng ngi nh, tng cng trnh v truc khi rt lui
d p mn cho n tung tng ct din.
Bt Xt, Lo Cai, hng trm phu n tr em bi hm hip, bi git mt cch d
man ngay trong ngy du tin qun Trung Quc tin sang. Tai thn Tng Chp, x
Hung ao, huyn Ha An, Cao Bng, trong ngy 9-3, truc khi rt qun, lnh Trung
Quc d git bn muoi ba ngui, gm hai muoi mt phu n, hai muoi tr em, trong
d c by phu n dang mang thai. Tt c du bi git bng dao nhu Pol Pot. Mui
ngui bi nm xung ging, hon ba muoi ngui khc, bi cht ra nhiu khc, thy vt
hai bn b sui.
Bng mt luc luong nh hon rt nhiu, cc don vi bin gii d nhanh chng t
chc chin du. Con dung tin vo thi x Cao Bng d duoc qun Trung Quc goi
l nhng "khe ni dm mu
289
. c bit, Tiu don c cng 45, duoc diu ln sau
ngy 17-2, ch cn dnh trn du kilomet s 3, dung t Cao Bng di v xui qua
do Ti H Sn, cng d khin cho qun Trung Quc khip va. Mi ti ba tun sau
qun Trung Quc mi chim duoc thi x Lang Son, trong khi dy l noi m ng
mun chim duoc ngay trong tun du tin hng gi mt thng dip de doa ti H
Ni.
Khong 25.000 lnh Trung Quc bi cht, 37.000 qun khc bi thuong. Tn ph
chin tranh ht khong 5.5 t Nhn dn t trn tng chi tiu ngn sch nm 1979
ca Trung Quc l 22,3 t. Cuc chin m ng Tiu Bnh ni l d "day cho Vit
Nam mt bi hoc, theo cc nh phn tch qun su phuong Ty, "chnh Vit Nam
mi l ngui d day cho Trung Quc bi hoc
290
. Nhng ngui dn Bin gii cho dn
hm nay vn nh mi hnh nh "bin ngui qun Trung Quc bi nhng cnh qun
Vit Nam co dng lin tuc, dnh cho tan tc. u thng 3-1979, trong khi hai su
don 346, Cao Bng v 338, Lang Son, thoc su dnh nhng dn vu hi, qun di
Trung Quc d bc l l mt di qun d qu lu khng trong tnh trang sn sng
tc chin.
Ngy 2-3-1979, nhu d gii thch cho vic "n binh bt dng khi dng minh ca
mnh bi tn cng, tai Moscow, Tng B thu Brezenev tuyn b: "ng ai nghi ng
vic Lin X trung thnh vi Hip uc Hu nghi v hop tc gn b Lin X vi Vit
Nam. Cng ngy 2-3-1979, hng thng tn x Tass ca Lin X pht di mt tuyn
b: "Qun di Trung Quc phi rt ngay khi lnh th Vit Nam... Nhng tn xm
luoc Trung Quc cn bit rng chng cng gy nhiu ti c bao nhiu, th s cng bi
trng phat nghim khc by nhiu
291
.
Ngy 4-3-1979, Ban Chp hnh Trung uong ng Cng sn Vit Nam ra li ku
goi "ton ng, ton dn, ton qun ta don kt mt lng, anh dng tin ln. Li
ku goi cho rng, "ngy nay, chng ta c sc manh vi dai hon bao gi ht, sc
manh tng hop ca c dn tc v ca ba dng thc cch mang ca thi dai. Ngy
5-3-1979, Hi dng Chnh ph ra Nghi dinh s 83-CP, "qun su ha ton dn, v
trang ton dn nhm "dnh bai cuc chin tranh xm luoc ca bon phn dng theo
ch nghia bnh trung Trung Quc. Cng ngy, Ch tich nuc ra lnh "Tng dng
vin. Trn bo Nhn Dn, Hong Tng x lun: "C nuc dnh gic, ton dn l
lnh.
Cng thi dim d, hai qun don tinh nhu nht ca Vit Nam, sau khi dui Pol
Pot khi Phnom Penh, duoc vn chuyn bng my bay ra pha Bc: Qun don II
ln ng M, Lang Son Qun on III ti Na , Bc Kan.
Ngy 6-3-1979, Trung Quc tuyn b "chin thng ri bt du rt qun.
Chung VI: Vuqt bin
Ngy 7-8-1987, khi Trn Minh Trit
292
ln thuyn, anh k: "Ti thy chuyn
vuot bin cn c hai thy gio v hai ngui ban hoc cng lp ca mnh. Nhng
nm y, ngui dn min Nam ni: "Nu cy ct dn m bit di chc n cng d
bng dt m di mt. Nu nhu nhng g xy ra trong cc trai ci tao c th duoc
gi kn, th vuot bin lai l vn d gy ch ngay sau khi c cc thuyn nhn ti
duoc vng bin quc t. Nhng chic thuyn dnh c nh nhoi ch hng trm ngui
di choi vi sng d, vi cup bin, vi su th o ca cc quc gia ln bang d gy
rng dng du lun.
"Vuqt bin"
Vu vuot bin du tin bi bt v bi dua ra cng khai do "dm ch cng ty vng l
Kim Thnh t chc. Nhung, do tnh don l ca n, chnh quyn v du lun chua
dnh gi vuot bin thuc su l mt vn d. Bo ch Si Gn, k c t bo ca ca
nhm cc dn biu di lp truc 30-4-1975 nhu Ng Cng c, H Ngoc Nhun,
Duong Vn Ba, cng coi nhng ngui vuot bin ny nhu ti pham.
Vu vic duoc nht bo Tin Sng vit: "Luc luong v trang gii phng qun Nh
B va tm duoc tron bon ngui dinh vuot bin trn ra nuc ngoi dem theo mt
s luong ln vng v kim cuong vo ngy 22-8 va qua. uoc bit k ch muu l
dm ch cng ty vng l Kim Thnh. m ny d dng ra t chc cho mt s ti
phit Hoa kiu v mt s si quan ch d c trn ra nuc ngoi. Hin nay c bon
dang bi cu luu v ch ngy ra ta xt x
293
. Bo Si Gn Gii Phng cn cho bit
thm: "Phn ln s ny l nhng si quan nguy c n, trn trnh hoc tp ci tao
294
.
T Tin Sng vit tip: "Sau khi c bon bi bt, y ban Qun qun d dn tip thu
cn nh lu hai tng tai s 39 Phan Chu Trinh vo lc 4 gi 15 pht ngy 26-8.
y l tim vng Kim , bn cc loai n trang bng vng pha ngoi, nhung pha
trong l c mt co s dc vng.
Bin bn hop Trung uong Cuc do ng H Ph Thun lp vo ngy 3-9-1975 cho
bit chi tit vu vuot bin du tin ny: "Ta cn bt gi chn tn: La Quang, Sm
Ho Ti, ng Ngn, o Hung, Hunh Diu Quang, L Vn v Nguyn Vn Thi.
Hai tn sau cng l nhn vin hng khng, nhiu ln t chc mua bn vng lu t
Hong Kong - Si Gn v Si Gn - Hong Kong thi Nguy. Khi bt L Vn ta ly
duoc 200 luong vng. So kt, ta d ly duoc 8.437 luong vng 24 cara 70 ht
xon t mt dn nm ly 182 triu tin min Nam 10.550 dla, 1.700 tin Thi
Lan. Ton b tin vng d kim k v giao cho ngn hng. Chnh quyn qun qun
d tich thu nh ca ch tim vng Kim Thnh. Quyt dinh ny v sau s c gi tri
nhu mt n l.
Bin bn ngy 3-9-1975 cn nhc dn mt vu vuot bin na do "ch hng Vit
Hoa, cng ty Kin Trc t chc m chnh quyn bit duoc qua li khai ca "co s.
Nhng ngui vuot bin trong vu ny khi bi pht hin d "d vng xung sng v x
d la. c bit, theo bin bn: "Co s ta cho bit, n ni d hi l cn b hai triu
nn n duoc th. uoc v, n t ra hi tic vi s vng v dla. N nhn xt c th
mua chuc duoc cn b, cn b ta cng n hi l nhung n t m h hang - thua
Nguy, n nhiu m kn, nhng vu hi l ln hai ba nm sau mi bi l. Hin nay
chng chuyn tin ra min Bc v Hong Kong qua trung gian cn b. Chng ch
truong c hai hy sinh: hy sinh ti sn cn sinh mang th tm moi cch d trn ra di
bng moi dung ch yu l hi l C my vu lin quan dn cn b nhu su cn b
Ban Thng nht khng dng k v sau d trn di. Mt cn b Thng tn x Trung
uong tn Luong Manh dung Nguyn An Ninh d lm bin nhn ly hai triu bac
cho co quan Thng tn x.
n thng 11-1977, cuc hop Thung vu Thnh y Thnh ph H Ch Minh bt
du ghi nhn hin tuong vuot bin. Nghi quyt 44NQ-77 ca cuc hop ny vit:
"Trn linh vuc an ninh chnh tri ni ln cc hin tuong dng ch nhu s vu, s
ngui b T quc chay trn ra nuc ngoi vn tip tuc tng trong d c c cn b,
nhn vin dang cng tc trong cc co quan nh nuc... i vi mt b phn nhn
dn, thm ch c mt s t cn b, dng vin, truc kh khn v di sng kinh t
d xut hin tm l dao dng, bn khon, hoi nghi, dc bit l gii tr thc v tng
lp trung gian, thiu tin tung tin d ca Cch mang.
Ngy 7-5-1979, tai Hi nghi Ci tao Cng thuong nghip Tu doanh din ra tai
Thnh ph H Ch Minh vi thnh phn gm lnh dao cc tnh thnh t Bnh Tri
Thin ti Minh Hi, ng V Vn Kit ni: "Ti xin nu vi con s v s ngui trn ra
nuc ngoi: T thng 10-1978 dn thng 3-1979, c trn 20.000 ngui, khng k
s ngui Hoa ta cho ho di sau khi ci tao. Trong s ny c trn 1.500 cn b, nhn
vin, cn b khoa hoc, k su, bc s ng ch , c trn ba muoi vu cup tu
dnh c trn, mui lm vu cup chng ta ngn chn duoc
295
. Nhung ngay sau d,
ng V Vn Kit tha nhn: "Nhng con s trn dy cn thp so vi su tht.
Ch tnh ring nhng ngui may mn duoc cu vt dua ti cc trai ti nan, con s
d cao hon nhiu s duoc bo co. Nm 1975 mi ch c 377 ngui nm 1976 d
tng dn 5.619 ngui nm 1977 tng ln 21.276 ngui nm 1978, con s cao gp
tm ln so vi mc thng k ca chnh quyn, 106.489 ngui nm 1979, ch tnh
dn thng 7, d l 292.315 ngui
296
.
Khng ch c vuot bin bng thuyn, mt s khng nh khc thm ch cn dn
Thi Lan qua ng Campuchia trong nhng nm thng Qun di Nhn dn Vit Nam
dang dnh nhau vi Khmer . Nm 1981, khi nh vn Phan Nht Nam dang
trong t, vo v hai con ng, mt chn tui, mt mui bn tui d theo dung b qua
ng Campuchia. ng Nam ni: "Khng hiu nh php mu no m vo con ti trn
thot. bin gii Campuchia - Thi Lan c dm giy lnh Pol Pot gn nhu dap ngay
truc mt.
Thng 11-1985, sau chn ln vuot bin bng thuyn bt thnh, v sau khi gia
dnh duoc chnh ph Thuy in bo lnh nhung khng duoc Vit Nam cho php,
chng trai hai muoi mt tui L Phuong ng d di b sut bn thng theo ng
Campuchia. Anh bi qun di ca Son Sann
297
bt cng bn ngui Vit Nam khc. C
bn ngui bi giam gi tai trai lnh ca Son Sann v bi buc phi lao dng kh sai.
Sau my thng, ng v ba ngui cng di duoc mt ngui lnh Thi Lan gip trn
thot. Thng 4-1987, ng duoc dua sang Thuy in.
L Phuong ng l con trai ca n nh vn Nh Ca v nh tho Trn Da T. C
hai du bi bt, v cho ti khi ng ti Stockholm, ng Trn Da T vn dang trong
t. T trung hop ca vo chng nh vn Nh Ca, nm 1981, chnh ph Thuy in
v Hi Vn bt Quc t bt du gy p luc ln chnh quyn H Ni yu cu th
nhng nh vn bi giam gi. Nm 1984, Thuy in cng d bo lnh cho hon 700
ngui Vit Nam ra di.
Truc d, ca s M oan Baez, ngui d tng phn di cuc chin tranh Vit
Nam, nm 1979 d dn du mt cuc biu tnh ln ti 12.000 ngui, dt nn v di
b dn Nh Trng, cho cng b mt thu ng "phn di chnh sch tn bao ca
Chnh ph Vit Nam. Ngy 20-7-1979, Cao y Ti nan Lin Hip Quc triu tp mt
hi nghi v thuyn nhn Vit Nam tai Geneva vi su muoi quc gia tham du. Tai
hi nghi, Quc Vu khanh B Ngoai giao Vit Nam, ng Nguyn Co Thach, ni
"thuyn nhn ch l "nhng phn t bt mn ca ch d c, nhng k c no mu
vi nhn dn, nhng thnh phn di dim, trn trnh lao dng.
Khi v nuc, ng Nguyn Co Thach lai c thi d khc. ng Trn Quc Huong
(Mui Huong), b thu Trung uong ng Cng sn Vit Nam kha VI, k: "Ti ra H
Ni, Nguyn Co Thach chi: cc anh lm n th no d ngui ta vuot bin. Trong
khi d, anh L c Tho lai ni, cc anh phuc kch bt vuot bin l khng nn. Ti g
lm cho mang ting. Khng th gi duoc ho du, ngy xua vo con lnh sng bng
luong M, gi ho sng bng ci g. Ti bit quc t c Cao y Ti nan Lin Hip Quc
(UNHC), ti ch thi cho cng an, phi hop vi ho lm chuong trnh cho ho don tu
di. Cho di ht. Ta khng gi ci d lm g. y l ti chng n, phi d chng n
gnh
298
. thnh ph, nhng nh lnh dao nhu ng Mui Huong bit, "thuyn
nhn khng phi l "nhng k no mu hay di dim.
T "tr thc yu nuc"
Nhiu tr thc Si Gn c, khng phi v c, d tr thnh thuyn nhn. Con
dung d ho phn du tr thnh "con cung ca ch d mi khng h bng phng.
Ho va c th bi khinh r bi cc dng nghip c, va bi k thi bi cc "tr thc x
hi ch nghia va t min Bc v, va bi b tc bi mi trung lm vic thiu thn
v khng duoc ch d mi hon ton tin cy.
Khi tnh hnh kinh t tr nn kh khn, Thnh y Thnh ph H Ch Minh quan
tm ti cc tr thc Si Gn c bng cch tro cp thm mi thng my lt xng,
my chuc k gao, mt t than ci, nhung lai khng th gip ho ph v nhng bc
bch d c th lm nhng diu m ngui tr thc mong mun. Vy m theo ng V
Vn Kit: "Mt s tr thc t min Bc vo hoc di tp kt v than phin, Thnh y
nui my ng c, tui ny heo nui. Anh em ngoi v cng di ti dnh gi d cp
bng lai di vi nhng tr thc trong Nam, k c nhng ngui d lm tin s
Php, M.
Nhng ngy y, tin s hoc Lin X v duoc tnh h s 1, tin s Php duoc
tnh h s 0,9, cn tin s M th ch duoc tnh h s 0,8. Trong dot du, mt
ngui tng ly bng tin s M, tng duoc phong gio su truc nm 1975 nhu
ng Chu Pham Ngoc Son cng ch duoc noi ng ging day d nghi phong ph gio
su
299
. ng Chu Pham Ngoc Son k: "Nh ti, nm 1954 di cu t Bc v, rt so, v
dang l trung Phng Xt nghim ca Bnh vin Nhn Dn Gia inh. Gii phng v
ni b l giai cp p bc phi giao lai chc cho ngui khc khng c chuyn mn
ln thay. Ci bn cng khng c ngi m b khng dm ku ca g c.
Sau ngy 30-4-1975, Chu Pham Ngoc Son l mt nh chuyn mn hop tc ton
din vi ch d. ng v mt s nh khoa hoc khc thung khng cu n khi nhn
cc don dt hng thuc hin nhng cng trnh "khoa hoc phuc vu nhu cu chnh tri.
Theo Tng thu k Hi Tr thc u nuc Thnh ph H Ch Minh Hunh Kim Bu:
"Nhng nm y, cc tr thc Si Gn vn nhn duoc din thoai t Vn phng Thnh
y hi xem: C cng trnh khoa hoc cho mng 3-2 hay 19-5 khng. Nhng Gio
su nhu Pham Biu Tm, L Vn Thi th mng ngay: Khng c th khoa hoc no
goi l khoa hoc cho mng c. Nhung mt s ngui khc th c, ngui th lm ra
cht ty ra pentonic, ngui chng minh n my k khoai m b bng mt k thit
b, ngui th n bo bo nhiu dinh dung hon c gao. Nhung ngay c nhng n
luc d cng khng gip kin tao duoc lng tin.
Gio su Chu Pham Ngoc Son k: "Nhn vo l lich, thy truc dy nm no ti
cng di M nghin cu hoc di day, ngui ta c thc mc sao di M qu tri. Ti
np don xin v Hi Tr thc u nuc, my ln bi t chi. Nm 1980, trong thi
gian Gio su Chu Pham Ngoc Son di Lin X, mt ngui con ca ng vuot bin
khng thnh. Ngui con gi ca ng cng cm thy b tc khi thi khng du vo du
bi y khoa. Bit chuyn, ng V Vn Kit thnh thong qua lai, tr chuyn, khi hiu
thm ni tnh, ng ni vi Gio su Son: "Thi, anh c d cho c y v my chu di,
di chnh thc. Bn d c diu kin cho cc chu hoc hnh. Sau ny nu cc chu tr
v th tt, nu khng, ti vi anh cng duoc lm trn bn phn.
ng Hunh Kim Bu k: Sau gii phng, B thu Th nht L Dun vo Si Gn,
sau khi nghe Mai Ch Tho, Trn Trong Tn bo co tnh hnh, ng ni: "Ny gi c
mt chin loi phm rt ln m cc dng ch khng d cp, d l luc luong tr thc
duoc do tao t nhiu ngun. Lenin ni, khng c tr thc l khng c x hi ch
nghia. Tuy nhin, theo ng Hunh Kim Bu, cch m chnh quyn s dung tr thc
ch yu l "lm king.
Gio su Pham Hong H tuy thi dim d vn cn l hiu ph ai hoc Khoa
hoc, nhung theo ng Bu: "y ch l mt chc vu b nhn, khng c vai tr g
trong gio duc. Gio su H l hiu ph nhung khng phi dng vin, nn khi c
vn d g th nhng ngui trong ng hop ring, quyt dinh xong, c vic ni vi
ng, c vic ng khng bao gi duoc bit. T rt sm, Gio su Pham Hong H d
phn di cch do tao dua thi gian hoc chnh tri qu nhiu vo chuong trnh. ng
cnh bo: "Nu chnh tri can du qu manh, cc nh khoa hoc s mt cn bn.
Gio su Pham Hong H ni ln diu ny sau khi chnh ng d duoc tri nghim
trong nhng ngy hoc chnh tri. Nm 1977, mt lp hoc ko di mui tm thng v
"Ch nghia x hi khoa hoc dnh ring cho cc tr thc min Nam d duoc t chc
tai Thnh ph H Ch Minh. ng V Ba, ngui tham gia t chc lp hoc ny, k:
"Chnh quyn tung rng sau lp hoc s c duoc mt tng lp tr thc ca ch d c
yu mn v phung su ch nghia x hi. Tuy nhin, nu nhu Marxism d tng duoc
cc tr thc min Nam quan tm nhu l mt mn khoa hoc th gi dy ho lai nghe
nhng ging su min Bc ni v Marx ht sc gio diu. Chua k, nhng ngui
dng lp cn rao ging vi tu th ca ngui chin thng, tu tn, tu dc. Nhng
dng vin tham gia lp hoc nhu ng V Ba cng tha nhn: "Truc gii tr thc Si
Gn, chnh quyn d tht bai ngay trong ln trnh din du tin.
Chua kt thc lp hoc, Tin s Nguyn Vn Trung, mt gio su trit hoc ni
ting ca Si Gn, mt ngui duoc coi l "hn hoc vi Gio hi, d coi cng sn
cng l "mt gio hi. Tin s Nguyn Vn Trung cho rng hnh thc "kim dim
m cng sn p dung trong sinh hoat chnh l mt th "xung ti man ro. V dung
li, ng cho rng: "C th c nhng diu Lenin ni d dng vo nm 1916, nhung
sau by muoi nm m ta p dung l khng l tr. Cn Gio su Chu Tm Lun th
khi nghe cc ging su min Bc say sua ni v con dung "tin ln ch nghia x hi
b qua giai doan pht trin ch nghia tu bn d ma mai: "Sao khng tm hiu xem
sau ch nghia cng sn l g d nhn tin b qua, mnh b qua lun hai, ba buc.
Gio su Chu Tm Lun ly bng tin s v kinh t nng nghip ai hoc
Illinois, M, nm hai muoi lm tui, tr v day cng lc hai trung dai hoc Minh
c v Van Hanh. ng l mt trong nhng tr thc phn chin hng du, bi ch d
Si Gn bt giam du nm 1975 cho ti nhng ngy cui thng 4-1975 mi duoc
Chnh quyn Duong Vn Minh th ra. Gio su Chu Tm Lun l mt thnh vin ca
nhm "s gi duoc ng Duong Vn Minh phi vo trai Davis
300
v duoc gi lai dy
cho dn trua ngy 30-4-1975. Sau gii phng, chnh quyn xp ng vo din
"ngui ca ta. ng l dai biu kha I Hi dng Nhn dn Thnh ph H Ch Minh,
dng thi l y vin y ban Trung uong Mt trn T quc Vit Nam.
V pha mnh, Gio su Chu Tm Lun cng l mt trong nhng tr thc k vong
nhiu vo ch d mi. My thng "sau gii phng, gi c sinh hoat tng vot ln,
trong khi dn tnh lo u th ng lai cho l gi tng v "tm l, ging nhu cch gii
thch thi y ca chnh quyn
301
. Sau khi cho rng nh nuc khng th dng ngoai
t d nhp hng nhu truc dy, Gio su Chu Tm Lun vit: "Gi dy khng cn
bon tay sai dem mu ca con em nhn dn di ly d la na th cn phi tit kim
ti da s ngoai t m dn phi lao dng d m hi mi dem v duoc cho quc gia
V vy ngoi su tip tay chnh quyn kim sot gian thuong, chng ta cng cn
km hm bt k dich ngay trong lng mnh
302
.
Khi trao cho Gio su Chu Tm Lun nhiu trong trch, Chnh quyn nghi don
gin ng l ngui "dng duoc. Nhung, cng nhu nhiu tr thc Si Gn, ng d
khng hnh x nhu l mt cng cu. T nm 1976, Gio su Chu Tm Lun khng
duoc dng lp v kin thc kinh t ca ng l "kinh t tu bn, tuy nhin, ng vn
cn duoc d ngi trong Hi dng Khoa hoc ca trung. Ch t lu sau, ng y
trung nhn xt ng mun "tranh ginh lnh dao vi ng.
Gio su Chu Tm Lun k: "Ti ngac nhin, ch d c hai ln giao chc cho ti
m ti c mng ti du. Nhung t ra vn d khng phi l "gh, m l nhng
kin ca ng Hi dng Khoa hoc lun lun khc vi kin ca chi b. Trong mt
cuc hop, khi nghe ng Mui thao thao ni v "hop tc ha, v ch truong phi
dua nhng ngui bn c nng ln lm lnh dao hop tc v "phi do tao ho, Gio
su Lun hi: "Nh nuc dinh do tao trong bao lu. ng Mui ni: "Tnh hnh
gp rt, do tao ba ngy. Gio su Chu Tm Lun nh lai: "Ti bt du ngao ngn
v mun thay di th phi bt du t ci du m nhng ci du th nhu th. Sau
ln gp ng Mui, nh kinh t nng nghip Chu Tm Lun duoc dua v Vin
Khoa hoc X hi.
Khng ch c nhng dung d tai co quan. Hi dng Nhn dn, Gio su Chu
Tm Lun l trung Ban Nng nghip. Trong mt phin hop ton th tho lun v
cc chuong trnh khoa hoc ca Thnh ph, sau khi nghe ng Lun tranh lun, mt
dai biu trong Hi dng mc qun phuc dng dy xin ngung cuc ci v, v ln
ting: "Cc chuyn vin d d ra rt nhiu thi gi soan tho, dai biu d tu cch g
m di sa qua sa lai. ng Lun c dn lng: "Ti xin ngung cuc tho lun, bi
nhu vi dai biu va ni, d c cc chuyn vin nghin cu cho chng ta ri th
chng ta ch cn l chuyn vin gio tay thi. Ch tr phin hop, ng Mai Ch Tho
khng ni g, ch yu cu biu quyt. Nhn thy ng Lun khng gio tay, ng Mai
Ch Tho hi: "Ai khng chp thun. ng Lun cng khng gio tay, ng ni: "Ton
th chp thun, mt phiu trng.
Mt s cn b cch mang tt bung bt du lo lng cho vi gio su tr tui ny,
mt trung Ban ng khuyn: "Ti su muoi tui, ngui ta vn xem ti nhu con nt,
phi n ni thn trong lm. Anh nh, anh ch mi hon ba muoi tui. Gio su Chu
Tm Lun k: "Tai din dn ca Trung uong Mt trn T quc Vit Nam, ti d nghi
phi p dung kinh t thi trung c su qun l ca nh nuc. ng Xun Thy nghe,
ni vi ti: Anh phi c ngui d du, anh v ni vi Su Dn di. Ti tr li ng
Xun Thy: Nu ti ni dng th cc anh phi nghe ch sao lai cn ngui d du.
Sau d, ng Mai Ch Tho nhc: Cu dng, nhung p dung nhu vy th phc tap
qu, lm sao chng ti qun l duoc. Mun lm phi c nhng ngui nhu cu. M
ni tht chng ti chua th tin hon ton nhng ngui nhu cu.
Theo ng Lun: "Nhng nm y, ti ch ng V Vn Kit nht, x ro l v vu
phi ph v d p dung kinh t thi trung ch khng th ph nhng doan ro. ng
Mai Ch Tho nghe, nhc: Phi gi chnh quyn truc ht, chnh sch sai th cn sa
duoc ch mt chnh quyn l mt ht. V sau ti mi thy ng Mai Ch Tho d ni
rt tht lng, ho d ng rng hng chuc nm d c chnh quyn, lm sao ho d mt
ci m ho va ginh duoc d.
Hai vo chng Gio su Chu Tm Lun du hoc M. Truc nm 1975, gia dnh
ng d dinh cu mt nuc Bc u, nhung c hai du chon con dung v nuc. Sau
nm nm c gng chi dap trong ch d mi, ng khng tm thy mt co may thay
di no. u nm 1979, ng vn cn duoc tr li phng vn cc phng vin nuc
ngoi, nhung cng v sau th khng thy nh bo no gp ng na. Gio su Chu
Tm Lun ni: "Ti bt du c du cm bt n. Khi tnh c gp mt vi phng vin,
nghe ho ni my ln dn Vit Nam xin gp ti du duoc chnh quyn tr li l Gio
su Chu Tm Lun dang di cng tc xa. Ti bit ti dang dn dn bi c lp.
D tng hoat dng trong cc phong tro chng di dui ch d Si Gn, ng
Hunh Kim Bu vn phi tha nhn: "Truc 1975, mc d chnh quyn bi coi l b
nhn, nhung tr thc vn duoc trong dung, ho c quyn thuc su trong chuyn mn.
Sau gii phng, chnh quyn duoc ni l ca mnh nhung tr thc gn nhu ch duoc
dng nhu b nhn, trong khi da phn ho l nhng ngui khng khi.
Nm 1977, c ln h thng nuc my ca Thnh ph bi duc, ng V Vn Kit
mi cc nh tr thc ti hin k. Nhiu ngui pht biu, ring ng Pham Biu Tm
ngi im. ng Kit hi: "Sao vy anh Tm. ng Pham Biu Tm nguyn l ch tich
Hi Sinh vin H Ni truc 1945. Nm 1963, con gi Ng nh Nhu l Ng nh L
Thy thi y khoa d bi ng dnh rt d bi nh Ng gy p luc. ng l mt nh gio
duoc sinh vin knh n. ng Tm duoc ni l rt qu ng Kit, nhung c l do qu
bi dn nn, ng dng dy ni: "T ngy my anh v, ci du tr thc khe, v ci g
cng d c my anh nghi ht. Nuc l chuyn my anh du phi chuyn tui tui.
Mt thi gian sau, Gio su Pham Hong H tr lai chc hiu ph. Trung so
mang ting khng nhn, ng kha phng, giao cha kha, tu chm dt vai tr "chim
king ca mnh. Theo ng V Vn Kit, Thnh y vn d Gio su Pham Hong H
hng nm sang Php day hoc. Trong mt ln di Php, ng lai lun bn d ri vit
thu v cho ng Kit ni rng, cng vic nghin cu nhiu, ng cn phi noi c
phuong tin cho ng lm vic, khi no dt nuc thuc su cn, ng s v.
Cn Gio su Chu Tm Lun, nhn mt bui ti r ng V Ba ti nh choi, d
dua cho V Ba coi mt tp dnh my hai muoi trang v "tnh hnh kinh t nng
nghip min Nam, ri ni: "V Ba oi, mnh rt mng v bn bo co ny ca mnh
d duoc Mt trn T quc dnh my gi di. Hai ln truc th ho khng chiu dnh
my. Nhung, V Ba a, ho dnh sai ht, nhng thut ng nhu ma trn ho dnh
thnh mt trn ng a. My hm sau, V Ba chay qua nh Gio su Lun th thy
ca dng, bn trong thp thong bng my cng an dn "cht nh. Cho d, sang
ti Thi Lan ng bi cc thuyn nhn khc dnh rt dau, khi vit thu v, tr li cu
hi ca ng Hunh Kim Bu, "liu vuot bin c phi l mt quyt dinh sai lm,
Gio su Chu Tm Lun vn c quyt: "Khng, Bu D phi tr gi dt, mnh vn
thy di l dng.
Trong s cc tr thc min Nam, ng V Vn Kit "xp Gio su Chu Tm Lun
vo hng "kh tnh. Tuy nhin, ng k: "n nh Chu Tm Lun mnh rt thch v
nh thng thn, nghi sao ni vy, c khi nhu ba b. nh hy vong khi dt nuc ha
bnh, vi su ph nhiu ca dt dai min Nam, s c dip thi th gip pht trin nn
nng nghip. Nhung mt thi gian sau, thy co ch nhu th th khng th no dng
gp duoc.
Mt ngui khc tng quen bit B thu Thnh y V Vn Kit nhung cng phi
vuot bin l K su Pham Vn Hai, gim dc nh my dt Phong Ph. ng Pham Vn
Hai l ngui dua k ngh nhum vo min Nam. ng c hai ngui con, mt ngui
duoc dt tn l Pham Ch Minh, mt ngui l Pham i Quc. Sau ngy 30-4, ng
Pham Vn Hai vn nhit tnh tu vn d phuc hi ngnh dt v nghin cu cht kch
thch cy c. Nhung nm 1977 ng quyt dinh "di. Vuot bin hai ln, c hai ln
du bi bt. Ln du bi bt Kin Giang, Thnh y lnh. Ln hai, bi bt thnh ph,
ng V Vn Kit vo thm, ng Hai ni: "Cho d anh quan tm nhung nhu th ny
th khng lm duoc. ng V Vn Kit tha nhn: "Nhng ngui nhu K su Pham
Vn Hai, nhu Gio su Chu Tm Lun, nu ch kh khn v cuc sng ho s vuot
qua, nhung nu bi dt vo hon cnh khng th dng gp th ho khng chiu duoc.
Ti cng khng bit lm g hon, ch d nghi my nh dng vuot bin nguy him.
ng V Vn Kit nh lai: "Ti tic dt rut khi d nhng anh em tr thc y ra
di, nhung bit l nu ho lai th co ch hin thi cng chua cho php mnh s dung
ho. Truc khi vuot bin, ng Duong Kch Nhung, mt cng trnh su cu cng,
thy din, ni vi ng V Vn Kit: "Uc mo ca cc anh rt dp, nhung cc anh
lm nhu th ny l khng duoc. i du cng nghe ni ti nghi quyt, lm ci g
cng ch theo tinh thn nghi quyt ny, ch truong kia thay v theo php lut. Tri
nuc m bng nghi quyt v ch thi chung chung th khng duoc.
Tng Thu k Hi Tr thc u nuc Hunh Kim Bu nh lai: ng Kit bit l cc
tr thc bt du vuot bin, ng goi ti ln v dn Nghe ngng, nu c anh em tr
thc bi bt du, anh phi lnh v. Khi nhn duoc tin cng an Bnh Thun bt
giam K su Duong Tn Tuc, ng Kit cp giy cho ng Bu ra Bnh Thun xin "di
n v Thnh ph. ng Bu k: "Cng an Bnh Thun thy giy ca Thnh y th
cho nhn can pham. Nhung khi anh Tuc thy ti mng qu dinh ku ln, ti d
phi gi v lm mt lanh, buc ti, cng tay anh Tuc. Doc dung, ti c phi lm
thinh mc cho K su Duong Tn Tuc ngo ngc. Qua khi Bnh Thun, ti mi m
cng v gii thch: Cng an Bnh Thun m bit, ngui ta chup du c ti.
ch thn ng Kit cng nhiu ln dn cc trai giam d bo lnh cc tr thc.
Theo ng Pham Vn Hng v Nguyn Vn Hun, hai ngui gip vic thi d ca
ng, hnh thc "x l di vi nhng tr thc vuot bin ca "Anh Su Dn l ku tui
ti dch thn di lm lai h khu v s gao cho ho. Nhung phn ln cc tr thc d ra
di lng l. Gio su Chu Tm Lun k: "Ti di tt c su ln. Ln bi gi lu nht l
ach Gi, c thng tri. Nhung ti khng khai mnh l ai. Nhu bn ln truc, nh
c lo mt cy vng th duoc th.
C nhng ngui khng chiu nh Thnh y, hoc "lo bng vng. Theo ng
Hunh Kim Bu, khi vuot bin bi bt, Gio su L Thuc d tu st.
n "thung dn"
Sau ngy "gii phng, dn dp cc su kin xy ra trn khp min Nam: ht s
quan, cng chc bi dua di "hoc tp, dn ci tao tu sn, dn di tin ri dua dn di
kinh t mi. Ngui dn min Nam va chiu cnh gia dnh ly tn, va bt du phi
dng xp hng mua nhng thuc phm vn chua bao gi thiu vng dt mu m
ny.
Bc s Nguyn c Tu
303
k: "Ba thng sau ngy 30-4, cha ti mt sau khi nhn
cnh di thay di khc hn vi nhng g m ng ch doi. Cnh nh don chic sau
khi ng anh th hai ca ti di tn, hai ng anh cn lai bi dua di ci tao. M ti roi
vo khng hong. Nhng ngui b con t Ngh An vo du hi ti dng mt cu:
chng my c n hoc tai sao lai khng di M. Nhng ngui gi chc vu ln trong
chnh quyn day ch nghia cng sn, truc dm dng ni khc, nhung ngi trong
gia dnh th khng giu duoc khi ni v mt min Bc x hi ch nghia diu tn. Ho
cnh co ti v nhng chuyn du t sp xy ra. Trong t dn ph ca ti cng bt
du m ch vic gia dnh c ngui di M, nh cho M mun, con c lin h dn
Nguyn Vn Thiu M ti nghe ri tr bnh.
Nhung diu m mt bc s nhu ng Nguyn c Tu cm thy dung cham truc
tip ti mnh l khi chng kin chnh tri chen vo moi mt. Nhng bui hoc tp
chnh tri, nhng bui hop t l dip d cc bc si thiu tay ngh b dp bng cch c
tranh du duoc dng vo "hng ng ng. Phuong chm "hng thm hon chuyn
d khin cho trnh d y khoa ca cc bc si ngy cng di xung. Bc s Tu k:
"Trong nhng bui sng giao ban bnh vin Bnh Dn, chng ti d phi ngi chiu
trn nghe cc dng ch y si t rng ra rn day cc thy ti nhu dai Gio su Pham
Biu Tm, Gio su Trn Ngoc Ninh Bnh vin Bnh Dn, noi ti lm vic, vn l mt
bnh vin ni ting v gii phu, cng ngy cng thiu thuc men phuong tin, cc
cuc m x thiu thuc m v thiu dung cu.
Sau vu "nan kiu, chin tranh lai xy ra hai du dt nuc. Gic gi, di km,
su so hi dn t c bn trong ln bn ngoi, khin cho luong ngui vuot bin tng
vot trong khong cui nm 1979, du nm 1980. Mt trong nhng ngui bt du
vuot bin sau chin tranh l Luc Phuong Mai.
Cha Mai, ng Luc Vn Su, l mt k su Ty hoc ni ting trong ngnh xy
dung, gia dnh c nhiu ngui nm nhng chc vu c nhiu quyn luc trong ch d
Si Gn, nhung vo ng Su lai l Vit Cng. Anh em Luc Phuong Mai khng th no
di tn theo cc thnh vin khc ca dai gia dnh v vo dng chiu 28-4-1975 th
ng Luc Vn Su mt. Khi d, m Mai vn cn dang bi chnh quyn Si Gn giam
trong mt nh t Th c. Sng 30-4-1975, khi anh chi em Mai dang cng "m
ca m cho cha th "Vit Cng v, m Mai mt mnh l lt di b ra khi nh t.
Mi ti khong 3 gi chiu my anh em mi tm thy m.
Ba muoi thng Tu, vi gia dnh Mai, khng phi l mt ngy don tu, v nhng
ngy tip theo th cn khn kh hon nhiu. Truc dy, ngoi thu nhp ca ng Luc
Vn Su, gia dnh cn c th sng phong luu nh vo khon tin m cui thp nin
1960 chnh quyn ng Nguyn Vn Thiu tr cho ng ni Mai, dia ch Luc Phuong
Gin, sau khi trung mua rung dt ca ng d thuc thi chnh sch "ngui cy c
rung. Sau 30-4-1975, khon tin nm trong ngn hng Vit Nam Thuong Tn y
khng cn gi tri.
M Luc Phuong Mai d c cng nui giu nhiu cn b cao cp ca Cch mang,
nhung khi ra t th cng khng cn sc d nhn duoc bng lc, chc tuc g. My
c tiu thu ho Luc bt du nhn nhng "con phe ti nh khnh ra tng chic t
lanh, cy dn. Nm 1979, anh r Luc Phuong Mai l Thuong s Hi qun Vit Nam
Cng Ha Trn Vn Ngot, mt "chuyn gia t chc vuot bin, thu xp d my chi
em ra di.
Vuot bin khi y l li thot ca nhng gia dnh d tng dnh dp ti "nguy nhu
Thuong s Trn Vn Ngot. Trong khi nhng ngui vo s quan di hoc tp phi son
st doi ch th con ci ho duoc gi ln nhng chic "thuyn ca ban b. Theo ng
Phan Lac Phc: "Khi ti di ci tao, con gi t ti mi c nm tui. Khi ti v n d
mui lm tui, bt du thiu n. Cc chi n vuot bin ht c ch cn n lai vi m
chu doi ti.
"a di cng l mt quyt tm mnh lit ca nhng ngui tr v t cc trai ci
tao. Mc d ai ra trai cng duoc nhn xt trong t lnh l "d nghim chnh chp
hnh chnh sch ci tao khoan hng d luong ca ng v Nh nuc, nhung ho bt
du cm thy mnh lai dang buc vo mt nh t ln hon, bi trn thuc t, ho vn
khng thuc su c tu do. C con ci v gia dnh du khng nhn thy tuong lai.
Khng c mt ch dng no cho ho trong ch d.
Nm 1977, ng Vuong
304
duoc ra khi trai ci tao. Sau khi trnh din phung,
ng duoc mt s quan an ninh "rt d thuong ti gp v yu cu hop tc. Cng
vic tung nhu don gin: Mi tun mt ln bo co gp ai, di du, c ai tng l tnh
bo ca ch d c m trn hoc tp khng. ng Vuong ni: "Ti hop tc mt thng
d khng gy nghi ng ri trn khi Si Gn v t lc d bt du tm dung vuot
bin. Khng tnh mt ln c dinh vuot bin qua ng Campuchia, bn ln khc bi
l truc khi ln thuyn nn ch kip chay thot thn, dn ln th su ng Vuong mi
ti duoc Malaysia.
Thng 2-1985, hoa s Che tr v sau gn chn nm nm sn xi mng s 4
Phan ng Luu v lao dng gia rng Gia Lai, bnh phong thp v bnh tiu dung
bt du nng thm. Nhung sc khe khng phi l th c th d dng qut ng con
ngui kht khao lm vic ca Che. T mt cy co phn chin, ng gi dy phi
"deo t giy xc nhn thnh phn l "vn ngh s phn dng. B Kim Loan, vo
ng, nh lai: "Khng c cng n vic lm, ng y cng ngy cng phn ut ri tr
thnh u ut. Mt trong rt t ngui ti thm hoa s Che lc by gi l Hunh B
Thnh, nhung Che t chi tt c nhng d nghi gip d ca Thnh, k c vic
nhp lai h khu
305
.
Ngy 7-4-1976, khi an ninh ti ta soan t Lao ng Mi
306
bt Che, ng Tng
Bin tp Tng Vn Cng ni vi ngui ch huy tn l : "Ti thy Che lm bt k
gi gic, anh y mun dng gp, mun ha nhp. Ti xin ly sinh mang chnh tri
ca mnh ra dm bo. ng lin ni: "Anh bit g m dm bo.
Nm 1985, Che dn nh Tng Vn Cng: "Ban b c trnh ti nhu hi, anh c
dm tip ti khng. Ho ngi vi nhau rt lu, cho d Che khng ni ra nhung
ng Cng bit ngui hoa s ti ba ny dang b tc, ng ni: "Mnh tu thy khng
d tu cch khuyn Che diu g, v chn nm truc mnh d khng bo v duoc ban.
Mnh ch gp , nu di th di chnh thc, vuot bin nguy him lm. Sau ln gp y,
Che bin mt. Gn hai nm sau, mt ngy du thng 8-1987, Che dt ngt xut
hin truc mt Tng Vn Cng, o qun nhch nhc. Tng Vn Cng chua kip hi,
Che d ni: "Mi ra t. Hi d, ti vuot bin, bi bt.
Sau gn mui nm Khm Ch Ha, nm 1985, nh bo on K Tung cng
duoc ra t. Mc d bit vo ng d bn nh, vuot bin, quyt dinh tha ca Trai vn
tr ng v cn nh dung s 2, lng Bo Ch Th c. ng Tung v, bm
chung, mt ngui phu n trung nin ra m ca nhn ng i ngai, ni: "Cn nh
ny xui lm, em t ti, lai bi vo bn nh b di. Chng chi di khng chin v, chi
mua nh ny chua duoc bao lu th ng b chi di ly vo khc. Thi, nu khng c
ch no d v th c dy vi chi. oc duoc su chia s kh chn thnh ca ngui
ch mi, nhung ng on K Tung ch cm on ri v nh chi gi mnh.
B chi gi thuong em, nhung trong ci khng gian chnh tri ngt ngat lc d,
cha trong nh "mt thng t phn dng nhu Tung l diu khng phi d dng,
nht l my da con ca b chi d c my nm "ha nhp vo ch d mi. B chi
dn: "Cu nn ra khi nh lc 5 gi sng v v sau 11 gi, dng d cng an khu
vuc n thy thng cu di t v, kh cho my da.
Vo dng rm thng Tm nm 1985, on K Tung nhy xe Kamaz ln aklak.
Tri ti, mua nhu trt, Tung lang thang tng ry c ph xin vic. ng k: "T giy
ty thn duy nht m ti c l giy ra t, khng ai dm nhn. n na dm th gp
ry ca mt thiu t cnh st di hoc tp v, ng nhn. ng cuu thiu t dung cho
ti mt ci chi trn hai mu c ph dang phuc ha. Cuc nhoc nhung d sao cng
c vic lm. uoc t lu th anh Trn Hu Tho con trai ai t Vit Nam Cng ha
Trn Hu Dng di qua thy ti kh qu, ku v nh ng cng, ngy lm ry, ti
day hoc cho my da con ca anh. Lm duoc gn mt nm th, mt bui sng, ng
Tho ra ph n sng v k, di Cng Si Gn ln d Bun M Thut, ng gp hun
luyn vin Tam Lang d. Tung but ming: "Tam Lang l ban ti. Sng hm
sau, ng Tho lai ra ph thut lai vi Tam Lang, Tam Lang xc nhn: "Mai nu anh
lai ra th dua n di cng cho ti gp. Gp nhau, Tam Lang khuyn Tung: "Si Gn
thiu g vic. V di, dy lm g.
Si Gn dng l c rt nhiu vic, nhung t phn dng nhu on K Tung th
cho d trnh d c no, lc d cng ch c th dap xch l. Mt ngui ban gii thiu
vi Hi thnh Tin Lnh d noi ny cho muon mt chic xch l, Tung v mt ngui
ban chia nhau dap. on K Tung k: "Sau di tin, kinh t cng xung tn dy,
n cn khng d ly du tin di xch l. y l nhng nm Si Gn dy nhng ng
dap xch l trong khi ngng khch cc ng ba, ng tu, tranh th doc cc cun
sch ting Anh, ting Php. Nhiu ngui trong s ho cng va mi di t v.
ng Tung k: "Mt ba dong xe c bui m khng c ngui khch no, tnh c
gp thng ban thn chay chic Honda ti. Ti mui mt hi: Tao di qu, my cho
tao xin mui dng. Thng ban ni doi cht tao quay lai. Ti doi ti trua khng thy.
V nh, b chi cho mt luong vng, bo vuot bin di.
on K Tung xung C Mau, tham gia vo chuyn vuot bin do mt cuu t ci
tao, ng Nguyn Thuy Qu, t chc. ng Tung k: "Chng ti ln mt chic ghe
ch heo chay t Nm Cn ra Ngoc Hin. Gp con nuc rng, ghe phi tp lai ch.
Trn b, t mt qun c ph, bi ht Qu Huong
307
c duoc pht lp di lp lai. Nm
y, Qu Huong ni nhu cn, ti Si Gn nghe, nghi: to lao. Nhung lc chun bi
ri qu huong, tu nhin xc dng qu. Ti trn ghe quay v, chi ti chi qu tri.
Ti ch dng tm gp Trung Qun tnh khen. Khng ng Qun bo: em mc no
anh, anh di th tt hon. Khi d ti chua hiu ht li Qun ni.
Nhng ngy sau d ca on K Tung l ra ga Ha Hung xp hng d sau d
bn ch cho ngui di tu mua v dm th cho khch doi tu thu chiu v bn cho
ho vi x nuc ra mt. Theo ng Tung, diu d vn chua phi l bi kich. Mt dip
truc ngy 30-4 nm 1987, nhu thung l, cng an "truy qut t nan x hi, bt
tt c v cng an Qun 3. Sng hm sau, cng an sng loc, ai c chng minh thu,
c h khu thnh ph th cho v, ng Tung ch c giy ra trai th bi gi lai d
chun bi dua di tp trung ci tao.
ng Tung k: "ang dng x r trong sn cng an Qun 3 th thy Hunh B
Thnh
308
chay xe Vespa v. Anh ta dng lai truc truc dm can pham. Ti ci mt
xung trnh. Lc sau, ngng ln thy ng vn nhn trng trng, ri hi: on K
Tung C l thy ti tn ta qu, Hunh B Thnh khc, bo cng an tha ti ri
cho ti nm muoi dng, dn: mai mt qua bo Cng An gp tao, c c thng T K
Tung na. Ti v, vo cha Lin Tr gp nh su Thch Khng Tnh, hi nn khng,
nh su gt du ri ni: Tao d phn dng, thm my phn dng na, ci cha ny
s khng pht t no dm dn. Thy Thch Khng Tnh lc y cng ch mi ra t.
ng Tung k tip: "Ti ln, Hunh B Thnh mua cho hai b qun o ri hi:
ng mun di th ti lo cho di. Ti ni khng, lc ny khng v bi Qu Huong na
m v khng mun lai bi t dy. Thnh ni: ng c mt tun d suy nghi. Mt
tun sau ti cng ni khng di. Thnh hi: Mun lm bo lai khng, ti dang cn
nhng ngui c ngh. Ti nhn li. i Thnh thu xp dn ti ti gp ng Mai Ch
Tho
309
, nhn mt ln ng Tho vo Si Gn. Sau khi ng Thnh gii thch, ng Tho
hi: Ch my dm bo lnh khng, ng Thnh ni: Dm. ng Tho ku ngui
dem giy bt ra cho Thnh cam kt. Th l ti tr thnh ngui ca Cng an Thnh
ph H Ch Minh, mt t bo dang n khch lc d.
Bi bo du tin dng ln, ti k on Thach Hn nhung ban b c vn bit dy
l ti. Chi ti mng v ngoi chuyn ti c cng n vic lm, t mt thng t phn
dng, ti tr nn c th n th ni trong ch d. Nhung ngay sng hm bo ra,
inh Vit Mu, cuu thiu y bit kch, l ban thn trong Ch Ha, dap xe ti nh chi
ti. Mu lng l buc vo tt vo mt ti hai tt ri ni: Thng phn bi. i, gia
tri mua nhu trt, Mu dap xe di lun. Ti dua bi bo cho ng Khai Tr
310
, mt ban
t khc, ng ni: "Cu vit khng c g xu nhung ti doc c ci cm gic nhu cu
dang cm quat lng ngm Kiu ca Nguyn Du trong dng di.
ng Tung k tip: "C l nhng ngui ca ngoi su kin cung ca ti khi cn
trong Ch Ha mun ti mi mi l ngui hng trong mt ho. Cn nhng ngui
pha khc th cng nhn ti khinh mit nhu nhn mt k chiu hi. Khi nghe
Trung Qun ni em mc no anh, anh nn di, ti chua hnh dung ht. Cng v sau,
ti cng hiu v sao phn ln nhng ngui t nhu ti phi tm li thot bng cch
vuot bin.
Nm 1982, ngay sau khi ra khi trai ci tao, Trung y Trn Quang Phuc lo cho
c gia dnh gm mui bn ngui vuot bin. Khi va ra ca bin th mt lc my tu
bi hng. Ch tu d nghi moi ngui gom tin d ho vo b mua phu tng sa my.
Ai d ho di lun. My gi sau th tu cng an ra. Ngui ti cng c cho thuyn chay
bng lc my cn lai. Trn Minh Trit, con trai ng Phuc, nm y mui su tui,
nh lai: "Mt loat dan bn thng vo bung li, xc ngui ti cng vng xung
bin. Sau mt thi gian ch thanh loc, vo con ng Phuc cng nhu nhng da tr
khc, ch bi giam hai ngy ri duoc tha v. ng Phuc bi giam tai trai giam Trn
Ph.
Trn Minh Trit k: "Mt hm, ti dang thut bida th b gi sang, ngot ra, dt
di ngay ln cha Tinh Hi, Nha Trang. i khng kip mang qun o. My thy cha
dua v xm Bng gi ch bt tu v Si Gn. Lc d mi hay, ng gi trong khi
duoc ra khi bung giam d tm cch trn trai. T d, hai anh em ti mi da duoc
gi mt noi, hai ng b gi cng trn chui, trn nhi. C nh him khi mi duoc
gp nhau. Duong ti di tp kt v, l bc s mt bnh vin ln quen bit rt nhiu
nhng ngui trong ch d mi, nhung cng khng th gip g hon. Mt hm ng
bo vi ba m ti: Anh nghi cc em nn di, dy sng khng ni du.
N nh vn Nh Ca ch bi t hon mt nm. Nhung trong thi gian hai vo chng
b ngi t, chnh quyn dia phuong d truc xut ba ngui con ca b ra khi nh.
Cn bit thu ca ng b trn dung Ng Tng Chu, Bnh Thanh, bi chnh quyn ly
giao cho hop tc x my tre l. a t, Nh Ca dua cc con v nh b ngoai s
142 Tu Do. B ch dinh bun bn lm n, nui con v ch chng - nh tho Trn Da
T - dang bi dua di "ci tao trn trai Gia Trung. Nhung p luc dn vi gia dnh b
cng ngy cng thm dn dp.
Nm 1977, hai da con ca b, mt mui bn tui, mt mui mt tui, bi dui
khi Nhac vin Thnh ph. Nm 1978, ngi nh dng lm ca hng s 142, by
gi goi l dung ng Khi, bi nim phong. Bi p v lo so bi "xe cy ti nh "ht di
kinh t mi nhu s phn ca nhiu nh tu sn khc, na dm, Nh Ca phi dua
cc con v Cn Tho nh nh ngui thn. Bc bi v b tc, Nh Ca d phi d cho
ba da con ln tu vuot bin. Chuyn di bt thnh. C ba con ca b bi bt.
Truc khi ti bin
Thi y, thung c hai dang t chc vuot bin - tu tc, nghia l khng dnh lu g
dn cng an, v mua bi. Dang th nht thung gp nguy him hon lc xung tu
ri dt lin. Moi th du ln ln, lt lt trong mn dm. Nhng ngui ny thung
chon nhng dm khng trng, v chp nhn bi bt bt k lc no. Dang th hai,
thung duoc my ngui t chc mc ni, sp xp ngy gi trng vi ca truc ca
"tay trong d dua ngui xung tu. Khng c dang no l chc chn, nhung nhng
ngui d "mc ni th kh nng bi cng an xng ra t trong cc lm cy l t hon.
Khng phi ai cng c tin c vng d dng cho cc ch tu: "di dim th coi
nhu d ht thi sau ngy 30-4-75 nhng "gia dnh c n khng phi di hoc tp th
truc d khng phi ai cng c chc tuc tin bac nhng ngui m chng con dang
trong trai th cn phi mang gnh nng thm nui - di vi nhiu ngui vo t,
nuc c th b nhung chng trong trai giam th khng th.
Tr lai cu chuyn ca Thuong s Trn Vn Ngot v c em vo ca ng, Luc
Phuong Mai. Ngy 7-6-1979, t nh, my chi em, d chu Mai di xch l my ra bn
xe min Ty ri di xe d xung Tin Giang. Ho "m trong nh mt nng dn, ch
dm p xung th nhy ln mt chic xung con chay ra ghe ln dang du ch
ngoi ca sng. Theo du kin, 12 gi dm chic ghe ln y s bt du hnh trnh.
Nhung khi va thp thong thy ca sng th bng t trong b da nuc, mt chic
bo bo x nuc phng ra, p st con xung. Thuong s Trn Vn Ngot chua kip phn
ng d n mt bng sng khuu xung. Tt c trai trng ln dn b con gi bi dua
v trai giam Tin Giang. Ngay trong dm, don bi chia hai: nam mt bn, n mt
bn. V lp tc, qun gio qut: "Ci o ra ri, "Ci qun ra ri, "Ci lun qun
lt. Qun o, giy dp du bi s nn ti tng dung ch.
Truc khi ra di, nhng ngui vuot bin du d du liu tnh hung ny nn khi
chic bo bo va phng ra, hat xon, vng, d la du d bi nm khng thuong tic
xung nuc. Vi nhiu ngui, "th d c n, dt khot khng d vng bac roi vo
tay Vit cng. Nhung Luc Phuong Mai vn c gi lai hai luong vng. Truc khi ci
d, chi ln lt chuyn hai luong vng y cho c chu gi tn l Thy, Thy chuyn
cho em gi l b T Huong, nm y mi ln su tui khng bi qun gio d . T
Huong nht vng vo bung d ri khi my d chu v bung giam lin dua lai cho d
giu trong mt tup thuc dnh rng.
Chn anh em, d chu nh Luc Phuong Mai nm khong hon mt thng th duoc
m vit thu ln Qun y "nhn li l d khng gio duc tt con em d chng n lm
diu sai quy. Xt gia dnh "c cng vi Cch mang, my chi em Mai duoc tha,
ring Thuong s Trn Vn Ngot th bi ku n ba nm t
311
.
Nu nhu chic thuyn vuot bin ca Luc Phuong Mai bi chn ngay t ca sng
th thuyn ca chi em nh Ng Hng Ngoc
312
lai d di duoc nhiu gi trn bin.
Ngy 26-12-1983, Ngoc, lc d hai muoi ba tui, vuot bin cng vi mt da em,
hai ngui d v bn chi em ho khc. Ng Hng Ngoc k: "Chng ti duoc dn bng
xe but ln, ging nhu mt don ngui hnh huong, duoc dua ti lng Ngoc H - B
ia, vo mt nh dn doi ti dm th ln mt thuyn nh. Chic thuyn taxi ny
chay khong mt gi th ti dia dim dn, t d chng ti duoc dua vo mt thuyn
dnh c.
Chic thuyn nh ny - ngang khong 2,5m, di 15m - do su gia dnh hn tin:
Gia dnh bc si Vn cng vo v hai con trai nh (bc si Vn v vo l y si, ho c trch
nhim lo sc khe cho moi ngui cng di) mt ngui hoa tiu cng gia dnh ng
ti cng cng ba gia dnh chng ti. Th nhung, khi duoc dua vo thuyn ln, mt
nhm ngui dng hon c s dng tin, m sn truc dy, nhn lc ln xn, cng
ln tu. Th l con tu phi ch ti 126 ngui, ln, b, gi, tr. T cc tai mt
khu vuc cho dn luc luong thung xut hin ngoi "bn bi du duoc "lo bao, lai
di vo dip cn Tt, nn vic khi hnh din ra sun s.
Ng Hng Ngoc k tip: "Hai chi em ti duoc m dua cho mt ti sm ct lt vi
li dn, lc kht v mt th ly ra ngm. M cng may ln trong gu o, gu qun
ti 1 s tin d la M, trn tay deo bn nhn nh loai mt ch, vi hi vong khi ti
do c th dng lin lac v cho b m. Xung thuyn, dn b v tr em duoc dua
vo dui boong, chng ti nm chen chc ln nhng thanh g dan vo nhau qut
dy nhua dung. Mi dot sng dnh, rut gan ai ny qun ln v i. Em gi nh ca
ti di v kht, nhng ming sm nh m cho chng ti d nhm ht m vn
khng ht mt. Anh L, mt ngui ban ca gia dnh ti, phi di ngoai giao d
mang v tng bt nuc cho cho chng ti chia nhau. Ngy th ba trn bin, lu
lu anh L du hai chi em ti ln boong d ht th cht t ri phi quay lai hm tu.
Ngy th tu, thuyn bi chy my do ti cng ng qun, cu con trai chm nht
khng kip. Mt ngui em ho ca Ng Hng Ngoc, Ng Quang Hung
313
, nm y mi
hon mui tui, nh lai: "Trong my ngy dm lnh dnh trn bin, moi ngui c ly
chn mn cng ra lm bum, c ra duoc ngoi hi phn quc t. C nhng dm,
nhn thy dn tu ln pha xa, moi ngui ku go, dng dn pin dnh tn hiu
SOS ku cu nhung tu ln vn khng vo. C hm, thy my bay bay ngang du,
lai h ht, lai hy vong. Mt chi di tiu trong ci toilet duoc khoanh bng mt tm
bat st bn man thuyn, bi sng dp roi xung bin C dm dn l lai nghe ting
sng dp ha ln vi nhng li cu nguyn. Theo Hng Ngoc: "Thuyn cng lc
manh ti cng nm cht tay em gi, chng ti ch mun sng cht c nhau. Xung
quanh, con goi cha m, vo ku chng Khng ai cn hy vong ti bn b tu do m
ch cn hy vong sng.
Cui cng, moi ngui th pho khi nhn thy do. Nhung khi con thuyn dat vo
cch do chng 300m th bi dm vo d ngm, thng dy. Moi ngui b ht ln
boong. Dn dnh c v mt s ngui boi gii th nhy xung d boi vo b thot
thn. Ng Quang Hung k: "Khi nhy xung, bc s Vn bi bnh li tu dp vo
du, cht. Ci chi di toilet roi xung bin dm truc, khi ngoi khoi th cu duoc,
ln ny lai bi cht khi c boi vo b. Theo Ng Hng Ngoc: "Hai muoi lm ngui,
c nam ln n bi dp manh vo d v bi sng dp, cht ngay truc mt chng ti:
dn ng nm sp, dn b nm nga, xc ho ni ln ch sau hai ba pht.
Con thuyn t t chm. Mt s ngui nhanh tr, ly dy buc vo cc mm d d
phu n, tr em bm vo, tng buc leo qua tng phin d ln, quanh nhng xc
cht. Thm mt s ngui cht do sng dnh mc kt vo k d. Ng Hng Ngoc k:
"Chng mt gi sau, mt dot sng ln p ti, t do nhn ra, thuyn ca chng ti
v vun thnh nhng tm g mng tri lnh dnh, cng vi xc ngui v mt vng
loang ca mu. Theo Ng Quang Hung: "Mt n tuong cuc k kh qun l trn b
c co man no l dp Lo. V nhiu mnh g khng bit t du dat dn. Ngoc ni:
"C l, khng ch thuyn ca chng ti lm vo cnh ng ny.
iu m nh nhng ngui sng st nht, theo Ng Quang Hung: ""Khi cc
thuyn nhn dang du tranh vi sng, d ngm, bnh li, d tm cch ln b th
cng l lc thy triu dang dng. Ci mm d m chic ghe kt lai cng lc cng xa
b, chm dn xung. Khng hiu th no m cn mt cu b dng trn mm d d
khi nhng ngui cn sng st d ln ht trn b. Sng th qu manh. Vch d dung
dng. Ba bn ngy di kht. Kht khng khip Khng ai c kh nng boi nguoc lai
mm d cng lc cng xa b. Tt c thn th dng nhn. Nhng ci xc bng bnh.
n ng sp. n b nga. Bin ngp dn ln mm d m cu b dng, lc ny ch
cn l mt ci chm ngo nguy. Moi th bin mt nhu chua tng tn tai trn di:
ci ghe, mm d, cu b. on thuyn nhn quay lung tro ln dnh ni truc khi
mt tri ln.
Gia dnh Ng Hng Ngoc v gia dnh ngui ti cng may mn cn nguyn vn.
Vch ni, v sau moi ngui mi bit l hn By Canh, dc dng, nhung moi ngui
vn c gng tro ln v nuc thy triu. Ng Hng Ngoc ni: "Chng ti nm tay
nhau cho qua con di kht au bun nht l gia dnh bc si Vn, ng cht truc
mt vo con. Ngui vo ca ng gi d d tr thnh ga phu lai bi gy chn. Chi
Tho, em gi bc si Vn, va du chi du va lo ko hai thng chu nh. Chng va
nh b va di kht, chc chc lai ku: B oi Con di qu. B oi Con lanh qu.
Ti nhu dm ba muoi. Khng my ai d dn thi khc giao tha. Chng ti ch doi
tri sng d leo qua dnh ni, hy vong pha bn kia c ngui.
Nhung pha bn kia vn ch l do hoang. Ng Hng Ngoc k: "Chng ti b
ci, cht thnh dng ln, doi tri ti d sui cho bt lanh v hi vong tu di ngoi xa
c th nhn thy v ti cu. Thm mt dm ngng trng. Khi dng la d sp tn
th nghe c ting ca n chay vo b, ting sng bn v sau d ting loa phng
thanh: Cng ha X hi Ch nghia Vit Nam Cng an nhn dn Cn o u
cu b v khdu hng. Vn l Cng ha X hi Ch nghia Vit Nam. Khng g
c th lm chng ti dau dn hon. Sng mng Ba Tt, chng ti duoc mt x lan
ln dua ra bin v dua vo ni ln Cn o.
Theo Hng Ngoc: "T hm d chng ti duoc pht mi ngui hai b qun o t
mu ghi dm, vi th x x ri duoc dua vo trong mt phng giam ln, hai bn c
hai b b tng di, gia l li di. Chng ti nm xp lp trn d, khng chn,
khng gi. Hng ngy, duoc pht hai ln com, lu lu mi c mui m hay rau luc.
Sau gi dim danh sng, ca phng m, chng ti duoc di lai, tm ra, hay lng
vng quanh my hng hin. Mt s ngui s duoc goi di lm vic. i din vi trai
n l khu trai nam. Cc t nhn nam bi nht trong nh, tr nhng gi ra ngoi di
lao dng, trng rau hay don v sinh. Khi chng ti ti, Cn o khng cn t chnh
tri. Nhng ngui dang dy, phn ln l dn vuot bin, nhng ngui bi gi lu nht
thung l dn c tc nhu ch ghe, ti cng.
Cc thuyn nhn bi gi Cn o bn tun th duoc dua ln mt x lan ln, ch
vo trai giam C May, Vng Tu. Khc vi Cn o, trai giam C May giam d loai
t, t chnh tri hang nng bi nht ring. Hng Ngoc bi nht chung vi cc n t
chnh tri v hnh su. Ngoc k: "Trong phng, c ngui tn l D Ba, nghe du tng
lm si quan tm l chin thi Vit Nam Cng Ha, d vuot bin su ln, c su ln
du v khm. Ngoc bi giam by thng trai C May. Mt ngui lnh hi qun Vit
Nam Cng Ha v ti t chc vuot bin d bi nht nm nm trong trai.
Nm 1985, B Lut Hnh su ca Nuc Cng ha X hi Ch nghia Vit Nam ln
du tin ra di, coi vuot bin l mt ti hnh su, xp chung vo nhm ti "xm
pham an ninh quc gia. Truc d, nhng ngui vuot bin bi bt c th bi giam m
khng cn xt x hoc bi x theo Php lnh Trng tri cc ti Phn Cch mang do
y ban Thung vu Quc hi ban hnh nm 1967. Theo Lut su Truong Thi Ha,
ngui d tng bo cha cho mt s bi co "vuot bin, ta p dung kh linh hoat
cc quy dinh trong Php lnh 1967, tuy nhin, phn ln bi x t theo iu 9: "Ti
trn theo dich hoc v muc dch phn cch mang m trn ra nuc ngoi.
Trai Gia Trung d day cho Che nhng bi hoc di ngy trong bung bit giam,
d khi vuot bin bi bt, anh thi khng "ci l mnh v ti na. Tai trai giam Cng
an Long An, anh d rt "ngoan nn "n ba nm ch hai nm l duoc tha. Nhung
bi bt ngy y vn duoc goi l may.
Anh Phng Vn Vinh
314
nh lai: "Ma h nm 1981, bi bin Thanh Bnh
Nng, c bn ngui vuot bin bi bn cht, xc tri vo duoc xp ngay hng trn b
ch ngui ti nhn Trn xc ho, dy kn nhng l dan den xn, rui vo ve bay
Mt xc l ca mt ngui thanh nin lai M vi mi tc vng ng, nm di ngong
so vi nhng ngui cn lai. Nghe du sau d c ba ngui duoc thn nhn ti nhn
xc dua v chn, cn anh thanh nin lai M v khng c ai dn nhn, nn d bi dua
di mt v dn chng quanh d khng chiu ni mi thi Ti nghe nhng ngui ln
lc d thm th bn tn, chnh quyn c tnh d vy d rn de dn chng trong
vng. Chng l dn Nng c ting v chuyn liu mang vuot bin. Nhung d
ch l nhng ci cht duoc nhn thy.
ung ti cc trqi t| nqn
Trong sut mt thp nin rui sau 1975, vuot bin vi nhiu ngui min Nam l
li thot duy nht, nhung cng l li thot dt gi nht. Hng nghn ngui d phi
tr bng chnh sinh mang ca mnh. Hng ngn ngui khc tuy "ti duoc bn b tu
do nhung su bnh yn khng bao gi tr lai sau nhng ni kinh hong trn bin.
Ngy 24-10-1977, ton vuot bin ca Bc s Nguyn c Tu
315
buc sang ngy
th nm ca hi trnh th x lan bi hng my. Ho phi gom ht "png-s lm bum
li v pha Thi Lan. Hai ngy sau, thuc phm du tr mang theo bt du can. Bc
s Tu k: "Ban t chc cuc vuot bin hop m rng dua ra chnh sch cng x,
gom thuc phm ca tt c cc nhm trn x lan, tp trung v chia du khu phn
hng ngy. Thng nuc trn x lan duoc kh trng bng chlorine, dun nu n v
nuc ung. Mi gi com sy duoc nu thnh cho chia cho gia dnh mui ngui...
Ngy th mui, c bn chic thuyn bun ln di qua, chng ti dt la bo hiu,
chng ti vy tay, chng ti dnh c semaphore bng qun o Nhung nhng chic
thuyn y d b di mc d thy nhm ngui chng ti bo vo gia bin trn chic x
lan nh b.
Chiu ngy th mui mt ca chuyn hnh trnh, theo Bc s Tu: "Bin m
sng lng, chng ti chot thy mt chic thuyn dnh c neo lai t pha xa chn
tri. Hy vong lai vuon ln trong bui chiu trn bin. Chng ti vy tay, chng ti la
ht, chng ti pht qun o lm c ra hiu nhung khng thy nhng ngui trn
thuyn dp ng. Cui cng, su may mn d dn khi lui dnh c ca chic thuyn
d tri ngay gn chic x lan Hai ngui ban tr tui, c v Thnh, can dm nhy
xung bin, boi dn, bm cht lui cho dn khi cc ngu ph Thi Lan ko c hai ln
thuyn. Moi ngui trn x lan nhn theo hi hp ch doi... Chic x lan duoc nhng
ngu dn Thi ko vo thnh ph Pattani b ng Thi Lan vo ban dm. Nhng
nh dn thnh ph nhn t ngoi bin l nhng nh sng hy vong. X lan bi c lp
bn Pattani. Cnh st ln kim tra, chng ti khng chnh thc duoc ln dt lin,
nhung duoc php tip xc vi dn dia phuong, duoc mua hng v ln du tin duoc
ung Coca Cola sau hai nm k t ngy duoc gii phng.
Ton vuot bin ca bc s Tu ch duoc lai Pattani hai ngy d mua thm thuc
phm. Sa cha my xong, x lan ca ho bi tu Thi h tng dua ra bin hung v
pha Songkhla noi c trai ti nan cho ngui Vit. X lan di hai ngy, dn Songkhla,
thy bn nhung bi tu tun Thi chia sng dui ra. Bc s Nguyn c Tu k tip:
"Mt ngy sau, x lan lai cht my. Png s, o mua lai kt lai lm bum, x lan
tri ni by ngy, cui cng nh c lung nuc ko tr lai Songkhla. X lan tp bn.
Chng ti bng b nhau, gi tr ln b li xung bin. Cng lc, dn Thi Lan trn
ln qung hnh l xung v cup di lun, my tu bi ho ph v git xung bin. C
don phi ngoi b bin, mn tri chiu dt, ban dm chng ti do nhng h ct
d lm giung trnh gi v canh chng cho cc b cc c, so dn Thi Lan hm
hip. Ban ngy dn dia phuong bu quanh nhn chng ti bi ro bi vng ro dy
thng nhu di xem s th. Ho qung d n, qung tri cy vo nhu cho kh n. Tu
do chua thy ch thy cup.
Ba ngy sau, ng tnh trung Songkhla xut hin vi lnh cn v. Ho dn theo
su muoi by thuyn nhn khc di bng thuyn t Ph Quc dn Songkhla. Chnh
sch Thi lc by gi khng nhn ngui ti nan. Nhng ngui ny bi dui ra bi d
nhp chung vi nhm ca Bc s Tu. ng Tu k: "Ti bit cht ting M, dng
ni chuyn vi tnh trung Songkhla xin lai. Tnh trung Songkhla cm gy ch
huy dnh vo ti dang bng con trn tay, ming th la lets go. Cc con ca nhng
phu n khc cng bi ging ra khi tay m, nm tng da mt ln x lan, cc b m
dnh phi theo con. Lnh Thi dnh anh Hi chy mu mi. Ti dng bn canh ng
tnh trung, ni nng tin gn ngay canh ng ta, cn v so ti dnh ng tnh
trung, mt ngui vi vng rt khu sng Colt ln dan chia vo du ti. Mt trung
si cn v t t, ni nh: bc si dng chng cu, ho s bn ng tht dy.
Bc s Tu k tip: " trn x lan hon my tun, khi du diesel dng ln mt
mi, thn th chng ti den nhu moi, du tc nga ngy, chi th thy ch rn roi
xung. Nhiu tr em da bi l lot v nng v du. Con b Ngoc ca chng ti, ngy
xung x lan n mc tuom tt, qun o dp d tu tay b ngoai may, khi buc ra
khi khoang x lan d thnh c b lo lem, qun o dnh nuc st hm x lan di
thnh mu cho lng Mt tun Narathiwat, vo chng ti thn vi vo chng mt
y t tr ngnh qun y Thi. Bit chng ti s phi ra di ch khng duoc dua v trai
ti nan Thi Lan nhu chng ti tung, ho ni vi ti l ho khng nghi chng ti s
c th sng st trong cuc hnh trnh sp dn nn xin cho b Ngoc lai lm con
nui, nu chng ti may mn dn duoc dt lin, qua M lc y chng ti c th lm
giy t hi ng. nghi t t v thnh tht ny lm chng ti bng khung v suy
nghi. Em ti, Hng v Hin hop lai dm hm y ni rng: Sng cht c nhau, nay
d di dn dy ch cn mt qung dung ngn, anh em c xui xo th xui xo cng.
Vo chng ti d quyt dinh d bn tay Tri dinh doat.
Ngy 19-10-1977, nhm vuot bin ca Bc s Tu dn Trengganu, Thi Lan, sau
bn muoi ngy lnh dnh. Cho d c lc sng cht ch cn trong gang tc, chuyn
di ca ho duoc coi l may mn. on c 168 ngui, gm su muoi phu n v su
muoi tr em, khng bi nan hi tc, khng c ngui bi bnh nng, khng c ngui
phi b xc trn bin.
Chuyn vuot bin th su cng d dua Thiu y Phan Ngoc Vuong ti duoc mt
trai ti nan Malaysia. Nhung truc d, chuyn vuot bin th nm ca ng vo cui
nm 1978 d bt thnh d c nhiu tnh c may mn. Chic ghe dua ho ra khoi l
loai ghe bu chay trn sng Tin, thung duoc goi l ghe c dom. i duoc ba ngy,
ba dm th cht my, chic ghe tri v dinh ngoi hi phn quc t, gp gn nm
chuc chic tu chay qua m khng c mt chic no cu gip. Ngy th tu, vo
khong 5 gi chiu, xut hin mt chic tu tn l Hegenburger, chay gn. ng
Vuong quyt dinh nhy xung bin boi ra chn du.
Con tu d s ko ci gin gi trong my pht ri th mt chic ca-n cng mt
s quan v ba ngui lnh xung. Ca-n va cham nuc, vin s quan rt sng, dan
gm ngay sau lung ng Vuong. i chic ca-n chay nhanh ti, trong tch tc, ng
Vuong duoc ko ln. Vin s quan hi: "ng l ai. ng Vuong: "Ti l ngui ti nan
Vit Nam Cn cc ng. Vin s quan: "Chng ti t ng c. ng Vuong: "Sao
ng bn ti. Vin s quan: "ng khng thy hai con c mp n dang d sau lung
.
Truc khi gp thuyn trung, ng Vuong duoc dua v nh hng trn tu, ng
duoc dt ngi truc mt dia thit b v mt lon Coca. l ba n ngon nht trong
cuc di ca ng Vuong. Nhng ngui trn tu d rt lich su nhung khng chiu dua
nhng thuyn nhn dn Hong Kong. Thoat du, ho d b di, nhung sau khi bit con
bo ti gn c th nhn chm con tu hng my ch cc thuyn nhn Vit Nam, tu
Hegenburger d quay tr lai v sau khi thuong luong, nhng ngui vuot bin chp
nhn quay tr vo b trnh bo.
Gn sng th ho nhn thy b bin Vng Tu. Thy th tu Hegenburger bo cho
chnh quyn ri quay du. Khong 5 gi sng, tu cng an xut hin. Thuyn
trung chic ghe vuot bin, nguyn l mt trung y hi qun va di hoc tp v,
nhy xung bin. ng Vuong bit, nu bi bt lai, nhng ngui nhu ng v vin
trung y s phi muc xuong trong t. ng Vuong cng nhy xung bin. Mi boi
duoc my si th mt thng nh trn ghe nm cho ng ming xp kh ln. Chnh
ming xp d d cu mang ng. Vin trung y hi qun ln y d khng th boi
vo b.
Vi gi sau, ng Vuong duoc my ngui Nga ko ln mt chic cano nhung thi
d ca ho khin ng Vuong e rng s bi giao cho cng an nn khi thy mt chic
ghe cu nh di qua, ng Vuong goi: "Oi Cu anh. Hai thiu nin trn ghe cu hi:
"Vuot bin Nhy di. ng Vuong nhy xung. ng Vuong duoc hai cu b dua
v nh trong mt lng chi. Ngh ngoi, n ung xong, hai cu b dua ng v Si
Gn vi gi mt luong vng. Lc d, di honda khng hn l an ton, nhung di xe d
th chc chn khng thot v cng an s xt, nu khng c giy di dung l bt lin.
Chp ti, ho ln dung, v ti 11 gi dm th v ti nh m ng Vuong G Vp.
B m gi bt khc: "Sao ln no di cng khng ti noi vy con.
Ton b s ngui cn lai trn chic ghe c dom bi dua v Vng Tu, moi ngui
khai ht "ti cho Phan Ngoc Vuong. Ho bi giam gi tai trai C May hai thng ri
duoc phng thch. Cu chuyn Phan Ngoc Vuong mt mnh t chc vuot bin, tuy
khng trt lot, nhung vi trnh d ngoai ng v kh nng ng ph trong nhng tnh
hung him ngho kh tt d duoc dn vuot bin dn thi. ng Vuong sau d d
duoc nhng ngui giu c chi tin d nghi ng ch tr mt cuc vuot bin cho gia
dnh ho. Chuyn di y tng cng bn muoi chn ngui trong d c nm ngui em
ca ng Vuong. Khc vi nm ln truc, chuyn vuot bin th su ca ng may
mn bt ng.
Chp ti ngy th tu, mt tu dnh c Thi Lan cp vo man ca chic ghe vuot
bin. ng Vuong k: "Ti ku tt c phu n chui xung hm, d phng. Pha tu
dnh c cho mt dai din ln gp thuyn trung ni chuyn. Vo, thy trong phng
ng thuyn trung trang tr dy tuong Pht, ti d thy mnh may mn. ng thuyn
trung hi: Cc anh cn g. Ti ni: Cn mt t nuc ung v xin ch dung
gim. ng cho nuc ung v ch d xanh, ri hi: Cn du khng. Ti ni: Thua
cn. ng ch tay v ni: C di theo hung ny th chiu mai my s ti Malaysia.
Khong bn gi chiu hm sau, chng ti nhn thy mt rng da.
Thay v duoc cho dn, khi chic ghe vuot bin ti gn b, diu m ho nhn thy
l nhng hong sng den ngm trn tay mui hai cnh st mc d rn ri dang chia
thng vo nhng ngui ti nan. ng Vuong, khi y ch mc mt chic qun jeans,
quyt dinh nhy xung bin, va gio hai tay, va di vo. Cnh st qut: "Stop.
ng Vuong ni: "efugees. Cnh st: "Bao nhiu ngui. "49. "C vng, d-la
khng. "C. "Ok, ra mang vng vo dy tao cho v. ng Vuong di ra, ch tu
ly nm luong cng mt t n trang dua ng Vuong mang vo b. Sau khi nhn
vng, cnh st ni: "uc tu di ri cho v.
Vo bi, bn muoi chn ngui phi chiu cnh mn tri chiu dt. Cc vin cnh
st thnh thong qua gp ni dua tin, mun mua g ho mua cho. Bn ngy sau, c
thm mt tu ca ngui Hoa "vuot bin bn chnh thc dn. Ho c 140 ngui da s
l ngui Vit. Thm mt tun l sau d, 189 ngui phi tu xoay x trn bi, do
ging kim nuc, luom ci nu n. Ngy th mui mt, mt ngui bn qun phuc
s quan, du di nn b r xanh dn, gp ng Vuong, ngui duy nht bit ting
Anh, ni: "Ti l ngui ca Cao y Ti nan Lin Hip Quc. Khng phi ai vuot bin
cng c co hi gp duoc ngui ca Cao y Ti nan Lin Hip Quc.
Ngy 27-5-1989, ch cn bin phng khm xt lu thm vo ting na l Pham
Thanh Tng
316
cng chn muoi su ngui khc c th bi dng cng trong khoang
cha c. Sau mt hnh trnh di t Si Gn v Chu c ging nhu nhng ngui di
va B, nhm vuot bin ca Tng ln luot duoc xp nm trn nhng chic xung
ch da. Ch thuyn ly l da tuoi tp ln nhng ngui vuot bin ri ch v hung
Bc M Thun. Bn gi sng th tu cp ghe ln lc d dang neo du gia dng.
Tng cng chn muoi by ngui, gm c vo con ngui ch tu, duoc xp v khoang
c. Hng chuc cy d duoc xp chng ln nhiu lp d che. a ti ca bin th dung
tu bin phng, cuc khm xt ko di cho dn khi da mt da tr trn tu d bt
du tm ti. Ch tu cho chay thm khong mt gi, cm chc d ra khi tm truy
dui, mi huy dng nhng thanh nin cn khe ling ht d cy xung bin. Khi d
nhiu ngui d lim di v rt cng. l chuyn vuot bin ln th mui mt ca
Pham Thanh Tng. Ngy 1-6-1989, con tu ca Tng vo ti do Talampuru
(Philippines).
Ch di sau chuyn tu ca Tng mt ngy, ngy 2-6-1989, c mt chic tu vuot
bin khc cng vo gn ti do Talampuru. Thay v du ngoi xa ch dn dung,
khi thy mt con bo dn gn, con tu tin nhanh vo do. Tu ca ho bi kt vo
bi san h v ngay sau d, con tu bi sng ln dnh v ra tng mnh. Khi bo tan,
ch c nm ngui sng st boi duoc vo b. Ho ni, con tu khi hnh vi 117
ngui.
Ngy 7-8-1987, d trnh bi bin phng pht hin, ng Trn Quang Phuc, mt
cuu trung y hi qun Vit Nam Cng ha, quyt dinh ra di khi Nha Kh tuong du
bo c bo cp 7. Con tu ch hai muoi by ngui trong d c bn ngui trong gia
dnh ng Phuc. Con trai ng, anh Trn Minh Trit k: "Con tu di ti khuya th bt
du bo. C tu say sng nm la lit ch cn lai hai cha con. Ba ti cm li. i ti
trua hm sau th ra ti ngoi khoi xa. Ba ti giao tay li cho ti. Ln du tin ti
nhn thy nhng con sng tip ni nhng con sng, c p ti con thuyn nh b
nhu nhng ngon ni. Ti ch cn bit nghe li cha ti m tip tuc di, ch bit trao
thn cho dai duong, lc no cng c cm gic mnh sp bi nhng con sng nhn
su xung lng bin. Nhu c php mu, ch bn ngy sau, con tu nh di ti
Malaysia. Trn Minh Trit ni: "Sau mui lm ln vuot bin khng thnh k t nm
1982, cha con chng ti duoc dua vo trai Sungeipesi.
Tai trai ti nan Sungeipesi, cui nm 1987, Trn Minh Trit chung nh vi mt
phu n tr. Trit k: "Chiu chiu, xung cu thang, ti thy chi y c np ngui
vo mt gc ti, khc ln rung rc. Chng ti phi d cho chi y khc bi ch cn
dung vo l chi y hong ln, co rm lai. Khng ai dm hi han. Trn bin, chi y
d bi hi tc hip dm nhiu ln.
Khi chuyn vo trai Paulo Bidong, Trit gp mt c gi khc trac tui mnh. C
cng mt ngui khc duoc vt ln v duoc coi l hai ngui sng st trn mt con
tu vuot bin bi hi tc trn vng bin Thi Lan. C gi bi hm hip nhiu ln trong
khi chng kin anh trai mnh bi cht lm ba khc. Trn Minh Trit k: "Chiu no c
cng r ti ra bin. Nhung ch khi nh mt chng ti cham ti bin l c lai ln
dng ra dt, mt tron nguoc ln, ming cng lai. Dung, tn c gi, ch Paulo
Bidong bn muoi lm ngy, thay v gn hng nm nhu nhng thuyn nhn khc.
C duoc mt t chc thin nguyn bo lnh dua di cha bnh.
ng Nguyn Vn Mai
317
k: "Trong thp nin 1980, ti bay dn cc trai ti nan
nhiu ln v chng kin hng ngn cu chuyn dau lng. mt trai ti nan Thi
Lan, ti gp mt phu n bi hi tc cung hip nhiu ln, khi duoc Hi Ch thp d
gip cha tri, nhng vt thuong ca chi d mung m. Mi hi thi lung mt gc ln.
Cc bc s cn pht hin ra l chi bi dnh thai. Thai di v khng bnh thung. Theo
cc bc s th gia cc ngn tay ca hai da tr c cc mng dnh, ho khuyn nn
b. Ngui chng l mt nng dn cht phc, d c bn da con, ni: da nh ny
khng c ti, ng tri dinh cho n ci nghip trong vo ti th khng c l do g d
ti ph. ng Mai k tip: "Khng ai c th ng ngui chng d quyt dinh nhu th.
Khi ngui vo bi hip, bon hi tc d cm m tu bt anh v cc con dng xem.
Khng ai bit chc c bao nhiu nan nhn ca hi tc Thi Lan trong nhng ngy
thng d. Cho dn ngy 16-4-1989, tai vng bin Malaysia, mt thuyn ch 130
ngui ti nan vn bi hi tc tn cng. Theo Cao y Ti nan Lin Hip Quc, sau khi
hm hip phu n, hi tc d phng la dt tu, ch c mt ngui sng st trn
chuyn vuot bin xu s d
318
.
Tai Hi nghi Quc t ln II v ngui Ti nan ng Duong, t chc trong hai ngy
13 v 14-6-1989, UNHC cho bit: Ch trong vng t cui nm 1988 cho dn thng
6-1989 d c hai muoi tm tu cng 590 thuyn nhn duoc ghi nhn l mt tch
319
.
Theo s liu ca UNHC, con s thuyn nhn Vit Nam d tng cp bn cc quc
gia ln dn gn mt triu ngui: Australia 1.750 ngui Macau 7.128
ngui Singapore 32.000 ngui Philipines 51.722 ngui Thi Lan 117.321 ngui
Indonesia 121.708 ngui Hong Kong 195.833 ngui Malaysia 254.495 ngui mt
s khng nhiu lm cng dng chn Nht Bn, i Loan, ai Hn
320
Nhung, bin
mnh mng, nhng g thng k duoc chua phi l ton b su tht.
Nhiu thuyn nhn cn nh, tai trai Palawan, Philippines, c chic thuyn g
duoc dt truc ca vn phng Cao y Ti nan Lin Hip Quc. Khi chic ghe ny bi
tp vo b, bn canh nhng xc cht truong phnh, ngui ta thy ch cn mt phu
n mang thai sp dn ngy sinh. Khng ai hiu bi php mu no, b m ny cho
dn lc y vn cn thoi thp. B d sng st cho dn khi sanh ha da b v kip cho
bit, con thuyn khi khi hnh c tt c nm muoi ngui. Khng phi chuyn vuot
bin no cng c ngui sng st d ni dn s phn ca nhng nan nhn cn lai.
Vinh vin khng ai bit c bao nhiu ngui Vit Nam vuot bin trong giai doan t
1975 dn du thp nin 1990 d b mnh trn bin, bao nhiu con tu d bi bin
nhn chm, bao nhiu con tu d bi hi tc cup v git ht, bao nhiu phu n v
tr em d bi chng hm hip.
Lich s thuyn nhn Vit Nam bt du khp lai t nm 1996, khi Lin Hip Quc
quyt dinh dng ca cc trai ti nan trong khu vuc v khi cuc sng trong nuc bt
du d th hon, chm dt mt bi kich ko di sut hai thp nin trn bin.
Chung VII: "Gii Phng"
Nhiu ngui Vit d cm sng vi nim tin ho chin du l d gii phng min
Nam. Trong sut nhiu thp nin, truyn thng nh nuc d lp di lp lai diu ny
nhu l chn l. "Gii phng l cch ni d m t su kin kt thc vo ngy 30-4-
1975. "Gii phng l t khng ch duoc dng bi nhng ngui di t trong cc chin
khu m cn duoc ni nhu mt phn xa tu nhin ca khng t ngui dn. C hng
triu ngui d b nuc ra di, nhung hng chuc triu ngui min Nam vn chon con
dung lai, ri chnh ho s c nhng tri nghim dng nh v "gii phng.
Si Gn thay di
Chiu 2-5, t trung Petrus K, Ban Kinh ti Thnh y dua nhm ng V Vn
Kit sang "tip qun nh 222 v 224 dung Phan Thanh Gin
321
. Ngi nh ny vn
l noi ca ty vin qun su Anh. Ngui gip vic cho ng ty vin lai cng l mt
co s b mt ca Cch mang. ng V Vn Kit ti, gia dnh rt mng, v t hm d
ho tr thnh "cn b Thnh y.
Lai ni v ngui li chic xe GMC ch "dai qun v Si Gn chiu 30-4. Khi dua
ng Kit ti trung Petrus K, Tu Thach ku anh li xe quay lai dn nhng anh em
di sau. Xong vic, Tu Thach cho anh v. Ti chiu ng Kit hi: "Hai ch ti x
chiu nay du. Anh em ni: "nh v ri. ng Kit ku: "C hi tn tui, nh ca
ngui ta khng. Khng ai hi c.
Trong ngy hm d, bit bao ngui d "xung dung, rt nhiu ngui trong s
ho d lm mt vic g d ri tr thnh "cn b, lp cn b v sau duoc goi l "Cch
mang 30-4 rt nhiu ngui khc, sau khi "phuc vu cch mang, d tr v nh v
d v danh nhu th.
Chiu 2-5-1975, khi tnh hnh d tam n dinh, ng Kit ku Chn Anh v Bnh
Thanh kim gia dnh ng Su Hoa. Gia dnh ng Su Hoa l mt co s nui giu
"Vit Cng trong ni thnh t du thp nin 1950. Gia nm 1956, ng L Dun
duoc ng Nguyn Vn Linh dn ln Si Gn v dua v giu trong nh ng Su Hoa
gn ba thng. Nm 1963, t C Chi, ng V Vn Kit cng vo Si Gn trn mt
chuyn xe do Su Hoa li ra dn. Cng vi n giao lin Su Trung, t d, theo yu
cu ca ng Kit, Su Hoa s cn dua ng Kit di lai cng khai nhiu ln. Khi t
Trung uong Cuc xung Khu IX nhn chc b thu khu y, ng Kit d dng xe ca
Su Hoa di cng khai t Chu c xung ach Gi. ng Kit cng d tng lai cn
nh 999 No Trang Long, Bnh Thanh ca Su Hoa. T dy, mt ngui chu ca
ng, Chn Anh, s theo ng Kit ra "Khu.
Chiu 1-5-1975, Chn Anh v Bnh Thanh. Chic U-oat
322
di ti du, ngui dn
nghing ng, xm x ti d, v khi n quo v hm 999, b con ng ngng. My
da con nh Su Hoa ku to: "Vit cng Vit cng. C l bon tr cng khng bit
d l ting ku mng hay so. Cho dn lc ny, vo chng ng Su Hoa vn ht sc
d dt, ci d dt ca ngui hoat dng trong lng di phuong qu nhiu nm v d
gp qu nhiu bt trc. Lc d, vn chua c ai trong xm bit r Su Hoa l
"Cng, k c my ngui con ca ng. Nhung l tr nhanh chng nhn ra mt trong
my ng di xe l Chn Anh. By gi th chng mng r tht.
Chua kip ngi xung, Chn Anh ni: "Ch Su Dn cho goi bc ln gp ng gp.
"nh du, Su Hoa lp cp hi. "Th bc thay d l ln, sng gi ng nhc bc
hoi, Chn Anh giuc. Su Hoa khoc vi o, ra xe. Ti noi, ng Kit chay ra tn
ca, hai ngui m ly nhau: "Manh h Ht cht ri h. Hai ngy sau, ng Kit v
nh Su Hoa n ba com don tu. ng m tng da con ca vo chng Su Hoa,
lng lng di. Tnh mang ca nhng thiu nin ny d tng bi de doa ngay chnh
trong ngi nh d, trong sut nhng nm ng L Dun, ng Nguyn Vn Linh v
ng Kit sng b mt dy. ng Kit buc ti, buc lui, ln gc, nhn cn phng, s
nhng d vt quen thuc, nhng th d tng che cho ng sng.
Nm 1957, truc khi ra Bc, ng L Dun triu tp X y sang Phnom Penh v
quyt dinh diu ng V Vn Kit v Si Gn thay ng Linh lm b thu Khu y. Si
Gn cui nm 1958, khi ng Kit dt chn tr lai, khng cn bnh yn. Chnh quyn
Ng nh Dim dnh trc tng co s ca nhng ngui cng sn. Nhng cp y vin
m ng Kit nhn bn giao t Phnom Penh ln luot bi git hoc v t. ng Kit
dnh phi tip cn Si Gn qua ng Gia inh. ng nhn thy nu c Gia inh th
Si Gn s "tin thoi d hon. ng d nghi sp nhp Gia inh vo Khu y Si Gn
v duoc Trung uong chp thun.
Sau ngy 30-4-1975, truc nhu cu sp xp cho hng loat b thu khu y, tnh y
t trong rng ra, vic dinh lai dia gii hnh chnh d c nhiu bn ci. Theo ng
Nguyn Thnh Tho
323
: "Ngy 3-5-1975, anh Mai Ch Tho mi ti ti truyn dat ch
truong tch T4
324
: ti lm b thu Si Gn anh Mai Ch Tho lm b thu tnh Gia inh.
i anh Mai Ch Tho ku ti bn giao ht. Sau khi "bn giao gn ht cho ng Mai
Ch Tho, ngy 5-6-1975, ng Tho lai nhn duoc thu mi ti s 7 Thng Nht
325
,
nghe ng V Vn Kit ph bin chnh thc: "Trung uong Cuc khng tn thnh tch
Si Gn-Gia inh, vy anh l ph b thu Thnh y, cng vic c khng thay di, nay
mai s giao vic mi cho anh.
Trong thi k qun qun, ng V Vn Kit l b thu ng y c bit, dng thi
duoc gii thiu l b thu Thnh y Si Gn-Gia inh. Ngy 20-1-1976, Ch tich Hi
dng Chnh ph Lm thi Cng ha Min Nam Vit Nam Hunh Tn Pht k Quyt
dinh 03, thay th y ban Qun qun bng y ban Nhn dn Cch mang, chc ch
tich duoc giao cho ng V Vn Kit chc b thu Thnh y duoc giao cho ng
Nguyn Vn Linh ng Mai Ch Tho lnh chc ph ch tich y ban kim gim dc
Cng an Thnh ph.
Trong bui l bn giao t chc vo sng 21-1-1976 tai Dinh c Lp, Thuong
tung Trn Vn Tr cho rng: "Chng ta d nm chc tnh hnh trong tay, ch d
cch mang d duoc bo dm vng chc, trt tu tri an ngy cng n dinh. Thnh
qu y dat duoc nh nhn dn d thuc su tham gia xy dung chnh quyn ca
mnh
326
.
Thng 12-1976, sau ai hi ng ln th IV, ng V Vn Kit tr thnh y vin
du khuyt B Chnh tri ng Nguyn Vn Linh l y vin chnh thc, duoc diu v
Trung uong, chc b thu Thnh y giao lai cho ng Kit. T truc d, ng V Vn
Kit tha nhn l chnh ng d thc dy vic ly tn Ch tich H Ch Minh chnh
thc dt cho Si Gn-Gia inh.
My cu tho: "Ai di Nam B Tin Giang, Hu Giang Ai v Thnh ph H Ch
Minh uc r tn Vng
327
, m T Hu vit thng 8-1954, khi H Ch Minh cn
nm quyn, duoc coi l "sng kin thnh vn du tin v vic dt tn mi cho Si
Gn. C l v T Hu khi y khng ch l mt nh tho "anh c m cn l trung
Ban Tuyn hun Trung uong, nn kin ca ng gn nhu duoc mc nhin tha
nhn. Lich s cng khng ghi nhn bt c mt phn ng no t H Ch Minh. Cc
vn ngh s cch mang cng coi d l "vinh du ca Si Gn.
Trong tun l truc ngy 30-4-1975, nhac s Cao Vit Bch d dt tn cho mt
bi ht ca mnh l Ting Ht T Thnh Ph Mang Tn Bc. Bn Thng co ngy 3-
5-1975 v vic thnh lp y ban Qun qun cng ni: "Thnh ph Si Gn, thnh
ph duoc vinh du mang tn Ch tich H Ch Minh vi dai. Ngy 6-5-1975, t Si
Gn Gii Phng ra di. Sau d, t Tin Sng, t bo ca nhng ngui thuc "luc
luong th ba ca Si Gn truc 30-4-1975, trn nhiu chuyn muc cng cho chay
nhng hng tt ln: Thnh ph H Ch Minh
Tuy nhin, tai k hop du tin ca quc hi thng nht, khai mac tai th d H
Ni ngy 25-6-1976, ng Trung Chinh d khng hon ton dng vi cch dt
vn d ca ng V Vn Kit. Khi ng Kit d nghi B Chnh tri d Quc hi "cng
nhn Si Gn mang tn Thnh ph H Ch Minh, ng Trung Chinh ni: "Quc hi
khng phi cng nhn m l xem xt vic dt tn cho thnh ph, v ch Quc hi
mi c thm quyn ny.
ng V Vn Kit nh lai: n gi gii lao, ng vo phng dnh ring cho ch
tich don pha sau Hi trung Ba nh, noi c mt L Dun, Pham Vn ng v
Trung Chinh, phn di: "Tai sao Quc hi lai cn phi dt tn cho Thnh ph trong
khi ch l tha nhn mt su tht lich s. ng Trung Chinh dt khot: "Lich s
phi c vn bn, chua c vn bn no ni Si Gn d duoc di tn. ng Kit ni:
"Lich s c nhiu diu khng c vn bn. ng Trung Chinh n tn: "Thung ngui
ta ly tn lnh tu dt cho th d. ng V Vn Kit ci: "Thua anh, tn ca Lnin c
phi dt cho th d du. ng Trung Chinh vn kin dinh: "Quc hi vn phi l
co quan quyt dinh vic ny. ng Kit khng th thuyt phuc ng Trung Chinh,
dnh d nghi: "Nu nhu cc anh dua ra Quc hi quyt dinh th cc anh phi gii
trnh dy d qu trnh Thnh ph mang tn Bc. Truc Quc hi, ng Trung Chinh
ch ni rt ngn gon v vic di tn Si Gn.
Nhiu nm sau, ng V Vn Kit mi hiu ng Trung Chinh lung lu khng ch
v vn d th tuc. ng Kit ni: "Anh Trung Chinh mun gi tn Si Gn, mt ci
tn d duoc bit dn sut gn 300 nm. Tuy nhin, trong sut hng chuc nm, H
Ch Minh d duoc c h thng chnh tri suy tn lm "Cha Gi Dn Tc, nn khi c
ngui mun ly tn ng dt cho Si Gn th khng ai dm dng ra ngn cn. Quc
hi d d dng biu quyt vic di tn Si Gn cng nhu, vo lc 8:20 sng ngy
2-7-1976, d d dng di tn nuc Vit Nam Dn ch Cng ha thnh nuc Cng
ho X hi Ch nghia Vit Nam.
Truc d, thng 8-1975, mt loat dung ph Si Gn cng d duoc Tuyn
hun Thnh y cho di tn. Tn ca cc lit s cch mang d duoc dng d thay
cho tn ca nhng vua cha, danh nhn thi "d quc phong kin: L Tu Trong
thay th Gia Long, V Thi Su thay th Hin Vuong, L Chnh Thng thay cho cu
Tam Nguyn n , Cc su kin m nhng ngui cng sn d ghi vo lich s
cng duoc s dung d di mi cc tn dung nhu Cch Mang Thng Tm, Nam K
Khi Nghia, ng Khi Ngui dn Si Gn tc cnh: "Nam K Khi Nghia tiu
Cng L ng Khi ln ri ht Tu Do. Nhng thay di ca min Nam, ca Si
Gn, khng ch trn nhng tn dung, tn ph.
Kinh t mi
u nm 1977, cu b Thi Cm Hong
328
thy nh mnh thung xuyn c
khch. ng t trung t dn ph cng vi cn b ngy no cng ti vn dng gia
dnh di kinh t mi. ng ni vi m Hong: "Chi phi di th chng chi mi duoc v
sm. Cha Hong, ai y Thi T Bnh, dai di trung dai di chin tranh chnh tri
thuc tiu khu Qung Nam, gi y dang l t ci tao. ng Bnh bi bt ngay sau
ngy 29-3-1975, ngy Nng duoc "gii phng.
Cui thng 3-1975, Hong - nm y ln by - theo m di tn vo Si Gn. bi
bin Nng, Hong d phi buc trn nhng xc cht d ln tu. Kt thc chin
tranh, Chnh quyn Si Gn yu cu ngui dn tr v qu c, Thi Cm Hong v
cc em duoc m dua tr lai Hi An, m mt tim chap-p. Bun bn kh khn
nhung trong thi gian d, m Hong cn phi b tim di dp dp Ph Ninh hon ba
thng. Hong k: "Mt hm, va di, va nh m qu, ti di b t Hi An ln
Nng tm dn nh d. C nh hong ht di tm. Khi tr v, ng ch dnh cho mt
trn. nh xong, ng m ti vo lng, khc.
M Hong hnh dung duoc diu g ch doi gia dnh khu kinh t mi. Nhung dy
khng phi l lua chon ca nhng ngui vo lnh. Hng xm chay qua chay lai,
nhng ngui c cng hon cnh ch bit nhn nhau gat nuc mt. Bit khng th
"chng chnh quyn cch mang, truc thi dim ri Hi An, m Hong nh b ni
qua sng cng, hy vong gi lai duoc cn nh. B ni tui cao, chnh quyn khng
th buc b di kinh t mi.
Ngy di, t sng sm, xe ca my chuc chic du trn dung Phan Chu Trinh, ni
dui nhau t trung B dn sn Ty Thng tin Chiu hi. Thoat du bon tr con
rt vui v sp duoc di choi xa, nhung khi thy ngui ln khc, bon tr bt du hiu
vn d nghim trong hon chng tung. Xe chay ba ngy hai dm th ht dung.
on xe ca dng lai, ch xe i, i dung ti du th tin vo ti d. Chp ti, don
xe dng lai cho moi ngui ly d dac ri quay v, d lai hon nghn con ngui gia
rng.
Hong nh lai: "Hm sau, cc gia dnh duoc chia dt. T ngui ln cho ti tr
con du phi di cht cy lm nh. My ngy tip d, mt don xe ti khc dn,
Chnh quyn cp cho dn kinh t mi khu phn luong thuc d n trong ba thng.
Hong k: "Khi bit don ngui mi dn dung nh l dn min Nam, dng bo
bun Chu C Ti, huyn Krongpak, Daklak, d ch dng sang gip. l mt khu
vuc dm dm ulro vn quy ph chnh quyn nhung ulro d yn cho ngui
Thuong v dn kinh t mi. Chiu chiu, bon tr vn ct rng di ly nuc sng
Ana, cch dy hng cy s.
Chnh sch duoc thi hnh mi dia phuong thung c nhng dim khc nhau.
Khng phi du vo con nhng ngui dang trong cc trai ci tao cng phi di
kinh t mi. Nhiu dia phuong coi dua dn ra khi thnh ph l d phn b lai lao
dng v gii ta nhng p luc x hi ny sinh sau ngy 30-4-1975.
ng Nguyn Vn Ly, tn thung goi l Tu Kt, nm 1975 l thu k ring ca ng
Mai Ch Tho
329
, k: "Mi dm, vo khong mui mt gi, ti lai cp nht cc bo co
nhanh ca cng an v B Tu lnh Thnh. Khng c bo co no l khng ni v tnh
hnh ngui tu t. Thnh thong, anh trai ca ng Mai Ch Tho l Tung inh c
Thin qua thnh ph, gh choi. Thy ti loay hoay vi my bn bo co, ng hi,
Tnh hnh sao. Ti k cho ng tnh trang nhiu ngui cm thy b tc dn dn
nan tu t Si Gn. ng inh c Thin ni: vy l b m ri, phi dua di kinh t
mi mi c cng n vic lm cho ngui ta, ch khng cn cht na.
Khng ch Tung inh c Thin nghi "kinh t mi c th gii ta nhng b tc
cho ngui dn min Nam. Bo co ca B Chnh tri tai Hi nghi Trung uong 24, hop
t ngy 13-8-1975, xc dinh: "Cp bch nht hin nay l sp xp cng n vic lm
cho ba triu ngui. y l mt cng vic kh khn, nhung ta c thun loi ln l c
th m thm ngay vi triu hecta canh tc dt tt, d lm, nhiu vng lai khng xa
Si Gn lm. Hung sp xp l gim bt dn cc thnh thi, dua 1,5 triu dn hai
triu ngui v nng thn, va sn xut nng nghip, va sn xut tiu cng nghip
v th cng nghip.
Ch sau Hi nghi Trung uong ln th 24 khng lu, ngy 14-9-1975, trong mt
cuc lm vic vi khong by muoi kin trc su tai hi trung ai hoc Kin Trc Si
Gn, Gim dc S Kin trc v Qun l Nh dt Hunh Kim Truong ni rng Thnh
ph s dua khong 1,5 triu dn "v qu lp nghip. Bo Tin Sng ngy 16-9-
1975 dn li ng Truong: "T dy cho ti cui nm 1975 chng ta cn phi gim
bt ba trm ngn dn ra khi Thnh ph H Ch Minh d dua ho v cc vng ln
cn tham gia vo cng tc sn xut. V dn ht nm 1976 s c thm mt triu hai
trm ngn dn v qu lm n theo dng chuong trnh d duoc n dinh.
ng Truong cho bit: "Khong 600 kin trc su v sinh vin sp tt nghip kin
trc s nm gi vai tr thit k cc khu chnh trang, cng nhu cc loai nh cho
dn chng. Uu tin ny nhm phuc vu cho cc gii dng bo lao dng, nhng gia
dnh cch mang, t lu d hy sinh nhiu nhung cho dn nay vn cn n nh
du
330
. ng nhn manh: "Cng vic ca chng ta hin ny ch l mt cch tr on,
tr nghia cho nhng ngui d.
T nhng ngy cui thng 8-1975, chnh quyn cho xe ch hng chuc nghn dn
v qu. Tnh dn du thng 10-1975, c hon 15.000 dn duoc dua di xy dung cc
vng kinh t mi. Ngui th ln Bnh Phuc, Tn Ph, Ty Ninh ngui th xung Sc
Trng, Kin Tung, Vinh Long. Ch ring thng 10-1975, d c "hon 100.000 dng
bo Thnh ph ln dung xy dung vng kinh t mi. Tnh c gn nm thng sau
gii phng, d c gn 240.000 ngui phn khi tr v qu c lm n
331
. Ngy 28-
10-1975, hi nghi m rng ca Thung vu Thnh y chnh thc thng qua ch
truong "dy manh cuc vn dng chnh tri su rng trong qun chng nhn dn
nhm dua 1,5 triu ngui khng c cng n vic lm di xy dung cc vng kinh t
mi.
Truc d, theo "Bn Bo co v Thuc trang v Kh nng Kinh t min Nam
duoc ng Nguyn Vn Nam, mt quan chc ca y ban lin lac cng thuong doc tai
"Nh ht Ty
332
ngy 4-8-1975: "Phn b lai luc luong lao dng trong c nuc l
yu cu khch quan cn thit ca dt nuc. Bn Bo co cho rng: "Nn kinh t do
M d lai ch l mt su phn vinh gi tao. K thu hung ch l cc tng lp tu sn
quan liu cn dai da s qun chng vn sng mt cuc di co cuc, khng c ngy
mai
333
.
Khng phi moi ngui dn di kinh t mi du bi p buc. Theo ng Nguyn
Thnh Tho: "Anh Pham Vn X phu trch vn d kinh t mi, anh Kit giao cho ti
phuc vu anh Hai X. Nhim vu ca ti l lm vic vi tng dia phuong d nm cc
di tuong phi di kinh t mi. Ti thy nhiu ngui dn trong nhng cn nh cht
chi, canh ao t, ngho di. Chng ti vn dng th ho vui v di. Ngay c ng Tu
Kt, dang l thu k ring ca mt nhn vt quyn bnh nhu ng Mai Ch Tho, cng
tin tung vo chnh sch ny nn d cng vi anh trai khuyn m, mt "b m
phong tro, bn cn nh ca b Bi Vin, Qun 1 d di kinh t mi. Cc qun
don lc y d c don vin thanh nin, tin phong pht hoang, m dung, lm
nh, lp cc lng mi truc khi dua b con ln.
Theo ng Nguyn Thnh Tho, nh nuc cp dt dai, nh ca, gao v tin d
sng ba thng du. Nhung thuc t khng nhu mo tung, nht l vi nhng ngui
dn truc d quen sng thnh ph c din, c nuc, ch bit ngi bn giy hay
bun bn, nay bng nhin phi cuc dt, trng khoai noi thm son. ng Nguyn
Thnh Tho tha nhn, n ht tin, ht gao do Nh nuc cp, nhiu ngui dn luc
tuc b v. Cc thnh ph lai phi gnh chiu thm nhng p luc mi, nht l t
nhng ngui dn b kinh t mi v khi nh ca khng cn, do d bn di truc d
hoc do bi coi l nh "vng ch d bi "Cch mang 30-4 nhy vo "cht mt.
Khng phi khu kinh t mi no cng cho dn quay tr v thnh ph mt cch
d dng. Mi khi ngui dn trong vng kinh t mi Krongpak, Daklak, mun v
thm qu du phi ct rng di t na dm. Mi gia dnh ch di mi ln mt hai
ngui d trnh bi chnh quyn d . C rt t ngui nghi ti vic bm tru lai, nhung
nhng ngui vo lnh vn lo so, nu trn, chng mnh s khng sm duoc v. Gn
mt nm sau, khi tnh hnh c v yn yn, m ca Thi Cm Hong mi ln gi
Hong v Hi An di hoc. Nhung ngay trong nm k tip, khi v thm lai Hi An ln
du tin, m Hong dua hai da em v v mang Hong ln d chnh quyn trn khu
kinh t mi khi nghi ng. Ba thng sau, b mi dm gi Hong v lai.
Thng 4-1979, ng Thi T Bnh duoc tha. ng vit thu nhn vo b khu kinh t
mi v, du dinh s dua c nh vuot bin theo Phuong n II. Bc thu ng Bnh gi
vo khu kinh t mi m c nhu dang trong chin khu: "Con trn d rng xy
dung kinh t mi, d chng con sm duoc v. Trong xm c ng Gii d duoc v ri
con a. M Hong nhn tho, roi nuc mt v nhn ra nt ch chng mnh. Gii cng
l tn ng Thi T Bnh m ch ngui trong nh mi bit. Bn thng sau m Hong
mi b duoc cu em t v gp cha sau khi tm cch gi mt da con, mt da chu
v truc. Khi y, Phuong n II d bi ct.
Mt luong ln ngui dn thuc din "hi huong hoc di kinh t mi sau d d
quay tr v Thnh ph. Tuy nhin, trong khong thi gian 1975-1980, vn cn hon
700.000 ngui dn d tng sng Si Gn truc ngy 30-4-1975 khng c co hi
quay lai Si Gn sau khi bi buc "hi huong hoc bi dua di kinh t mi
334
. T 1976-
1995, c gn 4,5 triu ngui t cc dia phuong trn c nuc duoc dua di xy dung
vng kinh t mi
335
.
t sch
Nm 1953, khi t Vit Bc tr v, ng V Vn Kit duoc phn cng tr lai Bac
Liu lm ph b thu Tnh y, b thu l ng Ung Vn Khim. Cng trong nhng ngy
d, ng Kit d cng vi cc dng ch ca mnh xy dung mt "x hi l tung
trong "vng gii phng: Cch mang cp hng trm nghn hc-ta dt cho nng dn,
xo b ch d t tc ca dia ch, pht trin cc mt chnh tri, vn ha, y t, gio
duc. ng Kit nh lai: "An ninh tuyt vi, nh khng phi kha, vun khng phi
ro v sinh t nh dn xm p du sach s dn chng ht nhng bi ca cch
mang, xem vn cng cch mang.
ng V Vn Kit tha nhn, vo nm 1975, ng cng mong mun xy dung
Si Gn "mt x hi lnh manh nhu ng d tng lm Bac Liu. Nhu nhiu dia
phuong lc by gi, mt trong nhng cng vic du tin m chnh quyn qun qun
Si Gn ra tay l "chin dich qut sach nhng tn du vn ho phn dng v di
tru. Thnh don Thanh nin Cng sn d dng ra thuc hin chin dich ny.
Ngy 23-5-1975, trn nhiu dung ph Si Gn, "kh th ra qun ca chin
dich v cng si ni: "on thanh nin nam n di qua cc dung ph v h to
nhiu khu hiu d do vn ho ngoai lai di tru mt gc phn dng. i du l xe
phng thanh vi mt biu ng di c ghi: i thanh nin sinh vin hoc sinh xung
kch bi tr vn ho dm phn dng. Theo sau l sinh vin, hoc sinh sp hng
by, hng tm xut pht t tru s ca luc luong thanh nin tu v Thnh ph, s 4
Duy Tn. on diu hnh ko di c dn hng cy s dung, tt c moi ngui du
c mt tm biu ng trn tay
336
.
Ngui dn d d x ra hai bn dung xem rt dng. "Bn hiu triu m "don
diu hnh d dng loa phng thanh pht oang oang, c doan: "M d ct, nguy d
nho, Min Nam d hon ton gii phng Tuy vy, cn rt nhiu kh khn phi
khc phuc. D d quc M d nhuc nh rt lui, bon Nguy quyn v tay sai d tan
r, nhung sau hon hai muoi nm cai tri, chng d d lai mt x hi bng hoai, sa
doa, dy ry ngui n xin, cao bi, gi dim, nghin ngp mt nn kinh t n bm,
thiu sn xut mt nn vn ho n dich, mt gc, di tru, phn dng. Cng vi
su xm lng bng sng dan, xm lng kinh t, chng n d cho xm nhp hng
loat sch bo, phim nh dm , c dng ch nghia khoi lac vt cht, x dy thanh
nin vo h su ti li. Bon tay sai bn nuc, tr thc vong bn d du dc qun
chng, thanh nin, hoc sinh sinh vin bng nhng tu tung phn dng, ru ng,
bung bt lich s, chng lai Cch mang. ng truc nhng tn du do M Thiu d lai,
dng truc yu cu ca Cch mang nhm tao dung mt nn sng mi, mt con
ngui mi t suy nghi ti hnh dng, nhim vu ca dng bo v thanh nin ta hin
nay l ty xo tn gc r nn vn ho n dich mt gc, di truy, phn dng d thay
th vo d mt nn vn ho dn tc, cch mang v lnh manh...
337
.
Ngay sau cuc tun hnh trn dung ph ca hng chuc ngn thanh nin v
binh, "dng bo v cc tim sch d dem np cho di Qun 7 mt s luong sch
bo di truy phn dng, tt c l mui ba xe ba gc. Ngoi ra cc hng sch by
bn trn hai l dung L Loi, Cng L cng tu nguyn don sach v dem np. Trn
dung Hai B Trung cng c ba nh sch tu dng dem np trn hai muoi cun. c
bit, cng ngy ny, 22-5-1975, nh sch Phc Bi, 186 Nguyn Thin Thut, Si
Gn 3 d tu nguyn dem np cho Hi Bi tr Vn ho di tru phn dng bn ngn
cun sch cc loai
338
.
ng V Vn Kit nhn nhn, ngay t ngy 28-5-1975, Qun qun d cnh bo
thanh nin, sinh vin hoc sinh: "Chng ta khng bao gi ch truong dt sch, v
ni r "Chin dich ch thu hi cc sch bo mang ni dung di truy, du dc tinh
thn thanh thiu nin, bp mo xuyn tac cuc chin dnh dc lp tu do ca dn
tc. Tuy nhin, trong mt khng kh ht sc cch mang duoc lnh dao bi ngui
mi t trong rng ra, su "nhm ln, su "qu tay l khng trnh khi. Cc di
"thanh nin xung kch nhiu khi d khng cn phn bit nhng sch y hoc c v co
th ngui vi nhng tranh nh kha thn khiu dm, khng phn bit sch trit hoc
vi sch chng cng. Nhiu tr thc d tm gp ng Kit d phn nh tnh hnh,
nhung, nhu ng Kit nhn nhn: "C ti v chnh quyn d phi mt kh lu mi
nhn ra nhng sai lm d
339
.
iu kh khn theo ng Duong nh Tho, gim dc S Vn ha Thng tin, l
lm sao d xc dinh nhu th no l mt vn ho phm xu. Mt co quan tuyn
chon dnh gi vn ha phm sau d d duoc ng V Vn Kit cho thnh lp. Tuy
nhin, truc khi c nhng dnh gi cn trong, cc nh bo cch mang d tha sc
dua ra cc tiu ch ca mnh.
Tu Cua, mt cy vit "c rn trn muc Si Gn y ca bo Si Gn Gii
Phng d muon chuyn muc ca mnh d "tuyn ngn nhiu gi tri vn ha dm
mu qun qun: "Mt dng bo v cng l dc gi ca bo Si Gn Gii Phng dn
to soan than th: Trn mt chuyn xe but Si Gn - Lng Cha C, ngy 29-5,
chic xe mang s EG 6198, dng bo rt buc mnh v phi nghe ch xe m bng
nhac gm nhng bn nhac r ri, rn r, d duoi nhu ngui mt hn: "Khi bit em
mang kip cm ca m dm phng tr Mang ting ht cho moi ngui. c gi
ny than phin rng gia lc moi ngui dang phn khi xy dung mt x hi mi
m ng ch xe but lai cho dng bo nghe nhng th m hi M-Nguy chng n
dng d ru ng tui tr, nhu th c phi l trt dung ry khng... Thi bui ny
lm chi cn c ci "kip cm ca, cn du c "dm dm phng tr, lm chi c
chuyn "ch cn anh thi, ch cn em thi By gi l lc ta c tt c, cn tt c,
ch du c ci lac lng bo vo, s soang "ch cn anh, ch cn em nhu th
340
.
Tu Cua cn dinh nghia v "sch xu: "Nghe ni, trong dm sch ngn ngang
d, c nhng tc gi nay d ph nhn qu huong, xa la dn tc, chun ra ngoai
quc, lm n l di xin com, xin o x ngui Ho bit khng nh Nghe ni, trong
s dm sch ngn ngang d, c nhng cun sch d ru ng ho trong sut hai muoi
mt nm di chin tranh v mt nuc, nguoc lai d dnh thc nhng "con heo
trong lng ho dy v d bin c Si Gn thnh mt " dim khng l
341
.
Nga`y 30-10-1975, trn bo Si Gn Gii Phng, chnh quyn cng b mt danh
sch nm muoi su tc gi c tc phm bi lit vo hng "phan dng, dm , d` u
dc, bicm luu ha`nh, trong d c Hoa` ng Ngoc Lin, Ha`Huy` n Chi, Phan Nghi, Vo
Hu u Ha nh, Nguyn Vu, L Xuyn, NhaCa, Vn Quang, Chu Tu, Doan Quc Si,
Thanh Tm Tuy`n, Mai Tha o, Duong Nghim Mu. Nhung, ngay khi nhng cun
sch du tin bt du duoc dt ngoi dung bi Thnh don, cng nhu nhiu ch
nh sch khc, ch nh xut bn Co Thom, ng b H Hi Trn Th Nam
342
, d
hop vi cng su ca ng l gia dnh ng b Nguyn c Phong, bn vic x l kho
sch luu tr ca Co Thom.
Truc nm 1954, ng H Hi d tng c mt tim sch B H. Khi ri H Ni
di cu vo Si Gn, ng cho xut bn Vang Bng Mt Thi, tp sch duoc coi l dp
nht thi by gi. Chnh quyn Si Gn thi Ng nh Dim lc du cm v tc gi
ca n, nh vn Nguyn Tun, dang sng H Ni, nhung b my kim duyt sau
d d chp nhn. Cui thp nin 1960, ng Trn Th Nam cng vi ng Nguyn
c Phong thnh lp nh xut bn Co Thom. Do ng Phong dang l cng chc nn
ng Trn Th Nam dng tn.
Ngay sau khi qun Gii phng vo Si Gn, cng nhu cc co s in n khc, nh
in s 32620 V Di Nguy
343
ca Co Thom bi chnh quyn Qun qun qun l. S
sch v d bn nh 32618 bt du duoc phn ra: Nhng tp sch kho cu ca
Nguyn Hin L, sch Lich s Trit hoc ng phuong ca Gin Chi, tho Nguyn
Nhuoc Php, Vang Bng Mt Thi ca Nguyn Tun th duoc chia nh, giao cho
ngui gi, tr em mang di giu hoc gi nh ngui quen
344
. Nhng sch "thi
trung khc th Co Thom huy dng ton b nhn luc trong hai gia dnh, x ra ri
m thm bn cho cc b dng nt
345
.
Cqo ru
T "vn ha phm, Cch mang mun thay di dn tn gc r cuc sng ca
ngui dn. Thng 10-1975, dot pht dng thanh nin "ht tc ngn, sa qun o lai
cng bt du duoc trin khai. Qun 10, on Thanh nin Cng sn lin tuc m
nhiu cuc tho lun v "tu cch tc phong ca ngui thanh nin v Qun on d
di dn quyt dinh: "Ht tc ngn, sa lai o, eo qun loe, qun b, khng mang o
h nguc, khng n mc l lng, sc s Qun don d lin h vi mt s tim ht
tc v nh may d gii thiu anh em dn ht tc v sa lai o qun vi gi r v
m ba dia dim ht tc min ph tai phung Nht To v tai tru s qun don
346
.
Khi tung thut mt "phin ta qun su, truc khi ni r ti trang ca cc bi
co, bo ch d dnh nhiu dng d by t thi d ca Chnh quyn Cch mang v
li sng: "Lc y l 13 gi15 ngy 23-12-1975. Moi cp mt du d dn v pha
vnh mng ngua khi Thuong t Chnh thm truyn dua hai can pham vo. C hai
du d tc di ph gy, du rt tr nhung v mt hin r nt n choi, trc tng.
Tn mc o so mi trng b ngoi qun, khng ci nt c, l ng V Trung, sinh
vin nm th nht. Tn mc o den nu ph ngoi mt chic o so mi vng sm l
Nguyn c Hy, qu qun An Cuu ng, huyn Huong Thy, tnh Tha Thin. C
hai du bi bt qu tang vo lc 17 gi 30 ngy 21-12-1975, ngay sau khi chng n
su pht sng vo ngui anh Nghim Manh Chu d doat chic Honda-50 kiu
n
347
.
Chuyn "ht tc ngn, sa qun ng loe khng ch do nhng phong tro tu
pht ca "Cch mang 30-4. Ngay t ngy 3-5-1975, Ban B thu d c in s 610:
"Gi: Trung uong Cuc, anh Su, anh By - B Chnh tri trao di kin thy rng
trong diu kin ta thng to v nhanh, gon, th ta manh, cho nn cng sm n dinh
moi mt cng tt. i vi qun chng co bn phi gii thch chnh sch, n dinh tu
tung, lm cho ho tch cuc h hi tham gia bo dm trn tu an ninh i vi bo
ch, nn c ch truong rng ri, c cch lnh dao thch hop, nhu vy c loi cho ta
trn mt trn du lun rng ri. i vi cch n mc ca dn, khng nn dng mnh
lnh cm don, lm phin phc cho dn m nn dng gii thch thuyt phuc,
khuyn bo d trnh nhng kiu n mc cn quy, khng d dn lm ln rng ta
chng vic n mc dp. (L Vn) Luong.
C nhng ngui dn Si Gn, khi thy "qun Gii phng trn v d nhun den
qun o ca cc thnh vin trong gia dnh. Trong nhng show din him hoi sau
ngy 30-4-1975, nhiu ngh s Si Gn ln sn khu m khng dm trang dim.
Nhiu ngui nghi mt cch chn thnh, Cch mang v l khng cn son phn v
giy cao gt. Nhung nhng th qun o m cng din ca Ban B thu goi l "lai
cng d ch mt thi gian ngn sau lai tr thnh su thm kht ca nhng thanh
nin "ln ln dui mi trung x hi ch nghia.
Khi chin tranh chua kt thc, t c thanh nin min Bc no c hon hai b o
qun, ch yu bng vi soi xanh t c c gi no c duoc ci qun lua v chic o
"Hong Kong bng vi "phin. Sau ngy 30-4-1975, khi nhng cn b min Nam
tp kt duoc ln luot v thm qu, mt s b di cng bt du duoc xut ng hoc
v php thm nh. Trong cuc hop ngy 16-6-1975, Ban B thu d cho "mt s
kin b sung Ch thi 181 ca th tung, theo d: "Vic kim sot su ra vo vng
mi gii phng cn duoc tng cung cht ch nhm tha mn yu cu ca cn b
v nhn dn di lai thm ving gia dnh min Nam, nhung dng thi d phng bon
xu loi dung co hi d bun lu v ph ri tri an. Vic mang theo hng ha t min
Nam ra min Bc phi duoc kim sot cht ch, ngn cm bon bun lu du co
nhung mt khc, di vi cn b v nhn dn cn c nhng quy dinh r rng cho
php ho duoc mua sm v mang theo mt s d dng ring cho bn thn ho, trnh
tnh trang bt gi lung tung, gy cng thng khng cn thit. Tuy nhin, min Bc
lc d d phi rt vt v d chng lai nhng biu hin "vn ha lai cng khng ch
ly lan t min Nam
348
.
Ngay tai Si Gn, nhng ngui va duoc "gii phng d bit dng nhng biu
tuong ca ch d lm tho ta thn v su bt bnh thung ca Ch d: "Cc-mc
(Karl Marx) m dn Vit Nam u di rc rm cng an bt lin Cc-mc cu cu
ng-ghen (Angel) ng-ghen cng phi dng tin tc ru Truyn cho bn bin
nm chu (n Vit Nam th nh) u Mao Ch tich tc du L nin (Lenin)
349
.
Lc du ng V Vn Kit cng khng hiu tai sao ngui dn Si Gn lai khng
ng h Cch mang bo v "thun phong m tuc. Tuy nhin, vn l mt nh lnh
dao khng chin kh nhay cm truc cc phn ng ca dn, ng Kit yu cu tng
bin tp Tui Tr, khi y l ng V Nhu Lanh, t chc lm sao d ng nghe duoc
thanh nin ni tht.
Bo Tui Tr lin cho mi thanh nin thuc cc thnh phn khc nhau, nhng
ngui d bi cung bc ct tc, ct qun, dn phng hop ca bo. Truc d, ng V
Vn Kit v Thu k Nguyn Vn Hun d dn sm, ngi "bung rm pha sau lng
nghe.
Nhng bc xc, dn nn d duoc cc thanh nin Si Gn ni ra. Ho khng bit
mt ng "Vit Cng gc cng dang "tm trang lm khi nghe ho ni. Theo ng V
Nhu Lanh, khi nhng thanh nin ny v ht, ko rm ra, thy ng V Vn Kit ngi
lng, mt rt dm chiu. Khi y, chua phi l ng Kit d dng hon ton vi
nhng "di hi ca thanh nin, nhung ng nhn ra ngay l cc gi tri vn ha
khng th duoc ng x bng nhng dm dng nng nhit.
Khng ch c trong linh vuc chnh tri, vn ha, trn nhiu mt ca di sng,
ngui dn min Nam ch mong c duoc nhng diu kin sng m ho d c truc khi
duoc nhng ngui anh em "gii phng. Ngay t cui thp nin 1960, trong khi
min Bc xe dap cng rt him ngui c m di, min Nam ngui dn d c th s
hu t, cn xe my hai bnh th ti du thp nin 1970 d tr thnh phuong tin
giao thng c nhn ph bin
350
.
Truc khi "duoc gii phng, xng du phuc vu cho cc loai xe c dng co lc
no cng sn sng. Nhung, d thi hnh Nghi dinh 18 ca Chnh ph, ngy 12-9-
1975, y ban Qun qun Si Gn-Gia inh d ra thng co v vic "cm tn tr v
bn xng du trn thi trung tu do. Cng ngy, Tng cuc Vt tu ra thng bo yu
cu dn ht ngy 18-9-1975, nhng ai dang tn tr xng du du phi khai bo v
tu bo qun cho dn ngy 19-9-1975, ngy nh nuc trung mua ton b xng du.
Sau ngy d, "tu nhn mua bn, di chc hoc tn tr xng du bi coi l pham
php
351
.
Bt du nga`y 29-12-1975, xng du bt du duoc cung cp theo ch d tem
phiu. Ngui dn phi "mang theo to`khai gia di` nh, thechuquy` n, thecn cuoc,
giy gioi thiu cua co quan hin dang cng tac, mang theo ti`n l phimi phiu
0,04 dng d dng k ly phiu cung cp xng.
Chnh sch tp trung qun l cc ngun nhin liu v dc quyn xut nhp khu
vo tay nh nuc d lm cho tnh trang khan him xng du tr nn nghim trong.
T nm 1976, mt phn xe c bt du bi xp x v khng c nhin liu hoc khng
c phu tng thay th. Ban lin lac cng thuong d phi "hung dn mt snha`tu
san cng nghip a p du ng nhi` u sang kin cogiatri trong san xut, phuc vu do`i
sng nhn dn. Sang ki n da ng chuynht la`vic "chtao tha`nh cng mt loai
cht lo p voi giatha` nh haduoc dt tn la`ca-r-da (vit tt tn nhu ng nguyn li u,
vt liu cu tao ra nola`cao su, rom, dt) cua mt snha`tu san thuc nga`nh ch
bi n cao su va`nhua de o. Hop cht na`y codc tinh m`m, khng bt lua, khng hu t
no ng, rt tin du ng trong vic lop nha`, la`m mt bn, mt giuo`ng
352
.
ch thn B thu Thnh y V Vn Kit cng phi ln ln nhng co s ch bin
than qu bng
353
. Cc xuong du c gang th tm ti ch tao nhng l nu than qua
ba` ng b`ng dt covob`ng gang. Cn cc nha`tu san thuc nga`nh nng lm co th
d "cai tin tha`nh cng xe t chay b` ng than va`cui: "Bphn lo`hoi cua xe t
chay than cui cothsudu ng cho cac loai may bom nuoc, may ta`u, may din: Lm
truo` ng La Nga`, ha ng kem Pec-lng dang sudu ng loai xe cai tin na`y
354
.
Cng vi chnh sch ci tao trong linh vuc kinh doanh vn ti, su khan him
nhin liu cng lm thay di dia vi con ngui. Hnh nh hnh khch duoc cc lo xe
dn tn noi, nng tng ti hnh l, d ln nhng chic xe my lanh ca cc hng
xe d tu nhn Lin Hip, Hip Thnh, ng , ai Nam, Phi Long, Tin Luc tng
"chay sut ra Bc, ch my thng sau ngy 30-4-1975 d nhanh chng bin mt.
Mi khi c vic di xa, ngui dn phi xp hng t na dm bn xe, nhung sng
ra cng khng chc c th mua duoc v. Ln xe ri cn phi chiu su hnh ha ca
nhng chuyn xe gi nua, c nt khng c phu tng thay th dung s xung cp
khng c kinh ph bo tr. V phc di trn nhng chic xe "ci tin thnh cng t
chay xng sang chay than, nu may mn ti dch, th ngoai tr hai con mt, t du
dn chn ca moi hnh khch du bi boc trong khi bui.
Thm na, khng phi c c tin l c th di lai. T ngy 4-1-1977, vic "di lai
ca nhn dn v cn b du phi c giy t. i lai trong pham vi thnh ph v cc
tnh thnh ph du phi xin php, phi dua giy chng nhn nhn khu thung tr
v giy cn cuc hoc giy chng nhn ci tao nu c, dn cng an phung, x
trnh by l do xin di s duoc xt cp. Ngui di dn cc vng b bin th phi mt
nhiu ngy v khng chc duoc cp giy di dung v chnh quyn chng dn vuot
bin
355
. Trong khi d, trn cc din dn, chnh quyn tip tuc ngoi ca "nhng gi tri
mi m ngui dn dang "duoc hung.
"Cch mqng l do ln"
Tai Si Gn, k t sau 30-4, ng Trn Bach ng, vi danh nghia l Ch tich Hi
Lin hip Thanh nin Gii phng, thung xuyn ni chuyn tai Cu lac b Thanh
nin Thnh ph. Quan dim ca Trn Bach ng lc y dng mt vai tr quan trong
trong vic "dinh hung thm m Cch mang cho ngui dn min Nam.
Trong mt bi phng vn dng trn Tui Tr, Trn Bach ng cho rng "khng
nn c ch truong cho thiu nhi ca vong c. ng ni: "Tuy vong c ph bin
nuc ta, dc bit Nam B, nhung di vi la tui no d, t nhu cc em nhi dng
v thiu nin, th vong c chua hn c loi hon ton trong muc dch gio duc m
diu vong c thung kh gy phn chn v nht l han ch tp th trong khi biu
din tp th lai l hnh thc biu din cn khuyn khch hin nay
356
.
Theo ng Trn Bach ng: "Mt trong nhng ti c ty tri ca d quc M v
bon tay sai l "ph nhn ci dp chn chnh, ci dp v ni dung, ci dp tinh
thn v "c v cho ci dp hnh thc, ci dp gi tao, ci dp vt cht don thun.
Sau khi ch trch cc m vin dua nhau ra di theo sau su "trin khai at ca ch
nghia thuc dn mi tai min Nam, ng Trn Bach ng kt lun: "Ni cho cng,
ch nghia thuc dn mi mang dn cho mt b phn thanh nin ta ci dp ca ngui
n l, mt ci dp vay muon. Mun gi ci dp kiu d th phi sut di mt nuc,
sut di n xin. i ng ku goi thanh nin "di vo lao dng, pht giuong ci dp
ca lao dng di vi thanh nin, dinh lai chn l, dinh lai gi tri ca con ngui
357
.
ng Trn Bach ng nhn manh: " l mt cuc cch mang, mt cuc cch mang
rng ln, su sc, mt su do ln v l mt su do ln cn thit
358
.
Cng thi gian d, chnh quyn cho pht hnh tai Min Nam mt loat sch bo
cch mang nhu: Hoc Tp V Lm Theo Guong bc H Vi ai Sng Nhu Anh (vit v
lit s Nguyn Vn Tri) Chuyn k v L Tu Trong, mt ngui cng sn cht tr
vi cu ni duoc cho l ca anh v duoc on s dung nhu l mt tuyn ngn:
"Con dung ca thanh nin ch c th l con dung cch mang ch khng cn con
dung no khc. c bit, cun sch gi du giung ca nhiu th h cng sn -
Thp Ti Th y - bt du duoc dua dn min Nam. y l cun tiu thuyt
tng duoc dich ra by muoi th ting do nh vn Nga Nikolai Alexeevich Ostrovsky
vit trong thi k Stalin. Nhn vt chnh ca cun sch l Pavel Korchagin, duoc coi
l "ha thn ca Ostrovsky.
Phuong chm sng ca Pavel d duoc chp lai trong hng triu cun s tay: "i
ngui ch sng c mt ln. Phi sng sao cho khi xt xa, n hn v nhng nm
thng d sng hoi, sng ph, cho khi h thn v di vng ti tin v hn dn ca
mnh, d khi nhm mt xui tay c th ni rng: tt c di ta, tt c sc ta, ta d
hin dng cho su nghip cao dp nht trn di, su nghip du tranh gii phng loi
ngui. Thi gian d, khng t thanh nin ngoi di v thanh nin l nhn vt ca
nhng tc phm vn hoc mi, mi khi thy "dao dng, lai ghi vo Nht K: "ng
ch Pavel oi
359
.
Cc don ngh thut Cch mang, s t trong rng ra, s t ngoi Bc vo bt
du chim linh cc sn khu Si Gn. Nhn dip 2-9-1975, ngy Quc khnh nuc
Vit Nam Dn ch Cng ho, 1.300 din vin t cc don ngh thut d tp trung
Si Gn chun bi cho nhng chuong trnh biu din mi. c bit, on Vn cng
Tng cuc Chnh tri, on Ca Ma Qun Gii phng, on Ca Ma Phng Khng
Khng qun, on Vn Cng Hi qun, on Ci luong Gii phng, on Kich ni
Nam B, on Kich ni H Ni cng bt du dn Si Gn vi cc v din nhu:
Tin Tuyn Goi, Lam Son Tu Nghia
Si Gn cng khng cn "Ni Bun Hoa Phuong vi ting ht Thanh Tuyn
khng cn "Chuyn Mt Chic Cu Gy vi Hong Oanh khng cn "m ng
vi Bach n khng cn "T o Xanh vi L Thanh khng cn duoc "Ngm Ngi
vi L Thu v, cho d dang bi kt lai, Thi Thanh cng khng cn duoc ht Pham
Duy, Pham nh Chuong Ch nhng "ngh s Nguy duoc xp vo hng "khng
chng di cch mang v duoc Hi Vn Ngh cho lm tu kim dim mi bt du
duoc buc ln sn khu.
"Vua vong c t Tr n tu kim dim vi Cch mang: "Ti ch c mt khuyt
dim khng sa duoc l c 5 b vo cn di vi Cch mang th ti trong sach
360
.
Ch mt thi gian ngn sau, t Tr n lin tuc "ln sng vi bi vong c c tn
"i Hoa Dng Bc. Nh nhng mi quan h dc bit, n ngh s Bach Tuyt,
ngui tng tham gia k tn ln tri bom m cc phi cng Si Gn mang nm ra
min Bc, cng bt du duoc din tr lai. Nhng ngui khng thuc su duoc nng d
th ch c th buc ln cc sn khu nh. "Nhac si Trinh Lm Ngn lp don gm
Duy Khnh, Nht Trung, Thanh Lan ba di, ba no, ng dnh, ng cho, mong
duoc ht nhiu hon l kim ming n du rng ai cng di
361
.
cc rap chiu bng, nhng phim c cng bin mt, nhung ch cho nhng
phim ca Lin X, Trung Quc nhu: Bach Mao N, Ct , Nhng Ngui Bo Th
Khng Bao Gi Bi Bt Lc du, ngui dn Si Gn chua quen nhng loai phim ny,
cc rap ku rt d v c nhng sut chiu ch c 14-15 ngui xem. Ngui dn cng
d phn ng truc mt s chuong trnh biu din ca cc don vn cng min Bc.
Theo in d ngy 17-6-1975 ca Ban B Thu, do "ng Lnh (T Hu) k gi "anh
Tu nh (Trn Bach ng): "V vic cc don vn cng biu din gn dy bi quy
ri nhiu nhu din anh d bo, d nghi cc anh kim tra k tnh hnh cng cp y
dia phuong c bin php tch cuc ngn chn nhng hoat dng mt trt tu, phi gio
duc qun chng.
Chnh quyn cng nhn thy khng th buc ngui dn min Nam phi "cai
nhng nhu cu tinh thn d gn b vi ho hng thp k. Tuy nhin, theo gim dc
S Vn ha Thng tin Si Gn sau 1975, ng Duong nh Tho: Khi cho cc ngh
s din lai cc v ci luong n khch min Nam nhu L Su ing, i C Luu,
lp tc c phn ng: "Thnh ph dang vui v di ln th ny sao cho din nhng
tung rn r y. Nhung khi cc ngh s Si Gn c gng din nhng v "trng ca,
khng ch "du lun m bn hnh lang Quc Hi nhiu vi kh quan trong d than
phin, "Thnh y TP HCM d cho ngh s Nguy dng c Hai B Trung.
ng V Vn Kit nh lai, dy khng ch l su ganh ti trong gii m cn l nhn
thc u tri v chnh tri ca kh nhiu lnh dao. ng dt cu hi: " Si Gn nu di
hi ngui xng dng theo tiu chun chnh tri d dng Hai B Trung th ch c B
inh dng Lenin th ch c Bc Tn thi. Cc anh c mi cc vi y dng xem th c
ai di coi khng
362
.
Dui gc d con ngui, nhng vn ngh s dn t min Bc cng c nhiu tm
trang. Nm 1976, nh tho ba muoi su tui V Qun Phuong
363
khi t min Bc vo
thy "C ca si Si gn ht bi ht Trung Son, d vit:
Cng mc vng trn rng Trung Son
Bi ht vit t rng le, rng khp
Nm y Si Gn l nh cao c
Em chua bit g v rng khp, rng le
Anh ln xe tri d con mua
Mua chua ut vai em khi y
Rau ht ri, mng rng anh hi
Hi mng rng chua c em di
Trung Son dng gnh gao rng khuya
C gi y gnh di, ch em chua bit gnh
Thu c y rng em ngi phng my lanh
C gi y khng v v em ht hm nay.
m Si Gn d ruc c bay
Truc sn khu, ti ngi nghe em ht
Em t d mi son, em k xanh mi mt
C gi y rng khng c guong soi
Bi ht nhu bn tay cn m m hi
Em dang vn v di tng hi, tng nhp
Nhng vui bun d xa, hm nay em mi bit
C gi y rt hin s dt tip em di.
ng V Qun Phuong tha nhn, bi tho ny d duoc hnh thnh ngay t nhng
ngy du ng ti Si Gn, thng 5-1975. Hm y, tai Si Gn, c mt cuc gp mt
gii vn ngh ca c hai min. ng Phuong, phng vin i ting ni Vit Nam,
duoc c di dn ngh s Kim Cuong. N s Kim Cuong khi y cng t ra gin di,
thay v di xe hoi ring d chp nhn ngi sau xe Honda do ng Phuong chay. ng
Phuong ni vi n s: "Chi ngi cn thn bi ti li xe my chua quen. Ngh s
Kim Cuong da: "Anh yn tm, nu ti c bi g mai anh xch chic xe lm Kim
Cuong t ny ra cho tri bn l duoc gi lm. ng Phuong hiu sc manh cng
chng trong thng dip nhu da d ca Kim Cuong.
m y, cho d cc ngh s Si Gn d c gng n mc gin di, ho vn "sng
ruc hon so vi nhng ngui t min Bc vo hoc t trong rng ra. Nh tho V
Qun Phuong ni: "Khi nghe c ca s ht bi Mc vng trn rng Trung Son, ti
nh ti Pham Tin Dut, tc gi li tho ca bi ht d. Khi y Dut dang bi kim
dim khng bit s phn th no v bi tho Vng Trng. Nhung bi tho ch bt ra
khi nm 1976, trong chuyn du tin sau gii phng, cc vn ngh s Vit Nam
duoc di Lin X, ngui ta d d ca s Trung Son T Lan Phuong lai ly ch cho
mt ca s min Nam. Ti hiu c ch chnh tri ca cc nh lnh dao nhung vn
khng khi chanh lng cho nhng ngui d hy sinh tui tr ca mnh. Tuy nhin,
khi vit ci kt ca bi tho, ti vn theo chun muc gio duc lc by gi, ai sm
mun g ri cng phi di theo con dung cch mang. Khi y, khng ch c ng V
Qun Phuong nghi con dung "tr thnh ngui tt cho cc c gi Si Gn l phi
duoc dn dt bi cc "c gi Trung Son.
Lng ngui
Nhanh chng "xa b tnh trang lac hu v phn dng min Nam l mt n
luc m nhng ngui Cch mang tin l nhn dao. Nhung "di khi, con dung di ti
dia nguc lai duoc dp bi nhng dinh tt
364
. mt hng chuc nm sng trong
rng hoc sng trong mt x hi khp kn, bung bt nhung Cch mang lai qu
nng nhit, nn nng gio duc cho nhng ngui duoc hoc hnh t nhng x hi ci
m hon, tip cn vi th gii da dang hon. Nim tin v su nhit tnh y lai duoc h
tro mt cch dc luc bi quyn luc tuyt di ca c mt b my. Cch mang cng
hng say, cng d lai nhiu tn thuong c v th cht ln tinh thn cho nhng
ngui dn "trong vng gii phng.
Ci kh th qun chng nhn thy trn dung ph v duoc tung thut trn bo
ch nh nuc trong nhng ngy y khng phi l nhng g dang din ra trong lng
ngui dn Si Gn, ngui dn min Nam. B Nguyn Thi Hong Bc, khi y, dang
day hoc trung Hong Vn Thu, Nha Trang. Nm hoc 1976-1977, trong lp b c
mt hoc sinh, khi y dang hoc lp 10, d khc my cu tho ln bn hoc:
Khng mun ngi yn d doi trng
Thch lm T Hi gia mun lng.
Cng lai nhng g trong qu kh,
Sn khoi trong lng tho uc mong
Theo b th khng phi l hoc sinh ny d vit sai li chnh t ch "sng thnh
ch "sn m hoc sinh y c dinh ghp bn t du cc cu lai thnh cum t:
khng thch cng sn. Thi d y c l d qua my nm tch tu, nhung hnh dng
vit ra th ch l mt pht bc dng. C ngui d bo co v hoc sinh d d bi bt,
bi diu tra v bi dui hoc. B Nguyn Thi Hong Bc k: "Ti v mt c gio dng
nghip khc (v sau dinh cu Canada) d c ht sc gip em. Hai chng ti dng
truc ca lp gi tan hoc che cho mt c gio khc ly dao c cao cho ht nhng
nt khc su vo g ca bi tho nhung c ngui d nhanh tay sao chp, gi di cho
cng an. Nt khc cn l m nhung vn l bng c
365
.
Tn Tht Thin Nhn
366
nm 1975 dang l mt hoc sinh cp III. Anh nh lai:
"Thay v xch cp ti trung, ti di lang thang. Ti nhu mt da tr khng nhn thy
mt li thot no truc mt. Nhng khong sn trung tho mng tr thnh ch cho
nhng c cu con ci cc gia dnh tp kt hoc duoc diu t ngoi Bc vo ln mt
vi con ci ca nhng k lm dung. Cng nhng thy c gio m hoc tr ngung
m ngy no gi tr thnh nhng con ngui khc, hong ht, so st. Mc d my
nm truc 1975, cuc sng ca Si Gn d tr nn kh khn, nhung khng phi
nhu nhng g m ngui Si Gn dang di din. Hng tun t trung tr v, ti lai
thy mt d dac g d trong nh bin mt. Ti ngac nhin l tai sao trong sut
nhiu ngy m ti, mt c gio, lai ch thay di mt hai b d trong khi t qun o
ca b c hng chuc b d di rt dp. Ti chay vo m t ra th thy n trng
hoc. Ti c cm gic s khng bao gi c th khp lai trong lng ci cnh t trng
hoc d.
Cha ca Nhn truc 1975 cng l gio vin. Do d tng di lnh, tuy chua phi s
quan nn khng phi di ci tao, nhung sau 1975 ng khng cn duoc di day. ng
d phi buon chi v s ngh trong d c ngh nhy tu ln Long Khnh mua than
ci mang v Si Gn bn. My anh em Nhn thnh thong lai ra ga doi ng nhu ch
doi mt diu g d khc hon ngy thung. Mt hm, hai anh em nhn thy cha
mnh, nm y ch mi gn bn muoi tui, du canh thnh con tu dang tin dn vo
ga, vt bao than truc ri nhy xung khng may, ng bi truot chn. Nhn guong
mt khc kh, tay chn den da, bi nhng nht ct ca nhng vin d lt dung
ry lm cho ta mu, Thin Nhn ni: "Mt cm gic mt mt kinh khng xm
chim con ngui ti, hnh nhu d va l tnh thuong va l su tht vong v ng, v
mt th h khng cn c kh nng guong ln duoc na.
Khng ch c nhng da tr bng bt phn ng bng nhng cu tho, tnh cm
hoc tr, su tri nghim "Si Gn gii phng d gip Trung Qun thai nghn
nhng vn tho cng dau nhu nhng nht ct ca dao, nhung n khng duoc dai dt
khc xung mt bn d bn tay hoc tr phi nhn cy cng s 8. Nm 1982,
Trung Qun vit bi Ta Li Trung Son
367
. Bi tho cho thy mt gc nhn ca ngui
dn Si Gn vi nhng ngui d "gii phng mnh:
Mt ngn chn trm by muoi lm
Cc anh t Bc vo Nam
Cuc trung chinh 30 nm dng dc
Cc anh dn
V nhn Si Gn nhu th d ca rc
Ca x ke, gi dim, cao bi
Ca tnh duc, n choi
Hin sinh-bun nn-phi l!!!
Cc anh bo con trai Si Gn khng luu manh cng lnh nguy
Con gi Si Gn khng tiu thu khu cc, cng d dim giang h
Cc anh bo Si Gn l trang sch hu v
Vn ha lai cng khng ci ngun dn tc
Ngi bt cc anh thay sng
Bn din cung vo t lanh, ti vi
Vo nhng d tiu dng mang nhn Hoa Ky
Cc anh hn hoc vi moi tin nghi tu bn
Cc anh bo tui tr Si Gn l th hoang
Ni loan / L thiu thn y m, yu hn
Cc anh ha nhau lp ta n bng vn chuong
Mang tui tr Si Gn ra truc vnh mng ngua!!!

Nhng ngui duqc sinh ra khng dng ca

Nm 1975, Trung Qun hai muoi mt tui, anh dang hoc nm th hai khoa
S-ia, ai hoc Vn Khoa. Khi Si Gn "gii phng anh phi ngh hoc v B ai hoc
v Trung hoc chuyn nghip cn thi gian d "sa di chuong trnh, ni dung v
phuong php do tao, dc bit ch trong cc mn khoa hoc x hi, sao cho ph hop
vi phuong hung tin ln thng nht dn vi h thng gio duc x hi ch nghia
min Bc
368
.
V "cng tc gio duc min Nam sau ngy gii phng duoc Ban B thu coi l
"nhim vu cp thit s mt, nn ngay trong ngy 17-6-1975, T Hu d k hai ch
thi, 221 v 222 mt dua ra cc quy dinh cho bc hoc ph thng, mt cho bc dai
hoc v trung hoc chuyn nghip. Ch thi do T Hu k cho thy Ban B thu coi gio
duc l "cp thit s mt v mun "nhanh chng xa b tnh trang lac hu do chnh
sch ngu dn v n dich ca ch d phn dng M-Nguy d lai.
Ch thi 221 v nghia chnh tri d thc dy vic xa nan m ch cho khng t
ngui dn, nht l giai doan "h hi phn khi ban du ca Cch mang. Ngay khi
va "gii phng, Chnh quyn Si Gn-Gia inh "ha quyt tm trong nm 1975 s
xa m ch cho 250.000500.000 ngui m Cch mang uc tnh l m ch. Cng
vic ny "gi duoc kh th cho ti thng 9-1975 vi 1.596 lp bnh dn v 53.498
hoc vin. Tuy nhin, khng ch l mt chnh sch vi dn, chuong trnh "b tc vn
ha ny d gp phn tao ra mt di ng cn b s di rt xa trong ng.
Cng k t ngy 17-6-1975, Ban B thu c ch truong "di vi trung tu vng
gii phng, theo d: "Han ch v ci bin tng buc, tin ti xa b hn cc
trung tu cng vi d ci tao x hi. T du nm hoc 1975-1976 khng cho php
cc tn gio, cc don th chnh tri phn dng, cc ngoai kiu m trung tu, khng
cho php cc trung tu do tao gio vin ph thng. Cc tu nhn mun m trung
tu phi xin php chnh quyn cch mang. Ngay trong nm hoc 1975-1976, 1.087
trung tu Si Gn-Gia inh d bi "cng lp ha. Ch thi 221 cng quy dinh: "i
vi di ng gio chc ca M, nguy d dng k v xin lm vic vi chnh quyn
cch mang, ni chung du duoc thu nhn, gio duc v s dung, tr nhng phn t
phn dng m co quan an ninh xc nhn khng nn cho tip tuc day, nhng phn
t c sinh hoat di truy bi hoc sinh v nhn dn phn di
369
.
Nhng hoc tr min Nam c l d kh phn khi khi Ban B thu ch thi: "Nay b
hoc ph trong tt c cc trung dai hoc v chuyn nghip ca Nh nuc. Th
nhung, hoc ph ri ch l mt phn v cng b nh. Hng trm nghn sinh vin min
Nam d phi "d dang dn sch v Ban B thu "sa di co cu ngnh hoc. Theo
d: "Cn ci tao v co bn cc ngnh khoa hoc x hi (lut, vn, trit) truc khi
m lai cc khoa ny. i vi s hoc sinh dang hoc lut, vn, trit cn c k hoach
chuyn sang hoc cc ngnh c yu cu ln nhu su pham v k thut, kinh t. i
vi cc ngnh khoa hoc x hi, nm hoc 1975-1976 chua tuyn sinh (Ch thi 222).
Ngay c diu ny cng ch l nhng trc tr tam thi - nu nhu sinh vin ca cc
ngnh khoa hoc x hi c "l lich r rng th ho cng c th xoay x hoc xong nu
mun.
Ch thi 222 ca Ban B thu dt ra yu cu: "Qua con dung b tc vn ha v
tuyn sinh m ci bin nhanh chng thnh phn giai cp trong hoc sinh dai hoc v
chuyn nghip, tch cuc tao diu kin cho cc chin si qun gii phng, cn b cch
mang, con em nhn dn lao dng duoc vo hoc ngy mt dng v chim dai da s
trong cc trung dai hoc v chuyn nghip min Nam. Cho cc hoc sinh min
Nam d tt nghip lp 10 min Bc v c gia dnh trong Nam v hoc tai cc
trung dai hoc min Nam. Gio duc, bi dung v s dung cc thy gio do ch
d c d lai, dng thi dua mt s thy gio, nht l cc thy gio qu min Nam
dang cng tc min Bc, c trnh d chuyn mn kh, c phm cht chnh tri tt,
b sung vo di ng cc thy gio ca cc trung min Nam d lm nng ct.
Trn tinh thn ch dao d, thanh nin duoc chia lm "13 di tuong d xt tuyn
sinh vo dai hoc. Cc di tuong duoc uu tin nhn vo dai hoc v trung hoc chuyn
nghip gm "anh hng dng si cc luc luong v trang nhn dn, b di, thuong
binh, thanh nin xung phong, cn b cch mang, con ca cc lit si, con em cc gia
dnh c cng vi cch mang, con em cc dn tc t ngui, con em min Nam d tt
nghip lp 10 min Bc v Nam hoc, cng nhn v nhng ngui lao dng chn
tay khc. Ngoi ra: "Tr nhng phn t phn dng, tt c nam n cng dn, c
l lich r rng, c cc diu kin quy dinh v tui, bng cp v sc khe du duoc
quyn np don xin thi tuyn vo cc trung dai hoc v trung hoc chuyn nghip.
Mt s "di tuong duoc quyn np don, nhung c duoc di hoc ngay c khi d thi
d dai hoc hay khng lai cn ty thuc vo quan dim ca cc ban tuyn sinh v
mc d r rng ca l lich. Tnh "giai cp th hin qua l lich d lm tan v bit
bao gic mo ca nhng thanh nin ln ln sau nm 1975.
Nhiu gia dnh min Nam, trn thuc t, bi dt th hang 14, 15
370
. Nu nhu cc
gia dnh "Nguy coi su phn bit y l nhng g phi chiu trong "cuc b du, th
di vi nhiu thanh nin, vic Cch mang khng cho vo dai hoc nhu l "mt ci tt
tai nghit ng Nhu mt thn cy dang vuon ln khao kht dn nh nng cuc di
th bi b cut ngon
371
.
Ch thi ca Ban B thu tng duoc nhiu co s ng thi hnh theo hung ty tin
sit cht hon. Phan Vinh Hip, qu x Nhon Tho, huyn An Nhon, Nghia Bnh, l
hoc sinh gii vt l cp quc gia nhung vn bi chnh quyn x gi lai khng cho di
thi Tip Khc. Nm sau, Hip thi du vo ai hoc Bch Khoa vi s dim d di hoc
nuc ngoi, dia phuong vn khng cho hoc ch v cha Hip, ng Phan Vinh Long, d
b ng trong dot "t cng nm 1954 ca Chnh quyn Ng nh Dim.
Nguyn Manh Huy, phung L Hng Phong, Thnh ph Quy Nhon, tt nghip
cp III nm 1981. Cng nm y, Huy thi d vo Bch khoa Nng vi s dim
26,5 ( khoa) trong khi dim chun ch cn 17 dim. Thay v c th thuc hin uc
mo, Huy nhn duoc li thng bo lanh lng Ban Tuyn sinh Tnh: "Khng duoc di
hoc v cha cht trn. Nhu hng triu thanh nin min Nam khc, cha ca Huy cng
d bi "dng vin ngay sau khi "rt t ti. Nm 1965, khi Huy ln hai, cha anh,
mt trung y b binh, d dm phi mn v cht. M Huy l thu k dnh my cho S
Thng tin. Tuy l con "s quan nguy, nhung k t nm hai tui, Huy ch yu ln
ln trong nh ng ni, vn l mt dng vin thi khng Php, ngoi ra Huy cn c
mt ngui cu v mt ngui d di tp kt. "Cuc di ti, vic hoc ca ti bi chn
dy sao, nht k ngy 25-11-1981 ca Huy vit.
Nm 1982, Nguyn Manh Huy chon mt trung t di hi v l lich hon: ai hoc
Nng Nghip IV kt qu: 22,5 dim, vuot xa dim chun. Nhung bc din dnh t
Ban Tuyn sinh vn c lanh lng: "Khng duoc di hoc v cha cht trn. Nht k
ngy 6-1-1983 ca Huy ghi: "Mt ngui c quyn du bo mt tuong lai den ti,
nhung bt hanh nht khi tu khng dinh n l mt su tht bt bin.
Chng thanh nin nng bn muoi k Nguyn Manh Huy t d di lm tho mc
kim sng nhung vn nhc mnh: "ng bung sng khi cn sc chin du. Th
ri cho dn st ngy thi ca nm 1983, v qu "nn nao, bt rt, Nguyn Manh
Huy lai np don thi vo Su Pham Quy Nhon, duoc 18,5 dim trong khi dim chun
ch l 12. Ln ny th Huy khng bun di xem kt qu na.
ng V Vn Kit nhn nhn: "Khc phuc nhng hu qu do ch d c d lai d
kh, nhung khc phuc nhng ci do ch d mi sinh ra lai cn kh hon. Chun bi
ai hi on Thnh ph ln th Nht, ng Kit ni vi nh bo Thp Mi, lc y
dang cng tc nhu mt ngui vit din vn cho ng: "Tai sao hi ng cn hoat
dng b mt mnh khng phn bit, tai sao hi d mnh vn dng c con em dia
ch, con em tu sn, con em cc quan chc trong ch d Si Gn d gi dy khi c
chnh quyn trong tay mnh lai phn bit Nu c ko di tnh trang ny th ti bao
gi thanh thiu nin mi c th ha hop duoc vi nhau. Theo ng Pham Vn
Hng, thu k ca V Vn Kit: "Trong khi trao di, ng V Vn Kit gn nhu but
ming ni, Khng ai chon ca sinh ra, lm cho c ng Thp Mi v chng ti du
rt thch th.
Tuy nhin, trong vn d "l lich, tu duy theo kiu ng Kit l rt "thiu s. ng
Kit ni: "Ti suy nghi rt nhiu, nhung bit thay di khng phi l vic gin don v
d l nhn thc v tnh nguyn tc ca c h thng. Ngy 3-7-1977, tai ai hi
on Thnh ph ln th Nht, B thu Thnh y V Vn Kit pht biu: "Th h tr
dang ln ln Thnh ph ta, ra di t nhng hon cnh x hi khc nhau, chiu nh
hung tinh thn v tn ngung khc nhau. Khng ai chon ca m sinh ra. i vi
mi ngui tr tui dang buc vo di, chng ta nhn ho nhu nhau, cng l nhng
ngui ch tuong lai ca Thnh ph. X hi mun tui thanh xun khng mc cm
v rt thanh thn trong tm hn. ng ku goi: "X hi phi di x cng bng vi
tt c lp ngui tr di ln vi x hi ny, ai ai cng c nghia vu v quyn loi nhu
nhau Chng ta ly thuc tm, thuc hoc, thuc ti lm tiu chun, khng d qu kh
rng buc tuong lai m han ch ch tin th v hoi bo cng hin ca mi ngui
tr tui.
Pht biu ny ca ng V Vn Kit d khng duoc ngay c bo ch dui quyn
ca ng dng ti. Mi ti hai thng sau, bo Tui Tr mi cho dng l thu ca "ban
doc Nguyn K Tm, ni v nhng b tc ca anh v l lich
372
d sau d, ngy 30-
9-1977, bo Tui Tr cho dng tuyn b "khng ai chon ca sinh ra m ng V
Vn Kit d ni tai ai hi on vo ngy 3-7-1977. Tng Bin tp Tui Tr t nm
1977, ng V Nhu Lanh, tha nhn: "Ta soan phi dnh thi gian cn nhc d
chun bi v khi y khng kh phn bit l lich rt cng thng, mc d ng Kit ni
vy, nhung Thnh don vn rt gay gt. Thnh y th ngoi ng Kit, khng c ai
cng khai ni g. ng V Vn Kit, vi vai tr han ch ca mt nh lnh dao dia
phuong, cng ch c th x l vn d l lich tm vu vic
373
. Bit bao trung hop v
l lich m khng duoc ti trung khi ci dng ch mi ty thuc vo ng x c nhn
ch chua tr thnh chnh sch.
"Cnh ca" Thanh nin Xung phong
T thng 8-1975, ng V Vn Kit d giao cho Thnh don t chc mt luc
luong thanh nin xung phong di "th dim khai khn dt hoang. Cui nm y, ng
V Vn Kit triu tp Ban Thung vu Thnh don dn nh ring ng Phan Minh
Tnh, b thu Trung uong on Thanh nin Cch mang min Nam. Vo hop, ng Kit
giao nhim vu: "Thnh ph cn mt luc luong, luc luong d l thanh nin xung
phong. Giao Thnh don dng ra t chc, cn Thnh y h tro g, Thnh y s dp
ng. ng gii thch: "Phi tao ra mt mi trung d moi thanh nin du c th
tham gia lao dng d c suy nghi tch cuc v d hnh din v bn thn mnh.
ng V Ngoc An nm y ba muoi mt tui, dang l y vin Thung vu Thnh
don phu trch bo Tui Tr, nh lai: "Lc d, nghe ng Kit ni cm thy nhu
dang nghe mt diu g d tht thing ling. Sau cuc hop y, ng V Ngoc An lnh
trch nhim huy dng tin bac d may hng ngn b dng phuc xanh.
Hng chuc nm sau, nhiu ngui dn Thnh ph nh ti ngy 28-3-1976, khng
ch v tnh honh trng ca cuc biu duong luc luong sn vn dng Thng Nht
vi mt "rng ngui o xanh, tay cm cuc xng, m cch m du bi ni
chuyn ca mt b thu cng sn. Thay v, "cc dng ch nhu cch xung h thng tri
thi by gi trn moi din dn, ng V Vn Kit d lm nhiu thanh nin a nuc
mt khi ni: "Cc em don vin, thanh nin yu qu.
Trong s hng van thanh nin c mt hm y khng ch c con em Cch mang.
Theo yu cu ca ng V Vn Kit, Thnh don d vn dng duoc c nhng thanh
nin nghin x ke, ma ty, c ngui d tng l "di, dim, c ngui l "lnh nguy.
Theo ng V Ngoc An, trong s y c mt dai y Si Gn, cha anh d tng bi git
nhm bi "Vit Cng. Nhng thanh nin y, t sau ngy 30-4, thng qua cch cu
x ca cc cn b phung, thng qua nhng ngn t cao ngao trn bo di, bit
duoc thn phn ca mnh, dm mong chi c ngy mt ng b thu goi mnh l "cc
em yu du.
Vi tu cch l mt nh lnh dao ng, ng V Vn Kit cng ni v truyn thng
theo cch ca mnh: "Ti cng xin php duoc by t vi la tui hai muoi ca dt
nuc d ht dau thuong v t dy thng dung di ti ch nghia x hi vi tt c
tm lng tru mn v k vong thit tha ca nhng lp thanh nin ni tip nhau d
tng tham gia khi nghia Nam K, cch mang Thng Tm. ng ni tip: "L
tung ca ho, uc mo ca ho chnh l hin tai m hm nay cc em dang sng. Nu
cc em sau ny c diu kin n lai k cng mt giai doan cch mang hng vi d
qua ca dn tc, cc em s bit thuong yu v han T quc Vit Nam nghn ln yu
du. Cc em s manh ln gp bi v mt nim tin nhn dn v dt nuc.
Bi din vn duoc chp bt bi nh bo Thp Mi, mt ngui vit ty bt ni
ting, tc gi ca bi "Tre Vit Nam in trong sch gio khoa duoc thuc lng bi
nhiu th h. Tinh thn ca ng V Vn Kit, c lc, duoc ng Thp Mi th hin vi
giong vn nng nn. ng V Vn Kit, lc ny, vn d cho Thp Mi s dung hnh
tuong Pavel, hnh tuong v mt th h qun mnh d "tao lp nn nuc x hi ch
nghia du tin. Tuy khng hng hn nhu ng Trn Bach ng, nhung ci dp ca
thanh nin theo ng Kit vn l lao dng
374
. Kt thc bi din vn, ng Kit ni:
"Chng ti xin nhit lit cho mng nhng lp cng dn x hi ch nghia ca thnh
ph chng ta t dy ni tip nhau ny n v trung thnh trn nhng cng trung
lao dng tnh nguyn. Chc cc em thnh cng thng loi, trn trn tuyn mi, trn
tuyn lao dng vinh quang.
Khng c mt sn vn dng Thng Nht sng 28-3-1976, nhung gio su trung
hoc Trn Ngoc Chu vn chiu nh hung bi bi din vn. Nm y, ng Chu nm
trong ton vn dng thanh nin di thanh nin xung phong ca Qun don I. ng
Trn Ngoc Chu k: "Bi din vn ca ng V Vn Kit duoc quay rono, chng ti
cho hop dn phung, doc nhng doan cm dng nht.
Theo ng Trn Ngoc Chu th khi y, phung don cng c chuyn, ho lp danh
sch v thung xuyn bt tp trung nhng thanh nin chua c cng n vic lm,
khin nhiu ngui bt mn. "Cng sn v "dng ch l nhng khi nim rt xa
cch v c khi l c cm vi thanh nin, cho nn theo ng Chu: "Nhiu ngui ch
v thy ng b thu cng sn goi ho l em m di. C ngui hoc thuc nhiu doan
trong bi din vn ca ng V Vn Kit. ng Chu truc d l gio vin Anh vn,
d c bng cao hoc trit, th nhung sau mt thi gian di vn dng ngui khc,
chnh ng Chu cng nhn ra con dung d tru lai trong ch d tt nht l phi
"chon cnh ca ny
375
.
Nguyn Nht nh
376
cng d chon thanh nin xung phong nhu l mt con dung
d gii ta p luc nng n ca l lich. Sau ngy 30-4-1975, ng hng xm lm tho
mc phung Nht To, Qun 10, b ca ba c con gi kh xinh m sinh vin
Nguyn Nht nh day km, bng nhin tr thnh ch tich khm, v sau l ch tich
phung. Nguyn Nht nh, khi y va hoc xong chuong trnh d nht cp ai hoc
Su pham, duoc ng tho mc dua ln phung lo vic giy t. Theo "tinh thn Ch thi
222, nm 1976, anh duoc php tt nghip sau khi hoc thm tm thng "chnh tri.
Tuy nhin, nh khng duoc phn cng cng tc ch v cha anh lc d dang phi di
"hoc tp do tng l trung Ty Thng tin Chiu hi Tnh Qung Tn
377
.
Nguyn Nht nh tr v phung Nht To khi c con gi ng ch tich d tr
thnh b thu Phung on. C b thu chiu c thy gio c ca mnh, mi khi c
"phong tro lai goi Nguyn Nht nh vc loa di doc bn tin hoc k ln tung
nhng cu khu hiu "xy dung ch nghia x hi. i lai, anh c th lao mui k
gao mi thng. Nguyn Nht nh cng tip cn bi din vn ca ng V Vn kit
thng qua nhng ln di vn dng thanh nin xung phong. Anh k: "Khi moi ngui di
ht, ti chot nhn ra, khng l mnh c n bm b d hoi, nm 1977, ti cng ln
dung.
Ch huy Luc luong Thanh nin xung phong khi y l ng V Vit Thanh. Nm
1975, khi ng V Vn Kit cn mt s quan tr bit phi sang thanh nin xung
phong, ai y, Tiu don trung V Vit Thanh d duoc chon. ng Thanh nh lai:
"Khi xung U Minh, ti cng hoi suy nghi, dang l mt s quan duoc qun di trong
dung, gi ra nm gia rng, gian kh khng km chi thi chin.
Thanh nin xung phong thuc nhiu thnh phn, c ngui l tung cup, c
ngui xut thn l tr thc, s quan, nhung ch yu l thanh nin hoc sinh. Theo
ng V Vit Thanh, ho chiu dung gian kh khng thua g nhng chin binh. Gia
rng U Minh, gia Chin khu Duong Minh Chu ma mua th nuc ngp mnh
mang, ma kh th phi chia tng giot nuc ngot, n khng d no, ri th da, vt
v d th bnh tt, nhung ch c mt th thuc l duy nht d cha l "xuyn tm
lin. Th m ho d sng vi nhau khng cu n qu kh. a phn du trung
thnh. ng V Vit Thanh tha nhn, chnh ng cng phi dn dn mi "bt duoc
nhip sng vi ho. ng Thanh ni: "Hon su van con ngui khng bit Cch mang
l g, ch nghe li ng Su Dn m kin gan, bn b.
Mt nm sau ngy pht dng "phong tro thanh nin xung phong, tai cuc gp
mt nhng "dai biu thanh nin xung phong tin tin, ngy 3-3-1977, ng V Vn
Kit d goi thanh nin xung phong l mt "trung dai hoc. ng Kit cho rng s di
cc chng trai c gi d "trung thnh trn nhiu mt l v ho d "thy duoc tin
d tuong lai ca mnh nm trong tin d, tuong lai ca dt nuc, dn tc Nhiu
dng ch d xc dinh vi tnh cm v l tr su sc lao dng l vinh quang
378
.
Mi trung thanh nin xung phong thi dim y dng l d tao ra khng t cu
chuyn k diu
379
. Truc "gii phng, V Hong Vi l mt tung cup. Lc du, Vi
ch dinh "tr trn vo luc luong thanh nin xung phong nhu l mt noi d trn.
Nhung tung tch ca V Hong Vi bi t chc pht hin. Anh khng nhng khng bi
bt m cn duoc vn dng thuyt phuc. Ln du tin, Vi nhn ra c mt noi tn
trong mnh, anh lao dng tt, duoc tuyn duong, duoc cho di hoc, duoc dua ln lm
dai di trung v v sau cn duoc kt nap ng.
Trong nhng bi pht biu vi thanh nin xung phong v sau, ng V Vn Kit
vn tip tuc goi ho l "cc em. Nhung khi pht biu vi nhng "thanh nin tin
tin, ng d goi ho l "dng ch. Trong mt dai hi thanh nin tin tin khc, ng
V Vn Kit d dua mt di vin vn l mt tay anh chi ni ting, "By u B,
ngi chung trn gh ch tich don vi mnh.
Nu nhu trong nhng ngy du, nhiu thanh nin min Nam ht sc di ng vi
cch Cch mang xung h vi nhau, th thi dim y "dng ch lai l mt su tha
nhn m nhiu thanh nin tm kim.
Nm 1977, Nguyn Nht nh dang tham gia do knh Ba Gia H B, Ph Ha.
Lc ny anh d c nhiu tc phm dng trn t Tui Tr, nhung vi l lich cha l
trung ty "chiu hi, anh vn khng duoc kt nap on. Khi y, thanh nin xung
phong trong nhng ln tranh, vch na, mt bn l noi ng ca nam, mt bn l
n phn gia ln k nhng b bn gh tam do chnh ho lm. Mt bui ti, chi don
nhm hop noi khong gia ln c k bn gh d. ang hop, mt ngui trong Ban
Chnh tri Lin di pht hin ra Nguyn Nht nh dang nm cho queo trn giung,
lp tc "phn t chm tin Nguyn Nht nh bi dui ra ngoi. Hm y mua, tri ti
nhu bung, Nguyn Nht nh phi di ra, lang thang gia ry khoai m, mt ut dm
v nuc mua v nuc mt. Anh nh lai: "Ti c cm gic nhu bi dy ra khi dng
loai. Nhung cho d cm gic v thi dai mi ra sao th Nguyn Nht nh cng
khng c lua chon no khc l phi "quay vo, phi chng t mnh l mt thanh
nin tin tin.
Ngy 26-3-1978, mui hai gi dm, ng V Vn Kit ln, Nguyn Nht nh,
Trn Ngoc Chu v nhiu thanh nin khc duoc goi dy: bn ngoi, duc duoc dt
ln v nhiu thanh nin ca ch d c, trong d c Trn Ngoc Chu, t dm y,
"vinh du duoc dng trong hng ng ca on. Theo ng Trn Ngoc Chu: "ng V
Vn Kit dn, mc b d thanh nin xung phong, du di nn tai bo, dng ln
dnh trng. Hnh nh mt ng Kit sng sng d dong lai trong k c ca luc luong
thanh nin xung phong. ng Chu ni: "Khi y, vo on l thing ling lm.
on thing ling lm, nhung "nh duc trong dm y khng th roi sng dn
tt c moi ngui. Cng nhu Trn Ngoc Chu, Nguyn Nht nh d dng cuc chim,
cuc d ong do knh cho dn khi hai tay te mu m vn khng duoc vo on
ch v cha l "Nguy. "Cnh ca thanh nin xung phong m ng Kit thit lp vn
khng d rng cho cc thanh nin min Nam buc vo ch d mi.
"Ni loqn"
Nhiu thanh nin xung phong v sau vn nh v nhng ngy cht cy rng v
ht trng ca. Trong nhng ngy c qu nhiu ngui mt phuong hung y, phi
cng nhn l ng V Vn Kit d tm duoc mt phuong thc hiu qu d thu ht
thanh nin.
Ho d buc vo nhng chun muc chnh tri mi do Cch mang thit lp, t nhiu
bng cm hng. Khng phi tu nhin m nhng gt son Si Gn bi dua dn chn
rng thing, dap gai rng y d khng trch g ng. Ho cng d di bi nim tin.
Nhung b dng phuc thanh nin xung phong khng th che ht lng mc cm, bi
mc cm khng xut pht t noi m nhng ngui thanh nin d duoc sinh ra. Su
mc cm xut hin do ch d thit lp qu nhiu hng ro l lich. Khi m nhng
hng ro y chua duoc g b th dng phuc cng khng tao ra duoc cm gic dng
di, cho d ho ng cng ln, dng cng hng, chua k nhng ngui khi y vn
"ngoi x hi
380
.
Sau "gii phng, Cu x Bc Hi, Qun 10 tr thnh noi ca nhng gia dnh s
quan cao cp ca Cch mang. Gia dnh mt s tung, t ca "ch d c vn sng
"xi d dy. Con em cc gia dnh cch mang duong nhin l "nng ct. Nguyn
Th Dng l mt thanh nin nhu vy.
Dng l con trai ca ai t Nguyn Th Truyn, ngui duoc coi l "con hm
xm khi cn l tu lnh Su 9. ai t Truyn hy sinh trong chin dich Mu Thn khi
tn cng dot II vo Si Gn. Khi y ng Truyn l tu lnh Phn khu I. Sau ngy 30-
4-1975, vo con ca ai t Truyn duoc dua v Si Gn sng trong cn nh T10, Cu
x Bc Hi. Trong nhng nm cui thp nin 1970, Nguyn Th Dng l ph b thu
phung don, duoc giao di vn dng, cm ha con em s quan "ch d c.
C "tiu thu L Bch Thy nh T4, con gi Trung t L Vn Duong, trung
Phng Qun s, Qun luc Vit Nam Cng ha l mt trong nhng "di tuong ca
Dng. Nhung cui cng ngui bi "cm ha lai l Dng. Hai ngui, mt l con trai vi
tu lnh kht ting ca cng sn, mt l con ca mt "nguy qun dang bi ci tao
trong t, yu nhau v kin quyt ly nhau. M Dng khc ln, khc xung. Phu
nhn cc dng di c ca ai t Nguyn Th Truyn, lc by gi da s d l tung,
khuyn b qu phu phi ph bng duoc cuc hn nhn. Nhung Nguyn Th Dng
dt khot khng chiu, anh sang nh ngui yu ni vi b m: "M chiu g th con
cui ch nh con khng ai chiu sang du. B phu nhn Trung t L Vn Duong ch
bit gt du lng l.
Chi rut ca Nguyn Th Dng l nh bo Nguyn Th Thanh, sau l tng bin
tp bo Phu N Thnh ph, chay ln cu cu ng V Vn Kit. Nghe xong, ng Kit
ni: "Mnh day ngui khc khng phn bit, mnh c gng d vo con ngui ta dng
th hn m mnh lm nhu th sao ngui ta qun. i ng bo: "Ku hai da ln
dy tao gp. Th Thanh v ku Dng ch ngui yu ln. ng V Vn Kit tip hai
ngui ht sc thn tnh ri, khi Dng di ra vun, ng Kit hi L Bch Thy: "Chu
c lung ht nhng kh khn khi ly Dng khng. Bch Thy: "Da thua, chu yu
Dng, chu bit nhung chu chon anh y. ng Kit: "Nh khi di hoc tp v, ba
chu khng chiu th sao. Bch Thy: "Da khng, ba chu rt thuong chu, chu
tin l khng c chuyn d, nhung nu ba chu khng chiu th chu s du tranh.
ng Kit cho goi Dng vo hi: "Chu c bn khon g khng. "Khng, Dng
dt khot. ng Kit ni: "Chu ly con mt s quan ch d c th khng trnh khi
bi nghi k, bc khng phi lc no cng bn cc con. i ng ni vi hai da tr:
"Gi bc Su thay mt ba, bc ng h tui by. Sau d, ng V Vn Kit gp b qu
phu ai t Nguyn Th Truyn v ng ch dn: "Thi chuyn my da nh chi c d
cho tui n tnh.
Nm 1982, khi Trung t L Vn Duong duoc tha v, con gi ng d c con vi
con trai mt ngui cng sn. ng ch dng qua nh T10 gp b dai t ni: "Ti di
hoc khng bit l hai nh chng ta d thnh thng gia, u cng l s phn lich s.
Ti di, cng hoc duoc nhiu diu, bc trai d hy sinh, hai gia dnh gp nhau trong
tnh thng gia th ny cng l diu tt. i khi thp huong cho ai t Nguyn Th
Truyn, Trung t L Vn Duong khn: "Thua bc, ti l L Vn Duong cha ca con
du bc, xin thp nn nhang ny bo vi bc, chng ta gi l thng gia ca nhau.
Tnh yu tu thn n khng phn chia l lich. Nhiu cuc tnh thanh nin xung
phong cng chiu ngang tri, c ngui cng may mn nhu Nguyn Th Dng v L
Bch Thy nhung cng c nhng cuc tnh trc tr. Cui nm 1978, ai y Qun y
Si Gn, Bc s Thiu Hunh Ch di hoc tp tr v, ng ln trnh din S t v
duoc dua v Duyn Hi lm tram trung y t cho mt don vi thanh nin xung
phong, Nng trung Ha.
Vn l mt bc s ngoai khoa nhung dy ng Thiu Hunh Ch d tu thit k
t chic gh nh rng, ci h x hai ngn v ni ting khp vng vi ti d d. Bc
s Ch d quyt dinh lai trong khi vo ng dua cc con di vuot bin. Gim dc Nng
trung lc y l chi V Thi Bach Tuyt, nguyn l mt ch huy ca phong tro dt
xe M, bi tra tn v bi dy ra Cn o nhiu nm. Nhng ngy lm vic bn nhau
d xch bc s Thiu Hunh Ch v Gim dc V Thi Bach Tuyt lai gn nhau. Nhung
tnh yu ca ho d khng duoc Thanh nin Xung phong ng h.
ng y Thanh nin Xung phong kin quyt khng cho hai ngui ly nhau v Bc
s Ch khng nhng l "nguy m cn l mt "ngui Vit gc Hoa. ng Phan Minh
Tnh ni: "Ti hay xung lm vic vi c Tuyt, ti hiu hon cnh ca c y.
Thnh y chng ti ng h nhung Thanh nin Xung phong khng chiu. Sau d, ng
Mai Ch Tho cho mi Thung vu ng y Thanh nin Xung phong ln, hi ho theo
cch rt Nm Xun: "N (chi Bach Tuyt) ln tui lai bi tra tn khng sinh n duoc,
gi khng cho n ly chng vy trong tui by c ai ly n khng.
Nh vn Nguyn ng Thc, thuc lp thanh nin xung phong du tin ca
Nng trung Ha, k: "Truc hm dm cui, ng V Vn Kit, khi y d ra H
Ni lm ph ch tich Hi dng B trung, d v, xung nng trung ng lai mt
dm v chung vui vi ho
381
.
Nhung dm cui ca mt n gim dc nng trung v mt "dai y nguy d
khng tao ra tin l. Nm 1982, ng y Thanh nin Xung phong lai ngn cn cuc
hn nhn ca Nguyn Nht nh vi Trn Thi Ting Thu. Ting Thu lc y dang l
ph Phng Chnh tri Luc luong Thanh nin xung phong. Bn ngy sau khi hi nghi
chi b Co quan Luc luong "biu quyt khai tr ra khi ng, "c du Trn Thi
Ting Thu d vit don gi Ban T chc Thnh y. on ca Ting Thu khai: "Vo
khong gia nm 1981, ti v dng ch Nguyn Nht nh dt vn d tm hiu nhau
d di dn hn nhn. Sau d d chnh thc bo co vi ng y v chi b co quan
(dng ch Nht nh l thanh nin xung phong hin cng tc tai Phng Chnh tri).
on ca Ting Thu cho bit: "Trong na nm qua, ng y v chi b d nhiu ln
thuyt phuc ti ct dt mi quan h ny. ng ch b thu ng y, hu ht cc
dng ch trong ng y d ln luot gp ti. Sau d, trong phin hop chi b thung
k vo thng 2-1982, chi y d mang vn d ca ti ra kim dim, ni dung: dng
ch Nguyn Nht nh tuy l mt dng ch tt, nhung dng ch c ngui cha truc
dy lm vic cho ch d c vi mc d nhu th th dng v mt lp trung giai cp,
mt dng vin khng th chung sng vi mt gia dnh nhu vy ng thi, chi b
cng kim dim ti v vic truc khi tm hiu dng ch Nguyn Nht nh, ti d
khng xin kin truc, d by gi dt t chc vo mt vic d ri.
L don ca Trn thi Ting Thu vit tip: "Trong phin hop thng 2 v phin hop
thng 6 va qua, chi b d dt ti vo hon cnh phi chon lua: mt l ng, hai l
ti s tip tuc xy dung gia dnh vi dng ch Nguyn Nht nh. Ti d khng dinh
l ti s tip tuc xy dung gia dnh vi dng ch Nguyn Nht nh, nhung diu d
khng c nghia l ti d chon lua, ti khng bao gi c dinh ri b ng.
Quyt tm ca di la yu nhau d khng d dng d thnh hin thuc. Cho d
l cng dn, hai ngui c quyn dng k kt hn, nhung v Trn Thi Ting Thu dang
l ngui ca luc luong Thanh nin Xung phong, chnh quyn dia phuong ch cho
php dng k khi c xc nhn ca luc luong noi chi dang dng k h khu tp th.
Trong khi d, Phng T chc Luc luong khng chiu xc nhn thung tr mt khi
khng c chp thun ca ng y.
Thng 10-1983, Trn Thi Ting Thu dnh phi thuc hin quyn cng dn ca
mnh bng cch: chi vit mt l don xin "xc nhn h khu d "b tc h so xin
dng k xe. Phng T Chc d xc nhn cho chi. Nhung, ch "xe d duoc hai
ngui yu nhau m muu vit sao d sau khi k v sa thnh ch "kt v "b tc
thm ch "hn, dng k xe thnh "dng k kt hn. Sau dm cui, ngy 30-5-
1984, Trn Thi Ting Thu d nhn duoc quyt dinh k lut "cnh co. Cn c d
Ph B thu Thnh y Phan Minh Tnh k quyt dinh ny l: "Xt thy dng ch Thu
cn non km v quan dim lp trung v thiu thc t chc k lut trong vic xy
dung gia dnh.
Khng ch vuot qua nhng dinh kin ca ch d mi dng cm bo v tnh yu
la di, rt nhiu ngui trong s ho d chin du d bo v giang son v tnh yu t
quc. Hng ngn thanh nin xung phong d ra chin trung khi Pol Pot git thung
dn ngoi bin gii. Theo nh bo Trn Ngoc Chu, nm 1977-1978, khi chin
tranh Bin gii Ty Nam n ra, rt nhiu ngui xung phong ra tin tuyn nhung
khng phi ai cng duoc chon. Ngy 14-6-1978, 500 nam n thanh nin xung
phong thuc Lin di 5 duoc diu ra bin gii, "phi thuc Su don 7, Qun don
IV, vi nhim vu cng thuong, ti dan, lm dung, chng ly, bc xp dan duoc,
khm lim v chn ct lit si. oan dung m Lin di 5 dm trch ch di hon
10km, nhung ln, ly rt nng thanh nin xung phong phi thung xuyn san lp,
chn cy nhiu lp, cng vic v cng gian kh.
Chiu 21-7-1978, Trung di 3 duoc giao bm st b di dang vn dng tn cng
Khmer . Trung di c mt tiu di n do ai di Trung Ng c Minh truc tip
ch huy, di chuyn ln cht chn gn ng ba Koky Som. ang hm sau, ngy 22-7-
1978, mt tiu don Khmer , trn dung lun su vo pha sau mt trn, d
cham trn Trung di 3. Trn dnh - gia mt bn l nhng tn lnh Khmer hung
hn vi mt bn l nhng thanh nin chua c mt ngy duoc hun luyn chin du
v v kh th ch c vi ngui duoc trang bi - d bin thnh mt cuc thm st. Khi
luc luong Su don 7 kip dn bao vy v tn cng, tiu dit ton b chn muoi su
tn Pol Pot, th bon chng d kip git cht hai muoi bn ngui: Xc ai di trung
Ng c Minh bi dt by c gi thanh nin xung phong bi hm hip truc khi bi
git gi man. Ch c hai ngui - Nguyn Thi L v Nguyn Vn Tun - l sng st,
nh duoc xc ca dng di d che, sau khi c hai du bi thuong rt nng.
Tin hai muoi bn dng di bi thm st duoc truyn di trong ton luc luong. Ci
cht ca ho khng lm cc nam n thanh nin xung phong run so cho d thanh
nin xung phong phuc vu chin trung khi y chua duoc trang bi sng dan hay bt
c v kh g d tu v. Ho pha sau. Nu b di pha truc bi bt cht hay bi tiu
dit th s phn tip theo l chnh ho. Khi nghe tin Trung di 3 ca Lin di 3 bi
thm st, nh tho Trung Qun - khi y d ri Ta soan bo Tuyn u, nhn
nhim vu mt don vi Thanh nin xung phong phi thuc Trung don Gia inh - d
vit "Nhng bng hoa trn tuyn la. Nhn duoc bi tho, t ta soan bo Tuyn
u, Cao V Huy Min vit thu tay gi theo xe qun su gi Qun: "Luc luong triu
tp, c hi din vn ngh thanh nin xung phong. ng xin php ri tm xe b di v
thng Si Gn. Mong gp Nh Vn Ha Thanh Nin.
T Campuchia, lc ny duoc goi l "Chin trung K, Trung Qun theo xe b
di, v ti Thnh ph sau ba ngy dung d dm qua nhng Phum Sc khng cn
bng ngui v thnh thong lai gp mn gi lai ca tn qun Pol Pot. Sau gn hai
nm nhn lai nhng nh dn Thnh ph, mt cay cay, Qun chen qua dm dng,
buc vo Nh Vn Ha Thanh Nin. Anh nhn thy d nhng "chin s vn cng
Tng di: nh Hng, nh Thu, Truong Tam Sa, Hong Tun, Kiu Nga, Kiu
Giang... Cao V Huy Min dn Qun sau cnh g: "Ti tung ng khng v kip.
Qun buc ra sn khu, dt chic ba l xung chn. B dng phuc d bi bui
dung nhun mu nu d. Trung Qun nm y, mt g tr tui deo knh cn,
tc tai bm xm, ch kip gii thiu mnh bng bi tho va vit:
gia rng du c guong soi
Lm sao em thy duoc vt bm trn m
Chuyn ti thuong v my ln truot ng
V ma mua no d chu dt dy
Anh b di thuong binh va tnh lai sng nay
hi thm em, ngui cng thuong dm truc
C y ng my ln ti dm duoc
M sao khng khc mi la lng
Chc anh hiu ri em tm lng
Nuc mt ch dnh cho ngui ng xung
Nn d t dau gai rng t chn but
u d vt thuong anh r mu hai ln
Em l ngui thanh nin xung phong khng-c-sng-ch-c-di-vai-cng-
thuong-ti-dan.
Theo ng V Vit Thanh, nu ng V Vn Kit khng kin quyt th luc luong
thanh nin xung phong d khng duoc trang bi sng. Sau nhng ci cht dau dn
ca cc di vin, nhiu vi lnh dao vn so: "Giao v kh cho chng . ng V Vit
Thanh k, khi dua Luc luong ln rng, nhiu ngui vn lo "ci di qun x b, hop
y m tan ra th hu qu khng bit th no. Tng cng d c 5.000 luot thanh
nin xung phong tham gia phuc vu Chin trung dnh Khmer .
Ngoi ng By Thanh, khng phi nh "lnh dao luc luong c "cm c, dng
tn no cng "c mt ngy di vi anh em d bit su tn bao ca qun Pol Pot. Khi
duoc trang bi v kh, nhng thanh nin phuc vu chin trung ny d chin du nhu
nhng don vi qun su tht su. Chnh nhng di vin thanh nin xung phong xut
thn t nhng ngui lnh ch d c, tng duoc coi l "Nguy, gi y d t chc
hun luyn cp tc cho dng di v chin thut, v cch s dung v kh d dnh lai
k th. Nhiu ngui trong s ho d hy sinh anh dng. ng Trn Ngoc Chu cho
bit: "Cng vic lm dung, ti thuong v tip dan di khi cn nguy him hon
nhng ngui chin du. Trung di ti qun s 50 thanh nin xung phong, c 30
ngui cht.
Nm 1982, khi t Tuyn u ca Thanh nin Xung phong bi luc luong gii tn,
Nguyn Nht nh, Trung Qun, Trn Ngoc Chu, Nguyn ng Thc tr v. B
dng phuc xanh l cy d lm ho thay di rt nhiu sau khi thm bng m hi v
c mu. Thanh nin xung phong l tm giy thng hnh dem lai t nhiu kiu hnh
cho nhng ngui c n. Ch d mi d coi nhng tm giy y nhu mt chng ch
hon thnh cuc st hach vinh quang. Hon su van gio su, bc s, sinh vin,
thanh nin l ra c th dnh nhng nm dp nht ca cuc di mnh d cng hin
cho x hi nhng g m ho thnh thao nht. Vy m, d duoc ch d tha nhn, ho
d phi xung bin, ln rng, bn tay chai sn di v kin thc chuyn mn th mai
mt.
"Si Gn lqi bt du gh l"
Nhiu thanh nin "nguy d buc qua cnh ca Cch mang thanh nin xung
phong ri duoc trong dung hon trong ch d. "Nuc sng cng lnh d gip khai
hoang phuc ha hng van hecta dt trong cc vng chin tranh do duoc hng
trm kilomet knh muong. Nhung, khng phi con knh no cng thuc su c
nghia v thy loi khng phi cnh rng no bi tn ph cng d phuc vu quc k
dn sinh.
Ngy 3-3-1977, khi ni chuyn tai ai hi Thanh nin Xung phong Tin tin, ng
V Vn Kit biu duong: "Trong nm qua cc dng ch d ct duoc hng chuc van
nh, do hng ngn ging, dn v cht hng triu cy, pht hoang hng trm mu,
d gp cng gp sc vo vic hon thnh trn ba muoi x trong s tm muoi x
kinh t mi. Th nhung, dn cui nm, ngy 12-12-1977, trong l ra qun trn
"ai Cng trung Th cng xy dung khu kinh t mi Duong Minh Chu, ng d
cnh bo ho: "t nuc cn ngho, sng hm nay phi nghi ti ngy mai, cc em
cn bo nhau ht sc qu trong tng tc dt v moi ti nguyn ca t quc Phi
rn gi cho nhau t b thi quen x lng, phung ph rt xa la vi con ngui mi...
Ti dn cc em ch thy cy rng m cht ba bi. Cnh cy cht xung dng d
vuong vi, cc em chiu kh thu nht lai, dnh dum duoc t ci cho thnh ph.
Sau hai nm ln rng d don sach nhng "rc rui ca chin tranh, mi ln tr
v thnh ph vn thy "nhan nhn nhng dm thanh nin tip tuc sng bm va h,
nhn nho bn l x hi, git thi gian bng cch l la tim qun, ht di luon ph lai
tu nm tu ba nhng noi cng cng, nhiu thanh nin xung phong d khng khi
nhn lai nhng nm thng di xa xy dung ch d mi ca mnh. Tai "L mng 46
nm thnh lp on, 26-3-1978, ng V Vn Kit ni: "Nhiu em cng vit thu
cho ti t bt bnh Nhiu ban tr thc sng lu nm thnh ph ny cng ni
vi chng ti: Cnh d truc dy nhn mi quen mt, khng ai d dn na, tung
di sng thanh nin thnh ph vn n l nhu th. n by gi khng sao coi duoc.
Ti rt mun gp cc anh em d, hi cc em nghi g v cuc di ny, nghi g v
cuc di bn thn ca cc em.
ng Kit mun nhng ngui "l la tim qun y phi tu dt cu hi v tuong lai
ca mnh. Nhung cc "em thanh nin xung phong vit thu cho ng Kit khng ch
d cht vn nhng ngui "chm tin y. iu khin ho hy sinh nhng nm thng
xa ngui thn, xa dn din l d kin tao mt thnh ph mi ch khng phi d
thy ri nhng "tn du M Nguy lai vn c quay v. Su van thanh nin ri Thnh
ph di xa, v sa mnh theo hung m Cch mang cho l tch cuc. Trong khi d,
bn triu thung dn khc vn c nhu cu d sng mt di sng bnh thung.
Nu nhu nm 1975, 1976, nhng vn ngh s min Bc khi dn Si Gn vn
thch deo bn hng khu K54, th nhng nm v sau, ho d bit ung bia, bit o
phng, qun b. Theo Trung Qun, bi tho Ta Li Trung Son, ngoi su dn
nn sau by nm "gii phng, cn lp tc "bt ra thnh ch khi c mt nh vn
min Bc, dn truc mt anh ch di dp sa-b, ci qun b dang mc v hi: "
Qun, thy bon ny Si Gn chua.
Khi y, nm 1982, Trung Qun vit:
By nm qua di vi nhiu bun vui dau xt
Mt gc ph hoa ngy c qua ri
Nhng con dim xua c k d tr lai lm ngui gi t gh d cng vin d
sng di luong thin
Nhng g du dng giang h cng khoc o thanh nin xung phong ln rng
xung bin
Tm lai hn nhin cho cuc sng ca mnh
Cuc di thay no cng nhiu mt mt, hy sinh.
V khi y
Th chnh cc anh
Nhng ngui nhn danh H Ni
Cc anh dang ngi gia Si Gn bt du chi bi
Chi d di
Chi h h
Chi vo tn nhng lng qu ghi trong l lch ca chnh mnh
Cc anh nhng ngui nhn danh H Ni so dn ti xanh
Khi c ai ni by gi v lai Bc!!!
Ti nghip nhng b me gi min Bc
Nhng b me my muoi nm cng lung trn d chng lut
Nhng b me lm ra hat la
Nhng nm tht ma phi chng gy n xin
Nhng b me tu nhn phn mnh ti tm
d nhng da con ln ln c ci nhn v tri tim trong sach
By gi
Nhng da con dang tu nhn mnh trong sach
ang ni v qu me ca mnh nhu k ngoai nhn
Cc anh
dang ngi gia Si Gn nhp chn
d bm xm ru tc, cng qun jean xn gu
Cng phanh nguc o, cng x dp sa b
Cc anh cng chay bn ngui di lng kim t lanh ti vi, casette, radio.
Ruou bia v gi
Cc anh ngng nghnh tuyn ngn khn & dai
Cc anh bt du trit l sng di
Cc anh cng chay dt hoi
Ruot bt v trm kn du nhng rc rui Si Gn thi qu kh
Si Gn 1982 l no.
Lai bt du gh l?
.
Ti nghip em
Ti nghip anh
Ti nghip chng ta nhng ngui thnh ph
Nhng ai ngn ngang qu kh ca mnh
Nhng ai dang c ty ra l lch den
tm ch dnh cu tm hn bng m hi chn tht
Xin ng nn cho cc ngi
Quan to trong sach
Xin cc ngi c bnh thn n choi
Bnh thn di thay lt c
Hy d yn cho hng me Si Gn
Hn nhin xanh mun thu
d yn cho xuong rng, gai gc
Chn tht n hoa
Ny dy!
Xin di ch khng ky ko cho cc ngi ci qu kh ngy xua
Noi mt gc (ch mt gc thi
Si Gn by hy, gh l
By gi.
Tin chc rng trong cc ngi d v s k tin vo thuong d
Khi sng h h gia mt thin dung
Ai by gi
S
Ta li
Vi Trung Son?
Phn II: Thi L Dun
Chung VIII: Thng nht
Con gi ng L Dun, b L Thi Mui, vit: "Gn trua 30-4] ti hay tin l ta d
chim Dinh c Lp Ti hp tp ra khi Vin Di truyn, phng xe my v nh v
lao thng vo phng ba ti. dy, mt mnh ba ti dang ngi lng l Ngui nguc
mt cui vi ti, ri nuc mt bng tro ra t nhin, ti thy thi gian nhu
ngung lai v nh sng trong cn phng cng khng cn l th nh sng thng
thung ca tri dt na
382
. Nu nhu ngy 19-1-1974, Qun do Hong Sa khng bi
Trung Quc chim di, th Vit Nam dui thi ng L Dun d bao gm nhng g m
Hong d Gia Long m mang v thu tm duoc. Thng nht giang son d kh
nhung cn kh hon khi thng nht lng ngui. Nu "thi gian ngung lai thi dim
30-4-1975, lich s chc chn s c mt cch nhn khc v vai tr L Dun.
Nuc Vit Nam l mt
Vic ng L Dun phi ch Nng cho ti ngy 9-5-1975 mi vo duoc Si
Gn d ch "Trung uong Cuc chun bi, theo ng Trn Qunh, khi y l tro l L
Dun, "d lm cho anh Ba thong c su lo lng.
Cho d chin thng bt du bng nhng mnh lnh pht di t "Tng Hnh dinh,
nhung don qun tin v Si Gn trong ngy 30-4-1975 cn mang theo c Mt trn
Dn tc Gii phng Min Nam v Chnh ph Lm thi Cng ha Min Nam. Chm
dt su tn tai ca mt thuc th chnh tri duoc cng nhn bi hai muoi ba quc gia
sao cho trong m, ngoi m, cng c nhiu diu lo nghi.
Theo Tung Gip, ch truong thnh lp Mt trn Dn tc Gii phng Min Nam
Vit Nam, ngy 20-12-1960, v Chnh ph Lm thi Cng ha Min Nam, ngy 8-6-
1969, l ca "anh Ba v B Chnh tri. Tuy nhin, l c sao vng na d na xanh
ca t chc ny d tng lm cho khng t ngui tin vo nhng tuyn b trung lp
ca "Chnh ph Lm thi. Khng t thanh nin, tr thc min Nam d hung v
"Mt trn, nht l khi ho bt du bt bnh vi cung cch quan lai ca ch d Ng
nh Dim, kh chiu vi su c mt ca ngui M trn dung ph, trong qun bar v
su can thip cng ngy cng su ca M vo chnh tri.
nh hung ca Mt trn c v nhu tng hon khi li ko duoc nhiu tr thc c uy
tn b Si Gn ra chin khu, trong d c c nhng tr thc d tng chng cng nhu
ng Lm Vn Tt
383
. c bit, khi Lin minh cc Luc luong Dn tc, Dn ch v Ha
bnh do Lut su Trinh nh Tho lm ch tich quyt dinh ra th nhiu ngui dn
min Nam bt du nghi v Mt trn nhu mt ngon c chng ngoai xm thay v quan
tm ti "bn cht Vit cng ca t chc m ai cng bit l duoc lp ra t H Ni.
Uy tn ca nhng tr thc trong lin minh ny d gip Mt trn gy nh hung
dn cc t chc ca "luc luong th ba nhu: Phong tro Dn tc Tu quyt do Lut
su Nguyn Long lm ch tich Phong tro Bo v Nhn phm v Quyn loi Phu n
do b Ng B Thnh dng du Luc luong Bo v Vn ha Dn tc ca Gio su L
Vn Gip y ban Vn dng di ci thin ch d lao t gm nhiu nhn si, tr thc,
linh muc, nhu Chn Tn, Nguyn Ngoc Lan Luc luong ha gii dn tc T chc
nhn dn di thi hnh Hip dinh Paris ca Lut su Trn Ngoc Ling.
Tnh dn nm 1975, "Chnh ph Cch mang Lm thi Cng ha Min Nam Vit
Nam do Kin trc su Hunh Tn Pht lm ch tich d duoc hai muoi ba nuc thuc
"phe x hi ch nghia v "th gii th ba cng nhn.
Vic thnh lp cc co quan ca Chnh ph Lm thi Cng ha Min Nam du
duoc quyt dinh bi Ban B thu ng Lao dng Vit Nam. Cc vn bn ca co quan
ny ni r rng nhng t chc nhn danh chnh ph lm thi y duoc lp ra l "do
su cn thit phi trin khai cng tc trn mt trn du tranh ngoai giao v hoat
dng tranh th quc t trong giai doan chng M. T cui nm 1972, ch truong
hnh thnh min Nam mt "chnh ph ba thnh phn d gieo khng t hy vong
cho "luc luong th ba. Bn thn Tung Duong Vn Minh, trong tun l vn dng d
thay th ng Trn Vn Huong, cng d tnh dn kh nng thnh lp mt "hi dng
quc gia ha gii v ha hop dn tc.
Nhung ngay trong ngy 1-5-1975, thi d ca H Ni d duoc th hin dt
khot trong in 601
384
do T Hu thay mt Ban B thu gi cho ng Pham Hng, b
thu Trung uong Cuc: "Xin bo d cc anh bit: theo kin anh Ba, v chnh ph,
khng cn vn d ba thnh phn. Cu tao chnh ph khng th c bon tay sai M,
khng d cho M c ch dua v phi lm cho qun chng thy r sc manh, th
manh ca Cch mang. S phn ca Duong Vn Minh, ngui duoc coi l lnh tu ca
"luc luong th ba, cng duoc in 601 ni r: "Nhng ngui d du hng ta nhu
Duong Vn Minh chng han th khng bt, nhung cn c cch qun l, gim st.
Trong chin tranh, ln ca Mt trn v Chnh ph Lm thi lun nm bn canh
"bn doanh ca Trung uong Cuc, d l nhng cn nh mi l dung trn thuong
ngun sng Vm C ng vng Sa Mt, Thin Ngn. Theo "Th trung L
Phuong th "B Vn ha Thng tin ca ng ch gm vi ba cn b dang lm vic
trong Tiu ban Vn ngh ca Ban Tuyn hun Min. "B trung Luu Hu Phuc
truc d l ngui phu trch tiu ban ny. Cc quan chc ca Chnh ph Lm thi,
k c "Ch tich Hunh Tn Pht, cng ch yu git thi gian bng cch dnh c
hoc choi bi tin ln. Moi pht ngn ca Mt trn, d ln hay nh, du do Trung
uong Cuc chuyn sang d cc quan chc Mt trn doc truc my ghi m ca i
Pht thanh Gii phng
385
.
Hu ht nhng thnh vin Mt trn du l dng vin, k c nhng ngui nhu b
"B trung Duong Qunh Hoa, ng "B trung Trn Bu Kim. C ngui vo dng
t truc ri duoc "phn vai, c ngui vo rng ri mi kt nap, nhung khi d vo
, nhn ra "dai cuc m mnh dang tham gia, hu ht cc thnh vin du d cho
Cch mang s dung tn tui ca mnh, dng thi truc tip din xut vi tinh thn
ca ngui trong cuc.
Trong thi dim li ko ngui dn truc lua chon sinh t gia Cch mang v
Quc gia, nhng tr thc Mt trn ny t nhiu d tao nim tin vo ha bnh v ha
hop dn tc cho nhng ngui bn kia chin tuyn. Khi chin tranh hon ton kt
thc, nhng tr thc c luong tm cng cn rt truc s phn ca nhng ngui d
di theo nhng li tuyn b dng tn mnh. Nhung khi va v dn Si Gn, vai tr
ca ho cng bt du chm dt. Khng my ai trong s ho c co hi d thuc hin vi
dn chng nhng li d ha.
Bn thn mi thnh vin Mt trn khi tr lai thnh ph cng dung cham khng t
vn d c nhn. Phn ln bit thu, din trang, nh my ca ngay c cc nhn vt
ln nhu Lm Vn Tt, Trinh nh Tho d bi Chnh quyn 30-4 "tip qun. Quan
trong hon l khi cm ly ngon c Mt trn, dng co ca nhiu ngui l "chng M
thay v " thc h. Ho khng khi bn khon khi nhn thy, ngay trong nhng
ngy du thng 5-1975, nhiu dia phuong bt du thng nht cung cch diu hnh
theo min Bc. C tnh, chnh quyn mi buc ngui dn phi xin cp bin dng k
c xe dap. C nhng chi tit tung l vun vt nhung cng khin khng t ngui
min Nam chanh lng: dn min Nam d quen cm ming sun nung nc thit nac,
nhung sau "gii phng, mu dich vin quc doanh bn cho ho ming "sun ch
cn xuong xu.
Khng ai tin hnh mt cuc chin tranh tiu tn hng triu sinh linh d kt qu
cui cng Vit Nam vn tn tai hai quc gia, nhung hnh nh min Bc cng lm
cho khng t tr thc khng chin min Nam bn khon. Nhiu ngui d mt vi ln
duoc dua ra min Bc, chng kin su lac hu v vn ha x hi, su tn ta v kinh
t sau gn hai thp nin xy dung x hi ch nghia. Bn trong, cc thnh vin Mt
trn cng c nhng kin gay gt. Trong phin hop ni b ca Hi nghi Hip
thuong Thng nht, mt s thnh vin ca Chnh ph Lm thi d nghi: dng
nguyn tc l phi thng nht, nhung cn c thi gian d hai phn dt nuc chia
ct c thi gian ha hop vi nhau. Nhung, lc by gi, ting ni v vai tr ca Mt
trn c nh hung v cng gii han
386
.
"Bc ha"
Khng ch c cc thnh vin Mt trn v Chnh ph Lm thi, trong nhng ngy
y, nhiu cn b Trung uong Cuc tr v thnh ph cng c cm gic bo vo v chua
duoc phn cng, trong khi ln sng cn b "chi vin t min Bc vo lng l chim
linh dn cc tru s v vai tr then cht. Nh bo Php ean Lacouture, quan st tin
trnh ny min Nam, trong mt bi bo d choi ch ting Php "nordmalisation-
Bc ha d thay th cho ch "normalisation-bnh thung ha
387
.
Bn thn H Ni cng bt ng truc cc phn ng min Nam. Ngy 21-4-
1975, vi tinh thn chi vin moi mt cho na nuc va "gii phng, Ban B thu gi
Thng tri 316, ra lnh cho "cc ngnh min Bc c trch nhim gip d xy
dung, kin ton ngnh mnh min Nam. in 316 nhn manh: "V tnh hnh khn
truong nn vic diu dng cn b cng phi lm khn truong
388
. Tuy nhin, ch sau
hon mt thng, ngy 24-5-1975, chnh Ban B thu d phi diu chnh bng in
733: "Nay cn c vo din ca cc dng ch cp y min Nam, cn c vo tnh hnh
mi, chng ti dinh nhu sau: K t nay vic diu dng cn b vo min Nam cng
tc, nht thit phi cn c vo yu cu ca cc cp y min Nam. i vi nhng
cn b, cc ban, ngnh Trung uong thy cn thit diu vo cng tc ngn han hay
di han min Nam cng phi hi kin Trung uong Cuc, hoc Khu y V, hoc hai
tnh Tri-Thin, nu trong d dng mi duoc dua vo
389
.
Ngay t sau 30-4-1975, theo ng Trn Quc Huong: khng r t du, chnh
sch sp xp, s dung cn b Si Gn v cc tnh pha Nam duoc dc kt bng
cng thc "nht tru, nh khu, tam t, t kt - c nghia l: nhng cn b bm tru
tai ch duoc coi trong, tin cy, b tr vo nhng chc vu quan trong duoc uu tin
vo hng th nht uu tin th hai l cn b d chin du "khu, cn goi l
390
,
mt danh ch Trung uong Cuc, khu b, x b uu tin th ba duoc dnh cho nhng
cn b d tng bi di t duoc tha theo Hip dinh Paris, hoc mi duoc cu ra uu
tin cui cng mi dnh cho nhng cn b min Nam tp kt ra Bc t nm 1954
nay tr lai.
Khng phi tu nhin m ng L Dun phi nhn manh vi cc nh lnh dao min
Nam: "y l chin cng ca c nuc. L mt ngui Qung Tri hoat dng Nam
B hng chuc nm, ng L Dun hiu v rt nhay cm truc cc vn d Nam-Bc.
Truc nm 1975, nhiu cn b min Nam ra thm min Bc d ht sc ng ngng
khi nhn thy cnh ngho nn ca "hu phuong ln. Mt ln, Ban Thng nht thy
tm trang ca cc dai biu min Nam khng vui, lnh dao ban ni vi ng u
Ngoc Xun, thu k ca "anh Ba L Dun: "Cc dng ch y ni khng tt v min
Bc, anh v ni anh Ba nn gp ho.
Theo ng u Ngoc Xun: "Ti v ni: C don ra thm. Anh Ba gt du: Tt.
Ti thua: Kt qu nguoc lai, cc dng ch bn Ban Thng nht nh anh gp lm
cng tc tu tung truc khi ho v. Anh Ba cho mi ho ti, don gm hai phu n v
ba nam. Anh Ba hi: Cc dng ch ra thm min Bc thy g. Ho tht lng ni, di
thm cho ng Xun m khng thy hng ha g c, min Bc ngho qu. Anh Ba
ni: Cc dng ch khng hiu. Ci giu c, ci vi dai ca Min Bc l ch gia dnh
no cng c bn th, con ho vo Nam l di vo ch cht, th m ho vn di, trong
khi lai th duoc di Lin X, Trung Quc. i anh Ba hi: trong , cc dng ch
c duoc day, ta dnh duoc M l nh truyn thng 4000 nm ca Vit Nam khng
Cc dng ch ngui du Vit Nam Nu nhn ngui Vit Nam, khng nm di, th
mui di cng l gc Bc. a dy l tm v ni ging, ci ngun. Khi don ra khi
phng, ng L Dun bo ti: Ch xung Vin Lich s, tm mt nh s hoc dn ho di
dn tn noi thm dn th Hai B Trung, B Triu. Khi ho di v, anh Ba hi:
hiu ci ngun dn tc chua. Ho ni: Hiu. Anh Ba gt du: By gi v duoc
ri.
Thng Ging nm 1976, theo d nghi ca ng L Dun, ng u Ngoc Xun v
ng Trn Phuong, theo dung b, di xe vo thng Si Gn. ng Xun k, truc khi
di, L c Tho dn: "Vo Nam mun lm vic duoc, ngui ta ku ung ruou, phi
ung. Ti Si Gn d l cui thng Chap, ng L Dun bo: "Nm nay ta n Tt
dy, ch no mun v th v truc. ng u Ngoc Xun d lai.
Sng mng Mt Tt Bnh Thn, b Nguyn Thi Thp bn Hi Phu n mi tic, ng
L Dun ti, mm c d "by la lit nhung ng khng ngi vo bn. Khi cc n
lnh dao hi mi, ng ni: "n Tt lm g, con ci min Bc cht Trung Son chua
ai ni ti d ni l dn min Bc vo dy vo vt hng ha. Theo ng u Ngoc
Xun th truc d khi nghe bn cng an bo co "min Bc vo dy vo vt t ci
quat my, xe dap, ng L Dun tc lm nhung ngay khi d ng khng ni g.
B By Hu, phu nhn ca ng Nguyn Vn Linh, d li: "Thua anh Ba, dy ch
l s t. Chng em khng bao gi ni th. ng L Dun tip: "Cc chi khng ni
nhung nghe ai ni phi v vo mt ho ch. C nhng vic trong ny ti d phi
giu dng bo min Bc, v du nhu chuyn cc chi d cho b di cht di Trung
Son. Xuong mu con ngui ta, ngui ta khng tic, gi mua ci quat th cc chi ku
ca. Theo ng u Ngoc Xun, nghe ng L Dun ni dn d, "cc chi Nam B khc
nhu mua.
Truc d, theo ng Nguyn Thnh Tho
391
: Tai Hi nghi cn b ton quc do ng
L Dun ch tr, t chc sau Hi nghi Trung uong 24 tai trung Cng An Thnh ph
Th c, Ph B thu Trung uong Cuc Nguyn Vn Linh ni: "Nn tin hnh ngay
thng nht lnh th, thng nht dng, don th, mt trn, nh nuc, qun di.
Nhung v kinh t, d nghi d n pht trin nhu n c, ta xem uu khuyt, ci g pht
huy, ci g b. t lu sau, tai mt hi nghi bn v vn ha din ra H Ni, Ch
tich Quc hi Trung Chinh ni: "C mt s cn b dng vin khng mun thng
nht d hung thu. Sau hi nghi d, ng Nguyn Thnh Tho cng ng Trn Bach
ng ti nh ng L c Tho, trung Ban T chc Trung uong ng. Theo ng Tho,
ng ng v ng Tho ci nhau dn mc, phi "dng ln, ngi xung, quo tay nhiu
ln. ng L c Tho ni: "Kinh t l nn tng, khng thng nht kinh t, tt c
vn d khc thng nht khng c nghia.
Cng trong thi gian ny, tai khu bit thu ca Trung uong H Ty, ng Trung
Chinh gp ng Nguyn Vn Linh v ng Phan Minh Tnh, lc d l ph b thu Thnh
y Si Gn-Gia inh. Theo ng Tnh, ng Trung Chinh ni: "Linh oi, ngui ta ni
cu khng mun thng nht dy. nghi "thng nht chnh tri truc, thng nht
kinh t sau khng phi l sng kin ca ng Nguyn Vn Linh. Ngy 13-8-1975, tai
Hi nghi Trung uong du tin sau ngy "gii phng min Nam, trong pht biu ca
mnh, ng L Dun cho bit l c ng v ng Trung Chinh du cho rng nu dua
m hnh kinh t c "mt s sai lm ca min Bc "vo min Nam th sai lm
392
.
Pht biu ca L Dun truc Trung uong vo ngy 13-8-1975 khng phi l mt
din vn duoc chun bi sn. Nhng kin ri rac, trng lp v mu thun lin tuc
trong bi ni chuyn "tay vo ny cho thy L Dun c bn khon gia thc h v
thuc tin min Nam. Truc gic nhn thy su nng dng ca kinh t tu nhn d
khin L Dun c cht bn khon. Nhung theo ng Trn Vit Phuong: "L Dun ch
bn khon dng mt tun. Bn thn ng cng khng d sc thuyt phuc chnh
mnh, nn khi bi nhng th luc bo th cn tr th ng nhuong b. Nhuong b
khng phi ho dng hon ng, m do m hnh ca ng chua hon thin d c th
thay th ci dang tin hnh min Bc. Khng doi dn khi L c Tho ni, l ra
ng Nguyn Vn Linh phi nh, ngay trong ngy 13-8-1975, L Dun d khng
dinh, thng nht phi di lin vi ch nghia x hi, bao gm c "ni dung chnh tri v
ni dung kinh t
393
.
Nhng cuc di thoai trn dy gia L c Tho, Trung Chinh, vi cc thuc cp
t min Nam din ra trong khong thi gian t sau Hi nghi Trung uong 24, thng
8-1975, cho dn truc Hi nghi Hip thuong Thng nht. Hi nghi Hip thuong
Thng nht hop t 15 dn 21-11-1975 tai Dinh c Lp. Trung don min Bc l
y vin B Chnh tri Trung Chinh trung don min Nam cng l mt y vin B
Chnh tri khc, B thu Trung uong Cuc Pham Hng. gii quyt su khc bit v
kinh t ca hai min, Trung Chinh d dng "php bin chng Marx-Lenin phn
tch: " thc c tnh dc lp tuong di vi thuc tin, cho nn khng nht thit phi
ch thuc tin ph hop mi thng nht m c th dng thc d quyt dinh ri thuc
tin bt du diu chnh.
ng 12 gi 10 pht ngy 21-11-1975, hi nghi "Hip thuong Thng nht gia
hai min Nam Bc kt thc. Trong ting qun nhac oai hng, Ch tich Mt trn
Dn tc Gii phng Min Nam Nguyn Hu Tho d lp lai li Ch tich H Ch Minh:
"Nuc Vit Nam l mt. Hip thuong gia nhng ngui dng ch vi nhau ch l
hnh thc. K t ngy 30-4-1975, dt dai, quyn luc d trong tay ng Cng sn
Vit Nam. Thng nht ch dng nghia vi vic "Bc ha m hnh kinh t. Cuc lnh
nan ca nhng ngui di cu, v th, ch c gi tri hai muoi nm. Nhng g m ho lo
so v b chay hi nm 1954, sau ngy 30-4-1975 lai ngay truc mt.
Ch ngha x hi
Nhiu ngui vn trch dn nghi quyt Hi nghi Trung uong 24, "trong mt thi
gian nht dinh, min Nam cn nhiu thnh phn kinh t
394
, d ph phn cc
chin dich ci tao tu sn. Trn thuc t, ngay sau khi cc y vin Trung uong t Hi
nghi Trung uong 24 tr v, Chin dich X-2
395
duoc trin khai gn nhu ngay lp tc.
Khi dua c hai min "tin ln ch nghia x hi, thay v phi phn tch thuc tin, cc
nh hoach dinh chnh sch d tun theo nhng nguyn l ca Marx-Lenin - d thit
lp "quan h sn xut x hi ch nghia th vic "xa b giai cp tu sn l khng
trnh khi
396
.
Ngy 1-9-1975, tai Dinh c Lp, khi Thung Vu Trung uong Cuc lm vic vi
Thnh u Si Gn-Gia inh d thng qua k hoach "Chin dich X2, cc thnh vin
ch cht nhu Nguyn Vn Trn, V Vn Kit, Nguyn Vn Linh du thng nht coi
"giai cp tu sn l di tuong ca cch mang. Ch tr bui lm vic, Ph B thu
Trung uong Cuc Nguyn Vn Linh thm ch cn di "thanh ton ht giai cp tu sn
v t ra chua tha mn vi con s "su muoi tn tu sn bi dnh dot du trong
Chin dich X2. ng Linh yu cu nghin cu thm d "ni dnh su muoi tn nhung
thuc t s lan ra c ngn tn
397
.
Sau khi phn tch "hon cnh lich s ca Hi nghi Trung uong 24, ngui thu k
gn b nhiu nm nht vi Tng B thu L Dun, ng ng Ngac, ni: "Mnh ngi
dy, by gi, sau khi Lin X sup d, m bn chuyn c, kh lm
398
. Mt tro l lu
nm khc ca L Dun, ng u Ngoc Xun
399
, cho rng: "Lc d, loi ch giai cp l
muc tiu quan trong nht
400
.
Truc khi v lm tro l cho L Dun, ng u Ngoc Xun l trung Khoa Kinh t
hoc Marx-Lenin ca trung Nguyn i Quc. ng Xun nh lai: "Cho d anh Ba d
rt trn tr truc thuc t pht trin ca min Nam, nhung khi y phi sng tao gh
gm lm mi c th thot ra khi su gio diu ca c phe cng sn. Sng tao th
phi trn co s c su trung thnh v mt l lun, m diu ny th ta chua d.
Nhng nh l lun ca ta du hoc t Trung Quc v cc nuc x hi ch nghia
khc, trung dng ca chng ta cng bt du t cc thy Trung Quc. Mt tro l
khc ca ng L Dun, Gio su Trn Phuong
401
, ngui m ng ng Ngac goi l
"mt nh kinh t tu do cng phi tha nhn: "Cho dn truc khi Lin X sup d,
du c ca chng ti vn bi cm t trong su gio diu ca ch nghia Marx
402
.
t nhiu nh lnh dao Vit Nam vn cho rng b Tu Bn ca Marx l gio khoa
kinh t hoc. Nhng ngui thuc su c duoc hoc v Marx mt cch bi bn ai hoc
Phuong ng nhu Trn Ph, Nguyn Thi Minh Khai, H Huy Tp, L Hng Phong
th du d bi ngui Php t hnh truc ngy "cup chnh quyn. Tc gi chnh ca
cc chnh sch kinh t p dung Vit Nam hon hai thp nin, ng L Dun, ch hoc
ht lp bn ri di lm nhn vin ha xa. Nhiu nh lnh dao ca ng Cng sn
Vit Nam ch hoc Karl Marx qua cc ban t. Nhiu ngui phi sau khi nm quyn
mi hoc vi su gip d ca chnh nhng ngui gip vic
403
. Nhung cho d c hoc th,
theo ng u Ngoc Xun: "B Tu Bn mnh mng, gn nhu khng lnh dao no
doc ht, nn nu ly Tu Bn ra m doa th mt anh gip vic c th diu khin
duoc mt y vin B Chnh tri. ng u Ngoc Xun k: "My anh gip vic ng
Trung Chinh (trong thp nin 1960) l rt hay trch dn Marx-Lenin. Ci cu "sn
xut nh hng ngy, hng gi d ra ch nghia tu bn lm cu Trung Chinh rt
so
404
. Khng ch bi nim tin gio diu, tun th Marx cn l vn d k lut.
Theo ng ng Ngac: "Nhng ln di Lin X, anh Ba thy cch qun l kinh t
ca Lin X rt d lm mt di su sng tao ca qun chng. Nhung lc d Lin X
thung nghe ngng xem Vit Nam c di chch dung khng. Thng 11-1957, Hi
nghi cc ng Cng Sn v Cng nhn Th gii hop ln th nht v tip theo d,
thng 11-1960, d hop ln th hai. Tai dy, "cc dng v cc nuc ch nghia x hi
anh em d k tuyn b chung: "Kinh nghim ca ng Cng Sn Lin X trong
cng cuc xy dung ch nghia x hi v ch nghia cng sn c nghia nguyn tc
di vi ton b phong tro cng sn quc t. Tai Hi nghi thng 11-1960, cc dng
cng sn d "nht tr ln n hnh thc Nam Tu, goi m hnh Nam Tu l "ch nghia
co hi quc t, l "l lun ca bon theo ch nghia xt lai hin dai.
Ngy 29-5-1958, tc l ch sau hon na nm ra H Ni, trong mt cuc ni
chuyn truc 1.000 cn b cao cp, ng L Dun d cuc luc d kch ch nghia xt
lai Nam Tu
405
. Tht kh d dnh gi cuc ni chuyn duoc dng trn bo Nhn Dn
ny ca ng L Dun l xut pht t nhn thc c nhn hay ch d gi mt thng
dip chnh tri dn Lin X. L Dun lc y sp tr thnh tng b thu ca mt dng
v tinh, v Lin X th rt cng rn vi nhng "anh em khng chiu tun theo "kinh
nghim ca ho.
Cn b tuyn hun trong cc quc gia cng sn, dc bit l Vit Nam, c th
dua trn nim tin khi lp di, lp lai rng: "Mt x hi t chc trn co s ca hoc
thuyt Marx-Lenin m ra nhng kh nng v tn d pht trin kinh t v vn ho,
d dm bo cho moi ngui mt mc sng cao, mt di sng ha bnh v hanh
phc. Nhung nhng ngui nm quyn th bit r su kin Lin X dua xe tng vo
nghin nt cuc biu tnh th d Budapest vo thng 11-1956 sau khi c nhng
ci cch Hungary bit r su kin Lin X bt nh ci cch, B thu Th nht Tip
Khc Alexander Dubcek vo thng 8-1968. m 20-8-1968, khi cho xe tng tin
vo th d Prague, Lin X d giam hm nhng mm mng ci cch trong khi x
hi ch nghia sut hai thp nin sau d.
Cng phi tha nhn, cui thp nin 1950, du 1960, Lin X d tao ra nhiu
thnh tuu: thng 6-1954, khnh thnh nh my din nguyn t du tin trn th
gii thng 10-57, phng v tinh nhn tao du tin vo v tru cng trong nm
1957, th nghim thnh cng tn la vuot dai chu, dng tn la phng v tinh,
chup duoc nh pha sau mt trng. Nhng thnh tuu ny duoc m t l d lm cho
"cc nuc trong phe x hi ch nghia nc lng, cc nuc Phuong Ty ht hong.
Thng 11-1960, Lin X dua ngui bay vo v tru. Su tuyn truyn v h thng x
hi ch nghia manh m dn mc c lc, Vit Nam, ng Vit Phuong, tro l Th
tung Pham Vn ng, d phi lm tho than: "Trng Trung Hoa trn hon trng
nuc M ng h Lin X tt hon dng h Thu S.
"Con dung ca Bc"
ng ng Ngac cho rng, s l khng cng bng nu nghi tc gi cc chnh sch
ci tao nng vi di ln ch nghia x hi l ca L Dun. Theo ng ng Ngac:
"Chnh Bc H l ngui k lut hop tc x v chnh sch ci tao tu sn m sau nm
1975 ta p dung.
Khi "cup duoc chnh quyn, trong Bn Tuyn ngn c Lp doc tai Ba nh
vo ngy 2-9-1945, thay v trch dn Marx hay Lenin, H Ch Minh d m du bng
nhng "li bt h m ng ni r l ly trong bn Tuyn ngn c lp 1776 ca
nuc M: "Tt c moi ngui du sinh ra c quyn bnh dng. Tao ho cho ho nhng
quyn khng ai c th xm pham duoc trong nhng quyn y, c quyn duoc
sng, quyn tu do v quyn muu cu hanh phc. Phn trch dn th hai ca H
Ch Minh trong bn tuyn ngn cng t cuc cch mang ca giai cp tu sn: Cch
mang Php nm 1791.
Cho d tng sng Lin X trong thp nin 1930, thi k huy hong nht ca
ch d cng sn, Hin Php nm 1946 - bn hin php duoc coi l ca H Ch Minh
- d khng h c bng dng ca nh nuc X Vit. Tht kh d bit du l sch
luoc, du l quan dim chnh tri ca ng. Sau nhng n luc tm kim su cng nhn
ca phuong Ty bt thnh, nm 1948, cho d vn bi Stalin khuc t
406
, H Ch Minh
chnh thc xc nhn mnh l mt ngui cng sn
407
. Nhung chin thng ca Mao
Trach ng Trung Quc vo thng 10-1949 mi l su kin nh hung mang tnh
buc ngot di vi nhng lua chon sau d ca H Ch Minh.
Cho d bi cc dng vin ca mnh goi l mt ngui "quc t gi danh, chnh
Mao Trach ng d dch thn bo cha cho H Ch Minh. Trong mt bc din gi
Luu Thiu K ngy 27-1-1950, Mao Trach ng cho rng: "Cn qu sm d coi vic
H Ch Minh nguy trang dng ca ng y v tuyn b trung lp di vi Vit Nam
Dn ch Cng ha l sai pham mang tnh nguyn tc, bi cuc du tranh ca ngui
Vit Nam khng h chiu hu qu truc hai quyt dinh d. Nm 1949, cng chnh
Mao Trach ng gii thch vi Stalin: "H Ch Minh l mt ngui theo ch nghia
quc t. Vic ng ta gii tn dng l mt quyt dinh tnh th d cu cuc du tranh
chng Php. Chnh Mao d thuyt phuc Stalin cng nhn v thit lp quan h v
dng v nh nuc vi H Ch Minh, ngui truc d d bi ng ta gh lanh
408
. Quan h
vi Mao Trach ng v Stalin cng nng m th chuyn chnh v sn cng nhanh
chng duoc p dung Vit Nam.
ng Hong Tng, chnh Vn phng Trung uong, k: Nm 1950, khi ti in
Kremlin, H Ch Minh vn bi Stalin quy kt: "Khng ci cch rung dt, khng dua
vo nng dn, lai don kt vi dia ch. Dn tc ch nghia th ny th cn g l dng
cng sn na. Stalin d ch hai chic gh nhu l biu tuong, mt ca quc t cng
sn mt l dn tc ch nghia, ri hi H Ch Minh: "ng ch chon gh no. Theo
ng Hong Tng th khi y H Ch Minh d "dng.
Cho d Stalin v Mao tip tuc thc p, tai ai hi II, nm 1951, thay v ch
truong ci cch rung dt, Tng B thu Trung Chinh d dua ra "thuyt ba giai
doan theo d, truc ht phi gim t, gim tc ri mi di dn ci cch rung dt.
Theo ng Hong Tng: "Thuyt ba giai doan ca Trung Chinh dua ra ai hi II l
c kin ca Bc, nhung Trung Chinh phn tch rt hay. Nm 1946, hop X y ti
d duoc nghe ng ni rng, nhng ci cch nh du c nghia cch mang, nhiu
ci cch nh cng lai thnh cuc cch mang ln. Nhung, sau dai hi, theo ng
Hong Tng: "Mao v Stalin d goi Bc sang, nht dinh bt phi lm. Mao Trach
ng ni thng: nu cc dng ch khng ci cch rung dt, chng ti khng vin
tro na. c vin tro t Lin X v Trung Quc, H Ch Minh d chp nhn "cuc
du tranh giai cp mt nuc Phuong ng, diu m ng d tng cho l khng
thch hop
409
.
Thuc ra, thuyt "ba giai doan ca Trung Chinh cng d th hin buc di ca
mt nh nuc cng nng. Sau khi Chnh ph on kt Dn tc tan v, nht l thi
k Chnh ph phi ri H Ni ln chin khu Vit Bc, cc chnh sch mang mu sc
giai cp d bt du duoc hnh thnh
410
. T sau nm 1951, mt s cn b, trong d
c y vin Trung uong H Vit Thng, duoc ng Lao ng Vit Nam dua sang
Trung Quc hoc tp cch ci cch rung dt ri v nuc pht dng gim t, gim
tc. Nm 1952, vic du t dia ch duoc bt du vi su x th dim huyn ai
T, Thi Nguyn ri sau d chnh thc thuc hin vo gia nm 1953.
Tai Hi nghi Trung uong 5, hop t ngy 14 dn 23-11-1953, H Ch Minh qun
trit: "Vn d mu cht l ci cch rung dt. M du bi pht biu truc Hi nghi
ny, H Ch Minh cho rng: "Phe ta ngy cng manh, phe dich ngy cng yu. Lin
X, thnh tr cch mang th gii, dang tin manh t ch nghia x hi sang ch
nghia cng sn Vi su gip d tn tm ca Lin X, cc nuc dn ch nhn dn
ng u dang ra sc xy dung ch nghia x hi. Trung Quc d thng loi to trong
cuc chng M, gip Triu, trong vic xy dung nm du ca k hoach nm nm,
v dang thng loi trong cng cuc cng c v pht trin dn ch mi.
Ch tich H Ch Minh ni tip: " l tm tt tnh hnh ca phe ta. Tnh hnh phe
d quc do M cm du th th no M v mui su nuc phe M (trong d gm c
Anh v Php) d tht bai nhuc nh Triu Tin. T cui th k XIX dn ngy nay,
M d nhiu ln nh chin tranh m lm giu v chim duoc dia vi anh chi. Ln ny
l ln du tin (nhung chua phi l ln cui cng) m M tht bai to, d hao ngui
(hon 397.500 binh si M cht v bi thuong), tn ca (hon hai muoi ngn triu
dla), lai mt mt vi cc nuc. Th ca M ngy cng yu Hi Lin hip quc,
phe M cng thm lng cng chia r, kinh t M ngy khng hong thm Ni tm
lai: phe M l ba phe by mng, th ngy cng suy. Tuy nhc nh cc y vin
Trung uong, "chng ta khng duoc ch quan khinh dich, nhung ngay sau d, H
Ch Minh d ni: "Nhng hoat dng ca dich khng phi v chng manh, m v
chng yu th ph tan m muu ca dich, chng ta phi ra sc dy manh
khng chin. dy manh khng chin, chng ta phi thuc hin ci cch rung
dt.
Chnh H Ch Minh d tu ph phn: "Chng ta d nng v don kt dia ch d
khng chin m khng xem trong dy d vn d nng dn v vn d rung dt.
Theo H Ch Minh: "Nng dn ta chim 95% dn s, m ch duoc c 310 rung
dt, quanh nm kh nhoc m sut di ngho nn. Giai cp dia ch khng dy 5%
nhn s m chim ht 710 rung dt, ngi mt n bt vng. Tnh trang y tht l
khng cng bng. Nuc ta bi xm luoc, dn ta lac hu v bn cng cng v d
411
.
Cng trong trung tun thng 11-1953, mt "hi nghi dai biu ton quc ca
ng duoc nhm hop d "tn thnh chnh sch ci cch rung dt do Trung uong
d ra. T ngy 1 dn 4-12-1953, Quc hi hop k th III thng qua Lut Ci cch
ung t. Theo ng Hong Tng: "Ngay sau khi Bc quyt dinh ci cch rung
dt, Trung Quc d c cc don c vn sang. on C vn Ci cch rung dt do
Kiu Hiu Quang, ph b thu Tnh y Qung Ty, phu trch.
V pha Vit Nam, y ban Ci cch ung dt cng duoc thnh lp hai cp
trung uong v dia phuong. cp trung uong c ch tich y Ban, Tng B thu
Trung Chinh, phu t - hai y vin B Chnh tri Hong Quc Vit, L Vn Luong, v
mt y vin Trung uong, H Vit Thng, ngui va di Trung Quc hoc v ci cch
rung dt. Tai dia phuong, mi tnh lp ra mui don, mi don c khong 100 cn
b. on trung nhn lnh truc tip t y Ban Ci cch, khng qua h thng dng
v chnh quyn dia phuong. Mi don lai chia ra thnh nhiu di. i trung duoc
chon trong s bn nng hay bn c nng. i c quyn hnh tuyt di, ch nhn
lnh t Ban Ci cch.
Truc khi nhng cuc du t dia ch din ra, cc cn b ci cch duoc dua v
lng, thuc hin chnh sch "tam cng: cng lm vic, cng n, cng ng. Vo lng,
cn b thy ai l thnh phn ngho kh th "tam cng d lm thn, ri tip d
"thm ngho hi kh. Ngoi vic thu thp thng tin d "xp loai k th, di cn
khoi goi ngui nng dn th l ni kh, khoi goi lng cm th v tm kim nhng
ngui c th bi dung d tham gia du t. Nhng phu n d tng c quan h vi
nhng ngui giu trong lng s duoc di dng vin, thc p, hoc de doa d ho
dng ra t l d tng bi "cung ho cung hip. Vo, con ci dia ch cng bi li ko
d du t cha, chng. Ci cch rung dt khng ch mang lai nhng tn tht v mt
con ngui m cn ph v nhng nn tng dao dc lng x, gia dnh, nhng tn ti,
trt tu gia cha m, vo chng, nhng gi tri m ngui Vit phi mt hng nghn
nm kin tao.
K t cui 1952 dn nm 1956, trn dia bn ca 3.314 x min Bc Vit Nam
din ra tm dot "pht dng qun chng gim t v nm dot ci cch rung dt,
tich thu hon by muoi van hecta, bng 44,6% rung dt trong vng. S ngui bi
quy oan ln ti 123.266 ngui, ch yu v cc bin php truy bc d "dn t l dia
ch ln trn 5% dn s nhu mt dinh mc bt buc, dng nhuc hnh nhu dnh, tri,
giam cm, khi chua c ta n xt x, kch dng v h doa qun chng d ho t oan
cho nan nhn. trn th "phng tay pht dng dui, nhng "don, nhng "di
ci cch th tha h lng quyn, "nht di nh gii. Mt quc gia ngho di nhu Vit
Nam lc y m cc di d dua duoc "dinh mc dia ch ln ti 5,68% dn s cc
dia phuong tham gia.
Theo ng Hong Tng, v sau chnh H Ch Minh d phi than: "Mnh ni d cho
mnh dnh Php xong d ri s ci cch theo cch ca Vit Nam nhung m c p
cho bng duoc. Bit bao tr thc, dia ch d theo Vit Minh, d dng gp tin bac
t nhng ngy kh khn, gi dy, bi "hai ng anh ln p phi chn chnh lai,
khng d dia ch, ngui c gc "Ty dng trong t chc. Gia thp nin 1950,
nhng "dia ch khng khng chin th d "dinh t. Ci cch, du t, theo ng
Hong Tng: "Coi nhu l dnh vo luc luong ca mnh.
ng Hong Tng k: "Khi y ti thung du hop B Chnh tri nn cng bit mt
s vic, trong d c vic th dim ci cch chon bn b Nguyn Thi Nm. B Nm
ni ting H Ni vi tn goi l Ct Hanh Long. B c hai con l cn b Vit Minh,
mt ngui l cn b bc trung don trung lm vic Cuc Chnh tri ca Vn Tin
Dng. T nm 1945 dn 1953 b Nm tham gia cng tc Hi Phu n. Trong "tun
l vng, gia dnh b hin 100 luong vng. Theo ng Hong Tng: "Cc anh Trung
Chinh, Pham Vn ng, Hong Quc Vit, L c Tho thung n com nh b v
duoc b Nm coi nhu con. Hop B Chnh tri, Bc ni: Ti dng ngui c ti th
phi x, nhung ti cho l khng phi dao khi pht sng du tin lai n vo ngui
dn b m ngui y lai gip d cho cch mang. Sau, C vn Trung Quc La Qu Ba
d nghi mi, Bc ni: Thi, ti theo da s ch ti vn cho l khng phi.
ng Hong Tng ni: "H Ch Minh bi n coi l hu khuynh. Khi y m khng cu
th n ct vin tro. c vin tro, theo ng Hong Tng: "Mi ngy, di ci cch
thung phi tm cho ra mt ngui d bn thi uy, ni l d cho nng dn phn khi.
Ti di xem bn mt vu, ti thuong qu, anh y ch c 7,5 mu rung. Chnh H Ch
Minh v cc y vin B Chnh tri du bit cc di d dng nhuc hnh d quy sai dia
ch nhung vic chn chnh ch dng lai nhng li rn day
412
.
ng Hong Tng, ngay t du cuc ni chuyn d goi cc "dng ch Trung Quc
l "n, tip: "Khng ch c dia ch bi bn, nh th, nh cha, dn di du bi n
ph sach. n th An Duong Vuong th n dng lm noi d phn bn. ng Trung
Chinh th c mc cm, v nh cng c by mu rung, do ng ch yu lm ngh
vit bo nn cho ngui ta cy r ly t, rt d bi quy. ng Hong Quc Vit th
khng su sc, ng H Vit Thng th hng hi qu. B ng Trn Quc Huong, mt
ng thu khon, dnh dum mua duoc hai muoi mu rung, cng bi di dem ra
du. Khi ng Huong nghe, chay v ti noi th b ng d cht. ng Huong than:
Thi, rung dt th khng tic g, nhung khng th chiu duoc cnh con du cha, vo
du chng. Cch mang cng phi c dao dc ch. B ng Nguyn Khc Vin l
Nguyn Khc Nim, tng d du tin s lng Gip, Ty dua ln hng thuong thu.
Khng chin, H Ch Minh cng c thu vn dng ng Nim. Khi ci cch, bi di bt,
ng Nguyn Khc Nim d tu t cht.
Cng vi ci cch rung dt, chin dich "chnh dn t chc ng v chnh
quyn m H Ch tich ca ngoi trong bo co truc Hi Nghi Trung uong 5 cng d
gy tn thuong nng n cho ng
413
. ng Hong Tng nui tic: "Mnh khng hiu
thm Trung Quc l mun sa ta. Vic du tin l ho sa qun di, lp ra chc
chnh y. Chnh y l ngui bao trm ln tu lnh, ho mun nhm vo ng Gip,
mt vi tung xut thn t tr thc v mi ch tham gia dng cng sn t nm 1940.
Trung Quc cho rng ng Gip xut thn khng phi l cng nng m nm qun di
l khng n. C ngui, m ti ng l L Ban, ph ca Vn Tin Dng, dua cho c
vn Trung Quc mt danh sch nhng cn b xut thn khng phi cng nng dinh
d gat ra khi qun di. ng Gip dua danh sch d cho Bc, Bc bo dt ngay,
thay bng y ngui th qun di khng cn cn b.
C ti 71,66% ph nng bi quy sai l dia ch. Theo ng Hong Tng, Php v
M ch phi chiu trch nhim mt phn, chnh ci cch rung dt, dnh thu cng
thuong nghip v ci tao tu sn, l nguyn nhn chnh khin cho hon mt triu
ngui min Bc d phi di cu vo Nam
414
.
"Mi ngui lm vic bng hai"
Nu m hnh Stalin v Mao Trach ng duoc gii han nhng g p dung truc
nm 1956 th min Bc vn cn co hi khi phuc. Chnh sch ci cch rung dt ca
H Ch Minh cng d dua s rung dt "tuc doat ca giai cp dia ch chia cho
72,8% s h nng dn Min Bc, ch yu l dn ngho. Truc nm 1960, nhng
ngui nng dn nhn dt ny chua phi vo hop tc x. Nh duoc tu do canh tc
trn mnh rung ca mnh, ho d khin cho nn nng nghip min Bc c mt giai
doan pht trin kh tt dp. Tng lp tiu thuong, tiu ch cng dat mc tng
trung nhanh c nng thn v thnh thi. C lc, luc luong tho th cng min Bc
d ln ti hon na triu ngui. n cui nm 1957, min Bc vn cn 78.456 co s
bun bn. Ci cch rung dt d khng ch duoc nh dn nhu mt sai lm nu
nhng ngui nng dn duoc chia rung tip tuc duoc lm ch dt dai ca ho.
Hi nghi quc t "cc dng anh em ln I m H Ch Minh tham gia, hop tai
Moscow thng 11-1957, d khng dinh nguyn l xy dung ch nghia x hi: "Thit
lp nn chuyn chnh v sn dui hnh thc ny hay hnh thc khc, th tiu ch d
s hu tu bn ch nghia v xy dung ch d s hu cng cng, ci tao nng nghip
theo ch nghia x hi, pht trin kinh t c k hoach, thuc hin cch mang tu
tung vn ho.
Ngay sau khi t Moscow tr v, ngy 1-1-1958, Ch tich H Ch Minh cng b
truc quc dn: "Thi k khi phuc kinh t d kt thc v m du thi k pht trin
kinh t mt cch c k hoach. Trung tun thng 11-1958, Trung uong hop hi nghi
ln th 14, quyt dinh: "Ci tao x hi ch nghia di vi kinh t c th ca nng
dn, tho th cng, ngui bun bn nh v kinh t tu bn tu doanh. Ngay trong
ma thu nm 1958, dot th dim du tin v hop tc ha nng nghip d duoc tin
hnh. n cui nm 1960, 86% s h nng dn min Bc bi dua vo 41.401 hop
tc x. Cui nm 1960, 97% h tu sn bi buc phi "cng tu hop doanh.
Cho d "giai cp tu sn min Bc d phn ng, di khi kh gay gt, thng 4-
1959, nghi quyt Hi nghi Trung uong ln th 16 tuyn b: "Nu trong hng ng tu
sn c ngui quyt chng lai su ci tao, trong trung hop y, d l mu thun
gia ta v dich. Nhng phn t tu sn kin quyt chng lai ci tao x hi ch nghia
l nhng phn t tu sn phn dng.
Cng "tun th m hnh Lin X, tnh hnh kinh t min Bc cng tr nn bi dt.
Ngay t nhng nm du 1960, t cng nghip, thuong nghip, cho dn ti chnh
du bi dnh dn, di sng c nhn dn v cn b du thiu thn kh khn. nng
thn, 80% thu nhp ca cc x vin hop tc x c duoc nh vo dt "nm phn
trm, cn 95% din tch rung dt dua vo hop tc x ch d "lm qua loa, tnh
cng, chia dim. Cuc sng nng thn tr nn u m.
ng V Quc Tun
415
k: "Nm 1965, ti dap xe v lng, thy tm gi sng
nng dn mi ra dng. Ti ni: Lm th ny th di. B con bo: Th c ci g n
du m khng di h bc. iu dng ni, theo ng Tun, nhng ngui nng dn
ny du vn rt ch ct vi ngh nng, khi cn rung c th, ho thc dy t ba bn
gi sng ra dng. Vo hop tc x th mi ti khi mt tri treo ngon tre, nng dn
mi bt du u oi cm lim, vc cuc. Ngay t khi d, nng dn min Bc d ni:
"Mi ngui lm vic bng hai cho ch nhim mua di, mua xe.
Khi cn l B thu X y Nam B, chnh sch rung dt m L Dun p dung
min Nam kh mm do. Nhung khi tr thnh B thu Th nht, nht l sau khi di du
Hi nghi quc t ln th II
416
, L Dun bt du coi vic tun th nhng "kinh
nghim ca Lin X l "v kh sc bn. Sau H Ch Minh, "L Dun l nh thit k
chnh, nu khng ni l duy nht, ca m hnh kinh t min Bc sut t nm 1960
dn 1975, v sau d ng cng l nh thit k chnh ca m hnh kinh t c nuc t
1975 cho ti gia nm 1986
417
.
L Dun v mi tnh min Nam
ng L Dun duoc nhng ngui gip vic m t l "mt ngui c ci du ch
thch suy nghi. Chua bao gi ng tho mn vi nhng m hnh kinh t p dung
min Bc lc by gi. ng thung xuyn di thoai vi nhng nh l lun hng
du
418
nhung chua c mt tung no tn tai d lu d c th hnh thnh trong
ng v trong nhm chuyn gia mt con dung r rt.
ng ng Ngac k: "Mt ln di Hungary, thy nng dn duoc canh tc ti nm
muoi hecta rung, anh Ba rt thch nhung khi trao di vi mt s nh kinh t, ho
ni: Lm nhu th lu ln ch nghia x hi] lm anh a, anh Ba lai thi. Theo ng
Trn Phuong th nhiu ln, ng L Dun bn vi ng nghin cu p dung m hnh
Bc Triu Tin nhung khi ng Trn Phuong ni rng min Bc Vit Nam chua d
diu kin lm nhu vy th "anh Ba im lng. u thp nin 1970, khi nhn thy
nhng bt hop l ca nn kinh t x hi ch nghia, theo ng Nguyn c Bnh, y
vin B Chnh tri kha VII, ng L Dun d t ra thn trong khi dua ra khi nim
"buc di ban du. ng Bnh ni: "Khi nim ny d lm nc lng gii l lun du
nhng nm by muoi. Tuy nhin, cng theo ng Bnh: "t tic, khi nim d d bi
chm di tai ai hi IV, 1976, trong khng kh say sua v thng loi. Bi pht biu
truc Hi nghi Trung uong 24, ngy 13-8-1975, cho thy mu thun kh r gia
mt L Dun sc so nhn thy vn d trong cuc sng v mt L Dun chua c d
l lun d gii thch kinh t thi trung. Trnh d ca mt nh lnh dao c th duoc
khc phuc nu nhu quy trnh hnh thnh chnh sch ca ng cho php tranh lun
thay v ch trng cy vo su anh minh lnh tu.
ng L Dun sinh nm 1907 tai Triu Phong, Qung Tri, trong mt gia dnh tho
ngho. B L Thi Mui, con gi ca ng vi ngui vo du qu tn l L Thi Suong,
k: "L con trai mt, ba ti rt duoc cung chiu, ng ni bt trnh sng nuc nn
sng nng thn m khng h bit boi. Tuy ngho, nhung "cu Nhun, tn ng
hi nh, vn duoc gia dnh c lo cho n hoc, nhung ng hoc dn lp bn th "tu
b. Theo ng L Kin Thnh, con trai ca ng vi b Nguyn Thuy Nga: "Ba ti k,
trong mt ln lm bi thi, thy gio ra d hy k nhng g m nuc Php d mang
lai cho An Nam. Ba ti vit nuc Php ch mang lai su p bc. Bi thi ca ng bi
dnh rt, t d ng b hoc. Hoc hnh d dang, nhung lp bn qu thi d vn
duoc coi l "hay ch, dn lng vn goi ng l "cu Thng Nhun. nh t lu, ng
L Dun kim duoc mt chn thu k cho Cng ty Ha xa Bc K.
Tham gia hoat dng t thi Hi Thanh Nin Cch Mang, ng L Dun tr thnh
mt trong nhng dng vin du tin ca ng Cng sn ng Duong. Nm 1931,
ng bi bt tai Hi Phng khi dang l y vin Ban Tuyn hun X y Bc K, bi x n
hai muoi nm cm c, bi dua qua cc nh t Son La, Ha L, Cn o. Nm 1936,
nh thng loi ca Mt trn Bnh dn Php, chnh quyn ng Duong tr tu do cho
nhiu t chnh tri trong d c L Dun. Nm 1937, ng duoc c gi chc b thu X
y Trung k, v ch hai nm sau duoc bu lm y vin Thung vu Trung uong
ng.
Cng trong nm 1940, L Dun bi bt, bi dy ra Cn o. Sau Cch mang
Thng Tm, ng duoc dn v cng vi cc ng Tn c Thng, Pham Hng v
Nguyn Vn Linh. Tai ai hi II, L Dun khng du nhung vn duoc bu lm y
vin B Chnh tri, tip tuc lm b thu X y Nam B. y l thi gian m L Dun
kin tao duoc uy tn rt cao trong X y. Theo ng V Vn Kit, ngay c nhng
bc tr thc khng chin nhu Pham Vn Bach, Pham Ngoc Thun, Nguyn Thnh
Vinh, Pham Ngoc Thach, Hunh Tn Pht du qu mn ng Dun v goi ng l "ng
deux cents bougies, d din t sc lm vic ca ng nhu mt "ngon dn 200 nn.
Cng nhu cch m H Ch Minh thi hnh trong cc chnh ph ban du, Nam B
lc y, cc vi tr ch cht nhu ch tich, ph ch tich y ban Khng chin Nam B,
ng L Dun du giao cho ngui ngoi ng. Ngay mt s quan trong nhu S Cng
an, ng Dun cng d Lut su Dip Ba - mt ngui khng phi dng vin - lm
gim dc, cn x y vin nhu ng Pham Hng th lm ph. Vi tr Tng ch huy Luc
luong V trang Nam B ng Dun cng giao cho Trung tung Nguyn Bnh, nguyn
l ngui ca Quc dn ng.
Hnh nh ng L Dun trong nhng ngy lnh dao khng chin min Nam
duoc b Nguyn Thuy Nga, ngui vo th hai ca ng m t: "Anh mc qun rch
dt, o rch ci ch, ngui anh lc d nng bn muoi by k nhung v cao nn trng
anh kh qut, kh queo, o qun th nhun mu phn ng Thp Mui. Sinh hoat
ca anh lm ti xc dng. Nhng ngui nhu ng Pham Vn Bach, Pham Ngoc
Thun, L Thnh Vinh trong U Ban Khng chin Hnh chnh Nam b, ngui no
cng c nh ca, c ngui bo v, ngui nu bp, tuy nh l nhung cng rt dng
hong. Cn anh, ch c mt chic thuyn tam bn, dn co quan no, dn nh b m
no, anh em thu k, bo v leo ln nh ng, cn anh ng dui ghe. Anh nhung
nhin diu kin tt cho moi ngui
419
.
B Nguyn Thi Nga sinh nm 1925, con ca mt tri huyn co quan v vit bo
v m l gach tai Bin Ha. Theo b Nga th cha b d tng l ch bt t bo ting
Php La Tribune Indigne. Nm mui hai tui, c tiu thu Nguyn Thuy Nga d
tng phi khai tng tui d thi. Nm mui bn tui, Thuy Nga theo "my ch di
hoat dng v cng t dy, c "trt yu mt dng ch d c gia dnh. Ngui tnh
"dng ch ca b Nga chnh l "hung thn cho m Nguyn Vn Trn, mt trong
nhng ngui cng sn lnh dao "cup chnh quyn Si Gn nm 1945. y l
cuc tnh m "c hai ngui va duy tr, va km nn trong sut mui mt nm.
Nm 1948, mi quan h ca hai ngui bi l v bi Tnh y Cn Tho hop kim dim.
B Nga bi buc phi chuyn v Si Gn cng tc.
ng lc y, ng L Dun t ng Thp Mui xung Cn Tho, du cuc hop Tnh
y, ng cng duoc nghe cu chuyn tnh ca b Nga, by gi dang l n don
trung Phu n Cu quc. B Nguyn Thi Nga duoc Tnh y giao nhim vu kim tra
ba n sng m Tnh t chc cho B thu X y. Khi duoc ng L Dun hi thm v
vic bi buc chuyn cng tc, b Nga ni: "Ln Si Gn, di vi ti l mt cng tc
mi v kh, nguy him na, nhung ti vui v chp nhn, khng bn khon g.
Nhung bo ti thi yu ngui ti d yu th kh lm duoc. Xa nhau cng duoc
nhung yu l do tri tim ti, dng bt buc. Theo b Nga th khi y ng Dun
khng pht biu g nhung khi tr v X y, gp L c Tho, ng ni: "Nu c cui
vo th ti thch ngui c tnh, chung thy nhu chi Nga
420
. t lu sau, L c Tho
xung Cn Tho cng tc, gp b Nga: "Anh Ba mun hi chi lm vo, chi nn ung
anh y di. Anh xa nh hai muoi nm khng c tin tc g, gia dnh anh cn vng
dich. Nu chi lm vo anh y, chi chm sc anh d anh c sc kho lm vic, d
cng l mt nhim vu. Hin nay trong lnh dao, anh y rt thng minh v sng
sut, anh em thung goi l ng 200 bougies, khi c ngui k cn chm sc th anh
y s tr thnh 400 bougies. Su sng sut ca anh y rt c loi cho cch mang
421
.
B Nguyn Thuy Nga nh lai: "Nghe anh Su Tho ni, ti chung hng, v trong
lng ti lc no anh cng l mt lnh tu m moi ngui knh yu. Ti lc no cng
ghi chp, dng ch L Dun ni th ny, dng ch L Dun ni th kia. Ti suy nghi
mi. Mt ln ti ly ht can dm hi anh: Nu by gi anh ly vo, sau ny v gp
gia dnh, phi gii quyt sao dy. Anh ni: Anh cui vo truc kia l do cha m
cui cho. Anh di cch mang, vo nh, sau c dua ra H Ni mt thi gian nhung
anh thy hai ngui khng hop nhau. C hai ln anh v nh, anh ni vi chi y nn
tm ngui chng khc, anh di cch mang khng gip duoc g cho gia dnh v khng
bit sng cht ra sao. Nhung ngui phu n min Trung cn phong kin hon phu n
trong Nam, d c chng ri th nh lo cho cha m chng, nui con. Chng di xa c
ly thm vo th ngui phu n min Trung cng d chp nhn. Nu sau ny gii
phng chi cng s trong qu vi cha v my da con, lu lu anh v thm. Cn
chng mnh di hoat dng cch mang, c diu kin gn gi nhau, chc khng c g
kh khn
422
.
Nm y, ng L Dun bn muoi mt cn tui thuc ca b Nga l hai muoi ba, c
l khi ly nhau, ho cng khng ng ng L Dun ri s tr thnh mt nh lnh dao
quyn luc nht, v cuc hn nhn ri s mang lai cho b Nga nhiu rc ri nht. B
Nguyn Thuy Nga tha nhn trong cuc hn nhn hon ba thp nin ca b, ch c
ba nm l thuc su hanh phc. ng L Dun d chon vo v "dc thy chung m ng
chng kin b Nga dnh cho ngui khc v b th tha nhn l d chon ng qua
"dao dc v tnh cm ln lao m ng d dnh cho dng ch, dng bo. m cui
ng b do Vn phng X y dng ra t chc: ng L c Tho lm "ng mai, ng
Pham Hng lm ch hn. ng L Dun d doc tho ca ngoi vo trong mt ba lin
hoan don gin duoc nhng ngui khng chin dng ra t chc.
B Nga k: "Trong tnh yu anh cng nhu con nt, di du anh cng mang ti
theo. Hop hnh xong, tr v nhn thy nhau l anh m chm ly ti. Ho vn
thung di chuyn v ng trn mt chic ghe tam bn c mui. Khi b Nga mang thai
ngui con du lng ti thng th by th ng L Dun tr lai min ng. B Nga tr
lai Si Gn sinh ngui con gi dt tn l L V Anh ri gi lai nh m d nui khi
con mi ba thng tui. Nm 1952, ng L Dun ra Bc, k t d, ho bt du c rt
t thi gian bn nhau.
u 1954, ng L Dun t Vit Bc v min Nam. Thu k ring ca ng, ng
ng Ngac, k: Ti Qung Ngi, theo lnh ca B Chnh Tri, ng lai m lp cho
cn b cao cp min Trung Nam B, mt s cn b t Nam B cng ko ra Khu V
tham gia lp hoc ny. Khi Hip dinh Geneva c hiu luc, B Chnh tri ch thi ng tr
lai Nam B, dn dc vic thi hnh, ch yu l lo t chc tp kt ri ra Bc. Nhung
ng L Dun d din ra xin " lai Min Nam. Khi nhng ngui gip vic ca ng
thc mc, theo ng ng Ngac: "Anh Ba ni, anh bit rng s khng c hip thuong
v ri tnh hnh min Nam s rt gay go, anh phi lai d tnh lm sao chuyn sang
du tranh chnh tri v bo ton luc luong. Anh Ba cho rng phi lm lai cuc cch
mang dn tc dn ch Min Nam.
T Qung Ngi, ng L Dun theo dung b vo Quy Nhon ri t d dp my
bay ca qun di Php xung min Ty d trin khai vic thi hnh hip dinh. ng
V Vn Kit nh lai: "Tuy l mt ngui rt hng bin truc cc vn d gai gc, ng
Dun d phi p ng khi gii thch Hip dinh Geneva, bi bn thn hip dinh d
khng thuyt phuc duoc ng. l nhng ngy m theo b Nguyn Thuy Nga, ng
L Dun rt bn khon, day dt. B Nga k: "Anh di ti, di lui, chp hai tay pha
sau, dt thuc ht diu ny dn diu khc. Theo quyt dinh ca Trung uong, sau
khi sp xp tnh hnh xong, anh s tp kt. Nhung anh lin tuc din ra Trung uong,
v ti ln th ba th Trung uong v Bc H dng cho anh lai
423
.
Khi y, b Thuy Nga dang mang thai ngui con th hai. B Nga xin lai, nhung
theo b th ng L Dun ni: "Tnh hnh min Nam ri s phc tap lm, em lai
khng nhng s kh em, kh con m cn d bi l cho hoat dng ca anh. Cui
thng 3-1955, b Nguyn Thuy Nga cng con gi duoc thu xp tp kt trn chuyn
tu p cht. Con tu Ba Lan mang tn Kilinski, khi y doi trn ca Sng c, C
Mau, d ch hon 2000 cn b min Nam ra Bc. Gia dnh L Dun v L c Tho
duoc cc "dng ch Ba Lan dnh ring cho hai cabin. Truc mt bo ch v y ban
Gim st, ng L Dun cng vo con dinh dac buc ln tu.
Khong mui hai gi dm, Kilinski nh neo. t gi sau, mt chic ca-n m thm
cp st thnh tu. ng L Dun hn chia tay vo con. B Thuy Nga k: Nuc mt
anh chy xung mt ti, anh ni: "Anh thuong vo con anh th no th anh cng
thuong vo con dng bo, dng ch nhu th, nn anh phi lai. Em ra Bc rng nui
day hai con nn ngui. Khi L Dun ln boong, mt s rt t cc dng ch thn cn
ca ng bit k hoach dng ch. ng Dun cng m hn t gi tng ngui, trong
d c L c Tho. i ng lng l leo theo man tu xung chic ca-n do ng Cao
ng Chim v ng Vn Vin, ngui ca Quc Gia Tu v Cuc, li chay nguoc vo
b, noi ng V Vn Kit dang chng xung doi ri dua L Dun v mt cn c Bac
Liu.
ng Dun rt thch "cn c m ng Kit b tr. l mt ci trai nm gia
dng, xung quanh mnh mng sng nuc. m y, b ch trai thy ng Kit dn
khch v d ng ngo. Sng, khi ng Kit ra phu nh lng vit lm com, b hi: "C
phi ng L Dun. ng Kit giut mnh nhung phn ng mau l: "u c, ng di
hi hm ri. B dt khot: "ng Dun Cu khng tin, ti ly hnh cho coi. Ni ri
b ln trang th ly hnh ng Dun xung. ng Kit thy kh giu, bn dn: "Th
ng ny ging ng Dun nhung chi khng duoc ni vi bt c ai nh.
Sng hm y ng Kit c phn vn, dn cui bui, ng r ng Dun ra vun ri
ni tht: "B gi pht hin ra anh. ng Dun hi: "Ai ni. "B gi hnh anh trn
trang th nn nhn ra. ng Dun lc du: "Lai thng Trn Bach ng. Khi phu
trch thng tin X y, ng Trn Bach ng d cho in hnh ng L Dun treo khp
cc co quan ca y ban Khng chin.
ng Kit trn an: "Nhung b gi c thc lm. ng Dun suy nghi rt cng ri
ni: "Nhung ch cn b mng, b khoe vi con b l d l ri. ng lnh: "Chun bi,
ti chuyn. Ti hm d, ng Kit dua ng L Dun qua vi ng Cao ng Chim
v ng Mai Ch Tho. dy, ng Dun rt k, c c khch l ng lai v bung. Trong
khi Cao ng Chim v Mai Ch Tho, du l dn cng an, lai c thn nhin ngi
dnh bi ngay c khi c ngui la ti. Ch mt thi gian ngn sau ng L Dun lo
lng qu lai phi quay v chung vi ng Kit.
l nhng ngy cuc k cng thng. trong dt lin mt thi gian, thy cn
phi han ch xut hin, L Dun chuyn ra Hn Khoai, dng gi ng thy thuc
Nam cha bnh bng l cy. Xung quanh ng lc d c V Vn Kit, Pham Vn X,
c thuyn, ghe, c my chic xe ngua, dm bo giao thng t pha U Minh Ha. ng
Pham Vn X, mt y vin Trung uong, duoc ngui dn quen goi l "ng Hai xe
ngua.
Cui nm 1955, ng L Dun nhn duoc mt bo: "ich d bit L Dun lai
min Nam v dang ln theo moi du vt d truy tm. ng chuyn ln Bn Tre.
Theo Nm Honh, mt ngui cn v ca ng lc d: "Bn thng du, tnh hnh
tuong di yn tinh. Sang du thng 5-1956, dich bt du dnh ph manh cc co s
ca ta, anh Ba c ti v Bac Liu lin h vi Lin Tnh y Hu Giang, chun bi dia
dim d khi cn th s dua anh Ba quay lai Khu IX. Ngui tip Nm Honh khi y l
ng V Vn Kit. Thu xp xong, Nm Honh tr lai Bn Tre, gp khi chnh quyn
Ng nh Dim dang b rp huyn Ging Trm, ng bi bt khi cn cch noi ca
ng L Dun ch vi trm mt.
"Cch mang min Nam c th d khc nu nhu chnh quyn Si Gn qut ng
duoc kh tit ca Nm Honh. Nhung, d bi tra tn, Nm Honh d khng khai g v
L Dun
424
. Sau khi Nm Honh bi bt, thay v tr lai Khu IX, noi ng V Vn Kit
d chun bi dn, L Dun quyt dinh tr lai Si Gn. Ngy 14-7-1956, ng duoc
Su Hoa, mt co s ca ng Nguyn Vn Linh, dn ln Si Gn bng xe hoi. L
Dun v t tc nh ng Su Hoa mt thi gian ri chuyn ln nh 29 Hunh
Khuong Ninh.
Tai ngi nh 29 Hunh Khuong Ninh, X y vin L Ton Thu truc d d dua
cc cn b ca mnh v, tao ra mt "gia dnh bnh phong. B Nguyn Thi Loan, khi
y l mt phu n tr, duoc X y yu cu mang theo hai da con cn nh v dng
vai vo mt s quan c chng chinh chin xa. Anh Trinh Long Nhi, mt nh gio,
dng vai "anh Hai ca Loan. Chi Danh, mt cng chc thu quan lm vic sn
bay Tn Son Nht, dng vai vo Nhi. Ngui ln nht trong nh l "b d Nguyn Thi
Mt v ng Phan Pht Phuc, vo vai "anh bp. T cui thng 7-1956, ngi nh
ny c thm "ch Chn.
Theo b Nguyn Thi Loan, trong ci dm "ch Chn L Dun duoc ng L Ton
Thu dn dn nh 29 Hunh Khuong Ninh, ng nom nhu mt ng gi by muoi vi
dng gy g, ru di chm nguc, d nm y ng ch mi chua dy nm muoi tui.
Tai dy, sau khi duoc ct tc, cao ru v thay qun o cho ging mt ng gi Si
Gn, ng L Dun bt du vit Du tho cuong Cch mang Min Nam.
Bn cuong ni ting ny, theo b Loan: "Ch Chn vit ti du lai dem
xung hm ct giu, ti dm mi mang ln d b Loan v ng Phuc chp lai gia
hai dng ca mt cun tiu thuyt, bng mt th muc ha hoc do ng Phuc tu ch
t nhng tri cy m b Loan goi l tri "ng bi. ng L Dun lai min Nam cho
ti du nm 1957, cho d, theo b H Anh - ngui duoc Trung uong ng c tm
cch lin lac vi ng - t nm 1956 "Bc H d quyt dinh goi ng L Dun ra H
Ni.
Ngy 3-9-1956, b H Anh di Qung Chu, Trung Quc, dinh tm dung t Hong
Kong ti Si Gn d dn ng L Dun, nhung cc "ban Trung Quc cho l phuong
n ny khng th thuc hin. B H Anh lin lin lac vi mt dng vin cng sn
Trung Quc, duoc goi theo b danh l Q.M., khi y dang Phnom Penh, v "dung
Phnom Penh d duoc Trung uong dng . T H Ni, Pham Hng vit cho L Dun
mt l thu d duoc m ha d b H Anh cm theo lm tin. ng Q.M. nhn duoc l
thu, chuyn v Si Gn trao tn tay ng L Dun. B Loan dn "ch Chn ra tim
nh, chup hnh lm giy thng hnh cn "anh Hai Trinh Long Nhi th dn ng di ct
may mt b d complet sang trong.
Theo lnh ca ng Phan Vn ng
425
, ng Lai Thanh, mt co s ngui Hoa ca
X y, lo liu giy t v truc tip li xe dua ng L Dun thot sang Phnom Penh.
Chic xe ord bn ch, son mu dot chui ca mt co s khc, tn l Nguyn Vn
Ninh, duoc trung dung cho "cuc do thot lich s. Ngoi ng Lai Thanh li xe, ng
Ninh ch xe, ty tng th ba l mt bo v do ng L Dun truc tip lua chon: ng
By Du Nguyn V Danh
426
, vn l mt cn b binh vn m ng L Dun bit r khi
cn ng Thp.
Khi y, lnh truy dui L Dun d duoc chnh quyn Ng nh Dim ban xung
gt gao. tram kim sot G Du, Ty Ninh, By Du phn don c t nht nm loai
tnh bo dang rnh rp. ng Ninh cm xp giy t chay xung trnh, thy trong bt
gc c lnh truy n L Dun dn hnh ng hi khng chin. Nhung mt vu king
den th du nhn vo trong xe khng tm ra duoc mi lin h no gia mt ng
"bn d ln, mt mi phuong phi, deo knh trng vi ng Dun gy g trn t truy
n. Cng vi khon lt tay hu hi, L Dun thot sang Svay ieng khng my kh
khn. Tai dy, ng dng lai d lm giy t gi dui danh nghia Vit kiu.
Tai Phnom Penh, ng L Dun triu tp X y Nam B ln hop bn v tnh hnh
"cch mang min Nam truc khi ng ln mt tu bun Anh chay tuyn Phnom
Penh - Hong Kong, theo sng Tin, tr lai min Nam Vit Nam, lnh dnh bn ngy,
nm dm trn bin. Trong nhng ngy y, L Dun phi dng vai "ng gi cm d
khi phi giao tip vi nhng ngui trn tu. i cng ng l Q.M. Trong vai mt
"da chu ngui Hoa, Q.M. s dua ng L Dun v Qung Chu, noi d ho gp lai
n dng ch H Anh cng va bay t Phnom Penh dn. Ngy 4-6-1957, my bay
ch L Dun t Trung Quc tr v dp xung sn bay Gia Lm.
Nm 1955 b Nga tp kt ra Bc cng vi con gi V Anh, khi y, b dang mang
thai ngui con th hai v sau duoc dt tn l L Kin Thnh. Thoat du, b Nguyn
Thuy Nga duoc phn cng lm vic bo Phu N Vit Nam.
Trong sut ma h du tin min Bc, b duoc b tr trong mt gara t
mi lop tn nng bc cng vi hai phu n c con nh khc. V sau, b Mai Khanh,
vo ca ng Pham Hng, dua b v chung trong mt bit thu trn dung Phan
nh Phng. Tuy nhin, dy m con b d khng khi chanh lng khi nhng ngui
khch dn thm ng Pham Hng tng qu con ci ch nh m khng ai d dn
nhng da tr, con ca mt lnh dao ti cao, khi y cng dang kht khao qu cp.
Mt trong nhng vic du tin m b Nga lm khi ra Bc l vit thu v thm
ngui b chng m b chua bao gi gp mt. Khi y, b ng L Dun dang sng
Ngh An vi con du l b L Thi Suong, ngui vo du qu ca ng. Thoat du,
b chng b d nh Khu y Khu IV gi tr lai mn qu ca b Nga, cn b L Thi
Suong th ch khc. Tuy nhin, tnh hnh duoc ci thin khi b Suong chp nhn tr
li thu ca b Nga
427
. Sau d, trong mt dip Tt, b Nga dua con v Ngh An thm
nh chng. Nhng da tr V Anh, Kin Thnh d chim duoc cm tnh ca ng ni
v b "m ln.
Nu khng c su "tham gia ca don th, c th ng L Dun d thu xp duoc
chuyn gia dnh vi hai ngui vo. Nhung, truc khi ng L Dun duoc diu ra H
Ni, b Nguyn Thuy Nga k: "Anh Pham Hng, chi Nguyn Thi Thp ni vi ti,
truc kia v su nghip ca anh m chi ung anh y, by gi cng v su nghip ca
anh, chi nn ch dng ly di d anh lm trn nhim vu. Khi y Quc hi va c Lut
Hn nhn v Gia dnh quy dinh ch d "mt chng, mt vo.
ng L Dun ra, vui mng gp lai ngui vo tr. Nhung, theo b Nga: "Mt hm
anh nm gn ca s trn sn nh, du anh gi ln di ti d ti nh tc bac cho
anh. Ti ni: Cc anh chi d nghi chng ta ly di nhau. Anh khc v ni: Trong
hon cnh no chng ta ly nhau, gi trong hon cnh no chng ta b nhau C
lm tng b thu di na m phi b nhau trong lng anh s khng bao gi yn n.
Ngui cng sn th phi c thy, c chung, c tnh c nghia. Ti khc. My hm
sau, ng L Dun dn vo sang Trung uong Hi Phu n d trnh by, nhung theo b
Nga th "nhiu chi phn di kich lit. T d, b Nga ni: "Ti tr thnh di tuong bi
cc chi ght b. Ti l tnh y vin, khi ra Bc cn ch d nm bnh vin Vit X,
nay Trung uong Hi ct ht nhng quyn loi d, coi ti nhu l mt ti pham chnh
tri
428
.
Nhng dng ch ca ng L Dun nhu L c Tho, ngui d mai mi b Nga cho
ng, gi dy cng im lng. B Mai Khanh, vo ng Hai Hng, ngui ch hn, th cng
vi vi cn b khc vo tn Ngh An vn dng gia dnh chng lai b. Khi ng L
Dun ra Bc, b Nga cng ch "thnh thong mi v s 6 Hong Diu d thm
chng. B k: "C dm chng ti dang nm bn nhau da gin vi b Thnh th
con gi ca anh, b Hng, t k tc x trung dai hoc v dp ca rm rm v la
khc. Anh khuyn ti: Thi em di cho n yn. i du Ti hm d b Nga sang nh
b By Hu, phu nhn ca ng Nguyn Vn Linh dn na dm, b By Hu dua b
v lai s 6 Hong Diu. B Nga nh lai: Khi y Hng d vo trung, thy ti mt
anh mng, sng r
429
.
Thng 12-1957, ch nm thng sau khi don tu, ng L Dun phi thu xp d
cho ngui vo tr sang Bc Kinh cng tc. Khi y b dang c mang ba thng, va
nui ba da con va cng tc, va hoc trong vng nm nm. Thnh thong, trong
nhng chuyn cng du dng chn Bc Kinh, ng L Dun mi c dip gh thm.
Thng 7-1962, b Nga tr v Vit Nam nhung khng phi d don tu. B duoc phn
cng lm vic bo Hi Phng. B Nga k: "Thnh thong anh xung thm m con
ti nhung khng mt ln no vui v, v thung anh phi dua c con gi ca ngui
vo truc di theo. Thy anh v ti thn mt vi nhau l n dp ph la khc, anh lai
phi bun hiu ra v
430
.
Mt ln ln H Ni hop, b Nga v thm chng s 6 Hong Diu. B k: "Vo
nh thy Hng dang n com vi ba, ti vo trong thay o ngoi. Va buc ra th
Hng cm chn com c chan canh d t trn du xung
431
. B Nga vit: "Nhiu ln
ti mun treo c tu t cng nh nh s 6 Hong Diu. Nhung ti cht th nh cho
ti, cn anh, cn my da con ti s ra sao Anh s mt uy tn, s dau kh. Con ti
s mt m. V ng, v tnh thuong m ti d vuot qua
432
. Tnh ring gc lai, t
dy L Dun duoc m t nhu l mt ngui dnh ht tm, luc ca mnh cho dt
nuc.
Chp chnh v chuyn chnh
Nm 1960, tai ai hi ng ln th III, L Dun tr thnh B thu Th nht Ban
Chp hnh Trung uong ng. Thi gian ny, thung cc y vin B Chnh tri rt t
khi gp nhau. Theo ng u Ngoc Xun, mi ngui mt bit thu ring v sinh
hoat chi b nh vi thu k, li xe, bo v. ng u Ngoc Xun k: "Nhiu cu B
Chnh tri vn git thi gian bng cch choi t-lo-kho vi t phuc vu, nhung anh Ba
th ch yu dng thi gian doc sch. Vn ting Php khng nhiu lm nhung ng
vn c dnh c ngy d doc b Bch khoa Ton thu bng ting Php. Mi khi chng
ti r ng choi t-lo-kho, ng ni: ti doc sch cng l gii tr. Cc y vin Trung
uong lai cng t vic. Theo ng Nguyn Vn Trn, Ph Ch tich nuc Tn c
Thng, vn l mt tho co kh, nhiu hm d lt chic xe dap ca ng ra sa d git
thi gian.
Theo ng Hong Tng: Ch tich H Ch Minh nhn thy l li sinh hoat ca cc
thnh vin trong co quan lnh dao ti cao l khng n. Cu H ni: "Ta phi lp mt
chi b gm tt c y vin B Chnh tri, Bc lm b thu d hng tun cc dng ch
lnh dao cn ngi lai vi nhau ch hop nh th coi nhu khng lm g c. Th ri
cui tun, Cu H lm com mi cc y vin B Chnh tri ti n, nhiu ngui nghe
hi: "Hm nay c chuyn g hay sao th. Ti bo: "Bc lp chi b. Vo ba, Cu
H ni: "Hm nay hop chi b, cc ch chun bi kim dim, hop nh ton cn vu,
li xe th ai kim dim cc ch. Th nhung, theo ng Hong Tng, n th ho vn ti
n nhung c khi vn khng ai nhn nhau c. C ba ng L Dun ni "Ti v nh
lm vic vi li xe, bo v dy.
Khi Nguyn Ch Thanh duoc c vo Nam, cuc gp chiu th by b. Theo ng
Hong Tng: "Nguyn Ch Thanh ni vi Cu H: Ti di Nam ti rt phn khi, ch so
nh khng ai chng xt lai. Cu H cng rt bun, c dip 19-5, Cu b ln Ba V,
B Chnh tri ko ln theo, Cu bo: Cc ch ln lm g. Moi ngui ni: Ln chc
tho Bc. Cu H mng: Tho th c g m chc, diu quan trong l cc ch phi t
b ch nghia c nhn di, cc ch phi don kt, c don kt mi thng nht Bc-
Nam duoc. Cc ch mc bnh c nhn ch nghia, ch L Dun cng c nhn ch
nghia. Nm 1967, Cu H bo ti v T Hu tho bi ni chuyn Nng cao dao dc
cch mang, chng ch nghia c nhn, ti vit ch nghia c nhn chung chung, Cu
bo: Vn d l cp trung uong ch khng phi co s.
ng Trn Vit Phuong, ngui cng vi V K, Luu Vn Loi, sng bn canh H Ch
Minh tai Ph ch tich t nm 1954 dn 1969, k: "H Ch Minh ni: Ch Ba, ch
Nm, ch T phi thng nht kin vi nhau ri mi dua ra B Chnh tri. B Chnh
tri hop ngay nh sn, truc hop Ph Ton quyn c. Khi v H Ni, chnh ph lc
du 108 sau v Ph Ton quyn. Nhung ri H Ch Minh xung dy nh ca
nhng ngui phuc vu Ton quyn Php. H Ch Minh chon nh mt tng ca mt
ngui tho din. Pham Vn ng cch dy mui mt, dy nh sau, tng th hai.
Chng ti trong mt garage truc cha mui chic t nm gia nh H Ch Minh
v Pham Vn ng. Pham Vn ng nhiu lc tr thnh ngui trung gian gia
Trung Chinh v L Dun.
Vai tr ca B thu L Dun cng tr nn ni bt sau khi H Ch Minh qua di. Sau
khi khin dn chng xc dng qua bi diu vn doc trong "L tang ca Bc, ng
duoc m t nhu l mt hoc tr xut sc nht ca "Cha Gi Dn tc.
Theo ng u Ngoc Xun, khi bnh tnh ca H Ch Minh d chuyn sang giai
doan kh lng cu cha, B Chnh tri phn cng ng Pham Vn ng v ng Trn
Quc Huong chun bi bi diu vn d B thu L Dun doc. Ngy 2-9-1969, Cu H d
qua di, nhung khi doc bn du tho diu vn vn khng ai dng . ng L Dun ni
vi ng Ngac v u Ngoc Xun: "Ti lo qu, hai ch nghi xem ta tu vit ly duoc
khng. Xem bn tho do bn chnh ph vit xong, ng u Ngoc Xun ni: "Anh
Ba oi, bi diu vn ny ch vit d dnh cho cn b bnh thung thi, khng phi
cho lnh tu.
ng Xun k tip: "Khi y, ti suc nh c hai bi diu vn m khi hoc ting Nga
Lin X ti rt thch: bi diu doc truc m ca Karl Marx v bi diu do Stalin
doc trong l tang Lenin
433
. Khi y d chn gi dm, ng u Ngoc Xun lp tc yu
cu Vn Phng Trung uong luc tm trong cc tuyn tp hai bi diu vn y. n
mui hai gi th tm ra, c ng Xun v ng ng Ngac vit lun mt mach cho ti
nm gi sng. Theo ng Xun th dim nhn m ng hoc duoc t bi diu vn doc
trong l tang Karl Marx v Lenin l cu "Vinh bit Ngui, chng ta th.
Sng hm sau, ng L Dun xung, hi ngay: "a khng. "Da c, khng ging
hai bi c. "ua ti xem. Trong cuc hop sau d, cc y vin B Chnh tri d ln
luot nghe doc qua nm du tho. n bi do nhm gip vic ca ng L Dun trnh
th ng Trung Chinh ni: "ng dy ri. B Chnh tri lin giao cho T Hu phi
hop vi cc ng ng Ngac, u Ngoc Xun, hon chnh. Khi bi diu vn d hon
thnh, c mt lo ngai khc d l giong Qung Tri ca ng L Dun. ng Dun vn
rt d khi doc din vn, nhung dn bi diu vn ny, theo ng Xun, ng Dun ni:
"Cc ch dua dy v yn tm, mai ti s doc duoc. Khi dng canh linh cu H Ch
Minh, nhu nm ng trong c quan ti bng pha l, truc su ch doi ca mun dn,
theo ng u Ngoc Xun: "Anh Ba khc. Chua bao gi anh khc, nhung ln d anh
d khc.
Khi d tr thnh ngui "k tuc su nghip ca Bc, L Dun cng thng hoa. C
thi gian ng ko nhm gip vic xung Son v lai d kh lu d "tu duy. B
Chnh tri hu nhu khng bit ng dang lm g d. Mt y vin quyn bnh vo
hng bc nht nhu B trung Ni vu Trn Quc Hon m cng m tit. Mt ln, nhn
khi Gio su Trn Phuong t Son tr v, ng Hon d mi ng Trn Phuong ti
nh dng com. ng Trn Phuong ni: "Khi d, ti thy lo lo, khng bit c g xy ra
m b trung Ni vu lai mun gp ring. Nhung trong ba n, khi thy ng Hon
d hi xem ng L Dun d lm g Hi Phng, th ti th pho nh nhm. ng
Trn Phuong nh lai: " Son, ng ra tm bin. Moi ngui khng thy ng boi,
ng nhn tri, nhn nuc, nhn my v suy nghi. Thuc ra ng khng tm trong nuc
bin m tm trong nhng dng suy tung. Lm khi dng mt ci, ng quay lai ni
v mt loat nhng suy nghi m ng mi ny sinh qua sng bin d
434
.
Mi khi ni ti ai hi ng ln th IV, ng V Vn Kit vn tu trch mnh:
"Chng ti ra H Ni m t ai thc duoc l mnh dang tham gia quyt dinh vn
mnh, dung di ca dn tc. Chng ti dt nim tin tuyt di vo su anh minh ca
lnh tu cn mnh th dn dai hi nhu dn mt dai l mng chin thng. y c th
l su nui tic ca mt con ngui trch nhim. Nhung, ngy 14-12-1976, khi ai
hi IV chnh thc khai mac Hi trung Ba nh, moi vic d duoc L Dun v
Trung uong quyt dinh
435
. Truc d, trn chic chuyn co IL-19 ch don dai biu
ca ng b Thnh ph bay t Tn Son Nht ra H Ni, ng V Vn Kit d nhn
duoc li chc mng ca cc vi di chung v vic tai ai hi IV, ng s tr thnh y
vin du khuyt B Chnh tri.
Tai Hi nghi Trung uong 24, thng 8-1975, B Thu L Dun ni: "Vit Nam by
gi, di nhu th no d tao ra duoc ch nghia x hi y l mt vn d kh, kh v
sao Chua bao gi ngui ta ni dn mt nuc di t sn xut nh ln sn xut ln x
hi ch nghia, trong lich s chua c quy lut d. Mc chua ni, Lenin cng chua ni.
S di c chuyn d l do ta c cc nuc ln gip d thi. L Dun dnh gi: "Cc
nuc x hi ch nghia, dc bit l Lin X v Trung Quc d loi dung su sa ly v
suy yu ca M trong chin tranh Vit Nam m ln ln, trong khi "d quc M v
h thng th gii ca ch nghia d quc dang ngy cng suy yu v dang lm vo
mt cuc khng hong ton din.
Hon mt nm sau, tai Hi nghi Trung uong 25, quan dim ca ng L Dun v
"ch dua d hon ton thay di, ng ni: "Truc dy, chng ta nghi rng di t sn
xut nh ln ch nghia x hi b qua giai doan pht trin tu bn ch nghia ch yu
nh c su gip d ca phe ta. Nay ta thy, nghi nhu vy l khng dng Vic tin
ln ch nghia x hi mt nuc truc ht l do quy lut bn trong ca nn kinh t
nuc y quyt dinh, do nuc y tu lm, tu di ln l chnh
436
. Theo ng Trn
Phuong: "Khi gii phng min Nam, chng ti dt cu hi, hon thnh cch mang
dn tc dn ch nhn dn ri th lm g Gn nhu moi ngui du tn thnh: cn c
th lm g hon l tin thng ln ch nghia x hi. ng Trn Phuong ni tip: "Tu
tung d l ca ca Lenin. Khi d th du c ca mnh ch bit c Lenin, ci g Lenin
d ni th khng tranh ci.
Vic ai hi ng ln th IV p dt m hnh kinh t min Bc cho c min Nam
l diu khng th tranh ci. l vn nuc. Nhng diu duoc vit trong dung li
ai hi IV
437
chua phi l chnh sch, chua phi l nhng quy pham, m ch l
nhng khi nim mo h th hin kht vong ca nhng ngui cng sn. Nhng ngn
t rt chung y c th duoc suy din theo hung tch cuc bi nhng ngui c du
c thuc t v c trch nhim vi dn. Nhung cc nh lnh dao khi y khng ch so
mnh vi "lich s 4.000 nm. B thu Trung uong Xun Thy, khi lm tho, cn tung
"Ta dang ti dnh cao nhn loai. Cu tho y ca Xun Thy minh hoa pht biu ca
B thu L Dun tai Hi nghi Trung uong 25 - ngui lnh dao cao nht, khi y, cng
tung th gii dang nhn Vit Nam "khm phuc lm
438
.
Ngay t ngy 09-08-75, tc l ch hon ba thng sau khi ginh duoc chin thng
min Nam, B Chnh tri d ra nghi quyt "trin khai thm d du kh trn c
nuc, vi yu cu "nhanh chng tm ra v khai thc nhiu du, kh, va d dng
trong nuc, va c th xut, tao ngun ngoai t quan trong cho su nghip cng
nghip ho x hi ch nghia. Chua dy mt thng sau Hi nghi Trung uong 24,
ngy 20-9-1975, B Chnh tri ra Nghi quyt 245, sp nhp hon su muoi tnh thnh
ca c nuc thnh hai muoi chn tnh v bn thnh ph. Vic sp nhp cc tnh theo
Nghi quyt 245 l "nhm xy dung cc tnh thnh nhng don vi kinh t, k hoach
v don vi hnh chnh c kh nng gii quyt dn mc cao nht nhng yu cu v
dy manh sn xut.
Nu nhu Hi nghi Trung uong 24, ng L Dun cn thy phi thn trong khi p
dung m hnh min Bc vo min Nam, th Hi Nghi Trung uong 25, thng 9-
1976, ng ni: "Ta c th dem nhng hiu bit (hop tc x min Bc) y vo lm
min Nam, lm trn c 500 huyn trong c nuc d trong vng nm nm ti,
nng nghip c nuc s ln ch nghia x hi nhu nhau
439
. tung ca Tng B thu
L Dun v "pho di huyn ngay lp tc tr thnh d ti nng bng ca c b
my tuyn truyn, cc dia phuong dua nhau di tin phong. Nhiu noi di "thay tri
di dt, sp dt lai giang san
440
. huyn Qunh Luu, Ngh Tinh
441
, chnh quyn
quyt dinh xa b lng xm c truyn, dn b vun cy n tri t hng trm nm,
di cc h nng dn ln di cao, d th cu c bin thnh rung la
442

Cng vi m hnh kinh t, b c "200 bougies ca ng L Dun cn sng tao ra
m hnh chnh tri "ng lnh dao, nh nuc qun l, nhn dn lm ch, v sng
tao ra m hnh "lm ch tp th. Cho d cc nh l lun hng du trong ng lc
y cng khng hiu Tng B thu L Dun thuc su ni g
443
, sau ai hi ng ln th
IV, lm ch tp th tr thnh mt mn hoc hoc bt buc trong cc nh trung.
Ngy 13-3-1977, tai trung Nguyn i Quc, Tng B thu L Dun ni: "Loi ngui
cho dn nay d c ba pht minh vi dai c nghia buc ngot ca lich s. Th nht
l tm ra la. Th hai l tm ra cch s dung kim kh. Th ba l lm ch tp th
444
.
ng nhu ng u Ngoc Xun nhn nhn, "phi sng tao lm mi thot ra khi
su gio diu. M mun sng tao th cng phi dua trn kh nng tu duy ca nhng
con ngui cu th. L Dun vo thi dim y cho d vn chy bng nhng kht khao
cng khng trnh khi nhng han ch v hoc vn v sc khe.
T du thp nin 1970, bnh tin lit tuyn d khin cho L Dun khng c mt
dm no ng yn
445
v khng cn kh nng lng nghe
446
. ng Nguyn Vn Trn
447
nhn xt: "Anh L Dun c thi quen hay ct li ngui khc. Trong cc cuc hop B
Chnh tri, hop Ban B thu c khi anh ni gn sut c bui, khng my ai cn thi gi
ni ca mnh. ai tung V Nguyn Gip vit: "Anh Ba l mt con ngui giu
tnh cm cch mang, c khi si ni. Do d, mt mt th d gn gi vi cn b, qun
chng mt khc lai c nhng phn ng qu mc di vi nhng kin khc mnh.
iu d d han ch khng kh dn ch trong ni b, nht l v nhng nm cui
di
448
.
L Dun tng nhc nh thuc cp trnh hin tuong "dng l ca ti, nh nuc l
ca ti, ca mt ngui
449
. Nhung ng d khng nhn thy chnh m hnh chnh tri
m ng dt ra d mc phi nhng g m ng cnh bo: t ch cn "c ci phi
thuyt phuc, c ci phi bt buc
450
dn ch di vi nhng kin khc, ch cn
chuyn chnh. Nm 1976, B thu Th nht L Dun tuyn b: "Ch d ta l chuyn
chnh v sn. Chuyn chnh truc ht l dung li ca giai cp v sn ung li
d l khoa hoc nht, l dng quy lut, l bt buc. ung li d khng h nhn
nhuong vi ai, chia s vi ai v khng hop tc vi ai ung li d l dung li ca
giai cp cng nhn, khng ai duoc chng lai. Ai chng lai nhng ci d th bt
451
.
Chung IX: X Ro
B thu Thnh y V Vn Kit tng ni truc Hi dng Nhn dn: "Khc vi tt c
cc x hi c giai cp truc dy, nh nuc x hi ch nghia chiu trch nhim dy d
di vi di sng ca nhn dn, v vy nh nuc phi nm ton b khu luu thng
phn phi, dc bit l nhng nhu cu thit yu di vi di sng, lin quan dn ba
n hng ngy ca nhn dn lao dng
452
. Ch my nm sau, nhng ngui nhu ng
Kit nhn ra chnh tham vong tt dp d d nhu nhng bc tung, nhng hng ro,
giam hm su nng dng ca ton x hi. Nhng n luc "duc thng co ch "tp
trung quan liu bao cp d v sau s duoc goi l "x ro.
B tc
Bn ngoi th gic d, bn trong th bc bi, di km, khng kh cng tr nn
ngt ngat, nht l t gia nm 1978. Luong ngui b nuc ra di cng lc cng
tng, c xe nhu dang lao xung dc m khng ai nhn thy chn phanh du.
ng V Vn Kit quyt dinh gp g gii tr thc Thnh ph. Vi hy vong c duoc
su chia s t nhng ngui Si Gn vn duoc coi l c cm tnh vi "Cch mang,
ng Kit d ni kh chn thnh: "Anh em c gng lai, trong vng ba nm na,
nu tnh hnh vn khng thay di, ti s dua anh em ra phi trung. C hi trung
im lng. i, gio su Nguyn Trong Vn dng ln: "Chng ti sn sng lai, nhung
nu ba nm na m tnh hnh khng thay di th ti cho rng ngui nn ra di phi
l cc anh.
Cu ni ca gio su Nguyn Trong Vn gy rng dng. Ti hm y, tai s 56
Truong inh c mt cuc hop ca Thung vu m rng, Tng Thu k Hi Tr thc
u Nuc Hunh Kim Bu duoc mi du. Hu ht kin pht biu du ph phn Gio
su Vn gay gt, ng Mai Ch Tho d nghi: "Bt. ng Bu k, V Vn Kit lm
thinh, nhung cp mt dm chiu. Cui cng, ng ni: "Sau khi nghe anh Vn ni,
ti cng bi sc, rt sc. Nhung ri suy nghi, ti thy, anh Vn d pht biu rt
nghim tc. Ti cho rng, nu ba nm na m tnh hnh khng thay di th r rng
ngui ra di khng th l cc anh y. Kt lun ca ng Kit khin cho moi ngui im
lng, v nh n, Gio su Nguyn Trong Vn d khng bi bt. ng Hunh Kim Bu
nh lai: "Lc d, nu ng V Vn Kit thiu bnh tinh, cng vi anh Vn th tnh hnh
s din bin rt xu.
L ngui c kinh nghim vi c hai pha, ng Hunh Kim Bu nhn ra vn d
khng phi ai dng ai sai m sc chiu dung ca nhng nh lnh dao dang nm
quyn tuyt di trong tay l rt gii han. ng khuyn gio su Nguyn Trong Vn:
"Anh phi kim ch, nu tip tuc pht biu nhu th, Su Dn khng d ni du. Ti
khng mun tr thnh ngui phi cng tay anh.
Truc "gii phng, ng Hunh Bu Son l chuyn vin ca Ngn hng Quc gia.
Sau khi bn giao mui su tn vng cho cch mang xong, ng v lm tai ngn hng
Bn Chuong Duong. Tai dy, theo qun tnh ca mt cng chc chnh chu, ng
Hunh Bu Son vn mc o so mi, qun ty, di khi c-vat v thung xuyn mang
giy dn s. iu d lm cho nhng vi lnh dao ngn hng t Bc v nhn xt:
"Thng ny chua gic ng. Mt hm, ng Hunh Bu Son bi goi ln ni: "Gi
chng ti quyt dinh dua anh v ngn hng C Chi. Mt cm gic va chn chung
va ut hn dng nghn. Cho d rt so v chua bit diu g s xy ra nhung ng
Hunh Bu Son vn ni: "Nu dua di C Chi th ti ngh
453
.
Cui thp nin 1960, khi va tt nghip lut v vn khoa v lm tai Ngn hng
Quc gia, ng Hunh Bu Son duoc cp mt cn h trn dung B Huyn Thanh
Quan. Nm 1970, khi ngn hng xy mt khu cu x tai An Ph, Th c, ng duoc
cp bn mt cn bit thu xy dung trn khun vin rng 1.000m. Luong ca ng
Son khi y l 200.000 dng, tuong duong vi su luong vng, ngoi ra cn b nhu
ng cn duoc cp mt xe hoi hiu Ladalat d di lai. L chuyn vin, ng khng
nhng c th nui vo con sung tc, m dn thng 4-1975, s du trong ti khon
tit kim ca gia dnh ng vn c hon hai triu dng. S tin ny d tr thnh giy
ln sau khi di tin v sau khi chnh quyn "dnh ch vinh vin mui su ngn hng
tu nhn.
lo cho cuc sng, cng nhu nhiu gia dnh khc, vo chng ng Hunh Bu
Son bt du phi bn t dn my nghe bng hiu Akai, ci tivi, ri hai chic xe gn
my. Chuyn "n tim din ra gn nhu hng tun truc dy tr thnh c tch. Mi
ngy di lm, ng Hunh Bu Son phi mang theo mt lon guigoz com dn m, vo
ng ly c hnh kho tuong vi my lt kh qua xt. Nuc mm khi y v cng khan
him, ngui dn Si Gn phi ly mui pha vi nuc rau d lm nuc chm. Nu
nhu ng Phan Lac Phc d mt "13 k m sau khi chiu ci tao qua cc trai Sui
Mu, Long Khnh, Son La, th Si Gn, ng Hunh Bu Son nh: "Gii phng hai
nm ti cng sut mt mui ba k.
Khng ch c cuc sng ca nhng ngui tng lm vic cho ch d Si Gn nhu
ng Hunh Bu Son bi do ln. Su khn dn cng khng bung tha nhng ngui
chin thng. Theo mt y vin Trung uong ng, ng Nguyn Thnh Tho
454
: "Mt
hm, khong su gi ti, vo ca mt thiu tung, vn l bc si chm sc sc khe
cho ti khi ti lm b thu Chnh y khu min Ty, dn d ca nh ti m m ri
ku: Mui Tho, gao du n. Ti chay ra m ca, truc thi d di gin ca chi, ti
v nh vc bao gao mi duoc cp, dem ra d trn xe. Chi cho xe r my chay v,
dn cng nhu di, khng c mt li cho hi. l bao gao duy nht cn lai trong
nh.
ng Nguyn Thnh Tho k tip: "Hai anh em con ti, sau nhng ngy n bo bo,
khoai bp, hm c t gao nu ni cho, em vo bp mc t cho n. Anh v bp
thy em n, hi: My n g. Ngui em ly mt che t cho. Anh nm l tai ko
ln: My n cho gao khng ch ai . Ni xong, lin dy du em xung t cho.
Thng em, mt dy cho, nguc dy ly t cho vut vo mt anh, trng m mt,
mu ra lai lng. Vo ti vi ch dn bnh vin Gia inh cm mu, may lai. Doc
dung thng anh ni vi m: ng dnh em, tai con my ngy khng duoc n com
cho gao, thy em n cho gao khng ku ai nn tc gin, c thi d khng phi
vi em.
Mqu d|ch quc doanh
ng Mui dn Si Gn nm 1978 khng ch t chc cc luc luong dnh thng
vo "so huyt ca giai cp tu sn m cn triu tp cn b dn chnh ng ti
nghe ng ni chuyn v l lun. ng Nguyn Thnh Tho k: "Anh Kit ku ti thay
anh di du nghe.
Tai hi nghi, theo ng Tho, Mui ni: Ta ci tao cng thuong thnh quc
doanh, d nm cht, trnh canh tranh, trnh khng hong tha thiu, dm bo yu
cu nhn dn, trnh du co bc lt. V nng sn ta c tram t tnh, dm bo tu tc
tu cung t tnh, sn phm tha nh nuc thu mua, c kho cha v vn chuyn cho
noi thiu, dm bo yu cu. Mi ln ni xong, anh Mui nhn ln mi nh mt
lt ri lai ni tip, c th dn su gi ti mi chm dt. Ti nghe gii thch d l x
hi ch nghia, l dm bo yu cu nhn dn, l khng bi du co bc lt, nhng co
ch ti hon ton khng thng, v qu mi m chua tng qua cuc sng.
Theo ng V Vn Kit: "Sau ci tao, h thng thuong nghip quc doanh bt
du thay th cc ca hng tu nhn. Ngay c nhng ca hng tu nhn dang lm n
truc cho ng Lnh, cho Cu Mui, cng phi dp b d nhung ch cho thuong
nghip quc doanh dn trung bng hiu. Truc khi ci tao cng thuong nghip tu
doanh, bo ch nh nuc lin tuc d li cho "gian thuong
455
. Sau ngy ci tao, cc
h kinh doanh bi chnh quyn truy qut trit d ti c va h, noi trao di tng chic
quat my, vi ci dng h m dn Si Gn bt du phi bn di v tng qun.
Bo ch "cch mang goi nhng tu dim mua bn d c d l "nhng hang ca
bon luu manh trm cup, du co, bon p phe bun lu, bon bn hng gi, hng n
cp ca nh nuc, tiu thu ca cup git, l nhng dim hi tu ca tt c nhng
bon lm n bt chnh, ph ri trt tu tri an, lm hai dn di sng nhn dn lao
dng
456
. Cng an thung xuyn phi hop vi cc luc luong thanh nin bo v,
"dng loat truy qut bon luu manh cn d tai mui ba tu dim cho tri ln trong
thnh ph, trong d c xa cng min Ty, khu Hunh Thc Khng-Hm Nghi-
Nguyn Hu, khu cho tri Trn Quc Ton.
ng Kit khng phi ch qu lu d chng kin nhng g m ch nghia x hi
mang lai cho Si Gn. "Ton ng v khng t ngui dn d tng tin vo mt
tuong lai tuoi sng sau khi thuc hin "k hoach 5 nm, 1976-1980. ai hi ng
ln th IV d ra muc tiu: "Nm 1980 dat t nht hai muoi mt triu tn luong thuc
quy thc, mt triu tn thit hoi cc loai. Vy m thuc t l, ngay trn vua la ng
Bng Sng Cu Long, sau khi "cung bc tp th ha, sau khi my cy, my ko
ca tu nhn bi dua vo hop tc x, tp don d tr nn tn ph, mc k cc ch tiu
ai hi, sn luong luong thuc, thuc phm gim manh sau cc "nm nm k
hoach
457
. Nu nhu ch c tht bai ca chnh sch hop tc ha, ngui dn vn c th
xoay x vi mt luong luong thuc ch gim di vi trm nghn tn. Nhung gao lai d
m mc Long An trong khi dn Si Gn vn di. Ch d bao cp luong thuc theo
dinh luong v chnh sch cm cho ngn sng d tri buc c chnh quyn ln ngui
dn.
Ngay sau ngy 30-4-1975, chnh quyn mi nhanh chng thit lp mt ch d
cng hu cc dich vu nhu y t, gio duc, bin hng trm ngn thy c gio, y t,
bc s tr thnh cng chc n luong. Khng dng lai mc d "uu vit d, B
Luong thuc d diu hon 3.000 mu dich vin vo Thnh ph, thit lp mt h thng
phn phi gao bao cp vi hon 1.000 ca hng khp Si Gn-Cho Ln. Chnh
quyn du dinh cp s gao cho hon bn triu ngui dn Si Gn vi mc bnh qun
chn k mi ngui vi gi lc du l bn muoi dng mt k sau di tin, ch cn
nm muoi xu mt k, trong khi gi gao trn thi trung nm 1975 l hai dng rui.
Nhung nim hn hoan ca ngui dn Si Gn ch ko di vi thng.
Ca hng luong thuc l mt trong nhng dim tip xc du tin ca dn chng
vi ch d. Theo b Ba Thi, ngui dn va than phin thi d hch dich ca quyn
ca mu dich vin va tht vong v cht luong gao. Luong ngui xp hng mu
dich dng, trong khi cc mu dich vin th thng thng v s, cn dong v ca cm.
mua duoc d tiu chun gao, nhiu ngui phi xp hng c ngy.
Gao mu dich khi y duoc goi l "gao t, th gao m truc khi nu phi di san
v gao muc, truc khi di phi nht thc v bng c. Th nhung v gi bn r hon
rt nhiu so vi thi trung, nn nhng nh khng n ti vn cho ngui ra xp hng
mua ht tiu chun v cho heo, cho g n, hoc bn lai. B Ba Thi Nguyn Thi
o
458
gii thch: "Nh nuc mua la ca nng dn vi gi r mat nn ngui nng
dn bn cho trn bn phn ch khng h bn khon phi lua chon th la tt phoi
kh, r sach. Ngui ta khng ni ra nhung vn thy nh nuc tht la, nng dn lm
mt nng hai suong mi ra ht la, c khoai m thu mua nhu giut
459
.
Nm 1978, khi dng bng sng Cu Long mt ma, Nh nuc phi dng hng
van tn khoai lang, sn v hat la mach, dn tnh quen goi l bo bo d bn ra thay
"tiu chun gao. Trong tnh hnh d, Nghi quyt v "Cng tc gi trong tnh hnh
mi ca B chnh tri lai "d thm du vo la khi quy dinh gi thu mua luong
thuc, thuc phm ca nng dn thp hon rt nhiu so vi gi thnh
460
. Tnh hnh
luong thuc cng cng thng v khng thu mua duoc. Ngay trn dia bn Th d, cho
d Ban b thu d truc tip din yu cu cc dia phuong dua gao v
461
, nhung thng
3-1978, ngui dn H Ni ch mua duoc 30% gao trong khu phn luong thuc
thng 4-1978, t l gao mua duoc cn thp hon thng 3. Trong khi d, cc thuc
phm thng thung nhu rau, du phu, m, c cng khng d d bn theo tem
phiu
462
.
Khan him luong thuc, thuc phm v cc nhu yu phm bt du tc dng manh
m ln cc thi dn, dc bit l di ng cn b, cng nhn sng dua vo tem phiu
v nhng g duoc cung cp cc ca hng mu dich. K t du thp nin 1960, tai
H Ni, cn b cao cp c ca hng phuc vu ring tai ph Tn n, cn b trung
cp c ca hng tai ph Nh Th, Vn H, ng Dung v Kim Lin, cn cn b,
cng nhn, vin chc bnh thung v nhn dn mua cc ca hng ri rc trong
thnh ph. Dn tnh c tho: Tn n l cho vua quan Vn H l cho trung gian
ninh thn Bc Qua l cho thuong nhn Va h l cho nhn dn anh hng
Nhng ngui hung ch d tem phiu A1, thuc th bc thp nht trong hng
hung luong nh nuc, th mi thng ch duoc ba lang thit. Cn b, cng nhn
thung mi nm duoc cp phiu mua nm mt vi, mi thng duoc t 0,3 dn 0,5
k thit, bn lt du Thung dn th duoc mua bn mt vi mt nm. Lao dng gin
tip, lm vic vn phng, mi thng duoc bn mui lm k gao gio vin duoc
mui ba k sinh vin duoc mui by k cn nhng ngui "lao dng truc tip nhu
cng nhn th duoc hai muoi mt k gao. Trong bi vn np cho c gio, con gi
mt cng nhn lm vic Nh my Dt 8-3 uc mo: "Ngy Tt em mong sao c
mt ni com trng v mt bt thit kho.
Mi thng, theo tiu chun, cc gia dnh duoc phn phi thit. Goi l thit nhung
ton m vun, bac nhac v lai chia lm hai ln nn phi bc thm. Ai trng th linh
truc, khng trng th ch dot sau. "C bi cn hut mt c lang th cng phi c m
cui. Thit mang v, rn cho cng kit m, cn thn d v lin ri mi cho mui, kho
mn cht d n d. Cc nhu yu phm khc nhu x phng, m chnh, cht dt cng
vy, c khi nm ba thng lin ch duoc linh vi m khng c x phng, c ngui
nh ton phu n nhung khi linh d lt phn phi th ton qun di, o may v
dao cao ru. Trong nhng ngy chia thit, cc khu ph, c khng t ting ch chit
ca cc ng chng v vo bc khng trng thm thit trong khi mi m c bay t nh
hng xm sang
463
.
Trong khi d, Tn n, theo ng Nguyn Vn Huy, gim dc Bo tng Dn tc
hoc: "B ti l b trung B Gio duc. ng mt ngay sau khi dt nuc duoc thng
nht, nhung m ti vn duoc hung ch d cung cp nhu khi b ti cn sng. ai
gia dnh chng ti, m ti v bn gia dnh anh chi em chng ti, cng chung sng
dui mt mi nh, gp tin luong n chung mt ni Tt c chng ti du l nhng
cn b trung cp, l tin s, gio su, ph vin trung hoc tuong duong nhung tin
luong khng d d mua ht tiu chun thuc phm vn d t i cp cho mt b
trung
464
.
Hon hai thp nin, ngui H Ni d phi sng chung vi cc mu dich quc
doanh, cc ca hng gao nhu l mt biu tuong ca H Ni thi bao cp: Ngui dn
phi dy t na dm d xp hng. Ngui bn qu th dt cuc gach, cuc d hay ci
nn, ci r r dy d gi ch. Gao mua v m ngi khng c mi mc l lng lng
sung sung.
Uc mo ca ngui H Ni trong thp nin 1970 l mt chic xe dap Thng Nht,
mt ci quat tai voi hay mt di dp nhua Tin Phong. Tiu chun ca cc c gi H
Ni cng tht l don gin: Mt yu anh c may Hai yu anh c c kh n dn
Ba yu ra mt bng khn Bn yu anh c chic qun di hoa
465
. Mt di dp
nhua Tin Phong bn cho den thi y d mua mt v my bay bao cp t min
Nam ra Bc
466
. Ch nhng ngui dat cc danh hiu thi dua mi c th duoc phn
phi xe dap. Xe dap mun luu hnh cng phi dng k xin cp giy chng nhn s
hu v bin s xe
467
. Cho dn cui thp nin 1970, ngui dn min Bc mun s
hu radio cng cn giy php
468
. Trong khi nhu cu hng ha d phn phi cng
ngy cng tng, chnh sch kinh t k hoach ha d lm hoang ph my mc v
trit tiu kh nng sn xut kinh doanh ca co s.
My b khng, cng nhn cuc rung
Hu ht cc hng, nh my ln Si Gn do c "xut nhp cng nn gn nhu
d bi quy l "tu sn mai bn v bi "dnh vo thng 9-1975. Nhng hng xung
nh hon th t d cho ti thng 3-1978 bi "dnh hoc bi "vn dng cng tu hop
doanh. iu xt xa hon, theo ng V nh Liu: "My mc thu duoc ca cc nh tu
sn khng nhng khng tip tuc lm ra ca ci m bi vt vo kho d cho ti khi hu
hng.
Theo ng Trn Hng Qun
469
: "Khong cui nm 1978, du nm 1979, trung
uong nh trung ai hoc Bch Khoa cho sinh vin vo kho "hin vt ci tao, d
xem nhng my mc trong d c ci g cn dng duoc. Nhung sinh vin th ch bit
my ci my tin, my phay, nhng my mc dng trong cng nghip nh th chua
bao gi duoc tip xc, nn khng th lm g. Cui cng, trung uong ra lnh, tho r
nhng chic my d ra, thu hi nhng vng bi lm phu tng, cn phn ln th dng
nhu ph liu. y l nhng my mc m "truc gii phng d gii quyt vic lm
cho hng van cng nhn v lm ra bit bao ca ci cho x hi.
Khng ch c "tu liu sn xut, nh ca ca "giai cp tu sn dua vo "qu nh
ci tao d duoc phn chia nhu chin loi phm. Theo ng Hong Hi: "Nhng
cn nh m tu sn dng lm co s thuong nghip, rt tin cho vic bun bn, duoc
chia cho nhng ngui lao dng. Ngi nh dang mt ch, gi chia ra mi h gi mt
phng hoc mt tng lu, h c toa-let th khng c bp, h c bp th khng c
noi phoi phng. Khng nhng trong ni b giai cp cng nhn bt du tranh chp,
gy g vi nhau, m cu trc ca ngi nh cng bt du bi hy hoai. Mt phn ln
nh ca khc duoc giao lai cho cc don vi thuong nghip quc doanh th phn ln
b khng hoc s dung khng hiu qu.
Cc cn b min Bc cng duoc cc b, ngnh diu vo d nm gi cc nh my
ca tu sn min Nam. Mt trong s ho l ng Nguyn Quang Lc. Thng 9-1975,
khi duoc giao tip qun hng Bt git Viso ca nh "tu sn mai bn Trn Vn khi,
ng Lc d d nghi chnh quyn "p dung chnh sch nhn dao, hon dua ng Khi
di ci tao hai nm d ng Khi "truyn kinh nghim qun l nh my cho Cch
mang. y khng phi l mt may mn cho ng Trn Vn Khi, v nm 1977 ng
vn phi di t ba nm, m l may mn cho chnh quyn, v trong hai nm y ng
Khi d gip nhng ngui nhu ng Lc khi phuc duoc phn ln kh nng hoat
dng ca nh my.
ng Nguyn Quang Lc k: "Khi ti vo, ng Khi ni, mi anh lm gim dc,
ti d nghi d ti lm phu t thi. i ti ni vi cng nhn, qu vi yn tm, ng
Khi dng duoc qu vi th ti dng duoc. Nhung diu ti lo nht l nhng cn b t
min Bc vo. Cn b min Bc, k c ng Lc l k su, chua bao gi nhn thy
mt giy chuyn sn xut nhu vy. Chua k, t min Bc thiu thn, vo thy ci
g trong nh my cng c gi, khng trnh khi thm thung. Th nhung, thay v
hoc hi, khng t ngui lai tu cao, tu dai. ng Lc d phi ni vi ho: "Cc anh vo
dy, chuyn mn chua lm duoc th phi lo m gi dao dc, dng c di mt ca,
ngui ta khinh mnh.
Khc vi ng Trn Vn Khi, thng 8-1976, khi b Nguyn Thi ng duoc Lin
hip Dt c vo "tip thu Ti Thnh K Ngh th ch nh my, b on Thi M, d
bi di ci tao ri. Quan dim ca b ng l "phi c chi b mi d ra ch truong
lnh dao nh my duoc. ng y cp trn dng cho b lp mt chi b c mui
ba ngui do b lm b thu.
B Nguyn Thi ng k: "Ti phn cng tng dng ch dng vin chiu trch
nhim tng khu. Khu hiu l khng lm thit my cht - tc l khng tho phu
tng t my c sang thay vo my mi. Ti Thnh K Ngh sau nm 1975 d hoat
dng cm chng. Nh my c 130 my dt, mt my h mi dem v v mui bn
my nhum m "Cch mang v khng rp duoc. Theo b ng th nhng ngui
tho gii d bi ch c dui di. T danh sch nhng ngui bi dui, b ng mi duoc
nm muoi hai tho gii vo nh my, lc by gi duoc goi l Dt Thnh Cng, lm
vic.
Cng nhu ng Nguyn Quang Lc, b Nguyn Thi ng cng phi dn cc dng
vin: "Ngho th ngho, tuyt di khng duoc lang quang. Thoat du, b ng
phn cng cc dng vin lm t trung. Nhung v nhng ngui ny, theo li b
ng, du l "b di qung qua, khng c ngh nghip g, nn "ti phi goi ho ln
lm cng tc tu tung d ho xung lm t ph cho tho gii ln lm t trung.
Nhng nm thng du sau khi tip qun, b ng tch cuc "pht trin ng
trong giai cp cng nhn. B ni: "Muc tiu l mi t sn xut phi c mt dng
vin, tin ti mt ca phi c mt chi b. Kht vong khi d ca b ng l xy
dung "m hnh x hi ch nghia hon chnh trn qu huong mnh. B ni vi
nhng cng nhn c b vic: "Chi ni tht vi cc em, chi cng l ngui min Nam,
ra Bc rng hoc d tr v xy dung min Nam mt x hi tt dp, c g cc em lai
b di. Khi y b ng chua nhn ra rt nhiu kh khn xut hin min Nam l
bi x hi dang phi di theo nhng diu m nhng ngui nhu b tin l "tt dp.
Nhng kh khn m b ng v ng Lc phi di din khng ch l nhng g xy
ra bn trong. ng Nguyn Quang Lc nh lai: "Nh my d bi co ch qun l x
nh, cc b ct doc, dia phuong ct ngang: su muoi xe ti ca Viso bi bt bn giao
cho B Giao thng Vn ti qun l, hai my pht din giao B in luc, khu lin hop
sn xut nguyn liu ha cht giao cho Tng cuc Ha cht, dy chuyn dng gi
bt git giao cho B Cng nghip nh. Truc 1975, nh my Viso c nm k su
nuc ngoi, nguyn liu thiu, phu tng ht ch cn goi din ra l ngui ta dua
sang. Theo ng Lc: "Cch lm d ta goi l l thuc vo ngoai bang nn khi ti d
nghi hoc cch lm ca tu sn, tip tuc hop tc vi nuc ngoi khng duoc ai chp
nhn.
c th duy tr hoat dng ca nh my, ng Nguyn Quang Lc dua nhng
ngui c, gii nht v co kh lm qun dc phn xung. Nhng vi qun dc c ny
duoc tr luong cao, hon hai ngn dng mt thng, trong khi luong ng Nguyn
Quang Lc ch c 117 dng. ng Lc k l khi ng tr luong bc by cho mt tho co
kh khng bit ch, Vu K thut ca B Cng nghip nh kich lit phn di khin
cho ng d rt nao nng. Nhung khi ng mun lm my ci bn d du tr nhin
liu, ku tho bc by ngoi Bc vo lm khng duoc. ng dnh phi goi mt ng
tho ngui Hoa, ng tho ngui Hoa tr li: "Ng lm duoc. ng Lc hi cn diu
kin g, ng tho ngui Hoa ni: "Cho ng nm tho phu, hai tho hn, hai tho g, mi
ngy cho thm hai ba phu bng xi v cho my kt nuc ngot. i ch mui lm
ngy sau l dung duoc bn bn dng.
Cch mang d rt tu tin khi di tn Ti Thnh K Ngh thnh nh my Dt
Thnh Cng. Nhung ch chua dy hai nm sau, Thnh Cng dng truc nguy co
phi dng ca, my mc d cho to nhn ging. Cng nhn mt nh my c cng
ngh dt hin dai nht lc y phi sng bng cch tn dung vi vun, to ri d khu
gng tay, nhi bp b, dan m, dan tt v lm th nhi vi vun. Nhng cng vic
bng tay d cng ch gii quyt duoc mt phn lao dng. Mt phn ln khc, k c
di ng cng nhn dt lnh ngh, k su, tho din du phi di gt thu Long An,
m trai nui b Long Thnh, xung C Mau lm rung, ln ng Nai, Sng B
khai hoang trng sn, lp trang trai nui b. B thu Dt Thnh Cng, b Nguyn Thi
ng, cho bit thm: "Ch truong di sn xut luong thuc l t B Cng nghip nh,
Lin Hip Dt trin khai. Cc ng y bi m nh bi ci di t thi chng Php.
Khng ch cng nhn trong nh my, theo ng Tu Kt Nguyn Vn Ly, thu k
ring ca ng Mai Ch Tho: "My ngy sau gii phng, ng Mai Ch Tho chuyn t
trung Petrus K v cu x L Gia, nh ca ai t Kin Nhiu (d trung Si
Gn c), sau ng thy bt tin nn vit giy ku ti sang tip qun nh 21 Duy
Tn
470
. Nh 21 dung Duy Tn vn l tu dinh ca tng gim dc hng Esso, c h
boi ring, c my pht din ring. Khi tnh hnh kh khn, ng Tu Kt k: "Ti v
Mui L, bc s ring ca ng Mai Ch Tho, phi ph vun bng trng rau mung
cn h boi th nui c r phi.
Tu duy "tng gia sn xut d tu cung tu cp khng phi xut pht t dia
phuong m t Ch thi 306-TTg m th tung ban hnh ngy 18-11-1980. Theo d,
cc co quan x nghip trong c nuc phi t chc cho cng nhn vin thay phin
nhau v nng thn muon dt ca cc hop tc x d trng trot. K su, bc si v
nhng cng nhn lnh ngh bt du duoc huy dng di vc cy, vc cuc. Mt thnh
ph nhu Lat cng bi ch dao, thay v trng hoa, phi pht trin din tch trng
khoai sn.
Cng c don vi khng "chp hnh ch truong ny nhu nh my Bt git Viso.
ng Nguyn Quang Lc k: ng Mui Huong, ph b thu thung truc hi: Tai sao
my khng dua ngui di trng la d tu tc luong thuc. ng Lc bo: Vic ca
chng em khng phi l trng la. ng Mui Huong: Ch truong ca Trung uong
l s ct hai thng luong thuc, khng trng ly g n. ng Lc: Ngui ta ch cng
nhn ha nng dn, khng ai nng dn ha cng nhn c. Lm rung cng l mt
ngh, khng phi lm phong tro. ng Mui Huong: Tai sao ngui ta lm duoc m
my khng lm duoc. ng Lc: Thua anh chng n lu lo, ly xng du di sn,
di gao ht ch khng trng cy g ra thc ra la du. ng Mui Huong: Tao
khng ci vi my, tao vn bo bn Luong thuc ct hai thng ca Viso dy.
Tho g
Tc gi ca m hnh kinh t ny, Tng B thu L Dun, cng roi vo b tc. Theo
ng Phuong, tng gim dc Thng tn x Vit Nam: "Khng t ln ti bo co
thng tin vi dng ch Tng b thu, nhung c l dy l ln du tin ti thy anh Ba
ngi yn, nghe m nhu khng nghe, khng hi lai m cng khng ngt li
471
. Khi
ng Phuong ni "mun duoc nghe kin ca anh, ng L Dun dng dy, ni
bng mt giong nh nhng m ng Phuong ni l ng chua tng nghe bao gi:
"Th anh bo Trung uong phi lm g dy, ti phi lm g dy Cc dng ch lnh
dao c trch nhim bn ng v bn chnh ph du c mt tai ch. Kh khn th
phi tm cch tho g, ngi m ku cuc trng ch ai cu mnh.
cp dia phuong, theo ng V Vn Kit: "Hng ngy lnh dao Thnh ph phi
hop d nghe chi tit thuong nghip thu mua duoc my tn thit, my tn rau m vn
khng sao lm tt bng tu nhn duoc. Dn ku: ngay c khi chin tranh c lit
nht, Si Gn vn c rau xanh, c tuoi, thit ngon bn ch khng khan him th
ny. ng Kit tha nhn bn thn ng lc y cng chua nhn thy nguyn nhn
chnh nm ch d bao cp va duoc nhanh chng p dung min Nam. ng ni:
"Mnh c bit g v cch mang x hi ch nghia du, Trung uong bo lm th rng
lm. Lm ri mi thy khng ph hop. ng Kit c gng xoay x d lm sao c c,
c rau v c thit. ng ch thi: "Khng duoc d mt ngui dn cht di.
Thoat du, ng V Vn Kit du dinh "tho g t trn. Theo ng Nguyn Thnh
Tho: "Mt hm anh Kit di cng tc Cn Tho, nghe anh By My
472
, b trung B
Luong thuc, dang di dn dc ct kho tr la, anh Kit mi anh By My gp bn v
luu thng nng sn, ch yu l luong thuc. Anh By My ni: Ti ch bit nghe
kin chnh thng, ch khng nghe kin ai c. Anh Kit xp tp s lai: Ht lm
vic ri.
ng Kit tr lai Thnh ph gp S Luong thuc, v khi b Ba Thi d xut d b
ch dng v dng bng sng Cu Long t chc thu mua la gao dem v Si Gn,
ng Kit dng . Ngay sng hm sau, ng V Vn Kit cho mi gim dc Ngn hng
Thnh ph, ng L Minh Chu, gim dc S Ti chnh, ng Nguyn Ngoc n, chnh
Vn phng Thnh y, ng Nguyn Vn Nam v b Ba Thi dn nh ring "n sng.
Sau ba dim tm, ng Kit ni: "Hin nay, du tr gao Thnh ph ch cn vi
ngy. Theo nguyn tc th B Luong thuc c trch nhim cung cp mi thng bn
muoi dn bn muoi lm nghn tn gao nhung nhiu lm th b ch cung cp duoc
khong ba muoi nghn tn thi. B khng c d gao v dn khng mun bn la cho
nh nuc theo gi quy dinh. S Luong thuc th khng duoc php tu thu mua vi
gi tha thun. Ngui dn Thnh ph cng khng th tu di mua gao vi gi hop l
cho nng dn v khng th vn chuyn gao ra khi tnh. Tai sao ta khng rp hai
mi ny lai.
thi dim d, "rp kh nng cung ng la gao ca nng dn vi nhu cu
luong thuc ca thi dn l pham lut. Theo ng L Minh Chu, nu b Ba Thi ly
danh nghia S Luong thuc di mua thc th b khng duoc quyn mua theo gi tha
thun nu b ly danh nghia c nhn th bn ti chnh khng th cp vn, ngn
hng khng th cho vay mua duoc thc cng kh m vn chuyn thc t cc tnh
v cng kh. ng Chu cho rng mun lm duoc th phi "x ro, ng V Vn Kit
lp tc dng .
Mt m hnh lm vic ngay bui sng hm d d duoc hnh thnh: ti chnh c
k ton di cng, ngn hng c ngui mang tin mt theo, b Ba Thi quyt dinh
mua du th k ton lm giy t, ngn hng chi tin. M hnh c tn goi l "t thu
mua la gao do b Ba Thi lm t trung.
Mc du d duoc ng Kit vi tu cch l y vin du khuyt B Chnh tri, b thu
Thnh y ra "ch truong nhung b Ba Thi vn lo lng: "Chng ti lm duoc nhung
trung uong bit l di t d. ng V Vn Kit ni: "ng tham thi, cn nu ch
lm th ny m cc anh chi phi di t th ti dua com. i dch thn ng Kit cng
b Ba Thi v lm vic vi Tnh y Bac Liu v Huyn y Gi ai, thuyt phuc cc dia
phuong bn gao cho Thnh ph. Khi y, nhiu tnh ban hnh lnh cm mang la
gao ra khi dia phuong. Cc tram kim sot duoc lp trn gn nhu tt c moi tuyn
dung, ai di qua cng c th bi khm xt, mua nm by k gao, dua ra khi huyn,
khi tnh l c th bi tich thu. V th c noi d gao thc m muc, phi cho heo g n
hoc lm phn bn, c noi di m khng th luu thng. Cc s luong thuc ch c
quyn ngi ch khoai sn t B Luong thuc cp v ri phn phi.
c th mua duoc la gao v dua trt lot v Si Gn, b Ba Thi va phi dua
vo uy ca ng V Vn Kit va phi khai thc cc mi quan h ca chnh mnh.
Thi gian du, b phi dng xe bin s d ca B Tu lnh Thnh vi b di mang
sng di theo p ti gao qua dia bn cc tnh.
Ci cch m b Ba Thi mua la min Ty cng du kch khng khc g phuong
thc m b d hoat dng dng bng truc ngy gii phng
473
. ng Nguyn Thnh
Tho vit: "Mt hm chi Ba Thi ra H Ni tng qu nhng ai gip d chi, qu l nm
gi m n lin do nh my chi sn xut. Chi dua tng ti, ti ni: Chi cho ti bit ti
d gip d g ti mi dm nhn qu. Chi ni: Bn ti mua la gao khng c anh,
nhung ti tm anh, nh anh ni cc tnh, gip ti mua la gao d dng, dng thi
mt chuyn ghe ti mua la gao ach Gi, bi bt, anh em chay dn nh anh gip
d, anh gip c kt qu. Ti ni: Vy ti nhn qu
474
.
Mt cn b thu mua luong thuc ca b Ba Thi, b t Hin, k: " nng thn,
nng dn cn du la thp dn, cn vi den may qun o di lm rung, cn thuc
ung tri bnh lc m dau. Nhung, nhiu ngui cm xp tin mi m khng c g d
mua. Khi d, mi di tin, 500 dng tin ch d c di mt dng tin mi. Mnh
gi dng tin qu ln trong khi hng ha khng cn. B t Hin ni tip: "Chng ti
khng cn mua gao bng dng tin na
475
.
B Ba Thi d nghi Thnh y mang hng ha v di luong thuc, thut ng kinh t
khi d goi l "hng hai chiu. Du la, thuc ty, vi den, bt du duoc ch
xung. B Ba Thi lp ra cc dim thu mua, nng dn mang la ti, di ly nhng t
phiu lnh hng ri cm phiu ny di nhn du, nhn vi, nhn thuc. Gao ca b
Ba Thi mua v duoc bn theo gi "dm bo kinh doanh: tnh d chi ph mua la,
vn chuyn, xay xt, hao hut. T nm 1979, khong mt triu rui dn Thnh ph
d duoc mua mi ngui su k gao mi thng vi gi by dng nm 1982, chn k
mi thng vi gi mui hai dng, r hon so vi gao ca tu nhn cng loai.
Cng vi nhng "tho g trong vic "thu mua luong thuc, cui nm 1978, du
nm 1979, ng V Vn Kit xung lm vic nh my dt Vit Thng, mt nh
my c hng ngn cng nhn duoc trang bi my mc hin dai. Thoat du, ng Kit
dn dy nhu mt nh lnh dao ng dn vi giai cp cng nhn. ng mun chuyn
di ca ng dnh tan mi nghi ng ca mt s nh lnh dao lc d cho rng luc
luong cng nhn nhng nh my do giai cp tu sn d lai nhu Vit Thng d bi
chi phi bi "cng don vng. Tuy nhin, sau mt tun lm vic nh my, ng
V Vn Kit nhn ra diu m "giai cp cng nhn cn khng phi l "phm cht
chnh tri m l cng n vic lm. Vt tu, nguyn liu do nh nuc cung cp theo k
hoach ch d cho nh my sn xut duoc vi ba thng. Trong khi d, nh my lai
khng duoc quyn tu tm kim vt tu nguyn liu. Phn ln cng nhn phi ngh
hung 70% luong.
Ngoi Vit Thng, ng V Vn Kit d cng vi cc y vin Thung vu khc dn
lm vic tai mui lm nh my. T thuc t d, Ban Thung vu Thnh y d ch
truong "m rng quyn ch dng cho cc co s sn xut, cho x nghip thuc hin
"ba phn k hoach. Theo d, ngoi k hoach nh nuc giao, x nghip cn duoc
thuc hin k hoach 2: khai thc ngun nguyn liu t tn dung ph liu, ph thi
k hoach 3: lin kt vi cc x nghip v cc dia phuong d sn xut. Thnh y cn
cho php cc x nghip p dung ch d "ba loi ch, theo d, ngoi "loi ch ca nh
nuc, "loi ch tp th, x nghip cn c phn d quan tm dn "loi ch ca ngui
lao dng.
ng thi, ng Kit cho php y ban Nhn dn Thnh ph m cc kho cha ti
sn thu duoc t cc chin dich ci tao tu sn ra s dung. Thnh y cng kin nghi
vi trung uong cho php Thnh ph duoc s dung ngun ph liu trong cc kho do
qun di v cc ngnh trung uong qun l. c bit, Thnh ph kin nghi d cho
cc x nghip xut nhp khu duoc truc tip giao dich vi khch hng sau khi d
hon thnh ch tiu xut dai ngach cho trung uong theo k hoach.
Ngh| quyt Trung ung 6
Vic du tr luong thuc ca mt Thnh ph nhu Si Gn c lc ch cn d n vi
ngy d duoc ng V Vn Kit dua vo chuong trnh nghi su ca B Chnh tri. Cui
nm 1978, khng ch c Thnh ph, hu nhu dia phuong no cng trong tnh
trang cuc k kh khn. u nm 1979, Ban B thu d tin hnh diu tra thuc t
min Nam. Bo co ca don kim tra l co s d ngy 18-5-1979, B Chnh tri ra
Thng bo s 10, diu chnh mt s ch tiu v bin php kinh t hai nm cn lai
ca "K hoach 5 nm. Thng bo ca B Chnh tri tha nhn: "Mt s bin php
tung l dng dn truc dy t ra khng hiu qu, nguoc lai nhng kin bi quy
kt l sai lm nay cn duoc lng nghe v xem xt mt cch nghim tc. Thng bo
s 10 khng ch ra "nhng kin bi quy kt sai lm bao gm chuyn thu mua
luong thuc ca Thnh ph v chuyn mua dung v du phng gi cao ca Long
An. Tuy nhin, nhn xt ca B Chnh tri d g b duoc khng t "n treo, dc bit
l nhng ci "n lo lng trn du lnh dao Long An.
Nm 1977, tnh Long An cng d mua dung v du phng ca nng dn theo
gi thi trung ri bn gi cao tai cc ca hng thuong nghip. Phn nghia vu, Long
An thay v np theo "gi ch dao lai di Trung uong phi tr theo gi d thu mua.
Trung uong khng chiu. Tnh dem bn cho Cng ty Xut Nhp khu Thnh ph H
Ch Minh ri mua hng cng nghip v bn lai. Bng cch d, Long An khng ch
thu hi duoc ngun tin b ra thu mua m cn tch ly duoc kh nhiu cho ngn
sch. Tuy nhin, cch lm "tri nguyn tc ny d duoc B Ni thuong bo ln
chnh ph. Ph Th tung Pham Hng d ra lnh cho Long An dng lai.
Thng 8-1979, Trung uong ng hop Hi nghi ln 6. Khng cn su lac quan, say
sua ca ba nm truc dy, Trung uong tha nhn: "L ra thng loi vi dai ca su
nghip chng M cu nuc cng nhng thng loi my nm qua phi tao nn mt su
phn khi to ln v mt sc vuon ln mnh lit ca nhn dn lao dng. Nhung su
phn khi v sc vuon ln d d bi han ch v gn dy pht sinh tm l bi quan,
xao xuyn, thiu tin tung trong mt b phn dn cu.
Theo chuong trnh ton kha, Hi nghi Trung uong 6 du dinh s nghe Ch nhim
y Ban K hoach Nguyn Lam bo co v chuong trnh sn xut hng tiu dng.
Nhung "thng 7-1979, khi B Chnh tri hop chun bi cho hi nghi trung uong, ng
V Vn Kit d d nghi B Chnh tri dnh thi gian d nghe tnh hnh kinh t-x hi
dang kh khn mc dng bo dng trong c nuc. B Chnh tri dng , v ch
trong mt thi gian ngn, Vn phng Trung uong cng vi Vin Kinh t Trung uong
d khn truong chun bi mt vn kin dua ra cc gii php nhm gii quyt nhng
vn d cp bch ca dt nuc
476
.
Hi nghi Trung uong 6, tuy vn cho rng c nguyn nhn "k dich loi dung tnh
hnh d chng ph, nhung d nhn ra nguyn nhn dt nuc kh khn l v
nhng khuyt dim ch quan
477
v ch truong xa b ngay nhng chnh sch ch
d bt hop l, gy tr ngai cho sn xut, khuyn khch vic pht trin sn xut, m
rng "quyn ch dng hop l ca cc ngnh, cc dia phuong v co s nhm lm
cho sn xut bung ra d c nhiu hng ha cho x hi. c bit, Nghi quyt Trung
uong 6 cho php "cc dia phuong duoc mua bn vi nhau v duoc quyn quyt dinh
gi.
ng V Vn Kit coi Nghi quyt Trung uong 6 l mt thng loi. Sau hi nghi ny,
Thnh y cng dy manh x ro trn nhiu mt. ai hi ai biu ng b Thnh
ph H Ch Minh ln th II, t chc thng 10-1980, duoc xc dinh l "ai hi chp
hnh su chuyn hung chnh sch kinh t ca Ban Chp hnh Trung uong.
Ngy 14-10-1980, trn din dn dai hi c ng L Dun tham du, V Vn Kit
d ph phn "nhng khuyt dim ca cng tc ci tao cng thuong nghip tai min
Nam dng thi ch ra "nhng sai lm trong chnh sch m theo ng "dang dn
dn nhng nguy co trit tiu dng luc ca ch d lm ch tp th. Sau pht biu
ny ca ng V Vn Kit, cc kin tho lun trong dai hi d phn tch thm: do
khng nm duoc dc dim tnh hnh min Nam, nht l Si Gn, ci tao min
Nam d duoc p dung nhu d lm min Bc nn dn dn nhiu sai lm v d phi
tr gi dt
478
.
B gi vo lung
Tnh trang kit qu ngn sch v thiu hut luong thuc nghim trong cui nm
1979 d buc trung uong phi tham chiu thuc tin "x ro thnh cng ca Thnh
ph H Ch Minh. u nm 1980, Hi dng Chnh ph, "dui nh sng Nghi quyt
Trung uong 6, d ra Quyt dinh 09-CP, p dung ch d cung ng luong thuc ging
nhu Thnh ph H Ch Minh. Theo d, nhng ngui nm trong bin ch Nh nuc
tip tuc duoc mua gi cung cp. Nhng cu dn d thi khc duoc mua theo gi tnh
d chi ph.
Tai Long An, ngy 22-9-1980, y ban Tnh ra quyt dinh: "Gi thu mua heo con
loai mt l 6,5-7,5 dngkg thay v 5 dng nhu truc nay. Kt qu, theo ng Bi
Vn Giao, khi y l trung Ty Thuong nghip: "Truc dy mu dich quc doanh
xung tn nh dn truy mua, bt tri sung chn, heo b n, xung k. p dung gi
mi, nng dn tu bt heo b xe ch ln giao cho nh nuc, con heo sng khe, thit
heo ngon, cc cng ty trung uong cng hoan nghnh Long An. Ngui dua ra cc
sng kin ci cch Long An l ng Bi Vn Giao.
Nm 1954, ng Bi Vn Giao tp kt ra Bc. Sau khi tt nghip ai hoc Thuong
nghip H Ni, ng v lm B Ni thuong, noi "d ra tem phiu. ng Giao tng
lm trung Phng K hoach, tng chng kin xe dap avorite, vi vin tro ca Thuy
in bn gi r nhu cho, ch yu l vo con cn b mua ri mang ra cho tri bn.
Khi v Long An lm trung Ty Thuong nghip, ng Giao k: "Ht ban ngnh, don
th trong tnh, dn cc don khch dn thm du xin mua d cung cp v gi nh
nuc bn r gp nm, gp su ln thi trung ti phi k duyt hng ngn don do
Tnh y, y ban v cc ngnh chuyn sang.
Thay v ch mua dung, mua thit theo gi cao, du nm 1980, ng Bi Vn Giao
nghin cu mt buc di to bao: b gi vo luong. Gi c nm 1979 d tng gp ba
ln so vi nm 1976. Chnh lch gi tem phiu v gi thi trung cng rt cao, v du
gi cung cp thit heo l ba dng trong khi gi thi trung l 70 dngkg. ng Giao
d ly chn mt hng cung cp, tnh chnh lch gi gia tem phiu v thi trung tu
do ri, thay v cp tem phiu v t chc ca hng quc doanh, ng d nghi tr
bng tin khon chnh lch y d vin chc nh nuc tu ra cho m mua.
B thu Tnh y Long An lc by gi l ng Nguyn Vn Chnh, thung duoc goi l
ng Chn Cn, ng h ng Giao thuc hin d n to bao ny. Ngy 26-6-1980,
Thung vu Tnh y hop. Sau khi nghe Ty Thuong Nghip trnh by d n, theo ng
Bi Vn Giao, mt dai t l y vin Thung vu Tnh y dp bn ci rm: "Ai d xut
ci ny, lp trung du. Mt s y vin t min Bc v t cc trung dai hoc
ng u v cng phn di. Hi nghi ko di sang ngy hm sau th ra duoc Quyt
dinh s 03-B v "Bin php thuc hin ch truong mua bn hng theo gi tha
thun.
Sau khi c nghi quyt, ng Chn Cn ln Thnh ph gp ng Nguyn Vn Linh,
khi d l y vin B Chnh tri duoc phn cng theo di vic thuc hin nghi quyt
cc tnh pha Nam. ng Linh ni: "Vn d lin quan dn tin luong phi bo co anh
L c Tho. Trung Ban T chc L c Tho nghe xong "cho lm th. ng Linh,
sau khi nghe bo co l d c kin "anh Su Tho v cho tro l xung Long An
kim tra, d dng cho Long An lm th.
Tuy nhin, t d cho ti thng 9-1980, y ban Tnh khng ra duoc vn bn no
d trin khai Quyt dinh 03-B. Theo ng Bi Vn Giao: "ng Chn Cn bo ti, nu
anh khng qua y ban th khng lm duoc du. Thng 9-1980, ng Giao duoc dua
qua y ban, lm ph ch tich phu trch phn phi luu thng. Vic du tin ca ng
l tho ra Ch thi 31 d thi hnh d n.
Mt hng du tin duoc trin khai bn ra l vi. Trong ngy du tin, theo qun
tnh, ngui dn d x, tranh nhau mua. ng Bi Vn Giao k: " huyn c Hu, b
thu Huyn y cm xe ca thuong nghip ch hng v bn gi cao. Khi thy dn
mua nhiu qu, nhng ngui lc truc khng tn thnh ch truong b gi d nghi
cho ngung lai. Ti xin ba ngy. Hm sau, ti cho xe ch hng ti nhiu noi trong
tnh bn luu dng. Ngui dn chot nhn ra hng bn vi gi nhu cho bn, xp hng
mua lm g. Khi ngui dn khng cn mua hng tch tr na, thi trung n dinh
tr lai, tnh bt du cho gim gi t t. Theo ng Giao: "Chng ti khng nhng tit
kim duoc rt nhiu tin in tem phiu m Phng Tem phiu c chn ngui t d bt
du ht vic lm.
Cng trong nm 1980, tai An Giang, nhng hoat dng trao di luong thuc ca
b Ba Thi trong vng d nhu mt goi d An Giang thuc hin phuong thc "mua
cao bn cao vi nng dn. T du nm 1980, An Giang quy dinh gi mua phn la
"vuot mc nghia vu ca nng dn ln st gi thi trung, dng thi cng cho bn
phn bn, vt tu theo st gi thi trung. c bit, t nm 1980, An Giang bt du
xa b cc tram kim sot hng ha. n nm 1982 th tnh khng nhng "cm
gy phin h cho vic di lai ca nhn dn, phn bit ngui bun bn vi nhn dn
di lai c mang theo t hng ha d dng hoc d lm qu m quyt dinh ngy 29-
6-1982 ca y ban Tnh cn "cho php nhn dn dem la gao ra khi tnh d bn.
Mi ngui mi ln duoc ch khng qu hai tn gao hoc ba tn la.
Cm c x ro
Sau Hi nghi Trung uong 6, tr lai Si Gn, noi bc tung ro co ch ghi du vt
"x du tin, ng V Vn Kit tip tuc s dung nh hung ca mt y vin du
khuyt B Chnh tri thc dy su bung ra c nhng x nghip thuc quyn qun l
ca trung uong nhung dng trn dia bn Thnh ph.
ng Kit xung nm nhiu ngy trong cc nh my nhu Bt git Viso, Dt Vit
Thng, Dt Thnh Cng, Thuc l Vinh Hi, tn mt nhn thy my mc bi vt ln
lc, truc tip lng nghe tng k su, tng ngui tho bc cao ni v cch m nhng
ngui ch c ca ho d diu hnh nhng nh my ny, lng nghe nhng rng buc
m co ch dang tri tay, tri chn cc doanh nghip. Theo ng Pham Vn Hng, thu
k ring ca ng Kit: "Nhng khi ng lai nh my, chng ti phi mang com cho
ng v ng khng cho nh my tip dn.
Xung Viso, ng V Vn Kit ni: "Khng c cuc chin tranh no kt thc m
bn chin thng tip qun duoc mt thnh ph nguyn vn hon ton nhu Si Gn.
Nhng ci kh, ch tc cn lai ch l tu mnh gy ra, tu mnh tri mnh. Chng ta
phi tho g, tho khng duoc th phi chi dap. Gim dc Viso, ng Nguyn
Quang Lc, ni vi ng Kit: "Ta phi hoc cch lm ca tu bn thi. Nu mun hoc
tu bn th khng du tt hon Si Gn. ng Nguyn Vn Kch, khi y l trung
phng Tng hop, Ban Thi dua Thnh ph, thp tng ng Kit xung cc "din hnh,
ni: "n Viso, ng Kit tr nn ci m hon, v nhng noi m ng di qua, khng
ai trnh by vn d mt cch c h thng v ch ra duoc nhng ch tc v li ra r
rng nhu ng Lc.
uoc ng V Vn Kit khch l, thay v dua cng nhn di cy la, trng khoai,
ng Lc d dng "sc manh cng nghip lm ra sn phm dem di "thuc phm,
luong thuc v cho nh my. ng Nguyn Quang Lc duoc coi l ngui du tin
nghi ra "tam gic xut khu: dng sn phm cng nghip di nng sn, dng nng
sn di ngoai t, dng ngoai t mua nguyn liu cho cng nghip. ng Lc k:
"Tng Cuc khng cn ha cht cp cho Viso, ti dnh xung Minh Hi mua du da
v nu thnh x bng. Dng x bng d di gao, di heo. Tnh Minh Hi rt phn
khi, ho cp giy, ri ly c Vn Phng Tnh y cm trn xe ch heo, ch gao d
chng ti c th chay phng phng v Thnh ph.
Cng nhu Viso, Dt Thnh Cng khng c quyn di mua soi v dt vi, dng thi
khng c quyn tu dem vi mnh dt dem bn ra thi trung. Nh nuc, thng qua
Lin Hip Dt, du nm giao k hoach ri giao soi, nu soi t th cui nm rt bt k
hoach xung. S soi theo k hoach d dt duoc bao nhiu lai giao cho Lin Hip d
Lin Hip giao lai cho Thuong nghip. Thuong nghip dng vi d phn phi theo
ch d, trong d c phn dng lm hng trao di cho nng dn trn co s nh nuc
thu lai nng sn vi gi "mua nhu cup.
thot ra khi co ch ny, cc nh my Viso, Dt Thnh Cng v Thuc l
Vinh Hi, noi ng L nh Thuy lm gim dc, dua ra sng kin tu vay ngoai t mua
nguyn liu sn xut. Sn phm lm ra, thay v giao cho Lin hip d bn cho
Thuong nghip, nh my tu bn truc tip cho cc cng ty xut nhp khu d thu
ngoai t. Vn d l khi d ch c Vietcombank mi c ngoai t, v ngn hng ny
ch xut ngoai t theo lnh ca chnh quyn ch khng c chuyn cho doanh nghip
no vay USD c.
Gim dc Vietcombank Thnh ph H Ch Minh, ng Nguyn Nht Hng, v
Gim dc S Ngoai Thuong, ng Mui Phi, khng phi l nhng cn b quan liu.
Hai ng d tng quan h vi gii ngn hng Hong Kong trong thi gian lm kinh
ti chuyn tin mua v kh vo Nam. Hiu cch lm ca cc gim dc nng dng,
hai ng d cng vi B thu Thnh y V Vn Kit xung tn nh my d nghe gii
trnh, v khi ng V Vn Kit "bt dn xanh, Vietcombank d cp ngoai t cho cc
nh my mua nguyn liu. Sau d, dch thn ng V Vn Kit xung tn cc nh
my "pht dng chin dich. Bo Si Gn Gii Phng c ngui di theo B thu Thnh
y v cho dng cc bi x lun goi nhng hnh dng "x ro ny l nhng "trn
dnh to bao
479
. C mi ln ng V Vn Kit xung cc nh my "cm c l lai
thm mt doan "tung ro co ch duoc "x.
ng V Vn Kit tha nhn l lc y ng ch nhn ra thuc tin c diu g d
thm sai nhung khng d l lun d tm ra nguyn nhn. ng Kit ch bit s phn
chnh tri ca nhng gim dc dm nghe ng "x ro cn c mt "trng nm trong
tay cc ban ngnh trung uong. Ging nhu hi 1973, c sau khi dy lui duoc mt
"thnh tr, ng lai cho "cm c thi dua, khen ngoi. Su xc nhn ca mt y vin
du khuyt B Chnh tri nhu ng t nhiu s lm cho nhng "dc phi vin quan liu
duoc c t H Ni vo lng tng m chn tay. Ho khng th "x trm mt cch
lm n m cp y dia phuong d dng du "din hnh tin tin.
Sau mt thi gian lm vic chung vi "giai cp tu sn min Nam, ng Nguyn
Quang Lc cho rng khng phi nhng ngui duoc dua t min Bc vo dt hon,
km kh nng hon ch c ca cc nh my. S di ch mt thi gian ngn sau khi
tip qun, nh my di dn ch suy sup, cng nhn di l v ho tun th cc nguyn
tc m ho mang t min Bc vo. ng Lc ni: "Nhng ngui x ro nhu chng ti
khng phi gii hon, don gin ch v chng ti khng phn lai thuc t. Viso, ng
Nguyn Quang Lc gi nguyn b my c, ch s dung 2% cn b tng cung t
min Bc. Mt trong nhng l do khin su thng sau khi ng Lc nm Viso, nh
my khi phuc duoc mc sn luong truc ngy "gii phng l nh ng gi duoc
90% tho k thut gii ngui Hoa (thi k "nan kiu khng c ai Viso b di).
Nhung ri ng V Vn Kit s thm tha kin ca K su Duong Kch Nhung:
"iu hnh mt dt nuc phi bng php lut ch khng th bng nghi quyt v
nhng sng kin c nhn. Nhng cu ch nhu "bung ra hay "quyn ch dng hop
l khng phi l mt quy pham d ngui thuc thi xc dinh duoc ranh gii dng sai
chng ch l nhng khi nim mo h, p dung ti du l ty thuc vo ch v
nhn thc. H so t co "x ro lin tuc duoc gi ra H Ni. Khi nghe Viso thay v
ch B cung cp phu tng lai xoay x tu tm ly ngoi thi trung, ng Mui, khi
y l ph th tung, qut: "Bon ny tip tay cho gian thuong. nh my dt
Thnh Cng, t ch khng c mt dng dnh kt, t khon vay 120.000 USD du
tin trong nm 1980, Thnh Cng li duoc 82.000 USD nm 1981, tch ly ngoai t
ca Dt Thnh Cng ln dn 1,3 triu USD. Nhung nhu th l sai pham. ng
Mui ra lnh thanh tra.
B thu nh my, b Nguyn Thi ng, nh lai: "Chng ti bun qu, khi mnh
dang lm giu duoc cho nh nuc th bi nh nuc di x l. Theo b ng: "u
tin, mt don trn tm muoi cp t ca cng an c nuc v, nghe ti trnh by.
ng Kit dn truc: liu n ni th no d ho nghe duoc th ni, khng th thi.
Nghe li ng Kit dn, khi ho hi nhng cu choc tc, khiu khch, ti nn thinh
hoc kim cch ni sang chuyn khc.
Vi don thanh tra, b ng ni: "Ti ly l lun ca ng ti ci lai. Ti bo,
cc anh khng giao soi, l ra ti d nh my dp. Ti tu xoay x, nh nuc thu tin
mt ngh sao anh bt ti. Trung don thanh tra hi: "Tai sao theo quy dinh, tin
n cng nhn l 700 dng, chi dm chi 1.000. B ng bo: "Ngoi gi, l ra
ngui ta nh, ti bi dung ho cht t ri vn dng ho lm thay v vui choi vi gia
dnh, ho n thm 300 dng d lm cho nh nuc ch c lm cho nh ho du. ng
c ni: "Nhu vy l ph ro. B ng ni thng: "Khng ph ro khng lm duoc
g ht.
Sau khi thanh tra ht s sch khng nhng khng thy thm thng m cn thu
v nhiu, ng c trung don thanh tra ni: "Dt Thnh Cng n nn lm ra nhu
vy l rt dng mng. Nhung truc khi ti di, anh Mui dn: Ch v Nam,
thng no ph ro l phi bt. Ch khng bt duoc thng no, ti bt ch. Chc
chuyn ny v ti d ng Mui bt. Khi tr ra H Ni, Thanh tra c d khng
bi bt. Tai thi dim y, khng ch c Thnh ph H Ch Minh x ro. Cn o, X
nghip nh c Vng Tu - Cn o cng d thnh cng khi p dung co ch n
chia vi tng thuyn, vi tng ngu dn nhu cch m tu nhn d lm truc ngy
"gii phng. min Bc, nh my Dt Lua Nam inh, cng d s dung cng thc
"tam gic xut khu kh thnh cng d thot ra khi tnh hnh b tc.
Thnh cng ca nhng "k ph binh lc y chua lm cho cc nh hoach dinh
chnh sch dnh gi lai nim tin ca mnh vo "tnh uu vit ca nn kinh t k
hoach ha tp trung. Tuy nhin, trong mt chng muc nht dinh, trung uong bt
du cng nhn mt vi "l thng duoc co s "x trn bc tung co ch
480
.
Khon chui
Cng thi gian y, trn mt "mt trn khc, nng dn d tao ra mt cuc "dng
khi ln hai, x toac bc tung ro hop tc x. "ng khi ln mt din ra Vinh
Phc t nm 1966, vi ch truong v sau duoc goi l "Khon Kim Ngoc. Tuy nhin,
khon h thi Kim Ngoc d bi dp tt sau d hai nm v bc tung ro co ch trong
nng nghip d "nht nng dn gn hai thp nin sau d.
Hop tc x duoc cc nh l lun cng sn coi l "giai doan du ca ch nghia x
hi, nn ngay t thng 4-1959 tai Hi nghi Trung uong 16, vn d "hop tc ha
bt du duoc "nghi quyt ha. Vic nng dn phi vo hop tc x l khng bn ci
- ch c "nhng phn t phn dng mi c th dng ngoi.
Ni l "hop tc, nhung sau khi dua rung dt, tru b, cy ba, muong mng
vo, nng dn s tr nn trng tay, di tt nuc hay di cy du theo k hoach, c
phn cng, c ch dao diu hnh ca ban ch nhim. Lao dng ca ho duoc tnh
thnh cng v dim thu nhp ca hop tc x sau khi np thu, np cc nghia vu,
tr chi ph qun l, s tnh theo cng dim d chia cho x vin. Vic "n chia phi
dua trn dinh mc do B Nng nghip v Ban Nng nghip Trung uong hung dn.
Cch t chc ny khin cho mi ngui lao dng khng thy loi ch cu th ca
mnh, ngui lm tch cuc cng c s dim nhu ngui chy lui, lai. Trong khi d,
ch nhim hop tc x ln huyn "dnh chn cng duoc tnh cng, cn b hop tc
x cm di ra g kng cng "n hai dim. Tnh trang gian di, "dong cng, phng
dim, tr nn ph bin. T thp nin 1960, B thu Tnh y Vinh Phc, ng Kim
Ngoc, nhn ra ban qun tri cc hop tc x "n ri ch c ngi hop v ung ruou, c
thng khng ra dng ngy no, th m cng dim lai nhiu hon tt c nhng ngui
nai lung ra lm ngoi dng
481
. Trong khi d, "nng dn cng ngi gc da d
ch nhau
482
. Nm 1966, B thu Kim Ngoc chp nhn th dim khon rung ti h
nng dn, kt qu dat duoc rt cao, nhung chnh sch ny bi ng Trung Chinh ph
phn
483
. ng Kim Ngoc "tu kim v b khon. ng tip tuc lm b thu Tnh y cho
ti khi v huu, nm 1978, nhung chn com ca ngui nng dn d bi voi di v rung
dt lai phi dua vo hop tc
484
.
Khon xut hin ln du Hi Phng vo nm 1962 trong vi hop tc x hai
huyn Tin Lng, An Lo. Thy phuong thc lm n ny hiu qu, B thu Thnh y
Hi Phng lc by gi l ng Hunh Hu Nhn d d nghi trung uong cho m
rng
485
. Tuy nhin, ai tung Nguyn Ch Thanh, khi d l trung Ban Cng tc
Nng Thn, d khng dng v cho rng "khon h l con dao hai lui
486
. Hi
Phng, nm 1974, cng l noi du tin khi phuc khon, nhung chua dy hai nm
sau th bi cm
487
.
Nm 1976, cho d chiu di km, c x c ti su muoi h c ngui di n xin,
nng dn on X, Hi Phng, d th m cua bt c ch nht dinh khng xung
lm rung hop tc x. Sau khi c biu quyt ca 90% cn b, x vin, ngy 10-6-
1977, "Ban thung vu ng y x hop phin bt thung v ra nghi quyt ming,
cho php khon sn phm
488
. C x nm cht tay nhau th tuyt di gi b mt d
"bo v su nghip v bo v cn b. Nm 1978, huyn ng Ha, H Son Bnh,
d bo v "khon chui, ch nhim hop tc x Son Cng d phi cho g b mt s
vn trn cy cu dc dao dn vo x, sao cho xe ci tin ch phn, ch la ca
nng dn th qua duoc nhung xe hoi lnh dao v th khng qua duoc.
May mn cho on X, t B thu Huyn y Nguyn nh Nhin, B thu Thnh y
Bi Quang Tao, Ch tich Thnh ph on Duy Thnh du d cng "di nn, xn
qun li xung thm dng, ni chuyn chia s vi nng dn, nn ngy 27-6-1980,
Ban Thung vu Thnh y Hi Phng d ra Nghi quyt 24, cho "p dung khon trn
100% dt nng nghip
489
. Ton b nghi quyt ny duoc ng Tao cho dng ti trn
di, bo Hi Phng. Nhiu dia phuong min Bc d khn gi v dy hoc tp
490
.
Nhung trong Thnh y Hi Phng, c bn y vin khng dng khon. Hai tnh
lng ging l Hi Hung v Thi Bnh cm cn b nghe theo Hi Phng. Mt co quan
l lun ca Trung uong dt vn d: "Nu c khon nhu th th dt ht sch Marx-
Lenin di .
Truc tnh hnh d, B thu Thnh y Bi Quang Tao d truc tip bo co vi Ban
B thu Trung uong ng. Trong Ban B thu ch c mt na tn thnh. Ban Nng
nghip Trung uong, dc bit l Trung Ban V Thc ng, quyt lit phn di, coi
khon l "chch hung, mt lp trung, mt ch nghia x hi. Mt s cn b ca
Ban ng h khon d bi k lut, Vu trung Nguyn Thi Nguyn bi khai tr ng.
Nhung Hi Phng vn khng nao nng. nhiu huyn, nan di vn cn nghim
trong. ng Bi Quang Tao yu cu b thu cc huyn tip tuc trin khai, dng thi
Thnh y Hi Phng "t chc luc luong tin cng vo tng thnh ly quan dim lp
trung, t Tng B thu L Dun, Ch tich nuc Trung Chinh, dn Th tung Pham
Vn ng.
Mt thun loi cho Hi Phng l c khu ngh mt Son, noi cc nh lnh dao
thung xuyn v ngh ngoi hoc t chc hi nghi. c bit, nm 1962, sau khi t
Trung Quc tr v, b Nguyn Thuy Nga, ngui vo min Nam ca ng L Dun, d
v cng tc tai bo Hi Phng cho dn ngy tr lai Khu IX. Mi quan h ca ng L
Dun vi Hi Phng, v th, cn c c tnh ring. Tng B thu L Dun d nghe Ch
tich on Duy Thnh "bo co tnh hnh Hi Phng trong sut ba gi lin: nng
nghip duoc bo co l sa st, "ngui trng la m khng c gao n, la chn ngoi
dng m khng ai mun gt, v gt v m chng duoc ht no.
ng Thnh, mt ngui ci m v n ni tri chy, lai rt duoc ng L Dun v
b Nguyn Thuy Nga cm tnh, d phn tch "nhiu yu t khng hop l ca hop tc
x. ng Thnh cn doc cho ng L Dun nghe cu ca dao: "Mi ngui lm vic
bng hai, d cho cn b mua di, mua xe. Mi ngui lm vic bng ba, d cho ch
nhim xy nh lt sn. Theo ng on Duy Thnh th ng Dun nghe ti d lin
dng pht dy: "Ti dng Lm ngay Lm ngay Khng phi hi ai na. C lm
ngay di.
Ngy 2-10-1980, tng b thu xung thm Hi Phng, t Son dn Kin An,
ng thy qu l trn cc tha rung khon la xanh tt, nng dn phn khi, di
sng nhn dn di ln khc hn nhng noi cn duy tr li lm n tp th. Tro l tng
b thu, ng u Ngoc Xun thp tng, goi vi Hi Phng: "Nu anh Ba d ni cho
php lm th phi lm tht nhanh, d dn khi trn c ai phn ng th dui d c
kt qu thuc hin ri, lc d c ai mun b ghi cng khng kip na
491
.
Sau khi tng b thu ra v, Ch tich on Duy Thnh lai di H Ni xin gp Th
tung Pham Vn ng. ng Thnh d khng qun "thua vi th tung rng Tng
B thu L Dun d xung thm v "rt ng h khon. Ngy 12-10-1980, th tung
xung ngh mt Son, Hi Phng lai bo co, v giong ca Ch tich on Duy
Thnh lai lm ly nhu khi bo co vi tng b thu. Th tung Pham Vn ng xt xa:
"Lm ly ci d n m cng cn kh nhu th dy. Truc khi ri Son, th tung
dn: "Cc dng ch phi c sc thuyt phuc anh Nm (tc Ch tich nuc Trung
Chinh) d sm di ti thng nht
492
.
Cuc tip cn vi "anh Nm mt nhiu thi gian hon, khng ch v ng l ngui
d tuyn ngn chng khon thi Kim Ngoc. Trung Chinh l mt con ngui lm vic
c nguyn tc, v nguyn tc quan trong nht ca ng l ch nghia Marx-Lenin.
Theo ng Phan Din, khi d l tro l ca Ch tich Trung Chinh: "Ma h nm
1980, bc Thn (tc Trung Chinh) dang ngh Son. Anh Bi Quang Tao ra
thm bc, nhung ch ni qua loa v chuyn khon h, coi nhu vic lm tu pht
mt vi noi. Bc Thn bit cng khng hi su thm. Mt cn b ca Vn phng
Trung uong, ng H Nghip, kho lo h tin vi Trung Chinh: "Anh Ba v anh T
(tc tng b thu v th tung) cng mi xung xem cc co s v t dng tnh vi
khon. i ng H Nghip goi vi Hi Phng: "Thnh ph nn mi ch tich nuc
xung thm b con nng dn cc hop tc x c khon. Tt nhin phi chon dia
dim no tht thuyt phuc
493
.
Nm 1981, nhn dip xung ngh Son, Ch tich Trung Chinh dng l s
"dnh na ting d tip lnh dao Hi Phng. Cc nh lnh dao Hi Phng rt lo
nhung quyt dinh tt nht l c ni ra su tht. B Thu huyn y Son Nguyn
nh Nhin, lai bt du bng cu chuyn "nm muoi, su muoi h x vin ca on
X d tng phi di n xin, do di m t nan n cp trong nng thn pht trin.
ng Nhin thua vi ch tich: "C g, c ch, c lon, ri c tru ca hop tc x
ngui ta cng git trm ngay ngoi dng d n.
Thy "cu chau my, ng Nhin kh lo nhung ri "cu bo tip tuc, ng ni tip:
"Thua Ch tich, ln quy m ln cn c ci t na l ch chn gh lm. Ci g cng
lin hoan. Ch xy dung mt ci cng con chng d bn, nm mt m cng phi c
khai mac, b mac. Chng qua l d dnh chn thi. Ngy t chc dt vng cng
dnh chn Cn b dnh chn nhu th th dn di l phi
494
. Ngui thu k nhc nh
gi, nhung Ch Tich Trung Chinh vn cho tip tuc. Thay v na gi, hm d nh
lnh dao vo hng kin dinh nht ca ng ny d nghe ni v "x ro ht hon
mt gi rui.
Truc d, thng 8-1980, ng L Thanh Nghi, khi y lm thung truc Ban B thu,
t chc mt cuc hop, mi ng L Dun cng bn b thu tnh y: Truong Kin, b
thu Ngh Tinh, Hong Vn Hiu, b thu Thanh Ho, Bi Quang Tao, b thu Hi
Phng, Ng Duy ng, b thu Hi Hung, bn v hop tc x.
Theo ng Trn c Nguyn, thu k ca ng L Thanh Nghi: Bui sng hi nghi
nghe Ban Nng nghip trnh by mt bn d n m truc d ng Nghi d cho l
"khng thot khi tu duy c. u gi chiu, Vn phng Trung uong gi ti nhng
ngui du hi nghi bn kin nghi khong ba trang do mt chuyn vin, ng Nguyn
Minh Chuong, tranh th vit trong bui trua, nu hai vn d: 1-T chc lai cc hop
tc x qu to theo quy m hop l, ph hop vi diu kin tu nhin, kinh t, k thut
v trnh d cn b. 2- Cho hop tc x khon sn phm cui cng dn nhm lao
dng v dn ngui lao dng.
Hi nghi d tho lun si ni, da s tn thnh kin nghi ny. ng L Dun ni:
"Thm vn d huyn vo dy na. Cn ng Ng Duy ng th bc b thng thng:
"Nu c th dng dy thp gai ro lai d ngn vic khon sn phm Hi Phng
khng trn duoc sang Hi Hung th tn my ti cng lm. Trung Ban Nng nghip
Trung uong V Thc ng khng pht biu g. Nhung mt ph ban ca ng ng l
ng Nguyn Cng Hu ni sau cng: "Nu khon theo kiu ny, th ba nm na,
nuc ta phi lm lai cuc ci cch rung dt ln th hai.
Ngay sau cuc hop ny, Thng bo 22, d duoc ng L Thanh Nghi k vo ngy
14-8-1980, cho php: "khon sn phm dn nhm lao dng v ngui lao dng
trong hop tc x. Do c khong cch vi quan dim ca Ban Nng nghip Trung
uong, theo ng inh Vn Nim: "Thng bo ny khng duoc dng bo, khng duoc
pht hnh xung co s tuy nhin, n c duoc truyn tay m lan ra.
T ngy 27 dn 29-10-1980, tai Cn Son, ng Hong Tng, b thu Trung uong
ng kim tng bin tp bo Nhn Dn, d ly uy bo ng t chc mt cuc hi
tho vi su tham gia ca gn 100 dai biu, gm lnh dao cc tnh, nhng ngui ch
cht trong ngnh nng nghip, cc nh nghin cu, dai din ca cc vin khoa hoc
v dai din ca nhiu t bo ln. Theo ng Hong Tng, tai hi tho ny, Trung
Ban Nng nghip Trung uong V Thc ng tip tuc chng lai ch truong khon.
Pht biu truc Hi nghi Cn Son, ng ng tuyn b: "Hoc tp on X tc l hoc
tp nhng k n my, lui bing. Nhung kin ca ng ng d kh lac lng, v
ng Hong Tng d b tr d cho ting ni ng h khon tr nn p do trong Hi
nghi.
Tip theo d, ng V Ch Cng ch tr mt hi nghi v khon ngay tai Son.
Theo ng inh Vn Nim th ng Ng Duy ng d khng cho Hi Hung sang, nhiu
tnh dn Hi nghi Son phi di chui. ng V Ch Cng l ngui m truc khi
khon duoc dua ra cng khai bn d tng ph phn phuong thc khon vic quan
liu. ng ni: "Khon vic c phi l ci bn th du m ta khng dm dung dn.
ng cng l ngui d tng khuyn khch ng Hong Quy, ngui k nhim ng Kim
Ngoc lm b thu Tnh y Vinh Ph, t chc th dim m hnh khon huyn Vinh
Tung
495
. Theo ng inh Vn Nim, "anh Nm ni vi anh Hong Quy: "Biu c
lm di, thnh cng th cho pht trin ra ton tnh. Cc dng ch dng so chi ht.
Nu khon c lm cho tri sp th ti cng xin chiu trch nhim. Sau d, ng V
Ch Cng xung Hi Phng thm gp B thu Son Nguyn nh Nhin v B thu
Thnh y Bi Vn Tao. Khi tr v, ng bo co tnh hnh ln Ban B thu.
Tai Hi nghi Son, V Ch Cng d ni "tay vo trong vng ba muoi pht. ng
nhn manh: Ta p dt cch lm dn ti cc hop tc x thiu n, c noi di trm
trong. Dn di qu phi tm cch c duoc com no o m th ta lai cm d dn phi
"chui, bt dn tr lai vi khon vic, vi ci d lm dn di. Chin tranh cng nhu
ha bnh, lnh dao m quan liu, xa dn, khng lng nghe dn, quen t trn p dt
ch truong th ch lm cho dn dau kh
496
. Bi pht biu ca ng Cng duoc i
Hi Phng ghi m, pht thanh, sau d duoc cc dia phuong xin sang bng dua v
dia phuong mnh pht lai. Hi nghi Son, ng V Ch Cng duoc m t nhu mt
vi tung pht lnh cho nng dn "dng khi.
Hon mt thng sau, tai Hi nghi Trung uong 9, ngy 10-12-1980, Tng B thu L
Dun thay mt B Chnh tri kt lun: "Vic lm th cch khon mi trong hop tc
x nng nghip ca min Bc c tc dung tt, phong tro lao dng sn xut bt
du c kh th. Tnh trang tr tr trong sn xut bt du chuyn bin theo hung
tt
497
. Trong khi d, theo ng Trn c Nguyn, Vn Phng Trung uong thy rng,
v khon ch mi duoc nu trong Thng bo 22 - mt vn bn khng c tnh bt
buc - nn c nhiu dia phuong vn khng thi hnh. ng V Quang
498
d thc dy
d khon duoc xc dinh trong mt vn bn c tnh rng buc hon.
Sau Hi nghi Trung uong 9, Ban B thu d ra "Ch thi 100 v khon. Tuy nhin,
trong ng lc y nhiu ngui cn bn khon. Ch tich Trung Chinh tuy trong lng
d ng h nhung vn cn lo "mt ch nghia x hi nng thn. Trung Ban T
chc L c Tho th chp nhn khon v cho rng dy ch l "mt buc li d tin.
Ch thi 100 v th vn phi n trnh t "khon h m Kim Ngoc d dng bng khi
nim "khon dn nhm lao dng v lao dng.
Theo ng inh Vn Nim: "Khi duoc Ban B thu giao soan tho Ch thi 100, anh
Nm di ch khon h hoc ngui lao dng thi. Nhung ng Nghi khng dng ,
hai ng rt cng vi nhau. V sau, do khng th ko di thi gian ban hnh Ch thi
100, anh Nm tha hip, d ngy 13-1-1981, ng L Thanh Nghi k cho m rng
khon sn phm dn nhm lao dng v ngui lao dng. Tuy nhin, anh Nm bo
luu kin l khng c nhm.
Mc d khng phn di Ch thi 100 nhung Trung Chinh vn t ra rt thn
trong. u nm 1981, ng xung Hi Hung. Theo ng Nguyn Thi Nguyn, ngui
duoc Ban Nng nghip Trung uong c thp tng ng Trung Chinh: B thu Hi Hung
Ng Duy ng l mt ngui chng khon, ng c tnh dua Trung Chinh ti nhng
mnh rung bi chia nh cho x vin bng nhng cnh phi lau cm lm ranh gii v
ni: "X hi ch nghia th ny th cn manh mn hon xua. ng Trung Chinh lo
lng lm. Khi v, ng ni vi thu k Phan Din v ng Nguyn Thi Nguyn: "Ln
ti, bc chu ta ln Vinh Ph xem Hong Quy khon th no.
"i Vinh Ph th cht, Thi Nguyn bn vi Phan Din l nn vn dng phu
nhn Trung Chinh d thay v di Vinh Ph ng dn H Nam Ninh. Khi y d gip tt,
ng Trung Chinh dng v H Nam Ninh, nhn th thm qu. n huyn Xun
Thy, tnh b tr d ng nh khch, nhung Trung Chinh d v ng dm x
Xun Hng.
m y, theo ng Nguyn Thi Nguyn, ngui dn ko dn rt dng, ai cng
xung l chu Trung Chinh nn bo v khng th no ngn cn. My ngui b con
ca Trung Chinh "v tu khoe: "Bc a, nh gii tn hop tc x, khon rung m
chng chu khng cn di na. Thi Nguyn nghe so qu ni vi Phan Din: "Gay
ri. Phan Din cng so, nhung khng ng, nh nhng li ni tht ca nhng ngui
cy th chu cht y m sng hm sau, thay v tr lai Xun Thy, ng Trung
Chinh triu tp mt cuc ni chuyn x Xun Hng. Tai dy, ln du tin ng
nhc dn Ch thi 100 v cng khai ng h khon.
Nm 1982, khi tr thnh ph ch tich trung truc Hi ng B trung, ng T
Hu xung thm v tng Hi Phng my cu tho: "Bn cng ba cu, nm ca
o sng ln bin dung co d. Ngui dn Hi Phng lp tc hoa lai: "C cng c
cu lai c Phi thuong bt ph dung co d.
ng Kit x ro, ng Linh lnh dqn
Vic "x ro m ng V Vn Kit cho lm Thnh ph H Ch Minh qu l c
gy ting vang, nhung dng thi cng bi mt s ngui quy kt l "di chch muc tiu
x hi ch nghia. Theo ng V Vn Kit, diu d khin ng L c Tho lo lng.
ai hi ln th IV, nm 1976, ng V Vn Kit duoc dua vo B Chnh tri vi
vai tr y vin du khuyt cng vi hai nhn vt khc l T Hu v Mui. C ba
duoc chun bi d tr thnh luc luong k cn trong thp nin tip theo. ng V Vn
Kit k: "Anh Su Tho mun dua ngay ti ra Trung uong. Anh Ba L Dun ni c d
Kit lm Thnh ph, lm duoc Thnh ph ri th gi cuong vi g cng duoc.
Nhung anh Su Tho ni cng phi tp v cng phi cho va cham. V sau, ti bit
thm l anh Su Tho so ti sa ly bi vu x ro
499
.
Thng 3-1982, sau ai hi ng ln th V, c ba ng V Vn Kit, T Hu,
Mui du tr thnh y vin chnh thc B Chnh tri, cng vi hai y vin mi l
Tung L c Anh, tu lnh Qun Tnh nguyn Vit Nam tai Campuchia, v Nguyn
c Tm, trung Ban T chc. Hai nhn vt bi dua ra khi B Chnh tri trong thi
gian ny l ng Nguyn Vn Linh v Tung Gip. Sau dai hi, ng Kit ra H Ni gi
chc ph ch tich Hi dng B trung kim ch nhim y ban K hoach Nh nuc,
ng Linh duoc diu tr lai Thnh ph lm b thu.
ng nhu L c Tho du don, ngay trong ai hi V, thuc tin x ro Thnh
ph H Ch Minh v cc tnh min Nam ch nhn duoc rt t hoan nghnh, trong khi
lai bi rt nhiu noi ph phn. ng Pham Vn Hng, thu k ca don dai biu Thnh
ph tai ai hi V, k: "Ti di du cc phin hop, nghe thu k cc don phn nh,
thy cc don tuy c dnh gi mt tch cuc ca "bung ra, nhung nhng tn hiu
ny khng nhng khng duoc nng niu, m mt tri ca n d bi ph phn v cng
gay gt. ai hi V v th lc du dinh b ch d hai gi trong "luu thng phn
phi, cui cng vn phi duy tr. Nghi quyt dai hi tuy c chng tp trung quan
liu bao cp nhung cng d nhn manh chng "ty tin, v t chc v k lut
hon. Theo ng Pham vn Hng: "Cuc du tranh trong ng l v cng phc tap.
Na nm sau, ngy 10-8-1982, B Chnh tri vo lm vic vi ban lnh dao mi
ca Thnh ph H Ch Minh. Ngay trn my bay chuyn co, theo nh bo Hu Tho,
T Hu ni: "Chua ti Tn Sn Nht d ngi thy mi Nam Tu
500
. Tai phin hop
"Hi trung 10 co s tai Thnh ph H Ch Minh ca Vn phng Trung uong (T78),
ko di dn ht ngy 19-8-1982, chnh cc nh lnh dao tng ng h "x ro
trong nng nghip Son d ph phn gay gt tnh trang bung ra trong Thnh
ph. Nghi quyt ca B Chnh tri tai dot lm vic ny, duoc goi l "Nghi quyt 01,
dnh gi: "Nhng nhn dinh v cch mang x hi ch nghia, v thi k qu d di
ln ch nghia x hi chua tht r v c phn bung loi chuyn chnh v sn trn
mt trn phn phi luu thng, mt trn nng bng nht trong cuc du tranh gia
ta vi tu sn thuong nghip v cc th luc chng di khc.
Tng B thu L Dun v Ch tich Hi dng B trung Pham Vn ng d ch tr
cuc "lm vic ny, v ng Nguyn Vn Linh, va mi v lm b thu, l ngui "chiu
trn. Nh bo Hu Tho, ngui c mt Hi trung 10 trong phin hop ny, nh
lai: "ng L Dun ni: b thu nn t chc, ch tich cng khng nn lm na. Theo
ng Trn c Nguyn, chuyn vin c mt trong phin hop, bi ph bnh qu cng,
ng Nguyn Vn Linh ni: "Ti v th tnh hnh d nhu th ny ri.
ng Nguyn Thnh Tho, ngui va bi L c Tho loai ra khi Ban Chp hnh
Trung uong Kha V, l mt trong rt t ngui khi y dn chia s vi ng Nguyn Vn
Linh. Thy ng Mui Tho v ng Nm Vn ti thm, "anh Nguyn Vn Linh rt
mng. Hm y, ng Nguyn Vn Linh d thut lai cho ng Mui Tho v ng Nm
Vn nghe v cuc lm vic tai Si Gn ca B Chnh tri. ng Linh ni: "Truc mt
s tnh hnh, anh ng khng ngi, di giy loc coc quanh bn hop ni: Ph hoai,
ph hoai, t chc, t chc. Ti gin qu mun ni: Lm cho nn kinh t dt nuc
suy sup th ny l ra tng b thu v th tung phi t chc. Nhung va mi nhng
ln, thy thnh phn hi nghi c b trung, th trung rt phc tap, dnh ngi dua
gh lng im, ht thuc ht diu ny dn diu khc. Chiu ti c dng ch trung
Ban kinh t Thnh y trnh by, dng ch ny trnh by duoc
501
. Trung ban Kinh t
Thnh y khi y l ng Nguyn Ngoc n
502
. ng Nguyn Vn Linh k: "Nm n ni
xong, thy cc anh h hc, chng t ho khng hiu g thuc t
503
.
Nghi quyt 01, ban hnh sau phin hop ny ca B Chnh tri, duoc cng b vo
ngy 14-9-1982, tuy cho rng Thnh ph "bung lng chuyn chnh v sn trn
mt trn luu thng phn phi nhung d khng di phi x l cu th nhng g. Tuy
vn khng dinh rng "trong chng dung du ca thi k qu d phi hon thnh
co bn v ci tao x hi ch nghia, nghi quyt vn nhn manh "kt hop cht ch
ci tao v xy dung, xy dung quan h sn xut x hi ch nghia v luc luong sn
xut mi.
Nhu mt dng thi chnh tri nhm trin khai Nghi quyt 01 ca B Chnh tri,
ngy 30-9-1982, Thnh y Thnh ph H Ch Minh hop, dui su ch tr ca B thu
Thnh y Nguyn Vn Linh, phn tch nguyn nhn ca tnh trang tng gi, bun
lu, trn thu khng th ngn chn l do "Thnh ph cn tn tai nm thnh phn
kinh t. Nghi quyt 17, ngy 30-9-1982, ca Thnh y Thnh ph H Ch Minh cho
rng: "Chuyn chnh v sn trn mt trn phn phi luu thng l mt trn nng
bng nht trong cuc du tranh gia ta v tu sn thuong nghip v cc luc luong
chng di khc.
Nm thng sau, ngy 4-3-1983, Thnh y Thnh ph H Ch Minh ra tip Nghi
quyt 19, di: "Tip tuc ci tao x hi ch nghia di vi cng thuong nghip tu bn
tu doanh trit d xa b tu sn thuong nghip, tng buc ci tao cc tng lp tu
thuong Truy mua ton b phuong tin ca tu sn kinh doanh ngnh vn ti, nht
l phuong tin vn ti chuyn dng
504
.
Nghi quyt 17 v 19 c th dng d b sung vo nhn xt ng Nguyn Vn Linh
"khng phi l ngui chng ci tao tu sn
505
. Tuy nhin, dy l mt thi dim m
khng kh ci tao dang duoc ti lp. Thng 12-1982, Ban Chp hnh Trung uong ra
Nghi quyt 03, yu cu: "Lp lai trt tu x hi ch nghia, truc ht trong ni b
kinh t quc doanh v co quan nh nuc. Sau khi Nghi quyt 01 ph phn "chuyn
chnh v sn bi bung lng Thnh ph H Ch Minh, ngy 21-1-1983, B chnh tri
lm vic vi H Ni, lai ra Nghi quyt 08, ph phn gay gt hin tuong x ro v
yu cu H Ni "mau chng xit cht k cuong ca nn kinh t x hi ch nghia.
u thng 5-1983, nhiu dia phuong min Bc nhn duoc mt "din mt ca
Trung uong ch thi thi hnh mt chin dich mang mt danh "-30. Theo d, chnh
quyn duoc php "tin hnh diu tra, khm xt nhng gia dnh duoc goi l c "ti
sn bt minh. Ch thi "-30 gn nhu ch duoc tin hnh H Ni
506
. Tai dy,
nhng gia dnh c nh mi xy t hai tng tr ln, hoc nhng gia dnh m xm
ging t co c v giu c, kh gi, du bi dua vo din nghi vn "lm n bt
chnh. Hng trm ngi nh d bi khm xt, mt s nh duoc goi l bt minh d bi
tich thu. Nm 1983, ngui H Ni ni tho: "Ti vi, t lanh, Honda C ba th y
khm nh nhu choi
507
.
Nam inh, khi cng an lp mt danh sch 200 h c "ti sn bt minh cn
kim tra, ng Nguyn Vn An, khi y l b thu Tnh y H Nam, d cho ngn lai.
Theo ng Nguyn Vn An, khi y H Ni ng thy "c gia dnh c nh tht khn
tang khi bi tng ln xe, ku khc m i. B thu Thnh y Hi Phng lc by gi l
ng on Duy Thnh nhn ng l ngui du tin v duy nht ln Trung uong "phn
di chin dich -30.
"Ai thng ai"
ung li di ln "sn xut ln x hi ch nghia ca ai hi IV ch yu duoc
hnh thnh trong thi gian ng L Dun cng nhm gip vic "th mnh tu duy trn
bi tm Son, truc lu di Van Hoa. Nh nghin cu ng Phong d dng
khong cch mt "k hoach 5 nm d "do qung dung t Van Hoa xung nhng
cnh dng on X. Chnh v su nn nng "sn xut ln, dn hop tc x ngy mt
to ra, m ngui dn on X, Son, cch d khng bao xa, d phi di n xin.
Ch khi tu "x b con dung duy ch y, nng dn mi bt du ht di.
L ra, on X phi duoc nghin cu nhu mt din hnh v quy trnh ban hnh
chnh sch. Cp y x d ch ra "nghi quyt khon khi c 90% dn chng yu cu.
Khi khng duoc cp th ng vo dng ngy thnh lp ng 3-2, B thu Pham
Hng Thung d ni vi cc dng vin ca ng: "By gi ci cp bch l cuc sng
ca dn ch chua phi l th dng. C th dng m dn di th mang th dng
cng thm xu h. C lm sao lo cho hop tc x ln, dy mi l ci th qu
nht
508
.
Khng phi doi dn nm 1980, khi nghe bo co ca Hi Phng, Tng B thu L
Dun mi bit vai tr khon h. Theo ng Trn Phuong, ngui nm 1968 l tro l
ca ng L Dun: Bui sng m tap ch Hoc Tp cho dng bi ca ng Trung Chinh
ph phn Kim Ngoc, ng L Dun d buc vo phng ca nhng ngui gip vic
Nh khch Ty H, "nm t Hoc Tp xung bn vi nt mt khng vui. Sau d,
theo ng u Ngoc Xun, ng L Dun d xung Vinh Ph d thm v an i ng
Kim Ngoc. Khi ni chuyn vi Kim Ngoc, L Dun d ht sc phn vn truc thuc t
nng dn d duoc nui sng ch yu bng 5% dt duoc chia ch khng phi 95%
dt bi dua vo hop tc x.
Khi k lai cu chuyn ny, nhng ngui thn cn ca ng L Dun mun dua ra
nhng v du cho thy "Anh Ba ca ho d khng ph phn Kim Ngoc nhu ng
Trung Chinh. Nhung diu ny cng cho thy l t nm 1968, ng L Dun d bit
han ch ca co ch "cha chung khi dn rung ca nng dn vo hop tc. Vy m
dn nm 1976, khi lua chon dung li kinh t, ng vn dy hop tc x ln mt quy
m ln hon, v hu qu gy ra d nghim trong hon thi gian truc d.
May m cho d cc nh hoach dinh chnh sch c loay hoay "gia hai con
dung v c dm mnh trong nhng "cuc du tranh, ngui dn ch c mt con
dung l phi tu thot ra m kim sng. Su thay di ca Vit Nam khng bt du
t mt c nhn, cng khng phi bt du t mt lung tu duy. Khi nn kinh t
xung tn dy v cuc sng ca nhn dn bi dn vo chn tung, ngui dn d
buc chnh quyn xoay x. Cng cuc ph b co ch k hoach ha tp trung ca
Vit Nam thnh cng cng mt phn nh vin tro Lin X d chua bao gi d nhiu
d xa sach kinh t tu nhn c hai min Nam - Bc.
Quan trong hon, cuc chin tranh duoc ni l "gii phng min Nam d ni nn
kinh t bi nht kn sut hai muoi nm ca min Bc vi nn kinh t thi trung
min Nam. Cuc "Bc tin ngoan muc ca nhng chic quat bn, t lanh, xe my
Honda d phn no gii phng tu duy cho chnh nhng ngui d lnh dao chin
tranh. Phn ln nhng ngui che ch cho ngui dn "x ro sau nm 1975 du l
nhng ngui t duoc hoc l lun Marx-Lenin
509
. Ho va mi di qua chin tranh, dung
cham ti co ch nhu nhng chic "xe tng vn nng nc mi khi dan. Ho khng
cn don dc nhu thi Kim Ngoc v khng so ai quy kt quan dim lp trung.
Chung X: i mi
T ch tp trung vo tay nh nuc rung dt, nh my v tt c cc quyn sn
xut, kinh doanh, t thng 12-1986, ng Cng sn Vit Nam bt du cho php
"cc thnh phn kinh t duoc lm n mt cch c gii han. ng thi, nh nuc
cng tng buc cho tu do luu thng hng ha trong nuc, d thi trung diu tit gi
c thay v ln k hoach v quyt dinh bng cc mnh lnh hnh chnh. Vic chp
nhn nn kinh t vn hnh theo cc quy lut gn ging nhu n vn c duoc ng
goi l "di mi. di ti quyt dinh d, cc nh khi xung cng d phi mt rt
nhiu thi gian d thuyt phuc cc dng ch trong ng v thuyt phuc chnh mnh.
Hi ngh| Lqt
Gia nm 1983, khi dn lm vic tai nh my Viso, mt trong nhng nhng din
hnh x ro Si Gn, ng Trung Chinh ni vi Gim dc Nguyn Quang Lc: "Nay
ti dn dy d nghe. Ch nhu mt chuyn gia c bo co ht ch khng phi l lat
g. ng Lc bo co xong th d mui mt gi trua. Bc s ring yu cu Trung
Chinh ngh, nhung ng ni: "Ti phi xung xem nh my d. Nm y Trung
Chinh by muoi lm tui.
Sau khi tr lai sn chnh, moi ngui nhn thy ng, vy quanh. Theo ng Lc th
ho l nhng cng nhn d lm vic dy t truc 1975, l nhng ngui m "co
quan chc nng tng nghi ng l "dich. Trung Chinh ni: "Phi chup nh vi giai
cp cng nhn. Chup nh xong, ng m vai ng Lc ngay gia sn: "Hm nay bc
ch dn chu mt diu, lm g th lm cng phi xy dung thnh cng ch nghia x
hi. ng Lc nh lai: "Ti c cm gic d l li thm th ca mt papa.
S di nhng ngui nhu ng Trung Chinh v da s trong Ban B thu lc y dng
vi "Khon 100, theo ng Trn c Nguyn, l v n chua dung dn ch d s
hu tp th v tu liu sn xut. Khon rung cng nhu "x ro, d duoc chp
thun th diu quan trong nht l phi lm cho cc "Papa tin rng chng khng h
thch thc con dung di ln ch nghia x hi.
ng Trung Chinh dn Viso t mt goi ca ng V Vn Kit. Theo ng ng
Xun K, con trai ng Trung Chinh: "Anh Su Dn gip ng cu hiu thm nhiu v
thuc t, dc bit l t Hi nghi Trung uong 6, gia nm 1979. Anh khuyn cu di co
s nhiu hon d truc tip nm bt tnh hnh. Thng 9-1982, B Chnh tri vo lm
vic tai Si Gn, ph phn x ro ht sc nng li, c ngui cn quy thnh ph l
"phn dng. Tai hi nghi, theo ng Nguyn Vn Hun, thu k ca ng Kit: "ng
T Hu bng gi: Su Dn dinh lm vua Si Gn.
Cng nhu ng Nguyn Vn Linh, trong cuc "lm vic ny, ng Kit chon con
dung im lng. ng Kit v Thnh y Thnh ph nhn ra phi tm mt con dung
khc d tng buc thuyt phuc trung uong tha nhn nhn x ro. Con dung d,
theo ng Nguyn Vn Hun, khi y l thu k ring ca ng Kit, l: "Mi cc anh B
Chnh tri di thuc t, xung co s, d cc anh y tu nhn ra lm n theo cch c l
khng duoc na.
Truc d, thng 4-1983, ng Trung Chinh d dn Ty Nguyn d tm hiu cch
"dng bo Ty nguyn di ln ch nghia x hi. Tai dy, ng git mnh khi bit trn
vn bn ni l c 93% h dn Ty Nguyn d vo tp don, hop tc x, nhung hoat
dng ca m hnh "kinh t x hi ch nghia d ch l hnh thc. ng bo vn du
canh, ph rng, lm ry vi cch canh tc lac hu nhu c hop tc x vn phn
phi theo li bnh qun v chua bit tnh ton dinh mc, cng dim. Theo ng ng
Xun K, ngui thp tng chuyn di ny: "Anh Ngng Niek am, b thu Daklak,
nh ti gip bo co su tht ny v anh ngai. Nghe xong, ng Trung Chinh hi:
"Ch nh dui ngui ta ni di B Chnh tri v Trung uong. Ngng tht th:
"Da, ni di.
Theo ng Trn c Nguyn, thu k ca Trung Chinh, ngay trong chuyn di d,
ng Trung Chinh dng cho Daklak tip tuc chnh sch giao dt, giao rng cho cc
h dng bo dn tc. ng thi, khi tr lai H Ni, ng Trung Chinh d "vn bn
ha quan dim ny trong mt ch thi ca Ban B thu do ng k. Thng 5-1983, sau
nhiu chuyn "vi hnh tr v, hop B Chnh tri, ng Trung Chinh pht biu: "Chng
ta dang trong tnh hnh ni di ph bin m moi ngui lm nhu l khng ni di.
Sau chuyn di dn nh my Viso, ng Trung Chinh mun chia s nhng vn d
ng ghi nhn duoc t hin tuong x ro m ng V Vn Kit nhen nhm v cm c
din hnh t nm 1979. Thng 7-1983, nhn khi c mt s vi trong chnh ph khc
dang cng ng ngh tai Lat, Trung Chinh d lin h vi Thnh y Thnh ph H
Ch Minh, yu cu c bo co chnh thc v "x ro.
B thu Thnh y lc y l ng Nguyn Vn Linh xung Viso ni vi ng Lc: "Lc
oi, ta phi di Lat. Cc anh lnh dao dang ngh trn d. ng Lc hi: "Lm g
anh Mui. Mui Cc: "Ti cho rng anh Trung Chinh mun cc anh ngoi kia
hnh dung duoc cng vic ca cc cu. Cc cu cng phi gp d cc anh y bit
mt tng lp cn b mi. Ngoi Nguyn Quang Lc, gim dc Viso, "ty tng ng
Linh bao gm nhng "din hnh x ro ca ng V Vn Kit: L nh Thuy, gim
dc Thuc l Vinh Hi Nguyn Thi L, gim dc Dt Vit Thng Trn Tuu, gim
dc Duoc phm 2-9.
ng Lc nh lai: L nh Thuy vo phng hop va nhn thy cc "papa lin
khc rng ln. ng Pham Vn ng mng: "Lm sao anh khc. ng Thuy mu
mo: "Chng ti kh qu, duoc giao k hoach m trn khng cn di vt tu, phi tu
chay vay d hon thnh k hoach trn giao v nui sng cng nhn. Vy m khng
duoc dng vin lai cn nay di thanh tra, mai di bt. ng ng lai mng: "Khi
ngui ta giao k hoach ngui ta phi cn di ch. Tai sao c th th duoc. Ph
Ch tich Hi dng B trung V Ch Cng ni: "N giao dai th th ch khng c
cn di du anh oi. ng ng ni: "Tai sao khng bo Mui. ng Cng: "Trn
n cn th trung, b trung lm sao n ln ti ph ch tich Hi dng B trung
m bo co duoc.
Cng tai Hi nghi Lat, ng Trung Chinh d nghe ng Phan Vn Khi, ph
ch tich Thnh ph H Ch Minh, v ng Mui Phi, gim dc ngoai thuong, ni v
"x ro trong hoat dng ca khi phn phi luu thng. Theo ng Nguyn Quang
Lc: "Sau bn ngy lng nghe, ng Trung Chinh ra m vai chng ti, ni: Cc ch
gp kh khn nhung d rt dng cm. Phm l mt ngui cng sn, chng ta dng
so kh khn, dng so sai lm, sai th sa. Nhung g th g, phi kt hop tt gia l
lun vi thuc tin.
T cui thng 12-1981, ng V Vn Kit ra H Ni lm ch nhim y Ban K
hoach Nh nuc. Sau hai nm ngi trung uong, ng nhn ra nu khng "tho g
duoc cch nhn th s khng tho g duoc co ch. ng Kit gp Bi Vn Long, tng
gim dc Lin hip Dt, d nghi t chc hi nghi ngnh dt d cc gim dc ni ht
nhng ch tc ca mnh. ng Kit dn: "Mi duoc cng nhiu lnh dao trung uong
v nghe cng tt.
Thng 4-1984, tai khun vin cng ty Dt Phuc Long, hon hai muoi gim dc
trong v ngoi ngnh dt d bo co truc 200 dai biu gm lnh dao cc tnh,
thnh ph, cc b, ban ngnh v gn nhu dy d cc vi trong Hi dng B trung.
Tuy hi nghi kh di, ko ti ba ngy, nhung khng kh cng v sau cng ci m.
Tr li mt cht vn v chnh sch "hach ton hai s, Tng Gim dc Bi Vn
Long ni thng: "ng l ti c hai s: mt s ghi thu chi cc sn phm du vo
theo gi nh nuc, hop php nhung khng hop l mt s ghi thu chi theo gi tht
trn thi trung, hop l nhung khng hop php. S hop php d bo co cp trn, s
hop l d diu hnh doanh nghip. V du: Ti mua cy tre, ngui ta ch bn vi gi
1,5 dng mt cy nhung y ban Vt gi ch cho php mua vi gi mt dng mt
cy. Ti dnh ni anh em mua mt cy tre ri cht ra lm di, tnh hai cy d ghi
vo s cho hop php
510
.
Nhng hi nghi nhu Lat hay Dt Phuc Long d gip cc nh lnh dao nghe
duoc truc tip nhng g dang din ra thay v nghe qua cc bo co m, theo ng
Trn Nhm, thung khng phn nh dng thuc t, cho d duoc dng du "mt v
ch luu hnh trong ni b. Nu nhu nhng ngui nhu ng V Vn Kit khng tao ra
thuc tin x ro th nhng ngui nhu ng Trung Chinh s khng nhn thy su bc
bi ca co ch. Nhung nu nhu ng Trung Chinh khng d bn linh chnh tri v
nng luc tu duy d gii thch thuc tin v chun bi co s l lun thch hop vi mi
trung chnh tri lc by gi th ng cng kh m thuyt phuc duoc cc dng ch ca
ng trong ng.
Nhm gip vic mi
Sau chuyn di Ty Nguyn, ng Trn c Nguyn bi diu di khi vn phng
Trung Chinh. ng Trn Nhm, mt dng nghip ca ng Nguyn, cho bit: "L do
cng khai d Ban T chc thay anh Nguyn l v anh Nguyn c mt ngui chi dinh
cu Php. Thi y l lich nhu th l gh lm. Nhung, cng theo ng Nhm,
nguyn nhn su xa l do trong cc cuc lm vic chung ca nhm, ng Trn c
Nguyn hay "nhn xt v cc nh lnh dao khc. Mt ngui trong nhm gip vic
d ghi lai dy d cc pht ngn ny v sau d di bo vi Ban T chc.
May mn l ch trng ca ng Nguyn d duoc "din bng ng H Nghip, mt
nh nghin cu xut sc ca thp nin 1980. ng H Nghip lc y dang lm vu
trung Vu Tng hop Vn phng Trung uong ng. ng c bng dai hoc v ph tin
s v co kh Lin X, v nuc ging day trung ai hoc Bch khoa. Nm 1975
ng duoc trung tp vo Nam tip qun cc co s kinh t, ri v cng tc Vn
phng Trung uong ng. Khi y, ng Trn c Nguyn cng duoc diu t y ban
K hoach Nh nuc v Vn phng Trung uong. ng Nguyn k: "Hai chng ti
thung lm vic vi nhau, rt thn nhau, hiu nhau v Vu ca anh Nghip dm
nhim chnh cng tc nghin cu, bin tp phuc vu Ban B thu, B Chnh tri. Ti dc
bit qu anh H Nghip cch nghi khng bi g vo khun kh thng thung m
lun lun tm ti ci mi ph hop vi thuc t. Hi d, nhng ngui c tu tung di
mi rt d bi ph phn. Anh H Nghip ni vui: nhng ngui ny pham sai lm v
dng qu sm.
Theo ng ng Xun K, chnh ng Trung Chinh d yu cu Ban T chc chon
dch danh ng H Nghip. Thng 7-1983, khi dang min Nam d chun bi cho Hi
nghi Lat, Trung Chinh d cho goi H Nghip vo d khi y th tuc Ban T chc
lm vn chua hon chnh. Vn phng Trung uong, H Nghip ni ting lun "ni
nguoc. Theo ng Trn Nhm: "Mt vi lnh dao trong Vn phng Trung uong cng
mun dy di, v nghi kiu H Nghip ch c th lm vic vi cu Trung Chinh khng
qu ba thng. Khng ng, cng lu H Nghip cng tr thnh mt tro l m ng
Trung Chinh tm dc nht.
ng ng Xun K cho rng: "S khng c Trung Chinh ca nm 1986 nu
nhu du thp nin 1980 ng khng tu mnh lua chon nhng ngui gip vic. ng
ng Xun K k: "Ti hoc Nga ti nm 1965. Sau hai nm v nuc, ti nhn ra
b my ca mnh c vn d. Ti d nghi cha ti bt du t vic di mi b my
gip vic cn b ch cht. Nhiu ngui trong s ho xa ri thuc t, ch dua dm vo
ting tm cc nh lnh dao d hung bng lc. Nhung nm y cu khng nghe ti.
Phi ti nm 1972, cha ti mi tha nhn l cn phi thay ngui Tro l s Mt.
Nhung khi thay xong, ti ni vi ng: Ngui ny cng khng khc nhng ngui
truc. Cha ti bo: y l ngui Ban T chc dua v m. Ti ni: Nhung vn
khng phi l ngui ta cn. Cha ti ngac nhin: T chc th lm sao sai duoc.
Quyn luc ca Ban T Chc Trung uong dui thi Trung Ban L c Tho c mt
gn nhu khp noi. Nhung theo ng K: "T nm 1980, cha ti khng d cho ng
L c Tho can thip na. Cu tu chon ly nhng ngui gip vic, v nu Ban T
chc khng dng ai, cu yu cu phi gii thch.
Cui nm 1983, ng Trung Chinh ni vi ng H Nghip v Trn Nhm: "Tnh
hnh cp bch, nu c tip tuc nhu th ny, dt nuc s b tc. ng yu cu lp
mt nhm nghin cu tu vn. ng dn: "Phi chon nhng ngui c du c mi m,
hiu chnh sch kinh t mi. Nhm nghin cu ngay sau d duoc hnh thnh.
Ngoi H Nghip v Trn Nhm, nhm cn gm o Xun Sm, ch nhim Khoa
Qun l Kinh t ca Hoc vin Nguyn i Quc L Xun Tng, ph ch nhim khoa
ca hoc vin ny kim thu k ca ng L c Tho V ai Luoc, vin trung Vin
Kinh t Th gii Duong Ph Hip, ph vin trung Vin Trit hoc L Vn Vin,
ging vin ai hoc Kinh t Quc dn H Ni, dang lm chuyn gia gip tng b thu
ng Nhn dn Cch mang Lo mt ph Ban Co yu Trung uong v ba chuyn
vin cao cp Ban Kinh t Trung uong, Nguyn Thiu, Trn c Nguyn v Nguyn
Vn o nguyn th trung B Ngoai thuong.
Gio su Duong Ph Hip ni: "Truc d d c tin l Tng B thu L Dun lp ra
nhm nghin cu v Lm Ch Tp Th, nn ng Trung Chinh cng c co s d bo
co vi B Chnh tri v vic hnh thnh nhm nghin cu ca ng. Theo Gio su
Hip, trong bui gp du tin, ng Trung Chinh ni: "Ti bit cc dng ch l
nhng nh khoa hoc, nhng ngui yu nuc, mun dng gp. Tuy nhin, nu pht
biu ra ngoi nhng kin manh m by gi rt d bi quy chup. Nhung dy,
chng ta c ni thng, ni ht, d ti tm cch ni lai trong B Chnh tri, d B
Chnh tri tm bin php khc phuc nhng thiu st ca dt nuc.
Trong cc cuc hop ca nhm nghin cu, ng Trung Chinh ch nghe v hi
thm ch khng pht biu kin hay kt lun. Theo ng Trn c Nguyn: "ng
mun chng ti tht su pht huy tu do tu tung, khng bi tri buc bi nhng quan
dim gio diu, bo th. Trung Chinh ni vi nhm nghin cu: "Ti lng nghe
cc dng ch, nhung v tui cao, ghi chm nn vic ghi chp xin nh my dng ch
thu k ca ti gip. Nhung khi cc chuyn gia pht biu, ng khng ch lng nghe
m cn m s, cm cui ghi chp vi mt thi d trn trong v khim tn. Phuong
php ca ng Trung Chinh d tao ra mt khng kh lm vic ht sc ci m trong
nhm.
Mt ln, khi ng Trung Chinh hi Gio su Duong Ph Hip: "Khi no th ta c
th kt thc chng dung du Khi no th ta c th kt thc thi k qu d di ln
ch nghia x hi. Gio su Hip tr li: "Thua bc chu chua bit. ng Trn Nhm
v ng H Nghip ni: "Anh l chuyn gia v phn k di ln ch nghia x hi m.
ng Duong Ph Hip chm ri: " tr li cu hi ny, cho php chu k mt cu
chuyn ngu ngn Nga. Mc du ng Trung Chinh ni: "ang lm k hoach m ni
chuyn dn gian Nga . Nhung ng c v thch th, buc ti dng st noi ng
Hip ngi, lng nghe.
Gio su Hip k: Mt ngui di dung, khi ra ti ba rng th gp mt bc tiu
phu, ng dng lai hi: "Bc oi, khi no ti bn sng Ngui tiu phu tr li: "Khng
bit. Ngui di dung tht vong buc tip v sau khi di duoc chng muoi buc, bc
tiu phu goi git lai bo: "Cn bn gi na. Ngui di dung ngac nhin: "Sao ny
bc khng ni Bc tiu phu: "Khi ny anh dng ti khng bit, gi anh di ti mi
bit. i ng Duong Ph Hip quay v pha ng Trung Chinh: "Thua bc, hin nay
ta ch dm chn tai ch ch khng di nn tht kh tr li l dn khi no th di ht
thi k qu d.
ng Trung Chinh nghe xong, cui v ni: "ng ch vn ngh th d ti cng
gp cht vn ngh. ng doc bi Tit Lp Xun ca Cao B Qut: "Kh nht xun
lai ph cuu hn Kim chiu hng t du thin ban H duong th su nhu hoa su
Phong v giang son tn ci quan, ri doc phn dich tho ca ng: "Hm truc xun
v tan gi lanh Sng nay mun ta du ngn hng Vic di v duoc nhu hoa nh
Mua gi qua ri dp ni sng. ng ni vi anh em gip vic: "Gi ta dang kh
khn nhung dng bi quan qu. My tan, gi tanh s v thi.
Khng bi quan khng c nghia l m ni che tai, ng Trung Chinh tm cch d
hiu nhng g dang din ra trong cuc sng. Mt hm, Gio su Duong Ph Hip ti
tr. ng Trung Chinh hi thm, ng Hip ni: "m qua chu phi thc dm xch
nuc bc a. ng chp ming: "Vt v nh. ng Hip ni: "Khng phi mnh chu.
Cc khu tp th H Ni du thiu nuc, ngui dn phi xp hng ti khuya mi
hng duoc vi x nuc mang v dng. Bc a, bn ngoi ngui ta dang ht: m
dn c nh lo vic nuc Sng ra c nuc lo vic nh. Theo ng Trn Nhm, t d,
Trung Chinh yu cu thu thp nhng cu ni trong dn gian, dc bit l nhng
chuyn tiu lm chnh tri nhu l mt phn gip ng hiu tm tu nguyn vong ca
dn chng.
Thp nin 1980 c l l giai doan d lai nhiu chn thuong c v th cht ln
tinh thn cho ngui Vit nht. Nhng ngui lnh tham gia hai cuc chin tranh
bin gii pha Bc v Campuchia khng cn c ci ho hng ca nhng ngui lnh
trn dnh Trung Son nm xua. Khng cn nhng b qun phuc vi T Chu xanh
bn, phi ln ln trn cc chin trung gi rt pha Bc, gay gt Ty Nam, b ka
ki Vinh Ph ca ngui lnh nhanh chng rch gi, thng dt. B di c sng kin ct
ng, quay phn lnh ln t pha sau ln thay cho du gi v goi dy l "uu tin pha
truc.
Cuc sng ca nhng ngui dn hu phuong cng trm b kh khn: Cy dinh
phi dng k Tri b cng sp hng Khoai lang cn tem phiu Thuc diu phi
mua bng Ly chng phi cai d Bn l chay cng an Lang thang di ci tao
Ht gao n bo bo Hoc tr khng c tp u thp nin 1980, Si Gn c
khong nm van s quan, cng chc duoc tha v t cc trai ci tao. Ho duong
nhin l khng th xin vic lm, ch c th kim sng qua ngy bng cch ra
dung. Cc s quan cch mang, nhng ngui hng ngy no gi dy cng: u
dung dai t bom xe Gia dung trung t bn ch d den Cui dung thiu t
bun kem Cho d b my tuyn truyn hoat dng ht cng sut nhung tinh thn
ca dn chng dung nhu khng cn c kh nng guong dy
511
.
Mi cho ti gn cui thp nin 1980, ngay tai nhng thnh ph ln nhu H Ni,
Si Gn, ngui dn vn phi xoay x bng cch nui heo, nui c tr phi d sng.
Nhiu ngui "sng chung vi heo trong nhng cn h cht chi trn tng nm,
tng tm. H Ni, cn b vin chc cng phi xoay x. C mt giai thoai ni
ting v Gio su Vn Nhu Cuong: ng bi ngui dn trong mt khu tp th H Ni
kin v nui lon trong cn h ca ng tng hai lm mt v sinh. Chnh quyn khu
ph ti nh ph bnh v ghi vo bin bn: "Gio su Vn Nhu Cuong nui lon tng
hai. ng khng phn di nhung truc khi k nhn ch xin sa lai: "Lon nui Gio
su Vn Nhu Cuong tng hai.
Bng nhiu knh khc nhau, c khi qua nhm nghin cu, qua nhng ngui gip
vic, c khi qua nhng ngui trong gia dnh hoc nhng cn b cuong truc ni lai,
ng Trung Chinh nghe duoc kh dy d su ta thn ca dn tnh. Ngui dn goi
nhng nm du thp nin 1980 l thi k "Ba-ng-Chinh
512
. C nhng cu dng
dao duoc moi ngui doc cho nhau: "Anh ng, anh Dun, anh Chinh Ba anh c
bit dn tnh sao khng au mung na b mt dng Con n b nhin, dau lng
thng dn.
Theo ng ng Xun K th cha ng cn dng cm d nghe c nhng tiu lm
chnh tri ni truc din ti mnh. Mt trong nhng tiu lm d duoc k: Mt hm, ba
nh lnh dao cao nht ca dng di chung mt chuyn chuyn co, ng xung ha gii
thy dn tnh nheo nhc, di kht, mt mi thu no. Bng mt ngui hi: "By gi
mnh nm ci g xung th dm dn y mi tuoi tnh ln duoc nh. Bc ng ni
truc: "Chc ho dang di. Hy nm cho ho my ba com khng dn. Bc Chinh
cho rng: "iu ho thiu l l tung. Hy nm cho ho l lun v thi k qu d di
ln ch nghia x hi. Bc Dun lc du: "Khng phi Khng phi Ho cn lm ch
tp th. Trong khi ba bc cn chua thng nht duoc nn nm g cho dn th anh
phi cng li chuyn chuyn co rut r d nghi: "Da thua, chu c kin duoc khng
a. ng L Dun ni ngay: "Tai sao khng C pht huy dn ch. By gi anh phi
cng mi ni: "Da, mun cho dm dn tnh dui d reo vang hanh phc th ch c
cch l nm c ba bc ra khi my bay thi a.
Ngui ca nhng khc quanh l|ch s
Trong nhng thi khc kh khn nht ca lich s ng Cng sn Vit Nam, ng
Trung Chinh du d c mt: c khi l d lnh dao Vit Minh cup chnh quyn nhu
hi nm 1945, c khi dng ra chiu trch nhim c nhn v sai lm ca ng trong
ci cch rung dt nm 1956, v trong thp nin 1980 l tu thc tnh v dn dt
ng thot ra khi su b tc bi chnh nhng dung li ca mnh
513
.
Thng 1-1941, Nguyn i Quc v Pc B, Cao Bng, sau ba muoi nm "bn
ba. Tai dy, thng 5-1941, ng ch tr Hi nghi Trung uong 8: Trung Chinh chnh
thc duoc bu lm tng b thu ng Cng sn ng Duong, kim trung Ban Tuyn
hun. T du nm 1942, Nguyn i Quc d tr lai Trung Quc v thng tm nm
y bi Quc dn ng Trung Hoa bt giam. Moi cng vic tuyn truyn chun bi du
do Trung Chinh t chc thuc hin. ai tung V Nguyn Gip cho rng: "Bc H l
linh hn ca cuc khng chin chng Php. Nhung d ra dung li cu th, ch dao
cu th v l lun vi cun "Khng chin nht dinh thng loi, l do anh Trung
Chinh. c bit, trong giai doan "tin khi nghia, vai tr quyt dinh l ca Trung
Chinh. Cng cu cch mang sc bn nht ca Trung Chinh giai doan ny l ngi
bt
514
.
Ngy 8-3-1945, sau khi phn tch cc ngun tin, Trung Chinh nhn dinh: "Nht
sp lt Php, ri lp tc triu tp Hi nghi Ban Thung vu Trung uong m rng tai
cha ng K. Chp choang ti 9-3-1945, trong cuc hop c mt Trung Chinh,
Nguyn Luong Bng, L c Tho, L Thanh Nghi, Nguyn Vn Trn, khi Tng B
thu va tuyn b l do hop th ting ch r ln, dng thi c ngui dp ca dn
dp. Su cu cho ch tiu ra m ca, thy hai bng ngui tay cm dn pin buc vo.
Su cu lin: "cho thy ph, thy truong tht to d bo dng.
Cuc hop Ban Thung vu Trung uong phi chuyn sang "phuong n hai. Cc
nh lnh dao ng nhanh chng thu xp giy dp, khn o, chui qua bui tre sau
cha, theo hung nam, di sang lng nh Bng. Va vuot qua dung xe la, ti dia
phn nh Bng th nghe ting sng n d di pha H Ni. ng Trung Chinh reo
ln: "Nht, Php bn nhau ri anh em oi. Lc d l dng 8 gi 25 pht ti ngy 9-
3-1945. Sau Hi nghi, Trung Chinh lnh sang cha Dn, vit Ch thi: "Nht Php
dnh nhau v hnh dng ca chng ta, bn ch thi ngay sau d, duoc b mt in n
d pht di ton quc
515
.
Truc khi H Ch Minh t Trung Hoa tr v Pac B, Trung Chinh d triu tp v
ch tr Hi nghi Qun su Cch mang Bc K, ch truong lp "by chin khu cch
mang v "thng nht cc luc luong v trang. Theo ng Trn Quc Huong, truc
khi ln Tn Tro, bit H Ch Minh dang bnh, Trung Chinh quay lai ATK ngoai
thnh, goi Mui Huong ra ni: "Ti phi ln chin khu ngay. Trung uong cn mt
bc si v mt s thuc d dua ln y phuc vu cch mang. Bc s L Vn Chnh
duoc Mui Huong tin c d theo ng Trung Chinh mang theo dung cu y t v
thuc men ln Vit Bc.
Theo dn d ca ng Trung Chinh, ti 15-8-1945, sau khi bit chc Nht xin
du hng ng Minh, ng Nguyn Khang triu tp Hi nghi X y gm: L Lim,
Trn T Bnh, Nguyn Vn Lc Tai lng Van Phc, ch thi ngy 12-3-1945, "Nht
Php bn nhau v hnh dng ca chng ta ca Trung Chinh lai duoc dua ra tho
lun. Sau khi phn tch nhng diu kin "tt yu cho cuc tng khi nghia m
Trung Chinh ch ra, cc y vin du hop d reo ln: "Th ny l dng ri. Ta phi
lnh dao qun chng ni dy, tng khi nghia ngay lp tc. Hi nghi quyt dinh
thnh lp y ban Qun su Cch mang Bc B d lnh dao qun chng ni dy khi
nghia trong pham vi mui tnh vng ng bng Bc B.
Trong khi cc dai biu dang Tn Tro d du dai hi do H Ch Minh ch tr, cc
dia phuong d theo ch thi ca x y, ln luot ni dy chim ph, huyn ri tin vo
chim tnh li. H Ni, y ban Qun su Cch mang duoc thnh lp do y vin
thung vu X y Nguyn Khang truc tip lm ch tich d lnh dao cuc khi nghia.
Ly danh nghia K b Vit Minh, X y ra mt bn thng bo cho cc dia phuong
tin hnh khi nghia dnh chnh quyn. Ngy 19-8-1945, luc luong ca Nguyn
Khang chim Ph Khm sai
516
.
Khi H Ni d ruc trong c d sao vng, cc dai biu di du ai hi Quc dn
Tn Tro vn chua ri cn c. X y Bc B v Thnh y H Ni lp tc c dai din
ln chin khu "mi Bc v trung uong v, cc dai din ny di dn Thi Nguyn th
gp ng Trung Chinh, cng d nghe tin, dang trn dung t Tn Tro xui v.
Chiu ngy 25-8-1945, H Ch Minh v ty tng theo dung sng Hng v dn
Chm. Cc cn b thuc "Cng tc i dn v b tr ng nh b Chnh Hai Ph
Thuong, mt co s ca x y nm trong ATK
517
. Sm ti ngy 26-8-1945, H Ch
Minh duoc ng Trung Chinh dn bng mt chic xe hoi hiu Citroen. Chic Citroen
mang bin s T.A.20 ny, hm 19-8-1945, d duoc ng li xe tn l Nn li dua
ng Nguyn Khang di khp H Ni ch huy khi nghia. Sau khi dn ng Trung
Chinh t Ph ng v, ng Nguyn Khang d giao chic xe lai cho tng b thu.
Trung Chinh dua H Ch Minh v 35 Hng Cn, mt sau nh 48 Hng Ngang
ca ng b Trinh Vn B, mt nh tu sn c ting H Ni. Hng ngy, sau khi n
sng tai nh Trinh Vn B, H Ch Minh lm vic tai nh hoc ra Bc B ph. Cn
ng Trung Chinh th t hm 26-8 d tam di sang s 6 ph Hng o.
Khi H Ch Minh thnh lp Chnh ph Lin hip, ng Trung Chinh khng nm
gi chc vu no. Trong thi gian ng Cng sn ng Duong rt vo hoat dng b
mt, ng lm hi trung "Hi Nghin cu Ch nghia Mc ng Duong. Tai ai
hi ng ln II, ng chnh thc tr lai lm tng b thu, lc ny, ng d di tn
thnh ng Lao dng Vit Nam.
Nm 1953, khi Cu H dng vi Stalin v Mao Trach ng thi hnh ci cch
rung dt, Trung Chinh l "trung Ban Ci cch Trung uong. Ba nm sau, thng
9-1956, khi Trung uong "sa sai, ng phi dng ra nhn lnh trch nhim bng
cch t chc. Chc vu nh nuc du tin m ng duoc giao l ph th tung chnh
ph kim ch nhim y ban Khoa hoc Nh nuc (nm 1958). Thng 7-1960, ng
duoc c lm ch tich Quc hi, v nm gi chc vu ny hon hai muoi nm. Thng
7-1981, ng chuyn sang lm ch tich Hi dng Nh nuc. Thi k ny, theo ng
Trn Nhm: "Vn phng dng ch Trung Chinh nhn duoc hng trm, hng ngn
bo co, kin nghi ca cc co quan, cc cp, cc ngnh v dia phuong cng vi thu
t ca cn b, dng vin v nhn dn khp noi ti tp gi v
518
.
T chnh sch Kinh T Mi
ng Trung Chinh cng nhm nghin cu ca ng d chon dim bt du bng
cch "nhn thc lai nhng quan dim co bn ca ch nghia Marx-Lenin. M hnh
"x hi ch nghia m Lin X buc cc nuc phi tun th
519
d duoc chnh thc
ging day trong h thng cc trung dng ca Vit Nam
520
. Kinh qua nhng kha
hoc trung dng l tiu chun bt buc d mt ngui c th dm duong cc
cuong vi lnh dao ch cht
521
. Tnh dn du thp nin 1980, c hon mt triu ngui
Vit Nam d duoc gio duc v m hnh Stalin trong cc trung ca ng. Ch c
nhn danh ch nghia Marx-Lenin mi c th lm thay di nhn thc ca di ng
cn b d.
Lc ny, cc nh nghin cu nhu H Nghip, o Xun Sm, Trn c Nguyn
d c mt thi gian tip xc vi "chnh sch kinh t mi ca Lenin, thng qua
nhng kha hoc do cc chuyn gia Lin X ging day. Nm 1978, khi nhn ra
nhng han ch v l lun ca di ng cn b cc cp, Th tung Pham Vn ng
d thay mt B Chnh tri lm vic vi Hoc vin Chnh tri Quc gia v Vin Qun l
Trung uong, dt vn d phi day qun l kinh t cho cn b cao cp.
Thi gian ny Trung Quc, ng Tiu Bnh dang "d d qua sng, chp nhn
c "mo trng ln mo den min l bt duoc chut. Vn nuc tht tr tru - Vit
Nam d khng t ln l thuc Trung Hoa, nhung d khng "l thuc nhng khi
Trung Quc c nhng buc di tch cuc. Khi y Vit Nam dang coi ngui lng ging
phuong Bc ny ca mnh l "k th truyn kip. Nhng thay di Trung Quc
vo thi dim d nu c xut hin trn cc din dn ca Vit Nam th cng ch yu
d d kch v ph phn. Trong hon cnh y, Hip dinh Hop Tc Ton Din gia
Vit Nam v Lin X duoc k kt. Theo d, Lin X khng ch mang dn cho Vit
Nam mt t rp mi nm m cn dem theo mt di ng chuyn gia hng hu.
i ng chuyn gia Lin X dn Vit Nam trong giai doan ny bao gm cc c
vn qun l v cc chuyn gia nghin cu. "Tng C vn l ng Paskar, nguyn
ch tich Hi dng B trung ca Nuc Cng ha X vit Moldavia. Theo Gio su o
Xun Sm, nu nhu cc c vn qun l nhu Paskar mang theo no trang c, cng
"c vn cng lm cho b my nh nuc Vit Nam vn hnh "quan liu bao cp
hon, th cc chuyn gia l lun lai c cng gip di ng cn b Vit Nam tm duoc
li thot v tu duy mt cch tch cuc. Ngoi hng ngn cn b d duoc dua di do
tao t di han, trung han dn ngn han Lin X, t thng 3-1979, don ging
vin du tin d dn Vit Nam, mang theo "chnh sch kinh t mi ca Lenin,
chnh sch duoc bit dn vi tn vit tt l NEP
522
.
Chnh sch kinh t mi duoc Lenin dua ra ch mt thi gian ngn ngay sau khi
chnh sch "cng sn thi chin xa ht tu hu m ng p dung nuc Nga tht
bai. Theo ng o Xun Sm: Khi p dung NEP, Lenin khng ni r dy l mt sch
luoc tam thi hay lu di. Sau khi Staline ln nm quyn, NEP khng ch bi kt liu
m n gn nhu khng duoc nhc ti ngay c trong nh trung. Lin X, ch
nhng chuyn gia l lun cao cp mi c quyn duoc nghin cu NEP.
Cui thp nin 1980, sau nhng b tc ca m hnh c, cc nh l lun Lin X
bt du d cp dn Lenin thng qua chnh sch kinh t mi. Ti Vit Nam, Vin
trung Kinh t hoc Lin X Abalkin, ngui v sau tr thnh ph ch tich Hi dng
B trung Lin X d cho rng sai lm ca m hnh c l "ph nhn thi trung, xy
dung k hoach mt cch duy ch. Vin s Vin Hn lm Nng nghip Lin X Igor
Tikhonov th coi cn bnh hop tc x cao cp Vit Nam cng ging nhu bnh
cc nng trang tp th Lin X. Mt chuyn gia tr khc l Kulikov th vin dn
Lenin ng h vic s dung kinh t c th, tu bn tu doanh v tu bn nuc ngoi:
"hy bt giai cp tu sn lm nt s mnh ca n.
Bi ging ca cc chuyn gia Lin X to bao v mi m ti mc chnh Tng C
vn Paskar cng d nhiu ln t thi d khng dng tnh. Tuy nhin, Paskar khng
th lm g v bn thn cc vi vin s hn lm ny cng du l nhng ngui th luc.
Igor Tikhonov l em rut ca Nicolas Tikhonov, ngui lc d l ch tich Hi dng B
trung Lin X. Theo Gio su o Xun Sm th Tikhonov d ni vi ng v cc c
vn qun l nhu Paskar: "Bon ny bn kia cng lm kh tui tao nhiu lm.
V pha Vit Nam, mt s hoc vin "kin dinh lp trung d bo co ln trung
uong. Gii l lun trong nuc cho rng "Lin X sang ging bi chng lai l lun ca
dng ta. ng L Dun, ng Trung Chinh, ng Pham Vn ng cho ngui di nghe
v bo lai nhung c ba ng du khng c kin g. Theo Gio su o Xun Sm:
"Lc d nim tin vi Lin X va duoc khi phuc tr lai. Nhng l lun d lai duoc
dn t NEP ca Lenin. Nn cho d tri vi Marx, cc nh l lun cp tin trung
uong d tu an i rng, dy l sch luoc tam thi, buc li tam thi, khi kh ln lai
tp trung ha, lai xa tu hu nhu Marx ni.
Hon 1000 cn b Vit Nam d tham gia cc lp nghin cu v NEP truc khi
Trung uong bt du c nhng sa di Hi nghi Trung uong 6 vo gia nm 1979.
c bit, cc chuyn gia Lin X d t chc nm lp hoc cho cc cn b cp b
trung, th trung, b thu, ch tich tnh. Hi nghi Trung uong 6 c co s l lun hon
d phn tch "nhng vn d kinh t cp bch d "ci tri dn cho sn xut. Theo
Gio su Trn nh Bt, phn hiu trung ca trung Qun l Kinh t Trung uong tai
Thnh ph H Ch Minh, cc vin s Lin X tham gia ging day NEP Vit Nam d
ti tm hiu gii php "b gi vo luong Long An v "khon x nghip dnh c
Cn o - Vng Tu. Cc vi vin s d rt dng tnh ng h.
Khc vi hai ng L Dun, Pham Vn ng, ch tip cn vi cc lp ging day v
chnh sch kinh t mi ca Lenin thng qua bo co, ng Trung Chinh thung
xuyn tho lun vi cc chuyn gia ca mnh v nhng ni dung ca NEP. c bit,
t du nm 1983, Trung Chinh lin tuc di ti cc dia phuong: ngy 10 dn 14-4-
1983, ng di ak Lak ngy 15 dn 19-4-1983 ng ti Gia Lai- Kon Tum ngy 18
dn 22-7-1983, ng lm vic Lm ng ngy 21 dn 22-8-1983, ng dn khu
cng nghip Bin Ha ngy 23 dn 25-8-1983, ng xung c khu Vng Tu-Cn
o ngy 11 dn 15-8-1984, sau khi du Quc khnh Campuchia, ng v Thnh
ph H Ch Minh ri di kho st chnh sch "b gi vo luong Long An
523
.
Chuyn di Long An c n tuong tt. Theo ng Trn Nhm: "Chua bao gi ti
thy v mt ng rang r v tinh thn ng phn chn dn nhu th. Trong nm
1985, Trung Chinh tip tuc nghin cu thuc t d cng c tu duy di mi ca
mnh: ngy 16 dn 19-1-1985, ng tr lai Thnh ph H Ch Minh cng Nguyn Vn
Linh thm mt s nh my, x nghip c cch lm n mi m ngy 20 dn 23-1-
1985, ng tr lai Long An ri t d di An Giang, ng Thp chuyn di ko di ba
tun l ny kt thc Cn Tho vo ngy 5-2-1985. Cho d, thng 8-1985, Trung
Chinh cn di Thanh Ha, Ngh Tinh v ti thng 11-1985, ng xung Hi Phng,
theo ng Trn Nhm, thuc t sinh dng min Nam d "khc hoa tu duy di mi
ca Trung Chinh.
n chc thng thnh tr bao cp
Kt qu nghin cu t thuc tin ti l lun ca Trung Chinh bt du duoc ng
tung ra tai Hi nghi Trung uong 6, hop t ngy 3 dn 10-7-1984. Bi pht biu ca
ng d d lai mt khong cch kh ln gia Trung Chinh v cc dng ch ca
mnh. Khong cch d cng bc l r khi kin ca ng duoc dt bn canh bi pht
biu ca Tng B thu L Dun.
ng L Dun m du Hi nghi Trung uong 6 bng mt bi pht biu duoc chun
bi cng phu. Tnh hnh kinh t lc y d lm vo tnh cnh "tin thoi lung nan,
nhung bn bo co ca tng b thu vn kin dinh: uu tin pht trin cng nghip
nng dua ngay nng nghip ln sn xut ln x hi ch nghia ly k hoach lm
trung tm ca h thng qun l kinh t lm ch tp th trong phn phi luu
thng,... ng cho rng, k hoach "dt ln hng du gi tri s dung bng cch cn
di hin vt
524
.
Ngay sau bo co chnh tri ca tng b thu, ng Trung Chinh trnh by mt bi
pht biu di khong ba muoi trang, yu cu trung uong "nhn thng vo nhng su
tht trong di sng kinh t. Trung Chinh ni: "Ch d bao cp trong nhng nm
qua lm cho bc tranh kinh t ca chng ta tr thnh gi tao. ng cho rng: "Trn
quan liu nn dui ph ro tnh trang bo co sai su tht dang lan trn moi
ngnh moi cp. Truc hai hin tuong tiu cuc, "quan liu, bao cp, bo th, tr tr
v "tu do ch nghia, v t chc, v k lut, theo ng Trung Chinh, tnh trang
"quan liu, bao cp, bo th, tr tr nguy him hon.
Ngay tai Hi nghi Trung uong ny, ng Trung Chinh d yu cu ng, d mun
hay khng "cng phi tha nhn su tn tai khch quan ca gi thi trung, d l gi
thuc t m c x hi dang phi sng hng ngy vi n. Trung Chinh ku goi "khi
phuc tnh chn tht ca cc hoat dng kinh t. Theo ng, bao cp khng nhng
lm cho nh nuc "sa vo cng vic su vu hng ngy, lm thay cng vic ca cc
doanh nghip v cc don vi kinh t, can thip su vo moi linh vuc ca di sng x
hi, bn biu, tt bt dn ni khng cn thi gian d suy nghi dn vic mnh phi
cm li nhu th no, m cn dn ti "mt h thng gi cng nhc v qu thp,
gy thit hai ln dn loi ch quc gia v ngui lao dng
525
.
C khng t y vin trung uong ngac nhin khi "papa Trung Chinh dua v du c
noi "luong gio vin duoc tr bng phn bn. ng ni truc hi nghi: "Gio vin
mang phn duoc tr vi gi 7 dngkg bn ra thi trung vi gi 50 dngkg d ly
tin chi cho sinh hoat. Theo ng: "Tin luong ca ngui lao dng hin nay ch d
sng trong mui ngy v dang c xu hung gim hon na, k c khi duoc cung cp
cc mt hng dinh luong. Vy cn hai muoi ngy na phi sng sao dy.
Khi nghe Trung Chinh nhn manh: "Gii quyt tin luong lc ny, chnh l gii
quyt sn xut, dng thi cu ly giai cp cng nhn, nhng ngui c mt Hi
nghi Trung uong 6 d dng dy v tay nhit lit. Truc d, khi ng Trung Chinh
nhc dn cum t "tu dng x ro, c hi trung cui m ln. Bi pht biu tai Hi
nghi Trung uong 6 ca Trung Chinh lm cho nhiu y vin trung uong "sng st.
ng Pham Vn ng tha nhn: "Anh Thn ni lm ti ron ngui. Ngay sau hi
nghi, cc ngnh, cc dia phuong d ph bin, truyn tung nhng quan dim chnh
yu trong bi pht biu ny.
Theo ng H Nghip, quan dim ca ng Trung Chinh tai Hi nghi Trung uong
6 rt khc vi bn bo co ca ng L Dun, nhung dy khng phi l mt cuc
dung d. Cho d uy tn ca Trung Chinh l rt ln trong dn, trong ng, nhung
truc khi dua ra Trung uong, ng vn thung truc tip cm bi pht biu ca mnh
sang trao di vi ng L Dun
526
. Vo thi dim y, sc khe ca ng L Dun d
bt du gim st. C l diu ng quan tm ln nht l h thng ha tu duy l lun
ca mnh, nn thay v nm bt nhng g dang din ra, bn bo co di hon by
muoi trang ca ng ch yu xoay quanh "mui quy lut kinh t rung ct dm
cht k hoach ha x hi ch nghia m m ng d nghin cu t thi vit Dui
Ngon C V Vang Ca ng
527
.
Gi-Lung-Tin
Sau Hi nghi Trung uong 6, nhiu dia phuong bt du p dung th chnh sch
"b gi vo luong v tnh d gi thnh vo sn phm. Kt qu trn thuc t din ra
tch cuc khng ng. Nm thng sau d, tai Hi nghi Trung uong 7, hop t ngy 10
dn 17-12-1984, Trung Chinh ku goi: "Dt khot bi b co ch quan liu bao
cp. Phi m x v loai b ci ung nhot ny cng sm cng hay. Khng mt cht g
dng d chng ta luyn tic. Hi nghi Trung uong 7 d nht tr vi d nghi ca ng
Trung Chinh, cho thnh lp Tiu Ban Nghin cu Gi-Luong-Tin, chun bi d n
trnh Hi nghi Trung uong 8.
Hi nghi Trung uong 8, thng 6-1985, d coi vic gii quyt gi-luong-tin l
"khu dt ph c tnh quyt dinh d chuyn hn nn kinh t sang hach ton kinh
doanh x hi ch nghia. Hai thng sau khi c nghi quyt, s luong cc dia phuong
lm th b gi vo luong ln dn hai muoi tm tnh, thnh mui hai tnh, thnh
khc cng tch cuc chun bi. Ngui dng du "B Tham muu ci cch Gi-Luong-
Tin l Ph Ch tich Hi dng B trung Trn Phuong, mt chuyn gia hng du
ca b my k hoach ha tp trung gip vic ng l su b trung v tng gim
dc Ngn hng Nh nuc. ng H Nghip goi ng Trn Phuong l ngui "cp tin
nht trong phe bo th. Cn ng Trn Phuong th tha nhn: "Khi d bon mnh
nghi v gi cn ngy tho lm.
S di cc dia phuong nhu Long An, Hi Phng, th dim b gi vo luong thnh
cng l nh mc b gi cn c trn gi bn duoc "nhng hin vt tnh thnh luong
nhu x bng, vi, gao, thit, Trong khi, d thuc hin Nghi quyt 8, ngy 10-8-
1985, B Chnh tri ra Nghi quyt 28: ph chun mc gi mua thc t 15-18
dngkg, vng thun loi t 26-28 dngkg vng kh khn ph chun mc
luong ti thiu cho cn b cng nhn vin 2.200 dngthng Mc gi mua thc ln
dn t 26-28 dngkg l dua trn kin ca chnh ng Truong Chinh trong khi mc
gi duoc d nghi l 10 dngkg. ng Trung Chinh d dng khi cho rng nu mua
thc vi gi mui dng th vn theo tu duy bao cp. Tuy nhin, theo ng Trn
Phuong, t chun gi thc nhu vy, cc loai vt tu hng ha khc cng phi diu
chnh tng ln khong mui ln.
Theo ng Trn Phuong: "u thp nin 1980, Vit Nam c mt triu rui qun,
hai triu cn b cng nhn vin chc v mui triu dn thnh ph. cung cp
luong thuc, thuc phm cho luc luong ny, B Ni thuong d phi p nng dn d
mua thc v lon vi gi ch bng mt na gi m ngui dn trao di vi nhau ngoi
cho. Vi tu cch mt nh nghin cu, ti chng lai diu phi l d. Ngay t nm
1981, khi lm b trung B Ni thuong, ti d yu cu phi sa gi chuyn sang
gi tha thun, sa gi ton b v sa luong. n ca ti trnh ra nhu mt qu
bom, cc b ai cng run. L Dun kt lun: phi theo k hoach nhung gi phi theo
thi trung.
n "Gi-Luong-Tin nm 1985 ca Trn Phuong "d dt hon n 1981 v
theo ng: "Qu hng ha nm 1985 eo hp hon. Thi gian ny, ng L Dun m,
vi thng phi sang Lin X diu tri mt ln. Theo thung l, "nhn vt s hai
Trung Chinh thay th ch tr cc hi nghi B Chnh tri. Trung Chinh kt lun: Lm
ngay mt buc, khng lm tng buc, theo d n ca mnh. Nhung, khi ra Hi dng
Chnh ph, b trung B Co kh tuyn b nu gi bn vt tu nhu vy th cc x
nghip co kh s phi dng ca, cc b trung khc cng ni, nu lm ngay mt gi
hng cng nghip khng bn duoc. ng Pham Vn ng kt lun: "Vt tu cng
nghip ly bng 70% gi thi trung. Thuc t cho thy nh nuc nm hai khi hng
v trong khi hng cng nghip bn ra ch bng 70% gi thi trung, phi mua lai
nng sn vi gi bng 100% thi trung. Chua lm d thy qu hng ha cng
nghip bn s khng d b mua qu hng nng nghip.
Mt cn di v l thuyt lai xut hin thm khi ng V Ch Cng ch tr mt hi
nghi ca Ban B thu vi cc dia phuong. n b luong hin vt bng tin luong,
nhung theo tnh ton th ch c th tng luong ln 20%. Cc tnh ni mc luong d
ch d n mt tun, cc tnh min Nam d nghi tng luong ln bng 100%. Trn
Phuong phn di th V Ch Cng ni: "Ti tht khng hiu anh Phuong. Mc luong
ny sao sng duoc. Trn Phuong: "Thua anh, ti hiu mc luong ny sng rt
khn nan, nhung nh nuc dang khng c tin. Cho d ngn sch khng c, V
Ch Cng vn kt lun: "Chp nhn d n do cc tnh min Nam d nghi, tng luong
ti thiu ln 100%. Chnh hai quyt dinh trn dy d dn ti lam pht.
Theo mc gi mi, Hi dng B trung tnh ton nn kinh t cn phi c mt
luong tin mt ln ti 120 t dng d luu thng. Nhung luong tin pht hnh trn
thuc t ch mi c khong su muoi t dng, ly du ra thm su muoi t dng tin
giy Theo ng Trn Phuong, thng 8-1985, nhn c mui hai t dng tin mi
duoc in t ng c dua v, Hi dng B trung tnh ton nu in thm cho d
luong tin cn thit th khng th kip v tn km nn quyt dinh nng mnh gi
dng tin mi ny ln mui ln ri di tin d bin mui hai t dng thnh 120 t
dng, tha mn nhu cu luu thng theo "Gi-Luong-Tin mi.
ng Trung Chinh khng dng tnh vi cch lm ny. Ngy 29-8-1985, ng gi
thu ti Tng B thu L Dun, Ch tich Hi dng B trung Pham Vn ng v cc
ph ca ng ng, V Ch Cng, Mui, T Hu. Thu Trung Chinh vit: "ing
v tin, sp ti c mui hai t dng tin mi, tuong duong vi 120 t dng hin
nay. So vi luong mi v gi mi sp ti th s tin d l chua d, tin s tip tuc
cng thng. Nn chng d nghi cc anh tnh lai, khng di tin m cho luu hnh
song song hai dng tin vi t l mt dng mi n mui dng c. Nhu vy, c thm
hon su muoi t dng hin nay c cho tip tuc luu hnh, lng l thu hi v hy dn
khi c tin mi v tip, trnh duoc cng thng v tin mt, bo dm yu cu ca
sn xut, thu mua, kinh doanh dang chuyn theo co ch mi, khng gy xo trn
v tm l
528
. Thu gi di chua duoc tr li, ngy 1-9-1985, khi hop B Chnh tri,
Trung Chinh lai nhc lai d nghi trn. Pham Vn ng gii thch: " kin Anh Nm
cng hop l, nhung moi vic d chun bi ht c ri. Chng ta dang cui ln lung h,
khng th xung duoc na. Theo Trn Nhm: "ng chp hnh quyt dinh ca B
Chnh tri v sng ngy 3-9-1985, nhn danh l ch tich Hi dng Nh nuc, Trung
Chinh dt bt k sc lnh di tin m trong lng rt y ny.
Tun l sau d, tin mt duoc vn chuyn vo Nam qua sn bay Tn Son Nht
cc ca hng thuong nghip quc doanh khng bn cc mt hng cao cp cc
ngn hng khng nhn tin np vo. Ngy 11-9-1985, phn ln nhn vin ngn
hng bi gi lai tru s. Tin tc di tin bt du lot ra. Trong khi d, ngy 12-9-1985,
bo Tui Tr vn chay tt ln trn trang nht: "B gy th doan tung tin di tin ca
gian thuong. Bi bo danh thp tuyn b: "Vi su tng cung hiu luc ca b my
chuyn chnh v sn moi hu qu tin dn phi duoc thanh ton trit d.
ri, sng 14-9-1985, h thng loa truyn thanh ging mc khp cc gc ph
bt du thng bo lnh di tin. Chnh bo Tui Tr, trong s k tip, ra ngy 14-9-
1985, cng dng quyt dinh ca Ch tich Hi dng B trung Pham vn ng v
vic "pht hnh tin ngn hng mi, thu di tin c. Ch tich y ban Nhn dn
Thnh ph H Ch Minh Phan Vn Khi ln bo gii thch: "i tin l v loi ch ca
nhn dn lao dng.
"Quyt dinh di tin khng phi l hon ton bt ng di vi moi ngui dn. y
th m lc su gi sng th by, ngy 14-9, khi nghe loa truyn thanh trn dung
ph tip m i Ting ni Vit Nam bt du thng bo chuong trnh pht thanh dc
bit ko di dn 7 gi 15 th nhng ngui ra dung sm du dng lai, dng chum
nhum thnh tng nhm d nghe cho ht tng quyt dinh, thng bo. V t d, tin
di tin thnh d ti s mt tt c moi noi, ca tt c moi ngui
529
.
Khng sng s sao duoc khi c thnh ph gn bn triu dn, chnh quyn ch
thit lp 900 bn di tin v ch cho "nhn dn lao dng c mt khong thi gian
rt ngn, trong vng t su dn mui hai gi trua ngy 14-9, d k khai ngui dn
ch duoc k khai mt ln v ch duoc di ngay mt phn. Theo quyt dinh do Pham
Vn ng k ngy 13-9-1985: mi h gia dnh duoc di ngay ti da 2.000 dng tin
mi mi h dc thn v mi ngui trong h tp th (b di, cng an, co quan nh
nuoc) duoc di ngay ti da 1.500 dng mi h kinh doanh c mn bi bc cao
duoc di ngay ti da 5.000 dng tin mi. i vi s vuot mc di ngay th np cho
bn di tin, ly bin nhn, Ban Ch dao Thu i Tin cp tnh, thnh ph, qun
huyn s xem xt v gii quyt sau. c bit: "S tin mt do du co, bun lu,
nhn tin phn tn v do ngun thu nhp bt chnh khc du bi tich thu, nhp vo
ti khon ca ngn sch.
Hng nghn cu chuyn d khc d cui d xy ra do cch m nh nuc di x
vi tin bac ca ngui dn theo kiu dnh p ny. Do c h ch c bn muoi dng
tin c d di nn "dich vu di tin gip d pht sinh gia nhng ngui khng c
luong tin mt vuot qu mc 2.000 dng tin mi vi cc gia dnh giu c. Bng
kinh nghim ln di tin th nht trong "Chin dich X3, bit truc tuong lai mt gi
ca nhng dng tin "vuot mc di ngay np cho ngn hng ri ch "xem xt gii
quyt sau, nhiu ngui d tung tin ra mua hng.
Theo Si Gn Gii Phng, ngay trong sng 14-9-1985, cho An Lac, gi mt con
vit ln ti 3.000 dng tin c mt k thit heo ln ti 2.000 dng, trong khi mt k
thit heo nac bn truc ngy di tin ch l 325 dng tin c. Truc chn gi sng
ngy 14-9-1985, cc di kim sot d bt "mt gian thuong mua gom chn tn
gao. Cng trong bui sng, Qun l Thi trung d "pht hin tai Qun 10 "mt h
du co phu tng xe dap mt h cha vi bt hop php mt h bun vng v d
qu, tich thu mt khi luong tin mt ln ti 380.000 dng tin c.
Bi kich cng khng tha cc co quan nh nuc. Ngn hng bit truc chuyn di
tin t truc d, khng nhng d khng chiu thu tin v m cn tm cch d tin
mt xung cho cc co quan, don vi. ng Trn vn Thm, gim dc Dt Bnh Minh
k: "Sng 13-9-1985, ngn hng n cho chng ti gn mt triu dng, by gi
chng ti phi vt v gii trnh
530
. Ngay trong ngy 15-9, nhiu x nghip d phi
ngung hoat dng v tin c np, di tin mi chua duoc cm, khng c tin lo ba n
gia ca cho cng nhn. Dt Bnh Minh c 900 cng nhn, ch nhn duoc 5.000
dng. May Ha Bnh nhn duoc 2.500 dng. Tnh cnh ca nhiu c nhn, dc bit
l vi nhng ngui dang bi xp vo din "khch vng lai, th lai cn bi kich hon gp
bi.
Vi ngy sau di tin, ng V Vn Kit gi thu bo co Pham Vn ng v ng
Trung Chinh: "Kt qu ca vic di tin cho thy tin nm trong nhn dn tuong
di t, s h c s tin di thp l kh dng, cho chng ta mt kt lun dng suy
nghi v day dt v mc sng ca nhn dn lao dng hin nay. Mt kt qu khc
cho thy tin nm trong tay tu sn khng dng k, chng ta d dnh hut v d cho
bon chng qu nhiu th gi d chun bi di ph, thng tay thu gom, vo vt hng
ca nh nuc v chuyn ti sn t tin ra nhng gi tri khc
531
.
Cng theo ng V Vn Kit: "Chng ta c nhiu so h trong vu di tin, gy nn
nhng hu qu bt loi dng quan tm. Su thiu bo mt d lm cho hng ca nh
nuc tun ht v ngui c tin, tin ca cc h bun bn ln chuyn ht cho cc x
nghip, cng ty nh nuc, v thuong nghip bi rt ht hng nhanh chng, suy yu
kh nng chng d trn thi trung. Chng ta khng thuc su chun bi cho mt vu
di tin, mt dng mi n mui dng tin c, khng chun bi mt co cu giy bac
ca tin mi thch nghi vi nhu cu thanh ton nh. Gi du rng chng ta ch pht
hnh dn mc nm muoi dng tin mi v nhiu don vi tin l, tnh hnh c l d
xu hon.
Sau khi tin mi duoc tung ra, gi c tng cn nhanh hon ngua chay. Ngay
trong ngy 15-9-1985, Thnh don Thnh ph H Ch Minh d phi t chc hi tho
v sau d cho lp cc "di thanh nin kim tra gi. y ban Nhn dn Thnh ph
tuyn b "t giy php kinh doanh nhng ai bn ph gi. Nhung gi c d t ra
khng h so hi chnh quyn. Nhiu ngui dn khi nhn duoc dng tin mi, sc
mua d gim hng chuc ln khi ho giao tin c cho nh nuc. Tnh hnh xu di
trng thy: ngn hng thiu tin, thuong nghip thiu hng, cng nghip thiu vt
tu, cng nhn di v cm dng tin mt gi, nng dn khc v phi bn nng sn
vi gi thp hon chi ph b ra. Sn xut gim. u tu nh nuc gim. Ch s gi
bn l trn thi trung tu do nm 1986 tng 587,2% so vi nm 1985.
Lam pht chua phi l thm hoa duy nht ca nn kinh t. Nhu ng Kit phn
tch, mnh gi thp nht ca dng tin mi tu dung bi nng ln gp mui, mt
dng tin mi c sc mua theo l thuyt bng mui dng tin c. Cho d loai giy
bac t mui dng tin c tr xung vn cn duoc luu thng, nhung nu dng mt
dng tin mi d mua mt que kem th phi nhn thi v mt m tin l. Su bt
mn tng nhanh trong x hi.
Thng 12-1985, Quc hi kha VII triu tp k hop th 10. Truc khi ra H Ni,
don ai biu Quc hi tnh Cu Long quyt dinh phi "n pho vo Gi-Luong-
Tin. Ngui nhn lnh trch nhim ny, b o Thi Biu, vi bit danh l b Su
Tru, k lai: "Truc khi di hop, anh Trinh Vn Lu, trung don hi: ai dm pht
biu Nhiu ngui xung phong. Nhung anh ni, vn d gay gt lm, phi c giong
n nh nhng, ni nng t tn, thnh tch khng chin tt, phi dng cm, c th
hy sinh. Ti nghi mnh pht biu l dem dn gi cho ng, d dn mt lng tin
vo ng l mnh c ti. Th l ti nhn.
Bi pht biu d duoc chun bi sn t nh v d np cho ch tich don Quc
hi dng k tham lun theo nguyn tc ca thi k d. Nhung, theo b Su Tru,
Ph Ch tich Hi dng B trung Mui, khi doc "Bo co Tnh hnh Kinh t X
hi truc Quc hi, d "d thm du vo la bng cch ph bnh cc dia phuong
"khng bit pht huy th manh di tin. Lc d, theo b Su Tru: "Gi tng cao
gp mui ln. Luong ngui sn xut thp lt dt, cn luong kinh doanh cao ngt
tri. Tin th khng c tin l mua thuc, n h tiu... phi th lai giy chng
minh. Gi v xe d tng cao gp nm dn by ln, nhiu ngui v xa khng d tin
phi nm lai bn. Cuc sng x hi dy kh khn nhu phoi by ra d, c tri cuc k
bc xc. Phi chng d l uu th.
B Su v don dai biu Quc hi Cu Long quyt dinh vit lai bi pht biu, ni
thng vo vn d hon. Truc khi ln din dn, b Su Tru dn cc dng ch ca
mnh: "Gia dnh ti nm ngui tham gia cch mang, hy sinh ht bn ri, gi du c
hy sinh thm na th cng chng sao. Nu ti c bi sao th nh chm sc con ti
v gio duc n sng tt, xng dng nhu m n.
Ngy cui cng ca k hop, truc gi b mac, b Su - vi hnh nh duoc gn
500 dai biu ghi nh: "mt phu n min Nam phc hu, n tru bm bm - buc
ln din dn, cht vn thng vo vn d: "Chng ti cho rng mui nm qua chua
ln no dn xn xao, bt bnh, thm ch phn n bng dot ph gi-luong-tin va
qua. Chng ti d chng kin bit bao cnh cc ca hng ch tc, bao nhiu cuc
ci v x xt, bao nhiu tiu cuc: vo trn gi hay nng gi v thiu tin l v mua
bn tin l... Trung uong ni dia phuong khng bit pht huy uu th sau di tin,
nhung uu th g m pht huy Gi c tng nm, by ln so vi truc, c th gp
mui, mui lm ln, di rt xa gi thi trung. Chng ti chng kin cnh bt v tich
thu hng ca ngui tu sn, tu tiu v bn gi thp hon gi nh nuc quy dinh, dao
l g phi lm nhu vy ng ch Mui ni rng t gi cng nng hin nay d rt
hop l, thm ch nng dn cn c loi nhiu hon truc. Chng ti chua nht tr vi
nhn dinh d. B Su Tru ni ti du "c hi trung v tay rn rn dn d. Hm
y, khi b Su v phng, nhiu don dai biu Quc hi g ca v tng b rt
nhiu... tru cau. B Su o Thi Biu ni: "Ho dng cm v kh khn du cng
vy nhung chua dm ni.
Sau k hop ny, ng Trn Phuong nh lai: Ti quyt dinh phi t chc nhung khi
chia s diu ny vi ng S Nguyn, B trung B Giao thng ng S Nguyn
ni: "Nu t chc, phi t chc c Hi dng B trung. Ti bo: "ng no cng
phi c ngui chiu trch nhim. Nu mnh ti chiu trch nhim duoc vi dn th
khng nht thit phi ko thm nhiu ngui. Trn Phuong bi k lut, nhung ngay
t lc d, dn gian d ni: "i tin l chuyn Triu dnh C sao chiu ti mt mnh
Trn Phuong.
Su nghip chnh tri ca ng Trung Chinh c nhng tnh hung tht o le. Phn
di di tin, nhung khi khng thuyt phuc duoc B Chnh tri, sng 3-9-1985, ng
vn nhn danh ch tich Hi dng Nh nuc k sc lnh di tin. L mt trong
nhng nh lnh dao cao nht ca ng, Trung Chinh dng thi cng phi phuc
tng ci tp th m ng lnh dao d. L ngui dua ra "thuyt ba giai doan trong
ai hi II, nm 1951, theo d truc ht phi gim t, gim tc ri mi di dn ci
cch rung dt, nhung khi Ch tich H Ch Minh chp nhn sc p ca Mao Trach
ng v Stalin, vi vng ci cch rung dt, Trung Chinh vn nhn trch nhim
ch tich y ban Ci cch ung dt. ri khi H Ch Minh "sa sai, ng lai mt
mnh mt chc.
ng Trn Nhm vit: "Sau khi Trung Chinh k Sc lnh i tin, khp noi gi
thu dn phn nn, nhiu cn b cch mang lo thnh gp ng trch c: sao quan
dim ca anh di mi th m vic lm ca anh lai khc nhu vy ng cui xa ni:
d l quyt dinh ca B Chnh tri, ch khng phi ca mt c nhn no. ng th
chiu dung truc ba ru ca su ph phn di vi c nhn ng, ch khng bao gi vi
pham nguyn tc tp trung dn ch. Hi Ci cch rung dt cng vy, ng tu ph
bnh nghim khc, tu nguyn rt khi cuong vi tng b thu. ng thung tm su vi
chng ti: lm cch mang khng phi lc no cng sun s, c vic mun lm th
khng lm duoc, c vic khng nn th lai c lm, ngui ta ai ni g th ty ho, min
l khng thn vi lng. Vic di tin ng d lm ht sc mnh d ngn khng cho
n xy ra, nhung cui cng n vn xy ra
532
.
Sau "Gi-Luong-Tin, c kin cho rng tht bai ca tng diu chnh Gi-
Luong-Tin c nguyn nhn t Nghi quyt Trung uong 8. Tai Hi nghi Trung uong
9, hop t ngy 9 dn 16-12-1985, Trung Chinh cho rng Nghi quyt Trung uong 8
l "nghi quyt di vo cuc sng nhanh nht v c hiu qu cao nht. Song, diu
dng tic l trong ch dao thuc hin, chng ta d pham mt loat sai lm, khuyt
dim... Chng ta d nng v diu chnh mt bng gi v luong m coi nh di mi
co ch qun l... Nghi quyt Trung uong Tm chua duoc trin khai thuc hin tt, co
ch qun l mi chua kip hnh thnh th dng mt ci chng ta d tin hnh di tin
trong th bi dng. L ra c th gii quyt vic thiu tin theo cch khc
533
.
Quan dim ca Trung Chinh tip tuc c thm thnh vin trong B Chnh tri
dng tnh ng h. Ngy 19-2-1986, B trung Ngoai giao Nguyn Co Thach pht
biu trong mt phin hop ca B Chnh tri
534
: "Sc manh ca ch nghia x hi v
sc manh ca nn chuyn chnh v sn cng khng th di nguoc lai vi nhng quy
lut kinh t.... ng Thach cho rng: "Mt chnh sch ca nh nuc va ban hnh l
ngui dn cn phi tnh ton ngay d quyt dinh sn xut ci g, mua ci g. Nhung
b my tnh gi ca y ban Vt gi phi mt mt nm mi tnh ton xong. H
thng gi c d gi di mi tnh tn mi nm bn muoi tn giy. ng Thach nu v
du din hnh v tnh phi l ca gi: "Gi bo Nhn Dn r qu dua dn tnh trang
con bun mua gom bo d lm giy gi hng cn ngui cn doc bo th khng cn
bo.
Truc thm Hi nghi Trung uong 10, Trn Phuong gi ti cc y vin Ban Chp
hnh Trung uong mt bn gii trnh di chn muoi hai trang, tip tuc bo v quan
dim "quy ti cho Nghi quyt 8. Nhm chuyn gia ca Trung Chinh, truc tip l
Trn c Nguyn, lp tc lm vic sut ngy dm chun bi cho Trung Ban Kinh t
Trung uong Nguyn Lam mt bi pht biu ba muoi trang, ln luot phn bc lai
"gii trnh chn muoi hai trang ca Trn Phuong. Thng 6-1986, Hi nghi Trung
uong 10 kt lun chnh thc: "Ni dung co bn ca Nghi quyt Trung uong v cc
Nghi quyt 28, 31 ca B Chnh tri v Gi-Luong-Tin l dng dn.
N pho vo b tng
Kt lun ca Hi nghi Trung uong 10 cho thy khuynh hung di mi m Trung
Chinh khi xung dang thng th, cho d t du nm 1986, Trung Chinh bt du
gp phn cng. C l do uy tn ca Trung Chinh trong ng qu ln, v do ng d
rt cht ch khi bt du tin trnh dua ra cc quan dim ca mnh, nn khng ai
dm c phn ng dch danh.
Nhung du nm 1986, khi Gio su o Xun Sm, mt chuyn gia trong nhm
Trung Chinh, cng khai dua ra khi nim "thi trung c t chc, n d bi coi nhu
l mt "qu bom v dng dn noi linh thing nht ca nn kinh t k hoach ha.
Sau khi cho rng khng th "ln trn thi trung nu mun thot ra khi "quan liu
bao cp, o Xun Sm d dn cu ni ca Lenin: "i vi ch si th phi go ln.
Thng 3-1986, Ban b thu t chc hi tho, gio su o Xun Sm duoc mi v ng
c bi pht biu: "Kinh doanh x hi ch nghia v quyn tu ch ca ngui kinh
doanh. Mt s nhn vt trong Ban B thu khen pht biu y nn bo Nhn Dn ly
dng muc Din dn lin tip ba s bo t ngy 17 dn 19-3-1986. Nhung theo
gio su o Xun Sm: "ng lc y B Chnh tri hop, Mui, T Hu ph phn
rt cng. Mui ni: thng ny n trong pho vo b Tng.
Ngy 20-3-1986, Ch nhim y ban Vt gi Nh nuc Phan Vn Tim nhn xt
trong mt cuc giao ban ca y ban: "Nhng bin lun ca vi gio su trn bo
Nhn Dn my ngy qua ch l mt suy nghi ngng cung. Bo Nhn Dn sau d
cng lin tip vit bi ph phn quan dim ca o Xun Sm, cng lc, cc tap ch
nhu Nghin cu Kinh t, Thng tin L lun dng nhiu bi ln n. Cc "nh l lun
kin dinh coi o Xun Sm nhu l mt "Otar Sik
535
ca Vit Nam. Cho d ng
khng c duoc mt h thng l thuyt hon chnh v "tu do ha nn kinh t x hi
ch nghia theo co ch thi trung nhu Otar Sik, gii nghin cu chnh thng v Hoc
vin Nguyn i Quc vn mun xp ng vo din "xt lai.
Bi vit ca o Xun Sm cn bi cc chuyn gia Lin X ph phn, nht l sau
khi Trung don Paskar c bui lm vic truc tip vi Ph Ch tich Hi dng B
trung Mui. Ngy 8-5-1986, sau hon mt thng tr lai Vit Nam, don Chuyn
gia Kinh t Cao cp Lin X d gp Ch tich Hi dng B trung Pham Vn ng,
cc Ph Ch tich: V Ch Cng, T Hu, Mui, V Vn Kit. Pha Lin X, ngoi
ai s Sepplin, C vn trung Paskar,

cn c ba tin s, trong d c vin trung
Vin Nghin cu kinh t ton Lin Bang, ba ph tin s khoa hoc kinh t v nhng
chuyn gia c kinh nghim khc.
Sau khi ghi nhn nhng "chuyn bin quan trong, Paskard ch ra nhiu "thiu
st nghim trong trong pht trin kinh t
536
. V cng nghip, Paskar cho rng:
"mt s ngnh sn xut dang di chch nhng ch tiu k hoach nhiu nh my
duoc xy dung ch s dung 50% cng sut. V tnh trang cung cp vt tu, Paskar
ph phn nhng thnh qu "x ro. Paskar cho rng "kh khn ca x nghip, nh
my l ch, cc x nghip c quyn mua bn vt tu theo gi tha thun. Sau khi
cnh bo hin tuong "chua tp trung dng mc quyn luc vo trung uong, ng
ni: "Chng ti theo di cuc tranh lun trn bo ch Vit Nam hnh nhu c
nhng ngui ph phn trung uong tp trung quan liu lm cho dia phuong khng
hoat dng duoc.
Sau khi nhn manh "quyn luc ca nh nuc trung uong, c vn Paskar ni:
"Chng ti cm thy Vit Nam hin dang c hai tro luu: tro luu phi tp trung ha,
giao thm quyn luc cho dia phuong v giao luu thng phn phi cho thi trung tu
do tro luu th hai l tp trung quyn luc v k hoach. Dng lai mt cht, Paskar
tuyn b: "Chng ti gia nhp tro luu th hai ny. Ch tich Hi dng B trung
Pham Vn ng phu hoa: "Khng th khc duoc dng ch Paskar a. V Ch Cng
b sung: "Tro luu th nht ch c mt t thi. Bi bo ca o Xun Sm l sai.
Chng ti d cm v kim dim ta soan. Paskar phn khi: "Chng ti mun ni
ti bi bo d. Khng th c ch nghia x hi nu giao luu thng phn phi cho tu
thuong. Khng th c ch nghia x hi nu sn xut khng c k hoach. T b k
hoach th ch nghia x hi ch cn khu hiu, khng ai tha nhn d l ch nghia
x hi. Paskar kt thc cuc hop: "By gi phi tng cung k lut lp lai trt tu.
Khi y, Lin X dang cp cho Vit Nam mi nm mt t rp.
Khp lqi trang s L Dun
Cho d trung Nguyn i Quc, quy trnh phong hm gio su cho ng Sm bi
tr hon sau nhn xt ca Mui v C vn Paskar, o Xun Sm tip tuc duoc
mi ti cc cuc tho lun trong nhm nghin cu ca Trung Chinh. Tnh hnh dt
nuc vo thi dim y d v cng nguy ngp. Trung Chinh bit r ng dang
trong tnh th "di mi hay l cht. Trong cuc di ca lm cch mang ca mnh,
dy chnh l co hi d Trung Chinh khc phuc nhng sai lm khng ch l ca
ng m c ca chnh c nhn ng na.
Theo ng Trn Nhm: "Sng 29-9-1988, mt ngy truc khi ng Trung Chinh
mt, khi lm vic vi ng, ti c hi, tai sao khi d bc lai lm ln chuyn khon
Vinh Ph ln vy ng dim tinh tr li ti rng c l lc by gi nhn thc ca
mnh khng bt kip thuc t, trong khi nhng thng tin duoc bo co ln lai khng
chnh xc
537
.
ng Trn Phuong cho rng: "Trung Chinh di mi nhu th l qu chm, sau hai
muoi lm nm thi chc tng b thu, c thi gian nghin cu hon, nhung cng phi
ti gn cui di, ng mi gic ng duoc. Nu khi gii phng min Nam m Trung
Chinh cng nhn duoc nhu L Dun th tnh hnh d khc. Khi d, L Dun nhn ra
khng th p dung chnh sch kinh t min Nam ging nhu nhng g d lm
min Bc. Nhung nhn qua nhn lai khng c ai dng tnh, Trung Chinh th im
lng. ng Trung Chinh khng ch b qua co hi sau nm 1975. Cuc ci cch ln
th nht Hi nghi Trung uong 6, kha IV nm 1979, cng khng c ng.
Nghi quyt Trung uong 6 nm 1979, cho d d kch thch su "bung ra nhiu
noi nhung cng ch l mt "tho g na vi thay v thay di trn nn tng tu duy,
nn t sau ai hi V, khi tnh hnh tip tuc kh khn, xu hung quay lai d xut
hin. Nghi quyt Hi nghi Trung uong 5, thng 12-1983 v Hi nghi Trung uong 6,
thng 7-1984, vn cn dnh gi nguyn nhn ca tnh hnh kh khn l do "chm
ci tao x hi ch nghia v ci tao thi trung tu do. Thng 1-1983, Trung Chinh
vn k Nghi quyt 8 ca B Chnh tri chuyn d v H Ni. Nghi quyt duoc ni l
c thm nhng "tnh tit tng nng d "Chin dich -30 tin hnh "ci tao ln
hai.
Ti nm 1986, Trung Chinh d di duoc mt qung dung kh di, d ra khi
"thp ng, d dn tn co s d lng nghe thay v tin vo cc bo co m ng nhn
ra l di tr. T nm 1982 cho dn nm 1986, trn din dn cc hi nghi trung
uong, Trung Chinh thng thn v dy sc thuyt phuc, du tranh khng khoan
nhuong, tng buc xc lp nn tng l lun d gii thch thuc t v bt du di
mi. Th tung Phan Vn Khi, kha V l y vin du khuyt Trung uong, nh lai:
"Khi d, nhng bi pht biu ca Trung Chinh lin tuc nhn duoc nhiu trng pho
tay. kin ca ng rt mi m v thuc su lm thay di tu duy ca ng.
Sc khe ca Tng B thu L Dun cng d dng mt vai tr quan trong trong
nhng din bin chnh tri truc ai hi VI. Theo b Nguyn Thuy Nga, ngui vo th
hai ca ng L Dun: "u nm 1986, nhng vt so phi c t hi nm Cn o
bi dnh bm dp nay pht sinh nuc trong phi. Anh di Lin X diu tri... Khi t
Lin X tr v, anh nm dung bnh Bit thu s 7 H Ty. Ti ra thm, anh bt
tay ti, bn tay nng hi hi, mi anh d mong. Ch Hin, bc s ring ca anh ni,
anh thung xuyn st 38, 39 nhung vn du hop Trung uong hoc gp dng ch
ny, dng ch kia d lo ni dung v nhn su dai hi
538
.
Theo ng Vit Phuong v b L Thi Mui, con gi L Dun, nhng ngy bnh L
Dun nm Bit thu s 7 H Ty, mi ln nghe c ng Trung Chinh sang l ng
lai bt du t gc hai xung phng khch, cho d ng Trung Chinh d nghi ng s
ngi bn giung bnh d ni chuyn vi ng L Dun. Trong khi d, c thy L c
Tho dn l L Dun lai "phy tay dui di.
ng Hong Tng ni: "Cng v sau, ng L Dun cng nhn ra su thao tng ca
L c Tho, dc bit l su thao tng nhn su trong ai hi V nm 1982. Trn
Nhm, thu k ring ca Trung Chinh, k: Trong mt phin hop B Chnh tri, cu
Dun d m lm nhung vn du. ng ch mt L c Tho: "C phi c nhng trung
uong y vin anh rt t trong tay o ra L c Tho ti mt. Cu Trung Chinh cm
tay o cu Dun ko ng ngi xung: "Anh dng lm anh em ngui ta so. Trong
mt phin hop B Chnh tri, ng L Dun ni vi L c Tho: "Anh dng hop B
Chnh tri na. Mt thi gian sau, L c Tho di hop lai, L Dun lai ni: "Ti d bo
anh khng hop na m. L c Tho phi ra v
539
.
Tai Hi nghi T chc chun bi cho ai hi ng ln th VI, din ra vo thng 4-
1986, ng L c Tho gin tip ch trch L Dun: "Lu nay ni dung li dai th
dng, cu th sai. Ni nhu vy khng dng. K hoach nm nm 1976-1980 l duy
ch, phiu luu. ng l lm hai, ba nm khi phuc ri mi di vo xy dung kinh t
th tt hon. V nhn su, ng L c Tho ni: "Lnh dao ca ta gi qu, t nm
1980 ti nay khng c ph bnh v tu ph bnh. Lc H Ch tich gi khng lm vic
thung xuyn nhung phi bo co cng vic hng ngy vi Bc. My nm nay, tng
b thu khng lm vic, anh Trung Chinh, ti, khng c ph bnh. Nm nm B
Chnh tri khng c tu ph bnh v ph bnh. y vin B Chnh tri ca ta thp nht l
su muoi lm tui, cao nht l tm muoi nn rt hng. Du lun nhiu nhung cho
dn nay chua thng nht v nhn su. Tnh hnh kinh t phc tap. n dai anh Ba
cht, tin, gi, k dich loi dung nhiu. i ng L c Tho ch dch danh: "Anh
Trung Chinh lm tng b thu mui tm nm anh Ba lm tng b thu hai muoi lm
nm. C hai du gi trn tm muoi tui. Theo ti, diu l nn ghi, mt ngui khng
gi chc tng b thu qu hai nhim k
540
. ng L c Tho duoc ni cn c mt n
luc ti lp chc ch tich dng d tng thm co hi
541
.
Nm 1985, ng Trung Chinh gii thiu Nguyn Vn Linh vo B Chnh tri ln
hai. Thng 6-1986, ng Linh duoc dua ra H Ni gi ch thung truc Ban B thu,
mt vi tr m khi d ng T Hu dang ch doi. Tai Hi nghi Trung uong 10, chnh
ng Trung Chinh d diu khin phin hop theo hung d Nguyn Vn Linh nm gi
cuong vi ny. ng Linh bn giao Thnh ph H Ch Minh xong, ra ti H Ni ngy
1-7-1986. Ngy 10-7-1986, ng L Dun qua di. Ngy 14-7-1986, Ban Chp hnh
Trung uong ng hop phin bt thung, chnh thc bu Trung Chinh gi chc tng
b thu, sau dng ba muoi nm gin doan.
Vai tr ca Mikhail Gorbachev
T thng 6-1986, Trung Chinh d duoc giao lm trung Tiu Ban Chun bi Vn
kin, nhung cng vic soan tho cho dn khi y vn do T Hu phu trch
542
. Khi
ng L Dun mt, diu ng Trung Chinh lo lng nht l "cuong linh. Theo ng
ng Xun K: "Ti kin nghi, c hai vic phi chn chnh ngay: mt l bo co
chnh tri, hai l vn d nhn su. ng Trung Chinh bn khon: "Thi gian cn ngn
qu. ng K bo: "Nu bit cch t chc, ba thng xong, nhung ci kh l nhn
su.
Ngy 13 v 14-5-1986, pht biu tai hi nghi B Chnh tri, Trung Chinh ni:
"Cch nghi cch lm c d cn tr chng ta pht hin v bi dung nhn ti, lm
cho nhn ti bi mai mt. Nguyn nhn ca tnh hnh d duoc ng phn tch do
quan nim phong kin, hp hi theo kiu gia trung "sng lu ln lo lng d
"rng buc, han ch tm nhn ca chng ta, khin ta khng thy dy d vn qu
bu d.
Trong bi pht biu ny, Trung Chinh cnh bo tnh trang "chon ngui ri mi
tm vic d n vo thay v t nhu cu ca cng vic m chon ngui thuc hin. L
c Tho khng nhng khng dng vi bi pht biu m cn truy hi gay gt: "Ai
vit cho Trung Chinh. Ch khi vn d duoc pht biu truc Hi nghi Trung uong
11 v duoc Ban Chp hnh Trung uong by t su dng tnh, L c Tho mi thi
phn ng. Theo ng H Nghip: "ai hi VI tuy thnh cng v mt dung li, d
tht bai v nhn su.
Truc khi ng L Dun mt khng lu, ngy 2-6-1986, Ch tich Hi dng Nh
nuc Trung Chinh k quyt dinh min nhim nhng cn b lin di trch nhim
trong vu Gi-Luong-Tin. Hai trong s d l cc Ph Ch tich Hi dng B trung
Trn Qunh v Trn Phuong
543
. Ha tun thng 7-1986, Trung Chinh quyt dinh
thay th nhm bin soan bo co chnh tri lm vic dui thi L Dun, dng du l
T Hu, Trn Qunh. Theo ng Vit Phuong, mt thnh vin trong nhm soan tho
vn kin thi k T Hu, th cho ti lc y, nhm ch mi soan tho d cuong v d
cuong ny chua bao gi duoc trnh ln tng b thu v lc y tnh hnh sc khe ca
L Dun d rt xu.
T Bin tp Bo co Chnh tri ai hi VI duoc thnh lp mi, gm mui ngui, t
trung l Hong Tng, t ph l o Duy Tng nhm chuyn gia tu vn ca ng
Trung Chinh c ba ngui tham gia, H Nghip, L Vn Vin v Trn c Nguyn.
L Vn Vin khi y dang Lo, lm chuyn gia tu vn gip Kay-Sn Phm-Vi-Hn,
tng b thu ng Nhn dn Cch mang Lo. Ngui cui cng duoc dua vo nhm
ny l L Xun Tng. Theo Vit Phuong: "Trong nhm du tho Vn kin ai hi VI,
L Xun Tng l ngui dng gp t nht vo vic vit ra dung li di mi, nhung v
sau l ngui dat duoc cuong vi cao nht trong thi k di mi: y vin B Chnh
tri.
Chn chnh vic chun bi vn kin dai hi xong, du thng 8-1986, Trung
Chinh di Lin X. y l mt chuyn di bt thung, nhung l l thung. Cc nuc
"x hi ch nghia anh em mi khi thay di dung li hay ngui lnh dao du phi
dn "ng anh c Moscow trnh din. ng Trung Chinh lai Moscow mt tun, v
ngy 12-8-1986, ng gp Tng B thu Gorbachev ln du tin.
Chuyn di th hai ca ng Trung Chinh din ra vo thng 11-1986, khi cng
vic chun bi dai hi d ti giai doan hon tt. Trung Chinh ti Moscow ln ny l
d du cuc gp cc Tng b thu, cc B thu Th nht cc ng Cng sn v cc
nuc thuc Hi dng Tuong tro Kinh t. Thuc t l ng di vi mt s mnh quan
trong l tm kim su ng h ca Lin X cho cng cuc ci cch ca mnh. Theo
Chnh Vn phng Trung uong ng kha V Nguyn Khnh: "Theo l xua nay, mi
khi ng Cng sn Vit Nam dai hi th dung li phi duoc ng Cng sn Lin X
v Trung Quc dng tnh. Nu ho khng dng tnh th dung li s khng thuc hin
duoc. Lc by gi, quan h Vit Nam - Trung Quc cn gay gt nn ch phi di Lin
X.
Trung Chinh dn Moscow ngy 9-11-1986, cuc gp Gorbachev duoc sp xp
vo ngy 12-11-1986. Theo ng H Nghip: "Chng ti d rt lo lng. Truc ngy
ln dung di Moscow khng lu, tai ai hi ai biu ng b H Ni, ngy 19-10-
1986, Trung Chinh tuyn b: "Chng ta dang thi k qu d, c th b qua tu
bn ch nghia di ln ch nghia x hi, nhung dt khot khng th b qua sn xut
hng ha. thi dim y, nu Gorbachev "bc dung li di mi ca Vit Nam th
trong nuc, Trung Chinh chc chn s gp kh khn vi nhng ngui bo th.
Sau khi Trung Chinh nhn manh vai tr ca kinh t thi trung tai phin hop
ngy 18-5-1986 ca B chnh tri, ng Pham Vn ng ni: "Anh th khi no cng
hng ha. Trung Chinh nh nhng nhc chn tr truc mt: "Ti hi anh, ci chn
ny bn ngoi ca hng khng phi hng ha th l ci g. Pham Vn ng:
"t nuc dang nuc si la bng m anh lc no cng l lun. Trung Chinh:
"ng l ti dang tu duy l lun. Nhung, khi nh chy m chng ta khng truc ht
nghi cch, c lao ht vo la th chy ht c nh ln ngui
544
. Ph Ch tich Hi
dng B trung Mui th khng t ln cng khai dn li Ch nhim y ban K
hoach Nh nuc Lin X Baibakov: "Ch nghia x hi l Sng ch khng phi l
cho ng Xun.
Thp tng chnh thc Trung Chinh ti Moscow c H Nghip, Trn Nhm v
Chnh Vn phng Nguyn Khnh. Gio su Duong Ph Hip cng c mt. ng
Duong Ph Hip k: Theo lich, cuc gp Gorbatchev s din ra lc ba gi chiu. Mt
gi, ng Trung Chinh cho goi chng ti sang trao di. Trung Chinh t ra lo lng.
Moi lo lng ha ra lai khng cn thit. Theo H Nghip th cuc gp Gorbachev
din ra sun s. Gorbachev dnh gi nhng du dinh ci cch ca Vit Nam l sng
tao, ng dng vi nhng d nghi ca Trung Chinh v nhn xt: "C nhng diu
cc dng ch cn di xa hon c chng ti. Gorbachev ni diu d khng ch d lm
vui lng Trung Chinh. Trong khi Vit Nam bt du cng nhn "kinh t hng ha
nhiu thnh phn, th mt tun sau, vo ngy 21-11-1986, X Vit Ti Cao Lin
X, trong mt n luc ci cch, ch dua ra duoc lut cho php lp cc "xung c
nhn v gia dnh, theo d ngui dn ch duoc sn xut "dua vo chnh sc mnh v
ca nhng ngui trong gia dnh.
Ngy 28-7-1986, khi ti thm vng Vin ng Lin X, Gorbachev t ra quan
tm ti Vit Nam khi tuyn b: "Mong mun bin gii Vit - Trung tr thnh mt
bin gii ha bnh, lng ging v thn thin. Cng trong chuyn di d, Gorbachev
bt du d cp ti ci t. Ngy 31-7-1986, ng tuyn b Vladivostock: "ng
Cng sn Lin X v ton th dt nuc X Vit hon ton hiu rng cn phi tm
kim cu tr li cho nhng vn d m cuc sng dt ra ngay trong khun kh ca
h thng x hi ch nghia. ng nhn manh: "D th no di na, chng ta cng
khng duoc sng theo li c. Bo ch Vit Nam thi gian d bt du dnh nhiu tin
bi d ni v Lin X. Tng buc di ca Gorbachev du duoc bo ch Vit Nam, dc
bit l t Tui Tr, tung thut
545
.
Cho d di mi Vit Nam l mt tin trnh din ra vi su hi thc t bn trong,
nhung su thay di ca Lin X d dng mt vai tr quan trong. Ci cht ca
Brezhnev vo ngy 10-11-1982 d chm dt k nguyn tr tr ko di sut mui
tm nm k t khi Brezhnev ngi ln gh tng b thu Lin X. Ngui k vi ng,
Andropov, th nm trn giung bnh nhiu thng truc khi qua di trong thi gian
ngi tng b thu mui lm thng. Ngui k nhim Andropov chua phi l Mikhail
Gorbachev nhu ng ta mun m l mt y vin B Chnh tri m yu khc:
Chernenko. Ci cht ca Chernenko sau d mui ba thng d dua Gorbachev ln vi
tr tng b thu. Ngy 11-3-1985, ngy Gorbachev nhm chc, d dnh du mt k
nguyn mi ca lich s th gii
546
.
Trung Chinh t Moscow tr v, tung moi chuyn du tri chy. Nhung khi bt
du dai hi, cc dai biu d rt hoang mang. Trn Qunh, sau khi cng V Ch Cng
dn Hungary du cuc hop ca Hi dng Tuong tro Kinh t v, ni rng: "Th tung
Lin X ni Lin X khng tn thnh Vit Nam di theo khuynh hung ch nghia x
hi thi trung. Nhiu ngui nghe Trn Qunh t ra rt so hu ht dai biu du d
hoc qua Nguyn i Quc, du bit s phn ca Tip Khc khi dm qua mt Lin X
lm "ch nghia x hi thi trung.
Nhung, theo Gio su Duong Ph Hip, Trung Chinh l mt ngui lm vic ht
sc cht ch. ng hi vn phng: "Anh Trn Qunh ni c km theo vn bn
khng. Vn phng tr li "khng. ng ni: "Th th khng duoc. Ti c vn bn.
Ti v Gorbachev c k chung mt vn bn nht tr vi nhau dy. Bin bn duoc
pht ra, nhng ngui ng h Trung Chinh mi th pho nh nhm khi thy "Lin
X khng ngn cn ta di mi. Khi y, Trung Chinh mi nhc lai bi vit ca vin
trung Vin Chnh tri Kinh t Th gii m Gorbachev d rt thch: " Lin X cng
c nhng k hay doa th
547
.
Tuyn ngn di mi
l nhng ngy si dng. Sau khi Trung Chinh nhn chc tng b thu, ng
cng Hong Tng, t trung T Bin tp Bo co Chnh tri ai hi VI, v cc thnh
vin ca T Bin tp, xung nh ngh Van Hoa, ta lu di Son, noi m Tng
B thu L Dun d tng thai nghn Nghi quyt ai hi IV. Tai dy, theo ng Hong
Tng: "Chng ti ln luot tr li hai muoi cu hi m tnh hnh dt ra v qun trit
tinh thn ca bo co chnh tri ch trong hai ch: di mi.
T Bin tp sau d lm vic chnh H Ty. Mi phn ca bo co duoc phn
cho mt nhm bin soan, Trung Chinh truc tip doc v sa. Khi dnh gi nhng
sai lm sau 1975, theo ng ng Xun K: ti d nghi ghi r sai lm ca ta l sai
lm v dung li ch khng ch ch truong chnh sch ln. ng L Phuc Tho cng
d nghi: "ng ta truc sau phi tha nhn thi k d l sai lm v dung li.
Nhung cha ti ni: "Anh Ba va mi mt, ni sai lm dung li l dnh gi tng b
thu. Cng phi coi hon cnh lich s lc d d dnh gi nhu th no l va mc.
Tuy nhin, truc p luc "nhn thng vo su tht, Trung Chinh cng d phi tu tay
ghi vo vn kin: "Trong nhiu nm qua, ng d pham nhng sai lm nghim
trong v ko di v ch truong chnh sch ln. Ngy 19-10-1986, pht biu tai ai
hi ai biu ng b H Ni, Trung Chinh phn tch thm: " l sai lm t
khuynh, u tri, duy ch, lm tri quy lut khch quan khi d mc sai lm lai bo
th, tr tr, khng dng cm sa cha.
T bin tp phn cng Phan Din vit "i mi tu duy v co cu kinh t, H
ng vit phn "Chp nhn nn kinh t nhiu thnh phn, Trn c Nguyn vit
"i mi co ch qun l kinh t. Vi su thn trong truyn thng, tng vn d mt,
Trung Chinh du cho chun bi k, dua ra B Chnh tri tho lun ri thng qua tng
phn truc khi dua vo "Bo co chnh tri ca Ban Chp hnh Trung uong trnh ai
hi
548
.
Th nhung, theo ng Trn c Nguyn: "Mt bui sng st ngy dai hi, ti va
ti noi lm vic ca T bin tp H Ty th duoc anh o Duy Tng chuyn cho
hon mui dim m cc anh y vin B Chnh tri trong Chnh ph (gm Pham Vn
ng, Mui, V Ch Cng) thy cn sa. Ti xem ngay v sau d goi din thoai
cho anh Nng, thu k ca anh T (Pham Vn ng), nh bo co vi anh T cho ti
duoc trnh by lai, v nu sa vn kin theo bn chnh ph th khc vi kt lun
ca B Chnh tri v ba quan dim d bn. Ch t pht sau, ti duoc anh Nng goi
din lai truyn dat kin anh T l vit nhu kt lun ca B Chnh tri.
Sau khi tao duoc su thng nht trong ni b, Tng B thu Trung Chinh d chon
ai hi ai biu ng b H Ni d cng b vi nhn dn. Ngy 19-10-1986, tai H
Ni, ng pht biu: "i vi cng dng cc nuc x hi ch nghia, di mi l con
dung vuon ln dp ng di hi ca thi dai, dp ng nhng nhu cu chnh dng v
ngy cng cao ca nhn dn. i vi nuc ta, di mi cng l yu cu bc thit, l
vn d c tm quan trong sng cn. u cu d va l di hi bn trong ca nuc
ta, va ph hop vi xu th di mi ca thi dai. Bi pht biu duoc cc phuong
tin truyn thng chnh thc trch dn ngay trong ngy, ngay sau d n duoc dn
nhn nhu mt Tuyn Ngn i Mi.
Bn tay L c Th
Truc ai hi VI, theo ng Hong Tng: "L c Tho khng thm quan tm dn
bo co chnh tri m tp trung nhng n luc cui cng d cy nhn su vo nhim
k k tip. C th ni, chua bao gi bn linh L c Tho th hin kin nhn v st
d nhu giai doan ny - giai doan m uy tn ca ng xung dn mc nhng ngui
thn tn nht ca ng ln luot bi "ph trut thng qua l phiu bu t cc dai hi
dia phuong v ngnh, dc bit l t qun di.
ng nhu L c Tho nhn xt trong Hi nghi Cng tc T chc, thng 4-1986:
"i sng kh khn gy nhiu chuyn tiu cuc, k c qun di cng tiu cuc gh
gm. ng Tho tha nhn: "Nm muoi su nm nay lc ny phm cht trong ng
ta l sa st nht. Trong ng hnh thnh mt tng lp dc quyn, dc loi, nn
khng mun ri ch dng ca mnh v nu ri di th mt nhiu quyn loi. C ngui
thc mc, ngh huu cht c duoc quc tang khng uoc my vng hoa khi cht,
dem nhiu vng hoa d bit ngui cht cch mang to hay nh, ri chn nghia
trang no. L c Tho d ni dn nhng tiu cuc ny nhu mt ngui ngoi cuc.
Th nhung, tng vi ch huy qun di bit r nguyn nhn dn t du.
Su kin V Nguyn Gip bi xp sau L c Tho theo th bc trong B Chnh tri
sau ai hi IV d khin cc tung linh cm thy bi xc pham. Lin sau d l su ra
di ca Tung Trn Vn Tr. Ngui thay th ai tung V Nguyn Gip l Vn Tin
Dng, mt vi tung c nhiu dng gp. Tuy nhin, Tung Dng d dnh mt kh
nhiu uy tn ca mnh khi cho xut bn cun hi k ai Thng Ma Xun, gn nhu
b qua vai tr ca Tung Gip trong Chin dich H Ch Minh.
Ngy 13-10-1986, ai hi ai biu ng b Ton Qun IV, din ra tai H Ni.
Ngay trong l khai mac, cc dai biu d by t thi d. ai hi, trong khi ch dnh
vi trng v tay lt dt cho ai tung Vn Tin Dng, d nht loat dng ln v tay
nhu sm khi ai tung V Nguyn Gip buc vo hi trung. Tung Gip ch l mt
dai biu duoc mi du, nhung d duoc qun di dn cho bng c nhng ting hoan
h v nuc mt. Nhng tiu cuc trong qun di, tnh trang thiu thn, kh s ca
ngui lnh trn cc chin trung duoc cc tung linh ph phn gay gt. Tham lun
ca Thiu tung L Phi Long, ngui va truc tip dc chin trn chin trung Vi
Xuyn tr v, m t di sng kh khn, cht chc hng ngy ca ngui lnh trn
bin gii Vit-Trung di lp vi tnh trang loi dung phuong tin qun su bun lu,
thu vn c nhn ca gia dnh mt vi tung linh.
Ngy 18-10-1986, dai hi d "cch chc hai dai tung Chu Huy Mn v Vn
Tin Dng bng cch gach tn hai nhn vt cao nht ca qun di ra khi danh
sch by muoi mt dai biu ton qun di du ai hi ng Ton Quc. Duy nht ch
c hai kin bo v Vn Tin Dng v Chu Huy Mn. Mt trong hai ngui d l
Tung L Ngoc Hin, ph tng tham muu trung. Tung Hin d bi phn di quyt
lit khi d nghi dai hi bu c lai.
Do Vn Tin Dng v Chu Huy Mn dang l y vin B Chnh tri kha V nn theo
iu l ng, duong nhin c mt tai ai hi VI. Tuy nhin, c hai vi d khng cn
uy tn v khng d diu kin d duoc gii thiu tip vo Ban Chp hnh Trung
uong. ai tung Hong Vn Thi th cng va cht kh dt ngt ngy 2-7-1986.
Trong qun di, ngui duoc coi s vo vi tri k tip l ai tung L Trong Tn
549
.
Tuy nhin, mt thng l thi gian d di d Trung Ban T chc L c Tho
chun bi. Ngy 5-12-1986, khi ai tung L c Anh t Campuchia v Nh khch
T66 ca B quc phng, khi dai biu t khp cc tnh thnh trong c nuc d tp
trung v H Ni d du dai hi, Tung L Trong Tn t mt cuc hop Trung uong
di thng dn s 6 Nguyn Cnh Chn gp L c Tho. Khng ai bit r nhng g d
xy ra trong cuc gp chng vnh ny. T Nguyn Cnh Chn, Tung Tn ln xe v
nh ring, 36C L Nam . nh, Tung L Ngoc Hin dang ch ng v cng n
com.
Tung L Ngoc Hin l em vo ca Tung Tn, nhung anh em c nhng bt dng
v ng Hin, truc d, "ph thinh, dng hn v pha Vn Tin Dng, Chu Huy Mn.
Gia L Trong Tn v L Ngoc Hin c ni vi nhau vi cu ngn. Bng nhin,
Tung Tn guc xung bn. B L Thi Minh Son, phu nhn ai tung L Trong Tn
t nh dui chay ln. Tung Gip t 30 Hong Diu, chay dn du tin. Ngui th
hai l Tung inh c Thin. Trong khi Tung Gip cn cht rng, dau dn, Tung
inh c Thin, em rut L c Tho ku ln: "Tn oi, da no hai my. Khi duoc
du ln giung, Tung Tn ch kip tho chic dng h Titoni m ng d deo c di,
dua cho chu ni trai l L ng Giang, dn: "Con c trung thnh.
Ngay lp tc, ng duoc dua ra khi nh. n dm, gia dnh duoc thng bo l
ng d mt. Mi ti sau ngy 7-12-1986, ngy tang l ca ng, cc bo mi dng
thng co ca Ban Chp hnh Trung uong: "ai tung L Trong Tn t trn hi 18
gi 50 pht ngy 5-12-1986, tho by muoi hai tui, sau mt con dau cp tnh v
dng ch d mc bnh tim mach nng t lu. Him c mt co ph no lai phi
"vng vo nhu vy v nguyn nhn ca mt ci cht v diu ny cng lm tng
thm hoi nghi.
Khi Tung L Trong Tn mt, L c Tho va l ngui phu trch cng tc t
chc, va phu trch Ban Bo v Sc khe Trung uong, co quan quyt dinh ti tng
vin thuc ca cc nh lnh dao. Ci cht ca ai tung L Trong Tn ngay bn
thm ai hi ng, cng nhu ci cht truc d ca ai tung Hong Vn Thi, rt
c th ch l do tui tc v bnh tt nhu "thng co ca Ban Chp hnh Trung
uong, nhung lich s phi chnh thng d xp nhng ci cht ny vo hng "nghi
n.
Hon mt thng sau ci cht ca Tung L Trong Tn, ngy 20-1-1987, trong
mt chuyn di sn, khi ng inh c Thin ly khu sng t trong xe ra th dan n,
vin dan xuyn t cm ln dnh du, duc thng trn xe. Vi tung d xng pha bit
bao chin trung y cui cng d cht v "sng bi cup c.
hnh lang ai hi ng, cc dai biu x xm, nhung ci cht dt ngt ca
Tung L Trong Tn, ngui l ra s gi chc b trung quc phng sau dai hi ny,
d khng duoc cng khai ni dn. Cho dn lc d, cng tc nhn su vn duoc ng
L c Tho kim sot gn nhu tuyt di. Quy trnh cng tc cn b ca Quc t III
vn d c vn d lai cng tr nn "qui g, nhu nhn xt ca ng Vit Phuong, sau
khi mang thm du n c nhn ca nhng con ngui nhu Stalin, Mao Trach ng,
Beria, Khang Sinh, v duoc L c Tho mang v Vit Nam, v theo Vit Phuong, tr
thnh "mt cch lm sai hng d duoc quy tc ha.
Theo quy trnh ny, nhn su ca nhim k mi, v l l do dai hi bu, nhung
danh sch dua ra d dai hi bu vi mt s luong st sao lai do Ban Chp hnh
Trung uong kha c, tc l nhng ngui sp ri nhim s, d nghi. Nu c ai d
duoc dai hi d nghi m Ban Chp hnh Trung uong khng tn thnh th chnh ho
s duoc Tiu Ban Nhn su yu cu "tu nguyn rt. Cng c nhiu trung hop,
ngui duoc d c khng rt, v mi dai hi, Tiu Ban Nhn su du nhn nhuong
dua vo danh sch bu c mt s ng c vin. Nhung lich s cc dai hi ca ng
Cng sn Vit Nam k t khi cm quyn, hu nhu khng c ng c vin no dc c
trung uong nu nhu khng nm trong danh sch chnh thc duoc d c bi Ban
Chp hnh c. Ni l Ban Chp hnh nhung, ngui dng vai tr quyt dinh vn l
L c Tho.
ng Vit Phuong cho rng c L Dun v Pham Vn ng du ph thc ton b
cng tc nhn su cho L c Tho. Trung Chinh tuy c quan tm nhung ng lai ch
thung ch trong cc vn d nguyn tc. ng Vit Phuong xc nhn: "Nhng nm
cui di, anh L Dun c cm ra mt bi su lng quyn ca L c Tho trong cng
tc cn b. ng nhiu ln ni vi nhm gip vic chng ti: Ban Chp hnh Trung
uong c 150 ngui, may ra ti ch bit hai muoi ngui, cn lai do anh Tho sp xp.
Tuy rng anh y c bo co, nhung ri B Chnh tri, Trung uong cng ch yu
quyt dinh theo trnh by ca anh y. Cng theo Vit Phuong, chnh H Ch Minh
cng tng phi than rng: "Cng tc cn b ca ta du do ch Tho c. Ch thch ai
th ch bo co tt, ght ai bo co xu, ch B Chnh tri c bit ht du.
Trong sut ba muoi hai nm lm th tung, c mi nhim k, ng Pham Vn
ng lai "trnh quc hi mt danh sch chnh ph mi. Bn danh sch y khng
phi ca ng Pham Vn ng m l ca ng L c Tho, c v thnh phn ln vn
v. Theo ng Vit Phuong: "Truc mi ln doc, Th tung Pham Vn ng lai ri mo
ngi sa lai ch nghia trong bn danh sch ni cc trnh Quc hi ph chun. ng
Pham Vn ng sa v ng l mt ngui tr thc thn trong ch nghia, ng khng
th doc truc Quc hi mt vn bn m ng than: ho vit cu bt thnh c. Tuy
nhin, ng ch c th cha lai ng php, chnh t, ch ni dung ca n th th
tung cng khng c quyn thay di. Nhiu nhn vt, cho dn khi duoc ng L
c Tho dua ln lm "thnh vin chnh ph, Th tung Pham Vn ng chua h
gp mt ln no
550
.
Nhn su cho ai hi VI vn do L c Tho diu khin c v quy trnh v con
ngui cu th. Theo ngui k nhim ca ng Tho, ng Nguyn c Tm: "Trong qu
trnh chun bi, anh Tho lun nhc nh chng ti phi ch phuong chm: thn
trong, dn ch. Trong tng trung hop mt, vi cuong vi l trung Ban Nhn su ai
hi, anh Tho du b tr thi gian nghe mt cch chm ch v hi lai cn k nhng
chi tit cn chua tht r
551
. Tuy nhin, gia nhng li dn d v cch m ng L
c Tho lm nhn su, theo tri nghim ca nhiu y vin trung uong l rt khc
nhau v c khi v cng "hnh su
552
.
i vi cc trung hop duoc gii thiu vo B Chnh tri, theo ng Nguyn c
Tm: "Anh Tho cng thn trong xt di xt lai k lung, bo co B Chnh tri ri trao
di lai vi tng ngui mt, c nhu vy cho dn khi c su nht tr trong B Chnh tri
ri mi gii thiu ra trung uong. n ai hi VI v co bn cng lm theo phuong
php trn, nhung dc bit dai hi ny, vic lua chon tng b thu gp kh khn
nht. Qua nhiu ln trao di ring vi tng dng ch y vin B Chnh tri, Ban B thu
vn chua nht tr
553
.
Pht 89
Chnh v nhn su ch cht chua nht tr duoc trong B Chnh tri m hai k hi
nghi trung uong - Hi nghi 11, hop t 17-25 thng 11-1986 Hi nghi 12, hop truc
v trong khi bt du "ai hi Ni b, t 5-12-1986 - ni l d "bn nhn su,
nhung theo ng L Vn Trit, khi y l y vin trung uong du khuyt, cc cuc tho
lun trung uong ch bn v nguyn tc ch khng duoc bn v nhn su cu th.
Vic khng d cc y vin trung uong v cc dai biu tho lun nhn su cu th
d tao ra mt khong trng dai hi. Truc khi v H Ni, cc don dai biu, dc
bit l cc dai biu min Nam, nhng ngui hiu r Nguyn Vn Linh v dang k
vong to ln vo Trung Chinh d c mt cuc vn dng d Trung Chinh tip tuc
lm tng b thu kha VI. Theo ng Trn Nhm, thoat du, ng Trung Chinh ni
trong B Chnh tri: "Tui ti ln ri. Ti xin thi. Nhung v sau, c l thc truc
s mnh m cc dng vin mun giao ph cho ng v kh chiu truc cch lm ca
L c Tho, ng Trung Chinh gi im lng.
L c Tho d kinh nghim d thy vo thi dim y, ng khng cn uy tn d
tm kim co hi cui cng cho mnh
554
, nhung vn rt "thao luoc d ci cm trong
b my mi nhn su ca mnh. ng Trn Nhm cho rng vic khng dua nhn su
cu th ra tho lun cng khai l "dng co c nhn ca ng L c Tho. Trong ai
hi Ni b, c hon 900 dai biu trong s 1.129 dai biu v du ai hi VI ghi vo
phiu thm d d nghi ng Trung Chinh tip tuc lm tng b thu. Cc don dai
biu, dc bit l cc don t min Nam ra lin tuc xin gp Trung Chinh d thuyt
phuc.
Theo lich ai hi Ni b, sng ngy 13-12-1986, cc dai biu tp trung Hi
trung Ba nh. Nhung, ch mi ti chn gi, Ban T chc mi thng bo: "Mi dai
biu v ngh. Chiu nay ba gi ln hi trung d thng nht nhn su kt thc dai
hi tr bi. Vi gi truc d, theo ng Trn Nhm: Ti dn s 3 Nguyn Cnh Chn,
nh ring Tng B thu Trung Chinh, lc su gi. Su gi ba muoi, Chnh Vn
phng Trung uong Nguyn Khnh ti hi: "Cu dy chua. Ti bo: "m qua hop
B Chnh tri khuya, gi cu chua dy. Nguyn Khnh v, ti 7 gi 30 th "mt l
mt lc ko ti, gm Pham Hng, L c Tho, Pham Vn ng, Nguyn c Tm,
V Ch Cng. L c Tho p ng k vo l don "xin khng ng c. Khi ng Trung
Chinh chua kip tr li, Ph Ch tich Hi dng B trung kim B trung Ni vu
Pham Hng ni: "Anh khng rt th rt cng
555
. ng Trung Chinh d phi gt du,
nhung ng d khng k vo l don "xin rt do Chnh Vn phng Trung uong
Nguyn Khnh chun bi.
Ba gi chiu ngy 13-12-1986, cc dai biu lai luc tuc ln hi trung, Pham
Hng, ngui c thm nin trong B Chnh tri ch sau ba vi trung lo sp ri chnh
trung, thng bo vi dai hi cc vi Trung Chinh, Pham Vn ng, L c Tho d
xin rt tn ri Pham Hng doc bn "tuyn duong cng trang to ln ca "ba cu
556
.
Xp theo th bc trong ng th Pham Hng s l nhn vt s mt cn tham gia
Ban Chp hnh Trung uong. ng tr thnh y vin B Chnh tri nm 1956, khi ng
Nguyn Vn Linh chua l trung uong y vin. T nm 1967-1975, ng l b thu
Trung uong Cuc min Nam trong khi ng Linh l ph. Nhung lc y, nhng nhn vt
manh nht trong ng du vn dng cho Nguyn Vn Linh. ng Nguyn c Tm
k: "Anh Tho vn kin tr gi kin d anh Nguyn Vn Linh lm tng b thu
557
.
ng Hong Tng nhn xt: "Pham Hng l ngui nghin cu kinh t khng su nn
t dua ra sng kin. Trong thi gian lm ph, Pham Hng cng khng phi l mt
ngui mm mng vi c ng Pham Vn ng.
ng ng vn c cm tnh hon vi Nguyn Vn Linh v trong thp nin 1930 khi
cng t Cn o vi nhau, Nguyn Vn Linh - khi y mi ch l mt cu thiu nin
mui su tui - say m doc nhng ti liu v ch nghia Marx-Lenin do Pham Vn
ng day v dich t ting Php. Ngy 13-11-1986 khi Vin Chn du ai hi ai
biu ng Nhn dn Cch mang Lo, truc cc nh lnh dao cc "dng anh em,
Pham Vn ng d c gng gii thiu Nguyn Vn Linh nhu mt th h lnh dao k
tuc ng thay v ch thp tng trong chuyn di d.
Vo gi cht, nhu mt l phiu b truc cho Nguyn Vn Linh, Pham Vn ng
d chuyn bi pht biu khai mac ai hi VI m Hi nghi Trung uong 11 d giao
cho ng v d duoc ngui gip vic ca ng l Vit Phuong vit cho Nguyn Vn
Linh. Theo ng Vit Phuong, Nguyn Vn Linh d ch sa mt vi t c tnh "nhn
xung ri doc trong phin khai mac ai hi Ni b ngy 5-12. ng Linh cn din
doc lai bi ny trong phin khai mac ai hi Cng khai vo ngy 15-12-1986. Bi
pht biu v sau d gp phn gip bo ch goi Nguyn Vn Linh l tng b thu di
mi.
Chung XI: Campuchia
Gia trua 7-1-1979, khi nghe con r l Gio su H Ngoc ai dnh thc bo tin,
"Qun ta d vo Phnom Penh, ng L Dun ch " ri ng tip. ng H Ngoc ai
ni: "Ti rt ngac nhin. Khi nhn duoc din thoai t Cuc Tc chin ti cng khng
ng chuyn long tri l dt nhu th m ng vn ng. ua dai qun dn th d mt
quc gia khc tung nh tua gic ng trua ca mt dng qun vuong nhung phi
mui nm sau Qun di Vit Nam mi rt duoc chn ra khi d. Cho d cu chuyn
xy ra bn ngoi lnh th, mui nm y s tr thnh mt phn lich s Vit Nam,
lich s can thip vo mt quc gia khc.
"Pot du phum ta cui phum"
Theo Tung L c Anh: "Khi dnh Campuchia, trong lnh dao ng ta c hai
kin: mt l dnh xong giao lai cho ban ri rt v ngay, hai l dnh xong phi gip
ban xy dung cho vng ri mi bn giao v rt v nuc Anh L Dun bo dnh
xong giao cho ban ri rt cho b di v Nam B lm rung
558
. ng Ng in xc
nhn, khi mi ln Phnom Penh, ng L c Tho c ni dai , "ta c lm tt mt thi
gian, ba thng, su thng ri giao cho ban. Nhung lm sao trong ba hoc su
thng nhng ngui lnh Vit Nam c th "tr v Nam B lm rung khi Khmer
ch mi bi dnh dui ch chua bi dnh tan.
Chua dy mt thng sau khi khi binh, ngy 17-1-1979, b di Vit Nam d
dnh d chnh quyn cui cng ca Pol Pot thi x Ko Kong. Nhung, nhu Cuc
trung Cuc Tc chin L Hu c tha nhn, "chng ta chim duoc Phnom Penh v
cc thnh ph, thi x, nhung chng ra khng dit duoc su don no ca Pol Pot.
Sinh luc dich bi tiu hao khng dng k. Trung tung L Hu c cho rng:
"Chng ta d dng ba ta dit rui, s dung binh chng hop thnh nhu dnh Php,
dnh M, d dnh vi mt di qun du kch.
Khmer b chay nhung chng khng phi l mt tn qun. Tung c ni:
"Chng duoc cc c vn Trung Quc day rt k, c thy xe tng l chay ri gi mn
lai. Mn Trung Quc khng git cht m ch st thuong. C mt ngui trng mn,
qun ta lai phi mt bn ngui d cng. Khi tin qun vo Phnom Penh, th Vit
Nam nhu "ch tre, nhung khi ti nhng vng bin gii xa, cc don vi Vit Nam lp
tc bi Khmer dt trong tm phuc kch. y l giai doan qun di Vit Nam bt
du chiu hy sinh ln nht.
Ma kh nm 1980-1981, Khmer m cuc phn kch ln th nht. Khi y, luc
luong Qun Tnh nguyn Vit Nam tai Campuchia vn mc cao. Khng ginh lai
duoc dt, nhung Pol Pot cng d ko Qun Tnh nguyn v Qun di ca Heng
Samrin vo mt cuc chin khc lit khng ch bi mc d thuong vong.
Ma mua nm 1983, ng Pham Vn Tr, lc by gi l ph tu lnh Tham muu
trung Mt trn 979, truc tip ln vng bin gii Ko Kong ch dao Su don 4. ng
Tr k: "Sut ma mua, t thng 5 dn thng 10, hu nhu tuyn truc bi ct dt
hon ton lin lac vi tuyn sau dc bit l vic tip t, vn chuyn t lit hon
ton. Trong khi d, dich s dung pho dt t Thi Lan bn dai dng, ngy ny qua
ngy khc vo khu vuc c b di ta, cc trn dia, bi mn ca dich ba ging khp
noi anh em mnh c di ra khi dia bn quen thuc l vung mn, thuong vong rt
nhiu. Xung cc bnh x, tram phu ca su don, bt gp nhiu chin si tr trung,
khi ng bi mn n tin mt chn, c dng ch cut c hai chn, ti khng cm duoc
nuc mt, thy mnh chua lm trn trch nhim vi anh em. V cng tht dn dau,
sau mt ma kh, mt ma mua, git mnh thy hng ng ca anh em mnh thua
tht, trng vng mt mt phn
559
.
noi hn tn mi dan, ba com ngui lnh, theo ng Tr, ch gao muc, c kh
muc, thit i. ng vin anh em cng ch tng gia duoc mt t rau xanh d ci thin
ba n, c thm t cht rau. Kh hu th khc nghit, st rt, st rt c tnh c nhu
"thn cht cm lui hi dng ch mi ngy. Ngui lnh cn vu ca Tung Tr d bi
st rt, cht khi mi mui tm tui.
ng Pham Vn Tr k: "ing ti, mc d khng bi st rt qut ng, nhung
cng d nm tri nhng con st kinh khng. So nht l dang xung don vi, ct rng
kim tra trn dia phng ngu ca b di, bt thn con st p dn, ngui run ln bn
bt, mt hoa ln, buc di ly by, anh em khng kip du th khuu xung gia
dung, gia rng. B di m dau, bi thuong do pho, mn, nhiu trung hop bnh
thung, nu cp cu kip, cha tri chu do s qua khi, nhung v khng chuyn duoc
v tuyn sau nn dnh nm lai chiu cht. c bit trong ma kh, theo Tung
Pham Vn Tr, nuc ung thiu "l ni de doa kinh hong. ng Tr k: "Ti d
nghe cn b, chin si don vi k lai nhng chuyn rt thuong tm: b di kht nuc
b l trn dt, gp cy g xanh, mm du dng rng gm, may chng kim duoc
giot nuc. Khi d, moi phn xa ca con ngui gn nhu l bn nng. Cng c trung
hop b di cht kht, rt dau lng
560
.
Ma kh cng l ma tc chin quan trong nht. Trn dnh ngy 25-5-1984 ca
Su don 330 m mn dot tn cng ma kh 1984 duoc coi l thng loi, nhung theo
ng Pham Vn Tr, d c chin thng d, Su don d phi tr gi rt dt: 103 cn
b, chin si hy sinh, 485 b di bi thuong. Bn cn c ca Khmer bi chim, thu
gi hon 300 khu sng. Ni l "loai khi vng chin du 700 tn Khmer nhung
trong nhng trn dnh nhu th, Khmer du ch dng b chay d bo tn luc
luong, s sinh luc dich bi tiu hao l rt t.
Ma kh 1983-1984, Khmer t chc "cuc phn kch th hai nhung tht bai.
Ma kh 1984-1985, qun di Vit Nam m mt chin dich ln dnh thng vo cn
c dia ca "ba phi Khmer phn dng nm trn dung bin gii, trong d c nhng
phn nm su vo dt Thi Lan, ph hy mui su cn c ca "ba phi Khmer.
Sau d, Tung L c Anh ch truong dua "qun di v nhn dn ban ra lm ch
bin gii bng cch cho xy dung Cng trnh K5: pht quang hon 800km dung
bin lm tuyn tun tra, sau d cho trng tre, do ho, gi mn, dung ln mt hng
ro ngn Pol Pot thm nhp t cc cn c trn phn dt Thi Lan sang.
Theo tung Mai Xun Tn, trung on Chuyn gia 478: "Lm K5 c nghia rt
r v thit thuc. Mt l, c cng trnh phng th bin gii th cc don vi v trang
ca ban mi cm thy vng tm hon, t d mi dm tu luc bo v tuyn dung
bin, v nhu vy qun tnh nguyn ca ta mi rnh ra thuc hin nhim vu ca don
vi ch luc co dng chin luoc. Hai l, nu lc d bo ban dng ra t chc nhng
trn dnh ln hoc mt chin dich ln, mt cuc vn dng cch mang ln th ban
chua lm duoc. Nhung bo ban dng ra t chc cho dn c cy, do ho, trng tre
lm thnh dung tun tra bin gii th ban lm duoc v dn dn lm tt
561
.
o bin gii d ngn gic l mt k hoach to bao. Nhung Thi Lan v
Campuchia c mt dung bin di hng nghn cy s, ni cao, rng thing Khmer
cng khng phi l con nai hay con tru m l nhng chin binh o den. T
nhng Preah Vihear, Dangrek, Pailin, Poi Pet, Phnom Malai, Anlong Veng, nhng
bng den y vn thot n, thot hin, qua lai bin gii nhu con thoi Pol Pot tip tuc
lp cn c su bn trong lnh th Campuchia sau khi c K5.
Tung Mai Xun Tn gii thch: "Vic t chc Cng trnh K5 l noi thuc t d tp
duot cho ban bit lm cng tc vn dng v t chc qun chng. Nhung khng
phi tu nhin m "hi d v c by gi vn c mt s dng ch thc mc v cho
rng K5 l tn km v khng cn thit
562
. Trn thuc t, "K5 d tng l ni so hi
ca ngui Campuchia. lm K5, theo ng Ng in: "Ta d thc dy ban huy
dng khong by triu ngy cng ca qun chng t cc tnh hu phuong di xy
dung phng tuyn bin gii.
Hng chuc van dn cng, phi hop vi b di ca Heng Samrin trn Cng trung
K5 khng ch l nhng muc tiu sng ca Khmer m cn l ca st rt, bnh
tt. Phn th bi phuc kch, dnh p, phn bi son lam, chung kh, khng th tnh ht
con s thung dn Campuchia bi thuong bi mn, bi cht bi sng dan v dau m,
trong cuc "tp duot lm cng tc vn dng qun chng ny.
Sau K5, chin su cng c lit, nht l khi hon nm van qun tnh nguyn Vit
Nam duoc rt di. "T nm 1983, ban dm duong duoc nhim vu bo v p, x, thi
x, thi trn, tr hai thnh ph Phnom Penh v Kongpong Som nm 1984, ban tu
dm duong hon ton bn tnh, Svey ieng, Prey Veng, Kongpong Cham, Kandal
nm 1985, ban tu dm duong duoc mt phn bin gii Campuchia-Thi Lan
563
. Tuy
nhin, luc luong Vit Nam d phi dn mng trn nhng vng chin trung rng
ln. Nhng ngui lnh truc tip don vi chin du cm nhn rt r diu d v dy l
trung hop ca Thuong y Long.
Thng 5-1986, Thuong y Trn Hu Long, dang l gio vin qun su trung
Qun chnh Qun khu VII, duoc diu sang chin trung Campuchia lm dai di
trung ai di 11, Trung don 4, Su 5, Mt trn 479. Long k: "on vi dng noi
c lit nht, nhung v kh vn rt thiu thn. ai di ti c 110 ngui m ch cn
chn muoi khu sng theo l thuyt th ha luc phi duoc trang bi ti tn phn di
nhung tiu di th c B40, trung lin, tiu di khng.
ng qun ba rng, noi luc luong Khmer thung t Thi Lan vuot bin gii
vo bn trong dt Campuchia. Long k: "Chin tranh nhu tr da, chng ti th c
phoi mt ra, trong khi Khmer lai ln khut trong bng dm, trong dn. T bin
gii lun qua, tui lnh Pol Pot lai dng lai dnh nhau vi tui ti mt chp, sau d di
v lai bn nhau thm mt chp na. Chng ti phi dp tung v do ho vy
quanh doanh trai theo kiu pho di. Loai pho di tung dt vi nhng ngi nh
tranh tre ch cn mt pht B40 l chy rui.
Su c lit m nhng ngui lnh Campuchia d phi tri qua l khng th dinh
luong. nh chim mt cn c ca Khmer th c v nhu rt d, nhung tiu dit
luc luong Pol Pot th rt kh. C nhng don vi Qun Tnh nguyn Vit Nam d tng
bi "xa s. Thuong y Long k: u ma kh nm 1986, trung don t chc truy
lng dich, dai di ti duoc giao nh gi c. Ti, ti qua ai di 13, anh em ku
ngi vo ung ly ruou tin. ang n, ai di trung Thu hi: "Cn dan K54
khng. Ti rt nguyn bng dan t khu K54 bn hng dua cho Thu. Trua hm
sau ra phum, thy my ngui gi Khmer ngi khc, ni: "B di ng Thu cht ht
ri.
Ton b luc luong ai di 13 tham gia trn dnh bi hy sinh, ch cn mt ngui
lnh vc chn dai lin sng st. m y, gn 300 lnh Khmer bi Trung don 4
bao vy, dn dnh. Chng buc phi m dt ph khu. Noi chng chon nm trong
pham vi cht chn ca ai di 13. Nhng tn lnh Khmer hung hn n B40 nhu
vi xung nhng ngui lnh dang phoi lung gia dng trng. Ngui lnh sng st v
k rng, truc khi chng dn, anh kip nm sp xung, ko xc dng di d ln.
Lnh Khmer ln luot bn bi vo nhng ci xc b di Vit Nam, nhung khng
hiu sao anh sng st. Sng hm sau, ngui dn dua xe b vo rng ch v bn
muoi xc b di trong d c c "ai di trung Thu.
Sau trn y, Thuong y Long triu tp don vi ni, luc luong mng, chng ta c
th bi dnh bt c lc no. i ra lnh m kho dan, nng cp bo dng, dt don vi
trong tu th sn sng chin du. u nm 1987, mt tiu don Pol Pot xut hin
trong khu vuc dai di Long dng qun. Lc ny, Long d chuyn sang ch huy ai
di 12. Ngui dn trong phum ni: "ng Long oi, n chun bi dnh b di 12 d.
Ngun, tiu don trung Khmer , nhn qua dn: "Ni ng Long ch cn ra
khi doanh trai, buc qua ba phum l ti bn. Thuong y Long nhn lai: "Ni ng
Ngun c gii th c dua qun v dy. Khmer khng dnh ngay m c dm d
hng thng tri hng dt b di ca Thuong y Long trong trang thi cng thng
ko di cho dn khi mt mi. B di ca Long vn thung nghu ngao ht: "Pot
du phum Ta cui Phum Ung chung dng nuc thi um um Ln dy d tri
bao ma la Pot vn du phum ta cui phum
564
.
Thuong y Long k: "m Campuchia ti ti mc nga lng bn tay ra dua ln
truc mt cng khng nhn thy. Khi hnh qun dm, chng ti phi bt con su
dt c nh ln tinh qut ln ba l ca ngui lnh truc mt d bm theo nhau. m
di qua trng trng, nu l tut lai pha sau phi nm st mt dt may ra mi nhn
thy bng nhng ngui lnh hnh qun in trn nn tri. Nhng khonh khc hay bi
phuc kch nht l thi dim trng va ln, Khmer phuc sn ch ch c nh
sng nhn r muc tiu l bn. Khi tiu don Khmer ca Ngun vn thp th
ngoi rng, Long k: "C hai ting mt ln, ti lai phi dy di mt vng dc gc.
Tin dn ti nhu muc m khng c ly mt tri ha chu. Khmer p st hng
ro cng kh lng nhn thy.
Sau bn ngy bi bao vy, "b di 12 cng nhu dy dn nhung dm lnh Khmer
vn chua khi chin. Trung don 4 lc d cng khng cn kh nng chi vin v
luc luong d bi dn mng. Tiu don nhn xung: "Tp trung phng th cho tt.
Khong 4:30 sng, Thuong y Long di dc gc ln cui, thy anh em chp hnh
nghim, anh tr v ln. Long k: Va dt lung, ti nghe ting AK n pht mt bup,
bup. Chua kip nhy ra th qu B40 th nht n st nc nh s ch huy. Ti phng
xung hm.
Nghe dan ca tui Pol Pot bn ht c m khng thy ting sng bn tr ca anh
em mnh. Ti ni vi cu lin lac: khng ra dnh l cht ht. Va dom chn ra th
mt tri B40 n ngay ca hm ht mnh tr lai. Nhn thy ming cu lin lac mp
my, ti ht ln: "Tao cn sng, dnh. a khi hm, thy hng chuc nc nh
dang bc la. Mt nhm b di dang vc khu ci 82 chay ra pha sau. Long ht:
"Dung nng, bn cp tp. H xong vn khng nghe ting ci, Long qut: "Khng
bn, tao bn tui by by gi. Qut xong nhn lai, thy ming khu ci chp lin
tuc, anh em khng kip g chn, c th dung nng, th dan. Khi y, Long mi bit
tai mnh d dic.
Chay xung Trung di 1, thy mt chin s bi thuong li rut, anh em dang ly
bt p bung bng lai. Trung di 2, Trung di trung N bi mt vin dan xuyn
qua nguc, cht trong khi tay m cht mt chic gi hng. ai di trung Long git
mnh. Ch hai ngy truc, khi nhn thy chic gi, Long da: "Ai tng dy. N tu
ho: "Ngui yu em tng. C cht em cng s m theo chic gi. Ngui yu ca
N l mt c gi ngui Khmer mi quen. Ngui lnh c mt trong gi pht trung di
trung N hy sinh k: "Anh y dang ch huy th khung lai, mu r ra t mt vt nh
trn nguc. Ngay lp tc anh y bo em vo hm ly chic gi, ri ra lnh: Bn Anh
y m cht chic gi cho dn khi mt ti lai v lim dn.
Tri sng, luc luong Khmer rt lui. Trung di 3, hai ngui lnh dang c
gng d nng xc mt dng di bi B40 x nt mt mng lung. La vn chy gn
nhu tt c nhng ngi nh ca dai di. Ba ngui lnh hy sinh, ba ngui khc bi
thuong. Xc anh em duoc dua v S Ch huy. Long ly khn lau mt cho tng t s
ri doi xe b ca ngui Khmer vo dua xc nhng b di xu s ln trung don.
"m kh nhu ting m tru ng kh nhu t bnh trng Tri khng mt tia gi
thong
565
. Ma kh Campuchia, dt st lai, phi hai ba ngui do mt ngy mi
duoc mt ci huyt d chn dng di.
Ngay cng chnh, xc mt lnh Khmer bi bn cht khi dang vc khu B40 vi
vin dan d sn sng nhung chua kip bn. Trn lung hn ta cn su qu dan. Ting
AK "bup pht mt m Long nghe khi va tr v ch nm l ca ngui lnh m anh
va gp khi di dc gc. Nu anh b di d cho tn lnh Khmer mang by qu
B40 y lot qua hng ro th th trn c nguy co v. m y, luc luong Pol Pot ch
tn cng ba mt, cha mt mt d, nu "b di 12 b chay, s roi tron vo by
phuc kch ca chng. y l trn tp kch khc lit nht ca Khmer vo noi dng
qun ca "b di 12 nhung khng phi l trn dnh duy nht. Thuong y Long dn
Mt trn 479 thng 5-1986, t d cho ti gia nm 1987 anh ch huy don vi phn
cng, phuc kch v truy kch Khmer tng cng su muoi tm trn.
Cng thi gian y, c tin dn Si Gn rng Long hy sinh. M Long, b Thi
Bch H, dn Phng Cn b Qun khu nhiu ln d hi thm. Nhung thng tin lin
lac ti chin trung, nht l ti nhng don vi dng st bin gii Thi Lan nhu don vi
Long l ht sc kh khn. Sau ba thng hi han, m Long ch duoc cho bit: Vo
thi gian y tai Mt trn 479 c ba thuong y tn Long cht.
Thng 8-1987, Trn Hu Long c lnh ri chin trung. Nghe tin Long v nuc,
Tun, ngui nhn bn giao chc dai di trung ai di 11 t Long, cho lin lac ct
rng, gi anh mt l thu ngn: "Mnh duoc tin Long v nuc m khng gp duoc.
Ch mong Long v nh, hanh phc. Tun v Long d tng mc vng nm tr
chuyn vi nhau sut dm ngoi rng. y l l thu cui cng gia hai ngui.
Khi Long v ti B Ch huy Su don 5, xc ca Tun v mt ngui ph ca anh
cng va duoc dua v Su don b. chin trung c nhng ci cht khng th no
lung truc. Tun khng cht bi Khmer m cht bi dan ca mt chin s,
trong con kch dng do chiu dung cng thng ko di, d mt tr bn vo dng di.
Cho dn nay, ngui dn vn khng duoc bit chnh xc c bao nhiu "qun tnh
nguyn d hy sinh Campuchia. Con s b di Vit Nam bi cht, bi tn ph bi
mn zip v mn K58 trong mui nm dy ln dn hng trm nghn
566
. Cc vn kin
ca ng v Nh nuc Vit Nam lc d m t: "t nuc va c ha bnh va c
nguy co xy ra chin tranh.
Nhung khng ch l nguy co. ua qun sang Campuchia l d gi cho khng
gian chin tranh xa bin gii Ty Nam, vy m nhng qun y vin Si Gn, Cn
Tho vn tp np thuong binh. Nhng ngui lnh "Chin trung K lu ngy bt tin
d dua khng gian chin tranh trn v nhng lng qu, gc ph.
"Xut khu cch mqng"
Nm 1978, Ouk Bun Xuon, b thu mt vng Qun khu ng, cm du mt
nhm Khmer chay sang Vit Nam. Ouk Bun Xuon d nghi Vit Nam gip xy
dung mt "khu gii phng doc bin gii, gip xy dung luc luong v trang, t d,
nhng ngui Khmer s tu chin du d "gii phng Campuchia khi ch d Khmer
. Theo ng Ng in, ph Ban B68, "d nghi hop l ny d khng duoc chp
nhn.
Bt du t thng 6-1978, ng L c Tho vo Si Gn lp ra Ban B68, ban ch
dao "gii quyt chin tranh bin gii Ty Nam v lm nhim vu quc t gip ban.
Theo Tung L c Anh: "ng L c Tho l ngui thit k t du, l ngui quyt
dinh nhng vn d ln nhu xy dung luc luong, phuong thc tin hnh, phuong n
chin du, diu binh khin tung.
Khi chnh quyn Khmer tho chay, ngui dn Campuchia dang trong cc
cng trung ging nhu nhng trai tp trung thi c Quc x, run ry, di kht, hi
hm. Cng vic ca b di Vit Nam trong my ngy du ch yu l cu di v cu
sng hng van ngui Khmer dang thoi thp. Nhng h chn ngui tp th, nhng
ging nuc dy xuong ngui c th tm thy tai hng ngn phum, sc ca dt nuc
nh b ny.
Sau hon ba nm chn thng sng dui bn tay Pol Pot, Campuchia thuc su tr
thnh nhng "cnh dng cht. Hng triu ngui bi hnh quyt hoc bi hnh ha cho
dn cht trong cc cng x v trn nhng dai cng trung
567
. B di Vit Nam d
gip tng ngui dn tm lai nh, tm lai nhng ngui sng st trong gia dnh, mang
tng hat bp, hat du t Vit Nam sang d ngui dn Campuchia khi phuc cng
vic dng ng. Nhng "hat ging cch mang cng dng thi duoc mang ti, hnh
thnh Campuchia mt ch d theo dng m hnh Vit Nam.
Cc don vi qun tnh nguyn Vit Nam dng chn du c nhim vu gip lp
nn chnh quyn dy. Tiu don, dai di, "gii phng huyn th gip lp ra chnh
quyn cp huyn, tiu di "gii phng x th gip tng x lp nn chnh quyn tam
thi goi l "y ban tu qun. Nhng ngui "th Pol Pot, khng c no mu vi dn,
don kt vi Vit Nam c th duoc co cu vo cc y ban ny.
Nhng ngui lnh Vit Nam trong d tui hai muoi chua tng lp gia dnh, chua
tng mt ngy "lm quan bng nhin tr thnh "chuyn gia x v c khi
huyn. ng L c Tho mun dung ln Campuchia mt b my hon chnh, theo
m hnh Vit Nam, mc d ng ch tp hop duoc vn vn su muoi mt cn b
ngui Khmer truc khi "Phnom Penh gii phng.
Cui nm 1978, bo ch Vit Nam dn dp dua tin v cc luc luong ni dy, v
"Mt trn on kt Dn tc Cu nuc Campuchia, lin tuc pht thanh nhng "li
ku goi ca Heng Somrin, Chea Sim. Nhung cho ti lc d, trn lnh th
Campuchia khng h c ni dy, ch c nhng cuc do thot ca ngui Campuchia
dn Vit Nam. Thng 9-1978, nhng ngui do thot ny mi duoc tp hop lai
thnh "don dai biu luc luong ni dy dn thnh ph H Ch Minh yu cu Vit
Nam gip d.
Theo ng Ng in
568
: "Lnh dao Vit Nam lc d rt kh m dnh gi cc nhm
t Campuchia sang nn diu d hiu l phi dnh su tin cy ca mnh cho nhng
nhm cn b nm 1954 tp kt ra Bc. Oi om l nhng cn b tp kt c tm c
d ln luot duoc dua v lai Campuchia t 1970 v d ln luot bi bon Pol Pot th
tiu. Nhng ngui cn st lai ti nm 1978 l nhng cn b rt kh s dung. Anh
L c Tho d dng cum t vo bo, vat tp nhung cng ch kim duoc khong bn
muoi ngui
569
. ng Ng in tha nhn: "Thuc t l ta dung ln nhm lnh dao
by ngui ta dung ln y ban Trung uong Mt trn on kt Dn tc Cu nuc
mui bn ngui ta vit cuong linh Mt trn 11 dim ta t chc l ra mt ca Mt
trn vng Mimot ngy 2-12-1978.
Ch c khong hai muoi cn b trong "luc luong ni dy duoc qun di Vit Nam
mang theo khi tin vo Phnom Penh. Theo ng Ng in: "Ta tuyn truyn nhu l
mt cuc tng tin cng v ni dy ca ban, c su gip d qun su ca Vit Nam.
Su thuc, sau khi Phnom Penh gii phng ri, di quay phim qun di ca ta d b
tr quay cnh mt cnh qun Cch mang Campuchia, thuc ra l chin si Vit Nam
mc qun phuc Campuchia, ngy 7-1-1979, tin nhanh dui l c d nm thp
vng xng vo chim hong cung ging nhu cnh dnh chim Cung din Ma dng
trong Cch mang thng Mui
570
.
Ti ngy 8-1-1979, th gii nghe duoc tuyn b thnh lp "Hi dng Nhn dn
Cch mang Campuchia ca nhng ngui ni dy. Nhung su thuc th vi gi truc
d, theo ng Ng in: "Tai B Tu lnh Qun khu VII, ng L c Tho mi ch tr
mt cuc hop gm lnh dao B68 v Tin phuong B Quc phng d xem xt ln
cui danh sch chnh ph mi ca Campuchia truc khi cng b. Cuc hop khng c
ban Campuchia tham du. Ta d quyt dinh khng goi l chnh ph m goi l Hi
dng Nhn dn cch mang. Vic ln m ta quyt dinh nhanh nhu vy v moi ngui
xem nhu bnh thung
571
.
Mi ti ngy 20-1-1979, tai Nh khch 14 V Vn Tn, ng L c Tho mi lm
tic tin hon bn muoi cn b ngui Campuchia cn lai v Phnom Penh chp chnh.
Trong s d c by nhn vt ch cht: Pen Sovan, Chea Xim, Heng Samrin, Van
Xn, Bou Thong, Nan Xarin tc Chan Kiri v Hun Sen.
Tu tung nuc ln
T cui thng 1-1979, ng Mui cng mt s chuyn vin d duoc dua sang
Phnom Penh. Ngy 11-2-1979, ton b "Trung uong ban c mt Hong cung du
hop vi L c Tho, Mui v cc thnh vin B 68. ng Mui trnh by mt du
tho hip dinh theo d, Vit Nam s vin tro cho Campuchia 400 triu dng, tuong
duong vi 60-70 triu USD theo thi gi. Mt tun sau, Th tung Pham Vn ng
bay sang, k vi Ch tich Heng Samrin mt hip uc c gi tri trong vng hai muoi
lm nm goi l "Hip uc Ha bnh Hu nghi v Hop tc, theo d, "Campuchia yu
cu Vit Nam d qun tnh nguyn lai.
Mt nm sau khi dnh sang Campuchia, ng L c Anh duoc thng qun hm
t trung tung ln thuong tung. Ngy 20-5-1981, Qun y Trung uong quyt dinh
thnh lp B Tu lnh Qun Tnh nguyn Vit Nam tai Campuchia, ly phin hiu l
"B Tu lnh 719. ng L c Anh, khi y dang l tu lnh kim chnh y Qun khu
VII, duoc b nhim lm tu lnh Qun Tnh nguyn.
Va lm tu lnh 719, ng L c Anh va truc tip lm trung on Chuyn gia
qun su 478, co quan gip hnh thnh B Quc phng v xy dung luc luong v
trang Campuchia. Bn canh luc luong "Qun Tnh nguyn cn c mt "on
Chuyn gia gip xy dung h thng chnh quyn dn su, c mt danh l B68, do
ng Trn Xun Bch, y vin Trung uong ng phu trch. Thng 3-1982, tai ai hi
ng ln th V ca Vit Nam, ng Trn Xun Bch vo Ban B thu tr v H Ni lm
chnh Vn phng Trung uong ng L c Anh duoc bu vo B Chnh tri, tr lai
Campuchia, thng linh c on Chuyn gia B68 v Qun Tnh nguyn.
Nhng nm y Vit Nam, kinh t th kit qu, kinh nghim th ch c co ch
quan liu, bao cp. Vy m m hnh chnh tri, kinh t, vn ha m chnh Vit Nam
cng dang cn phi di mi y lai duoc dua sang p dt Campuchia, mt quc gia
vn rt khc bit v vn ha v d qu hong so chnh quyn v sn t thi Khmer
.
Nhng ngui Vit Nam lm "nhim vu quc t Campuchia, theo tung L c
Anh, cn mc phi "tu tung nuc ln. Tng cn b Vit Nam, dc bit l di ng
"chuyn gia gip ban, bit r ngun gc l lich ca tng cn b ngui Campuchia.
Tht kh d bng chc ho c duoc thi d dng muc vi nhng ngui va duoc dua
ln lnh dao tm quc gia y.
Nhng ngui thuc su c nng luc v d tng nm gi nhng chc vu cao trong
hng ng Khmer chay sang Vit Nam th chua duoc tin cy. Trong giai doan
1979-1981, nhm "tp kt duoc ng L c Tho giao nm gi cc chc vu tng b
thu, ch tich Hi dng B trung, b trung B Quc phng 38 y vin B chnh
tri 817 b trung 729 ch tich, b thu tnh, thnh.
Nhng ngui tp kt t min Bc Vit Nam dua v trnh d rt gii han. Ngui
duoc chon "cm c l Pen Sovan cng ch vn l trung Phng ting Khmer i
Ting ni Vit Nam. Ngui sau d thay Pen Sovan gi chc ch tich Hi dng B
trung, ng Chan Si, khi Vit Nam ch l trung mt phn xung ca nh my
nhit din Vit Tr, Vinh Ph. "Tu lnh Binh don I v sau d l ch tich thnh ph
Phnom Penh, Khang Sarin, nguyn l mt thuong y Thi di Son Ty. Khi duoc L
c Tho ku, Khang Sarin d v huu, dang di co ra thng phuy vi tin cng hai
dng mt ci. Men Som Ol, t mt n y t hai muoi su tui Qun khu VII, duoc
ng L c Anh dua v lm cuc ph Cuc Cn b B Quc phng. Som Sosor, ngui
gc cng mt nh my, duoc ng L c Tho b tr lm b thu tnh Kongpong Speu.
Moi quyt dinh v nhn su cao cp ca Campuchia du do mt tay ng L c
Tho. Sau ngy 20-1-1979, "Ban Xy dung dng, ch mi hnh thnh truc d my
ngy, duoc ng Tho goi l "Trung uong ng Nhn dn Cch mang Campuchia v
theo ng Ng in, Pen Sovan duoc ng L c Tho goi l tng b thu, cng vi
Chia Xim, Van Xon hop thnh Ban Thung vu. Ni l trung uong, l ban thung vu,
nhung theo ng Ng in: "Trn thuc t chng my khi hop, moi quyt dinh ln
du do pha ta lm ri truyn dat cho Pen Sovan, Pen Sovan nu ra vi Trung uong
nhu l kin ca Ban Thung vu. Ci du thuc su l ng Cng sn Vit Nam, cu
th l L c Tho. Lm gip ch l cch ni thi, trn thuc t l lm thay
572
. T
thuc t ny, ng Ng in tha nhn tm l coi thung ca cn b Vit Nam l
khng trnh khi.
ng Ng in l dai s kim c vn cho B Ngoai giao Campuchia. B trung l
Hun Sen, nm y mi hai muoi by. Ng in l ngui hung dn cho Hun Sen t
cch cm tng ci ly, ci nia. Khi d duoc dua ln lm ch tich Hi dng B trung,
nm 1985, gia cng khai, Hun Sen vn gii thiu ng Ng in vi moi ngui:
"y l ngui thy vi dai ca ti. B Ngoai giao Campuchia trong nhng ngy du
ch c mt b trung, mt chuyn gia, moi vn kin, t thu ca Ch tich Heng
Samrin gi cc nguyn th quc gia, dn cc tuyn b quc t quan trong du do
mt tay ng Ng in tho. ng in tha nhn: "C lc phi vit bng ting Php
cho kip thi gian. Ngay c khi ai s Ng in "trnh quc thu ln "Quc trung
Heng Samrin, moi hoat dng, k c vic "Quc trung tip thn mt dai s du do
chnh ng Ng in sp dt
573
.
Hun Sen thuc trong s nhng ngui khi v Phnom Penh l thc duoc vai tr
"ch th ca nuc Cng ha Nhn dn Campuchia. T mt ngui khng bit g v
ngoai giao, nh thng minh, nng dng v chiu kh hoc, Hun Sen d tr thnh mt
nh ngoai giao thuc su. ng Ng in k: "Mi ln ti gp du tranh th gii thch
thm nhng vn d c lin quan. Hun Sen chm ch lng nghe, ch no khng r
th hi lai, khng giu dt.
Nguoc lai, cng c nhng ngui, theo ng Ng in: "Thot ci nhy ln dia vi
mi, nm trong tay nhiu quyn luc, ho sng nhu trong gic mng Qun mt
mnh vn ch l nhng bnh vi v danh, duoc dua dt dui gc cy da, do c huong
dn cng vi m thnh thn t nhanh chng, ho tr thnh nhng ngui lam
dung chc quyn, sng bung th theo tin, theo gi
574
. in hnh trong s d l
Pen Sovan. Theo ng Ng in: "Pen Sovan thung ln mt lnh tu thng thao, di
ln cn ging gii lai cho ti V, chng my chc, d bc l tham vong lm mt
lnh tu dc ti
575
. Cho d ni l "gip ban chn thnh v v diu kin, nhung
nhng ngui thuc su nm quyn lc d Campuchia cng khng th chp nhn
cung cch ca Pen Sovan. Ngy 2-12-1981, Pen Sovan bi bt
576
.
Khng ai ph nhn Khmer l mt ch d dit chng, v cho d ln n Vit
Nam "xm luoc, chnh Sihanouk cng phi tha nhn Vit Nam d cu nhn dn
Campuchia thot khi bn tay Pol Pot. Trong hon mui nm lai Campuchia, nhng
ngui lnh Vit Nam d lm nhiu vic d ngn cn Pol Pot quay tr lai. Ho hy sinh
rt nhiu xuong mu. Nhung dng thi ho cng can thip vo khng t quyt dinh
ca Chnh quyn Campuchia. Chnh "tinh thn quc t v sn ny d dn dn kh
nhiu sai lm, trong d c "sai lm Seam iep.
Ma kh nm 1982-1983, Khmer dng th doan "phn tnh bo, cho mt
trung don ph ra tr hng. K tr hng ny khai c hng loat cn b trong chnh
quyn Campuchia va lm vic cho Phnom Penh va lm cho Pol Pot. Campuchia
lc y, khng ch c mt s c nhn, mt s chnh quyn dia phuong cng ngy th
lm vic cho Heng Samrin, ti th lm cho Pol Pot. Kiu nhu vy goi l "chnh quyn
hai mt. Khng phi ai tham gia "chnh quyn hai mt cng l d chng Vit Nam.
Trong mt tnh th m dm dm Khmer vn t trong rng ln ra, sn sng dng
dao qum cht du nhng ngui Khmer trung thnh vi Vit Nam, th "hop tc ch
l lua chon d tn tai. Theo ng L c Anh: "Cn c vo li khai ca thng trung
don ph tr hng, anh em d bt v xt nh mt s cn b ca ban.
Khong bn muoi cn b ngui Campuchia d bi bt v m muu ca mt k tr
hng, hu ht du l cn b ch cht ca chnh quyn Seam iep. B thu Tnh y
Seam eap d tu st khi "cc dng ch Vit Nam ca ng dn bt. Theo ng Ng
in: "Vic bt b, truy bc, tra tn d lm cho nhiu ngui dn v cn b cht
oan, bi vi dp. Chua xt bit bao khi nghe du lun cn b ban dt cu hi: cn b
Vit Nam sao lai c nhu vy. Mt khng kh hoang mang, lo so v on gin Vit
Nam bao trm Seam eap ri nhanh chng lan ra khp dt nuc Campuchia.
Truc khi tin hnh "vu Xim ip, B tu lnh 719 d "xin kin cp trn H
Ni
577
. Ngun gc ca nhng sai lm kiu nhu vu Seam iep, theo ng Ng in,
du c cn nguyn t "tu tung dn tc nuc ln. ng in ni: "Biu hin r nht
ca tu tung nuc ln l vic ta mc nhin tu cho mnh ci vai tr lm lai cuc cch
mang Campuchia, sp xp t du dn chn b my Campuchia. ng L c Tho
c th vn ung dung trong bung tm trong khi mt vi "nguyn th Campuchia
ngi doi bn ngoi. Cn Tng B thu L Dun th di x vi tng b thu ca "ban
khng h theo nghi l
578
.
B| c lqp
Khi dn Lin Hip Quc, trong khi t co "Vit Nam xm luoc, Sihanouk dng
thi cng t co "ti c dit chng ca Khmer . Tuy nhin, th gii dung nhu
ch ch dn su hin din ca gn hai trm nghn qun Vit Nam tai Campuchia,
kha canh cu "nhn dn Khmer ca cuc chin tranh th khng ai tha nhn.
Ngui M khi phuc lai lnh cm vn thuong mai, nhiu nuc ASEAN quay qua
hu thun cho cc luc luong Khmer chng Vit Nam. Sau nm 1975, khi ng
Nguyn Co Thach sang Bangkok, cc b trung ASEAN duoc ni l sp hng dng
ch bt tay ng. Sau ngy Vit Nam c mt Campuchia, khi ng Thach ti
Bangkok, nhng ngui biu tnh goi ng l "dog eater-k n thit ch.
Thng 4-1984, khi qun di Vit Nam m chin dich dnh vo cn c dia ca
"ba phi Khmer phn dng nm trn dung bin gii, trong d c nhng phn nm
su trong dt Thi Lan, mt my bay trinh st L19 ca Thi d bi trng dan phng
khng Vit Nam, mt truc thng khc bi bn hng. Thng 5-1984, pho ca qun
tnh nguyn Vit Nam bn su vo lnh th Thi Lan, phn thuc tnh Surin lm
cht v bi thuong mt s dn lng. Quan h vi Thi Lan cng thm cng thng.
Theo ng Trn Quang Co, dai s Vit Nam tai Thi Lan du thp nin 1980, chnh
quyn Thi Lan lc d gn b rt cht vi Trung Quc trong vic nui dung Pol Pot
chng Vit Nam nn, hu nhu khng c thng no l khng c nhng dm dng
biu tnh truc s qun h ht phn di Vit Nam "xm luoc Campuchia, xm
pham lnh th Thi.
Su cng thng gia hai quc gia d dn thm nhiu p luc ln cng dng Vit
Kiu. Cc tnh ng Bc Thi Lan l noi c nhiu ngui Vit t hai tnh H Tinh v
Ngh An ti lm n. Ho d tng duoc Thi Lan cho dn. Cui thp nin 1920,
Nguyn i Quc thung dng chn tai dy d gy dung co s, truyn b ch nghia
cng sn trong cng dng v lin lac vi cc phong tro trong nuc. y cng l
vng c hng ngn ngui Thi cm tnh vi ch nghia cng sn, nui d lm cch
mang.
Nm 1947, chnh ph c thin cm vi H Ch Minh ca Th tung Bridi
Banomyong bi thay th bi mt chnh ph thn M. Lo so ch nghia cng sn ny
n, chnh quyn mi ban hnh lut cm tuyn truyn cng sn, cm lp hi v
khng cho tu do ngn lun. Vng bin gii ng Bc Thi Lan bi thit qun lut.
Ngui Vit dy, tuy vn duoc luu dung, nhung bi coi l "ti nan bt hop php.
Theo ng Trn Quang Co: "Ho khng duoc cp tng-dao - giy chng nhn
ngoai kiu - cng khng duoc nhp quc tich Thi. Mc d d lm n sinh sng trn
dt Thi hng chuc nm, hng chuc van ngui Vit vn bi qun thc, mun ra khi
noi cu tr, mun dn s qun Bangkok nhng dip Tt Nguyn dn hay ngy Quc
khnh, du phi xin giy php. ai s Vit Nam cng khng th ti nhng tnh
ng Bc d thm ngui Vit
579
.
Nm 1979, khi dn Lin Hip Quc, ng Hong Sihanouk d dng lai New ork
kh lu d ch chp thun ti nan. Nhung su im lng ca ngui M d dy ng tr lai
tay Trung Quc. Tt c cc dinh thu m ngui Trung Quc v Bc Triu Tin tng
ng Bc Kinh v Bnh Nhung vn ch doi ng. Thoat du, Sihanouk tuyn b
"khng bao gi hop tc vi Pol Pot. Sihanouk d tng ni vi ng Tiu Bnh:
"Ngi c th m tic chiu di ti, nhung chng ta dng tho lun v Pol Pot v
Khmer , nu khng, cui cng chng ta s nm cc chn v bt dia vo mt
nhau. Nhung, khi Trung Nam Hi d ng Dinh Siu, b qu phu Chu n Lai, ngui
m ng rt qu trong, tip, ng Hong d khng cn khng khng na. ng Dinh
Siu d ni vi ng: "Hy qun nhng ni dau ring ca ngi di.
Lin Hop Quc vn gi chic gh ca Campuchia cho Pol Pot. Ngy 22-6-1982,
tai Kualalumpur, ng uncinpec ca Hong thn Norodom Sihanouk d ngi lai vi
Khmer - nhng k d git mui tm ngui thn ca ng - cng vi Mt trn Gii
phng Dn tc Nhn dn Khmer (KPNL) ca Son Sann, lp "Chnh ph Lin hip
Ba phi Campuchia Dn ch do Sihanouk lm ch tich. Lai mt ln na Sihanouk
dnh c cho "Trung Hoa, cng c vi th chnh tri cho luc luong ch yu l Khmer
.
Phung Bc
Sau khi k Hip dinh Paris, Kissinger d dn Vit Nam. C nhiu giai thoai ni
rng khi d, Kissinger cnh bo: t nay, mi de doa ca Vit Nam s dn t
phuong Bc. Tuy nhin, khi tr li phng vn tc gi cun sch ny, Cuu Ngoai
trung Henry Kissinger d cui v gii thch: "Khi ti H Ni, L c Tho dn ti
dn bo tng lich s, d chua ni g v chin tranh vi ngui M trong khi m t
kh chi tit nhng ln xung dt vi Trung Hoa. Anh nghi, H Ni cn cn ti ni vi
ho diu m ho d thuc lu qua lich s.
Cnh gic vi ngui Trung Hoa l diu c t trong mu ngui Vit Nam. Nhung,
trong lich s nghn nm khng cu d tn tai vi "Thin Triu, chua c triu dai no
lai cng khai xc dinh Trung Quc l "k th truyn kip v lu di trong cc vn
kin chnh thc nhu thi Tng B thu L Dun. Trong sut thp nin Trung Quc
dnh Vit Nam, H Ni vn gi dai s tai Bc Kinh v Bc Kinh vn gi dai s ca
mnh tai H Ni. Nhung d l mt mi quan h khng bnh thung.
Theo Tung Nguyn Trong Vinh, dai s Vit Nam tai Trung Quc giai doan 1974-
1987, ngay t khi mi xy ra vn d ngui Hoa, ng d rt "vt v vi cc tr tr
con ca Trung Quc. Tung Vinh k: "Trung Quc b tr hai chic xe t con lun
lun chu chuc hai ca ca s qun ta, cn b mnh di du n theo dy, ngay dai
s di n cng di theo. C ln ti ngi xe c cm c Vit Nam di t s qun ta ra, di
duoc mt doan, mc d dng ch Qung dang li rt nghim chnh, dng lut, th
m cnh st Trung Quc lai thi ci bt dng xe, ri bt li xe xut trnh giy t.
Giy t d c i ho cng phi cho di tip v khng bit lm cch no, khng tm ra
ci g d bt b na. Ch yu l ho lm chm hnh trnh d ti sai hn vi di tc
hoc vi dai s nuc no d. Nhn vin sn bay Bc Kinh cng tng bt Tung
Vinh di vo ca kim tra hnh l, cho d ng duoc quyn "min tr ngoai giao.
Tung Vinh doa "hop bo t co Bc Kinh vi pham cng uc quc t v doa s p
dung bin php tuong tu vi dai s Trung Quc tai H Ni theo "nguyn tc di
dng ho mi d ng di theo ca khng kim tra hnh l.
Sau khi Trung Quc rt ht qun vo ngy 18-3-1979, hai bn d c hai vng
dm phn - vng 1, t 18-4 dn 18-5-79 tai H Ni v vng 2, t 28-6-79 dn 6-3-
80, tai Bc Kinh - ch yu l gii quyt vn d t binh. Theo ng Trn Quang Co:
"T nm 1980 dn cui nm 1988, ngt hai chuc ln Vit Nam gi thu hoc cng
hm cho Trung Quc d nghi ni lai dm phn nhung du bi Trung Quc bc. Trung
Quc nng cao dn diu kin ln: v qun su di Vit Nam rt qun khi
Campuchia, v chnh tri di Vit Nam chp nhn s lp chnh ph lin hip
Campuchia, bao gm c Khmer .
Ch hon mt nm sau khi tuyn b rt qun, Trung Quc bt du gy chin
tranh tr lai
580
. Duy tr chin su trn bin gii pha Bc khng ch lm suy kit Vit
Nam m cn l noi d Trung Quc phi hop tn cng khi cc phi Khmer chng Vit
Nam bi dnh dui trn vng bin gii Thi
581
. So vi thi dim thng 2-1979, cuc
tin cng nm 1984 ca Trung Quc c trnh d tc chin cao hon hn. Ngy 16-5-
1984, ch sau mui tm ngy diu qun, Trung Quc d chim v cht gi hai muoi
chn dim doc bin gii Vit Nam.
Cuc phn cng du tin ca Qun di Nhn dn Vit Nam bt du t ngy 11-
6-1984, dnh vo cc cao dim 233, 685 nhung khng thnh cng. Cuc phn cng
quy m hon vo ngy 12-7-1984 cng bi coi l tht bai. Chin su th dng co ko
di cho ti thng Ging nm 1985. C nhng noi, cht ca qun di Vit Nam cch
cht ca qun Trung Quc ch t su dn tm mt c nhng dim cao, di bn lin
tuc ginh git, chim di, chim lai ba bn chuc ln. Do dia hnh pha Vit Nam him
tr, thng 3-1985, Trung Quc chim lai duoc bn dim cao quan trong thuc khu
vuc Qun khu II, dc bit l cc khu vuc thuc vng bin gii H Giang. y l giai
doan chin tranh c t l thuong vong cao nht vng bin gii
582
.
Thng 2-1979, khi ng Tiu Bnh dnh Vit Nam, Lin X dang c nm muoi
su su don vng bin gii vi Trung Quc nhung d khng c bt c mt dng
thi qun su no. Truc "thng dip ny, ng Tiu Bnh quyt dinh "di dm ngay
vi Moscow, v mc d nhn ra su yu km ca qun di, ng quyt dinh khng
cn vi v chi tin hin dai ha qun su
583
. Tuy nhin, ng vn duy tr chin tranh
quy m nh trn vng bin gii, mt mt gi chn thung xuyn hon 800 nghn
qun Vit Nam
584
, mt khc, bin gii tr thnh chin trung tht d qun di
Trung Quc c noi hun luyn. Trong thp nin 1980, gn ht luc luong b binh
Trung Quc trn c nuc d duoc lun chuyn dn tc chin vng bin gii Vit
Nam
585
.
Chin cuc d gi chn di qun bo v bin gii pha Bc Vit Nam ln ti ba
qun don, mui mt su don, mui ba trung don trung don v by muoi tiu
don dc lp, gp phn dua luong qun thung truc c hai du dt nuc ln ti
1,6 triu ngui. Sau khi Gorbachev nhn chc tng b thu, vin tro ca Lin X cho
Vit Nam bt du bi ct gim. Ngui lnh trn bin gii pha Bc va rt kh v vt
cht, va rt cng thng v tinh thn. H Ni nhn ra khng th tip tuc duy tr
tnh trang d.
"Gii php chnh tri cho vn d Campuchia lin quan dn "bnh thung ha
quan h Vit - Trung duoc B Chnh tri dt ra trong Nghi quyt 32BCT21, ngy 9-
7-1986, mt ngy truc ci cht ca Tng B thu L Dun. Hi nghi do Trung
Chinh ch tr. Nghi quyt 32 ra di, theo Th trung Ngoai giao Trn Quang Co,
"khng phi l ngu nhin. Gn hai muoi ngy sau d (28-7-1986), tai
Vladivodstock, Gorbachev cng b chnh sch di ngoai mi, theo d, Lin X s:
"Xch gn lai vi Trung Quc, gii quyt ba tr ngai m Trung Quc nu ra: rt
qun khi Afghanistan, chm dt xung dt bin gii Trung-X, gii quyt vn d
Campuchia. Gorbachev tuyn b: "Vn d Campuchia khng th gii quyt cc
th d xa xi, k c Lip Hip quc m phi gii quyt gia Vit Nam v Trung
Quc l hai nuc x hi ch nghia lng ging.
Vn d "Vit Nam rt qun khi Campuchia d tng duoc Trung Quc d cp tai
vng mt, dm phn X-Trung, thng 10-1982. Sau chin dich pho kch v tp
kch quy m ln trn ton tuyn bin gii min Bc - ko di t thng 4 dn thng
6-1984 - Trung Quc tuyn b: ch cn Vit Nam ha rt qun khi Campuchia th
hai bn s bt du dm phn. Ngy 21-1-85, trong thu gi B Ngoai giao Vit Nam,
B trung Ngoai giao Trung Quc Ng Hoc Khim vit: "Quan h Trung-Vit xu di,
vn d ct li l qun di Vit Nam xm chim Campuchia... Sau khi Vit Nam cng
khai cam kt v thuc hin rt qun th dm phn mi c nghia thuc t
586
.
Ngy 7-3-1987, chua dy ba tun sau khi ng L c Anh nhn chc b trung
Quc phng, B Chnh tri t chc mt hi nghi hp, Tung L c Anh cho rng:
"Trung Quc gy xung dt v trang bin gii khng phi c dinh xm luoc m v
mt muc dch khc
587
. Sau Hi nghi d, Tung L c Anh d cho: "iu chnh tam
thi lai th b tr chin du bin gii pha Bc: Cc don vi ch luc co dng lui
xung pha sau, tuyn th hai dua dn ln sng v sn xut, dua dn qun, b di
dia phuong v b di bin phng ln tuyn mt. Theo ng th su diu chnh ny "l
buc thm d du tin vi pha bn kia
588
.
u nm 1987, Vit Nam bt du "gim tuyn truyn chng di Trung Quc.
Theo Th trung Trn Quang Co: "Ngy 20-5-87, B Ngoai giao lm t trnh ln B
Chnh tri kin nghi sa Li ni du ca Hin php, b ch ni Trung Quc l "k th
truc tip v nguy him nht nhu d sa iu l ng. Mi ti 26-8-88 Quc hi
mi c nghi quyt thng qua vic sa ny
589
.
Ngy 20-5-1988, B Chnh tri ra Nghi quyt 13, xc dinh: "Bnh thung ho
quan h vi Trung Quc l mt qu trnh gay go, phc tap, di hi c thi gian. Sau
khi bnh thung ha, quan h hai nuc kh tr lai ngay nhu nhng nm 1950,
1960 Cn phng nga, khc phuc nhng tu tung lch lac, ch thy gii han Trung
Quc l b quyn, khng thy Trung Quc l x hi ch nghia hoc ch thy Trung
Quc l x hi ch nghia m khng thy b quyn, bnh trung
590
.
Lc ny, c H Ni v Phnom Penh du nhn thy khng th tr hon vic rt
qun di Vit Nam ra khi Campuchia. Cng ngy, Phnom Penh cng chiu nhiu sc
p quc t v cc nh lnh dao Phnom Penh bit r: Khng c qun di Vit Nam
th Pol Pot c th cup lai chnh quyn, nhung nu vn cn qun di Vit Nam th
vai tr chnh tri ca Phnom Penh vn bi coi l l thuc. Ho nhn thy co hi ca
mnh v chp nhn tc chin dc lp vi mt di th d tng tn bao.
Ngy 5-1-1989, khi Tng B thu Nguyn Vn Linh dn Phnom Penh du l k
nim "ngy 7 thng Ging, trong cuc hi dm lc mui su gi chiu cng ngy,
theo d nghi ca Ch tich Heng Samrin, Tng B thu Nguyn Vn Linh d sa bi
din vn chun bi t Vit Nam. chiu 6-1-1989, hai nh lnh dao cng tuyn
b: "Vit Nam rt ht qun chm nht l thng 9-1989 nu c gii php chnh
tri
591
. Truc ngy rt ht qun, Vit Nam cho lp nm tng lnh su qun nhng
vng nguy co Khmer cao. Nhng ngui gi chc tng lnh su ny du l s
quan cp t dy dan chin trung ch khng phi l cc nh ngoai giao.
Ngy 30-9-1989, bn ngy sau khi Vit Nam rt qun dot cui, luc luong Son
Sann dnh chim Thmar Ponk. Ngy 22-10-1989, Khmer dnh chim Pailin v
uy hip thi x Battambang. B di Campuchia Pailin b chay. Phnom Penh cu
cu v Vit Nam d dua mt luc luong dc bit ln gip b di Phnom Penh ti
chim. Qun di Campuchia thy Vit Nam chua b roi mnh, Khmer cng
thc r hon diu d nn v sau, d khng cn c chin dich no uy hip manh
hon
592
.
Tuyn b rt ht qun khi Campuchia vo nm 1989 ca Vit Nam d ph v
nhiu b tc, cc din dn mi v Campuchia duoc khai thng. Trung Quc khng
cn c th gy sc p vi Vit Nam v ASEAN nhu truc, cho d vn tm cch
chng ph Vit Nam, v gy xung dt v trang Trung Sa vo thng 3-1988
593
.
Hi ngh| Thnh
Ngy 7-10-1989, khi tip Tng B thu Lo, ng Kayson Phomvihan, ng Tiu
Bnh d dng su muoi pht trong ton b by muoi pht ni chuyn d ni v Vit
Nam. Trong khi ph phn nng n L Dun, ng d ca ngoi Nguyn Vn Linh l
"ngui sng sut. Mt thng dip bnh thung ha gia ng Tiu Bnh v Nguyn
Vn Linh d duoc truyn di. Tuy nhin, theo ng Trn Quang Co, Bc Kinh vn tip
tuc lanh lng sau khi Nguyn Vn Linh phn hi tch cuc.
Con dung dn vi Bc Kinh cn qua mt knh khc m c Tung L c Anh
ln B Ngoai giao du hon ton khng bit. Thng 9-1989, Ch nhim y ban K
hoach Nh nuc Phan Vn Khi sang Nht gp ch tich ng Tu do Dn ch, ng
Michio Watanabe
594
. Cuc gp tai tru s dng ca ng Watanabe din ra thn mt,
di bn bn mt s vn d chin luoc v hop tc kinh t, bn nhng cng vic c
th bt du ngay sau khi M b cm vn. Theo ng Phan Vn Khi, cui cuc gp,
ng Watanabe goi : "Ti c nhiu ban b quc t, liu ti c th gip duoc g
khng. uoc li, ng Khi ni: "Vit Nam mun bnh thung ha vi cc nuc,
dc bit l vi Trung Quc v M.
Gia nm 1990, ng Michio Watanabe di Bc Kinh gp Giang Trach Dn. Sau
chuyn di d, ngy 7-5-1990, Watanabe lng l bay ti Si Gn. ng duoc dua ti
bit thu 261 in Bin Ph, noi Tng B thu Nguyn Vn Linh, Ch nhim y ban K
hoach Phan Vn Khi, B trung B Ni vu Mai Ch Tho v ngui trung gian, ng
Charles c
595
dang doi. ng Phan Vn Khi tha nhn, ng Watanabe chuyn ti
Tng B thu Nguyn Vn Linh nhng tn hiu tch cuc. Sau khi ng Watanabe ri Si
Gn, Bc Kinh gi Th trung Ngoai giao T n Tn dn H Ni.
Truc khi T n Tn dn H Ni, ngy 5-6-1990, ng Nguyn Vn Linh mi ai
s Truong c Duy dn Nh khch Trung uong ng "ni chuyn thn mt. Tng
B thu Nguyn Vn Linh ni vi Truong c Duy l ng sn sng dn Bc Kinh. ng
Nguyn Vn Linh tha nhn: "Trong quan h hai nuc, mui nm qua c nhiu ci
sai. C ci d sa nhu vic sa di Li ni du ca Hin Php, c ci sai dang
sa
596
. Sng hm sau, ngy 6-6-1990, B trung Quc phng L c Anh cng
mi com ai s Truong c Duy. Truong c Duy vn l thng dich, rt thao ting
Vit nn cuc gp ch c hai ngui. B Ngoai giao ch bit thng tin v cuc gp ny
vo chiu 10-6-1990 t B thu Th nht s qun Trung Quc H Cn Vn
597
.
Ngy 29-8-1990, ai s Truong c Duy xin gp gp Tng B thu Nguyn Vn
Linh v Ch tich Hi dng B trung Mui, chuyn thng dip ca Bc Kinh mi
Nguyn Vn Linh, Mui v C vn Pham Vn ng sang Thnh - th ph tnh
T Xuyn, Trung Quc - vo ngy 3-9-1990 d "hi dm b mt v vn d
Campuchia v vn d bnh thung ho quan h hai nuc. Chuyn di Thnh vo
ngy 2-9-1990 gm Nguyn Vn Linh, Mui v C vn Pham Vn ng, duoc
thp tng bi Hng H, chnh Vn phng Trung uong, Hong Bch Son, trung Ban
i ngoai v Th trung Ngoai Giao inh Nho Lim. B trung Ngoai giao Nguyn
Co Thach khng c trong thnh phn cuc gp.
Hi nghi Thnh dng vai tr quyt dinh trong tin trnh bnh thung ha
quan h Vit Nam-Trung Quc. N l co s d thit lp ha bnh trn bin gii Vit-
Trung, mt bin gii chin trung bt du c co hi chuyn sang bin gii thi
trung. Tuy nhin, Tng B thu Nguyn Vn Linh khng ch mun cuc gp gi gon
trong vn d hai nuc.
Ngy 5-6-1990, trong cuc gp ai s Truong c Duy, tng b thu Vit Nam d
st sng ng mun sang gp lnh dao Trung Quc d "bn vn d bo v ch
nghia x hi. ng Nguyn Vn Linh ni vi Truong c Duy: "Chng ti mun
cng nhng ngui cng sn chn chnh bn vn d bo v ch nghia x hi... Ti
sn sng sang Trung Quc gp lnh dao cp cao Trung Quc d khi phuc lai quan
h hu ho. Cc dng ch c ku mt ting l ti di ngay... Trung Quc cn giuong
cao ngon c ch nghia x hi, kin tr ch nghia Mc-Lnin
598
. Thay v bt du mt
k nguyn Vit Nam thit lp quan h vi Trung Quc bng tu th dc lp ca mt
quc gia v ch v quyn loi quc gia, Trung Quc vn duoc coi l dn anh trong mi
tuong quan ca hai quc gia cng sn. iu ny cn nh hung dn mi quan h
gia H Ni v Phnom Penh.
Trong cuc gp Truong c Duy ngy 5-6-1990, tng b thu tip tuc d cp dn
"gii php , gii php chp nhn Khmer trong thnh phn chnh ph mi
Phnom Penh. ng Nguyn Vn Linh gii thch: "Khng l g nhng ngui cng sn
lai khng th bn vi nhng ngui cng sn ho gp Sihanouk cn duoc hung chi
l gp lai nhau
599
. Ngy 6-6-1990 Tung L c Anh ni vi Truong c Duy:
"Sihanouk s ch dng vai tr tuong trung, danh du, cn luc luong ch cht ca hai
bn Campuchia l luc luong Heng Somrin v luc luong Pol Pot, Trung Quc v Vit
Nam mi bn s bn vi ban Campuchia ca mnh, v thu xp d hai bn gp nhau
gii quyt vn d. y l gp nhau bn trong, cn bn ngoi hoat dng ngoai giao
vn nhu thung... Ngy xua Pol Pot l ban chin du ca ti
600
.
Tai Hi nghi Thnh , sng kin "gii php d m lnh dao Vit Nam dua ra
d bi L Bng v c Giang Trach Dn bc b. Giang Trach Dn d ging gii cho
pha Vit Nam: "Tnh hnh quc t hin nay nu d hai dng cng sn bt tay nhau
l sch luoc khng loi cho chng ta. Theo ng Trn Quang Co, trong by dim v
Campuchia thng nht Hi nghi Thnh , c hai dim c tnh cht chung, nm
dim cn lai hon ton l dp ng yu cu ca Trung Quc, khng c dim no
theo yu cu ca Vit Nam
601
.
Campuchia thi hqu Vit Nam
t nuc Campuchia may mn d khng roi tr lai vo tay ca Khmer sau
khi Vit Nam rt qun nhu trung hop Afganistan roi vo tay Taliban thi k hu
Lin x. V cng thuc su may mn cho ngui dn Campuchia khi nhng ngui duoc
H Ni dua ln nm quyn Phnom Penh, dc bit l Hun Sen, d khng nghe theo
H Ni mt cch m qung. Khi dng truc thi cuc mi, ho d bit quyt dinh
dua trn quyn loi ca dn tc mnh.
Ngay sau Hi nghi Thnh , ngy 5-9-1990, Nguyn Vn Linh, Mui,
Nguyn Co Thach v L c Anh, bay sang Phnom Penh thuyt phuc Phnom Penh
chp nhn tha thun Thnh , coi Trung Quc l mt dng minh. Nhung diu ny
ch lm cho Phnom Penh cng xa hon vi H Ni. Theo ai s Ng in: "V cng
khai, ban c trnh t ra bi l thuc vo Vit nam. Trn co s tnh ton v loi ch ca
mnh, ban tu quyt dinh ly di sch, khng trao di truc vi ta, hoc quyt dinh
tri vi su goi ca ta trn nhiu vic.
Nguyn Vn Linh, L c Anh, mun Phnom Penh chon "gii php nhm d
"hai phi Khmer cng sn hop tc vi nhau. Nhung, hon ba nm sng dui triu
dai Pol Pot, cc nh lnh dao Campuchia d mt d mu xuong d bit so ci goi l
"cng sn. Nm thng truc khi Vit Nam rt ht qun, ngy 30-4-1989, Phnom
Penh quyt dinh di tn nuc "Cng ha Nhn dn Campuchia thnh "Nh nuc
Campuchia.
Ngy 18-10-1991, khi Vit Nam khng cn can thip duoc vo cc quyt dinh
ca Phnom Penh, Campuchia d sa di hin php theo hung t b ch nghia x
hi: chp nhn kinh t thi trung tu do v h thng chnh tri da dng. Tn nuc,
quc k, quc ca, ngy quc khnh thi Sihanouk duoc dua ra dng tr lai. Hai ch
"cch mang trong tn goi ng Nhn dn Cch mang Campuchia, dng m Vit
Nam gip dung ln, d duoc b di.
Nm 1985, khi tng kt mt lp tp hun chuyn gia, Tung L c Anh cho
rng luc luong Qun Tnh nguyn s rt truc sau khi gip Phnom Penh tu dm
duong duoc v qun su, nhung di ng chuyn gia th phi lai Campuchia cho ti
nm 2000. Trn thuc t, khi Vit Nam ng li rt chuyn gia, "ban st sng dng
v thc dy tin trnh ny din ra nhanh hon. on Chuyn gia d duoc gii th t
ngy 30-12-1988.
Tr mt s khng nhiu cn b Vit Nam thuc su c nng luc, phn ln chuyn
gia ch l nhng ngui nng n, nhit tnh, st sng p dt nhng kinh nghim, l
li lm vic my mc t ch d quan liu bao cp Vit Nam. Sau Hi nghi Cn b
ng ton quc ln th II, thng 4-1989, Hun Sen d khen ngoi B thu tnh Takeo,
Pol Saroeun, khi ng ny d bit "bo co lo d qua mt chuyn gia v thnh tch
xy dung "hop tc ha trong nng nghip. Nh khng hnh thnh m hnh t don
kt sn xut theo yu cu ca chuyn gia Vit Nam, trong khi vn bo co "c ln
chuyn gia, sn xut nng nghip ca Takeo d kh hon cc tnh khc.
Cng tai Hi nghi Cn b ng ton quc ln II, Campuchia d thay cn bn
thnh phn nhn su m chuyn gia Vit Nam truc dy p dt. Giai doan 1979-
1981, nhm "tp kt duoc ng L c Tho dua v gn nhu thng linh Phnom
Penh. T thng 4-1989, nhm t luc luong Qun Khu ng (khu 203) chay sang
Vit Nam, cm du bi Chea Sim, Hun Sen, Ouk Bun Suon, Heng Samrin, bt du
thu tm dn quyn bnh
602
.
y khng hn l su k thi. Theo ng Ng in, ngay t du chuyn gia Vit
Nam d khng tin nhng ngui thuc phi Khu 203. B Ni vu, nhng ngui thuc
su c nng luc nhu Sin Song duoc c Heng Samrin ln Chea Sim d c nhung vn
khng duoc chuyn gia chp nhn trong khi d, Khang Sarin, mt ngui "nng luc
c han, dao dc km, sinh hoat ba bi, lai duoc dua ln lm b trung (1981).
Khi thy Khang Sarin khng hon thnh nhim vu, "chuyn gia lai dua Nay Pena,
mt ngui nng luc khng kh g hon ln thay. Phi dn khi chuyn gia rt, "ban
mi dua duoc Sin Song ln lm B trung.
im Chhay Li, vn l y t, ch b tc ngh Vit Nam mt thi gian ngn, cng
duoc "chuyn gia dua ln lm b trung t. So Niet, theo ng Ng in, "dt nt
v thung say ruou, cng duoc c lm th trung B Ni vu. c bit, n y t
Qun khu VII Mel Sam Ol d duoc Tung L c Anh v cc chuyn gia Trn Xun
Bch, Chnh, Pham Bi dua ln gi chc trung Ban t chc Trung uong ng
thay cho Xai Phuthong, mt khng chin qun k cuu
603
. Ngay t khi chuyn gia
chua rt, cc quyt dinh ln v nhn su, Heng Samrin, Chea Sim v Hun Sen d
phi lm thay. Sau thng 4-1989, tuy chua tin dua Mel Sam Ol ra khi B Chnh
tri nhung n t ny ch cn gi chc ch tich Cng don. Hun Sen cng ngy cng
t ra bn linh, tch khi cc nh hung ca Vit Nam v dua ra nhng quyt dinh
thch hop hon vi thi cuc.
Ti 23-10-1991, Hi nghi ha bnh v Campuchia kt thc. Mt hip dinh d
duoc k kt tai Paris, theo d, Lin Hip Quc s gi ti Campuchia mt luc luong
gn gi ha bnh goi l UNTAC. UNTAC s cng vi Hi dng Dn tc Ti cao SNC
diu hnh chnh quyn Campuchia v t chc bu c. Mc d, theo ng Trn Quang
Co, ngy 24-2-1991, khi gp Heng Samrin H Ni, Tng B thu Nguyn Vn Linh
vn c p "thuc hin tt chnh sch ha hop dn tc, khng nn nhn manh vn d
dit chng, SNC nn gm mui ba thnh vin do Sihanouk lm ch tich. Nhung
Phnom Penh d khng nghe theo li khuyn y.
Trong khi d, H Ni d khng bt kip tnh hnh, vn gi "ng thy Ng in
ca Hun Sen lai Phnom Penh sau khi Hip dinh Paris v Campuchia d c hiu luc,
"nguyn th mi l Sihanouk ch khng cn l Heng Sarin. Chnh ph Hun Sen c
nhu cu thit lp mt trt tu mi trong chnh sch di ngoai, p dung sch luoc
tch khi Vit Nam d tranh th su ng h quc t v trnh bi cc phi Khmer khai
thc. Mt ch lnh d duoc b mt truyn di trong ni b ng Nhn dn Campuchia
lc d, yu cu cc cp tiu hy cc ti liu lin quan dn Vit Nam, trnh cng
khai nhc dn Vit Nam.
Mc d gia nm 1991, c Hun Sen v Sihanouk du khng t thi d g v
phuong n ng Ng in tip tuc Phnom Penh lm dai s, nhung ngy 3-9-1991,
khi ti thm Ng in tai Phnom Penh, phng vin t bo Php Le Monde, .C.
Pomonti d hi: "Liu Sihanouk c va lng khi mt ngui d duoc ng ta goi l
thi th (proconsul) lai l dai s bn canh SNC. Thng 10-1991, tai Hi nghi
Paris, B trung Ngoai giao Vit Nam Nguyn Manh Cm hi Sihanouk v vic Ng
in kim nhim dai s bn canh SNC, Sihanouk d vin c Son Sann khng dng
thun d ngm t chi. Khi ng Cm hi Hun Sen, Hun Sen d tr li: "C l l phi
lm nhu vy.
T gia thng 9-1991, Hun Sen bn ln t chi tip "ngui thy vi dai ca mnh
nhung chnh sch ca H Ni di vi Phnom Penh phi nhiu thng sau mi thay
di
604
. Ngy 5-11-1991, khi Ng in lin h, Hun Sen d co bn. Ngy 6-11-
1991, mt y vin B Chnh tri Campuchia l Sok An, gp dai s n , Cu Ba v
mt s nuc d tng l "cng sn, thng bo, cc nuc nn rt dai s truc ngy
14-11-1991, ngy Sihanoul v Phnom Penh, mt cch "lng l, lich su v khng
tuyn b v, Hun Sen s ni vi Sihanouk, tt c cc dai s bn canh chnh ph
ca ng d rt.
Khi y, cc lnh dao Vit Nam nhu Mui, V Vn Kit, Nguyn Manh Cm lai
dang thm Trung Quc. Mi ti ngy 10-11-1991, ng Ng in mi duoc lnh ri
khi Campuchia. ng ch c hai ngy d chia tay ban b v thu xp hnh trang.
Sau mui ba nm lm "thi th Campuchia, ng Ng in phi ri Phnom Penh
m khng duoc mt quan chc Campuchia no dua tin.
Sng 13-11-1991, trong khun vin dai s qun Vit Nam, hai ngui nu bp
ca s qun vn l ngui Khmer Krom d phi qun x-rng, m hoa tng ng Ng
in d chup hnh. t pht sau, ng cng vo ln xe, theo dung b, ri khi Phnom
Penh mi mi. Hun Sen khi d d ln dung dn Bc Kinh dn Hong thn Sihnouk.
T 1987, Hun Sen d gp Sihanouk nhiu ln, ng Nhn dn Campuchia bit
vai tr ca ng Hong trong cng dng quc t v bit r lng sng knh ca nhn
dn dnh cho ng. Trua 14-11-1991, chic Boeing 737 ca Hng khng Trung Quc
ha cnh xung sn bay Pochentong. ng Hong xut hin truc ca my bay gia
ting h reo nng nhit ca dm dng. K buc theo ng l Hun Sen. Cc thiu n
chong ln c Sihanouk v Hun Sen nhng vng hoa nhi.
Truc d, chnh quyn Phnom Penh d lng mua duoc mt chic Chevrolet mui
trn, loai xe ng Hong ua dng khi dang trn dnh cao quyn luc. Mt ngui li
xe c ca Hong gia cng d duoc tuyn chon d li chic xe dn Hong thn
Sihanouk. Trn con dung di gn 8km, chay t sn bay v Hong Cung, ngui dn
Campuchia dng chen nhau trong c hoa d dn cho ng Hong ca ho. Trn
chic Chevrolet mui trn y, Hun Sen dng bn canh ng Hong, chia s nhng
vinh quang m ngui dn Campuchia dnh cho ng. Truc d, ng Nhn dn
Campuchia cng d chi mt khon tin ln d tu b Hong cung, mua sm phuong
tin cho ng hong Sihanouk
605
.
Truc bu c, UNTAC cho php lp Campuchia hai muoi dng chnh tri, bn t
chc nhn quyn v cp php cho ra di nhiu t bo di lp. Theo dai s Vit Nam
tai Phnom Penh, ng Trn Huy Chuong: "Vic git hai ngui Vit xy ra nhiu noi
do mt s bo tuyn truyn, kch dng. Trong cc cuc hop ca P5, Trung Quc
lun c thi d c hai cho loi ch ca Vit Nam.
Cc t chc chnh tri cn co buc qun di Vit Nam chua rt ht khi
Campuchia. Ngy 25-01-1992, Sihanouk phi xc nhn khng cn qun di Vit
Nam. Nhung con trai ng, Hong thn anaridh, ngy 12-05-1992 lai ni l dang c
40.000 qun Vit Nam v mt triu Vit kiu Campuchia. Hon hai tun sau, ngy
28-05-1992, ng Akashi dai din dc bit ca tng thu k Lin Hop quc d phi
lm diu tnh hnh bng cch tuyn b "khng c bng chng v su hin din ca
qun di Vit Nam Campuchia na.
Truc khi UNTAC ti Phnom Penh, chnh quyn Hun Sen cng d dua ra khi cc
co quan nh nuc mt s ngui c th "bi nghi ng l Vit Nam. Chnh UNTAC, khi
gim st v kim sot nm b ca Chnh ph Hun Sen cng d loai b thm mt s
ngui bi cho l lai Vit.
Theo ai s Trn Huy Chuong: "Ngy 1-3-1993, sau nhiu ln diu chnh dinh
nghia, khi nim luc luong nuc ngoi, UNTAC pht hin ba ngui d tng trong
qun di Vit Nam nhung sau khi gii ng ly vo sanh con v lai. UNTAC di dua
ba ngui ny ra khi Campuchia. Ta gii thch rng, vic truc xut ho, chng nhng
sai tri v mt php lut, m cn l ti c v nhn dao, vi pham nhn quyn. Cui
cng UNTAC khng nu lai vn d ny v cng khng dn d ba ngui ni trn ra
khi Campuchia
606
.
Cc luc luong di lp vi Hun Sen phi hop vi Khmer tin hnh nhiu cuc
khng b d xua dui Vit kiu. Cui nm 1992, mt luc luong m Chnh ph Hun
Sen ni l Khmer d st hai chn muoi hai ngui Vit Nam m Be. y l s
lao dng do Cng ty Min ng, mt cng ty duoc Qun Khu VII lp ra thi k hu
Campuchia, dua sang khai thc g theo mt tha thun k gia qun di Vit Nam
v Chnh ph Phnom Penh.
Ngy 15-3-1993, Hong thn Shihanouk "khuyn ngui Vit nam v nuc v
Campuchia khng c an ninh. Theo ai s Trn Huy Chuong: "UNTAC d lm ngo
truc hnh dng khng b, lm cho hng van ngui Vit d phi ri khi
Campuchia v nuc, mc d ho d sng qua nhiu th h Campuchia. Tnh dn
khi cuc vn dng bu c chm dt vo ngy 18-5-1993, c 131 ngui bi Khmer
git, 250 ngui bi thuong, nm muoi ba ngui bi bt cc dc bit 25.000 ngui
Vit d phi ri Campuchia chay qua bin gii lnh nan, phn ln v dinh cu tai mt
s tnh min Nam Vit Nam. Hon 4000 ngui d bi kt lai Korthum, bin gii Vit
Nam-Campuchia.
Trong cuc bu c din ra vo ngy 23-5-1993, ng uncinpec ca anaridh
dn truc vi s phiu chim 45%, ng Nhn dn Campuchia ca Hun Sen ch
duoc 38%, Mt trn KNL ca Son Sann duoc 4%. Nhung truc p luc ca Hun
Sen, Sihanouk phi thuyt phuc con trai nhuong b
607
. Ngy 15-6-1993 Hi dng
Bo an Lin Hop Quc cng nhn kt qu bu c v d cao vai tr lnh dao ca
Shihanouk. Hm sau, ngy 16-6, Sihanouk d c anaridh v Hun Sen lm dng
th tung ca chnh ph lin hip lm thi, cho php cc dng c chn trong quc
hi duoc tham gia chnh ph.
Ngy 8-8-1993 chnh ph tn cng vo cc khu vuc Khmer d ln chim
trong thi k UNTAC nhu Kongpong Thom, Preah Vihear, Siem iep, Ban Ty Min
Chy nhm xa b th da bo. Cuc tn cng c su phi hop ca ba phi cm
quyn thu duoc kt qu ln. Khmer phi rt v khu vuc m chng kim sot
truc khi c Hip dinh Paris.
Ngy 24-9-1993 Hin php Campuchia duoc cng b chnh thc. Nh vua vi tu
cch l quc trung ch dinh anaridh lm th tung th nht, Hun Sen lm th
tung th hai Sihanouk tuyn th lm vua, Monique tr thnh hong hu. Ngy
25-10-1993, Quc hi Campuchia hop phin du tin v hm sau, l trao quyn cho
Chnh ph duoc thuc hin.
Cc luc luong UNTAC rt khi Campuchia vo ngy 15-11-1993. Quyn luc trn
thuc t vn nm trong tay Hun Sen. Tuy phi chia s mt s gh chnh quyn
trung uong, nhung chnh quyn dia phuong v co bn vn nm trong tay ng
Nhn dn Campuchia. Hun Sen cn bi thch thc ba ln truc khi ng thu tm gn
nhu hon ton quyn luc
608
.
Cho d Hun Sen ri s bi ch trch nhu mt nh dc ti, quyn luc ca ng cng
duoc cng c Campuchia cng lm cho cc nh lnh dao Vit Nam cng thi yn
tm. Pha Ty Nam t dy l mt quc gia lng ging. Phn tip gip vi Trung
Quc cng bt du tr thnh mt dung bin mu dich. Chin tranh chnh thc kt
thc di vi Vit Nam. H Ni tr v vi nhng vn d loi quyn mun thu.
Ph lc 1. S thqt l|ch s v tng 390 v tng 384
Trong sut hon hai muoi nm k t ngy 30-4-1975, truyn thng trong nuc
d mc nhin tha nhn chic xe 843 ca Bi Quang Thn d hc d cng Dinh
trong khi su tht chnh l xe 390. Theo Trung t Bi Vn Tng: "Sau khi bit Thn
l ngui cm c, bo ch vy ly cu y. Chc thng Thn khng ni, nhung cc nh
bo suy ra Thn cm c th 843 ca Thn phi l xe vo truc. Khi v ti Long Bnh,
anh em d bo co ln, xe 390 hc d cng Dinh, nhung khi nghe bo ni xe 843
anh em cng cho qua. V sau, do vu "ai cm c d kh bm dp nn nhiu ngui
nghi, ci chnh lm chi cho phc tap. Sau d, Vit Nam lai xung dt vi Trung Quc
m chic 390 l T59, vin tro ca Trung Quc, trong khi chic 843, T54, vin tro
ca Lin X nn cng khng ai nghi ti vic lm r su kin ny.
L don 203 c bn chic tng bi bn chy truc khi vo dn Dinh c Lp. Vo
lc 9 gi sng, nhng chic tng ca L 203 d bi chn lai trong mt trn do sc c
lit gia cc chin xa ca hai bn. Tiu don trung Tiu on 1, Ng Quang Nh,
m np thp pho nh ngui ra ch huy d bi bn xuyn qua trn, cht khi chin
tranh kt thc ch cn trong gang tc. Chic tng 866 khi chay ti Thi Ngh cng bi
trng dan, mt ngui cht ngay tai ch, mt ngui bi thuong nng rt xung
dung. Nhng ngui lnh vo gi pht y nhn ra sng st l tm hun chuong
quan trong nht. Trong sut hai muoi nm, bn ngui lnh trn chic tng 390 tip
tuc chin du Campuchia, pha Bc ri lm li muu sinh ch khng h tm kim
vinh quang. Khi coi phim ti liu, thy Bi Quang Thn cm mt l c rt to, loai c
khng cha trong nhng chic xe tng tin vo Dinh trong ngy 30-4, Thiu y L
Vn Phuong lai tc lui nghi rng, "lich s di khi duoc lm bng bo ch.
Sng 1-5-1975, khi rt v cn c Long Bnh, L Vn Phuong d vit tung trnh
dng nhu nhng g xy ra. Anh khng bit cp trn bo co ra sao d "lich s thnh
vn ch nhc dn chic xe ca Bi Quang Thn. Nhng thuc phim, nhng bc nh
"hc d cng Dinh c Lp duoc phuc dung d th ch su tht v s phn ca
nhng ngui duoc ni dn tht cch bit vi nhng ngui im lng. Bi Quang Thn
sau ngy 30-4 duoc diu v B ch huy, cn Thiu y L Vn Phuong v -kp xe
390 duoc diu ln bin gii Ty Ninh, chun bi cho cuc chin Campuchia, ri
thng 3-1979 lai duoc diu ra tham gia cuc chin tranh pha Bc. Ba ngui trn
chic xe tng 390 xut ng nm 1981, mt ngui, L Vn Phuong, xut ng nm
1986. K t d, bn anh em khng c diu kin gp nhau.
Thuong y L Vn Phuong ra qun, v qu nm 1992 anh hoc ht tc, ri dung
lu hnh ngh b ho bn thnh nh Mac, bi cng an dui chay ln, chay xung.
Sau, ngui lnh d cho xe tng nghin ln cng Dinh c lp y d phi chay v m
ln ct tc gn cng Trung Si quan Luc Qun Son Ty. Tuy khng tranh dnh
quyn loi chn quan trung, nhung trong thm su, ngui lnh y cng tu ho v
nhng g m mnh d lm cho dt nuc. Anh dem cu chuyn "hc d cng Dinh
c Lp ra k vi cc con. Nhung, trung, lich s duoc day khng ging nhu
nhng g d xy ra. a con gi hoc tiu hoc v khc: "B ni b ch huy xe 390
vo Dinh c lp truc tin, con khoe vi ban hoc v c, nhung bi hoc day, bc
Bi Quang Thn li xe vo truc v cm c trn Dinh. Chng ban tru con ni pht.
Con xin ngh hoc. L Vn Phuong ch bit phn trn vi chnh quyn dia phuong
nhung no ai bit l anh dng hay sch dng.
Mi ti nm 1995, khi n k gi Php c tn l rancoise De Mulder dn Vit
Nam, nhng ngui lnh tng trn chic xe lm nn lich s y mi c dip gp nhau.
rancoise De Mulder l ngui phu n m sau khi tng 390 cn qua cng Dinh d
chup duoc tm hnh L Vn Phuong nh du ra khi thp xe v nhn thy b trong
mt khong thi gian rt ngn. rancoise De Mulder sinh nm 1944, sang Vit Nam
lm phng vin nh t nm 1963, lc mui chn tui. Nm 1976, b c mt
Lebanon, noi c hng trm ngui ti nan Palestine bi hnh quyt bi luc luong v
trang cnh hu Phalang. Tai trai ti nan qun Quarantaine - Beirut, b chup duoc
cnh mt phu n dang van xin cc binh lnh tha cht cho chng trn mt dung ph
dang bc chy, ngay gia th d Beirut. Tm hnh ny doat gii nht ca Gii WPPA
ln th 20, l nh bo ch xut sc nht th gii nm 1976. B cng l n k gi
nh du tin doat gii ny. Nm 2003 De Mulder bi bnh bach cu v lit ngui.
Nm 2005, b mt tai Paris, tho 61 tui.
Nm 1995, tai Paris, b rancoise De Mulder t chc trin lm nhng tm nh
b chup duoc trong ngy 30-4-1975. Nhng bc nh d gy ch cho mt s quan
khi y dang lm ty vin qun su tai Php, anh d gip d d du thng 3-1995, b
rancoise De Mulder v dn Vit Nam. Ngui du tin m b gp l anh Nguyn
Vn Tp, li tng 390, khi y dang li xe ba gc Thi Bnh. i b gp anh V
ng Ton, chnh tri vin dai di, khi y dang nui heo Hung n. B khng tm
ra anh Ng S Nguyn, pho th I, v khi y anh Nguyn khng sng dia phuong.
Cui cng, b dn Son Ty gp L Vn Phuong dng khi anh dang hnh ngh ct
tc. Sau cuc gp d, ngy 22-6-1995, Thiu y L Vn Phuong duoc mi du l k
nim ngy thnh lp L don 203, by gi d phin thnh Trung don xe tng 203.
d, L Vn Phuong gp lai Nguyn Vn Tp v V ng Ton ri c ba duoc vo
tham quan Dinh, by gi d c tn l Dinh Thng Nht. Khi d, ho mi bit chic
tng 843 "hin vt vn duoc trung by tai Bo tng Tng Thit Gip, H Ni, cn
chic "843 sau ny trung by trong Dinh ch l mt chic tng cng loai duoc son
v ghi s hiu vo. Trong khi chic xe ca Bi Quang Thn duoc son pht, bo
dung, lau chi, nng niu t sau 30-4-1975 dn nay, tng 390 vn rong rui trn
chin trung Campuchia, mi dn sau 1995 mi duoc dem v Bo tng Tng Thit
Gip.
Chuyn di ca B rancoise De Mulder duoc pht trn VTV v sau d duoc th
hin lai trong mt cun phim xc dng. Bn chin si xe tng 390 cng tr nn ni
ting nhung l dui mt bit danh mi do ngui xem dt ra: ng gc dm c V
ng Ton ng dnh gim Nguyn Vn Tp ng li xe lam Ng Si Nguyn ng
ct tc b cng an dui B Ho L Vn Phuong. Cc hoc vin Luc Qun sau khi
bit L Vn Phuong qua b phim "Bn chin si xe tng 390 thung d dnh tc
"dem du dn tim ct tc ca ng bo v trung s quan cng thuong tnh
khng dui. Sau mt thi gian chay xe lam, Ng Si Nguyn duoc mt anh ban
thanh l cho mt chic xe Gt 69 lm phuong tin vn chuyn hng ha cho cc
ch hng trn tuyn H Ni-Thung Tn. Nhm gip Nguyn Vn Tp gii quyt kh
khn, Buu din huyn Gia Lc, Hi Duong, d nhn anh vo lm buu t x. Nm
2003, khi xem mt chuong trnh giao luu vi bn chin si xe tng 390, mt tr thc
v l mt nh doanh nghip d lin lac vi bn chin si xe tng 390, vit thu cho
tng anh, tu gii thiu mnh l ch tich hi dng qun tri mt cng ty, mi cc anh
ln thm. T thng 11-2003, V ng Ton duoc cng ty ny mi v ph gim dc
mt x nghip sn xut son giao thng v ng Nguyn Vn Tp cng duoc mi v
dy va lm th kho, va diu khin xe nng hng. Nhng "ngui hng k v su
tip nhn ca nh doanh nghip ny nhu mt su hm on.
Ph lc 2. Tung Big Minh sau 1975
Tung Duong Vn Minh d tng quyt dinh lai d "lm dn mt quc gia dc
lp, nhung cho d duoc ng V Vn Kit di x trn trong, cui thp nin 70 ng
vn quyt dinh ri Vit Nam. Khng ch do cuc sng c nhng kh khn m c l
nhng g xy ra lc y min Nam cng khin lng ng ging x. Tuy nhin, ng t
ra ht sc cn trong trong moi ng x. Truc khi sang dinh cu Php, ng Minh hi
b Nm M (Bi Thi M), "th trung B t ca "Cng ha Min Nam v l ban
t thiu thi ca ng: "Tng Lnh su Php mi com ti, theo chi ti c nn nhn li
khng. B M dem chuyn hi ng V Vn Kit, ng Kit ni: "chi ku nh c gp
v chi nh dng ni g d anh y nghi l ti dn d. Con ngui nhu th mnh ni g
thm vi ho l khng cn thit. Trong ba com vi Lnh su Php, ng Tng Lnh
su hoan nghnh vo chng ng Minh d chon Php lm noi cu tr, ng ni: "Ngi ai
s gi li thm v mun ti ni vi ng l Chnh ph Php s lo ht chuyn di ca
ng. ng Duong Vn Minh d dp lai: "Ti xin cm on, Chnh ph ca ti d lo
ht. Truc khi ng Minh di Php, ng Kit ku Thu k Pham Vn Hng b tr nh
b Nm M mt "ba cho g, theo li ng Hng th hai ngui d ni chuyn vi
nhau sut nhiu gi tm dc.
Nm 1984 khi du Quc khnh Cng ha Dn ch c, sau d di thm chnh thc
Algeria, trn dung v, ng V Vn Kit c gh qua Php thm ng Duong vn
Minh, hai ngui d tr chuyn kh lu v theo ng Kit l rt ci m. Trong nhng
ngy Php, Tung Duong Vn Minh vn lin lac vi b Nm M. Trong mt bc
thu vit tay d ngy 28-8-1988, ng tm su: " Montheny duoc ci yn tinh nhu
lng bn mnh nn ti v "nh ti rt khe. Cng nh khng kh dng nn sc
khe tt. au m th c bc si v thuc men dy d, mi hai thng di khm sc
khe mt ln, v c th mu (th d chuyn). Tt c du duoc min ph nn duoc
yn tm phn no. Nhung du sao cng nh nh lm chi Nm oi Nh ban b, nh
b con thn thuc. Nh ngui ny, nh ngui kia, nht l nh m ti nm nay d
gi m ti xa qu. nh cn hai da em trai v mt da em gi nhung ti thy
tui n khng bit lo cho m gi dng mc Trong thp nin 90, khi tnh hnh trong
nuc d kh dn ln, bn thn ng V Vn Kit cng mun ng Duong Vn Minh tr
v Vit Nam nhu mt minh chng cho "i mi. Nm 1994, khi ng H Ngoc
Nhun di Php, c dn thm ng Minh v tt nhin l c chuyn li mi ca ng V
Vn Kit.
Mt bc thu ca b Nm M gi cho ng Duong Vn Minh vo gia thp nin 90
cho thy vic xc tin dn ng tr lai Si Gn d duoc lm kh tch cuc. Bc thu
vit: "Anh Hai knh mn Nm mi chng ti xin chc Anh: sc khe, hanh phc.
Ti c nhn 2 fax ca chu c. Chua tr li duoc cho chu v ti bi cp cu v tim.
uoc fax anh, ti vi tr li d anh yn tm. Ti d chuyn li chc tt ca anh dn
cc anh em. V chuyn nh ca anh Hai dng bn tm, anh em d lo. Li d xy
xong nh, qua tt gia dnh Li s don di. Anh Hai c lo vic v, anh em dn ti vit
thu cho anh d anh yn tm Khng c g tr ngai, anh Hai dng lo. Anh c xc
tin vic v. Moi ngui du kim tra nh Li. B By cng d ha. Sng nay anh em
cho bit sau tt l gia dnh Li s don v nh mi. Trong vic Anh s khng c g
kh khn, moi ngui du mong Anh. Knh chc anh sc khe v duoc dn anh mt
ngy rt gn dy. Cc chu rt mong cu Hai. Nh ca sa xong ri. Knh mn.
Km theo bc thu ca b Nm M, Lut su Trn Ngoc Ling vit: "Knh anh Minh
thn mn Ti hon ton dng vi chi Nm M v vic yn n cho Anh khi tr v
dy. ing ti thy c su luu gip d ca cc ban ca chi Nm th trm vic
khng c so sy dim no. iu cn thit l vn d sc khe ca anh v su bnh
yn v tm tr th du cng l hanh phc cho c nhn v cho moi ngui xung
quanh. Kinh cho thn mn. Ling.
Trong bc thu gi b Nm M d ngy 10-4-1996, ng Duong Vn Minh d rt
nn nng. ng vit: "Ti c nhn duoc tho ca chi. Mi ln doc tho v tin tc qu
huong l ti mun, phi chi c cnh bay v ngay th vui bit my. Nu ba nay ti
vit ch khng duoc ngay ngn, kh doc xin chi th li cho. V ti va m xong mt
tri dn nay mi tun phi di bc si khm. C l dn thng septembre (thng 9) ho
mi m con mt th nh. Phi doi lu v bn ny ho qu k v dng ngui mnh phi
doi dn phin mnh. Ti rt nng lng, lc no cng mong du d cho m d v
sm m c bi kt chuyn ny chuyn no hoi buc qu. C din nh chi thua vi anh
Su d anh Su duoc r lng ti. Vit dn dy, cay mt qu nghi cht s vit tip
nghe chi Ti nghip c, lc no n cng c gng tm d cch d gip ti v nuc
dn vi qu huong. Lc no n cng dt ht hy vong noi anh Su v chi. N tnh l
s thnh cng. Theo nhng cu chuyn ca n, ti thy n v ao (con trai b Nm
M- H) rt hop nhau. Thy vy ti rt mng. Ti v duoc qu huong gp lai my
chu chc l vui lm. Hy vong sm gp nhau. Thuong nh.
V sau, B Nm M c sang Php d gp ng Duong Vn Minh, khng r cu
chuyn ra sao m t d ng Minh bt du suy nghi lai. Sau khi ng Minh mt tai M
(6-8-2001), Dn biu Nguyn Hu Chung, ngui d doc iu vn trong L tang
Tng thng Duong Vn Minh, c gi email cho ng H Ngoc Nhun. Email, d ngy
29-1-2004, vit: "C my chuyn ti mun ni d anh r. Chuyn ng Tung
Duong Vn Minh: Sau khi b Minh mt, ng Minh rt bun, nht l v hai con du
di di vi ng Minh khng duoc dng hong lm. Truc tnh trang d, ng Minh
mun v Vit Nam sinh sng, ng c hi ti v ti d OK, ch cho kin l v Vit
Nam khng nn "Hng Thp Tu (Dinh Hoa Lan) m nn ln Th c v Th c
l nh ca ng trong khi nh dung Hng Thp Tu l nh ca Nh nuc. ng cng
khng nn c mt hoat dng g c (Ti cnh gic ng Minh diu ny v thy Vit
Nam c nhiu phe qu, chua chi d c phe chi bi ng, ho ni Nh nuc cho ng
v v xua kia ng d duoc Cch mang mc niCng vic ca ng Minh cng phc
tap hon khi c (con trai ca ng) di v Vit Nam vn dng ci g d v c gp ng
V Vn Kit. ng Kit c gi cho ng Minh mt ci thu mi ng Minh v, li l rt
d thuong (m ng Minh c gi cho ti bn sao). Trong thi gian d lai c b M,
chi vo ca anh L Chnh Trung hay ti lui thm ving, tao mt bu khng kh cch
mang no nhit chung quanh ng Minh khin nhiu ngui thn vi ng (trong d c
my ngui ban ng v chi Mai con gi ln ca ng) khng bng lng. Ti mt lc
no d, ng Minh thy mnh khng chiu ni ci n o Paris nn ng di M vi chi
Mai. Sau vi ln di v nhu th, ng thy c th yn bn M nn ng quyt dinh
lun.
Cng nm 2004, khi xem l thu ni trn ca Dn biu Nguyn Hu Chung, ng
V Vn Kit cho bit l c nhn ng Mui cng cho ngui tip xc, vi dinh
mi ng Duong Vn Minh v tham gia Mt trn T quc. Theo ng H Ngoc Nhun,
vi s gi m ng Mui phi di gp ng Duong Vn Minh l cuu Ch tich Thuong
vin, b L Phuc ai. ng Nguyn Hu Chung tm su tip vi ng H Ngoc Nhun
trong email d ngy 29-1-2004: "Ti c th ni rng nu ti khuyn ng Minh v
Vit Nam th ng d v v rt nhiu ln ng hi , v cn c r ti cng v. Nhung
ti cm thy c mt su bt n no d nn d khng khuyn ng v. Ti nghip ng
d phi sng nhng nm cht trong su c don, v Vit Nam sng th chc vui hon.
Ti hoi mt nn xin php anh tam ngung bt. Hn thu sau. V bi iu vn hm
dm ma ng Minh, ti c nh anh Trn Vn Son chuyn cho anh. Hy vong anh d
nhn duoc. Chung. y chnh l bc thu cui cng ca ng Nguyn Hu Chung gi
cho ng H Ngoc Nhun. ng Chung sau d d mt Canada v bnh ung thu.
Theo ng Nguyn Hu Chung, ng H Ngoc Nhun v nhng ngui thn khc,
Tung Duong Vn Minh d lng l ra di m khng h d lai mt dng hi k. ng
Minh c l d khn ngoan quyt dinh c d cho ngui di bn ci v vic ai d ra
lnh git hai anh em nh Ng nh Dim v vic v sao lai chon cch di vo lich s
nhu mt k du hng.
###
HT CUN I
(Tm doc Bn Thng Cuc, CUN II: QUN BNH)
Tc gi
Huy c - Truong Huy San
sinh nm 1962 tai H Tinh
nhp ng thng 3-1979
hoc vin trung S quan Ho Hoc (1980-1983)
chuyn gia qun su Campuchia (1984-1987)
phng vin bo Tui Tr, Thanh Nin, Thi bo Kinh T Si Gn, v Si Gn Tip
Thi (1988-2009)
blogger ca trang Osinblog (2006-2010)
Humphrey ellow v phn tch chnh sch tai ai hoc Maryland (2005-2006)
Nieman ellow v phn tch chnh tri tai ai hoc Harvard (2012-2013)
Lin h tc gi qua thu din t osinbook@gmail.com
acebook: https:www.facebook.comBenThangCuocBook
Danh mc sch tham kho
1. Archimedes L. A. Patti, Why Vietnam, Nh xut bn Nng, 2007
2. Ba muoi nm Cng gio Vit Nam dui ch d Cng sn 1975 - 2005, Nguyt
san din dn gio dn v phong tro gio dn Vit Nam hi ngoai co s c quc,
2005
3. Bo co thung nin Kinh t Vit Nam 2001, Nn Kinh t truc ng ba dung,
Nh xut bn ai hoc Quc gia H Ni, 2011
4. Ban Tuyn gio Thnh y - Cuc Chnh tri qun khu 7 Vin nghin cu x hi
thnh ph H Ch Minh, Si Gn Mu Thn 1968, Nh xut bn Tng hop thnh ph
H Ch Minh, 2008
5. Ban nghin cu ca Th tung Chnh ph, K yu Th tung Phan Vn Khi lm
vic vi Ban nghin cu v t kinh t di ngoai ca Th tung Chnh ph, Bn tho
ngy 13 thng 2 nm 2004
6. Bn tho Hi k Ng Cng c 1936 - 2007
7. B Ngoai giao, Pham Vn ng v Ngoai giao Vit Nam, Nh xut bn Chnh tri
Quc gia, 2006
8. Bi Dim, Gong km lich s, co s xut bn Pham Quang Khai, 2000
9. Carl Bernstein, Hillary odham Clinton ngui dn b quyn luc, Nh xut bn
Cng an nhn dn, 2008
10. Chnh ao Vit Nam nin biu 1939 - 1975, Vn ha xut bn v pht hnh,
2000
11. Chuong trnh Khoa hoc Cng ngh cp nh nuc KX.01, "Qu trnh pht trin
nhn thc ca ng v con dung XHCN qua cuc di mi, Bn tho nm 1994
12. Chuyn k v chi Ba Thi n anh hng lao dng, Ban Tuyn gio Tnh y Vinh
Long, 1992
13. Chuyn thi bao cp tp 1, Nh xut bn Thng tn, 2011
14. Christopher E. Goscha, Courting Diplomatic Disaster The Difficult Intergration
of Vietnam into the Internationalist Communist Movement (1945-1950), "Vietnam
Studies Conference April 6, 2006, UC Berkeley.
15. Duyn Anh, Nh t hi k, Nh xut bn Xun Thu, 1987
16. Duong c Dng, Nh doanh nghip cn bit Nhng guong mt t ph Si Gn
truc nm 1975, Nh xut bn thnh ph H Ch Minh, 1992
17. ai tung Pham Vn Tr, i chin si hi k, Nh xut bn Qun di Nhn dn,
2009
18. ai tung Vn Tin Dng, ai thng ma xun, Nh xut bn Qun di Nhn
dn, 1976
19. ai tung V Nguyn Gip, Tng Hnh Dinh trong Ma Xun Ton Thng, Nh
xut bn Chnh tri Quc gia, 2000
20. ai Vit S k ton thu, Nh xut bn Vn ha - Thng tin, 2003
21. o Xun Sm, Vit theo dng di mi tu duy kinh t, Nh xut bn Thanh
nin, 2000
22. David G. Marr, Vietnam 1945, The egents of the University of California, 1995
23. ng Phong, "Ph ro trong kinh t vo dm truc di mi, Nh xut bn Tri
thc, 2009
24. y l i Pht thanh Gii phng, Nh xut bn Vn ngh Thnh ph H Ch
Minh, 1997
25. Egon Krenz, Ma thu c 1989, Nh xut bn Cng an nhn dn, 2010
26. Ezra . Vogel, Deng Xiaoping and the Transformation of China, the Belknap
Press of Harvard University Press, 2011.
27. Gio gii trong du tranh d thi qua hai thi k Nam B khng chin (1945 -
1975), Bn tho thng 6 nm 2004
28. GS. Trn Nhm, Trung Chinh - Mt tu suy sng tao, mt ti nng kit xut,
Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2009
29. H Vn Thu - Trn Hng c, Tm tt Nin biu Lich s Vit Nam, Nh xut
bn Vn ha - Thng tin, 1996
30. Henry Kissingger, Ending the Vietnam War, Simon & Schuster, 2003
31. Henry Kissinger, Nhng nm bo tp (Cuc chay dua vo Nh Trng), Nh xut
bn Cng an Nhn dn, 2003
32. Hong Dng, Chin tranh ng Duong III, Vn Ngh xut bn, 2000
33. Hong thn Norodom Shihanouk cng Bernard Kriser, Hi k Shihanouk, Nh
xut bn Cng an Nhn dn, 1999
34. Hong Minh Thng, Noi y ti d sng, Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2003
35. Hong Ngoc Thnh v Trn Thi Nhn c, Ti liu S: Nhng ngy cui cng
ca Tng thng Ng nh Dim
36. Hong Tng, Nhng k nim v Bc H
37. Hoc vin Chnh tri Quc gia thnh ph H Ch Minh, ng ch Trung Chinh -
Nh lnh dao kit xut ca Cch mang Vit Nam, Nh xut bn L lun Chnh tri,
2007
38. H Ngoc Nhun, Bn tho i hay Chuyn v nhng ngui t ca ti
39. H Ngoc Nhun, Bn tho Tnh ban hay Nhng l thu tm tnh v tnh hnh
chnh tri tai min Nam Vit Nam truc 1975
40. Hi k ca Nguyn K Nam 1945 - 1954, Xun Gip Thn 1964
41. Hi k Trn Vn Giu 1940 - 1945
42. Hi c Mai Ch Tho, tp 2 Theo buc chn lich s, Nh xut bn Tr, 2001
43. Hi nghi Genve nm 1954 v ng Duong
44. Hi tho Khoa hoc Lich s pht trin Kinh vinh t, S Khoa hoc Cng ngh mi
trung An Giang, 1999
45. Hunh B Thnh, Vu n H Con a, Phu bn bo Tui tr, 1983
46. L Dun, Thu vo Nam, Nh xut bn Su Tht, 1985
47. L Hoi Nguyn, Vu Nhn vn - giai phm t gc nhn Mt tro luu tu tung
dn ch, mt cuc Cch mang vn hoc khng thnh
48. L Xun Khoa, Vit Nam 1945 - 1995, Tin ng xut bn, 2004
49. Lich s Phong tro du tranh ca hoc sinh sinh vin Si Gn - Gia inh v cc
thnh thi Nam B trong khng chin chng Php v chng M (1928 - 1975), Bn
tho thng 9 nm 2004
50. Lin don Lao dng thnh ph H Ch Minh, Phong tro du tranh ca cng
nhn Nam B 1945 - 1975, Bn tho thng 6 nm 2004
51. Luu Vn Loi - Nguyn Anh V, Cc cuc thuong luong L c Tho - Kissinger
tai Paris, Nh xut bn Cng an Nhn dn, 2002
52. Mao Trach ng ngn nm cng ti, Thng tn x Vit Nam, 2008
53. My life Bill Clinton, William efferson Clinton, 2004
54. Ng ba ng Lc - Ng ba anh hng, Bn tho nm 1971
55. Nghim Xun Hng, Cch mang v hnh dng (1789 - 1917 - 1933 - 1949),
Quan dim xut bn
56. Ng in, Campuchia nhn lai v suy nghi, Bn tho ngy 30 thng 7 nm 1992
57. Ng Tho, Di vng pha truc, Nh xut bn Hi Nh vn, 2011
58. Nh v anh L c Tho, Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2000
59. Nh Ngoai giao Nguyn Co Thach, Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2003
60. Nhng tn bit kch ca ch nghia thuc dn mi trn mt trn Vn ha - Tu
tung, Nh xut bn Vn ha, 1980
61. Nhng su kin lich s ng B thnh ph H Ch Minh (1975 - 1995) tp 1
62. Nhng su kin lich s ng B thnh ph H Ch Minh (1975 - 1995) tp 2
63. Nhng su kin lich s ng B thnh ph H Ch Minh (1975 - 1995) tp 2
64. Nguyn nh u, Tm hiu Thm luc dia - bin ng hi do Vit Nam, y ban
don kt Cng gio thnh ph H Ch Minh, 2009
65. Nguyn Duy Oanh, Chn dung Phan Thanh Gin, T sch S hoc B Vn ha
Gio duc v Thanh nin, 1974
66. Nguyn Khnh, Phong cch V Vn Kit, Bn tho ngy 20 thng 10 nm 2009
67. Nguyn Th Anh, Vit Nam dui thi Php d h, La thing xut bn, 1970
68. Nguyn Thi Ngoc Hi, Chuyn di ai s, Nh xut bn Vn ha - Vn ngh,
2012
69. Nguyn Thi Ngoc Hi, Tr lai x Ka , Nh xut bn Cng an Nhn dn, 2011
70. Nguyn Nht Lm, Tr lai, Nh xut bn Vn hoc, 2012
71. Nguyn Vn Trung, Ch nghia thuc dn Php Vit Nam, Nh xut bn Nam
Son, 1963
72. Nguyn Vn Linh, i mi d tin ln, Nh xut bn Su Tht, 1991
73. Nguyn Vn Linh, Thnh ph H Ch Minh 10 nm, Nh xut bn Su tht, 1985
74. Nguyn Vn Linh, Hnh trnh cng lich s, Nh xut bn Tr, 1999
75. Nguyn Vn Trn, Vit cho m v Quc hi
76. Nguyn Tin Hung, Tm tu Tng thng Thiu, Co s xut bn Ha Chn Minh,
2010
77. Nguyn Xun Onh, i mi vi nt ln ca mt chnh sch kinh t Vit Nam,
Nh xut bn thnh ph H Ch Minh, 2001
78. Nguyn Vn Xuong, Luoc dich v ch gii Sc lnh din th 21 thng 7 nm
1925, in ln th nh, 1971
79. Peter Braestrup, Big Story, Presidio, 1977
80. PGS o Cng Tin, Nguyn Hiu trung ai hoc Kinh t thnh ph H Ch
Minh, Gio duc v do tao - my cm nhn v d xut, Bn tho thng 6 nm 2009
81. PGS o Cng Tin, Vi cc Du tho vn kin trnh ai hi ng XI - My trao
di, dng gp, Bn tho nm 2005
82. Pham Khc He, T triu dnh Hu dn chin khu Vit Bc, Nh xut bn Chnh
tri Quc gia, 2007
83. Pham Son Khai, Hi k
84. Phan Lac Phc, B ban gn xa, Nh xut bn Vn ngh, 2000
85. Philip Short, Polpot, ohn Murray, 2004
86. Phong tro du tranh ca phu n Si gn - Gia inh trong Nam B khng chin
(1945 -1975), Bn tho thng 5 nm 2004
87. Quc triu Hnh lut, Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 1995
88. Stanley Karnow, Vietnam A History the first complete account of Vietnam at
War, WGBH Educational oundation and Stanley Karnow, 1983
89. Sophie Quinn-udge, Ho Chi Minh: The Missing ears 1919-1941, University of
California Press, 2002.
90. Ta Ch ai Trung, S Vit doc vi quyn, Nh xut bn Vn Mi, 2004
91. Ta Ch ai Trung, Ngui lnh thuc dia Nam K (1861 - 1945), Nh xut bn
Tri thc, 2011
92. Ta Ch ai Trung, Mt khonh Vit Nam Cng ha ni di
93. TGM . X Nguyn Vn Thun, Chng nhn hy vong, Cng don c M La Vang
n hnh, 2000
94. Thnh y - y ban nhn dn thnh ph H Ch Minh Vin lich s Qun su Vit
Nam, Cuc Tng tin cng v ni dy Mu Thn 1968, Nh xut bn Qun di Nhn
dn, 1998
95. Thnh y thnh ph H Ch Minh Ban Tu tung - Vn ha Thnh y, Bin Nin
su kin (1986 - 1995), Bn tho nm 2000
96. Thuy Khu, Ni chuyn vi Hong Xun Hn v Ta Trong Hip, Nh xut bn
Vn Ngh, 2002
97. Thuong tung Trn Vn Tr, Nhng chng dung ca "B2 - Thnh dng tp V
Kt thc chin tranh 30 nm, Nh xut bn Vn ngh thnh ph H Ch Minh, 1982
98. Trn Cng Tn, Nguyn Ch Thanh sng trong nhu ngoc mt con ngui, Nh
xut bn Vn hoc, 2009
99. Trn Quang Co, Hi c v suy nghi, Bn tho nm 2003
100.Trn Quc Huong, Nhng nm thng lm vic bn anh Trung Chinh, Bn tho
thng 5 nm 2002
101.Trn Qunh, Nhng k nim v L Dun (trch)
102.Trn Trong Kim, Vit Nam S luoc, Nh xut bn Nng, 2002
103.Trn Trong Kim, Mt con gi bui, Nh xut bn Vinh Son, 1969
104.Tuyn tp o Duy Tng tp 1, Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2008
105.Tuyn tp o Duy Tng tp 2, Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2008
106.Tung Nguyn Vn Vinh - Nhu anh cn sng, Nh xut bn Tng hop thnh
ph H Ch Minh, 2003.
107.Trn Huy Chuong, Campuchia Hu UNTAC, Hi k - bn tho 2002.
108.y ban Nhn dn thnh ph H Ch Minh, n Quy hoach, pht trin ha tng
giao thng d thi, khc phuc tnh trang n tc giao thng, dp ng yu cu pht
trin kinh t - x hi thnh ph H Ch Minh v vng kinh t trong dim pha Nam,
Bn tho thng 11 nm 2007
109.y ban Nhn dn thnh ph H Ch Minh Vin kinh t, Bo co d ti nghin
cu khoa hoc "Kinh t va h tai thnh ph H Ch Minh: Hin trang v cc gii
php, Bn tho thng 1 nm 2005
110.Vn phng Quc hi, Quc hi Vit Nam 60 nm hnh thnh v pht trin, Nh
xut bn Chnh tri Quc gia, 2006
111.Vn kin ng ton tp 1 (1924 - 1930), Nh xut bn Chnh tri Quc gia,
1998
112.Vn kin ng ton tp tp 36 (1975), Nh xut bn Chnh tri Quc gia, 2004
113.Vn phng Chnh ph, Hi tho Khoa hoc Tuyn tp cc bo co ton vn, H
Ni thng 9 nm 2000
114.Vin lich s qun su Vit Nam, Cuc tng tin cng v ni dy Ma Xun 1975,
Bn tho thng 4 nm 2005
115.Vin nghin cu X hi thnh ph H Ch Minh, thi ha Si Gn - thnh
ph H Ch Minh t gc nhn Lich s - Vn ha, Nh xut bn Tng hop thnh ph
H Ch Minh, 2008
116.Vin nghin cu X hi thnh ph H Ch Minh, Khoa hoc X hi thnh ph H
Ch Minh Nhng vn d nghin cu, Nh xut bn Tng hop thnh ph H Ch Minh,
2009
117.Vit Nam cng dng ngui Vit ti nan trn th gii 1975 - 2004, Nhm nghin
cu lich s Vit Nam cn v hin dai, 2004
118.Vinh Snh, Nht Bn cn dai, Nh xut bn thnh ph H Ch Minh Khoa S
trung ai hoc Su Pham, 1991
119.V Nhon Tr, Vit Nam cn di mi tht su, ng xut bn, 2003
120.V Vn Kit, Quyt thng trn mt trn Vn ha v Tu tung, Nh xut bn
thnh ph H Ch Minh, 1981
121.V nh He, Hi k Thanh Nghi tp 1, Nh xut bn Vn hoc, 1997
122.V nh He, Php quyn nhn nghia H Ch Minh, Nh xut bn Tr, 2008
123.V Mo, Ngon c tin phong, Bn tho nm 2005
124.V Quc Thng, Php Ch S Vit Nam, T sch ai hoc Si Gn, 1971
125.hao iyang, Prisoner of the State, Simon & Schuster, 2009
126.oshiharu Tsuboi, Nuc ai Nam di din vi Php v Trung Hoa 1847 - 1885,
Nh xut bn Tri thc, 2011
1
Tiu thuyt cch mng ca Trung Quc.
2
Tiu thuyt cch mng ca Lin X.
3
o din !i"n #nh.
$
T% ch&c cho ng'(i )oa n*+ ,-ng ! !'.c ,'.t /in /n ch0nh th&c 11234512326.
7
8#i to nh9ng ng'(i gi-u :n /;t th'(ng 112436.
<
=g-y 1$5$51237.
3
Tr'>c n?m 1233@ AaiBy 8ut:Cr ,- 8DE ,Fn !'.c dGng ! dHn /Ii cho trJc th?ng.
4
TrKn L?n Tr-@ 1242@ trang 27$.
2
TrKn L?n Tr-@ 1242@ trang 277.
1M
N!d@ trang 274.
11
N!d. Trang 2<1.
12
OiBBingCr@ 2MM3@ trang 73<.
13
OiBBingCr@ 2MM3@ trang 7$3.
1$
L?n Oi"n #ng@ tP+ 3<51237@ 2MM$@ trang 1<3.
17
TrKn L?n Tr-@ 1242@ trang 2415242.
1<
Larry DCrman@ 2MM1.
13
=?m 12<$ Qhi /R SchTnh :US /Vi T'>ng =guyn Ohnh@ SQuc tr'VngS =guyn Ohnh +hong cho ng h-m !i t'>ng@
nh'ng ng Winh ,- nh9ng ng'(i ca ng Qhng thXa nhPn nn ,Y Bau cZ ng'(i gHi ng :- !i t'>ng cZ ng'(i ,Fn gHi ng
:- trung t'>ng.
14
Nau Qhi ng A'[ng L?n Winh r(i Li"t =am@ W'(i Ty !I cZ nh9ng /o co ,>i t' cch :- i t A'[ng Thanh =hJt@ nZi
r\ng anh m]nh !I /in chuyn r;t nhiYu /Vi ^/inh ,Pn_.
12
LY Bau@ ng =guyn L?n Thi"u Bang W`@ ng Bng :'u ,ong :ang :b But +hKn !(i ccn :i cho !n ng-y 225252MM1@ m;t
ti DoBton@ W`.
2M
Trong cun Ot Thdc 8hin Tranh 3M =?m@ T'>ng TrKn L?n Tr- !nh gie ^8cn Winh@ cZ :b do /#n ch;t cZ +hKn thPt
th-@ tin ,-o +hG +hf+ ca t# +hc Wartin ,- h9u tr. Wfri::on@ nn !I /R chdng gt ra r]a tX :gu m- !n gi( chZt ccn c ,'[n
,ai gnh chRu ci !Ku h-ng , !iYu Qi"n_1trang 2436.
21
L- m*t nh- nghin c&u :Rch Bh cZ nhiYu cng tr]nh Qh#o c&u ht B&c gi trR@ ng =guyn ]nh Ku cho !n tPn cui !(i
,Fn gi9 !'.c t( NJ Li :"nh do ci )j 8h0 Winh QU@ ch ng ,-o =am mua go c&u !Zi n?m 12$7. LY Bau@ ng thCo nh9ng
ng'(i 8ng gio di c' ,-o =am. )-nh !*ng g.i U ,- nhPn :Inh ,ai trc ^!i B&_ ,-o tri Aa,iB ca ng cZ :b nh( BJ mFn c#m
th(i cu*c h[n :- !'.c giao nhi"m ,i. LY Bau Qhi cZ t( /o nZi ng :- t]nh /o ,in ca miYn Dkc@ ng =guyn ]nh Ku
nZi ng c#m th;y nh' :- /R ldc +hm.
22
Tuyn / ng-y 2<5$ gjm hai n*i dung ch0nhe ^W` +h#i thJc hi"n nghim chTnh )i"+ !Rnh mariB 1ngXng /kn6@ tn trHng
nuyYn dgn t*c c?n /#n ,- nuyYn tJ nuyt ca nhgn dgn miYn =am Li"t =amo lZa /p ch0nh nuyYn N-i qcn@ cng ci ca ch
nghra thJc dgn m>i ca W`@ lZa /p /* my chin tranh ,- /* my Q]m Qs+@ !-n + nhgn dgn miYn =am Li"t =am_.
23
ty ,in Trung '[ng #ng 8*ng B#n Li"t =am QhZa uX@ X@ Th& tr'Vng D* qio dic.
2$
Nau 1237 :- +hZ gim !c NV Th'[ng mi Th-nh +h )j 8h0 Winh.
27
L?n Oi"n #ng@ tP+ 3<51237@ 2MM$@ trang 13<.
2<
XCm mhi :ic 1e NJ thPt :Rch Bh ,Y t?ng 32M ,- t?ng 34$.
23
Tin B` )uvnh L?n Tcng@ Binh ,in =guyn )9u Thi ,- nh- /o 8ung L?n !n Ainh *c LP+ Bau Qhi nghC ng A'[ng
L?n Winh tuyn / ngXng /kn trn !-i +ht thanh. )H :- nh9ng ng'(i hot !*ng /0 mPt hoac hot !*ng trong cc +hong
tr-o do +h0a 8ch Wng :P+ ra tr'>c n?m 1237.
24
ThCo i t DGi L?n TGnge ^=h9ng ng-y !Ku !-i /o ca m]nh Qhng nZi rw ai :- ng'(i ckm c(@ nn !I l#y ra tranh ch;+
gi9a DGi Quang ThPn ,- !i dy mhm Xugn Th". Trung t L9 !o-n tr'Vng 2M3 =guyn T;t T-i@ :dc n-y !I trV th-nh mhZ
D#o T-ng Qugn !*i@ hpi anh Th"e xLPy anh cZ gi9 : c( Da nuC Qhngyz. {nh Th" !'a ra m*t :@ anh ThPn !'a ra m*t :@ c#
hai cGng rch diYm. |ng T-i@ trong ng-y 3M5$ !I c}n thPn :Co :n nZc Ainh@ g~ diYm xc( Da QuCz ccn ,'>ng :i rji :ang :b
c;t !i. |ng T-i cho tr#i c# hai : c( ra@ r+ diYm ,-o m>i lc nhPn !'.c : c( anh ThPn gi9 :- : c( cui cGng !'.c 8h0nh
nuyYn N-i qcn trCo trn nZc Ainh *c LP+_.
22
T+ ch0 X'a =ay@ B 274@ thng $52MM<@ ,- B 2<$ thng 352MM<
3M
Nau chin tranh :- cng nhgn mhcng ThR ch0nh@ ThR lI Thanh )Za.
31
X'a =ay@ B 274 ,- 2<$@ 2MM<.
32
qi9a n?m 1247@ ng mhm Xugn Th"@ :dc n-y !I !Co nugn h-m thiu t'>ng :n ting trn /o Qugn !*i =hgn dgn nhPn
r\ng ch0nh ng :- ng'(i /kt Bng n*i cc A'[ng L?n Winh ,- tJ tay th#o :(i tuyn / !Ku h-ng cho A'[ng L?n Winh !Hc.
=g-y 1251M52MM7@ ti Th-nh +h )j 8h0 Winh@ Li"n LRch Bh Qugn BJ !I t% ch&c ^THa !-m Qhoa hHc lung nuanh BJ Qi"n
!nh chim Ainh *c :P+ ng-y 3M5$51237S nh'ng Qhng m(i cc nhgn ch&ng cZ mat trong Ainh ,- -i +ht thanh ti th(i
!im tr'a 3M5$51237o Qhng m(i cc cn /*@ chin B` ca L9 2M3 ,- ![n ,R !ac cng 11<. rji@ ng-y 135152MM<@ Li"n
LRch Bh Qugn BJ !I ra Qt :uPn cho r\ng ^Ti -i +ht thanh !jng ch0 mhm Xugn Th" cGng cc cn /*@ chin B` Trung
!o-n << t% ch&c Bon th#o :(i Tuyn / !Ku h-ng cho A'[ng L?n Winh. L?n /#n !ang !'.c Bon th#o th] trung t DGi L?n
TGng@ 8h0nh y L9 !o-n t?ng 2M3 lu;t hi"n@ TX !Z@ /* +hPn cn /*@ chin Br Trung !o-n << d'>i BJ chT !o ca !jng ch0
DGi L?n TGng ti+ tic Bon th#o ,- ho-n chTnh :(i Tuyn / !Ku h-ng_. =gay Bau Qhi cng /@ Ot :uPn ca Li"n LRch Bh
Qugn Bh !I /R ng DGi L?n TGng@ cc cc B` nuan@ chin B` trn lC t?ng 32M ,- Qin trdc B' =guyn )9u Thi@ ng'(i cZ
mat ti -i +ht thanh tr'a 3M5$51237@ +h#n !i 1nhiYu U Qin !?ng trn hai B /o X'a =ay@ 2745 thng $52MM<@ ,- 2<$
thng 352MM<6.
33
=g'(i ghi gm nh9ng tuyn / :Rch Bh n-y :- ng =guyn =hI. Ldc /;y /;y gi(@ ng =guyn =hI :- gio B' Bh !Ra
Tr'(ng Trung hHc Oiu mFu Th &c@ thu*c i hHc N' +hm N-i qcn@ ch nhi"m Qim ch /dt TP+ Ban Nh Ra@ i hHc
N' +hm.
3$
Tr# :(i +hpng ,;n ca tc gi# n?m 122<@ cZ tham Qh#o hji QU ^Ot thdc cu*c chin tranh 3M n?m_ ca Th'.ng t'>ng TrKn
L?n Tr-.
37
XCm mhi :ic 2e T'>ng Dig Winh Bau 1237.
3<
ThCo 8hu}n t'>ng =guyn )9u )nh.
33
Trung !o-n tr'Vng Trung !o-n 1@ ![n ,R !nh ,-o 8Kn Th[@ Lrnh Long trong ng-y 3M5$51237.
34
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 2335234.
32
ThCo L?n Tin Ange ^8hn n#n ,- tuy"t ,Hng@ TrKn L?n )ai tJ Bt ,-o :dc 3 gi( Bng ng-y 15751237_@ tuy nhin nh9ng
ng'(i thgn cPn T'>ng TrKn L?n )ai nZi ng tJ Bt ,-o chiYu 3M5$.
$M
L?n Tin Ang@ 123<@ 3M7.
$1
ThCo ng )uvnh Dhu N[n@ ngay trong ng-y 15751237@ 8ch mng !I /it trong Qho cZ B ,-ng n-y@ nh'ng +h#i Qhi ng
!i hHc tP+ ,Y th] m>i ch0nh th&c /-n giao. |ng )uvnh Dhu N[n :- m*t trong hai ng'(i nkm gi9 ch]a QhZa Qho ,-ng ,- trJc
ti+ giao ,-ng cho hai ng'(i@ m*t ng'(i /* !*i tn :- Auy"t@ m*t ng'(i ,Y Bau :-m gim !c nggn h-ng 8Kn Th[. Oho dJ
tr9 ch&a 17@3 t;n ,-ng@ gjme ,-ng thoi A ca W`@ ,-ng thoi Wontagu ca =am mhi ,- ,-ng thoi Oim Th-nh@ cZ ngujn
gc :- ,-ng :Pu do h#i nuan /kt tRch thu ,Y !'a cho hIng Oim Th-nh !dc :i. =go-i ra ccn cZ cc !jng tiYn ,-ng ca W`@
Aou/:C ag:C@ m"nh gi 2M ENA nh'ng !'.c :-m tX m*t :'.ng ,-ng trR gi $2M ENAo !jng mCBoB ca WClicoo !jng ,-ng
=a+o:Con =go-i B ,-ng hi"n ,Pt@ 17@3 t;n@ =ggn h-ng Quc gia ccn /-n giao 7@7 t;n ,-ng Qhc !ang !'.c gi9 ti Thiy
N`

1!'.c :;y ra Bau Qhi ng'(i W` /p c;m ,Pn6.
$2
Tn gHi thgn mPt ca L Au}n.
$3
T )9u.
$$
N-i qcn qi#i mhZng@ 25351237.
$7
N-i qcn qi#i mhZng@ <5751237.
$<
N-i qcn qi#i mhZng B ra ng-y 451151237.
$3
N-i qcn qi#i mhZng@ 451151237.
$4
qKn nh' hKu ht nhgn ,in t]nh /o ,- B` nuan c#nh Bt !Yu /R Qst :i. ThCo ng mhan =gHc L'.ng@ cn /* :-m ,i"c trong
Dan @ =ha =ghin c&u@ mh ac y Trung '[ng T]nh /oe =g-y 215$51237@ mh nhPn !'.c !i"n tX +h0a W` cho /it@ thCo
Q hoch di t#n ca OiBBingCr@ ng-y 2$@ 275$51237@ t;t c# cn /* t]nh /o ,- cc B` nuan c#nh Bt Bb !'.c !'a !i. D&c !i"n
!'.c chuyn cho 8hu}n t'>ng =guyn Ohkc D]nh@ t%ng gim !c 8#nh Bt Quc gia Qim !ac y tr'Vng ac y Trung
'[ng T]nh /o. =g-y 225$51237@ Qhi hH+ ! /-n ,Y ,;n !Y di t#n@ T'>ng D]nh tuyn /e ^T]nh /o ,- c#nh Bt +h#i V :i
!n +hdt cui cGng ch& Qhng th di t#n trong t]nh h]nh n-y_. WHi ng'(i !Yu cho r\ng !Z :- m*t nuyt !Rnh cKn thit.
=h'ng@ ng-y 235$@ T%ng thng =guyn L?n Thi"u r(i Li"t =am. =g-y 2$5$51237@ =guyn Ohkc D]nh :ang :b di t#n Qhng
m*t :(i /-n giao cho thu*c c;+. T%ng thng tm nuyYn TrKn L?n )'[ng /% nghi"m ng =guyn mht L*c 1!i c#i to cho t>i
Qhi cht V tri giam =am )-6@ +hi t Q hoch ca ng D]nh@ :-m !ac y tr'Vng. =g-y 2<5$@ ng L*c ch ng gim !c
Trung tgm th}m ,;n nuc gia nua tca i B& W` :in h" ,i"c thJc hi"n Q hoch di t#n. |ng gim !c thay ,] chu}n /R Q
hoch cho cc !jng BJ !I t]m !'(ng di t#n ,>i gia !]nh. =g-y 245$@ ng L*c ch ti+ gim !c nha t]nh /o nuc ngoi !i@
ng gim !c nha cng gm thKm di t#n nt. 8hiYu ng-y 245$51237@ tca i B& W` yu cKu t;t c# nhgn ,in mh ac y tP+
trung V B 3 Dch \ng ch(. n chiYu hm Bau@ :i cZ yu cKu chuyn Bang B 2 =guyn )Pu. Ti !gy@ mHi ng'(i !'.c
yu cKu +h#i n*+ :i t;t c# Bdng ng. =h'ng@ t>i 1 gi( Bng ng-y 3M5$51237 th] t;t c# :in :c gi9a Tca i B& ,- mh ac y
!Yu /R ckt. qKn Bng@ chuyn my /ay cui cGng chV i B& W` r(i Qhpi N-i qcn. )Ku nh' t;t c# cn /* ca mh ac y
t]nh /o@ :Jc :'.ng !'.c 'u tin di t#n Qhpi N-i qcn@ !Yu /R Qst :i.
$2
N-i qcn qi#i mhZng@ 1$5<51237.
7M
N-i qcn qi#i mhZng@ 1$5<51237.
71
)iu /it ca ch0nh nuyYn m>i tr'>c cch gHi cc ch&c danh trong ch !* c !I ggy ra Qhng 0t t]nh trng tr> tru. NJ Buy
din ca nh9ng ng'(i chin thkng tr'>c nh9ng ngn tX r%n r#ng m- 8h0nh nuyYn N-i qcn th0ch dGng !I :-m !iu !&ng /it
/ao B +hPn. 8h9 ^chiu hji_ /n cnh ch&c n?ng ^dgn ,Pn@ thng tin_ ca c[ nuan Thng tin 8hiu hji !I Qhin cho cc
nuan ch&c thu*c :oi ^,?n ngh"_ n-y +h#i c#i to :gu h[n nh9ng ^ngiy nuyYn_ !jng c;+. N +hPn ca nhiYu ^B` nuan /i"t
+hi_ cng Qh :- /i !t. 8Z ng'(i trong B hH do cZ tiYn /c hoac dG@ ^chy_ !'.c ci ^/i"t +hi_ tX m*t ![n ,R tc chin
Bang ,?n +hcng. 8Z Qho#ng 17.MMM ng'(i :- gio ch&c@ ,in ch&c y t@ Bau WPu Thgn@ Bau ^WGa ) p :ha 32_@ /R !*ng
,in ,-o Tr'(ng N` nuan Th &c@ hu;n :uy"n m*t th(i gian@ nhPn ^:on_ nh' m*t th& nugn dJ /R rji ,Y dy hHc hay ch9a
/"nh. Ohi /R tP+ trung c#i to@ tn gHi ^B` nuan /i"t +hi_ !I :-m cho hH /R nghi ng(e =u Qhng +h#i ^8u{_ th] chkc cng
thu*c th-nh +hKn gh g>m :km. ac /i"t@ cc B` nuan V c[ nuan ^8hin tranh 8h0nh trR_ ,n chT !i cGng cc Cm ,?n cng
lung ![n ,R !-n ht@ !I /R t'Vng :- cc ^ch0nh trR ,in_@ nn nhiYu ng'(i !I +h#i chRu h[n m'(i n?m tG t*i. =h9ng ng'(i
tt nghi"+ tr'(ng Quc qia )-nh chnh cng BuUt /R ^mic l'[ng_ ,]@ thCo T%ng Th' QU )*i Tr0 th&c u n'>c )uvnh
Oim Du@ m>i !Ku 8ch mng t'Vng tr'(ng n-y cng cZ ,ai trc nh' ^Tr'(ng #ng_.
72
T 8h0 i Tr'(ng@ 1223@ trang 7357$.
73
N!d@ trang 7$.
7$
N!d@ trang 77.
77
N-i qcn qi#i mhZng@ 125451237.
7<
N-i qcn qi#i mhZng@ 175751237.
73
D&c th' nZi :- ca ng TrKn L?n T&c ,ite ^m mn... {nh :dc n-y mnh QhpC :km@ ?n ung nhiYu h[n V nh-@ mi ng-y
/a /9a ?n@ hHc tP+ c#i to ,ui , :km@ nh;t :- hHc tP+ ,Y :ao !*ng ! nuCn ,>i n+ Bng !jng nu nh' :-m rFy cuc ging@
trjng tTa chung ,>i chdng /n nn c#m th;y ,ui ,. 8hiYu ra lCm m;y :ung rau c#i lanh um t'[i tt cng nh' :dc V nh-
anh :-m ru*ng :-m rFy chiYu chiYu dFn Cm ,- cc con !i lCm ,Py. Nau ng-y mIn QhZa ,Y chdng ta Bb t]m :i n+ Bng ru*ng
rFy V nu nh-... =g-y 2253537@ TrKn L?n T&c_.
74
qi#i mhZng@ 35451237.
72
^)pie Trn !'(ng !i th?m anh@ chR nghr th n-o ,Y anh ;yy +e )ji tr'>c anh ;y :- ^cgy nhPu_@ nn ,Y nh- th'(ng /p
c[m@ cho nn da ,-ng ,- thgn h]nh m m#nh Qh#nh. Ti nghr Qhi +h#i hHc tP+ :ao !*ng@ B. anh chRu Qhng n%i. )]nh #nh
:Vn ,Vn trong !Ku ti :- m*t anh L m o@ gKy mcn thgn h]nh tiYu tiy@ !u%i ruji Qhng /ay. )pie Ohi !I ga+ anh L chR th;y
anh ;y nh' th n-oy +e {nh L /gy gi( da Bm nkng@ thgn h]nh rkn chkc h[n tr'>c. Ti th;y anh ;y mP+ g;+ !i tr'>c Qia
cho nn nghi anh ;y /R /Rnh +hG thng@ ti cZ thh /;m ,-o cnh tay@ /k+ !Gi coi thh cZ thi"t Qhng nh'ng th;y cc /k+ thRt
r;t c&ng do !Z ti mXng , cGng. )pie Ohi !n tri chR ga+ anh L !ang :-m g]y +e Ohi !n tri ti ga+ anh 8 tiu !o-n
tr'Vng !ang V trKn ch[i , :gy 1/Zng chuyYn6. Ti !I ca :n QhZc ,] ,Xa mXng ,Xa ti@ !n 11 gi( anh L !i :-m ,Y ga+ ti.
{nh L !I /p ?n tr'a ! !'.c nZi chuy"n@ hpi th?m tin t&c /- con V N-i qcn. )pie 8hR th;y anh Cm ?n ung nh' th n-oy
+e Ti Qhng dJ /u%i ?n tP+ th@ nh'ng anh cZ !Cm cho ti /k+ n;u@ c[m thRt ch# /ng cho ti. Ti hpi cZ hit +hKn ?n
ca anh Qhngy {nh L cho /it@ V !gy ?n ung r;t !Ky !@ V !gy gKn Bui nn anh Cm cgu !'.c c# c :Zc n9a. Tr'a ti V !Z
th] anh Cm cgu !'.c m*t con ,- nuyt !Rnh n;u cho ,-o /u%i chiYu. )pie 8hR th;y anh Cm cn /* tP+ hu;n nh' th n-oy
+e 8c anh ;y r;t tt. ti cZ mang thCo m;y B Tin Nng@ cc anh ;y ,- anh Cm hHc tP+ cGng chia nhau !Hc. W;y anh cn
/* c& hpi th?m ti ,Y N-i qcn ho-i. Trn nguyn tkc@ mi ng'(i th?m chjng !'.c hai gi(@ nh'ng thng c#m ti tX N-i qcn
ra@ h[n n9a ,. chjng :gu ng-y m>i ga+ nn cc anh cn /* !I t nhR Bk+ l+ cho ,. chjng ti !'.c ga+ ring ,- nhiYu gi(
h[n.
<M
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
<1
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
<2
OU gi# L ?ng.
<3
=h- ,?n@ n%i ting ,>i tc +h}m WGa ) p Lha@ ,it ,Y 8hin dRch Qu#ng TrR 1232.
<$
Nau )i"+ !Rnh mariB n?m 1233@ i dy mhan =hPt =am :- tr'Vng Dan )ot ,i ca Dan Trao tr# TG /inh thu*c +h0a Li"t
=am 8*ng hca trong ty /an :in hi"+ /n /n thi h-nh )i"+ !Rnh mariB. |ng =am Qe ^)-ng tuKn@ ,-o ng-y th& Nu@ ti :i
/ay ra )- =*i ! nhPn tG /inh. Th& Nu@ ng-y $5351233@ Qhi ti ra )- =*i@ Thiu t DGi T0n@ :dc ;y :- B` nuan /o ch0 ca
T'>ng L Quang )ca@ ga+ ,- ,Pn !*ng ti V :i miYn Dkc. Ti nhPn :(i. |ng mhm L?n jng ,it t' ,?n ghi lung )#i
mhcng m(i /a ti :n. DGi T0n cho t% ch&c m*t cu*c hH+ /o ti Bgn /ay qia Lgm. Ohi mHi ng'(i !I an tHa@ '>c cZ Qho#ng
h[n hai m'[i nh- /o trong !Z cZ cc nh- /o ng u ,- cZ c# m*t nh- /o mh+. Ti mV ca+@ :;y cun WGa ) p Lha
,- m*t tP+ nhc@ rji nZie Ti Binh ra V )u@ n[i n?m WPu Thgn@ cc ng c*ng B#n !I th#m Bt h[n 3.MMM ng'(i. 8cn !gy :-
cun WGa ) p Lha@ ,it ,Y Qu#ng TrR@ n[i@ ,-o ng-y 225$51232@ ti !I chi+ nh9ng h]nh #nh cht chZc trn i :* Oinh
ho-ng. gy :- m'(i hai nhc B` du ca@ Qhng cZ ai trong hH ca ng.i chin tranh. 8hdng ti Qhng ggy chin tranh T>i !Z@
ng DGi T0n /#o tie Thi =am@ ,Y_. LY N-i qcn@ thCo i dy mhan =hPt =ame ^Ti ,it cun TG /inh ,- )ca /]nh@ lu;t
/#n n?m 123$ /Vi nh- lu;t /#n )i"n i@ ti trang 13$@ ti cho r\nge ji !gy@ chdng ta Bb :- tG /inh trong m*t nYn hca /]nh
ngiy danh. 8h0nh +h 8ch mng Lgm th(i 8*ng hca miYn =am Li"t =am Bb :Kn :'.t !Zng ht ,ai trc !o#n Qv ca nZ. L-
trPn cui cGng ,Fn :- gi9a chdng ta ,>i nh9ng B' !o-n ch0nh nuy ch :Jc Dkc Li"t nua t;m !"m /a mKu@ : c( Wat trPn 5 th&
+h +h}m Bb nhanh chZng /R ,;t /p Qhi trPn chin t-n cu*c_.
<7
|ng mhan =hPt =am +h nhPn cc ngujn tin nZi r\ng ng cJ tuy"t ga+ ng'(i cha c*ng B#n.
<<
ty ,in Trung '[ng QhZa uL@ Lu.
<3
Din /#n giao /an Trung '[ng 8ic ng-y 35251237.
<4
W*t nh- /o nu )#i mhcng@ ch nhi"m /o Nng ti N-i qcn trong thP+ nin 12<M@ Binh n?m 1213. =g-y 3M5$51237 ng
/R cht /Vi m*t tri !n D$M V cha /in 8Kn qi( Qhi !ang r(i Li"t =am trn con t-u Li"t =am Th'[ng T0n.
<2
Din /#n giao /an Trung '[ng 8ic ng-y 35251237.
3M
LJc :'.ng Agn nugn mhic nuc do Th'.ng B` =guyn Li"t )'ng th-nh :P+ ,-o thng 451237. W*t B :inh mic di c' !I
tham gia nh' :inh mic =guyn )9u =ghR@ nh- th( {n Lc@ :inh mic =guyn Quang Winh@ nh- th( Linh N[n. LJc :'.ng
n-y ccn thu nhPn m*t B B` nuan trn hHc tP+ c#i to Qhc nh' trung t mhm L?n )Pu@ trung t TrKn Oim Rnh ,- m*t
ng'(i m- 8ch mng gHi :- 8u{@ ng =guyn Ohc 8h0nh. |ng =guyn Li"t )'ng tJ +hong cho m]nh nugn h-m ^thiu
t'>ng_@ gi9 ch&c ^T' :"nh nugn !o-n /i"t ch0nh ,- /i"t Qhu th !_.
31
ThCo A'[ng &c Ang@ /-i ht do )Gng 8'(ng Bng tc.
32
)j 8on Ga :- m*t trong nh9ng ,R tr0 !'.c lgy dJng B>m nh;t V N-i qcn. L-o n?m 1434@ ng'(i mh+ lgy V !gy m*t th+
n'>c. n n?m 1221 th] th+ n'>c /R +h /p do Qhng ccn ! B&c !+ &ng nhu cKu cung c;+ n'>c n9a ,- con !'(ng@ chy
tX Bau :'ng nh- th( &c D-@ !'.c mV r*ng ,- ni d-i !n !'(ng WayCr 1,Y Bau !%i )iYn L'[ng@ nay :- Lw ThR Nu6

@ tX !Z
,R tr0 n-y trV th-nh giao :* ,>i tn gHi :- 8ng tr'(ng Warfcha: orC. =g'(i mh+ !I tXng cho lgy V !gy t'.ng !-i /a /inh
Br mh+ /\ng !jng ,>i m*t hj n'>c nhp@ /iu t'.ng ca ,i"c ng'(i mh+ :-m ch ng A'[ng. 8c t'.ng !-i n-y tjn ti
!n n?m 127< th] /R +h /p@ chT ccn :i hj n'>c. qiao :* cng !'.c !%i tn th-nh 8ng tr'(ng 8hin Br. TX 123M !n 123$@
)j 8on Ga thJc BJ !'.c trGng tu ,- chTnh trang@ !'.c dJng thm ,- !iYu chTnh n?m c*t / tng cao cZ dng n?m /-n tay
lcC ra !Zn !~ ging nh' cc cnh hoa !Zn !~ m*t nhiy hoa@ mang tn 8ng tr'(ng Quc T.
33
N-i qcn qi#i mhZng@ 35$5123<.
3$
qi#i mhZng@ 35$5123<.
37
)uvnh D Th-nh@ 1243@ trang 1M<.
3<
N!d@ trang 1M<.
33
N!d@ trang 3.
34
)uvnh D Th-nh@ 1243@ trang 1M<51M3.
32
L )ung Qhaie ^LKu mh X;u ,- ti !I !*t nhP+ ,-o th-nh +h /\ng cc ng# !'(ng do chdng ti !iYu nghin tr'>c@ ,- cZ
chV thCo 1M Q0 ch;t n% T=T :;y tX D-u )-m@ jng =ai. Ldc !n th-nh +h@ LKu mh X;u !'a cho ti m*t B tiYn Qh :>n !
thJc hi"n ,i"c !at ch;t n%@ !jng th(i hkn /#o ti !n nh- th( &c D- ! ga+ m*t thanh nin mac o /* !*i ngji ngay d'>i
chgn t'.ng &c Ws. LKu mh X;u gi>i thi"u ?ngg 5 tn Q /ii !(i cho ti Ti chT cch cho hkn !Cm ci h*+ ! d'>i
/ing con rGa !jng ,- chT cch rdt t( gi;y m'(i !jng ra Qhpi ci h*+. Ti cng giao '>c m*t cch chkc chkn r\ng Qhi hkn
!Cm t( gi;y 1M !jng ;y :i !'a cho ti th] ti Bb th'Vng cho hkn 2.MMM !jng. ?nggo nghC !n tiYn th] mkt Bng :n@ hkn ,ui
, nhPn :(i Qhng m*t chdt !kn !o Ldc nhkc !iYu ;y ti /it r;t chkc hkn Bb cht Qhng to-n thgy ,] t( gi;y 1M !jng chT
:- m*t ,Pt cch !i"n mong manh@ rdt nZ !i@ chic h*+ !Jng !Ky T=T Bb +ht n% t&c Qhkc_. ThCo )uvnh D Th-nhe ^8;u
to Q0+ n% ! git :un Q !at ch;t n% :- +h'[ng +h+ /Rt !Ku mi dI man m- /Hn chuyn trch , trang +h hoi ca 8u{
,- /Hn /i"t Q0ch W` th'(ng Bh ding_ 1)uvnh D Th-nh@ N!d@ trang 1M46.
4M
=g'(i m- trong cun Bch )uvnh D Th-nh gHi :- L A ,- Td Aung.
41
=g'(i trong cun Bch ca )uvnh D Th-nh !'.c !%i th-nh )o-ng )- ang.
42
ang )o-ng )- /R /kt@ Bau Qhi ra tG th] ,'.t /in. Tuy nhin@ trong ^Li n )j 8on Ga_@ nhgn ,Pt )o-ng )- ang
Qhng +h#i /R /kt m- chy thot ,-o rXng. gy :- m*t ,i n cZ nhiYu nghi ,;n@ nu ang )o-ng )- :- th +hm ca ,i n%
th] 8h0nh nuyYn ho-n to-n cZ th ng?n chan ,] ^Da N[n_@ m*t ng'(i do cng an c-i ,-o@ /it tr'>c tXng !'(ng !i n'>c
/'>c ca ^t% ch&c_ n-y.
43
Auyn {nh@ 1243@ trang $4.
4$
N!d@ trang $2.
47
Auyn {nh@ 1243@ trang 14512.
4<
Tr- Wi@ !ac t]nh trong ^Li n )j 8on Ga_@ nZie ^{nh /it ti Bao /Hn +h hoi !at ch;t n% ti hj 8on Ga Qhngy ThCo
ang@ :dc T%ng thng =guyn L?n Thi"u :n nkm ch0nh nuyYn@ Thi"u !I cho m*t c ,;n ch0nh trR nua -i Loan m(i m*t
thKy !Ra :U ,Y gid+ Thi"u coi h'>ng ! lgy Ainh *c LP+. T%ng thng T'Vng qi>i Thch !I gi>i thi"u m*t thKy !Ra :U n%i
ting cZ m*t Qhng hai trn th gi>i. ThKy !Ra :U !Z !I nua N-i qcn V trn Bu thng. Trong th(i gian ;y@ qio B' 8hung
8hCn Oim 5 tn thKy !Ra :U 5 !i lCm lft ,Gng !;t ngay Ainh *c LP+ ,- lung nuanh Ainh *c LP+@ !I +ht hi"n m*t x:ong
mchz r;t tt d'>i mat !;t. xLong mchz !Z cZ ci !Ku x:ongz n\m ngay +hKn !;t Ainh *c LP+ ,- cZ ci !ui ^:ong_ V
cng tr'(ng chin Br thKy !Ra :U -i Loan /-y Thi"u lgy m*t ci dinh !j B* V !Ku rjng. cho mh Ku rjng t&c Ainh
*c LP+ !'.c yn %n@ t%ng thng Thi"u cai trR !'.c mun n?m@ !jng th(i +h#i lgy m*t ci hj V !ui rjng ,- m m*t con
rGa ! cho !ui rjng Qhpi nuPt :Pt@ ,Gng ,Fy. =u !ui rjng ,Gng ,Fy th] !Ku rjng :kc :' d Bi+ !% ngai ,-ng. Thi"u tin@
cng tr'(ng 8hin Br !'.c +h !i ! lgy 8ng tr'(ng Quc t t&c hj 8on Ga. =hZm )o-ng )- ang m t0n nh' Thi"u.
8hdng tin r\ng nu !at ch;t n% :-m /ay con rGa !jng@ Qhng ccn m !'.c !ui rjng n9a@ kt !ui n-y Bb nuFy ,- ch !*
c*ng B#n +h#i Bi+ !% 8h0nh :cng m t0n ca ang ,- !jng /Hn@ Cm tin r\ng Q hoch +h hoi hj 8on Ga cZ BJ tham gia
ca )o-ng )- ang ,- )o-ng N[n 8'>c_

1)uvnh D Th-nh@ 1243@ trang 12M51216.
43
Auyn {nh@ 1243@ trang 1y6.
44
=h9ng BJ Qi"n :Rch Bh #ng /* Th-nh +h )j 8h0 Winh@ 123751227@ cun u.
42
Trong chin dRch tX 25$5123< !n 245$5123<@ gi>i nh- ,?n@ nh- th[ /R /kt gjme A'[ng =ghim WPu@ AoIn Quc Nr@ TrKn
A TX@ =hI 8a@ L Xuyn@ =guyn Wnh 8n@ Th Lin@ Thi Thy@ Wac Thu@ L )o-ng 8h'[ng@ Auyn {nh@ 1ngo-i ra
ccn cZe =guyn Nr T /R /kt tr'>c chin dRch ,] /R ^t]nh nghi trong t% ch&c +h#n !*ng_o )j )9u T'(ng /R /kt n?m 1233o
)o-ng )#i Thy /R /kt n?m 1233@ can t*i gVi /-i ,V ra n'>c ngo-io =guyn ]nh To-n /R /kt n?m 1233@ can t*i gm m'u
,'.t /ino =guyn Thiy Long /R /kt n?m 1233@ can t*i +h#n !*ngo =h- th[ duy nh;t !'.c !'a ra tca Qt n 14 n?m Qh% Bai
:ao !*ng :- Td Ou ^trong t% ch&c chng +h cch mng_6o =h- /o /R /kt gjme \ng qiao@ 8hu ThR Thy ,- !&a con m>i
Binh !'.c ,-i ng-y@ )jng A'[ng@ Thanh Th'[ng )o-ng@ L?n Oha@ )j =am@ -o Xugn )i"+@ =h' mhong@ =guyn L?n
Winh@ TrRnh Lit Th-nh@ {nh Qugn@ Xuyn N[n@ 8ao N[n@ ang )#i N[n@ ang )o-ng )-@ L L Dkc Tin@ Nao Din@
=guyn L?n Wau@ )j L?n jng@ L )iYn@ N[n iYn =guyn Lit Ohnh@ T =gHc@ Eyn Thao@ LU i =guyn@ L'[ng
)9u &c@ Wai Th n@ T OiYu mh'[ng@ Wai &c Ohi@ L TrHng Ohi@ 1=go-i ra ccn =guyn Td /R /kt tX !m 3M5$5
1237 ,- !I cht V Qhm 8h0 )ca ,] /i :i"to TrKn Li"t N[n cng /R /kt tr'>c chin dRch 25$5123<@ !'.c tha Bau 3 n?m tG !-y
,- !I cht trong Qho#ng thng 2512436. o din !i"n #nh /R /kt gjme )o-ng Lrnh L*c@ )o-ng {nh Tu;n@ Thgn TrHng Ov@
ang Winh Ohnho Non gi# c#i :'[ng /R /kt gjme W*c Linho qim !c cc nh- +ht h-nh /R /kt gjme =am 8'(ng@ jng
=ai@ *c LP+@ Ohai Tr0 1=h- Bch Ohai Tr06o )Ha Br /R /kt gjme =guyn )#i 8h0 18hZC6o ARch gi# /R /kt gjme =guyn )9u
)i"u@ =guyn )9u TrHng.
2M
Auyn {nh@ 1243@ trang 71572.
21
Auyn {nh@ N!d@ trang 71572.
22
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# n?m 1222.
23
Thng 25123<@ ng =guyn =gHc D0ch !'.c m(i :n c[ nuan cng an. 8n /* hpi cung !at ,;n !Ye ^Ti Bao 175$ m>i
!'.c nhPn ,-o m- T%ng cic !I cho :-m chuyn ,in !ac nhi"m ngayy_. LuPt B' =guyn =gHc D0ch /R giam trong l- :im
:oi d-nh cho th tG But m*t n?m ,- Qhi /R hpi cunge ^{nh /it g] ,Y Q hoch hPu chino trong !Z@ anh !'.c giao nhi"m ,i
g]y_@ ng !on ra@ ^8ch mng nghr ng :- ng'(i do W` c-i :i_. )ai n?m Bau@ Qhi !I !'.c !'a ra +hcng giam chung@ Qhi
^!'.c_ th}m ,;n@ :uPt B' =guyn =gHc D0ch +hgn /uae ^L'ng ti /R gG th n-y :-m Bao !'.c tuyn :-m t]nh /o_. Ohi ;y@
nh9ng ng'(i hpi cung d'(ng nh' , t]nh nZi ra :U do Qhin ng /R /kte ^{nh :- ng'(i do W` !-o to@ anh Bb chng chdng
ti !n cGng_.
2$
ThCo nh- /o inh Quang {nh Thi@ ^Da ng-y V +hcng 2 Qhu { tr'>c Qhi chuyn Bang tri giam T3M 8h0 )ca... ,Y ,i"c
/c ,- t% ch&c ca /c =?m 1tn thgn mPt ca )j )9u T'(ng6 /R /kt@ /c cho /it@ ngay Qhi c*ng B#n chim miYn =am@ /c
!I in m*t tP+ t-i :i"u ca Li"t =am *c LP+ 5Thng =h;t5Trung LP+ jng Winh )*i@ rji gVi trJc ti+ /\ng !'(ng /'u
!i"n cho t;t c# gi>i :Inh !o #ng 8*ng B#n@ tX D* 8h0nh trR cho !n cc trung '[ng y ,in ,- tTnh y cc tTnh. Trong t-i
:i"u@ /c nZi rw ,Y nhu cKu /kt /u*c Li"t =am +h#i trung :P+ trong /i c#nh t]nh h]nh ca Qhu ,Jc 8hgu. Dc Qhng nuyt
r\ng@ trung :P+ :- gi#i +h+ duy nh;t cho Li"t =am@ ,- /c :- ng'(i !Ku tin ca Li"t =am Qin tr] !Co !u%i :P+ tr'(ng n-y.
=n@ m*t mai Qhi t]nh th /R o f+@ c*ng B#n )- =*i +h#i nh'.ng /* ! ch;+ nhPn trung :P+ th] hH Bb /kt /u*c +h#i cPy nh(
!n /c..._.
27
ThCo qio B' )j )u" Tgm.
2<
I !%i tn thCo !Y nghR ca nhgn ch&ng.
23
=h9ng ,?n ngh" B` +hic ,i trong Qugn !*i Li"t =am 8*ng hca !i tr]nh di"n hHc tP+ tX thng <51237e Thanh Tgm TuyYn@
Wai Trung Trnh@ A'[ng )Gng 8'(ng@ )- Th'.ng =hgn@ mhan Lc mhdc@ T ThGy n@ L?n Quang@ Th#o Tr'(ng@ Auy
Lam@ mhan =hPt =am@ )uy Lgn@ ang TrKn )ugn@ )o-ng =gHc Lin@ Ain =ghR@ mhan Lc qiang ng@ L &c =ghim@
L L?n Ngm 1Thic L6@ Tin &c@ Winh Ov@ Th Eyn@ L Th-nh {n@ A'[ng OiYn@ inh Tin Luy"n@ =hPt D\ngo
=h9ng ng'(i cht trong tri c#i toe Winh Ov@ Thic L@ =guyn Wnh 8n@ =guyn Td@ )uy Lgno =h9ng ng'(i cht Bau
Qhi !'.c thae L )o-ng 8h'[ng@ )j )9u T'(ng@ )o-ng Lrnh L*c@ Winh ?ng Ohnh@ TrKn Li"t N[no =h9ng ng'(i !'.c
tha rji /R /kt :ie )o-ng )#i Thy@ A'[ng )Gng 8'(ng@ AoIn Quc Nr@ =guyn ]nh To-no =h9ng ng'(i m>i /R /kt tX
thng $5124$e =guyn )ot@ mhm Thin Th' 1danh Bch ca nh- ,?n Auyn {nh6.
24
Auyn {nh@ 1243@ trang $3.
22
Auyn {nh@ 1243@ trang $13.
1MM
W*t :oi d'.c +h}m ch tX m*t th& cgy cZ tn gHi :- luyn tgm :in.
1M1
Auyn {nh@ N!d@ trang 2$752$3.
1M2
qjm hai m'[i /#y t'>ng ra tr]nh di"n ,- T'>ng LU Tcng D /R /kt ti 8 8hi.
1M3
mhan Lc mhdc@ 2MMM@ trang 1y6.
1M$
D-i gi#ng nhgn tuKn trnh tgm cho qio triYu oma@ thCo chT !Rnh ca &c qio )o-ng ohn mau: uu@ ng-y 145352MMM.
1M7
|ng mhan Lc mhdc ,ite ^{nh Cm tX trong =am ra c& yn tr0 :- ^hHc tP+ m*t thng_@ nn nuKn o mang !i thCo :-m g]
nhiYu cho nang. a !gy@ !ing ci /ut gi ca mGa !ng th'.ng du miYn Dkc@ thm m'a +hGn }m '>t nn ci :nh c-ng
thm th;m th0a. Dan !m ci nYn li m?ng trong nh- tG nZ :nh nh' n'>c !@ mac ! cc th& o nuKn hi"n cZ m- ,Fn :nh@
mac c# o m'a !i ng@ cZ anh chui ,-o m*t ci /ao t#i ,Xa Qim !'.c m- ,Fn c& run. )Za ra ci :nh V ngo-i ,-o th] 0t m-
ci :nh V trong ra th] nhiYu. 8i :nh ,] !Zi c[m nhiYu h[n ci :nh ,] thiu o I :gu :km rji@ ng'(i !Ra +h'[ng V N[n
La nZi ,Py@ m>i cZ n?m nu :nh nh' n?m nay 1123<6. dng :- xqiPu !% /]m :Coz@ ,-o ci :dc m- tG c#i to ra Dkc@ :i !ing
ngay m*t trPn rft Qinh hjnW- l'a nay ci :nh ,- ci !Zi cZ nuan h" xh9u c[z ,>i nhau. 8-ng !Zi th] c-ng rft5m- c-ng rft
th] c-ng !Zi. {nh Cm !I cZ ng'(i xn\m lungz ,] !Zi :nh. L L?n Ngm 1,it ,?n@ :-m nhc6 cht !m 1< rng Bng 135115
123< /n /Rnh l@ Bau c[n giZ mGa !ng /kc !Ku tin. n !Ku thng ging 1233 1Qhng rw :- ng-y 3 hay ng-y 13 thng
ging@ ti nh> Qhng !'.c Q` :km6 =g Qdy Thuyt@ Tca n Qugn BJ ,Gng $ cng !i :un@ !i r;t m !Ym@ r;t :ang :b. Nng
ra Qhng th;y anh ta dPy n9a@ :ay chgn gHi dPy th] ng'(i !I :nh c&ng tX :dc n-o rji. Trong t( Qhai ca !*i tr'Vng !*i ca
anh =g Qdy Thuyt@ cZ nZi r\nge x{nh =g Qdy Thuyt !'.c !*i ch nui hCo@ anh !Zi nu nn th'(ng ?n ,ing cm hCo.
8hkc :- /R ng* !*c nn !I chtz Tr'>c Qhi !i c#i to@ thng <51237@ ti cgn nang <$ QU. W*t n?m c#i to trong =am@ nua
tri Long qiao ,- Nui Wu@ ti ccn 7< QU. a Dkc !n tri 1@ :in tri 2 N[n La n-y !'.c h[n m*t n?m@ ti ccn $$ QU.
Tr'>c !gy V N-i qcn@ Bng n-o ti cng +h#i tP+ th dic ! cho ci /ing />t m~@ nhp !i. Dgy gi( ra Dkc :ao !*ng c#i to@
nh( [n 8ch mng /ing ti Qhng nh9ng nhp !i m- ccn ls+ :f+. Tr'>c !gy ?n ung B. m~@ B. !'(ng th] /gy gi( Bao m-
thm !'(ng thm m~ !n th. Thm But ng-y@ But !m@ thm c# ,-o trong gi;c ng_ 1Dn D qKn Xa@ trang <M5<3@ L?n
=gh" 8a:iornia@ EN@ 2MMM6.
1M<
T 8h0 i Tr'(ng@ 1223@ trang 1y6.
1M3
N!d@ trang 1y6.
1M4
TrRnh 8ung@ tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
1M2
T 8h0 i Tr'(ng@ 1223@ trang 1y6.
11M
ThCo t-i :i"u :'u gi9 ti D#o t-ng Li"t =am V Nan oBC 18a:iornia@ W`6@ t%ng B nugn ca Qugn :Jc Li"t =am 8*ng hca
n?m 1237 :- 24M.MMM ng'(i@ trong !Z@ h B` nuan /inh B` chim 42M.MMM ng'(i. N B` nuan /R giam gi9 trong cc tri c#i
toe c;+ t'>ng@ 32 ng'(i 1V th(i !im 3M5$@ cZ 112 t'>ng ti ngo 4M t'>ng !I r(i Li"t =am ,-o cui thng T'6o c;+ !i t@
3<< ng'(i 1trn t%ng B <MM ng'(i ti ng6o c;+ trung t@ 1.3MM ng'(i 1trn t%ng B 2.7MM ng'(i6o c;+ thiu t@ 7.7MM ng'(i
1trn t%ng B <.7MM ng'(i6o c;+ dy@ 32.MMM ng'(i trn t%ng B 4M.MMM ng'(i. =go-i ra@ thCo B :i"u !?ng QU trn to-n miYn
=am ccn cZ Qho#ng 17.MMM h B` nuan an ninh@ t]nh /o ,- nhgn ,in thu*c D* =*i ,i ,- mh T%ng thngo 1.2MM ,in ch&c
,- cn /* ^mh'.ng )o-ng_o $.773 cn /* Xgy dJng =ng thno 12.<13 c#nh Bt ,ino 2.3MM cn /* tgm :U chino 317 nghR
B`@ dgn /iuo $.$71 !#ng ,in cc !#ng !i :P+ ,>i 8h0nh +h N-i qcno 1M1 :Inh ti ch0nh trR ,- th-nh +hKn !i :P+o 34M ,?n
B`@ QU gi# 1TrKn Trung Qugn@ Li"t =am 2M =?m 123751227@ ng Tin lu;t /#n6.
111
=go-i /n ,R t'>ng ,- !i t !'.c h'Vng gn hu" c#i to d'>i /a n?m nh'e Thiu t'>ng Qugn y L =gHc )o-no 8hu}n
t'>ng Qugn y mhm D Thanho i t =guyn ,?n L*c@ T' :"nh N' !o-n 1M< Di"t *ng Qugn ,Xa th-nh :P+ cui thng $5
1237o i t A'[ng Thanh N[n@ Cm ru*t T%ng thng A'[ng L?n Winh. i t -m Trung W*c@ cJu ,i"n tr'Vng )Hc ,i"n
8#nh Bt Quc gia@ m;t ti tri )- Tgy ,-o ng-y 1$51151242. 8Z /n ,R /R c#i to trn m'(i n?me 8Ju Trung t'>ng =guyn
)9u 8Zo 8Ju Y !c TrKn L?n 8h[no 8Ju Thiu t'>ng =guyn 8h;n o 8Ju Thiu t'>ng mhan ]nh Th&. 8Z /a m'[i Bu
,R /R c#i to tP+ trung tX 12 !n 13 n?me Trung t'>ng =guyn Lrnh =ghi@ /R /kt Qhi mhan ang th;t tho 8hu}n t'>ng mhm
=gHc Nang@ /R /kt cGng T'>ng =ghio 8hu}n t'>ng TrKn L?n 8}mo 8hu}n t'>ng L Trung T'(ngo 8hu}n t'>ng )uvnh L?n
Lco Thiu t'>ng L Winh #oo 8hu}n t'>ng Wch L?n Tr'(ngo Thiu t'>ng LU Tcng Do i t =guyn ]nh Linho
Thiu t'>ng O qiaio 8hu}n t'>ng mhm Auy 8h;to i t =guyn Th-nh Tr0o i t L )9u &co 8hu}n t'>ng L
L?n Thgno 8hu}n t'>ng L Trung TrJco i t =guyn Xugn )'(ngo i t =guyn &c Aungo 8hu}n t'>ng TrKn Quang
Ohio i t TrKn =gHc Trdco Thiu t'Zng TrKn D Aio 8huKn t'>ng L L?n qiaio 8hu}n t'>ng L L?n T'o Thiu t'>ng
L?n Th-nh 8aoo Thiu t'>ng o-n L?n Qu#ngo Trung t DGi Th Aungo i t )#i nugn =guyn L?n Wayo i t )#i
nugn =guyn D Trango i t )#i nugn =guyn L?n T;no Thiu t'>ng 8#nh Bt DGi L?n =hu 1cht ti tri =am )-6o 8Ju
Thiu t'>ng@ =ghR Nr )uvnh L?n 8aoo 8hu}n t'>ng )j Trung )Puo i t =guyn Ohkc Tugn 1cht ti tri =am )-6o i
t Li &c 8hu}no i t mhm D )oao i t =g L?n Winho i t L &c =ghim.
112
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
113
Trong n?m 1237@ /o N-i qcn qi#i mhpng Qhng chT !at d'>i BJ chT !o ca Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh m- ccn
!at d'>i BJ chT !o trJc ti+ ca Trung '[ng 8ic. Tc gi# nh9ng /-i lI :uPn ,it trong giai !on n-y :- ng Lw =hgn LU@
t%ng /in tP+ /o N-i qcn qi#i mhZng. |ng LU :dc ;y ccn :- +hZ Dan Tuyn hu;n Trung '[ng 8ic@ c[ nuan do ng =guyn
L?n Linh :-m tr'Vng /an. =h9ng /-i lI :uPn@ thCo ng T )ca@ +hZ T%ng Din tP+ N-i qcn qi#i mhZng tX 751237@ th'(ng
!'.c ng Lw =hgn LU ,it Bau Qhi dJ giao /an trong Ainh *c LP+ ,- nun tri"t t' t'Vng chT !o ca Trung '[ng 8ic.
11$
N-i qcn qi#i mhZng@ 125<51237.
117
N-i qcn qi#i mhZng@ 175<51237.
11<
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# thng 1252MM$.
113
N-i qcn qi#i mhZng@ 1M5251237.
114
Ain /in ^8hin dRch X52_ !'.c m t#e ^Ta !I huy !*ng h[n m*t ,n nhgn :Jc@ Qt h.+ gi9a :Jc :'.ng an ninh@ nugn
BJ@ Qinh t-i@ tuyn hu;n ,- !*i ng cn /* dgn ch0nh !#ng@ th-nh :P+ 3 !o-n@ <M !*i ,- 1M ng-n cng nhgn :ao !*ng@ hHc
Binh@ Binh ,in trJc ti+ tham gia !nh ,-o mic tiu !I !Rnh. Ta !I /kt !'.c cc !i t'.ng ch yu@ chim :rnh cc c[ BV l0
nghi"+@ Qho t-ng. 8hT trong hai ng-y 1M ,- 115251237@ ta !I huy !*ng h[n 3M ,n nuKn chdng n*i@ ngoi th-nh@ c# ng'(i
Li"t :Fn ng'(i )oa@ tX tKng :>+ nuKn chdng c[ /#n !n tiu th'[ng@ tiu ch ,- t' B#n dgn t*c@ t% ch&c m0t5 tin@ /iu t]nh@
Bi n%i :n n ,- yu cKu trXng trR /Hn t' B#n mi /#n :ng !on@ !Ku c[@ t0ch tr9_ 1=h9ng NJ Oi"n LRch Nh #ng D*
Th-nh mh )j 8h0 Winh@ 8un u@ 123751247@ trang 2M6.
112
=h9ng NJ Oi"n LRch Nh #ng D* Th-nh mh )j 8h0 Winh@ 8un u@ 123751247@ trang 2M.
12M
W*t ng'(i@ r;t cZ th :- con gi ca ch ^hIng g- 3.MMM con_@ :- chR =guyn ThR =gHc Aung. Thng 251237@ Qhi !ang
hHc ti tr'(ng i hHc cng Nan ranciBco 1W`6@ chR Aung nhPn ra ^trang tri nui g-_ ca nh- m]nh trong m*t +hZng BJ do
cc nh- /o n'>c ngo-i /R Qst :i N-i qcn thJc hi"n trong Qhun Qh% m*t hot !*ng !'.c 8h0nh nuyYn t% ch&c nh\m tuyn
truyYn ,Y Shot !*ng tt !s+ /]nh th'(ng Bau chin thkngS. 8hR Aung ,ite ^Ti chkc@ ,] !;y :- trang tri ca gia !]nh ti
gKn Th &c. Ohi /;t ng( nh]n th;y@ nu# thJc ti cZ ht ho#ng ,] !;y :- chuy"n t]nh c( Qhng /ao gi( ng( !'.c Ti :o
t>i nuan !au c# ng'(i. Lo ,] nh9ng ng'(i gHi :- coi tri Qhng cZ mat n-o ti nuCn c#. =h9ng g] m]nh Qhng /it@ Qhng
!'.c /it chT Qhin ni :o thm nang@ thm :>n. 8i !au n-y Qhng +h#i :- ci !au t'Vng t'.ng hay ci !au tgm t'Vng m-
ng'(i ta hay nZi@ V ti nZ :- ci !au th ch;t_.
121
Ot nu# ^!nh t' B#n_ tr'>c 8hin dRch X52e ^LY /*t ngHt@ h* -o WPu@ )&a Quang@ ta /kt !'.c $ !i t'.ng ch0nh ,-
/kt thm 4 tn th' QU ,- t-i +hd@ cZ Qhai thc nh'ng ch'a !'.c g] thm. N :'.ng /*t ngHt c :- 2 t;n ,- <M t;n nguyn :i"u.
=h'ng !I +hgn tn nhuyn nhiYu :Kn Qhk+ cc !i :U nhp nn Qhng ccn nhiYu h-ng hZa trong Qho@ ! trn thu@ chdng
chuyn n. cho !i :U@ mi !i :U n. cng ty !n <MM tri"u 0t nh;t :- 1MM tri"u. Ta cZ B[ hV trong ,i"c trin Qhai nghR nuyt
!i ,>i !i :U 1MMMQg trV :n... L] !I !*ng %@ chdng !I +hgn tn ht dJ tr9@ do !Z !ang tin h-nh nghin c&u ! gkn ,-o
!nh trong !.t X52 ti+. 8Kn :in h" ,>i T' mh+ Tca n ! h]nh th-nh cc tca n lh cng Qhai tr'>c Qhi ta , !.t... 8Kn tP+
trung truy !i t'.ng ta /kt gi9@ trong B n-y +h#i :Hc m*t ,-i tn !Ku Bp ! Qhui coi nZ gi;u ,-ng V !gy. {n =inh ,- )oa
LPn 1Nu Lgm6@ t% ch&c /kt ngay@ /kt tn ch h-ng Li"t )oa trong ,i t-u ! Qhai thc. 8hd U con !'(ng lu;t c#nh ca
ngoi QiYu@ {n =inh@ =goi ,i Thu Quan cKn Qt h.+ Qim Bot chat. LXa nua cZ +ht hi"n :Ht :'>i m*t B 8u{@ !i rji m>i
/it@ cZ hi"n t'.ng hi :* cn /* ! !i. Ohai thc thm 2 tn ,- mhi /un ,-ng :Pu hji ngiy nua mat Thi"u@ cZ th !Z :-
/Hn 8u{... i ,>i B ,-ng t' trang !Cm !n ti"m m'>n :-m. =u cZ hZa ![n th] tr# :i cho ch. =u cZ t]nh nghi th] !iYu
tra long Bb gi#i nuyt. jng U lu;t tiYn !I giao nggn h-ng ! tr# :i cc !i t'.ng chi tiu tiYn ?n@ tiYn !i"n n'>c_ 1Din
D#n qiao /an Trung '[ng 8ic ng-y 35251237@ Th' QU )- mhd ThuPn ghi6.
122
=h9ng NJ Qi"n LRch Bh #ng /* Th-nh +h )j 8h0 Winh 11237512276@ cun u@ trang 23.
123
N!d@ trang 27.
12$
=h9ng NJ Qi"n LRch Bh #ng /* Th-nh +h )j 8h0 Winh 11237512276@ cun u@ trang 27.
127
N-i qcn qi#i mhZng@ 235251237.
12<
D-i /o ,ite ^=gay Qhi ra ![i@ t[ /ac Nai qon !a Qhng h co !'[c m t ch'c n?ng Qinh t nao =him ,u cua !ng
/ac Na i qon 1:-6 gi' ,ai tro trung gian cho Aim lugt cang B'c :ao !ng cua !ng /ao ta [ min =am cho Wy Lam trung
gian ! tiu thu l'[ng mau nhgn dgn min =am@ :am trung gian ! tiu thu thgn lac cua , B thiu n' min =am@ :am
trung gian cho /on tham nhung@ th i nat@ :a m QC +huc ,u !?c :'c cho chin tranh@ :am Bu+ ! mo i gia tri tinh thgn@ !ao !'c
cua tui trC min =am@ :am :un /ai ca +hgm chgt m t B ng'[i :[n tu i... =o Bng 3M n?m d[ /gn@ tu i nhuc nh' cac tn chu
cua no@ ,a nay no !a cht cung tui nhuc nh' th. o :a mt :C tgt nhin@ ,a !o :a :ich B' 8a i cht cua no !Cm :ai +hgn
Qh[i@ h h[i cho nhgn dgn ta_ 1N-i qcn qi#i mhZng@ 2352512376.
123
N-i qcn qi#i mhZng@ 235251237.
124
Ain ,in !i"n #nh n%i ting trong +him ^(i 8t_@ !Ku thP+ nin 2MMM@ tXng tham gia m*t ,ai +hi trong +him ThC QuiCt
{mCrican ca !o din mhi::i+ =oycC.
122
ThCo Wai )oa@ t-i B#n ca gia !]nh c chT ch0nh th&c /R m;t ,-o thng 351234 trong !.t c#i to cng th'[ng nghi"+ t'
doanh@ Qhi !Z@ cha c /R /u*c +h#i QU gi;y ^hin_ tri c'a cho =h- n'>c.
13M
|ng TrKn Oim o-n hi"n !Rnh c' ti NacramCnto@ 8a:iornia@ W`.
131
Do N-i qcn qi#i mhZng@ 35251237.
132
^8Gng ,>i W` :ng !on Qinh t WiYn =am@ lu;t 0t@ nhP+ nhiYu :-m ,Pt gi :Co thang@ :ao !*ng th;t nghi"+o dGng !jng
tiYn !at tay chgn ,-o /* my ch0nh nuyYno !Ku c[ t0ch tr9@ mua r /n !kto thng nua !i :U t% ch&c /un :Puo luyn tc +h
hoi cc ch tr'[ng ca ch0nh +ho hi :*@ mua chu*c@ ggy chia rb !*i ng cch mngo ,[ ,ft rji tujn h-ng ra ch. tr(io mua
,-ng@ ht lo-n t0ch tr9 ,- in /c gi#o tung tin xD*t ngHt /R !'a ra Dkcz@ xX?ng dKu Bb cnzo thng !jng ,>i /Hn +h#n !*ng
ch0nh trR_
133
Tin Nng@ 1M5251237.
13$
N-i qcn qi#i mhZng@ 24 225351233.
137
=*i dung :uPn t*i ca 8ng t y ,in =guyn )o-n ,>i ^tn t' B#n mi /#n_ L'u Trunge ^Trong th(i gian tin h-nh
chin tranh lgm :'.c !;t n'>c ta@ m*t B ch0nh trR gia W`@ trong !Z n%i /Pt :- quy mao5[@ !I ,ch ra gm m'u l#o nuy"t gHi
:- ^:in minh gi9a nugn !*i ,- nng dgn_. m m'u n-y dGng ,i"n tr. Qinh t ! /in nng thn th-nh ch dJa ca ngiy
nuyYn@ mua chu*c ,- :Xa mR nng dgn. 8hdng !I t0nh tXng !'(ng !i n'>c /'>c r;t thgm !*ce m*t :-@ chdng !'a my mZc
,-o nng thn@ /'>c !Ku c[ gi>i hZa m*t B Qhgu@ !'a n?ng Bu;t t?ng :n. )ai :-@ Qhi B#n :'.ng :da go t?ng@ chdng t]m mHi
cch ,[ ,ft@ Q c# th !on mV nh9ng cu*c h-nh nugn c-n nuft c'>+ /Zc@ ! +hic dRch cho nugn !nh thu ng-y c-ng +h]nh
to t>i h-ng tri"u ng'(i. Da :-@ nh( cZ c[ gi>i hZa nng nghi"+@ chdng :-m gi#m !i m*t :Jc :'.ng :ao !*ng :>n V nng thn
,- ,>i ch0nh Bch !n nugn /kt :0nh@ /% Bung ngujn :0nh !nh thu ! Qfo d-i cu*c chin tranh lgm :'.c..._ 1N-i qcn qi#i
mhZng@ 2253512336.
13<
N-i qcn qi#i mhZng@ 225351233.
133
N-i qcn qi#i mhZng@ 225351233.
134
Din /#n giao /an ti 1M5251237 ca ty Dan Qugn nu#n@ :'u tr9 ti Th' ,i"n Dan =ghin c&u LRch Bh Th-nh +h )j 8h0
Winh
132
T-i :i"u !I dFn.
1$M
Din /#n cu*c :-m ,i"c gi9a Th'(ng ,i Trung '[ng 8ic ,>i Th-nh y N-i qcn5qia Rnh ng-y 15251237@ :'u tr9 ti Th'
,i"n Dan =ghin c&u LRch Bh Th-nh +h )j 8h0 Winh.
1$1
Din /#n cu*c :-m ,i"c gi9a Th'(ng ,i Trung '[ng 8ic ,>i Th-nh y N-i qcn5qia Rnh ng-y 15251237@ :'u tr9 ti Th'
,i"n Dan =ghin c&u LRch Bh Th-nh +h )j 8h0 Winh.
1$2
N-i qcn qi#i mhZng@ 12525123<.
1$3
Tuyn / ng-y 27525123< ca 8h0nh +h 8*ng hca XI h*i 8h nghra Li"t =am.
1$$
ThCo Tuyn / ng-y 27525123<e ^Xi nghi+ cng t' h[+ doanh :a mt li nghi+ tr'[c !gy :a cua t' nhgn@ nay do =ha
n'[c ,a ng'[i chu cu 1ho?c ng'[i !ai din6 cua li nghi+ cung nhau nuan :y. =ha n'[c gi' !ia ,i :anh !aoo nuyn :[i h[+
+ha+ cua cac c +hgn t' nhgn !'[c =ha n'[c /ao h. 8ac nuyn :[i c[ /an cua cng nhgn@ ,in ch'c trong li nghi+ !'[c
nha n'[c !am /ao_ 1mhZ th t'>ng =guyn Auy Trinh QU6.
1$7
Aanh mic cac nganh ngh nh'ng nha t' Ban ,a t' nhgn !'[c Qinh doanh gjme ^T' /an t' doanh !'[c Qhuyn Qhich@ !gu
t' ,ao cac nganh Qhai thac@ ch /in nng Ban@ :gm Ban@ hai Ban@ th Ban@ cac nganh cng nghi+@ tiu cng nghi+ Qhac thCo
B' h'[ng dgn cua =ha n'[c_. Trong :inh ,'c nng nghi+e ^T' /an t' doanh !'[c ti+ tuc Qinh doanh@ Qhai thac cac !n
!in@ trng cgy cng nghi+@ cgy ?n trai@ !'[c duy tri ,a m[ rng cac c[ B[ ch?n nui gia Buc@ gia cgm@ c[ B[ nui ca
cng nghi+ tg+ trung@ !'[c ti+ tuc Qinh doanh cac :oai may moc nng nghi+@ !ao ging@ Qhoan ging@ thi cng cac cng
trinh nng nghi+@ thuy :[i_. Trong :inh ,'c lgy d'nge ^T' /an t' doanh !'[c h'[ng dgn Qinh doanh Qhai thac ,a Ban lugt
cac ,gt :iu lgy d'ng@ !'[c duy tri ch ! nha thgu t' nhgn d'[ i B' nuan :y cua nha n'[c_. Trong :inh ,'c ,gn taie ^=goai
cac nganh !'[ng B?t@ !'[ng /in ,in d'[ng@ !'[ng hang Qhng thuc +ham ,i !c nuyn Qinh doanh cua =ha n'[c@ t'
/an t' doanh !'[c Qinh doanh trong cac nganh ,gn tai !'[ng Bng@ m t +hgn !'[ng ,Cn /in 1thuyn@ ca5n6 ,a !'[ng /
1 t ch[ Qhach@ ch[ hang hoa6@ d'[ i B' nuan :y ,a h'[ng dgn cua =ha n'[co !'[c duy tri cac li nghi+ ! !ong m[i ho?c
B'a ch'a +h'[ng tin ,gn tai@ ho?c nhgn thgu :a m cgu@ !'[ng +huc ,u nhu cgu dgn Binh@ Qinh t !ia +h'[ng_. Trong :inh
,'c ^th'[ng nghi+ ,a dich ,u +huc ,ue ^Lic /ao !am +hgn +hi cac m?t hang thit yu ,a nuan trong cho ![i Bng cua
nhgn dgn :a do =ha n'[c ,a cac t ch'c nugn chung chiu trach nhim. Li ,gy +hai +hat trin manh th'[ng nghi+ nuc
doanh ,a mang :'[i rng rai h[+ tac la mua /an ,a cac hinh th'c t ch'c Qhac cua nugn chung ! tham gia ,ic /an :C. =ha
n'[c n?m toan / nguyn :iu nhg+ Qhgu@ nh'ng nguyn :iu nuan trong trong n'[c ,a hgu ht hang hoa thit yu ! co Q
hoach /ao !am Ban lugt ,a ![ i Bng. =ha n'[c BC n?m hgu ht lugt nhg+ Qhgu ,a ca /an /un trong n'[c_. 1TZm tkt Tuyn
/ cua 8h0nh +h 8ng hoa Xa hi 8hu nghia Lit =am , chinh Bach !i ,[ i cng th'[ng nghi+ t' /an t' doanh [ min
=am@ ngay 27525123<@ mhZ Th t'>ng =guyn Auy Trinh QU6.
1$<
N-i qcn qi#i mhZng@ 35115123<.
1$3
N-i qcn qi#i mhZng@ 225125123<.
1$4
Thng /o ng-y 235125123< ca ty /an =hgn dgn Th-nh +h 1N-i qcn qi#i mhZng@ 225125123<6.
1$2
LRch Bh qiao thng LPn t#i '(ng /*@ =h- Xu;t /#n T%ng cic '(ng /*@ 1y6@ trang 23<5233.
17M
LRch Bh qiao thng LPn t#i Li"t =am@ =h- Xu;t /#n qiao thng LPn t#i@ 2MM7@ trang <M<.
171
8i the Tr'ng mua ,- mua@ tr'ng thu ,- tRch thu 1.2M2 lC t cc :oio 74 t-u thuyYn !'(ng Bng@ gjm t-u chV h-ng@ t-u
chV Qhch ,- t-u Qfo 5 B +h'[ng ti"n ,Pn t#i n-y ch yu thu*c ng'(i dgn N-i qcn ,- cc tTnh )Pu qiang@ Oin qiango
TRch thu /a t-u /in@ tr'ng mua 1$ chico Quc h9u hZa hai !o-n hoa tiuo 8ho +hf+ m*t B cng ty lgy dJng t' nhgn@ cc
nh- thKu chRu c#i to ,- chRu BJ !iYu h-nh ca nh- n'>co Tr'ng mua t-i B#n ca m*t B cng ty nh'e 8ng ty )uvnh =h'
)oa@ cc c% +hKn trong 8ng ty =guyn L?n T;n@ 8ng ty LodiB/agcoo T% ch&c cng ty h.+ doanh !i ,>i 8ng ty
LinamCco@ TrKn A'[ng ,- TrKn L?n n 1LRch Bh qiao thng LPn t#i Li"t =am@ =h- Xu;t /#n qiao thng LPn t#i@ 2MM7@
trang <M<5<M36. T0nh !n Qhi ho-n th-nh ^cng cu*c c#i to lI h*i ch nghra V miYn =am_@ 8h0nh nuyYn !Ie ^Tr'ng mua@
tr'ng thu !'.c 3.243 lC t :oi 7T ,- $M gh h-nh Qhch trV :n@ h.+ ,>i cc !o-n lC tX Qhu gi#i +hZng@ lC ngo-i Dkc ,-o
:- 1.1M7 chic@ t%ng c*nge $.323 lC t% ch&c th-nh 1$ l0 nghi"+ nuc doanh =h- n'>c c#i to ,- lZa /p nuyYn BV h9u t'
nhgn ,Y cng ci B#n lu;t !'.c 1$.M72 lC t% ch&c th-nh $7 l0 nghi"+ cng t' h.+ doanh ,Pn t#i t T%ng c*ng c# tr'ng
mua@ tr'ng thu@ c#i to !'.c 13.3$< lC :oi trHng t#i :>n t% ch&c th-nh 72 l0 nghi"+ ,Pn t#i nuc doanh ,- l0 nghi"+ ,Pn t#i
cng t' h.+ doanh N lC ,Pn t#i nhp 1tX 2@7T ,- 27 gh trV lung6 !I !'.c c#i to :- 24.47< lC@ t% ch&c th-nh 241 ).+
tc lI@ V hKu ht cc nuPn@ huy"n@ thR lI thu*c tTnh hoac th-nh +h_ 1LRch Bh qiao thng LPn t#i Li"t =am@ =h- Xu;t /#n
qiao thng LPn t#i@ 2MM7@ trang 23<5233.6.
172
Tr0ch 8huy"n th(i /ao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng t;n@ 2MM2@ trang 7357$.
173
8' trd ti 2<8@ ;+ $@ lI Tgn Oin@ D]nh 8hnh@ N-i qcn.
17$
Tr0ch 8huy"n th(i /ao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng t;n 2MM2@ trang 73.
177
T'[ng !'[ng 1MM :'.ng ,-ng.
17<
N!d@ trang 7357$.
173
N-i qcn qi#i mhZng@ 235351234.
174
N-i qcn qi#i mhZng@ 15451233.
172
^iYu 1@ TX nay cc nh- t' B#n th'[ng nghi"+ Qhng !'.c ti+ tic :-m nghY /un /n n9a ,- !'.c nh- n'>c Qhuyn
Qh0ch gid+ !~ chuyn Bang B#n lu;t. iYu 2@ Ohi nhPn !'.c :"nh !]nh chT hot !*ng Qinh doanh th'[ng nghi"+@ cc nh- t'
B#n th'[ng nghi"+ +h#i Q Qhai thCo /#n mFu nuy !Rnh@ cGng ,>i t% cng tc ca nuPn hoac huy"n@ tin h-nh Qim Q h-ng
hZa tjn Qho@ c[ BV@ +h'[ng ti"n Qinh doanh ca m]nh ,- :-m /#n !?ng QU chuyn Bang B#n lu;t ! !Zng gZ+ +hKn lgy dJng
!;t n'>c. iYu 3@ Nau Qhi Qim Q long +h#i :P+ /in /#n cZ ch9 QU ca cn /*@ nhgn ,in Qim Q@ !i di"n ca ty /an
nhgn dgn +h'(ng@ lI ,- ch h* hoac !i di"n h*. ch h* !'.c gi9 1 /#n. iYu $@ 8[ nuan ch nu#n@ ng-nh@ h-ng thu*c BV
th'[ng nghi"+ hoac cng ty ,P t' t%ng h.+ th-nh +h cZ trch nhi"m tr'ng mua hoac mua :i h-ng tjn Qho. 8[ BV ,-
+h'[ng ti"n Qinh doanh !I Qim Q thCo :"nh ca ch tRch ty /an nhgn dgn Tm@ ! !'a ,-o +hic ,i B#n lu;t ,- !(i Bng
nhgn dgn. iYu 7@ =h9ng ng'(i ,i +hm cc nuy !Rnh trn !gy@ tGy thCo !i t'.ng@ t0nh ch;t ,- m&c !* ,i +hm@ Bb /R lh :U
,Y h-nh ch0nh@ Qinh t hoac /R truy t ra tca n nhgn dgn thCo :uPt +h+ hi"n h-nh_ 1L ]nh Li"u@ Quyt !Rnh 3$1Q5
ED@ Nqqm@ 2353512346.
1<M
=?m 1234 :- 8h tRch Th-nh +h )j 8h0 Winh.
1<1
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# ng-y $51252MM$.
1<2
m t# t0nh nguyn tkc ca ng W'(i@ !jng th(i minh hHa cho t0nh Qhkc nghi"t ca th(i /ao c;+@ tr'>c n?m 1237@
V miYn Dkc tXng cZ giai thoie ^W*t :Kn W'(i ,-o cha h-ng ?n ung nuc doanh gHi m*t t +hV@ Qhi c mPu dRch /'ng
ra@ ng ngji !m tXng ming thRt@ +ht hi"n cZ ?n />t /n cch ch&c ngay cha h-ng tr'Vng_. qi9a thP+ nin 4M@ thCo ng L
L?n Trite ^W*t :Kn ng W'(i ghf nua Long )j@ Lrnh Long@ th?m gia !]nh ng mhm )Gng@ ng'(i nh- ng mhm )Gng
V nu /iu ng W'(i 1MQg go. Trn !'(ng ,Y N-i qcn@ lC ca ng W'(i /R m*t trm Qim Bot !Ra +h'[ng chan
:i. Ohm lC th;y cZ m*t /ao go@ /n nuyt !Rnh tRch thu. =g'(i :i lC /#o@ !gy :- go ca !jng ch0 W'(i. Lin trm
tr'Vng tr# :(i@ W'(i ch& W'(i W*t cng gi9_. qiai thoi Q thme ^ W'(i :P+ t&c QhCn th'Vng ng'(i tr'Vng
trm_.
1<3
N-i qcn qi#i mhZng@ 235351234.
1<$
N-i qcn qi#i mhZng@ 235351234.
1<7
ThCo Tng L?n 8ng@ T%ng Din tP+ /o 8ng =hgn qi#i mhZng@ ng'(i th+ tGng chuyn !i ca ng Wai 8h0 ThH.
1<<
Tin Nng@ 125251234.
1<3
Tu%i Tr@ 1$5251237.
1<4
Tu%i Tr@ 315351234.
1<2
=hPt QU LU W`e ^8h nhPt 35353<e Ti Bao m]nh yu !ui th n-yy Qua c[n /"nh@ :i /R gia !]nh rKy r-@ m]nh Qh% tgm
nu. Thi@ hay :- m]nh lin ra Qhpi o-n ,Py@ /Vi ,] m]nh c#m th;y ch'a l&ng !ng :- m*t !o-n ,in Qhi gia !]nh m]nh ,Fn
ccn Bng trong c#nh /Zc :*t. =h'ng nh' ,Py m]nh lin ,-o o-n ! :-m g]@ !Hc ma5,Cn ! :-m g] trong Qhi chT m*t 0t QhZ
Qh?n trong gia !]nh th] m]nh :i chGn /'>c. Nuy nghr nh' th thPt tji. Ohng@ hIy ng}ng !Ku :n@ hIy Qin nhFn ,'.t nua
mHi QhZ Qh?n_ 1Tu%i Tr@ 3153512346.
13M
N $ Auy Tgn@ QuPn u@ Th-nh +h )j 8h0 Winh.
131
Tr0ch nhPt QU LU W`e ^=g-y 235351234e )[n < gi( chiYu@ !n !'(ng !I /Pt Bng c# con !'(ng tX tr'(ng !n nh-. 8on
!'(ng hm nay nom cZ , Qhc : h[n nh9ng ng-y Qhc. 8Z nhiYu ton thanh nin !ang !Zng cht V nh9ng cha h-ng :>n
dHc trn con !'(ng. ji !gy cu*c Bng Bb trV nn +hong nuang h[n@ !(i Bng !jng /-o Bb trV nn d chRu h[n Qhi nh9ng
ung nhHt ca m*t c[ th !I !'.c gi#i +hFu tX ng-y hm nay5 ng-y mV !Ku m*t cu*c !;u tranh :>n. W` ,ui ,- +h;n QhVi Qhi
nghC !jng ch0 Th'(ng ,i Th-nh !o-n tP+ hu;n. gy !dng :- th(i c[ ! thuyt +hic gia !]nh chuyn Bang B#n lu;t@ th(i
!im ch;m d&t cu*c !;u tranh gi9a hai con !'(ng trong gia !]nh@ m*t th(i !im m- m]nh !I mong '>c tX /;y :gu nay
=g-y 2$5351234e ^W]nh nkm :;y th(i c[ nKy ! tuyn truyYn !'(ng :i@ ch0nh Bch c#i to th'[ng nghi"+ t' B#n cho gia
!]nh. W]nh +h#i Qin tr] thuyt +hic cha ms@ +h#i /m gia !]nh tXng gigy@ tXng +hdt@ gid+ !~ gia !]nh Q Qhai t-i B#n_. =g-y
2$5351234 ca LU W` !'.c /o Tu%i Tr t'(ng thuPte i Qm /n ms@ W` :un nhkc nhV ms nn Q Qhai nh9ng mZn h-ng
g]@ thTnh tho#ng !*ng ,in ng'(i ms !ang /ujn rKu@ hoang mang /Vi nh9ng tin !jn th;t thi"t. ^TRch thu t-i B#n rji +h#i
Qhngy WKy hIy :o :;y thgn mKy !i@ ccn ?n hHc g] n9a_. ^gu cZ ai tRch thu t-i B#n ca m]nh !gu m. W]nh Q Qhai !dng@
!Ky !@ nh- n'>c Bb tr'ng mua@ ,>i B ,n !Z gia !]nh m]nh chuyn Bang cch :-m ?n m>i. L;n !Y :- m]nh cZ th-nh thPt Q
Qhai Qhng_. ^LPy h#_. jie W W` trV nn yn tgm h[n@ BJ /]nh trnh !I /kt !Ku :* rw trn g'[ng mat. Trong :dc !Z@ W`
:in thoknge ^T' trang@ t' :i"u Binh hot +h#i ,it ,-o mic n-o h# !jng ch0y_. Wi"ng nZi@ tay ,it@ m- mkt W` ,Fn :ic ,-o
nh9ng chic t !Jng !Ky k+ nh9ng mZn h-ng ! lCm chXng m]nh !I Qhai !Ky ! ch'a. Dgy gi(@ W` !I trV th-nh m*t ng'(i
ch nu#n ca gia !]nh. W` th;y tJ h-o ,- Bung B'>ng :. 1Tu%i Tr@ 3153512346.
132
N ra ng-y 45$51234.
133
X0 nghi"+ ^D]nh Winh 2_.
13$
Trong giai !on 12375124M@ 8h0nh nuyYn Th-nh +h )j 8h0 Winh !I !'a h[n 432 ngh]n ng'(i hji h'[ng hoac !i Qinh
t m>i V cc tTnh tX miYn Tgy@ miYn ng =am D* cho t>i Tgy =guyn. 2M B n-y r(i Qhpi Th-nh +h trong giai !on
12375124M@ th(i gian t' B#n /R c#i to ,- ch0nh Bch B% go /kt !Ku !'.c thkt chat. D\ng nh9ng nuyt !Rnh h-nh chnh ;y@
dgn B N-i qcn !I gi#m tX 3@321 tri"u ng'(i n?m 123< lung ccn 3@2M1 tri"u ng'(i n?m 124M. 3 :'.ng ng'(i nhP+ c'
m>i cZ n[i Binh :- N-i qcn@ hH :- nh9ng ng'(i tXng /R !'a !i Qinh t m>i trong th(i Qv 12375124M. 8ho !n cui thP+ nin
122M@ ,Fn ccn 2$ B ng'(i Qhng cZ h* Qh}u th'(ng trd ti Th-nh +h )j 8h0 Winh ,n :- ng'(i N-i qcn5qia Rnh. )H
:- nn nhgn ca ch0nh Bch Qinh t m>i trong giai !on 12375124M.
137
N-i qcn qi#i mhZng@ 1M5$51234.
13<
N-i qcn qi#i mhZng@ 135$51234.
133
N-i qcn qi#i mhZng@ 145$51234.
134
mhZ ch tRch ty /an =hgn dgn Th-nh +h L Th-nh =h[n +ht /iu tr'>c : tin 2MM nh- t' B#n th'[ng nghi"+ !?ng QU
!i Qinh t m>i qia L-nh@ Lgm jng@ Bng 145$512345 Nqqm 125$51234.
132
Tu%i Tr@ 235<51234.
14M
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# ng-y $51252MM$.
141
-o Auy TGng@ 2MM4@ trang 21<52135214.
142
8hT thR 1$3@ n?m 1233@ ca Th t'>ng 8h0nh +h.
143
N-i qcn qi#i mhZng@ 1$5351233.
14$
=hgn Agn@ 27535124$.
147
^='>c Li"t =am Agn ch 8*ng hca :- tiYn !jn ca +hC lI h*i ch nghra V ng =am _ 1!im 3@ mic uu@ +hKn th&
nh;t@ =ghR nuyt )*i nghR Trung '[ng :Kn th& 17 thng 1512726.
14<
=guyn Thiy =ga@ 2MMM@ trang 1y6.
143
L &c {nh@ 2MM7@ trang <M.
144
N!d@ trang 33.
142
ThCo +h0a Trung Quc@ t%ng B ,i"n tr. nugn BJ Qhng ho-n :i ca Trung Quc cho Li"t =am gjme 2@1<M tri"u Qh}u
Bdng c nhgno 33.7MM Qh}u +hoo 12@2 t ,in !no 14M my /ay@ 1$7 t-uo 1.7MM lC t?ng@ thit gi+o 1<.33M lC t#io 1< ,n t;n
:'[ng thJc thJc +h}m nugn !*io 22 ,n t;n nhin :i"u 1Wgn LJc@ 1M n?m 8hin tranh Trung 5 Li"t@ =h- Xu;t /#n i hHc
T& Xuyn@ 25122$@ D#n dRch ca T%ng cic uu@ trang 1226.
12M
ThCo hj B[ ca D22@ nu nh' :'.ng tiYn mat tX ^T% ch&c X_ 5 mPt danh chT Trung Quc 5 !'.c !'a ,-o miYn =am n?m
12<$ chT :- m*t tri"u ENAo n?m 12<7 !I :n !n <.232.<<3 ENAo n?m 12<3e 22@$ tri"uo n?m 1233e 1M1@7 tri"u Ldc !Ku@
,i"c ti+ nhPn Qho#n ,i"n tr. n-y ch yu thCo +h'[ng th&ce |ng =guyn =hPt )jng@ tr'Vng +hcng D22@ nhPn tiYn ENA V
)ong Oong rji mua cc :oi /i"t t" nh' !jng riC: ca 8am+uchia@ !jng Qi+ ca L-o@ !jng /aht ca Thi Lan@ !jng tiYn Li"t
=am 8*ng )ca. Tuy nhin@ nuy tr]nh ^ch /in_ Q tX Qhi mua /i"t t" !n Qhi !'a !'.c tiYn t'[ng th0ch ,-o chin tr'(ng
cZ Qhi m;t Bu thng@ !jng tiYn !I /R m;t gi. =?m 12<4@ Qhi mhZ Th t'>ng mhm )Gng !'.c ch ,-o =am :-m /0 th'
Trung '[ng 8ic thay ng =guyn 8h0 Thanh@ ng cho :P+ Dan Oinh t-i ac /i"t mang /0 danh =2<43. mhi trch Dan n-y
:- ng )uvnh L?n LP+@ tn th'(ng gHi :- W'(i mhi. Thay ,] mua /i"t t" V )ong Oong@ ENA !'.c chuyn ,-o =am ! ng
W'(i mhi !%i tiYn N-i qcn mua cc :oi nhu yu cho Qhng chin. n n?m 123M th] D22 ca ng =guyn =hPt )jng
^!nh_ !'.c ng L9 Winh 8hgu ,-o N-i qcn. |ng 8hgu tr'>c !Z !'.c !'a nua Lin X !-o to nghi"+ ,i nggn h-ng. Nau@
,Y mhnom mCnh@ :;y hj B[ ca m*t Li"t OiYu V 8am+uchia !I cht@ :-m c?n c'>c gi#@ ^chy :on_ ,Y N-i qcn lin :-m ,i"c
trong m*t nggn h-ng. TX ,R tr0 n-y@ ng 8hgu !I :-m dRch ,i chuyn nggn :Pu cho cc !i gia ,- !ac /i"t :- cc nuan ch&c
N-i qcn thCo +h'[ng th&c ng 8hgu nhPn tiYn Li"t =am 8*ng )ca ti N-i qcn@ Bau !Z@ Qhch h-ng ca ng Bb nhPn ENA V
)ong Oong hoac V m*t nggn h-ng Thiy N`. D\ng dRch ,i chuyn nggn :Pu n-y@ D22 !I chuyn !'.c 1<1@4 tri"u ENA ,-o
chin tr'(ng. ThCo ng =guyn =hPt )jng@ D22 Qhng th :-m tt ,i"c n-y nu Qhng !'.c Trung Quc gid+e Ti )ong
Oong@ DanQ o 8hina thu l+ ! m*t nggn h-ng con cZ /i"t danh :- ^{nh D#o_ :-m n[i giao dRch cho D22o Ohi cZ :"nh chi
QU tn =guyn =hPt )jng@ ^{nh D#o_ Bb chuyn tiYn ,-o t-i Qho#n /;t Qv m- D22 mun. ^{nh D#o_ cng thu l+ !
Qhch h-ng ca ng L9 Winh 8hgu cZ th nhPn !'.c tiYn mat thng nua m*t c[ BV V )ong Oong@ ,>i chT m*t t( :Rch m- c[
BV n-y cZ th !Hc !'.c B tiYn thng nua ng-y thng ghi trn ;y. Qu` tiYn mat m- D22 nhPn !'.c tX Dkc Oinh rji chi cho
cc chin tr'(ng@ Qhng chT ! mua Bdng m- ccn mua !'.c nh9ng th& /R c;m ,Pn V miYn Dkc nh' my mZc thng tin@ lC
)onda N+ort :oi cZ th chy trong @ ngo-i ra 37M.MMM ENA !I !'.c dGng ! ^8ch mng_ :-m c?n c'>c gi# cho nh9ng
cn /* ,-o ra ^,Gng tm chim_.
121
=guyn Thiy =ga@ 2MMM@ trang 144.
122
ThCo t-i :i"u ca Trung Quc@ tX thng <512<7 !n thng 451233 Trung Quc !'a Bang Li"t =am t%ng c*ng 32M.MMM
^nugn t]nh nguy"n_ /ao gjm +hcng Qhng@ th. my@ thng tin@ cng /inh Qugn B :dc !t m&c cao nh;t :n t>i 13M.MMM.
Do co nZi cZ Qho#ng /n ngh]n ng'(i Trung Quc cht ti Li"t =am trong Qhi m*t B hHc gi# Trung Quc '>c t0nh cZ
h-ng chic ngh]n. =?m 12<<@ Qhi 8hu n Lai ,- ang Tiu D]nh ga+ )j 8h0 Winh@ )j 8h0 Winh than +hiYn@ :0nh Trung
Quc tp thi !* ngo mn nh' !*i nugn lgm :'.c tr'>c !gy@ tuy nhin Qhi 8hu ,- ang nZi Bn B-ng rdt th] Li"t =am
Qhng !'a ra yu cKu n-o. =?m 1234 Qhi t>i Ninga+orC@ ang Tiu D]nh nZi ,>i LU Quang Ai"u@ trR gi h-ng hZa m- Trung
Quc ,i"n tr. cho Li"t =am !nh W` :n t>i h[n 1M t !5:a@ cao h[n chi +h0 cho chin tranh TriYu Tin 1ra . LogC:@
ACng Xiao+ing and thC TranBormation o 8hina@ trang 23152326.
123
=guyn Thiy =ga@ 2MMM@ trang 1445142.
12$
NihanouQ DCrnard OriBhCr@ 1222@ trang 131.
127
L'[ng mhong tr# :(i A'[ng Aanh Ai ti )- =*i n?m 2MM$.
12<
=g-y 15251237@ Bau Qhi th?m Trung Quc@ Th'.ng nghR Br W`@ ng WanBiC:d@ /o co tr'>c Quc )*ie ^Trung Quc
tn th-nh ! hai n'>c Li"t =am ti+ tic tjn ti. Trung Quc cho r\ng m*t n'>c 8am+uchia thng nh;t@ trung :P+ :- !iYu
ch yu trong m*t ng A'[ng %n !Rnh_.
123
)Cnry {. OiBBingCr@ 2MM3@ trang 2$<.
124
Lw =guyn qi+@ 2MMM@ trang 227.
122
N!d@ trang 3MM.
2MM
N!d@ trang 3M1.
2M1
N!d@ trang 3M2.
2M2
Wgn LJc@ 122$@ /#n dRch ca T%ng 8ic uu@ trang 123.
2M3
Wgn LJc@ 122$@ /#n dRch ca T%ng 8ic uu@ trang 77.
2M$
Th t'>ng mhm L?n jng QU 8ng h-m 1$5251274. To-n ,?n 8ng h-m !'.c !?ng trn /o =hgn Agn ng-y 22525
1274e ^Th'a !jng ch0 T%ng :U 8hdng ti lin trgn trHng /o tin ! !jng ch0 T%ng :U rwe 8h0nh +h n'>c Li"t =am Agn ch
8*ng hca ghi nhPn ,- tn th-nh /#n tuyn / ng-y $5251274 ca 8h0nh +h n'>c 8*ng ho- =hgn dgn Trung )oa nuyt
!Rnh ,Y h#i +hPn ca Trung Quc. 8h0nh +h n'>c Li"t =am Agn ch 8*ng hca tn trHng nuyt !Rnh ;y ,- Bb chT thR cho
cc c[ nuan nh- n'>c cZ trch nhi"m tri"t ! tn trHng h#i +hPn m'(i hai h#i :U ca Trung Quc trong mHi nuan h" ,>i
n'>c 8*ng ho- =hgn dgn Trung )oa trn mat /. 8hdng ti lin ghi !jng ch0 T%ng :U :(i ch-o trgn trHng_.
2M7
=guyn t%ng :Inh BJ Li"t =am ti Qu#ng 8hgu
2M<
Nch gio Qhoa Ra :U :>+ 2 +h% thng ca =h- Xu;t /#n D* qio dic n?m 123$ ,ite ^TX nh9ng hcn !#o nuKn !#o =am
Na@ Tgy Na@ !n !#o )#i =am@ !#o -i Loan@ cim !#o D-nh )j@ cim !#o 8hu N[n :- m*t h]nh cnh cung to nn /&c
tr'(ng th-nh /#o ," Trung Qucz. =h9ng /#n !j trong Bch gio Qhoa !Yu in rw nh9ng hcn !#o ca =am Na@ Tgy Na !Yu :-
:Inh th% ca Trung Quc_ 1Wgn LJc@ W'(i n?m 8hin tranh Trung5Li"t@ =h- Xu;t /#n i hHc T& Xuyn 25122$@ D#n
dRch ca T%ng 8ic uu@ trang 1346.
2M3
TX n?m 2M11 :- T%ng LInh BJ nun Trung Quc.
2M4
=ghR nuyt ca Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh@ /an h-nh Bau 8hT thR 73@ ,Y ,;n !Y ^cn /* ng'(i Li"t gc )oa_ ,ite
^8ay !kng tr'>c thkng :.i ho-n to-n ca cu*c Qhng chin chng W` c&u n'>c ca nhgn dgn ta@ ngay tX nh9ng ng-y !Ku
!;t n'>c ta !'.c !*c :P+ ,- thng nh;t@ tP+ !o-n +h#n !*ng trong gi>i cKm nuyYn Dkc Oinh !I coi Th-nh +h )j 8h0 Winh
nh' :- m*t !Ra /-n chin :'.c trHng !im@ dGng mHi th !on thgm !*c m'u toan :i Qfo m*t /* +hPn nuKn chdng ng'(i
)oa chng :i !'(ng :i@ ch0nh Bch ca #ng ,- nh- n'>c ta@ !'a tay chgn chui ,-o #ng ,- =h- n'>c ta ! +h hoi tX
/n trong_.
2M2
ThCo ng )o-ng L?n )oan@ cZ h[n 3MM.MMM cn /* ng'(i )oa trn c# n'>c !I /R thanh :Hc 1qiHt ='>c Trong Din 8#@
12436.
21M
|ng L 8}m cho r\ng@ ch0nh nh( Bng Qin n-y m- n?m 1242@ =guyn &c Tgm !'.c L Au}n !'a ,-o D* 8h0nh trR
gi9 ch&c tr'Vng Dan T% ch&c.
211
TTnh Qu#ng =inh !'.c nhP+ tX )#i =inh ,- )jng Qu#ng.
212
ThCo B :i"u dFn trong Thng tri 72 ca Dan Th'(ng ,i Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh@ ng-y 225451234.
213
ThCo B :i"u ghi trong Do co )*i nghR 2 ca Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh@ ng-y 315351232.
21$
T%ng B ng'(i )oa /R git /Vi OhmCr p trong Qho#ng th(i gian tX 123751232 ti 8am+uchia :- 217.MMM ng'(i@ /\ng
7M t%ng B ng'(i )oa Binh Bng ti 8am+uchia :dc !Z 1DCn OiCrnan@ ThC mo: mot CgimC@ =h- Xu;t /#n i hHc a:C@
122<@ trang $746.
217
Tu%i Tr@ 235<51234.
21<
=g-y 4545124M@ ng Lw Thanh Tcng@ +hZ Ty 8ng an Winh )#i /dt +he ^)* ng =guyn Th-nh " ,- =guyn ThR
Th-nh 1gjm ch0n ng'(i6 !n Winh )#i !?ng QU lu;t c#nh hji !Ku n?m 1232 nh'ng cZ :Rnh !]nh Qhng cho !i +h#i V :i_.
=g-y 275<5124M@ Tca n =hgn dgn Winh )#i ch&ng nhPn@ nguyn ,?ne ^qi#i nuyt h* ca =guyn ThR Th-nh ,- =guyn
Th-nh " !?ng QU !i lu;t c#nh con t-u 22$ ti thR lI Winh )#i ng-y 145<51232. Ao nh- n'>c ngXng ng !I !n cng an thR
lI Winh )#i ,- Tca n =hgn dgn tTnh Winh )#i Qi"n cng ty ch t-u 22$ !ci :i B ,-ng ng !I n+. |ng !n tm trd ti thR
lI Winh )#i@ nay ty cng an tTnh Winh )#i !ang /kt ch t-u Tn Thic giam gi9 ! lft hpi. LPy thCo yu cKu ca ng lin
trV ,Y QuPn 1M@ Th-nh +h )j 8h0 Winh :- n[i c' trd ca ng c. Y nghR nuPn ,- +hcng nh- !;t nuPn lft gid+ !~ gia !]nh
ng cZ nh- V ty ,in Th}n +hm@ 1!I QU6 =g Quc Oha_.
213
Trung Quc '>c t0nh cZ Qho#ng 1<M.MMM ng'(i )oa !I +h#i r(i Li"t =am trong Qho#ng th(i gian n-y 1NhCn Daoliang@
hCn:i /iaohun Cnti tao:un Bhimo@ trang 33M53316. =h9ng ng'(i Bng V N-i qcn58h. L>n ,- cc tTnh +h0a =am :- ng'(i
Qu#ng@ ng'(i TiYu@ ng'(i )s ,- ng'(i mhdc Oin@ !n Li"t =am tX th(i ^mh#n Winh@ mhic Thanh_ ,>i )o-ng Tin@ A'[ng
=gn Rch V mn jng =aio ,>i cha con Wc 8hu V l& )- Tin. W*t B Qhc !n gKn h[n th] cng tX th(i =hPt cai trR m*t
+hKn Trung Quc. Ln :- dgn +hiu /t@ ng'(i )oa !n Li"t =am !I Qhai hoang@ :P+ ;+@ :;y ,. Li"t. )H Qhng chT :- m*t
:Jc :'.ng Qinh t Binh !*ng m- ccn gkn ,>i :Rch Bh Li"t =am@ ch0nh hH cng !I cng hin cho /#n l& nh9ng gi trR ,?n hZa
,'.t th(i giane Wc 8hu ,>i Thi -n 8hiu {nh 8co TrRnh )o-i &c ,>i qia Rnh Th-nh Thng 8h0 8ho dG ,Fn mang
trong m]nh dcng mu )oa@ +hKn :>n ng'(i )oa V Li"t =am !I Qhng ccn coi !i :ic :- t% nuco Qhi r(i Li"t =am@ hH !I
Qhng ,Y Trung Quc.
214
8i the ^ Oin qiange =go-i B 1.$13 :ng ,-ng ,- 2<.213 !jng ngoi t" 1trong !Z cZ 2<MMM ! :a6 do cc !jng ch0 )ai
8Ku@ =?m Th&c@ 8h0n Ov ch tr'Vng /o Ty 8ng an !'a nua Th'(ng ,i TTnh y :-m nu` ring@ m*t B !jng ch0 trong
Th'(ng ,i Qhng nh;t tr0 nn !jng ch0 /o mhcng =ggn Bch TTnh y@ !I !Cm n*+ cho nggn h-ng. W*t B !jng ch0 Th'(ng
,i TTnh ty Oin qiang !I :;y 174 :ng ,-ng !Cm /n :;y tiYn c*ng ,>i B tiYn ca m{2 ,- tiYn /kt ,'.t /in@ t;t c# :-
<31.221 !jng@ !I chi m*t B ccn :i 23$.324 !jng !'a nua lgy dJng tri BV TTnh y. Nng Dfe L;y 147.711 !jng tiYn :(i
1mua g ca :gm nghi"+ ,Y l /n cho ng'(i )oa 1!Zng t-u6 !i m{26 ! chi cho i h*i #ng /* TTnh@ m*t B ccn ! nggn
Bch !Ra +h'[ng. )Pu qiange 8ng an L trang :;y 1$4.2$2 !jng@ Ty 8ng an :;y 3<.27$ !jng thu*c tiYn m{2 :-m nu`
cho ![n ,R@ c[ nuan m]nh. Winh )#ie Ty cng an mua h-ng n'>c ngo-i /n :;y :(i 12M.317 !jng@ /n tm :(i 4$3.33M !jng@
t%ng c*ng :- 1.M34.M47 !jng :-m nu`. Qu#ng =am5- =nge Ty cng an :;y 1$.7MM !jngo 8ng an Th-nh +h - =ng :;y
73.7$3 !jngo )uy"n Tam Ov@ $M.MMM !jngo Ty thy B#n@ 73.322 !jng_.
212
N-i qcn qi#i mhZng@ 2<5151234.
22M
N-i qcn qi#i mhZng@ 2<5151234.
221
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 2<M.
222
N-i qcn qi#i mhZng@ 2<5151234.
223
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 27252<M.
22$
N-i qcn qi#i mhZng@ 2<5151234.
227
=?m 1232@ /in gi>i 8am+uchia 5 Li"t =am !I !'.c lc :P+ thCo :\n ranh DrC,if@ thCo !Ze W*t !'(ng thng ,b tX /in
gi>i !;t :iYn@ thCo m*t gZc 1$M !* ,Y h'>ng ,Rnh Thi Lano Qhi t>i !#o mhd Quc th] :"ch ra /a cgy B ,Y h'>ng Dkc@ !at
mhd Quc trong +hKn :Inh th% Li"t =am. Nau n?m 127$@ )#i nugn Li"t =am 8*ng )ca !Rnh m*t ^!'(ng ranh tuKn tiu_
Qhc@ lc :P+ :Inh th% Li"t nam /ao gjm !#o TrHc. 8ng trong thP+ nin 12<M@ miYn Dkc Li"t =am cng nhPn !'(ng
DrC,if ,>i 8h0nh nuyYn NihanouQ@ nghra :- Qhng /ao gjm !#o mou:o Lai. Trong cu*c hH+ trG /R ti mhnom mCnh /kt !Ku tX
ng-y $575123<@ Tr'Vng o-n Li"t =am@ Th& tr'Vng =goi giao mhan )iYn@ cng nhPn t;t c# cc !#o +h0a Dkc :\n ranh
DrC,if thu*c nuyYn 8am+uchia@ nh'ng !Y nghR !-m +hn :i ,Y ^:\n ranh tuKn tiu_. 8u*c !-m +hn Qfo d-i !n ng-y 145
75123< th] +h0a 8am+uchia !Y nghR tm hoIn ! cZ th(i gian ^lin chT thR ca cc E ,in Dan Th'(ng ,i #ng !ang !i
cng tc la mhnom mCnh_.
22<
Trong n?m 123< m- =un 8hCa nhkc !n ^t]nh anh Cm cch mng_ !Z@ OhmCr p !I ggy ra 27M ,i lgm :;n :Inh th%@
+ho Q0ch@ tP+ Q0ch@ g-i m]n@ ckm chng@ c'>+ trgu@ c'>+ /c ,- git hi , cGng dI man nhiYu ng'(i dgn ,Gng /in gi>i
TX thng 1251237@ OhmCr p !I tin h-nh h-ng :ot ,i ggy h;ne :;n Bgu ,-o :Inh th% Li"t =am V ,Gng Na ThKy h[n 1MQmo
chim Qho thZc X 11$ rji !Zng :un :i !Zo /kt@ mang !i to-n /* 113 ng'(i dgn :-ng X*+@ thu*c tTnh qia Lai5 Oon Tumo tP+
Q0ch !jn Din +hcng B 4@ tTnh AaQ:aQ Th nh'ng@ mhnom mCnh ,Fn nZi@ !Z :- nh9ng h-nh !*ng ggy ra ^do hiu :Km V
cc !Ra +h'[ng_ 1N-i qcn qi#i mhZng@ 2<51512346.
223
=g iYn@ 1222@ trang 1y6.
224
8Z Qho#ng 1.<31.MMM trn t%ng B 3.42M.MMM dgn 8am+uchia !I /R git trong Qho#ng th(i gian tX 1237 !n n?m 1232@
1216. Trong !Z@ cZ 217.MMM ng'(i )oa trong t%ng B $3M.MMM ng'(i )oa V 8am+uchia 17M6o 2M.MMM ng'(i Li"t =am
trong t%ng B 2M.MMM ng'(i Qst :i V 8am+uchiao $@MMM1M@MMM ng'(i L-oo 2.MMM7.MMM ng'(i OhmCr Oromo 2M.MMM27M.MMM
ng'(i 8h-mo 4.MMM2M.MMM ng'(i Thio 2.MMM<M.MMM ng'(i th'.ng 1DCn OiCrnan@ ThC mo: mot CgimC@ =h- Xu;t /#n i
hHc a:C 122<@ trang $746.
222
)Cnry OiBBinggCr@ 2MM3@ trang <3.
23M
N!d@ trang <4.
231
Ohi V c#ng NihanouQ,i::C@ , Qh0 !'.c chV ,Y gKn t>i n[i th] V )- =*i@ i t L Xugn Da@ tr'Vng mhcng O hoch ca
T%ng 8ic hPu cKn hsn ng =guyn =hPt )jng ra m*t ,'(n hoa@ Qhi th] 8h0 Linh@ Qhi th] ,'(n hoa !i di"n 8*t 8( )- =*i.
i t Da Qs+ t( ,Pn ![n m- Lin X cung c;+@ :i"t Q chng :oi , Qh0 !'.c chV trn nh9ng con t-u Bk+ ,Y trong m*t t(
/o. |ng )jng cng cKm m*t t( /o /n trong Qs+ /#ng ![n gi , Qh0. )H t0nh ton gi trR t%ng B , Qh0 rji t0nh ra Qho#n
tiYn 1M chi cho Lonno:@ 1M chi cho NihanouQ@ /o cho hai ng'(i /it Qhi :'.ng h-ng hZa@ Qho#n tiYn m- hH Bb !'.c
tr#o D22 chuyn tiYn ,-o t-i Qho#n /0 mPt ca hai ng'(i. NihanouQ@ Lonno: Qim tra th;y cZ ! tiYn th] !jng U cho t-u ,-o
c#ng. {n ninh !'.c /#o !#m gKn nh' tuy"t !i ,]@ thCo ng )jng@ ch0nh Lonno: ch m*t tiu !o-n /#o ," trong nu tr]nh
/c d~ V c#ng ,- Bau !Z + t#i ,Pn chuyn tX c#ng ,Y cc c?n c& ca nugn qi#i +hZng.
232
NihanouQ ,- DCrnard OriBBhCr@ 1222@ trang 133513$.
233
N!d@ trang 133.
23$
Trung Quc !I d-nh cho NihanouQ m*t Qhu gjm nh9ng dinh thJ !s+@ chT cch Thin {n mn m*t nuIng ngkn@ ! :-m
tri BV 8h0nh +h. Dkc Oinh@ cc :Inh ti c*ng B#n Trung )oa trong Qhi !'a 8Ju ho-ng mh% =ghi ca hH !i :-m ,'(n !I
cung c;+ cho NihanouQ nhiYu nhgn ,in +hic ,i ,- c# m*t !*i !Ku /+ t-i gipi@ m*t /an th' QU :>n ,- cc dRch ,i thng
th'(ng ca m*t )o-ng cung@ Q c# nhgn ,in ,?n +hcng@ m*t !*i lC con@ m*t trung tgm th thao ,- m*t +hcng chiu +him
ring. ThCo NihanouQe ^8hu Qhng /ao gi( cho +hf+ ti !i t-u hpa thng th'(ng hoac my /ay chV Qhch !n cc tTnh ca
Trung Quc Q c# Qhi !i th?m n'>c ngo-i. |ng :un d-nh cho ti nh9ng chuyn t-u !ac /i"t cZ m*t toa r;t la hoa d-nh cho
t%ng thng hoac thu chuyn c[ cho ti@ Q c# m*t my /ay +hi ! chV nh9ng thGng nu- ngoi giao m- ti Bb tang trong cc
chuyn th?m h9u nghR_ 1NihanouQ ,- DCrnard OriBBhCr@ )ji QU NihanouQ@ TrKn 8h0 )Gng dRch@ =h- Xu;t /#n 8ng an
=hgn dgn 1222@ trang 12$6. Tr'>c ,- Bau nh9ng chuyn !i@ 8hu n Lai 5 ,R Th t'>ng ca nuc gia h[n 4MM tri"u dgn 5 /ao
gi( cng !0ch thgn !'a ,- !Zn m*t ng ho-ng th;t th /\ng nh9ng nghi th&c m- Dkc Oinh ,Fn d-nh cho h-ng nguyn th.
237
ThCo OiBBingCre ^8h0nh )- =*i !I cJ tuy"t !Y nghR ca W` +hic hji t' cch trung :P+ ca 8am+uchia Qhi ti trao !%i
,>i L &c ThH trong m*t cu*c ga+ /0 mPt ng-y $5$5123M. 8h0nh )- =*i tX chi !-m +hn hca /]nh ,>i !iYu Qi"n tin
nuyt +h#i :oi trX t;t c# nh9ng c[ c;u +hi 8*ng B#n. 8h0nh )- =*i !I /c /p cc !Y nghR !]nh chin ,-o thng 1M5123M@ 75
1231@ 1M51231@ 1M51232 cho !n thng 151233. 8h0nh OhmCr p !'.c )- =*i t% ch&c@ trang /R ,- hPu thuFn !I ng?n c#n
,i"c !'a 8am+uchia ,-o )i"+ !Rnh mariB@ !iYu m- W` nhiYu :Kn mong mun_ 1)Cnry OiBBinggCr@ 2MM3@ trang $3M6.
23<
DCn OiCrnan@ 122<@ trang 1<.
233
Trong Qho#ng th(i gian tX thng 2 cho !n thng 451233@ ng'(i W` !I nfm 273.$<7 t;n /om lung cc Qhu ,Jc nZi :-
ca OhmCr p. mo: mot cho r\ng miYn Dkc Li"t =am cZ +hKn trch nhi"m Qhi QU )i"+ !Rnh mariB ! W` r#nh tay tiu di"t
OhmCr p. =h'ng OiBBingCr thXa nhPn ^,i"c nfm /om :- con /-i mac c#_ gi9a Dkc Oinh ,- W`@ ,] ^8hu n Lai cKn hot
!*ng nugn BJ ca W` V 8am+uchia ! ch0nh Bch ca m]nh !t hi"u nu#_ 1OiBBingCr@ 2MM3@ trang $4$6. 8hu n Lai /it
ngay c# Trung Quc cng QhZ Qhin cho OhmCr p ch;+ thuPn trX Qhi chdng /R thuyt +hic :- ^chdng Qhng th chim 'u
th ,Y mat nugn BJ Qhi ti+ tic /R nfm /om_ 1OiBBingCr@ 2MM3@ trang $4$6.
234
)Cnry OiBBinggCr@ 2MM3@ trang $37.
232
)Cnry OiBBingCr@ 2MM3@ trang $37.
2$M
N!d@ trang $3$.
2$1
=g iYn@ 1222@ trang 1y6.
2$2
t% ch&c chuyn !i Qfo d-i tX 2352 cho !n 135$51233@ thng 251233@ Li"t =am th-nh :P+ ^o-n Thkng L.i_@ trong !Z
cZ hai cn /* n9 +hic ,i ring /- ho-ng WoninuC@ t%ng c*ng 42 ng'(i. W*t nuan ch&c ca D* =goi giao !'.c ch :-m
Tr'Vng o-no 8Ju i B& Li"t =am ti 8am+uchia =guyn Th'[ng ,- i t L ]nh Xo-n@ mhZ T' :"nh 772@ mhZ o-n.
=g-y 235251233@ o-n !i lC ,-o jng )>i ! ng-y hm Bau !Zn NihanouQ cGng /- )o-ng ,- ^c ,;n_ Cng Nary@ !'.c
!'a tX )- =*i ,-o /\ng my /ay {= 2<. TX jng )>i@ o-n !i nua Lao D#o@ thCo '(ng 2 =am L-o nua OhC Nanh@ D#n
ng@ N mn !i ht +hm ,i nu#n :U ca 1$ /inh trm 772. n Trm $3M@ n[i !'.c m t# :- m*t Qhu rXng n\m cnh
Bng WCQong@ o-n Li"t =am ^/-n giao_ NihanouQ cho OhmCr p rji V !;y ch( !Zn ng nuay ,Y )- =*i.
2$3
ThCo :(i NihanouQ Q :i ,>i nh- /o =ayan 8handa@ trong But chuyn !i gKn m*t thng trn :Inh th% 8am+uchia@ Non
NCn@ m*t :Inh ti OhmCr p@ nZi ,>i nge SL0nh Li"t =am ,Fn th'(ng tr*m ck+ trong cc +hum@ hIm hi+ +hi n9 ,- !at cc
c?n c&@ tuyn nugn ng'(i OhmCr tr. chin cho hHS. 8cn Ohiu Nam+han th] nZie ^Li"t =am !ang chu}n /R :P+ ra m*t ch0nh
+h ng'(i OhmCr nh'ng +hi thu*c ,-o ng'(i Li"t_.
2$$
Lw =guyn qi+@ 2MMM@ trang 32M.
2$7
DCn OiCrnan@ 122<@ trang $4.
2$<
mhi:i+ Nhort@ 2MM$@ trang 3.
2$3
DCn OiCrnan@ 122<@ trang 2.
2$4
N!d@ trang 77.
2$2
N!d@ trang 2<.
27M
DCn OiCrnan@ 122<@ trang 23.
271
=ayan 8handa@ 1223@ trang $2.
272
N!d@ trang $3.
273
DCn OiCrnan@ 122<@ trang 2$.
27$
DCn OiCrnan@ 122<@ trang 1M.
277
Trong :ot +hZng BJ !?ng trn /o qi#i mhZng@ /a B /o !Ku thng 45123<@ m*t th-nh ,in ca !o-n@ nh- /o T Quyn
,ite ^=u h[n m*t n?m tr'>c !gy@ mhnom5mnh t;+ nP+ jn -o th] ng-y nay th ! 8hGa Th+ trV nn ,kng ,@ yn trnh
: th'(ng. 8#nh t'.ng ,kng :ang hKu nh' /;t !*ng n-y /kt ga+ ngay tX !m !Ku tin chdng ti tX ngoi nua cKu W5ni5
,ng c ,-o trung tgm th-nh +h. =h9ng dIy !n !i"n cao + ,Fn Boi nh mat !'(ng nh'ng trn !'(ng Qhng th;y /Zng
ng'(i !i :i. ThTnh tho#ng m>i th;y hkt ra nh !n n5ng tX cc cha B% ca m*t ,-i ngi nh-. Dan ng-y@ :u>t nua cc Qhu
+h@ chdng ti cng th;y +hKn :>n cc dIy nh- !Yu !Zng cha hoac /p trng Qhng ng'(i V. m*t ,-i gZc !'(ng ga+ cc
chin Br cKm Bdng !&ng gc@ :gu :gu ngng /%ng cgy trC B[n m-u !p trkng chan ngang !'(ng cho lC chy nua. Du%i B>m ,-
/u%i chiYu ,-o gi( :-m ,i"c@ ,-i chic honda@ n?m /a chic t ,Pn t#i ! :oi chV !Ky ngu(i mac o !Cn@ trGm Qh?n r\n !p
chy nua !'(ng +h@ /Z+ cci inh pi Qhi gKn !n ngI t'... chdng ti cZ th hiu !'.c ,] Bao Th ! ,- cc th-nh thR BKm
u;t trV nn ,kng ,@ th'a th>t nh' hi"n nay@ cc /n 8am+uchia !I gi>i thi"u !i nft ,Y t]nh h]nh ,Xa nua ,- ch tr'[ng
!'a dgn ,Y cc ,Gng nng thn B#n lu;t... 8c :Inh ti OhmCr p nZie ^8c !jng ch0 !n n'>c chdng ti c& coi nh' trong
gia !]nh ,] chdng ta tX :gu !I :- /n chin !;u_... L- But 17 ng-y V th?m !;t n'>c 8am+uchia anh Cm@ !n /;t c& n[i n-o
chdng ti cng nhPn !'.c nh9ng t]nh c#m ht B&c thgn thit@ njng nhi"t ca /n. 8c /n 8am+uchia !I coi chdng ti nh'
nh9ng ng'(i anh Cm m*t nh- !i la m>i ,Y. NJ ch?m BZc ht B&c chu !o@ tT mT ca /n cho tXng /9a ?n@ gi;c ng ti ch
cng nh' trong But cu*c h-nh tr]nh nua tm tTnh ca !o-n :-m chdng ti , cGng c#m !*ng. Qua chuyn !i n-y@ !dng nh'
:(i ca mhZ Th T'>ng ng Nary trong /u%i chiu !Iie ^o-n c-ng hiu h[n n9a nh9ng t]nh c#m cch mng Bgu Bkc ,-
tinh thKn !o-n Qt chin !;u ,- h9u nghR ca nhgn dgn 8am+uchia chdng ti !i ,>i nhgn dgn Li"t =am@ Qhng cZ trV ngi
n-o cZ th :-m :ay chuyn n%i_.
27<
Trn B /o qi#i mhZng ra ng-y 1M545123<@ ng T Quyn ,ite S... ac /i"t@ tX Qhi n'>c 8am+uchia dgn ch th-nh :P+@
!gy :- :Kn !Ku tin Th t'>ng mo: mot ch0nh th&c ti+ Qhch n'>c ngo-i. L>i giHng nZi !Ky t]nh c#m@ Th T'>ng nhkc
:ie^8hdng ti d-nh 'u tin cho !o-n /o ch0 8*ng hca XI h*i ch nghra Li"t =am. Li"c !o-n !i th?m nu>c 8am+uchia
Agn ch :- m*t BJ c% , !i ,>i nhgn dgn chdng ti_. 8hdng ti r;t c#m Q0ch nh> mIi :(i +ht /iu !Ky t]nh nghra ca
!jng ch0 Th t'>ng mo:+ote ^T]nh !o-n Qt h9u nghR gi9a cch mng 8am+uchia ,- cch mng Li"t =am@ gi9a hai n'>c
8am+uchia ,- Li"t =am :- m*t ,;n !Y ,Xa :- chin :'.c@ ,Xa :- t]nh c#m thing :ing. T]nh !o-n Qt h9u nghR !Z cZ tt th]
cch mng c# hai n'>c chdng ta m>i +ht trin tt !'.c. Ohng cZ con !'(ng n-o Qhc_.
273
=ayan 8handa@ 1223@ trang 42.
274
N!d.
272
)oa Quc mhong@ ch tRch #ng 8*ng B#n Trung Quc@ thPm ch0 ccn Qhng tr# :(i th' m(i dJ i h*i #ng :Kn th& uL
ca Li"t =am.
2<M
ThCo ng mhm L?n Tr-@ Qhi ;y !ang :- tham m'u tr'Vng B' !o-n 33Me ^8ui n?m 123< Nau m*t th(i gian chu}n /R
:Jc :'.ng@ mo: mot /kt !Ku cho nugn hot !*ng , trang V /in gi>i. Ldc n-y@ N' !o-n $ chuyn Bang :-m nhi"m ,i lgy
dJng Qinh to N' !o-n 4 thJc hi"n /iu /in ch rdt gHn@ cho /* !*i +hic ,in@ lu;t ng h-ng :ot. Tr'>c yu cKu t]nh h]nh
m>i@ Qugn Qhu uX !'.c trn ch;+ thuPn cho t% ch&c N' !o-n 33M c[ !*ng Bn B-ng chin !;u_ 1i t'>ng mhm L?n Tr-@
(i 8hin Nr@ =h- Xu;t /#n Qugn !*i =hgn dgn 2MM2@ trang 2326. ThCo T'>ng Tr-@ cZ m*t B n[i !I :-m tt h[n Qugn Qhu
uX ca T'>ng L &c {nh@ ,0 di nh' V Qugn !o-n uu@ Qhi cho /* !*i ra nugn@ Qugn !o-n gi9 :i m*t B cn /* Qhung@ nhgn
,in Q` thuPt ,- m*t t :" cJu /inh nh;t !Rnh nn Qhi cZ chin BJ chT cKn !'a tgn /inh ,-o@ :0nh c Qm ck+ :0nh m>i@ trong
m*t th(i gian ngkn :- chin !;u tt.
2<1
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 2<2.
2<2
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 24<.
2<3
ThCo ng mhm L?n Tr-e ^Ohi /* !*i ta truy Q0ch@ !Rch /p chy tn :on. =hgn dgn /n /R giam cKm trong cc tri tP+
trung@ tJa !i hn ga+ m'a r-oo lCm /* !*i Li"t =am nh' ,R c&u tinh lu;t hi"n@ c&u Bng hH. =hgn dgn /n tha thit mong
/* !*i Li"t =am V :i m*t th(i gian ! /- con !'.c nh(. Ohi /* !*i ta /u*c +h#i rdt ,Y@ h-ng ngh]n ng'(i dgn 8am+uchia
n\ng nac !ci !i thCo. =hiYu ng'(i ,Xa QhZc ,Xa nZie D* !*i Li"t =am :- /* !*i nh- mhPt@ !I Bang c&u Bng chdng ti. =ay
/* !*i rdt ,Y@ hIy cho chdng ti ,Y thCo@ nu V :i Bb /R ?ngca git m;t 8#m th'[ng nhgn dgn /n , cGng@ nh'ng chdng
ti Qhng th ! /- con thCo ,Y !'.c_ 1mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 2226.
2<$
ThCo T'>ng mhm L?n Tr-e ^Ohi nugn mn mt tr-n nua Qnh Lrnh T@ !nh ,-o Da 8hdc@ /- con , cGng Qhi+ B..
)-ng ngh]n ng'(i trong lI ho#ng B. Qfo ,-o hai ngi chGa :>n ! n'[ng nh( cha mhPt@ hi ,Hng Q thG dG cZ dI man@ t-n
/o m;y cng n'[ng tay tr'>c &c mhPt tX /i. =h'ng :0nh mn mt !I nfm :Ju !n@ l# Bdng git hi h-ng ngh]n mhPt th 5
+hKn :>n :- ng'(i gi-@ tr nhp. W*t B ng'(i trn chy ,-o cc hang ! trong ndi cng /R nugn mn mt Bic Bo Bt hi. Nau
Qhi t% ch&c cho N' !o-n tiu di"t gHn gKn m*t B' !o-n nugn mo: mot@ chim :i ndi mhd 8'(ng ,- Da 8hdc@ ti cGng m*t B
cn /*@ chin Br !I ,-o cc hang ! t]m c&u /- con m]nh. Trong hang cZ r;t nhiYu lc cht Qhng !Ku. Th;y chdng ti t]m
,-o hang@ cZ m;y ng'(i Bng BZt t'Vng chdng ti :- :0nh mn mt@ /n nu Bi+ :y nh' t Bao. Nau Qhi !'.c anh Cm gn cKn
gi#i th0ch@ /- con m>i tr;n trnh@ Q :i ni Qinh ho-ng ng-y 175151234_ 1mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 2236.
2<7
=g-y 275151234@ chin BJ trn Din gi>i Tgy =am !'.c cng / trong cu*c hH+ /o do ng =g iYn 5 Li Tr'Vng Li
Thng tin Do ch0 D* =goi qiao 5 ch tr] !'.c nZi V !Ku 8h'[ng.
2<<
=g'(i ^ch;+ /dt_ /-i din ,?n n%i ting n-y@ ng ng =gc@ nh> :ie ^=?m 1234@ Qhi mo: mot ggy h;n V Tgy =am ,-
n?m 1232@ Qhi Trung Quc !nh ta V /in gi>i +h0a Dkc@ cZ ng'(i nZi ,>i tie Ohi !Z cPu ,it th :- m;t c#nh gic_. =gay
Bau ng-y 3M5$@ Qhi cc !jng BJ Qhc h?m hV thCo ng L Au}n ,-o =am@ ng ng =gc !'.c giao ngji :i th !
chu}n /R@ ng !'.c dane ^8Pu +h#i ,it Bao cho ging D]nh =g i 8o_.
2<3
D-i th[ m- n?m 123< D* tr'Vng =goi giao Xugn Thy :-m@ ,Y n*i dung chT ^,?n ,Kn hZa_ tuyn / nZi trn ca ng L
Au}ne ^Dn ngh]n n?m ngo#nh :i thuV L?n Lang Ta !ang t>i !Tnh cao nhgn :oi_.
2<4
=u nh' n?m 123<@ Qhi nghC LJc :'.ng 8ng an Lw trang /o co nguy c[ chin tranh l#y ra V ,Gng Din gi>i ng L
Au}n cZ th gt !i th] n?m 1233@ tr. :U ca L Au}n@ ng TrKn mh'[ng Qe ^i Qh#o Bt Din gi>i@ chdng ti nhPn ra lung
!*t , trang Qhng +h#i do c;+ d'>i , Q :uPt nh' mo: mot gi#i th0ch n9a. OhmCr p !I tc chin /\ng B' !o-n@ c;+ m- !Ra
+h'[ng Qhng th tJ U !iYu /inh !'.c_.
2<2
8ng trong Qho#ng th(i gian n-y@ OhmCr p cho ng'(i Bang ga+ a AucQ@ ^mhZ Th t'>ng th& nh;t +hi trch n*i an ,-
ngoi giao_ ca u:ro 1Wat trPn thng nh;t !;u tranh cc dgn t*c /R + /&c 5 ront Eniif dC LuttC dCB acCB ++rimfCB 5
th-nh :P+ n?m 12<$ /Vi m*t B ng'(i dgn t*c thiu B V Tgy =guyn@ ng'(i 8h?m ,- ng'(i OhmCr Orom@ chng ch0nh
nuyYn N-i qcn ,- ch0nh nuyYn Li"t =am Bau n?m 1237. mhong tr-o u:ro tan rI n?m 1222 Qhi $M3 /inh B` n*+ , Qh0 cho
E=T{8 ti 8am+uchia6. ThCo ng a AucQe ^)H !i m*t !o-n h[n 1M ng'(i@ nZi thng :- cKn BJ h.+ tc ! chng Li"t
=am_. a AucQ Bau !Z !I Bang 8am+uchia ga+ mo: mot ,- ng !'.c c# c ,;n Trung Quc ti+. mo: mot cng nh' ^c ,;n
Trung Quc_ h&a Bb gid+ u:ro mHi mat ch& Qhng chT gid+ !;t !ai :-m c?n c&.
23M
ThCo ng TrKn Quang 8[@ n*i dung ca thng !i"+ :- ^LInh !o Li"t nam Agn ch 8*ng hca tn th-nh cZ nuan h" tt
,>i W` trn c[ BV tn trHng :Fn nhau. Trn tinh thKn !Z@ +h0a Li"t =am !I tJ QiYm ch trong Qhi gi#i +hZng@ to c[ h*i cho
ng'(i W` Qhng /R c#n trV trong ,i"c tin h-nh di t#n nhgn ,in ca hH. mh0a Li"t =am !I c gkng :-m mHi BJ cKn thit !
Qhng :-m l;u !i nuan h" ,>i W` trong t'[ng :ai. Ohng cZ BJ thG !Rch ,>i W` V Li"t =am ,- Li"t =am cng Qhng mun
th;y nh' ,Py V +h0a W`_.
231
D-i tr# :(i +hpng ,;n Drian i::iamB@ cng / trong )*i th#o LiCtnam and thC mrCBidCncy@ 1M5352MM<.
232
Ohi ;y :- ,i tr'Vng ,i Dkc W`@ D* =goi giao Li"t =am.
233
)i"+ !Rnh mariB ghie ^Th thCo truyYn thng h-o hi"+ ca m]nh@ )oa Ov Bb tham gia gid+ !~ ti thit 1Li"t =am6 Bau
chin tranh_. =h'ng@ Bau Qhi !i /n ho-n th-nh ,i"c QU tkt@ ng-y 235151233@ L &c ThH !I thpa thuPn !'.c ,>i OiBBingCr
con B ,i"n tr. 3@27M t !5:a W`@ ngo-i ra@ W` Bb ,i"n tr. /iu Qhng mi n?m <7M tri"u !5:a. OiBBingCr ccn trao cho ng
L &c ThH m*t /#n dJ th#o cng h-m ,Y ,i"c lgy dJng :i WiYn Dkc@ /#n ch0nh th&c !I !'.c trao cho Li"t =am ng-y 15
251233.ThCo OiBBingCre ^8u*c hH+ /kt !Ku ,-o :dc 2e37 Bng th& Da@ ng-y 235151233@ L &c ThH ,Fn th-nh cng ngay c#
ti nh9ng dR+ trang trHng trong ,i"c /in m]nh th-nh m*t ng'(i r;t QhZ chRu /\ng cch yu cKu +h0a W` !#m /#o chkc chkn
,Y ,i"c ,i"n tr. Qinh t cho Dkc Li"t =am. Ti nZi ,>i ng ta r\ng !iYu !Z chT !'.c th#o :uPn thm Qhi )i"+ !Rnh !I !'.c
QU Qto !iYu !Z ccn +hi thu*c ,-o ,i"c Quc h*i thng nua /#n )i"+ !Rnh ,- ,i"c tugn th )i"+ !Rnh_ 1). OiBBingCr@ 2MM3@
trang $226.
23$
D-i tr# :(i +hpng ,;n Drian i::iamB@ cng / trong )*i th#o LiCtnam and thC mrCBidCncy@ 1M5352MM<.
237
LogC:@ 2M11@ trang 241.
23<
ThCo Th& tr'Vng =goi giao TrKn Quang 8[.
233
8ounci: or Wutua: conomic {BBiBtancC@ m*t t% ch&c th'[ng mi ca cc nuc gia c*ng B#n.
234
ThCo TrKn Quang 8[.
232
i B& Li"t =am ti Trung Quc@ T'>ng =guyn TrHng Lrnh Qe ^Trung Quc !i lh ,>i !o-n r;t Qfm trHng thR. Ohi
!n th?m tTnh 8'[ng N[n cGng ,>i !o-n t%ng tham m'u tr'Vng nugn !*i TriYu Tin. =g'(i ta !I / tr0 !o-n TriYu Tin
1c;+ th;+ h[n !o-n ta6 ?n V +hcng Bang trHng h[n@ / tr0 !o-n ta ?n V +hcng th'(ng@ thPm ch0 cho ngji nh9ng chic gh
Qhng cZ :'ng dJa. L] ,Py@ Qhi ,Y !n L )n hH+ !o-n@ nhPn lft chuyn th?m@ c# !o-n !Yu /;t /]nh@ !jng ch0 qi+ cng
/Jc :km. WHi ng'(i !Yu mun ga+ D* =goi giao Trung Quc ! nZi rw nh9ng BJ !i lh Qhng tt !Z ,- /iu thR thi !*
/;t /]nh. =h'ng ti gZ+ Ue Ta nn /it ,Py thi@ /gy gi( :-m th chT thm c?ng thng@ Qhng gi#i nuyt !'.c ,;n !Y g].
o-n !jng ch0 qi+ cui cGng !I !jng U ,>i ti ,- ra ,Y. Trn lC :ha trV ,Y@ +h0a Trung Quc ,Fn ch'a thi thi !* l;u@ hH
dHn cho !o-n c# m*t chic /t m mi"ng_.
24M
Dn thng Bau !Z@ Qhi /kt !'.c Q ch m'u git Thanh =ga 5 =guyn Thanh Tgn@ !jng th(i cng ch0nh :- Q ch m'u
trong ,i /kt cZc con trai ngh" B` Oim 8'[ng 5 8#nh Bt Qhng t]m ra /\ng ch&ng n-o :in nuan t>i cc ^gm m'u ch0nh trR_.
=h'ng trong +hin tca !ac /i"t lh ^,i n Thanh =ga_ ,-o ng-y $51251232@ )*i !jng lft lh ,Fn thm ,-o +hKn :uPn t*ie
^{i cng th;y :- Tgn cZ m*t U !j Bgu la thgm !*c h[n :- nh9ng !iYu y nhPn t*i... =gh" Br Thanh =ga :- ng'(i cZ t-i@ cZ
:cng yu n'>c@ :- m*t chin Br dng c#m trn mat trPn ,?n hZa. Tr'>c Qhi ,i n n-y l#y ra@ chR !I /R /Hn +h#n !*ng Qhng
/. =h'ng@ /;t ch;+ BJ !C dHa@ ngh" Br Thanh =ga ,Fn dng c#m :-m trcn trch nhi"m ca m]nh trn mat trPn ,?n hZa t'
t'Vng. Trong :dc !ang l#y ra cu*c chin !;u gay gkt gi9a nhgn dgn ta ,- /Hn ^D-nh tr'>ng Dkc Qinh_@ trong :dc ng'(i ngh"
Br yu n'>c Thanh =ga !ang th din nh9ng ,ai c% , tinh thKn yu n'>c ca nugn !*i ta Bn B-ng chin !;u chng /Hn
^D-nh tr'>ng +h'[ng Dkc_@ rw r-ng h-nh !*ng ca /Hn Tgn c U git cht ngh" Br Thanh =ga !I ggy t%n th'[ng r;t :>n ,-
BJ +hFn n* r;t :>n trong :cng nuKn chdng_ 1N-i qcn qi#i mhZng@ <512512326.
241
L(i ^D-i ca tm /i"t_@ m*t /-i ht th(i chin tranh /in gi>i.
242
Trong n?m 1233@ T'>ng =him oB@ t' :"nh Qugn Ohu Tgy Dkc@ Qim +hZ ch tRch )*i jng =h- n'>c /R git. Ti+ !Z
:- D* tr'Vng )u =im. Trung Quc nuan Bt ,- tp ra mun OhmCr p />t t-n /o h[n. Thng $51234@ m*t ng'(i Trung
Quc n hca :- ang Arnh 8hgu !'.c ch t>i mhnom mCnh@ Qhuyn mo: mot nn Bh ding NihanouQ ! tranh th ng h* ca
dgn chdng ,- nuc to g.i U !-m +hn ,>i Li"t =am trn nguyn tkc ^chung Bng hca /]nh_. =h'ng@ trong nh9ng ng-y
ang Arnh 8hgu !ang V mhnom mCnh@ mo: mot !'a /a B' !o-n nugn Trung '[ng lung Qugn Ohu ng@ /kt gi9 gKn n?m
tr?m cn /*@ ch yu tX c;+ tiu !o-n tr'Vng@ trung !o-n tr'Vng ,- cc chi Qhu tr'Vng@ !'a t>i trung tgm Qhng / Tuo:
N:Cng. T' :"nh Qugn Ohu ng@ ccn gHi :- Ohu 2M3@ " nh;t mhZ 8h tRch )*i !jng nh- n'>c No mhim@ thng gia ,>i
=him oB@ cng /R mo: mot cho :- Qhng nn tjn ti. qi9a thng 751234@ T'>ng OC mauQ@ T' :"nh Qugn Ohu Trung '[ng
cho m(i No mhim t>i hH+. No mhim thPn trHng chT ch !i di"n !i ,- Qhng ai trong B hH trV ,Y. =g-y 2$5751234@ OC mauQ
!'a m*t :9 !o-n thit gi+ t>i /ao ,gy D* t' :"nh Qugn Ohu ng@ /kt giam cc B` nuan@ No mhim trn thot. Lin t'>ng
!'.c Dkc Oinh !nh gi cao n-y ,Fn ccn hy ,Hng gi#i tpa nh9ng ^hiu :Km_ nn !I chy ,Y mhnom mCnh@ cho ng'(i :in :c
,>i mo: mot. =g-y 25<51234@ Qhi No mhim t>i !im hsn@ thay ,] ga+ mo: mot nh9ng tay Bdng !I !Zn ng. No mhim tJ Bt. L.
con ng /R git. LJc :'.ng tX Qugn Ohu Trung '[ng ,- Tgy =am tr-n t>i@ t-n Bt gKn nh' to-n /* /inh :0nh ,- th'(ng dgn
Bng trong cc cng lI Ohu ng. 8on B ng'(i OhmCr /R git /Vi mo: mot trong dR+ n-y :n t>i h[n m*t tr?m ngh]n ng'(i.
243
8ho dG Bau !Z@ ng-y 3M51151234@ tr. :U ngoi tr'Vng W` aQ:Cy ,Fn nZi ,>i ng TrKn Quang 8[@ Qhi ;y !ang !'.c ng
Thch ! V :i =C orQ ! ^gi9 cKu_ ,- ng-y !m thdc giic W` /]nh th'(ng hZa@ r\nge ^W` Qhng thay !%i :P+ tr'(ng
/]nh th'(ng hZa nuan h" ,>i Li"t =am@ nh'ng +h#i chPm :i ,] cKn :-m rw /a ,;n !Ye 8am+uchiao )i"+ '>c Li"t5X ,-
ng'(i di t#n_@ nh'ng thCo ng TrKn Quang 8[e ^Ti nghr@ thJc ra W` !I nuyt !Rnh d&t /p nu tr]nh !-m +hn /]nh th'(ng
ho nuan h" ,>i Li"t =am tX Qhi Li"t =am tham gia Qhi 8omCcon@ thng <51234@ ,- Bau !Z@ QU hi"+ '>c ,>i Lin X_.
24$
Li"t =am '>c !on :Jc :'.ng Trung Quc cZ Qho#ng <MM ngh]n tham gia chin dRch n-y.
247
LogC:@ 2M11@ trang 7225731.
24<
8ic tr'Vng 8ic Tc chin :dc /;y gi( :- ng L )9u &c thXa nhPne ^8hdng ta ho-n to-n /;t ng(@ V Qugn Qhu u@ tr'>c
!Z@ -m Quang Trung !I cho tP+ trung Bdng ng ,-o Qho@ :-ng lI Qhng hY chu}n /R g] cho chin !;u_. T'>ng &c nZi
ti+e ^Trong m*t h*i nghR nugn BJ@ i t'>ng L?n Tin Ang thXa nhPn chdng ta /R /;t ng( c# mat trPn Tgy =am ,- +h0a
Dkc. Ohi /kt !Ku ric rRch chin tranh@ anh L?n Tin Ang gHi ti t>i nh- ring@ /#o ti :n Qugn Ohu uu nZi ,>i anh L LP+e
mh#i tiu di"t !'.c ,-i !i !*i@ trung !*i nugn Trung Quc. Ohi !Z cZ ai nghr Trung Quc Bh ding t>i Bu nugn !o-n !
!nh ta !gu_.
243
ThCo i t )- Tm@ :dc !Z :- trung !o-n tr'Vng Trung !o-n 12 Din +hcng@ !Zng V Lng N[n.
244
Wgn LJc@ 1223.
242
Wgn LJc@ 1223@ trang 1y6.
22M
LogC:@ 2M11@ trang 733.
221
=hgn Agn@ 35351232.
222
mhZng ,in /o =g'(i Li"t@ !Rnh c' V rangC 8ounty@ 8a:iornia@ W`.
223
Tin Nng@ 245451237.
22$
N-i qcn qi#i mhZng@ 245451237.
227
D#n :'.c ghi U Qin ca ng Lw L?n Oi"t@ t-i :i"u :'u tr9 ring ca ng Oi"t.
22<
DrucC qrant@ 1232.
223
Thu*c +hi OhmCr TJ do trong 8h0nh +h 3 +hi 8am+uchia do NihanouQ cKm !Ku Qhng chin chng Li"t =am.
224
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# ng-y 45352MM7.
222
qio B' 8hu mhm =gHc N[n du hHc V W` tX n?m 1272@ hHc LU5)Za V AC:aarC@ :;y mh.A. n?m 12<2 rji ,Y Li"t =am
dy hHc. Tuy nhin )*i !jng Quc gia !I lft +hong cho ng gio B'@ hHc h-m m- ng !I !'.c ch !* c cng nhPn tX n?m
12<3.
3MM
Tri BV ca mhi !o-n 8*ng hca miYn =am Li"t =am trong ty /an Lin h.+ Dn /n thi h-nh )i"+ !Rnh mariB 1233.
3M1
qio B' 8hgu Tgm Lugn ,ite ^Thng 4 gi /*t ngHt !ang %n !Rnh@ /ng t?ng ,Ht :n $.MMM m*t QU rji 7.MMM !jng ,-
trong ,-i ng-y !I :n 4.MMM Wac dG chnh nuyYn !I :n ting cho /it /*t ngHt Qhng thiu@ m*t B !jng /-o c& tranh
nhau mua. ThPm ch0@ cZ ng'(i Qhng cZ Bn tiYn ,Fn ,ay m'.n ! mua thPt nhiYu V gi 17.MMM! m*t QU ! mong Qim :(i
Qhi gi t?ng cao h[n n9ao ! rji +h#i than ,In thV d-i Qhi gi h nhanh lung 7.MMM!@ rji %n !Rnh :i V m&c 3.4MM! m*t QU@
Qhi chnh nuyYn tung /*t ngHt ra /n. Nau ,i /*t ngHt :i !n mui .,., ThPt ra th] trong t]nh th m>i@ nhiYu mat h-ng@
nh;t :- nh9ng h-ng Qhng +h#i :- nhu yu ,- :i :- h-ng nhP+ c#ng@ Bb +h#i t?ng gi ,] chdng ta ccn V trong giai !on +hic
hji Bau chin tranh ,- cng Qhng th ti+ tic cho nhP+ c#ng j t nh' :dc tr'>c !'.c_ 1Tin Nng@ 252512376.
3M2
Tin Nng@ 25251237.
3M3
L'.t /in ng-y 1251M51233@ !ang !Rnh c' V )ouBton@ TalCB@ W`.
3M$
%i tn thCo yu cKu ca nhgn ch&ng.
3M7
)Ha B` 8hZC Qe Ohi nghC tin )uvnh D Th-nh !*t ng*t m;t@ ng !I /p /u%i c- +h Bng ,>i /n / V 41 TrKn Quc
Th#o@ ,Y nh- Qu ,. chu}n /R lC rji hai ,. chjng !i :n - Lt. 8ho !n nhiYu n?m ,Y Bau@ /- Oim Loan cng Qhng hiu
,] Bao m]nh !'.c chjng ch?m BZc /;t ng( nh' th. 8hZC chT gi#i th0ch ,>i m*t ,-i ng'(i /n thPt tgm giaoe ^Nb :- Qhng
thPt :cng nu m]nh !i !n !m ma ,ing )uvnh D Th-nh_.
3M<
TiYn thgn t( /o =g'(i Lao *ng.
3M3
qi+ L?n Thch +h% th[ Trung Qugn. D-i th[ cZ tJa :- D-i )Hc Ku 8ho 8on@ in :Kn !Ku@ n?m 124<@ trn /o Oh?n
Qu-ng p@ /R ckt !i m*t B !on. =?m 1221@ tc gi# cho in :i /#n !Ky ! trong tP+ th[ 8p )oa 8Kn qa+@ =h- Xu;t /#n
ThuPn hZa. D-i )Hc Ku 8ho 8on !'.c nh- th[ Trung Qugn ,it nh' m*t mZn nu- tang thi ni cho con gi !Ku :cng
ca nh- ,?n =guyn =hPt nh 5 chu =guyn =hPt Quvnh {nh@ Binh 1247. 8ng trong n?m 124<@ Qhi +h% nhc@ nhc B`
qi+ L?n Thch !I !%i tJa th-nh Qu )'[ng. D-i ht !'.c ht trV nn cZ ,ai trc ch0nh trR trong giai !on !Z@ nh;t :- Qhi
/o Oh?n Qu-ng p thm ,-o Bau cgu Qt ca Trung Qugne ^Qu h'[ng nu ai Qhng nh>_ cgu ^Nb Qhng :>n n%i
th-nh ng'(i_.
3M4
Ldc /;y gi( :- +hZ t%ng /in tP+ /o 8ng an Th-nh +h )j 8h0 Winh.
3M2
D* tr'Vng =*i ,i 124351221.
31M
Tn th'(ng gHi ca ng =guyn )Gng Tr'[ng@ ch nh- Bch Ohai Tr0.
311
WIi t>i n?m 1242@ ng TrKn L?n =gHt m>i ,'.t /in th-nh cng@ hi"n !Rnh c' ti )ouBton@ TClaB.
312
)i"n !inh c' ti &c.
313
)i"n :- gio B' ti i hHc NE=5Dua:o@ tiu /ang =C orQ 1W`6.
31$
{nh Linh ,'.t /in !n )ong Oong n?m 1242@ hi"n !Rnh c' ti :orida@ W`.
317
TXng :-m ,i"c ti /"nh ,i"n D]nh Agn@ !ang !Rnh c' V )ouBton@ TClaB@ W`.
31<
)i"n !Rnh c' ti rangC 8ounty@ 8a:iornia 1W`6.
313
W*t thuyYn nhgn ,'.t /in tX =ha Trang tX n?m 1237@ hi"n !Rnh c' ti 8hicago.
314
Tu%i Tr 8h =hPt@ 235351242.
312
8ho !n !Ku thP+ nin 122M@ ng'(i dgn Li"t =am ,Fn ti+ tic ,'.t /in trong Qhi /kt !Ku !I cZ nh9ng ng'(i ,'.t /in
tr'>c !Z trV ,Y th?m nh-. 8h0nh BJ +hong :'u ca Li"t OiYu !'.c trHng ,Hng /Vi ch0nh nuyYn ,- lI h*i :i nung n;u thm
nuyt tgm ra !i ca nhiYu ng'(i Li"t =am@ nh;t :- nh9ng ng'(i tX cc !Ra +h'[ng +h0a Dkc. Ldc ;y@ ch0nh Bch !%i m>i
ch'a ! th(i gian ggy #nh h'Vng ! gi9 chgn ng'(i dgn. Ku thP+ nin 122M@ Lin )i"+ Quc !'a ra ch'[ng tr]nh ^tJ
nguy"n hji h'[ng_@ thCo !Z@ mi thuyYn nhgn !jng U nuay trV :i Li"t =am nhPn !'.c 3<M ENA tiYn tr. c;+. 8h'[ng tr]nh
n-y !'.c nZi :- !I Q0ch th0ch :-n BZng ,'.t /in ,] nu Qhng !'.c !n m*t n'>c th& /a !Rnh c'@ m*t gia !]nh $57 ng'(i cZ
th nhPn !'.c m*t Qho#n tiYn Qhng nhp ! hji h'[ng.
32M
ThCo E=)8e =h9ng ng'(i ,'.t /in :Kn :'.t !I !Rnh c' V cc nuc giae {uBtra:ia 11M.22< ng'(io 8anada 1M3.M73
ng'(io mh+ 23.M31 ng'(io &c 1<.4$4 ng'(io =CthCr:andB 3.7<7 ng'(i. {nh nuc 12.377 ng'(io W` $2$.72M ng'(io cc
nuc gia Qhc h[n 77.MMM ng'(i.
321
TX thng 451237 !%i tn th-nh !'(ng i"n Din mh.
322
Ea m*t th'[ng hi"u lC n%i ting ca Lin X@ ra !(i tX n?m 12$1.
323
ty ,in Trung '[ng #ng 8*ng B#n Li"t =am OhZa uL.
32$
Ohu y N-i qcn5qia Rnh.
327
=ay :- !'(ng L Au}n.
32<
N-i qcn qi#i mhZng@ 22515123<.
323
T )9u@ Ta i T>i@ in trong tP+ th[ Li"t Dkc@ lu;t /#n n?m 127$.
324
)i"n !Rnh c' V rangC 8ounty@ 8a:iornia@ W`.
322
Ldc ;y :- +hZ ch tRch Qim gim !c 8ng an Th-nh +h.
33M
Tin Nng@ 1<5251237.
331
LRch Bh #ng /* Th-nh +h )j 8h0 Winh@ cun u@ Dan =ghin c&u :Rch Bh #ng Th-nh +h.
332
Nau !%i tn th-nh =h- ht Th-nh +h.
333
N-i qcn qi#i mhZng@ 75451237.
33$
Do co Qt nu# !iYu tra di dgn tJ do ,-o Th-nh +h )j 8h0 Winh@ Li"n Oinh t@ thng 251223@ trang 4.
337
Do co Qt nu# !iYu tra di dgn 1trang 76 ghi nh9ng ng'(i !i Qinh t m>i trong Qho#ng 124251227 ch yu :- tJ nguy"n.
33<
N-i qcn qi#i mhZng@ 275751237.
333
N-i qcn qi#i mhZng@ 275751237.
334
N-i qcn qi#i mhZng@ 275751237.
332
Ohng chT tuKn h-nh thR uy ngo-i !'(ng@ trong Qh0 th !Z@ cc thanh nin /#o ," L?n ho ccn dJ !Rnh Bb ,-o tPn tXng
nh- ! truy t]m@ ds+ /p cc ,?n ho +h}m l;u. Tuy nhin@ thCo ng A'[ng ]nh Th#o@ qim !c NV L?n )Za thng tin@ Bau
chuyn cng tc n'>c ngo-i trV ,Y@ ng Th#o !I gZ+ U ,>i ng Lw L?n Oi"t ,- !ac /i"t ,>i Tr'Vng Dan Tuyn hu;n TrKn
TrHng Tgn@ ! ^chin dRch /-i trX ,?n ho_ Qhng :an ,-o cc nh- dgn.
3$M
N-i qcn qi#i mhZng@ 15<51237.
3$1
N-i qcn qi#i mhZng@ $5<51237.
3$2
|ng ,- gia !]nh ,'.t /in n?m 1234.
3$3
=ay :- !'(ng mhan ]nh mhGng.
3$$
LY Bau@ Qhi cu*c Bng QhZ Qh?n@ chdng !'.c mang ra /n V ch. Bch ang ThR =hu.
3$7
ThCo :(i Q ca ng =guyn Ain )jng@ con trai ci =guyn &c mhong.
3$<
N-i qcn qi#i mhZng@ 3M51M51237.
3$3
N-i qcn qi#i mhZng@ 2751251237.
3$4
TX ng &c trV ,Y@ nuKn o m- ng L Xugn =ghra mang thCo cng :- nuKn :oC ,] nZ !ang :- ^mt ca to-n th gi>i_.
W*t hm@ ng !ang !+ lC gi9a !'(ng +h )- =*i th] /R cng an ch :i ,- ngang nhin rch c# hai ng nuKn tX g;u !n
ngang hng. T&c ti@ ng =ghra ,Y c[ nuan :- ty /an LPt qi ! nh( gid+ +h#n !i chuy"n can thi"+ th /o. =h'ng@ c#
:Inh !o c[ nuan ,- D0 th' #ng y !Yu cho r\ng cng an :-m th :- !dng. 8h nhi"m ty Dan LPt gi@ ng T Auy nhPn
lfte ^8i nuKn nZ :oC th] !Ku Zc nZ cng :oC_. Tuy@ 0t n[i ch0nh th&c /an h-nh nh9ng ^m"nh :"nh c;m !on_o nh'ng@ nu
nh' cc m"nh :"nh th'(ng cZ gi>i hn th] cc ^+hong tr-o_ :i Qhng cZ !im dXng@ nh;t :- Qhi cc !o-n ,in ^hjng ,"
/inh_ !'.c huy !*ng ! chng nh9ng ^Qiu ?n mac c-n nu;y_ ;y. =hiYu n[i@ nh9ng ng'(i mac nuKn :oC@ ! tZc d-i !I /R
cc !o-n ,in@ cZ n[i /R cng an@ gi9 :i dGng dao@ Qfo ckt nuKn@ ckt tZc gi9a !'(ng 1ThCo ang mhong@ T' Auy Oinh T
Li"t =am6. |ng mhan Winh Tnh@ D0 th' o-n Thanh nin 8ch mng miYn =am Q@ Qhi ra )- =*i ng th;y@ V c[ nuan
Trung '[ng o-n cng cZ /#ng ^Qhng ti+ thanh nin mac nuKn :oC ! tZc d-i_.
3$2
Wao Qhng cZ rgu ccn !Ku LCnin th] Qhng cZ tZc.
37M
T0nh !n cui n?m 123$@ V miYn =am Li"t =am cZ 274.71$ lC@ gjme 37.34$ lC ,Pn t#i nango <$.222 lC du :Rcho ccn cc
lC my dKu@ lC gkn my 253 /nh th] Qhng t0nh ht ,] ch0nh nuyYn miYn =am Qhng /u*c cc lC d'>i $2cc +h#i !?ng QU.
8hT ring N-i qcn n?m 123$ !I cZ 722.217 lC gkn my@ 3.M27 lC tali@ 1.23M l0ch : my@ 7.3$4 l0ch : !+. T%ng B lC
cng ca cc c[ nuan ,- cc !o-n ngoi giao cZ trn to-n miYn =am !n n?m 123$ :- 233.<2$ lC.
371
N-i qcn qi#i mhZng@ 135251237.
372
N-i qcn qi#i mhZng@ 351M5123<.
373
^=gay 2<575123<@ trong c[n m'a /ao tgm ta@ !ng chi Lo L?n Oit@ +ho /i th' Thanh uy ang Lao !ng Lit =am@ chu
tich Ey /an nhgn dgn 8ach mang thanh +h ) 8hi Winh@ !a !i lCm c[ B[ /in ch than nua /ang@ nh?m giai nuyt tt ,gn
! chgt !t cho nhgn dgn thanh +h. WiYn =am tr'>c Qia r;t dji d-o than ci. =h'ng tX Qhi ! nuc W` tin h-nh chin
lgm :'.c@ /\ng ch0nh Bch Qhai nuang@ dGng ch;t !*c hy hoi cgy ci@ Qhin cc rXng !'>c@ rXng ,st V rXng Nc@ 8- Wau@
n[i cung c;+ than ci cho nhgn dgn th-nh +h /R hy di"t trn m*t nuy m r*ng :>n@ ,;n !Y ch;t !t trV th-nh mi /Pn tgm
:>n ca nhgn dgn th-nh +h. ng /ao +hai dung !in@ dgu hi ho?c h[i !t ! ngu ?n@ nh' th rgt tn QCm. )o?c +hai dung
than hgm@ cui cua cac r'ng min !ng cung rgt !?t@ :ai thiu , Binh. ng th[i@ cung +hi +ham rgt nhiu cgy g@ :a ngun
tai nguyn nuy /au cua !gt n'[c. gi#i nuyt t]nh trng trn@ #ng /* ,- ty /an Th-nh +h !I chT thR cho cc ng-nh
chuyn mn +h#i Qh}n tr'[ng nghin c&u@ t]m /i"n +h+ gi#i nuyt. L- :Kn !Ku tin@ than nu# /-ng !'.c +h% /in cho nhgn
dgn dGng ,- !'.c hoan nghinh nh' m*t :oi ch;t !t ti"n :.i ,- tt. Than nua /ang :am /?ng than !a t' min D?c g[i ,ao@
trn ,[i !gt@ ri dung may C+ :a i cho ch?t ,a +h[i 1ho?c Bgy6 Qh. Tr'[c ht@ gia thanh rgt rC@ chi /?ng t' 1 +hgn t' !n 1
+hgn /a gia than cui trn thi tr'[ng. W t gia !inh 7 ng'[i ?n@ ngu 2 /'a c[m ,a 3 mon th'c ?n chi tn mi ngay Qhoang 1Qg
than nua /ang@ tri gia ! 3 lu 1t'c 37 !ng tin cu6_ 1N-i qcn qi#i mhZng@ 24575123<6.
37$
N-i qcn qi#i mhZng@ 351M5123<.
377
^=g'(i lin !i !Cm gi;y ch&ng nhPn nhgn Qh}u th'(ng trd ,- th c?n c'>c !n cng an +h'(ng@ lIo L-m m*t ![n tr]nh
/-y :U do lin !i 1mFu ![n !I in Bn lin ti ,?n +hcng cng an +h'(ng@ lI6o L-m m*t /#n tJ Qhai 1mFu in Bn ti ,?n +hcng
cng an +h'(ng@ lI6o 8ng an +h'(ng@ lI lc nhPn ![n ,- t( Qhai chuyn :n cng an nuPn@ huy"n lft c;+. Th(i gian lft
c;+ chPm nh;t :- /a ng-y_. i cc ,Gng /in gi>i@ h#i !#o@ trn /ine ^=g'(i lin !i +h#i !Cm gi;y ch&ng nhPn nhgn Qh}u
th'(ng trd ,- th c?n c'>c !n cng an +h'(ng@ lIo L-m m*t ![n tr]nh /-y :0 do lin !i 1mFu ![n in Bn ti ,?n +hcng cng
an +h'(ng@ lI6o 8ng an +h'(ng@ lI lc nhPn ![n ,- /#n tJ Qhai chuyn :n cng an nuPn@ huy"n ,- chuyn :n NV 8ng
an th-nh +h lft c;+. Th(i gian lft c;+ Bb !'.c gi#i nuyt trong ,cng /a ng-y_. i cc tTnh +h0a Dkce ^=g'(i !i !Cm gi;y
ch&ng nhPn nhgn Qh}u th'(ng trd ,- th c?n c'>c !n 8ng an +h'(ng@ lIo L-m m*t ![n tr]nh /-y :0 do lin !io L-m m*t
/#n tJ Qhai 1mFu in Bn ti ,?n +hcng cng an +h'(ng@ lI6o 8ng an +h'(ng@ lI lc nhPn ![n ,- /#n tJ Qhai chuyn :n
cng an nuPn@ huy"n lft duy"t c;+o ing !i ,>i cn /*@ cng nhgn ,in nh- n'>c chT cKn cZ gi;y +hf+ ,- gi;y gi>i thi"u
ca c[ nuan 1Qhng +h#i :-m ![n@ Qhng +h#i :-m /#n tJ Qhai@ !Cm t>i NV 8ng an th-nh +h Bb !'.c lf+ c;+6_ 1N-i qcn
qi#i mhZng@ 2151512336.
37<
Tu%i Tr@ 3525123<.
373
TrKn Dch \ng nZie ^8hdng ta nuan ni"m !s+ tX /#n ch;t. Z :- :ugn :U dgn t*c ,- !Z cng :- nuan !im Qhoa hHc.
Tuy"t !i !a B thanh nin chdng ta hiu ci !s+ trong t' th chin !;u@ trong !*ng tc lung +hong !nh giac dng c#m@
trong t' th !rnh !c tr'>c him nguy ,- tr'>c mat Q thG. =g'(i ta cZ th dJng t'.ng m*t thanh nin ck+ : +hZng ,-o
giac W` hoac m*t thanh nin '~n ngJc tr'>c dGi cui ca /Hn c#nh Bt ngiy nh'ng Qhng m*t ngh" Br nan t'.ng n-o h&ng
thd ,Y m*t anh thanh nin tZc l;+ lpa ngang ,ai@ nuKn o nha lanh nha !p in !Ky ch9 nu#ng co +C+Bi co:a@ :i honda :'.n
nghinh ngang trn !'(ng +h..._. |ng TrKn Dch \ng Qt :uPne ^Lugn :U ca ch !* c nhji nkn cho chdng ta ci U th&c
:-m 0t h'Vng nhiYu@ BJ Qhn ngoan :- /it cch Qhng :-m g] ht m- ,Fn Bng +h +h~n@ hHc h-nh ct chHn m*t nghY g] 0t
m;t B&c nh;t m- h'Vng :.i nhiYu nh;t. Lugn :U +h#n !*ng ;y !I to cho m*t B thanh nin ghft nkng@ Q m'a@ mG B'[ng
Qhng 'a qi9 ci mRn m-ng ca :-n da h[n :- gi9 !*c :P+@ tJ do ca dgn t*c ,- +h}m gi@ tit trinh ca ch0nh /#n thgn_
1TrKn Dch \ng@ :uPn ,Y ci !s+@ :'.c ghi@ !?ng trn /o Tu%i Tr ng-y 3575123<6.
374
ThCo ng Lw =gHc {n@ ng'(i +hi trch th(i Qv !Ku ca /o Tu%i Tr@ hKu ht nh9ng /-i /o ^!nh t' B#n mi /#n_@ dy
d ^=giy nugn@ =giy nuyYn_ m- cc /o !?ng !Yu !'.c :;y tX nh9ng t-i :i"u do Dan Tuyn hu;n Bon Bn ,- cung c;+.
Dan Tuyn hu;n WiYn !n n?m 123< ,Fn ccn hot !*ng@ Tr'Vng Dan :- ng =guyn L?n Linh ,- mhZ Dan :- ng TrKn
Dch \ng.
372
XCm =hPt QU LU W`@ ch'[ng uuu 5 nh t' B#n.
3<M
ThCo Oim )nh@ nguyn cn /* )*i@ t%ng /in tP+ Tu%i Tr 11241512216.
3<1
ThCo ca B` Ohnh Ly.
3<2
A'[ng ]nh Th#o@ tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
3<3
Dc B` L QuKn mh'[ng !'.c !-o to trn miYn Dkc@ nh'ng ng Qhng +h#i :- !#ng ,in ,] cZ m*t ng'(i chd ru*t di c'
,-o =am.
3<$
=guyn ,?n SthC road to hC:: iB +a,Cd ith good intCntionBS@ /kt ngujn tX cgu ,it n%i ting L'enfer est plein de bonnes
volonts et dsirs ca Thnh DCrnard l& 8:air,aul
3<7
Trao !%i ,>i tc gi# nua Cmai:.
3<<
Tn thPt ca nh- th[ ThPn =hin.
3<3
WIi t>i n?m 2MM2 Trung Qugn m>i cng / /-i th[ n-y trn /:og.
3<4
8hT thR 222 ng-y 135<51237 ca Dan D0 th'.
3<2
Trong 8hT thR 222@ T )9u ,ite ^Tr'>c ht@ chdng ta cKn nhPn th&c !Ky ! ,- Bgu Bkc r\ng thKy gio ,- hHc Binh V cc
tr'(ng !i hHc ,- chuyn nghi"+ V miYn =am :- nh9ng ng'(i con ca dgn t*c Li"t =am@ :- nn nhgn ca m*t nYn gio dic
n dRch ,- +h#n !*ng ca W` ,- tay Bai@ chdng ta +h#i cZ trch nhi"m gio dic !Ky ! ! hH nhanh chZng trV th-nh nh9ng
ng'(i cng dgn tr0 th&c yu n'>c@ yu ch nghra lI h*i_.
33M
|ng mhan Lc mhdc ,ite ^Ohi ti !i c#i to con gi dt ti m>i cZ n?m tu%i. Ohi ti ,Y nZ !I m'(i :?m tu%i /kt !Ku thiu
n9. 8c chR nZ ^,'.t /in_ ht c# chT ccn nZ V :i ,>i ^ms chu_ !.i ti. Ohi ti ,Y@ nZ thCo ti !i ch[i tha th}n. )Zc
Wn nZ Qhng cZ /ao nhiu /n. =Z thCo ti :n N-i qcn ch[i ,>i Tr. T. con gi Thanh Tgm TuyYn@ hay ^!i ch._ ,>i chR
8h. con gi /c )- Th'.ng =hgn. Thi th] / ch[i ,>i /@ con ch[i ,>i con cng :- +h#i !o. 8h'a !'.c ga+ nh'ng con ti
nZ mun gKn chR q.@ con gi !Ku ca T ThGy n. q. hHc thPt gipi. Trong m*t lI h*i XI h*i 8h nghra 1Qhng cZ giai c;+6
nh'ng Qhi thi ,-o !i hHc cZ 17 th& hng. u tin hng 1@2@3 thu*c gia !]nh cch mng hay ^ch0nh Bch_ th]@ thi 3 /-i tX 3
!im trV :n !I !'.c ^chiu c_ , i hHc rji. 8on gi ^ngiy nugn_ nh' chdng ti !&ng hng th& 1$ + chZt 1hng chZt :-
gia !]nh +h#n !*ng@ +h#n cch mng6. Ohi / !i tG c#i to ,Y rGi th] :i :n !'.c m*t hng@ hng 13. 8on gi ngiy nugn
mun , i hHc +h#i !t 21 !im@ g;+ 3 B !im gia !]nh ch0nh Bch th] m>i , !i hHc !'.c_ 1mhan Lc mhdc@ Dn D
qKn Xa@ =h- Xu;t /#n L?n =gh"@ 2MM2@ tr $2M5$216.
331
=hPt QU =guyn Wnh )uy.
332
Th' /n !Hc =guyn Ov Tgm ,ite ^Ohi gi#i +hZng@ ti ,Xa 13 tu%i. Trong ci n n&c@ hj hVi ca nh9ng ng'(i chung
nuanh@ ti cng th;y :cng m]nh r*n :n /ao niYm tJ h-o@ hInh di"n. Ti trV ,Y N-i qcn ti+ tic hHc ! thi ,-o !i hHc. Ti
tham gia nh9ng hot !*ng thanh nin@ ,- ch0nh n[i !gy@ trong nh9ng /u%i Binh hot@ nua nh9ng cgu chuy"n@ Bch /o... ti
dKn dKn th;y ra ,;n !Y :U :Rch ca m]nh. ji ti r>t !i hHc. Ti lin ,-o :-m ti m*t B c[ nuan nh- n'>c@ nh'ng ch( mIi
cng ch'a th;y n[i n-o tr# :(i. qKn hai n?m rji ti ,Fn c& :- c#m t]nh o-n@ ,- nhiYu BJ ,i"c Qhc c& :-m ti Buy nghr...
Tu%i Tr [i@ +h#i ch?ng t'[ng :ai ca chdng ti coi nh' ch;m d&t@ lI h*i m>i Bb Qhng cZ ch !&ng n-o cho nh9ng ng'(i
nh' chdng tiy 8Z +h#i B +hPn !Cn !i ,>i ci :U :Rch nui c Bb !'a ti ra ngo-i r]a lI h*iy W- ti cZ ao '>c g] cao la !gu.
8hT mun Bng ,- cng tc /]nh th'(ng m- Qhng /R nghi Q@ th-nh Qin_.
333
=?m 1234@ LuPt B' TrKn L?n Tuyn@ m*t tr0 th&c n%i ting@ cZ c con gi thi !Pu !i hHc nh'ng Qhng !'.c hHc. 8c tr0
th&c N-i qcn +h#n &ng nh'ng Qhng ai dm gi#i nuyt ,] !;y :- nguyn tkc. =h( ng Oi"t can thi"+@ con gi ca LuPt B'
TrKn L?n Tuyn@ Qhng nh9ng !'.c ,-o !i hHc m- ccn !'.c !i du hHc ti Lin X.
33$
|ng Lw L?n Oi"t nh;n mnh^hPu nu# ca ch0nh Bch !*c hi nh;t ca n'>c W`_@ rji +h +hne ^W*t tgm :U lI h*i tiu
thi cJc !oan !I git cht thZi nuCn ,- tinh thKn yu :ao !*ng c h9u ca dgn t*c. Trong mHi ,t th'[ng ca chin tranh@
ch0nh ,t th'[ng tinh thKn !Z :- QhZ ch9a nh;tS. |ng Qu gHie ^Trong nh9ng n?m chin !;u@ cZ /n tr n-o Qhng ldc
!*ng ,>i cgu hte x=u :- ng'(i ti Bb cht cho nu h'[ngyz Qu h'[ng hm nay Qhng !ci hpi mi ng'(i tu%i tr +h#i
cht. ;t n'>c ,rnh ,in !*c :P+@ tJ do rji. Qu h'[ng !ci hpi anh +h#i Bng ,- Bng cho ra Bng. 8gu ht !Z ta nn Bha :i
:-e x=u :- ng'(i ti +h#i Bng cho nu h'[ngz. Nng :- chia B ngHt /Gi ,>i nhgn dgn. Nng Qhng +h#i ?n /m m- :- :ao
!*ng_.
337
LY Bau TrKn =gHc 8hgu trV th-nh T%ng th' QU tca Bon /o Tu%i Tr@ mhZ TDT Th(i /o Oinh T N-i qcn.
33<
=h- ,?n ,it chuy"n thiu nhi.
333
8ha =guyn =hPt nh +h#i c#i to tX 123751242.
334
Trong /-i +ht /iu n-y@ ng Lw L?n Oi"t !I nu nh9ng ,0 die ^ m*t !i !*i cZ hai !jng ch0 g-n /'>ng nh;t ![n ,R@
Qhng /it n*i nuy Q :uPt :- g]@ !nh :*n ggy g :- th'(ng luyn@ th] nay !I :- c nhgn lu;t Bkc ca i h*i@ m*t !jng ch0
:- tiu !*i tr'Vng@ m*t !jng ch0 :- tiu !*i +hZ ca ![n ,R. 8Z !jng ch0 tr'>c !gy lgm tay lgm m]nh@ !I :;y thanh Bkt hoac
!a n'>ng lZa !i nh9ng ,t lgm !Z@ th- r\ng mang thso ccn h[n_.
332
ThCo +ht /iu ca ng Lw L?n Oi"t ng-y 35351233e ^8Z ng'(i lu;t thgn tX cng nhgn@ V !.@ ,?n hZa ch'a :-m !'.c
ton trX th] nay !I :- !i !*i tr'Vng@ :in !*i +hZ lu;t Bkc@ gipi ,Y cng tc ch0nh trR ,- c# ,Y nu#n :U@ Q` thuPt. 8Z ng'(i
tr'>c !gy chuyn /un /n ch. tr(i@ th] nay trV th-nh cn /*@ gio ,in ,?n hZa. 8Z !i !*i ,>i ngZt $M thanh nin :- /inh
:0nh thu*c ch !* c ,- :'u manh@ l] QC ma tdy@ Bau Bu thng +h;n !;u !I /]nh@ tuyn !'.c gKn tm m'[i c nhgn tin tin@
lu;t Bkc ,- /iu d'[ng. =hiYu anh Cm tr'>c !gy Qhng /it ch9@ nay ,-o thanh nin lung +hong !I /it ch9_.
34M
8ch nZi chT nh9ng ng'(i Qhng thu*c BJ nu#n :U ca m*t c[ nuan nh- n'>c hoac t% ch&c ch0nh trR n-o.
341
Tiu thuyt Tr?m Nng LY Din ca =guyn ng Th&c :- dJa trn cgu chuy"n cZ thPt n-y.
342
T%ng tP+ L Au}n@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ 2MM2@ trang 233.
343
Lgm L?n Tt 1142<512426 :- m*t tr0 th&c cZ uy t0n :>n V miYn =am. qia !]nh ng :- m*t !i !iYn ch V Dc Liu. TX
n?m 12$3@ ng Lgm L?n Tt hot !*ng chng mh+ nh'ng thgn =hPt. |ng tXng ng h* Li"t Winh nh'ng Bau !I /p ,Y th-nh
,] Qhng tn th-nh c*ng B#n. A'>i th(i =g ]nh Ai"m@ ng chng :i BJ can thi"+ ca W` ,- Qhi ng Ai"m /R :Pt !%@ Lgm
L?n Tt !'.c m(i :-m +hZ ch tRch Th'.ng )*i !jng Quc gia@ m*t c[ nuan ging nh' th'.ng ,i"n 1nh'ng Qhng do dgn
/Ku6. TX n?m 12<7@ Qhi ng /-y tp BJ /;t mIn tr'>c ,i"c nugn W` !'.c !'a t>i miYn =am@ cn /* tr0 ,Pn !I ,Pn !*ng !'.c
ng /p th-nh thCo Wat trPn Agn t*c qi#i +hZng WiYn =am.
34$
L?n Qi"n #ng To-n tP+@ tP+ 3<@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2MM$@ trang 142.
347
8c tuyn / nuan trHng ca Wat trPn !Yu do Dan D0 th' chu}n /R tX )- =*i rji chuyn ,-o cho Trung '[ng 8ic. Trong
/&c !i"n B 724 ng-y 3M5$537@ Dan D0 th' ghi Trung '[ng 8ic@ ,ite ^=go-i n-y !ang chu}n /R tuyn co ca 8h0nh +h
8ch mng Lgm th(i. Ohi :-m long Bb !i"n ,-o cc anh gZ+ thm U Qin_ 1L?n Qi"n #ng To-n tP+@ tP+ 3<@ =h- Xu;t /#n
8h0nh trR Quc gia 2MM$@ trang 14M6. Dan D0 th' :-m ,i"c chi tit !n m&c@ ngay trong ng-y 3M5$51237@ !I ghi ^i"n 723_
h'>ng dFne ^D]nh th'(ng@ th] trCo m*t c( 8h0nh +h 8ch mng@ nh9ng ng-y : :>n th] trCo thm c( !p Bao ,-ng. Tr'>c
mkt@ ,-o N-i qcn trCo m*t c( miYn =am@ !n ng-y mXng chin thkng chung hIy trCo hai c(_ 1trang 1326.
34<
ThCo D* tr'Vng =goi giao 8h0nh +h Lgm th(i 8*ng hca WiYn =am Li"t =am =guyn ThR D]nhe ^Lgn ! chinh tri ni
:n :uc nay :a nn thng nhgt , m?t hanh chinh nha n'[c ,ao th[ i gian naoy 8o y Qin cho r?ng ,ic thng nhgt hoan toan
!gt n'[c :a Qhng co gi +hai /an cai ,i :a nguyn ,ong Bgu la cua toan dgn trn ca hai min. c :g+ ,a thng nhgt :a muc
tiu c[ /an cua cuc !gu tranh trong mgy chuc n?m :in cua dgn tc. =h'ng co nn duy tri trong mt th[i gian hai chinh
nuyn ,[i nh'ng ch ! chinh tri Qhac nhau@ min D?c :a la hi chu nghia@ con min =am :a ch ! dgn tc@ !c :g+@ trung
:g+ thCo c'[ng :inh cua W?t trgn Agn tc qiai +hong Win =amy =h' ,gy :a ! min =am co th tranh thu B' ,in tr[ ,a
h[+ tac rng rai Qhng nh'ng cua cac n'[c la hi chu nghia@ cac n'[c dgn tc ma ca cac n'[c ,a t ch'c t' /an. Nau cung@
y Qin nhgt tri cho r?ng nn th'c hin thng nhgt !gt n'[c hoan toan , cac m? t cang B[m cang tt. Ti !a gi[ tay tan
thanh_ 1=guyn ThR D]nh@ )ji QU@ =h- Xu;t /#n Tri Th&c 2M12@ trang 1426.
343
ThCo nh- /o@ cJu dgn /iu )j =gHc =huPn.
344
L?n Qi"n #ng To-n tP+@ tP+ 3<@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2MM$@ trang 1<3.
342
L?n Qi"n #ng To-n tP+@ tP+ 3<@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2MM$@ trang 223.
32M
8h9 cZ th lu;t l& tX ch9 f5gion ting mh+.
321
Ldc ;y :- +hZ /0 th' N-i qcn 5 qia Rnh.
322
D0 th' L Au}n nZie ^Ti !i ,-o trong !Z lCm@ hH cZ ci my tr*n nhJa !'(ng@ cho ! ,-o@ hH /#o tr*n nh' th ngay :P+
t&c cZ th trng !'.c 1MM :Kny. 8cn ta th cng@ ngji ngay ngo-i !'(ng :-m@ Qhng !'.c /ao nhiu c# Ti Bao ng'(i
th. V ngo-i n-y Qhng /\ng ng'(i th. V trong Qiay W]nh tr# :(i Baoy {nh :- ch nghra lI h*i m- ti Bao anh :i Qhng /\ng
!'.c trong Qia@ anh tr# :(i :-m Baoy... Ti Bao chdng nZ :- t' /#n@ chdng nZ /Zc :*t r;t d9 m- n?ng Bu;t ,Fn caoy_. ji ng
tr# :(ie ^L] t' /#n !I !i !dng thCo nuy :uPt ca t' /#n@ nZ /Zc :*t nh'ng m- ,Fn tin :n. 8cn ta :- ch nghra lI h*i nh'ng
ta !I ch'a !i !dng thCo nuy :uPt lI h*i ch nghra ca ta. dng mat n-y nh'ng ch'a !dng mat Qia@ cho nn ta c& chP+ ch(n
mIi@ chcng ch-nh mIi_. |ng L Au}n nZi ti+e ^{nh =?mTr'(ng 8hinh cZ !Y nghR ,>i ti r\ng V miYn Dkc cng c& cho
nh9ng ng'(i th. th cng :-m ch m*t B cng nhgn@ c& cho hH :-m !i@ ch& Qhng +h#i chT ring miYn =am !gu. Ti cho
r\ng cng nn :-m ,i"c n-y@ cho tJ do +ht trin D* 8h0nh trR Bau Qhi nghin c&u th;y r\ng cKn +h#i ! m;y th-nh +hKn
Qinh t :- nuy :uPt cKn thit trong giai !on /'>c !Ku n-y... miYn Dkc tr'>c !gy +h#i h.+ tc ho ngay :P+ t&c =h'ng
miYn nam /gy gi( Qhng th :-m nh' ,g !'.c. WiYn =am /gy gi( nu anh Qhng ! cho giai c;+ t' B#n +hKn n-o !;y@ m-
nng dgn th] +hKn n-o hZa t' B#n rji@ anh m- :-m Bai !i th] cng nng Qhng :in minh !'.c !gu. mh#i cZ t' B#n@ +h#i cho
nZ +ht trin +hKn n-o !I. mh#i ! Qinh t m;y th-nh +hKn th] nng dgn m>i thCo ta@ :in minh m>i chat chb !'.c. Dgy gi(
nng dgn V miYn nam hH :-m r;t Qh. Dkt h.+ tc ho :- Qhng !dng@ n?ng Bu;t th;+ lung th] hpng ht c#@ nZ Bb Qhng
thCo giai c;+ , B#n n9a@ Qhng thng nh;t !'.c !gu_1

L Au}n +ht /iu ti )*i nghR Trung '[ng 2$@ :'u tr9 ti L?n
+hcng Trung '[ng@ LO.3<.$26.
323
=g-y 135451237@ D0 th' th& nh;t L Au}n nZie ^Dgy gi( nZi !n thng nh;t !I. 8hdng ta !jng t]nh thng nh;t ngay /gy
gi( !gy@ !jng t]nh c# rji !;y. =h'ng ti nghr@ ,;n !Y n-y cng :- m*t ,;n !Y r;t nuan trHnge cZ n*i dung :Rch Bh ca nZ c[o
cZ n*i dung ch0nh trR@ Qinh t@ lI h*i ca nZ c[ 8c !jng ch0 hm nua nZi@ thkng :.i trHn ,sn nh;t@ ch9 trHn ,sn ;y@ ti
hiu Qhc cc !jng ch0@ trHn ,sn nh;t cZ nghra :- /a m'[i n?m nay tX Qhi cZ #ng !n gi(@ ta lgy dJng !'.c m*t n'>c Li"t
=am *c :P+ XI h*i 8h nghra. *c :P+ ,- ch nghra lI h*i@ trHn ,sn :- ci !Z c[_ 1L Au}n +ht /iu ti )*i nghR Trung
'[ng 2$@ :'u tr9 ti L?n mhcng Trung '[ng@ LO.3<.$26.
32$
=ghR nuyt Trung '[ng 2$@ QhZa uuu@ 1237.
327
WPt danh ca chin dRch ^nh t' B#n_ thng 251237.
32<
=ghR nuyt )*i nghR Trung '[ng 2$@ QhZa uuue ^mh#i lo /p t' B#n mi /#n /\ng cch nuc h9u hZa c[ BV Qinh t ca hH@
/in th-nh BV h9u to-n dgn do nh- n'>c nu#n :U. i ,>i Qinh t t' B#n dgn t*c@ thJc hi"n c#i to lI h*i ch nghra /\ng h]nh
th&c cng t' h.+ doanh@ /kt !Ku tX nh9ng c[ BV B#n lu;t Qinh doanh nuan trHng. 8ho +hf+ t' B#n dgn t*c tjn ti ,- Qinh
doanh m*t B ng-nh nghY nh;t !Rnh +hG h.+ ,>i nuc Q dgn Binh@ ,>i B cng nhgn hn ch@ d'>i BJ chT !o ca nh- n'>c
,- BJ gim Bt ca cng nhgn_ 1L Au}n +ht /iu ti )*i nghR Trung '[ng 2$@ :'u tr9 ti L?n mhcng Trung '[ng@
LO.3<.$26.
323
=g-y 15251237@ Th'(ng Li Trung '[ng 8ic !I :-m ,i"c ,>i Th-nh u N-i qcn5qia Rnh ! thng nua Q hoch ^8hin
dRch X2_. WV !Ku@ ng =guyn L?n Trgn@ +h% /ine ^Nau chin thkng@ chdng ta +h#i ti+ tic !'a cch mng WiYn =am !i
:n. Tr'>c Qhi tin h-nh cch mng lI h*i ch nghra@ ta +h#i lc !Rnh tjn ti trong giai !on cch mng dgn t*c dgn ch :-
+h#i !;u tranh lo /p giai c;+ t' B#n@ giai c;+ /Zc :*t@ tr'>c ht :- giai c;+ t' B#n mi /#n. 8hdng ta !I Qhng !Rnh !i
t'.ng ca cch mng nh' trn th] Qhng /ao gi( cZ U Qin Qhc_. D0 Th' #ng y ac /i"t Lw L?n Oi"t nZi thme ^D*
8h0nh trR !I nh;t tr0 ,>i Trung '[ng 8ic ,- chT !o chdng ta !nh d&t !im t' B#n mi /#n nh' anh Trgn !I tr]nh /-y. D*
8h0nh trR chT thR cho chdng ta thme mh#i !nh ,- !nh B>m_. 8h tr] /u%i :-m ,i"c@ mhZ D0 th' Trung '[ng 8ic =guyn
L?n Linh@ Qt :uPne ^D'>c Bang giai !on m>i tin :n ch nghra lI h*i@ chdng ta +h#i thanh ton ht giai c;+ t' B#n. 8Z
nhiYu cch thanh ton giai c;+ t' B#n ,- nhiYu :U doe +h#i !i ,-o nhi"m ,i m>i@ do BJ c;+ /ch +h#i %n !Rnh t]nh h]nh !(i
Bng nhgn dgn@ %n !Rnh B#n lu;t. Tr'>c mkt +h#i !nh ,-o to-n /* giai c;+ t' B#n mi /#n. i ,>i giai c;+ t' B#n th'(ng
t' B#n dgn t*c@ th] ta cZ /i"n +h+ ! hH :-m ?n nh'ng +h#i c#i to hH. .t !Ku ta tP+ trung !nh m*t B@ <M tn@ nh'ng cKn
nghin c&u Bkc :i h[n n9a. 8Kn nkm !Ku Bp trJc ti+ cc ng-nh nuan trHng ,] nu Qhng !nh nZ Bb tc !*ng thR tr'(ng.
=Zi !nh <M tn nh'ng thJc t Bb :an ra c# ng-n tn_ 1Din /#n cu*c :-m ,i"c gi9a Th'(ng ,i Trung '[ng 8ic ,>i Th-nh
y N-i qcn5qia Rnh ng-y 152512376.
324
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# ng-y 1351252MM$.
322
D* tr'Vng O hoch ,- Ku t' 122251223.
$MM
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# n?m 2MM$.
$M1
mhZ 8h tRch )*i !jng D* tr'Vng 124251247.
$M2
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi# n?m 2MM$.
$M3
ThCo ng TrKn mh'[nge ^Trong m*t dR+ nghT d'~ng /"nh d-i ng-y@ i t'>ng Lw =guyn qi+ !Y nghR ti gid+ ng hiu
:i to-n /* h" thng Qinh t hHc ca Warl trong /* T' D#n m- tr'>c !Z ng !I !Hc. TX !Z@ ti d-nh m*t tuKn hai /u%i :n
nh- ng ! tr]nh /-y cZ h" thng tX nuyn u cho !n nuyn uL@ th(i gian xgi#ng dyz Qfo d-i Qho#ng Bu thng. Nau !Z@ ng
qi+ cZ gi>i thi"u ,>i ng mhm ,?n jng nn ng jng :i m(i ti mV :>+. L Au}n th] Qhc@ ng Qhng yu cKu ti
gi#ng gi#i@ ng mun tJ !Hc. 8h n-o cKn th] ng trao !%i trJc ti+ ,>i ti. Trn c[ BV !Z@ nhiYu Qhi ng ccn !i gi#ng gi#i V
tr'(ng =guyn i Quc@ V cc c[ nuan ,Y cc t' t'Vng Qinh t ca Warl_ 1ang mhong@ T' Auy Oinh T Li"t =am@ =h-
Xu;t /#n Tri Th&c 2MM4@ trang 2M6.
$M$
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
$M7
=hgn Agn@ 15<51274.
$M<
=?m 12$7@ mac dG V )- =*i@ Lin X cZ !i di"n@ nh'ng ng'(i ca Nta:in chT !n ga+ 8h0nh +h Li"t =am Agn ch
8*ng hca ! t]m hiu ,Y nh9ng cng dgn Lin X trong nugn !*i mh+5=hPt ch& Qhng cZ cu*c ga+ g~ ngoi giao n-o.
i"n ca )j 8h0 Winh ghi Nta:in n?m 12$7 cng Qhng hY !'.c ng ta tr# :(i. =?m 12$3@ trong m*t chuyn th?m 8hgu
u@ mhm =gHc Thch t]m cch :in :c ,>i Lin X ,- !I ga+ !'.c !i di"n Lin X ti Thiy Nr. Thng 12512$3@ ng
Thch ghi th' !Y nghR gid+ !~ t>i WoBco. =h'ng ng !I +h#i ,Y tay Qhng. Ku n?m 12$4@ )o-ng L?n )oan@ m*t nh-
:Inh !o tXng gkn /Z ,>i )j 8h0 Winh tX thP+ nin 122M@ cng tX Trung Quc !n Thi Lan@ Bh ding cc mi nuan h" trong
Dan 8n BJ )#i ngoi ca #ng ! :in :c ,>i cc nuc gia c*ng B#n nh'ng cng Qhng !t Qt nu#.
$M3
ThCo TrKn Agn Tin@ =h9ng W}u 8huy"n ,Y (i )ot *ng 8a )j 8h TRch@ lu;t /#n n?m 12$4.
$M4
8..qoBcha@ 2MM<.
$M2
=?m 122$@ trong ^Th' ghi !jng ch0 mtr+@ T%ng th' QU ng mh'[ng D*_@ =guyn T;t Th-nh@ Qhi ;y !I :;y tn
=guyn i Quc@ ,ite ^;u tranh giai c;+ V +h'[ng ng Qhng ging mh'[ng Tgy@ ch nghra Warl lgy dJng c[ BV :Rch
Bh ca m]nh V chgu u@ m- chgu u Qhng +h#i :- to-n th gi>i_. =guyn i Quc cng !Y nghRe ^8Kn /% Bung ch nghra
dgn t*c@ m*t !*ng :Jc ca :cng yu n'>c@ ,-o ch nghra Wc_. =guyn i Quc Qhi !Z ch tr'[ng ^!o-n Qt cc tKng :>+
yu n'>c@ tin h-nh chng ! nuc tr'>c 5 ! gi#i +hZng dgn t*co !jng th(i hn ch BJ /Zc :*t ca +hong Qin@ th-nh :P+
ch0nh nuyYn c*ng hca dgn ch nhgn dgn@ thay ,] :P+ ch0nh +h chuyn ch0nh , B#n_. =h9ng U Qin trn !gy ca =guyn i
Quc tri ,>i nh9ng :uPn !im ca Quc t 8*ng B#n@ !&ng !Ku :- Nta:in. )Pu nu# :- ng !I /R Nta:in ^hn ch giao :'u ,>i
cc !i t'.ng Qhc_. =?m 1227@ Qhi =guyn i Quc trV ,Y 8hgu @ Quc t 8*ng B#n !I Qhng c;+ cho ng gi;y gi>i
thi"u ,>i #ng 8*ng B#n Trung Quc@ ,>i Quc dgn #ng ca Tn APt Tin@ Qhng cung c;+ t-i ch0nh ! ng !i !'(ng ,-
Binh Bng.
$1M
=g-y 1$53512$2@ )j 8h0 Winh QU Nkc :"nh B 34NL@ /u*c ^8c ch !iYn +h#i gi#m t cho t !iYn tX 27 !n 37o :;y
ru*ng !;t ca !iYn ch ng'(i mh+ ,- ng'(i Li"t /R ghf+ t*i Li"t gian chia cho nng dgn_. =g-y 22575127M@ ng QU Nkc
:"nh B 42NLe ^XZa /p h.+ !jng ,ay n. gi9a ch !iYn ,- t !iYn tr'>c 12$7@ nu mZn n. Bau 12$7 th] chT +h#i tr# ,n m-
Qhng +h#i tr# :Ii_. =g-y 2M5$51273@ QU ^Nkc :"nh qi#m t_@ /\ng cch ^qi#m thm gi thu !;t 27@ ! t%ng B +h0 t%n
ca t !iYn Qhng nu 13 hoa :.i_.
$11
Do co ca )j 8h0 Winh lc !Rnhe ^Wic !0ch c#i cch ru*ng !;t :-e tiu di"t ch !* +hong Qin chim h9u ru*ng !;t@
gi#i +hZng nng dgn@ thJc hi"n ng'(i c-y cZ ru*ng@ /ji d'~ng nng dgn@ +ht trin B#n lu;t@ !}y mnh Qhng chin.
mh'[ng chgm :-e :-m cho nng dgn tJ gic tJ nguy"n !;u tranh gi-nh :i nuyYn :.i ca m]nh@ dGng :Jc :'.ng nng dgn !
gi#i +hZng nng dgn. mh'[ng +h+ :-e +hZng tay +ht !*ng nuKn chdng nng dgno t% ch&c gio dic ,- :Inh !o nuKn chdng
nng dgn !;u tranh. mh#i dJa hn ,-o nuKn chdng nng dgn@ !i !dng !'(ng :i nuKn chdng. Tuy"t !i ch> dGng cch f+
/u*c@ m"nh :"nh@ /ao /i"n@ :-m thay. '(ng :i ch0nh Bch chung :-e dJa hn ,-o /Kn c nng@ !o-n Qt chat chb ,>i trung
nng@ :in hi"+ ,>i +hd nngo tiu di"t ch !* /Zc :*t +hong Qin tXng /'>c ,- cZ +hgn /i"t. mht trin B#n lu;t@ !}y mnh
Qhng chin_.
$12
Trong =*i Nan 8#i 8ch u*ng ;t B ra ng-y 27525127<@ 8h tRch )j 8h0 Winh ,ite ^=hic h]nh :- :i dI man@ :- cch
ca ! nuc@ t' /#n@ +hong Qin@ nZ dGng ! trR nuKn chdng@ trR cch mng. 8hdng ta cZ cu*c Bng !dng@ cZ :U :b !dng@ cZ
:Jc :'.ng mnh@ Bao m- ccn +h#i :-m m*t cch dI many AGng nhic h]nh :- ch'a t}y Bch t' t'Vng dI man@ !Ku Zc +hong
Qin ! nuc. mh#i dGng nhic h]nh :- ,] Qhng chRu QhZ +ht !*ng nuKn chdng. L] ,Py tuy"t !i Qhng !'.c dGng nhic
h]nh@ nu dGng nhic h]nh :- tri ch0nh Bch ca #ng@ ca 8h0nh +h@ tri tc +hong ca cch mng nh ng'(i ta !au
nu th] Qhng cZ ng'(i ta cng +h#i nhPn :- cZ. =h' th :- cn /* !I tJ m]nh :Xa m]nh. TX nay cc c@ cc chd +h#i Qin
nuyt Bha ch9a Qhuyt !im n-y_. Thng 1M5127<@ D* 8h0nh trR thXa nhPne ^Ao t' t'Vng chT !o t# Qhuynh@ tc +hong !i
Qhi@ nuan :iu@ !*c !on@ tr;n +@ cho nn ,i"c !nh !Rch c-ng !i t>i c-ng m;t +h'[ng h'>ng@ !nh tr-n :an@ !nh ,-o !Rch
,- !nh c# ,-o h-ng ng ca ta@ nuy /&c nhic h]nh +h% /in 8oi t% ch&c ca #ng@ coi t% ch&c c ca ch0nh nuyYn ,-
ca nuKn chdng :- do !Rch :ng !on@ nn !I Qhng / t-n Qhc nh9ng ng'(i nng dgn , t*i@ !# Q0ch mG nung ,-o !#ng
,in ,- cn /* ct cn ca #ng@ ch0nh nuyYn ,- !o-n th nuKn chdng_.
$13
Do co ca D* 8h0nh trR n?m 127< Qt :uPne ^Ao +h'[ng chgm ,- +h'[ng +h+ !Yu Bai :Km@ truy /&c ,- nhic h]nh +h%
/in@ nn trong ,i"c chTnh !n chi /*@ !I !# Q0ch tr-n :an ,-o n*i /* #ng@ gi#i tn chi /* /Xa /Ii@ /kt /> ,- lh tr0 c# nh9ng
!#ng ,in tt@ lh /kn :Km m*t B /0 th' chi /* hay chi y ,in cZ nhiYu cng :ao ,>i #ng. Trong B 4.422 !#ng ,in /R lh
tr0 V T# =gn th] 3.MMM thu*c th-nh +hKn nng dgn :ao !*ng ,- th-nh +hKn :ao !*ng Qhc. )- Trnh th] hKu ht cc chi /*
lI /R Qt :uPn Bai :- do +h#n !*ng :ng !on. 8Z n[i chi /* n-o tt nh;t th] /R !-n + nang nh;t@ !#ng ,in n-o tt nh;t th] /R
lh tr0 nang nh;t. =hiYu chi /* cZ cng :>n trong Qhng chin !I /R coi :- chi /* +h#n !*ng@ /0 th' ,- chi y ,in /R h]nh
+hte tG hoac /kn_. Do co n?m 127< ca D* 8h0nh trR ,it ti+e ^8hTnh !n trn thJc t :- m*t cu*c tr;n + d9 d*i /\ng
nh9ng th !on t-n Qhc ,- trn m*t nuy m :>n !i ,>i t% ch&c #ng ta V nng thn. c;+ huy"n ,- tTnh@ t%ng B /R lh tr0
:- 32M cn /* ,- nhgn ,in@ t :" :- 21. =h'ng nu :;y cn /* tX c;+ ty trV :n th] t%ng c*ng cZ 24$ ng'(i@ B /R lh tr0 :n
1M7 ng'(i. TTnh u ,in ti ch&c dJ chTnh !n 3< ng'(i@ th] /R lh tr0 12 ng'(i@ tTnh u ,in c dJ chTnh !n :- <1 ng'(i th]
/R lh tr0 2< ng'(i@ y ,in y /an h-nh ch0nh tTnh dJ chTnh !n 13 ng'(i th] /R lh tr0 17 ng'(i. ing )- Trnh@ trong 12
tTnh u ,in@ cng an hoac huy"n !*i th] t;t c# /R nuy :- +h#n !*ng@ gKn !gy Qim tra :i th] nhPn th;y t;t c# !Yu /R nuy Bai.
)-ng ,n !#ng ,in tt /R thanh trXng@ h-ng ngh]n /R /kt@ m*t B !#ng ,in cZ nhiYu cng :ao /R lh oan@ +h#i chRu nh9ng
nhic h]nh r;t t-n Qhc dI man dGng nuKn chdng ! ,ch t*i !#ng ,in c@ dGng truy /&c nhic h]nh !i ,>i !#ng ,in@
giao cho cn /* ca !*i Qhng +h#i :- !#ng ,in :-m nhi"m ,i lh tr0 !#ng ,in@ Bai :Km nghim trHng ,- , nguyn tkc@
,i +hm nh9ng nuyYn tJ do c nhgn ca ng'(i cng dgn@ !Cm +h'[ng +h+ !;u tranh ,>i Q !Rch m- tin h-nh !;u tranh
trong n*i /*_.
$1$
Trong th(i hn !]nh chin 3MM ng-y ! hai miYn chuyn nugn thCo )i"+ !Rnh qCnC,C@ Qho#ng 1$M.MMM /* !*i ,- cn /*
c*ng B#n ,- gia !]nh !I tP+ Qt ra Dkco chT cZ $.374 dgn th'(ng hji c'@ m*t B :- +hu !jn !iYn gc Dkc ,-o =am !I :gu@
m*t B m>i di c' ,-o t>i n[i th] !%i U Trong Qhi !Z@ thCo thng Q ca mh T%ng y Ai c' TR nn ca 8h0nh nuyYn N-i
qcn@ cZ t>i 27M.MMM ng'(i dgn miYn Dkc di c' ,-o =ame 431.733 ng'(i !i tr'>c ng-y 125751277o 3.2$7 ng'(i !i trong th(i
gian gia hno 3<.MMM ng'(i Qhc !I dGng thuyYn hoac !i !'(ng /* luyn rXng nua L-o ! ,-o =am Bau Qhi th(i hn tJ do
!i :i gi9a hai miYn ch;m d&t.
$17
Ohi ;y :- chuyn ,in ca ty /an O hoch =h- n'>c.
$1<
)*i nghR nuc t :Kn th& uu@ ccn gHi :- ^)*i nghR 41 !#ng_@ hH+ ,-o thng 11512<M. o-n Li"t =am do D0 th' th& =h;t
L Au}n dFn !Ku !n WoBco. Nau Qhi ng trV ,Y@ /o =hgn Agn ng-y 3512512<M !?ng lI :uPne ^Trong /a n?m nua@ #ng
ta :un :un tp ra tuy"t !i trung th-nh ,>i D#n tuyn / n?m 1273. TX nay ,Y Bau@ cng nh' !i ,>i D#n tuyn / n?m
1273 tr'>c !gy@ #ng ta nguy"n tri"t ! ng h* ,- tugn thCo /#n tuyn / m>i@ coi !Z :- , Qh0 Bkc /fn ca m]nh ! t?ng
c'(ng :Jc :'[ng ,Y mHi mat@ ,- tin :n gi-nh nh9ng thkng :.i m>i_.
$13
ang mhong@ 2MM4@ trang 71.
$14
=h' )o-ng TGng@ TrKn Quvnh@ -o Auy TGng@ =guyn 8[ Thch@ o-n TrHng Truyn@ =guyn &c D]nh@ nguyn
Ohnh@ =guyn LRnh@ TrKn Quvnh@ TrKn mh'[ng@ Pu =gHc Xugn@
$12
=guyn Thiy =ga@ 2MMM@ trang $$.
$2M
=guyn Thu =ga@ 2MMM@ trang $15$2.
$21
N!d@ trang $2.
$22
N!d@ trang $3.
$23
=guyn Thiy =ga@ 2MMM@ trang <3.
$2$
|ng =?m )o-nh /R Qt n tm n?m tG@ /R !'a !n m*t nh- :ao dI chin V m:CiQu. =h'ng chT m;y thng Bau@ ng cGng
gKn 1MM ng'(i tG Qhc ,'.t tri@ trn thot Bang 8am+uchia. =?m )o-nh V :i 8am+uchia cho !n n?m 12<3. Ti !gy@ ng
/it tin L Au}n !I an to-n ra Dkc. =?m 12<$@ Qhi !ang V c?n c& Trung '[ng 8ic@ =?m )o-nh nhPn !'.c m*t /&c !i"n
ca ^anh Da_ L Au}ne ^{nh r;t mXng !'.c tin chd thot Qhpi tri giam ca giac ,- chin thkng trV ,Y. Wong chd mau hji
+hic B&c QhpC ! cng tc tt_ 1T%ng tP+ L Au}n@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ 2MM2@ trang 2276. Thng <51231@ =?m
)o-nh !'.c !'a ra Dkc@ chT ,-i hm Bau Qhi ng ,Y nh- Qhch O7D V Qu#ng D@ ng L Au}n cho lC !n !Zn ,Y nh- ring
V B < )o-ng Ai"u@ ng =?m )o-nh Qe ^Ti ,Xa !}y c%ng /'>c ,-o th] anh Da m chKm :;y ti@ nZi@ x8hd ccn Bng Th
m- Qhi chd /R /kt anh c& nghr :- chdng Bb git chd_ 1trang 22<6.
$27
ty ,in Trung '[ng OhZa uuu.
$2<
Trong thP+ nin 122M :- +hZ /0 th' th'(ng trJc Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh.
$23
=g-y 175751277@ /- L ThR N'[ng ,it th' cho /- =gae ^Thgn ghi d] =ga Trong n?m cZ nhPn !'.c th' d] ,- cPu chu
)In 1t&c ng L Au}n6@ ,] m*t +hKn trong ng'(i m !au@ m*t +hKn /Jc m*t ,-i U Qin trong th' d]@ nn cPu 1cha ng L
Au}n6 ,- ti cng cZ U trch d]. =h'ng hm nay nhPn !'.c th' d] ,- chR i@ th;y d] !I nhPn !'.c :i :Km. L- chR i cng
nZi h* thm@ ,] ho-n c#nh :.i 0ch cch mng m- !o-n th !at ,;n !Y@ ti ,- cPu :;y :-m th'[ng d] :km. Ti r;t c#m [n d] !I
t0ch cJc gid+ !~ cPu chu )In trong Qhi la gia !]nh@ la ti. )m nay cPu cng nhPn d] :- ng'(i trong gia !]nh ,- ti th-nh
thPt lCm d] nh' m*t ng'(i Cm@ d] !Xng thkc mkc n9a m- t%n hao B&c QhpC_ 1=guyn Thiy =ga@ trang 3<6.
$24
=guyn Thu =ga@ 2MMM@ trang 43.
$22
N!d@ trang 4<.
$3M
N!d@ trang 123.
$31
N!d@ trang 132.
$32
=guyn Thu =ga@ 2MMM@ trang 132.
$33
Nta:in :- nhgn ,Pt m- LCnin !I nhiYu :Kn tp ra nuan ngi nu nuyYn :Inh !o #ng r[i ,-o tay ng ta. =h'ng@ Qhi LCnin
m;t@ TroBQy th] !ang !i la. WoBco@ Nta:in /0 mPt chu}n /R tang : ,- chu}n /R m*t /-i din ,?n m- Qhi !Hc :n !I Qhin
cho cng chdng nghr Nta:in ch0nh :- ng'(i m- LCnin ghi gkm.
$3$
qio B' TrKn mh'[ng@ Qhi tr# :(i +hpng ,;n tc gi#@ !I cho r\nge ^=h9ng nuyt !Rnh ca ng L Au}n cho dG hPu th
!nh gi th n-o th] cng !Yu :- nh9ng c gkng Bng to tX BJ nung n;u trong t' duy@ :- nh9ng B#n +h}m ca m*t /* Zc :un
:un tr?n trV@ !Ky trch nhi"m@ !Ky :o toan cho :.i 0ch ca #ng@ ca n'>c@ ,- ca dgn_.
$37
ThCo qio B' TrKn mh'[nge ^=ghR nuyt i h*i uL !I !'.c anh L Au}n chu}n /R tX n?m 12<2. Trong ,cng gKn m*t
n?m tr(i@ anh L Au}n !I tP+ h.+ m*t B chuyn gia nh' )o-ng TGng@ TrKn Quvnh@ ti@ Pu =gHc Xugn@ ng =gc@ -o
Auy TGng@ =guyn Ohnh ,- cZ :dc lu;t hi"n =guyn &c D]nh@ rji !'a lung j N[n. Ti !gy@ anh L Au}n +hc ra U
t'Vng@ /Hn n-y ch;t ,;n@ th#o :uPn hoac !jng t]nh. Ohi ,it gKn long@ anh /#oe ^Ohoan !I@ ch( Qt thdc cu*c chin th n-o
!I_. Li"c chu}n /R ,] th tm ng'ng ,-o n?m 123M. n 12335123$ cng ,i"c :i !'.c QhVi !*ng :i@ !n n?m 1237 th]
ho-n chTnh_.
$3<
L'.c ghi +ht /iu ca L Au}n ti )*i nghR Trung '[ng 27@ L?n Oi"n #ng to-n tP+@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@
tP+ 335123<@ trang 37M.
$33
^=km ,9ng chuyn ch0nh , B#n@ +ht huy nuyYn :-m ch tP+ th ca nhgn dgn :ao !*ng@ tin h-nh !jng th(i /a cu*c
cch mnge cch mng nuan h" B#n lu;t@ cch mng Qhoa hHc Qr thuPt@ cch mng ,?n hZa t' t'Vng@ trong !Z cch mng
Qhoa hHc Q` thuPt :- thCn chto !}y mnh cng nghi"+ hZa lI h*i ch nghra :- nhi"m ,i trung tgm ca c# th(i Qv nu !*_.
$34
^W*t n'>c nhp@ !nh ,>i m*t ! nuc to@ gi-u mnh ,- ngoan c@ cKm !Ku +hC ! nuc nh' W`@ :i trong !iYu Qi"n +hC
ta m;t !o-n Qt nghim trHng@ m- !I gi-nh !'.c thkng :.i ho-n to-n@ trHn ,sn ,- tri"t ! th] thPt : :Gng. Thkng :.i ,r !i
ca ta trong BJ nghi"+ chng W`@ c&u n'>c :- m*t !iYu ht B&c /;t ng( ,>i Q thG. Th gi>i Qhgm +hic ,- ngc nhin :km_
1L?n Oi"n #ng To-n TP+@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ tP+ 3<5123<@ trang 33$6.
$32
mht /iu ca L Au}n@ L?n Oi"n #ng To-n TP+@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ tP+ 335123<@ trang 332.
$$M
Oh}u hi"u ca TTnh =gh" Trnh
$$1
TTnh ghf+e =gh" {n5)- Trnh.
$$2
=hc B` =guyn L?n TU@ tc gi# ca cc /-i ^!Ra +h'[ng ca_ !'.c !'a !n Quvnh L'u ! ,it m*t ca Qhdc m- cui thP+
nin 123M@ gKn nh' trn h" thng +ht thanh@ ng-y n-o cng !'.c ca+ Bong ca t-i danh OiYu )'ng5Thu )iYn ht !i ht :ie
^{i !i nua =gh" Trnh W- Qhng dXng Quvnh L'u (i hm nay r*ng mV Xa /t ngt chgn tr(i W#nh ,'(n l'a ng?n
chia n nh- ai n;y rng u*ng !jng l'a +hgn chia 8hkn tKm la +hZng Qhong_.
$$3
qio B' mhm =h' 8'[ng Qe ^T' t'Vng :-m ch tP+ th !'.c Bh ding nh' m*t r'(ng c*t cho mHi nuan h" ch0nh trR
,- lI h*i. 0ch thgn anh Da !I cZ nhiYu /u%i tr]nh /-y ,Y t' t'Vng !Z V tr'(ng =guyn i Quc@ V )Hc ,i"n 8h0nh trR
Trung58ao8c xcgy :U :uPnz !'[ng th(i !Yu !'.c +hgn cng !i gi#ng /-i@ ,it /-i ! +h% /in t' t'Vng !Z. ing V Li"n
Trit hHc th] chdng ti Qhng t0ch cJc :km Ti /it r\ng h]nh nh' T%ng D0 th' Qhng !'.c ,ui Qhi th;y m*t t' t'Vng :>n
m- ng r;t tgm !kc nh' th m- ti ,- ,i"n trit :i Qhng t0ch cJc h'Vng &ng@ Qhng chRu trin Qhai nghin c&u. =h'ng anh
L Au}n :- ng'(i !* :'.ng@ Qhng cZ tiu Qh0@ Qhng hay cZ th-nh Qin c nhgn@ nu cZ ai Qhng !jng t]nh ,>i anh th]
tuy Qhng ,ui@ nh'ng anh Qhng thG ghft@ trG dP+. 8Z m*t :Kn nhgn ti :n :-m ,i"c ,>i anh Tr'(ng 8hinh@ anh Tr'(ng
8hinh cng hpi ti ,Y Qhi ni"m :-m ch tP+ th ca !i !*i uL. Ti th'a ,>i anh Tr'(ng 8hinh r\ng ,Y ,;n !Y n-y /o ch0
cng nh' cc !o-n cn /* ca Trung '[ng !I tr]nh /-y r;t nhiYu ,- !Ky ! :km rji. Ti !I tr]nh /-y thng thkn ,>i anh r\ng
thCo ti nu nh]n tX :U :uPn trit hHc th] cZ :b nh9ng cch gi#i th0ch hi"n nay ,Fn ch'a rw r-ng. {nh Tr'(ng 8hinh gPt !Ku
,- im :angTi hiu r\ng cZ :b ch0nh anh Tr'(ng 8hinh cng /?n Qho?n nh' ti_ 1ang mhong@ 2MM4@ trang 415426. Trit
gia TrKn &c Th#o cng tXng !'.c ng L Au}n gHi !n ! t]m BJ chia B ^t' t'Vng :>n_ n-y. qio B' TrKn &c Th#o nh>
:ie W*t :Kn V )- =*i@ ti !ang !+ lC !i ch.@ /ng cZ lC t lRch !n /#o ti :n lC ngay ! !i ga+ T%ng D0 th' L Au}n.
Ti ngc nhin :km@ nh'ng cng +h#i tugn :"nh :n lC !i thCo anh Cm@ m- ch'a rw cZ ,i"c g]. 8hic lC !+ ca ti cZ ng'(i
nhPn ,- h&a Bb !Cm ,Y tPn nh- cho ti. n nh- T%ng D0 th'@ !'.c ng ti+ !Zn r;t trgn trHng. |ng nZi r\ng ng mun tr]nh
/-y cho ti nghC m*t t' t'Vng trit hHc :>n ca ng :- t' t'Vng :-m ch tP+ th. Ti : +hf+ :kng nghC. Nau Qho#ng 2 gi(
:iYn@ ng nZi Bay B'a@ ti chT im :ang@ Qhng dm hpi han g]. Nau cGng@ ng th;y nZi mIi m- chng th;y ti QhCn ch g] c#@
ng +h#i nhkc tie ^Ti /it anh :- m*t nh- trit hHc :>n@ ti mun nghC U Qin ca anh_. Ti /n tr# :(i r;t chgn th-nhe
^Th'a anh ti th;y QhZ hiu nu@ lin nZi thPt :- ti Qhng hiu_. |ng cZ , ngc nhin@ nh'ng ,Fn tX tn hpi :ie ^| hay
8Z thPt :- anh Qhng hiu g] Qhngy_ Ti :i th'ae ^Th'a anh nu# thPt :- ti Qhng hiu g] c#. Nau !Z ng th;t ,Hng ,- /#o
ti !i ,Y_1trang 436.
$$$
^D-i nZi ca !jng ch0 L Au}n ti :>+ ch0nh trR Trung cao c;+ ng-y 135351233 ti tr'(ng =guyn i Quc_@ ^)j B[ :Inh
ti L Au}n_@ :'u tr9 ti Qho L'u tr9 )Hc ,i"n Quc gia )j 8h0 Winh.
$$7
=?m 1233@ Bau ch0n n?m lung +hong ,-o chin tr'(ng miYn =am@ /- =guyn Thiy =ga tX chin tr'(ng Ohu uX ra Dkc
,- nhPn th;y ng L Au}n !I yu !i r;t nhiYu. D- =ga Qe ^Ohi miYn =am gi#i +hZng anh m% tiYn :i"t tuyn@ But ng-y +h#i
mang m*t tdi ni :ng /n hng. Nng n-o cng /a@ /n /c B` /u nuanh :-m thuc. LPy m- anh !i ht n[i n-y@ n[i Qhc !
t]m hiu t]nh h]nh_ 1)ji QU =guyn Thiy =ga@ Dn =hau TrHn (i@ /#n th#o ,it n?m 1224@ tr 14351446.
$$<
ThCo ng TrKn Li"t mh'[nge Ohi L Au}n Bang dJ i h*i #ng c*ng B#n Lin X@ DrCCnC, Q ,>i ng r\ng ! chu}n
/R cho i h*i@ Lin X +h#i huy !*ng h-ng tr?m ,i"n nghin c&u@ h-ng ngh]n nh- Qhoa hHc ca nhiYu :rnh ,Jc Qhc nhau.
L Au}n :iYn nZi ,>i DrCCnC,e ^ccn ti@ ti chT cKn m;y chd th' QU thi_. W*t tr. :U ca L Au}n@ ng TrKn Quvnh@ ,it
trong hji QUe ^L Au}n :- ng'(i tJ m]nh Buy nghr :;y nh9ng ,;n !Y cKn gi#i nuyt@ ch# /ao gi( nghC U Qin ca ng'(i Qhc@
tJ /#n thgn L Au}n th nghi"m BJ !dng !kn ca nh9ng nh9ng U Qin !Z... Ohi nZi chuy"n tay !i ,>i ti@ L Au}n th'(ng
coi ti :- m*t !i t'.ng nghC giGm@ ! !Rnh h]nh U nghr ca m]nh@ ch& Qhng +h#i :- ng'(i m- L Au}n cKn nghC U Qin_.
$$3
D0 th' Trung '[ng #ng OhZa Lu@ ,i"n tr'Vng Li"n Qu#n :U Oinh t Trung '[ng 123351243.
$$4
T%ng tP+ L Au}n@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ 2MM2@ trang $M.
$$2
Ti )*i nghR Trung '[ng :Kn th& 27@ L Au}n nZie ^Nta:in ,n :- ng'(i trung thJc@ Qhim tn@ !Hc t-i :i"u ta th;y tr'>c
!gy !jng ch0 ra !&ng tPn c%ng !Zn tXng !jng ch0 y ,in D* 8h0nh trR t>i hH+ hoac t>i ga+ g~ !jng ch0@ th m- ,-o cui !(i
m]nh ,Fn +hm Bai :Km. L] ,Py@ cKn +h#i cZ m*t c[ c;u /#o !#m :-m ch tP+ th@ Qhng ! m*t c nhgn n-o !Z chCn ,-o@
trji :n@ !*c !on@ chuyn nuyYn. Th gi>i cZ nh9ng Qinh nghi"m +h&c t+@ cZ hi"n t'.ng !#ng :- m*t ng'(i. #ng :- ti@
nh- n'>c :- ti. Ta cKn rdt Qinh nghi"m ! trnh_ 1mht /iu ca L Au}n@ L?n Oi"n #ng To-n tP+@ =h- Xu;t /#n 8h0nh
trR Quc gia@ tP+ 335123<@ trang $M36.
$7M
mht /iu tr'>c )*i nghR Trung '[ng 27@ D0 th' L Au}n nZie ^TriYu Tin :-m r;t g?ng trong ,i"c +ht huy B&c :ao !*ng.
Ta cng +h#i :-m th nh'ng +h#i +ht huy t0nh tJ gic ca nhgn dgn h[n. Trong :-m ch tP+ th@ cZ ci tJ nguy"n@ cZ ci
+h#i thuyt +hic@ cZ ci +h#i /kt /u*c_ 1mht /iu ca L Au}n ti )*i nghR Trung '[ng 27@ L?n Oi"n #ng To-n tP+@ =h-
Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ tP+ 335123<@ tr 3<16.
$71
mht /iu ca L Au}n ti )*i nghR Trung '[ng 27@ L?n Oi"n #ng To-n tP+@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia@ tP+ 335
123<@ trang $M35$M$.
$72
N-i qcn qi#i mhZng@ 2$5351234.
$73
W*t /in c Qhc l#y ra trong nh9ng ng-y !Z !I mang :i cho ng N[n c# ^ri_ :Fn ^may_. =?m 1234@ L?n +hcng Trung
'[ng #ng ,-o ti+ nu#n {n mhd@ nh- ng )uvnh Dhu N[n n\m trong +hm ,i /R tr'ng ding. Nau Qhi ,. ng L Quang
Eyn !i mh+@ ngi /i"t thJ ca ng Eyn@ Qhi ;y !ang !i ^hHc tP+_@ !'.c T34 :;y :-m n[i V cho ng =guyn L?n Linh.
|ng )uvnh Dhu N[n !'.c !%i Bang ch m>i :- m*t c?n nh- trn !'(ng mhm L?n )ai@ /#n thgn ng th] !'.c chiu c cho
,Y :-m ,i"c V =ggn h-ng =h- n'>c Th-nh +h. !gy@ ng may mkn !'.c :-m ,i"c ,>i ng L9 Winh 8hgu@ m*t ^Li"t
8*ng_ !I tXng :-m nhgn ,in nggn h-ng V N-i qcn tr'>c 3M5$ nn hiu n?ng :Jc ,- tgm t' ca nh9ng chuyn ,in c.
$7$
mhZ D0 th' Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh 123751232.
$77
Do N-i qcn qi#i mhZng ng-y 175251234 ,ite ^Th thCo nguy"n ,Hng ca !ng !#o nhgn dgn :ao !*ng@ tX ng-y 15125
1233@ Th-nh +h ta !I mV !.t chng gian th'[ng ,- !I thu !'.c nhiYu thkng :.i tt !s+ Ta !I tZm c% nhiYu tn ch ,Ja
c c n@ tRch thu trn m'(i t;n c !jng ,- c /ino tZm gHn nhiYu ch ,Ja rau@ nhiYu :i rau !'(ng d-i chV rau - Lt ,Y
Tm 8hT trong hai tuKn : gi+ tt@ tX 2351 !n <5251234@ ta !I /kt trn Bu m'[i ,i gian th'[ng =hgn dgn ,- :Jc :'.ng
Qim Bot Qinh t cc nuPn@ huy"n@ !I lZa /p h-ng chic ,Ja git m% hCo :Pu@ trong !Z cZ nhiYu :c m% :>n nh' V Xa 8#ng
miYn Tgy@ D]nh Thnh@ qc L;+ LY mat h-ng ch;t !t@ ta !I lZa !'.c m*t B ,Ja ci V QuPn 11@ chan /kt nhiYu lC chV
ci :Pu V QuPn 1M@ ng?n chan !'.c m*t /'>c hot !*ng ca /Hn gian th'[ng ch;t !t trong dR+ tt_.
$7<
N-i qcn qi#i mhZng@ 135$51234.
$73
3M B !Ku my /R l+ lZ ,] h' hpng@ +hi tGng thay th Qhng cZo Qho#ng 1@4 tri"u hCcta trong B /#y tri"u hCcta !;t /R
/p hoang. =?m 123<@ B#n :'.ng :da c# n'>c !t 11@4 tri"u t;n. =?m 124M@ Bau m*t ^Q hoch 7 n?m_@ B#n :'.ng :da chT ccn
11@< tri"u t;n. T'Vng Bb cZ :'[ng thJc d' thXa cho lu;t Qh}u@ n?m 124M@ Li"t =am +h#i nhP+ Qh}u :'[ng thJc nhiYu nh;t
trong :Rch Bhe 1.73M.MMM t;n. LY thy B#n@ n?m 124M cng chT !nh /kt !'.c 7MM ngh]n t;n c /in@ thua la Q hoch ,- th;+
h[n B#n :'.ng !nh /kt ca n?m 123<@ <MM ngh]n t;n.
$74
mhZ gim !c BV Qim gim !c cng ty L'[ng thJc Th-nh +h )j 8h0 Winh 123451221.
$72
8huy"n Q ,Y chR Da Thi@ Dan tuyn gio tTnh y 8hu Long lu;t /#n n?m 1222.
$<M
=ghR nuyt B M75=QT@ ng-y $5151234@ ca D* ch0nh trRe ^qi thu mua thZc t0nh thCo tiYn miYn Dkc trong t]nh h]nh
hi"n nay V cc ,Gng nh' Baue LGng 1e gi mua M@32 !1Qg@ V nh9ng n[i !iYu Qi"n B#n lu;t cZ QhZ Qh?n h[n :- M@37!1Qgo
LGng 2e gi mua M@$M !1Qg@ V nh9ng n[i ch'a cZ cng tr]nh thy :.i :- M@$3!1Qg qi mua 1 Qg :.n thRt V cc tTnh miYn
/kc t'[ng !'[ng ,>i gi mua tX 353@7Qg thZc. cc tTnh miYn =ame gi 1 Qg :.n thRt :- 3 !jngo go M@$M!1Qg tiYn miYn
Dkco thRt :>n l 2@7M!1Qg tiYn miYn Dkc_ 1L?n Oi"n #ng To-n TP+@ tP+ 3451234@ trang 1M5116.
$<1
ThCo ng mh'.ng@ t%ng gim !c Thng t;n lI Li"t =ame ^qi9a thng $51234@ anh =guyn Auy Trinh +h#i thay mat
Dan D0 Th' !i"n yu cKu cc tTnh )#i A'[ng@ Thi D]nh@ )- =am =inh@ )- N[n D]nh@ )- Dkc n :Jc cung &ng :'[ng thJc
cho )- =*i@ Bao B>m cZ !'.c m*t nha Qh}u +hKn go hoac ti thiu !'.c Qho#ng $M go trong Qh}u +hKn :'[ng thJc.
i"n nZi rw thng 351234@ Th ! chT !'.c 3M go trong Qh}u +hKn :'[ng thJc ,- Bang thng $51234 dgn )- =*i Bb
Qhng ccn !'.c nh' thng 3@ trong Qhi cc thJc +h}m thng th'(ng nh' rau@ !Pu +hi@ m~@ c cng Qhng ! ! /n thCo
tCm +hiu_ 1 mh'.ng@ 8huy"n Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang 251M6.
$<2
mh'.ng@ 8huy"n Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang 251M.
$<3
inh ThR LPn@ 8huy"n Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang 1y6.
$<$
Tin B` =guyn L?n )uy@ 8huy"n Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang 21522.
$<7
Thu )-@ 8huy"n th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang 21522.
$<<
8huy"n ca cJu trung t cng an mhGng Auy WPn@ ngi ti nh- 123 )-ng Dujme Th(i !Z@ ng !'.c +hgn +hi !i df+
nhJa TiYn mhong@ !i Qhng ,Xa nh'ng cng Qhng dm /n cho ^con +hC_ B. mang ting. mh#i Qhi ,-o )u cng tc ng
m>i !Cm /n !'.c n?m ngh]n r'~i@ ! mua m*t ,f my /ay@ gi /ao c;+@ ra Dkc 18huy"n Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n
Thng T;n 2M11@ trang y6.
$<3
8huy"n ca ng L qia Thiy@ nh- B 4@ ngch 1221@ ngw 12@ +h L'[ng Ohnh Thi"n@ ch nhgn ca chic lC !+ Thng
=h;t tr'ng /-y ti Trin :Im Th(i Dao c;+ din ra ti D#o t-ng Agn t*c hHc.
$<4
8ho !n n?m 1234@ mi Qhi !i cng tc@ ng TrKn Thkng@ o-n 431@ T%ng 8ic 8h0nh trR@ +h#i :-m ^gi;y y nuyYn_ cho
,. :- chR =guyn ThR Ninh th] chR Ninh m>i !'.c dGng ci !-i =ationa: !&ng tn anh. cZ +in@ Dan !i di"n tiu Qhu n[i
anh chR c' trd ccn +h#i ch&ng nhPn anh chR :- ,. chjng th] 8ng ty Dch hZa th-nh +h m>i /n +in cho chR Ninh 18huy"n
Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang y6.
$<2
Ku thP+ nin 124M :- hi"u tr'Vng i hHc Dch Qhoa Th-nh +h )j 8h0 Winh.
$3M
=ay :- !'(ng mhm =gHc Thch.
$31
mh'.ng@ 8huy"n Th(i Dao c;+@ =h- Xu;t /#n Thng T;n 2M11@ trang 1M.
$32
La Lgm qia.
$33
D- Da Thi =guyn ThR o cGng nu Lrnh Long ,>i ng Lw L?n Oi"t ,- ng mhm )Gng@ tham gia cch mng Qhi ccn
thiu nin@ cZ nhiYu n?m hot !*ng d'>i nuyYn ng =guyn L?n Linh@ ,- !I tXng ga+ g~ ng L Au}n th(i Qhng mh+.
8hjng /- Da Thi@ ng =guyn TrHng Tuyn@ /0 th' TTnh y qia Rnh@ cht ,-o thng 351272@ trn !'(ng ra c& !Zn TrKn
Dch \ng@ !ac +hi ,in X& y@ ! ti+ thu =ghR nuyt 17. D- Da Thi ch0nh :- ng'(i +hi n9 c'(i r;t t'[i trong t;m #nh
chi+ /n ng'(i thu*c ^mhi !o-n Wat trPn Agn t*c qi#i +hZng miYn =am_ ra th?m miYn Dkc ,- ^!'.c ga+ Dc )j_ ,-o
ng-y 753512<2. D- tXng !'.c gHi :- ^t' :"nh Bgn /ay L*c =inh_ do ,ai trc Qh n%i /Pt ca m]nh trong ^/an !Zn ti+ tG /inh_
ca Wat trPn Bau )i"+ !Rnh mariB.
$3$
=guyn Th-nh Th[@ 8ui (i =h]n Li@ D#n th#o n?m 2MM$.
$37
8huy"n O LY 8hR Da Thi@ Dan Tuyn gio TTnh y 8hu Long@ 1222@ trang 113.
$3<
ThCo ng mhm L?n )Gng th' QU ring ca ng Lw L?n Oi"t.
$33
=ghR nuyt Trung '[ng < +h +hn cung cch lgy dJng Q hoch tP+ trung nuan :iu@ thiu c?n c& thJc t ,- Qhoa hHco
tr] tr" /#o th trong lgy dJng nh9ng ch0nh Bch ci tho nZng ,*i@ gi#n ![n trong cng tc c#i to lI h*i ch nghra V miYn
=amo ch'a chd U Bh ding !dng !kn cc th-nh +hKn Qinh t c th ,- t' B#n dgn t*c V miYn =amo ^Qhuynh h'>ng t#
Qhuynh_@ mun B>m !'a c th ,-o h.+ tc lI@ !'a h.+ tc lI :n nuc doanho +h +hn cch :-m coi thR tr'(ng :- /;t h.+
+h+.
$34
L?n Qi"n i h*i uu Th-nh +h )j 8h0 Winh@ :'u tr9 ti Th' ,i"n Dan =ghin c&u LRch Bh #ng Th-nh +h.
$32
Do N-i qcn qi#i mhZng@ 15125124M.
$4M
=g-y 215151241@ )*i !jng 8h0nh +h /an h-nh Quyt !Rnh 2758m cng nhPn !iYu m- ng Lw L?n Oi"t !I cho +hf+ cc
doanh nghi"+ ti Th-nh +h )j 8h0 Winh :-m tX cui n?m 1234. Quyt !Rnh 2758m /kt !Ku cho +hf+ + ding ch !* /a Q
hoche Q hoch ^chT tiu +h+ :"nh_ do Trung '[ng giao@ Q hoch :in doanh :in Qt gi9a cc doanh nghi"+ ,>i nhau
nh\m thJc hi"n Q hoch th& nh;t@ Q hoch do l0 nghi"+ tJ lgy dJng. =h' ,Py@ Quyt !Rnh 2758m cZ th hiu :- !I ^h.+
+h+ hZa_ BJ :in Qt gi9a cc ![n ,R Qinh doanh@ !iYu m- tr'>c !Z cZ th /R /p tG ,] /R coi :- ^mZc ngoac_.
$41
Tu%i Tr@ 125$52MM2.
$42
ang mhong@ 2MM2@ trang 13$.
$43
=g-y <511512<4@ 8h tRch Quc h*i Tr'(ng 8hinh ,Y Lrnh mhd@ yu cKu t% ch&c m*t cu*c hH+ TTnh y mV r*ngo ti !gy@
ng !I !Hc m*t /-i +ht /iu@ +h +hn Lrnh mhde ^Trong m*t th(i gian d-i !I Qhng th;u But tinh thKn !;u tranh tri"t !
gi9a hai con !'(ng lI h*i ch nghra ,- t' /#n ch nghra@ gi9a hai +h'[ng th&c :ao !*ng tP+ th ,- :ao !*ng c th V nng
thn. 8n /* ,- nuKn chdng nng dgn hiu /it ,;n !Y h.+ tc hZa nng nghi"+ m*t cch nng cn ,- ![n gi#n nn Qhi
,Pn ding ,-o ho-n c#nh ca !Ra +h'[ng !I !i ch"ch Bang +h'[ng th&c B#n lu;t c th@ chuyn m*t +hKn t' :i"u B#n lu;t
ca h.+ tc lI cho cc h* lI ,in@ Qhi +hic dKn cch :-m ?n ring :b_ 1T+ ch0 )Hc TP+ thng 2512<2@ trang 126. =g-y 125
12512<4@ Dan D0 th' cZ Thng tri B 22$ ,Y ,i"c ^ch;n chTnh /a Qhon@ Qin nuyt Bha Bai chng Qhon h*_@ :P+ ^/an chT
!o_ huy !*ng :Jc :'.ng cn /* ! truyYn !t thng tri ca Trung '[ng ,- th#o :uPn /-i ^mh +hn ca !jng ch0 Tr'(ng
8hinh_o Qim tra :i t;t c# ,i"c Qhon ! ch;n chTnh :i. D0 th' Oim =gHc@ Bau !Z !I +h#i :-m ^tJ Qim !im_ !?ng trn T+
ch0 )Hc TP+ th hi"n tinh thKn ^nuyt tgm Bha ch9a_.
$4$
ThCo ng =guyn L?n Tne ^N#n :'.ng hoa m-u nuy ra thZce n?m 12<M@ !t 24.72M t;no n?m 12<4 :n !'.c 32.342 t;no
n?m 123M lung ccn 27.$<4 t;n ,- n?m 1237 lung ccn 14.7<7 t;n_ 1ang mhong@ 2MM2@ trang 1216.
$47
Ti Trung Quc@ n?m 12<2@ Bau Qhi ch0nh Bch tP+ th hZa ^i nh#y ,Ht_ 1tX 1272512<16 :-m cht h-ng chic tri"u ng'(i
do !Zi Qfm 1Qho#ng 17513 tri"u ng'(i thCo B :i"u ch0nh th&c ca Trung Quco Qho#ng $7 tri"u thCo cc nh- nghin c&u
n'>c ngo-i@ ra . LogC:@ trang $16@ TrKn Lgn 18hCn un6@ m*t y ,in D* ch0nh trR !ac trch Qinh t !'a ra !Y nghR
Qhon B#n +h}m t>i h* cho nng dgn. Y nghR !'.c ang Tiu D]nh ng h* nh'ng ngay Bau !Z !I /R Wao Trch ng +h
+hn :- ^!i thCo con !'(ng t' /#n_1ra . LogC:@ 2M11@ trang $3<6. Wao chT tr0ch nang t>i m&c TrKn Lgn Buy Bi+ !n ni
Qhng th nZi trong ,-i tuKn ,- Bau !Z +hic hji r;t chPm1ra . LogC:@ 2M11@ trang 3236.
$4<
ang mhong@ 2MM2@ trang 123.
$43
ThCo !Y nghR ca lI ,in@ m*t ,-i !*i ca h.+ tc lI Tin LP+@ lI o-n X@ huy"n {n Thiy@ !I ^Qhon ru*ng cho cc
h*_@ c& m*t B-o ru*ng Qhon@ lI ,in +h#i n*+ :i cho h.+ tc lI 3MQg thZc@ t'[ng !'[ng ,>i B#n :'.ng !t !'.c Qhi ru*ng
,Fn V trong tay h.+ tc. Ot nu#@ ngay trong ,i mGa th& nh;t@ mi B-o ru*ng Qhon !I thu !'.c 1@$51@7 t thZc@ lI ,in
Qim !'.c /#y@ tm chic QU thZc m*t B-o. =h'ng@ !Ku n?m 123<@ th] chuy"n /i :*@ huy"n ch cn /* ,Y thanh tra@ #ng y
lI o-n X +h#i t% ch&c Qim !i"m@ tJ nhPne ^Ohon :- Bai !'(ng :i@ :-m #nh h'Vng l;u !n cu*c ,Pn !*ng !'a h.+ tc
lI :n nuy m to-n lI_.
$44
ang mhong@ 2MM2@ trang 2M$.
$42
8#i cch ca Trung Quc :i th'(ng /kt !Ku tX trn lung@ n?m 1233 Qhi an Li !'.c !iYu ,Y D0 th' tTnh {n )uy
1{nhui6 nn !Zi V !gy ,Fn ccn ho-nh h-nh. {n )uy :- n[i cZ Qho#ng tX 35$ tri"u ng'(i cht !Zi ,] ^i nh#y ,Ht_. an Li
!I !'a ra ^Y nghR < !im_ thCo !Z giao Qhon B#n +h}m !n nhZm nhp@ thPm ch0 t>i tXng c nhgn nng dgn@ ng'(i dgn cZ
nuyYn tJ ch trn ru*ng Qhon ,- !'.c /n B#n +h}m ra thR tr'(ng !Ra +h'[ng. Ldc n-y ch0nh Bch c;m Qhon h* ,Fn ccn
cZ hi"u :Jc@ ^Y nghR < !im_ /R nhiYu ng'(i +h#n !i@ nh'ng ang Tiu D]nh ng'(i m>i trV :i ch0nh tr'(ng !I ng h* ,-
an Li ,Fn Qin nuyt cho + ding ,- + ding th-nh cng ch0nh Bch Qhon V {n )uy. =?m 1234@ mac dG :- ng'(i /%
nhi"m an Li ,Y :-m /0 th' {n )uy@ Th t'>ng )oa Quc mhong ,Fn /#o ," m h]nh h.+ tc hZa Aahai nghra :- Qhng
ch;+ nhPn Qhon. mhZ th t'>ng +hi trch nng nghi"+ 8hCn onggui ,- ng'(i Q ,R ng cng /#o ," m h]nh h.+ tc hZa
Aahai. =h'ng c# ang ,- TrKn Lgn ,Fn ng h* {n )uy. WIi t>i ng-y 31575124M@ Bau Qhi cng c !'.c nuyYn /0nh ang
m>i ch0nh th&c cng Qhai ng h* ch0nh Bch +hi tP+ trung hZa trong nng nghi"+@ Qhon ru*ng cho nng dgn t>i h* 1ra .
LogC:@ 2M11@ trang $3<5$$M6.
$2M
=h- /o Thi Auy@ cZ mat ti )#i mhcng trong th(i !im n-y@ Qe 8c !o-n !n )#i mhcng cng ch yu :- !i chui@
Qhng cZ gi;y gi>i thi"u@ Qhng cZ cng tc +h0@ )#i mhcng c'u mang ht. 8Z !o-n V la nh' =gh" Trnh@ ccn !'.c )#i
mhcng cung c;+ :'[ng thJc@ thJc +h}m ! ?n !n Qhi ,Y t>i nh-. =hiYu ng'(i ngc nhin ,] cZ c# :Inh !o huy"n Thi"u
n@ Thanh )Za. Thi"u n :- n[i cZ h.+ tc lI Rnh 8ng. 8Gng ,>i L Thkng@ Thi D]nh@ Rnh 8ng :- m*t trong hai
h.+ tc lI !in h]nh to-n nuc. Trong giai !on h h-o h.+ tc hZa@ h-ng ngh]n !o-n !i /iu tX =am@ ch0 Dkc !I ,Y ^hHc
tP+ L Thkng@ Rnh 8ng_. Tf ra ! cZ go nui Bng lI ,in ,- ti+ Qhch@ Rnh 8ng cng nh' Thi"u n !I +h#i gm
thKm cho dgn ^Qhon h*_.
$21
ang mhong@ 2MM2@ trang 223.
$22
N!d@ trang 222523M.
$23
N!d@ trang 2315232.
$2$
ang mhong@ 2MM2@ trang 233523$.
$27
=?m 1234@ tr'>c Qhi ng Oim =gHc nghT h'u@ Th'(ng ,i TTnh y Lrnh mhd cng !I ra =ghR nuyt 17e ^8h0nh th&c !
cc h.+ tc lI Qhon cho h* gia !]nh ,- cho h* gia !]nh m'.n m*t B !;t ! :-m thm ,i !ng_. Tuy nhin@ nh' con chim
!I tXng trdng tn@ Qhon V Lrnh mhd ,Fn chT !'.c tin h-nh ht B&c rit r. Nau !Z Qhng :gu@ ng Lw 8h0 8ng@ y ,in D*
8h0nh trR@ +hZ Th t'>ng +hi trch nng nghi"+ !I ,Y Th% Tang@ m*t lI ht B&c n?ng !*ng V Lrnh mhd. ThCo ng inh
L?n =i"m@ th' QU ca ^anh =?m_ Lw 8h0 8nge ^{nh =?m Bo Bnh n?ng Bu;t !;t 7 ,- !;t h.+ tc lI rji nZie )Ku ht
nh9ng ng'(i tham gia chin !;u V Ohu L !Yu :- dgn Dkc@ hH !I r;t thng minh@ dng c#m. 8hT ,] c[ ch m- miYn Dkc +h#i
chRu ngho th n-y_.
$2<
=h- /o Thi Auy tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
$23
L?n Qi"n #ng to-n tP+@ tP+ $1@ trang 7$M.
$24
8hnh L?n +hcng Trung '[ng OhZa uL.
$22
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
7MM
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
7M1
Tr# :(i +hpng ,;n tc gi#.
7M2
Tr'>c +hin hH+ ca D* 8h0nh trR@ ng =guyn =gHc n nZie ^=h9ng g] cc !jng ch0 +h +hn chdng ti ti+ thu ,- Bha
ch9a. !gy chdng ti cKn nZi nh9ng ,;n !Y ci th cc !jng ch0 +ht hi"n nhPn lft nh'e '.u ngoi cc !jng ch0 nZi :-
r'.u chdng ti mua h'[ng :i"u ,Y c;t@ !t tiu chu}n ! lu;t Qh}u ti ch@ cc !jng ch0 lCm thh@ Qhng +hgn /i"t !'.c@
ch&ng tp Q` thuPt chdng ti t'[ng !i. LY t-u chV h-ng ra n'>c ngo-i@ chdng ti /n h-ng t'[i Bng@ m'>n t-u ta c# thng
m>i !'.c@ h-ng h' hpng ht ccn g] lu;t Qh}u@ ccn m'>n t-u ca n'>c ngo-i@ trong ,cng hai m'[i /n gi( :- cZ mat@ hH chV
h-ng ta !n n[i@ !n chn !dng h.+ !jng@ !#m /#o Qhng h' hpng. LY tiYn chdng ti ,ay ca nggn h-ng 4MM tri"u ! mua
/n@ Bau m*t chuyn chdng ti +h#i giao tr# tiYn nggn h-ng@ rji :-m th tic ,ay m'.n :i ! ti+ tic mua /n chuyn m>i@
,i"c :-m th tic ,ay m'.n mi chuyn Qfo d-i c# thng@ :-m Bao chdng ti mua /n :in tic !dng !Rnh Qv !'.c@ nn !-nh
+h#i gi9 tiYn chuyn tr'>c cho chuyn Bau@ /gy gi( cKn tr# tiYn :i chdng ti Bb gom trong ,cng m*t tuKn : ! 4MM tri"u_.
7M3
ThCo =guyn Th-nh Th[.
7M$
=?m thng Bau !Z@ ng-y $5351243@ Th-nh y Th-nh +h )j 8h0 Winh :i hH+ ,- ra m*t ^nghR nuyt nuan trHng_ Qhc@
!'.c gHi :- ^=ghR nuyt 12_@ c#nh /oe ^Nau !.t c#i to t' B#n th'[ng nghi"+ thng 351234@ cng tc c#i to lI h*i ch
nghra /R /ung :png nu :gu. W*t +hKn do nuan !im !nh gi !I ho-n th-nh c[ /#n cng tc c#i to cng th'[ng nghi"+ t'
/#n t' doanh@ !I c[ /#n lZa /p giai c;+ t' B#n@ ,i"c ccn :i chT :- cng c nuan h" B#n lu;t m>i. 8ng cZ nuan !im cho
r\ng@ trong t]nh h]nh Qinh t ccn nhiYu QhZ Qh?n ai :-m tt h[n th] nn duy tr] min :- cZ nhiYu B#n +h}m cho lI h*i. Trong
thJc t !gy :- /ung :png !;u tranh giai c;+@ /ung :png chuyn ch0nh , B#n to B[ hV :>n ! cho cc !i t'.ng c#i to cZ
c[ h*i +hic hji ,- tin cng :i trn nhiYu mat_.
7M7
=hPn lft ca mhZ 8h tRch )*i !jng D* tr'Vng TrKn mh'[ng.
7M<
D0 th' Th-nh y )- =*i :dc /;y gi( :- ng L L?n L'[ng. =?m 127<@ ng L'[ng /R m;t ch&c y ,in D* 8h0nh trR do
nh9ng ^Bai :Km trong ,i"c chT !o chin dRch chTnh !n t% ch&c_ /kt !Ku tX n?m 1273. '.c ng L Au}n !'a ,-o Dan D0
th' n?m 12<M ,- !'a trV :i D* 8h0nh trR n?m 123<.
7M3
mhZng ,in )- =*i W>i@ ng =guyn &c Th-@ t# m*t ngi nh- /R c#i to V QuPn )ai D- Tr'nge ^D'>c ,-o nh- !I cZ
c#m gic d chRu@ nYn gch trng mCn@ nh- d'>i@ tKng trn !Yu cZ cng tr]nh ," Binh ring@ cZ !n nCon@ cZ g'[ng Boi. 8c
+hcng !Yu cZ ti"n nghR Binh hot nh' ti,i@ t :nh@ my nuay /?ng@ BP+ gi@ t ch@ g'(ng modCc@ nut trKn@ nut /-n@ Ba:on
g :t@ Ba:on !"m mdt Z :- BJ , !o !&c@ ni /;t cng Qhng th Qfo d-i_ 1)- =*i W>i@ 1357512436. Trn cGng B /o
n-y@ +hZng ,in Quang 8t ,ite ^{i cng +h#i !at cgu hpie Trong :dc !(i Bng ccn r;t QhZ Qh?n@ :'[ng chT ! ?n@ c nhgn
n-o cZ th cZ tiYn lgy m*t n+ nh- :>n Qhang trang nh' thy =h- hai tKng@ trang tr0 cKu Qv@ cZ /ao :[n hoa ,?n@ cnh cha
d'>i nh-@ trn gc !Yu B[n m-u ,-ng Tr#i nua nhiu n?m chin tranh !;t n'>c ccn ngho@ :-m Bao cZ !'.c m*t c[ ng[i
nh' thy... W*t /- ms tZc !I hoa rgm c'[ng nuyt nZie mh#i lh :U ch& =Z nh' ci gai tr'>c mkt chdng ti ,- nu g'[ng
l;u cho mHi ng'(i_. 8cn ^/n !Hc_ =guyn =gHc )iu th] cho r\ng@ tRch thu t-i B#n /;t minh :- ^nguy"n ,Hng thit tha ca
cn /* ,- nhgn dgn :ao !*ng_... 8hin dRch 53M !I !'.c m*t ^:uPt gia_ cZ tn :- mhm =gHc )#i@ :;y nguyn tkc ca
LCnin@ ^t'>c !ot ca nh9ng Q t'>c !ot_@ ! +hgn t0che ^8h0nh nuyYn !I thu hji cZ ch0nh Bch rw r-ng +hKn t-i B#n /;t
minh ! chuyn th-nh c[ BV +hdc :.i cng c*ng. 8c ,Pt :i"u chin :'.c nh' li m?ng@ Bkt@ thf+@ g !Yu do nh- n'>c nu#n
:U ,- +hgn +hi@ th m- B h* /R Qim tra th'(ng :- cZ !Ky ! cc ,Pt :i"u ;y ! lgy dJng nh- cha cZ gi trR :>n. 8hdng ta
cng hoan nghnh t0nh ch;t nhgn !o trong nuyt !Rnh ca ch0nh nuyYn th-nh +h. 8hdng ti mong r\ng ch0nh nuyYn Th
! ti+ tic cu*c !;u tranh r;t !'.c nuKn chdng !jng t]nh n-y. 8h !* chuyn ch0nh , B#n ca chdng ta Qhng nh9ng +h#i
tr;n + BJ +h#n Qhng ca /Hn /Zc :*t m- ccn +h#i nghim trR c# nh9ng /Hn gian th'[ng@ tham @ tr*m c'>+@ +h ri trPt tJ.
DHn chdng !Yu :- Q thG ca ch nghra lI h*i@ h\ng ng-y !Ku !*c Qhng Qh0 trong :-nh ca lI h*i chdng ta_
7M4
ang mhong@ 2MM2@ trang 1y6.
7M2
qio B' TrKn ]nh Ddt@ ng'(i dFn !o-n gio B' Lin X Bang gi#ng dy V tr'(ng Qu#n :U Oinh t 8ao c;+ Trung '[ng
!n nghin c&u Qinh nghi"m ^lf r-o_ ca ng =?m LC V X0 nghi"+ nh c 8n #o5Lng T-u !Ku thP+ nin 124M@ Qe
Nau Qhi nghC gi>i thi"u to-n /* nu tr]nh h]nh th-nh ,- hi"u nu# Qinh doanh ca l0 nghi"+@ tr'Vng !o-n Lin X !at cgu
hpie ^Y nghR cc nh- Qhoa hHc@ cc gio B' Lin X ,- Li"t =am@ hIy tr# :(i gHn trong m*t cgu thie =guyn nhgn n-o :-m
l0 nghi"+ nuc doanh nh c 8n #o !I cZ nh9ng th-nh cng !ng Qhgm +hic nh' ,Pyy_. WHi ng'(i im :ang@ tr'Vng
!o-n nha !Ga nha thPt nZie ^Ti ,] =?m LC Qhng hHc@ Qhng /it cc nguyn tkc nu#n :U ,- hch ton lI h*i ch nghra m-
chdng ta ,Fn gi#ng_. |ng Lw L?n Oi"t thXa nhPn :- cho !n Qhi trV th-nh y ,in D* 8h0nh trR@ ng ch'a thJc BJ hHc nua
m*t tr'(ng :>+ :U :uPn ch0nh nuy n-o.
71M
ang mhong@ 2MM2@ trang <<.
711
=hgn hai BJ Qi"ne Thng 35124M@ +hi cng mhm Tugn !'.c Lin X !'a ,-o , tri trong m*t chuyn /ay cGng ,>i !i
t ng'(i =ga qor/atQo thCo ch'[ng tr]nh intCrcoBmoBo thng 1M5124M@ ngh" B` ang Thi N[n !ot gi#i nh;t cu*c thi miano
Quc t rfdfric 8ho+in. L>i mhm Tugn th] dgn chdng d d-ng nhPn th&c ra ,;n !Y@ nu nh' truyYn thng But ng-y nZi
,Y ^niYm tJ h-o dgn t*c_ th] ng'(i dgn :i coi !Z :- m*t tr'(ng h.+ ^nu giang_. NJ h( h9ng n-y !'.c :*t t# trong hai cgu
ca dao hi"n !ie ^Do /o ccn +h#i !*n m] Wi :n , tri :-m g] hV Tugn_. Tr'(ng h.+ ca ngh" B` ang Thi N[n th] Qhc.
Ohi ;y@ N[n !ang hHc ti nhc ,i"n TchaiQo,BQy@ Lin X. Th-nh t0ch ca anh thPt !ng ! ng.i ca 1Do ch0 Li"t =am :dc
!Z ho-n to-n Qhng /it BJ Qi"n hai ,R gim Qh#o Wartha {rgCrich ,- =iQita Waga:o !I /p )*i !jng qim Qh#o cu*c thi
,] th0 Binh m- thCo hH :- t-i n?ng nh;t@ u,o mogorC:ich@ Qhng :Ht ,-o ,cng chung Qt do /R m*t gim Qh#o ng'(i =ga cho
!im M6. =h'ng BJ Qi"n N[n !ot gi#i ,- !'.c tung h c-ng Qhin cho tKng :>+ tr0 th&c nh> :i ,- lZt th'[ng cho thgn +hPn
cha anh@ ng ang ]nh )'ng@ m*t nh- th[ cch tgn /R ghf+ ,-o ,i =hgn L?n qiai mh}m. ang Thi N[n Qe ^=h( cZ
8oncourB 8ho+in 124M m- / ti !'.c Bng thm m'(i n?m. L] :dc ;y / ti /R ung th' +h%i nang@ !ang +h#i Bng V gKm
cKu thang nh- m*t ng /n@ Qhng nh- Qhng cha m- !'a ,-o ,i"n th] cng chT n\m ch( cht. dng hm thi@ / ti ,-o
,i"n. nh- !i"n Bang nZi ti thi long +h#i ,Y ngay. Ldc !Z ti t0nh nu V trong n'>c m- Qhng chy ch9a !'.c cho / th]
ti Bb !'a ng ra n'>c ngo-i. 8ui cGng@ qio B' Tn Th;t TGng ,- qio B' )o-ng ]nh 8Ku !I ch9a chy cho / ti@ gid+
ng Bng thm !'.c m'(i n?m n9a. 8oncourB 8ho+in !I !Cm :i nhiYu thay !%i Qhng chT ,>i cu*c !(i ti m- c# gia !]nh
ti_.
712
S8hinhS :- ![n ,R tiYn t" nhp nh;t.
713
|ng Tr'(ng 8hinh Binh ng-y 252512M3 ti :-ng )-nh Thi"n@ huy"n Xugn Tr'(ng@ tTnh =am Rnh@ trong m*t gia !]nh
!'.c nZi :- hPu du" ca ang T;t@ m*t danh t'>ng th(i )Pu TrKn 1=g-y 2451251237@ ng Tr'(ng 8hinh@ tn Qhai Binh :-
ang Xugn Ohu !I ,Y thk+ h'[ng cho tin t% ang T;t@ ang Aung V )- Trnh@ :- BJ Qi"n !'.c coi nh' m*t !*ng thi
^nhPn hH_ ca ng Tr'(ng 8hinh6. Ohi ccn hHc V /Pc Th-nh 8hung@ Tr'(ng 8hinh !I tham gia !;u tranh !ci gn l cho
mhan D*i 8hguo ng cng :- m*t trong nh9ng ng'(i :Inh !o cu*c /Ii QhZa V =am Rnh ! truy !i"u mhan 8hu Trinh ,- /R
!u%i hHc. =?m 1223@ Qhi ra )- =*i hHc tr'(ng 8ao !ng Th'[ng mi@ ng tham gia Li"t =am Thanh nin 8ch mng
jng ch0 )*i rji trV th-nh m*t trong nh9ng ng'(i !Ku tin ,Pn !*ng th-nh :P+ ng A'[ng 8*ng B#n #ng V Dkc Qv. 8ui
n?m 123M@ Tr'(ng 8hinh /R /kt cGng ,>i =guyn &c 8#nh@ ng 8#nh Bau !Z /R Qt n th h]nh@ ccn Tr'(ng 8hinh :Inh n
tG m'(i hai n?m. Trong tG@ ng ,Fn :-m ch /dt m*t t( /o ! tranh :uPn ,>i cc ^!i th Li"t =am Quc dgn #ng_@ n?m
123< ng !'.c tha tr'>c th(i hn. Nau Qhi ra tG@ ng trV th-nh l& y ,in Dkc Qv@ :-m ch /dt t( /o 8( gi#i +hZng@ c[
nuan ca l& yo ngo-i ra@ ng ccn +hi trch cc t( /o ting mh+ nh' LC Tra,ai:@ aBBCm/:CmCnt@ n {,ant ,- /o Tin
t&c. =g-y 2<5251232@ Bau Qhi 8hin tranh Th gi>i uu n% ra@ T%ng thng mh+ LC/run /an h-nh Bkc :"nh Sqi#i tn #ng
8*ng B#n V mh+ cng nh' V cc thu*c !Ra ca mh+_ trong !Z cZ ng A'[ng. =gay trong thng !Ku tin Bau chin tranh@
ng'(i mh+ !I /kt Qho#ng 2MMM !#ng ,in c*ng B#n V Li"t =am@ ring =am Ov@ h[n 4MM !#ng ,in /R /kt. =g-y 1351512$M@
T%ng D0 th' =guyn L?n 8X@ rji ti+ !Z@ cc ty ,in Trung '[ng L )jng mhong@ Lw L?n TKn /R !'a ,-o ngic. =g'(i
tiYn nhi"m ca ng 8X :- )- )uy TP+ th] !I /R ng'(i mh+ /kt tX ng-y 15751234. X& y Dkc Qv@ Tr'(ng 8hinh@ ) D
8ang@ )o-ng L?n Thi@ L'[ng Ohnh Thi"n chy thot tr'>c Qhi cc chin dRch /kt /> din ra. Trung '[ng #ng@ :dc ;y chT
ccn !dng m*t y ,in :- ng mhan ?ng L'u@ nuyt !Rnh chuyn c[ nuan trung '[ng tX =am ra Dkc@ !jng th(i /-n ,i"c
+hi h.+ h-nh !*ng ,>i miYn Dkc ,- miYn Trung Qhi ^=am Ov QhVi nghra_. )- =*i@ mhan ?ng L'u hH+ ,>i X& y Dkc
Ov@ :P+ Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng :gm th(i@ /Ku /% Bung )o-ng L?n Thi@ ang Xugn Ohu 1Tr'(ng 8hinh6 ,- ) D
8ang 1)o-ng Quc Li"t6. mhan ?ng L'u thay ,] nhPn ch&c t%ng /0 th' !I nh;t tr0 cGng nh9ng ng'(i dJ hH+ ch Tr'(ng
8hinh :-m nuyYn t%ng /0 th' Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng :gm th(i.
71$
=g-y 1751512$2@ Tr'(ng 8hinh ,it trn /o 8&u Quce ^)~i cc gi>i Br@ nng@ cng@ th'[ng@ /inh )~i cc !o-n th
c&u nuc )~i to-n th !jng /-o m;t n'>c Li"t =am. I 4M n?m@ T% nuc Q0nh yu m;t nuyYn !*c :P+@ Ba ,-o ,cng n :"
ca giac mh+ tham t-n. I 4M n?m@ dgn t*c Li"t =am +h#i mang trn trn ,t nuc BT nhuc nh[ m- mu !-o ca /ao nghra
Br anh hGng t>i nay ,Fn ch'a rha Bch. qi( !gy@ nuc BT t?ng thm nhic nhI@ nuc thG t?ng thm c?m h(no gi( !gy@ giang
B[n t% tin :i thm giac =hPt ch- !+@ t;m thgn trgu ngJa :i /R thm 1 :Kn + /&c !Ha !Ky. =hPt Qhai chin ,>i {nh@ W`@
:i cun l& BV ta ,-o ,cng QhZi :ha /inh !ao. Tr'>c c#nh n'>c m;t@ nh- tan th th#m@ 8&u Quc@ 8[ nuan c% !*ng ca Li"t
=am *c :P+ jng minh ra !(i@ thng thit Qu gHi to-n nuc !jng /-o mau h.+ B&c cGng :cng !nh !u%i mh+@ =hPt@ rha
nhic cho non Bng@ !'a T% nuc t>i chn ,inh nuang !*c :P+_. |ng :ong trHng Qu gHie ^8&u Quc Bb gi#i /-y ni :Km than
thng Qh% ca mun dgn. 8&u Quc Bb nu cao nh9ng U mun thit tha ca tr?m hH. 8&u Quc Bb :- ng'(i chT :i trung
th-nh cGng !jng /-o cGng tin :n trn !'(ng gi#i +hZng dgn t*c To-n th !jng /-o yu n'>c hIy tPn tgm ng h* 8&u
Quc ,Y mHi +h'[ng di"n@ hIy c'[ng nuyt tin :n d'>i /Zng c( Bkc !p Bao ,-ng_.
717
m 253512$7@ Qhi ,Xa ra Qhpi rXng tX chuyn ^ngJ B?n_ V Qu#ng TrR@ )o-ng ! D#o i !'.c ng'(i =hPt !'a ^hji
cung_ ngay. W*t B` nuan =hPt nZi ,>i nuan =gJ tiYn L?n +hcng T%ng :U mhm Ohkc )cCe ^Qugn !*i Thin )o-ng chT
tru;t nuyYn ca thJc dgn mh+ thi@ ch> Qhng !ing chm g] !n =am TriYu_ 1mhm Ohkc )cC@ TX TriYu !]nh )u !n
8hin Qhu Li"t Dkc@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2MM36. )m Bau@ i B& =hPt V ng A'[ng oQoyama ,-o ^chKu
,- tgu :n nhI U mun cng nhPn nYn !*c :P+_ cho Li"t =am. 8Z mat trong /u%i ^chKu_ !Z@ mhm Quvnh nZi ,>i i B&
=hPte ^8hdng ti cKn +h#i cZ !'.c BJ ng h* ca to-n th nhgn dgn@ ,- ! !t !'.c !iYu !Z@ uy t0n ca ch0nh +h chdng ti
cKn +h#i !'.c t?ng c'(ng /\ng m*t h-nh !*ng :ong trHng tuyn co !*c :P+_. oQohama cho r\ng@ tuyn co !*c :P+ !
ch&ng tp ch nuyYn :- cng ,i"c n*i /* m- ,- 8h0nh +h Li"t =am cZ ^tJ do tuy"t !i_ ! h-nh !*ng. =g-y 1153512$7@ Bau
Qhi hH+ )*i jng 8[ WPt@ ,ua D#o i QU /an di ^Tuyn co Li"t =am !*c :P+_@ hy /p )ca '>c matCntrC QU ,>i mh+
n?m 144$. =g-y 1353512$7@ =h- Lua :i ra m*t Ai Qhc tuyn / Bb tJ tay mkm nuyYn trn c[ BV ^dgn ,i nuU_. =g'(i
=hPt cng !I !'a nh- Bh hHc TrKn TrHng Oim ra )u Bau Qhi ng ^nhPn :(i :-m Th t'>ng_. =g-y 135$512$7@ nh- ,ua /an
o di th-nh :P+ 8h0nh +h. Ohi ;y@ nn !Zi /kt !Ku :an ra +h0a Dkc@ trong Qhi !'(ng B th'(ng luyn /R my /ay ,- +ho
hm ca jng Winh oanh tc 1thng 7512$7@ D* tr'Vng L =gHc {nh !I /R my /ay W` /kn cht Bau m*t chuyn Qim tra
cc c[ BV y t V Thi D]nh6. Wac dG tJ nhPn :- ^dgn chdng !ci hpi ,- ch( mong r;t nhiYu m- 8h0nh +h ch'a :-m !'.c g]
!ng Q_@ nh9ng ,i"c m- 8h0nh +h TrKn TrHng Oim !I :-m :- r;t ;n t'.nge u cKu =hPt chuyn giao t;t c# cc c[ BV
h-nh ch0nh cho cc ,in ch&c Li"t =amo Thu hji !;t =am Ov ,- cc nh'.ng !Ra !I d-nh cho mh+o n l to-n th cc
+hm nhgn ch0nh trRo 8ho +hf+ th-nh :P+ cc !#ng +hi ch0nh trRo Win thu cho cng ch&c@ th. thuyYn ,- dgn nghoo Thit
:P+ cc ty /an t' ,;n nuc gia ! Bon th#o )in mh+ ,- nghin c&u c#i t% ch0nh trR@ h-nh ch0nh ,- gio dic. 8hT trong gKn
7 thng ti ,R@ 8h0nh +h TrKn TrHng Oim !Ie 'a ch'[ng ting Li"t ,-o ch'[ng tr]nh gio dic thay th ting mh+ 1cZ ,ai
trc nuan trHng ca D* tr'Vng D* qio dic 5 W` thuPt )o-ng Xugn )In6o min thu cho dgn , B#no hoIn n. cho dgn nghoo
!'a tX miYn =am ra miYn Trung ,- miYn Dkc gKn hai ngh]n t;n goo !i l cho ch0nh trR +hmo trXng trR m*t B nuan :i
tham nhngo !Y /t m*t B nuan :i tr Thng 4512$7@ =*i cc TrKn TrHng Oim /kt !Ku tan rI dKn ,] BJ tri dPy mnh mb
ca +hong tr-o cZ , trang ca Li"t Winh.
71<
=g-y 1354512$7@ ng'(i =hPt V )- =*i !I ga+ Li"t Winh ti +h Ohgm Nai@ ^m(i Li"t Winh tham gia ch0nh +h :gm th(i
TrKn TrHng Oim_ nh'ng thCo ng TrKn Quc )'[ng@ +hi ,in ca T%ng D0 th' Tr'(ng 8hinh ti )- =*i@ Li"t Winh !I tX
chi. =g-y 1$54512$7@ 8h0nh +h TrKn TrHng Oim tuyn / cng Qhai ^,Fn h.+ tc chat chb ,>i nh- !'[ng cic =hPt_.
Tr'>c !Z@ ng-y 1254@ D* tr'Vng Thanh =in ca TrKn TrHng Oim@ LuPt B' mhan {nh@ ghi !i"n cho cc n[i nhkc nhVe ^8h>
nhs d d /R :Xa !#o ,] /Hn +hin :on ,- /Hn tuyn truyYn cZ mic !0ch giCo BJ :on :c , trPt tJ_. DHn ^+hin :on_ m-
ng mhan {nh nZi trong /&c !i"n trn !gy !'.c hiu :- ^m chT Li"t minh_. =g-y 1354512$7@ Qhi ^T%ng h*i ,in ch&c )-
=*i_ t% ch&c m*t cu*c /iu t]nh :>n ti =h- ht Tgy ! ng h* 8h0nh +h TrKn TrHng Oim@ nh9ng ng'(i c*ng B#n !I /0 mPt
chu}n /R ! Qhi cu*c mit5tin ,Xa din ra@ nh#y :n@ c'>+ din !-n@ /in cu*c mit5tin ng h* TrKn TrHng Oim th-nh t co
8h0nh +h ca ng :- ^/G nh]n_. W*t cu*c /iu t]nh Qhc !'.c X& y nuyt !Rnh Bb t% ch&c m*t hot !*ng Qhc@ :Kn n-y
Qhng chT :- ^c'>+ /iu t]nh_ m- :- ch0nh th&c ^c'>+ ch0nh nuyYn_. =g-y 1254512$7@ Li"t Winh tr-n ngP+ Dkc D* mh@ n[i
,n :- mh Thng B& ,- Qhi ;y !ang :- ,?n +hcng ca Ohgm Bai mhan O Toi. =g'(i =hPt Bau !Z !I trin Qhai m*t ![n ,R
lC t?ng@ h?m dHa cu*c /iu t]nh. ThCo ng W'(i )'[ng@ !i di"n Li"t Winh !I nZi ,>i ,in chT huy nugn =hPte ^=hPt
Qhng nn can thi"+ ,-o cng ,i"c n*i /* ca ng'(i Li"t =am_. 8gu nZi ;y cZ th chT t]nh c( +ht ra ! ng?n chan m*t mi
!C dHa t&c th(i nh'ng cng ch&a !Jng /it /ao dJ /o. =gay :dc ;y@ Quc Agn #ng ,- nh9ng ng'(i tham gia 8h0nh +h
TrKn TrHng Oim !Yu !'.c gHi :- ^i Li"t gian_. 8u*c !;u tranh ca nh9ng ng'(i c*ng B#n V giai !on n-y ch'a +h#i ,>i
ngoi lgm m- ,>i nh9ng !#ng +hi Qhng c*ng B#n.
713
{n to-n Qhu.
714
TrKn =hgm@ 2MM7@ trang 1$517.
712
=Yn Qinh t Lin X !I !'.c Nta:in thit Q dJa trn nYn t#ng :U thuyt m- mrCo/raCnBQy ,- DuQharin !I ,it trong cun
{D8 ca 8h nghra 8*ng B#n@ lu;t /#n n?m 1212. 8ho dG c# DunQharin ,- mrCo/raCnBQy !Yu !I /R Nta:in thanh trXng ,-o
gi9a thP+ nin 123M nh'ng cun Bch ca hai ng !I !'.c dRch ra r;t nhiYu th& ting nh' mh+@ {nh@ &c@ Tgy Dan =ha@
Trung Quc. TX :U thuyt ca mrCo/raCnBQy ,- DuQharin ,- thJc tin lgy dJng lI h*i ch nghra V Lin X trong thP+ nin
123M@ n?m 1272@ Nta:in ,it cun =h9ng L;n Y Oinh T 8a 8h =ghra XI )*i V Lin X. =?m 1273@ cc nh- :U :uPn X
Lit !I dJa trn Bch ca Nta:in ! ,it ra cun ^Nch qio Ohoa Oinh T 8h0nh TrR )Hc_. 8# hai cun !I !'.c in t>i Bu
tri"u /#n trong ,cng h[n m*t n?m ,- trV th-nh Bch ^gi !Ku gi'(ng_ ca cn /* cc n'>c lI h*i ch nghra. Li"t =am@
n?m 1273@ =h- Xu;t /#n NJ ThPt !I dRch ,- lu;t /#n cun Bch ca Nta:ino n?m 127<@ lu;t /#n cun Nch qio Ohoa Oinh
T 8h0nh TrR )Hc.
72M
)" thng !'.c #ng Lao !*ng Li"t =am thit :P+ tX !Ku thP+ nin 127M ,- !'.c gHi :- Tr'(ng #ng =guyn i Quc@
Qhi d(i tX trong 8hin Qhu ,Y )- =*i. =gay Bau Qhi gi-nh !'.c chin thkng V miYn =am@ ng-y 2251251237@ Dan D0 th' !I
nuyt !Rnh ^mV r*ng nuy m tr'(ng =guyn i Quc@ thCo !Z Tr'(ng +h#i ^:in tic mV cc :>+ nghin c&u Binh_ ! !'a B
hHc ,in tX 1.7MM trong n?m hHc 12375123< :n 1.4MM rji 2.MMM hHc ,in trong hai n?m Q ti+. =?m 123<@ Dan D0 th' !I ra
nuyt !Rnh lgy dJng tr'(ng =guyn i Quc uu ti N-i qcno =guyn i Quc uuu ti qia Lgmo =guyn i Quc uL ti -
=ng ,-@ cui n?m 123<@ cho lgy dJng ti )- =*i Tr'(ng #ng 8ao c;+ Ti ch&c !#m /#o hu;n :uy"n 3.MMM hHc ,inn?m.
=go-i ra@ cng trong n?m 123<@ Dan D0 th' ccn ra nuyt !Rnh mV r*ng Tr'(ng Tuyn hu;n Trung '[ng V )- =*i ,- hai
thng Bau !Z ra nuyt !Rnh lgy dJng tr'(ng Tuyn hu;n Trung '[ng uu ,>i nuy m 1.MMM hHc ,in ti - =ng.
721
=h'e D* tr'Vng@ Th& tr'Vng@ Li tr'Vng@ Tr'Vng /an cc Dan ca Trung [ng@ D0 th' ,- 8h tRch ca cc tTnh@ D0 th'
,- 8h tRch ca cc huy"n@ gim !c cc l0 nghi"+@ 8ic tr'Vng@ Li tr'Vng@ Li"n tr'Vng...
722
=o,aya conomiBhfBQaya motiQa
723
ThCo qio B' TrKn =hgm@ th' QU ca ng Tr'(ng 8hinh.
72$
L Au}n nh;n mnhe ^Trong ch nghra t' /#n@ cZ tiYn :- mua !'.c t;t c#. Trong ch nghra lI h*i@ !jng tiYn Qhng ccn
,R tr0 nh' ,Py@ ci nuyt !Rnh :- Bh ding :ao !*ng lI h*i trn c[ BV :-m ch tP+ th qi c# +h#i :- gi cZ Q hoch@ h]nh
th-nh tX trong B#n lu;t@ ch& Qhng +h#i h]nh th-nh do nuan h" cung cKu trn thR tr'(ng_. |ng !ci hpi nh- n'>c +h#i nhanh
chZng thng nh;t nu#n :U ,- !*c nuyYn Qinh doanh nh9ng mat h-ng :>n. L Au}n nZie ^mh#i chng Qhuynh h'>ng mun :;y
gi thR tr'(ng tJ do :-m tiu chu}n ! !Rnh gi nh- n'>c@ hoac QhZa tay chdng nZ :i@ Qhng cho +hf+ tJ do mua /n :'[ng
thJc@ nng B#n@ h-ng cng nghi"+ ch yu@ tuyn chin ,>i /Hn +h hoi@ !Ku c[@ /un :Pu@ :P+ :i trPt tJ lI h*i ch nghra
trn thR tr'(ng_.
727
Tr'(ng 8hinh chT ra /-i ton ,Y gi tr'>c )*i nghR Trung '[nge ^8hdng ta !I /n ,Pt t' ,>i gi th;+@ d'>i 7M gi trR@
Qhin cho gi th-nh t0nh ton /R Bai :"ch r;t la Bo ,>i thJc t@ ggy thi"t hi mi n?m h-ng tr?m t !jng. L>i ch0nh Bch gi
nh' ,Py@ h-ng n?m chdng ta !I ! tu*t ra Qhpi tay m]nh m*t Qhi :'.ng :>n ,Pt t' nhP+ Qh}u. 'a m*t t rd+ ,Pt t' ra@ ta
chT thu ,Y Qho#ng 2M t !jng. =u t0nh thCo t gi hi !oi 1MM !jng rd+ th] B m;t :i c-ng :>n h[n@ t>i 13M t !jng. i"n
:- m*t B#n +h}m h-ng hZa !ac /i"t@ chT cZ =h- n'>c !*c nuyYn Qinh doanh@ nh'ng ta !I /n ,>i gi r;t th;+ h[n h-ng chic
:Kn Bo ,>i gi th-nh B#n lu;t@ :-m thi"t hi h-ng n?m gKn t>i gKn $M t !jng. X?ng dKu@ than@ Bkt thf+@ li m?ngt]nh h]nh
cng t'[ng tJ. =h- n'>c m;t mi n?m h-ng tr?m t !jng. TX cui n?m 1243 :i !gy@ ta m>i ,Pn !*ng mua cng tri ch'a
!'.c 2 t !jng ! th;y m;t mt ca chdng ta nu :>n@ Qhng cZ ngujn thu n-o /G !k+ !'.c_.
72<
ThCo ng TrKn Li"t mh'[nge Tr'(ng 8hinh ,- L Au}n :un th hi"n BJ tn trHng nhau. Ti nghC c# hai ng Q ,Y
nh9ng ng-y V tG. mh0a Bau )pa Lc cZ m*t con !'(ng chy Bang tca n. =g'(i mh+ th'(ng !'a tG th h]nh ra lh /kn V !;y
,-o :dc 253 gi( Bng. Tr'(ng 8hinh nZie ^8Z nh9ng :Kn chdng ti !au m- Qhng QhZc@ nh]n c#nh ng'(i ta lh th ngay d'>i
:cng !'(ng_. )H :- nh9ng ng'(i !I tXng gkn /Z nhau Binh th. Ldc /;y gi( nh9ng ng'(i trong D* 8h0nh trR chu}n /R +ht
/iu g] !Yu ghi cho cc y ,in D* 8h0nh trR Qhc ! lin U Qin. L Au}n cZ m*t chT thRe ^=u cc y ,in Qhc cZ U Qin ,Y
/-i ca ti th] +h#i cho ti /it@ nu anh =?m ch9a g] th] c& th m- ch;+ h-nh_. |ng L Au}n /it ng Tr'(ng 8hinh r;t
thPn trHng. Tr'(ng 8h0nh /it cZ nh9ng !iYu m]nh ,- L Au}n Qhng h.+ nhau@ nh'ng ng Qhng /ao gi( ch9a@ chT ch9a
nh9ng :i ch9 nghra.
723
=hiYu thng tr'>c )*i nghR Trung '[ng <@ ng L Au}n !I Bh ding m'(i chuyn gia gid+ ,i"c ! chk+ /dt /#n /o co
n-y. ThCo ng TrKn mh'[ng@ ng'(i cZ tham gia th#o :uPn trong nu tr]nh h]nh th-nh ^m'(i nuy :uPt Qinh t_ ca ng L
Au}n@ cc ng TrKn mh'[ng@ TrKn Quvnh@ )o-ng TGng@ ng =gc :- ng'(i ch;+ /dt ch0nh /-i +ht /iu nZi trn ca ng
L Au}n.
724
TrKn =hgm@ 2MM7@ trang 113.
722
N-i qcn qi#i mhZng@ 175251247.
73M
Tu%i Tr@ 1<5251247.
731
TrKn =hgm@ 2MM7@ trang 12M5121.
732
TrKn =hgm@ 2MM7@ trang 112.
733
N!d@ trang 745<M.
73$
T-i :i"u :'u tr9 c nhgn ca qio B' TrKn ]nh Ddt.
737
=h- Qinh t hHc m- nuan !im ca ng !'.c + ding V Ti"+ Ohkc hji gi9a thP+ nin 12<M.
73<
=h9ng +ht /iu ca maBQar ,- cc U Qin :in nuan !n /-i /o ca qio B' -o Xugn Ngm trong !on n-y !'.c tr0ch tX
/in /#n hH+ )*i !jng D* tr'Vng ng-y 4575124<.
733
TrKn =hgm@ 2MM7@ trang 23M.
734
=guyn Thiy =ga@ 2MMM@ trang 2M$.
732
ThCo ng o-n Auy Th-nh ,- )o-ng TGng@ thng 1251247@ ng L Au}n yu dKn ,- th'(ng Qhng ccn tham gia hH+ D*
8h0nh trR@ Tr'(ng 8hinh lh :U hKu ht cc cng ,i"c trong #ng. Th nh'ng@ L &c ThH ,Fn :n )j Tgy th?m ,- lin L
Au}ne ^{nh m@ B&c QhpC ca anh /kt !Ku hn ch@ anh gi>i thi"u ,>i D* 8h0nh trR@ Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng ! ti thay
anh !i_. |ng L Au}n nZie ^L>i t]nh h]nh #ng ta /gy gi(@ anh ch'a thay ti !'.c m- +h#i Tr'(ng 8hinh_. Thng $5124<@
L &c ThH :i !n@ :Kn n-y !i hai ,. chjng. |ng ThH@ !'.c t# :- !I nuv lung chgn L Au}n nh'ng /R L Au}n h;t rae
^{nh : thPt@ ti !I tX chi rji. =h9ng Qhi n-o cKn n%i danh :- anh c& lin ti@ !i mariB@ rji !i miYn =am Qhi Bk+ gi-nh chin
thkng. Ti !I nZi rji@ Tr'(ng 8hinh_.
7$M
D#n ghi +ht /iu ca L &c ThH ti )*i nghR.
7$1
Tr'>c i h*i L@ thng 351242@ L &c ThH chu}n /R m*t !Y n thit :P+ ch !Rnh 8h tRch o-n trong #ng@ thCo !Ze
n?m ,R !ang gi9 c'[ng ,R cao nh;t trong #ng Bb gi9 ch&c ch tRch #ngo L Au}n@ nh- :Inh !o cao nh;t Bb gi9 ch&c danh
8h tRch o-n 8h tRcho m*t trong n?m ,R ch tRch Bb gi9 ch&c t%ng /0 th'@ ,R tr0 !'.c cho :- ca L &c ThH. ThCo ng
Li"t mh'[ng@ th' QU T%ng D0 th' L Au}n@ th] !;y :- m h]nh m +hpng Trung Quco V Trung Quc Qhi + ding m h]nh
n-y@ ang Tiu D]nh@ tuy Qhng V trong 8h tRch o-n nh'ng !I gi9 ch&c t%ng /0 th'@ m*t c'[ng ,R tuy th;+ h[n nh'ng cZ
thJc nuyYn ,] lh :U th'(ng ,i mHi ,;n !Y trong #ng. Y n ca L &c ThH !I :-m cho nhiYu ng'(i :o :knge Bau Qhi ^tn
,inh_ L Au}n :-m ch tRch@ thJc nuyYn Bb thu*c ,Y ^T%ng D0 th'_ L &c ThH. Tuy nhin@ L Au}n !I dP+ tkt U !Rnh n-y
Qhi mV !Ku cu*c hH+@ ng tuyn /e ^ Li"t =am chT cZ Dc l&ng !ng :-m ch tRch #ng. {i mun :-m ch tRch th] c&
:-m@ ti Qhng dm_.
7$2
Thot !Ku@ T )9u !'.c ng L Au}n ^/ji d'~ng_ ! Q nhi"m ch&c T%ng /0 th'@ nh'ng th;t /i ca c#i cch qi5
L'[ng5TiYn !I !nh m;t nt chdt uy t0n ccn :i ca m*t ^nh- th[ !i :-m Qinh t_.
7$3
T )9u Qhng /R cch ch&c ng ,Fn !'.c !'a ,-o danh Bch &ng ch ,-o Dan ch;+ h-nh Trung '[ng ti i h*i Lu
nh'ng th;t ch 1cGng ,>i )o-ng TGng6.
7$$
|ng mhm L?n jng !'.c nh9ng ng'(i gid+ ,i"c !nh gi :- ^m*t nh- ,?n hZa h[n :- m*t nh- Qinh t_. |ng th'(ng tJ
tay Bon th#o cc +ht /iu ca m]nh rji m>i !'a cho th' QU ch9a thay ,] th' QU chu}n /R nh' nh9ng ng'(i Qhc. ThCo Li"t
mh'[nge ^|ng nghr Bgu la cgn nhkc tr'>c Qhi ,it ra@ nZi ra_. D\ng m*t th& ting mh+ :'u :ot@ ng mhm L?n jng r;t d
ggy c#m t]nh ,>i cc nh- /o ,- cc !jng BJ nuc t. Dn trong@ ,>i tc +hong gi#n dR@ nhgn hPu@ ng cng cZ !'.c BJ yu
mn ca c;+ d'>i ,- cng chdng.
|ng mhm L?n jng Binh n?m 12M< V lI &c Tgn@ huy"n W* &c@ tTnh Qu#ng =gIi. Th'(ng !'.c gHi :- anh T. NJ
nghi"+ cch mng ca ng /kt !Ku tX +hong tr-o /Ii QhZa chng mh+ ca hHc Binh@ Binh ,in n?m 1227@ nhgn !m tang ca
nh- ch0 B` mhan 8hgu Trinh. =?m 122<@ ng Bang Qu#ng 8hgu dJ :>+ hu;n :uy"n cch mng do )j 8h0 Winh t% ch&c ,-
gia nhP+ Li"t =am Thanh nin 8ch mng jng ch0 )*i. Thng 351222@ ng /R ng'(i mh+ /kt@ /R Qt n m'(i n?m tG ,- /R
!-y !i 8n #o. WIi t>i n?m 123<@ ng m>i !'.c ra tG ! rji n?m 12$M@ cGng Lw =guyn qi+@ /0 mPt Bang Trung Quc
cGng gia nhP+ #ng 8*ng B#n ng A'[ng ,- !'.c =guyn i Quc giao nhi"m ,i ,Y n'>c lgy dJng c?n c& !Ra V /in
gi>i Li"t 5 Trung. Ti Quc dgn i h*i Tgn tr-o@ n?m 12$7@ ng !'.c /Ku ,-o ty /an Th'(ng trJc gjm n?m ng'(i thu*c
ty /an Agn t*c qi#i +hZng@ chu}n /R cho 8ch mng thng Tm.
Trong ch0nh +h !Ku tin ca )j 8h0 Winh@ mhm L?n jng :- /* tr'Vng t-i ch0nh ,- Bau !Z Qim thm ch&c +hZ tr'Vng
Dan Th'(ng ,i Quc h*i. Thng <512$<@ Qhi D* tr'Vng =goi giao =guyn T'(ng Tam tX chi !i mh+ dJ )*i nghR
ontainC/:Cau@ ng !'.c )j 8h0 Winh ch thay =guyn T'(ng Tam :-m Tr'Vng +hi !o-n Li"t =am Agn ch 8*ng hca
tham gia h*i nghR. TX thng 3512$2@ ng :- +hZ th t'>ng duy nh;t trong ch0nh +h do )j 8h0 Winh !&ng !Ku@ mac dG@ mIi
t>i i h*i uu@ n?m 1271@ ng m>i trV th-nh y ,in D* 8h0nh trR. |ng jng :- ng'(i nhPn :Inh B& m"nh :Rch Bh Qhi !'.c
ch :-m Tr'Vng +hi !o-n 8h0nh +h dJ )*i nghR qCn,C ,Y ng A'[ng@ n[i@ ng QU ,-o /#n )i"+ !Rnh chia Li"t =am
th-nh hai miYn =am 5 Dkc. TX thng 251277@ ng :-m th t'>ng rji ch tRch )*i !jng D* tr'Vng cho !n n?m 1243. |ng
mhm L?n jng !&ng !Ku ch0nh +h trong m*t giai !on m- nYn Qinh t ,Pn h-nh dJa trn nguyn tkc Q hoch hZa tP+
trung. 8# miYn Dkc nh' m*t c my !I !'.c :P+ tr]nh@ ,ai trc h]nh th-nh ch0nh Bch gKn nh' Qhng !ng Q. 8ho dG@ ng :-
ng'(i QU cc nghR !Rnh ca ch0nh +h /an h-nh ch0nh Bch c#i to cng th'[ng nghi"+ V c# miYn Dkc@ hji n?m 1274@ ,-
miYn =am@ n?m 1233@ mhm L?n jng chT :- ng'(i thXa h-nh ch& Qhng +h#i :- tc gi#. 8ng cZ m*t B ch0nh Bch lu;t
hi"n Qhi ng mhm L?n jng ccn :- th t'>ng cZ tc ding tho g~ nh9ng QhZ Qh?n trong B#n lu;t Qinh doanh nh'e =ghR
nuyt Trung '[ng <@ QhZa uL@ thng <51232o Quyt !Rnh 2758m@ 215151241. =h'ng@ ,ai trc ca mhm L?n jng trong !%i
m>i :- r;t m( nht. ThCo )- =ghi"+@ ,-o th(i !im ;y@ lung nuanh mhm L?n jng Qhng ccn ng'(i gipi n9a. Tr. :U lu;t
Bkc nh;t ca ng :- Li"t mh'[ng@ Bau Qhi lu;t /#n tP+ th[ ^8ha WV_ !I /R tch ra.
LY !(i t'@ ng mhm L?n jng :- m*t ng'(i Qhng may mkn. =?m 12$<@ ng :;y ,.@ /- mhm ThR 8dc@ nh'ng chT m*t
tuKn Bau Qhi c'>i@ chin tranh /Gng n%@ ng !'.c ch :-m !ac +hi ,in ca Trung '[ng #ng ,- 8h0nh +h ti =am Trung
/*. 8ui n?m 12$4@ /- 8dc !'.c !'a ,-o ,>i chjng. Nau nhiYu thng !i /*@ thng 3512$2@ /- t>i n[i nh'ng ga+ chjng chT
!'.c ch'a !Ky tuKn th] mhm L?n jng :i cZ :"nh ra Dkc. =?m ;y /- 8dc chT m>i hai m'[i /a tu%i. 8Z :b ho-n c#nh ;y !I
tc !*ng :>n t>i tinh thKn ca /-@ n?m 127M /- /kt !Ku /R /"nh tgm thKn +hgn :i"t. |ng TrKn Li"t mh'[ng Qe ^Ldc !Ku chT
:- m*t c[n QRch +ht Bau !n m&c /R trKm u;t@ cc /c B` =ga ,- Trung Quc !Yu tPn t]nh nh'ng rji Qhng ch9a !'.c. W*t
:Kn@ cc /c B` nhPn th;y chR 8dc r;t nh> chjng. )H nZi ,>i ti :- nn !'a chR ,Y ! anh chR gKn nhau@ hy ,Hng :- !iYu ;y cZ
th gid+ c#i thi"n t]nh trng /"nh t]nh ca chR. Ti ,Y@ nZi ,>i mhm L?n jng@ anh !jng U@ chT nh( ti t]m gid+ cc +h'[ng
ti"n trnh thai. )ai ng-y Bau@ mhm L?n jng mang tr# ti cc /ao cao Bu rji :kc !Kue hH nhKm. LY Bau@ chR 8dc !'.c !'a
,Y m*t ngi nh- V +h mhdc )o. Wi :Kn mhm L?n jng ra@ anh !'a tay cho ,.@ chR 8dc cng !'a tay ra@ nh'ng hai /-n
tay run :n /Kn /Pt@ ch>i ,>i@ mong mun m- Qhng nkm n%i tay chjng. Ti nhPn th;y c# hai@ m*t tTnh@ m*t Qhng@ !Yu r;t
!au !>n_. |ng mhm L?n jng Bng c !*c nh' th cho !n tPn cui !(i cho dG nhiYu :Kn@ nhiYu ng'(i trong Trung '[ng
cZ Qhuyn ng :;y ,.. |ng Li"t mh'[ng nZie ^)j 8h0 Winh ng h* :Ja chHn n-y ca mhm L?n jng_. D- 8dc QR+ Binh
cho ng m*t ng'(i con trai tn :- mhm N[n A'[ng tr'>c Qhi /"nh t]nh ca /- trV nn , +h'[ng c&u ch9a.
7$7
=g-y 2M525124<@ trn t( mra,da@ qor/achC, nZi ,Y ^%i m>i@ :-m ch ,- Bng to_. =g-y 151M5124<@ qor/achC, cho
r\nge ^8i c Qhng d d-ng !Ku h-ng@ +h#i dng c#m ! !'a ra ci m>i_. =g-y 1151M5124<@ cc /o Li"t =am ,Xa !'a tin
,Y cu*c ga+ gi9a qor/achC, ,- T%ng thng W` Cagan ti ucC:and ,Xa !?ng +ht /iu ca qor/achC, tr'>c !Z ti #ng
Ohu y qralnodae ^Agn ch nh' Qhng Qh0@ nh' !cn /}y ngng c# lI h*i ,-o cng cu*c !%i m>i_.
7$<
8h0nh nh9ng c#i cch m- qor/achC, tin h-nh ,-o thng 25124< ti i h*i 23 #ng 8*ng B#n Lin X nh' g:aBnoBt
1mV cha6@ +CrCBtroiQa 1c#i t%6 !I dFn !n ch;m d&t ho-n to-n chin tranh :nh ,- :-m Bi+ !% c?n /#n h" thng lI h*i ch
nghra chT trong m*t nhi"m Qv ca qor/achC,.
7$3
ThCo gomo:o,e ^Trong c#i t% Qinh t@ cZ m*t B ,;n !Y thCn cht m-@ thCo ti@ chdng ta B'.ng BGng :#ng trnh. Z :-
,;n !Y thR tr'(ng d'>i ch !* lI h*i ch nghra. TX thR tr'(ng +hKn :>n !'.c nhkc t>i m*t cc tiu cJc_. Nau Qhi +ht /iu
n-y !?ng trn t( NJ ThPt@ nh- Qinh t 8:ago:iC, nZi :i@ cng trn NJ ThPte ^Trong t;t c# cc Qiu th%i +hjng ca tuyn
truyYn t' /#n lft :i th] huyYn thoi ,Y thR tr'(ng :- nguy him h[n c#_.
7$4
mhKn ch yu +h#i ,it :i trong Do co 8h0nh trR :- +hKn Qinh t. Da ,;n !Y :>n m- T% Din tP+ /o co lin U Qin
Tr'Vng 8hinhe %i m>i t' duy ,Y c[ c;u Qinh t@ c[ c;u !Ku t'@ Qhkc +hic Qhuynh h'>ng ham cng nghi"+ nang ,- cng
tr]nh :>n@ chuyn h'>ng !Ku t' ,- +ht trin B#n lu;t ,-o /a mic tiu c[ /#n ,- c;+ /ch ! ,'.t nua Qhng ho#ng Qinh t5
lI h*i :- :'[ng thJc@ thJc +h}m 5 h-ng tiu dGng 5 h-ng lu;t Qh}uo 8h;+ nhPn nYn Qinh t nhiYu th-nh +hKn@ coi Qinh t c
th ,- t' nhgn ccn cKn thit ,- tjn ti :gu d-i trong th(i Qv nu !*. Oinh t nuc doanh gi9 ,ai trc ch !o@ cGng ,>i Qinh t
tP+ th ,- Qinh t gia !]nh gkn ,>i nZ h.+ th-nh :Jc :'.ng Qinh t lI h*i ch nghra chim t trHng :>n trong nYn Qinh to
,i"c c#i to cc th-nh +hKn Qinh t Qhc :- nhi"m ,i :gu d-i@ gkn ,>i yu cKu Bh ding@ +ht huy Qh# n?ng ca hH thCo
+h'[ng chgme Bh ding ! c#i to@ c#i to ! Bh ding tt h[no %i m>i c[ ch nu#n :U Qinh t@ lZa /p c[ ch tP+ trung nuan
:iu /ao c;+@ chuyn Bang c[ ch hch ton Qinh doanh lI h*i ch nghra thCo nguyn tkc tP+ trung dgn ch. Ldc n-y@ m>i
ch;+ nhPn Qinh t h-ng ho ,- Bh ding nuan h" h-ng ho5tiYn t" ! lgy dJng nYn Qinh t lI h*i ch nghra@ ch'a gi#i thot
!'.c nhPn th&c coi Qinh t thR tr'(ng ,- c[ ch thR tr'(ng Qhng dung h.+ ,>i ch nghra lI h*i.
7$2
T'>ng L TrHng T;n cGng ,>i T'>ng )o-ng L?n Thi :- hai chT huy nugn !*i !I Bt cnh ,>i T'>ng qi+ But hai cu*c
Qhng chin@ c# hai ng'(i !Yu cZ mat ti i"n Din mh. T'>ng qi+ cho r\ng L TrHng T;n :- ^m*t trong cc ,R t'>ng gipi
nh;t Li"t =am nua cc th(i !i_. 8h0nh i o-n 32M ca L TrHng T;n !I ckm c( trn hKm AC 8aBtriCB@ d-nh chin thkng
huy ho-ng V i"n Din mh. Da m'[i mt n?m Bau@ cng ch0nh chic lC t?ng 32M n\m trong 8nh Qugn mh0a ng ca L
TrHng T;n !I hdc !% c%ng Ainh *c LP+@ Qt thdc cu*c chin tranh thng nh;t hai miYn =am Dkc. =g-y 1451M5124<@ ti
i h*i #ng To-n Qugn@ L TrHng T;n !'.c /Ku :-m tr'Vng !o-n !i /iu nugn !*i !i dJ i h*i #ng :Kn th& Lu.
77M
|ng L9 Winh 8hgu Q r\ng@ thng <5124<@ Qhi !ang :-m gim !c =ggn h-ng =h- n'>c Th-nh +h )j 8h0 Winh@ trong
m*t ng-y@ ng nhPn !'.c !i"n ca Dan T% ch&c Trung '[ng gHi ra )- =*i. 8Km /&c !i"n mPt trong tay m- ng Qhng rw :-
/R ^tri"u_ /Vi m*t ,i"c :-nh hay d9. n chiYu@ ng /it m]nh trV th-nh t%ng gim !c =ggn h-ng =h- n'>c Li"t =am Qhi
nghC -i Ting nZi Li"t =am !'a tin ,Y Quyt !Rnh /% nhi"m ng ca D* 8h0nh trR. =g'(i m- ng 8hgu ga+ Qhi ra t>i )-
=*i Qhng +h#i :- nhgn ,Pt !&ng !Ku 8h0nh +h ca ng m- :- L &c ThH. |ng Quc Nam cng !'.c nh;c tX ^gh_
)i"u tr'Vng tr'(ng i hHc Xgy dJng ,Y :-m 8h nhi"m ty /an Xgy dJng 8[ /#n =h- n'>c ,-o thng <51242 thCo cch
!*t ng*t nh' ,Py. |ng Nam Q :i r\ng@ Qhi ng !n dJ +hin hH+ 8h0nh +h !Ku tin@ Th t'>ng mhm L?n jng !I +h#i
hpie ^{nh :- aiy Ti Bao :i ngji V !gyy_. Li tr'Vng Li T%ng h.+ L?n +hcng@ !ang :-m th' QU +hin hH+@ !I +h#i !~ :(ie
^Th'a@ !gy :- anh Quc Nam@ th-nh ,in m>i ca 8h0nh +h _.
771
L &c ThH@ =g'(i 8*ng B#n Oin c'(ng@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2M11@ trang <2.
772
Tr0ch )ji QU ca ng =guyn Th-nh Th[e Tr'>c i h*i uL@ anh ThH Qu ti !n ga+. =gang NV =ng nghi"+ Th-nh
+h@ ngang !'(ng 8ch mng Thng Tm@ cZ con !'(ng !i Bgu , ru*t Qhu +h@ n[i cZ nhiYu /i"t thJ do cng an nu#n :U.
Ti !n m*t /i"t thJ r*ng :>n@ anh ThH /#o /#o ," cn /* nhgn ,in t#n ra cc /i"t thJ lung nuanh@ anh dkt ti :n :Ku@ chT
hai ng'(i ngji /-n ngang nhau@ anh cZ B% ,- cKm ,it ghi. {nh nZie ^Ti cKn hpi anh m*t B cgu@ ! cZ nuyt !Rnh ,Y anhe
nu anh thu*c ,Y !#ng /* n-oy_. Ti nZi@ Qhi 8hgu L?n Lim@ th'(ng ,i X& y@ chuyn tX ^Thanh nin jng ch0 )*i_
Bang :P+ ^{n =am 8*ng B#n #ng_@ cZ !n cng tc V lI ti. {nh =hung V Lrnh Long :-m thKy gio V | Wn@ !I !'.c
8hgu L?n Lim Qt n+ ,-o #ng m*t :'.t ,>i Eng L?n Ohim@ )- )uy qi+. 8Gng :dc th-nh :P+ chi /* 8( p. =g-y
!Ku@ !#ng /* nu ti thu*c ,Y !#ng /* 8hgu L?n Lim. Tr# :(i long cgu hpi n-y@ th;y anh Nu ThH trKm nggm. L &c ThH
hpi ti+e ^{nh cZ nuCn /it TrKn L?n qi-u Qhngy_. Ti nZie ^Ldc nhp !Hc /o nZi ,Y ,i ACB 8ham+B@ mh+ !'a h[n n?m
m'[i ng'(i c*ng B#n /R /kt ra tca@ cZ ,it nh9ng cgu hpi ca tca ,- tr# :(i ca TrKn L?n qi-u@ ti r;t th0ch@ nh'e Tca hpie
x{nh :-m nghY g]yzo anh qi-u tr# :(ie xTi !I nZi@ ti :-m cch mng chuyn nghi"+@ ccn :-m nghY g] n9az. Tca hpie xL-m
Bao anh !i =ga !'.cyz. {nh qi-u tr# :(ie xTi cZ U ch0 :-m cch mng :- ti !i !'.cz. Nau n-y ga+ anh qi-u ti thuPt :i@
anh qi-u c'(i nZie xTr'>c tca ti Qhai dZc ch& tX mh+ !i Lin X cZ g] :- QhZ_. Nau Qhi lc minh th;y ti ^Qhng cZ nuan
h" g] ,>i TrKn L?n qi-u_@ ng L &c ThH nZie ^Ti Bb gi>i thi"u cho i h*i@ /Ku anh ,-o Trung '[ng #ng@ Bau Qhi !kc
ch Bb rdt anh !i Qhpi th-nh +h_. Th :- ng W'(i Th[ trV th-nh y ,in Trung '[ng QhZa uL.
n i h*i L@ thng 351242@ ti !'.c Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng #ng gi>i thi"u ,Y tTnh )Pu qiang &ng ch !i /iu !i
h*i L. Ti dJ cu*c hH+ Trung '[ng QhZa uL@ :Kn cui@ !Zng gZ+ dJ th#o /o co i h*i L ,- danh Bch !Y ch trung '[ng
y ,in@ trong danh Bch !Ku tin cZ tn ti. 8hiYu :i@ anh Nu ThH Qu ti !n ga+. Ti nZi ,>i cc !jng ch0 trong T%e
^8hkc ti +h#i rdt ra Qhpi danh Bch !Y ch !gy_o rji c'(i lch ca+ !i. n nh- Qhch ca Dan D0 th'@ ti ngji trn gh Ba:on
c nhgn ngang mat ,>i Nu ThH@ anh /iu nua ngji gh Ba:on ,>i anh@ rji nZie ^Ti !i ,>i anh Bao anh cng /it@ cc !jng
ch0 D* 8h0nh trR g?ng ,>i anh :km@ trong cGng QhZa Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng mgu thuFn nhau@ Bb #nh h'Vng :Inh !o chT
!o ca Trung '[ng. Ti !Y nghR anh ,] BJ nghi"+ :>n ca #ng@ anh hi Binh cho chdng ti !'a tn anh ra Qhpi danh Bch
gi>i thi"u ,-o Trung [ng OhZa L. Nau i h*i@ cng tc ca anh ra Dkc , =am tho#i mi_. Ti +ht /iue ^Ti tham gia
cch mng hji m;y tu%i@ :un !'.c !iYu !i n[i QhZ@ ,- !'.c giao trHng trch :dc QhZ. Ti Qhng nghr cZ th Bng !n !*c
:P+ thng nh&t. qi( !'[ng ccn Bng :- :(i nu B&c rji@ cZ g] Qhng hi Binh !'.c. =u th;y ti V Trung '[ng :-m m;t !o-n
Qt@ trV ngi cho Trung '[ng +ht huy ,ai trc@ ti Bn B-ng rdt tn@ cc anh c& /i tn ti Qhpi danh Bch !Y ch ,-o Trung
'[ng !i_. =Zi long@ ti !&ng dPy ch-o ,- ,Y t% hH+. n Qhi hH+ Trung '[ng@ danh Bch gi>i thi"u ra &ng ch Qhng cZ tn
ti. W'(i O !i ga+ L Au}n hpi ,Y chuy"n /i tn W'(i Th[ trong danh Bch !Y ch ,-o Trung '[ng@ ng Da Au}n nZie
^Ti Qhng tn th-nh /i tn )ai L?n@ W'(i Th[@ =?m LPn@ W'(i O_. )m Qhai mc i h*i #ng :Kn L@ trn !'(ng ,-o
h*i tr'(ng@ ti ga+ Wai 8h0 ThH@ anh m ti r;t tha thit nZie ^Tr'(ng !j tri mI :Jc@ chu nhJt Qin nhgn tgm_ 1'(ng d-i
m>i /it ngJa hay Lgu ng-y :cng ng'(i m>i tp6. qi( gi#i :ao@ anh inh &c Thi"n QhYu ti ra Bgn nZie ^WKy cho tao Qu
mKy /\ng mKy@ ,] tao :>n h[n mKy nhiYu tu%i. Tao !i ht cc tTnh miYn Tgy@ nu mKy nh' hH nZi@ Qhng th cZ miYn Tgy
anh hGng nh' ,Py. Tao nZi ,>i ng Nu ThH@ gi#i nuyt cn /* nh' th@ Bau nKy hH Bb !-o mj@ cuc m# cha ms m]nh :n_.
Ti nkm chat hai tay anh Thi"n nZie ^Ti nhPn anh :- anh ti_. 8ng trong th(i gian hH+@ anh )ai L?n !i"n thoi Qu ti !n
n[i V !o-n !i /iu tTnh 8hu Long gic !Ku lung /-n QhZc@ n'>c mkt ch#y '>t mat /-n. Nau i h*i anh =guyn L?n Linh
ga+ ti nZie Ti cZ hpi anh Nu ThH ,Y ,i"c /i tn anh trong danh Bch !Y ch ,-o Trung '[ng@ anh Nu ThH tr# :(ie ^Ti nZi
,>i nZ@ nZ tr# :(i ,>i ti Qhng !Ky /a +hdt@ !&ng dPy !i@ nu nZ n?n nT ti@ ti !I cho V :i_. Ti nZi ,>i anh Nu ThHe
^=g'(i c*ng B#n chgn ch0nh Qhng /ao gi( n?n nT !gu_. ji anh Linh :i nZie ^Ti :-m Bao !;u tranh cho :b +h#i !'.c@ anh
th;y ho-n c#nh ti Qhng@ trong i h*i nKy ng'(i ta ,Pn !*ng Qhng /p th?m cho ti@ Qt nu# ti !t !'.c B th?m !kc ch
:- may :km_.
773
L &c ThH =g'(i 8*ng B#n Oin c'(ng@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2M11@ trang <2.
77$
ThCo ng =guyn &c Tgm@ Qhi ch'a thuyt +hic !'.c D* 8h0nh trR r\ng ai Bb :-m t%ng /0 th'@ ng Tgm !I hpi L &c
ThHe ^T]nh h]nh QhZ Qh?n nu@ anh nn nhPn ch&c t%ng /0 th' !i@ d thng nh;t h[ny_. L &c ThH nZie ^W]nh !I nhiYu
tu%i@ B&c QhpC cng Qfm@ ! !jng ch0 Qhc :-m tt h[n_1D-i ,it ca =guyn &c Tgm do ng =guyn ]nh )'[ng cung
c;+6.
777
Th' QU ca ng Tr'(ng 8hinh@ ng TrKn =hgm nZi@ Tr'(ng 8hinh !I chRu + :Jc@ Q c# !C dHa@ ! /u*c +h#i rdt :ui@
nh'ng ng =guyn Ohnh th] cho r\ng Qhng cZ BJ !C dHa.
77<
D-i +ht /iu@ ccn !'.c din !Hc :i ti i h*i 8ng Qhai ,-o ng-y 145125124<@ ,ite ^8hdng ta Bk+ /Ku cc y ,in Dan
8h;+ h-nh Trung '[ng m>i Trong danh Bch !Y ch ,-o Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng QhZa Lu@ th thCo !Y nghR ca !jng
ch0 Tr'(ng 8hinh@ !jng ch0 mhm L?n jng ,- !jng ch0 L &c ThH@ o-n 8h tRch i h*i nh;t tr0 tn trHng nuyYn
Qhng &ng ch ca /a !jng ch0 ,] tu%i cao@ B&c !I yu. 8h chT cao !s+ ca /a !jng ch0 :-m n%i /Pt truyYn thng nuU /u ca
dgn t*c ta@ ca #ng ta :-e Th h" tr'>c gn cKn d]u dkt th h" Bau ,- th h" Bau Q tic trung th-nh BJ nghi"+ ca th h"
tr'>c_. Nau Qhi ^:ong trHng truyn d'[ng_ c# ^/a !jng ch0_@ ng mhm )Gng !Y nghR ^i h*i trao trch nhi"m cao c#_ :-m
c ,;n cho c# /a /Pc cng thKn ca #ng.
773
L &c ThH =g'(i 8*ng B#n Oin c'(ng@ =h- Xu;t /#n 8h0nh trR Quc gia 2M11@ trang 3M.
774
i T'>ng L &c {nh@ =h- Xu;t /#n Qugn *i =hgn Agn@ 2MM7.
772
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 32<5323.
7<M
mhm L?n Tr-@ 2MM2@ trang 3235324.
7<1
Wai Xugn TKn@ 2MM7@ trang 13<.
7<2
Wai Xugn TKn@ 2MM7@ trang 13<.
7<3
N!d@ trang 133.
7<$
ThCo !i"u /-i ht {nh Ku Nng m 8ui Nng@ mhan )uvnh iu.
7<7
L?n L@ th[.
7<<
W]n i+ ,- O74 th'(ng Qhng :-m cht ng'(i. W]n i+ th] ckt !&t gZt chgn ca nh9ng ng'(i !+ +h#i nZ. W]n O74 th]
/Pt :n ,- n% V !* cao Qho#ng 4Mcm@ B&c Bt th'[ng ! ckt !&t hai chgn ca ng'(i :0nh dFm :n nZ ,- ccn cZ Qh# n?ng Bt
th'[ng c# ng'(i !i +h0a Bau@ +h0a tr'>c.
7<3
iYu tra ca DCn OiCrnan trong cun ThC mo: mot CgimC cho r\nge 1@<3 tri"u ng'(i@ t'[ng !'[ng ,>i 21 dgn B
8am+uchia :dc ;y 13@42 tri"u ng'(i6 !I /R cht d'>i /-n tay OhmCr po 1MM ng'(i Li"t@ ,>i m'(i ngh]n Bng trong cc
! thR ,- m'(i ngh]n ng'(i Qhc Bng V cc ,Gng nng thn@ !Yu /R OhmCr p git Bch. Tuy@ !'.c hPu thuFn /Vi Dkc
Oinh@ nh'ng ch !* OhmCr p cng Qhng tha mng cho ng'(i )oa. Oho#ng 7M ng'(i )oa Bng V 8am+uchia@ t'[ng
!'[ng ,>i 217 ngh]n ng'(i !I +h#i cht d'>i /-n tay mo: mot.
7<4
i B& Li"t =am ti 8am+uchia giai !on 123251221.
7<2
=g iYn@ 1222@ trang <3.
73M
=g iYn@ 1222@ trang <3.
731
N!d@ trang <M.
732
=g iYn@ 1222@ tr <M.
733
)un NCn Binh n?m 1272 1=?m Binh trong :U :Rch :- 12716 nu V huy"n Nt'ng Troong@ Oong+ong 8ham. Ohi ccn hHc +h%
thng@ )un NCn cZ tham gia +hong tr-o hHc Binh@ /R Qhng /@ :nh ,Y OratiC /un h-ng ti+ t cho Qugn qi#i +hZng miYn
=am. Ohi Lonno: !#o ch0nh@ )un NCn chy thCo /* !*i Li"t =am ,- Bau !Z tham gia m*t ![n ,R , trang 8am+uchia do /*
!*i Li"t =am hu;n :uy"n. =?m 1232@ )un NCn !I :n !n tiu !o-n tr'Vng. =?m 1237@ Qhi tham gia ^gi#i +hZng Oom+ong
8ham_@ )un NCn /R th'[ng nang ,- hpng mkt tri. Th(i mo: mot@ )un NCn :- trung !o-n +hZ@ tham m'u tr'Vng Trung !o-n
LGng 21. Thng <51233@ trung !o-n ca )un NCn !'.c :"nh chu}n /R tc chin@ trinh Bt ,Y /o@ mic tiu !'.c giao :- !jn
/in +hcng )oa L' ca Li"t =am. Nau Qhi m*t B cn /* trung !o-n !'.c gHi ,Y nugn Qhu hHc tP+ Qhng th;y nuay trV :i@
)un NCn cGng ,>i m*t B cn /* tgm +hdc Qhc chy thot Bang Li"t =am. )un NCn !I !'.c hai cn /* Li"t =am ti+ !Zn
,- gid+ !~ trong th(i Qv !Ku@ ng Tm Quang ,- Da 8ung@ !nh gi r;t cao. Nau m*t B :>+ hu;n :uy"n !Ku tin@ )un NCn
!I ,it nh9ng Qin nghR cZ tKm chin :'.c@ !'.c nZi :-@ !I :-m cho cc cn /* Li"t =am Qinh ngc. Ohi trV th-nh /*
tr'Vng@ /it m]nh /kt !Ku tX B Qhng@ )un NCn@ ,>i t' ch;t thng minh@ !I n :Jc ht m]nh ! hHc tP+. ThCo ng =g iYne
^D* =goi giao Li"t =am nhanh chZng Bon m*t gio tr]nh B[ !ng ,Y ngoi giao@ ch cn /* Bang gid+ ti mV :>+ !-o to
c;+ tc. )un NCn hHc tr'>c@ hHc ring ,- hHc r;t ch?m@ Bau !Z tJ m]nh :n /ic gi#ng :i /-i cho cc cn /* 8am+uchia
Qhc_. 8ch :-m n-y ,Xa gid+ )un NCn nkm /-i chkc h[n ,Xa gid+ ng Qin to uy t0n trong h-ng ng cn /* 8am+uchia.
ThCo ng =g iYn@ Qhc ,>i mCn No,an@ mun tp ra tJ m]nh :-m !'.c@ Qhng chRu tranh th BJ gid+ !~ ca chuyn gia@
anh )un NCn :dc !Ku :un Qhai thc chuyn gia@ hHc rji hpi. =h'ng@ nh9ng ,i"c nh' chHn cn /*@ gi#i nuyt cc mi nuan
h" n*i /* th] )un NCn :i th'(ng tJ :-m.
73$
=g iYn@ 1222@ trang <7.
737
N!d@ trang 3<.
73<
mCn No,an /R !'a trV :i )- =*i giam gi9 cho t>i ng-y 275151222.
733
ThCo T'>ng L &c {nhe ^TrV ,Y )- =*i@ D* 8h0nh trR hH+ /-n lft ,i n-y. Ldc !Z@ ti nh> anh T 1mhm L?n jng6
!I +h +hn r;t gay gkt ,- !Y nghR m*t m&c Q :uPt r;t nang !i ,>i to-n /* cn /* ch cht ca D* T' :"nh $32 ,- 312 cZ
:in nuan !n ,i ,i"c. Ti nghr@ :dc !Z /;t c& ai !&ng ,-o c'[ng ,R ,- nhi"m ,i ca ti cng c#m th;y r[i ,-o trng thi
QhZ lh@ ,] nu t]nh h]nh chT thuKn tdy :- anh Cm tJ !*ng :-m@ Bai !n !gu Qim !im Q :uPt !n !Z th] Qhng QhZ. =h'ng
!\ng n-y :i cZ chuy"n !jng ch0 )j Quang )Za cZ ra )- =*i /o co c;+ trn. LPy th] m;y ng xc;+ trnz n-y trch nhi"m
!n !gu +h#i do D* 8h0nh trR !Rnh !ot. DVi ,Py@ ti !Y nghR ,>i D* 8h0nh trR :- giao cho ti lh :U th] ti chT lin lh :U nh9ng
,i"c ci th ,- nh9ng con ng'(i ci th ca D* t' :"nh 312 ,- $32 cZ :in nuan thi. D* 8h0nh trR ch;+ nhPn. Ti cng !Y
lu;t D* 8h0nh trR nn ch m*t !jng ch0 cZ c'[ng ,R cao@ thay mat #ng ta Bang lin :i #ng /n@ D* 8h0nh trR nh;t tr0 ch
anh 8hu )uy Wgn_ 1i t'>ng L &c {nh@ =h- Xu;t /#n Qugn *i =hgn Agn@ 2MM7@ tr 14<51436. ThCo ng L &c {nhe
^Li"c !Ku tin@ ti !i"n Bang ngXng t;t c# cc cu*c /kt /> ,- th# t;t c# nh9ng ng'(i !I /kt. Ti ,-o Th-nh +h )j 8h0
Winh@ Bang 8am+huchia@ yu cKu cc !jng ch0 cZ trch nhi"m@ Qhng chT ca Wat trPn $32 m- c# cc mat trPn Qhc :n /o
co t]nh h]nh. Ti nghC r;t Q`@ hpi r;t Q` ,- !i Qim tra thJc t th] th;y r\ng cc !jng ch0 Qhng hY cZ c U hay th !on g] V
!gy@ chng nua chT :- do ;u trr ,- nn nZng nn dFn !n Bai :Km Ohng Q :uPt th] Qhng !'.c nh'ng Q :uPt nang nu
cng Qhng nn. 8ui cGng chT Q :uPt hai ng'(i@ mi ng'(i h m*t Bao cho ,Y n'>c_ 1i T'>ng L &c {nh@ trang 1446.
)ai nhgn ,Pt m- ng L &c {nh !Y cP+ :- Thiu t'>ng )j Quang )Za ,- Thiu t'>ng T' Thanh@ t' :"nh Wat trPn $32@ c#
hai /R ging c;+ lung !i t. |ng )j Quang )Za ccn /R !'a ra Qhpi Dan 8h;+ h-nh Trung '[ng@ n[i ng chT ,Xa m>i
!'.c /Ku ,-o hji thng 351242.
734
Thng 1M51247@ T%ng D0 th' L Au}n t>i mhnom mCnh dJ i h*i :Kn th& L #ng =hgn dgn 8ch mng 8am+uchia.
ThCo ng =g iYne ^{nh L Au}n :dc !Z !I /#y m'[i tm tu%i@ ?n ung +h#i thCo ch !* c}n thPn. {nh )Cng Namrin
!Rnh !n ?n ti ,>i !o-n nh'ng do /u%i ti anh Au}n chT ?n nhs trong +hcng ring nn anh thu l+ ?n tr'a cGng !o-n V nh-
Qhch 8hamcar Won. Nut /9a ?n@ anh Da Au}n nZi Bay B'a ,Y m*t B !Y t-i m- anh th'(ng nhkc !i nhkc :ie :-m ch tP+
th@ lgy dJng $MM +ho !-i c;+ huy"n {nh )Cng Namrin Qhng nZi chCn ,-o !'.c /ao nhiu@ ch yu ngji nghC. {nh Da
Au}n ?n 0t@ long +hKn m]nh@ anh nZie xThi nhf@ ta !i nghTz@ rji Qfo gh !&ng dPy !i ,Y /ujng m]nh V ngay Bau ch anh
ngji. {nh )Cng Namrin !-nh thi ?n@ !&ng dPy 8hkc anh L Au}n Qhng nghr ng.i g]@ cho :- cch lh BJ ca m]nh :-
/]nh th'(ng. W>i hay t' t'Vng n'>c :>n ca ta !i ,>i /n !I ?n Bgu ,- trV th-nh tJ nhin !n ,Py_ 1=g iYn@ 1222@ trang
4<6.
732
TrKn Quang 8[@ 2MM3@ trang 1y6.
74M
Thng 45124M@ chin BJ l#y ra c :i"t V !im cao 1222@ thu*c N0n WKn. Thng 751241 Trung Quc :i tin !nh cc cao
!im 14MM{514MMD@ thu*c Lao 8h#i@ )- Tuyn. 8ng thng 751241@ trn tuyn ng Dkc@ Trung Quc tin !nh /]nh !*
$MM@ thu*c 8ao L*c@ cao !im 42M@ <3M@ thu*c Th;t Oh@ Lng N[n. Thng 251242 Trung Quc !nh ,-o jng L?n@ Wo
Lc@ thng $51243@ !nh W'(ng Oh'[ng
741
=g-y 2<535124$@ Qhi Qugn T]nh nguy"n Li"t =am mV !.t t;n cng :>n@ +h ,~ cc c?n c& ca OhmCr p ti /in gi>i
Thi Lan@ Trung Quc :iYn !iYu nugn ,- trong But h[n /a tuKn : 5 tX ng-y 25$ !n 235$5124$ 5 +ho Q0ch c;+ tP+ ,-o 2M7
mic tiu V hai m'[i Qhu ,Jc thu*c Bu tTnh /in gi>i )- Tuyn@ Lng N[n@ Qu#ng =inh@ 8ao D\ng@ )o-ng Lin N[n@ Lai
8hgu. 8Z ng-y@ Trung Quc /kn t>i h[n <.MMM ,in !n +ho@ cZ n[i +h#i chRu tX 1.MMM53.MMM ,in !n mi ng-y. =[i la
nh;t /R /kn +h :- thR lI )- qiang@ cch /in gi>i 14Qm. Trong cc ng-y tX 245$ !n 3M5$5124$@ Trung Quc /kn 12.MMM
nu# !n +ho ,-o Bu !im tJa ca Li"t =am ! chi ,i"n cho /* /inh t;n cng !nh chim h-ng :ot !im cao nh' 22<@
233@ 332@ 17M2@ /]nh !* 3MM5$MM. =g-y 17575124$@ Trung Quc dGng m*t trung !o-n t?ng c'(ng !nh lung +h0a ng
Bng L@ ngay trong ng-y chim !'.c cc !im cao 1M3M@ Ni 8- L@ 127M.
742
Trn /in gi>i LR Xuyn5n Winh@ chin BJ Qfo d-i tX thng $5124$ cho !n thng $51242. =h9ng !im cao nh' 17$7@
17M2@ 1M3M V LR Xuyn hay 127M@ =di Dc V n Winh@ )- qiang !I trV th-nh nh9ng !Ra danh mu :ha. Trn nh9ng cao
!im ch yu !'.c !nh B ;y@ h-ng ng-n ng'(i :0nh Li"t =am !I ngI lung ! gi-nh giPt tXng t;c !;t ,>i nugn Trung
Quc.
743
ThCo ra . LogC: 12M116e )ai tuKn Bau Qhi rdt nugn Qhpi Li"t =am@ D* tr'Vng =goi giao )o-ng )oa !I ga+ i B&
Lin X ti Dkc Oinh@ !'a ra danh Bch nh9ng ,;n !Y hai /n cKn th#o :uPn ! !i !n /]nh th'(ng hZa nuan h". TX thng $
!n thng 1M51232@ !I cZ 7 cu*c ga+ V c;+ th& tr'Vng gi9a Lin X ,- Trung Quc. 8ho dG mic tiu f+ Trung Quc rdt
nugn Qhpi ,Gng =goi Wng ,- thi tr. ,i"n tr. cho nugn !*i Li"t =am V 8am+uchia Qhng th-nh cng nh'ng ang Tiu
D]nh !I ds+ !'.c mi !C dHa nugn BJ tX Lin X1trang 73<6. Da ng-y Bau Qhi rdt nugn@ 125351232@ Qhi hH+ ,>i ty /an nugn
BJ !ac trch Qhoa hHc ,- cng ngh"@ ang nhPn !Rnh r\nge ^t nh;t trong 1M n?m t>i Bb Qhng cZ chin tranh nuy m trn
th gi>i. 8hdng ta Qhng cKn +h#i ,*i nh' ,Py. Qugn B nu !ng. 8hdng ta +h#i gi#m lung_. 8hi +h0 nuc +hcng ca
Trung Quc gi#m tX $@< qAm n?m 1232 lung ccn 1@$ n?m 1221. Trong thP+ nin 124MB@ :'.ng , Qh0 nhP+ ngoi ca
Trung Quc chT /\ng 1< ca Li"t =am 1trang 7$M57$16. Qugn B Trung Quc gi#m tX <@1 tri"u n?m 1237 lung ccne 7@2
tri"u n?m 1232o $@2 tri"u n?m 1242o 3@2 tri"u n?m 1244 1trang 72<6.
74$
8hin cu*c !I gi9 chgn !*i nugn /#o ," /in gi>i +h0a Dkc Li"t =am :n t>i 3 nugn !o-n@ 11 B' !o-n@ 13 trung !o-n ,-
3M tiu !o-n !*c :P+.
747
ra . LogC:@ 2M11@ trang 73$.
74<
TrKn Quang 8[@ 2MM3@ trang 1y6.
743
Ohu;t Din )o-@ 2MM7@ trang 21<.
744
Ohu;t Din )o-@ 2MM7@ trang 21<.
742
TrKn Quang 8[@ 2MM3@ trang 1y6.
72M
N!d@ trang 1y6.
721
TrKn Quang 8[@ tr# :(i +hpng ,;n tc gi# n?m 2MM$.
722
ThCo ng TrKn Quang 8[@ ng-y 251251242@ ng =guyn 8[ Thch !I !n mhnom mCnh nZi ,>i D* 8h0nh trR 8am+uchiae
8hin tranh V 8am+uchia :- m*t cu*c n*i chin@ Li"t =am Qhng th !'a nugn trV :i. 8hT Qhi !t !'.c m*t gi#i +h+ ch0nh
trR th] Trung Quc m>i thi !&ng Bau :'ng OhmCr p@ !iYu Qi"n cKn thit ! :Jc :'.ng !C dHa mhnom mCnh nhiYu nh;t n-y
yu !i.
723
=g-y 1$5251244@ Trung Quc !'a 3 t-u chin t>i ,Gng /in Tr'(ng Na. L-o :dc 1e3M ng-y 175251244@ t-u )Q 3M1 nhPn
!'.c :"nh ca D* T' :"nh )#i nugn Li"t =am :ao ckm ,-o !#o ch]m L>n@ :;y c# con t-u :-m /ia ch nuyYn. =g-y <525
1244@ t-u )Q 3M1 Qhi trn !'(ng !'a h-ng Tt ra !#o =am t@ !I !'.c :"nh nCo :i !#o L>n@ ch(. Ku thng 351244@
Trung Quc huy !*ng hai hm !*i lung Qhu ,Jc nuKn !#o Tr'(ng Na. /#o ," cc !#o qc Wa@ 8 Lin@ LCn ao@ D*
T' :"nh )#i nugn Li"t =am !I !iYu !n !gy cc t-u ca L9 !o-n ,Pn t#i 127 mang thCo m*t B +hgn !*i ca Trung !o-n
8ng /inh 43 ,- L9 !o-n 1$<. =g-y 125351244@ t-u )Q5<M7 !'.c :"nh tX !#o ng !n !Zng gi9 !#o LCn ao tr'>c <
gi( Bng ng-y 1$53. Nau 22 ting h-nh nugn@ t-u )Q5<M7 !n LCn ao :dc 7 gi( ng-y 1$53@ ckm c( Li"t =am trn !#o. 8h0n
gi( Bng ng-y 1353@ t-u )Q5<M$ ,- t-u )Q57M7 !'.c :"nh tX !#o L>n tin ,Y +h0a qc Wa@ 8 Lin. Trong t]nh th t-u
Trung Quc + Bt uy hi+@ !m 1353@ )#i nugn Li"t =am !I /0 mPt !% /*@ ckm c( Li"t =am trn !#o qc Wa. Nng 1$535
1244@ /n t-u :>n ca Trung Quc tin gKn !#o qc Wa@ dGng :oa nZi ra mPt danh ca t-u )Q <M$ ,- yu cKu t-u r(i !#o.
W*t t% 3 ng'(i trn t-u )Q <M$ !'.c Trung t TrKn &c Thng@ L9 !o-n +hZ L9 !o-n 1$<@ LGng $ )#i nugn Li"t =am@ ch
:n !#o qc Wa /#o ," Quc Qv. )#i nugn Trung Quc th# 3 thuyYn nhm ,- $M nugn !% /* :n !#o@ /kn cht Thiu dy
TrKn L?n mh'[ng ,- chin Br =guyn L?n T'@ !gm trHng th'[ng ) Br =guyn L?n Lanh. TX hai chin hm ca m]nh@
Trung Quc /kn +ho 1MM mm :-m ch]m t-u )Q5<M$. L9 !o-n +hZ TrKn &c Thng@ i dy thuyYn tr'Vng L mhi TrX ,-
nhiYu Br nuan@ chin Br !I hy Binh cGng t-u )Q5<M$. Nau Qhi th;y t-u )Q5<M$ /R /kn ch]m@ thuyYn tr'Vng t-u )Q57M7 L
)uy L ra :"nh nh% nCo@ t?ng tc cho t-u i /Ii. T-u )Q57M7 !I QR+ tr'(n !'.c hai +hKn /a thgn :n !#o 8o Lin tr'>c Qhi /R
/kn chy. 8Gng ng-y@ t-u )Q5<M7 ca )#i Qugn Li"t =am cng /R t-u Trung Quc /kn ti !#o LCn ao@ thy th !o-n /[i
thot ,Y !#o Ninh Tjn. Tr'>c !Z@ Qhng ai nghr :- Trung Quc Bb /kn. 8c chin B` )#i nugn Li"t =am chT !'.c trang /R
Bdng {O nh'ng Qhi lung !#o ch]m@ hH ! ht , Qh0 V Qhoang h-ng. Trung Quc !I /kn nh' ,Ii !n ,-o nh9ng ng'(i :0nh
!ang !&ng gi9a /in trong tay Qhng t;c Bkt. Trong trPn chin Qhng cgn B&c ;y@ )#i nugn Li"t =am chRu t%n th;te 3 t-u /R
chyo <$ Br nuan@ chin Br hy Binho 11 ng'(i /R th'[ng. =h'ng@ ch nuyYn ti cc !#o 8 Lin ,- LCn ao !I !'.c /#o ,".
Trung Quc chim !#o qc Wa.
72$
D* tr'Vng =goi giao =hPt 122151223o D* tr'Vng T-i chnh 124M51242.
727
T%ng qim !c 8ng ty Qinh doanh ngo-i n'>c 1T86.
72<
TrKn Quang 8[@ 2MM3@ trang 1y6.
723
ThCo ng TrKn Quang 8[e WIi t>i ng-y 125<5122M@ T'>ng L &c {nh m>i nZi trong cu*c hH+ D* 8h0nh trR ! !nh gi
cu*c !-m +hn gi9a TrKn Quang 8[ ,>i TX n T0n@ ng ga+ Tr'[ng &c Auy ! nZi ci th thm /a U m- anh Linh nZi
,>i !i B& Trung Quc hm 75<5122Me ga+ c;+ cao hai n'>co hai n'>c !o-n Qt /#o ," ch nghra lI h*io hai nhZm c*ng B#n
OhmCr nn nZi chuy"n ,>i nhau. 8u*c ga+ ccn !'.c ,it trong cun tJ truy"n ca ng L &c {nhe ^|ng 1L &c {nh6
nZi 8ic tr'Vng 8ic i ngoi nugn BJ L Xugn Linh !n m(i i B& Tr'[ng &c Auy t>i =h- Qhch D* Quc +hcng V B
24 8ha ng ! ng m(i c[m. D9a c[m ,- cu*c ga+ /0 mPt !Z chT cZ hai ng'(i@ ,Xa ?n ,Xa nZi chuy"n. |ng !im :i nu
tr]nh Trung Quc gid+ Li"t =am Y nghR !jng ch0 i B& /o co ,>i :Inh !o Trung Quc. |ng m>i nhPm ch&c nh'ng
cng Bb /o co ,>i :Inh !o ca Li"t =am. :Inh !o hai n'>c ga+ nhau gi#i nuyt ,i"c n-y )m !Z i B& Tr'[ng
&c Auy ,Xa ngc nhin ,Xa ,ui mXng ra mat Qhi nghC ng nZi nh9ng :(i nh' ,Py. Tr'[ng nZie LPy th] ti +h#i ,Y /o co
,>i :Inh !o /n ti_ 1Ohu;t Din )o-@ 2MM7@ trang 22M6.
724
TrKn Quang 8[@ 2MM3@ trang 1y6.
722
N!d@ trang 1y6.
<MM
TrKn Quang 8[@ 2MM3@ trang 1y6.
<M1
Nau Qhi ,;n !Y 8am+uchia !'.c gi#i nuyt@ ng-y 751151221@ T%ng D0 th' W'(i ,- 8h tRch )*i !jng D* tr'Vng Lw
L?n Oi"t !I !i th?m ch0nh th&c Dkc Oinh. Quan h" Li"t 5 Trung trV :i /]nh th'(ng nh' hai nuc gia cZ nuan h" ngoi giao
,>i nhau. =h'ng@ Trung Quc Qhng ccn :- m*t ^!jng minh_ nh' !I tXng trong thP+ nin 127MB@ 12<MB n9a. Nau i h*i
#ng :Kn th& Luu@ thng <51221e ng =guyn L?n Linh thi ch&c T%ng D0 th'@ ng W'(i thay tho ng L &c {nh@
!'.c l+ ,-o h-ng th& 2@ tX n?m 1222 Bb :-m 8h tRch ='>c Qim D0 th' +hi trch nuc +hcng5an ninh 5 ngoi giaoo ng
Lw L?n Oi"t :-m 8h tRch )*i !jng D* tr'Vngo nh- :U :uPn -o Auy TGng gi9 ch&c Th'(ng trJc Dan /0 th'. |ng =guyn
8[ Thch@ ng'(i m- Trung Quc !I !at ra r]a trong cc cu*c ti+ ldc Bong +h'[ng@ /R !'a ra Qhpi D* 8h0nh trR. ThCo ng
TrKn Quang 8[e ^Nau i h*i Luu@ mHi ,;n !Y nuan trHng ,Y !i ngoi ca =h- n'>c !Yu do )jng )-@ D0 th' Trung '[ng@
+hi trch !i ngoi 5 d'>i BJ chT !o trJc ti+ ca L &c {nh ,- t;t nhin !'.c BJ tn th'Vng ca T%ng D0 th' W'(i 5
nuyt !Rnh. =h9ng +hKn cng ,i"c l'a nay ,n do D* =goi giao !#m nhi"m nay !Yu do )jng )- ,- Dan i ngoi ch
tr]_. ThCo ng 8[e =g-y 75451221@ ti cu*c hH+ )*i !jng D* tr'Vng@ )jng )- tuyn /e ^TX nay trong nuan h" ,>i Trung
Quc cc ng-nh c& tP+ trung V ch anh Tr'[ng &c Auy 1i B& Trung Quc6@ Qhng cKn nua B& nun Li"t =am V Dkc
Oinh_. mhZ /an i ngoi Trung Quc 8hu L'[ng tXng !Y nghRe ,] :U do Q` thuPt@ nuan h" gi9a hai #ng lin :-m nua
Tr'[ng &c Auy. gy Qhng chT :- /p nua nguyn tkc ngoi giao@ thCo ng TrKn Quang 8[@ m- ccn :- ,;n !Y ^danh dJ ,-
nuc th_.
<M2
n n?m 1221@ :Jc :'.ng Ohu 2M3 cZ 12<2 y ,in Trung '[ng@ 41< y ,in D* 8h0nh trR@ trong Qhi :Jc :'.ng tP+ Qt
chT cZ 7<2 y ,in@ 11< y ,in D* 8h0nh trR. 8c ch&c ,i nh' t%ng /0 th'@ th t'>ng@ ch tRch nuc h*i@ /0 th' Th-nh y
mhnom mCnh@ /* tr'Vng =*i ,i@ tr'Vng Dan T% ch&c Trung '[ng !Yu :- ng'(i ca Ohu 2M3. mhKn ccn :i trong ch0nh
tr'(ng 8am+uchia :- :Jc :'.ng /kt !Ku ^tham gia cch mng_ Bau ng-y 35151232e 2$<2 y ,in Trung '[ngo 21< y ,in
D* 8h0nh trR@ $M gh /* tr'Vng@ 24@7 B /0 th' tTnh@ th-nh@ 73@1 B ch tRch tTnh.
<M3
WC: Nam : :- ng'(i OhmCr nh'ng gia nhP+ nugn !*i Li"t =am tX n?m 13 tu%i. =?m 1232@ tX m*t n9 y t@ chR !'.c !'a
,Y mhnom mCnh gi9 ch&c cic +hZ 8ic 8n /*@ D* Quc +hcng@ rji Bau !Z !'.c !'a ,-o Dan D0 th'@ gi9 ch&c tr'Vng Dan
Tuyn hu;n.
<M$
=g-y 1M51251221@ D* 8h0nh trR ra 8hT thR M78T5T@ lc !Rnhe ^Quan h" gi9a #ng ta ,>i #ng =hgn dgn 8am+uchia
thCo nh9ng nguyn tkc tn trHng !*c :P+ tJ ch@ Qhng can thi"+ ,-o cng ,i"c n*i /* ca nhau@ /]nh !ng@ tn trHng :Fn
nhau ,- thCo +h'[ng th&c m>i@ ch yu :- nuan h" n*i /*@ trnh mHi B[ hV ggy hPu nu# l;u@ Qhng :.i cho nuan h" ,Y mat
=h- n'>c ,- ,i"c thi h-nh )i"+ !Rnh mariB ,Y 8am+uchia Tr'>c mkt@ #ng ta chT nuan h" ,>i #ng =hgn dgn
8am+uchiao Bb lCm lft t]nh h]nh cc !#ng ,- :Jc :'.ng Qhc ! nuyt !Rnh ,;n !Y nuan h" tGy tXng tr'(ng h.+. )ai /n
duy tr] nuan h" gi9a cc !o-n th nuKn chdng@ cc h*i h9u nghR@ t% ch&c lI h*i@ t?ng c'(ng t]nh h9u nghR gi9a nhgn dgn hai
n'>c@ +hG h.+ ,>i )i"+ !Rnh mariB ,Y 8am+uchia ,- tP+ nun nuc t. )ai /n ngXng cc nuan h" Qt nghra gi9a cc tTnh
th-nh +h ca hai n'>c@ nuan h" gi9a cc tTnh@ th-nh +h Bb !'.c gi#i nuyt trong Qhun Qh% nuan h" gi9a hai =h- n'>c_.
<M7
=g-y 1<51151221@ trong cu*c hH+ /o !Ku tin ti )o-ng 8ung Q tX Qhi trV ,Y@ Qhi tr# :(i cgu hpi ca +hZng ,in Tu%i
Tr ,Y ,i"c Li"t =am !'a nugn t>i 8am+uchia@ NihanouQ nZie ^L;n !Y cZ hai mat 1dCul aB+CctB6. Ti /it [n Li"t =am !I
c&u ti@ gia !]nh ti ,- nhgn dgn 8am+uchia Qhpi hHa di"t chng. Wat Qhc@ ti :n n ,i"c thJc dgn hZa 8am+uchia ca
Li"t =am. Th- cht ,] tay mo: mot ccn h[n :- n'>c Qhng cZ !*c :P+_.
<M<
Tr# :(i +hpng ,;n ca tc gi# n?m 2MM$.
<M3
=g-y 115<51223@ OhmCr p tuyn / Qhng thXa nhPn Qt nu# /Ku ch ,- Qu gHi m Bt Bu nhgn ,Pt thu*c #ng =hgn
dgn 8am+uchia. Trong Qhi@ ng )un NCn t co cu*c /Ku ch do E=T{8 t% ch&c :- gian :Pn. #ng =hgn dgn 8am+uchia
trong th /R :oi ra Qhpi ch0nh nuyYn !I dJng :n ^+hong tr-o :y Qhai !ci tJ trR_ trong nhiYu ,Gng. )ai !i /iu ca #ng :-
NinBong ,- 8haQQra+ong tX chi nhPn ch&c !i /iu ,- !&ng ra :Inh !o +hong tr-o n-y. Lo B. !;t n'>c /R chia ckt ,- n*i
chin ti +ht@ NhihanouQ !Y nghR cng th&c chia nuyYn $7 $7 1M. uncin+Cc +h#i ch;+ nhPn ,] thkng :.i ca hH :-
nh( #nh h'Vng ca ng ho-ng NihanouQ.
<M4
W*t :Kn BuUt /R cc !jng ch0 ca ng f+ tX ch&c. W*t :Kn /R !#o ch0nh hit /Vi D* tr'Vng =*i ,i Nin Nong cZ BJ hPu
thuFn ca 8hCa Nim 12535122$6. W*t :Kn /R !#o ch0nh /Vi uncin+Cc ,a :Jc :'.ng OhmCr pe cu*c !#o ch0nh !'.c thJc
hi"n ng-y 75351223 Qhi )un NCn !ang V Lng T-u ,- anaridth th] :nh ra n'>c ngo-io ng-y <5351223@ m*t ng-y Bau Qhi
)un NCn trV ,Y@ ng !P+ tan cu*c !#o ch0nho /#y t'>ng ca uncin+Cc /R git.